LEEN E INTERPRETAN TEXTOS
Nombres: PUMA HUAMAN Juan Gregorio
Lección N° 01
Qara wasa uywa
Kirkinchuqa Perú llaqtanchispiqa, yunka
suyupi, anti suyupi iman kawsan. Kay El kirkincho vive en el pueblo en la región del valle y en la
uywachaq qaranmanta charango nisqata región andina. De este animalito de su caparazón las
personas elaboran un charango para lo cual las personas
ruwanankupaqmi runakuna hap’iyta quieren atraparlo. En estos tiempos es para entristecerse
munanku. Kunan pachapiqa llakikuypaqmi sobre el kirkincho ya se esta desapareciendo o
extinguiendo. En este texto leeremos sobre el kirkinchu.
kirkinchuqa chinkapushanñan. Imaynas
kirkinchu, chayta kay qelqasqapi
ñawinchasunchis.
Ñawinmanta
Kirkinchuqa manan allintachu rikun,
El kirkinchu no ve bien, sin embargo su
chayrayku aswanta ninrinwan, senqawan
oreja, su nariz lo ayuda a olfatear
ima muskhispa yanapachikun.
Qaranmanta
La espalda del kirkincho, esta abrigado Kirkinchupa wasanqa, ch’akisqa
como un cuero. Si alguien quiere cogerlo qarawanhina p’istusqa kashan. Pipas
con ese cuero espinozo, se protege hap’iyta munaqtinqa, kay kiska hina
fuertemente o tambien se esconde dentro suphunwanmi supayta hark’akun, otaqmi
de su caparazon. qaran ukhupi pakakun.
Qallunmanta
Kirkinchupa qallunqa llawsan hinaspa La lengua del kirkincho es flemoso luego,
sinchi hatun. Chaymi sisikunata, muy grande por eso a las hormigas o
ch’uspikunata llawsa qallunman ratachin moscas hace pegar a su lengua flemosa o
mikhunanpaq. babosa para que coma
Chakinkunamanta
Sus patas son pequeñas, sin embargo Chakinkunaqa huch’uychakunallan, ichaqa
tambien son duros. Con sus patas escarva sunikunallañan. Kay chakinkunawanmi
todo el piso. Para eso tiene sus uñas grandes panpata tukun hasp’ispa. Chaypaqmi hatun
en sus patas sillunkuna chakinkunapi kan.
Hark’akuyninmanta
Pipas hap’iyta munan chayqa, kirkinchuqa
wasa qaran ukhupin k’uyukun. Mayqen
uywapas hap’iyta munan chayqa,
qhatakunaman ayqenkun osqhayta chaypi
pakakunanpaq.
Allin hasp’iy yachaq
Kay uywachaqa sinchita T’oqo ruwasqanpi
puñun, manan Kirkinchuqa wasinta
hoq t’oqokunata ruwan sillunwan,
puñuyninta kachariyta
atinchu, chaymi panpata
ruwan allin paqasqa senqanwan hasp’ispan.
t’oqospa allpa ukhupi kananpaq.
tiyan.
Kay wasinpiqa huq
alqopas puñunmanmi.
Señale con una flecha las palabras que corresponde de acuerdo a las imágenes siguientes
Hasp’in
t’oqo
qhata