JORDANI BRUNI
NOLANI DE
TRIPLICI
ET
MINIMO
MENSURA AD
TRIUM...
Giordano Bruno
Ex
Bibliollicca
majori Coll.
Rom.
Socict. Jcsu
Jordani ^runi Nolani
DE TRIPLICr
NIMO
ET
MI-
MENSVRA
TRIVM SPECVLATI-
AD
uarum fcientiarum &: multarum
uarum arcium principia,
LIBRI
illHfiriJi. 5?
acti-
v:
reHerendjjLprmcipem
H^URicv m
/ V L V M BrmfHicenJiHm ^ LundibHrgenJlHrrL^
Ducemy HalbcrJlatenJiH?^ EptfcopH^ru,
I
Capita cuiiisq; libri,proxime pofl: ^racfarioncm fiint cx-*
pofita Schcmatum itcm (Scdchnitionum praccipua:
rum 1nDX
^.^<y
alphabcticus infincaciciitus.
FRANCOFVRT
Apud loannm W^cheluhi & Petrum
Fircheriifn confbrteSj
MDLXXXXL
ILLVSTRISS. ET REVERENDISS.
PRINCIPI
HENRICO
IVLIO,
BRVNSVICENSI VM ET LVN-BVIU
genjium Dttci, Halberfiatenjtum Epifiofo yfOi'
tronofitmmaobfiruantiacolend^y
lOANNES WecHELVS
S.
Ngratitvdinis crimen
quam foedum fit,agnouit etiam
ethnica vctuftas , illuftriflime ac rcuerendiflimc Princeps.
Quamobrem &
loRDANVS BRVNvs,cumfeaR.C.tua liberalitcr
& honorificehabitum
confidcraret , non committendum fibi
aliq uod fu^e erga
R. C.T.
gratitudinis documentum propalam in
putauitquin
omniumliominum oculisproponerct.
Inter cetera igitur indullria! fus monumenta,quorum aliaiam alfeda erant,alia tantum animo conccpta, hos De triplici Minimo & Menfura libros illuftri
celfitudine tua maximedignosforeiu-
^"
tPISTOLADEDICATORIA.
dicauit.
'
Opus aggrcflus, vtquam accu-
ratiflime abfoluerec, nonfcliematafo-
lum ipfe fua raanufculpfit ,ied etiam operarumfe in eodem corre6torem praebuit.
Tandem cum vldmum dumtaxat
rupcreiretoperisfplium,ca{urepcntino
extremam ei , vt ceteris,
rnanum imponere non potuit. Per literas igitur rogaiiit vt quod fibi per fortunam non liceret, nos pro fe fuo nomine
a nobis auulfus
pr^ftaremus.
ti
Quod officium ne abfen-
denecrare voluiire videremur , librum
abillo R. C.T.defl;inatum,operaq; nollra
excultum,dicamus,ofFcrimus,com-
inendamus
liumiliter precantcs vt 6c
audoris gratitudinem ,
benigne clementerq;
& nollra ftudia
accipias
litcrasqi
ac literaru propagatores quo cocpifti fa-
uore jpfea ui pergas.
max. bonorum
fonte ,' precamur ex animo.
tert]; pollis.,
omnium
Quod vt diu felici-
a Deo opt.
''Francofurdi Idib. Febr.
mdxci.
LIBRORVM ISTORVM
C
DE
1.
MINIMI
ST
EN T
fcu naturac
39
mcdia&
minimfi
12,
dinum^tum omnium vtli13,
Mortcm iirituv ad corporis
iubltantiam non pcrtincrcj
Minimum
in
mngnis
maximis e(ic pcrlpicuu
^
6c
49"
QmniaquodammodocirII.
xim
Adcosqui continuum
1,
2,
prbpolitum pluribus argumcn-
?,
7, Pcrrtringituridi^iin
conicquunturplurima 54
Circuium vcrum,non eiFc
fcnlibilcm
Scn(itiu^cxtrneq: potcntio.-
Dubium quo
Pcripatetici
M I N I M O.
vni' vcritatis,mi!t>
vcritatislumcn cx^
lurgitfficutabvnoabfurdo
irT
infinitum diuilibilc accipiunt
EX
E>: lucc
tiplicis
'
CONTEMPLATIO
K E
contcmplationis ad prn6,
Minimum & Tcrminus,
nonfunt incodcm ^cncrc
quanta
cuirc,6ccirculum imitari 13
Rcpctitur conditio huius
5,
in plano propria
Circulus ; in IblidoSphicra
44
J4,
multoq; min^adanima n
4,
Minimi
liiura
bct clcmcntatoru fubftanB,
Inomni gcncrc graduato
clfc opotrcrc
42
11,
moduni proccdcndi
i
Minimum cllc tum numcrorum,tum magnitu-
tiam
37
icDillinguitnrminimumin
gcncre a minimoablblutc
Cap.
Pac.
h Prxludiacirca intrntionc,
2,
A.
EXSI-
cfficientcscaufas,
cit
pnmo circulum ap>
prclicndcrc
contralcipiosdubitant^in-
57
4, Vcruni circulum finitum.
lolutumtamcabcisdc 31
minimiadfcn-
noncllcin natura pollibibilcm
4^1
9\ I^iscrimcn
fum a minimo
iimplicitcr
^S
Duas
figuras lincasvc in
INDEX CAPITVM.
omnino
latcria
acqualcs
IL
IK VENTIO MI^
N 1 M I.
oftcndcre, autbiscandcm
rcpctcrc,impoflIbilccft
66
i,
6y Excurfiophyficaad animae
cisficclariflimis
i^Aturam contcniplandam
goniam totum anaulum.
magnitudo
98
AngulumetiaEuclidiplus-'
copoiitum cx rccbo&cur-
uo
quam
11
Polygoniam non
planum
to, Tadugi
g^T
cflc
i-n
puncto^nonintclligit vul'
noquammmor
8S
Vt ad quantumcumqj mi-
nimum
7^
%9
9,
cuio acqualis,
& intioitoru
ZS,
Ex
falfis
fcnfiis ct-
iamipfepcrtuvbatur
94
III
Secundusmodus
ii|
Miniraainrirculorcpcriutur,6c triangulorum fphxtur
119
Polygonia quaelibct dclineatur , arcus vel circulug
data rationc diuiditur 122
11, Dato arcu^ quanta fit cirLo^
culiparsiudicatur
virtute confiictudinis
crcdcndi
tur
ricorumx:anoncsabiiciun.
Quomodo cx tailu in pu-~
pun^orii iucceiliua tranlitiointemporcfinito
91
loS
Dodrinac dc alogis 5c a
lymmctris matrcm cfle i-
gnorantiam minimi 110
Parsquantajcumqj, quota
fit totius, cxaminatur 6c
tabulx finuum abiiciun-
6,
Qbliqua cadaisiil planu7
non tangit in punfto 89
cir-
finecrrorc pofiti-
uefiatprogreflio
ty^
ctoconlianctur rcda
106
fercntia
5,
Quomodo globus gl(>
bum gcplanum tangat in
gus
86
92^ Cur ftantc c-otadu in pun^
to, circulus maior citiu^
mouctur fiipcrcodcmpla-
non cflc tcrminu
omnium lincarum a circu-
minimo;
85
non
104.
4, Centrum
differentiam cflc inter
quod"angit
in <luas partcs
diuidi
crcfccre
minlmo,ncq?<:in:uIiim 77
j^, Corpusnccleipfo^nec partc lui tangcrc corpus aut
^4,
97
nimum extcnuatur omnis
y, rlitoctrculum dkit poly-
ti
omniaco-'
cludcrc
z^ExminimocreCritgcinmi
71
Doftrinam vcramcxpau-
12,
124.
Commuxiis mcnfura inucnitur
127
ND
E X C A P I T V M.
Quo ordinc & quibus parfcindo
1
Iji
tium nominibus
circulus
4, BiJHniior, Aciesi Longi*
128
tudincm fine latitudincvifucomprchendo
163
diuidatuF
XIII.
DE PRINCIPIIS
MENSVRAE AC
5,
FX-
.guxat.
ti Progrcflio a
6, Diftributor:
certa rationc multifi.-cQ
130
t Dcimplicationcomniu,gc
cxplicationc inomnia tria
7,
figurarum
4>l;abncaatriiPalladis
Omncm
A datopundo
datam rcftam paralleiam duco , vel vt libet pa-
tiguram
142
9>
ncHrmloncs
144
Axiomat^ artis pcrfe , &
tcrminorum cum Cgnifi-
J>
cationc manifcfta
148
Thcorcmataaxiomate vel
tcrmini dcfinitionc manifcftanda
tOf
y>
Thcorcmatu oftenfio
DE
153
brcmiiimam candemq;7e^
^ta mexpcnaf
:
i<n
Datae
rc^f.-p
adato pundo vcl
^iucuq^ acqualc
accipio 16 r
^^teranttA
modt
ettex afiendenr, PcrpeadicuLircm fupcr dato pun*
fto
damus
SECT 10
17J
IL
GVko.
DE AN.
ADguIidiftinaio
2, IJoJceles:
175
Angulum gc trifl^
gulum
ifofcclem facio 177
i^>g^/gr:Angulumrcaum
in quocumq; <lato piindo
conftituo
17 j
4, /vorgg/t^AngukimrcQum
3>
MENSVR A,
^> ^qtialttatis
lum
his-
cc r cpcrtam
1>
raucias appiico pcr circu
cxplici
tam vcl impiiatam in
fupcr
130
Fabricaatrii Vcncris
DetraBor partcm impcratamaufcro
169
-Appojitioy
Fabricaatrii Apoirinis 137
5i
dc
punftuminucnio
165
Datamlinei
monadc ad pau
ca,indc ad plurmia, vsq^ ad
innumcragcimmeium
Longu
medium in ca
Sch/fma, Libratio :
bifeco
aiori quod iupcrcJl
ab-
lupcrdataeextrcmo
5,
i>?^grfg/y(?r;
17S
Super datQ in^
Imex cxtrcmiratcs pu^oanguiurcdtumdo 17%
tra
6^ jlcita^or: Angulum xdkA
in contadtu circali cxcita-
bo^Sdiaca coatingcnte 18^9
N B E X C A
{^tmcKi
^(u"*lm
n
T V
M.-
icnpLum
Aiiiiiiiii niiniiiiii
'
'
Sf z7f/^/y
A n vTii mi
"^n
i^^n
1.VJ
j *v
y>
aequalcmdo
1 1 1
?
n"\i V.IV/)
rln..
li!'^l.liL.ltii
1
l9,z
^ ^ J
12*
Clotnblpxti^*
A ^ V>
A
V 9 9^^ h^- mt' J
86
SECTIO
III,
187
DE TRI-
ccrta rationc
1 1 1
199
:
trianoulum
co
libct
bifccr
:m du-
i6,Clnuis trasmutationu
201
17, Expan(br
18,
]no3 quarum quglibct dujc
funt maioresvnacompofi-
'
>
201
co
diarnctro dcfigno 193
Ex tribus datis
199
Triangulum qu^adorthogoniu rcdu-
Status
15,
iuscumqj gcncris vcl fupcr
au-
punifloin vno'
laterc trianguU da o ,linca:*
CCl 111 lit
11
LU 1li LLl V/ ly.^
4, j4uctiOj Trianmili conformitcraugcdi viaapcno 192
5, D/m?/(?7Triangulum cu-
6y Applicatio
mniuo
gcoq;
14, PrAci/io
terrae
w>5t*
l^yOf
Trinnirulu arcaa:^
ciuali variantc dcf ormot ofc
197
Triangulum
nvrnS/^rtiom
iifn* ivVW
irrr^
L/lwL/WlliWllclill^i
Motus
iSy
iquctn proro[7;atiuc 155
2> Carcer: Mmimum trinnmiluarcaScancrulodo 190
3, LAtitta-y Triangulum Imi1
!-s
bi
ANGVLO.
I,
'
orthoiionum in fimilia
& intcr (t multipHco 19S
iZyNatiuitfis: Triagulo cuiciiquc linca acc6modo,ipsuqi-
Vi. L L
pIicc,(implifico,<;rndatim-
qucaugco6cdeminuo
1-"
Generatio
iIt
Anornlnni
X i ^ Ci A L X 1 * du-
a-
Rnfis tnanp^nli fr-
guli latcrn,cfhcio
oiiantita-
d rn
>
gmcntavt
candc habcarkt
mtionrniinm rciiciui tria-i^
1 1
i*t
iii
196-
10, SejTien
tii jit>erti 0: An^^iiYi
Li
tV in llllllllLL(
innnitiT
w
rio
lu, r /Arc/r. /vni^uium nonpiii\'irlrr>
1 ivlV. \J
11
wi
iiipLi caciciii rcLLa linca
iSi
vilcrinilfm
lAlVvuLyll^lil
v/ii
V-'* i li V/
/t^fj
n (Tii Ir>
J)^ifrw#^?r(>r:Ans:ulum bi9, 3
^
tr \w
v5
'
8>c IllalAlilllllll
ni iviniiini
W.V
Vcxillum Solis
Audor, Duplator, Vnitor,
19,
cxvulgatis Euclideis
tse
20, Scala
7, Terw/wf^fiTriangulum a:quilatcrum circulo iniciT-
21,
'
194
Triangulo infcripto parallcium aptocircQ-
%, Societasy
bili
'
205
2Q^
Fundnmcntum
207
Dc occulta fcriptura ,mi
nimo 6c mcnfura cxplica*':
22,
bo,&: circumfcribo
203
204^
S.
lORDANI BRV.
NI NOLANI, DE MINIMI EXISTENTIA
'
B E R.
C A P V T
I.
>
Prarliidia circa
media,
intencionem, cfficicntcs caufas,
& modum proccdendL
Tmens naturAfubietiis injita rebtis
Momenti^ graduandajiiis dfpromity
CJT
aptis
Ordinibns confians^ numeris dijcrimi^
natalte:
SiCrationis optisjic viuida vis aciei
HHmani fenfm^parteSy qmbm applicet illis,
nJAtenfuras qHibnsexpendatprAconcipit ip/ts
fnforibHSyqtiartim palans a fimbus ingens
Turbafophiftarnm
cdcos nthilomintis orba
Longitis abdtixit^quam per compendta poJfiwtL,^
^tit lentbtu notis meliora capejfere dttia^
Se^ vltro lucis peramatnos vertere adorttss
Fhde Ji^bitqfitdquidnatura colortbtisat^^
P^octbtis ajfabre depingit
^ intonat alma.
OtuqPiiflamm^mortaUm
corde perenncs
SHCcendis^^eilmqHemcum confnrgerc tant0
LHmineiHjjifittantoqHecalefcereabigne\
Qnanto egofiderenm pHlfls hinc inde tenetris^
Etfegmedomtto tardantis fonderemolis^
^eruadamtmmenfHm fnblatis jenfibtu orbem.
%a%HmencHnBavidensffacienslHX cnnEla videre^
\
SHftollensanimos^raptensfHperdtherafenfHs:
Qni mihi lethargnm excHttens vigtlcm ejfe dedifli^
QHemvtfHsgenerat^qHivifuadjHrgis.^ilU
SerHattisnobis viuis^viHentiafernas
Omniaypermollidttriffimaconficisi^H
Oftendts qtitdqHidTdlnsfUnddt, ^thera, Abyffns
Comprendnnt. FulgHs te cacHm dixertt ergo
LHce^ocHliscjtie carensftne menteq^ dtxertt amens.
non tempHS^^ atas
3 o DtmotHmaftationemea^cjiHit mearguatJcjHi
Snggefti hifce ocnlis non vlla margtne totnm
ConcltifHm.^verosfplendenttafidera mnndos^
Non loctis vUhs erit,nonfors
NoHi Tellnrisfaciem nihtlominiu effe
Ftilgentem^vereftn^Hm,
'
^ venerabilefidm.
cjHoties tna ( dtue)mtht fnppofta cadenti
Tlumafuity cjuoties CHrarnm pondereprejfum.
Ne meprdctpttem dederim tua {maxtme) virtM
Contintiit. cdtjpecie(iellantis
amiUm
Nempe aderas,tetripellens infanafuroris
49
NubtlaJtfcHtiens phantajmata turbtda panfis
^lammpennis^cjUA mille coloribtu orbem
Fnde Tellus ornata virenti
Occurrit dorfo adfolem radtantibus vndi^,
TrancjHillant.
^
IUiHS
De MiNiM.
ExisT. LrB^
lUitis atcjue tui obielians illi ora tibicjHCy
Se qmbm uduerttt totam.partes^ue per omncs.
Quare egofHrttmm ttmtdecjue -profejftu amores
Inneniar^ cjhos concelebrat
ditiS',
Mare^ CAlumy
Et naturaparenseffertfHperomma? jQmntH
Vre fatigatum petim \mea vita) precabor^
Amplius vrejHa neu in meparcepharetr^y
num mefaciant tua mtlleque vnlnera vhIhhs.
^JSlempeitame in Inmen cernam connertier
vnum^
Vnti6 eroq^^ octiltu totnm, circnm omnia cernens,
Simpltce^, obtutH prdifens^lapfumJ^tquefHtHrHm.
Afpiciamj^fimHlfupera^infera^^ omnta ctrcum.
num nuncte obfecropeHoris imo
jQundfupercft.
Efftifis precibiu de centro : Aduerttto mentem^
^y4fpice quodTellHs inter meltora recurua
Jidole teneVy magnis cjuod calt comparat afhris^
A.<fiicefvi,iADtucelfodefangHtneRegHm^
EuropiZ inuiUis quorum Mauortiafigna
ImperijingeffereiHgumpopulis^ Libya^ calentis^
AtqueAfidtfinesconturbauere^fui^tjf^
Reftituere olim Latia virtute trophaa
Cermanis erepta vtris^ Henricvs Ivlvi
Hic eSi^quem melipts nofii^quam poffe notari
Mispofjit numeris.Nofii cjuia Gratia triplex^
Ingcnium placidum, meres, decus omne datorem
Tefolum rcferunt, Per te hcccpsntpeEiore in vno
Cunlla repofia, TuisqHoqueJifubltmia cernis
Alme oculis.nofli hunc^Daniit cuifceptra tenentis
lunEiaforor^njmphizalteritis foror opttma
magn^
ConiHgisHeroi^quem claraBmannia regem
jq
IdRD.
SHff^icityAffini^ f
Brvi^i
Nol*
^^i connubia pmfens
ConceUbratyfrcris DhcU altt adfians hymen^is.
QHem (rogo) ne Mufis auerfiimfHbtrahenofiria,
fnterea dtHA dum pafcit Inmina Njimph(t
A^fe^H^vtncli5(^tHt6(bUndijfime)perfiat.
fndHpedttHSy
5*
alteheroos conctpitaEttis^
Complet^illHfirisprHdentermHntafceptri'y
Parta meo ingenio minime negleHa reltncjHat ,
JSIectamqna tn abfirHfi contemnat donaMinernit
At velHttfindio interdnm lemorcferarHm^
( TergapremensjpHmantis
ecjni) tella
ama Infiratf
Hafiam^ illarHmgefiit macnlare crHors\
^/Eripedem adnnttimfitmnlt^ '^^^^^ peritnm^
Votornm domini celercsg^ intendere curfns j
SeH volet adcircHm.feHfortis lanceaforti
OccHrrat^validis^iHHetcontendcre nernii^
CAtera degenerehocy [adeo cjH<t CHnUa decenteTy
StrenHHs,^ lonia peragit vtrtute profeUo
Sic etiamcertisfindiahdLcnon negligat hori^,
fndolefHbUmi,ac tanta digniffimaprimHm^\
Vtplanepofiiint^vbtfHntcomprenfavideri.
Corporea fpecie ciHantHmnis polleat
tfie^
Excellat nernisyCoufifiat roboreforti^
^Z^^i ^i^'^ contendat dexteritate
Xa/tafnnt tame hdic^cjuibHs haudformidet ai t/w,
cHicnm^ virofatis vnns erit vir^
Pro qnibHs
-Qfff^ i^portnnpts eonfismit morbns^
'
tyitteritycx nobis nec^^fnnt^
^ atai
vix nofirac^ dnmfnnt^t
Atqnianimi
QueisqHe olimgrandi virtnte^
dotcSyCjHtbtisvnHs mille fnperfiat^^
^ Martefecnndo
N I M. E X
S T.
B.
fN
Bdomuen orbem,at^ manent per fecU celebres ;
SuntqtMrHm wgentivtcumulohacdttateadolente
Injignisgraditnr^quantumfatis ejfeputatur
QuamUbet annofo paria ^maiora tenenti
Sceptra\tamentantam deberi atcjue
ejje putarim^
Huicmentem\ vt celfi vtrtuti adfcribere metanu^
Atcf^ modum quemqua non dignum iudicet. Immo lio
immenfum fefe ejferat^ tnjinuet^^
formam
magisatq^ magisfurgendo Deorum^
(In
Et cjuosferre queatfors hacfatali^ honores )
IUt vt in
2^ v/lamjatisej/eputettumdent^ vitanu.
Ergo non mediocre mihi comperta
labore^
QuA infolis difco inueniet defcripta,nec excors
Technafophifiarumy nec^ Zeluspresbiterorum^
Arguat^
magnonon vllus principe digna
Cenjeatejfeminusyjifuntperife^a.reporto.
Tum demum dtgna vt obeant quando ampla ele^
Fatali commixta dte dtjcordia tn vnam
j ^
(menta
Conitciet majfam. Sedtu (DvxIhclite) lucem
Ingenijfubltmis eam.qua te \Deus alte
^onauityjuccendetibvy tua^ingrediare
TempLiyOculis credendotuis:cjuia ^uantulacun^
Comprendi valeant emultis qu ttbtpandoy
trdato poterunt Genio digniffima credi.
{rumt
NeeJctoltis quiscjuam e cataclyjmo Grammatico^
(Per cfuosfubuerfum eji Sophtagentts omne)putetur
Dignus cjui accedat, titulo quocumcj^ fuperbus^
Vtteveldoceat^velde iJHs iudicet expers
Luminis, Acjlultus quddam mtnm ejfelatinc
Infultetdt^a, vt
^ rebus deroget alte
lo RD. Brvi^i Noi.
Vefcriptis.
Sedverba putet.vocesci^ Deorunu
tAptata hi6 ntimeris.cjHadranttafenfihm htfce^
jQHamlibetinuitH6,fiquidem fua ponderadiHi^
Senfa dabunt noftris vbi liuorfufpedttatui
comprendier artcs
Quidclaudant^^quidpromantTunc vimeritorH
Cejferit) tnctptetc^ noUiZ
jX40
Multa renafcentur.quA iam cecidere^ cadent^
QuAfuerant in honore vocabula^^ nam volet vfuf
VJiuprinctpiHmq^ enmtis^cjuandofapientum
Dogmataprifcorumprifcis clarijfimaverbis
E^fundo eruimui tenebrarum^pro nouitate
trahantur
(Sifit opHs)rerum,(jUocumq^ efonte
CommodiHS^vocumauthor&s erimuscj^ nouarum^
Grammatict verbis ; atnobisverba
miniflrent^
Jiobferuentvfum/juem nosindicimus ollis.
^IS{ecgenm infiptens temerata menteproteruum^
^ y o ConfundatjpecieSy turbetgenus omneyut vbi^
Artts in crepidamretrahantur ^ammaticakrtu^
vos {6 Mufi )quacumc^ e parte venitu
^^m
AppofitA^excipietgratas Sophtagenus altumy
jQuamlibet e^fihedis Cumana verba SibylUi
Euandri^ rogts referantur : cunBa probantor.
eAd nulUsfuge6 excultum verfificantes
Ofiententfpectmen.quia Nafo VirgiUusc^
Submtttunt pafiim centonumfragmina. Qrnam
Viuis expreffumformis luttamen anheli
l(So JfJerculis AntAum geminatis virtbtu vltro
Vrgentis. (^afummundi^cumplaufiraparentts
Traciaret Phaethon. Velut ardens regta cdt
Confiicienda.FretHmvtfumanti turbtne Olympu
^
Tingit.
DE M
N I M. E X i
S T.
B.
Tingit. Candentem vt htimeris vixfuflinet AtLui
Sicfacies rerum ferflngnla reddere^ prifea,
^(^centem htfloriam vt exornetfabHla. Quondam
Vt Minosfnerat crtflata caffidepulchery
Vtfnmpflt cljpeHmjtorfitq^ hafttle venufle\
Sic habet Artiurus iunHam cum virtbtu artem.
Gottfidum veftit Turntis^gaudetg^ Pipintu
x 76
^AEned nHmerisyfpoliisq^ Rolan^itis Achillis.
hic fknt,
Exit depanno antiquo noua veftis :
Sjndoneminalterttisfemoralta (/faris aEla.
Mcns infita omnibus Nataluper omnia Deus
MEns McnsomniapcruadcnsKatio,
Deus didat ordicft.
fic
ra.
&
difnat. Natiira cxcquitur acque facic. Ratio contcmplaiur
currit. Deus cft^lfonas omnium numcrorum fons,fimplicitai
omnis magnicudinis compofitioni* fubAantia,& cxccllcntii
fupcr omnt momcntd JnnumcrabilcimmcnCum.Natura cftjnu-
&
incrus numcrabilis.magnitudo mcniurabilis,momcntum attingibilc.Ratio cft numcrus numcrans,magnicudo mcnfurans^mo
rrcntum xftimans.
Influit Dcus pcr naiuram i*n rationem. Ratio atiollitur pcr
nacuram inDcum. Dcus cll Amor.ElIicicns.CUritas, Lux.Na*
turacft amabilcobicaiimjpnis, & Ardor, Ratio cft Amans,
Subiclumquoddam quod
a N.itura acccndicur
& a Dco
illu-
minatur.
colorcs,K
*f 4^9 Scnfus cftoculusin carccrctencbrarum rcrnm
forarain.iprofpicienf. Rafupcrficicm vcluti pcr canccllos.
{blcm
lio tamquam pcr fcncftram lumen afolc dcriuans, & ad
rcpercuflum.qucmadmodum in corporc lunx fpcculatur. Inquafi cxalta fpccula vndinuc oculus fupcc
tcUedius in apcrto
confufioncm.in vniucrfo,
omncmpatticulatitatem^turbam
&
&
&
& diftin<atoncfpccicrum
ipfum prafulgcot^m folcm conicm-
platur.
7^ Ratio
fc facil^ in
mcntcm attollcict
nifi
varioium affeftu-
fluftuansdiftrahcrctur: quando natura compacfratum eft vt diucrfis animx fatultatibusad totidem opeta
cxpcdiatur.
aaibus accin^atur
fcausvariisopcrationibus
Magnafiquidcjnatquc mira varictate conflata Rcfpublica ho-
uminOccano
&
&
&
mocft; inquatotaitcs.ft.uus.conditioncs,gradu9,ordincs,officinx,inftrumcnta,magiftcri3,miniftcria: atquc idco
non nifi
viium lantummodo obieaum coll ncafCiidquediguifnmura. Ciuod cfHututquotics intcUeaiuavo-
/inalitcr potis eft tota in
lo RD. Brvni Noi.
luntastotfusruhflancizmodcrjtrixoptimo princfpio copuU
tur.Ind^que pcrindc totiui perfed^io aique nobilitas conlcquitur,atquccorpui ciuitatis cum principis voluntate fuatum pro
partium proprietate concurrcns,ctiim fi nihil altius & exterius
intendat>in eiufciem inteiligitur eilc gratia, de cuius gaudec amore atque fauocc princeps.
^98 A J ccrcum ftslicitacis genui non debcmus faperc plufqui
oportct; ad fcrlicitatem vero fimplicitei(cum fcirc (ic dc gcnerc
honorum.nonplusadiuidebet cflc prxfcriptus modus^quam i
'iiaruraatquc Dco prxfcriptus eftci (quam uullam fruftra voluic
rlle)p9tcntiz.
122
Quiphilofophari concupifcit,dc emnibus principi6v!u
hicans nonprius dealtcra contradi^iionis partc definiai.quam
thercantcs audicrit& rationibus bcnc pcrfpcdkis aiquc collaiis,
non cx audftu,fania,muItitudine,Ionga!uitatc,titulis,&ornatu:
fcd dc conftantis (ibi atquc rcbus doiSrina: vigorcfcd de ratioDis luminc veritatc intpicuaiudicct
dcfiniat.
&
118
Non plus fapientix,& honitati,quam ignor*ntix>&inlquitaii voccsatquc vcrba fubminiftrani. Horum fimplicitatc
5"
vericas^&dobnna;quorum ornatu
quorum
varictatc
incrtia gaudct
cum quadam mcrccnaria
& aftutia, &
follicitudinc vani-
cas infolcfcit,
T ^ti Exfibilctur in foro (ine cloquio & perfuafionc Rhctor,
Ita&qui omilTavcrboriJ proprictatc,emafcuIattorationc in no
{krxdiux matronxzdibus perfonaucrit, cxulct: ncctantu lamquam ignoraiiSjfed vt omninoad intelligcndum inhabilis eiiciatur t (j quifpiam ab hoc philofophix non populati gcucre
vcrborumcum
proprietatc fimplicitatcm tcntaucrii cxcluderc;
facrilegii reus efto.quam fi dcoram fa-
magis parricidijatquc
crofandtas imagincs prophanaucrit
vtpote Saturnum.Martcmi
Ncprunum.Occanum, HcrcuIcm,byflo,purpura, annulis, inau-
& cincinnorum fimbriis inhoncflarii, qui pro vera maienudi^cum fimpliciflimo^ad deicati6 dii(ercntiaixi)celo pingi
ribus,
ftatc
volucruuc.
C A
V T
1 1.
Minimum cfle tum numeronim tum magnituw
dinum, tum omnium vtlibct clemen,
tatorum fubftantiam.
TmihifiiffciatreruproponderelHcem
[turii
Adpeterc^^temflum jiUdo e:fcadamante fu^
Eri^
DE
M.
E X I S T. L
B.
Srigere infeclum vf^ adeo meliora, profejfo.
Et cfHAcmcifDeui iuffit confurgere vena
(ru e$l\
Nunccaneretnctftam, MiN imvm fubflantiarc^
j4t(^ididemtandem opperies fuper omma magnii.
HtncmonasM^c atomm^ totU6(^ htnc vndt^J/^jia.
Spirittis^ in
nulla conffiens mole^ ft^ts^
Omnia confittuensfigni^^ejfentta tota^
Si res tnfficias^ hoc tandem efi, materies^.
{ipjltm
Quandocjuidem mtmmum/tcmtegrat omfita , vt
NiJubf^ernatur;reltcfuorum nonjiet htlum.
Ejto nullamonas^numerortim non erit vllus:
Namc^ ea conftttuitfpecies^flatuensgenus omne
Quoctrcain cunUisprimumeflfundamen^vtvnde
Et Detis^
naturaparens^ars^ expltcat alte
Quodfttpcr omnegentuperfiat^cjuod
tngenere^*
rgo clutt cofiastncuElts^^fuperhdtc cjui \mnteft^
Claudttftnitum^ infinitum permeatamplum^
Effciens^ neClens^tntegrans, atcf^propagans
Quidciuidcompoflum^
[implex cjuodcum^^^ cre^
Immenfo afeclo pidens\ quia maxima cjuacj^ [atur
Ex minimo^ in minimoy adminimufunt, per miyii*
Hoc natura parens^artiscj^ pediffequtis ordo (7nuc^^
Pontt componens^inc^ hocfpeculando rejoluit:
Vt numero modico verba tnfinita reponit
Litera
^ accentus/juorumparsdeniq^punEius
Prima datur \quare hic tota eff fubfiantta in illis.
Non aliter rerumJimplexfubfiantta prima efi^
Corporibus
mintmum
Attinguntrefoluta.
corptis^cjuod^ omniatande JO
l^^tl dtfcordat invno hoc.
SijpcctemJpe^es^ipjum Juntornnia tandem.
I0B.D.
lo
Brvni Nol.
Vt monas efi omnu numeriu\ nam corpore tot0
Emicat numertisfuccedens creditur illi.
Sic nihilo variat rerum fubjiantia^ ISlempe
^rorfum immortaliSyCjuam nulla p otentta gignit^
NullaciHecorrHmpitJlAdit^tenHatcjHey nec anget:
VerumhacgignHntHrgenitay^foltiHnturin ipfam^
Ex hac augentHr crefcentia^ defictuntcjHein
Hanctenuatafuasmetas quA ortmqtie reHtfwvL.
eft fubflaniia rcrura quatenuj vidclicct aliud k
quantitaiis gcncrcfigntficatur, corporearfi vcro magnitii,
Mlnimura
<linum proHt cft quantitJtis principium. ft inquam , matctia
totum^pundium in magnitufcu clenQcntura, cllicicns, finis,
duarum dimcnflonura, Atomus priuatiuc in cor*
dinc vnius
poribus qux funt prima: pancs, Atomum ncgatiuc in iifcc qur
huiufmodi
lunt tota in toto atque Cngulis^vt in vocc, anima
gcnus.Monas ratioRalitcrin numcris,eflcntialitct in omnibui
&
&
&
nihil cftaliudquam minimum. Tollc vudiquc
tninimum>vbiquenihil crit. ^ufcr vndiquc monadcm, nuf
quaracrit numcrus nihil erit numcrabile, nullus numcrator.
Hinc optimus maximns fubftantiarum fubftantia,6ccntita$ qii
cntia funt monadis nomine cclcbratur.
fi3 Naturx&artisfubicduro, &:obic6lum.compofitir>&" refolutio agendo,&: contcmplando cxminimo oritur,in minimo
confiftu,&: adminimum rcducitur. f i6 Ncquc multa oportct
fflc minimorM gcncra,atquc figuras.qucmadmoduro ucquc litcraril.vt in numerabilcs exindc fpccici c6ponantur:quamui
Dcraocrito &Lcucippovno figur? ^cncrc c6fiftant:nam pro dif-
Indcmaxiraum
&
folidi huius&illius fituationis 6cordinis,forluarumdiuerfitas neccflari6 dc fpharricis aiomis confcquetur.
fcrcntia inanis
iiobis vcrovacuumfimplicitercumatomis noufuflicit. ccrtam
quippc oportctcflcmatcriamqua conglutincntur. fcd fortc flc
ifti vacuum pro acre accipiebant, quod non credimus/
f 5/ Numeruscftaccidcns raonadis,&:mona$cftcflciitiauu-
nicri-.ficcompofitioacciditatomo, catomus cft cflentia comPrincipium iiumeri monas cum numcro, ficut
j)ofiti.
&
principium magnitudinii atomus cum ipfa magnitudinc, re
dudtiu^vcl principalitcr funt in gencrcquantitatis,&c accidcnpcr fc minimum
tia fubftanti^, qu? cft monas antcccdcns,vere &
principium magnitudinis,in quo non cxquo. & inhac omnit
innt vnum,ficutin vcritateatomifccundum fpccicm omncsatnmi fccundum numcrum. sA^ corpora crgo refpicienti ommum fubllaniia minimum corpus cft fcu atomus, adlincam vcro
atqucplanumminirHumquod
cft
pundlui,
CA-
Dt
N M. E
1
C A
5 T.
V T
L XB.
I I
III.
Exproxime didis concluditur morrcm aJ cor*
poris fubftantiam non pcrtinerc,mul-
toquc minus ad animam.
INufjcfiulte minas mortkfatumi^ timeto.
{Non auditafcrunt Samtjfacra vcrba parentu)
Itrepidaadvoces flultorum^^ fomnta vulgi^
Fatalem tncutiant terrorem^fis quafi vere
Compa^itim quiddam confifiensparttbm hifce.
An non ipfafluens vario cum tempore raptim
Continuo mutata venit departtbtus vltro
Adfcitis nouiter^primis abeuntibu molcs ?
Nunquidmaterics eadem tua corporis eslnunc
Parttbtu ac toto^ cjualis paulo adfuit ante ?
^Nlum pueritlleidemfangui^Sy caro
offa adolenti
(onfitterant? An non varia atq^ aliena vtrofunt
Omnia? Nonnefluunt mebra at^ nouata reieElant
'
ey^bfumptam fliectem ( velut vngucs atq^ eapilli
Senfibus infitnuant)centrivna continuante
Islatura in cordts medto j totum moderamen
Jn ^uam tu referas^cjuACi^ ipfe vnus idem es*
Perpetim affe^uvario quantumlibet adfint
JnnumerA circum turb(SL,caftisq^fuborti?
fllamilUmtuteeffe Jcias^medtHm^^ tenere^^
MxtrcmHmy ^ ctinElas partesfine parttbtts vllis
CuiH^ "veL minimUyaut nullum efifubfiantia corpui^
jQ^i^m non difcindet naturai vllapotefias^
Fulmina cjuam non adtinguntiquam cufpideflam^^
X^on "violant atomam^ceu necprimordia queis eSl
11
lORD.
BkvKiNo.
Compa5lum corpiu^ (juorHmfolum ordoylocusc^
^artUq^ ojJictHmfemper variantur^
^ exfia^
Immota ommno rerum fubfiantia fimplex.
Compofitumporronullum fubfiantia vera eff^
o SedcjUAcomponis^parsi^vltima compofitorum
Quatutedtdtficascircum. Sic ergo vtdebis
Cprpore te nu^tjuamfubieBo deteriorem^
( eff,
J^ttodprtmum tn nullum recidit priu^^at^ perenne
Nunctbi.nunchictntearanSyVtnunc tua membra^
Quit moueas yferie ttbt (judi. certa<^ mtnifirervtL,.
Nam(veluttn Phyficis amplepatefecimtu)hincefi
OrtPU vitaty molis(^ adolentia
nofir^.
Vt centriin magnum exglomeratfe expanfiogyru^
ConleEtis atomis circum vndt^fpiritPts archi^
TeEttisfeinfufi totum moderatur^ adtu^
Temptu cjuo exa^is numerisyvelfiamtne rupto
Corporisy in centrumredimat fi, ^indeperamplu
Recensfe tnfinuet mundum)^ hoc diceremortem'
Sueutmtis\ ignotam in lucem quia pergimuSy
fi
Terfentire daturpaucis quamviuere nofirumhce
Sit periiffe\mori hocfit vera adfurgere vit
Interdum: nec enim cun ^ihoc de corporefcandunt^
Nam cfuo^ maioris ruitant in claufiraprofundi
7^ondereadalafuo dtuindt expertiaflammd.
o Ergo antmtu circum mintma adglomtrando tomo^
Corporafi velut inuoluit cdco ordine tn illisy
(ri
Carcerefatalt tamquamfibi membrafigurans^
moxfe totum hoc corpus dtffundat tn omne\
Kurfumcj^ ex omni^ ac toto refopitu remigret
'
Spirttus expanfo dejlamine concitus tn cor
Ecuiui
M IKIM.
I> E
cuiHs tAndem
Exi
S T.
LlB*
X J
centro fefmdatin aurasy
'.xpcfletg^ noHos cafiu.fuccejfibtis anceps ;
lc CXC4C jcfi expUcitet Rhamnujtdis
rcrum
fubfl^ntiA
orda.
minimc ficc!i(IoIubiIismortcni
nofi X
^<,^cflc tinicnclam,lcdtranficumcxpcilanciura fcnfic Pychagoas.* ipfaquippcclifiolucioquzciamciiiqux non nifi compofio aducttit. quodnullumcdrubdantia^ (cd aducDcicium :alieui lubdaatiampcr fingula momcnca mucarcmus, quando ef
uxus 5c tciBuxus a noflro corporc,
in noflrumcorpus cd*
continuus. Quarerolum pcr indiuiduam animx fubfhuti^im
&
fumus tdquod fumus.quamcircum vcluci ccncrum quoddam
biq.totu acomori} exglomcracio fir,&agglomcratio. Vndcpcf
Maciuicatem & adolcnciam fpiritus architcttor cxpanditur ia
hanc quaconfidimus molcm & a corde difFunditur;in quod
tandcm ycluti tclx idius fiiamina compiicans fcfc rccipiat,vt ex
tadcm perquam procefierat viamjntraueratq. portam recedai
demum & egrediatur.
Cttu^fiftcmia fpharr*.
Natiuicas ergo edexpanfio centri Vita
Mors cotra^io inccntcum.
fjp, Eftfic
immotcalitatis no(tr validifnmumcxeo principto argumen-
tumquodindiuiduaquxdificac,agglomciac,cxg'omcratquej
'ordinat<viuificat>
moucr,
inccrit,
&
vt mirabilis opifcx tanto
pcricflprxfe6iarublhntia,minimedetcriorisdcbct cfie con
ditionis(accidens vtpote quoddam,entclcchla, cncrgia.harmo-
&
contcmpcramcntum. vc omnium ftupidifiimc dcfiniccia
Galcnus ) quam corpora quap agglomcrantur, cxlunc ^rift.
|lomcrantur, ordinantur,moucntur,
in illius rfum adfumulurh^cquorumfubftantia vcrceftacterna. f 4^ Pro conditionc quaanima fe gcflit in vno corpore,ad aliud forticHduin difponitur.inquic PythagOras,Saduchimi,Origcncs,&alii c Plato*
nicis pcrmulci. IcaquenonefttanquamForcuica illa fedii) mu-
&
&
partium cx quibus corporeamoles compaeinatur,
Qnaproptcr ali^ pcr corpora humana difcurrunt.ali^ in hetoum
corpus adfumuntur^aliz vero in de teriora dcturbantur. hzc lU
li quiztcrnaomnia quadam rcuolucionc cxagiuca incclliguoc
icscccynum.
tacio.ficuc
cA
p V T IIII.
Omnia quodammodo circuirC|8c
circulum imirarl
'
14
lORD. BilVNI
No
INde nota vt vircs cjudicumejHe ^ corpont cunSla
Sphdtrtt dantfpecinien^cyclt Iphdtra^ifieej^ centrt.
Nam nthil esf cycUtspr^terfpe^abtle centrumy
Et[inefineglobi46^ nthtlefi ntji centrum vbicjue.
Quare htcfimpltciter centrum eflymtmmHci^ per
Totufifundens^veru^vnu^fimper^in omm (mne^
Omnv^ compofitum in mtntmu reuocabttur vtpt :
Quanaoqutdein mtni^num natura^ qualtbet ampli
Senfibilis claudit vir&s^atqueexpUcatalte:
I
Q TSlammintmumfiibfiansprdicelitt robore
7nir/.
Concurfu molem quodcumcjueincreuit tn ampla.
Ntmirum virtusfubtellum corpus adauaenSy
.
Confirmans.parteiscjPic cjuodeiusneclit
m vnum.
Sccjueipfum^^ circumfife tfih^c omnia firuaty
fi minimum^aut nulla confifiens moleprofeElo.
Sirnpltcttertandem monadu^monas vna reperta cfl.
QuA multum^ ^magnu compleStitur omne^ in ifia
Jntegranda means.
Dans enttbpu effe^ Deusque efi
ExtanstotH^infinitum^verum^omneJbonUyVnum.
\o Qu^cjuein compofito^ dtfcretOyfenfibtli^ue,
Confifiunty
^ dtfiratltm dtmenfio
conflaty
Sunt alid^ atque aliud minimorum corpusadtis^
Qti^ numcjuamfpaciofe compatiuntur in vno^
Hetc vbi matertes expanfis fiu^uat alis \
In Vcro^ f^no^Ente^(L/uiterno^SimpliceyEodem
Non fiatuunt numeru?n^ Simplex^EnSyVnu ^ Ide:
Hinc illi proprium faciunt contraria nomen
PrincipiUyFinisyMedium^Extremu^ Nihily Omne.
Ctiigradtbpu certisfpecies rerum adfimtlantur.
o
Vnde ide mmenfo cH longti^ latH^Ht^ profundmn
5
Et
;
De Minim. Exist.
LiB.
15
E/ centrum eft vnum in totOy totu^tc^ per omne:
Na?n verfum quaq^ hocfinefine esi vndique tantu^
Xenofhaniquetdeo ^qualisfutt vndi^ fphdtra.
Ttnttusque globpi^ quamuis non vndique tantus,
Eff vnum tamen a mcdio dimenjio trtplex
Antrorfum^^furfum^retrorftimque^ atc^deorfum^
Efdextrum^(^ Uuum. Sigyrum cunUtparentis
Telluris IpeEics^quofepro
Lucedturna
Expedityefipun^tis quicunque
Occafus^ OrttUy
Et cardo medta non^is^mediitque dieiy
46
Quilibet atque alitts quo[it dtfcrimine cunque.
Vroinde etiam obie^u veniunt contraria in vno
Heicvbtnonvllo conflant dtJiunUa profundoy
fn cyclo atqtieglobo conuexa^atqua incauaforma^
Qualesdifpe/catvixvlla intentio
aEltis\
Qua/es fubieElim
ntilla
Ejfeautadfumipojfunt.
ratione feorfum
Nonne infiiper vnw^
AtqHeidempun^tis cumexurgit Itnea plano
^noe fubietio fmul eH obtufns , acutusquc
dngulus explicitiy non vllaforte dtrempti,
Cum certe ambobtispunEiusfubfierniturilUy
^nque illum intereuntfimulfutque oriuntur ab iUot
Zoncepttisque arcpu minimiychordaq^ quidabflant^
?/
neque dtfcrimen noruntjj^c maxtma
ille?
4 minimo cyclo quiddiffert dimetrtis eitis?
MaximaquiddiflantreEia, arctis^ ^integeripji
"^ircultiSyVt re^iZ efl plus confors ampltor arctis ?
molem quodfe explicat, atque
^ontra^um minimum jpecics variare nequibunt.
Ergo infinitam tn
^entrum {aii}cy(lus^chord\ area^ dimetrw,arctu
Etrd^
Jo
OR
D.
BRVN
N O !
Et radius fiHllo veniunt Sfcrimine coram^
Omntafeu minimHmyfeu maxima conciptantur.
Conctfefegneinfinite^ tardptm^j^^manensefi.
Ocit4s extremCy Qji celert finefine meatu^
Esl opm vt maneat. Snmma vt conctttu orbii
Mottis eritpun^o^fimulatq^ mouebttur vno^
Termtni46 efig^fimul motuSy attaUpu vterq^,
70 Qt^od fife in cyclumvertat^parHerquemouetHr^
Etfiat\ nam/Imulitrediens, redtit^ cjuiefcens.
Simpliciter tardu
^ quodfemperpermanet^ tde
FiidenSy^rediensfiimul^idmotumatq^ cjuietu
E^rgoejui&smotusj^fimulfuntmaxime tn
efl\
esi.
illo
t^no^cjuodminimcmotum^ cjuod maxtmeideq^ eft^
uifineudfinem gradtenSy immobtle prorftUy
tfimultn cunUistotummanety^fuperipfa.
Sic monaden pnzter nihil eFl:cjuta corpora ntlfunt
'
So
Cttrdatomu.planunthtlextrdpunBa putandu esi^
Ntlpr,ztermonaden numerusynihil omnia tandem
Non extantevno. Ne^uecontemplabiturergo (fis
Nuc Phjficus cjuiscjua autftudio cuicum^Mathe*
fntendens^Sophid^ aut captansfublimia prtmt^
Hocjineprtncipto.
Stajutdem cjuanto altior ilU
fucumbitjumenmagisintendtt^ue fupeme\
Hoc operAprectum eil vtpltufe colltgat.atcjue
^ifcutiensnumeru^in monadenfeinuenat^^ipfam
Siceat tn monadem^vt hanc infe contrahat tdem.
{
% yr Inimum potentiflimum eft omnium, quippe,quod
iVlfnncmomcntum, numcrum^magnitudincm claudii
o-
c(l componere, augerc, fonnarc, & tan Jcm
compolitum, formaium, atquc magnum vlquc ad maxi>munij^iuodcum codcm coincidcrc alibi pbnius cxprclTjmus.
*
^ii Dcut
quc vfriutcm, Eius
cilrr
De Minim.
Deujeftmonadum
tt.
Exist. Lib.
17
"aonat. nempeentiumentiMs-<jua.
opterecum vulgo philofophant.bus s
m.
& Vnum non Ssl
iicut ergo per monadem
omnia funt vnu. ita & per m.
dem fum quando quod vnum non
eft.n.hil ^mn.no !ft
;
io
r
imiuimo,(implici,^ona.ie,oppo<ita omnia
funt'id;
& .mpar.multa & pauca.finita 6c inhnita.ideoquodminima
'nax.mum.&
quidquid inter hxc.
io
OHcnditurhocprimoinDeoquiidcm
dicitur efle
vbioue
fundans.lupero ainia gubernans.intr*
nni?",tl?' '"r
exclufus^mnia per exncntia^i"
ciutam
comprehenl.onem.nihil pet dcfi..itioneiii.prin.
&
'mm omnia promen,. finisomn.aterminans
. Medium
ncnsaf d.rcnminans omnia, centrum
.bique. intimum inter* condudi omni.
Ss&ln^'?""'"^'^^"^'"/''"*^
omnia.&qui in nulfimplicitas ipfajed eftipfe.
^'"''"'""'^''* indiffercntia funt Ioni;um,la.
'f
'cq. in lc ipfoAiuia
rco^^^?nf
indiuiduus &
&ptofundum.-&quod
^&
vbiquchabetmcdiunu
Tet'""'^
vno centro.di o,
i''''^"
P"fp^a.>,7. Qu.,rt6.in g^ro
.r.^o
in
nio.inquoad
tellu,i,vniuerfal fuperficUm vbiq; eftpunot.entis
occidcn,i..meridi,i,& q^iuisclu, gen^eris
tcrminus feu petipheiia.in
^"'
aK.
quo
L
r^! ''"'"^"J^l
"arat.onecnaturafubie^liudconcauum
diftinguiti conueCOJNCIDENTIA ^ U c V 1
r.
h
C^i7.
St6.in angnii termino fuper plano vel
linea
faxo cxtremo C nunc
^8
HopuaaoC.fuperquareaaCD
in-
lORD. BrVNI NoL.
10
&
clineturuunc exurgac ibi ab eodcm Cangulus acutus
obtucadente
fusicxcremis vclmcdiis racionibus & fupcrlinca
re:ta
(imuL iutereunt maxime acucus
obcufus angului
^ui (imul eadem exurgente nalcuntur.
*.
CO
&
Septimo in minimoarcu & minima chorda quorumoxnuiuo no poflis di^crentia vllam cf^ngere ficut ctiam in idcm
vcniunc maxtmus arcus acquechorda-.ijuandoquidem tancoad
re<f^itadinf magis acccdicquanto roaior cft arcus C D, E F, C H,
vc tandcm opus (ic, vc maximi cycli arcus ide fic quod tcCtz l K.
fjp.Vnde fequiturcirculum infiuicum 6c rcdlaminhnicara icem
c1iamerruminfinicum^campu^('cuareamccncrum &quodcuiquealiudnon diffcrrc: ilcuc ciiam in puudo, qui minimus cd
circulus>
non diH-crunc.
maximo & vcIoci(fimo motu,& flmplicitec
quictc, qux omnino oporccc clle vuum au
qucidcm. Nani (implicitcr vclox quod mouccurab A in B. fic
iB iuw^, finiul eft in A & B,& incoco gyro; itaquc manec. Hinc
diuina fapicncia qua; actingit omnia,& c(\ in omnibus, didia ed
niobiliflima omnium quia vbiquc manct,& imraobili/fima,
quiaoci/fimcattingit a finc vfquc adfinem^Sc dilponit omnia
^if^
Oc^auo
tardo,feu
in
maxima
inttrfuos vbique tcrminos. Tribuitur illi motus^quia efl vevita^cuius virrute omniamouenturitribuiturilli quigetatio
fubflanciain qua6c pcrquara omnia
cs.quia c(i ipfaztcrnitas
func &: mancnc.
f 7^-. Ergolineanibileflnifipundlusmocus.fuperficies nifi I?-
&
&
nifi (upcrficics moca& confcquencer punflut
mobiliseft fubftancia omnium,& pundtus mancns eft cocum.
idem iudicium de acomo, idenn primo dc przcipuo modode
nca moca.corpus
inonadc^vnde candem minimura (cu monas cil omnia feu ma3ciraa&cocum.
Sier^o contemplacio nacurz vcfligia ^>erfequitur, 4
^7p.
ininimo incipiac,&in minimo fpeculaudo con(iriac.& in mini*
jnumcomeraplando
definac opoiicr*
CAPVT
t> E
MlNIli. EXIST. LlB*
C A P V T V.
Excurfio quaf epetitur conditio huius cpn-
templationis
adpi^im
P RgomenfhrarationcsatijHefigurft
^PercjHirens.variof^Heinfincs tramite eodem
^olUmans^ Qm tdem menpiransformat ^ idem
^denfptratformans,minimiJpect^letur oportet
VatPfram primofolidMm capiatcjtie elementumi
Ltc opt4s adieUuinJpecHlatio concipit omnis^
i^to necpr(zfens vacua e^l ratione profunda:
\la?7z patrtbns
Sophi^ hHmancn perfeElio mentis
^rdctpue appettttir^CHifpraxps qnocj^ tefiis
iccedat : tanto esi htmen pqtefe magis extrdy
findere^ vt adfenfti^s defcendat ab ordtne mentii
'
^enfuemtfenfnsperfchalas alta fnbire
tmtna per medt<z rattoni^ compita fnrgens.
Hmtneqnapropter natnrdi operando docemtis
} VI ce difcentes verfa moneantnr tn eipt^
Mmem obtHtnm.in tenebri.sqH(zfHlget^altc
ifaperimmenfHmfefeingerit^omntbtts omni
-ocaptH,^ qHantHmfecjHistj^ obtecerit illi.
'on
tantt cHpraxisftHdii.cjHanti ratio atqne
nisy pro qtttbtis hd^cfnntaccnratafnbinde.
mcretm poflcjHam tenebras anrora fngarity
mitncprdLclaro capnt exferet dithertHsfol-^
tiaproptergradibiis certis atcjne ordine certQ
^opti4:acprimHm falfifnndamina prima
4lantHr (jHanatnrat extingnere Iticem
erunt^^S clarHm^attonisrHmpere CHrfnm^.
lo
loRD. Brvni Not.
xo
X prcdi^is ncccnario infercur minimi contemplacioncm
* JL tum Qcccnariam^tum in prmiis aiitc naturalcm.niaihcniaticam,acquemetaphylicani fcicntiam condituendam. Ciurimx
enim^quamuis diuerds r.iti()nibus facultaits circa magniciidi*
Demverfanturprxrcrtim vcio Ceomccria qux mcnfurando Kgurac & Hgurdndo menfurat.
f ^ Heicvctoquamuispraxifpeculatio ncadnexa,&(pecuiaci
oni praxis: Pr^rcipuum camrnanccintencionis ocuios propoli*
tume(l lux vcritatis, qux v^cl iplo interdum opere cf}c)uque
coQtelbintcdeclai-ccurqua: folaiub vcxiUo zccrnicaiis imroo*
.
bilis
& inuariabilis
pcrfcucrar.
Vc aucem ad vcriracis recepcioncm melius ingenia difpo*
fiantur, a demolicionc fundameucorumfalOcacit cA progrcdU
^ ji
cndiun.
C A
V T
VI.
Adeosqui continuumin
infinitura
diuilibileaccipiunt.
Erpetuo totum in parteis mtHra refoluens
ISIon venit ad minimity
nulU rationeper arte
{P^HlgHS attJcjuantum occurretjineparttbus vUis.
Nempe ita de rerum natura iudicat ejje
Viproprio inJenju numerisyfludiisy rationi^
^yfddere non cejfat numerumyfludium^ rationem ;
Vocibus^ vocesneHuntur^verbatjueverbii.
^yitquimateriescoram finita recepta
Finitis frorpu c onflflit partibus omniSy
Si quando ratio naturaque dtuidit vnum^
JMultacjue diflribuit conflante coercitafine
Sedmolem moliapponens^numero numerHW^He
Vllam comperiet non vllo temporefinem.
T)Hm numerum a numero dementiyk ff^ole^ molerfi
Occurret monaSyat^ atomtu dubioprocul omfii.
Afi miferam turpis cohibet deceptio mentem
De Min
m*
Exis
t.
11
i.
^uando it^ continuireputatfe integrafecarCj
xcurfufmefine tomos numerando : nec illud
IsjtcitvtnumerHmadponensJinefine procurrat^
lO
lon autem a magno magnumfic eximat idem :
Handoijuidem adfine properaty^uatumUbetanu
ipponatJongum(^^venit qutaperutafinU
{plii
>udffiat^numert cjuotiesfub nominetotum efi.
^ttjuificapta^pra/entis tempori^ tnfians
me
^auddubiefinefine fubit duratio^ qua
^ouerunt SophiA firipturumh^c
finita
dogmata vert:
iterumfuccedentfecla , quibus
me
^c veredocuiffeputentjnitum quibiu exit
^udidem^atque vnum prdfintistemporis infians.
rinciptumfinefine dari cjuapropterhabemiu^
fineprinctpio certusfiat denique finis.
go
^princtpium,^finisreperitur vbiqui^
uolibet equeauimomentofiue fequentes
Kcogitesparteisyfeulapfaretexere ficla
^llubeat.curfiu manet
^finefine recurfus,
: quoque Telluris patria / regtone voUnti
ccurretJpaciumfinefinibus, inJp^tioj^
rpora:namnumc[uam fine rebus inanefequetur:
fttamenhoccentrumadjpactumfinefine feorfim 40
ffinisrTotum efi medtum,
fine margine centru.
uodfifinitamfpeciem maffamcjue rcponas^
certum efl maipts^minimumfic denit^ certu eft\
imo ipfum opperies in totofemper^ vbique.
amt^ extra hoc nihtl^abfqjjoc ntl\vt monadeabf
'on dabitur ntsmerttsfinitus necfinefine^
(cjue
uandoquidem monas efi numero fubfiantia iota^
loRD.
11
BrVNI NoL.
Conditioci^dHplex difcHrfiu. Aditcienti
Conceptisjpecics fi>ectebm obirefHperne
'\0:
(onHentetfemper\ remotienti occnrfitat
imnm.
^t vero molemfiqnis dtffefcat^altHS
OhtrHdetgeneris partcsjooc ordjneynempe^
Qho femper part&sratiode partibpts anfert.
T^ertia pars qnottcs cxqHirttur vnins^ atcj^
Centena iftttis^ cHttis de millibtis vnam
tAfccipiasrHrfiim.at^iterHmbas^
ttertiq^ repoftas^
Anficfinlte pntas natnram excHrrere poffe
tyitq^ artem^molcm qnafitraUans materiei
Jslon
vnqnam extrcmam valeat contingeremetamf
^1.14.
T rVlgatum
cft,
continuum dfuidcnti
natur.T. 8d arti
V jiumquamco ileucntumin,vtca: fuccurrant partcs,
qua: tn alias rurfuni partcs difcindi ncqucant: quafi ita in fub*
icCto conucniac rcali potcntta a partibus ad parrcs alias pcrccptibilcsproficifci,qucmadmodum raiiocinando habita miilcfima
vnius digiti partc>vnius millcfimxpoflumus quafrcrcadhucaHani millcfimam,vniusqucharumccntcfimam>5c vniuj cx hit
ccntcfimis dccimam^ & vnius cx his decimis millcfiraam Sc ita
ilnc fineproccdcndi nullus vmquam modusdatuatur: ac fi noii
diffcratitanumcrando multitudincm multitudini adiiccrcjat2UC diuidcndo magniiudincm amagnitudinc fubtrahcrc^idcq;
c defccndcrc fccando continuum, atquc alcendcrc multiplicando difcrctum,atquc vna cadcmquc raiio fit oppofiti huius 6c
lllius ordinis>diucrfique harum illarumquc partium gcnoris.
Porro nobis ftatucndum cil matcriam finitam quan^ 41.
canicumque obie^am partibus condare non infinitis cui appo*
ncndo magnitudincm^ficut 8c numero finito muhitudincm infinitum pcrcurrcre licct. E contra vcro a finita magnitudinp
partcs adtmcnii & fubdiui^Icnti minimum ficuc a finito nu*
xnero numecum fubtrahenti monadem tandem occurrere neceflecn.
^ tS, 51. Duratfo ablolutc cft infinica (dc mundi huius xcc;rnf
Mte
vel
tcmporc non dcfinio) vnde
conflant^vcl
vno
fiuc
fcmperfuctint fiuc
nou
futara qux indiflolubilia
mancuce. dutotio cdacltecnaaparce anceriori
fucrinc^fiue pcrpetuo finc vcl
non
fint
ante
De MinimhoCj& pofl hoc,
Exist. Lib.
15
quodlibcc tempori.^ (quod accfpias; ina.is;aLtquam fauc omiiiproculdubio hoc in(bns, velccmpuf
uo icribo c(l finis. Itaquc mc fccipturum hoilie,abhoc in
anci ad immcnfam pracccricam durationcm fuic vcrum, 6c mc
iic
6c
:nplinc hlfum;mevcrofcrip(iilcabhocccmporc ad immcnim nihilominus durationcra cric vcrum, &: vt olim fcriptuuni,falfum cric.
Ergo in omni punio durationis^atquc
nnis dnratibnis punctus cft principium finc finc, 5c finis Hnc
rijicipio, Tota crgo duraiio cft inhnitum inftaus idcm princi*
ium
&:/inis.
Similcfuomodoiudiciumcftdcomni punefto fpacii &
vniucrfi,ri (vtprobatum cll in libro de
ifiiiito; cft immenfum: vbi Tcllus non magis cft inmcdio
Si.
lagnitudinisinmolc
uam luna,fdI,polus & omnia. In quamcontcmplationcra dccnirc non pocucrunc, quibus eius motum circa proprium
encrum non pcrccpiflc licuic.
Principium & fundamcncum crrorum omnium tum in phy-
ca,tuminma^hcfi, cft rcfolutio cominul in infinitura.Nobis
croprobatur tum naturae tum artis vcrap rcfolutioncm qur
xtranaturaronon inccdit^ magrtitudinefiuita &: numcrodcrcndcrcin atomum, tiim vcionaturar; tum conccptui adiicindo>modum vllura^ rebus noncflc conilitutum. nifi ad cccarum fpecicrum particularium naiuram refpicicnti.
Afmiaumcrgo vbiquc cflpra^fcns, atquc fcmpcr, maximum vero
lufquaraatqucnunquam. Maximum tamcn aiqucminimum.
ca in vnam po/Iunt coirc rationcm vt indc ctiam
maximum
biqj eflc cognofcamus.quadoquidcm pcr ca qu9 dida func.maimii in
minimo.
& minimu in maximo confiftcre c6ftat,qucm-
dmoduinraulticMdinc monas, inmonadc multitudo Qjiam.
is potius ratio 6c naturapoflit abfolucrc
minimum a maximo.
[uammaximuma minimo. Quare imracnfum niliil cft.nifi
entrum vbiquc.
It
itcrnitas nihil eft,nifi rcmper inftans.Ciuod
vnuraatqucmancnsreiactcrnx,aliudatquc aliud in fucccf-
loncquadam viciflitudincqueconftantium. Immenfumcor.
usatomus. Immcnfum planum pun<ftus. ImracnCum (paiura punai vel atomi rcceptaculum alia.n. capiuntur, vbi ato:
nuscapitur.&nonatomuj,vbialia: ideo propiic indiuiduura
licitur cflc ybique,& qufa fpaciura cfl infinicu
m.ccncrum dici'
uc cfle vbiquc>
atomum
dicituc cflc on^.nia.
^comum
uxta diucrfum gcnus alias diftinaum intcliigo.
vcrp
BrvniNol.
C A P V T VII.
loRD.
14
Pcrftringitur
idcm propofitum pluri-
bus argumcntis.
NOn
igitur ntimma ejfe valentJine fine tomic^
Fintto in toto : ne^ue terminus
ille vicijfim
j^Ho Je continguntfarteis virtute vel aBu
Innumero ejfe potesi numeroxHm femperadambas
AdttneatparteU duntaxat termtnm vnus\
Heic vbiin integrum conflandum conttnHantut.
Troptereaftfinitas concredereparteis
^y^ufisyfinttos dabo fine^indcfequenter.
Quandoajuide quamuis ho efi pars termintiSy ipfum
o QHTnejuiddamadpartemconJiet proprteefferelatii^
HaudqHaciuam numerum
collat(Z
excedere credu j
X^am^ vtipars multa efiyita multPi^ termintu exit:
Mutuum hac^ duo re^ ^ rationefequuntur.
fndefintta quapropter, nonfinefine
Concipiasparteis:
quarumquoquetermintu
quando
exflet
JndefinitHs: Minimtfubflantia
Non abtt in partes alias refoluta^ fi^^pj^
Confianter(foloojficiovariabtlis) vnume^i.
Ergo errat menfor certftmfine fine rejoluens
Q Qm^t:umy naturA nufquam vefligia luflrans,
T^J^quamillaattingens^ non vllisfortibtu (tqtians
( Qutduis contreHet)
Extra
quotiesper inane vagatur
eitu lucemyleuitu
quamfomniatraBans^
Copia cuidgra finefinedmente refufa eff.
SeElile vt integrum quid na tibifeBtlis eff parsf
Qu^reinfinito dquale efi, maitUy mintUy Aquum >
Cum
De MlKlM.
ExiST. LlB.
IJ
? Hum modicuTn qu^mcHmc^ nbi capiatur^ofortet
iUeriusparteisciuamuismaioris adtquet ;
Itmidtum toti^mtegrocjue dqualeferetury
^tiam parshaic ^uando adiicietur adillarfu
"^J^PP^
^jficiet totum matus. Si dentque totum
'^tmtum vtdeas^ curnam parteisJinefine
4jferi$?
An talespoteris confingere parteisy
^uaUbus adie^lts nequeatfiibfi:refcere totum J
^orrofi vero partem vis nomine dici^
idieHamhancaltismatus caufare refirma.
^uodfl iam tandemfintta eft maxima moleSy
lurfinefne audent minima integrantia dici?
Huc ergo obtutummale adaEi<&
aduertito meti^y
Quo foficjttam h^c noris maius flatuentia quantu
Quan dofigillatim integro adponuntury^ifiud
Non infimtum^ fed certa margine claufism^
Ne reputes
retfubteB<z ex parte perenni
Difcurfufctjfumdifcindipoffe fubinde\
^^tpartes finefineciueantfuccedere parti
Sedrattoniseritfinemente, modocjue potefias
Fingere de nihilo numeros foluendofoluta^
Pro Itbtto immenfum centrt tribuendo prefund
Continuiy cuitu finttam reff>tcit
oram ;
Ac non adieBis tisdemfitpartibus auEhum.
Quareinfinitah^c cjua funt facientia maitu
Singulafinitum integrant tum denique totum ?
Annontllaeadem? Quare furfum
tAfcenftiS(j^y
atc^ deorfism^
defienfits referuntur
iniqua f
agecum non infinitum confiituatur
(mue.
J^uantahdccadnHmerumcertum refierendaputt^
JEr^e?
loRD. B^VNI NoL.
14
INde notfi vt vircs cjudicumqHe fjf corpora cunSls
Sphara dantfpecinien^cycltfphdirayifiei^ centri.
Nam mhil ef{ cycltuprdter[peEiabile centrumy
Etfinefineglobu6ymhtle^lmJt centrum vbtcjue.
Quare htcfimpliciter centrum efi^mintmu^ per
omm (mne,
Omnca^ cowpofitum in mtnimu reuocabttur vtfit :
Quandoqutdem mtni^num natur^y qualtbet ampli
TotiifefundenSyVerUyVnu^fimper^tn
Scnfibilis claudit vtreSyUt^ue explicat alte
I
Q Ty^am mintmumfubfianspracelltt robore 772 ir/
Concurfii molcm cjuodcum^ue increuit tn ampla.
Nimirum virtPtsfubte^ium corpus adauaens^
Confirman5^parteis<jue cjuodetusneclit
Sccjueipfumy^ circumfefe
tfihitc
m vnum.
smnia feruaty
Eft mintmum^aut nulla confifiens moleprofeEio.
Sirnpitctter tandem monaduymonas vna reperta efi.
QuA multumy ^magnu compleEittur omne^ in ifia
Jntegranda means. Dans enttbtis effcy Deus^ue efi
ExtanstotUyinfinitumyVerum^omneJ?onUyVnum.
lo Qmquein compofitOy difcretOyfenfibtlique^
Confifiunty
Sunt
dtfiraEltm dtmenfio confiaty
alidy atque
aliud minimorum corpusadus^
Qu^ numcjuamfpaciofe compatiunturin vno^
JHeic vbimateries expanfis fiu^uat alis \
In Vcro^ V}io^Ente^<L/uiterno^Simplicey Eodem
Non (latuunt numerumySimpleXyEnSyVnu ^ Id$:
Htnc illi proprittm faciunt contraria nomen
PrinciptUyFinisyMediumyExtremUy Nihily Omne.
Cuigradtbtu certisffecits rerum adfimtlantur.
5o
Vndeideimmenfo cHlongii^ latH^Ht(j^profundnm\
Et
4.
Dfi
MiNiM. ExisT.
LiB.
15
Et centrum efl vnum in totOy totu^tc^ per omne:
Natn verfum ^t^^^^ ^ocftnefine esi vndi^ue tantu^
Xenofhmiqueideo Aqualis fuitvndic^ fploAra.
VinitmqHe globi46 qHamuis non vndiqne tantns^
Eff vnnm tamen a medio dimenjio triplex
AntrorfHmy^fHrfHm^retrorfumcjHe^ at(^ deorjiim,
Et dextrnm^^ UuHm. Sigyrptm cun^itparentis
Velluris JpeEies^^Hofepro
lucediHrna
ExpeditycftpHn^itis quicunqHe
Occafis^ OrtuSy
4C>
Et cardo medt<z noBis^mediAque dieiy
Quiltbet atque alius quofit difcrimine cunque.
Vroinde etiam obieElH veniunt contraria in vno
Heic vbt non vllo conflant dtfun^a profundoy
^n
cyclo atqueglobo conuexayatqua incauaforma^
QHalesdifieJcatvixvlla intentio
a^itts^
Quales fiibieBim nulla ratione feorfum
EJfe aut adftimipoffunt.
Nonne tnfuper vntis^
4tqHeidempHnUH6CHmexHrgitltnea plano
^no e Jubtelio fmu/eH obtuJUs,acHttis^HC
$o
dngultis explicitiy non vllaforte dtrempti,
"^um certeambobuspHn^HsfHbflernitHrilUy
^nque tllum tntereuntJimul.vtque oriuntur ab iUof
7onceptt44cjue arcpts minimiychorddc^ quidabftant^
ii
neque dtfcrimen noruntjj^c maxtma
ille?
4 minimo cyclo cjuiddijfert dimetrtu eius?
MaximaquiddijiantreB^a^ arctis^ ^integeripje
^ircultiSyVt re5i(e ejl: pltis confors amplior arctis ?
Ergo infinitam in
"^ontraSlum
molem quodfe explicat, attjue
minimum Jpecics
vartare nequibHnt.
^entrum {4i^)cy^lw^chord\ nrea^ dimetrw^arctu
40
itf
loRD.
Brvn
Not.
Et radiHs ntillo veniunt difcrtmine coram^
OmmafiH Yninimum^feH maxima conciptantur.
Concipefegne infintte, tardtimg^^manens efl.
celert Jinefine meatu^
OciH4 extremey
si optis vt maneat. Sttmma vt conctttis orbii
Motpu erttpun^o^fimulat(j^ mouebttur vno^
Termtntts efi^fimul motpts^ attalltu i/ter^.
Otiod fife in cjclumvertat^parkerqtiemoHetHri
Et fiaty namfimul it redtens, redtttj^ cjuiefcens.
Stmpliciter tardu
^ qtiodfemperpermanety tde
Viidens^^rediensfimul^tdmotumatcj^ cjuietu
efl\
esi
Ergo cjuie^ motusj^fimulftmt maxime in illo
f^no^cjuodmtmmcmotum, quod maximeideq^ eTl^
fme adfinem gradtensy immobile prorfiuy
Etfimultn cunttistotum manet^^fuperipfa.
Sicmonaden pnzter nthilefl:cjHta corporantlfunt
Cttrdatomuiplaniintlnl extrdpunBa putandu esi^
Ntlprdttermonaden numerus^nihil omnia tandem
'
Non extantevno. Necjtiecontemplabiturergo (fis
8 o Nuc PhjficHS cjuiscjua autfiudto cuicumtj^Mathe*
;
fntendenSySophidt aut captansfubltmia pnmA^
Hocfineprincipio.
Stejutdem cjuanto altior ilU
fucfimbitjumen magisintendttcjue fupemc\
Hoc oper<tprecium eH vtplusfe colltgat,atcjHe
Difcutiens numeru^in monadenfe inuertat^^ipfam
Siceattnmonadem^vthanctnfe contrahat tdem.
% yr Inlnium potcntiffimum eft omnium, quippcquod o.^^Lrnncmomcntum, numcrum.magnitudincm claudit ^c<juc virtutcm. Eiu^ c(l componcccaugcrc, formarc, & tanJcm
cilc ompolitura , fotmatum, atquc m;ignum viquc ad maxi^
mum^quodcum codcm coincidcrc alibi ptanius cxprclTimus.
Z
^tf Deui
'
De Minim. Exist. LiB.
17
monadum monas. nempeencium cnruas:quaVnum non diffe*
opcercciam vulgo philofophanttbus ns
lu. 51CUC ergo per luonadem omnia func viiu, ica & pcr mo*
dcm funt; quando quod vnum nou cfl.nihil omnino efl.
rtf.
Deus
10
In miiiimo,fimpliciw/liona<ie,oppoiica
e(l
omnia
func id^
& impar.muUa & pauca.fiinca 6c inhnica.ideoquodminimd
e(l maximum,c quidquid incer hxc.
Oflendicurhocprimo in Deo qui idcm dicitur eHe vbique
nun^uamjnfra omniafundan!;,(upci'Oinnia gubcrnansjncra
inianoninciurusycxtraoninia non cxclufusj om&ia pcr ex*
iciuiam & comprcheniioncm,nihil pcc definitioncm^prin*
ium oninia promcns, finis omnia cerminans *. Mcdium nen$ ck^difcriminans omnia, ccntrum ^.'biquc, intimum inccrrum. ^'xiremum nurquam>quiameticuc 6c concludit omnit
mcfus &in cxxquabilis ipfc^in quo funt omnia,&qui in nulncqj in lc ipfo^quia indiuiduus & fimplicitas ipfaXed cft ipfc.
idem
SccuiidoJn vniuccfo vbi indiffcrcntia funt longuro, la:
quod vbiquc habct mrdium. ^34. Ter,11] particulari fph^ra (cu muudo in quo ab vno ccntro.dinlioiium indiflercncia cft pcrfpfda. ^"^7. Qu^artojn gyro
raojnquoad tclluiis vniucrfal6 fupcrfictcm vbiq; cftpun> oricncis,occidcncis,meridiof>5c quiuisciu< gencris alius.
i
Quini6,incircuIo qui cfltcrminus fcu petiphcria.in quo
tia racio nccnacurafubic^iu^concauum diflinguica conue
{o
& profundum
COINCIDENTIA ^NGVLI.
^B
4.7. Sext6,in anguli tcrmino fuper plano vcl linca
pco puskdo C/upcrquarc(^aC D hxo extremo C nunc
in-
De
MiNiid. ExisT. LiB.
C A P V T V.
Excurfio qiia f epetitur conditio huius cpntemplationis adpcaxim.
ERgo menfuTA rationes atquefigHnt
Perquirens^variofcjHe infines trnmite eodem
ColiimarjSyQui tdem menfuransformat
idem
JUfenjuratformans^minimiJpeculetHr oportet
Natnramprimofoltdum captatque elementumi
Hc^c op:4^ adte^u?nJpeculatto concipit omniSy
Aiito necpn^fensvacua eflratione proftmda:
JSIam patribus Sophid humandt perfeBio mentis
PrcicipHe appetttur^cuifi.praxis quocj^tefiis
uiccedat :tanto eHlumen p<ftefe magis extrdy
Fundere^ vt adfenfus defcendat ab ordme mentis
Ceufueuitfenfusperfchalas alta fubire
Limma per medt<zrattonls comptta furgens^
Lumine quapropter naturdi operando docemtu
Vt vicedifientes verfa moueantttrtn eitts
Suhlimem obtutum^in tenebris qu(Z fulget altc
Fujaper tmmenfiimfife ingerit^omntbt44 omni
Procaptu^^ quantumfecjuisq^
obtecertt
illi.
Non tantt efipraxisJiudii.cjuanti ratio atque
Finisyfro qtiibtis hacfuntaccurataJubtnde.
Concretas pofiqtiam tenebras aurora fugarit^
LimineproLcUro caput exferet athertusfol\
Qm^ropergradibiis certis atque ordine
certo
Eshpus.-acprimum falfifundamina prima
ToMitttr qudnaturai extinguere lucem
SHcrnnt^^ clarum^ationis rumpere curfunu.
loRD. Brvhi Not.
lo
X prrdi^is ncccnario infcrrur miiiimi contcmplacioncm
11 tum ncceilariam^tum
in primis ancc uaturalctn.matiienia-
cicam,acquemctaphy(icani fcicnciam condicucnciam.
cnim,4uamuis diucrds ractonibus
ncm vcrfancurpr^ercrtim vcio
gurat
& Hgurando mcnrurac.
Munmx
facultatts circa magnitiidi-
Gcoruccria qua; mcnfurando K*
Heic vctocjuamuispraxifpcculatio ncadneza.&fpeculati
f
oni praxis: Pr;rcipuum tamrn anccin'encionis ocuios propod*
turacd iux vcricacis, qux vel iplo inccrdum opere cf}ei)uqu
coQceibintedeclaiccurqua: folaiub vcxilio ztcrnicaus imroo*
bilis
&
inuariabilis perfcucrar.
Vc aucem ad veriracis reccpcioncm melius ingcnia difpo*
Bantur,i demolicionc fundamcncoruinralijcacis cil progredi^
f 21
cndum.
C A
V T VL
Adeosqui continuumin
infinitura
diuiiibile accipiunr.
ErpetHo totum in fartcis tjatura refolHens
ISIon venit adryjinimii^
^ nnUa rattoneperartc
{f^filg^ att)qHantHmoccHrretJineparttbtu vili^.
Nempe ita de rerum natnra mdicat ejje
Vtproprio infenfu nHmeris^fiudiisj rationi^
^dderenon cejfat nHmerHmyJiudiHmy rationem 5
Vocibw
voces ne^HntHr^verbacjHeverbis.
9yft<jHimateriescoram finita recepta
Finitis frorfus c onfiflit partibns omniSy
Si qnando ratio natHraqne dinidit vnum^
AdHlta^HediJiribnit conflante coercitafine.
Sedmolem moli apponens^nHmero nHmerHmtjHe
Vllam comperiet non vllo temporefinem.
^Hm nnmernm n nnmero dementi^ ^^^^^ fttoletfg
Occurret monas^at^ atomtss dubioprocnl omfii.
AfimiferamtHrpi^cohibetdeceptiomentem
DE
MlN
IM.
EXIST. Ll<.
tJ
'^ttando itA continuirepHtditfe integra.fecare,
Ex curfiejinefine tomos numerando
: nec tllud
/Ifpicit 'VtnHmerHmadponensJinefine procttrraty
T^n autem a magno magnttmfic eximat idem
Quandotjuidem adfine froperattquAtumUbetam^
Sfipponatjongum^^venit cfuiaperuiafinis
(pIH
Q^fijiatynumen ejuotiesfubnominefotum eH,
^yitejHiJt captasprAfentis temporis tnfians
Hauddubtefinefine fubit duratioy tjua me
NouerHnt Sophta fcripturum h^c dogmata verd:
Infinita iterumfuccedentfecla , tjuibus
me
HACvere'docutjfeputenttinitumquihusexit
ffiud tdem^atcjue -vnumprdfintistemporisinfiAns.
*Frinciptumfinefine dari (jfuapropterhabemut,
Stfineprinctpio certusfiatdeni^uefinid.
Ergo ^prtncipiftm,^finisrhperitur vbi^ue,
Quoltbet e^ueAuimomentofiuefeejutntes
Excogitesparteisyfeulapfaretexere fecla
Coll(iheat,CHrfns manet ^finefine recurfus.
Sic (juocjHe Tellurispatria iregtone
volanti
Occurretjpaciumfinefinibus%Jpatioa
CorporamamnHmquam fine rebtu inanefeqttetur:
tAttamenhoccentrumadJpaciumfincfine feorfim
S^lfimTotum efi medtum,
^fine margtne
centrii.
Quodfifinitamjpeciem maffamcjue reponas,
VtcertHmeflmaiHs^minimumficdeni^certHefti
Jtf>toipfHmopperiesintotofemper,vbtcjHe.
Nam^ extra hoc nthtl,abfg^hoc ntl\vt monadeabf
7^n dabitur numertufinitHS necfinefinCy
{cjue
Qttando^Hidemmonase^numero fubfidntia tota.
lORD.
11
BrVNI
.NoL.
Conditioci^dsiplex difcHrfiu. Aditcienti
ConceptisJpecics Jpeciebm obirefnperne
5 0.
(onHenietfemper\ remouenti occnrfitat
imum^
Qy4t vero molemfiijui^s dtfpefcat^atiHs
Obtrudetgeneris partes^hoc ordineynempCj
J^Ho fimper partesratiode parttbtis
aufert,
Tertiapars qnottes exquirttHr vnius^ at(j^
Centena tfitu^^cutpu de millibtis vnam
tyiccipiasrHrfHm^at^iterumhas^tterHCj^ repofias.
Anficfinlte putas naturam excurrere poffe
tyitq^ artemymolem qHofitraEtans materiei
Jslon
vnquam extrcmam valeat contingeremetamf
^1.14,
TrVlgatum cft, continuum diuidcnti natur.r.Sd arti
V numquameo deucntumiri^vtca: fuccurrant partcs,
qu2 ^n
alias rurfuni partes difcindi nequcant: quafi ita in fub*
conueniat reali potcntia a partibus ad parrcs alias pcrccptibilcsproficirci^quemacimodum ratiocinando habita miilefima
vnias digiti partcvnius millcfimacpofi[umus quarrcrcadhucaiiam millcfimam,vniusque harum centcfimam> & vnius ex hit
vnius cx his decimis millefimam
centcfimis dccimam>
ita
fine fineprocedcndi nullus vmquam modusdatuatur: ac fi noi|
difFcratitanumerando multitudinem multitudini adiiccrctacquc diuidendo magnitudinem amagnitudinerubtrahcre,idq;
fic dcfcendere fecando continuum, atque afcendcrc multiplicando dircrctum.atque vna eademquc ratio fit oppofiti huius 5c
illius ordinis>diuerfique harum iilarumque partium genoris.
Porro nobis ftatucndum cfl matcriam finitam quan^ 41.
tamcumque obic^bam partibus conllare noninfiuitis> cui appo^
ncndo magnitudincm^ficut 6cnumeronnito multitudincm infinstum pcrcurrcre licet. contra vcro a finita magnitudinp
pArtes adimcnii 6c fubdiuidenti minimum ficut a finito nu*
xnero numcrum fubtrahenti raonadcm tandcm occurrccc neic(S^o
&
&
ccfiecft,
Duratio ablolute cH in^nita (dc mundi huius actcrnidefinio) vnde fiuc fcmperfuctint fiuc nou
fucrintjfiucpcrpctuo fint vcl non fint futnra quxindiflolubilia
condanc^vel vno maneute. duratiocAactecnaapartc anteriort
f tS, }i.
tate vcl
tcmporc non
ance
De MlNIM-
EXIST. LlB.
2}
anichoCjSc poll hoCj Sc quodlibet tempon*: (quod accipias; inftais ;aLic|Uam faiic omiiiproculdubio hoc inlUns, vcl cempui
cjuo fcribo c(l finis. Itaquc mc fcnpiurum hodie,abhoc iu(lanti acl immcnram prxtcricam durationcm fuic vcrura, fic me
fcripliftc hlfum;mevcrofcripfifieabhoctcmpore ad immcnfam nihilomiuus duracioncra crit vcrum, &: vc olim fcripturuQi.falfum crit.
Ergo in omni punflo durationis^atquc omnis darationis pundius cft principium finc finc, Sc finis fine
principio, Tota cigo duratio cft inhnitum inftaus idcm princi*
pium fichnis.
f yJ. Similcuomodoiudiciumcftdeomni pundo
fpacii 8c
magnitudinisinmolc
libro de
vniucrfi,fi
(vtprobacum
cil in
immonfum: vbi Tcllus non magis eft inmcdio
quam luna,foI,polus & omnia. In quamcontcmplacionera dcuenire non potucrunt> quibus eius motum circa proprium
ccncrum non pcrccpiflc licuic.
f Principium 8c fundamcntum errorum omnium tum in phyinfinito; cft
fica^tuminmathcfi,
cft
refolutio comirtuf in infinitura.Nobis
vcroprobatur tum naturae tum
artis vcrap
rcfolutioncm qusc
non inccdita magnitudii\efiuitaS: numerodefccndcrein atomum, tum vcioiiaturar fum conccptui adiicicxtranaturaro
cndo,modura vlluraa rcbus noncfle conJlitutum. nifi ad ccc*
tarum fpecierum particularium naiuram refpicicnti.
Miniinumcrgo vbique cflpri^cns, atquc fcmpcr, raaximum veto
hufquara atquc nunquam. Maximum tamcn atqucminimum,
itain vnam poflunc coire rationem vt indc ctiam maximum
vbiq; cflccognofcamus,quadoquidcmpcr caqu9di(aafunt.ma.
ximii in minimo,
minimu in maximo confiflcrcc6ftat,qucm-
&
admoduinmuItitMdinc monas, inmonadc mulcituclo Qjiamuis potius ratio ik nacurapoflicabfolucrc minimum
a raaximo.
quammaximuma minimo. Quare imracnfum nihil cft.nifl
ccntrum vbiquc. ittcrnitas nihil eft.nifi fcmpcrinftans.Qnod
eltvnumatqucmanensreiaccccni.aliudatquc aliiid in fucccffioncquadam viciflitudinequeconftantium. Immcnfuracocpusatomus. Immcnfum planum punlus. ImmcnCura (pacium punai vcl atomi rcceptaculura alia.n. capiuntur, vbi atomus capitur. & non atomus, vbf alia: idco propric indiuiduura
dicitur cflc ybiquc,& quia fpacium cfl inHnicu ra^ccntrum dicilur cfle vbiquc, atomum dicitur cflc omnia.
^tomum vcro
luxtt diucrfum genui alias diftindum intcliigo.
;
14
O R
D.
C A
Pcrftringitiir
P.
VN
V T
NO
L.
VII.
idcm propofitum pluri-
bus argumcntis.
NOn
Fimto
igitur minima
ejfe valentJinefine tomic^
in toto : neque terminm ille vicijfim
J^Ho Je contingunt parteis virtute vel aElu
Jnnumero ejfe potesl numero:cum femperadamba^
Adttneatparteis duntaxattermmm vnm\
Heic vbiin integrum confi^ndum contmuantur.
Tropterea[Ifinttas concredereparteis
tyiufisyfinitos daho fine$^indcfequenter.
Quandotjuide^uamuis no eH pars terminuSy ipjum
o Cumcjuiddamadpartemconflet proprieejferelatii^
Haudquaquam numerum collat exccdere credu j
Namcj^ vtipars multa efiyita multtis terminus exit:
Mutuum hac^ duo re^ rationefequuntur.
fndefinitas quapropter^ nonfine fine
Concipiasparteis: quarumquoquctermintis exflet
Jndefinitm: Minimifubflantia quando
Non abtt in partes alias refolutay fedipfa
Conflanter(foloojficiovariabtlis) vnumefi.
Ergoerratmenforcertumfine fine refoluens
Q Quantum, natura nufquam vefligia luflrans^
TSliuquamillaattingens^non vllisfortibtu Aqtians
( Qutduis contre^iet) quoticsper inane vagatur
Extra eim lucemjeuitis quamfomniatraBanSy
Copia cuidgra finefinea mente refuja eff.
Se^i/e vt integrumquid natibt Je^i/iseff parsf
Qujtreinfinito dquale efl, maim, minm^ aquum ?
Cum
1Z>E
MlKlM. ExiST. LlB.
Hum modicum qu^imcHmc^ ttbi capiaturyOportet
ALteritufarteisqHamHtsmatoris acUqHet ;
T)tmidiHm toti^tntegrocjHe (zqHdeferetnr^
^puppe etiam pars hac ^nando adttcietur ad illam^
jEffictet totnm mattu. Si demqne totum
Ftnitum 'videas, cHrnam parteisfinefine
^JJeris? An talcs poteris confingere parteis,
QHOLlibpis adie^is neqneatfHbfcrefiere totnm \
Porrofi vero partem vts nomtne dici^
jidieUamhancalii^matHs canfare refirma.
Qpiodfiiam tandemfintta efl maxima moles^
Cnrfinefiie andent mintma tntegrantia dici?
Hhc ergo obtHtnmmale adalid aduertito metiiy
Qmpofiqtiamh^c
noris maipts fiatuentia cjHantH
QHan dofigillatim integro adponHntHry^ifind
Non infimtHmy fed certa margine claHfiimi
Ne repHtes retfnbteElA ex parte perenni
DtfcHrfiifctJfHmdifcindtpoJfe fnbinde^
VtpartcsfinefinecjHeantfisccedere parti
Sedrattonis eritfinemente,
modoqne potefias
Fingere de nihilo nnmeros folnendofolnta^
Pro Itbito immenfnm centrt tribnendo prefnnd^
Continui, cniHS fnitam refficit
oram ;
Ac non adie^is tisdemfitpartibas auEiHm.
Qmreinfintta hdc qnA fnnt facientia maitu
SingulafinttHm integrant tnm deniqne totnm \
An non tlla eadem? Qnare fHrfnm att^
tAfcenJiis^,
defcenfpis refernntHr
deorfiimp
'
iniqHa f
Irgo agecnm non infinitnm confiitnatnr
(mue.
QMntahdtcadnHmerumcertHm referendapute^
l6
lORD. BrV N
NOL.
^^^[ecfugiaspartcs confin^em adfimilar&s\
^l^lamfiitisesnofierpartts fiadmifirts hasce
Qtialc6 appofitA pojfmt hoc reddere maius.
Co NamqHeaUtertemeregaHdebuntnomine partisy
AtqPie ementitis capies refecabtlefignis.
QHinetiam vart<z Jpectes quotqHot numerorHm^
QHotcjHotmenfurd^cfHiafHnt finefinerefnmpt^z^
Confiituent plane infimtumfingnU earnm
Nil mtnHs at^ alid ^udiHisfimHltnfHper omncs.
Tlnrtsnetmmenfnm fpacinm comprendere credci
^almos ac digitoSyqnam paffns^iHgera^ aHn^ f
NnmejHidtnimmenfo fatHHs difiriminacjH^rcs
JMenfnrA^inqHetnfiyiito difcrimina finis ?
70 Forfanininnnmero nnmerorHm fchala recnmbetf
SobriH6tccirco CHptens infifiere^ vt inde
Plmf^pere incipias^ arcana h&c
concipe mente ;
Scilicet vt neqmt tnnnmeris par effe vel tmpar,
Illaq^non plid4 conttneantfinefinevicenay
(fint
Ant dena^aHt qninayaHt monade^yCjna raillia. Nec
Prdteritisfeclis ( mnndo exifiente perenni)
Elapfimenfis plHreSyhor&qHe peraHdi \
Aut Ihccs plHreSyno^&scjuefubindefnturAy
80
Qnam BrHmay^/^fiateSyAHtHmnt^tempora Veris^
Quam Lufiray^iAEtates^ SatHrnialtii^rectirfiii.
Qnare infinttis ex his confiatnr idem cjHod
Ex infinitis illis cjuiafiminns vntu
Qnam relicjtmspoffet numerti^^finttHs hic idem
:
Porrofi ex omnibtis vnum
Finitnm caperestitdo cjHocHmcjHe feratnry
(Jet cenfendHS.
FmitHsfieret nHmerw tunc omnis ob vnnrt^.
Qua^
De Minim. Exist.
Lib.
zy.
^uapropter partcs cjti*is dicunt adjimtlares,
PerpetHtsgradibi^sfmt vltro vltrog^ minoreSy
t^ejHeinfinit^z immenfum tfl(Z,tlkc}ue reponunty
^nmmodofintpartts:^ quantulacuncjHeminorH
(oncurratfpectes^ totum haudconfiatur iniquum
Toti, quantumuis magnis totidemcf^ recepto.
Tolle infimtum binis quodparttbm ^cjuis
Confiet', nec
numerm numerofine multtplpuvltra
Comprendat numeruinnumerH.-ne^parttbus tflhdc
Linea cjUd esl duplex totidem matoribus exfiet
^Hplo, cjHotftmplex comple^lttur illa minorcs
T^roptered^ parespartesfimilcs^ [velaBuy
Vel vtrtutepHtps.mhil extenuare vtdetur
Bac duplo tnnumeras cjuam continet tlla repofcat.
Trterea intoto atcjuetomisfinefinelocentur
Imparis atcjueparis dtfcrtmtn aJimpltcis.atciHe
I>upli:,^dqHali$y materisque, atqueminoris.
Efi operat precium
vtaEtumqHepotentta maior
Matoremexquirat^quia quanta tributa minori^
M(!tiorisparti tribuam^ tottj^ quod vltra efi.
'
Ergo allus dupleXyduplexq^ potentta quanto
Con^ruit: jf quidqmd femelvnotn menfcrepertii
Bisfenis vtctbus toto repetatur tn anno,
{efi^
Seu uires numert infpeBes^feu vtlibet allus.
illic.
:[<Iamc^ ita ab interno ratto efi hetcpartis, vt
Definequapropterrurfumq^ iterttmq^ tomorum
Innumero mtmero tibi partcs, multiplicare :
^umparttinnumeriZ partcs,totidem innumeris^
fnnumeris vtctbtu trtbuas^ tantoc^ qutefcas
fndfmtnm.quanto magepartcs multtplicand^
^ ^^
loRD. Brvni Nol.
iS
fnnumeriy innumere\ innumeroSy rationis intre
ProgreJJiis fergas numerator ridtculpuque,
McnforcjueinfoBlix.finefimbits ordmtbusque^
^ Etfinephnctpioinfimttpltcator,^ erro.
Confimilijpeculo curnon fua dogmata lippm
Mentis adexamen multo peiora vocat.cum
get Anaxagoram Stagjrites: namfinefine
Dixtt om^omeras educia corporeparteis
Atqueidperpetuofiquideomnia tn omnibus infuntf
8C TNtotofiitoncqueaauncquepotcmia
1
cffc infinita confta-
J;D>tarapliu$,quaijdoratio.qua Pcripatctici &: huius gencrii
philofophi inhuitum fubcuntjnnotucrit.
Non cnim diftin*
guunt inter terminum qui nulla efl pars.fic mlnimum quod pri-
macftpars
Qu^oadroinimumattinct,oportct eos fuccumbcrc
raiidcm ratiom. Primoexpartc naturrefoIucntix.quz
nequt
tlu.neque potentia finitum continuum diuidendo debctinfi^
jiit6vagari,fcdcatumdemumftarcinco,vItrA quod nunquam
Wiuiiit exiguo.&incuius potentianon
cft pars. Ncq; cft pocentta aAiua naturz diuidcntis crcdcnda, plus
quajn potentia
pafliua natura: feu maieria: diuffibilis; & conucrfo.
.Juccumbereitem expartcimaginationis,fcu mathcfij rcfolucniis ani-
riaducnendo vteiufdcminfinitat ptogrcflioni natura non refpondct.ncquevfusvllus artificialis obfecundat. Vndc & maihematici circumfpcaius intelligcndo fupponcntes inhniium,
fempcrprocoquodcftindcfinirum (cu quantumcunquc, nun!
quam vero pro co circa quod nulla cft praxis, k pcrpcram concipcrctur^vfurpabunt.Nunc ergo in difcrctc dicunt magnitudi-
Jicmnoncoraponicxminimij. xhocenira fcnfu fcquirur c
non
cx partib^ vcl
ica
cx partibus
vt
non cx primis quod tum
r
naturzcomponcntipraciudifat,tamquam non illi fit aliquod
primum ex quo magnitudincs coalclcant. Tum arti quam nihil
poflumus vcl imaginaii,nifi quadam prima partc lupoofita mciurantcm, Lrcct quod in vno opcreaccrptum cfl vt prima
pari
alio in opcrc vt vltimacapi poffiu Nihilo
tii rainus quauiulibct
0pcrapofl:operamultiplicctinunquamfittc prima pofltt quadarnparte.& fncoopcrcminimaopcrabitur. Artis crgo
quia
|ndchniip cflopcr.nio.idc6 & indchnitum cft minimum
.
ircmnoqcfl
fnfinica opcratio
ncque
Quii
infinita luhordinatioiic
opuscfJ^vtillimfnuspcrpetuo fub roinorc fubiiciarur. In.naitcm ;quoidaradetetminaiacftadm.uimum & mini-
wranou
inum
D
mum
N 1 M. E X
S T.
L I B.
Iff
omnibus Hnitis Ipcciebus. Infinico vcr6(pcr Dcum
immortalern) qujnam raciuiie illi opus elie queac/
^ jiiinimum inquiuiic nullacdpars. Acinquamquid nomine
miiiimi incelligcre poilunc, prztcrquam pcimam parccm, qu4
non e(l priur? Numquid iu omni, & quocumque ordinc pariium non debcccile pnma? Numquid li primum non cxctrenc.ain
liquid ffius otdinis c(Ic poccrit pofl ipfum Quomodoponis par*
ics prtores & podsriores cile abfquc prima/ v^omodo p^iccs
inatores &c miaores c(Iedicis,quarum non (ic minima/ An non
icanatura comparacacd rclacio minimi ad maximum (primx
nempcpatcisadcocum)(icuc maioris ad mmus?
(Icucmaiut
tendicad maximum,& minus ad miuimum noncontendic/
f w^ii ircrum quod accepic tc primam, mox poceric accipera
vc vlcimam parcem feu in alio mcnfurae aitu, vc quoddam co
cum. edo tnquam iia fe puccc defceRdcrc magnicudincm diui*
dedo iHnico vcrfus fnfinicum(]cucnumeros mulciplicando afcendit' hudranimirum cam inpotcncia tnftnitaccmconcluiiis,
ad quam iiuUumveladtpirarea^umdignepodis j(lcrere. Quid
cnim iaujc obtruderc il.am machemacicam pocentiam non alligac ani adui Clicuc edalli^ara Phy(ica) tn inRn icum pocius fruilra,quam rationabiitccr in indeiinicum ? Minimum (ais } (i tan
hocnon faciec maius.-quia altcrum roini*
|ic,coto le cant^ic
noR ellepoteltcxtraalccrum fecundumvnampartcm, 6c
cumaIcero(ecunduma ceram;quia(ichabebic partem & partf
cam quztangac,& cain qua faciac maius:quare (i edminimum,
non facic roaius. 6icuc vero non facic vnumj'ca ncque fjcianc o*
mniaoporcec. Ergococum non componicurex minimis. Ergo
rclolucndononaccingicurpcr partiumrcfoiu(ioncmquancam
cumque minlmum. Hic c(l^chi)lc$. Horc c(l inquam ccrmi
norum confu(io^vndc cacholica illa ruinadcuoIuicurnon di*
;
&
mum
(lingucreminimiiatcrmino mtnimiparccm itermino parcis.
^ Dicamusmfflius. Afinimuro non cangicfc coto neque fu(
partealtcruni minimum/cdfuo (incplurapoteft accingcre miAima; ficuc eciam nullum corpus fe coco.vcl parcefui(cd vcl
toca, vel extremicacis parcc cangit aiccrum (icut in plano vb\
*.
Aipcrficies ccrminacur ad fupcrnciem. in Itnea vbi pars ccrroinaturadparccm, nonparsiiitclligicurparcemfeipfa vcl parcc fut^
fedpcrfuumtcrminumattingcns. tcrminusergo c(l qui nullt
c(lpars,& perconfequcns,nequeroinimapars. Eftcnim concra*
didoriadiccrc^
minimumrci5cnon parccmrei. Id Ci con(idcquod^ro numero non parc^
fabit,tnccltigcs vt minirrium ccrco
vnavclpluribus: fcd pluribus cerminis^qualiafibi pluraaccinr
Sicminimus criangulus trcs (imilcs & xqualcs^cccragonu^
f]uatiiorfimiIcidcxqualcs,circulus fex(imilcs &xqualcs. Paf
ludicium e(l in atorois corpo ribus^quorum (jngula f xcrcroicatt
l^a plura fimiliaatcingunc ncccflaxio.
gac.
'
loRD. Br VNl NoL.
^
Tnquics (lupide, Frgo djtur minu; minimo, quanrloqui-
dcm hoc^quo minimum taiigic minimura, clt niinus. Ncquaquam (araicc; fcdtuotcmorcconfunali^. hkduo funtminin^i
&
^encra. ct cius quod tangit^idcilpartis,
cius quo hc tadtus,
idcftterralni. Tuncfic loqucre: Minima partcnon daturminorpars,minimo tcrmino.rquem iu minima parjc opus cfl cf*rc)nondatur minor tcrminus: quia maiorcs partcs maiori l'c
attinffunttcrminQ.minorcs minori. Ncque omnisfphzratangitrphxram inpundo (impliciterminimo, nid atomus quxeft
zninimarpha:ra,cuius etiamcontingcns pun6tus in gcnerc tcccft minf mus. Id tamcn vcrum eft.quod Iplixra quantumlibct magnanon maiorc fui partc ncquc minorc acqualcin
xninocum
fibitangit,quamminimaaqualem
fibi
miuimam non tameu
;
fcquitureara iccirco in punfto iimpliciter minim.o tangcre*,
ijuia oporteret &ipram vttato extrcmoattingacur cllc ramima,
5"
Dicant crgo Sophi. Terminus adicdius tcrniino non fac'n
Terminus nullacft pars. Termiaus fi tcUigcretretoto
tangeret,
ideo magnitudo non conflatur ex tcrminis, feu
punilis,qui funt tcrminusifcu atomis,linei$,rupcr6"ciebu$,qux
funt tcrmini. Scd benc fuperficics magna habct minimam in
latitudine partcm lincam/impliciccr vcro pun(3um, fccundum
inaius.
&
camfignificationemquafigniHcaiprimampartem. non autcni
terminum quo prinu pars primam attingit. Itaquc dcfinias
minimum quod ita eft pars.vt cius nuUa fit pars,vcl fimpliciter*
vcl fccundum genus.
Definias Terrainum cuiu ita non crt aliquapars^vmequefit ipfcaliquapars, fed cft quo cxtremuin
ab cxcremo attingitur, vel quopars partem, vel totum attingittotirm; Itaquc iuxta magnitudinis Cp9cics efi diucrfusraliui
enim cftlincxadlineam, fupcrficiciadfupcrficicm. corporis ad
corpus.
Rcliquumnunccftvidere.anoporteatvcltcrminosefrcincum fub fignificationc tcrminorum punlus tangcns
finitos,
puniiura^linea lincam.&cfupcrficics fuperficien ..fctotas tangat.'
Immo rnquam ncque horum tadlus cft, funt cnim quibus fit taltu% aliorum^non aurcm qu.x tangunt; non funt qux hxrent, Sc
iciunt quantum, fed quibus alia (e attingcntia, contiguum vel
continuum cfficiunt. Scd nunquid quoniam nullafunc par^, Sc
appofitanon faciunt maius, & cx his confcquentcr nonfcquilur compofitio & intcgratio, idco funt infiniti.' Minimevero.
Vbienim partcsnequ^adtu ncque potcntia funt infinitx,quinimterminipartiumpoflunt efle infiniti. Finitis quippe cxiilantibus partibus. illarum (anc
non
potcft infinitura cflc
quippiam.tantoqu^ magis vbi partcs funt contirtuar, dc ad inuicem copuIatx;vbi vnus tcrminus (emper eft duarum partium
communis ideoque in corporc fcu profundo continui no plurespofl^untefletcrraini.quapartcs. Infupcrficiaitcra^qua fcm:
^ercorpusfinicucadaliud.
Tcr-
De
^ X.
& 14.
MiNiM. Exist. Lib.
51
&
Tcrminorum ergo
poccncia
iCkut parcium po
confequuncur. c vcparciumadpar& impar
cntiam ik, a^um
mulca 8c paucajca&:
ccrminorum, quorum
ratio
oninino
efl
^o(lerior,incicfinitaeflanalogia. Neque accidenciummulcicu-
o fubic^lorum mulcicudincm non confcquicur.
^ i^. 42. Si partcm rvcoportcc; confticuas quaddica'facicmasus^cSc fubcra^afacic minus, quia
quod
elTtcic
quantum,neccna-
cdquancumj proculdubio (icuccomponendo non fuic
rio
adire
inHnicum^nequcdiuidcndo ericadire Curdiuidonepartibus efl
tnfinicis^ quod cocum efl compoficione Hnicum i
^ 5p. ^4.^5 Quid ctiam iuu^c ad parces proportionales confugcre c^ux quantarcun^uefint, & cales oportetefle, qualcs adicc^tz maius &c lubtradtz minus ciriciant, Termini fanequi non
ciiBtduntur^fed ex diuifioncparcium multiplicantur, non lunc
niaius vel minusquippiam>fed maioris cuiufpiam, vei minorif
vcl minimi dnis, Quarc vbi quotcunquclicctaccipcrcproporcionalcs parccs^atquc fcmpcr; nimirum fi ha: infinicx quas liinc
coUis,illucaJiiciasnonminus conflitucnc quam quancaecum^que cotidem maiores ; quiaimmcnfum non conriaciiamfinicis
palmoruni quinaiiis^vc idem quintuplo pluribus in^nitis coni\ct digicorum c|uinariis,&: quintuplo pluribus digicis infiniiij,
Siquidcni in inhnito.palmus,digicus,& milliare non diffcrunc.
(ic6c iiifinit.T minimxpartcs, 6c inHnit^e vlnxnondiffcruncjin-
&
inHnita milliaria. Neque enim poflunt efle
hxcinHnitafjncillisinfiriitis^ ncque illx infinita: fine his. In
Hnicx vnicates,
infinicoquippcfi vnus quicunquc numerus
oportet cflcA
fi
vnus quicumquc
cric alio
cft finitus
omnem
maior, ipfum non
cric infinitum.
Hxcproinde diuifio in fcmpcrdiui/ibina, annonin
idem w/^riftotelcs ( vbi de principiis acic) arguic
^naxagoram; de cuius fcnccncia colligacur in infinito cfle
inriniticsinfmita/& itainfinico numero cruncinfiniciesinfint*
it,
lo^.
illud vcnic,quo
ti
pluret numerii*
C A P V T
Dubium quo
VIIL
Pcripatctici contra feipfbs dubi-
tantjinfolutum tamenab cifHcm.
Ec video vt qHPsquam a neruo feje extricet illo
FndeJibimifiri centum portenta fuhorta
Jnjinitmtts videMt. mihifufficit vnum^
ObieUmmodoypoteruntmox tdifimiUt
loRD.
31
BrvniNol.
Excogitare alijyCiuia tot prono amnefequfintHr.
tibi qHantauisfrodHllamforte colHmnamy
Sed latnm eiiudem defcribat duplicts vln^z
CtrtHlHs\ hanc ctrcnm extremo capiatnr ab vn
^Do
ProdHciinJptram adaliHdpoflJingHla pun^a
I
iam nonneJiqHetury
Qtmm ne^fit numerofinisprjtfcriptm eornm
Qui tn rellnm tendnntpun^ornm^ nec nnmero efft
Vlnarnm qHemcjHam.mediA qtidt intertjctnntHrt
Non igitnr menfam teflabitnr vlla potejlas
Linea.porretits annis :
Spiralem dHEiam^cjtiandovirtutc fitbatlA
ReEld infinita eft.QHidtum} nunc cardinc bin^
SHppofttofieqHitHrjinemtflHmvttnter
fif
tllum
Lineafit medians non vllo pntdttafine.
Duo Pcripateticorum argumcnta
fortilHma.
1o
^ Ed perge illorum aspicito tjnid praflet Achille4>
^ ArgnmentantHr
pugtlcs dncefub Stagjrita,
Quando hoc abfurdHm noflris de fenfibHs effe
Contendnnt ortHmyVtduplo velociHSyat^He
JProgredtens relicjHHm percurrant tempore in vn^
%/.(jHale
obie^nmJpattHmyhornm continnanti
trogreffu. Incipiant velox
^ tardin^ (aiunt)
Currercynon intermiffim properandoyfimnlejHe \
Ambo qHandoquidem taltfiint concttafortCy
jNe pritis attingant dtfians^cjnam cnnElapropinqHa^
3o
SingHla\ nec maim pun Uum datur iflud
t/lndy
Vt prius hoc velox quam tardum tranfiat vltra
t tardum velox metamfimul ergo tenebunt.
TrAter^
DeMinim.Exist.Lib.
Pr(tt erea addHCHnt dnplo velocim
53
vnnm
{Eli^
MobUeqnam reliqHHmvthabeat percnrrere pnn*
QmjUeym conflansjpnctHm^veliiHotltbet vitra
Imparibm: poflqHam hoc medtnmpercHrrerit.tlli
IntegrthaHdfHpereHqHtccjHam. THnctnfictmtHT
^ropofltHm\ necemmcjHi^fingerepoJfet
^ tflnd
Semtjfe adtellafeptenis tardttu imt
^HnEiii.dHm integre qmndeyios tranflit illHd.
Dodlrina ad multoram dubiorum
dilutionem.
"^ornm htc CHmtdns nimirHm deplmt inde
4^
^QtiodmtntmHmafltgnonondtflinxereprtores:
Ftntm cfHt niilla^ mtntmo.cjmprtmatomorHm
efl:
^oxcjHod^innHmerasnHllisdeparttbttsedHnt.'^
Nam(velHteHdtaHm)non efl parstermtnm vlla
QHamfctndas. T>orro ^HtdqHtddtffefcttHreH
pars
Veltotnm cjmddam. Mtntmi vartHmgenHs
itnot^
Cognorant\ctitmlHcem neglexerat tlle
Magnm Artflarchm.cjHoftt tollatto cjnanti
tAdcjHantHm minimemtntmi departtbm aEla:
^^ndoqmdempHnBononfltdtfcrtmentn vno,
SMamnts ^pHnElnmfiat dtfcrtmen ob vnnm.
Idqtie vtiflt logtca tantnm
patefiet amHjft.
Praterea mtntmtdiflinEiio
proJpeciernm
varia natnra mnlttpltcanda
^cgenernm
Vntm vtmtntmHm magno refpondet alim.
eft,
ParttcHla vt cyclicjmcenrro efl
proximm arcet
IngenieiarcHs cfHornm efi abfnmpta
recejfn,
Bt cyclHm hnnc nnlUm repmei tnm deniqHepme^
'
toRt).
Brvni Nol.
Namque ingensjpaciHm punElo tranjitur in vn0,
alt
Parttbu cum multis cdofubuoluttur
TellHS.EtmglBSConfumptaefl tpfius tnde:
JSlamtandempuntlumnihilum<^putaturhabend4*
Sictardum^velox nonreiftctentur ini^ue'
naturapro rationis
fenfum noftrum
Rhythmo,at occultaJpecte comprenfa tenentur
QH&damfub relicjtiis,velut hac exempla notabunt.
Hocjiin corporibtts dtftantiafola locorum
adpartem vtpars tandem nonfiet hilum^\
Sffictt
70
QHtdcredam vt mtnimum corpus ,tempt^efj
vicif-
Etmotusyvariajpectecollataferentur?
(fim,
Quapropter liceat logico difcindere fcmper
excurrere\ dum non
Dtlctjfum, e minimo natur
J>romerefubieSla credat conformia rei.
/nftanspropterea^^uodnon
Ad fenfum
refecabtle fubftat,,
nullumfaciet difcrtmen,tdemc}j
Abfiftensnumerismultisvarii^^putetur.
membrtSt
Ceufatisinducunt propnis animalcula
videri.
Corpore quA integro captunt vix pofe
put
are
commota
per medtumpunBum
Ergo
Oq Interfeptenum,^ oElonum tardtus atque
manerr.
Ocius haud liceat,mintmoque reprejja
apprendU^ipfum
zAdde etiam vtfenfm,ejuo tardU
Velox ac
ratio ceu paullo
diximtu ante
Non ventt apunBo numeris ^uod mille recedtt.
Et quontam vfcfueadeofugtt h&c apprenfio fenfum^
normis
Accidit vt ijuantum multis refecabile
tomisfuccurratjumimparibusc}ue\
Tum paribut^
Cum tamen vt certum numeru certA monadesfunt
Con-
De Minim. Exist.
Lib.
Cofiflantes^ certamjlc molem atomi^
reportam :
Nam multHm ^ paHCHmymagniiparHii^ in eande
ConuentHnt normam^
mtmmerefecabileqHantH
Efi opH6 vt tandem natHra occnrrat
arti\
ContimmmfHgiens ni malit forjitan vUpu
NonfatlumexmHltisfedfimplex dtcier vnunu^
V qmdam voluerefophi^ qniaparttbns tllnd
t
Non definitis etiam confiare pHtarHnt,
Cen captarefibi ex tpfo cjHascHma^ licebat.
Dein Stagyritafatis do^e,ac fHbtiltter erraty
Atcj^fnos errare docetyCjnando rattonem
Tard.t
velocis nerno dnntaxatab vno
Acciptty vt mottis geminornm continuatHs
AmbobtufaElipHn ^t rationept aejHtis^
CHmtamenhandfnedtoreitota efi vis tribnend^i
Per qnodfit motHsfedprima ^non minoripfi
VtrtHtiadpHlfns^cjHamprizferttmpetm vrgens.
PrateredhaHdmodtcaobtrHfaefi confnfio menti,
Qha non continHHm dtfitngnat.vt omnibpts adfit,
AcvariisvariCyCjHiacjiHamHis finfibtis vltre
FIhxh non intermijfo percnrrere confiat^
Hd,ccjHibHsattigHaefiparsparti\nontamen
efi par
ContinHHm cnn^is in motibm.At (bone) mnltos
Qrno gradns. QHantomotnm efi velocttcs vnnm^
Tanto
continHHsflnxHs magis ejfepHtandnSy
jQHamltbet adfenfttm medians mora nHllaferatur.
FlHxibHstntenfislympharHm iisdem,^ remtffts
"Per^ficHHm efepotefi.gmtis^ cadentibus alto
jQHfvelHtimotnm tntendnnt^ita continHHmqut
EffictHntflHXHmmagts^atqHeiccirco
negandum
i
^ ^
loRD.
^(^
BrVNI NoI.
Mobilecontwpit^im.motHmcjueJocHmquefHhfr.
Vm tudicw
porro plures rationcs
Conttnut,^jpeci&sdtHerfis ejfememento.
:
Peripareticac rcholx coufifteiii
T- StdubiuTnfirmis ad oculos
hbafibus>acdirTimulaiioncquadam pro pnncipis reucrentt*
fepultum.quodrerurcitatumcnccupimus,Dcpcruca,cuiuslon.
KKudo
parccs,& circa
in inrtnitas diuifibilis cll
dc pun^o C in
qaam
fpiralis in.
punaum immcdit.
uerfaintcliigacurlinca,qua:
procedcndo, vltcriu
tclequcnccm D.ScdcDiu E,ita (cmpcr
proccritatisma^nitudine,
circulorum multitudinc concrc-
fcat:^nnoninccrdcHnitostcrminos^8cB. cric comprehcnrcfcrunt tocuin
dcrclincaminfinitam? Suntdcindc duo qux
momcntum&omncsncruosquibusinnicuntur.
^
fluali
C 16, Ahcrum a duobus aequali tcmpore mocis qu ^
fpacium,altcrc) duplo vcloci-
confteut magnicudinc per xquale
oriquamreliquum,quiacotinu<:- moto
hoc&iUo
ad prxtcre.
undumpun<?bum,quodeftindiui-iuum racut pcr parccs diuifi.
duplo vclocius
bilicatisjta&pcr ccmpora prxtcribiliwtis )nc
rctatipfumtranficrittotum^aliotardiorcad cius mcdictatcm
omnibus non conundantc icaquc ficut in vno punao, ica in
vcniat in Snem.
aac diffcrencia qua cicius duplo velocius
hc
Cn. Quarifolumcxpartcmcdii,perquod vcl fupraquc)
ctiam ex viircucc immotus.fumaiur racio cardi 8c vclocis.non
fcrtar m terminum. Quafi ctiam
pctus,quo mobile dc ccrmino
dirtcrentix.
incontinuationcmotus non fint ccrti gradus &
indc capiatuc
non
tardius
&
Sc
dicitut
aliquid
uuibus vclocius
defcratur & Jco ftantc punaioratio.qua iftud duplo cclcrius
vno,aUcrum duorum pr^icrcundorum rationc.fi hoc proccfTit
:
buspunaisproccflcritoportct.
r
SedhicaddicurAiUodfccundoIocoargumcntantur. Quiafi
tranfiuit punaa fcvclocius
duplo
cum
punaaertcntimpacia,
ptcm.codcmccmporccardiusoportcttran(i(Ic,vclmatantum,
duplo
vclquacuon&tunc.iltcrumcllec plits vcl minus,4uam
tuc
vclocius,quodnonfupponebatur: vel triacum dimidio,eJC
vtraqu
contrariumponiturab
diuiduum.cuius
eflec
punaura
.
opinantiumparte.
l^cdprohacdiiTiculcate(vndctota ignoraiUixmachina
diftinaioncm
ad
txoriturjcollcnda rcfpicicndura cft primo
rationcs atintcrminimum,6c cctminum. ^ecundo.ad varias
.
qucrattonumgradus,quibusminimum,habectcmpus.fpacium
fcu locus,8c corpus,5c motus.
Quandoquidem minimum vni-
gcu$gcncns,aniagno altcriusgcucriscontinctur,& altcnus
De MrNiM.
licrismagnum continct;
ficut
ExisT. LiB.
minimum
iu corpore,
57
quod ed
Tcllus ad rpacium, quod cft in maxima circumfcrcuiia millics
diamctritercaidimcnlioncm aprumphflc poieft. Vnde 6c lam
ingcnsicrrx globus^ adpcripherjam in fixis aftris imaginabilcra^pundius cft. Et hjc tamen gcnus idem menrurabilis noncgrcdimur. lam quid putandam dcanalogia tempotis fcu dtirationis admotumf Virtutis impulfiu^ ad impuUum &: impuU
(ioncra?An vis tempus non elTc extra raotum,vt tot taudem coadtus mihi tcmporis fpccies adducas,quot & motus / Tempui
namq:Vnum omniu, quod fubicdtiuc fit in primo ca:Iodiu pervt cx aliis indicauiraus, &: indicabimus aperte, His ita fe
mohabcntibus^non pcr pundla lubicdli^dc pun^is temporis
tusiudicabisi quiares vniusgcncris^non ert definieiis rcm gcncris alccrius : 8c ad durationem vnius finc vniuoca rationc Ct
habcr.altcrius duratio. Sicut partcs vnius Sc alterius funt acquiliocc partcs,5c minima diucrfaruro dcfinitionum propriarum
conditionc rainima iccirco vnilfti non meniuraturpet altcrum
hoc paelo.nifi vcluti pcr praxim mcchanicc; Artihciofa enim,
dcmonftraiio eflper homogenea, ficut mcnfura nou cft ahus
generis a mcnfurando.
iit,
&
f S^. Pcoptcr indcfinitionem > &: inatiingibih*tatcm minimi
accidic,vtquantudiuidamus,non modofccundOdiucrfas.fcd ctiam contrarias numerorum diffcrentias, vtpotc quac 4 pari
impari proficifcuntur. QMa: fanc diuerfitas 6c oppofitio, fi accedcrct uon tantum cx no(trapofitionc>fcd etiam cx partc rei fubiec^a;, beuc opinarentur aliqui contipuum cile fua natura
&
^mplex.
CA
V T
IX.
Difcrimen minimiad fenfom a minimo
iimpliciter leu naturie.
SVhJtflerjsminimH ex quo Junt copojiay cjuodvmi
Infin e attingfint qnanta hdc ^Pidicum^crearadr^
Ne credai modicofemngier mteruallo
^yiminimo nojiri^s obi^ofenjibpts^altam
zyfccipito dollirationem meftte Lucretiy
Jndicatvttenuinatura conjiet imago,
Inquit enim rerum primordia corpora prtma
loRD.
5?
BrvniNol.
Tanto infia nojlros finfiiSytanto^minora^
Vt miread oculos minim& longo ordinepartes
animalcula tanta vide^
Linquantur, Siquidem
{mui
TTertia pars cjuorum nulla virtute notari
Pojfit. Quantum ergo cerebrum^ventrec^ putandu?
Quantioculi^ QuantH cor?neruus,vifiera cjUAfiunt
Partibusindealiis certam cjuoquenaEia figuram^^
Et panter
variis confifiunt vndicjue membrisl
Hdcfan eapropriis quanto difient elementis
Atq^ fuum minimum quantum arsfiugalitervrget^
NhIIo argumento concefikm efi pojfe vtdere.
Mlnimum naturac fcu rcalc vt mir^ infra fcnfibile mlnimum
contra<aum ficnoncft vllius
artis dcfinirc.
Ad hxcSci-
inus minin)um lcnfibilca vifnpcrfcli(fimo pcrcipi poflc,alioauinoncflccfcnlibilc. Diftinguimus fcufibilc in gcncrcafcnbili in fpecic.
Quodad
primum,nihilcftinfpccie
quodno
aflirmctur in gcncrc *. iccirco fimplicitcr fcnfibilc cx gcncrc
Qupd ad fccundum pro fpccilcnfitiu* fubftantix definitur.
crum diucrfitate vifibiliiaiis atquc vifiuitatis gradus funt dincrfi^
abftat
proindc minimum fcnflbilc a minimo naturx mulium
IUudenimficutpcradditionemdicitur, ita&pcraddi-
tioDcm confiftat oportet,alioqui omne minimum eflct fcnfibiAtvcro minimum guftabilc^aDgibilcfccundum fenfum
& cactera, oportet quafdam fortitum cfle qualitates quibusad
fenfum habeac analogiam.qux non nifi a compofitione quadam
diemanabunt. minima quippe iuxta priroam formam qua mini*
ma & corpora funt, inditFcicntia habcntur omnia quod vero
fubindc corum hxc qaidem funt fcnfibiliai illa vcro non, oporle.
tctquadamadiedionefieri *. ac non eft crcdibile vllam huiuf(uper prima maieria immediat^ fundari.
Proptcrca principia matcrialia quibufdam funt diftindka. quorumfcntcniiac nos magis adftipulamlir. Luccra, Naturam hu-
modi qualitatem
mcnrem, Atomofquc fcu aridamtommuni matcria confiftcrc
non credentes. Vim vcro animalcm ita /ndiuiduam, vt tota
in toto & fingulis partium. a loci atquc tcmporis conditioficut non
nibus nihilum pcrfe citra compofitioncm patiens
intelligimus cflcaccidcns^vt harmoniara^vcl alum alicnum:ita
ifuoquc fubftanciam coacludimus cfleaut noDmaceiiaIem>aut
flt
De Minim-
Exist. Lib.
ttut matcri qux in idcm genus cum
ucuiac
-.
Hancnaturam
ttibus prsdi^ii
Zoroartcr appellauit Luccm,
J5
non con-
& Dcmo-
Empcdoclcs ignem. lamTcquiiuriudicium in pccvfurpani
fpcaiuos.&phyricos qui fine difctiminc corundcm
critus,atq;
propofitioncs.iiiux{aiunt;cnctpund>alis.vidcrctur,vclcflctvt.
fefph.Tnce diftundeiibilis^cuius raiioneadducuniquialucis eft
cil diccrc pundtalc luccoi
re jtaq, fphairicc vidcrctur. *^tqui hoc
vidcrimcdiatc.&peraccidcs.ncaipcpcraliud.ricutvidcrouspcc
fuaaccidcniiahomincmScplantam.&pctfphacramccntrum.CC
&rhctorci
peradus vic?,animaauFormalius crgo quam vulgus
(quam ncqu
loqucntes. Didmu s non punaafcm lucem vidcri
punttali
renfuncque rationca fenlu dcfumpta poHumus pro
eflcntu
dcfinirc^fcdlucisdiffufioncm'. Eftcnim nobis pnmo
quardamluxquahuiufmodi adu compofitum vcl fimplcx aliquodcftformatum Sccundacflequod in ipfa compofuione.
veirmipliciiniiuidualifubftantiarcpcruur.
Tertio.radius vel
cll vt radius
fuleorquoiUccffluxus8c propagatio ccrnitur,
&
&fulcurfoIisIuxaliaeftat>ea qu;^ manct in fole lucommnmcabilitcr.&eaquxcftformatrixfolisindiuidui huius & iHius*
alia
qu(jdam,qualcm
itcm ab ca qux abfoluta cft.pcr fc (ubftantia
primogcnicam in fuaGencIi appcllaucre Mofes.Trimcgiftus
5c
Chalda:i&: itgyptii. Quarto.eft lux pcrgradualcm
lucii
pationem vt aer, Luna, Tcllus.fpcculum & rcliqua qu
Hifceitafchabcniibus,dKimufi
vfurpant.
improprius
nomcn
partici-
alii
luccmpunaalem(licetficpombilis)nullopaaovidcri,nonin.
quamimmcdiate &pcrrc.quia(vtpcrfpc<^iuorum ipforum ra-
tionevtarjnonfacitpyramidera.Quicquidautem vidctur fub
pyramidc.cuiusbafiscftinrevifajconus vcro in oculo.' atqui
apunaoadpunaumnon cft pyramis.fcd fimpUcimma linca.
etiam mcdiate, quia cx diftufionc illa fphric6faaa,qua8
Non
coUigimus fcnfu ncquc rationc lu& triangulus acquilaicrus (& fi vcrc
fcnfu xquilatcrus.ad pun^alcm vfque xqualitatcmlaterum )
autcm
funon potcft iuJicari.- ftat cnim quod videatur, non
puaquod fub rationc jcqualitatis vidcatur. Ita ftat ergo lucera
namionc,vcl
punaalitatis
fub
fcd
non
\
vifibilcm
efle
facit
lucem
vifibilcm, non
5icut
cflc
ccm punaalcra
aalem
tura.
fcdfub difFufionc.
C A P V T
Diftinguitur
minimum
minimo
X.
generca
in
abfolute.
PRdtter fubteElHm minimii.^uodabarte Jubinde
Solertim varia capiatUTrpoJittoney
Mcertu
m^enm,Jjjeciem,nffmcrum^,relatuefi
4^
loRD.
Brvn Nott
I
isIaturA ante oculos eflyingremiog^,^manu^^y
S^HoJpecies certn^n ne^^fieant trmfcendere metam,
Non minimo minor ejjepotefl bone, mafca mmor^
EfepoteH mtnima\ vt variis numeris^ refurgmty
Sic necjuemenfurafunt vnayConJirmUcjHe.
Duplex quapropternofcendHmfenjil?ileijiud:
I
Aics de quo rationefecans defcendtt,
^ altam
Natnrd Jpeciem fecjHitHr^cjHod fHbfecetvltra
Ad libttHm^vtJic natnramperttngaty ^ipfam
T^rAtereat tandem. cjnodfiujlra diximtis ejfcy
Et reltcjttrtm de qno conjiantnr corpora^
omni^
T)tmenjifpecies.fpindamen principiHmquc^
N^ctrtbHo abfHrdHYi%mtnimo minimHm adiicieti
^utHr&^ingermnas componensfeElilepartes
:
"N^mpj^mtniisnihiloptmElohdtc dno taUa victffim
Q^JtttHam.cjHodnon minimH eJifedterminHsJjorii
% o (^ommnnis tantum.cjHo certum continuentur
^LAdnHmerum^paria inplanofoltdoque rcperta,
Quapropter quamuU minimum contingitur vnum
Plpirthus.vt variosper punElos conttnttentur^
(fe
Prop tereahaudfecjHtturmtntmo cjutccjua mintis ef
Ingenere hoc.partisfpeciem ne^ credtmus vnquam
Ftnem cjuo mtntmum mtnimo conneEHtur ; atquc
Termtntis efl tantum.partis^ ajfeElio primd.
Nec tepratereat varius velut vfivs ^ ordo
fn variojijlant mtntmo mixtum^^ (juod vni
30 ^^ppojittm efl.reltcjuo Jimplex prtmum^^ putatur.
punUum esi ^mnimum menfori^ Itttera pura
Grammatico^ Logicisftmplex eft diUio^multis
Exiis compojitum partemprimam inquit Orator:
.
'
Sts
MiNiM. ExisT, LiB,
Sic variis caujis^
41
vano pro materiet
OrAineformator.pHor^ menforqpte receptant
J)iHerfum mimmum^varia^ vt denicjue partcs
ty4dfcribant tott hi. vicinas^iicjHe remotas,
NuncminimHs cyclt44 centrnm eH^eiptsc^fHbindi
QfiodmedtHmpotU e^l acic6 attingere vtfhs.
Mlnimum vero bifatiam,non finecauraaccipimus: cftquippcfimplicircr, ficabiO:Uteminimum,quale vnius ^encrit
cllc oportct cft &: hypothefi (eu fjppofitione relpeauquc mU
-
nimum.quod pro rubiettorum,&
rinis variccate varium conlli
Pofitiuc .iutem varium^fic minimum conftituere, non
icaarri efl proprium,vt fit ctiam nacur.x minus conrcntancum,
quoc in fingulis fpecierum proprium raaximum, atque mini-
tuicur.
inum dcfii]iuir. Sicuc e(l menlura quam hominis magnicudo
jiumquam excefrit,& cfl dcHnitamacerizquancicasJnira quam
hominis formanon faluacur.
\ i6. Ilicdcfinitur vc minimum aitingacur i roinimo,non au(cro (erniinus a cermino^ quibus duobus figni/icacis tum de
pun^o.cum deacomodifiinguentes non confundimur,puu6iu
cnim quod cft minimum^addicum alccripunAo> quod &: niinimura eft,compofitum induopundtadifiolubilcconflicuicPuu0.\is
vcr6,qui
efc
tcrminus, feu
alio tcrmino,tamquam pars cum
pars partcm attingit inccrdum.
i"i2.
magnitudini, nuquara cum
partc componitur,Ied cft quo
finis
Diuerfafuntrainimi gencra.htc cnimcft rainimum fo*
Iidum,quodaromum corpusque primordiale cfl, ec cil mint*
mumpianum, quodcllpun^um, quo(pro ligurx coudicione
mulciplici) vnum miniraqm corpus a pluribus rainimiscorporibusatcingicur. Sicucenimcircului magnutin plano quicuuque a fcx a^qualibus circulis dilcaxac accingicur,ica rainirnut i
fcx minimis folumraodo concingatur oportct. Sic de acomo
&
corporc.fuo modoabatorais corporibus atcingcn^o iudicabis,
^ iS. Diucrfum quoqueanalogiaquadam>atque otdinc minialiis cft atqucaliis; Quod cnimmagnum atque cbmpofi|um c(l vnijabalionon tcmerc veluci primumatquc minimun\
accipicur: vc rerum naturalium prima principia, vcl aliarum facultatum primordia,ab his quidcm priora, ab illis vcro poftcriora,vt quac vni funtprincipiataacque dcpcndcntia, aliis fini
fontes,acq; non perpcram pro concemplacionis atquc mcchodi
varietacc prima, Tythagorx rcrum principiajfunt monasacqi
Jiumcri, Platoni atomi,linca:,
fupcrficici, tmpcdocli quacu-
mum
&
D. B
O L.
I O
V N1
%
Or nmplicU corpora , Medico huicquacuor humores.IIllcuni
igne^ea qu.Tignis opcrationc lcgregantur. Chirurgico fcuana.
tomico,caro,ofla.nerui^carcilaginas. Pi(Slori,capilIi,gen9auris,
digitus,oculus. Quiapidoccm non dccetprofundiusptincipia
formx cxtctioris infpiccrc. Chirurgicus cxtra luas mccas harum primarum (ibi parttum pacces ad aliud genus cran(iens acciperc niccrecurrMcdicus ridicul^cum philofopho araagis particulari abfirahercc fubic^lo. Empedocles a primis (enfibilibui
phyfic^ cxorditur; Plato aprimis quantis, Pythagoras a primis
limpliciter.Tamcn prius cft Py thagorica monas,quam monas
alicubi fita. Prius eft matcria corporum Platoni quam corpora
qualificata Empedocli :prius func quatuor fimplicia Empcdo-
quam quaiuorprim^
de fimplicibuscomplexioncs medico:
ordinihus confcquuntur. &: in fchala fcibilinm*
hx quidcin ab inhtioribus, hx vero a fuperioribus gradibus
fcientiz exordium & prima fufcipiunt elemcnta. In analogia i>
gitur quadam in contcmplationis vniuerfitate minimum atqut
cli,
ita reliqua fuis
piincipium cftconfifteni.
f 38. rgo ipm ad menfur.T gcnus rcdeuntes.confideramus vt
Sol ific cmn lynodo ptanecarum ad magiium mundum efi: cen*
trum &: minimum quiddam,vc minimus alius quicunquc ex
vjfibflibus minimis cum fuis planctis circumucrfis non facit
iiptabilcm diaicnfionetn vUam qui maiori didantiaa vifu iC'iungitur. Telius illa ad o^auam quam imaginantur fphzram
miiiimum ci\. Cicv ulus in plano adlcripcus ad Tellurcm> pun^us ia medio ad citculum,apex in cius ccncro ad punflum.
C A
In
V T
X.
omni gencre graduato minimum cflfe oportet-
ETfiihteSlorHm vartapro conditione, {MetrdLCf^
Dtutno,^ Logicoy^ FhyficoyHarmonicoque.
Expedjt amtnimo naturam expandere rerum^
Quodlibet aiogentu^
Species^ VtSy
^jPajfio^fienfihtlis Forma,
Ordo, l^otefia^^
Diflantta^ Tempusy
Momentum^ Pondtu, Vox^ AccentuSy Ratio^Lex
Agnofcuntproprium mintmUyfuper omne^ magnti.
Stc mintmum planum^minimu foliduq^^vtipunQ:H
At^atomumcorptis non e^iquod( dotle)refoluas.
Io
^^fi
dupliciter pun^um dtflinguimvu^ vt
Termitttis hoc.iUud veropars vltima. Et tfla
fi$
De Minim.
Exist. Lib.
45
ConHeninnt cjHoniam neutrim parsdatur vnquam:
^yfft minimum prima eft^non eftpars terminm vlla.
Turb(Z ignorantum nHpjUAm
hdic diftinEtaferutur.
Hincfic ex minimis nihtlum componttur inquit^
Terminus vt nihtlum componit.^ nullag^ pars eft.
At minimum dicicuitu necparsdatur vna^
jQuodnec^ pars vna eft yContradtEloria clare
Implicat^vt mtnimum in matorum ejfe^tn^ mtnoru
Ordine non duhium eft\ extremuma^ ordine tfftfto.
Trimat^parstandem ftibftantta tottm vna^
'Perejuampars
erit (jutd(jutd pars
%o
inde vocatur.
Turbdiignorantum eft immanismachtnamontis
^y4nteoculos\ lucem comprenderequo minmiftam
Fojfit vt in phyftcis mhilum^nthiltncj^ mathefi
Proficiat cjuando minimo ex hoc omnia pendent,
:
(Jonfiftuntyinformanturfiimuntquefiguras.
Terminti^vtno eftpars^necminm eft^mtntmumve\
JSIam minimtim^magnumymatm.difcrimtna partis
Sunt at(^ integri :fuper hdiceft maxtma moks.
Vt monas eft ergo numeripars certa.ita puntlum eft
^ars prima^atc^ omnis planifubftantia : Islamcjue
^unElo^atomoy^ monadeeftplaniiy corpm^ nume^
Cumc^ in cotinui minimtifpetiareprofundo (rmo^
Non Itceat^pariter Itcet impariterg^fecare,
Partibm^ variisyvartovenit ordine coram
Qupdperfe certis ntimeris confiftat oportet,
Perpetuot^ inter minima extat termintis vntu^
Principium iftim partisfinis^fequentis.
Hinc eft quodplenum
^ vacuum dixerepriores
Ccntinuoin cjuocumg^ dari^necnonatoh orum
4#
loRD. Brvki Nol,
44
Corpora concurfii cHmfintlph(&raliayfemper
InieEto vacuo attmguntur dtjfoluenda.
At nobis aridHm natura humente coire
Perfpicuumy
vacui non ejfe vt corpora ne^lat^^
rpOt funt minimi
gcncra quot& rcrum iii nuracro,momco(o & quacunqucamplitudincconfificntium,cJl minimus tcrminuSjminimuniplanura^miDimus angulus,corpu^
I
JL
ratio,rcicntia,rcnrus,nuracrus,& alia. Sunt &: fubcodcmnomine mtnima , quz diucrras habcnt (ignificationcs, vtpundus^
atomus, linca>planum>quz uunc partcm mini(uam lo^i, lati,&
lolidi.
nunc tcrminorum
(ignificat.
Cum cx primis parcibus
confiflantomnia^qu;c cx partibus
corpponuntur. fcquicurnon cxpartc rci^fcd cxaibicrio fic inftituco aocidcrc^vt idcm quancum paricer imparitcrquc diuidatur;
inquam^quam dchnita numcri fpccics diuidicur.
Minimaquaccnus lunt vnibilxa,regrcgabiliactiamrunt
l>on le pcuecranc> non mifcentur^ fcd fc atcingunc (ancuffl^ vnde
uihil eflfolidum corpui^prxcer ca> & ideo omnia pcztcr ea dif^
foluuntur,quorura non minus poflibilc cftdiuorcium, quam
coufortium/quod fi ita efl, non vno communijed duobus pro-
aliccr
f 40.
ccrminisatcinguncur.quos intct duos tcrminos cft in quo
c6ca6lus,& indc Dcmocrito cft vacu 3 intcriedlum corporib',
Etquia niinimum a miaimis* oon omnibus pundis, fcd ccrto
fiumcro definicts attingtcurconfequens cH;, vc inccr fphzram
ctackamj&plures fph.xras attingentcs Pyramidalis qusdam figurfpaciarefulcenr^ficuc intcr fcx circulos accingences acquales<& vnum zqualem attac:\um triquetraquzdam vacuarciiiipriis
fit
luuncur. & huiufmodi fpaciis tum mintmarum fphzrarum 6c
circulorum.tum 6c globofo|:un) mundorum corpf^ra 6: rcgio*ncs ab intcric^lo arthcrc continentur. 6f talc cfl vacuum, quod
Democritus & alii intcllcxcrunt extra mundos jd cfl,intcr aflra
aflraintcfieium. Mundorum enim nomincartra(quorum vDum cflTclIus)inteIlexcrc. non illud afomniaco vniuerfalis reiiolutionis lubici^o compreheufum^vcruo loco manifeflamus
&
C A
V T
XII.
Minimiin planopropriafigura eft
circuliis, in fblid o Iplia^ra.
Q
^
CirculHsatg^ Globusfiet qutppe omnerotundum
Impliciterminimifimplex efivnafigura
(or^
DE M
M.
EXIS
T,
B.
4f
t!ornibpu abie^ls^ quodnon facit angHltu ejje hoc*
^yramis fif triquetrHfHntqHeisfUnHmat^^^globo^
^^rimH cdfofta^in ^^^^ extennatafernntHr. (jHm
%y4t verojnolem^ qHAcnmcj^ in cornna jHrgit,
Corntbus exefnpis potis es cogitare minorem.
EjtqHefigHratiJpeci&s fernata rotunda
Omnis ad extremum : MinimHm ergoeJiomnero(tHndum
In <jHodnatHr<c velfenfiu ordo refoluit:
Partibtu attntistemptufacit ejjeglobofnm
KefidHum, C? latpu obtundtt dtfiantiamfilta^
Qmfacit aminimo tandem vanefiere cyclo
Hac qHorum ex oculis Jpeciesabfumpta recedit.
Ergo perpetHo mintmtproprta vnafigura efl^
jiH vbt de mtntmo confiantnr corpord^duplex
EiusdemoccHrrtt Jpecios Phyficoq^ Adetrdtj,
( Cui vijum d terrafiphttt concederenomen^
QHaintii^menfHr<z opperiatnrin omnibm aElus^
Nam hdc magepromptafHbtt^magis eft anttqua re-
Organaq^ ex tmis veniHnt aptatafuperne.) pertUy
Pro plano triquetrumfiernendo
ctrcHlus exit:
(
Pyramisefifolidiselementum^^Jph^ra creandis.
Etmultivt pojfnnt cycliconcurrereinvnHm
AttigHi^triquetra enlatereinterieUa recuruo
( Tres) interJpecieSy inieEiaq^ pyramidalis
EflinterJphdirastotidem. Qnapropter inani
Acpleno tmmenfz primordta materiei
^Atunt confiare^vt nequeuntpenetrare vicijftrru^
(orpore qua. non fnntfc contingentia toto,
tribus ex re^is triqtietrum comprendtt^idemq^
Qm
Soluerefiin cyclum cuptdt^propriofque trigonos^
ICRD. Brvni Nol*
4^
Comfojrtos reU^i inHcniet cofia atque recurua.
Vndefciat cptrHisjirrifleXjfrimumquetrigonurrLj
Ornyiibm^
mini?nptm cyclum primordta vere.
jQuandocjHidemJimplex prACurrit compoJitorurrLj
Naturam^mtnmo^^minmfolum exjlat inanehoc
Inplano triquetrHm^per corpora pyramidale.
LcHcippommimum ejl duplex ji nulla penetrant
4 o Corpora in alterius fefe tnjinuantia corpus^
Spbdtricamateri&SyVacuum^intra omnia iaUum.
InplanoexreElisvbicjudibetaUaJigurA
ejty
Oy-dtbet dgnofcit trtcjuetrum refolutto folum^
Non adtens cjclumytrtcjuetro in mtntmocj^ cjuiefcit.
t cjuamuis natura fuo has tenet ordine partcs
Corporevttmintmo Jpaciummint44 exjietinane
Inicclum^tamen ars folidum planumcjue refoluit
In partcs re^is comprenfas vndttjue^ nullum
PIhs intcrtcElum vacuum vult rebus haberi
5
SenJibu^HamnotumeJihitrenSy replenscj^peromne.
Ejt planum planoyfoltdumfolidocjue venitque
:
Hiyisdemformdi minimumq^ vti tota Jigura.
Partibtu vntus lateris ceu cjuando repertis
Huitis qu<& ejtparibtis conftjlens vndicj^ coJHs^
^y4ut etiam alteriusJifors data claudicet tlla^
Concludi poterit quottotum parttbtis exjlet\
Perfe autper reltquum ntimertisctim ducttur harii.
Fgura miniiTji plani circulus cft: miiiirni folidi globus;o*
T T7
X* mncsquc figur.T planx acyclo,& lolida:aglobo pcr angu-
lum ditfcrunc.
^4
Omnisfiguraplanarcroluicurin triangulosjomnis foIiJa
tamquum in a cx quibu^ contlantur.
Mitiim\xm vcro cflc locuuduixi^manifcflacur'. Fiimo fen*
in pyramidcs
C //
t)E
MlNIM. EXIST.
LlB.
47
lU 8c imaginaciooe.quodlibcc enim fenfibile &: imaginabilc aiigularecotnibus exempcis^pocciirenciri minus. Secundojpfa
cxcenuance nacurajapides enim &duri(nmaqu9qucpcimo cocTercio.diflanciadiametrum ip(umatcenuxiibusatteruncur.
ante. xfppropinquancia enim magis.acque magis adfumunc
propriz tigurx acque moiis angulosjquos rccedencia obtun*
(iunc.
f ix. In plano ergo funt dux primx> minimx,& maximz H*
gurz.triangulus vidcliccc & circulus infolido cocidcm idis
zefpondences p/ramis & fphzra. Incer cocunces circuios func
triangulirecuruijncercoeunccs fphzras pyramidalialpacia rCcuruarum fimiliccr hedrarum. Si rcc^ilineam figurara in cyreclum &. angulos diuidere cupias^ruccedenr tibi cx curuis
&
vndccomprchendi licccfimpliciccc
minima eile circulum & fphzramcum criangulo curui hneo, ac
xecauarum fupcrficierumpyramidcm.
^41. Porronon eftquod vfqueadeorcroluac praxis gcomctrica h^cquippe in refolucionc rcdilincarum figuracum/cu pladiislineis copofici crianguli
'
iizillz fincfcu folidz^ perpcram vacuitaccs iniclligctec incermixcas>fed expedic yt perpetao minimum eiufdcm incclligac
cfle figurzacque cotum-.quod mcirculo acquc fphzra non cft
pofiibile fiquidem vc explicabicur paulo eiiampoll, in horuai
reiolutione duplicis fpcciei miniraum oportci connumcrari,
.Nunc eius quoddicitur deplanis atque cediiineis archecypum
adiecimus.
Campvs Levcippi.
r.
0
'
..
i
4^
O R
D.
C A
BRVN
NO
V T X11L
Minimum,&: terminiis, non funt
ia
eodem genere quanta.
NOn quantH
esi vllum^fed qHAnti ejl
terminta
Hinc huimgeneris nulla efl dim'enJio ptmEltis,
At vero minimur/i prima efl dimenfio longi^
Et Uti^nec nonfimul cfl hac vtracfue totum.
Principiumtj^ aquo ^^vnde efl dimenflo tantu efl
trrntniis,
At mtnimum efl ex quo dimenflo coflat^
Cutusparsprimaefrvere^velut^Humert vnum.
Vndt^ comprenfiim plaHum duo fufctph Cjua
Admedtum^ latum ^longum non dtfferet illi t
10 Sedffhisrat centrolongum Utu7nat(j^profundtin%
ConcentrA vt partes mtnimum referuntur ad vnii^
Planorum cycUu^folidorum efi maxima (phdtra^
'
Planum infinttum hic.corptn^ h(zc eflfine fine^
Vndic^ erittalituncpr<zdita condtttone
Natura immenfi non vllo margrne claufa^
Oualtfinitum efipunBo duntaxat abvndy
^yc]uum cognofcit longumjatii at^ueprefundH^
vbt^.
Vndtcj^ par ergo efi^verfum cjtiocun^^
Sphara^ non rectpitfnttt dtfferitatem
10
^bfcf^tnfinttt.mfiprima abfurdapetenti.
Sedfatis efi medium quodparfit ad o7nnia circum X
Vnde infinitum ex totofj^hd^ram effe neceffe efi.
Quare alictiii4.s erit cjttantum cjuodcuracj^figur^y
Vtjfhdra^^cjclpis minima
^fuper omnta quantct^
Omne
DE
E ri s
M.
dimcnfionatum alicuiui
OMnc
iafiguraturacrcdidcris
T.
L rjB.
cft fifiurx,
49,
& quodcumquc
noncllquod lioc de gcncrc quanluai pon$ allcrcrc. Cum quanti diff crentix fint finitum
iulinitum,noiircpugnatrationi fimplicitcr magni quod cft vniucrfum cUc inHnitum,im6 potius cHc cetminatum. Quod cuni
J^a lir,non idco nullius intclligetur cHc figurac,fed
fph^ric^r.quc
&
folaiuHnitocongruit>aquafinitifphxrica
di(f crcntiam &" aiqualitatem
difl^err, quoniam indimcnfionum quam finitum babet
ab vno pun^o infinitu habctab omni.idcoinfinitum cft
fimplicitcr & rotu,& fecundum fcquod finitum eft
fccundu quid, cx
parie aliqua,& pcr cxtcrnum quippiam. In infinico
.n.folo ccntruquodcftratiofphacr.cftinomniparte,8: termind qufhabctaccipias. In terminonulla eft dimenfio.In minimo
dimcnfio
cft originaliter inoiifFerens. 7n circuld alio
dimcfioncs dux funt
a^aualfter indiffercntcs.fn fph^ra finita tres din?tfnfiones
ab vno
punao,&ad vnumpunaum
iion diftcruut.
punitum. Quoddicimusdc
mus dc circulo in
extremum Sc medium
omnino ab omni 6c ad omne
collatx ad
Ininfinitahoc
fphjcra in lolidoj idera intclligi-
Eandcm crgo hguram maximo ttibuirausatqueminimo.Tcrminus cftprincipium dimeufi vt vttd
plano.
feu dequo.- ^inimu vcto vt cxquO.
T^riftotcli clTc infihi-
tumvidctur rcpugnarc definitioni fphacrs,& omnis figiitatt
imo8ccorp.oris-.quam fanc dcfinitionera dc finitariorum archiuodcprompfit*. ^uaproptcrcam fumitquam probarc nihil*
ominus dcbuiftet. Idem ibi Xenophanis ftupiditatem cuia
rphzritatciufinitatcmaftercntis miraturivbi omnium fubno*
inincprineipumphilofophoruraftupidiifimus, fuo morc fcnfus profuuditateot
non
attingic*
C A P V T xiia
Rurfum minimum in magnis
flt
maximis
cllepcrJ^icuum.
0 efi proptereanullarationerepertum
^ ^ HmcfophiA mmimiiyijuia tanto a f^njibus abQuandoquide magniprimis inpariib^ ipfum
icue cfl endam^
5* vere
{fiat^
captare docebo^
Quamlibet minimiin magno momentd aperiri.
Qmppeetiam minimtiplanum cyclum ejfevtdemiu^
Stffh^ram minimHm foUdHm patefedmm ejfe.
Sit ifritur minimo
fnmum minima adncimtur
tyidnHmerHm certumfolido, ceu pUnafigura,
X
&
c Circulus plur&s quamfex non adfuit (tcjuos,
Pui circum complent ffactum pnmamc^ figuram
ExauBam referunt adte^ognomone taliy
Qualis adeH ctrco geminatt^parttbus aulio^
Queisfuerunt reBo confiantes Itmtteforma,
SctLicet htc etiam ctrca
vnum tncurrere ternof
Comperiesy vbi permedtum dtutfafigura
Confimtltcrefcet ferteijua (JUA^ vtdetur.
Htnctibtnontantum partcs Itcet adfimtlares
Cernere quasnequeas adprtmas dtcere tantasy
Sedquocj^cjuam cyclusconfurgatmarginequac}^
Qudcentroyautmenfa reliqua dtfcrtmine certa
tomorum.
Difiat comparium numero coeunte
Torroftplanamrecipttpars primafiguramy
Area Democriti.
M. E X I s T. L 1 B.
y i
Non opt46 efl dHplicfm fpeciemfupponere quanti
13 E
^dpraxtmpermenforis^diflmciw nam^hoc
Ordme non recidet,phyficii.s (jnando tfla videbit.
Ergotibtarchetypii^minimi coram obiiciatHry
JMHltiplici vt mtnimo ctrcnm coennte adolentem
Expanditflmtlisgeneri^ completq^figHram
eyfrea Democrtttproprio qna nomtne dtfla
2y^ opHs e[t aliam dofirinamfingere ineptc
efi.
QHeus opHs tnfantim tn plano perqnirere Cycli
StnltittA vt CHrrnm cHrrant mtllenaper orbem,
Ac ffhdtrAobltqHosrationos
vf^laborat:
SedqHamHisperff>eU:aforet perplana petita
Cnrnedo^ kand vUhs feqmtHr tamen tllitu vfiu
JPrditerqHamfolidofiforsaccommoda fi^t.
"
MnlttpUct errornm cHmnlo confnfio gltfcit
JiscjHoof^ iHdictbHsfindio qm fempertnani
Anxernnt canones chord^^arcHrS^at^f^g^tt^y
Inde abacos varias complent tabnlataij^ rhythmii^
ZJtmnlto doceant mifirt tnfanirelabore.
InterearepHtant defe^libn^ EHcltdeis
Ferreopera, ofiiciHm\ia^atproHinciatanti
Seanthorismatrem. AtcdtmenfHra globia^
Etratio minimiex reElo cHruocj^ reperta
ejfl
Enclidis^fatisfaciHnt elementa per omne:
jQntn immo
^plHsqnam nobisfortafienecefiHefii
QHandoqmdem totfnnt exprejft prtncipiornm
Partcs (jH(t adnnmernm extgHHmreHocata,potetcr
QHodcHm^ Encltdes medtts captare dncentis
Nttitnr
&jrHfiray tantnm comprendttnrvno^
JTt minimi
dQ^rinaf4cit ckrum inueniendi
O RD.
BrVNI No
t.
InJjgnimethodo.Jine^HanonvlUMetrU
^rsreferetfpectem: qH^^muis nonindeminorei
Antiquis referamgrates cjuodprtnctptorHm
VtrtHtem ad aBnm non vexerunt meltoremy
( Oumdo mortali^
cjHtnampotiseJfet
Perfe^e cunSla^ tum dcmmn cernsre
eorum
vires?
apprendere lucem,
jQjieis diicihm licuit matorem
Altej^ in reltquisformatHm attollerefenfum.
qHcrtmHr pfopter^cjm anticjua repcrtd
'
Atftultos
SuntauftemerarenouiSy methodosj^ laborant
Multtpltcare, cjutbmfimplcx illa vnacj^ veri
Confufa eflJpecieSymHlta^^
ambagelatefcit.
rlnimumquamuisfitinrcnfibilcnihilotamcn minus cohWltcmpbtionisobiettumefrcpotcft.^enfus quippe cx majnoccrtitudincilliusadfumitvbi fucritcum tali rationc con-x
quamquam fid facilc
iunaus.qualcm in rcquchiibus apericnius.
hoc qUod comprch6dimus,
pro vno doarin^ gcnctc,nempe cx
macnitudinif
quomodo &:quibas uumcris ciufdcm hgura: atq;
figuram adfurgentit
caudcm
in
raagni
ad
corporaconcurrant
complcmcntum.
...
^
t*
_^
c i/ Omnisncmpcfigur.lrcaiIincaprimo trium aequilium
.
bartiumadic6kionc,moxquinquc,dcindcfcptcm,& ita fcmpcr
augmcntura, licimparium tuo ordinc fucccdencmm fcric capic
icmicirculus.
ut etiam fic fuo quodam modo
C /p. Et Wnc non folum ad proportionalium,ftd ctiam vcriuf
pctfacixncnfurando) ad jcqualium partium comprchnfioncm
Iccaptabimus documcntum.
i r i.
i
vcrohocopuscftinfphxricoruadfphcnca.&pla.f 1} Difiets
in illis partium luxta
planaadieaionc;quandoquidem
ndtu ad
confidcrationcnt
ccmina,inirtis vero fimpliccmfiguriEfpccicm
incfFugibili
habcrc opus cft. Poncntibus cnim rotundas atomos
jiccffitatcacciditvacuumtum plcno intcricaum, tum & pcrpfctuoprovnafupcrficiccontiiiiiamagnxfphacrxfupcrduccnda
cxtragioborum fupcrHcic>tcxtraTcUuriscorpui cflcdiftufum.
C so, In plano cius rei ordincm Dcraocriti arca coramonllrat
"
congruo fupcr numcrum adieiii exangUlam figura numcro
confurgitrtamquam vna fiogulis latcrum paxtc crclccatibuf
fupcraddieoutinuo ordiuc concrcfcit minimum; vbi li cupiai
vbi
ca jp'^
Pe Minim.
Exist. LlB.
fj
pcnphcria vacuum ciim pleno excquari fcqucntcs vacui partcstriangularcs nnn itaprimis vacui pattibMs fucccdunt arquales,vt & circuli ncquc figuram adfcruani candcm ; quod proculilubio incorporcfphapricononaccidcrctncquein incauam fu^
pcrHciem pariibus multiplicatis. Pcrpcram triangulorum 6c
aliarum fphxr.Tpartiiim do(^rinam jn plano quidam, vt Ilulte
pcrfcquuntuf.quandoquidcm non magis in plano poflumus
dcfinirc.&ad fuam amuirimdcfignarc Iphartici cuiufpiam numcro$,quam in folido^ncpc fupcrhcic globofa.numcros plani.
Adde ctiam vt ip(um quodnumquam inucnicndum quacritun
fui tandcm inuenium nullius pracbcrct vfus ol"hcium ^^t nobis
cunflat fphxrici tri^nguU rationcm in fpliaera omiiinovnant
eaudcmquc eflcitque rcftilinei in plano, vndc non crat opns
vtquippiam principiis Eudidcis apponcretur,fed tantum vt inlcUcaa melius cflcnt atquc perfpcaa. &c illc non eft oblitus
omncm rci habcrc ratiQncm,qui quofdam trjanguli canoncs
fa
antc circuli^quofdam po(l circuli propofitioncrapcruit. Ncquc
ignorantiac
maioris fcicntix, fcd maioris pcnuriz ftupiditatis
fignMm in propofvtieuiumSc axiomatum multiplicationc lice-
&
quandoquic]cm & artifex quanto pcrfcftior cft
& inQrumcntis opcratur. & ciuf rei
xcrr.pliim in hocpropofito aftcrcmus . quilongc minori Thebit accipcre
tanto paucioribus mcdiis
orematum npmcro folo cx circulo atquc radio ( qux ipfi /ruflra
ccntaucruRi) nos omni facilitaieconquifita coramonftrabimus.
licet & rcgiam quoquc fuam Euclidcs cam appcllauerit meiho'Jum; quam non cum fibi occulta meliorc, quam ccrie captaflet,
fcdcumexprcnis dctrriopbus confcrrepotuit,quas ctiamfolcrtioreiludiocontcmpht.
P
V
f4
lORDANI BRVNI NOLANI, CONTEMPLATIONVM X M ILlBER,
>^IMO
C A
V T
I,
Exlucc vnius veritatis multiplicis veritatis
lumen exfiirgit, licut vno ab abfiirdo plurima confequuntur,
FfluHs vt femel accenjlu micat ignis
Ah
vno
(orfoYe\
mox volucrtsflamwits fer millc
propagat^
Semina j)erfaci((:\
^ tenebraspopuUtor inerteU
ExcHttt: haudaltter punio fifulfirit vna
Sobrta mens^rapttm totorationishorizj)n
Concipit egremto radiantia lumina.
Quare
^rincipto minimi^^quancio eH clarata poteftoi
^y4tcjue ordo
quofe adnecitt^ conflator eorum
jQuf largo naturafacit cultu^ars^ repingit:
lo t^Milltafuccurruntmox conciptenda fagaci
^gento. ObieQu velut vno expofla :prtus(j^
St^llaruminnumer^ ctitatHeJferwaUa cohartes^
Br^Q
CONTEMP. EX MlN.
LlB.
5/
Ergo-pratcipua ecunHis momenta cofejfe
coram
ipfo miht qno fefe ordtne
(Incltte
Dhx)
Commemorada dahuntfTrimH^ ex ommb^^hoc e[t.
omni Scric.ScbaX r Na Maif tia,yfta Forma,vnum Eflncicns.In
ad Vjn Vno confiltit,
la
Analogia.ab
Vno prohcifcitur
lubicauro. primum
: quod primufn
cxcmplar,l&pnmumagcnsritcxiaimaitdum.lnhoc(vb.{umu*>
frcncrc,magnitudincdcrpicabiIc,modicttm,minimum: cft vir?utcJJfaximuni,Magnum,Totum:vclutifcimiHavrcnty igms
num
rcfcrtur mulcitudo
intcrturbcturjn iHhnituni
matcria fubiiciattir,&opcratio ncn
eiufdcm impcdipropa^arc valct,nihilo (quidquid fit dc attu}
potcntiam.
cntc
.
,
quacdam facillimc, quxdani grc, qwrdam
fi
fc
^icut
corporum
inflammantur. ita
Ycro gcrrime illuminantur, pcnctrantur.
yeritafen(uumJngcniorum,& intcllcaud.quxdam prompiius
qualitatcm
tisluccm.ipprchcndunt, & quafi cognaiam animo
naturalcm impcirabuuni. Multavariisatquepluribus contra
periurijatafubfiUunt. P.uriimpcJimcntis
dcflcauntur>&
tum
mavcroquafipotcntiam lortita rcpugnantcm, pnmo inhabi.
lucifigaaucrfionc quadam fculifrima funt vt fapiant, Sccundo
impudcntumantcoculosobiiciunt, TcrtioZclotx cuiuldaiii
folis illius gratiam artis,infolcntia:quc flimulo aducrfus diam
Hinc vcrc fapicntimmum cft
mantur,concitanturjaculantur.
clt
Vnum.Quiddamfapientes pauci. Stultorum vcro inhnitus
numenlsr
Lux
felicioribus ingcniis
tum rcpent6
cxoritur,
Tum
P"ar*
apprchtnditur.
Jflatim coffnofcitur.iocuDdiffime
liudio
diliKcutiatetinctur.follicitacura dcfcnditur, intcnnorc
confcqucntcr pcr fua momcnta aug.<:tur,pcr proornatur.
Tum
dluinitatcm cxauaa.
prios numcros propagatur.pet agnatam
atqucpropaEatapercolitur.
rqncmpcriftiuscorporiscontubcrmum incuf-
...
Poftipfum
ritj folis occafum a minimo
*um Jndcquc ad innumerabilc
& monadcadmagnum &
mul-
& iromcnfura apprchcndcndum
rcgrcduur .-^iucma^-
anima defin ito proficifcitui ordinc.atquc
modumabHclpcrofingularitcrvifoad multitudincm, vtiude
itpi^um rcpctcnamultitudine pcr innumcrabilitatcm ndlaru
finBularitcr vltiPhofphorum
prxuium
^olis
cxoricnti
ad
dam
minimc
inovifumreflexopcrucnirc valct aau,vt hac ipfa via
profundioribustcncbriscuminfcliciumfpirituummultitudmo
afpcftum promQlt.
fubmcrfa,adquc cxoptatiflimac dici monadis
frsatificuumdciDuraloliipUmore luminc pcrfundttur.
BrvNI Nol/
C A P V T 11.
lORD.
Circulum
vcmm non cfTe /en'
fibilem.
////Wfinfiu ^uantHmfit cmt^ vigore^
(nal^
Non valet inpropripim cyclnm reuocare trihH"
fpfitu vt pateat qaandoi^ examine
venu
Nam nec^fiibieUHm recipit variabileyVt tdem
VerHs duntaxatfinitHr ab mdice mente.
QuandoqHtdemincycloJlpHntlHm exorbitet vnii,
Haud quaqna efl ipfiu. Nec entm difiantibtu Aqnc
^artibiis acentro CH^BU fiibfifiit,^ eitis
ExcjHirit natHra.parifnbfortefigHras
Conjcribam reliqHO^^qHia nec natHra^ necartU
fngeninmfactt efifefinn de materiei
T^romptOA-^in campo^^facie rernm vt vidtantnr.
Qho circa vt pHntlHmper millia mnlta recedit
fnfra aciemfenfnsjtc cj/cliq^ orbita veri.
fpfec^fivertu coramobiiciatHr^ ob tfludy
Noclnet adfenfnm.qHiaparttbns in qntbtu ordo eff
Omnibtis tntegrenonfitfnb indtce vifu.
SEnfus vcrumcirculumnonapprchendit.' quivn
(Jc innumcrabilibus exorbicantepundo noneft ipfe. Sique verum
fit darecirculum coram fenfu totius plane confufa, non autem
di(linc)ae(Ictapprehenno. Vbiquippe cciam ad fenfum com
raunem circuW vel cuiuscumque figurx fpccies apprehendcnda
deueniat non cfl facultas quae veram ipfam abappareucc fpecie
diftinguat. sAdi vcrum crgo circulum coram obic6lum verc
vidcndum rcquiritur tum pundi^tura innumerabilium pun6lorum,tum(igillatim omnium ad omncs,& ad ccntrum debita
atque xquatadifpolitio manifcfta. corum inquam quas vulgo
innnita, nobis vcioindcHnitacapiuntur. f Peripatcticis aliaefl
potcntia.qufc circulum cernit, alia qux dc cius veritatc ambfgac
dcHniar, feu qux vtdcce fe circulum iudicet. Eafecunda facul\
&
CONTEMP. EX MlN. L
B.
57
qViam rcnfumintcrioremappcllitani.non addicintenditque
ccm: fed circa cam ^ualcmcamquc collationem tcflcxioncm-
jc^ recundiincmpcatium qucndam cxcrcct. f Potcntiaomnii
Liz deincf ps vifam conlcquicur fub indicii mcncis ttocniae
ulgariier Cgnihcatur.
C A
V T
III.
Scnfitiua^extern^quepotentia^cftprimo
circulum apprehendere.
Efinitcyclnmtantummens. Porro figura
flUus Xtriortantummodo[enfibt46 apta
jQtiantHm aptanda venit^conflans ^uapropter eorn
Obtelium reputada magis. Nam demdcper vmbra
Phantafia. capere eHyCondenfu perg^ tenebras. [hac
Non miht tam benefit dtfiantis tmago parentis
OhuiayCjuamfueratprdifentishypofiafis ore.
Phantafidtcctrco fublambttimaginis
vmbram^
Quam melitu referant infomnia^ quando fidelem
7^n turbarefinitfpeciem recjuietafacultas
j4ffnis'y
vario neque fit difira^us agente
SenftUyat obieBum tntegreje obuerttt in vnum
fnterior : nthtlum proprio^ adfpe^lat in orbe^
Praterquam externts quod conceptauit ab oris
fntegrum acpurum\ aut confufiim^milleq^ mtxtufm
(ompallum^ modisyvifis de partibtu aBum^
Ordintbui varieinnumeris coeuntibpis
Senftbilt in
tllic.
veramformat fe attollere mentem
datur : vt puram mentisfpeciem nec^fenfiss
Aijequitur Variis varia eft cognata potefias\
tAuris enim lucem non
concipity ato^ colores^
Vt nc^ rumorcs ocultfirepitum^finu?n^f^
la
loRD. Brvni Nol.
Vmi4^ ingeneris (jnatKHis com^plextbm hdtrentj.
minm ergo vagatnr
Senjibiu obieBum multo
Extra oras propriigeneris^ triclinia mentts
VtpurHmatttngat. Vertfinitiocycli
Ac rattofenfmfHgit omnc6\ tpfeg^ fnbjlans
Efl ocnlis coram modnlo pro materiei.
Porro idem nnlli verecognofcitur, fi
VereadfitprAfens.
jQuemnHm fitmoxvideamtts.
cft) inducuntur argumentis Pcripaieticiadprobddum rrnfum falli^aducrfus antiqilos philofophos feiifunincfi. falli ncq. fallcrc poflc confirmantcs. Difticolrates huiufccgcncrisadducunturplurim^.quarfihasanimadwcrterefufiiciarA qua; cx rcvifibilicorrupta^atq. diftantc prfcntem integramquc fpccicra rcportat. Kx ingeuti iijagnitufincfolis pcdalis orbis fimilitudincm coDcept^t, in aqu fundovrfibiira maiora diiudicat, vni auditui dclclabilc, aUcri cft
iniocundumv quodad vnum cxcellic ocuium.adalium dcHcit
cfbiis qui pau o antc famclico crat dulcis, cxpleta fame gignit
jiauream. ^finino j^uftui lcnes tardui,humanoafpcrrimi, cicotaiocundilHmus capraicibus. homini cxitialis^hyeaac nihil
humano (lercorc optabilius, & homo ftcrcorc & putridorum
PLuribus(vtcorum moris
quorundam animalium primaric dclcftaiur ;Simius Sintropulchctrimum.hominiautcm vtcrquc fcftiu^ turpitudinis.
tcftium
Mclancholici pro fua dilpofitionc aliquid fibividcrc vidcntar
^uxaliis vifibilia nonfunt. Htargrotus dc rebus q.uibus male
afficriur nonalitcr poilct iudicarc, fi prxfentcm nequcat difporitionem cum fana compararcfcd ita cx communi iudicio do
f cbits allererct ficut a natiuiiatc cscci nefcicn.ics quod dicunt,dc
iroloribus cx confuetudincaudicndidifputabunt.
Hxcomniavt vniustcnuitatcfili confiftunt,ita& ciufdem
&
pluribus quam
amputatione tolluntur. w/flibiiatius
parcflc vidcatur.cxcgimus. Ai rci.vcri^sapud cos, qui oculos
Ricntis habent altius fimplicc aptaquc qiiadam indicatiane
apcritur,cuius rci|>riacipium icorrc6iione focma: loquendi dcfumatur : circuujfpcflius cnim loquentesnon dicent,hoc bene
oIet,hocbcne fspit>bene fonar.pufchru habetfpccinicn>fcdadmadetmihi,nunc, aliquando. Confidcrabit item bonum
Inm.iocundum 8: moleftum^pulchrum acrurpe nihil cflcfimfimplici
&
plicrtct
& abfol utc,fcd horum quxdam ad varia coUataipecics
&indiui^uacadcai eodem
a
fcijfibtts
fc
habentiamodo
fubicdla contr\ri-
na;icifcuniurdcnominationcs,ficut
& re vcracontfarisi
CONTEMP. EX MlK.
LlB.
iriosinducuntaffcdus/ol etlunaid noflros oculos funt mara aliis alhis, & cx ifto loco parna ccrnuntur-. Quaproptor
ccomnia & alia nomina.qux ad hacc 3c fimilia gcncra redu-
Sccundum remauintur^rclatiuafuntXccundum didioncm
m rclata ccnfcnda funt qu^cumquc per cadcm nomina fignifinda vcniunt. Ncque cum plures fint grganorum difpolitiorijfta fimplicitcr bcne habcrcilla vcro male.honertaitcm
honcrta diccnda funt Palam cnim coirc, virilia ctiam apcrtc
retanudato corporecircumfcrrc non cft omnibus animatiimrpccicbus,nequc toti hominum gencri indecorum turpc
inhoncftum.rcdquibufdama natura, quibufviam vcroaliisi
mfuctudinc faaa lunt huiufmodi 6c aliis cxrurgcntibus opi-
&
onibusA' in exiftimationcm optimarum opinionum fucccmtibus.cadcm apud Druidas 6c Magos in forma fflcrificiorunt.
>ram populo colenda, atque vti dccora arquc iocunda cerncinturqu.Tnuncctiam clanculum patrata tamquam execrand^
irpi(rimaqttcfacinorataxantur.& talianimirum ex via legnm,
prarfcntis conditionc ftatus funt habenda. Philofophia vcv6
tdidicitaparticularibusabftrahcrc &rcrum naturam & conitioncm adabfolutum fquantum poffibilceft) deduccrc iudi:
ium^alitcr viilc
& bonum fimplicitcr, aliccrvtilc
ficbonumad
)cciem humanam contradlum dcHniat oportct.* indc & in nuicrophilolophoruraliccccos vidcrc & audirc,qui hoc princi10 c6 ada^ii funt, vt nihilabfolutc bonum, nihil abfolutc vc-
huiulmodi, idalii quidquid
fcitur 6c contradiftoria ipfa cllc vcra protulcrunf. alii (eodcni
lan^ iudicio nihil cflc verum,quiaingcnio &c contcmplationc
olcbantnaturac limites tranfgredi, & intcrim naturam ipfant
1 abfolutaquadam vnitatc atquc proprictate conccmpiabanLir. quxcum inparticularibus contrarictatc lum vna quadam
rima,tum plcrifquealiisconfcqucntibus diftundatur. Pro liito his quidemlicuit (cx hocquod nihil cft quod alicui non fic
onum & pr^fcns^omniain gencrc boni arque veri collocarc,
lUis autc(ex co quia nihil
C nullum confcqucntcr fcnfum falli
ad gcnus
ft quod alicui non fit malum, 5c occultum ) omnia
vhra,
alfi & inconucnicntis rcfcrcnda ccn(cbantur. Nobis vcro
cgrcdicntibuc
non
fenfibilium
8c
fenfuum
extrapropofitum
lcfinicndum vidctur.nifcil efle abfolutc quod ad vnam vcl altcamcontradi6lionis partcm vcriusrcfcratur-. Ccidco fcnfibilc
dcm cum ad contraria fubicdla atque potentias rcf eratur a^quaviter,ha:c cnim qux vnum corrumpunt, aliud gcncrant, qux
lura conferuant aliud dcflruunt. aliis crgo atquc aliis bona funt
itquc malajocunda & tiiflia, aliis dcindc plus aliis minus,aliis
>mper,aliis aliquando. Ex laterc igitur obicaorum non cf^ dcinitcbonumctd.etinitcnialupf),dcfinitc ycrmn.ct dcfinitc fjiU
umin naturacomprchcndcrcfcdfiquod
>fum (upra
5c cxtra
naturam
cfle
fict
perquircndum
loRD. BrVNI NoL.
60
fum^adcevt vno Jntuitu
diccie
omnia bona;
polfis
pro vna contradii^ionis partr
alio pro contradi^tionis patte altcra
bonum
omnia
ncucrum contradidloriorum fit verum;alio omnia tum bona tum mala vt fit vtrumque
fnal.i; alio
nihil
vcl raalum,vt
contradiifloriorum verumcapiatucHxpotcntiarum vero latere^
vel limplicitcr vcl ad y:mpus>vel ad gcnus,vel ad rpecrcm,vel ad
fndiurdiia dchnita ede bonum
malumdulce
amaium^vtile
inutile>^ penes horum afTirmationem
negationem verum
&
&
&
&
atquc faUum. Quibus ritc pcrTpedis facillimiJ erit colligerenon
vllumcflfqui fallat fallaturve <^cnfum quandoquidcm femper
ie proprioobiciTtoprofuoniodulo qui prop^ia, vcra,& vnica
e(l menfuradiiudicat, Quippc rtiam fcnfibiliaad fcnfum &: fen:
ius ad fcnfibilia iuxtaaliud
mc
ius vel dctcrius vcritatis
genuf
non confcruntut, Quando dc cildcm ncquc ratio,ncque intllcdiu$;ncque mcns quippiam cognolccre poteft vcl dcfinirc^
f]uidquid garriant propiiis & ridiculis illis diflin6liunculis imporcunifTimi fophidx minus enim ratio potell de coloribus
*.
iudicarequamauditui-.vclutiilla tn aliocognitionis generejfle
verorn alia eiufdcm gencris fpccie cfle dinofcitur.6: ftupidicft
ctifcurfu vclle fenfibilia ad eandem conditionem cognitionis
reuocarc vellejn qua ratiocinabilia Sc inteiligibilia ccrnuncur
Senfibiliaquipp^ verafuntnou iuxta communem aliquam &c
vnriierfalem menfuram,fcd iuxta homogcneam. particularera,
f>ropriam,rautabiIem,atquc variabilcmmcnfuram. Dcfenfibiibus ergo qua fenfibilia funt vniucrfaliier velle dcfiufre, inz^iio cft atque de intclligibilibu-s vice verfa lenfibiliter, Circa a^um item fenfus exterioris perfedio iuxta fuos gradus efle poted atque ^efe^lus *. veritas autem atque falfitas quac in cpllationefubied^i ad paflionemconfiflit, minim6 quicfem .* quando
critas atquefalfitas enunciabilis inrriplici de necefncace tecsnino,(fiuedc primo fiue dc fecundo capiatur adiacentej conperitur0culo cnim lucemcolorcmatqucmotum vidcmus,verum aatemoculo vidcrenon pofluraus neque ctenim inocu*
iavis eafitacfl.quahunccflc vcrumcolorem lucemque veram
itiiudiccmus^ Sc abapparenrihus eiufmodi diflinguamus. iqui
:
a(lirmathomincmcflcaniinal>opus elb cognofcere bominem
ft animaL& homini animal tnefle, 5c alia qux vt media atque
(rrcuniflanttx, adhanc incomplexc complcxcque concurrunt
cngnttionem. Senfus vcro extcrni',non eft^ uifi vnam atquc fim|rlicem obiedi vnius fpecicm apprehendera. Ex colorc quippp
atquefigura,fubic6i fipuratr colorattqucnomen veritaicm atl^ncab aiiis obic^is differctiam meditarralius omnino profunliius inhxrencis cll virtutis: Qiiam fan^ potentiarum diltlndifrucm a l^cripateticf s magis landabiliter inucfligatam. quam feIkitei compertam efle fuo manifeflabimus in ordine.
Obiedlaeicui primo atq;proprictribuunturfcnfui mf
nf-
xim^
CONTEMP.
6i
IX MlN. LlB.
itnc funt prxfcntiaradlufque^uicircaidcm coiifcquunturol^c^um.cumconfcqucntibus potentiisin virtutc primac atquc
irxui^ rnilitant:Surdumcnimncqucimaginari ncqucfomnia:ie
poflc voccs quas numquam
cxaudiuit,
ncque cxcus quat
numquam vidcrit Hgurasatquccolorcs^non cft qui
ciari
audcatinii-
in intcrno fcnfu eflicacius cas poffibile ci\ cflc /pcfit cxtcrnis aliquando fcnfibus vcl lccundum toium
ordincra,vcl fccundum partcs aliofquc ordincs ali-
ncquc
i:ics,quam
cu ndcmquc
quando prsextitcrint.
^ 0 Natura tanto vnam cum proprio afiu
potcntiam ampltm
intcndit,quanioaltcrarcmiflaeU rcl iropcdita. Vcrum circulura mcns nifi polKcnfitiuam informationcm non dcHnir. nc-
crit dcHnirc ficut & roiiiimura
kmpUcitcrappr^Jhcndcreilii eft impoffibilc. Vcrus iuiturcirculus ciia (Ci in<rcru m natura compcrircrur) nullius cu carum qui
quefcnfitiuapotcniixmunus
bu$ doQamurpotcntixcomprchcndcre. Ncquc idcocirculi dfinitionam(ecundum logicara,autqubmodoiibct alitcr abflratiuam tcchnam (pfeciHcabilcm, ociofd alioqui ratiocinio noa
iconccdimus;
C A
V T IIIL
Verum circulum finitum non cllc in
namrapofHbilem.
"y^jj^turawj^/ua^fifa niuqHam frogenitrisU
xN ConfimtUm ommnofartem farti offertemm.
(Ftjimilesatomisatomos)frimordta nam^
T^mditafortehacfunt^ijHahac fnntfradita firte.
jQuaprofter ctrcHs confijlens fartibns d^cjHis
Omnino cnn^i^.fartter centro^ relatis^
Nulla efi natnra-y nnlla efl fabrefaEltlis arte.
nAfftcis vt reElo
^ cnrno ^HamcHm^figHram
Explicetadmixtam natnra ofHS cmntfarentis-^
Vt reBum cnrno fleno^apponatHrinane
NampUnacjiHantis f^cte quanta amfliHs hdtrovLy
Inutcem atttngnnt modico flana atq^ globofa\
fm^Q concHrrnnt mtmma confiantta molc
fft
0 R
D.
BRVN1
NO
(orpora^vt cFlmintmii qHiddam tnfia, moleatom&^
TermimtSyVt partbt^ ctrcnm componitur vna (rii
PlHrtbpUy vt varia coeunt de parte vicijfim,
Q^7n% etenimdmultisopHs eH attingter^ vtJint
Prtmorum accumtdo locupltata,auEia(^ rerum
Corpora\ prout variigeneris momenta capejfunt.
2 o Brgo cjuta adtaEiu oblicjuoplana, at(^^ recurua
Conjtftunt^ magisatq^ minus coeuntia,pendct
Htncrarum in rebus{ptjfmnc^^ ^^^^"^^ mintu^ \
Sed cju^cuhc^ videsplanis compaEtafiguris
Ejfemagi6yfirmoconflantcjuo(j^ corporevt tftud
^Perfptcuetndomito licet exadamante videre
Planis compaElo departibtts^vtpote in ipfas
Terptu6abfctffum\ cjuta nonvaletipferotundA
yfq^ adeo fpeciefehfumfallente
queat expunUofubteUum findere corpHs
videri^
3 o (^olibet^occulta circum vndtg^ cufptdepoUens^
Quamuis implicitusfit circus corporein omniy
Vt mtnus eii nihilo implicita omnis vbicj^figura^
Hicvbifinitum corpus planum^fpacium(^ e$l.
QuandocjHtdem nthil eiifincerum.parfimile^ vnii
VcLfibi velreltquo toto^ velparte profetio.
ty^iftce naturA luftrantibus atria numcjuid
Senfibtis occurratgyrum
vda exa^itis tri^
E^amencj^ artis (juod nonformidet\ at ipfa
SpeHrorumgenus efl,
^ lucis tmago reflexA
tyidfilem oppoflto nubisde corpore^ mtttens
Obtutum ad noflrumjpeciem cjUA dectpit vf^
Attentum^d centrofemper(petiareputetur : {^nit
DiflictUhaudmodtcumtameneyt comprendere vt
CoNTtkP. EX MlN.
LlB.^
tf^
vana infiattone locatU
\Ion minu6 ad dextram quam kua nam^^ repojlii
JJepoteft centrum
iultosperpajfm abfianttbHs ejje
)(km
vtdetur
tdempropnum centrum : qma lucis imag^
IJpen^roadoculum Sphicralis migrat^ vtipji
qHper totum tntendentiesi aqupu hortz^on^
^uafecum^ rotet\ partter de nube corufca
mtffamjpeciem rorantefub aere tanquam
^odeat ejpeculi nittdojplendorefiguray
^ueiscunKj^ infpecteprdjens ventt obuia eadem\
uamuisdpun^o non conjptctatureodem
ctamendpunUo Jt confpiciatur eodemeff.
k vbt decLtHtuJpei^antts terga ferttfol^
^ lapis ruitet requtetasprcntis in vndasy
zdunt in gyrumpulftgrauitate cadentisj
rdtne continuo vt tdem concrefcere cyclus
'edatur:porro efifempernotnu^ in^ fubaElo
mtinue efi alto at^^ alio.vt Jtcfundter tBtis
^agademedtaextremam vtdeatur ad oranuy
minii4 in magnumgyrum incretuffeputetur.
icperfeElusreputabtturvndi^^
cycltis
:pltcttPis,tamen hdtcjpecies haud vera putanda eft
lis ntjiat lapidisc^fgura
cadentisy
m vlltuJptret venttisjt^utda vndi^ lymph^
partter parilivtratteney^ tempore cedat^^
^uiparsparti vfc^ adeopar non valet effe^
tlU etenim in toto dtfcrimina materiei
mpertes^cjuamuus pro Jluxu continuantc
puljufaciltfallantur lumina traBu,
XfomtHiCj^ pari caufa^ medfo vartanfa
^4
loRD. Brvni NoL.
Etji dijffifim "uacm captanturab
^rogrejjlis tamen ^nquat^
orbe^
non vndiq., lege esli
Vndi(^j nam partter neg^ cedit permt^^ aer
QontinHemotm, cjuamHis trancjPitlUi(j^pont% eH
Vnda vel extrema confiansfub legc cjutctis
80 OnampatitHr natnra : meant nihtlominHS ettu
Omnia^
^ acctpiHnt
crajfi^
^difcrimtnatenHisy
QHj. nen conte^cs ocnlis. Quapropter intcjue
Se tnuertHnt partes,tmmittHnt,inq^gerHntHr.
JEt vtfm tauinm cjHottes capit amplns hor/^n,
Perfe^li Jpectem gjrimediACj^ reponens
Spharat ante ocHlosformam^repHtatHr:at ifihac
Falltttmago omnis :nec entmpatet aer ab omni
Fartepart clarns lance^vt effmdttHrdioiHe
jMnltafegts radii vifa^s ctrcHm vndtcj^ ab arcH.
^ ^ T^HscjHam tgitnr vertis ttbi cyclns compertetnr
tyi^H confftCHHs natura^ artisve potentt.
QHando conttnHeobteBnmflHtty atcj^ potefiAs^.
Nec parilifecum at^ altts cjnit cddere pafii.
Sic Ihx ati^ calor medto etacnlantHr ab tgnCy
Stcredolensredolet^minimisctrcHm vndi^ iailif
Conttnuo effinxH^cjHa d rebtu lataper orbem
Holttant^iisdem Jnnt^^ tnflHttantia ab orbe.
Sednon conttnne ficcednnt partibtis
Aquisy
^j^cjnis temportbpu,jpactp$yVtrtHte^loco(^
1
00 QnamHisjphArali fHndantHroL vnd^cf^femper
^ppHlfHjic decrefcantfic deficiantq^.
QHapropterverHm infinttum dtxeru vnnm (eff,
fje g/obnm,
cyclHm^ mtnimil cjnodjimplicitert^
Mt magnnm fnper omneyqmbHs mhtlh^ret tntqne^,
^ "
Natu-
J^UMlfiomiifa(lfcqux<fam horum magij.quidaoi
vi*
ildero cxpreir.s. illa inrcnfibilius;
Jant. moucntur.cxagitantur'.
continu<
altcra. "ur trl!
<juocirca licet
vna fonna aJ
fixa fecunJum vnam
confinendo notr^a^S
deaturMdtamcncxiei natura fimpliciter
impoflibile iudi;
mu, vt conuen.,t.-quod non adeo vulgus
latet ne ipfum
jrumal.quand.u
ioquet.tcaturvcrum citcUlum in matcria
fenfibu
mcompcnrl. Subltmia porro Pcripateticoruni expofiu
ingcni"
m num.n* ficuldc nihilo.id cftdcquinia
ellentiafpheras.oN
1^1"'"''" yr^M^n cteauere.fac.UU
^hlr"
etiamiiludph
lolophi* genui concreare
potuerunt.quoi
caufis immob.l.bus atq. nuarlabilibu.
drci {inua.iabiri.au
laconfiftcns matcna^cat^um.cauCtos
intell.gcrct IHos quoi
iaiinmasGcometrapo/I3tcflingcre circulos%tque
globos'
nostqu.nonmfolo aiidiio vcrbo cxpleridi animi
famejit
ifueuimus pabulare.fed
vltro fenfuum
.
faSd
&
tticliorutto
au
niorumtst.onumpanttictpofdmils}habemusvbi Deiin.
itipotenus. omnipatentisque natur
vittutem pofiJbiliti"*'"*P5P''^*""on "Poliam contcraplcmut. admlre'^j* 5"'"? "'"'""^ foniniorum iuftragiis eeeramuii
.no^yndaiuxtafactoium vatum pritagia lalcm
foletn.lul
tiaftraotbes atque .ttotores ia fuum
reuolutaeuanidumiat.
[uc n.h.lum v.dcamus
& clariore animo fenfuque duc.
umi^ouum (quod & .dcm ante diorum czlorum
fula .rt'
uum; vnum .mmenfum fpacium ztheteum
afpfciatur. cumcidant,tUint,& in nihilum com-
entur ftell* illi
cum
l-Tcl.'^ .fto
is
qui ds fomniata quinta illa fubftantia
f^undilTl ma
con
mundotumCad idena
r
qu .ncol.mus
te.luclbiliu.h) fpcde. v.netandi
.ffimc fucceffiflcV.<iea,uu
Nouam item Tellurcm qu
:.em LuniiVencris.atqu. louis d*
opacitatc, bftJtiiaiS
meaunoturtique corporum fentfhaconfurgat.
tenttexur u(i,imf>lititb brbff^He theatitet
CrJintbut, nixMm gimmim fuper
ftlttutk
Vnixdttsdabn
Slua
exitio etlebemttta
mttndum,
nttlitr fpttut enU p^ndetttr Mb ttttt,
Ittldquidoculiscerh.turad elemeta eadcti'j>fcnfnefe 8r
iul
perpctuo variabilitat.s.atque vlciffitudinii otdinc (ubftatc
nimus-.c priteratomos(inealrumptopflaiiempe fubftan
cmpeteafdem fubfirteuteOcomiofitaomDla,& incompofiquadain Phyficc confiftentia e vno quidtm moroeni
emeaepoilecompte.idimui,quorum fingula iiinumjrabi
ift
n atonf otum effluxu at^ttc ioAuxtt
jcpancs alccMQcuc.
c^aut ptt
rir
loR D^ Brvni
"CC
Not.^
fimpliciterq. f n coliU
1 8. Hinc nihil cflc (impliciter rcaum,
nihil fimphcitcr plcnuni.
pofitionc circulare ,trxtcr atomos
fpacium inira cocuntium trium
nihil fimpliciicr vacuum prxtcr
concurlum intcrmcatomorum
(ohdo
&quatuorin
jnplano
rnum.prx*
Nihll confequcntcr (implicitcr continuum &
dians.
tcratomum fpacium
vniucrfuin,&: fubftantiam fimpUcitcr
m-
tcccorpora&caquorumcflccircacorpora contcmplandum.
di(pofiti$ ada;
Cii Nihilvid^-turmagis partibusin planuiii
fcmicirculiarcum.nihil
inanteipfoconftare. Nihilmagisiridcf
horizonic noaurno fcmifpharricam
finitorc circulum, nihil
In iis tamcn atque aliis tum daturabilibui
cpncauitatcm
tUmmagisartiHcialibuspcnitiu^sintucntibus.ficcx partc obiecircumftautium, apcriifnma luxquahtai
ex partc fenfus
&
acqu^
i^/o"!^ Vcr^ tgitur rotundum atque globofum vndique
iudicamus.
lc vnum iuHnitum tantummodo
C A
.
V T
V.
Duas figuras vel Iineas in matcria omnino arquales ofl:enderc,vel bis eandem f cpctc;
rc/cftimpoffibile.
explicitare
figuras
yf Ateriam vera^ vfcjuam
^
iVl
negant^amen haHdceJfant has
(jHxrereifi
Poffe
Strattoneduce.me^iacjuoij^MetricaamuJf
(fUai
gon/juijita venitfemperpolygonia certa
Nos tamen vt veram natura lumine normam
Cerhtmu^tnfa^tsnom^
Noutmtis vt trepidans oper^tio prima metrta efi
Fundamen relt^tits cfudtfuntperagenda deincepst
Vt reBam inpartes vere quis dtutdat (tquas ,
X
angulus
0 ^tqueparallelasfactat. Stt^
gue^^
tpfe
ptrpendtcularis :
iSIonmanus,autf<nfu4bisparte6accipifdc^^^
hoThineminf^ertteshis penfump^nderts efe
^n
VntHS,pr(tter^uam craffa lance probatum >
CoNTEMP. EX MlN. Lli.
^rgManon confiant qHibiu hdtctraUantur nmujfi
mentis: qpna centrum tangere nen efi
^aturA
Won illt(^ parem rettam du^are licebit
^firjum,nec rurfum ex toto contingere eandem.
^empc terens eadcfn rurfus vefiigia frorfus.
yiam rerum numeros altos momenta reportant
%o
^^ingula^c^UA celeri
nulla virtute coirenty
Irgana cjuipoterit reputari exa^a dedtffe
letc vbt necfiuxtps eadem efl
dimenfo^ vt inde
"ermintts dreticfuo (zcjue abjifiat^/velfemel vntis.
Iraffior
eH ctenimfiuxtisfiuxuy vt cjuot^ pondus
varium^mediumfubteEiumy^mtllia rcrum^
'htj^eftoperavtveniant huc concurrentia. Nectc
:/?
jrctntu haudfalletyvenietfi cusfide femper
ic alia^atcj^ alta^velut
^ contratliortbity
^ut magts extenfits^ficjuidem tpfa acies mage re^a
"^efiigansplanum
^uo
numero non
attigitillo^
(2? obltqua magis. Variant vefttgiaJigni.
orrigeirefi)acio cjuit reEltficator in
vno
\cfitbifit primum^quiaprimum cernitur illic
rrormec vtdet vtpun^o tllumfifiere in omni
^ccidatycrroremt^ ideo transferre repertum
fultorum^ vnum cumulo cfuoc^ corrigat ideni^
^am^incerta minusnon poffunt effe^mintisc^
tlfit
cjHtbtis reficitfenfpts^ratio^ordoypotefiasy
ippofitum y temptiSy normd cjueis credat oporteh
'dne^falfa mtnus cun^isfuntfingula eorum j
^u^fi veraforentfalfisfierent quoc^ f^^fi^
mmayVelfi vnumyVelfi appltcitatiofirma
onjtct^vtnun/piamnormam repetetur ad vnHi
E X
4%
Et monas
ioRD. Brvni Not.
paritas vbtfnnt fJfentiaJimfUx^
HeicdcjHale putcs cxailuni Jiniplicirer^
In relicjuis certa vt firie funt, deficitinte]^
Sechtfa a norma. Nonfmt dno ponderajongd^
VoccSy Harmoni,nHmeri ex(s:quata per omne\
5o
Mctpu nec dtioftintymdtuspartesiJe per
%/quale6. Bene quapropter finijfe
omm
vtdentur
Motum cjtiijpeciem voluerunt dicereinicjui. {mm
Nam cjuodpetfe^um, fif totum efiyCjuodpofiidet
Hocipfum izquale eft\ Sedmotum eflfemper ihiqui
captes^
Sicfihi vtatt^^ altis^duo velfiinfi-antia
Ipecics compirtd tibi efl.cutparticulare
Velgemtnum tnbuds quodconcordafe peromnk
Concipiaspan&t^velcrafiieXaminefenfusi
Nempe vnum ingeminum necahit nifi dijferitati
^ o CunBbrum.quibm vt reliqukni comprinditHrvnn.
Particulareaitint propriorum leUio cuitu
^yfltiritisfropriis eadem nonefie vaUbit.
Quandocjutdem afiecte adnumeYu ritideiia^apoti,
{m
yl monade vt recidant. Difcrimina mdteriei
Vtfubeant.nomch veniant dtfiin^lafub omne.
Neccjuiafuntminus ^maiUsperff^eSla^putabi^
^ropterea meditmfieriiHtra dtjualeripertumi.
Nam ijuamuisfola numeri extentJimplicitato
Perfpe^anda .-necefinttmerijpecief Jpiciei
70
t/<Jf^^lis^ cjuiafit nutnerut maiotr^
mnor^.
QuiddicosvbiccncurrtMfifecies numbrbrum
^ difctimina materiei^
^ vis efiidefitis^ 461m
Qtiam ptureSyformst,
Temporis, dtcj^ loCi,
%04rborihtudtnisi^ualadimidinoi
Cqntemp. ex Min.
Lib*
?fHcfiiylogicafiiefii rationeprofe^o ,
rCynfmpevnHmfHntJing^Uj^ omnixiniciue.
4enfkra(^menjHmtjHoq^Jifapiantfirin vno
nbieEio^ne^par^ nf^ concipientnr vt vnum\
fd veluti logtcHmaphyJico dtjiinElayqHtbiupec
ongruat eittsdemgeneris collatto prqrfkm.
'
TonoM natHvay 0faUis rationis tmagOy
iHsqHiani f^ttsra natura^ars cortHentt arti
^uamni^ Gf medium^Haddam tranjirenecejfe eFi
^mnia confufHm varto in genere or(a,pritU(juam
ontingant propriam metam : non propterea tnde
onJe(jitiitHr propritim
natur^ fmplifioifum.
{an^ ne^ vtf nHmerwrationefny& Itnea crejcens
wkfif exdLCjuant qertii (^tiamcHf^^ jninorem^
ontinm adfnts alios ^uando orditfefnrguftt
hcj^udio vt tangantfijim^m dint^ tftetam.
'cnea^ compojlum compojio par ertt ynq^am.
$9
longum ratio at^^ matbefis
^ffitisfimpliciter^velut ilUtu^ vtlwet omnt
lc vki conceptat
mole (tcjualem velut in ma^ore mmorem
ludmlthetAcctptcs.
Sed molemfimplictterycum
^mplifitfrytumeroXquianoiiipar ejfcviro vir^
ompofitum r^hquo gompofio)temporenuUo
^rdtcifepoteYis,
cfuandoncq^ partibtu tisdem
^emppris infianti elapfo confiflct idipfum
^Hod certis copfiat definibuy Ctsi^ pframpltu
^erminns haudatomtf^spr^tjcribitury^t q^^p^ftff
itu continuofiuxu ejjiuxut^ feruntfir.
7oniisdemmp%erisgyruni pertingitur iUis
\uci$ femel adtaUHsfuerat^ velHtineccundem
}'
7**
loRD.
6rVN
NOL.
Bi6 repetesfontem ^HO(^ue tu non vnus fif idem
Lampadis vtfiammam ne^ cernere cjmbis eandem\
Scilicct hdtcfenfiifimtat veloctor omniy
Et raptim refoluta volatfi?argenda per auras
fn fumumconHerfaJicet conjiftereinvno
CredatHrvHltHy^ interdumfixamanere.
(^odlibetatj^Hialtamatc^ altam dat temporis in*
Nepe vtmateries nonafemperfnppeditatHry
[ftansy
Vtraptdtis raptimfempernouHS egerit ignis
QHtccjHam^qHi nnmerononipfpu permanet idem^
J^lHsquam matertcs, cjUA non abfumpta nthilfit^
^Ht vt vulgHs aitperegrin
corporis effe
(oncipit^at tantumfimrftm refoluta recedity
Z)t proprio monftrare loco methodt ratio vrget^
Ergo vt compoftHmfHbftantiacorporiseffe
'
Tefacit in certis nnmerisfi^eElabilefane
Non vncjHam poteris bis dtcier vnns ^ idem.
ty^dde cjHod^ velutin rebtis noncomperitaUH
SimpUciter minimum plpuquam natura refoluens^
NaturAficjuidem minimum certo tn genere effe^
Non aute ab^raUim minimu Logtca at^^ Mathefti
EdocetMftftc^addoyNe^ maximum vncjuam
$t7npltciter (juiscjHam poterit fintreynec vllum
^impliciter medium fjf dcjue adextrema relatum
T^m nullum vere efljieternis nonfiet vnum.
in materi^ veram non cflc conceduntjccundum
rationis nihjlominus canoocs ad cxa6ki(Iimum vfaue putant
jnucnite*, fucccffufqucinrcrea cofclcro duplici infclicitatc laborarcconuincit '.nos verodum iu opcrci^eq. vrgcmus quip-
Flgura quam
prjcfumimus . quando ca ipfi natur ficoperation^
ftquc nuiqcios, figillatim &fccundum ipfam communiorcs ra*
piam.i flcque
CONTEMP.
ix MlN. LlB,
Jl
ones non cdegcomctrice regulares agnorcimas.non enim vC
jamfiucparcicularia.fiucfpecicsin natura confiflcntcs iufpr
a^,inidcma quo cxordiebatur minimum omnino dcfinct.^
uamuis cnim vna fit fimplicitcr minimi mag^iitudo,ad fingu^
Tum taracn fpccicrum ordincm &finguIorum in fpccicbus in^
luiduorum , ita varia fupponuntur efle miniraa, qucmadmo'
umfic varixfpccicsproduccndjc fubiiciuntur ficvna fpccici;
tcrius eftprincipium, ficut ab cmbryonis fpccic finc rcfolutiocadanimalis hominisvc fpccicm datur acccllus.
Nobis quoquc minimum ctiamin codcm fubicilo dierfviccs diftinguunt & aaioncs, vt non bis ciufdcm line^
icdium punaum dcfignaic,ncc duas omnino acqualcs in orbis
mbopartcsadfttmpfilleliccai.-vclutincquc bis candcracueT
igio circinare.ncquc duo crurium circinf vcftigiapro xquali.
denup omnino zqualiaimpreHific
Nihil quippe matcrialitcrjnftrumcntalitcr. circumftan^
T,clTicientcr,atquc formalitcrconcuri;itin eftcau,quod fingu*
pcr inllantia non mutctur.
us interuallis dcfignandis
lo.
eflillud rcli5^ Inancatqucftupidoexirigcnio profc^um
catorum ftudiuna,qui vbi primum fcnfibi.is eft.ibidcm prim6.
quc proprie crrorcm edc diiudicanc.
Emultis ad rcaiHcandum concurrcnt;ibus, vno cefpi\ ^^.
mcc omnia confunduntur,ficut &: dc multis quibus tcrtam rcolui motibus intclligimus vcl ipfi motum firmamcntumilludt
el! ifcrum intclligunr, U vnus cft ( vt ccrte cfic oportct) irreguiris, qualis faKcm ille qui i rautatione centri grauitatls inte^
grtur, fcquiturCquodfuolocoofteridimus)8c omncs cflc dc^*
Ncquc cft poflibilc in fpecie vlla duo om.ni-
crc irr cguiares.
o concordantia vcl ^quaHaindiu!duacomperirc,cJuosrinquami
ic) dics, circuitus, annos,sequalcs atque fimilcs non folum pro
abitudincadalia,fcd vcl ctiam abfolutein phyfica rcfcrrc po.4
Terperam igitur foUicitantur ii quotquot cxa^^c deanlirangnjtudincdcHnirc contcndunt.
Si longitudo duorum hominum vel plantatum cflc^
r Sj.
xutduarumrationalium lincarum longitudo, poflct proculiubio dari illud inftans quo vnumquodquc fqcundum longituiinemfitaltcri.qualcvclcft.vcl crit,vel fuiraliquando.xqualc^
3mnesquippehomincsaminima ftatura pcr mcdias ad adulamatqucpro fingulorum proprictatc pcrfcdlam dcucnimus.
/nde orancs ccrto inftati,ad eandem rmealcm deueniflc longientia.
udincmoponcf. porr6 hoccftad illudinftani mathcmaticam
ineamlincx, non autem phyfice homincm homini confcrre^
:uius plauc longitudJn^ in innumcrabilibus fincis confiftcntem.
i^nofcasoportct.iisinquamquales ac ^uantas figillatim non^
jft poflibtU onanino cflc cum innunicrabilibui aliis oncot^
7*
l>^v.Ki
Not.
f fL
JEqu^hit f ll in ii$ quac fcnjpcr mJincnt . miirabilla v<t*
lcmper tum fibi ad duo, tum aliis ad omnia inftatia funt iniqua
In numcris fccundum fpecicra licci detur altcr
f
alicrci
taior,atque minof. numeri ramcn fpecics alicri
numcri fpccicl
l^ufquam ajqualis inuenictur. Proinde (Icut rcrum genera at*
^uc fpccics fccundum eiufmddi gtadus diftinguuntur% ita&|
hngulis fpcciebus iudiuiduafccundum variatcm
gradqm in*
licnuintur. Vndc fif in humana fpccic omnium
auimalium fpeCici pcifpicaciqrcs ob Qcalos rcferMutur, quod
non fccui jn aliii
pmnibus (Ucet latentius) fpcciebus cQc cxidimandum. Vtim
f quina (pccic cfl ^ fimilitudo hominif , bouis.canis.afini.Gmi^,
cun Mn plantuadhacclatcntiorappofirio-. ibi plus,ibi minui'
Ibi fimplicitcrjbifompofit^, qualitcr diucrf^rum
complcxiQjium |iumcnii,atquc gradibus (qui uumquara cum jiltcnus
gra-
dihusomninoconucHiantJaducnTrc oportet. Et plan^ infcn-
UtiUimi cjpitis cft putarc ita naturam numerorum h;ihcrc dift.
rcutus Ucut ^ nos fub imparis vidclicct atquc paris, imp^ritc^
pan^crquc paris,a dccadc ad dccadis.a ccnturia ad ccnturiar piiqCipiumrcccdcudo,vcl aliis huiufce generis rationibas procc:
&
Deos itcm.dxmoncs
qu.Trumquc ratioualia eadcni
<fifcurrusfericdcobicaorura num^ris atqiic mcnfurisdcfinirc^
rcl fub cifdcm iiiftitiar Sc iniuftitix a:quitati< &
iniquitaris coadeiido.
diMonibus miliiarc, pcaoris nimirum finc c^pitc cft aflcrerc,
Sapicntibus cnim illud ccrtifllmum cflc dc-bci,quod lum nume-
tum numcrandirationes itafuntdiucrli.ficut
4tgiti*capita,ficintcntiur.iiracoi^ditio non cll
ti
&ri)mcranpuii|
cadcm. JSa igiturquxadnaturxQinniparciiris nuracros conucniunt, ad na
flros|ioo vmquampotcrunt nuracros conuenirc. ^qualitatit
porro inapqualitatiOjuc diflFcrcutix quac nobis paucx, icnuci
cx^ancx.atquc i^ullx (unt confpicux, vix quippiam fum i^m
comprphciifibilibusillis potcrunt hahcrecommunc.
f 74- Sic dccem
fpccic arithmctica
homincs
numcra
5c dcccm arqui qui xquali eodema,
dcfiniuntur, Phy fice nimUum qua-
Iftatcm candcmatquc numcrum fub eodem arquiuoco uomlnc.
oon autem lub eadem vniuoca rationc ccnfcbimqs habcrc.
f pi. Nihil variabilc atquc compofitum iu duobus tcmporii
momeutis,ei(demprorruspariibuscodcmquc p;rtium ordint
cum cffuxus influxufqucatomorum in omnibus hulurmodifitcontinuus-. quaproptcr ncque pro partium priira;.
^umintcgrantium rationc.idem ita bis nominarc potcri$,vt bi^
Vijo codcraq. nominc.rcs omnino v^a fignificetur aiq. eadcm,
% 112. Siin quanto non efl dcfinibilc maximum ucquc minim.um, ncquc punauale mcdium, quinam poterit quoium quippiamciufdcmmagnitudinis dcfiniriJ Quo nam ipfupcr modi
vnohorumquopiamlhnicindcfinito,toiuaiaa5 aUaquzpiam
4'ot^mpatsjiotcfitcflcdcicrmiwu/
^onHflit
CAf^
V T
VI.
Excurfio Phyfica adanimae naturam
(:pntcmplandam,
r Rgoatamam tantumnatHramdixem ejfe
U FerpetHQ^CHm nuKayafitpropria vnafigura cH^
Irgo natnra
eH animi dtmnareperta^
luam non altentaSy non pajfio conficit vUa^
iHACjHe vt fiibfato efi oknoxia^ compoJittcjHs
npartem
vemenf,momento vix manet vnQ
'orteajfeEiapari^
nnmerivnoqiieordine perfiatj.
ioc vegeto ingenio retinenSyCelfHmqHe reportans
Wcntis adobtutHm.nihtlo pnlfabere cjuodte
-iHmanis magnnm in rebns qHicquarri
effe putare
lfficiat.FQrtffn^arfimo comtttafHrd<t
ncolerCy nnmcjHam dolor vUhs,
vl^a volnptas
f^atione viri disiHlfHtnfiippeditabf4nt,
QnottjHot enimfiHntjmHtantHr)apfa
rHHnt^
ZontinHcad aUdy atqne aliHd, non entia credes.
4tcjiHinatHraminjpecicmedttando perenrfi
VhamfHiconforrnari^ferHareqHC tem^t
^onfimilem debes.confortem te ef[e deornm
dtcesfHbftanmnoflra k^f^
reportant^
motH4,tempHsfatHmqHe
JSIilciHtccjfiid
Qha dnmfnntynonfHnt\qH(ttantHhac futik canfn
Comperies yit^ :
Celfa pHtes \ qniafnbieElo te ftanteffipra ftant.
SedmintmHm vlterins JpecHlando\ fHppeditemm
M^teriam menti^tjnafefe ad maxima tollat.
INdmidaa fola (ubftantiacft cni^reliqua vero in cntccirca cm.
& fX cflCCficcidcaua a46ftcna* atquc conipefita, on aluir
'
74
O R
D.
B RVN
NOL
quamnumerorumrubdanciammoiiadeda
efle
Ata*
diximus
mam naturam duplicicer primo dicimus^negaciu^fciliccc &pri'>
uaciu^. Negatiue quidemacomanacuraduplex efl,accidencaiiSai
DempeacqucfubflanciaUs. Prmia vt vox/onus^5c viflbilis fpe-
ciesquxcoiafphjcralicccfefe cxplicitans
eft
vbicumque
vcx-
eft,
^am quippe rei tiguram omnes circum adflanccs oculi cocam
vnam vocem omnes aurcs integrc.Aliudcnim efcab iis.
]uidemincen/ius>abaliis rcmitriusaccipi, aliudab iis cocam,ab
cipiunt;
vcro fecundum partem. Sccunda, vc darmon/eu anima quac
tocacflin cococorporcvel etiam in toto vitx Xclluris Irorizoutc, cuius vitaviuimu!,& incuius ertefumus-. tum adtuquodanx
comuuiquo in tota fpli^ra viuimus.Tu proprio quo viuimus ia
horizontefcu (emifpharrico, vndccultus atiaftufque magicos
ficri inuenimus,quiadlongiusabfentcs,etiam dcfundos
irecenterdcfun6tis(quorum fcilicet non fucrint incincraca cadaueta; demananc: quandonuideni anima vbiqiic fuam corporis
agnofcic matcriam, quod apectiffime inlibrodc f hyfioa magia.
apcticmus. Tum a^u quodam magis ptoprio qup viuimus ia
Jioc organizato corporcad nos ipfos illius quamuis auulfaparte pcrcincn:e,6c fub noltr.T auimx moderamine condicutajicuc
cAmanifellum
hoc^quod de fuperfluitatibus,excrcmentis^
vnguibus.atquccapiHis fcelciofi malcfici dccretascorpori intcrunr&animo ixfiones.Maxime vr6 ex hocquod defunfto cq.
cuius cratcaro.nafus quialteri de tali carne fuerat cfFormatus
computiefcit. Tum ^cmum aflu illo propriiffimo iuxta canx
condicionem quaob Occano fubflantix fpiritualis [icr cordit
portam^& ad eundcm Oceanum per candem portam ingredt.
mur flr egredimuranimi. Eft deindc fuper hancfubflantialis naiis
&
curaindiaiduaanimaquz eft in horizontc maiori,vtanimaTcl-.
luris in fynodo magna,qux nobis fecunda mundi fpecies habctur,
Supcriorcftanimafynodi totius.quxfftin vniucrfo. Suprema ert animus animorum Deus^ fpiritus vnuc omnia replcnf
lotusjordinatotfupta & cxtra omnem ordinem.ideo fuper omiiia mignificandus dcorum vocibus, 6c encomiis.nuili dcariim,mundorum,aniraprumvcnominabilis,cflFabilis,coropren(ibiIis,a'propriatantum vnica fimplicifiimaquc infinitacc( non
coniprcnfibilis inquam;fed exacquabilis.
f Priuaciuc aucem acoma uacura(quamnon priuatiue,dicQ
quafi a^tum diuifionis rccipcre potcntcm cum fic acoma, fed t5-
quam eius principium aiquc fubftantiam magnit^dinis , cura
qiiaeft eiufdemgeneris rcduAiuc.Sc diftinguiturab atomo nqgatiue difto^quodneqi fecundum gcnus, ncque fecundum fpccicin,neqiie per fcnequc pcr accidens eftdiuiduum
non eninx.
diuiditur ipfa, fed in ipfam tamquam continui.pfimam atque
homogencam partcro, fit diuifio
^ifcreci
cft
duplex,
&
fciliccc
primiS
ptimapars^quaceft tunainathcmatica vnicas arithmecf-
CONTEMP. EX MlN.
turti
logicavniuerraliter dita, vt
L'I B.
75
Crammatico atomum
cft
laba, Di-alcaico dilio,Verfiticatori pes. &c fccundo continul
:s prima,& ficiuxtaplurcs continui fpccies cft multiplcx.-eft*
immomcntumin qualitatibus adliuis& pafHuisSc ncuiris*.
it cnim hcic minimus dolor.miuima duUedo, minimus co
,miniraalux,ibi minimum triangulum,minimum circularc>
nimura redlum.rainimum curuum*. cft indurarionc inftans,
latitudinc punloco minimum (paciumjn longitudine,
im,in corporc minimum ipfum corpus atquc primum.
Tot cxft.intibus atomi gcneribus piincipibufquc fpccies.fccundum nullumgcnus,nullamquc fpccicm atomum cfle
He corruptibilc vel mortalcvcl gcnerabilc ; fcd horum quxm piiinaria ptoprietatcatqucfignificationc funt corum,qu
nt accideniia cert*;
rum lunt, non funt per compofitiliraintrinfecam.iJccuranonfunt.minimc quidcm per viam
llolutioniifeu diui/ionis non funt (quandoquidcm non lunt
&
&
aliquo fubie<ao
quciuxta
tamquam parsjyt vox
&: fpccics vifibilis
id-
modu mjccidcntalcm dicitur deillis nuncquidcin
[e.nunc vcro non eflc.Qiiia vidclicet nunc funt,nunc vcto no
nt: Improprii(rime verogcncrari diccrcntur vcl corrumpi:
utctiam nafci,mori>ambularc,currcrc,filare.
Quxdam veio
opri^.inttinfecaqucnaDuraxterna immortalia incomponibit
undiflolubilia,anirax>Dii,Dcus. Dc quibus accuratius in Mcphy ficis, & iis qux dc anima Dco nobis fuppcditatc tcmpus i
Attaracn nunc de futurus incertis liccat
ibis dcfiniretur.
luloradiliarameditationcm dc profundioribus ingcniii xfcitandam; cuagafle.
C A P V T VIL
Plato circulum dixit PoIygoniam,to*
tum angulum, compofitum cx
redo&curuo.
IychIhs vtpunElis confiat^ poljgonid certa cft^
^ Nam mtmma
ex qutbtu efi^non fnnt ^dtaii
per omncs
vulgatHr cfuapropterab ore Platonis
NonJine iudicii lance^ altipeto ingenio^
Fines.
Compojitpu relio
^ CHrHo^totM(j^ reperttu
eyfn^nlHSy^ totfu reHHmytotPtsqHe recurHunt^
totq inclimre vi^etiir^
SHrgereqmtoto
jintyphon vt fkpiens multo ante notaraf aperte\
ArcHbm ob^uiiiSy rellis tternmc^He refe^is.
Antiphontis Tetragonismvs.
QVia(iuxttidquod
mio Dcmocrtti oflearuni cft )pucotOtneque partc fuLfed termino confiiiuaiur.inicr puniaum & punaum.lincam & lineam>& inanis
pun<l^um atque incam mcdiarc opoicet vpdc nihil ver6 cft c5wuuum fiuc phnum Ot.Auc fQlidum compofitum. Hoc Lc^cipr
fus,Dcmocritus,picuru$.aliiquc quamplurimi conteftantur.
In circuro igitur vbi (1c punftum ft attiguum punao,vt in linc
am incuruara candemquc rccuruam componcndam concurranc,
rbiquc quacontingcnscftjntclligiturcflcaugulus-.alterutrinquc cniminpunaum il'um arcualis jniplligitur cflc linea in
clinans ^cmioa,qurm fanc punftum vbiquc liceat accipore
qu&
Cffculusplanumvelcirculumaltcrumatringit. Q^uatcnus ver^
par vbique
vniformisA' iu fcipfam rcflcxa pcrfpicitur indi.
mtio,totus circulus angulus vnus dfciiur. Quarcnus intet
j^un^^um & pun^um p!cni brcuiflimam (vt ppoximc diaum eft>
Itncam ratio comprehcndit, poteft intelligi circulum talitantar
^uc intra taics tcrminos Hnca tangerc planum,& fjmilcm in duobuf huiufcemodipunttis circulum attingcrcideoque Platouf
circuluscx rfdocompofitusatquecuruoconcipitur.
Qu^acenuf
:ium puncio non
in
fic
'
tceatro
vi;di<iup diftat x^ualitct in
codcm
afccnfui coipcidi|
C6NT1MF.
MlN. LiB.
\m dcfcenfu,6c eoicm longitudincm definit dimetiente atquc
titudincm ab illa indiftcrcntcm.ficuc in lph;crt crcs dimcnho*
jt
hnitxfuncindiftcrcntcs acentro*. ininfinito vcr6circuio
que fph;cra,vudiquc;quas imptoptic dihicDfioncs diccrcmus,
uaccnus landcm Antiph6ti chorda atq.fagicta contihij6 ordirfubfulcicntibus arcum,arcus parcem,partifquc infupcr parti*
ilam,ad ilJud vfquc minitnum inquoarcunchorda,atqucfa.
ctain idcmindiuiduurticohcutrunt; acciditmagis atqucmaisdiuidcndoatquc fubfulciendo, in rcdtara illi arqualemcitilum rcfolttcrc % cx afccnfu atque dcfccrtfu conipofuus apCuicumquc cnim curUx cum rcla ita coiitcrminar*vt
irct.
idiffcttntcm ab iliaira^tumliccaiinfpiccrcfagitram mcdium
Aus illius mcdioconnc^lentcm poicrisadfcribcrc. duasiccm
trihlccus rcila luccclliu^ fcmpcr afccndcntcs; a qiiibui
laliasferiatimmagisatquc magis d ccrttro diftanics fh pr^rcffio/dumiilterimGmnium atque (ingularum lincarurti itU
liniAccncrO acquidiftanc. Hicanimum aductcc vt concludaf
uodftrcalitcrvcl rationalitcr, aiTrualitcr vcl vtliHct potcntia.
icr bife^lio atqiie chotdatib hon habct finem, infinitas co orinc maRis atqufe magis diftintcs lincas liccblt acciptrc,& cott^
qucntcr rraiionalitct faltcm atatic potchiialitcrj UUCX
Liiufciiinquc fagittz tcrmiHoii diitantiactitinfinicai
C k
duol
Y T VIIL
l^oiygoniam non crelcere minimb>
neque circulum.
ETdefinitis cdnflatufnpartibus efe
en certo concrefcens ordine)oportit
Quandoquidm adteUa non exit maior ab vna
Cycltiin^^i^t
^arteyatqiiifenis procedit partibus vfque.
4fficis vt radiofipars vna adiiciatur,
^onmintisincrefcetquamfeni^ctrculsistius}
Sic quoque non fninimo augittirpolfgohiafold^
Sedpetit omnelatUs fUantUmlibet
adiidatur
Vm dereUqUis iproprio ergo vtgnomdne crefcit
OmnefigUratkm^proprio numvro augmina funiit.
l)ictrgovtpdtirivariMquarefigurasl
0 R D. B
RVN1
NO
L.
poteritparibu^^totidemciHe epartihpu ejje
Qrcultu
^ triqHetrHmWel (jmdcjHadrHre laborxs?
SiminimHm d mimmo vt numen differre videtur^
CniHsnon pojfisJpeci&s adidentificare?
NamcjHe qHtdejfe almdpote credis partibm Aquc
TantiSyac tot co^npofiHfnynificonctpiantur
EtJimilcspartes primA^ mtmmfCtjHe vel ipjam
Natnrd adjpectem.ant lihitHm rationis ad ipjum?
4 o Namq^ opera efi mintmHm (jnodfitpars certa.prtor^
Jiienjtira^acprimd^ ^fimilicollatafigHrA.
Materics vartam formam metrnmq^
'
^nterdnm hihilo adieUo \ cjma
(qne
capefiit
denfior^ atqne
Rarior eJficitHr^fHrgensfacte^incjne profHndnm
^ ^Cornprefia.
Ex cera confnfisparttbiis aqHe
(qHtd
Ejfe potefi triqHetrH^qHadrHm^globH4^^pote qntd^
Confnfa ratione datnm^ non arte repertnm.
Veritisinplanovalet ifindmetrica ndrma
Pandere^^ errornmfine fufficione^ venit^He
3
^ ^Tartibpu e CHnUisplanetnfJ>tciendHm,vbipoJfit
Compa^inm totnmpariterqne vndiqHp cernt.
jQHodneqnit in campoglomeratA materiei.
Et velnti Uterale neqmtJphatraleqHe tantis\
Atq^ tot effe tomis^pateat qnam qHdqHe]figHra
Certis confifiat nHmeris^ certo ordtne crejcat.
(602
Nam qHeiscHmq^datur triqHetrnm tibipartib^ aHHoctattiSyVt maneatjpecte^hacqna ante manebaty
fi operA vt crefcantpariter latera dmnia^ idemqHC
fnreltqnis cnn^is lateraltbtis ejfe videmns^
^QMndoqHidemfiries eadem efi.nernpe irnpare cre^
PerpetHO nHmeroforma vtfernetnr tn vna. {JcHnt
Or^
Cqntemp. ex Min. LiB?
tlircHlm econtra paribpu confnrgtt^
7jr
^ idem
fmfarihtu confiare tomis fvelutt lattralcs
uilternenHmeri difcriminahahere) videtur.
Necte^rAtereat bene quam prognomone pojfis
ContmHum variare^ahisfin.re^ cofiis:
Vtfotmt taurtpellemper millia pafnm
Tendere conctfis filis Carthagtnis alt<t
Fundatnx animi quantum fententia
iuffit
EtfubteBa (jient quacunque oblatafigura)
fntritjuetrHmfactleinuertas^numerus laterumfi
Conttnuetn longum verfi^ migrauerit
vnum^
Atque modum triquetrofaciat qtiA defiuit eitis
Acentro in ?nedium laterisreUa^ ac modo ad. anglii.
^^dte^la efi reUum re^A iisce ex omntbus vni.
PraEiica nam ( velut efi diEium ) mutatio multum
Confundit numerum mtnimorum^ qu<z ratione
Dtfiinguas tantum. Sapientius ergo nequibii
^uandoq^ tfiorum rattonem nellere ad horumi
Cum mintmi haudpojfis centumfubtrudere partes ^^
t nthtlum qutddam. EprddtElis ergo refume
Spharale ac re^um non poffe d^cjuarter^vt nec
fmpare cufn numerofepar non vllus,. ad^quat
JErgopriusminimo crefcentem ofiendefiguram
Pi(velutinHenio)efl duntaxat Itneacrefiensy
Etplanum ^ corpvts qudt non canon vlltis adegit^
ydt^fubindetibt jperes quemquam adfiipulari
Pojfey
meus cui dttx(it calcuhis. At modo nunquam
(foncrefiit gyrum^ raditis nifi crefcat
ipfe.
^rgo orbate oculisfpeculator^ menfor tnanis
li^^ual6 CHpia6partes^effe hafcc necejfe efl
to
IbRD. Brvni Noi*
^onntasprimumfimili tantaj^figura j
QuarKmjicupiasferif e^am condtttonetH^
Senfibile accipito cjuarum esi trailabile corpw:
Nam minimus mtnimo fic cyclo cyclus adh^retp
Vt magno magnw. Seni cjuapropter vt vn&
cyclo tantum paribs cycli excipiuntur^
ExauHaVtfiatfidnonmutatafiguray
Stc venit imparibiu relicjuarum cjudibet ault^t
o Nectamen iccirco numero credantur eodem
Interius confiare, cjutbus numero anguliu vn^
Atque latusnon eftudeo refecandaperinde
NecfefiibieUantyneque conleflantur easdem
Tum demumpartes cjuibiu efl ConflatafigUra^
Quasgenere tn dtipltci tri^uetras dixi atq^ rotudai^
I^ctehtncexpediespartesfine fine fecando^
Inq^ infinitum excurrens\quia fitlminm vfijui
(ollatA vtfidnt dcjUA ifia partibtuHlii^
Efl optis vt certas capias tn fine^
certd^
ExAMEN TETRAGdNlSMt
CONTIMP.
EX MfN. LlB.
.S\
Etfefifnfponas,feutton mimmum,ej]e necejfe
efi
IfiMciftm parium,
ratiopar. Intueare
^rchctypumcuitts conuerjis partibus,atqHe
'DireUm fumptis,variainde habitudo reportet
Qjtnte^rantcyclum^trtquetrudant,atquater'
FrodHllii cofiis.gemind partesq^figurd,
^ttis
DtJhibHe,^ videfistua num fic fenfa luuajfis.
TAmcum
naturafitdefinitumtDinirau.neq. fecundum aafi
Aneq.fecundurarSnem circulo quadratu .
immonecqnadta.
tJmpeotagono> neq itiajigulum
quadrato.neq.tandetn figurx
V am fpeciem cumaUetius
((.cciei figurapoflibilc cft quare
"useiiimlaterumnumerus.aliumquoque pattium ordinem
iii
^'/'"^
'^g"'-^ 1"'! hoc fint
fic?'"'''"-"''"'''"Jicutnumeti.vniquenumerifpccicialtqtiusnumctiipeciesnequefotmaliternequefaudamentaliterpomtenciqualis.numquim hguramhgurjcquil,ueram
quilaterarptimis zqualcin
ipartibuseftciemus. t fi enim patt.s
vuius
partibus altetiu
flumetohntsquales.numquamtamcn pattes paitibus
maenitudine, pnmaruranempe
fimiliuraque partiura numero *-
quabuniur.
Sicutenimexpriraispartibus ttiangulus. ouem ex
tribus miniraisconftituo.dilFcttab
ex primis partibut quadranfulo quod ex quatuor rainimis corapono-.
ita numquam
da
onfequeutibustriangulusvllusvlli quadrangulovel
alieri fi.
guripoteritxquari. Ucetenimplana:
angularesque figura:*.
qualipartium
numero gnoraone citcurapofito
merorum ordme coucrcfcant,numquam tamen imparium numagnitudo
par-
um vnius
magnitudini pattlum altetius.ficut non
Cgillatim,
iMnequecomplexdacccptarumetit,xqualis. Quod fi latetaliJ
iatwa inoniquatur.quonampoteritmodo
vnuam circulari
lateralis quarLquasfieotdine
parium ficut ifta impatium ho-
niogcncosgnomoncs adfumit?
"^^^^
nequequadtatumquadtato. neque
^M'
tmDguIo.nequecircuIumcircuIo.vnapoffibilcfit
trianeuluirt
augere par"""^ 1^*'" P"""
Vni quippe laterum
IddUail""" ' quadratum
conferuabit.nequc eiufdem cuius
fr fi!
fJ i/*"" quadMnguIuro.tedtrapetium. Quaproptetoportet
qualitatem addidifle per fii^iula laterum patf v.n.^^J^
<l"n<loquidem petimetrus h&a.
ma^or 5?.r!f"""^""
tetminus.partei igl"*'1"^'"^*"P''1<^'''"''^
^r^!.
tur
atc* ^uoque laultiplicata. cttc
opottct,
qui
nuttt
quatuot
I'oRD.
Brvni Not.
illorUTnpunaorumad latcrum cxtrcma /a6ta adlcaioni iiitti
indc perfpicuum cfle po*
ptotrripm valcat cflc legcm cxarquata,
adicao gnomotcru>vbidcfii1itum hoUcns cac otdinem qilo
tum pcrimctro. tura campo )idaiitic fimul atquc paritcr figura
imparibus^a-qualibufque partibus ita
ccatur: Dchnitis quippe
continuepolygoniacrcfcitlicut&dcHuitis circulusa:qualibui
& firailc coii-
addcndarum,
atquc paribus. Partium itaquc ratio
tacilc
ftituenttumfiguramab carum quibus addicio fit rationc,
fcptcmpartibus txtrcmut
defumitur. Quadratofcilicctcuius
cnomoconflabitur.immediate noucm fimilium& xqualiuni
quamcumque
aliihi
partium gnomo erit adiicicndus. eadem &:
polyeoniamfcricconuenitaugcri. Vidc igitur an quacumquo
valeas au^
partium data rationequamcumqueciufdem gencris
Vide ctiam an pentagonum alia pofns circuto
ficre figuram.
prtcrquam
taiioncinfcribcrc vcl circumfcribcre cuicumquc,
fextanic faaa.vndc
a radio ccrta rationc crefcentc fubtraaionc a
fcntum fa^a cxaaior apdiuifio circuli non ad ration<im,fcdad
pehphcriai
t)arcbii,adquamfanc cxa^tioncm quarti gnortonis
rna & feiicmpc quatuor & viginti partium adducit. vbi totum
triangulis curjcagintafimilaribus partibus confiftit, fexaginia
vnicam partcm mcdiuilineis rccuruis figillatim oranibus citra
am,rccipientibus.
C/6.
l .
l^dcommunem & fimilcm fimilis magnitddinis,atqiie
acqualia ludicanda funt,
h-
figurx partem rcferrc oportct ea qux
atquc Uue fecundum naturar/iuc (ccuDdum rationis ordincm
inftituamus.
operari
irem
qua
Inartificiofam agcometric;4nl(J. transfigurationcra
13.
exeadcmcxra&pIumbofitcUbus,pyramis,globus,&quidcuh.
qucaliudxquilatcrum,non impedimus. Itaquippc vatiorurn
locorumtcrminorumquctatipne materia varic rarcfcit.atqlie
concrcfcii,comprimitur&: cxtcnditur: quemadmoduili cxccfrusatquedcfcausdiffcrcntiarinmateria lcnfibili ftidt occuUr.
Gomprcfriohcquippc corpotalium dimenfionuth Pytamidcin
de parhbuf foUex clobo facimus atque cubum vbi licct nihil
inanitaadditum habeaturvcl ubtraaum,altctatam tamcn
:
dis
tudihcm cflc opot
im quiex fphjcra c
cui:,iiicii*iic-iuw*.M.v.atquealitercompL
huiufccmodi pfa,
Inconfidcrati crgo crafnorisvcingcnii eft cx
argufucccflibus a:qualitatis vcl alius tatiociniidcfuibcrc
xis
mcnta.
gciieC4/. Scdvrgcntiusnlotiuumcft crco quodvidemui
in rcaagonum mutate,
tit huiusartificesomnem triangulum
xqualcm, quod pto
ex ipfo parallclo grammum tonftitucrc ill i
cuiuflibct anguli normani
ad
paraUelas
eafdcm
infra
libito
pacaUelograroma
producaut fic comuhanc . laadcmquc dc
'.
CoNTEMP. IX MlN.
iratura facianc
&nos
LlB.
inlibro Dcprlncipiis
Jtj'
mcnfurx& 6gu
XX conformitcr notauimu$,vt omncm figutam in trianguluni
rcfoluas s vt multi trianguli,circuli,& quxcumque alix hgur?^
iu vnumcirculura,triangulurti,&quamcuraquc ?liam figuram
coalcfcanc;plcraqucitemaliacumvulgi viaatquc confuctudiobfjftcre vidcntur.
Scd e^
omnia mathcmaiicc atquc pcr commod^ ad fcnfum ficri concc-
nc ponimus,qux pofiiionibuj iftis
dimus,adration6vcrdnaiura:mmime vmqMam. Quodquipp*
partibus multis tranfmuiationcs illx icquc redu^^iohcs
abfiIhni.cxiisquxccnticsadduximusimillicspoteric feflc manifeilum, Quod vero fit commodc ad fcnfum caufa cft, quia figurasipfas rcfolufcndo, itqUc rranfmutandoi itd Infcnfibilcs
das
diffcrcntlasacccdimuSiquasnQn yifu fed rationc vcl analogia
^uadam apprimc valcas ( vt ortendimus) accipcrr. j n partium
quipp^ilUrum quipropiusad minimasacccdunt ihdiflindlio2ie,magnitudinum latct illarum diff crcntia. Porro illas pcr partes itiinimis proportionalef
|)rimis atquc
irt via noftra ntn eft dithcilc
ct
iadcmoiaftrabilibus ,
propriiffimis ratioci-
&
jiari*.
diuifione cbhiinui ih infiniturn quibiit
omnibus anguftiii
txtncari pplTc exiftimant quando vnius cum altcro xqualitatcthoftcnderc volcnti, neceflumcfta dcfinito quodam rainiIneptifliAie
quantisquecumque
confidiis partibus fe ab
:
hio,<Juodihgenercvel fubioao
illo fit
lemdefumcrcratioacmiquidquiddc
menfura.tundamenta-
poffibili vcl impoftibili
in infinitum fubiea? matcria: diuifionc fit exiftimandum;quani
jnullaratio ncque zCXio noftra vel natura: perfcquitur.
Staut
rgo f(id nufquam ex probatis cuidcntibusquc principiis illx
tranfmutationcs , quarunl aflertio a nobis ctiam pro vulgarl
pra^icoque ftnfu, cum incer thcorcmata collocatur, tum pcc
inatimarum confirmatur iududiionem :alioqui enim mliorcm ali^m praxim,atque rationcm ad eam commodius ordinatam nonlicuit adipifcf
Scat crgcquod in caprincipiorum or.
<iinatioil)c&appIicationetaIiatumopcrando tum cx fcnfibilt
bus dembnftrando przftcntur, qualibus quidem rainus camqudcft cH parte ad oculum infultantis incufantifquc materiib
dcceptionem incurramui : minime vcro vt abfolutam propriis
ycritatcnumcris(ficUtinhirccfpccuIationibus)aitingamus.Alia
quipp^otnnino funt praxis,alia contcmplatfonis
hxc aliji
rccundumua(uc;ealia fccujidum koftrz ineucis condicioam
^tiacipia.
1O
R.
D.
C A
B RVNI N O
P V T IX.
Corpus neque feipfo, neque parte fui tangere corpusvelplanum.
VVlgatHm nirfiis efi vt tangatcirculH6,atc]He
SpbdraglobHmy^tyclHtnpHnrco^fedconduio^^
At(}^
(n^
modnm prorfm non dtfiinxere magtfiri.
TlHrtbm ofienfum efl riobts.vt termimts ipftis
Stmpltctter pHnEim nulU esi pars,nec valet ejfe.
(Quamlibet
^ mininmm contaBum plurtbm
ejfe
Compentur punUis. Ne^uefat tuto tnqntam tpfum
AtttHgiyCHtusparsnonattingttHrvlla.
QHandocjHidemfaci6 vbt ctrcHmpleBitHr amplc
AttigHo htnc mtnimedicas conttngier tpfum
^
T^ercunUa^totHm parteis^t^utntmo necvnam^
Extimdftfacics non vUa esipars, Neg^ mixta
Cam ventfsnt.coeHnt^ ifii^cHmparttbus tlU^
Sicpars attingit partem non parte.fed vnoy
rPluribtu autpHnUisfaciei.qUA ne^ pars eff.
fipartem pars tangit, ceu quoq^ totum
JSrgo
Atti(THum totte^l.cumextremum tangttur etiU
Muim ab extremo. Verum non tangitur tpfum
AtquiddamipfiHs.necj^parsatttngitHr^atqHi
Termtnus htc partis. Quoctrca mtxtio nullae^l
Vllius.vt conftat reperirt corpora prima,
Vlla qH(Z nonfunt cutquara penetratia fort e.
'
Parspotis efl partem.pote t otum atitngere totum^
StfaaemfpeEies^non autcm corpora rerum^
7<lifors
impropTday^ obliquavoce loquare
Cum vttlgo^quando extremtpars vna videtnr
ifitHS
CONTEMP. BX MlK. LlB.
Jfiitis at<^ etHsfinem
85.
conmrrere in v nnm^
Qhi neg^pars htdvufaciei eff:^necfaciei
flUm^at^Hi interieEii duntaxat inanis
Sic 4toma,vt atomiisflat termmm huins
eiiu.
omnc a corpore non toto aue
ATomum ab atomo.corpufquetcrmino
cotingitur fcu cxtrcparce,l>d aut lotius autpirtis
mo. Non iprajnquamattinguntur.rcdipforum alitjuid attin-'
gitur*. Habct vero 6c pxtrcmum fuas/icut &. corpus ipfum^ parmiujmumcorpus habct miniraum termini pariem qua
les
minimumalterumattingat. Neque maiore nequcpotcftminorcattingi: qifia rermiois quibus fit contaaus tangibiLe acque
tangcns exxquantur; & quoniam minoreattingente continges
maiiis rationetalicmdiuifibile penctrabiUve eft. f Inalterab?libus ergo, impenecrabilibusquc exiftcntibus atomis, noneft
quod vcrc propriequc mifcibile potfimus intelligere ,aftcorporumquxdam dum fecundum fubtiliores partes coacciuantur,iii tcrtiam videnturquandam fpeciem tranfirc. Scd vcritat
jfta
cxtia
lcnlum non
cxcurrit.
C A
V T
X.
Ta6tum efTe in minimo,&cliflEcrentiam
fe inter quod & quo tangit.
INminimo taUmnonvfia forte probatHr
Ad tentofenfit plantfeufitfolidi^ars
Nam^unBHs^HyiUnm
attingens^atommc^ atomK
Cnm dno fe attingmit perfe. Sed linea pnntlo
(fit
Non vncjHam perfeattmgit^fi cjuando per ipfnm
ExtremHm tangU^CHm toti congencA hdret.
(na
Atq^ita non potis ef{ reElam vnquara attingere Cnr^
filtHs at qmddam ^ cjHtddam ifiitts:tnde
nec
Termtntu efl tangens tfiamfimnlvnHS
iHam^
At vero ef{ tn (jhofe attingnnt ifia
ipfe
victffm^
OHandoqHidemextremo res rem cottngere dtEla efi:
loRD. Brvni Nbi.
^xtremiveriextremumjtdicere adorfu
j\dtfHerU\ nHnquam infimtumpflere CHrfnm
/iddifies^qniafiintextremi extrema fiibtndcy
Qha extremo tangant qnod rHrfnm tangat tdem^^
line^m taugcre pund^um non diccsnuf.
Quocics enim excremum lincz rnius aUcrius lincz e^ctrcmil
tangere HicitMrautplanumJincacxcemoalterarn Hneam atcingcre fecurius dixciis^vbi ncquc atomustangit atomum pcr fe.
fc<i(vc in fuperioribus cft dtdtumj tcrmino intcr puncJum vniui
&alterius mcciiancc,hoc cd per accideos feu per aliud quiddam.*
neq. finis fincm,terminus terminum cangic, fi de natura tcrmi-
PRopric loqucndo
ni non eflcfle quod.fcdquo Batactadlio. ^iL'linea(qux.miuima
parslatitudinis cftjfuo tctmino^ternainoalterius linearapplica^
cur,cum intcraltcrum
altcram nulla laticudinis pars mcdiare
coocipitur. Eft igiturcadius pund^i cum pundto, minimc autetn
&
icrmini/cd tcrminOjCo^. duplici,5c hoc vidclicet qup vtrumq,
cpntcrminabilefinicur,&hocin quo ccrminorum cffi^iturconcurfus. Cumquippc duorum fc co^uingcntiwip tcrmini non,
fint vnum continuuhi *. confequei^s efl intcr vtramq. fupcrfipcm indiuidiium mediarc fpaciumquod inanc corporihus intcricd^um Democritus appeilautc .quod plane inter quafcunq;
(quaatucunq. arieconcurrant)atomos oportct mcdiare. (icut
extremum vniusab extrcmo alterius efl diflin6^um:& pra:tct
jpfum infedtile cuius non vlla e(lpars,nihil vcrc cotinuuoi poCi
fis intelligere.
f /1.
aycr6quibusaliqua
fe attingunc,
fi
quis adhuc velit
ciicercqurctangant,quxrcutiquibus vcl quonam tangantur
fton facile vna vcl altcra fatis rcfponfione facict.^i quippc volet
tafctangcre alio quodrurfum tangat.in eorum qux tangunt.fic
^uibus fc cangibilia actiugunt numcronon crit adi^rc finem,
C A
V T
XI.
Quomodo globus globum,& plauum tangat
in pundo non iiitelligit vulgus.
INdifcretafinat vox vnlgt ex ore frofnfa^
Z^tvernmfalfo confiiCHtt promere finfii:
SedtH ne di^o cacHsfallarefiib ifto^
Sctto vt contaUHs varietur norma ^loborum^
Jnplano harentHm velutimenfura nec vna efb
oNTEMP. EX MlK.
LlB.
$?
^icgradmin fHn^isyOrdo,at(^froportio certaesiy
J^tparsad partemcentrum ad centrumj^ refertur,
Vt ^HotjHediHerfieftoblata f roportto
cycli:^
Totai^ namTellpu minimHm vtx dicitur vlli
I>imen[HmadcdHm:,cm dimetrus ejje duarHm
iq,
GorporeftellarHmfinitavtrin^pHtat44r^
iHmtne
'
nobis.
jQHAprocnl exiguo fcintillant
Propterea TellpUtam vafii corppris vlla
Qredita pars non esi,^ qnantofine potefet.^
(^ompartlt qorpHS contingere mole.globnm^
Ergo qHoglobns in pnnUo pUnHm^globHmj^.
Conttngaty nefors confnfo
Marte capefiks
hv.mentem renocato pritu.^H<& dtximHS^
vtfit
circHltuaHns
y
^mpliorinreBijpeciemmaae
At(^id)sopHn^t^ contaUmdebttHsilli efl
Amplior vt mintmiratio non permanet vna
:
btcnnUisvbifitperf^e^iaperintima
rei^
EStordoquoccntrum^magnitudfnccirculi fphacrxqueabramatur.- Quoiiiam(vtinarea Dcmocriti cft)manifcftum vn4
pluf
iiiinimuni,vel magiuim,vel quantumcunq. globofum non
quam fcx a'.iis xqualibus pun6lis attingitur, inter quorum cocfexalii immcdiate fccund6;intcjcedant,&idein
centrumagnorcentcs cir.cumppnanmr. Hinc eft qupd fplerti/Ur
tantumantiquitas omnem influxus virtutera ad duodecim
untium angulos
ma
inuernodo fpaciaretulit.quotum Q cxa^ipr diftributio poaet;
iudicium fonircmur.'
jiiri longe plenius ad prognofticandum
Indcpatet xqaalialex tantum (pacia (ex definita lineispuruni
verfusccntruminfluxum.fexq alia magis remiflum^atquc vti
compofituraimmixtere. ^icpatctvt tym phyficetura Geomccircutrice ccnitum ccgularitej ablujnatur : poftquam cnim vni
coplcpofitafuntfcx.ac illb fcx duodecira qualia, hoc totum
xum cx decem 6^noucm parttbus cum fui^ oAodccim fpaciis,vti
centruiTvcui,eodcmorainc(cxqualiacircumponunturacc!pir
atur itaq.in infinitum fcu indcfinitumlfi placcatjratiocmando,
iednonviriutemcxpcctandoinfluxus.procedatur.Vbilicctcon.
iijiuumiltinfumum,aaiononpotctitcflcin6nita nifi vi^U^,
S8
loRD. Brvni Nol.
oflcndimus cxtcnfiuc: cuius rcivna de ptincipibus
ratfo
efl>
quuicmperrccundumanalogiamad fingulaccncro variato. lotus vndiquc non crt contrahibilis ad vnicuin
cfincium influxus.
Sic crgouimnur(]uam,tumvbiqucmcdium
in infinito, &: ad
Jnhniium pofltimus acciperc.
f Scdad riculfi intcntionis
huius rcucrtentes,dicimus circiilum
.Tqualcm in pund>o attingcre.
quiitapunfti&conuaus ad punc>um adque contaaum analogiam quandam concipcrc oporcct.qucmadmodum &
magnitudinisvniuscirculiatqueglobiadaiccrumcilcconftat.
atqut fpharram aiicram
(ibi
C A
Cur
V T
XII.
ftante contadtu in pundto^circulns
citius
maior
mouetur fupcr eodcmplano
quam minor.
TlTncnofiivtmaiorpiaHo fuper vnpts eodem
^^^or in variis^non tempore m vno
TercHrrtt qnandoftc motns continnabtt
JlltHs at(^ foHtHs.necjHefHntdifcrtmtna
punUisy
PunBorHm ant nnmero.SicjHtdem infnita in vtris-^
Agnofcnntndeo
nullo dtfcriminc difiant:
{que
^tnobisglobtis( ob pun^tdtfcrimtna) maior
Ocipu abfolnet curfiim^fi concittu vno
fiAt qneparipHlfH ventat qna qni minor
ipfo eH.
QHandoqmdemaHtalto, velpHnUis plnrtbm vno
CompofitHm ex reBo
CHrHo.ant cHrnedtne reli
In normam magis accedens atttngere credo
;
Maxima.cHrnedo vt mtntmo propria ejfe videtur.
QVarouis ergo
xquali velocitate maior moueatur circulus
atqucminor,8:reiiquavniucrfafintparia:pra:tcrhocqHod
niaions circuli niaiuscft vcftigium contingct
neccflario eo,
demtemporca maiori circulo maius fpacium pcrrranfiri, nrquectenim.vt proxime fupradiftum eft,omnis circuli a:quale
centrumeft/cdrationcmaioruro tcrminandarum partium cxtrcrnarum,maioris maius eflc debcbit. Paritcr ncquc omnis
ciculi
m plauo,aut
cum comparc
fibi circulo
contaaus
as-
qua*
CONTEMP. EX MlN.
^DiiHs: fcd in pun^^o proportionali
tis fuac partc minimus circulus tjngit
LlB.
89
tancanempe cxtrcmita-
minimumj quanta
roaxi-
mumfibi arqualem maximus.
^ II ^faximam curuitaccra in minirao.fcu atomo,nullam curaitacem iu incomparabilitcr magno.nempe infinito eQe tanium
intcliigo
C A
V T XIIL
Obliquacadensinpknuiriinon tangitinpundto.
A fttecjuodf^ ta^id^pun^o Jicfemperal?
iisce
Comprendt vtdeo vt mtilta ignoratta deinceps
Demunet^cjuandom reHam cadttaltera reila,
Obliquepanter reputantfe atttngere punElo
Hasgemmas. Imofi ex toto hanc altera tangaty
V prtmumpuntlo^ velparte abiungitur vna^
'
Seilio confequitur qudi punHo infijtat in vno :
ex^/^ ita ab tnnumeris punUisprogreffio in vnum^
Continuifa^a eff, quamuis ^uo^ continue illud
^ercurrat partes cum parttbus omnibus : id^^
Conttnuo cjuodamfucceffufit manifeflum
Toflpartemvipartemjignatam termtnus
Jndtcety^ cafiis clinantisjijlat in illoy
vntis
^uodfenfit phyjico^ cjuodvelratione Mathejis
Ac Logtces repetasynon vnquamfallerepoffet.
MTnima bc
partes quailibct xquat.T eiufdcra magnitudinis
rfgularitera:quatis difporuainteruallis^ vtex qux lune
acodaita (igillatim tangunt eas qiix func in diamctro pnrtcs.
ordi<iuando cnim icacontinue per diamctrum proccdunt,
5c
&
nanturjionobtincnt Icgcm progrcffionls ciufdem atquc continuitatis pcr coftam.
contiHU^
In quadrato cnim
vcrfm
atomifeattinguntabc^vcrfus B & D, non autcm ab
C. Q^adrataetiam qux funtab A verfus B,& D fc inuiccm attingunt latcraliter & continuantur, abw/f vcro vctfus C> & a B
ycrfus D fc tangfltangularitcr. Econtra vcro in triangulo E F G.
^BCD
loRD. BrVNI NoI.]
Campvs Democriti.
ISQCHELES DeMOGHI
T I^^
i[
Tflquairtto igiturnon eft coniinu^^J.o.P^fMun' homogcr
uearun?, ncouc abfolutc minimarum ncmpc clrculorum pc^4jamctril, fcd pcrcoflarn. Vndcpatct.quid nt diccndum ad cos
qui contra noftra opinion^ voluntinfcrrc Cex pun^^is lincxi^
B,qui omuia (igillatira iS^ ijnmediatcfluant in lincam C D intcc
fccando diamctruro A C, & cx hocquod intcr puiK^um 6c pun^ium immcdijtc confcqucntcm &c eadcm iramcdiationc con-
rurrcntcm
nihil intcrmcdiat)
pundialincx^ B
p.un^isliAcx C>, yi ncqueunt cHe plura
itacflc .xqualrk
quam pun^a
rincis
CoMTEMP. EX MlN.
LlB.
?!
C,vnde confequcntcr diamctri pattcs atquc coflac funt acquaics,8cratio nudarcraancac quacoftaru quadrati,diamctrus cx-
Patcc ctiam quid diccndum i\c ad propofitum altcrius
qud moucnt diflicultatis eandem diihibutioncm tacicdo in du-r
cedat.
abusrclislincis^quxaccntrocgrcdicnccs contlnuc maiorc ab
ncqucunt ita inimcdiatcadh^rcntes pattcsmaioris ficut circuli conccntri minoris pcrtranfConftatautem nobiscx dilis vt non omncs partcs <?nirc.
trumattinganc>ncquc omncs linc;c firapliciterprimoadomn^
porro inter alias cxtanc
i circumfercntiam a centro cgicdiantur
inuiccm diftantiam incurrunc
&
perpctuo vItimrexduabuscomporita: pariibus.qua: a citculo
penuliimocgrcdiunturtotidemitcmqux ccntrum fimpliciiec
nicdiumatiingunc pcrpetuo.qucmadraodujn iaarpa Dcmocritiadaulj cftpcrfpicuum.
^ Propofito canonc non vtarin inucntionc minimi.vbi a triangu'i Ifochclisangulo dc balis quantitatediiudico, vndcnon
fecundumpropriam iftam dircditudincmlinea: ptoccdunt. Atqui ibi non acqualcs Hgurac partcs/ed vnius acque altcrius lincac
proportionales inueftigamus.
f Alibi fufius mrminimus,vt lineaobliquelineam interrecnns
non fecundum pun<Clum>fcd fccundu longum interfccet ; vtq.
nihil ftulpius Hngi polTit^quam quod dicut,fub polo Inhabitantibus in pundbo tcmporis totu femicirculus ad(ur|;at,& diametrus cx eo quod tota fupcr horizontis plano incumbcbac rc-
pcntc ad eiufdem in pun^ko interfcdionem moucatur,&: tamcn
ipfiiidemqui motumininftanti non cfte contcndunt/ hcicin
inftanci ab vno excremo ad alterum cxtrcraum , huiufcc gcncris progrpftioncm(quaiTi non cft poftibilcYc ingenio capeve
poflTint; vcrbis cfEngant &pcrtinaciffimc dcblaccrado tucantur.
C A
V T
XIIII,
Quomodp ?x;taduin pundo confignatnrrcdta
pundtorum
tempore
circulo"<j qualis,& infi nitorum
{uccefliuatranfitioin
finito.
Jph^rica planum
ADde vt ^ infunUofi tangat
reiiereuolutapertllud^
Cantinuumy acventat
t/idfiHam fequitur curu^ longedo per tpjhn^.
loRD. Brtni NoiL.
Clarefcensre^iam. Dico reuolutafigura h(t^
Perflanum mtierfensfe^motu conttnuante
Continuamjignctfua per vefiigia reilam
In plano ^cjualem^cuiMfit termtnus idem
TunUiu^vbi acciderit rurfumfubielta tenere
Tlani^tjuiprimHS tenuit: Quapropter vt amba
I
c Parttbus tnnumeris confifiunt, continue^^
Seatttngunt pun^o nimirum femper in vnoy
Singula, nec reSla cyclum contingere plura
(onueniatyCycUne(j^plura attingere reElamv
Inuiolata, cadit 'conclufio firmac^ tandem
Jldottu vt hic tnfinitum percurrerit tpfiim,
Seuphyfice capi^ts^feucjuauisforte Jidathefis,
Satfi continuefuertt refolutto
^ tnter
Mijfiononfuerit quatangi Gf tangere adnscj^
Seduo defierint, Sednosta^umfinefine
io
Cumnumerontiscjiuamvereautpro poffe putamtu^
Sedmodo dtfiinB:umtad:umd tangente, recuruum
AreBo,nun(juamfacientnon conttnuum efie
ContaBumtnpunEio^ ne(j,^ contingentia femper
Effefigillatim,Siquidem
^fubie^anegabunt
PlurafuperieBum pertingipofeper vnum,
Nam quis confinget rattonem cjua mtntis effe
,
Ccntinua ad taliam reputet^quam efl linea tagensf
Quapropter meluis(iatfenfu dogma tenendum
Prdccipitem errorumfie fuffocere peramnem
'.funtfinitdi partts^cjut
continuantcju^
FtneSj^ taBtisfiniti.nifit
^ vntu
Continuus qutnon nurttero^fedmole requirat
Jl^entuadcxamenjenfiiscaptumj^venire,
CoNTEMP.
Etfane
hdc decet
EX MlN. LlB.
ejje 7nagis:cjiuia
9^
nongenm vnunu
^^erpctHo amjimde ejfe^poteliy moles,
numemsque.
Non in continuojicfimt difcreta rcperta
lllud envm vt vnnm d.Hnt pcrfeuerut idemcjue^
:
Imparibpi6paribm^Jomis venit acctpiendum
Maiorcm adltbitum numerum^numeriij^ minore.
Aiaterics eademJpecierum milhbus ergo
Oiim^jarbitrio numeridiifefcttHr. Atquiefi
Definttafuis numeri vis vndi(j^ \nec non
Vna efl duntaxat caufa tntima.cjtiit rationi
Vnt deferuit. Deferuit mtllibtu tpfum
Continuum^vtpraxis rationi occurrere vulgi
Confuetiit, IPorrofubteStapotcntta
non
Naturd ancipitis, cfuia certa ejfentia
efi
rcrum efi
Et ntimerpts velut efl hocJheiCynucDeinfuper omn&
EfltnfinittimyVerumyenSyVnumj^.Bonumj^^
At^^ Motia^ rerum cunBarum effcntia, effe.
IccircoJiultum efi oculis comprenfa putare
(Quacumc^ in rationefient^
fenfibtis
apta,)
Non certi^numeris^non certo fine tomorunu*
tadus
crt in
pundo.atcj. continuus, nec
non paritcr con^-
S\nua funi tangcns atq tadum,& no pluribus plani puixSis 7.
punftun)iincumbit: oportct nimirum omncs quac funt
aininimiE,vel vtlibct cx fc pattcsitafc continuc vicilTimattiagcrcvt non mcchanicc lantum, fcd 6c cx naturalibus rationalitcc rcftam cuiux iqualcm condudamus, vbi fupcr redta A B circulusC D EF inuoluitur. Pun^o cnim C tangit A principio:
txndcmq.continuc rotando, pun^tis fingulatim immcdiatcquc
aliispoltaIioslucccdcntibus,vici(rjmfe cuiuaatque rc^a pun^lualitcrcontingcntibusidcm principium C vcniatad cotadum
ipfiusB: vnde nullus fuga:, vcl cxcufationi locus clle potcfi:,
qua minus niifcri infinitarii fateti dcbcat infinitas fingulatim re^
liu curui
X partes,abinfiniti$curaxpariibus
^at/m coBtinuc,
atq. figillatim
cfic prxteritas. ficut
pun^aum puni^o
pun-
fitcouiiguuin.
j54
BrvNiNoL
loRD.
Melius crgo{quod & nccellacium) cft putare. partcSi 9C
f
( quibiss partcs partibus conttnuantur; tcrminos cflc ftniia.
TcrminoTum itcmatqiic partiura muiuo lc confcqucntium po*
tcnciam non exnatura inhnitam lcd cx inflituto, vcl cafu, vel
ctiam natura inJc^nitam.
praxim quippe noflram adco
v(queterminiatque partesfuntinderinitx quia minimo vcro
a minimo no(Ui ren(us,&: opcris multo intcruallo rcccdcntccuenit vt vagc ratio pradlicando diuidat,& componat.quod cec15?.
torum numerorum difterentiis cx
c A
rei vcritatc condilic*
V t XV.
ConcIufiojVtexvirtute confuetudiniscrcdendi
falfis,
fenfus etiam ipfe pertur-
batun
minm
fideifundamine
NOk
fmbmunfanos^rimisfuetudmeab
hicfalfo
jenjhi
annis^
jQuamfanUiis habetille Deijlib voceprofejfus.
JSonmintuhicgeflittamquamfra lumme adepta^
^Quam profepojitisgrates agit ille tenebrU.
Hmcifii quamquam occurrant manifeflaper omnc
valuas rationis amico
SenJumimportune\
voce reclament ;
fiydtaB:upulfent^ natura
Nonfapit tccvrco
t
quandofundamma prim^
o Objijlunt.cjuandointernisradicitus h^rent
Vifceribus. Tamquam magisalto lumine clariu^
T^idicitinfkli^ lucemque oculosque negare\
Credere naturam pedtbusJophtamq^Jubef[e'j
Degenerehoc hominurn facile quisquam venit
vltro
DoUrindLindoElA adJiipulatorcreduluSyVtcui
^atur^ voc&sfaciantmiracla^ nccampU
CoNfEM?. EX MlN. LlB.
'^j
^cUarct^ Hmquam adplana extquanda propin"
'Vpjueadeoabfurdum tjuodmens conceperat 4nte
finjks qui ex toto cejfit in aurcs\
^
V manifeda neget
conutncatttr^^ hifce
V^atur medtis^ quibtts igntrrantia totam
fnualet^
^jaeis
'Natur^zlucemexttnguat^fuffaceti^
omnem
fgnemyConflantiradius ojtdem lumtnefilis
Centum mille htnc portentafuborta^
Hinc admtrantur :pecudina vocei^ rerum
fmmtjit.
Naturam occultam tollunty culpant^patenternLjx
jpARlVS
^ERXiNAciil;
ky^ngultis hic in quofeSia Gf (JUA tangitur vn'0
Conc7irruntfuniQi nunquam tangeturab vUi
5>(5"
loRD. Brvni NoL.
( Quamlihet immenpifundatHr margtne) cycld
30 QmmtdsfitfHnHo femper pln^.plHsg.^propinqHtiiy
.
Etcrefcens pLani factemplHs.plpuq^imitatHr
Arcm maioris cycli (boat infcia tnrba)
Non nnncjHam taEtH vioUbttur angHltis ille
Namq^^ att EHcltdcs^ptinilo h^c concnrrere tn vno^
Sed cjHantHmEHclidts mtferanda h^c tnrba recedat
AfenfH^ntisqHamfactens difcrtmtnapunEli^
Et tai^tm : mintmi(^gradHs non cernat tn tpfa
Tnm rernmfacie.tHm mente ocnlts^ metriat^
Coniictos ex tis qtiA paulo dtximns ante^
Inde^ conclud&s vt cnn^ia coercitafine
(orbe
Stnt mtnimum tandem ac nthtlmn comprenfa fnb
tmmenfo adatomtfpeciem.ptinUti^^ rednEia,
.
Stmpltctter magnnm htnc tantti
vnnm efi^abfcf. fo-
Cdterafnnt certo maffnnm mtnimii^^ relatn:
(lHte\
Simpltciterrntntmo qHtcqnam neq^ tangitHrvfqua:
JSIamdHofimpltctter^lpecics non continet vna^
taUnm reliafinges rattoneper ambo hac.
Mirum hoc cflc dodorcs aiunt.quo J plaiuim vct lincam Afi
circuli fucccffiuc minimus, minoics, mcdiocres, magni,
atque raaiorcs quantumlibctcxcrcCcentcs, non vnquam lincalitcrfcd puntftualitcrlineaorv^ planu in puncf^oC contingant.
Q^uantoquc raaiorcftcirculus tantolinca Dw/i vclDB inpuueiisatcrmino D rcmotioribus,&:ad tcrmiuos
& B propinquioribus intcrfccant. Noncdtamcn (inquiunt) conucnicng,
atque potfibilc vt vnquam circulus habcatur quiin cxtremorumangulorum^&B vcniatcontaftum. Quarc? qiiiarcmpcc
taftus cft in punAo. Ego vcro ipforumvfqucadeo importunam
flupiditatcm multo magis admiror, ficut &illius qui duas lincas
in infinifumprodudlas^ cx eodcm prJncipiorura gcncrc; collif it numquam concurrcre poftclicct fcmper magis atquc raagis
appropinqucnt moxq. apprimc cruditus fupcr turbidx iftius
phantafii tcnore oppiparam cximii voluminis matcriam ocio-
ftocibus, 9c pcrdicis ingcniis apparauit.
lORDANI
I
97
lORDANI BRVNINOLANI, DE
IN-
VENTIONE MlNIMI
L
E R.
C A P V T
Doilrinam veram cx paucis &
omnia concluderc.
clarifllmis
01 quifHlgenti circum vndi^ fpdon
"^^v^
^
^^^^^
Qntegis nflines, viufHndl5j.,lemfnu^
Et vicihHspatiedo fuis regnare tcn$briU^
ConfiitHisvarios repetitis CHrftbtis annos^
JftcHnElaaHgnfiHsfHlgorfe^ expUcatipJkm
jfietHHS^velHtifHbigisjpeElabtletotHm
Appmgens mintmo tamgrandta mnlta f^eciUo^
Stc (jHO(j^ da mintmHm per maxima
poffe videri:
Nampr^fejpectem fobolcsfert progenitoris.
MenfnrA infpirato mtht vera tnde elementa^
VtfophiAjpecteslongHmfHppreJfa per <ZHHm
Bmtcety at
vhUh renocatafereno
S^l^f^rmentes,rrorurr^^ ^'cruoimm
dtgras
loRD. Brv.ni Noi;
vtififHi
DrfcutUtnelfulas. Popului fttperabimni
(CUntaHitcjtiondAm^celerofo Mcnj/chm ore)
wHolHtte montes.
SaxA, trabeMjjHper^fotosj^
Obrutteimmanu cumHh fub pondere CAneum
ViuacemL animam mijfis elidtt e fflut^,
)
-Pelton vmbrts:
Othrynj. arhribusJpoltate z3
fptrttHs aura^
Vt tam crefcat ontu nc habeat ejuas
Conctpiat.frHjha tentet fetoUere tnaltum,
dorfo obdHcli reuoluto pondere rnundi.
Jam BiusadfursitmeUor.glomeramtna cac4
1>ifiictens,fortic^
manu tantoaggerevulfoy
TrAcipit tllttfifem m.igis tmo exfurgere fund^:
Smentationumm.ltipli.auonc/.upcrllKiofu
vams&^^^^^^^^^
non de on-
cxrurfionibus,.t4Uc ^l"^l^*^'^'bus,ncc
ftraaonu-Bfupcrv^acancarumnouiiatcptoingcniioftcntation.
uoaratcmpora pr^fufophUc d,u antc nos C^u.bus dcindc ad
kuMam
ptLrorucn& arros.nurnmorum
grarf^.ticorum
cl
au,um
fac^
Lfri^quirccitacisafon.cGr^cor.mccxtrhusrynopU^^^^^^
l^Xnlurnm
intcrprctationibu; viriis
>
vcu
CKcroni
rcum originalium fiU
jn.tibis.cn.hiridiis.fpicilcKiis, thcfauris.ad
fiH-acioncvtaliquidiiiacnouitcrfibi cudendum pro
nonarum litium dc lcgjJ-prdminc conquircrcnt) lcaionibus vi
archimandntx afiadicao,protoplatlcs
rcgione
timo tcxtu e
(itrrari
norumpaticsccnftrcinur,iunumcrabtlibusnbuli5,lcxiconibus*
itcmilaeogiis,idclHiuroau(aoiiisfcufidiccrcmauiscxclu(^^
riis,in
s
cxtrcmam confufioncm pcrduxeruntiQucmadraodum
innumcrabinum laCentauris inuulncrabilis Cajncus
fcmifcns
xotumatquclyiuarumponderofacongeric opptellus
C A P V t
lacuit.
II.
Exminimocrefcit^&in minimum omiiis
ma^aicudo extcnuatiir.
viderent
ac
mmimum
CVm
Tanqnam ipfosfugtensjmmica mentefophiJHs
nulld
fenfn
ratione
De Invent, Minim.
Tollere de medio hocplacHit.
Lib.
Tunc verior omnH
AienfnrJiJpect6ommn6 extinEla recejfit:
Menforc^j^ fuos mendaci nomtne liqHity
MetirivtnHlU,0 mentiri differitAte
Sint ilUs abmnl^a,
TamenfHbJl.mtia quanti
Stabity Menfur(zfiabHntelementaferennt
Natnrd tn campis eadem.mentisj^ tnentis.
7\[o^HPmHs vt minimH circa vnHmgnomone adaUi^
jfe planis reBo
contentis limtte qHantis^
LeHcipptin campojimtlem ferHando figHrdm^
Impartnm nnmero veniatpoljgona adolefcehSy
jQnam parthns conflare factt monas addtta tandei
JS/oHtmtuvt^atomnm circaJphara/e coibunt
Complendofpacio^fexfolnm dqtialia primo i
Deinfemper nHmero veniHnt crefcentta eodem^
CircHlHs vt normam cuflodtat imparis vnam
PerflenHmy at<j,parisjpecimen conferuetinaHii
^H numert alternis vicihti^ dtfcrtmina fumat^
a^
(^H(zfinttpHntlHm,planHm,angHlH4:,at(}JitHrd^
Propofltumtn plano fexangula formadocebtt^
Nam^fit tnfolido proprtnsJpeculatio cycU
Qui tantum JphatrA cenferi termtntu audet:
Sctltcet inplano dejcripttis circHlt46
haudefl
PrAterquam (partis jpha^raitermtmu) orbii
Sph^ralis cjuddam duntaxat corporis
pars
PturibHs aut vno mtntmoflgnanteprofHndum.
yndepatet facile vtpoflcjua parsprima reperta
e/t;^
Compofltove data efl^tntegro in corpore ^uotflnt
^
ConcludoAfolideper reEtai arcHsj^ metrtam.
fnds dmtvdHtir^idtofanevna adolentc
IbRD. Bkvni Nol-
tcid
Sexfaribpi^gyrHmfujfHlcitpmib^ mBum.
Mitto etiam vt vertu natura haud circnltis vlltu
Ant^bpu^ex hedriscertis fredearjj^ rotundai
Vtforta^ealibi meluts monfirabttur\ynum
Porro infinttum vereefi propriej^ globofum
At(j^velHtcentriratiovariatur,h^pf^
Jnfiuxu^ virtus variabiliSyVtpote ccrta
esl
Formarum ccrta eH cjua poffmt fundtcr cxtra.
Propterea infiuxmnonvlloseffe ptitato
JExiiscjuosingensdifianttaab orbe diremit
Sed qua hic modo funt traBanda refurna]
ty^sficis vt minimumcjuodpofils dicere centrum
Subielio.
Inplano d mtnimis contingitur vndt^ue fenis
Vt mintmtusfeptem confiatur circulus tlltSy
Acctrcum fenus fiatutbtlis angulus extat,
Qtiffiat tottdem minimis
j<>
mox termtntis vnde
,
complebuntgjrum bisfena (ecundum.
Tantag^
Non quotfunt part&s Ijmbi tot credo lituras
Ergo qudt tangant medium^uttantummodo primis
Quot re^o dti^lufuccedunt parttbus imo
Contiguis centrd.quoq^ funt tn margine punElit
Sex.qutbus increuitfuper hoc qutproximus ilU
Extremumgyrumdqualidtfiantiatrartu
qtiibtis haud
quaquam potis eH protendier vH/t
l^tnea. Sic numeris veniuntfintta fubinde
Certii queis reSla
ad mcdium geminisq^ tribtu^^
Etquatuoryquinisj^ venitproduiia velvltra
Plurtbus.vt numerumampltficata margine coflent
'
Maioremxfimiltj^viayferiej^recejftis'
Db
Invent. Winim. Lib.
lol
X^orporUAmedio abjkmtt^maiiuj^ minpu^
Snppomt centrHmy vt ipjkm efl maimj^ mtnmj^ .
.
fn fimilesJicjHidempartcsintegra fecari
sAtg^pares volHmm^ capicsj^ hoc ordtnepartes
Qh^ certo nnmero crefcant
JkbminHantHr^
fHdtctHmJimtle efl vbijispolygonia crefcit
Tartibtts tnftmtli angmentoferHandafigHrA:
Sedvenioad.cyclHmqHemftfexpartibtueffc
Conctptas^gyromedtansilUvna reltBa
jm
eff',
Et parteeflraditispropriacomprenjiis invna
Cm bajts efi medtans comnitinis termtmu illa^
Si^ integratur dnod^nis parttbm illey
Stat radtmgemtnisy terq^ htfce in marginefenU
Conjhabitradinm partbm confnrgere ternis^
'jQueis tandem fenis conjtabit margo : tot illam
radtmprotenfis partibm. x hoc
Cernereperfactltpoteris rattone cjHot infint
Stibfnlcit
fn toto partes mintm<z prima^^, tttdemj^
Qmgeneris cuiptsj^ exjurgant ordine partes.
fnc^globo capttnrper centrum
maxtmm orbi^
J^no cnim erit minimofinire profnndHm^
^t ctiim nHmerHmpotis es dtfltngnere plano^vt
fj^arginefnb certa certas habet area partes.
fndepoltim verfm decrefcens orbitafenis
Contintiotenuata venit cjHoadmj^ polarpm
Contmgat monadem facie^centrumi^profHnd^.
Sic certtcanonis crcjcit qHAcumq^figHra
Legibm^tn mtniyntimq^ eadcmtenHatnrvt eim
Dimetrm es} nota.ant laternm comprenfio certa.
Q
V
5o
loKD.
toi
Brvni No.
QVibus minus bcnc prouifa &c cxplorata fueiint fcif ntiarum
principia iidem tamquaiTi ex vno crrorii capitc ica fennin
in ciciiniVimas tcncbra^ protroduntur, vt ^Ctandem apeitc fenlir
busatquerationi contrariaconflantiilime tueantur. Sic igitur
duo Gcomctrix gencra quae quantum veritas i r<iintatc, fcietia
ab tgnorantiajuxa tenebris abiunguntur vidcre Iiccbit,quaruni
alteraa. miuimo poiito tamquam ncccnario Fundaniento, altera
vero a minimo ignorato incedit. alterain horribiles ambaf^cs,
confufioncs,
irrcgularitatum confeflas myriades intruditur.
altera in omnium lucem lublouata nitefcit.
Pro illius parpe
2uidara de correftorjbus, in quadam fuper Euclidc ad candium lc^orem pixfationc ita vocifcratur. Hic veio vbi Democritus atque Leucippus illas atotros luas
indiuiduacorpufcu-
&
&
&
Xcnocrates impartibiics quafdam magniiudines conccdit.
Gcomctria:fundamenta aperte pctuntut &. funditus cuerruntur: quibus dirutisnihil cquidem aliud video reflare^ quamvt
amplitlima mathlcmaiicorura thcatra rcpcntc cupcidant, laccbunt ergOjfi diis placet, tot prxclara Geomctrarum de afymmctris & alogis magnitudinibus thcorcmaia.' Quid enim cau^sc
dicas cur indiuidualincahanc quidcm mctiaturJllara vcrarocMri non qucat? Siquidem quod minimum in vnoquoque gcnercrcperiiqr, id conimunis omnium menfuracflc folct. QucrR
contra non tam bclla latinitatc qnam fcnfus bonitatc. laccbunt
crgo (inqua^fi ditsplacet, 6 dominecandidate,philofophiac vcralumina: & confepulta non aliquando refurgcnt.^ quiatantiK
iiumcrisyticulis^atquc prjuiicgiis incrcuit ignorantia.^Numquidla
oamplidimc dominc magiftcr,pro intcritu alogiac & incomcnplorandum cei^fcbo.quam pio logi^ & mcn-
furabilitatis potius
futx renafcentia gaudcndum ?
Confidcra crgoprimo vt finc miniraofui gcnerisin null
ff
generc Cn mcnrura, 6c quid cx cofiderationc fimilis figur^ niaxihii
minimi confequatur.
^ Q^!o ordinc minimumcirca minimum in circulo atq.fphatrajtem in rc(^iLineis atque planis hxdris termtnatis corporibus
regularibus adpofica^eiufdcm Hgurati raagnitudineni cxaugc-
&
anc.
f 3i. Vt nccefTario ex otbibus (quorum circulus c(l tcrminuO
componantur fpha:rac in <juos ctiam refoluantur oportct^qui
vnius partis feu minimi fpiflitudinc confiflant, cum ccrto pro
pcriphcriaccoRditionc latitudincm feu arcamcompLcntc numcro ; vnde facilc dc altorura corporum & planorura comporttionciudiciura confcquatur.
Facileenim cft vidcro, qua rationc
circulus finitusfcx partium tcrrainis adluigat, quibuscumquc
diuifibilibus illis adfuicur.
f 40. Nccimpcdit.neque impcditurquod
circuiacc vci
perfcdie fphacricum
euaincuiurcumque figurx corpusffi profunciius
coa-
J3e Ikvent. Mintm.
Lib.
toj
^nfidcics) perpraxin non polHt vlbm comprchcndi; quiaglooficas acquc
crcocum
circirl iritas
propiietc]uc perfc vni inhnitoqup^
congruerc compcritur.
^rcjm Dcmocriti contemplare;v|
>ofIinc te ai oroncm mcnruram ex minimi <bn(t:ieratioQc pro
I
50.
clt taic vcrillirric
Lcucippi campum
&:
noiicrc,
tum linear multipliacque radii tumplunum circulorum ordines cum fua
icvid partium crcr:entt numcro fucccdant. Q^iomodo item iii
luperK^.ic ad polum iudiuiduum. & in profunditate ad indiuU
duum ccntrum pariter in diuerfis continuu fibi lucccdencibus
prdinc circulis vfquc ad ipfam nionadcm numrro decrcfcancy
Vbi ctiam muhitudincm circulorO cum tripono fpu.cio,& fpha:rArum cum recuruarum pyr^midum., limiii iiuraeto iiucgii magnitudincm dcfinimus
^ tfr. Vt non quot funt partes periphcriXjtot habeanturlinc^
ad Lcnrrum vfque pcotcnfac fed pcrpctuo fcx tantummodo mi-
^09.
Ibi vidc quo ordine circa centrum
Lcntiir
nimurri mcdium attingun? Scx lunt finc iSnCa pun^ta, quibu
txternus circijlus fuper immcdiate fubiedlum internum cxcrcuit. Scx Tttx funcapcriphcria vcrfusfcntrum duobus ionflanccs pun<iiis, fcx tribus punlis &: ita dcinceps vfqne ad Ux nuxiinai illas quzradii c.cntrum aitingentis numcrum dchniunt.
^ t^c quidprodcfb p;r partes proporttonalcs quas quantaicumquc potes accipere, rnagnitudincm & numerum dcfinirt
milliesaliis atquealiis pofitionibu'5 indchnitis.qua: malunt vna
po iuionc dehniti minimi^vcl ccrti^Iin^o prdine diuidencji atque
lubdcHniendi inueftigati
Froportionalium quoque partiurri racione carent, qu^tm
^^
.
/*
iios aba;qua!ibus minin}i<:
dependcnccm omni
faciiitate colli-
gimus, ^ Vt quot pattium fcnariis conrtat circumfercntia^totidcm radtus dcbet coni^are partibus propriis, quarum vn^ e(l
bafis ^ncrnpcmediajfexradiis exfurgftibus cAmunis terminus;
itfiquc vbi circulus accipitut duodecim partium^radius <'ft duarum^vbi circulus deccm & o6ko conflatur minimis, radius eft
trium.vbii lequatuor & viginti,iftcquaiuor. Indc ficutfcnari|
proccflrionccirtumfereniix pattcs multipUranturj*ta pro mininiiinucftigationccum ad nouas arcus diuifiones prucedimus,
& {^.irtium nouam adfumimus rationcm.
f 90 In meaioriam rcuocandum vt in fpharra maximus orbis
crt qiiiperccntrdm diameir^ tcrminatur, vbi fcnario fQbordifiatarunipartium cpn(lan|eniinicro : quotpartes arca comprchendat cflmanifcrtum. Si quis enim cx g'obulis fpharram reguiatitcrcompofitiim infpcxcrit, Ci primo ftatuta cfl maximac
;^rexambitus pariiuin viginri
quatuor, tota arca crit partiuna
icxagirua& vnius. Si circumfcrciuia confletolodecim parti-
&
bus,arca
crit
partium Ceptem dc tiiginta Duodecim partibuis
fii;cufiife(eAciaaseanidcceni&
nouem^paitium complcftuuc^
104
loRD. Brtni Nol.
IIU fcx fartibus iftam reptcm partium. Vna tan-icm pars f#
ipfam aut nihilum comprchcndcns honioj;cnciim,rcflar,
Diauietriigiturprimo rationcm habcrc oporcci ciim c]U! cotiut
fpharrac vcl circuli numcrum vult colli^.cre. Vnde manifcftum
ft,
qucmadmodum fubie^ais^ non autcm
im.tginariis p.irribut
circulum diuidendo^uon cii po^fibilc r.i^on.iWliter iUi alias poiltionff vHa^qua; dcmonflraciue.vc it ikvcrius nictiii)partcs fibi
proponcrc,quam qux a ren.nrii progrefTione oriuncur^
edecimiSc vltralccundum candcm lcricm.
C A
Angulum
III.
etiam Euclidiplufquaminduas
partcs
y T
Sex^du*
non
diuidi.
T f/r ego te 'Euclidem appello t ua refpicefata^
A Refpice cjhos habent
autores principiorum
^uidoElevf^^ adeo canon&s fuhmultipUcarunt.
Sctnditur ingeminas tihipartcs augulus olim
Vtmamatc^minusproctilaut vicina tomorum
Sunt duo qu<z coeunt^vtfunt cum cufptde iuniiay
jQudi attingtt centrum\fmittu^ angulpcs inde efi
CoHcurJiugemina reSta, cjuarum altcra ad
fnclinata ventt,
Tunc illud
vnam
confiderafii
loZJt minimumtjuofeattinguntnon eft potedeinde
^tttngi a medta produUa plurtbtis vna
;
Qj^!iimlthetefletenimjpacio dattu
^lSlon
anguhu amplo^
valetin plurcsgeminis ipfe vntu obirc
T^artes^nam^fuper re^la/t concipis
vnum
Signatum mintmum^geminis fiat partthtis illud
Attiguum tantum. T^unflo quapropterah vno
Nonplus cjtiam duplexfinita efl reilavt boriz^on
fn partcs mtgrat ternasfuper axefupino.
fam quid ertt cjuando efipunEtt angufiata potefla^,
10
ContraUusj^finusgemtn^ tnclinammere^A
Er
De
Igj
Invent. Minim. Lib.
l^rgo noum rurpufiEliu venit anguUcs^ vnauan^
In plur6 gemtnis fte^^fijfus parttbiis tdem
j[\(ecpart6multa4 comprendit
^ir.
termmm vntu
Quemnullamnoflipartem, Alintmumne^^plHrci
Confimtlcsfinitpartos^uam dtximm, ZJtque
Angulm efl magts (hdic ^juiaplits incltnat)
Sic venit a mtnimofinis diflantior
acuttu^
tpfie\
Subcrefiensj^ venttlongi dimcnfio tnanis.
Porro alto magis tfla locofiortafie notabo.
Mlrumvtfinc
mocIo,ordine,acrationc aliqua
ica in
pxrtes
innumeras angulum diuidciidum fufcipiunt rccentcs osnnium fubnomine Gcomctratu ftupidilTimi, qucmadmodu <3c
fdpcr pofTtam pcrimetcum ponuntaccipcrc: ita vt fcrmc pto co^
dcm habcant vnius atque alecrius diuifioncm, iamquc vfquc*
^uaque diuidbile non amplius indiuidui atque terniinijed lon*
ge dimenfion.itidlmi rationcm accipiac. w/fngulum pro anguit
virtute inquicc aliquis de folenifliimis excufatoribus>quia in ea
matoriatque minori inclinationis cermino^amplicudinis cius
ba(is(qu^ fubcenditKaufaconfpicicur. Scdfobfccro)aH propccr
eaangulus vnus plufquam in ciuas parces vila ratione diuiduu^
accipictur.' Numquid omnium quicampi diuifionc multipiicancurpartium vnus illc pundtus poterit e(Ie terminus/
loRD. BrVNI
lO^
^ictiM non.ingulumjcdtotura
cunllituo vt c pundko
nrnationcrcfufcites.
NO
1.
ipfius diamctri c/^B finuii|
C quotcjuot potcris an^u.os,partium tcr-
Ccdo aii noiuibi vidctur vix tribus excrJi
linram ccntin^cutibus pundlis iocum cHe^cii rx toto i;yro iion
p uf .uam i lex womparihus minimis valeai attingi; lam ergo (i
jfpper jilo p jtUocadat icdia EC qu^croan qucm tibi ma>imum dq
(vjuemqueit^ vo.odiccre) angulum B C^pnftquam eft diui^ui
indtia<-paric$
BC Eanguium,&: C
Aanguli'ni accidit
tibi vt
duos angnhn conrimptlc fubdiuidi^s vt fin^
ad eiurdem ani^.u.i dinilio iem fpc^>a:ites B C D. D C E. f C F.
Fc:A &: mox a3 vlteriortm diuidoucm volens procedcre pof^
fund^m
yci alios
eundem punitum Ctt^rmlnumcQtifhtUcrc; ? Quodfi ctl {vt
quid tcimpcdir quo minu: intc.ligas
''dciiiceos ad alionim ajigiJorum nouam diuifjoncm nullu ttb^
ellclo.um itifi foric lotam arcam vnius anguli nominc velic
iiHc'li.;erc? Num fi (qui.i non icgiHi vcl forrc non inrcllcxi/l|
|s
facts ef^ peripici]; cflTiccrc.
uint de piuittp jcationc minimi atque tcrmin^
p'orum mutuj t onfequeiuia) iKii^acquicfca? ad illa itefiifi) tcremirto jpiVt- iciida.'nde iOoium omnis ratio dcpendcr.
6 bonc poilct rutIif.crc,qi:od fiuc deturfiuc non
H<>: t^in^fn lid-^rra hmplu itcr mininuimtquanramcunquc lamen accipias vc(
concipia.parrem.qux lil^ media inter arqualcs partcs conftitujtur ca(pioi.ulduhio) fi' ut iii Democri' atca eli confpicuum,ca*
cjui
prin; didta
ic f^c
'
dem non
plulqiiarr ^rih^s
t|ucmadmodgiTi iieque
Ifiincris
diametris
communis
poteritcflepars
u(iquim !cx radiis attingiiur, 6c
iimilmm rtiaxidioruip^maiprutu
(5c
miiumoium
mceaa^*
iiemelle racioncm.
C A P V T IIII.
Ccntram non eire terminum omniura
lincarum a circumferentia-
INtcreafenfum protpplajten fiHltittarurif
Inde vtde centrum cui nulla ef{je^ltle parte,
j4tfluxtii omne6 degyro terminat vnum.
Tendat in tmmenfptm cjuanttimuisfimbria
campL
Sedcur defcenfHperpartesadJimtlares
QHarHm maiorHmfaciuntfnem effe. Tmtwres
Hhc efideuentum tandem vt nHm^rofinefine.
Ter^vinethtcpartcs^p^tinon terminus vnty
St minimumJpeUcs ^Hodtanto dtjlat ab ipfo
?'
De Invent- Minim. Lib,
107
^icant vtpoterit tam multis termtnus ejfe
T^artthm
^ magni (juam circumfcriptio gjri^
Nam minimo totidemt^uadrant non attamen ^qndi^
J^ueis tamen atttngi centrum cred.attir oportet
Omnibtis^vt vacHumfugtas. Tot partibus ergo
Etcsntrum extabtt cjuibus attitigatux ab tlUsy
Niforte attaUufine certo termtnus hicfit.
Ergo ertt
cfuantum tot conflans paritbtis ipfum
Quot cjuantumcjuodcu^^
datur^ cjuodtcnditurvl-
^^arttbils atcf^fuis quantts conflfiat
ipfur/^
(trx
Quasnullfi adnumeru refcra^circu yndit^^centrii
JVamt^alttertottderahoc non tdngent adjimilarcs.
Qudnam ta(iupido h<sLcpepererunt pc^ora fenfu?
rgo ochIos aduerte^ cupis cfuicuncj^ videre
JNaturam rerum partcs cjuofe ordine tangaivtj
^emocriti in campo vtprimo vnum bis tria tangut,
^roxima qpteis nequeunt plusquam his [enafiotari^
^Hocirca mtnimum menfort adproxima tantum
Compofla efleput&i partem ^uodcung^flt tpfum.
;
Ergo infinito mtntmum necjue terminus ^jjc;
Terraipoteritmol&s^y net^^ termtniu vlUts
EJfepotefl velut idconclufum esi margine nulla.
^mmo cjuodnonfitpars h^c ne^^ terminus vlltu
Isfon efi quodtantum totumfinefine repofcoA^
^^uandoc^utdem
^ vulgPts nouit velut altiusaflrii
Sepojitis molcs terrai ahfumpta fubadflt\
Mt tantdt molt mintmum efl pote maitis haberi.
Ergo menfort mtmmum/iapprendcre quando
e^ccideritpunElumyadcjuodmittit poTfj^o
cycli
jQ^ud^libet tnfiupctu ; tllud qnog^ mente tenebit
lORD. BrVNX NoL.
108
VttninimumminimononfCjfit dicere maim^
Et mmtmptm d mintmo efi certisfintbilepun Elis.
infpiccrcan ccntrum omnium parciuni
EXcjuicodcmcircumicrcntiacapiuntur
vnum icicmquc
ene
capitc licct
in
poffit
tcrminus. Hic oportct in mc moria rcuocarc.&: intellcxiflc qu^
fupracircadefinitioncm & diOindlioiicm lum miiiimi tum tcrjnini p/ufquam fatis non obtufillimo ingcuio cilc po/fit. Oportci cnim aliccr fcniicnicm vnam Ilatucrc partcm qua: a pluribus
pofTu xqualibusattingi^quam cadcm latcrn poripihabcrc vcl ani;ulos. onendatminimum,quod cll tcrminuspiurcs poilc ccr'^
min ircpartcs quam niinimuni quod eftpars. Odcndac minxminimorumcuius typus cftcirculus.in qucm omnc rcfoliiitur an^ulacum apluribus circumquaque poiTIt atnngi quan^
fcx,8c tunc conccdemus ci|ndcm vcl mininum partcm,vcl nuU
mum
lani
parcem,communcm
cllc pc^ilc
lerminum omnium qu:c X
can^ummo-
periplif tiadefccadcrc pofluntlineaE,nf)nautcm fcx
do radiorum tcrminum, & trium communcm partcm diamctrorum Ha-c omniafuntcitrapmncm concrouerfiam, rcd^,
qui! in primo iihro diximusfucrint perfpcilla Mox iiucmini-1
nium iiue terminum ponasacc^^umprocuIdubiojdcm opus cfl
vcaliquofui ficad ta^us.vndc idcm fiue partcm (iue partium
tcrn^inum dicat .neceHc c/hvccdiuerfis & oppofitis regionibuf
icingatur, Talc non potcff cllc indiuiduu
ccrmipus,fed nom
oppofitos cerminps minus quam cotacic(ecuiidum diucrlos
culi area,ac toia ''ph.Tfx dimrnfio diuiduum,
&
&
f ^o. Porro ici veiftaccm melius coiifideranii manifcrtum cft
f|ueii)admodum ccrca quadam (er|cordine,& analogiaceocruoi
le.i mcdium fcmper m;uus acque maius iia accipiendum occurrac.vcetiam maioracquc maioradfumitui circurnfercncia^aduCque vcquodctiam pcr fjc fphxra quardam cH ex mulcis partibug
coalefcens, a<i ionge fcpolicum circumcircacollatum, pon modo pars aliqua tandcm non fit^fed etjam nequeaUquis comparatarum partiuHi terminus,vt ctiam vulgoTipfius veritatis vrgcnic luccifatis concefluni ell:quamvis eius tci principium atq.cai^
Ta propter fundamentoiumj dodilcinc pcouriam illi ha^lenui
non fueiumaDifcih.
C A P V T V.
Vtadquantumcumque minimumfinccrro-^
rc pofitiue fiat progrelTio.
NEc tmnen
inficior
Quamhbet
ne Itbertatefiuare
emultis capiendopartibiu illud
Quod
De InVENT. MlNIM. LlB.
QHodmanHs
^ vifHsvult
ejfe
IbJI
in feEitle cuf^is^
&enfibm obie^a part&s cjHmnumlibet inf^
In minimumjimilifpterunt dijfoluter arte^
Totmvtpartcsatiu variandofecundo
Commediuifungeretuoy
tnfft^uc^^ labori.
Qmndoquidem cjuantiji eadem
vefitgtd trailcs,
ftnotaadfinjum ^uantfimlibet acciptarjtur,
Pro rernm medulopoteris cogitare mtnorcs^
Vt certos numeros dtflantia certaj^ feruet^
Tarttbmvt confiet cfutbpishocfuperatur ab
Tunc vt mentepotcs mu/tas tributfie latenti
tll.
Sicltceat claro plures adfcribere certo
Ordine^fic minimo Itceat dare mtlle rotundo.
Non operaprectum ef{ tabulasformare feraces
Quas extrema deditfecli ignoruntia nofiri^
Ouando artis venit lux tota extin Ba metria.
f^eru^m moxfincs non emigrando trigont
Expeilam has tenebrasitcs entis^ ordta lucis
Explicitata dabo^vt[ophi(s:funda1ntna ver^t
jQ^ueis Deui tlluxit clueant^
veniant^fubtnde
(que.
In vHltu claratafuo digntjfima rerum :
^l^m velut eft dtElii in minimo funt maxima ejuA"
QVcmadmodurorcnGbilcminiraum
(Inc errorc
qutmlibet
muitarum partium ita pofTit intclligi, vtccrto dcfinitoqua
ordine tum ad infenfibilc pcr infcnfibiliaprofundct, tum ctiam
per fenfiSiliaad maxima quscqua: confcendat.facili cx horu cju
fupra docuimusanimaducrfionc^ & corum cjux mox (ubiun*
gcnda erunt conicmplationc atqua: praxi poicrunt cxprcflc cd-
ram
racionis oculis adduci. Indc ctiam conlUbic x^ucm^idmo-
Hum partcs xqualcs concrcfcant, & tjuibus intcruallorum ordinibus
ccrcas
cac partcs.
at cju e dcflui us
lumactir.gcre^
tum
& difceiaere U
^^
TIO
BRVNI NO
C A P V T VI.
O R
D.
jDodrina! de alogis
L;
& afymmetris matreni
elfe icTiiorantiam
minimi.
AL
oga cum minimo careant qfiog^ di cere cjHdtd
CoguntHr p^opter^^ hoc qui n^yn dtcier tfli
'
Menjir&spoterunt^mtnifnoamentcs fine certoy
dicere fprcrunt
( Quodfane f ipfimenfuram
Extra zfum vt monadispromunt paucas rationcs ?
Hincnecab internps menjurant^fednHmcruyn tpfi
IndicHntvt pro noto mmc accipitur par
(ontinuum^ at^ impar altas. porro minimorurrLj
Pro cdico numero venit hcnclargtta poteflas
'i o Libera feSiori : non autem rnatcriei
SubieUA hocpatiturprorfits natura profecio.
tAt vero vt cjuidddm in partcs dtfpefiitur ACjjuas
eyftci^ parcs propriegenu^s hocfi vtrum^ tomorum
Pro libttu occurrityCui non natura fubaB^i
jidflipulatur vbifre^uenter fumerepartem
Ouctfitcommunismenfurinnonlicettlli
Out defintto minimo fine menfor habetur^
Hnncfane haud multas fpecicsfinire vtdebis
Hhjithmtctu vtfi cui monadts non perutus vfui
io
Exttterit^cjuinam poterit dtfcernere mutta ?
Narn paffim numero ne(j^ pars communis
vtricf^
Captanda efi^ni connumerabilis extet vterq^^
numeru4fimtUpro fortepetatur,
^ProximtPS
puaqtiocjj menfuram menfurfuere propinqtiaM\
Jilc itafit menfor vclut tlie ejfet numerat or^
^mbo arti numeri ^ menfur^sLfinta^ propinqui
Ouam tenebrx Incp^vcrofalfirmj^ corMrct.
Omxiis
De
iNVEfit. MikiAi.
Ut
Lili;
arymmctris magiiitudfnibus^ib
^Mnis
j/ignorantia^tum captandi miuimi prokcta eft.ium ciiam ck
rci fubiect* majjnituJo quxlibet cft diiii) quod icacx paitc
tra^lacioiie alogis tc
lis,
ft
qucmidmocium
cx diuidcntis prc^polico diuiditai.
mccluniic idco diuidi^
ptrimparia hx quJ: luuc contiiiUcT mignuu-
nos lupra diximiis
pradiicc atquc
pttpiiHa lum
ine$:quuproptercorum
ini
inrcnfibilitatcm pnm.v partcs inmicrsclub i]uadam indifl-crcntiac ^pccic confnndu.itur. Ta vcr6
iftel-cncia cjuam in craflioribus bpcribus ncq. itij ere ncvjuc
idcrc liccc.vt vbi frumcnti modiu vcl pcrtica in li.ieili Sc conarii gcneris mcnfuras xqiiales iicct diuidcrc cirra iion pcr mi-
imoium numerum
hat difltibutio
&
iridiuidui.
/n lufti io-
bus opcribus vulgus gcomcttaium videt, 'cd per curcnciaru
rincipii non valciaccipcrciatqui lantum pcr proximas p.rlcjitui mcnruras. Nos vcto quam bcne pciipc!ta-ii difterentln tum accipiamus tum pro rci conditionc concra.tcmus iii
cric manifciluni;
E i^uxconrc^uuntut
I
P V T VIL
artcm quantamcumque quota fit
C A
totius cxa-
minabo^&TtabuIas fiauum abiiciam,
^ Enjtbpu occHlttim minimum vt occurrat
^ ConttnuimhilumfHgiat
rationis
indi
amHjJim^
x//^ actemfenfpu nec defperare opns ipfum
;
jarudi eiuspofftsJpecieyConamina
vulgi
^^nt^ olim tngenttfiudto atq^^ labore petitum
Uuft^velutifauces a^ua Tantali adufi^s^
Slarctjium vultusq^ futu^fua eorpus
^ vmbra
^ breuitate reponam^
Oua pote fit celebntn
luce
^tpateat verifemita^
dudum ejferepertas.
Vrincipium prtmovalidum tfiudmcnteteneri
Yninimum natura agnofcat^
irs^cjua principtis certi^^acfme repofcit
rf? operdt^vt
Vropofiulucem obiecli.
"^rogredttur
^ omnis
Quando haudfinefine
mensvlU petens furfumve\4corfumH
iii
loRD. Brvni Nol.
maximHm^ vtjic
TolUtHrnHncjHa\nHnqHaad mimmHq^ profHndetk
Afccndens^acdefcendensad
Ind.eloco efl tllHdrettnendHm
mente fecnndo^
Vtpofi^Ham integrnm certo conflare tomornm
CognolH YiHmero^nofcas parth rattone
ao Conflantef^tlliHs (jHamcHmcjJ parttbtu : vtfl
Sex denis conflat (cenfHetttt) parttbt/ totnm^
Sex deni4Vtctbiu totnm pars tlla ftibtntraty
06lonisdHphim victbns, cjHadrHplnm^ ejHaternis.
'^.rftirA dtmidinm vicibns VenietQ^ dHabas^
ylt(^ trtens ternis^flmtlt ferie^^
tomorHm
CH7tBarHm inff^ictin^ nHmeri^\ t^Hapropter adaU^
Portiopertotnm vicibasfex vnica denis
Oflendet qnotafitpars totitis.-Hinc cjHocj^ partis
Accipienspartemvideat cjHot primamtnnta
I
ExdicjjHetpartis prtmtz. Sic^indefaperflt
QHiccjHam qnod certis eflparttbns amplttUy HIh^
Conflmiltpoteritformamonflrare fecHndta
'DediicendtaUtu. Stc partis cernere partem
ContinHopoteris progreffnfemper eadem
tjMenfnrdi fpectemantbtu^ ocHlisj^fnba^la)
qnantispro cnn^^ tomis traUabtlis (tcjHee^i.
Nam
^nj^ opere hoc vHlttisnonteperterreattlle
Snbte^a exigna partis, qnam prendere nnllo itu
StrHmento valeaS:,cjHamdedHcas(^^peripfHm
40 Tpfltu integrnm: praxim folertta prompta
iSIam tHHdt vt mintmnm clarnm[it no mintuipfitm
Quam qHdtUs matorpars vhUh expoflajidelt eff
'
OuandoetentmminoreH: pars cjnam comprendifr
fojfit^perj^fHHm totum dnci ; acctptt 0 tpfnm (tpflt
De Invekt. MrNiM. Lfu.
tt^
hftdHummaiHSyJi^uidehot tanto ampliUstfideeJi'
SenftbmexpoJitumyacmambH^ trad:abile certe\
'J^ffketjuot partes
comprendat totitu ipfum
,Sex ienis victbpu dedfi^um ( velduodenis
Queis meliHs capies integrum partibuprimis^
^andocjuide htc numerus natura aptijfimus ipjt^
AppofitHs cyclo inuentus radii eji per amuffim)
TuncreUquas minimo partes
Ahf^ errorepotes.
tributffe latenti
Nnlla ergo differitate
Vrgerisgeminis captas de parttbiu vtram^y
integrum cjuta confiat partibus.at^^ has
Stcnumero parsprimafuo complebit^vt amba
Certis
EitisdempartescjHarumquantum altera tenjk ejt.
Vltra dtmidium^tanttim intra eji vna remtffa.
Totum<jttodnotis conjlatum partibns^ fpfum
SigeminasfeBum in par.tes occurrit iniquas:
Acnoris (juanta ejiex iisdem partibus vna,
jReJidui mantfejla venit menjisraprofeSio.
J^uapropter nihilum differt
numfe tndicet ipfk
Parsminor^utveniM maioris peruia
duEl^t
SubtraElH : ^uoniamcerta ejiadte^io certam
Totiw adpartem, quanta ejtfubtraUio toti.
&
colligas quotafictotius quzcumque pars in ttOtz
oftcnU
yjj;
linca.
quactota ponitur fexaginta
rro immcdiato
principio,
v^cl
duodecina partium.
vndc opcrationis fubfcqucntij de
notandum ita fc haberc quamlibct
monftraiio colligiiur, cft
partisprim^panfad totampartprinia,ficutptimaparsadtotfl.
ue
iicqualibctleicundacpartispartf(quar
eft tertia)adtota
da partcOT^ficut tota fccunda pars fc habet ad primJ,
&
fccun
priraa ad
cotu. Eadem ratio cftdcquartis,quiniii,lextis,ficalii$dciDccpg
E)arcium partibus. Vndc patct in mea duodccim
partium,vnani
>;irtern effc duodccim vicibus : cju;
medietatem viginti
qUa
uor vicibus:eius tcrtiam trigiura & (ex vicibus, & ita
r-r^
/1
&
deinccps*
ittackttucquanKi^cumqwf faci accipiatuc raiui primjp^
ioRD. Brvni Hot
PtECTRVM MORDENTII.
H w ^
Itafmiplcx rcl ((ifuii
tit opus) duplicaia auc
triplicata^ qu* pcc U-
r~*
jlci:
totia* longiiuiii*
ncm
duodccics dcdu-
caiur VI pats B C fupcc
rc6ladiuila^ B, cuius
prim.T partcs func PA,
AR,RT,&c.6icft tcrpats vnius , tunc
tia
duodccics illa du6^a
implcbit quatuorpri-
^
^
mas
1-^
VO
g-
partcs, fcd appcU
lanturiftc paries fccttdxquaiuoc Si c(l v.
:
plus vcl
minus
tcrtiapars
(ad
raodicunt
alic]uid
quam
vnius,tunc.
cxamcn tciiiaruoi
partium; illud rcfiduumquodeft vltra, vcl
citra,dcduccndu duo-
C\ ^lccics capiatur
ipfum
vclCfiminusfuccitqui
capi poflit; alcera parf
maior vt pacccs
adiicicndas
alias
fubaltec-
natb ordine vfquc in
finem poflls infpiccrc.
Harcdedu^iopra-
^icandofit fupcr ead^
atqucvna lincainqua
>
H
^
partcs prima: funt
fi-
gnatf ;quar hic proptcc
cxplicationem
tindlioncna in fubordiuatis rctis ofteiidi*
nius.
f Partcs iftx fccun-
tcrtias fubt*^
4um progrcdum dprimisadfccundai.Afccundisad
m.nus cft quodacifo.
aiuc quanto
roagis multiplicantuctanto
numcri.codcm
munt: idco ocdinc quo crcfcunt
les
(vice vcrfalmci-
lubicao
dcnorainau pcc nuraocos attsnuacuc. vt patcc in
tri-
De
Intent. Minim.
atus iftius triauguli valct
2.
t^i*
ttf
fecundas, cuiui
pr op o r ti o n alis tr ian guli latus vale 1 1 2 .
ti2s,8c ita vltra,
ter-
Vltimus numerus
in.infinitumvaletvtprimus.
SCHALA DvODENARlr*
Kq^r vU dejeruiens.
CAPVT
VIII.
Secundus modus.
Amalio ^iuouiinumerQ
tibi rcEla
H
/
fubinda
loRD. Brvni i^ot.
ita
kAngHltis [1] ad calcem reEltisfiatuatHr ab vnd
adie^a tlUc,reltqHi^ c^Ua eff aqua) bajij^
Tarte
_
[5 ]
Bac tticjuerf^H [ 4^]fiat,reEiH4 cui artgnlus hioefi : [/
Nam bafis extremo
tcrti^t retta [nyiuente^
6 ]fit
recedat
cjHocHm^
Cuifidquedtfiansbaftse
perttngat
, in tlU
THnUo^cjm ad.ficlamflHXH
[
SubieHa bafis tnuentetpartem ejfe notatam,
10 AdfimtlarenotiumceH faUum eftindetrigonH[S]
DtfeBa medtusj^ bafisfipun^HS [9] tn tpjam
IncHrrttfeElam(\o\fiHXHdqHeabfiante[ \\fecabii
Hanc etiam medtam : [ 1 partbus rattoftibu^ tbit
1
2]
EqHocHn<^bafisdemanahslineapunn;d^[ i$]vt
tA^aparallela [ 1 adJcElam [ f ] reUquA tndicct
4]
illtc\i6]
xprej[asparte<[i 7] qu^ funthtcfortelatentcs.
jQuodfirefiduumqHoddamefl vltrdve citrove
Tumpartis partesforma JpeHabis eadem
Rurfum aliarn atq^ altam quoties opus ejfe videbir.
JSIam parili cumforte ventt quAcUmcj^ detnceps
Parspartcsaliascapms fibtconfimilareSi
SEcundusmodius facitiotacmcliot dcfigniturdcic vbi / reM
^B. % Angulus^BC. vnapars aaic^ta B C. 4 triangulu*
cxtremum bafis C.
ABC. 5 v/^ngulus rcftus in pun6>o 5.
C A. 8 triangulus 5 D, 5c G B F. propoftionalcf
i tertia cofta
D. /0 fc^a hiquam
trianculo A B C. p mcdius bafis puui2us
influirpundlusillc AB. // Huxus fcu linca parallcla ipfi A C, efl
CE iimcvliamABinpunaoE. /iquocuraq.alio punao rt i
punaoF. /4p irallclaFGrcliqu;ti<lcftipfi AC. /^adfeaiAB.
partes noue cum refiiUit id cft in puudo G Indicct cxpiciias
duo,quod veipcr fe, vclperahcru rcfiduil maiuscft examinan*
dumcxbaliB C. vtalia. Cuius opcrationis demonftratio tanaquam exprincipio imniediaro eft ex ea quac eft iheoremafecuadum&quanumlexiiEucfirtis; ^iadvnum trlahguiilatilf parallclaproportionaliiictfccaclatcra. Et
julotam proportionalialumlaicca,
itquiangulorum trianTertius
Invent. Mcnim. LiB.
^17
Tcrfius modus melior in certis c^iix obli-
que diuiditurt
QVADRA MoRDENTII.
G
iit
fojlcjuam
[ i ]
re^am bisfenis fartihpuaEiam^
imffris:fi.cjualis(j^adteB:a e[t alter^ [2] a^anglii
talem completo trigonum [4]
\de parallelamfeElat captt angulus
[^
^ElHm
^Jiltibeat
vMm
^uAjingtllatimfubie^is fartibu^dtc^ua eH^
^
fartts partem reciptt quamcrma^
notatam
tiam pariterpoffisjubteElum nojfe peramplum
^mpebajim^partcs namc^explicat ipfa prtorcs^y
perC^ hunc pun^um qui eft partis termtntts e^it
de ^xtremo^aut tricjuetri de cuff>idefiuxus
dfeUam partt ( vt esf dt^um) conjimtlarerru.
eadcin eodem pa6^o di*"
AH. / angulus redlus 5AH
compicndus A B H. \ Far;llcla fcdae a4
lErtius mqdus longe tnelior, vbi
uifareftaAB. a alierailli ^qualis
^ianguius fi Inbear
;uld IKi]ux eft a:qualis fingulis fcjfias AB (cxparribus.
h^c
;itcr cx fua mcdictatc vt cx punSQ t cadcntc rcla HL in pun*-
&
iiS
loRD. Brvni Not.
tium *, manired^turin comprenfo rpacio mafis ren(ibill BE
Itemex pun^o M. fiuente redlaH>ifG. ni^iurcitat fecundat
partes in fpacio comprehcnfo intcr r. & B. De rcfi ^uo JT^uni
c(l qiiomodoiteruma^endum & DemQnflratio cdcadptna*
^ue proxima,
Quartus modiis optimus.
Optima tum dcmum efl methodiu farui^, negoel
Qu^foficjHame^ltibifellabafis^ pars vna trigoni
tyi^a faralkla oppojitdt prope cufpidis ora^
Qud <jHot^ {vtidt^um efl) /i(bielis partibp^ cim
Kef^ondetfeUd^^quoties de cufffide aaattui
Terfinemparti^reEiaprotendttur indeXy
jQuantcun{j^yfedeHtriciuetrumA(juaU
Formandum melipu
vndi^ co^
tibi tjuo dtfiantia certa
(Jla
Qi$^latu6efi pariter fiSlHrnratione refirmet
Frofofi^
De Ihvent, MiviM.
-opojitfimy
LiB.
%tf
^ptttHs tihifiAntperuia cunEla
omnu.
uando paralleU eftpartes exprefaper
funtelemeta metrt^
C Charitum cythara eff, vbi
omnu
tfcr:pta,vnde venit rerum mare .grattaj^
HAtfiplicidefontefiuit clarata^profert
Krelt^uii reltqua, vtradiishinc tndej^fiexis,
fcit hac lucis neElenttfoedere
id
omnemangulum
iunUa.
fimilibus paMlUlis.diAantiw.aiqucpac-?
a:infodem parallelai ad omne latus accipete
omnium. Et hunc habemus pro fole intet mee
U5 0ccutret:
illimum eft
as : (juandoquidem folus
ipfe
fcipfum
C A P V T
8t alia
manifelU^.
IX.
Minima in circulo rcpcriam, &c triangulo^
rum Iphaericorum canones
abupam,
N non
confimiliforma difcinditurarcui \
* Qmtlihet tn partesyminimuj^ aduf<j^ notadatl
um tamquam primia confurgitparttbus Aquc
icrefcensradiuf, cuius
menfura minoru
^equatjuam a reUa, at tricjuetri capiaturah arcu,
HiMdimidiumbiscqmprendafurinillo.
>uando<]utdem in plano efi aliquid radio adiicietf-^
^odpro.fupprefa d reUq. curuedin<ifupplet, {dU
^t veropropmmfubieBum ybi normaper optneffondet partesglobus eff; vt linea plano
{efi
c^a^nadrat campi, n.ff mmJpharaleputAndum
iio
loRD. Brvni Not,
jPercun^^ tri^uetrum partes tpti adJimiLtre
pUno adpi^Hmfeu re^is
vndi^^
coftis,
Qut ritefpeciemfemperconferuat eandem^
Quando parallelo baji$ eft ffibie^4ten^r^y
^dplanetn (pharaJphdralisloaberetrigonHi
(prapertus : nullo prorfuu difcrimine vifo^
l^t proprtum amborum fubieElum nofcere pojjis
AdduplexJpeEiaregenus: Temereergo recenter
tnquetri meditatio multipUcata
p/ano cupiant(pharalis reddereform<z
jo ?fi^^^^
t
eff,
Claratumfpecimen\ ejuodidem eflac Ji vice verjk
Conuexa infacie rationem tnquirereplan<z
Contendat cjuiscjuam, In proprio fuaforma videnda
rgofubietio :Jed non vbt non potepraxis
(ejl
Vfum comprendi.net^ normam ex lumine mentis\
Vt ne(j^componet cjui^quam cjuadrata rotundis^
Jmpar^impariternoncum pariter pare quadratj,
^rditerquar/^fallens propriumfenjum at^ alienum\
j
Nam velutifemper nouafeSlioparsq^ refultat^
Sic noua menjura eft Jpecies 5
medium quia chord^
^rcusnonfulcitmedium. rationenecvlla
Comprenduntgradibus certis^adjlant^ vicijfim.
rgo nectotum menfuraefi tottus illtCy
Tslec partis pars ejfe
valetnumerofubeodem^
Nectali^vtipfostntra ejfeproportio pojfit
JisdemmenfurAjtgnis ferieve fub vna\
Sedminus errorisreputanthac arte fubeffe
Circulusin plures qua partes fciffiu abiuit
^rimas.hinc captunt hunc milUbus effe tomorum
Millcnisjrujtrayqutdenim comprenMtur ijlhine^
Quan^
De
Invekt. Minim. Lia.
iii
non veniet mator diflinBio
vflu
labormt^
confundendo
^rior} Atpartcsita
uando
ita
^on canon vt reUns ratiog^ exa5}a clue/catj
trtibn^ exiguis : verum occnltetur
vt error^
4c nnmero fiat tanto confnfio maior.
HncfinHum tabuU procnl abiictanturinertes^
Hmnoris cycli quadrantemfemper iniqHuni'
ra fuper radii^feu totumfiueper omnos
onctpias partcs reEli curui^ vt (3 '^f^
nafigtlUttm cjU(to^ esl cutq^ impare traUu^
t
totum quodcumq^fuis de partibHs
hifce
onfiat menfuram capientibus inde receniem^
4dpartis quottts progreffio fiet alttu
(tur^
iomentum. f^t nunquam medium medii accipien^
^uadrans^ti^ trtens quadrante nec effe triente
tcceptum poteritfuccedens ordme certo
in re^a expartibu curud.
curua exreEtd
iam^vtobliqueradio fubtenditHrarcus^
t
tc
particuicumc^ venitparsfubiicicnda^j
\Iec iuuat innumerdt
'/
vtpartcs gemtnentur iniquf,
ne/^ propterea minns opperientur iniquA.
Irgo velut nunquam venit vlla proportio certa
Vartibus adparteSy menfisra erit hetc quo^ nulU.
Ircul
proprium fubic^um in quo minimi eius dcmonftri-
ki^tiuc pcrindc atq. in (Charitura plana cyihara con^^piciuniur).
ftrph.Tra.idcointriang;ulorupra corpofc globofo xquilatcro
fformato & praxts &: fpcculatio pcrficitur ; quandoquidcm ibi
cmpcr partium ad partcs cft analogia. in plano vcr6 ca proporaugmcntum non potcft vlla arte vcl cftingi vcl
ionalis fcdiio
&
nouz occurrunc
ncnfurx. ncquc enim circinus duplomagis cxpanfis cruribui
luduplo maiorcmcapitinpUno aicum^ficuc duplo naiorcm
nodetari: quiaarcum fubdiuidcnti in plano
iii
loRD, Brtni Not.
rc&am iCcutncqucduplicatuf arcui ita duplo maiorcni com*
prchcndit rcftam f ficut duplo maiurcm conuexitatcm tc conctitatcm. Eftramennobiipcrfpcaa ratio qua circulum circulo
circumponamu$,vtco numcro 5: ordinc partiumcrefcat, vtin
planoaliaquidcmad arcuura a:qualcs partcs dcfinicndai ;ali^
vcro ad arcam Dcmocriti circumpolito gnomone continuc augcndamitancin cxagonum rccidat: ncmpe arcum qui prima
parseft,duabu$ fi mcdiciatibus radium illum dcfinicntc qul
gyrorumdidaniiasdcfignci. Scd & hic fabtilitatc praxis opus
cft.qux nulla cti^ra proptiara admittit dcmonftraiionc m. Not
vcr6quidquid circului & triangulusfphacricus in planopotcft
capcrcinhaftx Arauri muctouc, Brcffii uracuio,ac Arachnii
anguloapericmui.
C A P V T
X-
Polygortiam quamlibet delincabo , arcum vcl
circulum data rationcm diuidam,
Clrcultis dt^ arcHS certA ratione fubindc
Scinditur: vt radto fofl^uam djjhnxeru orbem
Inpartes fenas (jiqutdem hdcmenfuraferennis
Ttrma^ perjifiensyinternis peruia^^vnam efl
Obferuansnormam)tricjuetrifittermtnHs
arctu^
Nempe bajisgemtmjimplex at^ vna :fed vni
Cu Sfis ertt centrum, cjuod fi defiuxerit tnde
Cufptdeminaltertus btfecafje vtdebttur arcum^
Tunc totidem in partes radtus dtfcinditur vnus
o Incjuotpropofitus
difcindt concupitarctss.
^etn partts cjuanto a centroJiat termtnus abfian^
f^niusy ^gyri radit^fextansj^ minoris
Arctu prndaturymedtum cut Imea neUeni
Centrum anglo alteritis triquetriydefinityVt arctu
Alcdtetas partem ingyro bisfumpta reponat*
Extremo,vt bts tot vtctbtu dedu^ia perarcum^
Margtneve ingyri extremi duplicata refignct
De
Invekt. Minim. LlB.
IIJ
Tntentas partes. Cycliji totihs ergo
Ferqmris numerumyrAdix dabit bunc tibijextam^
^Ht qHdCuncj^Jiet certo pars notafub arcu.
Quandocjuidem deciesfi compertatur in vn^
^rcUy tnginta victbus tunc ejfe trtfitlo
Colligis tn gyro^ter quinis tn medioo^y
Cautclaadpraxim,
Tddtapars minor eH (juam cjUA traUarier aptc
^
^
Elim pro parttbus explicitandis:
Pofit. difitn
Hanc duplicato tibilufiranda in margtne\ nec ti
>
^rAtereattandem conleElo e corpore fumma,
Demere dimidium\cjuodve addere cumj^ bibebat^
J^elreliquaminte^ripartem comprenditOy vtante
l)i;cimH4i vtprdpnsoperu^^ccafio^grt4C.
loRD. Brvni Not.
114
QVomocioarcus HF
clata racionediuidatur. v. g. in tret |)ir
fubie^^o rc^iilinco zquicruro CHF. cuiuf
cuius pLanum bilecetur rett
Jaiuj diuidaturiii trcs pactes^
C tunc ab vnius parcis cermiuo [ circumiluencc habeatiic
arcus 1 K, qui cercius mediatim fumptus in paicibus I G> G /Q^
^uabus vicibus pcr excreraam periphcciam dudus dcHniec vnam
ces^
trianguio
illi
&
&
Securius nil minus operabereper ctiangulum zquiH F eodem patto concredaco.
^tp. Hocquoque pa6^o daca racione diuifo circuli fexcaiic^
ft C, poces daca rationc inccgrum diuifillecirculum,i5c confcquenccr quacunquc polygoniam dclineartc. Trincipium proxiquo hxc opcracio ilemonltracurell proxime fupra didu^
parum.
crucum C
mum
C A
V T
XI.
Datumarcum quanta
fitcirculipars
iudico'
INdevidein pUnovtveniat^uoc^
circulM omni
Expartetnsficuti4, cjuotiesratw ejh data toti^
Ant qnotics
perfe) ex interniSyahs(^folutc\^
Simpliciter moks veniet jpeElandayfuoijj
Jiiomento atj^ fuis compofia efi partibiu
ipjk.
Fitprtmo cyciumfignataparteper ipfum
DeduEia^ totiescjuoadfint veftigiaprima
Progreffurepetendanouo.
Tunc fifiitotn
tpfi
Limtne^decutuscoepttpun^lotre per orhem
Circinm alternisreuoluttis
paffibus
A/V^
Confpictas primum quoties gjrauertt
Quotoi^intot gjris complertt
ille\
deni^j^ pafftu:
Dem pafum uumertis cyclorumdtfirtbuatur
ExalUnumero^vt quam partemjingult eorura.
Concipiantvifo.nihtl vltra follicitere.
Nam veluttn cjuatuor cyclis vna efi duodcnis
Pars vicihus comprenfa : velutpars aEia
tricenis
Perquatuorgjrosvtcibtts^notavniusvnaefi
Septi^
De
InvENT. MlNlM. LlB.
llf
Siptima.dimidiHmfartiscui vnim addas.
Alius Modus data ratione.
ffiadidefn cyclipoteris comprendereparte
Jn tr&ivelquatHor^velqHinas^quemfecuijje
Collubuitpartes\alio numerove petijfe.
Nam Itcet adfenfm minimum defcendere quotqnot
Inpartes lubeat cyclumve arcumve fnbaUum
Quod rei tamen ad minimum^cjuo regulat illum^
Etcentrum^^atommquAplana efi area certis^
Radix (vt diElum efi) propria efi fenarim illi.
\Quapropterfena^ in partes atCL trtcenas
Sctndatur cycltJextans.quas dtcereprimas
lure potes^qHibm Aqualisfubtenditur vn4
10
toRD. Brvni Not.
j4d centru
velHtitriquetrii monflrAuitArAclinH
P^rtii ad cxtremum mimma^ inqmrito partes
Tertius modus.
tA^fitfoftquam data pars totum eft dedpsEla per orbc
^Slectamen dicjHatogj/rHm cum Itmtte clatidit
Sedtra^lnfiiperatnoncerto velfuperatur.
Partibns adjcriptis tibipleUrHm fiat Arachnis ,
Cm lattu hafid maitugjri radio exeat\at^ hi
lunge parallelam primis in cufpide partem^
40 Inde mtnuta tthi viniant claratafecunda,
Cumreltcjuis^velutt pleBrum perqutrit Arachnu^
M
Artcm
non
P (]uotancrociu^f/cdcKnitc&
data raiione, fcd fimplicitcr iudicar^
abrolatc dcHniius cfl /cmicirculusfcu mcdiccascotus quadrans,(cxtans> &c. quxnon cx in*
^ituctonc , lcd ab intrinleco rci capiuncur) triplicitcr accidit
Piimo uulia fublU^ita mcnfuca (ed fimplicc paccis dedu^ionc.
circuli
Sccum*!
Minim. LiB.
E Invent.
ietundoipfo
117
dc patcibus inirinfccus dcfinito circulo.
Tcr-
ki6dere/5diioabvnapartis datxin gyrum deduaione. Coningiiauccm quacuaiqiicdata rationc diuidtrc ad minimalcHCuisQoa aucem rci^vbi non cll danda ratio cx radiccm ft naiii,
C A P V T XIL
Communcm menfuram inucniam.
TUcet in prtmam ^nmimHm dejcenderep^rte^
Communis qtio<}^ menfjirA
tibt
CQmfertendA
Propojitis cuniis ccrta eft largtta faculus^
(nk
Aloga [cjH^MEla eft) parsplellrt tn cttfptde Arach^
jQ^andtJadieEla venit parttsc^foluta per omn&s
jQueis optis eslgemtnii qtu regula tottns vna effy
Compertamfactt ejfe tomumy in magnoq^ cluentem
operisfchalagraduatonomine diiiam (uat.
T)eci
Rhythmictis injimplex quodmoxpropria arte refoU
^l^on venit in praxin cjuia necperfe capienda
Occurrit. Porro eft h<tc conftmtlarcperamplum
Tum demum Jpeiianda tibi pcrc^ adftmilarem.
^loganecttbtfuccurrat doU:rina\carenf^
AietroJis menfor^ cahones nec^ multiplicentur
Fruftra\ vtperpetuonunquam inuenienda fequarc
JMenforem^fatisfaciat, menfura propinqua.
Communc
totum
& communis pars
menfurac.
JSIamgjrum mediumfuffulcit dimetrtiSyato[^
Quadrati vicibus ejuatuor complehtle cofta eft^
^c
fenis radio : certa fcrie^ vtdebis
f^tJimminfHra cjclustj^
^ re^a vicijfm
^^^j
'ii8
Brvnt
loRD.
Noi*^
Vt radius ratio eflgyro, cjHoq^ qudibet inde
Certisprovicibture^la
efl
comprenfa fub arcHj
Brejjitu vt monflrat quandoq^
^ anghuArachnis.
Sedpropria etusdemgeneris menfiira per omne
efl
Sph(traleinfphdtra^trtcjHetrHmplanHm^ trtgonum
Inplano^cjHor/imflmtlis de cnf^idepars efl.
XT^T mfnimum primamf|. partc licct
intfenifTe,
itJi
&
& cx indiff e-
rentiaTuppoliri niinimi arcas
minimxchordae vii cftai
poffibilcmcirculi c)ua(iraturam,ncmpcab cxtrinfecis pofitionibus (quiaab iutrinfcco non cft poflibilis vt ortcndcmus) &: pcr
Communcm Item iuuenilfacillimum,inuenirc inquam, vidcre> fic nomiarcjlicctin datismagnituiiinibus minimi fcu primi &propri
iliius partis cxiguitatem traderc nequcamus. Coramunis menfura duarum rcdarum
hctcrogcnca cfl circulu5,per qua BrcP
/lanooperc examinentur. quotics in codcm comprchendatur,
cuius maioreflradius vel diamcter. Minor vero chorda qualis
jualis eil. Homogenca menfuia eft triangulus fphxricus arcufi
rt :tilineusrCharicum ncmpe cythata) redUrum. Communif
Item menfura nobii ert: duplex, Totum vidclicec diuerfarunt
parciumi &ha;ce(l indfre6^a. c pars diiierforum intcgrorum.
pcrimctrum duntaxac accipicndam.
fc
mcnrutam
cffc
&
&
&
hacc cfl direla.
Frimo
modo duodcnarium
eft
mcnfura
communis omnium contencorum fub ipfo^ vc vndenarii quod
contlneccotuin cum vndecimapartc fui^denarii quod concinec
tocumcumquincaparcc fui, &c. Secundo modo Ternarium cft
mcniura communis fenarii, nouenarii, duodenatii. Mcnfurt
communisprimacft vna,nempeminimum,& hoc duplcx,^ini
'pliciter.&(iceflapudnaturam, & in gcnere,& itaadhuc dupli
citer.ad fcnfum videlicet,& ad cacionem. k his modis iiccc nobis inuelligare & inucnire
C A
V T XIIL
Qpo ordine^ &quibus partiumnominibus circulus diuidatur.
T^ArtibHshicprimoefl dnodenis circHltu extant^
JPar$ qnxjg ordinibns dnodents^ atrta^ ordo
S^rtitHr
De Invent. Minim.
SortitHrtotidem.
Atrium
Lib.
Totidem^ mbtlia ejuoda^
i^^
deincepferiehacnumeroq^fecjUHnttir
tlatera,^jpacta,^fedes,^membra,^eorum
Articuli: '^unejuam miht perturbabiturordo^
*Ac methodus patefaU^d femel. Tabularid turla
,
ExHlet,^tri^HefrtJph<eralis tnertia "multa.
Hispoterisquicquid cyclns comprendit
^arcm
tJHettri,vt reOi ef curuteHfinita
potefias.
H/Ec
partium denominatio appofita magit
ahoquineque miHus congruens.
eft
oranibus:
Schala progreffionis re%enarii in partibus
ad
minimum, iuxta vulgarem circuli di^
uifionem.
o4(ftf
W^^ooooooo
ooo
io 077tfc;cJooooooooo
1
a 7 9 6
itfoooooooo
^75>P3 i^oooo
o o o
^oooooo
777^0000 o
4<^^5
I
^i^tfoooo
6*
o o o
3^00
C o
lORDANrBRVNI NOLANI, DE PRINCIP IS MeNS VR>E ET
I
FlGVRit
LlBER*
V T
ii
C A P
ad plurim*
ProPiclTio a m onade ad pauca,indc
^ vrq;adinnumcra,&immenrum.
Tmotiddem in Tetrade,(3Tetrademin
monade extulit oUm
Pythagoras Samita Lati* TeUttris alu^
mtipu
Qui Momdem itt Diadem, 'Diadem in Triadem^
Triadem^
Hanc demcfjfinei
fnTetrader/tdocHitmigrantem.
Et nHmerumrerum dixit momentaoLhalfere.
cjuo detade fluetite
perfe prtmo eff mtmmum,
Nam
PrimaMasfequitur: quialmea rcBaduobut
y Timbm inclufa obliefuoprior ordtnegyro eFi.
Quigenitur ejuattdo conflantem termtnut altir
CtrcUitjnpunUumcifioadfitreuolutmeundem,
%eB:a^cotiiinuifiuxusvefligia iunxit-^
t^oxplanuminuerfumcentro
^
conflante reportat
Corpo
t>t PRiMt.
Uivsl
ir Fie. tii.
ijt
TenderecominuAmolisreliquHm Adgenw vUumt
trtplex tantum concurrit dtmetrtu
vnum
^am^
ptfunElum vtreausftetangulw vndig^ confioHt^
'^ddevtipfAmonas,dias,^triai, (Stetrasomn
PrtnctptureferHt. Monas eHnempe ommb''td^uod
'Pr<tpo/itii eBjimplex^cuiparprimum fjinc
dtas ad-
HtHctriaseJi-tmpArprimftfequttur^demde
(Jl^t,
xo
CompoftumextJiisreferenstetras. Acmonadttrtt
AdteElA numeriJpecies complent decadis vim
CUudentemnumerotomneSynumerumnumerorfi.
Eygo vbideminimotan^uammonadeingeneretji
CompletaeHnobisJpeculatio^nonviokndd
BerquirftfericideAHKHdiccrepHnm.
'i
loRD. Brvni Not.
jz
^l^mifie ^uo ^uanti dimcnjto fnma
ScdprtHS esi oper<efacnpenetraltafentts
notatur.
Irefalutatum,^ Itbamina carperepnma,
o f^uando tnfnttasJpecies cjuihts ane vagamur
Natur&adcertasprimnm reuocare liccbtty
^msmensaffinispauclscomple^itur,vfyj
monade omnis ha'tAd mentem primam numeriin
.
Vtrtut&s aBumj/mul. Stc ordine
certo
(bentem
Senumertts(monadispndensafohte)propagat.
prtma
Sic arti natura deditfundamtna
QueisftmikfingatfpeCtes.Moxj^
iisce elcmentis
fnnumerum incurrat numerHmvario ordinepofiis.
Proxtmtor menti quanto efi magis ergopoteflas,
oTanto etiam numeri confufo ex orbe reeedtt\
Vt ferits tandemfmplex perdncat ad vnum.
nAil ratio toto noneH conamtne tanti,
adfecjuutetur.
Vtfe compoflafimplexprimum
Sedchaos interdum exglomerAns,numerujj,propin'
...
9^^
Stmonademinfequiturconcernens ordine tnvm,
Autgemino,auttriplici:cjutaflmplex,abf%foluta.
Nonpotiseftoculisfieribeneferutanoflrts.
vmcum,abn.U.
, TNiuetrum Xcnophani nie^aphy firo vnum.
ad natut.m.
V.um. Patmcmdieiurdem difcipulo a d.uin.tate
a natura.ibus.
cAriatutaadDm.r.lia defcendenti.tutfumijpe
contenJenti ttiplex dein diuinam (peculationem
Scu Mater.aluer, FormaLitut,iri Sfteau.Typc^rchetypo
Nem'lltet,Effic.eutet.Vel xpiicatim,complicat.m,lummat.m
oetnatutam
peinNumero.lnOtdine.in Monade.
Omnii.petTotum.Vbiprimomodo
SmguU
pef
vu.ucrfum Subli.ten-
tet.lecundo Confiftentet.Tertio Exiftentet.
Immobilitcr.
litcr.fecundo ^tabilitcr.tdrtio
C,o.
pct
fc.l.cet
ell
luxtatationemprimiadquodl.bet
PnmouemiVfobl_
fp/^"!Vft
mfe vn|>^ft'
communib.h ^toptietate d.llindum.fcoifir. &
De
Phinc.
Mens. et
Fig.
Lib.
133
Xuxta fccundi racionem ad omnia conucrcimiir^quar ab eodcrri
principio mannnc, In eociemconreruantcpcrfcucrant.Scadcundcm hncm confpiranc. luxta abfoluciorem ccrcii contcmplationem cxperimur vt particularia omnia ad cercas fpecics^omDcs,
fubinde fpccies ad lubaUcrnaca gcncra^quse tandem ad vnum
j:cneralilfirnumquecfle,cns. idqucad abfoluMonadcm alccndic. Ibi vnitat
numcrocum omnium fons^multitjidiucra omncm aiquc vaiielace, immultiplicabilis &: inuariabilis incommunicabilitcr, 5c
compofiinuatiabilirer coraplcdtitur. Sic alucc in tcncbris
communi(fimum
lirtimam cnticaccm, Vcricatcm.
&
afccndimus ad luccrri limplicem & abfolutam vtabillacognitaad iftius iudicium, cxamen,atquc modcramcn dcfccndata
n)u$.
f Nihil
iam
differtjvt & aliquo paloim6 ctatque prxcipuisnon conucpiat cum coaquo
corum qurfuntita
in pluribus
diffcrt. &.cui concrarjacur. nonenim contrariari videmus in elcracntis naturx quippiam,nifi quod cura altcro in ciuldcm fub
icCti conucnit appctitu.vel faltem infuiipfius confcruandi ap-
pctitu:Hinc contraria omnia propcct communcm vtriufqu
matcriam in codcm gcnefc confiftcrc ctiam vulgo philofopha-
rum
cftmanifcftum,
Nihil item in vniucifoadeo
cft
exiguunt
quodadcximii intcgritatem atquc pcrfcdlioncm non onduNihilitcm maium cft quibuldam 8c alicubi, quod & qui
cat.
buldam 8calibinon Cic bonum & optimum. Hinc ad vniucrfum*rcfpicicnti nihil occurrct curpejnaIutnjncongruum;ncque
ctciiim varictasatque cotratictas cflicit quominus pmnia finc
optimaprout videlicct a nacura gubcrnaniur.qux vcluti pho-
nafcus contrarias v.occs cxtrcmas acque mcdiasad vnam omni
(quam polTiraus imaginari; optiraam fymphoniani dirigic fic
pcrducit. Sed de iis latius in libro de principio &: vno defiuiuinius^vbi cxprclTius oppofitorum omnium coincidentiam maiiife(lauimus,&: optimum philofophix olim defunda:^ &C mo-
do rccupcranda-principiiira
rtftituimus,
AdindiffcrentianiiUaraoppodtorum omnium exa^iiusapprehcndcndam qu pcr contcmplacioncmraaximiin minimo,
& rainiraiin maximo dclitefcit, miaiinc potcft humana ratio
dcucnire.
Nos per viam coincidcntia: dimenfionum ad corum quojfuntin natura.S: circanaturam fpeculapionrm in hoc
gcncrc contendimus. Animduettenccs item quemadmodum
ad multitudinis produlionem naiura iuccdat explicationc Mo
nadis inDiadcm. Moxquc Diadis atquc Monadis conbiuationc in Triadcm; Rurfum Monadc cuni Triadc.&: Triadc cura Diade conipofica,acqiic his aliifquc cum reliquis.perpctuo ad innumccabiliuraprodudlioncm variarau'cipliciquecoitus fpccie
promoucns,q!iam nunjquidem in numcris atq menUitis, mathcmaticc:,aliasijarciumclcracatisphyficc, Itctumq.in idcali.
1
(
loRB.
i|4
Brvni Not.
fupra^ae mundaniquadamproliHcaluce metaphyficc Q>eculi
mur.
Ad pro^pfitum ergo praercntis contemplationis app!icanMonade noftra qux efl puadus in propaf;andam multttudinem fuo contendimus ordine,vhi Monat ab eflc abfoluto
cuafcritalicubi fita Monas, hcic quidem atomum corput^heie
vero pun^us. Hic autem ad altcrum conflitutura hnem feu rcrminum deflucns gignir diadis hmulacrum lineam. Qu^ duobut
^6
trs, f X
finita terminit aut
vagc difcurrcns nthil concluderct/iimarcc,
^gurarcti vel in certium tcrminum
communem
applicabic,
fic
tuncprimafiguratriangulaconfcquiturjn vno ordineprincepi
vel vtcrquetcrminus ih ffipfumcircaalterum conuerfut rcHe^itur,& cunccflprimaa'iu$ ordinis figura. Hcquc cfliMoliadi imagincpund^o primaprodulatrias. Rcfta,Triangulus,
Circulus, qujc omnium charaftcrum,figurarum,& imaginuni
funt principia. Subindcquede triadis ifhui primx ptrticularibiis pnncipia omnium proximaconf<>quuntur,vbi tripliciter re
^acum rc(fU iM angulum concurrit ad triplicis rriar^gulj fpccicm educcndam^quz tum mcnfura tura mcnfurahilis cum triplici
circutorum otdine compcritur. Sic c Mathcmaticis ad pro-
fundiorum naturalium rpeculatix3uem& diuinorum contcmplationcmadfpirAmus.
Primum tiuentepundoefl lineatT^^a qux fi vno ertrcnrio fixo altcro moucatur vfqucad rcHcxionem in idem pro*
Sucii ylanum> quod fi conflante centro inucrtatur fcmicirculo
in fcraicirculum c vefligio conflucntc producit fpharram. Vcl
Vbi fluxus punfti dcditlongum,fluxus longi latum, fluxui lacl
profundum ad qnartum magnicudinit genus non efl aditus ,
:
quiaineodcmpundioG non plus quam trcs diarnccri
B
longum, C I) in altum^ F in profundum (c interfccabunc.
f i^.
19
Sicucigici^rnacurxordo requirica conccmplationc mi-
jiimi ad linez progredicndum cfl contcmplationc > fcd pro tum
jpflus tum aliorum quz confcquenter funt habenda dcinccp& a-
podid^ica raifone confcqucnda/enflbilium omoium formaruni
lc elcmcnta prius af^cramus.
Intcllc^lus quanto inferioc canto inmaior! muItitudiBQ
If
rcherypos
confiflirquippequieoaprimamonadc mcnte fuprcma vcrfus
ihatcrtx rcgioncm dcgcncrac, vna vd altera vel mrnimc muhis
tdcarum ohic^iis natura opifcx infocmata innumerabilc cum
{pecieruga iilarum compofitionc varia,tum pro varia materi^p
cfifpofrtionc fnifi horumalicrum ab tltcro eflc mclius iotcUiga; muita qu videmus rcrum gencra cxplicat. Ars dcinde d
fiuto formatom naturalium numcro quam multas componcnAoatquc diuidcndo canccrnendo itcm & abftrahcndo, quam
^nltavalcac cum rcfcrrccum ad & coiitra horum fimilitudi|Lim
(^Htni^ere
^uisde/iDicU w^u&mcn
&
iiiud aicis efl>vc ck
De
Princ-
Fig. Lib^
Mens! et
ijJ
ad inacfiniia conrcqucnna ptorincipiii ccrcis arqu? dcfiuicis
a dchnitis paurisjirdcmNaiurx
crgo
fimiliiuainc
In
Lhatui.
rcceptu clcmcuus, a4
omnipiomilquc
Lff foccundilTimis.
Jipcrumnumctororum ratio^fs accin^icuK,
*
P V T II.
P c implicatione omnium> & explicationo
C A
in omniatrium figurarum.
SVnt tres principio archetypi
quarH m fdcie onmii
Momennnorma eH.n^enfiir^zj^^at^figura,
Pofrtmam Phoebo, cjuadratj^ fecmda MinerHd^
Tertiaj^e^l Feneris. Siqtiidemprofrmmj^figillum
harum in vultu , ^ficreta profundo,
^gnofctint
coibit
Cyclns vbt quadruplex triplict proforte
SfcentrHmautvnHm,aHt norma vna complicet
(mnes
Senfibtlis cjcltis qnoA attj^ trigonafigura
( ctjfim.
jipteconftttuit and^fnnt menfnra vtciffim.
Nam mintma Lc dnofnntMc maxtmafunt^ viMaxima qud cyclum compleBttur vna trigona eB,
Et minima in cyclo defcripta efi vna trigonay
Solum eadem tnfcrtptum portat cyclHm^figHra.^
Sed capit infcrtptas dnntaxat circulHs omnes
InfcrtptHsj^ venit dnntaxat in
omnibtu idem.
Qnare velftmplex,trtpltcifpecievefHb tfia
MenfHrtsmenfiiraesi.atq^figHrafigHrisy
LHminetHmclaroytum perfactlt omniatraUu
Indicat atqjactt radto
Ergo ex integro
cfttdtcHmcj^
pet nnt nr.
dtfttngnere cun^a
^c dare ab integro canfam
cHpimtis^
'de partibn
cunBi^^
Jp^tpriHsipfiHsjpecieiComperta recepta esi
;
/4
D R D, B R V N
N oY.
Qrdmen4tur(Zy(jHamJttpatefaEla deinde
Qompojiti JpecicsferJingnla
membra tomosg^^
Srgo librt afpicitofacies qHibm omnia coram
SHSpicioiyrelegenda ttbidem Jingula Jknto.
^yidnHmernmpartcs homini^ remcare
volentiy
Integerante ochIospnmHmfit hypojiajts ordo^
'
IndefHisgradibvisminimatnqHdi vifceratandem.
%^ SoluHntHr^veniantpropriii
referatafignris^
M.enfHrisjfignis^ rattonibtis^ ojficiisj^ :
Stc niperpetHoprdfiofint CHnEia fntnray
Jiiatori h<&c ex parte tamen cape^prAcipnaj^
Stc tibtfHfficiens fpectes obielta JigHr<t
esiy
Nefit eppu verbis cjho demonftratiofiat.
Sfcnontn laceri^^dtsferjiscjf^ vndtc^ membris
HyppolitHm agnofces ; necj^ parte^^jlitts efje
Comprendes vere:fed tamcjnam longttu aUa
jQnantHmHis ochHs captantnrfingnlaper Jcy
49, Snnt confnfii magis qnta partis condttionem
\
Formalem hand refernntyne^certttm totti44 aUnm.
Nam partefn^ ac. totum collatto ^ ordo reflextm
Indtcat. Ergofno vtrtn toto ofiendere parteis
Propojitnm efi- nobis\facile vt deinc cnnHa proben-
TamcjHam ex internis apprime
cognitioni
(tnry
ObteU:isyCaHfis^propriisyat^ immediatis.
Ordo tdem certtis cjnalem nattira notanit
ISltmtrHm excelfa coeHnttbn condttioncy
Vtformatornm ttbifingnla in omnibtis atcj^
o
CHn^afigtllattm ac proprie expltcitentnr tn illisy
\
CHmcfHtbpis adcertam feriemcoenntta confiant.
Etfcoptu hetc artis demHm^facrHmcj^figillHm efl.
IN
De
Princ.
Mens.
IN CAP.
et Fig. Lib.
II. III.
137
IIII. V. VI.
Clrculorum qaaternarium n6 nifi tribus liifcc qui modo pro
coibunt: in hifcc oranes
modo, fed etiani inuenicnrurexplicitx.vclin vna, velin harum duabus vel iiicribus,vel
figillatim,vel duaium vel crium complexione, quarum excelleliamadmirabilcm facillime per applicationem ad inueftigandum,inucniendum,& iudicandura coniicicmus.vt per fc ipfum
quifquis vel mediocri ptaeditus ludicio compercum habet.
f 20. Sic efl ordocognofccndiatoco,&: vt confufo ad partes
di(lin(flc,5c apartibus diftindlc pcrfpcclis ad cotius dillindam,
ponuntur diftcrenciis
colmomerricx figur* non
prolifidc
implicita:
dcmum conceptionem.
f S4. Si quis omnium
exadtidimam atquc breui(Iiinam quxtatdcmonftrationcm ad Hgurarcorpus cum principiorum refe-
rendorum applicatione, relpiciat viciifim cniiu totum partiunx
omnicatc,& partcs omnes acq. lingul* inte^ri totalicatc comprobaacur.
C A
Fabrica
E
if
Nvelfit
V T
atrii
III.
Apollinis.
mfacrdtJpectem te extollcre mentis
PoJJiSy^Havidea6 qmbt^ atria Apolltnis apte'
Ordinibm conflent : ac[int coram obiictenda.
Perctttis 4 Bacchi cjtharadpu Afollofurore
Conflttnat dt^ lucisfundamtna prtmay
Conflantis Bacchi in medio ciuia facra perambit ;
Vi medtnm moxfe ctrcumfiuat ille viciffim^
jQuatemts ^gyri dtipltcisvefligialtnqHant\
Qh^ quoq^fegcrniYtofindanttn cardine^ qHorum
OccHpat infernHmfpecits veneranda T)tan(Zy
Et Charis acceffksjibt fiianis vendicat altos.
Apollo T)ianam
T)ein Bacchks ctrcnm CharitcSy
Completosperagnnt curfns^propriam adfiationem^
Connerfltandcm. QHadrnplex mox cardo viarum
jExeiptet totidemprafentia n nmina.
Nempe
J 5
I O
D.
B RVN
N O l.
Dcxt7'a habet Erigone: oppojlta Hermete^ JiniflrA^
^ntr^rfum efl Fortma. louispincerna retrorflim^
ErigonereEia Fortund adpellit zn sideisy
Iftaj^pulfa vagiveniens Hermetis
ad oraSy
HHncagitinpuerivalHOs Ganymedi$\at tUe
ITendtt adErigon^m curfu breuiore puellam^
Atrivm Veneris,
Erigone femitam Hermeti^fibtflernit in aulam^
oyitc^
aditHm pariter reUum Ganjmedisab oris
De
Prt^Jc.
Mens. et
Conceptat Fortuna potens.
Fi
g.
Lib.
tj9
Ifli^j^ pcraElis^
^Madrtmi tnfpicupu meduisftattermmu6. fnde
Juppiter tmmottu remanens per centra quat erna,
Jnjignlsprims, tetradislongtnqua cjuaterni^
tyfctingens,radiis extremos indicat tlle
illinc
Htnc Mars Oceano aduerfatur,
Neptunus tota atq^ Pluto regtone recedunt.
Jnde vbi FortunA ad Hermetemfemitafe^la efl^
Et Qanymedis tter cjuo clarara ad F.rtgonemji
Ftnes.
Tellvu cermturiHinc.
Subductt \ Rhea hinc,
Queisita diffofitis^^vtafit ^ua tendat Apolio
Duplexjotnc Charitem vifens tlltncj^Dianafn^
Conjimtlcs proprio Bacchmfibidtrtgit orbe.
,*
C A
Fabrica
V T
IIII.
atrii Palladis.
SVcceduntj^ locofubltmia templafecundo
Talladisjoeic vbiprima fouis nutriminaprofert
J)tue6 Amalthea
^ hanc Bacchis pinEia facerdos
^rotenfiradiinorma ctrcumfiuit^ inj^
Jjuflrato repertt gjro fex ptfta facc lla
Nempefibiprtmum, Cerert ereSlumj^fecundum^
Ordtnedetnpofita ^partlt difcrimtne diflart
Euphrojyne,(3 Flora,^ Gala he^u
I>etcopeia
Galtt hcd
Jnde via efl iungens Cereris facra
Vna^a^c connelHt Floram altera Deiopeia,
J^uasfecat Euphrojynen cjua reVtd Bacchi^ aciret
JJeicj^vbidtfedaefi Cererisvia cernitur Hebe,
jitq^ vbt Floralisvia fctnditurlo videtur.
CtrfaHebenBacchi^prcaJum^ EHphroJjneibit.
140
oRD. Brvni Nol.
T^er efUAtHor dfipUcis nodos gyrt qzibiu amb^
BisfindHntgemindi produEias mte plateas
Bmaper im^nenfHrn via tranfiatytn^jHpernii
(ardtntbpurigidt
hincnnmen Jpc^ato Thtonei^
Inde pHcllarinon vltra errore fngacem
Lotonydegeminisj^ infernis candtda Maia
Hunc tenet^aduerfo efi in cardine Natas illtc^
DeincHebe^squantHm hincdiflabit ab oreThioneiTantum OpsadLothon dtftabtt ab oreThionet^
AtRIVM MlNERViE.
De
PRINC.
MeNS. ET FlG.XlB.
^jit(^.Falc6mediatMai(e.
1^^
intra^ Naiadisoras^
jmercuriigenetrtxj^ Talem mox clara perambtt^
jicferAmaltheammedtam propria tnde rcHiJit.
Sic 0*
'
Opim circnm difcurrens ille Thioneits
Helleffontiacfis modo Lothon comprtmit vltra
Non volucrem^atfixis confiantem dcnij^ plantis.
Deinde ab Amalthea per Opinc]^ Palemcf^ recedit
'
ReElttsadextremaspartcshmcindej^trameSy
Cuipts^Spesfinem
'
hmc habeat Rhamnufiaj^ illum^
Anxia pott hac Spes retla tranfctrrrit ad Heben
Atc^ vta totidemprodu^apajfibus vna
Ftntbu in extremis videt hortos ejfeQuietis.
Indead Amaltheam venit,^ tot pajfibus vltra
^y4d Khaos adproperat dtre^o tramiteportas.
'^
Hinc vt eam
^
Illiiu
excipiat Rhamnufia Itquitur loy
cteUisHsibosj^peratrtaVeftA
T^emplafubtt^mcdiumj^ tllinc contendit in orbcm^
Vndc detScythict conttngitur ara Zamolxis
Qua breuiore focum trallu propriumj^ reutfit.
"
'
TTunc iubet vt
V^eftdt
vta rc^dfit Kaos vfj, ,
^efiuat ej^ Kaos fiigentis ad ora Zamolxis.
Hdtclincjuat cupiens attingere clauftra ^Quietisy
Etpropriis tandem laribtu Dea veftafiuatur.
Etiphrofinem
*
^Bacchim Spes ^ Rhamnufia
reBis
Attingunt femttis^gjro infcrtbuntj^ cjuadratum^
Adj^ viascjuatuorqueisfunt fepta ora Minerudty
Terrumpcnsgjrtim Hnterior viafe applicet omnis^
Cuitis in extremo vtctni numtnis ejfe
Defertumfcito^cjuodgyri accedat ab oris.
ti4
loRb. BavHt Not.
C A
Fabrica
V T
atrii
V.
Vcneris.
ENP^cneriscultHmjan^um
^ venembiU tem*
plum\
Jn CHitis medio pater eFi Amor ingeniorum.
^rcanHmejuadrHplex
Hos
'
(tcjHis raditi^s
cyclnt concentriciu AmbiU
dtfiinxerat interuallis
V^nHs^ejuiamedio primnm eft refolntHsiH orbefn^
jPuem fenisradjiu partiHitfinibits idem.
^erxjHosfodit Amor(picHlis ora extimaftnis^
,t totidem in partes penetratos dinidit orbes-j
fricciptens proprinm vt capiant penetralia
IQ
numcH
CHnSlafigtlUttm. BtJJena hincordo cjHaternm
Conmimeratferie hac tbi confptctenda locantnr.
FrtmaBonieftjpecicu (oncordta fanHa fecHndnm
7^^a locnm^hancfecjHitnr Dtlelto^
Emphafis^
FafctniHm^FHror ardefcens^ Gf GratiafnaHis.
HarmonicHm ordofecjnens prtmo prdfentat Hono^
^doloj^ Tgnisfacro Indnlgentia mttis.
( ren%
NympharHmT)ryadHmj^chori6 pergrata Chorea^
Snccedtt Indens Lafcimay Mnfica mollis^
JSlatHra, Nomtas. At tertius ordo repofinm
Primohabet OrnatHm^ToridefonttbH pacent^^
QjiosfecjHttHrraptdLconiHnEla Qjierela cjHteti
(umjjRtgore ardens Spzs^^Trepidatio mentisi
QHarttisbisfenos lucos detnc ordo repofcit ,
Qpicisfingillaiim eft victno d
nnmine nomen^
Stcj^ tideas altosgenerali notnine Cjchs
Quou
)e Pr^kc. Mensi et Fig; LiB.
'^^uotlihet\atfati6efi
duntaxat habere cjuatermi
EtcjHorumtantHin ternos Jignajfe [at
QHorum
14^-
efio^
quifeno conftaht in tramite diuis
Omnihpuad medium traUu efi breuiore recurfiu^
Omnibus adq^orrmcsacceffusinordine eodem.
C A P V T
Omnem
VI.
figuram explicitdm vcl implici-
um in hifcc repcrum.
lORDANrBRVNI NOLANI, DE PRINCIP IS MeNS VR/E ET
I
FlGVRjt
LlBER*
C A P V T
Prof^rclTio a monade ad pauca,indc
vfq; adinnumcra,
ad plurimt*
& immenfum.
Tmonadem in Tetradey^Tetrademi
monade extulit olim
Pythagoras Samita Lati* TeUurisalU'
mnus
QuiMonAdeminDiadem, T>iadem inTriademi
Triademjj
mtgrantem. Hanc denicf^finei
fn Tetradem docuit
habere.
Et numerumrerum dixit momentacL
Namperfe prtmo eff mimmum, quo demdeflueriti
'
FrimaSoifequitur: quialtnea rcBaduobu*
Ftmbus inclufa obltcjuoprior ordtnegyro efi.
Quigenitur quando confl:antem terminut alter
eundem,
CtrcuitJn punBum qttoad fitreuolutw
%eEla^coniinutfluxusveftigia tunxit^
tJHox*jlanum inuerfum centro
c
conftante reportai
Corpom
t>B Princ.
UnvsVir hc.
tii.
jj^
^^nderecontinuimolUreliqHHm ndgentu
vllHtn'
JSamtj^trtflex tantum concurrit
dtmetnu vnum
pi^Hnaum vtreatuftetangHlHs vndi^
conHmf,
Mie vt ipPt monM,dias,^triaf, (^tetras omti
PrtnciptHreferut.
Mon^ ennemfeommb^^idqmd
^rapoftHeitJimplex^cHiparprtmHmhtncdiMad.
iity^ctrta^efitmparprimHfeqHiturj^detnde
(fiat, x<i
Compoftumextfitsreferenstetras.
Acmonaditru
Adtetl* numertfpectcf complent
decadis vtm
CUHdetttem nHmerosomnes.numerum
numerorH.
^rgo vbt de mtntmo tan^uam
monadein (renere tfi
CompletaeHnobisfpecHlatio.nonvioUncU
PcrqHirftferiudefiHKHdiecrepHnm.
Jl
nSlomine
O RD. B
RVM I
NO
qmnti dtmenjioprtma notatsir.
Scd prtPU efi operdfacri penetraUafont
^lrefalfitatHm,^ Ubamtna carpereprima,
o
Quando wfmtasJpectes qmb^u ari e vagamur
3
'
liccbity
NatHr^& adcertasprimum reuGcare
comple^itur.vfg^
Quas mens affinispaucls
^d
mentem primam numerttnmonacle omnt6 ha-
VirtHtes aBumj/imul Stcordinecerto
(bentem
Senumeri^s(monadispndensdfonte)propagat.
Sic arti natura deditfundamtna
iQueisftmilcsfingat Ipectes.
prtma
Mox^ tisce elcmenti^
fnnumerum incurrat numerumvano ordinepofiis.
Pro.^tor mentt quanto efl magis ergopofefta^y
40 Tanto ettam numeri confufo ex orberecedtt\
Vt feries tandem[implex perducat ad vnum.
fiA^ ratto toto noh eft conamtne tantiy
adfe^uutetur.
Vtfe compofi:afmplexprimum
Sedchaostnterdumexglomerans,numeruj^,propin^
quaty
Etmcnademinfequiturconcernens ordine invno,
Autgemino,auttriplici:cjuiafimpleXyabf^folut^.
Non potis eH oculisfiert beneperuta nofirts.
me^aphyfico vnum. vnicura,abrol.
ad naturim,
Parmcnidi eiurdcm dirdpiilo a diuinitate
a naturaiibus.
rurfamquc
dcfccndeiui,
cAriaturaaanaturaha
contcndcnti triplcx dcpcrnacuram in diuinam (pcculationcm
Matcnalitcr. FormaLiturJn Sffcau.Typo.^rthctypo Scu
NcralltcrEittcfcutcr.Vel xpricatim.complicatim,lummanm
T TNiuerOimXcnophani
V lum
pcinNumcro^inOrdincJn Monade. fcihcet pcr i>ng"l'P
Omnia^pcrTotum.Vbiprimomodo clt vu.ucrfum SubfiftenPrimo itcm Jt/obl-
ter.lccundo Con(iftcnter,Terti6 Exiftenter.
litcr/ccundo ^tabiiiter, t<frti6 Immnbilitcr.
lua iri
C ,0. luxta rationem primi ad quodlibet afpicimus vc
fic ia fc vnu^cfU
communja^biii proprictaic dirtinaum, fcorfm^
,
De
Princ.
Mens. et
FiG.
LiB.
153.
luxta fccundi racioiiem ad omnia conuertimiin qua: ab codcni
prlncipio man.rnt, In codemconrcruancc perfruerant.Scadcundcm hiicm confpirant. luxta abfolutiorem tercii contcmplati^
onem cxperimur vtparcicularia omnia ad ccrcas rpccies,onincs
fubindc rpccies ad lubaltcrnaca gencra^quse candcm ad vnum
communiifimum j:cnerali(fimumc]uecfle,cns. idqucad abfoluliffimam cntitaccm, Vericatcm> Monadcm alccndic. Ibi vnitas
Mumcrorum omnium fons^mnltitpdiucm omncm aiquc varietacc, immultiplicabilis &: inuariabilis incommunicabilitcr, Sc
inuaiiabiliter coraplc(f^itur. Sic alucc in tencbris & compofica afccndimus ad lucem fimplicem & abfolutam vtabillacognicaad iflius iudicium, cxanien^atque moderauieu dcfcenda;
JI}US.
&
aliquo paio imo ctNihil eorum qusc funt ita differt,vt
in pluribus atque prxcipuis non conucnia: cum co a quo
difFcrt, &.cui contrarjatur. iion cnim contrariari vidcmus in elcmcntis uaturi quipp|am,nifi quod cum altcro in ciuldcra fub
icdi conuenit appctitu, vcl faltcm infuiipfius confcruandi appctitu:Hinc contraria omnia proptcr communcm vtriufqu
iam
in codem gcnere confiflerc etiam vulgo philofophacftmanifcftum, Nihil item in vniuerfoadeo cft exiguuot
quodadeximii integritatem atquc pcrfeiaionem non conduNihilitcm malum cft quibuldam 6c alicubi, quod & qui
cat.
buldam Scalibinon fic bonum 8c optimum. Hinc ad vniucr-
materiam
rum
fum'rcfpicicnti nihi! occurrcc turpc>malum.incongruum;ncque
cteiiim varictasatquccotraticcas cificit quominus pmnia nnt
optimaprout videlicet a natura gubernaniur, qua: vcluti pho-
uafcuscontrarias v.occs cxircmaj atque mediasad vnam omni
Cquam poffimus imaginari Joptinaam fymphoniam dirigit 6t
perducit. Sed dc iis latius in libro de principio & vnu dehuiuinius^vbi cxprclfius oppofitorum omnium coincidcntiam maijifeftauimus,&: optimum philofophia: olim defunda:j &c mo-
do
recuperandc-Eprincipiiira itfiituimus.
Adindiffcrentiam iilara oppofuorum omnium cxa^iusapprehcndendam qux pcr contcmplacioncm maximi in minimo,
& minimiin maximo dclitcfcit,miaimc potcfl humana ratio
Nos pcr viam coincidcntia: dimenfionum ad codcucnirc,
rum quasfuntin natura,&: circanaturam fpcculaMoncm iu hoc
gcncre contendimus. Animduectences iifm
quemadmodum
ad multitudinis produ^ionem naturaincedat cxplicaiionc Mo
nadis inDiadcm. Moxqiic Diadis atquc Monadis conbinationc inTriadcmi Kurfum Monade cura Triadc.&: Triadccum Diade compofica,atque his aliifquc curn rcliquis.perpetuo ad in-
numcrabiliumprodufliuncm vnriamu'tipliciquecoitus fpccic
promoucns.quam nun: quidem in numcris atq men'uris, mathcmatice,alias inrcrumclcmciuisphyficc, Iterumq.in ideali.
1
i|4
loiiB.
Brvni Not.
fuprA^ae ipundanaquadamprolificaluce mctaphyflcc rpecuU*
inur.
Ad proppfltum ergoprxrentiscontemplationisapplican*
Monade noflra qux e(l pundus in propagandam multifudinem fuo contendimus ordine,vhi Monat ab edc abfoluta
cuafcritalfcubi fita Monas, heic quidem atomum corput^heio
vero punlus. Hic autcm ad altcrum conflitutura Hnem feu tcrminum dcAuensgignitdiadit limulacrumiineam. Qu^ duobuf
^6
tes, ex
iinita tcrmini aut
vagc difcurrcns nihil concluderct^fiimarct,
iigurarcti vcl in teriium
tcrminum
communem
applicabit,
fic
func primafiguratriangulaconrequiturjn vno ordincprinccp
vel vterqaeterminus ih (ipfum ctrcaalterum conuerfus rcfle^itur,& tunccflprimaaliusordinis figura. Hxcquc cfliMo*
liadf^ imaginepunif^o primapiodu^ta trias. ReiaTriangulus,
Circulus,quz omnium charaierum^figurarum,& imagtnum
funt principia. Subindc^uede trtadis ifUut primae particularil)U$ prtncipia omnium proximaconr^quuntur.vbi tripliciter re*
^acumtcifiaiiiangulumconcurritad triplicit trlanguli fpecif m educendam^quz tum mcnfura tura mcnfurabilis cum tripli*
Cf cir,cutorum otdine compcritur. Sic e Maihcmaticit ad profundiorum naturalium rpccuIatiDnem& diuinorum contcmpiationcm adfpirAmMt.
Primum duentepun^lo efl lineare^a qux (i vno er
ifij,
trcmo fixo altero moucatur vfquc ad rcHcxionem in idem pro^
<Jucit ylanum, quod fi conftante centro inucrtatur fcmicirculo
in fcmiclrculum ^ veOigio confluente producit fphxram. Vel
vbi fluxus pun^i deditlongumfluxut longi latum.fluxus latl
profundum ad qnarrum magnitudinii |;enut non efl aditus ,
quiain eodcm pundlo G non plus quam trcs diarnctri
B la
longum, C D in aitumi F in profundum (e interfccabunt.
^^4* Sicutigiti^rnaturzordo requiriti contemplatiohe mi*
iiimi adline progredicndum edcontemplatlonf, fcd pro tunt
ipflus tum aliorum qux confcquenter funt habenda dcinieps a.
podt6^ica ratione confcqucnda/cnflbilium omoium formarum
rcherypos lc elementaprius af]Peramus.
^ Intclleflus quanto inferior tanto inmaiori muItitudiDQ
confiflirquippequieoaprimamonade mente fuprcma vcrfus
ihatcriac regioncm dcgencrat, vna vcl altera vcl minim^ multis
tdcarum ohicd^is natura opifcx informata innumcrabilc tum
fpecicrugi filarum rompofitione varia,tura pro varia niatcrij^
:
difpofitionc fnifi horumalicrum ab tltcro cflc mclius iptclliga; mnitaquar vfdemus rcrum gencraexpiicat, Ars deindede
tiuto formatnm naturalium
numcro quam multas componcn-
doatque diuidcndo cancerncndo itcm
&c abflrahcndo, quara
coatra horum fimilitudii^ttn^flltn^rt <^uisdefioicc,2 w4ttamen
iiiud axcis efl^vt cx
ipulia valcar
tum rcfcrrctum ad
&
&
Db
Princ.
Mens. et
Fig. Lib^
Jjf
rinctpiiscercis arqu^dcHuicisad indeHnita confequentia pcoliehacut. In rimilicudinc ergo Nacurx i deHniiis paurisjirdcm(lM Fcrcundifnmis omnipcomilque cecepcis clemcutis, a4
fperumapmccoroiuni
racior^fs a(;cingicu[(^
P V T II.
pc implicatione omnium, & explicationo
C A
in
omni^trium figurarum.
SVnttres principioarchetjpi^uamtn f^icieomnU
Momenttnorma eH^menfnriZ^^atc^figHrA.
f)o primam Pjpoeboy quadrato^ fecnnaa MinerHdtj
Tertiaj^esi Feneris. StqtiidempropriHm^^gillum
oyfgnofcHnt harumin vnltH^
fecreta profundo.
Cyclm vbi quadrnplex trtplict proforte coihit
Si centrum aut vnum^aut norma vna complicet
(mnes
Senfibtlis cjcltis quas atcj^ trtgonafigura
jipteconftituit cjudifunt menfura vtciffim.
( ctjfim.
JSIam minima hdc duofunt^hdc maxtma fitnt^ viJl^axima qud cyclum compleHitur vna trigona efly
JEt minima in cyclo defcripta efl vna trigonay
Solum eadem tnfcriptum portat cyclumj^figura^
Sed capit infirtptas duntaxat circu/us omncs
Infcriptpu^^ venit duntaxat in omnibtis idem.
Quare velfimplex^triplicifpecievefub tfia
Menfiiris menfitra esi, at^ figurafigurisy
Luminetumclaroytum perfacili omniatraUfc
Jndicat atij^facitradto cfUdcumGf^ petuntur.
Ergo ex tntegro difttnguere cun Ela cup imtu^
tyfc aare ab tntegro caufam 'de parttbu cunSlis^
f^tprtfisipfiusfpecicscomperta recepta esf
/4
I
?3^'
Idrd. Brvni NoL,
Qrdtnen^turay tjuamjitpatefa^a deinde
CpmpoJitt Jpecm,perJtngtila
mcmbra tomosj^.
Ergo librt afpicttofacies qutbtis omnta coram
Suff ictas^relegenda tibidctn Jingtila ftinto.
^dnHmerHmparteshominU reuocare volentiy
Integer ante ochIosprimttmJtt hjpojlajis ordo^
'
IndefHisgradibtisminimatncjH<z vifceratandern
^ So/siHntHr,veniant proprti^
referatafigHris^
^MenfHrisyfignis.rattontbHS.offictisj^:'
Stc ni perpetHopmfiofint cnn tla fnturay
Maton hd^c ex parte tamen
cape, prAcipuaj^
Stc ttbifufficiens Jpecies obteEia JigHr<t esJy
Nefitepiuverbt6cjHodemonfirattofiat.
S{c non in laceri^^ dtsferfisg^ vndt^ membris^
HyppolitHm agnofces ; neg^ parte^^JliHS effe
Comprendes vere:fed tamcjnam longtHs aBa
QHantumHis oculis captanturfingulaperjey
49. Sunt confufa magis ; (juta partis condttionem
Formalem haudrefcrHntyne^certttm totttts aUfim^,
JSfam partem^ ac. totum collatto
ordo reflexim
Indtcat. Ergofuo vttn toto ojiendere parteis
Propofitum efi nobis\facile vt detnc cunUa proben-
Tamcjuam ex tnternis apprime
cogntttont
(tury
QbteUisyCaufis^propriis^atfi^ tmmedtatis.
Ordo tdem certt44 cfualem natura notautt
Ntmirum excelfa
coeuntibu condttioncy
VtformatorumttbtfingHlatn omntbHsatcf^
50
CunSiafigtllattm acproprteexpltcttenturtn illis^
Cury^cjHtbpu adcertam feriemcoeuntta confiant.
EtfcopHs hctcartis demumJacrH?ng fifrtllum efl.
IN
De
Prikc.
Mens.
IN CAP.
et Fig. Lib.
II. III.
I57
IIII. V. VI.
Clrculorum quaternarium n6 nifi tribus Iiifcc qui raod6 pro
ponuntur diffcrenciis prolifidc coibunt: in hifcc orancs
colmomcrricx Hgurj: non implicitac modo, fed etiam inuenicnrur cxplicitx.vel in vna. vel in harum duabus vel in cribus.vcl
figill.itim,vel duarura ycl trium complcxionc, quarum exccllctiamadmirabilcm facillime pcc applicationcm ad inucftigaiidum jnucniendum,& iudicandum coniicicmus.vt pcr fc ipfum
quifquis vcl mediocri ptacditus iudicio compertum habet.
f 10. Sic efl ordocognofccndiatott?,&: vt confufo adpartes
dilHn(flc,Sc apattibus diiVindc pcrfpeais ad totius dirtindlam,
deraum conccptionem.
f 3i^. .Si quis omnium exadtiflimam atquc brcui/Iijnam quxtatdcmonflrationemad Hguricorpus cum principiorum refcrendorum applicatione, sclpiciat viciflSm cnim totum partiunv
omnitatc,& partcs oranesatq. lingulac intc^ii totalitatc comprobaiitur,
C A P V T
Fabrica
atrii
III-
Apollinis.
Nvelfittnfacrdijpeciemtc extollere
memis
PoJfis^cjHavideas cjjHibii^s atria Afollinis apte
OrdtnibHs conflent : acpnt coram obttctenda.
Percitti^ d Bacchi cjtharddtis Afollofurore
Conflttuat dt(Z lucisfundamina frtmay
Conflantis Bacchiin medio qnia facraperambity
Fi medium moxfe circumfluat ille vicijfimy
Quatentd^ ^gyrt dupltcis vefligia lincjuant ;
Quj. quoq^fegeminofindanttn cardine^ quorum
OccHpatinfernumJpecies veneranda T>tan(Zy
Et Charis acceffvufibt fuauis vendicat
Tiein Bacchhs ctrcum Charitcs^
altos.
Apollo T)ianam
Completosperagunt curftis^propriam adfl:attonerru
Conuerfi tandem. Ouadrt^plex mox cardo viarum
jExeipiet tottdemprafentianumina.
Nempc
loRD. Brvni Noi.
Ijt
Dexn-a habet Erigone: oppojita Hermetej^ Jtniftrat,
^y^ntrorfnm efi Fortuna. louispincerna retrorfHm^
Erigone reEla Fortund adpellit aideUy
Jftaj^pnlfa vagiveniens Hermetis ad oras^
HHncagttinpHerivalHOs Ganymedi^\at tlle
Tendtt adErigon(?m cttrfu bremore pHellam^
Atrivm Veneris,
tm
Erigone (emitam Htrmctisfibtfiernitin aulam^
aditHm pariterre3:Hm Ganjmedisab oris
De
Princ.
Mens. it
Conceput Fortuna potens.
^Madnuii tnfficHiu
Fi
Iflusj^
g.
Lib.
ij^
peraElUy
mediiisflat termtnus. Inde
Juppitertmmotusremanens per ccntra quaterna^
Jnflgnisprimsi tetradis longtnqua ojuaternu
ty4(tingens,radiis extremos indtcat tlle
Hinc Mars Oceano aduerflitur, illinc
Neptunus tota at(^ Pluto regione recedtM.
Jnde vbi FortunA ad HermetemflmitaflUa efl^
Et Qanymedisttercjuo claramad Erigonemfl
Tellm cerniturtllinc.
Subductt Rhea hinc^
Fines.
Queisita diffofltts.viaflit jua tendat Apolio
Duplexjotnc Charitem vifens tlltnc^^Dianam,.
Conflmtks proprio Bacchusflbi dtrtgit orbe.
C A
Fabrica
V T
1 1 1
atrii Palladis.
SVccedunta^ locoflublimia templaficunda
Ta/ladis,heicvbi'prima fouis nutriminaproflert
Diuos Amalthea
^ hanc Bacchis
(^inEia flacerdos
^rotenfl radit norma circumflutt^in^
Luflrato reperit gjro flex ptfta flacclla
JJempefibiprtmum, Cerert ereB^timq^ flcstf;dum^
Ordtnedetnpoflta ^partlt difcrimine diftart
J)etcopia^ Euphroflyne,^ Flora,^ Gala he
i.
Galat hcd
Jnde via efl iungens Cererisflacra
Vna^a^c connellit Floram altera Deiopeia,
fecat Euphrojynen cjua reVtd Bacchis ^cket
^as
Jleicj^ vbi dtfleCla eff Cereris via cernitur
Hebe^
j4t^ vbi Floralis via flctnditur lo videtur.
Ctrfa Jieben Bacchis.circa lum^ EHphroQne ibit.
I40
loRD. Brvni Nol.
T^er ojuatHor dupUcis nodos gyri cjzibm amb^
BUfinduntgeminoi produilas antepLtteas
Binaper immenfHrn vta tranjeat^im^^fiipernis
(ardintbpurigidi hincnumen JpeElato Thtonei^
Inde pHellartnon vltra errore fugacem
'Loton^degeminisj^tnfernis
candidaMaia
Htinctcnet^adHerfo eflin cardtne Natasilltc^
DeincHebcsquantHm hincdtflabit ab oreThionei
Tantum OpsadLothondtflabit ab oreThionety
AtRIVM MlNERVil
R
tAtc^
De
Pkinc.
Mens. et
u4t^. Palcs mediat Adam intra
Fig. Xib.
141
^ Naiadis oras^
Jidercurtigenetrix^ Talem mox clara per/imbtt^
AcferAmaltheammediam propria inde remjit.
Opim circnm difcurrens ille Xhionetu
Sic
Helleff)ontiacti6 modo Lothon comprimit vltra
Non volucrem^atfixM conflantem deni^ plantis^
Deinde ab Amalthea per Oping^ Palem(^^ recedit
ReBm ad extremai partcs hinc mdej^ trameSy
Cuim Spesfinem hunc habeat RhamnH/iaj^ illum^
'
'
Anxia poH h<ec Spes reEia tranfiurht ad Heben
At(^ vta totidemproduBa pajfiibm vna
Ftntbu in extremis vtdet hortos efiejOuietis.
Indead Amaltheam venit.^tot pafijibtu vltra
^y4dKhaosadpropratdtre8iotramtteportas.
Hinc vt eam
^
Illitis
'
excipiat Rhamnujta Itquitur lo^
etellis Htzbosj^ per atrta
?fl<t
iTemplafiubtt^medtumj^ illinc contendit in orbem^
Vnde dei Scythtci conttngitur ara Zamolxis
Qua breuiore fiocum trailu proprium^^ reutfit.
"
'
Tunc iubet vt
^efluat eq^
fl<z via reHdflt Kaos vfi^ ,
Kaosfiigentis ad ora Zamolxis.
Hac lincjuat cupiens attingere clauflra ^uietify
Etpropriis tandem laribt^s Dea veflafiuatur.
Etiphroflnem
*
^ Bacchim Spes
Rhamnufia
reElis
Attinguntfiemttis.gyro inficrtbuntq^ cjuadratum^
Adj^ vtas cjuatuorc[ueisfiunt fiepta ora Mtnerudt^
Perrumpcnsgyrum^tnterior vtafieapplicetomnis^
Cutus tn extremo vtctni numtnis efifie
Defiertumficito^cjuodgyri accedat ab oris.
j q,
Princ.
Mensi et
'^Quotlihet^atfatisefi
Fig; Lib.
143^
duntaxat habere ^uaterms
Et qHorum tantum ternos fignajfe fat efio^
QHOTHm qHifeno confiaht in tramite dinis
Atrivm ApoLtiNis*
Omnihnsad medium tra^u efl breHiore recnrfiu^
Omnihns adc^omymaccieffHsinordtne eodem.
C A
V T
VI.
Omncm figuram explicitam vcl implicitam in hircc rcpcrum.
loRD. Brvni Not.
T44
N.
OnefiprincipiHm^non menfiira, ^t(j.figumy
TrifliCis ifiiHs qH(S. nonjit ab ordtnis vno
Antforte dgemino.velforfun ab omnibm orta
JSfam vartnm adfinem tnterdHm via carpttur vna^
Stc vnum adfinem methodns non vna reportat.
Credito quapropterfacHndas effefignras^
Qh^ non tantnm omnisgeneris commenta metritt
ComprendHnt^verumarchetypos rerum
^tc^figtlla
memoranda.
o Per cun Ba6fimtlisparteis obteEia figHra efly
ExpreffisreferHntformis : altbi
Clara vtexproprttstibidemonflrattofiat\
Necft opHsformasperegrtnas qHdtrere^quandif
Heic collatafibi ponuntnr membra vtciffim,
Vt relirjHHm a relicjHo explicitHm,per
notetury
Fartibtis tnternis tvtHm^part&sj^per tpfnm.
Ergo vtfolpropria perfeUelnce videtnr
^rimumvt deincveniant reltqHorum fingnla^
vt
( omne^
Ipfim effnfa per totnm tn Ince repofla :
Hand aliterformA hacfplendent in imagine CHnEl<z^
UntHs vt parteis^vna vt fnbflantta. Necfunt
Claranda externis rebits
nififorfan adtpfnm
Promcndum Inmen poffnnt conferre tenebrai.
C A
E F
P
I
V T
VII.
N E
PRincipinm per fe notnm
I .O
S.
^finitioyquafint
nomine nota,
^rnofcidebent'y Sophiacj^tn Itmtne primo
T^affig Cf obietlnmy natura,
Tamqnam ante tngreffnmfenfnq^y ^ mente teneri.
Vnde
De
Prtnc.
Mens.
bt LiBi i^j
VndevelHtmediocircummillenaviarum
^dsvaria^ tendmtur op6\ adqmcj^ reportant
iHdtciumrerum fif medium repetentia certum.
Ergoperhdc artisgeneraltaconifacequidfint.
QiiidMiNiMVM
Ey?
Fig,
&
Terminvs.
Mi N 1 M VM cuinsparsnullaefl.primaquodefi
pars.
Terminvs
efifinis cui
necpatSyquodne(^parsefi.
QuidPvNCTVM quodcftminimum.
Cuiusnonpars efi primamparteinquioVs n c tvm
In plano\ mtnimijpeciemfitntelligis ipfitm.
Quid P V N c T V M quod cft terminiis.
Pofio,autfimp/iciter^(juodnecparSyCUine^parsefi^
P vnctvs ttbiterminuiefio^
Quid L N E A Minimum.
jQHantoomntfinis
J- 1 N E
A per longum tum contintiatiopunUi
"jProxima parsplani,
^ cui pro longedine
partes.
QuidLiNEA Tcrminus.
Tumquo^parsnullaefl^ac continuatto
taiis
Pun^i Cfiicumg^ eflfinus filido faciei.
Quid SVPERF ICIES.
^fl% SvPERF.iciES foltdo tantummodofinis^
Cttiparsperlongum tantum latum^ tributa.
Quid Atomvs.
i^y?
Atomvs mintmu longum latuat^ profundum
Corporis,^potisefl pars effeac termtnus
ipfa.
Quid FiLVM.
Ex atomisfimplex longtim%odo nomino Vitvu:
Corporii^potiseHparseffe ^termintts ipfum,
!f
4*
O RD
RV
C^ndOuBis
Nou
& L Amina.
t^K^QiS vte^tJphdtrd,^ dt?Henfo efl pyramicUU
LA M
A ^cjHd efl loHgo^
fecabile covftu.
Quid G o R p V s tormatum.
QtioddejimtocHYnc^ eJlfibnomine Corptu
'X>ifudHHmy in di^is reputatur corporis ailuu
Quid Toi VM
& Pars.
VKKSefiin toto cjHid(juid capias minus ipfo^
T o r V M efi compoftum qncd partibui omnittiit'
3^
extoL.
Quid MhW-svr A.
Mensvra^ totu?n monfiransfumptaatque ri^
jumpid
jQuantumfit ; minimum finitgeneraliteripfurh^
Quid Maivs, MiN vs,
^Eq^' ale,
iNitCiVALE.
Siefifuperans^efi^maitPSy ejuoderit ^uo^ inifjum
^yquum efi quo maitu^ cjuo nec minus acctpietufK
QuidRCTVM, PLANVM,curuum,
conucxiinl.
R E c T V M intergeminos quodckmcj^ eftperbreue
finesy
N V M quodreUisfmitUm eff
PL
QuidP^RALLEL A
vndicf^ fignis.
rc6ba, CircuIaris.Or-
bis>& plan^
parall.
QuAneq^toncurrii^Hec^ pbn concurreret autl^t
^ico
rallelamy d centro pariterj^ remotatn^
Quid A N G V L V ^ pundualis &c linealis^
Angulm efl coitusfilorumyVelfacterum
'
Corpori^autvlani.vtfiint tncUnata vicijfim;
De
Mens. tr F/g. Iib. 147
QuidANGVLvs Rectvs. Linea PerPr^ncj.
P
nyfrjgulu^
N D
C VL. &C.
eH reimfifupra
confimilare
Curuum velplanum.tne^umfiif^cnditur Acjui,
Qiiid AnguJ. O Bxvsvs, & Ac vxvs.
Hicquem decltnanslin^uit perpendtcuUris
Dicuurobtufiis^ cui^ inclinaturyAcutm.
Qoid FlGVRA.
tyfutcurUoatitplufcjuamgeminis (petlabile reUU
Corporis,autplani comprenfio certafigura efi.
QuidGNOMo.
Quo adieUo
fimiiemformam efl exauUafigura^
Autdempto efleadem^ Gnomo generaitm efto*
ifi
Quid
C IRCVLVS.
Circutus ef{ planum, cuius ora vndi^ adaquat*
ji centro radios^per centrum dimetientcs^
Quid OrBis.
Efforbisgemina corpu^sfacieyat^ peromnes
Conuexiat(^ caut partts dtqualiter altum.
QuidSPHARA.
Sphdra ef{ cuilongum efi aquum.ac latum, 4tqu%
profundum,
Contigue extremum cuius quo^ circulus amhit^
QuidPYRAMIS.
^yrami^ ef{ corpHs^quodabvno pluriaplan4$
Vlanodeminuensin punEtum colltgit vnum*
QllidC OETE.R/.
QuAconfiantexii^fimtofinitaperipfa^
Etfintta vago datoparttfulariafenfu^
K
i
loRD. Brtni Nol.
COgnitio incomplexa
coraplcxam
pr^cccdit, cnunciaciotiff
notitiam notitia fimpliciuai icrminoru. Tcrmini
pallio, de quibus ambobus pr^cofimplices funt fubie^uin
gnolccic oportctAjuid cft,& elic, poni,vcl fupponi. Ideo definitiones pr.r mittcn?lx anic cas^qux cx tcLmiiiotum cognitigae
darcrcuut dignitaccs.
VI Jclicrt
CAPVT
Axiomataautis perfe,
VIII.
& terminorum cuni
jfigiiificatione manifefta.
PAlladis mtefores clmt ordo principiorumy
Qtieis naturafacit totum
^mens[ingula cernit\
jQj^rumdenumeroJicjuis fubtraxeritvnum\
Cum vulgo innumerejpeculamind multiplicahit.
Senfu diftraBm nimium primordia multis
Inquiret^mihi ^tidt mediiperfimplicis aElum
Occurrunty numeris(^fuismonfiranda probabunt.
Htfce artes varidt demonfirant omniaprimis
Seu numeroSyfeumenfuras^feupondera^feuma^
Menta cjutbus magis hoc^minus^aut (Zqualeferatur.
Qu^ non propofittstantumdamm apta^fedvltro
Quolibet ingenere^S3fpecie^quocj^ ordtne cun^.
H^c tgiturferte quafunt ibi fcripta reporto^
ni
O R E S T S,
vna efi ratio^fmtlis[imili^diqua coacjuo
Oppojito oppofita^inuerfo inu^rfa^tnqutt Orejles.
V XI A D
S.
Confimile^aquH efl illi cui cmgruit omne
quantum. T^ylades fcribendo hotamt^
l^erquale,
AmyNtas,
Degeminis Aquo dempto^ adte^ove wanebunt
De
Pbinc.
Mens. et
Fig. Lib..
149
ytfHerant(ZqmveliniqHi dixit Amyntas.
HERME
s.
Si demptum dempto, totum toti<^ Jiet par
jintfimtle,^
toti efl reltqtiu
PO
2p
conforme.ait Hermis.
L Y T E
S.
Cui totum effepotefl^maim rcputabitur illo ;
hoc cmpars\flgnamt in orbe T^oljfte^,
f7
P E R I C L E S.
mmm
Sipariter
dmfttnt relicfHofic^taliajama
Interfepariterfc. talta^ tanta^ Pertcles.
E M C L A S.
QuAfmt abinn Elisftmnl eflj^ proportio poflU^
I
teflatur Emiclat.
Stnon mutata efljpecies
ARcA
s.
Siinjpecie efl variumjtotum de partibus iisdem
J^nim ingenerisformafunt Aqua^ait Arcas.
H ORV
s.
ConfimiliinJpecie vt totum totum^.ait Horm y
Sic
^ confimilcsparteis 0 quidquideorum.
I A S
N.
Si cjuantum a certofine abfunt ambo repertum efi
Notainter fiy
conuerflm rcputauit lafon.
ZOROASTER.
Infericrn certam cju>tcHn(^ proportio certa
Digerit^ex binis nofiunturper Zoroaflrem.
AR
o N.
OrdovbicontinuHsconflatfimili in ratione^
SuntqHortimpar efl diflantia fcripfit Arion.
MArima: funt propofitiones per fc vcl ex termJnorum fignificatioiic manifcfta:.
Ec
hx
funi ptima cx quibus
dcmon-
loRD. Brvki Not.
ijd
propofiroque gcncrc nicdia nrpumcmadonfs dcCn*
iiiuncur>prim6 ab vnitate 5c Jcnt:tatc,vel fimilitudinc propor*
tioue,
racionibus ^qualitatis^ oppofitf onis & congruentix.
fubcra^^ionTs. Tertto tocins 9C
Secund6 ab ad^u adiedtionit
partis. Qbarto ab habirudinead tcrtium vel a tertio.ad reliqi|a
vel 4 reliquij.
Quinto a rrfpelu compofiti e ratione fimplictura>& econcra. Scxto ^partium fcu concurrentium jdentica*
te,& homogeneitate. ^eptimo agr.idibus diflanttxatquepro^
analogia.
ptnquicatis O6la6,acoordinatione
% Hcic Pyladcs complc6litur fuclidis w/^xipma8. 8>c Quinil
libri propofitioncs K./^, /7. if. w/^myntas ^xiomaca i. 5. 4. )
(^inti pr. 5, 4, 5. Hermes QuTnci p. /f Polytc: AxiomaJ^.Fc
riclcsQuinci 7. #. ^./o.//.iSexti ti. cum axiomare d & 7. miclat
Qilint! 17- /S, i^^rcas Lil>rum fccundum. Horus fcxti *o. 14. ti,
f 7. lafon S. dcH. fexci. &p. 10. Sc \6, Zoroadcr Quinti 11, 20.1^
fi, x). 24., 2s Defiu.^. Anon Q^i^cicMFnproxiiuedi^i^ i.a. if
ftramiis. In
&
&
&
C A
V T
IX.
Thcorcmara axiomatc vel tcrmini dcfi*
nitionc manifeftanda.
r.
PRoxima. principiis primls i}H&ftmplici eornm
ObieElu manifefia cluunt per membrafigura
Foecunddc
triplicis,
vel per fepi^a feorfim
Suppetias tantum primis vementibusyautfors
^ermihpueJlmediumextremdi finitiorei.
Nominibuspropriis tibi nunc donata notantUK
II.
^ J\detimur reEia aut curua longedine totum
Sedpropnusfimilifimile ^e^l mtnimi vna potefioi
Asj iA^A%retuIit. Sed^audifenfa B e r a s t i;
t/^quale
Acjuati autgyroaut comprenditur arcUy
p
hoc quicqua^ autfubfiernitHr ACfue^
ftibud^t
Ant
De
Pa-NC.
Mens^ et
F.g. ^-ib.
i/i
III,
%/ciuHS Aimetiens^qttU radinsj^fguris j
P.imeuens mediAm dirimit ciuammni^^figuram
j^dMorpUu centrumpropej%-^Mnor amplius abfi
l^ijuaaqueflbjipt per cetr^m maxtma tra^a efi^
llll.
at^
De centro radiis ternis attingitur dqui^
Etgjrum (3 rella\ at cjuacfin^ eparte duobus
v
N
E^R c V s exprejfit. Sed vis audire F 1 1 g v M?
!
%/itting6sgyrum tngeminis scjuevnScf^ punElis ,
vndi^gyris^
Jnnumerti IphAranf xque abftanttbus
anglumy
Rei:ia fkper reSiam reElumgemtnumfactt
J[utquosgmtnisijuantos triquetrum captt
omnt
recttat.pofttalta ne^itHir^icL^s,
GoRQONivs
^nguUts Gf reEluiy^ cfttt triifuetro etribus ncfuis
conferuat eandem,
jRfl proprins normam tn cuntiis
VI.
]px tricjuetroin triejuetrum vemt,eftjJolutafigurx
Plana omnisfolidAefl elementumpyramtdaliSy
1 A m p v s,
A RC H Vs/4/r Mox dijferit tfta
L EM
Congeneum triplici triijuetrumprocufptdepar eft,
vna.
Tollttur d reltquis adi^Elum (^ufhi^e in
VII.
Cum binotriquetrumfintt laterc angultu vtws ,
Aitt indnita latus vnumcufftdebtna
a
A R H E N 1 V s, rf/^f^/>. dxin hac vult prompt
^uotibetintriqmrotAntitantaefl
(QyiRiNv^
hafis angh\_
loRD. Brvni Not.
I5i
Q Qmlihetefi hafibm^in IfochelisangHlwdi^UHS*
VIIL
j4liofinita at^ hafivenit aren femper
^ AngyJt^4 hanc qunmHis tendat) quAcumij^figMra
I c L A s prdfixit^cuificfubfiripfit
a o n tS;
Vimlaterumefl geminansanglo hafisobuiareUo^
IJmclaterumvi6,at^anglorumeficaufa vicijfim.
IX,
Dimetiens medium hino de cardine cjclum
Suftentans^anglum hmc medio a reBo indej^finit.
V^AYCi.\\sexpreJft. Notathic in fine
Solymvs
^BaparalleU ^triquetro dabit adfimilarem
pehafey vtadfimiltsdegnomoneadauEiafigura.
PRoxim^
fupradidlft {unt principiaprima fcientlis omnibiu
communia, Nuncdiccndafuntprimainfubaltcrnata fpecic
qiieftGcometria:quituro limitationc fcu contraQione maximarum ad hocgcnus'tim nominisfinitione.tum dclincano.
nc ipfa iri corporc trium principum figuraram funt cxprefla.
Heic AniariaxcomprchcdiLdefinitionem rcdbir,& ii.prpp. tuclidis.
raftus
j/. 52. 15.
i^. 16, 17. icf. ip./j Tertii &
3cxti.
fic/y primidcfi. Diaulus 7.//
fJhrcmctcsprimamdcdn.Tcrtii.
tcrcii. Ericus p. tcrtii. Fulignus ell fimplcx
& alluinit7.prop.primi,quia6c fupcr candem rcdtam ab vno pun<^0
iionp2usquamdua:quales. Gorgonius 13. prop. primi. Hericlesaxioniaio. Lcmarcus 20. fextiA' quod fimilium fimjlis
cfl
rcfolutio. McIampus/7.prop.primi. Parthenius
<f
a^. i/.
atf.primiiprimamdef. &prop.^./o.//. II. ij. /4. 47 fccundi.
^.7.14. i$s /p. 10. 21. fexti&ii. Quirinus i^. /^. 1/. prirai
quintam. Niclas quiafiguraqua:Iibet fiue ptanafiuc(olida,quarumclemcnta lunttriangulus
pyramisjntra cafdcm arquas
iimilefqueparallclas,cafdem vdarquas fimilefvchabcns bafcs,
altcriciufdcmgcnerisfacil^cftacqualisdiipU medictas.&c.
/<^.37-58.iP.4o.4i.4i. 43.4^. 4S- prinii. /. i.f. 2^. 27. is,
icxtu^^.^y.^s.ip.s^.si.si.s^^fr-Stf.-fP vndccimi. 4. 9.n.ii.
l-f.Sci^ duodecimi. Orontcs^?. primi//.
tertii. item f.
Sj
rexti. Rauclfus^/.rcrtii. Jolymusi/./^,
^j.primi.dcfin. fccun,
-.-f. r f iO. 14. 1;. 14, 15.
fcxjf.
14. /f.prop.
&
&
&
CAPVT
De
Painc.
Mens.
et Fig. Lib.
C A P V T
lyj
X.
Theorcmatiimoflenfio.
ASTYANACTIS.
Llnea sjua. claro e(l difians ab Apolline Bacchui
ettturgyrumytnfcriptamproprieg^figuram.-
ArcPts^Ho Charitesabfianta ltmine Bacchi
Cus^tde bisterna tnfiripta efi menfurafiguraj
Sedpropritisgyrtrepetentis Itmtna Bacchi.
PAR
SireSla
S.
^ arcm prima pro parte venibunt^
Arcu4 non patttur curuedtne dtjferitatem.
^t
re5ii&
^ curua,
efi hincinde(L
termtnus vnus.
Non itafi in partes capttur refecahtle vtrumt^
"Jb^umejHam etenimparti pars ref^ondebit eorum^
JPrinctpia hotc monfirant Mtnimi^
finitioparti^.
R A S T I.
Ad Charites via cju<i contendtt ab arce Hiandt,
Hic Aqua efi ertjua Erigone venit ad
Ganymede\
QuA quoniam radio dparte abfunt dimettentif
(hnfimili, indearctupatefiet^angHlusdtcjuui.
Aptis co7nmonfiranifignis Hermes
^ Amynta^^
Et Pyladis finfits, circumifeEtanf^^ Pericles^
Chremetis,
Crementem monfirant qu<t monfirauerc Beraflum.
A VL
Confertofemitam Qhariti ^ua iungitur,
Qua Erigoneblando decurrit pro Ganymede\
illi
Detn cjUA Chremetem monfi^rarunt at(^ Beriflum
Perfacile^finfiimpoteruntfirmareDtauU.
loRD. Brvni
E R C s.
If4
Nou
tyfTo^feplmgryiinisgyrH'i7;f7on tangiturAejuU.
^
i^tiod^ibet^vt nulli centrnm concermtur
HocPjUdts
yerbis ofiende
ejfe.
^ lafinis ore.
S.
cfUA Oceano NeptHnum iungit abpindc
Extenta a gemtnis tt^tum contmgitur a^uis^
Et via
Fortuna^ Baccho, Erigoni^Uer^eti^Ganymedi.
Quodplane T^yladcs tibt vel confirmat^
FvLiGN^S.
"
lafin.
/
Si obieElum punclum.centrum tibifiat^vt indc
Extendas radios,autpun
tangere fphdram
gyru
{^Qmdmintmuyneft
)poteris tr^liu bruiore\^
Autgeminisplanum punHis, cyclisj^globefi^m
Innumeris. Radiihocfinitioy
^ atJw 7nonfirat.
GORGONII.
H&cviacjua Charit&s defiendunt ad louis orx.
Oceanitramitem Marti^q^ferocis^
Stcfiiper
Statfuffenfa\ pari vt difiraEiu apartibus ettu,
Omntbus abfifiant cju& abfifiunt d louis ara
Longo confimih^ fif d^uata cujftde vtrint^
Nonmagisincitnanspartem oppertetur in vnam^
*
-rQuamfit decltnans relicfud^.
PAR
fr^Latus atfuperaftans-
(oncludens tri^uetrum relrcfuufacit effe reuulfur.
Inparteisgeminas. Ouapropter C$ dtcjua duabtis
Terni hac cufpis erit quam Bacchtu^ Apollo , D^
:
ana
H^metis docet hoc
^finfiisAmynte.
De
Princ,
Mens* et
Fig. Lib.
if f
HER CL
TalibM vt triquetris V?neris difim Sla figfira
1
S.
At(j^ parallelogrammis cdmperta docehtt
Suhterjjispanbpis
.
Cyclornm partibpt.5 vf^
QpiodcHm(^ ad magnHm mtnimo a cjuooHCj^pibejfe
Perpetuo di^Hales CHtHsg^ ad omnia traU:H^,
Cnm Pylade hoc doceat tefHjjicienter OrefieSy
Horotpfnmj^ alias monfirabitnr^ at(^^ TertcU.
L E M A R c I.
QjiocHmc^ a centro^qnacHmc^ d cnfpideflHxtu
ClaHdnntHrgemini^ciHibtis efi bafis vllafigHr^
Finibtis adteCla^heic trtqHetrnm cognofcerefas cfi
lUitispartem.
Docethocfinitio partis.
Melampi.
CorgoniHs^probe monfirat comtnettta^Jiielampt^
Partheni,
jHppiterin Charitnmcontendensora^ Bacchiy
Pracipit vt CharitiinngantHr Bacchns:
0 tdcm
Hincfi Neptnno adiHngenSy tnde Er^igontg^^
^rdcipit Erigonem Neptnni^^ orafubtr^^
PAR
6.
Si^viinor reElafignetnr cnfpis
vtrotj^
Vnttis extremoyfemita velnt Erigonts qna
Tortnnamattingit^paUohoc lonis tndtcat aram
Hermetemg^ alttery Ganjmedemj^ atq^ Dtanam \
Sic alias altter difcrimtna mille fHbtbsmt.
Angulns hocfirmat dtfcHjfnsper Zoroafirem.
QviRlNt.
Vt magis angnfi^ minor angHltts efi bafis index^
Maiormaioris^patct vndtcj^ :fi^ vicijpm
loRD, BrVNI NoI.,
.^hftf
fnJinHantvelHti conjiftmt cnHpi viciffim^
fj<jtio
vtpil^traito remanent rationibns dLquU.
Qjm(^figilUtirncon^monftrat idvndtij^ CycUis^
j4ptin6 hoc cun^is poterit clarare Polytes
J^mndo in matorispartem minor anguhis ibit^
In^artemcj^ bajis rnatoris iungo mtnorem.
PAR
S.
QHodlaterHmnHmero aut geminis
eft
crnrtbtu
qtiH?ru
Jn dHplici triqnetrnmJpecie docet. Ifta Pericles
80
HermeSp
Confirmaty cni adftipHlabitnr Hortu^
DetrtbHsinqHacHfi(j^voles JpeElando fignra.
N
iHppiter
C L
0 Charites cnm Tellnre Erigonej^
2^on maittscomplentJpacitirH qna Bacchm.ApoUo^
EHphrofyneatciHeCharis. Monftrabit lafioyiAmpr
^thasy
'
Si(^volesitidempoteritpr^ftarePericles.
Orontes.
Palladis in templo triqtietrHm de plHrtbm vnnm
^eElitHr lo:
Zoto
tAf^ice, AmalthedciHo
Nempead Amaltheam lattu hoc qttodefinit Jo ,
Et pariter lattu adLoton cjho defintt lo^
j
fo
QtiadratHm^prdbefit ^cminHrriCHipar datttr vnn^
QHantHmab Antaltbca ad Loton reltqnttm latw,
ojfert^
Otiod fimiles qnatHor partes capit; eqnibHs tlla
Stngnla compredHntgeminM .facilctd triqHetrHm^
cfHe
-
QHoddatAmalthea ^Spes.EnphroJynej^ reportat.
ConfHle
De
iPRmc.
Mens. et
Confiilefro luce hac
^*fG.
PyUdem^fi vis
LiB.
157
AmyntArru.
Pars.
%yftficoncrefcetks venit angultis heic vbiLotoh
Hinc lo eft tangem tlUnc Rhamnnfia^ ipfii
lungHntur^ maior ratio lateri additd magno eft.
Contra vbi decrefcens ventt angnUu heic vbi Spei
Ac[ecum iunHa f Heb&s jpeUatur^ ^-lo ,
Apprime ofiendct defignando omnia lafon
Tamquam deprimo, at medto propiore AdcUmpm.
'
Ravclivs.
^ad altum
Mufica cjuando
Erygonepoftcjuam Fortun^ eft iunEla^
JSlepttinumfemttas copulartnt:
luncla eft TSlaturA amhasq^ Indulgentia tangit j
Propofitum oftendfmtprimum vtfihitiore^i^f
Cufftdis accefiity monfirataj^ dimetrus cjfe.
,^
<P
AR
I.
AtfiNattirA coniun6ia eft Mufica quando
Sic mag^ vicinogeminis copulantur Honori
Obtufum mage dant anglum proparte minore.
Pars
II.
^orro adfiibUmemfiMufica tendit HonoYem ^
Vhde velad Lufum refluant^velforte Koream ^
kyinglum maiori dant CycUin parte minorem.
Sufficit^ fenfism finita cuf^idefirm^\
jNam tantd ingyro tantus vuh angulus ejfe.
S*OLYMVS.
z/^uaU^fimiUtriquetroconftare
cjuatern^
Integrum triquetrum quod dant Hermesy Ganj^
medeSy
JEt Chariteshoc archetypiclaro ordine mcnftrant^
iBS
^ff
ti
b.
B RVNi
Nou
paral/ela vt lateri cuiq^ ohuia conjtatl
PAR
s.
Sic vnum circa conftant pro gn omone terni
^fiadrattpdrtcs qnadrata cohdrenf
%o T^rimo :
Palladisintemplo^ Veneriscj^ rotunda rotundis.
'
Cum Py[adeat(^Horo ^cumOrefte oftendet lajofi,
Si(^ lubet qmddam poterit praftare "Pericles.
prima, tum meclia tuin proxirat^ tunl
ad mquirendum.tum ad opcan<jium. tum ad dcnaonftcaa*
clemcnta (ubdrauimus.
iiuiD,pnacipia^caulas
OMniaiwquctum
&
lORDA-
lORDANI BRV^
NI NOLANI, DE MENisVRA LlBER,
V T
C A
I.
Vcritaus Archcrypus. Lmcam brcfiiiffimani
eandcmquc rc6tam cxperiar.
V^t nihilumfnrgat cttins^ nihil exorintur
Octw^ vt neQatfto^io primordiafinu
Sic breuiortanto e(i:gemihciinter punEla lituray
jQuo propiorreilaaccedtt. Detnc tnnumenz funt^
'
VS(empe injinito ventMnt difcrimine curudty
'^dfinem puntlo ^iia progr^dmntfir ab vno.
'Nec nHmeriupott6eflvlLii6 concredier
iifce
Propojttam admetam CjtiA conteudentia fi^ujlra^
uiuia in aduerfa^ adpellunt denit^ parteis.
ExpertorreEiamJipunlio totafub vno^
^empeftib extremo lateat: comprenfaq^ binis
fjtbreuior, Src
verumy SanEium^^ Bonumfj^
iPartibtu ecunUismetamconffirat in vnan^
terpetuQ-yfmfpuc^ ejt illiH4
vnm vnu4i
i6o
ioRD.
ij
RVNl
No
t.
Tramit^[ub,j^fcopi extremdt collineat vno.
Atfalfi tnnumerdi venmntform<& atoj^ figurA ;
TraElm vt obli^Hm numerptmpnefine capeffit.
Si mimme comprenfafient cjucdam ordine tn vn0
io
TentabHntfi-uJlravelut vno tramitit adaEia
Fimbvts evariisfinem contendere in vnum.
Vt non dfuidua cohfiftunt deniq^forma
Singula^vel proprtistantum fimt partibtuvnsim.
Si methodum ddtendunt propriam^ numerosq^ me^
Ouapropter num eris diff crfum, mateiriaq^
[andi.
Dixtt Andximencs vaniim hibilum^. Melififo
Parmemdt^jplacettanttim vnum dtcere verum^
*jL
jrEii^uratripicx. Supra
& antcrcm.
In 8: cura
re.
Poft
fic
JVlcxtiarcm. Menfuraluprarcmtriplcx; Vnum,Jlfcns,
Idea
Momctum.
Ma-^
*Afcnfura tn rc iriplex, Magnicucfoi PoDviuf ,
gnitudo triplcx, Vnius, duarum & trium dimcnfiorium. Poii*
dus triplcx, ^xtra locum, ad locum, in loco (cu circa locumi
Mometum triplex, Subftantix^Qualitat i^^Rcfpeaus fcu Abfo
luti,Concrcti,&RcIatiui. Menfuiapoft rcmeft criplex. Efficfens JotmaliUnftrumentalis. Ellicicns triplcx, Darmon^Homo^
Btutum. Formalis triplcx, Senfus,Ratio, Intcllcaus. Inftrumcntalis tviplcx, Prima, Mcdia, Proxima. Priraa inftrumcnta:
li$tripIcx,Digitu^>r***^'"^^"^'^"^**^^^'^'^^''P^^'^>^''^^'""^'^^^'^
jna,Pcrpcndi'cuIum. Proximatriplcx,Pun(5lum,RedbjCircuIu$
Harum mcnfura: fpccierum aiixfunt Afctaphyfica:,a!i.x Phy/it^,
aliz Matbcmatica:. Mathcmaticarum dc prima infirumchtaii.
dixirtuiin proxime prxccdcntibus libris. Cbnfequcns cft ve.
demediaacqucproxima,circavcmediam acquc proximam,fuk
fcfcala Scanalogia multarum mcnfura: rationCI contcmplemur,
^ Lincabrcuiinmaintetduopuudiaatqucrcdlavicilfim comprobant,Rcdioritem atqucbrcuior. Inicr duo pun^a infinitai
producipoflunrcuruac. Sicvnaatquc (implex & brcuifTimi apfalfitas vcro multiplcx proiixa diflicifdphiiUcam Gconacitiam cum aliis philofophia: pac-
prchcnfioniscrtVcfitas,
lis,qualcra
fibuienc videmuK
CAPVt
>E
MeNS VRA LlB ER.
CAPVT
^^^^'TATis.
II.
Data^rea^idatopun^
cco vel quomodocumq;
a^qualem
accipio.
XT On dabis in rerum haturo-aeiualeper omne.
Non hc eju&fuerat repetit mcnfurafubaaH.
Htncne^compbjitum esipote velcomplexio
qud-^
'^djtgnumprorfwnouiterreuocariervnumi
fnnumeroftejuidem concurrunt ordtnepartes
Dtfimilt ingenio at^ loco, ceu materiei
Portio non
eadem eHjpecies^ortunayfttusa^
Qji^variactrcumat^intMsferieommaconflant:
<-Namvelutinnumerisper cunBa tnfiantia mebris
A cunrcisdaturabfcejjits, ne^ tanta, eademve
Detn tahtis iisdem^
valet conceffio oriri
jQftandoittdemtmtaefene^uitdtfcofdtaconcors
Vndtejj dtuerJis,variis,contra^
repofiis
SictraEluimmeyjfoha.crota temporis
arripitvtftnt
Simpltce momento mtllenis mille tomorumy
Etfortunarumnumeris varia omnid,<juamuis
Efugiantfenfus(rerumhifubfiantia) parteis.
Vt cjuo^ ^uAfimulapparent fubtudice
fenfu
Pluria naturA abiungunt, momenta
profe^o-y
Ceu mintmum nofirum d mintmo
dtfitnguitur eiut
^ttamen id ratiofibipollicttatur, C0 vltro
'
Prdfiat,^ adfenfumfubieB:a compare
gaudet
Menfura, vtradiifubnorma multafubeft
Vtiius acciderit;gyro comprenfaj^
eodem
loRD.
igi
Brvni Ndl.
^ut arcuyaut ^aribiu venient
adcoinmodajtgnu:
SedqHidofiistr.icjHCtrOy mthi
quando JimpUc$t)rs
Comfojitis rktiofmty non iUis ijta viciffim^
PrdLterqHar/^fhyJico^
^ dtfcHrjk pbJlertore\
^Hodgentt^ tdfophidfolet vltro adjctfcerepropter
NatHrA tenuem iHcem, rernmj, profHndHm<.
|o Hac mcltmrationenihtl prodnxeris ergo^
Qna tihi cnmjines certiJlatHantnr adtllos
UocmageprodH^nmeFlyillHd
contra^iiiu:
^ non
JEsfopera Cyclovtvideas medto propiora^
Hmcj^ remota magis^qHd tangant proxtnut centrH^
jQuagjro comprenfa manent^ 'ejHit
elata
recednnu
Ai^vtper fleUa^lHcemperqsurerefolU'.
fequal^ AtlftotcU? raplfiuef qiiiMem
noh
fimert et profnrW
minus dcHuiuics
(vt vidctccft)ofiicina,,maf;i5 luicipercatq.
adzquali^atemquippc piadttkantibus acceflus maior
pcricuratquc mtnor.pcrucnireautem minime.
Quod dicimus in vno ipfum in omnibus
^3.
quadam latitudine, nUmcro, akq. graJihiis
relligcndum. Vcluri
5c
efle
conc*
quonim efle
iil
efl c6nfiftcns,c(l in-
ver^ ad exadifnniam eucraftam fanumi
jie vcl lu
momcnto quidem iiccctnucuiti,quaQdo fubied^um iu
ilumeris
&
f 7
diucrlis partibu^
cllcompofiium,
uclidi pcrpcram per trian^ulum xqui'aterum linearunl
2qua'itas comprohacur neq. enim e(t ex pollerioribus, ptxfcr*
tim eciam in principrot JemonflrAre. Idcm nobis acciderct,
nonprxdeHnitocirculOjexetufdcm vel compacis cadioruiB2>
:
^ualicate
proccderemus.
C A
V T IIL
R A N T it &:
o D i,amaIori
quod fuper eftableindo,
AiP E
VjJ:itU radim norma eft
regnla , ijna hoH
I Ltneapertranjit qnem monjirat ItneaJinem
Mai^
De MensvrA
Lib.
tdr|
MdioriquidqHtdJupere^i^quante minoris
rtormam radto dtfajfum eff at^ reie^um.
^d
Extremum altertusJipro ceniroflatuatur
Vnum^atq^ dreliquo capiat dtfiantia legem
Vt moxficcntrum hoc centro compff^nitur tlli ,
Iftiti6 extremo circum currente recijum
'^Quamdeceatreliquum clara videatur amujjl.
Bx vno autJtmili centro ergo examina intqui
Perftctcs^artterJic prtmo extremapropinquantj'.
MAfus
ad zqualitatdm
cum mihore
reuocare eo(jfm qiio
proximc fuprapriiicipio adtendimus^ & dcmonflracio tft
cxaxiomace tamquam exprimo>.& exthcoremace tan^uamex
proximo
principio*
d A P V t
lllt
t)iSTiNCTOR. AciES Longitudinchi
lineLatitud. vifu
comprcnendo.
ETfama^^ratioeHvulgo fophidti^ recepta eff^
Mendacem mtntmequando abftrahtt ejfe Aia^
thejtfiy
J^uando altud reputat reliquoJlne concipere invnn^
(^uamrelicjuumdreliquo abiunUumJic coftcipere
Attamen tnterdum rattone abjoluere tentant (ej/ci
'
jQua Phjftce abjblfiityr&cipitrefcluta(j^jinjii4
^uritis ac melitu\ rattonis defictente
OJJicioacftudioyJtfoysfifeappltcatikdem.
ty^n nonfenfibtlts poterit dtmenfio tantum
Una ejfed reltquisprorftu dtftinSla duabtist
Nam vulgusputat hancipfam non pojfe videri^
{DHm videt interca^quiafctltcet ahte oculof
loRD. Brvni
N 0 1;
fntemi^ ocuUad vifumjpeUare^ ope cuius
jibftrahit a reliqui^ ratio. Ne^^ crednidipfum
Qy4lfe(,la
Pyrrhonis Sextm^cogitatio cut non
Tantd esl virtutis^
nulla vt ampledine capta
^erctpint longtJpectem^^u,z liHea dti}a efl.
^orro (jitanttimuts mtnimum longumfugiat te^
^yitiamenhaudfugietlongumy quod terminui tpji
o Nempe ejuod eTi inter nigrum difcrimeh^ ^ll^f^^
Immo ettam verum iiludfrmiter adiicere aufim^
Qua7n mtntu td fenfu pojfit
cogttattd ferre
JLtumnvs extre?ni ad ovtutum
fc mamfefte
Prafentem pulcnjpec/em cogitatio pulchri
:
Nonfuperaty non cxdccjuat^ ^^Qfi^ prope tantM
Natura melitis vifuftatfenftlis ipfb
ludice luxfolisy mintts hancj^ vtcaria virtui
Accipiet^ceu nec noliis vehet vmbra color&s
A5(lrahentiumhonc(Te mendacium vul^o fertur. Varl
nim fcicntix fic arces <irca vnum ideinque fubie^um yer*
fancur.quz non re confideraca/cd ipfo confidcrandi modo.for*
oa^acquc Hne diliinguuntur interim dum qux fubieciiu^ runc
vuum acquedmulab aliis incentionibus per (e acque reorfim
acciptuncurjareiplan^ nacuranon rcceiiiur. Liccc enim conii*
derare feOrdm de colore rofx^practcrmifris iis qux ad cius nacu:
lam
& alias propriecaies exp.icandas raciunc,ali.iicem ef(
r(ieii
tiaqaxconlidcrac de viru,alra v.ero qua: dc ocu'o, nequc t^^eo.
<juod func ccniun^a fecundunt cxillenciam, debcnc ctiam fe*
cundum conGderacionem intcllrgi infepprabilia. qujli jnde ret
ahcerconnderencur quam in rcrum fc habeanc natura. w^tqui
incptilfimi pecocis cU nefcire didiiiguere intet con^derare hoC
iine hoc, & hoc eHe (iiie hoc.
Liueam qux eli ccrminus indicac duorum in ptanocolo*
^/8
rumdifi^crenti.1. am vei6<jux cli miuicnum Dulio poiiuxTiUf
fciifu compiehciideie.
CAPVT
De Mensvra
C A P V T
Lib,
V.
JcHiSMA. LiBRATio.Longumbifcco,
& mcdium iii eo punftum iimenio.
TT TreElamgeminasifj partei^ dimdis vnam^
-C2 Quando loco radit venietfubjlrata manentU
Extrenium(^eiH4 pnn^tim circumfi^at vnum^
Quantolongedoradii comprenditurarcu
luincatQ^ ifitnc\ vt tandernfermwtu alter
^efluatm reltcjuum : velutivia
Tendit in
Oceanum
cjUA altus
ApolU
Telluris fctjfa refiuxu efi
In pun^o] ^uando Erig/?ni<s punfium ad Ganymede
Re^um agttans curfttm defluxerth^ vt pote ab tpfo
alttu Apollo
Oceano ErigoneSy Ganymedes^
t^cjuali diflant radto ; caufam^. per tftam
Cufpidemin oppofitam defluat altera vtrin^^
Etla^ per medtum vententdtfctffa
vicijftm^
Ifta '^Pericleo capite aftruit Hortis^ lafon
^JSlonne 5* conflmtli fapienterfchismata forte
Alma parens rebtu trtbutt^ cjudi parttbtu AquU
CunU:a tta difiunxit contraria compofuit^
fisnumerps^totum vtredeat cjtiodcum^ recejftt\
Circulus eft ejuorum certifiima norma reperta^
Temporacjuivicibtupotis efl d^ts^efcere certU.
Sic vbiftat medium fixum, ratio, atg^ poteftas
XJeri) ad diurrfosfines contraria^furgunt
Vogmata^ quA monadem in numerum occurrentia
foluWVtJ.
Proinde bife^a ttbi veniatquam circinus vllm
Nonfemel apprendit.paribt^sfihinc indej^ fumptU
PartibusyinmedioJpacium comprenfiJeltnqua^^
If4
loRD. Brvni NoiJ
E R C s.
I
ty4loHefdmgeminlsgjrjim non tangiturAcjuis;
^
i^J^d.hbet^vt nulU centrum concernttur
HocPjladts verbis ojtende
ejfe.
^ /afinis ore.
R S.
r via cjha Oceano Neptunumiungit abundc
Extenta d gemmis ti^tum contmgitur dcjuis^
Fortundt^ Baccho^ Ertgoni,Uertncti,Ganjmedi.
^uodplaneT^yladesttbtvel conjirmat lafin.
Si obieElum punctumyC^ntrum tibifiat^vt indc
Extendasradios,afitpunElt tangere jphdram
{QuodmtntmumefigjrH ^poteris tra^lu breuiore
Autgeminis planum pun^iis, cyclisj^globefum
InnumerU. Radiihocfmitio^ Cf aUto monftrat.
GOR GONII.
Hdcvia cjua Charttesdefiendunt ad louis orx.
Sicfuper Oceanitramitem Martisi^ ferocis^
Statfuff)enfa\ pari vtdiftl^A^u dpartibtu ettu.
Omhibtis abfifiant cjUA abfifiunt d louis ara
(tquata cufptde vtrintj^
Longoconfimih^
Norimagisinclinanspartem oppertetur tn vnam^
Qf^amfit decltnans reltqudi^
P A R S.
-r-
^Lattuatfuperaftam^
(oncludens tritjuetrum relicfuufacit effe reuulfiirj.
it^jua duabus
Terni hac cuffiseri^ (juam BacchtiSy Apollo , Di?
Inparteisgemtnas. Ofsapropter
:
ana
^^g>fM^\ Htrmetk docet hoc^pnfiu ^bnynt^t.
De
PjaiNC,
Mens. et Fig.
H E R C L S.
T
T^alibm vt tricfuetris
Lib.
ly
Vmeiris difltriEha figfira
At(^ parallelagrammis comperta docebit
Subtefiflsparibti^ CyclorHm partibpts vfe^
.QHodcHmc^admagnHmminimoacjHocu(j^fHbej[e
Perpetuo A^nales chihs^ ad omnia traUn^,
Cnm Pylade hobdoceattefnflctenter Oreflos^
Horoipfnmj^ alias monflrabitnr^ atq^ Pertcle.
L E M A R c I.
QuocHmt^ i centro^qHacumcf^ d
cHff>ideflnxtu
ClandHntHrgemtniyOiPiibiis efl bafls vUaflgHr^
FinibtisadieClajQeictricjHetrHmcognofcerefasefl
'
lUiHspartem. Docet hoc flnitio partis.
Melampi.
Corgoninso^ probe monflrat com?nenta Jl^elampi^
Partheni,
jHppiterin Charitnmcontendensoraq^ Bacchiy
Pracipit vt CharitfiHngantHr Bacchtu:0 tdem
Hincfi Neptnno adtHngenSy tnde Engontq^^
^rdcipit Srigonf^m Neptnnt^ orafHbtr^^
P A R 6.
Si^j ntinor reBaflgnetHr cnfftis vtroc^
Vnitis extremo^femitA velnt Erigonts cjua
TortHnamattingit-ipaUohoc lonis tndtcat
aram
Hermetem^j^ alit er^ Ganjmedemj^ atc^ Dianam \
Stcalias altter difcrimtna mtlle fnbtbHnt*
Angultis hocfrmat difcHffHsper Zoroafirem.
QviRiN^
Vt magis angnfldi minor angnltis efl bafls index^
mAiorisypatet vndt^ :fl^ victjjin^
Mwr
i^g
loRD. Brvni Noi.
'fnfmHmtvelHti conJifiHnt canfa viciffim\
ty^Ho vt:fnbtrat^io remanent rMionibus nqHts.
QuU^figtlUtimcommonfirat
idvndtcj^ CycUi4^
Aptitu hoc CHnSlis poterit clarare Polytes
Qmndo in matorispartem mtnor angHhvs ibtt^
Inpartemc^ bafis niaioris inngo mtnorem.
PAR
S.
J^uod laternm numero ant geminis
efi
cruribtu
rf*
c^tiHyrtj
In duplici triqHetrumJpecie docet. Ifia Pericles
%o
Hermcs,
Qonfirmaty cui adfiipHlabitHr Horns^
De tribns in qnacHna^ voles jpeElando fignra.
N
luppiter
C L
i.
^ Charites cum Tellnre Erigonej^
j^n maiits cdmplentfi^acittrH qna Bacchpts.ylpolla^
Euphrofpe atciHcGhari^. Monfirabtt lafonAmp^
hhasy
^
'
Si(^volesitidempoteritpr^fiare Periclcs.
Orontes.
Talladisin templo triqHetrum deplnrtbH^ vnum
tAfftce, AmalthcdcjHo^Zoto
^ feSHtur
lo:
NempeadAmaltheam lattis hoc qtto defimt fo ,
Et pariter lattu adLoton cjHo defimt
QHadratHmprdtbent ^erntnnri^CHipar datur
50 QuantHmab Amalthca ad Loton reliqHttm
vnii^
latw^
ofiert',
Ofiod (imiles quatuor partes capit; e^Hibus illa
Smgnla compredHntgeminM facilctd trtqHetrum^
cjue
-
QHoddatAmalthea ^Spes.Euphrojyncj^ reportau
Confule
De
iPRiNc.
Mens. et
f^iG.
Confiilefro Ince hac PyUdem^fivis
LiB.
157
Amyntanu.
P A R s.
%yftfi concrefcen^ venit angulm heic vbiLotoh
Hmc lo efl tangens illinc Rhamnufia^ 5? ipfii
JungHntur\ maior ratio lateri additd magno efl.
Contra vbi decrefcens venit angHlm heic vbt Spei
'
j4cJecHmiun^& j Hebcs jpeUattir^ ^loy
jipprime ofiendet defigndndo ommalafon
Tamquam diprimo, at medto propiore Adclampm.
Ravclivs.
^d altum
NeptHnumfemttas copulartnt: Mtifica qunndo
ErygonepoficjHam Fortund efi iunSfa^
luncla efi T^tHrnt amlhug^ Indulgentia tangit ;
Propofitum ofiendnnt primum vtfinttto.reli(%
Cufptdis accefiitymonfirata^dtmetrtis cjfe.
P A R S I.
AtfiNatHr coniunEla efi Mtifica quando
Sic mag^ vicinogemtnis copulantur Honori
Obtfifiim mage dant anglum pro parte minore.
Pars
II.
^orroadfiiblimemfiMHficatendit HonoYern^
Vnde velad Ltifum refiuantyVelforte Koream ^
kAnglum maiori dant Cycliin parte rninorem.
Sujjicit^ fenfumfinita cuffide firmes^
tantd ingjro idnttis vult angtiltu effe.
Nam
S*OLYMVS.
%/Equali^fimilitriquetro confiare ejuatern^
Integrum triquetrum quod dant HermeSy Gdnj-*
medes j
Et Charitcshoc archetypiclaro
ordine monfirant^
le
lORDANI BRV^
NI NOLANI, DE MENSVRA LlBER,
C A
V T
I.
Vcritaus Archerypus. Lincam brcfuifilinani
eandcmquc rc6tam cxperiar.
QHantnefiveri^ orcEliqHmta poti^
fiM
P^t nihilump^rgat cttiaSy nibil exoriatut
OciWy vt neSat pf-oprio prtmordit4fint.
Sic breuiortanto eflgeminainter punBa lituray
'Quo propiorreldaccedtt\ Detnc tnnumer^ ft^^h
VS(empe infinito venijant dtfirimine curud^^
fincm punB:o quA progrtdiuntur ab vno.
JVec numertispottsefi vUus concredter
Propofitam admetam
tifce
cju contendentia fiufira^
Auia in aduerfas adpellunt deni(^ parteis.
ExpertorreHamfipun^ototafulp vnoy
iSlempefiib extremo lateat: comprenfii^^ binis
'Efibreuior. Sic^verumy SanB^um^^ Bonumc^
iParabvis e cunUismetamconffirat in
terpetuo^finfiuc^ efi
illiui
vnius
vnan^
vnwi
ido
ioRD. Brvni
No
t.
Tramittftib^fcopi extrema collineat vno.
Atfalfi tnnumerdi veniuntforma atc^figurd ;
TraEltis vt obli^um nHmentmfinefine capefiit.
Si mimme comprenfafient cjpi&dam ordine tn vn9
io TentabHntfi-HfirdvelHt vno tramite adaSla
iFimbus evariisfinem contendere in
vnum.
VtnondtnidHacohfifiHntdeniq^forma
Singula^vel propriis tantnm fimt parttbtuvnHm.^
Si methodnm ddtendnnt propriam^ ntimerosq^ me^
jQnapropter num eris diff erfiim, materiaq^
[andi.
jDtxit Andximenes vaniim hihilHmg^.Meliffo
Parmemdt(^,placettantttm
&
vnnm dtcere verurn^
antcrcm. In
yrEn^uratripiex. Supra
Msnfura lupra rcm triplex ;
JVl cxtra rcm.
.
&
cura
re.
Pofl
fic
Vnum, Jlfcns, Idea
Magnitucfoj Pontiuf Momctum. Ma-
VWcnfura in rc triplex,
gniiudo tripicY, Vnius, duarum 8c rrium dimenfioiium. Poai
dus triplcy, ^'xtra locum, ad locum, in loco (cu circa locum.
Mometum triplcx, Subflanti,QuaIiratit;,Rerpe<flus fcu Abfo
,
luii,Concreti,&Rclatiui. Mcnfuiapoflrcm eft triplcx. Efficiens,Fotma!is,Iuftrumcntalis. Ellicicns triplcx^ Dmon,Homoi
Bcutum. Formalis triplcx, Scnfus^Ratio, Intellc^lus. Inftrujnentalis triplcx, Prima, Media, Proxima. Priraa inlhumcntali$triplex,Digitus,Palma,Cubitu5.A/cdiatriplcx,Circinu?r,Norxna,Pcrpcndiculura. Proximatriplex,Pun(5lum.Redb,Circulu$
Harum mcnfuras fpccicrum aiia: funt AfctaphylicT.alix Pliy/ic^,
aliz Matheraaticar. Mathcmaticarum dc prima infirumehtalt
dixitrlusiu proxime prxccdentibus libris. Cdnfequcns eft ve
denicdiaatqueproxima,circavemediam atque proximam.fuk
fcfcala ficanalogia multarum menfura: rationil contcmplemur;
f Lineabrcuilfimaintcrduopuu^iaatqucrcdlavicilfim comprobant.Re6lioritematque brcuior. Interduo pun6a infinitic
brcuifTima: approduci poflunrcurua:. Sicvnaatque fimplex
I)rehcnfionis eftjvcritas, falfitas vcro multiplex proiixa difliciis^qualcm fbphiiticam Gcomcciiam. cum aliis philofophia: pariibuiefle vidcmus
CAPVt
De MeNSVRA LlBER.
C A P V T IL
'
T
yquomodocumq;
I s.
i^i
Data: redt^ i dato puri*
<tto vel
^qualem
accipioi
XT 0 da^^ in rerum natura.
atjuale per omne.
^^ Non hac qmfuerat repetit menfurafubaElii.
Htncne^compofitum esipote velcomplexto qu*danti
'*^dJfg*tf*ntprorfMnoutterreuocariervnumi
fnnumeroftquidem concurrunt ordinepartes
Dijfimihingenioat^ locoyceu materiei
Portto non eadem eHjpecieffortuna^ftttud^
QuA varia circum at^ tntii4ferte omnia
conflant:
"Namvelutinnumernper cunEla tnflantia mebris
cunVctsdaturabfceffiti, ne^ tanta, eademve
id
1>etn tahtts iisdem^ valet
conceffio oriri
^andoittdemtantaefene^uttdtfcordtaconcort
yndi^ dtuerfis,variis,contraj^repofiis:
Stctra^uimmenfohacrota temporis arripit
vtfint
Simpltce momento mtllents mtlle
tomorum,
Etfortunarumnumeris varia omnia,^uamuis
Efugtantfenfits(rerum hdfubfiantta) parteis.
Vtciuoc^ cjUAfimulapparent fubiiidice
ferifu
Plurtanatur abtungunt, momenta
profeEio-y
Ceumimmumnofirumdminimodiftinguitiir\eiut.
ftAttamen id ratto fibipollicttatur,
vltro
Prafiat,^ adfenfumfubte^a compare
'
gaudet
Menfura, vt radttfub norma multa
fubejft
Fhtmacciderit;gyro comprenfaj^ eodem
loRD.
igi
Brvni Ndl.
arcHyaut^aribpts vement adcofnmodajtgnii':
SedquidofmtriqHetrOymthi ojuando JimpUaws
i/4ut
Cornfojitis ratio jiinty non iUii tjU vicijjimi
TrditerquAm phyjico,
^ dtfcurfu poJicnore\
Quodgenm tdfopht^folet vltro adfctfcerepropter
Natura. tenuem lucem, rerum^^ profundum^
mcUus rattone nihtl prodnxerts ergo,
I o Hac
Quattbicumfine6 certijiatuantur adtllos
Bocmageprodu^umeHy illud
contratitus:
^ non
Eff operdt Cjclo vt videas medio propiora^
Htncj^ remota magis.qua tangant proxtnut centriii
Qu&gjro comprenfa manent^ qutt elata recedunU
Ai(^vt per
flellasiucemperquirerefolis.
Equal^ AtlfloteUsfaplpiuef qinMem nonfimertcx proprfi
vidctccft)offidna,.maf;is lukipcrcauj. minus dchuiuits
A,
.(vt
adacqualiiatcmquippc piaiftiiantibus acccflus maiot
cflc
com
pcrituf atquc mliior.pcrucnireautem minim^.
quonim eflc iii
f 3. Q^od diciinus in vno ipfum in omnibus
quadam latirudinc, numcro, alq. gradihus eft connftens, c(l invcr^ ad exaeiiffiniam cucrafiam fanumi
tclligcndum. Vcluti
fubicdium iiijic vcl in momcnto quidem iicec inucuiri, :juaDdo
&
&
diuerlispariibu^ cltcompofitum.
pcrpcram pcr trianpulum arqui'atcrum linearunl
squalitas comprobaiur ncq. cnim cll ex pollcrioribus. pixfertim etiam in principio demonftrarc. Idem nobis accidcrct, (i
iiuracris
^n
Euclidi
nonptatdcfinitocirculo.cxciufdcm vcl compacis radforuxBS**
^ualitatc
proccdcrcmus.
C A P V T
XiMP E R A N T
III.
& M o D i,aniaIori
quod fupcr eft abfeindo*
VJlitidt radiu^ norma tfl
regula , iqua nofi
I LtneaptrtranJitqHemmonJiratltneaJinem
Mai4*
De MensvrA
Lib.
iffj
M^iori quid^Htdfupereff dqumte min oris
nAdrrormam radto dtjctjfum eff at^ reie^um'.
'
Extremum altertpufipro centrofiatuatur
numyat^ dreliquo capiat dtfiantia legem j
Vt moxfi ccntrum hoc centro comfonitur tlti ,
Ifiit44 extremo
circum currente recifum
^Quam deceat reliquum clara videatur amujfi^
Bx vno autfimilt centro ergo examina iniqui
Perficies^artterficprtmo extremapropinquaTitj:
MAfUS ad
xquaiitatdm cum inmore reuocare eo^em qiio
proxiine fuprapriiicipto adtcndimus.
demoiidracio tft
cxaxiomace camquam exprimo^,& extheoremace rant^uam ex
&
^roximo prmcipio*
e A
V T int
DiSTiNCTOR. AciES Longitudinchi
/ineLatitud, vifu
comprcnendo.
fama^
ETMendacem
mtnimequando
ratio eft vulgo fophi^tq^ recepta efti
ab^rahtt efie Ma^
thefiny
jQuando ahud reputat reliquofine concipereinvnH^
Quamrisliquumdreliquo ahiuniiumJic coHciper^e
Attamen interdum rattone abjoluere tentant (eficx
QuA Phyficeabfilrtit^ recipit refolutaq^finfu4
^urim ac melius\ rattonis defictente
Officio acfiudioyfifofsfefi appltcat ikdem.
^y4n nonfinfibtUs poterit dtmenfio tantum
%Jna ejfed reltquisprorftu difiinEia duabtist
jNam vulgusputat hancipfam non pojfe videri^
{Dum videt wtcrca,quiafctltcet ahtc oculof cff}
loRD. Brvni No*t;
iff^
^ntemi^ ocuUad vifumjpe^lare^ ope ctiius
jibftrahit d reliqHPS ratio. Ne^^ credit idipfhm
oyi-feda Pyrrhonis Sextu^.cogttatio cm non
mt(teflvirtfiti6y yiulla vt ampledtne capta
^erctpiat longt^ectem^^UiZ Unea dti}a efl.
^orro o^iiantumtiis mtnimum longum fugiatte^
^tiamen haudfugtet longum^ quod termtnu4 ipji
lo ^cmpe ^uodeFi internigrum difcrimehy^ albutfu
Immo ettam verum tiludfirmtter adiicere aujim^
JQuam viinus id fenfu pojfit cogitatio ferre
Lumim6 extremi ad o>ptutum /ic mantfefte
:
Prafentem pulcrijpeciem cogitatio pulchri
Nfjnfuperat^ non ex<c^uat^ ^^%fi^ prope tantHm
Natura melius vifuftatfenfilis tpfo
ludice luxfolis^ minus hancj^ vtcaria virttu
Acciptet^ceu nec nollis vehet vmbra colores
Afirtrahentium hon
nimfcicniix
fancur,(]U.T
non
cfie
mendaclum vul^o rertur. Var?
idcmquc fubicftum vcr-
& arccs<irca vnum
rc confidcrata.fcd ipfo
confiderandi modo.for-
ma^atquc Hnc diltinguuntur inicrim dum qux fubiccliu^ funt
vmim atquefimulab aliis Incentionibus j>cr (e atque fcorfioi
accipiunturjdreipfan^ nacuranonrcccdiiur. Licct cnim confiderare feOrdm de colore rofx,prictcrmifru iis qux ad eiu$ natu:
& aliasproprictaicsexp;icandasfaciunt,aUaitcmcll fcicn-.
tiaqaxconlidcrac de vifu.a.fa v.ero qux de ocu'o, nequc idco.
quod funt coniun6ta fecundunt exiUcntiam, debcnt ctiam le*
cundum con(ideracionem intcllrgi infcpprabilia, qu ili inde rcf
aliccrconfidcrcncur quam in rcrum fe habeant natura. ^^tqul
incpiilTiTOi pccoris cft ncfcirc diftingucre iutci con^dcrarc hoC
liiie hoc, & hoc efie fine hoc.
Lineam qua-el> terminus indicat duorum in ptanocolo
^/8
rumdifl-crcntia. am vci6<jux cU miuimum ouUo poliuxKUf
fcufu comprcheudcre.
tam
CAPVT
De Mensvra
C A P V T
Lib.
V.
ScHiSMA. LiBRATio.Longumbifeco,
& mcdium in eo pundum iuuenio.
ETreElamgemma^s in parteis dtmdis vnam ,
Quando loco radti venietfuhfirata manentii
Bxtremumq^eimfunBtim circumfl^at vnum^
Quantolongedoradti comfrendtturarcu
JUfincatq^ ifiinc\ vt tandem termtnui alter
^efluattnrelt^uum:velutivia (Jua altus AfolU
Oceanum
Tendit in
Telluri^ fctjfa refluxu efl
In pun^o] (juando Erigvnis punllum ad Ganymedc
Re^umagttanscurfttm defluxerihy vtpoteab tpfo
Oceano ErigoneSy Ganymed&Sy altm Apollo
tAE,cjuali difiant radto
caufamr^. per ifiam
Cuffidem tn oppofitam fi defluat
Ftlaj^ per
medium
altera vtrin^^
ventent dtfciffa victffim^
Ifia ^Pericleo captte afirutt Horus, lafon
confimili fapienterfchismata forte
^JS^onne
Alma parens rebiistrtbutt^ quiSi parttbtu AquU
Cunfla ita dtfiunxit contraria compofuit^
fisnumerisytotum vtredeat cjuodcum^., recejftt^
Circulvu efi cjuorum certiffima norma reperta^
Tmpora
<jui vicibus potis efl dtsyefcere certis.
Sic vbtfiat mediumfixum, ratioyat^^ P^^^fi^.
%Jeri\addiuerfosfints contraria^furgttnt
Vogmata, quA monadem in numerum occurrentia
foluwvt^.
Proinde
bifefla ttbi
veniatquam
circintis vUtes
Nonfemel apprendtt .paribt^sjihinc indej^ fumptU
Parttbu4jtnmedtofhacium comprenfldeltnquai.
STante minimo>ncmpe dcfinita(vt ctiara cx parte naateriae
portct cflc; prima parte.non oninis lincain duas ^aricb acqualcs diuidua cft;ctiam fi minimura illudindiftindie vel coiifufeconcipiatur. t fupradiaumcft vndc proucniatilla ad paritcriippariterqucfccandurafacultas. Stantc vcro in infinitum
diuifibilitate, vt nullx funt prirox,neque vUar mcdix, ncquc
defi^
Ccum ratione mcnfurabilis; proximse poflunt cflc partcs
ziit2^fe4fetundumpo6tionem &acbit(ium iuztainimicos dif-
&
ferenciarum gradus indefinits.
P V T VL
PiSTRiBvjpR. DatamlincatTiccru
C A
ratione multireco.
DEin velut vna tthifiEla eff
ohlata fecanda
Perfactlein tottdem farteis migrabity vt eifH
^un^um dtfe6l(t medium prirnQ capiatur
Tro centrOyextremum(^ integre circinet vnum.
VndedatAoppofttodecardine termtnm vntii
jitc^ alterfluxu re^o quantoltbet ipfum
Concidat in gyrum partli traElu, vt velut alter
Concipiet plftres partes^ reltquuscj^ capejfat..
Confimilcs totidemq^fuis detnfinthus
vnm
o TimbHialterimnettaturJicupiseffe
Dtfctffummedium longnm parte ampUus vnd
tyqHali reliqui^. Velutt Lafiiuia, Mufa^
Honorgyrum vementta in vnum
Oftendunt qua vi qud Habitus defcendit ah alt o
Ornattisq^
Cardtnead oppofitum veniat viafcijfa per tll^
t^quas^ equtbta hac Ornatu Aiujtca vinHa eff,
^erq^ illam iunUa esi tumido Lafituta Honori^
JftaSoltmtishahetmonftrareHoro atq^ T^erick\
i lubct admtjf<^ confiantisvoce Berafti^
%
Ptftri-
'
167
Mensvra' Lib.
TfiLARlVM ARACHI^ES X
ti E
atrioVcneii?
Diftcibutor priiKeps, idem trianguto efficiens>
Oc eris
^reHUi6 necnonfdiciiu vltro
PerficienSyJifaliahaJistibireRafccanda [i]
In tri<fHetru[i] fi^rgat.cuins de culpide[
j ]
(jHotHU
^dfamasfarsei [4 ] tenft longedtne reEta [5 ]
Iffde minor [(Jlfimtlis tottdem cjUA partibns extaty^
iHnElaefiambarHm [j]reaarHmfintbH\nam^ efh
Confimtli triqnetrnm rattQnehlc[V^vndepertffo}
Huiu^partitafines[si\fideflHitanglm[\o]
In iMiu extremHm fHbieBum^ [11] confimili^
Diuifkm rattone dabit. T^ariterfine fine
Innumerasj^ potes maioresate^ mtnores
^/cfHas tn totidem parteisfiibie^o in eodcm
Scinderejiventanttrtqtietrthuic accomada dorf^.
laRD. Brvki TS!ou
EtJiopmadtafjtumprodHElU cruribw vltrS
Qtimta e^l matoris longedo obUta fecandd.
Datam valde exiguam vtlibet feco.
^ Ic etiarn niminm ftparua eft linea coram [12]
^ ObUta^in mHltas quam debes fcinderef
arteis ,
Quam miritis in trtqnetrH valeas componere
ipfy
Haud qHaqHam in radiHrn pojfit confnrgerif gyri ,
PORTA VeNERIS.
Maiori in tricjHetro [ i
^fnerit
qtu captafupernc
HancpariterfcindetfiibieEliadcardinls^i ^]oyaip
Si eim dimftfinis confinxerit omnis [ 1 6\
^AtlHperf^cili tibi comprobat omne Solymm^
AdlibitHmq,^HormfHCcttrrent atg^
Periclcs.
Eandem ad angulos re<Stos fecabo,
Sic etiam non obltqHts tibtflHxibm
tlla
SeU/i
De Me^nsvra
Lib.
Jge^
^e[ia datur tricjuetrum \\i\Ji aduerfa ctis^ide fiat
froduEHsgeminis cofiisi 18] dcjualttervltra^ [ 1 9]
Quandocjutdemacetro oppbfita inregione perindc
SeEta hafi dabitur velut aduerfa extitit ante :
JSIempeparallela efl^tottdem diuifa tomisq^
Hizc via quA Idolo diuinum adneEltt Honorem ,
e^^^ ea qua recipit
tocundum Mufica Lufum.
^Tduo
concilienturtcrtiurn quodJatn cffeoporret;quodiw
fit ab vtroque extrcmo,vt eiiam aliqui J cum (ingulis habeat commune, 6c ambo cum iUo.
f 30. Rc^a ^ecanda cft i. H I, i, (iirgit in triquctrum A
1,
5. de cuius cufpide A. -f . quotuis aijfumas partcs vt A , k R
RS,SG. inlongitudiuercflae I. 6, Minor F Q, 7. lunAa
pariibusambafum A G, A Ffinibus../. Triqueirum flmiliratjpJiCw^PG. 5. Fines pariitic Hl K. xo. Arigulus A. 11. Laiut
alterunj
cxtremumfubielum
to
&
magno cluit paruum,immo & in quocom^iue oppo/i.
oppofitum. Exeodcmenim hxc elTc fonte in lupcrioribut
in^Uiscontcmplacionibus oftcmdimus. Vt&luK ncqucfe-
f i/.
In
ipfa.ncque pari,alia,neque maipri lucc/t d in rencbris,& per tciiebras efl fcnfibilis. Vc 8c virtutccoUaiionis cximiuiri iu cxi-
guagemmagigantemappingimus^
ii.parualineaD
E.
li.
Maiustrlquetrum AFG. /4 Ca*
pta fupcrncFG.
/jP
i;. Subicdus cardo w^. /tf. Fines confluentcf
ly.triquetrum
il.Ccminac coftx I
Hw^
^LM.
yicra in
& K.
C A P V T VII.
Detractor,
*
Partcm imperatam aufero.
On opus eH ali^methodo qua ^ induperatam
^ ^ Difcindas partem certa elongedinepofia
Si triejuetrumjtmili veniat ratione fub ipfa [ i ]
t/^djHorum laterum
[x] cuius fubie^ta bafifit[i)
70
o P.
D-
N o tJ
B r V^N I
fntentHmreferensnumerumt^Hiaf ars venit VHAcojt^ [ 5 \fHbteiiayVt. ab ipjk
Interni triqHetri
[4]
CHsftdefHhie^a ['.]/pun^H/fiHxmt tpfum
Perfinem partii\j\pHnllum fertingatthillHd\%\
Qhofinispdrtem ^HaJitarn [9] termtnat aptff.
DEXRAcr:o maior. Valde prolixam longitu^H
nem
data ratione diuido; vel cx ea
partem accipio.
I
POrro longedo
[ 1
0]
tnqHetro haud comprenfiliA,
( extahs
Ojferet intentam partem^data fi ratio vno
lA rAdtd
[1
capttuy. qni efl
nunc menfHraper.
ipfHrru
IntegrHmdficenda tihi^totparttbtu ipfa^
i]H9tt4 comprenfa hac extat in illa^
DiHtfa y
Deproprtis partern totfps^,iJnam%
reppn^tt,
MefidHotandemcjHodpitrtemnonfaat
vnam [i
Mbaftsextrem^ ^f^^^i^ capter^da
vt ab
etns^
FtneadfHbteSlHm pmElHsfifiHxerttanglHm [\6\
VmH4tn partistrtqnetrt [ 1 7]
latere [
8J
tndicet
tl^^
hid
QnodtantA interniparseslqHanta id'^ fitperne,^
Et comprendentislateris teftante Solymo
:
Qnodprinceps Indt Inbens confirmat
Or^ft cs
HdCtgitHrreltcjHis (partis pars adfimi/aris.)
T^arttbns adttcttnr. ratio eft operis mantfeft a.
QVi.^onnoulttotum.ncquepaitem nouit
Sc c
contti.
rbirubccttalongitudincHl. i. >EquaIatcra AH, AF*
Bfan vn* N G. 4. Intcmum ttiquetrum ^/^ F G. /. Cal.
in
fftaFC
Cuft Aibic<S^a A. r.Finis patiisH, .Punaum
^uoi
Mensvra
De
fiuodpertingic O.
p.
Pars quarfita
LiB.'
17
O.
radiuj I H. /4. Kcfiduum non (ACiehs vnam paritqualis ad bafis exiremum in H 1, 16. w^ugului
E. i^. Latctc D
Huxus
17. in triquewi A
Vnus
<f i/.
fcm EC.
IH quem
cft
C A PV T
VI IX
Appositio Prima,
A'^aro punto fuper datam
redam
parallelam
ducojvel vtlibec parallelas applico
percirculum.
ACtfZparallcla, archetyposadHlamisy ^omnis
FortHYiA comitis^ cjHiadnormamvitdt aliendi^
Ant votttmformandofiiam^acccndcndo fuumj^\
CnmfanUofanUiu^CHmperuerfo ibit iniqutu
JSfecmmus Archetypos iufiicapiemus 5* <fLC]Hiy
Qho methodum retinendo fuam in proprto ordim
cjuisg^
NumqHamtHrbabity numqHarn tur^abitHripfri
Sedpnlchram rerumfaciemferuabit ^almi^
T^latHrd Jpectmfn folertis legtbus artis.
t^cjuedtltantem viafifHbteHa recjuirat
definito pnnElo [ i ] veluti via Bacchi ad
^A
Oceanum fi^t tibi centrum linea in ip/a [ 1 ]
Aut fisper, aut infi-a^tjHofit cjuantPislibet arcHS
CHifiibtentaventtdata^nil mtnus efi tibtprafl^
Qtiod CHpi&Symodoper pun Uum [ 3 ] circumfiuat iU
Sftbie^la dre^A
extremo [4] ejHifttrgit^ vt inde
Altcrumin extremum recidat^ qtiia pun^ltu [6J ii$
D Mensvra
Lib..
^acchnsy cfuodfaciU monflrahit luct
iy^
Periclcs^
^ytt^ parallcUfinitto conjiderata.
fio. A EquidiOancemquzroide^nitopun^loC. i. Ccntrun
jlVHi iD ipla via redta A.auc fupra aur infra. /. circumHuextremo Bvclo. j. w^ltcrum cr|[us eii perpun^um C.
ircmum cil^. vcl O. tf. pun^fcus in arcu largitus C. 7. quantuot
Puu*
diildt ab exrrcmo B. i. 1 ancum e(l opus i xelit^uo O.
C:
A p V t
VtRTEK
ix.
ASCENDENS.
Pcrpcndicularem fiipcr dato punibo
damus.
ET de
llibliTniperpendicularis adimtim
Defcendet pun^um^ Ganymedisfi Erigonisj^
NaUtis ert6 punUum\ Quocirca operahere vt idem
PerpunHum oflenfum
\gjratio conciptatur\
Vtpote (ju<xiBacchum,Hermete?nfecat^at^Plutonis
Ora4{i luheat : quiafufficit vtflt Apollo
Comprenfusradio qmprimum terminat arcumi
centrum^ duEloj^ fecundo
Is<^ tihtfiat
Cyro\x\hoc cfuoradio Ganymcdem tangit Apolloy
Erigonispun^um inuenics : quem deimdereportat
Arcpu his radio comprcnfas pofl Ganymedem.
^filinc defluxm perpendicularis hahetur,
Et re^us veretiht concidet angultis
illtnc.
Inde vhi consficias (Zcjue perpendicularem
Oteant dpunBopunllo^ ah Apolltnis effe^
EreElam Acjuatis conflantem laficibus ambis
Adta^amfemttisradtorum lege repertisj^
1^4
tbRE>-
Brvni Ndt;
Qitanta,ctiam ntttngHnt punU:Hm Ganjmedis.
(reftm
fimtto vera petita.
Alonfirabit totumy
Vertex
Descendens.
Supcrrcdamadatopundtoquod
iil
eanon
cftperpcndicularemduco.
%Q ^tjj non in^Hem^fidde quo reEla trahenda hac
[^]de quoJkhie^a [4] receptet
Donatnr pun
reEl^
pefpen diCHlarem^
(afum defurfnfn
JSIempc hinc qnafiHnt Concordia Gratia^^ vnum \
QHamlibethanctenfamcapioi vbi concipe pun^d
( Qha nnncjtnt ipfh ^ Concordia Gratia^ipfa
A cjHibns oftenfHm dtqHeabfiantem cernere
pojfis
w-
THn^Hm^vt deinc medinm di^a inter bina [ y ]
tatnrru
tnHcnies.velHti LibramineJit tHanifeJlHrru
In(^^
ipfnm recidet demonjiranda
illa pctita [6"]
Exhoc^HodJinemmHlto tnclinamine vtrum^^ [7^]
%efftctt adnexo coJidiAciHo tramite vtrin^.lSj
Monjirabit totnmfinitio verapetitA.
Cautela. Vcrticis afcendentis &: de
(cendentis.
^
Si magis exigna eflqnam vt clare circinet ipfam [5;]
xtremh^ pHn^Hs[\o] re5la extendatnr vtrin^[i tf
Etgemints pHniJ'tsa<!jHe[i
^in-
2] hinc abjiantta
^ApoJitis prtmisfemper[ 1 4Ifinita adeande
[de[i^
Sttppeditat normam radii menfiirapetitHm[ i
Ptm Elum tn dtreUnm pojitnm cjni definat apte
^l^er reltqtitiT^^ptin Vvn
dtreUo tranme deorfum
[.
4n
Mfnsvra LiBc
InDICATIO RECTit EX
i7S
quxfito puncto.
ex^w ndnJicreElamperpun^la oflerp. probaht
Ctrculm^n non hdc Cyclipartesj^ vtcijfirn\
Ac velutipahlo claraHimm ante probantHr ?
yxVn^him odenfum G. i. Sccundum gyrum G O BCi
4. Sudie^a rcccpcans ci:JL 3. Donatum pundinti) H.
fumGC. Pundtum mcdium inccrG & C. 6 UI.i peiira H^.
7. Vtrumqucquodrefpicit G 8c (j. i Co(tx vcrinque C H, G
quam vt cirdnecUr rt B. 16. Extrcmu'; punditt
f. Magis cxigiia
^^,
/.
jr.
& N. /i. v/fbCbntibus
A. //. Vtrinquc cxicndwturad
politis piimis fcmper C & D /j.Pc*
hincC. i^.IndcD. /4.
titum pQndtunl E. 16. birelrt tramitc in F.
2&.vel
^40*
Incircino
qui cxpanfus reclam dcfinicccrtam)re^acx-
iminaccirculum^quando vno cxtrcmo ft^ntc aitero mouct <ri
%i circulus cxaminat re<f>am vt tn propo(ico. fed non llnc re dta.
Kcflum icaque fui efl indcxA obliqui
vc^o lAiicx A B C U.
finc
obii<|U(
Ycto
ce4ti
Ijd
lORD. BrTNI NoL.
SECTIO
G V L
C A
DE AN-
II
O.
V T
Diftindtioanguli,
EXmonade S
diade vtfiat trias orta.frimfit
AngHUis in tripltci vemens dirfcrimtnefi^w,
-^^Roj Aiaioriretioj reEloc^ mtnore.
Hafceomneis iuxta fpeciosdiflingtiitHrvltro
Commune in cjuatuorfapicntiflgntficata
Tn planofaltem^ {fi(^Htdem mfohdo angultis efl
QutconifaciempunEko definit tn vnoy
InquemconcurrHntCHmreEiis plnria plana^
Heic vbi trcsfaltem tenuatas terminat hddras
o Aut etenim efl punElus quitantum termtnns^^noti
Pars vlla efl\ Autpars minima efl^extremat^ neEles
(ua\
JUius atc^ huitis reElayCuruduey velvna
illa
altera
cur^
reUa
efuide
efl^adnexa
Quarum hatc
Aut minima eflgcminum punElorum abflatta^ qni
funt
Extremo ajfines nullo mediante, NechutPts
Vna efl menfiira
at obtufus^ reUus^ acutus
Provariarationeventt, Velfigntficabit
JHenfuram admintmumyCjut partem nominat vna
In tricftietro tricjuetrum primam : cuitis bafis tpfi
,
T^otifiibteEia efl primdypartterq,^ fecanda.
Jslempe parallela vtfubtenfa eji
tllt
^ adaEla
Adfimtli rationejecans tricfuetrum^velut vltro
Conflabat minimum quando expltcitare docebam.
.
Ab
De
ABum
MeNSVRA
ynonilgeneraturtcmum
fine
Lib.
mcdio
jyy
ncque eft medialiud rinc triio /icut fiiic lio tcrmino pundlo
non flu.
itpunausinlincam-.ncquealiuoi lerminum pundtum finc
li:
xieaactingit.
f/c. ^ngulusquadruplicifignificato currit. Primo pro teirjwinopundto. Sccundo pio minimo extrema connettenrc
du-
arum
lincarum. Tcrtio pro minima intcr duo illa punaa
dirtani
tiaquxobriifi,rcai,&acutidifferentiis definitur. Quatt6,pcculiari apudnosfign Hcationc, pro latcre trianguli
ex vna nri.
xnaruni partium,bali diuif^ maiori parallclo,& tnc|uetfum
prdi
t>ortionalitctfcauic,cuilis vrusid n?inimi inucntione cll
fixi(ularii.
C A P V t
ii.
IS0CHEI.ES.
Anguliim & rriangulum Ifoch. f^cio.
ANgln^ conHenUns trtqHetroflatuetm Amoris^
Contigmtm rndio iitqHaltsJiincUmbattn arcu,
Nempe vin^ d Baccho tendentt adApollmis ora
Hac efl aiqHalis Charites qna dttingtt Apollo
IngjrofinesquiamborHm permeaty vt fiint
MyijHales arcti^fiHfffilti inorbtlpHsaqHis
Nnmina kelient&s ternd hac,part/t^repofiA
Fintbns
re/tqnis veninnt dtficnmtne /?tnis.
Q^odj^ Berafteo medto monflrabis Heric/ts^
Et confiirmabHnt Pj/adtSy fienfinsj^ Peric/is.
ETEucIidifriangulu^xquilatcrus rac^um eiufdcm cfrcuU
xqualitatc comprobaiur lucc primi noftri axiomAtxs adicdia.
C A P V T III.
Ekector.
Angulumrcdhim in quocumque dato
pundto conftituo.
loKD. Brvni Noto
lj%
I.Am vero vt re^Hsformetttrj^
angptlns api
Quohbet dptm^io.Jiet in cHrHedme g^ri
OtidibethicftmUmgemim cjutad cardmisor4
JnRefiuat.^fietsfitcontmgens dimetrtt^ orbem.
Monftrat td m Vcneri/TemploTtmor atq^ QttereU^
Qfiorfim commHnls via templum fiindtt m ^cjUM
Sacratum dtuA partes , cjHiZ a cardine btno
An^rlum conciptunt retlum defontibu Tacis^
omntstnarcH
CmfimilemprdibetTrepidatio
Q PfinUm cjuemfimuUttingantfHrfum att^deorfHft^
apte\
RaucliHS hoc totum breutter lintHit
In quocunquc dato pun>o conflituo#
pr?.
quia Hac tcrminus trianguli xqmlateri in circulo ('quod
circulum hneftircintof faci limacomputatur) infcripti ; fic
VTaugulumrcftum
&
atfi
contingcntem cBicio,
Sic 9c
triangulum circumrcnptuTt
primariaf.4cilitaicrcpuno.Sicaliaquxcx iifce vcl conlccjuuahotum norraam ficri volunt cxcquimur.
ur,vel ad
C A
V T
Illi.
N O R M A.
An^^ulum rcdum fupcr daiae cxtrcmoi
AT
verofimplex vbi
Itne.i [i
CutHS adextremftm
conftttuatur^
petttur.
TrtqHetn /
trili^ dLquis
Stt bafis vtfactlehinc veniet perfeBafignra [ 3 ]
Cuf^ide^ [4] atceptapro centro per dno pun ^?^
^
[
(^mde
ad
crefcat
vni
vf(^\
Percentrnm \j\vltertj44latHs
Nempeextremahafis percHrratctchts[6]
AttdBum gjri
tn
quodfimox confiuat illtid^
xtrimmre^a[^)\tepercHfiiJJe
videbis^.
t)E
Mensvra
Lib,
:ty0
l,ineajfc etiamfiet perperjdie^ilaris
tAdcertumpHnSlur^. TSlecj^ demonflratio defit
Certior ex ommflqmdem pror^pttjjimaparte
eft^
Clmplexlincacbnnitutain w^trio Vcnerls Q^P. \.yA\
'^cxcrcraumcuiusP. 5. PcrHciturfigura QJP A. 4. Curpide A acccpcaprocciuro. 5. PcrQ^Pduopunaa percurrit circulus. <^.QJ?T. 7,ln'Jepcrccntrum A.
Adauaaum gyriiuT*
f I,
In
quod contiuit cxtiemum
rcdia; P
C A
P V f V.
InTERCES SOR4
Supcr dato intra Iine;r extremitates pun^to
IN(^
angulum redum do.
via punEim ttbtfijit tradittu ^ in quem
fjingulus areUo efl defiuxu conflituendus
ReUti4,vt tn femtta quam Mars.Baccus^^ApoUo
Obttnet^ofjerturpun^us louis. Hic tibi centrum
flo. atg^ htnc Bacchusponatur terminus ettu
jQui^rtfinitradtum.-cuiobuitis
tllinc
BlandusApollod^cjiuis radiishincindej^ iunSlkf*
Tuncfacilt occurfu dum Bacchus Apollints aram
Ctrcuit,^ Bacchum circumfiutt altus Apollo,
^flillinc Charttisfedesyhmcaula ^iana
19
intienta, vtfurfumfcandat^ vel defiuat alto
QuodpetiturfaSlt quo(^demonftratio prompta ef{,
XT Ihilominus iuxta proximc dii^am raiionem potcris operaIN
ri
daco punftoaclicflctcxtrcmumconlidetato.
Tarictatc Uterc aliud vel expiicaci
volumus.
C A P V T VI.
Adtactor.
SedxnhM
%8o
loRD. Brviii NpL.
Angulum redum in contaftu circuli cxcitabo,& lin. contingcntem.
tjua^ BoriHm medio comeSlit amori^
via
H^/cBonun
fHn^o exoptat contmgere gjfrum
Ipfa
Reaam.qHd^rettHmfucit anglnmfide w eadem.
Totum perficies dd amHjJimJt ttbi pHnaiu
CircafnbtdiHm centrum crrcHmfinat
Fauot^m
Jndevta iftaBonHmfactens tnnUaatc}^
SttbafisintricjHetrHm conformiu^ accipiendum\
ille.
cufjis
Cnifignata ventt T^atnr^ tn cardine
tangem.
via
AngnlHs hinc aJertt re^us, CyclHm
j
Ettru^HetricircHmfcribenditntigrapotefta^.
quo*
jpquiiateri (quod ccntro po(ifo,dato.ret
rcmiaiamein c.rcuaicircunifcrcntiz puntto radii fcu
Atut trianeuli
Llibct
bAlii,
au:tionedcfinitur)prouocaclinea!n iuexitemiwtc iUim
dcducucem.
diculi
Micema^ium
C A P V T VIL
C V N E VS.
Angulum minimum & maximum
defcribo.
STmpUciter minimtis pirhibeturejuimedianst^
intergeminii cjuo attingHt alt erutrin^^
(yclum
Sedcapitillegradm,(jHandomagecirculu4aHaM
Hoc magus
^ rela
concjjuirit condittones ,
^ui vero ex re^a^ fif curua venit angulus.&ijHem
J)imetrHS,extremoproprio fuftentatyhabetur
CHnBorHmminimuSyfjuaretiailliadttcictur
Tarteaha. Re^o quocuntj^
^ maioradharet^
Maximus mmo,h<jrum quando
collatiofiH
Ad
I>E
Mensvra
Lib.
llf
ex ambU. VulgArU hahent^r^
jt^m ratio nuiU efi vitreila^ curua^ in vnuns
Concurruntgemma6(^ dabi^ vario ordtne curuae.
^yfdreElis hoscjui
AN^ulum
in
()ati
poficiue circuli ratione
fic
minimum
fit
maxirauni dcHnimus. Simplicicer vero minimum atq ma
9(imum angulum magnitudine curuitacis detinimus.maxindt
porco ..urutcas ed in minimo circulo confpicicnda^ mintm^
in maxiiiK). maiot in ad maximum propioce* Quoil pleoi
lA ^Mccdenubus oilendimus.
C A
V T
VIIL
S T A T E R A.
Angulum angulo acqualcm do.
C Jdtqualis CycliJeUor reddatur vter^
Anguhis Acjualis fatis mjinuaturaperte:
JSIempe vbifit centrum Cydi angulm vnm
alter
Comprenduntcj^ arcumjimtlem^ paremj^fubinde j
^empehuic cjuem factunt in ApoHine cum Gany^
*
mede
(mes
Oceanm^Jimilem effc vides cjuem JHarsdat (^Her^
Jn Baccho, Atq^ lattufifors fe accommodet vnum
Jiiarginisin parte
reltejuum cjuodlongttu extat^
Infra illi veniatfuccedens pun ^qab eodem.
Namijj vbiforttinA dpuntioMars ventt ^Hermcs^
Angultu Erigonifimilts confiabitur\ equa
Fluxerit Oceanus ra^to propior Ganymede.
dcjuo^^pro radio a centro crtisdefiuat vnutH
Sit relicjuum vtro^^ iunUum cum marginefine^
Vt radim Bacchi ad Fortunam^ Chorda^ ab ifia.
ReEla ad Hermetem radto efi
quem mittit Apollo
yf^adErigonem\^ Chord^ huiusquaGammedi
lil
OR
BRTN
NeElitur adjimilis. Compar
NO
^uocj^
L.
terminvu omnti
Velcapitinjiflentem dqHalem circHltu
&qmUy
ff^t^parallelaspa^ogradHabis eodem
Qmnia^ qHA tandem dcfinit circHlpu (tqHHSy^
Crura (zqna^ at^ wterccptHs par arcks adarciim^
In cunUis monflras hxc ipfi Berafic fignris y
InnUosq^ in reEiasgemtnas qnandoq^ refi^lHens^
QVatuor modis angulum angu^o ar]ualem damus. i.Txi^
mo neutraad peripheriam co|la condiuita. Sccundo am*
babus ad peripheriam cofiis conflitiitfs. Tcriio alccra iliaruxn.
Quarto angulo ipfo pcriphcriam atiingcnce.
f Sic & anguto intcrnaa:cjualcm ab cxtrcmis partihus cxcipics vtroquc vlterius latere produdio hi ceniro in ipfo angulo rccepto quanticumque circuli quia tcrmlnis hafls in pciipkeriA
ficfignatisincentrum rcfiueutibus radii^.afpoitatu! au^ulunoi
adlecMabit.
C A P V T' IX.
DiscvneAtor.
Angulum biicco.
InditHringeminas partcs factleangnlHS AqHOi
In trtqHetrijpectem migrans de crHribiu dLqnis.
Ergo qnem ad CharitcsHermeti^ dat via.qneis hine
T^pperttu reEtofit tramite innUtis Apollo
St bafedonetnr qna AqHalia crnrareportetj
Nempe ita vel crefcat qnafe fe extendit Apo/U
tyid Ganymedeas oras vel (fi libetJ Hermes,
In Baccho aqnatis maneat cnm Apolltnefignis ;
Inde btfeEla bafis medio confnrgere pnnclo
\
o Eftpotisad CharitemdpHn^is lonis atq^ Diam.
ANgulus iuxta primam atque fecundam fignificatiQnem infccabilem abfquc controuerfia dcfinitura, 'iuxta ttrtiam fi*
gaifigicionem t>ircc4bflc9;L duncaxac agnouit uclicics^atq. *nos
De Mensvra
Lib.
irS;
^ipulum vcroin quarto (ignificato proportionaliter
ubicviuin latus niultifn abilcni accipinius
menruTarpfrfeaioncm fingulantof cflc licam
li
&
atque
il-
eo omnis
non cft ^ui cun
in
jauouc^offic mhtiari,
C A P V T
X.
X O R.
Angulumnonplunfecabilcm vidco^
AT
'^vtdiHidpia efl
m mu/ta^ litjea parteis,
angHlns efia
Detn ttb% dtmdHHsfubieClHs
Jpetlando
recltnimt^
ad
vnnm
flHXHs
pHn^nm
Cnm
nnnc
occnrrat
Jigntficato
^ngHlHsatterno
.
Nempe vt velgemini confinxm termtnpu exit
VelmtntmHm cjHiddam cjHodfiuxtts terminatam^
Veltandem ajjl^mptts primts departibtu vna, (bos^
QHoxHm nimtrHfn cjHodfigmm eji.nec tii^f tatiHmEjfepoteJi:,necdtHt[i<m.MtntmHni(ji^fi:bsnde
^^cjHornm certo nnmcro dnntaxat adefie.
ContAEiHm
poterttpofita nonfecltleforte,
^tveroextremo donatHsfign^ificato^
Qmlem ad mnlttpltcem ac magnnmfHftoUimHS v^
^tHtftis plane ventet cen Itnea prima.
(fnm^
Quamtemere SHclidifiet ars adteUa fecAndt
AnglifHppofito vnlgart figntficato
Inparte ex altbidtBisfaclHm efl manifeJiHmy
AngHltu vt re^ltis per nnUas fe^tlc parteis
Accipitnr medio poftqnam venrente refinxH
In geminasmtgranit eas. SHbfeElio namj^
Admintmo mtntis eft progrejfio adorta profeSlo^
^ec tamen adpHn^nm decnrrttfiHXHs enndenK
20
loRD. Brvnt Not.
jQHodbene comprenfiim efl qHandobenemente te^
netnr
Qutdquidfrinafio claraHimHi^ vtJtmitarc
SittotimtntmHm^vacHHmj^^tn parttbn cunilU
Conctptet menformtntmis confifiere planis^
,jSt totumfiatnat cjHod pHifJbto attingttnv vno
;
Vt trtqnetro CyclnmJpacio/tmtles dno pellHnt.
Porro vbifnntparteis tntegro confimilareisy
^ Re^aj^ conclHdHnt campnm lateralta fiUy
Non opiu efl vacHfim ti pUnt dtfitngnere Jenfn.
Protintu ergo vtd&s cjho nam paU:o angnlHi ident
Ingemtna^ tantHnp currat dtffefctleparteis.
LEvcippr
Triangvlvs,
Nctmlatiu attingit cjHdiCHmcj^ fnbinde magis fe
Inclinaty veniatntfinHmerocHrtafecundo ^
StcfHCceffitic centrum venit ordine ternHm
Et
De Mensvra
Lib.
J^tminime ad pHnElum coitus venit omnis eunde\
Qho magis nbfurdHm patAity^Hand,o angultu vnits
Et reSla Gf CHrna co^npofins fiindier dHdet
In parteis ^qHas^vbi nnlla
40
eleElio partis
Cnm ratione potefl tndHCi nam ne^ in Aqnai
:
SctndierhHnc liceatgeminas poirtetSyCjHta CHrua
T^erminpi^eflifiincpartisrationc
caretfitisi
ty^dpartemoppofitam^confeJfHm vt vndi^^ cernis
Qti^mfiet adcHrHum JpeElataproportiore^o.
Ergofatis clneat velutt nHT^c^Harn angtdiis idem
^y^ttaElHSplHs^Hamgeminas hincinde^ partets
LincjHaufeddnmfit bafis eipts fcElto:^ ne te
Dectpias mtfere cjHafi termintu vntu ^^tdem
Omnibpts iis reSiis veniat difcifftu. At tllnd.
fP
Aientetene, vt totidem vicibtu noHtu angHltisvltro
^dfnrgit ^.cjHottcs inter nona hnea ieBa efl.
NHncficjHtdem partis ratio efi: 4plttribtts.^(jHis
T^artibtu^ ant atomis^aHtflHXtbtUy vtltbct ipfos
idem ntmirHm pnnEhtu ab iisdem
Confingas
T^artibtu handpoterit fnrfiimj^
iternm^
Attj^altoflHXHpHnllorHm atttngier:
alioj^
^fi
Vt cHpio^mtnimHmfixtt tibt terrnintss illHdl
tyimplt^u hand poterit iaSltu iterarier aEltu \
Nam^^^ aitingenrispHnEltunon eflminoripfi
^yfttaiio icjttarehic pnnlltu femel tEltu obinit^
Termintu atc^ iternm non eH potis ef[e iternm^^.
Inre igitHrntimijuam EHclides meminiffe reperttH
Angnltis vt parteis in mnltas difiribtmtHr.
^t vox barda mmis mnlto findio infipientnm
tri^Hctrisy ang/is^ chordis^finibtu, tabn/is^
^Ytihns Oceanum inuexerHntfitiltitiarHnt^
^uas nHllHm adfinem nHllo exfnndamine promut.
xrT angulus idcm A B G in. gcmin*s diulfibilis partc\
^ & non plurcs occurr.n ex n^uira, ordnic. & pcniione'
^^i.
manifeflatur: ad vnum quippc pundlum nonp'.udu* linca: polluiu ab vn^i bali fubicda tcimiUHii, ficut
nc ]uc plurcs quam duarrc^.x produci a:quale<;, & non pl4>rcs
quam vna brruilfima. Idcm qiioquc pundu?: quam non fir ab v^omnibu^quc paitibus quotcumquc lincis attiq^Ltiilis^uon
minimorum
rc qud
li,(cdmultiplici cxpre/Timus pcincipiOt
e A P V T
A P E RT
'
XI.
I
o.
Anguli quantitatemiudico*.
NgHlHs( vt dtxi) cjHamHisnonmHltifecetHr ^
Non tamen ietiirco cjHtcqHam frohtberenecef
Qho mmiis incjmrifojfit qHatnsftt\ ^ ifitfd
(fe eff,
Optime/n obdn^o poteritcomprendierarcH
Comprc nfogemints cHruls^complentibiU tpfum
Cnm reltcjHo hoc tricjHetrnm confiantem crnribu^
Vndiq^ vt^mintmt doElrtn^fet apertnm.
Nam variaspartes varttis dabtt angultis
( (tquU
tlltc^
QHandocjHidemdreB:ogemtnisfi crnribm orber
o Attigertt cjcli^emedta regtone profe^o
Qnadrantem illim comprendet.cjttcm radins^
Jn triqHetrnm adpofius dcfinisparttbm tpfHm.
Jndic4t inff^icHHm^ vartafic conditione
lf}format,varii6^^ tomis deinc^ orbitafctfia eff ,
^Hodproprio monfirare loco mens ordo repofcit.^
r|Roxtmediai5nonobftantibusdeangu'.i quantit;<te deRn**mus niquc virtu^c; noi? quidcm ratioric termini & minimi.
fcd partim ip{iu$;mxta tcrtiaKi^patiim quo^^uc iuxuquartam ftgnificationemiccipicttdi
6A^i
De Mensx^ra Lib.
C A P V T XII.
COMPLEXVS,
187
Angiilum duplico, fimplifico, gradatimqj
au^ico &dimiiiuo.
7
^
'T
7" bafis hdic triquetn esl dfiplex qna
fe
Gmj^
medci
Hermeti adneBit triquetri collata fupcrni
Hmc cjuafc atttngunt Bacchusj^ ^ Apollo viciffirmSicdupload Centrummatdrvenitangulus ift^
Qtiem bafshdLceademfiijfulcit.^juamfetilLe
jQuivenit dgjri exdtquatis cruribtts alto\
Qmd monfhat clare cyclo attwgente Berafus.
Inde^,dijfcilecJfemthtnon creditur vtft
Linea qu& ad ccatrum de r^argttte defluit vt tum
Simplex tum duplex comperia esifc ^ua^ certo
^j
runEHsdemediispoJfitdifirimineferre
Pun^a^ijutbHS certisrationibus anguhu exit,
Quantacumq^ ergo ratione augerter at^j^
Imminuipoteritfiplane confptctentur
Stmplum tnfia
Vfif^
duplura maiores atf^ minores
adextremumgeminum-yCjuia maximus heic efi
Subietlo in planoymtnimus^ vbi fiurgere deinceps
Cernitur in rcElam confiumpta cuiftde puramL.
jQuapropter cusfiis ejutzgjro inntxa videtur^
Centro aptatafiacit triquetrum cuipis bafs arctu
Dtmidtt chord^ ef{, DepunElo intermediante
Suficiptet
medtasrationes intervtrttm^:
Vtfiactle hincpoffiisper ie partem repertre
Quamlibet ex^Qji^imy cjcli vematj^ fiubind^
|8S
loRD, Brvni Noir
Ordinc dejcripta internc polygonta ^^^g^
tyidiiiHat hoc optu adfcrtpfus concentrtctu vntu
CtrculfUAt^alttt^,
Fdet(j monfirante QHtrino
&
cjuomodoliiu & difcrece
diut<it,& fircupclum parces muitiplicari cxiftirac^:pro ho^rniin'
plurima tn pjrxfenciarum, 6c in fupeiiocibus cxplicando icd*
nsus fundamenca, nempe erenim iii propo(ico. hoc a coi titiui
augmrnco & dccremento^quod non ab ac^a^fcd ipotentta ma
goicudinis emauat]mulcicudinem & pjucitatera parcium culli*
CAueneficutangulum
dupIicare^tripUcarc.
bccaugcie iuxcacotuinuum
modum accidic
{crelicebit^nifi in fubiedla angulum lubtcndcnce bafi: in qua
quotcumque partesaiu anguli virtute compcriuntur. Diflingucndum e(l cnim incer hoc quod formalicei-, viccua!iccr.afiiue|
^iUudquodmaccrialicer>ai^ualiteC/i& eftediue
SECTIO
III
4 N G V
C A P y T
CO
ell
huiufmodi.
DE TRI^
Q.
Triquctri prorogatiuac.
R N V A vtaurati NepheUi velleris
ejfent
Splendidioraytypum(^ infigne principiorHm
Trincipio aptarety referunt monumenta priorum
JHercurium in cdtlo trtquetram euexiffefi^uram.
HifcealiovtfumeH fltidto Delthoton in tllum^
SubUtum effe locum^ cjui portatflgntficattimu
CrandeIoui6\nemj>etlleT)ios prifco orevocatur^
JPrtnctpium dtgne
quem dicunt principtorum^.^
At mthi calefies merito intra efi tllafigurat
)
Q^'^^^ hac omnisprtmo efi confiatafigura^
In^ ipfam tandem duntaxatfoluituromnis^
Ipfa autem in nullam ceupartem pofieriorem.
Prin^
Di Mensvra
LiB.
185^
Principn<jy vicesple^entis^^ omnis , confors
Cnm cycto^ricipttcomprendensntAximiti illum^
Jn^ illo mintmum comprenfiim CH?n fiet vntu.
CHiftdis vtfpecic^sgemifid^ prodnSta Ittura
ConcHrfii emtcHitjnon vlla efi redditaformk
T^ertta^HampromitfHCcedensUneaprimHm^
Extrt^Hetrotri^HetrHm^dc qtto reffionfadahatur
Delphica^ vasfaEiHm fama efi, vbi Phcst^adsi olim
Immerfi^ hanfirnnt diuini dona fnroris^
CortinAcorio fuerant Pythohistbidem
Jnte^it hastri^Hetra mcnfiiformantefigHra^
Autfelhhactpfa pariter virtHteceleiros.
^
Stc efi de tricjuetro menforiynensdataficj^
CompAratoblrcjrkiim reEto mediante trigono.
iScHALA
C OMPRENSION IS
vnH7f%
AcdiademgemimufpinB:H7nconfluxHs
nc^Leme
dtiorHT
\ecce
triasflnem
Prsftuit
reila pnmum cLiHdentefl.gHram^
1 5 SHCcedit
reEla pofltarum margine campHTif:
Qm mmmHm
Extremo cohtbet mtmero^ cjHia
traciibnsdiqHts
AreaflA mator^qtio plnspolygonafignra efi
Pptimc rx pr;cd 'ftf $ mani/eftum cAq poicft rationcm prf nipiircfpccUirigurarum omiiium habcrc tciangulum acque
circulum.vt proximius corp.ofum pruicipiuq^ cft Pyrarais acq.
fpharra. Q,uoniam maxima comprchcudcntium circulum figu
racft Trhn^u.us, & minima.a circulo comprcnfarum cft Triarigulus. /ndc (]Ufi4cm adcircnlum & omncsalias maximum colU^iturelle riian^u(us, hinc vcro minimum. Qiaitcra abago
jiT rTgiirx.viiixcllcircu^us in polygonam cxplicatio prlma cft
in trianguiumjnfcrtur triangulum cfltcam figuram quae proximeuicuUim complcditur:Vbi veroatrigona ad cctragongra,
ad pcniagonani, ad magif atqucmagis polygoniam fitacccflus,
ircuijfi tandcm finita progrcflionc ficcconrciftcntia, trianguliim figurarum omnium a cifculo contcntarum rcmotifli*
mamcnc compcriraus, Idcohinc quidcm circulus ad triangulum &: a'ias hguras maximum cfle compcrimus, inde vcr
ininimum. Q^japroptcr &: ratio principiiiraeftintcrarculum
formam, potcntitL triAngiilum diiiira licutintcr materiam
am & atium,tcrmin ibilc & tcrmiuum,contiacntem &(;oucea<
in
&
feum^maximum
5c
minimum.
C A P V T
C A R C E R.
Ec Minimum triangiilumar-ea&augulo do, .
QV
odflnojje CHpis qnidnam minimtim ingcnere
hocflty
Jn cjHodcontinHHm planHmtenuatHr^ohitf^
noflvvy
velnt inflmtHmflcapiatnr
^/qHa^
bE
MiENS VR A LlB
BR.
f^f
'^ualeefi latiisomne^dKjmu^^ angpilm omnii.
Qmnimmo ^ ACjunmefl UtH6^angHliu,a.rea^illic^
JBr trtasin monademreferenda efttfla, nec vltro
cyclo trisjHetrHm dtjfert^qm complicat omna
Formas, Ac mimmum poterts comprcndere eunder
Hoc paVco\ ^ magnumfnper omnia vt ante h otaui.
At vero minimHm fifenfn iudtce cjHisquam
Incjimat trt^HctrHmyfacile efi fnccHrrere voto :
X^amij^ vt vbtgerninos cyclos contingere fefe
Obtigttin pHnUo^nnnimuu venit angHh^illiCy
Sicfi
tncommHnem contaBum
terttputbit^
ContaliHtriplici tricjtietrHm finitnr^ arcH,
SicHpias mintmHmymtntmorfim eta^ttbtis exity
J^am minimtira vacHH^minima intra corpora con*
Et (jHonta cyclpf4forma effe capactor omnt eH
(fiai
CompertHSy cnifit poljgonta qH(Z^ propinqnans
tAfmpltHs^vtphiresre^avna
adfiirgtt in anglos
^H(X, mcnfnraftet communis margtttis harufH
Sic cjHodfe circumfaciet vacHumfnpereffe
ConuenitvtminimHm
(quei
confiet ^cnt cjuod^ propin--
AmplipiSyyt cyclo magis efi polygonta confors.
^cu'mai1cmaticc di^linguentf.tninimum fin^pliciter
angulorum omiiium ;^bichonc toncipitur inomni a!ius ^encris figura incIu(us;inueniecur.Phy(ico
vcrocontemplanii v^bi interatomos (qua: funt minima rotundaq. corpora^-ioeuntcs oportct minus (]uoddam(quod eil inano
triangulare ) intcrmediaic , triangulus
pyramis cufuUiucA
tccuiuaiimplicitcc compcricntui cneminitna^
L'Og!cc
circu^us ic rph^ra(]ui
C A
V T
IIL
loRD.
i^i
BrtniNoL
Et Triangulum fimpliciccr vel fupcr data linci
a^quilaterum coiiftituo, &c.
Clrca vnum punBumji circumfluxerit alter
Cyclm erity cmus radio de marginegjri
ty^ualisgyrd adhjtrens conterminafiat
Extremo mpUci latefum pro punEla notentur:
Nam radius Baccho quo tungituralma Diand
EftilliAqualis
ejuoHermett Diua propin^uat.
Ltneaftq^ data eft velntiquam htncfimt Apollo^
^JEmoniHs^ illincBacchpUytunc centravici^im
Gjrando fiafit^ Charitis domtis inuenietur^
)
Mutuus occfirftis^illtc cjuiterminat ambas
Inde vtas reElasgemino de numine ad illam.
r^quisderadtts Chremesfacitomniapalam.
^^Pccicrumtrfanpuli rolusiqiiilaterus cum circulo commeai
^furationcai quandam fic mucux ollcnijonis principium ha^
bcteapparct qui^iradiasadpcriphcriain fupcr tcrmino radiii
ccntro cxcuntisincurobcns lalcm fortiturinclinacionera, vtn^
coaflucnte ad illius conaplcmfi
jiifi altcro in ccntrum extrcrao
:
tumopusfit,
^ proindciniijquxcircaminimiinucntioncmdidla funtiii
dicauimus , vi ordini pariium circuli qui in (olido tamquaru
proprio fubic^io cllinquircndus , in plano rclpbndcat ord
tciauguios.c^uii comparis urcu
fiartium cxagoni pcr eiufdcm
*
iridio dc^niuiuur.
C A P V T
AV c T
IIII.
o.
EtTRiANGVLT conformiter augendi vi-*
am aperio, &c.
MAierfitcjuatruplo ficentrumfaEla Diana
InpunHg Chariti oppofifo^circumj^fluente
^t/td j^acchum radio capiat duoptinEta ^uibHsJtt
DimetrPuHermetem hinc.illinctagens Ganymedet
jQuorHm hic a Baccho radium^ ille ab yJpollinis oris
Tranjmiitat duplum ; tricjHetri latw inde^^fiat.
Namq^ ita contintie concrefcetpartibpts (zquis
In qHatrHplHmfimplex\ porro magisomnia palam
jMenfii dabit CharttHmfacilimeliorecj^forma.
tnfigni ofiendet methodo qujz cnnUa Solymtis.
&
E^quamangulusarquilatcriis
fcrie adaugetur,
quilibci
feruatavniusanguli,& duorum laccrum rAciQncJaliatri
ftuguli fpecics ttumerura capiet & incremeutum.
(ad
C A P V T
D R E C T
I
V.
T
Et Triangulum cuiufcumquc generisvclfuper cerra^ diamctro dcfigno, &c*
Xis Tellurii dattrr vt dc cardine binp
AdcdHmfpicHlistranfmtJfisconflituatnr
%^quorum laterum triquetrum.velqHodlibetvnu:
Satmthtfiextremigemtnidata copia tantum^
Partheniofiquidempraxis ratio atq^MelampoeH^
RAtio huius po/Tibilicatis eft^quia omnes aiiguli re^i 5c Ifoclrelici funt xquales. Sufficic crgo irianguli conficiendi
vnd
fubftracumcflelacusjquiaduo anguli
vnum latus ianeuli
IpccicQi dcliniuut atque momentumi
&
C A P V T VL
APPLICATIO.
Etcxcribus datis redVis triangulum compono,
^iuiuin (^u^elibct dux func maiorcs vna
.
compoficar.
toRm
BRTiii Nbti
hHntHY
'
ConfiandHm. Ant venieHt atjHalosTuncj^ erit vnni
SerHandH6radiHsradiHm<]Hiattingaty^ arcH4
^cjHali tnnixHS chorddt^CHi termmHS hlter
Definat in centrnm. Porro fi Itnea tantnm
JB tribn^ vna venit non diqHa oblata repone hanc
Gyrifnbtenfam parti, cnins radimftt
t^Sqnalisgeminisparibm^ciHoniam bajts apte
Gjroapptenfa venit^radiis comptenfadHobiU*
10 Et laternm intcnto nnmerHspercommodns eKtU
Lineaft vero triplex ojfertHr iniqna ,
Tnncmaior cycliradtPts
tibifiet^
illa
Qha media esl cycli qnifit concentricpts illi\
ISlamq^Dbideextremoradii declinisin orbem
JntcrnHm veniet qHA tertia in ordinefnmpta e^fg
OccHrretpnnBo radio mediantis in tllo.
figur pcrtmcfro concipl.
uniurperpetuo codcm linearum numcro dcfiniiur,non ic
Conditfonciica
in figur^planofacilcfempcreritraciocinsri.
illatrcs lincacintriangulutncomponentur.quaillaru duquaccumqucacceptz tcrtiafint raaiorcs. Dcmon^tratione hoc alic
2cnoninonindigcbat,quiaeuidentiacius curtit cunlucc <HUj
iff^am dciinimus inter duo pund^a breuillimara.
HEicangulorumnumcmsquiln
c A V t vii
TER M NV
r>
Triangulum
bo,
S.
acquilatcrutn circUlo infcri*
& circum(cribo,&c.
VTradiofacileinfexpartescircutHsexit
SicqMq^fHbtenfo radso arcHbns exit abnnde
Sex
t)E
Mensvra
Lrii
i^l
5rA: Utemle tufimytri^uetrum alternis ejuoq^pH^iuA
At tricjuetrum cyclus circnmjiriptum accipit Afti
J^ix vlhfiucUoJt ceu monftrauimu^ antc
Linea contingensradio ne^atur, idem^
jQuod latus esl triquetri inftriptifiat bafts eXtra^
.
(onftrmliatq^pariadte3:o. Nthtl exigitvltra
Hoc oppu vtFeneris templu.
AdtaU:orj^ docebanh
RJl^\}\% ab ahgulo iniTcriptx figuti
(juplicatUs hcic citcumrcriptum pcrhibct.Vt
in plcrifcjuc imparis numieri cufpttlecxfurgcntibus.Duplicatavcro ca qua: t ccntro ad mcdiund
Utetis fnfcripti protcnditur ,
quadratUm.fi: quac quadratd
hiultilatcrjcfubalternanturcircUmfcribuntur.Ex latcribus itciil
fimili triangulo falis bafibus ei cuius d centro cufpis tcrmina*
tur,faciilimaad{iroilcm figuram citcumrcribcndam viaed^
&
&
CAPVT
S O C
TA
VIIL
S
lEt triaiigulo infcrijDto
parallcium
apto drciimfGriptum;
POrrbpdrallelumftcircumfcribere tentas
Infcriptottiquetrum,ftetfttenditur vttrd
Fitq^ duphis radius quofinditur angtihu \ vt^
Sactdtoin f^eneristemplo quanto Bona AmordHi
Diftantemjpacio aSfiaunt lotnc, inde^^ Honoreffi
f^ltrafipofitum jpettant. quantum^ ab Amorc
ESl abitmcia vtgilT^ileUio^tamc^ Koream
H^c latere ex alto diftantem cernat.
inde
^Quanta Fafi'inium a volucrtfimtta abflat
Tanto a Fafiinio direSiim Adufica longe efi^
inde vbi defiuxk tungetur Mufica Honori
/fo^ eritambobusfacilU QgniHn^a KorM
Amori
tcfg
loRD. BrVNI NoI*
/ triplicipHnSlo^rHm migctur. Vt vltrA
extra^
ContinHc pojjlt confcrxbter intus
Conjimih femfer Jjmib<s ratwne figHra :
Ftet
^ tn mHltisfacile obferunbUe ultffum^
Vndiq^ ^hac ZJeneris templum dcmonfirat apert^^
PRoccdcntibus quiaccniro
dcflufiiit,&:
pcr jnulps iQfcn-
pta: figurz protcciuntur cxtra radiis^abxquiciirtantiura
^orum hiiibus lateraa quantuiniibcc
pun-
diQanit pauUcli coaa#-
AuAC facil^ ; & cxprcda dcmonUratione,
C A
V T
MATER
IX.
Orthogonium triangulum do, & in infimcum
fupcr eadcm redla lineavario.
VTtriquetrumfornu^sreUacHm
cufjide con-
fiaJU
HeicvbifubfiratamreElam fHpcrahgulHS extat
dimenjto certa e^h
DefcriptPts re^HsJaterum
Uterum
atfcrimtnefumts ,
JSlam^ tpfum vario
Dimetrus vtgyrifubieiia efl Itneafa^a,
(^uitu ab extremo nunc hunCynunc tendat in illHm
InfiHXtugemtnHSpHnBum, vt Ere^or habeboL.
reftum conciiicntium cad^ cotaDVorum laterum angulum vet
(quod idcm cft; angulum replrxcfcrpataquancitacc:
bafis vn/i pcrpctuo coftancc mcnfuia.
lanifcftaturinan^ulo infcmicitculo defcripto.
d^um fubteadcntis
G A
4
Quo4
V T X
S K BN.
P
Bas
De Mensvra
LrB.
157
fcgmcnta vt candcm habeant
rationem quam rcl iqui trianguli
fcafis trianguli
latcracfficio.
^Egmirta deinde bajis mttonem adfnmere eande
^ QjiareUcjmtncjnetriUtera
expert^re vhire6la
ZJnaeadm(^anglt{r/%at<^^ bajira prodtiElabifarttt\
Qh primo traUu re^angultuinjinuabity
Et ^uiCHm<^venitreElo maiore creatus^
^Ht infia reUum traElufacit altero apertum.
jQuodltcet oflendant trtplicis terna atria templi\
Tellurisfactat manifefium ctngulus olmA
In tricjuetro Alcinoi^ Geryonis^ Bellerophontis ;
IntricffietroVrJi[ochi,Nicomedi6^yat<j^Afelampi. i
Jnj^ hoccjuem Hefferidcs,BereniceyVaJra Ga/athi^,
JEtquemPandora, 2? Orithyiay ^claraNapea.
ClNGVLVM
TeLLVRIS.
I^S
Brvnx Noi^
Iord".
OPcraiio Bc oftcnfio huius quod hic
pracipitur a ratione
\h
ncaruravltcaanguIumproduaa|:um.&adlafiinx<^uaUui^
tLugulorum priroarie dcAinficnda.
e A P V T XI,
Gjneratio.
riangulum rc<5tagonum infimiliaiibi&
inter fcmultiplico.
EXreSlo trifuetrumj/tmilem quocf^multiplicahif^
Informam re5twfidejluat angulusy vtjtt
KeBa bajim atting^ns mediam perfendicularU
^
Nam triquetru trtcjuetro^pars toti esf con/milarei
jQuod Ucet in cm^is plane
ofiendijfefiguri^^
vcl angulorum ad laterf
vcl latctibus circumquaqv
L^tcrummcdiipuBai adangulos.
oppofitorum mcdium fiuxu
pcoduaij,facultatcm habcmus tum aug^ndx ciuldem, jumcti^mcirca vnam multi^licandx Hgurae.
C A
NAT
V T XIL
I
TA
S.
Triangulo cuicumquc lincam adcommodo^
ipfumquc proportionaliter fcco.
LJnea fe triijuetr<? cuicum^adcommodat omnls^
^ Sifimilis triquetri bafis efficiatur
ipja.
J^odprimumfiet cjtiando anguhu haud erit imparIn promptUy cju^mfubtendat ^f^oc^, linea tanta.
Sic tritfuetrum Bacchi, Charitum^y
0 Apollints
(dis.
exfiantj
Maiori in triquetro Hermetisy Charitum, Ganymer
if)^fltri(juftrum
iti ^arteis
difctndcs adfimtLansSy
Dh
Mensvha
Lii.
199
'^BaparaUe/a esi qHotitscHmq^ adlatus eitu\
Vt triquetrHm CharitHm, 5? Herm.etis^ cum Gany^
mede
I)ijcindit veniemfociali ab Apolline BacchfU^
Hdc qlimpatuis docHtt fVAfiare Solj/mtu^
intcllijj^imus quando id bafim ulanguliparallclatriangulumvcl proportionalitcrlcftum c6
ludit>& hinc ad firoilcs ptopoitionalefquc figuras conlii^-
LlncamaccammodaMm
f ndawrtftuc rationc adaugcudas imminucndai<iu vi^cft^
e A
V T xni.
MOTV
s.
TriaHgulum area ^equali variantc (Jcf6rmo,&
ccrta ratione minuo augcoquc.
MIllenistriqHetrHmnHmeris variahitnr vnum
area tantOi
Terpettdy vt cnnElis conftfiat
iisdem
contineatnrin
yf^parallelisJi
Omnis^^vnabafisvsniatfHhfirata^ Datnrj^
Jnjjparalklisi^i^^ a^nm^ a^nrn^ fnhinde-
auEia hafisfit vt extenHata^femper^
Jd valet in mnltis Niclas monfirarefigHris^
Vtfit
extc^mfmutationc trrangulorum
S\c
diffoxcntiarum vnius
parandaspatctaditus,
polygonix
triangulosadratlonei
& altcrius cuiuflibct xqui-
quandoquidcm polygonix nulU
fpecicl
*um altcra polygonix fpccie angulus poicft aiigulo eflc ^qualii*
ficut
ncqMc latas iu circulo infcriptatum laicri coxquabilif c(L
C A P V T xim.
PRifCISIO,.
Apunftoin vno laterc trianguli datOjli
triangulum bifccantcm duco.
2\C
loRD. Brvnx Not,
dato apunElo Uteris
prodficere reU^M
AT"^
Intric^Hetro [i]poteris^ trt^uetrum
[ i ]
jua
difi^
cet apte\
Si tibi diJeElumfuerit pun Eli Uttis [ 3 ] atcf^
^ngulo ab oppojito [4 \fiuxus pun Eti [5 ] excipian-*
tur
^ius qui datus eflyCui ACjuidiftet {^? alter [(Jj
Fluxus de relicjuopunEio [7] bifecante vt
eius
Infinemfluxus [ 8 ] punElus datus [9 ] tncidat inde\
Stc traEles tri(juetrum cjuem reddunt luppiter^at^
Fortunay
Hermes '^TTelluris qut a regtone
^y^cjuas in partesgeminas vult findier. Idq^
S^tibtfortajfts dubium vtdeatur^ in ipfun$
Ex Atrio Apollinis.
Area: difedor.
De Mensvra
lOI
LlB.
jRefpicito oppqfitum triquetmm cutm dattu ille
(ipji
Telluris pttnElm loHtaUJiJltt in anglo.
Ac pHnclns meditis laterU [
Oppojitum\\
Vnde
o]
medium
in lattu
'^diBalapfr^ rationevtdetur:
^ confecjHttnrfctndens Tellnrus ab anglo
^er medtnm-.at^ operi dubtum non ItnqHttur vllu.
Liber erisfenfuJivis monJtrareT^ericlis.
i Bt*
/ datus punftus latcris cftT. i Triquetrum eft F H f.
feflurapunaidati latus IFiii pundoC, 4 Angulus oppoiiFluxus ilU zquidiftans G X. 7Fluxusd
tusH. ^FiuitinT,
rcliquo pun^^o G. t In HLnem fluxus X. 9 Punitus datui T.
liPuiidusmcdius latcfis G. 11 LatusoppofitumHF.
IBi
AP V T
STA TV
XV.
S.
Triangulum tjBcmlibet td Ortho-
gonium reduco
ntriquetrumreBus
.
. rteturgeneris
cuianguiuse tribtuvnui
quicumc^ habeatur^litts ,
VttriquetruTnlouislErigonest^
^ ApoUini^ intra
%j^quidiJiantcsgemtm4comprenfum vbi
lure aquum eft triqffetro
conjlat^
quem conJlatApoUo^ Cha^
risque
Cum loue, quod Niclas itidem palam injlnuabit.
P^rane!arum,& intri eafdem parallclas angulorum & ba^ium
ratio ad
plufquam mcdietatem eorum.quac
in
Gcometricc fi-
guris conire^andis lunc, miracuLorum conferre cxiAimancur*
G A
V T
XVI.
I0R.D. Br.vki N^ot,
r
>
<
>
co
o
2:
2
PRincipfo clduim obieSloy ejua ^^^figf^^^
T^ropojita in triqHetrHmpoJflt QonHerfa viderk
^Hando.einscentrumdecofiucpiAjietAqHis
Dcfluatin medinm lateris. T^roduElaj^ tanta
Xjinea
cum reUcjHaconcurrat cufpide reSia^
jQu in longum elaterum numero ^roducitur vna.
TuM
De Meksvra
^oj
Lib.
^unc reUo
exanglo triquetrum quodconftat ha^
(?etHr,
t/ireacuitantaeffcjHMtam polygonia habekat
%/iltera ; cjHodcjuatuorlaterHm fubte^afigurd
fydicat
0fenfum^de clauis partibns apte\
C A
|f
XVIL
EXPANSOR,
P
V T
IN^parallelis izqualemfcmper et^der^
oyicpartbm bafibusymolemferuabis eandem
petita
Margincy mutatajpecie,angulu5
Exihit^ cert^ dabts in partetsj^folutum
Continuum^ Tnquetrumfpects ajfabrej^ r^cept^
fy4fpofite venit tn lateralem verfafiguramj
Oudcum^illadataeftdecofiis tntegra reRirj
Vt triquetro gemta in triquetruj^ refolHitur Ofnnis ;
QuA bina interdupt liceat defumere
cjuavdb
FaBaparallgrammifi)ecies magi^^ tpta reperta ef^
/nfianti numero,
Si^ inde fuperdatur vnM,
Hunc^parallelogram^mi mcdium effe mev^ento.
'Dupltci^ vt triquetri vircsfactleexphcat ipfum^
^orro 9per hoc precium efl vhi
cofitis prad^ta
iur
icjuis
bbteBa efi moles, ^cornibus illi epere vltro
Expedftinfifiasalioy atcj^alto^ velut ifna
Nonfatis huic norma efi\at veroficubi cafia
%/^.quiihptanum attinguntfuht peruiacunSfa
QuAnd^ AiercuniplehrHnffHCC^^^
abHnde.^
loRD. Brvni Nol.
C A P V T XVIIL
Vexillvm Solis.
>^Tc!Mperdocuh. Te^nfloq^inApolltnis exflat
-
^ DepiSm^ expanjbr^ tibimodo proximpU vltrm
Jn mentem reuocat veluttfe expvrrtgat vnum
Continuum
itft
vircs longedinis expltcitando
Semet^proceraveldelongedine tn amplum
Curtetur :porro datafi ratto ttbiprompta
JDtuidui occurrit^tra^abilis haudtamen eiui
Cuitu in eximtum molem diducere tentas^
Nempe bouispellem ceu quondam RegiaDid&
1
1o
Segmine diduxit tanto^tjuantumfatu ejfet
Vrbis complendogjro^meditata cjuod
ejfet,
JErgo quadratum aut qu<zuis tetragonafgur^,
HORTVSSOLIS/
CtrcH^
MtNsvRA
Di
LiB.
loy
CircHlHS ant triqHetrum quodfiniat accipiatnry
QHodprimHm ingemma^ tantHm difcindito par
tes
Hasq^Jtgillatim ingeminas ffibdiHide rurfiim^
^t^iterHmpartein partcscjuacHmq^ repofia
coram
CommodiusjpaciHm^ qHantnm ex<zcji:are Itccbit^
Jllamadt^fij^tomHm^cjHafit fied:abile
VvcillHm
Jolis
perrnHlta expendtt,
^ tfind.
C A P V T
XIX.
AVCTOR, DvPtATOR, VnitoR
cx vulgatis Euclideis.
ANgnlHS ex re^a re^Hsgtmina tibireUam
^tffionttgeminamyijHaconneElaturvtrinij^
Tmtiahafis- tnqHetri CQncludcns indefiigHram ,
Quantaaqua
'
efi gemints gc?mnohocde fiontefiign^
ris.
Hanc duplarevolens igitnr componito reElas
%/,<jHalcs btnaSy vtfit comprenfitts ab illis
AngHltis ille^paremgeminis cjui partnrtt i^.<jHam
Hanc qnando exciptet Saturni horoficopns^tnde
Certa aderit rationemtnor^ maior^^profieUd :
ScH latertim qmcqHamfiHperadiiciatHr advnnm^
Vel demptnmfnerit^fieH adticiatnr ad ambo^
Ftt nthilo fitbtenja mtntis par vna^ eadem^y
Sic dpiplicis Cyclt^dHplex radins ttbi porgit
ReUo anglo triqHctrnm^ cuins mains lattis vnnm
CampHm datgeminis campisp^lertitcr ^qHHm.
loRD. Brvni
Oi
C A P V T
S CAL
HOc defonte dabmt
UdU
5C5C.
A>
teiradis Jimulacraprohatii
^imidmm^femfer(imilemferHandofigHram^
Quando dimettensttbi duplexindicat apte
HocmedvHm^ quo dimidiumdatfiHminis ordoi
Qfmdransconfimili captahitur ordme. T?orro
Tertiafi ^upiat/ifmlem pars fortefiguram^
'E(ioparaUelograr/}mu/?i(jHantHm dabit ima^H
;QHadratHm qnartafublataparte reportat
.QHodmox expanfor difiendat,vt vf^ adolefcatx
Q
Vclfors deglifcat ;
velprognomone vel de
Db MensvrA
f^orporepriZcipuo
quadratum
Lib.
concipiat$tr\
^yiutpromptepoterispartem decerpere tantam
toto^ in terna6 vbipartcs cofia refiEla
efi^
Qu<x, parihus reliquA coniunlia efifinibmyvnde
AthidiqHedtfianspartem difiinditacutam.
Quamltbet hac rationepotos cjuadrarefiguram^
ercurii vtpkUrum docutt clatiisj^parata^
Qu& moxperFluutumperj^ Expanjhris optts te
Ad ^lSltch normam^fuccurrentp Horo ^Amj/nta
Qu^djrare ejficientfacilt NtcUs(^^ tenord
Qifftde mutata tanto exporEiamine Rhombum
Confiituet^cjuanto trtcjuetro de A^ateriei
L^titta exfurget triqtietrum mediantibu^ tisce,
FvNDAMENTVM.
CA P Y T
XXL
'
4o8
R D. B R
No
r,^
COrporein harmomco certa interualla fonorum
Cvnctpmnt numeris aptata manubria certii
Al:n[tir&\vt variis varta pro mole notantur
Ftfiula Jptraclt6,calami4^,tHbaytibia,cornu.
Corporvs hetc molos efi confideranda per altum
numert cjneis certas edere vocti
^^erj., amplum,
Efi opera^^vt prtma archetypus valet harmonai
hiHcnta admolemfi^MeEh corporis^atq^
Jldultiphces vocis numeros* Hdc cuntta ad amufiVK>
^
Suppedttat plane Saturni horofioptis.
Illic
(fim
ylut vtaJpeElanda efi certa ratione adolefcenSy
Aut certis^ crefcensgradibtts^ radttisj^ lattu(^^
Veljpecics certtferuanda efi interiialli,
C A
V T
xxir.
De occultafcriptura, minimo 6c mciifur*
explicabili*
EXigHocomprenfaocultfiat peruia traElu
Ltnea :persfickamfolers dabit hanc adolefcem
TrdiciptensreEHs comprenfam a(juahbus vjcj^
Adfignum tenfis, cjho tntegrum
Concludat bafis tnqua
dLcjne
tanta trigonur
dtflando liturA
JExigtiA^maior btnis victbu' atq^ vicenis
Illam comprendattotideminpartes^ fuperfiani^
Ftnibtii epyopriis difcindat ttirba tomorum.
Heic radttis gjri efl Acfuaticofia trigoni^
10 Cuiclementorumnumerumbafis explicatvns
^artibtis\
vnde queant vocespervifa
teneri
Illorum inferiem^feriesgraduata tomorum
Indtcat vt radttts vanis vfuJiet tdem
Tan^
De Mensvra Libhr.
lop
Tangendo appoJitecjuidcjHidrecitaHerit vnum
CrHrthm accipiettangentU dextra gemellis
Qha verjn cjHocf^nK^^ meant non pajjihns AqnU
f^t neo^
continnant direclo tramite nHncjHam.
P orro conceptm centro ant nafcatnr ab vno
C?mprenJiJpacii^aHt perreElHm continnentur^
to
Ah: CHtHscHmq^ formam capinnto elementi
CompoJitiHefHVS qHiafnibm omnia cnrno
SeH tendantduUufen reUoJeu cjuoq^ mixto,
JDnmmodo vis nnJtjHam tHrbetHrJigntficatrix^
Qualibet hdc igitnr regerantnrforte^ velvt Hi$
Confnfa coeunt tnrba modo traUtu abnnde :
SCRVTINIVM ViRBORVM.
GCFISHDVXBRPONTCiFAMXX
'I>ijiinUMrefluAt,ne^fttfinelHmmecHf^U
%>umffirfnm
{fHm
^ deorjkmt adkua dextrAO^^ retorO
iio
loRD. Brvki Not.
Antrorfum^ c^dunt^ poteris qua^cHnc}^ figura^
tAt(^ Charaf^ercsvtcinispromerefigms.
Ergo adradiccs momentum extendo elementi^
Vt minus ex magno pateat^ cfuantumltbet rpfum
Fundamen tendas: nam quA tecum^ valebunt
Ejfemodofemper regUta proportiojtet.
Vt^ elementorum variaeFipofttura.propagans
VtflmElasJpecie^ : tta nunc operd. effe vtdemus
n^ropojito vt varie vario fub nomine currant.
jT^m^ ita vel cunHisfi hdc ars clarata veniret,
^ilpoteruntfecreta minus cuicumg^ manere
Commodaperpetuo vt totumfctat vntis Gf alter.
fJMatres cjjuaproptergeminas defiribogenentcs
Bis quatuor natos t^iuai mok bis(j^ vicenas
DE MENS VRA LIBER.
2Jl
^uot^ modisvariepoJttHramprinciptorHnu
nyfddHc&s\totidem ttht matres confiitHuntHr^
^HarHmcHti^fHaeflnatorHm tanta corona.
Dt^toprima notat matrcm^natam relicjuA cmncs*
Prima mater:
Ordinaria &antiqiia
fcricdifpofitae.
Ens
Abcdefghiklmnopqrstuxyz
Fatvm B cdefghiklmnopqrstuxy zW
FORS
CdefghiklmnopqrstuxyzW A
W
K
b'
DefghiklmnopqrstuxyzWAb c
Nefas EfghiklmnopqrstuxyzWAbc d
Amor FghiklmnopqrstuxyzWAbcd e
Lis
GhiklmnopqrstuxyzWAbcde f
Ordo iHiklmnopqrstuxyzwAbcdef
CHAOsllklmnopqrstuxvzW Abcdefg
MvN KlmnbpqrstuxyzWAbcdefgh
Mens LmnopqrstuxyzW Abcdefghi k
AMtNT.Mnopqrstuxyz wAbcdefghiky i
/Cqval Nopqrstuxyz wAbcdefghikl xn
"
iNiEQ;^
OpqrstuxyzWAbcdefghiklm n
Lvx.
PqrstuxyzwAbcdefshiklmn o
Tbn.
QrstuxyzwAbcdefghiklmno P
TMp'|RstuxyzW Abcdef^hiklmnop q
VERiT.StuxyzWAbcdefghiklmnopq r
Fals. iXuxyzWAbcdefghiklmnopqr s
Locvs VxyzWAbcdcfghiklmnopqrs c
ORrvsXyzWAbcdefghiklmnopqrsc u
Adol. YzWAbcdefghiklmnopqrstu X
VxTA ZwAbcdefahiklmnopqrstux
MoRS wAbcdefghiklmnopqrstuxy yz
Fas
xw
O HD.
Pkima fitiA:
RVN
N O L.
Cuifccundus ordofit primus:&
prx*
mus circulari ordincreflcftcntcmigrat
invltimum.
cdefghiklmnop qrstuxyzW
F OKS Cd efghiklmnopqrstuxyzWA
DcfgniklmnopqrstuxyzW Ab
Fa.s
NeF AS E fghiklmnopqrstuxyzW Abc
F AtVM B
Amor
A
b
c
Mens
ghiklmnopqrstuxyzWAbcd
GniklmnopqrstuxyzWAbcdc
Hiklmno pqrstuxyz wAbcdef
I klmnopqrstuxyzWAbcdefg
KlmnopqrstuxyzW Abcdcfgn
L mnopqrstuxyzW Abcdefghi
Ament.
Mnop qrstuxyzWAbcdefghik
yl
Nopqrstui^yzwAbcdefghikl
OpqrstuxyzWAbcdefehiklm
Lvx
P qrstuxyzwAbcdefghiklmn
TEkE. Qjs tuxyzwAbcdefghiklmno'
Temp' jRstuxyzWAbcdefghiklmnop
Vervm StuxyzWAbcdefghiklmnopq
Fals. [TuxyzWAbcdefghiklmnopqr
Locvs Vxyz W Abcdefghiklmnop qrs
Ortvs ]^yzwAbcdefghiklmnopqrst
Adole. YzW Abcdefghiklmnopqrstu
Lis
Ordo
C HAOS
Mvnd'
VlTA ZwAbcdefgniklmnopqrstux
MORS WAbcdefghiklmnopqrstuxy
Ens
Abcdefghiklmnopqrst uxyz
n
o
P
u
X
y
z
SECVW
DEMENSVRALIBER.
'211
Secvwda FiiiAiCui primus ordo matris fit pcnultimus,
^primaefiUarprimusfitvltimusildcmde tertia genitaficalii*
lUcccfliue occurrcntibus filiabus^quastuum cft
cxplicatas intcUigcrc)
eft
indicium.
Fo KS
CdetghiKlmnopqrst uxyz W A
Fas
Nefas E
Amor
L
Ord
Cha o's I
MVND^ K
Mens L
Ament.
/qval.
L vx
TeneB,
Temp^
Vfi
RVM S
T
V
Ortvs X
Adola Y
Fals.
Loc vs
VlTA Z
MORS
Ens
A
Fatvm bcdefghiklmnopqrstuxyzMT
ardi^o ordi
Pc aliis matribus inftitucndis a quibus pari prac*
nc rationc 5c nunicro gcncrant ur fiiix.
R VN N O
L,
yit matrnm primit de eiementii mtlltn
dmes
Utvanonumtrovarte connexa pertllHm
^ftis opH* nun^Ham pojfuntfimrter apte.
^t modo pracuntlu tripitct pr luce celehres
n^cciptmua ternas^qHarum mutto prtor vfis
TrdcurrttSPrMfert naturai ordo fecundam
Hamprimumvoxemtgrat de pedoru tmo
Etfenfim tenuata arHo finrturin ere^
(^onfona de Uhrii ad dentem hn^ ua af^ pa/atum ett.
Beatitudo
Certitndo
OR
I
D. B
I
^rMtertd innHmira ttbt matres mntttpticantHr
Vt fpectes variM , varUi eH pofitnra efementt
Hatarum numerui qno^ eil fuh matre repertm
Conftrjfiu
Idea
Fruitio
H^hittiS
^SHotPu
Lex
Produciio
V?rbu?7Lj
Aciouhxkqjliirsgzcdcfwmb
p
EiouhxkqilnrsgzcdtfWmbp A
louhxkqjlnrsgzcdtfWmbpA c
Ouhxkqjlnrsgzcdtfwmbp Ac i
VhxkqjlnrsgzcdtfWmbpAci
HxkqjlnrsgzcdtfWmbp Aeio
XkqjlnrsgzcdtfWmbpAciou
KqilnrsgzcdtfwmbpAeioub
QilnrsgzcdtfWmbpAeioubx
o
u
b
x
k
InrsgzcdtfWmbpAeioubxk^^q
J
LnrsgzcdtfwmbpAeioiibxkq
NrsgzcdtfWmbpAeioubxkqj 1
RsgzcdtfwmbpAeioubxkqjLn
i^cceptatio SgzedtfWmbpAeioubxkqjLnr
Conttnuitas GzcdtfWmbpAeioubxkqjLnr s
ZcdtfWmbpAeioubxkqjLnrsg
Miractilum CdtfWmbpAeioubxkqjLnrsgz
Tojfibilitas DtfWmbpAeioubxkqjLnrsgz
c
Panitentia TfwmbpAeioubxkqjLnrsgzcd
Reprejjlo
FWmbpAeioubxkqjLnrsgzcd t
Ordo
WmbpHcioubxkqjLnrsgzcdt f
Serutttis
^yfuerjto
Obie^unu
Mbp A eioubxkqjLnrsgzcdtf W
ty^ccejjio
BpAeioubxkqjLnrsgzcdtfw
"JR^ceJfns
P AeioubxkqjLnrsgzcdt
fwmb
DE MENSVRA LIBER,
Tert I A M ATE R,elcmcntaordincnaturacinftitucntis.
Tertia fit fiudio materfercommodanoflro
^luafroduBa magi6,magefit quoq^ rara litura
JSfempe locum na^s, extremum.Sitproximaq^ ilU
luAcumc[j estfariliflm conditionepropinqu/i
Commodttasq^ ciu^ tepro breuitate iuuabit
N vicihus 'vemant 'variatis inde liturA
i
Aut alia nifit pro vifi^ conditione.
7>/7/7^//d?;
AeiovsmnlbgdrtpfgiWqhyx Z
Authorit.
Adulatio
Concretio
AbflraElio
Sxperietia
fncluflo
Sxcluflo
Determin.
T/anfltio
Comutatio
Cejfatio
C
D
Confejfio
R.
Retributio
Attributio
z A
z
I
Z
Z
V
s
M
N
Z
Z
Z
Z
Z
z
z
z
Obli^atio F
Solutio
L
B
D
R
T
P
F
Z
z
Cofrifiatio
Pajfio
jH
Priuatio
|Y
,X
'Dcjinetia
Termimts
H
Z
ZAEiovsMNtBcDRTPFeiVQHY
lORD. BRVNI NOL.
i<
Matrishuius&aliarumobliquatio
trtu (lajjes prtmHm d fpone elementa;
^jcfgtta fintcettu vartanter tn interuallu
Dt^i-ift'^ vt raro miigu ac mmu4 tlU redtre
chetypHm fignabtmus vnam:
Qnjiterunr, 7{os
^0
valehtt fingere mtlle.
*>etnc var.itf ftl"
Certa^tiam mterdum vnrtet disianrta voces
Quamuii contmuo hic vtdeas ejfe
Cynofura
Eltx
ordtne poftas,
AcioUSMN tBCDRTPFGlWQHYX
EioU AmN LBCDRTS
OuAeNLBCDRTSM
Z
z
Cygniu
Sagtttit
7)elphtn
VAcio
z
z
z
z
z
T
z
z
Pegafks
Ac
Cepheiis
CoronaAri
OuAei
VAcio
Ac o u
Herculcs
ou A
ouAc
OuAe
ou
ouAlBcdrtsmm
ou Ac
po Vqhyp z
Z
Andromc Ou Ac iBCDRTSMNL
I
Cajfiopea
Erichthon,
VAeio
A ei 6 u
Trtangul^
P^erfetu
ou A
z
z
z
z
z
z
z
^ACr^urus
ouA c
OuAei
Lyra
VAcio
CaputAie.
Ae ou
E iouA
I ouAc
OuAcocdrtsmNlb
JBerentc
Falx
Capra
Hcedi
Orto
c.
z
z
VAeiUDRTSMNLBC
RTSMNLBCDGl^QHYPrZ
z
X
PE MEN&VRA L1B5R.
Re $
Procyon
Argonau
Hydra
Aciott
2|
X
EiQuA
louAc
O-atera
Aciou
EiouA
I ouAc
OuAci TSMNLBCDR
VAeio
Aciou
EiouA SMNLBCDB^T
LupU4
^^ra
C^etus
Eridanus
Caduce^
f^ellmau
Des
ou Ac
OuAei
VAcio
Cancer
Leo
Erigone
Lances
Ouaci
Scorpius
Chiron
Hircus
Deucalio
Vjrna
Ptfies
'
Aeiou
EiouX
Cdflor
X
X
X
X
X
OuAci
Cormu
CetaurHs
ary
YYM 44coi\tiw^ndam oWiquationem.
ouA
VAcio
Aciou MNXBCDRTS
EiouA NLBC DRTSM
I ouAc LBCDRT^MH
OuAci
VAcio
Aciou
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2ig
lORD.BRVNI NOL^DE SlfNsVlfA
LIB.
Matervnade rcliquis percgrinis^otdinem a
Titulis prmcipis adfcribens.
fndepercgrina matrcs ex legegemmtHry
..
y mihi detitHlisacnomtneprtncifisordo
f
fnhaCe
dtfttnxit prA miffum a jronte trtgonuyru,
Uentrojiiiu
'CelfitHdo
'
Gcelshidvxbrpo ntfamqy^Z
C
y G
.
$xcelletia
Latu
olertia
tS
Honor
IngeniHm^
Domtnatto
Sobrietas
D
V
X
Bonitoi
Rcgimen
PHlchrttH.
OrnatHS
Norma
l^trtiu
F^z^?;4
iy^rma
Modcflia
QHtetndo,
y
y
'
\'
a
y
.
E
S
'
'
'
'
V
B
p
I
y
y
y
y"^
F
'A
'
y
'
y
y
iY
i?!?//^
...
SCHEMA*
SCHEMATVMINSIGNIORVM
DEFINITIONVM INDX
JtT
AL-
phabcticiis.
Aquale
^ huquale
quici
jingulus quid
i^S
PariM PerrinaciA
Planum qtiid
-9S
Area Democriti
jitomus quid
ls
Plecirum Mordentii
Porta Veneris
^l4S
Atrium
138
Ptmcium quod Mintmum
esl,
yo
Vencris
Minerus
140
ApoUinis i^^, ex AtrioA'
poUmis AreAdijfeHor 200
Campus Democriti
IP
Campus Leucippi
Cingulum
quidfitA4S, Pttnciumquod
Terminu4 esl,quidfit -i^
j^j
luadra Mordentii
^i^
Recium quid
i
Pyramisqtiid
Telluris
197
Circulns quid
Claui6 transmutationum 202
Comprehenfionis fcala
is^
Corpus formntum quid
Duodenariifcala
Tigura quid
Filum quid
ReciA ex quAfito puncio indicatio
Scala comprenjionis iB^ Scala dtiodenarti iis.
progrejftonis fcxagenarii in
III
partihus ad minimtt , iuxta
'vulgarem ctrculi diuifio-
'
147
nem
Tttndamentum
202.
Scriptttra occtilta
Gnomo qttid
I47_
Solts uexiflfim
hortU6
204.
Sph^ra qtiid
Solis
Democriti
po
LtneaAIinimt4m,quidJit 14.X
LineaTermintcs qttidftti^s
Ifofceles
Maius
mimvs quid
146
Menfura quid
146
Mtnimum o Termintu qtiid
OrBu^ Vamina quid
146,
^4.6
z&^
hortt{4
204.
1 ^7
qutd
14.S
Telarium Arachnes ex Atrio
Superficies
Veneris
Tetragonifmu4
^49-
Antiphontu
7JL.Tetragonifni exameSo
Tottim
pars qttid
Triangtdtf^ Leucippi
Vertex afccnde72s
dens
P^r^aUela quij
ScaU
146
Vnio
i.f6
is^
dcfccnJ7j,i74.
2^
's