0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
75 просмотров411 страниц

Qeyri-Myyninteqral Praktikmllrnmetodikivsait

Загружено:

kulanmkisisel
Авторское право
© © All Rights Reserved
Мы серьезно относимся к защите прав на контент. Если вы подозреваете, что это ваш контент, заявите об этом здесь.
Доступные форматы
Скачать в формате PDF, TXT или читать онлайн в Scribd
0% нашли этот документ полезным (0 голосов)
75 просмотров411 страниц

Qeyri-Myyninteqral Praktikmllrnmetodikivsait

Загружено:

kulanmkisisel
Авторское право
© © All Rights Reserved
Мы серьезно относимся к защите прав на контент. Если вы подозреваете, что это ваш контент, заявите об этом здесь.
Доступные форматы
Скачать в формате PDF, TXT или читать онлайн в Scribd
Вы находитесь на странице: 1/ 411

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/341775620

Qeyri-müəyyən inteqral. Praktik məşğələlər üçün metodiki vəsait

Book · July 2007

CITATIONS READS

0 4,542

1 author:

Ilyas Ravan Hasanov


State Oil Company of Azerbaijan Republic
516 PUBLICATIONS 52 CITATIONS

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Ilyas Ravan Hasanov on 04 November 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.


Илйас Щясянов

ЙУНКШ-ЬЪЦННЦТ
ШТЕУЙКФД
(Зкфлешл ьцжхцдцдцк ъюът ьуещвшлш мцыфше)

Бакы 2007
Илйас Щясянов
Т. Щцсейнов ад. 134 №-ли Академик Эимназийа

И. Щясянов. Йункш-mъцннцт iтеуйкфд. Зкфлешл ьцжхцдцдцк ъюът


ьуещвшлш мцыфше. – Бакы, 2007, 404 сящ.

Щ 170203000 − 39  “ Ляман Няшриййат Полиграфийа” ММЪ, 2007


2007

2
§ 1. ЙУНКШ-ЬЪЦННЦТ ШТЕУЙКФД
1.1. Шиешвфш агтлышнф мц йункш-ьъцннцт штеуйкфд

Ч ющчдгхгтвф пбеъкъдцт иъеът ч-дцк ъюът F ′( x) = f ( x)


щдфкыф, щтвф F ( x) агтлышнфыэтф Ч ющчдгхгтвф f ( x) -шт шиешвфш
агтлышнфыэ вуншдшк.
Ьцыцдцт, (−∞; + ∞) фкфдэхэтэт шыецтшдцт тбйецыштвц

 x3 ′ x3
  = x 2
щдвгхг ъюът, F ( x ) = агтлышнфыэ f ( x) = x 2
 3 3
агтлышнфыэтэт шиешвфш агтлышнфыэвэк.
Фнвэтвэк лш, F ′( x) = f ( x) щдфкыф, ( F ( x) + C )=′ F ′( x) + C=′
′( x) f ( x)
= F= щдфк. Игкфвф С-шыецтшдцт ыфише цвцввшк.
Ыщтгтсг ицкфицкдшнц пбкц F ( x) агтлышнфыэ f ( x) -шт шиешвфш
агтлышнфдфкэтвфт рцк рфтыэ ишкшвшкыц, щтвф щтгт шыецтшдцт
шиешвфш агтлышнфыэ F ( x) + C жцлдштвц нфяэдф ишдцк.

Ецкша: f ( x) -шт Ч ющчдгхгтвфлэ иъеът шиешвфш агтлышнфдфкэ


ющчдгхгтф йункш-ьъцннцт штеуйкфд вуншдшк мц ∫ f ( x) dx лшmш
шжфкц щдгтгк.

Вуьцдш ецкшац пбкц ∫ f ( x=


) dx F ( x) + C .

Игкфвф f ( x) -штеуйкфдфдеэ агтлышнф, f ( x) dx -штеуйкфдфдеэ


шафвц, ∫ -ышьмщдг шыц штеуйкфд шжфкцыш фвдфтэк.

Мукшдцт агтлышнфтэт шиешвфш агтлышнфыэтэт ефзэдьфыэ цьцдштц


щтгт штеуйкфддфтьфыэ вуншдшк.

3
1.2. Йункш-ьъцннцт штеуйкфдэт чфыыцдцкш

1. ∫ f ′( x=
) dx f ( x) + C

2. ∫ df=
( x) f ( x) + C

3.= ∫ ∫
kf ( x) dx k f ( x) dx, k ∈ R

4. ∫ ( f ( x) ± g ( x)) dx = ∫ f ( x) dx ± ∫ g ( x) dx
d
dx ∫
5. f ( x) dx = f ( x)

6. d ( ∫ f ( x) dx) = f ( x) dx
Ьшыфд 1. Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ ыфвцдцжвшкцл:

1.
d
dx
( ∫ (x 5
+ 2)dx =+)
x5 2

∫ de= ∫ e dx= ex + C
x x
2.

∫ 4 x dx = 4∫ x dx
3 3
3.

∫ (x + cos x)dx =∫ x dx + ∫ cos xdx


2 2
4.

5. ∫ dx= x+C

6. ∫ dt = t +C

∫ d (2 x + 5 x + 1) = 2 x 2 + 5 x + 1 + C
2
7.

 2x − 3  2x − 3
8. ∫ d  x += 
11  x + 11
+C

4
∫ d ( x =) x3 + C
3
9.


10. d ( tg xdx) = tg xdx

1.3. Штеуйкфддфк сцвмцдш

Йункш-ьъцннцт штеуйкфдэт ецкшаштц мц ебкцьц сцвмцдштц пбкц


ишк ыэкф агтлышнфдфкэт штеуйкфддфк сцвмцдштш нфяьфй щдфк.

1. ∫ 0 dx = C
2. ∫ 1dx = x+C

x n +1
∫ = + C, n ≠1
n
3. x dx
n +1
dx
4. ∫=
x
ln x + C

ax
∫a= +C
x
5. dx
ln a

∫e dx= e x + C
x
6.

7. ∫ sin x dx =
− cos x + C

8. ∫ cos x=
dx sin x + C

dx
∫ cos ∫ (1 tg x)dx =+
=+ 2
9. 2
tg x C
x
dx
∫ sin ∫ (1 + ctg x)dx =
= − ctg x + C
2
10. 2
x

5
11. ∫ tg xdx =
− ln cos x + C

12. ∫ ctg
= xdx ln sin x + C

dx x
13. ∫=
sin x
ln tg
2
+C

dx x π
14. ∫ cos=
x
ln tg( + =
2 4
) ln sec x + tg x + C

dx 1 x
15. ∫a 2
+x 2
=
a
arctg + C ,
a
a≠0

dx
16. ∫ = arcsin x + C
1 − x2
dx x
17. ∫ = arcsin + C ,
a2 − x2 a
x <a≠0

dx 1 x+a
18. ∫ a 2 − x 2 2a ln x − a + C
=

dx
19. ∫ x +a2 2
= ln x + x 2 + a 2 + C , a≠0

dx
20. ∫ x −a2 2
= ln x + x 2 − a 2 + C , x > a > 0

21. ∫ sh xdx
= ch x + C

22. ∫ ch xdx
= sh x + C

dx
23. ∫ ch =
x 2
th x + C

6
dx
24. ∫ sh 2
x
=
− cth x +C

1.4. Еуыедцк (рцддш шдц)


Еуые-1
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увцл:
5
 6  6 x −1 2 x 2 6 4 5
∫  x 2
3
1. + 2 x 2
− 1  dx = + − x + C =− + x 2 − x + C
 −1 5 x 5
2

∫ (1 − 2 x + 3 x3 )dx =−
2 3 3 4
2. 2
x x + x +C
3 4
 4 
3. ∫  sin x + 1 − x 2  dx =

− cos x + 4 arcsin x + C

( x + 2)3 x3 + 6 x 2 + 12 x + 8
4. ∫
= dx ∫= dx
x x
8 1 3
= ∫ (x + 6 x + 12 + )dx= x + 3 x 2 + 12 x + 8ln x + C
2

x 3

dx (sin 2 x + cos 2 x)dx


5. ∫
= ∫ sin 2 x cos2 x
=
sin x ⋅ cos 2 x
2

dx dx
∫ sin 2 x + ∫ cos2 x =
= − ctg x + tg x + C

1 3
2 3 2 5
6. ∫ x (1 − x)dx =∫ ( x − x )dx = x 2 − x 2 + C
3
2 2
5

7
dx ( x2 + 1 − x2 ) dx dx
7. ∫ x 4 + x 2 ∫ x 2 ( x 2 + 1) dx =
= ∫ x2 − ∫ x2 + 1 =
dx 1
=∫ x −2 dx − ∫ =− − arctg x + C
1+ x 2
x
2x 1 3
8. ∫ ( 2 + x ) dx =
1
x
+ x + C = 2 x log 2 e + x3 + C
2

ln 2 3 3

( 3x + 2 ) dx
2
9x2 + 6 x + 4
9.= ∫ x
∫=
x
dx

= ∫ 9x ( 3
2
− 6x
1
2
+ 4x
−1
2
)dx= 18 5 2
5
3 1
x + 4 x 2 + 8x 2 + C

(3e) x
10. 3=∫ ∫ (3e= +C
x x
e dx ) x dx
ln(3e)

( )
11. ∫ tg 2 dx =∫ 1 + tg 2 x − 1 dx = 1 + tg 2 x dx − dx= tg x − x + C ∫( ) ∫
 3 4 
12.  ∫  cos 2
x
− dx =3 tg x + 4 ctg x + C
sin 2 x 

13. ∫ 1 − cos 2 xdx= ∫ 2sin 2 x = 2 ∫ sin x dx=

π
= 2 ∫ sin xdx =
− 2 cos x + C , bгкфвф ч ∈ (0; )
2
1
∫ ( x + 7) dx = ( x + 7) + C
4 5
14.
5
−10
dx 1
∫ ( x − 2 ) dx =
− ( x − 2) + C
−9
15. ∫ ( x − 2) 10
=
9

8
x4
16. ∫ x3 dx
= +C
4
2x
17. ∫ 2 x=
dx +C
ln 2
5
5x 3 5
18. ∫ 5 x 3 dx=
2
+ C= 3 x 3 + C
5
3
23 2 13 2 43 4 1 43
19. ∫3 =
xdx
3∫
x =
dx
3
x :
3
+ C=
2
x +C

1 2
20. ∫ sin x cos
= x dx ( sin x )
∫ sin x d = sin x + C
2
ln x 1 2
21. ∫ = dx ( ln x )
∫ ln x d = ln x + C
x 2
x x x x
22. ∫ cos= dx 2 ∫ cos d=
  2sin + C
2 2 2 2
1 1
23. ∫ sin 3 xdx = ∫ sin 3 xd ( 3 x ) =
− cos 3 x + C
3 3

24. ∫ cos ( x − 1) dx
= ∫ cos ( x − 1) d ( x − 1=) sin ( x − 1) + C

25. ∫ sin ( a − x ) dx = cos ( a x ) + C


− ∫ sin ( a − x ) d ( a − x ) =−

dx 1 d ( ax + b ) 1
∫ ax= ln ax + b + C ( a ≠ 0 )
a ∫ ax + b
26. =
+b a

9
( x − 2) 2 =
3
2
∫ ∫ ( x − 2) d ( x − 2) = ( x − 2) 2 + C
1 3
27. x − 2dx = 2
3 3
2
1 3
28. ∫ sin
2
=
x cos xdx ∫ sin
2
xd (=
sin x ) sin x + C
3

1 d ( x + 1) 1
2

ln ( x 2 + 1) + C
xdx
29. ∫ 2=
x + 1 2 ∫ x2 + 1
=
2
sin x d ( cos x )
30. ∫ tg xdx ∫ cos x
= dx =
− ∫ cos x = − ln cos x + C

1
d 
31. ∫
dx
±∫
=
dx
∫
= x =
x x2 −1 1
x2 1 − 2
1
1 − ( )2
x x
1 1
= arcsin + C =± arccos + C , x > 1
x x

e d (=
x2 )
1 x2 1 x2
32. ∫ xe x= ∫ e +C
2
dx
2 2
2 + 3 3 x2 + 5 x −3 −5
33. ∫ x 3
dx = 2 ∫ x 2
dx + 3∫ x 6
dx +

5
− 3 +1 − +1
2 6
dx x x 4
+5∫ =
2 +3 + 5ln x + C =
− + 18 6 x + 5ln x + C
x − +1 − +1
3 5 x
2
6
5dx x2 + 1 − x2 dx dx
34. ∫ x 4 + x 2 ∫ x 2 ( x 2 + 1) dx =
=5 5∫ 2 − 5∫ 2
x x +1
=

10
5
=− − 5arctg x + C
x
2 x3 + 1 x −1
∫( ) 1
∫ x2
−2
35. dx = 2 x + x dx = x 2
+ + С =x2 − + C
−1 x
12 x 4 x2
∫ (12 x − 6 x + 1) dx= − 6 + x + C= 3x 4 − 3x 2 + x + C
3
36.
4 2
dx 1 d (3 x + 1) 1
37. ∫ 3x=
+1 3 ∫ 3x + 1
= ln 3 x + 1 + C
3
x +1 1
38. ∫ x ∫
dx = (1 + )dx =
x
x + ln x + C

3xdx x +1−1 1
39. ∫ x + 1 = 3∫ x +1
dx = 3∫ (1 −
x +1
)dx = 3( x − ln x + 1) + C

ln x 1 2
40. ∫=
x
dx ∫ ln xd=
(ln x)
2
ln x + C

Еуые-2

3x3 x ( x 2 + 3) − 3 x  3x 
1. ∫ 2 3∫
dx = 3∫  x
dx =−  dx =
x +3 x +3
2
 x +3
2

xdx 3x 2 9 d ( x + 3) 3 2 9
2

= 3∫ xdx − 9∫ 2 = − ∫ 2 = x − ln ( x 2 + 3) + C
x + 3 2 2 ( x + 3) 2 2

x3
2. ∫ ( x + e ) dx =
2 x
+ ex + C
3

x3 x 2
∫ ( x − 1)( x + 2 ) dx = ∫ ( x + x − 2 ) dx = + − 2x + C
2
3.
3 2

11
1− x  1 
4. ∫( x
=
) dx ∫  − 1 dx
x 
= 2 x − x+C

(1 + cos 2 x ) dx=  x + sin 2 x  + С=


1 1 1
∫ cos xdx= ∫
2
5.
2 2 2 
1 1
=+x sin 2 x + C
2 4

(1 − cos 2 x )dx=  x − sin 2 x  + С=


2 1 1 1
6. ∫ sin xdx= 2 ∫ 2 2 
1 1
=−x sin 2 x + C
2 4
x −1 x +1− 2  2 
7. ∫ x + 1 dx = ∫ x +1
dx = ∫ 1 −  dx =x − 2 ln x + 1 + C
 x +1 

8. ∫ ( cos x + sin x ) dx = sin x − cos x + C


1 1 1 
9. ∫ sin x sin 2 xdx =2 ∫ ( cos x − cos 3x ) dx =2  sin x − 3 sin 3x  + C
1 1
= sin x − sin 3 x + C
2 6
x
d 
dx a x
10. ∫ = ∫ = arcsin +C ( a > 0)
a2 − x2 x
2 a
1−  
a

12
x
d 
dx 1  a = 1 arctg x + C a ≠ 0
11. ∫ 2 = ∫ ( )
x +a 2
a x
2
a a
1+  
a
dx dx x + a − ( x − a)
12. ∫ 2 ∫=
( x − a )( x + a ) ∫ 2a ( x + a )( x − a )
= = dx
x − a2

1  1 1  1  d ( x − a) d ( x + a) 
= ∫  − dx=
2a  x − a x + a 
∫
2a  x−a
−∫
x+a 
=

1 1 x−a
= (ln x − a − ln x + a )=
+C ln +C ( a ≠ 0)
2a 2a x + a

x2 d ( x3 )
arc sin ( x3 ) + C
1 1
13.=dx∫ ∫
=
1 − x6 3 1 − x3
( )
3
2

dx 1 d x 2 ( ) 1 1 x 2
14. ∫ 2x2 + 3 = ∫ = ⋅ arctg +C=
( ) ( )
2 2
2 x 2 + 3 2 3 3

1  2
= arctg  x  + C
6  3 

dx 1 x− 5
15. ∫ 2
= ln +C
x −5 2 5 x + 5

dx dx
16. ∫ 2
= ∫=
x − 10 x + 16 x − 2 ⋅ 5 x + 25 + (16 − 25 )
2

13
d ( x − 5) 1 ( x − 5) −=
3 1 x −8
= ∫ ( x − 5=
) −3
2 2
ln
2 ⋅ 3 ( x − 5) + 3
+C ln
6 x−2
+C

dx dx
17. ∫ 2
= ∫=
x + 3x + 4 3 9  9
( x2 + 2 ⋅ x + ) +  4 − 
2 4  4
 3 3
dx+  x+
= 2 1 2 2x + 3
= ∫ 2
=
arctg 2 +C arctg +C
 3  7 
2
7 7 7 7
x+  +  2 2
 2  2 

 1 1
dx+  x+
dx  = 2 
18. ∫ =
1 − x − x2
∫ 2
arcsin =
5
2 +C
5  1
− x +  4
4  2
2x +1
= arcsin +C
5

x 4 dx  2 1  x3
19. ∫ x 2 + 1= ∫  x − 1 + 
x2 + 1 
dx=
3
− x + arctg x + C

3 1 + ctg x 1 3
∫ ∫ ( ) ( ) ( )
4
20. dx =
− 1 + ctg x 3
d 1 + ctg x =
− 1 + ctg x 3
+C
sin 2 x 4
dx 1 dx 1 dx
21.=2 ∫ 9 + 4x =∫
9 1 + 4 x2 9 ∫ =
 2x 
2

9 1 +  
 3 

14
 2x 
d 
⋅ ∫  2 =
1 3 3 1 2x
= arctg +C
9 2  2x  6 3
1+  
 3 
2x 2 3x + 4 − 4 2  4 
22. ∫ 3x + 4 dx =
3∫ 3x + 4
dx =∫ 1 − dx =
3  3x + 4 
2 4  2 8
=  x − ln 3 x + 4  + C = x − ln 3 x + 4 + C
3 3  3 9

23. ∫ = 3∫ 2sin 2 xdx


1 − cos 2 xdx = 3 2 ∫ sin x=
3
dx

±3 2 ∫ sin xdx =
= 3 2 cos x + C

x2 −1 x2 + 1 − 2  2 
24. ∫ 2 dx =
∫ ∫
dx = 1 − 2 dx =
x +1 x +1
2
 x +1 
=
x − 2 arctg x + C

2x +1 2x −1+ 2  2 
25. ∫ 2 x − 1dx =
∫ 2x −1 ∫ 1 + 2 x − 1 dx =
dx =

2 d ( 2 x − 1)
= x+∫ dx = x + ∫ = x + ln 2 x − 1 + C
2x −1 2x −1
Еуые-3

 1  1 1
1. ∫  x − 4sin x dx =∫ dx + 4 ∫ ( − sin x ) dx =− −

2 2
x x
1 1
−4 ∫ sin xdx =− − 4 ( − cos x ) + C =− + 4 cos x + C
x x

15
∫(x + px + q )dx
= ∫ x dx + ∫ pxdx + ∫ qdx=
2 2
2.

1 3 p 2
= ∫ x dx + p ∫ xdx + q ∫ dx = x + x + qx + C
2

3 2
5 5 dx 5 dx 5 2 2x
3. ∫ 2=
x +7 2
2∫
dx =
7 2∫
=
 
2
2 7
arctg
7
+C
x2 + x2 +  
7
2
 2

dx 1 dx 1 1 x− 3
4. ∫ 2x 2
= ∫ =⋅ ln
−6 2 x −3 2 2 3 x + 3
2
+C

1 2
dx 1 − 1 3
5. = ∫ ∫ = x= +C x2 + C
3 3 3
x dx
3
5x 3
5 3
5⋅2 2 5 3
3
dx 1 d ( 2x) 1 2x
6. = ∫ ∫ = arcsin +C
3 − 4x 2 3 − ( 2x) 2
2 2
3

1 1
∫ cos= d ( 3t )
3∫
7. 3t dt cos 3t = sin 3t + C
3
 x
x x x
− − −
8. ∫ e dx =
−2 ∫ e d  −  =
2
−2e + C
2 2

 2
1 1
9. ∫ sin ( ax + b ) dx =a ∫ sin ( ax + b ) d (ax + b) =−a cos ( ax + b ) + C
1 1 1 1
10. ∫ 5 x + 4=
dx ∫ d ( 5 x +=
4) ln 5 x + 4 + C
5 5x + 4 5
15 x

11. 3x ⋅ 5 x dx = 15 x dx = ∫ ln15
+C

16
1 3
2
12. ∫ x + 1dx= ∫ ( x + 1) 2 d ( x + 1)= 3
( x + 1) 2 + C =
2 2
= ( x + 1) +C
= ( x + 1) x + 1 + C
3

3 3
1 −2 x +3 1 5−2 x +3
13. 5 ∫
−2 x + 3
dx =− ∫ 5 d ( −2 x + 3) =− ⋅ +C
2 2 ln 5
2x2 + 4x + 1 2x2 + 1 + 4 x
14. =
2 ∫ 2x +1
dx ∫ 2 x 2 + 1 dx
=

 4x  4 xdx d ( 2 x 2 + 1)
∫ 1 + 2 x 2 + 1 dx =
= x+∫ 2
2x +1
x+∫
=
2 x2 + 1
=

= x + ln(2 x 2 + 1) + C
e x − e− x 1 x 1
15. ∫ = dx ∫ e dx + ∫ e − x d (=
−x)
2 2 2

=
1 x 1 −x
2
e + e + C=
2 2
(e + e ) + C
1 x −x

x x +1 −1  1 
16. ∫ x + 1 dx = ∫ x +1
dx = ∫ 1 − dx = x − ln x + 1 + C
 x +1 
dx dx dx
17. =
2 ∫x + 6 x + 10 ∫x=
+ 6 x + 9 + 1 ∫ ( x + 3) + 1
2
= 2

= arctg ( x + 3) + C

17
 x −3
d 
dx
18. ∫= = ∫=
1 dx  2 
4 − ( x − 3) 2  x −3  x −3
2 2 2

1−   1 −  
 2   2 
 x −3
= arcsin  +C
 2 
2 x3 − 3x 2 + 1
∫ ( 2 x − 3 + x )dx =
1
19. ∫ dx = −2
x 2 − 3x − + C
x2 x
dx 1 d ( 3x + e ) 1
20. ∫ 3x=
+ e 3∫
= ln 3 x + e + C
3x + e 3

∫( ) 3x3 2x x
21. 3 x 2 + 2 x + 4 dx= + 2⋅ + 4 x + C=
3 3
4
= x3 + x x + 4x + C
3

∫ (e + 52 x )=
1 3x 1
22. 3x
dx ∫ e d ( 3 x ) + ∫ 52 x d ( 2=
x)
3 2
1 3 x 1 52 x
= e + ⋅ +C
3 2 ln 5
2x +1  1
23. ∫ x
dx =∫  2 +  dx =2 x + ln x + C
 x

∫(x y + e x y + e y )dy
= x 2 ∫ ydy + e x ∫ ydy + ∫ e y dy
=
2
24.

x2 y 2 ex y 2
y ( x + e ) + ey + C
1 2 2 x
= + + e y + C=
2 2 2

18
1 1 dx 1 1
25. ∫ 4=
+ 64 x 4 ∫ 1 + 16 x
dx = 2
4 ∫ 1+ ( 4x)
= 2 2

1 d ( 4x) 1
= ∫
=
16 1 + ( 4 x ) 16
2
arctg 4 x + C

Еуые-4
−1
1 1
1 4 4
1. ∫
3
1 − 3xdx =− ∫ (1 − 3 x ) 3
d (1 − 3x ) =−   (1 − 3x ) 3 + C =
3 3 3
1
− (1 − 3 x ) 3 1 − 3 x + C
=
4

2. ∫
x 2 + 3x + 1 (x 2
+ x ) + ( 2 x + 1)  2x +1 
x2 + x
=
dx ∫ x2 + x
=dx ∫ 1 + x 2
+x
dx

2x +1 d ( x2 + x )
=x+∫ 2 dx =x + ∫ = x + ln x 2 + x + C
x +x x2 + x
1− x  1 1 1
3. ∫ 2 x
dx = ∫  − dx = x − x + C
2 x 2 2

 1 1
∫  cos ( cos 2 x + 1 − 1 + 2 cos 2 x )dx
2∫
4. x + cos 2 x=
2
− dx =
2
1 1
∫ ( cos 2 x + 2 cos 2 x )dx =
2 ∫
= ⋅ 3 cos 2 xdx =
2
3 1 3
= ⋅ sin 2 x + C = sin 2 x + C
2 2 4

19
 3  3
d x 1+ x
dx 1  2  1
5. ∫
= ∫ 
= ln = 2 +C
2 − 3x 2 6 3 
2
2 6 3
1−  x 1− x
2 2
 

1 2+x 3  2
= ln + C,  x ≠ 
2 6 2−x 3  3 

 3 
d x
dx 1  2  1  3 
6. ∫
= =∫ arcsin  x  + C
2 − 3x 2 3  3 
2
3  2 
1−  x
 2 
π  π x 
d  − x d − 
7. ∫
dx
−∫
= 2  = −∫  4 2 =
1 + sin x π  π x 
1 + cos  − x  cos 2  − 
2   4 2
π x   π 
= −tg  −  + C ,  x ≠ − + 2π k , k = 0, ±1, ±2,... 
 4 2  2 

xdx 1 ( )
d x2 1 x2
8. = ∫ 4+ x 2 ∫ 22 + x 2 2 4
= arctg +C
( )
4
2

d (x ) 4
x4 − 2
=
x3dx
9. ∫ 8
1
∫=
1
ln + C, (x ≠ ± 2) 8

x −2
( ) ( ) x4 + 2
2 2
4 x − 2
4 8 2

20
1 dx
10. ∫x = dx ∫ ( x + 4) = arctg ( x + 4 ) + C
2
+ 8 x + 17 +1
2

eln x xdx
11. ∫ x dx= ∫ x
= ∫ dx= x+C

x
d 
dx 1 dx 1 2 1 x
∫ 4 + x2 4=
12. = ∫ x2 2 ∫ = x
2
2
arctg + C
2
1+ 1+  
4 2


13. tg 2 4 xdx = ∫ (1 + tg ) ( )
4 x − 1 dx = ∫ 1 + tg 2 4 x dx − ∫ dx =
2

1
= tg 4 x − x + C
4


14. tg 3 2= ∫ (tg 2 xdx + tg 2 x − tg 2 x=
3
xdx )dx

∫ tg 2 x ( tg ) 1
2 x + 1 dx − ∫ tg tg 2 xd ( tg 2 x ) −
2∫
= 2
= 2 xdx

sin 2 x 1 1 d ( cos 2 x ) 1 2 1
−∫ dx =tg 2 2 x + ∫ =tg 2 x + ln cos 2 x + C
cos 2 x 4 2 cos 2 x 4 2
x
d 
dx 2 x
15. ∫ =
4 − x2
∫ =
2
arcsin + C
2
x
1−  
2

21
dx
16. ∫x x2 + 1
; x ≠ 0 щдвгйвф

1
d 
dx
=
dx
=
sgn xdx
= −  x ;
x x2 + 1 x x 1 + 1 x 2
1 +
1 1
2

x2 x2 1+  
 x
Щтвф
1
d 
dx  x 1 1 
∫x x2 + 1
=−∫ =− ln  + 1 + 2  + C =
 x x 
2
1
1+  
 x

1 + x2 + 1
= ln +C
x

dx
17. ∫x x2 −1
;

1
d 
 x
Игкфвф ∫
dx
=
sgn xdx
=
− ( x > 1)
x x2 −1 x2 1 − 1 1
2

x2 1−  
 x
щдвгхгтг тцяцкц фдфй:

22
1
d 
dx  x 1
∫x x2 −1
=
− ∫ 2
=
− arcsin
x
+C
1
1−  
 x
sin x sin x sin x
18. ∫ 1 − cos x 2
dx =∫
sin x
dx =± ∫
sin x
dx =± x + C

1 d ( x + 4) 1
2

ln ( x 2 + 4 ) + C
x
19. ∫ 2 =
2 ∫ x2 + 4
dx =
x +4 2

( 4 x + 1) 2 + C=
3
1
1
∫ ∫ ( 4 x + 1) ( 4 x + 1) 2 + C
3
20. 4 x + 1dx= 2 dx=
3 6
4⋅
2
dx 1
∫ ( 2 x + 1)= ∫ ( 2 x + 1) ( 2 x + 1) d ( 2 x + 1=)
−3 −3
21. 3
dx=
2 ∫
1 ( 2 x + 1)
−2
1 1
= + C =− ⋅ +C
2 −2 4 ( 2 x + 1)2

x 1 2x −1+1 1  1 
22. ∫ 2 x − 1 dx =
2∫ 2x −1
dx =∫ 1 +  dx =
2  2x −1 
1 1  1 1
= x + ln 2 x − 1  + C =x + ln 2 x − 1 + C
2 2  2 4

x2 + 2x + 1  2x  d ( x 2 + 1)
23. ∫ ∫ 1 + x 2 + 1 dx =
dx = x+∫ =
x2 + 1 x2 + 1

= x + ln ( x 2 + 1) + C

23
x2 + 2x −1  14 
24. ∫ 3 − x dx =− ∫  x + 5 + x − 3  dx =
 x2  x2
=−  + 5 x + 14 ln x − 3  + C =− − 5 x − 14 ln x − 3 + C
 2  2

−3
dx dx sgn x  1  2
 1
25. ∫ ∫
= =

2 ∫  x2 
1 +  d 1 + 2  =
( x + 1)  x 
3 3
3 1
2 2 2
x 1 + 2 
 x 
1

sgn x  1  2 x sgn x x
= ⋅ 2 1 + 2  +C
= +C
= +C
2  x  1+ x 2
1 + x2

Еуые-5

3x 4 + 5 x3 − 6 x 4 x + 4
1. ∫ x
dx = 3∫ x3 dx + 5∫ x 2 dx −

1
dx 3 4 5 3 24 5 4
−6 ∫ x dx + 4 ∫
4
= x + x − x + 4 ln x + C
x 4 3 5

4 + x2 − 3 4 − x2 4 + x2 4 − x2
2. ∫ =
16 − x 4
dx ∫ 16 − x 4
dx − 3∫
16 − x 4
dx

dx dx x
= ∫ 4− x 2
− 3∫ = arcsin + ln x + x 2 + 4 + C
4+ x 2 2

24
1 (4 + x ) + (4 − x )
2 2
dx 1 8dx
∫ 16 − x 4 8=
3. = ∫ 16 − x 4 8 ∫ ( 4 − x 2 )( 4=
+ x2 )
dx

1  dx dx  1  1 x − 2 1 x
=  ∫
8  4− x 2
+∫ 2
=  − ln
4+ x  8 4 x+2 2
+ arctg  + C =
2

1  x x−2 
=  2 arctg − ln +C
32  2 x + 2 

x
2 x + 5x
x
dx dx 1 1
4. ∫ dx = ∫ x + ∫ x = ∫   dx + ∫   dx =
5 2
x
10 5 2
x x
1 1
   
=5 +  2 +C =− x
1
− x
1
+C
1 1 5 ln 5 2 ln 2
ln ln
5 2

7 x5 − 6 x3 + x 2 − 136 x + 6  2 
∫ = ∫  7 x − 34 x + 1 + =
3
5. dx dx
x2 + 4 x +4
2

∫ (7x − 34 x + 1)dx + 2 ∫
dx 7 x
= 3
= x 4 − 17 x 2 + x + arctg + C
x +4 4
2
2

dx dx d ( x + 3)
6. =
2 ∫ x + 6 x + 34 ∫=
( x + 3) + 25
2 ∫ ( x + 3 ) 2 + 52
=

1 x+3
= arctg +C
5 5

25
7. ∫
dx (
x + x − 1 dx )
= ∫ x − x −1 x + x −1
=
x − x −1 ( )( )
∫( )
1 1
= x + x − 1 dx= ∫ x dx + ∫ ( x − 1) 2 dx=
2

2 32 2
x + ( x − 1) 2 + C
3
=
3 3
dx
8. ∫ x (1 + x )
;

Жцкец цыфыцт x (1 + x ) > 0 щдвгхгтвфт, шлш рфдэ тцяцквцт


лусшкцл. x > 0 щдвгйвф

d x ( )

dx
=
x (1 + x )

dx
= 2∫ = 2 ln ( )
x + 1+ x + C
x 1+ x
( )
2
1+ x

x < −1 щдвгйвф
dx dx d −x −1
∫ x (1 + x )

=
−x −1 −x
−2 ∫
=
−x
=

d ( − x −1)
=−2 ∫ =−2 ln ( −x −1 + −x + C )
1 + ( − x −1)
2

фдэкэй. Рцк шлш сфмфиэ ащкьфд щдфкфй ишкдцжвшкыцл,

∫=
x (1 + x )
dx
2sgn x ln ( x + )
x + 1 + C ( x < −1; x > 0 )

26
щдгк

dx dx d x
9.= ∫ x (1 − x )
∫ = 2= ∫
( ) ( )
2 2
x 1− x 1− x

= 2 arcsin x + C ( 0 < x < 1)

dx e x dx d (ex )
10. ∫ = ∫ e2 x + 1
= ∫= arctg e x + C
e + e− x
x
1+ e 2x

dx dx e − x dx
11. = ∫ 1 + e2 x
∫ e x=
e −2 x + 1
∫ e−2 x + 1
=

d ( e− x )
=−∫ ( )
− ln e − x + e −2 x + 1 + C
=
(e )
−x 2
+1

dx
12. ∫ x ln x ln ( ln x ) ;

= d ( ln ( ln x ) ) щдвгхгтг тцяцкц фдыфй, x > 1


dx
Игкфвф
x ln x
щдвгйвф
dx d ( ln ( ln x ) )
∫ x ln= = ln ln ( ln x ) + C
x ln ( ln x ) ∫ ln ( ln x )
щдгк.

sin x + cos x
13. ∫ 3
sin x − cos x
dx ;

Игкфвф ( sin x + cos x ) dx =d ( sin x − cos x ) щдвгхгтг тцяцкц

27
π
фдыфй, x ≠ + π k ( k = 0, ±1, ±2,....) щдвгйвф
4
sin x + cos x 1
( ) 3 d ( sin x − cos x ) =

∫ 3 sin x − cos x ∫dx = sin x − cos x
2
3 3
= ( sin x − cos x ) 3 + C= 3 1 − sin 2 x + C фдфкэй.
2 2
sin x cos xdx
14. ∫ a 2 sin 2 x + b 2 cos 2 x
;

d ( a 2 sin 2 x + b 2 cos 2 x )
Игкфвф sin x cos xdx = щдвгхгтг
2 ( a 2 − b2 )
тцяц-кц фдыфй,

sin x cos xdx 1 d ( a 2 sin 2 x + b 2 cos 2 x )


∫ a 2 sin 2 x + b2 cos2 x a=
= 2
− b 2 ∫ 2 a 2 sin 2 x + b 2 cos 2 x
1
a 2 sin 2 x + b 2 cos 2 x + С , a 2 ≠ b 2 щдгк.
a − b2
2

sin x
15. ∫ cos 2 x
dx ;

Игкфвф
sin xdx
= −
d 2 cos x ( ) щдвгхгтг тцяцкц
cos 2 x 2 2 cos 2 x − 1
фдыфй,
π
x −πk < (k = 0, ± 1, ± 2,....) щдвгйвф
4

28
sin x 1 d ( 2 cos x ) 1
∫ dx =

2∫
=
− ln 2 cos x + cos 2 x + C
( )
2
cos 2 x 2
2 cos x − 1

d ( 2 ch x )
16. ∫
sh x
= dx
1
2∫
=
1
ln ( )
2 ch x + ch 2 x + C
( )
2
ch 2 x 2
2 ch x − 1

dx dx
17. =
2 ∫ sin
2
x + 2 cos x ∫=
( tg x + 2 ) cos x
2 2

d ( tg x ) 1 tg x
= ∫=
tg x + 2
2
2
arctg
2
+C

 x
d  th 
= ∫ =
dx dx dx 2 x
∫ sh x ∫ x=
18.=
x ∫ x x x
ln th + C
2
2sh ch 2 th ch 2 th
2 2 2 2 2

sh x ch xdx 1 d ( ch 2 x )
19.= ∫ sh 4 x + ch 4 x
=
2 2 ∫ ch 2 2 x + 1

=
1
2 2
(
ln ch 2 x + ch 2 2=
x +1 + C )
1  ch 2 x 
= ln  + ch 4 x + sh 4 x  + C
2 2  2 

dx
xd ( th x ) = 3 3 th x + C ,
−2
20. ∫ ch 2 3
x th x 2
= ∫ th 3
x≠0

29
x2 + 1
21. ∫ x 4 + 1dx ; Игкфвф
1  1
1+ 2 dx− 
( x + 1)
2
x dx  x
= dx = щдвгхгтг тцяцкц
x +1
4
1
x2 + 2  1
2

x  x −  +2
 x
фдыфй,
 1
dx− 
x +1 2
 x 1 x2 −1
∫ x 4 + 1dx ∫=
=
 1
2
2
arctg
x 2
+ C щдгк.
x−  +2
 x

1  1
dx+ 
(
22. ∫ =
x − 1) dx
2 1− 2
 x
∫= ∫  1 2 =
x dx
x4 + 1 1
x − 2
2

x x+  −2
 x
1
x+ − 2
x 1 1x2 − x 2 + 1
= ln = +C ln 2 +C
2 2 x+ 1 + 2 2 2 x + x 2 +1
x
n
2
x
23. ∫ 1 + x n+2
dx ; Егефй лш, n ≠ −2 , щтвф

30
 n +2 2 
n dx 
x 2
2  
∫ 1 + x n+2 dx n=
=
+1 ∫ 2
 n +2 2 
1+  x 
 
n+2
2
= ln x 2 + 1 + x n + 2 + C , n ≠ −2
n+2
1 1
Цпцк n = −2 щдфкыф,
2 ∫
= x −1dx
2
ln x + C фдэтэк.

24. ∫
cos xdx (
1 d 2 sin x ) 1  2 
=
2 + cos 2 x
= ∫
2 3 − 2sin 2 x
arcsin  sin x  + C
2  3 

tg xd ( tg x ) 1 d ( tg x )
2
sin x cos xdx tg xdx
25. ∫ 4
sin x + cos 4 x ∫ ( tg 4 x + 1) cos 2 x ∫ tg 4 x + 1 2 ∫ tg 4 x + 1
= == = =

1 π
 2 arctg(tg x) + C , x ≠ 2 + π k
2

=
π + C, π
x =+ π k , k ∈ Z
 4 2

Еуые-6
x x
3 3
x x   dx d 
23 2 1 2
∫ 9 x − 4 x dx ∫=
1. =
3
2x ∫
3 
=
x 2
− ln 3 
  1 2     − 1
2
 2  

31
x
3
  −1 3x − 2 x
=
1 
ln=
2 1
ln + C, x ≠ 0
3  3 x 2 ( ln 3 − ln 2 ) 3x + 2 x
2  2  − 1
2 ln

xdx
2. ∫ ;
1+ x + 2
(1 + x ) 2 3

xdx
Игкфвф ∫ = d ( 1 + x 2 ) щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,
1 + x2
xdx xdx

= ∫=
1 + x 2 + (1 + x 2 ) 1 + 1 + x2 ⋅ 1 + x2
3

d ( 1 + x2 )= (
d 1 + 1 + x2 )=
= ∫ 2∫ 2 1 + 1 + x2 + C
1+ 1+ x 2
2 1+ 1+ x 2

∫ x (1 − x )
10
3. dx ;

Игкфвф x =1 − (1 − x ) щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,

∫ x (1 − x ) dx = ∫ (1 − x ) dx − ∫ (1 − x ) dx =
10 10 11

=− ∫ (1 − x ) d (1 − x ) + ∫ (1 − x ) d (1 − x ) =
10 11

(1 − x ) + (1 − x ) + C
11 12

=

11 12

32
4. ∫
dx
= ∫
1
x +1 + x −1 2
( )
x + 1 − x − 1=
dx

1 1
1 1
( ) ( ) ( ) d ( x −=
1)
2∫ 2∫
= x + 1 2
d x + 1 − x − 1 2

=
1
3 ( ( x + 1)
3
− ( x − 1)
3
)+C ( x ≥ 1)

1 2
5. ∫x − ( 2 − 5 x ) + щдвгхгтвфт,
2 − 5 xdx ; Игкфвф x =
5 5
1  3 1

∫ x 2 − 5 xdx =
− ∫  ( 2 − 5 x ) 2 − 2 ( 2 − 5 x ) 2 dx =

5  
1 
) 2 d ( 2 − 5=
1

∫ ( ) ( x)
3
= 2 − 5 x 2
− 2 2 − 5 x
25  
2 4
( 2 − 5x ) 2 − ( 2 − 5x ) 2 + C =
5 3
=
125 75
8 + 30 x  2
=
− ( 2 − 5x ) +C x≤
3
 фдэкэй.
375  5

xdx 1 1
6. ∫ ; Игкфвф − (1 − 3 x ) +
x= унтшдшнштвцт
3
1 − 3x 3 3
шыешафвц увцл.

∫ 3
xdx
1 − 3x
=−
1
3∫
(1 − 3 x )
2
3
−((1 − 3 x )
−1
3
dx = )
=
1
9 ∫ (
(1 − 3x ) 3 − (1 − 3x ) 3 d (1 − 3x =)
2 −1 1
15
)
(1 − 3x ) 3 −
5

33
1 1+ 2x  1
(1 − 3x ) 3 + C = (1 − 3x ) 3 + C
2 2
− − x ≠ 
6 10  3

∫x 1 + x 2 dx ;
33
7.

Игкфвф x 3 dx = x d (1 + x 2 ) =
1 2
2
1
2
(( )
1 + x 2 ) − 1 d (1 + x 2 )

щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,


1  3 
( ) ( ) d (1 + x= )
4 1

∫ x 1+ x = 2 ∫
+ − +
33 2 2 3 2 2
dx  1 x 1 x

3
(1 + x 2 ) 3 − (1 + x 2 ) 3 + C
3
7 4
=
14 8

8. ∫ 2
dx 1 (=
x + 2 ) − ( x − 1)
=
x + x−2 ∫=
( x − 1)( x + 2 )
dx ∫ 3 ( x − 1)( x + 2 ) dx
1  1 1  1 1
= ∫  −  dx == ln x − 1 − ln x + 2 + C =
3  ( x − 1) ( x + 2 )  3 3

1 x −1
= ln +C ( x ≠ −2, x ≠ 1)
3 x+2

dx ( x + 2 ) − ( x + 1)dx
2 2

=
9. ∫ ( x 2 + 1)( x 2 + 2 ) ∫=( x + 1)( x + 2 )
2 2

dx dx 1 x
=∫ −∫ 2 =arctg x − arctg +C
x +1 2
x +2 2 2

34
xdx
10. ∫x 4
+ 3x 2 + 2
;

d ( x 2 ) мц
1 1 1
Игкфвф xdx = = =
2 x + 3x 2 + 2
4
( x + 1)( x 2 + 2 )
2

=
( x + 2) − ( x =
2
+ 1) 2
1
− 2
1
щдвгхгтвфт,
( x + 1)( x + 2 )
2 2
x +1 x + 2
2

1 d ( x ) 1 d ( x ) 1 x2 + 1
2 2
xdx
∫ x 4 + 3x 2 + 2 = 2 ∫ x 2 + 1 − 2 ∫ x 2 + 2 = 2 ln x 2 + 2 + C
dx
11. ∫ ( x + a) ( x + b) 2 2 (a ≠ b);

 ( x + a) − ( x + b) 
2
1
Игкфвф 1 =  ,
a −b  ( x + a) ( x + b)
2 2

 ( x + a) − ( x + b) 
2

= 
 ( a − b )( x + a )( x + b ) 

1  1 2 1 
=  − + = 2
(a − b)  ( x + b ) ( x + a )( x + b ) ( x + a ) 
2 2

1  1 2  1 1  1 
=  −  −  + 2
(a − b)  ( x + b ) a − b  x + b x + a  ( x + a ) 
2 2

dx
щдвгхгтвфт, ∫ ( x + a) ( x + b)
2 2
=

35
 1 1 2 x+b 1 
=  − x + b − a − b ln x + a − x + a=
+C
(a − b) 
2

a + b + 2x 2 x+a
=
− + ln +C
( a − b ) ( x + a )( x + b ) ( a − b ) x + b
2 3

( x ≠ −a, x ≠ −b )


12. sin 4 xdx ;

 1 − cos 2 x  1 1
2
1
Игкфвф sin 4 x =
  =− cos 2 x + cos 2 2 x =
 2  4 2 4
1 1 1 1 3 1 1
=− cos 2 x + + cos 4 x =− cos 2 x + cos 4 x
4 2 8 8 8 2 8
щдвхгтвфт
3x 1 1
∫ sin xdx =− sin 2 x + sin 4 x + C
4

8 4 32

 1  dx
∫ =
13. ctg 2 xdx ∫  sin 2
− 1 dx
x 
= ∫ sin 2
x
− ∫ dx
=

=− ctg x − x + C ( x ≠ π k, k ∈ Z ).

 1 
= ∫ ∫ tg x  cos =
− 1dx ∫ tg xd ( tg x ) −
3
14. tg xdx 2
x 
sin xdx 1 2  π 
−∫ = tg x + ln cos x + C  x ≠ + π k , k ∈ z 
cos x 2  2 

36
dx cos 2 x + sin 2 x dx
15. ∫ sin x cos
= 2
x ∫ sin x cos2 = x
dx ∫ sin x +
sin xdx x 1 πk
+∫ 2
= ln tg + + C (x ≠ , k ∈ z)
cos x 2 cos x 2
cos3 xdx 1 − sin 2 x d ( sin x )
16. = ∫ sin x ∫ sin x = d ( sin x ) ∫ −
sin x
1
− ∫ sin xd ( sin x )= ln sin x − sin 2 x + C ( x ≠ π k , k ∈ z )
2

1  1 
− ∫ ( ctg 2 x + 1) d ( ctg x )
dx
17. ∫ sin 4
x
− ∫ 2  − 2 dx =
=
sin x  sin x 
1
=
− ctg 3 x − ctg x + C ( x ≠ π k, k ∈ z )
3

dx e x dx d (ex )
18. ∫
= ∫ e x (1 + e x )
= ∫=
1 + ex e x (1 + e x )

( e + 1) − e
x
1
x
1 
=∫ e ( e + 1) d ( e ) = ∫  e − e + 1 d ( e ) =
x x
x x x x

d (e ) d (e )x x

=∫ −∫ = x − ln ( e + 1) + C x

e e +1
x x

1 1 1

19. ch x ch 3 xdx = ∫ ( ch 2 x + ch 4 x )dx = sh 2 x + sh 4 x + C
2 4 8
dx
20. ∫ sh 2
x ch 2 x
;

37
Игкфвф ch 2 x − sh 2 x =
1 унтшдшнштвцт шыешафвц увцл. Щтвф
dx ch 2 x − sh 2 x dx dx
∫ sh 2 x ch 2 x = ∫ sh 2 x ch 2 x dx = ∫ sh 2 x − ∫ ch 2 x =
=
− cth x − th x + C ( x ≠ 0)
1 1 1
∫ (1 − cos 6 x )dx =
2∫
21. sin 2 3 xdx = x− sin 6 x + C
2 12

1
22. ch 2 ( 8 x + 5 )dx
∫ Игкфвф =
ch 2 x ( ch 2 x + 1)
2
щдвгхгтвфт,

∫ ch (8 x + 5)dx = 2 ∫ (1 + ch (16 x + 10 ) )dx =


2 1

1 1
= x + sh (16 x + 10 ) + C щдгк.
2 32

dx dx 1 2 2+x+2
23. =
2 ∫ 4− x − 4x ∫=
8 − ( x + 2)
2
4 2
ln
2 2 −x−2
+C

dx
24. cos (=
∫ ln x ) ∫ cos ( ln x )=
d ( ln x ) sin ( ln x ) + C
x

e x dx d (ex )  
25. ∫ = ∫ = ln  e x + (e )
x 2
+ 5  +=
C
(e ) + 5
x 2
(ex ) + 5  
2

(
= ln ex + e2 x + 5 + C )
38
§ 2. ШТЕУЙКФДДФЬФ ЪЫГДДФКЭ

2.1. Вцншжцтшт цмця увшдьцыш ъыгдг

Ацкя увцл лш, ∫ f ( x ) dx штеуйкфдэтэ ишдфмфышец штеуйкфддфьфй


щдьгк. Иудц рфддфквф вцншжцтш цмцяуеьц ъыгдгтвфт шыешафвц
щдгтгк.
Вцншжцтшт цмця увшдьцыш ъыгдгтф фшв тъьгтцдцк пбыецкцл:
1. x = ϕ ( t ) пбеъкьцлдц вцншжцтш цмця увцл. Егефй лш,

ϕ ( t ) лцышдьця ебкцьцыш щдфт агтлышнфвэк. Щтвф dx = ϕ ′ ( t ) dt


мц ∫ f ( x )dx = ∫ f (ϕ ( t ) )ϕ ′ ( t ) dt щдгк. Йунв увцл лш, x = ϕ ( t )
цмцядцьцыштш удц ыуюьцл дфяэьвэк лш, ицкфицкдшншт ыфх
ецкцаштвцлш штеуйкфдэ руыфидфьфй фыфт щдыгт. Ишк ющч рфддфквф
t = g ( x ) жцлдштвц цмцядцьц фзфкьфй вфрф цдмукшждш щдгк.

∫ sin ( sin x ) sin 2 x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:


2
Ьшыфд.

u = sin 2 xцмцядцьцыш уеыцл, du = sin 2 xdx щдфк. Иг


йшньцедцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй,

∫ sin ( sin x ) sin 2 xdx =∫ sin udu =−cos u + C =−cos ( sin x ) + C


2 2

2. ∫ f ( x ) f ′ ( x ) dx = ∫ f ( x ) d ( f ( x ) ) ;
) du= f ' ( x ) dx
Игкфвф f ( x ) = u цмцядцьцыш уеыцл, df ( x=

щдфк. Иг шафвцдцкш нукштц нфяфй. Щтвф

39
u2 1 2
∫ f ( x ) f ' ( x ) dx = ∫ udu = +C = f ( x ) + C фдфкэй.
2 2

∫(x + 5 x − 3) ( 2 x + 5 )dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:


2
Ьшыфд.

=
Игкфвф u = x 2 + 5 x − 3 цмцядцьцыш уеыцл, du ( 2 x + 5) dx
щдфк. Иг йшньцедцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй,
u2
∫(x + 5 x − 3) ( 2 x + 5 )dx = ∫ udu = + C = ( x 2 + 5 x − 3) + C
2 1
2 2

∫ f ( x ) f ( x )dx = ∫ f ( x ) d f ( x ) ;
n ' n
3.

Игкфвф u = f ( x ) цмцядцьцыш уеыцл, du = f ′ ( x ) dx фдфкэй.


Иг йшньцедцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
u n +1
∫ f n ( x ) f ' ( x=
) dx ∫ u=
n
du + C щдфк.
n +1

∫ sin
4
Ьшыфд. x cos xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:

Игкфвф u = sin x цмцядцьцыш уеыцл, du = cos x dx щдфк.

u5 1
∫ sin x cos dx = ∫ u du = + C = sin 5 x + C
4 4
Щтвф
5 5

f ' ( x ) dx d ( f ( x ))
4. ∫ f ( x)
=∫
f ( x)
;

f ( x ) = u цмцядцьцыш уеыцл,= ( x ) f ′ ( x ) dx щдфк.


du df=

40
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
f ′ ( x ) dx du
∫ = ∫ = ln u + C= ln f ( x ) + C фдфкэй.
f ( x) u
cos x
Ьшыфд. ∫ ctg xdx = ∫ sin x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:
u = sin x щдыгт. Щтвф du = cos xdx мц

du
∫ ctg xdx= ∫ u = ln u + C= ln sin x + C фдфкэй.

f ' ( x ) dx, ( a > 0, a ≠ 1)


f ( x)
5. ∫a
Игкфвф u = f ( x ) цмцядцьцыш уеыцл,= ( x)
du df= f ′ ( x ) dx

a ()
f x
au
∫ a f ′ ( x ) dx=
f ( x)
∫ a du= + C= +C
u
фдфкэй. Щтвф
ln a ln a

щдгк.

1
2
e x
Ьшыфд. ∫ 3 dx + C штеуйкфдэтэ ефзфй:
x
1 2
Игкфвф u = 2
цмцядцьцыш уеыцл, du = − 3 dx мц нф
x x
dx 1
3
= − du щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
x 2

41
1
2 1
e x 1 u 1 u 1 2
∫ x3 dx =− 2 ∫ e du =− 2e + C =− 2 e x + C фдфкэй.

2.1.1. Еуыедцк (рцддш шдц)

Еуые - 1

Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ вцншжцтш цмцяуеьц ъыгдг шдц рцдд увцл:

∫ xe t = x 2 цмцядцьцыш уеыцл, dt = 2 xdx мц нф


x2
1. dx;

1 1 1 1 2
xdx = dt щдвгхгтвфт, ∫ xe x dx= ∫ et dt= et + C= e x + C
2

2 2 2 2

∫ ( )
5
1 − x 3 щдыгт. Щтвф dt = −3 x 2 dx мц
2. x 2 1 − x 3 dx; t =

1
нф x 2 dx = − dt щдгк. Иг рфдвф
3

1 t6
∫ x (1 − x ) dx =− ( ) +C
1 5 1
3∫
5 3 6
2 3
t dt =− + C =− 1 − x
36 18

( ln x )
5
1
3. ∫ x
dx; t = ln x цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt =
x
dx .

42
( ln x )
5
t6 1
Иг рфдвф ∫ x
dx = ∫ t 5 dt =
6
+ C = ln 6 x + C
6


4. sin 4 x cos xdx; t = sin x цмцядцьцыш увцл. Щтвф

dt = cos xdx щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

1 5 1
∫ sin x cos xdx = ∫ t dt = t + C = sin 5 x + C фдфкэй.
4 4

5 5

arctg x dx
5. ∫ 1+ x 2
dx; t = arctg x щдыгт. Иг рфдвф dt =
1 + x2

arctg x t2 1
∫ 1 + x2 = ∫ = + C = ( arctg x ) + C щдгк.
2
мц dx tdt
2 2

x+2
6. ∫x 2
+ 4x + 3
dx; t = x 2 + 4 x + 3 цмцядцьцыш увцл. Щтвф

1
dt =( 2 x + 4 ) dx =2 ( x + 2 ) dx, ( x + 2 ) dx = dt щдгк. Иудцдшлдц
2
( x + 2) 1 dt 1 1
∫x 2
+ 4x + 3
=
dx ∫ =
2 t 2
ln t +=
C
2
ln x 2 + 4 x + 3 + C

3 xdx
7. ∫ 1− x 4
; t = x2 щдыгт. Щтвф dt = 2 xdx мц нф

1
xdx = dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
2

43
arcsin ( x 2 ) + C
3 xdx 3 dt 3 3
∫ =
1− x 4 2 ∫ =
1− t 2 2
arcsin=
t +C
2

фдфкэй.

∫e cos xdx; t = sin x цмцядцьцыш уеыцл, dt = cos xdx


sin x
8.

∫e cos xdx = ∫ et dt = et + C = esin x + C


sin x
щдфк. Щтвф

dx 1
9. ∫x 4x2 −1
; x=
t
цмцядцьцыш фзфкфй. Щтвф

dt t
− 2 d 
dx dt 2 =
∫ x 4x2 −1 =
∫ 1 4t = −∫
4−t 2
−∫
=
2
− t
t t2
1 1−  
2
t 1
=− arcsin + C =− arcsin +C
2 2x

dx x
10. ∫a 2
+x 2
, a ≠ 0; t =
a
вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф

1
dt = dx щдгк. Иг шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
a
x
d 
dx 1 =a  1 dt 1 1 x
∫ a 2 += 2
x a ∫ ∫ =
 x  a 1+ t a
2 2
arctg t=
+C
a
arctg + C
a
1+  
a
фдфкэй.

44
dx
11. ∫ a − b2 x2
2
; a > 0, a ≠ bx ;

bx b
t= цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = dx щдфк.
a a
Иг йшньцедцкш мукшдьшж штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
b  bx 
dx d 
dx 1 1  a 
∫=
a −b x
2 2 2 b
=∫ a
2 2 b ∫
=
2
b x
1− 2  bx 
1−  
a  a 
1 dt 1 1 bx
= ∫ =
b 1− t 2 b
arcsin=
t +C
b
arcsin + C щдфк.
a

∫e
mx + n
12. dx, m, n ∈ R, m ≠ o;

1
=
t mx + n пбеъкыцл, dt = mdx мц нф dx = dt щдфк. Щтвф
m

1 t 1 t 1 mx + n
∫e ∫
mx + n
dx= e dt= e + C= e +C
m m m

∫a
mx + n
13. dx, a > 0, a ≠ 1;

1
=
t mx + n цмцядцьцыш уеыцл, dt = mdx мц нф dx = dt щдфк.
m
1 t 1 at a mx + n
∫a = m∫
mx + n
Щтвф dx a =
dt +=C +C
m ln a m ln a

45
14. m, n ∈ R, m ≠ 0 щдфкыф, ∫ sin ( mx + n ) dx мц

∫ cos ( mx + n ) dx штеуйкфддфкэтэ руыфидфнфй:


1
=
t mx + n цмцядцьцыш увцл. Щтвф
= =
dt mdx , dx dt щдфк.
m
Иг йшньцедцкш нукштц нфяыфй,
1 1 1
∫ sin ( mx + n )dx =m ∫ sin tdt =− m cos t + C =−m cos ( mx + n ) + C
1
щдфк. Гнхгт йфнвф шдц ∫ cos(mx +=
n)dx sin ( mx + n ) + C
m

щдвгхгтг пбыецкьцл щдфк.

ln 2 x dx 1
15. ∫ ln 4 x ⋅x
, x > 0, x ≠ ;
4
dx
t = ln 4 x цмцядцьцыш уеыцл, dt = ,
x
ln 2 x =
ln 4 x − ln 2 =
t − ln 2 щдгк. Щтвф
ln 2 x dx t − ln 2  ln 2 
∫ ln 4 x ⋅x
= ∫ t
dt = ∫ 1 − t 
 dt =

=t − ln 2 ln t + C =ln 4 x − ln 2 ln ln 4 x + C фдфкэй.

dx dx dx
16. ∫
= ∫= ∫ ;
2 x − x2 1−1+ 2x − x 1 − ( x − 1)
2 2

t= x − 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф

46
dx dt
∫ = ∫ + C arcsin ( x − 1) + C
= arcsin t =
1 − ( x − 1) 1− t2
2

фдфкэй.

dx 1
17. ∫e x
+1
; x = − ln t цмцядцьцыш увцл, щтвф dx = − dt щдфк.
t
Иг йшньцедцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
1
− dt  ex 
=−
dt
∫ e− ln t + 1 ∫ t + 1
t =− ln t + 1 + C =− ln e −x
+ 1 + C = (
ln )
 x +C
 e +1 
щдфк.

3
x −1 +1
18. ∫ 4
x +1
dx; x + 1 =t12 цмцядцьцыш уtsцл, dx = 12t11dt

x −1 +1 t4 +1
( )
3

∫ dx= ∫ t 3 ⋅12t dt = 12∫ t + t dt =


11 12 8
щдгк. Щтвф
4
x +1
 t13 t 9  12 4
( x + 1) 12 + ( x + 1) 4 + C
13 3
= 12  +  + C =
 13 9  13 3

19. ∫
dx
=; x ln t 2 + 1 ( ) цмцядцьцыш увцл. Игкфвфт
e −1x

2t
dx = dt фдфкэй.
t +1
2

2t

∫ t t+2=
dx 2 dt
Щтвф ∫ =
ex −1
∫ 1 + t 2 2 arctg t =
1dt 2 = +C

47
= 2 arctg ( ex −1 + C )
dx x
20. ∫ sin x ; t = tg
2
цмцядцьцыш уеыцл,

2dt 2t
= =
x 2 arctg t , dx = , sin x фдфкэй.
1+ t 2
1+ t2

2dt
Щтвф ∫
dx 1+ t2 = dt x
sin x
= ∫ 2t ∫ t
= ln t + C= ln tg + C
2
1+ t2

(
∫ x x + 2 dx; )
2
2 3
21.

=
t x3 + 2 цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = 3 x 2 dx мц нф
1
x 2 dx = dt щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
3
t3
(
∫ x x + 2 dx = ) 1 2

1 3
( )
2 3
2 3
t dt = +C = x + 2 + C фдфкэй.
3 9 9

∫ ( 2 x + 1) ( x )
+ x + 1 dx;
2
22.

t = x 2 + x + 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф =


dt ( 2 x + 1) dx . Иг
шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:

∫ ( 2 x + 1) ( x ) ( )
1 2 1 2
+ x + 1 dx= ∫ tdt= t + C= x + x +1 + C
2

2 2

48
ex
23. ∫ e x + 1dx;
t e x + 1 цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = e x dx щдгк. Фдэтьэж
=
шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
ex
∫ e x + 1dx= ∫
dt
t
( )
= ln t + C= ln e x + 1 + C щдфк.

dx
24. ∫ x+x
;

x = t щдыгт, щтвф x = t 2 , dx = 2tdt щдфк. Иг шафвцдцкш


штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
dx tdt tdt dt
∫ x+x
= 2∫
t +t 2
= 2∫
t (1 + t )
= ∫ 1 + t= ln 1 + t + C= ln 1 + x + C

∫(x + 3 x ) ( 2 x + 3) dx;
2
2
25.

=
t x 2 + 3 x щдыгт. Щтвф =
dt (2 x + 3) dx. Фдэтьэж шафвцдцкш
штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
1 3 1
∫ (x + 3 x) 2 (2 x + 3) dx = ∫ t dt = t + C = ( x 2 + 3 x )3 + C
2 2

3 3

Еуые-2

49
xdx
1. ∫ (x 2
+ 4)3
; =
t x 2 + 4 щдыгт, щтвф dt = 2 xdx мц нф

1
xdx = dt. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2
xdx 1 dt 1 1 1
∫ (x 2
+ 4) 3
= ∫ 3 = ∫ t −3 dt =
2 t 2
− t −2 + C =
4

4( x + 4) 2
2
+C

sin x
2. ∫ cos 2
x
dx; t = cos x щдыгт, щтвф dt = − sin xdx

щдвгхгтвфт,
sin x dt 1 1
∫ cos 2
x
dx =− ∫ 2 =+ C =
t t cos x
+C =sec x + C

dx 3x 3
3. ∫ 9x 2
+4
; t=
2
цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = dx
2
щдфк. Иг шафвцдцкш нукштц нфяфй:
dx 1 dx 1 2 dt 1 1 3x
∫ 9x 2
= ∫
+ 4 4  3x  2
= ⋅ ∫ 2 = arctg t + C = arctg + C
4 3 t +1 6 6 2
  +1
2

2x +1
4. ∫x 2
+1
dx; =
t x2 + 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф

dt = 2 xdx щдфк. Иг шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

2x +1 2 xdx dx dt
∫x 2
+1
dx= ∫x 2
+1
+∫ 2 =
x +1 ∫ t
+ arctg x + C=

50
=
ln t + arctg x + C =
ln( x 2 + 1) + arctg x + C

5. ∫x 2 x 2 + 1 dx;

1
=t 2 x 2 + 1 щдыгт. Щтвф dt = 4 xdx мц нф xdx = dt щдфк. Иг
4
шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

1 1 2t t 1
∫x 2 x 2 + 1 dx =
4 ∫ tdt = ⋅
4 3
+C = t t +C =
6
1
= (2 x 2 + 1) 2 x 2 + 1 + C
6

dx 1
6. ∫ x ( ln x ) 2
; t = ln x щдыгт, щnda dt =
x
dx

щдвгхгтвфт, мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ лшьш щдфк:


dx dt 1 1
∫ x ( ln x ) 2
=∫
t 2
=− + C =−
t ln x
+C

3x 2 + 4
7. ∫ dx; =
t x3 + 4 x вцншжцтш вфчшд увцл, щтвф
(x )
2
3
+ 4x

=
dt ( 3x 2
)
+ 4 dx . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

3x 2 + 4 dt 1 1
∫ dx =∫ =− + C =− 3 +C
(x ) x + 4x
2 2
3
+ 4x t t

51
∫ x (x )
2
8. 2 3
+ 1 dx; =
t x3 + 1 щдыгт, щтвф dt = 3 x 2 dx
1
мц нф x 2 dx = dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:
3
1 t3
(
∫ x x + 1 dx = ) 1 2

1 1
( )
2 3
2 3
t dt = ⋅ + C = t 3 + C = x3 + 1 + C
3 3 3 9 9

cos x
9. ∫ 1 + sin 2
x
dx; t = sin x щдыгт. Щтвф dt = cos xdx . Иг

шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:


cos x dt
∫ 1 + sin 2
=
dx ∫ 1 += 2
C arctg ( sin x ) + C
arctg t +=
x t

ln sin x cos x
10. ∫
sin x
dx; t = ln sin x вцншжцтштш цдфмц

cos xdx ln sin x cos x


увцл, щтвф dt = щдвгхгтвфт, ∫ dx =
sin x sin x
1 2 1 2
= ∫ tdt= t + C= ln sin x + C
2 2

∫ cos ( cos x ) sin 2 xdx ; t = cos 2 x цмцядцьцыш увцл,


2
11.
щтвф dt = − sin 2 xdx . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

∫ cos ( cos x ) sin 2 xdx =−∫ cos tdt =−sin t + C =−sin ( cos x ) + C
2 2

52
x 2 arctg x3
∫ 1 + x6 dx ; t = arctg x вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф
3
12.

3 x 2 dx x 2 dx 1
dt = мц = dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц
1 + x6 1 + x6 3
x 2 arctg x3 1 1 2 1
∫ 1 + x6 dx= 3 ∫ tdt= 6 t + C= 6 arctg x ( )
2
фдыфй, 3
+C

1 1 dx
13. ∫ 81 − 9 x 2
dx =
9∫ 2
;
x
1−  
3
x 1
t= цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = dx мц нф dx = 3dt . Иг
3 3
шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
1 1 dt 1 x
∫ 81 − 9 x
dx =
2 9
⋅ 3∫
1− t 2
=
3
arcsin + C
3

etgx 1
14. ∫ cos2 x dx; t = tgx щдыгт, щтвф dt =
cos 2 x
dx . Иг

etgx
шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй, ∫ cos2 dx dx =
= ∫ et dt = et + C = etgx + C olar.

2x 2 x dx 2 x dx
15. ∫ = dx ∫= ∫ ;
2 x +1 + 4 x + 1 22 x + 2 ⋅ 2 x + 1 (2 )
2
x
+1

53
=
t 2 x + 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = 2 x ln 2dx мц нф
1
2 x dx = dt . Иг шафвцдцкш нукштц нфяфй:
ln 2
2 x dx 1 dt 1 1
∫ = ∫ 2 = − +C =− x +C
( )
(2 ) 2 + 1 ln 2
2
x
+1 ln 2 t t ln 2

− sin x
16. ∫ 2 − cos 2 x
dx ;

cos x 1
t= цмцядцьцыш увцл. Щтвф =
dt ( − sin x ) dx щдфк.
2 2
Иг шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
− sin x dt dt
∫ =
2 − cos x
dx
2
2∫ =
2 − 2t 2
∫ = arcsin t +=
1− t2
C

 cos x 
= arcsin  +C
 2 

∫ x log5e dx ; x 2 = t щдыгт, щтвф 2xdx = dt мц нф


2
x
17.
1
xdx = dt щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2
1 1
∫ x= = ∫ =log 5 e ∫ tdt
x2
log e dx 5 log 5et dt
2 2
1 t
2 4
x
=  log 5 e  + C
= +C
2 2 4 ln 5

54
π
18. 0 < x < ∫ 3sin (π − x ) cos (π + x ) dx =
−3∫ sin x cos xdx ;
2 2
,
2
Игкфвф t = sin x цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = cos xdx
щдвгхгтф пбкц,

∫ 3sin (π − x ) cos (π + x ) dx =−3∫ t dt =−t + C =− sin 3 x + C


2 2 3

π
19. 0 < x <
2
, ∫ 36 − 4 x 2 dx ;

x = 3sin t цмцядцьцыш увцл. Щтвф

36 − 4 x 2 = 36 − 36sin 2 t = 6 1 − sin 2 t = 6 cos 2 t =


= 6=
cos t 6 cos t мц dx = 3cos tdt щдвгхгтвфт, мукшдьшж
штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц нфяьфй щдфк:
1
∫ 18∫ cos 2 tdt = (1 + cos 2t ) dt =
2∫
36 − 4 x 2 dx = 18 ⋅

 1 
=+
9t sin 2t  + C
 2 
x
Ыщт тцешсцвц t = arcsin мц
3
2
x 2x x
sin 2t =
2sin t cos t =
2 ⋅ 1 − sin 2 t = 1 −   =
3 3 3

2x 1 2x 9 − x2
= ⋅ 9 − x2 = щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,
3 3 9
9
∫ 36 − 4 x 2 dx = 9t + sin 2t + C =
2

55
x 9 2x 9 − x2 x
= 9 arcsin + ⋅ = + C 9 arcsin + x 9 − x 2 + C
3 2 9 3

ctg x
20. ∫ ln sin x dx ; t = ln sin x цмцядцьцыш ецеишй увцл.

cos x
=
Щтвф dt = dx ctg xdx . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф
sin x

нукштц нфяsфй:

ctg x dt
∫ ln sin x dx= ∫ t
= ln t + C= ln ln sin x + C olar.

= ∫
sin 6 x cos3 xdx ∫=
6 2
21. sin x cos x cos xdx

= ∫ sin x (1 − sin x ) d ( sin x ) . Игкфвф t = sin x цмцядцьцыш


6 2

уеыцл, ∫ sin x (1 − sin x ) d ( sin x ) = ∫ t (1 − t ) dt =


6 2 6 2

t7 t9 sin 7 x sin 9 x
= ∫ ( t − t ) dt = − +C = − + C olar.
6 8

7 9 7 9

3
2x + 7 − 2x + 7
22. ∫ 2x + 7
dx ;
1
t= 6
2 x + 7= ( 2x + 7)6 вцншжцтштш вфчшд увцл.

56
−5
1 5
1 1
 1
Щтвф dt =( 2 x + 7 ) 6 2dx = ( 2 x + 1) 6  dx =t −5 dx мц

6 3  3
dx = 3t 5 dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2x + 7 − 2x + 7 t2 − t3
dx = 3∫ 6 t 5 dt = 3∫ ( t − t 2 )dt =
3

∫ 2x + 7 t
3t 2 3 33
= − t + C= 2x + 7 − 2x + 7 + C
2 2

1
23.
x − x2

dx ; t= x щдыгт, щтвф

=x t=
2
, dx 2tdt щдвгхгтвфт,
1 tdt dt
∫ =
x − x2
dx 2 ∫= 2=
t2 − t4
∫ 1− t2
= 2 arcsin =
t + C 2 arcsin x + C

∫(x − 1) e x −3 x
=
t x3 − 3x
3
2
24. dx ; щдыгт. Щтвф

dt = ( 3 x 2 − 3) dx = 3 ( x 2 − 1) dx мц нф ( x 2 − 1) dx =
1
dt щдгк.
3
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,

∫(x − 1) e x
1 t 1 1 3

−3 x
dx = e dt = et + C = e x −3 x + C фдфкэй.
3
2

3 3 3

Еуые-3

57
∫ x (1 − 5 x )
3 2 10
1. dx ;

Игкфвф 1 − 5x 2 =
t цмцядцьцыш уеыцл, dt = −10 xdx мц нф
1
xdx = − dt фдфкэй. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
10

∫ x (1 − 5 x ) ∫ x (1 − 5 x ) xdx =
2 10 10
3
dx = 2 2

(1 − t ) t10  − dt  = ∫ ( t11 − t10 )dt =


1 1 1
=∫
5  10  50
1  t12 t11  1 + 55 x 2
(1 − 5x2 ) + C
11
=  − +C = −
50  12 11  6600

1
2. ∫ x ln xdx ;
1
t = ln x вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф dt = dx щдфк.
x
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

1 dt
∫ x ln x dx= ∫ t
= ln t + C= ln ln x + C фдфкэй.

∫ ( x + 1) e dx ;
x +2 x
2
3.

=
t x2 + 2 x щдыгт, щтвф dt 2 ( x + 1) dx
= мц нф

1
( x + 1) dx =dt щдфк. Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц
2

58
1 t 1 t 1 x2 + 2 x
∫ ( x + 1) e ∫
x2 + 2 x
фдыфй, dx= e dt= e + C= e +C
2 2 2

фдфкэй.

∫ x e dx ;
3
2 x
4.

1
t = x3 щдыгт. Щтвф dt = 3 x 2 dx мц нф x 2 dx = dt щдфк. Иг
3
шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
1 t 1 1 3
∫x e dx = ∫ e dt = et + C = e x + C фдфкэй.
2 x3

3 3 3

dx x −1
5. ∫ ; t= щдыгт,
4 − ( x − 1) 2
2

1 dx dt
щтвф dt = dx щдвгхгтвфт, ∫ = ∫=
2 4 − ( x − 1) 1− t
2 2

 x −1 
= arcsin t +=
C arcsin   + C фдфкэй.
 2 

dx 1
6. ∫x a +x2 2
; t=
x
цмцядцьцыш увцл. Щтвф

1 1 1 a 2t 2 + 1
dt =
− 2 dx, dx =
− 2 dt , a 2 + x 2 =a + =
x t t2 t
щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

59
1
− 2 dt
dx dt 1 dt
∫ x a2 + x2 =
∫ 1 a 2t 2 + 1 =
−∫ − ∫
t = =
a 2t 2 + 1 a
t + 2
1

2

t t a
1 1 1 1 1 1
=
− ln t + t 2 + 2 + C1 =
− ln + 2 + 2 + C1 =
a a a x x a

1 1 a2 + x2 1 ax
=
− ln + + C1 =ln + C1 =
a x ax a a + a2 + x2

1 x 1 1 x
= ln =
+ ln a + C1 ln +C
a a + a2 + x2 a a a + a2 + x2

Игкфвф=
C ln a + C1

dx 1
7. ∫x 9− x 2
; t=
x
цмцядцьцыш увцл.

1 1 1 9t 2 − 1
Щтвф dt =
− 2
dx, dx =
− 2 dt , 9 − x 2 =9 − =
x t t2 t
щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
1
− 2 dt
dx dt
∫ x 9 − x2 =
∫ 1 t9t 2 − 1 =
−∫
9t 2 − 1
=

t t
1 dt 1 1
− ∫
= =
− ln t + t 2 − + C
3 1
2 3 9
t − 
2

3

60
dt dt
8. ∫ sec
= 2tdt ∫= ∫
cos 2t π
=

sin  − 2t 
2 
dt
π 
cos 2  − t 
dt  4  . Игкфвф
∫=
π  π  ∫ π 
2sin  − t  cos  − t  2 tg  − t 
4  4  4 
π 
=u tg  − t  цмцядцьцыштш вфчшд увцл, щтвф
4 
−dt
du = щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:
2 π 
cos  − t 
4 
1 du 1 1 π 
∫ sec 2tdt =− 2 ∫u
=− ln u + C =
2
− ln tg  − t  + C
2 4 

sin 3 x 1 sin 2 x sin x


∫ tg x sec xdx = ∫ ⋅ = ∫ cos4 x dx ;
3
9. dx
cos3 x cos x
Игкфвф t = cos x цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = − sin xdx мц нф
sin xdx = −dt щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:
sin 2 x sin x (1 − t 2 ) dt t 2 −1
∫ cos4 x ∫ t4 ∫ ( t t ) dt =
∫ t 4 dt =−
−2 −4
dx =
− =

1 1 1
=− + 3 + C =− sec x + sec3 x + C
t 3t 3

61
sin x
10. ∫ 2 − cos x dx ;
Игкфвф t = cos x цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = − sin xdx мц
нф sin xdx = − dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
sin x dt dt
∫ 2 − cos x dx =−∫ 2 − t =∫ t − 2 =ln t − 2 + C =
=ln ( 2 − cos x ) + C фдфкэй.

xdx
11. ∫ 1− x 2
; t = 1 − x 2 щдыгт. Щтвф dt = −2 xdx мц нф

1
xdx = − dt . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2
xdx 1 dt 1 1
∫ 1− x 2
=− ∫
2 t
=− ln t + C =
2
− ln 1 − x 2 + C
2

dx
∫ ( ln x )
2
12. ; t = ln x цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x
dx
dt = . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
x
3
dx 1 3 1
∫ ( ln x ) ∫ t dt = t + C = ( ln x ) + C
2
= 2

x 3 3

∫e t = sin x щдыгт, щтвф dt = cos xdx мц


sin x
13. cos xdx ;

∫e cos xdx = ∫ et dt = et + C = esin x + C


sin x

62
∫ ( cos x ) 4
− sin x
14. dx ; t = sin x щдыгт. Щтвф dt = cos xdx
щдгк. Фдэтьэж шафвцдцкш нукштц нфяыфй,
−t − sin x
4 4
∫ ( cos x ) 4 dx =− ∫ 4− t d ( −t ) =−
− sin x
+ C =− +C
ln 4 ln 4
щдфк.

∫ xe
x 2 −1
15. dx ; =
t x 2 − 1 вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф
1
dt = 2 xdx мц нф xdx = dt щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф
2
1 t 1 t 1 x2 +1
нукштц нфяфй: ∫ xe x −1dx= ∫ e dt= e + C= e +C
2

2 2 2

dx dx
16. ∫ sec
= xdx ∫= ∫
cos x π
=

sin  − x 
2 
dx
π x 
cos 2  − 
dx  4 2  . Игкфвф
∫= π x  π x  ∫ π x 
2sin  −  cos  −  2 tg  − 
 4 2  4 2  4 2
π x  −dx
=t tg  −  цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt =
 4 2 π x 
2 cos 2  − 
 4 2
щдфк. Иг ицкфицкдшлдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
dt 1
∫ sec xdx =−∫ t
=− ln t + C =ln + C =
t

63
π x  α 1 + cos α
= ln ctg  −  + C . Игкфвф ctg = въыегкгтг
 4 2 2 sin α
π 
1 + cos  − x 
π x  2  +C
=
тцяцкц фдыфй, ln ctg  −  + C ln =
 4 2   π 
sin  − x 
2 
1 + sin x
= ln =
+ C ln sec x + tg x + C фдфкэй.
cos x

sec 2 x
17. ∫ 2 + tg x dx ; 2 + tg x =
t щдыгт. Щтвф dt = sec 2 xdx

щдгк. Иг шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф нукштц нфяфй:


sec 2 x dt
∫ 2 + tg x dx= ∫ t
= ln t + C= ln 2 + tg x + C

∫ sin
2
18. 3 x cos 3 xdx ;

t = sin 3 x цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = 3cos 3 xdx мц нф


1
cos 3 xdx = dt щдфк. Игкфвфт
3
1 2 1 3 1 3
∫ sin 3 x cos 3 xdx = ∫ t dt = t + C= sin 3 x + C
2

3 9 9

sin 3 x
19. ∫ cos2 xdx ; t = cos x цмцядцьцыш увцл. Щтвф
dt = − sin xdx мц нф sin xdx = −dt щдгк.

64
Игкфвфт
sin 3 x sin 2 x (1 − cos 2 x ) d ( cos x )
∫ cos2 xdx =
∫ cos2 x sin xdx =
−∫
cos 2 x
=

1− t2
dt =∫ ( −t 2 + 1)dt = + t + C =sec x + cos x + C
1
=− ∫ 2
t t

xdx
20. ∫ 4+ x 2
; t= 4 + x 2 вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф

1
dt = 2 xdx мц нф xdx = dt щдфк. Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф
2

ln ( 4 + x 2 ) + C
xdx 1 dt 1 1
тцяцкц фдыфй, ∫ = ∫ = ln t + =
C
4+ x 2
2 t 2 2
фдфкэй.

sin 2 x
21. ∫ cos2
2x
dx ; t = cos 2 x цмцядцьцыш увцл,

dt = −2sin 2 xdx щдфк. Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц


sin 2 x 1 dt 1 1
нфяфй: ∫ 2
dx = − ∫ 2 = +C = +C
cos 2 x 2 t 2t 2 cos 2 x

cos x
22. ∫ sin
2
x
dx ; t = sin x цмцядцьцыш увцл, onda

dt = cos xdx щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:


cos x dt 1 1
∫ sin 2 x dx =∫ t 2 =− t + C =− sin x + C =−cosec x + C

65
xdx
23. ∫ 1− x 2
; t = 1 − x 2 цмцядцьцыш увцл, onda

1 xdx 1 dt
dt = −2 xdx мц нф xdx = − dt мц
2 ∫ 1 − x2
− ∫
=
2 t
=

1
=− ⋅2 t +C =− t +C =− 1 − x 2 + C щдфк.
2

24. ∫ cos
dx
4
x ∫
=
1
2

dx
2
cos x cos x ∫
= (1 + tg 2 x )d ( tg x ) ;

tg x = t цмцядцьцыш уеыцл, ∫ (1 + tg x )d ( tg x ) =∫ (1 + t ) dt =
2 2

t3 1
=t + + C =tg x + tg 3 x + C щдфк.
3 3

3x + 1
25. ∫ 3
3x 2 + 2 x + 3
dx ;

t = 3 x 2 + 2 x + 3 цмцядцьцыш увцл, щтвф dt =( 6 x + 2 ) dx =

1
= 2 ( 3 x + 1) dx мц нф ( 3 x + 1) dx = dt щдвгхгтвфт, мукшдьшж
2
штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц нфяьфй щдфк:

3x + 1 1 dt 1 − 13 1 3 2
∫ 3
3x 2 + 2 x + 3
dx =
2 ∫ 3
= ∫ t dt = ⋅ t 3 + C =
t 2 2 2

33
= (3 x 2 + 2 x + 3) 2 + C
4

66
Еуые-4

1. ∫ f ( x ) f ' ( x ) dx ;
2
t = f ( x ) цмцядцьцыш увцл.

Щтвф dt = f ' ( x ) dx щдвгхгтвфт, мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ

1 3 1 3
жцлдц въжък: ∫f
2
( x) f ' ( x )dx = ∫ t dt =
2
t +C= f ( x) + C .
3 3

x +1
2. ∫x 2
+ 2x + 2
dx ; t = x 2 + 2 x + 2 вцншжцтштш вфчшд увцл.

1
Щтвф dt =( 2 x + 2 ) dx =2 ( x + 1) dx мц нф ( x + 1) dx =dt
2

фдфкэй. Иг шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

x +1
ln ( x 2 + 2 x + 2 ) + C
1 dt 1 1
∫x 2
+ 2x + 2
=
dx ∫ =
2 t 2
ln t + =
C
2

xdx
3. ∫ ; =
t x 2 + 1 цмцядцьцыш увцл.
(x + 1)
2 2

1
Oтвф dt = 2 xdx мц нф xdx = dt щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф
2
xdx 1 dt 1 1
нукштц нфяфй: ∫ =∫ 2 =− +C =−
2 ( x 2 + 1)
+C
(x + 1)
2
2 2 t 2t

67
2x2 + 6 x − 2  2x + 2 
4. ∫ x 2 + 2 x − 2 dx =
∫  2 + x 2 + 2 x − 2  dx =
2x + 2
= 2x + ∫ dx ;
x + 2x − 2
2

Игкфвф t = x 2 + 2 x − 2 вцншжцтштш вфчшд увцл. Щтвф


=
dt ( 2 x + 2 ) dx . Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
2x + 2 dt
∫x 2
+ 2x − 2
dx= ∫ t
= ln t + C= ln x 2 + 2 x − 2 + C щдфк.

2x2 + 6 x − 2
Иудцдшлдц ∫ 2 dx = 2 x + ln x 2 + 2 x − 2 + C фдфкэй.
x + 2x − 2

∫ xe dx ; t = − x цмцядцьцыш увцл, щтвф dt = −2 xdx


−x
2
2
5.
1
мц нф xdx = − dt . Иг шафвцдцкш нукштц нфяфй:
2
1 t 1 1 2
∫ xe ∫
− x2
dx =− e dt =− et + C =− e− x + C
2 2 2

1 + earctg x dx earctg x
6. ∫ 1 + x= 2
dx ∫ 1 + x 2 ∫ 1 + x 2 dx ;
+

Ыщтгтсг штеуйкфдэ руыфидфьфй ъюът t = arctg x вцншжцтштш


dx
вфчшд увцл. Щтвф dt = фдэтэк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф
1 + x2

68
earctg x
∫ 1 + x 2 dx = ∫ e dt = e + C =e + C
t t arctg x
тцяцкц фдыфй,

фдфкэй.
1 + earctg x
Иудцдшлдц ∫ dx= arctg x +earctg x + C
1+ x 2

sec 2 x
7. ∫ 1 + tg xdx ; t = tg x цмцядцьцыш увцл. Щтвф

dt = sec 2 xdx . Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:


sec 2 x dt
∫ 1 + tg xdx= ∫ 1 + t= ln 1 + t + C= ln 1 + tg x + C

∫e sec 2 2 xdx ; t = tg 2 x вцншжцтштш вфчшд увцл, щтвф


tg 2 x
8.
1
dt = 2sec 2 2 xdx мц нф sec 2 2 xdx = dt фдфкэй. Иг шафвцдцкш
2
мукшдьшж штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
1 t 1 t 1 tg 2 x
∫e sec 2 2 xdx= ∫ e dt= e + C= e +C
tg 2 x

2 2 2

sin 3 xdx 1
9. ∫ 4 + cos 2
3x
; t = cos 3 x вцншжцтштш вфчшд увцл,
2
3
dt = − sin 3 xdx щдфк. Иг ицкфицкдшлдцкш штеуйкфдвф нукштц
2
нфяфй:

69
sin 3 xdx 2 dt 1 dt 1
∫ 4 + cos 2
3x
=− ∫
3 4 + 4t 2
=− ∫
6 1+ t 2
=− arctg t + C =
6
1 1 
=
− arctg  cos 3 x  + C
6 2 

x 2 dx
10. ∫ 2− x
; 2− x =
t цмцядцьцыш увцл, щтвф

2 − x = t 2 , x = 2 − t 2 мц нф dx = −2tdt щдфк. Иг шафвцдцкш


штеуйкфдвф нукштц нфяфй,

( 2 − t2 )
2
x 2 dx
∫ −2 ∫ ( 4 − 4t 2 + t 4 ) dt =
( −2tdt ) =
2− x ∫
=
t
 1 
− ( 32 + 8 x + 3 x 2 ) 2 − x + C
4 2
=−2  4t − t 3 + t 5  + C =
 3 5  15

( x < 2)
x5
11. ∫ 1− x 2
dx ; 1 − x2 =
t цмцядцьцыш увцл.

Игкфвфт 1 − x2 =
t2 , x2 = 1 − t 2 , 2 xdx = −2tdt ,
x4 =(1 − t 2 2
) =−
1 2t 2 + t 4 фдфкэй. Щтвф

x5 (1 − 2t 2
+ t4 )
− ∫ (1 − 2t 2 + t 4 ) dt =
∫ 1− x 2
dx =
− ∫ t
tdt =

 2 1 
− t (15 − 10t 2 + 3t 4 ) + C =
1
=−  t − t3 + t5  + C =
 3 5  15

70
=

1 − x2
15 (
15 − 10 (1 − x 2 ) + 3 (1 − x 2 ) =
2
)
− (8 + 4 x 2 + 3x 4 ) 1 − x 2 + C ( x < 1)
1
=
15

∫ cos x sin xdx = ∫ cos 4 x sin x cos xdx ;


5
12.

sin x = t цмцядцьцыш увцл. Щтвф sin x = t 2 , cos xdx = 2tdt ,


cos 4 x= (1 − t )4 2
щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

2 ∫ (1 − t 4 ) t 2 dt =
∫ cos x sin x cos xdx =
4 2

2 3 4 7 2 11 2 4 2 
= t − t + t + C =  − sin 2 x + sin 4 x  sin 3 x + C
3 7 11 3 7 11 

( 2π k < x ≤ ( 2k + 1) π )

sin x cos3 x
13. ∫ dx ; 1 + cos 2 x =
t щдыгт, щтвф
1 + cos x
2

1
cos x sin xdx = − dt мц
2
sin x cos3 x 1 1− t 1 1  1
∫ 1 + cos2 x dx = 2 ∫ t dt = 2 ∫  t − 1 dt = 2 ln t −
ln (1 + cos 2 x ) − cos 2 x + C1 щдгк.
1 1 1
− t +=
C
2 2 2

71
1
Burada C1= C −
2

sin 2 x sin 2 x 1
14. ∫ cos=6
x
dx ∫ cos2 x ⋅ cos4 x dx ;
tg x = t цмцядцьцыш увцл, щтвф dx =
dt
1+ t 2
,
1
cos 4 x
= (1 + t )
2 2

sin 2 x t5 t3
щдвгхгтвфт, ∫ cos6 x ∫dx = t 2
(1 + t 2
) dt = + +C =
5 3
 tg 2 x 1   π 
= tg 3 x  +  + C  x ≠ + π k, k ∈ z 
 5 3  2 

15. ∫x x − 5dx ;

x −5 =t цмцядцьцыш увцл, x= t 2 + 5 , dx = 2tdt мц

∫x x − 5dx = ∫ (t + 5 ) t ⋅ 2tdt = ∫ ( 2t + 10t 2 ) dt =


2 4

2t 5 t3 2 10
+ 10 + C = ( x − 5 ) 2 + ( x − 5 ) 2 + C щдфк.
5 3
=
5 3 5 3

16. ∫ a 2 − x 2 dx ( a > 0 );
x = a sin t цмцядцьцыш увцл, щтвф dx = a cos tdt мц

∫ a 2 − x 2 dx = ∫ a 2 − a 2 sin 2 ta cos tdt = a 2 ∫ cos 2 tdt =

a2 a2 a2
=∫ (1 + cos 2t )dt =t + sin 2t + C .
2 2 4

72
x x
Игкфвф ч вцншжцтштц луюыцл, sin t = , t = arcsin ,
a a
x x2
sin 2t =
2sin t cos t =
2sin t 1 − sin 2 t =
2⋅ 1− 2
a a
фдэтвэхэтвфт,
x 2 a2 x
∫ a 2 − x 2 dx
= a − x 2 + arcsin + C ( x ≤ a) щдфк.
2 2 a

xdx xdx
17. ∫x 2
+ x +1
=∫

2
1 3
;
x+  +
 2 4
1 1
x+ = t цмцядцьцыш увцл, щтвф x = t − , dx = dt мц
2 2
 1
 t −  dt
xdx  2 tdt 1 dt
∫ x 2 + x + 1 =∫ 2 3 =∫ 2 3 − 2 ∫ 2 3 =
t + t + t +
4 4 4
 3
d t2 + 
1  4 1 dt 1  2 3
=
2 ∫ 3
− ∫
2 
=

2
2
ln  t +  −
 4
t +
2
+
3
 
2
4 t
 2 
2x +1
ln ( x 2 + x + 1) −
1 2 t 1 1
− ⋅ arctg = +C arctg +C
2 3 3 2 3 3
2

73
dx −x dx
18. ∫e x
2
+ ex
; Егефй лш, e 2
= t вшк, щтвф
e
x
2
= −2dt

мц
−x
dx 2
dx tdt e  1 
∫ ex 2 + ex ∫ x 2
= −2 ∫
= −2 ∫ 1 −
=  dt =
e 1+ e 2
−x t +1
(  t +1 
)
=−2t + 2 ln (1 + t ) + C =−2e
−x
2
(
+ 2 ln 1 + e
−x
2
)+C =
=−2e
−x
2
− x + 2 ln 1 + e ( x
2
) + C щдгк.
dx 1
19. ∫ 1+ e x
; Егефй лш, t =
e
x
2
вшк, щтвф

dx dt
∫ 1+ e x
=−2 ∫
t +1
2
=−2 ln t + t 2 + 1 + C =

(
= x − 2 ln 1 + e x + 1 + C )
arctg x dx
20. ∫ x

1+ x
; t = arctg x цмцядцьцыш увцл,

щтвф

arctg x dx
∫ ⋅ = 2 ∫ tdt = t 2 + C = arctg 2 x + C ( x > 0)
x 1 + x

74
dx
21. ∫ ;
(1 − x 2 )
3
2

x = sin t цмцядцьцыш увцл, щтвф dx = cos tdt мц x <1


щдвгйвф
dx cos tdt dt
∫ = ∫ cos = ∫ cos = tg t + C =
(1 − x 2 )
3 3 2
2 t t

x
= tg ( arcsin x ) =
+C +C
1 − x2

x 2 dx 2
22. ∫ x −2
2
; x=
sin 2t
цмцядцьцыш увцл,

2 −2 2 cos 2t
щтвф x > 2 ъюът x 2 = 2
, dx = dt
sin 2t sin 2 2t
−2 2 2 cos 2tdt
2 ⋅
x dx sin 2 2t sin 2 2t =
щдвгхгтвфт, ∫ x2 − 2
∫ 2
−2
sin 2 2t

1 ( sin t + cos t )
2 2 2
dt dx
−4 ∫ 3 =
= −4 ∫ − ∫
= =
sin 2t 8sin 3 t cos3 t 2 sin 3 t cos3 t
1  sin tdt 2dt cos tdt 
− ∫
= +∫ +∫ =
2  cos t3
sin t cos t sin 3 t 
1 1 1 
=
−  − + 2 ln tgt  =
2  2 cos t 2sin t
2 2

75
11  1
(
=−  1 + tg 2 x − 1 − ctg 2 x  − ⋅ 2 ln tgt + C =
22  2
)
=
1
4
( )
ctg 2t − tg 2t − ln tgt +=
C
x 2
2
x − 2 + ln x + x 2 − 2 + C1

dx
23. ∫ ; x a tg t ( a ≠ 0 ) цмцядцьцыш увцл.
=
( )
3
x2 + a2

= a (1 + tg 2t )dt щдвгхгтвфт
Oтвф dx

dx a (1 + tg 2t )dt 1 1
∫ 2 23
= ∫ = = 2 ∫
dt
( ) ( ) a +
3 2
x +a a tg t + a
2 2 2 1 tg t

1 1 x
2 ∫
= cos=
tdt 2
sin t +=
C +C
a a a x2 + a2
2

a+x
24. ∫ a−x
dx ; x = a cos 2t цмцядцьцыш увцл.

a+x
Щтвф = ctg t , dx = −2a sin 2tdt мц
a−x
a+x t 1 
∫ a−x
dx =−4a ∫ cos 2 tdt =−4a  + sin 2t  + C =
2 4 
x
=−a arccos − a 2 − x 2 + C ( −a ≤ x < a )
a

76
x
25. ∫x 2a − x
dx ; x = 2a sin 2 t цмцядцьцыш увши

ыфвц юумшкьцдцк фзфкыфй,


x
∫ x=
2a − x
dx a 2 ∫ sin 4 tdt
8=

 1  x
= a 2  3t − 2sin 2t + sin 4t  + =
C 3a 2 arcsin −
 4  2a
3a + x
− 2 x ( 2a − x ) + C ( 0 ≤ x < 2a ) фдфкэй.
2

Еуые-5

dx
1. ∫a ( a ≠ 0) ;
2
+ x2
x = at цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = adt ,
a + x = a + a t = a 1+ t
2 2 2 2 2 2
( 2
) щдфк. Иг шафвцдцкш мукшдьшж
штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:
dx adt 1 dt 1
∫a 2
=
+ x2 ∫ a (1 +=
2
t ) 2 ∫ =
a 1+ t 2
a
arctg t=
+C

1 x
= arc tg + C
a a

77
dx
2. ∫ a − x2
2
, a > 0 мц a ≠ x ;

1 x
dx d 
dx dx a
∫ a2 − x2 ∫ ∫ ∫
= = a
=
 x2  x
2
x
2
a 2 1 − 2  1−   1−  
 a  a a
x
t= цмцядцьцыш увцл.
a
dx dt x
Щтвф ∫ =
a − x2
2 ∫ = arcsin t +=
1− t 2
C arcsin + C
a

щдгк.

dx
3. ∫ 3 − x2
;

x = 3t цмцядцьцыш увцл. Щтвф x 2 = 3t 2 , dx = 3dt мц


3 − x2 = 3 − 3t 2 = 3 ⋅ 1− t2 фдфкэй. Иг шафвцдцкш
штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:

dx 3dt dt
∫=
3− x
∫ 2
=
3 1− t2
∫=
1− t 2

x
= arcsin t +=
C arcsin +C
3

78
f '( x)
4. ∫ f ( x ) dx ;
t = f ( x) цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = f ' ( x ) dx мц

f '( x) dt
∫ f ( x ) dx= ∫ = ln t + C= ln f ( x ) + C фдфкэй.
t

xdx
5. ∫x 2
+1
; =
t x 2 + 1 щдыгт.

1
Щтвф dt = 2 xdx , xdx = dt ,
2

∫x
xdx
2
=
1 dt 1

+1 2 t
=
2
ln t +=
C
1
2
ln x 2 + 1 + C щдфк. ( )

∫(x ) ( 2 x − 3) dx ; t = x − 3x + 1 цмцядцьцыш увцл.


10
6. 2
− 3x + 1 2

Щтвф dt = ( x − 3x + 1) ' dx = ( 2 x − 3) dx
2

t11
∫( ) ( 2 x − 3) dx = ∫ t dt =
10
мц x 2 − 3x + 1 10
+C =
11
1 2
( )
11
= x − 3 x + 1 + C фдфкэй.
11

7. ∫ sin x ⋅ cos xdx ;

79
t = sin x цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = cos xdx мц

3
1
2t 2 2
( sin x ) 2 + C
3
∫ sin x cos xdx= ∫ tdt = ∫ t dt = 2
3
+ C=
3

фдфкэй.

dx
∫ ( ln x )
3
8. ; t = ln x щдыгт.
x
dx dx t4 1
∫ ( ln x ) = ∫ t 3 dt = + C = ( ln x ) + C
3 4
Щтвф dt = мц
x x 4 4

∫ ( 2x + 1) ⋅ x 2 dx ;
3 2
9. 3

1
=t 2 x 3 + 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф dt = 6 x 2 dx , x 2 dx = dt
6
5
1 23
мц ∫ 3 ( 2 x 3 + 1) x 2 dx=
1 3 2 1 t3
6∫ 6∫
2
t =
dt t =
dt + C=
6 5
3
1 53 1
( 2 x3 + 1) 3 + C
5
= t + C=
10 10

x 2 dx
10. ∫ x3 + 4 ;

80
1
t x3 + 4 щдыгт, игкфвфт dt = 3 x 2 dx мц x 2 dx = dt . Вуьцдш
=
3
x 2 dx 1 dt 1 1
∫ x3 += ∫ = ln t +=
4 3 t 3
C
3
ln x3 + 4 + C

∫ sin
5
11. x cos xdx ;

Егефй лш, t = sin x , щтвф dt = cos xdx . Вуьцдш

t6 1 1
∫ sin x cos xdx = ∫ t dt = + C = t 6 + C = sin 6 x + C
5 5

6 6 6

sin 2 xdx
12. ∫ 3 + cos x 2
; Егефй лш, t= 3 + cos 2 x ,

Bгкфвфт dt = −2 cos x sin xdx мц нф dt = − sin 2 xdx .


Вуьцдш
sin 2 xdx dt
∫ 3 + cos x 2
=−∫
t
=−2 t + C =−2 3 + cos 2 x + C

3dx
13. ∫ 25 + x 2
; x = 5t цмцядцьцыш увцл.

Щтвф dx = 5dt , 25 + x 2 = 25 + 25t 2 = 25 1 + t 2 мц вуьцдш ( )


3dx 3 ⋅ 5 dt 3 3 x
∫ 25 +=
x 2 ∫ =
25 1 + t 2
5
arctg t=
+C
5
arctg + C
5

81
xdx
14. ∫ ax + b
; ax + b =t 2 щдыгт. Щтвф adx = 2tdt ,

ax + b = =
t мц x
a
( t − b ) . Вуьцдш
1 2

2  t3 
∫ ( t − b )=
xdx 2
∫ = 2 − bt  +=
2
2 
dt C
ax + b a a 3 

2 (
t − 3b ) =
2t 2 2
= +C ( ax − 2b ) ax + b + C
3a 3a 2

dx
15. ∫ 5 − 7 x2
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц юумшкцл:


dx dx dx
∫ 5 − 7 x2
= ∫=
 7 
∫ =
 7 
5 1 − x 2  5 1 − x 2 
 5   5 
1 dx
5∫
=
2
 7 
1−  x
 5 

7 7 5
x = t щдыгт, щтвф dx = dt мц нф dx = dt .
5 5 7
1 dx1 5 dt
5∫
Иудцдшлдц = ⋅
5 7 ∫
2
1− t2
=
 7 
1−  x
 5 

82
1 1 7
= =
arcsin t +C arcsin x+C
7 7 5

dx dx dx
16. ∫ ; ∫ =∫ .
x2 + 4x + 7 x2 + 4x + 7 ( x + 2) + 3
2

Игкфвф x + 2 =t щдыгт, щтвф dx = dt


dx dx dt
мц ∫ = ∫ = ∫=
x2 + 4x + 7 ( x + 2) + 3 t +3
2 2

( x + 2)
2
= ln t + t 2 + 3 + C = ln x + 2 + + 3 + C=

= ln x + 2 + x 2 + 4 x + 7 + C

dx
17. ∫ ( x − a )( b − x ) ; x − a = ( b − a ) sin 2 t цмцядцьцыш

увцл, щтвф ыфвц юумшкьцдцквцт ыщткф фжфхэвфлэдфкэ фдэкэй:

dx x−a
∫ ( x − a )( b − x ) = 2∫ dt = 2t + C = 2 arcsin b−a
+C

(a < x < b)

18. ∫ ( x − a )( b − x )dx ( b > a )

83
x − a = ( b − a ) sin 2 t цмцядцьцыш увцл:

∫ ( x − a )( b − x )dx =2 ( b − a ) ∫ sin
2 2
t cos 2 tdt =

(b − a ) (b − a )
2 2
 1 
=
4 ∫ (1 − cos=
4t ) dt
4
 t − sin 4=
 4
t+C

(b − a ) x − a 2x − ( a + b)
2

arcsin + ( x − a )( b − x ) + C
4 b−a 4
(a < x < b)

19. ∫ a 2 + x 2 dx ; x = a sh t цмцядцьцыш увцл. Щтвф

dx = a ch tdt , a 2 + x=
2
a 2 (1 + sh 2 t=
) a ch t мц

a2 a 2t
∫ dx a 2 ∫ ch 2 tdt
a2 + x2 = =
4
sh 2t +
2
+C щдфк.

et − e − t x x ± a2 + x2
=
sh t = ицкфицкдшнштвцт et = .
2 a a

Игкфвф et > 0 щдвгхгтвфт, t = ln x + a 2 + x 2 − ln a .

Вшпцк ецкцавцт sh 2=
t 2sh t ch =
t 2sh t 1 + sh 2 t=

x x 2 2x 2
= 2 1 + 2= 2
a + x 2 . Щтвф
a a a
x 2 a2
∫ a 2 + x 2 dx
=
2
a + x 2 + ln x + a 2 + x 2 + C фдэкэй.
2

84
x−a
20. ∫ x+a
dx ; Штеуйкфдфдеэ агтлышнф x < −a мц нф x ≥ a

рфдэтвф ецншт щдгтвгхгтвфт, рцк ишк рфдэ фнкэдэйвф


тцяцквцт луюшкцл. x ≥ a щдвгйвф x−a =2a sh 2 t
цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x−a
∫ x+a
dx= 4a ∫ sh 2 tdt= a sh 2t − 2at + C фдэкэй.

x − a et − e − t
Игкфвф a sh=
2t x 2 − a 2=
, sh t =
2a 2
=
мц t ln ( )
x + a + x − a − ln 2a щдвгхгтвфт,

x−a
∫ x+a
dx= x 2 − a 2 − 2a ln ( )
x + a + x − a + C фдэкэй.

Гнхгт йфнвф шдц x < − a рфдэ ъюът x + a =−2a sh 2 t


цмцядцьцыш фзфкфй. Щтвф

x−a
∫ x+a
dx =−4a ∫ sh 2 tdt =−a sh 2t + 2at + C =

=− x 2 − a 2 + 2a ln ( )
− x − a + − x + a + C щдгк.

dx
21. ∫ ( x + a )( x + b ) ; Фнкэдэйвф шлш рфдэ тцяцквцт

луюшкцл:

85
1) x+a >0 мц x+b > 0 (b > o ) щдвгйвф

x + a = ( b − a ) sh 2 t цмцядцьцыш фзфкфй. Щтвф


dx
∫ ( x + a )( x + b ) = 2∫ dt = 2t + C =
= 2 ln ( )
x + a + x + b + C щдгк.

2) x+a<0 мц x+b < 0 (b > 0) щдвгйвф x+b =


dx
=− ( b − a ) sh 2 t цмцядцьцыш увцл. Щтвф ∫ ( x + a )( x + b ) =
=−2∫ dt =−2t + C =− 2ln ( −x − a + −x − b + C )
фдэкэй.

22. ∫ ( x + a )( x + b )dx ; Шлш рфдэ тцяцквцт луюшкцл:

1) b > a , x + a > 0 , x + b > 0 щдфкыф, x + a = ( b − a ) sh 2 t


цмцядцьцыш увцл.

(b − a )
2

Щтвф ( x + a )( x=
+ b )dx ( ch 4t − 1) dt
4

(b − a )
2
 sh 4t 
vц ∫ ( x + a=
)( x + b )dx
4

 4
−t+C .

=
Игкфвф t ln ( )
x + a + x + b − ln b − a ,

86
4 ( 2x + a + b)
=sh 4t ( x + a )( x + b ) щдвгхгтг тцяцкц
(b − a )
2

фдыфй,
2x + a + b
∫ ( x + a )( x=
+ b )dx
4
( x + a )( x + b ) −

(b − a )
2


4
ln ( x + a + x + b + C щдфк. )
2) x + a < 0 , x + b < 0 ( b > a ) щдфкыф, x + b =− ( b − a ) sh 2 t
цмцядцьцыш увцл. Щтвф

(b − a )
2

( x + a )( x + b ) dx =
− ∫ ( ch 4t − 1) dt =
4

(b − a ) (b − a )
2 2
2x + a + b
=− sh 4t + t +C = ( x + a )( x + b ) +
16 4 4

(b − a )
2

+
4
ln ( − x − a + − x − b + C фдэкэй.)

1 + ln x dx
23. ∫ x
dx ; 1 + ln x =
t щдыгт. Oтвф
x
= dt

1 + ln x 2 32 2
∫ ∫ (1 + ln x )
3
мц dx= tdt= t + C= +C
x 3 3
фдэкэй.

87
sin xdx
24. ∫ 1 + 2 cos x
; 1 + 2 cos x =
t щдыгт.

Щтвф −2sin xdx =


dt
sin xdx 1 dt 1 − 12 1 12
мц ∫ 1 + 2 cos x
=− ∫
2 t
=− ∫ t dt =− ⋅ 2t + C =
2 2

=C − t =C − 1 + 2 cos x фдэкэй.

∫x a − x 2 dx ; a − x2 = Щтвф,
3
25. t щдыгт.
a − x2 =
t2,
2tdt , x 2= a − t 2 мц
−2 xdx =

∫x
3
− ∫ ( a − t 2 ) t 2 dt =
a − x 2 dx = − ∫ ( at 2 − t 4 ) dt =

 at 3 t 5  5at 3 − 3t
( )
5
t3
= C − − =− +C =C − 5a − 3t =
2

 3 5 15 15

(a − x ) 2 3
2a + 3 x 2
=C −
15
( 5a − 3a + 3x ) =C − 15
3
(a − x )
2 3

88
2.2. Ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф

Цпцк u = f ( x) мц υ = ϕ ( x) агтлышнфдфкэ рцк рфтыэ фкфдэйвф


вшааукутышфддфтфт агтлышнфдфк щдфкыф,

( f ( x) ⋅ ϕ ( x) )′ = f ′( x) ⋅ ϕ ( x) + f ( x) ⋅ ϕ ′( x)
унтшдшнш вщхкгвгк. Иг унтшдшнш штеуйкфддфыфй,

∫ ( f ( x) ⋅ ϕ ( x) )′ dx = ∫ f ′( x) ⋅ ϕ ( x) dx + ∫ f ( x) ⋅ ϕ ′( x) dx
мц нф ∫ f ( x) ⋅ ϕ ′( x) dx = f ( x) ⋅ ϕ ( x) − ∫ f ′( x) ⋅ ϕ ( x) dx фдфкэй.
Игкфвф u = f ( x) , υ = ϕ ( x) , du = f ′( x)dx мц dυ = ϕ ′( x)dx
щдвгхгтг тцяцкц фдыфй, ∫ ud=
υ uυ − ∫ υ du въыегкгтг фдфкэй.
Иг въыегкф ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкг вуншдшк. Иг въыегкг
ецеишй уеьцлдц фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увцл:
Ьшыфд. ∫ ln xdx; =u x, dυ dx
ln= щдыгт. Щтвф
dx
du =
x
υ
,= ∫=
dx x щдфк. Иг йшньцедцкш въыегквф тцяцкц

фдыфй, ∫ ln xdx
= x ln x − ∫ dx C x ( ln x − 1) + C
= x ln x − x + =
фдфкэй.
Ьшыфд. ∫ x sin xdx = u x= , dυ sin xdx щдыгт. Щтвф

du = dx, υ = ∫ sin xdx = − cos x щдфк. Иг шафвцдцкш въыегквф


тцяцкц фдыфй,

∫ x sin xdx =
− x cos x + ∫ cos xdx =
− x cos x + sin x + C

фдфкэй.

89
Штвш шыц еуя-еуя кфые пцдцт мц ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф ъыгдг
шдц рцдд увшдцт ишк ющч штеуйкфддфкэт ешздцкштц фшв тъьгтц
пбыецкцл.

∫ P ( x )e dx, ∫ P( x) sin kx dx, ∫ P( x) cos kx dx жцлдштвц


kx
Э.
штеуйкфддфк.
Игкфвф P ( x) -ющчрцвдш, л-шыецтшдцт рцйшйш цвцввшк. Иг ешздш
штеуйкфддфкэ рцдд уеьцл ъюът, u = P ( x) цмцядцьцыш увшдшк.

∫ (5x − 2 x + 9 ) e 2 x dx штеуйкфдэтэ рцдд увцл.


2
Ьшыфд.

u = 5 x 2 − 2 x + 9, dυ = e 2 x dx щдыгт.
1
(10 x − 2 ) dx, υ =e2 x щдвгхгтвфт, ршыыц-ршыыц
Щтвф du =
2
штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй уеыцл,

∫ (5x − 2 x + 9 ) e2 x dx ( 5 x − 2 x + 9 ) e2 x − ∫ (10 x − 2 )e2 x dx


1 2 1
2
= =
2 2

=
1
2
( 5 x 2 − 2 x + 9 ) e 2 x − ∫ ( 5 x − 1)e 2 x dx фдфкэй.

Ыщт штеуйкфд цммцдлш шдц унтш ешздшвшк. Дфлшт (5 x − 1) ющч-


рцвдшыштшт вцкцсцыш (5 x 2 − 2 x + 9) ющчрцвдшыштшт вцкцсцыштвцт

∫ ( 5 x − 1)e
2x
ишк мфршв фжфхэвэк. dx штеуйкфдэтф ецлкфк щдфкфй
ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф ъыгдгтг ецеишй увцл.

5 x 1, dυ =
u =− e 2 x dx щдыгт. Иг рфдвф du = 5dx мц
1
υ = e 2 x щдгк. Щтвф
2

90
1 5 1 5
∫ ( 5x − 1)e dx = ( 5 x − 1) e2 x − ∫ e2 x dx = ( 5 x − 1) e2 x − e2 x + C
2x

2 2 2 4

∫ ( 5 x − 2 x + 9 ) e dx ( 5 x 2 − 2 x + 9 ) e2 x −
1
Иудцдшлдц 2 2x
=
2

1 5  1 25 
−  (5 x − 1)e2 x − e2 x  + C =  5 x 2 − 7 x +  e 2 x + C
2 4  2 2 

ЭЭ. ∫ P( x) ln xdx, ∫ P( x) arcsin xdx, ∫ P( x) arccos xdx,


∫ P( x) arctg x dx, ∫ P( x) arcctg xdx жцлдштвц штеуйкфддфк.
Иг ешздш штеуйкфддфквф u щдфкфй P ( x) нщч, P ( x) -шт мгкгхг
щдфт вшпцк шафвцдцк пбеъкъдък.

∫ ( 3x − 4 x 2 + 5 ) ln xdx штеуйкфдэтэ рцдд увцл.


3
Ьшыфд.

u = ln x , dυ = ( 3 x3 − 4 x 2 + 5 ) dx щдыгт. Иг рфдвф

1 3x 4 4 x3
du = dx, υ = − + 5 x щдгк.
x 4 3
Фдэтьэж шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф
нукштц нфяфй:
 3x 4 4 x3 
∫( − + ) = − + 5 x  ln x −
3 2
6 x 4 x 5 ln x dx 
 4 3 
1  3x 4 4 x3   3x 4 4 x3 
−∫  − + 5 x  dx =  − + 5 x  ln x −
x 4 3   4 3 

91
 3x3 4 x 2   3x 4 4 x3 
−∫  − + 5  dx =  − + 5 x  ln x −
 4 3   4 3 
3x 4 4 x3
− + − 5x + C
16 9

∫e ∫e
ax ax
ЭЭЭ. cos bx dx, sin bx dx жцлдштвц штеуйкфддфк.
Игкфвф ф мц и шыецтшдцт рцйшйш цвцвдцквшк. Иг ешздш
штеуйкфддфк ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг шлш вцац ецеишй
уеьцлдц рцдд увшдшк.


Ьшыфд. J = e 2 x cos 3 xdx штеуйкфдэтэ ефзфй.

= , dυ cos 3 xdx щдыгт.


u e= 2x

1
=
Игкфвфт e 2 x dx, υ
du 2= sin 3 x фдэкэй.
3
1 2x 2
∫e = e sin 3 x − ∫ e 2 x sin 3 x dx .
2x
Щтвф cos 3 x dx
3 3
Ыщтгтсг штеуйкфдф ецлкфк щдфкфй ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
въыегкгтг ецеишй увцл.
=u e=
2x
, dυ sin 3xdx йцигд уеыцл,
1
du = 2e 2 x dx, υ = − cos 3x мц
3
1 2
∫ e sin 3x dx = − e 2 x cos 3 x + ∫ e 2 x cos 3 x dx щдфк.
2x

3 3
1
Иудцдшлдц ∫ e 2 x cos 3 x dx = − e 2 x sin 3 x −
3

92
2 1 2 
−  − e 2 x cos 3 x + ∫ e 2 x cos 3 xdx  =
3 3 3 
1 2x  2  4
= e  sin 3 x + cos 3 x  − ∫ e 2 x cos 3 xdx
3  3  9
Пбкътвънъ лшьш ыщт ицкфицкдшлвц ыфх ецкцавц нутц вц


фчефкэдфт J = e 2 x cos 3 xdx штеуйкфдэ фдэтьэжвэк. Иг шафвцтш ыщд
ецкцац луюшкьцлдц фжфхэвфлэдфкэ фдэкэй:

4 1 2x  2  13
J=
+ J e  sin 3 x + cos 3 x  ⇒
= J
9 3  3  9
1 2x  2  3 2x  2 
= e  sin 3x + cos 3=
x ⇒ J e  sin 3x + cos 3x  + C
3  3  13  3 

2.2.1 Еуыедцк (рцддш шдц)

Еуые - 1
1. ∫x 1 + x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x = u, 1 + x dx = dυ щдыгт. Щтвф
2
(1 + x ) =2 υ щдгк. Иг шафвцдцкш въыегквф тцяцкц
3
= du ,
dx
3
фдыфй,
3
2 2 1
x (1 + x ) − ⋅ (1 + x ) 2 +=
+1
∫ x 1 + x=
3
dx C
3 3 3 +1
2

93
2 4
x (1 + x ) − (1 + x ) 2 + C щдгк.
5
=
3

3 15

xdx
2. ∫ sin
2
x
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx
x, dυ = 2 ⇒ du =
u= dx, υ =
− ctg x щдгк.
sin x
Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф нукштц
нфяфй,
xdx
∫ sin 2
x
− x 2 cos x + 2 ∫ x cos x dx
=

=
Ыщт штеуйкфдвф , dυ cos xdx йцигд уеыцл, du = dx,
u x=
υ = sin x фдфкэй. Щтвф

∫ x cos x dx =x sin x − ∫ sin x dx =x sin x + cos x щдгк.


Ыщтгтсг шафвцтш ишкштсш ицкфицкдшлвц нукштц нфяыфй,
xdx
∫ sin 2
− x 2 cos x + 2 ( x sin x + cos x ) + C =
= − x 2 cos x +
x
+2 x sin x + 2 cos x + C щдфк.

3. ∫ sin ( ln x ) dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


dx
= =
u sin(ln x), dυ dx щдыгт. Щтвф du = cos ( ln x ) мц
x
υ = x щдвгхгтвфт, ( ln x ) dx
∫ sin= x sin(ln x) − ∫ cos(ln x)dx
щдгк. Ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецлкфк ецеишй увцл,

94
1
− sin(ln x), υ =
u = cos(ln x) , dυ = dx щдыгт, щтвф du = x
x
щдвгхг ъюът, ∫ cos(ln
= x)dx x cos(ln x) + ∫ sin(ln x) dx фдэтэк.
Иг шафвцтш нгчфкэвф нукштц нфяыфй,
( ln x ) dx
∫ sin= x sin(ln x) − − x cos(ln x) − ∫ sin(ln x)dx щдгк.
Ыщт штеуйкфдэ ицкфицкдшншт ыфх ецкцаштц луюшкцкцл рцк шлш ецкцаш
2-нц ибдыцл, 2 sin ( ln x ) dx = x(sin(ln x) − cos(ln x)) ⇒

x
⇒ ∫ sin(ln x)dx = (sin(ln x) − cos(ln x)) + C щдгк.
2

4. ∫ ln( x + 1 + x 2 ) dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

u = ln( x + 1 + x 2 ) dx, dυ = dx ⇒
x
1+
=
⇒ du 1 + x 2 dx
=
1
= dx, υ x.
x + 1 + x2 1 + x2
Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф нукштц
нфяфй,
x
∫ ln( x + = x ln( x + 1 + x 2 ) − ∫
1 + x 2 ) dx
1 + x2
=
dx
−1
= x ln( x + 1 + x 2 ) − ∫ (1 + x 2 ) 2 xdx=

= x ln( x + 1 + x 2 ) − 1 + x 2 + C

5. ∫ x arctg x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

95
1 1 2
u = arctg x, dυ = xdx ⇒ du = dx мц υ= x
1 + x2 2
1 2 1 x2
щдвгхгтвфт, ∫ x arctg x dx = x arctg x − ∫ dx =
2 2 1 + x2
1 2 1 1 dx 1 2 x
= x arctg x − ∫ dx + =
∫ x arctg x − +
2 2 2 1+ x 2
2 2
1
+ arctg x + C
2

∫e
5x
6. cos 4 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

= , cos 4 xdx dυ
e5 x u= щдыгт. Щтвф
1
5e=
5x
=
dx du ,υ sin 4 x щдвгхгтвфт,
4
1 5x 5
∫e = e sin 4 x − ∫ e5 x sin 4 x dx
5x
cos 4 xdx фдэкэй. Ишк вфрф
4 4
ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй уеыцл,
1 5
∫e − e5 x cos 4 x + ∫ e5 x cos 4 x dx .
sin 4 xdx =
5x
Иудцдшлдц
4 4
1 5x 5 1 5
∫ e cos= e sin 4 x − (− e5 x cos 4 x + ∫ e5 x cos 4 x dx)
5x
4 xdx
4 4 4 4
25 5 x 1 5x  5 
∫ e cos 4 xdx + 16 ∫ e cos 4 xdx = e  sin 4 x + cos 4 x 
5x

4  4 
 25  5 x 1 5x  5 
1 +  ∫ e cos 4 xdx =e  sin 4 x + cos 4 x  мц нф
 16  4  4 

96
4 5x  5 
∫e = e  sin 4 x + cos 4 x  + C щдгк.
5x
cos 4 xdx
41  4 

7. ∫ log 5 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


1
u = log 5 x, dυ = dx ⇒ du = log 5 e dx, υ = x .
x
Щтвф ∫ log 5 xdx x log 5 x − log 5 e ∫=
= dx x log 5 x − x log 5 e =
+C

x
= x ( log 5 x − log 5 e )=
+ C x log 5 +C
e

8. ∫ x ln( x + 1) dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


1
ln( x + 1), dυ =
u= xdx щдыгт. Щтвф du = dx,
x +1
1 2
υ= x щдгк. Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
2
въыегкгтвф
тцяцкц фдыфй,
1 2 1 x2 1 2
∫ x ln( x +=
1) dx
2
x ln( x + 1) − ∫ =
2 x +1
dx
x
x ln( x + 1) −

1  1  x2 11 
− ∫
2 
 x − 1 + =
x +1
dx
2
ln( x + 1) −  x 2 − x + ln( x + 1) =
22 
+C

x2 x2 x 1
= ln( x + 1) − + − ln( x + 1) + C
2 4 2 2

97
arcsin x
9.
1+ x

dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx
= =
u arcsin x, dυ щдыгт. Щтвф du = ,
1+ x 1 − x2
υ 2 1 + x щдгк. Фдэтьэж шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
=
въыегкгтвф тцяцкц фдыфй,
arcsin x 2 1+ x
∫ 1+ x
2 1 + x arcsin x − ∫
dx =
1 − x2
dx =

1

=2 1 + x arcsin x − 2 ∫ (1 − x ) 2 dx =

= 2 1 + x arcsin x + 4 1 − x + C

10. ∫ ln( 1 − x + 1 + x )dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

= υ dx щдыгт.
u ln( 1 − x + 1 + x ), d=

1  1 1 
=
Игкфвф du − + =  dx
1− x + 1+ x  2 1− x 2 1+ x 

1 1− x − 1+ x dx 1 1 − x2 −1
=⋅ ⋅ = ⋅ dx, υ=x
2 1 − x + 1 + x 1 − x2 2 x 1 − x2
щдвгхгтвфт,

1 1 − x2 −1
∫ ln( 1 − x + 1 + x=
)dx x ln( 1 − x + 1 + x ) −
2 ∫ 1 − x2
=dx

98
1 1 dx
= x ln( 1 − x + 1 + x ) −
2 ∫ dx + ∫ = x ln( 1 − x + 1 + x ) −
2 1 − x2
1 1
− x + arcsin x + C фдэкэй.
2 2

11. ∫ a 2 − x 2 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


−x
u =a 2 − x 2 , dυ = =
dx щдыгт. Щтвф du = dx, υ x
a2 − x2
щдгк. Игтф пбкц
x2
∫ a − x dx= x a − x + ∫ dx= x a 2 − x 2 +
2 2 2 2

a −x
2 2

x −a +a
2 2 2
dx
+∫ dx= x a 2 − x 2 − ∫ a 2 − x 2 dx +a 2 ∫
a2 − x2 a2 − x2
x
мц нф 2 ∫ a 2 − x 2 dx = x a 2 − x 2 +a 2 arcsin ⇒ ∫ a 2 − x 2 dx =
a
x 2 a2 x
= a − x 2 + arcsin + C фдфкэй.
2 2 a

∫x
4
12. ln xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
1 x5
= x, dυ x dx щдыгт. Щтвф
u ln= = du = dx, υ4
щдгк.
x 5
Иг шафвцдцкш въыегквф нукштц нфяыфй,
1 5 1 1 1 5 1
∫x = x ln x − ∫ x 5 ⋅ dx
= x ln x − ∫ x 4 dx
=
4
ln xdx
5 5 x 5 5

99
1 5 x5
= x ln x − + C фдэтфк.
5 25

ln x
13.
x2 ∫
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx 1
= x, dυ
u ln= щдыгт. Щтвф du = , υ= −
x2 x x

ln x ln x dx ln x 1
щдвгхгтвфт, ∫ x 2
dx =

x
+∫ 2 =
x

x
− + C щдгк.
x

ln x
14. ∫x
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 dx
u= ln x, dυ= dx ⇒ du= , υ= 2 x щдвгхгтвфт,
x x
1
ln x dx −
∫ x = dx 2 x ln x − ∫ 2 x =

x
2 x ln x − 2 ∫ x =
2
dx

+ C 2 x ( ln x − 2 ) + C фдэкэй.
= 2 x ln x − 4 x=

∫(x + 7 x − 5 ) cos 2 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


2
15.
1
u = x 2 + 7 x − 5, dυ = cos 2 x щдфкыф, du = (2 x + 7)dx, υ = sin 2 x
2
мц ∫ ( x 2 + 7 x − 5 ) cos 2 xdx= ( x 2 + 7 x − 5 ) sin 2 x − ∫ ( 2 x + 7 ) sin 2 xdx
1 1
2 2
Ецлкфк ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй увцл:

100
1
2 x + 7, dυ =
u= sin 2 x dx щдфкыф, du = 2dx, υ = − cos 2 x
2
щдвгхгтвфт,
1
∫ ( 2 x + 7 ) sin 2 x dx =
− ( 2 x + 7 ) cos 2 x + ∫ cos 2 xdx =
2
1 1
− ( 2 x + 7 ) cos 2 x + sin 2 x
=
2 2

∫(x + 7 x − 5 ) cos 2 xdx=


( x + 7 x − 5) sin 2 x −
2 1 2
Иудцдшлдц,
2
1 1 
2 2
1
−  − (2 x + 7) cos 2 x + sin 2 x  +=
2 
C
1 2
4
( 2 x + 14 x − 11) sin 2 x +
1
+ ( 2 x + 7 ) cos 2 x + C
4

∫ xe
−2 x
16. dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
1
=u x= , dυ e −2 x dx щдыгт. Щтвф du = dx, υ = − e−2 x мц
2
x −2 x 1  1 −2 x  2 x + 1 −2 x 2x +1
∫ xe dx =− 2 e + 2  − 2 e  + C =− 4 e + C =− 4e2 x + C
−2 x

x cos x
17. 2∫ sin
x
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

cos x
= , dυ
u x= dx щдыгт.
sin 2 x

101
cos x 1
Щтвф du = dx, υ =2
x ∫ sin
dx = ∫ sin −2 x cos xdx = −
sin x
.

x cos x x 1 x x
Игкфвфт ∫ 2
dx =
− +∫ dx = − + ln tg + C
sin x sin x sin x sin x 2

∫ x sin
2
18. 3 x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
1
sin 2 =
3x (1 − cos 6 x ) щдвгхгтвфт,
2
 1 − cos 6 x  1
∫ x sin 3x dx = ∫ x  2 dx = ( x − x cos 6 x ) dx =
2∫
2

1  x2  x2 1
2 2 ∫
=  − x cos 6 xdx = − ∫ x cos 6 xdx .
 4 2

∫ x cos 6 xdx штеуйкфдэтэ рцдд уеьцл ъюът ршыыц-ршыыц


штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй увцл.
1
= , dυ cos 6 xdx щдфкыф,
u x= = =
du dx , υ ∫ cos=
6 xdx
6
sin 6 x

1 1 1 1
мц ∫ x cos 6 xdx =6 x sin 6 x − 6 ∫ sin 6 xdx =6 x sin 6 x + 36 cos 6 x
щдгк. Иг йшньце нукштц нфяэдфкыф,
1  x2  x 1 
∫ x sin 3x dx
=  −  sin 6 x + cos 6 x   +=
2
C
2 2 6 36 
x2 x 1
= − sin 6 x − cos 6 x + C фдэкэй.
4 12 72

102
∫ x e dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
3 x
19.

Э ъыгд: Игтгт ъюът ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ъю


вцац ецеишй уеьцл дфяэьвэк.
=
1) u x=
3
, dυ e x dx
= x 2 dx, υ e x
du 3=

∫x e = x 3e x − 3∫ x 2 e x dx
3 x
dx

=
2) u x=
2
, dυ e x dx
= xdx, υ e x
du 2=

∫ x e= x 2 e x − 2 ∫ xe x dx
2 x
dx

= , dυ e x dx
3) u x=
= =
du dx , υ ex

∫ xe dx =xe − ∫ e dx =xe − e
x x x x x

Щтвф ∫ x e dx =x e − 3 ( x e − 2 ∫ xe dx ) =
3 x 3 x
xe 2 x x 3 x

( )
−3 x 2 e x − 2 ( xe x − e x ) + C= x3e x − 3x 2 e x + 6 xe x − 6e x + C=

= e x ( x3 − 3x 2 + 6 x − 6 ) + C

ЭЭ ъыгд: P( x) т –сш вцкцсцдш ишк ющчрцвдш щдьфйдф

∫ P( x)=
e dx x
( P( x) − P′( x) + P′′( x) − ⋅⋅⋅ + ( −1) n
)
P ( n ) ( x) e x + C

жцлдштвц щдвгхгтвфт, ∫ x e dx=


3 x
e x ( x3 − 3x 2 + 6 x − 6 ) + C

103
x arcsin x
20. ∫ 1 − x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x
= =
u arcsin x, dυ dx щдфкыф,
1 − x2

( ) 2 xdx =
dx x −1
du = , υ =∫ =∫ − 2
dx 1 x
1− x 2
1− x 2

1 (1 − x )
1
2 2

=− ∫ (1 − x 2 ) d (1 − x )
1 −1
2 2
=− ⋅ =− 1 − x 2
2 2 1
2
щдгк.
x arcsin x
Щтвф ∫ 1− x 2
dx =− 1 − x 2 arcsin x + ∫ dx =

=x − 1 − x 2 arcsin x + C фдэкэй.

Еуые -2

∫ sin
n
1. xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
= =
u sin n −1
x, dυ sin xdx шжфкц увцл.
(n − 1) sin n − 2 xdx, υ =
Щтвф du = − cos x щдгк.

∫ sin xdx =∫ sin x ⋅ sin xdx =


n −1 n −1
Игкфвфт n
− sin x ⋅ cos x +

+(n − 1) ∫ sin x cos xdx =


n−2
− sin x cos x +
2 n −1

+ ( n − 1) ∫ sin x(1 − sin x)dx =


n−2
− sin x cos x +
2 n −1

+ ( n − 1) ∫ sin xdx − ( n − 1) ∫ sin xdx


n−2 n

104
Ыщт ицкфицкдшлвцт,

∫ sin xdx + (n − 1) ∫ sin n xdx =− sin n −1 x cos x +


n

+(n − 1) ∫ sin n − 2 xdx ⇒ n ∫ sin n xdx =− sin n −1 x cos x +

+(n − 1) ∫ sin n − 2 xdx мц нф

1 n −1
∫ sin − sin n −1 x cos x +
xdx = ∫ sin n − 2 xdx фдэтэк.
n

n n

dx
2. ∫ cos n
x
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx 1 dx 1 dx
∫ cos
=
x
dx ∫
n
cos n−2
⋅= 2
x cos x
; u = n−2
cos x
, dυ
cos 2 x
sin x sin x
шжфкц увцл. Щтвф du =
(n − 2) n −1
dx, υ =
tg x =
cos x cos x
щдгк. Игкфвфт

dx tg x sin 2 x sin x
∫ cos=
n n−2
x cos x
− (n − 2) ∫ n
cos x
= dx
cos n −1 x

1 − cos 2 x sin x dx dx
−(n − 2) ∫ n
= dx n −1
− (n − 2) ∫ n + (n − 2) ∫ n −2 ;
cos x cos x cos x cos x
dx dx sin x dx
∫ cosn x + (n − 2)∫ cos=n
x cos x n −1
+ (n − 2) ∫
cos n − 2 x
;

dx sin x dx
(n − 1) ∫ = n −1
+ (n − 2) ∫ мц нф
n
cos x cos x cos n − 2 x
dx 1 sin x n−2 dx
∫ cosn x = ⋅ + ∫
n − 1 cos x n − 1 cos n − 2 x
n −1
фдэкэй.

105
∫ ctg
n
3. xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

∫ ctg ∫ ctg ∫ ctg (1 + ctg x − 1) dx


n−2 n−2
n
=
xdx x ⋅ cos 2 xdx
= 2
=

∫ ctg x(1 + ctg 2 x)dx − ∫ ctg n − 2 xdx


n−2
=

u= ctg n − 2 x, dυ= (1 + ctg x ) dx щдыгт. 2

Щтвф du =− ( n − 2 ) ctg x (1 + ctg x ) dx, υ =


n −3
− ctg x 2
щдгк.
Игкфвфт

∫ ctg xdx =−ctg x − (n − 2)∫ ctg x ( ctg x + 1) dx −


n n −1 n−2 2

− ∫ ctg dx = − ctg x − ( n − 1) ∫ ctg xdx − (n − 2) ∫ ctg xdx ;


n−2 n −1 n−2 n

∫ ctg xdx + (n − 2)∫ ctg xdx =−ctg x − (n − 1)∫ ctg xdx ;


n n n −1 n−2

(n − 1) ∫ ctg xdx = − ctg x − (n − 1) ∫ ctg xdx мц нф


n n −1 n−2

1
∫ ctg xdx =
− ctg n −1 x − ∫ ctg n − 2 xdx
n

n −1

cos n x
4. ∫ sin x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
cos n x cos n − 2 x ⋅ cos 2 x cos n − 2 x(1 − sin 2 x)
∫ sin x dx
= ∫ sin x dx
= ∫ = sin x
dx

cos n − 2 xdx cos n − 2 x 1


∫ sin x ∫ ∫ sin x dx + n − 1 cos x
n−2 n −1
= − cos x sin xdx =

cos n x cos n − 2 x 1
∫ sin x ∫ sin x dx + n − 1 cos x
n −1
Иудцдшлдц, =dx

106
sin n x
5. ∫ cos x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
sin n x sin n − 2 x ⋅ sin 2 x sin n − 2 x(1 − cos 2 x)
∫ cos x dx
= ∫ cos x dx
= ∫ = cos x
dx

sin n − 2 x sin n − 2 x 1
∫ cos x dx − ∫ sin x cos x dx =
∫ cos x dx − n − 1 sin x
n−2 n −1
=

sin n x sin n − 2 x 1
∫ cos x ∫ cos x dx − n − 1 sin x
n −1
Иудцдшлдц, =dx

∫ (a − x 2 ) dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
n
2
6.

( a 2 − x 2 ) , dυ =
n
u= dx щдыгт.

( )
n −1
Щтвф du =
−2n a 2 − x 2 xdx мц υ = x щдгк. Игтф пбкц
фжфхэвфлэдфкэ нфяьфй щдфк:

∫ (a − x 2 ) dx = x ( a 2 − x 2 ) + 2n ∫ ( a 2 − x 2 )
n n n −1
2
x 2 dx =

= x ( a 2 − x 2 ) + 2n ∫ ( a 2 − x 2 )
( x − a + a ) dx = x ( a − x )
n n −1 2 n
2 2 2 2

−2n ∫ ( a − x ) dx + 2na ∫ ( a − x ) dx ;
2 2 n 2 2 2 n −1

∫ ( a − x ) dx + 2n ∫ ( a − x ) dx = x ( a − x ) +
2 2 n 2 2 n 2 2 n

+2na ∫ ( a − x ) dx ;
2 2 2 n −1

107
( 2n + 1) ∫ ( a 2 − x 2 ) dx = x ( a 2 − x 2 ) + 2na 2 ∫ ( a 2 − x 2 )
n n n −1
dx

x ( a2 − x2 )
n
2na 2
∫ (a − x ) ( a 2 − x 2 ) dx
n −1

2 n
Вуьцдш 2
=
dx +
2n + 1 2n + 1

∫ x ( ln x )
P n
7. dx штеуйкфдэтэ ыфвцдцжвшкцл.
n
(=
ln x ) , dυ ( ln x ) dx
n −1
= du =
n
u x P dx щдфкыф, мц
x
1 P +1
υ= x щдгк. Щтвф
P +1
x P +1 n
∫ x= (ln x) P −
P +1 ∫
x P (ln x) n −1 dx фдэкэй.
P
(ln x) n dx
P +1

x n dx
8. ∫ x2 + a
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x n dx x
∫ ∫x
n −1
= ⋅ dx штеуйкфдэтвф
x2 + a x +a
2

x
= n −1
u x= , dυ dx шдц шжфкц уеыцл,
x2 + a
xdx 1 d ( x 2 + a)
( n − 1) x dx, υ = ∫ x2 + a =
2 ∫ x2 + a
n−2
du = =

1
= ⋅ 2 x 2 + a = x 2 + a щдфк.
2

108
Щтвф
x n dx
∫ x +a2
= x n −1 ⋅ x 2 + a − (n − 1) ∫ x 2 + a ⋅ x n − 2 dx=

x2 + a
= x n −1
⋅ x + a − (n − 1) ∫
2
⋅ x n − 2 dx= x n −1 ⋅ x 2 + a −
x +a
2

 x dx x n − 2 dx 
n
−(n − 1)  ∫ + a∫ n −1
= x ⋅ x + a −
2

 x +a
2
x +a 
2

x n dx x n − 2 dx
−(n − 1) ∫ − (n − 1)a ∫ щдгк. Игкфвфт
x2 + a x2 + a
x n dx x n dx x n − 2 dx
∫ x2 + a
+ (n − 1) ∫
x2 + a
= x n −1 ⋅ x 2 + a − (n − 1)a ∫
x2 + a

x n dx x n − 2 dx
n∫ = x n −1 x 2 + a − (n − 1)a ∫ мц нф
x2 + a x2 + a
x n dx 1 n −1 2 n −1 x n−2
∫ =
x2 + a n
x x +a −
n ∫ x2 + a
a dx

n
9. ∫ tg xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x ( sec 2 − 1) dx
n
∫ tg ∫ tg ∫ tg
n−2 n−2
=
xdx x ⋅ tg 2 xdx
= =

= ∫ tg
n−2
x sec 2 xdx − ∫ tg n − 2 xdx
= ∫ tg
n−2
xd ( tg x ) −
1
− ∫ tg n − 2 xdx = tg n −1 x − ∫ tg n − 2 xdx .
n −1

109
1
=
Иудцдшлдц, ∫ tg xdx tg n −1 xdx − ∫ tg n − 2 xdx
n

n −1

∫ ( ln x ) dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
n
10.
1
= (=
ln x ) , dυ dx щдфкыф, du = n(ln x) n −1 ⋅ dx, υ = x
n
u
x
щдвгхгтвфт,
1
∫ ( ln x=
) dx
n
x(ln x) n − ∫ n(ln x) n −1 ⋅ ⋅=
xdx x(ln x) n −
x
−n ∫ (ln x) n −1 dx щдфк.
n −1
∫ ( ln=
x ) dx x ( ln x ) − n ∫ ( ln x ) dx .
n n
Иудцдшлдц,

∫ cos
n
11. xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

∫ cos xdx ∫ cos n −1


= n
x ⋅ cos xdx жцлдштвц нфяфй.
= =
u cos n −1
x, dυ cos xdx щдыгт. Щтвф
du =−(n − 1) cos n − 2 x ⋅ sin xdx, υ =∫ cos xdx =sin x
щдвгхгтвфт ,

∫ cos = cos n −1 x ⋅ sin x + ∫ (n − 1) cos n − 2 x ⋅ sin 2 xdx


=
n
xdx

= cos n −1 x sin x + (n − 1) ∫ cos n − 2 x (1 − cos


= 2
x ) dx

= cos n −1 x sin x + ( n − 1) ∫ cos n − 2 xdx − (n − 1) ∫ cos n xdx

∫ ∫
Ыщт ицкфицкдшлвцт cos n xdx + (n − 1) cos n xdx= sin x ⋅ cos n −1 x +

110
+ ( n − 1) ∫ cos n − 2 xdx мц нф n ∫ cos n xdx =

= sin x ⋅ cos n −1 x + (n − 1) ∫ cos n − 2 xdx ⇒


1 n −1
∫ cos xdx = sin x ⋅ cos n −1 x +
n ∫
cos n − 2 xdx
n

sin n x
12. ∫ cosm x dx, (m ≠ 1, m, n ∈ N ) штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
sin n x sin n −1 x ⋅ sin xdx sin n −1 x ⋅ d (cos x)
∫ cosm x dx = ∫ cosm x = − ∫ cosm x
Ыщтгтсг штеуйкфдф ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй
увцл.
d ( cos x )
= =
u sin n −1
x, dυ щдыгт.
cos m x
cos1− m x
(n − 1) sin n − 2 x cos xdx, υ =
Щтвф du = щдвгхгтвфт,
1− m
sin n x  sin n −1 x cos1−m x ( n − 1) sin n −2 x cos x ⋅ cos1−m xdx 
∫ cosm x dx =
−
 1− m
−∫
1− m
=

1 sin n −1 x n − 1 sin n − 2 x
m − 1 cos m −1 x m − 1 ∫ cos m − 2 x
= ⋅ − dx щдгк.

Гнхгт йфнвф шдц пбыецкьцл щдфк лш,


sin n x 1 cos n −1 x n − 1 cos n − 2 x
∫ cosm x dx =

m − 1 sin m −1 x m − 1 ∫ sin m − 2 x
⋅ − dx

111
dx
13. ∫ sin n
, ( m, n ∈ N ) штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
x cos m x
dx sin 2 x + cos 2 x dx
∫ sin n x cosm x ∫ sin
= = n
x cos m x
dx ∫ sin n−2
x cos m x
+

dx
+∫ n
sin x cos m − 2 x

sin nx
14. ∫ sin x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

sin nx sin((n − 1) x + x)
∫ sin x dx
= ∫=
sin x
dx

sin(n − 1) x cos x + cos(n − 1) x sin x


∫=
sin x
dx

sin(n − 1) x cos x 1 ( sin nx + sin(n − 2) x )


= ∫ sin x
dx + ∫ cos(
= n − 1) xdx ∫2 sin x
dx +

1 1 sin nx 1 sin(n − 2) x
+
n −1
sin(=
n − 1) x ∫
2 sin x
dx + ∫
2 sin x
+

1
+ sin(n − 1) x . Игкфвфт
n −1

sin nx 1 sin nx 1 sin(n − 2) x 1


∫ sin x dx − 2 ∫ sin x =
dx
2∫ sin x
+
n −1
sin(n − 1) x

1 sin nx 1 sin(n − 2) x 1

2 sin x
=
dx
2 ∫ sin x
+
n −1
sin(n − 1) x мц нф

112
sin nx sin(n − 2) x 2sin(n − 1) x
∫ sin x
= ∫ sin x
+
n −1
фдэтэк.

xn
15. ∫ 1 + x 2 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
xn ( x + x ) − x dx =
n n−2 n−2 n−2
x ( x + 1) − x 2 n−2
=∫ 1 + x2 dx ∫=
1+ x ∫
2
1+ x
dx 2

x n−2 x n −1 x n−2
∫ x dx − ∫ 1 + x 2 dx =
n −1 ∫ 1 + x2
n−2
= − dx

dx
16. ∫ sin n
x
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx 1 1 dx
∫ sinx n
=∫
sin x sin x 2
, u = n − 2 , dυ = 2
n−2

sin x sin x
dx
щдыгт.Щтвф du = ∫ sin 2 x =
(2 − n) sin1− n x cos xdx, υ = − ctg x

щдгк. Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф тцяцкц


фдыфй,
dx 1  cos x  cos x
∫ sin
= n−2
⋅ − +∫ ⋅ ( 2 − n ) sin1− n x cos=
xdx
n
x sin x  sin x  sin x
cos x cos 2 x cos x 1 − sin 2 x
=− n −1 − (n − 2) ∫ n dx = − n −1 − (n − 2) ∫ dx =
sin x sin x sin x sin n x
cos x dx 1
=− n −1
− (n − 2) ∫ n + (n − 2) ∫ n − 2 dx щдфк.
sin x sin x sin x
Игкфвфn

113
dx dx cos x 1
∫ sin n
x
+ (n − 2) ∫ n
sin x
=− n −1 + (n − 2) ∫ n − 2 dx
sin x sin x
dx cos x 1
(n − 1) ∫ n
=− n −1 + (n − 2) ∫ n − 2 dx мц нф
sin x sin x sin x

dx cos x n−2 1
∫ sin n
x
=
− + ∫
(n − 1) sin x n − 1 sin n − 2 x
n −1
dx фдфкэй.

dx
17. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( x2 + a2 )
n

1
=u = , dυ dx щдыгт. Щтвф
( x + a 2 )n
2

2nxdx
du =
− 2 , υ=
x щдфк. Игкфвфт
( x + a 2 ) n +1
dx x x2 x
∫ ( x 2 + a 2 )n ( x 2 + a 2 )n ∫ ( x 2 + a 2 )n+1 dx =
= + 2 n
( x + a 2 )n
2
+

( x2 + a2 ) − a2 x dx
+2n ∫ 2 n +1
dx =2 + 2n ∫ 2 −
(x + a )
2
(x + a )
2 n
( x + a 2 )n
dx
−2na 2 ∫ ;
( x + a 2 ) n +1
2

dx dx x
(2n − 1) ∫ = 2na 2 ∫ 2 2 n +1
− 2
(x + a )
22 n
(x + a ) ( x + a 2 )n

114
dx 1 x 2n − 1 1 dx
∫ (x 2 2 n +1
+a )
= ⋅ 2
2na ( x + a )
2 2 n
+ ⋅ 2∫ 2
2n a ( x + a 2 ) n
dx 1 x 2n − 3 1 dx
мц нф ∫ (x 2
= ⋅ 2 2 n −1 +
+ a ) 2(n − 1)a ( x + a )
2 n 2
⋅ 2 ∫ 2 2 n −1
2n − 2 a ( x + a )

∫ x e dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
n x
18.

=u x=
n
, dυ e x dx щдыгт. =
Щтвф =
du nx n −1
dx, υ e x

∫ x e= x n e x − n ∫ x n −1e x dx фдэкэй.
n x
щдвгхгтвфт, dx

∫e
αx
19. sin n xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
= =
u sin n
x, dυ eα x dx щдыгт.
1
= sin n −1 x cos xdx, υ
Щтвф du n= eα x мц
α
1 n
∫ e= α∫
αx
sin xdx n
eα x sin n x − e αx
sin n −1 x cos xdx .
α
Ыщт штеуйкфдвф ецлкфк ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг
ецеишй увцл:
= =
u sin n −1
x cos x, dυ eα x dx щдыгт.

Щтвф du = ( eα x
(n − 1) sin n − 2 x cos 2 x − sin n x dx, υ = ) 1
α
1
∫ e=
αx
щдгк мц n −1
sin x cos xdx eα x sin n −1 x cos x −
α
n −1 1 1 α x n −1
− ∫ sin n − 2 x cos 2 xdx + ∫ eα x sin= e sin x cos x −
n
x
α α α

115
n −1
sin n − 2 x (1 − sin 2 x ) dx +
1
∫e ∫e
αx αx
− sin n xdx =
α α
1 n − 1 α x n−2
= eα x sin n −1 x cos x −
α ∫ e sin xdx + α
n −1
∫e
αx
+ sin n xdx .
α
Иг шафвцтш нгчфкэвф нукштц нфяфй:
1 αx n n 1
∫e
αx
sin n xdx =e sin x − ( eα x sin n −1 x cos x −
α α α
n −1 n −1 1 αx n
∫e ∫e
αx αx
− sin n − 2 xdx + sin n xdx) =e sin x −
α α α
n n(n − 1) α x n − 2
α ∫
− 2 eα x sin n −1 x cos x + e sin xdx −
α
n2
− 2 ∫ eα x sin n xdx .
α
Игкфвфт
n2 + α 2 1
∫=
αx
e sin xdx n
eα x sin n −1 x (α sin x − n cos x ) +
α 2
α 2

n ( n − 1)
∫e
αx
+ sin n − 2 xdx мц нф
α 2

eα x
∫ e sin xdx n2 + α 2 sin x (α sin x − n cos x ) +
αx n −1
= n

n ( n − 1) α x n − 2
n +α 2 ∫
+ 2 e sin xdx

∫ x ( ln x )
α n
20. dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

116
n ( ln x )
n −1

u = ( ln x ) , dυ = x dx щдыгт. Щтвф du =
α
n
,
x
xα +1
=υ ∫=
xα dx
α +1
мц

xα +1 ( ln x )
n
xα +1 n
∫ x ( ln x ) = ⋅ ( ln x ) =
n −1
α
−∫
n
dx dx
α +1 α +1 x
xα +1 ( ln x )
n
n n −1
= − ∫ xα ( ln x ) dx
α +1 α +1

∫x
2
21. ln x dx ;
1 1
= x, dυ x 2 dx щдыгт. Щтвф du =
u ln= dx, υ = x3 olar.
x 3
Иг йшньцедцкш нукштц нфяфй:
x3 1 x3 x3
∫ x ln xdx
= ln x − ∫ x 2 dx
= ln x − + C
2

3 3 3 9

22. ∫ x sin x dx ;
= , dυ sin xdx olsun.
u x= Onda du = dx, υ = − cos x
olar.
Иг шафвцдцкш въыегквф нукштц нфяфй:

∫ x sin xdx =
− x cos x + ∫ cos xdx =
− x cos x + sin x + C


23. x ln xdx ;

117
1 x2
= x, dυ xdx olsun. Onda
u ln= = du = dx, υ olar.
x 2
Иг шафвцдцкш въыегквф нукштц нфяфй:
x2 1 x2 x2
∫ x ln xdx
=
2
ln x − ∫ xdx
2
=
2
ln x − + C
4

24. ∫ x cos xdx=


; u , dυ cos xdx olsun.
x=
Onda= =
du dx , υ sin x . Иг шафвцдцкш въыегквф нукштц
нфяфй:

∫ x cos xdx = x sin x − ∫ sin xdx = x sin x + cos x + C

∫ =
25. arcsin =
xdx ; u arcsin x, dυ dx olsun.
dx
=
Onda du = , υ x olur. Иг шафвцдцкш въыегквф
1 − x2
тцяцкц фдфй:
1 d (1 − x )
2
xdx
∫ arcsin xdx = x arcsin x − ∫ 1 − x2
= x arcsin x +
2 ∫ 1 − x2
=

1
= x arcsin x + ⋅ 2 1 − x 2=
+ C x arcsin x + 1 − x 2 + C
2

118
Еуые-3


1. ln xdx ;
dx
= x, dυ dx щдыгт. Щтвф
u ln= = du = , υ x щдфк.
x
Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф нукштц
нфяфй:
dx
∫ ln xdx = x ln x − ∫ x ⋅ x
= x ⋅ ln x − x + C


2. x arctg xdx ;
= =
u arctg x, dυ xdx щдыгт. Щтвф
1 1 2
=du = dx, υ x
1+ x 2
2
1 2 1 x2 1
мц ∫ x arctg xdx =
2
x arctg x − ∫
2 1+ x 2
dx = x 2 arctg x −
2
1 1 + x2 −1 1 2 1 1
− ∫ = dx x arctg x − x + arctg x + C
2 1+ x 2
2 2 2
x2 + 1 1
= arctg x − x + C
2 2

ln x
3. ∫ x3
dx ;

dx
u = ln x , dυ = щдыгт.
x3

119
dx dx 1
Щтвф du = , υ = ∫ 3 = ∫ x −3 dx = − 2
x x 2x
ln x ln x 1 dx ln x 1
мц ∫ 3 dx = − 2 +∫ 2 ⋅ = − 2 − 2 +C =
x 2x 2x x 2x 4x
1 + 2 ln x
= C−
4x2

x x
∫e u = e − x , dυ = cos dx щдыгт. Oтвф
−x
4. cos dx ;
2 2
x x x x
dx мц υ ∫=
du = −e − x= cos dx 2 ∫ cos= d   2sin .
2 2 2 2
Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтвф тцяцкц
фдыфй,
x x x
∫ e cos 2 dx = 2e − x sin + 2 ∫ e − x sin dx =
−x
J=
2 2
x
= 2e − x sin + 2 J1 (1)
2
Фдэтьэж J1 штеуйкфдэтф 2-сш вцац ршыыц-ршыыц штеуйкфддфтьф
x
въыегкгтг ецеишй увцл: u = e − x , dυ = sin dx щдыгт. Щтвф
2
x x x x
du = −e − x dx , υ = ∫ sin dx = 2 ∫ sin d   = −2 cos мц
2 2 2 2
x x x
∫ e sin 2 dx = −2e − x cos − 2 ∫ e − x cos dx =
−x
J1 =
2 2
x
= −2e − x cos − 2 J (2)
2

120
x x
=
(2)-тш (1)-вц тцяцкц фдыфй, 5 J 2e − x sin − 4e − x cos мц
2 2
2 −x  x x
нa =
J e  sin − 2 cos  + C фдфкэй.
5  2 2

 x3 
=5. J ∫=
x arccos xdx ∫ arccos xd   ;
2

 3
 x3  1
u = arccos x , dυ = d   щдыгт, щтвф du = − ,
 3 1 − x2
x3 x3 1 x3 dx
υ= ∫ x arccos xdx = arccos x + ∫ =
2
мц
3 3 3 1 − x2
x3 1
= arccos − ∫ x 2 d
3 3
( )
1 − x 2 . Игкфвф 2-сш штеуйкфд ъюът

ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй увцл. u = x 2 ,

dυ d
= ( 1 − x2 ) ( )
щдыгт. Щтвф du = d x 2 , υ
= 1 − x2
щдфк мц мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ жцлдц въжцк:
x3 x2
d ( x2 )
1
=J arccos x − 1 − x 2 + ∫ 1 − x 2=
3 3 3
x3 x2
=
3
arccos x −
3
1 − x2 −
2
9
(1 − x )
2 3
+C ( x ≤ 1)

6. ∫ arctg xdx ;

u = arctg x , dυ = dx щдыгт. Щтвф

121
1
du = dx , υ = x мц
2 x (1 + x )
x
∫ arctg x arctg x − ∫
xdx =
2 x (1 + x )
dx =
x arctg x −

 1
−∫  −
1
=
 d x
dx x arctg x − x + ∫ =
( )
 2 x 2 x (1 + x )  1+ x
 
= x arctg x − x + arctg x + C ( x ≥ 0)

∫ ( arcsin x )
2
7. dx ;

u = ( arcsin x ) , dυ = dx щдыгт. Щтвф


2

2 arcsin x
du = dx , υ = x мц
1 − x2
2x
∫ ( arcsin x ) x ( arcsin x ) − ∫
dx = arcsin xdx =
2 2

1 − x2
x ( arcsin x ) + 2 ∫ arcsin xd
=
2
( )
1 − x2 .
Ыщтгтсг штеуйкфд ъюът нутц ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
въыегкгтг ецеишй увцл:

dυ d
u = arcsin x ,= ( )
1 − x 2 щдыгт,

1
щтвф du = dx , υ
= 1 − x 2 щдвгхгтвфт, мукшдьшж
1− x 2

штеуйкфд фжфхэвфлэ жцлдц въжък:

∫ ( arcsin=
x ) dx x ( arcsin x ) + 2 1 − x 2 arcsin x − 2 x + C
2 2

122
( x ≤ 1)

(
x ln x + 1 + x 2 )dx=
8. ∫ 1+ x 2 ∫ ln ( x + 1 + x2 d )( )
1 + x2 ;

( dυ d
u= ln x + 1 + x 2 , = ) ( 1 + x2 ) oдыгт, щтвф

x + 1+ x )
(= ′ 2
1
=du dx dx , υ
= 1 + x 2 щдвгхгтвфт,
x + 1+ x 2
1+ x 2

∫ ln ( x + 1 + x2 d ) ( 1 + x ) = 1 + x ln ( x + 1 + x ) − ∫ dx =
2 2 2

= 1 + x2 ln ( x + 1 + x ) − x + C фдэкэй.
2

9. J ∫=
dx 1 x )− x
( a += 2 2 2
1 dx
= ∫ a + x dx 2 ∫ 2

( a2 + x2 ) a ( ) a a + x2
2 2 2 2 2

1 x 2 dx 1 x 1 x  1 
− ∫ = arctg + 2 ∫ d  2 =
a2 (a )
2 2 a a 2  a + x2 
2
2
+x a

1 x 1
= 2
arctg + 2 J1 (1)
a a a
J1 штеуйкфдэ ъюът нутц ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг
ецеишй увцл:

123
x  1  1
u= dυ = d  2
, 2 
щдыгт, щтвф du = dx ,
2 a +x  2
1 x 1 dx
υ= 2 = мц J1 − ∫ 2 (2)
(a + x )
2
2(a + x ) 2 a + x
2 2 2

(2)-тш (1)-вц тцяцкц фдыфй,


1 x x 1 dx
J =2 arctg + 2 2 − 2∫ 2 =
a a 2a ( a + x ) 2a a + x 2
2

x 1 x
= + arctg + C фдфкэй.
2a 2 ( a 2 + x 2 ) 2a
2
a

10. ∫ a 2 + x 2 dx ;

=
u a 2 + x 2 , dυ = dx щдыгт. Oтвф
xdx
du =
a +x
2 2
, υ = x мц ∫ a 2 + x 2 dx= x a 2 + x 2 −

−∫
x2 (x 2
+ a2 ) − a2
dx= x a + x − ∫ dx= x a 2 + x 2 −
2 2

a +x
2 2
a +x
2 2

− ∫ a 2 + x 2 dx + a 2 ln x + a 2 + x 2 + C .
Игкфвфт

x 2 a2
∫ a 2 + x 2 dx
=
2
a + x 2 + ln x + a 2 + x 2 + C .
2

124
∫x a 2 + x 2 dx .
2
11.

1 2 
( a + x 2 ) 2  щдыгт.
3
x , dυ d 
Игкфвф u ==
3 

(
1 2
a + x 2 ) 2 мц
3

Щтвф du = dx=
3
1  x
a 2 + x 2 dx = ∫ xd  ( a 2 + x 2 ) 2  = ( a 2 + x 2 ) 2 −
3 3

∫x
2

3  3
1
( ) (
x 2
)
3

3∫
− a 2
+ x 2
a 2
+ x 2
dx = a + x 2 4

4
a2

4 ∫ a 2 + x 2 dx + C щдфк. Вшпцк ецкцавцт

x 2 a2
∫ a 2 + x 2 dx
=
2
a + x 2 + ln x + a 2 + x 2 + C
2

щдвгхгтвфт (ифч 10 №дш ьшыфдф),

x ( 2x2 + a2 ) a4
∫ x=
a + x dx a2 + x2 − ln x + a 2 + x 2 + C
2 2 2

8 8
фдфкэй.

( x ) sin xd ( x ) = −2∫ ( x ) d ( cos x ) ;


3 3
12. ∫ x sin xdx = 2∫

u = ( x ) , dυ = d ( cos x ) щдыгт, щтвф du =


3 3
xdx ,
2

( ) ( )
3
υ = cos x мц ∫ x sin xdx =
−2 ∫ x d cos x =

125
( x) =
−2 x 3 cos x + 6 ∫ x cos xd
=

= −2 x cos x + 6 ∫ xd ( sin x ) =
3

−2 x cos x + 6 x sin x − 12 ∫ x sin xd ( x ) =


= 3

−2 x cos x + 6 x sin x + 12 ∫ xd ( cos x ) =


= 3

=−2 x3 cos x + 6 x sin x + 12 x cos x − 12sin x + C =


= 2 x ( 6 − x ) cos x + 6 ( x − 2 ) sin x + C ( x ≥ 0) .

xearctg x
d ( earctg x ) ;
x
=13. J ∫= dx ∫
( )
3
1 + x 2 2 1+ x 2

u=
x
(
, dυ = d earctg x щдыгт. )
1+ x 2

1
Щтвф du = dx , υ = earctg x мц
(1 + x )
2 3

xearctg x xearctg x earctg x xearctg x


∫ dx = − ∫ dx = −
(1 + x 2 ) 2 ( )
3
1 + x2 1 + x 2 3 1 + x2

d ( earctg x ) xearctg x
−∫ = − J1 (1)
1 + x2 1 + x2
J1 штеуйкфдэ ъюът нутц ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг

ецеишй увцл. u =
1
( )
, dυ = d earctg x щдыгт. Щтвф
1+ x 2

126
xdx
du = − , υ = earctg x мц
(1 + x )
3
2 2

earctg x xearctg x
J1 = +∫ +C (2)
(1 + x )
3
1 + x2 2 2

(2)-тш (1)-вц тцяцкц фдыфй,

=J
xearctg x

earctg x
− J + C ⇒=
2J
( x − 1) earctg x + C
1 + x2 1 + x2 1 + x2

=
⇒ J
( x − 1) earctg x + C фдфкэй.
2 1 + x2

=14. J ∫ sin ( ln x )dx ( x > 0 ) ;


cos ( ln x )
u = sin ( ln x ) , dυ = dx щдыгт, щтвф du = dx ,
x
υ = x щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

∫ sin ( ln x )dx =
x sin ( ln x ) − ∫ cos ( ln x ) dx =
x sin ( ln x ) − J 1

фдфкэй. (1)
J1 штеуйкфдэ ъюът u = cos ( ln x ) , dυ = dx щдвгхгтг тцяцкц
фдыфй,
sin ( ln x )
du = − dx , υ=x =
мц J1 x cos ( ln x ) + J
x
(2).
фдфкэй. (2)-тш (1)-вц нукштц нфяыфй,

127
=J x sin ( ln x ) − x cos ( ln x ) − J ⇒

J=
x
2
( sin ( ln x ) − cos ( ln x ) ) + C щдфк.

15. ∫ cos ( ln x ) dx ( x > 0) ;


14 №дш ьшыфдвф пбыецкшдвшнш лшьш шлш вцац ршыыц-ршыыц
штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй уеыцл,

∫ cos ( ln x ) dx =
x
2
( sin ( ln x ) + cos ( ln x ) ) + C фдэкэй.

∫ ∫
16. J1 = e ax cos bxdx , J 2 = e ax sin bxdx ;

Ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй уеыцл,

J1 =∫ cos bxd ( e ax ) =e ax cos bx + ∫ e ax sin bxdx =


1 1 b
a a a
1 ax b
= e cos bx + J 2 ;
a a

sin bxd ( e ax ) =
1 1 ax b
J2 =
a ∫ a
e sin bx − ∫ e ax cos bxdx =
a
1 ax b
= e sin bx − J1 щдфк.
a a
e ax ( a cos bx + b sin bx )
=
Игкфвфт J1 +C
a 2 + b2
e ax ( a sin bx − b cos bx )
J2 + C фдфкэй.
a 2 + b2

128

17. J = e 2 x sin 2 xdx ;
1
Игкфвф sin=
2
x (1 − cos 2 x ) щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,
2
1 1 2x
∫ e sin xdx = ∫ (1 − cos 2 x )e2 x dx =
2∫
2x 2
e dx −
2
1 1 2x 1 2x
− ∫ e 2 x cos 2 xdx = e − ∫ e cos 2 xdx .
2 4 2
Ыщтгтсг штеуйкфдвф16 №дш ьшыфдэт тцешсцыштвцт шыешафвц
уеыцл,
1 1
J = e 2 x − e 2 x ( sin 2 x + cos 2 x ) + C фдфкэй.
4 8

arctg e x
∫ e x dx = − ∫ arctg e d ( e ) ;
x −x
18.

( )
Игкфвф u = arctg e x , dυ = d e − x шжфкц уеыцл,

e x dx
du = ,
1 + e2 x
υ = e − x щдфк. Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
въыегкгтвф
тцяцкц фдыфй,
arctg e x d (ex )
∫ ex ∫ e x (1 + e2 x ) =
−x
dx =
− e arctg e x
+ −e − x arctg e x +

1 ex 
d ( e ) =−e arctg e + x − ln (1 + e ) + C
1
+∫  x − x −x x 2x

 e 1+ e
2x
 2
фдфкэй.

129
ln ( sin x )
19. ∫ dx = − ∫ ln ( sin x ) d ( ctg x ) ;
sin 2 x
= ( sin x ) , dυ d ( ctg x ) щдыгт.
u ln=
= =
Щтвф du ctg xdx , υ ctg x щдвгпгтг въыегквф тцяцкц
фдыфй,
ln ( sin x )
∫ 2
dx = − ctg x ⋅ ln ( sin x ) + ∫ ctg 2 xdx =
sin x
1
=− ctg x ln ( sin x ) + ∫ 2 dx − ∫ dx =
sin x
=− ctg x ⋅ ln ( sin x ) − ctg x − x + C =
=− ctg x ( ln ( sin x ) + 1) − x + C , 2πκ < x < π + 2πκ , κ ∈ Z
alarэй.

x
∫x
n
20. arccos dx ;
a
x
u = arccos , dυ = x n dx щдыгт, щтвф
a
1
dx
dx x n +1
− a
du = = − ,υ= мц
x
2
a 2
− x 2 n + 1
1−  
a
x x n +1 x 1 x n +1
∫ x= arccos +
a n + 1 ∫ a2 − x2
n
arccos dx dx .
a n +1

130
1 x
21. ∫x arccos dx ;
n
a
x dx dx
u = arccos , dυ = n щдыгт, щтвф du = − ,
a x a2 − x2
1
υ= − мц
( n − 1) x n−1
x
arccos
1 x a − 1 dx
∫ x n arccos a dx =
− ∫ ( n ≥ 2)
( n − 1) x n −1
n − 1 x n −1 a 2 − x 2

(
ln x + x 2 ± a 2 )dx ;
22. ∫ xn

(
u = ln x + x 2 ± a 2 , dυ = ) dx
xn
щдыгт. Щтвф du =
dx
x ± a2
2
,

1 (
ln x + x 2 ± a 2 )dx = ln ( x + x ± a )
2 2

υ= −
( n − 1) x n−1
мц ∫ xn

( n − 1) x n−1
+

1 dx
+ ∫
n −1 x n −1
x2 ± a2
(n ≥ 2) .

∫x ln x 2 − a 2 dx ;
n
23.

131
2xdx
=u ln x 2 − a 2 , dυ = x n dx щдыгт. Щтвф du = ,
x2 − a2

x n +1 x n +1 2 x n + 2 dx
мц ∫ x ln x −=
n + 1 ∫ x2 − a2
υ= n 2 2
a dx ln x − a −
2 2
.
n +1 n +1

sh m x sh m −1 x sh xdx sh m −1 xd (ch x)
24. ∫ n dx
= ∫ ch n x
= ∫ ch n x ;
ch x

d (ch x) d ( sh x )
= =
u sh m −1
x, dυ , dυ = щдыгт.
n
ch x sh m

=
Щтвф du ( m − 1) sh m−2 x ch xdx ,
d ( ch x ) 1
υ= ∫ ch xn
= − n −1
ch x ( n − 1)
мц

sh m x − sh m −1 m − 1 sh m − 2
∫ ch n x dx = dx ( n, m ≥ 2 )
( n − 1) ch n−1 x n − 1 ∫ ch n−2 x
+

ch n x ch n −1 x ch xdx ch n −1 xd (sh x)
=
25. m ∫ sh x
dx ∫ sh m x
= ∫ sh m x ;
d ( sh x )
u = ch n −1 x , dυ = щдыгт.
sh m

132
d ( sh x ) 1
=
Щтвф du ( n − 1) ch n−2 xdx , υ= ∫ = −
sh xm
( m − 1) sh m−1 x

ch n x ch n −1 x n − 1 ch n − 2 xdx
мц ∫ m dx =
( m − 1) sh m−1 x m − 1 ∫ sh m−2 x
− +
sh x

∫x
n
26. ch pxdx ;
u = x n , dυ = ch pxdx щдыгт. Щтвф du = nx n −1dx ,

1 xn n
υ= ∫ x ch
= sh px − ∫ x n −1 sh pxdx .
n
sh px мц pxdx
p p p

x n dx
27. ∫ ( a + bx ) m
;

dx
u = x n , dυ = щдыгт. Щтвф du = nx n −1 ,
( a + bx )
m

dx 1 d ( a + bx ) 1
( a + bx ) d ( a + bx )=
−m
υ= ∫ ( a + bx ) m
=
b ∫ ( a + bx )m
=
b ∫
1 x n dx
= −
b ( m − 1)( a + bx )
m −1
мц ∫ ( a + bx ) m
=

xn n x n −1dx
( m ≥ 2)
b ( m − 1) ∫ ( a + bx )m −1
=
− +
b ( m − 1)( a + bx )
m −1

133
∫ sin
n
28. x sin pxdx ;
u = sin n x , dυ = sin pxdx щдыгт. Щтвф
1
du = n sin n −1 x cos xdx , υ = − cos px мц
p
sin n x cos px
∫ =
− +
n
sin x sin pxdx
p

n sin n x cos px
+ ∫ sin x cos x cos pxdx =
n −1
− +
p p
n n
+ ∫ sin n −1 x cos ( p − 1) xdx + ∫ sin n −1 x cos ( p + 1) xdx
2p 2p

∫x
n
29. cos pxdx ;

u = x n , dυ = cos pxdx щдыгт.


1
Щтвф du = nx n −1dx , υ = sin px мц
p

x n sin px n n −1
∫ x cos
= − ∫ x sin pxdx .
n
pxdx
p p
Ыщтгтсг штеуйкфдвф u = x n −1 , dυ = sin pxdx щдыгт, щтвф
1
du= ( n − 1) x n−2 dx мц υ = − cos px щдгк. Иг шафвцдцкш нукштц
p
нфяыфй, мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ жцлдц въжцк:

x n sin px n n −1
∫ x cos pxdx =p + p 2 x cos px −
n

134
n ( n − 1) n − 2
p2 ∫
− x cos pxdx .

∫x
n
30. sin pxdx ;
u = xn , dυ = sin pxdx щдыгт. Щтвф du = nx n −1 ,
1 x n cos px n n −1
υ= − ∫ =
− + ∫ x cos pxdx
n
cos px мц x sin pxdx
p p p
щдфк. Ыщтгтсг штеуйкфдвф u = x n −1 , dυ = cos pxdx щдвгхгтг
1
тцяцкц фдыфй, du= ( n − 1) x n−2 dx , υ = sin px щдфк мц
p
мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ жцлдц въжцк:

xn nx n −1 n ( n − 1) n − 2
∫ =
− + −
p2 ∫
n
x sin pxdx cos px 2
sin x x sin pxdx
p p

135
§ 3. Ыфвц кфышщтфд лцыкдцк мц
щтдфкэт штеуйкфддфтьфыэ

Шлш ющчрцвдштшт тшыицеш жцлдштвц щдфт шафвцнц кфышщтфд лцык


мц нф лцык кфышщтфд агтлышнф вуншдшк:
Pm ( x)
R( x) = , игкфвф Pm ( x) -ь вцкцсцдш ющчрцвдш, Qn ( x) -
Qn ( x)
т вцкцсцдш ющчрцвдшвшк. Цпцк m  n щдфкыф, R ( x) -ц въяпът,
m ≥ n щдфкыф, въяпът щдьфнфт лцык вуншдшк. Ьцыцдцт,
5x −1 x 4 + 5 x3 − 6 x + 5
R( x) = 2 въяпът, R ( x) = шыц
x + 3x + 2 x3 + 2 x − 1
въяпът щдьфнфт кфышщтфд лцыквшк.
Рцк ишк въяпът щдьфнфт кфышщтфд лцыкш ьъцннцт ишк
ющчрцвдш шдц въяпът кфышщтфд лцыкшт сцьш жцлдштвц пбыецкьцл
щдфк.
3.1. Кфышщтфд лцыкшт ыфвц лцыкдцкц фнкэдьфыэ

P(x )
Егефй лш, въяпът кфышщтфд лцыкш мукшдьшжвшк. Ацкя
Q( x )
увцл лш, P ( x ) мц Q( x ) рцйшйш цьыфддэ ющчрцвдшдцквшк мц
P(x )
шчешыфк щдгтьфнфт лцыквшк. Ьъцннцтдшл ъюът йцигд
Q( x )
увцл лш, Q( x ) ющчрцвдшыш фжфхэвфлэ жцлшдвц мгкгйдфкф фнкэдэк:

Q( x ) =( x − a) k ( x − b)l ( x 2 + px + q) m , игкфвф лмфвкфе


ъюрцвдштшт рцйшйш лблдцкш нщчвгк.
Щтвф фжфхэвфлэ еущкуь вщхкгвгк:

136
P(x )
Еущкуь: Цпцк въяпът лцыкштшт ьцчкцсш
Q( x )
Q( x ) =( x − a) k ( x − b)l ( x 2 + px + q) m щдфкыф, щтвф мукшдцт
кфышщтфд лцык ъюът фжфхэвфлэ фнкэдэж вщхкгвгк:

P(x ) A1 A2 Ak B B2
= + + ⋅⋅⋅ + + 1 + +
Q( x ) x − a ( x − a) 2
( x − a) k
x − b ( x − b)2

Bl M x + N1 M x + N2
+ ⋅⋅⋅ + + 2 1 + 2 2 +
( x − b) x + px + q ( x + px + q ) 2
l

M m x + Nm
+ ⋅⋅⋅ + (1)
( x 2 + px + q ) m

Burada Ai , Bi , M i , N i -ьъцннцт рцйшйш цвцвдцквшк (ш=1,2,…..).

3.2. Йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдг

Въяпът кфышщтфд лцыкшт ыфвц лцыкдцкц фнкэдьфыэтэт цт


ъьгьш нщддфкэтвфт ишкш йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгвгк.
Иг ъыгдгт ьфршннцеш щтвфт шифкцевшк лш, въяпът кфышщтфд
лцык йункш-ьъцннцт цьыфддфк шдц шжфкц щдгтьгж (1) жцлдштвц
нфяэдэк, щтгт ыфх ецкцаштвцлш лцыкдцк щкефй ьцчкцсц пцешкшдшк мц
иг лцыкшт ыгкцештвц фдэтьэж ющчрцвдш шдц P ( x) ющчрцвдшыштшт
ицкфицкдшл жцкештвцт шыешафвц щдгтфкфй йункш ьъцннцт цьыфддфк
ефзэдэк.
x2 + 2x + 2
Ьцыцдцт, въяпът кфышщтфд лцыкштш йункш-
( x − 2) 2 ( x + 3)

ьъцннцт цьыфддфк ъыгдг шдц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй. (1)-ц цыфыцт

137
x2 + 2x + 2 A B C
= + + (2)
( x − 2) ( x + 3) x − 2 ( x − 2)
2 2
x+3

Ыщтгтсг ицкфицкдшншт ыфх ецкцаштвцлш Ф,И,С цьыфддфкэтэ


ефзьфй ъюът ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ( x − 2) 2 ( x + 3) -ц
мгкфй:
x 2 + 2 x + 2= A( x − 2)( x + 3) + B ( x + 3) + C ( x − 2) 2
Ыфх ецкцаш ыфвцдцжвшкцкцл x -шт фяфдьф вцкцсцыштц пбкц
нфяыфй,
x 2 + 2 x + 2= ( A + C ) x 2 + ( A + B − 4C ) x + (−6 A + 3B + 4C )
olar. Ицкфицкдшншт ыфх мц ыщд ецкцаштвц унтш вцкцсцдш
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкцл:
 4
A + B = 1 A = 5
 
 A + B −=
4C 2 ⇒=
B 2
−6 A + 3B + 4C = 
 2
C =
1
 5
Ф, И, С-тшт ефзэдьэж йшньцедцкштш (2)-тшт ыфх ецкцаштвц
нфяфкфй, мукшдцт лцыкшт ыфвц лцыкдцкц фнкэдэжэтэ фдэкэй:
x2 + 2x + 2 4 2 1
= + +
( x − 2) ( x + 3) 5( x − 2) ( x − 2) 5( x + 3)
2 2

3.3. Щыекщйкфвылш ъыгдг

Щыекщйкфвылш въяпът кфышщтфд лцыкш ыфвц лцыкдцкц


фнэкьфвфт, кфышщтфд лцыкшт штеуйкфдэтэ руыфидфьфй ъюът
ыцьцкцдш ишк ъыгд ецлдша уеьшжвшк. Иг ъыгдф пбкц

138
g ( x)
∫ f ( x) dx (1)

штеуйкфдэтэ
g ( x) g1 ( x) g ( x)
∫ f ( x=
)
dx
f1 ( x)
+ ∫ 2 dx
f 2 ( x)
(2)

жцлдштвц нфяьфй щдфк. Игкфвф g1 ( x) -шт вцкцсцыш f1 ( x) -шт


вцкцсцыштвцт, g 2 ( x) -шт вцкцсцыш f 2 ( x) -шт вцкцсцыштвцт лшюшл
щдьфйдф f1 ( x) ющчрцвдшыш f ( x) мц f ′( x) ющчрцвдшдцкштшт
f ( x)
ЦИЩИ-гвгк мц f 2 ( x) = .
f1 ( x)
Щыекщйкфвылш въыегкгтф цыфыцт цммцдсц f1 ( x) мц f 2 ( x)
ющчрцвдшдцкштш ефзьфй мц (2) въыегкгтг нфяьфй дфяэьвэк.
Игкфвф g1 ( x) мц g 2 ( x) йункш-ьъцннцт цьыфддэ ющчрцвдшдцк
щдги (2) ицкфицкдшнштш вшаукутышфддфьфйдф фдэтфт

g ( x)  g ( x) ′ g ( x)
=  1  + 2
f ( x)  f1 ( x)  f 2 ( x)
ицкфицкдшнштвцт йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтф цыфыцт ецншт
щдгтгк.
xdx
Ьшыфд. ∫ ( x − 1) ( x + 3)
2 3
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Щыекщйкфвылш ъыгдгтф цыфыцт


xdx Ax 2 + Bx + C dx dx
∫ ( x − 1)2 ( x + 1)3 ( x − 1)( x + 1)2 + D ∫ x − 1 + E ∫ x + 1
=

Ыщт ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш штеуйкфддфыфй,

139
x ( x 2 − 1)(2 Ax + B) − (3 x − 1)( Ax 2 + Bx + C )
+
( x − 1) ( x + 1)3
2
( x − 1) 2 ( x + 1)3
D E
+ + фдфкэй.
x −1 x +1
Игкфвфт
x =− Ax3 + ( A − 2 B) x 2 + (−2 A + B − 3C ) x + C − B +
+ D( x − 1)( x 3 + 3 x 2 + 3 x + 1) + E ( x 4 − 2 x 2 + 1)
Ицкфицкдшншт ыфх мц ыщд ецкцаштвцлш унтш вцкцсцдш
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл:
x 4 0= D + E
x3 0 =− A + 2 D
x 2 0 =A − 2 B − 2 E ⇒
x 1= −2 A + B − 3C − 2 D
x0 0 = C − B − D + E
1 1 1
⇒ A =B =− , C =− , D =− E =−
8 4 16
щдфк. Иудцдшлдц,
xdx x2 + x + 2 1 x +1
∫ ( x − 1)2 ( x + 1)3 8( x − 1)( x + 1)2 + 16 ln x − 1 + C ( x ≠ ±1)
= −
.

3.4. Еуыедцк (рцддш шдц)

Test – 1

140
3x + 5
1. ∫x 2
+ x − 12
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 + x − 12 = ( x − 3)( x + 4) щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш


ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
3x + 5 3x + 5 A B
= = + =
x + x − 12 ( x − 3)( x + 4) x − 3 x + 4
2

A( x + 4) + B( x − 3)
=
( x − 3)( x + 4)
Йункш-ьъцннцт цьыфдфк ъыгдгтвфт шыешафвц увцкцл Ф мц И
цьыфддфкэтэ ефзфй:
3 x + 5= A( x + 4) + B( x − 3) . Игкфвф
x = 3 olduqda 14 = 7 A + 0 ⇒ A = 2,
x =−4 olduqda − 7 =0 − 7 B ⇒ B =1
3x + 5 2 1
фдэкэй. Щтвф = + щдвгхгтвфт,
x + x − 12 x − 3 x + 4
2

3x + 5  2 1 
∫x 2
+ x − 12
=
dx ∫  x − 3 + x + 4  dx
= 2 ln x − 3 +

+ ln x + 4 + C= ln( x − 3) 2 + ln x + 4 + C= ln( x − 3) 2 x + 4 + C

фдэкэй.

2
2. ∫x 2
−1
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

2 A B
= + ⇒ 2= A( x + 1) + B( x − 1) щдгк.
x −1 x −1 x +1
2

141
x = 1 olduqda 2 = 2 A ⇒ A = 1
x=−1 olduqda 2 =−2 B ⇒ B =−1 щдвгхгтвфт,
2  1 1 
∫x 2
−1
dx= ∫  x − 1 − x + 1  dx= ln x − 1 − ln x + 1 +

x −1
=
+C ln +C
x +1

x−2
3. ∫x 2
+ 4x + 4
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 + 4 x + 4 = ( x + 2) 2 щдвгхгтвфт,
x−2 x−2 A B A + B( x + 2)
= = + = ⇒
x + 4 x + 4 ( x + 2)
2 2
( x + 2) 2
x+2 ( x + 2) 2
⇒ x − 2 = A + B( x + 2)
Ыщтгтсг ицкфицкдшлвц ч=-2 йщнгдфкыф,
−4 =A + 0 ⇒ A =−4 ,
x = 2 йщнгдфкыф, 0 =−4 + 4 B ⇒ B =1 фдфкэй.
x−2 4 1
Иудцдшлдц, =
− + . Игкфвфт
x + 4x + 4
2
( x + 2) 2
x+2
x−2  4 1 
∫x dx =∫  −  dx =∫ (−4( x + 2) +
−2
+
2
+ 4x + 4  ( x + 2)
2
x+2

1 ( x + 2) −1 4
+ ) dx =−4 + ln x + 2 + C = + ln x + 2 + C
x+2 −1 x+2

142
x3 dx
4. ∫ 2 x − 1 штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
x3 2x −1
− 1 1 2 1 1
x3 − x3 x + x +
2 2 4 8
1 2
x
− 2
1 2 1
x − x
2 4
1
x
4

1 1
x−
4 8
1
щдвгхгтвфт,
8
 1 
x3 dx 1 2 1 1  1 3 1 2
∫ 2 x − 1=
∫  2 x + 4 x + 8 + 2 x8− 1  dx= 6 x + 8 x +
 
 
1 1
+ x + ln 2 x − 1 + C фдэкэй.
8 16

x2 + 1 x2 −1 + 2  2  2
5. ∫ x 2 − 1 ∫ x 2 − 1 dx =
dx = ∫ 1 + x 2 − 1  dx =
x+∫ 2 =
x −1
x −1
=
x + ln + C (ифч 2№ дш ьшыфдэт рцддштц)
x +1

143
x4 x4 −1 + 1 x4 −1 dx
∫ x2 −1 ∫ x2 −1
= = ∫ x2 − 1 dx + ∫ x2 − 1 = ∫ ( x + 1) dx +
2
6. dx dx

1 x − 1 x3 1 x −1
+ ln = + x + ln +C
2 x +1 3 2 x +1

x2 + 2x x2 + 2x + 1 −1  1 
7. ∫ ( x + 1)2 dx ∫ ( x + 1)2 dx =
= ∫ 1 − ( x + 1)2  dx =
1
=
x+ +C
x +1

5x2 + 3
8. ∫ dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(2 x + 1)( x 2 + 4)

5x2 + 3 A Bx + C A( x 2 + 4) + ( Bx + C )(2 x + 1)
= + = .
( 2 x + 1) ( x 2 + 4) 2 x + 1 x 2 + 4 (2 x + 1)( x 2 + 4)
Игкфвфт
3 A ( x 2 + 4 ) + ( Bx + C )( 2 x + 1) ⇒ 5 x 2 +=
5 x 2 += 3

= ( A + 2 B ) x 2 + ( B + 2C ) x + ( 4 A + C )

 A + 2B =5

 B + 2C =0 ⇒A=
1, B =2, C =−1 фдэтэк.
4 A + C =
 3
Щтвф

144
5x2 + 3 dx 2x −1 1
∫ ( 2 x + 1) ( x 2 + 4)=
dx ∫ 2x +1 + ∫ x 2
=
+4
dx
2
ln 2 x + 1 +

2 xdx dx 1 1 x
+∫ − ∫ 2= ln 2 x + 1 + ln( x 2 + 4) − arctg + C
x +4
2
x +4 2 2 2

15 x 2 − 4 x − 81 A B D
9. ∫ ( x − 3)( x + 4)( x − 1) dx = x − 3 + x + 4 + x − 1
Ф, И, В цьыфддфкэтэ ефзьфй ъюът йункш-ьъцннцт цьыфддфк
ъыгдгтвфт шыешафвц увцл. Игтгт ъюът ицкфицкдшншт ыфх ецкцаштш
щкефй ьцчкцсц пцешкцкцл ыгкцедцкш ицкфицкдцжвшкцл:
15 x 2 − 4 x − 81= A( x + 4)( x − 1) + B( x − 3)( x − 1) + D( x − 3)( x + 4)
Ыфх ецкцавцлш ьбецкшяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, Ф, И мц В-нц пбкц
фжфхэвфлэ ышыеуь ецтдшнш фдфкэй:
A + B + D = 15

3 A − 4 B + D = −4 , иг ецтдшлдцк ышыеуьштш рцдд уеыцл,
−4 A + 3B − 12 D = −81

=
A 3,=
B 5,=
D 7 фдфкэй.
Иудцдшлдц
15 x 2 − 4 x − 81 dx dx dx
∫ ( x − 3)( x + 4 )( x − 1) dx = 3∫ x − 3 + 5∫ x + 4 + 7 ∫ x − 1 =
= 3ln x − 3 + 5ln x + 4 + 7 ln x − 1 +=
C

= ln ( x − 3)3 ( x + 4 ) ( x − 1)7 + C
5

145
x 4 − 3x 2 − 3x + 2
10. ∫ x3 − x 2 − 2 x dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
Штеуйкфдфдеэ шафвцвц ыгкцевцлш ющчрцвдштш вцкцсцыш
ьцчкцсвцлштвцт ибнъл щдвгхгтвфт, ыгкцеш ьцчкцсц ибдцкцл
ефь ршыыцтш фнэкфй:
x 4 − 3x 2 − 3x + 2 x+2
= x +1−
x − x − 2x
3 2
x( x − x − 2)
2

Иудцдшлдц,
x 4 − 3x 2 − 3x + 2 ( x + 2 ) dx
∫ x3 − x 2 − 2 x dx =∫ ( x + 1) dx − ∫ x( x − 2)( x + 1)
Тцешсцвц фдэтьэж въяпът лцыкш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
x+2 A B D
=+ +
x( x − 2) x x − 2 x + 1
Игкфвфт x + 2= A( x − 2)( x + 1) + B ( x + 1) x + D ( x − 2) x .

Ыфх мц ыщд ецкцадцкц фквэсэд щдфкфй=x 0,=x 2 мц x = −1


(ьцчкцсшт лблдцкш) йшньцедцкштш йщныфй,
2 1
A=
−1, B = , D =фдфкэй.
3 3
Иудцдшлдц,
x 4 − 3x 2 − 3x − 2 dx 2 dx 1 dx
∫ x3 − x2 − 2 x dx =∫ ( x + 1) dx + ∫ x − 3 ∫ x − 2 − 3 ∫ x + 1 =
x2 2 1
= + x + ln x − ln x − 2 − ln x + 1 + C
2 3 3

146
3x + 5
11. ∫x 3
− x2 − x + 1
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Игкфвф x 3 − x 2 − x + 1 = x 2 ( x − 1) − ( x − 1) = ( x − 1)( x 2 − 1) =

=
( x − 1) 2 ( x + 1) щдвгхгтвфт,
3x + 5 A B C
= + + ⇒ 3 x +=
5
x − x − x + 1 x − 1 ( x − 1)
3 2 2
x +1
= A( x − 1)( x + 1) + B( x + 1) + C ( x − 1) 2
x = 1 olduqda 8 = 2 B ⇒ B = 4,
x=−1 olduqda 2 =4C ⇒ C =1 ,
2
1 1
x =0 olduqda 5 =− A + B + C ⇒ 5 =− A + 4 + ⇒ A=
2 2
фдфкэй. Щтвф
3x + 5 1 dx dx 1 dx
∫x 3
− x − x +1
2
− ∫
dx =
2 x −1
+ 4∫ + ∫
( x − 1) 2 x + 1
2
=

1 4 1 1 x +1
=− ln x − 1 − + ln x + 1 + C = ln −
2 x −1 2 2 x −1
4
− +C
( x − 1) 2

xdx
12. ∫ ( x + 1) ( x + 2)
2 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкшт сцьш


жцлдштвц пбыецкцл:

147
x A B C D
= + + + .
( x + 1) ( x + 2)
2 2
x + 1 ( x + 1) 2
x + 2 ( x + 2) 2
Игкфвфт
x = A( x + 1)( x + 2) 2 + B( x + 2) 2 + C ( x + 1) 2 ( x + 2) + D( x + 1) 2
фдфкэй.
x = 0 olduqda 0 = 4 A + 4 B + 2C + D,
x = 1 olduqda 1 = 18 A + 9 B + 12C + 4 D ецтдшлдцкш фдэтэк.
Вшпцк ецкцавцт x = −2 щдвгйвф −2 =D, x =−1 щдвгйвф
−1 =B фдэтвэхэтвфт, иг шафвцдцкш ецтдшлдцквц тцяцкц фдыфй,
A = 3, C = −3 фдфкэй.
Иудцдшлдц,
xdx  3 1 3 2 
∫ ( x + 1) ( x + 2) = ∫  x + 1 − ( x + 1)
2 2 2
− − dx=
x + 2 ( x + 2) 2 
1 2
= 3ln x + 1 + − 3ln x + 2 + +=
C
x +1 x+2
x +1
3
1 2
= ln + + +C
x+2 x +1 x + 2

xdx
13. ∫x 3
+1
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x3 + 1 = ( x + 1) ( x 2 − x + 1) щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш


фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц мгкгйдфкф фнэкфй:

148
x A Bx + D
= + 2 .
x +1 x +1 x − x +1
3

Игкфвфт
x = A ( x 2 − x + 1) + ( Bx + D ) ( x + 1) ⇒ x = ( A + B ) x2 +
+ (− A + B + D) x + ( A + D)
Ицкфицкдшншт ыфх мц ыщд ецкцаштвц вцншжцтдцкшт (унтш
1 1 1
вцкцсцвцт) цьыфддфкэ ицкфицкдцжвшкыцл, A =
− ; B=; D=
3 3 3
фдфкэй.
Иудцдшлдц ,
xdx 1 dx 1 x +1 1
∫x 3
+1
=− ∫ + ∫ 2
3 x +1 3 x − x +1
dx =− ln x + 1 +
3
1 x +1
+ ∫
3  2
1 3
dx
x−  +
 2 4
1
Ыщтгтсг штеуйкфдвф x − =
t цмцядцьцыш уеыцл,
2
1
t + +1
x +1 tdt 3 dt
∫  1 2 3 dx =∫ 2 2 3 dt =∫ 2 3 + 2 ∫ 2 3 =
t + t + t +
x−  + 4 4 4
 2  4

1  2 3 2t 1
= ln  t +  + 3 arctg = +C ln x 2 − x + 1 +
2  4 3 2

149
2x −1
+ 3 arctg + C фдфкэй.
3

=− ln x + 1 + ln ( x 2 − x + 1) +
xdx 1 1
Вуьцдш ∫x
3
+1 3 6

3 2x −1
+ arctg +C
3 3

dx
14. ∫ x ( x + 1) штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
2

1 A B C
= + + 2 жцлlштвц нфяфкфй ицкфицкдшншт
x ( x + 1) x + 1 x x
2

ыщд ецкцаштш щкефй ьцчкцсц пцешкцл, ыфх мц ыщд ецкцавцлш


лцыкдцкшт ыгкцедцкштш ицкфицкдцжвшкцл:
1 = Ax 2 + Bx 2 + Bx + Cx + C ⇒
1 = ( A + B ) x2 + ( B + C ) x + C
Ющчрцвдшдцкшт ицкфицкдшнш йфнвфыэтф пбкц:
A + B = 0
  B = −1
 B + C= 0 ⇒ 
C = 1  A= C= 1

Иг рфдвф мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ жцлдц въжък.
dx dx dx dx
∫ x ( x + 1)= ∫ x + 1 − ∫
2
x
+ ∫ 2= ln x + 1 − ln x −
x

1 x +1 1
− =+ C ln − +C
x x x

150
x3 + x 2 + x + 2
15. ∫ 4 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
x + 3x 2 + 2
x3 + x 2 + x + 2 x3 + x 2 + x + 2 Ax + B Cx + D
= 2 = 2 + ⇒
x + 3x + 2
4 2
( x + 1)( x + 2 ) x + 1 x 2 + 2
2

x 3 + x 2 + x + 2= ( Ax + B ) ( x 2 + 2 ) + ( Cx + D ) ( x 2 + 1) ⇒
x3 + x 2 + x + 2= Ax3 + Bx 2 + 2 Ax + 2 B + Cx3 + Dx 2 + Cx + D ⇒
x3 + x 2 + x + 2 = ( A + C ) x3 + ( B + D) x 2 + (2 A + C ) x + 2 B + D .
Ыщтгтсг ицкфицкдшлвцт
A + C = 1
B + D =
 1
 ⇒ A= 0, B= 1, C= 1, D= 0 фдфкэй.
 2 A + C = 1
2 B + D = 2

Игкфвфт
x3 + x 2 + x + 2 dx x
∫ x 4 + 3x 2 + 2 dx =
∫ x 2 + 1 + ∫ x 2 + 2 dx =
arctg x +

+ ln ( x 2 + 2 ) + C
1
2

x2 + x + 2
16. ∫ dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(x + 2 x + 3)
2 2

151
x2 + x + 2 Ax + B Cx + D
=2 + ⇒
(x + 2 x + 3) x + 2 x + 3 ( x 2 + 2 x + 3)2
2 2

x 2 + x + 2 = ( Ax + B)( x 2 + 2 x + 3) 2 + ( Cx + D ) ( x 2 + 2 x + 3)

x 2 + x + 2= Ax3 + ( 2 A + B ) x 2 + ( 3 A + 2 B + C ) x + 3B + D

Щтвф
= A 0= A 0
2 A + B 1 =
= B 1
 
 ⇒ 
3 A + 2 B + C =
1 C = −1
3B + D 2 =
=  D 1 .
Игкфвфт
x2 + x + 2 dx x +1
∫ x 2 += dx ∫x −∫ dx
( 2 x + 3) + 2x + 3 ( x + 2 x + 3)
2 2 2 2

Иг штеуйкфддфкэ фнкэ-фнкэдэйвф руыфидфнфй:

dx dx 2 x +1
∫ x2 + 2x + 3
= ∫=
  x +1   2
2
arctg
2
2 1 +   
  2  

x +1
∫ dx штеуйкфдэ ъюът t = x2 + 2 x + 3
(x + 2 x + 3)
2 2

цмцядцьцыш
увцл, щтвф dt =( 2 x + 2 ) dx =2( x + 1)dx мц нф

152
1
( x + 1)dx = dt .
2
Щ рфдвф
x +1 1 1 1 1
∫ dx = ∫ t −2 dt =− ⋅ =−
2 ( x 2 + 2 x + 3)
( x 2 + 2 x + 3)
2
2 2 t

Вуьцдш

x2 + x + 2 2 x +1 1
∫ dx = arctg + + C щдгк.
(x + 2 x + 3) 2 2( x + 2 x + 3)
2 2
2 2

x2 + x + 1
17. ∫ dx inteqralэтэ руыфидфнфй.
( x − 2)3
x2 + x + 1 A B C
= + +
( x − 2) 3
x − 2 ( x − 2) ( x − 2)3
2

Игкфвфт x 2 + x + =
1 A( x − 2) 2 + B( x − 2) + C
1 Ax 2 + ( B − 4 A ) x + 4 A − 2 B + C
мц нф x 2 + x +=

Щтвф
= A 1= A 1
 
B − 4 A= 1 ⇒ B= 5
 4 A − 2 B=
+C 1 =
 C 7
Иудцдшлдц,
x2 + x + 1  1 5 7 
∫ ( x − 2)3 dx = ∫  x − 2 + ( x − 2)2 + ( x − 2)3  dx =

153
 1 −3  5( x − 2) −1
∫  x − 2
−2
= + 5( x − 2) + 7( x − 2)  dx= ln x − 2 + +
 −1
7( x − 2) −2 5 7
+ + C= ln x − 2 − − +C
−2 x − 2 2( x − 2) 2

x2 − 5x + 9
18. ∫ ( x − 1) ( x 2 2
+ 2x + 2)
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x2 − 5x + 9 A B Cx + D
= + + 2
( x − 1) ( x + 2 x + 2 ) x − 1 ( x − 1) x + 2 x + 2
2 2 2

x 2 − 5 x + 9 = A( x − 1) ( x 2 + 2 x + 2 ) + B ( x 2 + 2 x + 2 ) +

+ ( Cx + D ) ( x − 1) 2 .
Ыфх ецкцавц щчжфк рцвдцкш шыдфр увцкцл ющчрцвдшдцкшт
ицкфицкдшнш йфнвфыэтэ ецеишй уеыцл,
7 7 21
A=
− , B ==
1, C , D =фдфкэй.
5 5 5
x2 − 5x + 9 7 dx dx
Щтвф ∫ ( x − 1) ( x 2 2
+ 2x + 2)
− ∫
dx =
5 x −1
+∫
( x − 1) 2
+

7 x+3 7 1 7 x+3
+ ∫
5 x + 2x + 2
2
dx =− ln x − 1 −
5
+ ∫ 2
x −1 5 x + 2x + 2
dx .

Ыщтгтсг штеуйкфдвф t= x + 1 цмцядцьцыш увцл, щтвф


dt = dx , x + 2 x + 2 = t + 1 щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф
2 2

тцяцкц фдыфй,

154
x+3 t+2 tdt dt 1
∫x 2
+ 2x + 2
=dx ∫t 2
=
+1
dt ∫t 2
+1
+ 2∫ 2 = ln(t 2 + 1) +
t +1 2

ln ( x 2 + 2 x + 2 ) + 2 arctg( x + 1) + C щдфк.
1
+2 arctg t=
+C
2
Иудцдшлдц,
x2 − 5x + 9 7 1
∫ ( x − 1) ( x2 2
+ 2x + 2)
dx =−
5
ln x − 1 −
x −1
+

ln ( x 2 + 2 x + 2 ) + arctg( x + 1) + C
7 14
+
10 5

dx
19. ∫ x(1 + x ) 2 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 A Bx + C Dx + E
=+ +
x(1 + x )
2 2
x 1 + x 2 (1 + x 2 ) 2
1 = A(1 + x 2 ) 2 + ( Bx + C ) x(1 + x 2 ) + x ( Dx + E ) ⇒

1= ( A + B ) x 4 + Cx3 + ( 2 A + B + D ) x 2 + ( C + E ) x + A
= A + B 0 = A 1
C = 0  B = −1
 
Игкфвфт 2 A + B + D = 0 ⇒ C = 0 фдэкэй.
C + E = 0 D = −1
 
=  A 1=  E 0

 
dx 1− x − x
Щтвф ∫ x(1 + x 2 )2 ∫  x 1 + x 2 1 + x 2 2  dx =
= − ln x −
 ( )

155
1 1 1
− ln 1 + x 2 + ⋅ +C
2 2 1 + x2

dx
20. ∫ 1+ x 4
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

( )
2
1 + x 4 =1 + 2 x 2 + x 4 − 2 x 2 =(1 + x 2 ) 2 − 2x =

( )( )
= x 2 − 2 x + 1 x 2 + 2 x + 1 olduхundan,

1 Ax + B Cx + D
=2 + 2 ⇒
1+ x 4
x − 2x +1 x + 2x +1

1= ( A + C ) x3 + ( )
2 A + B − 2C + D x 2 +

(
+ A + 2B + C − 2D x + B + D )
 2
A = −
 4
 A+C = 0
  1
 B=
 2 A + B − 2C + D =
0  2
Щтвф  ⇒ 
 A + 2B + C − 2D = 0 C= 2
 B+D =  4
 0

 D=1 .
 2
2 1 2 1
− x+ x+
dx
Вуьцдш ∫
1 + x4 ∫ x2 − 2 x + 1 ∫ x 2 4+ 2 x 2+ 1 dx =
= 4 2 dx +

156
2 x− 2 2 x+ 2
=
− ∫
4 x − 2x +1
2
dx + ∫
4 x + 2x +1
2
dx =

2 2x − 2 − 2 2 2x + 2 + 2
=

8 ∫ x − 2x +1
2
dx +
8 ∫ x2 + 2 x + 1
dx =

=−
8
2
( )
1
ln x 2 − 2 x + 1 + ∫
4 
dx

2
+
2 1
x−  +
 2  2

+
2
( 1
)
ln x 2 + 2 x + 1 + ∫
4 
dx
2
=
8 2 1
x+  +
 2  2

2 x2 + 2 x + 1 2 2x − 2
= ln 2 + arctg +
8 x − 2x +1 4 2

2 2x + 2 2 x2 + 2x + 1
+ =
arctg +C ln 2 +
4 2 8 x − 2x +1

2 2x − 2 2x + 2 
+  arctg + arctg +C =
4  2 2 

2 x2 + 2x + 1 2 2x
= ln 2 + arctg +C
8 x − 2x +1 4 1 − x2

xdx
21. ∫x 4
+ 6 x2 + 5
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

157
(x + 3) − 4 . Щтвф
2
x 4 + 6 x 2 + 5= 2

xdx xdx
∫x =∫ ;
+ 6x + 5 ( )
4 2 2
x 2
+ 3 − 4

x2 + 3 =t цмцядцьцыш увцл. Иг рфдвф 2xdx = dt мц

xdx 1 dt 1 1 t −2 1 x2 + 1
∫ =
2 ∫ t2 − 4 2 4 t + 2
= ⋅ ln + C = ln +C
(x + 3) − 4 8 x2 + 5
2 2

x5
22. ∫ dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(3 + 2x ) 2 3

1
t цмцядцьцыш увцл, щтвф xdx =
Игтгт ъюът 3 + 2x 2 = dt
4

( t − 3)
2
1
⋅ dt
x5 x 4 xdx
мц ∫ = dx ∫ 3 + 2 x2 3
= ∫ 4
= 4
(3 + 2 x2 ) ( )
3
t3

1 t 2 − 6t + 9 1 1 6 9 
=
16 ∫ t 3
=
dt
16 ∫  t t 2 t 3 
 − + = dt

1 6 9 
=  ln t + − 2 =+C
16  t 2t 

158
 
ln ( 3 + 2 x 2 ) +
1 6 9  + C фдэкэй.
= −
16  3 + 2 x 2 2 ( 3 + 2 x 2 )2 
 

3x 2 + 8
23. ∫ x3 + 4 x 2 + 4 x dx ;
( )
Игкфвф x 3 + 4 x 2 + 4 x = x x 2 + 4 x + 4 = x ( x + 2 )
2

щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц


лцыкдцкшт сцьш лшьш пбыецкцл:
3x 2 + 8 A B C
=+ +
x ( x + 2) x x + 2 ( x + 2 )2
2

Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш x ( x + 2 ) -тф мгкфй:


2

3 x 2 + 8 = A ( x + 2 ) + Bx ( x + 2 ) + Cx = ( A + B ) x2 +
2

+ ( 4 A + 2B + C ) x + 4 A
Ыфх ецкцавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, Ф, И мц С – нц пбкц
фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш фдэкэй:
A + B = 3

4 A + 2 B + C =
0
4 A = 8

Иг ышыеуьш рцдд уtsцл, A = 2 , B = 1 , C = −10 фдэкэй.
Иудцдшлдц,

159
( 3x 2
+ 8 ) dx
2 1 10  dx
∫ x3 + 4 x 2 + 4 x ∫  x x + 2 ( x + 2 )2  dx =2∫ x +
=  + −
 
dx
− 10 ∫ ( x + 2 ) d ( x + =
2 ) 2 ln x + ln x + 2 +
−2
+∫
x+2
10
+ +C .
x+2

2 x5 + 6 x3 + 1
24. ∫ x 4 + 3x 2 dx ;
Лцыкшт ыгкцештш щтгт ьцчкцсштц ибдцкцл, ефь ршыыцтш
фнэкфй:
2 x5 + 6 x3 + 1 1
= 2x + 4
x + 3x
4 2
x + 3x 2
x 4 + 3 x 2= x 2 ( x 2 + 3) щдвгхгтг тцяцкц фдфкфй, тцешсцвц
фдэтьэж въяпът лцыкш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
1 A B Cx + D
= + 2+ 2
x ( x + 3) x x
2 2
x +3

Игкфвфт = ( ) ( )
1 Ax x 2 + 3 + B x 2 + 3 + ( Cx + D )=
x2

= ( A + C ) x3 + ( B + D ) x 2 + 3 Ax + 3B
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштвц унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, A+C = 0,
1
B+D = 0 , 3 A = 0 , 3B = 1 мц нф A = 0 , B = , C = 0 ,
3
1
D = − фдфкэй.
3

160
2 x5 + 6 x3 + 1  1 
Вуьцдш ∫ x 4 + 3x 2 dx =+
∫  2 x x 4 + 3x 2 dx =
 1 1  1 −2
= ∫  3x 3 ( x 2 + 3)  dx = 2∫ xdx + 3 ∫ x dx −
 2 x + 2

 
1 dx 1 1 x
− ∫
3 x +3
2
= x2 − −
3x 3 3
arctg
3
+C

x3 + 4 x 2 − 2 x + 1
25. J = ∫ x4 + x
dx ;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ фквэсэддэйдф ыфвц лцыкдцкц


фнэкфй:
x 4 + x= x ( x3 + 1)= x ( x + 1) ( x 2 − x + 1) ;

x3 + 4 x 2 − 2 x + 1 A B Cx + D
=+ + 2 ;
x ( x + 1) ( x − x + 1) x x + 1 x − x + 1
2

1 A ( x 3 + 1) + Bx ( x 2 − x + 1) +
x 3 + 4 x 2 − 2 x +=

+ ( Cx + D ) ( x 2 + x ) = ( A + B + C ) x3 + ( C + D − B ) x 2 +
+ ( B + D) x + A ;

 A=
+ B+C 1 =  A 1
C + D − B = B =−2
 4 
 ⇒ 
 B+D = −2 C= 2

= A 1=  D 0 .

161
x3 + 4 x 2 − 2 x + 1 dx dx
Иудцдшлдц, ∫ x +x
4 ∫
dx =
x
− 2∫
x +1
+

xdx
+2 ∫ = ln x − 2 ln x + 1 + 2 J1
x − x +1
2

Игкфвф

 1 1  1
 x− + 2  x −  dx
J1 ∫=
xdx  2 2 1  2
=
x − x +1
2 ∫ 
= 2
1 3
dx ∫
2  2
1 3
+
x−  + x−  +
 2 4  2 4

2x −1
ln ( x 2 − x + 1) +
1 dx 1 1
+ ∫
2  2

=

2
2 3
arctg
3
+ C.
1 3
x−  + 
 2  2 
Фдэтьэж шафвцтш нукштц нфяsфй,
2x −1
J= ln x − 2 ln x + 1 + ln ( x 2 − x + 1) +
1
arctg + C=
3 3
x ( x 2 − x + 1) 2 2x −1
= ln + arctg + C щдфк.
( x + 1)
2
3 3

162
Еуые-2

x3 + 1
1. ∫ x3 − 5 x 2 + 6 xdx ;
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

=
x3 + 1 (=
x − 5x + 6 x ) + 5x − 6 x + 1
3 2 2

x3 − 5 x 2 + 6 x x3 − 5 x 2 + 6 x
5x2 − 6 x + 1 5x2 − 6 x + 1
=
1+ 3 =
1 + =
x − 5x2 + 6 x x ( x − 2 )( x − 3)
A B C
=1 ++ +
x x −2 x −3
Игкфвф Ф, И мц С цьыфддфкэтэ фжфхэвфлэ унтшдшлвцт ефзьфй
щдфк:
5 x 2 − 6 x + 1= A ( x − 2 )( x − 3) + Bx ( x − 3) + Cx ( x − 2 )
Burada
1
x = 0 щдвгйвф 1 = 6 A ⇒ A = ,
6
9
x = 2 щдвгйвф 9 =
−2 B ⇒ B =
− ,
2
28
x = 3 щдвгйвф шыц C = фдэтэк.
3
x3 + 1
Иудцдшлдц, ∫ x3 − 5 x 2 + 6 xdx =
1 9 28
= x + ln x − ln x − 2 + ln x − 3 + C ( x ≠ 0; 2;3)
6 2 3

163
x4
2. ∫ x 4 + 5 x 2 + 4 dx ;
Лцыкшт ыгкцештш щтгт ьцчкцсштц ибдцкцл ефь ршыыцтш фнэкфй:
x4 5x2 + 4 5x2 + 4
=
1 − =
1 −
x4 + 5x2 + 4 x4 + 5x2 + 4 ( x 2 + 1)( x 2 + 4 )
Шлштсш ещздфтфтэ фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфdц лцыкдцкц фнэкфй:
−5 x 2 − 4 Ax + B Cx + D
= + 2
x + 5x + 4 x2 + 1
4 2
x +4
( )
Ицкфицкдншт рцк шлш ецкцаштш x 4 + 5 x 2 + 4 шафвцыштц мгкфй:

−5 x 2 − 4= ( Ax + B ) ( x + 4 ) + ( Cx + D ) ( x
2 2
+ 1)
Ыфх ецкавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл Ф, И, С, В – нц пбкц
фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй:
x3 0= A + C
x2 −5 = B + D
x =0 4A + C
x0 −4= 4 B + D
1 16
Игкфвфт A= C= 0 , B = , D= − фдэтэк. Щтвф
3 3
x4 1 8 x
∫ x 4 + 5 x 2 + 4 dx =
x + arctg x − arctg + C
3 3 2

164
xdx
3. ∫x 3
− 3x + 2
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:


x x A B C
= = + +
x − 3x + 2 ( x − 1) ( x + 2 ) ( x − 1) x −1 x + 2
3 2 2

Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ( x − 2 ) ( x + 2 ) - нц мгкфй:


2

x= A ( x + 2 ) + B ( x − 1)( x + 2 ) + C ( x − 1)
2

1
Ыщтгтсг ицкфицкдшлвц x = 1 щдвгйвф 1 = 3 A ⇒ A = ,
3
2
x = −2 щдвгйвф −2 =9C ⇒ C =− , x = 0 щдвгйвф
9
2
0 = 2 A − 2 B + C ⇒ B = фдэкэй.
9
Иудцдшлдц,
xdx 1 2 2
∫x 3
− 3x + 2
=− + ln x − 1 − ln x + 2 + C =
3 ( x − 1) 9 9

1 2 x −1
− + ln +C ( x ≠ 1; x ≠ 2 ) .
3 ( x − 1) 9 x + 2

dx
4. ∫ ( x + 1)( x + 2 ) ( x + 3)
2 3
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ лшьш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

165
1 A B C
= + + +
( x + 1)( x + 2 ) ( x + 3)
2 3
x + 1 ( x + 2) ( x + 2)
2

D E F
+ + +
( x + 3) ( x + 3) x+3
3 2

Игкфвфт 1 = A ( x + 2 ) ( x + 3) + B ( x + 1)( x + 3) +
2 3 3

+C ( x + 1)( x + 3) ( x + 2 ) + D ( x + 1)( x + 2 ) +
3 2

+ E ( x + 1)( x + 2 ) ( x + 3) + F ( x + 1)( x + 2 ) ( x + 3)
2 2 2

Ыщтгтсг ицкфицкдшлвц фквэсэд щдфкфй x =−1, − 2, − 3


1 1
йшньцедцкштш нукштц нфяыфй, A =, B=
−1, D =
− фдфкэй.
8 2
Вшпцк ецкцавцт x5 , x 4 , x3 вцншжцтдцкштшт цьыфддфкэтэ
ицкфицкдцжвшкыцл, вшпцк цьыфддфкэ ефзьфй ъюът фжфхэвфлэ
жцлшдвц ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй:
0 = A + C + F ,

0= 13 A + B + 12C + E + 11F ,
0= 67 A + 10 B + 56C + D + 8 E + 47 F .

1
Ишкштсш ецтдшлвцт F =−C − . Иг йшньцеш 2-сш мц 3-съ
8
3
ецтдшлвц тцяцкц фдыфй, C + E =, 9C + 8 E = 8 фдфкэй. Фдэтфт
4
5 17
ецтдшлдцк ышыеуьштш рцдд уеыцл, C = 2 , E = − , F = −
4 8
фдфкэй.
Иудцдшлдц,

166
dx 1 1
∫ ( x + 1)( x + 2 ) ( x + 3=
)
2 3
8
ln x + 1 +
x+2
+ 2 ln x + 2 +

1 1 5 17
+ + − ln x + 3 + C =
4 ( x + 3) 4 ( x + 3) 8
2

9 x 2 + 50 x + 68 1 ( x + 1)( x + 2 )
16

= + ln +C
4 ( x + 2 )( x + 3) 8 ( x + 3)
2 17

( x ≠ −3; − 2; − 1)

dx
5. ∫ (x 2
− 4 x + 4 )( x 2 − 4 x + 5 )
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:


1 1
= =
( x − 4 x + 4 )( x 2 − 4 x + 5)
2
(
( x − 2) ( x − 2) + 1
2 2
)
=
(( x − 2) + 1) − (=
2
x − 2)
2
1

1
( x − 2 ) ( ( x − 2 ) + 1) ( x − 2) ( x − 2) +1
2 2 2 2

dx 1
Щтвф ∫ (x 2
− 4 x + 4 )( x − 4 x + 5 )
2
=

x−2

− arctg ( x − 2 ) + C ( x ≠ 2) .

167
dx
6. ∫ x (1 + x ) (1 + x + x ) ;
2

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:


1 A B Cx + D
=+ +
x (1 + x ) (1 + x + x ) x 1 + x 1 + x + x
2 2

Игкфвфт
( ) ( ) (
1= A (1 + x ) 1 + x + x 2 + Bx 1 + x + x 2 + ( Cx + D ) x + x 2 )
Ыфх ецкцавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, Ф, И, С, В–yц пбкц
фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш фдэкэй:
x3 0 = A + B + C
x2 0 = 2 A + B + D + C
x 0 = 2A + B + D
x0 1 = A
Игкфвфт A = 1 , B = −1 , C = 0 , D = −1 . Вуьцдш
dx x 2 1+ 2x
∫ x (1 + x ) (1 + x + x ) =
2
ln
1+ x

3
arctg
3
+C

( x ≠ 1, x ≠ 0 )
(Рцйшйцецт

 1
dx+ 
dx  2 2 2x +1
∫ 1 + x + x 2 ∫=
=

2
1 3 3
arctg
3
)
x+  +
 2 4

168
dx
7. ∫ 1+ x 3
;

x3 + 1 = ( x + 1) ( x 2 − x + 1) щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш


фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
1 1 A Bx + C
= = +
1 + x3 ( )
(1 + x ) 1 − x + x 2 x + 1 x 2 − x + 1
Buradan=
1 A( x 2
− x + 1) + ( Bx + C )( x + 1)
Saх ецкцавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, Ф, И, С–нц пбкц
фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй:
x 2 0= A + B
x 0 =− A + B + C
x 0 1= A + C
1 1 2
Щтвф A = , B = − , C = . Иудцдшлдц, x ≠ 1 щдвгйвф
3 3 3
dx 1 1 x−2 1
∫ 1 +=
x 3
3
ln x + 1 − ∫ 2
3 x − x +1
=dx
3
ln x + 1 −

 1
 x −  dx
− ∫ 2
1 2 1 dx 1
+ ∫ = ln x + 1 −
3 x − x +1 2  2
1 3 3
x−  +
 2 4
2x −1
1
6
(
− ln x 2 − x + 1 +
1
3
arctg )3
+C =

169
( x + 1) + 1 arctg 2 x − 1 + C
2
1
= ln 2
6 x − x +1 3 3

xdx
8. ∫x
3
−1
;

x3 − 1 = ( x − 1) ( x 2 + x + 1) щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш


фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
x 1 A Bx + C
= = + 2
x −1
3
(2
)
( x − 1) x + x + 1 x − 1 x + x + 1
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ( x − 1) ( x 2 + x + 1) шафвцыштц
мгкфй:

( )
x A x 2 + x + 1 + ( Bx + C )( x − 1)
=
Saх ецкцавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, Ф, И, С–нц пбкц
фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй:
x 2 0= A + B,
1 1 1
x 1 =A − B + C , A = , B =− ,C =
3 3 3
x0 0= A − C.
xdx 1 1 x −1
Иудцдшлдц, ∫x 3
= ln x − 1 − ∫ 2
−1 3 3 x + x +1
=dx

1 1 1 2x +1
= ln x − 1 − ln x 2 + x + 1 + arctg +=
C
3 6 3 3

170
( x − 1) + 1 arctg 2 x + 1 + C
2
1
= ln 2 ( x ≠ 1)
6 x + x +1 3 3

dx
9. ∫x 4
−1
;

Фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц юумшкьцдцк увцл:

=
1 x2 + 1 − x2 −1
=
(
1

) (
1 )
x −1 2 x +1 x −1
4 2 2
( )(
2 x −1 2 x2 + 1
2
) ( ) ( )
dx 1 x −1 1
Щтвф= ∫x ln − arctg x + C ( x ≠ ±1)
4
−1 4 x +1 2

dx
10. ∫x 4
+ x2 + 1
;

Ыфвц юумшкьцдцк увцл:

( )
2
x4 + x2 + 1 = x4 + 2x2 + 1 − x2 = x2 + 1 − x2 =

= (x 2
)(
− x + 1 x2 + x + 1 )
Ицкфицкдшншт ыфх ецкцаinвцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш
вцкцсц-вцт щдфт вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкцл:
x 3 0= A + C ,
x 2 0 =− A + B + C + D,
x 0 = A − B + C + D,
x 0 1= B + D.

171
1
Игкфвфт A =B =−C =D =
2
Иудцдшлдц,
dx 1 x +1 1 x −1
∫x 4
= ∫ 2
+ x +1 2 x + x +1
2
dx − ∫ 2
2 x − x +1
dx =

1 x2 + x + 1 1  2x +1 2x −1 
= ln 2 +  arctg + arctg +C.
4 x − x +1 2 3  3 3 

dx
11. ∫x 6
+1
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц юумшкцл:

1
=
( x 4 + 1) + (1 − x 4 )
=
x4 + 1
+
1 − x4
=
x6 + 1 2 ( x 6 + 1) 2 ( x 6 + 1) 2 ( x 6 + 1)

=
( x − x + 1) + x + (1 − x )(1 +=
4 2 2
x ) 2 2

2 ( x + 1)( x − x + 1)
2 4 2
2 ( x + 1) 6

1 x2 1 − x2
= + +
2 ( x 2 + 1) 2 ( x 6 + 1) 2 ( x 4 − x 2 + 1)
Ишкштсш шлш ещздфтфт фыфтдэйдф штеуйкфддфтэк. Ъюътсъ
ещздфтфтэ шыц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
1 − x2 Ax + B Cx + D
= + 2
2 ( x − x + 1) x + 3 x + 1 x − 3 x + 1
4 2 2

( Ax + B ) ( x 2 − ) ( )
x2 1
мц нф − + = 3x + 1 + ( Cx + D ) x 2 + 3x + 1
2 2

172
Щтвф
x3 0= A + C ,
1
x2 − = − 3 A + B + 3C + D,
2
x 0 = A − 3B + C + 3D,
1
x0 = B + D.
2
1 1
Игкфвфт A =−C = , B= D= .
2 3 4
1 1 x2
Игтф пбкц вц = + +
x 6 + 1 2 ( x 2 + 1) 2 ( x 6 + 1)

3 3
x+ x−
1 2 1 2
+ −
2 3 x + 3x + 1 2 3 x − 3x + 1
2 2

Фдэтьэж иг ицкфицкдшнш штеуйкфддфыфй, фжфхэвфлэ тцешсцдцкш


фдфкэй:

dx 1 1 1 x 2 + 3x + 1
∫ x6 + 1 2
= + + +C.
3
arctg x arctg x ln
6 4 3 x 2 − 3x + 1

dx
12. ∫x 5
− x + x3 − x 2 + x − 1
4

Ыфвц юумшкьцдцк фзфкфй:


1 x 4 ( x − 1) + x 2 ( x − 1) + ( x − 1=
x5 − x 4 + x3 − x 2 + x −= )

173
( x − 1) ( x 4 + x 2 + 1) =
= ( x − 1) ( x 2 + x + 1)( x 2 − x + 1)
щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц
лцыкдцкц фнэкфй:
1 A Bx + C Dx + E
= + 2 + 2
x − x + x − x + x −1 x −1 x + x +1 x − x +1
5 4 2 3

Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ( x − 1) ( x 2 + x + 1)( x 2 − x + 1)


шафвцыштц мгкыфй,

1 A ( x 4 + x 2 + 1) + ( Bx + C )( x − 1) ( x 2 − x + 1) +
=

+ ( Dx + E ) ( x3 − 1) унтшдшнштш фдэкэй.
Saх ецкцавцлш ьбецкцяцдцкш фюфкфй унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, фжфхэвфлэ жцлшдвц
ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй:
x4 0 = A + B + D,
x 0=
3
−2 B + C + E ,
x 2 0 =A + 2 B − 2C ,
x 0 =− B + 2C − D,
x0 1 = A − C − E
1 1 1
Игкфвфт A =− B = , C = − , D = 0, E = − .
3 6 2
Иудцдшлдц,
dx 1 1
∫x 5 4 3 2
= ln x − 1 − ln x 2 + x + 1 −
− x + x − x + x −1 3 6

174
( x − 1) − 1 arctg 2 x − 1 + C
2
1 2x −1 1
− arctg = +C ln 2
3 3 6 x + x +1 3 3

( x ≠ 1)

x4 − 3
13. ∫ x ( x8 + 3x 4 + 2 ) dx ;
x 4 = t цмцядцьцыш увцл. Щтвф мукшдьшж штеуйкфд фжфхэвфлэ
жцлдц въжък:
x4 − 3 1 ( t − 3) dt
∫ x ( x8 + 3x 4 + 2 ) dx = 4 ∫ t ( t + 1)( t + 2 ) .
штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
( t − 3) =A + B + C .
t ( t + 1)( t + 2 ) t t + 1 t + 2

Игкфвфт t − 3 = A ( t + 1)( t + 2 ) + Bt ( t + 2 ) + Ct ( t + 1) .

Фквэсэд щдфкфй t = 0, − 1, − 2 йшньцедцкштш нукштц нфяыфй,


3 5
A = − , B = 4 , C = − фдфкэй.
2 2
Иудцдшлдц,
x4 − 3 3 5
∫ x ( x8 + 3x 4 + 2 ) dx =− 8 ln t + ln t + 1 − 8 ln t + 2 + C =

− ln x 4 + ln ( x 4 + 1) − ln ( x 4 + 2 ) + C
3 5
= ( x ≠ 0)
8 8

175
(x 3
− 3) dx
14. ∫x 4
+ 10 x 2 + 25
;

x 4 + 10 x 2 + 25 = ( x 2 + 5 )
2
Лцыкшт ьцчкцсштшn щдвгхгтг
тцяцкц фдфкфй штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
x3 − 3 Ax + B Cx + D
= +
( x 2 + 5) x + 5 ( x 2 + 5)
2 2 2

Щтвф x 3 − 3= ( Ax + B ) ( x 2 + 5) + Cx + D= Ax 2 + Bx 2 +

+ ( 5 A + C ) x + ( 5B + D )

x3 1= A
x 2
0=B
x = 0 5A + C
x −3= 5 B + D
0

Игкфвфт A = 1 , B = 0 , C = −5 , D = −3 мц вуьцдш
x3 − 3 x 5x + 3
= −
( x + 5) x + 5 ( x 2 + 5)
2 2 2 2

Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш штеуйкфддфнфй:


x3 − 3 xdx xdx dx
∫ x 2 + 5 dx =
∫ x 2 + 5 − 5∫ x 2 + 5 2 − 3∫ x 2 + 5 2
( ) ( )
1 2 xdx 1 d ( x + 5 ) 1
2

ln ( x 2 + 5 )
xdx
Игкфвф ∫= ∫= ∫ =
x +5 2 x +5 2
2 2
x +5
2
2

176
1 ( x + 5)
2 −1

∫ ( x + 5) d ( x +=
5)
1xdx −2
мц ∫ = 2 2
=
( x 2 + 5) 2 −1
2
2

1
= −
2 ( x + 5)
2

Ъюътсъ штеуйкфдэ рцдд уеьцл ъюът x = 5 tg t цмцядцьцыш


увцл. Щтвф dx = 5 sec 2 tdt мц

dx 5 sec 2 tdt 1
∫ x2 + 5 2
= ∫ 25sec4 t 5 =
= ∫ cos 2 tdt
( ) 5

1 1  1 
= ∫ (1 + cos 2t ) dt =  t + sin 2t  =
10 5 10 5  2 

1  x x 5 
=  arctg + 2 
10 5  5 x + 5 
Иудцдшлдц ыщт тцешсцвц фжфхэвфлэ шафвцтш фдэкэй:

(x 3
− 3) dx 1
ln ( x 2 + 5 ) +
5
∫x 4
=
+ 10 x + 25 2
2
2 ( x + 5)
2

3  x 5 
ln ( x 2 + 5 ) +
x 1
−  arctg + 2  =
+C
10 5  5 x +5 2

25 − 3 x 3 x
+ − arctg +C
10 ( x + 5 ) 10 5
2
5

177
3 x 2 − 7 x + 10
15. ∫ ( x 2 + 4 ) ( x − 2 ) dx ;
штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
3 x 2 − 7 x + 10 Ax + B C
= +
( x + 4) ( x − 2) x + 4 x − 2
2 2

Bцкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ьцчкцсвцт фяфв увцл:


3 x 2 − 7 x + 10= A ( x − 2 ) + B ( x − 2 ) + Cx 2 + 4C
Burada x = 2 ; olduqda=
8 4C + 4C , C = 1 olur.
Вшпцк ецацквцт йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтф пбкц
x 2 3= A + C ,
x 0 10 =
−2 B + 4C.
Ецтдшлдцк ышыеуьштш рцдд уеыцл, A = 2 , B = −3 , C = 1 фдфкэй.
Иудцдшлдц,
3 x 2 − 7 x + 10  2x − 3 1  2 xdx
∫ ( x 2 + 4 ) ( x − 2 ) dx =∫  x 2 + 4 + x − 2  dx =∫ x 2 + 4 −

+ ∫ = ln ( x 2 + 4 ) − arctg + ln x − 2 + C
dx dx 3 x
−3∫
x +4
2
x−2 2 2

x2 − x + 2
16. ∫ x 4 − 5 x 2 + 4 dx ;
Штеуйкфдфдеэ шафвцвц лцыкшт ьцчкцсштш мгкгйдфкф фнэкфй:
x4 − 5x2 + 4 = ( x − 1)( x − 2 )( x + 1)( x + 2 ) .
Щтвф иг шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкьфй

178
щдфк:
x2 − x + 2 A B C D
= + + +
( x − 1)( x − 2 )( x + 1)( x + 2 ) x + 1 x − 1 x + 2 x − 2
Bцкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ьцчкцсвцт фяфв увцл:
x 2 − x + 2= A ( x − 1)( x + 2 )( x − 2 ) +
+ B ( x + 1)( x + 2 )( x − 2 ) + C ( x + 1)( x − 1)( x − 2 )
+ D ( x + 1)( x − 1)( x + 2 )
мц нф
2 x3 ( A + B + C + D ) + x 2 ( − A + B − 2C + 2 D ) +
x 2 − x +=

+ x ( −4 A − 4 B − C − D ) + 4 A − 4 B + 2C − 2 D
Bцкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштвц унтш вцкцсцвцт щдфт
вцншжцтдцкшт цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкцл:
x3 0 = A+ B +C + D
x 1 =− A + B − 2C + 2 D
2

x −1 =−4 A − 4 B − C − D
x 0 2 = 4 A − 4 B + 2C − 2 D
Ецтдшлдцк ышыеуьштш рцдд уеыцл,
2 1 2 1
A= , B= − , C= − , D= .
3 3 3 3
x2 − x + 2 2 1 2 1
Щтвф = − − +
x − 5 x + 4 3 ( x + 1) 3 ( x − 1) 3 ( x + 2 ) 3 ( x − 2 )
4 2

Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш штеуйкфддaыфй,

179
x2 − x + 2 2 dx 1 dx 2 dx 1 dx
∫ x 4 − 5 x 2 + 4 dx = 3 ∫ x + 1 − 3 ∫ x − 1 − 3 ∫ x + 2 + 3 ∫ x − 2 =
2 1 2 1
ln x + 1 − ln x − 1 − ln x + 2 + ln x − 2 + C =
3 3 3 3

1 ( x + 1) ( x − 2 )
2

ln + C фдфкэй.
3 ( x − 1)( x + 2 )2

( x − 1) dx
17. ∫ x ( x − 2 )( x + 1)
2 2
;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:


( x − 1) =
A B
+ +
C
+
D
+
F
( x − 2 )( x + 1) x x − 2 ( x + 1) x +1
2 2 2 2
x x
Bцкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш ьцчкцсвцт фяфв увцл:

x − 1 = A ( x − 2 )( x + 1) + Bx ( x − 2 )( x + 1) + Cx 2 ( x + 1) +
2 2 2

+ Dx 2 ( x − 2 ) + Fx 2 ( x + 1)( x − 2 )
Ицкфицкдшлвц фквсэд щдфкфй x = 0 , x = 2 , x = −1
йшньцедцкштш тцяцкц фдыфй, −1 =−2A , 1 = 36C , −2 =−3D мц
1 1 2
нф A = , C= , D = фдфкэй. Иг йшньцедцкш ицкфицкдшлвц
2 36 3
тцяцкц фдыфй,
 1   11   23 
x − 1=  B + F +  x 4 +  − F  x3 +  −3B − 2 F −  x 2 +
 36  9   36 
 3 
+  − − 2 B  x − 1 щдфк. Игкфвф x3 мц x вцншжцтдцкштшт
 2 

180
11 3
цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, −F = 0 , − − 2B =
1 мц
9 2
1 5 1 2 11
вуьцдш A = , B = − , C = , D= , F = .
2 4 36 3 9
( x − 1) dx 1 dx 5 dx 1 dx
Щтвф ∫ x ( x − 2 )( x + 1)
2 2
= ∫ − ∫ + ∫
2 x 4 x 36 x − 2
2
+

2 dx 11 dx 1 5 1
+ ∫
3 ( x + 1) 2
+ ∫
9 x +1
=− − ln x + ln x − 2 −
2x 4 36

2 1 11
− ⋅ + ln x + 1 + C
3 x +1 9
3 x 2 + 5 x + 12
18. ∫ ( x 2 + 3)( x 2 + 1) dx ;
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
3 x 2 + 5 x + 12 Ax + B Cx + D
= + və ya
( x + 3)( x + 1) x 2 + 3 x 2 + 1
2 2

3 x 2 + 5 x + 12= ( Ax + B ) ( x 2 + 1) + ( Cx + D ) ( x 2 + 3)=
= ( A + C ) x3 + ( B + D ) x 2 + ( A + 3C ) x + ( B + 3D )
Bərabərliyin hər iki tərəfində eyni dərəcədən olan
dəyişənlərin əmsallarını bərabərləşdirək:
A + C = 0,
B + D =
 3,

 A + 3C = 5,
 B + 3D =12.

181
5 3 5
Tənliklər sistemini həll etsək, A=
− , B=
− ,C= ,
2 2 2
9
D= alarıq.
2
3 x 2 + 5 x + 12 5x + 3 5x + 9
Onda =
− + və
( x + 3)( x + 1) 2 ( x + 3) 2 ( x2 + 1)
2 2 2

3 x 2 + 5 x + 12 5 xdx 3 dx
∫ ( x 2 + 3)( x 2 + 1) dx =
− ∫ 2 − ∫ 2
2 x +3 2 x +3
+

− ln ( x 2 + 3) −
5 xdx 9 dx 5 3 x
+ ∫ + ∫ 2
2 x +1 2 x +1
2
=
4 2
arctg
3
+

+ ln ( x 2 + 1) + arctg x + C .
5 9
4 2

3x + 1
19. ∫ x 1+ x dx ;
( )
2 2

İnteqralaltı ifadəni aşağıdakı şəkildə sadə kəsrlərə ayıraq:


3x + 1 A Bx + C Dx + F
=+ + və ya
x (1 + x )
2 2 x 1 + x 2 (1 + x 2 )2

3 x + 1= A (1 + x 2 ) + ( Bx + C ) x (1 + x 2 ) + ( Dx + F ) x=
2

= ( Ax + B ) x 4 + Cx3 + ( 2 A + B + D ) x 2 + ( C + F ) x + A
Bərabərliyin hər iki tərəfində eyni dərəcədən olan
dəyişənlərin əmsallarını həll etsək,

182
A + B = 0
C = 0


2 A + B + D =
0
 A = 1
жцлдштвц ецтдшлдцк ышыеуьштш фдфкэй.
Иг ышыеуьш рцдд уеыцл, A = 1, B =−1, C =
0, D =
−1, F =
3
фдфкэй. Вуьцдш
3x + 1 1 x −x + 3
= − + мц
x (1 + x 2 2
) x 1 + x (1 + x 2 )2
2

3x + 1 dx xdx xdx dx
∫ x 1+ x ∫ x − ∫ 1 + x 2 − ∫ 1 + x 2 3 + 3∫ 1 + x 2 2 =
dx =
( 2 2
) ( ) ( )
= ln x − ln (1 + x 2 ) − ∫ (1 + x 2 ) d (1 + x 2 ) + 3∫
1 1 −2 dx
=
(1 + x2 )
2
2 2

= ln x − ln (1 + x 2 ) +
1 1 dx
+ 3∫ . Игкфвф
2 2 (1 + x )
2
( )
1 + x 2 2

dx x 1 dx x 1
∫ =
2 ( x + 1)
+ ∫ = + arctg x + C.
2 x + 1 2 ( x + 1) 2
(x + 1)
2 2 2 2 2

Иудцдшлдц,
3x + 1 3x + 1
dx = ln x − ln (1 + x 2 ) +
1 3
∫ x 1+ x + arctg x + C
2 ( x + 1) 2
( 2 2
) 2 2

dx
20. ∫x ;
( 3 + x6 )
2

183
dx 1 3 + x6 − x6 1 dx 1 x5 dx
∫x =
3 ∫ x(3 + x 6 ) 2
dx =
3 ∫ x(3 + x 6 ) 3 ∫ ( 3 + x 6 )2
− =
(3 + x )
6 2

 3 
d  6 + 1
1 d (3 + x )
6
1  x  1  3 
=−
3 ⋅18 ∫ 3
− ∫
3 ⋅ 6 (3 + x )
6 2
=− ln  6 + 1 +
54  x 
6
+1
x
1
+ +C
18 ( 3 + x 6 )

5x + 7
21. ∫ ( x − 2 )( 3x + 1) dx ;
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
5x + 7 A B 3 Ax + A + Bx − 2 B ( 3 A + B ) x + ( A − 2 B )
= + = =
( x − 2 )( 3x + 1) x − 2 3x + 1 ( x − 2 )( 3x + 1) ( x − 2 )( 3x + 1)
мц нф 5 x + 7= (3 A + B ) x + ( A − 2B ) .
 17
A= ,
3 A + B = 5,  7
Игкфвфт  ⇒
 A − 2B = 7.  16
B= − .
 7
5x + 7 17 16
Вуьцдш = − мц рцк шлш
( x − 2 )( 3x + 1) 7 ( x − 2 ) 7 ( 3x + 1)
ецкцаш штеуйкфддфыфй,
5x + 7 17 16
∫ ( x − 2 )( 3x + 1) dx =∫ 7 ( x − 2 ) dx − ∫ 7 ( 3x + 1) dx =

184
17 16
= ln x − 2 − ln 3 x + 1 + C фдэтэк.
7 21

11x + 4
22. ∫ 2x 2
+ x−3
dx ;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:


11x + 4 A B 2 Ax + 3 A + Bx − B ( 2 A + B ) x + ( 3 A − B )
= + = =
2x + x − 3 x −1 2x + 3
2
( x − 1)( 2 x + 3) 2 x2 + x − 3

мц нф 11x + 4= ( 2 A + B ) x + (3A − B )
2=
A + B 11, = A 3,
Игкфвфт  ⇒
3=
A − B 4. =  B 5.
Щтвф
11x + 4 3 5
∫ 2x2
+ x−3
dx ∫
=
x −1
dx + ∫
2x + 3
=
dx 3ln x − 1 +

5
+ ln 2 x + 3 + C
2

x +1
23. ∫x 3
−1
dx ;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

185
x +1 x +1 A Bx + C
= =+ 2 =
x − 1 ( x − 1) ( x + x + 1) x − 1 x + x + 1
3 2

Ax 2 + Ax + A + Bx 2 − Bx + Cx − C
=
( A + B ) x2 + ( A − B + C ) x + ( A − C )
x3 − 1 x3 − 1
мц нф x + 1 = ( A + B ) x 2 + ( A − B + C ) x + ( A − C ) .

 2
A = 3 ,
A + B = 0, 
  2
Игкфвф  A − B + C =0, ⇒  B =− ,
A − C =  3
 1
 1
C = − 3 .

x +1 2 1 2x +1
Щтвф = − ⋅ 2 мц вуьцдш
3
x −1 3 ( x − 1) 3 x + x + 1

x +1 2  1 2x +1 2
∫x 3
−1
=dx ∫ 3 ( x − 1) dx +  − 3  ∫ x 2
=
+ x +1
dx
3
ln x − 1 −

1 d ( x + x + 1)
2
1 2x +1 2
− ∫ 2 =dx ln x − 1 − ∫ =
3 x + x +1 3 3 x2 + x + 1
1
x2 − 2 x + 1
ln x − 1 − ln ( x 2 + x + 1) +=
3
2 1
= C ln 2 +C
3 3 x + x +1

5x −1
24. ∫ ( 2 x + 3) 2
dx ;

Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

186
5x −1 A B 2 Ax + ( 3 A + B )
= + = мц нф
( 2 x + 3) 2 x + 3 ( 2 x + 3) ( 2 x + 3)
2 2 2

1 2 Ax + ( 3 A + B )
5 x −=
 5
 5  A= ,
A = ,  2
Игкфвфт  2 ⇒
3 A + B =−1  B = − 17 .
 2
5x −1 5 dx 17 dx
Щтвф ∫ ( 2 x + 3) 2
dx = ∫ − ∫
2 2 x + 3 2 ( 2 x + 3)2
=

5 17
= ln 2 x + 3 + +C
4 4 ( 2 x + 3)

ex
25. ∫ ( e x + 2 )( e x − 3) dx ;
Штеуйкфдфдеэ шафвцвц u = e x цмцядцьцыш уеыцл, du = e x dx
щдфк.
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
e x dx 1
∫ ( e x + 2 )( e x − 3) = ∫ ( u + 2 )( u − 3) du
жцлдштвц кфышщтфд агтлышнфыэтэт штеуйкфдэ фдэтэк.
Фдэтьэж нутш штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцк фнэкфй:

1
=
A
+
B
=
( A + B ) u − 3 A + 2 B мц нф
( u + 2 )( u − 3) u + 2 u −3 ( u + 2 )( u − 3)
1 =( A + B ) u + ( 2 B − 3 A ) .

187
 1
B + A = 0,  A= − ,
A + B = 0,   5
Игкфвфт  ⇒ 3A +1 ⇒ 
 2 B − 3 A = 1.  B = 2 1
B = .
 5
Щтвф
ex du 1 du 1 du
∫ ( e x + 2 )( e x − 3) dx =
∫ ( u + 2 )( u − 3) =
− ∫
5 u + 2 5 ∫ u −3
+ =

1 1 1
=− ln u + 2 + ln u − 3 + C =− ln e x + 2 +
5 5 5
1 1 ex − 3
+ ln e x =
−3 +C ln +C
5 5 ex + 2

x2 + 2x + 6
26. ∫ dx ;
( x − 1)( x − 2 )( x − 4 )
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

x2 + 2x + 6 A B C
= + +
( x − 1)( x − 2 )( x − 4 ) x − 1 x − 2 x − 4
Ьцчкцсдцквцт фяфв щдыфй, фдфкэй:
x 2 + 2 x + 6= A ( x − 2 )( x − 4 ) + B ( x − 1)( x − 4 ) + C ( x − 1)( x − 2 )
мц нф
6 A ( x 2 − 6 x + 8) + B ( x 2 − 5 x + 4 ) + C ( x 2 − 3x + 2 ) ,
x 2 + 2 x +=
x 2 + 2 x + 6= ( A + B + C ) x 2 + ( −6 A − 5B − 3C ) x + (8 A + 4 B + 2C ) .
Ыщтгтсг ицкфицкдшлвц унтш йъммцевцт щдфт вцншжцтдцкшт
цьыфддфкэтэ ицкфицкдцжвшкыцл, фжфхэвфлэ ецтдшлдцк ышыеуьштш
фдфкэй:

188
A + B + C = 1,

−6 A − 5 B − 3C = 2,
8 A + 4 B + 2C =
 6.
Игкфвфт A = 3, B = −7, C =
5 щдгк. Вуьцдш
x2 + 2x + 6
∫ ( x − 1)( x − 2 )( x − 4 ) dx= 3ln x − 1 − 7 ln x − 2 + 5ln x − 4 + C

Еуые-3


1. sin 2 x cos 4 xdx ;

( sin x cos x ) cos 2 xdx


2
∫ sin x cos xdx
= ∫=
2 4

 sin 2 x  1 + cos 2 x
2
1
= ∫  ⋅ dx = ∫ sin 2 2 x (1 + cos 2 x ) dx =
 2  2 8
1 1 1 1 − cos 4 x
=
8 ∫ sin 2 2 xdx + ∫ sin 2 2 x cos 2 xdx =
8 8∫ 2
dx +

1 1 1
+ ∫ sin 2 2 xd ( sin 2 x ) = ∫ dx − ∫ cos 4 xdx +
16 16 16
1 sin 3 2 x 1 1 1
+ =x − sin 4 x + sin 3 2 x + C
16 3 16 64 48

1 1 1

2. sin x sin 5 xdx = ∫ ( cos 4 x + cos 6 x )dx = sin 4 x − sin 6 x + C
2 8 12

189
3. ∫ sin 3 x cos 2 xdx
= sin x cos x ( sin xdx )
∫=
2 2

− ∫ (1 − cos 2 x ) cos 2
= x d ( cos x ) =
− ∫ cos xd ( cos x ) +
2

1 1
+ ∫ cos 4 xd ( cos x ) =
− cos3 x + cos5 x + C
3 5

1 1
∫ ∫ sin ( m + n ) xdx + ∫ sin ( m − n ) xdx
=
4. sin mx cos nx =
2 2

sin ( ( m + n ) x ) d ( ( m + n ) x ) +
1 1
=
2 (m + n) ∫ 2 (m − n)

cos ( m + n ) x
⋅∫ sin ( ( m − n ) x ) d ( m − n ) x =
− −
2 (m + n)
cos ( m − n ) x
− +C
2 (m − n)

1 + sin x
5. ∫ sin x (1 + cos x )dx ;
x
Burada t = tg
цмцядцьцыштш увцл:
2
 2t  2dt
 1+ ⋅
1 + sin x  1+ t2  1+ t2
=J ∫= dx ∫ = dt
sin x (1 + cos x ) 2t  1 − t 2 
⋅ 1 + 
1+ t2  1+ t2 
1 1  1 1 2 
= ∫  + t + 2 =
2 t 
dt  ln t + t + 2t  +=
2 2 
C

190
1 x 1 x x
=  ln tg + tg 2 + 2 tg  + C
2 2 2 2 2

dx
6. ∫ 3 + sin x + cos x ;
x
t = tg univeкsal цмцядцьцыштш tətbiq увцл.
2
2dt 2t 1− t2
=
Onda dx = , sin x = , cos x .
1+ t2 1+ t2 1+ t2
Bu ifadələri verilmiş inteqralda yerinə yazaq:
dx 2dt dt
∫ 3 + sin=
x + cos x ∫ 2 
=
2t 1 − t 2  ∫=
t +t +2
2

(1 + t )  3 + 1 + t 2 + 1 + t 2 
 
 1 1 x
d t +  t+ 1 + 2 tg
= ∫ =  2 2
arctg = 2 +C 2
arctg 2 +C
2
 1 7 7 7 /2 7 7
t +  +
 2 4

dx
7. ∫ sin x ⋅ sin 2 x ;
sin x = t əvəzləşməsi edək.
dt
Onda = =
x arcsin t , dx , cos =
x 1− t2 .
1− t2
Alınmış ifadələri inteqralalti ifadədə yerinə yazaq:

191
dx dx 1 dt
∫ sin
= ∫ =
x ⋅ sin 2 x 2sin x ⋅ cos x 2
=∫
2 t (1 − t 2 )
2

1 1 1+ t 1 1 1 + sin x
=− + ln +C =− + ln +C.
2t 2 1 − t 2sin x 2 1 − sin x

dx
8. ∫ 3 + 5cos x ;
x 2dt 1− t2
tg = t əvəzləməsi edək.=
Onda dx = , cos x
2 1+ t2 1+ t2
olduхundan, verilmiş inteqral aşaхэdakı жцлдц dъжък:

dx 2dt dt
∫ 3 + 5cos
= ∫
2 
=
1− t2  ∫=
4−t 2

(1 + t )  3 + 5 ⋅ 1 + t 2 
x
 
x
2 + tg
1 2+t 1 2 +C
= ln = +C ln
4 2−t 4 2 − tg x
2

2 tg x + 3
9. ∫ sin 2
x + 2 cos 2 x
dx ;

tg x = t цмцядцьцыш увцл:
dx
2 tg x + 3 ( 2 tg x + 3) 2t + 3
cos 2 x
∫ sin 2
=
x + 2 cos 2 x
dx ∫ =
tg 2 x + 2 ∫=
t +2
dt2

192
= ln ( t 2 + 2 ) + + C= ln ( tg 2 x + 2 ) +
3 t
arctg
2 2
3 tg x
+ arctg +C .
2 2

cos3 x
10. ∫ sin 6 x dx ;
cos3 x −6
=∫ sin 6 x dx ( sin x ) cos 2 x cos xdx
∫=
(1 − sin x ) d ( sin x ) =
−6
∫ ( sin x ) ∫ sin x d ( sin x ) −
−6
= 2

1 1
− ∫ ( sin x ) d (=
sin x ) ( sin x ) + ( sin x )=
−4 −5 −3
+C
5 3
1 1
= − +C.
3sin x 5sin 5 x
3

sin 4 x
11. ∫ dx ;
cos 6 x
tg x = t цмцядцьцыш увцл.
sin 4 x 1 t5
∫ cos6 xdx =⋅ ∫ tg xd ( tg x ) ==
∫ tg x cos2 x dx = ∫ t dt 5 + C
4 4 4

1
= tg 5 x + C
5


12. cos 2 x sin 4 xdx ;

193
1 1
Burada cos 2 x sin 4 xdx = ( sin 6 x + sin 2 x ) = ( sin 6 x + sin 2 x )
2 2
щдвгхгтг тцяцкц фдфй:
1 1
∫ cos 2 x sin 4 xdx = 2 ∫ ( sin 6 x + sin 2 x )dx = 12 ∫
sin 6 xd ( 6 x ) +
1 1 1
+ ∫ sin 2 xd ( 2 x ) =
− cos 6 x − cos 2 x + C .
4 12 4

13. ∫ cos x cos 2 x cos 5 xdx ;


Фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц юумшкьцдцк фзфкфй:

( cos x cos 2 x ) cos=


5x
1
2
( cos ( − x ) + cos 3x ) cos= 5x

=
1
2
1
cos x cos 5 x + cos 3 x cos 5=
2
x
1
4
( cos ( −4 x ) + cos 6 x ) +
+ ( cos ( −2 x ) + cos8=x)
1 1 1
cos 2 x + cos 4 x +
4 4 4
1 1
+ cos 6 x + cos8 x.
4 4

Beləliklə,
1 1
∫ cos x cos 2 x cos 5 xdx = 4 ∫ cos 2 xdx + 4 ∫ cos 4 xdx +
1 1 1
+
4 ∫ cos 6 xdx + ∫ cos8 xdx =
4 8
sin 2 x +

1 1 1
+ sin 4 x + sin 6 x + sin 8 x + C .
16 24 32

194
dx
14. ∫ tg x + 1 ;
dt
tg x = t цмцядцьцыш увцл.= =
Onda x arctg t , dx
1+ t2
Beləliklə,
dx dt 1  1 1− t 
∫ tg x + 1 = ∫ (1 + t ) (1 + t ) = 2 ∫  t + 1 + 1 + t
2 2 

dt =

ln t + 1 + arctg t − ln (1 + t 2 ) +=
1 1 1 1
= C ln tg x + 1 +
2 2 4 2

+ x − ln ( tg 2 x + 1=
)
1 1 1 1
+C ln tg x + 1 + x −
2 4 2 2
1 1 1 1
− ln =+C ln sin x + cos x + x + C
2 cos x 2 2


15. sin 2 x cos 5 x sin 9 xdx ;

Burada sin 2 x cos 5 x sin 9=


x
1
2
( sin ( −3x ) + sin 7 x ) sin 9=x
1
= ( − sin 3x sin 9 x + sin 7 x sin 9 x ) =
2
1 1 1 
=  − ( cos 6 x − cos12 x ) + ( cos 2 x − cos16 x )  =
2 2 2 
1
= ( cos12 x − cos 6 x + cos 2 x − cos16 x ) oldugundan,
4
1  sin12 x sin 6 x sin 2 x sin16 x 
∫ sin 2 x cos5x sin 9 xdx
= 
4  12

6
+
2

16 
+C

195
cos 4 x
16. ∫ sin 3 x dx ;
Hissə-hissə inteqrallama dъsturunu tətbiq уеыцл,

cos 4 x 1  1  1  cos3 x cos 2 x 


∫ sin 3 x =

2∫
=

2  sin 2 x ∫ sin x 
+ dx  =
3
dx cos xd  2   3
 sin x 

3 cos3 x 3 x
=
− cos x − 2
− ln tg + C olar.
2 2sin x 2 2

dx
17. ∫ sin 3
x
;

Hissə-hissə inteqrallama dъsturunu tətbiq увцл:

dx d ( ctg x ) ctg x cos 2 x cos x


∫ sin 3 x ∫ sin x
= − =

sin x
− ∫ 3
sin x
dx =
− 2 −
sin x
dx x
− ∫ 3 + ln tg
sin x 2
dx 1 x cos x
Buradan ∫ sin 3
x
=
2
ln tg −
2 2sin 2 x
+C .

dx
18. ∫ sin 3
x cos5 x
;

dx
( )
3 d (tg x ) 1
∫ sin 3 x cos5 x ∫
= + =
− + 3ln tg x +
2
1 tg x 3
tg x 2 tg 2 x
3 1
+ tg 2 x + tg 4 x + C .
2 4

196

19. ctg 6 xdx ;

Sadə юevirmələri aparsaq, aşagıdakıları alarıq:


4  1  ctg 5 x
∫ ∫
= − =
− −
6
ctg dx ctg x  2 1  dx
 sin x  5
 1  ctg 5 x ctg 3 x
− ∫ ctg x  2 − 1 dx =−
2
+ − ctg x − x + C
 sin x  5 3

dx
20. ∫ sin 3 x cos5 x
;

Sadə юevirmələr aparaq:


dx dx 1 + tg 2 x
∫ = ∫= ∫ = d ( tg x )
sin 3 x cos5 x cos 4 x tg 3 x tg 3 x
2 2 2
=− + +C =−2 ctg x + tg 3 x + C .
3
tg x 3 ctg x 3

dx
21. ∫ cos x 3
sin 2 x
;

πκ
=t 3 sin x, x ≠ əvəzləməsi увцл:
2
dx d ( sin x ) dt
∫ cos x 3= ∫ = 1 ∫
3=
1− t6
sin 2 x
(1 − sin x )( sin x )
2 2 3

1 (1 − t )
2
3 dt 3 dt 3 2t + 1
=∫ + ∫
2 1− t 2 1+ t
3 3
=
− ln 2 +
4 t + t +1 2
arctg
3
+

197
1 (1 + t ) 2t − 1 1 (1 + t ) ( t + t + 1)
2 2 2
3
+ ln 2 + =
arctg ln +
4 t − t +1 2 3 4 ( t 2 − t + 1) ( t − 1)2

3 3t
+ arctg +C.
2 1− t2
Ыщтгтсг шафвцвц t = 3 sin x йшньцештш нукштц нфяыфй,
фчефкэдфт тцешсц фдэтфк.

x x
22. ∫ sin x sin 2 sin 3 dx ;
x x 1  x 3x  x
∫ sin x sin 2 sin 3 dx =
2 ∫
 cos − cos
2 2 
 sin dx =
3
1  x 5x 7x 11x  3 x
= ∫
4 
 − sin + sin + sin
6 6 6
− sin
6 
dx = cos −
2 6
3 5x 3 7x 3 11x
− cos − cos + cos +C .
10 6 14 6 32 6


23. sin 3 2 x cos 2 3 xdx ;

Ьцдгь екшйщтщьуекшл въыегкдфкэ ецеишй уеыцл, мукшдьшж


штеуйкфдэ фжфпэвфлэ лшьш нфяьфй щдфк:
1
∫ sin ( 3sin 2 x − sin 6 x )(1 + cos 6 x ) dx=
8∫
3
2 x cos 2 3 xdx=

1  3 3 1 
= ∫  3sin 2 x − sin 4 x + sin 8 x − sin 6 x − sin12 x= dx
8  2 2 2 
3 3 3
=
− cos 2 x + cos 4 x − cos8 x +
16 64 128

198
1 1
+ cos 6 x + cos12 x + C
48 192
dx
24. ∫ sin ( x + a ) sin ( x + b ) ;
dx 1 sin ( ( x + a ) − ( x + b ) )
∫ sin ( x + a ) sin ( x + b ) sin
= = ∫
( a − b ) sin ( x + a ) sin ( x + b )
dx

1  cos ( x + b ) cos ( x + a ) 
=  ∫ dx − ∫ = dx 
sin ( a − b )  sin ( x + b ) sin ( x + a ) 

1 sin ( x + b )
ln +C .
sin ( a − b ) sin ( x + a )

dx
25. ∫ sin x − sin a ;
 x−a x+a
=
Игкфвф −
cos a cos   унтшдшнштш ецеишй увцл:
 2 2 
 x − a   x + a 
cos   − 
dx 1   2   2 
∫ sin x − sin a 2 cos a ∫
=
x−a x+a
dx
sin cos
2 2
x−a
sin
1 2 +C
= ln
cos a cos + a x
2

26. tg x ⋅ tg ( x + a ) dx ;

199
 cos x cos ( x + a ) + sin x ⋅ sin ( x + a ) 
∫ tg x ⋅ tg ( x + a )dx
= ∫  =
cos x ⋅ cos ( x + a )
− 1dx
 
cos a cos x
=∫ dx − x =− x + ctg a ⋅ ln +C
cos x ⋅ cos ( x + a ) cos ( x + a )

sin x
27. ∫ 2 + sin 2 x
dx ;

sin x 1 d ( sin x + cos x )


∫ 2 + sin 2 x
− ∫
dx =
2 1 + ( sin x + cos x )2
+

d ( sin x − cos x )
+
1

2 3 − ( sin x − cos x ) 2
=
1
(
− ln sin x + cos x + 2 + sin 2 x +
2
)
1 sin x − cos x
+ arcsin +C .
2 3

a1 sin x + b1 cos x
28. ∫ a sin x + b cos x
dx ;

a1 sin x + b1 cos x= A ( a sin x + b cos x ) + B ( a cos x − b sin x ) (1)


ицкфицкдшнштш нфяфкфй, йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтг ецеишй
уеыцл, a1 =−
Aa Ba, b1 =+
Ab Ba фдэкэй. Ыщтгтсг ецтдшлдцк
a1a + b1b ab1 − ba1
=
ышыеуьштвцт A = , B фдэтэк.
a +b
2 2
a 2 + b2
Иудцдшлдц (1) ицкфицкдшнштш тцяцкц фдыфй,

200
a sin x + b cos x A ( a sin x + b cos x )
∫ a1 sin x + b1cos x dx ∫ a sin x + b cos x dx +
=

B ( a cos x − b sin x )
+∫ dx =+ Ax B ln a sin x + b cos x + C
a sin x + b cos x
щдгк.

sin x − cos x
29. ∫ sin x + 2 cos xdx ;
Игтвфт цммцдлш ьшыфдэт тцешсцыштвцт шыешафвц увцкцл,
a1 =
1, b1 =
−1, a =
1, b =
2 щдвгхгтг тцяцкц фдыфй,

sin x − cos x x 3
∫ sin x + 2 cos xdx =− 5 − 2 ln sin x + 2 cos x + C щдфк.

a1 sin x + b1 cos x
30. ∫ ( a sin x + b cos x ) dx ;
2

28 №дш ьшыфдэт тцешсцыштвцт шыешафвц уеыцл,


a1 sin x + b1 cos x dx B
∫ ( a sin x + b cos x ) 2
dx= A∫ − =
a sin x + b cos x a sin x + b cos x

A dx B
=
a +b
2 2 ∫ sin ( x + ϕ ) − a sin x + b cos
=
x
A x ϕ B
= ln tg  +  − + C игкфвф
a +b 2 2
 2 2  a sin x + b cos x
b a b
sin ϕ
= , cos ϕ
= , x ≠ πκ − arctg
a +b
2 2
a +b
2 2 a

201
Еуые-4
xdx
1. ∫ 4
x3 + 1
;

x = t 4 цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = 4t 3 dt щдгк мц


xdx t 2 ⋅ 4t 3 dt t 5 dt  2 t2 
∫ 4
x3 + 1
∫ t 3 + 1 ∫ 1 + t 3 ∫  t 3 + 1  dt =
= =
4 =
4 t −

4 3 4 4  34 3

= t − ln t + 1 + C =
3
 x − ln x 4 + 1  + C =
3 3 3 

=
4 4 3
3 (
x − ln 4 x 3 + 1 + C . )
dx
2. ∫ (1 − x ) 1 − x2
;

Игкфвф
1− x
(1 − x ) (1 − x )
1 − x2 = (1 − x )(1 + x ) =
(1 − x )(1 + x )
1+ x
1− x 2
щдвгхгтвфт, = t цмцядцьцыш увцл.
1+ x
1− t2 −4tdt 2t 2 2
=
Щтвф x =
, dx ,=
1− x ,=
1+ x .
1+ t2 (1 + t ) 1+ t 1+ t2
2 2 2

dx 4tdt
Иудцдшлдц, ∫ (1 − x ) −∫
= =
1− x
(1 + t ) ⋅ 1 + t 2 ⋅ 1 + t 2 ⋅ t
2t 2 2
2
2 2

dt 1 1+ x
=−∫ =+ C = +C
t 2
t 1− x

202
x3 2+ x
3. ∫ x + 3 2 + x dx ;
Игкфвф x + 2 =t 3 цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x3 2+ x t 6 − 2t 3  t 2 − 2t 
∫ x+ 3 2+ x= ∫ t3 + t − 2 ∫ 
=  − + =
3
dx 3 dt 3 t t dt
 ( t − 1) ( t 2
+ t + 2 ) 

3 4 3 2 3t 2 − 6t
= t − t +∫ dt .
4 2 ( t − 1) ( t 2 + t + 2 )
Ыщтгтсг штеуйкфдф йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтг ецеишй
увцл:
3t 2 − 6t A Bt + C
= + 2
( t − 1) ( t + t + 2 ) t − 1 t + t + 2
2

6t A ( t 2 + t + 2 ) + ( Bt + C )( t − 1)
3t 2 − =
t 2 3= A + B
t −6 = A − B + C
t0 =0 2A − C
3 15 3
A=
− , B= , C=

4 4 2
2
t−
3t 2 − 6t 3 dt 15
Щтвф ∫ − ∫
dt = + ∫ 2 5 dt =
( t − 1) ( t + t + 2 )
2
4 t −1 4 t + t + 2

2t + 1
=− ln t − 1 + ln ( t 2 + t + 2 ) −
3 15 27
arctg +C.
4 8 4 7 7
Иудцдшлдц,

203
x3 2+ x 3 4 3 2 3 15
∫ x + 3 2 + x dx= 4 t − 2 t − 4 ln t − 1 + 8 ln t + t + 2 −
2

27 2t + 1
− arctg + C , игкфвф=
t 3
2+ x .
4 7 7

dx
4. ∫x
4x + 4x + 32
;

Игкфвф a= 4 > 0 щдвгхгтф пбкц, Ундукшт Э цмцядцьцыштш


ецеишй увцл: 4 x 2 + 4 x + 3 =t − 2 x .
Игкфвфт 4 x 2 + 4 x + 3 = t 2 − 4tx + 4 x 2 , 4 x + 3 = t 2 − 4tx,
t2 − 3 t 2 + 2t + 3
=x = , dx dt
4 (1 + t ) 4 (1 + t )
2

2 ( t 2 − 3) t 2 + 2t + 3
4 x + 4 x + 3 =t −
2
= .
4 (1 + t ) 2 (1 + t )
Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,
dx dt 1 t− 3
∫x = 2∫ =
4x2 + 4x + 3 t −3
2
ln
3 t+ 3
=
+C

1 2x + 4x2 + 4x + 3 − 3
ln + C фдфкэй.
3 2x + 4x2 + 4x + 3 + 3

dx
5. ∫ (1 + x ) 1 + x − x2
;

Игкфвф a < 0, c > 0 щдвгхгтф пбкц, Ундукшт ЭЭ цмцядцьцыштш

204
ецеишй уеьцл щдфк: 1 + x − x 2 = tx − 1 . Игкфвфт
1 + x − x 2= t 2 x 2 − 2tx + 1
x(1 − x=
) x(t 2 x − 2t )
1 − x = t 2 x − 2t
1 + 2t 2 ( t 2 + t − 1)
x= 2 , dx = − dt ,
t +1 ( )
2
t 2
+ 1
1 + 2t t 2 + t −1
1 + x=
− x t,2
= −1
1+ t2 t2 +1
Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
dx −2 ( t 2 + t − 1) dt
∫ (1 + x ) 1 + x − x 2
= ∫=
( t 2 + 1) 1 + 2t 2t ++11  ⋅ t t +2 +t −1 1
2
2

dt
=−2 ∫ =−2 arctg ( t + 1) + C =
1 + ( t + 1)
2

1 + x + 1 + x − x2
= −2 arctg +C.
x
1
Йунв увцл лш, иг штеуйкфдэ 1 + x = цмцядцьцыштшт лбьцнш
t
шдц вфрф ыфвц жцлшдвц рцдд уеьцл щдфк.

( x − 1) dx
6. ∫ (x 2
+ 2x ) x2 + 2 x
;

Игкфвф x 2 + 2 x лмфвкфе ъюрцвдшыштшт шлш ацкйдш рцйшйш лблъ


щдвгпгтвфт, Ундукшт ЭЭЭ цмцядцьцыштш ецеишй уеьцл щдфк:

205
x2 + 2x =
xt. Щтвф x 2=
+ 2 x x 2t 2 , =
x + 2 xt 2
2 4tdt
x= , dx = −
t −1 (t − 1)
2 2 2

2 3 − t2
x−
= 1 2 −
= 1 2 .
t −1 t −1

Фдэтьэж шафвцдцкш мукшдьшж штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

( x − 1) dx 1 3 − t2 1 3
∫ (x 2
+ 2 x ) x2 + 2 x
=− ∫
2 t 2
dt =− + + C =
t 2t

1+ 2x
= + C щдфк.
x2 + 2x

5x + 4
7. ∫x 2
+ 2x + 5
dx ;

( x + 2 x + 5 )′ = x + 1 ⇒ x = t − 1 цмцядцьцыштш увцл.
1 2
t=
2
Щтвф dx = dt , 5 x + 4 = 5t − 1,

x 2 + 2 x + 5= ( x + 1) + 4= t2 + 4 .
2

Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:


5x + 4 5t − 1 tdt dt
∫ x2 + 2x + 5
dx = ∫ t2 + 4
dt = 5∫
t2 + 4
−∫
t2 + 4
=

= 5 t 2 + 4 − ln t + t 2 + 4 + C
= 5 ( x + 1) +4−
2

206
− ln x + 1 + ( x + 1) + 4 +=
C 5 x2 + 2 x + 5 −
2

− ln x + 1 + x 2 + 2 x + 5 + C

dx
8. ∫ ( x − 1) 3
x2 − 2 x −1
;

1
x − 1 = цмцядцьцыш увцл.
t
Щтвф
dt 2 1 1 − 2t 2
dx =− − − =( − ) − = − =
2
, x 2 x 1 x 1 2 2 .
t2 t2 t2
Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

dx t 2 dt 1 −2t 2 dt
∫ ( x − 1) 3
x2 − 2 x −1
−∫
= = ∫
1 − 2t 2 2 1 − 2t 2
=

1 (1 − 2t − 1) dt 1
2
1 dt
= ∫ = ∫ 1 − 2t 2 dt − ∫ =
2 1 − 2t 2 2 2 1 − 2t 2
1 1
=− t 1 − 2t 2 + arcsin 2t + C =
4 4 2
1 1 2
= x2 − 2 x −1 − arcsin +C
4 ( x − 1) x −1
2
4 2

x3 dx
9. ∫ x2 + x + 1
;

207
Иг штеуйкфдэ ефзьфй ъюът фжфпэвфлэ въыегкг ецеишй увцл:
Pm ( x ) dx
∫ = dx Qm −1 ( x ) ax 2 + bx + c + k ∫
ax 2 + bx + c ax 2 + bx + c
игкфвф Pm ( x ) − m вцкцсцдш ющчрцвдш,

Qm −1 − ( m − 1) вцкцсцдш ющчрцвдш, л рцк рфтыэ ишк цвцввшк.


Qm −1 ( x ) ющчрцвдшыштшт цьыфддфкэ мц л цвцвш йункш-ьъцннцт
цьыфддфк ъыгдг шдц ецншт увшдшк. Щтвф
x3 dx
∫ = ( Ax 2
+ Bx + c ) x 2 + x + 1 + k ∫
dx
x2 + x + 1 x2 + x + 1
фдэкэй. Ыщтгтсг ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш
вшаукутышфддфнфй:
x3
= ( 2 Ax + B ) x 2 + x + 1 + ( Ax 2 + Bx + C ) ⋅
x + x +1
2

1
x+
2 +k⋅ 1

x2 + x + 1 x2 + x + 1
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш щкефй ьцчкцсц пцешкцкцл
фдэтьэж ыгкцедцкш ицкфицкдцжвшкцл:

( 2 Ax + B ) ( x 2 + x + 1) + ( Ax 2 + Bx + C )  x +
1
x=
3
+k
 2
Йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтг ецеишй уеыцл,
1 5 1 7
A ==,B − ,C=
− ,k= фдфкэй.
3 12 24 16
Иудцдшлдц,

208
x3dx 1 5 1  7 dx
∫ =  x2 − x −  x2 + x + 1 + ∫
x2 + x + 1  3 12 24  16 x 2 + x + 1
Игкфвф
dx dx 1
∫ =
x2 + x + 1
∫ 2
= ln x + + x x 2 + x + 1
2
 1 3
x+  +
 2 4
щдвгхгтг тцяцкц фдыфй, мукшдьшж штеуйкфд тцрфнце фжфхэвфлэ
жцлдц въжцк:
x3 dx 1 5 1 
∫ 2
=  x2 − x −  x2 + x + 1 +
x + x +1  3 12 24 
7 1
+ ln x + + x 2 + x + 1 + C .
16 2

dx
10. ∫x x +1
;

=
t x + 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф x =−
t 2 1, dx =
2tdt
dx 2tdt dt
щдвгхгтвфт, ∫ x=
x + 1 ∫ ( t − 1) t
= 2=2 ∫ t −1
2

t −1 x +1 −1
= ln +
= C ln +C.
t +1 x +1 +1

dx
11. ∫ x− x+2
;

209
=
t x + 2 цмцядцьцыш увцл. Щтвф x =−
t 2 2, dx =
2tdt мц
dx 2tdt tdt
∫ x=
− x+2
∫=
t −2−t
2∫
t 2 2
−t −2
фдфкэй.

t A B
= + ⇒ t= A ( t + 1) + B ( t − 2 ) ⇒
t − t − 2 t − 2 t +1
2

t= t ( A + B ) + A − 2 B
 1
 B=
A + B = 1  3 щдвгхгтвфт,
 ⇒
 A − 2B = 0 A = 2

 3
2  2 1 
∫ x−
dx
= ∫ + = dt
2
( 2ln t − 2 + ln t + 1 )=
+C
x + 2 3  t − 2 t +1  3

=
2
3
(2 ln x + 2 − 2 + ln ( ))
x + 2 + 1 + C фдфкэй.

x
12. ∫ x − 4dx ;
t = x цмцядцжьцыш увцл. Щтвф
= x t=
2
, dx 2tdt мц

x t 2 dt t2 − 4 + 4  4 
∫ x−4 dx =
2 ∫ t 2 − 4 ∫ t 2 − 4 dt =
=
2 2∫ 1 + 2
 t −4
dt =

dt
= 2t + 8∫ .
( t + 2 )( t − 2 )

210
Игкфвф
1 A B
= + , 1= A ( t − 2 ) + B ( t + 2 )
( t + 2 )( t − 2 ) t +2 t −2

1 =( A + B ) t + 2 ( B − A ) щдвгхгтф пбкц,
 1
 A + B = 0  B = 4
 ⇒ щдгк. Иудцдшлдц,
2 ( B − A ) =
1 
A= −
1
 4
 1 1 
x  −4   1
∫ x − 4dx = 2t + 8∫  t + 2 + t −4 2 dt = 2t + 8  − 4 ln t + 2 +
 
 

2t + ( 2 ln t − 2 − 2 ln t + 2 ) + C =
1
+ ln t − 2  + C =
4 
t −2 x −2
= 2t + 2 ln + C = 2 x + 2 ln +C .
t+2 x +2

1
13. ∫ 1+ 3
x
dx ;

t = 3 x цмцядцьцыш увцл. Щтвф


= x t=
3
, dx 3t 2 dt мц
1 3t 2 dt  3  3 2
∫ 1 + 3 x dx= ∫ 1 + t= ∫  3t − 3 + 1 + t dt= 2
t − 3t +

33 2
+3ln 1 + t +=
C x − 3 3 x + 3ln 1 + 3 x + C .
2

211
x3 dx
14. ∫ 3
x2 + 1
;

=t 3
x2 + 1 цмцядцьцыш увцл.
Щтвф x 2 =
t 3 − 1, 2 xdx =
3t 2 dt

x3 dx (t 3
− 1) t 2 dt
3
= ∫ ( t 4 − t )dt =
3 3 5
мц ∫ 3
x2 + 1
= ∫ t
2
2 10
t −

3
(
3 2
x + 1) − ( x 2 + 1) + C щдгк.
3
5 2

− t 2 +=
3 3
C
4 10 4

x
15. ∫x 2
+x
dx ;

t = x цмцядцьцыш увцл. Щтвф


= x t=
2
, dx 2tdt мц
x t ⋅ 2tdt dt
∫x 2
+x
=dx ∫t 4
=
+t 2
2∫ 2= 2arctg t =
t +1
+ C 2arctg x + C .

dx
16. ∫ x−3 x
;

t = 6 x цмцядцьцыш увцл.
=
Щтвф x t=
6
, dx 6t 5 dx=
, x t 3=
, 3 x t 2 мц
dx 6t 5 dt t5 t3
∫ =
x−3 x ∫ t 3 − t 2 ∫ t 2 ( t − 1) ∫ t − 1dt
= 6 = 6 =

 1  1 3 1 2 
= 6∫  t 2 + t + 1 + =dt 6  t + t + t + ln t − 1  +=
C
 t −1  3 2 

212
= 2 x + 3 3 x + 6 6 x + 6 ln 6
x − 1 + C фдэкэй.

dx
17. ∫ 3
x+4 x
;

t = 12 x цмцядцьцыш увцл. Щтвф


= =
x t12 , dx 12t11dt мц
dx 12t11dt t 8 dt
∫ 3
=
x+4 x
∫ t4 + t3 ∫ t +1
= =
12

 1 
= 12 ∫  t 7 − t 6 + t 5 − t 4 + t 3 − t 2 + t − 1 + =
dt
 t +1 
3 12 12
= t 8 − t 7 + 2t 6 − t 5 + 3t 4 − 4t 3 + 6t 2 − 12t +
2 7 5
3 3 2 12 12 7 12
+12 ln t + 1 +=C x − x + 2 x − 12 x5 + 3 3 x −
2 7 5
−4 4 x + 6 6 x − 1212 x + 12 ln ( 12
)
x +1 + C .

dx
18. ∫x a2 + x2
;

1
t= цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x
1 1 1 a 2t 2 + 1
dt =
− 2 dx, dx =
− 2 dt , a 2 + x 2 =a 2 + 2 =
x t t t
щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

213
1
− 2 dt
dx dt
∫ x a2 + x2 =
∫ 1 a 2t 2 + 1 =
−∫
t =
a 2t 2 + 1

t t
1 dt 1 1
− ∫
= =
− ln t + t 2 + 2 + C1 =
a 1 a a
t2 + 2
a

1 1 1 1 1 1 a2 + x2
=
− ln + 2 + 2 + C1 =
− ln + + C1 =
a x x a a x ax

1 ax 1 x
= ln = + C1 ln +
a a + a2 + x2 a a + a2 + x2

1 1 x
=
+ ln a + C1 ln +C .
a a a + a2 + x2

Игкфвф=
C ln a + C1

dx
19. ∫x 9 − x2
;

1
t= цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x
1 1 1 9t 2 − 1
dt =
− 2 dx, dx =
− 2 dt , 9 − x 2 =9 − 2 =
x t t t
щдфк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

214
1
− 2 dt
dx dt 1 dt
∫ x 9 − x2 =
∫ 1 t9t 2 − 1 =
−∫
9t 2 − 1
− ∫
=
3 2
=
⋅ 1
t2 −  
t t 3
1 1
=− ln t + t 2 − + C
3 9

3x + 1
20. ∫ 3
3x 2 + 2 x + 3
dx ;

t = 3 x 2 + 2 x + 3 цмцядцьцыш увцл, щтвф


1
dt =( 6 x + 2 ) dx =2 ( 3 x + 1) dx мц нф ( 3 x + 1) dx = dt
2
щдфк. Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2
3x + 1 1 dt 1 − 1 1 3t 3
∫ 3
3x 2 + 2 x + 3
dx = ∫ 3 = ∫ t 3 dt = ⋅
2 t 2 2 2
+C =

33 2 33
( 3 x 2 + 2 x + 3) + C
2
= t +=
C
4 4

xdx
21. ∫ ( a > 0) ;
4 x3 ( a − x )

xdx x x
=J ∫=
x (a − x)
4 3 ∫ 4
a−x
dx щдвгпгтф пбкц,
a−x
= t4

цмцядцьцыш увцл. Щтвф ыфвц юумшкьцдцквцт,фжфпэвфлэ


жцлшдвц
кфышщтфд агтлышнфтэт штеуйкфдэ фдэтэк:

215
x t 4 dt  t4 
=J ∫= ∫ t 4 + 1 2 a ∫ td  1 + t 4 
dx 4a=4
a−x ( )
Ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф въыегкгтг ецеишй уеыцл,
t5 t 4 dt at 5 dt at
J= a
1+ t 4
− a ∫ 1+ t 4
=
1+ t 4
− at + a ∫
1+ t 4
=−
1+ t4
+

dt
+a ∫ фдфкэй. Ыщтгтсг штеуйкфдэ, штеуйкфдфдеэ агтлышнф
1+ t4
ъяцкштвц ыфвц юумшкьцдцк уеьцлдц рцдд уеьцл щдфк:
1 (1 + t ) + (1 − t )
2 2
dt 1 1+ t2 1 t 2 −1
∫ 1+ t4 2 ∫ 1+ t4
= dt =
2 ∫ 1+ t4
dt −
2 ∫ 1+ t4
dt =

1 1  1
1+ 2 1− 2 d t − 
= ∫
1 t dt − 1 t dt = 1  t +
2 t2 + 1 ∫
2 t2 + 1 ∫
2  1 2
t 2
t 2 t −  + 2
 t
 1
d t + 
t 2 −1 t2 + t 2 +1
+ ∫ 
1 t 1 1
= arctg + ln
t 2 4 2 t2 − t 2 +1
2
2  1 2 2
2 − t + 
 t
Иудцдшлдц,
at a t2 + t 2 +1 a t 2 −1
J=
− + ln + arctg +C ,
1+ t4 4 2 t2 − t 2 +1 2 2 t 2

x
игкфвф t = 4 .
a−x

216
dx
22. ∫ 1+ x + x +1
;

t= x + x + 1 цмцядцьцыш увцл.

(
1 2 x + x ( x + 1)= 2 x
Щтвф t 2 − = ) ( )
x + x +1 ⇒
2
t 2 −1  t 2 −1 
⇒ t −=
1 2 x ⋅t ⇒ =
2
x мц нф x =   щдфк.
2t  2t 
Ыщтгтсг шафвцтш вшаукутышфддфнфraй, штеуйкфдвф тцяцкц фдфй:
dx 1 t3 − t 2 + t −1 1 1 1 1
∫ 1 + x + x + 1 = 2 ∫ t 3 dt = 2 t − 2 ln t − 2t + 4t 2 + C =
t 2 −1 1
=
2t 2
1
− ln t + 2 + C =
4t
1
x − ln
2
( )
x + x +1 +
x
2

1 2
− x + x +C
2

x2
23. ∫ 1 + x + x2
dx ;

Фжфпэвфлэ жцлшдвц юумшкьцдцк увцл:


1
x+
x2 1 + x + x2
∫ 1 + x + x2
dx = ∫ 1 + x + x2
dx − ∫ 2 dx −
1 + x + x2
2
1 dx 3 1 
− ∫
2 1 + x + x2
= ∫ +  + x  dx −
4 2 

217
2x +1 1 dx
−∫ dx − ∫ =
2 1+ x + x 2 2 3 1 
2

+ + x
4 2 
1+ 2x 3  1 
= 1 + x + x 2 + ln  x + + 1 + x + x 2  −
4 8  2 
1  1 
− 1 + x + x 2 − ln  x + + 1 + x + x 2  + C =
2  2 
2x − 3 1  1 
= 1 + x + x 2 − ln  x + + 1 + x + x 2  + C
4 8  2 

x3
24. ∫ 1 + 2 x − x2
dx ;

Мукшдьшж штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц фчефкфй:

x3
∫ dx= ( Ax 2
+ Bx + C ) 1 + 2 x + x 2 + λ ∫
dx
1+ 2x + x 2 − ( x − 1)
2 2

Унтшдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфнфraй щкефй ьцчкцсц


пцешкцл:
x=
3
( 2 Ax + B ) (1 + 2 x − x 2 ) + ( Ax 2 + Bx + C ) (1 − x ) + λ
Игкфвфт йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтф пбкц :
x3 1 = −3 A
x 2
=
0 5 A − 2B
x 0 = 2 A + 3B − C
x0 0 = B+C +λ
Ецтдшлдцк ышыеуьштш рцдд уеыцл,

218
1 5 19
A=
− , B= − , λ=
− , C= 4 фдэкэй. Иудцдшлдц,
3 6 3
x3dx 2 x 2 + 5 x + 19 x −1
∫ 1+ 2x − x 2
=

6
1 + 2 x − x 2 + 4arcsin
2
+C


25. x 4 a 2 − x 2 dx ;
Мукшдьшж штеуйкфдэ фжфпэвфлэ жцлшдвц нфяфй:
a 2 x4 − x6
∫x a =− x 2 dx ∫ a 2 −=
4 2
dx
x2
= ( Ax 5
+ Bx 4 + Cx3 + Dx 2 + Ex + F ) a 2 − x 2 +
dx
+λ ∫ . Игкфвфт
a2 − x2
a 2 x 4 − x=
6
( 5 Ax 4
+ 4 Bx 3 + 3Cx 2 + 2 Dx + E )( a 2 − x 2 ) −

− x ( Ax5 + Bx 4 + Cx3 + Dx 2 + Ex + F ) + λ
Цьыфддфкэ ефзьфй ъюът унтш йъммцевцт щдфт ч-дцкшт
цьыфддфкэтэ
ьъйфншыц увцл:

219
x 6 −1 =−6 A
x5 0 = −5 B
x4 =a 2 5a 2 A − 4c
x=
3
0 4 Ba 2 − 3D
x=
2
0 3Ca 2 − 2 E
x= 0 2 Da 2 − F
x0=0 Ea 2 + λ
Иг ецтдшлдцк ышыеуьштвцт
1 a2 a4 a6
A= , B=
0, C =
− , D=
0, E = 0, λ =
− , F=
6 24 16 16
фдэтэк. Иудцдшлдц,
 x5 a 2 x3 a 4 x  2 2 a 6 x
∫ − =  − −  a − x + arcsin + C
4 2 2
x a x dx
 6 24 16  16 a

xdx
26. ∫ ( x − 1) 2
1 + 2 x − x2
, x > 1;

x x −1+1 x −1 1 1 1
= = + = +
( x − 1) ( x − 1) ( x − 1) ( x − 1) x − 1 ( x − 1)
2 2 2 2 2

унтшдшнштвцт шыешафвц уеыцл, мукшдьшж штеуйкфдэ фжфхэвфлэ


жцлшдвц
нфяьфй щдфк:
xdx dx
J ∫=
( x − 1) 1 + 2 x − x
∫ +
( x − 1) 2 − ( x − 1)
2 2 2

220
dx dx
+∫ = ∫ +
( x − 1) 2 − ( x − 1)
2 2
2
( x − 1) −1
2

( x − 1)
2

dx
+∫ .
2
( x − 1) −1
3

( x − 1)
2

1
t= цмцядцьцыш увцл. Щтвф
x −1
dt tdt 1
J =− ∫ −∫ =− ln 2t + 2t 2 − 1 −
2t 2 − 1 2t 2 − 1 2
1 1 2 + 1 + 2 x − x2
− 2t 2 − 1 + C =− ln −
2 2 x −1

1 + 2 x − x2
− +C
2 ( x − 1)

x2 + 2
27. ∫ x2 + 1
dx ;

x2 + 2 x2 + 2 1 1
= = +
x2 + 1 ( ) x2 + 2
x 2
+ 1 x2 + 2 (x 2
+ 1) x 2 + 2
щдвгхгтвфт,

x2 + 2 dx dx
∫ x +1
2 ∫
dx =
x2 + 2
+∫
( )
x 2
+ 1 x 2
+ 2
=

221
(
= ln x + x 2 + 2 + ∫ ) (x 2
dx
+ 1) x 2 + 2
x
Ыщтгтсг штеуйкфдэ руыфидфьфй ъюът t=
x2 + 2
цмцядцьцыштш ецеишй увцл.
dx dt x
Щтвф ∫ (x 2
+ 1)
=
x2 + 2
∫=
t +1
2
=
arctg t arctg
x2 + 2
Иудцдшлдц,


x2 + 2
x +1
2 (
dx= ln x + x 2 + 2 + arctg
x
x2 + 2
+C )
dx
28. ∫ (x 2
+ x + 1) x 2 + x + 1
;

1
x+ = t цмцядцьцыш увцл. Щтвф
2
dx dt
J = ∫ фдэтфк.
( x 2
+ x + 1) x 2
+ x + 1  3 
t +  t −
2 2 5
 4 4
t
Нутш = u цмцядцьцыштш ецеишй увцл. Щтвф
5
t −
2

4
1 du 1 3 + 2 2u
=J ∫ =
2 3 − u2 6
ln =
3 − 2 2u
+C

222
1 3 ( x 2 + x − 1) + ( 2 x + 1) 2
ln + C щдгк.
6 3 ( x + x − 1) − ( 2 x + 1) 2
2

x
29. ∫ dx ;
( )
2
1+ 3 x

Игкфвф p = −2 ефь цвцв щдвгхгтвфт, x = t 6 жцлдштвц щдфт


Э
цмцядцьцтш ецеишй увшкшл. Щтвф
 
x t 8 dt  4t 2 + 3 
= ∫ =dx 6∫ = 6∫ t − 2t + 3 − =
4 2
J dt
( ) (1 + t 2 )  ( )
2 2 
2 2
1+ 3 x  1 + t 
6 5 dt t 2 dt
= t − 4t 3 + 18t − 18∫ − 6 ∫ 1+ t2 2 =
5 1+ t2 ( )
6 5 3t
= t − 4t 3 + 18t + − 21arctg t + C , t = x 6
5 1+ t2

xdx
30. ∫ ;
1 + 3 x2
2 1 m +1
Игкфвф m = 1, n = , p = − , мц = 3 ефь цвцв
3 2 n
щдвгхгтвфт, 1 + x 3 =
2
t 2 жцлдштвц щдфт ЭЭ цмцядцьцтш ецеишй
увшкшл:
= 3∫ ( t 2 − 1) dt = t 5 − 2t 3 + 3t + C , t =
xdx 3

2
1 + 3 x2
1 + 3 x2 5

223
∫ 3x − x3 dx ;
3
31.
1 1 m +1
Игкфвф =
m =, n 2,=p мц +p=
1 ефь цвцв
3 3 n
3x − x3
3
щдвгхгтвфт, = t жцлдштвц щдфт ЭЭЭ цмцядцьцтш ецеишй
x
9 t 3 dt 3  1 
увшкшл. Щтвф ∫ 3 3 x − x 3 dx = − ∫ = ∫ td  3  =
2 ( t + 1)
3 2
2  t +1 
3t 3 dt 3t
= − ∫ 3 = −
2 ( t + 1) 2 t + 1 2 ( t 3 + 1)
3

3  1 ( t + 1) 2t − 1 
2
1
−  ln 2 + arctg =
2  6 t − t + 1 3 3 

1 ( t + 1)
2
3t 3 2t − 1
=3 − ln 2 − arctg + C,
2 ( t + 1) 4 t − t + 1 2 3

3x − x3
3
t= olur.
x

224
§ 4. Triqonometrik funksiyalarэт штеуйкфддфтьфыэ

Ицяш екшйщтщьуекшл агтлышнфдфкэт штеуйкфддфтьфыэтэ


тцяцкцвцт луюшкцл.
I. Tкшйщтщьуекшл агтлышнфдфк вфчшд щдфт кфышщтфд
агтлышнфдфкэт штеуйкфддфтьфыэ вувшлвц R ( sin x, cos x ) dx

жцлlшnвцлш штеуйкфдэт руыфидфтьфыэ тцяцквц егегдгк. Иг
x
штеуйкфд tg = t гтшмукыфд цмцядцьцыш ецеишй уеьцлдц рцдд
2
увшдшк.
x
2 tg
2 2t
Вщхгквфт вф, =
sin x = ,
1 + tg 2 x 1 + t 2

2
x
1 − tg 2
2 1− t ,
2
=
cos x =
x 1+ t2
1 + tg 2
2
2dt
x = 2 arctg t , dx = . Щтвф
1+ t2
 2t 1 − t 2  2
∫ R ( sin x;cos x ) dx ∫=
= R 2
; 2 
 1+ t 1+ t 1+ t
2
dt ∫ R ( t ) dt ,
1

игкфвф R1 ( t ) - е-нц пбкц кфышщтфд агтлышнфвэк. Дфлшт ющч мфче

иг цмцядцьц тцешсцыштвц фдэтьэж R1 ( t ) агтлышнфыэтэт


штеуйкфддфтьфыэ ьъкцллци руыфидфьфдфкa пцешкши юэчфкэк. Щтф
пбкц фжфхэвф пбыецкшдцт рфддфквф гтшмукыфд цмцядцьцвцт вуншд,
ифжйф цмцядцьцдцквцт шыешафвц уеьцл ьцйыцвц гнхгтвгк.

225
1) Цпцк R ( sin x;cos x ) агтлышнфыэ sin x -ц пбкц ецлвшкыц,

нцтш R ( − sin x;cos x ) =


− R ( sin x;cos x ) щдфкыф, щтвф
cos x = t цмцядцьцыш штеуйкфдэ кфышщтфддфжвэкэк;
2) Цпцк R ( sin x;cos x ) агтлышнфыэ cos x -ц пбкц ецлвшкыц,

нцтш − R ( sin x;cos x )


R ( sin x; − cos x ) = щдфкыф, щтвф
sin x = t цмцядцьцыш фзфкэдэк;

3) Цпцк R ( sin x;cos x ) агтлышнфыэ sin x мц cos x -ц пбкц

съевъкыц, нцтш R ( sin x;cos x )


R ( − sin x; − cos x ) = щдфкыф,

щтвф tg x = t цмцядцьцыш штеуйкфдэ кфышщтфддфжвэкэк. Иг сък

цмцядцьц мукшдьшж штеуйкфд ∫ R ( tg x ) dx жцлдштвц щдвгйвф вф

фзфкэдэк.
dx
Ьшыфд. J = ∫ cos x штеуйкфдэтэ ефзфй.

x
Игтгт ъюът tg =t цмцядьцыш увцл, щтвф
2
2dt x
1 + tg
+
∫ 11 +−=
dx 2 dt 1 t
J ∫ =
= t 2∫ = ln +=
C ln 2 +=
C
cos x t2 1− t 2
1− t 1 − tg
x
1+ t2 2
x π
= ln tg  +  + C
2 4

dx
Misal. J = ∫ 1 + sin 2
x
inteqralэтэ ефзфй.

226
1 1
R ( − sin x;cos x ) = = =R ( sin x;cos x )
1 + ( − sin x ) 1 + sin x
2 2

щдвгхг ъюът tg x = t цмцядцьцыш увцл. Игкфвфт x = arctg t ,


dt tg 2 x t2
dx = ∫ мц =
sin 2 x = . Oтф пбкц вц
1+ t2 1 + tg 2 x 1 + t 2
dx dt dt
=J ∫ 1 +=
sin x ∫ 2
2 
=
t2  ∫=
2t + 1
2

( ) 1+ t2 
1 + t 1 +
 

1 ( ) 1 arctg=
d 2t
2 ∫ 2t + 1
= = 2t + C
( )
2
2

arctg ( 2 tg x ) + C .
1
=
2

∫ sin
m
II. x cos n xdx жцлдшnвц штеуйкфд.
Иг ешздш штеуйкфддфкэ рцдд уеьцл ъюът фжфхэвфлэ йфнвфдфквфт шыешафвц
увшдшк:
1) цпцк т ьъыице ецл цвцв щдфкыф, sin x = t цмцядцьцыш
увшдшк;
2) цпцк ь ьъыице ецл цвцв щдфкыф, cos x = t цмцядцьцыш
увшдшк;
3) цпцк ь мц т ьцташ щдьфнфт сге цвцвдцквшыц, щтвф
1 − cos 2 x 1 + cos 2 x
sin 2 x = ; cos 2 x = въыегкдфкэ ецеишй увшдшк;
2 2
4) m + n сцьш ьцташ съе цвцввшкыц tg x = t цмцядцьцыш
увшдшк.

Ьшыфд. J = sin 4 x cos5 xdx inteqralэтэ ефзфй.

227
n = 5 ьъыице ецл цвцв щдвгхгтвфт, sin x = t цмцядцьцыш
1
увцл. Щтвф x = arcsin t , dx = dt , cos =
x 1 − t 2 мц
1− t 2

( ) ∫ t (1 − t ) dt = ∫ ( t − 2t 6 + t 8 )dt =
5
dt
∫t
2 2
J= 4
1− t2 = 4 4

1− t 2

t 5 2t 7 t 9 1 2 1
= − + + C = sin 5 x − sin 7 x + sin 9 x + C
5 7 9 5 7 9


Ьшыфд. J = sin 4 x cos 2 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй. m = 4 ,
n = 2 щдвгхг ъюът, вцкцсцni фяфдеьф въыегкдфкэтэ ецеишй уеьцл
дфяэьвэк:
1 1
= ∫ ( sin x cos x ) sin = (1 − cos 2=
x ) dx
∫ 4 sin 2x ⋅
2 2 2
J xdx
2
1 1 1 1
=∫ sin 2 2 xdx − ∫ sin 2 2 x cos 2 xdx =∫ (1 − cos 4 x ) dx −
8 8 8 2
1 1 1 1
− ∫ sin 2 2 xd ( sin 2 x ) =x − sin 4 x − sin 3 2 x + C
16 16 64 48

dx
∫=
cos x sin x ∫
−1
=
Ьшыфд. J cos 3
x sin −3 xdx штеуйкфдэтэ

ефзфй. Игкфвф m + n =−4 щдвгхг ъюът, tg x = t цмцядцьцышni


dt t
ецеишй увцл. Щтвф x = arctg t , dx = , sin x = ,
1+ t 2
1+ t2
1
cos x =
1+ t2

228
dt
1+ t2 1+ t2 dt
∫ ∫ t 3 dt= ∫t dt + ∫
−3
мц J = 3
= =
1 t t

( )
3
1+ t 2
1+ t2

1 1
=− 2
+ ln t + C =− ctg 2 x + ln tg x + C
2t 2

∫ tg ∫ ctg
m m
III. xdx мц xdx жцлlinвц штеуйкфд
(игкфвф ь-ьъыице ефь цвцввшк).
Иг ешздш штеуйкфддфкэ руыфидфьфй ъюът цммцдсц

1 1
=
tg 2 x 2
− 1 мц ctg
= 2
x − 1 въыегкдфкэтвфт шыешафвц
cos x sin 2 x

увши, штеуйкфдфдеэ агтлышнфыэтэ юумшкьцл, ыщткф вф tg x = t мц

нф ctg x = t цмцядцьцыштвцт шыешафвц уеьцл дфяэьвэк.


Ьшыфд. J = tg 3 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:

=J ∫ tg=
3
xdx ∫ tg x tg= xdx ∫ tg x ( tg x + 1 −=
2
1) dx 2

= ∫ tg x (1 + tg x ) dx − ∫ tg xdx = ∫ tg xd ( tg x ) − ∫ tg xdx =
2

t2
= ∫ tdt + ln cos x + C = + ln cos x + C =
2
1
= tg 2 x + ln cos x + C
2

229
IV. ∫ sin ax cos bxdx , ∫ cos ax cos bxdx , ∫ sin ax sin bxdx
жцлдштвц штеуйкфддфк.
Иудц штеуйкфддфк фжфхэвфлэ екшйщтщьуекшл въыегкдфкф цыфыцт
руыфидфтэк:

sin α cos
= β
1
2
( sin (α − β ) + sin (α + β ) ) ,
cos α cos
= β
1
2
( cos (α − β ) + cos (α + β ) ) ,
sin α sin
= β
1
2
( cos (α − β ) − cos (α + β ) ) .


Ьшыфд. J = sin 8 x cos 2 xdx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:
1
∫ sin 8 x cos 2 xdx = ( sin10 x + sin 6 x ) dx =
2∫
J=

1 1 1 
=  − cos10 x − cos 6 x  + C
2  10 6 

π
Йунв увцл лш, з, й кфышщтфд цвцвдцк, 0 < x < щдфкыф,
2
∫ sin x cos q xdx штеуйкфдэ sin x = t цмцядцьцыш шдц иштщьшфд
p

вшаукутышфддфкэт штеуйкфддфтьфыэтэ пцешкшдшк:

∫ t (1 − t )
2 q −1
∫ sin x cos q=
p p
xdx dt

230
4.1 Еуыедцк (рцддш шдц)

x 7x 1
1. ∫ sin 2 sin − ∫ ( cos 4 x − cos 3 x ) dx =
dx =
2 2

1 1 1 1 1 1
=− ⋅ sin 4 x + ⋅ sin 3x + C =− sin 4 x + sin 3x + C
2 4 2 3 8 6

x 2x 1  x 1
2. ∫ cos 3 cos 3
dx =∫  cos x + cos  dx =sin x +
2  3 2
3 x
+ sin + C
2 3

1
∫ sin 5 x cos 2 xdx = ( sin 7 x + sin 3x )dx =
2∫
3.

1 1  1 1  1 1
=  − cos 7 x  +  − cos 3 x  + C =− cos 7 x − cos 3 x + C
2 7  2 3  14 6

 u = cos x 
∫ cos x sin 3 xdx =
2
4.  
 du = − sin xdx 
= ∫ cos 2 x sin 2 x sin xdx = ∫ u 2 (1 − u 2 ) ( −du ) = ∫ ( u 4 − u 2 ) du =
1 5 1 3 1 1
= u − u + C= cos5 x − cos3 x + C
5 3 5 3

5. ∫ sin 4 x cos3 xdx


= ∫=
4 2
sin x cos x cos xdx
 u = sin x 
∫ sin x (1 − sin
= x ) cos xdx =
4 2
 
du = cos xdx
 

231
∫ u (1 − u ) du= ∫ ( u − u 6 ) du=
1 5 1 7 1
= 4 2 4
u − u + C= sin 5 x −
5 7 5
1
− sin 7 x + C
7

∫ sin ∫ sin x (1 − sin x ) cos xdx =


x cos3 xdx =
3 3 2
6.

 t = sin x 
 
 dt = cos xdx 

∫ t (1 − t ) dt = ∫ ( t − t 5 )dt =
1 4 1 6
= 3 2 3
t − t +C=
4 6
1 4 1
= sin x − sin 6 x + C
4 6

1 − cos 2 x 1 + cos 2 x
∫ sin x cos 2 xdx =∫
⋅ dx =
2
7. I ъыгд:
2 2
1  1 + cos 4 x 
1
=
4 ∫ (1 − cos 2 2 x ) dx =
4∫
1 −
2
dx =

1 1 1 1 
= ⋅ ∫ (1 − cos 4 x ) dx =  x − sin 4 x  + C =
4 2 8 4 
x 1
=− sin 4 x + C
8 32

1 1
II ъыгд: sin= ∫ ∫ =
4∫
x cos 2 x =
2
x cos 2 xdx 4sin 2
sin 2 2 xdx
4

232
1 1 − cos 4 x 1 1 1 
= ∫ dx= ∫ (1 − cos 4 x )dx=  x − sin 4 x  + C=
4 2 8 8 4 
x 1
=− sin 4 x + C
8 32

∫ (1 − cos x ) sin xdx =


2
∫ sin ∫ sin x sin xdx =
xdx =
5 4 2
8.

 u = cos x 
 
 du = − sin xdx 
2u 3
=∫ (1 − u )
2 2
( −du ) =− ∫ (1 − 2u + u ) du =−u + −
2 4

3
u5 2 1
− +C =− cos x + cos3 x − cos5 x + C
5 3 5

( cos x ) dx ∫  1 +=
2
cos 2 x 
∫ cos xdx ∫=
2
=
9. 4 2
 dx
2 

=∫ (1 + 2 cos 2 x + cos 2 2 x ) =∫ (1 + 2 cos 2 x +


1 1
4 4
1 13 1 
+ (1 + cos 4 x))dx=  x + sin 2 x + sin 4 x  + C
2 42 8 

233
1 x
10. ∫ 1 + cos xdx ж t = tg
2
цмцядцьцыш увцл. Щтвф

2t 1− t2 2dt
sin x = , cos x = , dx = ,
1+ t 2
1+ t 2
1+ t2
2dt
1 1+ t2 2dt x
∫ 1 + cos x dx =∫ 1 − t 2 =∫ 2 =∫ dt =t + C =tg 2 + C щдгк.
1+
1+ t2

2t
1+
1 + sin x 1 + t 2 + 2t 2dt
dx ∫ 1 + t 2 ⋅ =
2 2dt
11. ∫ = ∫ 2 1 +=
1 + cos x 1− t 1+ t2 t2
1+
1+ t2

 x 2t 
= tg
2
=
t ,sin x
1+ t 
 
 1− t2 2 
=
 cos x = , dt 
 1+ t2 1+ t 

1 + t 2 + 2t  2t 
=∫ dt =∫ 1 + 2 
dt =t + ln 1 + t 2 + C =
1+ t 2
 1 + t 
x x
= tg + ln 1 + tg 2 + C
2 2

∫ tg x sec 4 xdx ; t = tg x цмцядцьцыш уеыцл,


3
12.

sec 2 x = 1 + t 2 мц sec 2 xdx = dt щдвгхгтвфт,


1 + tg 2 x =

234
∫ tg
3
x sec 4 xdx = ∫ tg 3 x sec 2 x sec 2 xdx = ∫ t 3 (1 + t 2 ) dt =

∫ (t + t 5 ) dt =
1 4 1 6 1 4 1
= 3
t + t + C= tg x + tg 6 x + C
4 6 4 6

∫ tg sec x = t
3
13. x sec xdx , цмцядцьцыш уеыцл,

=
tg 2 x sec 2 x − 1 , tg x sec xdx = dt щдвгхгтвфт,

∫ tg x sec xdx =∫ tg x tg x sec xdx =∫ ( sec x − 1) d ( sec x ) =


3 2 2

∫ (t − 1) dt=
1 3 1
= 2
t − t + C= sec3 x − sec x + C
3 3

sin xdx d ( cos x )


14. ∫ tg xdx ∫ cos x ∫ cos x =
= =
− − ln cos x + C

∫ tg
5
15. xdx ;

= tg 5 xdx ∫ ∫=
3 2
I ъыгд: tg x tg xdx

= ∫ tg x (1 + tg x − 1) dx
=
3 2

= ∫ tg 3 x (1 + tg 2 x ) dx − ∫ tg 3 xdx = ∫ tg 3 xd ( tg x ) −

− ∫ tg x (1 + tg 2 x − 1)dx=
1 4
tg x − ∫ tg xd ( tg x ) + ∫ tg xdx=
4
1 4 1
= tg x − tg 2 x − ln cos x + C
4 2

235
(sec x − 1)
2 2

= tg 5 xdx ∫ ∫=
tg x tg xdx ∫ =
4
II ъыгд. tg x sec xdx
sec x

(t − 1)
2 2
 1 1
= ∫ dt= ∫  t − 2t +  dt= t 4 − t 2 + ln t + C=
3

t t 4
1 4 1 4 1
= sec x − sec 2 x + ln sec x +=
C tg x − tg 2 x −
4 4 2
 sec x = t 
− ln cos x + C  
 dt = tg x sec xdx 

∫ ctg x cosec 4 xdx; ctg x = t цмцядцьцыш увцл, щтвф


5
16.

dt= (1 + ctg x ) dx щдвгхгтвфт,


2

∫ ctg x ⋅ cosec x ⋅ cosec xdx = ∫ ctg x (1 + ctg x ) cosec xdx =


5 2 2 5 2 2

− ∫ t (1 + t ) dt =
1 1 1 1
= 5
− t − t +C =
2
− ctg x − ctg x + C 6 8 6 8

6 8 6 8


17. ctg 3 x cosec3 xdx = ctg 2 x cosec 2 x ctg x cosec xdx ; ∫
t = cosec x щдыгт, щтвф dt = − ctg x cosec xdx щдфк мц
мукшдьшж штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц нфяьфй щдфк:

− ∫ ( cosec 2 x − 1) cosec 2 xd ( cosec x ) =


− ∫ ( t 2 − 1)t 2 dt =
1 1  1 1
=−  t 5 − t 3  + C = cosec3 x − cosec5 x + C
5 3  5 5

236
sin 2 x
18. ∫ 4 + cos2 x dx ; tg x = t цмцядцьцыш увцл, щтвф
t 1 1
sin x = , cos x = , dx = dt
1+ t2 1+ t2 1+ t2
щдвгхгтвфт,

t2
2
sin x 1+ t2 1 t 2 dt
∫ 4 + cos2 x ∫
= dx =
1 1+ t2
dt ∫=
(t 2 + 1)(4t 2 + 5)
4+
1+ t2

 1 5  5 2t
=∫  − 1 + t 2 + 4t 2 + 5 dt =−arctg t + 2 arctg 5 + C =

5  2 tg x 
=− x + arctg  +C
2  5 

dx t2 dt
∫ 2 − sin 2 x = , dx =
2
19. ; sin x цмцядцьцыш
1+ t 2
1+ t2
dt
уеыцл, ∫
dx + t2 dt 1 dt
2 − sin 2 x ∫ ∫= ∫
= 1= =
t2 2+t 2
2 t2
2− 1+
1+ t2 2

237
1
1 1 t 1  tg x 

= = 2 arctg= +C
2
dt arctg  +C
2  t  2 2 2  2
1+  
 2

dx
20. ∫ sin 3
x
;

dx
= ∫ sin ∫=
cosec xdx ∫ cosec x cosec
3 2
I ъыгд: 3
xdx ;
x
u = cosec x , dυ = cosec 2 xdx щдфкыф du = − ctg x cosec xdx ,
υ = − ctg x щдфк. Иг шафвцдцкш ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф
въыегкгтвф тцяцкц фдыфй,

∫ cosec − ctg x cosec x − ∫ ctg 2 x cosec xdx =


xdx =
3

− ctg x cosec x − ∫ ( cosec 2 x − 1) cosec xdx =


= − ctg x cosec x −

− ∫ cosec3 xdx + ∫ cosec xdx щдфк.

Игкфвфт 2 cosec3 xdx =∫


− ctg x cosec x + cosec xdx мц ∫
нф

1 1
∫ cosec − ctg x cosec x + ∫ cosec xdx фдэтфк.
xdx =
3

2 2
dx x x
∫ cosec=
xdx ∫=
sin x
ln tg
2
+ C ( t = tg
2
цмцядцьцыш шдц)

щдвгхгтг ыщтгтсг шафвц тцяцкц фдыфй,

238
1 1 x
∫ cosec xdx =
− ctg x cosec x + ln tg + C щдфк.
3

2 2 2

dx sin xdx sin xdx dt


II ъыгд. ∫ sin ∫
== ∫ −∫
= =
(1 − cos x ) (1 − t )
3 4 2 2 2
x sin x 2

dt
= −∫ ( t = cos x цмцядцьцыш увшдьшжвшк).
(1 − t ) (1 + t )
2 2

Ыщтгтсг штеуйкфдэ, ыфвц лцыкдцкц фнэкьфйдф рцдд уеьцл

щдфк.

1 + sin 3 x 1 − sin 3 x
21.= ∫
1 + sin 3 xdx ∫ =
1 − sin 3x
dx

1 − sin 2 3 x cos 2 3 x cos 3 x


= ∫ =
1 − sin 3 x
dx ∫ 1 − sin 3x dx
= ∫=
1 − sin 3x
dx

−1
= ∫ (1 − sin 3x )
2
cos 3 xdx .

Игкфвф t = 1 − sin 3 x цмцядцьцыш уеыцл, dt = −3cos 3 xdx


1
мц нф cos 3 xdx = − dt фдфкэй. Bг шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц
3
фдыфй,
1
− 1 dt 2
∫ (1 − sin 3x ) 2
cos 3 xdx =− ∫
3 t
=−
3
t +C =

239
2
=
− 1 − sin 3 x + C
3

dx
22. ∫ tg 3
x
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй:

ctg xdx ∫ ctg x ( ctg x ) dx


dx
∫ tg3 x
= ∫= =
3 2

= ∫ ctg x ( ctg 1) dx
x + 1 −= ∫ ctg x (1 + ctg x )dx − ∫ ctg=
2 2
xdx

cos xdx 1
− ∫ ctg xd ( ctg x ) − ∫
= =
− ctg 2 x − ln sin x + C .
sin x 2

240
§ 5. Шккфышщтфд funksiyalarэт штеуйкфддфтьфыэ

Шккфышщтфд агтлышнфдфк вфчшд щдфт ицяш штеуйкфд ешздцкштш


тцяцкцвцт луюшкцл.
 p1 p2 pn

I. ∫ R  x, x , x ,...., x
q1 q2 qn
 dx (1) жцлдштвц щдфт
 
 
штеуйкфддфк.
 p1 p2 pn

Игкфвф R  x, x , x ,...., x
q1 q2 qn
 агтлышнфыэ
 
 
p1 p2 pn
q1 q2 qn
x, x , x ,...., x вцншжцтдцкштшт кфышщтфд агтлышнфыэ,
p1 p2 p
, ,...., n шыц ефь щдьфнфт кфышщтфд цвцвдцквшк.
q1 q2 qn
(1) жцлдштвц штеуйкфддфк x = t m цмцядцьцыш шдц t вцншжцтштшт

кфышщтфд агтлышнфыэтэт штеуйкфдэтф пцешкшдшк. Игкфвф m цвцвш

q1 , q2 ,...., qn цвцвдцкштшт цт лшюшл щкефй ибдътцтшвшк.

x + 3 x2 + 6 x
Ьшыфд. J = ∫ dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(
x 1+ 3 x )
2 1
x+x +x 3 6
J =∫
( )
Штеeйкфдэ 1
dx жцлдштц ыфдфй. 3 мц 6
x 1+ x 3

цвцвдцкштшт цт лшюшл щкефй ибдътцтш 6 щдвгхгтвфт, x = t 6


цмцядцьцыш увцл.

241
Щтвф dx = 6t 5 dt мц
( t + t + t ) t dt 6=
6∫ =
6 4 5
t + t +1 t (1 + t ) + 1
5 3 3 2

=J
t (1 + t )
6 2∫ 1+ t dt 6 ∫= 1+ t 2
dt 2

dt 3t 4 3 2
= 6∫ t 3dt + 6∫ = + 6 arctg t + C = x 3 + 6 arctg 6 x + C
1+ t 2
2 2

 p1 p2 pn

 ax + b  q1  ax + b  q2  ax + b 
II. ∫ R  x,   dx (2)
qn

  cx + d   cx + d 
, ,....,  
 cx + d  
 
жцлдштвц штеуйкфддфк.

Игкфвф ф, и, с, в-рцйшйш цвцвдцк, p1 ,..., pn , q1 ,..., qn тфегкфд


цвцdдцквшк.
 ax + b  k
(2) жцлдштвц штеуйкфддфк  =t цмцядцьцыштшт
 cx + d 
лбьцнш шдц кфышщтфд агтлышнфтэт штеуйкфдэтф пцешкшдшк. Игкфвф k
цвцвш q1 , q2 ,...., qn цвцвдцкштшт цт лшюшл щкефй ибдътцтшвшк.

dx
Ьшыфд. J = ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( x − 1) ( x + 2 )
3 5
4

Игкфвф
1 x+2
( x − 1) ( x + 2 ) =( x − 1)( x + 2 ) 4 x + 2 ⋅ 4 =( x − 1)( x + 2 ) 4
3 5
4

x −1 x −1
x+2
щдвгхгтвфт, штеуйкфдфдеэ шафвц x мц 4 -ц пбкц кфышщтфд
x −1

242
x+2 4 t4 + 2
агтлышнфвэк. = t цмцядцьцыш увцл. Щтвф x = 4 ,
x −1 t −1
3 3t 4 12t 3
x − 1 =4 , x + 2 =4 , dx = − dt мц
t −1 t −1 ( )
2
t 4
− 1

−∫
(t 4
− 1)( t 4 − 1)12t 3 dt 4 dt 4
3 ∫ t 2 3t
J= =− = +C =
3 ⋅ 3t 4t ⋅ ( t 4 − 1)
2

4 4 x −1
= +C
3 x+2

dx
Ьшыфд. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( x + 2) − x + 2
3 2

Игкфвф 3 мц 2 цвцвдцкштшт ЦЛЩИ-г 6 щдвгхг ъюът,


x+2=t 6 цмцядцьцыш увцл. Игкфвфт x= t 6 − 2 , dx = 6t 5 dt мц
=
t 6
x+2 мц
5
6t dt t dt t −1+1
2

2
1 
=
J ∫t 4
=
−t 3
6∫ = 6∫
t −1 t −1
dt 6 ∫  t + 1 +
=

=
t −1 
dt

= 3t 2 + 6t + 6 ln t − 1 + C = 3 3 x + 2 + 6 6 x + 2 +

+6 ln 6
x + 2 −1 + C

III. ∫ R ( x; )
a 2 − x 2 dx , ∫ R ( x; )
a 2 + x 2 dx , ∫ R ( x; )
x 2 − a 2 dx
жцлдштвц штеуйкфддфк.
Иг штеуйкфддфк 1-сш ъюът x = a sin t , 2-сш ъюът x = a tg t , 3-

243
a a
съ ъюът x= мц нф x= цмцядцьцдцкш шдц
sin t cos t
екшйщтщьуекшл агтлышнфдфквфт фыэдэ щдфт кфышщтфд агтлышнфдфкф
пцешкшдшк.

4 − x2
Ьшыфд. J = ∫ x 2 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
Игтгт ъюът x = 2sin t цмцядцьцыштвцт шыешафвц увцл. Щтвф
x
dx = 2 cos tdt , t = arcsin мц
2
4 − 4sin 2 t 4 cos 2 t cos 2 t
J= ∫ 4sin 2 t
⋅ 2 cos tdt= ∫ 4sin 2 x dt= ∫ sin 2 x dt=
1 − sin 2 t dt x
=∫ 2
dt =∫ 2 − ∫ dt =− ctg t − t + C =C − arcsin −
sin t sin t 2

 x x 4 − x2
− ctg  arcsin  =
C − arcsin −
 2 2 x
2
x
1−  
1 − sin 2 t 2 4 − x2
=
Игкфвф ctg t = = щдвгхг
sin t x x
2
тцяцкц фдэтьэжвэк.

x2 + 2x − 3
Ьшыфд. J = ∫ ( x + 1) 3
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

( x + 1) − 4
2
x2 + 2x − 3 t2 − 4
J ∫ ( x + 1)3 dx
= ∫= dx ∫ dt ( t= x + 1)
( x + 1)
3
t3

244
Ыщтгтсг штеуйкфдэт ыфх ецкцаш III штеуйкфд ешзштц фшввшк. Иг
2
штеуйкфдэт руыфидфтьфыэ ъюът t = цмцядцьцыш увцл.
cos z
Щтвф:
t2 − 4 2 tg z 2sin z 1
J= ∫ t3
dt = ∫ 2 
3
⋅ 2
cos z
dz =
2 ∫ sin 2 zdz =
 
 cos z 
1 1 − cos 2 z 1 1  1
= ∫ dz = z − sin 2 z  = ( z − sin z cos z ) + C .
2 2 4 2  4
2 2 2
Игкфвф t = щдвгхгтвфт, cos z = ⇒ z = arccos   ,
cos z t t
t2 − 4
2
2
sin z =1 − cos z =1 −   =
2
.
t t

t2 − 4 1 2 2 t −4 
2
=
Щтвф J ∫ =
t3
dt 
4 
arccos  
t

t2
= +C


1 2 2 x2 + 2x − 3 
=  arccos −  + C щдгк.
4  x +1 ( x + 1) 
2

dx
IV. ∫ ax 2 + bx + c
жцлдштвц штеуйкфддфк.

Иг штеуйкфдэ рцдд уеьцл ъюът лбл фдеэтвф щдфт лмфвкфе


ъюрцвдштшт ефь лмфвкфеэтэ фнэкьфй дфяэьвэк:

245
 2 b c  b  c b2 
2

ax + bx +=
2
c a x + x + = a   x +  + − 2= 
 a a  2a  a 4a 
 b  4ac − b 2 
2
b
= a x +  +  . Цпцк ыщткф x+ =
t
 2 a  4 a 2
2a
 
цмцядцьцыш уеыцл, мукшдьшж штеуйкфд сцвмцд штеуйкфдэтф пцешкшдьшж
щдгк. Дфлшт цммцдсц иг штеуйкфдэт чъыгыш рфддфкэ щдфт
dx dx
∫ a −x
2 2
мц ∫ x2 + m
штеуйкфдэтэ тцяцквцт луюшкцл.

Ишкштсш штеуйкфд сцвмцд штеуйкaдэвэк:


dx x
∫ = arcsin + C
a2 − x2 a
Шлштсш штеуйкфдэ рцдд уеьцл ъюът фжфхэвфлэ жцлшдвц цмцядцьц
увцл:
t2 − m
x 2 + m =− x + t ⇒ x 2 + m =x 2 − 2 xt + t 2 ⇒ x = ,
2t
t2 + m
dx = dt .
2t 2
t2 − m t2 + m
Вшпцк ецкцавцт x 2 + m =− x + t =− +t =
2t 2t
t2 + m
dt
dx 2 dt
щдвгхгтвфт, ∫ x2 + m
= ∫ 22t
t +m
= ∫ t
= ln t + C=

2t
= ln x + x 2 + m + C .
Ыщтгтсг штеуйкфд еуя-еуя кфые пцдвнш ъюът щтг нфввф
ыфчдфьфй дфяшьвэк. Штвш ъьгьш рфдэ вфрф вцкштвцт фкфжвэкфй.

246
dx dx
=J ∫=
ax + bx + c
∫ 
=
b   b 2 − 4ac  
2 2

a x +  −  
 2a   4a 2  

dt
=∫
  b 2 − 4ac  
a t2 −  2 
  4a 

Игкфвф ф-тэт шжфкцыштвцт фыэдэ щдфкфй шлш рфд ьъьлътвък.


1. a < 0 . Иг рфдвф лблфдеш шафвцтшт ьцтфыэтэт щдьфыэ ъюът

b 2 − 4ac
b − 4ac > 0 щдьфдэвэк.
2
2
= k 2 щдыгт. Щтвф
4a
dt 1 dx 1 t
=J ∫ =
−a ( k 2 − t 2 )
=
−a ∫ k2 − t2 −a
arcsin + C
k

фдэкэй.

2. a > 0 . Иг рфдвф b 2 − 4ac шафвцыштшт рць ьъыице, рць


b 2 − 4ac
вц ьцташ щдф ишдцк. = ± k 2 щдыгт. Щтвф
4a 2
1 dt 1
=
J
a ∫ t ±k
2
=
2
a
ln t + t 2 ± k 2 + C фдэкэй.

dx
Ьшыфд. J = ∫ 4x + 2x +1
2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

247
 2 1 1  1
2
3
4 x + 2 x +=
1 4 x + x + =
2
  + +  щдвгхг
  
4 x
 2 4  2  16 
dx 1 dx
=ъюът, J ∫= ∫ .
 1
2
3 2  1
2
3
4 x +  +   x+  +
 2  16   4  16

1 1
Игкфвф x+ =
t цмцядцьцыш увцл. Щтвф x= t − ,
4 4
1 dt 1 3
2∫
dx = dt мц =
J = ln t + t 2 + +C
=
3 2 16
t +
2

16
2
1 1  1 3
= ln x + +  x +  + + C щдгк.
2 4  4  16

x+4
Ьшыфд. J = ∫ 6 − 2 x − x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

6 − 2 x − x2 =− ( x2 + 2 x − 6) = (
− ( x + 1) − 7 =−
7 ( x + 1)
2
) 2

щдвгхг ъюът, x + 1 =t цмцядцьцыш увцл. Щтвф x = t − 1 ,


t −1+ 4 tdt dt
dx = dt мц J =∫ dt =∫ + 3∫ =
7−t 2
7−t 2
7 − t2
1
=−
1
∫ ( 7 − t )
2 −2
d ( 7 − t 2 ) +3∫
dt
=− 7 − t2 +
2
( 7)
2
− t2

248
t x +1
+3arcsin= + C 3arcsin − 6 − 2 x − x2 + C
7 7

Ax + B
V. ∫ ax 2 + bx + c
dx жцлдштвцлш штеуйкфддфк.

Иудц штеуйкфддфкэ руыфидфьфй ъюът штеуйкфдфдеэ лцыкшт


ыгкцештвц ьцчкцсшт ебкцьцыштш фнэкэи, мукшдцт штеуйкфдэ
фжфхэвфлэ шлш штеуйкфдэт сцьш жцлдштвц пбыецкшкдцк:
A Ab
Ax + B ( 2ax + b ) + B −
=J ∫= dx ∫ 2a = 2a dx
ax 2 + bx + c ax + bx + c
2

A ( 2ax + b ) dx  Ab  dx
=
2a ∫ +B−
ax + bx + c 
2 ∫=
2a  ax + bx + c
2

A d ( ax + bx + c ) 
2
Ab  dx
=
2a ∫ +B−
ax 2 + bx + c 
=∫
2a  ax 2 + bx + c
A  Ab  dx
= ax 2 + bx + c +  B − ∫
a  2a  ax + bx + c
2

Ыщтгтсг штеуйкфдэ руыфидфьфй йфнвфыэ ьцдгьвгк.

x+5
Ьшыфд. ∫ 6 − 2x − x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Фжфхэвфлэ жцлшдвц цмцядцьц увцл:

t = ( 6 − 2 x − x 2 ) = ( −2 − 2 x ) =−1 − x ⇒ x =−1 − t ,
1 ' 1
2 2
dx = −dt мц 6 − 2 x − x 2 = 6 − 2 ( −1 − t ) − ( −1 − t ) = 7 − t 2 .
2

Иудцдшлдц,

249
x+5 −1 − t + 5 t −4
∫ = dx ∫ =( −dt ) ∫ = dt
6 − 2x − x 2
7−t 2
7 − t2
tdt dt t
=∫ 7 − t 2 − 4∫ 7 − t 2 =− 7 − t − 4 arcsin 7 + C =
2

x +1
=
− 6 − 2 x − x 2 + 4 arcsin +C
7

xdx
Ьшыфд. ∫ x2 + 4x + 5
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

t = ( x 2 + 4 x + 5 )′ =x + 2 щдыгт. Щтвф x = t − 2 , dx = dt ,
1
2
x2 + 4x + 5 = (t − 2) + 4 (t − 2) + 5 = t 2 + 1 .
2

Иудцдшлдц,
xdx ( t − 2 ) dt = tdt dt
∫ x2 + 4 x + 5
=∫
t2 +1
∫ t2 +1
− 2∫
t2 +1
=

= t 2 + 1 − 2 ln t + t 2 + 1 + C=

=−2 ln x + 2 + x 2 + 4 x + 5 + C .

dx
VI. ∫ ( x −α ) m
ax 2 + bx + c
жцлдштвц щдфт штеуйкфддфк.

1
Иудц штеуйкфддфк x − α = цмцядцьцыштшт ецеишй увшдьцыш шдц
t
рцдд щдгтгк.
dx
Ьшыфд. J = ∫x x2 + 5
штеуйкфдэтэ рцдд увцл.

250
1 1
x= щдыгт. Щтвф dx = − 2 dt мц
t t
dt dt
− 2
t2 dt
∫1 1 ∫ 1 1 + 5t 2 =
−∫
J= t =
− =
+5 1 + 5t 2

t t2 t t2

1 5dt 1
5∫
=− =− ln 5t + 1 + 5t 2 + C =
( 5t )
2
5
1+

1 5 x2 + 5 1 5 + x2 + 5
=− ln + +C =− ln +C
5 x x 5 x

щдгк.

dx
Ьшыфд. J = ∫x 2
7 − x2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 1 dt
x= щдыгт. Щтвф x 2 = 2 , dx = − 2 мц
t t t
dt
− 2
dt dt tdt
J= ∫1 t 1 = −∫
1
= −∫
7 t 2
− 1
−∫
=
7 t 2
− 1
=
7− 2 7− 2
t2 t t t2

1 14tdt 1 1
=−
14 ∫ 7t − 1
2
=− ⋅ 2 7t 2 − 1 + C =−
14 7
7t 2 − 1 + C =

1 7 − x2
=
− + C щдгк.
7 x

251
Pn ( x )
VII. ∫ ax 2 + bx + c
dx жцлдштвц штеуйкфддфк.

Игкфвф Pn ( x ) шдц n вцкцсцдш сщчрцвдш шжфкц щдгтьгжвгк.


Иудц штеуйкфддфкш руыфидфьфй ъюът
Pn ( x )
∫ = dx Qn −1 ( x ) ax 2 + bx + c +
ax + bx + c
2

dx
+λ ∫ (3)
ax 2 + bx + c
унтшдшнштвцт шыешафвц щдгтгк.
( n − 1) вцкцсцдш Qn −1 ( x ) ющчрцвдшыштшт цьыфддфкэтэ мц λ
цвцвштш ефзьфй ъюът унтшдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфьфй
дфяэьвэк:
Pn ( x )
ax + bx + c
2 ( ′
dx ≡ Qn −1 ( x ) ax 2 + bx + c + ) λ
ax + bx + c
2

Вфрф ыщткф фдэтьэж лцыкдцкш щкефй ьцчкцсц пцешкьцл мц ыфх


мц ыщд ецкцавц ыгкцевц фдэтьэж ицкфицк ющчрцвдшдцкшт
цьыфддфкэтэ ьъйфншыц уеьцл дфяшьвэк.

x2
Ьшыфд. J = ∫ 1 − 2 x − x2
dx штеуйкфдэтэ ефзфй.

(3) въыегкгтф цыфыцт:


x2 dx
J= ∫ dx = ( Ax + B ) 1 − 2 x − x2 + λ ∫
1 − 2x − x2 1 − 2x − x2
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфнфй:

252
x2 −2 − 2 x
≡ A 1 − 2 x − x 2 + ( Ax + B ) +
1 − 2x − x2 2 1 − 2x − x2
λ
+ мц нф
1 − 2x − x 2
x=
2
A (1 − 2 x − x 2 ) + ( Ax + B )( −1 − x ) + λ ,
x2 =A − 2 Ax − Ax 2 − Ax − B − Ax 2 − Bx + λ ,
x2 =−2 Ax 2 + x ( −3 A + B ) + A − B + λ .
Унтш вцкцсцвцт ч-дцкшт цьыфддфкэтэ ьъйфншыц уеыцл,
1 3
A = − , B = , λ = 2 фдфкэй.
2 2
 1 3 dx
Вуьцдш, J =− x +  1 − 2 x − x 2 + 2∫ =
 2 2 2 − ( x + 1)
2

 1 3 x +1
=−
 x +  1 − 2 x − x 2 + 2 arcsin +C
 2 2 2

VIII. ∫ R ( x, )
ax 2 + bx + c dx жцлдштвц штеуйкфддфк.

Иг штеуйкфддфк a, b, c цьыфддфкэтвфт фыэдэ щдфкфй, фжфхэвфлэ


ъю Ундук цмцядцьцыштвцт ишкштшт мфышецыш шдц руыфидфтэк:

1) ax 2 + bx + c =t ± x a ( a > 0) ,
2) ax 2 + bx + c = tx ± c ( c ≥ 0) ,
3) ax 2 + bx + c = t ( x − x1 ) ( 4ac − b 2
< 0) ,
Игкфвф x1 цвцвш ax 2 + bx + c ъюрцвдшыштшт лблъвък.

253
dx
Ьшыфд. J = ∫x
x + 3x − 1 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Игкфвф a = 1 > 0 щдвгхг ъюът, Ундукшт 1-сш цмцядцьцыштц


пбкц, x 2 + 3x − 1 = t + x .
t2 +1
x 2 + 3 x − 1 = ( t + x ) = t 2 + 2tx + x 2 ⇒ x =
2
Щтвф ,
3 − 2t
2 ( −t 2 + 3t + 1) 1 + 3t − t 2
dx = dt , x 2 + 3x − 1 = щдфк.
( 3 − 2t ) 3 − 2t
2

Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

2∫
(1 + 3t − t =
( 3 − 2t )
2
) dt 2=
2
dt
=J
( t + 1)(1 + 3t − t ) ( 3 − 2t )
2 2 ∫ 1+ t 2 2

= 2 arctg =
t + C 2 arctg ( )
x 2 + 3 x − 1 − x + C фдэкэй.

dx
Ьшыфд. J = ∫ ( 2 x − 1) x − x2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Ундукшт 2–сш цмцядцьцыштц цыцыцт,


1− x
x (1 − x ) = xt ⇒ t = ⇒ x (1 − x ) = x 2t 2
x

⇒ x ( t 2 + 1) = 1 ⇒ x =
1 2tdt
, dx = − ,
t +1 ( t + 1)
2 2 2

2 2 − t 2 −1 1− t 2 t
2x −
= 1 2 −
= 1 = , x − x2 =
t +1 t2 +1 1+ t2 t +1
2

ицкфицкдшлдцкш фдэтэк. Игтф пбкц

254
−2tdt
(t + 1)
2 2
dt t −1 1− x − x
J=2∫ =−4∫ =ln +C =ln +C
1− t 2
t t −1
2
t +1 1+ x + x
⋅ 2
1+ t t +1
2

ицкфицкдшнш фдэтэк.

dx
Ьшыфд. ∫ x + 3x − 4
2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 + 3x − 4 = ( x + 4 )( x − 1) щдвгхгтвфт, Ундукшт 3-съ

цмцядцьцыштц пбкц, x 2 + 3 x − 4 = ( x + 4 ) t . Игкфвфт


x −1 2 1 + 4t 2
( x + 4 )( x − 1) = ( x + 4 ) t 2 ⇒ = t ⇒ x=
2
,
x+4 1− t2
10t
dx = dt фдэкэй.
(1 − t ) 2 2

 1 + 4t 2 
Щтвф ( x + 4 )( x − 1) = ( x + 4 ) t =  + 4t =
 1− t
2

(=
1 + 4t + 4 − 4t )
2 2
5t
мц
1− t 2
1− t2

10t
dt
dx ( )
1 − t 2 2
2
∫ = ∫ =
x 2 + 3x − 4 5t ∫=
1− t
dt2

1− t2

255
 1 1  1+ t
= ∫  1 + t + 1 − t  dt = ln 1 + t − ln 1 − t + C = ln
1− t
+C =

x −1
1+
x + 1 + C ln x + 4 + x −1
= ln = + C щдгк.
x −1 x + 4 − x −1
1−
x +1
Ыщтвф щтгвф йунв увцл лш, ∫ R ( x, )
ax 2 + bx + c dx
жцлдштвц штеуйкфддфкэ руыфидфьфй ъюът фжфхэвфлэ жцлшдвц
екшйщтщьуекшл цмцядцьцдцквцт вц шыешафвц увшдшк:
 b 2 − 4ac
 sin t
b  2a  a < 0, 
x+ =  ,
2a  b 2 − 4ac  4ac − b < 0 
 cos t
2a
 b 2 − 4ac
 sec t
b  2a  a > 0, 
x+ =  ,
2a  b 2 − 4ac  4ac − b < 0 
 cosec t
2a
 4ac − b 2
 tg t
b  2a  a > 0, 
x+ =  .
 4ac − b > 0 
2
2a  4ac − b 2
 ctg t
2a

IX. Иштщьшфд вшаукутышфддфкэт штеуйкфддфтьфыэ.

∫ x ( a + bx ) dx
p
m n

256
жцлдштвц щдфт штеуйкфддфкф, иштщьшфд вшаукутышфддфкэт
штеуйкфддфкэ вуншдшк, игкфвф ф мц и шчешнфкш ыфишедцк, ь, т, з
кфышщтфд цвцвдцквшк. Иудц штеуйкфддфкэ руыфидфьфй ъюът
фжфхэвфлэ ъыгддфквфт шыешафвц увшдшк.

( )
p
1) з-ефь цвцв щдвгйвф иг штеуйкфдэ, a + bx n иштщьгтг
фюэи штеуйкфдфдеэ шафвцтш фнэкьфйдф руыфидфьфй щдфк.
2) з-ефь щдьфнфт кфышщтфд цвцв, ( m + 1) / n шыц ефь цвцв
щдвгйвф штеуйкфдэ a + bx n =
t s цмцядцьцыштшт лбьцнш шдц
руыфидф-нэкдфк.
Игкфвф ы шдц з лцыкштшт ьцчкцсш шжфкц щдгтьгжвгк
3) рць з, рць вц ( m + 1) / n ефь щдьфнфт кфышщтфд цвцв
( m + 1) / n + p ефь цвцв щдвгйвф штеуйкфдэ ax − n + b =ts
цмцядцьцыштшт лбьцнш шдц руыфидфнэкдфк.
Вшпцк рфддфквф мукшдьшж штеуйкфд удуьутефк агтлышнфдфк шдц
шафвц щдгтьгк.

dx
Ьшыфд. J = ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( )
10
x 4
x +1
−10
 1
 −
1
Игкфвф штеуйкфдфдеэ шафвцтш x 1 + x 4  2
жцлдштвц нфяьфй
 
щдфк.
1 1
Вуьцдш m= − , n= , p = −10 -вгк, нцтш
2 4
штеуйкфддфьфтэт 1-сш рфдэтэ ецеишй уеьцл дфяэьвэк. x = t 4
цмцядцьцыштш увцл, щтвф dx = 4t 3 dt мц

257
dx 4t 3 dt tdt
=J ∫ = ∫ t 2 ( t + 1)10 4=
= ∫ ( t + 1)10
( )
10
x 4 x +1

t +1−1 dt dt
=4 ∫ dt =4 ∫ − 4∫ =
( t + 1) ( t + 1) ( t + 1)
10 9 10

1
4 ∫ ( t + 1) d ( t + 1) − 4∫ ( t + 1) d ( t + 1) =
−9 −10
= − +
( )
8
2 4
x +1
4
+ +C .
( )
9
9 4
x +1

3 4
x +1
Ьшыфд. J = ∫ x
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц нфяьфй щдфк.


1

1
  1 3
1 1 1
=J ∫x 2
1 + x  dx , игкфвф m = − , n = , p = ,
 
4
2 4 3
m +1
= 2 щдвгхг ъюът, 2-сш рфдэ ецеишй уеьцл дфяэьвэк. Щтф
n
пбкц вц 4
x +1 =t 3 цмцядцьцыш увцл. Игкфвфт

(t − 1) , =
dx 4 ( t 3 − 1) 3t 2 dt=
4 3
=
x 3
,t 3 4
x + 1 . Иудцдшлдц,
t7
12t 2 ( t 3 − 1) dt =12 ∫ ( t 6 − t 3 ) dt =12
t
J =∫
3

(t − 1)
2
3 7

t4
( ) ( )
7 4
12
−12 += x +1 −3 x +1 +C
4 3 4 3
C
4 7

258
1

∫ x (1 + x ) 2 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
−11 −
=
Ьшыфд. J 4

1 m + 1 −11 + 1 5
Игкфвф p= − , = = − ,
2 n 4 2
m +1 5 1
+ p =− − =−3 щдвгхг ъюът, 3-съ рфдэ ецеишй уеьцл
n 2 2
дфяэьвэк. x −4 + 1 =t 2 щдыгт.
1 tdt
Щтвф x = , dx = − мц
(t − 1) 2 ( t − 1)
1 5
2 4 2 4

−1
11  t 2 
− ∫ ( t − 1) 4  2  − ∫ ( t 2 − 1) dt =
2
1 tdt 1 2
J= 2
=
 t −1  (t − 1)
5
2 2 4 2

1
(1 + x ) 4 5 1
(1 + x )
4 3
5 3
=−t +t − t +C =− + −
10 3 2 10 x10 3x6
1
− 2
1 + x4 + C .
2x

259
5.1 Еуыедцк (рцддш шдц)

Test-1
3
x
1. ∫ 3
x − x
2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1
3
x x3 1 2 1
∫ 3
x2 − x
dx = ∫ 2 1
dx . Игкфвф , мц лцыкдцкшт
3 3 2
x −x
3 2

1
ьцчкцсдцкштшт ЦЛЩИ-г 6 щдвгхгтвфт, x 6 = t цмцядцьцыш
1 2 1
увцл. Щтвф x = t , dx = 6t dt , x = t , x = t , x = t 3
6 5 3 2 3 4 2

шафвцдцкштш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,


1
x3 t2 t7 t4
∫ 2 1 dx
= ∫ t4 − t3
= ∫ t 3 ( t − 1)
= ∫ t − 1dt
=
5
6t dt 6 dt 6
x3 − x2
t 4 −1 +1  t 4 −1 1 
= 6∫ = 6∫  +  dt =
t −1  t −1 t −1 
 1   t4 t3 t2 
= 6∫  t 3 + t 2 + t + 1 +  =
dt 6  + + + t + ln t − 1  +
 t −1  4 3 2 
 3 x2 x 3x 6 
+=
C 6 + + + x + ln 6
x −1  + C
 4 3 2 
 

6
xdx
2. ∫x штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( 3
x+4 x )

260
1 1 1
Игкфвф , мц лцыкдцкштшт цт лшюшл щкефй ьцчкцсш 12
6 3 4
щдвгхгтвфт, x = t12 цмцядцьцыш фзфкфй. Щтвф dx = 12t11dt ,
6
x = t2 , 3
x = t4 , 4
x = t 3 шафвцдцкштш мукшдьшж штеуйкфдвф
тцяцкц фдыфй,

6
xdx t 2 ⋅ t11dt t13 dt
∫x 3 x+4 x
= ∫ t12 t 4 + t 3
= = ∫ t15 ( t + 1)
( )
12 12
( )
dt t 2 −1 − t 2  t −1 dt 
12∫ 2
= − 12∫ 2
= −12  ∫ 2 dt − ∫
dt = =
t ( t + 1) t ( t + 1)  t t +1 
 dt dt dt   1 
=−12  ∫ − ∫ 2 − ∫  =−12  ln t + − ln t + 1  + C =
 t t t +1   t 
 t 1 t + 1 12
=−12  ln + +C =
12 ln − +C =
 t +1 t  t t

( )
12
12
x +1 12
= ln − 12 + C щдфк.
x x

xdx
3. ∫ 4
x3 + 1
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 3
ч-шт йъммцедцкш щдфт мц лцыкдцкштшт ьцчкцсдцкштшт
2 4
ЦЛЩИ-тгт 4 щдвгхгтг тцяцкц фдфкфй x = t 4 цмцядцьцыштш

261
увцл. Щтвф dx = 4t 3 dt , x = t2 , 4
x3 = t 3 шафвцдцкштш
штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
1
x 2 dx t 2 ⋅ 4t 3 dt t5
∫ x 34 + 1
= ∫ t 3 + 1 ∫ t 3 + 1 dt
= 4=

 t2   1 3t 2 
= 4 ∫  t 2 − 3 = dt 4 ∫  t 2 − ⋅ 3 = dt
 t +1  3 t +1 

 t3 1 
= 4  − ln t 3 + 1  + C=
3 3 

=
4 34
3
3
(
x − ln x 4 + 1 += C
4
3 ) ( 4
x 3 − ln ( 4
))
x3 + 1 + C
фдфкэй.

x
4. ∫2 x − 3 x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1
2
x x 1 2
∫2 x− x 3 2
dx = ∫ 1 2
dx . Игкфвф
2
мц
3
лцыкдцкш
2x − x 2 3

ъюът ЦЛЩИ ( 2;3) = 6 щдвгхгтвфт, x = t 6 цмцядцьцыш увцл.


1
2
Щтвф x = t 3 , x 2 3
= t 4 , dx = 6t 5 dt шафвцдцкштш нукштц нфяыфй,
1
x2 t 3 ⋅ t 5 dt t5
∫ 1 2
dx = 6 ∫
2t 3 − t 4
= −6 ∫ t − 2dt фдфкэй.
2x 2 − x 3
Игкфвф

262
t5 t −2

t 5 − 2t 4 t 4 + 2t 3 + 4t 2 + 8t + 16
2t 4
t5 32
2t 4 − 4t 3 ⇒ = t 4 + 2t 3 + 4t 2 + 8t + 16 +
t −2 t −2
4t 3

4t 3 − 8t 2
8t 2

8t 2 − 16t
16t

16t − 32
32
Onda
t5  32 
−6 ∫ dt =−6 ∫  t 4 + 2t 3 + 4t 2 + 8t + 16 +  dt =
t −2  t −2

 t5 2 4 8 
=
−6  + t 4 + t 3 + t 2 + 16t + 32 ln t − 2  + C =
5 4 3 2 
1 5 1 4 4 3 2 1 1 
=
−6  x 6 + x 6 + x 6 + 4 x 6 + 16 x 6 + 32 ln x 6 − 2  +
5 2 3 
66 5
+C =− x − 3 3 x 2 − 8 x − 24 3 x − 96 6 x − 192 ln 6
x −2 +
5

+C фдэкэй.

263
dx
5. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(1 + x ) − 1 + x
2
3

dx
(1 + x ) 3
2
∫ штеуйкфдэтвф щдфт мц
(1 + x ) 3 − (1 + x )
2 1
2

2 1
(1 + x ) (1 + x ) -шт
1
2
шафвцдцквц йъммцедцкш щдфт мц
3 2
лцыкдцкш ъюът ЦЛЩИ ( 2,3) = 6 щдвгхгтвфт, 1+ x =t6
цмцядцьцыш увцл.
Щтвф dx = 6t 5 dt щдвгхг ъюът,

dx 6t 5 dt 6t 5 dt
∫ = ∫ = ∫=
t4 − t3
(1 + x ) ( )
2 2
3
− 1+ x 3 t − t6
6

t5 t2  1 
= 6∫ =
dt 6 ∫ dt 6 ∫  t + 1 +
= =dt
t ( t − 1)
3
t −1  t −1 
 t2 
= 6 ∫  + t + ln t − 1  + C = 3t 2 + 6t + 6 ln t − 1 + C =
2 

=3 (1 + x ) 3 + 6 (1 + x ) 6 + 6 ln (1 + x ) 6 − 1 + C =
1 1 1

= 3 3 1 + x + 6 6 1 + x + 6 ln 6 1 + x − 1 + C .

x +1
6. ∫x x−2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x−2=t 2 щдыгт. Щтвф x= t 2 + 2 мц dx = 2tdt щдфк.


Фдэтьэж шафвцдцкш штеуйкфдвф тцяцкц фдыфй,

264
x +1 t2 + 2 +1 t2 + 3 t2 + 2 +1
∫ x x − 2=
dx ∫ (t 2 + 2) t ⋅ =
2tdt 2 ∫ t2 + 2
= dt 2 ∫ t 2 + 2= dt

 
 
 1  t + dt =
=2∫ 1 + 2 
dt = 2 ∫ 2t +
 2+t    t 2 

 2 1 +  
  2 
1
1
+∫ 2
dt = 2t + 2 ∫ 2
2
dt =2t +
 t   t 
1+   1+  
 2  2
t x−2
+ 2 arctg + C= 2 x − 2 + 2 arctg + C щдгк.
2 2

dx
7. ∫x ax + b
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

ax + b =t 2 цмцядцьцыш увцл. Щтвф adx = 2tdt мц нф


2
dx = tdt мц=
a
x
a
( t − b ) щдвгхгтвфт, штеуйкфд фжфхэвфлэ
1 2

жцлдц въжцк:
2
tdt
dx dt
∫ x ax + b
= ∫1 2
= a 2∫ 2

a
(t − b ) t t − b
Фнкэдэйвф шлш рфдэ тцяцквцт луюшкцл:

265
1) игкфвф b>0 щдфкыф, b = k2 нфяфкфй штеуйкфдэ

dt 2 t −k 1 t− b
руыфидфнфй: 2 =
2 2 ∫t −k
ln =
2k t + k
+C ln
b t+ b
= +C

1 ax + b − b
ln +C
b ax + b + b

2) мукшдьшж штеуйкфдвф b < 0 щдфкыф, b = − p 2 нфяфкфй


штеуйкфдэ руыфидфнфй:

dt 2 t 2 ax + b
2 ∫ 2= arctg = +C arctg ∫ +C
t +p 2
p p −b −b

dx
8. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( x − 1) ( x + 2 )
3 2

Фжфхэвфлэ жцлшдвц ыфвц юумшкьцдцк увцл:

( x − 1)
2

2
 x 1 
( x − 1) ( x + 2 ) = 3 2 (
x + 2) = ( x + 2) 3 
2 3

3

( x + 2)  x+2
Иг шафвцтш нукштц нфяыфй,
dx dx
∫ =∫ щдфк.
( x − 1) ( x + 2 ) x −1 
2 2

( x + 2 ) 3 
3


 x+2

266
x −1 3
Ыщтгтсг штеуйкфдвф =t цмцядцьцыш уеыцл,
x+2
2t 3 + 1 2t 3 + 1 3
x − 1= xt + 2t ⇒ x=
3 3
, x=
+2 =
+2 мц
1− t 3
1− t 3
1− t3
9t 2 dt
dx = фдфкэй. Bг шафвцдцкш нукштц нфяыфй,
(1 − t )3 2

9t 2 dt
(1 − t )
3 2
dt
∫ 3
= 3∫
1− t3
щдфк.
⋅t2
1− t3
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
1 1 A Bt + C
= = +
1− t3 (1 − t ) (1 + t + t ) 1 − t 1 + t + t 2
2

1 2
Игкфвфт A= B= ,C=
3 3
Иудцдшлдц,
dt 1  dt t+2 
3∫ =3 ⋅  ∫ +∫ 2 dt  =− ln 1 − t +
1− t 3
3  1− t t + t +1 
2t + 1
+ ln (1 + t + t 2 ) + 3 arctg
1
+C =
2 3
3
1  3 x + 2 − 3 x −1  2 3 x −1 + 3 x + 2
=
− ln   + 3 arctg +C
2  3  3 ⋅ 3
x + 2

267
Игкфвф

t+2 1 2t + 1 + 3 1 ( 2t + 1) 3 dt
∫t 2
+ t +1
dt= ∫
2 t + t +1
2
dt= ∫
2 t + t +1
2
dt + ∫ 2
2 t + t +1
=

1 d ( t + t + 1) 3
2

ln ( t 2 + t + 1) +
dt 1
=
2 ∫ t + t +1
2
+ ∫
2  1  32
= 2
2
 t +  +  
 2  2 
 2t + 1 
d  2t + 1
 3=  ln ( t 2 + t + 1) + 3 arctg
3 2 1
+ ⋅ ∫
2 3  2t + 1  2
2 3
+C
  +1
 3 
щдвгхг тцяцкц фдэтьэжвэк.

dx
9. ∫ 2x − x2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

2x − x 2 шафвцыштвц x 2 -эт шжфкцыш ьцташ мц D= 4 > 0


щдвгхгтвфт,
dx dx dx
∫ 2 x − x2
= ∫=
1 −1 + 2x − x
∫ 2
=
1 − ( x 2 − 2 x + 1)
dx
=∫ щдгк. x − 1 =t цмцядцьцыш уеыцл,
1 − ( x − 1)
2

dt
∫ + C arcsin ( x − 1) + C фдэкэй.
= arcsin t =
1− t2

268
dx
10. ∫ x + 6 x + 13
2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 + 6 x + 13 ъюрцвдшыштвц x 2 -тэт шжфкцыш ьъыице мц


D1 =9 − 13 =−4 < 0 щдвгхгтвфт,
dx dx dx
∫ x 2 + 6 x + 13
= ∫= ∫
x + 6x + 9 + 4 ( x + 3) +4
2 2

щдгк.
2
x+3=2 tg t цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = dt мц
cos 2 t
2 1
dt
x 2
cos 2 t dt
∫ = ∫=
cos t
∫ 1 + tg 2 t
=
( x + 3) + 4 4 + 4 tg 2 t
2

1
cos 2 t dt= dt
= ∫ 1 ∫ cos =t ln sec t + tg t + C

cos 2 t
x+3
tg t = щдвгхгтвфт,
2 x 2 + 6 x + 13
2 x +3
cos t =
x 2 + 6 x + 13 е
Иг шафвцдцкш ыщт тцешсцвц нукштц 2
нфяыфй,
x 2 + 6 x + 13 x + 3
=
ln sec t + tg t + C ln =
+ + C1
2 2

269
x + 3 + x 2 + 6 x + 13
= ln + C=
1 ln x + 3 + x 2 + 6 x + 13 + C1 −
2

− ln 2= ln x + 3 + x 2 + 6 x + 13 + C

= C1 − ln 2 -вшк.
Игкфвф C
dx
Иудцдшлдц, ∫ = ln x + 3 + x 2 + 6 x + 13 + C1
x + 6 x + 13
2

dx
11. ∫ x2 − 4 x
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx dx
∫ x2 − 4 x
= ∫= ∫ ;
x − 4x + 4 − 4 ( x − 2) − 4
2 2

2 2 cos t
x−2= цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = − dt
sin t sin 2 t

2 cos t 2 cos t cos t


− 2
dt − 2
dt 2

∫ ∫ − ∫ sin t =
щдвгхгтвфт, sin t = sin t =
4
− 4 4 − 4sin 2 t 1 − sin 2 t
sin 2 t sin 2 t sin 2 t

cos t
2 1 t
− ∫ sin t dt =
= −∫ dt =
− ln tg + C
cos t sin t 2
sin t

270
2 2
Игкфвф x −=
2 ⇒ sin
= t . Нфтвфлэ
sin t x−2
въяигсфйдэ ъюигсфйвфт пбкътвънъ лшьш

е/2

x−2 2

е/2 е
x−2 2
x − 4x

t 2 x − 2 − x2 − 4 x
=tg = .
2 x − 2 + x2 − 4x 2
Ыщтгтсг шафвцтш нукштц нфяыфй,

dx x − 2 − x2 − 4x
∫ x2 − 4x
=
− ln
2
+ C1 =

=− ln x − 2 − x 2 − 4 x + C1 − ln 2 =− ln x − 2 − x 2 − 4 x +

+C ( C= C1 − ln 2 ) фдфкэй.

dx
12. ∫ x2 − 2 x − 8
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x2 − 2 x − 8 = ( x − 1) − 9 щдвгхгтвфт,
2


dx
=
x − 2x − 8
2 ∫
dx
( )
= ln x − 1 + x 2 − 2 x − 8 + C
( x − 1) − 9
2

271
щдгк.

dx
13. ∫ 4x2 − 4 x + 5
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

 1 1
2
2
5 4 ( x − x ) +=
4 x − 4 x += 5 4   x −  −  +=
2
5
 2  4 
 
 1
2
 1
2

= 4 x −  + 4 = 4   x −  + 1 щдвгхгтвфт,
 2  2 
 
dx dx 1 dx
∫=
4x − 4x + 52∫ = =
 2 ∫
 2  1
2
1
4   x −  + 1  x −  +1
 2    2
 
1  1 5
= ln  x − + x 2 − x +  =
+C
2  2 4

1  2x −1 + 4x2 − 4 x + 5 
ln  =  + C1
2  2 

=
1
2
(
ln 2 x − 1 + 4 x 2 − 4 x + 5 + C )
dx
14. ∫ 21 − 8 x − 4 x 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx 2dt
∫ =∫ .
21 − 8 x − 4 x 2 25 − 4 ( x + 1)
2

Игкфвф=t 2 ( x + 1) цмцядцьцыш уеыцл, dx = 2dt мц

272
dx 2dt t
∫ = ∫ = 2 arcsin  =
+C
25 − 4 ( x + 1) 25 − t 2 5
2

 2x + 2 
2 arcsin   + C фдфкэй.
 5 

x+3
15. ∫ 4x + 4x + 3
2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x+3 1 8 x + 24
∫ 4 x 2 + 4 x + 3 dx 8=
= ∫ 4 x 2 + 4 x − 3 dx
1 8x + 4 1 dx
=
8 ∫ 4x2 + 4x − 3
dx + ⋅ 20 ∫ =
8 4x2 + 4x − 3
dx

1 8x + 4 5 dx
=
8 ∫ 4x2 + 4x − 3
dx + ∫
2 2 x2 + x − 3
=
4
1 5 dx 1
= 4x2 + 4x − 3 + ∫ = 4 x2 + 4 x − 3 +
4 4  1
2 4
 x +  −1
 2
5  1 3 1
+ ln  x + + x 2 + x −  =
+ C1 4x2 + 4x − 3 +
4  2 4 4

5
(
+ ln 2 x + 1 + 4 x 2 + 4 x − 3 + C
4
)

273
x +1
16. ∫ 2 x − x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x +1 1 −2 x − 2 1 −2 x + 2 − 4
∫ 2x − x 2
− ∫
dx =
2 2x − x 2
− ∫
dx =
2 2 x − x2
dx =

1 −2 x + 2 dx
− ∫
= dx + ∫ =
− 2x − x2 +
2 2x − x 2
2x − x 2

dx dx
+∫ − 2 x − x2 + ∫
= =
1−1+ 2x − x 1 − ( x − 1)
2 2

=− 2 x − x 2 + arcsin ( x − 1) + C

dx
17. ∫ ( x − 1) 2
x2 − 2 x + 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 1
x − 1 = цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = − 2 dt щдгк мц
t t
1
− 2 dt
dx
∫ ( x − 1)2 x 2 − 2 x + 2 ∫=
= t
2
1 1  1 
 + 1 − 2  + 1 + 2
t t 
2
t 
2
t  1 
=−∫ dt =− 1+ t + C =− 1+ 
2
 +C =
1+ t 2
 x −1 

x2 − 2 x + 2
=
− +C
x −1

274
dx
18. ∫x 1 − x2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 1
x= щдфкыф, dx = − 2 dt щдвгхгтвфт,
t t
dt
− 2
dx dt
∫ x 1 − x 2 =∫ 1 t 1 =−∫ t 2 − 1 =−ln t + t − 1 + C =
2
( )
1− 2
t t
 1 + 1 − x2 
=
− ln  +C .
 x 
 

x 2 dx
19. ∫ x2 − x + 1
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 dx dx
Игтгт ъюът ∫ = ( Ax + B ) x2 − x + 1 + λ ∫
x − x +1
2
x − x +1
2

унтшдшнштвцт шыешафвц увцл.


Иг унтшдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфнфй:
x2 2x −1
= A x 2 − x + 1 + ( Ax + B ) +
x2 − x + 1 2 x2 − x + 1
λ
+
x − x +1
2

Игкфвфт x 2 4 Ax 2 + ( −3 A + 2 B ) x + ( 2 A − B + 2λ )
2=
фдэкэй.

275
Фдвэхэьэя ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштвц ч-шт унтш вцкцсцдш
рцвдцкштшт цьыфддфкэтэ ьъйфншыц уеыцл,
4 A = 2
 1 3 1
−3 A + 2 B= 0 ⇒ A= , B= , λ=
2 A − B + 2λ = 2 4 8
 0
ефзэдэк. Щтвф
x 2 dx 1 3 1 dx
∫ =  x +  x2 − x + 1 + ∫
x2 − x + 1  2 4 8  2
=
1 3
x−  +
 2 4

2x + 3 2 1  1 x2 − x + 1 
= x − x + 1 + ln  x − +  + C щдфк.
4 8  2 2 

x4 + 4x2
20. ∫ x2 + 4
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x4 + 4x2 dx
∫ x 2= dx Q3 ( x ) x 2 + 4 + λ ∫ ;
+4 x2 + 4
Игкфвф Q3 ( x ) = Ax 3 + Bx 2 + Cx + D
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфнфй мц ч-шт унтш
вцкцсцдш цьыфддфкэтэ ьъйфншыц увцл:
x4 + 4x2
= ( 3 Ax 2
+ 2 Bx + C ) x 2 + 4 +
x2 + 4
λ
+
x
( Ax 3
+ Bx 2 + Cx + D ) +
x +4
2
x +4
2

276
x 4 + 4 x=
2
( 3 Ax 2
+ 2 Bx + C )( x 2 + 4 ) + Ax 4 + Bx3 + Cx 2 +
+ Dx + λ
x 4 + 4 x 2= 4 Ax 4 + 3Bx3 + (12 A + 2C ) x 2 + ( 8B + D ) x + 4C + λ
 1
A = 4
4 A = 1 
3B = 0 B = 0
  1
12 A + 2C = 4 ⇒ C = Иг шафвцдцкш унтшдшлвц
8 B + D =  2
0
 D = 0
4C + λ =0 
λ = −2


нукштц нфяыфй,

x4 + 4x2 1 1  dx
∫ x +4
2
=  x3 + x  x 2 + 4 − 2∫
dx
4 2 
=
x2 + 4

=
x3 + 2 x 2
4
(
x + 4 − 2 ln x + x 2 + 4 + C щдгк. )

277
Еуые-2
dx
1. ∫ ( x + 1) 3
x2 + 2x
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

1 1
x + 1 = цмцядцьцыш уеыцл, dx = − 2 dt щдфк мц
t t

1
− dt
dx t2 t 2 dt
∫ ( x + 1) 3
x2 + 2x
= ∫ 2
= −∫
1− t2
1 1  1 
 − 1 + 2  − 1
t t 
3
t 

Ыщтгтсг штеуйкфдэ рцдд уеьцл ъюът


t 2 dt dt
∫ = ( At + B ) 1− t2 + λ ∫ унтшдшнштвцт шыешафвц
1− t 2 1− t2
увцл.
Ицкфицкдшншт рцк шлш ецкцаштш вшаукутышфддфнфй мц ч-шт унтш
вцкцсцдш цьыфддфкэтэ ьъйфншыц увцл,

t t λ
= A 1− t2 − ( At + B ) + ⇒
1− t 2
1− t 2
1− t2

A At 2 − At 2 − Bt + λ
t 2 =− −2 At 2 − Bt + ( A + λ )
⇒ t2 =
 1
−2 A =1 A = − 2 ,
 
Игкфвфт −=
B 0 ⇒ =B 0,
A + λ = 
 0 1
λ = .
 2

Иг йшньцедцкш унтшдшлвц нукштц нфяыфй,

278
t2 1 1 dt t
−∫ dt= t 1− t2 − ∫ = 1− t2 −
1− t2 2 2 1− t 2 2

1 1 1 1  1 
− arcsin
= t +C 1− − arcsin  = +C
2 2 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
 x +1

1 x2 + 2x 1  1 
= − arcsin  +C
2 ( x + 1) 2
2  x +1 

dt
2. ∫ t −a
2 2
, (t 2 > a 2 ) штеуйкфдэтэ руыфидфнфй,

π π
=t a sec α , − ≤α ≤ щдыгт.
2 2
t t2 − a2
Щтвф

dt = a sec α tg α dα , α
a
a 2 tg 2 α . Иг шафвцдцкш
t 2 − a2 =

штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,

dt a sec α tg α dα
∫ =
t 2 − a2
∫ a tg α
= ∫ sec α =
dα ln sec α + tg α +=
C1

t t 2 − a2
= ln + + C1 = ln t + t 2 − a 2 + C1 − ln a =
a a

= ln t + t 2 − a 2 + C olar.

279
dx
3. ∫ 9 x 2 − 25
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx
∫ =∫ ; 3 x = 5sec t цмцядцьцыш
9 x − 25 ( 3x ) − 52
2 2

увцл.
Щтвф 3dx = 5sec t tg tdt , 9 x 2 − 25 =
5 tg t ,
5
dx = sec t tg tdt . Иг шафвцдцкш нукштц нфяыфй,
3
5
sec t tg tdt
5 sec t tg tdt 5 1 sec t tg tdt
∫ ∫ ⋅ ∫
3 = = =
( 5sec t )
2
− 5 2 3 25 ( sec 2
t − 1) 3 5 tg 2
t

1 1
=
3 ∫ =
sec tdt
3
ln 5sec t + 5 tg=
t +C

1
= ln 3 x + 9 x 2 − 25 + C щдфк.
3

dx
4. ∫ a2 + t 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Игтгт ъюът t = a tg α цмцядцьцыш увцл. Щтвф

=dt a tg t )′ dα
(= a sec 2 α dα мц a 2 + t 2 =
a 2 sec 2 α ,
 π π
α ∈ − ,  .
2 2  
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,

280
a2 + t 2
t

α
a

dx a sec 2 α dα
∫ a2 + t 2
= ∫ a sec α = ∫ sec α dα= ln sec α + tg α +

t a2 + t 2
+C1 = ln + + C1 = ln t + a 2 + t 2 + C1 − ln a =
a a

= ln t + a 2 + t 2 + C фдфкэй.

dx
5. ∫ 4x2 + 9
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

dx dx
∫ =∫ ; 2 x = 3 tg t цмцядцьцыш увцл.
4x + 9 ( 2x) + 32
2 2

Щтвф 2dx = 3sec 2 tdt , 4 x 2 + 9 =9sec 2 t . Иг шафвцтш


штеуйкфдвф нукштц нфяыфй,
3 2
sec tdt
dx 3 sec 2 tdt 1
∫=
4 x2 + 9
∫ 9sec2 t 2=
2
= ∫ 3sec t = 2∫
sec tdt

281
1 1
= ln sec t + =
tg t ln 2 x + 4 x 2 + 9 + C фдфкэй.
2 2

6. ∫ a 2 − t 2 dt штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
Игтгт ъюът t = a sin α
цмцядцьцыш увцл.
Щтвф dt = a cos α dα мц
a
a 2 − t 2 = a 2 − a 2 sin 2 α = t
= a (1 − sin 2 α ) a 2 cos 2 α
щдфк.
α
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф a2 − t2
нукштц нфяыфй,

∫ a= − t 2 dt ∫ a 2 cos 2 α a cos
= α dα a 2 ∫ cos
= α dα
2 2

a2 a2  1  a2 t
=
2 ∫ (1 + cos 2α )d=
α
2
 α + sin 2α  +=
2 
C
2
(arcsin +
a
1 t a2 − t 2 1 2 2 1 2 t
+ ⋅2⋅ ⋅ ) +=
C a − t + a arcsin + C щдфк.
2 a a 2 2 a

7. ∫ 25 − x 2 dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
x
x = 5sin t цмцядцьцыш увцл. Щтвф t = arcsin , dx = 5cos tdt ,
5

∫ 25 − x 2 dx = 25 − 25sin 2 t =5 1 − sin 2 t =5cos t

щдвгхгтвфт, ∫ 25 − x 2 dx= 5∫ cos t ⋅ 5cos tdt= 25∫ cos 2 tdt=

282
25 25  1  25
= ∫ (1 + cos 2t ) dt=  t + sin 2t  + C= t+
2 2  2  2

25 1 25 x 25 x x2
+ ⋅ ⋅ 2sin t cos
= t +C arcsin + ⋅ ⋅ 1 −= +C
2 2 2 5 2 5 25
25 x x
= arcsin + 25 − x 2 + C щдгк.
2 5 2

8. ∫ t 2 − a 2 dt штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
a
Игтгт ъюът t = цмцядцьцыш увцл.
cos α
a sin α
=
Щтвф dt = dα a tg α sec α dα , a = t cos α ,
cos 2 α
a2 2  1 − cos α  a 2 sin 2 α
2
t2 − =
a2 − =
a 2
a  =
 = a 2 tg 2 α
cos α
2
 cos α 
2
cos α2

t t2 − a2

α
a
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

∫ t2 − =
a 2 dt ∫ a 2 tg 2 α ⋅ a tg α sec α=

283
= a 2 ∫ tg 2 α sec α dα = a 2 ∫ ( sec 2 α − 1) sec α dα =
dα dα
= a 2 ( sec3 α − sec α ) dα = a 2 ∫ − a2 ∫
cos α
3
cos α
dx 1 sin x n − 2 dx
=
Ьцдгь n ∫ cos x
+ ∫
n − 1 cos x n − 1 cos n − 2 x
n −1
въыегкгтвфт

шыешафвц увцл. (ифч ыцр. 102 ьшыфд № 2)


Игкфвф n = 3 щдвгхгтг тцяцкц фдфй:
dx 1 sin x 1 dx
∫=
cos x3
2 cos 2 x 2 ∫ cos x
+ щдфк. Иудцдшлдц

 1 sin α 1 dα dα 
∫ =
t 2 − a 2 dt a 2  + ∫
 2 cos α 2 cos α
2
−∫ = +C
cos α 

 1 sin α 1 dα  a 2 sin α a 2
= a2  − ∫
 2 cos α 2 cos α 
2
+
=
 1 C − ln sec α + tg α +
2 cos 2 α 2

a2 t 2 − a2 a2 t t 2 − a2 t 2
+C=
1 2
− ln + + C=
1 t − a2 −
a 2 a a 2
2t ⋅ 2
t
a2
− ln t + t 2 − a 2 + C
2

9. ∫ x 2 − 36dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.


6 6sin t
x= цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = dt мц
cos t cos 2 t
2
 6  2 6sin t 36 6sin t
∫   −6 ⋅
 cos t  cos 2 t
dt = ∫ 2
cos t
− 36 ⋅
cos 2 t
dt =

284
36 (1 − cos 2 t ) 6sin t sin 2 t sin t
= ∫ cos 2 t

cos 2 t
=
dt 36 ∫ cos2 t ⋅ cos2 t dt=
sin 2 t 1 x 2
= 36 ∫ 2
⋅ = 36 ∫ tg 2 t sec tdt
dt = x − 36 −
cos t cos t 2

( )
−18ln x + x 2 − 36 + C (ифч 8№дш ьшыфдэт рцддштц)

dx
10. ∫ (x 2
+ 9) x2 + 9
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x = 3 tg t цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx = 3sec 2 tdt ,

x 2 += 9 9 ( tg 2 t +=
9 9 tg 2 t += 1) 9sec 2 t , x2 + 9 =3sec t мц

dx 3sec 2 tdt 1 dt 1
∫ ( x2 + 9) =x2 + 9
∫ 9sec2=
t 3sec t 9 sec t 9 ∫

= =cos tdt

1 1 x
= sin t + C = ⋅ + C щдгк.
9 9 x2 + 9

x2 + 9 x

t
3

285
dx
11. ∫ (x 2
− 10 ) x 2 − 10
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Игтгт ъюът x = 10 sec t цмцядцьцыш увцл.


Щтвф dx = 10 sec t tg tdt ,
x 2 −= 10 10 ( sec 2 t =
10 10sec 2 t −= − 1) 10 tg 2 t ,

x 2 − 10 =10 tg t . Иг цмцядцьцдцкш штеуйкфдвф нукштц


нфяыфй,
1
dx 10 sec t tg tdt 1 cos t
∫ ( x 2 − 10
= ∫ =
) x − 10 10 tg 2 t 10 tg t 10 ∫ sin 2 t
2
= 2
dt

cos t
1 cos t 1 d ( sin t ) 1 1
= ∫ 2 dt = ∫ 2
=− ⋅ +C
10 sin t 10 sin t 10 sin t
x
Игкфвф sec t = щдвгхгтвфт,
10

x 2 − 10 x
sin t = щдгк. x 2 − 10
x
Иг шафвцтш ыщт тцешсцвц нукштц t
нфяыфй, 10
dx 1 x
∫ (x 2
− 10 ) x 2 − 10
=
− ⋅
10 x 2 − 10
+ C фдфкэй.

286
dx
12. ∫ (4 − x ) 2
4 − x2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Игтгт ъюът x = 2sin t цмцядцьцыш увцл.


( )
Щтвф dx = 2 cos tdt , 4 − x 2 =4 − 4sin 2 t =4 1 − sin 2 t =4cos 2 t ,

4=
− x2 =
4 cos 2
t 2 cos t мц
dx 2 cos tdt 1 dt 1
∫ (4 − x ) 2
=
4 − x2
∫ 8cos=3
t ∫ = 2
4 cos t 4
tg t + C

x x
sin t = щдвгхгтвфт, tg t =
2 4 − x2
2
щдгк мц x

dx 1 x t
∫ (4 − x ) 2
= ⋅
4 − x2 4 4 − x2
+C
4 − x2
фдэкэй.

2dx
13. ∫ (x 2
− 1) x 2 + 4
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

= 2 (1 + tg 2 t ) dt ,
x = 2 tg t цмцядцьцыш увцл. Щтвф dx
x
t = arctg щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:
2

287
2dx 4 (1 + tg 2 t ) dt
∫ ( x 2 − 1) x 2 + 4
= ∫=
( 4 tg 2 t − 1) 2 1 + tg 2 t
1
cos 2 t cos t cos tdt
= 2∫ = ∫
dt 2= 2∫ ;
 sin t  1
2
4sin t − cos t
2 2
4 − 5sin 2 t
 4 2 − 1
 cos t  cos t

u = sin t щдыгт, щтвф du = cos tdt мц

cos t du 1 du 1 du
2∫ =2 ∫ = ∫ + ∫ =
4 − 5sin t
2
4 − 5u 2
2 2 − 5u 2 2 + 5u

1 1 1 
=  − ln 2 − 5u + ln 2 − 5u  + C =
2 5 5 
 x
2 + 5 cos  arctg 
1 2 + 5u 1  2
= ln = +C ln =
2 5 2 − 5u 2 5 2 − 5 cos  arctg x 
 
 2

2 5
2+
1 4 + x2 1 2 4 + x2 + 2 5
= ln ln +C .
2 5 2 5 2 5 2 4 + x2 − 2 5
2−
4 + x2

 x x
Игкфвф cos  arctg  -тш руыфидфьфй ъюът α = arctg
 2 2
x
Шжфкц увшдьшжвшк, щтвф tg α =
2

288
vц вуьцдш
 x 2
cos  arctg= =
 cos α
 2 4 + x2 4 + x2
x
щдвгхг hesablamada тцяцкц
фдэтьэжвэк. α
2

( x + 4 ) dx
14. ∫ (x 2
+ x − 2) x2 + x + 1
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

( x + 4 ) dx 1 2x +1+ 7
∫ ( x 2 + x − 2 ) x 2 + x + 1 2=
= ∫ ( x2 + x − 2) x2 + x + 1
1 ( 2 x + 1) dx 7 dx
= ∫ + ∫
2 ( x2 + x − 2) x2 + x + 1 2 ( x2 + x − 2) x2 + x + 1
=

= J1 + J 2 . Рцк ишк штеуйкфдэ фнкэдэйвф руыфидфнфй:


(2 x + 1)dx 2tdt 2dt
=J1 ∫ (x 2
+ x − 2)
=
x + x +1
2 ∫ (t =
2
− 3) t ∫ t − 3
= 2

1  1 1  1 t− 3
= ∫  −  dt=
3 t− 3 t+ 3
ln
3 t+ 3

Игкфвф x2 + x + 1 =t , x2 + x + 1 =t2 , ( 2 x + 1) dx =
2tdt
тцяцкц фдэтьэжвэк. Фдэтьэж ыщт тцешсцвц ч вцншжцтштц луюыцл,
(2 x + 1)dx 1 x2 + x + 1 − 3
J1 ∫ (=
x + x − 2) x2 + x + 1
2
3
ln
x2 + x + 1 + 3
+C

289
фдфкэй. Шлшсш штеуйкфдэ руыфидфнфй.
dx dx
J2
( x + x − 2) x + x + 1 ∫ 
∫= ;
1 9 
2 2 2 2
 1 9
  x +  −   x +  −
 2 4  2 4

1 3
Игкфвф x + = tg t цмцядцьцыш уеыцл,
2 2

=
dx
2
3
(1 + tg 2 t ) dt мц

dx
3
(1 + tg 2 t ) dt
∫ ( x 2 + x − 2 ) x 2 + x + 1 ∫=
= 2
3 2 9 3 2 3
 tg t −  tg t +
4 4 4 4

3 (1 + tg t ) dt 3
1
2 2
cos tdt 3 cos tdt
=
4 ∫ =
tg t − 3
2 ∫ =2 2
= ∫
4 sin t − 3cos t 4 4sin 2 t − 3

3 du 3 1  1 1 
= ∫ = ⋅ ∫ −
4 4u − 3 4 2 3  2u − 3 2u + 3 
2  du =

8 1 2u − 3 3 2sin t − 3
= ⋅ ln +C = ln +C =
3 2 2u + 3 16 2sin t + 3

 2x +1 
2sin  arctg − 3  u = sin t 
3  3 
+C ;
ln  
16  2x +1   du = cos tdt 
2sin  arctg + 3
 3 

290
 2x +1  2x +1
sin  arctg  шафвцыштш руыфидфнфй. α = arctg
 3  3
щдыгт.
2x +1 2x +1
Щтвф tg α = мц sin α = щдфк. Иг
3 2 x2 + x + 1
шафвцтш ыщт тцешсцвц тцяцкц фдыфй,
2x +1
2⋅ − 3
J2
3
ln = 2 x 2
+ x + 1 +C
16 2x +1
2⋅ + 3
2 x2 + x + 1 2 x2 + x +1
2x + 1

3 2 x + 1 − 3 ( x + x + 1)
2

ln +C α
16 2 x + 1 + 3 ( x 2 + x + 1) 3

щдфк. Иудцдшлдц,

( x + 4 ) dx 1 x2 + x + 1 − 3
∫ (=
x + x − 2) x2 + x + 1
2
3
ln
x2 + x + 1 + 3
+

3 2 x + 1 − 3 ( x + x + 1)
2

+ ln + C фдэкэй.
16 2 x + 1 + 3 ( x 2 + x + 1)

dx
15. ∫ 1+ x2 − x + 2
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

Ундук цмцядцьцыштвцт шыешафвц увцл. a = 1 > 0 щдвгхгтвфт,

291
x 2 − x + 2 = t − x цмцядцьцыштш ецеишй увцл. Щтвф

( )
2
x2 − x + 2 = (t − x ) ⇒ x 2 − x + 2 = t 2 − 2 xt + x 2 ⇒
2

t2 − 2 t 2 − 2t + 4
=x ⇒=
dx dt мц
2 ( t − 1) 2 ( t − 1)
2

t 2 − 2t + 4
dt
2 ( t − 1)
2
dx t 2 − 2t + 4
=J ∫= ∫= ∫ t 2 ( t − 1) dt
1 + x2 − x + 2 t2 − 2
1+ t −
2 ( t − 1)
t 2 − 2t + 4
щдгк. шафвцыштш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:
t 2 ( t − 1)
t 2 − 2t + 4 A B C
= + + ⇒ t 2 − 2t + 4 = At ( t − 1) +
t 2 ( t − 1) t t 2 t −1

+ B ( t − 1) + Ct 2 . t -нц 0,1, − 1 йшньцедцкш мукшдцкыц,


4 =
−B B =
−4
 
=3 C ⇒
= C 3 фдэтэк.
7 =
2 A − 2B + C A =
−2
 
t 2 − 2t + 4  2 4 3  4
Щтвф ∫ t 2 ( t − 1) dt =−
 − 2+
 t t
dt =−2 ln t + +
t −1  3
( t − 1)
3
4
+3ln t −=
1 +C ln 2
+= +C
t t

292
( )
3
x + x2 − 2x + 2 −1 4
= ln + +C
(x + )
2
x − 2x + 2
2 x + x2 − 2x + 2

dx
16. ∫ x+ x2 − x + 1
штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

x 2 − x + 1 = tx − 1 цмцядцьцыш увцл. Щтвф

x 2 − x +=
1 t 2 x 2 − 2tx + 1 ⇒ ) x ( xt 2 − 2t )
x ( x − 1= ⇒

2t − 1 −2 ( t 2 − t + 1)
x − 1= xt − 2t
2
⇒ x= 2 ⇒ dx= dt ,
t −1 ( t 2 − 1)
2

2t − 1 2t − 1 t
x + x2 − x =
+1 +t⋅ 2 = −1 щдгк.
t −1
2
t −1 t −1
Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

−2 ( t 2 − t + 1)
( t − 1) dt −2 ( t − t + 1)
2 2 2
dx
∫ x + x2 − x + 1
= ∫= ∫ t −1 t t +1 dt
( ) ( )
2
t 2

t −1
Штеуйкфдфдеэ лцыкдцкш ыфвц лцыкдцкц фнэкфй:

t2 − t +1 A B C D
= + + + ⇒
( t − 1) t ( t 2 + 1) t − 1 t t + 1 ( t + 1)2
2

t 2 − t + 1= At ( t + 1) + B ( t − 1)( t + 1) + Ct ( t + 1)( t − 1) +
2 2

293
+ Dt ( t − 1) . Ыщт ицкфицкдшлвц t -нукштц −1, 0,1, 2
йшньцедцкштш нфяыфй,
D = 1
3 = 3D  B = −1
1 = − B 

 ⇒ A = 1 щдфк.
1 = 4 A  4
3 = 18 A + 9 B + 6C + 2 D 
C = 12
11

Щтвф мукшдьшж штеуйкфдэ фжфхэвфлэ жцлшдвц нфяф ишдцкшл:


 1 2
11
2  1
J ∫
=  2 − + 6 + =dt ln t − 1 − 2 ln t +
 t − 1 t t + 1 ( t + 1) 
2
2
 

11 1 1 1 − x + x2 − x + 1
+= ln t + 1 − +C ln −
6 t +1 2 x

1 + x 2 − x + 1 11 1 + x + x 2 − x + 1
−2 ln + ln −
x 16 x
2x
− +C
1 + x + x2 − x + 1

dx
17. ∫ 1 − x2 −1
inteqraдэтэ руыфидфнфй.

1 − x 2 = ( x − 1) t цмцядцьцыш увцл. Щтвф


t 2 −1 4t
(1 − x )(1 + x ) = ( x − 1) t 2 ⇒ x =
2
⇒ dx = dt
t +1 ( )
2 2
t +1
2

294
щдгк. Иг шафвцдцкш штеуйкфдвф нукштц нфяфй:

( )
2
dx 4t / t 2 + 1 4tdt
J= ∫ = ∫ − ( t − 1) / ( t )
dt = − ∫
(t )
2 2
1− x −1 2 2
+1 2
+1
Штеуйкфдфдеэ шафвцтш ыaвц лцыкдцкц фнэкфй. Игтгт ъюът йункш-
ьъцннцт цьыфддфк ъыгдгтвфт шыешафвц увцл:
4t A B Ct + D
= + + 2 ⇒
( t − 1)
2
( )
t + 1 t − 1 ( t − 1)
2 2
t +1

A ( t − 1) ( t + 1) + B ( t )
+ 1 + ( Ct + D )( t − 1)
2
4t= 2 2

=
4t A ( t − t + t − 1) + Bt
3 2 2
(
+ B + ( Ct + D ) t 2 − 2t + 1 ) ⇒
4t= At 3 − At 2 + At − A + Bt 2 + B + Ct 3 − 2Ct 2 + Ct + Dt 2 −
−2 Dt + D ( A + C ) t 3 + ( B − A − 2C + D ) t 2 +
⇒ 4t =
+ ( A + C − 2D ) t + ( B − A + D )

A + C = 0
 B − A − 2C + D =  A= C= 0
 0 
 ⇒ D = −2
 A + C − 2 D = 4 B = 2
 B − A + D = 0 

 2 2  2
Щтвф J =−  ∫  ( t − 1) 2

t +1
2
 dt = + 2 arctg t + C =
 t −1
 
2 (1 − x ) 1 − x2
= + 2 arctg +C
1 − x 2 − (1 − x ) x −1

295
dx
18. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
(1 + x )
5
23 3
x
5

( )
dx −
∫ ∫ x 1+ x
−2
=J = 3 3 dx , игкфвф
( )
5
x 23
1 + x3
5 m +1
m=−2, n =3, p =− , +p=−2 ефь цвцв
3 n
щдвгхгтвфт,
1
x 3t 3 цмцядцьцыш увцл. Щтвф x 3 =
1 + x3 = ,
t −1
3

1 4
t3
( ) ( )
− −
1 + x3 = ,=
x t3 −1 3 , dx =
−t 2 t 3 − 1 3 dt мц
t3 −1
5

 t3  3 2 4
1− t3
( ) ( )

−∫ t 3 − 1  3  t 2 t 3 − 1
J= 3 3 dt= ∫ t 3 dt=
 t −1 
t −2 1 + 2t 3 2 + 3x3
∫ t dt − ∫ dt =
−3
= −t +C = C − = C −
−2 2t 2
( )
2
2 x 3 1 + x3

1+ 3 x
19. ∫ 3
x2
dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.

( )
1
−2 1
∫x
2
=J 3
1+ x 3
dx .

2 1 1 m +1  2  1
Игкфвф m =− ,n = , p = , =−
 + 1 / =1 ефь
3 3 2 n  3  3

296
1
цвцввшк. Иг ыцицивцт 1 + x 3 =
t 2 цмцядцьцыш увцл. Щтвф

( )
3
1 −23 1
x dx = 2tdt мц J = 6 ∫ t 2 dt = 2t 3 + C = 2 1 + x 3
2
+C
3
щдфк.

dx
20. ∫ штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
( )
10
x 3
x +1
−10
 1
−
1
=J ∫ x 1 + x 4  2
dx . Игкфвф p = −10 ефь цвцв
 
щдвгхгтвфт, x = t 4 цмцядцьцыш увцл, щтвф dx = 4t 3 dt мц

dx 4t 3dt tdt t +1−1 dt


∫ = 4∫ 2 = 4∫ = ∫ (t = dt ∫ −
( )
t ( t + 1) ( t + 1) + 1) ( t + 1)
10 10 10 10 9
x 4 x +1

ddt
∫ ( t + 1) d ( t + 1) − ∫ ( t + 1) d ( t + 1) =
−9 −10
−∫ =
( t + 1)
10

1 1 1 4
=− + +C =− + +C
8 ( t + 1) 9 ( t + 1) ( ) ( )
8 9 8 9
2 4
x +1 9 4
x +1

297
§ 6. Удуьутефк funksiyalarдф шафвц
увшдьцнцт штеуйкфддфк

Ьцдгьвгк лш, ( a; b ) фкфдэхэтвф лцышдьця щдфт шыецтшдцт

f ( x ) агтлышнфыэтэт иг фкфдэйвф шиешвфш агтлышнфыэ мфквэк, нцтш


F '( x) = f ( x) жцкештш бвцнцт ишк F ( x) агтлышнфыэ

ьбмсгввгк. Дфлшт рую вц рцьшжц F ( x ) = ∫ f ( x ) dx


агтлышнфыэтэ удуьутефк агтлышнфдфкэт ыщтдг лщьиштфышнфыэ
жцлшдвц пбыецкьцл ьъьлът вуншд. Иудц штеуйкфддфкф ьшыфд
sin x cos x
∫e ∫ ∫ ∫
− x2
щдфкфй dx , dx , dx , 1 − k 2 sin 2 xdx ,
x x
dx
∫ ln x мц ы. жцлдштвц штеуйкфддфкэ тъьгтц пбыецкьцл щдфк.

Иг сък штеуйкфддфкэ ьъчецдша ъыгддфкдф, ьцыцдцт ыщтыгя ыэкфдфкф


фнэкфкфй, рцвицрцв штеуйкфддфьфйдф руыфидфьфй щдфк.

∫e
− x2
Ьшыфд. dx штеуйкфдэтэ руыфидфнфй.
Ьфлдукщт вгыегкгтф цыфыцт

xn x2 xn
ex =∑ =1 + x + + .... + + ....
n =0 n! 2! n!
Щтвф


(−x ) 2 n

= 1+ (−x
(−x ) 2 2
(−x )2 n

e − x2
= ∑ n!
2
) +
2!
+ .... +
n!
+ .... =
n =0

x4 n x
2n
= 1 − x2 + − .... + ( −1) + .... щдгк.
2! n!

298
 ∞ n x
2n

∫e ∫  ∑ ( −1)
− x2
Иг рфдвф dx = dx =
n =0 n! 

 x4 n x
2n

= ∫ 1 − x + − .... + ( −1)
2
+ ....  dx=
 2! n! 
x3 x5 x 2 n +1
=x − + − .... ( −1) + .... + C =
n

3 5 ⋅ 2! ( 2n + 1) n !

x 2 n +1
∑ ( −1)
= + C фдэкэй.
n

n =0 ( 2n + 1) n !

299
§ 7. Ьъыецйшд рцдд уеьцл ъюът еуыедцк

Еуые-1
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увшт.

 1
∫  e + dx =
x
1. ?
x
A) e x + x + C B) e x + e + C C ) e x + 2 x + C
D) ln x − e x + C E ) e x + ln x + C

sec 2 3 x
2. ∫ tg 3x dx = ?
1 1
A) ln tg 3 x + C B) ln tg x + C C ) ln tg 3 x + C
3 3
1 1
D) ln ctg x + C E ) ln ctg 3 x + C
3 3

dx
3. ∫ 4x + x2
=?

A) ln x + 2 + 4 x + x 2 + C B) ln x + 4 x + x 2 + C

C ) ln 2 + 4 x + x 2 + C D) ln 4 x + x 2 + C

E ) ln x − 2 + 4 x + x 2 + C

∫ xe dx = ?
3x
4.

A)
1
3
( xe3 x − e3 x ) + C
1 1
B) xe3 x − e3 x + C
3 9

300
C)
1
9
( xe3 x − e3 x ) + C
1 1
D) xe3 x + e3 x + C
3 9
1 1
E ) x 2 e3 x − xe3 x + C
3 9

5. ∫ x sin xdx = ?
A) x cos x + sin x + C B) − x cos x − sin x + C
C ) x cos x − sin x + C D) − x cos x + sin x + C
E ) − x 2 cos x + x sin x + C

 1 
6. ∫  cos x − x 2 

dx =
?

1 1 1
A) − sin x + + C B) − sin x − + C C ) cos x + + C
x x x
1 1
D) cos x − + C E ) sin x + + C
x x

3 x + 11
7. ∫x 2
− x−6
dx = ?

( x − 3) ( x − 3)
4 2
x −3
A) ln +C B) ln +C C ) ln +C
x+2 x+2 x+2

x−3 x−3
D) 4 ln +C E ) ln +C
x+2 ( x + 2)
4

3x 2
8.∫ x 2 + 1dx = ?
A) 3 x + 3arctg x + C B) 3 x − 3arctg x + C

301
C ) − 3 x + arctg x + C D) − 3 x + 3arctg x + C
E ) 3 x − 3arctg 3 x + C

x
9. ∫ x +8 2
dx = ?

1
A) − ln x 2 + 8 + C B) ln x 2 + 8 + C C ) ln x 2 + 8 + C
2
E ) ( x 2 + 8) + C
1
D) ln x 2 + 8 + C
2

∫ sin ( ln x )
dx
10. =?
x
( )
A) 2 cos ln x + C B) − cos ( ln x ) + C C ) − 2sin ln x + C ( )
D) − 2 cos ln x + C ( ) E ) − 2 cos x + C

∫e sin 2 xdx = ?
cos 2 x
11.

Ф) ecos x + C +C С) −esin +C
2 2 2
И) esin x x

В) e − cos x + C У) −ecos x + C
2 2

x +1
12. ∫ 2x 2
+ 4x + 7
dx = ?

1 1
Ф) ln 2 x 2 + 4 x + 7 + C И) ln 2 x 2 + 4 x + 7 + C
4 2
В) ( 2 x 2 + 4 x + 7 ) + C
1
С) ln 2 x 2 + 4 x + 7 + C
4
1
У) − ln 2 x 2 + 4 x + 7 + C
4

302
∫ ( 3x − 4 x + a ) dx =
2
13. ?
a2
Ф) x 3 − 2 x 2 + ax + C И) x 3 − 2 x 2 + +C
2
С) x 3 − 2 x 2 + C В) x 3 − 2 x 2 + C
a2
У) x 3 + 2 x 2 + +C
2

∫e dx = ?
x
14.

Ф) 2 ( xe x
+e x
)+C И) 2 ( xe x
−e x
)+C
1
С) xe x
−e x
+C В) e x
+C У) e x
+C
2
ln xdx
15. ∫ x (1 − ln x ) = ?2

Ф) − ln 1 − ln 2 x + C И) ln 1 − ln 2 x + C
1 1
С) ln 1 − ln 2 x + C В) − ln 1 − ln 2 x + C
2 2
У) −2 ln 1 − ln 2 x + C

2x +1
16. ∫ ( x − 1) dx = ?
2

3 3
Ф) 2 ln x − 1 + +C И) 2 ln x − 1 − +C
x −1 x −1
1 1
С) 2 ln x − 1 − +C В) 2 ln x + 1 + +C
x −1 x −1

303
2
У) 3ln x − 1 − +C
x −1

x +1
17. ∫x 2
+ 5x + 6
dx = ?

x+3 1 x+3
Ф) 2 ln +C И) ln +C
x+2 2 x+2
( x + 3) ( x − 3) ( x − 3)
2 2 2

С) ln +C В) ln +C У) − ln +C
x+2 x−2 x−2

x −1
18. ∫ x + 1dx = ?
Ф) x + 2 ln x + 1 + C И) x − ln x + 1 + C
С) x − 2 ln x + 1 + C В) x 2 + 2 ln x + 1 + C
1
У) x − ln x + 1 + C
2

∫ e ⋅ e dx =
x
x e
19. ?

Ф) ee + C И) e x + C С) 2e + C
x x

x2
В) e x + e + C У) ee + C
x

∫x e
2 −x
20. dx = ?

(
Ф) e − x x 2 + 2 x + 2 + C ) (
И) −e − x x 2 + 2 x + 2 + C )
−x
+C В) 2e − x (x + 2x + 2) + C
2
С) e x 2

(
У) −2e − x x 2 + 2 x + 2 + C )

304
Еуые-2
Фжфхэвфлэ штеуйкфдэ рцдд увшт:

∫( )
2
1. x + 1 dx =
?
1 2 4 1 2 2
Ф) x + x x + x+C И) x + x x + x+C
2 3 4 3
1 3 4
С) x 2 + x x + x + C В) x 2 + x x + x + C
2 4 3
1 4
У) x 2 + x x + C
2 3

x
2. ∫x 2
+2
dx = ?

( ) ln ( x 2 + 2 ) + C
1
Ф) ln x 2 + 2 + C И)
2
ln ( x 2 + 2 ) + C В) ln ( x 2 + 4 ) + C
1 1
С)
4 2

У) ln ( x 2 + 4 ) + C
1
4

( arctg x )
2

3. ∫ x2 + 1
dx = ?

1 1
( arctg x ) + C И) ( arctg x ) + C
2 3
Ф)
3 4
1
С) ( arctg x ) + C В) ( arctg x ) + C
3 3

3
1
У) ( arctg x ) + C
4

305
∫e x 2 dx = ?
x3
4.
1 x3 1 x2
e +C e +C С) e x + C
3
Ф) И)
3 2
1 4 1
В) e x + C У) e x + C
4 3

2x +1
5. ∫x 2
+ x +1
dx = ?

ln ( x 2 + x + 1) + C
1 1
Ф) И) ln 2 x + 1 + C
2 2

С) ln ( x 2 + x + 1) + C ( )
1
В) ln x 2 + x + 1 + C
3
(
У) ln x 2 + 2 x + 1 + C )
6. ∫ sin 2 x cos 2 xdx = ?
1 2
Ф) cos 2 2x + C И) sin 2 x + C С) sin 2 2x + C
4
В) cos 2 x + sin 2 x + C У) sin 3 2x + C

cos x
7. ∫ sin
2
x
dx = ?

1 1 1
Ф) − + C И) +C С) +C
sin x cos x sin x
sin x 1
В) +C У) − +C
cos x cos x

∫ sin x cos 2 xdx = ?


3
8.

306
Ф)
1
15
( 3cos5 x − 5cos3 x ) + C 1
И)
2
( cos5 x − cos2 x ) + C
С)
1
10
( cos5 x + cos 2 x ) + C В) ( cos5 x − cos 2 x ) + C
1
5
У) cos5 x + cos 2 x + C

sin 2 x
9. ∫ 1 − cos 2
x
=?

sin x 1
Ф) +C И) ln 1 − cos 2 x + C С) +C
sin 2 x sin x
В) ln sin x + C У) ln 1 − sin 2 x + C

1+ x
10. ∫ 4x + 2x 2
dx = ?

Ф) ln 2 x 2 + 4 x + C И) arctg( x + 1) + C
1
С) ln 2 x + 2 + C В) ln 2 x 2 + 4 x + C
2
1
У) ln 2 x 2 + 4 x + C
4

∫ sin 5 x cos 5 xdx = ?


2
11.
1 1
Ф) sin 3 5 x + C И) cos3 5 x + C
15 15
1
С) sin 3 5x + C В) sin 3 5 x + C
5
1
У) cos3 5 x + C
5

307
1 + tg x
12. ∫ 1 − tg x dx = ?
Ф) ln cos x − sin x + C И) − ln cos x − sin x + C
С) − ln sin x + cos x + C В) ln tg x + C
У) − ln tg x + C

3 x + 14
13. ∫x 2
+ 7 x + 12
dx = ?

x+3 ( x + 3) 2
Ф) ln +C И) ln +C
x+4 ( x + 4)
( x + 3) 4 x+3
С) ln +C В) ln +C
( x + 4) x−4
2

( x + 3)5
У) ln +C
( x + 4)
2

∫x ln xdx = ?
2
14.
1 3 1 3 1
Ф) x 3 ln x − x +C И) x ln x − x3 + C
9 3 9
С) x 3 ln x − x 3 + C В) x ln x + x + C
2 3

1 1
У) x 3 ln x + x 3 + C
3 9

∫ xe dx = ?
x2
15.
1 x2 1 x 1
e +C e +C С) − e x + C
2
Ф) И)
2 2 2

308
1 1 x3
В) − e x + C У) e +C
2 2

e x + e2
∫ 2 dx = ?
16.

Ф) ( e x + xe 2 ) + C ( e + xe 2 ) + C
1 1 x
И) С)
3 2
( e + xe ) + C
1 x
4
В) ( e x + xe 2 ) + C ( e − xe2 ) + C
1 1 x
У)
2 3

(
ln cos 2 x )
17. ∫e dx = ?
1 1 1 2 1
Ф) sin x + x + C И) sin x + x + C
4 2 4 2
1 1 1 1
С) sin 2 x + x + C В) sin 2 x + x + C
4 2 2 2
1
У) sin 2 x + x + C
4

x 2 − 3x + 1
18.∫ x dx = ?
1 1 2
Ф) x − 3 x 2 + ln x + C И) x + 3 + ln x + C
2 2
1 1
С) x 2 + 3 x − ln x + C В) x 2 − 3 x + ln x + C
2 2
1
У) x 2 − 3 x − ln x + C
2

309
x
19. ∫ 1− x 2
dx = ?

1 1
Ф) ln 1 − x 2 + C И) ln x + C С) − ln 1 − x 2 + C
2 2
1 1
В) − ln 1 − x + C У) − ln 1 − x 2 + C
2 2

dx
20. ∫ x ln x = ?
1 1
Ф) ln ln x + C И) ln ln x + C С) x ln x + C
2 2
В) ln 2 ln x + C У) − ln ln x + C

Еуые-3
Фжфхэвфлэ штеуйкфдэ рцдд увшт:

1+ x
1. ∫ x
dx = ?

( ) ( )
3 1
4 1
1+ x +C 1+ x + C
2 3
Ф) И)
3 3

( ) ( )
1 2
4 2
1+ x +C 1+ x + C
2 3
С) В)
3 3

( )
3
3
1+ x +C
4
У)
4

( x + 1) dx
2. ∫ x2 + 2 x − 4
=?

310
1
( )
−1
Ф) +C И) x 2 + 2 x − 4 +C
2 x + 2x − 4
2

x
С) x2 + 2x − 4 + C В) arcsin +C
2
У) 2 x 2 + 2 x − 4 + C

cos xdx
3. ∫ sin x + 2 = ?
Ф) ln ( sin x + 2 ) + C И) ln ( cos x + 2 ) + C

С) sin 2 x + 2 x + C В) ctg x + C
У) ln ctg x + 2 + C

 3π   3π 
4. ∫ sin  4
− x  cos x 
  4
− x  dx =

?

1
Ф) sin x + C И) cos 2x + C С) sin x + C
2
1 1
В) − cos 2 x + C У) − sin 2 x + C
4 4

x2 + 2x + 3
5. ∫ x + 2 dx = ?
x2
Ф) x 2 + ln x + 2 + C + ln x + 2 + C
3
И)
2
x3 x2
С) + ln x + 2 + C В) − ln x + 2 + C
3 2
x2
У) + arctg( x + 3) + C
2

311
sin xdx
6. ∫ 1 − cos x = ?
Ф) ln cos x + 1 + C И) ln 1 − cos x + C

С) ln cos x + C В) ln sin x + C

У) ln tg x + C

xdx
7. ∫ 1 + 4x2
=?

1 1
Ф) ln 1 + 4 x 2 + C И) arctg 2 x + C
8 2
1 1 + 4x2
С) arcsin 2 x + C В) +C
2 4
1
У) 1 + 4x2 + C
8
x −1
8. ∫ x + 1 dx = ?
Ф) 2 ln x + 1 + C И) 1 − ln x + 1 + C
С) ln x + 1 + C В) 2 − ln x + 1 + C
У) x − 2 ln x + 1 + C

xdx
9. ∫ 1+ 4x 2
=?

1 1
Ф) arctg 2 x + C И) ln 1 + 4 x 2 + C
2 2
1 1
С) 1 + 4x2 + C В) ln 1 + 4 x 2 + C
4 8

312
1
У) +C
8 (1 + 4 x 2 )
2

x+3
10. ∫x 2
−1
dx = ?

Ф) 2 ln x − 1 − ln x + 1 + C И) 2 ln x − 1 + ln x + 1 + C

С) ln x − 1 + 2 ln x + 1 + C В) ln x − 1 − 2 ln x + 1 + C

У) ln x − 1 + ln x + 1 + C

x −3
11. ∫x 3
+ x2
=?

1 3
Ф) ln x − 4 ln x + 1 + +C И) 4 ln x − 4 ln x + 1 + +C
x x
1 3
С) 4 ln x + 1 − ln x + + C В) 4 ln x + 4 ln x + 1 − + C
x x
3
У) 4 ln x − 1 + ln x + + C
x

dx
12. ∫x 2
−3
=?

1 x− 3 1 x+ 3
Ф) ln +C И) ln +C
2 3 x+ 3 2 3 x− 3

x− 3 x+ 3
С) ln +C В) ln +C
x+ 3 x− 3

(
У) ln x 2 + 3 + C )

313
13. ∫ ln xdx = ?
Ф) x ln x + x + C И) x ln x − x + C С) x ln x + C
1
В) ln x + x + C У) +C
x

∫x ln xdx = ?
3
14.

x4 x4 x4
Ф) ln x − + C И) ln x + x + C
4 16 4
x3 x3 x4
С) ln x − + C В) x ln x + +C
3 9 4
У) ln x + x + C
4

15. ∫ 4 x ln 2 xdx = ?
Ф) 2 x 2 ln 2 x + 4 x + C И) 4 x − 2 ln 2 x + C
С) 2 x 2 ln 2 x − x 2 + C В) 2 x ln 2 x − x 2 + C
У) 2 x 2 ln 2 x + x 2 + C

∫x ln 2 xdx = ?
2
16.

x2  1 1 3 1
Ф)  ln 2 x +  + C И) x  ln 2 x −  + C
2 2 3  3
1 3 x2  1
С) x ln 2 x + ln 2 x + C В)  ln 2 x +  + C
3 4 2
x4
У) ln x + C
4

314
∫e sin xdx = ?
3x
17.
1 3x 1 3x
Ф) e ( sin x − cos x ) + C И) e cos x + C
6 3
1
С) e3 x ( cos x − sin x ) + C В) e3 x ( sin x − cos x ) + C
3
1 3x
У) e ( 3sin x − cos x ) + C
10

18. ∫ cos ( ln x ) dx = ?
Ф)
x
2
( sin ( ln x ) + cos ( ln x ) ) + C И)
x
2
( sin ( ln x ) − cos ( ln x ) ) + C
С)
x
2
( cos ( ln x ) − sin ( ln x ) ) + C В) sin ( ln x ) + x + C

(
У) sin ( ln x ) + cos ( ln x ) x + C)
19. ∫ arcctg xdx = ?
ln (1 + x 2 ) + C И) x arctg x + ln (1 + x 2 ) + C
1 1
Ф) x arcctg x +
2 2
С) x arcctg x − x + C В) x + arcctg x + C
1
У) arcctg x + x + C
2

∫ ( 2 xe + x 2 e x )dx =
x
20. ?

Ф) e x x 2 + C ( )
И) x 2 e x + 1 + C
С) e x
(x 2
+ 1) + C В) 2 x ( e + 1) + C
x

У) xe x + C

315
Еуые-4
dx
1. ∫ ( x + 1) x
=?

Ф) 2 arctg x + C И) arctg x + C
С) 2 arctg x + C В) 2 arctg ( x + 1) + C
У) arctg ( x + 1) + C

dx
2. ∫x 3
−1
=?

ln x − 1 − ln ( x 2 + x + 1) + C
1 1
Ф)
3 6
 2x +1 
И) ln x − 1 + ln ( x 2 + x + 1) −
1 1 1
arctg  +C
3 6 3  3 
 2x +1 
ln x − 1 − ln ( x 2 + x + 1) − 3 arctg 
1 1
С) +C
3 6  3 
 2x +1 
ln x − 1 + ln ( x 2 + x + 1) +
1 1 1
В) arctg  +C
3 6 3  3 
 2x +1 
У) ln x − 1 − ln ( x 2 + x + 1) −
1 1 1
arctg  +C
3 6 3  3 

sin x
3. ∫
ex
dx = ?

1 1
Ф) e − x ( sin x + cos x ) + C И) − e − x ( sin x + cos x ) + C
2 2
1 1
С) − e x ( sin x + cos x ) + C В) e x ( sin x + cos x ) + C
2 2

316
1
У) − e − x ( sin x − cos x ) + C
2

∫ x ( ln x ) dx = ?
2 2
4.

1 2 2 2 2  2 2
Ф) x  ln x − ln x +  + C И) 3 x 3  ln 2 x − ln x +  + C
3  3 9  3 9
1 3 2 2 2 1 3 2 2 2
С) x  ln x + ln x +  + C В) x  ln x − ln x +  + C
3  3 9 3  3 9
1 3 2 2 2
У) x  ln x + ln x −  + C
3  3 9

arctg x
5. ∫ 1 + x2
dx = ?

2 2
( arctg x ) +C arctg x + C
3
Ф) И)
3 3
2 3
С) − ( arctg x ) +C ( arctg x ) + C
3 3
В)
3 2
3
( arctg x ) +C
3
У)
4
2x
6. ∫ 1 + 4 x dx = ?
1
Ф) arctg 2 x + C И) arctg 2 x + C
2
1 ln 2
С) arctg 2 x + C В) arctg 2 x + C
ln 2 2
1
У) − arctg 2 x + C
ln 2

317
∫ x ( ln x + 1)dx =
x
7. ?
Ф) 2 x x + C И) x − x + C С) x x + C
В) 2 x − x + C У) − x x + C

xdx
8. ∫ cos 2 2
x
=?

tg ( x 2 ) + C
1 1 2
A) B) tg x + C
2 2
C) − tg ( x 2 ) + C ( )
1
D) tg x 2 + C
2
E) − tg ( x 2 ) + C

∫ x ctg x dx = ?
2
9.
1 1
Ф) − ln sin x 2 + C И) ln sin x 2 + C
2 2
С) ln sin x + C В) ln sin x 2 + C

У) − ln sin x 2 + C

x−x
10. ∫3
x
dx = ?

6x 6 3x 6 4 6x 6 5
Ф) x+ x +C И) x + x 6 x4 + C
7 5 7 3
6x 6 5 6x 6 3x 6 4
С) x − x 6 x4 + C В) x− x +C
7 3 7 5
7x 6 3x 6 4
У) x− x +C
6 5

318
sin 3 x dx
11. ∫ 1 + cos x = ?
1 1
Ф) cos 2 x − cos x + C И) − cos 2 x + cos x + C
2 2
1 1
С) − cos 2 x − cos x + C В) cos 2 x + cos x + C
2 2
1
У) cos 2 x − cos x + C
2

2 + ln x
12. ∫ x
dx = ?

2
( ) 2
( )
3 3
Ф) − 2 + ln x +C И) 2 + ln x +C
3 3
2 2
С) 2 + ln x + C В) − 2 + ln x + C
3 3
2
( )
3
У) x 2 + ln x + C
3

x 4 + 2 x3 + 3
13. ∫ x 2 dx = ?
x3 3 x3 3
Ф) − + x2 − + C И) + x2 + + C
3 x 3 x
3 3
x 3 x 3
С) + x2 − + C В) − x2 − + C
3 x 3 x
3
x 3
У) − x2 + + C
3 x

∫ ( x + 2 ) cos ( x + 4 x − 3)dx =
2
14. ?

319
(
Ф) sin x 2 + 4 x − 3 + C ) 1
(
И) − sin x 2 + 4 x − 3 + C
2
)
( ) sin ( x 2 + 4 x − 3) + C
1
С) −2sin x 2 + 4 x − 3 + C В)
2
(
У) 2sin x 2 + 4 x − 3 + C )
x+3
15. ∫ x −1
dx = ?

2
( ) 2
( )
3 3
Ф) x −1 + 8 x −1 + C И) − x −1 + 8 x −1 + C
3 3
2
( ) 3
( )
3 3
С) − x − 1 − 8 x − 1 + C В) x −1 + 8 x −1 + C
3 2
3
( )
3
У) − x −1 + 8 x −1 + C
2

∫ ( cos x − sin 4 x )dx =


4
16. ?
1 1 1
Ф) sin 2 x + C И) − sin 2 x + C С) cos 2 x + C
2 2 2
1 1
В) − cos 2 x + C У) − sin x + C
2 2

cos x − e − x
17. ∫ sin x + e− x dx = ?
Ф) − ln sin x + e − x + C И) ln sin x − e − x + C

С) ln sin x + e − x + C В) ln cos x − e − x + C

У) ln cos x + e − x + C

320
∫ tg xdx = ?
4
18.

Ф) tg 3 x + x + C И) tg x − ctg x + C
С) tg x − x + C В) tg 3 x − ln x + C
1 3
У) tg x − tg x + x + C
3

tg 2 ( ln x )
19. ∫ dx = ?
x
Ф) tg ( ln x ) − ln x + C И) tg ( ln x ) + C
1
С) tg 2 ( ln x ) + C В) tg ( ln x ) − +C
x
У) рую ишкш.

∫ ( x / (1 + x ) )dx =
2 6
20. ?
1 1 1
Ф) arctg x3 + C И) arctg x + C С) arctg x 2 + C
3 3 3
В) ln ( x 6 + 1) + C У) ln ( x 6 + 1) + C
1 1
3 6

321
Еуые-5
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увшт:
dx
1. ∫x 3
− x2
=?

1 1 1
Ф) x + ln 1 − +C И) + ln 1 − + C
x x x
2 1 1 1
С) + ln 1 − + C В) − ln 1 − + C
x x x x
1 1
У) − + ln 1 − + C
x x

dx
2. ∫x+x
=?
3

x 1 x
Ф) ln +C И) ln 2 +C С)
x2 + 1 2 x +1
1 x
− ln +C
2 x2 + 1
x x
В) − ln + C У) 2 ln +C
x2 + 1 x2 + 1

xdx
3. 3∫x
−1
=?

1 x −1 1 2x +1
Ф) − ln + arctg +C
3 x2 + x + 1 3 3

322
1 x −1 1 2x +1
И) − ln − arctg +C
3 x2 + x + 1 3 3

1 x −1 1 2x +1
С) ln + arctg +C
3 x + x +1
2
3 3

1 x −1 1 2x +1
В) ln − arctg +C
3 x + x +1
2
3 3

1 x −1 2x +1
У) ln + 3 arctg +C
3 x2 + x + 1 3

(x 2
+ 1) dx
4. ∫x 3
− 3x 2 + 3x − 1
=?

2x −1 2x −1
Ф) − ln x − 1 − +C И) ln x + 1 − +C
( x − 1) ( x − 1)
2 2

2x −1 2x −1
С) ln x + 1 + +C В) ln x − 1 − +C
( x − 1) ( x − 1)
2 2

2x −1
У) ln x − 1 + +C
( x − 1)
2

( 7 x − 15) dx
5. ∫x 3
− 2 x2 + 5x
=?

x2 − 2 x + 5 x −1
Ф) 3ln + 2 arctg +C
x 2

323
1 x2 − 2 x + 5 x −1
И) ln + 2 arctg +C
3 x 2

x2 − 2 x + 5 x −1
С) 3ln − 2 arctg +C
x 2

x2 − 2 x + 5 x −1
В) −3ln + 2 arctg +C
x 2

x2 − 2 x + 5 1 x −1
У) 3ln + arctg +C
x 2 2

2 x5 − 2 x + 1
6.∫ 1 − x 4 dx = ?
1 1+ x 1
Ф) − ln − x 2 + arctg x + C
4 1− x 2
1 1+ x 1
И) ln − x 2 + arctg x + C
4 1− x 2
1 1+ x 1
С) ln + x 2 − arctg x + C
4 1− x 2
1 1+ x 1
В) ln − x 2 − arctg x + C
4 1− x 2
1 1+ x 1
У) ln + x 2 + arctg x + C
4 1− x 2

324
x 2 dx
7.∫ x4 + 5x2 + 4 = ?
2 x 1 2 x 1
Ф) arctg + arctg x + C И) − arctg − arctg x + C
3 2 3 3 2 3
2 x 1 2 x 1
С) arctg − arctg x + C В) − arctg + arctg x + C
3 2 3 3 2 3
1 x 2
У) arctg − arctg x + C
3 2 3

x 4 dx
8. ∫ x4 − 2x2 + 1 = ?
2 x 2 − 3x 3 x − 1
Ф) − + ln +C
2 ( x 2 − 1) 4 x + 1
2 x3 + 3x 3 x − 1
И) − + ln +C
2 ( x 2 − 1) 4 x + 1
2 x3 − 3x 4 x − 1
С) + ln +C
2 ( x 2 − 1) 3 x + 1
2 x3 + 3x 3 x − 1
В) + ln +C
2 ( x 2 − 1) 4 x + 1
2 x3 − 3x 3 x − 1
У) + ln +C
2 ( x 2 − 1) 4 x + 1

( x + 1) dx
9. ∫x 4
+ 4x2 + 4
=?

325
x−2 1 x
Ф) + arctg +C
x +2 4 2
2
2
x−2 1 x
И) + arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
2
x+2 1 x
С) + arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
2
x−2 1 x
В) − arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
2
У) рую ишкш.

1 − x4
10. ∫ 1 + x 4 dx = ?
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
Ф) − x + ln + arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
И) x + ln + arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
С) − x + ln − arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
В) − x − ln + arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
У) рую ишкш.

326
dx
11. ∫ =?
(1 + x )
3
x

Ф) 6 6 x + 6 arctg 6 x + C B) −6 6 x − 6 arctg 6 x + C
C) 6 6 x − 6 arctg 6 x + C D) рую ишкш
У) −6 6 x + 6 arctg 6 x + C

12. ∫x 3 − xdx =
?

Ф)
5
( x + x − 6) 3 − x + C
2 2
И)
5
( x + x + 6) 3 − x + C
2 2

С) ( x 2 − x − 6 ) 3 − x + C В) ( x 2 − x − 6 ) 3 − x + C
2 2
5 5
У) ( x − x − 6 ) x − 3 + C
2 2
5

1 x−2
13. ∫x x
dx = ?

x−2   x − 2  
2

Ф) 2 − ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x −2  
2

И) 2 + ln  x 1 −  +C
x   x  
 
С) рую ишкш

327
x−2   x−2  
2

В) −2 + ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x−2  
2

У) −2 − ln  x 1 −  +C
x   x  
 

dx
14. ∫ =?
(5 − x2 )
3

1 x
Ф) +C И) +C
5 5− x 2
5 5 − x2
x 1
С) − +C В) +C
5 5 − x2 5x 5 − x2
x
У) +C
5 (5 − x )
2 3

1 + x2
15. ∫ x2
dx = ?

(
Ф) ln x + x 2 + 1 − ) x2 + 1
x
+C

(
И) ln x + x + 1 +
x2 + 1
x
2
+C )
(
С) − ln x + x 2 + 1 − ) x2 + 1
x
+C

328
(
В) − ln x + x 2 + 1 + ) x2 + 1
x
+C

(
У) ln x − x 2 + 1 − ) x2 + 1
x
+C

∫x 4 − x 2 dx =
2
16. ?

Ф) 2 arcsin x + (
x 2
4
x − 2) 4 − x2 + C

+ ( x − 2) 4 − x2 + C
x x 2
И) 2 arcsin
2 4

+ ( x − 2) 4 − x2 + C
x x 2
С) −2 arcsin
2 4

− ( x − 2) 4 − x2 + C
x x 2
В) 2 arcsin
2 4

− ( x − 2) 4 − x2 + C
x x 2
У) −2 arcsin
2 4

dx
17. ∫x x2 − 9
=?

3 1
Ф) ± arccos + C И) ± arccos 3 x + C
x 3
1 3 1 3
С) ± arccos + C В) ± arccos + C
3 x 3 x
x
У) ± arccos + C
3

329
3
(1 + 2 x )3 2

18. ∫ x6
dx = ?

x ( 2 x 3 + 1) 3 + C x ( 2 x3 + 1) 3 + C
1 −5 5 1 5 5
Ф) И)
5 5

В) − x 5 ( 2 x 3 + 1) 3 + C
1 5
С) рую ишкш
5

x ( 2 x 3 + 1) 3 + C
1 −5 5
У) −
5

dx
19. ∫x 1 − x3
dx = ?

1 1− 1− x 1 1− 1− x
3 3

Ф) ln +C И) − ln +C
3 1 + 1 − x3 3 1 + 1 − x3

1 x 1 x
С) ln +C В) − ln +C
3 1 − x3 3 1 − x3
У) рую ишкш

x2 + 4x
20. ∫ x2 + 2x + 2
dx = ?

Ф) рую икш

И)
1
2
7
(
( x + 5) x 2 + 2 x + 2 + ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2
)
1
2
5
(
С) ( x + 5 ) x 2 + 2 x + 2 − ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2
)

330
В)
1
2
5
( )
( x + 5) x 2 + 2 x + 2 + ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2
1
2
7
( )
У) ( x + 5 ) x 2 + 2 x + 2 − ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2

Еуые-6

Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увшт:

∫ sin 2 2 x cos 2 xdx = ?


3
1.
3 5 3 53
Ф) sin 3 2 x + C И) sin 2 x + C
10 5
6 5 3 5
С) sin 3 2 x + C В) − sin 3 2 x + C
5 10
3 5
У) − sin 3 2 x + C
5

e x dx
2. ∫ 4 − e2 x
=?

Ф) arcsin e 2 x + C И) arcsin e x + C
ex 1 ex
С) − arcsin +C В) arcsin + C
2 2 2
ex
У) arcsin +C
2

sin x dx
3. ∫ cos5 x
=?

331
4 1
Ф) +C И) +C
cos 4 x 4 cos 4 x
4 1
С) − +C В) − +C
cos 4 x 4 cos 4 x
1
У) +C
4sin 4 x

sin x + cos x
4. ∫ 3
sin x − cos x
dx = ?

33 33
Ф) 1 − sin 2 x + C И) 1 + sin 2 x + C
2 2
3 3
С) − 3 1 − sin 2 x + C В) − 3 1 + sin 2 x + C
2 2
1
У) 3 1 − sin 2 x + C
3

dx
5. ∫ 3 arctg x ⋅
1 + x2
=
?
1 4
3 3
Ф) ( arctg x ) 3 + C И) ( arctg x ) 3 + C
4 4
4 1
3 3
С) − ( arctg x ) 3 + C В) − ( arctg x ) 3 + C

4 4
4
3
У) ( arctg x ) 3 + C

e x arctg e x
6. ∫ 1 + e2 x dx = ?

332
Ф)
1
3
( arctg e )
x 3
+C И) −
1
3
( arctg e )
x 3
+C

С) −
2
3
( arctg e )
x 3
+C В)
2
3
( arctg e )
x 3
+C

У)
2
3
( arctg e )
2x 3
+C

arcsin x
7. ∫ 1 − x2
dx = ?
1 1
2 2
Ф) ( arcsin x ) 2 + C И) − ( arcsin x ) 2 + C
3 3
3 2
2 3
С) ( arcsin x ) 2 + C В) ( arcsin x ) 3 + C
3 2
3
2
У) − ( arcsin x ) 2 + C
3

dx
8. ∫ sin 2
x ⋅ 4 ctg x
=?

44 44
Ф) ctg 3 x + C И) − ctg 3 x + C
3 3
3 3
С) 3 ctg 4 x + C В) − 3 ctg 4 x + C
4 4
4
У) − 4 tg 3 x + C
3

dx
9. ∫ x sh ( ln x ) = ?
2

333
Ф) − cth ( ln x ) + C И) cth ( ln x ) + C

С) th ( ln x ) + C В) − th ( ln x ) + C

У) − cth 2 ( ln x ) + C

dx
∫e =?
x
10.
x
Ф) e x
+C И) 2e x
+C
С) −2e x
+C В) −e x
+C
1
У) e x
+C
2

ch ( tg x ) dx
11. ∫ cos2 x = ?
Ф) sh ( ctg x ) + C И) − sh ( tg x ) + C

С) sh ( tg x ) + C В) ch ( ctg x ) + C

У) − ch ( ctg x ) + C

x2
12. ∫ 2− x
dx = ?

Ф)
2
15
( 32 + 8 x + 3 x 2 ) 2 − x + C

И) − ( 32 + 8 x + 3 x 2 ) 2 − x + C
2
15
С) − ( 32 + 8 x − 3 x 2 ) 2 − x + C
2
15

334
В) −
2
15
( 32 − 8x − 3x 2 ) 2 − x + C
У) − ( 32 − 8 x + 3 x 2 ) 2 − x + C
2
15

e 2 x − e −2 x
13. ∫ 2 x dx = ?
e + e −2 x
Ф) ln ( e x + e − x ) + C ( )
1 1
И) − ln e 2 x + e −2 x + C
2 2

ln ( e 2 x + e −2 x ) + C
1 1
С) ln e −2 x − e 2 x + C В)
2 2
1
У) ln e 2 x − e −2 x + C
2

ln x − 3
14. ∫x ln x
dx = ?

2
( ln x ) 2
( ln x )
3 3
Ф) − 6 ln x + C И) + 6 ln x + C
3 3
2
( ln x ) 2
( ln x )
3 3
С) − + 6 ln x + C В) − − 6 ln x + C
3 3
2
( ln x )
3
У) − 3 ln x + C
3

dx
15. ∫ 1 − 4 x arcsin 3 2 x
2
=?

1 1
Ф) +C И) − +C
4 arcsin 2 2 x 4 arcsin 2 2 x

335
1 1
С) − +C В) +C
4 arc cos 2 2 x 4 arc cos 2 2 x
1
У) − +C
4 arcsin 2 x

e 2 x dx
16. ∫ 1 + e4 x
=?

Ф)
1
2
(
ln e 2 x + 1 + e 2 x + C ) И)
1
2
( )
ln e 4 x + 1 + e 4 x + C

1
(
С) ln e 2 x + 1 + e 4 x + C
2
) 1
( )
В) ln e 4 x + 1 + e 2 x + C
2
1
(
У) − ln e 2 x + 1 + e 4 x + C
2
)
cos 4 x − sin 2 x
17. ∫ sin 4 x + 2 cos 2 x dx = ?
1 1
Ф) ln sin 4 x + 2 cos 2 x + C И) − ln sin 4 x + 2 cos 2 x + C
4 4
1 1
С) ln sin 4 x − 2 cos 2 x + C В) − ln sin 4 x − 2 cos 2 x + C
4 4
1
У) ln sin 4 x + 2 cos 2 x + C
2

dx
18. ∫ x ln 5
x
=?

336
1 1
Ф) +C И) − +C
4 lg 4 x 2 ln 4 x
1 1
С) − +C В) +C
4 ln 4 x 2 ln 4 x
1
У) − +C
4 ln 6 x

∫ (e + 5 ) e 2 x dx =
3
2x
19. ?

(
1 2x
e + 5) + C (
1 2x
e + 5) + C
4 4
Ф) И) −
8 8

С) ( e 2 x + 5 ) + C В) − ( e 2 x + 5 ) + C
1 2 1 2

8 8
У) ( e 2 x − 5 ) + C
1 4

2 x dx
20. ∫ 1 − 4x
=?

arccos 2 x arc sin 2 x


Ф) И) − +C
ln 2 ln 2
arc sin 2 x arccos 2 x
С) +C В) −
ln 2 ln 2
arc sin 4 x
У) +C
ln 2

337
Еуые-7

Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ руыфидфнэт:

∫e
− x2
1. xdx = ?
1 1 − x2 1
Ф) − e − x + C e +C С) − e x + C
2 2
И)
2 2 2
1 x2
e +C У) −2 xe − x + C
2
В)
2

earctg3 x dx
2. ∫ 1 + 9 x2 = ?
1 arctg3 x 1 arctg3 x 1 arcctg3 x
Ф) e +C И) e +C С) e +C
9 3 3
1 1
В) − earctg3 x + C У) − earcctg3 x + C
3 3

∫e
+ x +1
( 2 x + 1) dx =
2
x
3. ?

1 x2 + x +1 + x +1 + x +1
+C B) −e x +C +C
2 2
A) e C) e x
2
D) ( 2 x + 1) e x + x +1
+C + x +1
+C
2 2
E) 2e x

e tg x dx
4. ∫ cos2 x = ?
+C И) e tg x + C С) ecos x + C
2 2
Ф) e tg x

+C У) ectg x +C
2
В) esin x

338
dx
5. ∫ x sin ( ln x ) = ?
2

Ф) ctg ( ln x ) + C И) tg ( ln x ) + C С) − ctg ( ln x ) + C
В) − tg ( ln x ) + C У) ctg 2 ( ln x ) + C

xdx
6. ∫ cos ( x 2 2
+ 1)
=?

tg ( x 2 + 1) + C tg ( x 2 + 1) + C
1 1
Ф) И) −
2 2
С) ctg ( x 2 + 1) + C В) − ctg ( x 2 + 1) + C
1 1
2 2
У) tg ( x 2 + 1) + C

∫e
2 x 2 + ln x
7. dx = ?
 1  2 x2 + ln x 1 2 x2
Ф)  4 x + e +C И) e +C
 x 4
1 2 1 2 x2
С) e 2 x + ln x + C В) e +C
4 2
1 2
У) e 2 x + ln x + C
2

dx
8. ∫ x ln x ln(ln x) = ?
Ф) ln ln ln x + C И) ln ln x + C
С) ln x + C В) ln ln ln ln x + C

У) − ln ln x + C

339
∫ arcsin xdx = ?
2
9.

Ф) x arcsin 2 x − 2 x + C
И) x arcsin 2 x + 2 1 − x 2 arcsin x − 2 x + C
С) x arcsin 2 x + 2 1 − x 2 arcsin x + 2 x + C
В) x arcsin 2 x + 2 x + C
У) x arcsin 2 x + 2 1 − x 2 − 2 x + C

x
x arccos dx
10. ∫ a =?
a − x2
2

x x
Ф) a 2 − x 2 arcsin
− x+C И) a 2 − x 2 arcsin + x+C
a a
x x
С) C − a 2 − x 2 arccos − x В) − a 2 − x 2 arccos + x + C
a a
x
У) a 2 − x 2 arccos + x + C
a

11. ∫ ln ( x + )4 + x 2 dx =
?

Ф) x ln ( x + 4 + x ) + 4 + x + C
2 2

И) − x ln ( x + 4 + x ) + 4 + x + C
2 2

С) − x ln ( x + 4 + x ) − 4 + x + C
2 2

В) ln ( x + 4 + x ) − 4 + x + C
2 2

У) x ln ( x + 4 + x ) − 4 + x + C
2 2

340
∫(x − 2 x + 3) ln xdx =
2
12. ?

 x3  x3 x 2
Ф)  − x + 3 x  ln x −
2
+ − 3x + C
 3  9 2
 x3  x3 x 2
И)  − x 2 + 3 x  ln x + + + 3 x + C
 3  9 2
 x3  x3 x 2
С)  − + x 2 − 3 x  ln x − + − 3 x + C
 3  9 2
 x3  x3 x 2
В)  − x 2 + 3 x  ln x + − + 3 x + C
 3  9 2
 x3  x3 x 2
У)  − x 2 + 3 x  ln x − − + 3 x + C
 3  9 2

∫x arctg 4 xdx = ?
2
13.

x3 x2 1  1
Ф) − arctg 4 x − + ln  x 2 +  + C
3 24 384  16 
x3 x2 1  1
И) arctg 4 x − + ln  x 2 +  + C
3 24 384  16 
x3 x2 1  1
С) − arctg 4 x + − ln  x 2 +  + C
3 24 384  16 
x3 x2 1  1
В) arctg 4 x − − ln  x 2 +  + C
3 24 384  16 
x3 x2 1  1
У) arctg 4 x + + ln  x 2 +  + C
3 24 384  16 

341
∫e
−x
14. sin 2 x dx = ?
e− x  1 
Ф) − 1 + ( cos 2 x − 2sin 2 x )  + C
2  5 
e− x  1 
И) 1 − ( cos 2 x − 2sin 2 x )  + C
2  5 
−x
e  1 
С) − 1 − ( cos 2 x − 2sin 2 x )  + C
2  5 
e− x  1 
В) − 1 − ( cos 2 x + 2sin 2 x )  + C
2  5 
−x
e  1 
У) − 1 + ( cos 2 x + 2sin 2 x )  + C
2  5 

∫(x − 2 x + 3) sin 2 xdx =


2
15. ?

Ф) −
2
(
1 2
x − 2 x + 3) cos 2 x + ( x − 1) sin 2 x + cos 2 x + C
1
2
1
4
И) − ( x 2 − 2 x + 3) cos 2 x + cos 2 x + C
1 1
2 4
С) − ( x − 2 x + 3) cos 2 x + ( x − 1) sin 2 x + C
1 2 1
2 2
В) − ( x − 2 x + 3) cos 2 x − ( x − 1) sin 2 x + C
1 2 1
2 2
У) − ( x 2 − 2 x + 3) cos 2 x − cos 2 x + C
1 1
2 4

∫ (1 + x )
2
16. 2
cos xdx =
?

( ) ( )
Ф) 21 − 10 x 2 + x 4 sin x + 20 x − 4 x 3 cos x + C

342
( ) (
И) 21 − 10 x 2 + x 4 sin x − 20 x − 4 x 3 cos x + C )
( ) ( )
С) − 21 − 10 x 2 + x 4 sin x − 20 x − 4 x 3 cos x + C
В) − ( 21 − 10 x + x ) + ( 20 x − 4 x ) cos x + C
2 4 3

У) ( 21 + 10 x + x ) sin x − ( 20 x − 4 x ) cos x + C
2 4 3

∫ e ( sin 2 x − cos 2 x ) dx =
3x
17. ?

e3 x e3 x
Ф) ( sin 2 x − cos 2 x ) + C И) ( sin 2 x − 2 cos 2 x ) + C
13 13
e3 x e3 x
С) ( sin 2 x − 3cos 2 x ) + C В) ( sin 2 x − 4 cos 2 x ) + C
13 13
e3 x
У) ( sin 2 x − 5cos 2 x ) + C
13

∫(x + e cos x ) dx =
2
x
18. ?

x3 x
+ e ( x cos x − (1 − x ) sin x ) + e2 x + e2 x ( cos 2 x + sin 2 x ) + C
1 1
Ф)
3 4 4
x3
И) + e x ( x cos x − (1 − x ) sin x ) + C
3
x3 1 2 x 1 2 x
С) + e + e ( cos 2 x + sin 2 x ) + C
3 4 4
x3
В) − e x ( x cos x − (1 − x ) sin x ) + C
3
x3 1 2 x 1 2 x
У) − e + e ( cos 2 x + sin 2 x ) + C
3 4 4

343
1 + x2
19. ∫ x2
dx = ?

Ф)
1 + x2
x
(
+ ln x + 1 + x 2 + C )
И) −
1 + x2
x
( )
+ ln x + 1 + x 2 + C

− ln ( x + 1 + x ) + C
1+ x 2
С) − 2

+ ln ( x + 1 + x ) + C
1+ x 2
В) − 2
2

+ ln ( x + 1 + x ) + C
1+ x 2
2
У) 2
x

x5 dx
20. ∫ x2 + 4
=?

 x 4 16 208 
Ф) x2 + 4  + x2 + +C
 5 15 15 
 x 4 16 208 
И) x2 + 4  − x2 − +C
 5 15 15 
 x 4 16 208 
С) x2 + 4  − x2 + +C
 5 15 15 
 x 4 16 2 208 
В) − x 2 + 4  − x + +C
 5 15 15 
 x 4 16 2 208 
У) − x 2 + 4  − x − +C
 4 15 15 

344
Еуые-8

Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ руыфидфнэт:

x 6 dx
1. ∫ x2 + 9
=?

Ф) 2  x5 15 3 225  3645
x +9 − x +
 6 8
x −
16  16
(
ln x + x 2 + 9 + C )
И) 2  x5 15 3 225  3645
x +9 − x +
 6 8
x +
16  16
(
ln x + x 2 + 9 + C )
С)
 x5 15
x 2 + 9  − x3 −
 6 8
225  3645
x −
16  16
(
ln x + x 2 + 9 + C )
В)
 x5 15
x2 + 9  + x2 −
 6 8
225  3645
16
x −
 16
(
ln x + x 2 + 9 + C )
У)
 x5 15
x2 + 9  + x2 +
 6 8
225  3645
16
x −
 16
(
ln x + x 2 + 9 + C )
dx
2. ∫ =?
(x + 8)
2 4

 
x  1 5 15  5 2 x 2
Ф) − + + + 3 arctg +C
48 ( x + 8 )  ( x + 8 ) 32 ( x + 8 ) 512  32
2 2 2
2 4
 
 
x  1 5 15  5 2 x 2
И) + + + 3 arctg +C
48 ( x + 8 )  ( x + 8 ) 32 ( x + 8 ) 512  32
2 2 2
2 4
 

345
 
x  1 5 15  5 2 x 2
С) + + − 3 arctg +C
48 ( x + 8 )  ( x 2 + 8 ) 32 ( x + 8 ) 512  32
2 2 2
4
 
 
x  1 5 15 
В) + + +C
48 ( x 2 + 8 )  ( x 2 + 8 ) 32 ( x 2 + 8 ) 512 
2

 
5 2 x 2
У) 3
arctg +C
32 4

dx
3. ∫ =?
(x − 5)
2 3

x  3 1  3 5 x− 5
Ф)  − 2 − ln +C
20 ( x − 5 )  20 x − 5  2000 x + 5
2

x  3 1  3 5 x− 5
И)  + 2 + ln +C
20 ( x − 5 )  20 x − 5  2000 x + 5
2

x  3 1  3 5 x− 5
С)  − 2 + ln +C
20 ( x − 5 )  20 x − 5  2000 x + 5
2

x  3 1  3 5 x− 5
В)  + 2 − ln +C
20 ( x − 5 )  20 x − 5  2000 x + 5
2

x  3 1  3 5 x− 5
У) −  − 2 + ln +C
20 ( x − 5 )  20 x − 5  2000 x + 5
2

346
2x4 − x2 + 1
4. ∫ x3 − x dx = ?
x2 −1 x2 −1
Ф) x 2 − ln +C И) x 2 + ln +C
x x
x2 −1 x2 + 1
С) − x 2 + ln +C В) x 2 + ln +C
x x
x2 −1
У) − x 2 − ln +C
x

x2 − 3
5.∫ x 2 − 1dx = ?
x +1 x +1
Ф) x + ln +C И) x − ln +C
x −1 x −1
x +1 x +1
С) − x + ln +C В) − x − ln +C
x −1 x −1
1 x +1
У) x + ln +C
2 x −1

x2 + 1
6. ∫ ( x 2 − 1)( x 2 − 4 )dx = ?
1 x +1 5 x − 2 1 x +1 5 x − 2
Ф) ln + ln + C И) ln − ln +C
3 x − 1 12 x + 2 3 x − 1 12 x + 2
1 x +1 5 x − 2 1 x +1 5 x − 2
С) − ln − ln + C В) ln + ln +C
3 x − 1 12 x + 2 5 x − 1 12 x + 2
1 x +1 5 x − 2
У) ln + ln +C
4 x − 1 12 x + 2

347
x3 + 5
7. ∫ ( x − 1) ( x 2 + 4 )dx = ?
ln ( x 2 + 4 ) − ln x − 1 − arctg + C
1 6 21 x
Ф) −
10 5 10 2

И) − ln ( x 2 + 4 ) + ln x − 1 − arctg + C
1 6 21 x
10 5 10 2

ln ( x 2 + 4 ) − ln x − 1 − arctg + C
1 6 21 x
С)
10 5 10 2

ln ( x 2 + 4 ) + ln x − 1 − arctg + C
1 6 21 x
В)
10 5 10 2

ln ( x 2 + 4 ) + ln x − 1 + arctg + C
1 6 21 x
У)
10 5 10 2

5 x − 14
8. ∫x 3
− x2 − 4 x + 4
dx = ?

C ( x + 1) C ( x − 1)
3 3

Ф) ln И) ln
( x + 2) ( x − 2) ( x + 2) ( x − 2)
2 2

C ( x − 1) C ( x + 2)
3 2

С) ln В) ln
( x − 2) ( x + 2) ( x − 1) ( x − 2 )
2 3

C ( x − 2)
У) ln
( x − 1) ( x + 2 )
3 2

dx
9. ∫ ( x − 1) ( x + 1)
3 2
=?

348
21 17 1 15
Ф) ln x − 1 − − + ln x + 1 + C
64 32 ( x − 1) 8 ( x − 1) 64
2

21 17 1
И) ln x − 1 − + +C
64 32 ( x − 1) 8 ( x + 1)
21 17 1 1
С) ln x − 1 − − + +C
64 32 ( x − 1) 8 ( x − 1) 8 ( x + 1)
2

21 17 1 15
В) ln x − 1 − − − ln x + 1 + C
64 32 ( x − 1) 8 ( x − 1) 64
2

21 17 1 15 1
У) ln x − 1 − − + ln x + 1 + +C
64 32 ( x − 1) 8 ( x − 1) 64
2
8 ( x + 1)

11x + 16
10. ∫ ( x − 1)( x + 2 ) dx = ?
2

C ( x + 2) 2 C ( x − 1) 2
Ф) 3ln − И) 3ln +
x −1 x+2 x+2 x+2
C ( x − 1) 2 C ( x + 2) 2
С) 3ln − В) 3ln +
x+2 x+2 x −1 x+2
1 C ( x − 1) 2
У) − ln −
3 x+2 x+2

( x − 1) dx
2

11. ∫ ( x + 1)3 ( x − 4 ) = ?
9 16 9
A) − ln x + 1 − + ln x − 4 + C
125 25 ( x + 1) 125

349
9 2 9
B) ln x + 1 + + ln x − 4 + C
5 ( x + 1) 125
2
125
9 2 9
C) − ln x + 1 + + ln x − 4 + C
5 ( x + 1) 125
2
125
9 2 9
D) ln x + 1 − + ln x − 4 + C
5 ( x + 1) 125
2
125
9 16 2 9
E) − ln x + 1 − + + ln x − 4 + C
125 25 ( x + 1) 5 ( x + 1) 125
2

dx
12. ∫x
−1
=? 4

1 x −1 1 1 x −1 1
Ф) ln − arctg x + C И) ln + arctg x + C
4 x +1 2 4 x +1 2
1 x −1 1 1 x −1 1
С) − ln + arctg x + C В) ln − arctg x + C
4 x +1 2 4 x +1 4
1 x −1 1
У) − ln − arctg x + C
4 x +1 2

x 4 − 6 x 3 + 12 x 2 + 6
13. ∫ x3 − 6 x 2 + 12 x − 8 dx = ?
x2 11 8 x2 11 8
Ф) − + +C И) − − +C
2 ( x − 2) 2
x−2 2 ( x − 2) 2
x−2

x2 11 8 x2 11 8
С) − − − +C В) + + +C
2 ( x − 2) 2
x−2 2 ( x − 2) 2
x−2

350
x2 11 8
У) + − +C
2 ( x − 2) 2
x−2

dx
14. ∫ (x 2
− 4 x + 3)( x 2 + 4 x + 5 )
=?

ln x − 3 − ln x − 1 + ln ( x 2 + 4 x + 5 ) +
1 1 1 7
Ф) arctg ( x + 2 ) + C
52 20 65 130

ln x − 3 − ln x − 1 + ln ( x 2 + 4 x + 5 ) −
1 1 1 7
И) arctg x + 2 + C
52 20 65 130
С) − ln x − 3 − ln x − 1 − ln ( x 2 + 4 x + 5 ) −
1 1 1 7
arctg ( x + 2 ) + C
52 20 65 130

ln x − 3 + ln x − 1 + ln ( x 2 + 4 x + 5 ) + C
1 1 1
В)
52 20 65
ln x − 3 + ln x − 1 − ln ( x 2 + 4 x + 5 ) +
1 1 1 7
У) arctg ( x + 2 ) + C
52 20 65 130

15. ∫
( 2 x − 2 x + 7 x + 5) dx = ?
4 3 2

( x + x + 1) ( x − 2 )
2

1 7 2x +1
Ф) − + ln x 2 + x + 1 + arctg + ln x − 2 + C
x + x +1
2
3 2
1 7 2x +1
И) − 2 + ln x 2 + x + 1 − arctg + ln x − 2 + C
x + x +1 3 2
1 7 2x +1
С) 2 + ln x 2 + x + 1 + arctg + ln x − 2 + C
x + x +1 3 2

351
1 7 2x +1
В) + ln x 2 + x + 1 − arctg + ln x − 2 + C
x + x +1
2
3 2
1 7 2x +1
У) 2 − ln x 2 + x + 1 − arctg + ln x − 2 + C
x + x +1 3 2

x4 + 2x2 + 4
16. ∫ dx = ?
(1 + x )2 3

3x  3 1  17
A)  − 2  − arctg x + C
4 ( x + 1)  2 x + 1  8
2

3x  3 1  17
B) −  + 2  + arctg x + C
4 ( x + 1)  2 x + 1  8
2

3x  3 1  17
C)  + 2  + arctg x + C
4 ( x + 1)  2 x + 1  8
2

3x  3 1  17
D)  − 2  + arctg x + C
4 ( x + 1)  2 x + 1  8
2

3x  3 1  17
E)  + 2  − arctg x + C
4 ( x + 1)  2 x + 1  8
2

x2 − 2
17. ∫ x ( x + 2 ) dx = ?
3 2

2 + 3x − x 2 1 x 2 + 3x + x 2 1 x
Ф) − ln +C И) − ln +C
4x ( x + 2) 8 x + 2
2
4x ( x + 2) 8 x + 2
2

352
2 − 3x + x 2 1 x 2 − 3x − x 2 1 x
С) − ln +C В) − ln +C
4x ( x + 2) 8 x + 2
2
4x ( x + 2) 8 x + 2
2

2 − 3x − x 2 1 x
У) + ln +C
4x ( x + 2) 8 x + 2
2

dx
18. ∫ =?
( x + 1) ( x 2 + 1)
2 2

x − x2
+ ln x + 1 + ln ( x 2 + 1) + arctg x + C
1 1 1
Ф)
4 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
4 4

x − x2
+ ln x + 1 − ln ( x 2 + 1) + arctg x + C
1 1 1
И)
4 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
4 4

x − x2
− ln x + 1 − ln ( x 2 + 1) + arctg x + C
1 1 1
С)
4 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
4 4

x − x2
+ ln x + 1 − ln ( x 2 + 1) − arctg x + C
1 1 1
В)
4 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
4 4

x − x2
+ ln x + 1 + ln ( x 2 + 1) − arctg x + C
1 1 1
У)
4 ( x + 1) ( x + 1) 2
2
4 4

( x + 1) dx
19. ∫x 4
+ 4x2 + 4
=?

x−2 1 x
Ф) + arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
2

353
x−2 1 2
И) + arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
x
x−2 1 x
С) − + arctg +C
4 ( x + 2) 2 2
2
2
x−2 1 x
В) − arctg +C
4 ( x2 + 2) 4 2 2
x−2 1 x
У) − + arctg +C
4 ( x + 2) 4 2
2
2

1 − x4
20. ∫ 1 + x 4 dx = ?
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
Ф) x + ln + arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
1x2 + x 2 + 1 1 x 2
И) − x + ln 2 + arctg +C
2 2 x − x 2 +1 2 1 − x2
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
С) − x − ln + arctg +C
2 2 x2 − x 2 + 1 2 1 − x2
1 x2 + x 2 + 1 1 x 2
В) x − ln + arctg +C
2 2 x − x 2 +1
2
2 1 − x2
1x2 + x 2 + 1 1 x 2
У) − x + ln 2 − arctg +C
2 2 x − x 2 +1 2 1 − x2

354
Еуые-9
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ ефзэт.
dx
1. ∫ (1 + cos x ) sin x = ?
1 x 1 x 1 x 1 x
Ф) ln tg − tg 2 + C И) ln tg + tg 2 + C
2 2 4 2 2 2 4 2
1 x 1 2x 1 x 1 2x
С) − ln tg − tg + C В) − ln tg + tg + C
2 2 4 2 2 2 4 2
1 x 1 x
У) ln tg + tg 2 + C
4 2 2 2

dx
2. ∫ 8 − 4sin x + 7 cos x = ?
x x
tg − 5 tg − 3
Ф) ln 2 +C И) ln 2 +C
x x
tg − 3 tg − 5
2 2
x x
tg + 5 tg + 3
С) ln 2 +C В) ln 2 +C
x x
tg + 3 tg + 5
2 2
x
tg − 5
У) ln 2 +C
x
tg + 3
2

355
3. ∫ 1 + sin xdx =
?
1 x x  x x
Ф)  sin − cos  + C И) 2  cos − sin  + C
2 2 2  2 2
 x x  x x
С) 2  sin − cos  + C В) 2  sin + cos  + C
 2 2  2 2
 x x
У) −2  sin + cos  + C
 2 2

2 cos x − 3sin x
4. ∫ 2sin x + 3cos xdx = ?
Ф) ln 2 cos x + 3sin x + C И) ln 2 cos x − 3sin x + C

С) ln 2sin x + 3cos x + C В) ln 2sin x + 3cos x + C

У) ln 2sin x − 3cos x + C

(1 + sin x ) dx
5. ∫ sin x (1 + cos x ) = ?
1 4x x 1 x
Ф) tg + tg − ln tg + C
4 2 2 2 2
1 4x x 1 x
И) tg − tg − ln tg + C
4 2 2 2 2
1 4x x 1 x
С) tg + tg + ln tg + C
4 2 2 2 2
1 4x x 1 x
В) tg − tg + ln tg + C
4 2 2 2 2

356
1 4x x 1 x
У) − tg + tg + ln tg + C
4 2 2 2 2

sin 3 x
6. ∫ cos4 xdx = ?
1 1 1 1
Ф) − 3
+ +C И) 3
− +C
3cos x cos x 3cos x cos x
1 1 1 1
С) 3
− +C В) − +C
cos x 3cos x 3cos x cos3 x
1 1
У) 3
+ +C
3cos x cos x

sin 3 x
7. ∫ cos2 x + 1dx = ?
Ф) cos x + 2 arctg ( cos x ) + C И) cos x − 2 arctg ( sin x ) + C

С) cos x + 2 arctg ( sin x ) + C В) − cos x + 2arctg ( cos x ) + C

У) cos x − 2 arctg ( cos x ) + C

sin 2 x + cos3 x
8.∫ 3cos2 x + sin 4 x sin xdx = ?
Ф) − ln ( cos 2 x + cos x + 1) + ln ( cos 2 x − cos x + 1) +
3 1
4 4
3 2 cos x − 1 2 cos x + 1 
+  arctg − arctg +C
6  3 3 
3
(
И) − ln cos 2 x + cos x + 1 +
4
) 1
4
ln ( cos 2 x − cos x + 1) + C

357
ln ( cos 2 x + cos x + 1) + ln ( cos 2 x − cos x + 1) + C
3 1
С)
4 4
3 2cos x − 1 2cos x + 1 
ln ( cos 2 x − cos x + 1) +  arctg
1
В) − arctg +C
4 6  3 3 
3 2cos x − 1 2cos x + 1 
3
4
(
У) − ln cos 2 x + cos x + 1 + ) 
6 
arctg
3
− arctg
3 
+C

dx
9. ∫ sin 2
x − 4sin x cos x + 5cos 2 x
=?

A) arctg ( tg x + 2 ) + C B) − arctg ( tg x − 2 ) + C

C) arctg ( tg x − 2 ) + C D) − arctg ( tg x + 2 ) + C

E) arctg ( ctg x − 2 ) + C

dx
10. ∫ 7 cos 2
x + 2sin 2 x
=?

1  2  1  2 
A) arctg  ctg x  + C B) arctg  tg x  + C
14  7  14  7 
1  7  1  7 
C) arctg  tg x  + C D) arctg  ctg x  + C
14  2  14  2 
1  2 
E) − arctg  tg x  + C
14  7 

sin 2 x
11. ∫ cos 4
x + sin 4 x
dx = ?

358
A) C − arctg ( cos 2 x ) B) arctg ( cos 2x ) + C

C) arctg ( sin 2x ) + C D) − arctg ( sin 2x ) + C

E) arcctg ( cos 2x ) + C

dx
12. ∫ sin 4
x cos 4 x
=?

8 8
A) − ctg 2 x − 8ctg 3 2 x + C B) 8ctg 2 x − ctg 3 2 x + C
3 3
8 8
C) −8ctg 2 x + ctg 3 2 x + C D) −8ctg 2 x − ctg 3 2 x + C
3 3
8
E) 8ctg 2 x + ctg 3 2 x + C
3

dx
13. ∫ sin 3
x cos5 x
=?

1 4 3 1
A) tg x + tg 2 x + ctg 2 x + 3ln tg x + C
4 2 2
1 4 3 1
B) tg x − tg 2 x − ctg 2 x + 3ln tg x + C
4 2 2
1 4 3 1
C) tg x − tg 2 x − ctg 2 x − 3ln tg x + C
4 2 2
1 4 3 1
D) tg x + tg 2 x + ctg 2 x − 3ln tg x + C
4 2 2
1 4 3 1
E) tg x + tg 2 x − ctg 2 x + 3ln tg x + C
4 2 2

359
sin 2 x
14. ∫ cos
4
x
dx = ?

1 1 1
Ф) +C И) − +C С) +C
sin 2 x cos 2 x cos 2 x
1 1
В) +C У) − +C
cos 2 2 x sin 2 x

sin 4 x
15. ∫ cos x dx = ?
x
1 + tg
1 3 2 +C
Ф) − sin x − sin x + ln
3 x
1 − tg
2
x
1 + tg
1 3 2 +C
И) − sin x − sin x − ln
3 x
1 − tg
2
x
1 + tg
1 3 2 +C
С) sin x − sin x + ln
3 x
1 − tg
2
x
1 + tg
1 2 +C
В) − sin 3 x + sin x − ln
3 x
1 − tg
2

360
x
1 + tg
1 2 +C
У) − sin 3 x + sin x + ln
3 x
1 − tg
2

cos5 xdx
16. ∫ sin 2 x = ?
cos 4 x 4 3
Ф) + sin x − 4sin x + C
sin x 3
cos 4 x 4 3
И) − + sin x − 4sin x + C
sin x 3
cos 4 x 4 3
С) − sin x − 4sin x + C
sin x 3
cos 4 x 4 3
В) + sin x + 4sin x + C
sin x 3
cos 4 x 4 3
У) − − sin x − 4sin x + C
sin x 3

sin 3 x
17. ∫ 5 cos x dx = ?
5 14 5 4
Ф) cos x 5 x − cos x 5 x + C
4 14
5 14 5 4
И) − cos x 5 x + cos x 5 x + C
14 4
5 14 5 4
С) cos x 5 x + cos x 5 x + C
14 4

361
5 14 5 4
В) − cos x 5 x − cos x 5 x + C
14 4
5 14 5 4
У) cos x 5 x − cos x 5 x + C
14 4

dx
18. ∫ sin x cos 3
x
=?

1 1
Ф) + ln ctg x + C И) − + ln tg x + C
2sin 2 x 2cos 2 x
2 1
С) + ln tg x + C В) + ln tg x + C
cos 2 x 2 cos 2 x
2
У) − + ln tg x + C
cos 2 x

∫ sin x 3 cos xdx = ?


5
19.
3 3 10
4 3 16
Ф) − cos x + cos 3 x − cos 3 x + C
3
4 5 16
3 4 3 10 3 16
И) cos 3 x + cos 3 x + cos 3 x + C
4 5 16
3 4 3 10 3 16
С) − cos 3 x − cos 3 x − cos 3 x + C
4 5 16
3 4 3 10 3 16
В) cos 3 x + cos 3 x − cos 3 x + C
4 5 16
3 4 3 10 3 16
У) cos 3 x − cos 3 x − cos 3 x + C
4 5 16

362
dx
20. ∫ 4
sin x cos5 x
3
=?

14
Ф) tg x + C И) 4 4 tg x + C
4
С) 4 4 ctg x + C В) −4 4 tg x + C
У) −4 4 ctg x + C

Еуые-10
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увшт:
dx
1. ∫ =?
( 1+ 3 x ) x

Ф) 6 6 x − 6 arctg 6 x + C И) 6 6 x + 6 arctg 6 x + C
С) −6 6 x + 6 arctg 6 x + C В) −6 6 x − 6arctg 6 x + C
У) 6
x − 6 arctg 6 x + C

2. ∫x 3 − xdx =
?

( )
Ф) 0,4 x 2 + x − 6 3 − x + C И) 0,4 ( x − x − 6 ) 3 − x + C
2

С) 0,4 ( x + x + 6 ) 3 − x + C
2
В) −0,4 ( x − x − 6 ) 3 − x + C 2

У) −0, 4 ( x + x − 6 ) 3 − x + C
2

1 x−2
3. ∫x x
dx = ?

363
x−2   x−2  
2

Ф) −2 + ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x − 2  
2

И) 2 + ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x − 2  
2

С) 2 − ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x − 2  
2

В) −2 − ln  x 1 −  +C
x   x  
 

x−2   x − 2  
2

У) − − 2 ln  x 1 −  +C
x   x  
 

dx
4. ∫ =?
(5 − x )
2 3

x 1
Ф) − +C И) +C
5 5 − x2 5 5 − x2
x 1
С) +C В) − +C
5 5 − x2 5 5 − x2
x
У) +C
5 (5 − x2 )
3

364
1 + x2
5. ∫ x2
dx = ?

(
Ф) ln x + x 2 + 1 − ) x2 + 1
x
+C

(
И) ln x + x + 1 +2

x
)
x2 + 1
+C

(
С) ln x − x 2 + 1 + ) x2 + 1
x
+C

(
В) ln x − x 2 + 1 − )
x2 + 1
x
+C

(
У) ln x + x 2 + 1 −
x
)
x +1
2
+C

∫x 4 − x 2 dx =
2
6. ?

+ ( x − 2) 4 − x2 + C
x x 2
Ф) 2 arccos
2 4
И) 2 arcsin + ( x 2 − 2 ) 4 − x 2 + C
x x
2 4

С) 2 arcsin − ( x 2 − 2 ) 4 − x 2 + C
x x
2 4

В) −2 arcsin − ( x 2 − 2 ) 4 − x 2 + C
x x
2 4

У) −2 arcsin + ( x 2 − 2 ) 4 − x 2 + C
x x
2 4

365
dx
7. ∫x x2 − 9
=?

1 3 1 3
Ф) arcsin + C И) − arcsin +C
3 x 3 x
1 3 1 x
С) ± arccos + C В) arccos + C
3 x 3 3
1 x
У) − arccos + C
3 3

3
(1 + 2 x )3 2

8. ∫ x6
dx = ?

1
( ) x ( 2 x 3 + 1) 3 + C
1 5
5 5
Ф) − x 5 2 x 3 + 1 3
+C И)
5 5

С) − x −5 ( 2 x 3 + 1) 3 + C В) x −5 ( 2 x 3 + 1) 3 + C
1 −5 1 5

5 5

У) − x −5 ( 2 x 3 + 1) 3 + C
1 5

dx
9. ∫x 1 − x3
=?

1 1− 1− x
3
1 1 + 1 + x3
Ф) − ln +C И) ln +C
3 1 + 1 − x3 3 1 − 1 − x3

1 1− 1− x 1 1− 1− x
3 3

С) ln +C В) ln +C
3 1 + 1 + x3 3 1 + 1 − x3

366
1 1 − 1 + x3
У) ln +C
3 1 + 1 + x3

x 2 dx
10. ∫x2 + 2x + 3
=?

x −3 2 x+3 2
Ф) x + 2x + 3 + C И) x + 2x + 3 + C
2 2
x−2 2 x+2 2
С) x + 2x + 3 + C В) x + 2x + 3 + C
3 3
x2 − 3 2
У) x + 2x + 3 + C
2

x2 + 4x
11. ∫x2 + 2 x + 2
dx = ?

Ф)
x+5 2
2
7
( )
x + 2 x + 2 + ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2

И)
x+5 2
2
7
( )
x + 2 x + 2 − ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2

С) −
x+5 2
2
7
(
x + 2 x + 2 + ln x + 1 + x 2 + 2 x + 2 + C
2
)
В) −
x+5 2
2
7
( )
x + x + 2 − ln x + 1 + x 2 + x + 2 + C
2
У)
x+5 2
2
7
( )
x + 2 x + 2 − ln x + 1 − x 2 + 2 x + 2 + C
2

367
x 2 dx
12. ∫ 2ax − x 2
=?

3a 2 x − a x + 3a
Ф) arcsin + 2ax − x 2 + C
2 a 2
3a 2 x − a x + 3a
И) − arcsin + 2ax − x 2 + C
2 a 2
2a 2 x − a x + 3a
С) arcsin − 2ax − x 2 + C
3 a 2
3a 2 x − a x + 3a
В) arcsin − 2ax − x 2 + C
2 a 2
3a 2 x − a x + 3a
У) − arcsin − 2ax − x 2 + C
2 2 2

x +1
13.
3 ∫
3x + 1
dx = ?

x+2 3 x +1 3
Ф) 3x + 1 + C И) 3x + 1 + C
5 5
x−2 3 x+2 3
С) 3x + 1 + C В) 3x + 1 + C
5 3
x−2 3
У) 3x + 1 + C
3

x 3 dx
14. ∫ 1+ 3
x4 + 1
=?

Ф)
(x 2
− 4) x2 + 2
+C И)
(x 2
− 4) x2 + 2
+C
2 3

368
С)
(x 2
+ 4) x2 + 2
+C В)
(x 2
+ 4) x4 + 1
+C
3 3

У)
(x 2
− 4) x4 + 1
+C
3

x +1 − x −1
15. ∫ x +1 + x −1
dx = ?

x2 x x2 −1 1
Ф) + + ln x + x 2 − 1 + C
3 2 2
x2 x x2 −1 1
И) − − ln x + x 2 − 1 + C
3 2 2
x2 x x2 −1 1
С) − + ln x + x 2 − 1 + C
3 2 2
x2 1
В) + ln x + x 2 − 1 + C
3 2
x2 x x2 −1
У) − +C
3 2

1− x +1
16. ∫ 1+ 3
x +1
=?

1 1 1 2
3 6
Ф) ( x + 1) 6 − 3 ( x + 1) 3 − 2 ( x + 1) 2 + ( x + 1) 3 + ( x + 1) 6 −
5

2 5
6  1
 1
( )  ( )  ( )6 + C
7
− x + 1 6
+ 3ln 1 + 1 + x 3 − 6 arctg 1 + x
7  

369
1 1 1 2
3 6
И) ( x + 1) 6 + 3 ( x + 1) 3 − 2 ( x + 1) 2 + ( x + 1) 3 + ( x + 1) 6 −
5

2 5

( x + 1) 6 + 3ln 1 + (1 + x ) 3  − 6 arctg (1 + x ) 6 + C


1 1
6 7

7  
1 1 1 2
3 6
С) ( x + 1) 6 + 3 ( x + 1) 3 − 2 ( x + 1) 2 − ( ) − ( x + 1) 6 −
5
x + 1 3
2 5

( x + 1) 6 − 3ln 1 + (1 + x ) 3  − 6 arctg (1 + x ) 6 + C


1 1
6 7

7  
1 1 1 2
3 6
В) ( x + 1) 6 − 3 ( x + 1) 3 + 2 ( x + 1) 2 − ( x + 1) 3 + ( x + 1) 6 +
5

2 5

( x + 1) 6 − 3ln 1 + (1 + x ) 3  + 6 arctg (1 + x ) 6 + C


1 1
6 7
+
7  
1 1 1 2
3 6
У) ( x + 1) 6 − 3 ( x + 1) 3 − 2 ( x + 1) 2 − ( x + 1) 3 − ( x + 1) 6 −
5

2 5

( x + 1) 6 + 3ln 1 + (1 + x ) 3  + 6 arctg (1 + x ) 6 + C


1 1
6 7

7  

dx
17. ∫ =?
x 23
(1 + x ) 3 5

3x3 − 2 2 − 3x3
Ф) +C И) +C
2 x (1 + x
3
)
3 2
2 x (1 + x
3
)
3 2

2 + 3x3 2 + 3x3
С) C − В) +C
2 x (1 + x
3
)
3 2
2 x (1 + x
3
)
3 2

370
2 + 3x3
У) − +C
2x 2 3
(1 + x )
3 2

2x2 − x − 5
18. ∫ x2 − 2 x
=?

Ф) ( x + 2 ) x 2 − 2 x − 3ln x + 1 − x 2 − 2 x + C

И) ( x − 2 ) x 2 − 2 x − 3ln x − 1 − x 2 − 2 x + C

С) ( x + 2 ) x 2 − 2 x − 3ln x − 1 − x 2 − 2 x + C

В) ( x + 2 ) x 2 − 2 x + 3ln x − 1 − x 2 − 2 x + C

У) ( x − 2 ) x 2 − 2 x + 3ln x − 1 − x 2 − 2 x + C

dx
19. ∫ ( x − 1) 1 − x2
=?

1− x 1− x x +1
Ф) +C И) − +C С) C −
x +1 x +1 1− x
x +1
В) +C У) − ( x + 1)(1 − x ) + C
1− x

1+ 4 x
20. ∫ x + x dx = ?

371
( )
Ф) 4 4 x − 2 ln 1 + x − 4 arctg 4 x + C

И) 4 x + 2 ln (1 + x ) − 4 arctg x + C
4 4

С) 4 x + 2 ln (1 + x ) + 4 arctg x + C
4 4

В) −4 x + 2 ln (1 + x ) − 4 arctg x + C
4 4

У) −4 x − 2 ln (1 + x ) − 4 arctg x + C
4 4

Еуые-11
Фжфхэвфлэ штеуйкфддфкэ рцдд увшт:

1 + ex
1. ∫ (1 − e2 x ) e x dx = ?
1 1
ex ex
Ф) −e x + ln +C И) e x + ln +C
1 − ex 1 − ex
1 1
ex ex
С) e x − ln +C В) −e x − ln +C
1 − ex 1 − ex
1
ex
У) −e x + ln +C
1 − e2 x

dx
2. ∫ e + ex + 1
2x
=?

(
Ф) x + ln 2 + e x + 2 e 2 x + e x + 1 + C )
И) x − ln ( 2 + e + 2 x
e2 x + e + 1) + C
x

372
(
С) − x − ln 2 + e x + 2 e 2 x + e x + 1 + C )
(
В) x − ln 2 + e x − 2 e 2 x + e x + 1 + C )
У) x − ln ( 2 − e − 2 x
e2 x + e + 1) + C
x

3. ( x + 1 + x )dx =
∫ ln
2
? 2

Ф) x ln ( x + 1 + x ) − 1 + x ln ( x + 1 + x ) + x + C
2 2 2 2

И) x ln ( x + 1 + x ) + 2 1 + x ln (1 + 1 + x ) − 2 x + C
2 2 2 2

С) x ln ( x + 1 + x ) − 2 1 + x ln ( x + 1 + x ) + 2 x + C
2 2 2 2

В) x ln ( x + 1 + x ) + 2 1 + x ln (1 + 1 + x ) + 2 x + C
2 2 2 2

У) x ln ( x + 1 + x ) − 2 1 + x ln ( x + 1 + x ) − 2 x + C
2 2 2 2

∫x e
7 − x2
4. dx = ?

e− x e− x
2 2

Ф)
2
(x 6
+ 3x + 6 x + 6 ) + C
4 2
И)
2
(x 6
− 3x 4 − 6 x 2 − 6 ) + C

e− x e− x
2 2

С)
2
(x 6
− 3x + 6 x − 6 ) + C
4 2
В) −
2
(x 6
+ 3x 4 + 6 x 2 + 6 ) + C

e− x
2

У) −
2
(x 6
− 3x 4 − 6 x 2 − 6 ) + C

373
xe x dx
5. ∫ ( x + 1) 2
=?

xe x ex ex
Ф) +C И) − +C С) +C
x +1 x +1 ( x + 1)
2

ex ex
В) − +C У) +C
( x + 1) x +1
2

1
6. ∫ arctg x − 1dx = ?
Ф) ( x − 1) arctg
1
+
x −1 2
1
( ln ( x − 1) + 1) + C
2

И) ( x − 1) arctg
1

x −1 2
1
( ln ( x − 1) + 1) + C
2

С) (1 − x ) arctg
1
+
x −1 2
1
( ln ( x − 1) + 1) + C
2

В) (1 − x ) arctg
1

x −1 2
1
( ln ( x − 1) + 1) + C
2

У) ( x + 1) arctg
1
+
x −1 2
1
( ln ( x − 1) + 1) + C
2

ln (1 + x )
7.∫ x 2 dx = ?
x 1 x 1
Ф) ln + ln ( x + 1) + C И) ln − ln ( x + 1) + C
x +1 x x +1 x
x 1 x 1
С) − ln − ln ( x + 1) + C В) − ln + ln ( x + 1) + C
x +1 x x +1 x

374
x
У) ln − x ln ( x + 1) + C
x +1

∫ ch xdx = ?
4
8.
3 3 1 3
Ф) − x − sh x ch x + ch x + C
8 8 4
3 3 1
И) x + sh x ch x − ch 3 x + C
8 8 4
3 3 1
С) x + sh x ch x + ch 3 x + C
8 8 4
3 3 1
В) − x + sh x ch x + ch 3 x + C
8 8 4
3 3 1
У) x − sh x ch x + ch 3 x + C
8 8 4

∫ sh xdx = ?
3
9.
1 3 1
Ф) ch x + ch x + C И) − ch 3 x + ch x + C
3 3
1 1 3
С) − ch 3 x − ch x + C В) sh x − sh x + C
3 3
1
У) ch 3 x − ch x + C
3

dx
10. ∫ 2sh x + 3ch x = ?
Ф)
2 5
5
(
arctg e x 5 + C ) И) −
2 5
5
( )
arctg e x 5 + C

375
 ex 
arctg ( 5e x ) + C
2 5 2 5
С) В) − arctg  +C
5 5  5
2 5  ex 
У) arctg   + C
5 5

sh xdx
11. ∫ ch 2 x
=?

1  1
Ф) ln  ch x − ch 2 x −  + C
2  2

1  1
И) ln  ch x + ch 2 x −  + C
2  2

1  1
С) ln  ch 2 x + ch 2 2 x −  + C
2  2

1  1
В) ln  ch x + ch 2 x +  + C
2  2

1  1
У) ln  sh x + sh 2 x −  + C
2  2

∫ th xdx = ?
5
12.
1 4 1
Ф) − th x − th 2 x − ln ch x + C
4 2
1 1
И) th 4 x + th 2 x + ln ch x + C
4 2

376
1 4 1
С) th x − th 2 x + ln ch x + C
4 2
1 1
В) − th 4 x − th 2 x + ln ch x + C
4 2
1 1
У) − th 4 x + th 2 x + ln ch x + C
4 2

x arctg x
13. ∫ dx = ?
(1 + x ) 2 2

x 1 arctg x
Ф) − arctg x − +C
4 (1 + x ) 4
2
2 (1 + x 2 )
x 1 arctg x
И) − − arctg x + +C
4 (1 + x ) 4
2
2 (1 + x 2 )
x 1 arctg x
С) + arctg x − +C
4 (1 + x ) 4
2
2 (1 + x 2 )
x 1 arctg x
В) − − arctg x − +C
4 (1 + x ) 4
2
2 (1 + x 2 )
x 1 arctg x
У) − + arctg x − +C
4 (1 + x ) 4
2
2 (1 + x 2 )

∫e dx = ?
arcsin x
14.
1
2
(
Ф) earcsin x − x + 1 − x 2 + C ) И)
1
1− x 2
earcsin x + C

1
(
С) earccos x x + 1 − x 2 + C
2
) (
1 arcsin x
В) e
2
)
x − 1 − x2 + C

377
У)
1 arcsin x
2
e (
x + 1 − x2 + C )
∫(x + x − 3) sh 2 xdx =
2
15. ?

( 2 x + 1) sh 2 x + ( 2 x 2 + 2 x − 5) ch 2 x + C
1 1
Ф) −
4 4

И) − ( 2 x + 1) sh 2 x − ( 2 x 2 + 2 x − 5 ) ch 2 x + C
1 1
4 4

С) ( 2 x + 1) sh 2 x + ( 2 x 2 + 2 x − 5 ) ch 2 x + C
1 1
4 4
В) ( 2 x + 1) sh 2 x − ( 2 x 2 + 2 x − 5 ) ch 2 x + C
1 1
4 4

У) − ( 2 x − 1) sh 2 x + ( 2 x 2 + 2 x − 5 ) ch 2 x + C
1 1
4 4

1+ x
∫x dx = ?
2
16. ln
1− x
x3 1 + x x 2 1
Ф) − ln + + ln 1 − x 2 + C
3 1− x 3 3
x3 1 + x x 2 1
И) − ln − + ln 1 − x 2 + C
3 1− x 3 3
x3 1 + x x 2 1
С) ln + − ln 1 − x 2 + C
3 1− x 3 3
x3 1 + x x 2 1
В) ln + + ln 1 − x 2 + C
3 1− x 3 3

378
x3 1 + x x 2 1
У) ln − + ln 1 − x 2 + C
3 1− x 3 3

ln x − 1
17. ∫ln 2 x
dx = ?

x x ln x
Ф) +C И) − +C С) +C
ln x ln x x
ln x x
В) − +C У) 2 + C
x ln x

x ln xdx
18. ∫ =?
(x − 1)
2 3

1 ln x 1 ln x
Ф) arccos + +C И) arccos − +C
x x2 −1 x x2 −1
1 ln x 1 ln x
С) arccos − +C В) − arccos + +C
x
(x − 1) x x2 −1
2 3

1 ln x
У) − arccos − +C
x x2 −1

∫ xe dx = ?
3
x
19.

Ф) 3e
3
x
( − x − 5x − 20x − 60x + 120x −120) + C
5
3
4
3
2
3
1
3

И) 3e
3
x
( x + 5x − 20x − 60x + 120x −120) + C
5
3
4
3
2
3
1
3

379
С) 3e
3
x
( x
5
3
− 5x
4
3
+ 20 x − 60 x
2
3
+ 120 x
1
3
)
− 120 + C

(x − 120 ) + C
5 4 2 1
+ 5x + 20 x − 60 x + 120 x
3
x
В) 3e 3 3 3 3

(x − 120 ) + C
5 4 2 1
− 5x − 20 x − 60 x + 120 x
3
x
У) 3e 3 3 3 3

e 2 x dx
20. ∫ =?
( 2 + e x + e− x )
2

18e 2 x + 27e x + 11
(
Ф) ln e x + 1 − ) +C
6 ( e x + 1)
3

18e 2 x + 27e x + 11
(
И) − ln e x + 1 − ) +C
6 ( e + 1)
x 3

18e 2 x + 27e x + 11
С) − ln e x + 1 + ( ) +C
6 ( e + 1)
x 3

18e 2 x − 27e x + 11
(
В) ln e + 1 + x
) +C
6 ( e x + 1)
3

18e 2 x + 27e x + 11
(
У) ln e + 1 + x
) +C
6 ( e x + 1)
3

380
Цдфмц въыегкдфк.
Кфышщтфд агтлышнфдфкэт штеуйкфдэ
ax + b a bc − ad
1. ∫ cx + d dx = c
x+
c2
ln cx + d + C

dx 1 x+b
2. ∫ ( x + a )(=
x + b)
ln
a −b x + a
+C, a ≠ b

3. ∫ ( x + a=
xdx 1
( a ln x + a − b ln x + b ) + C , a ≠ b
)( x + b ) a −b

xdx 1
4. ∫x 2
−a
=2
2
ln x 2 − a 2 + C

ln ( x 2 + a 2 ) + C
xdx 1
5. ∫x 2
+a
=2
2
xdx 1 x 1 x
6. ∫ =2 ⋅ 2 + 3 arctg + C
(x )
2 2 2a x + a 2
2
+a 2a a

xdx 1 1
7. ∫ =− ⋅ 2 +C
(x 2
+a )
2 2 2 x + a2

dx 1 x 3 x 3 x
8. ∫ = ⋅ + 4 ⋅ 2 2 + 5 arctg + C
(x )
2 3 4a ( x + a ) 8a x + a 8a
2 2
2
+a 2 2 a

xdx 1 1
9. ∫ =− ⋅ +C
(x 2
+a )
2 3 4 ( x 2 + a 2 )2

dx 1  x+b b x
10. ∫ ( x2 + a2 ) ( x + b ) a + b  x2 + a2 a
= 2 2  ln + arctg +C
a

381
xdx 1  x x+b 
11. ∫ ( x2 + a 2 ) ( x + b ) a 2 + b2 
=  arctg
a
− b ln +C
x2 + a2 

x 2 dx 1
∫ ( x 2 + a 2 ) ( x + b ) a 2 + b2 (b ln x + b +
= 2
12.

1 x
+ a 2 ln x 2 + a 2 − ab arctg ) + C
2 a

dx 1 2ax + b − b 2 − 4ac
13. ∫ ax 2 + bx + c b 2 − 4ac
ln
2ax + b + b 2 − 4ac
+C,

b 2 − 4ac > 0
dx 2 2ax + b
14. ∫ 2
= arctg + C , b 2 − 4ac < 0
ax + bx + c 4ac − b 2
4ac − b 2

xdx 1 b dx
15. ∫ ax 2
=
+ bx + c 2a
ln ax 2 + bx + c − ∫
2a ax + bx + c
2

( a + bx )
n +1

∫ ( a=
+ bx ) dx
n
16. + C , n ≠ −1
b ( n + 1)

17.
xdx
∫ a + bx=
1
b2
( a + bx − a ln a + bx ) + C
x 2 dx 1 1 
18. ∫ = 3  ( a + bx ) − 2a ( a + bx ) + a 2 ln a + bx  + C
2

a + bx b  2 
dx 1 a + bx
19. = ∫ x ( a + bx ) a
ln
x
+C

382
dx 1 b a + bx
20. ∫ x ( a + bx ) =
2
− +
ax a 2
ln
x
+C

xdx 1 a 
21. ∫ ( a + bx=
)
2 2 
b 
ln a + bx + +C
a + bx 

x 2 dx 1 a2 
22. ∫ ( a + bx ) =
2 
b3 
a + bx − 2 a ln a + bx − +C
a + bx 

dx 1 1 a + bx
23. ∫ x ( a + bx ) 2
= + 2 ln
a ( a + bx ) a x
+C

xdx 1 1 a 
24. ∫ ( a + bx ) 3
=2  − + +C
b  a + bx 2 ( a + bx ) 
2

dx 1  b
25. ∫ a=
+ bx 2
arctg  x ⋅  + C , ab > 0
a 
ab 

dx 1 a + bx
26.=
2 ∫a
2 2
−b x
ln
2ab a − bx
+C

x m − n +1 ( a + bx n )
P +1

∫ x ( a + bx=
) dx n P
27. m

b ( np + m + 1)
a ( m − n + 1)

b ( np + m + 1) ∫
x m−n
( a + bx ) dx
n P

383
x m +1 ( a + bx n )
p

∫ x ( a + bx )=
p
28. m
dx n
+
np + m + 1

x n ( a + bx n ) dx
anp p −1
+
np + m + 1 ∫
dx 1
29. ∫x =
− −
( a + bx ) ( m − 1) ax m−1 ( a + bx n )
m n p p −1

dx
− ( m − n + np − 1) b ∫ , m >1
( a + bx )
m−n n p
x
dx 1
30. ∫
= +
x m ( a + bx n ) an ( p − 1) x m −1 ( a + bx n )
p p −1

m − n + np − 1 dx
+
an ( p − 1) ∫ x m ( a + bx n )
p −1

( a + bx ) ( a + bx )
n p n p +1
dx
31. ∫ xm
=

a ( m − 1) x m −1

b ( m − n − np − 1) ( a + bx ) dx
n p


a ( m − 1) ∫ x m−n

( a + bx ) dx ( a + bx )
n p n p


32. =
x m
( np − m + 1) x m −1
+

( a + bx ) dx n p −1
anp
np − m + 1 ∫
+ m
x

384
x m dx x m − n +1
33. ∫
= −
( a + bx ) (
n p
b m − np + 1 )( a + bx )
n p −1

a ( m − n + 1) x m − n dx
b ( m − np + 1) ∫ ( a + bx n ) p

x m dx x m +1
34. ∫
= −
( a + bx ) an ( p − 1) ( a + bx )
n p n p −1

m + n − pn + 1 x m dx
an ( p − 1) ∫ ( a + bx n ) p −1


dx 1  x
35. ∫
= +
(a + x ) ( )
 (a + x )
2 2 n 2 n − 1 a 2
 2 2 n −1


dx 
+ ( 2n − 3 ) ∫
(a + x ) 
2 2 n −1 

 
dx 1  x dx 
36. ∫
= + ( 2 n − 3 )∫
( a + bx ) ( )
 ( a + bx ) ( a + bx ) 
2 n 2 n − 1 a  2 n −1 2 n −1 

n (
z x2 )
xdx 1 dz
=
37. ∫ =∫
( a + bx ) 2 ( a + bz )
n 2

x 2 dx −x 1 dx
38. ∫
= + ∫
( a + bx2 ) 2b ( n − 1) ( a + bx2 ) 2b ( n − 1) ( a + bx2 )
n n −1 n −1

385
dx 1 xn
∫ x ( a + bx n ) an ln a + bx n + C
39. =

dx 1 dx b dx
=
40. ∫x ∫ − ∫
( a + bx ) a x 2 ( a + bx 2 ) a ( a + bx 2 )n
n 2 2 n −1

xdx 1 a
41. ∫ a +=
bx 2
2b
ln x 2 + + C
b

x 2 dx x a dx
42. ∫ a + bx 2= b − b ∫ a + bx 2
dx 1 x2
∫ x ( a + bx 2 ) 2a ln a + bx 2 + C
43. =

dx 1 b dx
44. ∫ x ( a + bx ) =
2
− − ∫
ax a a + bx
2 2

dx x 1 dx
45. = ∫ + ∫
2a ( a + bx ) 2a a + bx
( a + bx )
2 2 2 2

p
x+
dx 1
46. ∫ 2
= arctg 2 +C
x + px + q p 2
p2
q− q−
4 4

386
Екшйщтщьуекшл агтлышнфдфкэт штеуйкфдэ
x 1
∫ sin xdx =− sin 2 x +C
2
1.
2 4
x 1
∫ cos xdx =+ sin 2 x + C
2
2.
2 4
1 1 3
∫ sin = cos3 x − cos x=
+C cos 3 x − cos x + C
3
3. xdx
3 12 4
1 1 3
∫ cos xdx= sin x − sin 3 x + C= sin 3x + sin x + C
3
4.
3 12 4
1 n −1
∫ sin − sin n −1 x ⋅ cos x +
xdx = ∫ sin n − 2 xdx
n
5.
n n
1 n −1
6. ∫ cos n xdx
n ∫
= cos n −1 x sin x + cos n − 2 xdx
n
dx cos x 1 x
7. ∫ sin 3
x
=
− 2
+ ln tg + C
2sin x 2 2

dx sin x 1 x π
8. ∫ cos =
x 3 2
+ ln tg  +  + C
2 cos x 2 2 4
1
9. ∫ sin x cos xdx =
− cos 2 x + C
4
1 3
∫ sin = sin x + C
2
10. x cos xdx
3
1
∫ sin x ⋅ cos xdx =
− cos3 x + C
2
11.
3

387
1 1
∫ sin x cos 2 xdx = x − sin 4 x + C
2
12.
8 32
sin x 1
13. ∫ cos 2
x
dx=
cos x
+ C= sec x + C

sin 2 x x π
14. ∫ cos x = dx ln tg  +  − sin x + C
2 4

∫ tg xdx= tgx − x + C
2
15.

cos x 1
16. ∫ sin
2
x
dx =−
sin x
+C =− cosec x + C

cos 2 x x
17. ∫ dx= ln tg + cos x + C
sin x 2

∫ ctg xdx =− ctg x − x + C


2
18.

dx
19. ∫ sin x =
cos x
ln tgx + C

dx 1 x π
20. ∫ sin 2
x cos x
=

sin x
+ ln tg  +  + C
2 4
dx 1 x
21. ∫ sin x cos 2
=
x cos x
+ ln tg + C
2
dx
22. ∫ sin 2
x cos 2 x
=tg x − ctg x + C

sin ( m + n ) x sin ( m − n ) x
23. ∫ sin mx sin nxdx =

2 (m + n)
+
2 (m − n)
+ C , m2 ≠ n2

388
cos ( m + n ) x cos ( m − n ) x
24. ∫ sin mx cos nxdx =

2 (m + n)

2 (m − n)
+ C,

m2 ≠ n2
sin ( m + n ) x sin ( m − n ) x
25. ∫ cos mx cos nxdx = 2 (m + n)
+
2 (m − n)
+ C,

m2 ≠ n2
dx 1 a sin x + b
26. ∫
= arcsin + C , a 2 > b2
a + b sin x a 2 − b2 a + b sin x

dx 1 b + a sin x − b 2 − a 2 cos x
27. ∫ ln + C,
a + b sin x b2 − a 2 a + b sin x

b2 > a 2
dx 1 a cos x + b
28. ∫
=  arcsin + C,
a + b cos x b −a
2 2 a + b cos x
a ≥ 0, b < 0

dx 1 b + a cos x + b 2 − a 2 sin x
29. ∫ ln + C,
a + b cos x b2 − a 2 a + b cos x

a<b

30.
dx
∫ a + b tg =
x
1
a + b2
2 ( ax + b ln a cos x + b sin x ) + C
dx 1 b sin x − a cos x + a 2 + b 2
31. ∫ a sin x + b cos x a 2 + b2
ln
a sin x + b cos x
+C

389
dx 1 cos x m−2 dx
32. ∫ sin m
x
=
− ⋅ m −1 + ∫
m − 1 sin x m − 1 sin m − 2 x

( tg x )
m −1

∫ tg xdx = − ∫ tg m − 2 xdx, m ≠ 1
m
33.
m −1

( ctg x )
m −1

∫ ctg xdx =
− − ∫ ctg m − 2 xdx, m ≠ 1
m
34.
m −1
35. ∫ sec x tg =
xdx sec x + C

36. ∫ cosec x ctg xdx =


− cosec x + C

cos m −1 x ⋅ sin n +1 x
37. ∫= m
cos x sin xdx n
+
m+n
m −1
m+n ∫
+ cos m − 2 x sin n xdx, m < n

sin n −1 x ⋅ cos m +1 x
38. ∫ cos x sin xdx =
m
− n
+
m+n
n −1
m+n ∫
+ cos m x sin n − 2 xdx, m > n

dx 1 1
39. ∫ sin m
= ⋅ m −1
x cos x n − 1 sin x ⋅ cos n −1 x
n
+

m+n−2 dx
n −1 ∫ sin x cos n − 2 x
m

cos m xdx cos m +1 x m − n + 2 cos m xdx


40. ∫ sin n x =

( n − 1) sin n−1 x n − 1 ∫ sin n−2 x
− , n ≠1

390
cos m xdx cos m −1 x m − 1 cos m − 2 xdx
41. ∫ sin n x ( m − n ) sin n−1 x m − n ∫ sin n x , m ≠ n
= +

cos n +1 x
∫ =
− +C
n
42. sin x cos xdx
n +1
sin n +1 x
∫ sin x cos
= +C
n
43. xdx
n +1
dx 1 b tg x
44. ∫a 2
=
cos x + b sin x ab
2 2 2
arctg
a
+C

x m −1
∫ =
45. x m cos axdx ( ax sin ax + m cos ax ) −
a2
m ( m − 1) m − 2

a2 ∫ x cos axdx
dx 1 sin x m−2 dx
46. ∫ cos m
= ⋅ + ∫
x m − 1 cos x m − 1 cos m − 2 x
m −1

47. ∫ x sin xdx =sin x − x cos x + C


48. ∫ x cos xdx =cos x + x sin x + C
∫x − x n cos x + n ∫ x n −1 cos xdx
sin xdx =
n
49.

∫x = xdx x n sin x − n ∫ x n −1 sin xdx


n
50. cos

391
Ецкы екшйщтщьуекшл агтлышнфдфкэт штеуйкфдэ

1. ∫ arcsin=
xdx x arcsin x + 1 − x 2 + C

x arctg x − ln (1 + x 2 ) + C
1
2. ∫ arctg xdx
=
2

3. ∫ arcsec
= xdx x arcsec x − ln x + x 2 − 1 + C , x > 1

4. ∫ x arcsin xdx
=
1
4
( 2 x 2 − 1) arcsin x +
x
4
1 − x2 + C

5. ∫ x arctg dx= 2
(
1 2
x + 1) arctg x − + C
x
2

x2 1 2
6. ∫ x arcsec
= xdx
2
arcsec x −
2
x −1 + C, x > 1

x n +1 1 x n +1
∫ x= arcsin x −
n + 1 ∫ 1 − x2
dx + C , n ≠ −1
n
7. arcsin xdx
n +1

x n +1 1 x n +1
8. ∫ x =
n + 1 ∫ 1 + x2
n
arctg xdx arctg x − dx + C , n ≠ −1
n +1

x n +1 1 xn
∫ = −
n + 1∫ x 2 − 1
dx + C ,
n
9. x arcsec xdx arcsec x
n +1
n ≠ −1, x > 1

392
Irrasional funksiyaların inteqrallanmasэ

dx 2
1. ∫ =
ax + b a
ax + b + C

3
2
∫ ( ax + b ) + C
2
2. ax + bdx=
3a
xdx 2 ( ax − 2b )
=
3. ∫ ax + b 3a 2
ax + b + C

2 ( 3ax − 2b )
( ax + b )
3
4. ∫ x=
ax + bdx
15a 2
2
+C

dx 1 ax + b − b − ac
5. ∫
= ln + C,
( x + c ) ax + b b − ac ax + b − b − ac
b − ac > 0
dx 1 ax + b
6.= ∫ ( x + c) ax + b ac − b
arctg
ac − b
+ C , b − ac < 0

ax + b 1
7. ∫ =
dx ( ax + b )( cx + d ) −
cx + d c
ad − bc
− ln a ( cx + d ) + c ( ax + b ) + C , a > 0
c ac

ax + b 1
8. ∫ =
dx ( ax + b )( cx + d ) −
cx + d c
ad − bc a ( cx + d )
− arctg + C , c > 0, a < 0
c ac c ( ax + b )

393
2 ( 2a − 3bx ) ( a + bx )
3

9. ∫ x ax + bdx =
− +C
15b 2

10. ∫ x a + bxdx
= 2 (
2 8a 2 − 12abx + 15b 2 x 2 ) ( a + bx ) 3

+C
105b3
xdx 2 ( 2a − bx )
11. ∫ a + bx
=

3b 2
a + bx + C

12. ∫
=
x 2 dx (
2 8a 2 − 4abx + 3b 2 x 2 ) a + bx + C
a + bx 15b3

dx 1 a + bx − a
=
13. ∫x a + bx a
ln
a + bx + a
+ C, a > 0

dx 2 a + bx
14. = ∫x a + bx −a
arctg
−a
+ C, a < 0

dx − a + bx b dx
15. ∫ x=
a + bx
2
ax
− ∫
2a x a + bx

a + bx dx
16. ∫ x
dx = 2 a + bx + a ∫
x a + bx

( )
3
x m −1 2ax + x 2 2

∫x 2ax − x dx =
− +
m 2
17.
m +1
( 2m + 1) a
∫x
m −1
+ 2ax − x 2 dx
m+2

394
x m dx x m −1 2ac − x 2 ( 2m − 1) a x m −1dx
18. ∫ 2ax − x 2
=

m
+
m ∫ 2ax − x 2

( )
3
2ax − x 2ax − x 2 2
2
m−3 2ax + x 2
19. ∫ xm
dx =

( 2m − 3) ax m ( 2m − 3) a ∫ x m−1
+ dx

dx 2ax − x 2
20. ∫ x 2ax − x 2 =

ax
+C

( )
3
2ax − x 2ax − x 2
3 2

21. ∫ x3
dx =

3ax 3
+C

dx x−a
22. ∫= +C
( 2ax − x )
3
2 2 a 2 2ax − x 2

xdx x
23. ∫ = +C
( )
3
2ax − x 2 2 a 2 ax − x 2

∫ F ( x) ∫ F ( z + a ) a + z dz, z =
2ax − x 2 dx = x−a
2 2
24.

dx
25. ∫ 2ax + x
= ln x + a + 2ax + x 2 + C
2

∫ F ( x ) 2ax + x dx =∫ F ( z − a ) z − a dz, z=
x+a
3 2 2
26.
2cx − b
27. ∫ a + bx −= cx dx a + bx − cx +
2 2

4c
b 2 − 4ac 2cx − b
+ 3
arcsin +C
8c 2 b 2 + 4ac

395
a−x x+b
28. ∫ dx = ( a − x )( b + x ) + ( a + b ) arcsin +C
b+ x a+b

a+x b−x
29. ∫ dx =− ( a + x )( b − x ) − ( a + b ) arcsin +C
b−x a+b

1+ x
30. ∫ 1− x
dx =− 1 − x 2 + arcsin x + C

dx x −α
31. ∫ (=
x − α )( β − α )
2 arcsin
β −α
+C

ln 2ax + b + 2 a ( ax 2 + bx + c ) + C ,
dx 1
32. ∫ =
ax + bx + c
2
a
a>0

dx 1 2ax + b
33. ∫ ax + bx + c
2
=

a
arcsin
b 2 − 4ac
+ C, a < 0

2ax + b
34. ∫ ax 2 +=
bx + cdx
4a
ax 2 + bx + c +

4ac − b 2 dx
+
8a ∫ ax 2 + bx + c

xdx 1 b dx
35. ∫ =
ax + bx + c a
2
ax 2 + bx + c −
2a ∫ ax + bx + c
2

396
dx 1 x
36. ∫
= ln + C,
x ax 2 + bx + c c bx + 2c + 2 c ( ax 2 + bx + c )
c>0

dx 1 bx + 2c
37. ∫=
x ax + bx + c 2
c
arcsin
x b 2 − 4ac
+ C, c < 0

x 2 a2
38. ∫ x 2 + a 2 dx
=
2
x + a 2 + ln x + x 2 + a 2 + C
2

(
1 2
x + a2 ) 2 + C
3

∫ x x + a dx =
2 2
39.
3

40. ∫x
2
x 2 + a 2 dx
=
x
8
( 2x2 + a2 ) x2 + a2 −

a4
− ln x + x 2 + a 2 + C
8

x2 + a2 x2 + a2
41. ∫ x 2
dx =

x
+ ln x + x 2 + a 2 + C

dx
42. ∫ x +a2 2
dx = ln x + x 2 + a 2 + C

x2 + a2 x
43. ∫ x
dx = x 2 + a 2 + a ln
a + x2 + a2
+C

397
xdx
44. ∫ x +a 2 2
= x2 + a2 + C

x 2 dx
x 2 a2
45. ∫ =
x2 + a2 2
x + a 2 − ln x + x 2 + a 2 + C
2

dx 1 x
46. ∫
= ln +C
x x2 + a2 a a + x2 + a2

dx 1 x+b
47. ∫ (a + b) x2 + a2 a 2 + b2
ln
a 2 + b 2 x 2 + a 2 + a 2 − bx
+C

dx x2 + a2
48. ∫x 2
x2 + a2
=

a2 x
+C

∫(x + a 2 ) 2 dx ( 2 x 2 + 5a 2 ) x 2 + a 2 +
3 x
49. 2
=
8
3
+ a 4 ln a + x 2 + a 2 + C
8

dx x
50. ∫= +C
(x )
3
2
+a 2 2 a 2
x2 + a2

n
n x(x + a 2
)
2 2
na 2 n

∫(x + a ) ( ) dx
2 2 −1

n +1 ∫
51. 2 2 2
=
dx + x 2
+ a
n +1
n
n
(x 2
+a )
2 2 +1

∫ x(x +a ) = +C
2 2 2
52. dx
n+2

398
x 2 dx x
53. ∫ =
− + ln x + x 2 + a 2 + C
(x + a2 )
3
2 2 x +a
2 2

dx x2 + a2 1 a + x2 + a2
54. ∫ =
− + ln +C
x3 ( x 2 + a 2 )
1
2 2a 2 x 2 2a 3 x

x 2 a2
55. ∫ x 2 − a 2 dx
=
2
x − a 2 − ln x + x 2 − a 2 + C
2

(
1 2
x − a2 ) 2 + C
3

∫ x x − a dx =
2 2
56.
3

57. ∫x
2
x 2 − a 2 dx
=
x
8
( 2x2 − a2 ) x2 − a2 −

a4
− ln x + x 2 + a 2 + C
8

x2 − a2 a
58. ∫ x
dx = x 2 − a 2 + a arcsin
x
+C

x2 − a2 x2 − a2
59. ∫ x 2
dx =

x
+ ln x + x 2 − a 2 + C

dx
60. ∫ x −a2 2
= ln x + x 2 − a 2 + C

xdx
61. ∫ x −a2 2
= x2 − a2 + C

399
x 2 dx x 2 a2
62. ∫ =
x2 − a2 2
x − a 2 + ln x + x 2 − a 2 + C
2

dx 1 a
63. ∫x x2 − a2
=
− arcsin + C
a x

dx 1 bx + a 2 + b 2 − a 2 x 2 − a 2
64. ∫ ( x + b) x2 − a2 b2 − a 2
ln
x+b
+C

dx 1 bx + a 2
65. ∫ ( x + a) x2 − b2
=

a 2 − b2
arcsin
a ( x + b)
+C

dx 1 xa
66. ∫ ( x ± a) x −a2
=
±
a x±a
2
+C

dx x2 − a2
67. ∫ x2 =
x2 − a2 a2 x
+C

dx x
68. ∫ =
− +C
(x − a2 )
3
2 2 a x2 − a2
2

∫(x − a 2 ) 2 dx ( 2 x 2 − 5a 2 ) x 2 − a 2 +
3 x
69. 2
=
8
3a 4
+ ln x + x 2 − a 2 + C
8
n
n x ( x 2 − a 2 ) 2 na 2 n

∫(x ) ( ) dx
2 2 −1

n +1 ∫
70. 2
−a 2 2
dx =
− − x 2
− a
n +1

400
n

( x2 − a2 ) 2
+1
n

∫ x(x −a ) = +C
2 2 2
71. dx
n+2

x 2 dx x
72. ∫ =
− + ln x + x 2 − a 2 + C
(x )
3
2
−a 2 2 x −a
2 2

dx x2 − a2 1 x
73. ∫ = 2 2 + 3 arcsec + C
x3 ( x 2 − a 2 )
1
2 2a x 2a a

x 2 a2 x
74. ∫ a 2 − x 2 dx
=
2
a − x 2 + arcsin + C
2 a

(
1 2
)
3

∫ − =
− − +C
2 2 2
75. x a x dx a x 2

a4
76. ∫ x a − x dx
2 2 2
=
x
8
( 2 x 2
− a 2
) a 2
− x 2
+
8
x
arcsin + C
a

a2 − x2 x
77. ∫ x
dx = a 2 − x 2 + a ln
a + a2 − x2
+C

a2 − x2 a2 − x2 x
78. ∫ x 2
dx =

x
− arcsin + C
a

dx x
79. ∫ = arcsin + C
a −x
2 2 a

401
xdx
80. ∫ a −x 2 2
=
− a2 − x2 + C

x 2 dxx 2 a2 x
81. ∫ a2 − x2
=

2
a − x 2 + arcsin + C
2 a

dx 1 x
82. ∫
= ln +C
x a2 − x2 a a + a2 − x2

dx 1 bx + a 2
83. ∫
= arcsin + C, b  a
( x + b ) a2 − x2 b2 − a 2 a ( x + b)

dx 1 x+b
84. ∫ ( x + b) a −x 2 2
a −b
2 2
ln
a −b
2 2
a 2 − x 2 + a 2 + bx
+ C,

b<a

dx 1 a x
85. ∫ ( x ± a) a2 − x2
=

2 a±x
+C

dx a2 − x2
86. ∫x 2
a2 − x2
=

a2 x
+C

3a 4
∫ (a − x 2 ) 2 dx ( 5a 2 − 2 x 2 ) a 2 − x 2 +
3 x x
87. 2
= arcsin + C
8 8 a

dx x
88. ∫= +C
(a )
3
2
−x 2 2 a2 a2 − x2

402
n
n x ( a2 − x2 ) 2 a2n n

∫ (a )= ( )
2 2 −1

n +1 ∫
89. 2
−x 2 2
dx + a 2
− x dx
n +1
n

( a2 − x2 ) 2
+1
n
90. ∫ x (a −x ) dx =
− +C
2 2 2

n+2

x 2 dx x x
91. ∫ = − arcsin +C
(a − x2 )
3
2 2 a −x
2 2 a

x m −1 2 2 ( m − 1) a x m − 2 dx
2
x m dx
92. ∫ =
− a −x + ∫ +C
( a2 − x2 ) ( a2 − x2 )
1 3
2 m m 2

dx a2 − x2 1 x
93. ∫ =
− + 2 ln +C
x3 ( a 2 − x 2 )
1 2 2
2 2a x 2a a + a2 − x2

403
Ицяш екфтыутвуте агтлышнфдфкэт штеуйкфдэ

dx
∫ x ln x
1. = ln ln x + C

 ln x 1 

n +1
2. x n
ln xdx = x  − +C
 n + 1 ( n + 1)2 
 
e ax ln x 1 e ax
∫e = − ∫ dx
ax
3. ln xdx
a a x

x m +1 n n
∫ x= ln x − ∫ x m ln n −1 xdx
m
4. ln n xdx
m +1 m +1

x m dx x m +1 m + 1 x m dx
5. ∫ n =
( n − 1) ln n−1 x n − 1 ∫ ln n−1 x
− +
ln x

a sin bx − b cos bx ax
6. ∫ e ax sin bxdx
= e +C
a 2 + b2

a cos bx + b sin bx ax
7. ∫ e ax cos bxdx
= e +C
a 2 + b2

8. ∫ ln xdx
= x ln x − x + C

e ax
∫ e dx= +C
ax
9.
a

e ax
10. ∫ xe =
ax
dx ( ax − 1) + C
a2

404
x n e ax n n −1 ax
∫ x e= − ∫ x e dx
n ax
11. dx
a a

a mx x n n
12. ∫ a =
x dxmx n
− ∫ a mx x n −1dx
m ln a m ln a

a x dx ax ln a a x dx
13. ∫ xm =

( m − 1) x m−1 m − 1 ∫ x m−1
+

Ршзукищдшл агтлышнфдфкэт штеукйфдэ

1. ∫ sh xdx
= ch x + C

2. ∫ ch xdx
= sh x + C

thxdx ln ( ch x ) + C
3. = ∫
4. ∫=
cth xdx ln ( sh x ) + C

5. = ∫
sech xdx 2 arcth e x + C ( )
x
6. ∫ csch
= xdx ln th
2
+C

1 x
∫ sh = sh 2 x − + C
2
7. xdx
4 2
1 x
∫ ch = sh 2 x + + C
2
8. xdx
4 2

∫ th xdx =−
x th x + C
2
9.

405
∫ cth xdx =
x − cth x + C
2
10.

∫ sec h xdx
= th x + C
2
11.

∫ csch xdx =
− cth x + C
2
12.

13. ∫ sech x th xdx =


− sech x + C


14. csch x cth xdx =
− csch x + C

406
Еуыедцкшт сфмфидфкэ

Test 1
1. У 2. С 3. Ф 4. И 5. В 6. У 7. Ф 8. И 9. С 10. В 11.
У 12. Ф 13. Ф 14. И 15. В 16. И 17. С 18. С 19.Ф 20. И

Test 2
1. Ф 2. И 3. С 4. Ф 5. В 6. И 7. Ф 8. Ф 9. И 10. У 11.
В 12. И 13. У 14. И 15. Ф 16. И 17. С 18. В 19. У 20.
Ф

Test 3
1. Ф 2. С 3. Ф 4. У 5. И 6. И 7. В 8. У 9. Ф 10 . Ф 11.
И 12. Ф 13. И 14. Ф 15. С 16. И 17. У 18. Ф 19. Ф 20. Ф

Test 4
1. Ф 2. У 3. И 4. В 5. Ф 6. С 7. С 8. Ф 9. И 10 . В 11.
Ф 12. И 13. С 14. В 15. Ф 16. И 17. С 18. У 19. Ф 20.
Ф

Test 5
1. И 2. Ф 3. С 4. В 5. Ф 6. И 7. С 8. У 9. И 10. Ф 11. С
12. В 13. У 14. И 15. Ф 16. И 17. С 18. У 19. Ф 20. У

Test 6
1 Ф 2 У 3 И 4 Ф 5 И 6 В 7 С 8 И 9 Ф 10 И 11 С 12 И
13 В 14 Ф 15 И 16 С 17 Ф 18 С 19 Ф 20 С

Test 7
1 Ф 2 И 3 С 4 И 5 С 6 Ф 7 И 8 Ф 9 И 10 С 11 У 12
Ф 13 И 14 С 15 Ф 16 И 17 У 18 Ф 19 И 20 С

407
Test 8
1 Ф 2 И 3 С 4 И 5 Ф 6 Ф 7 И 8 И 9 У 10 С 11 У 12 Ф
13 И 14 Ф 15 И 16 С 17 В 18 И 19 Ф 20 И

Test 9
1 И 2 Ф 3 С 4 В 5 С 6 И 7 У 8 Ф 9 С 10И 11 Ф 12 В
13 У 14 С 15 Ф 16 И 17 У 18 В 19 Ф 20 И

Test 10
1 Ф 2 И 3 В 4 С 5 Ф 6 И 7 С 8 У 9 В 10 Ф 11 И 12 В
13 Ф 14 И 15 С 16 Ф 17 С 18 С 19 С 20 И

Test 11
1 Ф 2 И 3 С 4 В 5 У 6 Ф 7 И 8 С 9 У 10 Ф 11 И 12 В
13 С 14 У 15 Ф 16 В 17 Ф 18 И 19 С 20 У

408
Ьътвцкшсфе
§ 1 Йункш-ьъцннцт штеуйкфд ............................................ 3
1.1 Шиешефвфш агтлышнф мц йункш-ьъцннцт штеуйкфд ....... 3
1.2 Йункш-ьъцннцт штеуйкфдэт чфыыцдцкш....................... 4
1.3 Штеуйкфддфк сцвмцдш ................................................ 5
1.4 Еуыедцк (рцддш шдц) ................................................... 7
§ 2 Штеуйкфддфьф ъыгддфкэ ............................................... 39
2.1 Вцншжцтшт цмця увшдьцыш ъыгдг ............................ 39
2.1.1 Еуыедцк (рцддш шдц) ........................................ 42
2.2 Ршыыц-ршыыц штеуйкфддфьф ..................................... 89
§ 3 Ыфвц кфышщтфд лцыкдцк мц щтдфкэт штеуйкфддфтьфыэ .. 136
3.1 Кфышщтфд лцыкшт ыфвц лцыкдцкц фнкшдьфыэ............ 136
3.2 Йункш-ьъцннцт цьыфддфк ъыгдг.......................... 137
3.3 Щыекщйкфвылш ъыгдг ........................................... 138
3.4 Еуыедцк (рцддш шдц) ............................................... 140
§ 4 Triqonometrik funksiyalarэт штеуйкфддфтьфыэ ....... 225
4.1 Еуыедцк (рцддш шдц) ............................................... 231

§ 5 Шккфышщтфд funksiyalarэт штеуйкфддфтьфыэ ............... 241


5.1 Еуыедцк (рцддш шдц) ............................................... 260

§ 6 Удуьутефк funksiyalarдф шафвц увшдьцнцт штеуйкфддфк 298


§ 7 Ьъыецйшд рцдд уеьцл ъюът еуыедцк. .......................... 300
Цдфмц въыегкдфк........................................................... 381
Еуыедцкшт сфмфидфкэ ...................................................... 407

409
Илйас ЩЯСЯНОВ

ЙУНКШ-ЬЪЦННЦТ ШТЕУЙКФД
(Зкфлешл ьцжхцдцдцк ъюът ьуещвшл мцыфше)

Йыьылмаьа верилмишдир: 12.06.2007, чапа имзаланмышдыр: 18.07.2007


Шярти чап вяряги: 25,3. Сайы 500.

Бу китабы ялдя етмяк цчцн 050 3314483 нюмряли мобил телефона зянэ
едя билярсиниз.

410

View publication stats

Вам также может понравиться