PENGENALAN
Bahasa Melayu mempunyai berbagai-bagai jenis ayat untuk menyatakan maksud yang sama. Ciri-ciri ini menyebabkan bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang sentiasa hidup serta menarik. Jika hanya satu jenis ayat saja yang digunakan akan timbul rasa jemu pada pembaca. Oleh sebab itu, sasterawan dan penulis yang baik selalu menggunakan jenisjenis ayat yang lain, sesuai dengan keperluan. Ahli bahasa mempunyai pelbagai takrifan terhadap ayat bergantung pada teori atau pendekatan yang dianutinya. Takrif ayat oleh ahli bahasa tatabahasa tradisional ialah a sentence is a group of words expressing a complete thought, C.C. Fries (1963:9). Tegasnya, syarat sesebuah ayat ialah wujudnya fikiran yang lengkap. Menurut Blommfield (1991: 170), pendukung tatabahasa struktural, ayat ialah ...a contruction (or form) which, in the given etterance, is not part of any large construction. Tambahnya lagi, sebanyak mana ayat yang diujarkan oleh seseorang, namun setiap ayat itu bebas dan tidak terikat oleh satu bentuk linguistik yang besar. Hal ini kerana ayat dianggap sebagai unit tatabahasa terbesar dan tertinggi. Ayat menurut Nik Safiah Karim et al. (1993: 414) ialah unit pengucapan yang paling tinggi letaknya dalam susunan tatabahasa dan mengandungi makna yang lengkap. Daripada definisi ayat di atas, ciri-ciri ayat itu diucapkan dengan didahului oleh kesenyapan, dan diakhiri dengan kesenyapan. Selain itu, sebuah ayat itu selalu mengandungi makna. Umpamanya: Muaz murid tahun 5 di SK Methodist. Dia ke sekolah jam 6.45 pagi. Sekolahnya terletak 15 kilometer dari rumahnya. Dia ke sekolah dengan menaiki bas. Daripada contoh tersebut, ayat itu terdiri daripada empat ayat. Setiap ayat dimulai dengan huruf besar dan diakhiri dengan tanda noktah. Apabila dibaca, setiap ayat tersebut dimulai dengan kesenyapan dan diakhiri dengan kesenyapan juga. Setelah diam, kemudian dimulai lagi dengan ayat berikutnya, dan diam lagi. Demikianlah seterusnya. Jadi, kesenyapan pada awal dan akhir itulah yang menandai sesebuah ayat. Di samping itu, setiap ayat ditandai
juga dengan intonasi yang menunjukkan bahawa bahagian ujaran itu sudah lengkap. Akhirnya, kesemua ayat yang diujarkan tersebut mengandungi makna sebagai syarat sebuah ayat. Jumlah ayat dalam sesuatu bahasa tidak terkira banyaknya. Namun, dalam analisis sintaksis, terdapat pelbagai jenis ayat yang boleh dirangkumkan kepada jumlah klausa, jenis ayat, susunan ayat dan ragam ayat. (Ahmad Khair Mohd Noor, 2003: 2).
DEFINISI AYAT MENURUT
2.1 ZABA
Zaba dalam buku Pelita Bahasa Melayu, Penggal 1 (Permulaan Nahu Melayu) memberikan definisi ayat sebagai berikut: Ayat memakai susunan perkataan yang sekumpul-sekumpul dengan tentu hujung pangkalnya dan tempat-tempat berhentinya, serta memberi faham yang sempurna tiap-tiap sekumpul kata yang dikatakan itu. ...maka tiap-tiap sekumpul perkataan itu ialah susunan yang sempurna maksudnya.
( Pelita Bahasa Melayu Penggal 1, 1965 hlm. 251)
2.2 ASRAF
Dalam buku Petunjuk Bahasa Malaysia Baku KBSM, Asraf memberikan definisi ayat seperti yang berikut: Bentuk bahasa yang terjadi dengan adanya sekumpulan kata yang tersusun kepada dua bahagian, iaitu subjek dan predikat. (Petunjuk Bahasa Malaysia Baku KBSM, 1990 hal. 227)
2.3 ASMAH HAJI OMAR
Menurut Asmah Haji Omar dalam buku Nahu Melayu Mutakhir: Ayat adalah unit yang paling tinggi dalam skala tatatingkat nahu. Ayat terdiri daripada klausa yang disertai dengan intonasi ayat yang lengkap, yakni yang dimulai dengan kesenyapan dan diakhiri dengan kesenyapan dan intonasinya menyatakan bahawa ayat itu sempurna dan selesai. (Nahu Melayu Mutakhir, 1993 hal. 355)
2.4 ABDULLAH HASSAN
Abdullah Hassan bersama Ainon Mohd. Dalam buku mereka yang berjudul Tatabahasa Dinamika memberikan definisi ayat sebagaimana berikut: Apabila kita bercakap, kita menggunakan perkataan-perkataan yang kita susun menjadi ayat.... Ada ayat yang terdiri daripada dua patah perkattan sahaja... Tiap-tiap ayat mesti terdiri daripada dua bahagian: bahagian 1, benda atau subjek; bahagian 2, cerita atau predikat. (Tatabahasa Dinamika, 1994 hal. 284-285)
2.5 ARBAK OTHMAN
Arbak Othman pula dalam bukunya Nahu Bahasa Melayu mengatakan: Ayat ialah satu ikatan perkataan yang mengandungi subjek dan predikat. Ikatan perkataan ini mempunyai susunan berdasarkan tekanan, intonasi dan hentian yang tertentu serta membawa satu fikiran atau idea yang lengkap. (Nahu Bahasa Melayu, 1989 hal. 116)
2.6 ABDULLAH HAMID MAHMOOD
Abdul Hamid Mahmood dalam bukunya Betulkan Kesalahan Bahasa Anda mendefinisikan ayat seperti yang berikut: Ayat ialah unit pengucapan yang mengandungi makna yang lengkap. Ayat boleh terbentuk daripada satu atau beberapa perkataan yang diucapkan dengan intonasi yang sempurna. (Betulkan Kesalahan Bahasa Anda, 1994 hal. 60)
2.7 NIK SAFIAH KARIM
Dalam buku Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, Nik Safiah Karim dan rakan-rakan, Farid M. Onn, Hashim Musa dan Abdul Hamid Mahmood memberikan pengertian ayat sebagai: Ayat ialah unit pengucapan yang paling tinggi letaknyadalam susunan tatabahasa dan mengandungi makna yang lengkap. Ayat boleh terbentuk daripada satu perkataan atau susunan beberapa ayat perkataan yang pengucapannya dimulakan dan diakhiri dengan kesenyapan. (Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, 1993 hal.414) Berdasarkan pelbagai definisi ayat yang diberikan oleh sarjana dan ahli bahasa, kita dapat membuat kesimpulan bahawa ayat terdiri daripada susunan perkataan yang diucapkan dengan intonasi atau tatabahasa yang sempurna serta mempunyai makna. Ayat yang diucapakan dengan cara bermula dengan kesenyapan, dan berakhir dengan kesenyapan juga. Andainya satu-satu pengucapan itu diucapkan dengan intonasi atau lagu bahasa yang tidak sempurna, atau ayat itu tidak mempunyai makna yang sempurna, walaupun strukturnya panjang, tidaklah dapat kita namakannya sebagai ayat.
Noam Chomsky, ahli bahasa Amerika yang terkenal memberikan contoh ayat berikut:
Mengikut Colorless green ideas sleep furiously, walaupun susunan perkataan dalam ayat tersebut kelihatan sempurna dari segi struktur ayat Bahasa Inggeris, tetapi ayat ayat itu masih dianggap bukan ayat sebab ayat itu tidak mendukung makna yang lengkap. Maksudnya, ayat tersebut tidak boleh diterima akal, kerana makna yang didukung tidak munasabah. Dalam mana-mana bahasa pun, ayat boleh dihasilkan seberapa banyak yang kita mahu, dan tidak terhad bilangannya. Ayat yang dihasilkan itu hendaklah sempurna, iaitu gramatis dan maknanya juga sempurna, iaitu munasabah.
AYAT AKTIF
Definisi Ayat aktif ialah ayat yang mengandungi kata kerja yang mengutamakan subjek asal sebagai judul atau unsur yang digunakan Contoh ayat aktif ialah :
AYAT Saya menyaksikan pertandingan itu Dia mengelamun sepanjang hari
SUBJEK Saya Dia
KATA KERJA Menyaksikan mengelamun
AYAT PASIF
Definisi Ayat pasif ialah ayat yang menekankan/mengutamakan objek dan perbuatannya. Ayat ini mengandungi kata kerja tanpa awalan atau kata kerja yang berawalan di- beserta dengan kata sendi oleh.
CONTOH AYAT PASIF Bangunan dicuci oleh pekerja itu Bajunya hujan Buku itu kami baca dibasahi oleh air
Struktur Binaan Ayat Aktif dan Ayat Pasif
Ayat aktif dapat dibahagikan kepada 2 iaitu: a) Ayat Aktif Transitif ialah ayat yang mengutamakan subjek asal sebagai judul dan ayat ini mengandungi kata kerja transitif yang diikuti oleh frasa nama sebagai objek,contohnya: AYAT AKTIF TRANSITIF SUBJEK PREDIKAT KATA KERJA TRANSITF Pekerja itu Air hujan Taufan Anak ayam Mencuci Membasahi Memusnahkan Mencari OBJEK Bangunan Bajunya Harta benda ibunya
Ayat aktif yang mengandungi kata kerja transitif boleh mengandungi 2 objek sebagai penyambut, iaitu objek tepat dan objek sipi, contohnya : AYAT AKTIF TRANSITIF SUBJEK PREDIKAT KATA TRANSITIF Guru Ibu Abang Menghadiahi Menjahitkan Membelikan Muridnya Adiknya Ibu Jam tangan Baju kurung Beg tangan KERJA OBJEK TEPAT OBJEK SIPI
Objek tepat ialah objek yang menjadi penyambut langsung kepada kata kerja transitif. Objek sipi ialah yang menjadi penyambut tak langsung kepada kata kerja
Ayat Pasif
Dalam bahasa Melayu baku ayat pasif dapat dibahagikan kepada tiga jenis seperti yang berikut:-
1. Ayat pasif diri pertama - (aku, saya, beta, hamba, patik, daku, kami dan beta) 2. Ayat pasif diri kedua 3. Ayat pasif diri ketiga - (anda, awak, engkau, kamu, kalian dsb) - (dia, mereka, nya, beliau, Ali dsb)
a) Ayat Pasif Diri Pertama Ayat pasif diri pertama ialah ayat pasif yang di dalamnya terdapat kata ganti nama diri pertama seperti aku, beta, saya, kami, kita, dan sebagainya. Ayat contoh: b) Rumah itu saya bina. b) Kereta itu kami beli. b) Jambatan itu aku robohkan.
b) Ayat Pasif Diri Kedua Ayat pasif diri kedua ialah ayat pasif yang di dalamnya terdapat kata ganti nama diri kedua seperti awak, kamu, anda, dan sebagainya. Ayat contoh: 1. Jam tangan itu kamu beli? 2. Kasut kulit itu awak gilap? 3. Buku novel itu anda baca?
c) Ayat Pasif Diri Ketiga
Ayat pasif diri ketiga ialah ayat pasif yang di dalamnya terdapat kata ganti nama diri ketiga seperti dia, beliau, mereka, dan sebagainya. Ayat contoh: 1. Dahan rambutan itu dicantas oleh mereka. 2. Pintu bilik itu dibaiki oleh Maniam. 3. Lori panjang itu dipandu olehnya/dia.
Ayat pasif diri pertama dan ayat pasif diri kedua adalah sama bentuknya tetapi ayat pasif diri ketiga bentuknya berbeza dengan ayat pasif diri pertama dan ayat pasif diri kedua.
Tugas ini mesti kami pikul dengan sepenuh tenaga.
Pada umumnya, ayat pasif dalam bahasa melayu terbahagi kepada 3 bentuk yang berikut :
a) Ayat pasif dengan imbuhan kata kerja pasif Ayat pasif jenis ini mengandungi imbuhan kata kerja pasif di- dan ter-, contohnya :
AYAT PASIF SUBJEK PREDIKAT Kata Kerja Pasif Akhbar itu Makanan itu Sudah dibaca Dimasak Oleh + FN Oleh bapa Oleh emak Keterangan Semalam Sebentar lagi
Rumahnya
Terbina
Oleh jurubina
Dalam setahun
masa
Untuk ayat pasif yang menggunakan imbuhan kata kerja pasif di- seperti di atas, kata sendi nama oleh secara langsung boleh digugurkan tanpa menjejaskan maksud ayat, contohnya : Akhbar itu sudah dibaca bapa semalam Makanan itu dimasak emak sementara tadi
Hal ini berbeza dengan ayat pasif dengan imbuhan kata kerja pasif ter-, iaitu kata sendi nama oleh tidak boleh digugurkan kerana boleh menjejaskan maksud ayat dan dianggap tidak gramatis atau sempurna, contohnya : Rumahnya terbina jurubina dalam masa setahun
Ayat pasif juga boleh dibentuk dengan kata kerja yang mengandungi imbuhan ber- dan ke- an. Dalam ayat demikian, bahagian oleh + frasa nama biasanya tidak diperlukan, contohnya :
AYAT PASIF SUBJEK Murid-murid itu Mereka semua Sapu tangannya PREDIKAT Kehujanan sepanjang hari Kegusaran Bersulam dengan benang
emas Kasut sekolahnya Belum basuh
b) Ayat pasif dengan kata ganti nama diri orang pertama dan kata ganti nama orang kedua Ayat ini menggunakan kata ganti nama seperti saya, aku, ku, engkau, kau, anda kami dan kita yang diikuti secara langsung oleh kata kerja dasar. Kata ganti nama diri sedemikian tidak boleh menerima kata kerja imbuhan di- dalam ayat pasif, contohnya :
AYAT PASIF SUBJEK PREDIKAT Kata Kerja Pasif Keterangan
dengan KGD I/KGD II Bukunya Sudah kembalikan Kejayaan ini Hutangnya Barang itu Belum kaujelaskan Mesti awak pulangkan Akan kita raikan Bersamasama Sepenuhnya Kesemuanya saya Semalam
c) Ayat pasif dengan perkataan kena yang hadir sebelum kata kerja Ayat pasif jenis ini mengandungi perkataan kena di hadapan kata kerja dasar yang tidak menerima awalan. Binaan oleh + frasa nama dalam ayat sedemikian boleh secara pilihan digugurkan, contohnya ;
AYAT PASIF SUBJEK PREDIKAT Kata kena Barang itu Pencuri itu Kena Kena Rampas Pukul Oleh kastam Oleh kampung Permata itu Mereka Kena Kena Curi Marah Oleh perompak Oleh guru penduduk Kata Kerja Dasar oleh + frasa nama
