Ifl

P.

FASTORUM
L
,

OVIDII NASONIS
I

B E R

IIL

Mars BEIIice

hafta, depofitis clypeo paullifper ades ; nitidas caflide folve comap,] ,

&

&

Forfitan ipfe roges, quid fit cum Marte poetae. te qui canitur, nomina menfis habet. manibus peragi fera bella Minervae. vides Ipfe minus ingenuis artibus illa vacat?

Num

Palladis

exemplo ponendae tempora fume

Cufpidis. invenies

&

quod inermis

agas.

Tum
magna
,\}x(m\ liber

1.

Paulifper.l Pauliifnj>er
]
:

2. Aiars ades.

]nnhn. Ades temporis imperativi. Te-

nui reftius videri legendum, Trojana. fequentiverfu, pro femina

&

unus Patav.

rentius in Andria

femina
paucis te volo.

Adesdum

digna.\it6i\>\x\jigtx. Heins. Patavin. 7 dedit Stroz. Vatican.

&

Notninamagna

&in Eunucho

ir. Silvia Veftalis.]

///<z

Arondelianus. vide quae

fic
fit

Bono animo es. CioFAN. Invocat in ipfo initio Martem a quo fcd inermem , exemplo nomen menii inditum
, ,

fupra
fra

obfervamus ad
pofl:

paulo

Palladis,
3.

quae vacat pacis

roges.']

&

belli ftudiis.

Neap.

Forfitanipfe

Occurrit objedioni,

quam

flatim confutat.
3. Poetae.]

Ciofan,
ingenuis.
]

P<?i/m alter Putean.

&xi. pag. Heins. pzo. Silvia agnofcit. ^/; enim etiam Bernenl". nonnulli alii. 12. Sacra UvaturasA Emore quotidiano Veflalium. Plutarchus 'j -TSTnyLu y.t(.t</.^i r*y^uQ/,cv.^

>^f. 383. vetus liber Moreti , lUa Sed Prifcianus lib. IX. pag 864.

lib. 11.

&

in-

mater.

&

T^

r,

6 Non minus

Languet verliculus
:

voco^ (poy i>7nou%et.i Tctk

Eriacr*

Troc^B-ivoii

ottcoi;

Xccfi-

crigo ex antiquo noftro codice

Num

Neapol.

minus ingenuis artibus illa uacat ? ut monui ad Num minus meliores

,

Epiltolam xi.^J^f 19. atque

ira

Neapolis. Heins.

to elvxKrofc*. , yv ^ucrt >^ pxivwTt Sermohiciili de fonte , quem Numaau temphlotionem virginibus dedit. Silviam cred:b:Ie c flumine TiZoif^rui y.B-' ^^g^K

7. Patladis.'] Pallados Gouorp. 8. Sume Cuffidis.] Caffidisin quibusdam.NAUG.

berinotunc undam haufilTe. Neap. Intellige non de Tiberi quod volebat Neapohs, fed de Numicio.
,

Etita multiab Hcinlioinfpedli.eadem vanetas infr. XIV. Met 806. ikapudStatium lib. ix. 237. 171.

&

jilii demiffa caffide.

ubi cufpide Mss. fed idem Sta-

tius VII.

Theb.
ibi

10.

jitque

ftu pofita refpirat cufpide Mavors.

Serviusadilla Virgihii^n.vii. i(;o. Fontis ftaga Numici : fontis ftagna verumeft Nam Nufnicius ingens antefluvius fuit, in quo repertum eft cadaver Aeneae CT* conjecratum poft paulatim decrefcens in fontem reda61us , qui ipfe ftccatus eft facris intercepiu!. Veftae enim Itiare non nift de hoc fonte licebat. Heins.

BuRM.
.

8.

Et cjuod inermis agas.]

qtiid.

Neapol.

<luod

Art.
j.

Am.

eodem cum melioribus. jam

Lego
in
lib.iii.

ec-

14. FiCiilis urna coma. Tarpcia Vcflali: lib. iv.

Aurelius Propertlus de

iv. 15

dixi

At
urna caput
,

illi

11.

i/L 707.

Heins.
El.vi.

Urgebat

mcdium

fiSlilis

Romana facerdos.] Amor.

mo:

Mos

gcitandi

quodcumque poudus

non magis veteri

F A
to

T O R U M

I B.

111.

153

inermis eras, cum te Romana facerdos Cepit; ut huic Urbi femina digna dares. Ilia Veftalis (quid enim vetat inde moveri?^

Tum quoque

Sacra lavaturas

mane

petebat aquas.
:

Ventum
ly

erat ad molli

Ponitur e
FefTa refedit

fumma

declivem tramite ripam fiftilis urna coma.

Pedore

humi ; ventosque accepit aperto turbatas redituitque comas.

fedet; umbrofae falices, volucresque canorae leve murmur aquae. Fecerunt fomnos, Blanda quies vidis furtim fubrepit ocellis

Dum

&

20

Et cadit mento languida fada manus. Mars videt hanc, vifamque cupit, potiturque cupitam: Et fua divina furta fefellit ope. Somnus abit: jacet illa gnwis. jam fcilicet intra
-A

25*

Vifcera, Romanae conditor Urbis, eras. Languida confurgit ; nec fcit cur languida furgat: Et peragit tales arbore nixa fonos ;
Utibene. nifi Nafonem contenMaz. quatuor dimus fcripiifTe, viHos ohrepfit ocellos. quodverbum
alii.

Nofter teri Liatio receptus quam aliis gentibus. deTomitanis, in libris Ponticis: ni. viii. ii.

&

Femina

Suppojitoque

pro lanA cerealia tnunera frangit , gravem vertice portat aqitam.

in

deque Argivis
fflualis

Amatoriis:

i.

x. 5.
,

Amymone ficcis erravit in agris Cum premeret fummi verticis urna comas. Neat'.
Ventum

Haec ed:

erat ad molli declivem tramite ripam. ] duorum Var. ledio. placer. Ciof. Maffei Molli declivem praeftantiorcs omnes. unus Farnef. molli declivam.ilc per decliva , pro declive Met. 11. 3^f. io6. in optimis membranis. Heins. Vidinfrv. 1 54. parum tamen refert , an mollem decUvi , an molli declivem tramite ripaml^^^wciws. mollem declivoBern. Humi meliores, quare 15. Fejja refedit humo ] fruftra eft Carrio, qui ad lib. i. 710. Val. Flacci federe humo pafum apud auftores contendit legendum. HEiNi. Vid. ad ni. Am.ii.iv

13.

&

Lucanus quoque cum quarto cafu conjungit. Vide quae noto Met. vii. fL 15 j. Heins. Blandit Mazar. captis Stroz. zr. Alars videt hanc , vifamque cupit, potitnrque cupita. ] Citat hunc verfum Diomedes. Ciof. unus Farnef. quoCupitnm opt, Ambrof. Laeti modo etiam legit hoc loco Diomedes Gramraati-

&

cus,

Apulejus Metam. ix. Nam fibi ftatutam dccretamque mortem proximare nimaturius cupito po^ To potiri cum quarto cafu conjunxifiiatur.
,

ie

Naevium
,

tium

TerenPacuvium Accium , Lucretium ex Nonio Marcello difcimus.

, ,

idem pafTim aliorum auftoritate hac

in re utitur.
tnerito

16. Reflituitque.]
rcti.

Compofuitcjue

Bonon.
,

&

Mo-

Tufcul. Cum ego doleam ^ fi ad decem millia annorum "entem alicfuam urbem noftram potituram putem. Heins. Vid. ad xiii.
1.

Symmachus Ubro i. fumma judicia. Cicer.

Met. 719.

Ep;ft.

xviii,

Potiris

quod non
xi.i.

dilplicebat
,

Heinfio

bo,- in hac re proprio

I

ita

Amor.

& alibi.

&V1.68. 11. Sed hic nihil muto. componitur enim coma

quia l-ioc verfaepe utitur Nafo. vid. A.rt. xi. 303. Rem.679.

21. Turta fefellit epe.'] Turtum hoc fenfu faepiculc Poetis. Catullus ad Mallium: Conjagis in culpa jlagravit cotidianA , 22. Fefellit.
tavit.

inmajori otio

&ad fpeculum , hic rcltituittantum utpoterat.r;cow/)oweredixiti Am. vii. yf. ult. Burm. 17. Canorac.^ Sonorae Mazar. Duo Vatic. o^ri////. 19. Vi6lis furrepft ocellis.']
Statii

Nofcens omnivoli plurima furta Jovis. Neap. occu]] 'EvepyvjTixw? , pro abdidit
,

Neapol.

vero

Vi6tos

opprejfit

ocellos.

MafTei

Vi5los

fupprejftt ocellos. Ciofan. Subrepftt fcripti plerique. vitlis furtitn fubrepfit opt, Ambrof. utrumque be-

ne. Ep. Herus, xix. 46. Sed movet olrepcns fomnus anilc capnt. perpcram aUi , vi^.los oppr^fftt ocellos, fulrepit VofT.

lom.

III.

2^. Jacet ipfa gravis.lScite gravis.ztfiTm^ateriim Phyfici muheres pott conceptionem flatim gravefcere. Ciofan. 23. Jam fcilicet.'] Clam Patavin. nam multi. 24. Conditor urbis erat. ] F.ras Mazar. pr. Med. Pohtiani Excerpta. bene. Sequenti verfu nee : /mraeliores , nonf//.Zulichcmianus eleganter V Lan-^

&

1)4
Utile

P.

O V

I I

NA

O N

fit fauftumque, precor, quod imagine fomni Vidimus. an fomno clarius illud erat?
:

30

Ignibus Iliacis aderam cum lapia capillis Decidit ante facros lanea vitta focos.

Inde duae pariter (vifu mirabile) palmae Surgunt. ex illis altera major erat Et gravibus ramis totum protexerat orbem?
:

Contigeratque nova fidera

35

fumma coma.
in
illas.

Ecce meus ferrum patruus molitur

Terreor admonitu
;

corque limore micat. avis Martia, Picus, gemino pro ll:ipite pugnantg. Et Lupa. tuta per hos utraque palma fuit. Dixerat pienam non firmis viribus urnam
:

&

40

implcrat, dum fua vifa refert. Interea crefcente Remo, crefcente Quirino, Coelelli tumidus pondere venter erat.
Suilulit.

Quo
cur languida furgat. Languida cum furgat , nefcit Heins. Rnfnuleae urbis duo Farnefiaiii. Attius Telepho apud 25. Languida confurgit.] Prifcianum Jam cum jlupido Jheffala fomno corporn languentque jenenicjue, Neapol.
:

31. Inde duae.]

Sede duae Mazar.

unde Hein-

fius conjiciebat, aede, \iecce. kdecce tur. palmae illae natae ex ipfo foco,

&

mox

fequi

five ara

z6, Kixajonos.] Preces?et?iV. 680.

&

ut fimile prodigium apud Tarraconenfes, qui palin ara Augufli natam nuntiabant narrat ,

mam

Putean.

lib. v.

Et psragit

voce preces, folita fallere

Putean. t/fpargit hic habebat

zS.Anfomnoclarius.]?][isqulmvv7rvm.'SF.^p. 29. Cu-mlapfa.] Collapfa ]\xmi. Sarrav.Sc pluri-

Quindil, vi. de Inft. Orat. 3. Vid. inf. ^f. 718, ex ara palmam ita laurum furgentes referunt nummi Caefareae in Palaeftina , vid. Vaillant. numir.os Coloniarum in Trajano Decio pag. 195. fed ex vitta furrexifle palmas intelligere pofl^iimus. Burm.

&

&

&

mi

^Vn.

cum

fparfaVuli^Tm.

lanea vittafocos.] Ex fe ipfa, 30. Ante facros a Pontifice convidae jam adimenda. Dionyfiusde Oppia , feu Opimia , ad AippHcium damnat?. :
AlTVi-J lisv

'^i.

Vifu mirabile.] McmorabileFztzv. tniferahilc

duo.
33. Protexerat.]

praetexerat
34.

Arund.

&

Pr/ex5r4/ Bernenf.

&

tres alii,

odo

alii.

vid. iii. Trifl:. i,

xaI

prium,
nalis

h^eXoiASvot TCi gsf^/ACiTX, svTOt; Tf<%ou? ^wo-av , xaTocpv^av. Infigne erat, quod ut Vefiahbus proita ahis cuivis numini confecratis. JuveTJJ?
JCSfL-^s??
7s\ijt.TTCovTSi;

II

ccyofxi;

de Cerealibus facerdotibus

Paucae adeo Csreris vittas continqere dignae. "

jsjj^poL

34. Sua fidera futnma coma.] Novd coma MiX Zuhch. Vofl\ Arondel. S: quatuor ahi. Heins. 56. Terreor a monitu.] Tres notae veteris codices Terreor admonitu. lidem , timore micat. monitu editio Neapohs &aliae. Sed perNeap. peram. Lpifl:. XIV. 17. Co; ;'<?m<7^w<7;/e7'c.dein,

fa30. Lanea vitta focos. ] Meus vetus ( verum Damno fcripturam , hcet a tear) habet, linea. libris ahquot defenfam ; ciim non ex aha materia

de, ttmore pavet, multi codices editi. Salit Voffi^n, Moreti. rrew// duo , vacat Gott. omnes fruftra.

&

&

^'^d.

quam
Omnia

lanea vittas apud veteres legam

tum ad

aras cingendas, tum ad crines. Neap. Laureavitta multi ex fcriptis. alii , vittafoluta, pro voluta.

De

bene. laneam vittam Virgiliusquoque dixit. laurea vitta habes fupra initio hb. u. Trift. iv.
ij,.

hpifl:. i. 45. Heins. Martia picus avis.] Martius picus hzec zvls paflim appellatur. Sic PabuisPiaor & Varroapud Nonnim , Servius & ahi. Non. Marcell. PJcumnus ''^" ^fi ^^arttdicata, quam picum vel picam vo^"'' iy' r)cus , qui facrts Romanis adhibetur. Hy-

ad

37-

jeg_

Et dabitur mento laurea vitta

ita

^'

y.

\}ovi.

gmus. FJt parra Vejiae , ptcus Martis. Burm. 37- -P^.^^^^^] ^^'fplurimi.fedmale. t/<?z!^5
Junian.
3^.

&

pr. Vatic.

enim

fcripti

meliores. Heins. Aurea.vitta^QX-

Et lnpa.]

De

alite
rli

&

hac Phitarchus:
zbv Ss Spvoxc-

aenf. ^/c/* etiam Maiar. a.m.p,

Ni^'sf <

^' ''.f\feo^ /fp

!^uii-

FASTORUM
Quo
45*
:

LiB.

111.

15.-

minus emeritis exiret curfibus annus, Reltabant nitido jam duo figna Deo. Sylvia fit mater Vellae fimulacra feruntur Virgineas oculis oppofuilTe manus.

Ara Deae certe tremuit, pariente miniflra; Et fubiit cineres territa flamma fuos. Haec ubi cognovit contemtor Amulius aequi
5-0
.

vidor habebat opes) (Nam raptas Amne jubet mergi geminos. fcelus unda refugit In ficca pueri delUtuuntur humo.
fratri

55

quis infantes nefcit creville ferino, expofitis faepe tulifTe cibos ? Non ego te, tantae nutrix Larentia gentis, Nec taceam veltras , Fauftule pauper , opes, Veiler honos veniet, cum Larentalia dicam:

Lade

Et picum

Acceptus

geniis

illa

December

habet.

Mar>iKffTvjv
fcw(r<v.

Kxi S(ci(ppovTUi; AutTvoi ffs^ovrui

_

xkI ti-

Neapol.

40.

Dum

50. Raptas.'] Kaptor ?tn\. fratris multi. 51. Geminos.'] Pueros Vatican. duo alii.

&

/ua vlfa

refert.]

an

rata vifa.

Heins.

Sata verba pr. Med. Dum fua verba Petavii

55. Nutrix Laurentia.] pro diverfa ledlione.

Alter Mazar. Larentia,

&:

unus.
44.

^cca quoque Larentia

quomodo

dicitur in

unus Mediceus. melioribus ex-

Jamduo,]

^^w

/^Putean. Farnef.& Voffii

_

Excerpta. lUa 45. Sylviafit mater. ] Francof. vid. fupr. ad 5.''f. 11.

fit

mater Moreti
Fifta haec.
in

&

emplaribus Fulgentii de prifco fermone, Ciceroni libro epinolarum ad Brutum A. Gellio ter

&

&

quaterve Nod. Attic. vx. 7. editione quam vicus Carrion ex antiquiffimis membranis
vit.

Ludocaftiga-

45. Veflac fimulacra feruntur.]

Nec

fimulacrum ullum

fuit

umquam

aede Veftae:

unde tu

ipfe in vi.

diu flultus Veftae ftmulacra puiavi; Ejfe Mox didici curvo nulla fube(Je tholo.
in

in Eufcbii Cluonico ad n.eque aliter Pliniolibroxviii.cap, 2. Nat. Hift. in optimo codicc Chiffietiano. fequenti verfu Larentalia ex uno fuo Ncapolis.rede. ^"''^ '" Kalendariis marmoreis id feilum ita

nec

aliter

annum mccxv.

caftigandum

^}^

nummis tamen
,

vidi iUud fedens in bipede,

& LImuT
"^^

fif rm.'

!r.'"i

.^f^^V'?.^^'''

^^/f

,.

Mae

^6. Oculis oppofuige manus.] Simile evenit fceilli Tulhae, vifo parentis figno in fanoFor-

-r,

-.0

tunae. Nofter in vi.

Pofi

tamen hacc aufa

parentis
,
:

efi

templum
,

monitnenta
lo-

veterrimus Egmondanus Prudcntu libro ir. contra Symmachum ^W ^Gi. Larentina anoGnc: agnofcit. antiquiffima exemplaria Laaantii libro primo de Falla Religione cap.20. Autlor efi Larentinae ejje ftmulachrum, z^ ^''^"'^ quidem non corpnris ,fed mentis er morum. in non-

&

Quamquam
Minucio

Tangere
cjuor.

mira quidem

fed tamen aSJa,

"^'llis
f^Jio

exemplaribus
appellatur in

I<irt'rMe.
,

quomodo&PlutarFelici
in

Romulo
in

Signum

erat in folio refidens

Praepofaifie Moreti.

jub imagine Tulli

Dicitur hoc oculis oppofuiffe

manum.

Odavio, TertuIIianobis
^^^-

Neapol.
47.

<^^P- ^-

^ &
'

Apologctico,cap. xiii. terjquaterve libro 11. adverfus Nationes

>^vii.

Plinio Niiiurah" Hi.toria.

Ara Deae videre licet cum

certe tremuit. ]

Hanc

in deiiariis

carbonibus in med,o a
-^

JenS!

&

faT''"

?"''^- ^^"^-^^^^-

eidem Vi^ori deViris II''"-''

his littcris in ora,

vesta. sc. Neap. ,0 r-.riT7 n .r extmaa: quod fu-^ .pfAnf ""T-^ ^^'! omnu per gravia & timenda Romani lubebant.
^^^^'^'
-

JL^";'^"' ^^"'^^^ ' ^'^"^^ '' ^^'

W'

^^^^"'^-

^^^"^?-'

^^''[''T ^erum cum ?Pfcnptores Chnaiani 7,^rcr;W.'? hanc faeminam appellare mnlint quam Larentiam non dubito & Ladantium fic enunciaire. apud eundem
,

^'"- '

"^'

^/" ^"

eodem

loco Larentinalla felium Larentinae dici-

2,

tur.

i)-^

P.

O V

I I

N A

O N

^o

Martia ter fenos proles adoleverat annos j Et fuberat tlavae jam nova barba comae.

Omnibus
Saepe
6^

agricolis armentorumque magi{lris lliadae fratres jura petita dabant.

veniunt praedonum fanguine laeti, in fua rura boves. Ut genus audierunt ; animos pater editus auget: Et pudet in paucis nomen habere cafis:

domum

Et redigunt ados

Romuleoque cadit trajedus Amulius enfe: Regnaque longaevo reltituuntur avo. Moenia conduntur: quae, quamvis parva fuerunt,
70

Non tamen

expediit tranfiluille Rem.o.

Jam,
tur, nullis veterum librorum diflentientibLis, Macrobius quoque etfi ^cc^zwz appellct Larentiam , non Larentinam fcftum tamen ejus Larentinalia nuncupat , non Larentalia cum Nafone, Laurentilia
,

apptllatos arvales
fit corona

collegiumque permanfffe fratrum

,

arvalium numero duodeno

fpicea

Ambrofianus, Heins.
57.

Cum

talia. firmat Fellus

coiijiigii

Laurentalia dicam.'^ In meo , Lareneditioneiu in his : Larentalia, Faujii , nutricii Rara u" RomuU; Laren-

cum albis infulis. SimilHma prorfus ex Rutihi Gemini libris Pontificahbus hanc in rem proferuntur a Fulgentio Planciade in hbello Ar^ explicationis Sermonum Antiquorum , voce
,

cujus facerdotii infignc

vales fratres-

Heins.

iiae fefla. Sunt in veteri cembri x. Kal, quod e

Kalendario menfe De-

&

Macrobio obferva.

Pri-

tno Satur. x, Kal. feriae funt Jovis , quae appellantnr Larcntalia. Sacra faciebat flamen Martialis ,

59. Ter fenos.'] Ter fenis annis nonnwWi. Naug. Vid. ad I Art, Amat. 648. 60, 'Jam nova barba comae.] Antiquo verba utar, pilabant. Fefti Abbreviator: Pilat , pilos haberc incipit.
7rpwflj^/3)fv
,

tcftePIutarcho in Rcmulo; fed fcribit ille: Tuvt^ ^ Laurentiae , nz) bCova-i 'FccfxuTci , kuI %ci:^ stt'.(pspsi Tcu 'A7rfAA<cy it*v;vb? vTJi rov"Apiq hpiC^.

fet

&

Novam barbam exponunt Gloftae, quae Lucilio di(ffa barbula prima. Elnora barha recenter laevigata. Pro radere
,

Hujus
58. nius:

fcriptoris

caulfam
geniis.]

tueatur qui

velit

nos

dixcrunt veteres, novare barbam. Arnobius:6^/^ novatio c^ reveUtio pudendorum. Neap.

6r, Magifiris.] .Quidam fcripti , minijlris. ut Edit. Neapolis. perperam ; ut ad Val. Flac. vi. 536^ plenius oftendemus,

hallucinatum credirnus, Neap.

Acceptus

Ob

&

Saturnalia.

Aufo-

Burm.
In vcteribus, faepe

Aurea nunc

Nunc

revocet Saturni fefla December: tibi cum domino ludere verna licet,

63. Saepe domum veniunt.] domum redeunt. Naug.

\\hcr

&

Iberus epigrammatarius ad

Fufcum

medius praelet tibi grata Decemher. Ad geniales hos dies aliudit, cum fora claufa, otium caufidicis , lludiis etiam intermiffio. Huc facit C. l-linius Junior in Epiliohs: Atque ideo tu
Otia

dum

Statii 64. Et redigunt adlos in fua jura boves. ] Ft ndigunt raptos. Ciofan. In fua rura me,

&

liores.

Heins.
fcriptis

A^as non mutem (hcct

appareat raptos.
)

etiam

in tribus cui refpondet redi-

in fcholam revccas

Quod

eo menfe

, ego Saturnalia extendo. Neap. &: Saturnaha celebrabantur , 8c

gun:, Ados five abactosa praedonibus rurfusagunt in fua rura. lib. ii. 370.

juvencos
I

undecimo indulgebatur per illos dies genio. Sed Kalendas- Januarias feriae Laribus conlecratae,
quibus aedem bello Antiochi /Emihus Regillus praetor in Campo Martio curandam voviffct ,tefte Macrobio, A. GeUius Nod. Atiicar. hbro vi. cap, 7. docet a. flamine QuirinaU facrificium fieri Accae Larentiac. quod populum Romanum bonis fuis haeredem inftituifiet. idem ex Sabino MaOurio narrat, Fratres arvales numero duodecim inftitutos, cjuod Romulus Accae filium fefe dederit , cum illa ex liceris duodenis unum morte fublatum amiJifet,

&

Romule praedones Met. 6-6.

eripe, dixit,

agunt.

Hac

&

agit

ut paflor

per devia rura captllas

paftim.

in

Jua

tecla

etiam duo. cajira unusJ

BURM.
gci.] \66.

65, Ut genus audierant , animos pater editus aitAudierunt bcne Patav, de quo Ep. vil. S/^. nequc ahter Nauger, deinde , pater agnitui

Urfin.

duo Patav. duo Medicei.

ut M^. xvi. 90.

Regius agnofcor ptr rata figna pucr. 8i Epift, VI. 113.

Si quaeriscuifinl

Ex

ille

O'.

RoMul^im

c;'

cetercs.fraires fuiljc.

fimiUs

agnofctris illis: Hb^inss

Non

F A

T O R U M
filvae
,

B.

Iir.

ry;

Jam, modo qua fuerant

pecorumque

recefllis,

Urbs erat. aeternae cum pater Urbis ait: Arbiter armorum de cujus fanguine natus ut credar pignora certa dabo: Credor;

&
;

JS

Romano ducimus anno menfis eat. de Primus patrio nomine de nomine menfem' vocat Vox rata fit patrioque Dicitur haec pietas grata fuilTe Deo.
te

principium

Et tamen ante omnes Martem coluere

%o

priores.

Hoc

dederat iludiis bellica turba

tellus

fuis.

Pallada Cecropidae, Minoia Creta

Dianam,
Juno=

Vulcanum
Non credo a librariis potuilTe
verbum
vulgaris
eft

Hypfipylea

colit:

proficifci,

editui

ablhufioris elegantiae
agnitus
,

&

quod

Lucus eim
Celat.

nemorisque tui , DiSlynna

recefjus

ulus

mimis
vero

quam
redle

non tam

puto; ut lib. jacon agnofcit fummum prolemque fatetur ^npplter ejje fuam. Editus vero paterhic eft , qui publice jam dicebatur ab omnibus pater, antea ignotus. ficlib, i. 761* Ede notam tanti generis. in. <i8o. Ede tuum nomen nomenque parentum.
VIII. 459.

patrem XIII. Met.

dici

quod obvium. practcrea agmtum quam filium

vide quae notavimus ad Lib.

& pecus

hbrarii etiam

i. Faft. 512. nemui confuderuntapudCku-

dian. Epith. P.inad. 49.

Jam
Atque nemus
ubi ahi codices
,

luftra Lycei cordi.

pecus.

&

apud Propertium hb.

iv%

Eleg. IX. agens de

hoc
,

ipfo fere loco urbis ,poftea

,

Romae:
Venit

ad

inviios

ubi pecorofa ahi.

&

nemorofa palatia

montes.

apud Virg. xn. 719.

At

pallim. fic edi dicebaniur oracula facra , quaein xliii. vulgus exibant. vid. Gron. ad Liv.xxv.iz. nos alibi ad Nafonem. Burm. 14. 66. inparvis cafis. ] In paucis Urfin. prim. Farnef. ofto ahi. Heins. Zulich. Mazar. Nauger. Petav,

&

fimnl

ejl

auRor

necis editus.

luis nemori impsritet. ubi nemori multi. qua vero rede abHeinfio repo fitum. vid. ad iii. Amor. xv. 12. Burm.

&

73.
Statii
,

Be

cujus fanguine credor Natu:.]

Urf.

De

cujus fangnine natns Credor

DuoVatic, mchor'
;

&

omnino ordo. Ciofan, Semine natus

In 74. Pignora multa.'] ta dabo. Nauger. Sarrav.
ta.

unns.
cer-

68. Reftituuntur avo.\

ri

Caefo

Amuho Numito-

&

nonnuUis, pignora

duo

alii

pignoraser-^

regnum Albanum. Neap.

6(^.

quod

in

fuis

quoque Naugerius

invenerat. lic

Parva fuerunt.

Feruntur Moreti. fuijjent

hbro Mit.
infra

II.

91.

Bcro.

ea propter cjusdcm pars didta Pecufcum, audore Fefto: cujus meminit M. Varro hb. iv. de L. L.
71.

Pecorumcjue ruejfus.]

Qui

in

Palatio

&

Sed hoc

atii

d Palantia uxore Latini putarunt: eum^

pecore dicium putant qiiidam; itajue Naeyius Balantium appellat. Neap. ^ta prim. Ambrof. Laeti aliique complures. quomodo apud Properiium hbro iv. Eleg, i.

dtm hunc locum Pecufcum a

Ptgnora certa petis , do pignora certa timendo, hoc libro, 346. Impcrii pignora certa daho. &i mo.^, 354. juppiter imperii pigncra certa dabit. Pont. lib, IV. Eleg. xui,
SJ^/i

dederint animi pignora certa fui.

in

Sevenis

/Etna

516.

Hot cjuodcnnque vides

hofpes

qua maxima

Ro-'

ma
cam enim

eji

elFc

veram

fcripturam

nemorumque recep:s apud Lucanum hb. v. iz^. Caftalios circum latices nemorumque nceffu7. Ma'iar. ahique duo, pecidumqne recejjus. forte pro' fpecuumque. Heims. Mihiplacct, riemorumque recsjjui. quae nemoruin ficreKisoz^l l:b. i. Met, S94.
iatr. lib. vi.

runt. deinde,

jam alii videduo codices,ni:'

drtaque veniurae praemittit pignora flammae. HtlNS. 75. yf te prin.ci-pium E.omano dicimus anno."] Repone d'.4ctmus ex potioribus fcriptis. fic Gcrmani' cus Arateorum initio
,
,
:

"

./ib

~Jove principium
vid. lib. 1,467.

magno deduxit

Arattis.

Heins.

76. Manfts erit.l Eat Zulich. Maz. Vofi". Arond> 3c tres quatuorve ahi. quomodolib. 11. initio
;

755.

ut it menfts, ficliler alter eat. sris Petav. cum ahis duobus Hriws.-

AUer

y-3,

86.

His'

153

P.

OVIDII NASONIS
Sparte
arniiSo

Junonem

85

, Pelopeiadesque Mycenae: Maenalis ora caput. Fauni Pinigerum Mnrs Latio venerandus erat; quia praefidet

Arma ferae genti remque decusque dabant. Quod fi forte vacas, peregrinos infpice Faftos:
90
Menfis in his etiam nomine Martis erit. Tertius x^lbanis, quintus fuit ille Falifcis: Sextusapud populos, Hernica terra, tuos. Inter Aricinos , Albanaque tempora conftant
Fadlaque Telegoni moenia celfa manu. Quintum Laurentes, bis quintum i^<quicolus afper, tribus hunc primum turba Curenfis habet.

Et
80. Hoc dederat.']

contra libros fcriptos. haec multi codices.

8r.

Bederant editio Janflbniana Heinfius malebat , dederit.

87'.

Vacas.
18.

Vacat Sarravii

&

plurimi

alii.

vide

ad

lib. II.

Pallada
erc.]
fit

Cecropidae

Mtnoia
:

Creta

nam,
cultus

Quo

quisque veterum
his verlibus

Deorum

Dialoco

etiam

docetur
efl tibi

In his invenies hujus nominis. unde Cenforinus de Die Natah , Varro, inquit, Romanos a Latinis nomina menfium accepijje arbitratur. Aulores eorum
87. Peregrinos infpice Faftos.']

menfem

Dodona

^unoni Samos , Vndae Taenaros aequorisque

Juppiter dicata , icr Alycena Diti :

Regi,

antiquiores

quam Vrbem

fuijfe fatis

argute docet

itaque Martiu?

Pallas Cecropias tuetur arces : Delphos Pythius orbis umbilicum : Creten Delia Cynthioscjue colles :

menfem a. Marte quidem nominatum credit; non quia Remuli fuit pater , fed quod Tufcugens Latina. Albanis autem , Aricinis

&

lanis

Faunus Maenalon Arcadumque

filvas.

Eft tutela Rhodos beata Solis : Gades Herculis humidumque Tibur.

ordine tertius , Forenfibus PcHgnis Laurentibus quintus, Herniquartus, Fahfcis cis fextus , /Equiculis decimus. Neap. prior Pu90. Sextus apud.] Habet Voffian. teaneus. Heins. Hernea Petav. forte pro Hernia,
erat

&

&

&

Cyllene

celeri

deo nivofa

Tardo gratior aejiuofa Lemnos. Enneae Cererem nurus frequentant:

91. Inter Aricinos Albanaque tempcra conftat.] Conftant Urfin. quatuor ahi. ut conftrudio fit, inter Aricinos O" Albana moenia conftant tempora.

&

Raptam Cyz.icos Oftrecofa Divam Tormofum Venerem Gnidos Paphosquc Mortales tibi Lampfacum dicarunt. ClOFAN.
:

reflant

Mazarin.

refiat

Zuhch. Heins.
:

91. Albanaque tempora. ] Hoc eft Albanos menfes. fic paullo poft dixit Sanguinis audlori tempora prima dedit. id eft primum menfem. Ride nugas Pauh Marfi ,

&

8i. Tellus Hypftpytea.']

pfipyle Thoantis
filia.

Lemnos

infula, ab

Hy-

Neap.

qui , Albana tempora Alba. Neap.

interpretatur

quoad

ftetit

84. Pinigerum.] fcrum multi. 86.

Cornigerum MMir.Tltzr; pini-

91. Failaque Telegoni.] fub initium hb. iv. Neap.

93. JEquiculus acer.]

Vide Neapohm tuum

^y^^r praeftantiorcs ma-

Remque decusque. ] Armiferae genti remque xxxvii. decusque dabat Strozzae. optime Barthius \\h. Adv. 6. hic divitias pacis & gloriam belUcam intelligi docet. ut & apud Horatiura in Carmine
feculari
:

gno numero. Virgihus hb.

vii. 746. Horrida praecipue cui gens ajjuetaque multo Venatu nemorum , duris Mquicola glebis. eidem paulo ante , Saticulus afper. afper Acar-

&

<i Statio in Achilleide.

Heins.
:

Romulae genti date retnque Et decus omne.

prolemque

&

In bivio fum nam 94. Turba Forenfis habet.] pro Forenfi turba vult intelligi Scahger Forulo1. 1.

ita

Menedemus apud Terent. Heaut.

hinc ahii propter pauperiem
,

ruifj

Aftam

atque ibi fimul rem cy gloriam armis belli repperi. Liv. iii. 68. Patres Romani praeda parta , agro ex hofle capto ,
,

gcntes Strabo hb. v.

Tp
,

qui Foruli
Sa|3;'va)v

Sabinorum oppidum.

slal, kx\ ol i'6povXci TreTTfoq u.7:6qa<nM /m^AAov >} nxroiMa.'^ i(pue7^. a

pleni fortunarum gloriaeque fimul publicae

fimul

privatae cc. BuiiM.

Dodliffimus vero Geographus, lorum populi, oppidum fitum in AUiano monte; cujus accolas vocat Phnius hb. iii. cap. 5. Foro-populienfes, Movetur

F
9f

A
cum

T O R U M

B.

III.

1^9

miles Peligne, Sabinis proavis, hic Convenit: genti quartus utrique Deus. Romulus , hos omnes ut vinceret ordine laltem

Et

tibi

Sanguinis au6lori tempora prima dedit. Nec totidem veteres, quot nunc, habuere Kalendas>

loo

Ille

minor geminis menfibus annus

erat.

Nondum

tradideras vidlas viftoribus artes, Graecia, facundum, fed male forte genus,

Qui bene pugnarat, Romanam noverat artem:

Mittere qui poterat pila, difertus erat. 105 Quis tunc aut Hyadas, aut Pleiadas Ailanteas Senferat, aut geminos efle fub axe polos?
Effe
tQrhic in Piiiicipem Criticorum , ex eo quodjam mentio fit ab Ovidio Sabinorum fequenti verfu, nec ali.t prorfus ratione , quae gracilis 8c vefca : nam etiam praefumendum, Foro-populknfes a Nalibrario
aliis Nafonis locis,placuit exfcriptori, occurrit. vid. ad Epift. xx. 70. cum in uno Mediceo Vaticano legatur , do^as vi^loribus artes^ illam ledionem fimpliciorem apertiorcm credo,

in

mentem

venerit cx

ubi fimile i^vi^upov

quod

&

&

fone comprehenfos fupra cum Albanis, qui incolunt ejusdem montisdorfum. Imo vates in illis: Et tibl cum proavis , miles Peli^ne , Sabinis.
abfit,

&

quod denuo mentionem faciat Sabinorum : Sed & tibi, inquit, Pehgne , cum proavis Forenfibus, qui Sabini funt. Quisergo vel tantillum reHaeret

uno etiam Mediceo a6las repautias conjecerat. non male. & perifTet quod lirm-.^.ri ex principio Tufculanarum Quaeftionum Ciceronis poflet. Burm.
Heinfius
,

cum

in

loi. Vi5loribus artes Graecia.'\

cedat a Scahgero? Neai>.

intelligebat.

&

Forum AppiiPohtianus
in

Neapohs

hoc loco.

Sed

tur poft beha Punica; Romanum illud robur ac feveritas paullulum mutata : id plena manu annotavit miri vir ingenii

&

IntromifTae igi-

Urfin. Zuhch. aliique decem ex mehoribus noflris, turba Curenjis , cum veterrimo Naugerii hbro. ut

Aldus Manutius

lib. i.

infuis

CuresSabinorum

intehigat. HEiNS.Forulenfesetiam Micyllus intelhgit : Ferentis unus Heinfii : quam ledionem Marfus agnofcit , pro lerentinis

Quaefitis: cui addimus Strabonis locum , in prorfus contrarium; imo cundlas fcriptor iile
perii

quo Im-

&

&

audas opes his difciplinis refert acceptas. Legito haec ex lib. :x. Kcs) 'Vnif.iuui ^ T67txXxtcv
,

capit, qui in via Latina in Hernicis ponuntur a Strabone. quia vero hic agitur de popuhs Roma condita antiquioribus, nec Foro-Popuhenles nec
,

fS^

cly/(arifoii

'iB-HTi .TToXi^bVTii

tihy

i^oyro T^
y,fiifUT!^

Tfl*Tv 7riii^<^y,XTuv'
tB-ytl
yjrJf

cc^'

'j

y^gi^oDiTo tt^c?
,

(pi/Xyy tIijj

Tt^ocyfj.XTeix)! 'i^eiv
,

s^ri.^-svra

y^
me

in hunc cenfum Foro-Juhenfes , nec Appienfes venire poffunt , nec an Forulenfes tam antiqui fmt fcio. quareCrey;;recip;endum , qua forma Phnius Feftus Incolas Curium dixere. fe,

TciVTy,

tJ

ccyiiyr,

yjf^

y.ciTiTr,irxv

zSciwm xvg^oi,

&
a

&

&

NtAPOL. loi. Male forte.]

Ita

Catulkisxvi. 13. male

marcm

quentia hoc exigunt. Cum Sabinis enim , id eft Curenfibus convenire Peligno ait, ut quartum
,

ptaafiis

id eft

hominem effaeminatum

^
:

mollem. Douza.
103. Romanam nov:rat artem.l Non Griecanicam ; nam lUi evirati omnes ik dehciis dediti quorum exemplo a vetcris mihtiae inftitutione Romani aliquando degenerarunt fed non perftitere. Alexandcr Severus cum milites cuosdam audiflfet a tetrica majorum dilciplina recefilire,- vin;
,

mcnfcm
.

Marte
,

dixerint.

Burm.
,
:

9f Cum proavis Sabinis. 1 Peligni , ut vides nus Italicum fed Illyricum Fcfto Pompejo

getua

tamcn fides Neapol.

foitiam

certa

mihi, Nafo, in rebus

incertis.

99. Nec toiidem veteres.'}

Incipit oftendere in-

ciri juiiit;

&

haec
,

praef;\tus
,

veterum Latinorura in rebus aftronomicis.

citu: Commilito:}es
viflris facla

fi

coram univerfo cxertamen ijia vobis , cjnae k

Neapol.
lor. Nondumtradiderat. ] Unus Mediceus , non~ dum tradideras. Heins. Viifas aries pofTumusquiinterpretari artes

funt

difpl cent
:

Ksmpublicam

tenet

, difciplina c^uae fi dilabatnr ,

majornm
cr nomen

Romanum
faila funt lcrnales

gentibus, vcl quibus Romani deinceps Graecos fupcrarunt. M.ufus artts viias viftorum , quia eas a Graecis
vitftis

dem

fimul vidlas

cum

nobis ifia facienda funt

zy Imperium amittemus. Neque snim fub , cjuae fub impurA illa bcfiid
tniliies

Romani
,

vefiri focii

inei cor.tU'

commilitonss
,

nondam

acceperaut. ied vereor ne haec

vos

Graecornm more

potant, lavant o" quidsm /s infiituunt ; cr ego hon

,

amant

tio

P.

O V
,

D
;

N A

O N

quarum Cynofura petatur Helicen Graja carina notet? Signaque quae longo Frater percenfeat anno, Ire per haec uno menfe fororis equos? iio inobfervata per annum Libera currebant , Sidera: conliabat fed tamen efle Deos.
Sidoiiiis

EfTe duas Arflos

&

Non

illi

coelo labentia figna movebant;

prodere crimen erat. 115 Illaque de foeno. fed erat reverentia foeno, Quantam nunc Aquilas cernis habere tuas.

Sed

fua:

quae

magnum

PerCT' on eos capttali deddm fupferam Lavacraenim & balnea militibusintcrdidla. Dionis Epitoma de Antonino Caracalld, qui me-

hoc diutius

107. Ff[e duas ardlos,]

Eleg.
111.

Hac de

re lib.iv.Trift.

plicio?

rebat ut niiles gregarius

Tiur-iiii
,

K<

jS

a-vn^xli^i reijs-g^)

>(cf^

a-vnr^iyj
,

f^n

Xvrgf Xi'^/^"
ifSiv

M '^

iF^YiTcc uX^cca-a-m

Mt y^i

i^yov o-ujJi^yctloLit-

V- y^ Ttwxv T^oSpI/M liuj cctiTiuj c^eivea eitf^/d/j(^. Obfervavit veterem diiciplinam , non Graeculam fic bene illi poft fuperaimmundam munditiem tam Graeciam ftuduere, ut Graecanicis legionibus Catones praeefl"cnt. Memini legille in Vulcatio Gallicano epiftolam illam Marci ad Praefedtum fuuni de Avidio, quem Syriacis legionibus ob hominis feveritatem praefecit. Avtdio inquit, Cajfio legio:

, minorque ferae , quarum regis altera Graias , Altera Sidonias , utraque ficca , rates. Valer. Fiaccus fub principium lib. i. ad alteruiu horum locorura fortaiTe refpexit

Magna

neque enim in Tyrias Cynofura carinas Certior , aut Grajus Elice fervanda magijiris.

ClOFAN.
107. Petatur.]
Vocatur multi
,

&

nes Syriacas dedi

cis
rifje

moribus

CaefoniHs

ct' Daphni, dijjluentes agentcs : quas totas excaldantes fe repeVeHilianus eT* puto me non er,

luxuria

)^f. 113. figna notabant Regius quinque alii. Transcurrit in anno Farnef. 109. Percenfeat. ] duo. pertranfeat unus. fuper praecenfeat Regius

na vocat.

tenet

etiam

novem

&

feq. f{. cari-

contra

&

&

fcripfit.

rajfe;

Jiquidem

Z3'

tu

notum habeas Cajfium

CT'
,

ho-

percenfeat Bernenf III. Non obfervata per

annum.] Et

inobfervat/i

vnnem Caffanae
Scis

feveriiatis

enim mslites regi pojjunt enim liiirfum a. bom poeta di5lnm

res Jiat

difciplinac : necjue nifi in veteri difciplina.

,

Urfini, opt. Ambrof. Mazar. Zulich. Volf. Arond.

&

fex

alii

ex mehoribus. Metamorph. iv. 341.

it

er omnibus

At

puer ut vacuis

inobfervatus in herbis.

frequentatuin : Aloribus antiquis

Romana

Martiahs hb.
virisque.

vm.

Epig. xxxiii.

Refponfio lem Vulcatio.

Praefefti ad

Marcum
fatis

videnda in eoilla

Aera

&

haec

de infigni

militia.

per vacuum delapfa fedentis in ipfos Fluxit AretuUae blanda columba finus.
, nifi inobfervata maneret Permijjaque Jibi nollet abire fuga.

Fluxerat huc cafu

Neapol.
10^. Pugnabat.'] Pugnarat XXQi icn^Vi.. Et optimi codices hai04..}ui poterat pila.'] bent . teta. Porro pilum teU genus erat. Neap.
Tcla plurimi codices. tamen Regius. quis nunc 105. &uis tunc.] Gjuis ita Patav.P/;^<?ietiam plurimi optimaenotae, fere aliis locis. Vid. Stat. ix. Theb.460. fed vulita

gitur.

opinorfcribendum. Luferat hoc cafus nunc leCrederes cafu huc fluxilTe, inquit. pofiTes i>c

&

Heins. legere , Lapfa erat huc caju. tamen De Diis III. Conjlabat fed ejje Deos.] haec praeter rem videntur. cenfeo corrigendum:
Libera currebant cr inobfervata per annos Sidera , conflabat fed tamen efje fuos.
certe deos a
in'

gatam fcripturam
51.
bi.

&

III.

alTerunt loca Propertii. 11. xiii. aUNoftri XIII. M. 293. iii. 58.

&

&

BuRM.
105. Plciadas Atlanteas.] Hefiodus.

praeftantiflimo

Zuhchemiano codice to
,

manu

fecunda erat
efje

erafa veteri fcriptura.

confl\bant fed
pofles

&

tamen emendare;

deo veterrimus PetavianuSx

iN^EArOL.

106. Senferat.] Noverat plurimi. 106. Sub a.xe polos ?] 'AfKTmh

&

'

AvTXf HTmav.

Libera currebant , cr inobfervata per annum diu. Sidera conjlabat fed tamen effe ,
,

Nf.apol.

Heins. Ego fanam

&

veram credo antiquam

le-

dioneni

T O R U M
&

B.

III.

i6i

Pertica fufpenros portabat longa maniplos: Unde maniplaris nomina miles habet. adliuc ratione carentes, Ergo animi indociies

110

Menfibus egerunt
;

luilra

minora decem.

Annus erat decimum cum Luna repleverat orbem. Hic numerus magno tunc in honore fuit.
Seu quia tot digiti, per quos numerare folemus: Seu quia bis quino femina menfe parit. Seu iif quod adusque decem numero crefcente venitur; Principium Ipatiis fumitur inde novis.
Indc
(E^ionem. fed Deos hic
elfe conftabat,

non de omnibus Deis.quos capio, fed de fideribus, quae licet non obfervabantur , ut poftea, tamen conltabatilfidera

la

efleDeos; quodnotumhic adllruere

nihil

ut mirer in contraria ivifl!e CiofaForte tamen verior fcriptura , Illa quidcm e foeno. quam aUer Puteanus confirmat. Heins. lllx quidem faenum unus Heinfii. deinde , reverentia
fui caftigarat.

num

attinet.

Burm.
Movebant Mazarin. Vofverfu
,

fceni VofT. Arund.

ahi.

&

feptem
in

ahi.

113. Sigtja tenebant.'^

fian.

&

115. Sed erat reverentiafoeno.]

tuis
aquilis.

quinque
fic

tum
erat

proximo
perdere
,

quae

Suetonius

Quanta, inquit, jirtabanus , Cahgula

:

tnagnum prodere crimen

nonienfis.
I.

non

aUer Bo-

figna movere

&

Lucanum. Heins. Pofiquam

prodere figna apud Ci. Bentl. ad Horat.

,

Euphratem , aquilas Caefarumque imagines adoravit.

transgreffus
caftrenfi plura vetus hiftoria.

tsr

Jigna

Romana

De

hac rehgionie
,

Neap.
Petavii

Epifl. XVI. 67. haeferat inter prodere &c perdere

1x6. ffiuantam.']

pracferttandem , prodere, quia non perdunt miUtes figna quae funt pubhca fed produnt , cum deferunt. /?rw4veroredius /'^r-^eredicuntur, ut egregieveterum locis illufirat. ceterum ambigua hic duplex y oc\% figna fignificatioad ineptias kixuriantemPoetam deduxit ; neque enim omnia in Naibne lau,
,

Francof.
118.
les

&

luantum

Thuan.

decem

ahi. fcihcet reverentiae.

&

nomen Sc ante Urbem conditam. Cohecflanea originis Romanae: Romulus coaSla paflorum manu eaque in centenos homi,

Unde maniplaris.] Vetus manipularis.

manipulo didtus mi-

danda

efie puto. Burm. 114. Perdere crimen erat.'] Ob hoc legi , coercitos mihtes pane hordeaceo, decimatione, difcindione , exercitu fpecflante. Legi, amidtos vefi;e

nes diftributd , periicas manipulis varie vinHas dedit : unde confiitutum , ut po/iea milites , qui ejus-

muhebri

poena morte gravion

projedos
captivis
:

caftra holtiha

in

Legi , in impediraenta caftrorata.

rum una cum

pofceret.

virgis
fi

ahquando caefos

Vegetio figni ejjent , Manipulares vocarentur. iidem funt Contubemales : nam manipulum vocat contubernium ab eo quod , inquit, junclis manibus partter dimicabant. unde i^ Commanipuli etiam didi. Vetuslapis: commanipvlys f.t heres eivs CONTVBERNALI SVO CARISSIMO. NeaP.
,

dem

fecuri etiam percuflbs

vere fcelus

&

ratio ita

Neap.

120. Lufira minora.'] cimcftribus hiftrum menfibus izr.

Nam

ex quinis annis dcconftabat.

t.

Neap.

115. Illa quidem foeno.'] Sic in hbris Statii , Maffei, "Urfini quibusdam Vatic. fequor. Ciofan. Scah-

&

Cum
:

luna reccperat orbem.] Vidcris hocfuillos

gerab autore fcriptum

QYi\^\rmhzx.

lUaojuc de foeno
,

Hon
llla

illt

coelo labentia
:

figna tenebant

pra negafle fcribis veteres alienos; nuncfacismenfes

inn\\\ztcocMy'i'j.\
;

omnisAftronomiae
,

Sed fua

quae

magnum

perdere crimen erat.

quidem foeno. fed erat reverentia foeno , &uantam non aquilas cernis habere tuas.
Plutarchus de

Dan. Heins.
Tft)

Romuh

lunares. QuorNeapol. Multae cditiones re/>er<7r quia credebant primam fyllabam in replere efle longam. vid. ad hb. vii. Met. 6z8. fed ex Laeti hbro & uno Mediceo Heinfius repofuit,

Romuh

centuriis:

Francof. habet repleverat. ut vid. hb. n. 175;. Burm.

I2Z. Hic numerus
nofiris

&

pro varia kdtione.

tg^)CH[Vf.vii

Donatus

dn^uy , fCMtzn^^ci txvtx AitT7i xxXtia-iv. Eunuchuni Terentii sibi fertum vel
:

coronam ex manipulo herbae vel hujusmodi conficiebant , quod pro figno fequebantur, NliAPOL. lllaque defoeno legendum. idque ex audloritate unius Vaticani

magnotuncin honore fuit.] Hic Mazarinianus. Heins. Sed nos reduximus veterem ledionem , ut credimus,
Voflianus
:

&

ncceflariam

nam

aliter

hic orbis videretur intelli-

&

prioris

Bononienfis.

neque ahter

editio

Gryphiana.

quomodo

6c Scaliger in

ora codicis

gendus, In amore etiam prima Veneta Editio. alius. 123. Per quos.] Per quot Mcdiccus 1 Hinc Seneca 123. Per quos numerare joUmus. "

&

Tetn. 111.

in

i5i

p.

OV

I I

NA

O N

Inde pares centum denos fecrevit in orbes Romulus: Haitatos inllituitque decem. Et totidem Princeps, totidera Pilanus habebaf merebat equo. 130 Corpora: legitimo quique Titienfibus idem, totidem Quin etiam partes dedit. Quosque vocant Ramnes, Luceribusque Adiuetos igitur num.eros fervavit in anno. Hoc luget ipatio femina moelta virum. fuerint quin ante Kalendae 13^ Neu dubites, primae Mards; ad haec animum figna referre potes.

LauArithmetica y in Epiftolis : Nnmerfi.re docet mt doceat , nihilad avarttiae cotnmodare dtgtlos; potius rem pertinere ifias computationcs , non e[Je felicem , Plinius Jutabularios lajjat. ct4jus patrirrionium ubi audivtt , comin eisdem ad Calvifium

&

oftavi ordinis

hinc univerfim dixere primipes

&

ordinarios, tefte

Vegetio
,

infinitis

locis.

Pecuhare

etiam

illis

nomen
leg:

&

num. Vide
,

primam C. de

principales principia legioVeteranis. ikleg. xvi.

&

nior

intemlit oculos ponit vultum.,

digitos,

computat

nihil nift

moietlabra, aptat nt miferam exfpe^aLi-

C. de Erogaiione militaris annonae. Neap. 129. Toiidem pilanus habebat.] Pilaniiidem

triariis
,

Cum

ut ex

M. Varrone

sionefufpendat.

Neapol.

Ii6. Principium fpatiis fumitur inde novis.'] bcr Stat. Principium numeris. Ciofan. 126. Spatiis novis.]
reditur.

Non vexillariis, ut ex Livio , Tacito & aliis. repetam hic labores Criticorum. Neap. Pilumnu: Mazar.
interpreteris

colligimus

& cum

Hoc

eft,

ad

unum

iteruni

Neapol.

130. Legitimo quique merebat equo.] Legitimum legibus datum. publicum Equo publico merere dixere Graeci , A>^//off< tTTTrsveiv,

&

res,

127. Inde paires centum.'} Sraligcr malebat , /><:'iacjc,. aetate fcili:et , aut cenfu. quiSenatum conftitucbant. Dan. Heins. Centuriam aetate

hinc
tet

&

robore aequalcm divifit in decurias. Neap. Pans centum ex potioribus fcriptis. quomodo & Scaliger Lipfius de MiUtin calligarat in ora codicis fui
,

&

equites Romani. paAdriano Sophifta 4>veyT0<; ccv Trefi Tiv trxtjv^v rov ti^<; uxpociijeu:^ ayysXoVg s^aviguvTO (jiev 0,7:9 Tviq aiyKXviTiV (5ov^yj^ , i^xvU qavTO Ss tCv Sy,[^ffi^ tTrTreuSvTuv. Neap. ^luisqus
,

Sy,[xcff2x

iTtTrsCovTe^

id

ex

i^hiloftrato in

multi.

Ronvana

lib.

n. cap. 2.

Vide Livium

libro

primo

cap. 8. Sc 17. Heins. 118. Ha/iatos in/iituitque decem.']

jni

Hiinaciepri-

capeiVcbant, deinde principes, pofbca nam fub Caefatharii. fed hoc fiante Republica

pugnam

& triariis antepofiti. Accrede huic fucco ,expreiToex variis antiquorumlocis. Ceterum hailatorum ordines decem numero fuilfe teftatur etiam Livius in his: Biennium miles gregarius fui adverfus Philippum Regem ; tertio an:io virtutis cauffa mihi T. <?Hintius Flaminius dscimum hafatum ordinem afftgnavtt. Sic primus hafiatus , pro primo ordine haftatorum in Caefare Hb. 11. Bellorum Civilium Cecidit inquit ^ lulginius tx primc haflato legionis fecundae t^ui ob eximiam xirtutem ex inferioribus ordinibus ad eum locum perzenerat. ideft, a decimo haftato per oranesrehquos ordines usque ad primum. Adi quae adrcm obfervavit tui gratia Aldus Manutius in Quaefitis hbro primo Epiftola ixi. Neapol. Confiituitqtie
ribus principes hallatis
, : , , ,

Non folum ergo peditum j-^o. Merebat equo.] genera in decem quaeque partes diftributa , fed8c eques. Polybius: nccpuTrXvffiu^ ^s xxl Toijq i7r7re7q. M. Varro lib. iv. deL.L. ei^ 'iXxq ScKx Sie7Xov. Turma terma efi; E in V, abiit : quod terdeni equt-

&
,

tes

ex tribus
,

tribubus

Tatienfium

Ramnium

CJ'

Lucerum

rum

fiebant. Itaque primi fingularum decuriaDecttriones diffi ; qui ab eo in fingulis turmis

terni.

funt etiam nunc

firmat

prope verbis
13
r.

&

Ifidorus.

idem Neap.

Feftus iisdcm

recfle.

quomodo
,

Tatienfibusille.] T;>ie//^/ optimi codd. apud alios fcriptoresin veterri-

&

&

mis membranis exaratum occurrit. ut apud Livium Florum , Propertium , Feftum in Sex Veftae^ Servium ad Virg. v. /En. 560. & Mss. Varronein de L. L. EtL. Ampelium in fine libcUi memorialis.

&

fane
,

cum

Livius

lib. i.

cap. 13.

Ramnenfes

a Romulo ab Titio Tatio Titienjss appellatos aflirmat, nihil necefl^e erat Titi praenomcn addi, nifi
eo
Titienfitim
lib. Faft. I.

Vatican.
419. Et totidem princeps.] Hincprimus, fecundus, tcrtius princeps usque ad decimum. Cicero ad M. Brutum Nafennius Cretenfi bello , Metello
:

relatam voluilfet originem. vid. ad 260. Mazarinianus tres alii tamen

&

Cupientibus. a lito igitur ut Titienfis , fic Titianus. unde /^e-w<je T//i44e a Tito Vefpafiano exftrudae. Carifius: Ctim fit Nero ut Ito, peU
les

hocloco,

imperatore

cClavHm principem duxst.

Caput

erat

Itoninns

thermas Nereniams apptUamus

Ti~
tUir,

T o R u M

B.

irr.

i6i

Laurea Flaminibus, quae toto

ToUitur:

perflitit

anno,
:

frondes funt in honore novae. viret arbore Phoebi Janua nunc Regis pofita

&

140

Ante

tuas

fit

idem, Curia Prifca, forcs.

145*

vires flamma refefta capit. Dicitur; Nec mihi parva fides, annos hinc iffe priores

Vefta quoque ut folio niteat velata recenti, Cedit ab lliacis laurea cana focis. Adde , quod arcana fieri novus ignis in aede

&

Anna quod hoc coepta

thermas, pelles lupinas tuif utlupuij thermarum non dicimus, fed litianas. Meminit Titianarum B. Hieronymiis in Chronico Eurebiavideuo. Titos pro Titienfibus Perlius Satyra prima Neronis tetigit applaufores, maturpofuilTe. quo
,

eft

menfe Perenna

coli.

Hinc
Titinas
ut

&

ignem accenderent mtttarent viridibus veteres Uureas. &: quae fequuntur non omittenda: Senatus <^ populus Comitia agerent ; matronae fervis fuit coenas ponerent , ficuti Saturnalibus domini : illae ,
libus

ut per honores promtius okfecjuium provocarent

hi

gnam partem
ventutis
,

ordinis equeftris
:

&
,

robuftiffimae ju,

ob hoc Auguflanos didos

Suetonius
proho videas
Titos
,

de quibus

Tacitus

&

quafi gratiam repenfarent perfetli laboris. Neap. 139. Poftta viret arbore Phoebi.] Macrobius pri-

mo

Tunc neque more

Ingentes 'trepidare Intrant.

nec voce ferena

tam

cum carmina lumbos

Eodem queque ingrediente menfe , in regiA curiisque atque Flaminum domibus laU" reae veteres novis laureis mutabantur, Neap.
Saturnahum
:

139. Viret arbore.]

Nitet nonnuili. fed ex diHi6c ahas etiam haec verba

Horatii bebat ,

illa

Art. Poet. 342. nimirum in animoha-

cho repetitum fequenti. commutari folent.

Celji praetereunt auflera

fic a

poimata Rhamnes.
Juvenalis Sat. x. ^f. 72.

140. jinte tuas itidem.']

Prifci

Iibri

Fit

idem.

Neapol.

Khervo
:

Remenfes.

bene habet

nil ultra interrogo

fed cjuid

Tmba
ita

Remens?

vetullus codex Leidenfis. in multis ah'is, Turba tremens. in vulgatis, Turba Remi a Titi nomi-

ne Titiorum quoque gentem apud Romanos clariflimam deduci reor. nec Titiam tantum , fed Titicfiiam quoque. cjus enim in famihae denariis compluribus, a Fulvio Urlino imago exhibetur. Heins.
1^51.

idem Urfin. prim. Ambrof. Zulich. Nauger. ahique complures. Heins. 140. Curia prifca fores.] 'h,v<;co?, loco ^rAviSn;Tixou. Curiae prifcae erant Forenfis, 'Velienfis, Rapta , Velitia & reliquae xxvi. In harum unacoenacuUim erat, focus ad rem faquaque cram, ex Romuh inliituto. Aut^or hujus rei locupletiffimus Dionyfius lib. 11. Novae tocidemxxx. in quas evocara facra ab antipoftea exftrucT;ae
Fit
,

&

&

jam

prolatis

Titi Tatii

quis: fed illarum quatuor , quasfupraretuli , ^ds quibus nunc Nafo noller, exaugurari pcr rehgionem licitum haud fuit. Feftus : Novae cwiae proxi-

Luceribusque dedit.]
,

citato Varronis loco

Satis h'quet ex fupra quid veht hoc dilticho meus

me compitum Fahricium aedificatae funt quod parum amplae erant veteres a Rnmuh faclae ubi is popu,

Pubhus. Neap.
135. Neu
fuifle.

lum c' facra

evocarentur
,

diibites.l

Kalendas Martias fub

Colhgit conjecfluris aliquot , Romulo principium auni

in partes triginta diftribuerat , ut in iis ea facra curarent , quae , cum ex vetcibns in novas

Neapol.

non potuerunt. itaque

136. ylnimum.] Oculos Stro7.z. animos Amhr. Flumineo Medic. Heinfius 137. Flaminibus.'\ conjiciebat , Flaminiae , quae domus Flaminum , tefte Gelho x. 15. 6c Fefto in Flamineae. vid&ad
lib. 11.

feptem curiarum per reltgiones evocari Forienfis , Raptae, Velienfis , Velitiae res divinae fiunt in vetcribus curiis. Nefcio an huc usque ab aliquo locus liic in hunc modum
expofitus. Neap. Folio niteat 141. Vefla qnoque ut niteat fclio.] pleriqae veteres. raox pro laurea cana alter Petavianus, laurea vitta. vid. fup. yf. 30 Heins.

umquam

n.

137. ffiuae toto perflitit anno ToUitur.'] En ordimeminit Sohnus Polyhiftoris tur a prima. cujus capite tertio: Romani , inquit , initio annum de-

&

cem menfibus computabant

Aisout
ejus die

a Martio

pimadearis (mallem

aufpicantes ; ,; aris)Vefia-

143. Fieri novus ignis in aede. ] Habcs id exSolino; cui addo Macrobium in liaecverba: Hujus etiam primA die ignem novum Veftae aris accendebant , iit , incipiente anno , cura denuo fervandi no-

vati ignis inciperet. fubdit

idcm

Hoc menfe merctdes

1^4

P.

O V ID
veteres

I I

NA

O NM

Hinc etiam

initi

Denique quintus ab hoc fuerat Quintilis: & inde i^o Incipit, a numero nomina quisquis habet.

Ad

fpntium

belli, perfide

memorantur honores Poene, tui.

Romam dedu6ius ab arvis, fenfit abelle duos. menfes Pompilius Sive hoc a Samio dodus, qui polTe renafci
PrimuSjOliviferis

15- 5*

putat ; Egeria five monente fua. Sed tamen errabant etiamnum tempora ; donec Caefaris in multis haec quoque cura fuir.

Nos

Non
160

haec il!e Deus, tantaeque propaginis aud:or, Credidit officiis elTe minora fuis:
voluit praenofcere coelum: ignotas hofpes inire domos.
fibi
Ille'

PromiiTumque

Nec Deus

ies exfolvebant magiftris

beri fecit
:

, quas complttus annus deComitia aufpicabantur , ve^igalia loca-

quem

profcquimur.

Cum magna multitudo

me domo
Sueton.

Ita Cicero lib. x. Ep. izJ optimorum virorum cr civium.

hant.

Neapol.

deduceret. ita deducere in

144. Dicitur.'] Rede utitur hoc verbo, quiain avcana aede ignisille fit,quem nulli viderelicebat; folis Virginibus notus erat.

& alios.
Bukm.
5''^

forum &c. apud

Nofter

lib. iv.
efi

153.

&

&

Cum primum
alibi.

cupido Venus

dedu5la Marito.

145.

Iffe.]

Male multi

fcripti

&

editi,

ejfe.

^SV

^"^

Samio.'\ ^dfAiot; eft abfolute

:

So-

14^. Menfe Perenna

mentum
manis
t-o/i

leve fane argucoli.] aptius enira erat anni principium ad

Non

P^us Pythagoras. Aufonius

-^nttcipesve

Scitlite decies fi cor purgeris aceto

perannare
fieri

illud

fohtum precandum (quod

erat

Ro-

tuum Samii Lucumonis

acumeft.

mos

Martiis

Idibus

ut dice-

Neapol.^

mus) quam quodvis ahud tempus. Neap.

multi hbri. re/er/a Moreti.

Repente

147. Iniii memorantur honores.] Usque ad finem, inquit, belU Funici , imo usque ad annum T. AnnioCofT. DC, Urbis conditae, Q.Fulvio h\ primi Kalendis Januariis fuum magiftratum in-

'53- ^^"^s ^''^' ^ Samio doSlus, qui pojje renafcl Nos putat.'] De Pythagora 8c Numa, quo^^^ creditum fit eos uno eodemque vixilTe tem,

&

P?''^

'

dm

hb. xv.

&

^^^-^^-

Ju Tulhum

Metamorph. fub prmcipmm, hunc avTtxpovKrfAov. Miror. inteiv.

^^!^}

Tufculanu: Pythagoras fuit

,

ierunt:

qui dies deinceps

ftante

ImperioRomar V
.-'

eisdem

flt^^^i^temporibus

qutbus L.Brutuspatnam

no , folemnis ineundis Confulatibus eft habitus. Neapol. Meriti memorantur unus Heinfii.
1

numero nomtna ^ I<0. Sohnus ""''""^ autsqms habet. ^ .-' . , ., / ^^ yoco ci:zlo Maxtme hunc mejjfem princtpem ' ^ ^ _ teftans ... ^ ,, / / rr /;;/., qut ab hoc qutntus erat
.

^^^^''^'^fLucianus '^!"^ ' Laertms, ^i'^^ ^f^f Samto editi fcripti

nec falhtur: calculum addit Strabo, Li-

&

&

mnumen. Neapol,
multi.
1

>

,,, 17.: * , t c-.iff. Ettam tunc.\ //(?; ac plenque *v.icic3. liv-.ivju^ veteres. n.,c D^m,,. .,;.^ non. .^.v i ,, unus etiam , Reguis Lege , ettamnum. mox
^f^;,-^

dttlus efi;

y^od numero demde,

decnrrente

^tnttUs December

comphires icxx^x

utmuUts. Heins.

"'.

folemnem circum nniebat tntra dtem trecentefimum _ a. ^i I auartum: tunc enim tfte numerns explebat a-nnnm.
xT^ Neapol.

A
.

j . ) fTj /w m/werodecemcodicesantiqui. Heins. j^ D nenumeroque notata. dies Bern. *^ pro, ' quaeque ' '

\ rnuUis CoAtx Regius. .^, t-... .., r- r u- t cura^ ^SS- Donec Caefarts sn muUts haec quoaue ^ ^ /;, i r^.o^^.-, A-n. j fuit.\ Cjraecorum more dictum. Hac autem '-"'^'^i'dere-

/ir Qi,^t-.r,;o "^ ouetonms

'^'

curjum
ejfet.

,^r

,}
JoLts

iji- Dedu^usah arvis.'] DerfififMjMazarin.quod Jion difphcebat Hcinfio, ut hh.ii. i^i. deve^aqu /acra Pelafgis. fed hoc verbo ibi mehus utitur, quia trans mare vecila illa facra. fed cum

Quam

r^^r... ,,-., vita Annum ad iphus ^,,.JL^ j. ;, ^ accommoaavit ut CCCLXV. , dterum dodrinam ab Alexandria , ubi , fub,-,,

;,,(;,.

(-aelar;s

atfta

aor
lius

ii-gypto , commoratus eft, reportavit. AuIdem affirmat Xiphilinus in ejusdem vita.

hb.
,

Macrobius
Caefar

Numam

fponte

Romani ob inclytam
,

i, Saturn. ubi ita fcribir: Juut ftderum motus, de qutbus non indo^

Nam

religionem petierint,

deduiHus rede dicitur

officii eft,

quod vcrbum honoris

6c

&

ita hoc

cum magno

fplendido comitatu aU-

ab JEgyptiis dtfcipUtiis , hauftt ^ quoque mutuatus eft , ut ad SoUs curfum ftl niendt anni tempus extenderet. Ciofan. 156. MaeG
libros reUquit

dos

F A

T O R U M
&

B.

IIL

i6s

nie moras Solis, quibus in fua figna rediret,

Traditur exadtis difporuifTe notis. Is decies fenos tercentum quinque diebus & e tempora pleno quarta die. Junxir, modus ell. in lultrum accedere debet^ Hic anni 165' Quae confummatur partibus, una dies. I licet occultos monitus audire Deorum Vadbus; ut cerce fama licere putat; Cum fis officiis, Gradive, virilibus aptus ; Dic mihi matronae cur tua felh colant, 170 Sic ego: fic pofita dixit mihi caffide Mavors; Sed tamen in dextra miflilis hafla fuit:

Nunc primum ftudiis pacis, Deus utilis armis, Advocor & grefTus in nova caftra fero.
:

Neo1^*5.

tjaecefuoquecura
Tl Ci/OfAoB-eTiJTi
,

TkZt

cf4.oXoyisirxi <r^i(ri

DioCaffiuslib.xtiir. Txg ^fti^S T ItZv H TtUVT)} t^ (riXrivi/ii tsfeiooWs Iet* (TT^oi yi r5

futt.']

Marfus

fed blaterat

more

folito. Neaf-.
i.

Vid. Be-

f^

roald. adnotat. in

Face

Critic. hb.
,

pag. 196.
:

?^ TOTi TS flUZoti iyov )

y.XTifia-CCTO
,

U T

fV>

T^OTToy
5

tTTTx

y^

'i^y,KOVTtc

r,ft(^i ifiQxXuv
tio>i

'otxitti^

tIw

166. Confumatur partihus una dies.] Concipit haec Scaliger in iii. magni Operis T^ ts T^iTir /.01 tvs^TyiviTxt ^fii^ c^ T fio^uv (rvyM(^xXi>ifiivrf.

eCTtu^TtXoyixy Tetfii^ifiov'
i(Px<rx)/ if/.QM^lt^Jctj
.,

/n,tv

Merkedinum,
feruit
:

To 4' AjjS-es quem ex more in

y} tv5 }^ TtMlni twj 'iyji. praeter

Fcbruarium

in-

nam lxvii. illos dies diftribuit inter Novembrem & Decembrem. Fuit is annus, inquit
,

Neapol. Confummatur Urfin. Petav. multiahi. fed confumi dies Latine eleganter dicitur. fic Suldiem apparando confumere Terent. Adelph. picius ad Ciceronem Ep. FamiL hb. iv. Ep. 12.

&

&

&

Nofter Trift. v. Eleg.

v.

Suetonius quo haec conjlituebantur , cjuindecim men-

fium

annum

qui ex confuetudine in cap. 40. Neap. 160. Ignotas.'] /^<zr<j; unus Patavinus. ut
,

cum

intercnlario

eum

inciderat. libro

pnmo

Confumatque annos , fed diuturna , fuos. Senec. Ep. xv. n de Benef. i4.ubi vid. Lipf

&

fifl

& ali-

bi. vid. I

Quae Lunares excedunt diebus xi. ^. Finitur autem Lunaris annus fpatio dierum cccliv. hanc ob caulfam menfis LurKris dies habuit xxix. 4. tempus vcro bimeftre lix. unde cavus unus, &: plenus altereife debet. Hocanno ufi olim Romani & obfcura intercalatione; fed numquam fere notum illis certum aliquod anni tempus: reddidit caulfam Galenus comment. in primam Epidem. dc his auihujusmodiintercalatioHe un Tm VTmi dpiB-iifiVTaf t^? til^XiXi , ^cirH 'iTfv
,
:

Met. 13^. 161. lUe moras Solis.]

Pyramides i^igyptiae altitudine fua umbras confumere dicuntur Amm. Marcchino xxii. nj. quod
,

a Liicano eft mutuatus. paulo ante pro tempo' ra quarta Petav. pr. Ambrof Arondel. plunmi ahi cum primis editt. quinquinta Maz. Urfin. que 2l\\\, junfla. Heins. Sed qua rarione dies.qui
ille

& &

accedere debet luftro

non video. cum

ille

, confumi dL\cz.i\ix partibus ^ per quatuor partes, quae fin-

gulis annis deberent

adjici

nunc
fi.\t

annum demum
fcriptis

perficiatur, &:

poft quartum dies plenus Sc

folidus; quare reduxi

CV Xii Xt ITnfii^Xt T , eArXI T; ry^i^i >^ T^OTtXt., T ITttCpxvai UTPWV XI i7ttT>^Xl yiVOVTXf Jt^ ") 7 85 tj
.,

vetercm ledionem ,quae confirmatur, & legerem , C07jfummatur vel confummetur nam confumeiur eli in quibusdam. i\cdi confummare annos hb. v. Tril!.

&

&

editis plurimis
,

v. Z4.

&

Manil.

lib. iii.

TT^ci

y,Mtv

xyoVTX? e^rxt SyjjXTOv

j^

.^

ucv-^

HfS-jj-ctsro

ti Pufiutm.,
9^ Jtoftuy

M.xx.idivm
'iB-nZv.

.,

'Atixvuv t

y.fHTipav.

xX^m

NeAPOL.

l6i. In fua figna.'] Regnam\\\x\: tergazMx,

164. Junxit.
editi

Auxit duo. cr expleto tres ] quidam. tempora quintan\w\n. junSla feptcm.

&

iunSia duo.
164. Ternpora-quarta die.] In COrruptiQimis eft

quod luflrans confummat tempora mundi. partibus autem eleganter didtum, de quo vid. ad Vel12*^. BuRM. lej.ii. ni. viri169. Gradive virilil/us aptus.l Gradive bus aptus Hd. Vener. pr. multi fcripti. 170 Matronae cur tua fefta colant?'] Quinqtre recenfet cauflas: cuique fuusineritlocus. Solemnitas haec Martiis erat Kalendis: dies ditftus Matro-

Annum

jri.

&

&

naiia
illa

Umpora quima

fuitqucquondam primus anni

feftus

die,

hanc tamen editions-m fcquitu'

ex Sahino

Romukoque

inftiiuto.

coepta Plutarclms
:

\^

1(5

P.
175"

OVIDII NASONIS
:

Nec

pigct inccpti. javat hac quoque parte morari Hoc Iblam ne fe pofle Minerva putet. Diice, Latinorum vates operofe dierum,

Quod
Parva
i8o

petis: Sc
,

memori pedore
velis

difta nota.

fuit

fi

prima

elementa referre ,

fed in parvii fpes tamen hujus erat. Moenia jam ftabant, populis angulk futuris: Credita fed turbae tunc nimis ampla fuae.

Roma:

Quae
185-

fuerit nollri

fi

quaeris regia nati

Adfpice de canna lh"aminibusque domum. In Itipula placidi carpebat munera fomni: Et tamen ex illo venit in aftra toro.

Jamque loco majus nomen Romanus habebat Nec conjux illi, nec focer ullus erat.
in ejus vita

Sper:

'EsjtS

'^

n^} B-vnZv
cvx,

uX^vMH
,

f^,irit%*v^

ui

jv

yj

Tx

3-ifd^oi xuiveci,

3^'>; 5rgVrpv

unXovTn

iTi^i

'[e

egreffus

\ Ti

M*6T^v;i(v

ts"},

^e^-j?-*

T('5 vM4|<v iTti t7i

aoXii^a xnTuXva-i-

Hincjuve-

In ntva vota duo libric etiam quatuor. 175. Juvat hac quoque parte morari.'] Uterque Mazar. Zulich. Gottorph. ahi quatuor , moveri,

174. 7 nova cajlra.']

&

nalis

Kalendas Martias nunciipzifemweas; &TerTunc tullianus de Idoiolatria , maironale: ferias. folitae munufcula illae invicem niiffitare , ut audor Plautus in Milite gloriofo Da mihi vir Kalendis quac miitam , t^uom Martiae vencrint. Ultimo moneo, aboletam hanc fuperftitionem per Sy:

ut fupra

^'L ir.
,

llia Veftalis

quid enim vetat inde inoveri

inde movetur opus,

&

lib.

V,

8iO.
:

Sacra Palis fuherant

nodum TruHanam
Asye^Vs KsAitv^s
ii.ciXi(^ot
p>^iii/.a,>.iK

Tj
i

iV*, inquit

Canone

lxv.
t

y^ tx
,

XiyofMfjx /3ot , tIuj cv tJi vt^uty; 3"

T^irctv/iyvg/.v

^j^ty

Heins. Notari Vcffian. 178. Memori pe5lore di^a res. Heins.

caulTa,

nota.']

Tene duo vete-

M^gTi
ci<
t^

ulu/oi

y,fi(f>u

i7!itri}\iff/Jyi

KxiuTtcc^

UttTuy TteXiTeiXi t^iM^rl^l/JJXt (iaXifii^ct.

Neap,
Cufpide

171.
pr.

Ambrof
Eellice

Pofjta dixit 7.ulich.

mihi

&

cajfide

Mavors.'^
:

Infit a prima quae bellum eit inter Romanos & Sabinos per matronas diremtum ; eas fcjhcetfefto annuoid Marti acccptum referre. Neapol.

179. Parvafuit, fi prima velis.]

quinqueahi. bene. Sequens

hafta

179. Referre.'] JVffMr? quatuor 180. Spes tamen

ttrbis

libri.

verfus id comprobat. initio hbri

dcpofttis

erat.l

Lege cum

libro ve-

clypeo paulifper eT*

Mars

ades.

teri, hujus erat. Neap. Et ita optmii. re&chujus, id elt , ut hoc tempore cit. vid. lib. vji. Met.

zpj.

&

mox,
Palladis exemplo ponendae tempora
Cufpidis,

BURM.
fime
i8r. Moenia jam ftahant.'] Etquadriennium excurfum a condita Urbe ad raptuiu & difcordiam
,

cum

finitimis:

cum

video qui fequens verfus id comprobet , cum dicat in dextia fuiife hallam, quam certe per cufpidem inteUigit. an crgo fimul pofita in dextra manfu. neque quid opus harta fuit, f;t hafta pofitavideo ,ut loquatur cum Poeta Mars. fed maxime canTide , quae claufa. (vid. ad Ep.

Heins.

Non

fmioribus loquor.

Tx-Jr-j. Ss

fcribit

Dionyfius

lib. ir.

^eo^

nvli

fS/J y^citpHtrt

k^

&

zr^urov c^iidvriv

t^ 'VcafcvXis ci^yjii'

&

y^ r vtTgTv
Neov
-jS ttKt'CofO/jy,i

j^ fcoi,c]i
%<>Mc>)i
,

X45.
,

Tyoci(^ ^ Vi'S^t(^ lubdir ratiunem :

arg/tv
jj

r,'/if'Oyot

xasTflSS"'^

cx^

liw

TtoXtretxy

^7

ryiXiKiircu

tTit^eifiTv

cs

y.iii.

149.)
,

impediebat

vocis iter

vel

fi

aperta

ti^t xiyov.

NtAPOL.
HErNS.

minacem nimis Deum Poetae exhibebat, quare dcponit eam Deus. haltam tamen, infigne
erat
ofikii , retinct , fuae divinitatis turus erat bellum Sabinorum , ut

Pro
Ita

181. Populisanguftafuturis.] Itadifiingue. credita fex , condtta.

&

&

recfle

quia narraFancnlis.

i8i. Tuncnlmis.j LiberStatii. /c /4/. Ciof. Voffii &quatuor alii. turbn jam fatis ampU

&

BuRM.

Juis Siroz,zae.

183. Re-

FASTORUM
Cum

LiB.
:

III.

r<7

Spernebant generos inopes vicinia dives Et male credebar fanguinis audor ego. 190 In flabulis habitafle, boves pavifTe, nocebat;

19 5*

Jugeraque inculti pauca tenere foli. pare quaeque fuo coeunt volucresque feraeque: Atque aliquam, de qua procreet, anguis habet. Extremis dantur connubia gentibus: at, quae Romano vellet nubcre, nulla fuit. Indolui; patriamaue dedi tibi, Romule, mentem. Tolle preces, dixi: quod petis, arma dabunt. Fefla para Confo: Confus tibi cetera dicet ;
Ipfo fefta die

2,00

dum

fua facra canes.

Intumuere Cures,

Tum
183. Regia nati.']

& quos dolor attigit idemJam-

primum

generis intulit arma focer.

de hac fcripfimus
184. Afpice.']
li

in

Haerent tibi , fufpicor , quae primo Faftorum. Neap. Rede: adhuc enim illa Romu-

Giuo ruitis, generofa

lib.

domus

male creditur

hofli^

cafa fupererat. vid. ad Hb. i. 199. infpice Thuaneus. ut hb. vi. 61. Infpice Jibur. ddndc flipidbus-

ui. 787. ex veteri libro: Ergo ut tyronum celebrare frequentia chorus clamant Faft. iv. 4ji.

poffint.

que unus codex. BuRM.

185. Capiebat

munera
,(\\\os,

Wonhns

^carpebat

fomni.'\ inter opt.

Quidam ex meAmbrof ut apud

h'b. iv.

jit chcrus aequalis cumulatis flore caniflris Perfephone, clamant.

Virgil. IV. jzi. Placidam carpebant feffa ejnietemcorpora. Ik carpere nolem fecuram Val. Flacco,iv. i/{.

apud Prudentium Pfychomachia ex vetuftiffimo codice Puteano ,

Auribus
intentis

48. Heins.

Sed

&

expe^ant

concio.

piebat praemia

duo

capere Hbri.

fomnos
,

mox

530. ca-

Heins.
190. Credebar.] D/ce^.-zr Laeti fex alii. Boves paviffe re-191. Et oves pavijfe ?iocebat.] dius aker Ambrof. pro diverfd ledione Farnef.'

ex humili loco, Moreti

unus pro
vzt)Hi

var. ledh

&
a

185. Munerafomni.']

SSfo

iXevT.

ExpreilitHomericum Neap.

iilud,

&

optimus.

quomodo

&

Mazar.

manu

187.
188.

Majus Romanus nomen.] Nomen Romanus

H21NS.
iii.

prima.-

multi fcripti
;///.]

&

edit.

quod moUius.
illic

iJlli

uterque Bonon.

Arond.

illis

Mazar. Sc Ambrof.
fin.

Parva quatuor. eadem varietas 192. Pauca.] Amor. XV. iz. fed pauca ;M_gsr4 frequentius occurrunt. Horat. iii. Od. xiv.
Silva jugerum paucorum.
vid.

189. Spernebat generos inopes vicinia dives.'] UrPetav. Arondel. fex ahi , Spernebant. vere.

&

Broukh. adTibul.

i.

1.

1.

Burm.

fupra hbro

11.

657.

Conveninnt celebrantque dapes vicinia fimplex.

Mct. 11.687.
Senferat hoc

Rure fenex

furtam nemo nifi notus in ilh Battum vicinia tota vocabant.

,

quod Aitquid de quo Junian. Externis dantur connubia igsIdem gentibus.] liber Urf. Extremis. Ciofan. Extremis legendum , ut mcliorcs libri. Heins.

19J. Anguis habst.] Avis habet Voilian. forfe, aUs. Art. ir. 481. Ales habet amet. Heins,-

&

Itaoptimc vetulliores

hbri.

&

iib. iv.

mo
iic

Florentino

hant. hb.

vm.

fciibendum cenfeo. PauUinushb, Vita B.Martini

ibi
:

&

vicinia nulla preme689. meritascfue luent vicinia poenas.

,

C7'

humum

616. exopti-

199. Fefla para Confo. ]

Italia &:
'A7Sill^)>

Antiquifilma haec in ab Euandri adventn. Dionylius hb. i.

5
Uta-eiSun
y^:j

ri^(^

'/^rzj.V,

.ijjt^

-riu)
_;)

vi.

de

Interea trepido vicinia maefla pavorsPallebant tanti proctris difcrimmi',

Faft. II. zzj.

'A^kx^uv , Ktvc-iSetMci v^i 'J?ufieiim Myiid^a. RomuUis i^ituromilla ficra uerat , inventa fortuito ara quadam fubterranea fed de fiaa hac five veri cauUa HiUorici non conveniunt; non ob quod ea tamcn cfficl.i. NeapXO.O. llk fefla die dnm fua facra fatis. J Liber

itpLu

'iTrwoy.^dreicc

lih

,ricp

-,

Statd

i63

P.

O V

I I

N A

O N

Jamque fere raprae matrum quoque nomen habebant ; Tra^kque erant longa beila propinqua mora. Conveniunt nuptae dittam Junonis in aedem 205 Quas inter mea fic eil nurus orfa loqui
:
:

raptae, (quoniam hoc commune tenemus} Non ultra lente pollumus elle piae. Stant acies: fed utra Di fmt pro parte rogandi, 110 Eligite. hinc conjux, hinc pater arma tenent. Quaerendum , viduae fieri malimus an orbae. Ccnfilium vobis forte piumque dabo.

O pariter

ConStat.

Canas.

Duo

Vatic.

&

Uif. Canes. melius,ut

CioFAN. Scripti praeQantioris notae non puto. cutn canes. quanquam pauci , llla , vel lllo faha , nonnulli recentioris notae , canas, facis, coles ,

&

201. Tum primum.} Diffimulanter fugillare videtur belli civiHs auftores , Pompejum Caefa-

&

rem

&
,

fimilia.
fit

quare poffis
vetullioribus
,

illd gejla die. fed

cum fa^a

Douza, 203. ^amque fere raptae. \ Hae quot fuerintdubium: xxx. ajunt quidam. Antias Valerius apud
affincs.
: :

in

ailentior

Gronovio noilro

qui Obfervationum editionis iteratae lib. 11. cap. ir. reponit, canef, pro canes. fcribe igitur arguto
acumijie:

'Ettjj zctl sixoat kva Trsi/Tccnotitxq , Plutarchum Dxxvri. Jubasapud eumdem Tpelq kxI cy^o^icovTu Kxi E^xscodixi; dclxxxiii. hunc vetuftiffimum
,

fcriptorem

fecutus

Dionyfius

HaUcarnairenfis.

Confus
llla

tibi cetera dicet

Neapol.
,

fadla die

cum Jua facra

canet.

203.

Matrum

quoque

nomm

nam

nium cnim exadtum

Sabini ad amicitiam

erat

habebant.^ Trienab initio folum belli

precibus.

Scxiili raenfe.

ipfum Confum hacc narrantem introduxerat Heins. Canes defendit Cl. Periz. ad Sandtii Minerv.ii. xn. i.
2CO.

contradumraptarum
]

Nbapol.

Dum fua facra

:

facis.]

Intellige

certamen

&

204. Bella propinqua. ahus.

Triflia bella

Moreti unus

ob quod Strabo lib. v. Confualia vocat, 'Aymu. iTtTriKov, & facnficia quae ad aramfiebant. de quibus Dionyfius lib. 11. lejium, cjuodtuficconfecravit Romulus etiam noftraaetate Romani agitant nomine Confualium : in quo ara fubterranea fita frope Circum 7iiaximum refojja circumquacjue terra,

cquorum

facrificiis

ecjuorumcjue iur certamina.

,

o" miffis in ignem libammibus honoratur ; junSlorum cr injugum , committunCeterum ro facis in meo vetuftiffi-

205. Di6fam Junonis in aedem.'] Di^am , quafi condiham , Graecum ffuvxaffffe/v hactamen fignificatione qua ufus vi;fchines de mala obita legaPorro coetus tione 2vvfT^:Z(Mew ^iwS? avTOvq. initi mentio apud ahquos locum ex alio quam Nafone non obferves. Neap. Didlam , id eft conftitutam. vid. ad iv. Mer. 95. alter Putaneus hic
,
:

in

ditem habebat pro diverfa ledione. quod librario mentem venit, quia Junonem divitiarum deam
effe fciebat.

moeft,
pofl!*et

inaliis,

canes.

Nec

ad fakationes ad tibiam ludis, in quibus ttptae Sabinae, Arte libro primo

:

difpliceret, fitorqueri nam de illismet

fcripfit

Burm.
fic

206. Alea

e3 nurus.'] Socer haec narrat

er-

Nofter in

go
in pit

Romuli uxor. Jamhabes certum,quod Scriptoribus plerumque dubium. Ex hac fufceHerfilia

:

Dumcjue rudem praebente modum tibicine Thufco, Lydius aequatam ter pede pulfat humum ;
,

Jn medio plaufu , plaufus tunc arte carebat Rex poj>ulo praedae figna petenda dedit.

Neapol.
201. Et quo-s dclorattigit.] Hi funt Cenninenfes, ifti Cruftumcrini Antennates primi impetum feccrunt, non Curites, five Sabini; fed felicibus urbes codem anpraeliis a Romulo fufi, tresque no dudlae funt coloniae. hoc primum incremen-

etiam prolem rififixv vocat Plutarchus , fed ex fententia Trez,enii Zenodoti. Neap. 206. uiufa Lo^ui.] Liber Urf orfa loijui. CiOF. Orfa m.ulti veterum. quod magis arridet Ep. xir. 71. Orfus es infdo /ic prior ore locfui. Cicero de Oadolcfcens.

ratore

&

Diccre in foro orfus cfi Hortenjius admodum }uas inter medias efi nurus , vel Jic etiam nonnulli ex antiquioribus. iuperiori verfu
:

&

pro nuptae Junianus pro nuptis ponitur.

Nymphae,

fic Epift.

prima

tum

civitatis

Romanae.
:

Pofi:
,

Sabinorum

rabies

quae

fatis

has vicliorias iecuta Urbis fic volenti-

Grata ferunt Nymphae pro falvis dona maritis.

Heins.
207.

bus , fedata divifo inter gno. NiAroL.

Romulum

&

Tatium

re-

^oniam hoc commune

,

aliquando

tenemus.] Legebam quod jam comtmne, fed tres veteres ,

nam'

T O R U M

I B,

IIL

i6^

^15'

Confilium dederat. parent, crinemque refolvunt? Moeftaque funerea corpora vefte tegunt. Jam Itabant acies ferro mortique paratae
:

pugnae figna daturus erat: Jam inter patresque veniunt Cum raptae virosque fmu ferunt. natos, cara, pignora Inque
lituus

^io

pafiis tetigere capillis. In terram pofito procubuere genu. Et, quafi fentirent, blando clamore nepotes Tendebant ad avos brachia parva fuos.

Ut medium campi

Qui
tres alii , quaeque hoc. Levameiue hoc. Mazar. Heins. go, quaeefue hoc commune tenstis, 208. Lente.] Certe VofT. Maz. Laeti. Ambrof.

&

tuo

tubicen ex tuba

109. Sed utra. Di fint pro parte rogandi.] To Mzi^r. Dei pro parte. aliitres, yiwr abeft a nonnullis. divi Forte , /ed utrane utracfue dei. unus , utra dei At Strozz. /ed qua di fint pro parte
pro parte.

ic quatuor

alii.

a, tuba. Carifius libro primo , Hti longa , tubicinis , liticen tx lituo , tubae genus (lego , tubae curvae genus) liticinis^ co-nicen , ex cornu minore , cornucinis , tibicen , tx
,

ut tubicines

tibia, tibicinis ,fidicen

ex fidtbus ,fidicinis , quibus

ii-

denuo apud illum eodem libro habes. etiam apudPhocam. Grammaticum & Prifcianum. Cato apud A. GeUium Nodt. Attic. lib. xx. cap. 11. 5/milia
ticines

rogandi.

Heins.

liticines

ZP"

tubicines.

fic

&

tibicines

&

210. Pater arma tenet.] Tenent mdlns nonnulli malimus pro malitis verlu ex praeltantioribus , proximo; Sz mox, Confilium nobis daboy x\Qr\.vo-

cornicines didi, nari.

cicuticines

Panes Sidonio Apolli-

&

bis.

duo alii. Idem liber, crinesque re/olvunt,'] 213. Parent Plorant. nihil mutandum cenfeo. Ciofan. Parent
Hhins.
Moreti
6c
,

Arma movet

Alta. cicuticines liquerunt Maenala, Panes.

Cornicines habes

Vox parum

apud Juvenalem

plus

uno

loco.

nota loco Ovidiano corrumpendo oc-

legendum. reperio in multis , plorant, crinesque. Non probo. Neap. Plorant etiam uniis ex noltris.
114. Aloeftaque fune/td.] Veteres , /ere^. Utrumvis reAum. Neapol. Et Jua /unerea AmhroL

cafionem dedit. Heins.

2:9. Ut medium campi.] Campus hic locus in quo praelium committendum. unde apud Cyprianum Exercitum ad campum ducere; 6c apud Flavium Vopifcum Solum denique ex omnibus qui
,

mortique paratae. ] Stabant mcliores. Marti etiam Gottorph. quinr

^.

Jam /leterant

acies /erro

&

quc alii. fed vulgata do apud Maronem

Stridla
,

fcriptura ferri poteit 11. 333.

quomo-

fed oppugnabantur campus accepit. Forte haec trita habet hoc follicitudo , quod omnia neceflaria pu:

tat.

Neapol.

/lat /erri acies

mucrom

coru/co

parata

neci.

Apulejus Met. vii. Qmnes vino /epulti jacebant, omnes morti paraii. Heins. 2 1 6 Jatn lituus pugnae /igna daturus erat. ] Jam lituos tubicen /igna Mazar. a manu :prima. Zulichemianus, Jam lituo tubicen. Offcndit haud dubie non neminem , quod litmim det ex
tubicini

Pa{ps Maz. Zulich. Sci/fts tetigere capillis.] Urfin. Voli". &: Arondel. /parfis Laeti codex 5c quinque ahi. vide Notas Hb. 1. yi. 646. Medium campi ienuere ^ipro tetigere ,otQ codices. quomodo etiam nonnulh hb. 11. fC 205. Cremerarn tenuert

zig.

rapacem. hb.

iii.

Amor.

Kleg,

ulr.

Moenia
Faft. VI.

graramaticis ac impropne ,
fcripfilTe:

quae campi jugera pauca tenent, 401. ex antiquis hbris,

,

fit

locutus Nofter.

Idque

Hoc , ubi nunc /ora Junt

hb.
11.

tidae tenuere paludes<

haud immerito.

Ut dicam quodreseft, opinor

465.

Gvidium

pugnae /igna daturus erat. Statius Sylva iv. ad Maximum Junium:

Jam
J<Ion

Populus c/ cannae riparum

/umma

tenebant.

liticen

Met.

VI. 335.
tenet

ima lacunae

tamen portu
,

retinent

amoeno

Lenta /alix
Trift.
I.

Di/ides Bajae

itticenve notus

juncijue leves , cannaeqne paluflres.

heCloris armis.

Eleg. ix.

Lttuus appsllatus eft , quod litis (it teftis. , Eft entm genus buccinae incurvae. quo qui cecinerit, dicitur liticen. Nonius , Sificines ^ ut fuicines k liFeftus

fluaeque tenent Ponti Byz.antia littora /auces,

Met.

11. 3.

ex antiquis hbris

Cujus ebur nitidum /a/iigia /ujnma tembat.

Tom,

111,

hbro

i-c

P.

OVIDII NASONIS
,

Qui poterat, clamabat avum, tum denique vifum: Et qui vix poterat poile coadus erat. 215 Tela viris animusque cadunt: gladiisque remotis Dant foceri generis, accipiuntque, manus. Laudatasque tenent natas; lcutoque ncpotem
Fert avus: hic fcuti dulcior ufus erat. Indediem. , quae prima, meas celebrare Kalendas Oebalides matres non leve munus habent. 230 An quia, committi ftridis mucronibus aufae, Finierant lacrimis Martia bella fuis ?

Vd
libro IX.

355.

ex iisdem fcriptis

Trondes caput

quam
BuRM.

Francof.

&

alii

optimae notae confirmant.

omne

tenehant.

Adi Notas Mer.

xi.

f{ ^57. fupe,

riori verfu

ttnent.

meliores ctiam , pi^nora ferunt Calpurnius Eclog. v.

non

229. Inde diem primasque meas.] Biem quae prima mehores miro confenfu. refte. Heins. 230. Oebalides matres.]
liae matres.

natosque tepenti Terte finn tremulos.

Scriptura vetus, Oeha-

Horatius,

11.

Od.

18.

Et uxor
Nofter

V vir
,

deos pellitur paternos in finu ferens

,

Neapol. Prim. Ambrof. Laeti & fcptem ahi, Oehalides. fex cum Arond Oebalidae. qu^luor, Italides. Vide quae notohb.furedle.

Etiam

fordidosque nato:.

lib. ix.

Met, 338.
qtii

)Jf. 441. Epift. vin. j^f 73. Heins.' 231. jiut quia committi.] An quia Vvfm. Maz. Voff. Arondeh bene. fic faepe Nofter. hb, i[

periori

&

fupra

Jnque Jinu puerumf

nondum

irnpleverat

an'

327.

num

An

quia praevifos in aqud timet hofiia cultros ?

JDulce ferebat onus.

Tacit. i. Terre r.atos quoque Liv. 11. cap. ^io. An. 9. bicedebat muliebre c^ miferabile apnen,profuga ducis uxor , parvulum jfinti fiHtim gerens.

&

infra, 779.

An quia hb. V. 3J7.

cum

colerent prifci fludioftus agros ?

cc,

Nofter Ep. xx. 48.

Tnque tui cupido rapta ferere
fintt,

An
Met.

quia maturis alhsfcit meffis

XI. 310.
ohefl

ariflis f

Ckudl Bel. Gild. 394. Et quos ipfe fmu parvos

Heins.

An
I.
.

fua gloria muitis

ex Pont. VI. 26.

gejlaverat,

Omnis an
Epift,
II,

in

magnos culpa Deos fctlus

efl?

210. Procubuere genu.'] Tmo fic immotae manfere, doncc a circumflantibuserigerentur. Verum hoc, puta hiftoria. Neap. In terra Mazar.

51.
,

Credidimus lacrimis
tur?
Epift, XII. 91.

&

an cr hae fimulare

doceTi^

1X1. Blando clamore.'] SsmcweBernenfis&ocfro

liber fcriptus. Ita idem 114. Pn(fe coaSlus."] CiOFftN. Exprimeret faltem primam litteram: per hanc infantes affedus fuos praecipuos efferunt ;

Vidi etiam lacrimas

Virgil. IX.

an pars fua fraitdis

dira cupido ?

in illis?

Mndd.

185.
fit

&

An fua

cuique Deus

a folum

illis

ad loquelam.

Neapol.
ejje

Velle coaSlus

fequenti verfu

mahm

etizxn yFiniemnt.

imus

/aVeduo. 215. Animique cadunt,] Antmusqne Mazar. unu5 Ambrof & mox pro fctcti dulcior ufus , MajM. Zulich. Arond. prim. Ambrof & quinque alii, Dubia lccftio, fed & Hb. 11. 297. Hf-ins. fcutis. dixit,//^ adhuc erat ttfus equi. & <[00. nec facis iii, Met, 554. ut & Liufus erat. & ufus equorum vius XXVI. 38. & ira faepiflime Nofter. adde quod

R.egius. Ilere

unus,
,

alius.

&

Epift. VII. Heins. 233. Vel quod erat de

dc quo ad
:

me.] Altera cauffa ut meis aufpiciis eam fehcitatem matronaeconfequantur in fihis, quantam Jhae meae dedi, quae tales

Heroas
23<;.

peperit.

Neap.
Incertus adhuc hanc
terra
:

euiids quod hicms.]

fit;

tcrtiam fuhjicit

quod menfe Martio

fecunda

quahs

&

mater

matrona

fieri

cupit.

Neap.

hicelegantiorfingularisnumerns /c//,propter praecedens fcuto , ponatur. quare vulgatam reduxi ,

i^K

Ft pereunt lap/ae.]

Prifci

aliquot, Et per-

eunt viilae.

Neapol.

Ita Urfin. prim.

Ambr.Vo/T, Arond.

FASTORUM
Vel quod erat de

LiB.

III.

171

me feliciter Ilia mater; Rite colunt matres facra, diemque meum. i^S Qui<^ 4^0^ hiems, adoperta gelu, nunc denique cedit, Et pereunt vicrtae Sole tepente nives. Arboribus redeunt detonfae frigore frondes; Uvidaque e tenero palmite gemma tumet. Quaeque diu latuit, nunc fe qua tollat in auras, Fertilis occukas invenit herba vias. 140 Nunc fecundus ager Pecoris nunc hora creandi :
:

Nunc
&

avis in

ramo teda laremque

fic tondere

parat.

TemArond. pauci alii. reliqui , lapfae. Mat. moeftae. Sed opinor fcribendum , i5iae, Audlor Ekgiae in
hrachia arborum Virgil. n. Georg. 368. hinc tondere prata limilia paffim apud poetas. Heins. Vid. ad Quindil. viii. de Inftit. Orat. 3dixit.

&
.

mortem Druli

lor.

folibui iSlas Liquitur , ut quondam Zephyris SoLvuntur tenerae vere tepente nives.

238. Uvidaque in gravido palmite

Alii
,

Seneca Hippolyto v. 383.

quaitter Tauri jugis

Tepido madefcunt imbre percuffae nives.

ita

optimus liber Etrufcus non perfufae. vide Notas Met. V. fL 389. Heins. Cui bono mutare ex conjedtura probam Mss. ledionem. vinci enim
,

reliqui majori ex parte, ri-y/^^^ag.rede.Zulich. Vivaque. Lucretius lib. i. 179. ____ vivida tellus Tuto res teneras effert in luminis oras.

&

Humidaque. Primae

edit.

opt.

gemma tumet. ] Ambrof Maz.

Columella
nis
,

lib. iii.

cap. ir.

ex optimis

membra,

nix, glacies, tur , credo , quam

&

fimilia a fole
ici.

tam eleganter
12.0.
fluit.

dici-

Kigrum tamen cr rutilum fabulonem

qui

Jit

fic lib. 11.

Aut

nive, quae Zephyro vila repente

practerea perire

melius

convenit

viSlis

nivibus

quam

i5lis

ut

&

vividae terrae permixtus y probaverunt antiqui. non humidae. lib. v. cap.8. ideni codex perantiquus, laeta efi commode Scd zs' denfor terra , // vivida Germanicus Arateis de Sirecipit hanc arborem.

&

tum vocabulum.

fic

praecedens cedit ex bello fumPctron. Bell. Civili.

rio:
: vivida firmat , Difcernitque ortu longe fata rAquibus haud vegetae frondes , aut ian^uida dix,

Cum
eadem

gelidae periere nives,

varietas
eft

At
iv.

apud Val. Flac.

18.

ubi

plura dicemus.

Burm.
redeunt jam gramina campis

Exanimat.
Ita fcribo ac diftinouo.
(\\x\h\is,\i[\:i%i\xm
,

136. Nives.'] Imitatio Horatiana:

Dijfugere nivcs
:

nam dno veterrimi

codiccs,

Arboribusque comae,

ClOFAN.
Z37. Detonfae frigore frondes.l Alii ex vetuftioribus, excujjae , vel, excujjo. quoniodo Art. Am. III i6z. Vt Bored frondes excutiente cadunt.
Faft. V. 324.

,adfuetae jrondes. Unde vir magnus, cui illum fcriptorem caUigatum debemus , adjutae. haud vegetae frondes U\r\X. aegrae, ut Nufter loquitur Jupra , pallcat aegra feges. Si malis , adfeclae ad frondes , vel haud laetae , nil repugno. non raro pro aut vel haud in vetuiiiffimo codice

Nam

Voffiano fcribcbatur. vnlles vivifcare lympha dicitur Avieno in Equo. fic viva plantaria Virgi-

&

ex veteribus

"

libris,

lius in

Georgicis

Et fubitd frondts excutiuntur aqud.

Faft. IV. 5C9.

Met. Vividum
eruditi

27. vivas arborcs Apulcjo in merum Martialii viii. 6. ut homincs

11.

ad illum fcriptorem

jamdudum
Noft

obferva-

runt.

apud A. Gellium

libro v.

Attic. cap.2.
retulit
;

Excujfaque mora rubetis.

lib. V.

215.
foliis excujfa

pruina

efl.

Alexandro Magno. & libro xv. cap. 22. de SerCerva alba eximiae pulchritudinis cy torii cerva vivaciffimac celeritatis. lib. ix. cap. 4. Homines mo:

Mediis hoflibus regem vivaciff.mo curfu

de

apud Florum
lio
,

lib. i. cap. 7. de TarquiniiSupcrbi fiEminentia forte papaverum capita virgula excutiens. ita fctipti codices conftanter. Nofter decuttre lilia dixit cadem narratione, fed nil muta.

noculi Jtngulls cruribusfaltuatim currentes

vivaciffi-

mae
3.

celeritatis.

Fortius

apud eundem Gdliumlih. vii. cap. dict. atque vtvidius non videntur poniiffe
i

Sic contra morientes herbas dixit Virg.

Georg.

ro.

cete-

I7t

P.

OVIDII NASONIS
fecunda

2.^S

nuribus Junoni templa Latinis Hac funt fi memini , publica fa61a die. variis onero tua pedora caufTis? Quid moror, Eminet ante oculos, quod petis, ecce tuos. 2,50 Mater amat nuptas: Matris me turba frequentant. Haec nos praecipue tam pia caufTa decet.
Illic ^
,

parentes: Tempora jure colunt Latiae habet. Quarum militiamvotaque partus Adde, quod excubias Regi Romanus agebat; collis habet. Qua nunc Efquilias nomina

&

Ferte
ceterum
libri
e

veteres plerique
tenero

',

in temro palmte^y
pr.

non
trs

gravido.
alii.

etiam Mazar.

Ambroi.

&

Aufon. Ep. xxiiT.

^

- fed iniqua ferend

eft

tamen

libro

primo,

152..

Conditio

oneri.

Et nova de gravido faltnitegemma fic pampinso gravidus autnmno ager apud Virgilium
in Georgicis

tHmet.

Martiah hb.

xr.

Ep. lxxviii.
eft.

Viribus hic oneri non

idem gravidam imperiis gravidae fruges. 11. 143decimo 87. graJtaliam quarto iEneidos 12.9. -vidam btllis urbem dixit eleganti translatione, Val, Flaccus lib. 11. 161.

&

iii. 5.

& gravidus culmus ariftis

&

ii-ni.

Heins.
In ramos Arond. Mazar. in 242. In ramo.'} tres ahi. parant Suoiz. ramis Ambrof. 245. Excubias ubi Rex Romanus agebat.'\ Habi'' lat multi ex melioribus. fic 0uAica ex^''^ apud ofto ahi , ibi Rex. Graecos. VofT. prim. Ambr,

&

&

"

Abfcidit

fic

fata
curis

(juerelai

&

gravidam lacrymisque reUn"

quit.

At Urfin. & Mazar. Regi Romanus habebat. quod tamenminus arridet, quamvis non minus Latinumj

Ita fcripferat Valerius;

legitur.

nam pavidam
734.

infulfe

nunc

Lucanus

lib. v.

No^e fub exirema

pulfo torpore quietts, curis

Dum fovet
Pedlus.

amplexu gravidum Cornelia

habet proximis verfibus praecefTerit ac fequaApulejus Metam. ix. Atque ilios , qui meae cuftddiae pervigiles excubias agitaverunt , aufcultc de meis fic altercari fortunis. Ja^are Excubias in Ciri Virgihana , Excubias foribus ftudio jaftabat inanf,
tur.
nifi

cum

duclabat

illic

legendum.
libro iii.

lic vigilias agere

apud

Heins. In tumido Excerpta

Vofl". ut lib. iv. iz8.

Didyn Cretenfem
agere curarent.

Ubi cuftodes vigilias

nttdacjue Petavii. 240. Occultas. ] Ignotas Moreti. 241. Pecoris nunc hora creandi.] In

Naeviusin Lycurgo
ZulichemiaEfquiliae nomine.

no
ex
fic

erafa vetus lcriptura, in Mazariniano unus Vatic. pecori parte. Urfini liber

&

quoque
eji

Laeti

Zuhch. prim. Ambr. & fictres & odo praeterea Efquiliae nomina. Lego
alii.
,
j,

Sic cufiodias agere regalis corporit dixit. pro Efquilias nomina Maz,

nunc

Scribe , pecori nunc hora creando efi, At opi brevis hora loquebantur. Met. iv. 695. ferendae eft. quomodo <k ibi fcribendum. Statius Theb. I. 672. Sjuando haec variis fermonibus hora

Adde
Poflet
lio.

hora creandi.

cjuod excubias Regi

Romanus
iib. ll.

ai^ebat

lua nunc Efquilias nomina

collis

habet.

sft.

Virgil. initio

Georg. )Hi cuUus habendo

eft

fit pe-

ori.

Georg.

11.

9.

Efquilius , Efquilias alii fcripferunt ab excubiis Regis diclas , alii ab co quod excultae a Rtge TuUio funt. plurah autem numero effercbantur Efquiliae ,
,

&

coilis.

ut

Monte fub Efqui-r

Varro

Prinapio arboribus varia

Plinius

natura creandis.

Alexandrinae lib. xv. cap. 18. de iicubus , vix .futtt vefcendo. Corn. Celfus hb. vii. cap. 13. "XranseundMm ad medicamenia quae puri medends //. Livius hbroii. ab U. C. Ut divites.conferrent, Noltet hbro ix. Met. }i'f. (jui oneri ferendo ejfent.
684. ut calligavimus ilhc,

quod duo montes haberentur etymo nominis idera. HEi>is.

teile

Varrone. d4

247. Junoni templa Latinis,'] Sed cognoment Lucinae. Varro hb. IV. de.Exquiiiis, quarum pars Cifpius , ait, Cifpius mons in facris appellatur mons fepticeps apud aedem Junonis Lucinae, ubi afr ditumus habere foUt. NEArOi.
:

Vix erat

jamque ferendo illa gravem matttro pondere ventrem,'

]ib.'xv. Mei:. 403. Citm dtdit htiii

-

Fcflus : Martias 248. Hac publica fa^a die. ] Kalendas matronae celebrant ; quod eo die JunonfS Lucinae aedes coli coepta fit. Neap; 248. Si memini.'] Sic memini Thxizn.

Mtay vires ,

ntrique ftrt n io

:fi.

249. <^iid moror?]

UUima

cauflTa

haec.

Janaj

T O R U M

B.

IIL

173

: gaudet florentibus herbis tenero cingite flore caput. %^S Dicite, Tu lucem nobis , Lucina, dedifli. Dicite, Tu voto parturientis ades.

Ferte Deae flores

Haec Dea: de

Si

qua tamen gravida

Ut

ferant Salii Mamuriumque canant ? mone nemori flagnoque operata Dianae: Nympha, Numae conjux, ad tua feik veni. Nympha,
,

Arma QUis

efl; refoluto crine precetur^ folvat partus molliter illa fuos. mihi nunc dicat, quare coeleftia Martis

Val'"
noflra parens

'mquirMars

&

praeeft nuptiis,

&

Virgilias, r lEn. 417.'

mulcet tricas puerperiorum. unde TertuUianus: Jn partu Lucinae cr Dianae ejulatur. Quid rairum his Kakndis potiffimum igitur, matronae filium colant? Neapcl.

Ihure calent arae

fertisque recentihus halant.

&

249. Tua pe6lora caufis.

quidam

alii.

ut initio

lib. vi.

Curis VoflT. pr. Medic. Et in cura nomi-

Altaria cingere fertis Statio iv, Sylv. adJuhumMenecratem. Hb. ni. Lacrymis Etrufci, dareferta per aras. ara floribus redimita Apulejo fub initium

&

caufja in his paffim vero cura ir. Amor. libris permutantur. vid. viii. Ep. 15. mox itcrum pia caujfa fequitur , ubi xir. 17. cura fexfcripti. Burm.
nis hujus

eram.

&

&

Floridorum. ceterum prim, Ambrof. 6c Laeti codexlegunt, Ferte Deae flores : tenero de flore coronas
Ne^lite. de tenero cingtte flore capuf.

&

Heins.
255. Tu nohis lucem.] Tu vatis Petav. Heinfiu2 volebat, natis. tu lucem nobis optimi. 257. Si qua tamen gravida efi.'] Malim :
Si

251. Matrumme turla frequentat.'] Frequentant fex fcripti. unde conjiciebam oHm , matres me jure frecjuentant. unus Farnef. matres tua vota frequentant. In Zulich. haec omnia erant erafa. h\ matres me turha freojuenMazar. a manu prima tant. Scribe levi mutatione, matris me turba frequentant. Nihi! certiu^. fic in Araorib. ad Cupidi:

qua tamen. gravida

l/t
j^f.

es

refoluto crine preceris

folvat partus molliter illa tuos.

ut infra,

393.
,

nem:
Pieridum vates
fide
,

Nubere fi qua voles, quamvis properabitis amho

non tua turha\ fumus.

-^#^Heins,
funt

Scquenti etiam verfu reponendum,o;,pro wf, ex

optimorum exemplarium.

Omnia jam

perfpicua. turba freciuentant , ut turbaruunt , &fimilia , quorum pleniNofter atque ahi poetae, ad

imitationem Graecorum. fic vetus interpres Matthaei cap. xxi. 8. Plurima aute/n turba firaverunt
veftimenta fua in via. 'O 5i TtXs^qQq ox^o^i eqpua-uv ifjiciTix iv t^ o^fl. Heins. Turba fatigat Junii codex. nec male. fic apud Martial. 11. Ep,
iuvTiJv ru,

257, Refoluto crine precetur. ] Refert vir do(flu3 ad hoc facrificium Gemmam apudGorlaeuniT. 11. n. 14. Sed ibi velata rauher facrificat, adll.mte altera, cuae gravidum oftendit urerum. nec refoluti an fmt capilU difcernere poffum. Burm,
Sahis

Accedit fermo de 259. Gjuis mihi yiunc dicet.'\ Plutarcho obfervo ,r ii ut cx Dionyfio
:

&

XIV.

Hinc miaque deceptus Mtmphitica templa frequentat.

regnantis. Peftis Urinvaferat (res ahter a Noftro recenfetur) lacrymae paffim ad Deos , cum divinitus fcutum^
inftitini

anno

viii.

Numae

bcm

aeneum

incodiceuno Voffiano reperi

efle

fatigat. fed

putchic
'

e caelo excidit ; quod in Urbis fakitemtmiffiim ab Egeria fua Numa tradidit id fervan:

ex Rcmed. 461. Buum. 253. Gaudet florentibus herbis Haec dea.l Arvis duo Farnefii. Puto , florentibns aris. id eit tloribus incinda: dc frondentes arat apud Val. Flaccum hbro iri. 45O,
repetitum a Hbrario
Dixerat,
fjr

fummas frond^infibus intuUt

aris

tero difcerni ullo modo valeret. Ad Saliorum collegium creati primitus xii, idqueliquet ex Liviohb. primo Salios item xii. Marti Gradivo NumA;

baliisdedit; neve furtum pati pofiet, xii. alia caelari curavit. quae adeo affabre effida' a quodam nominc Mamurio, ut vix unum ab al-

dumRexiIIe

Libavitque dapes-. Tria. in. El. xni.

Iumtdia- ungtiiur florerHibus ara- ecremsi

tunicaeque pttlae infigne dedit , ct' fuper tuvisam aeneum peHori tegmen. li cognomento eran^ CoUini , 6c Agonenfes i'c\x luirinates. Scistu, puto, Sexti Pompeji illa ; nirsn.dn aUis qui nun^
legit
,
,

ditp^'

1/4

P.

O V

I I

NA

O N

Vallis Aricinae filva praecindus

opaca

Eltlacus,
265-

anricjua religione facer.

furiis

Hic

latet

Hippolytus

direptus

equorum:
Licia

Unde nemus

nuliis illud initur equis.

dichur , olim Agonus appellabatur. De Collino veadtus haec exftat infcriptio; cujus en partem
:

LtCTO INTHR PATRIC. AB IMP. CAS. HADRIANO Scrvii Schcdae AVG. SALio coLLiNO. Duofunt

&

Saliaribus carminibtts mvegenera Saliorum , ut in nitur , Collini z^ (sjuirinales a Numa injhtuti ; ab Tunc idem PaEoftilio 'uero Pavorii zs" Pallorii. Livius liPallori duo fana quoque vovit. Tori Tullus in re trepida duodecim vovit Sabro

Sacroque Orefteaegemitu queftuque Dianae Impedit. Heins. Nemoris Voff. quidam editi. 261. Ad tua faSla veni.] Alii libri veteres, facra , alii, facia hioent. Ciofan. Veteres , /e/?4 ,

&

vel

facra

utrumque vulgatae

ledtioni praeferen-

dum.

&

IV. 725.

primo

&

lios

fanaque Pavori o"

Palatini
ubi
;
:

Pallori.

Fuere

8c

Salii

cognomento
faditarent

forte quia facra in Palatio ik eorum facrarium refertur a

Profequor officio fi tua fefta pio. Heins. ita pafthn 263. ValUs Aricinae Eft locus. ] Erat in finiftra viae parte qua Aviciam defcenditur. Srrahohb. v.
,

P Vidlore. ad hos antiqua haec maxsiones saliorvm palatirudera fpedant NORVM A VETEKIBVS OB ARMORVM ANCILIVM CVSTODIAM CONSTITVTAS LONGA A.TATE NEGLECTAS PECVNIA REPARARVNT. In hisCC lapidibus occurrent tibi ahi cognomine Herculanei, AuSexto Ruffo
:

&

Ti i^
/itEfiK?

'AgT5^i!-(v
"^

xXiis-t yifi^

cit

f^

cv pjfsf

o^S
(tpov'
,

T^ e| 'Afiix.iui

xvic^^ttiviss-tv

tU

'rluij

e^ *Ape-

xiyko T

Xiyacn

uveit

dpt^^ufmTci
fuerit

Tetv^tTriXv.

mallem

x^pi^fvixx- cnxn
illuc

unum

DianaehmuServius: Ore-

lacrum ex Taurica

advedtum.

guflales
,in

Antoniani , Hadrianales , Albani. de , praefcntiarum habemus hunc:

iltis

ftes accepto oraculo , carendi furore cauffd , cum amico Pyl.fde Colchos petierat ; O' cum his, occifo Jhoante , fimulacrtim fuftuLit abfconditum fafce lignorum

(^unde

Z3'

Fajcelis dicitur:

non tantum a face cum

!

ATISTIVS CN. F. HOR. SARCVLO SALIVS ALBAN VS IDEM MAG. SALIORVM.

L.
Sed quis hic Magifler
^^PZ<^'i?

propter quod o" Lucifera dicitur ) Anon unum in eo loco riciam transtulit. Sed heus

qua pingitur ,

mendum
T<
pj<5

plura latent. quare

r^

fic
.,

lege
t^

& dspunge:
cv p<fsp fn^' 'Ape()S t

forte

collegii
:

caput

&

3 ^A^Tifitirtoi fo xuX><Tt vifi(^

-^

c^ 5

e^S

e|

Non

eft

legcndi poteftas

&
:

quin dubitem

nam apud hunc

'Afixixg dvxZxivwtv'

ii^tv

xiya-t

^' stvxt

d^i^^vfAu

t^

TxvpoTroXiS.

ReftltU-

de M. Antonino cr Vates, er Magifter, c?* multos inauguravit at' carque exaugnravit nemine fraeeunte; quod ipfe
,

Julius Capitolinus ejiciendi. Fitit in hoc faardotio Praeful,

tum hunc

cuncla didiciffet. Reftat ut diem , quo moPublio eft ftatim poft Ancilia , inquiramus. Kaleiidas Martias , ante Pifcis occaium ; qui eioem , V, Nonns. Veteri Kalendario nulla Ancilium mentio: iUi, Conftantini Magni rejicitur in
r/iina

debes Claudio ^almalio : cui mulcum litterae debent hoc aevo. Neap. nain fa263 Silvd praecinilus opacd.] Bene num fitum in luco. Idem Geographus: Ti " tif,w
:

&

ci xXa-i' TtponeiTXt 5
irvjuiyr,ii

Xif/.vy)
,

ta

lcp^vi 'Vuk^KetTxt

t^ ft.tx v-^jjAjj,

To

ii^up

'^mXxft.Qixviiirx

a ofnvri TdXotyi^Hs-x' y,vx.x5 to hpiy >^ j^ ci KtiXM tott^ j^ ^x^it.

diem fextum ante redigat.'' Neapol.

2<;9. Dicet.'^

Idus.

Quis haec in amicitiam

tresalii.

Prope hanc A<^?v>;v repercus hic ftiano MCLiv.

lapis

anno Chri-

DIAN^
canant.
]

D/ca/ Voffian.&

i6o.
44.

Mamuriumque

Sic potiores fcri-

pti, nonvocant. vide juret. ad

Symm. hb. iii. Ep. Heins. Sonant Gon. jonent aker Petav. 261. Nemori.] Artimilio. Strabo lib. v. Ciof. De hoc ftagno 261. Stamoque operata Diana. ]
oblervationibus in

NEMORENSI VESTE SACRVM DICT IMP. NERV/t: TRAIANO AVG. GERMANICO III COS PRAEF. EIVS T. VOLTENIO MAMILIANO
QVi9iSTC)_RIB.

five lacu dixi in

Metamorpho-

lin, quae
aUi.

fecundo edcntuv.

Ciofan.

adoperta Excerpia
XV.-

cum prima Veneta

Met.
4S(5.

"

Douzae '

Putcan. quinque " editione: torte rediu hb.

&

&

Stagnoque

L.C/ECILIO VRSO I I M.LVCRETIO SABINO I I tEDILIB.Q.BIBENNA QVIETO

Tl. CLAVDIO MAGNO CORNELIVS TROPHIMVS PISTOR ROMANIENilS EX REG. Xlil IDEM CVR
P.

de Egeria.
latet abdita [ilvis.
,

VaUis Aricinae denfis

Gloflae

quoquc Rumplhi
:

adoperta

vel operata

de agnofcunt. fed nec operari Dianae dici poteft,

VlCIQ.VADRATlETLANlAC.F,TH10NOE CONIVX

qua ibidem

EIVS

VOTVM

LIBENS SOLVERVNT.
Neap.

FASTORUM
170
NfeAP. Lapis hic
eft

LiB.

III.

it;

Licia dependent, longas velantia fepes, Et polita eil meritae multa tabella Deae. frontem redimita coronis, Saepe potcns voti, Femina lucentes portat ab Urbe faces.

Regna
apud Grut. pag. xli.
tres.

7.

fedin

267. Zongas fepes.]

Murum quo
Huc

nemusfeptum.'

quibusdam

differt
]

fcriptum.
jicuta
nplca

Neapol.
unus.

263. Opaca.
aprica.

pro
alii;

268. Meritae Deae.]

lalib. XIV.

pertinent Strabonisil7roie7v,

K<

h "AfTefjiiq

to tov pre/^s^?
]

264. Ejl lacm,'] Efl locus Voflii fed mak.Salult.iv. 370.

at non dabat ultra

&

Neapol.
plurimi

268. Afulta tabella Deae.

tiquis nofter
ifte

Heus

tu

etiam an-

mos

tabulas votivas in

templo

Cloto dura lacus

vid. Serv.

aramque

"^ndere

Dianae.

fuipendendi ; quid dubitas ? Strabo lib. viii. de Epidaurio templo ^fculapii: Kx) uvrti ^' chc oi<rnfi(^
Trti
y,

ad Virg.

vii. 516.

Heins.

7!oXii

, ii^

(.liiXfrcc

2^1

'duj izKpdvetxv

'As-^sAjj-

265. Hic Utet Hippolytus loris direptus equorum.'] Alii, /^/,cum Urfin. Vod. Arondeliano.frullra. ipfe Virbius lib. xv. Met. 546.

^i^TTSvetv

><)V;

7rciv7CBU7rci<; TTiTtiTtiiiy-ivis

>(^ T9

Nw/we Jub dominae lateo atque accenfeor illi. Zulich. pr. furiis diftraSlus VoH. Arondel. Mazar. Ambr. & multi alii. Urfin. & Nauger. furiis direptus. utrumque bene. Faft. v. 309.
,

iich Aypss 'i^cvT(^ etn T ii KXftiiovruv , }^ v uvxr.eiCf i; u.vccyiy^f^i.uvcit rv/p^uvairtv y uivuv TTtvxKuv , Addo ai ^i^Ttilui , y,u^u7:i^ cy KS ts f^ Tg^xxi^.

Tibuili teftimonium

Nunc y Dea , nunc fuccurre mihi nam

:

pojfe

mederij

Piita docet

terr.plis rr.ulta

tabella tuis.

Hippolyte

iyrfelix

velles coluife

Dionen

Art.

Cum Am.

conjlernatis deripereris equis.

i.

lapides

Frequentiorcs ad hujusmodi mariyremata invenio quid mirum i durarunt hi , non illae , quae
:

338.
diripuiflis equi.
lib.

ligneae. ut

hunc:

Hippolytum pavidi

^SCVLAPIO. ET. HYGIi^

CETERISQ. DIIS DEABVSQ. HVIVSQ. LOCI SALVTARIB.
C. IVL.

At

Virgil. in

hac narratione

vii. 767,

Turbatis diflraClus equis.

Senec. Hippol. 1105. Errant per agres funebris famulae manus Per illa , cjua dffiratlus Hippolytus , loca.

FRONTONIANVS. VET.
COS. LEG. V. M.
P.

Heins. Diflralus
266.
VII.

B. F.

REDDI-

Edit. Neapol.

Nemus

nullis illud aditur equis.']

Vates in

TIS. SIBI.

LVMINIBVS. GRAT.

T^neidos, 778. Unde etiam Triviae templo

AG. EX VISO PRO SE ET. CAPSIA

lucis^jue facratis Cornipedes arcentur equi, quod littore currum Et juvenem monflris pavidi effudere marinis.

MAXIMA CONIVG ET IVLIA FRONTINA FILIA V. S. L. M.

alii.

Neapol.
fic Artis

Initur redlius Mazar. Zulich.

&

duo

Am.

lib.

iii.

712.
fortis init.

In his tabulis noftro acvo fubfcribuntur hae litteraCs

V. F.

Ipfa

nemus

&

G.

A. in

tacito

clam pede

FE. A.L.p. feu,

ExvoTO,
,

antiquis paiTim hae , vot. qvod fcu v. s. A. L. p. fimiHa,

&

HEiNS.Vid. Ep.1v.67. dubitariveroponret,annon cb hanc cauffam damnarus ille fuerit fiuti , quod equo, cujus ufus illi usque Ariciam commodatus fuerat, ulteriore cjus municipii clivo veAus effet, apud Val. Max. viii. 2. 4. unde & Cujacius irt . 6. Inft.de obligat. quae ex delidto, coxx\%\\..quod wteres fcripferunt de eo , qui in yJriciam equum acceptum longius perduxijjet. Scrvius ad d. Virgilii locum dicit , non licuiiTe ad aras equo federe.
267. Licia dependent.]

Cauflae

ut cotidianae

cafuales

TIONE FACTA SIEI CAPILLORVM & PERICVLO OCEANI LIBKR. aut PRO FILIO M\LE AFFECTO.
,

ut, kestitv-

&

aliae

quas vide in Tiicfauro Infcriptionum anti-" has faltuatim collegimus. Neap. quarum , ubi
:

&

269. Frontem redimita.]

Multis redimita Volf;

Arond.

&

Farnef.

BURM.

Statius in

270. Pcrtat ab Urle faces.] Hercule Surrentino

Ad
:

ritum

afpecfta.nj

His fufpenfa dona voto-

lum compoiura. Neap.

Tumat Aricinum Neapol.

Triviae nemtis.

171. ReiTUi

176

-r/:

P.

O V

I I

N A

O N

Regna tenent
Et
perit

manu, pedibusque fugaces: exemplo poftmodo quisque fuo

fortesque
:

Defluic incerto lapidofus murmure rivus inde bibes. Saepe, fed exiguis haullibusj
-Ljs

Egeria

Camenis. quae praebet aquas, Dea grata fuit. Illa Numae conjux, confiliumque ad bella Quirites Principio nimium promptos MoUiri placuit jure, Deumque metu. Inde datae leges; ne firmior omnia polTet:
eil,

i8o

Coeptaque funt pure

Exfuitur
feritas
,

tradita facra coli.

efl
:

Et cum

armisque potentius aequum cive pudet conferuifTe manus.

AtHic regnum idem ac Regna tenentfortes.'] Rex Nefacerdotium nam qui face1:dos , ibi didus de hoc Lucafacerdotium inde regnnw. tmrenjis: nus III. Pharfalico: Qua fublme nemus Scyiicae , qua regna Dianae.
^71.
:

vis fuperjlitionibus implicavit. qua cum autloritate fimulavit

quod ut faceret

ali-

cum dea

Egeria no*

Neapol.
r-j I
.

ilhus nemoris

Is igitur Sacerdos facri Fortes mantbus. ] hunc fi tra: , qui viribus excellens

hurnos fe habere congreffus. F.rat quaedam fpelunca Aricino , uno rivus perenni fonferopaca in nemore te manabat. Huc remotis arbitris inferre fe confueverat , ut mentiri poffet monitu Deae ccnjugis ea facra ViDiis effent. populo fe tradere , quae acceptiffima deitcet aflutiam Minois volutt tmitari , qui fe in antrum 'Jovis recondebat , er ibi diu moratus leges,

<au temporis praeitantior alter vinceret, pnmointeremto, facerdotium occupabat. hinc Suetonius Nemorenfi Regi, quod in geftis amentis Caligulae multos jam annos potiretur facerdotio , validiorem hoc more adverfarium fubornavit. De barbarico aul t< ^ap^ccfncov Strabo hb. v. Kou
:

tamquam
perio
,

fibi

ab Jove traditas

afferebat

(malo

ad adferebat) ut homines
fed etiam religione

parendum non modo imNec difficile con/iringeret.

ilhc ;

yp

Sxuf^xov
ysvy.iclt;

ro Ufov eioq- tcu^iqXTXi yup avTOX^'P TOu Upuf^s^/ov TrpoTspcv,

Trepl

tffUTsT^ Ispsiiq,

SpciTrsTyiq

av/if

^iCPyjpy.q

SToifzoi;

sgh us\ TtspKTnoTtm Tcct; STn&strsii;, uuvvsfflxi. Neapol. lortesque manu VolT.

cvv

fane fuit perfuadere pafiortbus. Perperam Ariano nemore ,^xoAricino ^dwzvmltnux. cum Arianum nemus fit nuhum , quod fciam, in rerum Vir eruditiffimus Montfauconius natura. Heins. in Diario fuo Italico pag. 15Z. in Villa Juftiniana ait exftare lapidem quadrum folidum ,

ingentem

Arond. Maxar. Zuhch.

&

in

tresahi.

non 271. Pedfhuse]ue fugaces.'] Quivis ^f57lTj? , Neap. qui curfu velocior. Nam id ubi fit ambi^73. Incerto murmure.] eft de fontibus , quibus lacus gitur. Sermo Nafoni ovv ille impktur, de his ita Strabo: T5 Try.ycij; i^sv^ tovtuv 5' igh hpZv igh s^ uv yi >.ii^v^ Tr^y^poiTar
tepsix
yxXovfJisvi^
,

fequor^

Heins,

quo hoc Ovidh

diftichon

tur vero ibi

, Aegeria vid. 8c Huet. Egeriae fonte ipfo translatus videtur. Burm. Quaeft. Alnet. pag. 401. 277. Promptos ad bella ^iuirites.] Plutarchus de stssX Numa Lycurgo , ^svTspov , ait, to<vvv, fisv. SKXsXvfiivyiV ^sexl xxixTTsp cipt^ovixv Xvpxq , Ss Tiiq PwiTTETSivs TTspi Ty,v ZTTupTy.r

&

infculptum. legiCamoenis. qui lapis ex

ert

&

Sx^if^ovo^

T<vb?

iTrwvv/^o;'
,

/
^'

TfvCpmciv

UTToppCasK;

VTav6a

sltrlv /wfv u^y.Xoi

s^u Ss SsU

/L^K?

To a(poSpov uvvins xxl aCvTOvov,

Neapol.

Cele-

KvvvTM

TTopfoj Trplg T>iv

i7it<pxvsniv u\4xfiv<iini.

Ma^

res

ad

bella

Ambrof

&

duo

ahi.

.' igh iTspvvi Sxi^e.de gnus Scahger legit, to^twv eft in eo tradtu. Juturna locum audiens. Hk: fons Neap. virum. ilhiftrem Sequor 274. Inde bibi.'] Bibes Maiar. ScZuhch. bibis^r. PeAmbrof Laeti quinque ahi. bibit Urfmi , Mahm , bibmt. tavii & ceteri majori ex partc.

Statii, firmior.

&

Heins.

Btbet

Bernenf

275. Egeria efl.] HaeCT^? Ixifxuv fsrwvv^cc^cum Tuturna. Neapol. Ladantius hbro primo de Faha

Urfmi , MafFei poffet.] Ciofan. Aha editio , ne firmior. Neapol. f/rwwr plerique veteres & rcdte. ut ad Livium jam monuit dodiflhnus Gronovms. Phnius hb. I. Epift. xii. Ego tamen tanquam Gf juvenii cr firmijjimi mortem doleo. Ita veiuftiiTimus CO^ dex Mediceus. Nofter n\. ex Pont. iv. 7. Firma valent per fe nullumque Machaona quae279. Nefortior omnia
,

&

runt.

RomaRehgionecap. 21. Harum vanitatum apud

nos au6lor

&

conJlitU:or Sahinus

ftjaxime

anmos hominum

ille rex fuit , qui rudes atque im^eritos no~

vox firmior aere i Trift. iv. ^;^. Sihus Inde ubi ftore novo pubejcet firmioT aetas.
11. fi.

lib. ill.

Lucanus hbro

473

T O R U M

B.

III.

177

2.85-

Atque aliquis, modo trux, vif^ jam vertitur ara; Vinaque dat tepidis falfaque tarra focis. Ecce Deum genitor rutilas per nubila flammas
Spargit,

aethera ficcat aquis. Non alias mifli cecidcre frequentius ignes. Rex pavet , vulgi pedtora terror habct. nimium Ne terrere; piabile fuhnen Cui Dea, ira Jovis. fleditur Kfl, ait: .& faevi 290 Sed poterunt ritum Picus Faunusque piandi
cflufis

&

&

Prodere, Romani numen uterque

line vi tradent.

ioli.

adhibeto vincula capris. Nec Atqueita, quapoflintj erudit, arte capi.

Lu-

"

mdatam

deferis

arcem

.Sdpio Luceriae.

quxnquam

firmiffima puhes

lege. Plutarchus
To

283. Vifajam vertitur ara.'} Suis , inquit

.

Ex Nuraae nova
,

praecepit t

jWij

His/edeat cajlris. Ita vetufti codices;

gurini
lib.

won

forti(ftma.

Guntherus Li-

vu.

firmiffima. nojlrae

Rohora militiae

nz^incwj-M >r^T^i^6^U!Si , >(t^ xi u>.<piTuV t(^ Solitum ergo antiqtiis ia x^y.<^ (!3&mM}yi6'xvTxi. adorationis ruu corpus dextroverfum circumagere: hoc aditridte fignificat to vertitur. manifefte Piautus in Curcullione:

vocat

milites. libro x.
helli.

Ph.
8c Lucretius
lib. v.

ljto

me vortam
,

nefcio.

robora Gluingenti juvenes fortilftma

Pa. Si Deos falutas

dextroverfum

ccnfea.

Caefar Belli Gallici libro vii. Is locus praefidio non nimis firmo tenebatur. , quas &luinque cohortes

&

Nec

minus firmas

ad

dimicandum

, cajlrh pracfidio relinquit. cubitoribus ac firmis praefidiis tenebantur.

&

exifiimabat , Haec eadem notlu exejfe

pietas ulla efi , velatum faepe videri Vertier ad lapidem , atque omnesacedere
Iib.

ad aras.

Plinius

Iibro 11.

Eelli

Civilis:

lisdem diebus Carmonenfes

civitas.

quac

ejl

xxvrii. cap. 2. In adorando dextram ad ofculum referimus , totumque corpus circumagimus', quod in Laevum feciffe Galtiae reiigiojius credunt.

longe firmifftma totius provinciae

libro iii.

imo
K<

in
TsJj

dextram
^iii

fi

verus
i7t)

Arhenacus
ra.

lib.

iv.

Hic cognojcere licuit , quantum effet praefidii hommicohortes firmiffimas bus in animi firmitudine. , PompeJHs fe hahere exiftimabat. Audor belli Afri-

&

cmf30?6iwSir(v

h^ix

cani

Eltge ex tuis cohortem

unam, quam putas

,

efie

Er.it apud antiquos , ut vidiiti, ui aauratione ex Minufolemnis manus ad os admota: quod cio Felicc obiervo in Odavio. Caecilius , inquit,

r^t^pifSfiti.

&

Ita firmijfiAucftor belli Hifpanici firmiffimam. mum ejus praefidium Ate^uam proficijcitur. pro dalae le^es unus Vatican. ratae leges. quomodo

Jimulacro Serapidis denotato

Jolet
,

ut vulgo fuperfiitiofiius

&

manum

ori

admovens

ofculutn labris impreffit,

inde hujusmodi ofcula

labrata

dixerunt veteres,

forte fcribendum Trill. v. Eleg. ix. Sic mea lege rata vin^ia atquc inclufa Thalia.

imo
rias
,

llatuas ipfas

Dcorum
'

quae

iflo

imagines ImperatoSic expoofculo adorabantur.

&

Marcianus Capella libro ix. Te nunc afirifono carmine ^upiter G^iio geminata pcli volvere Jydera
Suevit /e?e rata facra recurjio
,

nunt
TaTiii
,

Grae<-i XdiipxTu.

Chronicum Alexandrinum:
A\i^ifii(^
,

tS

iTi iZxa-lXt^otriv

xlj

XTsriX^i)/

rx

hciZ^Tx

xCris ci

K&'vs"tj'v Tsthi ^^^. iI>pevTis i-srx^-

Praefandum
'Ubi aflrifonum

veneror.

male
]

280. Pure.
o.fto
alii.

Heins, Merito Maz,ar. Ambrof. Laeti

legitur.

& &

vid. lib. 11.

18 f. Exuitur.]

444. 330. Exigitur nialim cum Farnef.

ita
i.

&

iv.

Ambrof. vcrbo
lem
flilo

efficaciori.

dixit Quindl.

9.

exigere gracilitavid. ad 11 Art. 653.

vertiXis yfoMui. NtAPOL. Sed redius interpretes hoc exigit mitcfcit , tur explicant, inutatur modo trux. vid. ad Val. Flacc. 11. 572. in fcripiis etiam erat , verja ira , vetja ara , vija illa , vifa convertitur ara. BuRM. 284. Salfaque farra.] Farraque fra^a Patavin. Sc Strozzae,unde Heinfius facici:at, fricla. \id.hb. u
,

&

&

BuUM.
i8i. Pudet.]

276. 289. Piahile fulmen.] Et monitorium (utov vcteii

ctiam Ma/.ar. Tom.

&

P^or Excerpta Douz,ae.

Voff.

manum

verbo)

nam

latens

fatum aperuit. Neap.

Vo(T, 291. Ritum piandi Tradere.] ProdereVifia.

III,

Maz.

I7B
295:

P.

OV

N A

O N
ineft.

Lucus Aventino

fuberat niger

ilicis

umbra,
virenti

Quo
In

polTes vifo dicere,

Numen

mediogramen, mufcoque adoperta Manabat faxo vena perennis aquae.

foli Faunus Picusque bibebant. Fonti rex Numa macht ovem. venit, 300 Dis ponit pocula Bacciii ; odorati Plenaque

Inde fere

Huc

&

Ad

Cumque
folitos

fuis antro conditus ipfe latet. veniunt filveflria numina fontes:

Et relevant multo pedora ficca mero. 305 Vina quies fequitur: gelido Numa prodit ab antro Vinclaque fopitas addit in arta manus. Somnus ut abfceflit tentando vincula pugnant
;

Rumpere

pugnantes fortius

illa

tenenr.

Tum
^.Ta-z

Zulich.

alii fex.
efl:

bene.

Efi:

enim Prodere
facris
:

in

luccm
iiatore

proferre.

autcm verbum

ter adhibitum.

Cicero Miloniana

frequenLanuvii a di-

Erudit venude VofT. 2,94. Edidlt arte capi.'] Arond. Urfin. prim. Ambrof.Maz.Zuhch.Nauger, cum tribus ahis. infra hoc ipfo libro,
llla

prodi flaminem necejfeejje. id eft creari, rLnunciari. quod capi flaminem ab ahis dicftum.
\^\v'\\xs

Milom

etiam flantes radio percurrere telas

Erudit,
Trift. II. 244.

inierreg-em prodi dixithbrovi. zhXj.Q.prodi D.flatorem Pomponius Hb. 11. D. de Orig.Juris.

Romanas erudiuntque nurus.

Art.

6c lcquenti verfu fit legendum. Nec Jme vs prodent. fic lib. v. 698. ex optimis codicibus,

Quare

Am.

ii.

66.

Erudit infirmas ut fua mater aves.

Hein.s.

Caujam facmdo

prodidit ore Beus.

prodere JEnigmata Aufon. Epift. v. ad

Theonem,

Vide quaede eo verbo notavimus ad Claudianum initio iibri primi de Raptu Proferpinae. Apulejus Met. X. Natam pudlam prodidit vicinis alumnandaWf pro tradidtt. Heins. Sed non minus in facris,

29J. Lticus Aventino fuberat.] Varro de hujusce collis etymo Olim, inquit, paludilms mons erat ab reliquis difclufus. Itaque eo ex urbe , qui advehebantur ratibus , quadrantem folvehant : cujus vefii, c^uod ea qua tum itur , velabrum ; er unde afcendebant ad Rumam , nova via lucus efl CT* Jacellum Larum. Hic lucus,dequo Nofter. Nhap.

gia

quae

194. de quo vide ad hb. i. 7. 294. praeftat ^didit retinere.quia arcana docet. poterant etiam nonnuhi codices, &,
ahbi. nifi

verbum muUi mox ^L

in vulgus proferebantur , proprmm eft edere , quod hic habet Puteaneus &: alii

&

mox

29^
ce

Niger
,

ilicis

umbra.]
,
,

Servius ad ihud

Jli-

jJ^f.

fub

nigrd,

vel umhrofa

foterit.

720. 293. Adhibe lu vincula captis.'] Adhibeto recfiius Urhn. Mazar. Zuhch. VufT. Arond. prim. Ambr. Laeti &c muUi alii. quatuor tamen , adhibe tua.

BuRM. 292. Numero Naug. Vid. lib.

talis efl -yOh

virorem

vel revera nigra , quia qui ad nigrum accedit. inde

utrumcjue.'] Vterque in
v.

quibusdam.

Horatio, pulla myrtus. Neap. 300. Fonti Rex Numa malat ovem. ] Hoedus vidima proprior. idem Flaccus ad fontem Blandufiam
:

Redde Ovidio
vincula

fuas elegantias

&

fcribe

adhibefua

Dulci digne msro , non fine floribus Cras donaberis haedo,

captis. Trift.iv.

Eleg. vn. ex fidemembra-

Neapol.

narum Cur

aUcui chartae fua vincula demfi , Jllam fperavi ncmtn habtre tuum.
cjuoties
iii.

dum

301. Difponit pocula Bacchi.]

efle

Dis ponii
i.

lef^en-

jam monui

Art.

Am.

y{. 23:. He^Ins,

&

Am. Arida mc
Arr.

273. vinclis crura refolve fuis.

iraitatione Virgilii lib.
,

Voflli. fed eft

Vini Mazar. Arond. 30 r. Odorati Bacchi.] & hoc ex Virgilio iv. Geor. 279.

&

Hujus odorato radices incoque Baccho

302. Cumque fuis.] Hi numero bifleni. Antias vetus auctor apud Ainobium hb.v. Adverfus Gentes
;

Heins. Haec vero Ovidius

IV. Georg. 396. compofiut.

FASTORUM
Tum Numa,
310

LiB.

IIL

i/P

Di nemorum,
fcitis

fadis ignofcite noftris,

Si fcelus ingenio

abeifc

meo.
piari. ait:

Quoque modo poilit fulmen, monitrate, Sic Numa: fic quatiens cornua Faunus
IVlagna petis; nec quae

Fas

fit.

habent

fines

monitu tibi dilcere noftro numina nottra fuos.

315 Di fumus

agreiles,

&

qui

dominemur

in ahis

Moniibus. arbitrium

clt in iua tela Jovi.

Hunc

poteris per te deducere coelo: At poteris noitra foriitan ufus ope. Dixerat haec Faunus ; par elt iententia Pici.

tu

non

310

Deme tamen

nobis vincula, Picus

ait.

Juppiter huc veniet, valida deduftus ab JNubila promiiFi Styx mihi teitis erit.

arte.

Emif
'tes:

Nufnam dicunt , Egerlae tnonitu , cajios duodccim JHventi apud acjuam celajfe cum vinculis; ut cum launus e?" Marttus Picus ad id locorum veiter huc nijjent haujlum , nam illis aquandi folemne
invaderent , conjlringerent , colligarent. Neap. , Solitum fontem Patavinus, 303. Solitos fontes.] Moreti tres alii cum pr. Edit. Ald. Gryph al. invocat ad fotitos Regius unus.

314. Fines fuos.] Suas Patavinus. vid. ad 281.

315. Et qui dominamur.]
qtii

Art.
e?*

Recfte in Noftro

fuit

dominemur : bellius quod in alio veteri , zs^cjui dignemur. Neap. Bominantur & dominentur elmn
nonnulh".

&

& &

316. Arbitrium
tela

ejl

306. Sopitas.

Subjetlas Vofl". Maiar.

Arond.

Mazar. Zuhch. Voff. Arond. & fex fulmine agatur. Atque ira Janus
nofter

in fua. teSla In fua Jovi.'] ahi. utde

duo

alii.

Ridet hos nexus 306. Addit in ar6la manus. ] Arnobius Solidiiatis, inquit, habebant quidcjuam, aut ex duris offibus tnformatae fuerant eorum manus, tjuae confirlngi lacjueis ct* nodorum pojjent dligatio:

quoque Vhtius legendum conjiciebat ingeniofe , ut folet. Heins. in jua regna Ambrof. & Laeti. vide mox
343Ti317. Deducere caelo.] Verbum magicum. btihus Lunam dednctrc tentat, Graecorum icardiyiiv. Apolloni: intQrpres Ai Cpc/^fxxKi}::; xxTdyc-Jo-i
:

nibus coercen

NtAP. 307. Pugnando vincula tentant Rumpere.] Tentando pugnant prim. Ambrof. Laeti & plurimi alii. probe. nifi quod malo luflando vincula pu?
,

T>,M ffeXyjvyjv.

Neapol.

& duo
318.

Celfo deducere caelo Sariavii

ahi. fruftra. vid.

ad

Epift.

i.

3.
,

Sed potcris.]

Veteri ineft

^t

gnant Rumpere.

fic l^erfius Sat. v.

Neapol.
abripit
,

poteris.

Nam

er luSJata canis
illi,
a.

nsdum

attamm
catenae.

311. Valida perduHus ab arce.]

nojlra perduHus ab arte. <r optimi librifcripri.
gis

Nauger. VaLda

Innonnullis, per. ab

Cutnfugit

collo

trahitur pars

magna

Ciofan. Simplicius&ma-

Met. hb.
'

VII.

777.
vincula pugnat
eelloque morantia tendit.

jamdudum
ipfe Jibt
,

pro caftiflimo autore vid-tur, quod e codice vetcri annolavit Scaliger , fumma dedu^us, ab arce.

Exuere

Met.
llle

II. '''85.

abarte.
molles evincere fomnos,

tamen pugnat

Eidem ineft, Valida perdu^us legendum. Neap. ralid.i vcniet deduiius ab arte, vel ^rre, Vofl^ Arond. pr. An:br.
fic

Dan. Heins.

arbitror

Faft n. 648.

Maz.
ce.

Et folida ramos figere pugnat humo.

hb. vr. 515.
Injiciuntcjue manus , puerumque avellere quibus locis multi veterum ,tentat,st\

pugnant.

tas.

tentant.^zt-

Lunam pairim apud Noftrum 5c ahos poeGraecis fcriptoribus KXTdynv t?v aeX-/^vv,v. fic Tsv Plutarcho KXTdysiv in Numa hac ipfa
deducere

multi alii. plures, fur/.tnd deduSlus ab arDeducere verbum magicum. hinc carmimbus

&

Mz

peram. in Ibide, 18.

iiarratione.

Heins. Cornua Faunus ait.] Capripedem & corautum hunc finxit aniiquitas. Nbap.
3 IX.

Xaufragii tabulas pugnat habere mei.

de eo verbo phira ad Propcrtium Fafferatius nos fuo loco. fummam arcim caelum quoque vocat lib. i. Met. de Jove,

&

&

^iae
hb,

pater

ttt

fumma

vidit Saturnius arce.

II.

de eodcm.

1^0

P.

OVIDII NASONIS

EmifTi, quid agant laqueis, quae carmina dicant;

Quaque trahant fuperis iedibus arte Jovem 5, Scirc nefas homini. nobis conceila canantur, 32, 5 Quaeque pio difci vatis ab ore Ucet. Eliciunt coelo te, Juppiter, unde minores Nunc quoque te celebrant, Eliciumque vocant. Conilat Aventinae tremuille cacumina liivae:
330

Ttrraque fubfedit pondere

preila Jovis.

Corda micant Regis: totoque

;

hirfutae diriguere comae. Fugit Ut rediit- animus, Da certa piamina, dixit,

335" Si tua

&

e peftore fanguis

Rexque Paterque Deiim. donaria puris: manibus coniigimus Hoc quoque, quod petitur, i\ pia lingua rogat
Fulminis, altorum

Ad<
'

"

'

fumma?n

petit

arduas arcem.

cap. IX.'
cit

Hf.iNs. Vid. fupr.

II. 70.'

adde &: Jovem. Burm.

inf. iv.

817. ubi

Romulus cHfupra in pri-

De 322. Nubila promljfi Styx mihi teftis erit.'] Stygia palude lib. ii. Metamorph ex Servio exaliis auiloribus. Ciofan. Prow///;;Mazariu, vid.

&

mo,

330. Jerraque fubfedit.'] 568.

Ut

illud

l^aque fubfedit pondere molis humtis.

ad

II

Met. 4j.

tejlis ait

etiam Ambrof.

Neapol.
3 3Z. Tuglt

liber fcriptus

323. Kmijjl quid agarit laqueis.'] Non elegantius , Emiffi laqueis quid agant. Nbap.

& hirfutas.
"e

Ejfugit

hirfutae Sarravii
fcripti

Sc

Moreti unus,

corpore

etiam nonnulli
ije

Sc

editi.

ba

313. '^iae carmina dicant.~\ Videntur mihi verilla Pontitids , cum fuhnina condebat. de quibus veteres Gloilae Juvenalis CorMii fulgura dicuntur ,
:

333. Ut rediitque animus.] Sine

ne

conjundio-

fequor. Ciofan. Pnfca editio, uf rediit animiss. Non melior, Neap. ut rediit animus
lib. Statii.

^Hoties Pontifex difperfos ignes in dam tacita ignorataque- prece , eor.fecratum it Neap,

unum

redigtt , qualocum aggejiione

veraledio, quicquid turbant Notis ad Epilt. vi. Hsins-.

lib.

veteres.

Diximus

3Z5. Kefai homini

ejl.'\

E/? deeft in meh"oribu3. Sic hbri veteres.

Canantur Helmaeliad. redius. Heins.

316. Dici vatis ab ore
redte. Ciofan,bito.
difci.

335. Donaria,'] Sacraria Patavinus unus. 336. luod petitur.] Petimus Smzvii. 337. Sed verum.] Sic boni libri. Ciofan. Ve-

licet.]

rumque

alii.

An

duci

unus

dici fatis apte hic legator duVofiianus , multo redtius. nifr

,

337. Ambage remota.] Remijfa Strozzae codcx. vide Notas Fpift. vii, fi. 149. Heins.

ut olim

quae verba modo ^f. 313. & fernper fere permutata. Et faepe Poeta, qui Deorum difcipulum fe

conjecerai: Hcinlius

quis malic

aliquando profitetur, in his hbris ahorum dodorem agir. ut inf* 436.

JDifce quis ijle

Deus,

Similem ritus criide, dixit.] permutationem Macrobius ad Junium Brutum referre Saturnaliura primo.capire feptimo, videtur. Qui Brutus , cum fefto Compitalium per Tarquinium Superbum reftituto, Laribus ac Maniae Larum matri ex refponfo de edido Apolliliffimi

339. Caede caput

xr. 14C,

Caujfaqus

tur fuheat

& &

difcite )

certa fiibeli.

alibi. vid. inf. >f. 408. ab ore queunt Gryph'. Excerpr. Scahgeri. Bukm. Habuerunt quoque 3x8. FlJciumq'4e vocarjt.l Graeci tov /Six Kxrct't^x7v,f , quod Elicium inter:

capinbus fupplicaretur , pueros ira* molari obtinuiflfet, capitibus allii papaveris jufferit fupplicari , ut refponfo Apollinis fatisfitret de nomine capitum , remoto fcelere infauftae facriftcationis. Sed Herculem in Italiam dehtum pro humanis capitibus ofcilla ad humanam cffigicm limulata atque effifita Saturno obiulifle.

nis, ut pro

&

&

preteris

illius

meminit Pollux
Elicii

oraculi Icx elfet

cumquc

lib.

ix. ni fallor;

hujus Varro lib. v Sic no ab elic:t?id7. Neap

,

Jovis ara in AvcntiJovis

Hoc

cognomen

illu-

70.

0UTU non de

viris

lUavimus in DilTertatione de Jove

Fulgcratore

pretatum, atque

indemorem exortum

fed dc luminibus efte interut Satur* ,

nall-

FASTORUM
Abdidit,

b.

III,

(2 ici

Adnuit oranti: fed verum ambage remota

dubio terruit ore virum. CaedeGaput, dixit. cui Rex, Parebimus, inquit: Caedenda eil hortis eruta cepa meis. 340 Addidithic, Hominis: fummos, ait ille, capillos. PoUulat hic animam: cui Numa, Pifcis, ait. Rifit: &, His, inquit, facito mica tela procures,O vir colloquio non abigende meo. cum totum craftinus orbem 345* Sed tibi, protulerit Cynthius, imperii pignora certa dabo.

&

Dixit, ingenti tonitru fuper aethera motum Fertur, adorantem deftituitque Numam. Ille redit laetus, memoratque Quiritibus ada. Tarda venit didis difficilisque fides. 350

&

At
nalibus ccrei miffitarentur.

eadem denuo
libri

reperit

pro diverfa leftione Arondelianus.

quomodo

&

idem Macrobius ejusdem

Heins.

capite

undecimo.

duo
perii

alii.

Heins,

Studet Numa triftius 340. Eruta cepa meii.'] avertere. Plutarchus in eodem; "zn ^\ rii ^eilxxTxyxyiiv
rui

A(c< f.cxyivs-civrxi'

.9"

l^yi^oixt^ov

346. Imperii pignora certa.] Ancile: cui ad imtutelam eadem fides praeftita ac Palladio , Diis Samothracum , igni Veltah'. Nsap. ia unus. cara Mazar. vid. fupr. )^f.74. Motum fcrihe currt 347. Super aethera notu?n ]

&

MuU

Nk^c4

ri^?-x(rs-eiv

uq

)^^v,

j^cexj'

KxB-x^jniv
^

VolT. Arond. pr.

nullis. lib. II.

Ambr. ZuUch. Maz.

aHisq[ue non-'.

)ii(px>ix7i'

"uzotAosGoW^^ j

J Nnfix^

>c^of4.iAva)i

UTnJv^

439.
motae- tremuere

acvB-^uTtu*'
J[hio\i,

')

xvB-ti

c^^T^iTrovTX to

5 iTs^TxyfAxr<^
3
>

Cum fubito

cacumma f-^lvae.

{jripsou^,

^/(t,iV

'^;TSy.fytvxfaj:,}i

A'5 ifc^u>.iyetv

&

poft. 501.

X*'i

iTixyxyiivT N^fix/
:

'Hyifixi k^Jxyfiivoy.

&

fAxi)iic-i'

txZt*
Expiabis
,

i^o

ille
,

Antias apud Arno, ;

Cum fuhito
Silius lib. III.

motu
20J.

fepes iremuere [iniflras.

bium
rurfus contra

Jovem
,

diu cun^atiim
:

dixifjo.^

capite fulgurita

Regem
:

refpondijfe
,

Capitio

Jovem

Te Jlrages nemorum
Tempefias
,

te

moto turbida
,

coelo

Regem Sed capiilo ; Pompilinm , Ptfcis. Tunc ambtguisjovem propojitionsbus captum extulifje hanc vocem Decepijli me Numa. Neap.
retulijje
,

Humano : Anima

Deum

fedesaue viricm
,

fithjecijje

Idaei gensris

magnaec^ue ruinas fequuntur. fata lacrymofaque

Idem

lib.

xii.

Nullaque Jam mitem credas habuijfetonaniem

341. SMWfi
fnos
,

<j/V

///e, c.a/>/W(7/.]

In nonnuUis,

fum-

Fulmina

nec placido

commota tonitrua

caelo,

ait ille, capillos.

Nauger. Summos mzlo cum

Idem

lib.

v.

v^uatuor noftris, quod 8c in fuis invenerat NaugeAddidit hoc o>nen Mazar. pro Addidit h:c\ rius.

lllidit terris

Bominis.
erafa.

In Zulichemiano

vetus

fcriprura erat

Sic tibi torrentem crepitanti turbine moittns Jupiter altas ,

,

nimhum

Heins.

Fulmine nunc Alpes

Intremuere fimul

nunc mixta Ceraunia coeU

,

341. Pifcis, ait.]

altus, ncfcio.

Cur

j^ajv^ potius ohlata

.
:

non

Dianae olim imraolahant

ifnuv
rr,

ob caufftxms
*ex!!

cr pontus , CT* aether , Ipfaque commoto quatiuniUr tartara coelo.

tellus

fam
<rr,

quam

rccitat Euftachius in his

cf(

'i>virxi

Stat.

Theb.

v.

'Exeiryf rttvriy

e-iXU^yfi'

^^a.

rc

Addita Jigna
Corip. Afric.

polo

laetoque ululartte

tumultUy

(V^v oi(

fcxnut xirlx thai.

Neap.

Tergaque <y aera dti motae crepuere per aurast

eft in

343.

Mea

tela procures.']

Hoc

pofterum
,

lib.

v.

unde
0

1'lutarchus
fti)C^i

dc
rvf

fulminum
,

procur.itione
j^

Haud

fecus ac Libyci terra fitiente coloni

,

-7:61117X1

2il^ ic^f.cfiya/

r^i^uv

y^

Nubila fufcipiunt

moto cum fulgura cosh

"

ftxnt^c^.

NtAP.

Prima micant:
Propertius libro
17.

343. Tela procurcs.] Repellas tres. rcponas unws,' 344. Cdlci^uio no7i ahiiende'Dtum.'] Aleo rectius

Eleg xvi.
a^i

Vidijli Tnoto fonitus procurrere cotU,

i2i

P.

O V

N A

O N

At

certe credemur, ait, fi verba feqnatur Exitus. en, audi crailina, quisquis ades. Protulerit terris cum totum Cyntliius orbem, Juppiter imperii pignora certa dabit.
,

3SS Difcedunt dubii

promiHaque tarda videntur;

Mollis erat tellus rorata mane pruina; Ante fui populus limina Regis adefl. Prodit , in folio medius coniedit acerno.

Dependetque

tides k veniente die.

&

360

Innumeri circa itantque filentque viri. Ortus erat fummo tantummodo margine Phoebus: SoUicitae mentes fpeque metuque pavent.

Conubi
,

toto percurrere coelo

fciipti?. tonitru coelum lius lib. XV. 144.

nunc legitur , etiam omne ciere Maroni. idem

,

in
Si-

3^c. Stantque flentque

Con/edere /luces
vid. inf. IV. 304.

vtri. ]

Sedentque multi

pvobae notae. fed male. Met. xiii.

,

Addidft augurio fulmen pater , vaga late Per fubitutn moto flrepuere tonitrua mundo.

&

at vulgi fiante corona.

Heins.

Heins.
liber

Ita haec habet 351. At certe credamtts , ait.'\ vetus , At certe credetis , ait. Neapoi.. Cre-

alii,

duo Sed vere Sarrav. fcripti plerique. credemur. mox fequatur mdiores , pxo feque' tur. Hf.ms. Credemiir redie. vid. ad Hb. vii. Met.
demus
98.

&

Galea facerdotali. 363. Niveo velatus ami^u.] Veteres Glollae Juvenalis : Tiara galea facerdotis , Videtur quae per malas veniens mento fubligatur. pileum Judaici facerdotis. dc quoliidorus: Pileum ex byjfo rotundum , quaji fphaerd medid caput tegens
facerdotale

Et audi craflina quisquis ades."] Puto fcribendum , crajiine. pro quisquis craftinus aderis.
352,.

Heins.
^^j^.
<ftior

Protulerit.] \Jnus

cum totum Cyathius orbem

paret.

efttemporis definitio , ita fadtum docet infr. fi. 367. totos orhes imus Heinfii. ut fupra j^f. 345. duo habebant.

&

Miint, protinus extulerit non male , & exa, unde fiducia major ap-

tiaram vocant. Nhap. 364. ^am bene.] Francius malebat tam. Farncf, quod 365. Muneris. ] PignorisWziizzw. Heinfius praeferebat. 367. Totum jam Sol emoverat orbem.] Sic libei MafFei. Urfini vero , evolverat. Ciof. Statii. Evolverat quinque veteres. quomodo apud Statium Achill. i.
Graeci
nofiri
.

c?*

in occipitio vitta conftriilum

hoc

&

&

&

Ja??} premit aftra dies

humilisque ex aeqtfore

BURM.
354. Pignora
certa."}

Titan Rorantes evolvit equos.

Virgil. III.

Mitlta unus. vid. fupr. i/L

Mn.

2.84.

356. Adveniente

die."]

Idem

Interea

veniente die,
fic

magnum

Sol circumvolvitur

annum.
lib.

Neap. Adveniente
357. hu3

fcripti

plerique. Heins.
ita

&

Rorata.']

Rorataque plurimi ex meliorirorare dicitur adlive.

i.

evolvere pe5lore queftus Valerio Flacco Avienus Defcriptione terrae ,

&
,

IV.

prima

editio. ut

Hic fe Sarmaticis evolvens finibus.

poft

de quo vide Heinf. ad Claud.

hic roratam terram narrat
,

385. Forte autem

aliter

quod
,

parum ad

rem

pertinere videri poterat

quia inde
,

bonum
certe de

Eminus evdvunt
Ilumina.

hic fefe pinguia Kili

omen

captari a quibusdam Augufio narrat Sueton. cap.

3<;9.

foleret

ut

xcii.

Burm.

SoUo confedit acerno.']

pr.

Ambrof

&

tres alii.

Eburno pr. Farnef. Heins. Sed mihi acerno

melius fimplicitati paupertati temporis , quo Numa regnavit , convenire videtur. eadem vaiietas eft IV.

&

emerferat, Eleganter incditus: Emergit fe : Sallufiins Hifior. iv. ubi fe laniata navigia e fundo emergunt. Terentitis in Andria : ex ilits fe
fane. Arufianis

At

Vatic.

uiius

&

Tliuan.

Meffiusapud

me

Met. 487.

emerfurum malis. Cornelius Nepos in vita Attici: Quibus ex malis ut fe cmerferat. Cicero de Arufe emergit.

ita Virgil. viii.

178.

Accipit

Aencan

acerno, folion^ue invitai

Bup.M.

fpicum refponfis Serpens, quaetumdelitejcit , tum Veritas velut alto Apulejus Apologia barathro calumniae fe mergit, fic contra demergere
: :

or-'

F A

T O R U M

B.

Iir.

i'^3

Conftitit, atque caput niveo velatus

amidu,

Jam bene Dis notas fuftulit ille manus. 365- Atqueita, Tempus adeft promilli muneris, inquit. Pollicitam didis, Juppiter, adde fidem. Dum loquitur, totum jam Sol emerferat orbem; Et gravis aetherio venit ab axe fr^igor. Ter tonuit fme nube Deus-, tria fulgura mifit. Credire dicenti; mira, fed ada, loquor. 370 media coelum regione dehifcere coepit: Submifere oculos cum duce tuiba fuo. Ecce levi lcutum verfatum leniter aura Decidit. a populo clamor ad aitra venit.

Tollit
eriem idem infra dicetur yf. 517. ut ex veteribus
libris

hoc

efl:,

ut Aratus ipfe,

emendamus. Val. Cato

in Diris

Monftra repenttnis terrentta faepe figuris

Cum fubito
Manilius
lib.

efnerfere furenti corpcra ponto,

apud Jul. Obfeq. C. Valerio M. Herennio Coff. Coelum vtfum difcedere , cujus hiatu vertices flam,

v.

mae

cum jam

vicefima Cancri

apparuerujit. perperam ilUc defcendere circumfertur. neque aliter capiendum illud Lucretii ini-

Septimaque ex undts pars fefe emergit in aflra,

Avienus Defcriptione terrarum

Emergit pela^o.

tiohb.iii. Moenia mundi difcedunt, Idem Cicero Offic. hb, III. Hinc ille Gyges inducitur a Plaione ,
t]ui
,

cum

terra difcsffijjet

qua lux fe rurfus Eoa

magnis quibusdam imbridifcedere terram

hus

defcendit in illum hiatum, Sihus hb. vi. 36.

Heins. Commoverat duo.

alter

oflenderat unus.
,

Stagnantem caede
Enfefodit,

C facileyt

368. Et gravis.] Malim , En gravis. ^xo venit Puteaneus , vergit. non male. fic infra
:

Calpurnius Ecioga vii,

Ah

Stella

Lycaoniam vergit

declinis

ad Ar^lon.
aethe-

tepidi quoties nos difcedentis

arenac

Heins.
368.

Vidimus in partes ruptaeque voragine terrae

Emerfijje feras,

Ah

axe.] Abigne Ambrof.&: Laeti.

rea ab arce alius.

Vifum

371.-4 media coelum regione dehifcere efl quidam veteres. Mazarinian.

efi,

coepit,]

ita fcribendus ille locus. quod tk Lipfio jani ex parte praevifum eft. Barthius ad Claudianum pag. 181, curis fecundis inepte , nolem cedeniis arenae. nam quod negat cffe , quo to arenae refe-

A. media fubito coelum difcedere vifum

ritur

non attendebat fequi

zSj.

voragine, Val. Flaccus

neque

aliter

VoflTianus. elegans fane

&

hb.

I.

proprium

difccdendi verbum hoc loco. quod Nonius pro hiarc , dividi , difiendi interpretatur. Virgil. ix.

dirimique procid nullo aequcre vifa Coeperat a gemina difcedere Seflos Abydo.

in. rp.

qui locus

etiam

ftnde haec tJtn clara repente

?

Heins.
codex.
;

vii]go depravatus

circumfertur.

Media Arondel.

regione rubejctre Servii

Tempeflas

video

medium

difcedtre coelum

Palantesque polo fiellas.fcjuor

omina tanta.
etiam
libris

Ubi Servius

In Auguralibus

inter

ofienta coelum difceffiffe dicitur,

Scena vcrfts Cic. do Diviivatione hb.

Marfici CT' deorum siem fluxiife , ny

eidem Gcor. 111.2.4. frondibus difcedere hoc fenfu dicitiir.

i.

371. Cum duce turba fuo.] 5wmeh'ores,HEiN5, In uno Petavii codice erat , furrextre manus cum dnce turba fuas. quod minime ab imperito librano

Exponitque
,
,

initio

belU

fmulacra fudavijfe,
coelum
in
e?'

profedum puto. nam furgere acftive y^^o furrigere , capi non huic hominum turbae notum erat, fed quiaofFendebat rudeshos &: ignaros omnis elegan,

difcijjiffe

zj;' fanguiex hoc occulto

Auditas efe voces,

idem

Araro

tiaefcribas,& quiad fulgura eiiam fubmittere fuos oculos folent, vulgatam nobis p.-ocuderunt lecfio-

nem.
que

ita

Plaut. Epid. v. 11. 67.

pedibus fuhito percHJfa Diana?

Infiila dijcejfit

extoilite,

Lumhos Germanic. Phaenom. 437.

Jurgtte as-

Si*b geminis

Procyon fulgcntia ftdera furgit.

1^4

P.

O V

NA

O N

3y^ Tollit

caefa prius ille juvenca, nalli colla premenda jugo. dederat Quae vocai ; quod ab omni parte recifum Idque ancile Quaque noteb oculis, angulus omnis abeft, Tum, memor impcrii forrem confiftere in illo, Confiiium multae calliditatis init. 280

humo munus,

eil:

Plura
ubi
recfle

Grotius pro furrlgit

iii, 3.

didum
,

notat. vide

Sanftii Minerv.

&

fimumque
pateret.

latus pateret. latita prifca editio habet,

fi

ibi

Cl. Perizon.

jam vcro
ancili
;

Quae

benc capio, non aUa

fic

Fefl:i

menS|

convenit re^lius fiduciae

Numae

ut oculos in
v-ifo
,

coelum intentos quod delabitur,

teneat
tolleret
,

&

quam

ancihs

fchema

delineare

deindo

manus ad coelum cum fi fubmififlet oculos non potuiflet cevte fcire Isvi .verfatum aura fcutum tandem decidifle. ad mirum vero hoc fpecftaculum tollunt cum duce ut moris fuifle patebit ex turba manus in coelum
,

adnotatis ad Petron. cap. xl. Quin6til. 11. li. haec quamvis mihi vcrifllma ledio videatur, non tamen aufus fui ab omnibus receptain loco movere. fed fuo vindicat etiam alter locus. iv Trifl:. II. 66. Laetaque erU pratfens cum duce turba fuo.

&

BuRM.
376.
ffluae

Bovcs, quos pro

dederAt nulH colla premefid.a /50.] facrificio veteres intcrficiebant ,

numquam

araverant. Seneca in

Oedipo
,

Defcribit nobis

parum

clare Plutarchus in

Numa:

Jlppellite aris

candid tm tergo bovem

:

Curvocjue niifnquam colla deprejfum ]ugo. hic Nofler lib. i. hujus opens Colla rudes operum praebent ferienda juvenci. CioFAN. Nulio Putean. terga premenda tres Ubri. terenda volebat Francius.

&

IjlUu ix,i

y^f^l^h
i(cfi

't'Kiy.c6i^S,i ,

xi

a>i

y.i^~Mi

K(tfx.7tu.i

ty^aa-xt
Xoi.i.,

(ruMimi-^i(t!iS(rai

t^

5Tux.()t>jtj

Tt^ci

ct^n-

377.
licet

uod ab omni

parte recifum.'] Ancile igitur

;

ex Nollri fenfu coUigam fuifle rotundum,non fed adeo obtamen hujiismodi penitus credam longulum ut in nummis vidiiTe rnemini; ubi fic Cufum
,
:

Dionyhus peltae Thraciae aequiparat fecutus puto Varroncm ,qui Anctlia ait h"b. iv. diHa ab ancifu ; quod ea arma ab atraque parte, ut peltae Thracum inctfa. Nota, Varro quod ut in inciflonem cadit. Vult enim
uyxvMv
To
G-^YifAei.
,

7toii<ri)i.

eam

tantum , illa peUae Thracum haberent in fummo ad utrumque latus: nam peUae luuatn femiplenam
refcrebant in

incifionis figuram fuifle

in ancilibus

quam

huncmodum:

in hanc fentenSed, quod difplicet, folus Nafo dida funt riam, qui verbi vim fecutus. ^xcancaefa ab antiquis vafa quae caelata appellainus, quod circumcacdendo taha ficrent idque auaoreFeflo, Ancile appellatum , ancihum forma qui haec de
,
, :

Ceterum anciUs etymon deduci

eflct

potefl:

ex eo quod
f^r^

yxuAov to

ff%?A<x

aut

quod

yxftJvaw

nuia ex usro^ue lafere erat recifum

ftt

fummumin-

cimhev geftaretur; five quia

omKxv

acii

e^ex^mi^v' an:

T O R U M
figura
;

I B.

III.

iSf

Plura jubet
IVlamurius

fieri fimili caelata

Error ut ante oculos

infidiantis

eat.'

morum

fabraene exadior artis,

Diiiicile eft, illud, dicere, claufitopus.

85"

munificus, Fadi pete praemia, dixit. Si mea nota fides ; irrita nulla petes. Jam dederat Saliis (a faltu nomina ducunt) ad certos verba cancnda modos. Armaque ,

Cui

Numa

&

Tum
Bf^^^nraj,
'.

an, ut ruramo viro piacuit, quod averruncandae

peftilentiae cauira
fit.
,

"i^m
tTtei

T^

Jt?? uWtui >^

Tisrcti
7S0>xt

TsJj

^as uTtxvTUi

ccx^ffsu^

fignificatio in

nomine

x.etv

Laudu ingenium. Neapol.

Atque. quomodo lich. Nauger. 5c ofto alii. Heins. A/ir<?e Petavianus; ut 380, Alultae calliditads.]
Epift. XVI.

luaque Nauger, 378. luemsjue notes oculis.] Zulich. Mazar. Urfin. Petav. quinque alii. Sed apud Ifidorum libro xviii. cap. \r. <Uiemque\Qg\ancile vocat , non tur, Tuperiori verfu , Idque etiam Urlin. VolT. Mazar, Zu-

^S^ofyuydVTii ^in
xiriv.

ro ^o^&jfcu y^ tvift . ax.tgrviy. 'ZuXtuv rlivofcx , ILuhiru^.i y.u.

&

Hoc Sahorumtripudio haud

,

fufpicor Roiriae
tti^.

folemnius celebratum
'

fi

vera Lucianus
fctidt
'f
.,

'O5-

&

Xriiriui

'EttJ
,

rircti

^ttcMiv

'Vu/^uluv t^^y^riui

ufiivifcovitv

IMJ et
,

^'y^irurci uvTuv
ci

ru

"Tirohifiiy-uTU(^

Tm

B-iuv 'Afi/

"Zy.Xtot

KuXa/S^ot

iifvc-vy>)i

tSt evofiu) 'c^^^vTui a-ifcvcTUTluj Ti ufcu Bene iv-^iTecrct nam , tcfte Tullio
'

j^

iiicrwrltjtt.

oratione

mira calliditate virum. vid. ad II Amor. xv. 14. eadem varietas

proDomolua,
infr.

exPatritiisIegebantur. Ccterumfal-

fL

tatio

668, BuRM. 381. Plura juhet

ribus
;

fieri.']

Non

ab uno

fed \ plu-

qualis fuerit tradidit etiam Dionyfius lib. ir, K<vSvT< ip vrgos uvXey ov pvB-fcZ ts (^t7r>aiS{ xivy,rci(y TOTt fO/. OflS , TT J 'Zt^CfX^UZ 1 *iiM 7fUrQ/,i{i TtVUi
vy.viSi

ut inter tot aHquis ad verum caeleilc trx^f^cc exprimeret. PUuarchus: tIv) j 7tixrlc/j t^^u&B-ivrt^
KiXiva-eivr^
,

txoaFiv
>^

ufcu
ii

run xefauii ^cpuuv

Ci7 rcii

3
Czs-o

Xj

y.ivr)(rii

(^.lOTrP^tov

c^ Tu7i uTTiitrty ^jTjTjAi/^ov

rt

5 iyx>**'

Jt5, >(^
f

^(\o^ tkj
uXt^m

Ti^vircti;

vzs-i^

S/.^tuv

'v]/o(^v ,

ccf^utoti TSJc^jjg^SoC^ Aa'-

c//.,6iir>ir(^

ftev

ctTretzireiy ,
.,

Bsraftov j

Mu^t)t7,
tfiCpsfiiiHi
fivil'

'ivci

T
T

tiKpuy S^/if^tapyuv

'are^i

tPtKi^eci
,

-^

y^

xoirum.6\j*TXt
K!if.t.xv

TdcTXi

ofAoiUi

uis

7(5, K^pjjTJS y,e-uv i ts^utoi Kurur>irccfdfioi. In niOtibus autem frequens ilhs fuit ampiruatio , quac haec a profaltore initium fumefiebat in circum
:

uCrcv irt

2>y-ytyumeiv.

Neap.
codices.

bat.

LuciUius

383.

MarKuriits.

Marrnnrius

multi

Mammurius

nonnnlfi. fabricaene Sarravii.

llli

Praeful ut atnptruat
'li.

inde o' volgu redamptruAt

in 384. Dijficile eft ulli dicere , claujit opus.] nonnullis. Urfini codex , illud , ut referatur ad 70 opus, quod fequor. Heins. Sculpfit Sarrav. culMet. 813. fit Petav. vid. ad xv.

Praeful , &i profaltor ^ tu munus; quae tria

ftri.

idem
,

hoc unum ex
,

Salia-

Praefulis

Vatis

&

Magi'

Neapoi..

D/(f?<

plerique veterum. quae faltit

385. Muiiificus.] pete tnunera.

Magriificus Petav.

&

idem

fert,

c dehent, tamen ex Polemone quodam requemdam Arcada, didum Salium, eis enopliam faltationem 6c nomen etiam dedilfe: at nulent
,

386. Nota fides.] Vera Putean. Moreti Sz Excerpta Dou/.ae. vid. infr. 661. 387. u^ faltu ncmiua.] Salii , inquit M. Varro, a jaitando : quod facere in Comitio quotannis fo-

nomina ducunt VoflT. qui Jaltu nomina ducunt Sarrav. Zuhch. Maz. At idero Zulichemianus tamen manu prima , a faltu no^nina ditcunt. vere. quomodo & duo ahi. Supra lib. i. 467.
Ipfamone, quae nomen habes
a,

carmine du6lum,

ubi etiam male fcripti plurimi, ditium. Horatius lib. in. Od. XXVI.

Nomina

tua feSlus orbis ducet :

gae. Plutarchus
ft,vB-Xc'/S(ri
,

S'a

ciiX/'3ijc-y
v^if Jj

bix,

^? met
'cycf/.cc

& &

libro II. Sat. i.

XxftoB-^x^^

Muyrtyiuf
,

^uXia
Av ^Srs

Tiuu
-^

QVfnMoy c^.oi^u^xvr^ <^yrirt*

i^'^r,<rtcj<;

u?iscc

O* qui

jt4?A-

uvry.s uhrtxr.i

K9-'<15,

Im

Duxit ah
Satyra
ii.

oppreffa

meritum Carthagine notnen,

-Jzjv^^Sy'^

'oTuv rui lifu? Trihrug JvtcD^7Tcf^if3i/joi thfj TriXtv , XuZuatv ot T Mu^rio) fcljA. &c cla^JuS Dionyfius lib. 11. 'Two T^ TttuTtvit xtyr.s-ieoi' ro "^TTi J) 'P*>^flMOJv,

libri ii.

Avidienus , Cui Canis ex vero duSlum cognomen adhaeret.

Silius libro xi.

yj t|^Ar9-i' rt

>^

-juri^rh

e-ie?Jfi

iW' kCtuv

^iyiruf'

Tom. IIL

Aa

Q*tl

m
Tum
390

P.
fic

O V

I I

NA

O N

Mamurius, Merces mihi gloria detur, Nominaque extremo carmine noltra fonent.
,

Inde facerdotes operi promilla vetuito Praemia perfolvunt Mamuriumque vocant.

Nubere
395-

fiqua voles, quamvis properabitis ambo, Differ habent parvae commoda magna morae,
:

Arma movent pugnam, pugna eft aliena maritis. Condita cum fuerint aptius omen erit.
,

His
addttis ? ille ego fanlu0S fngUis fbcjci ? quosv guis Dardantus, cui facra pater , cui notnina liqi^it

Capys. ita ex optimo codice illa fcribenda. libro xvi. ab origine nomen Difcant , (]ui pecudum ducant Giuantum divini praecellant feminis ortus,

A ^ove duBa

388. Armaque.'] Ea qui fuerint diximus: unum addi poteft , debet , quo habitu induti. hunc accurate defcriptum inferam ex Dionyfio Hb. 11.

&

*EeT!f,

inquit,

^'

uvrm

?<

-<%<

t6

Tltvx^i^twoiiet y

T xA8^a
,
Qtf.i

uyof^ri
T >^

Mcc^Tiai /^Im) j ^i}iTsX;{5 7ri TroX^cci vifiici uii 'f woAs<y? ccynTt r^i X*?^^ "^

D^
,

Tg tA/v dyofxv
J?i's

y^

ro Kx7ti7u>ito

y^

wa^as ^8$

& libro

oTjiioa-liSi

XVII.

roTtm^ ^tTuvttg TfoixtXm x^^XKieeis

'Jsfef. f^ TtltiwXi tfJLTtlTtO^TtVt^Oi iTi 5 Kx}^is<rt ,

Hic prifca ducens Clauforum ab origine nomen Claudia.

ducere notam Nofter fupra
llle

f^YiT^ti; X0lTi^a!(rfO/)0t
7te^<PvfiSi

(^otviKOTtxfv^iSi

r^Qexi'

i7ti^oj/.^ uvrri 'Vwficitoti

3(ff^

i(rB-y,i

ci Tais tixvv rif^ioti'

primo libro , Numantina duxit ab urbe notam. Ceterum a faltu nomina ducunt brevis & elegans ut to qui fubintelligatur. quoloquendi modus
,

T xxXa/^ai

uTtiKXi

i7rtx.iifB/joi

rxii x<^<Xfs,.

TtiXiSi v-^n>^ii iti

a-^r.fix fftwxyof^iSi

Dionyfio TromiXot ^ituvs^;, quod Siae. Sic ille de Saliis Tunicae piHae
:

SunS xavew^ts Livio tunicae piinfigne dedit

,
:

modo

paffim veteres hiftorici

que ab infcita manu abunde docuit Cl. Gronovius.

"

fed locis pleruminterpolatis , ut ad Livium

,

quam

Latini piSlam veflem vocant. tloiiclXov t/^dTiov ^uypu(p>^TW. Neap.

Hefychius

Virgil. lib. 11.

juveniscjue Choroebus
illis

Mygdonides,
Venerat.
Ita

ad Trojam forte diebus

,

Hinc illi 'TjMmra* 388. Verba canenda modos.'] pafllm, Gloftae: Saliusy Itpeiiq b T SiOTTSTij QTrXx 6epx7revuv' vf*vu$Oi , 5t/!utv<5,
xis; XofevToCi did:i

Neap.
addita

Sonos

Thuan.

rede omnium veterrimus Mediceus. vulgo illis qui ad Trojam. Idem Maro libro i.

eodem Sum

Vrbs antiqua fuit. Tyrii tenuere coloni. libro ex optimis membranis, pius JEneas raptos ex hofe penates Claffe veho mecum.
:

non multo fohun , verum ahi

390. Nominn nojlra fonent.']

poft Lucia

Didum facftum
Volumnia
:

ut

nec hi

(fic poftea receptum , graffante adulatione) in facrum hoc carmen inferti. Germanico mortuo , auclore Tacito , inter alios honores decretum , ut nomen ejus Saliari carmine cane-

retur.

M. Antoninus
,

vulgati codices

raptos qui. Propertius

libro iv.

filio jufjftt

ait

Eleg. IV. Vrbi fefius erat

dixsre Palilia patres.

CT*

Auftor Moreti:
Interdum clamat Scybalen : erat unica cufios Afra genus , tota patriam tefiantt ftgura. fic vetus codex Petavianus. vulgo , Cybale hau erat unica cuflos,
Nofter Met. xin. 713.
Sicaniam
ita
:

decernerentur , ut Saliari carmini nomen ejus infereretur. abfimilis raos Athenienfibus; 6 fi hodie
!

Philofophus Caefari Vcro Capitohnus , ut flatuae tantummodo imago aurea Circenfbus ferenda ,

Non
quo de
:

Republica
teftis

meritos peplo Minervae intexebant Diodorus Siculus de Antigono & Demetrio hb. XX. hinc de clariffimo viro natum epithetum^ A^ioq i(^i Tov TTSTrXov, Neap.

390. Extremo.'] Aeterno Sarravii.

392.

Mamuriumque

hunc

vocant. ]

fuifle

illic cenfeo fcribendum enim z^q, cum tribus haec legatur inconcinne. Apulejus. Fior. i. Efi

&

peiebat trinis excurrit in aequora linguis.

fabulofum multis; ut

Veturius Mamurius nihil ahud quam vetus memoria. Vidit hanc difcordiam Plutarchus , ideo, 0; d^ , inquit , OlsTovfisv MxfxoCftov slvxi rei;
(paen

Fabrum quemdam M. Varroni, cui

praeterea

gemn apud
Heins.

Kaof^svov, oc^\oi OusTSfSfj!. txsfxopixf^.

Neap.
Ratio-

illos

praeflabile.

Gymnofophiflae

394. Difer.]

Ad

tappsllantur,

nem

f)raevides, fufpicor

condita usque ancilia. , fed hic habes.

Endem
fipei-

FASTORUM
400
Proximus. a vento

LiB.

IIL

187

His etiam conjux apicati cindta Dialis Lucibus impexas debet habere comas. nox emerfa fuos ubi moverit ignes;
Conditus e geminis Pifcibus alter erit. TErria Nam duo funt: x4ultris hic elt, Aquiionibus ille

nomen uterque

tenet.

CUm
fuperflitione per
id
iter

croceis rorare genis Tithonia conjux quintae tempora lucis aget; Coeperit,

&

Sixe
tempus
nihil

publice
:

geri

jus

lib.

potcrat;

nuUum

alicui fas erat aggredi.

De

ma cum
nus.

ora notatum eft, vel, ignes. quod in hbro Urfini perfpicue fcriptum
videtur.
,

glofle-'
fic

fe-

Fnere , qui Otlione apud Tacitum Hifl. primo Othoni morai religionemque nondumconprofidjcenti ditorum ancilium adferrent. Afpernatus omnem cunSuetoflationem , ut Neroni ijuo:]ue exitio/am.

quendum mihi
codicibus
,

emenfa
,

in

Notat in "his ahis dimenfa , legi Berfman,

Ciofan.

&

propere fufcepit

Expeditionem autem impigre <o' praefed zsr motis , necdum conditis , ancilibus. Mota dicebantur, dum illa Salii per Urbem inde in Kalendario Conftantini circumferebant Magni notatur ea dies , arma ancilia movent.
nius
lib, viii.
;
:

caufas addit. In inquit, redle. Gryphiana editione , quam cum antiquo codice Scahger contulerat , cwewy'4 legebatur. pro quo in

Neutrum

&

codice Scahgeri eleganter emerfa legebatur Tertia nox emerfa fuos ubi moverit ortus.
v.

hoceft, fub initium nodlis. optime. Dan. Heins.'

Neapol.

Nonas

eft

auflrini

pifcis

SCani sux.

Neapol.

duo

395. Pugnam.] Pugnas Mazar. Vatic, alii. pugnae VoiT.

Ambr.

& &

Statii.

397. Apicalis cin61a Dialis.'] Sic unus Vatic. alius Vatic. Capitis difciniJa Dia~ Urfmi Omnino veteres melius , apicati lis. Ciofan.

&

Et hic non leviter turbatum eft. Urfin. Vofl". Arond. Mazar. pr. Med. Naug. quinque ahi , de menfe Zulich. Excerpta Poht. duo ahi , demenfa, tres cum opt. Ambrof. & Laeti codice, dimenfa. dc Petav. cum ahis quatuor, dimerfa. nonnulh
,

fanSla Dialis. jipicatus iic in flamine , notum

flamini

qui gerit apicem

quid

vel dimijfa , vel immijfa. quatuor , demereditiones veteres, etmrz fa. Probe unus Vatic.

mifja

&

non

illud

cum eodem

fa.

VaL

Flaccus

lib. v. i.

mori non licuille. Appianus de Merula, (hunc pauUum fupra facit tov Isfea xo Athc Hb. primo Bellorum Civilium Mspo^*? /3^ rxi (pxiZui
:

Altera lux haud laeta viris emerfit Olympo, Nofter Met. xv. 186. ex antiquis codicibus, Cernis emerfas in luccm tendere notles.

^Ati/v^ txvTS, >^ y.oTSTm T5 (pMQoci

Tc
,

Trivuxtov

uvtoi 'CSS^x.u/^ov
'^ctzB-oIt*'

iari>\is

t*

Statius

Theb.

i.

156.

Tti^oy

yH Uo ^ifii-

itfix

denuo
omiffis

Miras 'Z^Kiiidfov TiX^sOrxy. Neapol. turbas hbn veteres hic excitant. Sed nos,
ceteris
,

cjuid Jt peteretur

crimine tanto
fol emerfus Eoo

Litnes uterque poH

quem

Cardine
bris:

ad

fidos
dialis

potiffimum
Petav.

conver-

quem porta

vergens profpe^at ibera ?

li-

tamur.
ger.

Vulgatam tuetur Urlini codex

diflintla

&

Naucura

Ita vetus codex.

Nofter paulo ante ex antiquis

Mazar. prim. Ambr. & plurimi alii. capitis dijiinila Arondel. ahique tres. apicalis cintla VolT. apicali duo Medicei , cin6la ZuUch.' Excerpta Pohtiani apicaticin^a ,TcAe: vides etiamrb cin^a inomni-

capitis

apicatis

totum jam Sol emerferat orbem.

&

bus fere vctuftioribus apparere. Feftus: CintlaFlamintca vejle velata. Quare fortaffis hb. vi. zx6. etiam fcribendum ,

Apulejus initio hb. xi, Vides praemicantis Lunat candore nimis completum orbem marinis emergentem mox de eadem , Ecce pelago medio difiutiibus. vina emergit facies. Marcianus Capella hb, vi. Si

&

Tum

mihi fic conjunx cinla Dialis

ait.

ubi fantia
xiv.

nunc

legitur.

Heins,
]

emerfi folis exortus concavis fubdu6iioris terrae latebris abderetur. idem paulo Luna, poft de Sole ^iui mox , ut primi luminis fulgor emerferit , confeflim ad obtutus noflros diretlis lineis diriguntur.

&

398. Debet

habere comas.

Ut

etiam per dies

Dracontius Hexaemero, ut legendum ex veftigiis ve-

menfe Junio

delatum ; ut Faftorum. Nf.apol. 399. Tertia nox emerfa fuos ubi moverit ortus. ] Lib. Urf, & Matfei Dimenfa fuos uhi moverat
:

donec ftercus ex aede Veftae , dicfturi fumus, Qsou StSovro^ , in vi.

terum hbrorum: Atiroram jarn quarta

dies emerferat undis.

Ceterum pro
Pcrav,

&

&

ortus hbri veteres multi, ignes ,cuxn Vofl; id eft, ftellas, ut hb. iv, Met,8r.

gnes, Stat.

Dimenja fuet uli movcrit ortm,

In cu-

paffim Kofter in hoc opere. Heins, Ideo Ns7/;$ appellatus, 401. Auflris hic efi.} " ' alter * z

f88

P.

O V

I I

NA

O N

405 Sive eft Arftophylax , five eft piger ille Bootes ? Mergetur, vifus effugietque tuos. At non efFugiet Vindemitor. hoc quoque cauflam Unde trahat fidus parva docere mora efl, Ampelon intonlum, Satyris Nymphaque creatum. Fertur in Ifmariis Bacchus amalle jugis. 410 [Tradidit huic vitem pcndentem frondibus ulmi ; Quae nunc de pueri nomine nomen habet.]

Dum

legit in
:

ramo pidas temerarius uvas,

aflra vehit.

Decidit

amilfum Liber in

Sextus<

&

slter Bofsio^' fed hic

'I;t6i)

&

XeAiS<5v<?

&
8c

Soliiariusl

Lyncibus in coelum veSla Ariadna

fic lib.

tuis.

f*sYm<;.

Scholiaften.

Vide Theonem Neapol.

Germanici

v.

Met. 644.
eft.

ventis unus Heinfii tres 401. ui vento.] ahi , cum editione prima , Gryphii ahis. utrumqua

&

&

ubi

Et medium coeli terraeque per aera ve^a Mss. lata. Heins.

&

Regius
tenent.

&

Petavii

forte

a vento nomen

utrocfue

415. Sextus ubi

terra.]

Pridie

Nonas Martiaa.

Burm.

croceis rorare genis.'] Rz^ri/^re ZuUch. unus Vatic. pro diverfa ledione. Neque aliter Sarrav. unus meus. duo , rorare comis. ut rorantes comas Stat. 11. Thcb. 136. vid. inf. lib. iv. 141. Si quid mutem, rutilare comis hbenter reponam. Vide quae de coma rutila noto ad Metam. lib. V. f{. 440. Heins.

403.

Cum

Auguftus Pontifex Maximus defignatur , ut haberct omni ex parte jus avToxpuTopixq. Suetonius in

Mazar,

&

eodem

Poftquam vero Pontificatum

vivo.

&

Maximum^
,

quem numquam

Lepido

auferre fuftinuerat

mortuo demum fufcepit : quidquid Fatidicorum lihrorum Graeci Latinique generis , millis vel parum idoneis auSloribus , vulgo ferehatur , fupra duo mil' lia, contraSia undique , cremavit. Liquidum hoc
etiara e

cidit

404. iuintae tempora lucis aget.'] iii. NonasocArdophylax cofmice. Neapol. S^uartae duo libri. lucis erunt quinque. noiis erunt Petav. Hac eadem 407. At non ejfugiet vindemitor. ]

Dione

Caflio

lib.

liv.

Annus

fuit

abUrbe

j^indemiatoris ortus knpa^vxo^.

Neapol.

Dicere parva nonMaz. Zulich. VofT. & fex alii. quomodo faepe Nofter. Heins, Parum refert,
eft. ]

408. Parva docere mora

nulli.

parva

referre

condita dccxli. diem vero, quem fuggerit Nofter, firmat vetus Kalendarium; in quo ante Nonashacclegimus: pr. np. hoc die c/esar pontif. MAX. FACT. EST. Eodem menfe , fed poft dies quattuor (res mira) Tiberius filius dignitatem hanc adiit. Lapis Romanus: (partem adfcribam quae

huc faciunt) jtem dedicatione statvarv^m

fed cur docere

fupr. 316.

removendum

fit

non

video. vide

409. Satyro.l Satyris Arund. Francof. optiquisque, raagno confenfu. &re<5te, utputo. ohliqueenim Nympham vulgato corpore infamem, nec uni, fed pluribusSatyrispafihn fuccumbentem

&

mus

tangit; eft enimNofter iniquior femperNymphis, ut faepe notavimus. vide ad 11 Met. 452. Burm.

411. Tradidit huic vitem.]

Diftichon hoc adulfapit.

teram 6c nugatoriammanum
411. Trondibus.]

Heins.
Met. 91.

CyESARVM ET AVGVSTARVM MVLSVM ET CRVSTVLA PECVNIA NOSTRA DEVOTIS 0M"> NIBVS ET popvlo dedimvs, PERPETVOQVE EIVS die dedicationis datvros nos TESTATI SVMVS QVEM DIEM QVO FREservabimvs qventior qvotannis sit VI. IDVS MARTIAS , QVIA HAC TIBERIVS CyESAR PONT. MAX. FELICISSIME CREATVS EST. NeAPOL.
,

vel ex frondihus multi. Ut v.

411;.

Vbi

terra.] Vbi

OceanolJdin.V o{^. Arond.

Met. IZ7.

efrentibtis Junii. vid. x.

Zulich. Mazar. Nauger.

& tres

ahi. bene. fic

apud

414. AmiJJum Liber In aftra tulit.] Graecis vocaius 5rpoTf vyv)T?.c , aliis TrpsTpvyviVy,^ rr^OTpCye-

Maronem.
Oceanum

xi. i.

&
,

interea furgens Aitrora reliquit.

70^: fita hujus fiella in Jn utrisque pennis binae

una Virginis ala. Hyginus: : quarum una quae eft in

,

apud Apulejum Metam. ix. Sol ipfum quidem delapfus Oceanum fulterrenas orbis plagas ilLumiKabai,
carpit etiam libri mehores. pro alatis fcandit tres nlii , equis piim. Ambrof. Maiar. Zulich. eUtis. Iioc eit , elatis e mari. Claudian. de Sale ,

di-xtrdpennd

adhumerum defixa

frctrygeter vocatur,

&

cadem Geminus. Neap.

Zuhch. Maia;. & or. Farnef nempe Ariadnxm. Propcrtius, in. xv. 8.
414. Libet in aftra tulit,']
Vehit VofT. Arondel.
tigribus
,

&

ut

Conf

Olybr. -pL

4.

Blandius elato rubeant temone jugales.

!ic

F A

T O R U M
&

B.

IIL

189

clivofum fcandit Olympum 415 QJextus ubi Oceano aethera carpit equis; alatis Phoebus, colis penetralia Veftae? Quisquis ades, canaeque Cratera Iliacis turaque pone focis. Caefaris innumeris , quem maluit ille mereri ,

410

Acceflit titulis Pontificalis honos. numina praefunt Ignibus aeternis aeterni

Caefaris. imperii pignora junda vides. De veteris Trojae dignillima praeda favilla,

Qua
.

gravis

Aeneas tutus ab holte

fuit

Ori\c Sz alii

faepe. fed

&

alipedes

cosdem equos

ali-

& apud Horatium

lib. i.

Od. xx.

bi

vocat in Metamorph. Heins.

417. Cajlaeque colis penetralla Vejiae.'} Canaeque a manu prima Mazar. bene. Virgil. v. Zulich.

&

Verbenas puri , ponite , thuraque Bimicum patera meri.

alius. deinde Italiduo. donaque pone totidem. 419. luos maluit ille mereri.} 6^cw Mazar. Zulich. Strozz. bene. quem honorem Pontificalem maluit mcreri quam ahos innumeros titulos. mox
cis

Heins. Laetare unus. Gratatae

744.

Pergameumque
Tarre pio
lib. IX.

larent & canae penetralia Veftae v plena fupplex veneratur acerra,

&

259.

Ajfaracique larem c/ canae penetralia Vejlas

Obtejior.

honos mehores, pro honor. Hejns.

Sc

lib. 1

292.

Cana
Martial.

Ceres
lib. i.

&

Vejla^

Hujusexemplo fecuti non neglexere ad Gratianumusque: quiprimusex iisfanfte refpuit hunc morem. Zozimus lib. iv. Simui enim atque fum420. Pontificalis honor.'] Caefares munus id facrum
,

71.

mum
dem

Imperium quisque

accipiebat

, ,
:

amiSltts

ei

faqui-

vicinum Cajlora canae Tranfibis Ve/iae , virgineamque domum. Legitur quidem XXXIX.
Ibat

cerdotalis
Pontificis

a Pontificibus offerebatur Maximi titulum ufurpabat

z^ contimio

ceteri

apud Properiium

lib.

n. Eleg.

untverfi lubentijfimis animis hunc honorem accepijfe CT* hoc ufi titulo videntur; adeoque
Principes

C hinc cajlae narratum fomnia Veftae.

fed controverfa eft ea fcriptura. cum in aliis libris Puto lit, in cajia vejle. quod Pafferatius tuetur. carae matri legendum , vel , incanae matri. ut pluribus ad ipfum Propertium afferemus. interim vide de fimilibus in Propertio naevis quae notavi Cana Tethys poetis difupra lib. i. i/L 287. fic

Conftantinus etiam potitus Imperio , licet facris in rebus vid defiexerit (tace impie)

is

a re^d

V fidem

&

Chrtjiianorum amplexus ejfet , itemque poft ill:im reValens. liqui ordine fecuti , cr Valtntinianus atque Cum ergo PontificeSy ex more , Gratiano talem amilum attulijjent , averfatus eft id qucd petebant , ra^ tus , non ejje fas iUiusmodi habitu Chriftianum uti^

Neapol.
422. ^unflu uidis.] bcripti vctultiores omnes^ ZMlvident. an, viden? Heins. Vefta videf , Gottorph. di^a videt Medic. imperiis etiam Voffian
videt

(Tla,

quomodo Cana
Ambrof.

Vejia

hoc

loco. Heins. Gra-

taeque
tera

418. Gratare,
in
illo

lliacis
,

thuraque pone

focis.'\

Cra,

optime Urfmi

Zulich. 6c

Maz. codices

ut

&

fex ahi. culmina

junHa etiam

Sarrav. pro varia.

Virgilii, v.68.
tibi pinguis olivi.

ledlione.

Craterasque duos Jiatuam

nam
IJ6.

&

crateres facrificiis adhibiti.Juvenahs Sat.ii.

423. T)l veterisTrojae dignilfima praedaferenti.}. Urfia. Nauger. Excerpta Poht.

De
Bonam
tenerae placant ahdomine porcae,
cratere
facris

veteris Trojae dignijfima praeda favilld,

jitque

Et magno

Deam.
ufu Eratofthenes etiam nonniv.

de eorum in
hil

apud Macrobium Saturnal.

paterae facris adhibitae. has

cum

cap. 21. iic acerra lirailiter

&

optime. non enim de Dis omnibus e Troja abla-de una Vefta nunc agitur. Argute igitur ignem Veftalem vocat praedara e favilia Trojae ablaiam. Sic Propertio hb. iv. Eleg. iv. Vefta-' lliacae felix tutela favillae dicitur. quare <?C pra
tis, fed

&

conjungit in RobigaUbus Faft. iv. 934.

Kumina mox Lumina

4^4
1' gravis,']

forte

re<5tius legas.

Heins,

dmque

mtri paterA thuris acerrafuit.

Aa

iua pius VofT,

&duo ahi.
4^6.

C^ay

190
415"

P.

OVIDII NASONIS

Ortus ab ^^.nea tangit cognata facerdos

Numina; cognamm, \ eila, tuere caput. Quos ianda fovet ille manu, bene vivitis ignes. Vivite inexilindi, flammaque, Duxque, precor. nota eil Marti: Nonis facrata quod illis Templa putant iucos Vejovis ante duos. 430 Romulus ut faxo lucum circumdedit alto:

UNa
O

Cuilibet,

Huc, inquit, confuge, tutus eris, de Romanus origine crevit! tenui quam
vetus

Turba
43^ Ne tamen

quam non

invidiofa fuitl

ignaro novitas
iile

Dilce quis

nominis obftet: Deus, curve vocetur ita.

tibi

Jup416. Co^natum.'] Sacratum Putean.

&

Excerpta

Douzae.
417. Bene vivttis
ignes,'\
,

Plautus Aulularia:

extinguere extempuh. unde mori de igne diftum. Martialis: &luod fpurcac moriens lucerna Ledae,

liam

fi ignis vivet

tit

tuor aliis. quo prim. Ambrof. tres praeterea alLiludunt, in quibus, y^j. Sed nil mutandum. vius hb. I. Locum , qui nunc feptus denfisfentibus, inter duos lucos Afylum aperit. fic Dionyf. AnTo tiq. hb. ji fcsrx^v ^ag/.ov rov ri Y.xmruTdis j^
,

&

&

Neapol. 419. Una

nis dicata

fct^os/tov ^veiv i^vfcuv

nota

eft

Martis.']

Martiis

inquit,No-

Vejovis caedes: erat in regione viii. P. Aedes Vejovis inter arcem o^CaViftor in eadem pitolium. Prope Afylum exaedificavit hanc Romulus, ad augendam Afyli religionem. Colligo ex Dionylio, fed Au6tor ille (& caute, ne Graecus in Romano etymo erraret) Vejovem incertum
:

x^ tIco 'VufAxim ^tccXtKTOf^ &c. ubi de Afylo agit. A. Gehius hb v. cap. iz. Eft autem aedes Vejovis RO' mae inter arcem c?' Capitolium. Sed ne dubitare poflTis Livium 8c Dionyfium de Vejovis lucis efle capiendos, en Vitruviurahb. iv. cap. 7. Itemgenervji
ccic^xi.,

xxXitrxt
^

vZv

ribus aliis conftituuntur aedes ex iisdem fymmetriis habentes , uti alio genere ordinatae ,

difpofitiones

eft

Caftoris in circo

Flaminio c/ inter dnos lucos

quemdam

quibus datOS T 7^
:

&

Sxif^cova appellavit. Haec verba e lib. 11. fequentes ordine tres verfus habcs elucif^tret^u x^^QAov
yvv
^

Vejovis.HEins. Patet Excerpta Douzae. 6c Sarrav. patent duo ahi. de duobus Lucisvid. ad. Cicer. iv. ad Att. 3. Commentatores.
431. Lucum,] Muros Junian.
bet

Ti

KxTttTuXta

>^

"f
,

tcx^i
^sS-ag^ov
f5r'vy^ev

ycxXftTm
ovoiv

)cj

riw 'VufAnim
iJj

.SiJrtAsxrey

d^vfiwv

r^

t'ts

o-f^^eS^^oTC^

v>i5 ccf*(pt>iccipi(n %a,r uf^^ptTt^i txs a-u, yxzfl^rxi res Aecfoi? Xccyoveci immctov ^ ii^h dvs\i cts-u^cv 'iKiTocii ^ J^ vxiv iTrl THTai x.ttToi<ncdjXTccf^(^' crt

pro <^ili43Z. Huc dixit.] Inquit mehores. unus Moreti ac Junianus, Cuilibet. Heins.
435. Ignaro.] Ignoti Sarrav.

&

43 7
rit

Jupiter

eft

ij)

gji ^-iuv

jj

^xtfcivciiv
iti

cirx.

i^u

tI vxcpci uTtih'

roti;

in

nummo Commodi
pag. 714.

juvenis.]
,

Hoc nomine
quem
in

occur-

illullravit Trifl".

KXTxCpiiiyiSTtv

riro ro

sps 'txirxti,
.

xv

\W

%^gSv Tcx^iiv
<!jrej(|)V(/ ,
,

tyfuJjTiis iytviro
11

r^s

rt ^jjJe kx~ ( ra B-iUv

tom.

I.

Begerum
Puer
,

&

&

Spanhemius
ad Moreli.

Epifl;. iv.

&
,

Epiltola ad

pro diverfis
,

eCn^iixi

>^

/3>io<
,

ro Trxf'

xvrm

/Ofieiv

aetatis gradibus
.,

yfoXtnixi fCiri^tSa

>^ yyii f.coifj^i

lu/ x.rKs-xtro ,

nsi
,

ttO'

}ifAivi cc<P->.ifi^(^.

Neapol.

Libri vetuUiores

Una
refte.

nota

eft

Marti: Nonis facrata e^uod

illis.

Marti pro Martio. Una nota, quia quaefuperius narrat de Pontificah honore Caefari delato pridie Nonas Martias ada funt , ut Hquet ex antiquis Kalendariis,

Juvenis dicatur docet Ampl. Cuper. in Harpocrate pag. 84. iha vero ad, difcrimina anni partes effe referenda docuit Fran. Blanchinus de Kalendario Sc Cyclo J. Caefaris feq. Jupiter enim Sol eft, qui anni eil pag. 47. moderator. Burm.
,

& Crefcens &

cognomina fortitum Jovem

ut

&

&

&

437. Adfpice.]

Refpice

nonnulh.

infpic

Laeti.

templum Vejovis ipfisNonisdeut Hb. iii.

illis

Juvenales etiam Vatican.

438. Adfpice deinde
:

dicatum. Noi;
dis

///;';,

Jacrata Kalenduos.']

Templa Deae. Heins. 430. Templa putant lucosVejovis ante Politiani Excerpta primae editiones

manu fulmina
,
.-

nulla. tenet."]

Tuos
qua-

Lege ex mehoribus
Adfpict deinde

fcriptis

&

cum

manum

fulmina nulla

tenet,

vel,

FASTORUJVl
Juppiter
efl

LiB.

III.

191

juvenisr juveniles adfpice vultus.

Adfpice deinde manum: fulmina nulla tenet. Fulmina, poft aufos coelum adfeftare Gigantas,,

440

Sumta Jovi

primo tempore inermis

,

novis Ignibus Ofla

&

erat.

in folida fixus Olympus humo. Arfit, Stat quoque Capra fimul Nymphae pavilTe feruntur Cretides. infanti lac dedit illa Jovi.
:

&

Pelion altior OfTa

445"

Nunc vocor ad nomen. vegrandia farra colonae , Quae male creverunt, vefcaque parva vocant.
Vis ea fi verbi eft ; cur non ego Vejovis aedem , JEdQui non magni fufpicer efle Jovis ?

JamTd,
Adfpice deinde

manus

fulmina nulla

tenent.

quomodo
HSINS.

alii

nonnuUi cum primis editionibus.

Laeti

439. Gigantes.'] G/^/7/4;Urfin. tres alii. fic etiam lib. v. fL 37.

Erfurt.& fcribendum
,

&

Voluit quipiam per veflamines non minores , fed veteres facerdotcs intelligi quid nugacius ^ Sed ad nos Feftus: Vegrande frumentum , pro parvo minuto. Grandire apud antiquos e(t idem quod crefcere. Luftricum carmen Catonis: vtiqe tv
:

&

Trift. lib.n. Domitos '^ovisigneGigantas.

&

lib.

iv.

Pont. iv. EI. E]. VII. Serpentipedesque Gigantas. VII. AffeSlantes coehfiia regna Gigantas. Apud Si-

&

FRVGES FRVMENTA VIRGVLTA VINETA GRANDIRE BENEQVE EVENIRE SIRIS. NeaP.

, ,
,

At

lium quoque non uno loco fic peccatur. plura ad Metam, lib.i.j^f 137. Heins. CoelHmtentare unus.
affeSlajJe

44?. Farra coloni.j Colono multi ex melioribus, Urfin. Petav. VoIT. odlo alii , colone.

lonae

aliquot

libri.

cum Erfurtano. Sumtum de tepidis^

lib.

Lege

ca^

ut

lib. 11.

646.

ipfa colona focisi

Altior plerique veterum , ut V. 381. Pelion mons ohverfus. Et Pelion ignibus Ojjae

44 1

Mtius

Offa. ]

&

IV. 629.

'

tenehat
viro,

Mazar.

duo alii. 442. Solida.] SoUta Gottorph. 443. Stat quoque capra fimul.'] A. Gellius

&

Rus breve cum duro parca colona Heins.

lib.

v.

Nodiium Atticarum
capra
tfl.
;

Immclatur

illi

ritu

humano

ejusque animalis

figmentum juxta fimulacrum

Neap.
illa Jovi."]

444. Lac dedit

tus in

De hac
nu^h

eadem AraS7ri,7yji)^,

446. Vefcaque parva vocant.] 'Hinc vefcus , prO' imbecillo 5c exfucco. PHnius de Tritano refert ,. Afrnnius:. Vefco corpore , fed eximiis virihus fitifje. Ah puer efi vefcis imbecillus viribus. Gloifae Vefcus^,
;

Phaenomenis:
Isfvi' Tijv jMev

oXiyofftTog

oXiyoSivifi;.

Neap.
Adulefcentis five pue-

Ai^

>^6yoii A(<'

448.
ri
:

Non magni Jovis ?]

hunc

Neapol.
Laeti. Venio^ duo. 445. Vocor.] Fe^(?r Ambrof. 445. Vegrandia farra.] Diftaaitantiquitus,quae minuta : maie creverunt ; id eft male grandia nam veteres ve fyllabam ad rei parvitatem prae-

forte

&

dum barbatum;
Satyra vi.

& antiqua

appellavit Satyricus
infcriptio,

Jovem nonpuerum.\&t

&

Multa

Atque aliqua
,

pudicitiae veteris vefiigia forfan extiterint o" fub Jove , fed

Jov&

ponebant. unde minutam fabam vegrandem quoque dixerunt ; minores flamines , veflamines. de quibus exftat vetus hiclapis, p.ivlivs honora-

nondum Barbato nondum

Per caput
ideft, fub
alterius.
initiis
,

Graecis jurare paratis

TiANvs VE FLAMEN AvcvsTi.

ger &: femirofus
:

&

iftc

haud

intc-

Urbis

&

illa

vagiente

adquam
confecrat-

Romulus
ret,

cum Vejovi templum Vetus vero marmor hoc

allufit
:

CVRIAE PONT FLAM PACIS IVLIAE. VE FLAM: :::.;::;

:
:
:

F
P

O R T V N m I O V I S P V E R
R
I

i.

G E N

iE.

i^x

P.

OVIDII NASONIS

45*0

Jamque, ubi caeruleum vallabunt fidera coelum, Sufpice: Gorgonei colla videbis equi. Creditur hic caelae gravida cervice Medufae
Sanguine
refperlis profiluifle jubis.

Huic fupra nubes & fubter fidera lapfo Coelum pro terra, pro pede penna fuit. 4^$ Jamque indignanti nova frena receperat ore,

Cum
Et

levis

Aonias ungula fodit aquas.

llellis

Nunc

fruitur coelo,

nitidus

quod pennis ante petebat: quinque decemque micat.

node Coronam Gnofida, Thefeo crimine fada Dea eil. PRotinus bene perjuro mutarat conjuge Bacchum, Jam dedit Quae ingrato fila legenda viro.
adfpicies venienti

SorAlii Vejovem cumdem cum Vedio putarunt: cui nocendi poteftas, non qui malum numen; juvandi. Martianus Capella lib. ii. de NuptiisPhil. i eo perenni firepitu colliditur animarum , quas Vedius adjudicarit , impietas idefi Pluton : quemetiam Ditem Vejovemc^ue dixere. Papias Vocabulifta VediusPluto, velOrcKs; ideft, malus Divus. Neap. Vallabunt qua449. Variabunt fidera coelum.] tuor Farnefiani tres alii cum Zulichemiano. Nec audiendi Berfmannus Gruterus , vacuabunt
hallinus.

&

Laeti
bula
:

Voff.

Neap. Tudit Maz. Zulich. prim. Ambrof. & quatuor alii. Avienus in hac facornuque exctta repente

Lympha Camoenalem fudit procul Uippocrenem. fed verior omnino vulgata fcriptura. Rutilius IP
bro primo Itinerarii : Elicitas fimili credamus erigine Nymphas Mufarum latices ungula fodit equi.
,

&

&

reponentes. SicEp. iv. dQSo\c,FrontemradiisvalPro caeruleum eihm fidereum Putean. fed variabunt mihi non difpUcet, ut flores cnim prata variant diftinguunt , ita ftellae
latus acutis. Hj-ins.

&

Heins. Cui levis Vofl'. fecit aquas Petavii alius.' fovit unus. viii. Idus , die 459. Venienti nole Coronam. ] XXI. poft Solis ingreflum in Pifces, ut placuit Eudoxo.

&

coelum.
450. Gorgonei cclla vi-dcbis equi.'] Pegafus oritur hehace. Neap.

Geminus

'v ^s
,

tji

tcxi

EuSo^uj gsCPxvo^

lisdem Nonis

&icp6vv^oq f^Te'AA

p%ovT<

ofviiixi

Ttviwts^.

Neapol.
461. Perjuro.] Pro juro Vofl". forte, pro duro Vid. ad VII. Met. 59.
y

Sic vulgus poetarum. 45^2.. Profiluiffe comis'] Vera opinio eft , Pegafum fuifle navis nomen, qua vedtus Bellerophon appulit ad montem TelmifTum tcmpcribus Amifodari , monftraque ibi quaedam evertit. Neap. Jubis Urfin. Naug. Maz. Zulich. &: rres ah"i. Oxon. pro diverfa ledlione,
jugis.

461. Fila regenda viro. ] Legenda Nauger. Maz. Zuhch. Arond. Urfin. Helm. quinque alii. refte. ut jam monui ad Epift. x. 104. vulgatam ledionem fruftra ex Virgiho & Catullo Berfmannus

&

Val. Flaccus
"

lib. ix. 22.7,

dc Furiis,

tuetur. aliud
re fila
,

enim

eft regere vejligia filo

aliud rfge-

afi

illum noSle remenfa

Eumenidum canis ZP" fparfae juba reppulit hydrae, juba coma promiffior. Seneca epiftola ultima, ubi
In cjuolihet agit dc Parthis , Scythis ac Germanis quo denfior jatlitatur juba. idem dc Brevitate viiae , isjucmodo excandefcunt fi cjuid ex juba fua de? fi cijum quid extra ordinem jacuit ? De viris
,

"
Parcae
fila legunt.

ultima Laufo

apud Maronem. Perfius Sat.v. <Sluae dederam fupra , relego , funemque reduco. ita enim in veterrimis codicibus extare viri eruditf

efi^

monucrunr,

comendi

I. Kulin. 38^. 6cTriubinan. ad Plaut. Milit. 64. labris hic 6c unus Patavin.

capilli ftudiofis.

Heins.

Vid. ad Claud.
1,1.

456. Vngulafodit acjua,.]

Unde

fons
,

ille

didus

\ Graecis W^rey

xpi;v>)'

&

Aulo Perfio

fons Ca-

non deprehenderunt. relegere & reducere funem fimilia funt. relego quidem primus reftituit ex optimis membranis in Perlio P. Pithaeus Advcifar.
tes

nosquoque inLeidenfis Bibliothecae exemplaripervctufto exaratumoifeudimus. debet autem zdfunem referri , quod eruditi
interpre-

&

FASTORUM
Sorte tori gaudens,
4^5" Interea

LiB.
ruftica
,

III.

193

quem flebam

dixit,

Utiliter nobis perfidus ille fuit.

Liber, depexus crinibus, Indos Eoo dives ab orbe redit. Vincit,

&

Inter captivas facie praeilante pueilas

Grata nimis Baccho

filia

Regis

erat.

Flebat amans conjux, fpatiataque litore curvo Edidit incultis talia verba comis: 470 En iterum fuTiiles, fludus, audite querelas: En iterum lacrimas accipe, arena, meas.

Dicebam

,
:

memini, perjure

&

perfide Thefeu.
credat.

eadem crimina Bacchus habet. Nunc 47f quoque nulla viro, clamabo, femina Nomine mutato caulTa relata mea eft.
Ille abiit

O
libro
II.

cap, 4.

fed
vir

malc

eft

tamen propterea

fummus

Nec interpretatus. Ifaacus Cafaubonus

nate pexus , vel depexis crinibus poflet fervari , fi ad Bacchum , non ad Indos referatur. ut ordo
lit ,

pro recepta ledlione diglaJiari debuit. Videturmodus loqucndi ortus ab Ariadnes filo , quod Thefeus in labyrintho relegebat. Sed modum loquendi hunc plurimis Epiftola Ariadncs illuflramus. in aliis minus bene repeto. Heins.
,

Bacchus depexis crinibus vincit Indos.

,

codem-

que modo

ut

mox

Norico ferro , nes eft pars curae

&

,puella facie praeftante ; culter fimilia obvia. depeSlere vero cri-

&

ornatus. utvi, Faft. Z29.

4*^3. <luid

misjib.

I,

flebam ruftica. Art. Am. 531.

dixit.']

De

Non mihi

liis

detonje crines depelere buxo,

lacry-

ubi plura. Gell. x. 15.

capillos depelit.

Thefea crudelem furdas cUwabat ad undas , Indigno teneras imhre rigante genas. Clamabat flebatque Jimul: Jed utrumque decebat; Nec facla eft lacrymis turpior illa Juis. ^amque itermn tundens moUiffima peilora palmis,
Perfidus
ille abiit
,

, neque quia vidores redire , remeare faepius dicuntur. vid Heinf ad XV. Met. 569. ubi etiam veniebat pro remeabat multi, Nofter ir, Trift.177.

Neque comit caput

;

redit

etiam praetuli

Hic
brarii.

tibi

vilor fic redeat fuperato

ab

hofte.
li-

quid mihi

fiet ?

ait.
?

venire vero
vid.

&

redire

fere
i.

femper confuderunt
ult.

, quid fles rujlica vide NotasEpift. x. i/L 75. Heins. Optimi Francofurtenfis codicis ledionem, quem flebam rujlica , dixit , utiliter CT^c. non potui non ampledli, quaefenfum rotundiorem efficit. flere aliquem eleganter diftum. Epifl:. xx. 199.

Nhapol. Codices feptem

flebas rufiica?

ah

Le-

ad Epift.

fL

Burm.

ge, quid

468. Grata nimis.] Minus unus. Heinfiusmalebit, animis Bacchi. 469. Litore curvo.]
eft

Litore

pavo Vofllan. quod

Tiber.

&

parvo

ut eft

in Mazarin. ita Sueton.

Cur modo

te

dubiam pavidi
Epift. x. 4j.
,

flevere parentes ?

42, Delelatus infula , qucd uno parvoque litore adiretur. ita Monae infulae hreve litus e/ incertum,
id eft, quod modo aquis erat, tribuit Tacit. xiv,

&

tedum
Ann.
106.

modo nudatum

ipfa

Ariadna

luid potius facerent rent ?

quam me mea lumina

Jle-

tas

eft

lib.

i.

Trift.

i.

19. fimilis diverfiubi , fcrinia curva,

apud Propert. ni. vi. 39. ihefeae perjuria linguae fiet eadem Ariadna. Burm.
465. Depexis crinibtts Indos.] Depexas in melioribus. venit, pro edit , fequenti verfu. Hf.ins. multi alii , ut ad Bacchum Bepexus Maiarm. referatur , de cujus crinibus omnia obvia. an

vulgo; fed quidam codiceSj/^dri/^i.habent, Burm. 470. Comis ] Modis duo. fonis tres.
471. En iterum flufiiis.] Eh, id ert , Heu , tam hic quam verfufequenti opinor legendum, Heins. duo alii. 47Z. ^ccipe.] Sufcipe Ambr. Laeti

&

&

&

decipeduo.combihe volebat Francius 47?. Clarr.abo, femina credat,]

vel imbibe.
nuptiis

Ex

Ca-

tullianis Pelei Thctidos: hinc celebres, neicio. fi Tum jam nulla viro juranti femina credat : depexos legendum erir , pvo detonfis capiendum forer, quia iv.oris erat vidos tonderc. vide fiipr. i.. Nulla viri fperet fermones ejje fideUi: 645. ied mihi depexus placet, pro diligenter 6c or^i, dum aliqHid CHpiens anmus praegeftit apifci , Tom. 111, Ni/ Bb

vero Indi comati fuerint

,&

&

ic}4

P.

OVIDII NASONIS
mca
fors, qu'A

utinam

primum coeperat,
arenis

iflet!

Jamque ego praefenti lempore Quid me defertis perituram, Liber,

nulla forem!

Servabas? potui dedoluille femel. 480 Bacche levis, leviorque tuis, quae tcmpora cingunt Frondibus ; in lacrimas cognite Bacche meas ; Aufus es ante oculos adduda pellice nollros

Tam
485"

bene compofitum

follicitare
,

torum?

Hcu!

ubi

Me miferam, quoties haec ego verba loquor! Thefea culpabas, fallacemque ipfe vocabas: Judicio peccas turpius ipfe tuo. Ne fciat hoc quisquam, tacitisque doloribus urar:
Ne
toties
falli

pada

fides? ubi

quae jurare folebas?

490

digna

fuifle puter.
;

Thefea ne te Confortem culpae gaudeat efTe fuae. At, puto, praepofita efl fufcae mihi candida
Praecipue cupiam
celari

pellex.

Eveniat noftris hoflibus

495*

ille

color.
efl?

Quid tamen hoc refert, vitio fi gratior ipfo Quid facis ? amplexus inquinat illa tuos.

BaC'

KH metuunt jurare nihil prornittere parcmt ; Sed fimul ac cupidae mentis fatiata libido efi , Bi^a nihil metuere , nihil perjuria curant.
,

quar Urfin. Petav.

&

alii

nonnulh". loqui pro querl

NEAroi..

faepe irrepfit apud Noilrum. Poterat , fera cjueror , reponi. Heins. 487. Fallentemque ipfe vocahas.] In tribus anti-

&

Remed. Amor.
alius.

476. Caufa relata,'] Novata Zulich. Adi Notas 729. Heins. Itcrata duo. necata

477. GUia primum.']

rat
ejfet

luo plurimi. primo incepe-

Fallacemque ipfe vocabas. Neap. 488. Turpius.] Turpiter ^^lures.tutiusVetZvhn. 489. Nefciat hoc 'qutsquam.] Scribe , Ne fciai. ut apud Lucanum , ubi fimiliter peccatur ,
quis,

&

Mazar. cum primum Arund.

praefenti.']

Ne
,

fciat hoc

quisquam
es,

nifi tu

quae fola wtt"

478. Jamejue in
praefenti.

In

meq

alius. <k Neap. Jn praefenti Arund. italocutos veteres conflat. Burm. 419. Morituram , Liber , arenis.] Non Chii , ut nugantur intcrpretes fed Diae infulae , quae fita Ibi rclidtam juxta Thcram , Kv^Yyuiuv /MvjTfoTroAfv.
,

&

jamcjueego

rum
Confcia vetorum

Heins.
493. Fufcae mihi candida pellex, ] Ironice. Fufcus erat color noviter amatae: hic Indorum proprius; Itali dicunt cUvaflro : aliquando fignificat ejusdem idiomatis hrunetto. in hac fignificaiionc

a Thefeo,

&

inventam a Baccho fcribit in Arte ut Theolytus Methymnaeus in , Tii 'j TXkZkcv r Bacchicis caiminibus. Athenaeus B-ecXxrlity ^xfftcy , Gi6Xv7(^ Mr,B-vfAvu7(^ ci
,

&

Metamorphofi

legimusapudNoftrum

alicubi:

Efi etiam in fufco grata colore Venus.

Neapol.
49.^. Color.] /'^or Putean. 49 j. Vitio tibi gratior ipfa
efi.]

Tr Bxx.^t)tcU iTtio-m

i^e-^inei ^tirh

'Af>tcih>ii

CTt

O Aia

ryi vr,(rco '\:^'c

Utcvi(iV Yi^nctT^-fi.

CatuUuS CC

ahl.

Neapol.
383.

Duo

veteres,
,

Addu^a
IX. 121.

peUice.] Dedu6Ia Francofurt. vid.

^r^mr
gratior

//-/c)
,

ad Ep.
484.

Neap. Mahm cum uno Ambrof Met.x1n.268.

f/?,

ipfa nigredine.

/i

Tam

bene.]

^am

hene plurimi.
Giutror unus Paquer.or f

^iHid

tamen hoc

refert

486. Haec egoverha loquor?] tav. le^e, quoties haec e^o veia

Arma

fi fe pro claffe VelafgA

tultffe referS,

Vcrba

lo-

Ep. xvi. 113.

Siu]d

FASTORUM
Bacche
,

LiB.

III.

19)"

fidem praefta ; nec praefer amoribus uUam Conjugis, adfuetae femper amare virum. Ceperunt matrem formofi cornua tauri ; Me tua: at hic laudi elt, ille pudendus amor. ^oo Ne noceat quod amo: neque enim tibi, Bacche, nocebat,
-.

nobis faflbs es ipfe tuas. Nec, quod nos uris, mirum facis. ortus in igne Diceris, patria raptus ab igne manu. tu folitus promittere coelum. fum cui Illa , ^o^ ego Hei mihi pro coelo qualia dona fero! Dixerat: audibat jamdudum verba querentis Liber, ut a tergo forte fecutus erat.

Quod flammas

&
,

Occupat amplexu lacrimasque per ofcula ficcat Et, Pariter coeli fumma petamus, ait. 510 Tu mihi junda toro, mihi junfta vocabula fume.
, :

Jam
^Tj Di(^a

Sintque tuae
facit:

mutatae Libera nomen erit. tecum faciam monumenta coronae; Vulcanus Veneri quam dedit, illa mihi.
tibi

gemmasque novem transformat

llellas

in ignes.

Aurea per

nunc micat

illa

novem.
Ses

luid tamen hoc tefert

fi te tenet ortui

ab

illis l

50 r. Ne^ue
nocebit

enimtibi.']

Ep. VI. 136.

unus Heinfii.

& mox

Neque enim hoc tihiVofC. , qui flammas, Volf,

^iid refert , fc^lerata piam fi vincit ? Heins. Ubivide. nammale&hic quidamcodices,

refer.

duo 506. Heimihi, pro coelo.} Stat. Urfini Vaiic. Ei mihi. de qua orthographia dixi in hb.
de Ponto
lia

&

&

in

damna duo.

Metamorphofin. Ciofan. g<ivid. hb. v, 314.

lis

!lonnul498. j^jfuevi femper amare virum.l In Naug. amare virum, , femper Conjugis aljuetae

507. Dixerat: audierat.] Jiudibat rc&.e Uriln. Petav. Vofl'. Maz.Zulich. Epiftola Hypermneftraej

Lego,
Conjugls afjuetae femper amare virum. nara ajjuetum erat in uno Farnefiano. Heins.

ex optimo hbro , Et tamen audibam

quodque verebar

erat,

Heins.
fa-

499. Ceperunt matrem.]

bula.

Pafiphaem. Nota

509. Amplexu.]
tron. cxtvi.

Amplexum

Regius. vid. ad ?

Neap.

matri filiae Sic probat , 500. Me tua. ] Neap. placuHre caput cornigerum. ille pudendus amcr.] 5CO. Ale tiia : fed laedit Urfin. prim.Ambrol"'. Laeti, prim.Med. Voff.aliiMe que plurimi , Me juvat e? laedit. Petavianus , viat CT* laedit. Me tua me laedit , vel laudat , pro
diverfa ledtione Sarrav. at Arond. Zulich. &: Me tua mt laudant. Scribo :

&

&

511. Sumes.] Sutnis VolT. &: J\ror\d. fume iltet Petav.bene. lequenti verfu , J.im pro Nam , fex

&

hbri. Hei\'s.

5n. Momimenta
bit

coronae.]

Huc

facit

quod

fcriejfe

Germanicus Caefar.
,

Haec corona dicitur

Ariadnes
ejus

Maz.

qua^n Libsr aflris intulijje dicitur , dum nuptias Dii in infula Creta celebrarent , cogitnm

cornua tauri , Ceperunt matrem formofi Me tua : at hic laudi ejl , ille pudendus amcr.
Ita fenfus &: lex carminispofiulant.

praeclaram facere , pro qua primum nova nnpta coronata e/i. Sed qui Cretica confcripfit , refert qui-t
Liber
ejus duceret

ad Minoen regem venijjet , ut Ariadnen filiam uxorem coronam dono Ariadnae dedijjef
,

Heins. Laedit hic pro infamiam adfert exphcat AchiU. Statius ex illis Catull. Epig. ixx. Latdit te quaedam mala fa-

Vulcani opere

fa^am
,

ex auro o" gemmis

pretiojis.

talis fnlgoris fuit

,

ut Thefea ex Labyrintho libc-

raret

quae

poji ajlris

ajfxa

ejl

cum

in

Naxon utrie?*

.bula.

que

venijjcnt,

Siguum amoris
z

ejus crines ofiendant.

Bb

j^6

P.

O V

N A

O N

SEx

ubi ruUulerir, totidem demerferit orbes Purpureum rapido qui vehit axe diem ;

Altera graminco fpedabis Equiria campo, 510 Quem Thybris curvis in latus urguet aquis, Qui tamen ejedi li forte tenebitur unda; Coelius accipiat pulverulentus equos. eil Annae fcflum geniale Perennae,,

Haud procul IDibus

a ripiSj

advena Thybri,
ma
rio

tuis.

Pleb$

&

tfl fttllis

fulgtntihus

fub cauda Leonis.

,

Hahet

adla iii. Kalendas Martias.

In veteri Kalenda:

novem in circuitu pofitas ^uarum tres funt fplendidae , ad capnt ferpentis Arluri. CiOF. Inde hanc caeleftem quis dixit Gnojfam : quis, fnonumentum defertae puellae & hic Wanilius in
ftellas
:

autem

Sphaeia

quis

fignum
In

(i7tB(xoi^^vy,(;

'Afidhvi;.

Neapol.
514.
placet.
illa tihi.]

unoMoreti

illa

mihi.

quod

'

menfe Febiuarii haec legimus b. ecl nphaec menfe Martio: b. eq^ np. Bulengerus priora fuifle fcribit ut equitatus luflraretur ; altera ut numerus integraretur fed teftem non adhibet,. Neapol. Erat enim Mar520. In latus urget aquis.] tius campus pofitus prope Tiberim. Dionyfius hb. v.
,.

&

Bacchus cnim a Venereacceptam coronam dedit Ariadnae , non Venus. in Petavii altero
erat, Neptumis Thetidi cjuam dedit,
illa tibi.

fiovov i^sXof^svoi

TrsSm

xsJTUt (jiitu^v Tyjq re

Burm.

51
phofi

j.
:

Novem

transfonnat in

ignes.~\

In

Metamor,

hcc tuo aevo , non Aurchani temporibus , qui pomerium ea Urbis parte protuHt; tunc ei additum fufpicor campuni Martium. Neap.
jToAfw? Kxi Tov TsoTafiov. fed
t;ri. Giui

Gemmae
loco

nitidos vertuntur in ignes

,

tamen
fit

Confiftuntque
(S^ii
tis
,

fpecie

remanente coronae ;
eft

berina

fi

forte

ejeSla.'] Qui ex iiiaccefl^us , in

undationc Ti:

campo quodam

medius nixique genu

anguemque tenenfignat in

ignes

Tov iv ysvvxa-r refte. Medic. unus.

&

Neapol. Mars

517. Sex uhi fuftulerit.] iii. Idus Martias erant Campo Martio. Neap. Equiria

montis Caehi Equiria agebantur. Feftus Martialis campus in Coelio monte dicitur quod in eo EquiTiberis campum ria folehant fieri fi quando aquae Martium occupaffent. Campus minor etiam vocatus ille Coehi montis. Neapol. Erepta Putean. ap_
, ,

ere^a

vel adje^a

ut in

Drufum

jj^f.

iz6. Move-

bitur etiam Sarrav.

Statii

517. lotidemcjue omiferit orhes.l Duo Vatic. Totidem cwm deferet erbes. ahi veteres: To:

&

vel dc/erit, Hbri multi. quos inPetav. quidam , cum dcmferit , vel ter Urfin. quot dtmferit. aUi aliter. Mazar. Zuhch. Vofl'. dimiferit. pr. Ambrof Laeti ahique nonnulh'. demi,

tidemque Totidem cum deferet

emijerit orbes.

verius,

ut puto.

Ciofan.

&

ferit.
rit

Strozz. totjdemque remiferit. totidem dimerfe-

Arond. Scribc ,
Sex uhi fuflulerit. totidera demerferit orhes.

Rft unus e feptem Urbis colli522. Cceiius.] bus; cui primum Tufcum fuit nomen Maflarna^ ut videre eft in Oratione Qaudii Imperatoris Lugduni erutd in aerea tabula incifd. Hoc olim me primum ex eruditis vidific credebam , fed reperi poftea ab aliis praeoccupatum. Neapol. In Coeiio hidos Circenfcs fieri fohtos, fi CampusMartius diluvio Tiberis ftagnaret , &; hunc minorem cam-: pum dici notavit jam ad Catull. lvi. Scaliger.

522. Accipiet.] Accipiat xti^Xoxtl.

Heins.

fic lib. IV.

388.
erit.

Enfger Orion aequore merfus

appofite Lucanus libro
iii.

mo

Vide Macrobium pri523. idihus eft-Annae.] Saturnaiium. Tunc amnem populus aufpicato
,

40.
orhis.

transibat

Titan
ihat
,

jam

.pronus in ttndas
iv. z8x.

c/

igniferi

multum. demtrferat

idem merfum Phoebum hbro

Snhfiituit mcrfo du?n
fic

dixit:

nox fua lumina Phoeho.

contra emergere fijpra in notis ad yf. 367. 399. ad IV. 944. Heins. 518. Purpureutn rapido.'] Purpureo rapidum Ambrof tepidi, \\nw%. qui movet Moreii. 519. Altera graminto.'] Di>at altera; quia pri-

divinafada, illud fohtum Ludi Romae precari. Hilaris ohm fuit iUa dics. etiam aliquando excitati, an quotannis non affirmo, Appianus deMartiis Idibus, quibus juUusCaefarinterfedus , Qsui S' yaxv , inquit hb. 11. Bellorum fv TW nofXTf/iiOV dscirfu, xul ^ovXsvtviCivihum

&

Annae Perennac

re

omnibus

licftum annare

&

perennare

&

fnv f/^fAAe Twv TK TTBfi cciiTO Oinav stt) raJg ^sxk; uSs yuyvstr^xt. Neap.

'hcaCctt

etuioq

Ubi nemus Annac 524. Non' procul a ripis.] Perennae, de quo Martiahs Ub. iv. Epigram. xt.
in-

T O R U M

b.

Ilf.

197

fif Plebs vcnit, ac ^irides pafTim disjeda per herbas Poiat, & accumbit cum pare quisque fua.
pars durat: pauci tentoria ponunt: Sunt, quibus e ramo frondea fada cafa eft: Pars ubi pro rigidis calamos (tatuere columnis,
5-30

Sub Jove

Defuper extentas impofuere togas. Sole tamen vinoque calent: annosque precantur, Quot fumant cyathos ad numerumque bibunf.
;

Inintcr

Anienis confluentem

&

Milvium pontem.
^///e(??<i

ffjuidve

donws

prodeft Phrygiis innixa columnis

tuis
,

Neapol.
vidigefta

Taenare [ive
Yoff.
'

five Charifte

tuis.

515. Disje^a.] Disjmffa Ambrof. Patav. digefta Hamb.

Juvenahs Satyra xiv. 305.

vigilare cohcrtem

516. Et accumbit,'\

Malim

O" accumbunt cum

pare quisque fua.

Stroz.zae.

Heins.

S^uaeque fuo Junii

&

Servorum noBu Licinus jubet, attonitus

Eletlro
,

pn

fignisque fuis
vii. 182.

Phrygiaque columna.

517. Pars durat.'] Durant unus Yztic. tentoria tendunt unus Medic. figunt unus Moreti. fub 527. Pattci tentoriaponunt.] Ut commodius his fe continerent. LJfus verbo militari, necmale: animadverto ex Athenaeo lib. iv. ubi quaedam
fcfta

idem Satyra """""

fic
II.

de caenatione:
columnis.
iii.

longis

Numidarum fulta

&

laenariae columnae Propertio hbro

Eleg.

apud Lacedaemonios prorfus hisparia

:

,&cum
T

ffiuod

non Taenariis domus

eft

tnea fulta columnis,

iisdem tabernacuhs , vocat imitamentum mihtaris SxjjdilcipHnae. adfcribam locum A^ttsiT^*- <4'
^]/^
('*)(

Indde columnae Statio hbroiv. Sylv. Epulo

tiani,

Domi-

ci Tai TT^UTO)
lo^iiou

T^aiic^ 2jt/.K0irfAii ru7i

<fjj5-)

^*
3

s-^TturiKiii uywylrii'

toVss?
isrci

Axi9<^ei'io({, ihxi q?)

y,ce.Xi\iTxi
x.ctB,

KagfHf47ifAct ihxt

~- Indis innixa columnis Robora Alaurorutn.

fed illud pro ebore accipiendum , cui menfae citreae innitebantur. Pariae columnae Prudentio TfSf^
c^0dv.

cvnx fuv

ru

Ufi^fcm'
Ttxyrtt
macn,

ax.iciai<;

ax.u/jxii

i^tVTn

cvviti ^!)^X7tXy.a-Uv rt' ^ytj

kxs"e ecyafin e^Hmis-i.^

hymno

SS. Petri

&

Pauh

i<7r.isi^9ctyftxr^

x.-/ipv9-a-ircn

%< ri iKxrn
Kgvs('y igTJj

Subdidit cr Parias fulvis laquearibus columnas,

^g^T{('s

T^m

y^ ymrui

tm

rtfci^Mi

cviix.

Neapol.
e

Syenaeae columnae Fefto

b]s,

Avieno Defcriptione or-

5x8. 6unt ijuibuse ramis.] Lege, ambiguitas fermonis vitetur. fupra ,

ramo

375.

Ut

Nunc avis in ramo tefla laremque parat. non diffimiha habes apud Scriptorem belh Africani:
pellibns acquiefcebant. reliqni ex veftimentis tentoriolis fatlis atque arundimbus fcopisque contextis permane-

Hic inter denfas latae furgentia nubes Templa Syenaeis Jovis adftant nixa columnis,
fic

^uibus rebus attenuati oppido perquam pauci [ub

Divite faxorum circumveftita metallo. locus mendofiffimus videtur conflituendus. in veteri codice Ambrofianae Bibhothecae,

nam

Templa Sinopaei Jovis adftant.

in

hant. Rutihus hbro

I.

Itinerarii:
y,

eodem &,

Parvula

fubjecJis

facimus tentoria remis

Propertio hb.

11.

denfas nubes. fic Eleg. xxxi.

&

Poenae columnas

Transverfus fubito culmine contus erat.

Heins.

Sjuaeris cur veniam tibi tardior ? aurea Phoebi Porticus a magno Caefare aperta fuit,

&

518. Prondeafa6facafaefl.]

Adludit adtrichila
ita

umbras, quae Sexius Pompejus

lus
rcs
,

Neptunahbus excitari fohtae. Umbrae vocab.anti4r Neptitnalpcafae frondeae pro tabernaculis. Neap.
:

&

Tota erat in fpaiium Poenii digefta columnis. fcribendum. male nunc'egitur,;//fc;Vw.quod

fibi

quid

vellet

non

funt aflccuti viri magiii

,

529. Pars fibi pro rigidis.] Pars

ibi redtius
,

vcte-

merito. Scr.hger in fpecies legebat

&

&

magna ex
,

parte.

Puto fcribendum

Pars

ubi pro Phrygiis calamos ftatuere columnis Defuper extentas impofuere tugas.
,

lebat intehigi. ^fiuavit etiam in hoc tius. Tota in fpatium , pro in totum fratium

pic^turas voloco Pafl^era,

per

omne

fpatium.

Nolkr Metamornh.

hb. n. 197.

Phrygiae columnae
(^erte Bononienfis
111. III. 13.

ex

marmore Phrygio fadae.

riji^/;,

unus,

pro r/^7^//;.Tibulh

Porrigit in fpatium fignorum membra deorum. de porticu. Statius hb. i. Sylvarum de porticibus ad Claudiam uxorem
,

Bb

Ttmi

198

P.

OVIDII NASONI
illic,
fit

Invenies

qui Neftoris ebibat annos:

5" 3 5-

per calices fa6ta Sibylla fuos. Illic cantant, quidquid didicere theatris; Et jadant faciles ad fua verba manus Et ducunt pofito duras cratere choreas, JMultaque diflfufis faltat amica comis.

Quae

&

Cum
540

redeunt, titubant;
vifa efl

Sc funt

fpedacula vulgo:

Et fortunatos obvia turba vocant.

mihi digna relatu Pompa fenem potum pota trahebat anus. Quae tamen haec Dea fit (quoniam rumoribus errant) Fabula propofito nuUa taccnda meo.

Occurri nuper.
:

ArTempUcfue
,

&

innunierii fpatia interjlinfla

co

Vfxi

lumnis.
:

Annos

bis

centum

nunc

tertia

vivitur

aetas'.

Ciccro pro Muraena quibns fi dommnoftra celebratnr , ji interdum ad forum dcducimur , fi uno badiligenter obfervari videfilicae fpatio honejiamur tn<r ZT coli. ubi bafilicae f^atium habes. hinc fpatiari Notler, quoties agit de ambulationibus in porticu aliqua. Haec in transcurfu. extentas pro
,

Hclenius Acro nonaginta annos interpretaturapud Horatium. Uno verbo ab Attio , Trifaeclifenex
appellatur.

&

534.

Ciofan. Fa^a Sibylla.]

fit p. c.

ViHa Putean.

alter.

unde

Heinfius, cui

extenfas vetuftiores codices.

Heins.

deni haec egregia de Phrygiis , lumnis ; fed huc parum facientit puto : rigidae columnae, id eft ex hgno duro firmo, opponuntur calamis qui fragiles tenues. ita rigidas

&

Dodla quiPoenis &c. co-

&

ad hanc corruptelam locus Ariftidis m Oratione De non agendis comoediis An vero , inquit, mul~ tum ad gloriam valet , p in balneis , in angiportis ,
:

vi6la Sibylla fuos. 575. luidquid didicere theatris.] Praedarus

-;'

&

foris

in aedibus mulierculae

^>efles

tenuibus Paullinus Carm. opponit fericis XIV. pag. 510. ita rigidus malus Nofter i.Ep. v. fimilia. ri53. rigtdum limen i Am. vi. 73. gida aefculus Horat. iii. Od. 10. rigidae quercus -Virg. Ed. VI. z8. Burm.

&

ceps talia canant ! theatris. Neap.

, pueri , finguli deinaudita fcilicet in impuris illis

&

536.
faltare.

Ad fua

verba manus.] Jadlare

,

manus,pro
Eleg. viii.

Propertius de nano

lib. iv.

42.

Ja6labat truncas ad cava buxa manus.

id eft, faltabat ad tibiam. Sic &: Graecis, ^xXXetv XSi^aq, pro eodem; ut in his verficulis nondum
cufis in ialtatricem
:

529. Calamos flatuere columnis. dlor Copae :

Quisquis au-

Sunt cupae ,calices,cyathi, rofa , tibia , chordae, Et trichila umbrofls frigida arundinibus.

Amu

olx

OT

TTxvT TTxQxivsTXt

ovy

oTi ^sih-

Neapol.
530. Extentas impofutre togas.'] Cameras his fimiles &in belHca neceiritate reperio. Scriptorbelli Alexandrini <^ibus rebus attenuati milites , oppido percjuam pauci fub pellibus acquiefcebant , reliejui ,ex veflimencis tentoriolis faiTts atcjue arundinibus
:

Ti; kTU.Xuq kTTxXSq uSs xul uSs x^P^^-

fcopiscjue

contexiis

MSS.
,

Placet
<ftio,

nec

illos

fequor

atque arundinum copiis. quibus amica haec !e-

Sed iila ad fua verba , faltationis motum oftendunt compofitum ad cantilenam. Exemplum: Ci lugubre quid canercnt , higiibres quoque motus exprimerent; fi quid hilare, hilares toto corporc Adi intcgrum Luciani libelliun repraelentarent.
,

jrepi 'Op%-^rfw?.

Has vero

faltationes voci fubfcr-

atque arundinum topiis. Neapol. Locus eft de Bello Africano cap, xLvn.illae togae vero pro velis cr;nt. extenfas plurimi editi , at fcripti pau,ciores. vid. ad iii. Arr. 302. Burm.
532. '^ot fumuntcijathos. ] vique. Heins. Suma> Paravin.

vientes

hyporchemata appellarunt.
'Ev A^Aa ^t
.,

idem fub meu><lli

o^-^r,fii,;e ,

dium
ei>i^x,

ys iti u\ B-Vc-Ul
f/,i{Ti><.i.i

Fv> TKvryj
C4I

}d fA^

iytvc/T'

TTUt^m %ep<i
'

e-U/JiXB-OVTif

XvhU)

Sumant vetercspleLongiffimum temO.vid.

)^iyTo j

ci

cifi?-ei

iCj Ktix^ci , tt[/,h i^OfxSjOV.XTS-CJPt yovv t(V as^y.^t^itTii j| xvtu ,

533.
iib,

Ke/Joris ebibat annos.'\

fignificat.

ji^ofoTi ypi/,^fo/JU, THToti UFfi,(X.Tx Athenacus lib. xiiii. hitT.

v3re^;^>;atT<

c^.iot.

Aisi.

tSto y^
tss^s

>^

|g,

poris fpatium

xn. Metara.

de ejus aetate fic in ipfius perlona:

^r.i triWiTXTloi ei TtotViTcci

Toli l/dOS-fpe;?
Q-y;[iiioii fioitv

o^^y.g-c-ii

j^

i^guiTO reli r^y,f*e-i

ethfiivaf' t-

ftZv-

T O R U M
cinis,

B.

III.

r9v

f^^ Arferat yEneae Dido miferabilis ignc:

Arferat extruftis in fua fata rogis.

Compofitusque

tumulique

in

marmore carmen
enfcm
:

Hoc

breve, quod moriens

Praebuit
5-5-0

regnum; Et potitur captit Maurus liirba domo. Seque memor fpretum, Thialamis tamen, inquit,
5^55

concidit ufa manu. Protinus invadunt Numidae fme vindice

Ipfe fua

^neas Dido

&

ipfa reliquit, erat:

cauilam mortis

&

ElifTac

quem toties repulit illa, fruor. Diffugiunt Tyrii, quo quemque agit error. ut
AmiiFo dubiae rege vaganiur
apes,

lin ego,

olim

Terfetvrtt cu To
ivyl^jii
f(ff^

nye^uoi; ezt

ce,vT6iv
i)

e.TSv yjf^

VSn^^y.f^XTCt TOIxZtcC
S^tf^B-iii]

ru!Z$^^'/0(i<ijtV

Je

TH

elfAlT^Ui

vy

f*,Y,^iv

tUj (T^iifiXTezouxv , }^ Tx7i a^xh t7ttTvy)(,xxiyoi k^ tIm o^^)j7iv , tT(^ /[' Uu xeeKifiti,

Metus tamen cft ne quid mendi hic lateat. Nam Mazar. g<ze tamen haec dixi. in Zuhchemiano vetus fcriptura erat erafa. Heins. Sermonibt4s Mzz,
regenda Bernenf. Malim , 546. Arfcrat exftru6lis.'\ ftru^is. quidam codices, inftru6lis, \dexftintHs. Heins. Sic fabulatum , 546. In fua fata rogis.']

Neapol.
537. Dtiras cratere choreas.']

Multi vetcrum

longas. alii, laetas, vel lentas, \t\ junSlas. liores tamen pro vulgata fcriptura pugnant.

Me-

pofl:-

&
,

re-

(fte. Durae enim choreae funt incompofitae nullam artem praeferentes quibus molles opponun,

tur.

quomodo

molita

membra mtvere pro

faltare

apud Lucretium faepe. idem

lite

de incompofitis choreis
extra
tes

&

libro v. 14C0, appoarte carentibus :

ab hofpite Aenea deferta. Neap. ^"^ 547. Compofitusque cinis.l amphoram , de more, aut vafculum miflfus. Neapol. Imo, cinis. ut mchores magno numero. hoc eft, conditus ac humatus cinis. Dixi hb. ui. Kxx.fi. 736. Heins.

quam

Jgnis ahi.

Atque

numerum

procedere

membra moven-

547. Tttmulique tn marmcre,

Tumulus

ag-

Duriter , o' duro terram pede pellere matrem. Sed Noflro d^ri ipfi coloni Virgilio paffim didli. Heins. Vid. ad 11 Amor, iv. 23. fed inuno Patavin. erat mox , multaqne dijfufis faltat amica

geflus terrae fuper vafcuhim , o-;nja;/^x, five rCfj^1^:;' in hoc ftatuebatur cippus Lipideus , Graecis
r^A>j.

&

&

Glofiae, gyi\y,,cippus,titulus.

DetumuloSc
ixvovTuv.

cippo

Homerus;
Tf '^^Xy T' To yxp yifu^
sc;'\

Tt//Kj3w

comis.

&

niet culta

rede, ut puto. quomodo enim conveamica duris choreis , & unde ille cul-

Neap.

litulique Strozzae.

tus in plebe rufiica turba? eadem diverfitas hb. IV. 866. cantat amica etiam duo. Burm.

&

548. Hoc breve.] Ratio, cur prefla vetcres epitaphia cippis infcriberent , non aha , quam ut ca cito viatorcs perlcgerent , nec ihistaedio eflet lon^

539. Et funt Jpeilacula vulgi.~\ Horr.tius Flaccus libro primo Satyra

Eodem
vn.

fenfu

gum

carmen. Propeitius:

Cowpofitus melius cum Bitho Bacchius. in jus Acres procurrnnt : magnum fpcRaculum ufirque.

Hoc carmen media dignum me fcribe columna , Sed breve ; quod currens veHor ab urbe legat.
ideo etiam grandi nota incidi fohta. bhus :

Nofter Pu*

Neapol. Vulgo prim. Ambrof.

&

Lacti codex.

&

lurba vocant prim. Medic. bene. Heins.

Mazar, 541. Occurrit nuper.'] Occwrr; Zuhch. probe. modo diflindio adhibeaturcommoda. Metuo autem ne pofl; hoc difiichon verfus nonnulh

&

luosque legat verfus oculo properante viator , Grandibus in tumuli raarmore caede notis,

Neapol.
550. Ufa.'\ /(??< Servii codex. 552. Maurus Hiarba.] Pro Hiarbas
,

Heins. Puto lafciviora quaedam fuifle, quae Monaclii refecuerunt : praetatio enim illa , vifa eft mihi digna relatu pompa , longiorem narrationem promittit.
defint.

ut Alar-'

fya
eft

&

Marfyas
,

hbris

ahquot

&

afpir.itio

ahis uiique.

Graeci

antiquis non fane icribunt

Lift.

''Ixp^uv.
i.

Neapol. Vid. ad Quindih de

Orat,

^oniam rumorihus errat.] Errant reflius fex fcripti. & mox tacenda pro tegenda Zuhch. & pnm. Ambrof. cum decem ahis. timenda Mazar.
543, ,
,

s-

553. Seque
ritate

memor ffretum.'] Servius, ex

:

autfto-

antiquorum

hiarbas Rex Libyae, qui fectin-

dum

aoo

P.

O V

N A

O N

Tertia nudandas acceperat area mefles; Inque cavos ierant tertia mufta lacus ;
Pelliiur /\nna

domo: kcrimansque

560

Moenia. germanae
iVIixta

lororia linquk jutla dat ante fuae.

bibunt moUes lacrimisunguenta tavillae; Vcrtice libatas accipiuntque comas. Terque, Vale, dixit: cineres ter ad ora relatos
Pretlit
,

& ett

illis

vifa fubetTe foror.

565 Nada ratem comitemque

Moenia
Fertilis eft

refpiciens

fugae pede labitur aequo^ dulce fororis opus.

vicina

Melite

flerili

Cofyrae
freti.

Infula

quam

Libyci verberat unda

Hanc
Sum
ret
,

hifloriai

Btdomm

petiit

C
:

Carthagtni intulit bellum

,

cum illa. recufn' cujus timore cum

ita yvfivuffat vix TeV0>f >cX' vid. f^. 69. 70. quvttv dixit Nicand. Alex. i68. apud Ekkehardum

&

&

cogeretur

civibus petiit

mariti; zy aedificatd pyra

ut ante placaret manes fe in eam praecipitavit.

Neapol.
15J. Bijfugiunt Tyrii.'^ Elifae in fuga comites. Adrumeto atque Carthagini auSlor eft a Solinus
:

Juniorem inhb. deCafib. Monafterii S. Gali. cap.i. pag. 16. tom. I. part. i. Rer. Aleman. a Goldafto edit. Cras fabas nudas panem fortaffe habebimus, quas Goldaftus in commentario pag. 109. ex Pc-

tron. follicuiis Jpoliatas exphcat

&Z.

fabas frefas.

Tyro populus. Neapol.

SSS^'^ ^^''^
,

BuRM.
558. 7:^ cavos ierant.'\ Inque cavo ftetcrant Farnef. mufta lacu Servii , Mazarin. Ambr. inque cavo fuberant lacu duo. inerant unus.
tertia

amijf
,

yerbum
le,

llgnificat , ut plurimum TTOTe. Sic Horat. Sat, vi. lib. i.

olim

hk

dubiae rege vagantur apes.l

,

fe-

&

Kec timuit ,
Si praeco

ne vitio quis verteret , olim parvas aut , ut fuit ipfe , coa6lor

ftbi
,

Mercedes fequerer.
Sic dicitur quendam. Vide quae ftium annotavi. Ciofan.

&

lib. 11.

Tri-

557. Tertia nudatas acceperat areameffes.'] Mandatas prim. Ambrof. quod placet. ut p. v. ffiuid Areftae femina mandas. ik apud Maronem , Mandare^hordea fuleis. quomodo committere Sz credere dicebant.nifiquod non rnmns nrridet, nu/iandas Zulich. ut nudarimeffes dicanmijjes cum Ma?,.

Exta Arond. bufta tres. votn 560. '^ufta dat.'] quatuor. ;". duo. dat Anna fuae duo. Petronius Lacera565. Accipiuntque comas. ] vit vehementius peCius , ruptosque crines fiper peSlus jacentes impofuit. inde querela illa Canaces de infante expofito &: mortuo
: :

Non mihi
Neapol.
564. Et
pti fere
illi

&

te itcuit lacrymis perfundere juftis., In tua nec tonfas ferrefepulcra comas.

&

efl ilits

vifa fubeffe foror..] Et eftillifcri-

tur,

quomodo Medic.

omnes.

nifi

Facieidp. nec tu dubita nudare luplnos.

quod Pctav.
Heins.

illa.

Puto, o^his
Comitem-

vifa fubejfe foror.

hoc eft, fi tamen

alliis
,

ille

ut ibidem loquitur , de palea fua exuere. locus eft integer. Audor Moreti de
nodofo cortice

5(^4.

Kadla ratem comitesque fugae.J

5e fex hbri, Seneca

Medea,

171.

Singula tum capitum

thaei cap. ni.
12.

nudat.
illa

Profugere cogis ? redde fugienti ratem , Vel redde comitem. fugere cur foiam jubes ?

permundnbit aream vertit vetus intcrpres

i;i.

Non
MatAii-

fola veni.

Stxxa^xfisl riiv

K^ma.

fic Epift.

Hypp.

VI. 141.

^or Moreti

Subftdit fncera foraminibusque liquatur Emundata Ceres.

JntraJJet portus tuque comesque meos. pro comites, Trift. i. Eleg. ni. ex antiquis libris,,

Non mihi fervorum ,

Heins.

comitis

non cura

legendi.

Sedulius carmine Pafchali

fonte fupirno

Laetificata feges fpinis mundatur ademtis. Heins. Ita nuda. hordea. Medic. Faciei 56. ubi 6c

tis

565. Pede Ubitur aequo.'] Marfus exponit aequaomnium nautarum pedibus, quod quid iignificet non intelligo. Fanenfis apcrtius aliquantum
ac-

F
5-70

T O R U
dives

B.

IIL

%QX

Hanc

Rex ibi Battus erat. Hofpes opum Qui poilquam didicit cafus utriusque fororis; Haec, inquit, tellus quantulacumque tua eft. Et tamen hofpitii fervaiTet ad ultima munus, Sed timuit magnas Pygmalionis opes.
bis Sol fua
:

petit hofpitio

Regis confifa vetuflo.

^y$ Signa recenfuerat

tertius ibat
ell.

Annus

&

exfulibus terra petenda nova

Frater adeft, belioque petit. perofus, Nos fumus imbelles, tu fuge Ibfpes, ait.
Jufla fugit

Rcx arma

580

ventoque ratem committit Afperior quovis aequore frater erat.

;

&

undis.

Efl
diaccipit de profpera navigatione , quod aliter Cunt. utrocjue pede navigare , u^c^PoTSfom TroSsffai. vide Voir. ad Catull. iv. Salmaf. Exercir. Plin.
letn^io ideo praequia Melitenfes erant coloni Tyriorum , unde hofpitii foedus erat inter Carthaginienfes Melitenfes , quo confila Anna eo confugit , ut rede Petitus obfervat ad Leges Atticas. pag. jr. Et Bochart. Geograph. Sacr. Iib. i. cap. 16. nomen ex

renaicum noverat. vulgata vero

ferenda
,

&

pag. ixi. Gronov.Diatr. Stat. cap. vm. nifi vero hoc fit , mallem legere , perlabitur aequor. fed tutius nil mutare. fic iv. ex Pont. v. 3. Longa via eft , nec vos pedibus proceditis aequis.

Tom.

I.

Hebraico fermone deducens

docet.

notare perfugiutn

ubi taraen de itinere difBcili

non

fola navigatioal-

BuRM.
ibi

necapitur, quod Elegiaci verfus claudicantes

570. Rex
lius, qui
bit

Eattus erat.

ternis pedibus facere debent. ut contra iniqui pafvid. adVaI.FIac.111.486. Burm. jfits funt tardiores.

Cyrenem

idem Annam

Hic ille , inquit Si] condidit; imo in ea urbe fcria Batto receptam fed haec pugnant
:

567, lertilis

eft

Melite

fterili

vicina Cofyrae.]
,

cum exacRatemporum

ratione.

Carthago a Dido-

Scaliger legebat , Fertilis eft Melitae

Infula.

ne condita annoperiodi Julianae mmmdcccxxviii*

fterili

vicina Cofura

unda freti. Cofuram nempe. De Cofura autem Stephanus Ka< Ai^Cyiq ^yjjo^ Kdavfce. Quomodo autem
Sequitur enim
,

quam

Lihyci verberat

Battus Cyrenem condidit mmmmlxxxiv. nondum Annae fuergo hic natus , cum Didonis mors ga a Cartlwgine. Neap.

&

573. Et tamen hofpitii.] Ettamenaeternum quidarii. forte,

Melitae vicina;

Italiam ponit.'' Eam , viSix Ms>,(Tu7x (paiiv. Atqui

rum

&
,

quam

ipfe

Stephanus inter Epinempe, okv t kv-

XiTytV

7ro>^iv Kap;i^v)5cv/wv

UTroiyov

idem Stephanus Menovit. Dan.

,
:

Heins. Duplici na- fcribunt Gracci. Ptolemaeus HsKdytxi Ss vyjyoi <s-< t>?? 'ACppiK>i^ ulSs' Koaaupx
v^acq, Kxl TToXii' MsXiTij vyjaoq , v ^ MeA<T>? t6A5 , Kxl XepffOvvvjcTfl? , xui Hp? ispov , xxl 'Hpxx^sovq hpov. Neapol. Melitae vicina Cofyre Urfi-

hofpitii fervaret ad ultima munus , Extimuit magnas Pygmalionis opes. Heins. Pro munus, foedus unus codex ; nonmaTe. EUfaefra574. Pygmalionis opes.] Hic Annae ter, filius Pygmalii, fi credimus Menandro Ephefio, qui confcripfit hiftoriam Tspi t!?? Tvpiuv BxaiKstxq. plcrique volunt Beli Regis etiam Tyrii;

Ne tamen

&

quomodo & Scaliger conjecerat Jegendum,de Emend.Tempor. pag. i^y. Sed nil muto.
ni codex.

fed hic non numeratur in ea Dynaftia. Vide Menandri fragmentum apud Theophilum ad Auto-

hcum

lib. III.

Neap,

Koavpu enim quae vicina

teri in freto
,

&

YiSaaupx Graecis eft,

non

KSavpv].

eft

Melitae, non Epiroticae, fed alLibyco fitae , ut ex Plinio , Strabo-

575. Signa recenfebat .] RfCe//<eM/ meliores. pro exiUo fequenti verfu exulibus Sarrav. tres alii. pro paranda Maz. VofiT. Arond. quinque alii , exilio petenda. Zulich. exulibu! petenda. bene. refer

&

&

ne aliis manifeftum eft. idque vidit curisadGratium lecundis nofter Vlitius. praetera afperrimam vocat Cofyram Seneca Confolatione ad Helviam
cap. 6.

quoinodo

non
fitio

poflit.

Nunc

fterilem Nofter , ut fertilis dici tranfi ab iis , quarum amoena poallicie

;

zy opportnnitas regionis plures

eT*

deferta
,
,

ioca

afperrimas infulas

Sciathum c/ Seriphuw

non folum ad Annam fed ejus quoque comitatum. fupra dixerat Na^a ratem comitesque fugae. Heins. Auxilio terraparanda novo Maz.alter. 575. Jertius ibat Annus.] Paene circiter annos tres apud Battum Anna diverterat , cum audito frati is adventu alio parare fugam coadta ; idque Batti fuafu , qui viribus impar divitem Pigmaliona
, , , ,

Gyarum zi^ Cofuram pete. Heins. Cyrenae unus quod librarius iuppofuit, quia Battum regem Cylom.
111,

non parum

timebat.

Neap.
reBelloque ferox Maxar.

577. Belloque petit.]

Cc

dius;

101

P.

O V
:

I I

N A

O N

585*

Ell prope pifcofos lapidofi Crathidis amnes Pums ager Cameren incola turba vocanr. llluc curlus erat. nec longius abfuit inde, Quam quantum novies mittere funda poteft. dubia librantur ab aura. Vela cadunt primo,

&

Findite remigio, navitadixit, aquas. Dumque parant torto fubducere carbafa lino, Percutitur rapido puppis aduiica Noto: Inque patens aequor, frulira pugnante magiflro, ex oculis vifa refugit humus. Fertur J90 Adfiliunt fludus, imoque a gurgite pontus canas alveus haurit ?.quas. Vertitur Vincitur ars vento: nec ]am moderator habenis Utitur; at votis: hic quoque pofcit opem. tumidas exful Phoenifla per undas ; 595- Ja^tatur
:

&
,

&

Humidaque

oppofita lumina veite tegit.

Tuni
dius; qvsi petenda praeceffit. &c adeji {u^dt , nec 8c opus addere peth. nam hoc verbum de celeri. ad repentino adventu frequenter poni , vidimus ji. Met. 497. adde Baith. ad Claud. i, de Rapt.
Prof. 78.
vitis facundior. Columella lib. iii. cap. i \.'At uht pura novaliao^arboribusjunt libera. Sicfcribendum ex membranis. ex libris editis to cy' exfulat. purum

caput, in

quo

capilli

nondependent

Artis

Amato-

BuRM.
'^^"^ V^tic. Bernenf.

riae lib. iii.

579- J^.IJ^fi^i^f-]

&

tre-

decim

alii.

137. ut illic didlum. practerea unus meus,/r^^ vocant. ut faepe alibi. Heins. 582. Cameren incola turba vocat.] Legeetiam,

fL

581. LapidoJiCratidis.l HuncCalabriae fluvium Be etymo haec Strabo lib. viii. quis nefcit rifo^ Ss rx7g 'Ax,cc'inxTt; Aiyiciq b Kfxiiq fiT ttotxuo^ , ex S'Js7v TTOTXiJ.Zv ctl^cncvo^ , a^o tov nipvcta^xi T<v hci^uciccv e;^ &.".' uCP' ov yu) 9 sv 'Itx^ix
.-'

filubet, Camaren
antiquis.

utroque

modo
,

appellatur ab

Omnino

falfae editiones

lum

quae praefe-

KpaSi?. huic fane confinis forte mifcetur. Keap.

efl:

Sybaris

cum quo

Cremeren. Neap. 585. Vela cadunt primo , e?' duhia lihrantur ab aura,] Duriores numeri. jn aura Thuan. to e?* abeft a Volf. Arond. Zulich. Mazar. tribus aliis.
,

&

lidem

vibrantur.

Lego

581. Parvus ager. Catneren incoLi tarha 'vocat.'\ Purus ager Voff. 8c Arond. quomodo lib. iii.Met.

Vela cadunt. primo dubia librantur ut aura Tindite rem^gio , navita dixit , aquas.

709-

Purus ab arborilus

Heins. Forte
fpeSlabilis

fcripferit:
,

undique campus.

Livius quoque fimiliter purum patentem campHtn dixit Hb. iv. Vetus infcriptio in opere Gruteriano pag. cccxcix. Huic monumento tutelae nomine cedunt agri puri jugera decem. apud Maronem uSneidos xii.
Sed Jiirpem Teucri nullo difcrimine facrum Sujlakrant , puro ut po/fent concurrere campo. Aucftor belli Africani : In campis pLtnifflmis parijfimisque ab hora diei quinta usque ad folis occafum decertatum. Tacitus Annalium fecundo , Pone fjl terram injurgehat Jilva , editis in altum ramis , zy purah.tmo inter arbcrum iruncos. A. Gellius, fed fenfu pauiiilum diverfo, NocT:. Attic. lib. xix. cap. II. Cur tantam frondium ac Ugni caedem facerct
percunClatus
^uit
,

&

Vela cadant, c/ ne dubia librentur ab aura Findite zjyc.

ut ita fit oratio navitae , vel gubernatoris. eit vero imitatio Virgiliana. vid. lib. iii. lEn. 207.

BURM.

587. Torto lino.]

'Aypdfjtfcxjo^ interpres nefcio

quid dignum cachinno

intelligit pro tortoUno; cum noii aliud quam funes, quibus vela laxantur, auc in altum panduntur , imo tantum lineam. Sic

GlofFae exponunt, Unea,funis. Neap. 587. Suhducere carbafa.] Suhmittere Gottorph, vid. Met. XI. 483. 591. Vertitur.] Conjecerat olim Heinfius, -yfrritiir , de quo vid. ad Met. xi. 500. calvas aquas Putean.
voiis dii

tjl.

Vicinus ita refpondit

i^urusque

Vtagcr,

in-

mundus

fat

ejusque arbor atque

Sp^. Utitur:at votis is quoque pofcit opem. ] Aut quoque Urlia. at voiis dis Nauger. aut vo-

FASTORUM
Tum
Audus
erat
,
;

LiB.

III.

t03

primum Dido felix eft dida forori, Et quaecumque aliquam corpore preflit humum. flamine litus Figitur ad Laurens ingemi omnibus , haufta perit. 600 Puppis: &, expofitis ^neas regno nataque Latini Jam pius
populos mifcueratque duos.
folo comjtatus

Litore dotali
605'

Achate,
;

pede carpit iter nec credere fultinet Annam Adfpicit errantem, illa in Latios veniret agros ? EfTe. quid Dum fecum yEneas: Anna eft, Exclamat Achates.

Secretum nudo

dum

Ad nomen
Senfit, Flet

vultus fullulit

illa

fuos.

Quo fugiat? quid agat? quos terrae quaerat hiatus? Ante oculos miferae fata fororis erant. 610

&

adloquitur trepidam Cythereius heros:

tuae.

tamen admonitu mortis, EHilh,

Anih etiam Voff. Arondel. Petav.

prira.

Ambrof.

&

Claudianus bello Gildonico

multi alii. ^ 'voth Zulich. a manu prima. alii ac unus Med. vel &' pro is fex libri , Ins. Maxar. at votis: hic quoque pofcit opem. /;ic.Lege, Utitur, De votis nautaruni vel , vix quoque pofcit cpem, alibi dicemus. Heins. Fortefcripfir,

491.

&

luajjatis cupio tellurem figere roftris.

nec

aliter

capiendum
,

illud

Calliftrati lib. vii.

Si

de

incendio, ruina
infi6la
infiifla
,

naufragio:
,

quando navis vel

vel

fraHa

periclitantium at votis : fic quoque pofcit opem. licet non utatur arvideatur defperare, fic quoque te habenis,

&

&

pro infixa. nam. ca Hercule Furente 313.

intra finis agri cujusquc fuerit, fic locuti veteres. Sene-

&

tamen opem pofcit. nifi, quia in multis eft, dis, utitur. a votis disque repofcit opem. malimus
,

Deprenfus haeftt Syrtium brevibus vadis Et puppe fixd maria fuperavit pedes.

Heinfius etiam conjecerat

opem. BuRM. 596. Oppofita
libri

ut votis usque repofcit

iegit.']

&

Agam.

571.
rates.

lumim vefe

quatuor.

fic

pofuitque

manum.

hb. iv. ex fcrlptis , Initio tam.en libri hujus,

Appofitavejle ante oculos ap-

Haerent acutis rupibus fixae atque inde Nofter in Ibide,

Vifcera fic aliquis fcopulus tua figat

ut elim

Veftae fimulacra feruntur Virgineas oculis oppofuijje manus. Heins. Vid. 11. Art. 584.

Fixa fub Euboico Graja fuere finu.

Propertius libro
iii.

Eleg. vi.
! affigar acutis

Ah

mifer

Alcjonum fopulis

ad Laurens.'] 599. Ducitur

Silius Italicus viii.

Punicorum: yf

ubi afpigar perperam reponunt. Heins.

65.

Divis inimica fibique , Ergo agitur pelago , non dederit ccmitem in fuprema fororif Gjiuod fe

601. Mifcueratque duos.l

Trojanos

&

Latinos.

Neap.
607.

Suos Vofilan.

Anna

Donec jaSlatatn

laceris {miferabile) velis Tatalis turbo in Laurentes expulit oras:

eft

exclamat Achates.']

Malim

Anna
,

Uon
Neap.

caeli

non

illa foli

non gnara colentum

Heins. 608. Ad nomen vultus

en.
,

Jubftulit illa fuos.'\

,

Liber

lJr{.

Sidonis in Latia trepidabat naufraga terra.

fuftinet.Sutii, rettulit

multis ineft

aut rettulit

Mazar. Zulich. prim. Ambrof Laefex alii. bene. idque doftiflimo ti. VoiT. Arond. Gronovio iv. Obf. 8. memini probatum , ex illis Virgihi, lib.i. 45. fcopuloque infixit acuto. Ennius, aduncas. Lucaconfigunt Uttus lonfdlas rapiunt nus de dalTe Caefaris tempeftatibus jadata, lib. v,
J/^i/^r

Ciofan. Rede aut fuftinct. Neapoe.

recfle.

&

Eadem

varietas in libris Heinfii, fcd vulgata retinenda. vid.lib. 11.S24. x1.Met.463. &:alib).

609. Heu fugiat.]

SJo fugiat

Mazar. Voff. Arondel. Heins.

ciat

&

multi

alii.

prim. Ambrof. Zulich, <iuid

afni-

460.
Laffa Palaeftinas uncis confixit arenas.

609. Giuos terrae quaerat hiatus .?] Ne virum oc, qui cauffa mortis fororiae , Carthaainis infauftae navigationis. Neap. cupatae, exfilii ^i-- -^^Cc 2.

&

104

P.

O V

NA

O N

Anna, per hanc

juro,

quam quondam

audire folebas

Tellurem fato profperiore dari. 6i^ Perque Deos comites, hac nuper fede locatos; Saepe meas illos increpuilfe moras. Nec timui de morte tamen metus abfuit ifte.
:

Hei mihi!

credibili fortior

illa fuit.

Ne
6io

refer. adfpexi

non

illo

peftore digna

Vulnera, Tartareas aufus adire domos.

At

tu, leu ratio te noftris adpulit oris,

SiveDeus; regni commoda carpemei. Multa tibi memores, nil non debemus ElifTae.

Nomine grata tuo, grata fororis, eris. Talia dicenti (neque enim fpes altera reltat) 615 Credidit errores expofuitque fuos. Utque domum intravit Tyrios induta paratus ; Incipit ^neas: (cetera turba filet) Hanc tibi cur tradam, pia caufla, Lavinia conjux, Ell: mihi: confumfi naufragus hujus opes. 630
;

Ona
6 II, Admonittt mortis motus tui Urfin. Peiav.
,

&

Elijfa

iuae,'\

Admonitui
nihil

tres

alii.

fed

mu-

6ii, Carpe.] Sume Sarravii. 623. Multa tibi.] i^neam ab

Anna etiam ama-

tandum. !n

Epift. ix. 135.

Mens

fugit admonitu.

tum
alii.

fuifle
4.

Rem. Am. 729. Admoniiu revocatur amor. fic faepe Nofter. Heins. Admonitus mortis, E. tuae unus. admeniiu motus yEliJfa,tui , vel /o,nonnulli
alii.

&

^n. V.

Varro apud Servium ad Virg, multum debemus etiam Sarravian. tres

teftatur

&

327. Tyrios induta paratus.]

Veftes purpura
fic

&

auro intextas.
libri fcripti.

EnEhfam

cultam

idem

defcripfit

618. Ei mihi.] Sic optimi

Certior illa duo.

Ciofan.

in IV. 137.

619. Corpore digna."]

iJore,

Quidam

vetuftiores

pe^

cum Maz.

Zulich. Voff. Arond. Heins.

Sidoniam piclo chlamydem circumdata limbo ; Cui pharetra ex humero , crines nodantur in rum.

att-

610. Aufus adire domos.'] E maxumo Poetarum. finxii hic /Eneam vidiffe apud inferos Didoiiem , earaque etiam allocutum , in his lib. vi.
jflEneid.450.
Inter quas Phoeniffa recens a vulnere Dido Errahat filva in magna : cjuam Troius heros

Aurea purpuream fubneliit fibula veflem. Neapcl. 629. Tradam. ] Credam Sarrav. & tres alii.
633. Ealfumojue Lavinia vulnus.] Tacitumque , captumque. Forte , cautumque vulnus. Sequenti verfu , dijfimulatquefremens , non metus , Urfin.Mazar. Zuhch. Nauger. tres alii. HtiNs. Premit : tacitos dijfimulatque metus Bern,

duo Medic. unus

Vt primum juxta Objcuram crc.

:

fletit

agnovitque per

umbram

&

Keapol. 62.1. At tu, feu ratio te Deus regni commoda carpe

gerit tacita
noflris appulit oris

Mazar.
mitti.']

Sive

635. Praeter fua lumina

fini.

CioFAN. Ferri veteres

fere

Deus hoc loco mei. ] , pro fortuna ponitur. eodem modo Horatius hbro ficSatyra prima rationem &c fortem conjunxit:
!ui Jit Maecenas , ut nemo cjuam fibi fortem Seu ratio dederit , feu fors objecerit.
,

SicStatii & Uromnes. maleprae-

terea habitus erat a diftindione locus. pro cum videat redlius Zulich. Maz. Poht. tres alii, vi-

&

&

dit.

pro lumina denique Laeti codex

,

&

fex

alii ,

Sive de induSignificat igitur hoc loco i^neas ftria, five fortuito huc venilli, Anna , fruere his omnibus quae in hoc meo funt regno , commodis. ClOFAN.
,

Heins. 636. Mulia tamen CioFAN. Heinfius ita

limina.

mitti.]

Sic

iidem

libri.

difiinguit,

Donaque cum videat praeter fua lnmina ferri : Multa palam ?nitti , clam quoque midta putat. Non tamen M^ur. 637. 2^0 habet exa^um,]
prim.

FASTORUM
Quam
^35-

Li

B.

III.

205*

more fororis ames. precor ut carae Omnia promittit, falfumque Lavinia vulnus Mente premit tacita, diffimulatque fremens. Donaque cum videat praeter fua lumina ferri Multa palam ; initti clam quoque multa putat.

Orta Tyro, regnum Libyca pofTedit in ora:

Non tamcn exadum,

Et parat
iniidias
,

&

qaid agat.

torum Dido fanguinolenta coma. 640 Squalcnti Et fuge, ne dubita, moeftum, fuge, dicere, tedum. Sub vcrbum querulas impulit aura fores.

Nox

erat

ante

oditj cupit ulta mori. viia eit adtlare fororis

,

furialiter

Exfilit

& velox humili fuper

arva fenellra

Se jacit. audacem fecerat ipfe timor. tunica velata recinda; 645 Quaque metu rapitur, Currit, ut auditis territa dama lupis. Corniger hanc cupidis rapuilTe Numicius undis
Creditur,

& llagnis occuluiire fuis.

eji

Sidoprim. Ambrof.
telligatur. in

&

tres

alii.

bene, ut rb

fubin-

Amor.

vii. 16.
efi
,

Heins. Franciusetiam corrigebat, funejlum heu fuge tedum.

Jj-f.

ait

Klec fatis

exaium

corpus

an umhra fortm.

Ep. xvii. 177. 638. Et parat infidias.l PraeparatlJ rCm.ZnVich. .uii quidam. praefero Mazar. Voffian. Arondel.

Heins. Vid.

&

641. Effuge 177,

ne dubita.']

Silius

loco citato

Surge age

jam

tacitas fufpela

Lavinia fraudes

&

Molitur

, ,

dirumque nefas fub corde volutat :

vulgatam. Heins.
639. uinte torum.']

Praeterea

Liber Urfini

Haud procul
,

a7ite oculos.

Labitur ,

c
,

CiOFAN. Et

ne falfa putes haec fin:ere fomnum , hinc parvo defcendensfonte Numicus leni per valles volvitur amne :

ita

duolibri. deindeforori Petaviiui;us.

Huc

quod non

rapies

germana

viam

tutosque receptus;

facile abjecero.
,

641. Ejfuge

ne dubita

moeflum

foror ,effuge te-

fuge dicere teilum Urfin. Mazar. Zulich. Petav. Arondel. plurimi tAW. ducereV o'^. quidam , fuge , defere cum Laeti codice. duo alii , fuge me duce. prim. Med.woe/?o difccdere telo.?^\\\xs,

dlumA Moeflum

&

Te facra excipient hilares in flumina Nymphae , jieternumque Italis numtn celebrahere i}i oris. Sic fata , in tenuem Phoeniffa evanuit auram.

Neapul.
fuper aufa feneflra.] Perverfe muta arva humili fenelegito antiquis, fuper /Ird.NthPOL. Alta feneflra Farnef. ut apud.Juv,

643.
:

lllinc

tum

cum

moefium tibi linquere teHum. moeftum dimittere te6lum Junii. Locus foede interpolatus , cui medicina noilra nunc vix fuccurrit. Teiium certe-minus bene W(je/?w dicitur. Et fuge, ne dubita Urfin.quidam To Et omittunt. In Zulichemiano codice poflerior hujus verfus pars erat erafa.

Sat. VI.

Altae caligantesque

feneflrae.
lib.

fed in hac hiftoria Silius

viir.

Forte
,

Humilique
heu fuge

egrejfa feneflra

Heu fuge

ne dubita

funefium

ait

Per patulos currit plantis pernicibus agros.

tetlum.

Heins.
64^.
llle

quomodo umbra
II.

Hedloris ad j^ineam apud. Virg.

,

timor.] Redlius,

ipfe timor.

Neapol.

189.
teque his
,

645.

Cumque metu
omnino.

rapitur.]

Mcus

liber

&

alii ,

Heu fuge nJte dea

ait

eripe

flammis.

&

ipfaDido ad
lib.

Annamin hac

Gluaque metu rapitur. Neap. ^uaque Urfin. prim. Varnef. Voif. Nauger. Mazar. Zuhch. tres alii.

&

ipfa

Sihum
His
,

narrationeapud

redlius

Puto t.imen

fcripuire

Ovidium,

viii.
,

foror

Heu nimium

in teStts longae indulgere qiiictl

fecura potes }

quoqtde metus rapnit. ut Epift. Laou. '' huc illuc , quo furor e^it , eo. Ep. Med. 6)o x)of^/ ;r<i , feror.Hims.

c 3

645. Tu-

%o6

P.

O V

I I

NA

O N

650

pcr agros Quaeritur. adparent figna notaeque pedum. Ventum erat ad ripas inerant veftigia ripis. Sutlinuit tacitas confcius amnis aquas. Ipfa loqui vifa efl, Placidi fum Nympha Numici: Amne perenne latens Anna Perenna vocor. erratis laeti vefcuntur in agris: Protinus 655 Et celebrant largo feque diemque mero. Sunt quibus haec Luna efl, quia menfibus impleat annum: Pars Themin , Inachiam pars putat elFe bovem. Invenies, qui te Nymphen Atlantida dicant;
:

Sidonis interea

magno clamore

660

Teque

Jovi primos,

Anna,

dedille cibos.

Haec
645. Timica -velata recinElA.^ Difcinfta: hanc numquam in cubili ponebant. Nofter alibi de Ariadna
:

Ambrof.

TJtque erat

a fomno
,

tunicA velata recinSia,

Kuda pedem
Neafcl.

croceas irreligata comas,

647. Tumidis rapuijfe Numicius undis."] Atqui undas ejus tacitas. ferperc placidum infra vocat dicitur quidem curfu tacito. Met. xiv.

&

651. Tacitas aquas.l r<!eiZuhch.Mam.prim.' &: duo ahi. totidem , rapidas. fequenti verfu , pro placidi Numici , Zuhch. Mazar. Arond. prim. Ambr. Voft". Nauger.& tres alii, rapidi. fed male. Poffet tamen placiti legi. quomodo hb. i. Met. f{. 701, placitum Ladonis ad amnem , pro placidum , repofuimus. Heins. Vid. Heinf. ad Claud. Conf. MaUii. 234.

&

quoque
602.

&

654. Vocor.'] Loquor unus. vid. hb. 11. 796. 655. Erratis.^Errantes Amhw^, paJcunturMoiQ'
ti.

in arvis fex.

Littus adit Laurens , ubi te5lus arundine ferpit In freta flumineis vicina Numicius undis :

6j7.

Annum.l Orbem

VolT. 5c Vatic. quaemen-i

Huncjubct JEneac quaecunque obnoxia morti jibluere , CT' tacito deferre fub aequora curfu.
Silius lib.

fibus Sarravii.
6i^g. N^jmphen Atlantida. ] Athalantida Junii , Puteanus quidam alii. NilanidaV o^ii Excerpta. in Mazariniano erafa erat vetus ledlio. iatet ahquid. nam Nofter primam in Atlante corriperefolet. Atlantida N^jmphen Germanicus Amphitriten vocat, quam tulit Delphin in thalamos Neptuni , pag. 56. Ed. Grot. Mnrfus vel Pleionem Atlantis conjugem, vel Majam filiam intelligit. dicattxwm. Francof. vid. Nuce 58. ubi Heinfius Invenias hic

vm.
Numi-

&

Haud

procul hinc parvo defcendens fonte cus

,

Labitur

c?'

leni per valles volvitur

amne.

prim. Ambrof.

Voffianus. qui pro rapidis undis diverfa ledlione, cupidis. redle. quoraodo etiam Arondel. Mazar. Zulich. prim. Farnef. 6c tres aUi.
Epiftola Acontii
,

&

legendum
aniculam
plebi

efle notat.
,

Burm.

&

laque mei cupidos rapta ferere finus. fic faepe ahbi. ut forte fcriptum Nafo rehque-

661. Haec quoque

rit,

quam referam.'] Hanc forte quamdam fuifi"e Bouillanam: quae cum vidum neceflarium praebuilTet eo tempore,
;

cupidis rapiiiffe

Numicius ulnis

Dicitur.

patribus feceffit in

quo indignans fuam vicem a magiflratu abiifle, a Sacrum montem ob id inita

pace
,

ilU

Heins. Et ita Broukhufium maluiiTe indicavit mihi optimus Hoogftratanus. timidts duo. Notata Urfini codex 650. Signa notaeque. ]
prior Vatican. fed Epift. xix. 56.

a grata plebe fignum eredlum

&

fefta

annua

conftituta.

Neap.

&

Adfuetae figna notamque viae,

veri dijftdet illa fide.] A vera fideVrdnl 66i. Zuhch. Mazar. prim. Ambr. Laeti, prim. Med. feptem aUi. bene. Dixi Notis ad Epift. xvi. ^L 60. Heins.

&

Heins.
651. Inerant vefiigia ripis.] Silius:
Vicini

Maz.&

ad

ripas fluvii manlfefia Jequuntur

Signa pedum.

Neap.

Infiant Pr.

Ambr.

&: Laeti. ripae Petav,

663. Nullis etiam nunc tuta tribunis.] Sat tuta fequentiiverfu pro erat codex Urfin. prim. alii nonnuUi , abit. Ambrof. Maz. prim. Farnef. quod praeftat. Heins. Eiiam tutata VoflT. etiam editi quoque. etiamtum titta quinque. tunc muhi

&

&

mm

FASTORUM
Haec quoque, quam refenm, noHras
Fama: nec
Plcbs vetus,
A verA diffidec
illa fide.

LiB.

III.

207

pervenit ad aures

Fugit
665*

& nullis etiamnum tuta Tribunis, & in facri vertice montis abit.

Jam quoque, quem fecum

Vi(^tus
,

& humanis ufibus apta Ceres.

tulerant, defecerat

illos

Orta fuburbanis quaedam fuit Anna Bovillis Pauper, fed mundae fedulitatis, anus. Illa, levi mitra canos redimita capillos, Fingebat tremula ruftica liba manu. 670 Atque ita per populum fumantia mane folebat Dividere. haec populo copia grata fuit.
Paex Heinfii emendatione. anullh quatuor. Thuan. ct* iiuUis Gottorph. 663. Plebsvetus.'] Contigit anno Urbis conditae ccLix. Neap.

num

eft

ex nullls Medic. 8c

efibus. fed nihil opus. vid. ad Petron, cxxxv. Craev. ad Cicer.v. Phihp.p. &adii. deOfBc.

&
2.0.

BuRM.
667. Suburbanis 'Bovillis.'] Hoc etiam epitheto donavit Propertius oppidum iitud vetus Latincrum. Gentes didti Bomllani; Graecis BsVAAxvor \\lud iisdem BotXXxt. Denominis origine videNon-

Hic tumulus qui 664. Sacrl vertlce tnontts. ] trans Anienem primus occurrit via Nomentana,
,

ibi plcbs pofl:

reditum in
iib. vi.

Urbem

Jovi

Faunoaram
4")4>'Vv,

pofuit. Dionyfius

'Znu 4^ ruZToi
T?5 XK^m^llXi

T, ^Uf4,h KOlTKDC-.VUTOty
ri?-potT67ti^.ilio-xv
,

3-)

cv

y,

XX.

V
,

tTri

5 KUToio-^ovT^ uvTy?
^ 7fxr^t(^ ccvtZv
ai

eii^x-

T-'

to't
,

avofixa-oiv

^Jj

Fijicxivi
,

y>^a<r<rx

A<s Aetf.ixvis'
XVTiSi
TflZs

B-vmxi
'nfoV

i7riTi>.e^xvTii

i(^j[

nium Marcellum cap. 11. Neapol. Ubi MiloCIcdium occidit, oppidum vetulium in via Appia inter Romam & Aricium. Videtur autem fc.ibendum Bohillis. fi Nonio Marcello credimus, qui Bohillas a Bcum hillis, ideft intefiinis,dcducit. & fic in Editione Perfii, quam ex vcternmis membra,

TV Js7oIi^Xt3jU6V

TOTttV

XmTli

KXTyiiJ-XV

nis adorn.ivit
ria ivit

cxinde mons ille faccr appellatus: videtur ergo antea nomen aliud Aventini , qui ob hanc rem habuilFe. Neapol. facer didus. Saliuflius apud Diomedem GramiUut. de plcbe hac Monttm facrum atc^ue Aventin^tm iniU
Tr,v

noXiv xftx

-sF^iT^iTtv.

P Pithaeus,Satyra vi. fed in contraC'afaubonus. ita apud Ciceronem , Pro-

&

fedit. addit

Diomedes
,

g2i

illum infederat

fofiea facer diolusefl.

mons ob hcc ,quod Heins.

plebs

pertium,Tacitum , Vellej. Paterculum, Frontinum, Florum Afcon. Pedianum Sc alios Bovillae leguntur. Bobellae funt in Antonini Itinerario. Appiano Bo<AA::<, ut & Stephano. Apud Plutarchum in vita Coriolani male circumfcrtur, BwAva,pro
, ,

BoiXKivct

&

BoAAiZi-

664. Fugit.'] Confulibus invitis , L. Sicinioquodam auftore : nolebat jam ferre diutius Magiiiratu3 Senatus fuperbiam , avaritiam nobilium foeneratorum , imo crudelitatem: faevicbant illivinculis vevberibus in pauperum civium cor-

Dionyf. Halicarn.

lib.

pro BotXXxc , etiam apud viii. fuburhanas quoque

33.
Bovill.te.

Propertius appcllarnt

lib. iv. i.

&

^uippe fuburbanae parva minus urbe

&

&

Apud

pora, ob iplbrum debita. Legito fufiusHiltoricos. Ne!Pcl.

665. Defecerat
Sarrav.

Frontin. de Coloniis, Bovilla oppidum, fed cum vetufii codiccs i!lic Bobile adgnofcant , ne dubiti

Neque aliter loqui folere Nafonem jam monui Amor. hb. i. Eleg. viii. ^'f. 93.
tres alii.

&

illis.]

illos

Urfin. Vofi". Petav.

BoviUae oppidum fcribi oportere. Bobile etiam. apud eundem alio loco perperam occurrit. Heins. Vid. &: Broukh. ad d. 1. Propertii. pro (juaedam , quatuorcodices, quondam.
618. Alultae fedulitatjs avs.'\
tis

& II
dum

Mundae feduUta-

Mct. 383. Caefar hbro

11.

Belli

Heins.
t66,

fic fcribenfrumintaria dejicere coepit. opinor hh:o iii. Cum jam amplius horis fex continenter pugnaretur , ac non folum vlres ,fedetiam teit nojlrcs deficerent. non noflris. hbro 11. Belh Civihs , Noftros vire: laffttudine deficiebant. videndus ad paffionem B. Perpetuae HoUknius pag. 116.

ejue eos res

&

GaUici^y//-

unus meus. cum Mazar. Neque aliter Zulichemianus a manu primd. de quo lib. iv. -^l'. 108. di-

cetur. ahi duo, w/n?e. fupratamen habes, )^f. 380. Con/iUum multae caUiditaiis. Heins. 669. MitrA canos incinfla cnpillos.] Quid mitra
, explicat Servius ad illud de Pavide in vi. Maeonia, mentum mitr.i crif2emq:ie madente.?t Subnixus.
'

Uftbus,'\

Heinfius margini

adfcripferat

Mitrd , hoc

efi

imurvo

pileo

de quo pendebat etiam

4o8

P.

O V
fadci
fibi

N A

O N

Pace domi
671^

fignum pofucre Perennae, illa tuliilet opem. Quod curcantent, Nuncmihi, fuperelt, obfcaena puellae ,
defedis Dicere: namcoeunt, certaque probra canunr. Nuper erat Dea fadh venit Gradivus ad Annam Et cu.m feduda talia verba facir.
;

coleris junxi mea tempora tecum ab otiicio Pendet 680 fpes mihi magna tuo. Armifer armiferae correptus amore iMinervae Uror: & hoc longo tempore vulnus alo.
:

Menfe meo

Effihaccatum tegimen. Sane e^ulbus effemwatio crimhii dahatur, fnitra eis adfcribebatur. Palliolum videtur fiiifle muliebre capitis tegmen , five taenia: nam Graecis jairpa , Tctmx , BiciSy.ixx. Ergo eadem
Auiflor Elegiae in obitum Maecenatis
Vifcera defe^li
JEetis.
ita
,

&

mutavit in

arietis

agnum

uno verho capitale. Gloflae, capitale K(pxMhafx,sq. Neap. Redimita libri meliores. parum refert. Heins. Suc-

cum

rica,

quae Fefto cingulum

,

fcribendum.

capitis:

fe^i. poffis

dem

vetusUber, ^;V^/. vulgati dif' , Vifcera o" ejfaeti. ut eunarietem Nofter Ubro Metamorph. vii. innu-

nam

tamen quoque

cinla unus. brevi mitra Moreti. Vitta unus. vid.

xiir.

ad

Met. 643.

670. lingebat trepida ru/iica Uba manu. ] Tres Star. tremula, non trepida , habent. Vatic. Urf. CiOFAN. Frangcbat duo. fcindebat totidem. cingebat Moret. Mox atque ea per populum volebat Fran-

meris efftetum annis vocavit. ColuraeUa praefatioE turba pedifjcquorum U^icariorumque dejetlifftmum quemque annis e?' viribus in

ne Rei Ruflicae

&

agrum
lere.
ejl

releiat,
ejl
,

Jamilias

Ub. v. cap. 6. Diligentis patris defeSiam quamque arborem fenio] tol-

&

cius.

673. Pace domi fa^a.l Reconciliata eft per Agrippam Menenium miri eloquii virum ; iftacetamen lege, ut plebs haberet fuos annuos Magiftratus

Ubro vii. cap. 5, Agnis quoque fuccurrendum vel febricitantibus , vel aegritudine alia defeiTis, Sic vetuftus codex , non adfe5lis. MartiaU"s , xiii.
Dulcia defe^lA modulatur carmina lingud Cantator Cycnus funeris ipfe fui.

Nobilitatem neve cui patrum ea munia capere hceret. Creati Tribuni Pleb. primi L. Juniiis Brutus 3c L. Sicinius BcUutus; fedex antiquisqui,

&

quibus auxiUi eflet

latio adverfus

Confules

Lucanus Ubro
'

11.

559.

licet ille

folutum

dam nominant
Graeci
xa?-a?.
C7Ty.(iTxg

Defectumque

vocet. ne vos

mea
,

terreat aetas

ahos

,:

his additi

Romanarum, rerum
tZv
Sy.f^upx'^^
^''"^

quos fcriptores vocarimt

collegae
,

Dux fet
Hbro

in his caferis fenior

dum
,

miles in

illis^

avvcifxvTxq

xx) 5<-

IV. 599.

de Antaeo
tetigere

Neap.
'^am

cnm

parentem

Huic ergo putat aram & fignum poiltum Ovidius, non Jovi Ae<^T<w ut recenfuit accuratiffimus Dionyfius. Neap. Perennae , cum prim. Lege 673. Perenne.']
673. Signum pofuere.l
,

defeCla vigent renovato robore

membra.

&

ibidem 757. dc equo,

Et defetla gravis longe trahit
ilia pulfus.

Ambrof

&

quatuor

aHis.

Hhins.

lib. V.

533.

^14- 'gluid febi defe5iis illa ferebat opem.'] Tulijfei meliores. redle. fcribendum olim opinabar ,
Gluod dape defeClis
illa tuliffet

Vos defeSta fenes exhaufeaque fanguine turba.

libro VI. 12.J.

opem.

Ut Caftlmates alimentorum facultate defeHos dixit Val. MaxunusUb. vn. cap. 6. Pf-jlli re a^iiariadefe^i Gelho xvi. cap. 2. fed nihii eil; mutandum. fubintelligitur enim dape vel cibo. contra Tcrtullianum in Pallio de chamaeleone, jejunus /emper

labentem turha fuoium Excipit , atque humtris defeilumirnponeregaudtt

Val. Flaccus Ubro vii. 116.

de Scaeva moribundo:

cubili. folo moeret defe^la

,

hoc

eft

languida

dcficiens. libro 11. 463.

indefeSlus.

deficientibus.

quod male fcUicitatur. Defeilis pro de quo paflivi verbi ufu nonnihU dixi
v. f^. 150. fic dsfe6la aetas
,

Jruces manicas defiSlaque virgmis ora

ad Epiftolam
anni.

&

defe^i

& mox

Re/picit.
, 489. jinnue: meque precor defeSlaque Pergama monflrn

In Epiftola Penelopes Sabinianae

legi(fe

Defi^is Hecuben potius

fub annis.

Eripe,

Sencx

F A
Effice,

T O R U

B.

IIL

ao)

Di ftudio fimiles coeamus in unum, Converiiurjt partes hae tibi, comis anus. 685' Dixerat. illa Deum promilTb ludit inani ; Et ilultam dubia Ipem trahit usque mora.
Saepius inltanti, Mandata peregimus, inquit: Evidas precibus vix dedit illa manus.

Gaudet amans, thalamosque

parat.

deducitur

illuc

tegens vultus, ut nova nupta, fuos. ^590 Ofcula fumturus fubito Mars adfpicit Annam;

Anna

Nunc pudor elufum , nunc

ille decrepitus apud Apulejum Met. viii. Sed per corporis , ut videtls mei defetiam valetudinem ix 'Jamojue maxima diei paropitulari necjueo. libro

fubit ira

Deum.

Rl
Senex
Tribiae antris. Rottendorphii
,

Tibiae

Annae. Lc^,

ge

meo
Sive

periculo,
conjux Tyria te mifit ab Anna. aquaedudlibus fontem hunc derivatum Numicio, qui eft inLavinienfi agro.pcr

Numae

te

iransa^a defedlum alioquin me applicant praejepio.

ubi

male

Wouwerus

Apulejum Met. viii.

Adelph. 11. X. Ego vapulando jumus,
ita
,

, defe{]'um. defe6ia latera apud id eit toitu exhaufta. Terentius

Intelligit fuifle ex

nemus Egenae. Heins. 676. Certacjue'] CunHaque Ambrof.

alii.

ille

verherando usque ambo defeli

enim

cum

defeffi fumus

Scholiaftes Juvenalis Sat. iii. fi. 189. re<fle, nunc in Terentio circumferatur.

feptem duo. multaque Medic. 677. Nuper erat Dea fatla 1 Cum Mars ad eam quae fequuntur vivebat fcilicet ille poft plebis fc-

&

&

cefl"um.

vatum

deliria

Neap.

Heins.

Unde origo tot obfcaena 675. Cur cantent.] canendi in fefto Annae Perennae. Neap. Hujusrei etiam meminit Martialis lib. iv. Ep. Lxiv,
Et quod
ita

virgineo canore gaudet

Annae pomiferum nemus

enim
fcribo.

Perennae,
:

Legitur nunc

Regius & alius. 679. Tempora.'] Numina duo Medicei. 68r. Armifer.] Armiger armigerae muki pr. Ed. & Ald. & aliae. t8i. Vror , cr in longo. ] Antiquioris notae codices, C/ror, o" hoc longo. Neapol. A longo unus.

678. Facit.']

Refert nonnulli codices. voce refert

&

Et quod virgineo cruore gaudet, Nec interpretes quid libi velit cruor ifle virgineus alTequuntur. Nofter infra de hoc nemore
:

Inde joci veteres objcoenacjue dila canuntur. Si quis apud Martialem malit, virgineo rubore gaudet
,

Vulneror er longo Petav. fex alii. In uno alter Maxar. 683. In unum.] fimili c. in unum volebat Heinfius jaceamus?cizv. nosfiudto etiam Junii.mox re/<jw; arav.

&

'

ut ad ohfcoena

il!a

carmina refpiciatur
,

nil

repugno
nobis To.
tiftimi

memini fuggelTifle (uaxp;T>iv Albertum Rubenium elegan-

quam

Stulrum diibia. 686. Spem trahit usque mora ] Maz. Sc b;rfpeque moraque trahit prim. Ambrof. vii. non male vid. ad Valer. Flac. i. loo.

conjecfluram

ingenii

virum

&
,

cogitabam

&

dignum longiore
8c

vita.

aliquando

virginea cohorte.
lib.

non-

dum
Anna

difplicet.

fimul

&

Pergamus bene mereri de eadem

Martiali. Is
vi.

Ep.xLviii.
,

EtviSfa efl precibus. ] Scripti multi, Sed Regius & Sarravianus rcfte, EviHas precibus vix dedit illa manus. evinccre pro vincere faepe apud Noftrum & Maronem quoque frequentur. fic Met. 11. 685.
688. Evi6la
efl.

Ille

Sive

conjux Triviae te mifit ab Anha Sive Camotnarum de grege nona venis.

Numae

tarnen pugnat molles evincere fomnos. Eleg.

I.

Trift. iii.

EviHus

longo tempore Caefar erit.

itaviri eruditi

jampridem emendarunt, cum ante

legeretur, antro , vel ame. quomodo libri etiam nonnulli, quos infpeximus. Sed quid eft Trtviae Anna? certe nemus iUud ad Tyberim non longe ab Urbefitum erat, exjaniculo fpcclari poterat, ut Martialis nos docet. Alterum erat in agro a-

Apulejus Met. iii. Evt6ius necejftate fuccumbo.plu' ra de eo verbo Gronovms ad librumix. Theb. Statianae 839. Tacit. iv. Ann. Sed ille precibus uxoris evi^us. Dare manum etiam ufitatiflTimum. fic

&

Val Flacrus libro

,

i.

40.
,

vinio ad

Numicium

flumen.
&c

Sic

&

Egeria duplici
illi

loco colebatur.

nam

Camoenarum nemus
,

Hanc mihi militiam veterum quae pulcrior acliSf Annue daque munum. ubi animum male nunc legitur. Heins. Vid. ad
Quinft. VII de
inf. V.
Inft.

facvum Dianae

erat

prope urbem

facris
,

acccnfebatur.

Aricinae quoque Triviae igitur Egeria

&

Orat. 3.

&

Decl. xvi. 10.

&

poteft dici

Anna non
111,

potcft.

codex Thuaneus,

593. Voff. 689. Credit amans,] G<jr/f;Urfin.Mazar.

Tom,

Dd

Aron-

210

P.

O V

I I

N A

O N

Ridet amatorem carae nova Diva Minervae: Nec res hac Veneri grarior ulla tuit.
^f)5

Inde joci veteresobfcaenaquedida canuntur: Et juvat hanc magno verba dedille Deo.
Praeteriturus eram gladios in Princ^pe fixos; Cum lic a caftis Velta locuta focis:

Ne
700

dubita meminilTe:
telis

meus

fuit ille

Sacerdos,

Sacrilegae

me

peiiere manus.
Ipfai

Arondel. prim. Ambr. Sed ilUid ne. Heins.

&
,

duo
11.

alii.

utrumque be-

Psmponiusque
talibus

jocos

non raro diSia nominant.

,

Si er-

credit

ex

huc

irrepfit.

vd

^audet exWh.

Mer. 141. Met.86z. &:lib. i.

lib. ix.

go probatis inventum

agite,

quod cuique de

dilit

Fall. 431.

itaquehaereo

utrum praeferam. Bukm.

inmentemvenit , viciffim memoriam noflram excitando referamus. Deinde fubjungitur caput, de

atque diHeriis. ita lcripti codices in cditionibus fuperiori faeculo procufis dicleria pro dilis hoc Macrobii loco plus vice fimplici eflent inculcata. occurrunt illo capite di^a hac fignificatione non femel. apud Scriptores certe antiquos frcquenter offendas fieri mentionem diSlorum jocoforum , di^orum ridiculorum , procacium , vernilium , amarorum falforumque ,

689. Dediicitur iftuc^ Aliae membranae ad verum, illuc. Ufus vcrbo folemni^/e^^cere StatiusPapinius viii.

diverforum conftanter

jocis

cum

Thebaidos, 234.
illi
,

Connubia

Cythereia laudant

&

multa

deduciam

lampade fra'

trum
Harmonien.

Neapol.
691. Adfficit.']
libris.
.

&

Infpicit

Bonon. ut faepe inhis

693. Ludis amatorem.'] Ridetprim. Ambrof. VofT. Arondel. Mazar. Zulich. fex alii.bene. name//!<-

&

habes apud LadanII. cap. 4. Divinar. Inftitut. de Dionyfio tyranno , Sacrilegia Jua etiam difiis jocularibus profequebatur. dicere etiam pro jocari eft ubi pofitum

genus tium lib.

id

alia.

di6la jocularia

offendas.

unde

illud

Martialis

Dicleria dicis in

/w

fiV3 praecefferat. fic Faft. 11.

356.

omnes. probra dicers etiam haud raro occurrit. ut

Ridet amatorem Lyda puella fuum,

apud Noftrum

iii.

Heins.
693. Carcte.] Canae unus Heinfii. an cajlaefnx. volebat Francius. vid. fupra 417. ludis am. quare neva Bernenf. 694. Nec res.] NecVeneri
lius.

Art.49. I^robra Therapnaeae qui

Apulejus primo Milefiarum , , quod dicacule in illam probra dixerat , perpetua praegnatione damnavit, dicere jocos ^pwd A. Gellium lib. iv. cap, 20. Cenfor

dixerat ante maritae.

Eadem

amatoris fui uxorem

res

hac Bernenf. mol-

eum , quod
lit
,

intempeftive lafcivijjet

in aerarios retu-

695. Ol)fcaenacjue verba canuntur.] Obfcaenaque ii6la libri meliores magno numero. idque rcAe. diSla pro ditfteriis. apud Phaedrum fabula L. ob-

caufamque fane joci fcurrilis apud fs di5li fubfcripftt. nec alitcr to diclum in illo Columcllae loco capiendum lib. viii. cap. 16. uti ex vetuflis

fcacna diHa
cius

^ petulans jurgium

membranis caftigandus
aetas abolevit
,

eft

Mox iftam curam fequens

maria
ipfa

cenjunguntur. Ac,

ct"

lautitiae locupletum

Oenomao apud Nonium Marcellum

ore ob'
:
.

fcaena diSla fegregent. PauUinus carmine tertio

lllecebras turpesque jocos obfcaenaque diSla.

Neptunumque clauferunt , jam tum avorum ntemoria , cum circumferretur Marcii Philippi velut urbaniffimum , quod erat luxurioftfftme fa^lum atque
is forte Caftni cum apud hofpitem appofttumque e vicino fiumine lupum deguftajjet atque exfpuijjet , imprebum faHum diSfo proSic fecutus , Peream , inquit , nift pifcem putavi. in membranis vcterrimis fcribunt , forte rcponi

Oderit.

ditlum.

Nam

'

Nofter ipfe Metam. xiv. 512.

JLddidit obfcaenis convitia ruflica di^is.

caenaret

Audiamus Macrobium
cus in oratione ejus

Hibaculi notus efl , fed in hoc verbum non cafu incidi: volens feci, Jocos enim hoc genus veteres nojiri ditla dicebant.tefiis

lib. 11. cap. r. Isjoexflat. mihi ex libro Furii inter alia elus dida celebratur.

Saturnal.

non

poteft

pari diflo profecutus.

& luxurioftjfime faclum &

aequeacdiclum.Ht.itiS. FerK/r etiam trcs codices. Idem fallere verba 6^6. Vetba dedijje Deo.] dare. Noftcr Reraed. 95. Verba dat onmis amans,

idem Cicero

qui in libro Epiftolarum ad Cernelium Nepotem [ecundo fic ait, Itaque noflri quae facete , CP" hreviter , acute locuti effemus , ea proprio nomine
,

&

in Epiftola

Cydippes

fi. izi.
?

dppellari diSla voluerunt.

Haec

Cictre.

Novius viro

Verba quid exultas tua ft mihi verba dederunt Jamque parum prudens capta puella doUsf NEAPOi...

697.

Prm-

F
Ipfa
Ille

T O R U M
umbra

B.

III.

211

virum rapui, fimulacraque nuda

cecidit ferro, Caelaris

reliqui.
fuir.

Quae

quidem coelo pofitus Jovis atria fervat; Et tenet in Vlagno templa dicaia Foro.
aufi, prohibente

705 At quicumque nefas

deorum

Numine, polluerant Pontificale caput ; Morte jacent merita. teiles eftote Philippi;
iLt

quorum

Iparfis oflibus albet

humus.

Hoc
697. Praeterlturus eratn gladlos in Principe fixos.'] Idibus Mart. anno Urbis conJitae dccix. C. Julius Caefar interfedlus eft a lx. ampluis conjuratis, viginti tribus acceptis vulnLribus. Eutropius

Non
faris

aliam ob cauflam inducit Poeta Vcftam Cae-;

vices

&

agentem

Neapol.
il-

Videndusert&Val. Maximuslib. iix. m lulio, 6c Obfecap. 11. Diolib. xliv.& Xiphilinus lisdem Martiis Idibus Ciofan de Prodigiis. quens mors fuit maximi illius Pnncipis C. Julii Caefaris.
in finc lib. vi.

7CO. Me peiiere.] Me rapuere unus. 701. Cae/aris umbrafmt.^ Ut Propertianum lud lib. II Eleg. Non ego , fed tenuis vapulat umbra mea.

Nbapol,
Ita 705. Atria fervat.] repofuit Heinfius ex Regio. atria vidit habebant olim editi. haufit erat in Varicano. 704. Templa dicata foro.] Sed hic honos cum

Appianus

lib.

11.

OvTui
,

f^iv Sii

>^evTy^(rev ev

iifjt,e(c(tq
Yiv

cic,

Tdio^ Kxiaap ersxxhoZatv i-llolic, MapT;,

Moreti

&

v9fq-v<ptwvo?

Tivx yjfiepxv ci.tov e (iccvTi^ oj zepi-

Annus ab Urbe condiia dccix. audor Eutropius lib. vii. Dies ilL- nominatus parrkidtum quod ex Suetonio liquet bb i. cap.
oitreiv T^po-jheyev.

ut

88. ac decretum

ageretur

ne umquam eodem Scnatus , atrum enim pronuntiarunt. Dio lib. xlvii.

eSuKCiV Kxi t^v
ttot^
eSpccv
vjfjLspxv,

3. iriumviris decretus. Dio iib. xlvh. Kt ^pwov 0/ fv TC 7^ xyopac , icxt iv tw TOTtu ev w ixsxuTO, TTpoKXTe^ciXXovTo. Appianus hb. 11. de foro, in quo excitata pompa funeris: "Ev^a

aliis

&

TuvTci

u.ev ovv ct-jTO)

,

iv ^
,

(Povev6>f

Ki/piuv

ccei

Bov^yjq

e^owuv

'fi7ro(ppciSx evoyndxv.

Neapol.
Ambrof.

697. In Principe.] In Caefare prim. Laeti. in corpore unus.

&
fit

Qeiuv illam plebseoin loco , quo rogus fuerat, exftruxit, ut Caefari tamquam Deo facra ibi fierent : fed Conful im julTu ilHco fubverfa ; audores etiam fuppUcio affecti , eodein
veoii^

TrpuTCq

STsh,

vvv

y sql

^u.'f^o<;

uuTOu

KuliTccpoz

TtfcHv u^iovi^evoc;.

Aram

Caffio tefte.

Tcmplum

ei

698

Vefia locuta.]

Dii/^ Junian. cujus Fc/?

obitu, coepto anno V. C. dccxii. L. Blanco Coff. NsrtPOL.

70^. vide in

eredum triennio ab M. Lepido &

interpretamenium. Heins
fuit facerdos.] Quia tunc erat Pontifex Maximus , ad quem facrorum omnium fuprema cura pertinebat hinc in ea orarione Antonius ad populum apud Caflium: 'aAa' ovtoc; ^uvAoc, '^pues^o 6eb;, 5rT.-,p, OVTOi ip;^pei/^,
ille
:

699. Meus

At quicumcjtte nefas aufi ] Horum nomina Commenranis Ifaaci Cafauboni ad hbruin

Suctonii.

primum

Neap.

TeivvfKev.
erit

De

Cum Corneliam , inquit, waximam. Vefialem defodere vivam Domttianus cupiffet , ut qui illuJlrari faeculum fuum hujusmodi exemplo arlpitraret^r, Pontificis Maximi jure Jeu potius immanitate Tyranni , licentia. domini relicjuos Pontifices aon in reoiam fed in Alhanam vilLim con uocavit. Vtrginis Comitio caefi. hanc ob rem , ftupratores ad necem in ei palpum obtrudens Papmius in Equo ejusdem ,
llola XI.
.

quod

potcftatc Archierei erga Veitales fatis refert Plinius de Domitiano lib. iv. hpi-

To6. Polluerant pontificale caput.] Lege, polluertint. Placet etiam , ponttficale decus cum Zulidiemiano, aut facrum cx uno Vatic. fic ropcrr. iv. IX. 8. Furto poUuitilleJovem. Arcadiae facrum pontificale deae dixit lib i. 4A1, Heins.
1

707 Tefies efiote Philippi.] Vix omnes triennio Bruto loquitur , fupervixere at hic de Caffio qui ad Phihppos profligati. De Caflio Plutarchus fub finem excclfus Juhani Qxv//.u<tiJjtcctov Se tww Hev xvSpojTTivuv to Tsep) K.cifJ(jiov' viTTyi'isi<; yccp eV
:

&

^i^iTTTTott;

sxeivM rJi '^tipiSiu SisCpbeipev sxvtov

polite

fatis illa

cecinit

xxTx Kxtaxpoq eyj^ftaxTO. fugae comes gladio

w , Brutum ctiam Straton

Philippt

urbs. quae aho nomineKp>iv/3c,'. NtAPOL. Error.

perfodit.

Theffahae

Templa fupnfulges , o" profpe^are viderh , An nova contemptis furgant palatia fiammis Pulchrius an tacitd vigdet face Troicus ignis;
,

nam

haec Thraciae urbs. vid. xv. Met. 814.

708. O/fibus albet i^umus.] Sic libro primo: Squallidaque humanis ojfibHS aibet humus.

Atque

exploratas

jam

laudat Vejia minijlras.

ClOFAN.

Dd

709. Hoi

aii

P.

OV D
I
;

N A

ON

Hoc
710

opus , haec pietas

Caelaris

ulcifci jufta

haec prima elementa fuerunt per arma patrem.

teneras Aurora refecerit herbas ; POiiera Scorpios a prima parte viclendus erit. poll Idus lux eft celeberrima Baccho. Bacche, fave vati; dum tua fefta cano.

cum

TErtia

715

Nec referam Semelen; ad quam

nifi

fuhnina fecuni

Juppiter adferret, parvus inermis eras; Nec puer ut polles maturo tempore nafci, Expletum patrio corpore matris onus.
Sithonas

710

& Scythicos longum enumerare triumphos ; Et domitas gentes, turiferlnde, tuas.

Tu^
718. Expletum patrio corpore matris opus.] Quo dicatur Juppiter Bacchum , extincfla Semele, in fuo fcmore celaffe, dixi ex Curtio in meis^ in Metamorph. Obfervat. hb. iii. Ciofan.

709. Hocopus, haec pietas.] Laudat Odavium 'Auguftum a pietate qui aufpicatus rerum gefta,

modo

rum
tus

illa

gloriam ab ultione paterna in hoc Caefare laudata ,

,

hinc paffim vir-

imo

in

pofteris rehdla

ubi infculptae vifuntur arae

eft
,

nummis hac

paffiminfcriptione, pietati avgvsti,

veteris ritus
,

admorem
invidiam.

718. Matris opus.

hoc

ad minorem
Tuere
tres.

NiAPOL.
709. Elementa fuerunt.
linus. alimenta

quomodo etiam infra legendum puio, Non pater in Baccho matris haberet onus.
Claudianus Conf. Olybrii
Solveret.
fiC
,

Rec^ius onus quatuor fcripti;

Ambrof.

&

feruntur

14J.

duo
,

ahi. haec

praemia

cnjn matris onus Lucina beatum

grata fuerunt Jun. deinde Moreti. rata quatuor.

maefla.per

arma unus

faepe Nofter.

ut Met.hb. ix. 481,

711. Poftera cum teneras."] xvii. Kalendas Apriles Scorpius medius occidit , eadem fere die Euftemone , Geminus pofl: Soh"s tranfitum in Pifces. 3 Tj)" xS- EvKTiifiovyi TO) 'Zx.e^Ttlo) cl rm?
TtgaiToi

Vixque

uteri portabat onus^

&

lib. X. 50(5.

Tendit onus matrem.

fupra
II.

^ViiT*,

i7n7nii7

Bofixi -^v^^oi.

Neapol.
bene,
fic

43Z.
utero molliter aufer onus,.:

711. Scorpius.] jnfra hb. iv. 164.

Scorpios Petav.

idem

Maturumque
Epift. IV. 58.

Scorpios in viridis praecipitaiur aquas.

Enixa.

eft

utero

Hejns. Vid.
712,.

Met. 196. media Strozz. videndus prima.']

II.

crimen onusque fuo,

Epifl. XI. 64. eat

VofT. erat Junian.

713. Tertia pojl idus.] xvi, Kalendas erant Liberaha Libero patri facra. Sic cogor fcribere , ut fequar vetus Kalendarium , quod ad unguem Nclter f'equitur;unde fufpicor hic nokntem Ovidium lapfum: nam iii. poft Idus eft xv. Kalen-

Et pofitum
Phaedrus.
iix.

eft

uteri crimen onusque mei, i

Fab. 15. Portat onus incertum

i,

certis

menfibus.^

&

dem hb.

Fab. 18.

In/lante partu mulier aSlis menftbus

das.

Qaod verum tempus Liberah'um, nonfuccedunt Quinquatria xiv. Ivalendas: & hoc certiffiaium. Neap. Adi Mylhicos. 715. Nec referam Semelen..] Neapol.
fi

Humi jacebat
Vir
efl

flebiles
,

gemitus

ciens.
.

hortatus

corpusle6io reciperet,

Onus maturum melius quo deponeret. ficfcribendum. non ,cnus naturae, quomodonunc circumfertur. Apulejus Met. i. O5io annorum oner&->
mifella diftenditur.

716. Parvus inermis eras.]

Quidam ex mehori,

Sidonius Panegyrico Aviti

cafti
.

bus,

erat.

Forte legendum
/er. ]

partus inermis eras.

Solverat in

partum generofa puerpera

refero 2.Vi\\<:\\. fuperiori verfu.

Heins.

Ventris cnus.

717.
alii

JJ^$

Ham

prim. Ambrof, &quatuor

Nofter pondus ahbi non uno loco appellat. ut libro Met. ix. 683,

T O R U

B.

III.

2i;3

725*

quoque Thebanae mala praeda tacebere matris Inque tuum furiis, adeLycurge, genu. Ecce libet fubitos pifces Tyrrhenaque monftra Dicere. fed non eil carminis hujus opus. Carminis hujus opus, caufTas expromere; quareVilis anus

Tu

populos ad fua
arae

liba vocet.

Ante tuos ortus

Liber,

fme honore fuerunt,

?

& in

Te memorant

geUdis herba reperta focis. Gange , totoque Oriente fubado

Primitias magno fepofuiHe Jovi. jio Cinnama tu primus, captivaque tura, dedifti, Deque triumphato vifcera tofta bove.

No.

Vix irat
illa

jafntjue ferendo

721.

Tu

quoque.'] Horat. hb. 11.

Od.

ip.

gravem maturo pondere ventrem.

ut fefe pondus in auras

ibidem ,705.
Expulit
fupra
^'f.
t

Tetlaque Penthei DisjeiJa non levi ruina , Thracis zy exilium Lycurgt.

ty nata

ejl

ig^aro foemina patri.

DouZA.
721.
le

42.

Mala praeda
,

tacebere matris."]
i'^.

Lege

;-

Caelefli

tumidus pondere venter

praegnationis bis

praeda

erat,

ciim primo Arabrofiano& Laeti codicc.'

libro 11.

Vide Notas

terve dixit Apulejus. farcinam faney^rciw^jOT Nofler quoque non uno loco appelkt, libro VI. Met. 2.14,

&

170.

Heins. Male

etiam.

Prima

qui matri farcina fuae fuerat.

quondam

Ffancof. fed ego vulgatam retineo : erat enim filius mala praeda matris, quamdilacerabat. \li.bona' male legatur, ambifi praeda Epift. xvi. 152. guum erit , an male taceberh , an male praeda ftnt

&

Heins. Patrio femore Gottorph. unde Heinf. legebat , faemine.

"jig.

& unus Mediceus.

efl

conjungenda. Burm. Diiodorus Siculus lib. iiiv 722. A6le Lysurge:'] Bibliotheces Tuv ef]) KeXctc-B-hTuv vW -JrS (Prt':

Sithonas

cy

Scythios

longum

narrare
Myjjjscflv

Multi , Biflonas. quod tantundem. iriumphos.] plures To ejl iion agnofcunt. unus Moreti &flamburgcnfis, longum enumerare. ut lib. iv, 95. ex ve teri codice ,
llla deos

'Bxa-tXicc

Ttxf

'iv^oHit

AtJKi^yav
Vilis

j'

TTXfcc

To7i

Qg^cili.

Neapol,
,

725. CauJJas ixpcnere

quare

anus populos

&

omnes (lcngum enumerare) creavit. apud Statium Theb. 11. 163. Longum enumerare
Oebalios^ue
duces
,

ad fua liba vocet. ] Expromere VoiT. prim, Ambrof. Mazar. & feptem'alii. pro vilis anus Nauger. Maz.
Zulich, Urfin,

&

tres

ahi

Vitifator.

quomodo

Pharaecs
J40.

&

libro

l.

Achill.

Accio apud Macrobium aliisque Bacchus didus. Sed pro vulgata fcripiura pugnat Varro de Libeloco jam a Neapoli addudlo, pro Tyrrhe, naque monflra paulo ante unus Med. Tyrrhenia monfira eleganti appofitione. Heins. Ut ita Arralibus

Sed longum cunHa enumerare , vetorque. Macrobius Saturnalium 11, cap. 3. Longum ftat , fi numerare velim , cjuot injlrumenta gulae txcogitata
fmt. huc alludit sumerare. Met.

cadia

Dea

fup,

1.

.462.

&

fimilia paftim.

&
,

Helmaeftadienfis

in

quo

eft

Iib.

1.114.
fit

Longa mora

efl

cjuantum noxae

ubique reptr-

tum
Heins.

Enumerare,
7ZO. Gentes thuris , Indeo', iuas.'] Gefta haec Bacchica vera quidam ex anriquis credit ; ut Megafthenes cum paucis Eratofthenes vero , de rebus Indicis bene meritus , aTriqa nxi jmvSw^k. uterque
:

apud Strabonem

lib. :^v.

Neapol.

716. Populos adfua liba vocet.] Illa, feu melius illae: nam plures erant ,qu?.etranseuntes quoslibet ad liborum emptionera invitabant , &proemptore facrificabant, libi empti parte foculo indita. Varro lib, v. de L. L. Liberalia di6la quod per totum oppidum eo die fedent facerdotes Liberi , hederd coronatae anus , cum libis O' foculo pro emptore facrificantes. Fiebant Liber.ilibus ludi fccnici ; idque fub flnem narratiuncuIaeNofter adfignificat. Neap. Jn caitdfs 729. In gelidis herba reperta focis.] unus malc, in gelidis ut illa palma apud Tarraco*nenfes in ara enata, quodcum nuntiarant AugivOo, iUe
,

&

Dd

i^4

P.

O V

N A

O N

Nomine ab

auftoris ducunt

Libamina nomen,
daturindefocis.
ille

Libaqae: quod facris pars fuccis quia dulcibus 73f Liba Deofiunt:

(Non Jamque
740

a Baccho mella reperia ferunt. Gaudet, Ibat artnofo Satyris comitatus ah I ebro: habet ingratos fabula noilra jocos)
erat ad

&

yi>iferae

Rhodopen Pangaeaque florida ventum: comitum concrepuere manus.

Ecce novae coeunt volucrcs, tinnitibus adtae: Quaque movent fonitus aera , fequuntur apes.
Colligit errantes,

& in arbore

chudit inani

Liber

& inventi praemia

&

mellis habet.

Vt
faepe accendatis.Qnin' FrJe^^w Vencris aram ftetiile in dil. VI. 3. Lemno canit Val. Fhc. 11. 98. ubi plura dicemus. herba recepta unus Hcinfu. herbaque rapta Maz.ar.
ille

rcfpondit, apparet
ita

quam

Nubibus exjuitur Thrace

Hb.
I.

Pangaea renident.

in Stihc. 134.
,

Dicite Bifaltae
Scinditis.

vel quae Pangaea juvencis

Flac.

BuRM.
7^0. Sepofuijfe.] teres. utlib. iv.756.
7 ^
:^

Stippofuijfe

magno numero
]

ve-

Heins. Vid. ad Val.

11.

mma
ahus.
illa

quatuor.

Pangaeaque

litora

360. Gangeaque fluunus. flamina

^ucunt

ibamina
TSiiiri

nomen.

PlutTrchuS
Ilorsptv ui
yivflv^
oi

A T'

^mvirov A^if^/x. TroiT^ift KaXSa-i

tXtiii^ieJtoi-i

TtKTi^ T5
J^

"fiv^^o.
'

Q^

yto.oi
ttE,9-?*

9-gj4o-sTs
;

TteipfinaitCi
"hoil^Iui

xzjaTtifATiXmTM^

t^

t5

740. Aeriferae manus.l Quae cymbala ferebant: enim ex aere, cava. unde Propertiusdixit, aera rotunda Cybeles. inde ad tympanum Clemens Alexandrinus in Protreptico sTrtKTvrsu ufus, ad

&

oTt

^go?

4!s-.v

liuj

Ttxpid-yp
T^

-a&^ 'E/^9-{5j

r, (5 AAslavBo'Tis , E;K(5C;-

cvmbalum

fry^x^o'"riio

verba funr

Ovt(^ t

Ttoxlrlu/

txvT^

S-spfti5

AuvvV (rs^<Ta,y'ip^o^>i'

<ib

hoc ctymo lux

Ttiy

7tpa Kv^<J)v(f unT^ii

SxwS-os;?
,

B^iMv

nXiTlui

: jara aovLnu ilns pauilo pou Sive cjuod es Libtr , xejtis tjuocjue libera per te Sumit^irr , zjr vitae libermis iter.

'^TnfA.tf.i^iapov Ttetpei

TVfATtxyiv Tt iiriKTV/iiV'

f^ KvfcQei>>.ov iv))^ivTK.
.

NhapoL

Neapol.
7^4 San^lis.] Sacris multi , fio; ut fupr. i/L 30. 73:. Succis quia dulcibus.^
'E|??
lT(r^-/;^,9->)

quod

placuit

Heiniii.

iomttum concrepuere manus.] Boni libri , fcnpti praelertim Stat. & Urf cum crepueNe damnes fcriptum iii quo, citm re. Ciofan. crepuere manus. Neapol, C<???cre/>ere mcliores plc74
.ticriferae

rique, ut

i)b. v.

441,

Athi^naeus

lib.

7rA>iX? cic '/^iaxT-' \tq/.uv

Temefaeaojue concrepat aera.

Martialis xi. 17.

>^

ftiXirt^

ov
.,

735. Petav. unus.

//e.

NeaP 'rufixhi mQov KxXiri. idem editi 6c icripti plurimi. J

Idus

737. Satyris comitatus.] Benc Noller hos alicubi VOcat , praeviam Dei turbam. Neap. Jl^. Fabula nojlra.] Grata Jun. /cr<2 Petav. Excerpta Douiae. ignaros Moreti unus. 739. Pangaeaojue fiumina ventum.] Non video quae fmt illa fiumina Pangaca. Quare fuir , cura culmina cenferrm fcrihendum. aiZulich. Mazar

Et Tarthcjpaca concrepat aera mana. Petronius, cap. xxi. Cum intrans cymbaliflria aera concrepans omnes excitavtt, apud Propert. IU.

&

XVI. 6.

&

Cymbala Thebano Heins.

poflet
70fi.

concrepuere

Deo.

&

741. Tinnitibus altae.] Forte, iHae:m\n a6lae fumi pro abadae , fugatae. ita iii Met,

tres alii,

Flonda Pangaea. redle. propter apes.

fic

Trill. V. Eleg. vi.

Penthea ficiftus

longii ulu atibns aether

Movit
SiUus X. 530. ubi

Florida

hinc

&

VI. 36).

& florilegae apes Met. xv. 366. Pangaea vero abfolute poiuit Claudian. iv. ConC Hon.
17.

quam multas Hybla tuetur apes. Hymettm femper florens Noftro didlus Met.

eadem

diverfitas,

fonat adla (vel iila) bipennis Frondofis flva alta jugis.

&

apud Val. Flacc.

viii. 34,

haui

T O R U M

B. Iff.

iif

^S Ut Satyri levisque fenex tetigere faporem; Quaerebant tlavos per nemus omne favos. Audit in exefa ftridorem examinis ulmo
:

, diffimulatque fenex. refidebat afelli ; pandi tergo Utque piger ulmo hunc Adplicat 75-0 corticibusque cavis, Conititit ipfe fuper ramofo Itipite nixus: Atque avide trunco condita mella petit. Millia crabronum coeunt ; vertice nudo

Adfpicit &: ceras

&

75* 5*

Spicula defigunt, oraque fumma notant. Ille cadit praeceps, calce feritur afelli: fuos , Inclamatque auxiliumque rogat.

&

Conhaud
fecus illa

fed nihil muta. Virgil. iv. Georg. 4. Exefae arboris

antro. infr.
lib. iv.

JSla timore gravi.

495.

ubi vid. Heinfium.fic percu(fa fragore Val.FIac.iii.

alibi. Burm. 529. Sil. III. 436. 741. ffiHosque tnovent,^ Sex, quoque. Laeti lihzx t&uacfue. Heins. Vide Plinium Hi74Z, Aera fequHtitur ape'.'} ftoriae Naturalis lib. xi. cap. 10. Neap. 74J. Lenisque fenex.'] Certe Nofter verius , lae~ visque fenex. qua vocula adfpedat Sileni calviticm. Glabro capite bunc depinxit vetuftas ore deformi. Athenaeus de Critobolo Socratis difcipulo

&

Ej! fpecus exefi ftru^ura pumicis afper.

Avien. Orbis

terr.

685.
efi tellurii

Multus

ibi

exefae finus

ah

alto.

&71J.
ubi faxa dehifcunt o' curvo fornice pendent, Calpur. ed. vi.
'_

Molibus

exefis ^

&

Namquefub
Refpondent.

exefo

raucum mihi pumice lymphae

'O y>

o>i

Kg/iToZ}iX(^ jttpx;p VwsPj yipoyT t^

^t-

vm.ccXoy i/VS

mr^iu

^ttxlMuv 2jc^t>) aTicJTCT^ , 9re>iw T^iym ihxi. Neapol. Dulcemque fenex Jutrcs.

Heins.
jicit

nian. laetusque lenisque multi.

Graviorque Moxeii
fruftra.

&

Bernenf.
eftcal-

748. Afpicit CT* celat, dijjimulatque fenex.] cfceras lege cxveteribus libris. Ciofan.
,

Ad-

Muceras.

fedomnes

levis

enim

to pundta

6c lego ex

Noftro

A/picit

c?'

Vus

rum imaginum

ut mox 753. verticem nudum ipfi dat. ita , rnutilum caput ipfi dat Nemef. Ecl. iii. 33. ita Silenos aliquot videre eft in operofiflima antiqua-

Neapoe.
749. Refidebat.] Refedit Thunn. confedit Sarrav. 751. Ramofo /lipite nixus.] Hexus Petav. prim. Ambrof. Laeti. Scribe , ut de afello nexo intclli-

&

& figurarum colleflione a dodtiflimo

&

Montefalconio nuper edita , tom. i. part. z, cap. 24. ita leves etiam imberbes dicuntufV ut Apollo Horat. IV. Od. 6. 8c levia cra Tibul. i. ix. 31.

gatur,
Con/iitit ipfe fuper ramofo /lipite

&

nexum.

Heins.
753. Et vertice.] In vertice Bexn* 754. Oraque prima notant.] 5wiW7/?Urfin, prim. Ambrof. Nauger. Ma7.ar. Zulich. fex alii. Lege, craque fima. quis nefcit Silcnos ac Satyros cife limos? Lucret. lib. iv. ii6i.

BURM.
746. ^aerehant fiavos per nemus omne favos.] Dulces unus Vaticanus. forte redius. ut xuxoCpovr^ vitetur. nifi malis niveos favos. ut lib. i. iji. ib6.

&

Et data fub niveo candida mella favo.

Medicamine quoque

faciei legi

malim

uidjice de niveis Attica mella favis.

ubi fimiliter flavis nunc legirur. In pertiano verfu , lib. iii. v. 58. de In mare cui foli nil valuere doli.
foliti doli eft

illo etiara

Pro-

Silena ac Satyra eft. , vulgata tamen \c6i\o in hoc Nafonis loco ex Virgilianis defcndi poteft, Georg.

Simula

iftis

Ulylle,

Pnmaquc
pecus
:

ferraiis

inneUunt ora

capi/lris.

fed praeftat alterum.

Lucilms apud Nonium

ro/irique

in

fcribendum.

quod

Lipfius

jam

vidit.

Heins.
747. Inexe/a.] Excelfa
^inti fere codices.

Lafcivire pecus

fimum

repandum.

Douzae Excerpta &viexinma piior Ambrof, ^ Laiti.

ita

fcribo.
,

&

quae vulgo mendofiflima funt; poflis rojirique repar.di, a"it auicm dc Delpliinibus. idem-

P.

OV

I I

N A

ON

Concurrunt Satyri, turgentiaque ora parentis Rident. percuflb claudicat ille genu Ridet (& ipfe Deus: limumcjue inducere monltrat.

760

Hic

paret monitis,

6.'

linit

ora luLo.

755*

Melle pater fruitur: liboque infuia calenti Jure repertori candida mella damus. Femina cur predet, non eft rationis opertae. Femineos thyrfo concitat ille choros. Cur anus hoc faciat , quaeris ? vinofior aetas

Haec

eft,

&

gravidae munera

vitis

amans.

Cur
idem ^pud eundem Nonium Lucilius
,

loco itidem

7^6, Auxiliumque vocat."]

Urf.

corrupto in vulgatis exemplaribus , Simavit taxim at nares , Ddphinus ut oUm.

&

Rogat

opt. Vatic'

Stat.

placet.

Ciofan.

Eadera varietas in

Noftris. inclamat focios tres.

Simatae nares Cataledis Pithoei

757. Concurrunt batyri.]

bri.

Simataeque jacent pando finuamine

nares.
lic

fed ad Sdenos ut redeamus, Delphinibus omiffis; limile mendum vulgatos SiUi Itahci codices infedit loco , quem totum Notis ad \\h. v. Faft. fX. loi.

Occurrunt quatuor liPuto, Accurrunt. vide Notas lib. 11. fL ^-jx^ 5c apud Sihum hbro x. zoi. optimae mem,

branae

caftigamus. agit

autem

Silius

dePane,

Ub. xiii.

Transfixus gladio propere accurrentis Amorgi, &c libro XV. O06.

Pulveris in clypeis vefiigia vifa movebant. Id properi fignum accurfus.
ita

333Stant aures

fummeque

cadit barha hifpida mento.

ubi vetullus codex Colonienfis, /wo^we, fed cum imo cornu praecefTerit , non dubito SiHum reliquiiTe , fimo mento. Simutn enim de fohs naribus non fumitur. apud Theocritum a^fxxl hs^Kisum dicuntur. ut Servius quoque ad Eclogam x. oblervavit.

fcribendum. vulgo mendofe legitur, Et prupere ftgnum ad curfus.

6c occurrunt
ii.

Heins.

rede poffet

explicari. vid.

ad

Sabin. Ep.

19.

apud XenophontemPaed.

viii.

ff</a^ yti^^yi^

xai

758. Genu.] Pede nonnviWx.

759. Limumcjue inducere monflrat.]

aduncurn ypuTy! yccgijp , ut apud Latiuos fimum contraria funt. etiam ad res inanimatas transfertur.

&

Ad iduum
xx. cap. 4.

medelam. Optimum
liis

aqua etiam ex raphani folib.

Cohimella libro v. cap. 6. ex optimis membranis, Gluae ulmus bene provenerit virgae ejus firr.ae falce
,

faciem hnire

habes e Plinio
limocjue.

Neapol.

Mahm

ul ora
:

debent
2<^!o?,

tnodari.
6

vulgo

&

quod

fequitur,

ilhc
ncti

fummae

TpoffavTvji; totto?

:rifx,ov

virgae. oiSsTifu^. la-

fic auro linere fubmtelhgas. inducere ell linere 6c auro tnducere dicebant. conlule Notas Met. iv..
.\''f

cunofam convallem diceret Apulejus. Plura de hac voce diximus Notis Metamorph. xiv. xY.ys.hinc Similus nomen viris. Aufonius Epigr. lxxiv.
Nioben faltavit Similus idem. Daphnen ita fcribendum,non Simius. nam in Graeco eft2<jito?.

40 b. quod

ahis perducere

apud Maronem

iv,

Georg. 415.
Ambrofiae liquidum depromit odorem^
&1U0 totum nati corpus perduxit.

Aufonius

Symmacho
ii.

Paginam tuam

legi

(juat

HfilNS
6<i5. ille cadit praeceps.'] feribit in Arte:

inhiantem fuis velut fucco neSlaris delibuta perduxit. Sic optimae VoHii membranae.
me. blanditits

Tale quid

fie

idemde-

Perfius Sar.

Auro facras quod ovato ,

Perducis jacies.
obducete Solinocap. ix. Diluvialis irruptio cumuni' ver(a obductret humido fitu. appofitr Plinius de

Ebrius ecce fenex pando Silenus afello Vix Jedet , eT* prejjas continet arte jubas. Dum fecjuitur Bacchas , Bacchae fugiuntque petuntojue

Ghiadrupedem

ferulA

dum malus
afello.

urget eques,

Plagam limo rurfus obducit. quod hippopotarais Solinus in ea narratione dixit , coeno plagam obline'
:

In caput aurito cecidit delapfus

re.

Ammianus,

faucias carnes cceno oblinit. Sic 5c

Clamarunt Satyri : Surge age , furge pater,

Keapol,

Paulus hbro v. Receptarum Sentcntiarum locutus. HfilNS. 761. Ca^.

FASTORUM
Cur hedera
Nyfiades
cin6ta eft
?

LiB.

III.

hedera

Hoc quoque
770

cur

ita fit

cft gratiffima Baccho. dicere nulla mora ei\.

Nymphae, puerum quaerente noverca,

cunis adpofuere novis.

Hanc frondem

Reibt, ut inveniam, quare toga libera detur Lucifero pueris, candide Bacche, tuo. Sive, quod ipfe puer femper juvenisque videris; Et media ell aetas inter utrum.que tibi :
775*

Seu quia tu pater

es, patres, fua pignora, natos

tuis.

Commendant

curae numinibusque

Sive
761. Calenti.l Recenti prim. Ambr. Laeti. 762. Splendida mella.'] Candidam.z\\oxQSomnt^. de quo dixi lib. v. vf. 186. fuperiori verfu pxofrui^r liber Erfurtanus, potitur.

daUe, ad togam ejusdem fere nominis aiTumendam. Addam firmandae totius rei hosce qui fequuntur: Ergo ut tyronum celebrare freofuentia Vifa dies dandae non aliena togae,
pojjtt
,

Heins. Mella
,

reperta

Junian.

&

Bernenf.

prejft.

exlibri 763. Femina cur praefiet.] Lege prae/it , ad cujus leftionem libri Statii , accedit. legitur enim in eo , fcriptura proxirae unus PataCioFAN. Prejfet Urfin. Petav.
Urf. audtoritate

Tyrones apud vetercs erant, quibus , depofita praetexta ob aetatem adultam , virilis jam , ieu libera,
feu pura , feu reda (o-uvwvyiwa haec hujus togae) amiciri dabatur. unde tyrocinium ipfa adtio. Suetonius fcito loco Uno atque eodem die togam , fubaudi virilem , fumfit , barbamque pofuit Jme ullo honore : cjualis contigerat tyrocinio fratrum ejus. Faxit Deus videat haec aequus judex. Nhap.
:

&

vinus.

bene.
,

nam
,

de

libis

agit.
,

Reliqui

magno

numero
Heins.

preffit

vel praeftat

proxime verum.

fcriptis. fed refer

lib. IV.

765. Cur anus hoc faciat.'} Haec faciat multi ex ad libum. Lihum facere ut Noiter

Faiiorum, 775. Z^ nos faciamus ad annum Paftorum dominae grandia liba Pali. Heins. Sic facere efle culinare verbum
cia

77Z. Luciferis pueris.] Cur negem in Lnce geri pueris , candide Bacche , tua.

aliis

legi

,'

docent

in-

terpretes Petronii cap. xxvi.

& xlvii. hinc & panifireftius Laeti liber

alii

nonnuWi.ldcw, amans ,pro afnat. ut & Nauger. Urfin. Mazar. Zulich. prim. Ambrof. & ahi nonnuUi. Heins. 767. Cur hedera haec cin6la eftf'] Has vetulas co-

dida. 766. Haec erat.]

Haec

eft

&

fane editio, licetpugnax aperte in praedifta videatur, non ell, fi bene examines. Neap. Valde turbant hoc loco libri veteres. plerique tamen, Luci feris tuis , vcl tua. vel , Luce feris pueris tua^ At Urfin. Maiar, Luciferi tua Petav. alii aliter.

Quae

Zulich. prim. Ambrof. fex alii candide Bacche Luctfero pueris

,

&

,
,

tuo.

ronatas hedera facriiicalle jam fupra confuadet M. Varro. Neapol. 769. Nyjiadas Nymphas.] Haec una ex cauffis
inter fexccntas, quas

vere. hoc eft, tuo die, tuo feflo. Sic eleganter Propert. 11. 19. Alemento Venturum paucis me tibi Luciferis ; pro paucis diebus. fupra lib. i. Fafl.46. Kon habet officii Lucifer omnis idem,
lib. II.

&

568.
tiltra
,

Mythici referunt. Neapol.

Niliadas

, Nifeides , Nyfiades , Nifiadas Ubri fcripti. 770. Hanc frondem cunis oppofuijje ferunt.] ^Ap-

&

Medic. &fexahi. oppofuerenovis M^z. pe fuife px'\m. unus VaZulich. Vofl". Arondel. prim. Ambrof tic. fuperiori quoque verfu iidem , Nyfiades Nym-

&

, quam tot de menfe fuperfint habent carmina nojira pedes. alibi non raro. Tibullus lib. i. EI. m. illum nobis Aurcra nitentem Luciferum rofeis candida portet equis,

Nec lamen hoc

Luciferi

cjuot

Apud Perfium Sat. v. Navem ft pofcat fibi

pcrfonatus arator,

pbae
vis.

pro Nyjiadas Nymphas. Lege ik vide quae notavi Epift. vii.

ciftis

appofuijje novf. 100. Hanc

,

Luciferi rudis , cr clamet Alelicerta periffe Trontem de rebus.

frondem

Hamburgenfis. Heins.

771. Toga libeta detur.] Locus hic ab AldoManuiio dodte parum expolitus in fuis quaefitis pcr
Epillolas.

CoUigit ex his LiberaUbus

illvi

folum
atti-

die pueris, qui

:

nondum

xvii. aetatis

fcilo gerant, toga Ubera utiHcuifl"e, Noftri vero fenfus efl: , eos , qui jam depofitam ad xvi. perveniflent, Liberalia potiflimum exfpe

annum eodem finito

dum Luciferum
la

Luciferi rudis, efl imperitus illarum dierum , quibus navigatio lit inlliiuenda. Nam navigaiioni obeundae certos dics , ut aliis lebus agendis , veteres captabant. locus ille interpretibus parum intelledtus,

&

fimplicitcr interprctantur pro ftelilla,aut ad coguiiionem fiderum referunt. fic Aurora Photb.is pro die. I,4prono(fte. Heins.

&

&

Tm.

III.

773 Juvenisque videris.] EC

Hinc

illc

Euripidi 5*}Xvut--

Tii8

P.

OVIDII NASONIS
es

Sive,

quod

Sumitur,

&

Liber,

vellis

quoque

libera per te

vitae liberioris iter.

prifci colerent itudiofius

An

quia,

cum

agros,

Et patrio faceret rure Senator opus, 780 Et caperet fafces a curvo conful aratro , Nec crimen duras elTet habere manus;
Rullicus ad ludos populus veniebat in Urbem: Sed Dis 5 non lludiis ille dabatur honos. fua ludos uvae commentor habebat Luce 785 Quos cum taedifera nunc habet ipfe Dea. Ergo, ut tironem celebrare frequentia poilit, Vifa dies dandae non aliena togae.
:

Mite, Pater, caput huc placataque cornua vertas; Et des ingenio vela fecunda meo. 790
Itur
>viKo;$s?.
zruyovo:.

Fuit apud antiquos Bacchus kxtxGraeci fuam innuunt cauffam , hz to

&

conqueftus initio operis

pelftmo cuique fervorum
,

Rem

rufticam

inquit,

veluti carnijici noxae dedi'

TcC; upx^iovq TrdvTct; 5r&.'y5vCTpo^i7v. Neap.

774. Et media eji aetas inter utr^imque tibi. ] Inter HtranK^ue Hiitx Mazar. fedfruUra. Claudian. i. in Eutrop. 469.

mus <juam m.yorum me tratlavit. Neap.

,

noftrorum optimus quisque opti"

II.

Mijla duplex aetas inter juvenemqne fenemqtie, Nofter Met. xii. 464.

7S0. Patrio rure.'] Patria rupeVtX-XX.VxOi^X.E^. paterna rura dicit , ut ahi paff.m. Forfan huc perti786. Nunc habet illa Dea.']
illa

nent

Cypriani

Ceterum

reliqui

dum Vrbem
Junt

fames

Hulc aetas inter juvenemque fenemcjue;

Vis juvenilis erat.

occupajfet , ad vocaticnem pcpuU acquijiti ludi Scenici , z> Cereri Ltbero dicati

Neapol.
787.

iile

habent omnes

poftrnodum. editi. Ipfe Hcinfius ex

Heins. Vid. ad
:

Met. 50. il775. Seu quia tu pater es.'] Apte huc attexam Pater ticet generale ftt omnium Deorum , la Servii tamen proprie Libero femper cohaeret. lon Chius ad
lib. i.

fcriptis plurimis repofuit.

Tyronum
,

celebrare frequentia pofftt.]

Poffmt

unus Mediceus

cumdem:
X/;sT ii^Tf/S{ri>i<jOj, a-uTr,^

TtxTr^ t5.

Neapol.
Bene oranino liber 776. Xuminihustjue /;';.] Vetus , nominibusque tuis. Neapol.
778. Liherioris iter.]
Tentis

Acerbe jam ea aetate

fe-

paternum jugum , feu paedagogicum hinc Pluiarchus in Hbro de Audiendi ratione: 'Ots t
CffrTT<)*T*!l?S7;.^|(
,

de qua locutione vide Notas fupra. 18 r. praeterea Tyronem fcrihendum. quomodo Urlini codex & Mazarin. cum PoHtiani hbro , nequc aliter pro diverfa ledione in tertio Mediceo. tyronem celebrare eft tyronem ad forum deducere comitari , ipfo tyrocinii d.e. vocatur autem /yroci;; dies , quo toga hbera fumebatur, tyro is , qui togam hberam fumebar. nequeah-" ter caftigavit hunclocum Gronovius nofterObfervationum fecundae editionis Ubro 11. cap. ir. ad-

&

ditis

TO fCiaeUCf clTteiXr.^UilfAXTICy.

Neapol.
77Q.

Octavio cap. xxvr. Cajum c?* fuo quemque tyrocini deduxit ad forum. Caligula cap. x. Uno eodemque die to^amfumSuetonii locis
lilios
,

Lucium
pftr
CP'

An

^uia

cum

cderent.']

Quartam ob

caulTam cog'tur referre humiha initia bcenicorum ludorura , de quihus loquitur, ex fententia Varrode V:ta popuh Romani a rurticis fcilinis priT.o cei illa profcfta. Tertulhanus libro de Speftacu,

fratrum

barham pofuit , qualis contigeruc lyrocinieius. Nerone cap. vii. Deduclus in forum miliii donativum tyro populo congiarium propofuit; AddcPliniumhbro VIII. cap.48. Et prsmaTanaquil
,

texuit reciam tunicam

lis:

Liberaliavocarentur, hcnorem Liheri patris marjifejie fonabant. Libero enim a uh itneficium, rujlicis primo jiebui quod ei adjcribunt pro demonjlratd grati.i vini. Neap.
l:i;li

Cum promifcue

, qua fimul cumtoga pura tyrones induuntur novaeque nupt.ie. Heins. Tyronem fatis probare poffim. ita fupra dixit, 656.

Columella

779. Frifci fiudiofius agros.] de eodem etiam ;

De more
mutiio
,

auclor

Et celebrant largo feque diemque mero. 789. Placataque. ] Pacata volebat Heinf. adlib. IV. Met. 31.
791. Jtur ad Argeos.] xv.S^svi. KalendasApriles

de quo

FASTORUM
Itur ad

LiB.

III.

219

Argeos, (qui

fint, fua

pagina dicet)

Hac, ficommemini, praeteritaque die. Stella Lycaoniam vergit proclinis ad Ardon

Miluiis. haec
795"
illa

node videnda
fi

venit.

cognofcere, coelum; Saturnus regnis ab Jove pulfus erat. Concitat iratus validos Titanas in arma , Quaeque fuit fatis debita , pofcit opem.

Quid

dederit volucri,

vis

Matre
800

fatus
fui

Terra, monftrum mirabile, taurus

ferpens pofteriore
fuit.

Parte

Hunc

triplici

muro

lucis incluferat atris

'

Parcarum monitu Styx violenta trium.

Vifcera qui tauri flammis adolenda dedifTet, Sors erat, aeternos vincere polTe Deos.

Immoles facra in

Argeis fadlitata

quid
,

illi ,

GIolTae ex-

plicant.

emendat Scaliger arae ut fit idem nujir^ei ara: malim , Argeae merus cuni fint etiam plures urbici Argei. Varro
jirgi arra (piSpCiAXTX.
;

Ambrof. Laeti, prim. Farnef. ^ruc/iw. Lege, proclinis, cnm unoMediceo& uno Farnefiano. fic
acclinis
,

&

de L. L. Reliqua Urbis loca olim difcreta, ut Argeorum facraria , infeptem viginti partes Urbis Multa alia facrificia lofunt difpofita. &c Livius faciundis , cfuae Argeos Pontifices volib. IV.
:

parimodo fcribi puto dcbere apud Claudian. iii. Conf. Honor. 178. ubi Theodofiuminfidus mutatum alloquitur,
,

decUnis

rec/ii; dicebant.

cacjue facris
j

Hinc legiraus paffim in vetullate cant dedicavit. nunc quintum, nunc fextum Argeorumfacrarium. Neapol. Gell. X, 15. de Flamine, Atque etiam

primos cum dstegis ortus , Arcadium , cum te proclinior urges Occiduum vifus remoratur Honortus ignem. Heins.
Tortunate parens
,

Afpicis

quum ad Argecs, quod neque comit capttt neque capillum depekiit. vid. Vulcan. ad Gloflar. pag. 11. Column. ad Enn. pag, pr. Joh. Baptilh Fontejus lib. I. cap. 7. dePrifcaCaefiorum Gente, Caefiae Gentis originem ad Argivos regem Caefum Romam referens , multos Argivos in Italiam deinde venifleconjicit \\\i\QArgeos efle didum
it
,

&

794. Milvius. ] Lege , Miluus , ex duobus Vatic' Milvius , per i mendofe fcribitur. rationcm fatis probabilem reddidit ObertusGifanius in Lucretium. CioFAN. In duobus Vaticanis , Miluus. Haec una ex.famelicis 8c rapaciflimis avibus ; inde in pro-

&

verbium
el

&

&

Miluina unguis. Hifpani dicunt, abiit , Milano. Latinis etiam eft Circanea avis , abafl3duo volatu circuitione faltuum. Neapol. Mi-

&

locum

quoquidam Argivorum illuftres viri fepulti fuerunt. 8c fane multarum familiarum Romanarum nomina ab Argivisdedudlafuere. Burm.
,

in

/j libri meliores.

ut&paulopoft, dequoAraovf. 34.

rum
7

Ub.

11.

Eleg. vi.

Heins.

791. Sua pagina dicet.^ Forfan in aliquofex poHeu gemmam amiffteriorum. exclamare licet fam malo litterarum! Neapol, Alea decem libri. Qua792. Haec ,/icut memini, praeteritaque
:

Haec ima 94. Haec illa noSle videnda venit. ] noile videnda venit emendabat Scaliger. Dan.

Heins. Videnda
79 j.
alii.

tibi

Helmft.

Cognofcere.'^

Agnofcere Puteaneus

&

duo

die.J

tuor Vatic. Hac

fi commemini e^c. CiOFAN.Tnalio, commemini. Ne apol. Naugerius edidit , ficut ,fi memini. quod in pUirimis fcriptis occurrit, etiam prim. Ambroilano. alii, fi quid memini. fed vulgata fcriptura bene fe habet. quomodo Plautus faeCicero , Gellius atque alii. pe. Terentius etiam exempla in re protrita piget proferre. Heins.
,

796.
vf. 2.36.

Jove.']

Ab

Jove meliores.
tres

dixi

lib. i.

Hac

Heins.

797. In arma.] Ad Arma Ambr. quatuor alii. vid. ad Epiit. iii. 136.
fatis
fatis

Arond.

&

798. ffluaeque fuit fatis debita.] Giuaeqtie fit in duo hbri. i!i Zulich. vetus Icdio erafa. Codex Laeti alii tres, dedita. Puto, ffiuaeque fibi

&

793. Vergit dulivts ad Artlon.^ Eodem XVI. eft Phnius facit uno die Milvii occafus vefpertinus tardiorem lib. xviii. cap. z6. Caefar cr Idus Martias ferales fibi annotavit Scorpionis occafu , xv. vero Kalendas Apriles Italiae Milvium ofiendi. Neap. Declims multi ex fcriptis. At Urfin. VoflGian. prim.
:

Vofl".

&,

pro tentat opem etiam pofctt Mazar. Arondel. prim. Ambrof. prim. Farnef. poflet fatis edita. infra , 856.
debita.
fterili terrae

Gjuam Heins.

Delphicus edat opem.

8or. Incluferat.] Induxtrat ?axein. Ee z

8oz.

Mf-

^io

P.

O V

I I

N A

O N
erat.
illi

805 Immolat hunc Briareus fa8a ex adamante fecurir

Et jam jam tkmmis exia daturus

Juppiter alitibus rapere imperat. Miluus: meritis venit in aitra

attulit
fuis

&

Nominaque a jundis quinque diebus liabent. Sanguine prima vacat nec fas concurrere ferro.
:

UNa

dies

media

elt;

&
nata

fiunt facra

Minervae:

Caulla

quod

eit illa

Minerva

die.

Alte802. Monttu.
Cantabr. ] Monitis Putean 805. Immolat hunc Briareus.] Hic ille gigas cen,

&

Muneraque adjunSlis quinque diehushahet. Putofcri-

bendum,
Vna dies media efi ut fiant facra Minervae : Munera quae jun6lis quinque diehus habet. ut ad munera tam Circenfia quam gladiatoria refpiciat. Heins. Nominaque admotis Petav. 811. Sanguine prima vacat.] Quia prima dies
,

timanus; a quo Kxfvqoq di<rta hlyuta' nam illi fuit nomen etiam Aegaeon tefteHefychio, Scholiafta Apollonii & aiiis. Sohnus diverfos putat in
,

Polyhiltore.

Neapol.
dies

809. Una
tres

media

ejl.]

xiv. Kalendas feftum

,

erat l\Jinervae,cui

&

nomen Sjuinquatrus

^luinquaforte

luinquatria.
11.

Hoc monui

ne
,

cum

Lambino

labaris, qui fcribit

ad Horatii Epiftolam

ultimam Hb.
:

feftahaec luinc]uatrus

non

}ui?i-

g4/rw, appejlata, Enexemplum. Suetonius in AuNos , mi Tiberi , ffhtim^uatris fatis jucunde gufto
tgimus. Livius
lib.

folemnitatis cenfebatur Minervae yv^3A<o?. Hur. jusce diei mentionem facit Athenaeus lib. T?5 5 ^ > inquit, nxvx^luvuian to^Ty.i iTriTifiHfS/jiK . c^i Iw y^ff^ T el[i>c?-rs/.x i crutjeiyircM s^j), ^i^xUg

.^

XLiv. Legaiiex

Macedonia^in-

Neapol.
Nec fas concurrere ferro. ] Nec praclufioniquae enfibus obtufis fieri folitae & integro etiam die perdurare: fed totum rei divinae
8
1

Omnes more quatris ultitnis ex/pe^ati venerunt. veteri , pro ^inquatriis. Sed quid tritius per ora vulgi? vetus Kalendarium in MartioQviNQVATRiA extenfis Htteris nam in reliquis eflet locus dubio ,
:

r.

bus

illis

ubi tantura Qvinq.

Neapol.

809 Et fiunt. ] JJt fiant, puto. pofi fiunt Helmeftadienfis, non niale. Heins. 810. yl jan^is quinque dielpus hahent.'] Tricae. Ait Nofler a quinque diebus Quinquatria difta ,

imo

per toiidem celebrata

cui favet Suetonius

fiumquatriis ,'\n(\mi , fatis jucunde egimus : lufimus enim per omnes dies , forumque aleatorium calfecimus. Livius lib. xxxvi. licet non adeo clare: interrupit
hos fermones noile
pridie vult
,

credo deftinatum. Neap. 8x1. lllanata Minerva die.] lllo die Bonon. 8c Helmaeft. 813. Altera tresqtie fuper.] Reliquis quattiior diebus gladiatores in circo nudis gladiis batiicbanr. De fecundo ipfe iv. Triftium , qui iilaftnor ejusdem Poetae natali : Lucifer amborum natalibus adfuit idem : Una celebrata cfi per duo liba dies. Haec efi armiferae de fefiis quinque Alinervae ,
6)uae fieri pugna prima cruenta folet.
hic gladiatorius in Panathenaeis etiam obfervatus; fed poft Athenas dominae Urbi fubditas, adeo utmos a Romana religione videatur tralati-

quaepridie S^uinquatrus fuit

nam

A. Gellius pro priori die appofitum. fto hoc: fed quidCharifio ik aliis dices , quiuno tantum dic Qjjinquatria faciunt.-' ipfe: S^uinqua4rus non enim diciae fiint qmnque dies atri , /ed

Ludus

tius.

Philoftratus in Vita Apollonii

Tyanei

lib.

iv.

quod Sluinq'{atrus antiqui dicerent five a qwnquando , id e/t lufirando , quod eo die arma Ancilia. hiVarro lib. v. de firari fint folita. quid nugacius L. L. ^luin^uatrus , hic dies unus a nominis errore obfervatur proinde ut fint quinque di6lus ab Tujculanis pofi dicm Jextum Idtts fimiliter vocatur Sexatrus c;' pofi diem feptimum Septimatrus ; fic hic , tfuod erat pofi diem quintum idns , luinquairus. idem expreffius Feitus. Ego fane lunc me difHcuI,
.-*

Cap. 7. Aiu^^iro '^^KXKslto 'AB^ly^/iirlv' ci'ABuocc7ci |yliovTii \i ro 9-Tgv T OT TJi dx^OTri?^^., tzst^Tii^ev ir(px~
yct7i

ctt^pwTrm
vs/V

>i

is-vm^ct^iTo

rxZr

C/Xi

/AxiSsoi

r,

ci

Ksg/oS-a'
/^eixei
,

;(;'<)^T^v

f.iyx>^uy
, ,

iu>i*iiX>jjDi

r,yovTO

>^

ec.v^^7ro$i-xi
,

Tre^toi

^xXxvrioTofAei
olJ^
'oTrXi^ev
e

>^

xvS^TroiiTx\
,
fifj{

roix,aJfv^ct , i^ ' ;^ Tee roixZrx f^-vjj

iP^clQiTO

>^

XvriSi

(^iXcSicv iv/xmzj]eiv,
y^
,

j K. Tisro^v
G-ix

AwXi\c>)vi<^'
,

KX>~H>rc.iv tnCriv ii ciixAij(p)j

,

late

expediam , cum hi digiti, quibus fcriptito, pulvis erunt. Neap. NJulti ex fcriptis Numinaque
,

'AB-lMtiu*
,

cmt,

XV

vxin>iB-i7v ii xt^Q^iet

xKxB-x^rov
Pijl-

y^
,

XiB-^a /mrcv s>.iyi 3

iM-fil^j., 'oTrui
sj

TairT ci iTti^'
i^

Adjunilis quinque diebus habet , vel habes. Lege, Homina quae juntlis quinque diebus hahent, alludit

>^ 5-xvficct.fiv

.9-5

tUm

xx^i7re>iti

jj^ij

c^MiTri

re arc xtfix Cfcuv <a^riyJvTcuv xvrr,'

<i:3isi<ivri$ ^

h-

enim ad ncmen

lui?}quatrium.

Moreti codex.

xt7 rt y'g

fi-ot

iwfien

rx Hxvx^lwxix

-prifx^

JSV-rt ,

FASTORUM
Qui

LiB.

III.

211

Altera, tresque fuper ftrata celebrantur arena. Enlibus exlertis bellica laeta Dea elt. ornate puellae. Si^ Pallada nunc pueri, teneraeque bene placarit Pallada, doftus erit.
Pallade placata, lanammollite , puellae: Difcite jam plenas exonerare colos. Ula etiam itantes radio percurrere telas Erudit; (& rarum pedine denfet opus. 810

Hanc
S-J<r

Ttl

B-lm.

NeaPOL.

^joc

rir >(^ rx navu^lwxtx ftiyccXui tu^rx^i' y^^ dv

Aoyoy^a.(pu)i f^ovofixcv rf AXostvo) iTrac-i.

Tres 813. Tresijue fuper/irata celebrantur arena^] Urf. fuperrafa. Fratris , Stat. Vatic. Maftei ,

&

CiOFAN. Redius veteres rafa hoc ert aequata & de induftria fic fparfa. Inftravit quondani infania
,

probo.

lib.

ni. Metamorph.

Rafaque terra fonat,

uyuvui >(^^ Iloiyiruv }(cf] ^uv n Ktir iT^ , ui ((, jSeapol.

etCrtlii

Principuni pro illa minium e folo usque ad fuperficiem

&

815. Ornate.'] Orste muhi editi; icd ornate in optimis vetuftiHimis codicibus.

Q^

&

nam

chryfocollam non haec dementia;

:

fed poft multam arenae irijedionem aliud leviter fparfum. ad quod puto

mum
nis

flexifle, cura lcribit:

minium aut Fhnium calaVtfumque jam eft Nero,

fpeCiacuUs arenam Circi chryfocolld conctlcri panno aurigaturus efjet. cum ipfe fpargi Confidera nunc illa arenam Circi : ergo prius foPrincipis
,
,

, poftea fuperinjeda chryfocolh. Edidit cr Cirtraho Suetonium de Cajo minio ct' chryfocolld coficenfes quosdam praecipuos , celebrantur arena. Plafirato Circo. Neapol. Rafa

lita

illa

infterni

Eodem

pleaas.

duo Farnef. & totidem alii. ArondeL Saibe s -~ lanam mollite, puellae:

817. Pallade placata lanam.] Hincduftum proverbium "LCv 'AfinvS xat %<"? x<ve/. de quo vide Zenob. Centur. v. Adag. 93. & Suid. cent. iii. 9J. & mox, invita Minerva facere aliquid. Burm. 817. Lanam moUire.] Carminare, sptx ^xiveiv, a quo ^uviov inftrumentum ad purgandas lanas rudes haecGraecis, styfcisftx. Neap. 817. MolUre puellae Difcant. ] Difcite jam , Maz.
, ,
:

Difcite c?*

Ciofano. kdio IUuftriffimo Neapoh At Nauger. Mazar. ZuHch. Urfin. VoiT. Arond. &
cet haec

&

Difcite

jam

plenas exonerare colos.

Cogitabam ahquando latere vcrbum parum obvium,,

ac
fcribi polTe
,

XV. z\\\tftrata.

fic Trift. 11.

Martia cum durum flernet arena folum.

Difcite
pari

eT*

enetas exonerare colos.

Am.

n. Eleg. xiv.
triftis

Sternetur pagnae

arena tuae,

modo pernere, dicebant. de quo ad

mus. poffet 5c
Difcite
,

& quod

rarius

verbum

renere^

E ^egiam in mortem

Drufi dixi-

Propertius

lib. iv.

Eleg. iv.
fternet arena forum.

Nec cum lafcivum

prim. &
fec.

C7'

impletas.

Ambrof

Laeti

&

na. Excerpta Poht. prim. Med. pro diverla ledione etiam non male Ani. I.

ahi xii. fufa areSarrav. Arond.

plenae colus.

&

fparfa. Art.

Sat. u, Pratgnantem tenui ftamine fufum habes. Heins. Sed quid opusverba fana follicitare to exower^re pofcit plenas, fic. Ep. iii. 76.

quomodo apud Juvenalem

.^*

Sparfaque

follicito triftis

arena foro.

Et minuent plenas ftamina

819. Stantes telas.]

noflra colos.

Burm.

duo

alii

plana.

vide quae NeapoHs hic notat.

Licia jugo annexa.

Hoc

Heins.
814. Exfertis.'] Plurimi veterum , expenis. Hi eloquentiam a 815. Pallada nunc pueri.] Minerva totis Quinquatriis expctebant. Juvenahs Satyra x. Eloquium ac famam Demofihenis aut Ciceronis
Incipit optare , Zy" totis oluinquatribus optat , ^tiiquls adhuc uno partam colit ejje Mintrvam, Hinc etiam illis feftis certamina Oratorum

quo ftamen extcnditur. Nofter, teU jugo ju7i5la eft. Idem jugum & <?&. Neap. Stamini tramam inter-8/9. Radio percurrere.] ponere. Neapol.
lignum,
in

8io. Denfat opus.] Pfw/ef vetuftiores magnonuin Metamorph.. primiseditionibus. fic non femel. ut lib. xiv. 369.

merocum

&

ita

codices veterrimi. de

&

Cantato denfetur carmine coelum. quo verbo pUiribus

lib. i.

2<i

Claudianum. Sic apud Horatium

Mifta

Od. xxvir.
libri

Poetarum

exhibita.

Xiphilinus in

Domitiano:

femm

ac
3

Ee

juvenum denjentur funera

ve-

tercs,

111

P.

OVIDII NASONIS
Tychio dodior
ille licet.

Hanc cole, qui maculas laefis de veftibus aufcrs: Hanc cole, velleribus quisquis ahena paras. Nec quisquam invita faciat bene vincula plantae
Pallade;
lit

8i5 Et

licet

Sit prior

antiquo manibus collatus Epeo irata Pallade mancus erit. ;

Vos
teres,

quos ego aliique vidimus.

Prudentius Ca-

Si^- T/V/V do6lior

gloilarii
<gluo
,

ille

Ucet.]

themerin.
Denfetur cuneis turba pedeftribui.

citantque illud Horatii

ille

Sic legunt veteres ii Sat. ixr. zi.

vafer

Idem Hamart.
Surgit in auxilium

Sedhodieapud Horatium non

Chananeus atqueagmina
denfet.

&
ita
ris

ii legunt, Statianushafed Sifyphus legitur. optimus Vatic. bent , /'/'//0. Urlini , Pithio , alii Vaticani , Phitio , alii

pedes lavijfet Titius aere. litius, ut

&

pollea

vero, Phytio.

quamvis
Kubila.
illis

denfeta graventur

dum

Uatui.

ego quomodo fit legendum nonCiofan. lychio Nolter liber. In duo-

locis

codex Puteaneus vetufliffimus

& lite-

bus totidem kdliones, Ficio

&

litio; fed Tychio

majoribvis

Romanis

iv. fcriptus. Silius hb.

fociaia

examina denfent

fcribendum omnino , qui Homero Iliade H. SxuTOTOf^oiv ox f<?o<;- hunc ipfum ex eodem poeta nominat etiam Strabo lib. ix. in Boeotia. Neap.

Infandi Senones.

& hb.
fic

xiV.

in unutn. Perculfi cuneo Poeni denfeniur

optimae membranae.
fic

& putoaHbi quoqueapud

,

Hic opifex equi 815. Manibus collatus Epeo.] Duratei. Neapol. 816. Irata Pallade mancus erit. ] Jnvita Mazar. Zulich. prim. Ambrof. Laeti , prim. Med. decem
alii.

cundem
Sluem

fcribi

debere

quicquid obitant Ubri

quod
,

placcret, nili

adagium
utuntur.

jam praeccffilTet. Notum quo Cicero non femel , Horatius , alii

veteres. Virg. Ciri:

circa triftes denfentur in

Heins.

omnia poenae.
utroque verbo

Neque

ahter apud ahos audtores paffim inoptimis

Curae quoque fuit 817. Vos quocjue Phoebea,'\ PaUadi Medicorum tutela: ea propter 6c ipfi Medicae

hbris legitur. hinc cordenferi. utitur

cognomentum.
:

Obferva ex hoc marmore

paffim Lucretius. Hf.ins. FuUones , qui 8ir. Laefs de vef.'l'us aufers.] fulphure, nitro , ciracira fordes e veftibus eluunt : qui phires ohr.i. in Urbe , ob togas miri candoris; quas ab ufu palhdas bis 5t quater lego lotas. Fullo Graecis ^rXvvrlt; , ars jtAvvt^x^: fed haec tan-

Placentino

MINERVtE MEDICJE

tum

, quae lavat & purgat perditos maculatosque pannos; aha efl: , quae dicitur yvu^PsvTiK^ , fedeft eorum fuhonum , qui eos tondent , carpunt velU,

CABARDLE VALERIA SAMMONIA VERCELLESIS VOT. S.

Neapol.

L.

M.

cant

a yvci^pu

quo

yvx(poq

fpina fulbnia.

Neapol.
82.1. ^luisquis

fenfu.

ahena

paras.'}

Infecflor 8c affe,

quialienum colorem inlanam injiciunt : aftectores, qui profrio colori novum affciunt. alia editio, (]ui\ pro^rio
colore efficiunt.

6lor.de quibus vocibus Feilus: Jnfe6Iores

819. Cenfu fraudata magiflri.'] Sunt qui legant, Tu cogita , mi LeClor quas ineptias efFuMarfus , Inter hos ell Fanenfis tire cogantur. &, quod mirum, Tl;eodorus Marcihus ad Perfii
,

&

illud Satyra iir.

Glollae, infeiium

svq'^(A(/.evov.

in-

Non fano multum laudanda

Hic vero mentio
fit

magiftro,

feClus ^e^yf^fxsvot; , svervijLfAsvoq. rare nihil ahud, quam in ns apta

Ahena vero

veteris Miiiervalis:

pa-

re ad lanas fucancias

quaeque mifcevide Sidonium ahenum , \\\

quo purpureas
taeo
:

tingebant. Seneca in Hercule

Oe-

Nec

Sidonio molUs aheno.

Repetita iibit lana rubores*

Neapol.
813. Kec ejuisquam invita tuor libri. Heins.
faciet.'}

laciat qua-

dato, Rhetoribus & Grammatiilis fraus 6c dolus aperte fiebat ; iUud autem hoc menfe folutum Hoc menfe patet ex Macrobio primo Saturnalium tnercedes , inquit , exfoivebant magifris , quas completusanmis deberi fecit. Fraudum caufiam fi quaeris, dabant feriae per id tempus , cum a parentibellariis bus data pro magiftris ftipendia ludis pueri deftinabant: metu 6c pudore poftea ad fcholas accedere non audebant. Sic didafcali fine mer:

quo

noti

&

cede

fine

difcipulis aflbhti

remanere

ideo

Nofter

FASTORUM
830
attrahit Spernite. difcipulos
illa

LiB.

III.

113

Vos quoque, Phoebea morbos qui pellitis Munera de vellris pauca referte Deae. Nec vos turba feri cenfu fraudnta magiftri
novos.

arte,

Quique moves coelum, tabulamque coloribus Quique facis doti'k mollia faxa manu.

uris;

Mille
fter

ad hos:

Vos quoque Minervam non

illa

fpernite;
feriis
:

nam

attrahet

novos
ttbi

difcipulos.

De

turba ferae fenfus fraudare.^ro turba etiaminduoh\is,verba. Unde argute ingenio fe mehercules

&

fefe offvrt

Symmachi

locus

hb

v.

Epiftolarum

nofter Gronovius cap. 11. hb. iv. dePecunia

Ve-

folemne de fcholis notum efl , ut fcre fnemores fumus , etiam procedente aetate , ad eum diem convivium tihi pueriUiim feriarmn Horatii Epift. ultima: faramus,

Nempe Mtnervae

terum

Kec vos

thiire feri

cenfum frandare magifiri

&

Spernite.

mihi videbatur
exhibent
,

in

codicibus, qui verba pro turba

Ac

potiiis puer Exiguo gratoque fruaris tempore raptim.

ttt

feflis Shcinijuatribus

olim

&: ia illo .V:nzariniani libri ferae pro feri praeferentis fuperefle manus Nafonianae vefti-

Neapol. Locus vexatiffimus. pro /e/ efTe rcfcribendum, /, redle in Mifcellaneis Pohtianus jam-

gia, quae reliquilfet nobis:

Nec vos
vel etiam
fic

aere

hrevem cenfum fraudare magifiri

dudum
nus

&

vidit, atque illum fecuti poftea BerfraanNeapohs. neque ahter duo Ambrohani &c
,

Spernite.
,

quinqueahiex nollris. nifi quod in iis, cenfu fraudante. ahquanto plures fenfu fraudante quaiuor ,
fenfus fraudata.
cenfus fraudata fcribebam, quales Graecifmi follemnes funt Nafoni , vel cen-

mus

hrevis

aere brevi fraudare , pro exiguo aere. rus hreve , pro parvo , No-

&

,apud

Unde

fum bam

fraudata.
,

&

ftrum in hisce ipfis Faftorum hbris. fed brevem cenfum Horatius dixerat. per aes breve ftipem defignat. fic aes parvum Petrcnio. Stipem Minervae

&

per cenfum Minerval inteiligemagiftri.

:

unde

vidtitant

quomodo

in ilhs

Metamorphof.

iv.

de pifcatore

Ars

fua cenfns erat : cum traderet artem , Accipe , quas habeo , Jiudii fucce(j'or ZD" haeres
illi

Inquit fus ex

opes.

ubi quaeftum ex
opificio.
:

pifcatura fadtum dcfignat. cen-

de paupere d deris dies

Quinftihanus Dechmatione xv. fi tantum perExctiftre non poffis cujus cenfus ex manibus , ex labori,
,

Quinquatribus confecrabantmagifiri , ut exTertulmox videbimus, pofils etiam cenfus fraudare, ut accedamus quam proxime ad fcripturam Mazarinianicodicis, qui leftiones pafiTnTi fidasoptimasque nobis conlervavit, a quo nec multum abludit Petavianus, ut jam vidimus. Sed & in duobus aut tribus aliis minoris rei , Nec vos turha deam. quae diverfitas fcripturae locum interpolatum cfte
liano
fatis evincit.

quod

aes breve dixit

hocloco Noller,,
libri

id exiguae fiipis ^er^iElegia

prima

primiPonti-

corum

lus fi*hflantia

quem

cjuotidie pofcit ultra

rationem
privilegii

dimenfus. miUtibus

ohm

jure

Romanoid

Ante Deum matrem cornu

Cttm canit
,

tibicen
ftipis

adunco
aera neget ?

ut ftipendium in iUorum cenfu non , haberetur, dum minorennes erant , ac proinde in parentum poteftate. hinc Juvenahs Sat. xvi.

conccffum

Ceterum Juvenalem

exiguae quis de votivis

Sat.

Quinquatribuslocusexftatapud; x, obiter caftigandus:

Demofihenis aut Ciceronis
qutnquatribus optat
col.tafe
,

nam
Militiae
,

labore qrtae fitnt parta

effe

Eloquium ac

famam
,

placuit non
,

in corpore cenfus.

Incipit optare

<0' totis

civitas tenuis

/ pro opibus Ora Maritima:

hic fat angufli laris

tenui, Fefto

Avicno

luisquis

adhuc imo parcam

ctijios

^iuem fequitur
Sic

Mir.crvainy angufiae vernula capf.ie

Tenuisque cenfu civitas Polygium efi. Injurius igitur Theodorus Marcilius ad Satyram teniam Perlii jJ^f 4''). dum fugillat illos , qui hoc Nafonis loco cenfu quam fenju malunt atmittere. Sed perpcndamus paulo accuratius fcriptos codi-

enim fcribo, non partam Mmervam. parcam Minervam ^\c\i qua puer parce adhuc eft imbutus, tenuis Minerva .W\xg\\. JEw. viir. 409. ubi Servius non diflTmiili modo rudem quoque Minervain di,

cebat. &c pinguem crafjamque. fed ifte Juvcnalis locus difcipulos langit. quod manifcftum fit, uuod. de vernula capfae cullode herum fequente

fubjungir.

optimus Vaticanus a manu prima cjn/u fraudiifa. veterrimus Pctavianus, fenju fraudare. ut 6c
ccs.
,

Patavinus praeftantis notae. Mazarinianusoptimus,

hunc capfarium vocabant. vide Suetonium Nerone cap. xxxvi.qucm locum opportune amiciflimus nofter Graevius fuggclftt. Ceterum in Symmacho quo-

2^4
Mille
Si
835"

P.

OVIDII NASONIS
eft
,

Dea

operum

certe

Dea carminis

illa efl.

mereor Itudiis adfit amica meis. Coelius ex alto qua mons defcendit in aequum, Hic ubi non piana eli, fed prope plana via elt; Parva licet videas Captae delubra Minervae,

Quae Dea
Nominis 840 Ingenium
in

natali coepit
follers

habere fuo.
capirale

dubio caulla
:

eft.

vocamus

ingeniofa

Dea

elL

An,
quoque
, ubi de Quinquatribus agit , convttlusparcus, pvoparto, fcribendum Oropraefentlatuaaugeashonorem feftornm dierum. Nempe Mtnervae tibi folemne de Jcholis notum efl , ut fere jnemores futnus etiam procedente aevo puerilium feriarum. Ad eum diem conviHum tibi paramus agrefiibus ho:

codicum

quos minoris

interquos Junianus
dices) recipiatur,
l\ec vos turba
Spernite.
,

&

rei vocat Heinfius (fed Cantabrig. bonae notae co-

Deam

cenfu fraudata

Magiflri

parcum : quia luxuries ojfendit Deam fohriam. Hieronymus Commentario in Epiftolam Minervale munus , quod GratnPauli ad Ephefios maticus eT* Rhetor in fumptus domefticos aut intempli flipetn aut fcrdidum convertcbat lucrum. TertuUianus
lufculis
:

de Idololatria
idolorum
,

luis ludimagifter fi

GjHificjuatria

primum
nomini
puli.

novi difcipuli
confecrat.

non tabularia tamen frequentabat f ipfam fiipem Minervae O" honori zj"
difci-

nec vos Magiftri , turba ce-nfu fraudata , fpernite Deam , quae culta ubertim vobis reddet ea , quibus iniqua vos fcrtuna aut difcipulorum dolus fraudavit. Nam quidquid fummus Gronovius dicat, vix perfuadebit elegantiae Ovidii convenire, ut dicatur Latine fpemite fraudare cenfum ture , pro non poeniteat aliquid detrahere patrimonio,
,

quod
incidit

in

Quinquatribus feriabantur

In tus impendatis. Heinfii emendatio ,

idem incommodum

&

fatius

crederem
,

Laudat Plinius

raam huc etiam draraa comicum Pomponii Quinquatria

in Naturali Hiftoria pulcherripicfturampueri Quinquatribus ludentis. atque

tunc vulgatam retinere, cujus hic ordo eflet, nec vos feri magiftri , turba fraudata cenfu fpernite
fcil.

Deam
fi

quae proximo verfu nominata

fuit,

Nonio Marcello laudata referendum. Si quis Gronovianam de thure conjedurammavult, quae

ad vulgatam ledlionem propius accedit, caftigare thure brevi cenfum fraudare. nam feros hoc poterit loco magiftros dici ad rem non facit. aere brevi optime videtur refpondere iis , quae de Medicis hi ex lucro honoraproxime praecefTere , nam
,

quod
dare
,

admitti polTet haec locutio jpernite frauego certe mallem refcribere :

cenfus fraudare magiflrt
forte

Nec vos parte Deam

Spernite.

fed

non puto

&

egere credo.
(Pxvov
vis
tat.
:

& locum adhuc Borm.

aho

auxilia

rioque nonpihil Minervae confecrabant.

831. '^uique inoves coelum.]

Coelum

eft

yXv-

Munera

de veflris pauca referte Deae.

quo non unus,

fed plures utuntur.

Neap.

Caeftrum
pag.

quemdam
175.

ybi fignificanter referte Deae dixit , nimirum cujus favori haec ipfa inunTfra ferebantur accepta. Locusetiam Tcrtulhani , quae fubjungit Nofter de difcipuhs , fatis fubindicant , aes ilkid breve capiendum eflede ftipc novorum difcipulorum , quara Minervae Magiftridedicareerantfohti. aesbreveQinm apud Avienum occurrit Fabula xxxviii. le fimul

legere dicit Pignorius de SerEdit. prioris, fed ipfe nihil mu-

&

831. Tabulam:]ue colorihus

EyKo.vqa.i. his :

uris.'\

De

encauftice loquitur

&

Quique

eftis

Aufonius in

Ceris inurens

januarum

limina,

aes aere brevi debile vulgus emet. ita parvo aerc recuperare thefaurum Petronio.

&

parvum, Viden-

Neap.

Coloribus imples Mazar.

831. Mcllia faxa manu.]

rios: fed hic

Addit

marmor.-

Symmachum Juretus hbro vii. Ep. 119. exiguae Jiipis aera Nofter in Ponticis. contra grandi aes Senecae Ep. xix.Coluraellae hbro viii. cap. 16. Aramiano Marcelhno hb. xxx. quod ahis ma~ gnum aes dicitur. pro difcipulos attrahit illa novos ,
veterum nonnulh
riniano , attrahet
aflequor.

dus ad

fereopiticcs numerare , inde fic claudit haec difticha Aullt Dea eft operum. quibus fax a Ladantio Pumiano
cap. 17. Sunt cy altae artes , quarum repertohuman.ie vitae plurlmum profuerunt ; cur non etiam illis attributa funt templa ? fed nimirum Mi' nerva eft , quae omnes repperit , ideoque illi opifices fujpUcant: ergo ab his fordibus Minerva ajcenditin coeium. Neapox..
lib. I.

Pubho non mcns omnes

res

quod malo. in Mazaquod quid fibi veht non Heins. Hae omnes turbae mihi facilh,

attrahet.

ipfe novos.

iDc

pofiTe

componi videntur

fi

ledtio

illa

trium

833. Alii-

FASTORUM
An
,
:

Li

B.

IIL

21C

845-

quia de capitis fertur fine matre paterni Vertice cum clypeo profiluifTe fuo ? An, quia perdomitis ad nos captiva Falifcis hoc ipfum litera prifca docet ? Venit habet An, quod legem, capitis quae pendere poenas Ex illo jubeat furta reperta loco?

&

quacumque trahis ratione vocabula, Pallas; Pro Ducibus noitris aegida femper habe.
Sum-

vid. /f.lian.

833. Mille Deae/l operuf.'] HincGraecislpy^vtf, i. Var. 11.

die

mane

lutatus. Ita
tulit

proceftljfet , aliis

quod

principibus Imperator efi fa^^ vel audacia vel judicium de^

83 j. prim. Ambrof. .VoH'.

Glua tnons defcendit in

Maz.

&

aequum.l
In

^qua
eodem

tres alii.

fio

Maz. Oxon. pro diverfa ledlione, aeejuor. {\c&: Zulichemianus. Forfan refte. aecjHor enim dicitur omnis planities ab aequalitate. unde aequor pro

&

huic jocularis aftutia. Neapol. Ex Salma, ad PoHion. xxx. Tyran. cap. 10. fua haufit
figno littora

NeapoHs. 844. Et hoc

prima docet.^

Et hoc

campo iaepe ponitur apud poetas. lic &: variant codd. Maronis Mn. ix. ?^f. 68. Heins. 837. Captae delubra Minervae.'^ Haecnumerantur a

ipfum littera prtfca bene Urfin. Arond. Mazar. feptem alii. Heins. Prima PoHt. fignum litera prima Bernenf quatuor cum prima cditione.

&

&

fillaba

prima Pembroc.
:

Topographis
:

fecundae

fitus, ut

inter viii. aediculas regionis vides, erat ad radices CaeHi.

Neapol.
alii,

Alii

caftae.

Sarravii

codex

845. fflMae pendere poenas.'] Conveniunt his verba Fefti Capitalis lucus, ubi fi quid violatum eft y
capiteviolatoris expiatur.

quinque

Neapol.

In vulgatis P. Vidorii de regionibus Urbis exemplaribus capta etiam dicitur. lic apud
captae.

846. jubeat furta recepta loco.'] Eurtareperta\Jx' fin. Mazar. prim. Ambrof Voif. Arond. xiii. alii,

Graecos 'ASi^vS ^vXcmiTK;, cujus Photiusin ExcerNicomachi Arithmeticorum meminit. miror Nafonem inter tot caufas hujus nominis non meminiire capti Palladii. Heins.
ptis

bene, idelt, deprehenfa.

I.

Plautus Molkllaria v,

61.

Malefa^a
Annuit

veftrx repperi radicitHs,

Vel inquit 339. Kominis in dubio caujfa eft.] Captae nomen inditum, quod ingeniofa Dea fit;

Virgil. IV. 128.

,

atque

dolis

rifit

C^^therea

rejtertis,

cum

capitale

feratur

ingenium profiluifle ex Jovis vertice:

folers

dicamus
vel

vel,quod quoddo-

Amat

'

id

verbum Nolter.
Ingenio
,

fic Trift. 11.

12.

Urbem captiva : vel, capite puniatur , qui quidquam ex ejusdem templo furto fubtrahat. Neapol.
mitis Phaliicis dedudla in

eft

poena reperta meo.

quod

Hb. IV.
Si

Faftorum

466.

839. Capitale vocamus Ingenium folcrs, ingenioHunc locum erudite fa Dea eft.] eleganter tracflat Muretus Variarum Ledlionum hbro 11. 5. Ci0F.\N. TulHus lib. 11. Epif^ola ii. de PhiHlto

&
ita

&

non turbaffent figna reperta fues. Venerem repertam dixit. ut habenC lib. IV. 27.
CT*

codices vetufti. Hb. v. 22.

Tethys

extremo faepe reperta

loco efl.

nollro

Siculus

&

ilHc

ille

capitalis

creber

acutus

vis, plane puftUus ihucydides. apud membranas vetcres TrebelHi Pollionis capitalis (in vulgatis legitur militaris) jocus, pro alluto ingeSic

&

bre-

prifcum exemplar. Art.

Am.

i.

86.
eft,

Flammaque in arguto fupra hoc libro 728.

,

faepe reperta foro

&

niofo ell:. Capitali enim , inquiunt, joco regna promeruit: nam cum milites cum eo quidam coenarent ( de RegiUiano agitur aftttit Valerianus Tribunus qui diceret , Hegilliani nomen unde credimus diHumf
;

in gelidis herba reperta focis,

Trifi:. iv.

Eleg. v. z.

Unicafortunis ara reperta meis.

ita

&

Graeci non
lib. x.

raro.
'

ut in

illo

if.Hani Varia

AUus

continuo
,

Credimus quod a regno.

,

lum

is

Hiftoria
TroXei^iuv

cap. 6.
,

qui aderat

dcdinare
Milites
cogitant
, ,

V dicere
efi

fcholafticus coepit quafi grammaticaliter

kXoC^

Afx^gfxroe; hs ixdvTt^ ima xa< vtto ^vyov ava(3Av;5e? , o(3oA9W

u<;

Rex

regis,

regi

ut

hominum genus pronum

;

Regillianus. ad ea quae

sxuv svfsiyi, Euang. cap. primo:

oAxijv

0u(Ti.

&

in

iUo Matthaei

dixerunt

Ergo

potefi

nos regere ?
Jll.

Ergo potes Rex ejfe f item alius , item alius , Deus tibi Regis

vetus interpres
rediret e^

ECpsiy. ev yxgft sxova-ec quae vertit , Inventa eft in utero habens.

Et Lucae cap. xvil.

18,

Ut non

eft

inventus, qui
sC^eiyifffcv

nemen

impofuit.

e^tid multa ? his diiiis

cum

alid

Tem.

daret gloriam Deo.

Ovx

CttO'
'^t^z

%z6

P.

O VID

I I

N A

O N

Summa
850

Admonet, & forti facrificare Deae. Nunc potes ad Solem fublato dicere vultu Hic here Phrixeae vellera preflit ovis.
Seminibus
tollis fceleratae

dies e quinque tubas luftrare canoras

;

fraude novercae

Suitulerat nullas, ut folet, herba comas. ad tripodas, certa qui forte reportet, 855" Mittitur Quam iterili terrae Delphicus edat opem.

Hic quoque corruptus, pro femine,

Et juvenis Phryxi funera forte
peti.

nuntiat Helles

8^0

Ino nefanda Compulerunt regem jufla pati ; Et foror, & Phryxus velati tempora ramis Stant llmul ante aras junclaque fata gemunt.

Utque recufantem cives,

&tempus,

&

Ad(^p^vJ/aVTf? Ssuva<

la^uv tU sS. Heins.

Repertus

&(receptuspzffim apud Nollrum permutari ad V. Met. 572- fed aliud ulcus his verbis fubeire fufpicor, furta enim pendere poenas numquamlegi, fed/rf^ laepe. ita iii. Trift. xi. 35. Pendimus ex profugi {fatia tua peeiora) poenas.

videmus

dies e qMijue.'] Et quintiis Quindies, qui x. Kalendas Apriks, fcnbitur his notis in Kalendario veteri , tvbilvs. np.

849.

Summa

quatruum
alter

&

menfe Majo

qui

x.

Kalendas Junias.

&paffim

quare

cum

in

Mazariniano a

mnnu

fubinpriinalit, ^;;, illudrecipiendum puto , telligenduni fures, vel quoscunque , qui furtum fecerunt, follemni ellipfi,

&

Tubiluilrium bis in anno Romano celebratuni : Minervae femel menfe Martio , Vulcano femel Ohf^rva recond.tum moremex NoZ^'^%^1^};': videfis fub finem uw' f^^/n^^" ^'^" "^ '^^ ^^ '""^

Ergo

'l"^"^'

Proxima Vulcani lux

. .

efi

quam

An

auod habet legem nis {\t\poena)

capitis

quae pendere poe-

Luflrantur purae

quas facit

ille

Luflria dicunt , tubae.

Neapol.
849. Tubam luftrare canoram.] Cave legas, tttba canora; ut vult momar ille Marfus, mc.i prifca. In tribus editionibus, tuhas lingiia , incomitiem.
canoras
y

Ex illo jubeat furta reperta loco. lex quae jubcat fures pendere fua
capitis; nam re poenas ,
ille
fit

furta

poena

&

diciturutrumque,
crimina. ut

/erf,/>e^^re,yo/x>eeft.

notum

quis vero

non

rejicio.

Nbapol.

locus

nefcio
,

luci facri violatione

nam quam

verba Fefti magis de de furtis videntur in-

telligenda, fed Athenis fuifTe Cynofarges ceum , ubi ex Solonis lege furta ultra

&

Lydecem

drachmas capite etiam luebantur, docet Meurf. in Athen, Attic. 11. 2. & 3. fic forte ex illo templo Minervae Capitae fi quis furto aliquid furripuifle deprehendebatur , capite puniebatur. ViderintdoJtiores.

850. Forti /acrificare Deae.] Cei? Urfin, Matar. a manu prima Zulich. ut Deum pro Dea dixerit Graecorum raore. zn fortem Deum Martem innuit; cui facra fmt Tibiluftna haec menfis Martii , quemadmodum altera illa menfis Maji Vulca-

&

no.^

Heins.
,

Sc^Wgtv \nd\okg\x, capitalem locum

&c

vult
tis

ingenereomnem locum , in quo poena capiviolatoribus erat conflituta, dici capitalem. notandum vero eft Barthium lib. xli. Adv. 8. in duobus MS.
,

XG^pz:'\([e capitalis lucus

ubi ji cjuid viola-

tum efi capitevigilatorii expiatur. quam ledionem veram efle puto. nam in omnibus credo locis fan<ftis

Nunc potes ad Solem.'\ Eodem primo fefto Quinquatruum ideftxiv. Kalend<'s Neap. Hoc eft xv. Kakndas Sol in, S52. Hic here.] Ariete. Here ei\. yjs^. Neapol. Vide Hyginum lib. 11. 853. Semjnibus tofiis.'\ Poet. Aftronomicon. Neap. 855. Mittitur ad Tripoda:.'\ Quid tripus notximx hoc idem dixere antiqui iripodium. GIoiTae ma851.
nufcriptae
:

Tripodia

tripedta, id
,

efl

fcahellum,

violatorescapitepuniebantur. fedhocfingularej in :apitali luco ut vigilator negligentiam fuam lueret capite. fortaflTe ilie vigil latet in illis , ex il-

qucd
nis
,

tres pedes

habet; vel menja

vel

nummus
/ri/)fl/i/,

in facris u4polH-

&

bus fukris fuftinebatur

li

/o;pro quibusin plurimiscodicibus erat, Exilio. fed relinquo haec fclicioribus divinatoribus. Bukm. 847. Trahis.] Ivi/.^<Ji editi fcnpti quidam.

vocant

ccnfecratus. Quidquid igitur trific dici potuit : inde Sicuquibus ollae ad focum fupcriracorrupttts

&

ponuntur. Neapol. 8J7. hic quoque

cum feminc,]

Lo-

cum

F A

S
,

T O R U M

B. iri

227
;

Adfpicit hos
8^5-

ut forte pependerat aethere

mater

Et ferit attonita pedora nuda manus. nimbis comitantibus urbem Inque draconigenam
natos eripit inde fuos. Utque fugam rapiant, aries nitidiffimus auro Traditur. ille vehit per freta longa duos. Dicitur infirma cornu tenuiffe fmiltra
Defilit
:

&

870

Femina cum de fe nomina fecit aquae. Pene fimul periit, dum vult fuccurrere lapfae
;

extentas porrigit usque manus. Frater; Flebat , ut amiffA gemini confcjrte pericli ,

&

Caeruleo junftam nefcius

elle

Deo.

at hujus 2-/S Litoribus tadis aries fit fidus: lana domos. Pervenit in Colchas aurea

Tres
cum hunc menda
laborare
variae

lediones

fatis

863

Torte pependerat. ]

probant. corrupto Sarravii. corrufxos Pctavii, cum fanguine ruptus (& emendatum corrupto) nuntia bella Mazarian. cum [aniuine etiam Vofita alios kgere Marfus notavit. fian. fex alii. tres alii. fcd maxime cum munere unus Heinfii

cor-

Putean.

&

aHus,

nifi

quod

Torte pependit in aethert ilk aethera habebat.

&

&

86^ Inc^ue Draconigenam ] Draconigenum male habebat Scaliger. ut fit Draconigenum urbem. Intelligitenim ryy TwvSTpTwv?r6><v. quaeeft Boeotiorum Thebae. ^tx vovci ex twv tgU SfcixovTot; hS6v-

&
,

placet unius codicis kdlio

,

Hic quoque corruptus pro femine nuntiat Et juvenis Phryxi funera forte peti,

Hellet

Tuv ZTrapTOvq. Dan Heins. Draconigeram quidam ex vetuftioribus. fed fruftra. Heins.
Ita faepe 867. Fugam capiant.] loqui veteres oftendit dodiflimus Davifius ad Hirt. Bell Alex. cap. 16. fed rapiant tres libri. quod niulto

nuntius corruptus nuntiat , Phryxo Helle macHiatis.femina rede furredtura, & fruges daturam tellurem : nam dura illa interpretatio videtur , nuutius corruptus
,

&
,

tius

&

elegan-

huic

loco convenientius. Val.

Flacc. v,

cum femine

27Z.
ita

id eft

antea femina ferenperat Ino quemadmodum da torrendo corruperat. certe tunc deberet kgi,
Helles peti funera Phryxi. Burm. 859. Ustjue recufantem.] Utcjue duo veteres. re^ius. deinde cow/)/fr? fequenti verfu , ^xocom;M/erar ,curn Petaviano. unus Puteaneus, compulerint proxime verium. Heins.
:

&

quem

corru-

Rapit inde fugam. paffim viam , iter

iii.

&c.

rapere.

Vide ad Silium

eum fanguine

lib.

33.

BuRM.

868. Per frctalonga.] Quibus poftea nomen fuit Hellefpontus. NtAP. 870. De fe nctnina. ] Denfae nomina fscit acjuae Vatican. unus.Heinfius coxugQhzx. faevae , vel caecae.

861. Velati tempora vittis.] Ex ritu recepto. Alibi Nofter de Pyladem Oreftem immolatu-

&

ra:
Sparfit

aqud captos luflrali Graja facerdoSf Ambiat ut fulvas infula longa comas
:

ego nihil muto. vid. i, Trift. i. 90. Burm. B7Z. Extentas.] fxrfw/^j^muki. vid.fup. >^f ^-30. ExaSlas unus. externas alius. porrigit illa duo. ilU totidem. ipfe unus. 873. Tlebat ut amifja gemini

Scite

Dumi^ue parat facrum dum

,

Dum

velat tempora vittis, tardae canffas invenit illa morae.

Ramis Urfin. Nauger. Mazar. Zulich. Arond.prim. Ambrof. & prim. Farnef utrumque bene. fed fequor vetuftiores codices. fic apudVirgil.

Neapol.

hone Pyrrham alloquente

Ad fraternam caritatem aliprudenter. quid etiam periculorum communioadjunxerat. id^ que docet etiam lib. i. Metamorph. de Dcuca:

&

confcrte

pericli.2

hb. VII.

indnit alhos
,

foemina fola fuperfies , luam commune mihi genus , O' patrucUs origo , Deinde torus junxit , nunc ipfa pericula jungunt. Immo vero pericula communia, ut docct Ariftoforor
,

conjux

Cum

vitta crines

tum ramum

inneSlit oltvae.

Nihil magis obvium apud pocias in defcriptione viftimarum aut facrificiorum, Heins. Vid. tamen iii. Met. 516. ^

Homines ex inimicis amicosejficiunt. Illiusaufunt lib. v. de Republica Zuvdyet yup xaj TCK f;cS<9cv? nom^ (po^oq. id eft, Conjugit enim etiam inimic/ffimos communis metus,
teles,

tem haec verba

ClOFAN.

Ffx

873.0.

2.18

P.

OVIDII NASONIS
ubi Luciferos veniens praemiferit

TRes Tempora nodurnis aequa diurna feres.

88o

Eos ;

quater paitor faturos ubi clauferit hoedoS; Canuerint lierbae rore recente INde quater ;
Ja-

873. Gemini conforte

fugae.
87<?.

pericli.'}

Immolationis

&

Neapol.

cerone pro Sext. cap. 6}. qui eodem die ab exi-

ho

Liitoribusta^is.] C<7/'/ij VofT. Arond.Maz. Zulich. prim. Ambrof. Laeti &quatuoralii.&mox

vicinam
(5tor

iidem majori ex parte, ad Colchasdomos. Heins. 877. Tresubi Luciferos.] Sinumeres a xiv. Kalendas, ut fieri debet, erit Ovidio/Equino<ftium Vernumxi.Kalendas nec multum ranediscrepataban:

&ad Att.iv. i. fcribens di.cit eam Attico, qui habitabat in Quirinali, tefie Nepote. &: hinc in vi. ViRegione Rufus
reverfus
eft.

efTe

eara

ponunt

falutaris. vid.

ubi erat porta falutaris colUs Varron. de Feftura in Salutaris

,

& &

&

L. L.
in
III.

IV.

tiquiS AetlUS: Mlu/t Av^^O) ,'oWiMu^Tia> ^tB"

Xiyofd/jo?

nummis VIR. VALETV. cum

pag, 16. Haec etiam Salus confpicitur Gentis Aciliae, ubi legitur M'. Acilius

figno iEfculapii.

&ab

Wt fCiyWn Tct^x.^ 5 uii>(^. Columellae eit die xxiii. 6i XXV. PJinio hac eadem Kalendario veteri , in quo: dies hor. xii. nox hor. xtr.

ijtz;- ecyxTi.<l-

fJt-lyji

tm uvtm

x.y

tTtif4.iQ4et iet/ivyj,

altera parte

&

rum

SALVTlScura capiteDeae.male vero Onuphrius de Repub. Rom. cap, vi.hinc Triumvivaletudinis tuendae exfculpere voluit. Reinef.

KAL. APR. NeAPOL. 877. Veniens ] Oriens duo. aries emifit Eoos totidem. dimifit Eous quatuor. Eoos duo. praemifit Eoo unus.
VIII.

QVINOCTIVM

vero recfliusad Infc.i.ii6. unam eamderadeam, Valetudir.em Salutem , quae Graecis 'Tyinci SwT)ip<3dicebatur,efrc flatuit. puto cum PatinOs. Acilios rcfpexiffe hoc fymbolo ad nominis fuae

&

&

&

&

Fem Mazar. Petav. 178. uiequa diurna feret.] ofto alii. Urfmi unus prim. Ambrof. Lacti

gentis originem , quod a Graeco ci>cof/.xt, fano. unde&una filiarum iT.fcuIapii 'AMsa^ dicitur Sui-

&

&

Vaticanus cum Politiani Excerptis, ferens. ut haec ad fequentia referantur. fed praeftat alterum. lic
infra
,

dae in WTTiaw,. &hinc in aliis ejusdem gentisnummis ferpens baculo involutus /ffculapii fignum videtur. & hinc Plinius lib. xxix. i. Archagulo ,
qui primusRomae medicinam fecit, locum publice darum in compito Acilio narrat. quod autem Valetudinem Salutem nummus exhibeat, Gr.ie-

O" me viHore vocaberis ultor. Heins. Ferunt Putean. Cantab. tres aUi.

Templa feres
879. inde

&

&

(y//<i/er /iij7?op.

plctos, id efl VI, terna haec tranquilla

jPoltquattuordies coraKalcndas , Janus placandus

numina

Pax

Salus

& &

corum exemplo

Concordia.
ceffit
:

C]UO

ergo aliquod Urbi hoc die acita eft ficque notatur in Kalendario antiHOC DIE CAESAR ALEXANDRIAM RECEPIT.
;

Bonum

fit: illi enim'Ty/f<av & Zi-^T-.-fixv. etiam diftinguebant.ut Plutarch. de SanitatcTuenda pag. I2Z. qui Medicinam fui lludiofisdarepraemium Tvfv "ZuTyftav scxi jy.v 'Tyisiuv dicit. ex quibus haec videtur rorporis illa mentis valetudinem curare. nam Paulan. lib. vii. cap. 21. dicit apud
,

Neapol.
879. Saturos.] P^/Foj Petav. ajter. ingrata repetitione. vid. iv. 735. v. 879. Virgil. Ite domum Saturae , vefiit Hefperus ite capellae. 81. Cumquehoc.] C>/v ^mi? plurimi. <j(?c; fex. S81. Romana Salus.] Didtane fic ? non fufpi-

&

Patrenfes elfe fignum Ti>5 SwT)fp/; dedicatum abEuripylo, cum infaniae morbo eiVct liberatur. Et
ita forte Acilii, nummo fuo utrique Deae confecrato, fanam raentem incorpore fanogenti fuae

qui ergo.'' Publica. Sed quid difcriminis inPublicam Romanam } facrificia tanien Pubjicae fadta reppcri. Vetus fragmcntum fratruni Arvalium , salvti pvblic/e vaccas ii. eidem fiatuas eredas. Vide Dionem lib. liv. vocat hic
cor.
ter

&

voverunt. Nam fine ulla veri fpecie puto virum cruditillimum Grofeum de Bofe , in Didertatione de Dea Salute fufpicari templum aliquod Deae Valetudinis ab Aciliis faifTe conditum. Salutem vero Romae creditam bonam mentem dare patet cxiis,
,

&

tuamin aede

autem

^y.ixojixv.

Neapol.

Nullum dubium quin

etiam
fit

Romana haec

falusiit

ram
ubi
,

,qmc publica
,

didh.
feciffe

Zonar.

lib. x.

cap. 34. dicit

icxi

Augufium

Catonenarrat Plutarch. pag. 347. ipfi ftaSalutis pofitam , quiadefcifcentem ab antiquis moribus rempubl. ad frugem praecept;s& difciplina revocaflTer. Praeterea JuniosSilanosDeam. Salutem nummis fuis confecraffe videbis apud

quae

in

Statuas'T7('E<a? lyil^ocixq

'Of^cvoix^, v.u\ E</;)^vw?,

uthic, Concordia

eo

refpicit
,

nummus
in

Salus &c P^ixjunguntur. Augulti , ut rcfte obfervat

,

&

Vaillant in Junia gente n. 35. 36. quia fortc. a Junio Bubulco Gentili fuo confecratum numen

&

Reinelius
ftolata

quolegitur

PAX.

8c videtur

Muher

vero 2 Junio Bubulco in Col'e Quirinali dedicata hic non intcUigitur; nam dedicata illa fiiit Nonis Scxiilibus , ut videre eil in Kalendariis paiet ex Ci-

cum caduceo, &ara,

&fcrpente.

illa

&

venerahanrur. hujus templi five aedis meminitObde Prod. cap. ciii. arae cap.xcviii. Burm. 881. Salus. ] Kaec Salutis aedes a C. Junio Bubulco Cenfore locata in colle Quirinali juxta portam .Salutarem: voverat Conful b^llo Samnitico, fed dedicavit Didator. Livius Ub. x. C. Junius
feq.

&

Bii-

FASTORUM
Janus adorandus,

Li

B.

IIL

129

Et Romana

LUna
Buhulcus cum
(iui
,

mitis, erit. Pacis Salus,. araque regit menfes. hujus quoque tempora menfis Finit Aventino Luna colenda jugo.

cumque hoc Concordia

M.

Jitinio rnagijlro

eqmtum

profe-

templo Lunae
Fateor,
f\i

primo congrefju Aecjuos fubegit ; ac die oftavo triumphans in Urbem cum redijjet , aedem Salutis , quam Conful voverat , Cenfor locaverat , Ditiator
dedicavit.

quafi diverfum unum ab altero. miratumme, cumlegerem, &vericauf,

hoc

fuit

anno cdlii.
Salutem ab

falfo aliquos arbitrari,

Ex his elicias, Augudo confe-

feduloinquifivifle. Exftant fortepro eohaecLiXL. de quapiam tempeflatc : Signa aeneain ex aede Lunae , quae in ACapitolio dejecit : forem
vii lib.
eji
,

ventino

raptam

tulit

zy in

pojiicis

partibus

cratam. Sane Frinceps ille ejusdem augurium tantum abohtum renovavit , ut fcribit in Augullo Suetonius.
tuit

Ahud templum
hoc

Sakitis

rus (libet

Trccfddio

Thomas Dempfremonere) Romae conHi-

ex Tacito hb. XV. Annahum Cufpiniani ait confecratum a Nerone diu Faftis; fed verba po(t haec tempora; hoc verum , fed pernego in Urbe. Sic ille Annali citato de Nerone gratiasDiis
:

&

Sed quare non erit hoc ten> plum Dianae Aventinenfis , fortequia Lunae dicitur? nugae: nam fi id verum , duo templa Seralterum Lunae , nltevius aedificavit in eo colle rum Dianae ; quod falium ex fide hiftorica TemLunae 6c Dianae dicftum Diana plum hoc igitur
Cereris teinpli affixit.
,

&

cadem cum Luna Trcbellio

Gallienis:

Pollioni

in

duobus

agente pro conjuratione detecfta;

Tum

decreta do,

na

grates Deis ; propriusque hcnos Soli vetus aedes apud Circum , in

CT*

cui ejl

quo facinus parabatur,

:

qui occulta conjuratlonis numine retexijjet utnjue Circenfmm Cerealiiim Indicrmn pluribus equorum cnrftbus ceUbraretur; menfsque Aprilis Neronis cognomentum acciperet : templum Saluti exjfrueretur, eo loci, ex quo Scevinus Jerrum promferat. In Ferentano igitur oppido tcmplum dicatum ex eo \>\vf\onem bonus vir extraxerat. Rcs nota. Neap. 884. Luna colenda jugo.'] Lihus Gyraldus fe di:

antiquo hujus Codice pro Dianae Ephefiae legitur , Iv.nc etiam templum l.unae Sed quid imus Ephefiae difpoliatum ct' incenfum efl. perambages? Tacitus de hoc Servii Tullii Dianio, quod inccnfum Neronianis temporibus, Iib.

nam

in

praefenti que Statoris

exujia.
raide.

XV. An\\A\\mr\'. Sid t!etufli(funA religio?ie, quodSero' Magnaara fanumque, quae vius Tullius Lunae Herculi Arcas Evander facraverat , aedeS'
,

jovis vota Romulo , Numaeque regia zy delubrum Vefiae cum penatibus populi Romarii ,

En

dicftufn

Lunae

illud

Dianae

nec lo-

cus dubio, ackhium

Strvii Jullti,

Tace LjliGy-

movet

communi

fentcntia, qui verficulum

hunc
de

Neapol.

accipiunt

de templo Dianac

Aventino

il!e

Ff3

p ovr-