0% found this document useful (0 votes)
836 views125 pages

အဘိဓမၼာဆိုင္ရာ စာတမ္းမ်ား

ႏို္င္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသနာ့တကၠသိုလ္(ရန္ကုန္)၊ အဘိဓမၼပိဋကမဟာဌာနစာတမ္းဖတ္ပြဲ၊ ဖတ္ၾကားသည့္ စာတမ္းမ်ား
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
836 views125 pages

အဘိဓမၼာဆိုင္ရာ စာတမ္းမ်ား

ႏို္င္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသနာ့တကၠသိုလ္(ရန္ကုန္)၊ အဘိဓမၼပိဋကမဟာဌာနစာတမ္းဖတ္ပြဲ၊ ဖတ္ၾကားသည့္ စာတမ္းမ်ား
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 125

earmwó b*0awm t&[awm or®morÁK'¨ó

Edkiif Hawmfy&d,wåo
d moemhwuúokdv(f &efuke)f ü
1.2.2016 aeYwGif zwfMum;aom
tbd"r®y#d ur[mXmepmwrf;rsm;

pOf rmwdum pmrsuEf Sm

1/ ygarmu©csKyfq&mawmf b'´EÅukrm&(t*¾r[my@dw)
>rufMum;tyfaom tbd"r®a'oem odrSwzf G,&f mrsm;...................... 1
2/ 'kw,
d ygarmu©csKyfq&mawmf b'´EÅaZmwdu(t*¾r[my@dw)
>rufMum;tyfaom Oa,smZeuxm..................................... 10
3/ jrefrmEdkiif HESihf y|mef;a'oemawmf½Gwzf wfylaZmfrI(a'gufwm b'´EÅax&dE´).. 12
4/ tusK;d ay;&mumvuGJjym;aom uHav;rsK;d udkavhvmjcif;(t&Sit
f *¾0Ho)......25
5/ [',0w¬KESihpf yforQ okawoejyKjcif; (yxrausm-f OD;pHoif;vdIi)f ........ 34
6/ jrefrmEkid if HESihf tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;\ tcef;u@
t½SiZf #dv(r'kb-d 1)?t½Siyf nmeE´(r'kb-d 4)?t½Si0f &omrd(r'kb-d 5).......47
7/ jrefrmEdkiif Hü tbd"r®moif,lavhvmrI (t½Si0f Zd ÆmeE´)......................53
8/ cE¨mig;yg;ESihf 0dyóem (t½Siyf nmeE´)..................................63
9/ jrefrmwkYd\"avh ema&;qkid &f mxkHwrf;tpOftvmrsm;ukd
tbd"r®m½IaxmifhrSavhvmjcif; (t½Sit f &d,)............................ 69
10/ pwk&m&u©ur®|mef;w&m;av;yg; ac: umuG,af &;w&m;av;yg;
(t&Sitf &d,0Ho)...................................................... 77
11/ yk*Hacwftbd"r®musr;f rsm;ppfwrf; (a'gufwm tmumrdk;ol).............. 88
12/ jrefrmEkid if HESihf tbd"r®medó,usr;f rsm;\ tcef;u@
t½Si"f r®ygv(r'kb-d 2)/ t½Sief E´mpm&(r'kb-d 3)....................... 100
13/ Ak'¨tbd"r®m½Sd umvESihf tmumoudk avhvmjcif;
(OD;at;rif;? ygarmu©? '*kHwuúokdv)f ................................. 111
-1-

1.2.2016 aeY
tbd"r®y#d ur[mXmepmwrf;zwfyGJ ü
ygarmu©csKyfq&mawmf b'´EÅukrm&(t*¾r[my@dw)
>rufMum;tyfaom
tbd"r®ma'oem odrSwzf G,&f mrsm;

tbd"r®ma'oemawmfü--
,H {w¬ 0k¹krd aEÅm?
ovu©Pm ylZw d m y&dpäEd ém/
0kwåm"dum p "r®m?
tbd"ar®m awe tu©mawm/

{w¬ = þtbd"r®y#d uü/


0k¹krd aEÅm= psmefw&m;ç arwåmw&m;tp½Sdaom rdrdudef;&myk*¾dKvfudk tyg,f
uif;aysmuf BuD;yGm;csr;f omjcif;odkY a&mufapEdkiaf om yGm;rsm;usiho
f kH;
&rnfhw&m;awmfwkdYukd/
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
0kwåm = a[mMum;awmfrltyfukeNf yD/
ovu©Pm = ½lyg½kHço'´g½kHtp½Sad om uGJuGJjym;jym; rSwo f m;zG,w f &m;awmfwkdYukd
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
0kwåm = a[mMum;awmfrltyfukeNf yD/
ylZdwm = aou©m"r®mç taou©m"r®mç avmukwå&m"r®m tp½Sad om av;jrwf
aumfa&mfylaZmftyfaom w&m;awmfwkdYukd/
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
0kwåm = a[mMum;awmfrltyfukeNf yD/
y&dpäEd ém = zaóm a[mwd? a0'em a[mwd tp½Sad om obm0tm;jzifh ydki;f jcm;
owfrSwt f yfaom w&m;awmfwkdYukd/
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
0kwåm = a[mMum;awmfrltyfukeNf yD/
t"dum = r[*¾wm"r®m? tyÜrmPm"r®m? tEkwå&m"r®m tp½Sdaom xl;uJ
rGejf rwfaom w&m;awmfwkdYukd/
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
0kwåm = a[mMum;awmfrltyfukeNf yD/
-2-

awe = xdkoBYkd uD;yGm;csr;f omEdkiaf om yGm;rsm;&rnfw


h &m;? uJu G jJG ym;jym; jcm;em;
odatmif rSwo f m;&rnhw f &m;? obm0taetm;jzifh ydki;f jcm;owfrSwf
tyfaomw&m; xl;uJreG jf rwfaom "r®&wemwdu kY kad [mMum;awmfr&l m\
tjzpfaMumifh/
tbd"ar®m = tbd"r®mrnf\ [lí/
b*0wm = jrwfpGmbk&m;onf/
tu©mawm = a[mMum;awmfrltyfNyD/

"r®wad &uç"r®0ad ooa|e tbd"ar®m


cE¨mig;yg;wdku
Y kd okwåeyf gVdawmfwküYd wpfpwd w
f a'otm;jzifo h m a[mMum;awmfryl g
w,f/
tbd"r®ma'oemawmfa&mufwJhtcg okwåeef nf;tm;jzifha0zefenf;ç tbd"r®menf;
tm;jzifah 0zefenf;ç ar;ykaH jzenf;tm;jzifh a0zefenf;[lí t<uif;tuserf ½Sad tmif pdppfa0zefí
a[mMum;awmfryl gw,f/ xdkt Y wlyJ tm,weç"mwfçopömç£ajE´çy#dpo ö rkygÜ 'fçaAm"dyu©,
d
w&m; 37-yg;tp½Sad om w&m;wdkYukd &oifhovdk enf;okH;rsKd ;jzifh pdppfa0zefí a[mMum;
awmfrlxm;ygw,f/ þodkYxl;jcm;aom"r®ç vGeu f Jaom"r®wkdYukd a[mawmfrljcif;aMumifh
tbd"r®vkdYac:ygw,f/

usr;f pmyrmP
q|oH*g,em pmawmfrl usr;f pmtaetm;jzifh-
- ygVdawmf 7-usr;f ? 12-tky?f pmrsuEf Sm 4987
- t|uxm 7-usr;f ? 3-tky?f pmrsuEf Sm 1461
- #Dum 6-usr;f ?3-tky?f pmrsuEf Sm 1458
pkpkaygif; pmrsuEf Sm 7906
½Sdygw,f/
tck ax&0g'Ak'o ¨ moemrSm½Sw
d hJ tbd"r®mckepfusr;f a'oemawmfonf usr;f pmtaeeJU
(12)tkyq f kdayr,fh ay,smvawGukd azmfxkwNf yD; ½GwMf uoifMuvQif tkyaf ygif; (120)xuf
awmifrsm;Edkiyf gw,f/
wcsed uf ocFsmyg&*lynm½Sirf sm;u ]]tbd"r®may,smvawGukd olwk&Yd UJ ocsmF twwf
ynmeJY azmfxkwMf urnf}}vdkY aus;Zl;awmf½Sif wdy#d u"&rif;uGe;f q&mawmfbk&m;BuD;udk
avQmufxm;Muygw,f/ q&mawmfbk&m;BuD;u ]]'Dtwdki;f yJ ½Gwzf wf MunfnKd Muyg}}vdkY
rdeYfMum;awmfrlaMumif; Mum;odbl;ygw,f/
-3-

tbd"r®y#d uudk tm*krjf yef ajzqdkaom t½Sijf rwfrsm;onf pmrsuEf Smaygif; 4987-
½Sd usr;f pmwdkYukd tm*kr½f Gwq
f kdjy&ygw,f/ a&;ajzpmrsuEf Smaygif; 7906-rsuEf SmwdkYukd
a&;om;ajzqdkMu&ygw,f/

ae&mXmeESihfy&dowf
tbd"f r®ma'oemawmfukd tb,faMumifh bk&m;½Siu f ewfjynfokYd<uNyD; a[mawmfrl
&wmvJ¿
tbd"r®ma'oemawmfonf y&rw¬obm0"r® oufoufukdom a[mawmfrlonfh
a'oemawmfjzpfjcif;aMumifh-
(1)y&rw¬obm0udk odjrifvufcEH kid af om y&dowfü a[mrSom tusKd ;rsm;rnfjzpfygonf/
(2)jzwfawmuf jzwfawmufNyD; a[mvQifvnf; odjrifEkdiaf om"r® r[kwjf cif;aMumifh
wpfqufwnf; wpfcsed w f nf; a[m&onhf a'oemawmfjzpfygonf/
(3)xdkaMumifh wqufwnf;wcsed w f nf; em,lEkdiaf om y&dowfü a[m&rnfha'oemawmf
jzpfygonf/

þt*Fg&yfrsm;ESihf udkun f Djynhpf kHaom w&m;emy&dowfonf vlYjynfXmeü b,fae&mrS


r½SEd kdiaf omaMumifh tbd"r®ma'oemawmfukd bk&m;½Sio f nf ewfjynfü a[mawmfrljcif;jzpfyg
onf/
tcsed t
f wdki;f twm taeeJUMunhv f Qif wm0wðom ewfjynfrmS vlwt kYd a&twGut f m;jzifh
0gwGi;f okH;vvdkY ac:a0:ajymqdkaomfvnf; vlUjynfrSm ESpaf ygif; (100) vaygif; (1200)
&ufaygif; (36500) MumrS wm0wðomewfjynfrmS wpf&ufy½J ydS gw,f/ vljY ynfu &ufaygif;
(90)qdkawmh wm0wðomewfouftaeeJY wGuMf unhv f Qif em&Dykdi;f avmufyJ½Srd Smyg/ jA[®m
rsm;taeeJY puúeYfykdi;f avmuf jzpfygvdrhfrnf/

'kw,
d tcsuu f tbd"r®ma'oemawmf[m omrefÓPftjrifeJUobm0udk rodEkdif
ygbl;? tJ'gaMumifh udk,ef m;rvnf oabmraygufwmudk vSnhyf wfzkH;vTr;f wJhtaeeJU ]]tbd
"r®m[m bk&m;a[mwm r[kwb f l;}}vkYd ajymvdkuaf wmh oifp&mvnf;rvdkbl;ç odp&mvnf;
rvdkawmhbl;? tbd"r®m "r®obm0awGu owå0gwdki;f &JUoEÅmefrSm txift½Sm;½Sad eygw,f/
aeYpOf cPwdki;f cPwdki;f jzpfay:aewJh obm0"r®awGukd obm0"r® (tbd"r®m) tjrifjzifh
jrifwwfMunfw h wfvQif vuf½jdS zpfay:aewJh udavomawG tjzpfenf;NyD; wajz;ajz; ukeo f mG ;
Edkiw
f ,f? ay:aewJYjyóemawG Nidr;f oGm;r,f? qif;&J'ku©awG csKyfNidr;f ukeq f kH;oGm;r,f?
a,m*DawG tm;xkwaf eMuwJh owdy|mefav;yg;[m tbd"r®mobm0awGyJ/ tbd"r®m
wwfvQif owdy|mefav;yg;udk ½IrSwyf Gm;rsm;zdkY vG,o f Gm;ygw,f/ tbd"r®mobm0udkjrifrS
-4-

0dyóemvrf;aMumif; ay:a&mufr,f/ 0dyóemvrf;aMumif;rSerf S r*fvrf;aMumif;ay:udk


a&mufr,f/ r*fvrf;aMumif;ay:a&mufrS opömodjrif uRww f rf;0if edAmÁ efwkid xf d csr;f omr,f/
tbd"r®mudkrodvQif q&maumif;vnf;r½Sv d Qif edAÁmefeJYvGJvrd hfr,f? tJ'gaMumifh ÓPfynm
xufjrufwJh ewfçjA[®my&dowf½Sw d Jh ewfjynfokdY<ua&mufNyD; tbd"r®mw&m;awmfjrwfukd
a[mawmfrlygw,f/
aemufwpfcsuu f vlom;awGu &ufaygif; (90)wdkiaf tmif aeY^n rem;wrf;
wqufwnf; w&m;emEdkiw f Jhyk*¾Kd vf b,frSm½Srd SmvJ pm;aomufcsed çf udk,v f ufoefY½Si;f a&;
jyKvkycf sed f pm;aomufzkdYtwGuf ½SmazGcsujf yKwf& ponfhtcsed af wGukd EIwv f kduv f Qif wpfaeY
w&m;em,lcsed f b,favmuf&rnfv¿ J tbd"r®ma'oemawmfu emvdkuef m;vdkuef UJ jywfawmif;
jywfawmif; a[m&wJçh em&wJh a'oemr[kwzf ;l ? wqufwnf;a[m wqufwnf; em,l&wJh
a'oemawmfjzpfygw,f/ tJ'gaMumifhvnf;yJ wqufwnf;em,lEkdiw f Jh y&dowf½S&d m wm0
wðomewfjynfukd<uNyD; a[mawmfrljcif;jzpfygw,f/
aemufwpfcsuu f bk&m;½Sit f aeeJU crnf;awmf oka'¨g'erif;BuD;eJY rdaxG;awmfa*gwrD
wdkYukd xdkux f kduw
f efwef "r®aus;Zl;qyfNyD;ygNyD/ r,fawmfrm,ma'0Dukd aus;Zl;qyfzkdUu
½Sad eygao;w,f? r,fawmfu ewfjynfa&mufaeawmh r,fawmfukd "r®eJU aus;Zl;qyfzkdY½Sw d Jh
twGuf ewfjynfo<Ykd uNyD; w&m;a[mawmfrjl cif;jzpfygw,f/ tbd"r®ma'oemawmfukd em,lNyD;
r,fawmfoEÅKodwewfom; aomwmyeft&d,mom0ujzpfomG ;ygw,f? ty,fwcH g; ydwo f mG ;
ygNyD? w&m;awmfu &[EÅmjzpfonftxd tusKd ;½Sad omfvnf; yg&rDÓPfu aomwmyef
avmufyJ½Sv d kdY aomwmyefyJ jzpfoGm;ygw,f/

obm0w&m;
avmuü aeYpOfMum;od awGUjrifae&aom ouf½Sçd oufrJh t&m0w¬Kwdki;f onf trSef
wu,f xif½Sm;½Sad eaom y&rw¬ obm0"r®rsm;r[kwyf g/ tay:,Hj'Aftm;jzifh rSwo f m;
ac:a0:í vG,u f lap&ef todtrSwjf yKxm;onfh ]or®Kwdopöm}rsm;omjzpfygonf/
]vl}[laom ynwftwGif;ü trSefwu,fxif½Sm;½Sdaeaom ½kyf"mwfç emrf"mwf
wdkYonfom y&rw¬obm0w&m; rsm;jzpfygonf? ,if;½kyfemrfwdkYudkom y&rw¬"r®ç
[kac:onf? vlaumifBuD;udk y&rw¬"r®ç[k rac:yg/
xdkYtwl opfyifçawmçawmif tp½Sad om oufrJht&m0w¬Krsm;onf ajrça&çavç
rD;"mwfBuD;av;yg;wdkY\ tpkta0;rQom jzpfonf/ xdk opfyifçawmçawmifwkdYonf y&rw¬
obm0w&m;rsm; r[kwyf g/ ,if;wkYdü trSew f u,f xif½Sm;½Sad eaom ½ky"f mwfwkdYonf
omvQif y&rw¬obm0w&m;rsm;jzpfí ,if;wdkYukd ]y&rw¬"r®}[kac:&onf/
-5-

"r®onf twåçZD0r[kwf
½ky"f mwfçemrf"mwftm;jzifhESpyf g;aom y&rw¬obm0 w&m;wdkYonf awGUxjd cif;
(=zkoe)? cufrmjcif;(=uu©V)tp½Sad om udk,yf kid o f abmvu©Pm toD;oD;udk aqmifxm;
Muygw,f/ xdktoD;oD;aom udk,yf kdio f abmvu©Pmtm;jzifh ynm½Sw
d kdY rSwo
f m;xm;
Muygw,f/ taMumif;rJh tvdktavsmuf jzpfay:vmMuonfr[kwyf J taMumif;w&m;wdkY\
aqmifxm;rIç axmufyHrIwkdYaMumifhom jzpfay:vmMuygw,f/ xdky&rw¬obm0w&m;
wdokY nf owå0gtaumiftxnfj'Af0w¬K r[kwMf uyg/ toufç vdyjf ymç 0dnmOftp½So d nfjzifh
trsKd ;rsKd ; ac:a0:,lqaeaom twåçZD0vnf; r[kwyf g/ edówå= owå0gvnf; r[kwyf g/
edZÆD0= toufç vdyjf ymç 0dnmOfvnf; r[kwyf g/ xdky&rw¬ obm0wdkY\ twGi;f ü
twåçZD0r½Sdyg/

t½dk;udkt½Guzf kH;
ouf½Sçd oufrJh avmutwGi;f ü trSew f u,f xif½Sm; ½Sad eaom xdk½kyçf emrfobm0
y&rw¬wku Yd kd ykxkZOfowå0gwdko Y nf trsm;tm;jzifh trSet f wdki;f rodrjrifMuygbl;/ tay:,H
ynwfrsm;\ zk;H tkyx f m;jcif;udk cHaeMu&ygw,f/ þodko Y jd rif&ef rvG,u
f al omaMumifv h nf;
bk&m;½Sio f nf okwåeaf 'oemawmfwkdYü y&rw¬obm0w&m;oufoufukd a[mawmfrrlyJ
trsm;odjrif em;vnfvG,o f nfh a0g[m&ynwfrsm;ESihf ,SOw f GJíom a[mawmfrlygonf/
tbd"r®ma'oemawmfonf tay:,Hynwfukdrlwnfí a[mMum;onfh a'oemawmf
r[kwyf g/ wu,ftppftrSet f m;jzifh xif½mS ;½So
d nfh y&rw¬obm0w&m;rsm;udo k m azmfxw k f
í a[mawmfrlonfh ]y&rw¬a'oemawmf}jzpfygonf/ owå0gwdkY\ tvdkp½ku d uf kd rvdkuyf J
oabmw&m;½So d avmuf jynfhjynhpf kHpkH ukepf ifatmif a[mMum;awmfrlonhf ]],xm"r®
a'oem}}awmfjzpfygonf/ xdkaMumifh ½S½d o Sd rQ y&rw¬"r® obm0tm;vkH;udk &Edkio f rQaom
enf;trsKd ;rsKd ;wdkYjzifh odr;f usKH;pkaygif;í a[mawmfrlxm;ygonf/

tbd"r®mtjrifESihf ½kyef mrfw&m;rsm;


tbd"r®m[lonf y&rw¬w&m; wu,ft½Sw d &m; trSet f wdki;f odEkdio
f nhf od&rnhf
w&m;jzpfygonf/ ,aeY tbd"r®mudk oif,lae½kH ½Gwzf wfae½kHrQjzifh auseyfae&rnhw f &m;
r[kwyf g? tbd"r®mobm0udk ÓPfynmjzifh odjrifuRr;f usio f nftxd qufvuf tm;xkwf
&rnfh y&rw¬"r®obm0rsm;jzpfygonf/
tbd"r®m "r®obm0rsm;udk rdrw d kdY\ udk,w
f iG ;f udk,yf tZÑwåçA[d'¨wkYüd jrifatmif
Munhw f wfvQif um,ç a0'emç pdwåç "r®[laom owdy|mefw&m;udk yGm;rsm;NyD;om;
jzpfygonf/ jzpfay:aeorQ awGjY rifMum;odaeonfh tm½kt H ½Icw
H &m;rsm;udk owdy|mefav;yg;
(tbd"r®mtjrif)jzifh ½IjrifaevQif ½kyçf emrf tbd"r®m y&rw¬obm0"r®ukd odjrifvmNyD;
-6-

a½S;OD;pGm 'd|dtjrifrsm; jyKwfuG,foGm;ygvdrfhrnf? tedpöç'ku©çtewå 0dyóemÓmPf


tjrifoefvmNyD; 0dyóemvrf;aMumif;ay:odkYa&muf½Sv d mygvdrhfrnf/
d jrifuG,af ysmufoGm;onfh a,m*Dyk*K¾d vfukd ]]plVaomwmyef}}[k olawmf
xdkokdY 'd|t
aumif;rsm;u owfrSwaf wmfrlcJhMuygonf/ 'd|t d jrifrsm; aysmufuG,o f Gm;vQif tbd"r®m
obm0udk vufcHusihfokH;aom olawmfpifrsm;jzpfygvdrhfrnf/
rdrw
d koYd nf t&m&mü y&rwftbd"r®mç ½kyef mrfobm0wdku Y kd ynwftjrifjzifh ½IMunhf
odjrifaeMuojzifh aomuç y&da'0ç 'ku©ç a'greóç Oyg,morD;wdkY wNiD;NiD;wxdex f ed f
avmifNrdKufcaH eMu&ygonf/ or®KwdynwftjrifrmS ;udkcgG í tbd"r®mtjrifjzifh trSeo f bm0
"r®wukYd kd odjrifMu&onft h cgwGif xdkaomutp½Sad om rD;t½Sed w f u
kYd kd ÓPfynm wnf;[laom
a&pifa&at;jzifh Nidr;f owfEkdiMf uygvdrhfrnf/
y&rwfÓPftjrif tbd"r®mÓPftjrif 0dyóemÓPftjrifonfomvQif tyl
rD;awmuf cyford ;f wdkYukd Nidr;f aysmufapEdkio
f nfh a&pifa&at;jzpfygonf/

,aeYtbd"r®m
tbd"r®ma'oemawmfu-
1/ bk&m;½Sif wm0wðomewfjynfrSm a[mawmfrlwJha'oemawmfu a&wGuo f wfrSwvf kdY
r&Edkiaf vmufatmif rsm;jym;vSaMumif; t|uxmrsm;ü rdeaYf wmfrx l m;ygonf/ xdkaMumifh
0dw¬m& (tus,)f a'oemawmfjzpfygw,f/
2/ pE´ul;awmrSm aeYoefYtem;,lpOf bk&m;½Siu f t½Sio f m&dykwå&mtm; a[mawmfrlwJh
a'oemawmfu oacFy (tusO;f csKyf) a'oemawmfjzpfygw,f/
3/ t½Sio f m&dykwå&mu uóybk&m;½Sio f moemawmfu vif;EdkYom;jzpfcJhbl;wJh tbd"r®
yg&rD½Sif wynh&f [ef;awmf ig;&mtm; a[mMum;awmfrlwJh a'oemawmfu ]emwd-
oacFyçemwd0w d ¬m& (rusO;f vGe;f rus,v f Ge;f )a'oemawmfjzpfygw,f/
,ckq|oH*g,emwif tbd"r®ma'oemawmfonf wynhf&[ef;awmfig;&mwdkYtm;
t½Sio
f m&dykwå&mrax&f a[mMum;awmfrt l yfaom emwdoacFy emwd0w d m¬ & tbd"r®ma'oem
awmfjrwfjzpfygonf/

xl;jcm;onfh tbd"r®myg&rD½Sirf sm;


1/ t½Siof m&dykwå&mrax&fjrwfonf vlom;xnf;ü bk&m;½Six f Hu a½S;OD;pGm tbd"r®m
a'oemawmfukd em,lcGihf&aom tbd"r®myg&rD½SiBf uD; jzpfygonf/
2/ t½Sio
f m&dykwå&mrax&fjrwf\ wynhf &[ef;ig;&monf tbd"r®ma'oemawmfjrwfukd
'kw,
d em,lcGihf oif,lcGihfç raysmufysuaf tmif aqmifxm;cGihf&Muaom tbd"r®myg&rD
-7-

½Sirf sm;jzpfMuygonf/

xdktbd"r®ma'oemawmfonf xdk&[ef;ig;&mudk 0dyóemÓPfç r*fÓPfç zdkvÓ f Pf


tqifq h ifjh zifh tmoa0gukecf rf; &[EÅmjzpfapaom "r®&wemyif jzpfygonf/ xdk&[ef;awmf
ig;&monf xdktbd"r®m a'oemawmfukd ½IrSwí f 0dyóem½IawmfrlMujcif;aMumifh oHo&m
0#f'ku©Zmwford ;f í a½TjynfeAd ÁmefokdY a&muf½Sad wmfrlMuygonf/ xdkaMumifh jzpfay:vmonfh
tbd"r®mobm0"r®wdkYudk tbd"r®mÓPftjrifjzifh ½IjrifEdkifMuvQif jyóemtm;vkH;ESifh
'ku©Zmwf odr;f EdkiMf uygvdrhrf nf/
t½Siof m&dykwå&mrax&fjrwf\ wynh&f [ef; ig;&monf uóybk&m;½Sio f moemawmfü
tbd"r®maqmif rax&fjrwfrsm;\ ½Gwzf wfawmfrlMuonhf tbd"r®ma'oemawmftoHukd
tm½kHjyK Mum;emcJhaom tbd"r®myg&rD½Sirf sm;jzpfMuygonf/ tbd"r®mbmPuyk*¾Kd vf
jrwfrsm;uJhokdY ukokdvçf tukokdvçf zóça0'em tp½Sad om tbd"r®m obm0"r®rsm;udk
od½Sed m;vnfMuolrsm; r[kwMf uyg? tbd"r®m[kvnf; rodyg/
tbd"r®ma'oemawmfoHwnf;[laom yg&rDaumif;rIaMumifh t½Sio f m&dykwå&mrax&f
jrwfNyD;vQif vlom;yk*Kd¾ vfrsm;xJü a½S;OD;pGm tbd"r®ma'oemawmfjrwfukd em,lciG çhf oif,cl iG çhf
yGm;rsm;cGihçf 0dyóemÓPfçr*fÓPfçzdkvÓ f Pf edAÁmefcsr;f omudk cHpm;cGiht
f p½Sad om tcGihx
f l;
BuD;udk &½Scd Hpm;oGm;Muygonf/

tbd"r®monf-
1/ a'oemtm;jzifh-
y&rw¬obm0"r®wkdYü uRrf;usiv f rd ®mawmfrlaom bk&m;½Sio
f nf y&rw¬obm0"r®
wdkYukd rsm;aomtm;jzifh a[mawmfrltyfaomaMumifh tmPma'oemç a0g[m&
a'oemç y&rw¬a'oem[laom a'oem okH;rsdK;wdkYwGif ]]y&rw¬a'oem}}
jzpfygonf/
2/ omoemtm;jzifh-
½kyef mrf"r® tpktykrH Qü ]igç ighOpöm} [krw S x
f ifaeMuaom owå0gwdu kY kd þtbd"r®m
yd#uwfü obm0 "r®tm;avsmfpGm qkH;rawmfrltyfaomaMumifh ],xmy&m"
omoemç ,xmEkavmromoemç ,xm"r®omoem[laom omoemawmf ok;H &yf
wGif ]],xm"r®a'oemawmf}}jzpfygonf/
3/ uxmtm;jzifh -
þtbd"r®y#d uü &m*tp½Sad om udavomwdkU\ ajzmifhajzmifhqefYusib f ufjzpfukef
aom ½kyef mrfwkdYukd ydki;f jcm;owfrSwí f a[mawmfrltyfaomaMumifh ]oH0&moH0&
uxmç 'd|0d ed ad 0Xeuxmç emr½lyy&dapä'uxm[laom uxm oHk;rsKd ;wdkYwGif
]]emr½lyy&dapä'uxm}}jzpfygonf/
-8-

4/ odu©mtm;jzifh-
þtbd"r®y#d uü txl;tm;jzifh t"dynmodu©mudk a[mawmfrltyfaomaMumifh
t"doDvodu©mç t"dpw d åou d ©mç t"dynmodu©mokH;rsKd ;wdkYwGif ]]t"dynmodu©m}}
jzpfygonf/
5/ y[metm;jzifh-
todÓPfynm\ tEko,ESifh qefYusifbufjzpfaomaMumifh ]0Dwduúry[mefç
y&d,k|mey[mefç tEko,y[mef okH;rsKd ;wdkYwGif ]tEko,y[mef} jzpfygonf/
- ynmjzifh udavomwdkYukd t<uif;tuserf ½Sad tmif y,fowfEkdiaf omaMumifh ]w'*F
y[mefç0du©rÇey[mefç orkapä'y[mefokH;rsKd ;wdkYwGif ]orkapä'y[mef} jzpfygonf/
- tbd"r®y#d ujzifh 'kpö&w d oHuad voç wPSmoHuad voç 'd|o d Huad vo okH;rsKd ;
wdkYwGif ]'d|od Huad vo}udk y,fygonf/
- 0de,yd#uü a[mawmfrt l yfaom oDv"r®wu kYd kd jynhpf akH tmifusiahf om &[ef;awmf
onf oDvjynhpf kHrIukd taMumif;jyKí ykç'dçtm[laom 0dZÆmÓPf okH;yg;odkY
a&mufEkdiyf gonf/
- okwåeyf #d uwfü a[mawmfrltyfaom orm"d"r®wkdYukd jynhpf kHatmifusiho f kH;aom
yk*Kd¾ vfonf orm"djynhpf krH u I kd taMumif;jyKí tbdnmOf 6-yg;wdku Y kd &½SEd kid yf gonf/
- tbd"r®y#d uü a[mawmfrltyfaom y&rw¬"r®wkdYukd jynhpf kHatmif usihfokH;aom
yk*Kd¾ vfonf ynmESijhf ynfph rkH uI kd taMumif;jyKí y#dorÇ'd gÓPfav;wefEiS hf jynhpf jkH cif;
odkY a&mufEkdiyf gonf/
- 0de,yd#uü a[mawmfrltyfaom oDv"r®wkdYukd jynfhpkHatmif rjznfhusihfaom
&[ef;onf ]]'kóDv=oDvysupf D;ol}}[laom tjypfjzpfEkdiyf gonf/
- okwåEÅy#d uü a[mawmfrltyfaom orm"d"r®wkdYukd rusihfaom yk*¾Kd vfonf
rdpäm'd|=d t,ltjrif rSm;,Gi;f ol[laom tjypfjzpfEkdiyf gonf/
- tbd"r®y#d uü a[mawmfrt l yfaom ynm"r®wu kYd kd ausmv f eG í
f BuHpnfaomolonf
rBuHpnftyfaomt&mudk BuHpnfaomaMumifh pdwåau©y= pdwyf sHUvGihf ½l;oGyjf cif;
[laom tjypfjzpfEkdiyf gonf/

tJ'Dy&rw¬obm0 ½ky+f emrf"r®wkdYukd trSef twdki;f odjrifvQif zefqif;½Sif


0g'çtvdkvkd jzpfvmonf[al om ]ta[wku'd|}d awG uif;aysmufomG ;ygvdrrfh ,f/
tJ'gaMumifh tbd"r®y#d uudk wwfov
d Qif ]]'d|od Huad vo}}udk y,fEkdio f nf[k
a[mawmfrlygonf/
-9-

o,H Aka'¨g oarÁma"od? "ar®yd "r®owåad ,m/


ta[m aem wó okwwåH? ta[m aem "r®pEd ÅeH/

a,mAka'¨g = atmifajreufoH aAm"drPf0,f atmifvHpGihpf Gihf vTihw f vlvl tMuif


atmifawmfrl jrwfpGmbk&m;onf/
"ar®yd = a½SUaemufpOfvsuf jzpfwkid ;f ysuo f nfh oufoufraESm oabmw&m;
wdkYukd vnf;aumif;/
"r®owåad ,myd = w&m;wdki;f \ "mwfcHxv d suf owåt d iftm; pGr;f yum;wdkYukd
vnf;aumif;/
o,HAka'¨g = udk,w f kdipf xGif odjrifawmfrlNyD;onfjzpfí/
oarÁma"od = odEkdio f rQ a0ae,sukd >ruf[vSpaf cR odapawmfrlcJhygayNyD/
wó Ak'¨ó = atmifajreufoef aAm"drPf0,f atmifvHpGifhpGifh vTifhwvlvl
xdkatmifawmfrl jrwfpGmbk&m;\/
okwwåH = w&m;&ifESpf om;awmf orD;awmfjzpf&jcif;onf/
ta[m aem = udk,w fh u G uf k,
d w
hf m udk,u
f sKd ;ygojzifh udk,rhf cS kE,
S f aMomf 0rf;ajrmuf
zG,Bf uD;ygwum;/
"r®pEd ÅeH = a½SUaemufpOfvsuf jzpfwkid ;f ysuo f nfh oufoufraESm w&m;oabm
wdkYukd ÓPfjzifhcGJa0 MuHpnfíae&jcif;onf/
ta[maem = udk,o f EÅmefwGi;f ÓPfa&mifvif;vsuf ½Si;f um½Si;f um aMomf ...
0rf;ajrmufzG,Bf uD;ygwum;/

t½Siu
f krm&
(t*¾r[my@dw)
ygarmu©csKyfq&mawmf
Edkiif Hawmfy&d,wåo
d moemhwuúokdvf (&efuke)f
-10-

1.2.2016 aeY
tbd"r®y#d ur[mXmepmwrf;zwfyGJ ü
'kw,
d ygarmu©csKyfq&mawmf b'´EÅaZmwdu(t*¾r[my@dw)
>rufMum;tyfaom
Oa,smZeuxm

Ekid if aH wmfy&d,wåo
d moemhwuúov kd (f &efuke)f ygarmu©csKyfq&mawmfEiS w
fh uG pmwrf;
&Sirf sm;tygt0if oHCmawmfrsm;? vlyk*¾Kd vfynm&Sirf sm;tm;vkH;ukd pkHpkHnDnD zl;ajrmfcGihf?
awGUqkHcGihf&onht f wGuf 0rf;ajrmufMunfEl;rdygaMumif; OD;pGm ajymMum;yg&ap/
tbd"r®mqkid &f mpmwrf;zwfyGJjzpfojzihf tbd"r®mESihf ywfoufqufET,af omtjrifukd
tenf;i,fwifjyygrnf/
Ak'¨jrwfpGm r[my&deAd ÁmefpHawmfrlcgeD;tcsed rf Sm ]]a,m a0g tmeE´ r,m "ar®m p
0dea,m p a'odawm ynawåm}} ponftm;jzihf aemufqkH;rSmwrf;pum;awmfukd rdeYfMum;
awmfrlcJhygonf/ xkad emufqkH;rSmwrf;pum;awmfrSmygonfh "r®[lonf tbd"r®? okwåEÅ"r®
ESprf sKd ;pvkH;ukd qkvd kjd cif;jzpfonf/
xkEd Sprf sKd ;wGif tbd"r®onf y"metusqkH;? tajccHtusqkH;jzpfonf/ tbd"r®rS
okwåEÅ"r® [laom tnGet Yf an§muf tukid ;f tcuf t½Gupf onf jzmxGuv
f mjcif;jzpfaMumif;
em;vnfoabmayguf&rnfjzpfonf/
yÍöu©E¨m? 'Gg'om,wemed - ponftm;jzihf obm0oufoufuko d m a[mMum;
awmfrltyfaom "r®onf tbd"r®jzpfonf/ xkt
d bd"r®ukd tajccHí avmujzpf&yf? jzpfpOf
rsm;ukd oufaoom"uxkwjf yí w&m;emy&dowfrsm; xifomjrifom&Sv d matmif? em;vnf
oabmaygufvmatmif &Si;f vif;a[mMum;awmfrltyfaom "r®onf okwåEÅ"r® jzpfonf/
okwåEÅy#d u[lí todtrSwjf yKMuonfh 'DCedum,f? oH,kwåeu d m,f? t*Fkwå&
edum,f- paom usr;f rsm;ukd avhvmMunhv f Qif cE¨mig;yg;? tm,weq,fEh pS yf g;? "mwfq,fh
&Spyf g;ponfrsm;ESihf zóç a0'emç onmç apwemç ynmç 0D&, d ç reodum&-paom
emrfoabm tbd"r®obm0ESihu f if;NyD; &Si;f vif;a[mMum;xm;aoma'oem r&So d nfukd
awGU&rnfjzpfonf/ okwåEÅ"r®rsm;wGif w&m;emy&dowf\ p½ku d ?f pdwaf epdwxf m;ESihf uku
d n
f D
atmif rsuaf rSmuftjzpftysu?f rsuaf rSmuf tajctaersm;ukd rD;armif;xk;d jyNyD; tbd"r®
obm0ukd &Si;f &Si;f vif;vif;odatmif a[mMum;xm;jcif;jzpfonfukd awGU&S&d rnfjzpfonf/
tcsKd Uyk*Kd¾ vfrsm;u ]]tbd"r®monf bk&m;a[mr[kw}f }[kqNkd yD; tbd"r®mukd vufrcH
-11-

vkMd uay/ xkyd k*¾Kd vfrsm;onf tbd"r®mobm0ukd taotcsm em;vnfjcif;r&Sí


d xku
d JhokYd
qkjd cif;jzpfonf/
yÍöuE© m¨ ? 'Gg'om,wemed-paom a'oemonf tbd"r®a'oemjzpfonf/ xkad 'oem
ukd tbd"r®m[lí owfrSwx f m;aom yd#uü a[monfjzpfap? okwåEÅ[lí owfrSwf
xm;aom yd#uü a[monfjzpfap tbd"r®onf tbd"r®yif jzpfonf/ rnfonfhy#d uü
a[monfjzpfap wlnaD omteuft"dygÜ ,foabmobm0ukd azmfaqmifEikd o f nfom jzpfonf/
okwåeüf a[monht f wGuaf Mumifh tbd"r®obm0onf azmufvGJazmufjyef jzpfoGm;jcif;
tvsO;f r&Sad y/ xkYdaMumifh tbd"r®mukd bk&m;&Siu
f k,
d af wmfwkid f a[mMum;awmfrlcJhonf[k
,kHrSm;oHo,uif;pGm rSwo f m;&rnfjzpfonf/
tbd"r®onf obm0t&Sw d &m;jzpfonf/ ouf&oSd wå0grsm;onf xkt
d bd"r®obm0
jzihyf if wnf&aSd eMuygonf/ xko d uf&^Sd oufrJhobm0onf tbd"r®\ om"uyifjzpfonf/
xkt
d &So d bm0\ t&St d wkid ;f jzpfaeonfukd axmuf½jI cif;tm;jzihf tbd"r®monf Ak'a¨ [mMum;
awmfrlcJhonfh a'oemtjzpf vufcH&rnfom jzpfonf/
,ckuJhokYd tbd"r®mqkid &f m pmwrf;zwfyGJrsm;ukd usi;f yjyKvkyjf cif;jzifh tbd"r®mESihf
ywfoufaom todrSm;çtjrifrSm;rsm;ukd aysmufuif;apNyD; todrSeçf tjrifrSerf sm;ukd &apEkid f
ygonf/
tjrifrSe&f Sv
d Qif obm0rusaom? ,kwård wefaom vGJrSm;onhf t,ltqtjyKtrl
rsm;ukv d nf; a&Smif&Sm;Ekid rf nfjzpfonf/ obm0trSew f &m;rsm;ukv d nf; aumif;pGm em;vnf
Ekid rf nfjzpfonf/ obm0trSerf sm;ukd em;vnfo&d Sjd cif;aMumifh rSeu f efonhf vkyaf qmif
csurf sm;ukd jyKvkyEf kid Nf yD; aumif;usKd ;rsm; jzpfxGe;f vmEkid yf gonf/
xku
d JhokYd aumif;usKd ;rsm;ukd jzpfxGe;f apEkid of nfh tbd"r®mqkid &f m pmwrf;zwfjcif;ukd
rMumrMum jyKvkyo f ifhygaMumif; wku d wf Ge;f EI;d aqmfvku
d &f ygonf/

b'´EÅaZmwdu
'kw, d ygarmu©csKyfq&mawmf
Ekid if Hawmfy&d,wåod moemhwuúokv d f (&efuke)f
(30? 12? 2015)
jrefrmEdkiif HESihf y|mef;a'oemawmf ½Gwzf wfylaZmfrI

a'gufwmb'´EÅax&dE´

ed'gef;
jrefrmEdkiif Honf ucsi?f u,m;? u&if? csi;f paom wdki;f &if;om;vlrsK;d rsm;ESihf
ArmvlrsKd;wdkU rSDwif;aexdkif&m wdkif;jynfjzpfonf/ trsm;pkrSm Ak'¨bmomrsm;jzpfMuí
Ak'¨,Ofaus;rIukdvnf; vdkuef musiho f Hk;Muonf/ jrefrmEdkiif Hü Ak'¨,Ofaus;rIESiht f nD jrefrmh
"avhyaJG wmfrsm;udk jyKvkyuf si;f yavh &SMd uonf/ ESpu
f syd f &Spq
f yl al Zmfy?JG bk&m;taeuZmwify?JG
bk&m;udk;qlylaZmfyGJ? tmp&d,ylaZmfyGJ? oufBuD;ylaZmfyGJ? toHrpJ y|mef;½GwfqdkylaZmfyGJ?
y&dwwf &m;awmf ½Gwzf wfem,lyGJ ponfwkdUjzpfonf/
xdkyrJG sm;teufrS toHrpJ y|mef;½Gwq
f kyd al Zmfyw
JG iG f tBuHK;0ifonhf y|mef;a'oemawmf
½Gwzf wfylaZmfrIukd avhvmwifjyygrnf/ þpmwrf;ü y|mef;a'oemawmf ydkYcsoif,lrIESihf
pyfíum; wifjyrnf r[kwyf g/ ½Gwzf wfylaZmfrIoufoufukdom wifjyrnf jzpfygonf/
,if;odkU wifjy&mü y|mef;rnfykH? y|mef;\trnfynwfrsm;? y|mef;a'oemawmf wefck;d BuD;yHk?
y|mef;a'oemudk jrefrmEdkiif Hü rnfonhaf cwfwGif pwifí ½Gwq f kdylaZmfcJhonf ponfwkdUukd
vufvSr;f rDorQ aphikwifjyygrnf/
odkUjzpfí þpmwrf;onf Ak'b ¨ mom jrefrmh,Ofaus;rIrsm;udk azmfxkw&f ma&mufonhf
tjyif y|mef;ESihpf yfonhf okwrsm;udkvnf; rQa0cHpm;apEdkiu f m "r®m&r®PyDwrd sm;udkvnf;
txdkutf avsmuf ay;pGr;f Edkivf rd hfrnfrSm trSeyf if jzpfygonf/
-13-

y|mef;a'oemawmf
y|mef;a'oemawmfonf tbd"r®mckepfusrf;teuf aemufqHk;a[mMum;tyfaom
a'oemawmfjzpfonf/ jrwfAk'¨onf ckepf0gajrmufta&mufwGif þa'oemawmf tygt0if
tbd"r®ma'oemawmfudk wm0wðomewfjynfü a[mMum;cJhonf/ r,fawmfjzpfcJhzl;ol
oEÅKódwewfom;tm; "r®jzihf aus;Zl;qyfvkdí ,if;ewfom;ESihf ewfjA[®mwdkUtm; 0gwGi;f
oHk;vywfvHk; r&yfrem; w&pyf a[mMum;cJhaom a'oemawmfjzpfonf/
þa'oemawmfukd yd#uoHk;yHkwGif tbd"r®y#d uüvnf;aumif;? edum,fig;&yfwGif
ck'´uedum,füvnf;aumif; xnho f Gi;f í oH*g,emwifrax&fwkdUu oH*g,emwifawmfrlcJh
Muonf/ ,ckacwf q|rlusr;f pmtkyt f aejzihf ig;tkyf ig;wGJ&SNd yD; pmrsuEf Sm 2638-
rsuEf Sm &So
d nhf a'oemawmf jzpfygonf/
rl&if;trnfrSm y|me(y|mef;)jzpfonf/ y|me-ü y+Xme jzpfí trsK;d rsK;d tpm;pm;
aom+taMumif;w&m;[k ygXfavQmuft"dymÜ ,f&ygonf/ ½ky"f r®? emrf"r®wkUd \ jzpfay:wnf&dS
aeyHktaMumif;w&m;trsK;d rsK;d udk a[mMum;awmfrlaom a'oemawmf[k qdkvkdygonf/
t|uxmq&m &Sirf [mAk'¨aCmou ,if;rl&if;trnf ]]y|me}}udk ]]orEÅ}}yk'f
f ]]orEÅy|me}}1 (orEÅy|mef;)[k tOD;qHk; toHk;jyKcJhygonf/ #Dumq&mrsm;
jznhpf Guí
uvnf; aemufykdi;f wGif ,if;trnftwdki;f vdkuyf gtoHk;jyKonfukd awGU&S&d onf/ þü
]]orEÅ o'´gonf ouv0gpu xuf0ef;usif tvHk;pHkteufa[mjzpfonf/ xdkYaMumihf
xuf0ef;usif bufpHkjynhpf Hkaom a'oemawmf(odkU)usr;f [k t"dyÜm,f &ygonf/
jrwfAk'¨onf þa'oemawmfukd a[mMum;awmfrl&mü tEkavmrenf;? ypöeD,enf;?
tEkavmrypöeD,enf;? ypöeD,mEkavmrenf;[laom enf;av;enf;wdkUjzihf "r®obm0rsm;\
aMumif;usK;d qufpyfykHukd ay:vGiaf tmif us,u f s,jf yefjY yefY a[mMum;awmfrcl yhJ gonf/ y|mef;
uvnf; wduy|mef;? 'kuy|mef;? 'kuwduy|mef;? wdu'kuy|mef;? wduwduy|mef;?
'ku'kuy|mef;2 [k ajcmufrsK;d &S&d m wpfrsK;d wpfrsK;d ü txufyg tEkavmrenf;paom enf;
av;rsK;d jzihf jynhjf ynhpf HkpHk a[mMum;xm;avonf/ xdkYaMumihf tzufzufu jynhpf Hkvsuf
&So
d nf/ odkUjzpfí t|uxmq&mBuD;u ]]orEÅ}}yk'f jznhpf Guí f ]]orEÅy|me}}(orEÅ
y|mef;)[k toHk;tpGJ jyKcJhjcif; jzpfygonf/
tEk#Dumq&m &Si"f r®ygvurl ,if;rlvtrnfukd ]]teEÅe,}}yk'f jznhpf Guí f
3
]]teEÅe,y|me}} [k uifyGe;f wyf trnfay;awmfrljyefygonf/ tqHk;r&S?d twdki;f twm

1/ 0d? |? 3/ 239/ tbd? |? 1/ 12/ tbd? |? 3/ 342/ 344/ oD? #D? 1/ 138/
oD? #D? opf? 1/ 387/ 'D? #D? 2/ 185/ rlv#D? 1/ 18/ rlv#D? 3/ 167/ 247/ tEk#D? 3/ 226/
2/ y|me? 1/ 15/ 3/ tEk? #D? 3/ 224/
-14-

r&Sad vmufatmif euf½Iid ;f us,0f ef;aom enf;pepfwkdUjzihf a[mMum;awmfrltyfaom a'oem


awmf (odkU) usr;f [k t"dyÜm,f&ygonf/
jrwfAk'¨onf þteEÅe,y|mef;a'oemawmfBuD;udk a[mawmfrl&mü ÓPfpGr;f tm;
xufjrufMuonhf ewfjA[®mrsm;ESihf tH0ifcGiu
f sjzpfatmif-
1/ 0db*F0g&? ocsFm0g&[laom enf;pepfrsm;?
2/ "r®tEkvHk? "r®ypöeu
d f paom enf;pepfrsm;?
3/ y#dpö0g&? o[Zmw0g& paom enf;pepfrsm;jzihf wefqmqifí a[mMum;
awmfrlcJhygonf/ xdkYaMumihf tEk#Dum q&mBuD;u txufygtwdki;f ]]teEÅe,}}yk'f
jznhpf Guíf ]]teEÅe,y|me}}[k trnfrSnhaf c:cJhjcif; jzpfygonf/
t|uxmq&mrsm;ESihf rsuaf rSmufacwf ynm&Sirf sm;url txufyg ESprf sK;d vHk;udk
aygif;pyfí ]]teEÅe,orEÅy|me}}1 [k toHk;jyKMuygonf/ tqHk;tydki;f tjcm;r&Sd euf½Iid ;f
us,0f ef;aom enf;pepfwkdUjzihf bufpHkjynhpf Hkaom y|mef;a'oemawmf(odkU)usr;f [k qdkvkd
ygonf/ odkU&mwGif jrefrmwdkUonf twdkBudKufrsm;jzpf&um; y|me(y|mef;)[kom toHk;tpGJ
jyKonfu rsm;avonf/
y|mef;a'oemESihf r[mork'´&m
þy|mef;a'oemawmfonf enf;pepfaygif;rsm;pGmjzihf wefqmqifa[mMum;xm;aom
a'oemawmfjzpfí tvGev f nf; euf½Iid ;f \/ tvGev f nf; us,0f ef;\/ euf½Iid ;f us,0f ef;yHkukd
cdki;f EdiI ;f jyqdk&ef rvG,u
f al y/ teD;pyfqkH; cefUreS ;f od&EdS kid &f ef r[mork'&´ mESifh cdki;f EdiI ;f jyqdkavh
&Sdygonf/
r[mork'´&monf euf½Idi;f us,0f ef;onf[k qdkapumrl atmufykdi;f wGif ork'´&m
Murf;jyif r[myx0DajrBuD;jzihf tqHk;owfxm;\/ ab;ESpzf ufwGiv f nf; urf;ezl;jzihf
e,ferd w
d f uefUowfxm;\/ xdkYaMumihf teEÅ-twdki;f twmr&S[
d k rqdkomyg/ þy|mef;
a'oemawmfonfum; owå0gwdkU\ÓPfjzihf qHk;cef;wdkif usupf m;í r&Edkiyf g/ oAÁnKw
ÓPf\ t&mom jzpfyg\/
oD[kVd u
f Ref;ae r[m*wd*rd,wdó'wåax&fonf r[maAm"dukd zl;ajrmfuefawmh&ef
twGuf oD[kdVu f Ref;rS tdE´,
d Edkiif HokdU oabFmpD;í <ucJhonf/ ,if;rax&fonf oabFm
ay:rS ork'´&mBuD;udk arQmfMunhNf yD;-
]]þork'´&mBuD;u tvGeu f s,v f Sygwum;? urf;rjrif vrf;rjrifygwum;? vdIi;f
wHykd; t[keaf Mumifh wvdyv
f yd w
f ufvmonhf a&jyifBuD;udkom jrifae&ygwum;}}
1/ 0d? |? 3/ 238-9/ 'D? |? 2/ 183/ O'ge? |? 48/ ty? |? 1/ 92/ Zm? |? 1/ 90/
-15-

[k oHk;oyf&if; ]]y|mef;ESiho f rk'´&myifv,f rnfonfu euf½Idi;f us,0f ef;oenf;}}[k


EdIi;f ,SOrf o
d nf/ ]]ork'´&myifv,fum; euf½Idi;f us,0f ef;onf}}[k qdkapumrl ecrf;owf
&S\d / y|mef;a'oemawmfBuD;rSmrl ]]enf;aygif; pHkvifvSojzihf qHk;cef;rjrif tvGeyf if
euf½Iid ;f us,0f ef;vSaywum;}}[k pOf;pm;rdojzihf y|mef;a'oemawmfü tvGeMf unfnKd aom
o'¨gw&m; wzGm;zGm; jzpfay:vmcJhonf/ ,if;o'¨gw&m;udk tajccHí 0rf;ajrmufjcif;
aomreó? ESpo f ufjcif; yDw?d ½Tiv
f ef;jcif; ygarmZÆw&m;rsm; qihu
f mqihuf m jzpfay:
vmygonf/ ]],if;w&m;rsm;onf tNrJwnfwHhaeEdkiMf uaom w&m;rsm; r[kwMf u? jzpfNyD;
aemuf ysuo f mG ;aom w&m;rsm;om jzpfacsonf}}[k ,if;obm0w&m;rsm;udk tjzpftysuf
jrif ÓPfouf0ifí 0dyóemwif ½Iqifjcifvkduaf v&m wpfxkdiw f nf;rSmyif &[EÅmjzpf
oGm;onf[k qdkygonf/1

wefckd;BuD;aom y|mef;a'oem
þy|mef;a'oemawmfonf wefckd;BuD;aom a'oemawmfjzpfonf[k Ak'¨bmom
trsm;pku vufcH,HkMunfMuonf/ xdkYaMumihf ,if;a'oemudk ½Gwzf wfylaZmfMuonf/
,if;odkU ½Gwzf wfylaZmfMu&mü aeUpOf 0wfxm;í y|mef; ypö,ka'´o? ypö,eda'´oavmufukd
wEdkiw
f ydkif ½Gwzf wfylaZmfMuonfvnf; &S\ d / y|mef;a'oemawmf tprS ukeo f avmufukd
wpf&ufywfvHk; toJrpJ ½Gwzf wfylaZmfMuaom wpf&ufy|mef;vnf; &S\ d / oHk;&ufy|mef;?
ig;&ufy|mef;? ckepf&ufy|mef; ponfjzihf rdrw d kdU qE´tm;avsmpf Gm toHrpJ ½Gwzf wfylaZmf
Muonfvnf;&S\ d / ,if;odkU ½Gwzf wfylaZmfrIonf jrefrmEdkiif Hü rnfonhaf cwf? rnfonhf
umvu pwifco hJ nfukd þpmwrf;wGif avhvmwifjyvdk&if; jzpfygonf/ ,if;odkU rwifjyrD
y|mef;a'oemawmf wefckd;BuD;&jcif;taMumif;udk OD;pGm wifjyygOD;rnf/
y|mef;a'oemawmfonf-
1/ odraf rGUjrihjf rwfí eufeJus,0f ef;aom w&m;vnf;jzpf\/
2/ wefckd;BuD; ewfjA[®mrsm;yif ½dkaojrwfEkd;onhf w&m;vnf;jzpf\/
3/ Ak'¨omoemawmf wnfwHha&;twGuf a&SUwef;cHwyfBuD;vnf;jzpf\/
þtaMumif;oH;k csuaf Mumihf y|mef;a'oemawmf wefc;kd Bu;D jcif;jzpfonf[k qdyk gonf/2
jrwfAk'¨onf bk&m;tjzpfokdU a&muf&NSd yD; owåowåm[ pHawmfrl&m pwkw¬owåm[
wGif r[maAm"dyif\ taemufajrmufbuf&dS &wemC&3 pHtrd af wmfü aeawmfrpl Of tbd"r®m
ckepfusr;f udk oHk;oyfqifjcifawmfrl\/ "r®o*FPDusr;f rS ,rdkuu f sr;f txd tpOftwdki;f
1/ tbd? |? 1/ 12/ 2/ tajcjyKy|mef;/ 1/
3/ &we+ C& = tbd"r®&wem + oHk;oyf&mtdr/f tbd? |? 1/ 13-4/ Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh"avh
yGJawmfrsm;/ 86-7/
-16-

oHk;oyfqifjcifawmfrlcJh&m xl;jcm;rI wpfpHkwpf&m jzpfay:rvmcJhay/ aemufqHk;jzpfaom


y|mef;usr;f y|mef;w&m;awmfukd oHk;oyfqifjcifawmfro
l nht
f cgrS udk,af wmfjrwfrS a&mifjcnf
awmfajcmufjzm uGeUf jrL;xGuaf y:awmfrlvmcJhonf/ ,if;odkU uGeUf jrL;xGuaf y:vmjcif;rSm
y|mef;w&m;awmfBuD;ESihf oAÁnKwÓPfawmfwkdU tH0ifcGiu f saomaMumihf jzpfonf/
jrwfAk'¨onf "r®o*FPDpaom a&SUtbd"r®m ajcmufusr;f udk oHk;oyfqifjcifawmf
rlaomtcg oAÁnKwÓPfawmfBuD;ESihpf mvQif "r®o*FPD paom enf;pepfrsm;rSm euf½Idi;f
us,0f ef;onf[k rqdkomyg/ tvG,w f ulyif odomvsu&f o dS nf/ xdakY Mumihf ÓPfawmfBuD;\
pGr;f tm;&So
d avmuf vl;vGeUf jrL;uGeUf cGihf r&&Scd Jhyg/ y|mef;enf;jzihf oHk;oyfqifjcifaomtcgü
um; y|mef;enf;uvnf; tqHk;tydkif;tjcm;r&Sd teEÅjzpfouJhodkU oAÁnKwÓPfawmf
pGr;f yum;uvnf; tqHk;tydki;f tjcm;r&Sd teEÅyif jzpf&um; tm;&yg;& vl;vGeUf jrL;uGeUf Ekdif
cJhonf/ rdkiaf ygif;rsm;pGm &Snvf sm;BuD;rm;Muaom wdr&d yd*Fv paom yifv,faysmif g;BuD;
rsm;onf jrpfacsmif;tif;tdkiw f kdUü pdwBf udKuf rjrL;xl;EdkiMf uay/ tvGeef uf½Iid ;f us,0f ef;onhf
ork'´&mtv,füom pdwBf udKufjrL;xl;usupf m;Edkio f uJhokdU jzpfonf/
þodkU "r®rsm;udk y|mef;enf;jzihf oHk;oyfqifjcifawmfral omtcg oAÁnKwÓPfawmf
BuD; Munfvif½iT yf svmonf/ xdktcg xdkÓPfawmfEiS fh ,SOw f jJG zpfay:vmMuonhf orÜ,kwå"r®
pdwçf apwodurf sm;vnf; Munfvif½Tiyf svmonf/ xdktcg ÓPfawmfBuD;\ wnf&m
[',0w¬Kac: ESvHk;aoG;vnf; Munfvifawmufyvmonf/ xdktcg ESvHk;aoG;ESihf qufpyf
aeonhf jrwfAk'\¨ ½lyum,awmfrS eDv? yDw paom a&mifjcnfawmfajcmufyg;wdkU wzsyzf syf
wvQyfvQyfjzihf uGeUf jrL;xGuaf y:vmjcif;jzpfonf/
þodkUjzihf y|mef;a'oemawmfonf oAÁnKwÓPfawmfBuD; Munfvifawmufyvm
atmif odraf rGUjrihjf rwf euf½Iid ;f us,0f ef;aom a'oemawmfjzpfonht
f wGuf wefckd;BuD;&jcif;
jzpfaMumif; avhvmod&S&d ygonf/
xdkUaemuf y|mef;a'oemawmfBuD; wefckd;BuD;&jcif;\ 'kw, d taMumif;udk qufvuf
avhvmwifjyygrnf/ jrwfAk'¨onf ckepf0gajrmufwGif wm0wðomewfjynfü 0gqdkawmfrlyg
onf/ r,fawmf jzpfcJhzl;ol oEÅKódwewfom;tm; "r®jzihf aus;Zl;qyfvkdaomaMumihf
jzpfygonf/ r[mouú&mZf 109-ckESp?f 0gqdkvjynhaf eU naeydki;f wGif om0w¬jd ynfteD;
u@rÁo&ufjzLyifteD;ü wdww ¬d kdUukd ESrd ef if;awmfrl&ef a&;rD;tpHktpHk wefckd;jym#d[m jyawmf
rlygonf/ xdkYaemufrS wm0wðomewfjynfokdU <uawmfrljcif;jzpfonf/ xdkewfjynf yifv,f
uopfyifteD; y@KurÁvm ausmufzsmBuD;tay:ü oDwif;oHk;awmfrlí r,fawmfjzpfcJhzl;
aom oEÅKódwewfom; trSL;jyKaom wpfaomif;aom pMu0Vmwdkurf S a&muf&Sv d mMu
aom ewfjA[®mrsm;tm; tbd"r®ma'oemudk tus,0f w d ¬m&enf;jzihf 0gwGi;f oHk;vywfvHk;
-17-

toHrpJ a[mMum;awmfrlonf/ ,if;udk twk,lí ,ckumvü toHrpJ y|mef;yGJrsm;


usi;f yjcif;jzpfonf[k qdkygonf/1 tcsKUd uvnf; tm,k0¹ke0w¬Kvm oHCmawmfrsm; ckepf&uf
ywfvHk; y&dw½f Gwyf Hkukd twk,lí þuJhokdU usi;f yjcif;jzpfaMumif; rdeUf qkdygonf/2
jrwfAk'¨onf vlom;wpfOD;jzpfí pm;csed w f efpm; oGm;csed w
f efoGm; em;csed w
f efem;jcif;
paom vlUobm0rsm;udk aoGznfí jzpfrnfr[kwyf g/ xdkaY Mumihf qGr;f pm;csed af &mufonht f cg
ewfjynfü edr®w d bk&m;&Siu f kd zefqif;um w&m;a[mapcJhNyD; vlUjynf taemwwftkdio f kdU
oufqif;awmfrlcJhonf/ edr®w d bk&m;&Sif w&m;a[maeonfukd wefckd;BuD;ewfjA[®mrsm;om
od&MSd uonf/ wefckd;enf; ewfjA[®mrsm; rod&MSd uyg/ jrwfAk'¨onf xdktkdiüf a&oefUpifjcif;?
'efyl0g;jcif; udpörsm;udk jyKawmfrlNyD; ajrmufuRef;odkU qGr;f cH<uawmfrlygonf/ qGr;f cHNyD;
taemwwftkdio f kdU jyef<uum urf;em;ü qGr;f bkO;f ay;awmfrlonf/ xdkYaemuf aeoefUpif&ef
pE´ul;awmodkU <uawmfrlonf/ xdktcg &Sio f m&dykwå&monf pE´ul;awmodkU <uvmNyD;
jrwfAk'¨tm; 0wfBuD;0wfi,f jyKawmfrlonf/ xdkpOfrSmyif jrwfAk'¨u &Sio f m&dykwå&mtm;
wm0wðomewfjynfü a[mMum;awmfrcl o hJ nhf tbd"r®ma'oemawmfukd tusO;f oacFyenf;jzihf
jyefvnfenf;ay;a[mMum;ygonf/ &Sio f m&dykwå&monf jrwfAk'¨ tusO;f a[mMum;enf;ay;
onhf tbd"r®ma'oemawmfukd enf;aygif; &m? axmif? ode;f wdkUjzihf tus,cf sJUxGif od&Sd
oabmaygufawmfrlonf/ &Sio f m&dykwå&monf vif;EdkUom;jzpfcJhzl;ol wynh&f [ef; 500
wdkUtm; ,if;tbd"r®ma'oemawmfukd rusO;f rus,f tv,ftvwfjzpfaom emwdoacFy
emwd0w d m¬ &enf;jzihf jyefvnfa[mMum;awmfro l nf/ jrwfAk'o ¨ nf &Sio f m&dykwå&mtm; w&m;
a[mawmfrlNyD;aemuf naecsr;f oihaf vsmaf omtcsed w f Gif wm0wðomewfjynfokdU jyefvnf
<uawmfrlonf/ þenf;twdki;f 0gwGi;f oHk;vywfvHk; jyKvkyaf wmfrlcJhonf/3
y|mef;a'oemawmf t0iftyg tbd"r®ma'oemawmf\ tqHk;rSm ewfjA[®maygif;
uka#&Spaf omif; &[EÅmjzpfawmfrMl uonf/ atmufr*f? atmufzkv
d üf wnfMuonhf ewfjA[®m
ta&twGurf Sm ocsFmwyfír&atmif rsm;vSonf[k qdkygonf/4
þpum;pOft& y|mef;a'oemawmft0iftyg tbd"r®ma'oemawmfonf ewfjA[®m
aygif; uka#&Spaf omif;udk b0vGwaf jrmufa&; &apcJhonf/ odkUtwGuf xdkewfjA[®mrsm;
b0'ku©ESihf &ifrqdki&f awmhay/ ewfjA[®maygif; tajrmuftjrm;udkvnf; b0tmrcHcsuf
&&Sad pcJo
h nf/ odkUtwGuf xdkewfjA[®mrsm; 'k*w
¾ ed ,fy,fokUd roufqif;&awmhyg/ xdkaY Mumihf
y|mef;t0iftyg þtbd"r®ma'oemawmfukd ewfjA[®mrsm; ½dkaojrwfEkd; wefzkd;xm;Mujcif;
jzpfonf/ ½dkaojrwfEk;d wefzk;d xm;&avmufatmifvnf; y|mef;t0iftyg tbd"r®ma'oemawmf
u pGr;f tm;BuD;rm; wefckd;xGm;aom w&m;jzpfygonf/
1/ Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh"avhyGJawmfrsm;/ 91/ 2/ oDw*lq&mawmf w&m; CD acG/
3/ tbd? |? 1/ 17/ 4/ a&mifpHk½kyjf yy|mef;/ 15/
-18-

þa'oemawmfonf ewfjA[®mrsm; ½dkaojrwfEkd; wefzkd;xm;aom w&m;jzpfonhf


tavsmuf ,if;w&m;udk ½Gwzf wfylaZmfolrsm;? emMum;olrsm;udkvnf; ewfjA[®mrsm;u
ulnDapmihaf &SmufMuojzihv f nf;aumif;? wefckd;BuD;ewfjA[®mrsm; w&m;emvmMuaomtcg
tEÅ&m,fjyKrnhf ewfqkd;? ewfrpd ämrsm; tem;ruyfEkdiMf uojzihv f nf;aumif;? "r®mEkówd
bm0em "r®oZÑm,e ukokv d af pwem\ pGr;f tm;aMumihv f nf;aumif; ab;tEÅ&m,fuif;jcif;?
rD;uGi;f jcif;? vmbfvmbaygrsm;jcif;? vdktifqE´jynh0f jcif; paom aumif;usK;d rsm; &&Sad Mumif;
ajymprSwjf yKMuonf/ xdkYaMumihf aeUpOf0wfrysub f J tcsed rf Se?f ae&mrSe?f a'oemrSef ]]rSe}f }
oHk;rSeuf kd ]]pH}}xm;NyD; aeUpOf½Gwqf kdylaZmfolrsm;vnf; &SMd uygonf/
tEÅ&m,fuif;yHk ypöu©om"uwpfckukd xkwaf qmifjyvdkygonf/ vGecf Jhaom ESpf
60-cefUu jzpfygonf/ &efukew f kdi;f ? c&rf;NrdKUe,f&Sd ½Gmwpf½GmwGif OD;½dk; ac: touf
80-t½G,f tbdk;BuD;wpfOD; &Syd gonf/ olonf ypön;f Opöm csr;f om<u,f0\/ v,fuGi;f
xJwGif tdraf qmufae\/ npOf tdycf geD;wGif y|mef; 24-ypön;f udk pnf;cs½Gwq f kdNyD;rS
tdyaf vh&S\
d / wpfnwGif ¤if;tdru f kd "m;jyvmwdku&f m tdru f kd &SmrawGUbJ jzpfaeonf/
aemufwpfBudrf vmwdkuaf omtcgüvnf; tdr0f if;xJwGif ppfwyfcsxm;onfukd "m;jyrsm;
awGUjrifojzihf jyefajy;oGm;&onf/ ,if;jzpf&yfukd um,uH&Siu f kd,wf kdif ajymjyí od&jcif;
jzpfonf[k qdkygonf/1
qufvufí y|mef;a'oemawmf\ omoemwnfwahH &;twGuf a&SUwef;cHwyfjzpfykHukd
jyqdkygOD;rnf/ omoemawmfuG,o f nht
f cg y&d,wåo d moemawmfu OD;pGmuG,af ysmufyg
rnf/ xdkwiG v f nf; tbd"r®y#d u u OD;pGmuG,af ysmufygrnf/ xdkwiG v
f nf; y|mef;usr;f BuD;u
OD;pGmuG,af ysmufvrd hfrnf[k qdkygonf/2 t|uxmq&mBuD; rdeUf qkdcJhaom þtqdktrdeUf \
tajzmihtf "dyÜm,f(OZkuw¬)rSm ]]y&d,wåo d moem wnf&Sad eoa½GU useo f moemawmfonf
ruG,yf Edki?f y&d,wåod moemwGiv f nf; y|mef;w&m;wnfaeoa½GU uset f bd"r®mESihf okwåEÅ?
0de,wdkUvnf; ruG,yf Edki}f }[líjzpfonf/
xdkUaMumihf y|mef;a'oemawmfonf omoemawmf ruG,yf a&;twGuf a&SUwef;rS
aeí BuHhBuHhckcHaeaom cHwyfBuD;ozG,f jzpfonf/ a&SUwef;cHwyf usqHk;oGm;ygvQif aemuf
cHwyfrsm;vnf; z½dkz&Jjzpfum ysupf D;NrJ"r®wm jzpfygonf/ odkUjzpfí omoemawmfoHk;&yf
ruG,af ysmufa&;twGuf y|mef;a'oemawmfonf a&SUqk;H rSaeí aus;Zl;jyKaeonf/ odkUtwGuf
y|mef;a'oemawmf wefckd;BuD;&jcif; jzpfygonf/

1/ Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh"avh yGJawmfrsm;/ 88/ 2/ 'D? |? 3/ 82/


-19-

jrefrmEdkiif HESihyf |mef;


þodkU wefckd;BuD;vSaom y|mef;a'oemawmfukd jrefrmEdkiif HwGif aeUpOfeHeufwkdi;f
(odkU) nwdki;f 0wfxm;í ½Gwq f kdylaZmfMuonfvnf; &Syd gonf/ rGejf ynfe,f? a&;NrdKUe,f&Sd
tcsKUd aus;½Gmrsm;rSmuJhokdU tdro f pfwuf a*[yÜa0oyGJ usi;f yonht f cgrsK;d ü oihaf vsm&f m
&ufowfrSwNf yD; wpf&ufywfvHk; ½Gwzf wfylaZmfonfvnf; &S\ d / &efukeNf rdKU? urÇmat;bk&m;
ponfwkdUrSmuJhokdU ig;&ufywfvHk; ½Gwzf wfylaZmfonfvnf; &S\ d / &efukef a½Tw*d Hk? yJcl;
a½Tarma"m ponfwkdUrSmuJhokdU ckepf&ufywfvHk; ½Gwzf wfylaZmfonfvnf; &S\ d / ,if;okYd
½Gwzf wfylaZmfMu&mü ½Gwzf wfrnfhae&mudk trsm;tm;jzifh apwD ykxkd; qif;wkawmfa½SUwGif
oyfoyf,yf,yf jyifqifowfrSwí f yef;? opfoD;? qDrD;? tarG;eHYomrsm;jzifh jrwfAk'¨tm;
ylaZmfum ½Gwzf wfavh½SMd uygonf/ txl;tm;jzifh a&tk;d (a&ykvif;? a&ykH;) 24-ck wdkYü
y|mef; 24 ypön;f udk wpfyg;csi;f a&;xdk;um y|mef;tdk;(ykvif;? ykH;)rsm; xm;avh½MSd uygonf/
y|mef;w&m; em,lolrsm; tEÅ&m,fuif; aomufokH;&ef jzpfonf/ a½SUOD;pGm ewfrsm;udk
zdwrf EÅujyKjcif;? a&mifjcnfawmfzGihf *gxmjzifh bk&m;yifhjcif;? q&mawmrsm;xHrS y|mef;
w&m;awmftaMumif; odrw S zf ,
G &f mrsm;udk em,ljcif;? y|mef;½Gwqf &kd ef wku
d w
f eG ;f rI jyKjcif;rsm;udk
jyKvkyNf yD; y|mef;a'oemawmfukd tprSpí ½Gwzf wfyal Zmfavh ½SMd uygonf/ þodkU ponfjzihf
tajctaeESihf tcsed t f cgay:rlwnfí ,ckumvwGif ½Gwzf wfylaZmfMuygonf/
,if;odkUqkyd gu þy|mef;a'oemawmf ½Gwq f kyd al Zmfro
I nf jrefrmEdkiif w
H iG f b,facwf
avmufu pwifco hJ enf;[k apmaMumzG,jf zpfygonf/ vufvrS ;f rDorQ avhvmwifjyygrnf/
yk*HacwfwGif y|mef;a'oemawmf ½Gwzf wfylaZmfaMumif; pmaytaxmuftxm; rawGU&yg/
y&dww f &m;rsm;udkom ½Gwq f kdylaZmfMuaMumif; usepf pfrif; eef;wnfausmufpm ponfwkdUü
awGU&ygonf/ þü y&dw[ f lonfrnfonho f kwrf sm;jzpfaMumif; wdwyd y razmfjyaomfvnf;
&Siaf waZm'DywdkUacwfoHk; udk;okwx f uf ydkrnfum; r[kwyf g/ used ;f aoonfum; ,if;
y&dwx f JwGif y|mef;ryg0ifjcif;yifjzpfonf/
odkU&mwGif armif;axmifq&mawmf\ omoe0HoyÜ'Dydum1 ü ]]yk*HacwfwGif
y&d,wåo d moemxGe;f um;aMumif;? trsK;d orD;uav;rsm;yif ygVdpmayudk pdwyf g0ifpm;pGm
oif,lMu? EIwfwuftm*Hkaqmifxm;MuaMumif;? wpfOD;ESihfwpfOD; awGUqHkMuonhftcg
pmtaMumif; aytaMumif; ar;jref;aqG;aEG;avh&Sad Mumif;? trsK;d orD; wpfOD;u ar;í
trsK;d orD;wpfOD;u ajzMum;&mü ]]uav;u i,fao;vdkU olUwm0efawG ydaewmeJU 'DESpf
pmaumif;aumif; rusuEf kdiaf Mumif;? y|mef;ukovwdwaf vmufom tm*Hkusuf EIwif Hk
aqmifEkdiaf Mumif;}}rsm; yg&Syd gonf/ þtcsuo
f nf y|mef;½Gwzf wfylaZmfrIukd azmfjyvdk&if;
r[kwfbJ y|mef;usufrSwf aqmifxm;rIudkom wifjyvdk&if;jzpfonf[k ,lqygonf/

1/ omoe0Ho/ 88/
-20-

xdkYaMumihf ]]yk*HacwfwGif y|mef; a'oemawmf ½Gwzf wfylaZmfaMumif; pmaytaxmuf


txm; rawGU&}}[k txufü wifjycJhjcif; jzpfygonf/
yk*Hacwfenf;wlyif yif;,acwf? tif;0acwf? awmifilacwfwkdUwGiv f nf; y|mef;
a'oemawmf ½Gwzf wfyal ZmfaMumif; cdkiv
f kHaom taxmuftxm; rawGU&yg/ anmif&rf;acwf
wGirf l pmaytaxmuftxm; awGU&S&d onf/ xdkacwfü y|mef;½Gwzf wfylaZmfyGJrsm; wcrf;
wem;usi;f yaMumif;udk omoe0HoyÜ'Dyu d musr;f 1 ESihf omoemvuFm&pmwrf;2 wdkUü
azmfjyxm;onf/
omvGerf if;(991-1011)vufxufwGif a&eJUNrdKUom; a'0pauúmbmo(a'0+puú+
Mobmo=ewf+puf+a&mif)rnfaom &[ef;ysKdwpfyg;&Sdonf/ olonf yd#uwfpmay
ruRrf;usiaf omfvnf; aA'ifuRrf;usio f nf/ om;awmf tjrihNf rdKUpm; &Siw f ½kwf ykeu f ef
jcm;em;rIaMumihf rif;BuD;onf av;xyfausmif;ü yke;f atmif;ae&cdkuf jzpfonf/ xdk&[ef;ysKd
vnf; xdkausmif;wdkurf Smyif oDwif;oHk;aecdkuf jzpf\/ rif;BuD;\avQmufxm;csut f &
xdk&[ef;ysKu
d ]]oDwif;uRwfvjynhaf eUrSm (om;awmf&efukd) atmifjrifawmfrlvrd hfrnf}}[k
umvBuD; aA'ifa[mude;f t& a[mqdkonf/ a[mqdkonht f wdki;f vnf; rSeo
f jzihf a½Tpnf;cHk
apwD ta&SUajrmufbufwiG f ausmif;aqmufvLS 'gef;onf/ ]]"r®eE´"r®&mZ*k½k}}bGUJ wqH yd af wmf
vnf; qufuyfvSL'gef;onf/
0rf;bJtif;pHac: &rnf;oif;rif; rif;rjzpfrD rif;om;b0u xdk&[ef;ysKo d nf ulawmf
opf y|mef;Z&yfwGif oDwif;oHk;onf/ xdkpOf rif;om;\ ZmwmudkMunhf½Ippfaq;NyD;
]]ouú&mZf 1034 (c&pf-1672)ckESpw f Gif {uefrif;jzpfrnf}}[k a[mude;f xkwo f nf/
a[monht f wdki;f vnf; rSeo
f jzihf rif;jzpfaomtcg xdk&[ef;ysKud kd avmu? "r®? &mZaMumif;
rsm;ü avQmufxm;wdkiyf ifonf/ xdk&[ef;ysKrd Sm a&eJNrdKUom;jzpfí ae&yfESihb
f GJU wGJpyfum
]]a&eJ ewfpufa&mifukd,af wmf}}[k xif&Sm;onf/
xdk&rnf;oif;vufxufwiG f wdki;f jynfüjzpfay:vmrnhf ab;tEÅ&m,f &eftoG,o f ,
G f
udk umuG,fwm;jrpfonhftaejzihf xdka&eJewfpufa&mif a'0pauúmbmoudk,fawmf\
tpDt&ifjzihf ulawmfopfy|mef;Z&yfwGif 1038-ckESp?f uqkev f jynhaf usmf 8-&uf(c&pf
1676-ckESp?f arv)aeUrS pí jrefrm&[ef;awmfrsm;u y|mef;a'oemawmfukd ½Gwzf wfylaZmf
Muonf/ e,kev f qef; 1-&ufaeUrSpí rGe&f [ef;awmfrsm;u y|mef;a'oemudk ½Gwzf wf
ylaZmfMuonf/ xdkylaZmfyGJwGif rif;u OD;aqmifí jynfolrsm;yg yg0ifapvsuf ylaZmfMu&m
ylaZmfyGJobifrSm BuD;us,cf rf;em;pnfum;vSonf qdkygonf/

1/ omoe0Ho/ 132/ 2/ omoemvuFm&/ 180/


-21-

þazmfjycJhyg taxmuftxm;rsm;t& ouú&mZf 1038(c&pf-1676)ckESpfwGif


jrefrmjynfü y|mef;a'oem ½Gwzf wfylaZmfyGJrsm;&Sad Mumif; od&ojzihf vGecf Jhaom ESpaf ygif;
339-ESpaf usmu f mv rwdkirf Duyif jrefrmEdkiif Hü y|mef;a'oemawmf ½Gwzf wfylaZmfrIrsm;
&Sad eNyDjzpfaMumif; tuJjzwfEkdirf nf jzpfygonf/
wpfzef xyfrHí ajc&maumufEkdio
f nfrSm &wemyHkacwf taxmuftxm;rsm;t&
jzpfygonf/ &wemyHkacwfwGif rEÅav;eef;wnfaomtcg q&mawmfoHCmawmfrsm;xHrS
y&dw?f y|mef;w&m;awmfrsm; em,laMumif; od&S&d ygonf/1
rEÅav;awmifajcwGif rif;wke;f rif;BuD;(1214-1240)\ ukokv d af wmf ok"r®Z&yfrsm;
&Syd gonf/ ouú&mZf 1226-ckESp?f c&pf 1864-ckESpw f Gif wnfaqmufcJhjcif;jzpfonf/
wnfaqmufcJhpOfu 33-aqmif jzpfonf/ &moDOwk'Pf? ppf'PfwkdUaMumihf 14-aqmifrSm
ysupf ;D oGm;cJNh yD jzpfonf/ rif;BuD;onf owåXme22wnfaqmufapcJ&h m y|mef;a[ma½Tord af wmf
vnf; yg0ifygonf/ ,if;rSm 'kw, d urÇmppftwGi;f u ysupf D;cJhaMumif; od&S&d ygonf/3
þodkUjyqdkcJhNyD;aom eef;wnf y|mef;em,lrIESihf y|mef;a[m a½Tord af wmfwkdUonf
xdkacwfu y|mef;a'oem ½Gwzf wfylaZmfrItwGuf taxmuftxm;jyKEdkiaf om om"ursm;
jzpfygonf/
q|oH*g,emBudK y|mef;½Gwzf wfylaZmfyGJ
xdUk aemif y|mef;½Gwzf wfyal Zmfrt
I wGuf cdik v
f akH om om"uudk q|oH*g,emrSww f rf;rsm;
t& od&ygonf/ 1312-ckESp?f uqkev f qef; 14-&uf(20-4-1950)paeaeUwiG f Edkiif Hawmf
0efBuD;csKyfaetdrüf [oFmw OD;jr? omoema&;0efBuD; OD;0if; paom yk*¾Kd vfrsm;yg0ifonhf
oD&rd *Fvmy&dwaf wmftzGJUukd zGJUpnf;cJhonf/ xdktzGJU toHk;jyKaom oD&rd *Fvmy&dwaf wmfwGif
or½dk;us y&dwaf wmf 9-okwf (odkU) 11-okwf ponfjzihf rowfrSwb f J y&dwaf wmf 31-
okwf owfrw S x
f m;onf/ 31-bHk&dS a0ae,sowå0grsm; ab;Oy'ftEÅ&m,fuif;í aumif;usK;d
w&m;rsm; jzpfxeG ;f apEdki&f ef jzpfonf/ ,if; 31-okww f iG f y|mef;ypö,eda'´o yg0ifonfukd
vnf; xl;jcm;pGm awGU&onf/ y&dwå#Dumq&mawmf &Siaf waZm'DywdkUacwfu y&dwaf wmf
wGif okwf 9-okwo f m yg0ifonfukd awGU&onf/ y&dwt f jzpf owfrSw&f mrSmvnf;
vufawGU tEÅ&m,fuif;aponhf okwrf sm;udk xkwEf kwo f wfrSwí f jzpfygonf/3

1/ y&dw½f Gwzf wfjcif;ESihf y&dwt


f usK;d aus;Zl;/ 31/
/ NrdKUawmf? usHK;awmf? apwDawmf? ausmif;awmf? yd#uwfwkduaf wmf? odraf wmf? ok"r®mZ&yfawmf/
rEÅav;NrdKU eef;wnfpmwrf;/ 158/ 171/
3/ ewfarmufxGe;f &Sed \
f ]]rEÅav;awmifajc ok"r®mZ&yfrsm;rS edygwf yef;csDum;rsm;}} 20-5-2011
aeUxkwf jrefrmhtvif;? ESm-5/ twJG(50)? trSw(f 225)/
4/ Ak'¨,Ofaus;rI jrefrmh"avhyGJawmfrsm;/ 95/
-22-

oD&rd *Fvmy&dwaf wmftzGUJ onf q|oH*g,emwifyBJG uD; atmifjrifap&ef yd#uoHk;yHkukd


0efBuD;csKyf aetdrrf Spí jrefrmEdkiif H tESHUtjym; aeUnrpJ ½Gwzf wfylaZmfMuonf/ y|mef;
a'oemawmfukdvnf; ae&mXme toD;oD;wdkUü Mwif;aus e0if;aus 54-em&DywfvHk; ½Gwq f kd
ylaZmfMuonf/
xdkUaemif q|oH*g,em r[mygomPvdkP*f lawmfBuD; yEéuw f ifr*Fvmudk 1314-
ck? wydkwGJvqef; 1-&uf(15-1-1953)Mumoyaw;aeU eHeuf 8;00 em&DwGif pwifusi;f y
onf/ xdkyEéuw f ifr*Fvmpwifusi;f yonfrSpí oD&rd *Fvmy&dwaf wmftzGJUonf y|mef;
a'oemawmfBuD;udk 54-em&D aeUa&mnyg ½Gwzf wfyal ZmfMuonf/ omoemawmfBuD; wnfwhH
&efEiS fh q|oH*g,emwifvkyif ef;BuD; NyD;pD;atmifjrif&ef jzpfonf/ yEéuwf ifr*Fvmusi;f yNyD;
aemuf tkwjf rpfcsr*Fvm rusi;f yrDvnf; a&S;enf;wl ½Gwzf wfyal Zmfao;aMumif; od&&dS ygonf/
azmfjyyg taxmuftxm;rsm;t& q|oH*g,emwif tBudKacwfwiG f y|mef;½Gwzf wf
ylaZmfrIrsm; us,u f s,jf yefYjyefY &Sad eNyDjzpfaMumif; od&SEd kdiyf gonf/
rsuaf rSmufacwf y|mef;½Gwzf wfylaZmfyGJ
wpfzef avhvmod&&dS onfrmS xl;xl;jcm;jcm; 0gwGi;f y|mef;yGjJ zpfonf/ y|mef;yGrJ sm;udk
trsm;tm;jzihf yGiv fh if;&moDrsm;ü usi;f yavh&MdS uonf/ þy|mef;yGu J ku
d m; 0gwGi;f rSm usi;f y
onf/ jrwfAk'¨ tbd"r®ma'oemawmf a[mMum;csed u f kd &nf½G,í f usi;f yjcif;jzpfonf/
2321 (1958)ckESprf S ,ckESpt f xd ESppf Ofusi;f ycJhaom y|mef;yGJjzpfonf/ ,if;y|mef;yGJum;
&efukeNf rdKU? ajcmufxyfBuD;bk&m;ausmif;wdku\ f y|mef;yGJ jzpfygonf/
rsuaf rSmufacwfwiG u
f m; NrdKU½mG a'otoD;oD;wdkUwiG f bk&m;? ausmif;? "r®m½Hk? r@yf?
tdrf ponfwkUd ü y|mef;a'oemawmf ½Gwzf wfyal ZmfyrJG sm;udk tpOftvmrysuf usi;f yMuonfukd
awGU&SEd kdiyf gonf/
ed*Hk;
þodkUjzihf y|mef;a'oemawmfonf trnfav;rsK;d jzihf toHk;tpGJjyKaom eufeJord af rGU
onfh w&m;jzpfjcif;? wefckd;BuD;rm;aom w&m;jzpfjcif;[laom t&nftaoG;rsm;ESihjf ynhpf Hk
aom w&m;rGejf zpfonf/ xdkYaMumihf jrefrmEdkiif HwGif ,if;y|mef;udk ½Gwzf wfylaZmfrIrsm;
jyKvkyv
f su&f MdS uonf/ pmaytaxmuftxm; cdkicf kid v f kv
H kH awGU&aomacwfrmS anmif&rf;acwf
jzpfonf/ anmif&rf;acwfwiG f y|mef;a'oem ½Gwzf wfylaZmfyJrG sm;&Sad Mumif; taxmuftxm;
awGU&ojzihf xdkumvrwdkirf DxJuyif y|mef;a'oem ½Gwzf wfylaZmfyGJ&Sad eNyD[k rSw, f loihf
ygonf/ &wemyHkacwf? zqyvacwf? rsuaf rSmufacwfwiG u f m; ½Gwzf wfyal ZmfrrI sm; us,jf yefY
vmonfhoabm &So d nf/ xdkoHk;acwfteuf rsuaf rSmufacwfumvwGiu f m; tus,jf yefYqHk;
jzpfonf/ us,u f s,jf yefYjyefY ½Gwq
f kdylaZmfvsu&f So
d nhf þaumif;rIvkyif ef;onf toHus,f
-23-

avmifrIESihf pyfvsO;f í ywf0ef;usif taESmuft,Suf rjzpfatmif aqmif½Guo f ihyf gonf/


odkUrSom ywf0ef;usiEf Sihf o[Zmwjzpfum omr*¾Dokcudk cHpm;&rnf jzpfygonf/ ¤if;jyif
y|mef;a'oemawmf ½Gwzf wfyal Zmf&mü ab;&eftEÅ&m,fuif;jcif;? csr;f omjcif;paom &v'frsm;
avmufom &nf½, G f r½Gwzf wfMubJ ,if;&v'frsm;ESihf jynhpf Hkvsuf olawmfaumif;w&m;udk
BudK;pm;tm;xkwEf kdi&f eftxd &nf½G,½f Gwzf wfoihyf gonf/ odkUr[kwyf gu ]]qifjzLawmf
0ifrnfrSm csnw f pfcifESihf used ;f aus}}1 [louJhokdU jzpfoGm;rnf jzpfygonf/

a'gufwmb'´EÅax&dE´
ygarmu©? XmerSL;
Edkiif Hawmfy&d,wåo
d moemhwuúokdvf
&efukef

1/ jrefrmpum;yHk/ 71/
-24-

usr;f ñTe;f oauFwrSwcf suf

y|me? 1 y|meygVd? yxrtkyf


0d? |? 3 0de,yd#u? ygpdwsm'dt|uxm
tbd? |? 1 tbd"r®y#d u? t|omvdeDt|uxm
tbd? |? 3 tbd"r®y#d u? yÍöyu&Pt|uxm
'D? |? 2 'DCedum,? r[m0*¾t|uxm
'D? |? 3 'DCedum,? ygxdu0*¾t|uxm
O'ge? | O'ge|uxm
ty? |? 1 ty'ge|uxm? yxrtkyf
Zm? |? 1 Zmwu|uxm? yxrtkyf
oD? #D? 1 oDvu©E¨0*¾#Dum? yxrtkyf
oD? #D? opf? 1 oDvu©E¨0*¾#Dumopf? yxrtkyf
'D? #D? 2 'DCedum,? r[m0*¾#Dum? 'kw,
d tkyf
rlv#D? 1 "r®o*FPDrlv#Dum? yxrtkyf
rlv#D? 3 yÍöyu&P rlv#Dum? wwd,tkyf
tEk#D? 3 yÍöyu&PtEk#Dum? wwd,tkyf
tajcjyKy|mef; tajcjyKy|mef;w&m;awmf
omoe0Ho omoe0HoyÜ'Dyu
d m
omoemvuFm& omoemvuFm&pmwrf;
-25-

tusK;d ay;&mumvuGJjym;aomuHav;rsK;d udkavhvmjcif;

t½Sit
f *¾0o
H

]]apwem[H bdua© 0 ur®H 0'grd}}1 - apwemudk uH[ak c: qdo k nfth wdik ;f owå0gwdo
Yk nf
udk,?f EIw?f pdwf wdkYjzifh apwemESihftwlwuG uH wpfckckukdjyKvkyMf urnfrSm rvGJ{uefyif
jzpf\/ uHw&m;onf taMumif;w&m;jzpfí ur®e, d mroabmtwdki;f tusK;d w&m;udk
jzpfay:apEdik af om tpGr;f owå&d o
dS nfum; trSeyf ifjzpf\/ tpGr;f owå&d odS nft
h avsmuf uHw&m;\
tusK;d ay;rIe,fy,fonfvnf; rsm;pGmus,0f ef;ayonf/
uHw&m;\ tusK;d udkjzpfaprI pGr;f tifowåo d nf qef;Mu,fíeufeJcufcJ\/ rdrw d kYd
wwfoed m;vnfxm;aom usr;f *efpmay A[kokwrQavmufjzifhvnf; uHw&m;\tusK;d udk
BuHpnfír&Edik af y/ xdxYk ufomvGeaf om todÓPfjzifv h nf; xdik pf Of;pm;í tajzrSef wdwu
d sus
rxkwEf kdiaf y/ tb,faMumifhqkdaomf jrwfpGmbk&m;&Sif ]]ur®0yd gaum tpdaEÅa,sm}}2 -
uH\tusKd;w&m;udk rBuHpnftyf [k a[mawmfrlaomaMumifhjzpf\/ odkYygaomfvnf;
uHw&m;\ tusK;d ay;rIjzpfpOfukd jrwfAk'a¨ [mawmfral om yd#uwf usr;f *efrsm; xif&mS ;&Sad eí
,if;wdkYukdtajccHum avhvmygu ÓPfrDoavmufoEd kdirf nfom jzpf\/ þpmwrf;0,f
vufvSr;f rDorQaom Ak'¨pmay ygVdawmf? t|uxm? #Dum paom *E¦EÅ&wdkYukd tajccHum
A[kokwjzpfz, G &f m avhvmjyygrnf/
owå0gwpfOD;wpfa,muf taMumif;uHwpfckukdjyKvkyNf yD;onfqkdygu ,if;uHonf
rnfonft h csed 0f ,f tusK;d udkjzpfay:apoenf;¿ tusK;d ay;oenf;¿/ þtcsuo f nf vlom;
wdki;f pdw0f ifpm;aomtcsuf jzpf\/ uHw&m;onf tusK;d udkjzpfap&m tusK;d ay;&mumv
rwlnDMuay/ tcsKUd uHwkdYonf vuf&Srd suaf rSmufb0rSmyif tusK;d ay;í tcsKUd uHwkdY rSmrl
þb0\tjcm;rJh aemufb0[kqkt d yfaom 'kw,
d b0ü tusK;d ay;\/ tcsKUd aom uHwrkYd mS um;
wwd,b0rSpí edAÁmef&onfhb0wdkiaf tmif b0rqkH;rcsi;f tusK;d ay;\/ tcsKUd uHrsm;rSm
rnfonfhtcsed t f cgrS tusK;d ay;cGihrf &aom uHrsm;vnf; &SMd uay\/
xdkokdY rwlMuaomuHav;rsK;d udk tbd"r®w¬o*F[ü
(1) 'd|"r®a0'ed,uH = vuf&Sb
d 0ü tusK;d ay;aomuH
(2) OyyZÆa0'ed,uH = 'kw,
d b0ü tusK;d ay;aomuH
(3) ty&my&d,a0'ed,uH = wwd,b0rSpí edAmÁ ef&onfb
h 0wdik af tmif
b0tqufquf tusK;d ay;aomuH
-26-

(4) ta[moduH3 = rnfonfhtcsed t


f cgrS vkH;0tusK;d ray;aom
uH [k av;rsK;d jyqdkxm;\/
txufyguHav;rsK;d rwlnDykHukd aZmrsm;jzifh owfrSw\ f / aZmqdkonfrSm ukokdv?f
tukodkvfuH trIudpörsm;udkjyKMu&mü t&Sdeft[kefjzifh jzpfay:vmaom pdwfudkac:\/
ykrH eS t
f m;jzifh aZmonf ckepfBudr&f NdS yD; aZmpdww
f ikd ;f wGif apwemyg0ifNrJjzpfonf/ aZmckepfBudrwf iG f
yXraZmapwemonf 'd|"r®a0'ed,uHrnf\/ owåraZmapwemonf OyyZÆa0'ed,uHrnf\/
tv,faZmig;csuo f nf ty&my&d,a0'ed,uHrnf\/ ta[mod uHum; aZmckepfcsuw f iG f
4
ryg0ifay/

'd|"r®a0'ed,uH
yXraZmapwemonf 'd|"r®a0'ed,uHrnf\[k qdo k nft
h wdik ;f yXraZm apwemonf
tcsi;f cyford ;f tmao0eypön;f udkr&aomaMumifh tm;enf;\/ xdkaY Mumifh wpfckaomb0opf
y#doaE¨opfukd xlaxmifjcif;iSg rwwfEikd af cs/ r&Pumvausmv f eG f ul;ajrmufí 'kw, d b0ü
tusK;d ray;Edkiaf cs/ þb0üyif tusK;d ay;&\/ ,if;odkY tusK;d ay;ykHukd ]]taMumif;tcGihf
oifrh o
S mvQif tusK;d ay;Edik o
f nf? taMumif;tcGirhf oifv
h Qif tusK;d ysuo f Ok ;f av\}}[k y&rw¬
oHcyd #f Dum5 ü jyqdkxm;\/
tusK;d w&m;wdkw Y iG f b0udkjzpfay:apaom y#doaE¨tusK;d ESihf b0udk&NyD;aemuf cHpm;
&aom y0wåt d usK;d [k ESprf sK;d &S\
d / xdkwiG f 'd|"r®a0'ed,uHonf y0wåt d usK;d udkom ay;Edik \ f /
#Dum6ü ]]ukov kd 'f |d "r®a0'ed,uHonf qefu Y sib
f uftukov kd w
f \Ykd vTr;f rd;k ESyd pf ufaESmuf,uS rf I
rcH&ygrS rsuaf rSmufb0ü tusK;d ay;Edkio f nf/ tukokdvt f &mwGiv f nf; ukokdvu f H\
aESmuf,Surf I rcH&ygrS tusK;d ay;Edkio f nf}}[k jyqdk\/
,if;uH\tusK;d ay;yku H kd om"utm;jzifh jyqdk&ygrl jrwfAk'v ¨ ufxuftcgwGif 'd|"r®
a0'ed,uHtusK;d ukd cHpm;&ol ckepfa,muf&\ dS / ¤if;wdrYk mS -ykPpÖ m&if;iSg;? a*gygvrmwmrdz&k m;?
oky,Üd Oygodumr? rv’u d mrdzk&m;? okreyef;onf? {uom#uykPmÖ ; wdkYjzpfMu\/ ,if;odkY
ajcmufa,muf&Syd kHukd rdvEd ´yO§m7ü jyqdkxm;ayonf/
xdkwGif ykPrÖ nfaom pm&if;iSg;onf eda&m"ormywfrSxNyD;jzpfaom t&Sio
f m&d-
ykwå&mrax&ftm; eHeufapmapmü rsuEf Smopfa&ESihf 'efylvSL\/ r,m;jzpfol bm&dwm
onfvnf; rax&ftm;qGr;f vSL'gef;\/ xdkokdYjyKvkyaf om yXraZmapwemaMumifh xGepf mcJ
rsm;onf a&TcJrsm;jzpfNyD; aeYcsi;f yif olaX;&mxl;udk &cJhonf/
-27-

a*gygvrmwmrnfaom trsK;d orD;onf rdrq d Hyifa&mif;&aomaiG &Sptf ojymjzifh


t&Sirf [mupön;f rax&ftygt0if &[ef;&Spyf g;tm; qGr;f uyfcJh\/ ,if;ukokdvf yXraZm
apwemaMumifh ay;vSLaomaeYüyif p@yaZÆmwrif;\ t*¾ra[oDrzd k&m;tjzpfukd &&Scd o
hJ nf/
okyÜ,
d mOygodumronf *dvme&[ef;wpfyg;tm; rdrad ygifom;udk vSD;íaq;tjzpf
tom;[if;jyKvkyfNyD; vSLcJh\/ ,if;ukodkvfapwemaMumifh ESpf&ufajrmufaomaeYüyif
tom;Ekwufum aumif;aomtom;ta&jzpfay:vmNyD; tema&m*gaysmufuif;\/
qif;&Jolr yef;onforD; rv’u d monf jrwfpGmbk&m;&Sit f m; wpfnOfhvGeNf yD;aom
rka,mrkeYfvkH;udk ay;vSLcJhonfh ukokdvuf HaMumifh xdkaeYüyif yaóe'Daumovrif;BuD;\
rdzk&m;acgifBuD;jzpfcJhonf/
okreyef;onfonf &Spq f yk af om rkav;yef;wdjYk zifh jrwfA'k u
¨ kd ylaZmfaomaMumifh xkad eYüyif
rsm;pGmaom pnf;pdrOf pömwdkYukd &&Scd Jhonf/
{uom#uykPmÖ ;onfvnf; tay:½kyH kqk;d jzifh jrwfAk'u
¨ kd ylaZmfaomaMumifh pnf;pdrf
OpömtNcHt&Hwu
Ykd kd &&Scd o
hJ nf/
'd|"r®a0'ed,uHonf txufazmfjyyg xif&mS ;aomtusK;d rsm; &So d uJoh Ydk rxif&mS ;aom
tusK;d rsm;vnf; &Sad yonf/ aumif;aomtrIukdjyKí ynm&So d lawmfaumif;wdkY csD;rGr;f cH&jcif;?
*kPjf yKcH&jcif;? qkvmbf&jcif;? &mxl;wdk;jcif;ponfwkdYonf ukokdvt f &m rxif&Sm;aom
tusK;d rsm;jzpf\/ raumif;rIukjd yKvkyí
f vltrsm; uJ&h UJ c&H jcif;? rif;jypfrif;'Pfoifjh cif; ponf
wdkYonfvnf; tukokdvt f &mü rxif&Sm;aom tusK;d jzpf\/
,if;uHonf ukokdvjf zpfap? tukokdvjf zpfap? jyKvkyNf yD; ckepf&uftwGi;f tusK;d
ay;aomuHEiS hf ckepf&ufveG Nf yD;aemuf t&G,of ;kH yg;wGif wpfyg;yg;aomt&G,üf tusK;d ay;aom
8
uH[k ESprf sK;d &Sad Mumif; t|uxm ü rdeYfqkdygonf/
ukokdvt
f &mü 'd|"r®a0'ed,uHtusK;d ay;zdkY&ef taMumif;av;csu&f \ Sd / ,if;wdkYrSm-
1/ tvSLcHyk*¾Kd vf tem*grf? &[EÅmwpfrsK;d rsK;d jzpf&jcif;?
2/ w&m;ojzifh &SmazG&&Sx d m;aom vSLzG,yf pön;f jzpfjcif;?
3/ apwemokH;wefxufoefjcif;?
f nf eda&m"ormywfrS xNyD;umpjzpfjcif; wdjYk zpfonf/9 ,if;av;csuf
4/ tvSLcHy*k Kd¾ vo
jynfhpkHygrS tusK;d udkjzpfapEdkio
f nf/
tukokv
d tf &mü om"ujyqdk&ygrl jrwfAk'v
¨ ufxufwiG f eE´vkvifonf OyÜv0Pf
&[EÅmax&DrBuD;tm; tEdkiu
f sihfrw&m;jyKcJhaomuHaMumifh csucf si;f ajrrsKí
d aoqkH;cJh\/
om0w¬jd ynfom; EGm;owform;wpfa,mufonf (tESpif g;q,fywfvkH; EGm;owfcJhonfh
-28-

tukokdvu f HaMumifh) EGm;vQmudkvSD;jzwfí rD;uifpm;cJh\/ ,if;uHaMumifh pm;aepOfrSmyif


vQmjywfusí aoqkH;cJh\/ eE´bDvl;onfvnf; t&Sio f m&dykwå&m\ OD;acgif;udk ½dkuo
f nfh
tukokdvu d aoqkH;\/10
f HaMumifh csucf si;f yifajrrsKí
cEÅD0g'DZmwf11wGif cEÅD0g'D&aohukd jypfrSm;aom uvmAkrif;onfvnf; ajrrsKí d
aoqkH;cJh\/ xdkYjyif jrwfpGmbk&m;&Siu f kd jypfrSm;onfhtwGuf 'Pfoifhí vwfwavm
aoqk;H &aom okE&´ t D rsK;d orD;? jrwfpmG bk&m;&Siu
f kd rawmfrw&m;pGypf o JG nft
h wGuf csucf si;f
ajrrsKcd &H aom pdÍrÆ metrsK;d orD;? omrm0wDrzd k&m;udk raumif;BuHonft h wGuf rif;'Pfoifí h
aoqkH;&aom rm*@Drzd k&m;ESiht f aygif;ygrsm; ponfwkdYonfvnf; tukokdv'f |d "r®a0'ed,
12
uH\ 'd|"r®tusK;d rsm;jzpf\/ i&Jusjcif;ponfwu Ykd m; qufvufjyqdrk nfh OyyZÆa0'ed,uH\
tusK;d ay;rIrsm;jzpfonf/

OyyZÆa0'ed,uH
yXrb0\tjcm;rJjh zpfaom 'kw, d b0ü&&Scd pH m;tyfaom tusK;d &So
d nfu h o
H nf OyyZÆ
a0'ed,uHrnf\/ þuHonf aZmckepfBudrw f Gif aemufqkH;owåraZmü&Sad om apwemyif
jzpfonf/ 'ge oDvpaomukokv d rf ?I olt
Y oufowfjcif;paom tukokv d rf rI sm;onf aZmckepf
Budrwf Gif aemufqkH;owåraZmxd qdkuaf &mufygrS txajrmufayonf/
ukov kd ?f tukovkd rf rI sm;udk jyKvyk Mf u&mü a&SUaZmrsm;jzifh txrajrmufao;ay/ a&SUaZm
rsm;onf owåraZmtm;axmufyhH½kHom axmufyHhEkdi\ f / owåraZma&mufrSom qdki&f mtrI
udprö sm; NyD;pD;Edki\f / xdkaY Mumifh ]]trIupd rö sm;NyD;pD;Edkií
f oEé|d mefusus qk;H jzwfcsucf saMumif;
jzpfaom owåraZmapwemonf OyyZÆa0'ed,uHrnf\}}[k #Dum13ü rdeYfqkdxm;ygonf/
xkod wåraZmapwemonf aemufqkH;aZmjzpfí tm;raumif;vSay/ odkYjzpfí 'kw, d b0ü
tusK;d ay;&jcif; jzpfonf/ 'kw, d b0udk ausmv f Geí f wwd,b0 ponfwkdYü tusK;d udk
ray;Edkiaf cs/
tukokvd tf &mwGif teEÅ&, d uHig;yg;ESihf ed,wrdpäm'd|u d wH o
kYd nf aoonf\tjcm;rJh
'kw,
d b0ü {uefi&Jou Ykd sa&mufapaom uHrsm;jzpfonf/ ukov kd tf &mü ormywf &Spyf g;onf
tm;BuD;aom*½kurH sm;jzpfonf/ psmefvuf&jdS zifah oqk;H vQif oufqikd &f mjA[®mjynfoYkd a&mufapEdik f
onf [k t|uxm14ü rdeq Yf kx
d m;onf/
þOyyZÆa0'ed,uHonf 'kw, d b0wGif y#doaE¨tusK;d udkjzpfap? y0wåt d usK;d udk
jzpfap? wpfrsK;d rsK;d udkjzpfap tusK;d ay;aomuHjzpfonf/ xdkuHonf &Hcg 'kw, d b0wGif
y#doaE¨tusK;d udk ray;Edkiyf gaomfvnf; y0wåt d usK;d udk ay;Edkiaf yonf/ om"utm;jzifh
parÜ,sZmwf15ü tavmif;awmf parÜ,se*g;rif;onf a&S;b0u e*g;rif;pnf;pdru f kd awmifw
h í
-29-

ukokv
d u
f rH sm;udk jyKvkycf \
hJ / 'kw,
d b00,f t[dww f &d pämef e*g;jzpfco
hJ nf/ odykY gaomfvnf;
þü a&S;b0ujyKcJhaom ukokdvu f Hrsm;onf y#doaE¨tusK;d udk ray;acs/ y0wåt d cgü
e*g;rif;pnf;pdru f kd cHpm;&\/ þum; xl;jcm;csujf zpfayonf/
,if;uH\ tusKd;ay;ykHrsm;udk tenf;i,fjyqdk&aomf r|uk@vDowdkYom;onf
aocgeD;umv jrwfpGmbk&m;&Siu f kd MunfnKd onfhpw
d af Mumifh 'kw,
d b0ü wm0wðomewf
jynf0,f ewfpnf;pdruf kd cHpm;&\/ xdkYjyif 0drme0w¬Kü zm;wpfaumifonf jrwfAk'¨\
w&m;awmftoHukd em,laepOf EGm;ausmif;om;wpfa,muf wkwjf zifah xmufru d m aoqk;H cJ\
h /
w&m;oHukd MunfnKd aomapwemaMumifh ewfjynfü zm;ewfom;jzpfcJh&onf/
tukovkd t
f &mü tZmwowfb&k ifonf tzowfaom ydwC k mwuuHaMumifh 'kw,d
b00,f avm[ukrÇiD &Ja&mufc&hJ onf/ xdjkY yif t&Siaf '0'wfonf avm[dwkygÜ 'uuH? oHC
ab'uuHwkYdukd usL;vGeo
f nfhtwGuf 'kw, d b00,f t0Dpid &Jü jzpfMu&\/16 þum;
OyyZÆa0'ed,uH\ tusK;d ay;rIrsm; jzpf\/

ty&my&d,a0'ed,uH
wwd,b0rSpí edAmÁ ef&onfb h 0wdkiaf tmif b0oHo&mwpfavQmuf xdkuo f nftm;
avsmpf Gm tusK;d ay;aomuHonf ty&my&d,a0'ed,uHrnf\/ ,if;uHonf aZmckepfBudrf
teuf tv,faZmig;csuaf pwemrsm;jzpf\/ þapwemonf a&S;a&S;aZmrsm;\ tmao0e
owåjd zifh axmufyu hH n
l rD uI &kd aomaMumifh tvGet f m;aumif;\/ wwd,b0rSpí b0rqk;H rcsi;f
oHo&mtwGi;f ü tcGio hf m&mwGif tusK;d ay;Edkiaf yonf/ #Dum17ü ,if;uHonf wwd,b0ü
y#doaE¨tusK;d ? y0wåt d usK;d ESprf sK;d vkH;udk ay;Edkio
f nf[k rdeYfqkdxm;ygonf/
ty&my&d,a0'ed,uHonf apwemrsm;pGm&Sd&m rnfonfhuHrqkd tBudrfrsm;pGm
tusK;d ay;Edkio
f nf[k rrSw, f loifhay/ ¤if;uHonf rdrt d pGr;f &So
d rQ tusK;d ay;NyD;jzpfcJhvQif
edAÁmefr&cifrSmyif tpGr;f owåu d keqf kH;oGm;wwfygonf/ tusK;d ray;&ao;vQifom edAÁmef
&onfhb0wdkifatmif tusKd;ay;Edkif\/ rwubwåZmwf18wGif qdwfwpfaumifonf
a&S;twdwb f 0 vljzpfpOf qdww f pfaumifukd owfí,ZfylaZmfcJh\/ ,if;tukokv d uf HaMumifh
b0ig;&mywfvkH; olwpfyg;wdkYowfjzwfjcif;udk cHcJh&onf/ aemufqkH;b0 qdwjf zpfpOfwGif
towfc&H rnft h csed üf qif;&J'uk r© v
S wG af jrmufrnfuo
kd í
d 0rf;ajrmuf0rf;om&,fvsuf towfcH
cJ\
h / þum; ty&my&d,a0'ed,uH\ tusK;d ay;rIuek q f ;Hk wwfaMumif; oufaoyif jzpfonf/
xdkjY yif em&'Zmwft|uxm19ü ]]ty&my&d,a0'ed,uHonf tusK;d ray;&ao;vQif
rysupf ;D }}[k qdkaomaMumifh tjyeftm;jzifh ,if;uHonf tusK;d ay;NyD;vQif ysupf ;D aysmufu,
G f
oGm;Edkiof nf[k qdkEkdirf nfjzpfonf/
-30-

xdu
k o d usK;d ESprf sK;d &S&d mü ]]{um, apwem, uar® tm,l[ad w
H nf y#doaE¨? y0wåt
{umy#doE¨d a[mwd}}20 - wpfckaomapwemuHonf wpfckaom y#doaE¨ tusK;d uko d m
ay;\[k qdkaomaMumifh tv,faZmig;csuw f kdYwGif oifhavsm&f mapwem wpfcsuuf om
wwd,b0rSpí y#doaE¨tusK;d ukd ay;Edkiaf yonf/ <uif;aomapwemrsm;um; y0wåt d usK;d udk
edAÁmefa&mufonftxd tusK;d ay;Edkio
f nf[k rSwo f m;&ygrnf/
tenf;i,f&iS ;f jy&aomf apwem[lonf aZmESi, hf OS af om apwemapwoduyf if jzpf\/
uHukd aZmapwemwpfckwnf;jzifh txajrmufatmif tm;rxkwEf kid ?f 0Dxw d pfckwiG f yg0ifaom
aZmckepfBudrjf zift
h m;xkwyf grS uHwpfct
k xajrmufEikd \
f / xdak Zmrsm;udyk if oabmwlaomtm;jzifh
apwemwpfc[ k k qd&k onf/ þü owåraZmapwem y#doaE¨tusK;d wpfc?k tv,faZmig;csuf
twGuf y#doaE¨tusK;d wpfck[k qdkvk&d if; r[kwaf y/ wpf0x D v
d k;H wGiyf gaom apwemtm;vk;H
aygif;ygrS y#doaE¨tusK;d wpfckom &Edkio f nf[k qdkvkd&if; jzpfonf/
aZmapwemwdkY tusK;d ay;rIESihfpyfí bmom#Dum21ü wpfckaomapwemjzifh uHukd
tm;xkw&f mü ]]xdu k u H kd aZmapwemwpfcw k nf;jzifh xajrmufatmif tm;rxkwEf ikd ?f 0Dxw d pfck
wGif yg0ifaomaZmckepfBudrv f kH;udkyif oabmwlaomtm;jzifh apwemwpfck[k qdkxm;onf/
xdkYaMumifh ]]owåraZmtwGuf y#doaE¨tusK;d ? tv,faZmig;csut f wGuf y#doaE¨ 5-
usK;d }} [laompum;onf vm;vm;rSroif?h wpf0x D yd g aZmapwemtm;vk;H twGurf S y#doaE¨
tusK;d wpfcsuof m&Edik of nf/ odjYk zpfí OyyZÆa0'ed,uH (owåraZm apwem)onf 'kw, d b0ü
y#doaE¨tusK;d ay;cJv
h Qif tv,faZmig;csuu f aemufxyf y#doaE¨usK;d ray;Edki?f y0wåt d usK;d
udkom qdki&f mb0wGif ay;cGih&f aSd wmhonf}}[k &Si;f jyxm;ygonf/
ty&my&d,a0'ed,uH\ om"u0w¬Krsm;um; yd#uwfawmfü xkwjf yírukef Edik af tmif
rsm;jym;ayonf/ ukokdvt f &mwGif aZmwduolaX;? Z#dvolaX;paom om"uwdkYonf
xif&mS ;\/ tukov f &müum; t&Sirf [marm*¾vmef? pu©Kygvrax&f22paom om"uwdo
kd t Yk nf
xif&mS ;vSayonf/
]]ty&my&d,a0'ed,uHrS vGwaf jrmufaom owå0grnfonfr&S}d }[k t|uxm23
qdkaomaMumifh refvnfq&mawmfu ]]&Siv f lrsm;pGm? owå0gum;? ty&my&d,? uHupd öESihf?
uif;Muolx?d rnfr,S&d iS }hf }24 [k rdeq
Yf kx
d m;ygonf/ odkjY zpfygí ,if;uHonf vlwk\
Yd aemufrS
vkud af eaom ]]t&dy}f }ESihf wlvSayonf/
ta[moduH
]]ta[moduH}}[laom ygVdpum;vkH;onf Ak'¨bmom0iftrsm;pkESihf &if;ESD;aom
a0g[m&jzpfonf/ odkYaomf t"dyÜg,fukdrSeu
f efpGm od&Sed m;vnfaomol enf;yg;ayonf/
ta[moduHonf uHw&m;omjzpfNyD; tusK;d w&m; vkH;0 jzpfay:rvmaom uHjzpf\/
-31-

a&S;qdktyfaom uHokH;yg;wdkYonf tusK;d ay;&rnfhtcsed üf tusK;d ray;cJhaomf ta[moduH


tjzpfokdYa&muf&So
d Gm;ayonf/ w&m;udk,t f m;jzifh apwemoD;jcm;r&Sad y/ txufazmfjycJh
NyD;aom uHrsm;\ apwemrsm;onfyif ta[moduH\ w&m;udk,af pwemrsm;jzpf\/
owå0gwdkYonf vuf&Sb d 0ü wpfckaomuHonf 'd|"r®tusK;d ay;vQif <uif;aom
uHrsm;onf ta[modut H jzpfoYkd a&muf&odS mG ;onf/ OyyZÆa0'ed,uHüvnf; wpfcak omuHu
y#doaE¨tusK;d udk ay;vQif <uif;aomuHrsm; y#doaE¨tusK;d udk ray;Edik af cs/ y0wåt d usK;d udu
k m;
ay;Edkiaf yonf/ y0wåt d usK;d udkray;vQif ta[modujH zpfomG ;\/ t|uxm25ü yÍömeEÅ&, d uH
ig;yg;vk;H udk usL;vGeaf omolonf tpGr;f owåt d xufq;Hk oHCab'uuHuom y#doaE¨tusK;d
udk ay;\/ <uif;aomuHwo kYd nf ta[moduH jzpfomG ;\/ psmeformywf&pS yf g;vk;H udk&xm;&mü
wpfyg;uom y#doaE¨tusK;d udkay;onf/ <uif;aom uHrsm;um; ta[moduHjzpf&onf[k
jyqdkxm;ygonf/
ty&my&d,a0'ed,uHum; awmf½w Hk ef½jHk zifh ta[moduH rjzpfay/ edAmÁ efu&kd í oHo&m
pufjywfrSomvQif ta[moduH jzpfoGm;\/ ]]oHo&mpufvnfaeonf&aSd omf ta[moduH
rjzpfay}}26 þuHEiS phf yfí bmom#Dum27ü ]]þuJo h kYd ta[modujH zpf&aom uHawG tawmf
rsm;pGm&S\
d / ur®yxajrmufaom omrnaZmapwem(pm;&if; aomuf&if; oGm;&if; vm&if;
jzpfaom ukokv d çf tukokv d af pwemawG)tawmfrsm;pGm &S\ d / xdkapwemawGonf y0wåt d usK;d
rQudk ay;Edkiaf xmufyHhEkdio
f nf[k qdk&aomfvnf; oEÅmeftpOfrSm owåt d &m rxifbJ NyD;NyD;
aysmufaysmuf ta[modujH zpfavmufaom aZmawGuom rsm;zG,&f adS vonf}}[k rSwcf sujf yK
xm;ygonf/
om"utm;jzifhum; jrwfAk'¨vufxufwGif r[m"eolaX;om;? t&Sit
f *Fkvrd mv?
oHupd öomraP\wynfh ck;d om;ig;&mwdkYonf xif&Sm;ayonf/28
þodkYvQif owå0gwdkYjyKvkyaf omuH\ ta[moduHjzpfrIonf orÜwåad v;yg;? 0dywåd
av;yg;ESihf oufqkid v f Qu&f adS yonf/ trsm;tm;jzifh orÜwaåd v;yg;ESiBhf uHKvQif tukokv d uf w
H kYd
onf ta[moduHjzpfí 0dywåad v;yg;ESihfBuHKcJhaomf ukokdvu f HwkdY ta[moduHjzpfayrnf/
,if;&Spyf g;wGif ya,m*orÜwåçd ya,m*0dywåEd Spyf g;om t"duusayonf/ ya,m*onf
vlwkdY\ uHç ÓPfç 0D&, d yifjzpfonf/ ÓPfESihf,SOaf om 0D&, d jzifh ukokdvu f HukdjyKygu
ukokv
d uf rH sm; tusK;d ay;cGiohf mNyD; tukokv
d u
f rH mS trsm;tm;jzifh ta[modujH zpfomG ;ayrnf/
tjyeftm;jzifh ya,m*0dywåjd zpfvQif tukokdvu f Hrsm;uom tusK;d ay;NyD; ukokdvu f Hrsm;
ta[moduH jzpfrnfomjzpf\/
tcsKyftm;jzifh txufyguHav;yg;udk 'd|"r®a0'ed,uHonf ypöKyÜeu
f mv? OyyZÆ-
a0'ed,uHonf 'kw, d b0umv? ty&my&d,a0'ed,uHonf wwd,b0rSpí edAÁmef&
-32-

onfb h 0wdkiaf tmif trSwrf &Sd wpfyg;yg;aomumv? ta[moduo


H nf qdktyfNyD;aomumv
r&Sdjcif;çvGefjcif;[kqdktyfaomumv? þodkY tusKd;ay;umvç tusKd;ray;umvwdkYudk
taMumif;jyKí ,if;uHav;yg;udk ]]yguumv}}uH[k ac:qdkygaMumif; avhvmzwfMum;&if;
ed*k;H csKyftyfygownf;/

t&Sit
f *¾0o
H
enf;jy? tbd"r®y#d ur[mXme
Edkiif aH wmfy&d,wåod moemhwuúokv d f
urÇmat;uke;f ajr? &efuke/f
-33-

usr;f ñTe;f oauFwrsm;

1/ tH? 2? 363/
2/ tH? 1? 392/
3/ o*F[? 33/ tH? |? 2? 104/
4/ 0do'k ?d¨ 2? 236/ y&rw¬ ' D y eD ? 218/
5/ oHcyd ?f #D? 97/
6/ #Dumausm?f 171/
7/ rdvEd ´? 281/ "r®? |? 1? 309/ oH? |? 1? 129/ r? |? 4? 3-4/
8/ r? |? 4? 3/
9/ "r®? |? 2? 59/
10/ 0d? 1? 43/ 0d? |? 1? 237/ "r®? |? 2? 213/ r? |? 4? 6/
11/ Zm? |? 3? 37/
12/ "r®? |? 2? 297/ 117/ "r®? |? 1? 142/
13/ #Dumausm?f 171/
14/ tH? |? 2? 104/
15/ Zm? |? 4? 457/
16/ "r®? |? 1? 17/ 0drme? 73/ 0drme? |? 201/ 'D? |? 1? 212/ "r®? |? 1? 95/
17/ #Dumausm?f 171/
18/ Zm? |? 1? 183/
19/ Zm? |? 7? 132/
20/ bd? |? 1? 308/
21/ o*F[bm#D? 326/
22/ "r®? |? 2? 436/ 442/ 43/ "r®? |? 1? 13/
23/ tH? |? 2? 105/
24/ rCa'0? 264/
25/ bd? |? 2? 409/
26/ tH? |? 2? 105/
27/ o*F[bm#D? 328/
28/ "r®? |? 2? 81/ r? 2? 301/ r? |? 3? 227/ "r®? |? 1? 425-433/
-34-

[',0w¬KESihpf yforQ okawoejyKjcif;

yxrausm-f OD;pHoif;vdIif

ed'gef;
odyÜHynm t&Sed tf [kejf yif;pGm wdk;wufvmaom ,aeUacwfwiG f odyÜHynmtm;udk;jzihf
jrwfAk'¨w&m;awmfrsm;udk jyifqifvkdolrsm; &So d uJhokdU odyÜHynm wdk;wufav jrwfAk'¨
w&m;awmfrsm; rSeu f efavqdkonhf cH,lcsu&f So d lrsm;vnf; ay:xGuv f m\/ rnfokdUyif&Sad p
Ak'¨tbd"r®mudk pepfwusavhvmxm;olrsm;url odyÜHynmxuf Ak'¨tbd"r®mynmu ydkí
cufcJeufeJNyD; ydkí tao;pdwu f saMumif; axmufcHvsuf &SMd uavNyD/
[',0w¬Kudk bk&m;ra[m[kqkdum vufrcHolrsm; &Sad e&m ynm&Sirf sm;u tm*r
,kwå?d obm0,kwåd aMumif;usK;d n§í d &Si;f vif;cJhMu&\/ tbd"r®y#d uwpfckvHk;udkyif
bk&m;a[mr[kw[ f k a0zeforl sm; &Scd zhJ ;l \/ t|uxmq&mBuD;udk,w f kid f ajz&Si;f cJí
h ajyvnfrI
1
&cJh\/ tbd"r®y#d u wpfckvHk;udkyif a0zefrI &Scd Jhao;vQif [',0w¬Kavmuf a0zefrIum;
pmrjyKavmufawmhay/ odkU&mwGif ,aeU odyq HÜ &mwdkU\ cE¨aA't& ]]pdwo f nf OD;aESmufrmS
wnfonf}}[lívnf;aumif;? ]]pdwo f nf ESvHk;rSmwnfonf}} [lívnf;aumif; 0d0g'
uGJjym;vmrIaMumihf [',0w¬Ktay: ydkí pdw0f ifpm;vm\/ xdkYaMumihf [',0w¬KESihf
pyforQ okawoejyKrd\/
[',0w¬K
['EÅd wHwH tw¬0H g tew¬0H g yla&EÅd {awemwd [',H=xdkxkad umif;usK;d qdk;usK;d udk
jynhpf HkapEdkio
f nhf ESvHk;wnf;[laom ½kyw f pfrsK;d onf [',rnf\/ ESvHk;om;üwnfaom
½kyo
f bm0 wpfrsK;d udk ac:qdkjcif;jzpf\/ twdtusqkd&vQif ESvHk;tdrt f wGi;f yke;f nufaphcefU
yrmP&Sad om wGi;f i,fav;&S&d m xdkwGi;f i,fav;ü wpfvufzuf\ xuf0ufrQ aoG;rsm;
wnf&SNd yD; xdkaoG;rsm;udk jyefUESHUvsuwf nfaom ½kyo f bm0wpfrsK;d udk ac:qdkjcif;jzpf\/2
"r®m½Hkpm&if;0if okckr½kyo f bm0wpfrsK;d jzpfí yuwdrsupf ?d odyÜHu&d , d mwdkUjzihMf unhí
f
jrifEkdiaf umif;aom t&mrsK;d r[kw/f raem0dnmPf jziho f m odEkdijf rifEkdiaf umif;\/ yuwd
rsupf ?d odyÜH ud&,
d mwdkUjzihMf unhíf jrifEkdio
f nfrSm ½lyg½Hk wpfrsK;d om jzpf\/ o'´g½Hk? *E¨m½Hk?
&om½Hk? azm|AÁm½Hk? "r®m½HkwkdU ryg0ifay/
0oEÅd pdwåapwodum {w¬mwd 0w¬K=pdwaf pwoduw f kdU\ wnfae&mt&yfonf
0w¬Krnf\/ [',ar0 0w¬K [',0w¬K=ESvk;H om;&Sd obm0wpfrsK;d jzpfaom wnfae&m½ky?f

1/ bd? |? 1/ 28/ 2/bd? |? 2/ 228/ 0dok'¨?d 1/ 248/ tbd? 0dbm0deD? 198/


-35-

pdwaf pwoduw f Ukd wnfae&m ESv;kH om;&Sd &kyw f pfrsK;d udk [',0w¬K[k ac:\/ pdwt f aMumif;udk
"r®o*FPDygVdawmf1 ü pdwåH raem rmeoH [',H y@&H ponfjzihf a[mxm;&m
[',yk'yf g\/ twåaem obm0H [&wDwd [',H=rdr\ d oabmudk aqmifwwfaomaMumihf
pdwo f nf [',rnf\/ xdt k vdk [',ó 0w¬K [',0w¬K[w k ?JG pdw\
f wnf&m ESv;kH om;&Sd
½kyw
f pfrsK;d onf [',0w¬Krnf\/ rsupf t d Munf½kyu f kd yom'pu©K? rsuv f kH;pdkiuf kd oorÇm&
pu©K[k cGJjcm;ouJhokdU ESvHk;tMunf½kyu f kd 0w¬K[', ([',0w¬K)? ESvHk;pdkiu f kd oorÇm&
[',[k cGJjcm;odtyf\/
þodkU [',0w¬K½kyo f abmudk twdtus azmfjyvdku&f aomfvnf; xdkxkyd gVdawmfwkUd ü
]][',0w¬K}}[k wdku½f kduaf [mMum;xm;rI r&S/d "r®o*FPD ½lyu@ygVdawmfonf ½kyEf Sihf
ywfoufvQif tjynfhpHkqHk; a[mxm;aom ygVdawmfjzpf\/ xdkygVdawmfüaomfrS vHk;0
a[mxm;jcif;r&S/d odUk aomf xdx
k ykd gVdawmfrsm;udk oJveG pf jyKí þ0w¬K½yk w
f pfrsK;d &Sx
d u
kd af Mumif;
udk t|uxm #Dum q&mwdkU xyfwlnDrQ ,lqcJhMu\/
tm*r,kwåd
]],H ½lyH edóm, raem"mwkp raem0dnmP"mwkp 0wåEÅ?d wH ½lyH raem"mwk,mp
raem0dnmP"mwk,mp wHorÜ,kwåumeÍö "r®meH edó,ypöa,e ypöa,m}} [laom
ypö,eda'´o y|mef;ygVdawmf2 onf 0w¬K½kyw f pfrsK;d &Sad Mumif; cdkivf Hkaom tm*r,kwåd
taxmuftxm;yif jzpf\/ xdkygVdawmfu ]]tMuif½kyu f kdrSDí raem"mwfESihf raem0dnmP
"mwfwkUd jzpfMuuke\ f / xdkraem"mwf raem0dnmP"mwfEiS t fh wl ,SObf ufapwoduw f kUd tm;
xdk½kyu
f edó,owåjd zihf aus;Zl;jyK\}}[k ñTejf y\/ þñTejf ycsut f & pu©K0dnmPf\rSD&m
pu©K0w¬K? aomwçCmeçZd0Sgçum,0dnmPfwkdU\ rSD&m aomwçCmeçZd0Sgçum,0w¬Krsm;
&So
d uJhokdU xdkUtwl raem"mwf raem0dnmP"mwfwkdU\ rSD&m 0w¬K½kyw f pfrsK;d &So
d nf[k
,lq&ay\/
xdkYjyif xdky|mef;ygVdawmfBuD;üyif ]]0w¬K}}[laom a0g[m&jzihf 0w¬K½kywf pfrsK;d
&Sad Mumif;udk xdkxkdae&mwdkUü a[mxm;onfukdvnf;aumif;? rdvEd ´yO§mygVdawmfü ]][',
0w¬K}}[laom a0g[m&jzihf twdtusa[mxm;onfukdvnf;aumif; awGU&½HkrQru xdkxkd
t|uxm#DumwdkUüvnf; ]]0w¬K}}[laom a0g[m&jzihf awGU&onhftjyif ]][',
0w¬K}}[laom a0g[m&jzihf twdtus rdeUf qkdxm;onfukdyif awGU&\-
- cE¨m 0w¬Kó o[Zmwypöa,e ypöa,m? 0w¬K cE¨meH o[Zmwypöa,e
ypöa,m/ (yO§m0g&? y|mef;ygVdawmf3 )

1/ bd? 1/ 18/ 2/ bd? 8/ 5/


3/ bd? 8/ 140/
-36-

- wó twd a yare 'k u © d w ó Av0aomaum OyÜ Z Æ d ? [',0w¬ K


OPSra[mod/ (a0óEÅ&0*¾? rdvEd ´yO§mygVdawmf1)
- {w¬ p ½lyEÅd [',0w¬Krwåar0 t"dayÜwH? wO§d emróç emrÍö wó
tnrnH o[Zmwypö,|H z&wd/ (ypö,eda'´o? y|mef;t|uxm2)
- ½lydaem "r®m t½lyDeH "r®meEÅd [',0w¬K pwkEéH cE¨meH/(ypö,eda'´o?
y|mef;t|uxm3)
- ,H ½lyH edóm,mwd 0w¬K½lyH oE¨m, 0kwåH/ (ypö,eda'´o? y|mef;t|uxm4)
- raem"mwk raem0dnmP"mwleH edó,vu©PH [',0w¬K (0dok'¨dr*¾
t|uxm5)
- [',Íö wH 0w¬Kpç [',ó 0g raem0dnmPó 0w¬K [',0w¬K/
(0dok'¨d r*¾r[m#Dum6)
- 0w¬Ko*Fa[ 0w¬Led emr pu©K aomw Cme Zd0Sg um, [',0w¬K apwd
qAÁ"d med b0EÅ/d (yudPu
Ö y&dapä'? tbd"r®w¬o*F[)
- [',0w¬K [',½lyHemr/ (½lyy&dapä'? tbd"r®w¬o*F[)
- *AÇao,suowåmeH ye um, bm0 0w¬K'ouocFgwmed wDPd 'oumed
ygwk b0EÅ/d (½lyy&dapä'? tbd"r®w¬o*F[)
þygVdawmft|uxm#Dumrsm;t& tm*r,kwåt d m;jzihf 0w¬K½kyf wpfrsK;d &Sad Mumif;ESihf
xdk0w¬K½kyrf Sm [',0w¬K½kyjf zpfaMumif; aumufcsucf sEkdiaf y\/
obm0,kwåd
tm*r,kwåt d m;jzihf 0w¬K½kyf wpfrsK;d &Sad Mumif; odtyfouJhokdU obm0,kwåt d m;jzihf
vnf; pdppfMunho f ih\
f / raem"mwf raem0dnmP"mwfwkdUtwGuf rSDp&m 0w¬K½kyw f pfrsK;d
vdktyfonfrSm trSeyf ifjzpf\/ ½ky(f 28)yg;udk pdppfMunhaf omtcg r[mbkw(f 4)yg;rSm
,if;wdkU\ rSD&mrjzpfEkdi/f taMumif;um; r[mbkww f kdUukd Oyg'g½kyrf sm;u rSDNyD;jzpfaom
aMumihw
f nf;/ Oyg'g½ky(f 24)yg;wGivf nf; tedyEæ ½é ky(f 10)yg;wdkUrmS txnfuk, d f xif&mS ;&Sad om
y&rwftppf½kyrf sm; r[kwaf omaMumihf ¤if;wdkUukd pdppfzG,f rvdkawmh/ edyæEéOyg'g½kyf
(14)yg;wdkUukdom pOf;pm;&m\/
xdkeyd æEé½ky(f 14)yg;wGif pu©K aomw Cme Zd0Sg um,[laom yom'½ky(f 5)yg;rSm
pu©K 0dnmPf paom 0dnmP"mwf(5)yg;wdkU\ rSD&mjzpfaomaMumihf ¤if;yom'½ky(f 5)
yg;vnf; rjzpfEkdi/f ½ly o'´ *E¨ &o tm[m& ½ky(f 5)yg;vnf; rjzpfEkdi/f taMumif;rSm
1/ rdvEd ´? 273/ 2/ bd? |? 3/ 365/ 3/ bd? |? 3/ 365/
4/ bd? |? 3/ 367/ 5/ 0dok'¨?d 2/ 77/ 6/ 0dok'¨d? #D? 2/ 88/
-37-

xdk½ky(f 5)yg;wdkUonf cE¨mudk,rf S tjyifyüvnf; jzpfaeMuaomaMumihw f nf;/ ZD0w d ½kyrf Sm


wuGjzpfbuf ½kyw f &m;rsm;udk apmihaf &Smuf&jcif; udpwö pfrsK;d &SNd yD; jzpfaomaMumihf ¤if;vnf;
rjzpfEkid /f bm0½ky(f 2)yg; r&Sad om eyHk;y@KufwkUd oEÅmefrmS vnf; raem"mwf raem0dnmP"mwf
rsm; jzpfaeaomaMumihf ,if;bm0½kyf (2)yg;udk rrSDaMumif;rSm odomxif&Sm;\/ xdkYaMumihf
xdqk t
kd yfNyD;aom edyEæ ½é yk (f 13)yg;tjyif "mwf ESpyf g;\ rS&D m edyEæ Oé yg'g½kywf pfrsK;d &So
d ihaf Mumif;
odxkdu\ f / xdkeyd æEéOyg'g½kyf wpfrsK;d um; [',0w¬Kyif jzpfawmh\/ þodkUaom obm0
,kwåt d m;jzihvf nf; [',0w¬K½kyf wpfrsK;d &So d ihaf Mumif; aumufcsucf sEkdiaf y\/
qdkco hJ nht
f wdki;f 0w¬K½kyw d ihv
f pfrsK;d &So f Qif "r®o*FP½D yl u@ygVdawmfü tb,haf Mumihf
ra[moenf;¿ tajzum; "r®o*FPD½lyu@ygVdawmfüum; - {uu 'ku wdurSpí
{um'ouwdkiaf tmif ½kyw f kdUukd tkypf kvkduf a0zefykdi;f jcm; a[mMum;awmfrl&mwGif q|
tm&r®P'kua'oem ysuzf G,&f m&Sad omaMumihf wGJzufq|0w¬K'kua'oemudkyg csev f Syf
xm;&í 0w¬K½kyq f kdi&f m a[mMum;awmfrrljcif; jzpfav\/1 us,0f ef;rnfpkd;í tus,cf sJU
rjyawmhNyD/
"mwf(7)rsK;d ESih0f w¬K½ky(f 6)rsK;d
edó, ypö,eda'´o? y|mef;ygVdawmft& pdww f kdU\rSD&m 0w¬K½kyo f nf (6)rsK;d &S&d m
pdw(f 89)rsK;d wdkUu 0w¬K½ky(f 6)rsK;d wdkUü rSDyHkukd uGJuGJjym;jym; od&SEd kdi&f ef "mwf(7)rsK;d ESihf
0w¬K½ky(f 6)rsK;d cGJjcm; wGJpyfí þodkU rSwo f m;tyfyg\-
(1) pu©K0dnmP"mwf(pu©K0dnmPfpw d f 2-rsK;d ) = pu©K0w¬K
(2) aomw0dnmP"mwf(aomw0dnmPfpw d f 2-rsK;d ) = aomw0w¬K
(3) Cme0dnmP"mwf(Cme0dnmPfpw d f 2-rsK;d ) = Cme0w¬K
(4) Zd0Sg0dnmP"mwf (Zd0Sg0dnmPdpw d f 2-rsK;d ) = Zd0Sg0w¬K
(5) um,0dnmP"mwf(um,0dnmPfpw d f 2-rsK;d ) = um,0w¬K
(6) raem"mwf(yÍö'Gg&m0ZÆe;f +orÜ#pd äKd if; pdwf 3-rsK;d )
= [',0w¬K
(7) raem0dnmP"mwf(usepf w d f 76-rsK;d )
"mwf(7)rsK;d [laom pdw(f 89)rsK;d wdkU\ wnf&mudk rsupf ?d em;? ESm? vQm? udk,?f
ESvHk; [lí (6)ae&mtm;jzihf rSwo f m;&m\/ rsupf t d Munf? em;tMunf? ESmacgif;tMunf?
vQmtMunf? udk,t f Munf? ESvHk;tMunftm;jzifh ½kyof bm0w&m;(6)yg;jzpf\/ þwGif
pdw[
f kqkdaomfvnf; ,SOb f ufapwodurf sm; yg0ifonf[lívnf;aumif;? [',0w¬Kü

1/ 0dok'¨?d #D? 2/ 97/ tbd? 0dbm0deD? 198/


-38-

rSDaompdwu f kd omreftm;jzihf (79)rsK;d jyxm;aomfvnf; ½kyw f &m;r&Sad om t½lybHkrSmom


jzpfavh&oSd nfh t½ly0dyguf(4)rsK;d rygEdkio
f jzihf (75)rsK;d jzpfonf[lívnf;aumif; jznhpf uG f
rSwo f m;&m\/
rSDyHkrSDenf;
0w¬K½kyrf sm;udk pdwrf sm;u rSDonfqkd&mü t&m0w¬KwpfckESiw hf pfck csw
d qf uf txuf
atmuf axmufwnftrSDjyKouJhokdU taumiftxnf j'yfyHk&yd t f m;jzihf rSDjcif;rsK;d r[kw/f
0w¬K½kyrf sm;&Sí d pdwrf sm;jzpfEkdijf cif;udk qdkvkdjcif; jzpf\/ Oyrm q&mrdbwdkU\ trSDukd&í
wynho f m;orD;rsm; BuD;yGm;&onfqkdaom avmuobm0jzpfpOfü wynhrf sm;u q&mudk
zufwG,af ejcif;r[kw/f om;orD;rsm;u rdb&ifcGix f JrSm rSDuyfaejcif;r[kw/f q&mrdbESihf
wynho f m;orD;rsm; wpftrd pf D aexdkiMf uaomfvnf; q&mrdbudk taMumif;jyKí? q&mrdb\
oGeo f ifñeT jf y Oyedó,taxmuf tyHu h k&d í wynho f m;orD;rsm; BuD;yGm;&jcif;udk qdkvkjd cif;
jzpfouJhodkUwnf;/
xif&Sm;atmifqkd&vQif vlom;b0 y#doaE¨wnfpü y#doaE¨pw d uf av;ESiht
f wl
,SOaf zmf,SOzf uf apwodurf sm;? um, bm0 0w¬K'ou½kyrf sm; yg&Sad v&m xdkrS [',
0w¬K½ky\ f trSDukd&í [',0w¬K½ky&f Sad eí y#doaE¨pw d u
f av; jzpfay:&\/ tqufquf
b0ifponfph w d rf sm;vnf; jzpfMu&\/ pdwu f [',0w¬KESvkH;xJ a&mufomG ;NyD; (odkUr[kw)f
ESvk;H xJrmS pdw&f adS eNyD; ESvk;H xJrS pdwu
f xçjzpfjcif;rsK;d r[kw/f ESvk;H xJrS pdwuf xçjzpfonf
[k ,lqvQif oów'd|o d abm oufa&mufoGm;\/ [',0w¬K½kyu f kd taMumif;jyKí?
[',0w¬K½ky\ f taxmuftyHhukd &íom pdwjf zpf&onf[k ,l&m\/ tu,fíom [',
0w¬K½kyrf &Svd Qif y#doaE¨pw d u f av; jzpfcGihrf &av&m/ þoabmudk y|mef;w&m;awmft&
[',0w¬K½kyu f y#doaE¨pw d uf av;tm; edó,owåjd zihf aus;Zl;jyKonf[k qdk&\/
pmawGUjzihf pdppfjcif;
pdwof nf OD;aESmufrSm wnfovm;¿ ESvHk;rSm wnfovm;¿ þ'dG[oHo, 0d0g'
uGJjym;rIukd ½IaxmihEf Spcf krS pdppfrI jyKygtHh/ ½IaxmihEf Spcf krSm pmawGUESihv
f ufawGUjzpf\/
pmawGUoabmt& pdwo f nf OD;aESmufrSm rwnfaMumif;udk aumif;pGm odEkdi\ f / vlUb0
jzpfpOfjzihf ½Iqifjciftyfyg\/ vlom;cE¨m jzpfwnfvmaomtcg OD;aESmuftpdwt f ydki;f
ray:ao;rDuyif pdwjf zpfaeonfukd awGU&\/ vlom;cE¨m pwifonfrS tqifhqihf BuD;xGm;
vmyHkukd jrwfAk'¨u oH,kwyf gVdawmfü þodkU ñTejf yawmfrlcJh\-
yxrH uvvH a[mwd? uvvm a[mwd tAÁK'H/
tAÁK'g Zm,aw ayod? ayod edAÁwåaw Caem/
Cem yomcg Zm,EÅ?d auom avmrm ecgydp1
1/ oH? 1/ 208/ oH? |? 1/ 274//
-39-

þñTejf ycsut f & y#doaE¨wnfpü vlom;onf uvva&Munfuav;rQom jzpf\/


y#doaE¨pw d ?f apwodu?f ½kyu f vmyf 3-pnf;(½kyaf ygif; 30)jzihf vlUb0 pwifjcif;jzpf\/
xdkrS txnfukd,o f abm&Sad om ½kyu f vmyf 3-pnf;(½kyf 30)udkyif ]]uvva&Munf}}[k
1
ac:qdkjcif; jzpf\/ xdkuvva&Munfuav;\ yrmPudk ,ifi,fwpfaumif wpfcg
aomufavmuf½kHrQ[k qdk\/ wpfenf;tm;jzihf qHyifwpfyifukd qDwiG Ef pS í f q,f,al omtcg
xdkqyH ifuav; xdyzf sm;ü wifuseaf eaom qDaygufuav;rQ[kqk\ d /2 y#doaE¨pw d uf av;\
jzpfay:csed of nf wpfpuúeUf umv\ tpdwaf ygif; uka#wpfoed ;f rS wpfpw d pf m umvrQom
MumaomaMumihf tvGet f pGr;f xufonhf odyu
HÜ &d ,
d mjzihaf omfrv
S nf; ,if;udk zrf;,lMunh½f &I ef
rjzpfEkdiaf cs/
xdkuvva&Munfuav; oaE¨wnfonfrS (7)&ufcefUMumaomtcg tjr§KyfyGuf
uav; jzpfvm\/ wpfzef(7)&ufcefUMumaomtcg eDeDawG;awG; tom;wpfuav;tjzpfokdU
a&muf\/ xdkYaemuf (7)&ufcefUMumvQif rmrmcufcuf wpfcJeuf tom;uav;tjzpf
ajymif;vJvm\/ xdkrSaemuf (7)&ufcefU ta&mufwGif OD;acgif;? ajcESpb
f uf? vufESpb
f uf
[laom cufrig;jzm ay:aygufvmzdkY tzkuav;ig;ck ay:vm\/ cufrig;jzm ay:vmí
(7)&ufcefUMumvQif oaE¨om; uav;onf 5-owåm[ (7-&uf 5-vD)35-&uf touf&Sd
avNyD/
þodkUtm;jzihf 35-&ufMumrS OD;aESmufwnf&m OD;acgif;tpdwt f ydki;f ay:vmjcif;jzpfí
pdwo f nf xdkUxuftcsed af pmNyD; y#doaE¨wnfp OD;aESmufray:rDuyif y#doaE¨pw d ?f b0ifpw
d ?f
um,0dnmPfpw d f ponhf taetm;jzihf jzpfaeaomaMumihf rnfokdUrQ OD;aESmufrSm wnfjcif;
rjzpfEkdi&f m/ tu,fí OD;aESmufrSmwnfonf[k tcdkit f rm,ljim;tHh/ OD;aESmufray:rDuyif
jzpfESihf aeaom y#doaE¨pw d ?f b0ifpwd ?f um,0dnmPfpw d f ponfwkdUonf rSD&mwnf&m
r&S[
d laom t"dyÜm,foabm oufa&mufav&m\/ trSet f m;jzihf pdwrf nfonf rSD&mwnf&m
r&Sbd J jzpfEkdiaf umif;onf r[kw/f
OD;aESmufray:ao;í xdkpw d rf sm; rjzpf[k ,lvQifvnf; oaE¨om;onf rnfokdUrQ
touf rqufEkdiaf v&m/ oaE¨om;uav;rSm vIy&f Sm;vmcsed u f srQ touf0ifvmonf
[k vnf;aumif;? touf0ifcsed u f srS vIy&f Sm;vmonf[kvnf;aumif; tcsKUd yk*K¾d vfrsm; ,lq
ajymqdkaeMuonfrSm tbd"r®moabmudk rod½HkrQru oów'd|o d abm oufa&mufaeyg
aomaMumihf txl;yif qifjciftyfyguke\ f / trSepf ifppf uvva&Munf oaE¨wnfpuyif
½kyZf D0w
d emrfZD0wd yg&Sad eí xdkumvrSmyif oaE¨om;onf touf&aSd eNyD[k rSw, f ltyf\/

1/ tbd? 0dbm0deD? 214/ 2/ bd? |? 2/ 20/


-40-

OD;aESmufray:rDu jzpfESihaf eaom pdww f kdUwGif y#doaE¨pw d ?f b0ifpw d w


f kdUonf
raem0dnmP"mwfrsm; jzpfMuí um,0dnmPfpw d of nf um,0dnmP"mwfjzpf\/ y#doaE¨
pdwEf iS t
fh wl jzpfay:cJah om ½kyu f vmyf 3-pnf;(½kyf 30)wGif um,0w¬K½ky?f [',0w¬K½kyw f kUd
yg0ifMu\/ y#doaE¨pw d ?f b0ifpw
d w
f kdUu [',0w¬K½kyu f kdrSDMuí um,0dnmPfpw d u f
um,0w¬K½kyu f kd rSDav\/ [',0w¬K½kyo f nf a&SUü jyqdkcJhonht f wdki;f pdw(f 89)rsK;d wGif
(75)rsK;d aom pdww f kd\ rSD&mwnf&m jzpfí pdwt f rsm;qHk; trSDcH&aom 0w¬K½kyjf zpf\/
0w¬K½ky(f 6)rsK;d rSvJí G pdw\ f wnf&m tjcm; t&m0w¬K&So d nf[lí usr;f *efrsm;ü tqdkr&Sad cs/
pdw(f 89)rsK;d wdkUwiG f qdki&f mqdki&f m pdwuf qdki&f mqdki&f m 0w¬K½kyu
f kdom rSDí jzpfaom
aMumihf OD;aESmufukd rSDíjzpfaom pdw[ f lí oD;jcm;pdww f pfrsK;d tvsO;f yif r&Sad cs/ pdw[f k
qdkojzihf qdki&f mapwodut f rsK;d rsK;d vnf; yg0ifaMumif; xyfavmif;í odaptyfyg\/ 0w¬K½kyf
(6)rsK;d wdkU\ wnfae&mudk usr;f *efrsm;ü cE¨mudk,t f pdwtf ydki;f ae&mwdwu d susjzihf owfrw S f
jyqdkxm;NyD;jzpf\/ [',0w¬K½ky\ f wnfae&mudk ESvk;H om;\ tv,f[k usr;f *efvmtwdki;f
a&SUü jyqdkcNhJ yD; jzpf\/ pdwo f nf [',0w¬K½kyaf y: wnfrí DS jzpfojzihf pdwof nf ESvk;H rSmom
wnfaMumif; odtyfyg\/ þodkUaom pmawGUoabmt& pdwo f nf OD;aESmufrSm rwnf
aMumif;? ESvHk;rSmom wnfaMumif; aumif;pGm odEkdiaf y\/
vufawGUjzihf pdppfjcif;
ESvHk;om;üwnfaom [',0w¬K½kyrf S pdwjf zpfyHkukd vufawGUcHpm;csut f &vnf;
odEkdi\f / wpfcgwpf&H xdwv f efUwkevf Iyjf cif;? a'goBuD;jcif;? tvGet f rif; 0rf;omjcif;?
tHhMojcif;wdkU jzpfaomtcg ESvHk;wke&f ifcHkMu&\/ pdwaf omua&mufaomtcg? pdwzf pd D;rI
rsm;aomtcg &ifxJ ylylavmifavmif cHpm;Mu&\/ 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfaomtcg?
tm;&auseyfrI&Sad omtcg? pdwpf uf Munfvifaomtcg &ifxJat;jrjcif;udk cHpm;Mu&\/
pdwv f Iy&f Sm;rItay: rlwnfí &ifxJü ylavmifjcif;? at;jrjcif;wdkUukd vufawGUcHpm;Mu&\/
þodkUaom pdwjf zpfpOfESihEf SvHk;wdkU qufpyfrIt& ESvHk;rS pdwjf zpfyHkukd odEkdiyf g\?
xdkxkd Zmwf? edygwf? avmujzpf&yfwkdUü pdwx f cd kduNf yD; ½l;oGyjf cif;? &ifuGJemus
aoyG0J if&jcif;? 0rf;omvHk;qdkUaojcif;wdkUukv d nf; awGUjrifMum;odae&\/ taMumif; trsK;d rsK;d
aMumihf pdwf xdckduNf yD; ESvHk;uGJMu&yHkrsm;udk t|uxmwdkUü ]][',H bdE=´d ESvHk;uGJNyD}}[lí
qdkxm;onfukdvnf; ae&mtawmfrsm;rsm;wGif txift&Sm; awGU&\/ y#mpm&D(ry#m)
taMumif;udk Ak'¨bmom0ifwkdi;f vdkvkd odMu\/ vif a>rudku?f om;i,f pGecf sD? om;BuD;
a&epf? rdbESpyf g;ESihf armifBuD;wdkU avrkew f kdi;f aMumihf tdryf ad oqHk;Mu&onfh csed u f kdu'f ku©
avmu"HviId ;f wdkucf ku
d rf 'I Pfukd r½IrvSc&H aom y#mpm&D(ry#m)onf b0ifEv S k;H n§Kd ;csKH ;yHkus
t½l;rb0odkU a&muf&av\/
-41-

bk&m;tavmif; awmxGucf ef;wGiv f nf; tavmif;awmfonf zGm;zufawmf(7)yg;0if


qEé? u@uwdkUESiht f wl awmxGuaf wmfrl&m taemfrmjrpfurf;odkUta&muf &[ef;jyKawmf
rlNyD;aemuf qEétrwftm; uydv0wfaejynfawmfokUd jyefz&kYd ef trdeUf ay;oHukd u@ujrif;awmf
Mum;odojzihf rdrtd &Sio
f cifESihf cGJ&rnht f csuaf Mumifh pdwrf oufrom &ifuGJemusum
pkaw&&Smav\/ þonfwkUd rmS pdwcf pH m;rIEiS fh ESvkH;xdcku
d rf w
I kUd tquftpyf&ydS kH xif&mS ;aom
om"ursm;yifjzpf\/ rdrw d kdU udk,af wGUcHpm;rIjzihv
f nf; ½Iqifjciftyfyguke\ f /
bmom#Dum usr;f jyKtausmf q&mawmft&SiZf eumbd0Hou ol\ odyÜHtjrifESihf
Ak'¨tbd"r®m tajzpmtkyüf ]][',0w¬KwdkU OD;aESmufwkdU &Sv d kdUom pdwaf wGjzpf&aMumif;?
OD;aESmufvkdU yHkrSef r,lqaMumif;? uAE¨Kd Nydwåmqdkwm OD;acgif;rygaMumif;? ¤if;rSm OD;acgif;
rygbJ pdwjf zpfaeaMumif;? wpfcgwav 'de;f ceJqkd&if 'DxJu(&ifxJu) todjrefovdkvkd
bmvdkvkd &Sad eaMumif;? 'gaMumihf bke;f BuD;wdkUu([',0w¬Kudk)vufcHxm;wmjzpfaMumif;}}
rdeUf Mum;awmfrx
l m;onfukd avhvmrSwo f m;&\/ þrdeUf Mum;csuu f vnf; ]]pdwo f nf ESvk;H rSm
wnfaMumif;}}aumif;aumif; axmufcHaeyg\/
ygarmu©csKyfq&mawmf a'gufwmt&SifeE´rmvmbd0Hou ½kyfw&m;udk avhvm
oHk;oyfjcif;w&m;awmf a[mMum;&mürl [',0w¬KESihyf wfoufí y|mef;ygVdawmfü 0w¬K
[líom a[mMum;aMumif;? t|uxmq&mu [',xnhí f [',0w¬K[k rdeUf qkdaMumif;?
[',=pdw+f 0w¬K=wnf&m? [',0w¬K=pdw\ f wnf&mjzpfaMumif;? ESvHk;om;udk r&nfñeT ;f
aMumif;? 0rf;enf;0rf;omqdkvQif &ifbwfxí d pdwnf pfvQif awG;awmBuHqvQif acgif;ukwf
avh&adS Mumif;? ,H ½lyH edóm, [k omreftm;jzihf ½ky[ f í
l om a[mMum;aMumif;? OD;aESmufEiS fh
ESvHk;om;Mum;rSm pdwfjzpfonf[k,lvQif tqifajyEdkifaMumif;? pdwfay:onhfae&monf
ESvHk;om;ESihOf D;aESmuf wpfckckjzpfEkdiaf Mumif; ponfjzihf a[mMum;xm;onfukd avhvm
rSwof m;&\/
xdkUjyif pOf;pm;zG,&f m &Sod nfrSm pdw(f 89)rsK;d &S&d mwGif pu©K0dnmPfpw d ?f aomw
0dnmPfpw d ?f Cme0dnmPfpw d ?f Zd0Sg0dnmPfpwd ?f um,0dnmPfpw d w
f kdU\ wnf&mrsm;rSm
pu©K0w¬K? aomw0w¬K? Cme0w¬K? Zd0Sg0w¬K? um,0w¬K[lí oD;jcm;pD&aSd eojzihf pdwo f nf
OD;aESmufESihf ESvHk;om;rSm wnfonf[kqkdvQif jynhpf Hkrnfr[kwb f J rsupf ?d em;? ESm? vQm?
udk,?f ESvHk; [laom 0w¬K½ky(f 6)yg;rSm wnfonf[k qdkrS jynhpf Hkrnfjzpf\/ xdkwGif
[',0w¬K(ESvHk;)rSmwnfaom pdwu f trsm;qHk;jzpf\/
ESvHk;ESihpf yf odrSwzf G,&f m
pdw\ f ESvHk;rSmwnfrIESihyf wfoufí ESvHk;cGJpw
d u
f kojcif;? ESvHk;tpm;xdk;ukojcif;?
ESvHk;puf xnhjf cif;[laom ESvHk;ukorIqkdi&f m aq;ynmt& oHo,jzihf apm'uwuf
-42-

olrsm;vnf; &S\ d / xdkokdUaom aq;0g;ukorI cHxm;&olrsK;d wGif pdwo f nf tb,fokdUvQif


ESvHk;rSm wnfrnfenf;[k apm'uwufjcif;jzpf\/ ESvHk;tdrftwGif; ykef;nufaphcefU
yrmP&Sad om wGi;f i,fav;&Sd aoG;rsm;wGif [',0w¬K(ESvHk;)½kyw f nfonf[k qdkojzihf
ESvHk;aoG;&Sv
d Qif ESvHk;½ky&f So
d nfom jzpfaomaMumihf rnfonfhenf;jzihrf qdk ESvHk;ukorI
cHxm;&oljzpfapumrl ESvHk;aoG;&Sad eí pdwo f nfESvHk;rSm wnfEkdio
f nfom jzpf\/
jrefrmpum;ü ]]vuf½Hk;&nfESvHk;&nf}}[laom toHk;tEIe;f &S\ d / jrefrmtbd"mefü
pdwEf SvHk;ESihq
f kdiaf om pGr;f &nfowåu d kd ESvHk;&nf[k zGiq hf kdxm;\/ trwfBuD; Anm;'vtm;
tif;0bk&if ae&mwGif rif;jyK&ef rSL;rwftaygif;wdkUu 0dki;f 0ef;awmif;qdkMuaomtcg trwf
BuD; Anm;'vu ]]uREfkyo f nfum; vuf½Hk;&nf jynh0f ojzihf ppfrIxrf;&ef toih&f Syd g\/
tMum;tjrif A[kokw udk,u f sihw
f &m; jynhpf Hkjcif;paom ESvHk;&nfrsm; jynh0f oljzpfaom
aMumihvf nf; rSL;rwfvky&f eftoihf jzpfyg\/ odkU&mwGif bk&iht f vky0f wå&m;[lonf tvGeBf uD;
av;vSygaomaMumihf rif;rvkyfvdkyg}} [k jiif;y,fvdkuf\/ þüvuf½Hk;&nf[lonf
cE¨mudk,f BuHUckdirf I? cGet
f m;AvESihjf ynh0f rI[k em;vnf&NyD; ESvHk;&nf[lonf tMum;tjrif
A[kokw <u,f0rI? udk,u f siwhf &m; jynhpf HkrI? awG;ac:arQmfjrif qifjcifÓPf&rSd I[k em;vnf
&\/
þodkU pdwyf kdi;f qdki&f m tMum;tjrif A[kokw? udk,u f sihw
f &m;?awG;ac:arQmfjrif
qifjcifÓPfwkdUukd ESvHk;&nf[k qdkojzihf pdwEf SihEf SvHk;wdkU\ qufpyfrIoabmudkvnf;
od&jyef\/ xdkrw S pfzef jrefrmpum;wGif pdwuf kyd if ESvk;H ESiw JG ]]pdwEf v
fh í S k;H }}[k wGiu
f s,pf mG
oHk;EIe;f jcif;rsm;vnf; &Syd g\/ wdy#d u"& "r®b@m*g&du a,mq&mawmfbk&m;BuD;u
]]ESvHk;om;0,f bk&m;wnf}} [laom trnfwyfí xdkxkdt&yfwkdUü w&m;yGJaygif; rsm;pGm
a[mMum;awmfrlcJh\/ jyifyü bk&m;wnfjcif;xuf udk,hEf SvHk;om;0,f bk&m;wnf&rnf
jzpfaMumif;? ESvHk;om;rSm bk&m;&Si\ f w&m;awmfrsm; wnfatmif vky&f rnfjzpfaMumif;
a[mMum;awmfrlvkd&if; jzpf\/
refvnfq&mawmfbk&m;BuD;uvnf; rCa'0ü ]]ynmjynhf0? ESvHk;vSaomf?
udpöBuD;i,f? aqmufozG,v f Qif? usO;f us,x
f iG ;f azmuf? jzwfawmufvkd&m? NyD;Edkipf mG \}}[k
rdeUf qkdxm;\/ þü ynmjynh0f onhf ESvHk;onf vS\[lí t"dyÜm,f&\/ xdkokdUaom
ynmjynh0f onhf ESvHk;&Sad omf udpöBuD;i,ftoG,o f G,f NyD;ajrmuf\[k ñTe;f qdkawmfrlvkd&if;
jzpf\/ þrCa'0tqdkt& ynmonf (0g)ynmOD;pD;aom pdwo f nf ESvHk;rSmwnfonf[k
aumuf,lEdkifay\/ þtcsufrsm;uvnf; pdwfonf ESvHk;rSmwnfaMumif; aumif;pGm
axmufcv H suf &Syd g\/ orx0dyóem bm0emjzihf udk,w f kid f ½Irw
S yf mG ;rsm; Munhjf cif;tm;jzihf
vufawGUxifxif ydkí tjrif&Si;f av&m\/
-43-

yihuf lyrm odp&m


t|omvdeDt|uxm\ tqdktrdefUu ]]pdwfonf ESvHk;rSmwnfonf}}[laom
,lqcsuf twGuf ydkí cdkirf mav;eufap\/ [',0w¬K½kyu f kd yihu
f ltrd t
f v,fA[dkcsuEf Sihf
1
wifpm;í t|omvdeDt|uxm ü rdeUf qkdxm;\/ yihu f lrsm;onf jcifç,ifponfh ydk;aumif
i,frsm;udk zrf;,lEkdizf kdU ydkuu
f Geuf JhokdU yifhultrd rf sm;udk zefwD;jyKvkyxf m;Mu\/ yihu
f lonf
yihu
f ltrd tf v,fA[dkü 0yfaeNyD; jcifjzpfap? ,ifjzpfap olUtrd x f Jvmwdk;onhf taumifukd
trQifjzihcf snaf ESmifzrf;,lvdku\ f / zrf;NyD; jcifç,ifwkdU\ taoG;tom;udk pm;aomufum
rlvae&m yihu f ltrd tf v,fA[dkü jyef0yfae\/ t&yfav;rsuEf Sm rnfonhaf e&mrSyifjzpfap
0ifvmaomtaumifrSeo f rQudk þenf;jzihf zrf;,lpm; aomufNyD; rlvae&mü aeNrJtwdki;f
jyefae\/
xdkenf;wlpGm yihuf lonf yihu f ltrd t
f v,fA[dkü wnfaeouJhokdU raem0dnmPfpw d f
(raem"mwf? raem0dnmP"mwf pdwf 75-rsKd;)onf ESvHk;om;xJ&Sd [',0w¬K½kyfü
wnfrSDvsuf jzpfysuaf eav\/ þü raem0dnmPfpw d o f nf yihu f lESihw
f lí ESvHk;aoG;onf
yihu
f ltrQifESiw hf l\/ [',0w¬K(ESvHk;)onf yihu f ltrd tf v,fA[dkcsuEf Siw hf lonfrSm t"du
y"meus\/ ab;ywfywfvnf&Sd yihu f ltrQifrsm;onf yihu f l tv,fA[dkcsurf ESihf wpfquf
wpfpyfwnf; qufpyfaeouJhokdU ESvHk;om;u vTwv f kduaf om aoG;rsm;onf [',0w¬K
(ESvHk;)ESihf cE¨mudk,wf pfckvHk;wGif tyfwpfzsm;pmrQ uGuv f yfr&Sd qufpyfysHUESHUvsuf &S\ d /
b0if[laom raem0dnmPfpw d u f tv,fA[dk [',0w¬K (ESvHk;)ü wnfrSDNyD; jrifopd w d ?f
Mum;odpw d ?f eHopd w
d ?f vsuo f pd w
d ?f xdopd w d ?f BuHopd w d w f kdUukd jzpfay:ap\/
&Si;f vif;atmif jyqdk&vQif rsupf t d Munfü tqif;ay:vmvQif ESvkH;tMunf ([',
0w¬K)ü wnfaom b0ifpw d u
f xçvmNyD; jrifopd w d u
f kd jzpfay:ap\/ qufvufí pu©K
'Gg&du 0Dxpd w d rf sm; wef;pDjzpfMu\/ xdkaY emuf ESvkH;tMunfü b0ifpw d o
f nf jzpfNrJjzpfae\/
xdkUtwl em;tMunfü toHxcd ku d vf mvQif? ESmacgif;tMunfü teHUusvmvQif? vQmtMunfü
t&oma&mufvmvQif? cE¨mudk,ftMunf wpfae&m&mü xdawGUrI jzpfay:vm vQif
ESvk;H tMunfüwnfaom qdki&f mqdki&f m b0ifpw d f toD;oD;u xçvmNyD; Mum;odpw d ?f eHopd w
d ?f
vsuo f pd w
d ?f xdopd w d f wpfrsK;d rsK;d udk jzpfay:ap\/ qufvufí qdki&f mqdki&f m aomw?
Cme? Zd0Sg? um,'Gg&du0Dxpd w d rf sm; wef;pDjzpfMu\/ xdkYaemuf ESvHk;tMunfü b0ifpw d f
jzpfNrJjzpfae\/
þodkUtm;jzihf b0ifpdwfonf ESvHk;tMunf([',0w¬K)ü wnfNyD; taMumif;
tm;avsmpf Gm rsupf t
d Munf? em;tMunf? vQmtMunf? udk,t
f MunfwkdUrSwpfqihf jrifopd w
d ?f

1/bd? |? 1/ 318/
-44-

Mum;odpw d ?f eHopd w
d ?f vsuo f pd w
d ?f xdopd w
d w
f kdUukd jzpfay:ap\/ þodkUvQif b0ifpw
d Ef Sihf
BuHord I raem0dnmPfpw d w
f kUd onf ESvk;H tMunf([',0w¬K)ü wnfNyD; tqufrjywf wpf&pyf
jzpfysuaf eMuav\/
[',0w¬K½ky\ f tjcm;0w¬K½kyrf sm;ESihf qufpyfjzpfyHkukd t|omvdeDt|uxm1ü
þodkU rdeUf qkdxm;ao;\ ]]{auuH tm&r®PH 'DGok 'DGok 'Gga&ok tmygxrm*päw?d
½lyg&r®PH [d pu©Kyom'H Ca¥wGm wcFPan0 raem'Gga& tmygxrm*päw?d b0*Fpveó
ypöa,m a[mwDwd taw¬m}}/ tm½Hk wpfckwpfckonf 'Gg& ESpcf kESpcf kü xif\/ pu©Kyom'
(pu©K0w¬K? pu©K'Gg&)ü ½lyg½Hk xdckduaf omtcg pu©K'Gg&tjyif raem'Gg&([',0w¬KrSm
wnfaomb0if)üvnf; wpfNydKifeuf xifvsu&f S\ d / iSuw f pfaumifonf opfyifzsm;ü
em;aomtcg opfyifzsm;ü xdcdkufrdonfESihf wpfNydKifeuf atmufajrjyifrSm iSuf&dyf
xifouJo h kUd wnf;/ xdkuo
hJ kUd b0ifpw
d üf wpfNydKifeuf "mwfcku
d f xifvmjcif;aMumihf b0ifvyI f
jcif; jzpf&\/ þtqdktrdeUf t& tjcm;0w¬K½kyrf sm;udk rSí D jzpfMu&aom pdwrf sm;onfyifvQif
[',0w¬K½kyfESihf qufpyfjzpfMu&aMumif; odEdkif\/ xdkUaMumihf ]]pdwfonf ESvHk;rSm
wnfonf}}[laom ,lqcsuo f nf ydkíyif cdkirf mvsuf &S\d /
jcHKiHkoHk;oyfcsuf
[',0w¬KESiyfh wfoufí y|mef;ygVdawmfü ]]0w¬K}}[k a[mawmfr\ l / pu©m,weH?
aomwm,weH ponfjzihf pu©K0w¬K? aomw0w¬K ponfh 0w¬K½ky(f 5)yg;udk wdwu d sus
a[mawmfrlNyD; use0f w¬K½ky(f 1)yg;udk ]],H ½lyH? wH ½lyH}}[k omreftm;jzihf a[mawmfrl\/
t|uxm #Dumrsm;ü ]],H½lyH=tMuif½ky}f }qdkonfukd [',0w¬K½ky[ f k wdwu d sus zGihjf y
xm;\/ [',0w¬K½ky\ f oabm? [',0w¬K½ky\ f wnfae&mwdkUukdvnf; wdwu d sus
zGiqfh ko
d wfrwS jf yxm;\/ ,if;wdkUukd tajccHí þpmwrf;&Siu f 0w¬K½kywf pfrsK;d &So
d ihaf Mumif;?
,if;rSm [',0w¬K½kyjf zpfaMumif; tm*r,kwå?d obm0,kwåt d m;jzihf &Si;f jyxm;\/
qufvufí pdwo f nf OD;aESmufrmS wnfjcif;rjzpfEkid b
f J ESvkH;rSmom wnfEkid af Mumif;
pmawGU? vufawGUtm;jzihf &Si;f jyxm;\/ jrefrmrIe,fy,fü ]]vuf½Hk;&nf ESvHk;&nf}}
]]pdwfESvHk;}} [laom toHk;tEIef;rsm;? ]]ESvHk;om;0,f bk&m;wnf}}? ]]ynmjynhf0
ESvHk;vSaomf}} [laom rdeUf qkda[majymcsurf sm;u ]]pdwo f nf ESvHk;rSmwnfonf}}[laom
,lqcsuftwGuf axmufcHvsuf&SdaMumif; rD;armif;xdk;jyxm;\/ tjcm;0w¬K½kyfrsm;ü
wnfaom pdwfrsm;onfyifvQif [',0w¬K½kyfESihf qufpyfaeojzihf pdwf\ ESvHk;rSm
wnfaMumif; ,lqcsuo f nf ydkíyif cdkirf maMumif; yihu
f lOyrmjzihf xif&Sm;pGm &Si;f jyxm;\/

1/ bd? |? 1/ 114/
-45-

"r®a&;&mjyóem wpf&yf&yfukd ajz&Si;f &mwGif tav;jyKz,


G &f m OD;pm;ay;tpOftvmudk
odtyfyg\/ yd#uwfusr;f *efrsm;1ü r[mya'o(4)yg; [lí þodkU vm&S\ d -
(1) okwå = ygVdawmf?
(2) okwåmEkavmr = t|uxm#Dum?
(3) tmp&d,0g' = q&mpOfquf t,ltq?
(4) twåaemrwd = rdru
d kd,yf kdit
f ,ltq?
þ(4)yg;wGif (1)ygVdawmfonf tav;tjrwf tjyKtyfqHk;jzpfí (2)t|uxm
#Dumonf 'kw, d tav;tjrwfjyKtyfaomae&mwGif &Syd g\/ [',0w¬K½kyf &Sod ihf r&So
d ih?f
pdwof nf ESvHk;rSm wnfovm;¿ OD;aESmufrSmwnfovm;¿ þjyóem&yfwkdUESihf pyfvsO;f í
þpmwrf;&Sio f nf ygVdawmf t|uxm #Dum tqdktrdeUf rsm;udk t"du tav;tjrwfjyKum
q&m? q&mhq&mwdkU\ t,ltqrsm;udk OD;xdy½f Guyf efqifvsuf þ]][',0w¬KESiphf yforQ
okawoejyKjcif;}}pmwrf;udk jyKpkxm;jcif; jzpf\/ þpmwrf;u [',0w¬K[laom
½kyw
f pfrsK;d &Sad Mumif;ESihf pdwo
f nf ESvHk;rSmwnfaMumif; tqHk;tjzwfay;yg\/
Ak'¨tbd"r®m 0dyóemynm
Ak'¨jrwfpGm tbd"r®ma'oemawmfukd a[mawmfrl&jcif;\ t"du&nf½G,cf surf Sm
þavmuü yk*¾Kd vfowå0gr&S?d toufZD0twår&S?d y&rw¬"r®om &So d nf[k jyvdkíjzpf\/
Ak'¨jrwfpGm a[mawmfrlwkdi;f aom w&m;a'oemawmfrsm;wGiv f nf; opömav;yg;rSvGwaf om
w&m;[lír&S/d tu,fí opömav;yg;rS vGwv f Qifvnf; Ak'¨jrwfpGm\ a'oemr[kw/f
Ak'¨tbd"r®ma'oemawmft& pdw\ f ESvHk;ü wnfaMumif;udk udk,wf kdi'f |d awGUjrifvkdygu
0dyóemÓPfpu©Kjzihf Munh½f I&efrSwpfyg; tjcm; r&SNd yD/ [',0w¬K½kyu f kd pl;pl;pdkupf kduf
½IrSwfaom a,m*D\ÓPfü [',0w¬K½kyfonf raem"mwf raem0dnmP"mwfwdkUudk
aqmifxm;wwfaom w&m;taejzihf xifjrifvmwwf\/2
yuwdrsupf jd zihf t&m0w¬Kudk Munhí f jrifouJhokdU 0dyóemÓPfrsupf jd zihf ESvHk;udk
Munfhí jrif\/ q&mBuD; OD;a½Tatmifu ESvHk;ü&Sdaom raemtMunfrS ½kyfemrfwdkU\
jzpfysuu f kdjrif&aMumif;? orxpGr;f tifjzihf Munho f lrsm; taejzihrf l ESvHk;ü&Sad om raem
tMunfrS ,aeU jrefrmEdkiif Hü twdwb f 0(11)b0wdkiaf tmif jrifEkdipf Gr;f aom a,m*D
wpfOD;udk udk,w f kdiaf wGUzl;aMumif; ol\ oHCmhaus;Zl;pmtkyüf a&;xm;\/ odyÜHq&mwdkU\
½ky0f w¬KrSeaf jymif;uJhokdU a,m*DwkdU\ orxrSeaf jymif;onf tm;aumif;\/ aerif;\ tvif;
a&mifonf awmufajymifouJo h kUd udavomyg;vTmaom b0ifpw d \
f tvif;a&mifonfvnf;
ydkí awmufajymifvmNyD; jriftyf&m&mudk t&Si;f om; tvif;om; jrif&ayvdrhfwum;/

1/ 'D? 2/ 103/ 'D? |? 2/ 158/ okawoeo½kyjf ytbd"mef/ 437/ 2/ 0dok'¨?d 2/ 77/


-46-

þenf;þyHktm;jzihf pdwof nf ESvk;H rSm wnfaMumif; Ak'b


¨ momavmuü t&Si;f om;
tvif;om; xif&mS ;NyD;jzpfaeaomaMumihf pdw\f wnf&mESiyfh wfoufí y&d,wfe,fy,frmS a&m
y#dywfe,fy,frSmyg ,cifa&S;a&S;umvu wpfpHkwpf&m jyóemr&Scd Jhygacs/ þudpöESihf
ywfoufí toifpm½IolrSm jyóem&Sad eao;onfqkdygvQif tyÜemorm"dukd &&So d nftxd
oE´|d u
d *kPaf jrmuf aygufa&mifxifxif ½IqifjcifMunhjf cif;tm;jzihf xdkjyóem trSeyf if
uif;aysmufav&m\/
ed*Hk;
d 0f ifpm;zG,af umif;ojzihf [',0w¬KESiphf yforQ okawoejyKjcif; [laom
tvGepf w
þpmwrf;udk jyKpk&jcif;jzpf\/ Ak't ¨ bd"r®mudk pepfwus avhvmxm;olrsm;u odyyHÜ nmxuf
Ak'¨tbd"r®mynmu cufcJeufeJNyD; ydkí tao;pdwu f saMumif; axmufcHxm;NyD; jzpf\/
]]odyyHÜ nm\ csw D ufro I nf Ak'0¨ g'\ atmify&JG rIyifjzpfonf/ odyyHÜ nm\ topfawGU&cdS suf
rsm;onf Ak'0¨ g'tm; taumif;qHk;aom oufaojycsurf sm;om jzpfacsonf}}[k okawoe
ynm&Sif qm[&Dqif*kd;uvnf; rdeUf qkdcJhzl;\/
Ak'¨tbd"r®mynmu a&SuoGm;í odyÜHynmu aemufuvdkuaf ejcif;om jzpfaom
aMumihf odyÜHynmtm;udk;jzihf jrwfAk'¨w&m;awmfrsm;udk jyifqifygu trSm;ESihf &ifqkdi&f zG,f
&Syd gaMumif; reodum&aumif;jzihf owday;pum; ajymMum;&if; þpmwrf;udk ed*Hk;csKyf
tyfygownf;/

OD;pHoif;vdIif
1377-ck jymodkvqef;(5)&uf wGJzufygarmu©
14-1-20165 (Mumoyaw;aeU) tbd"r®y#d ur[mXme
Edkiif Hawmfy&d,wåod moemhwuúokdv(f &efuke)f
-47-

jrefrmEkid if HESihf tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;\ tcef;u@

t½SiZf #dv(r'kb-d 1)
t½Siyf nmeE´(r'kb-d 4)
t½Si0f &omrd(r'kb-d 5)

jrefrmEkid if HokdY tbd"r®y#d ua&muf&jSd cif;


tbd"r®y#d uonf jrefrmEkid if HokdY rnfonfhtcsed u
f pwifa&muf&cSd JhaMumif;udk ckESp?f
ouú&mZftm;jzifh twdtusrajymEkid af cs/ okaYd omfvnf; oxHkjynf? rEl[mrif;(at'D-11&mpk)
vufxufü yd#uwfokH;yHkESihf yd#uwfwwfuRrf;aom &[ef;awmfrsm;&Sad eNyDjzpfaMumif;rSm
&mZ0iftqdktm;jzifh xif&mS ;ayonf/ xkaYd Mumifh oxHkacwfjynfom;wdokY nfvnf; tbd"r®mudk
tenf;ESiht
f rsm; avhvmvdkupf m;cJhonfrSm ,HkrSm;zG,rf &Sad y/
xdkYjyif wwd,oH*g,emtNyD;wGif rZösrd a'o? yg#vdykwjf ynfrS t&Siaf omPESihf
t&SiOf wå&wdo Yk nf ok0PÖbrl o d Ykd omoemjyK <uawmfrcl MhJ uonf/ ok0PÖbrl [ d o l nf oxHek ,f
vnf; yg0ifaMumif; ynm&Sirf sm; ,HkMunf,q l MuNyD; xdktcsed u f vnf; oxHkjynfom;wdko Y nf
tbd"r®mw&m;udk emMum;cGihf &&Scd JhMuvdrhrf nf[k xifjrif,lqMu&ayonf/ rnfokdYyifqkdap
t&Siaf omPESit hf &SiOf wå&wd\Yk omoemtqufonf ok0PÖbrl üd rnfrQMumatmif wnfwchH hJ
aMumif; rSww f rf;tcdik t f rm r&Sad cs/ yd#uwfawmfrsm;onfvnf; xkad cwfu ayxuftu©&mwif
pmtkyrf sm;tjzpfokdY ra&muf&aSd o;cJhay/ xdkYaMumifh aemufykdi;f acwfwGirf S t|uxmESihw f uG
tbd"r®y#d uawmfrsm;onf oD[Vdk u f Re;f rS jrefrmEkid if H oxHjk ynfoYdk a&muf&v
dS mcJjh cif;jzpfaMumif;
xif&Sm;ayonf/
0denf;ESio
hf w
k åeyf #d uwdrYk mS bk&m;a[m[kw^f r[kwf tjiif;yGm;zG,rf &Sad omfvnf; tbd"r®
yd#uwGiu f m; tjiif;yGm;zG,f &Sad eygonf/ tb,fah Mumifq h kad omf tbd"r®y#d uonf okwåef
yd#ua'oemawmfrmS uJo h Ykd ]]{uH or,H b*0g a'a0ok 0d[&wd wm0wðaook qwåurlav
y@KurÁvodvm,H}} ponfjzifh aemufcHe'd gef;ryg&Scd JhaomaMumifhvnf;aumif;? orÜ#pd äKd ef;
oEÅD&P[laom pum;vkH;wkYo d nf [dE´Lusr;f ü yg0ifaeaomaMumifhvnf;aumif; jzpfonf/
aemufceH 'd gef; ryg&Scd &hJ jcif;rSm jrwfAk'o
¨ nf 7-0gajrmufü oEÅKodw trnf&adS om r,fawmf
rdewfom;udk taMumif;jyKum wm0wðomewfjynfokYd <ua&mufNyD;vQif pMu0Vmwdkuf
wpfaomif;rS ewfjA[®mtaygif;tm; tbd"r®ma'oemawmfukd a[mMum;onfh tjzpftysuo f nf
jrwfAk'¨vufxufawmftcgu vlYjynfESihef wfeef; a&Tvrf;aiGvrf;aygufaom acwfjzpf&um;
Ak'¨0ifESihf urÇmh&mZ0ifwkdYwGif rSww f rf;wif&efyif rvdkatmif atmufarhírNyD; csD;usL;oH
-48-

rpJEikd af om urÇmt h zhH ,


G Bf uD;wpf&yfjzpfcahJ omaMumifh jzpfayonf/ tbd"r®ma'oemawmfonf
pMu0VmteEÅü&Sad om owå0gteEÅ\ ½kyef mrf"r® obm0tm;vH;k jcHKirkH ad tmif azmfjyxm;onfukd
nTejf yEkid pf rG ;f &Sad om ÓPfawmfonf jrwfAk'\ ¨ oAÁnKwÓPfawmfomvQijf zpfaomaMumifyh if
jzpfonf/
tbd"r®y#d uwGif "r®o*FPDç 0dbif;ç "mwkuxmç yk*¾vynwfç uxm0w¬Kç
,rdkuçf y|mef;usr;f tm;jzifh (7)usr;f yg0ifaomfvnf; t&aumufusr;f rsm;rSm rmwdum
t&aumufç "mwkuxmt&aumufç ,rdkut f &aumufç y|mef;t&aumufav;usr;f om
&Syd gonf/

t&aumuf\t"dyÜm,f
t&aumufqkdonfrSm tbd"r®mygVdawmfrsm;\ oabmç o½kyçf t"dyÜg,frsm;udk
vufjzifhaumuf,lí jyouJhokdY rdr&d & uGuu f Guu
f Gi;f uGi;f &Si;f vif;jywfom;pGm oabm
aygufem;vnfap&ef jrefrmjyefbmomjzifh pDpOfa&;om;aom usr;f udk qkv d ykd gonf/ xdkusr;f wdkY
udk rSDjirf;í q&mESihfwynfh ESpOf D;vHk;onf tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;udk pmtkyrf udkib f J
ntcsed w f Gif oabmaygufatmif aqG;aEG;ajymjyjcif;jzifh oifMum; ydkYcscJhMuonf/ ,if;odkY
oifMum;ydcYk sjcif;udv k nf; ]]n0g}}[k ac:wGicf MhJ uonf/ xdek nf;wl pmoifom;wdt Yk m; tbd"r®m
ÓPf&ifo h efcidk rf mapvsuf Ak'w
¨ &m;awmf\ teuft"dygÜ ,fwu Ykd kd wduseufepJ mG odjrifem;vnf&ef
taxmuftuljyKcJhavonf/
xktd &aumufusr;f rsm;um; ygVdawmf&Sd oabmtm;vHk; ta&;MuD;onfrsm;udk jcHKiHk
rdatmif jrefrmpum;ajyjzifh n0gqdkpmtjzpf rusO;f rus,f pDpOfxm;jcif;jzpf\/ ,if;okYd
us,0f ef;aom tbd"r®mygVdawmfBuD;rsm;udk tcsed w f kdwkdjzifh vdk&if;tcsKyfoo
d matmif jrefrm
tbd"r®m ac: t&aumufusr;f rsm;udk pDpOfEkid cf Jhjcif;aMumif;vnf; jrwfAk'¨\ tbd"r®mudk
avhvm&mü jrefrmjynfBuD;onf wpfjcm;Ekid if Hrsm;ESihfrwl wpfrlxl;jcm; xif&Sm;cJhjcif;jzpf
avonf/
t&aumufusr;f rsm;rSm jrefrmouú&mZf (900) ausmf (&wemyl& tif;0aejynfawmf
omvGerf if;w&m;BuD;vufxufawmftcg) t&Sirf keEd a´ Cmo(awmifzv D m)q&mawmfbk&m;BuD;
rsm; acwfurS pwifwx D iG cf jhJ cif;jzpfaMumif; ordki;f u jyqdkavonf/ xkaYd emuf wpfacwfNyD;
wpfacwf t&aumufrsm; xGuaf y:vmcJhavonf/ 4if;wdkYrSm-
1/ awmifzDvmrl
2/ eef;ausmif;rl
3/ awmifbDvl;rl
-49-

4/ xef;wyifrl
5/ Am;u&mrl
6/ anmifuefrl
7/ oJtif;rl- ponfjzifh q&mtqlqw l k\ Yd rltrsKd ;rsKd ;wdkY xGuaf y:cJMh uonf/ xdkwiG f
rmwdumt&aumufrSm Am;u&mrlç "mwkuxmt&aumufrSm oJtif;rlç ,rku d Ef Sihf y|mef;
t&aumufrSm xef;wyifrlwkdYukdom ,cktcgü toHk;jyKvsu&f MSd uayonf/
þrmwdumt&aumufum; Am;u&mrl[kqdk&aomfvnf; pifppf yXrAm;u&m
q&mawmf a&;om;onfum; r[kwaf y/ q&mawmf\wynfh urf;eD(ueD)NrdKUaus; y½d;k wH&k mG Zmwd1
(xdpk Ofu av;0grQom &Sad o;aom)t&Si0f &awaZm (1149-ckEpS )f a&;om;aomt&aumufom
jzpfayonf/ "mwkuxmt&aumufvnf; oJtif;rlqkd&apumrl rlvoJtif; omoemydkif
a&;aomusr;f pm r[kw/f oJtif;omoemydkiq f &mawmf\ wynfh t&SiZf rÁK'Dy"Z (1205-
ckEpS )f a&;aom usr;f pmjzpfonf/ xk*d P²Ed pS u
f sr;f udkrl yXrarmif;axmifomoemydkiq f &mawmf
a&;aomrlEiS hf cifBuD;aysmaf &;aomrltm;jzifh ESprf &l adS Mumif; yd#uordik ;f ESihf t|omvde*D P²w d t
Ykd &
od&&dS ayonf/

rmwdumt&aumufESih"f mwkuxmt&aumuftaMumif;
rmwdum[lonf tbd"r®mckepfusr;f wGif tpqHk;aom "r®o*FPDusr;f \ tusO;f csKyf
Oya'orQom jzpf\/ ,if;rmwdumudk y'bmZeDtzGihfESihf t|omvdeDt|uxm &Si;f vif;
csurf sm;udk rlwnfí teufjyefum t&aumufvmMuonfrmS ESpaf ygif; (300)xuf renf;ay/
jrefrmouú&mZf (1000)0ef;usif tif;0acwfrpS í rmwdum t&aumufusr;f ESihf "mwkuxm
t&aumufrsm; ay:vmcJhMu\/
rmwdumt&aumufusr;f udk a&;om;onfhq&mawmfrsm;rSm-
t&Sirf keEd ´aCmo? awmifbDvmq&mawmf? (940-1013)
t&Sit f *¾"r®? eef;ausmif;q&mawmf? (985-cefY)
t&Sit f eEÅ"Z? awmifbDvl;q&mawmf? (1034-cefY)
t&Si"f r®mbdeE´? yxrAm;u&mq&mawmf? (1144-cefY)
t&Sief E´ar"m? xef;wyifq&mawmf? (1138-cefY) wdkYjzpfonf/
"mwkuxmt&aumufusr;f udk a&;om;onfhq&mawmfrsm;rSm-
t&Sirf keEd ´aCmo? awmifbDvmq&mawmf? (940-1013)
t&Sit f *¾"r®? eef;ausmif;q&mawmf? (985-cefY)

1/ xdkxdkrlwdkYü jym;½dk;oHk;[k &Sdaomfvnf; Am;u&mq&mawmfar;wef;ac: ½Hkwifpmwrf;ü r½dk;wHk[k &Sdonf/


-50-

t&Sit f eEÅ"Z? awmifbDvl;q&mawmf? (1034-cefY)


t&Sief E´ar"m? xef;wyifq&mawmf? (1138-cefY)
t&SiZf rÁK'Dy"Z? (1200)
t&SiZf m*&? rdk;xdq&mawmf-wdkYjzpfonf/

,rku
d çf y|mef;t&aumuf
,ckacwf pmoifom;udkif ,rdkuçf y|mef;t&aumufum; xef;wyifomoemydkif
q&mawmf t&Sief E´ar"m pD&ifawmfrlaom ,rku d çf y|mef; t&aumufESihf *P²çd tEk*P²d
trsKd ;rsKd ;wdkYukd &efukeNf rdKU? jynfvrf;? rlvy|mef;q&mawmf OD;em&'jyifqifawmfrlí tbd"Z
r[m&|*k½k aus;Zl;&Sirf pd;k &drq f &mawmfBuD;u xyfroH wk o
f if wnf;jzwf tqH;k owfawmfral om
]]rl}}jzpfonf/

awmifbDvmq&mawmf\ tbd"d r®mt&aumufusr;f rsm;


jrefrmEkid if H omoemhordki;f ü q&mtpOftquf ajymqdkrw
S o
f m;cJah om usr;f wwfyk*Kd¾ vf
tausmaf v;yg;&S\ d / xdkyk*K¾d vftausmwf kdYrSm-
1/ o'´eDwq d &mawmf &Sit f *¾0Ho
2/ rPdrOÆLq&mawmf &Sit f &d,0Ho
3/ q&mawmf0&mbdoHCemx
4/ awmifbDvmq&mawmf &Sirf keEd ´aCmo wdkYjzpfMuonf/

awmifbDvmq&mawmf rkeEd ´aCmoonf-


1/ rmwdumt&aumufusr;f ?
2/ "mwkuxmt&aumufusr;f ?
3/ ,rdkut f &aumufusr;f ?
4/ y|mef;t&aumufusr;f [lí tbd"r®mt&aumufusr;f av;apmifukd a&;om;jyKpk
cJo
h nf/ xdaYk Mumifh tjcm;aom ax&0g'Ekid if rH sm;ü r&Sad om þtbd"r®m t&aumufenf;rsm;udk
tptqHk; wDxiG jf yKpkcJhonfh awmifbDvmq&mawmfukd tbd"r®mpmay\ a&SUaqmifyk*K¾d vfMuD;
wpfyg;tjzpfjzifh txl;rSww f rf;wifxku
d af yonf/
-51-

,rdkut f &aumufusr;f udk a&;om;aomq&mawmfrsm;rSm-


t&Sirf keEd a´ Cmo?
t&Sit
f *¾"r®?
t&Sit f eEÅ"Z?
t&Sief E´ar"m?
t&SiZf rÁK'Dy"Z?
t&SiZf m*&?
t&Sitf &dEr´ -wdjkY zpfonf/

y|mef;t&aumufusr;f udk a&;om;aomq&mawmfrsm;rSm-


t&Sirf keEd a´ Cmo?
t&Sit f *¾"r®?
t&Sit f eEÅ"Z?
t&SiÓ f P? (awmifwGi;f q&mawmf)?
t&Sief E´ar"m?
OD;'Dy?
t&SiZf rÁK'Dy"Z?
t&SiZf m*&-wdkjY zpfonf/

tusKd ;aus;Zl;
tif;0acwfwiG f ay:xGucf Jhaom tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;\ tusKd ;aus;Zl;um;
tbd"r®ma'oemawmfBuD;\ xGe;f um;zdk&Y ef vGepf mG taxmuftuljyKcJo h nf/ xko d Ykd t&aumuf
usr;f rsm;\ tusKd ;aus;Zl;rsm;yHu
k kd tbd"Zr[m&|*k½k rpd;k &drq
f &mawmf bk&m;BuD;u atmufyg
twdki;f rdeYq
f kdawmfrlcJhavonf/
]]jynfaxmifpjk refrmEkid if t
H wGi;f ü t&aumufusr;f rsm; xifxif&mS ;&Sm;&Sad e aomaMumifh
omvQif tbd"r®momoemawmfBuD;rSm rwdrrf jrKyf ruG,rf aysmufbJ ,aeYwkdiaf tmifyif
wdk;yGm;wnfwHhaeavNyD/ rmwdumt&aumufusr;f ç "mwkuxm t&aumufusr;f ç ,rdkuf
t&aumufusr;f ç y|mef;t&aumufusr;f rsm; r&SMd uaom tjcm;ax&0g' oD[Vkd çf ,dk;',m;
Ekid if Hrsm;ü tbd"r®momoemawmfBuD;onf wnfwHhoifhoavmuf rwnfwHhEkid ?f xGe;f um;
oifhoavmuf rxGe;f um;Ekid &f Sad eMu&onf/ þtcsurf Sm pifppftm;jzifh tbd"r®momoem
awmfBuD;twGuf 0rf;enf;p&mtcsuyf if jzpfonf/ txl;tm;jzifh tbd"r®mudk BudK;pm;í
-52-

oif,yl kcYd sMu&ef wdkuw


f eG ;f vdkygonf/ y&d,wåo d moem uG,af ysmuf&mü a&S;OD;pGm tbd"r®m
omoemawmfBuD; uG,af ysmufrnf jzpfonf/ xkaYd Mumifh tbd"r®mudk avhvmMuonfh uvsmP
ykxkZOf olawmfaumif;wdkYonfvnf; rdrw d kdYÓPftm; &So
d rQ BudK;pm;MuNyD;vQif trsm;olig
em;vnfEkid af vmufonfh tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;udk a&;om;jzefYjzL;Muygu tbd"r®m
omoemawmfBuD;onf Mum&Snpf mG wnfwEhH ikd af yrnf/ tbd"r®momoem wnfwyhH gvQiv f nf;
Ak'¨&Siaf wmfjrwfbk&m;\ omoemwnfwHhonfyif jzpfawmhonf}} [k aus;Zl;&Sif q&mawmf
BuD;u rMumcP wynfhrsm;tm; rdeYfMum;owday;EI;d aqmfcJhygonf/
þodkYtm;jzifh jrefrmEkid if HESiht
f bd"r®mt&aumufusr;f rsm;\ tcef;u@ukd od&&Sd NyD;
t&aumufusr;f rsm;udk a&;om;awmfrMl uonfh tif;0acwf tbd"r®mt&aumufusr;f jyK q&m
awmfBuD;rsm;rSm omoemawmfü vGepf Gmaus;Zl;rsm;aom yk*¾Kd vfBuD;rsm;tjzpf rSww f rf;wif
xdkuyf gayawmhonf/

t½SiZf #dv(r'kb-d 1)
t½Siyf nmeE´(r'kb-d 4)
t½Si0f &omrd(r'kb-d 5)
-53-

jrefrmEdkiif Hü tbd"r®moif,lavhvmrI

t½Sif0dZÆmeE´

,aeYacwf ax&0g'tbd"r®m avhvmvdkupf m;olrsm;rSm jrefrmEdkiif EH iS hf wpfenf;wpfzkHtm;jzifh


qufpyfaeolrsm;om jzpfMuonf/ jynfyEdkiif rH sm;ü tbd"r®moifMum;ydckY sorl sm;rSm jrefrmEdkiif H
om;rsm; (odkY) jrefrmEdkiif Hü y&d,wåpd mayoifMum;cJholrsm;om jzpfMuonf/ xdkYaMumifh
ax&0g' ig;Edkiif H½o Sd nfhteuf jrefrmEdkiif Honf tbd"r®mxGe;f um;&m wpfckwnf;aomEdkiif H
wpfEkdiif Htjzpf wnf½Sad eayonf/ tbd"r®ma'oemawmfjrwf wdk;wufxGe;f um;&eftwGuf
omoemh0efxrf;rsm;omru vl0wfaMumifrsm;yg acwftqufquf rdrw d kYd us&mtcef;u@u
BudK;yrf;tm;xkwcf JhMuonf/

tbd"r®y#d u aemufcHordki;f
bk&m;½Sio
f nf 7-0gajrmuf0gudk wm0wðomü uyfqakd wmfro l nf/ r,fawmfred wfom;
trSL;jyKaom ewfjA[®mtaygif;wdkt Y m; tbd"r®mw&m;awmfukd r&yfrem; 0gwGi;f oHk;vywfvkH;
a[mMum;awmfrlygonf/ aeYpOfqGr;f cHcsed af &mufvQif edr®w d &kyyf Gg;wpfqlukd rdr\
d udk,pf m;
w&m;qufvufa[mMum;&ef t"d|mefjyKawmfrNl yD;aemuf ajrmufuRe;f odkY qGr;f cH<uawmfro l nf/
xdkYaemif taemwwftkdi\ f qdyuf rf;ü qGr;f bkO;f ay;awmfrlNyD; pE´ul;awmü aeYoefYpifawmfrl
ygonf/ xdktcg t½Sio f m&dykwå&monf bk&m;½Six f H<ua&mufNyD; 0wfBuD;0wfi,fjyKawmf
rl\/ jrwfpGmbk&m;u ]]cspo f m; om&dykwå&m- þrQaomw&m;udk iga[mMum;cJhNyD}} [k
tbd"r®mw&m;udk enf;&½Hk tusO;f csKyf nTeMf um;awmfrlonf/
t½Siof m&dykwå&monf bk&m;½Six f rH S enf;&awmfrv
l Qif enf;aygif;t&mtaxmifwjkYd zifh
jzefcY sí
D bk&m;½Siaf [mawmfrt
l yfaom tbd"r®ma'oemtus,u f kd odjrifawmfr\
l / tbd"r®m
a'oemawmfukd rusO;f rus,t f v,ftvwfjzpfaomenf;jzifh rdr\ d wynfhig;&mwkYdtm;
wpfzefa[mMum;awmfrlonf/ þodkYjzifh wm0wðomewfjynfü tbd"r®ma'oemawmfukd
jrwfpmG bk&m;a[mMum;í NyD;qHk;jcif;odkY a&mufaomtcg vljY ynfüvnf; tbd"r®mw&m;awmfukd
t½Sio f m&dykwå&ma[mMum;í NyD;qHk;jcif;odkY a&muf½Syd gonf/
bk&m;½Sify&dedAÁmefpHvGefawmfrlNyD; oHk;vESifhav;&ufajrmufü tZmwowfrif;udk
trSDjyKí &[EÅmig;&mwkYdonf jrwfpGmbk&m;\w&m;awmfrsm;udk o*Fg,emwifcJhMuonf/
þo*Fg,emü "r®ESihf0ed ,[lí ESpyf kdi;f cGJ&m "r®ü tbd"r®y#d u yg0ifayonf/
-54-

omoemESpf(100)odkYa&mufaomtcg 0ZÆDwdkif; umvmaomurif;udk trSDjyKí


t½Sifr[m,oax&f trI;jyKaom &[EÅm(700)wkdY xyfrHí o*Fg,emwifcJhMuonf/
þo*Fg,emrSm 0denf;Oya'oESifhywfoufí jzpfay:vmjcif;jzpfonf/ yxrtBudrf
o*Fg,emwifxm;onfrh t
l wdki;f vufcx
H m;í tbd"r®y#d uESihf ywfoufí xl;jcm;rSK r½Sad y/
omoemESpf 235-ckEpS w f iG o
f &D "d r®maomurif;MuD;udk trSjD yKí t½Sirf [marm*¾vyd w
k å
wdóax&f trSL;jyKaom &[EÅm wpfaxmifwkYd wwd,o*Fg,emwifcJhMuonf/ þyGJü
t½Sifr[marm*¾vdykwåwdóax&fonf bk&m;½SiftusOf;tm;jzifhxm;cJhaom rmwdum
acgif;pOfukd tus,zf Gihfqkdvsuf uxm0w¬Kusr;f udk a[mMum;awmfrlcJhonf/
wwd,o*Fg,emwifNyD;aemuf omoemESpf 236-ckESpw f iG f t½Sirf [dE´onf oD[kdVf
uRef;odkY omoemjyK<uawmfrlonf/ xdktcsed rf Spwifí oD[kdVu f Ref;ü tbd"r®mESihfwuG
yd#uwfoHk;yHkukd oifMum;tm;xkwMf uonf/ oifMum;ydkYcsyHkpepfrSm tm*Hkaqmif pepfom
jzpfonf/
omoemESpf 450-ESpfü t½Sifr[m"r®&u©dwtrSL;jyKaom &[EÅmig;&mwkdYonf
oD[kdVu
f Ref; rmwkvZeyk'f tmavmuvkP
d *f lü yd#uwfpmrsm;udk ayxuftu©&m wifawmf
rlMuonf/ tjcm;yd#uwfrsm;enf;wl tbd"r®m 7-usr;f onfvnf; ayxuftu©&mtjzpfokdY
a&muf½SdcJhonf/
omoemESpf ig;&mausmfavmufrSpí oD[dkVfuRef;ü tbd"r®mavhvmvkdufpm;rI
wdk;wufvmNyD; tbd"r®musr;f jyKyk*¾Kd vfausmrf sm; wpfyg;NyD;wpfyg; ay:xGe;f vmcJhonf/
1/ tbd"r®mt|uxmrsm;usr;f jyK t½Sirf [mAk'¨aCmo?
2/ tbd"r®mvufoef;t|uxm t½SiAf k'¨w¬?
3/ tbd"r® rlv#Dumusr;f jyK t½Sit
f meE´m ?
4/ tbd"r® tEk#Dum t½Si"f r®ygv?
5/ t½Sit
f Ek½k'¨g tbd"r®w¬o*F[usr;f jyK?
6/ tbd"r®w¬0b d m0eDac: #Dumausmuf sr;f jyK t½Sio
f kr*Fvomrd
paomusr;f jyKq&mrsm;onf xif½Sm;vSonf/

tbd"r®y#d u jrefrmjynfokdYa&muf½Syd Hk
1926-ckESpf arSmZf marmifcifb\ bk&m;ysuaf wmifuke;f rS a½Taycsyt
f csy(f 20)wdkYwiG f
tbd"r®ma'oemtcsKd U awGU½x Sd m;csut
f & tbd"r®y#d uonf yk*Hacwfrwdkirf Duyif a&muf½Sd
rnf[k cefYrSe;f &aomfvnf; ax&0g'rSww f rf;rsm;t& wwd,o*Fg,emwifyGJtNyD; t½Sif
-55-

aomPESihf t½SiOf wå&wdkY ok0PÖbrl o


d moemjyK<ucsaD wmfrv
l monfrS tpjyKí jrefrmjynfokYd
pwifa&muf½Svd monf [k ,lqMu&rnfjzpfonf/ xdkrSwpfqifh omoemESpf 1601-ckESpf
wGif taemf&xmrif;onf yd#uwfawmfrsm;udk oxHkjynfrS yifhaqmifapcJhonf/ yk*H½Sd
&[ef;½Siv
f lwkYdonf tbd"r®y#d utyg0if yd#uwfpmayrsm;udk avhhvmoifMum;cJhMuonf/

yk*Hacwf tbd"r®mavhvmrI
e&ywdpnforl if;vufxuf aumZmouú&mZf 543-ckEpS w f iG f t½Siq
f y'rax&fonf
oD[kdVrf S pmoiftNyD; yk*HjynfokdY<uvm&m t½Sio f D0vd? t½Siw f mrvdE´? t½Sit f meE´m?
t½Si&f m[kvm trnf&aom oD[kdV&f [ef;awmf(4)yg;ygvdkuyf gvmMuonf/ xdk&[ef;awmf
rsm;ESit
hf wl tbd"r®mqdki&f m oD[kVd jf zpf ygVdbmomusr;f rsm;vnf; a&muf½v dS mrnfjzpfonf/
ouú&mZf 596-ckESpfwGif eef;wufaom uspGmrif;onf wdkif;a&;jynfa&;udk
*½krpdkufbJ om;awmftdrfa½SUrif;om;ESifhom vTJxm;NyD;vQif &[ef;oHCmawmfwdkYtm;
wpfaeYvQif pm0g 7-0gydkYcsonf/ eef;wGi;f armif;rwdkYtm;vnf; pmydkYcsonf/ eef;wGi;f ol?
eef;wGi;f om;rsm; oN*ØK[favhvm&mwGif taxmuftul&ap&ef y&rw¬AEd ´Kusr;f udk a&;om;cJh
onf/ y&rw¬AEd ´Kusr;f onf jrefrmjynf\ tOD;tqkH;aom tbd"r®mqkid &f m usr;f wpfapmif
jzpfonf/
yk*aH cwfonf ygVdy#d upmay a&mufcgpjzpfí xdpk may\tjccHjzpfaom o'´gusr;f rsm;
udk txl;tm;pdkux f m;onf/ o'´ewD pd onfh xif;½Sm;ausmMf um;aom o'´gusr;f rsm; ay:xGe;f
cJhonf/ odkYaomf yk*HacwfwGif tbd"r®mqdki&f musr;f *efwkdYukd rsm;pGma&;om;jyKpkcJhjcif;
r½Sad omfvnf; tbd"r®mpmayudkrl xufoefwuf<uaom vHkYv0D&, d jzifh oifMum;tm;xkwf
aeNyDjzpfaMumif;udk atmufazmfjyyg jzpf&yfu oufaocHvsu½f So d nf/
trsKd ;orD;rsm; tcsi;f csi;f awGUqHk&mü ]]b,frQavmufaom usr;f *efukdtm;xkwíf
b,frQavmufaom usr;f *efukd ESKwfwiG f aqmifxm;Edkiyf goenf;}} ponfjzifh wpfa,mufEiS hf
wpfa,muf aqG;aEG;ar;jref;Muuke\ f /
wpf&Ha&mtcg wpfa,mufaomtrsKd ;orD;udk ar;jref;&mwGif EdkYpkdYuav;i,f½Sad om
trsKd ;orD;u jyefíajzMum;onfrSm--
]]ighrSm uav;EdkYpdkYí uav;aESmuf,Sufojzifh rsm;pGmESKwf0,fraqmifEdkifyg/
y|mef;usr;f üvm½Sad om ukovwdurf Q yrmP½Sad om usr;f *efukdom ESKwfwGif &atmif
aqmifEkdiyf gonf}} [kajymMum;\/ (omoeA[kókwyÜumoeD -66)
-56-

yif;,acwf ESihf tbd"r®mavhvmrI


yif;,acwfwGif tbd"r®mavhvmrItajctaerSm txl;wdk;wufvmonf/ ouú&mZf
712-721 -ckESpw f Gif eef;pHaomqifjzLav;pD;½Sio
f D[olrif;vufxuf jrpfi,fawmifbuf
yvdyt
f a½SUNrdKUopfNrdKUae t½SiOf mPudwåo
d nf t|omvdeDa,mZemygXfESihf oar®m[0daem'eD
a,mZemygXfwkdYukd a&;om;pD&ifcJhonf/ 4if;q&mawmfESihfacwfNydKif omoemhordki;f wGif
xif½mS ;onfh pwk&*FAvtrwfBuD;\ ql;wGi;f ypfq&mawmftm; ar;avQmufonfh tar;ykpäm
&wkwGi-f -
]]r&Poef? aZmig;wefvQif? vGefíckepf? tjzpfoabm? rapmavaumif;?
apmavaumif;wnf;}} [lí r&PmoEéaZmonf ig;Budrx f ufvGeí f ckepfBudraf pmaumif;
rapmaumif; ESihf ]]bk&m;jrwfreG ?f edAÁmef,leD;? ajrBuD;rdk;jyif? aumif;uifESHYo?d pkwad wmfpw
d ?f
twdwEf SiEf Si?f oHk;yg;wGiüf ? b,fvQiftm½Hk? jyKwHkbed nf;}} [lí jrwfpGmbk&m;\ pkwpd w d f
awmfonf rnfonft h m½Hkukd tm½HkjyKaMumif;..[laom tbd"r®mykpäm jyóemrsm; yg0ifvm&m
yif;,acwf tbd"r®mavhvmrItajctaeudk tuJjzwfEkdirf nf jzpfonf/

tif;0acwfü tbd"r®mavhvmrI
tif;0acwfonf yk*aH cwfü wpf[kex f k;d wdk;wufvmaom ygVdo'´gtjyif jrefrmpmay
onfvnf; ysKd UvuFm? &wk? {csi;f ponfrsm;jzifh a0a0qmqmjzpfvmcJoh nf/ jrefrmpmqdk½iS rf sm;
trsm;tjym; ay:xGe;f &macwfvnf;jzpfonf/ xdkacwf oif½kd;jyKonfhusr;f rsm;teuf-
1/ tbd"r®ygVdawmf (7)usr;f
2/ tbd"r®t|uxm (7)usr;f
3/ tbd"r®rlv#Dum
4/ tbd"r®tEk#Dum
5/ tbd"r®w¬o*F[ygXf
6/ oN*ØK[f#Duma[mif;ygXf
7/ oN*ØK[f#DumopfygXf
8/ emr½lyy&dapä'#DumopfygXf
9/ y&rw¬0ed pd ä,#DumopfygXf
10/ arm[0dapä'eDygXf paom tbd"r®mqdki&f musr;f trnfrsm; yg½So d nf/
xdkYtjyif uxm0w¬Kedó,? t|omvdeDeó d ,wdkYukdvnf; 4if;pm&if;wGif awGU½S&d
ojzifh cufcJaom tbd"r®musr;f tcsKd U\ jrefrmjyefeó
d ,rsm;yif xdkacwfwGif xGe;f um;
vmaeNyDjzpfaMumif; od½S&d onf/
-57-

ouú&mZf (804-830) eef;pHonfh xlyg½Hk'g,um e&ywdrif;BuD;vufxufü


usr;f wwftausmf ½Sitf &d,0Hoonf
1/ t|omvdeDt|uxm \ tzGihf rPd'Dy#Dum ESihf
2/ #Dumausmf \ tzGihf rPdom&rOÆLom#DumygXfwkdYukd a&;om;cJhonf/
xdkYjyif 3/ tEk#Dumedó,udkvnf; jyKpkcJhaMumif; yd#uwfordki;f wGijf yqkx
d m;onf/
wpfzeftaemufbufveG rf if; (967-990) vufxufwiG f tif;0NrdKUrS ½Siw
f ad vmu*½k
onf-
1/ "mwkuxm#Dum0PÖemygXf
2/ ,ru0PÖem#DumygXf
3/ y|me0PÖem#DumygXf wdkYukdjyKpkcJhonf/
xdkYjyif omvGerf if; (991-1010) vufxufü awmifbDvmq&mawmf
½Sirf keEd ´aCmonf-
1/ rmwdumt&aumufusr;f
2/ "mwkuxmt&aumufusr;f
3/ ,rdkut f &aumufusr;f
4/ y|mef;t&aumufusr;f wdkYukda&;om;pD&ifcJhonf/ xdkYjyif
1/ t|omvdeDyPmr*gxmrsm;\ tzGihfjzpfaom 0Dowd0PÖemygXf ESihf
2/ oN*ØK[feó d ,usr;f wdkYukdvnf;a&;om;cJhonf/
tif;0acwfonf pmwwfayrGef t½Siaf umif;rsm; ay:xGe;f onfah cwfjzpf&m tbd"r®m
ydki;f qkid &f m usr;f *efrsm; a&;om;jyKpkcJhonf/ ygVdbmomjzpf usr;f *efrsm;omru jrefrm
pum;ajy a&maom edó,usr;f rsm;? jrefrmpum;ajyoufoufusr;f rsm;? t&aumufusr;f rsm;
rsm;pGm ay:xGucf Jhonf/
eef;ausmif;q&mawmf ½Sit
f *¾"r®mvuFm& ? awmifbDvl;q&mawmf ½SifteEÅ"Z?
ae&if;q&mawmf ½Sift&d,mvuFm&? yXrausmfatmifpHxm;q&mawmf ½SifÓP0&?
ykAÁm½Hkq&mawmf ½Siof m&'óD? 'u©Pd m0efq&mawmf ½Sit f &d,mvuFm& paom q&mawmf
rsm;onf xdkacwf tbd"r®mqdki&f musr;f rsm;udk a&;om;cJhonfh q&mawmfrsm;jzpfMuonf/
tif;0acwfü e,kev
f udk pmawmfjyefyv
JG yXrjyefv [kac:qdkMuNyD; pmawmfjyefyrJG sm;
usi;f yMuonf/ o'´g 8-usr;f ? okwf 3-usr;f ? tbd"r®moN*ØK[fusr;f rsm;udk jyefqk&d aMumif;
rSww
f rf;t& (tif;0omoem0if? 212/) od½S&d onf/
xdkYjyif tbd"r®mt&aumufusr;f rsm;ay:xGe;f vmjcif;onf jrefrmEdkiif Hü tbd"r®m
a'oemawmfBuD; xGe;f um;zd&kY ef vGepf mG taxmuftuljyKonft
h csuyf ifjzpfonf/ xdktcsuEf iS hf
-58-

ywfoufí tbd"Zr[m&|*k½k rpdk;&drq


f &mawmfBuD;u-
]]jynfaxmifpkjrefrmEdkiif HtwGi;f ü t&aumufusr;f rsm; xifxif½Sm;½Sm; ½Sad eaom
aMumifo h mvQif tbd"r®momoemawmfBuD;rSm rwdrrf jrKyfruG,rf aysmufbJ ,aeYwkid af tmifyif
wdk;yGm;wnfwHhaeavNyD/ rmwdumt&aumufusr;f ? "mwkuxmt&aumufusr;f ? ,rdkuf
t&aumufusr;f ? y|mef;t&aumufusr;f rsm; oD[kVd ?f ,dk;',m;Edkiif rH sm;ü tbd"r®m omoem
awmfBuD;onf wnfwo hH ifo
h avmuf rwnfwEhH kid f xGe;f awmufoifo
h avmuf rxGe;f awmuf
Edkib
f J½Sad eMu&onf}} [k rSwcf sujf yKawmfrlcJhonf/

uke;f abmifacwf tbd"r®mavhvmrI


tif;0acwf awmifbDvmyk*K¾d vftausmf ½Sirf keEd ´aCmo ponfha½S;q&mawmfBuD;rsm;
wDxGicf Jhaom t&aumufenf;udk rSDjirf;jyKí tbd"r®mn0g oifMum;ydkYcsrIonf uke;f abmif
acwfwiG f xif½Sm;odompGm wGiu f s,af cwfpm;vmcJhonf/ xef;wyifq&mawmf ½Sief E´ar"m?
yXrAm;u&mq&mawmf ½Si"f r®mbdeE´ ponfh xdkacwfynm½Siw f kdYuvnf; a½S;uxufykdí
aumif;rGejf ynfph kaH tmif rGr;f rHokwof ifvsuf t&aumufusr;f opfrsm;udk pD&ifa&;om;Muonf/
Am;u&mq&mawmfonf ,aeYpmoifom;rsm; vufukdit f m;xm;aeonfh tbd"r®
o*F[t|uxmedos (Am;u&mrl) udkjyKpkcJhonf/ xdkYjyif tbd"r®musrf;rsm;tygt0if
usr;f aygif; (30) ausmjf yKcJhaMumif; rSww
f rf;rsm;t&od&onf/
xdkYtjyif ,aeYacwf yXrjyefpmar;yGJü jyXmef;xm;onfh wdurmwdumt&aumuf?
'kurmwdumt&aumuf? okwåEÅu d rmwdumt&aumufwkdYrSm Am;u&m;q&mawmf ydkYcsonfh
twdki;f wynfjh zpfol t½Si0f &awaZmu rSww
f rf;wif a&;rSwxf m;onfh usr;f pmrsm;jzpfonf/
tcsKyftm;jzifh uke;f abmifacwfü tbd"r®ygVdawmf ckepfusr;f ESihfwuG tbd"r®m
t|uxm? #Dumrsm;? jrefrmjyefeo d srsm; trsm;qHk;ay:xGucf o
hJ nf/ yd#uwfordki;f pmwrf;t&
tbd"r®w¬o*F[ (ac:) oN*ØK[fedos wpfrsdK;wnf;yif (22) rl½SdaMumif;od½Sd&onf/
tvm;wlyif t|omvdeD? rlv#Dum? #Dumausmf ponfh edosrsm;onfvnf; tenf;qHk;
(3-4) apmifpD ½SMd uonfcsn;f omjzpfonf/ txl;tm;jzifh tcufcJteufeJqHk;jzpfaom
y|mef;enf; ESihf ½ky0f x
D ?d emrf0x
D wd k\
Yd oabmt"dygÜ ,fukd aemufacwfpmoifom;wdkY tvG,f
wul odjrifem;vnfEkid Mf ujcif;rSm uke;f abmifacwf usr;f *efrsm;\ aus;Zl;aMumifyh if jzpfonf/
tif;0acwfü tpjyKcJhaom yxrjyefpmjyefyGJonf rif;wke;f rif;vufxufü ESppf Of
e,kev
f qef; (8) &ufrS 0gqdkvqef; (8) &ufaeYtxd pmawmfjyefyGJBuD; usi;f y&mü
tbd"r®musr;f pmrsm;vnf; xnfhoGi;f jyefqkdap\/ jyXmef;usr;f pmrsm;udk atmufygtwkid ;f
-59-

jyXmef;xm;onfukd awGU&onf/
yXri,fwef;ü o'´g½Spaf pmifygXfteuf? ½ky?f oN*ØK[fukd;ydki;f ? qef;? tvuFm?
tbd"mefygXfteuf? rmwdum? "mwkuxm? ,rdkuf 5-usr;f ygXfteuft&aumufrsm;/
yXrvwfwef;ü o'´g½Spaf pmifygXfteuf? ½ky?f qef;ygXfteuf? tvuFmygXfteuf?
tbd"mefygXfteuf? oN*ØK[fukd;ydki;f ygXfteuf? rmwdumygXfteuft&aumuf? "mwkuxm
ygXfteuft&aumf? ,rdkuq f ,fusr;f ygXfteuft&aumufrsm;/
yXrBuD;wef;ü o'´g½Spaf pmifygXfteuf? ½ky?f qef;ygXfteuf? tvuFmygXfteuf?
tbd"mefygXfteuf? oN*ØK[fukd;ydki;f ygXfteuf? rmwdumygXfteuft&aumuf? "mwkuxm
ygXfteuft&aumuf? ,rdkuq f ,fusr;f ygXfteuft&aumufrsm; ESihf y|mef;ukovwdw/f
yXrausmw f ef;ü o'´g½Spaf pmifygXfteuf? ½ky?f qef;ygXfteuf? tvuFmygXfteuf?
tbd"mefygXfteuf? oN*ØK[fukd;ydki;f ygXfteuf? rmwdumygXfteuft&aumuf? "mwkuxm
ygXfteuft&aumuf? ,rdkuq f ,fusr;f ygXfteuft&aumufrsm;? y|mef;ukovwduf ESihf
tbd"r®w¬0bd m0deD#Dumausm/f (ref;omoem0if/ yxrwGJ/ 115/)

udkvkdeDacwf tbd"r®mavhvmrI
t*Fvyd v
f ufatmufa&mufaomtcgü tcsKd UEpS rf sm; rusi;f yjzpfco
hJ nfrv
S í
JG yxrjyef
pmjyefyGJukd qufvufusi;f ycJhonf/ a½S;jrefrmrif;rsm;vufü usi;f ycJhonfh pmjyefyGJukd
pmar;yGJtjzpfokdY ajymif;vJcJhonf/ pmar;yGJukdvnf; ,cifuuJhokdY wpfae&mwnf; rusi;f y
awmhbJ jrefrmjynftESHYtjym;ü wpfcsed w f nf; usi;f ycJhonf/ouú&mZf 1299-ckESpw f Gif
yxrjyefaumfrwDwpfckzGJYpnf;cJhonf/ pmar;yGJü pmcswef;twef; wpfckxyfwkd;cJhonf/
1260-ckEpS w f iG f rEÅav;NrdKU y&d,wåo
d moe[dwtoif;? 1265-ckEpS w
f iG f &efukeNf rdKU
apwd,*FPy&d,wå"d r®mEk*¾[toif;paom toifBuD;ay:xGe;f vmcJhonf/ xkt d oif;BuD;
rsm;uvnf; pmar;yGJrsm; usi;f yum tbd"r®y#d utygt0if y&d,wåo d moem wdk;wufa&;
twGuf pGr;f pGr;f wrH jyKvkyt f m;xkwcf JhMuonf/
udkvked aD cwfüvnf; tbd"r®mqkid &f m usr;f rsm;qufvufay:xGuv f mouJo h kYd tbd"r®m
oif,al vhvmrIrmS vnf; &yfwefo Y mG ;jcif;um; r½Sad y/ xdkacwftcsed t f cgu awmifNrdKU tbd"r®m
n0genf;onf xif½mS ;ausmMf um;onf/ tbd"r®mn0genf;udk pwiftok;H jyKcJo h nfh q&mawmf
udk tr&yl&omoem0ifü ]]"mwkuxm wkwv f rS ;f csKd ;wdku
Y kd a&;om;awmfrcl ahJ om &wem
yl&tif;0NrdKU wkwv f rS ;f q&mawmfbk&m;BuD; t½Sipf E´rmvmonf awmifNrdKU tbd"r®mn0genf;
-60-

rsm;udk vufreG rf qG pwifonfh yk*Kd¾ vftjzpf rSww


f rf;wifcMhJ uuke\
f }} (tr&yl& omoem0if/
266) [k azmfjyxm;onf/
r*Fvmwdkuf n0gpmcstausmf yxrausmft½Siftm'dpö(yxrausmfOD;tkH;)onf
rmwdum? "mwkuxm? ,rdku?f y|mef; tbd"r®mn0grsm;udk ykcYd sNyD; tbd"r®mwHceG f usr;f BuD;udk
a&;om;cJo
h nf/ xdt kY jyif wljzpfol t½Si"f r®omrduvnf; y|meom&rÍÆ&D n0gwHceG uf sr;f BuD;
udk twGJ(2)wGJjzifh a&;om;cJhonf/
tr&yl&(awmifNrdKU) n0gpmoifwu kd rf sm;½Sd MuufwykYd if n0g½Gwof rH sm;udk Mum;zefrsm;
em;&nf0ojzifh ]]ypöa,m... ypöa,m}}...[lí jrnfMuaMumif;jzifv h nf;aumif;? ]]atmuft;D
tD; tmrEÅm}}[lí wGeMf uaMumif;jzifhvnf;aumif; ajym½dk;pOfyif ay:xGucf Jhavonf/
(tr&yl&omoem0if/ 268)
xdkYjyif y&rw¬'DyeDac: oN*ØKvfr[m#Dumopftygt0if usr;f aygif;(100)&mausmf
a&;om;jyKpkcJhonfh v,fwDq&mawmfBuD;uJhodkYaom tbd"r®mudk tvGeftm;oefonfh
q&mawmfBuD;rsm; ay:xGe;f cJhonf/
q&mawmfjyKpkcJhaom usr;f *efwkdYrSm tbd"r®y#d uüyg0ifaom y&rw¬oabmw&m;
rsm;udk vlNyde;f rsm; em;vnfatmif ½Si;f ½Si;f vif;vif; a&;om;xm;aom tbd"r®moabmobm0
qdki&f m usr;f *efrsm;om rsm;avonf/ q&mawmfonf tbd"r®mudk tvGet f m;oefawmfro
l nfh
tavsmuf t*Fvyd af cwfwiG f jynfwiG ;f jynfyrS ar;avQmufMuaom tbd"r®mESiyhf wfoufonfh
ykpätrsKd ;rsK;d wdkYukd enf;toG,o
f G,jf zifh ½Si;f vif;ajzqdkawmfrlonf/
v,fwDq&mawmfonf vuFmoHaygufyk'faygif; 655-yk'fwdkYjzifh wefqmqifí
trsKd ;om; trsKd ;orD;wdkY tbd"r®w¬oN*ØK[fwwfajruf&ef or®mqE´jzifh y&rw¬oHcyd u f sr;f
udkvnf; jyKpD&ifawmfrlcJhonf/ jrefrmEdkiif HtESHY a&muf½Sad wmfrl&m NrdKU½GmwdkYü oHcyd t f oif;
rsm; zGpYJ nf;NyD; oHcyd pf mar;yGrJ sm;udk NrdKifNrdKifqkid q
f ikd f usi;f ycJo
h nf/ trsKd ;om;? trsKd ;orD;i,f
wdkY\ tMum;üvnf; y&rw¬oHcyd pf mar;yGJrSm vGepf Gmxif½Sm;vSonf/

vGwv
f yfa&;&NyD;onfhaemufykdi;f tbd"r®mavhvmrI
1946-ckESpw f Gif tbd"r®mjyefYyGm;a&;toif;BuD;ay:aygufvmcJhonf/ 4if;toif;
BuD;onf tbd"r®mpmawmfjyefyGJrsm; usi;f yay;cJhonf/ &[ef;awmfrsm;tqifh? oDv½Sirf sm;
tqifEh iS v
hf yl k*Kd¾ vfrsm;tqif[h í
l tqif(h 3)qifh owfrw S af y;xm;onf/ ,if;toif;BuD;onf
tbd"r®mtcgawmfaeYukdyg usi;f yay;Ekid cf Jhonf/
-61-

tbd"r®mjyefYyGm;a&;toif;BuD; wdk;wufvmrIukd atmufygtwdki;f od&ygonf/


]]yxr 25-ESpf aiG&wkumvtwGi;f ü toif;cGJaygif; 69 oif;?
'kw,d 25-ESpf a½T&wkuvmtwGi;f ü toif;cGJaygif; 200 oif;?
wwd, 25-ESpf pde&f wkoufwrf;eD;uyfvmNyDjzpfaom 1376-ckESppf m&if;t&
toif;cGJaygif; 3267-oif;txd zGJYpnf;Edkicf JhNyD;jzpfonf/(tbd?jyefYpmapmif?trSw-f 4/3/)
c&pfEpS f 1951-ckEpS w
f iG f tbd"r®mta&;awmfyakH y:aygufvm&m jrefrmEdkiif H t&yf&yf½dS
yd#uwfusr;f *efwwfajrmufMuukeaf om q&mawmfBuD;rsm;onf udk&ifpuúEd \ ´ tajctjrpfr½Sd
ykwcf wfa&;om;csurf sm;udk ygVdawmf? t|uxm? #Dum ponfrsm;udk udk;um;í 0depd ä,
pmwrf;rsm; a&;om;NyD; acszsucf JhMuonf/ tbd"r®Ak'¨bmodw0depd ä,pmwrf; 12-apmifcefY
xGuaf y:vmNyD; Edkiif HawmfMo0g'gp&d,q&mawmfBuD; 9-yg;rSvnf; þ0depd ä,pmwrf;rsm;
onf tvGeaf umif;rGef oifhavsmí f urÇmt&yf&yfokdYyif ykHESyd jf zefYcs&d efoifhavsmaf Mumif;
rdeMYf um;awmfral omaMumifh ]]tbd"r®mta&;awmfyk}H }[laom trnfjzifh 0depd ä,pmwrf;rsm;udk
pmtkyt f jzpf xkwaf 0cJhonf/
xdkYtjyif 1314(1952) ckESpfrSpí jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHAk'¨omoemjyKtzGJUu
ESppf Ofusi;f ycJhaom tbd"r®mpmar;yGJESihf 1955-ckESpwf Gif pwifusi;f ycJhaom #Dumausmf
jrefrmjyefpmar;yGJrsm;onfum; vlyk*K¾d vfwkdY\ tbd"r®mavhvmvku d pf m;rIukd xif½Sm;odompGm
wdk;wufapcJhayonf/ (tbd"r®mordki;f csKyf? apm/)

rsuaf rSmufacwf tbd"r®mavhvmrI


,aeYrsuaf rSmufacwfü tbd"r®mjyefyY mG ;a&;toif;BuD;tjyif 0dik ?f trf?bD?at Ak'b
¨ mom
uvsmP,k0toif;? r*FvmAsL[mtoif;? "r®AsL[mtoif;ponfh toif;rsm;onf
tbd"r®mESiyhf wfoufí oifwef;rsm; pDpOfykcYd soifMum;ay;aeonfukd awGU&onf/ xdkoifwef;
rsm;udk trsm;tm;jzifh vlyk*¾dKvfrsm; wufa&mufMuonf/ rsm;rMumrDESpfrsm;twGif;ü
tbd"r®mudk jrefrmbmomjzifhomru t*Fvdyfbmomjzifhyg avhvmEdkifap&ef tbd"r®
wuúokv d t
f xdyif zGivhf pS o
f ifMum;ay;rIrsm; ½Sv
d mcJo
h nf/ 4if;oifwef;rsm;tjyif wpfo;D yk*v
¾
oifwef;rsm;vnf; zGihfvSpo f ifMum;ay;vsuyf if½So d nf/

tcsKyftm;jzifh acwftquf jrefrmwdkYonf tbd"r®mqdki&f m usr;f *efaygif;rsm;pGmudk


jyKpkcJh&m rSwfwrf;rsm;t& ygVdbmoma&;(42)usrf;? edó,ESifhjrefrmjyef(88)usrf;?
taxGaxG(174)usr;f pkpkaygif; jrefrmjynfjzpf tbd"r®mqdki&f musr;f rsm; (333)usr;f ½Sad Mumif;
od&onf/ ,if;BudKyrf;tm;xkwx f m;rIrsm;u jrefrmEdkiif H\ tbd"r®mavhvmrI ordki;f pOfukd
-62-

cdkifrmapygonf/ xdkYtjyif omoemh0efxrf;rsm;twGuf tbd"r®mudk roifrae&


pmar;yGJjyXmef;usrf;pmtjzpf jyXmef;ay;xm;ouJhodkY vl0wfaMumifrsm;twGufvnf;
tbd"r®mudk avhvmEdkio f nfh tcGihfta&;rsm;zefwD;ay;xm;vsuyf if½S&d m jrefrmEdkiif H\
tbd"r®mavhvmrIonf qufvuf½Sio f efaeOD;rnfomjzpfygonf/

t½Sif0dZÆmeE´
e,a'ou? tbd"r®y#d ur[mXme
Edkiif Hawmfy&d,wåo
d moemhwuúokdvf
urÇmat;uke;f ajr? &efukeNf rdKU/

rSDjirf;usr;f rsm;
1/ t|omvdeDt|uxm
2/ tbd"r®w¬o*F[ygVd
3/ tbd"r®mordki;f csKyf
4/ tif;0omoem0if
5/ tr&yl&omoem0if
6/ omoemvuFm&pmwrf;
7/ v,fwDq&mawmfbk&m;BuD;b0jzpfpOf
8/ tbd"r®mjyefYyGm;a&;pmapmif? trSwpf Of-4/(2014-ckESp?f Zlvkdiv
f )
9/ omoeA[kókwyÜumoeD
10/ tbd"r®mta&;awmfykH
11/ yd#uwfordki;f
12/ yif;,omoem0if
-63-

cE¨mig;yg;ESih0f yd óem

t½Siyf nmeE´

cE¨o'´gonf taygif;tpkuakd [m\/ ½lyu©Em¨ -[kqv kd Qif ½ky(f 11)rsK;d ukd aygif;pkxm;
jcif;jzpf\/ a0'emu©Em¨ -[kqv kd Qif a0'em(11)rsK;d ukd aygif;pkxm;jcif;jzpf\/ usecf E¨mok;H yg;
onfvnf; xkt Yd wlyifjzpf\/ xk(d 11)rsK;d ukd Ak'j¨ rwfpmG u tewåvu©Pokwüf - ]]twDwm
em*w ypöKyÜEéH tZÑwåH 0g A[d'H¨0g MoVm&duH 0g okckrH 0g [DeH 0g yPDwH 0g ,H 'la&
oEÅad u 0g}}[k a[mawmfrl\/
t"dyÜg,fum;= ½lyu©E¨m-[kqkv d Qif twdw½f ky?f tem*wf½ky?f ypöKyÜe½f ky?f twGi;f ½ky?f
tjyif½ky?f Murf;wrf;aom½ky?f El;nHhaom½ky?f ,kwn f Hhaom½ky?f jrifhjrwfaom½ky?f a0;aom½ky?f
eD;aom½ky[ f í
l (11)rsKd ;ukad ygif;xm;onf/ a0'emu©Em¨ [kqv kd Qif twdwaf 0'empaomtm;jzifh
a0'em(11)rsKd ;ukd aygif;xm;onf/ usecf E¨mwk\ Yd tus,o f nfvnf; xkt Yd wlyifjzpfonf[í l
jzpfonf/
vlwpfa,muffukd jrifvkduf&aomtcg tqif;½lyg½kHESifh rsufpdtMunf½kyfonf
½lyu©Em¨ ? jrifopd w d of nf 0dnmPu©Em¨ ? tqif;\t&omukcd pH m;aom a0'emapwoduo f nf
a0'emu©E¨m? tqif;½lyg½kHukd rSwo f m;aom onmapwoduo f nf onmu©Em¨ ? Munfjh zpfatmif
wkud w
f eG ;f EI;d aqmfaom apwemapwoduo f nf ocFg&u©E¨m? þokYcd E¨mig;yg; wpfNydKifwnf;
jzpfí aysmufysuo f Gm;\/ jrJjrefckdicf efYwnfwHhaerI r½Sad y/ þodkY cE¨mig;yg; jzpfysuf
oGm;onfukd ÓPfjzifo h í
d tqif;½lyg½ku H jkd rifwikd ;f cE¨mig;yg; tedp-ö [k ½Irw
S f yGm;rsm;&onf/
toHwpfckukd Mum;vku
d &f aomtcg toH½kyEf iS hf em;tMunf½kyo f nf ½lyu©Em¨ ? Mum;od
pdwo f nf 0dnmPu©E¨m? toH\t&omukcd Hpm;aom a0'emapwoduo f nf a0'emu©E¨m?
toHukrd Swo f m;aom onmapwoduo f nf onmu©E¨m? em;axmifjzpfatmif wku d w
f Ge;f
EI;d aqmfaom apwemapwoduo f nf ocFg&u©E¨m? þokYdcE¨mig;yg; jzpfysuo f Gm;onfukd
ÓPfjzifhoí d toHukMd um;vku d w f kid ;f cE¨mig;yg;tedpö[k ½IyGm;&onf/
teHYwpfckckukd erf;½Ivku
d af omtcg teHY½kyEf Sihf ESmacgif;tMunf½kyof nf ½lyu©E¨m?
eHopd w
d of nf 0dnmPu©E¨m? teHY\t&omukcd Hpm;aom a0'emapwoduo f nf a0'emu©E¨m?
teHYukrd Swo
f m;aom onmapwoduo f nf onmu©E¨m? erf;½Ijzpfatmif wku d wf Ge;f EI;d aqmf
aom apwemapwoduo f nf ocFg&u©Em¨ ? þcE¨mig;yg; jzpfysuo f mG ;onfukd ÓPfjzifo h í
d
teHYwpfckckukd erf;½Iwkid ;f cE¨mig;yg;tedpö-[k ½IyGm;&rnf/
-64-

t&omwpfckckukd pm;vku
d af omtcg t&om½kyEf iS hf vQmtMunf½kyw
f o
Ykd nf ½lyu©Em¨ ?
pm;odpw d o
f nf 0dnmPu©Em¨ ? &om½k\ H t&omukcd pH m;aom a0'emapwoduo f nf a0'em
u©E¨m? t&omukrd Swo f m;aomonmapwoduo f nf onmu©E¨m? pm;jzpfatmif wku d w
f Ge;f
EI;d aqmfaom apwemapwoduo f nf ocFg&u©E¨m? þcE¨mig;yg; jzpfysuo f Gm;onfukd
ÓPfjzifh odí cE¨mig;yg;tedpö-[k ½IyGm;&onf/
tawGUtxdazm|AÁm½kEH iS hf uk,
d t f Munf½kyw f Ykd awGUxad omtcg azm|AÁm½k½H kyEf iS hf uk,
d f
tMunf½kywf kYdonf ½lyu©E¨m? xdopd w d o f nf 0dnmPu©E¨m? tawGUtxd\ t&omukd cHpm;
aom a0'emapwoduo f nf a0'emu©E¨m? tawGUtxdukrd Swo f m;aom onmapwoduf
onf onmu©E¨m? awGUxjd zpfatmif wku d w
f Ge;f EI;d aqmfaom apwemapwoduo f nf ocFg
&u©E¨m? þcE¨mig;yg; jzpfysuo f Gm;ykHukd ÓPfjzifhoí d cE¨mig;yg;tedpö-[k ½IyGm;&ygonf/
"r®m½kEH iS rhf aem'Gg&wkYd wku
d q
f okH nft
h cg [',0w¬K½kyo f nf ½lyu©Em¨ ? awG;odpw d o f nf
0dnmPu©E¨m? tawG;tm½kH\ t&omukcd Hpm;aom a0'emapwoduo f nf a0'emu©E¨m?
tawG;tm½ku H dk rSwo f m;aom onmapwoduo f nf onmu©Em¨ ? awG;pdwjf zpfatmif wku d w f eG ;f
EI;d aqmfaom apwemapwoduo f nf ocFg&u©Em¨ ? þokcYd E¨mig;yg; jzpfysuo f mG ;yku
H kd ÓPfjzifh
odí awG;pdwjf zpfay:wkid ;f cE¨mig;yg;tedpö-[k ½IyGm;&onf/ cE¨mig;yg;onf y#doaE¨cP
rSpí pkww d ikd af tmif tjrJwrf;jzpfysuaf e\/ þuk, d af umifBuD;ukd cE¨mig;yg;[k rSwx f ifNyD;
uk, d af umifBuD;\ ysupf ;D rIuMkd unfí h tedp?ö 'ku?© tewåwnf;[laom vu©Pma&; ok;H yg;ukd
½IrSwyf Gm;rsm;aejcif;onf rSeu f efaom ½IrSwyf Gm;rsm;jcif; r[kwaf y/
½lyu©E¨monf a&jr§KyfESihfwl\/ a&jr§KyfBuD;onf twkH;tvkH;tcJ[kvnf; xifrSw&f
onf/ tESpo f m&ESijhf ynfph kaH om tckid tf rmtxnf0w¬KBuD;[kvnf; xifrw S &f onf/ xifrw S f
onft
h wkid ;f vufjzifu h ikd Mf unfah omtcg tESptf om;tckid t
f rm rawGU&ay/ xktYd wl ½lyu©Em¨
onfvnf; tay:,HOwkZ½kyBf uD;ukMd unfhvQif twkH;tvkH;tcJBuD;[k xifrSwpf &m &S\ d /
y&rwfÓPfjzifh acszsuMf unfhvku d af omtcg ½lyu©E¨monf twkH;tvkH; tcJ t&nf
tzwf trIet f rTm; bmrQr&S/d oabmw&m;oufoufrQom &S\ d /
þae&mwGif ynwf½kyEf iS hf y&rwf½kyu f kd &Si;f jycsiyf gonf/ twåabmcE¨muk, d Bf uD;ukd
ynwf½ky[ f kac:\/ y&rwf½kyw f &m;\ jzpfrIysurf Iukd rjrifEkid af tmif ynwf½kyBf uD;u
zk;H uG,f xm;\/ ynwf½kyt f wåabm cE¨muk, d Bf uD;ukyd if ½lyu©Em¨ [k tE¨ykxkZOfyk*K¾ v
d rf sm;u
xifrmS ; aeMu\/ Ak'j¨ rwfpmG u ½lyu©Em¨ tedp[ ö k a[mawmfral omtcg tE¨ykxkZOfyk*K¾ v d rf sm;
t,l tqvGrJ mS ;aeMu\/ rnfuo hJ Ykd vGrJ mS ;aeoenf; ½lyu©Em¨ tedpq ö o
kd nfrmS wpfb0wGif
wpfcg ao&onfukd ajymjcif;jzpf\/ owå0grsm;y#doaE¨aeNyD;vQif aemufqkH;wGif
aoMu&\/ þuJhokYd ao&onfukd tedpö[k Ak'¨jrwfpmG a[mawmfrljcif; jzpfonf[kvJGrSm;pGm
-65-

,lqavawmh\/ vufzspfwpfwGuftcsdef tawmwGif;rSm y&rwf½kyfw&m;rsm; uka#


ig;axmifru jzpfNyD;í ysuo
f Gm;onfh cPdur&Puk&d nf&G,í f a[mawmfrljcif;jzpf\/
tb,fah Mumifh or®Kwd r&Pukd tedp[
ö k vGrJ mS ;pGm,lqoenf;¿ ynwf½kyEf iS hf y&rwf½kyu
f kd
ÓPftjrifwGif ruGJjym;aomaMumifhjzpf\/
udavomy,fa&; r*fzkv d &f a&; 0dyóemtvkyq f ko
d nfrSm ÓPfynmt&mom jzpf
\/ xkYad Mumifh Ak'¨jrwfpGmu ]]avmabm a'gaom arma[m auma"m Oyema[m bdu©a0
ae0uma,e y[mwaAÁm aem0gpm, ynm, 'doGm y[mwaAÁm}} (tH? 3/ 288/)
&[ef;wkYd avmb? a'go? arm[ponfwkYdukd um,uHjzifh ry,fEkid ?f 0pDuHjzifh ry,fEkid ?f
raemuH jzpfaom 0dyóemynmjzifhom y,fEkid \ f [k a[mawmfrl\/ cE¨meH edAÁwåd Zmwd-
cE¨mig;yg; jzpfay:vmonfukd Zmwd[kac:onf/ cE¨meH y&dygaum Z&m-cE¨ig;yg; &ifha&mf
onfukd Z&m[k ac:onf/ cE¨meH aba'g r&PH- cE¨mig;yg; csKyfaysmufysupf D;onfukd
r&Paoonf[k Ak'¨jrwfpGm a[mawmfrlyg\/ þb0wGif cE¨mig;yg;csKyfysuNf yD; jyefí
rjzpfawmhonfukd aoonf [k qko d nfukrd l vlwkid ;f vufcHMu\/ vufcHonf [kqkv d Qif
vlwpfa,mufaoNyD qkyd gpkYd cE¨mig;yg;csKyfoGm;aomfvnf; OwkZ½kyf tavmif;aumifBuD;
useaf e\/ cE¨mig;yg; csKyfoGm;onfukd aoonf/ cE¨meH aba'g r&PH-[k Ak'¨jrwfpGm
a[mawmfrlaomaMumifh rcsKyfysub f J useaf eonfh OwkZ½kyf tavmif;aumifonf cE¨m
ig;yg;xJwiG f ryg0ifaom ynwf½kyw f &m;qkod nfrSm ay:vGix f if&Sm;aeayNyD/ þokYd r,lbJ
cE¨mig;yg;xJwiG f OwkZ½kyyf g0ifonf[kqckd ahJ omf vlwpfa,muf aoonft h cg cE¨mig;yg;vk;H
rcsKyfbJ emrfcE¨mav;yg;om csKyfNyD; ½lyu©Em¨ rcsKyfbJ useaf eonf[k ,l&rvkd jzpfaeawmh\/
þokYd,lcJhaomf cE¨meH aba'g r&PH-[laom ygVdawmfESihf qefYusiaf yvdrhfrnf/
OwkZ½kyo
f nf wDAGDzefom;jyifESihfwl\/ y&rwf½kyo f nf zefom;jyifrSm ay:vmonfh
vlt&dypf onfh t&dyrf sm;ESihfwl\/ zefom;jyifrSmay:vmonfh t&dyrf sm;ukd vufjzifhukid í f
r&ay/ bmhaMumifhenf;[lrl- t&dyrf sm;onf taumiftxnftaejzifh &Sad eonfr[kwaf om
aMumifhjzpf\/ vufjzifhukid Mf unfhvQif zefom;jyifuko
d mukid rf ad yvdrhrf nf/ xkYt
d wl OwkZ½kyf
aumifBuD;ay:ü y&rwf½kyw f &m;rsm;onf wpfzswzf swjf zpfNyD; ysuaf e\/ y&rwfw&m;rsm;
onf taumiftxnftwk;H tcJ t&nftzwfj'yfoP²mefr[kwb f J oabmw&m;rQom jzpf\/
{upä&u©aP aum#dowo[ó ocFsm OyÜZÆw d Gm ed½kZÑwd/ (bd? |? 2? 31/) vufzspf
wpfwGucf Pumvü uka#wpfoed ;f jzpfysuaf eaom y&rwfcE¨mukd &nf&G,í f cE¨mig;yg;
tedpö-[k a[mawmfrljcif; jzpfayonf/
a0'emonf tusO;f tm;jzifh okH;rsKd ;&S\
d / rdrBd udKufESpo
f ufaom t&omukd cHpm;&
onfhtcg okca0'emjzpf\/ rBudKufESpof ufaom t&omukd cHpm;&onfhtcg 'ku©a0'em
-66-

jzpf\/ BudKufESpo
f ufonfvnf;r[kw?f rBudKufESpo f ufonfvnf;r[kwaf om t&omukd
cHpm;&onft h cg Oayu©ma0'emjzpf\/ tE¨ykxkZOfyk*K¾ v
d o
f nf ig? ol? rde;f r? a,musmf ;yk*K¾ v
d f
owå0gu t&omukcd Hpm;onf[k xifjrif\/ igu? olu? yk*¾Kv d ?f owå0gu t&omukd
cHpm;onfr[kw/f t&omukd a0'emu©E¨mu cHpm;onf/
a0'emu©E¨monf a&yGuEf Sihfwl\/ a&uef\a&rsuEf Smjyifay:okYd rk;d aygufrsm; us
a&mufonfhtcg a&aygufuav;rsm; yGux f vm\/ rk;d a&wpfaygufusvku d w
f kid ;f a&yGuf
wpfyGujf zpfNyD; ysuo
f Gm;\/ a&yGuu f av;\ jzpfcsed yf sucf sed u
f mv yrmPonf tvGew f kd
awmif;vSonf/ tvGeaf umif;rGeo f nfh [if;rsKd ;pkHESihf xrif;pm;aeaom vlwpfa,mufonf
xrif;\t&omukd xrif;pm;írNyD;rcsi;f cHpm;aeonf/ xrif;pm;csed f wpfem&DMumvQif
wpfem&DMumatmif t&omukd cHpm;aeonf[k xifjrif,lq\/ 0dyóemÓPfrsupf jd zifh
Munfhvku
d af omtcg aumif;aomt&omjzpfap? raumif;aom t&omjzpfap wpfem&D
rqkx
d m;bd? wpfpuúeUf MumatmifcHpm;í r&ygacs/ tb,fhaMumifhenf; wpfpuúeYftwGi;f rSm
a0'emu©Em¨ aygif; uka#wpfoed ;f jzpfNyD; ysuíf oGm;aomaMumifh jzpf\/ tjzpftysuf jrefveG ;f
tm;BuD;íjzpfonf/ ysuo f nfukd rodojzifh tcsed t f MumBuD; cHpm;&onf[k xifrSwNf yD;
a0'em ukd pGJrufaerdMuawmh\/
0dyóemÓPfjzifh ½IMunfv h u
kd af omtcg tqufrjywfjzpfysuaf eonfh tedpo ö abm
ukd odjrifav\/ odjrifonfESihfwpfNydKifeuf avmbudavom w'*FcsKyfNidr;f oGm;\/
emusiuf ku
d cf Jonfh 'ku©a0'emwpfckckukd cHpm;ae&onfhtcgwGiv f nf; a0'em\ rNrJonfh
tedpöoabmukd ÓPfjzifhjrifatmif Munfh½Ivku d rf nfqkv
d Qif rESpo
f ufonfh a'goudavom
onf csujf cif;csKyfNidr;f oGm;\/
aywpf&mcefY&Snv f sm;onfh tke;f qHBudK;BuD;ukd wef;xm;onfqkyd gpkYd/ 0dyóemÓPf
rsupf jd zifh rMunfhbJ yuwdrsupf jd zifh Munfhonfhtcg wtHwMo tke;f qHBudK; t&SnBf uD;[k
xif&\/ ÓPfrsupf jd zifh qifjcifMunfhvku d af omtcg tke;f qHzwfonf tke;f oD; cGHrSjzpf\/
tke;f oD;cGHonf tvGeq f kH;&Snvf SrS vufwpfxGmomomrQ&S\ d / þokYqd kv
d Qif tke;f qH BudK;BuD;
aywpf&m&Sn\ f qko
d nfrmS wpfxmG omom&So d nfh tke;f qHzwfrsm; wpfckpqD ufNyD; uspx f m;í
aywpf&m&Sno f nf[k ÓPftjrifrSm &Si;f oGm;onf/ aywpf&m&Sno f nf[k ,lqxm;onfh
t,ltqrSm;? txifrSm; aysmufoGm;av\/
wDAGDZmwfvrf;wpfck NyD;atmifMunfhonfhtcg wpfem&DMumonfqkv d Qif Zmwfvrf;\
t&omukd wpfem&DMum cHpm;ae&onf[k xifNyD;Zmwfvrf;ukd pGJrufaerdawmh\/ 0dyóem
ÓPfjzifh qifjcifvku
d af omtcg wpfem&Drqkx d m;bd Zmwfvrf;\ t&omukd wpfpuúeYf
MumatmifcpH m;í r&Ekid yf gacs/ tjzpftysuo
f nf vsijf refveG ;f tm;BuD;íom wpfqufwnf;
xifae\/ Zmwfvrf;\ t&omukd cHpm;aoma0'emu©E¨mqko d nfrSmvnf; tedpö rNrJaom
-67-

oabm[k tjrifreS &f vku


d o
f nfEiS hf wpfNydKifeuf 0dyóem½Irw
S yf mG ;rsm;NyD;om; jzpfomG ;awmh\/
rSwfom;wwfaom oabm&Sdaom onmapwodufukd onmu©E¨m[kac:\/
onmu©Em¨ onf wHvQyfEiS w hf \
l / wHvQyfqo kd nfrmS rk;d acgifa&&Sm; a'orsm;ü tyl&edS af Mumifh
a&ckd;a&aiGUrsm;aygif;rdNyD; a&jyifoP²mefjzpfaeonfukd ac:\/ wHvQyfukdta0;rS
arQmfMunfhvku d of nfhtcg a&awGpD;qif;aeouJhokYd xif&\/ todÓPfr&So d nfh a&qm
aeaom orifwpfaumifonf ta0;rSvSr;f í jrif&onfhwHvQyfukd a&xifrSwNf yD; wHvQyf
&S&d mokUd tajy;oGm;av\/ teD;em;a&mufonfhtcg b,fa&rSrawGU&bJ wHvQyfonf aysmuf
uG,o f Gm;avNyD/ aemufwpfcg taa0;ukv d Sr;f arQmfMunfhjyefaomf tjcm; wpfae&mrSm&So d nfh
wHvQyfukyd if a&jyifoP²mefxifjyefyg\/ orifonf aeylBuJBuJBuD;xJ wHvQyfxaeonfh
aemufwpfae&mokYd qufvufí ajy;jyef\/ teD;tem;a&mufonfhtcg bmrQrawGY&ay/
þokdYajy;vsufyif aemufqkH;wGif orifonftarmqkdYNyD; aoyGJ0if&&Smonf/ xkdYtwl
onmu©E¨monf tE¨ykxkZOfukd ig? ol? rde;f r? a,musmf ;? yk*¾Kd vfowå0gr&dSygbJ &So d nf[k
rSwcf kid ;f ygonf/ tE¨ykxkZOfonf onmu©E¨mu vSnhfpm;onfhtwkid ;f t[kw&f So d nf[k
xifrw S Nf yD; ig? ol? rde;f r? a,musmf ;? yk*Kd¾ vfowå0gaemufoYkd aumufaumufygatmifv f u kd í
f
trSwrf Sm;vsuyf if aemufqkH;wGif aoyGJ0ifí tyg,fbkHokYd qif;Mu&onf/
xkYdaMumifh,ckb0rSmjzifh onmu©E¨m\ tvdrt f nmukrd cHawmhbJ yk*¾Kd vfowå0g[k
onmu©Em¨ u rSwcf ikd ;f vQif wHvQyfuakd &xifonfh a&TorifuohJ Ykd trSwrf rSm;awmhbJ y&rw¬
opömt& ig? ol? rde;f r? a,musmf ;? yk*¾Kd vfowå0gr&Sd ? wu,ft&Sw d &m;um; ½kyEf SihfemrfrQ
trSe&f So
d nf[k jywfjywfom;om; od&ygrnf/
ukokdvfaumif;rIjyKNyD; aumif;&mok*wdokdYa&mufatmif? raumif;rI'kp½kdufjyKNyD;
raumif;onfh 'k*¾wo d kYda&mufatmif wku d w
f Ge;f EI;d aqmfaom apwemapwoduu f kd ocFg
&u©Em¨ [k ac:\/ ocFg&u©Em¨ onf iSuaf ysmwk;H ESiw hf \
l / iSuaf ysmwk;H onf tESprf ½So
d uJokYd
ocFg&u©E¨mu jyKjyifay;vku d af om b0cE¨monfvnf; tESprf ½Sad y/ tESprf ½Sad om cE¨m
uk,
d uf kd txifBuD;Mu\/ igonfolrsm;xuf use;f rmonf/ olrsm;xuf a&m*guif;onf/
olrsm;xuf touf&Sno f nfqkNd yD; txifa&mufaewwfMu\/ tE¨ykxkZOfb0 trsK;d rsK;d
jzpfatmif zefwD;NyD;vQif uk, d zf efwD;í&&Sv
d monfh tESprf &Sad omb0ukd tESp&f So d nfxifNyD;
b0ifjrifhaeMu\/
tm½ku H Bkd uHpnfwwf? odwwfaompdwu f kd 0dnmPu©Em¨ [k ac:\/ 0dnmPu©Em¨ onf
rsuv
f SnhEf Sihw
f l\/ rsuv f Snhqf &monf vltrsm;ukd vdrn f mNyD;jyouJhokYd 0dnmPu©E¨monf
vnf; tE¨ykxkZOfyk*¾Kv d rf sm;ukd tNrJvrd n
f mjyygonf/
vlwpfa,mufukd jrifvku
d o
f nfhtcg 0dnmPu©E¨mu vl[líodav? a,musmf ;[lí
-68-

odav? rde;f [líodavqkNd yD;vdrv f u


kd yf gonf/ y&rwfÓPftjrifr&So d nfh tE¨ykxkZOfrsm;onf
0dnmPu©Em¨ u vdrv f u
kd o
f nft
h wkid ;f vly?J a,musmf ;yJ? rde;f ryJ-[k ,kMH unfvu kd Mf uonf/
ig? ol? rde;f r? a,musmf ;qkad omynwfukd trSDjyKNyD; ESpo f ufrIavmb? rESpo f ufrIa'go?
trSet f wdki;f rodrI arm[jzpfonf/ y&rwfÓPf tjrif&So d nfhyk*¾Kd vfrSmrl vlwpfa,mufukd
jrifvku d v
f Qif vlukjd rifonfr[kwf tqif;½lyg½kH ½kyu f kjd rifonf[kvnf; trSet f wkid ;f od\/
uset f m½kHrsm;ESihfawGUqkH&müvnf; enf;wlwnf;/ ,if;okYd cE¨mig;yg;onf wpfNydKifwnf;
jzpfNyD;vQif ysuo f mG ;onf [kvnf; trSet f wkid ;f od\/ xdakY Mumifh cE¨mig;yg;ü ynwftjrifukd
ausmv f GeNf yD; y&rwftjrifqkduaf tmif BudK;pm;tm;xkw½f IrSwo f ifhMuonf/ odkYrSom b0
tmrcHcsuf &½SMd urnfrSm {uefjzpfygonf/
]],H yówd e wH 'd|H? ,H 'd|H wH eyówd/
tyóH AZÑaw rlaV§m? AZÑrmaem e rkpöw/d (bd? |? 2/ 207/)

t&Siyf nmeE´ (e,a'ou)


t*¾r[m*E¦0gpuy@dw
tbd"r®y#d ur[m|me
Ekid if Hawmfy&d,wåod moemhwuúokv d (f &efuke)f
zke;f - 09-73033170 / 09-254075935
&ufpGJ-2016-ckESp?f azazmf0g&D(1)&uf
-69-

jrefrmwkYd\"avh ema&;qkid &f mxkHwrf;tpOftvmrsm;ukd


tbd"r®m½IaxmifhrSavhvmjcif;

t½Sift&d,

jrefrmrI"avhxkH;pHrsm;wGif ema&;ESihf oma&;[laom tokH;tEIe;f rsm;ukd awGU&rnf


jzpfonf/ ema&;[laoma0g[m&ukd emrIupd öç aorIupd öwkYEd Siq hf ufE,T &f mü okH;EIe;f ygonf/
aojcif;udpöukd em;cHomatmif zvS,í f okH;jcif;jzpfonf[k rSw, f l&ygrnf/ oma&;[laom
a0g[m&ukdum; tvSLtwef;udpöç r*Fvmaqmifudpöponftm;jzihf 0rf;ajrmufzG,f&m
t&mXmersm;ü okH;EIe;f ygonf/
ema&;qkid &f mpum;tokH;tEIe;f rsm;wGif aoqkH;onf? tedpöa&mufonf? pkawonf?
ewf&GmpHonf? ysHvGeaf wmfrlonf? y&deAd ÁmefjyKawmfrlonf ponfjzihf a0g[m&trsm;tjym;ukd
ae&mXme tvku d f okH;EIe;f xm;onfukv d nf; awGU&rnfjzpfygonf/ jrefrmwkYd\ ema&;ESihf
oufqidk &f m pum;&yfrsm; wGif tbd"r®mvm a0g[m&rsm;ukd ok;H pGx
J m;onfudk awGU&rnht
f jyif
tbd"r®mt,ltqrsm;ukv d nf; awGU&rnfjzpfygonf/
ema&;[kt"dygÜ ,f&aom aojcif;udpw ö iG f ½k;d ½k;d ao? tpdr;f aom[laom a0g[m&rsm;
ukv
d nf; awGU&rnfjzpfonf/ ½k;d ½k;d ao[laoma0g[m&ukd obm0twkid ;f jzpf½k;d jzpfpOf
twkid ;f aojcif;rsKd ;ukd qkv
d kNd yD; tpdr;f ao[laom a0g[m&uku d m; wpfpkHw&mya,m*aMumifh
(Oyrm - a&epfíaoqkH;jcif;? ,mOf&xm; wku d íf aojcif;? ,mOf&xm;arSmufí aojcif;
ponfrsm; yg0ifonf/) aojcif;rsKd ;ukd qkv d ykd gonf/ ,if;aojcif;w&m;ESiphf yfí tbd"r®mwGif
av;rsKd ;jyxm;ygonf/
1/ tm,ku©,r&P - toufwrf;ukeí f aojcif;?
2/ ur®u©,r&P - uHukeí f aojcif;?
3/ Ob,u©,r&P - toufç uHESpyf g;ukeí f aojcif;?
4/ Oyapä'uur®Kem r&P - OyapäuuHaMumifh aojcif; - [k aojcif;av;rsKd ;ukd
awGU&rnf jzpfygonf/ tbd"r®mvm azmfjyygaojcif;av;rsKd ;ukd jrefrmht,ltq aojcif;
ESprf sKd ;tm;jzihf a&SUokH;yg;ukd ½k;d ½k;d ao? aemufqkH;wpfyg;ukd tpdr;f ao[k rSw,
f lEkid yf gonf/
vlaoukd tokb[kac:í vlaotavmif;ukd tokbaumif? romaumif[lí
ac:a0: Muonf/ tbd"r®mvm a0g[m&jzpfonf/ rwifw h ,f^ rom,m[k t"dygÜ ,f&onf/
-70-

tokb½I w&m;em<ua&mufyg&ef[k zdwrf EÅujyKMuonfvnf; &So d nf/ ]]romwpfacgufç


ausmif;q,facguf}} [kvnf; trTe;f wifMuonf/ romwpfacgufvu kd yf jYkd cif;onf ausmif;okYd
q,facguf oGm;onfEiS fh nDrQonf[k ,lqMuonf/ romukd tacguftcgcg ykaYd qmifaomf
vnf; yGm;rsm;oiho
f nfh r&PmEkówdur®|mef;? tokbur®|mef;rsm;ukd yGm;rsm;jcif;r&Syd gu
ausmif;okYdwpfacguf a&mufoavmufawmif ukokdv&f Ekid zf G,&f mr&Syd g/
ema&;tcrf;tem;ESihpf yfí-
1/ tavmif;aumifukd a&csKd ;ay;jcif;?
2/ ajcrESpaf csmif;? vufrESpaf csmif;ukd BudK;jzihyf l;í csnaf ESmifjcif;?
3/ tavmif;aumif\ ygpyfwGif aiGwpfrwfxnhaf y;&jcif;?
4/ tavmif;ukd tavmif;pifay:wifxm;NyD; tavmif;pifatmufajcwGif
za,mif;wkid f wpfwikd x
f eG ;f xm;NyD; ajra&tk;d wpfv;kH ukvd nf; xm;ay;&jcif;? tavmif;ab;wGif
tpm;taomuf wpfyef;uefukd xm;ay;&NyD; tavmif;aumif tdrw f Gi&f Sad eorQ xrif;
yef;uefukd aeYpOfvJay;&jcif;?
5/ tavmif;ukd tacgif;wGi;f okYd oGi;f NyD;aemuf tdr&f o dS rQ i,f&, G o
f t
l m;vk;H ukd
tyfcsnpf onf jzihf t&yfuw kd ikd ;f wm jzwfawmufNyD; BudK;ukv
d ;kH í tavmif;ay:wifxm;&jcif;?
6/ vdyjf ymcGJjcif;?
7/ vdyjf ymac:jcif;?
8/ o&P*kHwifjcif;
9/ tavmif;ukad jrjr§Kyf&mü romykYo d lrsm;u cJvkH;rsm;jzihf ypfaygufxnh&f jcif;?
10/ oydwo f Gwjf cif;?
11/ &ufvnfqrG ;f oGwjf cif; ponftm;jzihf t&yfa'otm;avsmpf mG enf;rsKd ;tzkHzkH
"avhpkHatmif jyKvkyaf vh&So d nfukd awGU&rnfjzpfygonf/
tavmif;aumifukd a&csKd ;ay;jcif;? tavmif;aumifukd ajcrBudK;ç vufrBudK;wkYdjzihf
csnfaESmifay;jcif;wkdYü xl;xl;jcm;jcm; t,ltqukd rawGU&acs/ vlwpfOD;wpfa,muf
aovGejf cif;okYd ra&mufrD rrmruse;f tcsed w f Gif a&csKd ;oefYpif&jcif; r&Scd Jhay/ teHYtoufrsm;
raocifuwnf;u qk;d qk;d &Gm;&Gm; jzpfvsu&f So d nf/ aoaomtcg raumif;onhf teHY
toufrsm; oufom&m&ap&ef a&csKd ;oefYpifay;&jcif;jzpfrnf[k ,lqEkid yf gonf/ aovGef
NyD;aemuf tavmif;aumiftajctaeonf 0ga,m"mwfwkdYcsKyfNidrf;cJhNyD;jzpfaomaMumifh
uk, d af e[efrysuf xde;f xm;Ekid pf Gr;f r&Sad wmhacs/ ajcrç vufrwkYw d Gif BudK;jzihcf snaf ESmifjcif;
rjyKygu ajcum;,m;? vufum;,m;taetxm;okYad &mufNyD; tjrifraumif;Ekid af omaMumifh
ajcrç vufrwkYdukyd l;uyfNyD; BudK;jzifhcsnaf ESmifay;xm;&jcif;jzpfygonf/
-71-

tavmif;aumif\ yg;pyfwiG f aiGwpfrwfxnhaf y;&jcif;ukd ul;wkcYd xnhaf y;&onf[k


qkyd gonf/ oGm;ESpcf ktMum;wGif aiGjzpfap? a&T'*Fg;jzpfap n§yx f nhaf y;&jcif;jzpfygonf/
[kb d ufb0ukd ul;ajrmufzkYdtwGuf tzk;d tcay;&jcif;[k od&onf/ xkt d zk;d tc wpfrwf
rygygu [kb d ufb0okYd ajzmifhajzmihjf zL;jzL; rul;ajrmufEkid [ f k ,lqajymqkMd uygonf/
,cktcgwGiu f m; ,if;t,ltqukd jiif;y,fNyD; ul;wkcYd xnhaf y;jcif;tavhtxukd tcsKd Uae&m
rsm;wGif vkyaf qmifjcif; r&SMd uawmhyg/ þt,ltqESiphf yfvsO;f í tcsKd Uaom jrefrmhynm&Sif
rsm;u tdE´, d paom tjcm;aomt&yfa'orS qif;oufvmonf[k qkMd uygonf/ vlwpf
a,mufaovGeaf omtcg use&f pforl sm;u acgif&rf;yef;ukd cl;í vlaoaumif\ em;aygufwiG f
wyfqifNyD; vlaoaumift0wfpwGiv f nf; aiGprsm;ukd csw
d q
f GJum 0dnmOfwpfckckukd yl;uyf
apvsuf tavmif;aumifukd ocsKØ if;okYd ykYdaqmifapvTwyf gonf/ ocsKØ if;okYd a&mufvmaom
tavmif;aumifukd ocsKØ if;apmifhu wm;qD;í ygvmaomaiGpukd jzKwf,lum tavmif;
aumifukd ajrjr§KyfoN*ØK[fay;ygonf/ xkdYaMumifh vlaoaumif\ oGm;ESpfvTmtMum;
aiGpwpfrwf n§yx f nhaf y;jcif;onf trsm;xifjrif,lqajymqkad eMuouJhokYd [kb d ufb0okYd
ajzmifah jzmifh jzL;jzL; ul;ajrmufEikd af tmif xnhaf y;&aom ul;wkcYd r[kwb f J ocsKØ if;apmift
h wGuf
ajrjr§Kyfc xnhaf y;&jcif;jzpfonf[k rSw, f l&rnfjzpfygonf/
tavmif;ukd tavmif;pifay:wifxm;NyD; tavmif;pifatmufajcwGif za,mif;wkid f
wpfwkid x
f Ge;f xm;NyD; ajra&tk;d wpfvkH;ukv d nf; xm;ay;&jcif;? tavmif;ab;wGif tpm;
taomuf wpfyef;uefukd xm;ay;&NyD; tavmif;aumif tdrw f Gi&f Sad eorQ xrif;yef;uefukd
aeYpOf vJay;&jcif;wkYdü aovGeo f nhyf k*¾Kd vftm; BuD;&ifholjzpfvQif ylaZmfonhf taetm;jzihf
vnf;aumif;? i,f&G,o f ljzpfvQif csD;ajr§mufonht f aetm;jzihv f nf;aumif; jyKvkyaf y;&jcif;
jzpfonf[k rSw, f lEkid yf gonf/
tavmif;ukd tacgif;wGi;f oGi;f NyD;aemuf tdr&f So d rQ i,f&G,o f ltm;vkH;ukd tyfcsnf
ponfjzihf t&yfuw kd ikd ;f wm jzwfawmufNyD; BudK;ukv d k;H í tavmif;ay:wifxm;&jcif;?vdyjf ym
cGjJ cif;wkrYd mS um; vGrJ mS ;aomt,ltqwpf&yfomjzpfygonf/ &ufom;ç vom;ç ESpo f m;t&G,f
uav;i,frsm; use&f pfygu vdyjf ymcGaJ y;&aMumif;? tcsKd Ut&yfa'owGif wpfcsed af omtcgu
uav;i,fwkYd\ t0wfpm;ukd csed cf Giw f pfzufwGix f m;? csed cf Giw
f pfzufuku d m; Avmxm;í
uav;i,fukd aoolESihftwl ac:,lrnfqkdygu csdefcGifAvmzufwGif csdefcGifvQmxGuf
vmaMumif;? xkdtcgwGif usef&pfaomvlrsm;xJu wwfodem;vnfonhf vlBuD;wpfOD;
wpfa,mufu [de;f a[mufNcdr;f ajcmufívnf;aumif;? acsmah rmhívnf;aumif; uav;i,fukd
jyefawmif;,l&aMumif;? uav;i,ft0wftpm;xnhfxm;onhf zufwGif csdefcGifvQm
xGuv f mygu uav;i,f\t0wfpm;ukd tvsit f jref Ekwo f rd ,
f vl u
kd &f aMumif; ajymqkMd uyg
-72-

onf/ þtjcif;t&mukd vdyjf ymcGJonf[k qkMd uygonf/


tbd"r®mt,ltqwGiu f m; toufaumif? vdyjf ymaumif? 0dnmOfaumif[laom
a0g[m&ukrd Q cGihfrjyKbJ jiif;y,fxm;ygonf/
þae&mwGif tbd"r®y#d u? uxm0w¬KygVd? yk*¾vuxm? opöu d |obm*gEka,m*
- vm ou0g'Dyk*¾Kd vfESihf y&0g'Dyk*¾Kd vfwkYd\ yk*¾Kd vfç owå0gç twåZD0 &S^d r&SEd Sihpf yfí
tar;^tajzjyKvkyMf uykHukd jyqkzd kYd vkt
d yfrnfxifygonf/
y&rw¬opömtm;jzihf yk*¾Kd vfç owå0gç twåZD0[lí r&Sad cs/ pdwçf apwoduçf
½kyçf edAÁmefwkYdom xif&Sm;&Sad cs\/ t,lrSm;&So
d lwkYdu yk*¾Kd vfç owå0gç twåZD0&S\
d [k
,lqajymqkdMuonf/
y&0g'Dyk*¾Kd vfu - eEk tw¬d aumpd uma, um,mEkyóD 0d[&wd¿ uk, d üf
uk,
d uf ½kd rI wS af eaom wpfpkw
H pfa,mufaomyk*Kd¾ vf&o
dS nf r[kwaf vm- [laom tar;pum;
&yfrsm;jzihv f nf;aumif;?
0kwåH b*0wm ]] {uyk*¾avm bdu©a0 avmau OyÜZÆrmaem OyÜZÆwd A[kZe
[dwm, A[kZeokcg, avmumEkurÜm, tw¬m, [dwm, okcg, a'0rEkómeH}}
&[ef;wkYd avmuü wpfOD;wpfa,mufaomyk*¾Kd vf ay:xGe;f vwfaomf vltrsm;\ tpD;yGm;
csr;f omtvkYid Sg avmuukd oem;apmifha&SmufcsD;ajr§muf&eftvkYid Sg ewfvlwkY\
d pD;yGm;csr;f om
tvkiYd gS jzpfay:\- [laom jrwfAk'p¨ um; axmufqjcif;jzihv f nf;aumif; yk*Kd¾ vfç owå0gç
twåZD0[lí&Sad Mumif; tckid t
f rmajymqkad eonf/
xktd cg ou0g'Dyk*¾Kd vfu ]]oknawm avmuH ta0u©ók? armC&mZ o'g
oawm/ twåmEk'|d ð OD[pö? {0H rpöKwa&m od,m/ {0H avmuH ta0u©EÅH? rpöK&mZm e
yówd}} - armC&mZvkvif? tcgcyfodrf; owd&Sdonfjzpfí avmuukd twårS
uif;qdwfonfhtaejzifh ½IrSwfyg? þuJhokdY ½IrSwfygrl twåokdYtpOfvkdufonhft,lukd
y,fEkwfí aorif;ukd vGefajrmufausmfvTm;Ekdif\/þuJhokdY ½IrSwfolukd aorif;onf
rjrifEkid af wmhacs}} [lívnf;aumif;?
0kwåH b*0wm ]] oaAÁ "r®m tewåm }} tvkH;pkHaom"r®wkYdonf twår[kwu f ke?f
twåZD0r[kwu f ke?f wpfpkHwpfckaomw&m;ürQ twåç yk*¾vr&Su
d ke}f } [lívnf;aumif;?
- udEéK oawåmwd yapöo?d rm& 'd|*d wH Ek aw/
ok'¨ocFg&ykaÍÆm,H? e,d" owåKyvAÇw/d
-73-

- ,xm [d t*ForÇm&m? a[mwd oa'´g ]&axm}£wd/


{0H caE¨ok oaEÅok? a[mwd ]oawåm}wd or®Kwd/
- 'ku©ar0 [d oarÇmwd? 'ku©H wd|wd a0wd p/
emnMw 'ku©m oarÇmwd? emnH 'ku©m ed½kZÑwDw/d
rm&fewf? owå0g[k,kMH unfxm;aom oift
h ,lrmS rdpämt,lomjzpf\/ þuk,
d cf E¨m
onf owå0grzuf oufoufaom ocFg&tpktykHrQomjzpfí ynmÓPfjzihf qifjcifaomf
þuk,d cf E¨mü owå0gukd r&Ekid /f
&xm;t*FgtaqmuftODaMumifh &xm;[lí ajymqko
d uJo
h Ykd cE¨mwk&Yd u
dS keí
f owå0g[k
ynwfrI jzpfay:vm&\/
qif;&J'ku©onfom cHpm;í qif;&J'ku©om jzpfwnfvm\? csKyfaysmufvm\/
qif;&J'ku©ukd MuOfz,fxm;NyD; tjcm;aom owå0g jzpfvmonfr[kw?f csKyfaysmufonf
r[kw/f - [lívnf;aumif;?
,o®m acg tmeE´ oknH tawåe 0g twåead ,e 0g? wo®m ]]okanm avmaum}}wd
0kpw
ö -d tmeE´m? twårv S nf;aumif;? twåe,d rSvnf;aumif; qdwo
f kO;f onfjzpfaomaMumifh
avmuukd qdwo f kO;f onf[k ajymqkt d yf\ - [lívnf;aumif;?
wMw aoed, ,Gm,H ow¬m 'da| ap0 "ar® twåmeH opöawm axwawm e
ynmaywd? tbdorÜ&m,Íö twåmeH opöawm axwawm e ynmaywd? t,H 0kpöwd
aoed, ow¬m or®morÁKa'¨g/ - aoed,? tMuifq&monf ,ckb0üvnf; twåukd
trSeft[kwftm;jzihf rynwf? aemifwrvGefb0üvnf; twåukd trSeft[kwftm;jzihf
rynwf/ aoed,? þq&mukd jrwfpGmbk&m;[lí qktd yf\ - [lívnf;aumif;?
]]jrwfAk'¨onf axmywftk;d ? qDtkd;? ysm;&nftk;d ? wifvJtk;d ? EkYd&nftk;d ? a&tk;d ?
aomufa&cGuf? a&Munfawmuf? a&zvm;? edpöbwfqGrf;? tNrJvSLaom ,m*k[lí
d / NrJNrHckid cf Hhaom? xif&Sm;&Sad om? azmufjyefjcif;r&Sad om wpfpkHwpfckaom
okH;EIe;f ajymqk\
,m*krnfonf r&Sd}} [lívnf;aumif; jrwfAk'¨\pum;? 0Zd&mbdu©KeD\pum;wkdYukd
axmufqí ou0g'Dyk*Kd¾ vfonf y&0g'Dyk*Kd¾ vf\ yk*Kd¾ vfç owå0gç twåZ0D &Sad Mumif;tqku d kd
acszsuaf wmfrlcJhygonf/
owå0gwkYd\ cE¨muk,
d ?f 0g? wpfavmuvkH;ukd tpk;d &vsuf rysurf pD; tNrJwnf
aeaom trmcH tESpo
f m&oabmw&m;ukd twå[k omoemywdw¬w d kYdu MuHq ajymqkMd u
ygonf/ jAm[®PwkdYt,lü þtwåukdyif tmw®ef[laom a0g[m&jzihfokH;pGJonfukd
-74-

awGU&onf/ þtwåukyd if tpGJjyKvsuf ]] toufaumif? vdyjf ymaumif? 0dnmOfaumif?


yk*¾Kd vfç owå0gç igç olwpfyg;ç a,musmf ;ç rde;f r? um&u -jyKvkyzf efqif;wwfol?
a0'u- cHpm;wwfol? omrD - zefqif;&SiBf uD;? ed0goD- cE¨mtdraf [mif; topfajymif;
aomfvnf; tNrJrjywf wnfaewwfo?l o,H0oD- rdrt d vku d s pDrcH efcY EJG ikd o
f l [laomt,lrsm;
rSw, f lxm;Muygonf/ ,ckacwftcgwGiv f nf; Ak'¨bmom0iftrsm;pkonf toufaumif?
vdyjf ymaumif? 0dnmOfaumif[lonf rnfonht f &m[k wdwyd y rajymqkEd kid Mf uaomfvnf;
½kyfemrfcE¨mtay:ü twå[k pGJvrf;vsuf&Sdonfukd ]] vdyfjymcGJonf? vdyfjymEkwf,l
oGm;Ekid o f nf}} ponfjzihf ajymqkv d kyu
f kid af ejcif;ukd axmufqí awGUjrifMum;odEkid yf gonf/
xkad Mumifh twåukd toufaumif? vdyjf ymaumif? 0dnmOfaumif[k ,lqajymqkMd uvsuf
vlwpfa,muf aovGeaf omtcg ]] toufxGuo f Gm;NyD}}[kvnf;aumif;? uav;i,frsm;
txdww f vefY ikad <u;aom tcg ]] vdyjf ymvGio hf nf}}[k vnf;aumif;? aool\ vdyjf ymonf
use&f pfol\ vdyjf ymukd vma&muf ac:,laeonf? xkad Mumifh ]]vdyjf ymcsi;f cGJ&rnf}}[k
vnf;aumif; ajymprSww f Giaf eMujcif; jzpfygonf/
o&P*kwH ifjcif;ESipfh yfí a&S;a&S;aomyk*Kd¾ vfrsm; rnfonh&f nf&,
G cf sujf zihf vkyaf qmif
cJhonf rod&aomfvnf; ,ckaESmif;ykid ;f acwfwGiu f m; aooltwGuf &nfpl;NyD; vkyaf qmif
aeonf^aoolukd o&P*kw H ifay;aeonfukd awGU&rnfjzpfygonf/ ]]olcY rsm - t&yfwpfyg;
rSm aowmjzpfvkYd o&P*kHawmif rwifay;vku d &f bl;[,f}} ponfjzihf okH;EIe;f ajymqkd
Muonfukd Mum;zl;Murnfjzpfygonf/
o&P*kyH sujf cif;onf &wemok;H yg;rSwpfyg;aom omoemywdww d¬ t
Ykd ay: uk;d uG,f
&mtjzpf owfrSwí f rdru d k,
d u
f kd tyfESHjcif;aMumifh ysujf cif;? aovGeí f ysujf cif;[k ESprf sKd ;
&Syd gonf/ (r? |? 1/ 139/) xkad Mumifh ykxkZOfvlom;wpfOD; wpfa,mufaovGeo f nfESihf
wNydKifeuf o&P*kHysuo f nf[k ,lqEkid yf gonf/ aoolukd o&P*kHwifay;aomfvnf;
aooltwGuf rnfonfht&mrQ tusKd ; rxifEkid af cs/ okYdaomfvnf; Ak'¨bmomjrefrmvlrsKd ;
rsm;onf o&P*kyH surf nfukd tvGeaf MumufMuyg onf/ o&P*kyH suo f nfEiS fh r*fzvkd &f zk&Yd ef
tcGiv hf nf; ysu,f iG ;f awmhonfom/ xkad Mumifh Ak'b ¨ mom jrefrmvlrsKd ;rsm;onf rdru d , kd w
f ikd f
vnf; o&P*kHrysucf siMf uouJhokYd rdrEd Sihq f ufET,o f lwkYdtm;vnf; o&P*kH rysuaf pcsif
Muay/ aojcif;w&m;ukd rvGeq f efEkid í
f aorif;aemufokYd vku d yf goGm;aom olwkYdtzkYd
o&P*kHysu, f Gi;f NyD;jzpfaomfvnf; use&f pfolrsm;u rdrw d kYd\arwåmukd azmfjyonfhtaejzihf
aoolukd &nfpl;í o&P*kHwifay;Mujcif;jzpfonf[k ,lqEkid yf gonf/ aAm"drif;om;\
r,fawmfonf olY0rf;wGi;f oaE¨om;ukd &nfpl;í o&P*kHcH,lay;cJhygonf/ ("r®? |? 2/
86/) r,fawmfu o&P*kH ,lay;aomfvnf; om;jzpfot l zkYd o&P*k&H p&mtaMumif;r&Syd g/
-75-

okYdaomf rdcif\ arwåmukd azmfnTe;f &mawmh a&mufcJhygonf/ xked nf;wlpGm Ak'¨bmom


jrefrmtrsm;pk aooltwGuf o&P*kHwifay;jcif;onfvnf; aooltwGuf r&Ekid rf nf
aocsmaomfvnf; rdrw d kYd\ arwåmukd azmfnTe;f &ma&mufrnfh o&P*kHwifay;jcif;trI jyKrl
aeMurnfomjzpfonf/ o&P*kHoDvukd tajccHNyD; 'gerIponfjyKvkyí f trQwrf; ay;a0
aomaMumifh aovGeo f l om"kac:cGih&f cJhygu aumif;usKd ;w&m;vnf ykrd kjd zpfxGe;f Ekid yf gonf/
oydwo f Gwjf cif;? &ufvnfqGr;f oGwjf cif;wkYdrSm aovGeNf yD;aemuf wrvGeb f 0okYd
a&mufoGm; olonf tu,fí t,lvGJí qif;&JcsKd UwJhonfh Nydwåmb0okYd a&mufoGm;vQif
uRwfvw G Ef ikd af p&ef &nfreS ;f NyD; vkyaf qmifMujcif;jzpfygonf/ jrwfAk'u ¨ ZmPkaomPdykPmÖ ;
(tH? 1/ 166/)tm; vrf;nTerf I jyKcJhonht f wkid ;f jyKvkyMf ujcif;jzpfygonf/ Ak'¨bmomjrefrm
vlrsKd ;wkYd aooluk&d nfrSe;f onfh ukokv d yf GJjyKvky&f mü a&maxG;aeaom t,ltqwpf&yf
&Syd gonf/ ,if;rSm aovGeo f lonf ckepf&ufvnfrS tdrt f yg;rS xGucf Gmonf/ aovGeNf yD;
aemufESihf [kb d ufb0pyfMum; Mum;cHb0wpfcktjzpfESihf aexkid &f ao;onf/ þokYd,lqí
ckepf&ufvnf qGr;f oGwyf GJ rjyKvkyrf D ajcmuf&ufaeYavmufwGif okomefokYdoGm;í cJjzpfap?
opfukid ;f jzpfap wpfckckukd ,laqmifum aoolukd jr§KyfESH&m ajrykHüaomfvnf;aumif;?
oGwo f Gi;f &m *lüaomfvnf;aumif; ykwcf wfí ]]reufzef? þrnfaomtcsed w f Gif oifhtm;
&nfpl;í qGrf;auR;yGJ jyKvkyfygrnf? oifESihftaygif;tygrsm; qGrf;oGwfw&m;em,lí
om"kac:Ekid &f ef <ua&mufyg? okomefapmifeh wfrif;BuD;uvnf; þrnfaomyk*Kd¾ vfEiS hf taygif;
tygwkt Yd m; aexGuaf e0ifac:oGm;cGijhf yKyg}} [k aool\ 0dnmOfukd oGm;a&muf ac:,l&onf/
ac:,lNyD;aemuf aool\tdrw f Gif qGr;f auR;yGJjyKvkyrf nfhtcrf;tem;ae&mü wpfae&mpm
ay;&onf/ oauFwtjzpftok;H jyKcJo h nfh cJjzpfap? opfuikd ;f jzpfap ¤if;ae&mwGif xm;&onf/
xkad e&mwGif xrif;yef;uef? aomufa&cGuw f kYu
d kd tpm;taomufrsm; xnhpf Guí f xm;ay;&
onf/ þonfwkYrd Sm tEÅ&mb0'd|t d ,lrS qif;oufvmaom t,lrsm; jzpfonf/ a&S;b0ç
aemufb0wkYd\tMum;umv? pkwyd #doaE¨wkYd\ tMum;umvü b0wpfck&Sad o;\ [k
,lqaomt,ljzpfonf/ ykAÁaovd, *kP d ;f om;wkYdESihf or®w d ,
d *kP
d ;f om;wkYd ,laom t,l
jzpfonf/
ykAaÁ ovd,*kP
d ;f om;ESifh or®w d ,
d *kP
d ;f om;wko
Yd nf tEÅ&my&deAd mÁ ,D[al om okwyf k'f
ukd vGrJ mS ;pGm BuHqí tEÅ&mb0&S\ d [k ,lqMujcif;jzpfonf/ ,if;tEÅ&mb0ü owå0gonf
'dAÁpu©Kr&bJ 'dAÁpu©K&ouhJokYdvnf;aumif;? wefck;d r&Sb d J wefck;d &So
d uJhokYdvnf;aumif;
rdbESpyf g;wkY\ d aygif;qkHrjd cif;? trd\ Owkvmjcif;[laom tcgtcGihu f kd iHhvifhum ckepf&uf
(okdYr[kwf) ckepf&ufxuftvGef Mum;cHb0üwnfaeonf[k ,lqjcif;jzpfonf/ i&J?
tonowf? t½lyb0okYu d yfa&mufolwkYt d m;rl tEÅ&mb0r&S[ d kvnf; ¤if;wkY, d lqMuonf/
-76-

(tbd? u/ 2269-272/) ou0g'Dyk*¾Kd vfu ,if;wkYd\t,l0g'ukd acszsucf Jhygonf/


ypömoEér&Pó wó 0Dxdpdwåm0omaeç b0*Fu©a, 0g p0e0aoe
ypöKyÜEéb0y&da,momeblwH pkwpd w
d åH OyÜZÆw
d Gm ed½kZÑwd/
wo®ð ed½k'¨g0omae wómeEÅ&ar0 wxm*[dwH tm&r®PH tm&AÇ o0w¬KuHç
t0w¬Kuar0 0g ,xm&[H t0dZÆmEko,y&du©ad wåe wPSmEko,rlvaue ocFga&e
Zed,rmeH orÜ,kawå[d y&d*¾,SrmeH o[Zmwmer"d|mebma0e ykAÁ*FrblwH b0EÅ&
y#doE¨me0aoe y#doE¨o d cFgwH rmeoH OyÜZÆrmear0 ywd|mwd b0EÅa&/ (o*F[/ 90-
91/)
pkawzkY&d efeD;uyfaeaom owå0gtzkYd xkrd &PmoEé0Dx\ d tqkH;üjzpfap? xk0d Dxad emif
b0ifusNyD;üjzpfap pkawonf\tpGr;f jzihf ypöKyÜeb f 0tqk;H jzpfaom pkwpd wd of nf jzpfNyD;vQif
csKyfaysmuf&\/ pkwpd w d cf sKyfvQif xkpd kwpd w
d \
f tjcm;rJhüüomvQif y#doaE¨pw d jf zpfonf/
pkwpd wd Ef iS fh y#doaE¨pw
d tf Mum; tEÅ&b00g'Dyk*Kd¾ vfrsm;,lqxm;onhf ,m,Db0rsKd ;[lonf
r&S[d k rkcsued ;f ao rSw, f l&rnfomjzpfygonf/ y#doaE¨pw d of nf b0a[mif;rSm Oyg'fí
XDtckud u f srS b0opfokYdajymif;a&TUvmonf? ]]avmufvef;ozG,f 0dnmOfwG,}f } qk½d k;d ü
avmufvef;owå0gonf tNrD;ykid ;f jzihf ae&mwpfcküwnfNyD; OD;acgif;ykid ;f jzihf tjcm;wpfae&mukd
&SmazGí rawGUorQ tNrD;ykid ;f wpfae&mukd rvTwrf lbJ awGUonfhtcgrS OD;acgif;ykid ;f jzihf
xkad e&mukad xmufum tNrD;ykid ;f yg ajymif;a&TUonf[laom t,lrSm;rsm;ukv d nf; txufwGif
azmfjyxm;onhf tbd"r®ma'oemu y,fjrpfxm;NyD;jzpfygonf/
tcsKyftm;jzihf jrefrmhw"Ykd avhema&;xk;H wrf;pOfvmt,ltqrsm;wGif tbd"r®m a0g[m&
rsm;ukd okH;EIe;f xm;onfukd awGU&rnfhtjyif tbd"r®mqkid &f m t,ltqrsm;vnf; vTr;f rk;d
yg0ifaeaMumif;? tbd"r®mt,ltqrsm;ESifh cRwaf csmaf eonfrsm;vnf; yg0ifaMumif; wifjy&if;
]]jrefrmwkY\
d "avh ema&;qkid &f mxkHwrf;tpOftvmrsm;ukd tbd"r®m½IaxmifhrS avhvmjcif;}}
pmwrf;ukd þwGif ed*kH;csKyftyfygonf/

t&Sitf &d, (enf;jy)


tbd"r®y#d ur[mXme
e? y? o (&efuke)f
-77-

pwk&m&u©ur®|mef;w&m;av;yg; ac: umuG,af &;w&m;av;yg;

t&Sit
f &d,0Ho

ed'gef;
þurÇmavmutwGi;f ü avmuvlom;wdko Y nf tylr;D rsm; avmifNrdKufjcif;ukd puúeYf
rvyf cHae&ojzifh twd'ku©a&mufaeMu&onf/ þü tylrD;[lonf avmbpaom
uk,d wf Gi;f &ef udavomrsm;ESihf tqif;toHpaom tjyif&ef umr*kPw f kdYjzpfMuonf/
tqif;toHpaom ig;jzmtm½Hk umr*kPw f kdYonf tjyifbufü vdkcsipf &mtjzpfjzifh jywwf
jcif;aMumifh tjyif&ef[k qk&d \/ þtylr;D &efwYkd tavmifc&H aomaMumifh vlwo kYd nf wpfae&m
wnf;ü NidrNf idrrf aeEdkiMf ubJ xufatmufpkeq f efum oGm;vmvIy&f Sm;aeMu&onf/
xdkavmifNrdKufaeaom tylrD;udk Nidr;f at;apEdkio
f nfrSm- orx0dyóemtrnfjzifh
tbd"r®ma'oemawmfü jrwfAk'¨ a[mawmfrx l m;aom w&m;awmfrsm;yifjzpfMu\/ xdktylr;D udk
Nidr;f at;apEdkiaf om orx0dyóemw&m;wdkYwGif Ak'¨gEkówdç r&PmEkówdç tokb
bm0emç arwåmbm0em [laom w&m;av;rsKd ;vnf; tygt0ifjzpf\/ pwk&m&u© ur®|mef;
w&m;av;yg; [kvnf; ac:Muonf/ þpmwrf;ü xkpd wk&m&u©ur®|mef;w&m; av;yg;wdjkY zifh
twGi;f rD;&efrsm; x<urvmatmif? tjyif&efrsm; rdrpd w d xf J 0ifa&mufaESmuf,Suf rvm
Edkiaf tmif apmifha&Smuf umuG,f wm;jrpfEkdiyf Hkukd vdk&if;wdkusO;f jzifh wifjyoGm;ygrnf/
odkYjzpfí þpmwrf;udk avhvm zwf½IrSwfom;í pl;pl;pdkufpkduf trSefwu,f
usihfBuHyGm;rsm; MuaomolwkdYonf udk,w f Gi;f &ef udavomtylrD;ESihf tjyif&ef umr*kPf
tylrD;wdkYukd t<uif;rJYr[kwaf pumrl w'*Fç 0du©rÇey[mef taetm;jzifh trSew f u,f
Nidr;f at;apEdkivf rd Yfrnf/ t,kwt
f m;jzifh vdkuef musihfBuHzkdY&ef vrf;p&oGm;Edkiaf yvdrYfrnf[k
,HkMunfygonf/

pwk&m&u©ur®|mef;
Ak'¨tbd"r®mü ½IrSwyf Gm;rsm;&m ur®|mef;onf orxbm0emur®|mef;ç 0dyóem
bm0em ur®|mef;[k tusO;f tm;jzifh 2-rsKd ;&S\
d / xdkwiG f udavomwdkEY iS hf 0dwuf ponfwku
Yd kd
Nidrof ufapwwfí orm"djyXmef;aom bm0emtvkyo f nf orxbm0em ur®|mef;rnf\/
&kyef mrfcE¨mwdkYukd tedpöç 'ku©ç tewå [k trsKd ;rsKd ; ½Iwwfonfjzpfí ynmjyXmef;aom
bm0emtvkyo f nf 0dyóembm0em ur®|mef;rnf\/
-78-

xkw d iG f orxbm0emur®|mef;onf av;q,f&\ dS / xdkav;q,fww kYd iG -f Ak'g¨ Ekówd


bm0emç r&PmEkówdbm0emç tokbbm0emç arwåmbm0em [laom þw&m;
av;yg;wkoYd nf pdwu f kd raumif;aom tm&HkoYkd roGm;Edkiaf tmif apmifah &SmufumuG,w f m;jrpf
1
wwfaomaMumifh pwk&m&u© bm0emur®|mef; rnfygonf/ twGi;f &efuad vomrsm;ESihf
tjyif&efrsm;udk umuG,&f eftvdkYiSg þur®|mef;av;yg;udk yGm;rsm;oifh\/

Ak'¨gEkówdbm0emur®|mef;
xdkpwk&m&u©ur®|mef;w&m; av;yg;wkdYwGif Ak'¨gEkówdbm0emur®|mef;onf
bk&m;&Si\f *kPaf wmfrsm;ukd rdrpd w
d x
f JwGif xifjrifvmatmif tm½HkjyKí tzefzef atmufarh
jcif;wnf;/2 xdkAk'¨gEkówdbm0emur®|mef;udk yGm;rsm;vdkaomolonf jrwfpGmbk&m;\
taMumif;aumif;yHkç tusKd ;aumif;yHkESihf owå0gwdkYtm; aus;Zl;rsm;yHkukd OD;pGm tm½HkjyKí
yGm;rsm;&rnf/
jrwfpmG bk&m; taMumif;aumif;yHkrmS - jrwfpmG bk&m;onf av;oacsEF iS u hf rÇmwpfoed ;f
yg&rDawmfwkdYukd jznfhusihfawmfrl&mtcgü rsm;pGmaom pnf;pdrw f kYdtjyif t*FgBuD;i,fESihf
toufukdygpGeYfí jznfhusihfawmfrljcif;? aqGawmfrsKd ;awmfwkdY\ tusKd ;pD;yGm;ESihf owå0gwdkY\
tusKd ;pD;yGm;udk usihfawmfrljcif; ponfwkdYyifjzpf ygonf/
tusKd ;aumif;yHkrmS - taMumif;aumif;onft h m;avsmpf mG bk&m;jzpfrnfb
h 0ü wkow d m
ewfjynf0,f ewfjA[®mwdkYu vlYjynfü y#doaE¨aezdkY&ef awmif;yefjcif;? csr;f ajrUpGm y#doaE¨
ae&jcif;? csr;f ajrUpGm zGm;jrifawmfrl&jcif;? 16-ESpt
f &G,w
f Gif xD;eef;pH&jcif;ESihf 35-ESpf
t&G,wf Gif or®morÁK'¨bk&m;tjzpfokdY a&muf&Sad wmfrljcif;yif jzpfygonf/
owå0gwdkYtm; aus;Zl;rsm;yHkrSm- bk&m;jzpfawmfrlNyD;aemuf rem;rae w&m;awmfukd
a[mjyawmfrljcif;? tyg,fav;yg;wdkY &SMd uonf[k od&jcif;? tyg,fa&mufaMumif; 'kp½dkuf
w&m;wdkYukd od&jcif;? xk'd kp½dkuw f kdYukd a&SmifMuOfvQif tyg,f'ku©rS vGwaf jrmuf&jcif;?
ewfçjA[®mESihf edAmÁ efwkYd &SMd uao;\ [ko&d jcif;? vlewfeAd mÁ efa&mufaMumif; okp½ku d w f &m;wdu kY kd
od&jcif;ESihf odojzifh xkw d &m;wdukY kd usiBhf uHtm;xkwaf om olwrkYd mS - vlçewfçedAmÁ efcsr;f omukd
&Mujcif;yifjzpfygonf/ þodkY&Mujcif;onf rdbvnf; ray;Edkif q&mvnf; ray;Edkiaf om
aus;Zl;rsm;yHkjzpfyg\/

Ak'¨gEkówdbm0emur®|mef;yGm;rsm;yHk
þqdktyfcNYJ yD;aom jrwfpmG bk&m;\ taMumif;aumif;yHk ponfwku
Yd kd tm½HkjyKNyD;aemuf
-79-

Ak'¨g Ekówdbm0emur®|mef;udk yGm;rsm;&rnf/ xdkokdYyGm;rsm;&mü MunfnKd zG,af umif;aom


qif;wkawmf wpfqul kd tm½Hk,&l \/ xkaYd emuf bk&m;&Si\
f ½kyyf kaH wmfrS bk&m;&Si\
f *kPaf wmfokYd
tm½Hkajymif;í t&[H tp b*0g tqHk;&Sad om bk&m;*kPaf wmfwkdYukd tzefzef yGm;rsm;&rnf/
þodkY bk&m;*kPaf wmfukd;yg;udk tpOftwdki;f qifjcifyGm;rsm;NyD;aomf rdrt
d ESpo
f uf
qHk;aom *kPaf wmfwpfyg;yg;udk a&G;cs,í f tzefzeftxyfxyfESvHk;oGi;f qifjcif&\/ rdr\ d
pdwo f nf xdkokdY ESvHk;oGi;f qifjcifí orm"dwufvmaomtcg Ak'¨\½kyyf Hkawmf uG,af ysmuf
oGm;NyD; bk&m;&Si\ f *kPaf wmfüom wnfaeayvdrYfrnf/
xko
d kdYjzpfvQif a,m*Donf ol\bm0emudk bk&m;*kPaf wmfüom Nidro f ufpGm
pl;pdkux
f m;&rnf/ xkt d cg bm0em½IyGm;aomolonf rMumjrifhrD Ak'¨gEkówdbm0emü
Oypm&orm"dokdY a&mufrnf/ þAk'¨gEkówdbm0emonf Oypmpsmeform"duko d m jzpfapEdkif
onf/ tyÜempsmefukdum; rjzpfapEdkiaf y/3

Ak'¨gEkówdbm0emur®|mef;tusKd ;
odkY&mwGif Ak'¨gEkówdbm0emur®|mef;udk yGm;rsm;tm;xkwaf omolonf rsm;pGmaom
tusKd ;w&m;wkYdukd &&SEd kdiaf vonf/ ¤if;wdkYrSm-
1/ jrwfpGmbk&m;ü ,HkMunfav;jrwfonfh o'¨gw&m;wdk;yGm;vmjcif;?
2/ atmufarY trSw&f rIowdaumif;rGev f mjcif;?
3/ ÓPfynmBuD;jrifhvmjcif;?
4/ ESpof uf0rf;ajrmufrI yDwrd sm;pGmjzpfjcif;?
5/ csr;f csr;f omom ae&jcif;?
6/ jrwfpGmbk&m; a&SUarSmufüaexkid &f ouJYokdY cHpm;&í raumif;rIrsm;udk a&SmifMuOf
Edkifjcif;?
7/ jrwfpGmbk&m;*kPaf wmfrsm;ESihf xHkrTr;f xm;ol\ cE¨mudk,o f nf "gwfawmfrsm;
ude;f 0yfonfh *E¨uk#w d ku
d u
f JYokdY &Scd kd;ylaZmf&efxku
d w
f efvmjcif;?
8/ xdkAk'¨gEkówd Oypm&psmeform"düwnfí 0dyóemyGm;vQif r*fzkdv&f Edkijf cif;ESihf
r*fzf kdvrf &vQif ok*wdb0om vm;&m&Sjd cif;- ponfwkdYjzpfygonf/4
xkt
d usKd ;tmedoif&&So d Gm;aomyk*¾Kd vfwkdYwGif r[muyÜed rif;wdkYonf jrwfpGmbk&m;\
*kPaf wmfukd qifjcifvsuf jrwfpGmbk&m;xH jrpfoHk;wefukd jrif;pD;NyD;ul;oGm;&m *kPaf wmf
wefckd;aMumifh jrif;cGGg&mudk a&yifrxdyJ wpfbufurf;ukd ul;oGm;EdkiMf uonf/5
xkaYd Mumifh wefck;d tmEkabmfBuD;aom Ak'g¨ Ekówdbm0emur®|mef;udk tzefzeftm;xkwf
Mu&m\/
-80-

r&PmEkówdbm0emur®|mef;
r&PmEkówdbm0em[lo l nf aojcif;udk rdrpd w
d x
f w
J iG x
f ifjrifvmatmif tm½HkjyKí
tzefwvJvJ atmufarYtrSw&f jcif;yifjzpf\/6

r&PmEkówdbm0emur®|mef;yGm;rsm;yHk
xkrd &PmEkówdbm0emudk yGm;rsm;vdkaom yk*¾Kd vfonf-
1/ &[EÅmyk*¾dKvfwdkY\ tNyD;owfcsKyfNidrf;jcif; [kqdktyfaom aojcif;rsdK;udk
ratmufarY&/ xkad ojcif;rsKd ;onf tvGeef nf;yg;aom aojcif;rsKd ;jzpf\/
2/ ½kyef mrfocFg&wd\
kY jzpfwnfysu[ f kqktd yfaom cPduaojcif;rsKd ;ukd ratmufarY&?
xdkaojcif;rsKd ;onf ay:vGix f if&Sm;jcif;r&Sad om aojcif;f rsKd ;jzpf\/
3/ vlwkYdac:½dk;ac:pOfjzpfaom opfyifaoonf oHaoonf ponfwkdYü touf
r&Sad om t&m0w¬Krsm;\ ysupf D;rI[kqkdtyfaom aojcif;rsKd ;ukd ratmufarY&/ xkad ojcif;rsKd ;
onf xdwfvefYp&m oHa0*&p&mtaMumif;r[kwfay/ atmufarY&rnfrSm- wpfb0
wpfBudro f m aoaom touf\ jywfpJjcif;udkom atmufarY&onf/
xkad ojcif;onf -
1/ toufwrf;ukeí f aojcif;
2/ uHukeí f aojcif;
3/ toufwrf;ESihfuH ESpyf g;pHkukeí f aojcif;f ESihf
4/ Mum;jzwfí aowwfaom Oyapä'uuHjzifhaojcif;-[k av;rsKd ;&S\ d /7
xkdav;rsdK;udk oifhavsmfaom ESvHk;oGif;rIrsdK;jzpfatmif atmufarYqifjcif&rnf/
oifhavsmaf om ESvkH;oGi;f rIrsKd ; rjzpfvQif-
1/ cspcf ifol\ aojcif;ukd tm½HkjyKvQif om;aoaomrdcifuJYokdY jzpfwwfonf/
2/ rke;f ol\ aojcif;ukd tm½HkjyKvQif &efolaoouJYokdY 0rf;ajrmufrw d wfonf/
3/ rcsprf rke;f aomol\ aojcif;ukd tm½HkjyKvQif vlaoaumifukd aeYpOf udkiw f G,f
jr§KyfESH&aomfvnf; rnfonfh xljcm;jcif;rQr&Sad om okb&mZm(ocsKØ if;üaeí vlaoaumif
jr§KyfEo
HS N*ØK[fo)l ponf wdku Y o
YJ kYd oHa0*ÓPf(arG;zGm;ç tdkç emç aoç tyg,f'kup© onfwkrYd S
aMumuf&GHUxw d vf efYrI) rjzpfwwfay/
xkYdaMumifh xdkxkdae&mü jrifzl;aomolaoudk Munfh½Iqifjcifí owdoHa0*ÓPf
ESihfwuG atmufarY&onf/
-81-

atmufarYyHkrSm-
1/ t'¨K0H ar ZD0w d H = ig\touf&Sijf cif;onf rNrJ/
2/ "k0H ar r&PH = ig\aojcif;w&m;onf NrJ\/
3/ t0óH r,m r&dwAÁar0 = igonf {uefrkcsaoxdkuo f nfom/
4/ r&Py&da,momeH ar ZD0dwH = ig\touf&Sifjcif;onf aojcif;vQif
d [líjzpfygonf/8
tqHk;tydki;f tjcm; &S\

r&PmEkówdbm0emur®|mef;tusdK;
þodkY ponfjzifh tzefzefatmufarYvQif ÓPfxufolrSm eD0&Pw&m;uGmvsuf
r&Pm Ekówdtm½HkNrJojzifh t*Fgig;yg;&Sad om Oypm&psmefukd &av\/ þr&PmEkówd
bm0emonf Oypm&psmefrQudkom jzpfapEdkio f nf/9 Oypm&psmefukd tajccHí 0dyóem
ÓPfjzifh r*fzkdvu
f kd wufvSr;f Edkio
f nf/
r&PmEkówdbm0emur®|mef;ukd ½IyGm;aomol &Edkiaf omtusKd ;w&m;rsm;rSm-
1/ arYavsmhrIuif;jcif;
2/ tvHk;pHkaom b0*wdwkdYü rarGUavsmjf cif;trSwo f nmudk&jcif;
3/ toufESihfypön;f OpömwdkY\ uyfNidwG,w f mjcif; eduEÅw
d PSmudk y,fpGeYfEkdijf cif;
4/ raumif;rIukd pufqkyjf cif;
5/ rsm;pGmodkrSD; odr;f qnf;jcif;udk a&Smif&Sm;jcif;
6/ r&PmEkówdymG ;rsm;jcif;aMumifh rwnfNrJjcif;tedpo ö nm ay:vGixf if&mS ;vmjcif;
7/ tedpöonm ay:vGix f if&Sm;vmojzifh 'ku©onmç tewåonmwdkYvnf;
xif&Sm;vmjcif;
8/ aumif;aomedrw d x f ifí aMumuf&GHUjcif; r&Sbd Jao&jcif;
9/ rsufarSmufb0wGif aojcif;uif;aom edAÁmefukd &Edkijf cif;ESihf
10/ edAÁmefr&vQif ok*wdb0om vm;a&muf&m&Sjd cif;- wdkYjzpfonf/10
þü r&PmEkówdbm0emudk yGm;rsm;jcif;aMumifh tusKd ;&&So d mG ;aom om"uwpfck
udk xkwjf yygrnf/ O&*Zmwfü bk&m;avmif;ykPmÖ ;onf rdom;pk0if 6-OD;ESit hf wl ntdy, f m
r0ifcif r&PH ar b0dówd = igao&OD;rnf [laom r&PmEkówdur®|mef;udk
npOf yGm;rsm;\/ xdktusKd ;aMumifh om;a,musmf ;uG,v f eG af omtcg rnfow l pfO;D wpfa,muf
rQ idka<u;ylaqG;jcif; r&S/d odMum;rif;onf bk&m;avmif;ykPmÖ ;wdkY\ oDvwefckd; r&Pm
Ekówd tusKd ;aMumifh vljY ynfqif;í ykPmÖ ;wd\
kY aexkid &f mtdru
f kd &wem7-yg;jzifh jynfah p\/
bk&m;avmif;ykPmÖ ;rdom;pkwkdYonf uG,v f Geaf omtcg ewfjynfokdY a&muf&SMd uonf/11
-82-

r&PmEkówdbm0emtusKd ;wnf;/ xkYdaMumifh aojcif;w&m;udk aMumuf&GHUxw d v


f efYMu
aomolwkdYonf r&PmEkówdukd arYavsmhjcif;r&Sb
d J ½IrSwyf Gm;rsm;tm;xkwMf u&m\/

tokbbm0emur®|mef;
tokbbm0emur®|mef;[lonf aoolç&Sio f l? rde;f rça,musmf ; owå0gtrsm;\
cE¨muk,d ?f wpfenf;tm;jzifh qHyif arG;n§i;f paom 32-aum|moESihf tokb 10-
f k ÓPfjzifh½Ií yGm;rsm;qifjcifrIyifjzpfygonf/12 þur®|mef;
yg;wdkYukd rwifhw,f&HG&SmzG,[
onf umr*kPu f kd wyfrufonfh &m*bDv;l ukd csKd ;ESrd &f ef taumif;qHk;aom ur®|mef;jzpfonf/
tokbbm0emur®|mef;yGm;yHk
þtokbbm0emukd yGm;rsm;vdkaomyk*¾Kd vfonf ouf&St d okb 32-aum|moukd
tm&HkjyK íjzpfap? oufrt YJ okbjzpfaom tokb 10-yg;wGif wpfyg;yg;udk tm½HkjyKíjzpfap
yGm;rsm;&\/ouf&t Sd okb 32-aum|moukd qifjcifyGm;rsm;&mü ig;yg;aomtjcif;t&mjzifh
Munfh½I qifjcif&m\/ qifjcifyHkrSm-
1/
þig\ cE¨mudk,üf þqHyifwkdYonf eufaomtm;jzifhvnf;aumif;?
2/
avQmfrQifoP²meftm;jzifhvnf;aumif;?
3/
n§Da[mifaom teHYtm;jzifhvnf;aumif;?
4/
ovdyf onf;ajc av [laom rSD&mtaMumif;tm;jzifhvnf;aumif;?
5/
OD;acgif;cGH[laom wnf&mt&yftm;jzifhvnf;aumif; rwifhw,fuke?f pufqkyf
&GH&SmzG,f aumif;uke\f [líjzpfygonf/
useaf rG;n§i;f ponfwükYd vnf; þenf;twdki;f yif½&I \/ þodv
kY Qif 32-aum|mowdu
kY kd
toD;oD; wpfckpDwpfckpD Munfh½Iqifjcif&m\/
ouf&St
d okbbm0emur®|mef;tusdK;
þuJYokdY Munfh½Iqifjcifjcif;aMumifh &&dSaom tusKd ;rsm;rSm-
1/ w&m;tm;xkw&f mXme? bm0emwdüYk raysmaf rGUjcif;ESihf umr*kPüf aysmaf rGUrw
I u
Ykd kd
ESrd ef if;Edik jf cif;
2/ ab;BuD; ab;i,fukd oD;cHEkd ijf cif;
3/ tat;tyl rSujf cif ,if a>ruif; ponfwkdY\ udkucf Jjcif;tawGUtxdwkdYukd
onf;cHEkdijf cif;?
4/ pum;qdk;wdkYukd oD;cHEkdijf cif;
5/ qHyifponfwkdY\ tndK t0g teD tjzL [laomtqif;xl;udk
rSDí psmef 4-yg;udk &Edkifjcif;
-83-

6/ udk,\ f qif;&Jjcif;wdkYukd oD;cHEkdijf cif;ESihf


7/ todÓPfukd xdk;xGi;f í odEkdijf cif;-wdkYjzpfayonf/13
xkaYd Mumifh ynm&Sw
d okYd nf &m*bDv;l udk csKd ;EdrS Ef kid o
f nfh rsm;pGmaom tusKd ;ESijhf ynfph kaH om
þ 32-aum|mour®|mef;udk Budrzf efrsm;pGm ½IrSwyf Gm;rsm;oifhMuayonf/
oufrJYtokbbm0emyGm;rsm;yHkESihftusKd ;
xkYdjyif touf0n d mOfr&Sad om tokb 10-yg;wdkYwGif zl;zl;a&mifvsuf pufqkyf
zG,jf zpfaom taumifykyt f okbonf &m*p½dku&f o dS El iS o f /14 xkaYd Mumifh &m*p½dku&f dS
hf ifah vsm\
olonf rdr&d m*p½dkuEf Sihf oifhavsmaf om O'¨Krmwu (zl;zl;a&mifaeaom vlaoaumif)
tokbukd ]]y#duv l y#duv l = &GpH &m &GpH &m}} [k tzefzefymG ;rsm;&onf/ yGm;rsm;zefrsm;vQif
rdrMd unfh½Iaeaom rlvtokb tm½Hkaysmufí rwifhw,faom O*¾[ edrw d x f ifvm\/
,if;xifvmaomtm½Hkukyd if tm½HkjyKí qufvufyGm;rsm;vQif qlNzKd;aom a,musmf ;BuD;
tdyaf eouJYokdY xif&Sm;pGm y#dbm*edrw d x
f ifvm\/ xdkokYdxifvQif umrpäE´paom eD0&P
w&m;ig;yg;uGmí psmeft*Fgig;yg; xif&Sm;jzpfvm\/15
þodkY xif&Sm;jzpfvmvQif orxpsmefESihfwlaom Oypm&psmefonf xdkcPü jzpfNyD;
aemuf yxrpsmefu&kd \/16 tokb 10-rsKd ;wGif wpfrsKd ;rsKd ;ü yxrpsmef&½SNd yD;aom yk*Kd¾ vfonf
tokbonm udk&&SNd yDjzpfí avmbukd aumif;pGm zdESyd x f m;EdkiNf yD/ xkYdaMumifh xdkolonf
umr*kPw f kdYü wyfrufrIuif;vsuf &[EÅmyk*¾Kd vfwkdYuJYokdY wnfNidro f Gm;rnf/
þü tokbbm0emyGm;rsm;jcif;aMumifh tusdK;&&SdoGm;aom om"uwpfckudk
xkwfjyygrnf/ apwd,awmifü oDwif;oHk;aom wdórax&fonf &,foHudkMum;í
Munfh&mü oGm;½dk;udkom jrifawGUav\/ xdktcgü rax&fonf t|duonmudk,lí psmefESihf
wuGaom r*fzkdvw f &m;udk &&Scd JYavonf/17 tokbbm0em yGm;rsm;jcif;\ tusKd ;wnf;/
odkYjzpfí a,m*DwkdYonf &Sio f l\uk, d üf jzpfap? aool\udk,üf jzpfap tokbbm0emukd
yGm;rsm;oifhayonf/

arwåmbm0emur®|mef;
arwåmbm0emur®|mef;[lonf pGJvrf;wyfrufrIwPSmoabm rygbJ tusKd ;pD;yGm;
vdkvm;rIjzifh use;f rmygap csr;f omygap[k arwåmyGm;rsm;jcif;yif jzpfygonf/
tjypftusdK;qifjcifyHk
odkjY zpfí arwåmyGm;vdkaomolonf oDvudkpifMu,fapí qdwNf idr&f mt&yfokYd uyfum
a'go\ tjypfESihfoD;cHjcif;\ tusKd ;udk OD;pGmqifjcifESvHk;oGi;f xm;&rnf/ qifjcifyHkrSm-
-84-

a'goonf tusKd ;taMumif; udkrod tqdk;taumif;udkrod tusKd ;udkz,fí tjypfuk, d l\/


cEÅo
D nf tusKd ;taMumif;udk Munf\
h ? tqdk;taumif;udk od\/ tjypfukzd ,fí tusKd ;uk,
d \
l
[líjzpfygonf/
a&S;OD;pGmarwåmrydkY&aomyk*¾dKvfrsm;
xdkYjyif a&S;OD;pGmarwåmrydkY&aom yk*K¾d vfrsm;rSm rcsprf ESpo
f uftyfaomyk*K¾d vf? tvGef
cspcf iftyfaomyk*Kd¾ vf? cspo f nfvnf;r[kwf rke;f onfvnf;r[kwaf om tv,fvwfjzpfaom
yk*¾Kd vfESihf rdr\
d &efoljzpfaom a0&Dyk*¾Kd vfwkdYjzpf\/ þyk*¾Kd vfwkdYü a&S;OD;pGm arwåmryGm;&?
vdirf wlaom yk*¾dKvfü oD;oefYarwåmyGm;vQif &m*jzpfwwf\/ xdkYaMumifh vdirf wlaom
yk*¾Kd vfü oD;oefYykdi;f jcm;í arwåmryGm;&? aoaomyk*¾Kd vfü arwåmydkYoyGm;rsm;vQif tyÜempsmef
rjzpfaomaMumifh aoaomyk*¾Kd vfüvnf; arwåmrydkYo& ryGm;rsm;&yg/
arwåmbm0emyGm;rsm;yHk
arwåmyGm;&mü a&S;OD;pGmudk,cf si;f pmw&m;xm;Edki&f ef rdru
d k,
d u
f pí atmufygtwdki;f
arwåmyGm;&onf/
1/ igonf ab;&efuif;ygap
2/ pdwq
f if;&J uif;ygap
3/ udk,q f if;&J uif;ygap
4/ use;f rmpGmjzifh rdr\
d cE¨m0efuk&d Guaf qmifEkdiyf gap/
þodkU rdru d kd,u
f kd arwåmyGm;aomfvnf; arwåmpsmefukdum; r&&dSEkdiyf g/
xdkYjyif arwåmbm0em½Iolonf rdrEd Sihfvid w f laom q&m odkYr[kwf OyZösm,fq&m
odkYr[kwf cspcf ifjrwfEkd;aomolukd arwåmyGm;&rnf/ xdkyk*¾Kd vfwkdY\ &ufa&mrI? MunfnKd zG,f
udk,uf sihf oDvç orm"dç ynm &Srd w I u
kYd kd tm½HkjyKí atmufygtwdki;f atmufarYqifjcif&rnf/
þolawmfaumif;onf
1/ ab;&ef uif;ygap
2/ pdwq
f if;&J uif;ygap
3/ udk,q f if;&J uif;ygap
4/ use;f rmpGmjzifh rdr\
d cE¨m0efukd &Guaf qmifEkdiyf gap/
bm0emyGm;olonf arwåmyGm;enf; av;csuu f kd oHk;çav;Budrf yGm;rsm;NyD;aemuf
ESpo
f uf&m arwåmyGm;enf;wpfrsKd ;rsKd ;ukd Budrzf efrsm;pGm yGm;rsm;&rnf/ xdkYaemuf rdbç
nDtpfukçd armifESrç aqGrsKd ;ESihf rdwaf qGtygt0if rdrcd spjf rwfEkd;onfh touf&Siq f J vdiw
f l
yk*¾dKvfwkdYü wpfOD;NyD;vQifwpfOD; tm½Hk,lí arwåmyGm;enf; av;rsKd ;vHk;jzifh yGm;rsm;&rnf/
yd,*½kbm0eD, yk*¾dKvfjzpfaom av;pm;cspcf iftyfaomyk*¾Kd vfESihf twdyÜ, d yk*¾dKvfjzpfaom
-85-

tvGef cspjf rwfEk;d tyfonfh yk*¾dKvfESprf sKd ;vHk;ü arwåmcsi;f nDrQatmif cspjf rwfEkd;onfh yk*¾dKvf
t&müwnfatmif yGm;rsm;&rnf/
xdkaY emuf touf&iS q f J vdiwf l rZöswå ac: rcsprf rke;f tv,ftvwfyk*K¾d vfEiS hf a0&D
ac:&efol yk*¾Kd vfwkdYü tpOftwdki;f arwåmyGm;&rnf/
1/ twå = rdrd
2/ yd, = cspcf ifav;pm;olESihf tvGecf spjf rwfEkd;ol
3/ rZöswå = rcsprf rke;f tv,ftvwfyk*¾Kd vfEf Sihf
4/ a0&D = &efolyk*¾Kd vf [laom þyk*¾Kd vfav;rsKd ;wdkYukd arwåmtnDtrQ yGm;rsm;
vmEdkiaf omtcg- þyk*¾Kd vfwkdYü oDrmoarÇ' ac: tydki;f tjcm;udk NzdKcGJzsuq f D;Edkiaf om
arwåmpsmefukd Budrzf ef rsm;pGm 0ifpm;&rnf/ twå ac: rdru d kd tm&Hk,lum arwåmbm0emudk
yGm;rsm;aomfvnf; arwåmpsmef udkum;r&Edki/f odkYaomf þt&mü yk*¾dKvftydki;f tjcm;udk
NzdKcGJEkdiaf &;twGuo f m arwåmbm0emudk yGm;rsm;jcif;jzpf\/ vdiw f lyk*¾Kd vfjzpfaom yd,ç
rZöswåç a0&D yk*¾Kd vfwkdYukd arwåmyGm;&müum; wwd,psmefokdY a&mufonfhwkid af tmif xyfum
xyfum yGm;rsm;&rnf/ twåç yd,ç rZöswåç a0&D yk*¾dKvfwkdYü arwåmcsi;f nDrQoGm;cJYaomf-
oDrmoarÇ' ac:yk*d¾Kvftydkif;tjcm;udk NzdKcGJzsufqD; EdkifNyD;jzpf\/ xdktcg xdkyk*d¾Kvf
tm;vHk;wdkt Y ay:ü yk*Kd¾ vftrsKd ;rsKd ;udk cGjJ cm;jcif; rjyKawmhbJ arwåm nDrQpGm xm;&SEd kid Nf yDjzpf\/
þyk*¾dKvfav;rsKd ;wdkYukd arwåmyGm;&mü psmefa&mufonftxd ½IyGm;Edkiaf omyk*¾dKvf\
oEÅmefü omvQif oDrmoarÇ'udk &&SEd kdi\ f / oDrmoarÇ'&&SNd yD;aom ol\oEÅmefüomvQif
528-oG,af om arwåmwkYdukd jynf0pGm yGm;rsm;Edkirf nfjzpfonf/18
arwåmbm0emtusdK;
þqdkcJYNyD;aomenf;jzifh psmefw&m;ponf &avmufatmif ryGm;rsm;Edkifapumrl
olwpfyg; tay:ü tusKd ;vdkvm;í arwåmpdwEf Sihfaexdkiaf omolonf-
csrf;ompGmtdyfpuf&jcif;
csr;f ompGm tdy&f mrS Edk;x&jcif; ponfh tusKd ;w&m; 11-rsKd ;udk &&SEd kdiyf gonf/19
þü arwåmbm0emyGm;jcif;aMumifh tusKd ;&&So
d Gm;aom om"uwpfckukd xkwjf y
ygrnf/
omrm0wDrzd k&m;onf jrwfpGmbk&m;tm;ukkd;uG,af e\/ xdkokdYukd;uG,af eonfukd
remvdkr½Iprd aYf om rm*@Dzk&m;u omrm0wDrzd k&m;udk taumufBuH\/xdkot
kYd aumufMuHonf
ukd rodaom Oawerif;u omrm0wDrzd k&m;udk av;jzifhypfowf&ef BudK;pmcJY\/ omrm0wD
rdzk&m;onf rif;BuD;tm; arwåmydkYaeojzifh Oawerif;\av;rS jr§m;rxGwfEdkifcJYay/20
arwåmbm0emyGm;rsm;jcif;\ tusKd ;wnf;/xdkYaMumifh a'goudk y,f&Sm;í r*fzkdvef Ad Ámef
-86-

&nfrSe;f aomyk*¾Kd vfonf tusKd ;tmedoif BuD;rm;aom arwåmbm0emudk Budrzf efrsm;pGm


yGm;rsm;&m\/
tcsKyftm;jzifh qk&d aomf ynm&So d nf bk&m;*kPaf wmfukd;yg; yGm;rsm;jcif;jzifh &wem
oHk;yg;ESihf uH-uH\tusKd ;udk ,HkMunfrIo'¨gw&m;udk xufoefapEdki\ f / ,HkMunfrI o'¨g
xufoefvQif r,HkMunfrI vQift&if;cH&adS om arSmufrmS ;rI 'd|u d kd umuG,Ef kid \
f / aojcif;ukd
tzefzefatmufarYjcif;jzifh axmifvTm;armufrmrIrmeudk y,fazsmufumuG,fEdkif\/
rwifrh w,f &GpH zG,[
f k ½Ijcif;jzifh cifrifpkHrufEpS of ufwwfaom &m*ukd y,fazsmufumuG,f
Edki\
f / tusKd ;vdkvm;rI arwåmjzifh zsuq f D;jypfrSm;rIa'goudk y,fazsmufumuG,Ef kdi\ f /
þw&m;av;yg;onf wPSmç rmeç 'd|d ac:e,fcsUJ orm;rsm;ESiw hf uG tzsuo f rm;a'gowd\ kY
&efpG,uf kd umuG,Ef kdi\f - [kqkdvkdygonf/ xkYdaMumifh pdwu f kd raumif;aomtm½HkokdY
ra&mufatmif apmifha&SmufumuG,af y;Edkiaf om pwk&m&u© ac: udk,af pmifhumuG,af &;
w&m;av;yg;ukd psmefw&m;rS r*fzkdvw f &m;&onfhwkdiaf tmif udk,Ef SihftoufriJYuGub f J
tpOftNrJ ESvHk;oGi;f ½IrSwyf Gm;rsm;oifhMuayonf/

t&Sit
f &d,0Ho (uxdu)
tbd"r®yd#ur[mXme
EdkifiHawmfy&d,wådomoemhwuúodkvf(&efukef)
-87-

usrf;udk;pm&if;
1/ bd? |? 2/ 46/ 0d? |? 4/ 73/ om&w¬? 2/ 116/ 0d? o*F[/ 222/
2/ ax&? |? 2/ 61/ tH? |? 1/ 366/ bd? |? 2/ 189/
3/ 'D? #D? 2/ 214/
4/ 'D? #D? 2/ 214/
5/ tH? |? 1/ 246/ "r®? |? 1/ 351/
6/ ty? |? 1/ 161/
7/ o*F[? 89/
8/ "r®? |? 2/ 111/
9/ 'D? #D? 2/ 214/
10/ pwk&m&u©usr;f ? 113-4/ 'D? |? 2/ 53/ oH? |? 2/ 44-45/
11/ Zm? 1/ 122-3/ Zm? |? 3/ 150-155/
12/ oH? |? 3/ 291/ oH? |? 3/ 300/ 'D? #D? 3/ 275/
13/ tH? #D? 1/ 81/ 0dok'¨?d 1/ 259/ 0dok'¨?d 2/ 214/ y#dorÇ'd g? 5/
14/ 'D? |? 3/ 237/
15/ 0dok'¨?d 1/ 122/ 165-9? 183-92? 257/ r? 1? 78/
16/ 'D? |? 3/ 168/ tH? #D? 1/ 81/ oH? |? 3/ 300/ 0dok'¨?d 1/ 259/
17/ 'D? #D? 2/ 316/ r? #D? 1/ 374/
18/ 0dok'¨?d 1/ 287-301/ oH? 1/ 302-303/ r? 1/ 10/ 0dok'¨?d 2/ 234/
'D? 2/ 47/ oH? 1/ 318/ 0dok'¨?d 2/ 221/
19/ tH? 3/ 542/
20/ 0dok'¨d? |? 2/ 9/
-88-

yk*Hacwftbd"r®musr;f rsm;ppfwrf;

a'gufwmtmumrdk;ol

pmwrf;tusO;f
þpmwrf;onf yk*HacwftwGi;f ay:aygufcJhaom tbd"r®musr;f rsm;ukd ausmufpmtuk;d
taxmufjyKí avhvmxm;ygonf/ yk*aH cwfwiG f Ak'0¨ g'DjrefrmvlrsK;d rsm;onf tbd"r®y#d uukd
rnfokUd aom ykHpHjzifh cGJjcm;avhvmrSww f rf;wifcJhykH? yk*HacwfwGif tbd"r®musr;f jyKolESihf
pmayynm&Siw f kUd onf yd#uwfawmfwkUd ukd rnfrSstxd em;vnfou d Rrf;ESHUpyfatmif jyKpkcJhykH
yk*HacwfwpfavQmufvkH; omoema&;udpörsm;ESihf tbd"r®y#d uukd rnfrQqifjcif pOf;pm;cJhykH
tusK;d taMumif;avsmn f Daom ygVdpmayorkid ;f aMumif;wpfckukd ykHazmf&mwGif ,kwåu d saom
csO;f uyfjyrIjzifh rsm;pGmtaxmuftuljzpfap&ef &nf&, G yf gonf/ ygVdpmayorkid ;f avhvmolrsm;
twGuf taxmuftxm;ckid v f akH om orkid ;f wefz;kd topfwpf&yfjzpfap&ef tm;xkwx f m;ygonf/

ed'gef;
jrefrmEkid if Hax&0g'orkid ;f aMumif;ukd ykHazmf&mwGif yk*Hacwfukd cE¨muk, d t
f v,fykid ;f
yrmxm;í avhvmvQif acgif;ykid ;f ESiahf jcaxmufyikd ;f ukyd g rsm;pGmqufpyfrEd ikd af Mumif; vkpu f
qkzd ;l ygonf/ taxmuftxm;r½Sv d Qif orkid ;f r&S[
d í
l qkjd yef&m ausmufpmrsm;onf orkid ;f ukd
ykaH zmf&mwGif ta&;ygaom taxmuftxm;rsm; jzpfvmygonf/ ausmufpmrsm; uk, d Ef u
dI yf if
(1) rl&if;ausmufpm (2) qifhxk;d ausmufpm (3) pyfxk;d ausmufpm [lí&S&d m taxmuf
txm;ukd ukid w f G,&f mwGif rsm;pGmpdppf&aom okawoetvky[ f k qkEd kid yf gonf/ ,cifu
yd#uwfpm&if;ukd azmfjyaom ausmufpmrsm;wGif odC0F &D o f kZAæ vkd af usmufpm (A'krH if; pk½;kH aom
qifhxk;d ausmufpm)ESihf wufET,af usmif;ausmufpm (at'D-1442) uko d m tm;uk;d aeMu
&ygonf/
wufE,G af usmif;ausmufpmrSm rl&if;jzpfaomaMumifh tm;uk;d tm;xm; jyKEkid af omfvnf;?
yk*aH cwfukd uk, d pf m;jyKzkUd &efrmS t[efUtwm; jzpfcahJ yonf/ ygVdpmayoabmt& uk, d pf m;jyK
Ekid af omfvnf; yk*aH cwfuu d pf m;rjyKonfukd owdcsyrf Md uygonf/ okUd &mwGif odC0F &D f
kd m; uk,
okZæAkv d \
f qifhxk;d ausmufpmonf yk*Hacwfuku d k,d pf m;jyKEkid af omfvnf; ckid v
f kHwud saom
rl&if;ausmufpm r[kwo f nfhtwGuf pdwcf svufcs tokH;jyK&ef pEk;d paESmifh &Scd JhMuygonf/
-89-

,if;tajctae\ tMuyftwnf;wGif odC0F &D o f kZAæ v


kd af usmufpmrl&if;awGU&rdS o I nf ygVdpmay
orkid ;f aMumif;ukd azmfjy&mwGif wdusckid v f kHap½kHomru yk*HacwfwGif yd#uwftqifhtwef;
rnfrQjrifch ahJ Mumif; azmfjy&mwGiv f nf; rsm;pGmaumufcsuf &J&q J EJG ikd o
f nfh tajctaewpf&yfukd
a&mufco hJ nfqv kd Qiv
f nf; rrSm;acs/ ,cifumvu &J&, J q
l &ef r0Ho h nfh yk*yH #d uwfpm&if;ukd
odCF0D&o f kZæAkv
d af usmufpmu oufaojyEkid cf Jhygonf/ þpmwrf;onf odCF0D&o f kZæAkv
d f
ausmufpmrS awGU&S&d onfh tbd"r®y#d uukd avhvmazmfxkw&f ef&nf&G,yf gonf/

ausmufpmrsm;ESihf tbd"r®y#d u
yk*aH cwfausmufpmrsm;wGif yd#uwfvLS aMumif;ukd ae&mtESUt H jym;awGU&&dS aomfvnf;
tbd"r®y#d upm&if;ykHpHukrd l wdwu d sus awGU&S&d aom ausmufpmrsm;rSmrl &Sm;yg;vSygonf/
taxmuftxm;r&Sv d Qif orkid ;f r½Sq
d akd omaMumifh taxmuftxm; ckid rf mrSomvQif wdusaom
orkid ;f ukd ykHazmfEkid vf rd hfrnf[k okH;oyfygonf/ ausmufpmyg taxmuftxm;rsm;rS vGJí
useaf ompmayqkid &f m taxmuftxm;rsm;rSm ckid rf mavmufaom taxmuftxm;rsm;um;
r[kwaf y/ xkt d csuu f jrefrmygVdpmayorkid ;f aMumif;ukd ykHazmf&mwGif tcuftcJjzpfap
cJyh gonf/ xku d uG v f yfukd odC0F &D o f kZAæ v
kd af usmufpmu jznfah y;cJo
h nf[k qkEd ikd Nf yDjzpfygonf/
OD;ukvm;r[m&mZ0ifBuD;ESihf rSeef ef;&mZ0ifBuD;wkUd \ azmfjycsut f & taemf&xm
rif;onf yd#uwfpmayrsm; &&Sad &;twGuf oxkHjynfBuD;ukd wku d cf ku
d af tmifjrifNyD;aemuf
qiftpD; (30)ausmjf zifh yd#uwftpkH (30)ausmf ayrlwkUd ukd yk*HjynfokUd aqmif,lcJhonf/
yk*NH rdKUwiG f taqmufttkH oD;jcm;wnfaqmufí xkyd #d uwfaypmESihf pmaytqlaygif;rsm;pGm
okrd SD;odr;f qnf;um &Sivf ltrsm; y&d,wåv d ku
d pf m;olwkUd tm; Munfh½IavhvmcGihf ay;awmfrl
avonf/1 taemf&xmrif;vufxufuwnf;u yd#uwfwkdufrsm;xGef;um;cJhonfrSm
jiif;zG,rf &Syd g/ yk*HacwfwGif tbd"r®mwwfuRrf;olrsm; ½So d nfqkad om tqku d kd odCF0D&f
okZæAkv d f ausmufpmu axmufcHaeygonf/

yk*Hacwfrwkid rf DoxkH omoem0iftusO;f


omoemawmfEpS f 946 ck oD[Vkd u
f Re;f ? od&yD gvrnfaom r[memrrif; bk&iftjzpfoUkd
a&mufonf/ xkrd if;onf oD[kVd &f mZ0ifwGif 66 qufajrmufrif;jzpfonf/ xkrd [memr
rif;vufxuf? t&Sirf [mAk'¨aCmoonf oD[kVd u f ßGe;f okUd ul;í Ak'¨yg0pe[kqkt
d yfaom
yd#uwfawmfrsm;ukd rm*"bmomjzifh ul;,lonf/ uk&kED́t|uxm? r[mypö&w d t
f |uxm?

1/ OD;vlaz0if;/ jrefrmyd#uwfwku
d rf sm;? pm -12/
-90-

r[mt|uxmBuD;rsm;uJhokUd tzGihftqkd rus,af pbJ oacFyenf;jzifh a&;om;awmfrlonf/


&Sirf [mAk'¨aCmoonf xkyd gVdawmft|uxmrsm;ukd oD[kVd u f ßGe;f rS jrefrmjynf
ok"r®yl& ok0PÖblrad c: oxkHjynfokYd ,laqmifvmcJhonf[k OD;ukvm;&mZ0if? rSeef ef;
&mZ0ifESihf jrefrm&mZ0if usr;f tapmifapmifwkUd uk;d um;cJhMuygonf/ &Sirf [mAk'¨aCmo
jyóemukd r[mpnfq&mawmfBuD;\ 0dok'r¨d *fusr;f wGiv f nf;aumif;? OD;vlaz0if;\ t&Sif
r[mAk'a¨ Cmo pmwrf;wGiv f nf;aumif;? OD;azarmifwif\pmwrf;wGiv f nf;aumif; &Si;f vif;
xm;NyD;vnf; jzpfygonf/ jrefrmEkid if HokUd yd#uwf a&muf&v Sd monfrSm oD[kVd Ef kid if HESihjf refrm
ul;vl;qufqHrI &Scd Jhjcif;aMumifhyif jzpfonf/ &Sirf [mAk'¨aCmo jyKpkcJhaom t|uxm
vuf&mESihf jrefrmt|uxmvuf&mukd cdsex f k;d EIid ;f ,SOaf vhvmygu tajz&SmEkid yf gonf/
þoxko H moemtaMumif;ukd azmfjy&mwGif ausmufpmrSww f rf; tm;enf;aomaMumifh
&mZ0iftqkt d wkid ;f azmfjyygrnf/ oD[Vkd Ef ikd if üH r[memr pk;d pHaomumvonf oxkjH ynfwiG f
"r®ygvrif; xD;eef;pk;d pHaomumv jzpfygonf/ xk"d r®ygvrif;vufxufwGif oxkHjynf\
omoemykid rf Sm t&Sit f aemr'óD jzpfygonf/ xko d moemykid f t&Sit f aemr'óDonf
t|uxmESihfwuGaom yd#uwfawmfrsm;ukd jrefrmjynf? rGejf ynf? &ckid jf ynf? &Sr;f jynf?
,Ge;f jynf? vif;Zif;jynf ? aomuúwJjynf ponfwkUd ü oDwif;okH;awmfrlMuaom oHCmawmf
rsm;ukd yifhaqmifí oHCmtpnf;ta0BuD; jyKvkyNf yD;vQif yd#uwfawmfrsm; jyefUyGm;atmif
jyKpkawmfrl\/
t&Sirf [mAk'¨aCmouk, d af wmf yd#uwfawmfrsm;ukd r,lvmrD tu©&mjzifh a&;om;
xm;aom yd#uwfawmfrsm; r&daS cs/ ,cktcg jrefrmEkid if aH wmf wpf0rS ;f vk;H ½Sd yd#uwfawmfrsm;
onf &Sirf [mAk'¨aCmo uk,
d af wmfjrwfBuD;omvQif tpvufrGejf zpfayonf/
ayguúm&mr- yk*gr- t&dr'´eyl& ponfjzifh trnftrsK;d rsK;d ac:qkad vh&So
d nfh
yk*HjynfwGif 42 qufajrmuf eef;wufawmfrlaom taemf&xmrif;apm(at'D 1044-1077)
onf oxkHjynfrS <uvmaom &Sit f aemr'óD\ tquftEG,jf zpfaom ½Sit f &[Hukd
trSDjyKí Ak'¨omoemawmfukd &&Sad wmfrlonf/
&Sit
f &[Hrax&fjrwfBuD;u y&d,wåo d moemawmf&Srd Som omoemwnf&SEd kid o f nf
qkad omaMumifh oxkHjynfrS yd#uwftvkH;pkHESihfwuG vlynm&S?d &[ef;ynm½Sw d kUd ukd (at'D
1057)wGif yk*HokUd yifhaqmifcJhavonf/ xkt d csed rf Spí yk*HwiG f yd#uwfawmfrsm; a&muf&cSd Jh
onf[k qkyd gonf/ xkyd #d uwfrsm;rSm odC0F &D o
f kZAæ vkd af usmufpmyg yd#uwftvSLjzpfatmif
wGe;f tm;ay;cJhrnfrSm aocsmvSayonf/
-91-

yk*Hacwf tbd"r®y#d uykHpH


yk*H tbd"r®y#d uukd avhvm&mwGif yk*HacwfumvwGiyf if ygVdawmf? t|uxm?
#Dum usr;f rsm;txd &Sad eonfukd od&&dS onf/ xku d sr;f rsm;onf yk*aH cwfwiG f t|uxm?#Dum?
j*E´ykdwf (*P²dyk'f) &Sdr&Sd qkdaomtjiif;yGm;rnfh jyóemukd ajyvnfoGm;apygonf/
odCF0D&o f kZæAkv
d af usmufpmwGif tbd"r®mESihyf wfoufaom ygVdawmf (10) usr;f ? t|uxm
(3)usr;f ? #Dum (2)usr;f wkUd ukd trnfESihfwuG azmfjyxm;ygonf/ yd#uwfcGJjcm;rIukd
avhvmygu yd#uwfokHykH;cGJjcm;enf;ESihf edum,fig;&yfcGJjcm;enf; ESprf sK;d &So d nf/ yk*Hacwf
yd#uwfcGJjcm;enf;rSmrl yd#uwfokH;ykHcGJjcm;enf;ukd ykí d tav;uJaMumif; awGU&S&d ygonf/
tb,faMumifhqkad omf odCF0D&o f kZæAkv
d af usmufpmwGif 0denf;yd#upm&if;? okwåEÅy#d u
pm&if;ESihf tbd"r®y#d upm&if; [lí &Si;f vif;pGm azmfjyyg&Syd gonf/ edum,fcGJjcm;enf;rSm
tif;0acwfa&mufaom tcsed w f Girf S ykí
d xGe;f um;vmaom enf;pepf[lí aumufcsucf s
ygonf/ odCF0D&o f kZæAkv
d af usmufpmu yk*Hacwf yd#uwfcGJa0rIykHpHukd uk, d pf m;jyKonf/

odCF0D&o
f kZæAkv
d af usmufpmyg tbd"r®musr;f rsm;
odCF0D&fokZæAkdvfausmufpm1 onf yk*Hukef;trSwf(1583)wGif wnf&Sdygonf/2
þausmufpmukd 10 &uf? pufwifbmv? 1223 wGiaf &;xkx d m;ygonf/ ausmufpm
a&;xk;d rSww f rf;wiforl mS o©io f Cd 0F &D o
f kZÆAf v
kd Ef iS hf tzcifOKefokZÆAf v
kd f wkjYd zpfygonf/ rlvxk;d
ausmufpmwpfcsyjf zpfjyD; rsuEf mS bufEiS ahf usmbuf ESpb f ufwiG f a&;xk;d xm;ygonf/ rsuEf mS
bufwGif (25)aMumif;? ausmbufwGif (28)aMumif; yg&So d nf/ om;jzpfol o©io f C d F0D&f
okZAÆf v
kd uf bke;f awmfBuD;ausmif;wku d w f pfck vSL'gef;jyD; xkad usmif;wku d wf iG yf if Ak'&¨ kyyf mG ;awmf
wpfqlukd 10 &uf pufwifbm 1223 wGif wnfxm;uk;d uG,cf Jhygonf/3 xkad usmif;wku d f
twGuv f nf; v,f,m? O,smOfajrESihf ußGew f kYdukd ,cifumvuwnf;u (12? Zefe0g&Dv?
1220 ESihf 23 Zefe0g&Dv? 1220) uwnf;u vSL'gef;cJhygonf/4 23 Zefe0g&Dv? 1220
tvSLyGJwGif ajrESihu f RefwkUd tjyif bke;f awmfBuD;ausmif;? yd#uwfwku d tf wGuv f nf; yd#uwf
usr;f pmrsm;ukd om;tz ESpOf D;pvkH; vSL'gef;cJhMuygonf/5

1/ oef;xGe;f ?jrefrmhorkid ;f tzGJU0if(wnf;jzwf)/ aESmif;awGUausmufpmrsm;/


&efuke?f jrefrmorkid ;f aumfr&Si?f 2005/
2/ aESmif;awGU? 21/
3/ odCF0Dd&o f kZæAkv
d af usmufpm?rsuEf Sm? aMumif;a& 1-2/
4/ ,if;?rsuEf SmaMumif;a&? 5 rS ausm aMumif;a&- 7 txd/
5/ ,if;?ausm? aMumif;a& 8-28/
-92-

vSL'gef;onfhtcsed u
f mvrSm yk*Hacwfem;a#mif;rsm;rif; (1211-1231) vufxuf
jzpfygonf/ yd#uwfusrf;pm&if; rsm;pGmyg&Sdonfh a&S;[mif;jrefrmausmufpmrsm;teuf
yxrqkH; awGU&S&d onfh ausmufpm[k qkEd kid yf gonf/ ,cifu at'D 1442 ckESpx f k;d
wufEG,af usmif; ausmufpmuko d m avhvmaecJhMu&mrS ,ckþodCF0D&o f kZÆfAkv
d af usmufpm
ukv
d nf; ,SOw
f aJG vhvmvQif yk*aH cwf ygVdpmayorkid ;f ukyd g ajcqefUEikd rf nf[k arQmv f ifyh gonf/
þausmufpmrl&if;ukd 1996 ckESpu f wl;azmfawGU&S&d 1 ojzifh awGU&Sad om umvrSm
ESpf 20 eD;yg;rQ &SNd yD[k qkEd kid af omfvnf; orkid ;f taxmuftxm; rSww f rf;wku d q
f kid rf IrSm
rNyD;ajrmufao;[k qkEd idk yf gonf/ þausmufpmukd A'krH if; (1781-1819)u atmufwb dk mv
2
1785wGif a&;ul;NyD; qifhxk;d ausmufpm ESprf suEf Sm xm;&Scd Jhygonf/ rl&if;r[kwo f jzifh
þqifhxk;d ausmufpmrsm;ukd owdxm; okH;oifhaMumif; ausmufpm0ef csm;vf'l&kid Zf ,fu
qkzd l;ygonf/3 ,cifrl&if; rawGUrDu taxmuftxm;rSm tm;enf;vSaomfvnf; ,ckrSmrl
pdwcf svufcs tokH;jyKEkid o f nfh taxmuftxm;wpf&yf jzpfvmygonf/
þausmufpmrl&if;ukd awGY&aSd omtcg a'gufwmoef;xGe;f uk, d wf kid f wnf;jzwfaom
4
aESmif;awGUausmufpmrsm;pmtkyw f Gif xnfhoGi;f ykHESyd cf Jhygonf/ oluk, d wf kid v
f nf; A'kHrif;
27 atmufwkb d m 1785 u qifhxk;d xm;cJh&mrS aysmufqkH;cJhaom 10 &uf pufwifbm
1223 &ufpGJyg ausmufpmrl&if;ukd awGU&Sdjcif; trnfjzifh jrefrmbmom5 jzifhomru
t*Fvyd bf mom6 jzifhyg a&;om;vsuf ,cifþausmufpmrl&if;rawGUcifu a&;om;cJhaom
d pf mwrf;7 ukd wku
yk*HpmMunfhwku d q
f kid jf znfhpGu&f ef qkx d m;cJhygonf/ q&mwk;d vSuvnf;
yk*Hacwfy#d uwfwku d rf sm;pmwrf;8 üvnf;aumif;? aESmif;awGUausmufpmrsm;u ajymaom

1/ a'gufwmoef;xGe;f ? A'kHrif; 27 atmufwkb d mv? 1785 u qifhxk;d xm;cJhjyD;rS aysmufqkH;aeaom


10 pufwifbmv 1223 &ufpGJyg ausmufpmrl&if;ukjd yefvnfawGU&Sjd cif; jrefrmhorkid ;f vpfuGurf sm;
(&efuke?f rkHa&G;? 2003)? 19/
2/ ocifoC d 0F &D o
f kZAæ v
kd af usmufpm bk;d awmfbk&m;pk&;kH cJah om ausmufpmrsm;rSu;l aom rEåav;r[mjrwfrked
bk&m;½Sd ausmufpmrsm;? 'kw, d tky/f &efukeaf ½S;a[mif;okawoe½kH;? 1895/ 789-790/
3/ Chas, Duroiselle, Preface to A list of Inscription found in Burma Part I
(Rangoon: Government Printing 1921.)
4/ aESmif;awGU? 21-25/
5/ a'gufwmoef;xGe;f ? jrefrmhorkid ;f vpfuGurf sm;/ 19-37/
6/ Than Tun, “An Original Inscription Dated 10 September 1223 that King Badon Copied on 27
October 1785” Missing Links in Myanmar Chronicles ( Yangon, Monywe, 2003)
7/ a'gufwmoef;xGe;f ? yk*HpmMunfhwku
d /f oef;xGe;f &Spq
f ,fjynfh(&efuke?f uGeo
f m,m? 2003)?63-80/
8/ a'gufwmwk;d vS?yk*Hacwfy#d uwfwkud rf sm; (ausmufpm?rifpm?t0wfpmrsm;)
jrefrmhorkid ;f okawoepmapmif? trSwf 21 (ZGef 2011) 207-229/
-93-

f rkid ;f pmwrf;1 üvnf;aumif; þodCF0D&o


jznfhpGuo f kZæAkv
d af usmufpmukd rl&if;taxmuf
txm;taejzifh ok;H cJyh gonf/ ausmufpmurÁn;f a&;xk;d olrsm;ESihf orkid ;f a&;olrsm;2 aqmif;yg;
wGif pmwrf;jyKpkol pdejf rifu
h ausmufpmrl&if;ESihf A'krH if;\qifx h ;kd wkUd ukd EIid ;f ,SOf azmfjyxm;
ygonf/
xko d C
d 0F &D o
f kZAæ v
kd af usmufpmwGif zcifcifOKefEiS o
hf m;odC0F &Dd o
f kZAæ v
kd w
f Ukd onf tbd"r®m
(15) usrf;pDvSL'gef;onfukd awGU&Sd&ygonf/ wufET,fausmif;ausmufpmpm&if;wGif
(17)usr;f vSL'gef;xm;onfukd awGY&ygonf/ ,if;(17)usr;f teufrS vufoef; #Dum
a[mif;ESihf vufoef;#DumopfESpu f sr;f ukd EIwí
f use&f aSd om tbd"r®m (15) usr;f pm&if;ukd
azmfjyvkyd gonf/ tbd"r®mESihfywfoufí ygVdawmf (10) usr;f ? t|uxm (3) usr;f ?
#Dum (2) usr;f wkUd ukd awGU&S&d ygonf/

odCF0D&o
f kZæAkv
d af usmufpmyg tbd"r®mygVdawmfrsm;
jrefrmouú&mZf 612 ck (at'D -1250) xk;d "r®olaX;vifr,m;ausmufpmwGif
H s’ r}f }3 [lí awGU&&m yd#uwfawmfEiS yhf wfoufaom tok;H tEIe;f &SNd yD[k
]]yd#uwfus’ rOf D oku
,lqEkid yf gonf/ yd#uwfusr;f OD; okH;usr;f [laom t,ltqukad wGU&m yd#uwfESiho f ufqkid f
aom tOD;tzsm;jzifhaom usrf;okH;usrf;&SdaMumif; awGU&ygonf/ tcsKdUynm&Sifrsm;u
yd#uwfokH;ykHukd &nfnTe;f onf[k rSwcf suaf y;Muygonf/
jrefrmouú&mZf 634 (at'D 1272) xk;d rifrwfpwk&ifu ywdvifr,mausmif;
ausmufpm4 &Sd ]]pwk&*Fywdr[d,Nf yD rsmyk&SmESihf ydwuwfuk0d v f SLwkHaom ußGeif y’n?f
r’,
d if cswif k,?f iz’L? omicswf vm/ iaMomif?rsmtkyd k/H ?iMuD/}} [kyg&S&d m yd#uwfuv
kd LS onfh
ußGe[ f laom pum;ukd axmufqygu yd#uwfukv d SLaom tvSLrSm us,0f ef;aeNyDjzpfaomf
vnf; yd#uwfusr;f trnfESihfwuG twdtus azmfjyonfhausmufpmrSm enf;yg;vSygonf/
þodCF0D&o f kZæAkv d af usmufpmwGif zcif cifOKefESihf om; odCF0Dd&o f kZæAkv
d w
f kUd onf
tbd"r®m (15) usr;f pDvLS 'gef;onfuakd wGU&&dS ygonf/ wufE, T af usmif;ausmufpm pm&if;wGif

1/ a'gufwmwkd;vS? aESmif;awGUausmufpmrsm;uajymaom jznfhpGuforkdif; ajray:ajratmuf


ausmufpmrSww f rf; rsm;uajymaom a&S;a[mif;jrefrmEkid if o H rkid ;f ? (&efuke?f Myanmar Knowledge
Society? 2014 ar? 'kw, d tBudrx f yfrhjznfhpGuyf kHESyd jf cif;) 179-206/
2/ pdejf rifh? ausmufpmurÁn;f a&;xk;d olrsm; ESiho
f rkid ;f a&;olrsm; ? Myanmar Vista okawoer*¾Zif;?
twGJ? (1)? (Zefe0g&D 2007) 30-34/
3/ aESmif;awGU? 41/aMumif;a&-3/
4/ aESmif;awGU? 62/ aMumif;a&-8-9/
-94-

(17)usrf;vSL'gef;xm;onfukd awGY&ygonf/ ,if;(17)usrf;teufrS vufoef;#Dum


a[mif;ESihf vufoef;#DumopfESpu f sr;f ukd EIwí
f use&f aSd om tbd"r®m (15) usr;f pm&if;ukd
azmfjyvkyd gonf/ tbd"r®mESihfywfoufí ygVdawmf (10) usr;f ? t|uxm (3) usr;f ?
#Dum (2) usr;f wkUd ukad wGU&S&d ygonf/

tbd"r®mygVdawmfrsm;
1/ "r®o*FPDygVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif yxrusr;f pmjzpfonfh rmwdumESihfpw
d åKyÜg'u@ paom
u@BuD;av;yg; yg0ifygonf/ t|uxmwGirf l "r®o*F[1[laomtrnfuv kd nf; ok;H aMumif;
owdrl&ygrnf/
2/ 0db*FygVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif 'kw,d usr;f pm jzpfonf/ cE¨0b
d if; tp&Sí
d "r®[',0dbif;tqk;H
0dbif; (18)usr;f ukd tus,af 0zef jyqkxd m;ygonf/ jrefrmrIe,fy,fwiG f 0dbif;ygVdawmf[k
ac:Muygonf/2
3/ "mwkuxmygVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif wwd,usr;f pmjzpfonf/ cE¨mçtm,weç"mwfçopömw&m;
rsm;ukd yxre,rSpk'´ore,txd e,(14)yg;wkUd jzifh tus,af 0zef jyqkxd m;ygonf/3
4/ yk*¾vynwåyd gVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif pwkw¬usr;f pm jzpfonf/ yk*¾Kv d t
f rsK;d rsK;d taMumif;ukd
wdueda'´owkUd jzifh {uurS 'outxd (10) rsK;d ykid ;f jcm; jyqkx
d m;ygonf/ jrefrmrIe,fy,f
4
wGif yk*¾vynwfygVdawmf [k ac:Muygonf/
5/ uxm0w¬KygVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif yOörajrmufusr;f pm jzpfonf/ t,l0g'a&;&mrsm;ukd yk*¾v
uxmpaom uxmaygif;rsm;pGmjzifh tar;tajzykHpH jyqkx d m;ygonf/5

1/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 56/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?51/


2/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 57/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?52/
3/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 58/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?53/
4/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 59/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?54/
5/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 60/
-95-

6/ rlv,rkud yf gVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif q|rajrmuf usr;f pmjzpfonf/ xk,
d rku
d yf gVdukd (10)usr;f
tjzpf xyfrH cGJjcm;xm;ygonf/ rlv,rku
d yf gVdawmfonf ,if;,rkud f (10)usr;f teufrS
1
yxrusr;f pm jzpfygonf/
7/ £NE´,
d ,rku d yf gVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif q|rajrmuf usr;f pmjzpfonf/ xk,d rku
d yf gVdukd (10)usr;f
tjzpf xyfrH cGJjcm;xm;ygonf/ £NE´,
d rku
d yf gVdawmfonf ,if;,rku
d f (10)usr;f teufrS
'orusr;f pm jzpfygonf/2
8/ wduy|mef;ygVdawmf
tbd"r®m (7)usr;f wGif t|rajrmuf usr;f pmjzpfaom y|mef;ygVdawmf "r®tEkavmr
(6) usr;f ? "r®ypöe,
D (6) usr;f ? tEkavmrypöe, D (6) usr;f ? ypöe,
D Ekavmr (6)usr;f [lí
y|mef; (24) usr;f ygVdawmfrS xyfrH cGjJ cm;xm;ygonf/ wduy|mef;ygVdawmfonf "r®tEkavmr
(6) usr;f teufrS yxrusr;f pm jzpfygonf/3
9/ 'kuy|mef;ygVdawmf
'kuy|mef;ygVdawmf y|mef; (24) usr;f ygVdawmfrS xyfrHcGJjcm;jyqkx
d m;aom "r®
tEkavmr (6) usr;f teufrS 'kw, d usr;f pm jzpfygonf/4
10/ 'kuwduy|mef;ygVdawmf
'kuwduy|mef;ygVdawmf y|mef; (24) usr;f ygVdawmfrS xyfrHcGJjcm;jyqkx
d m;aom
"r®tEkavmr (6) usr;f teufrS wwd,usr;f pm jzpfygonf/5

odCF0D&o
f kZæAkv
d af usmufpmyg tbd"r®mt|uxmrsm;
t|uxmrSm 3 usr;f jzpfygonf/ xko d kH;usr;f rSm t|omvdeDt|uxm ? oar®m[
0daem'eDt|uxm? yÍöyBudKPft|uxmwkUd yif jzpfygonf/ xkt d |uxmusr;f okH;usr;f
pm&if;ukd Munfhygu yk*Hacwf tbd"r®mynmtqifhtwef;rSm jrifhvSygonf/ ygVdawmfukd
omru ygVdawmftzGihfjzpfaom t|uxmusr;f pm&if;ukd awGU&onfhtwGuf tbd"r®m
tzGihfjzpfaom tbd"r®mt|uxmpm&if; tpkH&Sad eygonf/ xkt d csutf & yk*Hacwfaq;a&;
Zmwfawmfrsm;? yd#uwfawmfvm aumufEkwcf surf sm;rSm ygVdawmftqko d mru t|uxm
tqkrd sm;ESihyf g &if;ESD;uRrf;0ifcJhaMumif; rjiif;omonfh oufaoyif jzpfayonf/ "r®o*FPD

1/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 61/ 2/ OD;?,H? ydrkdif;? 70/ 3/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 71/


4/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 72/ 5/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 73/
-96-

t|uxmukd t|omvdet D |uxm [kvnf;aumif; od&adS e&onft


h wGuf yk*aH cwf t|uxm
tqifhtwef;rSm yk*Hacwfomoema&;twGuf rsm;pGm taxmuftuljyKcJhayvdrhfrnf/
1/ t|omvdeDt|uxm
&Sirf [mAk'a¨ Cmo zGiq
hf o
dk nf/ "r®o*FPyD gVdawmfudk zGiq
hf o
dk jzifh "r®o*FPt
D |uxm
1
[kvnf; ac:qkyd gonf/
2/ oar®m[0daem'eDt|uxm
&Sirf [mAk'a¨ CmozGiq
hf o
kd nf/ 0dbif;ygVdawmfuzkd iG o
hf jzifh 0dbif;t|uxm [kvnf;
ac:onf/2
3/ yOöyBuKdPt f |uxm
"mwkuxmt|uxmrS y|mef;t|uxmtxd tbd"r®maemuf (5)usr;f vm t|uxm
rsm;ukd pkaygif;vsuf yOöyBuKdPt
f |uxm [kac:Muygonf/ ig;usr;f [k t"dyÜg,f&aom
yÍöyu&Pukd jrefrmrIjyKí yÍöyBuKdPf [k ac:jcif;jzpfygonf/
(1) "mwkuxmt|uxm
d nf/ t|uxmtrnfukd rawGU&ay/3
&Sirf [mAk'¨aCmozGihfqko
(2) yk*¾vynwåt d |uxm
d nf/4
&Sirf [mAk'¨aCmo zGihfqko
(3) uxm0w¬Kt|uxm
d nf/5
&Sirf [mAk'¨aCmozGihfqko
(4) ,rku d t
f |uxm
rlv,rkud rf S £NE´,
d ,rku
d t
f xd t|uxm (10) usr;f cGí
J azmfjyygrnf/ þusr;f
q,fusr;f t|uxm tm;vkH;ukd &Sirf [mAk'¨aCmozGihfqkcd Jhonf/6
(1) rlv,rku d t f |uxm7
(2) cE¨,rku d t f |uxm8

1/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 172/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?142/


2/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 173/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?143/
3/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 174/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?144/
4/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 175/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?145/
5/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 176/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?146/
6/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 176/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?147/
7/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 177/
8/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 178/
-97-

(3) tm,we,rku d tf |uxm1


(4) "mwk,rku d t f |uxm2
(5) opö,rkud t f |uxm3
(6) ocFg&,rku d t f |uxm4
(7) tEko,,rku d t f |uxm5
(8) pdwå,rkud t f |uxm6
(9) "r®,rku
d t f |uxm7
(10) £jE´,
d ,rku d t f |uxm8
(5) y|met|uxm
d nf/9
&Sirf [mAk'¨aCmozGihfqko

odCF0D&o
f kZæAkv
d af usmufpmyg tbd"r®m#Dumrsm;
1/ tbd"r®mvufoef;#Dum
2/ tEk#Dum
d nf/ t|omvdeDt|uxmukzd Gihfjyaom #Dum jzpfonf/10
t&Si"f r®ygvzGihfqko
tbd"r®mvufoef;uk#Dum
tbd"r®mvufoef;uk#u D m(2) usr;f ukd om; odC0F &D o
f kZAæ v
kd u
f vSL'gef;xm;ygonf/
xkUd aMumifh tbd"r®mvufoef;uk#Dum usr;f pm&if;ukd tjzpfa&wGu&f mwGif (2) usr;f tjzpf
a&wGuEf kid af yonf/
yk*HacwfwGif tbd"r®mygVdawmfrsm;tjyif t|uxm? #Dum? *P²?d vufoef;#Dum
ponfhusr;f rsm;yif ay:aygufaejyDjzpfayonf/

1/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 179/


2/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 180/
3/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 181/
4/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 182/
5/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 183/
6/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 184/
7/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 185/
8/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 186/
9/ OD;?,H? ydrkid ;f ? 187/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?148/
10/ armifarmifnTeYf? orkid ;f opf?237/
-98-

ed*kH;
10 &uf? pufwifbmv? 1223 ckEpS w f iG f a&;xk;d cJah om odC0F &D o
f kZAæ v
kd f ausmufpm
onf yk*HacwfjrefrmEkid if HygVdpmayorkid ;f twGuf tusK;d rsm;vSayonf/ odCF0D&o f kZæAkvd f
ausmufpmonf tbd"r®y#d u ygVdawmf? t|uxm? #Dum? *@d? vufoef;#DumwkUd yif
ay:aygufaeNyDukd avhvmawGY&S&d ygonf/ t&ifu a'gufwmoefxGe;f wkUd u ausmufpmukd
bmomjyef&mwGif ]]vußP G }} ukb d mom jyef&mwGif ]]vu©P}}rsm; jzpfrvm;[k awG;xifchJ
ayonf/ xkt d csuu f kd jrefrmynm&yfrsm; twGJ (2) OD;oef;xku d af tmif \ odCF0D&o f kZæAkvd f
ausmufpmavhvmcsupf mwrf;wGif ]]vußGP}}ukd vufoPf;/ vufoef;[k zwf½aI zmfxkwf
cJyh gonf/ xkzd wf½cI suu f tbd"r®mvufoef;#Dum ay:aygufaeNyDjzpfaMumif; azmfxkwEf ikd cf hJ
ygonf/ ]]uk}}[laompum;vkH;rSm ta&;rSm;onf[k qk&d mrS ukpmvkH;rsm;onf wufET,f
ausmif;ausmufpmrsm;ESihf odC0F &D o f kZAæ v
kd af usmufpmrsm;wGiyf g tBudrt f ajrmuftjrm; awGU&dS
&onfh trSm;r[kwEf ikd [ f kvnf; axmufjycJyh gonf/ ]]uk}}u tMurf;[k azmfjyxm;ygonf/
tacsmtqifhokUd ra&mufao;aomusr;f [k ,lqcJhygonf/ xkad zmfxkwaf wGU&rSd Ionf jrefrm
ygVdpmayorkid ;f ukd rsm;pGm ckid rf mapcJhonf/
tbd"r®y#d ursm;onf ygVdawmftqifhESihfyif r[kwb f J t|uxm? #Dum? *P²?d
vufoef;#Dumtqifh usr;f rsm;yif ay:aygufaeNyDjzpfonf/ aemufay:aygufvmrnfh usr;f rsm;
twGuf tOD;tpvnf; jzpfayonf/ yk*Hacwf omoema&;taMumif;t&mESihf pyfvsO;f
onft h cg yd#uwftvSLukv d nf;aumif;? yd#uwfpmBunfw h u
kd uf v
kd nf;aumif;? yd#uwfuRef
ukv
d nf;aumif;? yd#uwfv,fuv kd nf;aumif; ausmufpmae&mtESUH tjym;wGif awGU&&dS ygonf/
xktd csuuf yd#uwfESihfywfoufí yk*Hacwfom;wkUd \ omoema&;tjrif jzpf½kHomru
vlrIb0jrifuGi;f vnf; jzpfonf/ xkUd tjyif yd#uwfpmay oifMum;rIrsm;u yk*Heef;wGi;f
vlrItzGJUtpnf;ESihf rsm;pGm rpdr;f vSaMumif; awGU&S&d ayonf/
yk*Hacwfausmufpmrsm;wGif tbd"r®musr;f rsm;pm&if;ukd azmfjyEkid af om ausmufpmrSm
odCF0D&o
f kZæAkv
d af usmufpmuko
d m awGU&S&d ygonf/ okUd &mwGif ]]tbd"r®mw&m;av em\}}
[laompum;vkH; t&dyft>rufomvQif tcsKdUausmufpmrsm;wGif awGU&Sd&ygonf/ cE¨m?
tm,we? "mwk qkad om pum;vkH;rsm;ukd BuKdMum;BuKdMum; awGU&S&d aomfvnf; tbd"r®m
yd#u0if a0g[m&rsm;[k aumufcsucf s&ef 0efav;cJyh gonf/ xku d u
G v
f yfukd odC0F &D o
f kZAæ v
kd f
ausmufpmu wm0efauscJhonf[k qkEd kid yf gonf/

a'gufwmtmumrdk;ol
ta½SUwkid ;f ynmXme
'*kHwuúokdv?f &efukeNf rdKU/
-99-

usr;f uk;d pm&if;rsm;


Nidr;f armif? OD;? a&S;a[mif;jrefrmausmufpmrsm;? ywGJ? &efuke?f a&S;a[mif;okawoeOD;pD;Xme?
1972/
pdejf rifh? ausmufpmurÁn;f a&;xk;d olrsm;ESiho
f rkid ;f a&;olrsm;? Myanmar Vista okawoer*¾Zif;?
twGJ? (1)? Zefe0g&D 2007 /
aZmfatmifxGw?f jrefrmEkid if Hy#d uwfwku
d pf mMunfhwku
d rf sm;? &efuke?f pmayAdrmef? 2001/
a'gufwmwk;d vS?yk*aH cwfy#d uwfwu
kd rf sm; (ausmufpm?rifpm?t0wfpmrsm;) jrefrmhorkid ;f okawoe
pmapmif? trSwf 21 (ZGef 2011) 207-229/
a'gufwmwk;d vS? aESmif;awGUausmufpmrsm;uajymaom jznfph u G of rkid ;f ajray:ajratmuf ausmufpm
f rf;rsm;uajymaom a&S;a[mif;jrefrmEkid if Horkid ;f ?&efuke?f Myanmar Knowledge Society?
rSww
2014 ar? 'kw, d tBudrx f yfrHjznfhpGuyf kHESyd jf cif;/
v,fwDy@dwq&mOD;vSwif? yd#uwfokH;ykHpmwrf;/ 1939/
vlaz0if;? OD;/ jrefrmyd#uwfwku
d rf sm;?&efuke?f pmayAdrmef?1966/
oef;xGe;f ? jrefrmhorkid ;f tzGJU0if(wnf;jzwf)/ aESmif;awGUausmufpmrsm;/ &efuke?f jrefrmorkid ;f
aumfr&Sif?2005/
oef;xGe;f ?a'gufwm/ jrefrmhorkid f;vpfuGurf sm; (&efuke?f rkHa&G;? 2003)? 19/
oef;xGe;f ?a'gufwm/ yk*HpmMunfhwku
d f /oef;xGe;f &Spq
f ,fjynfh &efuke?f uGeo
f m,m? 2003/
oHAsi?f OD;/ jrefrmEkid if Hynma&;orkid ;f / &efuke?f oajyjzLpmay? 1972/
Chas, Duroiselle, Preface to A list of Inscription found in Burma Part I (Rangoon: Gov-
ernment Printing 1921.)

Than Tun, “An Original Inscription Dated 10 September 1223 that King Badon Copied
on 27 October 1785” Missing Links in Myanmar Chronicles ( Yangon, Monywe, 2003)
-100-

jrefrmEkid if HESihf tbd"r®medó,usr;f rsm;\ tcef;u@

t½Si"f r®ygv(r'kb-d 2)
t½Sief E´mpm&(r'kb-d 3)

jrwfpGmbk&m;&Sifonf 45-0gywfvkH; a[mawmfrlcJhaom yd#uwfawmfrsm;onf


"r®u©E¨mtm;jzifh (84000)? edum,ftm;jzifh ig;&yf? yd#utm;jzifh okH;oG,u f kd a[mawmfrl
cJyh gonf/ xdk yd#uwfawmfrsm;ukd rl&if;twkid ;f rysurf pD;apbJ oHCmawmf tpOftqufwo Ydk nf
xde;f odr;f apmifah &SmufcMhJ uonfrmS ,aeYwikd af tmifyif jzpfygonf/ ,if;yd#uwfawmfrsm;wGif
tbd"r®y#d uawmfonf teufeJqkH;ESihf tcufcJqkH;jzpfonf[k tm;vkH;vufcHcJhMuygonf/

1/ tbd"r®morkid ;f tusO;f
jrwfpGmbk&m;&Sio f nf bk&m;jzpfawmfrlNyD;cgpü a0ae,swkYdtm; w&m;a[mawmf
rrlao;bJ owåowåm[ 49-&ufywfvkH; rdr\ d w&m;awmfrsm;ukd qifjcifí pwkw¬ajrmuf
&wemC&owåm[ (tbd"r®m &wemukd okH;oyf&mXme) ü aAm"dyif\ taemufajrmuf
t&yfwGif tbd"r®ma'oemawmfBuD;ukd oAÁnKwa&TÓPfawmfjzifh okH;oyfawmfrlcJhygonf/
r[mouú&mZf 110-ck 0gqdkvjynfah eY (7-0gajrmuf) ü u@o&ufO,smOfwiG f wdww ¬d t
Ykd m;
a&rD;tpkH wefc;dk t[keu
f dk jyoqk;H rawmfrNl yD;aemuf ESpv
f rS ;f ok;H z0g;jzifh wm0wðomewfjynfoYdk
<uawmfrlí y@KurÁvm jrausmufzsmü xkdifawmfrlum r,fawmfewfom;trI;&dSaom
pMu0Vmwku d w
f pfaomif;rS ewfjA[®mwkt Yd m; tbd"r®m jrwfa'oemukd 0gwGi;f ok;H vywfvk;H
raerem; a[mMum;awmfrlcJhygonf/ xko d kYda[mMum;&mü vlUta&twGut f m;jzifh-
1/ "r®o*FPDusr;f udk 12-&uf
2/ 0dbif;usr;f ukd 12-&uf
3/ "mwkuxmusr;f ukd 6-&uf
4/ yk*¾vynwfusr;f ukd 7-&uf
5/ uxm0w¬Kusr;f ukd 8-&uf
6/ ,rkud u
f sr;f ukd 20-&uf
7/ y|mefusr;f ukd 25-&uf Mumatmif a[mawmfrlcJhygonf/
-101-

ckid vf kHaomusr;f *ef taxmuftxm; rawGU&aomfvnf; q&mtpOftquf rSwo f m;


cJhonfh ]]"r®oif 0db*F? 'Gg'o &ufp/D ajcmuf&ufMum usr;f "mwkw&f ,fEiS ?hf yk*v
¾ 7-&uf
a[m>rufcJhonf/ uxm0wf 8-&ufnD? 0Domy ,rku d u
f sr;f / yÍö0D y|me&,fvkYd? vokH;vD
r,fawmfru d kd a[monfh&ufwrf;}}[laom uAsm aqmifyk'jf zifh odrSw&f ygonf/
jrwfpmG bk&m;a[mMum;awmfrcl ahJ om tbd"r®a'oemawmfonf "r®uE© m¨ tm;jzifh 42000?
a'oemtpOftm;jzifh uka# av;aomif;ausmf yg0ifygonf/ bk&m;&Siw f o Ykd nf bwåmEkarm'e
umv tcsed w f kad v;twGi;f rSmyif a[mMum;tyfaom w&m;awmfonf 'DCedum,fyrmPrQ
&Snv f sm;vSygonf/ ypämbwåqrG ;f w&m;onfvnf; oH,kwåeu d m,f t*Fkwå&edum,fyrmPrQ
rsm;jym;vSygonf/ xku d JhokdY vQyfwjyufa[mMum;&aom a'oemawmfonfyif þrQavmuf
BuD;us,rf sm;jym;aevsif &ufaygif;uk;d q,f raerem; a[mMum;awmfral om tbd"r®ma'oem
awmfonfum; tb,frQavmuf rsm;jym;Ekid af Mumif; cefrY eS ;f Ekid yf gvdrrhf nf/ rk;d a&rk;d aygufwu Ykd kd
a&wGuEf kid af om {w'*fig;wef &Sit f meefonfyif b0aygif; t&mtaxmifywfvk;H &Gwq f ykd g
aomfvnf; NyD;qkH;atmif &Gwzf wfo&Zösm,fjcif;iSm rpGr;f Ekid af vmufatmif BuD;us,rf sm;jym;
vSygonf/ r[myu&Pt|uxmBuD;ü zGijhf ytyfaom enf;pepftwkid ;f ynm&Siw f kYd a&wGuf
csut f & twdtustm;jzifh av;aomif;av;&m uk;d q,fah v;uka# &Spo f ef; ig;ode;f ok;H aomif;
okH;axmif ESp&f mh av;q,f &Spf (404ç948ç 533ç248) wdw&d Sdonf[k qdkMuygonf/
þta&wGuo f nf ykpämtwGuf oufoufrQom jzpfonf/ tajz0doZÆemtwGuf rygao;ay/
t|uxmzGihfjyonfhtwkid ;f Zmwfç umvç bkHç oEÅmefç cE¨mç orÜ,kww f &m;rsm;jzifh
a0zef&aomf teEÅe,jzpfaMumif; xif&Sm;vSygonf/ þrQBuD;us,af om tbd"r®ma'oem
awmfukd tus,cf sJUí ½ku d Ef Syd &f ygrl ,ckvuf&Sd q|rl pmtkyrf sm;xuf ode;f oef;ru rsm;jym;
ygvdrrhf nf/ þokaYd om a'oemawmfudk vlw\ Ydk em;jzifh em,l&ef rpGr;f Ekid af y/ ewfw\ Ydk em;jzifo h m
em,l&ef oifhavsmv f Sonf/ ,ckq|rljzifh&Sdaeaom tbd"r®m 7-usr;f tkyaf & 12-tkyrf Sm
jrwfpmG bk&m;&Sif t&Sio f m&dykwå&mtm; tusO;f a[mMum;onfukd rax&fjrwfu wynhif g;&m
wkYdtm; rusO;f rus,f a[mMum;tyfaom 0gpemr*¾twkid ;f om a&;om;xm;jcif;jzpfonf/
tbd"r®m[lonfrmS tbdEiS hf "r®udk aygif;xm;jcif;jzpfonf/ tbdo'´gonf omvGejf cif;?
xl;jcm;jrifhjrwfjcif; [laom t"dyÜg,f&ygonf/ okwåew f &m;xuf omvGef xl;jcm;aom
w&m;jzpfonf/ 0de,xufum; omvGerf Ir&dSay/ omvGex f l;jcm;ykHrSm ]],w¬ cE¨m'a,m
edyaÜ 'aoe 0dbwåm? aom tbd"ar®memr}}[k qkt d yfonht f wkid ;f yif okwåeo
f nf cE¨mponfudk
a[mMum;&mü wpfpw d wf pfa'o tm;jzifhom a[mMum;awmfrl\/ tbd"r®müum; 1/
okwåEÅbmZeD,enf;? 2/tbd"r®bmZeD,enf;/ 3/yͧmykpäuenf; ok;H rsKd ;wkjYd zifh t<uif;tuserf &dS
a0zefa[m Mum;awmfrlxm;ygonf/ xkt d bd"r®musr;f rsm;rSm q|rl tkyaf &tm;jzifh ygVdawmf
11-tky?f t|uxm 3-tky?f #Dum-3-tkyf aygif; 17-tkyf &Syd gonf/
-102-

yg tkyaf & | tkyaf & #Dum tkyaf &


"r®o*FPD 1 t|omvdeD 1 "r®o*FPDrlv#DumESiht
f Ek#Dum 1
0db*F 1 oar®m[0daem'eD 1 0db*Frlv#DumESiht
f Ek#Dum 1
"mwkuxm
¾ ynwåd 1
yk*v
uxm0w¬K 1
yÍöyu&P 1 yÍöyu&Prlv#DumESifhtEk#Dum 1
,ru 3
y|me 5

2/ jrefrmEkid if HESihf edó,orkid ;f tusO;f


edó,a0g[m&
edó,[lonfrSm ygVdrSqif;oufvmaom pum;vkH;jzpfonf/ ed od+t rS edó,
jzpfvmjcif;jzpfonf/ t"dyÜg,frSm ygVdawmf t|uxmponfwkYu
d kd em;rvnfEkid af om ÓPf
EkHYaom pmoifom;wkYd\ rDSckt
d m;xm;&m jzpfygonf/
a&S;tcgu edó,usr;f rsm;ukd todÓPfEaYkH om pmoifom;wk\ Yd rD&S mjzpfaomaMumifh
]]trD}S }[k¤if; edó&nf;[lívnf;aumif; ac:Muao;onf/ eH-[lívnf;ac:Muygao;onf/
xko
d kYad c:qk&d jcif;rSm yk*Hacwfausmufpmrsm;ü teufukd ]]téH}}[k twkcd sHK;a&;Mu&mrS umv
Mumaomf ]t}aysmufí ]eH}jzpfvm[ef&Sdonf/
a&S;acwftcgu ausmufom;? ay&Guw f kdYü a&;om;&ojzifh twdkcsKH;í a&;om;
Muonfu rsm;ygonf/ edó,ukv d nf; ]edós}[kvnf;aumif;? ]edos}[kvnf;aumif;
a&;om;xm;onfukd awG&Y ygonf/ ,aeYacwf tcsKd Upmtkyrf sm;üvnf; xkad cwfta&;tom;ukd
vku
d í
f edos[k a&;onfukd awGY&onf/
edó,trsKd ;tpm;
a&S;tcgu ]eH} [k ac:qdkaom edó,usr;f rsm;rSm ]eHus,}f ]eHusO;f } ]eHaysmuf}
[k okH;rsKd ;&Syd gonf/
eHus,[f lonfrSm- ygVdukd rjr§KyfbJ tpOftwdki;f t&St d &St
d wdki;f jyefqkdxm;aom
edó,jzpfygonf/ eHusO;f [lonfrSm- eHus,u f JhokdY yk't
f m;vkH;udk rjyefqkdbJ todcufaom
yk'w
f u
Ykd o
kd m a&G;xkwí
f jyefqakd om edó,jzpfygonf/ eHaysmuf[o l nfrmS - teufukd azsmufí
-103-

t&aumufukdom jyaom t&aumufusr;f jzpfygonf/ xdkYjyif t"dyÜg,fçtrSmpm ESihfwuG


o'´genf; tvuFmenf; qef;enf;rsm; tmp&d,0g'ponfwt kYd jyif a0a0qmqm tus,jf yefqkd
xm;aom edó,udk eHus,ef ó d ,[kvnf;aumif;? wdu k sO;f vd&k if; jyefqx kd m;aom edó,udk
eHusO;f edó,[kvnf;aumif;? cufE;kd &m&myk'rf sm;udo k m a&G;xkwí f aysmufusm;jyefqx kd m;aom
edó,udk eHaysmufeó d ,[kvnf;aumif; rluGJtm;jzifh qdkMuygao;onf/ eHus,o f nf
ygVdtajccHtm;enf;olrsm;wGuv f nf;aumif;? eHusO;f onf ygVdtajccH tm;aumif;olwt kYd wGuf
vnf;aumif; &nf&, G í f eHaysmufrSmrl tbd"r®mqdki&f musr;f rsm;udk tokH;jyKaom edó,rsm;
jzpfygonf/ t&aumufukd t"duxm;í azmfjyaomaMumifh eHaysmufeó d ,udk t&aumuf[k
ac:qdkMuonf/ xdkeó d ,wdkYwGif eHus,ef ó d ,onfvnf; 1/cGe;f csi;f edó, (ygVdwpfyk'f
jrefrmwpfy'k jf zifh csUJ xiG rf rI yg a0g[m&w¬uo dk m jyefqadk omenf;?) 2/ cGe;f csUJ eó d , (t|uxm
#DumwküYd zGijhf yonft h wkid ;f xnfph u
G íf jyefqakd omenf;) 3/vuFmedó, (teufjyefq&kd mü
um&Heabcsw d í f jyefqkad omenf;) 4/ pmcseó d , (q&mu wynfu h kd ykcYd saeouJo h Ykd o'´ga&;
t"dygÜ ,fa&; &Si;f vif;csuf usr;f wuf usr;f xGuf trSmxm; pum;n§yw f jYkd zifh jyefqakd omenf;)
[k av;rsKd ;uJGjym;ao;onf/
(,if;wkYdukd tus,af vhvmvkv d Qif jrefrmEkid if Hpma&;q&mtoif;rS xkwaf 0aom
]]vlrY w
d af qGpmtky}f }ESihf OD;wifviG \
f ]]ygVdjrefrmedó,usr;f rsm;orkid ;f }}ü avhvmEkid yf gonf)
ysLedó,
jrefrmEkid if w
H iG f ysLedó, ta&;tom;onf tapmqk;H [k ynm&Siw f Ydk ,lq Muygonf/
ysLvlrsKd ;wko
Yd nf 7-&mpkcefw Y iG f jrefrmEkid if t
H v,fyikd ;f [efvif; oa&acwå&m arSmZf m AdóEk;d
paom t&yfrsm;ü aexkid cf JhMuygonf/ ,if;wkYd aexkid &f m t&yfrsm;rS wl;azmfawGY&Sd&aom
a&Tjym; ponfwüYkd Ak'b ¨ momwGif tvGex f if&mS ;onfh ]] a, "r®m a[wkyb Ü 0g}}-*gxmukd
a&;om;xm;onfukd awG&Y ojzifh ysLvlrsK;d wko Yd nf Ak'b ¨ momjzpfEikd o
f nf[k ynm&Siw f Ykd ,lq
Muygonf/ ysLedó,rsm;onf ygVdrS ysLbmomodkY jyefqx kd m;jcif;r[kwb f J ouúwbmomrS
ysLbmomokYd jyefqkdxm;jcif;jzpfygonf/
ouú#ysLedó,onf bmoma&;taMumif;t&mr[kw?f Ekid if aH &; vlraI &;ESio hf ufqikd f
aom t&mrsm;ukd ouú#rS ysLokYd jyefqx
dk m;jcif;jzpfygonf/ xked ó
d ,a&;yko
H nf avmukwå&m
bmoma&;pmayrS twk,lonf[k ynm&Siw f kYd rSe;f qMuygonf/ xko
d uú# ysLedó,wkYu d kd
axmufí ysLvlrsKd ;wkYdonf edó,ta&;tom;ukd tokH;jyKcJhaMumif; odEkid yf gonf/
rGeef ó
d ,
jrefrmEkid if HwGif ysLedó,rsm;aemuf awGY&S&d aom edó,rSm rGeef ó d ,jzpfygonf/
rGev
f rl sKd ;wkoYd nf ysLvlrsKd ;wku Yd o
hJ yYkd if a&S;usaom vlrsKd ;wpfrsKd ;jzpfygonf/ ,if;wko
Yd nfvnf;
-104-

ax&0g'Ak'¨bmomukd uk;d uG,Mf uygonf/


rGev f rl sKd ;wko
Yd nf Ak'b
¨ momjzpfonft h m;avsmpf mG yd#uwfpmayrsm;ukd avhusuf oiftí H
xde;f odr;f cJMh uygonf/ taemf&xmrif;BuD; oxkrH S yifah qmifvmcJah om yd#uwf awmfrsm;onf
rGeftu©&mjzifh rSwfwrf;wifxm;aom yd#uwfawmfrsm;jzpfygonf/ rGefvlrsKd;wkdYonf
yd#uwfpmayrsm;ukd oif,al omtcgü ygVdbmomrS rGeb f momokdY {uefjyefq&dk rnfjzpfygonf/
,if;okYdjyefqkjd cif;onfyif edó,jzpfygonf/ jrefrmwkYdonf rGeyf #d uwfpmayrS wpfqifh
jrefrmyd#uwfpmayrsm;okYd jyefqkx d ed ;f odr;f cJhMuygonf/
a&S;a[mif;rGeef ó
d ,taxmuftxm;rSm yk*Ha&Tpnf;cHkbk&m;wGif a&;xk;d xm;aom
rGeaf usmufpmyif jzpfygonf/ ,if;ausmufpmü ygVdbmomrS rGeb f momokYd edó,jyefenf;
jzifh jyefqkx d m;ygonf/ okYdaomf bmoma&;ESihf ywfoufí a&;om;xm;jcif; r[kwaf cs/
Edkiif aH &;ESiyhf wfoufí a&;xm;jcif;jzpfygonf/ rGew
f o
Ykd nf ygVd-rGef edó,rsKd ;ukd rGeb
f mom
jzifh ]BwJm][k ac:ygonf/
jrefrmedó,
ysLESihf rGew
f kYdaemuf jrefrmvlrsKd ;wkYdonfvnf; uk, d hfxD; uk,
d hfeef;jzifh aexkid cf JhMu
ygonf/ taemf&xmrif;BuD;onf oxkHjynfrS yd#uwfawmf tpkH okH;q,fESihf rGe&f [ef;awmf
wku
Yd dk yifah qmifvm&mtcgrS pí ax&0g'Ak'b ¨ momonf jrefrmjynfü xGe;f um;vmcJyh gonf/
jrefrmvlrsKd ;wko
Yd nf rGev f rl sKd ;wkx
Yd rH S Ak'b
¨ momtjyif rGe,
f Ofaus;rIrsm;ukyd g qufccH MhJ uygonf/
jrefrmtu©&mrsm;onf rGeftu©&mrsm;ukd rDSí wDxGifcJhMuonf[k qkdygonf/ xkdYjyif
jrapwDausmufpmü ygVd? jrefrm? rGe?f ysLbmomwkYdjzifh a&;xk;d xm;onfrSm jrefrmwkYd\
edó,pGr;f &nf (bmomjyefpGr;f &nf) ukd jyo&m a&mufygonf/
jrefrmwkYdonf bmoma&;&mwGif rGewf kYdqDrSomru oD[kVd rf Svnf; enf;,lcJhMuyg
onf/ e&ywdpnfolrif;BuD;vufxufü jrefrmEkid if HESihf oD[kVd Ef kid if Honf tjyefjyeftvSev
f Sef
qufqH oGm;vmcJhMuNyD; jrefrm&[ef;awmfrsm;onf oD[dkVfrS pmayusrf;*efrsm;pGmukd
,laqmifcMhJ uygonf/ c&pfEpS f 1223-ckü a&;xk;d xm;aom ausmufpmwpfckü oD[Vkd u f Ref;ü
jzpfonfh r[m0ifç xly0ifEiS hf tem*w0ifusr;f rsm; yg&daS ejcif;aMumifyh if jzpfygonf/ xko d kYd
,laqmifcJhMu&mü oD[kVd ef ó d ,rsm; rvJGraoG yg0ifayvdrhfrnf/ jrefrmedó,rsm;onf
oD[kVd ef ó
d ,ESihf rGeef ó
d ,ponfwkYu
d kd enf;rDSí a&;om;cJhMuonf[kqkEd kid yf gonf/
e&ywdpnfolrif;vufxuf ouú&mZf 445-wGif aygif;avmif;&GmZmwd t&Sirf [m
uóyonf yk*HNrdKUawmifbuf&Sd awm&ausmif;ü ck'´ou d ©mt|uxmedó,a[mif;ukd
a&;om;cJoh nf[k yd#uwfawmforkid ;f ü qdk\/ ,if;tqkt d & ck'o ´ u
d m© t|uxmedó,onf
jrefrmedó,orkid ;f ü a&S;tusqk;H edó,pmay[k qkEd ikd yf gonf/ c&pfEpS f 1261-ckü a&;xk;d
-105-

aom tapmvwfausmufpmü ]]qe0kwad &m*g-uk;d q,fah jcmufyg;aomtem? Amwðåour®m-


Mur®m32yg;? yÍö0o
D wdb,m-ab;25yg; þrQaom temoHo&mqif;&JrS cyford ;f uif;a0;aom
oAÁñkykoQm;qkukd vdkcsiaf omaMumifh }} ponfjzifh edó,qefqef ta&;tom;rsm;udkvnf;
awGU&ygonf/ yk*Hacwf ab'pdEÅmusr;f jyK t&Sio f '¨r®oD&o
d nf aA'ifNrdK[Zfusr;f edó,udk
vnf;aumif; yk*Hacwfukeüf t&Si*f kP0Hoa&;om;onfh okwf okH;usr;f ygVd t|uxm
edóusr;f rsm;udkvnf;aumif; pD&ifco
hJ nf[k yd#uwfawmfordki;f ESihf omoemvuFm&pmwrf;ü
qdkygonf/ odkYaomf yk*Hacwfü ,ckxufrsm;jym;aom edó,usr;f rsm; &SEd kdiyf gao;onf/
rSwwf rf;wifrcH&aom edó,usr;f rsm;pGmvnf; &Sad eOD;rnfom/
tif;0acwfwGif edó,usr;f rsm;onf ydkrkdaumif;rGeí
f tm;aumif;vmcJhygonf/
xdkacwf jynfpkerf if;vufxufü t&Sirf [mt&d,0Horax&fjyKpkaom tbd"r®mqdki&f m ]r[m
edó,} jzpfonf[k omoemvuFm&pmwrf;ü qdkygonf/ yd#uwfawmfordki;f url tEk#u D m
edó,[k emrnfwpfrsKd ;jzifh qdkygonf/ e&ywdrif;BuD;vufxufü t&Sio f Dv0Honf
aewdåygVdawmfeód ,uk¤d if;? omvGerf if;w&m;vufxufwGif awmifzDvmq&mawmf onf
"mwkuxmygXfeó d ,? y|mef;ygVdawmfeód ,? 0denf;ig;usr;f ygVdawmfeó
d , ponf
wkYdukv
d nf;aumif;? a&TOrifq&mawmfonf 0denf;ig;usr;f ygVdawmf t|uxmedó,
rsm;ukvd nf;aumif; jyKpkcJhMuonfukd axmuf½IvQif tif;0acwfü edó,pmayonf tvGef
tm;aumif;aeNyDjzpfonf/
ukvd ekd aD cwfEiS hf vGwv
f yfa&;acwfoYkd a&muf&mtcgüvnf; edó,pmayonf ykí d yif
tm;aumif;vmcJhonf[k qk&d ygrnf/ edó,usr;f rsm;pGm ay:xGe;f cJhouJhokYd edó,usr;f jyK
tausmf q&mawmfrsm;pGmvnf; ay:xGuv f mcJyh gonf/ v,fwq D &mawmf 0dok'g¨ ½kq
H &m awmf
bmom#Dumq&mawmf paom yk*K¾d vw f oYdk nf tvGex f if&mS ;aom edó,usr;f jyK tausmrf sm;yif
jzpfygonf/ uke;f abmifacwf ukv d kdeDacwfESihf vGwv f yfa&;acwfwkYdwGif ay:xGucf Jhaom
edó,usr;f rsm;rSm 112-usr;f txd rsm;jym;vGe;f ojzifh tus,f ra&;awmhay/ ,if;pm&if;ukd
tus,af vhvmvkv d Qif "r®o*FPDygVdawmfjrefrmjyef (usr;f OD;rSwzf G,Ef Sihftbd"r®morkid ;f
tESpcf sKyfwiG f avhvmEkid yf gonf/

3/ jrefrmEkid if HESihf tbd"r®medó,orkid ;f


jrefrmEkid if Honf ax&0g'Ekid if Hrsm;xJwGif tbd"r®mESihfywfoufí xdyw f ef;Ekid if H
jzpfygonf/ ,aeYxufxd tbd"r®mukd tus,w f 0ifh ykYdcsoif,laeygao;onf/ tbd"r®m
ESiyhf wfoufonfh pmtkyrf sm;pGmukv
d nf; a&;om;aeMuygonf/
jrefrmEkid if o
H Ykd tbd"r®y#d uonf rnfonht
f csed u
f pwifa&muf&cSd o
hJ nf[k rSww
f rf;
-106-

twdtus r&dSaomfvnf; ok0PÖblrt d &Sif rEl[mrif; (at'D 11)vufxufü yd#uwf


okH;ykHESihf yd#uwfuRrf;usif &[ef;awmf trsm;tjym; &dScJhygonf/ xkYdaMumihf oxkHjynfol
jynfom;wkYdonf tbd"r®y#d uukd avhvmMurnf[k ,lq&ygonf/ wwd,oH*Fg,emwGif
t&Siaf omPESihf t&SiOf wå&wkYd OD;aqmifaom omoemjyKtzGJYonf ok0PÖblro d kYd a&muf&Sd
cJhMuonf/ xkad cwfu yd#uwfawmfrsm;onf ayxuftu©&mokYd ra&muf&Sad o;ay/ okYad omf
oxkHjynfoljynfom;wkYdonf tbd"r®mukd em,lcJh&rnf[k ,lq&ygonf/ jrefrmEkid if HokYd
tbd"r®y#d uonf t|uxmrsm;ESiw hf uG oD[kVd rf S a&muf&Scd Jhygonf/
yk*aH cwf
taemf&xmrif;BuD;onf ouú&mZf 419-wGif oxkjH ynfrS yd#uwfawmf tpkH ok;H q,f
ESiwhf uG rGe&f [ef;awmfrsm;pGmwku Yd kd yk*o
H Ykd yifah qmifvmcJyh gonf/ xkcd sed rf pS í jrefrmjynft0Sr;f
tbd"r®mw&m;awmfrsm; ysHUyGm;vmonf[k ,lq&ygonf/ ouú&mZf 535-wGif e&ywd
pnfolrif;vufxuf oD[kVd yf nmawmfoifjyef qy'rax&fukd taMumif;jyKí jrefrmEkid if HokYd
0ifa&mufvmonf[k ,lq&ygonf/ ,if;rax&fonf oacFy0PÖemac: oN*ØK[#f u D musr;f ESihf
emrpm&'Dyuac: tbd"r®mvufoef;usrf;rsm;ukd jyKpkcJhonf[k yd#uwfawmforkdif;ü
qkxd m;onf/ yk*HacwfwGif xku d sr;f rsm;tjyif tjcm;tbd"r®musr;f rsm;vnf; &dSygao;onf/
,if;rSm ouú&mZf 596-ckwiG f eef;wufaom uspmG rif;\ y&rw¬AEd K´ usr;f jzpfygonf/ y&rw¬
usr;f [kqadk omfvnf; usr;f BuD;r[kw?f y&rw¬oabmw&m;rsm;ukd eef;wGi;f olwYdk tvG,w f ul
em;vnfap&ef pD&ifxm;aom aqmifyk'v f uFmusr;f jzpfygonf/ yk*Hacwfü yd#uwf pwif
a&muf&v Sd mcgpjzpfí ,if;wku Yd kd uRr;f usipf mG avhvmEkid &f ef o'´gusr;f rsm;pGmukd t"duxm;í
a&;om;cJMh uonf/ tbd"r®musr;f rsm;um; enf;yg;vSonf/ odakY omf tbd"r®monf jynfow l Ykd
tMum;ü xGe;f um;jyKaeayonf/ yk*aH cwf ausmufpmwpfcük trwfwpfO;D onf yd#uwfo;Hk yku H dk
wwfajrmufonf[k a&;xk;d xm;onfu oufaoyif jzpfygonf/
yif;,acwf
yif;,acwfwGif oD[olrif; (712-721) vufxufü t&SiÓ f Pudwådrax&fjyKpk
aom t|omvdeDa,mZemygXfESihf oar®m[0daem'eDygXfwkYo
d nf tvGexf if&Sm;onf/
tif;0acwf
tbd"r®myd#uonf tif;0acwfokdY a&muf&mtcgüvnf; t&dSerf jywf qufvuf
xGe;f um;cJyh gonf/ xkad cwfu oif&;kd jyKoifMum;onfh tbd"r®mpm&if;ukd omoemESpf 1986-
ü a&;xk;d aomausmufpmü awGU&ygonf/ ,if;wkYdrSm-
1/ tbd"r®mygVdawmf 7-usr;f
2/ tbd"r®mt|uxmBuD; 3-usr;f
-107-

3/ tbd"r®mrlv#Dum
4/ tbd"r®mtEk#u D m
5/ tbd"r®wo ¬ *F[ygXf
6/ oN*ØK[f#Duma[mif;ygXf
7/ oN*ØK[f#DumopfygXf
8/ emr½lyy&dapä'#DumopfygXf
9/ y&rw¬0ed pd ä,#DumopfygXf
10/ arm[0dapä'ygXfwkYd jzpfygonf/
xkjYd yif t|omvdeeD ó d ,ESihf uxm0w¬Kedó,wku Yd v
kd nf; ,if;pm&if;ü awGU&ojzifh
xkad cwfü tvGecf ufcJaom tbd"r®musr;f rsm;onfyif xGe;f um;aeNyD[k qk&d ygrnf/ xkYjd yif
ouú&mZf 800-cefw Y iG f tbd"r®mukd usr;f jyKEkid o
f nftxd xGe;f um;vmcJyh gonf/ tif;0acwf
t&Sit f &d,0Hoonf t|omvdet D |uxmtzGi?hf rPd'yD #DumygXf? #Dumausmt f zGihf rmwdum
wdkYukd jyKpkcJhonf[k yd#uwfawmforkid ;f ü qdkygonf/ [Hom0wDqifjzL&Sirf if; (912-944)
vufxufü [Hom0wDjynfü t&Sit f meE´m\ r"k#u D mac: r"kom&w¬'yD eD (rlv#Dum\tzGi)hf
t&Sio f '¨r®mvuFm&\ y|meom&'DyeD#DumESihf t&Sirf [mok0PÖ'Dy\ taz*¾Kom&'DyeD
#Dum(#Dumausm\ f tzGih)f [laom tbd"r®musr;f okH;usr;f ay:xGe;f cJhygonf/ xkrd if;\vuf
xufüyif trnfrod ynm&Siw f pfO;D u oN*ØK[ef ó d ,ukd jyKpck ohJ nf[k yd#uwfawmf orkid ;f ü
qkx
d m;ygonf/
taemufbufomvGerf if;w&m;BuD; (967-990) vufxufwGif tif;0a&TNrdKUawmfü
&Siw f ad vmu*k&konf "mwkuxm#Dum0PÖemygXf? ,ru0PÖem#DumygXfESihf y|me0PÖem
#DumygXfwu Ykd kd jyKpkcyhJ gonf/ ,if;rif;vufxufüyif awmifzv D mq&mawmfonfvnf; rmwd
umt&aumufusr;f ? "mwkuxmt&aumufusr;f ? ,rku d t
f &aumufusr;f ? y|mef;t&aumuf
usr;f ? t|omvdeyD Pmr*gxmrsm;\ tzGijhf zpfaom 0Dowd0PÖemygXfEiS hf oN*ØK[feó d ,wku Yd kd
jyKpkcyhJ gonf/ xkjYd yif t&Sit f *¾"r®mvuFm& (eef;ausmif;q&mawmf)onf rlv#Dumedó,ESihf
tbd"r®mt&aumufrsm;ukv d nf;aumif;? t&Sit f &d,mvuFm& (ae&if;q&mawmf)onf t|
omvdeeD ó d , (a[mif;)? oar®m[0daem'eDeó d ,? oacFy0PÖem#Dumedó,? oN*ØK[fusr;f
½k;d MuD;ESihf #Dumausmef ó d ,wkYdukv d nf;aumif;? yXrausmaf tmifpHxm;q&mawmfonf t|
omvde*D @d (a[mif;) ESihf oN*ØK[f*@dwu Ykd v
kd nf;aumif;? t&Siof m&'óD(ykAmÁ ½kqH &mawmf)
onf "mwkuxma,mZemygXfuv kd nf;aumif;? t&Sit f &d,mvuFm& ('udP © m0efq&mawmf)
onf oN*ØK[feó d ,wkYdukv d nf;aumif; jyKpkcJhMuygonf/
-108-

uke;f abmifacwf
tif;0acwfü ckid Nf rJpmG tjrpfw,
G cf ahJ om tbd"r®monf uke;f abmifacwfoYdk a&mufaom
tcg ykí d yif xGe;f um;vmcJhygonf/ awmifzDvmq&mawmfpaom a&S;q&mawmfBuD;rsm;
jyKpkcJhaom t&aumufenf;ukd ykdrkdaumif;rGefatmif okwfoifí Am;u&mq&mawmf
xef;wyifq&mawmfponfh usr;f wwftausmw f kYdonf pDpOfa&;om;Mujyefonf/ tbd"r®m
ygVdawmf t|uxm #DumwkYd\ edó,rsm;onfvnf; ykí d xGe;f um;vmcJhonf/ yd#uwf
awmforkid ;f \ tqkt d & ,if;acwfü oN*ØK[feó d ,wpfrsKd ;wnf;ukyd if 22-rl&SdaMumif;
od&ygonf/ xkpd mwrf;wGif ryg0ifaom edó,usr;f jzihf aygif;aomf 30-ausmt f xd &do
S nf[k
qkMd uygonf/ xkjYd yif *@d 0depd ä,paom usr;f rsm;pGmukv d nf; a&;om;jyKpkcMhJ uonf/ xkjYd yif
uke;f abmifacwfü tbd"r®mwk;d wuf jyefyY mG ;ap&ef yÍöroH*g,emwifjcif;ESihf yxrjyefpmar;
yGrJ sm;ukd tav;ay;jcif;[laom tcsuf 2-csuu f kd jyKvkycf MhJ uygonf/ yxrjyefpmar;yJrG sm;\
oif½k;d nTe;f wrf;ü tbd"r®mukd xnfhoGi;f í tbd"r®mjyefYyGm;atmif jr§ihw f ifcJhMuonf/
,aeYacwftbd"r®m
,aeYacwfüvnf; tbd"r®moif&;kd rIwrYkd mS &yfwefo
Y mG ;jcif;r&db
S J ykí
d yif xGe;f um;vm
cJhygonf/ ,aeYacwfü tbd"r®mqkid &f musr;f rsm;ukd jrefrmbmomjzifhom trsm;qkH;a&;om;
Muaomfvnf; v,fwq D &mawmf\ y&rw¬'yD eDpaom ygVdjzifh a&;om;xm;aom usr;f rsm;vnf;
ay:xGe;f cJyh gonf/ uke;f abmifacwfrpS í ,aeYacwfxd tbd"r®medó, rsm;rSm tvGerf sm;ojzifh
¤if ; ed ó ,pm&if ; rsm;uk d a&;om;rnf q k d y gu tvG e f & S n f v sm;oG m ;ay vd r f h r nf /
ta&twGut f m;jzifh ygVdbmomjzifh 43-usr;f ? edó,jrefrmjyef 112-usr;f taxGaxG
178-usr;f pkpkaygif; 333-usr;f &dSojzifh tvGerf sm;jym;vSygonf/ ,if;usr;f rsm; pm&if;ukd
avhvmvdkvsif "r®o*FPDygVdawmfjrefrmjyef usr;f OD;rSwzf G,üf avhvmEkid yf gonf/

4/ jrefrmEkid if HESihf edó,aus;Zl;


jrefrmEkid if Hü tbd"r®medó,rsm;\ aus;Zl;um; tvGeBf uD;rm;vSygonf/ ygVd t|
uxmponfukd edó,rjyefqkcd Jhaomf jrefrmvlrsK;d wkYdonf tbd"r®moabmw&m;rsm;ukd
em;vnf&ef tvGecf ufcJrnfrSm aocsmvSygonf/ eHaysmufeó d ,ac: t&aumufusr;f rsm;
\ tusKd ;aus;Zll;aMumifh jrefrmEkid if H\ tbd"r®momoemawmfonf tjcm;ax&0g'Ekid if Hrsm;
xuf omvGeaf eygonf/ eHaysmufeó d , (t&aumuf) usr;f rsm;onf jrefrmEkid if Hüom&dS
aom usr;f rsm;jzpfygonf/ tjcm;ax&0g'Ekid if rH sm;ü rawG&Y &Sd ay/ t&aumufusr;f rsm;onf
tbd"r®m\ tESpo f m&jzpfygonf/ ,if;usr;f rsm;\ aus;Zl;BuD;yku H kd rpk;d &drq
f &mawmf OD;ol&d
,mbd0o
H u ]]jrefrmEkid if üH eHaysmufeó d , (t&aumuf) usr;f rsm; xif&mS ;&daS eaomaMumifh
-109-

om tbd"r®momoemawmfBuD;rSm rwdrrf jrKyf ruG,rf aysmufbJ ,aeYwkdiaf tmifyif wk;d yGm;


wnfwHhaeavNyD? tjcm;ax&0g'Ekid if Hrsm;ü t&aumufusr;f rsm; r&dSaomaMumifh tbd"r®m
omoemawmfBuD;onf wnfwo hH ifo
h avmuf rwnfwEhH ikd /f xGe;f awmufoifo
h avmuf rxGe;f
awmufEikd bf J &daS eMu&onf}}ponfjzifh rdeMYf um;csurf mS tbd"r®mt&aumufrsm;\ wefz;kd ukd
ykí
d ay:vGiaf pcJyh gonf/ xkjYd yif edó,usr;f rsm;\ aus;Zl;aMumifh jrefrmpum;vk;H a0g[m&rsm;
wk;d yGm;vm&ygonf/ Oyrmtm;jzifh pdwf apwoduf &kyf edAÁmef ponfwkYdjzpfMuygonf/
xkYdjyif ukokv d f tukokv d wf kdY\ oabmw&m; tusKd ;w&m;? ,if;tusKd ;w&m;wkYd
aMumifh a&muf&SdEkid af om bkHXme ponfwkYdukv d nf; od&SdcJh&ygonf/ þpMu0VmBuD;xJü
vlb
Y o Hk mru tjcm;aom ewfbHk jA[®mb h Hk ponfwv Ydk nf; &daS o;\[k od&ygonf/ ,if;bkw H \
Y dk
oufwrf; ok*wd 'k*w ¾ d trsKd ;tpm;rsm;ukv d nf; odc&hJ ygonf/ xkjYd yif bmomjcm;wkYd ,kMH unf
xm;aom owå0grsm;ukd zefqif;&Siu f zefqif;vku d of nf[laom t,lukd &Si;f vif;ap&ef
owå0gwkY\ d y#doaE¨aeykH pdwEf Sihf ½kyw f &m;wkYd pwifjzpfay:vmykH ponfwkYu d kvd nf; odcJh&
ygonf/ tbd"r®mw&m;awmfonf owå0gwk\ Yd oEÅmefü tjrpfw, G af eaom twåukd t"du
y,fazsmufay;aom aq;aumif;wpfvufjzpfygonf/ xkYdjyif avmuDavmukwBf uD;yGm;a&;
twGuf usio hf ;kH vku
d ef m&rnfh aAm"dyud, © w&m; 37-yg;ukv d nf; tukov kd tf vkyjf zifh BuD;yGm;
jcif;? vSLwef;aeygvsuf qif;&Jjcif;wkYd\ taMumif;rsm;ukd uHav;rsKd ;ukd avhvm&ojzifh
trSeu f kd odc&hJ ygonf/ xkjYd yif yg&rDukokv d jf zpfatmifrnfuo hJ Ykd pdwx f m;&rnfuv kd nf;aumif;?
ukokv d f vky&f mü 0w¬Kjcif;wlygaomfvnf; tusK;d ay;ykH rwljcif;ukv d nf;aumif;? avmuü
igç twår&Sçd yk*K¾d vf owå0gr&S?d ½kyef mrfom&d\ S [k y&rw¬opöm trSew f &m;ukv d nf; od&ygonf/
xkod o Ykd &d ojzifh vlwrYkd mS emr½lyy&dapä'ÓPfEiS hf emr½lyypö,y&d*[ ¾ ÓPf ponfwu Ykd v
kd nf;
&&dSEkid yf gonf/ emrf½kyrf uJGbJESihf 0dyóemw&m;ukd aygufajrmufatmif tm;rxkwEf kid af y/
þodkjY zifh ra&rwGuEf ikd af om tusK;d w&m;rsm;ukd &&do S nfrmS tbd"r®mukd uRrf;usiyf ikd Ef ikd pf mG
avhvmEkid af omaMumifhom jzpfygonf/ xko d kYdavhvmolrsm;\ rDSckt d m;xm;&mrSm tbd"r®m
edó,usr;f rsm;yif jzpfygawmhonf/

t&Si"f r®ygv r'kb-d 2


t&Sief E´mpm& r'kb-d 3
Ekid if Hawmfy&d,wdåomoemhwuúokv d f (&efuke)f
-110-

usr;f uk;d pm&if;rsm;


1/ Ak'¨omoemtzJGU? "r®o*FPDygVdawmfjrefrmjyef? 1968/
2/ xef;wyifq&mawmft&Sief E´ar"m? y|mef;t&aumuf? 1985/
3/ t&Si£f E´umbd0Ho? jrif;NcHrmwdum/
4/ jrefrmEkid if HAk'¨omoemtzGGJU? (&efuke)f ? tbd"r®morkid ;f tESpcf sKyf/ 1965/
5/ r[moD&ad Z,so?l yd#uwfo;kH ykpH mwrf;ac: yd#uwfawmforkid ;f ? 2000-ckEpS ?f w-tBudrf
6/ OD;nGeYfarmif? uke;f abmifacwfjrefrmedó,rsm;pmpkpm&if;?1975/
7/ t&SiZf 0e (pvif;)? jrefrmEkid if HESihf tbd"r®y#d u? 2015-ckESpf
Ak'¨tbd"r®m½Sd umvESifhtmumoukd avhvmjcif;

OD;at;rif;(ygarmu©? '*kHwuúov
dk f)

1/ y&rw¬oabmw&m;(4)yg;
Ak'¨ tbd"r®mwGify&rw¬w&m;udk(4)yg; jyqdkxm;ygonf/
1/ pdwå
2/ apwodu
3/ ½ly
4/ edAÁme wdkUjzpfMuygonf/ ,if;av;yg;wdkUwGif pdwå? apwodu? ½lywdkUonf
jzpfjcif;? ysufjcif; oabmw&m;abmiftwGif;üom &Sdonf/ ocFw"r®y&rw¬
w&m;jzpfonf/ edAÁmrSmrlum; rjzpf?rysufawmhaom tocFw"r®y&rw¬w&m;
jzpfygonf/ xdkUaMumifh ocFw"r®e,fy,fwGif&Sdaom tcsdef? ae&m oabmw&m;ESihf
tocFw"r®e,fwGif&Sad om tcsdef? ae&m oabmw&m;(2)ckonfvnf; wlnDEdkif rnf
r[kwfyg/

2/ umv ESifh tmumo owfrSwfcsuf


umvESift
h mumo (Time and Space)udk Ak'¨tbd"r®moabmt&m azmfjycsuf
wGif umv? tmumoyk'fESpcf kuo dk m pOf;pm;ajz&Sif;&ef &Sdygonf/ umvoabm
udkvnf; twdwf? ypöKyÜef? tem*wfwUdk \ umvtydik f;tjcm;oabmom jzpfNyD;
tmumoyk'frmS um; ½kyf(28)yg;? (27)yg;wGifyg&Sad om tmumo"mwfESio hf Hk;q,fh
wpfbHw
k nf&mbHkXmewdUk &Sd tcsdef? ae&moabmudyk g avhvmwifjyoGm;ygrnf/
tbd"r®moabmt& "r®o*FPDygVdawmfü ½kyf(27)yg;wGif tmumo"mwf
awGU&Sd&aomfvnf; umv(tcsdef) owfrSwfcsufudk xnfo h Gif;a&wGufrxm;onfh
twGuf y&rw¬w&m; taejziho
f wfrSwfxm;jcif; r&Sdonf udk awGU&ygonf/
umvudk Mumjrifhcsdefjzihf pOf;pm;jcif;r[kwfbJ &Sdjcif;oabmw&m;taejzifh
azmfjyoGm;&ef &nf&G,fygonf/ xdkenf;wlae&m\ oabmudkvnf; ynwfoabm
t&Sw
d &m;taejzihfom azmfjyoGm;rnfjzpfygonf/
-112-

3/ odyÜHynme,fy,frStcsdefESiahf e&m t,ltq


odyÜHynme,fy,frS umvESifh tmumo(Time and Space)wdUk t"dyÜg,f
zGiq
fh dkcsufEiS hyf wfoufNyD; odyÜHynm&SifBuD;wdkU\ tqdt
k rdefUrsm;udw k ifjyvdyk gonf/
txl;tm;jzihf tcsdef (Time) ESiyhf wfoufí odyÜHynm&SifBuD;rsm; zGifhqcdk JhonfrSm-
‘Time is everywhere yet nowhere---’ ]]tcsdefonfae&mwdik f;wGif&Sdonf/
odkUaomf b,frSmrSvnf; r&Sdyg}}/ Time is intuitively obvious yet logically indefinable-
-- tcsdef[lonf tvGefxif&Sm;\? uav;awmifodonf[k qdkEkdi\ f / odkUaomftcsdef[l
onf tb,fenf;[lonfudk ,kwådaA'enf;t& t"dyÜg,f rSwfEkdifprG f; r&Sdyg/
Time is as simple as an alarm clock, but as complex as Relativity Theory.
tcsed fonfEId;pufem&DuJhodkU&Si;f &Sif;av;jzpf\/ odkUaomf &avwDADwDoDtd&k Duo
Jh dkU
½IyfaxG;\/
½lyaA'ynm&Sif e,lwef(Newton)uqdo k nfrSm -I do not define time, place
and motion.uRefawmfonf tcsdef? ae&m? vIyf&Sm;jcif; [laoma0g[m&rsm;\
t"dyÜg,fudk rowfrSwfawmhyg [lírdefUqdx
k m;Muygonf/

4/ umv aES;jcif;oabm
odyHÜ ynme,fy,fwGif umvESiyhf wfoufí &yfaeolESihf oGm;aeolwUdk onf
umv rwlnDMuyg/ &yfaeaomolwpfa,muftwGuf umvonf 10ESpfjzpfaomtcg
oGm;aeaomoltwGuf 5 ESpfMumap&ef a&GUvsm;EIef;udk wGufxkwfxm;onfrSm - to =
10, tv = 5 xm;yg/

v2
tv = to √1-
c2
v2
5 = 10 √1- 2
c
v2 1
√1- =
c2 2
v2 1
1- =
c2 4

v2 1 3
= 1- =
c2 4 4
√3
v = c
2
c = wpfpuúefUvQif 186000 rdkifEeI f;/
-113-

wdkUaMumifh
v= √3 2 x 1860000 = 161000 = wpfpuúefUvQif 161000 rdkiE
f Ief;/
&yfaeaomol
toufq,fESpBf uD;oGm;aom tcsdefwGif wpfpuúefYvQif 161000rdik fEIef;jzihf oGm;ae
aomolonf ig;ESpfomBuD;ao;rnf/ xdkUaMumifh &yfaeaomolonf oGm;aeaom
olxuf ydkí tcsdefMumygonf/

5/ pdwfjzpfpOf0DxdESiu
fh mv
Ak'¨bmomwGif tajccHtusqH;k jzpfaom pdwfjzpfpOf (0Dxd)udk a,bk,s
avhvmMunhfygu -
yOö0D'Gg&0Dxd
000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
000
b wD e ' y p oH P 0k Z Z Z Z Z Z Z x w
b
raem'Gg&0Dxd
000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 00 000
e ' raem Z Z Z Z Z Z Z w w b
txufyg pdwfjzpfpOfoabmt& b0tydik f;tjcm;wpfckwGif odpdwfwpfckjzpf&eftwGuf
pdwfjzpfpOftqifuh dk jzwfausmf&onf/ pdwfjzpfpOfwGifvnf; wpfckNyD;rS tjcm;wpfcku
jzpfcGihf&onf/ xkdodUk jzpf&efrSmvnf; y|mef;enf; teEÅ&? oreEÅ&ypönf;oabmt&
aemufpdwfjzpfap&ef a&SUpdwfcsKyfay;&onf[k qdkxm;ygonf/ xkdoUdk odpdwfwpfckESihf
wpfckMum; b0*Fpdwfrsm; jzpfay:aeMuonf[k qdkxm;ygonf/ qdkvo dk nfrSm odpdwf
jzpfpOf jzpfay:aeonfjzpfap? b0ifpdwfjzpfay:aeonfjzpfap pdwfjzpfpOfwGif
pdwfwpfckNyD;rS wpfckjzpf&onf/ pdwfjzpfcsdef? wnfcsdef? ysufcsdef? pdwfwpfckESifhwpfck
Mum;umvwdkUonf tcsdeftwdkif;twmwpfcktjzpf &Sad eygonf/ wpfenf;tm;jzihf
xkdjzpfpOfonf tcsdef&dSaejcif;[k ynwfoabmt& rSwfom;xm;ygonf/ tcsdef\
Mumcsdeu f dk owfrSwfwdkif;wmonfhpepfudk pdwåu©Pwpfck[k oHk;pGJxm;ygonf/
pdwåu©Pwpfck rnfrQMumonf[k ydik f;jcm;rIr&Syd g/
om"ujy,k*fwpfck wifjyvdyk gonf/ tonowfbHkwGifjzpfaom jA[®monf
oufwrf;urÇm(500)touf&Snfonf[k owfrSwfMuygonf/ tonowfjA[®monf
-114-

½kyfoufoufom&SdNyD; emrf(odUk )emrfcE¨mav;yg; r&Sdyg/ odkUaomf tonowfbHkoUdk


ra&mufrD cE¨mig;yg;&Sdaom emrf? ½kyftjzpf cE¨mwpfyg;om&Sad omtjzpfrS ½kyfoufouf
bHkodUk a&mufoGm; jcif;jzpfonf/ tonowfbHkrS pkwdí cE¨mig;yg; ½kyf? emrfw&m;
&Sdaom bHkwpfckcük y#doaE¨jyefjzpfygu -
y#doaE¨0Dxdoabmt&
y#doaE¨0Dxd
000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
wD e ' y p oH P 0k Z Z Z Z Z pkwd y#doaE¨
000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
b wD e ' y p oH P 0k Z Z Z Z Z Z Z
000 000 000 000 000 000 000 000 000 000
raem Z Z Z Z Z Z Z b b
b0eduEÅu
d

½kyf ½kyf
000 000 -------- pkwd y#doaE¨
pkwd y#doaE¨ ½kyf ½kyf ½kyf emrf
½kyf emrf

cE¨mig;yg;owå0gpkwd (½kyf^emrfysuf) cE¨mwpfyg;½kyfoufouf y#doaE¨jzpf oufwrf;


urÇm (500)Mum - pkwd - cE¨mig;yg; y#doaE¨jzpfpOfü 0Dxdoabmt& teEÅ&
ypönf;taejzifh pkwdpdwfysufí y#doaE¨pw d fjzpfonf/ odkUaomf ½kyfoufoufjzpfaom
tonowfjA[®mwGif emrfcE¨m y#doaE¨rjzpf (oufwrf; urÇm 500) jA[®m
oufwrf;ukef aemufcE¨mig;yg;&Sd owå0gy#doaE¨jzpfygu yxrcE¨mig;yg;&Sd owå0g\
emrfcE¨mav;yg;ysufjcif;aMumifh aemufcE¨mig;yg;wGif y#doaE¨pdwfjzpf&onf/ okdUaomf
0Dxdoabmt& pkwdpdwfysufí y#doaE¨pdwfjzpfjcif; oabmrS twlwlyifjzpfonf[k
qdkEikd fygonf/ ,if;jzpfpOfwGif MumjrifhcsdefrmS a&SUpdwfysufí aemufpdwfjzpf&jcif;om
jzpfojzihf xnfo h Gif;a&wGufí r&Ekdifyg/ xdkUaMumifh tbd"r®moabmt& tcsdef
&Sdjcif;udk vufcHaomfvnf; Mumjrifhcsdeftwkid f;twm owfrSwfcsufrmS r&Sd[k qdkEikd frnf
xifygonf/
-115-

6/ (31)bHo
k wå0gwdUk \ umvESiht
f mumo oabm
tbd"r®ma'oemwGif umvESihyf wfoufí oD;jcm;azmfjyxm;csuf r&Sdyg/
(31)bHk oufwrf;udk owfrSwf&mwGifvnf; vlUoufwrf;tay:rlwnfí urÇmwnfyHk?
urÇmjzpfyHk? urÇmysufyrHk sm;udk tcsdet
f wdkif;twmowfrSwfMuygonf/

yHkwGiaf zmfjyxm;onft
h wdkif; -
-116-

1/ i&JBuD;(8)xyf (ae&mtpOfvdkuf txufatmuf - vlUbHkatmuf)


2/ wd&pämef? Nydwåm? tol&um,f? vlUbH-k (tqifhae&mwl)
3/ ewfjynf(6)xyf - (oufwrf;tpOfvdkut
f xufatmuf^vlUjynftxufwGif&)Sd
4/ jA[®mbHk(20) ewfjynf(oufwrf;tpOfvdkuf) txufatmufewfjynf txufwGif&dS
tcsdefodkUr[kwfoufwrf;udk a&wGufMuaomtcg vlUjynf\oufwrf;udk
pHtjzpfxm;í a&wGufaMumif; avhvmawGU&S&d ygonf/ Oyrmtm;jzihf vlUjynf\ tESpf
(50)onf pwkr[m&mZduewfjynfwGif wpfaeYwpfn (wpf&ufowfrSwfonf) Mumjrifh
onf[k tcsdefumvudk owfrSwfxm;ygonf/ wenf;tm;jzihf urÇmajrjyifay:
urÇmN*dK[fay:ü aexdkifaom vloufwrf;(50)onf pwkr[m&mZduewfwdkY aexkid f
aom ae&mwGif (urÇmwGif) wpf&ufwmom Mumjrifah eonf[k qdkvydk gonf/ ,if;udk
odyHÜynm\ umvaES;jcif; oabmw&m;t& &yfaeolESio hf Gm;aeol nDrQjcif;udk
toH;k jyKrnfqdkvQif vlUjynfESpf(50)? pwkr[m&mZduewfjynf(1)ESpf Mumcsdefudk
wGufxkwfygu -
to = 50 , tv = 1
v2
tv = to √1-
c2
v2
1 = 50 √1-
c2
1 = √1 - v2
50 c2
v2 1
1- =
c2 2500
v2 1 2499
= 1- =
c2 2500 2500
v √2499
=
c 2500
v = √2499 c
50
= √2499 x 186000
50
= 185962.7963 mile / sec

jzihaf &GUvsm;aernf[k rSwf,l&ygrnf/ tu,fí vlUjynfESpf (100)? a&GUvsm;aeaomol


(1)ESpfudkwGufxkwfygu -
v2
tv = to √1-
c2
-117-

v2
1 = 100 √1-
c2
1 = √1 -v2
100 c2
1 1- v2
=
100000 c2
v2 1 9999
2 = 1- =
c 10000 10000
v √9999
=
c 100
v = √9999 c
100
= √9999 x 186000
100
= 185990.6998 mile / sec
&&Sdrnfjzpfygonf/
tdkifpwdik f;\ &DavwDADwDoDtdk&o
D abmt& umvESit
hf mumoonf EIdif;&
oabmw&m;om jzpfonf/ tcsdef? ae&m? vIyf&Sm;rIrsm;onf wpfckEiS hfwpfck qufpyf
az:jyrSom t dyÜg,f&Sdavonf/ odyÜHe,fy,fwGif &yfaeaomolESihf oGm;aeaom
olwd\
kY tcsdefonfwlnDrI r&Sdyg/
Oyrm
tv =oGm;aeaomol{/ftcsdef

to =&yfaeaomol{/ftcsdef

c =tvif;{/foGm;EIef;

tdkifpwkid f;\ Relativity Theory oabmt&vlo;Hk OD; A, B, CwdkU{/f


taetxm;udk avhvmxm;csufrSm - A u urÇmay:rSmarG;onf? B u urÇmuae
tvif;ESpf(100)ESpf a0;uGmwJh Mu,fwpfckrmS arG;onf/ Cuawmh tvsif-.98
Ca&GUvsm;aeaom ,mOfay:wGif arG;zGm;rnfqy dk gu - C \ tcsdefaES;oGm;rnf[k
qdkygonf/ xdUk aMumifh -
v2 or
t = t √1-
c2
t′ = t √1- 0.96 or
t′ = 0.2t = t/5
jzpfonfhtwGuf(5)qaES;rnf[kqydk gonf/ xdkUaMumifh wpfae&mwnf;wGifaeom
AESifhB onf ESpf(70)ae&aomtcsdefwGif C rSm 70 x 5 x 0.98 ly c&D;ESifaeonft
h wGuf
-118-

ESpf(350)wdwdaeoGm;&jcif;jzpfonf/ ½Iaxmifw h pfckrS wifjyxm;csufudk awGU&onhf


twGuf odyÜHoabmt& &yfaeaomt&mxuf oGm;aeaomt&mu tcsdefydkaES;
aMumif;udk awGU&S&d ayonf/ xdkUaMumihf tcsdef\ oabmw&m;udk acwfodyÜHtjrift&
worwfwnf; ½Ijrifír&aMumif;awGU&ygonf/ (31)bHkoufwrf;tcsdefEiS hf wnfae&m
wdkUudk acwfody½ÜH IaxmifhrS avhvmMunhfygu Ak'¨bmom0ifwdkU vufcHxm;aom
oufwrf;tcsdefESifhwnf&mwdkUrSm yHkaoowfrSwfcsuf r[kwfawmh EIdi;f &oabmudo k m
aqmifaeygonf/ Ak'¨bmom½Iaxmifhoufoufuom Munhfrnfqydk gu txufyg
wGufcsufrIwkUd onf t"dyÜg,f&oSd nf[k qdkcsifrSqEdk kdifvdrrfh nf xifygonf/
xdkMumcsdefudk wGufcsufrIodyo
ÜH abmt& vlUjynfoufwrf;(50)ESpfwGif pwk
r[m&mZduewfouf (1)&ufudk wGufcsufMunhfygu pwkr[m&mZduewfwdkUonf
tvif;\tvsifeD;yg; a&GUvsm;aeaom tvsifESihfoGm;aeonfudk awGU&S&d ygonf/

7/ tmumo obm0
Ak'¨tbd"r®mü ½kyftrIefrsm;udak vhvm&mwGif rsufpdjzihfjrifawGU&aom trIef
wpfckudk &xa&PkjrL[kac:qdkNyD; ,if;&xa&PkjrLudk (36)pdwf pdwfNyD; wpfpdwfudk
*pma&PkjrLudk (36)pdwfNyD; wpfpdwfudk wZÆm&DPkjrLrIef[k owfrSwfygonf/ ,if;
wZÆm&DPjk rLrIefudk (36)pdwfpdwfygu wpfpdwfrmS tPkjrLjzpfNyD; ,if;tEkjrLudk (36)pdwf
pdwfygu wpfpdwfrSm y&rmPkjrL[k owfrSwfygonf/ ,if;y&rmPkjrLonf vlomref
rsufpjd zihf rjrifEkid f[k qdkxm;ygonf/1
odyÜHynm&SifwdUk url ]]½kyfpMu0VmBuD;udk tufwrfESihf tufwrfwGifyg0ifaom
ypönf;rsm;jzihf wnfaqmufxm;Muonf/ wzef tufwrfwGifvnf; EsL;uvD;,m;ESihf
EsLuvD;,udk ywfaeaom tDx&Gefyg&Sdonf/ EsL;uvD;,ud, k füvnf; EsLx&GefESihf
y½dkwGef[lí ESpfrsdK;&Sdonf/ wpfenf;tm;jzihf ajymqdk&ygrl ½kyf0w¬Krsm;udk tufwrf
rsm;jzihf wnfaqmufxm;onf/ xdktufwrfudk xyfrHcpGJ dwfygu tDvufx&Gef? EsLx&Gef?
y½dkwGef[k xyfrHcJGpdwf&&Sdonf[k qdkxm;ygonf/ ,aeU odyÜHynmavmuwGif ½kyftrIef
rsm;udk xdkUxufxyfrHcGpJ dwfí tufwrfatmuf trIefrsm; rsm;pGm&Sdaeao;aMumif;
azmfjyxm;csufudv k nf; awGU&ygonf/
Ak'¨bmomoabmt& ½kyftrIefrnfrQyif ao;i,fapumrl xdk½kyftrIefxJwGif
cGJjcm;í r&Ekdifawmhaom t uvmyf½kyf (yx0D? tmayg? awaZm? 0ga,m? 0PÖ? *E¨?
&o? MoZm (tm[m&)) [k t uvmyf½kyf(8)yg; tenf;qH;k yg0ifvsuf &Sdygonf/


taxGaxG&DavwDADw?D ESm 57-60
1 tbd 2-328
-119-

,if;½kyfwdkUonf uH? pdwf? Owk? tm[m&aMumifh jzpfonf/ ½kyfwUdk udk zGJUpnf;&mwGif


½kyfuvmyfpnf;rsm;jzihf zGUJ pnf;xm;onf/
uHaMumifhjzpfaom½kyf ur®Zuvmyf 9 pnf;
pdwfaMumifhjzpfaom½kyf pdwåZuvmyf 6 pnf;
OwkaMumifhjzpfaom½kyf OwkZuvmyf 4 pnf;
tm[m&aMumifhjzpfaom½kyf tm[m&Zuvmyf 2 pnf;
pkpkaygif;uvmyfpnf; (21)pnf; &Sdygonf/ xdkodkU½kyfuvmyfpnf;rsm; wpfckESifhwpfck
aygif;pyf&mwGif tmumo½kyf"mwfonf ½kyfuvmyfwpfckESihfwpfckudk ydki;f jcm;xm;
ygonf/ xdkUaMumifh Ak'¨tbd"r®e,fy,fü tmumo (Space)onf ½kyftrIefuav;rsm;
aygif;pyf&mwGif uvmyfpnf;wpfckEiS hfwpfck ydkif;jcm;xm;jcif;om jzpfonf/2 Ak'¨
tbd"r®moabmw&m;t& ½kyfaygif; pnf;rIwGif wpfckEiS fhwpfck ydkif;jcm;xm;aom
tmumoudk twGif;tmumo[kowfrSwfNyD; ½kyfjyifywGif&aSd om tmumoBuD;
wpfckv;Hk udk tjyiftmumotaejzihf owfrSwfxm;ygonf/ xdkUaMumifh tmumoudk
ae&mowfrSwfrI wpfcktaejzihq f dkír&Ekid f[k xifjrifygonf/

8/ ½kyfESihpf dwf\ tmumo


y mef;a'oemenf;t& y#doaE¨umvwGif pdwfESihf½yk f\ oabmudk
1/ MouúEu
Åd ©aP emr½lyH tnHrnH o[Zmwypöa,e ypöa,m/
2/ MouúEu
Åd ©aP emr½lyH tnrnypöa,e ypöa,m/
3/ MouúEu
Åd ©aP emr½lyH tnHrnH edó,ypöa,e ypöa,m/
4/ MouúEu
Åd ©aP emr½lyH tnHrnH tw¬dypöa,e ypöa,m/
5/ MouúEÅdu©aP emr½lyH tnHrnH t0d*wypöa,e ypöa,m [k azmfjyxm;
onf/ xdkUaMumifh y#doaE¨umvtcdkufwGif emrfESi½hf kyfonf o[Zmw? tnrn?
edó,? tw¬?d t0d*w ypönf;rsm;jzihf taxmuftyHah us;Zl;jyKonf[k qdkxm;ygonf/
*AÇao,suowå0gtwGuf ½kyfESifhemrfonf trd0rf;wGif;ü udef;atmif;í wNydKifwnf;
jzpfonf[k qdkxm;ygonf/ Moyygwduowå0grsm;twGuf rdcif0rf;rS arG;jcif;r[kwfí
emrfESifh½kyfwdUk rSm wNydKifwnf; t&G,fa&mufNyD;taejzihf ay:aygufvmjcif; jzpfonf/
y#doaE¨aeí arG;zGm;vmjcif;rsdK; r[kwfyg/ xkUd aMumifh owå0gwpfOD;\ b0tp ½kyfjzpf
wnf&mae&mudk owfrSwf&mü owå0gwpfOD;ESihfwpfOD; wlnDrnf r[kwfyg/

2 tbd"r®ydkUcscsufrsm; (p-wG)J ? ESm 83-104


-120-

wzefpdwf\ wnf&mae&mudk avhvmMunfhygu y mef;ygVdawmf ]],H ½lyH


edóm, raem"mwk p raem0dnmP"mwk p 0wåEÅd}} [k azmfjycsuft& raem"mwf
(3)yg;ESihf raem0dnmP"mwf(76)yg; aygif; pdwf(79)yg;onf tMuif½kyfudk trSDjyKí
jzpfay:vmonf[k azmfjyxm;onf/3
,H ½lyH [laomyk'f{/f t"dyÜg,ft& tMuif½kyfudk t uxmq&mtqdkt&
"r®o*FPw D Gif ryg&Sdaom ½kyfwpfckxyfwdk;í [',0w¬KwGirf SDonf[k azmfjyxm;
ygonf/ (31)bHo k wå0gwdkUwGif t½ly(4)bHük ½kyfr&Sdí [',0w¬Kr&SEd dkif? tonowf
bHkwGif emrfr&S/d xdkUaMumifh xdk(5)bHw k Gif [',0w¬Kr&SdaMumif; rSwf,lEkdio
f nf/
usef(26)bHw k Gif ½kyfESiehf mrf&Sdonft
h wGuf raem"mwfESifh raem0dnmP"mwfwdkUonf
[',0w¬Kudk rSDonf[k,l&ef&Sdygonf/ (26)bHk½Sd owå0gtm;vHk;wGif [',0w¬K
&SdEdik fovm; [laom tar;rSmvnf; pOf;pm;&ef &Sdygonf/
Ak'¨tbd"r®my mef;w&m;awmft& raem"mwfESifh raem0dnmP"mwfwdkUonf
½kyfwpf ckckudrk DSíjzpfonf[k qdkxm;ojzihf ½kyfESiehf mrf&Sdaom owå0g(26)bHkv;Hk wGif
emrf\ rSD&m½kyfwpfckck&Sad eygonf/ þodkUqdkaomf raem"mwfESihf raem0dnmP"mwf
wdkUonf ½kyfwpfckck ([',0w¬K)udk rSD&ygonf/ xdkUjyif -
pu©K0dnmPfpdwfonf pu©K½kyfudk rSD&onf/
aomw0dnmPfpdwfonf aomw½kyfudk rS&D onf/
Cme0dnmPfpdwfonf Cme½kyfudk rSD&onf/
Zd0Sm0dnmPfpdwfonf Zd0Sg½kyfudk rSD&onf/
um,0dnmPfpdwfonf um,½kyfudk rS&D onf/ xdkUaMumihf emrfcE¨m(4)yg;
jzpfaom pdwf(89)yg;onf ½kyfudrk NSD yD;í jzpfygonf/

edAÁme"mwf
txufü aZmfjyxm;ouJhoYkd pdwf? apwoduf? ½kyf? cE¨mig;ygonf ocFw"mwf
rsm;jzpfonft h wGuf ,if;wdkY\ umvESifhtmumowdYk\ oabmonf ynwfe,fy,f
twGif;üom ajymqdo k kH;pGJaeaom owfrSwfcsufrsm;jzpfygonf/ y&rw¬oabmtae
jzifh owfrSwfcsufrsdK; rjzpfaMumif; awGU½S&d rnfjzpfygonf/ tocFw"mwfjzpfaom
edAÁmefrSmrl umvESifhtmumo owfrSwfcsufrSm rjzpfEkdifyg/ O'gef;ygVdawmfü
azmfjyxm;onfudk atmufygtwdik f; awGU&Sd&ygonf/

3 y me 1y? ESm - 4
-121-

tw¬d bdu©a0 w'g,weH? ,w¬ ae0 yx0D e tmayg e awaZm e 0ga,m?


e tmumomeÍöm,weH e 0dnmPÍöm,weH e tmudÍöm,weH e ae0onm
emonm,weH? em,H avmau e y&avmaum? E Oabm pE´drol&d,m/ wMwmyg[H
bdu©a0 ae0 tm*wð 0'grd e *wð e Xdwð e pkwð e Oyywåð? tyÜwd|H
tem&r®Para0wH/
]] &[ef;wdYk tMuifedAÁmeft&yfü yx0D"mwf? tmayg"mwf? awaZm"mwf?
0ga,m"mwf r½Sd/ tmumomeÍöm,wepsmef? 0dnmPÍöm,wepsmef tmudÍöm,we
psmef ae0onmemonm,wepsmefvnf; r½Sd/ ypöKyÜeaf vmu wrvGefavmuvnf;
r½Sd/ ESpfyg;pkHaom v? aewdokY nfvnf; r½Sdukef/ xdkedAÁmefonf ½Sdonfomwnf;/
&[ef;wdYk xdkedAmÁ efüvnf; wpfpwkH pfckaom b0rSvmjcif;udk igra[m/ wpfpw kH pfck
aom b0odkY oGm;jcif;udkvnf; igra[m/ wpfpkHwpfckaom t&yfü wnfjcif;udkvnf;
igra[m/ a½GUavsmpkawjcif;udv k nf; igra[m/ y#doaE¨tm;jzifh jzpfjcif;udkvnf;
igra[m/ xdkedAmÁ efonf wnf&mr½Sd/ jzpfjcif; r½S/d tm½kHjyKrIr½So
d nfomwnf;}}
xkdt
Y wlyif wwd,y&dedAÁmey#doH,kwåokwfü edAÁmef\ oabmudk ]] tZmwH
tblwH tuwH tocFwH? aem ap= jzpfay:rIr½Sd xif½Sm;jzpfaerI r½Sdaom
jyKvkyfxm;rI r½Sdaom? pD&ifxm;rI r½Sdaom edAÁmefonf ½Sd\}} [k azmfjyxm;ygonf/
pwkw¬edAÁme y#doH,kwåokwfwGifvnf; ]] ewd,m towd tm*wd*wd e
a[mwd? tm*wd*wd,m towd pkwlyygawm e a[mwd/ pkwlyygaw towd
ae0d" e [k&H e Ob,rEÅa&e= ñGwfrI wPSm r&Sdaomf y#doaE¨tm;jzifh þb0odkY
vmjcif;ç pkawtm;jzifh xdkb0odkY oGm;jcif; rjzpf? vmjcif; oGm;jcif; r&Sad omf pkawjcif;
y#doaE¨aejcif;rjzpf? pkawjcif;y#doaE¨aejcif;r&Sdaomf rsufarSmufb0üvnf;aumif;?
wrvGefb0üvnf;aumif;? ESpfyg;pHb k 0ü vnf;aumif; rjzpfawmhvwåHU}} qdkxm;onf
udk awGU&onf/ xdkygVdawmfrsm;t& tocFwedAÁme"mwfwGif umvESifhtmumo\
oabmobm0 tcef;u@onf r½SdawmhaMumif; awGU&onf/ xkadY Mumifh umvESifh
tmumoonf EIdi;f &oabmocFw"r®jzpfNyD;y&rw¬w&m;ppfppf rjzpf[k qdkEidk fygonf/

ed*;kH
Ak'¨tbd"r®mwGif umvESifh tmumo (Time nad Space) wdk\ Y
oabmw&m;wdko Y nf ESpfrsdK;ESpfpm; ½Ijrifo;kH oyfEdkiaf yonf/ ocFw"mwfrsm;jzpfMu
aom pdwf? apwoduf? ½kyf? cE¨m(5)yg; umvESifhtmumoudk azmfjyí &Edkifygonf/
odakY omf odyÜyH nm½Sifrsm;u umvESit fh mumoudk EIdi;f &oabm ,lqxm;ouJo h Ydk
bk\H tcsdef?ae&may:rlwnfNyD;rSomvQif rSwf,lokH;pGJxm;jcif;jzpfygonf/ tocFw
"mwf edAÁmefrSmrlum; umv tmumo owfrSwfrI r½Sdawmhyg/ odyÜHynme,fy,fwGif
-122-

tcsed f? ae&mvGefe,fy,fudk rawGU&SMd uaomfvnf; Ak'¨bmome,fy,fwGifrl umvESifh


tmumovGef edAÁme"mwfudk awGU½Sx d m;NyD;jzpfygonf/ xdkYaMumifh umvESifhtmumo
onf Ak'¨bmomwGif t½Sd? tppfw&m; r[kwfaMumif; wifjyvku d f&ygonf/

OD;at;rif;(ygarmu©? '*kHwuúov
dk f)
-123-

&nfñTef;udk;um;onfh pmtkyfrsm;
1/ O'geygVdawmf
2/ "r®o*FPDygVdawmf
3/ y|meygVd (yxrwG)J
3/ o'¨r®aZmwduy|mef;
4/ odyyÜH nm½Sif\ ausmif;
6/ taxGaxG &DavwDADwD &mjynft
h xdrf;trSwfpmapmif
(a'gufwmwifatmif? a'gufwmcifarmif0if;(ocFsm)? a'gufwmrsdK;wifh(½lyaA'
ygarmu©? tNidrf;pm;) udkvIdif)
7/ tbd"r®ydkYcscsufrsm; (yÍörwG)J

You might also like