PATRQLOGLE

CURSL3S COMPLETUS
, SIVE
BIBUOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTOMQDE ECCLESIASTICORUM

oui

AB MYO APOSTOLICO AD INNOCENTII ni TEMPORA

FLORUEUUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQU.E EXSTl 1'ERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ TRADITIONISPER DUODECIMPUIORA
ECCLESIJ2 S.ECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS , INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCP.IPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILlGENTEItCASTIGATA ;
DISSERTATIOMBUS, COMMENTARIIS I.ECTIOMBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER 1LLUS.TRATA;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVJETRIRUSNOVISSI.MIS S.-ECULIS DEBENTUR ABSOl.UTAH
DETECTIS, AUCTA J
INDICIBISPAr.TlCULAIllBUS ANALYTICIS, SINCULOS SIVETOMOS, SIVEACCTORES ALICUJUS'MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAriTULIS
1NTBA IPSUM TEXTUM RITKDISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPEIIIORKM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBIISCJMDllillSTUMAPOCRVPIIIS, VERO
ALIQI.A AUCTORITATE INOKIIINK ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTMUS, AMPl.IFICATA ;
DUOBUS INDICIBLS GENKISAI.IRUSLOCUPLKTATA . ALTIROSCI1.ICET RERUM, QUOCONSUI.TO, QnPQIHII
IXUSQUISQUK PATRUM I.NQUODI.IBKT TIIEMA SCRIPSEIIITUNOINTUITI! CONSPICIATUR ; ALTEltO
SCUIPTIJU/E SACRJE, EX QIIOI.ECTORI COMPERIRE SITOBVIUM QUINAM PATIIES
ET 1NQlMliUS OPKRUM SUORUM I.OCISSINfiULOS SI.NGULOHUM LIIiRORUM
SCRIPTUR.E TEXTUS COMMF.NTATI SI.NT.
EDITIO
ACCURATISSIMA , C.ETKP.ISQUE OMNIltlS FACII.E A.NTErONE.NDA
, Sl PERPE.NDANTl)R : CIIARACTEItUM MTIDITAS
CHARTJE QUALITAS, INTKGRITAS TKXTUS,PERKECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVAMKTAS
TUMNUMERUS, l'ORM\VOI.IIMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE INTOTOOPERIS DF.CURSU CONSTANTEB..^ »
SIMILIS,PRKTII KXIGUITAS, PRjESEHTIMQUK ISTACOI.LECTIO, UNA,METHODICA ETCHRONOLOGlCAr/^\
SEXCENTOltUM ritAGMENTORUM OPUSCUI.ORUMQUK HACTENUS niC ILLICSPARSORUM, / /^-<V^\
PHIMUM AUTKM IN NOSTRA BIBLIOTIIECA,KXOPEP.IBUS ADOMNES JETATES, / * PrQ \^\
I.OCIIS,LINGUAS EOItMASQUE PEltTI.NENTIBUS, COADU.NATOHUM. / / -* \^A
SKTUES H C Y3\
PfUMA,
IN QVAPHODEUN.T PATHKS.DOCTOUES SCIUPTOKESQUE ECCLESI/ELATIN/fdi—it1 ZA \„
A TEUTUI.LIANO AD GBEGOBIUM MAGNUM. V^ j ^
ACCURANTE J.-P. MIGNE, y-A £2' =
CCnSDGM COMPLETOKCM INMNCCI.OS SCIENTLE
ECCLESIASTIC/JlRAMOS EDITOBK. \ '. C- / r—.

PATROI.OGI^E TOMUS LVI.

S. LEONIS MAGNI TOMCSTGRTIUS.

PAUISIIS, VEMT APUD EDITOREM,

IN VIA Dlf.TA DWMISOISE,PRES LA BARUIERE D'ENTER,
OU PETJT-MONTROUGE.
18VC
 SANCTI

LEONIS MAGNI

ROMANI PONTIFIGIS

OPERA OMNIA,

POST PASCHASH QUESNELLI RECENSIONEM

ADCOMPLURESBT PR/ESTANTISSIJI03
M<S.CODICESAB ILLO NONCONSULTOSKXACTA,
EMENDATA,ET INEDITISACCTA:
PR.EFATIONIBUS,ADMONITIONIBU3ET ANNOTATIONIBUSILLUSTRATA
ACCEDUNT

QUAICUMQUEIN QUESNELLIANAEDITIONE INVEiMU.NTUREAQUE AD CRISIN REVOCANTUR:

CURANTIBCS
i
PETRO ET HIERONYMO FRATRIBUS BALLERINIIS,
PRE-BYTERIS
VERONEN'IBU>;
MANUM AUTEM ULTIMAM ADHIBENTR

J.-P, MIGNE,

QUlSUPEBADBD!»

EXERCITATIONES 1N UNIVERS.V OPERA S. LEONIS MAGNI

AUCTOBK
PETROTHOMACACCIARI.

TOMUS TERTIUS
ANTIQUISSIMA JURIS CANONICl MONUMENTA NECNON SERMONES INEDITOS, IN
APPENDICIS VICEM AD S. LEONIS OPERA,
;ON1INENS.

PARISHS, VENIT APUD EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LV KAR.RIEREIVENFER,
ou PETIT-MONTROUGE.

1846.
 ELENCHUS OPERUM

QUJE IN HO.C TOMO CONTINENTUR.

Bulleriniorum Disquisitiones cfe antiquis collcctionibus et collectoribus canonum. Col. 11

Codex canonum ecclesiaslicorum. 353
Prisca canonum cditio Lalina. 747
'
Anliquissima cfinonum Nieaenorum intcrpretalio latina. 817
Velus interpretalio latina canonum Nicsenorum, Sardicensium et Chulcedoncnsium. 823
Documenta juris canonici veleris. 863
Quesnelli Dissertaliones in codicem cano: uin Ecclesiasticorum. 899
S. Lconis Magni scrmoncs incdili. 1131

Paris.—Imprlmerlede VRAIKT
DESCRCV,
rue Je .'tevres,37.
 LECTORI.

Cur editioni Operum S. Leonis papneappendicis nomine adjiciamus hunc tomum, qui prsestanlem ct anti-
quissimam canonum collectionem aliaque vetusti juris canonici documenta continel, paucis cxponcndum est.
Quesnellus in sua editione idcirco S. Leonis Operibus subjecit memoraiam collectionem canonum, quia
ipsam Rouianse Ecclesiae codicem esse puiavit, qui sub ponliGcibusInnocentio , Zosimo atque Leone usui
ftiisset, el mulia ab ipsomel Leoue inserla recepisset. Licet vero id oninino falsumhoc eodem lomo proba-
turi simus in observationibus ad disserlationem ipsius Quesnelliduodecimam, nibilo tamen ininus ne quid
huic nosirseedilioni deesset, qua tolam editionemQuesnellianam repelendam polliciti sumus, idem canonum
codex recudendus 1'uit.Hac autem in re cuin ejus editio ipsum codicem non omnino inlegrum nec identidem
cum melioribus ac sincerioribus lectionibus exhibuerit, quid in ipso rcstituendo ac illuslraudo prseslilerimus,
ex pnefatione eidem proefixa,et multo magis ex annotalionibus ipsi subjectis palam ficl. Hacoccasione cum
in mss. codicibus el documentis veluslissimijuris canonici laborandum fuerit, plura deteximus quibus anti-
quum canonicumjus illusirari posset. Haac vero in publicum proferre ulile et gratum futurum perscnsimus.
llinc priscam canonum editionem Lalinam, quaj cum in perrara Bibliotheca juris canonici, GullielmiVoelli
et Uenrici Juslelli opera , prodierit, vix cognita est, ad codicum fidem exaciam , integram et emeiulatiorcm
addidimus. Alias prselerea vetustissimas Grsccorum canonum versiones antea ineditas inserere, ct selecla
qusedam antiqui juris canonici documcnta nondum impressa, vel non satis vulgata, subjicere consti-
luimus.
Cum porro hisce de causis quamplura velustarum colleclionum, lum editarum tum ineditarum, nianii-
scripta exeinplaria evolverimus , e quibus antiquum jus canonicum pendet, traclatum lucubrandum et prx-
mittendum censuimus deanliquis, tumeditis tum ineditis, colleclionibus et collectoribus canonum ad Gra-
tianum usque. Hic autein traclaius quam late pateat, et quam mu!la contineat ad canones illustrandos, vel
reslituendos et ad velus canonicumjus cognoscendumutilia, ex ipso capitum indice, quem mox appendemus,
satis perspicies. (llunc indicem ad voluminiscalcem de more rejecimus.) Ita hic lomus antiqui juris canonici
veluti corpus est, ac ex praemissotractatu vetusti fonles ejusdemjuris patebunt.
Dissertationes landcm Qucsneili in laudatam collectionem canonum in fine addendse, et notis ac obser-
vatiouibus ad crisim revocandaefuerunt. Haecpramonuisse sufficiat.

AD EMINENTISSIMUM FORTUNATUM TAMBURINUM S. R. E. CARDINALEM

PR.EFATIO.

Quanlumad veteris noviquejuris canonici scientiam conlerant antiqucccanoiium eollectiones, qute in ma-
nuscriplis exemplaribus continentur, norunt quicunque in jure canonico sunt apprimc versati, ac tu prseser-
tim noris, cardinalis eininentissime , qui inter sacra studia, in quibus vitam totam maximacum laude tra-
duxisti, jure canonico poiissimum delectaris. Probe nimirum inlclligis lias collectionesillos esse fontes ex
quibus velusta canontim et pontiliciarum coustitutionum documenta prodierunt. Inteliigis praterea pluris
csse Destiinandumquid diversae, licet paticse, collectiones ferant, quam quid plurima unius collectionis
cxempla. Si quis enini centum , ex. gr., Dionysiansecollectionis vetustos codices reperiret et evolveret, is
nulla alia moniimenta canonica nanciscerelur, nisi quse Dionysius recepit;etin his ipsis (si librariortim
escipiantur menda) miram fere lectionum consensionem deprehendens , nihil aliud disceret, nisi sic Diony-
sium Icgisse. Qui aulem diveisarum collectionum exempla consuluerit, alia alque alia identidem documenta
iuveniet; ac in documenlis quaj pluribus collectionibuscommunia sunt diversas Iectiones nactus, plurimum
se juvari sentiet, tum ut tutius emendet amanuensiumsphalmala, tum ut ex;omnibus optimas lectiones secer-
nat ac praeferat.
Duaetantum collectionesolim prodierunt, Dionysio-Hadrianaet Isidoriana. Cum ex hac postrema, qua;,
prseter multa spuria, in ipsis sinceris documentisnon paucas, ut suo loco dicemus , liberiores Iectioneset
arbitrarias emendationes receperat, pleraque aniiqua canonum ac decrelalium documenta a Merlino primum
ediia fuerinl.ea subinde in editiones conciliorumtransierunt, ac proinde lecliones eorumdem documentorum
minus exactselatius oblinuere. Juvit non modicum cdilio collectionisDionysio-Hadriana;,qua?post Merlinum
impressa fuit. At praHerquamquod haeceilitio purum Dionysium non exhibet, permagnique interest scire,:
quid vulgaverit Dionysius, quidque Dionysiosuperadditum fuerit, aliai plures collectiones in manuscriptis
codicibusexstant, quaavel ipso Dionysioantiquiores sunt, vel aliam ccrtc a Dionysiooriginem habent. Unam
-
PATMOL.LVI. 4
II AD PPEM S IE.QNIS MAGNIAPPENDIX. t2
•x his produxit Quesnellus quam: nobis hoc lomo integriorem et emendatiorem recudenlibus , qiianmm
praesidii attulerint aliarum antiquarum colleciionura quas reperiinus manuscripia exemplaria, ex noiatio-
iiibus in eamdem-collectionem palam fiet. Posleriorum etiam colleciionum , quarum auclores aliqua ex
Dionysiosumpserunt, alia vero aliunde derivarunt, cognitio noii inutilis erit. Immo eariun quoque colleclio-
num, quaeantiquiorum abbreviationes continenl, vel decreta Romanorum pontiflcum et conciliorum cano.ncs
i» libros ac tilulos distributos repracsentant, rationcm describere , cl originem , si lieri possit, dctegere ,
quantum utUitatis afferat, peritus quisque perspiciet. Ex horum enim omnium complexucognoscere licelut
qtweexocdiaet quos progressus habuerit studium juris canonici; quid ex una collectione traduclum fuerit in
alias; quaefuerint apocryphortim initia ; quid interpolatum obrepserit, quid corrnpium , quid mutilum ; et
qnandonam documenta in antiquis collectionibus integra in partes discindi ac per materias dislribui coepe-
rint: quod usui magis commodum jamdiu receptum obtinuit.
Hincetsi multum debemus iis qui de vulgatis collectionibus disserucre, plurimum tamen illis obstringimur
q»i, antaqua labularia excutientes, veterum manuscriptarum collectionurn notitiam aliquam nobis dederunt:
QuampUiriumejusmodi codicum, qui in€sesarea Vindebonensibibliotlieca abundant, descriplionemproferre
meditabatur Petrus- Lambecius, ut ipse testatur libro primu Commenlariorum in eamdem bibliotbecam,
cap. 8, pag. 932. Indicalo enim pervetusto ejusdem biblioihecse codice collectionisHispanicae,addit: Mutto
aulem prolixius et accuratius de eodem alias volente Deo, aciurus sum in peculiari disserlalionede plus quam
ducentis auguslissimaibibliothecmCmsarem anliquis et bonx notcccodicibustnss. partim Grmcis, patlim
Latinis, quorum ope el beneficiohistoria concidorumtam generaliumquam provincialiumnon mediocritervotest
locupktari. Idipsum quoad Komaiia exemplaria in inentcm vcnerat Emanueli Schelestratio Vaticansebiblio-
lliecie custodj;, qui tertio Antiquitattun tomo edcre volebat Opus synodiconde canonibus conciliorum, deqne
colleclionibuscanonum, el de ponti/icum decretis, in cujus appendice varias collectiones , ex mss. majori ex
parte erulas, sese prolaturum in scheda post ejus mortem relicta et praefationi touii secumliearumdem Au-
liquilalum insjaria receperal. Omniumvero maxime hac in re laboravit Benedictini ordinis decns P. Petnis
Couslantius, cujus pra-fatio in tomurnprimum Epistolarum Romanoruin pontificum locupletissimamprisca-
rum manuscriptaruin colleclionum, quas reperire potuit, deseriplionem exhibet.
Dtiravero nos hoc eodero consilio ejusmodi col!eclionum exempla in bibliothecis delitescentia sollicitius
i^quireremus, veius.tissjinoseodices nacti sumiis, in quibus partim ignotic collectioues fuerunt detectae,
partim vero peculiares notitix quanluin ad collectiones jam vulgatas patueruut. Hinc uberiorem de colle-
CliouibuscanoAUiiilum ediiis, tum ineditis, traclatum lucubrari posse perspesimus, qui huic tomo tertio
praestanlissimamcolleclionem aliaque veleris juris canonici documenta couiinenti non incongrue praefigere-
tur. Totus hic tractatus dividetur in partes quatuor. Priina aget de Graecocanontimcodice , et de quibusdam
parliculis, seu canonibtis, qui in eo aliquam diflicultatemfacessunt. Secupda ^ersabiuir circa antiquiores
collecljpnesLalinas, que vel Dionysio vetusliores sunt, vel a Diunysio non prodeunt: ubi inter caetcracano-
num Africanorum, qui pluribus difficuliatibus involvuniiir, exacla discussio aique distinctio exliibebitur.
Tertia explicabil collectionem Dionysianam, et caleras quic ex Dionysio aliqna dotumenta recepere, uti
sunt Hadriana, Hispanica, et lsidoriana. Quarta disserci de anliquis abbreviationibu.<canonum, aliisque
collectionibusLatinis, quaejus canonicum in libros ac titulos digessenini.
Hac auteiu du re dum altere nobis Rotmelecum aliqua diceret, cardinalis emineiitissime, lotumque con-
sHtutnqostrum, quod tunc vix conceptum fuerat, tihii apcriret, a riores addiilisti slimulos ut perficeretur,
eodemque reverso in palriam ipsi operi auxilium luum, quod ubi opnsesset pollicitus fueras, liumanissime
praosiitisli. Hunc igilur qualemcunque traetatum tibi non ingratum fuiurum coufidentes, ad le dirigendum
«edidiinus, ut praecellenlishac in re studii et fayoris tui, nostrique erga te grati animi atque obsenantiae
perenne testimonium pracbeat.

BAILERINIORUM
1 DISQUISITIONES.
m..i«
DE ANTIQFIS

liOLLE(iT10\H!l S ET COILECTOBIIIUS CWDM M.

PARS PRTMA-
DEGR/ECISCANONUla COLLECTION.IBUS.
[vj CAPUT PRIMUM. X Codex canonum univertasEccletioea Christophoro
De Grmca canonumapostqlorum collectioneomnium . Justello cdilus non fuit vetusGracorum codex, uec
universceEcclesim.De Grmca collectioneStephano
antiquissima.Qumnanifuetit coUectioSabini SHace- Ephesiorumepiscopo tributa.
domani epitcopi Heracleensis. Prima Grmci codicis
canonumexprc^sa mentioin concilioChatcedonensi. 1. Etsi instituti nostri sit de Latinis putissimum
13 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS PRIMA. 14
antiquis canonum collectionibus agere, cnm tamen A nysium ignoti. Praeclareautem in hanc rem monuit
Graecarumsynodorumvetuslissimicanones Latiuitaie Quesnellus, nota 8 in epist. 10 (Tom.II, col. 1524):
donali in collectiones Latinas traducti fuerint, de Quemadmodum,'m(\mt,ipsi aposiolicicanonesex con-
Graecaeorumdemcollectione, ex qua illos Latini in- suetudinibusregutisque ab apostolis virisqueaposloli-
terpreies deduxerunt, aniea disserendum est. Cum cis velut per manum traditis ct acceptisconflatifueranl
vero praeier canoues conciliorum Graecorumad La- ab Orienlalibus, ila ccrtum esl compluresregutasec-
linos pervenerint etiam illi canones qui apostolorum elesiasticas in Romana Ecclesia viguisseprimis tem-
iiominecircumferuiitiir,de liornm collectioneomnium poribus, non aliunde acceptas quam ex consuetudine
antiquissima , de qua plures late omittidisseruerunt, non antiqua et ex tradilione sanctorum aposlolorumPetri
quaecunque dici possent, sed quse non debent, el Pauli. Bas porro cum aliquibus canonibusaposto-
ne quid liuic traciatui deesse videatur, brevius per- licis convenvrequis miretur, cum una essetomnium
stringendasunt. Cerlum est nullum corpussine statis apostotorumfides, unu plerumque disciplinaex ttniut
legibus regi atque consistere uinquam posse. Hinc magislri schola descendens: Hinc factum estvt quae-
apostolosregendaeEcclesia;cllas ertas regulas seucanbnes dam eonstituta ponlilicum ex ipsis canonibus)as-
prxlixisse dubiiari nequii. autem regulas, quas sumpta esse videanlur^ ut loquiturDionysiutExiguus
illi verbo tradiderunt Ecclesiis,subiude scripto fuisse in pratfalionecanonum, cum potiusex communistra-
collectas, et canouum apostoluruin litulo praenotsuas ditionis fonte tam consliluta fluetent quam eanones
satis credibile est. Neque propterea credimus omnia Qposiolici.Quodporro subdit, se non gravate fateri
quae iu ipsis canonibus conliiienlur apostolis refe- S. Leouem in eadem epistola 10 unum canonem
renda. Solenl quippe ejusmodi opera, ut sciteanim- B apostolicum respexisse , noluisse lamen aposlolicos
advertit P. Couslantius' (In prmfaiione ad tom. 1 canonibus canones nuncupare, ne dtiliiis et nondum receptis
epist.Rom. pontif., num. 51), licet variisretinere
incremeniis auctoritas inde accederet, conjeclura est
augeantur, ejus nomen in epigraphe quo omnino inlirma, immo incredibilis, nisi probetur
primuin auctore ccepta vel constituia fuerunt. Cum versionem aliquam exstitisse ante Dionysiuni, qua
vero quidam canones iisdem inserli errores prsefe- iidcm canones noti essent Lalinis : quod tamen non-
rant manifeslos, qui traditis apostolorum regulis dum probalumest, nec, ut credimus , probari un-
ascribi uequeunt, plurimi ipsis facdem non pruebuere quam poterit. Neque obtrudatur Gelasii decretum de
consensum Dionysio leste (In epist. ad Stephanum), libris recipiendis, vel non recipiendis, quod tametsi
ac iu celehri decreto de libris recipieudis, vel nou ediium ante inlerprelalionem Dionysii, canones
recipiendis inter apocrypba jure censiti fuere : unde tamen apostolorum inter apocrypba referens, eos
in pracfationecolteclio.iis Ilispanica; scriplum fuit: ipsi aliqua ratione cognitosastruit. Nam primo Ge-
Canones autem, qui dicuntur apostolorum, seu quia lasius hos canones-, elsi inier Latinos nondum vul-
eosdemnec sedes apastolicarecipil, nec suncti Palres gaios, ita accensere potuit-apocrypbis, uti in eum-
illis consensumprmbuerunl, pro eo quod ab limrelicis dem catalogum retulit aba quaedamGraccorum
. sub nomineapostolorumcompositidignuscuntur,quam- scula, quaenondum Latine reddita fuerant. Dein opu- satis
vis in eis quceduminvenianlurutilia , uucloritaletamen probabile nobis est Iianc ejus decreti particulam de
"apostolica eorum gesla constat esse remota, el inter canonibus apostolorum in i lerisque atque potiori-
apocrgphndepulatd. Qu;e uiilia suut, aposlolis con- bus Gelasianidecreti exemplaribus omissam, ad ea
venire queisnt. additamenta pertinere quaeHormisdamhabeni aucto-
2.MensisIlyperberetaeinouien,quodlegitur canone Q reni, uti conjiciemuspart. n, c. 11, § 5. Ipsa quidem
38, ho's canones nona GraecisEuropyeis,nec ab M%y- verba Dionysii in epist. ad Stepbanum episcopum
ptiis, qui meusibus alia uoinina indiderant, sed ab sum Salonitanuin, quibus,(canonibus)quiaplurimi censen-
Oiienlalibus, qui Syromacedonicismensium noniini- non prmbuerefacilem, hoc ipsum vestram notui-
bus utebantur, fusse collectos et scriptos oslendit. nius ignorare sanctitatem, reni Latinis ignotam indi-
Anle Nicxnam vero synodtnn hanc collectionemin cant: ac proplerea quae sequuniur, quamvispostea
iis Orienlis regionibus compaciain, in quibus rebap- qumdamconslituta pontificumex ipsis canonibussum-
tizationis error obtinebat, non improbabililer statuit pta esse videantur, non de Romauis pontificibus aut
Petrus de Man-a, libro lerlio Concordiae,cap. 2. [vi'J Latinis episcopis, sed de Graecis intelligenda sunt,
Pleraque sane quae in iisdem canonibus decernuutur quorum constituta quaedamiu pontificatibus,ut ibi-
cum disciplina ecclesiastica secundi ac lerlii saeculi dem ait, conventibusedita, cum apostoliciscanonibus
congruunt, et nonnullas regulas quaeab Orienlalibus conveniunt.
quarti saeculiallcgantur in illis canonibus tanlum in- 4. Haec Graeca eorumdem canonum collectiodis-
venire licebit. tincta fuisse videtur a codice canonum synodalium,
3. De antiquo usu horum canonum, seu liujus ve- qui poslea lucubralus fuit: unde hi Graecarumsyno-
lustissimaacolleclionis apud Graccos nemo amhigit. dorum canones in quibusdammss. exemplarilius ea
Vide Petrum de Marca , loco paulo ajue memorato, continua numerorum serie uotabanturquae a Nieaenis
et GuliielmumBeveregiumin codicecanonum Eccle- ordiebatur , eo quod apostolorum canoues, qui Ni-
sise pnmiiivae illustrato. I)e usu autem apud Latinos cxnis praemiliendieraut, ab iisdem exemplaribus
anle DionysiiimExignum quaestioveriiiur. Sunl enim p. abessent. Hinc etiain Dionysius Exiguus, qui Gracco
qui evisliinaut aPatribus Laiinis el a Romanisetiam . iiujus generis codice usus est, apostolicos canones
pontificibus Dionysio antiquioribus canones aposto- [vii) ex alio codice sumpsit, cum eos Latine redditos
licos passim allegari regularum ecclesiaslicarum no- suae versioni praefixit.Quinquaginta lanium aposto-
mine, quo etiam ornantur ab eodem Dionysio. Id licos canoiies is in suo codice reperit, ac Latinitale
Quesnellus palam asseruit dissert. 46, §6.At Laliiiis doiiavit. Verum in aliis Grsecisexemplaribus, quae
nsui noi) (uerunt nisi post versionem Dionysianam, adhibuerunt Joannes Scholasiicus, et alii posteriores
quae prima, immo iinica, interprelalio luit (Vid. Gj;a3carumcolleciionum auctores, octoginta quinque
parl. ii, cap. 10, § 2, n. 12; et nostras observ.in censebahiur. Hunc aulem auctiorem numerum per-
dissert. 16 Quesnelti).Anterioris certe versionis, qnai aiiiiquuin fuisse cognoscimus ex concilio CP. anni
illixcanones a Latiuis adhiberi poiuerint, iiiilbnni 39i, ubi decernitur non ticere in posterum, nec q
uspiam indiciumest. Quod si qusedamregulaeab an- tribus quidein, nedum a duobus, eum qui reus exami*
tiquis Latin.s scriptoribus itidlcalte ciiin apostolicis; natur deponi, sed majoris synodi et provinciaiepisco-
canonibus concordant, nihil refert. Non paucaeeninii portti» sententia, sicul aposloHcidefiniere canones:
ejusmodi regulae, aniequam caiionuin apostolorunli quaedeflnitio c<niineiur <n canone apostolorum 74
tiiulo ifiscriptie Gracca lingua ederentur, ab ipsisi (Tom. II Concil. Venet. edit., col. 1580). Sed de bac
apostolis verbn t aililuefoeraut, ac uli verbo traditOE : primacvaGraucacollectionesatis: de qua si quis plura
ab antii|uioribus scriptoribns Latinis laudari polue- desideret, conferat Bevereginmloco laudato, ubi iri-
runt ritius quani Gi\eci iili canoncs iisdcni anie Dio- bus libris de iisdemcanonibui luculeiitistimedissarit.
15 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 16
5. Plura dicenda sunt de alia collectione Gra!ca, \ leganturhi cunones.Lcontinsreverenditsimusepiscopu»
eorum scilicel canonum qui a synodis sanciii (ue- Magnesimex codice releqil : Retjula95 : Si quit epi-
ruut. lli enim polissimuiii in collecliones Laiinas scopus vacans, ec.(lb.,col. 1610, d), ut in Aniio-
maunruut, praecipiiamqueportionem consiituunt an- chenocan. 16. Et mnx : ldem reveremiissimusLeon-
ti(|ui juris canonici. PrimumGraccaecolleciioniscom- iius episcopusex eodemcodiceleait: Regula 96 : Si
pilatoreinPeirus Pitliceus,in synopsi liistoricaeorum quis episcopusordinalionem,etc., nt in Anliocheno
qui canones collegrrunt, profert Sabinum Heracle» ran. 17. Nolandumvidetur hos canones non appel-
in Tliracia cpiscopum, quem Socrales, libro primo, lari Antiochenos, sed codicis numcro tantum distin- '
cap. 8, testauir composuissecongestionemeorum qua; gui, quod hunc codicemet bancallegandi metl odum
per dkersa conciliasacerdolumex seriptoprolalasnnt. jamdiu obtinentem et cunctis exploratam declarat. !:
At hic Macedonianaeseciae episcopus non canones Sic etiani episcopiprovincioePisidix in epistola sy-
catliolicorumconciliorum,sed ea documenta collegit nodica ad Leonemaugustum, quaeinserta esl codici
quaesuo ingenio placebant, synodosque prooserliin encyclio, laudatum Anliochenumcanonem quartum
ab haereticis habiias suae colleclioni inseruit : ac ex simili ccdice numero 85 allegarunt. Eos.... exira-
proinde Iwc de ipso scribit sectm
idem Socrates, lib. n, ncos essea DeiEcctesia judicamus, tecundumconse-
c. 17 : SabinusMacedonianm episcopusin colle- quentiam regularem, nutta eis venia, nec spe restitu-
ctione synodorum,seu melius, ut notavil Valesius,ge- lionis ullo modoremanenle,sicut lertia et octogesima
storum tynodatium (nam pro TWV O-UV65WV legendum regula de latibus aperte decernit,cujus initiumesl: Si
credit o-vvoStxwv, uti habetur lib. m, cap. 10 ct quis episcopusa synododepositus,etc. (Tom. IV Con-
25, ac lib. iv , cap. 12) epistolat Julii neutiquamin- T." cil. Ven. ed.,col. 1877, c). DionysiusExignus paulo
texuil; tametsieamminimepttmtermiteritquamepiscopi dissimilemGraccumcodicemcanonum hauuii, quera
Antiochimcollectiad Julium scripsere.VerumSabinus * cum Latinitate donavit, tum vero exaclius descripsil
ita semper facere consuevit.Namsi qumforte tynoda- in epistola ad Stephanum Salonitanum suaeversioni
let epistolmvocem consubsiantialis aut relicenl, aut praelixa his verbis : RegulasNicmncrsynodi et dein-
omntnorejiciunl.eas studioseoperisuo inserit; contra- cepsomniumconciliorum,sire qumanle eam, sivequm
riat veroscienset prudent stlentiotransilil. Hinc ube- poslmodumfactasunt,usque ad synodumcentumquin-
rius egit de Seleuciensiconcilioanni 559, ac de syn- quaginla pontificum,ijruiapud Constanlinopotimcon-
odis Macedonianis, de Antiochenaanni 565, ac de venerunt, sub OHDINF. NUMERORCM, id est \ PRIMO
CAPITE
aliis similibus, ut idem Socrates prodidit (Lib. n, c. USQUE ADCENTESIMUM SEXAGESIMUM QUINTUM, SICUT
HA-
15 el 53 ; lib. m, c. 10 et 25). E conira NicaenisPa- BETUR INGRiGCA AUCTORITATE digessimus.Groccusita-
tribus adeo detraxit, ut eos veluti rudes ac illitteratos quecodex, qucm Dionysiusinterpretatus est, com-
Iraduxeril (Idem, lib. i, c. 9). Hoc ergo Sabini npus plectebaiur canones Nicaenos,Ancyranos, Neocaesa-
inter codices sacrorum canonum de quibus in prae- rienses, Gangrenses, Antiochenos, Laodicenses, et
seuliaruin agimus computandumnon est. Constanlinopolitanos;aiqueomnes bos canonescon-
6. Quod ad Graecainitaque canonum collectionem, tinuala numerorum serie signalos prxferens, nume-
sunt qui exislimani ipsam jam inde a concilii Lphe- rum producebat usque ad cenlesimumsexagetimum
sini tempore indicari ea Gra:caformuia «xo),eu6ia T£>V quinlum. Hunc autem codicem paulo dissimilemdixi-
xavovMv, canonumconsequentia,quaeineadem synod.o mus ab eo qui in Chalcedonensi cum coniinuatione
frequens legitur; eo quod in ejusmodi collectione numerorum leciusfuit, nunieii enim apud Dionysium
omnes diversorum conciliorumcanones describcrcn- G uno decrescunt. Idem sane Dionysiu- in epistola
tur conlinuaia ct consequenlinumerorumserie, quam prima paschali canonem primum concilii Antiocheni
Joannes ScholasticusTK^IV xat«xoA»u0t«v aptfy&iv,ordu juxta codicis sui seriem sic allegavit: In sanctisca-
nemel consequcnliamnumerorum,in cauonum codice nonibussub lilulolM,qui primut estAntiocheniconcilii,
exhibiium appellavit. Verum eain formulam in co- his verbisinveniturexpressum: Omnesqui ausi fuerint
dem loncilio Ephcsino alia omnino signilicaiione dissohere, etc. llic primus canon Antiochenus, qui
5. Ceniora ct mani- in ipsius Dionysii codice erat79, ex computatione
usurpari osiendemus cap. C, n.testimonia
festa bujus Graecaecollectionis prasu» sunt numcrorum quibus Antiochenicanones in Chalccdo-
ex concilio Chalcedonensi. In aliquot enim hujus nensi concilio allegautur, in exemplo a Patribus
actionibus non solum codicis canonum expressa lit Clialccdonensibusadbibito canon erat octogesimus.
ineniio, verum etiam ex hujusmodicodice recitantur Num vero omnes anliqiii Graecicodiceshac continua
aliquot cauones, elnonnulli eiiam iis numeris distin- numerorumserie noiarentur, ut pleiique cxistimani,
cti, qui continualam numerorum seriem soli cano- disculienius capite 6, n. 5 et scqii.
num collectioni coiigruenleiu demonstrant. Actione 7. Cliristophorus Justellus codiccmcanonum Ec-
quarla: Aetius archidiaconus Constantinopolilanm san- clesioeuniversae, quem Parisiis edblit annolGlO,
ctaset calholicx Ecclesim dixit: Regula esl hmc CUM eum veterem Graecumcodicem csse pralulit, qui in
ALIISposiluii sanctis Patribus.... et ex codice retegit synodo Chalcedonensi leclus fiiit, quique apud uni-
hmc: De clericiset monachisqui semelipsosa commu- versamium Orienialem, tumOccidenlalcmEcclesiam
nione suspendunt. Si presbyter aut diaconus, suum ante ipsum Chalcedonensc concilium aucloritatem
conlemnensepiscopum,elc. Omnesreverendissimiepi- ** _. obtinuit. Continel bic codex c'auones synodorum Ni-
tcopi clamaverunl: Hmcjuxta regula, limcregula Pa- caense,Ancyrame, Neocaesariensis,Gangrensis, An-
trum. (T. IV Concil. Ven. ed., col. 1418, d.) Est au- tiocbenae, Laodicensis, Constaniinopoliianac,Ephe-
tem canonquintus conciiii Antiocheni. In aciione de sinae, et Chalcedonensiscontinua numerorum serie
Caroso et Dorolheo designaniur canonum numeri. distributos nsque ad numerum 207. Apposuitquiricm
Sancta synodusdixil: Sacri Patrum canones leganlur, ille canonibus hos numeros ila, ut numeris in Chal-
et commentariis inseranlur. Sumploqiielibro Aetius cedonensi indicalisrcspondereut. At nnllumcodicem
archidiaconus et primicerius magnte Ecclesim letjk: antiquum habuit, qui hanc collectionem, uti ab ipso
Ganon 85 : Si quis episcopus,etc. Canon84 : Si quis est ediia, contineret. Graccum lextum sumpsit i x
presbyteraut diaconus,etc. (Ibid., col. 1427, e.) Sunt posieriorum Graecarumcoltectionum libris, sivc edi-
duo canones Antiocheni quartus et quintus, qui in tis, sive manuscriplis; unde in ipso ejus titulo hoec
codicedescripli post canones Nicacnos20,Ancyranos legunlur : CbristophorusJustellus primumresliiuit; ex
25, Neocaerasienses14, [vin] et Gangrenses 20, ex Grwcis codicibusediiis et mss. collegit et emendavii.
conlinuata numerorum serie a Nicacnisincepta erant Sed tota collectio, ac numerorum distributio, nulli
canones85 et >-'t.Simililer aciionc undecimaduo alii coriicivetust i innixa, ab ejus ingenio compacta fuit.
canones Antiocheni 16 et 17, cuin numeris 95 et 96, Id salis apertc fatetur in epistola a I Jacobum Le-
propriis ejusdem codicis recitantur. Stephanus reve- schascrium edilioni proelixa,ubi postquam scripsit:
rendissimusepiscopusEphesi dixit: SupyAicoul cano- Omnibusquns reperirepotui Grwcis Lalinisqueedilis
«es relegantur.... Gtoriosittimijudices dixeruni: Re- ct manuexaratiscanonumcollectionibuscollaiisei mter
!7 DE ANTIQ. COLLECTIOH.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 18
se comparatis, niillaminveniilla aniiquioremcui jam A memoria repelenli idem suaecolleet:onisimilisvideri
inde [ix| ab iniiiolilulus fuit, Codexseu C<irpuscano- potuit. Ne quid vero dubitationis circa liunc Palali-
nuin, quam Lalinamex DionysiiExiguiinterpretatione nnm codicemsupersit, Joannis Alberii Fahricii verba
eliamnumhabemus: addit se , ut banc prislinm luci liic appendcndasunt ex tomoXI Biblioii>ecse Groecoe,
restitueret, non solnm L'iiinam, sed et Gracam, cogi- n.10, pag. 26 : ln bibliothccaCmsareaaliquot repe-
latse primum Grmcuinlextum ex edilioneTilii produ- riunlur canonum coltectionesadhuc ineditm, ut quam
cere, etad mss. codicesemendare.At cum depreben- Lambecius,III, pag. 66, memorat xavovtx»ivo-uvo^tv
disset hanc editioncm Tilii conlinere multa qum non Stephani Ephesii,qum(uit quoquein Palalina cod. 35.
erant in antiquioriGrmcacolleclione,qna ususesl Dio- canonesqueapostolorumconciliique[x J Nicmniet An-
uysiut Exiguus, eam landem hujus reslilutionisralio- cyrani complcclitur. Vide Friderici Sylburgii catalo-
uem antea incompertamse tenuisse affirmat, quam gum manuscriplorum bibliothecmPalatinm pag. 14,
laudalus Leschascrius indkaverat in Consultalione ubi Stephanus ille Ephesinus appellalur episcopus.
anm 1607,cujus fragmentumidem Justellus inseruit. Fridericus Sylburgius, qui catalogum edidit codicum
Ratio autem ab boc indicata eo paticis referttir, ut Palatinorum, aliam in his rollectionem non praetulit
in codice describantur canones earum synodorum Stephani Ephesini nomine inscriptam, nisiquae non
quas Dinnysiusin suo Groccocodice reperit, et eo- integros conciliorumcanones,scd canonum synopsim
dein ordiue ita referantur, eontinuala nec interrupla continebat. Hoecanonum synopses posterioris aetatis
numerorum seric, ul numcri in Cbalcedonensi ile- fuere : et siquidemsynopsi laudataecanones Ephesini
signati iisdemcanonibus plane congruant. Qui autem fuere adjecti, id (ut postea dicemus) seriusacmulio
Iianc nicthodiimin suo coriicc compingendo secutns n post Chalcedonensem synodum faclum fuit; pro-
est, nullum profectoexemplum cum hac sua collectio- pterea si Steplianus Ephesinus hujus collectionisseu
ne invenit; sed tum editis, ttim mss. Graeciscolle- synopsis aucior credalur, non luit ille Slephanus
clionibus in subsidium ascitis, eum queui antiquum episcopus qui Chalcedonensisconcilii oevomemora-
et primitivum universaeEcclesiae codicem credidit tur, sed alius posterior, qui in ms. bibliothecaeCae-
suo marte composuit atque cmendavit. Hinc in notis sareoe episcopi titulo carei.
solos coriires Zonaraeet Dalsamonis, acTilii editio- 9. Sed ut redeamus ad codicem canonum quem
nem lectionumcausa laudavit. Cbristophorus Justellus edidit, hunc non esse illam
8. Nequereponas eumdent Justellmn in praefalione veterem colleclionem in Chalcedonensiallegatam,
scribeie : Stepkani episcopi Ephesini exstal canonum cujus codicem DionysiusExiguus adhibuisse creditur,
colleetiononduinedita, qumomninoconvenitcumteleri nonnulla argttmenta plane demonstrant. Graecosqui-
codiceEcclesim universm,canonesqueconciliorumNi~ dem velustiores canonum codices, ex quibus duoe
cmni, Ancyrani, Neocmsariensis,Gangrensis, Antio- antiquiores interpretaliones Isidoriana et Prisca de-
clieni, Laodicensis,et Conslanlinopolitanieademserie ductaefuerunt, unacum Nicaeniscanonibus praetulisse
et ordine exliibet, quibus ipse Ephesinos addidit. Hic etiam symbolum, nec non subscriptiones, seu cata-
Slephanus Epbesiorum episcopus ille esse creditur, logum Patrum Nicoenorum,eaedemversiones test.in-
qui pseudo-Epbesini concdii et Chalcedonensistem- tur. Proelerea una cum cauonibus Gangrensibus de-
pore vixil. Huic ergo veiustissimo exemplo Justellia- scriptam in illis mss. fuisse epislolam ipsius concilii,
ntis codex iimilitur. Cui argumento antequam re- Antiochenositem relatos fuisse cum synodicis litteris
Sjiondemus,error delegendus est Gullielmi Voelli,et et cum episcoporum nominibus, et Constantinopoli-
Ilenric! Justelli in praelatione ad Ribliothecain juris C lanos non caruisse subscriptionibus episcoporum,
canonici Parisiis impressam anno 1661, ubi de codice non solum ex laudaiis versionibus, sed etiam ex ipso
Ecclesiaeuniversaescribuut: Collectisautemfuit paulo Graecotextu liquet. Haecautem omnia Jusielli editio
posl conciliumConstaminopolitanumi, sub Theodosio praeterit. Etsi vero Dionysiana interpretatio his om-
Maynoa StepkanoquodamEphesinoepiscopo,ut prm- nibus pariler caret, infirma tamenest haecJustelliani
ferebatolimvetusPalatinmcodex, quem viditJuslellus, Graecicodicis defensio, qui dum universa Ecclesiae
«I referl Petrus de Marca archiepiscopusTolosanus. codicem proefert, ad Dionysiiversionem exaclus, ab
Hic quidem .irchiepiscopus, lib. ni Concoidioe,c. 5, illis vetustioribus Griecis codicibus abest.ex quibus
II. i, afliruiavit veterum conciiiorum canones 165in antiquiores illaeversiones sumptaefuerunt. Quid quod
vnumcorpns coltectosepiscopialicujusinduslria, FOR- ncqtie cum Dionysianaplane concordat?In interpre-
TA>SEStephani Lphcsini, ul prwferebal velus codex tatione enim Dionysiinonminus quam in Isidorianaet
ms. in libiiolheca Paiatina, quemadmodumaccepi a Prisca, ac in ipso Graecotexiu canonibus Ancyranis,
viro fide dignisnmo alque integcrrimo; et in margine Neocacsariensibus, atque Gangrensibusannolationes
ChiistoiihorusJKSiellusnominalur. Non absolulc, sed quxdam prxmittuntur, quibus duae priores synodi
suspicativeloquitur, ut innuit parlicula forlasse; nec anteriores Nicaena, tertia vero synodus posterior
cjiisuiodi colleclionem nd Tbeodosii Magniaetatem iraditur. Has in Juslellianocodicefrustra requires.
eveliil. Christopbori vero Justelli verba, quae paulo 10. Hic porro alia addil, quaein anliquo Graeco
ante recitavimus, cum manifestumVnclli ac Henrici codice non cxstabant. Canonibus quatuor synodi
Justelli errorem, tum vero allucinationem aliquam Consiantinopolitanaeanni 581Justellus tres alios ad-
Pciri de Marca in intelligendo ac referendo ipsius T\jecit. Hi uiique non erant in veteri Graecocodice,
ChrUtophori testimonio apertissime astruunt. ISeque cum ncc in Dionysiana, nec in aliis antiquis versioni-
cnim is Stephanum Ephesinum auctorem prodidit to- bus inveniantur. Certe canon seplimus ad eamdem
tius colleclionis Theodosio Magno imperante; sed Conslantinopolitanamsynodumnequaquampertinel:
sol.imadditioncmcanonumEpliesinorum, postEphe- unde nec apud Joannefn Scholasticum, qui canones
sinam utique synodum, eidem attribuit; idque ipsum quintum etsextum licet addititios recepit, hic sepli-
particula forie quasi certus amerioribus verbis ex- mus legitur. Serius multo hic condilus, nedum adje-
pressii.Cni anliquo codici, inquit, postea adjecti sunt ctus fuii. Quintus autem et sextus canones forle con-
cnnciliiEphesini ui cecumeniciocto canones, FOUTE a stiluti fueiunt in alia Consiantinopolitana synodo
StephanoEphesinocujusexstaleanonumeolleclionon- subsequentis anni 382. Hac vero secunda synodo ob
dumedita, etc, ul supra prosequitur. Ubi aulcm ex- idem nomen urbis el ob temporis propinquilatem
staret hoecnondum impressa colleclio, in prima edi- cum priori confusa, fiiciliallucinalione allerius cano-
tione anni 1610non prodidit. At in secunda anni 1661 nes cum canonibus alterius confusi et copulati fue-
liis ejus verbis praelalioniinsertis exprimitur : llmc runt. Ephesinos canones nulla versio praefert, sicut
vero in bibliothecaPatalina apud hmredes Gelkarli nec praeferebatGraecuscodexDionysiiExigui. Ncque
ErmenhorstiiHamburgiasservalur, a quibus huc utque haec synodus proprie simul condidit octo illos cano-
nanciscinon potuimus. Si liunc codicem nancisci non nes, quos Juslelli editio exbibet; sed ex diversis
potuit, eo procul dubioin editione usus non fuit.Cum ejus actionibus liinc et hinc cxcerpti fuere. Id poste-
ipsum rodicem foriassis olim vidisset, eum subinde riori tanium tempore lactum fuil. Autiqnior, quo4
19 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 20
sciamus, Graecacollectio, in qua hi Ephesini cano- A Dionysiauos uniiatc exceduni), communis praesum-
nes cum caeteris recenserenlur, eral in cocodice, ptio invaluil Graecumcodicem canonum in ea synodo
quo pot medium sextum soeciiiumJoannes Schola- adhibilum similemfuisse codici ejusdem Dinnysii,in
stieus usns est, et exinde illi in posteriores Graecas quo siib nnmeris, seu titulis, 165 continebantur ca-
collectiones transierunt. Idem Justellus in nolis ad nones 20 Nicicni, 24 Ancyrani, 14 Neocxsarienses,
hos canones, pag. 91, posterinres fontes indicans ex Gangrenses 20, Antiochcni 25, Laodiceui 69ei Cun-
quibus eosdem bausit. ait : lli oclo conciiiiEphesini stanlinopo'ilani 5. Hancquoque fuisse putaut primam
canones exstant in codice Tilii, et in codiiibus mss. Graecamcanonum coljectionem, quaepost Constanti-
Balsamoniset Zondrm, et in Actis conciliiEphesini, nppolilanum concilium hnc ordine et numero cano-
tom. I Cfpncil.wciim. Rommedit. an. 1608; sex sciti- num compacla fuerit. Id vero nobis non ita videtur
cel priores, pag. 499; duo veroposteriores, pag. 492 ccrtum, ul plerique existimant. Ut aulcm hac in read
el 4-97.Canonibus Chalcedonensibus, qui io v.elcri vctusiissimum tempus pertinente lumcn aliquol ef-
Graco codice, et in ejusdem aniiquis versiouibus, fulgeat, delicieniiliusGroecisliujus aeviexemplarilius,
a'c etianvin Dionysianasunt lanium27, Justellus diips ad veieres interpretationes Latinas anteriores Diony-
ali»saddidit, quos soli posteriores Gr.cci codices re- sio qux cx aniiquissimis Gr.vciscanonum codicibus
cepere. Laudatus Joannes Scliolasticus, eisi soeculo traductae fueiuiu eonfugienduinesl, nec non ad alias
sexlq yixit, solos 27 canones rcferl. Quis igittir I.iinc pervetustas colleciioncs Latiuas, quae ex interpreia-
J.ustelliCoriicCm,qui alia aniiqui [xi] codicis prieler- tionibus Dionysiana anterioiibus Graecarumsynodo-
ii, alia addit, pro Veteri Germano codice canonum ruin canonesderivarunt.
tiabere pplest ? 2. Duasaulem horum canonumversionesliabemus
II. Mdlto iiutem minus inscribendus criit Codex jj ]
antiqiiiores Dionysio: Priscam, quani Justellus vul-
uiriversmEcclesim,ac si ante concil.iumChalccdonense gavit, nos auleni integrinrem ct emendaliorem hoc
non fam apud Orientalem qiiam apud Qccidentalem [XII]tomorecndemus; et eam quoe,ab Isidoro recc-
Ecclesfam aocloriiatem obtinuisset. Nullos alios ca- pia ex cnllertione Hispanica, Isidoriana vocari solei,
nones Romana et Occidentalis Ecclcsia per hoecjein- non quod Isidornmhabeat auctorem, sed quia cuni
p"orareceperat, nisi Nicasnoset Nicaenorumiiomine Isidori colleciione primum edita fuit. Prisca versi i
Sardicenses, ut prnbabimus part. n, c. 1. Quantum uii a .liistelloest lypis impressa, bunc ordinem prae-
Antioclieiios canones reprobaverit Innoceniius I, fert. Canonesexhibet Ancyranos 24, NeOcoesarienses
epist. 7, ad clerum Constantinopolilanum,qiianluni 14, Nicoenos21, quibus ex nostris codicibtisaddeuius
Iteni Gonstahtihopolilaniscanonibus Graecocodici ih- loiidem Sardicenses aj ud Juslellum mutilos, Gan-
sertis Leo Magnus restiterit, quos suo qnoque aevo grenses 20, Anliochenos 24, Chalcedoncnses27, et
non rCceptos testatnr S. Gregorius, lib. vu, epist. 54, qualuor Conslantinopoliianos, adjecto sine numero
art Eulogiiim, qmnibus notmn est. Quomodo igitur alio canone Chalcedonenside primatu EcclesiaeC-m-
Universm,acpr6'inde etiam Occidentalis el.Romanae stantinopolitanoe,qui conflciunt canones 165, seu (si
Ecc'esiaecodex aflirmari poter.it ille a Jiistello vul- cdmpuletiir etiamcanon ChalcedonensisConstantino-
gatus, qui canones tunc repudiatos continet, et Sar- poliianis subjecius) canones 166. lsidoriana auiem
dieensibiiskb ea potissimumsusceptis caret? Frusira versio omnescahones, etiamChalcedonenses27, pro-
vero Justellus sese Leonis ipsius auetoritate fuiciri fert, qui apud Dionysium leguntur. Antiquae colle-
Studet, ciim (>ag.16 indicht ejus verba ex epist. ii ctiones Latinoe, quas deinceps siugillatiin describe-
siio CiRoman.e synodi nomine scripta ad imperato- C < mus, non ex una lanlum versione Groecoscanones
fem Theoddsium, q'uibttspetiit nt is jnberet genera- receperunt, sed alios ex Isidoriana, alios ex Prisca.
lem Synodum eelebrari, quainpost appellationem a 5. Hisproemissisduo potissimum in versione prisca
Flaviano interpqsitam necessaho postiilari canonUm, animadversionemmerentnr. Primo in ea desunt ca-
inquit, Nicmmhabitorumdecretaiestdnlur qumsub- nones Laodiceni. Nequeid peculiari defectui ejus co-
ter annexdsUnt : iibi subler annexorUmvoce inlelligi dicis quera Justellus invenit iribuendume-t. Desnnt
par est, ait Juslellus, cdnones conciliorumqui a Ni- enim pariter in diiabus vetustissimis colleciionibus,
emnoddConstantiiwpolitanum numerorumserlein unum quaeex aliisantiquissimis manuscriptis priscoeinter-
collecli,in veteri codicecanonumreperiuntur. Fallilur, preiationis aliquot alios Graecorum conciliorum ca-
et adeo evidenter fallitur, ut Leo his verbis solos ca- nones susceperunt. nimirum in colleciione Vat. Re-
nones Sardicenses respiciat qui in Jiislclliano codice ginae1997, et in alia quae exhibetur in duobus mss.
desiderantur; tinde Sardicensis eanon, de appellaiio- Lueano 88 et Colberlino 784. Auctor alius veluslis-
nibus decernens, liuic quidcm epistolae in .vulgatoi simae colleclionis contentx in codicibus Barberino
Graecosubjicitur. Confer quae in hanc rem diximus; 2888 et Vaticano1542, qui exeadem prisca versione
in admonitione proemissaepisiolae45, n. 8 el annoi. profecit, cum in ea non reperisset canones Laodice-
18> Cbl. 851, not. c, in episi. 44. P. Coustan- nos, ipsos cx lsidoiiana sumpsit. Hsc manifesttiui
tius, qui Justelliani codicis inscriptionem pariter re- nobis efficiunt hos canoncs ab origine defuisse, nou
jieit, in praefationelom. I Epist. Romanorum ponti- minus in prisca versione qnam in codice Graecocx
licium, num. 58, scribit: Videlur ergo melius accu-- Tv . *lu0 hujus versionis auctor GraecoruincaiionumLati-
raliusque inscribi posSeJusteltiana coltectio: Canorium i D nam interpreiationem lucubravit; alias L^odicenos
codex,qualis in EcclesiaGrmca mediosmculovi obti- aeque ac caeicrosLaiinitate donassci. Laodiceni eigo
nebal.Nimiumadversarioconcessit. Etenimex Joanne; canones Graecaecollectioninon staiim ab initio in-
Scholastico, qui medio quidem sexlo soeculoiloruit, serii, sed posterius additi fuerunt. Secundo canoncs
Sardicenses canones contiuebat Giaccus codex, nec1 ConsMntinopoIitaniin eadem prisca versione post
non canonesaposlolorum quia Jusielliano excludun- Chalcedonenses recensentur, eodemque ordine dc-
4ur; et e contra nondiimin etiui illati erani septinius5 scribuntur in iribus aliis diversisel antiquissimiscol-
canon Conslantinopolitanus, et duo ultimi Chalcedo- lectionibiis manuscriplispaulo ante memoratis, Vai.
nenses, qui apud Justellum leguntur. Reginaa1997; Lucano-Colbertinaet Vat. Rarberina,
qu;e horum conciliorumcanones ex prisca Tersione
CAPUT II. recepere. Hoc ergo inverso ordine canonesConstan-
Anliquus canonum codex apud Grmcos quinam initio
,} tinopolitani Clialcedonensibus subjiciebantur etiam
et
fuerit, quomodo subindeauclus. in eo Groecocodice quem ejusdem versionis auclor
adhibuit. Constantinopoliianiigitur concilii canones,
1. Cum numeri qualuor Antiochenis canonibuss uti leguntur in prisca, posl Chalcedonensc adjecii
.ascripti in codice canonum,qui lectus fuit in concilio 9 fueie : idqne adeo cst evidens, ut inter canonesejus-
Chalcedoneiisi,fere CQngruantcum iiumeris in suoo dem synodi Constantinopolitanoeaccenseatur etiam
.Graecocodiceinveqiisa DionysioEsiguo (ferescripsi- canon Cbalcedonensisde primatu EcclesiieConstan-
inus, eo quod numeri in Chalcedonensi iiienioratii tinopoliianoe,ac trium legaiorum Romani ponlificis
21 DE ANTIQ. COLLECTiON.ET COLLECT0R. CAN6NUM.PARS PRIMA. 2i
subscriptiones iisdem canonibus subjicianiur, quaeA ex qua qiiatripr ariteriorufri syflo^oTufri.caTionesde-
HOTI aii Cpnstanrinopolitanam, sed ad ,Clialcedoneri- scripti fuere, Srispicid eicoritur AritiociieriPsetiam
sem i-yhodumpertinerit, ut e\ ipsiuspri-c* versioiiis cariories iri exerriploprima^Tp fnterpretationis Isido-
editione huieioino inserta palam flet (Vid. infr., col. rianae defoisse; ac propietea aiictor faridataecolle-
555). Cuicunqtie autem hoc Coristantinopoliranoruiii ctipriis eos in suO Isidorianceversionis exe.mplonon
crmoriumadditanVeniumtribuendum putes, sive au- inveniens, ex nrisca deseHbere ctfactus fuit. Id si
ctori ipsius versionis, qui, hos canones in Siia Groeca probabile judicetur, diceTidurrieril Greeeam colle-
collectione tion inv&nieris,aliunde iraduxerii, sive clionem ab inifio solbs canon.esNicoenos,Ancyranos,
ip^I Graecaecanoniim cofleciibni, quam il e adhibuit NePciesarienses,atque Gangrenses praetulisse, et ex
(quod nobis prohabilirisesi, ex iis quaedicentur nota hofcprinto iGraecicodicis exempfo primum Isidorianae
5 iu eo«iem canories hojus versionis), semper verum versiohis auctorerri eosdeni tantummodo canoties La-
erit eos ab initio defuisse iri collectione Groeca;alias tinilate donasse, qui in memoratam collectionem Lu-
in nullo hujus collectiouis exemplo defuissent, nec cano-CoIberlinarri insimul trahsiere. Euimvero soli
post Chalcedonenses fuissent adjiciendi in quopiam canones eorumdem qnatiior cnriciliorUmpeculiaribus
ms. Graeco, sive in prisca versione. Hinc fortassis chronicis annntationibns in omriibus Latinis diversae
Liicentius apostoticacsedis legatus, in concilio Chal- originis interpretatronibus, et apud ipsum Joannem
cedonensi, actione 16 de Coiistantinopolitanis cano- Scholast cinn, acin fliSs. GraeCisTilii ila distinguun-
nibns dixil : In synodicis canonibtts non habentur mr, ut Ancyranict Neocassarienses,licet post Nicae-
(Tom. IV Conc. Ven, ed., col. 1747), quia scilicet ifi nfis descripti, Nicaenis esse anteHores, Gangrenses
vutgata colleciione el codice canonum rieerant. Pri- T. vero iisdern NieacnisposteriPrestradaniur.Haeatiiem
maevusitaque Graecuscodex cannnurii et Laodicenis " pecnliares annotationes distinctuni vetererri harurii
canonibiis, et Constanlinopolitariis carebai. Id non synodorurn ct f imoriiimcolleclorerfiindicare viden-.
modicum eonfirniat velustissima Breviaiio cationum, lur, qui si aliorum qiioqueconciliorom canones cOl-
quaeinvenitur in duobus mss , Veronensi 59 et Lu- legisset, aliquarri simiteni aririritatiimemnon videtor
cano 88. Hujus enim auctor, qui ex diversis aiiliquio- fiiisse omissiirus. In ha6 auterii «erftfehtiacaeierarnm
ribus canonum codicibus excerpta quoedamconipen- synoddrum canones, qui post Gangrerises in codice
dio exhibuit, n. 2, abbreviationem proferens cano- Groeco teguninr, posterins additi dlceiidi sunt. ld
num Graecorum,qtios continuata numerorurii serie sane rrianifestiusfFet, st Garigrehses cannhes iriter
dislribuit in numeros 91, postrelalos canones Nicae- annuin 562 ac 570 editi ftierini; qiioilquidem mlifto
nos, Sardicenses, Ancyranos, Neocoesarierises, et probabilltfs esse probatiiri sumriscap. 4, § I.SiCnim
Gangrenses in Antiochenis desinii. Nnnne id indicio primus GraecaecPI'tec'tiornsarictof AntiochenPscano-
est eum Latinum codicem ex quo [xin] abbreviatio- nes COMegissetcrim Caeteris, hoS procul dubio, uti
nes ejusdem numeri .^ecundi fueruht excerptae a anieriores, Gahgrensibus praeposfeissei.Ea igilursola
Graeco.canonumexemplo derivare, quod ullra Aritip- decausa illi istis inveiiinntur postpPsili, qula nPn a
clienos canones haudquaquam progrediens, necLao- pTiiriPauetore descripti luehmt in coflice CaHOhum,
dicenos, nec ConstaiitinopOlitanos praeferebat? Si sed posteriori addilamento accesserunt.
aulem in prima colleclionisGraecoeorigine dcfuere 6. Hic aulem conjeciuram quoque proferre liceat
Laodiceni et Conslantinopolitani canones; non ftiit de primo hiijus collectiontsauctore. Observamus tres
ergo baeccollectioab inilio qualemDionysiusExiguus ,.synodos Ancyranam, Neocaesariensem alque Gan-
iri i-uocodice eum iisdem invenit ac Latine reddidii. G greiiseiri a'd ordeeteSiinPonticara pertiriutsse. Galatia
4. Quod si in versione Isirioriana, qu* forsitan an- eriirti, iri q;riaXhcyra exstitii, hoii riiinus qoam Pori-
tiquior est interpreialione prisca, lum Laoiliceni.luhi tus in qud N*edeaesarea.et PaplilajfPriiaih qlia [xivj
Constaiitiaopolilani c.inoiies iiunc leguntuf; rion ta- Garigres, iffoeceslPbifti ascribitur noh soltim fri tib-
mcn exinde sequitur eos semper iii primo ejiisdem tiiia a Scipiorie Maffeio edita, quse snb Theodosio 1
versionis exemplo exstitisse. Suspicamur auieni lioc scfipta fuli, verrim«tlarh iri ndtitia dighftatum. Hinc
exemptum ab origine utrisque caruisse, eosilemque Theodosii lex a Sozomerioaffeljata fJeitadio episeopo
canones posterion additamentn deptftanrios. Caruit CaesareaePttmi tetSrii regioitem tribhrt a fiithjriia a:d
eniir. olim profecto haic versio canonibiis Chalcedo- Armeniain nsque. I|!tur probabile riobis est primiirii
nensiltus, uti colligere licet ex FerrSndo, qui cunl Grasci codiciisSnciorem fuisse aliqiiiem siudiosuni
Gra:coscanouesex Ysidoriaiiaversioiie in sninn Bre- dicecesis Ponti, qui idcirco proeter Nicaenarhgenera-
viarium retulil, ut suo lofcoosiendemusChalceflonen- lem synddiim nbir|iie cWehrem, ei sjrriodisparticn-
scs nonalia de causa praterivit, nisi quia in suo ejus- laribus solos carJtfhPstriuth cfelebriorurnconciliornm
dem versionis exemplo eos non invenit. ldipsum de- siiaedMetSsfspraestohabuii, atqrje ih codiceni retulit.
prehendiiur in perantiqda collectione Corlieiensi,qu.ne Is autem ctim generali concilio Nicserirtpi^imtim16-
iisdem canonibus Chalcedonensibus caiet; eo quod curii oB reverentiarn tribriettduwifcrediderit, he minc
in codiie versionis Isidorianae, unde aliarum synn- error chronologicus lectoribus fortassis subreperet,
doruni Graecarumcanones recepit, illosejusdem col- eas anribtationes ctcteris praenxh, qttibns Ancyratnarii
lectionis auctor minime reperit. Eadem de causa au- et Neocaesariensemsynodos Nicaenaariteriores, Gan-
ctor collectionis Quesiiellianaeboc toino recusae, qui ji jgrenSefnverb pbsteribrerii esse quistpie inteiligeret.
otnnes alios Gwcos canones ex lsidoriauo fonte de- Ex bac porro primoevacolleciione cum plura exem-
rivavit, solos Cbalcedonenses ex prisca suscepit. pia desciipta fitissent (quohrm niium primo Isido-
S cut crgo canoues ChalcedonensesIsidorianaeinter- rianae versionis auctori prae oculis fuisse suspicati
pretationi postea adjecti fuerunt, ita et Laodicenos snmiis), aiins Stibindeforsilah 'et dicecesi Orientis
et Constantiiiopolitauos eidem aliquando posterius Arrtiocheiios 'caliories adjecft, 'i^fitfos efsi anrftriores
accessisse nobis credibile esl. Aliud bujus rei non Gangrensibus, ne primaevi codicis ordinem pertur-
leve indicium suppetit «x aniiqua cotlectione Latina baret, vfelhe totufh cPdieeriitrSrisCriberet,post €ari-
quic in memoratis iodd. Lucmo el Colberlino legi- grenses descripsit. Hi certe canones in Cr«co codice
lur. Hujus enim auctor, qui prioruiii conciliorum canoniim cOntihcbantnr anle saecuhiinv, quippe qui
c noues sumpsit ex lsidnrian i versione, Constanti- ex eodem.m videtur, codice cPntraS. Joannem Cbry-
nojiolitanos et Clialcedonenses addidit ex prisca, ea sostcmurii hbjecli ftreruftlab CjuSinimicis, sictili dt
iu vidctur de cutsa, quia islos Isidorianaaveisionis postea ab OriehtalibuPObtrasi suritadversus S. Cyril-
cxeni[iluin, quod adbibuit, nequiquam proferebat; Jnm. 'Inseriptio qnideih erroriea iisdem canoinbiis
L Hidicenosautem plane omisit, quod hos nec in pri- praefixa,in inemniit, de qna dicemus cap. i, § % si in
sca iuvenit,nec in suo Isidorianaeversionis exemplo. iis Gisecocodici iosereiidis apposita fuit, horum ca-
5. CUIIIporro in hic Laliua collectioiie coriienni nomim addilaiiientum serius facluin indicat, Cum
l.nenii et Colbertini Anlioebeni quitque cauones re- litijus synofHleiiipiiset occasio ignorari facile powit.
ferantur ex verslone prisca, non vero ex Isidoriana, Confer quse laudato capite dissereiitur
S5 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 2i
. Decanonibus Sardicensibus quid sentiendum sil, A alii codiccs Caesarei memoraii a Lambecio, lib. vi
quantum ad Graecamcolleclionem,explicabimus cap. Comment. biblioih. Coesar., pag. 55, 56, 61, et lib.
6. Porro in aliquo codice, qui Antiochenorum cano- VIII,pag. 458. Hinc porro indicaia Graecaecollectionis
num additamentum receperat, canones Chalcedo- additamenta non ad Tbeodoreli, sed ad JoannisScho-
nenses <>tConstantinopolitani adjecli fuerunt. Hujus lastici aelatempertinent.
generis fuit ille codex, ex qtio prisca versio sumpta 9. Alioe deinde accessiones Grseco codici factae
l';iit. Aliis vero codicibus post Aniiocbenos ex ordine fuerant lempore concilii Trullani, in cujus canone
addiii primum canones Laodiceni, dein Conslantino- secundo approbantur uii jain recepti in codice cano-
politani: cujusmodi fuil Graccuscodex, unde Diony- nes Cartliaginenses Graecereddili ex colleclione Dio-
sii Evigui interpretatio manavit, cui ipse Chalcedo- nysii Exigui, uti suo loco probabimus, ac praeterea
nensitim versionem aliunde sublexuit. In aliis atitem concilium Conslantinopolitanum anni 59i, el cario-
mss. exemplaribus et Laodiceni, et Constantinopoli- nicae epistolae Dionysii, Petri, Atlianasii, Timoibei,
tani, etCbalcedonenses canonessubinde annexi, quo- Theophili, ac CyrilliAlexandrinorum anlistiluni, item
rum interpretatio Isidorianacaliquando acce.isit. Sub Gregorii Thaumaturgi, Basilii Caesariensis,Gregoiii
medium saeculuinvi additi suo loco Ephesini canones Nyssaeni, versus Gregorii Theologi, seu Nazianzeni,
in solis Groeciscxemplis, qui niinquam inserti fue- et Amphilochiilconiensis, epistola GennadiiConstan-
runt antiquis interpretationibus Latinis. Hi cum c;c- linopolilani, et synodus Carthaginensis S. Cypriani.
tcris canonibus invenli snnl in Grocciscodicibtis, qui Additi dein canones conciliorum Trullani et Nicoeni
proesto fuerunt Joanni Scbolaslico, aliisque nonnullis n, el epistola Tbarasii Constantinopoliiaiiiad Iladria-
ante ipsum, quorum collecliones in scxaginta titulos •g num I Hoinaniimponiificem. Joannes Tilius ex codice
distributas, quaedesideranlur, in proelationecomnie- bibliothecae canonicorum S. Hilarii Pictaviensis me-
nioiat. Canoncs enim hisce collectionibus inserti, ex moratorum conciliorum canones Graece vulgavit Pa-
decem synodis sumpti dicuntiir, inter qtias sane risiis an. 1540, alterumque tomtim edere cogitabit,
comprebenditur synodus Epbesina, cujus quidem ca- quo GroecorumPatrum canonicoeepistoloeproferren-
nonesidem Joannes sux collectioni in quinquaginta tur. Hancvero integramGraecam colleciionem legere
titulos dislinctae inspersil. Canones apostolorum est in celebri Oxoniensi cditione Gullielnii Beveregii
qiiinquaginta tantum Dionysius in suo Groecocodice anni 1672, cui proeteiea/.onaroe ctRalsamonis scho-
reperisse videlur, cum tolidem tantum suai Latinae lia inseruit. Inter niss. Graecaexcmplaria, quaecu-
versioni praemiserit. At in aliis Groecisexemplaribus stodiuntur in bibliolheca monachorum S. Basilii de
a Joanne Scholastico laudatis amplior eorum nume- Urbe, duo, signala num. 19 et20, Graecamollcclio-
rus inventus fuit, nimirum usque ad 85. nem conlinent scriplam s;eculo decimo; catalogus
8. PraetereaGraecocodici accesserunt canones ex enim episcoporum Byzaniinorum et patriarcliarum
epistolis S. Basiliiad Amphilochium. Idem Joannes Constaniinopolitanorum desinit in Triphone, qui, dum
Scliolasiictis bujus rei testis cst, quippe qui ordinem iidem codices scribebantur, exiremum diem obiit
canonum in suo saltem codice exbibitum sic in prae- eodem saeculo exeunlc. In eadem vero collectione,
fatione describit. quae dislingiiiiui-in capitula 40, recentius concilium
est Nicaenuii)n. Inler cpislolas canonicas desunt
ORDO CiVNONUH. Gregorii Theologi, et Ampliilochii vcrsus, ac episio-
loe Gennadii atipie Tharasii. At canonibus synodi
Sancli Domini discipuliet aposlolioctoginlaquinque C Chalcedonensis subdunturduoe epistola*,una S. Fla-
cnnonesClemenlisopera ediderunt. Post hos vero qui viani nd Leonem, altera S. Leonis ad Flavianum,
deincepsconseculisunt, proul infra subjeclumest. quaein nostra editione.sunt epistolae 26et28. In ms.
Sanctorum518Palrum Nicmmcongregatorum,con- CoesareoVindebonensiGroccoccollectionis, quod me-
sulatu Paulini el Juliani clarissimorum, anuo ab moratur a Lambecio lib. vi Comment., pag. 51, et
Alexandro sexcentesimo sexto mensit Desii decimo lib. vin, pag. 431, cadem Leonis epislola 28 cxbibe-
nono, xni kal. Julii canones20. ttir. In alia ms. collectione eorumdem monachorum
BeatorumPatrum Ancyrmcongregatorumcanones25, S. Basilii distributa in titiiloi scu capilula 26, post
qui quidem Nicmnis [xvj canonibus temporepriores, epistolam Gennadii Coiislanlinopolitani ad melropo-
propier auctorilaiem vero, seu tiberlatemgeneralissy- litanos de simoniacis, nddilur alia ejusdem epistola
nodi posterioressunt. ad Martyrium episcopttmAntiocbenum de recipiendis
Sanctorum Patrum Neocmsaremcongregatorumca- hacrcticis,quae ilem legitur in uno ms. Graecobiblio-
nones 14. Ipsa eliam synodus Nicmna quidem prior thecae Caesareae.Haec potiora et antiquiora addita-
fuit, Ancyrana veroposterior; honoris verogratia Ni- menta recensenda visa sunt. Alia posteriora, quoein
cmna ipsis prmpositaest. aliis codicibus proferuntur, praelermittimus.
Palrum Sardicmcongregatorumposl NicmnosPatres
canones21.
Patrum Gangris congregatorum, a quibus exposili [xvf] CAPUT III.
sunt, canones20. De calalogisPalrum Nicmnorum,Ancyranorum,Neo-
Patrum LaodicemPhrygimcongregalorum,a quibus D \ cmsariensium,atque Gangrensium; num a primmvo
expositi suni, canones59. Grmcocodicederivent.
Palrum Constantinopolicongregalorum, a quibus
exposili sunt, canones6.
Palrum Ephesi congregatorum, a quibus expositi § 1. CatatogttsPatrum NicmnoruntSymbolosubjeclus,
non solumin primmvoGrmeocodicecanonuminerat,
sunt, canones7. In corpore vero operis, tit. 1, allegat verum etiam antiquior est ipsa collectioneGrmca.
eliam octavuin.
Palrum Chalcedonecongregatorum, a.quibus expo- Provincimin eo designatmsunl juxta civilemdispo-
sitionem qumNicmnmsynodi temporevigebat.Non-
siii sunt, canones27. nullarum civilium provinciarum divisionesconcilio
Exstanl etiam S. Basilii canones numero 68, qui
scilicet in secunda ac tertia canonica ejusdem epi- Nicarnoposleriores probanlur. Phrygia nondum di-
stola continentur, uti ex canonibus ab ipso Joanne in visa in duas lemporeipsius synodi Sardicensis. S.
Hilarii locus emendalus.Inscriptio Sardicensis syn-
sua collectione recitalis perspeximus. Hoeccolleclio odicm apud Theodoretumviliata. Conslituiturlem-
olim ob erroneam inscriptionem codicis bibliotbecae
regise Parisiensis Theodoreto episcopo Cyrensi tri- pus synodi Laodicenm.
buta fuit. At ex tribus probae notae mss. excmplari-
bus eam Cbrislophorus Justellus suo auctori restituit; 1. Descriplo Graco canonum codice nonnullas
Joannis enim Scholaslici, non autcm Theodoreli no- observationes quae in eo expendendo menli occurre-
men iidem codices praeferunl, quibus addi possunt runi, nec inutiles visse sunt, exponere libet. Primo
5?; DE ANTIO. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 26
dicendum est (a) de ratalogo Palrtim Nicaenorum, A civiialis episcoyiusfueril, incipit ab Osio et Romanis
qui apud quosdam posterioris octatisopus ac exiguae presbyleris, sic : Osius episcopusCordubmllispanim
auctoritatis liabelur. Quatuor diversac originis ver- ila credo, ul superius scrivlum est. Vilto el Vincenlius
sioneshunc catalogum exhibent : prisca, quam hoc presbyleriurbis Romm.Et prosequitur: JEtiypli Ale-
tomo supplelam et emendaiam riabimus; alia anti- xander episcopus,matjnmAntiockimEustatliius, Hie-
quior, quoe scilicet, ab Isidoro recepta, Isidoriana rosolymorum Macarius , Arpocratio Cynopoleos, et
vnlgo appellatur; tertia antiqtiissima, qure in codici- reliqui, quorum nomina in libro Athanasii episcopi
bus colleciionuin Vat.-Reginai 1997 cl Quesnellianae Alexandrini, qui synodicusinscribitur, plenissimedi-
hoc lomo recudend;c lcgitur; ac tandeni illa quse in gesta sunt. Nonnulla hic observanda. Primo titulus
mss. crJlleciionisHadrianoe inserta, a iribus pr.cce- nomina episcoporum,et borum distributio in provin-
dentibus omninodiversa cst. Cum porro trrs priores cias, addito cuique suaecivitaiis nomine, nnstro ca-
versiones diversoe e Gncco fnnle canones Graecos lalogo prorsus couveniunt. Dein primae dua?.sub-
derivarint, hic quoque NicrcnorumPairum catalogus scriptiones iisdem verbis in eodera catalogo repe-
e Graecooriginem ducit. Ideo enim in bis diversis riunlur. Post has inchoat Socrates a designatione
ver.~ionibus,quarum nulla ab altera pendet, idem provinciae jEgypti, uti prima quidem. in calalogo
caialogus legitur, quia ab barum intcrpretationum legilur. Quoad episcoporum vero nomina praeier
atictoribus in Graccoexcmplari, seu in Graicacolle- tres praecipuarumsedium anlistites, Alcxandrinum,
ctione canonum, una cumNicoeniscanonibusinventns Autiochenum, el Hierosolymitanum,quns ille honoris
fuit. Hoecaulem Graeca origo potissimum elucescit causa suis iiominibus laudandos credidit, ex aliis
ex quaria versione cjusdem catalogi, qui in mss. _" confuseindicatis illa formula el reliqui, solum Arpo-
collectionisHadrianaeNicaeniscanonibus Dionysianac crationem episcopumCynopoleosappellat. Cum vero
interpretalionis arijeclus fuit. In his enim codicihus Arpocration nec | er se, uec ob praestanliam scdis
(ut in VallicellanoA. 5) quoedamGraecoevoces effe- proecipuamejusmodi mentionem exigeret, ea.tantiim
runtnr, qux dum inlerpretem in iisdemLatine red- de causa nominatus dici potest, quod Socrates inler
dendis ininus perilum oslendunl, Graecam catalogi caelerosepiscopos unum aliquem nuucupaturiis, eum
or ginem patefaciunt. Hujusmodi sunt Alexandrias primiim in suo catalogo invenit, uii primus sane
micieas pro Alexandrimminoris, el nomen provinciae post Alexandrum Alexandrinum notatiir in catalogo
Nesson pro Insularum. Sicut autem Groecacollectio versionum priscae et Isidorianae. Quod si in nulla
ex qua liujusmodivcrsiones dcrivatae fuerunt anti- versione laudati calalogi hic Arpocralion diciiur
uuissima cst, ila liic cataloguS vetustissimus, ac episcopus Cynopolcos, uti apud Socratem legitur;
proinde ex germanis Graecis esemplis non minus Cynopoleosvero, seu Cynensis, aut Cyni episcopus
quam canones profeclus agnoscilur. Hinc alius per- in iisdem versionibns appellatur Adamantius, qui
vetusiiis iuterpres canonum Nicoenorum, cujus ver- Arpocrationi immediale subjicitur, facilis lapstts So-
sionem ex nis. capiluli Veronensis hoc tomo edemus, cratis detegiiur, qui oculorum transcursu Arpocra-
ctsi cai.ilngum episcoporumomittat, eum lamen in tionis civitatem ex subsequenli episcopo sumpsit.
Graecoqtiod adhibtiit excmplo exstitisse prodit his Qua observatione inulto magis confirmatur eum in
vcrbis : Quorum(518 episcoporum) nominacum pro- NicaenorumPalrum descriplioneusum fuisse catalogo
vinciisel civilalibusin exemplaribusconlinenlur. Ne- omnino simili illis versionum priscoe et Isidorianae,
que refert Dionysiiversionem, uti in puris ejus codi- in quibus post Alexandrum Arpocralion, 111ibidem
cibus continetur, hoc calalogo carere; carel enim C vocalur, Alphocratensis, et post hunc Adamantius
eiiam Symbolo,qui certe Ricaenusest, aliisque prae- Cynensis, id est Cynopoleos, simililer notabanlur.
lerea caret certis aliarum synodorum patticulis, quoe, Quod si eumdemcatalogum cum iisdem episcoporum,
ctsi abessenl a GraecoDionysiiexemplo, inventoela- provinciarum ac civiiatum nominibusSocrales inve-
meii inaiis mss. Graecis,abaliis inlerpretibusLatine nit apud Alhanasiiimin libro synodico,qui intercidit;
icddilac fuerunl. quis hinc 11011perspiciat quantum conlirmctur cata-
2. Ilunc auiem caialogum, proeterquatuor Iauda- logus lanii episcopi, qui in Nicaenoconcilio interfue-
las vcrsiones, nlii qunque veteres scriptores confir- rat, auctoriiate probalus?
manl. Gelasium Cyzicenum , qui ante Dionysium 3. Episcoporum quidem.qui in sederunf,
historiam Nicaenaesynodi scripsit, catalogum Nicae- nomina colligcre ac distribuere persynodis provincias prisca
norum Patrum ilti plane similem qui ciim prisca illa oetale non insuetum patet etiani ev concilio i
versione edetur, in suis Groecisexemplaribus repe- Arelatensi, ex quo babemus non subscriptionesipsas,
risse, manileslum est. Nam post annolationem (|uoe sed cpiscoporum per provincias dislributorum cata-
in eaJcm versione catalogo praeligiiur,[xviiJNicacnos logum Nicaeno plane similem, ctijus antiquilalem
Patres recensens (Lib. n Hist. conc. Nic, c. 27), luculenler vindicavimus in observatioitibus ad dis-
primo loco nominat Osium el Romanos presbyteros, sertationem quintam Quesnelli, part. 11, c. 3, n.
uti primi in eadem aliisque omnibus memoratis ver- 14. Simile quidpiam accidit etiam concilio Chal-
sionibusdescribuntur: et dein ex reliquis Patribus cedonensi, nisi quod non solum habemus catalo-
praecipuosepiscopos cum sua ciijusque provincia iia gum Patrum ejusdem concilii, qui per provincias
nominat, ut ipsum calalognm prae oculis hahuisse JJ similiter dividuntur, ut videre esl in mss. collcctionis
perspicialur. Huuc eumdcm catalogum non obscure Hadrianae, et exindc lom.IV Conciliorum novissimoe
etiam indicat S. Hieronymus in dialogo contra Luci- editionis Venetoe,col. 1710, verum eliam ipsas sub-
ferianns scripto in Oriente sub aniiiim 378. Legamus, scriptioncs eorumdem Patrum liabernus, quibuscum
inquit num. 20, Acia et NOMINA EPISCOPOHUM (est ipse idem catalogus ex Groecooiiginali sumplus maljime
liiulus laudati catalogi in collectione boc tomo eden- conciuil. Sicut auiem bi duo catalogi Patrum Arela-
da, nec non in aliis quibusdam exhibilus) apud tensium atque Cbalcedonensiumex ipsis docunieniis
Nicaam; el hos, quodsupra diximut fuisse receptos, seu gestis synodorum Arelalensis 1 aique Chalcedo-
tubscripsissehomousioninter cmteros reperiemus(In- nensis excerpti [xvni] nosciintnr, ita pariicr Nicoeno-
fra,col.50). Hic profecto inniiit nostrum catalogum, rum Patrum catalogus ex bujus syuodi monumenlis,
in quo sane ii referuntur, quos ille ex nominibus, vel certe ex eorttmdem Patrum notitia
seu ctitalogo,episcoporuma Nicaenasynodo receptos ab Athanasio, perspecta vel ab alio coaevoauctore sumptus
probaverat. Aliud teslimonium maximi babendum dici dcbei.
addemusex Socraie.qui lib. i Hist., c. 13, postquam 4. Alia animadversio hujus catalogi anliquitatem
dixit ulile futurum describere NOMINA EPISCOPORUM auctoritatemque multo constituet. Observantes
Nicam convenerunt,el cujus quisqueprovincimet enim provincias, quaeinmagis
17111" eo designantur. easdemque
(a) Hic catalogus cum mss. diversarum versionum ctione cap. 1, col. 30, dein 111edilione,
collatus bis hoc tomo invenietur, primum in colie- prisca, subjicienaa
col. 505,
27 AD OPERA S. LEONISMAGNlAPPENDIX.
conferenles cnm provinciis qn.sein PhilippopoliianaeA que P. Cousiantius in notis ad eumdem librum
seu pseudo-SardieehsissyViodicab inscriptipne 'egiin- moneat aliquot prpfiob nbtae codices babere Asice,
lur, deprelieiidimus tuiri in co catalogo, i.um in li.ie Phrggiis, sine voce dunbus; pro Phrygiit corrigendum
iii.-cripiioiiesiipileriiprovirieiarum dispPsitioiiein in- . cstPAft/jia.fxixiUniea sanePlnygia nomihaturetiam
dicari, iia rit iitrbbl^ue eartfni provihciariim iioniina iu laudala Exposiiionetotius mundi, quam post ipsuni
desint, quoe posteriofi sevOinstittitJe,fuefunt. (Jiro- coficilium Sardicense lnciibratam ostendimus : ex
biqhe enim pmitturi,|hr; ex, gr., Eupliralesiii, et qdo eamdem Plirygiafri post lioc opusculum, et aitie
Qsroerie; ac iri NicaenocatalPgbliarum pibvineiariim iynodum CPiistantiiiopoIiianamauni 381, in qna diuu
ppiscbpi ei prOvinciaeascrrbiinlui, ad qiias a.htediVi- Pfirysii.C leguniur, in dnas divisam perspicimus. V.\
Sionem pertineliarit: qiiod ipsum si^riTiiUier legereihiis jiis Vero ; atet errorem qtioque irrepsisse in, insori-
in , pseudo-Sardic^risis.sub?c,riptibri^ si fii liis ptlpnem epislolteveroesynorii Sardicensis a Tftcodo-
iioipiiiareiilhrprovincijeqiiaeih syriodicsfe frispripiioije reto insenae libro n Hisi., cap. 6, ubi duaePhrygise
jegunluf, Id quidem antiqUanicivilein uisppsiliOnein aisiiigiiuniur, cum una fucrit. Ne.|ue solum in dna-
jirovinciarunijrespic'&re nuae l^jicsenitoricilii iernpore I»usPhrygiis . rratum cst. Erior enim adlmc inessct,
yigebat, palain fit ei Arit)bc'h'.ena synbdo, .qiiaeex siuna laiitum Phrygia eidem inscriplioni hisena
lisdein fere Palnbii.s Nicacniscoitstaliai, el ariuo 352 fuissct. Iinmi aliquot itiam aliae rro\n'nciae Asia,
Iiabita fuit, uii probabiiniis capjie sequenti. § 2. In Caria, Bithynia, Hellespontus, Pisidia, Capnailocia,
hac synodo coiiveneruritepis^opi ex orririibusprovin- Ponius, Cilicia, Pamphilia, Lydia, insnla: Cyclades
ciis Orieniis, qui AritipcfienaeEcclesia: suberant. ct Galatia in ipsa inscripiione apud eumdem Thco-
Licct autem in ea interfueriiit episcopi qui ex poste- "R doritiim perperam ceuSenttir,qnae in laudalo codice
riori divisione ad Osrbenem eVEiipliiaiesiamspccia- VeroiieiiSijiire ohiiitiintur, sicut eiiam dcstiiil i i
patil, in inserlplione tameri Grieca synodicae inier cnigraphe aierius Sardicensis epistolae ad Ecclesiam
rirovincias Hugiilaifm recciyiias ncc Osfoeha nec ^lexaridrinam apud S. Athanasium, apologia2. Jure,
Euphialesia legiiur. Quid fia? Nefnpequia hondum iliquam, in i o codice oiiiiiluiitui'; liarum eniih pro-
provincioecivili disppsitipiie eoiislitiuaeet divisoe vinciariim episcopi una cum illis Plirygiae, non ad
ueranl; sed allcra in M,esbj?o)ariia,aitera in Syria Sardicenseiri, 'se'dad pseudb-Sardiceii>einconvenlum
!iae
comprehendeualur. iSiciit»utcip Nicsehorum.Patrum periiiiuefiiht, et exiiide foria-;sisin inscriplioneui
eaialogus ob nmissas has ifuas provincias Osroenae fej^islbloeSardicensis apiid Theodontum irrepsere.
et Eiiplira:eslae.veierepidivisionem Orieniis Constau- Eiiimverodum S. Athana^iusiuilio Apologiae2sex e|
tijii a;vo reifert, ila el in aiiis provinciis irigiiita provincias noininat, quarum episcopi sibi
eaindem obsiirifiilerii
disposilionem Nicaenicoriciiujempori co.n- |uffragati sunt in cbnciliis Alexandrino, Romano, el
griieulem exlnliei, qiiod aiifiquilatis ejus evidenlis- Siirdicensi, nullamex memoratis provinciisad pscudo-
sinium argumenium estv Sardicchsem periiiientibus nominat.
5. Quod si bpppiias iificr pipvincias in pscudo- o. Si pbrrb ex haclenus dinpulatis NicaenoruinPa-
Sardicensis synodieeeiiiscripiione noriiiuatascenseri \fuiii caialogtis veterem illam provinciarum disposi-
iluplicem Plu.vgiam, et ilellespoiitun, quas tameii tiorieni praefert, quaeNicoenotempore vigebal, quis
laudalus caiaiogusjgnprai t duo repouemus. Priiiib eiim ex ipsisejus syirodigesiis, seu ex ceriis ejusdem
ex dispii-ilione provuiciarum quaeiridicatnr i;i pnsie- iiqtitiis aceuraiissiuie excerptum non agnoscat? Si
rioris actatis docuiiienlo, niinus recie in suspirinnem cnim poslerius sine prisco.aiiquo documemoluisset
adduciltir dbcumenldin ariierioris temporis in quo C rjigesius, posieriorum qnoque leniporum divisioncm
eadeih disposilio non inveriiatur. Cursu criim tem- aucior fuisset secutus, vel saltem eamvelusiani dis-
jboris, quarlo praeseriim safeculo, nova; provinciae posiiionem, quam non nosset, accurate non potuis-
lubinde disSectofi.,noyaijue iiispositio inducin fnit. |ci exprimere. Sicuii verp caialogns Patrum synodt
in ipsa epigfaplie pseudosyned.cx inenioratae non Cbiistaritiiiopoliianoe anni 381, in quo et Osroenes, et
legitur provinciaOsroenc, tameisi eidemcoiiciliabulo 3u;e Phrygiae, et L\caonia, ct Euphraiesia, aliaeqne
subscripseiit,Bdssuq a Car, cblldcant.
|d e^stepiscopus Carae, povae provinciae dislinguuntur, eam piovinciarum
quani notitiae.in Osroene Hanc aiileui disposiiionem quae lura obtiitebat re|ir;rsenians, vel
Osrnenerajam divisam proditE^posilin lotins mmdi eodiin lempore Iucubraius, vel ex ipsis eoiumdem
el gentiiim a Jacobo Gotol're*Jo Grsec^et Latine edila, Patrum subscriptionibus, quibuscum concinit, ex-
atque a Scbelesfratiorecusa torii.II Antiqtiit. Eccles, pressus jufe crcditur; ita idip.-uinsentiendum est de
pag. 625, quaeimperaritibusConstaiiiini hliis exarata catalngo Patrum Nicaenoruui,qui disposiiiouempro-
fuil. Nunquid prpplfrea q lispiam repudiabit ccrlis- vinciarum Nicoeniconcilii aevovigentem referl.
sinium pseudo-Sardicerisis doctimeiilum, in quo 7. Nunc quibiisdam diiicultaUIius satisfacienduni,
Osroene oniitiilOr; an verobinc pOti,uscoiliget lau- quac Tilicmoritiiiiii nioveruni. Ifirum pracipute ad
datam Expositipncm loiius niuiidi post banc pseudo- duplex caput revncantur: 1" quia in nosiro calalogo
Osroenein posl linjus; IIOIIlecenseiitur 518 Patres, quot Niraenos luisse
sjrnodririiIuig,seIucubraiain, icftiissc
conCiliabulilempus disseciain a Mcsopolamia, plures antiqui lestes tindunt; ac in eo pro'eclodesunt
quae ahtea Osroenem in se coniiiiebai? ldipsum igi- aliquot episcopi, qui ex aliis documenlisNicaenaesy-
tur dicendum de Hellesppnto. Si liSecprovincia ex D npdo certissime inierfuerunl; 2° qttia e contra non-
jepigraphe,pseudo-Sardicensitempore liujus concilia- nulli iu eodcm desiguanlur, qui a NicaeuisPalribus
buli jam divisa cognoscjtur,-ex no-tro catoilogoeviu- cxpungendi vidcnlur. Addit duo alia leviora, nimi-
cilur eam in Asia fulsse conipreherisam lemporei riini Narcissum Neroniariis,et Narchsum lrcnopolis,
concilii Nicaeni,ila ut ejus divisio ab Asia poslNieae- vcluii dislinciosCiliciaeepiscopo.nominari, cum Ne-
ham et anle pseudo-Sardicenseui synodum astruendai ronias ct Irenppolis una eademqiiecivilas fuerit; et
sil. Secundo, quanium ad Phrygiam, ha:.c quidemi Ancyranuiii episcopum in vnlgatis appellari Pai.cra-
duplex nominatur in vulgata insiripiipne iidei cjus- iiiiui, rum euin onines scriptores Marcellumvocem.
dem syncdi pseudo-Sardiceusisapud S. ililariuni ini 8. lioecauiein omnia nc antiquiiati nosiri caialogi
libro de Synodis. At errorem iri vulgato lextu laterei iam satis probalae aliquid pr.cjudicii afferant, aliud
{inbis cerium e-t. In ms. eniiu antiquissimo Vero- m primis exemplum propouimus. De autiquitnte et
nensis capittili 55 eadcm inscriptin, et fides eadein, aucioriiatesijbscripiiomim pseudosynodi^ardiccnsis,
quae apud S. Hilarium legilur, ex alia vetustissimai qnoen S. Hilario producuntur, nemodubitare | otesi.
versione afferlur, ac in ea uniiis lantuin Pbrygiae Nihilolamen iuinus eivdeinferediflicultates in iisdi in
nomen oceurrit. lmmo idem Ililarius in fiagmeuto ali ipso Tillemonlio indiramur nnl. 52 in Alli?na-
terlio, ubi toiam ejusdeiri pscudosynodi epistolam sium. Quiibm euim cpiscopi ibidemcerlo omissi, uti
curii fide seu fidei formula describit, in inscriptioue plures apu i eunid m llilarium omissos viileliimusii/
msius synodicaeunicani Phrjgiam nolal. llinc ergoi subsci*iplioniliusverae synodi Sartlicfiisis. Dao prae-
inlerpolalus agnosciiur texius 'Hvi de synodis; cum- lerea Troadis episcopi in illis receasiii «um, cum
29 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 30
nonnisiunam tanlnm Troadem omnes geographi no- A testatur Athanasius in epistola ad easdem Ecclesias,
verint. Chalcedonensis episcopusThelaphius scribi- nonomnesscribereepiscopi[occurrerunl(Ib. col., 610).
tur, cmii appellarelur Maris. Si autem hoec efficcre 11. Ex his autem purgalo defectu nuriieri episco-
quidem possunt ul bujusmodi subscripiiones non iu- porum, dilficilior esset defensio, si in catalogo qtii-
tegias et alicubi mendosas rredamu-, mn vero ut dam reeenserenlur qui inler NicamosPaires non ex-
earum aniiquitalem, quam S. Hilarius satis luetur, siiterini. DttosTillemoniiusnotavit, ZenonemTyrinm
et orig nem ex ipsius pseudosynodi Actis negemus; ac Theodorntn Tarsensem. Zenonem Nic;rnoesynotfi
cur difiicultales non absimiles idem jndicim» non tcmpore aTyrio episcopaiu expungehdum censei, nt
ohtinebunt quantutn ad catalngum P.;trum Nicaeno- Paulinum subslituat. Sed Epiplianius, boeresi 69,
rum, qiieni sub ipsuni ejusdem synodi tempus com- . cap. i, sex episcoposrecensens, ad quos S. Alexan-
pactum ostendimus? rier antistes Alevanrifiniispaulo ante Nicsenamsynn-
9. Quidam defectnsscribariim oscitantiaereferendi diim scripsit, inter hos ZcnonemTyrium nominat,
sunt. Cum Narcissi urls [xx] prius Neron as, dein quem solinii non fuisse cpiscopum inverisimillimuni
Irenopolis vocaretur, facde fivithoe posiremum no- est, cum prcsertim ex ipso contexlu ea epistoln ad
mcn posterius inductum margini alfigere, et ex nvir- episeopos.direcla noscaiur. Hic autem Zeiio, lictl
gine in texium inriuci, ita ut cx uho dtipSexepiscn- post quinque episcopos postremo loeo nominelur,
pus crederetur. Confer qusein lianc rem nnimadver- spcciali lamen litulo ap%aUs, id est, principalis,
lemus capiie primo seqnentis eolleciionis, col. 35, commendatur, eo quod inter omnes pracstarct; epi-
in notis. Pancratii, vel Pancarii nomen Ancyraiio scopus enim Tyri crat prototlironus, seu post Aiitio-
episcopo tribiiunl codices collectio num Vai".Rc- n clieuiiin piimus epscopus totius dicecesis Orientis.
ginae 1997 et Quesnellianse hoc tomo edendae, Sicut ergo alii qiiinqueepiscopi ab endem Epiphanio
qui ex uno fonte prodeunt. Corriguntnr autem a " appiilaii, Nicaonaesynodo coaevi, in nosiro catalogo
caeieris versionum priscae et lsidnrianoc ex alio jure uotantur, iia eiiam Zeno Tyrius. [xxi] Duo au-
fonte manantibus, in qtiibus Marcellus signaiur. lem Paulini Tyrii si disiinguantur, alier Zennne an-
Vide ibidem, col. 37, in nOlis.Hic quoque in Pancratii terior, posterior alter, tota difficultas a Tillemontio
leciione antiqtii alicujiis librarii lapsus, qui in nlios iugesla in S. Eustathii Vilam disjicirltir. Qicintumad
codices transiit, manifestus est. Nihil in veiuslis li- Theodorum Tar-ensem, Suidae, seu poiius Pliilo-
bris frequentius deprebenditur, ut ne idcirco de sup < storgii auctoritati nixus, opponit idem Tillemomius
positioneoperis suspicio esse queat. eum scrius mnlto fuis-c episcopum ordinntuin. Sed
10. MinorPatrum niimeriis, et Patrum nonnullo- praeterqu.imquodscriptorc fulcitur in aliis nonnullis
rum omissiofacilins in catalngoNicoenorum,qiiam in crranti, qui nostro cat;ilogo cei to certius posterior
subscriptionibus Sarriicensium, ant pseudosardicen- est, si Theodorus a Pliilostorgio inemnraius scrius
sium. incidere potuerunt. Nicaenienim Patres 518, fuit episcopus Tarsi, alium antiquiorem Theodorum
etsi omnes subscripsisse symbolo probabilissimurn Nicaenoconcilio comvum nstruere oporteret, ut ve-
nobis sit, cum tamen hic subscriptinnum numerus lustiusnosiri catalogi leslimoniumefflagiiai. Monen-
nimium procederCt, ex originali cjusdeni Symboliqui dum lamen est bunc Thendorum Tarsensem ontilli
singulas subscripiionesautographasconlinebat, i lura in eodem catalogo qui Isidorinnai versioni subnecti-
exempla videnlur excerpla cum ditabus solis Osii et tur in anliqu ssinio ms. Capituli Veronensis 5S. Ad-
legatorum Rnmanae Ecclesi.c snbscriptioniliiis, quae <lilTillemonliusMacedouiumMopsiiestenumcelebrcm
post Symbo'um nolus conservatoefuerunt. Caeiern-G Eusebianorum fautorem, quem inter Nicaenosnemo
rum autem episcopoium nomina hreviuuis erg> prae- eorttmrecensuit qui alios Nicoemcsynodi Patres A<io
termissa sunl. Horumtantum catalogum quispiam in faventes nominarunt. Verum hoc argumenium mere
ipsa synodo, vel paulo post coniexuil, qui autogra- neg.ilivum nihil conlicere poiest. Macedonius in
phum ipsius synodi cum subscripiionibus 318 prae pseudo-Sardicensisynodica vecatus confessoraMopso
oculis non habtiit, nec omnes Patres cx ejusdem au- antiquus episcopus videtur, qui persecutionis tem-
togr.aphi Mibscripiionihiiscognosiere potuit. Ilaqui- pote fidcmconfessusfucrat, et idcircnNicacnaesynodo
dem eiiam Eusebins, licet unus e NicamisPatribus, inleresse poluit. Fnrte vero is in bac synodn ad Eu-
hornm laincn numerum 318 exploratum non habuit, sebiannrum paries nondumaccesserat, vel iia remisse
quippe in Conslantini Vita, lib. m, c. 8. eos fuisse eis favii, ut inier celebres enrum principes nominan-
tratlit supra ducentoset quinquaginla.Simililer S. Eu- dus non fuerit. MajorcmdifficulUlcm.paril Secundus
siathius Antiochenus,qui in Nieaenasynodo interfuii, Ptolemaidis. Is enim una cum Theona Marmaricensi
in fragmenlo apud Theodorelum, lib. i, c 8, ait: damnatus ac in exsilium pulsus, eo quod Symljolum
Cum obcas res maximasynodus Nicmamconvenisset, subsignare noluit, haud accensendus fuit illis Pairi-
ducenliscirciter ac septuagintaepiscopisin unum cot- bus qui Symbolosubscripsere. At noslrum catalogum
lectis; neque enim numerum cerio refene possumob non cx stibscriplionibus Symboli, sed aliunrie sum-
ingentemconventusillius multitudinem,quippecum nec ptum montiimus. Num litulus NOHINA EPISCOPORUU,
in eo investigmdo curiosus fuerim. Si plura exempla- qui eiriem catalogo proefixusfuit, eorum qui Nic.eae
ria Symboli cum omnibus et sinsulis suhsrriptioni- inierfuerunt, au vero eorum qui subscripserunt, no-
bus 318 edita fuissent, hos Patres Nicaenorumepi- -ri mina ex auctoris mente exhibeat, incerlum est. Cuni
scnporum numerus non poiuisset latere, nec in eo auiem Secundus Piolemaidis certe adfuerit Nicaeni
investigandolaborandum fui-sei. Quamnutemoperam concilio,.in rrimosensii cntalogo inseri potuit. Quod
curiosiorem ponere noluit S. Eustaihiiis, eam sibi si in eum caialogum, utpote duabus primis subscii-
sumpsit catalogi auclor; qui cum eiiui conlexuerit Mionilnissubjectum, soli referendi einntqui Symbo-
iion ex subscripiionibus integris Symboli.nec ex ple- lum signavefant, Secundus Ptolemaidis ip>i inserius
nioribus synodi Actis, quae scripla non fuisse post ftiit alliicinaione niigui siinili qua in gestis synodi
Vafsium et Pagium satis probavit Joannes Albertus Chalcedonensis inler Palres actionis 15, nec non in
Fabricius, tom. 11BibliothecaeGriecse, lib. vi, c. i, aciione 16, a nobis edita recenseiur SleplianiisEphe-
pag. 356, scd ex recenti memoria rerrim gesiarum, sinus, qui in ant-eedenli aciione 12 depositus, iu
ac ex aliis syhodi documentis, quoe non omninsem- posterioribus actionititis P.iirum locuiii ceitissimc
pernomiua ita necessario exliiherent. ut in Symboli non obtinuit. Alios lap-us in nominibus bujus syuodi
subscriptionibnsdescripta fuisse credimtts, nihil mi- animadverlimiis in notis ad eamdem actionem 16
runt si aliquol Palrum nominn praeterivit. Forte (Nobis col. 1251, n. '), ac dein nolis 4, 5, Cet 7
auctor aliquo Nicaenoesynodi doctimento usus esf, (Ibid., h. ' seqq.). Si aiilem in ipsa gesta synodoruiii
cui pauciores subscripserant, quam Symbolo, ut vi- liujusinodi lapsus irrepere quetint, (juis mireltir, si
demus accidisse in synodica Sardii ensi ad Ecclesias Secuiidus Piolelnaidisnostro catalogo inseiius fuit?
Mareotidis boc tomo impressa (Inf., col. 607), qu.e Eisi ergo nonnulla merida, defeclus nonnulli in lioc
non omnes episcopos subsignatos refert; quia, uti catalogo notari possint, nihil lameii e\ bis ad eam
51 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDLX. 52
antiquitatem excludendam confert, quam superius JA - CAPUT IV.
dcmonstr.isse nobis videmur, quamque nliae simifes
difficnllatcs non adimunt aliis calalogis, vel sub- Desariensescanonesdicuntur
notationibuschromcis, quibus Ancyrani el Neocm-
Sardicensis aut anteriores synodoNicm-
scriptionibus pseudo-Sardicensissy- vero et de vera epocha
norii, quaeapud S. Iiilarium leguntur. na, Gangrenses posleriores;
12. Quoniam vero Oriemalium provinciarum canonum Anliochenorum,ac de sijnodoin qua con-
diti fuerunt.
dispositioncra quoe nolatur in Nicacnorum Patrum
catalogo hoc paragraphovindicavimus, liceatexcon- I. Notaiioneschronicmin collectionibusprmfixmea-
stilutis quasi corollarium ndjicere, quo Laodicenae § nonibusAnajrdnis, NeocmsariensibusatqueGangren-
synodi tempus magna apud erudilos controversia sibus, a
quaesitum cerliori qiiam antea argumcnto consti- . sententiaprimmvoGrmcocodicedimanant.Expungitur
qua Gangrentis synodus Nicana anterior
Inatur. Haecsynodus apudLaodiciam Phrygim Paca- traditur, ejusquetempus constituitur. Num anterio-
lianmhabila, tum in Gracco, tum in omnibus antiquis rum synodorumcanoneslecti et confirmatifuerinl in
iiilerpretationibus tradiiur. Cum vero in disposi- Nicmna.
lione civili quaeSardicensis syuodi tempore vigebat
unica tantum Phrygia nominetur, ut antea proba- 1. Chronicae notaliones quaecanonibus Ancyranis,
vimus, Phrygiae Pacatianoenomen quod post ejus- Neocaesariensibusatque Gangrensibus praefiguntur,
dem Phrygiaedivisionem in duas, id cst iu Salutarem apud nonnullos in suspicionem venerunt Gangrensis
ct Pacaiianam, induclum fuil, posl Sardicense con- concilii causa. Etsi enim Gangrenses regulm post
ciliuin astruendum esl. Pcrperam igitur quidam Lao- _•°' Nicwnam synodum expositm in nolatione iradantur
dicenam synodum Sardicensi anteiiorem putariint. (Prmfat. t, \ Epist. Rom. pontif., n. 61), hanc lamen
Cuin porro in Graecis exemplaribus, ac in versio- nntationem P. Coustantius posihabcndam crcdidit
nibus Isidoriana et Dionysiana, Laodiceni cauones ciiidam praefaliunculocseu interlocutiouiOsii descri-
ante Coustnnlinopolitanos dcscribantur, synodum plae in velustissimo tns. Corbciensicirca Vigilii lem-
Laodicenam inier Sardicense ct Constantinopoliia- pus cxarato, in qua [xxm] iidem canones nou minus
nurn concilin, id est inler an. 347 ac 381, cui tem- quam Ancyrani et Neocaesariensesin Nicaenasynodo
pori maxime convenit, celebralam dubitarc nonlicet. lecti et confirmati, ac proinde Nicaenis anteriores
dicunlur. Ibi enim post litulum, Incipiunt constitu-
[xxn] § 2. Calalogi Patrnm Ancyranorumac Neocm- tionescanonumAnquiritanorum,haecOsii interloculio
sariensium,qui, cuin civitalumac provinciarumno- describitur : Osiut episcopus dixit : Quoniam mulla
minibiisin vulgalis concilierumexhibenlur, a Grmco prmlermista (forte pramitta) tunt, qumad robur ec-
canonumcodicealieniet supposititiidemonstrantur. clesiasticumperlinent, qum jam priori tynodo Anqui-
15. Episcoporum Nicaenornmcatalogum cum civi- rilana, Ccetariensi,Graniensi(hoc eslGangreiisi)consli-
talum ac provinciarum nominihus digesttim idcirco tutctsunl, etnttncprm manibushabentur, prmcipialbeali-
vindicavimus,quia et in Groecotextti a primo codicis tudoveslra, ut lectionepandantur,quo omnesacta modo
auclore iuserlns fuil ex antiquiori niiquo exemplo innotetcant (seu notcant), qucea prioribut nostrisacla
sub temptisejusdem synodi exarato, et cum disposi- sunt recitentur. Etrecitaia sunt. Sulijiciunluraulemca-
tiotte provinciarum ejusdem lemporis concinit. Alia nonesAnquiritani.Caesarienses, atqiieGangrenses.ac
vero est ratio de episcoporum catalogis, qui cum tandem Nicaeni: quod indicare puiat idem P. Cou-
urbium nc provinciarum nominibus post canones C stanlius prsemissaminterlocutionem Osii, licetlilulo
Aniyranns et Neocaesariensesin vulgatis concilio- canonum Anquiriianorum subjectam, ad Nicaenam
rum proferuntur (Tom. I Ven. edit., cot. 1505 et synodum pertinere, cujus Palres memqraia anlerio-
1518). IIQSenim nihili faciendos credimns, tum quia rum synodorum decretarelegi etconlirmari voluerini,
nec in originali Groecocodice inveuiuntiir, nec in antequam suos ipsi canones conderent. Haecergo
versionibiisaiuiquis, tum quia disposiiionemcivilem scntentia, quoe Gangrensem synodum Nicaenaanie-
provinciarum quoe cujusque synodi tempore obline- riorem astruit', huic uni, interlocutioni Osii nititur,
bnl nequaquamrelerunt. Ex tribus anliquis iiilerpre- quain.illeex nnico codice Corbeicnsi cxcerpsit.
tationibus Lntinis duoe lantum, lsidoriana et priscn, 2. Al haccinlerlocutio nonnulla praefertmanifeslae
in canonibus Ancyranis sola episcoporum et civita- suppositionis indicia. ilabemus aliquot diversas an-
tum nomina ad nos transmisere, in Neocaesariensibus tiquissimas versioncs canonum Nicoenorum, quas in
vero mera episcopornm nomina. Dlonysius in uiris- mss. Vat. Re.-inoe1997 etcapituli Veronensis 55 in-
que haec ipsa nomina episcoporum ignorat, nt ex venimus. Habemus praeterea tres alias versiones
duobus mss., Vaticano 5845et Vat. Palat. 577, pu- omnium Groecorumcanonum, Isidorianam , priscam
rum Dionysium continentibus didicimus. Hadrianoe ct D!onysiauam, quoe ex Grrecisvelustis exemplari-
aiitcm collectionis exemplaria, qu:n Dionysianam Iius traduclae fuerunt. Habemus etiam eorumdem
versionem cornmdem canonum receperunt, buic canonum Graccoscodices partim edilos, parlim in-
versioni episcoporum et civiiatum nomina in Ancy- edilos. Nullibiauicm ea inicrloculio exhibetur. Adde
ranis, sola vero nomina episco|iorum in Neocicsa- quod Corbeiensis codex Nicoenoscanones profert ex
riensibus addidere ex alia interprelatione, quoenec: j) inlerpretatione Dionysii Exigui, uti explorate nos
cuiii Isidorianae, nec cum priscae ordine concordat, doctiil versio canonis octavi Nicaeniab codem Cou-
ut viderc cst tom. I Conciliorum Venetaeedii., col. stantio descripla in admonitione ad epist. 17 Inno-
1499, not. 1, et 1515, not. 1, ubi hac.duaeepisco- centii, pag. 826. Anquiritanos autcm, Cocsaricnses
porum series Dionysio perperam tribuunltir. Igitnr et Gangrenscs canonesex anliqua Isidoriana vcrsione
provinciarum de.-ignatio,quoe in vulgatis horum sy- producit. Porro e.i Osii interlotulionec in Dionysiana
nodorum catalogis legitur col. 1505 d, et 1518 c,, inlerpretatione lcgitur, nec in Isidoriana, nec in
nulla autem vcrsione nntiqua nut originali Croeco i ulla ex iis collectionibus quac ex alterutra versione
futcittir, posleriori additamenlo referenda est. eosdemcanones derivarunt: immoin iisde.n contra-
14. Mnlloautem cvidentius poste;iorem suppoM- ria prorsus nunotalio conliuclur, de qua mox dice-
lionem demonstrant ipsa provinciarum nomina. Iiaec> mus. llmc crgo ca interloeuiio ab iisdem versionibus
non eam diposilioncni exprimunt quaeearum syno- aliena Corbeiensi exemplo intrusa perspicitur. Acee-
dorum temj.ori congruebat, sed aliam quoeptsteai dit eam inseri post litulum, Incipiunt consliluliones
inriucta fuit. Non solura enim nominalur Phrygiai canonum Anquiritanorum;perinde ac Si non ad Ni-
Pacatiana, quam post Sardiccnsem synodum insti- coenam, sed ad Anquiritanam synodum spectet, ubi
tutam probavimus; sed proeferuntur etiam Ciliciseii pro Anquiril. corrigendum esse Nicmn. P. Conslan-
cl n,Galalia i, Cappadocini, quaemullo post divisae > tius suspicatur, cx Itypotliesiquod hocc inlerlocutio
fuerunt. Nibil luculentius ad posterius commenlumi ad Nicaenumconcilium perlinere debeat, in qtto
8>lrucnduradesiderari potest. Osius inlerfuit, non vero ad Anquiritanum , in quo.
 53 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.uANONU.M.PARS PRIMA. 34
non intcrfuit. At bic ipse inscriptionis error eam in- A in
j Quodsialios erroresadriii, deqnibus cadcm syno
lerlocutionemmulto magis s'uspectamreridit, ipsa u- dica ne vcrbum qifdem , hi ab ipso Aerio posterius
quc hypoihesim imbecilli admodum fundamento in- adriili crcdi possunt. Vide in bancrem plura in Vita
nixam oslenriit. Stephanus Baluzius ante P. Cou- S. Basilii, qunm PP. Benediclini proefixcrunt lomo
slaiitium hanc interloculionem in eodem ms. Cor- lcrlio Operiim ejusdem, cap. 5, n. 4, 5 et 6. llla
beiensi nactus . nihil de Nicaenoconcilio suspicatusi vcro oppositio quae ingeritur e< eo quod Eustalhius
est. Eam ad Eliberiianam synodum perlinere cen- in synodica memoratus non appellatur episcopus,
suit, in qua Osius adfuit : sed null.i pariter probabi- minima est: cui profeclo proevalet concordia erro-
litale hanc suam conjecluram consiituit. Neque veroi rum qui in ca notantur cum illis qui Euslathii Se-
Coustantiisentenliamvindicant verba AndreacRhoiliii basleni discipulis ab Epipbanio ascribuntur.
in concilio Florentino descripta, act. 2, Ferrariae 5. NonIevis aulem hujus sententiaeconfirmaiio ex
babita, sed potiusimpugnant. Anle primam synodum inscripiione seu nominibus episcoporum synodicie
(generalem),inquit, mullmalimsynodi celebralmsunt, procfixiscolligi potest. Hacc inscriplio non solum in
Antiochimadversus Pautum Samosalenum, Ancyrmi Groeco, vcrum eiiain in diversarum collectionum
conlra eos qui non suscipiebanlaccedentesad fidem,. aique versionum exemplaribus Lalinis, quaesynodi-
quod Chrislum abnegassentper lormenta, el Neocmsa- cam praeferimt, primum locum tribuil Eusebio. In
rem tertia; qnas omnes synodos recepil synodus Ni- libello synodico, ubi de Gangrensi concilio agitur,
cmna. Etsi enim hic valde recentior episcopus, qui haec leguntur : Atov, Dium prmsidem habuit. Cum
in re antiqua non est idoneus testis, crediderit syno- vero nullus hujus nominis episcopus in laudala in-
dos Nicaena anteriores a Nicaenis Patribus fuisse _, scriptione uspiam notelur, quidam suspicati sunt
receplas, nontamen anleriorem tradidit Gangrensem, "J legendum esse Osium, quem lane inter ,Gangrenses
sed tres alias quae vere proecesserant. Patres in cadem inscriptione recensitos vulgati con-
3. Hac igitur Osii interlocutione seposita, major ciliorum ex aliquo codice proeferunt,sic : Osius Cor-
fidesbabenda est nolationi cbronicoe,qua Gangrensis dubensis(Tom. lledit. Ven.,col.425). At hujussyno-
synodus Nicaena posterior agnoscitur. Neque hoec dicoe Graecumlextum babemus, ac duas proeterea
annotatio posterioris alicujus Latini librarii addita- versiones Isidorianam et priscam. Diottysiiis cnim
mento tribuenda est. Cum enim hacc, non minus synodicam omisit; in Hadriana vero collectione,
quam aliae duoecanonibus Ancyranisatque Neocsesa- quae canones ex Dionysiorecepit, synodica ex inier-
riensibus praefixoe, eodem sensu , licet aliis atque pretatione Isidoriaua addita fuil. Porro Osii nomcn
aliis verbis, Latine reddita inveriialnr in tribus anti- non solum abest ab originali Gneco, verum eliam
quis diversaeoriginis inierpretationibus, lsidoriana, abantiquissimis et proeslantioribttscodicibus utrius-
prisca et Dionysiana, eam a primigenio Graecocano- que versionis Isidoriame et priscae, immo etiam ab
nura codice proficisci, ac in ipso a tribus illis inier- Hadrianis quos conferre licttit : ex quibus episcopo-
pretibus fuisse invcntam dubitari nequit. In Groecis rum noinina describuntur tom. H, Conc, col.428, a.
[xxiv] quidem qui supersunt codicibus canonum ea Confer noi. 9 in cap. 4 Codicis canonum, quem
annotatio adhuc legilur, quac sane non c Latinis hoc tomo edemus col. 121. Etsi igitur in aliquo po-
exemplaribus in Groecumiraducta, sed ex antiquio- sieriori codice colleclionis Isidorianae,vel lladrianae,
ribus Gratcis mss. sumpla cognoscitur. Quis his om- cujusmenlioinvulgalisconciliorumfactanonfuit, Osii
nibus et Latinis et Graecis exemplis praeferendum nomen legatur, nihil lamendubitandum estquin praeter
existimet unum Corbeiensem Latinum codicem , et G ( Groeci textus et aliorum codicutn Latinorum fidem
imerlocutionem Osii in eo descriplam , quaeatiquot cujuspiam librarii arbitrio inserttim fuerit. Iiujus
suppositionis indiciis nutat? Neque vero collectionis quidem additamcnli iliud etiani indicium esse potest,
Corbeiensis antiquitaiem cum P. Cousianlio obtru- quod cum alii episcopi sine civitatis nomine in in-
das. Cum enim in ea, ut paulo anle monuimus, scriptione proferanlur , in solo Osio Cordubensispa-
Nicaenicanonesex Dionysiana versione proriucantur, tronimicum nomen noletur. Cum ergo Osius inter
haec Corbeiensis collectio posierior est utique ipsa Palres Gangrenses referendtis non sit, in libello Sy-
versione Dionysii, nedum Isidoriana et Prisca, ac nodico non Siov,sed §iovmtttile [xxv] scriptuni cre-
mnlio magis originali codice Graeco, ex quo ea dimus pro EwsStov, Eusebium: cujus sane nomen
annolatio in easdem versiones manavit; nec ulla curn el Grxci et Latini omnes catalogi, seu inscri-
ratio esse poiest ob quam his omnibus anterioribus ptiones omnes primum recenseant, bunc Gangrensis
testibus eam nolaiionem probnnlibus Corbeiensis synodi prmsidemjure arbitramur. llic autem non
posterior collectio anteferenda sit. lmmo vero inter- alius fuisse videtur nisi Eusebius Consarex Cappa-
locuiio Osii, quoehac sola collectione fulcitur, ex tot doci;e episcopus, qni cum ex suocsedis proerogativa
antcrioribus testibus qiii Gangrensem synodum Ni- in tota diceciesiPonlica , ac proinde in Papblagonia
eiena posieriorem prodiderunt, supposiliiia eviden- ct Armenia primaium gereret, Gangrensi concilio
tius cognoscitur, siquidem Gangrenses canones in ejusdem dicecesispraefuit. llujus auicm aetasconcinit
Nicaenalectos et anteriores indigitat, ul P. Coustan- cum Eustatbii Sebasieni ac discipulorum ejus lem-
lius inierprelaius est, pore : cumque idem Eusebius S. Basilii Magni cele-
4. Quidquod eamdem nolaiionem cbronicam con- D ] bris proedecessor Caesariensem sedem lenuerit ab
firmantduo Groeciscriptores, Socrates etSozomenus, an. 562 ad an. 370, intra hoc spatium Gangrensem
Gangrensisquesynodi lemptis non tam Nicaenoquam synodum habiiam fuisse non immerilo colligimus.
Sardicensi concilio posicrius esse satis declarant ? Iia quidem Socratis ac Sozomcni lcstimonia , Etista-
Toia hacc quoestio ex ea pendet, quisnam fuerit thii et Eusebii tempus, libelli Synodici et inscriptio-
Eustaihius, qui in synodica Gangrensibus canonibus nis seu catalogi episcoporum ordo probe concordani,
proefixa et ad Armeniae episcopos scripta memorn- verissimaque evincitur ca chronica annotaiio qua
lur. Omnes nntiqui scriptores cum Socrate (Lib. n, Gangrenses canones post Nicocnos conditi tra-
c. 43) ct Snzomeno (Lib. tn, c. 14) couveniunt in duntur.
statuendoEustalhio episcopo Sebasleno, qui quidem 6. Haecscntentia qua Gangrensem loca-
in Armenia sub mediuin quartum soeculuin vixit. vimus inter anuuin 362 synodum et 570, recepta fuisset a
Porro Sozoinenus Eustaihium excusare videlur, pluribus , nisi obstitisset ordo canonum Groecicodi-
quasi nun ipse, sed discipuli ejus, qui in partes abie- cis, in quo Gangrenses Antiocbenis proemittuntur.
rant, fuerint earum h;cresum assertores , quaein ea llinc enim Antiocheno concilio anieriores dicendi
synodo conriemnataesunt; synodic;cque contextus videnlur, quoil cum Eusebii Caesariensis in Cappa-
huic inlerpretationi favet , quatenus Eiistaibianos docia, et Eustalhii Sebasteni oevo nequaquani con-
potissimuiii pcrslringit. Hos inter S. Epiphanius, cinit. Hoecautem objectio, quae Tillemoniiiim (Not.
h-aeres.75 , nominat Aeiiuni, ipsique sane plures ex 27 et 28. in S. Basil., tom. IX) aliosque magui no-
his erroribus qui in ea synodica feriuniur atlribuit. miiis viros maximc inovit, facilc dissolvctur ex
$5 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 5G
eonstiiuiis, cap. 2, n. 5, ubi primigeniam Graecam |k met canones ab Arianis conditos ab Ecclcsia lum
eblrectionem in canonibus Gangrensibus desiisse, ''' Groecaluui Latina fuisse receptos. lgittir in opere
Antioclienosvero cum caeieris, intacto primoevoco- de Antioclieno cuncilio, Anluerpiae impresso anno
liicis orriiii', posieriori ariditanieiito Gangrensibus 1681, prob.ire siudet viginii quinque canones csse
luissc subjcctos conjecimus. qnide n Ant oclienicom-iliiin encoeniiscoacti anno
341, at eos perperam Arianis tribui. Licet enim ibi-
§ 2. Canonum Antiochenorumcelebritas. Varkesen- dem coiivcnissent Ariani quadragima, plures tameti
tenlimdc eorum auctoribus ac tempore. Ostenditur catholicos antisiiiesiisdem canonibus aucloritalrm
eos tion perlinere, ul haclenusinvaluil, tid synodum dedisse contcitdit. IIIuin >ero canonem, qui Jonnni
Anlioclienamab Eusebianis hmreiicis cbactam in objecius,quadraginia Ariaitis a Pallado
encwniisanno 341, sed ad aliamanterioremex N>- Chrysostonto
liibuiiur, diversnm esse cCnset a canone qiinrio,
emnisfere Patribus cetebmlamanno 532. Calalogvs qui non.i qiiadragiula, sed a nonaginla quinquecir-
Patrum ejusdem synoiii in conciliis vuigatus post ciier episcopis, ac plerisque ex iis catholicis, in lau-
synodicamsupposititiusprobatur. VenumeroPatrum daia syhodo nna cum coeteris canouibus saricitus
qui eosdemcanoncsedidere. fuit. Hinc ipsa canonis Chrysostomo objeciiVerba;
7. Antiocbenoruincaiionum fons esl Groecacol- quaePalladius recitat, a canoite qnario Aniiocheiio
leciio, ex qua*iidein Latiiiiraie donati triplici ver- «liscreparecontendit; ac idcirco eum canonemaPaf-
sionc Isidofiana , prisca et Dinnysiana, ili Laiinas lariio de-criptuiii, post synodum in encaeniisa solis
collectiones transierunl. Ciim ChalcedonensesPatres Eusebiauis conditutii putat adversus S. Aihanasium,
aliquot ex liiscanouibns allegarunt, Graeeocanotmmjj queni post eam synoduiii ab eisdem damnatnmos-
codiceusi sunt, qui conliiiuam nuinerorum seriem J? tendere nititur. Qifi vero reriim gestarum liisiorinm
praVferebat»nli capite prinio obseivavimus. Magnam diligeniiusem scrutati sunt, sicut in pleniori illa synodo'
poiro ipsls canoiiibus celebrilatem auctorilatenique ocia^ione oeiiioruiiicoacia Eusebianos licet pau-
conciliavit boecgeneralis synodus, qnae eosdem ca- ciores proevaltiise, et iuiit >synodi in Athanasii con-
nories vcluli Patrum regulas habuit. Nairi actione demnationcmalios etiam episcopospertraxisse ceriis
uuarta, recitato Anliocheiio canone quinlo, Umnes leslinioniis denionsirarunt; ita canonem S. Joanni
reverendisijmiepiscopiclamaverunl: H&cjusta regula Chrysosiotnoobjectutn, et contra S. Athanasium ;
Patrum. Joannes II, intercanones ad Gae.-ariuniAre- uti traditur, eriiiiiin, inilio ejnsdem synodi a cunctis
latensem dircctos quartum et decimum quinium Pairibus conditum, ac ipsum esse Aiitiochenuinca-
Antiicbenos descripsit. Zaciiarias papa eosdein ca- nonein quaitum, uiliilum dubitaut. Quod si verba
nones beatorumPairum sanctionesvocat in epist. 7, Imjus quarti canonis et ejus quem Palladius produ-
ad Pippiniim. NicolausI, episl. 9, ad Michaelemim- cit non oninino conveii unt, quid releri, cum sensus
peratorem, venerabilesAniiockenoset sacros canones ttlrobique idem sil? Neque enim Pal adius canonem
appellat. Leo IV, in llomano concilio,his eorumdem ipstim, iisdem verbis recitavit, sed ejus compendium
canonum honorificentissime meminit verbis : expressit in enm sensum quc.m .loannts Cbrysostomi
Quid aliud arbilrari aut proferre vulemus, nisi ut circtimsianiiaeferebant. Tola varieias est quia npod
sancti Patres, qui in AntiocheiioconcUioresidenles, Palladium leguntur verba juste vel injuste, quae ca-
terlio capitulo promulgatunt,et iitviolabiliierslatue- non quartus non exlnbel. At Chrysostbmi hostes im-
runt (Tom. IX Concil.Ven. etl., co(. 113.7)? pactn eidem crimina probari no.i posse videntes,non
8. Magni vero iuteresi horum caupnum auclores C de alio crimine, sed hoc solum in judiciUm adduci
"
cognosccre.: m.ile enim apud iionnullosauriierunt. oportere dicebanl, nimirum quod posl abdicationem
Qpatuor hac in re sententias invenimus. Prima est absqueconciliisententiase ipse in episcopali sedecol-
cardinalis Bellarmiui, lib. l de Conciliis, c. 6, ubi, locaveral (Socrat., lib. vi, c. 16). In id aulem An-
recensilis quatuor Aniiochenisconciliis,ajt: Quintum lioclieiiuracanonem qunrtum obtrudentes, qui id ve-
est cdtliolicumprovinciale episcoporumtriginta, cujus tabat, pcrinde erat ac si tlicerent hunc canonem
canones 25 hubentur tomo 1 Cond/ioruii!. Videtur oequevalere, sive quis juste, sive quis injuste depo-
fuisse tempvreJoviuiani etUberii. Vide Soxomenum, situs fuerit : hiincque sensuin rei suas congruentem
Lb. vi, c. 4. Al Sozomenus IIOQloco me.moratcnn- Palladius exposuit, ul objecii cuionis vira ac per-
cititim Aniiochiiecoactum anno 303, sub Meletio, versam interpretationem eiideret. Cerle hunc cano-
cui solum tribuit synodicam ad Joviniamiin circa li- nt-m Palladius non aliunde quam ex colleciione
dem, nec iillius canonis ali eo edili meminit. Cum Graeca cognnvit, ac ob inscripiionem in enceenm,
pnrro episcopi eidem synodicaesubscripli ab episco- quam suus Graecusejnsdem collectionis codex proe-
pis qui canouibus Antiochciiis subjiciuiitur diversi ferebat, eumdem Arianis ailribnit, quos qiiidera in
sini, quis non videal eosdem canones ad aliam An- encaeniiscondenmasseS. Atlianasiuniex historia di-
tiochenam synoriumperlinere? dicerat. Quare Socrates, qui cx Palladio ac ex aliis
[xxvi] 9. Secunda sententia est eminenlissimi S. Joannis Clirysosiomi delensorilnis sumpsil quoe
Baronii et alioium qunmpluriiim, qui eosdem cauo- ad ejusdem Joanuis causam pertinent, non sotuin
ncs conditos piitaui in concilio Antioche.noab Ku- canonein quaruim, sed omnes Antioclienoscanoncs
sebinnis adversus S. Atlianasiuin habitp aiino 341, p cidem concilioin encaeniishabito ascripsil.
occasionededicatinriis celeberriime ecclestae Antio- ,< 11. Tillenioiitius vero, etsi <e boc quarlo cauone
chenie, quam Constanliiuis Magnus oedificareccepe- nihil dtibitet, quin ab Eusebianis conditus fuerit in
rai, et Gonstaiiiiiisejus filius absolverai. tlujus seu- synodo anni 541, non pauca lainen, quc in editioue
lentiae duo fuiidaiiienta sunu Primuni est inscri|itip horum canonum legunlur, ei concilioet eisdem Eu-
In encmniis, scti In dedicatione eisdeiit canonibus sebianis non cpnvenire animadvtTtit. Proemissa ca
l raelixain antiuuis versionibus Dioiiysio-lladrianact nonibus epislpta, leuipus pacillcom indieaus, magme
prisea, quaeindieio sunt eamdem inscripiipnein in icruin perturbatibiii ab Arianis boc teinpore ei hic
Gr.cco quoque ab iiuerpretibus oliin inventani fuisse. pracscrtim iri synodo [x&vii] excitatae nequaquaui
Secundum <st tesiiriionium Palladii et aliorum de- congruit."Qiiidain etiara canones Eusebiauis aucto-
f iisoium S Joanois Chrysosipini, cui cum objcctus lihus tribui uou possevidentur. Gregoriieniin Alexau-
fuissel Aiilioclienus canon quarius, ilii httnc cano- drini ordiriatipin eodem concilib peracia reprobatur
nem a quadraginta Ariaiiis aij'visr l. Atbanasiuiii canbne J9 ,"et Eusebii Nicomediensis translationes
editumfuisse rcposuerunt.i.; iani auten., quiS. Atha- rejiciiintur canonc 21; nec vefosimile esi ab Arianis
nasium Aniiocliioeconi]emiia:;Guiiicuraruni, pcrii- sub Constantio praevalenlibus Nicaenam synodum
nent ad Amiochenamsynpriuin in encaeuiiscelebr;t- solemni honore laiidatam fuisse canone priin >, in
tam anno 541. quo etiaiitde Coiistanfino adhuc vivcnlc potiu- qnnin
10. Ilaecvero Baronii seiiicnlia Schclest atio im- nioruio serino est. Numerus quoque tmn cxiguus
probab lis vi-.aeil, quippe qubd iiicreiijb;lc existi- cpiseoporum Irigiula praeftxus vol subjeclus caiioni»
 37 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLEGTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 38
bus non convenit cnm illo mulio majore synodi A . dose, Viliciensis, [xxvm] vel Syriciensis), Narcissut
anni 341, cum praesertiminler illos non inveninutur CmlesSyrim. Reliqut porro episcopi sine provincia-
ea praecipuaEusCbianorumcapila, quaein hac synodo rum nomine subjiciuntur. ln vulgalis auiem conci-
omnia gesserunt, desitque inter ipsos Flacillus, qui liorum post episiolam synodicam canonibus Anlio-
eo anno Antiochenam Ecclesiam regena abesse non chenis praeinissamepiscoporum cataloguSsic descri-
debuit. Praeterea episcopiqui canonum auclores fue- bitur, ut quaevis provincia cum suis episcopis, et
runt coacti dicuntur ex provinciis dicecesisOrientis quivis episcopus cum suoe urbis noniine efferatur:
Anliocbeno episcopo subdilis, cum synodus babita ProvincimPatmslinm,EusebiusGadateniis; Provinclm
in encaeniis ex afis eliam Ponti ac Thracix dicece- Phmnicim, AnaloliusEmisenus; Mneas PtbleniaUlis,
sibus coaluerit. Hinclaudnlus Tillemontius suspica- etc. (TOJB.11Conc. Ven.ed., col. 585). Hanc Catalogi
tus est (Not. 26 in Arian. Hitt.) duo concilia Antio- nielbodum nulli, ut notavit Harduinus, CPdicesex-
chena a collectore Gr;cco iu unum fuisse confusa, hibent. Ilie itaque calalogusab aliquo studioso posic-
nimirum illud frequentissimum in encaeniisliabitum rius compacius fuil, qui Anti«chenaesynodi Palres ad
anno 311, cui atlribuit canOnemquarlura in Allia- sepiem Orientales provincias in Isidorianoeversloriis
nasium Eusebianorumopera conslitulum, et forlassis codipibus nominalas pertinere intelligeris(Vid. Iiunc
etiam duodecimum, quem adversus eumdemedi.lum tqmum,col. 424), confereusquecum calalogoPatfiiVn
existimat; ac alterum ex provinciis Aniiocbeno epi- Nicaenorum (plerique cnini utrobique cohveneruri^),
scopo subjcclis c.oactumarite aiiiimn 335, cui episio- ex boc catalogo urbes et provincias sifigtrtoriimex-
lam, subscripiiones et reliquos caitones ascribendos cerpsit at|iie descripsit: cumque dnorum episcopn-
opinatur. T. riini Palricii etAlexandri, nomina inler episcopbs
12. NobisliaccTillemontii opinio, etsi probabilior D illarum sepiem provinciannn in Nicaenocatal>ogonon
caeteris videatur, non tamen plane satislacit. llanc invenerit, hos sine ulla urbis ac provincioedesigna-
enim Groeci antiqui collectoris coiifusioiiemimpro- tione in finem rejecit, addito hU Eustatliio, qutppe
babilem credimus. Duos niinirum canones quartum queni ab Eustathio' Antiocheno jam deposito divfef-
el duodecimum, qui ab Eusebianis in encoeniiscon- sum csse persenserat. tlic pbrro studiosus vir duin
stituli creduntur, collecior non intermiscuisset cano- Eusebium, qui in Palaestinafuil episcopus Caesarieii-
nibus alterius synodi, si a diversis synodis editns ac sis, Gadarensemeffecit, e catalogo NicaenorumPa-
distinctos nactus fuisset; sed in Uueaddidisset. Cum trum, qtti exhibetur in codicibus Hadrianis, errnretn
in unum juncti fueriint Nicoeniet Sardicenses cano- ebibit. Duaeversiones , Isidoriana et prisca , inter
nes, prius Nicaeni, dein Sardicenses descripti fuere. episcopos Palaestinaeduos Sebastenos efferunl, sic :
Ila etiani cuni in Graecocodiceeanonesconcilii Con- Maiinus Sebaslenus,Gaianus Sebastice, ac dein pro-
stantinopolitani anni 381 et alii duo alius synodico- sequunlur -.EusebiusCmsariensis,Sabiuus Gdfarensis,
pulai fiierunt, isti duo post illos subjecti inveniun- Longinus Ascalone,ete. (Vid. infra col. 52). In mss,
tur. Vel igtur omnes Aniiocheni canones synodo vero Hadrianis ne duo ejusdem Seliastis episcopi
anui 341 ascribemli sunt, si canon quarlus , vel referrenlur, post MarinumSebastenum urbium nb-
etiam duodecimus, Eusebianos habuit auctpres; vel mina a subsequenti episcopo traducta fuerunt ad
omnes in anteriori synodo sancitt fueruut, nec nisi praecedenlem,sic : GaiaiiHsCmsariensis,EusebiusGa
per allucinationem et errorem quartus canon conci- darensis, Sabimts Ascalone,clc. Hoc vero errore stu-
lio anni 341 Cbrysos omi tempore ascriptus luit. _ diosi illius viri excepio, designntio urbium et pro-
Quid porro? Nos observationes Tillemonlii gravissi- L vinciarum in caeteris episcopis ex Nicaano catalogo
mas jtidicantes, ac sollicilius hac in re inquirentes, deducla non improbabilis videri potest, cum plerique
niini anterius Antiochenum concilium inveniri pos- Aniiocheni Patres fuerint eliam Nicami. Hiuc porro
set, cui omnescanones convenirent, feliciterlai.dem agnoscimus erroneuni pntius esse eum caiaiogum in
deteximns hos prorsus convenireAntibchenoesynodo lladrianis cxemplis descriplum, quo septem primis
anni 352. cpiscopis sua cuique provincia assignatur. Primi
13. Cum nomina episcoporum quibus Antiocheni euim tanlum episeopi Eusebii Palatiinensis provincia
canones tribuuntur hujus rei nobis indicio fuerint, cumNicamocatalogocongruit, ceelerorum non item :
de his nonnulla exactius praemitlenda sunt. Gracca ac propterea palam fit seplem provinciarum nomina
collectio cumad nos pervenerii ex Graeciscodicibus quae in Groecotextu et in versione Isidoriana separa-
circa Pbotii tempora exaralis, qui noniiulla antiquo- tim proferuntur, ita-ui singula aliquos laiiium epi-
rum codicum praetermisere, episcoporum nominibus scopns indeterminate respiciant, in mss. Hadrianis
caret, sed provincias tanium commemorat ex quibus librarii alicujus arbitrio assula ei accommodatafuisso
episcopi convenerunt, his verbis : Sancia et pacifica septem priinis episcopis, nullo pr«misso examine
synodut a Deo congregatain Antiochia ex provinciis num ipsis conveniret pr.ivincia qu:e cuiqtie affixa
Surix Cmles,Phmnicim,Palaislme, Arabim, Mesopo- fuit. In Graeca origine, quamex antiquis versionibiis
tamim, Cilicim, Isaurite, iis qumper proyinciassunt s.gnoscimus,sola nomina episcoporum sine lilla pro-
unanimibussanctisconsacerdntibusin Dominosalulem. vineia?notatioue expressa fuerunl: necsicubi aliquid
Nomina vero episcoporum conscrvata nobis fuerunt episcoporura npuiinibus addiiur, solius proviuciae,
in vetusiissimis Latinis versiouibus, quae olim ex D sed ' civitalis praesertimnomen designari solet.
Graecisvetustioribus exemplis hos canones recepere. " 14, His iipliliis prawissis, auiio 532, Antiochena
In versione IsiJoriana triginta episcopi rccensentur; sede vacanle anie electionem Eupliionii, syuodus
in versione autem prisca duo tautiim et viginti epi- Aiitiocbi.t: ciiacla fuit, ut noviim niitisiitem crearet.
scoporum nomina designantur, quoetamen cum Isi- Iii lianc rem spli episcppi Anliorlienaedicecesiscon-
dur.anac versionis nominibus conveniunl. Dionysii venire del ebani. Cuin epislola Consianiini ad Anfio-
interpretatio nomina episcoporum.omiftTt, uti eolli- chenain synodttm hac de Cansa congregaiam inscn-
gimus ex diiobus mss. purum Dionysium coniinenii- batur Theodoto, Tiieodfiro,Narcissa, Aelio, Alpheo,
bus, Vat. 5845 et Palat. 577. In mss. vero collectio- et reliquis episcopisqui sunt Antiochim(Euseb de Vila
nis Hadrianae,quaeDionysianam versioriem recepit, Consianlini, lib. ni, c. 6^), bos prxcipups ejusdem
episcoporum nomina ex alio fonle adjecta liieie. In synodi episcopos ex provinciis ejus dioscesisfuisse,
his autem Hadrianis codicibus septem primis episco- nihjl est dubitandum. Alj,i porro pecul aris ejnsdem
pis sua cuique provincia assigna ur. Haevero pro- imperatoris epistola caiiideni in rem sciipta fuit atl
vinciaeseptem cum illis e Grocco codice paulo ante Eusebium Caesariensem, qui cum ex provincia Pa-
memoratis concordant. Sic enim ibidem legitur : f fstinae Antocheno subjecta eodeip accurrissei, de-
EusebiusPalwtlinensis, Theodotus Mesopotamiensis, ficienie episcopo Antiocheno, primas in eodem cnn-
TheodorusIsauriensis, Anliochus Plimnicemis,Aga- cilio parles pro sua cclebritale gessisse cognoscilur.
piut Arabiensis,Atphius Cilicienss (ita legendum ex Separatim vero is a cseleris episcopis ad Consiah-
COdicePiihoeano,quem Harduinus laudat, alias, meu- tiuum scripserat, eo quod omnium voia in ejus cle-
 '
59 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 40
ctione concurrissent, a qua ipse abhorrens , noluit A palriarcbao Jacobitarum apud Josephum Simonium
suum nomen synodicae caeterorum epistolac inscri- Assemanum, tom. 1BibliothecoeOrienlalis, pag. 18
bere, qua ipsius confirmatio petebalur; sed aliis lit- et 595. Anatoliuslandem Emissenus in cnncilioanni
teris nehoc fieret enixe postulavit. Habes igitur in 341 intercsse non pbtuit, cum initio ejusdem concilii
hac Antiochena synodo praecipuaepiscoporum no- Eusebitis EmissenoeEcclesae episcopus dalus fuerit.
mina qui ex provihciis Antiochenoedioeceseosaniin ln hac igilur tanla rerum omnium concordia cuin
352 convenerant, nimiruin Eusebii, Theodoti, [XXIXJ sola synodo anni 332, quis adhuc ambigere polesl
Theodori, Narcissi, Aetii, et Alpbei. In his autcm iium canones Antiocheni eidem synodo adjudicandif
sex nonne vides quinque eorum nomina quos primo sint?
loco ex Hadrianis codicibus paulo ante retulimus? 16. Neque vero scrupulum inculiatcanon
Unus Aelius, qui inter NicoenosPatres Lyddoeepisco- quem contra S. Atbanasiumin Arianorumquartus, synodo
pus in Palaestinatradilur, in caialogo eorumdem co- anm 341 edilum defensores S. Joanuis Chrysostomi
dicum deest: qui tamen errore librariorum, vel au- tradiderunt. Nam praeterquam quod id negnrunt
ctoris Graecaecollectionis, levissima mutatione per- Theophilianiejusdem Cbrysostomihostes, qui eum-
peram traductus videtur in Enium, al. yEnium, uti dem canonem opposuerant, ipsius defensoresio hoc
legitur in iisdem mss. Hadrianis, pro quo auctor errasse credimus, ac in eumdem errorem induxisse
versionis lsidorianae JEneam reddidit. Igitur nihil etiam alios lum veleres, tum recentiores. Omnia
dubii esse debet quin laudali eanones in hac Antio- enim quae S. Alhanasio ab Eusebianis objecta fue-
chena synodo anni 332 conditi fuerint, non vero in runt criminaexacte referunlur in epistola Julii papoe,
illa anm 341. _ et in Operibus ipsius [xxx] S. Aibanasii. In bis au-
15. Id autem ex co maxime confirmatur, quia hac D lem nullum uspiamindiciumest ejus criminiscanone
in sententia omnes a Tillemoutio proposiloedifficul- quarto perstricti, quod scilicet post depositionera
tates solvuntur, probeque omnia conciliantur. Pax, sine uilo novo judicio in suam sedein redierit, ciini
quam post gravissimum AnliocbenaeEcclesiaedissi- lamen hoc maxime crimen ab illis opponendumfue-
dium Constantinusfeliciter compositam in epistola rit, si contra Athanasiumeum canonemedidissent.
ad populum Antiochenum gralulatur, mire congruit Id solum proesumpseruntdefensoresS. Joannis Cliry-
cum illis Anliocltenaesynodicae verbis : Sancta et sostomi, eo quod liunc canonem eidera sancio epi-
pacificasynodus, etc, Gralia et veritat Jesu Christi scopo a Theopbilianis objeclura inter Antiochenos
Domini et Salvaloris nostri sanctamAntiochenamEc- nacti, snlani cognoscerentAntiochenam synodum in
clesiamvisitans, et in unum connectensper concordiam encaeniishabilam anno 541, quam condemnasseS.
et contensum pacatistimispiritus, elc. (Euseb. I. iu Athanasium ex aliis documenlis notissimum erat.
de Vil. Constant., c. 60). Eusebius Caesariensis,cu- Hincetiam per errorem huic frequcntiori ac pleniori
jus intervenlu pax inter Antiochenosfacta fuit (lbid., synodoascripserunt minorem numerum episcoporum
c. 59), primas, uli monuimus, in eadem synodo quadraginta, ut cx Palladio audivimus, apud quem
partes gessii; ac proinde primus luin in catalogo tamen pro Teo-o-apaxovTa, quadraginta, legendum est
canonibtis pracfixo, tum in subscriptionibus apud TpiaxovT«,triginta; totidem enini proeferebatGrxca
omnes nominatur. Deest aulem nomen episcopi An- colleclio, uli ex versionibus antiquis lsidoriana et
tiocheni, quippe hoccsynodus babita fuit Antiochena lladriana colligere licet. Hunc nimirum episcoporum
sede vacante. Cum porro idem Eusebius translatio- numerum illi non ex ipsis Actis synodi anni 341,
nem seu mulaiionemsedis recusasset, canon 21, qui C scd ex Graeca collcclione evidenler sumpserunt. Si
has translationes vctat, huic synodo maxime con- enim Acta cjus synodi consiiluisseiit, et in iis repe-
gruit; cum praesertint imperator has translaliones rissent canones, non iriginta, vel quadraginta, sed
ecclesiasticoedisciplinaacontrarias suis ad syuodum 95 circiter episcopos in eo conciliocoactosdidicis-
lilteris declarans, id se cupere scripserit, ut ante sent. Eo igilur praejudicio,quo solam synodum An-
electionem novi proesulis ea decernerenlurqumapo- lioclicnain anni 341 coguoscebant, hos canones in
slolorumtradilioni consentiunt.His enimprmsiruciis, Graecacoilectione invenlos cum eodem triginta seu
inquit, vestra prudentia juxta Ecclesim regulam et quadragima episcoporum numero eidem synodo tri-
apostelicam traditionem xla hanc electionemdirigere bucrunl. Immo hunc errorem ebibisse videnlur ex
polerit, quemadmodumecclesiaslicmdisciplinmratio ipsa inscripiione Groecicodicis, quae iu quibusdam
postulat (Ibid., c. 62). Hinc praecisura tempus quo exemplaribuseosdemcanones consiilulos praeferebat
in hac Synodo conditi fuerunt canones manifesluin Antiochioc In encmniis.In quibusdara exeinplaribus
est, nimirum post imperatoris litteras et ante ele- Graecisdiximus, non autem in omnibus. Cum enira
clionem Euphronii. Cum porro bic ab episcopis sux voces In encmniispura Dionysiiversio in antea me-
dioeceseos fuerit ordinalus, canon decimus nonus moratis csdicibus exbibila proetereat, GraecumDio-
nihi! repugnat. Nicaenasynodus vivente Conslantino nysii exemplum iisdcm caruisse manifeslat. Ex his
maximo honore habila erat; ac propterea primus porro si Innocentius I, epist. 7, n. 5, Anliochenos
canon huic synodo ac lempori optime congruit, Eu- canones haerelicisauctoribus tribuit; cum id non ex
sebio praesertim curante, qui conslitulum Nicoenum propria notitia, sed ex relatione defensonim Chry-
de Paschaie in eo canonc confirmatuin eximiis lau- ^. sostomi, quibus respondet, scripserit (solos quidem
dibus extulit (Ibid., c 18). Numerus episcoporum " Nicoeuos canones Romanain Ecclesiam agnoscero
Iriginta et provinciaeseptem sblius Antiochenaedice- ibidem fatetur), nibilmovere debet, sicul nec poste-
cesis, tum in Graecolextti, tum in versionibusLati- riorum scriptorum auctoritas, qui enmdem rem ex
nis, recensitaecum hac synodo probe conveniunt, iisdem Chiysoslomi defensoribustradiderunt.
quae cum alia pleniori synodo anni 341 nulla ra- 17. lnterim si canon quai tus coqtra S. Alhana-
tione concordant. Quod si Theodorus, Jacobus el siuin editus non credatur in syuodo anni 541, niliil
Anatolius, in catalogo Antiocheno descripti, essent, per se continet quod ecclesiasticoedisciplinae non
ut videntur, Theodorus Laodicenus, Jacobus Nisi- inaxime congrtiat: tinde nihil miriiinsi ab Ecclesia,
bensis et Anatoius Emissenus,qui in Nicsenocata- tura Graeca,tum Latina, inler regulas Patrum relatus
logo inveniunlur, nova evidentior confirtnatio accc- fuii cumcaeteriscanonibus Antiochcnis, quipecsese
deret ad constituendarosynodum anni 332, ct exclu- simililer, perversa inlerpreiatione seclusa,;equissimi
dendam illainanui341. Eienim anno 535Laodicenam sunt. Etsi eniui canones secundus el quinlus in con-
sedein non tenebat amplius Theodorus, sed Geor- cibo anni 352cdiii vidcanlur, contra eos caiholicos
gitis, qui in synodo Tyri anni'ejusdem sedit, u ; qui, cum S. Eustaihio Aniiocheno, aliquanto ante
liquet ex Athanasii apolugia sccunda. S. Jacobus; inique Arianorum arte deposito, cominunicantes,
Nisibensisanno 049 epochoeGr.ccoruni, id est aerai eoium episcoporum qui illi subrogati fueranl com-
vulgaris auno 338, e vivis excesserat, ut in Edessenii munionemrecusabant; cum lamen iidein haeretici,
Chronico notatur, nec non in alio Chronico Dionysii Constanlitio imperaute occulii, in co deponendo uon
il DE ANTlQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM. PARS PRIMA. *2
veram causam ob quam eum uti Nicacnaefideiacer- A politano, ex quibus canonesLatine reddilos suscepi-
rimum defensoremdeponendumcurarunt, sedfictitia mus, vcl iiulli, vel paucissimiLatini episcopiaderant:
crimina ea fallacia produxerint quae multos etiam unde nil mirum si iidem canonesGraecetantum exa-
non Arianos decepit; jure depositus credi poluit; rali fuere. In concilio autem Sardicensi, etsi plures
iustique proinde habiti fuerunt ii canones qui contra essent Groeci,non pauci tamen Latini Patres conve-
Eustathianos successorum ejus communionem vi- nerunt ex Italia, Gallia, Hispania, Africa , aique
tantes in hoc concilio staluti sunt. Hocautem dolo Pannoniis : septem enim et viginti saltem episcopos
seposito, iidem canonesadversus schismaediti adeo ad has provinciaspertinere ex calalogo Pairum Sar-
jusli sjint, ut in assensum pertrahere potuerint etiam diccnsium paulopost subjiciendopalam fiet. Canones
S. Jacobum Nisibensemel S. Paulum Neocaesarien- atiiem cum non pro solis Graecis, sed pro Latinis
sem, siquidem hi sunt illi Jacobus et Paulus qui in eliamfuissent constiluti, et nonnulli quidcm in gra-
hujus synodi catalogo recensentur. Nihil ergo dubii liam potissimum Latinorum , non tam Groece pro
superest quo minus omnes hi canones Aniiochenae Graecis,quam Latine pro Latinis Patribus exarandi
synodoanni 332 adjudicentur. fuerant. Quod si generalisejusdem conciliisynodica
ad Graecosnou minus quam ad Latinos missa non
CAPUT V. tam Graecoquam Latino sermone ediia videiur, ut
De CanonibusSardicensibut. Hi duplici exemplo ab indicant formulaeLatini exempli apud Hilarium di-
et Latine. Horum exem- versoeprorsus a Graecotexlu, quaeinterpretationi non
ipsa tynodo edili, Grwce,
plorum dtscrimen. Quid senliendumde insignibus_ congruunl; quanlo magis idipsumde canonibusjudi-
variantibuslectionibusexemplariumLalinorum, ob randum est (Vid. t.U, Concil.V. edit. cot. 700 «(
quas nonnultidivertasinlerpretationesLalinas prw- B7U)?3. Hujus duplicis originalis exemplicanonum evi-
ferri opinali sunt. dens argumentum proebentaliquot, nec exigua dis-
1. Cum synodusSardicensis in epistola ad Juliura crimina inter Graecumtextumatque Latinum, ob quae
papam apud S. Hilarium, fragm. 1, n. 10, eorum alter ab altero per translationem profectus dici ne-
meminit qumacta tunt, quatgetta, qum conttituta, quit. In vulgalo Graeco Ires canones desunt qui le-
voce constitutacanones ab eadem condilos indicari gunlurin quovistextuLatino, uti sunt apud Isidorum
nemo ambigit. Jxxxi] Atnonnullis dubium est nuin canones, 10,12et 18;et e conlra duo canonesabsunt
iidem canonesGraecean Latine edili fuerint. Cum a quovis Lalino texlu, qui in Graeco inveniuntur,
plerique SardicensesPatres Graacosermoneuteren- can. 18 et 19. Quod si unus e tribus canonibus in
tur, pauciores Latino; canones Grxce potius quam vulgato Graeco deficiemibus, nimirum canon apud
Latine fuisse scriptos opinio invaluit. Hinc antequam Isidorum 18, qui incipit Januarius, exstabat in eo
ederetnr Dionysii Exigui epistola ad Stephanum , Groecoexemplo ex quo sumpta fuit antiquissima eo-
credebatur a pluribus Latinum textum eorumdem rumdem canonum versio hoc tomo edenda nobisque
canonum ab' eodem vulgatum esse versionem ex conservata in memorato ms. 55 capituli Veronensis,
Graeco: idque eo credibilius fiebat, quia Latinus nullibi tamen invenire licuit in Groecoduos alios ca-
ilem textus ab Isidoro receptus alia interpretatio vi- nones, qui sunt in Latiuo excmplo; sicut inter tot
debalur. Haecscntenlia anliquis etiam temporibus diversse originis exemplaria textus Latini nullibi
obtinebat; in vetusto enim codice55 capituli Vero- reperire licuit duos illos canones [xxxif]quos omnia
nensis, post descriptos canones Sardicenscs ex Q Graecaexemplaria constanler exhibent. Si alter tex-
GroecoLatine redditos, alia posteriori, sed antiqua, tus alterius interpretatio fuisset, iidem procul dtibio
manu subjiciunturiidem canonesuti a Dionysioedili canoneslum in Latino tum in Graecolegerenlur, nec
fuerunt hoc titulo ipsis praefixo: ltem iidemcanones unus lextus alios canones omitteret, alios adderet.
tecundumaliam translationem.Ediiio quoque eorum- Acceditordo canonum in utroque texlu plane diver-
dem canonum inserta versioni priscae, quam hoc sus. Licet enim ordo canonum Graecitextus in om-
tomo recudemus, ita a Dionysianael lsidoriana le- nibus mss. conveniat, sicut et ordo canonumLalini
ctipnediscrepat, ut non ex eodem originali Lalino, textus in Latinis diversaeoriginiscollectionibusidem
sed ex diversa interpretatione tanta varietas profecta deprehenditur, ordo tamen canonum Graeci textus
videatur. Cum porro observatutn fuit Dionysiumin ab ordine canonumtextus Latini maxime discrepat:
laudata epislola testari se statuta Sardicensisconcilii quod ab inlerpreiatione alierius ex aliero alienissi-
et Alricani dedisse, qum Latine tunt edila; sicttt mutn est.
Africana statuta ab origine prodierunt Latine, ita i. Aliam apertiorem duplicis originalis Groeciet
eliam SardicensiaLatine ab ipsa synodo edila fuisse Latini rationem proponemus. Duocanones in Graeco
cogitaricoepit. metropolilanimentionem ingerunt, quam in Lalino
2. Neautem Graecustextus, quemhabemus, inier- frustra requires. Canonsextus Graeciis ita Latine red-
pretatio credatur ex originali Latino, Sardicenses dilur : Si contigeril in una provincia, in qua sunt
canones duplici originali exemplo in ipso concilio plurimi episcopi, unum episcopumconventuinon,in-
scripios credere oportet, Groeconimirum pro Graccis teresse, et ille per quamdamnegligentiamnolit conve-
Patribus, et pro Latinis Latino. Aliquothujus con- "_nire, el episcoporuminstitulioni et eleclioniassentiri,
cilii epistolas habemus, qu* velad omnes episcopos congregalaautem populi mullitudointtet ut fiat institu-
ihissae,Graecosproesertimrespiciebant, velad Graecas tio episcopiqui ab eit postulatur; oportet illum priut
Ecclesias scriptoe fuerunt. Harum Graecustexius in- qui non adfuerilepiscopumadmoneriper litteras exar-
venitur, Velinterpretatio Latina ex Graeco,propterea chi provinciw, nempe episcopi metropolitani, quod
quod Grsce editae stint. At epistolam ad Julium rogat populus sibi paslorem dari: et existimorecte
papam Laiinetantumhabemus lum apudS. Hilarium, habere hunc quoqueexspeclariut adsit. Si autem litte-
tum in aliquol colleclionibusLaiihis, quae eam ab rit rogatus nonadfuerit.ac ne rescripserilquidem,po-
Hilarionon videntur recepisse, cum in subscriptio- puli voluntatisatisfiat.Oportetaulemex vicina quoque
nibus aliquantulum discrepent. Nihilo tamen minus provincia accersiriepitcopotad metropolitaniepitcopi
idem est in omnibusLatinus texius, eo quod tum institulionem. Anliquissimaversio e Groeco,quaein
Hilarius, tum earum collectionumauctores eam epi- laudato codice Veronensi legitur, pro ad melropoli-
stolam derivarunt ex eodem originali Latino, ex quo tani episcopiinstiiulioneitiliabet ad ordinationemepi-
aliquot exemplaria olim vulgata fuerant. Sardicenses tcoporum,cujus vcrsionissensuscontexlui concinens
scilicet Patres, inier quos non pauci erant Latini, non (neque enim de melropoliiani, scd de ordinatione
Gnece, sed Latine scribendum putarunt ad Julium episcopi a mclropolilano per agenda agilur) aliam
?ontificem, qui Laiina lingua utebatur. In coeteris meliorcm quam in vulgnlis Groecitextus lectionem
GraecisconciliisAncyrano, Neocaesariensi,Nicaeno, interpreli proeoculis luissesigniheal. In Latinoaulcm
Gangrensi, Antiocheno, Laodiceno, et Constaniino- Dionjsii texlu hie id>:mcanon nuni. S sfiertur sic ;
PATROL.LVI.
 43 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 44
Si conliaeritm una in
provincia, qua plurimi fuerint A t tatum commendatitiaelitleroe darenlur ab episcopo
episcopi, uituw forte remanereepiscopum;ille vero per civilis aut geographicac meltopolis, licet is apud
negligeniiamnoiuerit ordinare episcopum, et popuH i Latinos non esset proeditusjure metropolitico?Non-
eonvenerint; epitcopi vicinceprovincim debent iltumi dumenim insiitutis apud eos episcopismetropolilanis,
prius convenireepiscopumquiin ea provinciamoratur,, commendatitias tradere prae aliis deferendurnvisum
et ostendere quod populipelant sibi rectorem, el hoc: est episcopometropolis, eo quod metropoles eorum-
ut et ipsi veniant (al. melius ipse venial)I que episcopi noliores ac celebriores essent, ut ne
justum etse,ordinent
et cum ipso episcopum.Quodsi conventuslil- exinde metropoles ecclesiasticaeibidemapud Latinos
teris tacuerit, et dissimulaveril,nihilque rescripterit,, instituloe inferantur, quas ex aliis documentis serius
tatisfaciendum ette populis, ul venianlex vicinapro- erectas aiio loco probavimus, et hoc quidem tempore
vincia episcopi,et ordinenl episcopum.Quorl in Groeco i nondum inductas ex duobuslaudatis canouibusSar-
tribuitur primati, seu metropolitano provinciae, ini dicensibus Latini exempli non modicum conlirmari
Latino Dionysii textu, qui ident esl in aliis colie- perspeximus. Interim vcro Imrum canonumsenten-
ctionibus Latinis, alia prorsus sententia elaluui epi- tia diversimodeproposita in Groecoet in Latino lextu,
scopis vicinaeprovinciaeasserilur. Similiter canone: ut diversreLminorum ac Gopcorum dispositioniap-
14 Graecitextus de presbytero vel diacono depositoi taretur, riiversum originnle Grsecumet Latinum mi-
legitur : Qui ejicitur poleslatemhabeqt confugiendiad\ rificecomprobat. Eadem fortassis de causa in Laiino
epitcopum metropolis ejusdem provincim. Si autemi cxemplo omissifuernnl duo canones, in Grsecoediti,
melropolitanusabest, ad finitimumconcurrendiet ro- propierea quod ad ThessalonicensemEcclesiam per-
gandi ut suum negotiumaccurate txaminelur. Neque' j> tinentes , nihil slatuerent quod ad Lalinarum Eccle-
enim non tunl aures prwbendwiis qui rogant. Itle siarum regulam conferre posset.
quoque episcoput, qui jute vet injuria eum expulil, 5. Neque vero ad excludendumoriginale Latinum
aquo animo ferre debet, ul rei fial examinatio, et vel quempiam moveanl ilhc varianles lecliones quae in
ejut confirmetursentenlia, vel corriqalur. ln Latino diversoeoriginis collectionibusLatinis iia iiiciirrunt
autem apud Dionysiumcanone 17 : tiabeat potetlatem in ocuios, ut aliam atque aliam eorumdemcanonum
it qui abjectusesl ul finitimosepiscoposinlerpellet, et . forinam ac veluli translalionem exhibere noiinullis
causa ejus audiatur, et diligentiustractetur, quia non visae sint. Nam prasterquam quod et uumerus ct
cporlet ei negariaudientiam roganti; el itte episcopus ordo, et aliquot ciiam sententiac a Gratco nimium
qui aut juste aut injusle eum abjecit patienter ferat ut discrepanles versionis rationem nequaquamfermit,
negotiumdiscutialur, ut vel probelur tenlentia ejus a exactius perpendcntibus et conferentibus singula in
plurimis, velemendetur.In Groeconegoliumac judi- exemplaribits Latinis, totam varietatemsitam esscin
cium commitlilur melropolitauo ejusdem provincise, quibusdam vocibus hic illic dispersis, iniegras vero
vel, si absit, meiropoliiano provincioefinitinioe; in lineas et commata integra totidem verbis convenire
Latinoautem vicinis episcopis. Quid ita? Haec,quae patebit; quodcum in versionibus reipsa divcrsis non
pturibus diflicultatemmoveruut, fncile intelligeutur reperielur, primaevumoriginale Lalimim liberiori-
sid uo originalia canonum distinguas, aiterum Grae- bus amanuensinmvariamibusalicubitrans ormalum,
cum pro Graecis,alterum vero pro Laiinis Latinum. sed in radice idem cOgnnscetur.Ne vcro baec tania
Cuin apud Graecosmetropolitani plures jamdiu obti- anliquorum ainaniiensium licenlia, atque iu textu ab
nerem, clericorum inferioris ordinis appelliio me- origiue Latino varietas tanla, incredibilis videatur,
tropolitis in Graecotextuaridiciafuit. Cum aulemapud C ( siraile plane indubitatum exempluin pr.esto est ex
Latinos, in Ilalia praserlim, in Galliis,et Hispaniis, iis Africaniscannmbus celebris synodi Carthaginen-
sub hoc tempus nonduin inetropolitaui ila essent uti sis anni 419, quos Latinoequidem oriianis Diouysius
apud Grsecosinstituti, quemadmodum ostendimusin aequeac Sardicen-es se proiulisseaffirmai, uti Laline
observalionibusad dissert. 5 Quesnelli, part. n, c. 5, editi luerani. Hujus enin synodi canones, qui apud
idcirco clericorum appellationesnon ad metropolitas, laudaluni Dionysiunisunt inter Africanos primi ca-
sed ad vicinosepiscoposdeferendas [xxxm] in Latino noues trig nta tres , ex mss. collectionibus Vat.
textu sancitum liiit; eademque decausa quod in prae- Reginae1997 , Val. 1342, et Lucana-Colbertina, boc
citalo canone Graecoexarcho provinciae seu metro- tomo edemus non solum alia divisione disperlitos in
politano tribuilur, in Latinovicinisepiscopisassertum canones quadraginta, veitim eliam cuin insignibus
vidimus. Hinc etiam patet necessitas qtisedamedendi variantibus lectionibus , quales in Sardicensibus in-
lios canones tuni Graco tum Laiino exemplo, ut sci- venimus. Quod si de eorum Latino originali ob cjus-
licet diversae Latinorum et Groecorumdiseiplinae, modi variames nemo dubitare potesi, ita nec de
atque ecclesiasticae disposilioni accommodarentur. Sardicensibus suspicandum eo nomine, quod simi-
Neque vero ad melropolitas apud Latinos quoque les variantes receperinl, cum de utrisqueeamdtm
astruendos opponas canonem nonum, qui comineu- Latinam originemDionysiustesletur. Qui porro Sar-
datilias epistolas accipiendas decernit ab episcopo, dicensium canonum Latinum originale in Latinis
qui ett in majori civitate, ut Graecustextus praefert, collectionibusconservatumapertius cognoscerevelit,
vel, ut habet Lalitius lextus Dionysii, qui in ntetro- duas iuierpretationes [xxxivj eorumdem ex Graeco
poli contittit; melropolim enim civilem, vel geogra- rv «, conferat, alteram recentiorem in conciliis imprcs-
pbicam, ,non vero ecclesiasticamhic indicari credi- sam , alieram antiquam, quam e ms. capiiuli Yero-
itius : unde in afis Latiuis exeraplaribus mss. Vat. nensis linc tomo edemus ; el ingens cum reruni et
Reginae1997et lsid. legitur, quiin maxima civitate, ordinis, tum verborum eliam discrimen perspiciens,
id est metropoli,consistit; ubi maximacivitasgeogra- Latinum diversarum collectionumtextum in omnibus
phicam seu civilem metropolim explicat. Apud Afri- cohaerentemnon e Groecoreddilum, sed ab originali
canos quidem episcopus metropofs civilis seu geo- Latino profectumaguoscet.
graphicae per sese non erat metropolitanus; et
nihilominus in synodo Hipponensi anni 393, dum CAPUT VI.
Mauritani Sitifensesproprium primatem petierunt, Num Sardicensescanones Grwcocanonumcodicein-
qui ex Afrorum more senior episcopuserat, simul serli fuerint. Non omnet Grwci codicescanonum
postularunt ut si quaea Carthaginensiprimate episco- fuere similes, nec tn onmibut canonescontinua nu-
Mauritanisnuntianda esseuicausadisciplinae, ad merorum terie notati. De Sardicensiumeanonum
tisitifensem, id estad metropolis civilis aut geogra- auctoritateapud Grmcosetiam Orientalet.
episcopumscriberentur. Similiterstatutum fuit
n concilio Milevitanoanni 402 ul malriculael archi-
?ihicae 1. Sardicenses canones non tam Latine quam
vus Numidiw et apud primam tedem ettel, et in me- Graece ab origine edilos, ita ut Graecus originalis
tropoli, id ett Conttantina. Quidni simile quidpiam eorum textus nobisa Graecis ipsis conservatus, et
•taiui_oterttiii Sardicensi, ut profeciuris, ad conii- ordine et numero canonunv,et nunnulhs etiam seitr
 45 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 46
tentiis Graecarum Ecclesiarum disciplinaeaptatis abb A continua numerorum serie fuisse signatos, uii erant
!- in Graecaauctorilate , seu exemplo Dionysii Exigui,
originali Latino differat, ex disputatis capite proece-
denti manifestumsit. Tota nunc conlroversia in eo o in quo omniumcanonum numerus perveniehat usque
versatur, num et quando iidem canones Graece e ad 165, non minus falsum arbitramur.' Rati<>quam
scripti relati fuerint in Gracum synodorum et ;t ille affert ex testimoniis conciliorum Epliesini atque
canonum codicem, et num apud Groecospraesertim n Chalcedonensisante ejus proefaiionemdescriptis ina-
Orientales semper auctoritatem obiinuerint. Chrislo- )- nissima est. Ludit et iunititur Graecis vocihus ni-tc
phorus Justellus eosdem in Gracco codice seiitiss et axoXcu8t«TWVxavovcuv,quas seriem canonumet
descriptos, et ab anliquis Orienialibus haud receptoss canonumconsequentiaminterpretaiur, ut h s formulis
opinaius, excludendos censuit a prirnigenioGraeco o indicetur codex in quo canones consequenti numero-
canonum codice, quem universae Ecclesiaecodicem n rum serie descripti continerentur At voces raSt? et
inscripsit, suoque (utcapite primo ostendimus)ar- axolonOixnec seriem nec coiuequentiamnumerorum
bitrio compegit. Hujus sententiae potissimuin seu a significant, sed ordinein , meihodum ac stylum , uti
verius unicum fundamentum elicitur ex Dionysio 0 vocant, cauonicum ab iis omnino sequendum qtii rite
Exiguo. Continuata enim series titulorum seu cano- ex ecclesiasficarum reguiarum canonumqtiepraescri-
bum 165 , quos a Nicamis ad Consiantinopolitanos s pto agere velini. Ita act. 1 synodi Ephesinoe,xara
usqtie canones in sua Graecaauctoritale, seu Graeco 9 T»V TWVxavovtuvTa£tv, juxta tanonum ordinem
codice canonum , descriplos notavit, proprium in- (Justellus seriem reddidit) juriicium institi endum de-
termediumlocuni Sardicensibus noh relinquit. Ilinc c cernilur (Tom. III Concil.V ed. col. 1005, e). Alibi
illos nun e Groecotranstulit , ut coeterosquos in eoa g veroillegitinVaac irregularia gesta conlra S. Cyrillum
codice reperit, sed Latinc, uti editi fuerant, arijecit. et Memnonem,i^awao-rjfaxo).ou6iafixx\no-imjTt/.riexai
Id autem ne peculiare et proprium unius Dionysiani i xavovoiv, prmler omnemecclesiasticum ordinemel prwter
Groecicodicis fuisse credalur, commune omnibus s eanonesacta dicunlur in relatione ejusdem synodi ad
Graecisexemplaribusidem Juslellus venditat in iirae- imperatorem(Ibid., col. 1185, a); et iterum aliquan-
latione his verbis : Vnde apparet primilivmEcclesim B do post : Trapafito-^ouf,xai xavovafxal rtajtav axoiou-
Patret in illo veteri codicecanonum componendo, BiavExxXno-tao-TtxiQV, contra leges et canonet omnemque
juxla quem de rebus sacris judicia habebantur, sin- ecclesiastictimordinem; et rursum napa vaaav Ttiv
gula eonsequenliaconcilia cerlo ordine disposuisse,, TUVxavovuvaxo).ou6tav, contra omnemcanonumordi-
cerlaqueet conlinua serie nec interrupta numerorum ii nem; ei post pama apertius in lianc senlentiam ad-
connexionecanonesillorum numerasse, ne quid huic c ditur : Quamobremcumel psc (Joannes Amiochenus)
codici detraki aul addi possel : quem ideo Palress et reliiui quoque, quossecum habet, adeo ctxavavto-TM?
Ephesini et Chalcedonensesaliique ecclesiasticiscri- xat araxrwf, illegilimeinordinaleque,xat S^Mirao-nf
ptoresli&jLtet axo^oufitav
TWV xavovwv, azoXou6iavixxXn- axoXo. et prwler omnem ordinem
6t«fexxXno-iao-Ttxijf,
0xa«rtxr)v,et apiOftSniaxoiou6tav,seriemet consequen- ecclesiasticumegerinl (Col. 1188, a). Neque vero eae-
liam canonum,consequentiamecclesiaslicam,el conse- dem voces alio sensu m synod >Clmlcedonensiacci-
quenliamnumerorumpassimvocant(Tom.I, Bibtioih. piuiitui , uti muliis , si opus esset, ejusdem concilii
iur.Canon. pag.l6).ltaGracumcodicemcanonumjam1 teslimoniis confinnftreliceret.
ab ipsa ejus origine, qua Patrum et EcclesiaeGraecae e 4. Formula yero aptflpiivaxoXotiSiav,numerorum
auctoritate coiidituni putat, continuala numerorumi ordinem,quam Jusiellus in descripto textu opposuit
serie et successioneomnes canones signatos prae-- C ( in unico Joannis Scholastici testimonio legitur (In
fert, uti in Dionysianocxemplo inventi fueiunt, nec: prmfat.pag. 500), quod inter alia idem Justellus reci-
Honin illo simili, quod Patribus Chaf edonensibus i tavit pag. 8. Hic auiem u-us est ca formula alio
usui fuit. Totus autem hic nisus eo temlit ut Sardi- prorsus sensu, qui Justello nihil favet. Non codicis
censes canones ex hac numerorum serie a Graeco ) canonum , sed sui operis raiionem redditurus ait :
Dionysii codice expunctos a primitivis et antiquis; Cumea, quw passimab ipsis (decem synodis) definita
EcclesioeGraecaeexemplaribus excludat, sicque eos> sunt pro temporibus, in unum colliyre magnostudio
a veleri Graeca Ecclesianon receptos, sed rejectos> enixi (uerimus, eaque in litutot quinquaginta distri-
oslendat. buerimus, ou ra^tv Tivaxal axoXoufiiav «ptB/x&v,non
2. Hoc vero arguraenium multis ex capitibusi ordinem quemdam et seriem numerorum servavimus,
nutai. Primo falsum est illud quod Justellus initioi primum,ut ita dicam, et secundum,et tertium, et quar-
proesumit, codicem primitivum Patrum Groecoeque > tum, et quintum deincepscanones conjungentes, sed
Ecclesiae auctoritate fuisse conditum atque proba- similia similibus, quantumfieri potuil, coputantes, et
tum. Nos enim Graecamcanonum collectionem pri- par pari capiticonneclentes,etc. (Tom. II Bibl. Juris
Vato studio compaciamcredimus, omnii|iieauctori- can.). Joannes nimirum in suo opere non simul Ni-
tate publica diutius caruisse. Id palam efficitur ex caenoscanones tiiiuin posl ahum, nec simul Ancyra-
eo qund accidit in causa S. Joannis Chrysostomi. nos, aut alios aliarum synodorum coutinua cujusque
Objeclusipsi fuit a suis hostibusAniiochenuscanon synodi numerorum et canonum serie descripsit; sed
quartus. Canones autem Antiocbenae synodi relati in titulos quinquaginta canones diversorum concilio-
jam eranl in codicem. Quid ad haecChrysostomus et, ...''' rum, qui ad quemque titulum pertinent, hinc et hinc
suarum parlium episcopi? Eos canones nona callio- sumptus dislribuil. Num vero in coiliceex quo cano-
licis , sed nb Arianis conditos nihil auctorjtatis nes in suum opus transtulit numerorura ordo et se-
habere protestati sunt. Legatur Palladius, qui in ries continua esset a canonibus primi concilii ad ca-
dialogo de Vna ejusdem sancti disputationem hac de nones ultimi, nihil indicii est. Immo ex methodo qua
re utrinque habitara refert. Deceptiquidera illi fue- ulitur in cilandis cujusque synodi canonibus numero
runt inscriptioneilla, /n encwniis,quara iirieracano- distincto et proprio, ex. gr., Antiocheniconciliicanon
nes in Graecocodice proeferebant, uti explicavimus primut, secundusvel terliut, non vero canon 80, 81
cap. 4, [xxxv] § 2. At qui sic repudiarunt hos vel 82, uti signati fuissent in codice continuam nu-
canones quamvis relatos in codicem canonum, hunc merorum et canonum seriem praeferente, palam ef-
sane codicem a GraecaeEcclesiaePatribus conditum iici videiur , Joannem eum codicem canonum adhi-
et approbalum ignorabant. Quem autem codicem buis-e, qui hac continuata uumerorumserie carebat.
approbatum nescierunt Joannes Chrysostomus alii- 5. Hanc quidem continuam numerorum seriem a
que Orientales episcopi ejus partium , undenam is quibusdam Groecis exemplaribus apertius excludurit
ante hoc teinpusab Ecclesia Graecaapprobatus con- duae versiones prisca el Lidoriaua. Hoein Nicocna
stitui queai, non intelligimus. praeter canonesexhibent Syraboluni el cata-
3. Quod secundo Justellus affirmat, in primitivo synodo logum Patrum, quae duaepariiculx*ilem lcguntur in
Graecocanonum codice, ac exinde in caeteris amiquis duabus aliis vetustis quarum al-
Grsecisexemplaribus canones omnium sjnodorum tera continclur iu ms.interpretationibus,
Vat. Reainae, ex altera verot.
 47 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDLX. 48
Symbolum et catalogus [xxxvi] Patrum Hadrianae A aut acquieseere non volentes, hac-utuntur reguta. Et
collectioni inserta fuerunt. Graeca igitur exemplaria, ex codicerelegit hme: De clericitet monachit, qui te-
ex quibus hae versiones sumptae sunt, et Symboluin metipsosa communionetuspendunt. Si pretbyler aut
et Patrum Nicaenorum catalogum praeseferebant. diaconus tuum contemnens'epitcopum,etc. (Tom. IV
Certe cum Africani anno 419 petiissent ab Attico Conc. cot. 1418, d). Titulus peculiaris De clericiset
episcopo Constantinopolitano notitiam canonum Ni- monachis, etc., in Aetii codice descriptus, qui in
caenonim, is non tam canones quam Symbolume suis nulla antiqua, nec in Dionysiana versione, nec in
Graecis exemplaribus Lati e redditos misit. Vide Graecovulgato invenitur, diversum codicem mani-
part. II , cap. _, n. 3. Eadem ratione Gi aecaexem- festat, in quo nullus, ne peculiaris quidem, numerus
plaria quihus auctores veisiomim priscae et lsido- canonibus appositus erat, et diversum etiam a Dio-
rianoe usi sunt, iu GansreiisilniN canonibus atque nysiano, cui numerorum conlinua series inerat. In
Aniiochenis pro-ter caunnes synodicis etiam conti- actione de Pbotio Tyri Atticus Nicopolilanus [xxxvn]
nebanl, quarum quidem G>accus le.xtus inventus et episcopus cnnonem quartum Nicaenunuexcodice re-
editus esl. Haecantem omnia cum desiderenlur in citavit hoc titulo : Trecentorumdecemet octo tancto-
pura versione Dionysi, uti ex duobns puris ejus mss. rum Patrum , qui Nicwrnconvenerant, eanon quartut
Val. 5845et Vai. Palal. 577, colligere iicuit, Graecum (Ibid., col. 1438). Idem vero canon iterum recitatur,
profecto Dionysiiexemplum, quod a capite ad calcein act. 13, sine ullo titulo ex alio codice, quem Euno-
accurate reddidit, iisdem carebat. Graeci igitur codi- mius episcopus Nicomediensisexhibuit: Gloriotissimi
ccs cnnonum ab aliis mcmoralis antiuuis interpreti- judices dixerunt: Canotter legantur. Veronicianusvir
bus adbibiti a Dionysianoerant divem, et ila diver- R devolut magittrianus ei tecretariut divini consistoriiex
si, ut eam numernrum seriem , qua proedituserat " codicedato ab EwSfmioreverendissimoepitcopo legit
codex Dionysii, haudquaquam ferrent. Addiliones eapitulum sexlum : Epitcopum oportet quidemprwci-
enim saltem Symboli in canonibus Nicaenis, et syno- pue ab omnibus episcopitprovinciaiibusordinari, ele.
dicarum in Gangrensibus alque Antiochenis, cum (Ibid., col. 1634, d.). Notabileest discrimen allegandi
auxissent numeros , aliam auctiorem numerorum liujus canonis : in actione de Photio nomine canonis,
computalionem induxissent, quae ad abjudicandam xavwvS', canon quartus, in actione autem 13 voce
ab his codicibus numerorum seriem codicis Diony- capituli, -/£»«>g', ubi corrigendum S', capilulum
siani, et ad sentenliam publici codicis hac statuta quartum. Observamus practerea in illis testimoniis,
numerorum serie notali refellendam sufficeret. Cum quaeex continuata numerorum serie canones allega-
vero in iisdem versionibus hujus continuatoe nume- runt, constanter praeferri vocem xav&iv,uti videre
rorum notationis nnllum indicium sit, probabilius est in laudatis aetione de Caroso el Dorotheo, ct ac-
credimus Graecos codices unde illae profectae sunt tionc 11. Codex ergo ab Eur.ornio productus cum
numeris ejusmodi continua successione notatis ca- voce xe<f«\diversus videtur ab iia qui numcroriim
ruisse. continuam scriem continebant. Quod si lectio xtml;',
6. Neque idcirco negamus exstitisse codices ali- capitulum textum, quae tum in mss. Graecis, lum in
quos canonum qui bac numerorum serie notarentur. antiqua versione concilii Cbalcedonensis, et in codi-
Immo probabile nobis est eunf qui in Graecumcodi- cibus Rustici uniformiter exhibetur actione 13 errori
cem banc continuam numerorum seriem induxit, ut anliqui amanuensis depulanda non est, ul Baluzius
solos eanones computaret, calera quae non sunt ca- indicavit, sed potius divisioni diversaecanonum Nicae-
nones, nimirum Symbolum, subscripliones, seu cata- C norum,. quae ita in aliquo Graecocodice, ut in mss.
logum Palrum, et synodicaspraeteriisse, uli in Graeco collectionis hoc tomo edendoc eum canonem sexlum
Dionysii codice evenit. Id autem in rem nosiram so- efficeret (in codice Vat. Reginae 1997 alia divi-
lum contendimus, non omnes Graecoscanonum codi- sione septimus evadil), nova hinc ratio suppeleret,
ces fuisse hujus generis, neque banc numerorum se- ex qua diversilas ejus codicis Eunomiani luculenlius
riem, quibus in codicibus inerat, publica auctoritate comprobarutur.
fuisse induclam, aut eos tantum canones ab Ecclesia 8. Aliud aperlius teslimonium Graeci exempli ab
Graecafuisse receptos, qui in ejusmodi codicibus nu- eo diversi, ex quo canones cum numerorum serie
merorum serie distinctis continerentur. Canon quar- allegati fuere, suppetit ex aclione 16. Id anlequam
tus Antiochenus S. Joanni Chrysoslomo objeetus, probelur, delegenda sunt duo vitia quoevulgatum
apud Palladium nullo numero distinguitur. Idem ca- textum inficiuni. In eadem aciione, post recitatum a
non sine ullo numero oppositus quoque fuit S. Cyrillo Paschasino Nicanum canonem sextum in eam for-
in epistola legatorum pseudosynodi Ephesinse ad mam quam Italici codices exhibebant, ediliones
Rufum. Socrates ex antiqua versione Epiplianii conciliorum Consianlinuin secrelarium inducum,
Scholasiici, in Historia Tripartita, lib. xi, c. 8, citat qui eumdem sexlum canonem Nicaenumet alium
regulam 18 Aniiochenam numero canonum ipsius synodi Cnnstantinopolitanae legit ex Graeco Aetii
synodi proprio (qui numerus 18 in vulgato Graeco archidiacom codice. Vehemens primum suspicio
textu Socratis excidit), cum ex codice in quo inesset exoritur hanc iteratam Nicseni sexti canonis recita-
continua numerorum series canon seu regula 97 alle- lionem intrusam esse, non solum quia liic canorr
ganda fuisset. j. Nicaenus veluli ab Aetio Conslantinopolitano pro-
7. Textus qui codicem cum numerorum serie indi- u ductus in quaeslionede qua lunc agebatur pro Con-
paucissimi sunt. ln Cbalcedonensi actione de stantinopolitana sede nihii conferret, quin potius
aroso et Dorotheo duo canones Antiocheni recitan- eidem adversaretur, solusque canon Consiantinopoli-
Sitent
tur ex codice cum numeris coniinuatae successionis, tanae synodi in eamdem rem a Constantinopolitanis
et similiter duo aciione 11. Episcopi etiam Pisidiae, ingererelur; sedmulto magisquia in antiqua versione,
in epistola ad Leonem augustum insena codici en- quae pura conservatur in codice olim Joliano, nunc
cyclio, eadem ratione Antiochenumcanonem afferunt antem capituli Parisiensis, hic repeiitus canon sextus,
ex regula 83. Praeier haec autem duo vel tria tesii- ut notavit Baluzius, omitlitur : unde a prirno illo
monia anteriora Dionysio, nullum aliud invenire ha- interprele in suo Groeco codice invenlus non fuit.
ctenus licuit, quod similem numerorum seriem indi- Forte vero cum lectio ejusdem canonis a Pascbasino
cet. Tn eodem concilio Chalcedonensi, act. 4, canon produc.i prioribus verbis diffeiret aliquanlulum a
Amiochenus quinlus sine ulla synodi vel numeri in- Graecorumcodicum leclione, quidam Graecussludio-
dicatione ab Aetio Constantinopolitano ex codice le- sus horum codicumleciionem olim descripsit in mar-
Ctusfuil : AetiusarchidiaconusConstantinopolitsanctm gine, ac ex margine deinceps irrepsit intextum. Quae
et univertalit Eccletimdixit: Regula ett hmc cumaliis insitio cum legatur in mss. edilionis Rustici, aniiqua
a sanclis Patribut, quam cuttodientessanctitsimi cognoscilur. Ipsa porro Rustici editio, licel boc addi-
atret epiteopi, doetnt et dericot et monachotet omnes lamentum receperit, aliamlamenGroecivulgati lextus
?)tita
XkrUtum cottntct, Si autem inveniantaut retultantes, posteriorem corruptionem dctegit. In boc scilicef
49 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA 50
proeter insertum Nicoenumcanonem aliis atque aliis A 10. Nunc ut ad Sardicenses canones revertamur,
verbis introducitur canon Constantinopolilanus sic : num hi reipsa defuerint in eo codice qui continuata
"0 auTOfovxpyruptosavtyvw airo TOUauTou piS^tou numerorum serie in Chalcedonensi synodo lecuis
o-uvoStxov TKf Sevripa; o-uvo'Sou. TaSe «pto-av ot sv fuit, sicnli defuere in Graeco codice Dionysii, certo
Kwvo-TaVTtvou7ro^Et ^aptrt 05ou o-uve^6ovT5? ixazov pronuntiari nequit. Numeri enim qni in eo concilio
7r5VT»xovTa tmo-xOTroi EX Stayopwviizupxtuv, elc. allegati fuerunt Antiochenoscanones non proetergre-
ldcm secretarius relegit ex eodem codice: synodi- diuntur. Quis autem affirmare queai in eo codice post
cum secundmsynodi. Hmc conslituerunl CL episcopi Aniiochenos non fuisse descriptos canones Sardicen-
qui in ConttantinopolimDei gratia eonvenerunt ex ses, qui post Aniioclienam synodum conditi fuere?
dkersis procinciis,ete. (Tom.IV Conc, col. 1749, a). Immo cum Groecuscodex canonum non totus simul
Prima illa verba, Idem secretarius relegit ex eodem initio conditus fuerit, sed sensim auctus, non servato
codice, quaeexpunclo Nicaenocanone superflua sunt, temporura ordine, uti cap. 2 notavimus, cosdem ca-
et inantiqua saneversione eumdemcanonemignoranle iiones saltem post Laodicenos aul Constantinopoliia-
omitliiiitiir.desunieiiam apud Ruslicum;acproindeis nos in laudato Chalcedonensi codicenon fuisse adje-
haecin suis quoque Graeciscodicibus nequaquam re- ctos nemo affirmare poterit. SimilitudoGroecicodicis
perii. Proeterea idem Ruslicus in sequentibusantiquae Dionysiani, qui numerorum seric dislinclus Sardi-
versionislectionem retinens, nonhabet: Synodicum censes canones ignorabat, non convincit. Ctiui enim
secundm synodi. Synodi quidem secundm appellatio codex GroecusDiouysii uno numero in Antiochenis
Constanlinopolilanattributaadposterioratemporaper- canonibus discrepet a numeris codicis qui lectus fuit
tinet, cum in Graecis canonum"codicibus generalia R in synodo Chalcedonensi, idem codex ab hoc nliquan-
concilia a lopicis separari, el post Nicaetiamsynodum ** tulum diversus agnoscitur. Sicut autem codex ex quo
Constantinopolitana collocari coepit. ille Latine transtulit canones aposlolorum quinqua-
[xxxvm] 9. Sed age jam in rem noslram sincerum ginta imperfectus erat (iidem enim canones jamdiu
texlum, qui exclusa Nicaenicanonisrepelitioneveram ame Dionysiuinrecepti erant multo plures, uti sta-
lectionem praefcrt, ex antiqua versione producamus. tuimns cap. 1, n. 4), ita minus perfecto canonum
Conslantinusvir devotussecrelariusdiviniconsisloriiex synodalium exemplouti potuit, ut ne omnes cudices
dato codiceabAetioConstanlinopolitanorum sanctissimw similem numerorum seriem praeferentes canonibus
Ecclesiwrecitavit':synodicumprimi conciliisub Necta- Sardicensibus caruisse dicendi sint.
rio episcopoConstantincpolitanoepiscoporum150.Hmc 11. Quod si eliam in ejusmodi codicibus hi canones
constilueruni episcopi qui in Conslantinopolim Dei proetermissffuissent, num denrant etiam in nmnibus
gratia eonveneruntex diversis provinciis, secundum aliis exemplaribus quoeea numerorum cnntinua serie
evocalionem religiosissimi principis Theodosii, sub carerent? Certe in quibusdara saUeni codicibus eo-
Neclario Conslaminopotilanoepiscopo. Non recusari rum frequentissimorum [xxxix] Patrum Groecorum,
fidem, nequeregulas trecentorumdecemet octoPatrum qui ad ChaIcedoiien.seconcilium convenerant, ex
qui in Nicwa Bithyniw convenerunt, sed maneat itla Ecclesiis praesertimlllyrici, pro quibus aliiiui Sardi-
propria, et anathematizeturomnis hmresis, etc. (Tom. censes canones constltuti fuerant, eos fuisse descri-
IV Conc. col. 1747, d). Ubi uno conlextu recitantur ptos negari non poiest. Quid quod Sardicensis syno-
Consiantinopolitanae synodi canones duo, sive ires dus in illis comprehenditur quarura regulae canone
sine distinctione ulla canonum aut numerorum. Duo primo Chalcedonensi confirmaiae fuerunl? Patrum
autem hic animadvertenda sunt. Primo notandus G quidem Sardicensiura fides laudatur in alloculione
titulus canonibus Constantinopolitanis praelixus in concilfi Chalcedonensis ad Marcianum augustum. Illi
ipso GraecoAetii codice : Synodicum primi concilii quidem, ait, qui apud Sardicam contra reliquiat Arii
sub Neclario episcopo,cum reliquis; quae cum nec in eonvenerunt,Orienlalibusdirexeruntsui conslituta ju-
textu Graecocodicis canonum, nec in ullis versioni- dicii (Tom. IV Conc. col. 1766); quaeconstituta paulo
bus legantur, collectionemdiversam^anonum indi- ante vocanlur decrelum de fide. Innuilnr autem de-
cant: idque eo magis, quia voces primi conciliialte- cretum fidei quod legilur in fine synodicoe Sardicen-
rum saltem sub eodem Nectario in eodem canonum sis apud Tbeodorelum, lib. n llist. Eccles. "cap. 6.
codice subjectum significant, nimirum vei illud anni Hoc quidem decrelum, seu hanc expoMiionein lidei
382, ad quod pertinere videntur duo canones primo additiliam esse, et laudala?i-ynodic* assulam, jam
illi concilio adjecti, vel aliud anni 594, cujus Acta in omnes falenlur. At haecadditio aute Cltalcedonen-e
aliquot mss. Graecorumcolleclionibus legunlur (Vid. obiinebat, et codicibus erat inserta ex qmbus jam
sup. c. 1, n. 10). Secundo cum solus tertius cauon, antea, pfoelerTheodoretum, Socrates, libro u, cap.
aut, ut alii dividunt, secundus de privilegio sedis 20, et Sozomenus, lib. III, cap. 12, eamdem fidei
Conslantinopolilanae ad rem perlineret, hic solus expositionema Sardicensi concilio edilam allegarunt.
recitahdus fuerat, si in Aetii codice a primo vel etiam Certe hoc additamentum tynodic*, quo expositio
secuudo cajrane fuissetdistinctus. Simul autera omnes Nicaenaefidei a Sardicensibus Patribus condila pne-
hi cannnes uno contextu recitati fuerunt, quia Aetii fertur, jam conscnplum erat anno 562, et Sardicoe
codex ea canonum ac numerorum dislinclione care- etiam propositum fuissea iioniinll.s Patribus, sed ab
bat, quae non solum in ms. GraecoDionysii, sed in j. aliis pluribus et a syuodo rejectum, colligere licet ex
aliis etiam adhibilis ab aucloribus versionum Isido- concilio Alexandrino anni ejusdem, ubi iila expositio
rianae et Priscae inventa fuii. Hic ergo Aetii codex fidei addilitia in vulgata interpretatinne ejusdem sy-
Graecusdiversus erat ab omnibus quorum indicia ad nodi tabellm nomine significlur. Tabellam igitur,
nos pervenere. Quod si in ipsa Ctialcedonensisynodo inquiunt Alexandrini concilii Paires, quam nonnulli
lecti fuerunt diversi generis codices, alii cum conti- jactant, quasi ex Sardicensi synodo de fide conscri-
nuata numerorum serie, alii sine ejusmodi numeris, plam, ne legi quidem semelaut proferri stnutis. Nihil
et alii etiamaliis auctiores; inanis proculdubio per- enim tale synodusdefinivit. Quamvisenim eerti homi-
spicitur Juslelli bypothesis, qua solum codicem ca- nes nonnulta, quasi quw deessent Nicmno concilio,
nonum continuamnumerorum seriem exhibentem ab ascribere vellent, idque acriter contenderent, sancia
EcclcsiaePatribus receptum, et in Chalcedonensi tamen synodus,qumSardicmconvenit, id tulit,
lecium atque approbatum praesumit. Adde quod ex- decreloquesancivitne quid ullerius de indigne, fidescriberetur,
pressa canonum apprcbatio, quaeab eadem synodo et sese contentosesse Nicmnafide declaraverunt,ut cui
edita est canone primo, non ad hunc vel illum qui nihil deesset, el quwplena pietalis etset; nequeeden-
lectus fuit canonum codicem restringilur, sed ad ca- dam esse aliam professionemfidet, ne ilta qumNicwas
nones Palrum omnium et singularum antecedeniium scripta est imperfectacrederetur; neveillis occasiohu-
synodorum extenditur. Regutat, inqtiit, tanctorum jusmodi suppeditarelur, qui twpe numero volunt de
Pairum per tingula nunc usque conciliacomtitutaspro- fide definire et scribere (Tom. II Cone. col. 944«}.
prium robur obtineredecrevimus, Similfler a S, Euscbio Vtrcellensi in subscriptione
81 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 52
ejusdem synodi Alexandrinae exclusa dicitur tabella j
A dem pontificis ad Leonem augustum. Eadem igitur
Sardicensis eoncilii, ne ultra Nicwnamfidemdecretum raiione, si auctor versionis priscoe ex originali La-
aliquid exislimetur (Ibid., col. 949, <:).Cum vero haec tino descripsit canones Sardieenses, non idcirco se-
labella, sen expositio fidei hoc solo sine displiceret. quitur eos in suo Groecocodice non reperisse. Immo
nihil mirum si exemplaria hujus addiiamenli propa- cum ipsos non in fine post Gracos canones addiderit,
gata fuere, ac exind" eam expositionem a Sardicensi sed inter GroecarumsynodorumcanonesNicaenissub-
conditam posleriores crediderint. Palres itaque Chal- jecerit, eo&hoc ordine in Groecocodice nactum fuisso
cedonenses, qui Sardicensem synodum maxime pro- verisiinillimum est. Alias si eis caruisset Groecum
babant, laudatam synodicam cum hac additiiia expo- exemplum quo utebatur, post interpretationem ca-
sitione fidei ita in aliquo Graecocodice habebant, ut nonum Groecorum,quos in eo manuscripto reperit,
illam liabuerunt Socrates, Sozomewis ac Theodore- Sardicenses canones ex Latino originali in fine adje-
tus. Quinam vero essent ejusmodi codices in quibus cisset, ul fecit DionysiusExiguus, vel in alium sal-
haec Sardicensis synodiea cum laudato additamemo tem locum chronologiseejusdem synodi congruentem
legebatur, discimus ex pervetusio lilteris
insigni codice, § post Antiochenos transtulisset.
55 capituli Veronensis majusculis exarato, in 13. Exstitisse quidem olim Groecacanonumexem-
quo ejusdem synodicae inierpretationem inveniraus. plaria, in quibus Sardicenses statim post Nicaenos
Harc autem cum diversa sit a ver-ione Epiphanii ex iocabanlur, conlirmatur ex ordine canonum, quem
Throdoreto traducta ac Tripartitae inserta, lib. iv, c. Joaunes Scholasticus in suo Graecocodice nacius est.
24, proficiscitur ab alio Grseco antiquiori exempto, Eum ex ipso dedimus cap. 2. Christophorus Justel.
ia quoalio rarissimaet praeslantissimadocumenia ad n lus, qui in Sardicenses canones non bene erat ani-
Bardicensem synoduin perlinentia exbibebantur; hoec matus, in praefaiiouead synagogencanonum ejusdem
enim omnia Latine reddila in codem codice Vero- Joaunis S<holastici affirmat, eum primum addidisse
nensi continetur (Vide infra, part. u, c. 9), Inter Groecocodicicauones Sardicenses (Tom. WBMioth.
caeteraautem documenta quoehoc uno codice nobis Jur. can. vet. png. 495). Sed fallitur manifeste. Nam
conservata isli lomo inserenlur, ante inemora- primo idem Joannes testatur se non esse primumqui
tam synodicam, post titulum Definitiones apud synagogen canonum in quibus sunt Sardicenses con-
Sardirnm, profertur epistola Osii atque Protogenis scripserit; sed alii in ante eum eamdem operam susce-
ad Julium pontificem,quac licetapocrypha habetur, perant, iique illara sexaginta litulos digesseranl ex
coaevatamen est supposititio additamento synodicae, iisdent decem synodorum canouibus, ex quibus ipse
cujus ratio in hac epistola exponltur. Forte Osius et suam restriuxit ndtitulos quinquaginla,exceptis solis
Protogenes ex iis fuerunt a quibus ea expositio fidei canouibuSS. non Basilii, quos ab illis omissos adjecil.
synodo Sardicensi proposita fuii cum hac epi-tola ; Cum, im|uil, ipsi soli et PRIHIintercwlerotad hoc
sed utraque ibidem rejecta, el eatenus inler apocry- faciendumincitaii fuerimus, ted aliot compererimutea
pha recensenda. Cum vero haec epistola allegetur a (decem synodorum statuta) in titulos texaginta divi-
Sozomeno, lib. m, c. 12, una cum synodica ejusque sisse, nec S. Basiliicano.netcumaliis conjumisse, etc
additamenio, utraque in ipsiusGroecocodice inventa Secundo nec Joannes, nec ill qui ante eum in hoe
fuit. Porro in laudato ms. Veroneusi, post praedictam opere l.borarunt, fuere anctores Graecoecollectionts,
synodicam, sine alio titulo, siibjiciuntur canones Sar- sed ex coilectione Graeca, cujus exemplar praeoculig
dicenses eodem ordine ac in vulgato Graeco, -ed ex habebant, decem synodorum canones in ea descri-
diversos originis Graecoexemplo ignota hactenus ver- G ptos, non servutoordine et terie canonum, ad ceria
sione traductf; inter eos enim canones unus exhibe- capita atque litulos revocaruni, illi in sexaginta,
tur, qui etsi exstet in omnihus exemplaribus"origina- Joannes vero in qoiuquuginta. lnter has vero decem
lis Latini curii initio Januurius, in Groeco lamen synodos erat eliam Sardicensis, cujus quidera cano-
vulgato nequaquam legitur. Horum quidem et alio- nes birique in synagogen redegere. Fuerunt igitui
rum, [xLJquae edemus Sardicensium documentorum Graecoccollectiones,quaeanteJoannemScholaslicum,
interpres Graecumexemplum habuit, quod haecom- immo et ante alios Joanne anteiiores, cauones Sar-
nia continehat; haeeque fuisse collecta jamdiu ante dicenses cum cseteris praeferebant. Ordo quidem ca»
concilium Chalcedonense Sociates, Sozomenus et nonum, quem e\ decein synodis Joannes praemisit,
Theodoretus, qui, anle eamdem synodum scribentes, cum Sardicenses collocel post Nicaenos,et ante Gan-
duo ex iis documentis retulere, ftdem faciunt. Eo grenses.ut in versione prisca similiierrieprebeiiditur,
autem velustior haec collcclio agnoscitur, quoil tria non est ordo chronologicus ex quo Sardicenses post
alia sincera monumenia Sardicensia proeferat, quae Antioehenos canones collocandi fueranl; sed. solus
cum alitinde non. suppetant, sub ipsius Sardicensis ordo esse potest qui in Joannis Graecocodiceinerat.
tempus aut non multo post collecta videnturvSi au- Quae animadversio si confirmat similem pariter Grae.
tem ex aliquo bujns coliectionis Graecocodice expo- cum codicem [XLI]proesto fuisse auctori inierpreta-
silionem lidei Sardicensis, vel etiam Osii ac Proto- tionis Piiscac, qut non alia de causa hunj ordinem
genis epistolahi allegarunt non minusPatresSocraies, So- sequi potuit, luculeniiusevincetur, nedumanteJoan-
zomenus ac Theodoretus, quam concilii nem Scholas icum, verum etiani jamdiu ante ipsum
Chalcedoneosis, ut sane probabilissimum est, en y»Dienysum Exiguum, cui Prisca versio praecessit,
igitur Groecum codicem ab bis Patribus adhibitum, Sardicenses canooes in aiiquot Graecisexeinplaribus
in quo Sardicenses quoque canones cum aliis docu- exstitisse. Si Groecavelustiora exempiaria canooum
mentis Sardicensibus jamdiu ante descripti fuerant. ad hos [lerveuissent, idipsum evideniius possemus
12. Alia porro argrimenta suppetunt, quibus bi sta uere. Ex soto autem defeciu ejusmodi codicum
canones in Graecis codiCibus exstitisse noscuntur. vetustiorum negareapud antiquos Graecosauctoriia-
Auctor yersionis priscae, qui Dionysio Exiguo prae- tein bomm c inonum, quos certe ab ipsa syuodo pro
cessit, codicera Graecuminvenit,- iu quo Sardicenses GroecisGrseceeditos vidimus, quoruuoque originale
canonespost Nicacnossubjecti fuisse viilentur. Quod cxemplar Graecum in colleclionibus postcrioruni
si eos noii e Graeco interpretatus est, sed Latinnm Graecorum, quae solaesupersunt, uobis conservalum
originale praetulit, idcirco lactum e l, quin Latinis fuit, pleuum nudaciae est. Quod si desunt Groeca
inierpretibus id usitatum erat, ubi inveuireni origi- exempla vetusiiora.concilio Chalcedonensi, supplent
nale Latinum, illud suis colleclionibtis inserere, et a colleciiones, liet recenliores, Eutychianorum, quoc
labore versionis e Graecoabstineie. Sic vetus inter- antiqitiorem Chalcedonensi originim, babent. Illi
pres concilii Chalcedonensis originaie Latinum epi- enim ab Ecclesia separati saeculoquinto non rerepc.
stolae 28 Leonis ad Flavianum pro versione e Graeco runt ex antiquis canonibus nisi illos qui ante eorum
inseruit actioni secundae: et similiter Epipbanius separationem erant in Groeco codiee; ac propterea
Scholasticus interpres codicis encyclii, suae transla- eoruiii collecliones sunt totidem testimonia ejus anti-
$fif\iapposuit originale Latinum epistolaa156 ejus- qui Graecicodicis qui ante EutvchiaBamhaeresimin
 53 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 54
Eccleshi Graecaobtinebat auctoritatem. Hincin iissA. CAPUT VII
collectionibusnon sunl canones Chalcedonenses.At;' De Palrum Sardicensium subscriptionibutac numero.
cum caeteris inveniuntur Sardicenses, uti videre est'l Accuratus ipsorum catalogus ex certioribus monu-
apud P. Echard (T. 11de Script. ord. Prwdic. p.'• menlis contexlut. Num Sardicemis,synodus fueril
193), et Jobum Ludolphum(Ep. ad Hottingerum,inni- cecumenicu.
hujut Biblioth.Orient. p. 325). Sardicenses igilur ca-
nones erant inGraecocodiceantequamilliab Ecclesia a 1. Sicuti tria vel quatuor Sardicensia documenta,
desciscerent. quae mox allegaturi sumus, subscriptiones aliquot
14. Horum certe canonum auctoritatem.apud an- Patrum exhibent, ita etiam canones Patrum sub-
tiquiores Graecos etiam Orienlis ex vetustissimo o scriptionibusfuisse firmatosniliil ambigimus. Ai qu;e
Orientali concilio demonstrare possumus. Patres ni- snbscriptionesipsorum canonum erant proprioe ex-
mirum synodi Constanlinopolitanaeanni 38-2, inn ciderunt; earum ue loco in iionnulIKmanuscriptis,
epistola ad Damasum aliosque Ocoidenlales,a Theo- ac exinde in vulgatis conciliorum libris, canonibus
dorelo descripla, lib. v Hist. c. 9, Nicaeniconciliiii subjiciuntiir illa Patrnm Sardicensium nomina quae
nomine Sardicensemcanonem allegarunt his verbis:: post episiolam Sardicensem ad Julium papam snb-
De administralioneautem sinqularum Ecclesiarum, i, scripti apuil Hilarium Icguntur. Iu his vero ipsis
cum vetut, uti nostit, lex obtinuit, tum sanctorumPa- subscriptionibiisiidem mss. et edili libri Vincentium
trum in concilioNicmnodecisio,ut videlicetsinqularum n Capuanum, Januarium Benevenianum,eiCalepndium
provinciarumantistitesuna cum finitimis(modo ipsiss Neapolitanum apostolicae seilis le atos praeferunt
ita visumfuerit) episcopisad Ecclesiarumcommodum n '_ errore mmifesto, qui apud Hilarium non invenitur;
habeantordinationes.Est canon quintus Sardicensis,,, •** alii enim in Sardic nsi legatione in aposiobca fuiicti
ut monuit P. Harduinus in hunc locum, et in nota- sunt. Ciini canones Sardice:ses in vetusiioribus
tione ad ipsum canonem Sardicensem. Et P. Cou- exem, laribus Latinis conjuncti essentcum Nicaenis,
stanlius, tom. I Epistolarum Romanorum pontificum, , ac pro Nicaenishaberenlur, uti probaturi sumus pnrt.
0 it, c. 1, non Sardicensium, sed Nicaemmm Patrum
col. 566, n. c, Nicrnniconcilii, inquit, canone quarto
sancitur : Episcopum conve it maxime quidem abb catalogus ipsis annexus fuil, queinadiiiodiimiu plu-
omnibus qui sunt in provincia episcopis ordinari;; ribus nniiquissimiscodicibuscosdem canones coptt-
ted de finitimisepiscopit, ubi placuerit, convocandiss lantibus deprehendimus. Ilinc subscriplione Sardi-
nihil in eo habelur. Sardicensis vero canon quintus,, ceusiumPatrum , quos in originali fttisse sigualos
seu secundumGrwcosscxtus, Quaudo quis debent aa nonvidetur dubitandum, excideiunt. Cum porro hi
vicinis provinciae episcopis ordinari, explicat. Adi cauones Sardicenses separari coeperunt a Nicasnis,
quemcanonemsi nunc respiciunlOrientales,dicendum i in nonnullis codicibus sine ulla subscnptione de-
erit Sardicensescanones non modoin Occidente; sedi scripti sunt; in aliis retenta fuit soln formula priniae
etinOrienle vro Nicwnis fuisse kabitos; adde et ini subsiriptionis Nicacnae,quam in puris Dionysiams
codiceabhis Patribus adkibiioNicwnisfuissesubjeclos. exemplis ac in Justelliano notavimtis; in aliis vcro,
Al debac Nicaenorumet Sardicensiumconjunctione,, ut subscriptiones Patrum Sardicensium iisdemcano-
obquam hi proNicaenis habiti fuernnl, plurn dicen- nibus vindicarentur, illae quae in Hilarii fragmentis
tur part. n, c. 1. Nunc salis sit animadverlere hocB appenduntur post ipsius Sardicensissynodicpistolam
tam anliquum Orientaliumtestimoniumcertam fidem i ad Julium pontificem,ex bac epi-tola traductae ftie-
faeere Sardicensescanones a Graecisetiam Orienta-- Q ( runt ad canones, ac propterea quaedam mss. cojle-
libns fuisse recepios , et suis codicibus inserlos,, ctiones Latin.e, his subsciiptionibusdescriptis post
eorumque auctoritaie Orientis Ecclesias fuisse di- canones, eam epislolam sine subscripiionibus exhi-
rectas; unde statim post recitata verba in eademi bent. Imperitus auicm librarus cum inter subscri-
epislola subditur : Ex cujus legis et decisionisprw- piiunes synodicacnon reperisset legatorum aposio-
tcriptoscitotetumatias quoque Lcclesiasapud nos ad- licorum nomina traducens easdem subscripliones
minittrari, tum iliuslrusimarum Ecclesiarumsacerdo- ad canones, tres laudatos episcopos suburbicarios
tet delectos.Nibilillusirius et evideritiusad elidendum
i apostolicacsedis legatos suo arbilrio constituit. Ve-
Justelli commentum desiderari potest. In hoc enim1 rum ba; ipsae subscriptiones, se potius haec Patrum
concilionorvconvenerunt Groeci Illyriciani ad Occi- Snrdicensium iiomina paucinra sunl quam iidem Pa-
dentalem Ecclesiam pertinenles, qui hoc nnmine; ires fuere. Hinc de iuimero islorum Patrum roagna
Sardicensescanones recepisse creduntur, sed episcopi i vertiturinter eruditos qutestio. In qua cum nos dili-
totius Orientis, iique fere omnes qui in synodo) gention smdio ac documenlorum ex Veronensi co-
prascedentisanni 381ibidem coiverant. Theodoretusi dice cdendorum prxsidio aliquidccrtius afferre posse
nempe, lib. v Hist. c. 8, post recensitos episcopos s credamus, hac de re laiius hoc loco disserere non
synodipraecedentis, haecde proeseniisynodo tradit:: ingraium lccloribus futurum confidimus.
Sequenltverowiate cum PLERIQUE eorum ad eamdem i 2. Sardicenses Palres tercentos circiler fuisse, ex
urbemvenitsent, eceletiasticaenini negotia eos rursusi S. Atlmnasio plures credidefunt. Is enim, initio Apo-
illuc evocaverant,etc. Orientales ergo episcopi hocj logiaesecundae, tercentos sibi suffragatostradit; et
quoque vetusto tempore snas Ecclesias praescripio i p.
r dein, post recitatam epistolam synodi Sardicensis,
Sardicensium canonum adminislrabant, et ordina- duceiiiorum et octoginta circiter episcoporum qui
liones sacerdotum peragebant, ordinationesque Ne- eideni subscripserunl nomina subjicit. At in primo
ctari Constantinopolitani et Flaviani Antiocheni adI textu non solius Sardicensis conciliiepiscopos nota-
laudatoesynodi normam canonice factas probarunt. vii, sed memoratis tribus conciliis, Alexandrino, in
Qui autem canones regendarum Ecclesiarumet ordi- quo interfuerunt centum episcopi, Romano, in quo
nationum episcoporum regulam Orienlalibus prae- sed.runtepiscopi quinquaginla, ac landem Sardi-
siabant, recepti utique ab ipsis el magna auclorilate cens;, haec subjicit: Iis veroquw nqstri gratia decreta
habiti dici debent, sive tunc [\ui\ inserti fuerint fuerunt suffragati sunl plusquam trecenti episcopiex
Groecocodici, sive non fuerinl; canonum enim au- provinciis, quarum triginta sex nomina refert. His
ctoritas ex ipsoruraconciliorumaucioritale pendebat, aulein verbis Athanasium noluissc indicare episcopos
nonautem ex Graecocodice, quem non publica, sed tercenios solius Sardicensis concilii, sed complecti
privaia auctoritate condiiura vidimus. Ex bis aulem omnes, vel qui in tribus antea nominatis coi ciliis
illud obiter colligere licet quam perperam nonnulli sibi faverunt, vel qui etiam absentes Sardicensi de-
Sardicenseconciliura,cujuscanonesproGroecisGrar.ee crelo subscripsere, patet ex alio textu [XLIH]ejusriem
editi, in plenissimaOrientali synodu, eodem quo Ni- Apologiae,in quo, post recitatam Sardicensem syno-
caenilocoet nomine habiti sunt, Occidentaleconci- dicam, CCLXXXII episcnporum ii'>mina relalurus, sic
lium fuisse, eoque litulo inter cecumenicanon refe- proeloquitur . Hmc ila scriptis mandata sacrum Sar-
renduro contendani, (ticenqeconciliumad eqsqui in(eressenon poterqn,tmt*
55 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 56
«'(, qui ipti quoque suis tuffragiis decreta tynodi ap- A Apologiasecunda.conferentescum laudatis episcopis
probarunt. Eorum autem qui in synodotubtcripserunt, LXXXIX , cum omnia fere istorum nomina nacti simus
cmterorumquealiorum (notanda haec verba, quae ab- inter eos episcopos LXXVIIIqui ab Atbanasio primo
sentes respiciunt) itta sunt nomina. Adde quod idem loco separatim a caeteris designantur, deteximus hos
Alhanasius in Histor. Arianorum ad monacbos de episcopos LXXVIIISardicensi synodo inlerfuisse; ac
episcopis qui ad Sardicense concilium initio conve- propterea , proemisso Osii nomine, [XLIV]nulla di-
nerunt, haec habet: Conveniuntcum ex Oriente, tum stinclione provinciarttm simul recensentur; coeteros
ex Occidenle in Sardica urbe episcopi plus minut vero, qui in provincias dislributi ab eo subjiciuntur,
eentumseptuaginla (Tom. 1 Athan. pag. 352); a qui- illos esse qui abseotes Sardicense decretum appro-
bus Eusebiani deinde separati, pseudosynodum Phi- barunt. Id sane respondet ordini quo in recitato
lippopolitanam conflaruni. Hi Eusebiani Orientales, testimonio idem Alhanasius scripsit se producturnm
teste Sabino, apud Socratem (Lib. u, c. 16), fuerunt nomina, primo quidem eorum qui in synodosubscrip-
LXXVI,in subscriptionibus autem pseudosynodicae serunt, et dein cmterorumaliorum, qui licet interesie
Philippopolilanae LXXIIItantummodo recensentur; non polerant, missa tamen ad eos syiiodica, ipsi quo-
adeo ul catholici, qui Saniicae pro Athanasio stete- que suis suffragiisdecretasynodi approbarunt. Porro
runt, et Sardicensem synodum habuere, soli xciv, ex prima episcoporum serie apud Athanasium acce-
aut xcvu, circiter episcopi fuisse dicendi sint. Quinam dunt sex alii episcopi, qui nec ex subscriptionibus
vero bi fuerint, vel cujus civitalis ac provincioe,con- cpislolaead Julium, nec ex duobus aliis monuraentis
stituere difftcilius hactenus fuil. S. Hilarius, in sub- suppetunt. Ili autem si addantur episcopis LXXXIX
scriptionibus epistolae Sardicensis adubi Julium pontifi- g quos ex subscriptionibus novimus, fient Sardicenses
cem, LIXtantum episcopos nominat, plures omit- episcopi xcv. Alii porro duo episcopi et ab Athanasio
tii, quos interfuisse aliundc liquet.inNomina Patrum in prinia serie, et in subscriptionibus omissi certo
LIXquaein vulgatis conciliorum et mss. colleclio- fuerunt, nimirura Euphratas Agrippinensis et Gratus
nibus subjiciuntur canonibus Sardicensibus cum Hi- Carthaginensis, quos tamen ejusdem synodi Palribus
lario conveniunt. Unum tantum Alexandrumab Acia, accensendos aliunde probabimus. Ita in catalogo,
al. ab Achade Ceporisma(legendum ab Achaia de Cy- quem hic proferimus, describenturepiscopi Sardi-
paritsa), supra illos episcopos ex Hilario edilos non- censes xcvn quod cum supputatione pauloanteex
nullieodices prceferunt, uti sunt, ex gr., Vat. 1342 Atbanasio proposita episcoporum circiter xciv aut
ct Vallic. A 5, ex quo conficiuntur episcopi LX. In xcvu probe concordat.
his vero non omnes comprehendi satis indicat clau- Catalogus alpliabeticut Patrum Sardicenstum exmn*
sula post ultimum episcopum*in iisdem codicibus numentiscontextus et confirmatus.
adjecta : Et cwteri subscripserunt. Inter nomina au-
tem episcoporum CCLXXXII quoe ab Athanasio profe- I. Adolius. Hic lantum memoralur in S. Alhanasli
runtur, cum et absentes, et proesentesab eo memo- calalogo.
rati fuerint, Sardicensium nomina cognoscere non II. Aeliusa Macedoniatte Thessalonica. Aetii no-
facile fuit. .men lantum legitur in Alhlnasio, ac in synodica ad
3. Novissimevero duo praestantissima monumenla MareolidisEcclesias. In subscriplionibus vero apud
ad Sardicense conciliumpertinentia cum subscriptio- S. Hilarium, ac in conciliis et provinciaeet civilatis
nibus e ms. 55 capituli Veronensis a marchione nomina adduntur. Ncque obest epistola pseudosy-
Maffeio edila sunt, quae hoc lomo cum aliis do- G nodi Sardicensis, verius Philippopolitanoe, in qua
cumentis illuslrala prodibunt. Primum est epislola apud Labbeura Joannes Thessalonicensis episcopus
ipsius synodi Sardicensis ad Ecclesias Mareoti- memoratur; Joannis enim nomen ex eadem epistola
cas, cui sola episcoporum nomina xxvi aut xxvn expungendum probatP.Couslanlius tom. lt Operura
subscripta leguntur. Alterum est epistola S. Atha- Hilarii, editionisVeronensis col. 658, not. 6. Aetium
nasii ad easde.n Ecclesias, quam subsignarunt epi- quidem, et non Joannem , fuisse episcopum Thessa-
scapi LXI,quorum priores decem et octo sola nomina lonicoe, confirmatur etiam ex Sardicensi canone 20
appenderunt; caeteri vero civitatis et quandoque Dionysii, in quo ipse de Thessalonicensi metropoli
etiam provinciae nomen addidere. In priori epistola loquitur.'
animadvertenda maxime est subscriptio ultima : III. Alexander GyparensisAchaim.Ila .in epistola
Vincentiut episcopusincolumesvos in Domino opto , Athanasii ad Ecclesias Mareoticas. Forle legendum
dileclissimifralres. Jussus a fratribus meit et coepi- Cyparisensis; Cyparissa enim in Achaia invenitur.
scopit scripti et subscripsi pro cwteris. Hinc nihil mi- Hic idem est ac ille qui in quibusdam codicibus an-
rum si.pauci sint qui subscribunt, cum non omnes tea meraoratis post canones additur, sic : Atexander
per se subscfipserint, sed ut Yincentiiis pro cmteris ab Acia, seu ab Acha de Ceporisma.
siibscriberet omnes mandarint. Hac de causa S. IV. Alexander ab Achaia de Montemhis. Ila sub-
Athanasius in altera epistola, qua antecedenlem sy- scriptiones apud Hilarium. In vulgalis conciliorum,
nodicam e «Sardica in Mareotidem direxit, Licet, de Moreniis; in ms. Vat. 1342, deMoromis. Vallicel.
inquit, non omnesscribere epitcopi occurrerunt, atta- A 5, civitatis nomen omittit.
men ab omnibus scripla sunt, et pro omnibussubscri- j) V. Alexandera Thessalia de Larissa. Sic Hilar. et
pserunt. Si aulem Vincentius, qui in fine subscripsit edit. concil. S. Alhanasius duos tantum Alexandros
pro cmteris, idem est ac qui eodem Vincentii nomine nominat. Unus Iegitur in subscriptionibus synodicae
perseseantesignatus legiiur, haesubscriptiones erunt ad Mareotes, etunusin subscriptionibus cpistolaeS.
xxvi. Si vero sit alius Vincentius, erunt xxvn. Has Alhanasii: num utrobique idem subscripserit, an
auiem hujusmodi documentorum subscriptiones con- duo diversi, ignoratur.
ferenles cum illis quaeepistolaeSardicensiad Julium VI. Alypius ab Achaia de Megara in omnibus sub-
subjiciunlur (idem est de similibus nominibus quae scriplionibus recensetur. ab Solum in synodica dicitur
cx bac epistola canonibus appensa sunt), deprehen- Alysius. Alypius refertur Athanasio, et in canoni-
dimus nonnulla quidem episcoporum nomina in lau- bus interloquitur.
datis documentorum subscriplionibus deesse, quae VII. Amasitius Viminiacensisper presbyterumMa-
leguntur in subscriptionibus epistolae ad Julium; ximum. In subscriptionibusepisloloeAthanasianoe,et
alia vero nomiua in iisdem exhiberi quae in ea ad in catalogo iiem Athanasii.
Julium epistola desiderantur; exillis enim docu- VIII. Ammonius.III subscript. ejusdem epistolae.
mentis supplentur subscriptiones seu episcopi xxx. IX. Anianus de Castulono, vel Vaslolonaab Spa-
Quibus si addantur episcopi LIXsubscripti epislolae niis. Apud Hilar. et in Concil.Inter subscriptiones
ad Julium, Sardicenses. Patres elicimus LXXXIX. epistolae Albanasii perperam scribitur : Ammianut
4. Hoc autem Patrum numero invento, Athanasii de CastelloPannoniw. Aniani nomen est in catalogo
catalogum episcoporura CCLXXXII, descriplura iq Atbanasii.
B7 DE ANTIQ. COLLEGTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRIMA. 53
X. Anligonus PaltenensisMacedoniw, corrige Vel- A Hilar. in Concil., et in synodiea.nec non in cataiogo
lensis. In epistola Atbanasiana, et laudatur in Atha- Alhanasii.
nasii catologo. XXXII.Eucarpus OponsiusAchaiwin epistola Atha-
XI. Appianus. In eadem epistola, ubi prceter hunc nasii, ac in cjus catalogo. Legendum Opuntius ex
describuntur etiam duo sequentes. Opunte Achaiseurbe.
XII. Aprinnus de Pelabione Pannonim. lbidem, et XXXIII.Eucarpus. Alter in eadein epislola.
in Albanasiano catalogo. XXXIV. Eucissus Chisamensus.Ibiilem. Cissamus
XIII. Aprianus» Alter in subscript. cpistolae Atha- ' est urbs Creioe,ex qua provincia alii episcopi Sardi-
nasii. censi interfuerunl.
XIV. Arius a Palmslina. ApudHilar. in Concil., in XXXV. Eugenius de Hecleal Cychnis. In eadem
synodica ad Mareot. atque in Athanasii catalogo. Athanasii epistola. Apud Hilarium Evagrius a Mace-
Hic, in epislola ad solilarios, vocal Arium Petrm i» donia de Heraclintineo; et in Conciliis, de Heraclia-
Palmstina. nopoli. In Macedoniaest Heraclea, ct apud Hieroolem
[XLV]XV. Asclepiusa Palmstina de Gaza. Apud Heraclea Laoci.
Hilar. in Concil., epist. Allianasii, ac in hujus cata- XXXVI. Eugenius. Alter in subscriptionibus lau-
logo. datoe epistolae. Athanasius in catalogo unum Euge-
XVI.Asleriusde Arabia. Ita in Concil., in synodi- nium recenset.
ca, et apud Alhanasium. In Hilario , ac in nonnullis XXXVII. Eulogius. In eademepistola, et in eodem
codd., dicitur Atturius. Athanasius, in epist. ad so- catalogo.
litarios, vocat episcopum Pelrw in Arabia. n XXXVIII.Eulerius a Pannoniis. In Conciliis. Apud
XVII. Athanasius AlexandriwMgypti. Apud om- Hilarium, Eutasius.
nes. XXXIX. Euterint a Procia de Caindo, vel de Can-
XVIII. Athenodorusab Ackaiade Blatea, corrige de dos. ApuriHilar., et [XLVI]in Conciliis. Locus cor-
Platea. Apud Hilarium. In Conciliis, mendose, Athe- ruptus. Untts Euterius in Alhanasiano catalogo le-
nodorusa Dacia de Blacena. Iste memoratur in sub- gitur.
srriptionibus synodicaeetepistolaeAlhanasii, nec non XL. Eulychius de Motkona. In Athanasii epislola.
in hujus catalogo. Tychius ab Asia (legeafr Achaia) de Metltonis, in
XIX. Bassusa Macedoniade Diocletianopoli.Aputl Conciliisscribitur Thitius ab Asia de Montonis,apud
Hilar. et in Conciliis. S. Athanasius, in catalogo, et Ililariuin. Hic Eutychius fuit episcopus Methonensis
synodica ad Mareol. laudant hunc Bassum. Memora- in Achaia, et refertur in Athanasiano catalogo.
tnr etiam in pseudosynodicaSardicensi, n. 20. Cum XLI. Eutyckius ab Achaia. Aliusa praecedentire-
nulta inveniatur Diocletianopolis Macedonioc, sed censetur apud Hilarium, et in Conciliis. In catalogo
aliaeejusdem nominis inveniantur in aliis provinciis, autem Athaitasianodtto Euiychii memorantur.
error inesse videtur in verbis a Macedonia, siculi per XLII. Florentiusab Spaniis de Emerita. Apud Hilar.
errorem a Macedoniainsertum estetiam subscriptioni el in Conciliis. Est in catalogo laudato. Corruple in
Marcelli, qui fuit episcopus Ancyrae in Galatia. epist. Athanasii scribitur: Florentius MerimPanonim
Forte vero Bassus fuit episcopus Diocletianopolis in pro Emerilw Spaniw.
Thracia. XLIII. Forlunatianus ab ltalia de Aquileia. Apud
XX. Caltpodiusa Campania. Apud Hilarium. In Hilar. et in Conciliis. In catalogo Athanasii diciltir
Conciliisdicitur Neapolitanut. Hic Calepndius nomi- G Fortunalus.
natur in synodica ad Mareot., nec non in Alhanasii XLIV. Gaudentiusab Achaia (corrige a Dacia) de
catalogo. Naisso. Apud Hilar. et in Conciliis. In epistola Aiha-
- XXI. Calvusa DaciaRipensi de Cattro Marlis. Apud nasii, GaudenliusNaisitanus. Memoratur in caialogo
Hilar. et in Cnnciliis. In subscriptionibus epistolae Atlianasiano, et in ipsis canonibus Sardicensibus.
Alhanasiaevocalur CaloetCastromartis. XLV. Gerontiusa Macedoniade Brevi. In Conc'1.
XXII. Caloes. Alius in eadem epist. Athanasii. et apud Hilarium. Solumnomen in tribus aliis docu-
Forie est is qui in catalogo Alhanasiano Galba ap- meniis referlur.
pellatur. XLVI. Heliauus de Tyrtanis. In subscriptionilms
XXUI.Caslusde Spaniis de CmsareaAugusta. Apud epislolceAthanasii. Hujus catalogus hunc eumdem
Hilar. in Concil., el in episl. alque calalogo Atlia- episcopum nominat.
nasii. XLVH. Hermogenesde Syceono, fortc de Sicyone
XXIV. Cocrasab Achaia de Asapofebiis.Apud Hi- Achaioe.Ibidem ulrobique.
lar. in Conciliis.InAchaia apud Hieroclemcollocatur XLVIII. Himenwusde Hypata Thessaliw. Nomen
Asopotis,et apud Strabonem ac Ptolomeura Asopus. episcopi verum proebentHilar. Concil. et catalogus
Num haecurbs indicatur? Alhanasius nominat Socra- Aliianasii. Urbis nomen exliibent subscriptiones epi-
tem. NiimCocrat pro Socrate scriptum fuit? stolaeAthanasii, in quibus perpcram pro Ilimenmus
XXV. CydoniusCydonensis Cretm. Subscribit epi- scripium esi Hypeneris. Malevero in Conciliisetapud
stolaeAthanasii. Hilnrium nomen urbis efferturj de Pearaia, vel de
XXVI. Diodorut ab Aiia de Tenedos. Apud Hilar. Q Pharala.
et in Concil. Recensetur in Atlianasii catalogo. In XLIX. Januarius a Campania de Benevento.Apud
subscriptionibusepistolaeAihanasianaeperperara vo- Hilar. in Concil. ct in epist. aique catalogoAlhanasii.
catur Liodorut. L. Joannes. In subscripiionibus synodicoe.
XXVII. Dionysiusab Achaiade Elida. Apud Hilar. Ll. Jonas a Macedonii de Particopoli. Apud Hilar.
in Concif, el in synodica. Refertur in Athanasii ca- et in Concil. Habetur eliam in synodica, atque in
talogo, ac in pseudosynodicaSardicensi, n. 20. Elis catalogo Athanasii.
metropolis yEtofx est in Acbaia. Lll. Irenwus Syconeus. In epist. Athanasii. Alias
XXVIII. Dinscorusde Thracia. In iisdera docu- Irenmusab Achaiade Secoro in Conciliiset apud Hi-
mentis. lariiim , in quo solum male Lercnius. In mss. Vat.
XXIX. Domeciusab AcariaConstantias.Sic corupte 1342, de Scoro, forle de Scyro Achaiae.Irenxum re-
in subscriptionibus epistoloc Athanasli. Nutn bic feit etiam catalogusAlhanasii.
unus est e duobus'Domitianisquos Atbanasianus ca- LIII. Julianusde Theris Eplapoli. In subscriplioni-
talogus praefert'! bus episloloeAthanasianae. Apud Hilarium, Jutius ab
XXX. Domitianusab Spaniis de Asturica. Sic in Acacia de Thebe Eptapyleos. In Concilis, Julius ab
Hilar., et Conciliis. Solum nomen est in subscriptio- Achaia de Thebesse, Cod. Vat. 1342, de Theepus.
nihus synodicaead Mareot., sicut eliam in Athanasii Cod. Vallic. A 5, de Teresse. Hic Julianus, relatus
catalogo. etiam in calalogo Athanasiano, fuit episcopus in
XXXI. Eliodorus, vel Heliodorus d Nicopoli.Apud Achaia Tlicbarum, in Grxco dicta "E7rTa7nj>ot, pro-
59 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 6l>
pterseptem portas, ut distinguatur a ThebisThessa- A LAVII. Osms ab Spania Cordubentis.In omnibus
liae, cujus episcopus Moysius Sardicoe pariter inter- dofumentis.
fuit. LXVIH. Paltadius a Maeedoniade Dui. Apud Hila-
LIV. Julianus Alter subscripsil cpistoloeAthanasii, rium, et in Conciliis; melius in ms. Vallicel., et in
in cujus calalogo duo Juliani reccnsentur. epistola Alhanasiana, de Diu. Diumenim est in Ma-
LV. Lucius a Thracia de Caynopoli.Apud llilarium cedonia. Hunc episcopum nominat calalogus Atha-
etin Couciliis. In ulijstribus documenlissolum bujus nasii.
iiomen describitur. Conveniunt omnes corrigendum LXIX. Paregoriusa Dardania de Scupis. apud Hilar.
de Hadrianopoli, cum constet Hadrianopolimesse in et in Conciliis. Inter subscriptiones episiolaeAtha-
Thracia, et Luciuro Hadrianopolnanum fuissein Con- nasianae male scribitur Caspinus pro Scupinus. Me-
cilio Sardicensi, uti lestatur Socrates lib. u, c. 20 moralur in synodica, el in Athaoasii catalogo.
et,23. LXX. Patrieius. ) M». „ _•' .tantum
.
LVI. Lucius ab lialia de Verona. Apud Hilarium, LXXI Petrus ! "oruminnom'na
^m
le-
in Gonciliis, et in epistola Atbanasiana. S. Alhanasius LXXli. Philotogius. }B"n,ur calalogo.
non solura in catalogo, sed etiam in Apologiaprima LXXHI.Plutarchus abAchaiadePalras.ApudtMfor.
eum semper Lucillum vocat, quo quidem nomine lria> et in Conciliis. Refertur in synodica, et in laudato
antiquiora documenia Veronensia appcllant nostrum cntalogo.
sexium episcopum. LXXIV. Porphyrius a Macedoniade Philippis. Sic
;LVIL. Macedonima Dardania de Ulpianis. Apud apud Hilar. et in Conciliis. Memoratur etiam in tri-
Hilar. cl in Concil. Male in epist. Athanasiana Ly- nD bus nliis documentis.
pianensit. pro Ulpianensis. Recensetur in Ahanasii LXXV. Prmtexlalusab Spaniis de Barcilona. In
catalogo. Ulpiana apud Hieroclemin Dardanioeurbes Hilar. et Conciliis. Inter subscriplioncsvero epistoke
ponitur. Athanasianaeroendose legitur, PraetextatusdeNarci-
LVIII. Marcellus ab Ancyra Galatim. Apud Hila- dono Pann. Nominaturquoque in Alhanasii catalogo.
rium et in Concibis, ubi perperam intrusa cst aiia LXXVI. Protasius ab Italia de Mediolano.Apud
provincia a Macedonia.In subscriplionibus epistolae Hilar. in Conciliis, et epistola Albanasii, nec non in
[XLVII]Atltanasii solum Marcelli nomen legitur. In hujus catalogn.
catalogo Athanasii memoratur Marcellianus, qui si LXXVII. Protogems a Dacia de Serdica. Apnd
alius non esta Marcello Ancyrano,mendose Marcel- Hilar. in Conciliis, et calalogo Athanasiano/SuJb-
lianut dicitur. scriptus est etiam Atbanasii epistolae.
LIX. Marcus Sciscensis Saviw. In epist. Athana- [XLVIII]LXXVIII.Restitutut. Subscriplus synodicae.
siaha. ApudHilariumvero Marcusab Asia de Fischia; Referiur in eodem catalogo.
in Conciliis, ab Atia de Scisia. Corrige a Savia de LXXIX. Sapritius. Nominalur in laudato catalogo.
Siscia. Marcum recenset Atbanasii catalogus. Ideni LXXX. Severus a Cakiso ThessaHte.SubscripsJl
Atbanasius, initio apologic 2, inler provincias tri- epistofe Atbanasii. Chalcis Enbceae celebris urbs,
ginta sex quarum episcopi sibi suffragati fuerant tcmpore Concilii Sardicensis Tlie>saliae altributa,
Sisciain refert. Cuin vero provincia Sisciw nulla posiea Acbaiae.
fuerit, Siscia autem, urbs ad Savum locata ad pro- LXXXI. Severut abItalia de Ravetma,Apud HJlar.
vinciam Saviam pertineat, in Atbanasii apologiaro et iu Conciliis. Unnra Severum nominat cataloguti
manifestus error irrepsit, qui exinde ortus videtur, C Atbanasianus, et unus quoque synodicaesubscriptu»
quod in subscriptione ejusdem Marci nnmen urbis legitur.
pro provincioenomiue acceperit. LXXXIL Spudasius. Relatus in solo Athanasii oa-
LX. Marlyrius Naupaclis. In epist. Alhanasii, talogo.
Apud'Hilarium et iri Conciliis,Martyrius ab Acha'ade LXXXHI.Stercorius ab Apulia de Canusio. Apud
Neapoli; Vallicell.A 5de Neapol; corrige a Naupa- Ililar. etin Conciliis. In epistola Athanasii, ubi duae
cto; Naupactus enim fuit urbs Achaiae.. subcripliones in unam coaluerunt, omisso episcapi
LXl. Martyrius. Alter in eadein epist. Alhanasii, nomine, corrnpte scribitur Sunosio Apuliw pro Ca-
qui in catalogo tinuni Martyrium recolil. nusio. Hic episcopus in AtUanasii catalogo recen-
LXII. Maximusa Tuscia de Luca. Apud Hilar. in setur.
Conciliis,et in catalogo Athanasiano. LXXXIV. Symphorus de HierapythnisCretw.Suh-
LXIII. Maximus similiter per epistblasde Galtiis. scripsit epistolae Alhanasii, et referlur in hujus
Sic iivsubscriptionibusepistolaeAlhanasii, sed men- calalogo.
d.osae;etcurii marcbione Maffeiolegendum videtur LXXXV. Triphon ab Achaia de Marciarce. Apud
Maximus, sive Maximinus Trevirensisepiscopus de Hilarium. Vat. 1542, de Macarcent; in Concdiis, de
Galliisy quem Atbanasii hostes-exagitant in pseudo- Macarce, al. Marathonensis; in subscriptionibua ep>
synodica Sardkensi. Hunc Alhauasius quideav in slolic Athanasii, Trypho de Magtrra. Inler lot. ya-
prima serie, sed in secunda, ubi ii memoranlur, qui riantes corruptas dilficile esl constituere veram nr-
absentes sibi palrocinali sunt. At istiun in hac serie bem btijus tryphonis, quem Athanasianus ejtiam
primo loco memorat, et jungit cum Verissimo etn- Q calalogusmemorat. Megaramagis placcret, nisi Aly~
scopo Lugdunensi, quera Sardicoe interfuisse vide- piut ab Acltaiade Megara antea recensiius fuisset.
bimus. LXXXVI.Tan?"* a Ducia Ripensi Scytopolitanus.
LXIV. MosiniusHeraciem. Inter episcopos Crctac Sic in Conciliis. Vat. 1342, de Sciopolilano; Valiic.
subscriptus epistolae Athanasianae. Multaefuerunt A 5, de Sciapt. Male apud Hilarium, ab Achaia Ri-
Heiacleae.Heraciei Cretensis meminerunt Siraho et pensi de Scio. Hic episcopus nominatur iivsynodica,
Plolemaeus.In calalogo Athanasii ilfusoniusvocatur. et Aihanasii catalogo. Verum nomen urbis nequit
LXV. Moysius a Thessalia de Thebis. Apud Hila- constilui, cum pleraeque DaciaeRipensis nrbes sint
riuin. ln Conciliisvero Moschus;in Vat. 1342, Moe- ignotoe.
stus; in Valifc. A 5, Moystus. Videtur esse is qui in LXXXVII.Verissimuta Gallia de Lugduno. Apud
calalogo Athanasiano Musteusappellatur. Uilar. et in Conciliis. In epistola Athanasii,mendose,
LXVI. Olympiusde Eno Rodope. Subscriptus e;>t- BroseusLudonensis Galliw.Ex his tribus testiraoniis
slolaeAlhanasii. Nominaturin canonibus Sardicen- Verissimus in Sardicensi concilio interfuil; el nibi-
sibus. Snos vel JJmts urbs est in Tbracia ex pro- lominus ab Athanasioin prima catalogi serie orait-
vincia Rodope. Ex hac autem subscriptione cogno- titur, et inilio secundaedesciibilur.
scilur quam vere suspicatus sil Tillemontins Olyra- LXXXVIII.Vincentiuta Campaniade Capua.Apud
pium in canonibus Sardicensibus memoratuin esse Hilar. et in Conciliis. Synodicaesubscribit pro cm-
aium ^Eni episcopura, quem ab Eusebianis exagita- teris; cumque in Athanasii catalogo unus Vincenlius
tum Athanasius laudal in Apologia 2, nominetur incertum esse potest num Itic qui in fino
 '
«1 DE ANTIO. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRlMAc • . 62
subscripsit pro cmterisidem an diversus sit ab eo A menicum, sed Occidentale fuisse Sardicense concf
qui eodera Vincentii nomine eamdem synodicam iium non pauci existimant. Elsi enim faieantur hujiis
paulo anie subsignaverat. concilii indictionem eo concilio factam ut generalis
LXXXIX.Vitalis a Dacia Ripensi de Aquts. Apud synodus ex universis tum Orientis tum Occidentis
Hilar. et in Conciliis. Locus ad Aquas in Dacia me- provinciis haberetur, cum tnmen Oriemalesfere om-
moralur in Antonini Itinerario. nes Sardica recesserint, et aliud conciliahulumcoege-
XC. Vitalis Vertarensis Africm. Subscriplus epi- rintPbilippnpoli.Sardicensia decreta sine hisepisco-
stolac Aihanasiante.Duo Vitales recensentiirin Atha- pis Orienlalibus condiia, Occidentalissynodi riecreta
nasiicalalogo, et unusinter subscriptiunes synodicae. fuisse el habenda esse opinanlur. Petrus de Marca,
XCI. Vrsaiius ab llalia de Brixia. Apud Hilar. in qui liuic senlentiae cnlculos ad.jicit, S. Hilariiet Epi-
Concil., et in epistola Athanasii, nec non in hujus plianii (estimonia obtrudit, quippequi, ut aii, Conci-
catalogo. lium illud Sardicense vocanlconcilium Occidentalium
XCII.Zosimusa Macedoniade Lignedo. In Conci- (Lib. vti Concord. c. 3, num. 5). Hincetiam ipsi Ro-
liis. Codex Vallic. A 5, Zosimus a Dacia de Ligme- mani et alii Latini cpisccpiquatuor generalia concilia
done. Apud Hilarium vocatur Dionysius ab Ackaiade tanlopere inculcantes , Nicoenum,Conslantiuopolita-
Lignedom.Gelasius papa epistolam scripsit ad Lau- num , Ephesinum, et Chalcedonense,numquam vero
rentium de Lignido , qui suberat Thessalonicensi Sardicense memorarunt.
metropolitae.Hicidem Zosimus in epistola Athanasii VI, Cum vero certtim per omnessit hujus concilii
subscribitur sic : Zosimus Lychnis SunosioApuliw. indictionem fuisse generalis synodi, sicut nihil prae-
His ultimis verbis Sunosto ApuliwStercorii episcopi _" judicii crcal si, omnibus episcopis ad cecumenicam
subscriptio Zosimo perperam afficta fuii. Urbs autem synodumconvocalis,plures ad ipsum non accedant, ita
Lychnis a Livio Lychnidus, tajmSo»-, a Stephano vo- nihil obest si ex iis qui ad locum synodi convenerunt
calur. ln Notilia Hieroclis corrupte Aulinidosdicilur, aliquot se subducant, si proesertimperverso et schi-
et poniturin Epiro nova. Anloninus episcopusLych- smatico fine alio se conferant, ut altare contra altare
nidius subscripsit epistolam episcoporumrnovaeEpiri erigantnique schisma conficiant: li enim qui in indi-
ad Leonem Augustum. cta synodo cum summo pontifice totius Ecclesiaeca-
XCIII. ZosimusOreomargensis.Subscripsit episto- pite vel per se vel per legaios praeseniecoeuni, atque
lam Athanasii. Corrige Horreomurgensis. Horrea decernuui, satis per se toinm Ecclesiam et pastorum
Margi, in Anlonini Iiinerario inler Viminacium et corpus repraesentant, ac tanquam cecumenicumcon-
Sardicam collocantur. Apud Hieroclem in Mysia cilium decernunt, judicant, ac Ieges et regulas con-
prima cum ViminacioOrtemurcusponilur, ubi corri- dunt; aliud antem episcoporumcorpus, tanquam a
gandumHorreomargus. synodo loiius Ecclesiae legitime congregata et a ca-
XCIV. Zosimus. Teriius ignoli loci episcopus sub- pile sese separans, non.pro legilima synodo, sed pro
scriplus legitur in cadem epistola Atbanasii. Tres conventiciilo et conciliabulo babendum est qitod si
quidem Zosimi in Athanasiano catalogoreceaseniur. deirahere posset auctoritati ct juri legitimocsynodi,
XCV. Praeter hos synodo Sardicensi vice Julii essct in poteslate hominum perliriorum episcopos, si
Romani pontificisadfuerunt ejus legali, qui sic sub- " qui essent suarum partium , aliosque solMcitandoet
scripseruntepisiolam Alhanasii ad MareoticasEccle- subducendoa coeterorum conventu, quamcumquege-
sias: IXLI\1Archidamuset Philoxenus vresbyleri, et neralem synodum irrilam reddere, schismaiicnque
Leo diaconusde Roma, incolumesvos optamus. Alha-•Q conveniiculo privilegium et jus tribueretur, qucd in
nasius aulem in calalogo, statim posl Osium ab His- Ecclesia nunquam obtinnit. \U quidem etsi ab Ephe-
pania. presbyteros tantum nominat his verbis : Ju- sina synodo prima sese separarunt quadraginta circi-
lius Rommper Arckidamumel Philoxenumpresbytcros;: ter episcopi, et in his fere omnes Orientis, nibil ta-
omiltit vero Leonem diaconupi : sed in texlu syno- raen ea synodus praejttdiciipassa est, quominus gene-
dicaeSardicensis ad lulium papam apud S. Hilariumi ralis haheretur. ldem igiiur seniie^dura de Sardi-
et duo prcsbyteri. et Leo diaconus synodo prxsenless censi, cui Eusebianorum conciliabulum perverso et
memoramur. iniquo concilio Philippopolim[traductum quidquam
Haecex quinque documeniis nomina excerpsimus.. detrahere non poluit. Hinc quidem[L]Sardicensema.
Alia duo in iisdem omissa adjicienda sunt, nimirum) gnum conciliumvocatumfuil a S. Athanasio, apologia
Grali Carthaginensis, et Epbralce Agrippinensis. secunda ; et synodusex toto orbe coactu, id est gene-
XCVl. Gratum Carthaginensem episcupum inler-• ralis, a Liberio papa apud eiimdem Athanasium, in
fuisse concilio Sardicensi satis aperte colligitur ext Historia Arianorum ad monachos, n. 37, ejusque
Gracco textu canonis septimi, et mullo magis ex\i decreta olira a Romana Ecclesia et a pluribus Occi-
canoae quinlo concilii Cartbaginensis sub eodema dentalibus, ncc non etiam, ut vidimus capite prajce-
Grato. Aihanasins quidem hunc Graium recen-et inn denti, ab Orientis episcopis synodi Constanlinopoli-
secunda serie inter episcopos Alricae, qui absentess lanaeanni 582 Nicaenisaddita, ac pro Nicaenisalle-
Sardiceusiadecreta approbarunl. At sicut idem Atha- gata fuere, quod salis indicatillud concilium
nasius verissimum Lugdunensem, qui ex ipsis sub- nicnm habitum fuisse aeque nc Nicaenum. cecume- Quod si
scriptionibus Sardicaefuit, et MaxiniiimmTreviren- _v p^steriori oeiate apud ipsos Romanos iiner quatuor
sem in prima serie omisit, ac in secundaiis Gallis quii concilia cecumenicarelatura non fuit, id eam ob cau-
abfuerant proeposuit, ita eiiam de Grato idipsum sam evenit, sive quia in Niceenoconcilio Sardicense
efficere potuit. Qund si hos tres episcoposin secunda eideni annexum compleetebaniur, sive potius quia
serie idcirco descripsit, quia in suas provihcias redu- coucilia recensentes, quoetamquam Evangelia susci-
ces, itcrum cum episcopis earumdem provinciarum pienda erant, ea sola coucilia memoranda putarunt, '
qui nonfuerant in concilio Sardiceusiadecreia appro- quse ut sariam tectara custodirent catholicam(idem
barunt.in utraque serie nb eo colloeari poterant, peculiarem aliquam haeresimconriemnarunt. lta qui-
sicut eadem, ul videtur, de causa Ariiis Paloestinusin dem laudata est Nicacnasynodus, quoeArii, Constan-
utfaque Athanasiani catalogi serie descriptus legitur, tinopolitana,quaeMacedonii,Epiiesina, quaeNestorii,
in prima quippe concilio iuteifuit, iu_secuiu.'aquippe et Chalcedonensis,quoeEutychis erroreni proscripsit.
rursura laudatadecreta cum aliis episcopis Palaestinis; Sardicensis auiem synodus cuin, in Arii reliquias sese
probavit. exerens, nullam dislinctam htcresim
XCVU.Euphratas Agrippinensis a concilioSardi- Nicaanocappendix habila, dislincte protriverit,veluli
recensenda non
censi legatusjina cum Vincentio Capuano in Orien- fuit, iit ne tamen idcirco inter rjecumenicashabita non
tem, una cum eodem ipsi concilio procul dubio inter- fuisse credatur.
fuit. VideAthanasium, Hist. Arian. ad monachos. VII.Enimvero Justinianus imperator, licet quatuor
V. Cum plerique ex his episcopis luni Latini lum generalia concilia multis in locis celebret, Sardicen-
Graeciex jirovinciis Occideiitalibusfuerini, tionoecu- sein nihilominus mcumenicamsynodumin edicto lidei
 65 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. M
appeliavit (T. VI Concil.col. 593, b). Ea vero fre- A.et de Sirmiensi, quaenon Occidentalium,sed Orien-
qualuor generalium conciliorum comnten- talium conventicula fuerunt; idque unum significare
atio posterioribus Groecis,qui in codicibuscanonum voluit, Constanlium harum pseudosynodorumexem-
auentior
generales synodos a particularibus seu topicis sepa- plo damnans subslantioenomen, pium se Occidenla-
rare coeperunt, occasionem proebuissevidetur recen- libus praetulisse. S. Epiplianius vero, hacres. 71,
sendi Sardicensem imer synodos topicas, cum anli- cap. 1, alio pariler sensu intelligendus est, qui Marcae
quiores Grocci canonum codiccs ipsara slatim post opinioni nihil favet. Sardicensem enim synodum
Nicaenamcollocarent, ul ex Joanne Scholasticoante- Occidentalera,vel Occidentalium, vocat, ut eam se-
cedenli capitc observavimus. Equidem uli recume- cernat ab Orientali Eusebianorum convenlu; quatc-
nica uon solum pro Occidentalibus,sed pro Orienta- nus illa Sardicoein urbc Occidenlis, hic vero Philip-
libus etiam Ecclesiis siatuit; et sicuii rcslittiiio S. popoli in Orienle congregalus fuit. Quid quod S.
AlhanasiiAlexandrini, MarcelliAncyrani, el Asclepii Epiphanius hoc loco Sardicensem synodum pro Sir-
Gazensis ab eadem synodo decreta , et exseculioni miensi aut Mediolanensi accepisse videtur uli Tille-
mandata, ad Orientis Ecclesias speclabat, ita etiain moniius conjicit, not. 40 in Arian. Hist. tom. VI?
canones quos quidem in Constantinopolitana Orien- VIII. Dubitant nonnulli num in ipso Occidenle sy-
tali synodo anni 382 Nicaenorum noiniiie Iaudatos nodus Sardicensis cecumenicahabita fuerit. Moven-
vidimuSjiion minus Occidentales quam Orienlales tur ea Africanorum resistentia, qua Sardicensibus
respiciebant. Hinc in mss. editionis priscoe«t colle- canonibusex commonilorio Zosimi in Apiaiiicausa
ctionis Hadrianaestaiim post ultimum canonem boec productis sese opposuere. Qui vero haec ingerunt
clausula legislaiivam vim in*lotum orbem deciarans »™non solum dubitent oportet num Sardicensis synodus
lcgilur : Omnis synodus dixit: Universaquw consti- fuerit cecumenica, verum eiiam num fucrit generalis
tuta sunt calhoiica Ecclesia in nniverso orbe diffusa lotius Occidentis; de quo tamen ambigi nequit, aileo
cuslodiel.Etsubscripserunt,etc.Hilariiet Epiphanii te- ut illi ipsi qui buic synodo sunt magis infensi, hanc
stimonia, quaeopponit Petrus de Marca,nihil officiunt. generalem Occidenlis synodum fateantur. In quo
Hilarius enim in libro adversus Constaniium Augu- aulem versaretur Africanorum cpnlenlio, ut nihii
stum, num. 25, scribens : Damnas quoqueet substan- exinde contra canonuin Sardicensium auctoriiatem
lim nomen, quo te et Sardicensi synodoet Sirmiensi elici queat, fuse explicavimus in observalionibusad
pium esse Occidentalibusmenliebaris; non de Sardi- dissertalionem b Quesnelli, part. i, cap. 6 (col.000}.
censi concilio, scd de pseudosardicensiloquitur, sicut

PARS SECUNDA.
De antiquioribus colleetionibus Latinis, quce vel sunt anleriores Dionysio Exiguo; vel ex
fontibus Dionysio anterioribus originem ducunt.

CAPUT PRIMUM. G NicaenaesynodiinscriplioneiVicomi sppellari potuerint,

apud Lalinot, prw- uti S. Gregorius Turoneosis concilii Gangrensis ca-
Deprimmvaeauonumcollectione
tertim Romanos,quw solosNicwnoscanonetet Sar- nonem quarlum decimum veluti Nicaenumlaudavit.
dicentet timuljunctos complectebatur. Ego, inquit (Lib. ix, c. 33), accedensad monasterium
$ 1. Canonesqui olimapud Latinos,prwsertim Roma- canonumNicwnorumdecrela relegi, in quibus conline-
lur quia si qum reliquerit virum, et torum in qno bene
> nos, aucteritalem habuere, soli fuerunt Nicwni et vixerit [LII| spreverit, etc. Sed hic peculiaris lapsus
Sardicenses. Expungitur sentehtia qua alii Gtwci aucloris multo poslerioris oevitraduci nequit ad In-
canones Nkmnorumnominelaudati, aut in Nicena nocentium 1, cum praesertim is non aliquem cujus-
synodoconfirmati dicunlur. piam synodi canonem allegarit. sed generalem pro-
1. Etsi omnium Graecarum synodorum canones positionemconsliluerit, solos Nicoenoscanonesa Ko-
quiinGraecocodice continebantur olim redditi fuerint mana Ecclesia recipi, solnsque fcciandos et agno-
Lalihe duabus antiquis versionibuslsidoriana et prisca scendosab Ecclesia catholica. Forte GregoriusTuro-
ante Dionysianampervulgalis,ut capile sequentidice- nensis Gangrensemcanonem sumpsit ex aliqua poste-
tur, his lamen versionibus privato studiolucubratiset riori collectione seu abbreviatione canonum, in qua
editis, soliNicaenicanones, et SardicensesNicaenissine diversorum conciliorum decreta sine proprio inter-
ulla distinctionesubjecti,eodemqueNicoenorumnomine medio litulo descripta erant, uti in cod. 59 capiluli
inscripti.apud Latinos,praeseriimRomanos,publicam Veronensis sub hac generali inscriptione initio prae-
auctoritatemhabuerunt.Solosquidem canonesNicaenos fixa : Ex concilioNicamo,vetaliis conciliis(Vide part.
(quo titulocomprehendebantur, ut §3 oslendemus, Sar- Div, c.i, n.ll).
dicenses)RomanamEcclesiainrecepisse, diserte tradit 3. Aliialiam raiionemineuntes contendunt, idcirco
Innoceniius I, in epistola ad Theophilum Alexandri- aliarum synodorum canones pro Nicaenis babitos et
num, ubi memoralis canonibus Nicaenisaddit: Alium laudatosab Innocentio, quia in Nicxna synodo confir-
enim canonemRomananonadmittit Ecclesia.Et in alia mari fuerunt. Id manifestumesse aiunl de canonibus
epistola adclerum et populumConsianlinopolitanum, trium antiquiorum synodorum Ancyranae,Neocaesa-
n. 3: Quod aulem ad canonum observalionematlinet, riensis, alque Gangreusis, quos in Nicaenoccncilio
SOLISillis parendum esse dicimus,qui Nicmwdefiniti lectos et confirmatos, ex interlocutione Osii antiquis-
sunl, quosSOLOS sectari el agnosceredebetEcclesiaca- simoccollectioniCorbeiensi inseria collegit P. Cou-
tholica. Idipsum autem vcrum fuissein tota Ecclesia stanlius in praefationead tom. I Epistolarum Roma-
Latina vel ex eo cognoscitur, quod nulli alii Graeca- norum pontificum, pag. 61: qui postea, de recitatis
rum synodorum canonesaLatinis scriptoribusallegati Innocentii I testimoniis loquens, subdit, pag. 66:
inveniuntur ante sextum saeculumnisi Nicoeni,etNi- Quid obslatquominus Nicwwdefinitidicanturcanones,
caenorumnomineetiam Sardicenses; impossibileau- qui Nicwm lecti confirmalique, el in synodicis Actit
tem videtur alios quoque canonesfuisse receplos, nec recensiti sunt? Quid causx esl cur Nicwnos canonet
ullum aliquando a quopiam fuisse laudatum. eosquesolos sectari non censealur is qui eos sectatur
2. Non desunl qui existimant Nicaenorumcanonum unos quos Nicwni Patres tua iptorum approbatione
nomine apud Innocentium I omnes Groecarumsyno- feceresuos? Inlerloculionem vero Osii, cui haecCou-
dorum canones intelligi, propterea quod omnes in stantti sentenlia innititur, supposititiam nulliusque
codicibus canonum post Nicaenosdescripii a prima aucloritalis esse 03tendiraus part. i, c. i, § 1, ubi
65 DE ANTIQ. COLLECTlON.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS PRlMA. 66
etiam Gangrensem synodum nedum Nicaeno, sed,A Octavusvero canon ex solis Gallicanis diversse ori-
Sardicensi eliam concilio posleriorem probavimus. ginis collectionibus prodiit; quae lamen aeqtto ac
Romanaro profecto Ecclesiam Ancyranos canones Hispanica et Isidoriana exempla duos illos canones
non reeepisse, vel ex eo manifeslum est, quod non- in Urgellensi codice invenlos ignorant. Cum porro
nnlla suaedisciplinaecontraria contineant. Nequevero ubi agatur de conciliis Galliae, uti est Regense, col-
hsecauctore Osio reformata et Occidentalidisciplinae lecliones Gallicanaecollectioni Hispanicaeet Isidoria-
accommodalapraeferantur. Etenim non omnescano- nae praeferendaesint, si illarum auctoritate octavus
nes qui Occidenlaliadversantur disciplinaeinveniun- canon ab eo concilio abjudicari nequit, multo certius
tur correcti; ii vero qui fuerunt emendati ejusraodi ab eo ablegandi sunt illi duo addititii canones, quos
sunt in soliscollectionibusCorbeicnsietQuesnelliana, omnia, tum Gallicana, tum Hispanica etiam auctiora
hoc lorao impressa, quaefuerunt, ut videbimus, Gal- (uno Urgellensi excepto) et Isidoriana exemplaria
licanae,non autem Romanae; in aliis vero collectio- proetereunt.
nibus Italicis, quocRomanis usui esse potuerunl, sine 5. Canonesvero Constantinopolitaniante Chalce-
ulla emendatione reperiunlur. Adde quod haeemen- donense Latinis fuere ignoti; et adhuc post hoc con-
dationesnon fuerunt induclacin Graccumtextum, qui cilium, etsi in collecliones Latinas traducti, non ta-
in hanc sententiam lectus fuisset in concilio Nicaeno, men statim fuerunt recepti; adeo ut S. Gregorius suo
sed inversionem antiquam Isidorianam, uli vocant, quoque tempore scripseril in epist. 34 libri 7: Ro-
quaein memoratiscollectionibusQuesnelliana et Cor- mana Ecclesiaeosdem canones vel geslasynodi iltius
beiensi recepta est. Cum vero alia antiquiora et (Constanlinopolitanae) hactenusnon habet, nec accepit:
puriora ejusdem interprelationis exemplariaejusmodi T>tn hoc autem eamdemsynodum accepit, quod est per
emendalionibus careant, palam fil has cmendatioiies eam conlra Macedoniumdefinitum,nimirum Constan-
tempore inductas Osio tribui non posse. tinopolitanum symbolum. Hic autem cum nonntilf,
isi ergo aliis documentis, quae nondum producta ac inter caeterosQuesnellus, not. 4 in epist. 106, pro-
Sosleriori
sunt, nec, ut credimus, umquam proferentur, demon- pugnent, Constantinopolitanarasynodumse.mperinter
stretur aliquemvel Ancyranum, velNeocaesariensem, primarias et cecumenicasfuisse enumeratametiam a
vcl Gangrensem canonem a summis ponlificibus, pontificibusRomanis, aliqua addere oportet, quibus
aliisque Latinis Patribus fuisse allegatum anle soccu- lota hoecres exploratior fiet. Certe Romana synodus
lum sextum hos canones Nicaenorumnomine ab In- anni 385, sub Felice III, in epistola ad orlhodoxos
nocentio 1 fuisse comprehensos, et apud Latinos Constantinopoli et in Bilhynia consistenles, cecitme-
auctoritatemobtinuisse persuaderi non poterit. nicas synodosrecensens, tres tanlum NicaenamEphe-
sinam, et Chalcedonensemmemoravit; de Conslanti-
§ 2. Nec Antiocheni,nec Coiutantinopolitanicanones nopolitana vero ne vcrbum quidem. Et ut charitas
a RomanaEcclesiaoiim recepti.Constantinopolilana vestra, inquit, possit agnoscere, venerandas synodos
synodusejusque symbolumpost Chatcedonentecon- Nicmnam,et Ephesinampriorem, atque Chaleedonen-
cilium a Latinis celebrata;nec tameneademtynodus sem conlra Nesloriumei Eutychetemimpiissimumnos
habiia fuit ul wcumenica,nisi aliquanto post, nec tenere, etc. Videlom. V Concil.Venetaeeditinnis col.
cauones ejus recepli usque ad S. GregoriumMa- 248. Quesnellus loco laudato opponil Gclasii decre-
gnum, ted solum symbolumejus receptum. Ante tum de libris recipiendi-, vel non recipiendis, et Gre-
Chalcedonensehmc synodusab ipsis Grwcisnon fuit gorii epislolam 24, nunc 25 libri 1, in quibus eadem
recentitainler conciiia cecumenica.Siricii ac Cw- C synodus cum aliis tribus oecumcnicis
lestiniterba pro Grmcorumcanonumusu apud Lati- censetur. At genuinum decretum Gelasii aequali honore
Constanti-
nos objecta explicantur. Eorum usus apud eosdem nopolitana synodo caret, sicut eliam expers est illis
inductussmculovi. verbis, et si qua sunt coucilia, etc, uii ex aniiquiori-
4. Mullo autera minus comprehensi et a Latinis bus ac pluribus quoque mss. exemplaribus probaturi
ccepti dici queunt Antiocbenicanones atque Con- sumus, c. H, §5, ac propterea hoc ipsum decretum
stantinopolitani. Etenim Antioclienos canones S. contrariam sententiam potius slatuit, nimirum eam
Joanni Cbrysostomoa suis hostibus oppositos Inno- synodum nondum Gclasii oevointer cecumenicasa
centius I rejecit, [1.111]ac repudiandos conlendit in Romana Ecclesia fuisse receptam, neque quoad sym-
laudata epistola ad clerum et populum Constantino- bolum fidei, de quo 11110 in vulgato Gelasiani decreli
polilanum. Quod si unus canon Anliochenus legitur additamenlo sermo esi. Quod si S. Gregorius in epi-
in synodo Regensianni439 (Tom.ViConcil.col. 557), stola memorata eamdem synodum inter ceciimenicas
ex Hispanico codice Urgellensis Ecclesiae adjeclus a refert, cum eo tantum nominereferat, quia in ea Eu-
StepbanoBaluzio, hunc posleriori additamento intru- nomii el Macedoniicrror convincilur,unam delinitio-
sum fuisse nihil ambigendum est. Primo enim in eo neiii fidei respicit, non vero canones, quosepist. 34
codice ille Antiocbenuscanon cum alio ignolo, teste lib. vii, a Romana Eeclesia hactenus non receptos
eodem Baluzio, suffectusest in locum oclavicanoni-, tradidit. Qttodporro eidem concilioob definitionem
qui licet proprius sit ejus synodi, ut ex aiiis mss. et syinbolura fidei cecumenici locum Iribuii, quein
Gallicanis liquet, ibi tamen omitiitur. Sccundo hoc Gelasii aevo [LIV] non oblinebal, id post Gelasii ae-
additamentumab eadem synodo alienum multo cla-. D taiem induclum cvincitur. Olim qnidem Conslanlino-
rius palebit, si considerentur codices qui ipsam syn- politanum symbolura una cum lorao, quo Orientales
odurn Continent. Ipsam exhibent codices colleetio- anno 378 vel 379in Antiocheua synodo Romanicon-
nis Hispanicae,ex qua in Isidorianam transivit, ac cilii deliuitioni adversus Macedonianosedit;esubscri-
plura diversarum collectionum Gallicanarum exem- pserant, ad Damasum missum fuit anno 382, ut li-
plaria. Codices collectionis Hispanicoealii aliis au- quet ex synodica alterius Consinntinopolilanieoncilii
ctiores sunt, 111explicabimus part. 111,c. 4. Urgel- hoc anno celebrati ad eumdem pontilicemac caeteros
leuse exemplumad Hispanicamauctiorem collectio- Romanaesynodi Patresdirecta, quoeapud Theod re-
nem pertinet, qualem invenimus in ms. cardinalis\ tum legitur lib. v, c. 9. Eisi vero lum illud symbo-
Passionei, el in aiio Vat. Palat. 575.Observatisautem1 lum, tum (omus Antiochenae synodi cum Romana
diversis mss. libris collectionisHispanicoetum auctio- antecedenti deiinitione concordes inventi, ab Occi-
ribus, tum brevioribus, nec non Isidorianis, qui ex dentalibus fuerint approbati, non tamen idcirco pro
brevioribus Hispanieisexemp^isproficiscuntur, per- cecumenicohabitum dicendum est Conslaiitmopoli-
spexiraus hos cmnes in Regensi concilio praeferre ! tanum conciliumanni 381, in quo ipsum symbolum
tantum canones seplem, omisso octavo, qui veluiii conditum fuit; sicut nec Antiochenum,quod tomtim
clausula non necessnria primo collectionisHispanica? i emisit. Neque referl quod eadem synodus Constanii-
auctori virieri potuit, et omissis etiam Antiochenci nopolitana mcumenicavocetur in laudatis synodicis
alioque canone ignoto, qui cum in solo ins. Urget- lilleris. Hoecenim, quam S. Leo epist. 106, c. 5,
knsi legantur, satis ex hoc addititii dignoscuntur, pattcorumepiscoporumconscriptionemappellai, nou
 67 • AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 6g
alio sei.su oscumenkavocari potuit, nisi eo quo con- A distinctam synodum cecumenicamrererendam pniavit
cilium ex tota Afiica congiegauini plendriumseu tmr- Constantinopolitanam, cujussymbolumex soloChal-
versaleappellare Augustitro caeterisque Afrieanisso- Cedonensiconcilio vim generalis decreti obtinuerat.
lemne fuit, ut scite animadvertit P. COustaniiusin At cum postea compositis turbis quaeAcacii causa
epistolam 13 inier illas Damasi not. 6, ttol. 566. So- Yuerant cxcitatae, Orientales episcopi ad unitatem
lum cum idem Constaniinopolitanum symbolum iu redeuntes, professiones fidei edideriut, in quibus
Chalcedonensi fuerit inserlum, summisque laudibus synodus Conslanlinopolilana nb damnatum errorem
comprobatuin, Romana Ecclesia, dum u.tivere oecu- Macedoniicumaliis tribus oecumenicissynodis distin-
menicum recepit concilium Chalcedonense, idem cle recensebalur, tum Roraani quoquepontilicesenm-
symbolumquasi ejus portionem actiS insertam pari- dem synodum distincle commemorare cceperuntinter
ter recepit. tecumenicas, et exinde Vigilius,Peiagius et S. Gre-
6. Quid qnod satis probabile nobis 'est, hoc Con- gorius qualuor cecumenicaconcilia laudare, el inter
staniinopolitanum concilium apud ipsos Groecosin haecConstantinopolitanum ob definitionem ac synt-
synodo Chalcedonensicelebrari coepisse,cum adver- bolum fidei.
sus Eulychianam haeresim, et pro prserogativaCOn- 8. Quod porro de hoc symbolo diclum est, trans-
slanlinOpolitanaesedis miiltumconferret. Solius euim ferri non debet ad ejusdem synodt canones, quns
Nicoeni, nuspiam vero Constantinopolitani concilii nondum receptos idem S. Gregorius teslatur. Neque
tnentio ante Chalcedonenseoccurrit sive in Ephesina pro eorumdem canonum receptione quiriquamprobat
gjnodo, sive apudalios GroecosPatres. Iromoin con- quod a Baluzioproducitur in additionibus ad librum v
eilio generali Ephesi habito iia Nicaanumsymbolura "R ConcordiaePetri de Marca, c. 21, n. 14. Macelonii
laudatum fuit a Palrihus, ut nullam aliamfidem pro- nimifum et Eunomii nominn, quoc ab ipso S. Gre-
ferri voluerint. Statuit tancta synodut aiteram fidem gorio in commendanda synodo Constantinopolilnna
neminiticere proferre, aut conscribere, ttut cqmponere commemorantiii',non rereruntur, inquit, ex symboln,
prmter definitama sanclis Patribus, qui in Nicwa cum sed ex canonibus, ac propterca si corum haereticorum
iancto Spiritu congregatifuerunt(Tom. III Conc.col. nomina Romani hauserunt ex canunibus, hos non
1219 ). Et actione prima solum Nicoeuumsymbolum, Ihinus quam symbolum ipsis cognitos et probatos
non aulem Constantinopolitanumrecilatum fuil; so- colligere licel. At baereticorumcatalogo, qui cano-
iuin vero in Chalcedonensiulrumque insertum legi- nibus Cnnstaiiiinopolitanis inseritur, Romanos pon-
tur. Ephesinaeigilur synodi tempore non ita erat ce- tiflces nihil aueloritati tribuisse, ex eodem Gtegorio
lebre conciliumCnnstantinopolitanum, uti poslea in manifeslumest. EiidoxiumeniraetEudoxianos, licet
Chalcedonensi accidit; uec inter generalia videtur iii iisdem canonibus reprobatos, se ignorare scripsit
relaluin : alias solum Nicaenumsymbolum expresso episl. 54, ad Eulogiuni, lib. vn, quia nihil de illis
decreto non fuisset approbatum rejectis caeteris,quae- invenit neque apud Philastnum, neque apud Augu-
cumque prteter Nicaenumprofcrrentur. Adde quod in stiuum , neque apud alios Patres ; canones vero
pseudosynodoEphesina Eutychis professio legitur, Constantinopolilanaesynotli ejusque gesta Romana
in qna relate ad Nicaenumconcilium generale primum sedes nondum reteperat; quibus idcirco non fidens,
illud Ephesi habitum secundum conciliumgenerale ab Eulogio peliit ut :i quis apud Grmcot probatorum
appellatur. Sicut tradiderunl, inquit, nobis fidemsan- Patrum de eo (Eudoxio) iermonemfecit, per litteras
Nicma convenientes,quam 'Ev TSfio-tpiv significarel. Cum vero is rescribens, sanctorura Ba-
' eti Patres tnCTMVOSW
rri SeuTspa , Ephesi tn secunda synodo sancti G silii, Gregorii el Epiphanii adversus eum tesiimonia
Palrei rotioraverunt(Tom. IV Conc. col. 923). Con- produxisset, sanctus pontifex horum notissimorum
stantinopolitanam igitur synodum prO generali se- Patrum aucioritate sibi satisfactum fuisse respondit
cunda non babuit. Ipsi quidem haereticoin Chalcedo- epist. 30, lib. vm, Macedoniuraaulem et Eunomium
nensi vilio datum fuit, quud Constantinopolitanuin haereticosRomani ex Augustino, ac praesenim ex
symbolum el synodum non reciperet (Ibid. col. 212, confessione fidci a Damaso ad Paulinum missa
014); nunquam lamen in eo reprehensus, quod se- cognoverant; et exinde, non autem ex canonibus
cundiim locum inter generales synodos Ephesinaetri- Consiantinopolitanis eorum nomina stiis epistolis in-
buerit; nec si Conslaniinopolitanalunc a Groecisha- seruere. Ex laudaia porro Gregorii epistola 34,
bita universira fuisset inler oecumenkas. Eutycliiani libri VII,illud proeterealiquet, exstilisse quidem hoc
ei sese opponere ausi fuissent. Ne vero Eutycliiano- tempore apiid Romanos exemplaria canonum Con-
rum proprium credatur, Constantinopnlitanumconci- stanlinnpolitinorom, quos sane ille legerai, cum
lium inter generalia baudquaquam referre, audiatur scripsit: Et canonet quidem Contlanlinopolilanicon-
Eusebius Dorylaeensis Eutychis accusator, qui in cilii Eudoxianos damnanl; at Romauam Ecclesiam
Constaiitinopolitanasynodo anni 448 adversus eum- nihil auctoritatis iisdem tribuisse; quo sensu subdi-
dem haereticurn congregata, solius Nicaeniet Ephe- dit: Romana autem Ecclesiaeosdemcanonesvel getta
sini conciliiinentionem faciens, affirmavit,se perma- tynodi illius hactenusnon habet, nec accepit. Erant
nentem in fide sanctorum Patrum 518 in Nicwa con- nimirum uoli ex colleciionibuset versionibusLatinis,
gregatorumet omnibus,qumin Ephesinorum a sanctc quarum plura exemplaria eranl vnlgala; at liaecol-
el magnasynodo acta sunl (Ibid., col. 931). Simili- ,. lectiones atque versiones non erant codex publicus,
ter Patres ejusdemsynodi Conslanlinopolitanaeanni eoedemqueprivato sludio digeslae et editse, nullam
448, act. 2, generales synodos laudaiuri, solas Nicat- RumanoeEcclesiae approbaiiunem receperant.
nam el Epliesinam memorarunt (Ibid., col. 955, e, 9. Neque vero ad asli uendum apud antiquam Ec-
966 et 967, a, c, d, etc). Qnaeindicio sunt Constan- clesiam Latinam codicempublicumusuque receptum,
linopolitanuin concilium anni 381, etsi maximecon- qui plurium synodortim canones contiueret, quid-
tra Eutychem pugnaret, aequalisaucloriratis habilum quam coiiferunt quacdam Sirieii ad Coelestinitesti-
non fuisse, nec inter generalia ari huc usque tempus mouia, ubi IradUntnemini licere canones ignorare.
fuisse recensitum. Ex bis ergo hoc concilium solura Etenim Siricii verba, quae oblruduntur ex epi^tola
post Cbalcedonenseapud ipsos Graecosce<ebrariac ad Himerium: Canonumvenerabiliumttatuta nemini
inter generalia coepissereferri non est improbabile. sacerdotumignorare sil liberum, sequumsensum fe-
[LV]7. Quod si id verum est de Graecis,nilul mi- runt, si intelligantur de solis canonibus Nicaenis
rum si Latini idem concilium Conslantinopolitanum i Sardicenses comprehendentibus, quos quidem solos
adhuc posl Chalcedonense cecumenicisnou accen- Romanam Ecclesiam recepisse lnnocentius 1 diser-
suerint, nec ejus symholura probariut uti symbolunit lissime tradidil. Crje'estinusvero dum in epislola ad
concilii oecumenici,nisi quatenus in generali concilioi episcoposApuliaeetSicilioescripsit: Nulli sacerdolum
Chalcelonensi lectum et approbat m fuit. Hinc qui- suosticel canonesignorare, nec quidquam(acere.quod
dem Gelasio in decreio de libris satis fuit Chalcedo- possit Patrum regulisobviare, canonum nomiue aii-
iiciise coiiciluuii iuter gencraia referre, neque ult qoanto latius coinprehendit eliamdecrela pontilicu».
 69 * DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS II. 70
quae praeter Nicoenoset Sardicenses canones maxi-. ti- A inducti sunt ex versione canonum concilii Chalcedo-
mam aucloriiatera obtinebant. Neque novum [LVI] i] nensis,ciijiis primus canon statuit: Regulassanctorum
esl, caoonuui appellalione non solum canones con- n- Palrum per singula nunc usque concilia constilutas
ciliorum, s*d epistolas eiiam ponlificumRomanorum m proprium robur vbtineredecrevimus;vel etiam ex in-
comprehendi. Joannes II in epistola ad Caesarium m legris ejusdein synodi gestis codem sexto soerulo
Arelatensem scribens : Quw vero de his canonesprm- -- Latinitaie donalis , in quibus Autiocheni canones
cipiunt, subter adjecimus; solos utique canonesno- )- praeler Nicaenosex Grteeo canonum codice allegati
minat, et nihilominus in subjectis teslimouiis non iii inveninntur.
soios conciliorum canones, verum etiam capilulum rn [LVII]§ 3. De
subdit cx epistola Siricii nd Himerium, quain cano- *" conjunclione canonum Nicwnorum et
num vocabulo comprebensam agnoscimus. Sed quid " Sardicensium, qun hi poslremi sine proprio Sardi-
ex Joanne II probaiionem quaerimus, si idem Coale- censiumnomine Nicwnissubjecti, pro Nicwnis liabe-
3" bantur. Diversw originis colleciiones Latiuw hanc
siinus in ipsa epistola, quaeobjicitur, decretalia pon-l~ eorumdemcanonum conjunclionemalque appellatio-
tificum nomine canoniini se potissiinum respcxisse ie nem apud Lalinos pervulgatamprobant. Hmc amnis
manifestat ? Posti|uam enim proeeepil: Nulli sacer- doli ac fraudis expertescognoscunlurRomani ponli-
dotum suos liceat canones ignorare, ratiouem slatiinn
fices, qui Sardicenses canones Nicwnorum nomine
subdit, quae ad decreialia expresse referiur. Qum m allegarunt. Similis canonum utriusque synodi unio
enim, inquit, a nobis res digne servabilnr, si DECRETA-L" [uisse videlur in aliquo prisco Grmcorumcodice.
LIOMnorma conslitutorum pro aliquorum libito...
frangatur ? Et post nonnulla ignorationem perstrin-i- "R 11. Sardicenses canones, qui in Latinorum usum
gens addit: Ita nikil qum frequentius suni decreta a Latine editi, a Latina ac praesertimRoniana Ecclesia
proficiunl, ut hoc, quasi nunquam DEIUC PARTE(idd recepti fuerunt, Nicaenorumnoniine olim fuisse com-
est a Romana sede) scriptum fuerit, ignoretur. Et;t prchensos iniilta testimonia convincunt. Ilinc quidem
ilerum aliquanlo post : Qni JURISNOSTRI , id estU in aliquot Romanorura pontificum documentis non-
CANOXU)! gubtrnacula cuslodimus; ubi jus nostrum,, nulli canones iticulcantur uti Nicacni,qui lanien non
seu pontilicium, canonet vocai; ac proinde mox x in Nicaenis, sed in Sardicensibus reperiuntur. Cele-
explicans qninam siul hi canones, mouel ne quis is bres sunt duo canones Sardicenses in Zosimi Com-
iaicum ad ordinemcLricatus admittat, et sinat fieri,', monitorio Nicaenoesynodo tributi his verbis : Verba
unde... siln causas generet, quibus reus CO.NSTITUTIS is canonum iit pleniorem firmiiatem huic commonitorio
DECRETALIBUS FIAT.Nemo igiiur ex Siricio vel Cus- <- inseruimus. lla enim dixerunt fratres in concilio Ni-
lestino, ciim caiionum ignoraniiam reprobant, pu- cmno, cum de episcoporum appellatione decernerent.
blicum codicem canonum cogilet, qui alios cauoncss Placuit autem ut si episcopus accusatus fuerit, ctc.
praeterNicaenosel Sardicenses in Latina ac praesertim n (Tom. WConc.col. 1253, c), uli incari. 7Sardieensi.
Romana Ecclesia eo tempore receplos ct approbatoss Et poslea: De appellatione autem clericorum, id est
contineret. minoris loci, est ipsius synodi certa responsio; de qua
10. Alii quidem canones Graecarum synodorum,, re, quid acluri silis credidimus inserendum, quod tali-
tamclsi Lalinis traditi essent versionibtis, anliquaa ter diclum est: Osius episcopusdixit: Quod me adkuc
Isidoriana et Prisca, seritts lamen ab iisdem allegarii movet,eic. (Ib., col. 1256, c), ut in Sardicensi ci
coeperuni, nitnirum saeeulo vi. Proferunt nonnullili none 17. Similiter S. Leo episl. 44, c. 5: Quam
synodum sextam sub Syraniacho, in qua idein pon-- Q C autem post appellationeminterpositam(a Flaviano) hoc
tifex ita loqucns iuducitur : Unde ct in canonibus in>i necessariepostulelur, canonum Nicww habitorum de-
Gangrensi Ecclesia apostolica auctoritale condilis... creta teslanlur, qum a tolius mundi sunt sacerdolibus
scriptum habetur; et duos canones septimum et octa- constilula, quwque subler annexa sunt. Respicit cano-
vum ejusdem synodi recitat ex versione Dionysii. nes Sardicenses de appellalionibus, ttti pluribusob-
Mirum vero maxime accidit, doclissimos hominess servavimus in admonitione praemissa epistolae 45,
non detexisse eatn sextam synodum sub Symmacbo) n. 8. Neque alia ratione, dum Galla Placidia episi. 56
suppcsititiam esse, et ab lsidoro Mercatore nono> inter Leoninas ad imperatorem Theodosium de Le-
saeculoconfictam, ex qua propterea nibil in rcml gatis Romani pontilicis ad concilium dircctis scribit:
pnesentem aucioritaiis elici potest. Vide quoe hac de3 Qui secundum definitiones Nicmni concilii consueti
re disscrimus part. m, c. 6, n. 7. Confirmatur etiaml sunt; indicare videlur canonem septimum Sardicen-
ex eo falsitas quod ii canones apostolica aucloriiate: sem, ubi de legalis pontiicis agilur, cjus aucto-
non solum recepli, setl etiam conditi dieantur, cumi riiate in conciliis utautur. Ante bos qui vero tanquam
in Gangrensi synodo nemo resedisset qui apostolicai Nicaenilaudati fueriini canones Sardicenses in cano-
aucloritaie fungeretur. Qtiod si in nonnullis poste- nibns synodi Romanorura ad Gallos, quos alii Inno-
rioris aevi codicibusinler Gangreuses Patres inseriuirr cenlio 1, alii vero cum P. Couslamio Siricio pontifici
Osius, qui Romanaesedis legatione potitus creditur,, iribuunt. Ibi cnim liaeclegunlur c. 5, n. 15 : Nicw-
id errori tnbuendum ostendimus part. i, c. 4, § 1. num coneilium(lege tn Nicmnoconcilio)divinoSpiritu
Etsi vero lsidorus hanc erroneam additionem in con- annuente, duin fidei confessio fuisset jure firmala,
fingeudislaudatis verbis respicere potuii, nihil tameni "_ etiam apostolicas traditiones episcopiin unuin congre-
ponderis ad usum Graecorumcanoniim apud Latinosi gali ad omniumnolitiampervenirevoluerunt,dcfmientet
initio sexti saeculiastruendum ex hoc fictitio concilioi inler cmlera, neque abscisum clericum fieri, quoniam
deduci potesl. Antiquius vero et evidens testimonium,, abscisuselmollis non inlroibunt in sanctuarium Dei.
quod nobis occurrit, de eorumdem canonum usui Deinde post baplismigraliam, post indulgentiampecca-
apud Latiuos cst illud synodi Epaunensis anni 517\ lorum, cum quis swculi militia fuerit glorialus, vel
cum canone 31 pceniteniiam homicidis decernendami illum qui purpura el fascibusfuerit deleclatus, ad sa-
siatuit, quam Ancyritanicanonesdecreverunt.Joannesi cerdolium aliqua irruptione minimeadmilli jusserunt.
II papa anno 554 in titulis subjectis epistolae adI Meritisenimei observationibuslegisad isliusmodidigni-
Caesanumduos canones apostolicos, unum Neocae- tatis culmen accedunt,non Simonispecunia, vel gratia
sariensem (quem in vulgatis supplendum probahjmusl quis polerit pervenire,aul favore populari (Cousl. t. I
cap. 10, §2, n. 12) et duos Antiochenos descripsitt Ep. Rom. pent., col. 695, 696). Priiiiuni membrum,
ex imerpretatione Dionysii. Neque omittendum est, quo excisi arcentur a clero, invenitur in Nieaerioca-
licet non omnino evidens, concilium Aurelianense I none primo. Alterum vero, quo cavetur ne quis a
anniSlO, in cujus canone 15 anliquorum canonum mililia vel foro ad sacerdolium irruptione aliqua ad-
slatuta servanda proecipiuntur, ut omnia in episcopii mittatur (quilms similia Siricius Nicaeno concilio
poteslaie consistanl; quod ad duos ullimos cannnesi ascribit in episi. 6 apud P. Coustanlium, n. 5) Sardi-
Anliochenos referendum videlur. Fone boeciu Grae- censi canoui cougruii, ipso fatente Couslantio, qui
cos canoaes observantia ct usus apud Latinos sensim haiie uotaiionem lEailem col. 695, nol. e) subjecit; Si
71 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 72
«7/«ealiqua itruptio, id est quodprwproperafeslinalio, A liocheni quidam canones ab iisdem cohstituti fere-
non dubilabimushic recenseri Sardicensem canonem bantur, uli explicaviinus parl. i, c. 4, § 2. Quod
13, quem et in Morbacensismonasterii veteri codice autem valet de synodica epislola proprio Sardxensi»
Nicwnuminscriptumobservavimus.In hoc quippe ca- synodi nomine missa ad Julium, et nunquam Nicaenae
none, qui Grwcis decimusest, legimus : « Si forte aut synodi vocabulo inscripta, non oequevalet de cano-
dives, aut tcholaslicusde foro, aul ex administralione nibus Sardicensibus, qiTosquidem non proprio ejus-
episcoput fuerit postulalus, ut non prius ordinetur, dem synodi, sed Nicaeuorumnomine ab aliis ponti-
nisi per longum tempusexaminalasit vila, et me- iicibus et ab ipso eliam Innocentio episi. 3 ad Tole-
rita fuerint comprobata. > Simoniacwlabis corruptio- tnnum conciliumallegatosvidimus,eodemquenomine
nem pariter notat idem Sardicense concilium canone in velusiissimis exemplaribus inscriptos post pauca
secundo, ubi ail: c Cum munifestumsil poluissepau- probaturi sumus. Quanlum ad alterum, ipsa Innocen-
cos prelio etmercedecorrumpi..... ut clamarentin Ec- tii formula : Solis itlis (canonibus)parendumessedixi-
clesia, et ipsum petere tiderentur episcopum. > [LVHI] mus, qui Nkmw definiti sunt; et alia similis in epist.
Cum porro in eisdera canonibus synodi Romanorum ad Thcophilum : Alium canonem (praeter Nicoenuni)
n. 16 ab iisdem NicaenisPatribus interdictum dicalur Romananon admittit Ecclesia, ita solos Nicaenosca-
ne episcopi de Ecclesia ad Ecclesiam transeant, hac nones respiciunt, ul quanquamcommode comprehen-
episcopum... d.uit alios Nicaeniconcilii nomine inscriptos, ad alios
ptena transgressoribusconstituta : TalemSardicensem
episcopatuprivari jusserunl, hic quoque tamen alio proprio nomine nuncupalos, etsi conci-
canonem priraum signilicari notnvitidem Coustantius nentes cum Nicoenis, non nisi per summam vim, et
(/6., col. 697, noi. a): Nam licet Nicmno canone15 T»conlra obviumverborum sensum distorqueri possint.
caveaturnequis episcopusde civitatein civitalemtrans- Nisi amea probelur Innocenlium alios quospiam ca-
eat, nequaquam tnmenjubet eadem synodus ut trans- noncs allegasse, et laudasse nomine proprio, [LIX'J
latus episcopatuprivetur, sed ut PROPRI/E ECCLESI^:RE- quod nondum probatum est, haecinlerpretatio ei ex-
6T1TUATUR, INQUACRDINATUS EST.At NECLAICAM C0SI- lensio nimis violenta persuaderi nemini poterit, ac
MUNIONEH nABEAT QUITALISEST, caiton Sardicensis propterea concludendumerii Innocentium, cum Sar-
notatione simili dicenses canones adhibuii, eos non minus quam Zo-
prxcipit. Subdit deinde in eademNicoeninomineiii
modo hunc canonemSardicensem 1 simum et Lconem Nicaenorumnomine fuisse com-
dicatuin videri eliam a S. Hieronymo episl. 83 ad plexum, ac pro Nicaenisvere habuisse, uti sane Ni-
Oceanum, ubi scribit : Hoc m Nicwna synodoa Pa- cmnisregulis laudntis in epistola ad synodum Toleta-
tribus est decretum, ne de alia in aliamEcclesiamepi- nam eosdem comprchendit. liinc idem P. Couslantius
ne virginalis paupercutwsocielate not. k in episl. 5 Damasi confessusfuerat. Sardicen-
tcopus transferatur,adulterm
contempta,ditioris qumratamplexus. Id certe ses canones pro Nicmnis Innocentius habebat (Ib.,
concinit cum illis laudati Sardicensis canonis verbis: col. 5f0).
Cum nutlus in hac re inventussit episcopus,qui dema- 13. Haecralio allegandi canones Sardicenses no-
jori ciritale ad minorem transeat. Innocentius I, in mine Nicornorumaptid nonnullosin fraudis suspicio-
cpist. 5 ad synodum Toletanam n. 9, regulas Nicmnas nem venit, ac si Romani pontifices Sardicensibus
in ordinationibus servandas recensens, ea decreta canonibus,qui Romanaesedis praerogalivamin appel-
subnectii, quae parlim in Nicaenis, partim in Sardi- latinnibus diserte asserunt, venerabili apud omnes
cchsibus canonibtts reperiuntur; el |in epist. 7 ad Nicacnoesynodi nomine auctoritatem quaererent.
clerum et populum Coiistanlinopolilanum num. 2; G Ejusmodi criminalionem animosius struxerunt Cen-
reprebcnsurus adversarios S. Joannis Chrysostomi, turialoresadiersusZosimum, quasi per immanetcelut
qui ei a sua- sede pulso et ad synodum appellanti et impietalemac furiosamambilionemeosdemcanones
alium subsliluerunt, id nunquam gestum pro Nicaenisvenditaverit in causa Apiarii, in qua ne-
dicit aepiscopum
Palribus, sed potius prohibitum, quod unum faria decretorumNicwnorumadulteratione, inquiuni,
canonem quartum Sardicensem rcspicerc potest, ubi pervicacilerpertliterit Bonifaciut, ae pertinaciterper-
sancitum fuit ut alter episcopusin ejus cathedra post teveraveritCwlettinut, ticet Africanamtynodumveriora
appellalionemejus, qui videturesse deposilus, omnino exemplaria Nicwnorum canonum Conttantinopoli et
tion ordinetur, nisi causa fuerit in judicio episcopiRo- Alexandria accepiste,ac tceleratamfraudemfalsatorum
mani determinata. Licet vero hoc locoNictenosPatres canottumdetectamesse probesciret. Hancvero fraudis
aut canones non appellel, cum tamen in eadem epi- suspicionem nonnUlliavertendara curarunt ea conje-
Stola tolot Nicwnossectandos testelur, bunc profecto clura quod forte Sanlicenses canones ab iisdem fere
Sardicensem canonem pro Nicaenohabuit. Patrlbus conditi duce Osio, qtii Nicaenosconstitue-
12. Non ignoramus nobis hac in re adversari P. rant, in codicibus quibus Romani pontifices uteban-
Coustantium (Ib., col. 79;>),qui dum not. 6, in lau- tur, tanquam Nicaenorumappendix ita subjecii es-
daiam lnnocenlii epistolam 7 Quesnellum impugnat sent Nicaenis,el cum Nicaenisjuncti sine dislinclione
scribentem Sardicenses canones ab eodem pontifice ulla, ut pro Nicaenisvere haberentur. Ila cardinales
habitos pro Nicwnis, eorumque nomine decoratosac Bellarminus lib. n de Rom. Ponlif. c. 25, et Baronius
vestitos, duo slatuit: 1*Innocenlium in iisdem liiteris ad an. 347, et alii. Hanc quidem excusationemsatis
Sardicensia gesla, quaeAntiochenos canonescondem- 0 aequamcensuit Petrus de Marca, si quo codice pro.-
narunt, laudasse proprio Sardicensis synodi nomine; bari posset; unde scripsit lib. vn Concordiaec. 16,
ac propterea Sardkenses canones,inquit, ut a Nicwnis n. 1 : Nostri id ex eo profectumaiunt, quod ea tem-
distinctos, non ut pro Nicwnis habilos, eorumque no- pettale canonet Nicmniet Sardicensesin eodemvotu-
mine vestilosab eo receptotesse, nonminus manifestum mine descripli essent nutlo ditcrimine adhibito sub
est. 2* Eo lantum sensu eumdem ponlificem solos titulo canonum Nicmnorum. Probabilis quidem eon-
Nicrcnoscanones sectandos proecepisse, non ut reji- jeclura, si vetusticodicisauctoritateniter.elur,qui non-
ciantur aut spernantur qui cumitlis consentiant,sed ii dum emersit e lenebris. Ad haec in margine notavit
qui dissentiaut; perinde ac si alii eliam praster Sardi- Baluzius : Hic annolandum csl lum Marew ignolum
censes, qui Nicaenisnou contrairent, canones ab In- fuitte codicem Chritlophori Juslelti, cum hic liberte-
noceuiio recepii fuerint, ac soluminodo ob eorum ptimus tcriptut est. Respicit his verbis Baluzius ea
cum Nicaenisconcordiamsolos Nicoenosreceptos tra- quae Petrus de Marca postea scripsit in dissert. 2 de
diderii. Utrobique vero vir doctissimus allucinatur. veteribus colleclionibuscanonum, Opusculis ejus in-
Ad primum quod attinel, cum Innocenlius Sardiceu- serta, ubi de vctustissima Christophori Justelli ms.
sia gesta, qu;c Antiochenos canones reprobasse cre- collectione canonuu cap. 1, n. 3, ait: In ea colle-
debanlur, laudavit sub proprioSardiceusium nomine; ctionehoc erat lemma : Canones Nicaeni.Deinde se-
respexit Sardiccrisem synodicam ad Julium pontili- quebatur striet quadraginta canonum numerit tuis
cem, qua resiiluti traduntur S. Athanasius aliique disiinctorum; quorum prioret viginti erant veriet ge-
•piscopi ab Eusebianis condemnali, contra quos Att- Hittiti cpnonesNkosnmstfiwdi; reliqui autem viginli
 75 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS II. U
continebantcanonesunumet vtginti concUiiSardicensis,, A Nicwni. Dein Nicoenumsymbolum cum Patrum Nicae-
duobus capitibus in unum compaciis, nulla interimn norum catalogo describilur. Tenia colleciio inveiiiiur
mentionefacla hujus concilii Sardicensis. Non dubi- in ms. codice Palat. 574, quem deteximus omnino
tandum quin stdtim post editionemadjecti fuerint ca- similem ms. Morbacensi laudato a P. Cousiamio in
nones illi Sardkenses priori collectioni(Nicaenorum), , praefatione ad epist. Rom. pontif. n. 77. Continet
consequentibus numeris sub anliquo litulo. Et postt puram Gallicanamcanoimm colleclionem; nam prae-
pauca n. 4 addit: Qunre Innocentius, Zosimus et Leo o ter Nicoenoset Sardicenses canones copulatos et ali-
alieni sunl ab omni dolo in proferendis canonibusSar- quot apostolicas constitutiones solaesynodi Gallicanae
dicensibus,ac si adNicmnam synodumpertinerent,cum n in iisdem mss. descriptae sunt. Canones Nicsenng.
aucloritale scriniorum suorum et veteris collectionis s exhibet ex abbrevialinne Rufini, deinde integrura
freti essenl. Sardicensem canonem 13, cum hac inscriptione, quae
14. Neque vero desunt alii plures et pervelusti,, eum ex antiquiori colleclione excerptnm indieat, ubi
ac diversarum quidem collectionum atque regionumfi Sardicenses Nicaenissuhjecti, pro Nicaenis habeban-
codices, qui dum eamdem Sardicensium cumNicaenis s lur : Incipit capitulum de suprascriptis canonibus,id
conjunclionem iuscriptionemque in Occidente laiiusS esl Nicmnis 518 episcoporum. Osius episcopusdixit:
pervuigalam probant, tum vero eorumdem Romano- Et hoc necessariumarbitror, ut ditigentissime
rum pontilicum bonam fidem mulio evidentius de- si forte aul dives aut scholastkus de foro, ettractetis, ceetera
monstrant. Olim Alanus Copus in primo dialogo9 ejusdem canonis verba. Confer etiam quoenotabimus
adversus novatores edilo an. 1573, codicem Atre- in alium codiccm 59 capiluli Veronensis part. iv,
balensem allegavit, in quo canones 47 Nicaenirecen-- _ c. 4, n. 11.
sebantur, duorumque canonum 30 et 34 titulos pro-- ** 16. In ms. Sangermanensi, quem P. Coustantius
tulit, ex quibus Sardicenses Nicsenisaddili cognoscii loco indicalocommemoiai, exstat compilaiio cx con-
poterant. Sed ita obscure hac de >e locutus est, utt ciliornm, Romanoriiin ponlilicum Patrumquedecretis
nemo id quod vere erat animadverterit. Primus, quii conflata et apuri Hibernos coutp'siia, in qua cum
hujusmodi.cotleciiouem detexit et produxit in lucem, Sardicenses canones Nicaenorum nomen constaiiler
fuit Paschasius Qucsnellus, qtti Sardicenses canoness ferant, ex aliqua collectione apud Hibemos usitata
cum Nicoeniscopulmos in duobus mss. Thuaneo ett proficiscitur, quae Nicoenoset Sardicenses canones
Oxoniensiinvenit, alque praefixos antiquissimaecol- conjungebat. Jacobus Petit post Theodori Canlua-
lectioni, quam RomanaeEcclesioe codicem credidit. riensis Poenilentiale edidit partem non exiguam
Alia subinde non lam ejusdem quam aliarum cnlle- collectionis llerovalliana?,de qua dicemus plura part.
ctionum exemplaria detecta siini, in quibus utrique3 iv, c. 7. In bac autem, quac Gallicani est saecnlo viu
canones continua [LX] numerorum serie copulati,, lucubrata, Sardicenses canones nomine Nicaenorum
Nicaenorumtitulum praeferunt. Ad collectionem a» laudantur. Codex ergo vetusiior, ex quo cosdem ca-
Quesnello editam eta nobis hoc tomo recusam per- nones hic compilator exscripsit, eamdem inscripiio-
tinent proeterThuaneum exemplar et Oxoniense aliai nem Sardicensibus praefigebat. Aliquot prseterea.
duo Belldvacensia el Pitlueanum laudita a Petroi annolationcs in nonnullis collectionibus inveniuntur.,
Piihoso in Synopsi historica de collectoribiis cano- quae Sardicenses canones veluti Nicoenosindicant,
num, Atrebatense S. Vedasti ab Alano Copo adhibi- P. Harduinus Dionysiana;, uti appellat, collectionis
lum, Ubertinum memoratum a P. Coustantio, et duoi codicem memornl annorum amplius 800, cxistenteni
bibliothecoeCaesareaeVindebonensis 59 ei41, quae( i C in bibliotheca collegii Parisiensissocieialis Jesu, qui
nobis usui fuerunt. Idem P. Coustantius not. d ini Sardicensibus canonibus hanc epigiapliein [LXI]ap-
epislolam 15 Zosimi, pervetustum alius collectionis; ponit : CanonNicwnus scu Sardicensis, qui in Grmco
codicem memorat olim Fossatensem, nunc auleriii non habetur (Tom. II Concil., col. 671, not. i). Estom-
Colbertinum, in quo iidem Sardicenses canones cumi nino eadem ac in cod. Colbertino 1868, quem ex P.
Nicaenisjuncti, Nicocnorumnomine inscribuntur. lni Couslantio paulo ante laudaviinus. Alium iiem codi-
praefationevero num. 77, pag. 71, laudat aliam col- cem ille allegat collectionis Isidorianaein eadem bi-
lectionem conteniam in alio velustissimn Colbenino> bliotheca societatis Jesu custodilum, in quo iisdem
ms. codice 1868, qui Sardkenses habet canones, tumi canonibus hic titulus est: Incipiunt tiluli conciliiN't-
ea notalos inscriptione, Canon Nicaenus(adjecit deinde cmninuniero20 episcoporum,qui in Grwconon huben-
antiquarius secundis curis, sive Sardicensis) qui ini lur, sed in Latino esse inveniunturtantummodo(lbid.,
Graeconon habetur, tum ea clausulaterminalos:« Ex- col. 679 nol. i). Qui ejusmodi litUlum Sardicensihiis
pliciunt statuta Nicmni fidei melropolitani Bithyniw' praefixere, lios profecto canones Nicaeno concilio
Paulino el Juliano consul. (hocest anno 325), xm kat. idcirco tribuerunt, quia eos in aliis antiquioribus
Jul. > Hunc autem codicem GallicanaeEcclesioeusuii exemplis Nicaenis canonibus subjectos, eodcmque
fuisse testatur. Nicaenorum nomine inscriptos reperere. In tabula
15. Tres alias praeslantissimas collectiones inveni- conciliorum prsemissa laudato codici Herovalliano
mus, quaein eamdem ratibnem uiriusque synodi ca- apud Peiit pag. 265, legittir : Canones Nicwni episco-
nones lanqunm Nicseios proeferunt. Prima est in ms. porum 20. Hic canon apud Grmcosnon habetur, ei a
Vat. Reginae1997. Haeccollectio, quam omnium ve-, y. quibusdam Sardicensisvocalur. Hoc titulo ejustabulae
tusiissimam ac llalicam esse cap. 4 ostendenius,, et colleciionis Herovallianaeauctor canones Sardi-
Nicseniscanonibus, quos ex antiquissima et bactenusi censes Nicmnos vocai, ut etiam in ipsa collectione
ignota atque hoc tomoedenda Lalina inierpretatione inscripsit, eo qtiia in codicibus canonum Gallicanis
Cxhibet, Sardicenses subjicit sine distinctione tilla, quibus utebatur eos cum Nicaenis junctos et eodem
acutrosque distribiiit in capilaiG, omisso inNicaenisi nomine praenoiatosvidens, Nicoenosvere esse credi-
canone de non flectendo genu diebus Dominicisatque dit. Cum auiem in aliiscodicibus Groecarumsynodo-
paschalibus. Hic atitem tiiulus praeftgitur : Incipit rum versiineii) exhibentibus, cujusmodi erant codi-
capitula Nicmniconcitii; post canonem vero quadra- ces Dionysii, eos separalos a NicsenisSardicensium
gesimum sextum, qui est ultimus Sardicensis, haec litulo praenotarideprehenriisset, ipsos apud Grwcos,'
clausula legitur : Explkit decreta concilii; et mox id est in versionibus Nicoenofumex Groeco,non ha-
subdunlur subscriptiones et catalogus Palrum Nicae- beri, et n quibusdamSardkenses vocari allinnavit.
norum. Altera collectio exslat in ms. Veronensisi 17. Dionysii editio a Jusleilo vulgata post canones
capituli 58. Versionem Graecorumcanonum Isidoria- Sardicenses hanc subscriptionis formulam appendit;
nam conlinei. Nicaenoscanones ejusdem versionisi Subscripserunl autem omnes episcopisic. Etjo itle cpi-
cum Sardicensibus jungil sub titulo : Incipiunt cano- scopus illius civitalis el provincim illius ITA CREVO,
nes Eeclesiw, seu statuta concilii Nicwni. Sardicensi- sicut scriplum est supra. Similis formula legitur etiam
bus autem, qui sine ulla distinctione Nicsenissubji- in editione Conciliorum tom. II, col. 680. Nequa
ciuntur, hsecclausula additur: Finiunt decretuconciliii vero credalur haecfurmula, quae deest in mss. colle-
PATROL.LVI. 3
75 AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENRIX. 76
ctionis Dionysia-Hadriaiiae, apposita nqn fuisse.ab.4A ruperinxu?,i\Ia es^ quarn, antm^ Rqnwni pofliil^ces.
eodem DiQnysio.Naiq tolidera verbis dcscribitur in a,41itbuer?, uii ^tpi^teseqnepli palam,uet; a^ nro-.
duobus mss. codicibus, qui puram Dionysii pollectio: p^erea vera coj^c^p, HoffW^, qqopNicaenqsef SarT
nem repraesentant, mmfrum in "Vai(.5845 et in V-lt. d(fens^ faqpn,^ par[ rattone co.pulab^, $ no,s bon.
Palat. 577, qui postremus, ut dicetur part. ni, p. 1, p^rveuU; pmnesqu^e^tidatsp cpHectioi^es,^iise JXI-
priroum Diopysii fetum quantum ad solam canonqm copnoset Sardicep^es canqiies juqgu^t, aa alias Ec-
coliecliorieiii refer(. Ii\ mss. autera collectiqhisDio,- clesias Latiiws per|.ineiit. Podex Tat. Reginae 1997
nys,io-Radria,naB idcirco ea formula a, Ripnvsjo apjjd- spectayit a^ Ecc|esiiii\ TfwaUn,»1"-C^p^ cap^l
sita sublata fuit, quia, subscripiiones Sardicerisium Yerpn. 58,' qiii Isidorianam, Ycrsionem Nicaeporum
Patrum, ex allo fonte sumpiae, sub.sliiiit* fuerunt, cura SarqicenStbusjiingjt, (iapc fppjunc(tpnera rece-
quaeDJonjrsiairihui non 'debent, u,t patebit ex dictis ptani probat in qtiibusdam salterii locis', in quibus
part. l, c. 7, n. 1. Porro ea formula, /2goille episcq- Isidpriana versio recepia fueiat. Immo boc yetustis-
pus illius ciytfaliset provinciwillius, |ioniln,emi.ndicat simum exemplum indicare vide'(iir Isidqrianam ifer-
qui post Sardicenses caiiopcs epi,sco,poscurii urbium siqnem vetustiqri temppre Sa,rdipenses' ^nitps re-
et provipciartim npminibiis descrjn.tosreper\t, ut in, cepisse cum subscripliopibus et calalogo Patrum
subscjriplionibuset catalogoPatrum N,icaenorumcpn- Nicaenprurh, abet posteriori tantiim tempore, cum
tingit; et ne orqnium nomina cogeretur cxscribere, Sardicepses, ea versione separatj fperC, pro sub-
unarn generalera subscriptionis fprmnfam copappgit. scriptipnibus Nicaeniseas Patrum Sarcjipensium sub-
Verbum' autem credo eidem farmulae in,s.ertum,Nir scriptipnes fuisse suppositas ex Sardieensi synodlca
caenorumcanonum, qui symbolum additum ha,bent, T>ad "j Julium, qqae in vulgato Isidori.anotexju leguniur.
proprium est; nec SPlisSardicen,sib,us,qu^infhil de ^ Collectio Quesnelliana, quae Nicaenorum canonum
fide statuunt, competere potest, njsi quatenus, subji- versionem in radice tsidorianam, at cum divisipne
ciantur et annectantur canonibus symhqlriqge {3i- laudali codicis VatJ Regiiiae, et cum fere pmnibus
cseno, ul in ms. Vat. Reginae1997 vid^ereIieu.it, in ejus titulis'1'nec' noq cum eadem lectione Nicseni
quo Sardicensibus cum Niccenis canonibus et sym.7 cannnis de primatti RpmanoeEcclesiae r^praesentat,
bolo simul conjunctis, siibscripliones et cata|ogti? in Galliis lucubjata fuit, ut suo loco probabimus';
Palrum Nicaenorum post ultimum canoneni Sardi-: s(cproinde ipsiijs colIec|ionis auctor ^icKnos prio-
censem sic proponuntur : Osius episcopus civiiatis» nes curii Sardicensibus irinctos in Gallicanis coriici-
Qordubensissic CREDO.Viclorel Vincentiuspres,byUri bps itactusest. 0qdex quideroVat.Palat. 574, et sirailis
urbis Romw pro venerabiliviro papa episcopo nostroi Morbacensis arj Gallicanam Ecclesiam specliibani,
tubscripsimus ITA CRF.DENTES SICUTSUPRASCRIPTUU ; riec non collectiones Fossatensis el^ Herovalliana,
EST,etc. Dionysius itaque ejus formulae,anpo^ator, ex quibus' eamdem uuipnem confirmavimus. Idem
qui Sardicenses canones non ex Graecoreddidit, sed[ apud Hibernos receptum probat collectio qnam in
ex Latjnis exeroplaribus Romae vulgatis inseruii, Sarigerraanensi codice j^QUffaritiuslaudayit. Sianti-
aliquo exemplo ttsus est in quo vel Sardicenses cum[ qui aliarum Ecclesiarum superessent codices, id-
Nlcaenisjuncli, subscripliones Nicaenorum propriasi ipsum, ut opinamur, de aliis quoque Latini» Ecclesiis
recipiebant, vel, si separati erant a Nicsenis, ut vi- patcret. Interini verp iqt 'aqtiqua testimoriia cqm
detur probabilius, jamdiu excerpti fuerarit ab anti- conj^nctionem laudatqrurii canonumaritiquis^imarri,
quiori aliqtto codice, in quo cum iisdem Nicaenis. i ' et apud Latiiios fere pbiqiie recepiarii 'deciaran^, tunj
Romano more copulabantur. L vero ab,omni fraudis suspieVpneeximunt aritiquosRo-
• 18. Auctor quoque carminum, quae huic paragra- manos pontifices,ctira ex mss. in Latina Ecclesia per-
pliO ex codice 65 capituli Veronehsis subjicierous,, vulgatis Sardlcenses canc-nesiui Nicspos allegarunt.
aliquod simile exernplar perspexisse videtur. Hic: 20. Quid qiiod aliquos ejiairi Groecoscodices apud
enim aqctpr, duni Nicaenamsynodum sub Julio poh-. ipsatri prienlalem 'Epcleslam exstilisseV qui Sardi-
tllice habitam scripsit, cum ejusmodi sententiami cejnsespari modo tahquani Nicainos'praeferreiit,satis
sumere non potuerit ex Sozomerio nondurn Latina3 colligere licet ex eo lestimonio synodi Constantino-
reddilo, ex quo eani receperunt Beda (De Temp., (Ah,, politariaeaniii 582, quod parle i, cap. tlj n. 14, re-
p. 116) atque Freculphus (Chron. c. ull. Biblioth. citavimus, et P. Harduini atque P. Cousiantij verbis
PP. t. XIV), non alia de causa id per sese scripsisse> exposuimus. Confer quae ibidem scripsimus : neque
intelligi potest, nisi quia in aliquo ranonum codice! enirri semel dicta repetere vacai. Hoc cerie Orienta-
nna cum Nicaeniscoptilatos et Nictnorum nomine; liuni exeroplumet ad antiquitatem cpnjunctionis eo-
ihscriptns invenit Sardicenses, [LXII]in quibus Juliusi rumdem canonum declarandam, et ad vintiicandamRo-
papa nominalur. Idem argumentum non urgeiiius ex: iqanorum pontificimfcorisuetudiriem,omrieinque doli
Sozomeno, quippe quod mendosa unius Groecaeyocisi suspicionem removeridam nqn minimuriyconlfrt. Ad-
lectione ejus textum corruplum Romani Conciliorunii demus hic aliud ex 'Theodoro Prodromp seniore, qui
editores non improbabiliier judicant ( ConCil. t. II,, Plioiio anterior, ac inler Groecoscanoriuni interpre-
iol. 114, e). Neque praetermittenda est peculiarisi tcs omnium aniiquissirous, a Niceta Paphlagone; ab
animadversio in Ferrandum diacOnum.Is in Brevia- Arijteiio, Balsamone, Harmenopulo, Blastare, Nice-
rio ultimum canonem N,icaRnumde non flectendo > j)] phoro' Blemida , aliisque Graecij s-iiiniriislaudlbu>
uti primum Sardicensem allegat (Breviar. ».. " comiiiendalur. Confer, si libct, Fabriclum Biblioth.
14); primum vero Sardicenserii uti secundum, se- Graecaetpm'. XI, lib. vi, c. 1, n. 16. Ilujus Theodori
fenu
cundum uti tertium, et sic deinceps. Quid ita ? NOnne 3 opus inediliininrepi'Epimviia;, de Interprelalionecano-
palara indicatur canones Nicoerioscl Sarriicenses ini- nbm anle nongentos annos scripttiin cvolvit, ac ex
aliquo vetusto codice, qui forlassis yersionem Isido- eodem fusiora testimonia identidem recitat Nicolaus
rianam continebat (Isidoriaria enim versione Ferran- Comnenus [ LXIII] Papadopolus in Praeiioiidiiibus
dus usus est) colligatos fuisse; qui cum postea vel ab) rnystagogicis, ac de codem testatur in respons. 6,
ipso Ferrandp. vei ab alioranori
aliquo separati fuere, perr § 6, n. 14, pag. 564 : Prqironius Sardkenses canpncs
errorem ultimus Nicaenus Sardicerisibusatlri- SubNicwni tilulo recensei, quasi uhd et eadem sii sy-
bu|us fuit ? Haec itaque Ferrandi erronea divisio) nodus Nicwna et Sardicentis,. Quae verba indicafe
vetustiorem eorumdem canonum conjunclionem con- videntur Thepdorum Prodrbmum Sardicenses cano-
firmatl nes uti Nicoenosrelulisse, qucmadmodumCoristanti-
19'.'Haectam diversa diversarum collectionum rc- nopoliiani concilil Patres olim feceruht. 'Quod st Wa
gionumque exemplaria Sardicensium canorium unio- cst Vexstaba| ergo inter GraucosTheodort qubqne
nem cum Nicaenisapud Latinos et antiqitariiet loiige: fempore' id estante Photii scbisma, codex |liquis
lategue pervulgatam probant, ita ut solitts Romarioe ; Graecus,in quo Sardicerises caridnesNlcacnis^anpexi,
Eccfesiar propria hqn fuerit. NuVIaex bjs versionibtis ; Nicaeriorumtitulo praiuolabaritur ut ih pluribiis La-
canonum Nicaenorum, quibus Sardicerises ahnCxos i tinis codicibtfs depreljendihitis''
 77 DE ANTIQ. COLLECTION,ET CQLLECTOR.cANQNUM.PARS II. 78
- 21. Mirqm,pqnnullis videtur qupd post illud dis- ^receptae.ulliquetex, iis quaefusiusstaluimus paragra-
sidiuminfer Zosimutqet Africanos, quodetegi debuit pho proecedenti.En modo ipsos versus, oui, licetvalde
Sardicepse6canan.esnon es.seNicaentrs,S. Leo adbuc lnconcinni ac rgdes, quacdamtamen ulilia continent. t
eosdem Nicaeriorumtitulo allegarit ei in,gesseritin Dalmatiane,jugi, Cwtar, quem terra triumpho
epist. 44, ad Theodosium Augustum, cap. ullimo. Excolit imperium cunclatremendotuum,
Al ^frjcani id. tantura evicisse videnfur, canopes hunc audi sacris,oeulisquebeatis
n(>n fuisse inyeptos Auribus,
ajlegato^incor^mourtonn ^osimj Aspicegestantempessimafacta tibrum.
in
in(er Nicaenos iis exernplanbvis L^iinis,ac Graecis Hoc tibi sit votum, laus perpes, sacra potettas,
quoeinAfrica, Alexandriae, Antioch,iaeet Copstanli- Ecclesiwsanclmjura tenendoiac\*a.
popQlihac occasiope fuertint cpnsulia, irarao nec iu
plla alia, Patrum synodo, eum a,ijarumquaqtiesyno- Ipsius Augustosuleando vomeretulcos
in Constantinuseris major in imperio.
ut
dorumcodices.cQqtuIissent, iidem epistola, ad Ast
Ccelestinumscripsere, Sicttt auleiji in ex,cludendis ubi, vel quando synoihs complecteresacras
jiisdem,canonibus etiam ab anini alia synodo, quae Malebant, propriolioc erat in libilu.
Tcmporaprmlerilis retro defluxadiebut
yel Sardicensis vacareiur, Africa,nospenuriacodicum Testantur divoshas percgissesolos.
laborasse, vel minus diligentes fuisse in synodicis Ad quas papa suos currebat et ipse Romanus
codicibus evolvendis iqanifestum est, ita nil mirum Transmiseratquorumjussa tenendosacra.
esse debet si Rpmania.Ptiquis,suaealia.r.umquepccle- Hoc Nkwna canil, qumConstantinusin ipsa
siarura exemplaribusfulti, quibus iidem canones uli
Effulsit, divus papa simulJutius.
N'ieaeni'praeferebantur, ab inplita consuetudine alle- R Arius hic cecidit tanlo librante magislro,
gandi eosdem canones iao.quamNicaep.pshaud rece- A qua sancta capnt traxil amorefides.
denduro pularunt. Hjnc cum S. Leonis oevo antiqua Ghalcedonasequens hanc, Marcianuset auctor ^
formula et consuetudp tot eodicibus probata obti- Teslatur, feriensEulychiana labra.
neret, eamdem citra ul(a,m,fals\ suspicionera. adhi-
emeritita Non lacel hoc divo (ulgensEphesena tropwo
buit ad eum imperatoretp scribens, qqem calcans dogmata Nestorii.
inter- Theodosii,
allegationecuip non levi periculo fal(ere non Romanadehinc hoc panduntjura per orbem
^rat. A,deovero bona.fjdesLatinoruni huj,u,set ?nte- Legibusexlensa prorsus utrisque sacra.
ripris ae|a^s in allegandis,Qa,rtp,pib\ts Sardicensibus Cunctacanunt synodi per dogmata sacrw:
flomipe Nicaenorum nobis videtur explorala, ut exi- Condecetitlarum vos retinereritum.
stimemus eos tunc ignorasseomnino eosdenicanoncs Non minor Auguslus,minorest tibi nequepotestas,
COnditosfuisse in Sardicensi cooQilio, ac in Nicacno Nec tibi dissimitisimperialis apex.
constitutos credidisse. Cura epim ab Africanis lam Bis sena nec absunlvobislibrata lalenta,
graYis moia esset de iisdem.can,onibusquaestio ad- Velle sit, aut possealterius proprium.
versus Romanos, qui in negolio Apiarii eos uti Ni,- Sentiat inde Dei gaudensplebs incrementum,
caenps attulerant, si aliquo ex codi.cecognovissent, Polleat et vestro temporesancta fides.
ipsos in Sardicensi fuisse sancitos, facilis ratio pa-
tuisset componendi ej,us dissidii, docendo Africanos His valilura bonisvestrolibramine, Cwsar,
Stecula perpetuumdent libi cuncta melos.
Verumconcilium, qtiod ipsos canones constituerat.
Nec dubiiari poterat Africanos rejecturos hoc conci- n § 4. Num Romanorumponlificumdecretales
liuni, cui majoressui auctoritalem adjecerant, cum.^ in,unum codicem una cum canonibus Nicwnis epistotas
sese indicassent ad eosdem cano- et
praesertim paralos Sardicensibusreiatw et editw fuerint.
ries recipiendos, si quo in concilio catbolicorum
Patrum conditos reperissent. Vide hac de re Obser- 23. Cadiccm publica auctoritate antiquissimis
Vationesin dissert. 5 Quesnelli, part. i, c. 6, n. 20, lemporibus vulgaium, qui praner Nicsenoset Sardi-
lom.il, col.955.Ea igiturde causa hapc viam satis censes canones Romanorutu quaque pontiiicum de-
phyiamRomani potitificesnon inierunt, quiaejusmodi creta contineret, Quesnellus contendit dissert. 12,
canonessp,(oNicaenorumnomine ex mss. exemplari- c. % Id autera probaturus L.eonis verba recitat ex
bus cognitos, in Sardicensi edilos plane ignorabant. epist. 4 a.d «piscopos Carapaniae, PLceniel Tuscioe,
22. Nunc in eos yerstis quos huic paragrapho c. 5, qitos observare jubet non tam Innoceniii quara
subjiciendos recepimus, pauca proemitlenda sunt. aliorum omnium proedecessorumdecreta. Ne quid
li nobis conservati in antiquissirao ms. Yeron. 55 vero sit, inquit S. pontifex (Tom- I, col. 616), quod
specieraquariidam exh.ibent puncupatorioeepistolae, prwlerinissuma iioiis forte crcdalur, omnia decretalia
qtia liber forlassis alicujus aniiquaecollectionisca- consliluta t:m bealw recordatianis Innocenlii, quam
nonum DalmatianoCaesari ab auctore anonymo ob- omniumdecessorumnoslrorum, quw de, ecclesiasticis
latus fuit. Cumcharacter horum versuura sit diversus ordinibus el canonumpromulgala sun.tdisciplinis, ita
a charactere totius codicis, hoec nuncupatoria ad a veslra dileclionecusiodiri debe.r«mandamus, ut si
collectionerahtijus codicis non pertinet, sed ex alio quis in illa commisexil,venjqm sibi deinceps novcr.it
ignoio exeinpla huc traducta fuiU Marchio Scipio denegari. Tum Quesnellus addit : Cum hmc scribebal
Maffeius, qui quatuor primos versus tantumraodo D' Leo, convertebatmenlis,oculum in ea Innocenlii de-
edidit in appendice Historix Theologicaepag. 77, cretu, quw habenlur in. epistqla ad ViclriciumRotho-
censuit DalmatianumCaesaremesse Dalmatiumalfe- magensem,ct altera ad Macedan«sepiscopos,, [LXV]
ritis Dalmatii filium, et Constantini nepotem, qui quibus reprobatur bigamorumotdinatio. At quomodo
a.nno535 Caesarfuit renuntiatus. Sed cutn in versibus ejusmodidecretqliaconstillutain remotioresGalliarum
subsequentibui Chalcedonensissynodus memoretur, parles et in Macedoniammissa llalis ila notaessi po-.
alius valde posterior, Caesar quoerendus est. Nullum tuerunt, ul iis promulgafadkerenlur, iisdemquelene-
vero Dalmalianumappellatum nacti, id solum suspi- rentur obsequi,nisi publicoac receptocodicihaberenlurj
camur, hqc nomine intelligi Julium Nepotem impe- inseria? Hac ratione, cum omniadecretaliaconstituta
ralorem, qui fortassis Dalmatianus dictus fuit, quia tam Inuocenlii qtiam omniumdecessorumLeo servan-
natione Dalmata, aqno 475 Ravenna excedens, in da proecipiat, codex astruendus esset, qui haec omnia
Dalmaliam sese recepit, ibidemque obiit anuo 480. contineret : cujusmodi nullus fuit. Neque cnim ille
Hujus quidem aetas post Chalcedone.nseconciliuni codex, quem idem Qticsnellus edidit, et Romanoe
congruit. Alii hujus circiter temporis,Caesares, qui Ecclcsiaccodicemvendilavit, omniacompleciitui',sed
mox penitus desiere, njhil habent. quod cum Dalma- plurimis et celebrioribus ponlificiis dcctetis caret,
tiani appella.tvoneconveniat. [LXIV] Di posteriori ut alibt dicetur.
autem aetate cogitandum non est, cum auctor trcs 24. Satis autem promulgqta.diei po.tqenmt,omnia
solas cecumenicassynodos,Nicaenam,Ephesinam et Innocentii ct prxdecessorttmdecrelalia, eo quod ad
Chalcedonensem,laudet, quaesaeculova Latinis erant aliquarum licct proviqciarum episcopos prirjjum di-
 79 AD GPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDlX 80
recta, subinde tamen (a) aliis atque aliis i
episcopis A recepta. Integra canonum ejusdem conciiii versioin
.communicata, ac toto orbe dispersa fuere. Cum ni- mi. Valicano Regiriwnobis conservata.Abbreviatio-
mirum pontifices ad quempiam episcopum decretai nes eorumdem canonum lucubratw a Rufino et a
^mitiebant, quaeomnibus usui esse vellent, solebnnt; Gallicanisusurpatw.
praecipereut eadem aliis atque aliis per lilteras com-
miinicareniiir. Hinc Siricius cum Regularura librumt 1. Diulius in Ecclesia Latina soli Nicaeniet Sardi-
direxit ad HimeriumTarraconensem, eidem manda-I censes canones aucloritatem obtiuuerunt, ut capite
vil ,ut non solum ad episcopos suae provincioe',sed antecedenti ostendimus.Cum vero Sardicensiumori-
etiam, inquit, ad universosCarlhaginenseset Bceticos, ginale Latinum in endem Ecclesia esset vulgatum,
Lusitanos alque Gallicios, vel etiam qui vicinis tibi Nicoenorumtantum canonum inierpretatio statim ab
cotlinnianl hincinde provinciis,hwc,quw a nobissunt! initio necessaria fuit. Peculiares igitur eofumdem
talubri ordinatione disposila, sub tilterarum luarum versiones, quaeapud Lalinos fucruni receptae, antea
prosecutionemittanlur. Similiter Zosimus in epislola commemorandaesunt; ac dein de iis antiquis inter-
ad Hesychium Salonitanum : Ne quid meritis, inquit, pretationibus fusius agendum erit, quae una cum aliis
dileclionis luw derogaremus,ad te polissimumscripla caelerarum synodorura Graecis canonibus Nicoenos
direximus, quw in omnium fratrum et coepiscoporum lalinitate donarunt.
nostrorumfaciesire notiliam, nontanlum eorum qui in dum 2. Romana quidem Ecclesia, quoe Nicinam syno-
ta provinciasunt, sed etiam qui vicinisdileclionisluw ejusque constitutiones summ.i semper observan-
provinciisddjungunlur. Plura sunt Leonis testimonia. tia prosecuta esl, eorumdem canonum versionem
quibus siinilia praescribit. Inter coetera epist. 159, ad . anliquissimamhabuii. llacc vero ad uos non pervenit.
Nicetara Aquileiensem,cap. 7: tlanc aulem episiolumB Quoeenim Quesnellianaecollectioni inserla est, Ro-
noslram, ait, quam ad consultationemtuw fraternitatis inanam non esse probabimus in observationibusad
tmisimus, ad omnes fralres et comprovinciaieStuos dissert. 12 Quesnelli,cap. 1, n. 2. luitio autem suspi-
tpiscopos facies pervenire, ul in omnium observantia cabamuream inlerpretaiionem canonum Nicaenorum,
data prosil auctoritas. Hac ratione de plerisque de- quae cum Sardicensibus jungitur. et a nobis boc
cretalibtts apostolicae sedis epistolis facium fuisse tomo proferetur ex ms. Vat. Reginae1997, olim Ec-
credimus, quod de Eiricii litteris tradidit Innocenlius clesiaeTheatinae, illam csse quaea Romana Ecclesia
in epistola ad Exuperium Tolosanum episcopum recepta, exinde ad aliarum quoque vicinarum Eccle-
num. 4 : Formailla ecclesiasticwvitw pariler et disci- siarum usum transierit. Al duas babemus Nicaeuae
plina; ab episcopo Siricio utper provincias commeavit. synodi particulas ex ea antiquissima vcrsione qu.im
Hinc etiam illud evenit, quaedampontificiaeepi- Romana Ecclcsia adhibuit, nimirum symbolum,quod
stolae quibusdain episcopis vel provinciis initio tra- legilur apud S. Leonem insertum epistolae165, et
diiae, communicataedeinceps aliis aliarum provincia- canonem de Calharis, qui ab Innocemio I recitatur
rum episcopis, et ita in oinnes provincias niissae, in epistola ad Rufuni el alios Macedonesc. 5, n. 10.
illud addilamentum epigraphis in quibusdam manu- Utrumqiieveroa versione laudati codicisVai. Reginae
scriptis receperint, et universasprovincias.lta epistola aperlissime discrepat. Adde Felix III, in epist.
quarta Leonis inscripta legilur, non solum omnibus 7dum ad episcopos per diversasquodprovimias conslitulos,
tpiscopis per Campaniam, Picenum el Tusciam, qui- tres Nica-noscanones in rem suam refcrl, eorum
bus initio dala fuisse videtur, verum etiam et uni- verba ex Romana, ut credibile est, interpretaiione
versas provincias constilulis. Epistola quoque Siricii |Q sumpla, a versione memoraii codicis absunt quain
in Teleplensi, seu verius Zellensi synudo lecta, ad longissime. Haecinter calera ex canone 11 profert:
olos episcopos subuibicarios primura videtur dirc- Si tameneos ex corde pmniteat, tribus annis inler au-
cta; at sensim in aliarum provinciarum ac episcopo- dientes sinl, septem vero anhis subjaceant inler pwni-
rura notitiam deducla, ad ipsos Africanos transivit tentes manibus sacerdolum, duobtts aulem oblationes
ea inscriptlone substituta, quae in collectione hoc modis omnibusnon sinanlur offerre, sed laniummodo
tomo edita legitur cap. 62 : Diiectissimis(ralribus et popularibus(al. smcularibus)in oratione socientur. Hic
coepiscopisper AfricamSiricius. Vide quaein eamdein canon in versione Vat. Reginaealia divisione legilur
cpistolam annotabimus. ldem est de epistola Gelasii can. 18, et aliis aique aliis verbis ita proferlur, ut
ad episcopos per Lucaniara, Brutios et Siciliatit, quae aliam interpretationem manifestei.
in eadem collectione et in aliis antiquis inscribitur : 5. Nicaenum syrobolum ex eadem versione Romae
Diieclissimis fratribus universit episcopis Gelasius. recepta, quoe apud Leonem lcgilur, invenimus etiam
Nonne hoecpromulgatio per provincias sufficit? Niliil apud S. llilanum in libro de Synodis num. 84, et in
ergo cogiiandum est de collectione quaaproeter Ni- Fragmento secundo; apud Luciferum Calaritanum
caenosac Sardicenses canonessimul copulatos omnes in libro de nonParcendo in Deum delinquentibus,nec
etiam pontificias constitutiones cuntineret, auctori- non apud Africanosin Breviario Hipponensiinserto
tateque Hoinanaesedis edila , easdem constitutiones collectioni hoc tomo edendoe cap. 2, col. 88, el in
promulgaret. Ilas quidemeRomani ponlifices cuni concilio Cartbaginensi anni 419, uti palet ex codice
aliquando allegarunt, non codice aliquo publico, EcclesiaeAfricanae(T. II Conc. col. 1260, b) et ex
cujus nulla occurrit uspiam mentio, sed ex apostoli- "'. collectionibus Hispanica atque lsidoriana in concilio
cis scriniis eduxere, vel ad eorumdcm scriiiiorum Carthnginensivi (T. III Conc. col. 448, a). In synodo
fidein provocarunl, uli P. Coustaniiuslale prohat in Carthaginensi anni 525 haec eadem symboli versio
praefatione ad tom. 1 Epist. Romannrum iiontificum exhibetur tom. V Conciliorum, col. 778, sed per-
n. 44. Stet igitur nulluin codicem decreialium olim peram, ex mendcsa ulique lectione codicis, traditur
a Romana fcclesia evulgatum fuisse, nec eo fuisse liaec illa esse. quain in Africam transmisit Atticus
opus ut eoedem proinnlgareniur, et apud Ecclesias episcopus Eccletim Constantinopotitanwper Innocen-
auctorilaiem obtinerent. tium pretbylerum. llaecenim versio inseria fuii cano-
i CAPUT II. nibus anterioris cunvenlus Hipponensisanni 395, et
[LXVI] in synodoCartliaginensianni 397, ac tandem
De anliquis versionibuscanonumsynodorumGrmcarum repetita in alia ilem Carthaginensi nnni419, antequnm[LXVH]
i ante Dionysianamlucubralis. ad Alticura ConstantinopolilanumInnocenlius pres-
/ § 1. VersionespeculiaresLatinmcanonumNicmnorum byter, seu polius Marcellussubdiaconusab Africanis
ab Eccletiit Latinit olim adhibitw et dislinctw ab legatus mitterelur. Alia quidem est interpretatio
interpretationibus universi Grmcicodicis canonum. symboli Attici litteris subjecta in codice Lcclesiac
Quwparticulm Nkwni conciliisupersint ex antiqua Africanaecan. 137 (T. II Conc. cot. 1364), baecquea
wrsione apud Romanam et Africanam Ecclesiam Constantinopolitanisinterpretibus lucubrata una cum
(a)Confernot. 11 infra in ditsert. 12.
.« DE AMTIQ. COLLECTION.ET.COLLECTOR. CANONUM.PARS II. 82
vewlone canonum Nicaenorum,quae in collectionibus A sedis legatus recitavit actione 16 concilii Chalcedo-
Hispanica et Isidoriana conservatur, ah Attico in nensis. Hic autera canon non solum peculiare illud
A/ricam missa fuil. Ea porro versio Nicaenisymboli initium habet, Quod Ecclesia Romana semperhabuit
apud Roraanara Ecclesiara recepta, pluribus aniiquis primatum, et solius jEgypti, non atitem Libyoe ac
commnnis, indicio esse videtur eamdem pariter ipsis Pentapolis [LXVIH] meminit, verum eliam duos cano-
fuisseNicaenorumquoquecanonum interpretationem, nes sextum et septimum in unum junctns complecli-
Africanis praeserfuu, apud quos exsiabant exemplaria tur. Num vero hunc canonem ex codice Romanae,
fidei el staluta Nicmnmsynodi, qum ad nostrumconci- an ex suae poiitis Lilybetanae Ecclesioe legerit Pas-
lium (inqiiiunt Patres Cartbagmensis synndi anni chasinus, qui non ex urbe ftoma, sed ex sua sede ad
419) per beatmrecordationls Cwcilianumepiscopum concilium perrexit, ex contexiu nnn liquei. Si autem
atlata sunt (T. III Conc. col. 447). Ila non levissuspi- verum judicetur, qtiod antea conjeciuius, eamdem
cio exoritur, non minus in symbolo quaui in canoni- fuisseantiquam versionem RnmanaeEcclesiaeac Afri-
bus Nicaeniseamdem fuisse antiquam versionem Ro- canoe,cum hic idem sextus canon ex interpretatione
manam et Africanam, quam scilicel oequeex Nicaeno antiqua ab Afris recepta insertus in synodo Carlliagi-
concilio et pomilicii legati Romam, et Caccilianusin nensi anni 525 riiscrepet a versione quam Paschasi-
Africam deiulerint. nus in Chalcedonensi protulit; haeePaschasini versio
4. Huic conjeclurae obesse videtur Ferrandus Romana credi et affirmnri nequit; an propterea ex
Carlhaginensis Ecclesiae diaconus. Is enim, qui in codice forte Lily.betanoeum canonem recitavit. Ini-
caeteris Groeciscanonibus Isidorianatn inlerprelatio- liutn quidem illud Quod Romana Ecclesia semper
nem adbibuit, in solis Nicaeniseam deseruisse vide- n habuit primatum, eadem ralione invenitnr in ms.
tur, ut antiquam versionem eorumdem canonum in Vat. Reginae 1997, ad Theatinam Ecclesiam olira
Africaniscodicibusconservatam ac in Africacelebrem pertinente, non minus quam in codicihus collec-
sequeretur. Idem vero Ferrandus in Breviatione Ni- tionis Quesnellianae,ac in aliis etiain nliarum col-1
coenumcanonem de Catharis ila proponit, ut versio- ieclionum, quas memorabimus noi. 52 in caput
nem prodat a Romana diversam, quam Innocenlius I codicis canonum hoc tomo edendi. Unius vero
adbibuit. Hic enim ponlifex in epist. ad Rufum et ^Egypti menlio, omissis Libya alque Pentnpoli,
Macedones,n. 13, eum canonem sic recitat : De his ita in Inudato ms. Vnt. Reginae, uti apud Pascliasi-
qui nominantse ipsos Catharos, id est mundos, et ali- num praelertur, quod aliis inriicaiis colleclionibus
quando veniunt ad calholkam Ecclesiam, ptacuit nequaquam congruit. At si piimam canonis partem
sanctwet maqnwsynodo, ul acceplamanus impositione excipias, verbn a Paschasino recitata in reliquis a
sic maneant in clero. Apud Ferrandum vero ex Afri- versione laudati codicis discrepant, uti et numerus
cana versione idem canon sic effertur num. 172 : canonis, qui apud Paschasinum sextus, in eo autem
Ut hi qui nominanlurCathari, accedenlesad Ecclesiam, codice undecimtis est; ac proinde eadem oranino
si ordinati sunt, sic maneant in clero. Haec quidem credi nequit ulriusque codicisversio.
Ferrandi non sunt ipsa versionis verba, sed ejus 6. Ex haclenus disputafis palam factum est quae-
compendiura. Al versionis dissimilitudinem satis in- nam particulae vel reliquioe canonum Nicoenorum
dicat sensus, qui cum apud Innocentium manus im- supersint ex antiqua versione Romana vel Africana.
positionem significet, aptid Ferrandum ordinationem Nunc de iniegris et vetustioribus eorumdem cano-
antea acceptam declaral. Etsi ergo interprelatio sym- num interpreiationihus pauca delibanda. Primum
boli Nicaeniapud Romanos et Africanos erat eadem, C locum exigit illa iu laudato codice Vat. Keginaecon-
non idera tamen de cannnibus judicandum videri po- tenta, cui Sardicenses canones conlinua numerorum
lest. Verum cum in Africaniscationum codicibusnon serie subnectuntur. Hoecsiquidem cum et verbiset di-
una esset antiqua illa interpretatio canonum Nicaeno- visione canonum ab omnibus aliis coguiiis et vetns-
rum, quam Caecilianus attulit, sed post synodum tis inlerpretaiionibus differat, nihil duhitandum vi-
Carthaginensem anni 419 iuserla fuerit alia versio detur quin ad anliquiora mulio tempora ejus origo
Philonis et Evnristi, quae petentibus ejusriem synodi referenda sii. Ciimque h.rc inserta fuerit in antiquis-
Patribus ab Attico episcopo Constanlinopolilano in simam collectionem Italicam quaead Theaiinam Ec-
Africam missa fuit, hac versioue F.rrandus usus clesiam suburbicariam spectabat, Ilalica dici potest.
credi potest, cum el liujus abbreviatio, et ea versio llanc hactenus ineditam proferemus in lucem hoc
canonemde Catharis in eamdem sententiam referant. tomo post versionem Priscam; ibiqtteplura de eadem
Sic enim eadem Philonis el Evaristiversio : Siquan- dicenlur.
do venerinl ad catholicamEcclesiam Cathari, placuit 7. Alia posterior aliquanto eorumdem canonuro
sunclwel magnmsynodo, EOSORDINATOS sic manerein interpretatio a Philone et Evaristo Constantinopoli-
clero, uli Ferrandus, si ordinali sunt. Soluta igitur lanis lucubrata, quarn Africani episcopi ab Attico
difficultate quae ex Ferrando obtrudi poteral, jam Constantinopolitano acceperant, nobis conservata
redit praesumptio, antiquam versionem Nicaenicon- fuit quantura ad symbolum apud Dionysium can. 137
cilii a Caecdianoallatam in Africam, sicut in sym- codicis Africani; quantum vero ad canones in col-
bnlo, iia et in canonibus earadem fuisse cum iila lectione Hispanica et exinde in Isidoriana, ut antea
quamjam ab initio Romana Ecclesia suscepil. I» monuimus. Syinbolum vero una cum canonibus hu-
5. Quantum nd hanc antiquam versionem Roma- jus versionis inveniraus tantum in ms. Vat. Pala-
nam praetersymbolum etcanonem deCaiharis Boni- tino 577.
faciusI in epistola ad Hilarium Narbonensemalterius 8. Aniiquamquoqueetignotameorumdemcanonum
canonisNicoeniverba sese recitare profitelur: Nulli, versionem nacti sumus in ms. codice 55 capituli Vero-
inquit, videtur incognita synodi constitutio Nicmnw, nensis mnjusculislitteris exarato, qui ineditam pari-
quw ita prmcipit, ut eadem proprie verba ponamus. ler interpretaiionem praebuitcanonum Sardicensium
Per unamquamqueprovinciamjus melropolitanossin- ex originali Graecoauciiori quam quod eriiium est,
gulos habere debere,nec cuiquam duas esse subjectas. nec non aliam canonum Chalcedonensittm.Cum hos
At inter Nicaenoscanones nec in Graeconec in ulla versiones publica luce dignae visae sint, huic tomo
versione ant ipsa verba quse a Bonifacio describun- inserentur.
lur, aut prope oadem reperire licebit. Immo apud 9. Peculiarem mentionem efflagitat quaedam Gal- j
antiquos pontifices nullam fuisse interpretationem, licanae Ecclesiae praxis, qua pro Nicaenis canonibus
quoeid a NicaenisPatribus praeceptumtraderet, satis nonnunquam usurpavit abbreviationes eorumdera
probasse credimus in observationibus ad dissert. 5 canonum a Rulino exhibilas lib. x llistoriae Eccle-
Quesnelli, pan. n, c. 6, n. 6 (Tom. II, col. 1043), ubi siasticae.Id perspicuum fit ex conrilio, uti appellant.
quid hac in re conjiei possit explicavimus. Aliud ve- Arelatensi n, nec non ex iis canonum excerplis qu»
teris Romanteversionis fragmenttim videri polest ca- in causaConttimeliosi Regensis a CaesarioArelatensi
non sextus Nicoenus,quem Paschasinus apostolicae collecta fuere, ut recte animadvertit Quesnellu» dis-
 85 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. »'.
sert. 16 huic tomo inserenda nuni. 15. Duo etiarai A in suo Isidoriante versionis codice repcrisso videtur,
codices Morbacensiset Vai. Palat. 754, qrii purami eo quod bi tanium a prinio iiilerpreie ftierint iil Liil.
et peranliquam coilectionem Gallicanam contirieni,, linguam traducti. Haecper corijectufafn, qdoefqtliihti
eosdem Nicoenoscanoiies ex Rulino suriipios et cumi sit, aliis dijudicandum relihqtlitnus. Cefle vero cuiii
Sardicensibus copulatos praeferuni. Cum vero irii in eadem colteclione Laodicerii canoiies nori refe*
concilio Gallicano Valentino anni 37i canone tertioi raritur, hi profecto a collectionisauctore inveriti nori
Nicama coitslitula allegenlui, quo tempore nonilumi fuerurit hec iri Isidorianoe, nec ih Priscaeversionis
Rufini abbreviationes prodierant, alia apud Gallosi cqdicibus, quos ille adhibuil. Sicut autem in Prisca
Nicsenornincanonum antiquior versio exstabat, quae liactenus desirierantur , quia nec a primo lmju9
cujusmodi fuerit, ex ejusdem concilii verbis colligii auctore traducti fuerunt, nec postea eidefn accessere,
nequit. ita fiunc in Isidoriana non desunt, quia (licet ihitio
2. De versionetotius Grmcicodicis canonum, abfueririt) eidem posterioribus Curisadditi stlrit. Crirfi
[LXIX]§ Ferrandus diaconus, quem lsidoriana versione usutti
quw Isidoriana vocari solet. videbimus, Chalcedonenses canones proetefeat, ejus
i(l. De aniiquis interprelationibusLatiriis canonumi CodexIsidoriainus ipsis ulique caruit. Sitniiem codi-
omnium synodorum, quaein Graeciscodicibus conli- cem liaibuissevideiuf auciof colleclioriis Quesnel-
hebantur, dicturi, illud praemonendumputariius, has; lianae,qui cunt omnes aliarumGraecarumsynodoftim
privato stiidio et usui fuisse lucubratas. Nullg ex iisi canones ex Isidoriana versione receperit, [Lxxfsrilos
ante sexlum soeculum ab aliqua Latina Ecclesia Chalcedohenses in eadeni hori nactus, ex Prisca
redeptae, nisi forte in Nicaerii.s,quos. solos ex Graecisa descripsii. Hi ergo caiiones sicut postefiUs accesse-
canonibus apud Latinas Ecclesias diutius aiicloriia- R runt Graeco corpofi canonum , ita etiam versibili
tem obtinuf se ostendimus. Fotte vero scripsimus lsidorianae, quoe Graecum codicem ante synoduni
quia cum Nicaenoriimcandnum versiones peculiares Clialcedonerisem Latinis dederat, pastea shbjecti
itsui essent, ut paragrapho anlecedenti expiicavimus fueriint.
rium aliqiia ex inemorandis versionibusante saecu- 1L Hanc interpretationem in Hispaiiiaireceplam
ltira vi digesiis, in Nicaeiiis canonibus a quapiam manifeste deniohsirat colleclio Hispanica, qux ex
Latina Ecclesia fuerit usurpata, deficieniibus docii- eadem VersioneGraecoriinicoiiciliorumcanprifespra-
ineniis inceriumest. fert. Cum Palfes Toleianae syrtodi anrii 400 cbhsli-
11. Versiones antiquaetotius Gfoecicodicis cano- iuia cohcitiiNicwni perpetuo xervanda iii praefatione
num sunt tres, Isidoriana, Prisca et Dioriysiana.De statuefunt (Tom. II Concil. cot. 1471, a), ex cadefri
duabus prioribus, qute ante saeculum vi exaraiae forle versione Nicaenicanpnes eo quoque tempdre
fucruni , nuiic dicemium . est; de tcrtia agemus erant apud ipsos vulgafi. Eadeni versio quantum ad
part. iu, c. 1, ubi DionysiiExigui collectio expicabi- Nicaenos canones videtur recepia eliam in Galliis
lur. Incipiamus ablsidoriana , quae Prisca antiquior saeculov, uti colligere iicei ex conciiio Regerisi aiini
videlur. Vulgala luit ex collectione Isjdori,a quo 439, can. 5. Cum enim erga Armentarium iri Ebre-
noriien accepit: Isidorus autefn ex aniiquiori colle- dtihensi Ecclesia mate ordinatnm eam indulgenliani
ctione Hispanica ipsam transcripsit. Neque vero qui servandam decernat, quam Nicwnum conciliumsta-
llispanicam collcctionem digessit, ejus versionis luit.... id esi,ut cuicumqui de fratribus tale aliquid
atictor credatur. Anterior enim est hiulio, ut ex chariiaiis consilia dklaverini, liceat ei unaiii paro-
dicendis patebit. Lmine redditos exhibet canones 0 cliidrum suatuin Ecclesiamcedere, in qua aut chore-
Nicaenos,Anquiritanos, Neocaesarienses,Gangrenses, piscapi nomine, ul idein canonloquitur, aul peregrind,
quibus Latinuin originalc Sardicensiuin in inss. col- ui aiunt, communionefoveatur (Tom. IV Concil., col.
lectionura Hispanicae et isidorianse^subjicitur, An- 554, d), voces parochimet ciiorepiscopisiniul in so!a
tioclieiios, Laodicenos, Gonsianiinopolitaiios el Isidoriana 'vefsione irivenieniur canorie Nicaeno
Chalcedonenses. uctavo , vel can. 14 colleclionis hoc lomo edendoe,
12. Hacienus soli coriiceslaudalarum collectionum quae isidorianam versionem recepil. Hoec quoque
cum bac versione cogniti fuere. Nos vero unum an- collectio, quam in Galliis digestam probabimus,
tiquissimum inveiiimus iri bibliotbeca capituli Ve- ttstim ejusdem interpretalionis apud Gallos conlir-
ronensis signatum num. 58, qui ad neutram illam inat, non minus qriam colleclio inahuscripfi Cor-
cofleciionero pertinet, exhibetque etiam vetustiorera beieiisis, quaepariter Gallicauaest. In concilio Epao-
collectionem lucubratam sub medium steculuravi. iierisianni 517, can. 51, de poenileniia homicidafuiri
Hic ipse codex .Hispanica colleciione fortassis anti- jubetur observari, quod Ancyrilanicanones decreve-
quior, puram lsidprianam (boc enim noiiori et per- runi (Tom. V Conc, CQI.7l5, e). Hoc primum docu-
vulgalo iiomine dislinctionis causa utemurj versio- mehtum est qup.alii Graecicanones praeter Nicoenos
nem continet; sed cum muiilus in line sit, ultimum^ in concilio Gallicanoallegantuf. Voxautem Ancyri-
qund superest, folium desinit in Laodiceno canone Iani Isidoriahaeversionis propria est; Prisca emrii
16. In iiac aulein pura Isidoriana versione, cujus Ancyrenses,Dionysius Ancuranosvocat. Synodus Va-
sinceriores lectiones dedimus in notis ad codicem leniina anni 374, can. 3, Nicaenumconcilium laudaly
canonum , duo pr.esertim animadversionemmeren-,_" indicatque ejus canonem 11 (Tom. II Cpnc, coi.
tur : i° Sardicensescanones cum Nicxnis conjungi; 1068). Hoc tempore abbreviationes Rulini nondum
2° omuium synodorum canones etsi salis distinctos, erant scriptae, immo nec Prisca versio. Cum vero
litulis et numeris carere, quae remotioris antiqui- Isidoriana interpretaiio in Galliis vulgata in sua
laiis.indicia sunt. prima origine ad anteriora tempora pertineat, ut
lp. HaecGroecorum canonum inlerpretalio adeo Superius conjecimus, ex bac fortassis Valentinae
antiqua est, ut dubium esse. possit n.unilota simul Synodi Patres Nicaenos canones receperunt: nisi
compacta fuerit, an vero initio priorum tantum quis credibiliusexistimet eam vetustiorem versionem
Groecarumsynodoruin canones, qui primo in.Graecum apud Gallos, quae apud Roraanos et Africanos,ob-
codicem videnlur re.lati (Vid. part. i( c. 2), Latine linuisse , ex qua quidem pauto anle S< Ililarius
redditi fueriut, ac riein aiicta ahis aliarura synodo- Pictaviensis symDolumNicaenumexcerpserai. Eam-
rnin canonibus Graceacollectione, alii inlerpretes dem Isidorianam interpretationem ex Hispaniis for-
eiuem versioni aiios subinde Canones Latinitate lassis transisse in Africam, ibidemque saeculo vi vi-
donatos addiderint. Iluic dubitationi causam praebuit guisse ex Ferrando diaconomanifestum est. Is enim
inier eoeleras velus eollectio Lucano-Coibertina, de Nicaeniscanonibus exceptis, caeterosGraecoscanones
qua agemus cap. 6. Guni enim hxo solos canones ex Isidoriana in compendiumredegit. Videpart.iv,
Nicaenos,Auquiritano», Neocaesarierises,atque Gan- c. i. ln.llalia quoque hanc versionem alicubi vulga-
gfehses.ex versione Isidoriana suppeditet, tseteros tam probaut velustissimaecollecliones in Italia lucu-
vero referat ex Prisca, coliector eos tantum canones bratae el custoditaein codicibus Veronensis capiliAJ
 $5 DE ANTIQ. dMlcflON. fef CbLLECTOR. CANONbiM.PARS II, 86
53 W 58, LiteanO8S, slmui 'CoWeriiiioM, Bariie-1A aiiquqs ribndumeditos, inprimis vere quamdam colte-
rino 28S&,ei Vat. 1342. lu omhes eriim has cplle- ciionemLaiinartiiquam^hqbebanlin.vetuslissimocodice
ctidnes ex Vfersiririefsiddriaba iiop. fjaUCalf&c|u.cla ms.Ckristpph6riJuslelli;etMarca tum Tqloswhabitans
Rierfe.Cencludamus hrinc paragrnWhuiricumMarliho \nteltex\sseleamqcfttionemmalurari, ratus idquod res
firacarensi. Is iti praefationead c.dlleciioriemcapO- erat, suppyessumforlqssis iri canonesSqrdicenseii(quos,
num Orientaliumduovitia iri cahonlbus antea Laiihe curiisiatiin sequcrenturppst Nicwnos,Christophorusad-
'redditis notat, hihiirurn et ea qum per transtdtores nucjuventa calMus tLejieridtimne.cafjdus ?]cuitrorese-
obscurittsdkta sunt, et ek quwper scrlpioresiutil tm- cueral, et,'adr"calcemtibri rejeteral),eq de re scripsiiad
niutata. Isiddriaharo versioneni, quae Iri iiispaiha virum supefttluslrem Petrum, Seguierium Galliarum
vigebat, pratjiipuevidettir reSpicere, ijlqiianoniiuUa cancellarium,6'ranseu^m ut publicalionehorum librqrum
Ohscnriusreduita ipsi VisaSUril, alia Verda litirariis supersederetur,donecipseLulelimessel. Ep cum Marca
alicubi mrilata;vel addlta iri mss. colieeiidiiis Hispa- pervepissetnono kalendas Octobrisan. 1660, ac lypo-'
liicae; ac mulio liberius ih exeriijilaribus colleclionis qraphus urgerti emissionem opms jam perfecti,
Quesnelliahachuic loriio insertde depfeheridiriiusex Voelluset Justetlus, non aliler id a cancettariooblu
collatlrihe aliorhm codicuni, qui pufiofelii Isidoria- nere potuerunt, quam si Marcw rationem redderent
ilartl ebrillnenl. Nos hofuih exemplafiuhi lectiones operm sum. Igitur noriita multo posi ad eumvene-
subjiciethusin notis ad cddicerh 'eanonurii,ac ex his ruhi,eicum illis qui mtper moriuus est Ludovkus
lufn patebunt mutaliones ihductae, turii ptirtts Isido- Henrkus Fayus Espessmusabbas S. Petri Viennensis,
rianaeversionistexltis festitui potefit. in cujus mdibushabitabut Voellus. Primo res acla
„ est magna contenlione, Voeltoet Juslelio frendentibus
[LXXI]§ 3. De alia versionequm Prisca appetlatur. " et cohtehdentibus,duoveiera folia membranacea,quw
15. Pri$ca Gfoecoruhi carionuhi ihlerprcl&iio La- qd calcemcodicis erant, [LXXII]in quibus con-
tina ea soltet appellarl, qiloe ih venefatldoeantiqbita- tihebantur aliqua rejecla
fragmenta canonum Sardicensium,
lls ms.eodice, litteris Wnjasculisetqliailfatiskripio, non pertinere ad hunc codicem, prwsertim cum folia
apud.Cbrlslophofuiti Jusielluni dlim eustodita , ac quinquedefierimanifestumesset posfcanonesNicmnot,
typts parata, ab HenfiCOejils filio, et Guillelmo el illic duo lanlum reperirenlur. Sedata tandem ilia
Voellotomo I Biblioihec* jUfis bahbiiiclveteris iii- perturbatione, cum conslitissethwc duo fbligejusdem
sertn LutelhSSParisitSrUrtlprodiit anrio 1671. lAllum magniludinisessecum cmleris, ejusdem antiquildtis,
Vaticanuhicddicem Juslfelliahdblarie similem lau- ejusdemmarginis,ejusdemscripturw, ac numeratiset
dasse Jacobiim Sifmbridum iideitl Cdilbres ill proofa- collaiis cum editfone Biniana anni 1638 tineis et, ttC
tione generali affirriiant. Haecatliem ejtis^Verba pro- iia dicdm,vocdbulis,quibusoput eratad supplendahmc
fefunt ex censtlfa Ahbilyihi de fegionibitS e.l Eccle- quinqitefolia qum deerant, ex subscriptionibussynodi
siis siiburbicariis.Tantumdbeil iil stiBUhBicAitii t>oc«rfi Nkwnw el ex canonibusSardkensibus, luce clarlus
hoc loco fespuam; tii nova tibi auctoritate confirmdiu- patuissetduo Hla folia reliqua ex quinque recisis re-
riii sim anliquissiiWw Nkmnorumtahonum editionisirt poni debere consequenterpost concilium Nkwnum,
bibtiotheeaTaiicflnii, ubi sextumhunc NicmnumcanO- prwsertim cum Marca fidemfaceret iia sibi olim di-
nem hoctituto tt exordio cbhccpturitniemini: ve prl- ciuma Chrislophoro,qui fdssusfuerat seadhuc juvenem
matu EcclesiwRomariwet aliatam tivitatum episcopit. illa resecuisse impetu potius quam ratione; inter eos
Antiquimorisest ut episcopusurbis lioVnwhdbeat pri- , convenit, ut hmc fragmenta ederentur. et ut sequens
maium, ut suburbicmaloca etomriemprovinciaiitsuamIC prwfalio, quam Marca sua manuscripstt, in frontevo-
tolticimdine gttbernel. Qni cdhori (sdbduht laudati lumiriisponeretur ; Monendusest lector, amanuen-
editores) r.um iiidein plane verbis coriceplushdbcalur sis os( itantia, ex ctijusapographo ad fidem ms. codicis
in codiceInsteUi, alterumuileri esse quani simillimum expresso ediiio isthaecconfecta est, accidisse, ut ca-
evidtnterottendit. Addilttl aiud lesiiinoriilitii Petrt nones Sardicensis concilii suo loco, idest post. ca-
de Marca, qrii libro nt de Conedrdia, ciip. 4, ri. 6; nones Nicsenos, posili non fucrint. Quod editori-
ulrhmqorttddicem JhslelliaHtinict Vdlleanuthd virit buS curarh imposuit recensendae editionis, et iterum
eruditit laudatum, Camderiiversioifetiibontinenleni cum ms. coiiferendae, atientis, ut omjssioneni illam
commcmorat. Nos autem cuhi (ihines Vaiifcanbsco- restiiuerentj adjectis hic in fronte coilectioniscano-.
dices, qui adcolleelidiiescHnoiiumpertinent, sollici- hibus Sardicensibus, riui supersuni in eo codice, ubi
lius expendcrimus, nalluiii ms. exemplumJustelliano post subscriptiones Nicaeiiicoucilii, el ante canones
plilne siiriile, qiiod piiram versionero. Priscam in Gangrenses fulia quoedafndesunt, qu;B,vetustatepe-
tlhtihicbrpus cdlleciam prteferrcl, rcperire potuimus. Herunt; duo tameii incipiuniquea canpne
Solum nacti sumtis codicein Vat. 1542, cui similis • Sardicensi. 14 uria,supersuni,
bum sequentibus iisqu.ead 19 ,
est alius bibliothccx Darber ute 2888, in quo Nicoenl quiis jioiiafide liicf epraeseniareedilores voluerunt. i
canones ex eadem Prisca interpretatione ctim le- Atiter lamen evenit, Nam cum evasissehtex ea iem-
ciione a Sirmon lo descripta exhibenilir, et hitncco- peslate, dliamvtain Marca inscipihierunt componeiidat
dicema Siflnondo, etex Sinnondo a Petro de Marca hlijus 'conirpversiw.etfragmenta illa canonum Sardi-
laudatuni nihil ambigimus. Alium porro codicem censiuttireposuerum posiNkwnos, qddiiaprwfatione]i
Vat. Regiiias.1997iuvenimus, in qtio sol s Nicoenis>j qiia lestarehlur jjA^seralione potius fecisse quam ullo
c.inouibusexceptis nc ex.pecuiiari amiqliissima ver- " ihdicid diil necesstlateex veteri libro petita. Monue-
sione produclis, coeieriGratcicanones ex Prisca pro- runtergo maximathpartemcqnonumSdrdicensiumcum
feruntur, adeo ut ex ulroque C"dice totam Priscam pijsti-eiiiapafie subscriptionumconcUiiNicmni injuria
versionem in bibliolheca Valicana nancisci et ulili- teriiporumperhsse. Moxaddunt: < Quaetamen super-
ter conferfti lidiiefli. sunt cohcilii Safdiceqsis fragraentn, post Nicaenani
16. Hujus Vtisionis Justelliaha editio tnaricaet synodiihi cdlldcavithus. Auctorem namque hujusce
imperftffctae^t, eauid,iie laiidatofiitiicodicuhi pfoesi- ediiionis nori dignitateni conciliofum, sed ordjnein
dio supplctam atqhe |selfeciam iioc tonid fecitden- lemporis secutunifuisse in sua collect.iQneverosimile
dam bredidimiis. Cadsniiiniitem cur hiutila et im- est. i Reth tqtqm referuhtaq verisimititndinem,cum
perfectti fuerit Juslelli tditio cosnoscere iibn riibfji- irtmeneis et dicium et oslensumsit ea folia |n quibus
cum Intefest. Reth nafrdt Stepliariiis Baiuzus iri pdslremdtydrssuoscriptionumcohcitii Nicwni, et non-
pr*falidne ad OpliscdiaPetfi de Marca ediii Paiislis nilili canohes Sdratcensescohiinebantur, positaplini
anho 1681; a nbni. 10 ad 15, tiis verbis : Cuiiifffl fuUse pqsl tyhbdum Nkwnah in codicemanuicriploi
clhriisimi Guillelmus Voetliis et tieiltkus Justellus iMeque dvulsad Chrisiqphoroadnuc juvene., ne ca-
ChHsiopnOH fitius, prior ihebloyus PdHsiensis, dtler thplici ex ep libro vetusiissimpprwtcribereniadvertut
Calvinianidogniaiit sectator, constituissenlin unuili hmreticospro digmlate el auctorttate horum canonum.
cbrput colligerevdrioscodices Curiontlmkccleiiqkikd- Dicere debuerdhtjuxiapacla et conventa,canonesillos
ruirtolimaVhtitiovhoro editorum, el illlt dddereetidm locis'iiils prwiefmistosfuisse, et nuncrepqhi, Ne quii
 87 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 88
veroputare possit me totam hanc historiamgratis.com- A tani post Chalcedonenses additi fuerant, iisdemque
minisci,etnullum iltius vestigiumexslare,primum scire propterea canon Chalcedonensis pro Constantinopo-
1omnesvoto, me huic omtti concertationiet examiniin- litana sede constitutus accesserat. Confer quae in
;' terfuisse,penes me habere prwfatiunculam supra de- hanc rem observavimus part. i, c. 2, n. 3, et notam
scriptam, el Marcamistiusrei mentionemfecisse in lit- in canones Constantinopolitanos ejus dera versionis,
teris, quas tum per aliam occasionemdedit ad Alexan- quaehoc tomo integra edetur.
drum papam vn et ad Lucam Hoistenium. Describam 19. Haec versio Prisca post Chalcedonenseconci-
autem ejus verba ex ea qumest ad Alexandrum. < Ju- linm lucubrata dicenda est, siquidem omnes Graeci
tellus paler, Calvinianae quoque haereseossectator, canones etiaro Chalccdonenses ab eodem auctore La-
codicem canonum Ecclesiae universac olim publica- tine redditi sunt ex Graecocodice, qui Cbalcedonen-
verat, omissis de iiidustria Sardicensis concilii ca- sium et Constaiilinopolitanorum additamentum rece-
nonibus Romani pontificis potestatem diserte asse- perat. Certe vero priorum synodorum canones tradu-
rentibus, ac si judicio Ecclesise universae a corpore cii fuerunt eo lempnre quo instituiis jam aliquot ec-
canonum rescissi essent. Eadem fraude fiiius cano- clesiasticis meiropolibus in llalia sub finero sseculi
num collectionem, Lntinam ecodice vetustissimo his IV peculiaris veluti provincia Romani antistilis uti
nongentis annis non scripto (Leg., conscriplo) ante melropolitani imra suburbicaria loca concludebaiur.
meutn in hanc Parisf nsem civitatem adventuin Id enim probat versio canonis sexti Nicaeni, quam
prelo submiserat. Statim comperto ab ea abesse Sar- paulo anie ex Sirmondo recitavinius. Hinc etiam boec
dicenses canones, quos sciebam a Jusiello patre ex versio ab aliquo Italo aut Ilalicaedisciplinae perilo
ipso codice resectos quidem, sed nd ejusdem volu- TJcondita fuit. Idipsum confirmant Italicaecollectiones,
minis calcem folia rejecta, non destiti quoad tam in quibus passim recepta legitur, uti sunt uuoe ex-
regiae puiestatis comminationibus, quam humanissi- stant in codicibus mss. Vat. Reginae 1997, Vat.
lnis precibus post canones Nicaenosjuxta fidem ms. 1542, Lucano 88, et Colbertino 784. In Gallias vero
codicisSardicensibus in editionelocussuus rest tuere- aliquem hujus versionis codicem delatum suadel
tur, ne hac diligentia praetermissa triumpharent hc- collectio Quesnelliana, quam Gallicanam probabi-
relici spretam non solum aGroecis, sed etiam a mus; Chalcedonenses enim canones ex interpreta-
Latinis,et JLXxin]Graecipueab Ecclesia Gallicanaca- tione Prisca decerpti fuere.
nonum illorum auctoritalem. > Hactenus ex Baluzio. 20. Hanc versionem, quoesatis obscura et invo-
.,17. Continebat olira Justellianus codex, si edito- luta est, indicare videtur DionysiusExiguus, cum in
ribus credendum sit, canonesconciliorum Ancyrani, epistola ad Stephanum episcopum Salonitanum scri-
Neocwsariensis,Nicani, Sardicensis,Gangrentis, An- psit, Laurentium Romanum, ut videtur, presbyte-
tiocheni, Laodkeni, Constanlinopolitanii et Cltalce- rum confusionePRIS&ETKANSLATIONIS offensum, sibi
donensis. Sed synodi Laodicenw integros canones et ad novam versionemadornandara stimulos addidisse.
maximam parlem Sardicensium cum postrema parte Enimvero Italus preshyter deea interpretatione con-
subscriptionum concilii Nicwii injuria temporum pe- questus est quae in ltalia vigebat. Priscam atitem
riisse alfirmant in praefatuncula ad leclorem (Tom.I, ibidem viguisse multo magis quam Isidorianam,
Bibl. jur. can.pag. 276). Qua de causa vere interci- [LXXIV]ex laudalis Iialicis collectionibus discimus.
derit maxima pars Saidicensium cum postrema parle Neque moveal nomen Priscw, quod Dionysii tempora
subscriptionum Nicacnarum,ex Baluzio intellexiinus, G competere non potuisse videtur interpretationi, quae
Laodicenos vern canones in codice Groeco Priscae post Cbalcedonense concilium lucubrata fuerat. No-
versionis.auctori defuisse, nec eos Prisca interpreta- tum est enim veteres priscum identidem vocasse,
tione Latinitate donatos, nobis exploraium est. Cum quod annos circiter quinquaginta excederet, et non-
enim omnium coeterarum synod»rum Groecarumca- nunquam eliam hanc vocem usurpasse de re quaenon
nones ex Prisca versione in aliquol Latinis collectio- multo ante evenisset; quemadmodum apud Festum
nibus reperimus, solos Laodicenns ejusdem versio- priscw Lalinw co'.oniw appellat;e sunt anleriores co-
nis in nulla collectionepotuimus invenire, sed vel ex loniae, ut distinguerentur a novis; ita Priscam Dio-
Isidoriana inserlos, vel prorsus omissos depreheudi- nysius potuit vocare anteriorem versionem, ul a sua
mus. Hoc postremum peculiari animadversione di- nova ipsam distingueret.
gnum est in ms. codice Vat. Reginae 1997, qui etsi CAPUT III.
proeter Nicaenos canones solam ac totam iri caeteris De canonibut EcclesiwAfricanw, qui in omnet
edilionem Priscam receperit, Laodicenis nihilominus fere
carel. In Justelliano autem codice quinque tantum colleclionesLatinas anliquat fuerunt inserli, et de
velustis eorum codicibus.
folia, quae Nicaenarum subscriptionum partem et
Sardicenses canones tantumroodo continebant, rese- § 1. Necessitasdisserendide canonibus Africanis. Re-
cta notavit Baluzins. Laodicenos eidem codici olira censentur codices et collectiones in quibut Afrieani
insertos eo solo proejudicio affirmarunt editores, canones continentur. De anliquitate coltectionissyn-
quia illos in Graecocodice canonum ac in omnibus odorum Africm, quw in coliectionibusHispanica el
ejusdem codicis exemplaribus semper exstitisse cre- Isidoriana recepla est. Duo codicescanonum Afri-
diderunt coutinuata illa numerorum serie compre- D canorum producti in synodoCarthaginensianni 525.
hensos, quam cuique ejusmodi codici communem De canonibussynodorumCarlhaginensiumsubGrato
putarunt. Nos autem cum part. i, c. 2, n. [3, hoc et Genethlio,qui in unoex iisdemcodicibuscontine-
praejudicium sustulimus, tum vero Laodicenis cano- banlur.
nibus Graecumcodicem aliquando caruisse ostendi-
mus. Nullus quidem Justelliani codicis defectns no- 1. Praeter Graecarum synodorum canwies eGraeco
latur post canones Antiochenes, quibus Laodiceni codice Latine redditos et in Latinas collectiones
subjecti fuissent, si eos Priscae auctor Latine reddi- traductos, in easdem fere inserli inveniuntur cano-
disset. nes Ecclesiae Africanae; iique adeo celebres fuere, ut
18. Canones Constantinopolitani in eodem codice e Latinis codicibus Graece translati, in Graecas
post Chalcedonenses describuntur, iisdemque canon etiam collectiones transierint. Cum vero apud Afri-
annectitur de primatu sedis Constantinopolitanae, canos anteriorum synodorum canones in synodis po-
qui ad Chalcedonensem synoduni pertinet. ld pe- sterioribus repeterentur ac insererentur gestis,nien- fre-
tius atlucinationi vel incogitantimamanuensis, qui co- qujnter etiam sine proecedentiumsynodorum
dicem exscripsit, quam auctoris errori vel imperitim tione iidem canones repeterentur, qui antea fuerant
tribuendum editores tradidere. Sed nec aroanuensi constituti : iidem in diversis conciliis reperiuntur,
nec auctori versionis id adjudicandum est. Veram etnuncuni, nunc alii synodo adjudicaniur; adeo ut
causam eara credimus, quod in eo Graeco codice, saepius non facile discerni possit qua in synodo hic
quem interpres adhibuit, canones Constantinopoli- vel ille canon conditus fuerit. Acceditdiversa syno-
89 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. II. 80
dorum divisio, seu inscriptio in collectionibus diver- A indeauctor collectionis Hispanieaeeam non digessit,
sis notata, canonumque numerus ejusdem synodi sed antea digestam et pervnlgatam in suum corpus
alicubi minor, alibi major. Nunc certi canones traduxit.
omissi, nunc alii certe addititii. Hinc vero magna in 4. Aliaeporro collectiones Hispanica et Dionysiana
Africanisconciliis canonum commixtio, perturbaiio antiquiores nonnulla Africana documenla recepe-
et incerlitudo exoritur, pluresque difficuliates et runt. Collectio contenta in mss. Vat. 1342 el Barbe-
controversiae exinde excitatae sunt, quoe eruditos in rino 2888 praestat concilium Canhaginense sub
varias sententias deduxere. Exemplo esse possunt Genethlio. Breviariura Hipponense refertur in iis-
iuter alia multa, quae circa Breviariuro Hipponense dem codicibus, ac praeterea in ms. 55 capiluli Vero-
disputarunt ex una parie Schelestratius, ut ipsum nensis, in cod. Cnrbeiensiet in exemplis collectionis
suppositionis accusaret, ex alia Quesnellus ut defen- Quesne liainr. Collectiones Vat. Reginoe1997, Vat.
deret. Non solum enim ille, qui falsam sententiam 1342 , Barb. 2888, et Lucano-Colberlina exhibent
tutatus est, sed bic etiam qui veram propugnavit, in synodum Carthaginensem anni 419, distinctam in
plures errores incurrit, canonumque Hipponensium, canones quadraginta, quam inter documenia juris
Breviarii ac synodi Cnrihaginensis in notitiam duin canonici veteris hoc tomo edituri sunius. Duaecolle-
evolvere studuii, maxime involvit. Ut autem in tanta ctiones Corbeiensis et Quesnelliana dant synodum
caligine aliquid lucis afferretur, nos post P. Hardui- Carihaginensem anni 418 adversus Pelagianos.
num, qui de Africanis canonibus bene meritus est, 5. Neque proetermitteudus est Ferrandus Cartha-
aliquid tentavimus in Historia Donatisiarum part. u, ginensis Ecclesiae diaconus, qui in Breviatione Afri-
c. 19. Nunc vero post consulta plura Latinarum col- n can s praesertim canones compendio exlnbuit, Afri-
lectionum exemplaria, et post diligentius examen ac canisqtie antiquissimis exemplaribus usus est. Cura
studium circa easdem collectiones aliquid novi af- vero is eoncilia Carthaginensia sine nlla distinctione
ferre posse credimus, unde exactior et plenior Afri- alleget, non ita facile erit discernere cuinam concilio
canorum canonum et conciliorum notitia proferatur. ex pluribus ejusdetn loci hic vel illecanon tribuendus
2. PostquamChristophorus Juslellus Afiicanorum sit. His tamen omnibus sollicitiori studio collatis
canonum collectionem Groece et Latine edidit cum atque perpensis speramus fore ut distincliorem Afri-
titulo CodexcanonumEcclesiwAfricanm,opinioapud canorum conciliorum canonuraque nolitiam proferre
multos invaluit eam continere omnes omnino cano- possimus.
nes qui ab Alricanis Patribus cohditi, veteri Alfica- 6. Huic vero operi facem praeferent duo Africani
naeEcclesiaeusui fuere. Sed ea nullos nlios canones codices canontim, qui in concilio Garthaginensi anni
vere complectitur, nisi quos Dionysius Exiguus ex- 525 sub Bonifacio ex ipso Carlhaginensis Ecclesiaa
cerpsit ex synodo Carthaginensi anni 419, cujus scrinio producti (T. V Concil. cot. 778, e), integram
unius gesta proe oculis habuit. Etsi vero in i sdeni veterum Africanorumcanonum collectionem in duos
gests descripti essent canones, qui lum in ipsa sy- tomos distributam continebant. Unus iile est ex qu >
nodo conditi, tum in anterioribus Aurelii conciliis lecti fuerunt aliquot canones Nicoeniet unus synodi
fuerant consiituti, Dionysius tamen non tota baec Carthaginensis sub Grato; alter, qui appellatur LiAer
gesta, nec omnes singulorum conciliorum canones canonum temporibusAurelii. Priiutis praeter Nicaenos
dedit eo ordine ac numero quo in memorat.i gest i comprehenriisse videtur canones synodorum Africa-
luerant inserti, sed cum iidem canones in plerisque narum anteriorum Aurelio; altervero canones syno-
[LXXV] synodis essent repetili, eum modnm qui re- G dorum quee sub eodem Aurelio coactoein laudato
petitioni viiandaeaptior ipsi visus est insliiuit; adeo Bonifacii concilio usque ad vigesimam recensentur.
ut ipsius lucubratio earum synodorutn quaeante an- Ut a primo antiquiorum canonum codice exordiamur,
nura 419 sub Aurelio fuerunt celebratae, integram Nicaenum concilium ex ea veluslissima interpreta-
omnino descriplionem non praebeat; quod plenius tione, quam Coecilianusin Africam attulerat, apud
patebit ex dicendis § 8, cum de synodo Carthagi- Africanos receplura ac relatum in codicem animad-
nensi anni 419 ex proposito disseremus. veriiinus capite proecedenli, § 1. Ibi etiam solius Ni-
3. Alia Africanarum synodorum collectio praeter coeni symboli et sexti canonis versiouem ex eadem
Df >nysianamexstat in mss. cOdicibus collectionum interprelatione superesse indicavimus, erroremque
Hispanicocet Isidorianae. Octo in ea synodi descri- deteximus , cum in synodo Bonifaciiversioni ab At-
buntur : Carlhaginensis i, est synodus sub Graio; tico [LXXVI] Censtantinopoliiano transmissaetributa
Carthaginensis u, est synodus suh Genethlio: Car- fuit ea symboli Nicoenitranslatio, quaead anliquam
thaginensis m, est synodus anni 397, sub Aurelio, Africanam interprftationem pertinet.
ad cujus tempora sequentes quoque synodi referun- 7. Ex conciliis Africanis anteriorihus Aurelio solos
tur, nimirum Carihaginensis iv anni 398, Carthagi- canones sub Gratoet GenetliltoCarlhaginensibusepi-
nensis v anni 401, Carthaginensis vi anni 419, scopis conditos et in Latinas co Icct ones iraduclos
septiroo kaiendas Junias, Carthaginensis vu ejusdem recepimus. Synodus Carlhaginensis Grali cum cano-
anni terlio kal. Junias, et Milevitanaanni 402. In his nibus 14 primum edita fuit cx collectione Isidori, qui
vero uonnulla quae erant distinguenda, perperam exllispauicaillam transcripsil. Ulrubiqueinscribilur:
conjuncta etconfusa, quaedamomissa et aliquaetiam r. Concilium Carthaginense i. Dein vero emendatius
aliunde inserta, atque Africanisaificta deinceps vide- recusa est a P. Ltibbeo ex codice Vaticano, cujus
biraus. Neque id auctori collectionis Hispanicae, et exemplar Holslenii manu scriptum a P. Possinoacce-
multo minusIsidoro tribuendum est. Vetuslior enim pit.Ferrandus in Breviatione hos canones fereallegat
colleclione Hispanica fuit haec Africanarum synodo- expresso Grati uotnine sic: Concit. Carthag. sub S.
rura collectio. Id exploratum fit ex concilio Turo- Grato: At tfobus in locis Grati nomen omittit, id est
nensi n anni 567, qtiod collectionem Hispanicam num. 119 Cohcil. Carthag. tit.%, el nuni. 183, Concil.
antecessit. ln hoc siquidem can. 20 legitur : Cum Carthag. tit. 2, qtti canones his numeris. designali,
eliamid in antiquis Mitevitaniscanonibus fuerit statu- cum ninneris canonum sol.us synodi sub GrntO con-
tum. Ilem placuit ut qukumque episcoporum necessi- curriinl; nisi quis forie malit credere his locis indi-
tate periclilanlis pudicitiw virginalis, cum vel petitor cari aliam syuodum Carihaginensem ex iis quaede-
potens, vel raptor aliquis formidatur, etc. Sunt verba sideraniur, in qua iidem canones rcpetiti sub iisdem
canonis 26, qui in laudata collectione synodorum numeiis recenserentur. Ex hac Grati synndo canon
AfricaeMilevilanoconcilio perperam tribuitur, cum 11 inleger recitatur in concilii Bonifaciianni 525.
vere sit canon concilii Carthaginensis anni 418, ut Cum S. Auguslinus ineunteanno 402, epistola 65 ad
patebit ex dicendis§7. Jamdiu ergo anlecollectio- Xantippum scribat num. 2: Sex episcopis cautam
nem Hispanicam compacta ftierat ea Africanarura pretbyteri terminari conciliostalulum est, voci concilid
synodorum collectio, quaecanones concilii Garthagi- lianc iiotationem Bcnedictini editores inmargineaf-
uensis anni 418 Milevitanoesynodo affixit; ac pro- fixerunt: Cartkaginensitub Grato an. 348, seu 349,
 9! AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 9f
cnn. 11. At S. ftugusllhu.nlcbnciliiltn Gfati ntihiitej| § 2. De tyiiodis Africanissub AunelioepisvopoCarthv-
ignorasse, dtifrt anrio 406 CreSconlum bonaMstAni gintnsi telebratit', quw in qlio codite productom
impugnavii, liquel ex Iibro III contra eumdeiri ri. 38, sgnodoanni 525 eifant descripUe.Earttm cutatognh
et llb. iV;h. 52. HincellirrisolariiSardicehsetnfisfeudo- De voncith Hipponensi anni 3931 ae de duntm
synddum, qiisead Drinaturiilitleras dedit, eufiicognO- Carthaginensibusi et u tvb Auretio.
visse hiahifesiiim est; SardifcfenseVero legiiimum
coneilium, in qiiOGfattts inleffuit, satis didibiSsetex 10. Nunc ad alterum codicem accedamus, qni in
canone quinio synodi CarthaginensiS sub eoderii Bonifaciisynodo vocalhr Liber canoriumtemporibut
GfiUo, si lircc ipsi nota fuissel, et hac disttnctione' S. Aurelii\Tom: V Concil.col. 780). Hujus Concilia
legiiimoesyhodi Sardicensisab hoereiica,quaead Do- lii, y\, VII,ix, si, xi; xvi; xix et xx»in eadem synodo
nattlm scnpserat; Donatistas hinnifestius ac fortitts memorantur. Omnitimseries hic primum atluxendat
revlcisset.Probabilitts igilni-crediriiuSliunc sanctuni Prima Aurelii synodus est celebris Hipponensis anni
dflcioremin laiidala epistola 65 indicasse aliud posie- 395. Al ctnn in laudato Bonifacii concilio, ubi duo
rius conciliuni Cartliagirtfehsesrib Getieihlio, in quo Hipponenses ihtegri canones reciiantur^ ea non di-
eadem cOnstitntio can. 10 repetita fuit. Cogniia catur priitia Aurelii synodus-,uti caeteraesuo ctijusque
porrd efat liaecGrali synodds anrto 419, cum in sy- itumero designahtur ex conciiio m, vi, etc. ^ hoc
nodo Carlhaginensi liujus anni, cui S: Augustirius Hippoitense conciliuminter viginti non videtur fuisse
adfuil, cah. 5 Aurelitts episcopus ea statual qboe ex compreheiisum.Aliae quidem posteriores Aurelii sy-
dubbus cnhohiblis 10 el 13 cohcilii sub Gralo totl- nodi praeterHipponeilseminveniunlur, quaenbnieris
delh verbis eitpressa leguntur. Bonifacii concilio indicaiis respondent.
8; Synodus aliera Cnrtbaginensis sub Gehetblid BinExigui collectio nobis subsidio fuit, cumeas Dionysii synodoS
atthi 390 ex iisrieirifonlihus llt lucem prodiil, ex qui- recertseat quae in concilio Carthaginensi anni 419 %
biis illa sub Grato. Contiriet caridhes13 et in cdlle- tempoributAureliiCarthaginensisepiscopirecitalaefue^
ctioitibusHispariieaatqtte IsiddrianaVucalUrconciliuiit runl (Ibid., col. 1277, c). Eas igitur, quae post Hip-
CarthaginenteII. Ex rtiendosoaulcrtt lsidorlano cOt pouensem synodum ibidem memorantur, chronolo-
dice ita Itiulta tnenda itt prirtta edilioiie fcntitiaxferat, gico ordine hic subjicimus.
ut a nonnullisckimJustfellovelutiSupposititiatraducta . I. Carlhaginensis anni 394, vi vel xvi kal. Julias
fuerit. Iis autem mendis posteriori cdiiione ex Vati- (IHd.) d).
caho codice stiblalife,de ejttsdem germanltaie neroo 11. CarthaginCnsis anni 397, vi kal. Julias(/6.t
potest ambigere: Fferrattdus, qui hujus canones col. 1296, a).
idehlidelh allegat, ipsius aO^vrtavconflrinat; Etpres- III. Carthaginensis ejusdem anni 397, v kal. Se-
sum coacilii CaflhagihenSisnbihen sub S. GvnMlio ptembris (lb., col. 1277, c).In Bonilacii synodo anni
appellat nunlfefis24, 55, 96 el 194: Gum vero hum. 525 bis vocatur concitium m; lom. V Concil.col.
55et96 lifuidSdesignetcanOrtem GeHetliliiIh editis 779 et 781. Ante hanc synodum terliam sub Aurelio
decihium, et nutrti 24 titulo 9; indlcet cartoiiem in eodem anno alia quidem proecessitCarthagine habila
editis undeciffiunl;pcrsplcuum lit in Ferrandi cod ce idibus Augusli, in qua MiKoniuscuin aliquot ByzacC-
quathor ejusdem synodi cahohes cdaluisse ih duhs. nis episcopis Aurelio preesenteIlipponensiiimcano-
Cum bbrro iiumt 194 alleget titulUmsextum,tjui vul- num Breviarium conscribendumcurnvit. Iia baccsy-
gatd sexto c nonl respondel, ea canonum unio ante nodus iduum Augilstarum sub Aurelio tertia haberi
sextufn canoneni non cdnligit, sed canon seplimug Q deberet. Sed cum ea quae ibidcmgesta stiiil repeiita
chm sexlO,fet rtdhusfcUthbctav» irt eodetrifcddice«o* et inserta fuerinl initio aclortim plenioris synodi
phlati lulssfediceriili sUnt : ita ut canones sextus el paulo post coact* V kalendas Seplembris, ipsuinque
seplimlisin iinutiiCdhjltnciic.inonem sextunt constl- Rreviarium canontim Hippoiiensiumcx hisce actis ab
Ihefent, ocinvnsVero fet nonus canonem sepiimuni: Africanis antiquis allegari soleal, hac^ uteredilnus,
Rihc sahe ttlih idem Ffeffandnstitim. 90 et 101, sup- de causa lactiim est ut illa antciiori hu.ils anni syno-
presso licet GenellUii riomnfi, laudat cottcit.Cunh. do proetermissa, haec posterior tertiae synodi nomen
lili 7, indicari cffedrtiusduos cahftnes ejusdem Gene- obtinuerit in codice, qui in Uonifaciicoucilio lectus
thlii ociarum et nonhm, qui apnd Ferrandiim cdn- fuit.
jhhcii, efarit Hariohseptimusi Cum porro idem Fef* IV. Carlhaginensis anni 399, v kal. Maias(/6., col.
fandtis htirii. 16, agertsdfeprocceptaepiscopis, pres- 1296,*);
bylerisacdiaconibuscontinenlia, laud;itConci/.CaW/t. V. Carthaginensis anni 401, xvi kal.Julias(/6.( cl).
tit. 1, quod in nulla Carlhaginensl syhodo fcartobe . VI. Carlhaginensis e]usdem anni, idibus Septem-
primo decernitur, error irrepsit in mtmerum, irldica- bris (Ib., col. 1304, b). Sexlum conciliumiiem ap-
rique arbfirahiur carionem secundum concilli sub pellatur in synodo Bonifacii loul. Vcol.' 779, ef et
Genethlio, itl qtto ejusitiodiprtfceptum contiiieiur. 780, e.
9. Iu synddh Cnrihaginensiahni 419, post Nicienoe VII, Milevilanumconcilium aniii 402, vi kal. Se-
fyhodi leCtldiieriicanones 35 jhxta divlSioncmDio- ptemhris (/&., col. 1315, c). Septimumdicitur in ea-
riysii cotistiltiti fueriinli Inter pridres tredecim dem Boniiacii synodo (Ib., col. 780, 6).
[i.xxvnj piiuio ct quafto esccptis, reliqui undecirh h VIII. Cartbagineuse anni 403, vin kal. Seplerobris
ex boncilio Gelteihlii sumpti sunl; Relinenl fere ea- u (Ib., col. 1317;d).
dem Verba; sola nomina episcoporum ihterloquefl- IX. Carthagiuense anni 40*j xvi kal. Julias (Ibi,
tiUln el proponentiUm mutantuf, ita ut Genetlilio coi. 1524«b). Concinit tynodus Bonifdcii,in qua no-
subslituatur Aiirelius, etsimiliter aliis vivemibus sUb num Aurelii concililim inscfibinir (lb., col. 781, a).
Geneihlio alii episcopi sUfficiautur,qui adefant in Xi Cafthaginense anni 405, x kal. Septembris
concilio artni 419. Dub tantum ttomina NuiiildiiMas- (Ib.i col. 1328 ( b). DecimumquOquevocalur in sy-
shliianl et Felicis Utrobiqueleguiitur.Num hi ab anno nOdoDonifucii(Ibn col. 7s0, b).
590. qud liabita fuit synodus sub Genetblio, ad an- JLXXVIII] XI. Cartmginense ahni 407j idibus Junii
nuln 419 vllam prodUxfefunt? ln collectionibus His- (Ib., e), Est pariter undccimumapud Bonifaciumloco
panita' et IsidOriita haeCGetiethliisynodlis profertur, landato.
ut nomtna niitedam praeferateorumepiscdporum qui XII. Carthagiiiense anni408j xvi kal. Julias (lb.,
(leftlneiit ad synodum flnni 419. Hincortaerat potior 15&6ye).
dubitandi ralio de supposilione hujus synodi. Sicut XUI. Carthaginense aTtUdanni ejusdem, m idus
autem alil defectuS, quos in iisdem cOlldctionibus Octflbfis (/6., 1337, a).
quantdm ad Africanos canones deinceps hoiabimni, XIV. Carthaginense artni 409« xvu kaL Julias
aliunde enietidandi erunt, ittl effores irt liac synedo (Ib.i b).
e'! Vaticanoexemplojute cofrecti sunt. XV. Carlhaginenseanni 410, xvm kal. Julia» (Jfr.,
b, c).
 DE ANTIQ. COLLEOTlON.Et iBOLLECTUR.GAwONUM.PARS. II
XVL Carthaginense anni 418, kal: Mali(/(>., c). »Adivisiftierunt in tres 3,6 et 7, sota caeleforumabbfe-
SextumdecimumvocatUrin Bouifaciisytlodb(Tom.V, viatio supeffest, quaecurri fuerit inseria insynodum'
col. 780, c). Cafiliaginehsem anrii 397, ex iis qttoede hac syhddo
: XVII. Carthagihensisantii 419 actiones du*, alieria fttsihs dicentur, quot et qulriatn fuerirtt Hipponerises
vin kal. Junias (/&.) col. 1252, 6), altera Vefri>ukal. CStlOtlGS Dfkl3
ixifict
Vjusdem mensis (Ib.-, col. 1349, c): quaeduaeactiones 14. Synodo Caltiiagihensi t aniii 394, yi vel xvt
in collectionibusllispanica et Isidoriana prdferuhiur kalendas Julias, eX qua legati ad Adrtimetinitmfcotl-
velutiduo conciliadistincla. In his DiohysiUsriesinit. cilitim directi fuerunt, nulli cartonestribUUnlur.Vide
XVllI. Garthaginenseanni421, idihus Junii. llanc Codicem Eccl. Afric. itim. 11Concil. Ven. edii. fcol.
synodum e ms. capituli Veronensis eduximiis, ac 1277, d.
inter documenta juris canonici veteris lioc tonib 15. Ex n synodo Carlliaginensi anhi 397, kal. Jii-
prodibit. Neque lioc dici polesl cohcilium xix ili lins, hlc uuus cannh a Dionysio Exiguo profeftdr ih
Bonifacii synddo latldatum; nam cnnon qui In hafc eodem codice EcclesiaeAfricanaecol. 1296, b. Pla-
syuodo excerptus diciiur ex toncilio xix, ih bofc cuil ui nullus episcoportintnavigel sine formala prima-
noslro concilio non legltur. Praeterea lioc conciliuih tis. Repetilio est cnnonis Hipponensis, qui in Rre-
habiium riieitur i um imtituta concilii soletnnitns per viairio legilur can. 27. Ferranrius num. 64 canonem,
biennium cessarel, nimirum posl ultimam synotlttih qui repetens aliiid decretum Hipponense, appellatio-
anni 419; quaeex Bonifaciiserie est concilium xvli. nem ab electis judifcibusprohibet, ascribit concilio
XIX et XX conciiia quacnamfuerint, non est ex- Cartliag. tit. 5, itim concit. Carlhdg. tit. 15, ubi cof-
plorntum; iieque enim collectiiines iiihe aliatn Afri- |j rigendum lit. 19. Ctimatilcm hnc secunda allegatiohe
canam synorJumsub Aurelio ad hos iransmisfcrc.In indic tur concilium Cartlia^in nse anni 397 haliilum
saepe laudnla Bouifacii syhoriii uiins lanttnn citliOii Vknl. Septeinbris, quod tit. 19 huhc canoiiem exbi-
recitatur ex concilio xik, quein pafitfef ailfgat Fei- bet, pfiori allegatione anterior uiique syhodus Car-
randus in Breviaiirinenuih, 84 (Cdntil. Carttt. Iii.3), illilgiiicnsis inmiilur. Cura vero idem carioh nbri in-
et alius cx coneilio xt, TempuS vero horiiin fcohei- Veniaiuf inler eanones synodorum Carthaginonsium
liortim certum non esi. Solurii conjici potest cohci- SiihGraio ac Gcnellilioconslittitos, qui oiniies stiper-
lium xx iliud idem fuisse quod ihtef aintum 425 et Sithi, rectids hiiic concilio seCUndoAurelii celebrato
426 ad Coelesiiilumlitie.aa dedit, Cuuiih ed caririne, eodem an. 397 kalelidis Julii adjudifcaiidusvidetur
quetn synodus Bonifucii Inlic concilio iribuit, nOn quaiil Carlhaginensi i; quippe Diohysius nullos.ca-
minus qiiam in iisdetn litieris sermo sit de appella- liones pfimo concilio tribUil, ex secundo vefo noh
lionibus ad transmarina. CortciliUirialitehl xix posl bfriniadeCrelaretulit, sed ad ejus gesta lectores re-.
aiiiium 421 et ame annum 435 colldcaniJtimvidetur. hiisit: Gesla, inquiens, in auiheriticisqui quwret, ih-
11. NeqUevero onihesAfricah* syhodicdaetae suo veniet.
Attrelio, qui Carihiiginensenl Beilem tentiit ab ahnd
circiter 592 ad anuiim usijne429, hoc vigihti svrtrj- § 5. Restituitur synodus Carlhaginensisanni 397, ter-
dorum iiumero comprelieiidunluf. In concilio Hip- lia sub Aurelio, habita v kalendas Seplembris, in
anni 393 cauon edilus fuii, qiio s aiihls qua Breviarium canonum Hipponensium lectum,
poncnsi sihgul
conrilium plenarium nunc in ulla, imnc in alla pro- confirmatum el gestisinsertum fuiti Quanium Afri-
vincia eongreghretur, ndquod omnes pfovittcire, qUne cani Romanwsedis auctoritati delulerint. Subtcri-
primas sedes hubebaiitt ex cortciliis shis legatos diri- Q ptiones episcoporum taudalw synedi ex eplimo ce-
dice erutw.
gerenU AnuO qUidem5y4 proviheiat!procoiisularis
synoriusCar hflgine celebraln vi Vel Xvi, kal. Juiias 16. Hocconcilium Carthaginehse iti sub Atireliofet
meindratur (Cod. Eccl.Afr.t t.M Gonc. col. 1277, d). Hippiiriensescanones ih Rreviarium contfactos, et
exqua episcopi ejusderoprovinciaelegali difecli sunt alios canones in ipso concilio editOs cohiplectithr.
ad coiiciliiimAdruiiietinumi qtiod in illis Viginti non Duo hujus synodi fohtes suppeiunt, collectio Isido-
lecenseturj Hacc nietliodus observata usqUe ad ah- riana, quae cx Hispanica Itahc syhodum derivavit, et
nuih 407«quo plenaridmsynoduitinon anriis Singulis, codex Ecclcsiae Alricamfe, qdi ex Dioriysio Exiguo
sed cum causa commutiis exigetet, indicendam de- proflciscittir; sed in tltrisque canones et numero et or-
creium fuil. Vide Cod. Affic. c. 55. Iia praetfefprO- (liiiediscrepant, ac llipponenses abbreViatia Cartlia-
vinciales synodos quindecini plenarlae uSqtie ad an- giiiensihus nulla cfifta notadlscernuntur. Adde quod
nmh 407 coacloefuere. Ex liis auterti plures deside- in ambobus quafdatn dfesidCrahiur,quae ejus synodi
rauiur, quou idcirco fortossis oniissa: fuere, qtiia gestis certe erant inserta. Hinc hojus syhodi restilu-
praeier quasdam commdhes catisas quae ih iisfJem tio maxiriie necessaria. Tria in iianc restituiioiiem
lerhiinabantur, repelills lantum et confirhiatis ante- snbsldio erunt: 1*Breviarittm Hipponense, quod in
cerieniibus decretis» praestrtirh tlipponetisibus ahrti collectione canoriUmhoc torooedenda ad mss. codi-
593, nulluhi peculiarem canonem condideruht. ces aliarum etiaro collectionum exactum reperieluf
12. Ferraridus aliam sytiodum Hipponiregiensem Cap. 2. Ex lioCertim quotet qui fuerint canones Hip-
laudai disiirtgtiendamab Hipponensi anni 593, eam- ponenses palaro flet. 2° Ferrandus. ilic cum omnes
que celebratam anno 427 ex P. Ilarduirti codicibus J) fere canortes hujus concilii Cartbaginensis tertii suo
prubabimus§ 9. Al asquoqie pecul arfessynOdospfo- cujiisque numero designet, lum HipponensiUm, lum
vinciiEliyzaccnae^iiimituiiiZellenseiii, Sufletulehseni, Carlhaginensium ordinem Suppeditabit. Qua in re di-
Thusdriianam, MaCrianensem, Seplimunicchsem, ligenliori qyidem collattone et aitimadversione uli
Thenitanam, et Maracanensem scu Maradianensetn opus fuit, ut inter quamplurimos candnes ab eo alle-
allegat idem Fefrandus, quas Vivente Aurelio celc- gatos hac generali formula Conc. Cartliag. ii discer-
bratas conjiciemus eodem pafagfapbo nono. Solills nefentur ,qui ad synodum Carllinginenserii terliam
concilii Zellnisis, qUodalias Teieptensfe,SCuTelense anni 397, vel ad alia ejusdem loci coucilia perlinenl.
dicitur) fragmeiitum superesi, quod in colleciiohe 3° Synodus Bonifacitanni 525, ubi ex UbrOcanonum
hoc tomo impressa legitur cap. 62. temporibusS. Aureliiconciliotertio tituli canonum1&
13. Nunc in canones fearUmSyiiodOriifn,quos sub ed ordine proferUntur, qui cum Ferrando plaue con-
Aurelio coactas recenSuimus, exactius inquirenduni currit. Quam concordiam et concilialionem ctim ex
est. Otnniumceteberrimumest conciliuniHipponense restilutionfe concilii Carihaginensis iu mox subji-
aiini 393, CujUscanones abbrfeviaiiia aliis Syhodis cienda manifestara fecefimus, eVanescent plures dif-
plerumque fepeiili fuere. Hihc freqUensejdsdefll gy- ficuttales a noh paucis ihgestae, qui bacc documenta
nodi mentio. Jnlegra verd HUjuSgesta ct CdridfiesIn- nori sStis aptc inlelligehtes, non modo Hipponense
eilittl dttobUs Cahoiltbus iireviaflum sUspeciuiri reddidere, verura eliaih de
tegri desiderafriur. Exfcfeptis'
integredescriptis et conservatis io synodo Caftliagi- dignoscendis carionibus concilii Carlhagitiensis, iu
liensi anni525 sub Bonilacio.qui IIIILXXIXI Bfeviaiio soetn abieccfUht. Ex dicendis auiepj paiebit in hae
 95 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 96
syuodo lectum primo loco et insertum fnisse Brevia- A nonnulli canones repetiti in synodo ahni 419, alia
riiun, quod panlo ante a ByzacenisCarthaginecondi- verba aliasque lecliones in eadem synodo receperunt.
tura fuerat; dein vero alios canones fuisse constilu- In Isid. hic canon est c. 1 : in Cod. Afr. omittitur,
tos, ita lamen ut tum canones Breviarii lecti et in- sed citatur uti canon Breviarii ab Epigonio in eodem
serti, tum alii postea conditi eidem synodo Carthagi- Cod. Afr. c 34. Integer ex concilio Hipponensiexbi-
nensi 111[LXXX] cominua numerorum serie asciipli betur in synndo Carthaginensi sub Bonifacio anni
fueriut. En ipsam caiionumseriem ex qua hujus con- 525 tora. V Concil. col. 781.
cilii restitutio pendet. V. CresconiusVillaregiensisepiscopus, elc., uti in
I. Cmsarioet Attico vv. cc. conss. v kal. Seplem- Breviario col. 89. Prirriam panem de Cresconio ad
bris, etc, ut in Cod. Eccles. Afric. ante canenem 34, Sreviarium spectare manifegtumest ex laudata in-
tom. HConc. Ven. edit. col. 1277, e, usque ad verba terlocutione Honorali et Urbani in Cod. Afric. c. 48,
singula a vestracharitate considerentur. Haec prafatio ubi testanlur se audisse [LXXXI] confirmata, quw con-
in colleciioiiibus Hisp. et Isid. omissa fuit, cura hoc tra CresconiumVillaregiensemstatula fuerant. Postre-
coucilium Carlhaginense iu producitur; ejusque pr;c- rnam vero parlem Ferrandus num. 24 allegat sic :
falionis loco a colleclore inserta haecverba : Consti- Concil. Carth. tit. 5. Hic aulem titulus quintus lauda-
tuta sunl hmc qum in prwsenliconcilio definita sunt. tus a Ferrando quatuornlios in ejus codice canones
Cur hunc et sequentes tres numeros quaiuor primis praecessissesigniflcai..Haecsecunda pars in Isid. le-
tilulis seu capitulis conciliiCarihaginensis ni assigna- gitur can. 20, sed cura additaraento, quod in Bre-
rimus, ex Ferrandi computalione, quaeincipit a til. 5 viario non apparet.
intelliges. _ VI. Primatem proprium, etc., ut in Breviario col.
II. Post laudatara praefationem afferendus est ti- " 89. Ferrandus n. 82, Conc. Carth. tit. 6. Hic canon
tulus synodi, in qua Breviarium canonum Hipponen- cum sequenti integer recitalur in synodo Bonifacii
siura conditum fuerat. SynodusCarthaginensissub die ex concilio Hipponensi t. V Concil.col. 782, In Cod.
iduum Auguslarum,consulaluCwsarii el Atlici. Hunc Afr. can. 17 a Patribus synodi Cartbaginensis anni
tilulum eruimus ex ms. 59 capituli Veronensis, a 419 adopiatus, aliis verbis cxprimitur.
Vide not. 1
quo alii codices modicum liiscrepant.litterae VII. Cmterieliam primwsedis, etc, ut in Brevia-
in cap. 2 codicis edendi col. 85. Mox Aurelii rioeadem col. 89.;Ferrandus n. 83Concil.Carth.tit. 7.
et Mizonii Breviario praemissac snbjicienriae sunt. VIII. Ut lectores populum non salutent. Ex serie
Dilecifssimis [ratribus et coepiscopis diversarum Ferrandi haec prima pars canonis primi in Breviario
etc., uti eodem capite, col. 87. nostroeeditionis col. 90, consliluit tilulum 8, distin-
onnulli has lilteras ex Byzaceuasynodo, non autem ctum a secunda parie, quae apud ipsum est tit. 9.
Srovinciarum,
Carthagine riatas putmles, Aurelii nomen expungen- Similiter idem primus canon nostroeediiionis in duos
dum, easque ad Byzncenos, qui synodo non inter- canones distinguitur in codice 55 capituli Veronensis.
fuerant, non verO ad episcopos in conci io plenario In Isid. c 4 haec prima pars postponitur secundae,
Carihaginensi in ex aliis Africanis provinciis congre- uti etiam postponitur in Cod. Afric. c. 16. Confer
gandos scriptas opinantur. At hanc synodum Car- dicenda canone sequenti, qui secundam partem di-
tbagine celebratam idibus Augu-ti an. 397, a Mizonio stinctam exhibet.
aliisque episcopis Byzaceuis non solumtesiaiur titu- viarii IX. Ul ante 25 wtatis annos, etc, ut in nosira Bre-
lusexdiversis codicibusexcerptus, verum eliam iriem editionec. 1, col. 90. Ferrandus num. 121,
Aurelius in praefatione a Dionysio conservata illis Q Concit.Carth. tit. 9. Hic canon in synodo Bonifacii
verbis : Cum sacerdotumnoslrorumephtola Byzaceno- anni 525 citatur ex conciliolerlio, § 1. Isidorus c. t
rum fuissetrecitata, velquidmecum(utiqtieCarthagine) et Codex Afr. c. 16 huiic canonem referunt, sed mu-
iidem,qui tempusel di>mconciliiprmvnnerunl,tractas- tilum; desunt enim illa, ut primum Scripturis divinit,
sent, elc. Dies concilio plenario prtstituia a synodo etc, usque ad finem. Id auiem ea de causa accidisse
Hipponensi anni 393 erat x kal. Septembris ex Cod. videlur, quia tum DiunysiusExiguus, ex quo sumptus
Afric c. 75. Hunc aulem diem proevenienlesMizonius fuit vulgatusCodex EcclesiaeAfricanae,tum antiquus
et aliquot episcopi Byzaceni, profecti Caribaginem, auctor collectionissynodorumAfricanarumab Isidoro
ubi synodus plenaria habenda erat, idibus Augusli susceptoehunc canonem cum praecedenliconjunctum
una cum Aurelio (mecum enim, inquit) tractantes, exscripserunt, non ex Breviario, quod iu omnibus
Bievinrium scripsere et litteras quibus ejusdem Bre- nostriscodicibuseumdemcanonem cum iisdem verbis
viarii ratio redriitur. Hinc jure episiolae Byzaceno- exhibet, nec ex vero concilioCartbaginensi anni 397,
ruin Aurelius etiam inscribilur, et eidera lireviario cui iniegrum Breviarium iiiserltim fuit, sed ex con-
in oninibus ms*. codicibus subsignatus legitur. Sicut cilio Carthaginensi anui 419, in quo idem canon inter
autein Breviarium ud hunc cwlum, id est ad plena- priores canones 53 sine laudatis verbis legilur. Alia
riam synodum, corrogatumidem Aurelius loco citato quiriem ex hac eadem synodo apud IsidorumCarlbn-
tradii, ila etiam litteroequaeKrevinriiad eumdem cce- ginensi ni perperam attributa deinceps videbimus.
lum corrogandi cnusa seripLe fuerunt. Confer quae X. Ul ordinatis epitcopis,etc, ut in Breviario c.:',
hac de re plenius disseruimus in Historin Donatista- col. 90. In concilio Bonifaciilaudalur § 2. Apud Is d.
rum part. n, c. 9, tom. IV .Operumcardinalis Norisii, n est c. 3; in Cod. Afr. c. 18.
col. 425, et ndmonilionem in c. 2 collectionis hoc XI. Ut etiam per tolemnissimotpaschalesdies, etc,
tomo edendaecol. 79. Dein hascc litleras cxcipit li- ut in Breviario, c. 3, col. 91. Apud Ferranduro num.
tulus Breviarii : Statula concitii Hipponensis bre- 226. til. 11. Inconcilio Bonifacii § 3. Isid. c 5.
viata, etc, infra hoc lomo col. 88. XII. Ut corporibut defunctorum,elc, ut in Brevia-
III. Nicwni conciliiprofessio, et fidesrecitataet con- rio c 4, col. 91, usque ari illa nec edere. Ferrandus
firmali esl, quw ita se habet: Credimus, etc. Ihidem. num. 227, tit. 12. l-tsi vero in editione Breviarii hic
Hoc symboluui Nicenum nou esse n Breviario ex- canoii copuletur cum sequenli, utrumque nihilominus
pungeudum, ut non nemini visum est, probat inier- dividendum in restituendoconcilio Cartbaginen-ianni
loculio Honorati et Urbani relata in Cod. Afric. c. 47, 597 idcirco credimus, quia non solum disiincii pro-
qua post insertum Breviarium dixere : De ftde enim ferunlur apud Feirandiim , vernin etiam in synodo
Nicwnitractaius audivimus, verumet de sacr.ficiis in- Bonifacii, quae hos duos canones distinctos ex Car-
hibcndisposl prandium,etc, quaead idem Breviarium tbaginensi in allegavit, iinum § 4, alterum § 5. Codex
in lioc coneilioCarlliaginensi iectum referuntur. Barberinus 2888 iu ipso Breviario exhibendo hos
IV. Placuit etiam propter errorem, etc., ut in Bre- canones dividit. Isid. e. 6 et Cod. Afr. c. 18 ulrosque
viario ibidem col. 89, nbi monendum est sequenies in unum conjuuctospraebent.
pariter canones usque nd cau. 47 sumendos esse po- XIII. Deindecavendumett, etc In editioneBreviarii
tius ex Breviario quam ex CodiceEccles. Afric, vel est secunda pars canonis 4, col. 91. Ex serie autem
«s uags.codd. colleciionumHisp. et Isid., apud quos numerorum in Ferrandi codice erat tit. 13. Apud
 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II.
Bonifacium describitur § 5, apud Isid. c. 6. In Cod. A hic canon post prsecedensrecitatur §lO.Corrigendum
Afr. aliis verbis affertur circa medium can. 18, quo est autein in Ferrando ex reliquorum numerorum
synodus Carthaginensis anni 419tres vel potius qua- serie til. 26. In Isid. habetur c. 18, fn Cod. Afr. c. 38.
; tuor canones Breviarii Hipponensis copulatos adop- XXVII. Ut tectoresusquead annos pubertatis,elc,
tans, quaedametiam verba iramutavit. c. 18 Breviarii col. 95. Apud Ferrandum num. 129,
| XIV. Ut propter causai-,etc, ut in Breviario c. 5, tit. 27, ubi lamen hic canon ita aliis verbis proponi-
; col.91. Exserie vero titulorum apud Ferrandum erat tur, sicut in Isid. c. 18 et in Cod. Afr. c. 16.
in suo codicetit. 14. Apud Isid. c. 2. In Cod. Afric. XXVHl.Ut clericumalienum, etc., c. 19 Dreviarii,
prima pars cum aliqua mutalione verborum legilur col. 96. Apud Ferrandum num. 27, tit. 28, Isid.
can. 18, secunda can. 14. c. 21.
XV. Ut quisquisepiscoporum,elc, ut in Breviario XXIX. Ut nullus ordinetur,etc, in Breviario c. 20,
c. 6, col. 92. Ferrandus num. 58, Concil.Carth. tit. col. 96. Ferrandos num. 232, tit. 29. Isid. c. 22.
15. Isid. c. 7, et Cod. Afric c 19, ex hoc et se- Legiiur in synodo Bonifacii§ 11.
quenti canone unum compingunt. Uterque praeterea XXX. Ul nemo in precibus, etc, c. 21 Breviarii,
leclinnes quasdam habet a concilio Carthaginensi col. 96. Apud Ferrandum num. 219, Conc. Carlh.
anni419 immutatas, quibus pnlam fit huuc canonem tit. 31, ubi ex ejus serie corrigendum tit. 30, cum
ab auctore collectionis Africanarum synodorum in proesertimetiam in Synodo Bonifacii afferatur § 12
lsidorum traductae [LXXXII] sumptum fuis-e ex con- post canonem praecedentem, eidemque subjicianlur
cilio anni 419, ad quod pertinent priores canones 53 ut distincti duo canones sequentes, quorum ultimus
in codice Africanodescripti; non vero fuisse excer- p apud Fenandum signatur tit. 32. In Isid. est c. 25.
ptum ex Breviario Hipponensi, aut ex concilio Car- " XXXI. Ut nultus clericorumamplius, etc., c. 22
thaginensi anni 397, ubi duo canones distinguunlur, Rreviarii, col. 96. Apud Ferrandum deest; sed legi-
necAurelii nomencanoni proeinittitur,sicut et omnes tur in synodo Bonifacii, § 13. In Isid. est, c 1(>,par-
alii ejusdem concilii canones nullo episcopo propo- lim eadem, partim diversa lectione. In Cod.Afr. c
nenle exhibentur. ln vulgato autem Isid. lectiones 16 aliis omninn verbis.
quaedamex Breviario insertae iuere; at monente P. [LXXXIII] XXXII. Ut in sacramentis,etc, Breviarii
Harduino codices concinunl cum leclionibusconcilii c. 23, col. 9ii. Apnd Ferrandtim num. 213, tit. 32.
anni 449. Laudaiur ih synodo Bonifacii§ 14. Idem cst in Cod.
XVI. Si autem nec ad concilium, etc, ut in Bre- Afr. c. 37. Isidorusautem c. 24 alia praelerit, alia ob
viario c 7, col. 95. Ex serie Ferrandi in ejus codice bujusmodi umissioncm diversis verbis effert.
erat tit. 16. Quantum ad lsid. et Cod.Afr. recole quae XXXIII. Ut clericivel continenies,etc, in Breviano
in canonem praecedememanimadvertimus. c. 24, col. 96. Apud Ferrandum num. 152, lit. 33.
XVII. Si autem presbyteri,elc, in Breviario c. 8, Cod. Afr. c. 58. Isid. c. 25.
col. 93. Ferrandus nuni. 51, tit. 17. Isid. fc.8. Cod. XXXIV. Ut primw sedis episcopus, elc, Breviarii
Afr. cum aliqua exigua varietate lectionis c. 20. c. 25, col. 97. Ferrandus num. 81, tit. 54. Legitur
XVIH. Sane quisquisepiscoporum,etc, ut in Bre- :n synodo Bonifacii§ 15. Cod. Afr. c. 59. Isid. c 26.
viario c 9, col. 94. Apud Ferrandum num. 67 est XXXV. Ut clerici edendi,etc, c. 26 Breviarii, col.
tit. 18. In synndo Bonifacii aiini 525, Ex concilioIII 97. Apud Ferrandura nuni. 134, tit. 35. In Isid. c.
Aurelii § 6. Isid. c. 9. In Cod. Alr. c. 15 omitlilur 27. Cod. Afr. c. 40.
ultima periodus, et duo canones sequenles jungun- C XXXVI. Ut episcopinon proficiscantur,etc, c 27
tur. Breviarii, col. 97. Ferrandus num. 86, til. 36. In mss.
XIX. Hoc etiam placuit, etc, in Breviario, c. 10, Isid. c 28, et in Cod. Afr. c. 23, deest postremum
col. 94. Ferrandus num. 62, tit. 19, primara parlem membriim.
laudat; numero autem 64 allegat secundam, ubi lit. XXXVII. Sacramenta allaris, etc, c. 28 Breviarii.
19 corrigendum est pro lit. 15. In Isid. est c. 10, in Ex Ferrandi serie est tit. 57. Exslat in synodo Bo-
Cod. Afr. c. 15. nifncii § 16, in Isid. c. 29, et in Cod. Afr. c 41. Hic
XX. Quod filii episcoporum,etc , ut in Sreviario canon nti HipponensisBrcviariilaudatur ab Honornlo
c 11, col. 94. Apud Ferrandum num. 40 est tii. 20. ct Urbnno episcopis c 47 Codicis Afr.
Cod. Afr. c. 15, el lsid. c 11, eamdem sententiam XXXVIH. Ut nulli episcopivel clerici, etc , c. 29
partim iisdem, partim aliis verbis efferunt, iidemque Breviarii, col. 97. Apud Ferrandum num. 71, tit. 38.
inter sese aliqunt verbis discrepant. Isid. c. 50. Cod. Afr. c. 42.
XXI. IJt gentilibusvel eliam hwrelicis, elc., ut |in XXXIX. Ut panitentibus, elc , c. 50 Breviarii. Fer-
Breviarioc 12, col. 95. Apud Ferrandum num. 59 raiidus num. 49, tit. 39. Cod. Afr. c 43. lsidorus
estfii. 21. ln synodo Bonifacii legitur § 7, in Isid. c. vero dividit in duos canones 51 et 32.
12; Codex vero Afr. c. 21 aliis atque aliis verbis XL. Ut virginessacra, etc. , c. 31 Breviarii, col.
exprimit. 98. Apud Ferrandum num. 48, tit. 40. lsid. c. 35.
XXII. Ut episcopivel clerici filios suos, etc, c. 13 Cod. Afr. c. 44.
Breviariicnl. 95. Apud Fenandum num. 41, lit. 22. XLI. Ut mgrotantes,si pro se respondere, ctc, in
Isid. c. 14. Cod. Afr. c. 55. Breviario c. 52, col. 98. Apud Fcrrandum num. 202,
XXIII. Ut episcopivelclerici eos, clc, in Breviario Ij tit. 41. Exstat in synodo Bonifacii § 17, in Isid. c.
c. 14, col. 95. Apud FerYatrdum.nuni. 35, tit. 23. 34, et in Cod. Afr. c. 45.
Laudatur in synodo Bonifacii§ 8. Isid. c 15 (ut in XLII. Ul scenicis,ctc, c. 33 Breviarii. Fcrrandtis
ross. legitur), et Cod. Afr. c. 22 , aliam leclionem num. 170, tit. ii. Isid. c. 35. In Cnd. Afr. addilur
praeferuntpropriam syimdi anni iI'J. proecedenlic. 45.
XXIV.-l/f episcopi, presbyteriet diaconi twn sint XLIII. Ui presbyterinconsulio,clc, c. 34 Brevia-
conductores,etc, c. 15 Breviarii, col. 95. ln synorlo rii, col. 98. Apud Ferrandum niini. 91, til. 43. Legi-
Bonifacii legilur § 9. Apud Ferrandum num. 70, tit. tur in synodo Bonifacii§ 18, et in Isid. c 36.
24. Isid. c 15 et Cod. Alf. c 16 aliam lectionem XLIV. Ut clerki in aliena, etc, c. 35 Breviarii. In
synodi anni 419 peciiliarem repraesentant. Ferrando num. 155 , tit. 44. Est in synodo Bonifacii
XXV.Ut cum omnibus omnino clerkis, etc., ut in § 19, in Isid. c. 37.
Breviario c 16. Ferrandus nutii. 122 cilat liunc ca- XLV. Ut prwter Scripturas, elc., in Breviarioc.
nonem Conc. Cartlt., sed liiulus omittitur, qui snp- 36, usque ad verba Ecclesiaconsulalur. Apud Fer-
plendus est tit. 25. Apud Isid. est c 17. randum num. 228, lit. 45. Cod. Afr. c 24, ubi pro
XXVI.Ct episcopi,presbyteriel diaconinonordinen- tempore quo repeiitus fuit hic canon in concilioanni
iur, etc , in Breviario c. 17, col. 95. In Ferrando 419, Bonifaciipapoenonten cum aliis verbis in fina
iiurn. 15, Conc. Carlh. tit. 3, ubi error irrepsit in inseritur. In Breviario bic canon cum sequenti copu-
numeruin, ut palet vel ex synodo Bonifacii, in qua latur c. 36, uti etiam in synodo Bonifacii § 20. Ir,
& AD QPERA,& LEp^S, MAGNIJVPPENtaX. 100
Isid. c. 47 uferque canop similiter jungilur, sed ita ut A^ moverentnr. Ibi enira decreta fuit legatjo ad papam
ex synodo anni 419 exscriptus' ftierif, concinatque A,Anastasiumet ad Vcnerium Medio(anens.em, iil in eci
oriinino cuin can. 2| Codicis Africanil Ferrandum in intordicto ob inopiam clcricorum et necesshatem,
divisione seculi sumus, qnia partitionem el oriiipem Ecclesiaead eosilem infanles ordinandos dispensaiiar
ontnium canonum ter^ii concilii sub ' Aurelio-* ex ipso peteretur, quia ab hh tedibushoe fuerat pronibilum.\
ujrilum elicere liciiit. Vide Cod. Afrie. c. 57, ejusque prooemiurri.His au-i
t XLVI. Liceat etiam tegi passipnesmartyrum, etc, terii interdiciis adeo parueruiit eplsedpt Africanf,ut,|
ui in fine can. 36 Breviarii, col. 100. Ferrandus nttni. ctim rariessent^catboliciordtnandijsummetessetcle^
229, tit. 4ft.' God. Afp. c 46. In svnpdo Bon/ifacii ricorum inopia,'mult'seque Ecclesiaeessent deseriae,
| W, et in Isid. c. 4, in fine. ' neciunus qUidem diacorius alicubi reperirelur, uti
XLVII. Placuit ettani ut quoniam, elc, c. 37 Re- fusiusin laudato prooemiotraditur. Inhac au.teri)E^c-
viarii , colj 101, et ppst ullima verba Ir«iijmarina clestanim necessitafe illa quideni transmarina iriler«
Eceiesia'contuldtur, lisec addanliir : De Donaiistis dicta parttm abroganda, pafiim iestringenda Africani
placuit ut cpnsulamus',elc., ut in God. Afr. p, 4J, Patres censuere. Al auctoriiatem iransniarinaeEccle-
usque ad illa verba', ne promoveanturtecri aftaris siae reveriti, niliif con ra pcr se absolute statuere,
mhtislrii ac aeiri subscriplionesapporianlut': AureHus nec ab inierdictis, lieet urgeret necessilas, sallem
epitcopus EcclesiwQartkaginensishis placitisa nobis facto receilere, ac pristinani consuetudtnemrevocare;
omhibusconfirmatis, ete., ' cum' retiquis in firie Bre- sed quidquid expedlre videbatur, canone quidemex-
viarii subjectis col. 104. ponehdiim, non tamen constilueitdiimaiit exsequen-
Cum unicum canonem 47 Breviarii ulttmum $ub- n" dum pularunt, nisi prius iransmarina Ecclesia cpnsu-
sequens Ferraridi series inserendum concedat, duos, - leremr. Id primum (quodsciamiis)cxpressum fiiit in
qui de Donatisttsslatuunl, ad unum canoriem47per- synodo Hipponensi anno 395, lum in synoijiCartha-
tiriuisse nibil ambigimus. Bnus sumptus ex can. 37 glnensis anni 397 nostro carione 47, qui cx
Breviarii de clericis Donalistarum'cetta quadam re- nensi excerplus fuit. Itenim vero repetituni Hippo- in alio
strictione iri siio gradu reeipiendis loquilur; alter concilio Gafthaginensianni 401, xvi kal. Julias can.
productus ex can. 47 Codicis Africar^islatuit de'Dd- 57 (.odicis Africani, ac tandem in alia ejusdem anni
natistarum infanlibus iri clertim admiitends; ac in synodo idibus Septembris can. 68 Cod.Afr., in quo
uiroque liarismarinam Eeclesiamconsulendamdecer- oum Romani maxime pontificisconsensus ac veluti
nitur. In HistoriaDoriatistarumpart. u, c. 9, alteram dispensatio petenda dccernitur, hujus potissimum
pariem de infanlibus fecipienies', priorem de clericis sedis aucloritas in transmarino concilio apud Afros
sumptam e'x edilione Breviarii' in supposiiionis valnisse cognoscitur. Haecioties decreta transmTinae,
addiixinius. Soia tunc Quesnel- seu RomanoeEcclcsiaeconsuliatio, laudatoruminter-
iLXxxivJsuspicionem
iana colleclio canonum nobisiiotn er.tt, ex qua Bre- diclorum ad hoc usque tempus observanliam decla-
viarium prodierat; cumque haecduos alios.Canones rat; cum praserlim jn posirema synodo iduun
88 et 39 Breviarlo additilios perperam susceperit, Septembris anni 401 Patres testentur seeam dfspep-
nibil miruiri si etiatn canon o7 eidem aliurideacces- sationem quaererepropter Ecclesiaepacom et utiliia-
sisse crederetur. At duas alias diversae priginis, et lem-;nonul conciliumquqilin transmarinispartibui de
veiustissimas'cqllectiones mss. nacti sumus, quoe hac re factumest dissolvdtur.Qui vel in maxima ne-
Breviariuriieuni eoderii canone de elericis pariter oessitate et penuria clericorumnihil per se voluerunt
exhibent, alteram in ms. Barb. 2888, alleram in cod. Q { initius inlerpretari et consiiluere, ne inlerdictum
55 capituli Veronensis; quae posirema id peculiare transmnrinum [i.xxxv]dissolvereni, nisi prius Roma-
babet, quod alios duos canones 38 et~39uli certe ad- iium pontificem consulerent et dispensationem obtf-
ditilios iguorat. Ex hao igittir trium collectionumi nerent; quantam hujns sedis auctofitati obedien.linm
antiquissimarum concordia hunc canonemde clericisi et observantiam iribuerenl, nemo nun videt. Ideq
a Breviario haud expungendumcognovimus,nisi qiiid[ vero tandiu dilatn res fut, quia licet decretuni de
omnino eHicaxeogeret. Expendentcsitaque exactius,,' consulenda transmarina Ecclesia latum fuerit anno
quaenos olim perurgebant, nibil cogere deprehendi- 395, et in Breviario repetitum anno 397 , noodum
mus. Illa ejusdem caiionis verba, Prmcedehtibuscon- lamenexsecutioni mandaiumfuerat anno 401. Itaque
ciliisstatutumest ne quh Donalistarumcumhonoresuoi hoc anno in syriodo xvi kal. Julias ne consultaiio
recipiatur a nobit, praecipuamdifficultatemniovebaiit,, ampliusdiffefretur,legatio ad transmarinamEcclesiam
tum quod nullum ejusmodi interdiclum in anlerioit- destinata est, qua Africaniepiscopi de solis infanlibus
bus Africaesynodis , quarum memoria superest, in-- consuluerunt. Tum in alia synodo anni ejusdem idi-
venilur, tum praesertimquod contraria potius disci- bus Septembris de clericis Donatistarum recipiendis
pliua ab ipsius ttparationit'exordio in Africa viguit,, per lilteras intercessere. Ex hac autem historia non
uti traditur in collatione Carlbaginensi primoe dieii tam soluta est proposita objectio, qua hic canon 47
num. 16 (Tom. III Concil. col. 458, d), At re mellus3 de clericis Donatistisloquens a Breviarioexcludendus
perpensa, statutumillud seu inlerdiclum ad transma- videbatur; sed potius conlirmatum maxime re-tat,
rinum concilium referri credimtis, cui Africaiii utt AfricanosPaires de hac re, quaea transmarina Eccle-
ofjsequerentur, idem inlerdictum in suis quoquesy-- tT) sia interdicla fuerat, fuissc sollicilos, ac statuisse
nodis repeliisse videnttir. Id negratis credatur asser-- " consulendumEcclesinmtransmarinam,licet exsecutio
tum, res plenius.explicanda est, cum praecipiie exi in annuin 401 dilata fuerit^
dicendis patefaciendumsitquantum AfricaniRomatiae ; "Restat altera difficultasex Dionysio Exiguo, seu
Ecclesiaeaucloritati detulerint. cx can. 47 Codicis Africani, in quo posl anteceden-
Consuetudo quidom AfricanoeEcclesi;» ab ipsius s tem Breviarii canonem46 de passionibus martyrura,
separationit exordiohaecluerat, ut clerici Donatista- omisso canone de Donatistarum clericis, de solis
rura ad>unitatem redeuntes, in suo gradu reciperen- ipsorum infantibus Siricium et Simplicianum con-
tur. At supervenit interdiclum memoratum trans- sulendos decernitur. Idipsufn etiam legilur in col-
marini concilii, quod aperte asseritnr in synodoo iectione Isidori can. 48, ac praeterea in synodo nnni
Gaclhagmehsl'anni 401 iduuin Septcmbris can. 683 401, can. 57 CodicisAfricani hic canon de parvulis
Cod.Ateicani hjs verbis : In trantmarinoconciliosta- superiori concilioeditus traditur. Huncautem fuisse
tutum est ut ordinaliin parte Donali, si ad cathoticani
n postremum canonem Breviarii Hipponensispateiex
correcli iraasme,voluerint,non suscipianlurin suis ho- iis quae statim subjiciuntur tam in Codiee Africano
noribus. Aliud qooque inlerdictiim transmaruiou sy- quam apud Isidorum ; Quibus insertis Honoratus et
nodi, in qua una coro Romano Mcdiolanensiseliama Urbanus legati provinciwMauritaniw Sitifensis dixe-
aniistesinterfuit, indicalurin alio cqncilioOarlljagi- runt... De fide enim Nicwnitractatus audivimus.Hic
nensi ejusdem anni 401, xvi kal. Julias, he tnfantes s BreviariumHipponenselectum ac gestis inserlumpa-
©onalistarum ad Ecclesiara reduces ad oidines pro- lam innuitur, ae propterea canon dc pafvulis, qui
 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. II.
praecedil verba quibus inserlis, perlinet ad Rrevia- A Carthagine habito die x kal. Septembris slatim post
rium quod gestis insertum fuit. Hinc quidem idetn Breviaritimlecta fuisse tradituf can. 1, seu in proefa-
canon nullo episcopo proponente describitur, uti lione Aurelii, quae in Cod. Africano ptaemittiiur ca-
nullo pariter proponente episcopo recensili fuerunt noni 34, ita etiam in hac quasi aliera ejusdem con-
etiam reliqui ejusdem Breviarii canones.cum econtra cilii actione habita v kalendas ejusdem raensis, in
omnes canones post ejusdem lectione u conditi in qu i gesta prioris conventus repetita fuere, Rreviarii
ipsa synodo Carthaginensi anni 397 aliquo episcopo lectioni recte stibjicituf. Canonem vero 48 Godicis
interloquenle ac proponente efferanlur. Africani, quo eadera Honorati el Urbani interloculio
Haecvero facile concilianda cognovimus, si ne? conlinualur, idcirco jungimus cum postreroa parte
canon de clericis, nec alier de iniantibtis excludantur canonis 47, quia priorem parfera linjus canonis de
a Brcyiario, sed ex utroque ynus canon conficiatur. infaniibtis Dnnatistis agentem usque ad interloculio-
Primo scilicet de clericis actum fuit, ita tamen ut nera Sitifensis ad canonem47 iiujus synodi pertinere
anlequam id absolute firmaretur transmarina Ecele- oslendiraus. Ferrandus pura. 175 hunc canonem alle-
sia consulenda esset. Cum vero hoc obtinere vidare- gat sic : Couc. Canh. tit. 48. ln Isid. est c. 58.
tur diflicilius, de solis infantibus Siricium et Simpli- XLIX. iionoraliis et Urbanus episcopi dixerunt :
cianum consulere interim placuit. Similiter quidem, Et ittud nobis mandatum est, etc, ut in c 49 God.
licet Aurelius in synodo Carlltaginensi anni 401 can. Afric, col. 1285, c Apud Ferrandum num. 4, lit.
57 Codicis Afric, proposita catliolicoruni clericorum 49. Isid. c 39.
penuria, Donatistasclericos cum plebibusatque Iwno- L. Sed et illud est slatuendum, eio., ut in Cod.
ribus suis recipiendos percuperet, el hoc transmari- na Afric. c 50, col. 1288, a. Apud Ferrandum num. 5.
norum episcop rum considerationi dimittendumcen- tit. 50. Isid. c 40.
suerit, hac tamen consultatione in aliud lempus di- LI. Honoralus et Urbanus episcopidixerunt : Quo.
lata, eos interim de parvulis lantum consulendos niam de commonilorio nostro, etc, ut in Cod. Afric.
putavit. Quanquam, inquit, nonnulli ejusdem sectm c. 51, cura quo copulandus est canon 52 ejusdem
clerici cum plebibustitquehonoribussuis ad nos trans- Godicis, quippe quos in unum jtmctos Ferrandus in
ire desiderent,qui amore honoris aul persuadentad vi- suo exeraplari invenit:naincaput53Codicis Africani
tam, aut retinent ad salulem. Sed hoc majori fralrum num. 13 allegat lit. 52, hujus autem canonis 51 pri-
supradktorum (episcopi Romani atque Mediolanen- mam partem num. 231 citat tit. 5, ubi Qorrigendum
sis) consideralionidimittendumcenseo, ut prudenliori tit. 51. Haecpriroa pars tanlum legitur in lsid. c. 41. ••
suo consilio nostrw tuggestionis sermonemcum per- LIL Epigonius episcopusdixit: In hoc Breviario,
penderint, quid de hac re eis ptaceat nos informare di- etc, uti iq Cod. Afric. c. 54, col. 1280, d, cum quo
gnenlur. TANTUM DBHISQUILNFANTES BAPTIZATI SUNT, jungendus est can. 53 cju dem Codicis Africani, c»l.
tatagimus ut nostrw, si placet, in iisdem ordinandis 1289, a, Epigomus episcapus dixit : Mullis conciliis
CONSENTIAST voluntati (Tom. II Conc. col. 1297 e). hae, statutum a ceelu sacerdotati ett, elc., usque ad
Vides hic utrumque decretum de clericis et de in- iinera. Episcoporura Sitifeusiumlegaiione anteceden-
fnntibus Donatistis simili ratione cfferri et ita copu- tihus canojiibus exacta, Epigonius suam sentemiam
i' lari ut in nostro canone conjungenda putamus? Untim proposuil. tlujus prior interlocutio, qua Breviarium
raovere potest, utrumque nostri canonis decretum in (ectutn prxsuuiiiui', in Codice Africano cxtra pro-
nullo codice copulari, sed altcrum deesse in tribus prium, ul v detur, locum referlur cau. 34, anlequam
laudatis coilectionibus quae Breviarium separatitn C' Breviarii canmes recenseantur. Olim quidem crede-
continenl; in Diotiysio vero seu Codice Africano, et hauiushanc interlocut onemrecte a Donysio potuisse
in Isidoro alterum desiderari. Verum Dionysiura et subdi ppst praefationemAureli in eodem God. Afric.
Isidori collectionem alios Breviarii canones omisisse descriptam antc can. 34; sed cum haecAurelii prae-
jam vidimus. Cur vero altcra nostri cauonis pars, fatio Rreviarii lectionem mandet, verisimilius est
quaehisce testibus probatur speciare ad Breviarium, hauc leclianem statim luisse subsecutam, et Epigo-
in omnibus hujus Breviarii codicibus desit, ignora- niura ppst lectum Breviariura ea verba protulisse,
mus. Ex bis vero omnibus canon 47 synodi Cartba- Cumexacta jam Sitifensium legatione, quae ex dictis
ginensis anni 397 ex duabus parlibus constal, nimi- primo loco proposija ftiil, eidem Epigonio loquendi
rum ex can. 37 Breviarii et ex «m- 47 Codicis Afri- locus patuit : praecipue quod idem ^pigonius nihil
cani. [LXXXVI] Huic autem integro canoni Breviarii in Breviario emendandum vel adriendqmccnsuil, nisi
Hipponensis ultimo subscriptiones ipsius Breviarii ui dies sancti Paschie tempore concilii innotescat;
idcirco subjiciendasduximus, quia tottim Breviariura quod idcirco expressum videtur quia id a Sitifensi-
cum iisdem subscriptionibus synoda laudatos fuisse bus antecedenti canone 51 peliturn et ab Aurelio
insertum verosimillimuraest. lta quodnam sil verura concessum fueral. Duplicem autem Epigonii interlo-
et integrum Breviarium Ilipponense, et quinam sint cutionem juiigimus, quia carion 55 Codicis Affic. in
celebrcs canones coneilii Hipponensis anni 393, pa- qiio secunda ejus iriterloeutio exhibetur, laudatur a
lam constitutum est. In vulgata editione Breviariiet Ferrando nuni. 13, tii. 52. In Isidoro deest piima
in quibusdam codicibusduo alii canones in fine adji- inlerlqcutio [LXXXVH 1Epigorfii;secundavero in duos
ciuntur, sed perperam, cum primus canon additilius D canones dividitur c. 42et 45. Po-trema pars alteiius
spectet ad synodum Carthaginensem anni 397, con- interlocutionis allegatur in synodo Bonifacii, 8 21.
flatusque sil ex duobus ejusdem synodi canonibus 49 LIII. Epigonius episcopusdixit: ln multis conciliis
ct 50 mox indicandis, alter vero sil canon concilii hoc statutum est, etiath nunc hoc confirmandum,eic,
Carthaginensis habili idibus Sepiembris anno 401, uti can. 54 Codicis Afric. co.I. 129a, a. Apiid Fer-
ac propterea hi canones jure omiltuulur in optimo randum num. 27, til. 55. Isid. c. 44. In synodo Bo-
ms. 55 capituli Veronensis. Niincindicandi restant nifacii, § 22.
canones in ipsa plenaria synodo anni 397 condili, LIV. Aurelius episcopus dixit : Sermonem mewn
qui episcopis inlerloquentibus proposili, ab Hippo- admiltite, etc, ut in Cod. Afric. c 55 ei 56, qui hic
nensibus in Brcviario contraclis facile distinguun- coptilandisunt. Sequimur enim Ferrandum, qui num.
tur. 250 primum canonem 55 Codicis Afrk. citat tit. 54,
XLVIII. Quibuninsertis Hqnoralus el Ur.banusepi- et num. 15-ac 14 alterum canonem 56 itcm laudat
scopilegati provuuiw MayxUaniwSitifentis dixerunt: tit, 54. Isidorus tres canones conficit, ac inter se
Jamdudmn cum apud tanctHatepi vmtxam,elc, ut in disjungitc, 45, 46 et 55. Irisynudo Bonifacii prima
Cod. Afric. c. 47 pnulo au\e. rjaedjumtoro,-H Coucil. pars inlegra exhibetur tom. V Concil, col. 781, allcra
Ven. edil. col. 1«J84d, cuiu quQJungetudusest uno vero compendio indicalur. col. 779, § 23. •
conlextu etiaro canon 4S '• iliud auiam. suggerimus, Hic est ultiiniis cauon coocilii Cnnhaginensis m
etc, usque ad fipem. Rtiao\. (385. Ilortijmepiscopo- anni 397, post queui adjiciendoe sunt episcoporura
rtuu Siiifensiurolcaatiosicuti in antecedenti conventu qui eidem concilio m interfueiutit subscripliones,
105 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. f04
Cna tantum Aureiii subscnptio legitur in Cod. Afric. A < quam Hispanica collectione probatur, vindteias sus-
C. 56, col. 1296, a; duas alias Epigonii et Augustini < cepere. Emmanuel Schelestratius in dissert. 3 d«
addit Isiddrus, ubi caeteri episcopi noiantur hac for- Ecclesia
1 Africana priores canones de ritu ordinatio-
mula : Similiter el omnesepiscopiquadraginlaquatuor num : agenles in synodo Carthaginensi anni 398 con-
numero subscripserunt. Alii codices habent -quadra- stiiutos non ambigil, eo quodvulgalapraefaiiohabeat:
gin(a seplem, vel quadraginta dclo. Difficuliaiemnon- Placuit.... in eadem sancta synodo constituereea qum
nulli movent ex subscriptione Augustini, qui Numi- ad . ordiriesecclesiastkos canonkis sunl necessariadis-
diaeepiscopus huic synodo non adluisse videlur, cum < ciplinis; et in alio codice primo canoni bic tilulus
Nnmidaediutius differentcs ad concilium accedere, praeflgatur : Prwfalio capitutorum de sacris ordina-
exspectati non fuerint, ut liquet ex Aurelii proefa- lionumriiibus. At coeteroscanones non in ea synodo
tione descripta ante can. 34 Codicis Africani, nec condilos, sed ab aliquo privato partim ex Orienta*
non ex can. 47. At de solis legatis Numidiaealiquau- libus, partim ex Occidentalibuscanonibus studiose
diu exspectaiis bisce in locis sermo est. Augustinus congestos et assulos existimat. Tillemontius art. 123
autem ad synodum venisse dicendus est, etsi legatio- et not. 29 in Augustiui Vitam hanc synodum nliqua
ne suae provinciae non fungcretur, quemadmodum ratione defendere ac objectas dilncultales disjicera
ad synodum Carlhaginensem anni 403 idem Augu- studet. Ad hujus synndi canones poiius quam ad
stinus cura Alypio et Possidio accessit, licet Numi- canones synodi auni praecedentis397 referenda opi-
diae lcgati nondum pervenissent. Vide proefationem natur Aurelii verba quae leguntur in procemio con-
ejosdem conciltt toin. 11Conc col. 1320, d, Augu- cilii an. 402 praemissocanoni 86 CodicisAfricani.
stinum vero inter caeteros conveuisse in concilio n 18. ln hac controversia ul dicamus quid piobabi-
Carlhaginensi III non solum probant tres vulgatae; -* " lius nobis virietur, aliquot observaliones circa mss.
subscriptiones quae ex codd. colleciionum Hispanicae ; libros in quibus illi canones inveniuntur praemiuen-
et Isidori prodierunt, verum elinm confirmat diversae; daesunt. Nonsoli codices collectionumIsidorianoeet
originis codex Vat. Palat. 574, ex quo uberiores1• Hispanicae,quaein Africanis synodis eamdem babent
subscriptiones conciliorestiluto subjiciendas appen- origiuem, sed alia atque alia aliarum collectionum
dimus. et regionum exemplaria eosdem canones exbibent,
Aurelius episcopusEcclesiw Cartheginensishuic de- sed diversa ralione. In mss. collectionum Hisp. et
creto consensi, et relecto subscripsi; et cwteri episcopi
i Isid. ii canOnes proeferuntur cum titulo : Concilium
tubtcripserunt, id est, Victor episcopus,Felix episco- CarlhaginenseAfricwtv ab epitcopit wumero214 Au-
pus, Numidius episcopus, F.pigoniusepiseopus,Hono- gutto Honorioiv et Eutychianoconsulibus, id est an.
ratus episcopus,Donalus eptscopus,Etesius episcoput,, '398. Alia colleciio contenia in duobusmss. Veron.
lieginut episcopus, Palatinus episcopus, Honoratusi 59 et Lucano 88, quam ante Hispanicamex alio an-
episcopus, Vktorianus episcopus, Posthumianus epi- tiquiori fonte derivalam ostenriemus part. iv, c. 4,
scopus, Victor episcopus, Bonifaciusepiscopus, Felixc eosdem canones describit : Ex synodo Cartliaginis
episcopus, Restitutianut episcopus, Bonifaciusepisco- Africw Honorio xu et Theodosiovm eoss., id estan.
pus, Donatus episcopus, Ferox episcopus, Anlonius s 418. Codex Vat. Palat. 574, similis Morbacensi, qui >
episcopus, Basilim episcopus, Reslitutus episcopus,, collectionemreproesentatpureGallicanamcompactam '
Paschasius episcopus, Vklor episcopus, Augustinus s anlemedium saeculumsextum, hunc duplicen titu-
episcopus, et reliqui episcopinumero 43. lum praifigit : Synodus Africana episcoporum ducen-
In editione Isidoriana praeter defeclus antea indi-- Q C torum qualuordecim. Staluta Ecclesiw antiqua. Vctu-
catos canon alius 49 perperain additur, quippe quii stissima collectio Corbeiensis pariter Gallicana,
pertinet ad concilium Cariliaginense anni 419, et re- codex bibliothecaccollegii Parisiensis Soc. Jesu au-
ferlur in Cod. Afric. c. 32. Auctor nimirum colle-- datus a P. Harduino (Tont. II Conc col. 1433, not. 1),
ciionis ab lsidoro recepiae, etsi inter synodos Car- codex Colbertinus 3368 a P. Coustanlio allegatus
thaginenses recenseat conciliumanni 419, ipsumquee (In prwfat. tom. I Epist. Rom. pontif. n. 102), exem-
dividal in duo, noluit tamen describere priores ejuss plaria mss. Gemblacenseet Gandavense S.' Bavonis,
canones 33, ea forte de causa quia in aliis anierio- quae vidit P. Crabbus (Tom. II Conc. col. 1435, e,
ribus synodis quas produxit eos fere omnes contineri ri 1441, c, et 1446, d»), aliaque Gallicana, quocabsque
perspexerat, quinque uliimis canonibus exceptis, exx nomine indicantur a P. Sirmondo (Tom. V Conc.
quibus solum canonem 32 non negligendum ratus,, col.ii; b), hanc lantummodo inscriptionero exbi-
synodo anni 397 adjicieudum putavit. bent : Statuta Ecctesiw antiqua. Codices Barberinus
" 2888 et Val. 1342 unius collectionis Italicae; Vat.
Lxxxvml §4. Desynodo Carthaginensianni 398 vi Vallicel. A 5, cum aliis alleriuscollectionis,
iduum Novembris,edita excollectioneIsidori. Statu- ' 5845,
cl Vat. 1543 collectionis diversae, omnes lialni, in-
torum quw in ea continentur antiquita» atque cele- *~ sciibunt : Statuta antiqua Orientis. Atto episcopus
britasex aliis mss. tollectionibuscomprobala.In aliis
?s
"' Vercellensis in epistola ad Ambrosiumsacerdotem
codicibusinscribuntur Statuta Ecclesiae aiiliqua, t» Mediolanensemex ltalicis mss. Staluta autiqua Orien-
aliis Statuia antiqua Orientis. Diversus statutorumm lalium appellat (Tom. I Spieif. Acher.p. 438). Vides
ordo a vulgato in plerisque mss.notatur. Non perii-.'" llis niultas collecliones
nenl ad ullam syriodumAfrkanam. Sunt collectio r»'n
10v1 Italicas, [LXXXIX] Hispanicas, Gallicanas,
seu abbreviatioanliquorum canonum partim Orien- n' dem omnesque antiquas, quoeetsi eos-
canones contineant, diversa tamen ratione dis-
talium, parlim Occidentalium.Formulw in ordina- B" senliunt.
lione officialiumEccletiw in fine adjectm. 19. Duplexauiem discriraen praecipueobservandum
17. Post synodum Cartliaginensem anni 397 di- li- est. 1° Non omues codices concilium Carthaginenst
cendum est de canonibus 104, qui ex Isidoriana col- il- inscribunt. Italicaecollectiones, Statuta antiqua Orien-
lectione vulgati ascribui.tur concilio Carthaginensi si tis; Gallicanae, Statula Ecclesim antiqua. Codices
Africw IVanni 398. Christophorns Justellus in prae- e- collectionum Hisp. et Isid., quoeAfricanam synodura
fatione ad codicem EcclesioeAfiicanoe hocceconci- ;i- praefcrunl, unius ejusdemque originis sunt. Quod si
lium, cujus nullum indicium est in eadem Africano- 0- codicesVat. Palatinus et Veronensis eumdem titulum
rum caiionum collectione, fictitium ac plane repu- 1- confirmantesdiversam originemhabent, codex Veron.
diandum coniendit (Tom. I Biblioth. jur. canon. n. synodum Carthaginensem assignat, non anno 598cui
p. 317), nec fidemullam adhibendam iis canonibus us illam affigunt mss. Hisp. et lsid., sed anno 418.
104 qui sine aucioritate laudalo concilioascribuntur. r. Palatinus vero titulo concilii Carlhaginensis, quod
Hujus exemplum plures secuti, vel rejecerunt pror- r- chronica nbtatione caret, alium titulum addit, Statuta
'sus.hoc concilium cum canonibus ei allributis, vel rel Ecclesiwantiqua, qui priori titulo videtur repugnare;
dubitationes et difflcultatesnon exiguas sparserunt. it. neque enim canones quiinaliqua synodo condunlur
Alii vero ejusdem synodi, quse non tam Isidoriana na Statuta antiquaappellari quetint. 2*Vulgatuscanonum
 t05 DE ANTIO. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. II. 103
Ordo qui ex Hispanica et Isidofi corectionihus pro-i- jA linqutint. Negaiivum quidem esl hoc argnnxmiiim,
iifisciiur, diversusomninn est ab ordine quem omncs ;s sed tale ut, si probe inlellignilir, bac in re luculeii-
-aliicodicw et eoHectionesexhilieii'. I.alriietise Bar- r- lissimam et manifestam probaiionam siippcditet.
berino ms. 2888 nuineros diversi Oniiuisin sua erii- i- 22. Sed agc, jam positiva et eflieaeiaprnducamas.
lione nolavit, sedqui facile tugiunl, necsatisinstrueree Ipsuiu prooeniiumquod in vulgatis ex coilect onihui
queunt. llinc eosdem canones ex ordine ejusriem et H Isidoriana el Hispanicn exhibetur a slylo et forinulis
aliorum nostrorum codicum boc tomo rectidendos )S Cielerarum synodoruin Afticae maxune abliorret.
censuiiniis, ac ex eonnndem collatione ciiinii Consulatus in Africauam rationem non AugnsloHo-
editis palam fiet ordinem qui tot diversis colleciio- norio iv, scd gloriosiss:mo imperatore Hoiiorio Au-
nibus probatur, et praefertur eliam in liis ipsis is gnsfo iv, et Eutychianocoss., efferendusfueral. Addi-
mss. codd. Veron. et Palatv, qui synoditra Cartha-i- tur iu secretario tanium, cum in caleris sinceris
ginensein in litulo inscribiiul, originariumesse; enui n conciliisndtlatnr semper bnsilicaenomen ; ln serrela-
teroqui ex ccllectioiitbus Hsp. et Isid. aulea ediluss rio tasilkwFausti, vel Restitutw,eic Anuus iira^ser-
luii, juduc um fui-se ab auctore colleelionis synodo- i- tim 398 laud.no consulaiu desiguatus piimo canoni
ram Af icauanim in ipsis receptae, ut caoones apliori ri rcpugnat. In professione enim fidei ab episcpo exi-
tneihodo tlisponcret, et ad certa capita pertinentes,i, genda adversus haereses, id inter cSetera ab eodem
ab origine sepnratos atipie Iinc ilfx dispersos unirel.L petendum trariitur, si in baptismoomnia peccata, itl
Ilinc porro cognoscetur canones de ordinatione ofli- esl tam iltud originalecontractumquani illa qumvolun-
cialium Ecclesue, qui in vulgatis initio proponuntur,', tarie admissasunt, dimiltantur. Id Pelagiannm haeresim
spectare ad finein, iuiiiio distiugui a ceieris hoc c nt aperte impeiil, quoetamen in Africa nOninnotuit ni-i
tuulo ipsis prarlixo : Recapitulutio ordinalionum of- "- anno 411. Neque cndibile esi anle liujus ermris no-
ficiatiumEcclesiw; ubi recapituialio idem videlur acc litiam adeo expressam pro essionem exacmm fuisse
caput; unde in ms. Ilemvnlliano habclur : Caput or- de dogmate quod ante Pelngianosa uemne in dubium
dinationis ministrorum officialiumEcclesim. vocabalur, necin antirioribus fideifnrmuliseainscrta
20. Nuuc ut statuamus quid verisimilius credimus,, invenieiuri Adde qiiod in subscriptionibusqnae apud
tot iiiiprimis codices ac tot anliquissiinaeriiversx-ori- Isidorum lesunlur, refertur Donatiahus Talabricenss
ginis diversarumque regionum coliectiones, i|Uoelau- (corrige Tdvpiensis)primw sedis; qui cum anno 3a8
datos canones riivcr-a licet insciiptione pramotalnss imn «ssel senior, nec*prt'mp sedis episcoptts erat.
cootinent, in'er «piasdu:c Palatina et Corbeiensis s Prneterea ilfe subscr piiones ea?dem sunl ac quae ab
submediURisexium saeciilumdigestaefucriiut, eoriim n eodeiiilsidorosulmecliiiiturconcilioMilevilanOjreipsa
antiquitaieni celebritatemi|ue deniouslrant. Ipsa col- autem pertinentadconciliumCaritinginenseanrii41S,
leciio Hispauica, quae ho • c.mnnes suh concilii Car- ad quod etiam spectant Patrcs 214 quibus e> Sluuta
tbaginensis iv nomine prai-fert,eamdem antiquitatemn adjndicaniur. Hinc mimis male in coriice Veronensi
conlirmat. Afiicanorumcnim cauonum collectionem, i, 59 notantur consulcs ninii 418. Duas ver<>hujus anni
quse iu llispanicain iransivit, antiquinreiu esse Turo-i- synodos Africanam et ptenariam cmtr.i Pelagianos
aensi synodo u cefhrata aii. 567 probavimus § 1 n.i. coacias osrendemus in observationibus ad dissert.
3. Addeiims et aliud non ieve. lu ea collectione ca- 13 QuesnClIi, ubi etiam uumeruin PalrUm 214 a
nonuni quaeconcilii Arelatensis n nomine circumfer- - Prospero indicatuni ad Africanam synodum refe-
tur, dnn\csLn.i9secundumstatulaseniorumpraecipitur r reiiduin probabimus. Plura in synodo con-
ut excommunicati vilcntur non solum a clericis, ve-> C tra Pelagianos gesta. Canonesulraque vero solumedili iu
rum eiiam a laicis, noslra Statuta iudicari videntur. plenaria, qui a Dionysio late proferunlnr a can.
Etsi enini in aliis cnnonibus clerieis inlerdiclura in- i- L08 n-que ad can. 127, nec lamen in hls unuiii
veniatur communicare cum excoiiimunicatis, laicis s ex Sialutis invenies. Arcedit quud iu primo hortiui
laiaen id non legimus vetitum nisi in nostris Statutis is Staiutorum non solum Pelagiana, verum etiam Nes-
can. 40»Cnm porro eacollcctio Arelatensis n nominee torii ac Euiycbis lnreses palam impeiunlur, qu;e
donatasub& Catsariocompacta fuerii, ui probabimus is multo post exortae fueruni. Ut vero alia omiliamus
eap. 10 § 2, n. i), nostra igitur Statuta sexto saeculo o quoein aliis Statutis cum Africana ejus aelatis disci-
antiquiora et in auctoritatem allegata iioscunlur. plinn niiiiiiiiecoiicord.ini,illud
Ilinc quidquid sit de titulis seu inscriptionibu- diver->- videiur, quod primo capiie inprofccioperemploriuni
episcoporum ordina-
sis, iidem canones prospntiis ac nullius irionieuli li -tioue mrtropo/tJaiiiaucioriia^SVel proesentiareiiuiritur.
haberi non possunt. Metropolitaninomeii iton inveiiielur iu synodis Afri-
21. Tota diflicullas circa auctorcm versalur, num II canis, quibus primr sedis epislopus, \e\primas, vel
scilicet ea Statuta concilioCariliagirteiisi arijudicauda
a sinex nomiua eranl usitata. Suspicatur Tillemontins
sint. In hac vero inscripiione, quam plerique et ve- :- metropolilanivocabiilum ab lsidoro fuisse inscriuiii,
tustiores codices av collectiones ignorant, falsitatem n ut suaeregionis disciplinaeet locuiiooi se se acc»m-
inesse multis argumenlis nobis evidentissiuium esi. t. moriaret. At frustia : neque enim sola exemplaria
Illuil imprimis gravissimuni, liujus synorii, quae si 5i collectionislsidorianaemetropolitanivoccm praererunt.
Afrieaua, obPatrinn numerum caiionumqiiecopiam n seri cseteraeomnescollectinnes et cndices omnes, t|ui
aiquepraestaniiam omiiium iclebeniina fuis-el, nul- I- nj aliam or ginem i abeut. Qui coiisensus oiiniiuui co-
lum repeiiri indiciuinnec apud D.onysiumExiguum, i, dicmn Cummetropolilanivocem ipsi canonis m ciori
nec n,iiidFeiranriuin, neque in conciho Carihaginensi ii vel auctoiibus referendain decl.nat, tuiii vero liu;iis-
sub Bonifacioantii 525, cum haec vel maxime inter :r modi Slatuta iis in I .cis condiia ostendit, nbi meim-
Africanas memoraudafuerit. Dionysiusquidem dtim n poli anoruni litulus aiiciorilnsque vigebat.
synodos reeensuit sub Aurelio celebratas usque ad d 23. Hisce statulis, quaein mss. Hisp. et Lid. sunl
an. 419, elsi aliquot caiioues alicujussynodi praeter- 104, ex Urgellensi codice auciioris collectioni- His-
ire poiuit, vel eliam syuodos quaepeculiares canones* s* panieae unus canon a Baluzio additus est (Concit.
noii condiderunl, non lamen concilium plenarium,, eol. 1446, a). Hic autem si genuinus per se creda-
quod [xc] lot canones in aliis conciliis frust.ra quae-:- iur, cerle ad Africanam aliquam synodum peniiut.
saos constituit. Multo minus haec synodus fugere e ut patet vel e* illis vcrbis : Placuit omnibusPairibus
poiuisset Ferrandum, qui alias etiam pecuiiares ett p>r proviuciamCarthaginis consislenlibus. Nihil vero
provinciales synodos Africae aliunde incogmlns alle- id movere debet ut cciera quoque statuta Africano
gavit. ln synodoautem Boiiifaciidum plures canones s concilio iribuantiir. Cutnenim idem canon in uno ius,
referunlur ex conciliis sub Aurelio celebriuribus,, Urgelleiisi invenlus desil non soluni in coriicibus
concilia m, vi, vu, usque ad vigesimum his nume- :- aliirum collectionumGallicauis llnlicis, veium
ris canonibusque distinguuntiir, qui cum congruantit etiam in aliis Hispanieis el in atque onn.ibus lsidorianis,
numero et ordini syuodoruin qu s Dionysiusrefert,, ac prscterea forinam a cacteris stalulis plano
huic cuncilio Carthaginensi anni 5USlocuin non re- [xci] diversam praeferai;add litius agnos ilur; nee profe^pi
Pi.Ta ot. LVI. V
 101 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPfENDIX. 108
difficultaies ex"proocmo et primo capite exposiias, A [xcu] § 5. De concilioCarthaginensianni 399, et de
abslergere potest. Adde quod cum e'xrecitaiis verbis duobusaliis anni 401, quw sitnt concilia iv, v, et
ad synodum videatur referri solius provinciaepro- vi, sub Aurelio.Alterum coric.liumanni401 r.tti-
eonsiilmis cujus caputerat Carlhago(nisi quis potitts luitur.
proviuciam CarlliaginetisoihHispanioeintelligendam 26. De coneilio Carlhaginensi anni 399, v kal.
cx-istimet),male prdfecto afficlus fuit univertali con- Maias, qund ex Dinnysiiserie quanum est sn'vAu-
cilioepiscoporum ccxiv, cui ex duabus aliis provin- relio, id tantum mcmoriaepr didit laudatus Diony-
ciis DonalianusTelepiensis Byzacenacprimas, et Au- sius post canonem 56 Codicis Africani, legationem
gustinus cpiscopus Hipponensis Numidiaein codem fuisse destinatamad imperatorem, ut pr > confugien-
Urgellensi codice siibscripti exhibeniiir. libus ad ecclesiam legeui impetrarent, ne quis eos
24. Ex his porro expuncla epigraphe concilli audeiet alistrahire.
Africani, alieedttaeinecriptioues considerandx super- 27. Duoroncilia Carihaginens;avelvi subeodem
Sttnt, Stalula 'Ecctesim anliqiia, et Slatma antiqua Aurelio dislingriuniiir%Dionysio, allerum telebra-
Orienlis. Hoevcro forniulac nihil novi ab aliqua sy- tum xvi vel Xvnkal. Julias a i-aimne 57 ad cah. 65
nodo conditum m i.isdem statutis contineri, sed Codic.s Africani, allerum idibus Sepiembris a rtn.
anliqua decreta privato. sludin a quopiain collecfa 66ad can. 85. In editione Isnlori utrumque conjim-
innuiint. Allo episcopiis'Vqfceficrisissaeculox , cum gitin- cum inscriptinne Coicilium CarthagitienseV;
. in codice nis. Additioniimliionysii, qui adhuc ser- in ctijus proiinio vulgnto riim dcesset consulis no-
vatur in bibliotheca "'capiiiili catiiedralis ejusdem talin, cujtis anni essel, ignorabatur. Diesp rro apud
ecclesiae, haec Stattita reperisset una cum epistpla '_ vulgatum IsiilSrum nitaius vi kal. Junii ab utrnqurj
canonka, quam pariter huic tomo inier docinqenta " dte in Diohysio signala discrepans, aliud concilium
jurls canonici veeris inseremus , in litleris ad Ain- indicabat. At suppleta et emen lata ex mss. post
brosium sacerdotein Mediolaneusemde ulrorumque Ilarduinum chmnirn milaiione s c : Posl contulatum
tempore et'de auctore quaesivit.Sinceramcharitatem Flavii Stiliconisv, c. diel6,nl. 17/ia/./ii/ia»;primum
vestrdm, iriquit, lidnuiiter exposcimusde epislola c:ncilium anni 401 palam innuitdr. Inier tanones
qu« in canonibusreperitur, qumeliam Canonicadici- quindi;.ini quos eadem Isiriori edilio huio roncilio
iur, cujus capilula \i'essenosevntur, quw nobisutilis- assignal ,-duo lantum prioTespeninent ad primum
timdeise v<dentur, qubrum initium : t Primuro om con ilium diei 16 aut 17 kal. Julii anni 401, re-
nium fidem cattiolicam Omnes presbyteri et diaconi spondenlqiie canonibus 59 et 62 Codicis Alricani.
seu subdiaconi memoriter teneant, etc, »tive de Qua in re iliud maximeanimadvertendumest, hos
Statutis antiquis Orientaltuin , quorum capiluia cen- i anon s apud Isidorum efferri hae foroiula can. 1,
tum dinuthetaritur. Ex quibus primum apud nos iit Slatuendum est, et <an. % Et illud staluendumi
omni episcoporum consecrationepetquiritur, cujus cum apud D.onysium alia pmrsUs 'ralione legatur
initium est: i Qui episcopus esse debet, necesse est ian. 59 c di is Afr., Petendum etiam (ab imperato-
ut antea examinetur, e c, » ut de his dmnibusnos rib;s) ut statuererdigneritUr;':et can. 62, Etillud
certificaredignemini,quo lemporevelloco conslituta, ""petendum,utttntuere digneniur.Caelerivero canones
sub qudprindpe, y«l a quibus Patribus, quomodoha- xuPeditionis Isidoriamesunt secundi c ncilii eodem
benda, velsi periilus recipienda, vA in dliquo refu- aiino relebrali idibus Septembris. Ita lsidori edilio
tdnda'-di]judiceniur. Tempiis statulnrum ex dictis sepiefn «anones primi con ilii praetermiltit: nahi
faciie cqfffgi poiest, iiiiiiuum paulo posl haeresimC apuri'Dionysiuin, seu in Ciidhe-Afric. novem ipsius
Entychiaiiam, cfffh in nrocemio professio catbolici i annnes rerenseutur , arieo ul hne comilium in boe
dogmatis eitiem coriirana exigatur, et aifle subse- C"d ce inlegruui videri possit. Ferrandus dum num.
qucris' saeculuiii vi, quojam celebria eranl haecsta- 193 atlegnt Conc. Carlh. lit. 1, prioris synodi cano-
luta, et in collectiohes iraiisieiant. lgnotus vero iiem primum exprimit, qui m Cod. Afr. legilur <an.
horuin statulorum collector noii1pauca ex synodis 57; nullum ille aliiim liujussynodi <an nem laadat.
Orientallumcompendio sumpsit. Iloc forle priinuni 28. Dmnysiiis alier.us c neibi habiti idibus Sep-
ejus consilium fuit, et exiiidetitulus S atuta anliq >a teuibris canones viftinli recital. Elsi vero h<c qu -
OieiHijihitio praellxus. Cum porro alii ex canoni- qtte conciliuhi apud ipsum integrum videri queat,
bus etiam synodorura Occidcntaliura, stc ex quibus- c m defeitunsum sit iipiidLidorunl, qui, ut monui-
' dam antiquis fonnulis, seuriiibusLatims accesserint, mus, ireilecim taiuum hujiis syn di can nes refert,
tiltllus Slatula Eccletim ariiiqua substitulus videlur. aliquis tanien defecius in Dinuysi»quoquedetegitur,
" Nonnullaex cahonibus Alricanis excerpta deprehen- eo qubd repeiitionis viiand;u causa duos cannries
dunlur, ex quibus*fbtlassissynodi Africauae,seu con- omisit, quos imer prime^ ranones 33 synndi annl
ciliiCarthagihensisinscripiiomaiiavit.Capitulain yie 419 antea descripserat. Id evidens lierex Ferrandi
adjecla de ordinationibus oflicialium Ecclesiae,,in serie, el ex concili >Carthagiuensi sub Bonifaciot
Omnibusaniiquissimiscoliectioiiibusdesiripla, fitus ac proinde linjussynodi vi sub Aurelio, quaenecin
bodierni auliquitatem probanl. Haecverocum non DionySioiiee in Isidiro integra reperitur, restitutio
compendio, sed totidcin verbis exposita sint, "uti hecessaiia est.
fegunturin GelasiiSacramentario (Sacr. Getat. lib. i, O 2!). Ferrandus num. 189, hujus syn di canonem
c. 95), distincio litulo proponuntur. Plura , si in Dionysio lerliuiu (can. 68 Cod. Alr.c), ex sU6
vacabit, annotabmus in ipsa statuta, cuin boc tomu codice secundum voc.it: Conc. Cartlt. tit. 2. HinC
juxla fldem et orJihem vetustissimoruui codiCem diio pricfes cam nes Spud Di mysium, in codice
proferentur. Feirandi primuiii cmistituebant : curaque ulerque
- 25. UnUm tandem dbservare libet. Cum in eo respiciat Do atisias qui ad unitatem rcdirent, non
primaevosiatutdrum ordine, qucm exhibebitnus, ipsa male iu ununi copulatus eral. Igitur praemissabujus
statiita prkhiittaiiiur capitulis de ordinationeoflicia- stnodi introduciioiie (Tom. II Conc, col. 304, *),
lium Ecclesiae,suhjiciantur atiiera prooemio,in quo qtiae apud Dionysiiiin.legitur ante can. 66 Codicis
praerogativoeejus qni episcopus ordinandus est refe- Africaui, el incipit : Vincentio et Fravila vv. et.
rutilur. et subjiCiahlur quidem posl verba de epi- coss.,ete., primusCanon est can. 06 et 67, quos in
scopo Jrdinandohis PdtrUmdefiniiiohibusacquitsCut; Ohimi cojrjiirigoiidosd ximus. Secundus canon esl
eademstatiita eo consillo ab auctore videntur col- can. 68, ejusdeiu CodicisAfric quem Ferrandus
lecta, ut totam, vel fere totain ecclesiasticamdisci- niim. 18J titat iil. 2 lcrtius est can. 69. lli tres
plinani episcOpisordinandiscompendio proponefet, pfiores caiiones iu Isidqro desideranlur. QuartuS
quam vel ipsi in se custodirent, Veliri alio quolibei carioiiest can. 7d, qui npud Isidorumhabetur can. 3
Eeclesisegradu observandam ctirafent. ejus c mcilii Cariliagiiiensis,quod quinlum inscribit.
Canon quintus, a Dionysio omi^sus (quippequi simn
lem canoiiem retulerat inter illos syiiodi anni 419
 109 DE ANTQl. COLLECTION-ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. II. 110
,can. 26 Codicis ,Afric), nipplendus est ex Isidcro IA. 51. Canon decimus tcrtus, citaius a Ferrando
canone qqarlo. .Id co|ligimus ex synodo Bpnifacii num. 156 tit. 13, est in Co'. Afr. c'79, apud Isid.
aoni525. ,In hac ex concitio[xcm] sexiosub Aurelio c. 12..Laulatur a S. Augii-tino in episl. C5, scripta
.riov?m.caiionesipdicanlur , duo priores sic ; Ut res ,'inetinleantio 402, n. 2. Dccimusquartus.a Ferramhi
Ecciesiwnemo vct\dat :,el Nerelicla priricipalicatlte- latidatus iiuni. 28 lit. 14, habetur c. 80 Codicis Afr.
jira ad.Aimesimse,conferat. veldiu in prapriis dcino- etin Litl. c 13. Qtiiutusdecimus, apud Fenanduin
'.r^tur\fi>in.V Cqi\c, cot. 779, e). ,Hic auieni secun- num. 32 lil. .15, cl in Synodo R nif.icii § 7, »-stin
'duscinqn apurl Ferandum niim. 17 citatur lit.6. Cod. Afr. c 81, in Isnloro vero desitlcratiir. Canon
C&nbiiergo qpi in Bgnifacii codice pr;c edclial, el decimus sexius legilur lanlummolo apud'Dionysiuin
respondet canoni appri lsidorum quarto, in Ferrandi c 82 Cod. Afr. Deciinus scptimus lu n iif t>
^jcodice,er.at tit. 5. Hic quidem canon ex Ferrandi inveiiitur c. 83 Cod. Afr., rUmin I»id. c. 14lDionys
Fefraii-
.serie qiiinltis luic sytiodo tribuilur etinm in codice dus mrm. 171 eum laudal rif. 17, el Syiioriiisfioni-
nis. eollegiiParisiensis Soc. Jesu, >iuiContinetepito- facii § 8. Detiinus ociavus iu Diony-io iiabttur c. 84
wien cai)unum. Huic enim canoui, nniante P. Har- fxcivj Co.l. Afr. et m Isid. c. 15." Decimis iionuset
'duino, coiiiules pracliguntur sic : Vinceritiogt Fra- ultimus, cujus^priina pars in Synorio Bhnif;iiii sepa-
.i/ftfiw. cc. coss., sub die idus SeptembrisCurthagirie ratim describilur lom. V ConCil.col. "80, e, iuteger
,|H tecreluriobasilicmS. (iesliliUw,trbiAnastasiiepi- Tecitatur a Dionysioc. 8f>.Cod. Afric. eique subscri •
McopiRomani litterw contra Doriialisitisleclw sunt. pt ones episcoporuin subjiciuutur : deest a tcm iu
,'El'ad locum: Placuit etiam.ul rem Ecclesiw,. elc. colleclioue Isid. Ita leStituia est syuodus Cafilia^i-
§unt charaeieres sexii coucilii, el canon ille est qui, ntiensisvi, sub Aurelio celebrala anno 401, iilibus
ex ser;e,Feir,indi quinlu*, legilur in.lsidoro can. 4, " Septeinbris.
apud D onysuin veio inter buhis cuncltii.vi canones
deest. llic autein ejus codicis Parisiensis pracslanlia § 6. Milevitanasynodus aririi 402, apud Isidorumcx
animadverrenilnest. Ciimeniniclirnnicam nntatinnem plurium synodorumcanonibuscohipacla..Sinceraei
simul et canonem istuni auclor hitj'is epitornisderi- jiktegraapud Dionysiunilegilur. Dealiis synodisstib
vare nequiverit nec a Diopysio, qiii iu hac.syuodo ^Aurelioaboclavaaddecimamquintam.
ipsupi 'cinoueni proetcrit; nec ab Isuioru, qui ea 32. SynodumMfleyittnamanrii 402, quam concl»
uotaiione ibronica carei;.uec-.ab\alja.npbjs cogn.ita lium Carihagiiiense Bonifacii appellat septimam sub
collectione, qu:e cuin hac syiiodo iioudum,iiiventn Auretio, el Isi.lori collectio, et Dionysius Exiguus
est, ex ipso Africano lonle ebibisse coguoscittlr. praeferunt. Isidori vero collerlio, etsi in prooemio
Quud inujto n.agis couiirti^iliir si cou,-jdfres in lioc consulalum designat aniii 402, ires solos taihen hujus
codice allegari dqos canones synodi .flrppoueiisis syi orii canones exbibct. Cumnulcin nullas alias p0-
auni 427, quos ex soln.Fcrraiidii cogtnnfmus, ttt steriores synodos Alricamis producat nisi eain qiun
palam /iet ex § 9,.n. 4. Aut'tor crgn hiijus epilomis anno 419 liabila fu;t, qu.imqne, I cet uiiam, in duaj
'CodicehiAfricartnrirmcaiioiiuuif eirandiano similem dislinguit, nimirum in Carlhaginenseiii vi et vn-;
praeoculis liabnisse ri.lfiiir. canones cacterarum syiioriortimquaecelebralae fuo-
30. Ut auteiii reveriajiujc ad oidiflem canphum ruai inter annos 402 et 419, Mileviianoconcilio in-
sexti concilii, canon sexiqs nptidlsid.c 5,'etapud sertos proefert : ac propterea lioc concilium apud
D'niiysiumin Cod. Afr.recenseiur c.li^Rurtus pta- Isidorum, et similiter in collcctione Hispanica, ex
cuil, ul nemini, etc Itic caiiou, ut pnuluanle nionui- C qun Isidnrus Africanns synodos sirfhpsit, vei ius est
Ynus,tum a Ferraudo, tuiri a, Upuifaciolaudalur. Se- collectio canouum quatuor synoiloruhi, Milevia tfe
plimus a Ferraiidu iudicatus num. ?n3.iiis notis, anni 402, ac trium Carlbagiiieiisjum ann. 405, 407
Xloncil.Carth. tit. 7, eiin Synqdo^Bonifapii§ 3, ex et 4i8, quos caiioiies inferi is snae cuique synodft
toncilio sexto, deicribitur a,Divnysio c. 72 Cod. Afr., »S-ignabiins. .Huie aiiieiu colfeiiioui nt aptareibr
•et ab lsid. c.6. Maiearijecttisest in yif1g>i& breviarii proelnli.)syno i Mileviianaeanui 402, qiixdam a
llipponensis caiiQueuliiino.c-Ocfavus esl apini DJOny- cnllecuire in ejusdein priKlnlionis.fnreadjeciii fuerunt
sium c. 73, et apud Isid. 7. .Noiius,,qui inCod. qtiae.ad iiullam syuodam Africanam speeiant. Cum
A¥r. Dionysiiesl c 74, in Isid. c 8, cifatur a Ftrr- pnrrn in hoc praef.ittonisadditaiuenfd meuiorentur
ranrio IIIIIII.32, til. 9, et a Synodo Bonifaciiin duns Petagiai i, et primi etiam canones arivereus eosdeift
dividitur § i el 5.1ti hujus canonis editione proi»(er- hae eiicos •tatuant; in clironicam noiaiiomm anrri
xessorscrilienduuierit iriterventor, qaain fectioiieih 402 erroreni irrepsisse an iqui Concil oruin edilores
tmn F.rian iis, IUJIISynodus BOnilaciiappiobanl. aibiirauies, Mrlevitinaesynodi notninu cecepti,
Canon decimus, iCcitattisin Co I. Afric c 75, et iu laut hanc e?sealiam synoduniMileviianamamiipuia-- 416>
Isiii. c. 9, ex seqiie^niumserie apuri Feiraqdimi ex quaNumidiaePatres ad limoc'iitium Ide Pdtagianis
in ipsius codice (i{.,10, Undcpiumiajaudai idem sciipsen^. Verum cahnnes adversiis Pelagiaiiosin-
fral
errandus iiiiin. 75 itt.,11. Lr^fti 1'appd Dionysiuui serti, eilili fuere nOn in synodo Mileviiana provin-
«. 76 CodicisAfricnni, pt apud 1-iid.c 10, DuodCci- "CialiNuiuidiae, scd in Carlliagineusi plenaria auni
mus, citatus a Ferrando num. 118 lit. 12, deest in 418.
Cionysio, qui ilfim relulerat iiiter, canones synodi j. 33. Vera et intcgra Mileviiana synodus nnni 402
amii 419, can. 27 Cod. Afr. Exslat vero apud Isiilo- **arpuifDionysiumlegitur, ex-tatque in vulgato codicu
TIIIIIc. 11, ultiiuaquecjus parsex conciliosextoaile- Ecc'esitc;AI'ricaiiae ipii ex Dionysiosuiiipnis i s!. Ca-
gatpr ih Synodo Biinifacii§ 6. Dno alri canones a iioiium ordim-m hic appouimus, i|iialem Fenandus
Oionysio relaii c 77 et 78 Codicis Afiicani, nec a et SynoilusBunifaciiin suis AfrfcaiiiscanoriumC di-
Ferraqdo, nec inSynpdo Bonilacii indicanlur, nc cibus Ferrandus num. 78.Confi/. Mite-
m Isidoto leguuliir. CUIII.VITO in Diouysii codice vit^tit.ripereruui.
2, laudai canouem 86 Codicis Atieani; et
hiveoti fuerint inter hujus synodi cauoues, exdudi nuih.,iQ Concil. Milevit.tit.t, respicit canonem^J
ne |ueuot: ac propterea vel in Ferraiuli ins. codicc, ejusderti Codicis Afr.Praef.u.ioigilur hnjus syno.ii,
ex ijoo liorumcanonani seriem colligimus, fuerunt quaein codiceAfr. praemiititnrc noui 86, ih Ferranrii
omissi, eo quod pai ticulares causas CresconiiVilla- • Codicecrat tit. 1, et canon 86 eiat#ii'i.2., Ita etiam ih
regiensis et tcclesjae JIii>ponensiumDiaretorum re- Syiiodo Boirif.iciiex.cdncilioteptimo hi duo canones
spicerent, vel qiiia cqm unriecimo, aut duodecimo, distiuguuninr, ita ut in >jus i|uoqne codice proefatio
aui decuno lertio ca.noueconjuucti, unum conlicie- locuiu primi canonis obtinuerit. Si porro canon 3>
bant. In itstituenda vero hac synolo si F^rran i Co.iicis Africaniapud Ferranduin er.it iii. 4, duo ca-
series ac nuirieri retipendi credantur, ijdem duoca- nViies 87 el 88 ejusilem CmlicisAfricani rn' u luin
fiones c m uiio ex his iribus canonibus copulaiidi can iiem jupcti, conficiebani (ir.,3. Taiidem canon
cruiit, alia- canonuni numerus lns duobus erit au- 90 C»d Afr. hujus synodi ulliuuis in laulato Fer-
Kcoriiis. randi cxemplo erat (/(- 3. Tres tanlum canonosjnxta
 111 AD OPERA S. LEO.NISMACM APPENDIX 112
Ferrandi titulos 4, 4 el 5, aptid Isidorum habentut A synodi canones, nimirum c. 10>, 101et 103 Codicii
raii 13, 14 ct 15. Africani, eodem orriine laudat ex concilio~undtcimo.
34. Oca*a synodus sub Aurelio est Carlhag'. Postremam quoque pariein canonis 106 totidem ver-
'' nensis anni 403. ln causaDonalisla-um tola versamr bis reciiat, tametsi m vulgaiis errore aliquo Iribua-
A solo Hionysio conscrvaia fuit. Legitur in cori tur concilio nono. Confer quae diximus paulo snte
'Afiic. cjus proceniium cum duolus lanium canoni num. 4. Iti Isidori collecione novCihcanonCs Mile-
biis in ea editis, qui ibidcm describumur c. 91 et ii2, vitanae synodo irihuii ad boc concilinm periiuent;
35. Synodus nona est Canliaginensis anni 404, sed ordine perturbato ac diversa partiiione efferun-
Eamdem Donatistaruniconlroversiam respicit. Exsta lur. Nam canon 95 Codicis Afnc. iiiter Milevltanos
in eodcm Codire Africano c. 93. Laudaii videlur ii alfertur apnd Isid rum c. 9. ln canone 16 Isidori
Syhodo Bonifaciiver» produclis quihusdam vcrbs ix cun- comprehenditiir secunda pars canonis 96'el lotus
cilio nono. Cum idem sensus | roferntur etiam i> canon 97 Codicis Africani. Canon 102 hujusCodieis
concilioCarthnginensi iii.deeiiiinaini 407, verba nn exhihettir in Isid. r. 17, ct canon 105 iia legitur
tem insynodo Bonifacii produc a (V d. Cod. Afric.] apud Isidorum c. 12, ut explicaiior si n etilia sit.
verbis hujus concilii piane conv. niani, non vero illis Canon 104 est in I>id. c. 19, raiwn vero 105 rect-
conciliinoni; in BonifaciiSynorio errorein ii repsissc latur e. 18. Taudcm canon 1U6 partttir a|;ud'Isido-
[xcvj in vocem nono salis credibile csi. Forte imiiie- rum in tres canonCs10, 11 et 20, sed ita ul canone
rales 1tlcroe x+, initio scrit tie,' librarii oscilaniia in 20 praeferatnr prima pars canonis 106, canone 11
^IX transiere. altera, uliima vtro canone 10. 1:>cnnone undecimo
36. Decima synodus Carlhaginensis anni 405 solo p Isidori, adversushwreticos scriptum legitnr, cum in
compendio a Dionysio digesia luit c ><4Codics Afri- can. 106 Codicis Africani habeatur adversus Donu-
cani. Quoniam, inquit, magisea quw in lempore ne- tittas. Ilinc aucior collecironis ab Isidof-o recepiae
ccssaria [uerunl, qttam alqua generalia , conslituta aliquid ex ingenio mutasse aut explicnsse cogho-
s tnt. Unus canon ad. disciplinam peninens lauriatur scilur.
*in synodOBonifaciiex concilio decimo,qui in Diony- 38. Synodo Carihaginensi anni 408 xvi kal. Jutias,
sii brevialione penullimo loco indicalur : Ul episcopi ac alteri ejusdero nnni in idns Octohris, qu;e ex cae-
transmarina pergere non fucile debeant. Cum ex terarum serie sunt synodi xn ac xni [xc\i] sub Ah-
*ad
Diouysiano compendio liqueai, per boc tempus Do- relio, duae tantum legationes ad imperatorera aseri-
natistas ad unitatcm ccepisse rediie, el in hanc rem biintur a Dionysio post canonem 106 Codxis Afri-
aliquid ah eademvsynodoeum ftiisse constituiuin; liuic cani.
adjudicanriiini suspicamur canonem qiiem Fer- 39. In Codice Afric. c. 107 memoratnr synodus
randus indic.it niim. 50 cdn.c. Carth. tit. 2, cuiquc Carthaglnensis xiv anni 409, xvi kal. Julias, quae
tespondet canon 23 in Isidori collectfne Milevilano Dionysio teste non plenaria, sed provincialis fut.
concillo perperam attrrbums, qui ad aliquam Africa- Cnus canon ibidem reciialur, quein huidai Ferran-
nam synodum pettinel antetiorein nnno 419. Cuin dus nura. 52 liis verbis : Ut autem unus episcopat
iinperiales leges iatas nteitsibusKFebiuarie ei cognitionemsibi non vindket, hoc in alio conc lioLar-
posl
Marlio anni 405, Donatistae ad Eoclesiae gremium thaginensiactum est. Ubi cnin liuli ntimeium prasier
• passkn- reverterentur, probabiliiisTjnidem videturin morein suum nequaquam praeferat, id e.i de causa
liac synodo Itabita x-k I. Septembris ccnrii iim fuisse videtur contigisse, qiia h >cCarlhaginense concil nm
bunc canohem quo Donaltsiaruni pojniient iim rc- C non p'enariuni. sed |-TOvincialefuit. Sira liter quo-
ceptioni consulebatur. Dionysius ciim alios c ninnes que nulluin titulum ac nuinerum signa iu allegands
omiserit,
quandoque hntic canonem nihil mi um si in abbrcviaiione aliqunt synodis provinciaeByzaceua»,qna» idcntidem
hujus synodi praeter.vH. Lhium porro landat. Ilic ergocanon apud Ferraiidum rccte aseri-
monendum esl, in laudato Isidori canmie 23Ferrandi hatreti- bendus est synodo anni 409.
cos gener.nim appellari, ubi in breviatrone 40: Me am legaiionem ad imper.iloreiii in Syudo
Donatktm nominantur. Hanc lectionis miitfltionein xv Carihaginensi anni 410 decreta refenur a Dioify-
aucloii ejus collectionis quam Isidorus Tceepit, tri- sio Exiguo post canonem 107 CodicisAfricam.
buendam patebit ex simili mutaiione quam in alioi De tynodo Carthaginensixvi anlii 416. Vindica-
canones synodi anni 407 i.umero sequenti- annttta- § 7. iur ejus canon editus contra illam Pel gianorum
u himus.
37. Sy.nodus undecima Carihaginensis ; nni 497 sententiam,qua parvulis absque baptismo decedenti-
est a can. 95 •bus tribuebantsalutis et quietis locum extra rtgnum
rdibu»Junii apud Dionysium integra teelorum.
Codicis Africani ad can. 106. Ferrandus prima paric
numeri444 canonem bujus synodi in Codice Af.ic. 41. Synodus xvi Car liagin nsis fcalendis Maii
descriptum' c. 95 compeudio exhibel : quae prima anni 418, coutra Pelagianam hocresim pntissiiutnn
pars cuiu non legatnr in concfio Aniiocheno concilii ibidem coacia, celebris esl. Elsi vero aliqii' t ipsins ranones
ad earndem baeresun sptcum , plnres lamen ecclc-
allegato, nd >quod rertinci pars secunda;
Carlhaginensis titulique notalfnmissnm nein vcl auctoris, vel nfa-ticam disciplinam respiciuut. D onysius canones
librariorum polius oseitantia supplere ne- ™ u Viginfrerd m assgnnt a c. 108 t odicis Afric. usque
D onysii moicni
cesse est sic : Concil. Carlh. tit. 1. Idem Ferramlus ad"-c.127, in ifuibuspraeter ejusdem
num. 13, dum allegat Concil. Carlhag. in basilica tit. prai^fatio-primoeationi-ii-cribitur. F. rrandus qiian>r
dubio caiionem 9< Cotlicis Afri- ex bis cahonibus ratidnt. In Breviatione enim niim.
5, respicit procul lit. 5. tit. canoni 117 Codicis
cani, qui in ejus codice eral laud .tae synudi 190 allegnt 10, quirespondet
Verba enim quibus ad insiiiuiionem novi episcopa- Aficani. Pratierea mim. 191 citat tit. 11, qtii in
tus concilii plenarii et primatis aucToritatemrequi- Chd. Alric. esl c. llS.Cum poiro num. 25 laudet
rit, in boc lantum concilio el canone indicato repe- til. 12, qui in eodem(oriicis Cod. Afric est canon 120,
rire licebil. Duosalios hujus synodi canones memo- duos cnuones ejusdem 118et 11'», dc eadnn
rat idem Ferrandus num. 165 ttr. 7, qui in-Codice re ageutes, in uuum copulaios invenisse inelligitiir.
Afr. est c. 102; et*num. 43 tit. 9, qui in eodem Cod. Haecdiioniiu canoiiHtn^tininin Ferrandi codice co -
Afr. est c. 10«. Ex serie niimerorum Ferrmdi, apird frrmatur etiam ex -nnni. 30, ubi'no atti . 18. qui in
canon 98 Codicis Afr. est til. 5, et canon 102 Ctfd.Afife. relalus canone 126,"ex Dioirysiana eoiii-
queratit. Bmiilncii ftn nes
est 7, duo canones 100 et 101 laudati Codicis puialione est canon 19. In synodo
Alfic vel iu Ferrandi exeinplis fueruut oniissi, co 1t)8et 127Codicis Africani, seu ptaBlaiioet canon
ad causas speclareni, vel cuni an- nllinius liujus concilii, integri re« tnntiir lom. V
quod purticulares Concil. col. ac dein aff rtur canon
lecedenli aut subsequenli copulabanlur. Similc quip- 77", compendio
piam contigisse vidimus etiam in syuodo anni 401 125 ex conciliosextodecimo.
-jdibu* Scptembris, Conciliutn Bonifacii tres hiijus 42. Odo prinrcs htuus cmicilii ranones ad Pela-
113 DE ANTIQ.:COLLECTION.E.T,COLLECTOR. CANONUM.PARS. II. 114 ,
|i»nos periinentes nec in Ferrando, nec in sy-nndiiA ll.ct: auiem iria tesiimonin sane pluris esse videntiir,...
Bunifacii indcanur. Uuo auleiu canone aucuores quaiii cn nrgiiineiita qiioe pro omissione cjusdcnv ,
separatim editi et in-crli inveniuntnr in colleclione canonis objccla aliquot exceptiones paliuntur.
veiustissima ranoiuiin hoc tonvoedenda cap. 13 ctim 43. Non iimltitmlaborandum csl ob collectionern
boc lilulo : Conciliumpienarium apud Carthaginem Isidori, qua' inlegrani hanu synodum nnn eilidil,
habitum contra Pelaijium et Cielestinm. Pecnlaris ejusque cannnes, uon tnmen omnes, Miievitanisac-
prxfalio, quae in hac collec inne legiiur, ex aciis ccnsu t. Qtiairiitn ad Dionysium, cum is iiiiuqunm
hujus sytiodi excerpia dignoscilur. DiflicnUtem in- praefa iones synnd >rnm Africoe, elsi prolixis inier-
geri canoti de parvulis sine baptistno moriemibus, lncutioiiibuspropostas, inter can.nes numeris di-
qui in e dem collectione tertiiis censeiur. Iltinc non s inctns computaveiit , ul pluribus animadverlit
pauci in sttspicioiieinadducunt, eo quod deesl tum Qiiesnellus dis-crtation. 13, § ."l.n. 5, in vulgatis
iit Isidsro , lum in DionySio, qui raeleros omnes vero iiiimeiuscanonis affigaiur uni brevi-simo proce-.
caunnes conra Pclag mros edkns exbibeni. Illud mio hujus synorii, quotl uihil canone dignum con-
praetereaninj>ris momenti accedit, quod in Capiulis tinel; suspicio nnn lcvis exoritur canonem tle quo
de graiia Cnleslini epistolae subjectis, quorum nu- agimiis jam ah initio locnm labtiisse in ejus colh-
ctoj-S. Prosper prnbabiliiis videtur, dum iria hujus ctinne, ac suhinriefuisse expuncium, vel excidisse,
synod»capitula^eontraPelagianos allegantur, terlium cujus vacuus numeius, ui impleretur, prccemio af-
capiiulitm vocnttir qtiod i;iiarium esse deberet, si (ixus fuit. Auctori vero Capiliforuin de Gralia illud
capitulum cuntia naturalim beaiiludiiiem' parvulo- rcponi potest, in ejus codice canonem terlum ob
rum shie bnptismatedeccd ntium in ejusdem syuodi n nimeiiei n>cessiludinem a secundo non fuissedistin-
exemplo locura hahuisset. Qui vero hiinc cannneni ctum. Co fer alias conjecialinnes apud Quesnelluiu
vindn ant, nnimadveriunt auctorem laudataeveiu- locolandalo.
Wissimaecolleclionis, cum a c.ip. (>usque ad cap. 20 4t. ll ud sallcin nemo inRciari poierit, divcrsa
perrara documcnta edidcrit ad Pelagiatioitimcansaui fuisse olim liujus synodi exemplaria : alia niminim
spec antia , antiqnioreni honim dociimenlorumcol- ciiin hoc canone, uli sane fucriint illa duo quae Pho-
leilioneni reperisse. qnac Pclagianoe conlrovcrsiic lius et aucior c. Ilecliinis huic toroo inserloe adlii-
tempnre coiiipactn videtttr. Ifcc autem auiiqtiitas bucrunt; nlia vero eodero caruisse, quae, si iia nialis,
qunntum aucl'rilaiis controverso canoni conciliei, Dionysio et nuctori Capitulorum de Giatia prar-slo
neuio non videi. Aoedit qu d non unus auctor fuere. In hac aulem hypolbesi illud unuiii dubiiari
colleclionis[\cvu] edemloeinvenit exemplum hujus poiesl, ulriiin alieris laudatus canon fueril intrusus,
syuodi rum laudato canone , verum eliam Pliofui-: nu vero ab alteris excideril. Inter II.TCpracter aniui-
nuippe qui codice £5 Mioeliibliolliecoealiud simile adversa ex AfricanoFerrandi Codice, Augustums li-
exemplum ejusdem synodi laiidaus , eunidcm cano- tem videtur dirimere. Is lib. n de Origiue Anima',
nein teriio loco paiitcr refert. Lecius.liber,,inquit, C. 11, scrilft: NovcttoshmreticotPelagianoi justis-
«iii sijw.dut adverms Pelagum it Cwlestiurn.Carlhit- time conciliorumcatholicorumel >editapotlolkw dam-
gine in magna eccl>s;a Fausti, ctc.; prpductisque navit auctorilas, eo quod auti fuerint non baptizalis
chararteribus synodi anui 418, subdil : Damnalhnc parvulis dare quielis et salutis locum etiam prwter
synoduseos qui asseruiit Adamummorlajem essecon- regnum caelorum.Etsi in aliis antecedenlibns syuodis
ditum, non.autem prwvarie.alioiiis causa nwrte mulcta- proscripta fuilPelagiauorumdotlrinaqnaparvulisuon
tum. Est primus canon. Sequilur : Similiter el eos G baplizatis vitamwternam[xcvni] asserebaut. ea tnmen
qui recens nalos infantcs baptismo minime indigere sententiaqunlociissalulis etquietis iisdemtribiiebalur
dcerent, quod illos peccalo.origiais ex Adamo non extra regnum roelorum, in nullo alio concilio catho-
pularcnt obnoxios.I.st canot sqcundus. Tertium verci licorumexpressc proscripla inveniiur nisi inconcilio
designans ad.dit.: Eot qupquequi a/finnarent m.dio plenario kalendnrum Maii anni 418, et fortassis eiiam
quodamloco,par>idisuminter et inferos, non bapliza- eam proscribcndam iidem Paires Zosimo siugesse-
tot infantes bedlevi ere. Driii sex a!ia capila suhnexa runt in antcccdcuti concilio Africann: idque cum ab
lestalur in Pe'agianos, ita nt exemplum quod babuil eodein pontifice n tractoria fuerit approbatum, Au-
bujus syiiodi, no.vemrapitifa seu canoivs complc- guslintis proctorconciliorumcathotkorum,tedis etiam
ctere.iur, aeque acin exemplo laudaiaecollectioniin- tipoitolictecoiidemiiatioueuilaudavit. Sed hac de re.
sertp legitur. Adde quod Phoiius lcges imperiales saiis.
ibidcm. postea cotnmemorat, quae in eadem colle- 45. Isidnricollectio sexdecim canones liujus cnn-
ciione parit.er inveniunlur, arieo ut eainri m anii- cilii inler Milevilanosretulit. Nama c. 1 usquead c.
quiorem riociimentoriiuicollectioncm ad Prlagiaiiain 8, exhibet canoncm 109CodicisAfricaniet sequentes
eausam pcrlinenl m prae oculis h buisse noscatur. usque nd can. 116. Deinc. 21 et 22 refert canones
Duo ergn distincia hujus synodi et cauernrum docu- 120 et 125 ejusdem fodicis. Canone 24 jungit tltios
menioriiriiad Pelngianos spectautium exempla,i|iio- canones 121 ei 122, el canone 25 alios duos ipsius
rum alteiuin Groecereddinm lecmm e-i a Pbotio, Coriicis canones, 125 el 124. Tnndem canonibus 26
alterum vcro Latinum auctori nostrae colleclionis et 27 desc ibit canones 126et 127. Oraittit aulem,
piaesio ftiii, omneni fraudis suspicinniin eliiniiiaut, I) praj-ler canoncm de parvulis sine baptismaie dece-
N>n modicnmpiocjerea vindici.iruniiondus colligcre dentibus, ti.es cauones landali CoilicisAlficani, 117,
lic t ex.Fe.r/aiido, qui sane codicibiis Aliiemiis usus, 118 ct .119,quf Donutistarumtausam respiciunt. Iu-
iiiax,imamaueloritaip n Coiiciliat.E.lsicnim e re ejns troriuctio quam praefigit,licel consyles designel auni
noii fiierit allegare canpues ajversus Pelagianos; 402, indiiat lamen nnmerum episcoporum ccxiv,
eum tamen niini. 190 tilnlum 10 nscriial ei caiioni, qui coinpetil synodo Afncanie anni 418. Subscriplio-
qui capilnlis contra Pela^iniiam haeresim ediiis pri n.es quoque triuin episcoporum, in quibus Donatia-
mus suhjiciiur; non oclo , sed novem cauoties ad nus Teteplensisprimwsedis, scciindn loco nominatur,
eam haeresimpertinentes in stio codice praece-sissc ad synodum plenariam cjusdem anni 418 pertinent,
cognoscimiis.Is quidem aliquando praefalioneslocc . cum Dunatianussolum pcr hoectf mpura ad provin
primi tilu i recen-uit. At id non accidit unquain, cise Byzacenacpriinatum pervenrrit. Aurelius quidem
nsi cum proefalones aliquaip interlocutionem apl et Donatianus inscripti inveniuntur in prooemioliu-
i aiiquod decretum coniinent. Cnm vero proimium , jus syjiodi, qu;c referiur in collectione hoc louio
brevissimum hiijus synodi snlam noiatjnt|cm loci sithjicienda, nec non apud Pboiium in Biblioiheca
tempoiisqne ex .ibem, primi liltili vel canonis locum Cod. 53, Donatianiquesenit noinen iuseritur canoni
liabe e ni.n poiuii. Ferrandi ilaque rndex Africanus ultimo, qui est c 127 in Codice Africano (Tom. II
inler novcmcanoiies ad Pe'aginiios pertiucntes illuni Conc , col \ZW. b).
etiam de parvulis sine bapli-mo decedcntibus pr.cle-
rebai, uou in^nus qt;am duo mciiiorata cxeiuplaria.
 H& AD OPER.VS. LEONJSMAGNIAPPEXDlX 116
|" 8. De cefeberrimaitjnqdq Carthaginensi xvu .
«int.,, A vero Afriianurum caiioi.ura cullecior apud Isidorunv:
419, in qua anteriora conbitialeeta et inserla fuere. £l cum Ugisset. Il.e formulaelicet videantur differrc,
Isidorianm et. Didhysiahm' coVeetionumdefectus. reipsi nnn discrepani,. Nam et cnmdiceret, vel reci-
Duw hujus tynodi.actiones, et qUid:in Unaquaque e laret, idein est^ac et cum legisiet, velrcc la»s«/,-ut
actumsil. D'egesth post hanc synoduni ob exempla- - ex nliis sequeniiluis ejiisdemsynodi formuiisipiisqtie
riacanonum Niewndruni. <t de exemptp versiohis i pcfjspieiei.Sjc enim pnsl recitatiun cinoitcni excom-
ab Atlico Constantinopolitano.nmsw in Africa.n. nionitorio Zosinti adilitur : Et cum recjlaret (Ipro
Authenticdejus subscriptioe mss. edufla. rjcitatsel) Alupius.ephcopus...dixit. rjt siniiliVerpo-l
paiica reeitnto alio cninne subdilur: Gumauerecita-
46. DeCiriias ptf na synodus sub. Auretio est ill.iX teiiir, Augustinusepiscopus... dixjt. iLnc porro Ni-
Cartbaginensis niiinium frequentiss:ma anni 419 itil r&iium ciincilium ho$ ioco reriialiini liquel. Mox
qiia Patres ccxvii ac tres apostolice sedis legn'tiv K Fausiimis apostolicaesedis lcgatus ex Zosimi com-
Eaustinus, episcopus Polentinus, et Philippus aique* J inonilorio Nicxnorum litulo inscriptos produxit duos
Asellus Romanae Ectlesic presliyteri interfueriiut. daiiones Safdjcenses, qjii inicr Nicoenosex Africano-
Hujus cogendie occasio fu t Apiarii Siccensis pres-r fi'irocqdice recifatos lecti non fuerant. It-ique (a)
fyjeri caUsa,ob qunm commpniioriumZosimi papaoi disfjutaiio de Nic.cnis ranonibiis exciiata est, quoe
a iegatis productum fuit. At praeter qmcstionem cxf aliquot, iiifeflocuiionibus expnniiur. fum V.TOAIK
liujus coniinoriilorii leciione agitatam, afquot cano- feliiis Nicaeiitimconcilium ex hi- exemplnribus qtiae
nes in bac synodo edi|i, et proaeedenliumetiam con- Caeciliaiiusin Africam attulerat, iterum reiitari, el
cilionim statuta repeiita, conlirmala ac gestis inseriai ,^ pr;idecessorum suoruni etiam staiutn, nec non quae
fuerunt, adeo ut pleraque istnrum ex solis toijus sy-; etiam nuhc, id est iu anteripri communi(rac(ain,.dispo-v
nodi gestis ad no« pcrvenerint. Duo diversoeorignisi sita fiierant, legi ac geslis inseri jussit: ex quilius
fontes vulgo cogniti hanC synotfum exhibent: Dio- intelligimus canones 33 inferiiis commemorandus
nysiiis, seh vtfgatus Codex canonum EcclesiaeAfri-- ante hanc actionem ab episcopis communi tracta'.*.,
canae, qrji e Dionysii collectionesumptus fuit; el an pfacparatosluisse.
tjqiin cOllectio:sjuiodorumiAfricx, quae ab Hispanicae ! 48. Dionysius et Isiddri collectl» stntim sub lunt:.
cothctiohisaiictore, et dein ab kidoro suscep'a, ac; Daniet riolariitsNicmniconcilii.professionemfidei, vcb
ex hujus colicctione impressa, Isidori nomine cir- ejui iiaiuta recilavit iri coucilio Africano. Deiu tran-
cumferlur. Nos al um fonifemnacli sumus in tribus> scriplo soio Nicaeno symboto ex anliqua versione.
pervetustis colleciionibus Dalicis, qnarum uftiaexstat- i AfriCana, Dionysiusbanc notationemprofert: Slatuta,
in ms. Vat. Reginae1997, »Kei? in codd. LuCano88i. quoque Nicjeriiconciliiin 20 capitutissimililcrrecilala
et Colbertmo78t, ie tia in mss. Vat. 1342 et Rr- sunt, siciitin sjiperioribusiriveniuntiirascripta. Deinde
berino 2888. Iioc colle&ioriestres priinos hirjnssy- qHciih conciliisAfrkdnis promulgdtatunt, actis prau
nodi canones triginta Ires, uii legiintur in Codice i sentibiisiriterlahoscurilur.Et mox trigiqta tres primos
Africano, eodem modo dividunt.in quadraginla, pa-- canones subjicit. Haec notalio apud Isidorum iion-
fesque variantes a vujgatis diversas suppeditaiit : legitiir, sicrjt itec canoqes. tfiginia tfes, qua de re
qu;e dtio peculiaria disCrimijia aliam mijus syuodj| poslea fedibit sefoio. Eadem notaiio deesl etiam iu.
Ofigiuem asiriium. Cbrislopliorus Justeflus in riotisi ms, Vat. Palat 577, qui primum Dioriysiana?colle-
ad CodiccmEcClesiaC Africahte duo alia niss. cxem--. , clloriis fetum exliibet, ut exjilicabimus p.trt. in, c 1,
plaria commcmoral, Tbuancum.et Bhcnardiahrini, < § 3, et similiier deest in aliis mss. Ilalicis colleciio-
>;C
quaeetsi non.describit,:ex indjciis tatnen quae pro- nibus, qiiaehanc primam aqiionem contineni. Omnes,
ducit, ad alleram ex iaudaiis Italicis colfettionibusi Iri Coilectoresdivffrsi prse oculis. babuemnt inlcgra,
pertincre noscuniur. Immocodex, qui tunc qrat TliuaV Hujhs synodi gesta, in quibus cnm Nicaenosy.nbolo
neus, nunc est Colbertinus 78.4. Hujus syiiodi im-- omrieSejusderi)canones ex versione ariiiqua Africana,,
plexa nniiiia est, eoqund duo priores fontes pfuri- Iiric secundo loco erant inserti, ut Aurelius et caeteri
irnim differant. Isiilori collectjo, quac duns eju-demi Patres praeceperant. Al transcriptionem eorum decli-
[xcix] syriodiact ones in dtio concilia djvidit, nitni-- nantes, notationes diversas, quaeeodem recidurii,
rjum in Cartliaginense vi ac vliv non solum pa<ciorai ex suo cujusque arbiirio apposuenint, quaeriortaciOc.
quam DinnyiiuSprocfert, vcKuirietiam. ea ipsa ajriae ! riim ipsius synodi, scd collcctonim Verba sunt.
praefert. alio ordine aliaqne ratione nonjiunquampro- Melior vero videtur ea anndtntio descripta in yetur
ducil. Plures hinc atjue hinc quacstiotiesexortafc,quae. y slfssima i mnium COllectionems. Vai. Reginac1997v
inaximam studiosis viris difliculuiem facessunt. Nos,, quaepaf^gfapbuih Danielrtotariusbis verbis expriihil:"
qui ex anlea dispulatis ariteriorum synodorum cano- Daniel notarius fiiitavil: Nicmhi conciliifidei profes-
n,es constiiuimus , ac proeterea in laudalis ltalicisi sio, vel ejus statuta ita se habent, iit supetius lectunx.
collecionibu* tertium fonlcm invenimus , aliquidI est [c] tit. 21 (ubi litulo primp synibolnm computa-
afferemus, quo Iiiijus quoqim synodi notilia explp- tur), et ordine recitavit. Et cum recitaret, Aureliut
rniior flel. episcopUsdixit: Hwcita apud nos habehturexemplaria
47. Iinque post diem synodo pracstitutam, dumI. slatulorum, quw lunc Patres nostri de eoncilioNicwho
exspectabantir aliquot provinciarunilegaii, quocdarh i . secum detulerunt, elc, qui est canon hujus plennriae
inierira aclilata et praeparata fuerunt. Forte tunciDsynodiJ primus (Tom. II Conc, col. 1260, d). Haec
terihinata cst Apiarii causa, de qia AfriCani.Zosimo i notatio indicat repctitam fuisse lectioncm concilii
jnm defuncto, ad Bonifaciim ejus successorem scri-- Nicaeni, quod anlei lectum fuerat, ac post iteratam.
psere. Restabal controversia de canonibusSardicen- ejusraodi lectioriem stalim Aurelmm sua interlocu-
sibus; qui in Zosimi commonitnrio Nicxrtorum no-.. .. lione canones inchoasse. Cselerumnotatio Dioriysii,
iiiinofuefanialtegati. Cum porro onmes convenissent,, qua adduiilur inserla qum in cohciliisAfrkanis prp-
primn actio habila fuU vnl knl. Junias irt secreiario> mulgatatunt, nihil repugoai. Id eni. n unum signifi-
basilicaeFausii. Inilio Aurelius ul Nicoeniconcilii eii cat, plerosque canones triginta ires mox subiectos.
praedecessorumsuorum statuta legereniur po-tulavit. ex anlerioribus conciliis sumptos ac repetilos fiiissc.
Id nutem cum conciliumappruba-set, Danielnotarius. s Interloculio quidem Aurelii cattprte primo exposita,
rcciiavit: NicwniconcUiifidei profesiio, v l statuta, itai stalutorum Nicseriorum ltcliOnem immediate prae-
se habent. Legit autem Nicaenumsymbolum et Cano- cessisse demonstrai, ut palet ex illis: Hwc ita apud
nes; statimque subdituf: Et citmdiceret. Landatse » nos haberiturexelmpla-ia,etc.; unde congriienlius et
Italicae tollebtiones aliam originem praeseferenles i clarius in memerato cod. Vat. Reginac, Dionysiana
aliquanto meliitsbabent: Et cumrccitaret. Antiquus t nolatioue omissa, legitur: Et oiume tecitavit(Nicsfena

(a) De hac quoestionevide Observationes in dissert. 5 Quesncllt part. i, c. 6, n. 20 ct seqq., I6m. II

J»j. 957.
117 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. II. HS
siatuta); el cuin r.ecilaret., Aurelius episcopusdixili A codem Dionysio,quae Codexcanonum Ecelesia)Afri-
canwvulgo appellatur. At in posteriqribus codicibus,
Hwc ita aoud nps, ctc. Hadriane collectionis nomine rionantur, iiilem
49. Aurelius praeler Niraena statuta petierat ut qui Africani canones in duplicem numeroriini seiieni
recitarentiir actisque insererentur et qum hic salu-
dispertiti inveniuntur. Prima series recenset canones
briier a nostris decessoribns... vel qum uunc a nobis triginta tres, posleripr caeteros 105. Crescqnins" quf^
Iractatu,
ordinatq sunt, en scilicel_eoromiini col. qui ai.le
hanc actionem jiabitus riierat (Ibidem, 1257, d). unam Dionysii collectionem adltibiiil, hanc bipani-
tam numerorumseriem in qtipque codice reperit:
Duo hic canonum genera riominanlur, alii praedeces- eix quo ea divisio lladrianosuo anferibf perspiciiur.Qui
sorum Anrelii, qni repet>ndi et confirmandi erant; vero rd derunt vulgatumcnncilium Africanuni, priori
alii hujus concilii proprii, qui in anteriori iractalu serie omissa, secu.ndam lantum exhibuere ex editiorte
parali luerant. Hi porrn in iriginta tribns prioribus anni 1525, fii qua Dipriysio-Iladriaiia
canouibus npuil Dionysiuin coniinenlur. Nara canon Moguntina
ab Autelio propo-itus, collectio minus accurale, et alicubi eliam quantum
quintus, licet aliqnibus verbis ari hanc secuptlam serieqi. perlurbaie impressa fuil.
ex diipbus canonibus 10 et 13 synodi Cartlinginensis Ilinc igitur nihil praejnriicii creari potest canonibus
siib Grato compactus agnoscimr. Canones vero 2, 3, triginta trjbus,quos idemCresconiusdistincle allegat.
et
4 6, usque ad 13, suinpti sunt ex synodo sub
llos quoque pfaeler Dioriysitim luculentissime vindi-
Genethlio,ubi lamen so!a cpiscoporum pcoponentiiint tres memoralae :iniiquissimaecollectiones Ita-
nomina fere mutaiitnr. Porro canones a 14 u<que cani licae, cum ex diversa enrumdem canonum divi-
ad 24 ex ipsius Aurelii roncilio anni 397, aliis quan- „ sicne quoe
in canones
Canones trcs " lcctionibus diversam quadraginta, ac ex melioribus
dbque verbis mulatis, derivati fuerunt. et proesianiiorem originem
sequenles cadem ratiouc cxrerpli ex concilioanni 401. eosdem canones inier documcnta juris
28 cx concilio anui 418, cum parvo praeferanl,
Cnnon repeiilus veteris ex. ipsis collcctionibus imprimeiidos
additamemo in fine, de quo plenius dixiinus in Ob- canonici
6, sequamiir. Sed age jam synodi descriptioncm pro-
disseriat. 5 i, c. censuimus.
servalionibus ad Quesnelli parl.
n. 27. Quinqiteul.imi canonescum in nulla anteriori 52. Post constitutos canones recitaia fue-
cognita synodo reperianlur, iisunt bujus synodi pro- runt gesta et canones anteriorum55,concilioritm sub
piii, qui nuuc, id esl in hac ipsa synodo, communi
Aurelip, quas scilicet celebrala luerant ab anno 593
tractatu consiluti fueruiit. ad annum 418. Hoecomnia aciis erant iriscrta. At
50. Isidori collcctio lianc prjntam aclionem refe- Dinnysius, dum nlios canone- suo loco nmisil, quia
rens sub litulo Conalii Carlkaginensisvi, solas iuter- alibi erant repetiti; alios etiamsi iiullibi ab eo pro-
locutionesPatrum canonibus praemissasdcscribit ac ductos, inconsiderale praeteriyit, ut collfgere est ex
in deceracapilula distribuit (Tom. III Cohc, col. 445).' iis quaede singularum synodorum canonibus antea
His autem tria alia capitula adjicit, ut ex editione notavimus. Quoedampraelerea non iisriemverbis re-
llerlini ac ex nostris mss. didicimUs. Nam cap. 11 tulit, quibus in liujus synotli gestis erant descripla ;
describitur Alricanorum epistola ad Bonifacium; sed compendio ea referens, Iectores ad ipsa grst.i
cap. 12 referuntur duae epistolae Aitici Coustaniino- remisit.
polilani et Cyrilli Alexandriui ad Africanos cum 53. Secnnda actio habita in kal. Jtinias in secre-
Ricacnisc nombus, quos Latine redditos a Philone tario basilicoeRestituiaeapud Dionysitimincipit post
et Evaristo Attitus in Africam miserat: et cap. 13 C canonem 127 Codicis Africaui. Sex canones continet
Africanorum lilferae leguniitr ad Ccelestinum ron- (Tom. 11Conc, col. 1549, c). HosjIsidorf collectio ad-
tificem. llaec vero tria capitufi, etsi ad primam jttdicat concilio Cnrthaginensivn; cumqite ex dunbus
actionem reipsa non ieriineant, idcirco tameh antc- canonibus quintum cl sexttim, seu 152 et 133 Codi-
eedentibus capitutis primoeactionis propriis sttbnexa cis Afric. ununi conficiat, bujus concilii canones apud
uerunt, quia controVersiaein ipsa actione discttssae ipsum Isidorum sunl quinque. Ferrandus, qiii primoe
de canonibus S.ardicensibusseu Nicoenisprpsecutio- aclionis cariones nullibi latidat, non ncgligit istos
nem designaut. aclioriis secundae.Hos propriis riumeris iia designat,
51. Cuni porro hapc \s'do!'i collectio omiuat lau: acsi iii siio codiee haecactio separata synodus esset.
daios canoiies iri^it>ia^lres,iid.ernq>eeiiam desint ih Prooemium hujns actionis loco primi tituli seu cano-
concilio Africano, quod bci aratiiii a Dionysii colle- his iri ejus codicerecensitum liquel ex ipsius Brevia-
clione eiitum , otnnia Afticnni concilia sub Aurelip lione num. 199, ubi tit. i canonem primum designai,
contincre videiur, ittlem cnnones apqd nonnull $ iri qui in Cod. Alr. habetur c 128, nnm. 196, tit. 3,
suspicioncm ven liint (Ibid-caL 49$). At auctqrem ciiat sccundum canonem in eodem Cod. Afr. descri-
<;ol'ectiouisab Isidnroreceptae hos canones bab.uisse ptum c 129, et similfer nfim. 197, titulusi, respon-
et adbibuisse ex auiea riiscussi- manifesuim cst. det canoni 130 Cod. Afric. Dum vero num. 73 nlle-
Nam c>ncilio C;trlli;ginensi n sub Genctjilio plures gai lilulo 2 canoncm 132 Codicis Africani, error ex
canones ex bac synodo auni 419 adeq evirienler in- pracmissncxterorura scrie in numero 2 manifesius
seriiit, ut Aurelii, Alypii, 'aliqrumque episcoporuip est, ac emendandum lit. 6.
noniina hujtis syaodi propri.i relinnerit, quoea ger- "Q 54. Addit Dionysius cnnone 134 Codicis Africani
mana Gcneiblti synodo nbsuni. Similitef in coiiciliq epistolam Africanorum Patfum ad Bonifacium, qu;c
Canli;igincnsi iu ;,nni 5Q7, aliqqot c:in>nes retulit, altero pbst seciindam actionem dieexaratafuit (Tom.
non cuni leciioiiibus cjusdein cpntilii pmpr.is, sct| II Conc, col. 1556, b). Cum porro hac in epislo a
cum iliis quas inviiiit in sypgdo aqiii 419, queinad- iidem Patresdesinceris Nicaenqrumcanonum cvem-
nindum paiel inier cxtera ex caiinqe i~, rie Scriptiiris p'aribus inquirendis egerint, in hanc vero rem luno-
fanpiijcis. Vide supp § 3, nJ 45. Taiidem canq- centium presbyt. rum ad Cyrillum Alexandriniini, et
nem 31 hujus sypodi ptopfiuhi tjescrips t iiiief ca- Marcellura subdiaconumad Atticum Cbnstanlin»pn-
nqnes concitii anni 3y7, c- 43- i|)s:' igiur Isidorj Ijtanum dircxerinl, DiqnysinSc 155 ct 156 subjicit
colleciio hos canones recipit; et soliim a synodo istoriim ep'scoporum litteras, quibus ad Africanos
anni 419 [ci] perpepm sppjiratns aliorsum t|istraxit. Nicoenoruincnhonuni exeriipla ex suac cujusqiic Ec-
Vulgauin)vero concilium Africtnum cqro non aliud iclesiaescriniis educta ct Lnijne reddiia per eosdem
sit quam segiqcitiurp ex cpllectioue Dionysii, contra lcgatos transmi»ere. Ilaec exemplaria vi tfal. Decem-
ipsam Dionysii integram collectionem niliil movere luere. bris ejusdem nnni 419 ad laudatum Bonifaciummissa
potest. Qua ip re oliservandum est,coniinuaiaDionysium qui- Sola versio a Pbilone et Evaristo Constantino-
dcm ompes Africanos canones una nnme- poiiiauis lucubfata superest. ln primo Dionysii fetu,
rornm serie descrips'pse risqtie ad can. 138. Ilanc quempcti suihus in ms. Vat. Palai. 577, et Nicae-
seriem probat purus DiQnysiantiscodex Vat. 5845, nuni symbpluin et canoncs hujns versionis deseribun-
eamdcmijue connrmai etiairi Graoca translatio ex tur. ^t idem Dipnysius sccundis curis, quae"in ms.
II» AD OPEftA S. LEONtS M;AGNIAPPENWX m
Vat. 58i5, et» vnlg.ito C<>dkeEcctesise African.c A aptid S. Aihanasiummemorat Ischvrae^sf/:« Hoypa.^t»
•\hibentnr, pr;etertnjssis,catiotiibus solmn Nicaenum teVttvttxi.v,scriptumipsius manu auihentieum lAtlw.
[cli] symbolum ejusdeio inierpretationis pr.-cbuit c. Apolog. 2 ). Siibstriptio igtur Atiici or gin.dis iliis
13.7. Apud lsidomm vero legmitur soli canones quos ejns verbis exprimimr, cui snbjecta fuit formata, de
iu concilio Cnrlhnginensi, uli appellat, sexto post qtia plura dicemur in cap. 63 colleclionis edeudae;
Attici epislolam relulil: professio enim (idei Nicaeit;e, ulii eiiam videbimiis post ipsam formatamappositam
quam paulo ante ibidem dedit, hon, hujus versionjs fiii se clausu am Explicmnl canones. quoe verba c<>n-
est, sed antiquae Africanae,de qua vide nuaedixunus, fiunant, liim Atlici subscripiioncm, tum formatam
cap. 2, i 1. versioni*canonuin Nic.XMioruin nb eodera Altico ,atf
55. Tres antiquissimoRItalicx coriectione-, qttas Afr carws qiissoefuisseatihjccins, ut ejnsilem versio-
atitea nvmoraviiniis, post Afruanoriim liltems ad nis [cin]'auSsvwavproiMrent.Cumvero Uujusverso-
Bonifacium pro laildntis Attici et Cyrilli epistolis fld nis exemplar hac, utvideiur, Atiici suliscriptone et
Africantishnne iiotaiioiieiiipraferunt: Incipit epittola formnta raunilum, ad Bonifaciuin inissinn fuerit ab>
Attici epitctipi EcclesiwConslanlinopolilanmad Boni- Africanis per liinocenliiim presbytcrum et Marcellum
facium urbu Romw episapum, dala cum exemptariis subdiacomim ttna cuiu liiieris cjusdem Allici ct S.
Nicmnt'conciliide Grmcoi» Latino lrans>atisa bealis- Cyrilli, antiquus laudat.e annniatiouis auctor omissis
timis Cyrillo et Altko epncopis Alexandrinwet Con- Atiici et Cyrilli litteris et iudicaiis lantuiu caiiiini-
ttantinapoliianw Ecclesiw,et directis per Innocentium bus ex Attici SHbseriptioncepislolam psopvio,arbi-
presbyleriimsuumet Asellum(lege Marcellum)subdia- trio conflavit, cni. pncfivit ruliricam, iu qna tiiuhmi
ConjtmEcclesim,Carthaginensis,ul superius recitatum g iu ms<. Afritanis anie veras Aitici et Cyrillicpistola»
est. Fides Nicaini concilii lum n'i"/ij 20. Epistola exbibitum suae epislolse aptaluriis, inulta erronee
vero ita conlinelur: Atlicut Episcopus EcctesiwCon- traduxil. Verusautcm liluliis in colleclionibusllispa-
stantinopotilanw sancto fr.alri Bonifacio urbis Romw nica et ls;doriana his verbis exprimiliir : Incipiunt
epitcopo' talutem. Edidi canones sdnctorum Palrum rescripta ad conciliumAfricanumCijrilli Alexandrini
olographa mami et subscriptosa me. Amen. Dein for- rpiscopi(t odex Scorialensis oplimeaddil el AtticiCon-
innaruiii scrifyendaruih formula subjungitur, quae tlanlinopolilaniepiscopi),ubiaulhenticaconciliiNicani
cap. 63^colleit onis tioc tomo subjiqiendaedescribitur. transla.a de GrwcpperInnocentium presbylemmtrant-
Atiicusnon nd Bonifacium.,sedad Africanosscripsit. miserunt, qum eliam epislolwcum eodem concilioiVt-
Cnm vero l)i a Cyrillo et Atiico Nicaenaex.emplaria cwnoper memoratumpresbylerumInnocentiumet ifar-
tub, aftjputatione litterurum suarum poslufnrint, ne cetlum subdiaconumEccleiiwCarlhagimmis, S.Boni-
fdls.iiiioranino credanius lianc n.olaiimiem,qiiaecum facio ephcopo Ecclesiw Romanwsub tlie vi kal. De*
in, tot velnsiUs:nm colleciionibiis legatur, aniiqiiio* cembrissunldirectm (Tom. II Conc, col. 1362, not. 2),
rem profecto orfginein aslruit, suspiciraur ea Atlici Eadcm etiam Dionysius refert c 155 Codicis Afri*
verbn, ipiae Ni.ccnis canonibus immediaie subnexa • ani. Sicmi hunc liliilum procul dubio in mss. hujus.
triduntiir, Edidi canones sanctorum Patrum ologra- synndi inveuit vctus ille aucior, qui eum in mcmorata
plta manu et subscriptds a tite, fownulam quamdam aiiiiotatjone suo inodo trnnsversum egit; ita illain
fuisse>b ipso Alticocanonibttssnbjectnra, ut aiJ9£vT.iav subscriptjoneraAnici, cuiepisiolae forinam perperain
exemp i eorumdem canonuni ad Afiiennos traiismfcsi, indidit, in iisJem, codicibus reperisse dubitari n»n
flrmarct : cui quispiam anliquus cofc tnr epistola? B»ll!itj
fpr.mamindidit. In mss. Additiouum Dionysii(quaea C 56. Post epislolas Cyrilli et Attici, ac posl Nicae-
Baronio Creseoniana collectio appellantiirj. nec non Dtiin symbilinii laudaiae versionis Philonis el Eva-
in ipsa pervetusta colleclione quoeiu mss. Birberino risli, Dionysiiia can.. 138 Codicis Africani relnlil
28S8 et Vat. 1312 hoecAllieiverba post synodumCnr- aliam Africannrum epistolam ad Coelesiinuiii,quip e
(hagincnsera anni 419 in episiol.c lormam exhibet, quac ad eaindem eontroversiam in sjuiodo anni 419
tit mox vidimus. eadem verba post Nicaenoscnnones agitatam pertinet. Eadem,de causa noecpariter epi.-
alia ralione interlocutioncm praeferente referuntur stola addita legitur apnd Isidoruin in fini! comilii
sic : Fqctum est apud Nicwam metropotimBythiniwa Carlhagiiiensis vi. Cum vero haolinera?ad aliam po-
die \i\ k,qt,Julias, quodUnuit usque in diem\mkal. steriorem, seu, ut videbimus, synodum xx specienl,
Septembris, Paulino el Juliano coss., qui est apud de ea paragrapho sequenti redibit scrmo.
Grwcosx\\ diesmensiseorumDesiisecundusAlexandri De synodisCarthaginensibutxvm, xtx et xx, >«i
aniiq (\eze secuttdumAlexanriri annos) 636. Et alia S 9. Auretio.De synodo Hipponiregiinti anni 427. Atia
vianu : Aflkus episcopus EcctesiatConslantinopolilanm
dixil : Edidi canoues sanctorum Palrum otographa tynodi provinciw Bgzacenm taudatw a Ferrantlo,
manu a mesubscriptoi. Amen.Dein formata subsequi- Integer codexcanonum AfricanwEccietiwquid con-
tinere deberet. Observalienetin vulgalum Codicem•
tur, quaeiii edenda collcctiuqe proferetur cap. 63. In eanonumEcclesiwAfricanw.
hac auteni diversa forma, qua Aitici virba per inter-
locutionem proriucuntiif, si dele >sverbura dixi1, au- 57. Decima octava synodus Canhaginensis sttfi
ti'grapha ejusdjemsnbscriptio exhihebilur, qna Nicoe- Aurelio anno 421 celebrata est idibus Junii. Hane
nos canones ab se transmissos lirmavil. A,t'ku,sepi- |) iiivenimusin unu ms. 55 capiiuli Veronen-is, ex quo
tcopus Ecclesjm Constantinopolitanjvedidt cartones inler docnmentn jnris canoni i veleris piodibit. Ex
sanclorutn Patrjtm^olographa ntftnu, a me subscriptos, prooemiodiscinus, necessitatealiqua, quaecujusmorii
Amen. Similiter quiriern in ms. cori. 55 caphiili Ve- fuerit iion explicaiur, concilii solemnitalemper bien-
roneusis Aurelii subscriptii) subjecta Ureviario cano- nium cestatte, «t statuia praecedentium concilionim
num Hipporiensium per interlociitionem proponitur fuisse relecla, p/wsentis concitii paginis inserenda.
sic Aurelius episcopus Carihaginensium dixil : His flinc nuoi|iie mps confirmatur AfricanaeEcclesiie re-
ptacitis a nobis confirmatis.... subscripsi, <t cwleri si- petenoi anteriora decreta. In manuscripto autem nul-
militer: uhi dixit perperam inlriisum fuii. Vncesau- lum ex auicrioribus decrelis inserlum exhilietur. So-
tem olourapluimaiiu, qtins Alticus adhibuit, antiqua ium subjiciuniur canoncs decem ^n e.tdoni synodo
stuit fofmula qiia aliquid propria manu scriptum vel consiftiti, qiti titnen ex synodo, prsecedenlis auui
suhscriplum aulli.entiQiimquesignilicnt. S. Hilarius 419 repetiti Tuere,excepto sof> quarto carione, qui
fistgmenio2: Exfimplumepitiolm, inquit, quam post liujus synodi proprius videtur. Conler annotaiiones
renunti itionemOiientalium, Athanitsiumreum nonesse quas eidem synodo subjiciemus.
in urbe Roma OI.OGRAPHA HANU Valens perscripsit, et 58. Deciinain nonam synodum sub Aurelio laudat
Ursatius subscripsit.Antiquus auctor coinmentarii in conciliiim Cnrihagincnse anni 525, ejusque canouein
episi. ad Galatas interS. Ambrosii opera cap. 6: Ubi reciiat. Ferrandus (Tqm. SConc, col. 781) eumdein
eriim OLOGRAPHA MAKUS est, falsum dici non potest. Ju- canoneui allegnt num. ^4. tit. 3. Nullam aliam bujiis
iius jiapa I oontra Arianos iti epislola ad Orien ales synodi noiitiam habeuius. Qiianlumad teropus, e4-
 Mt DE ANTIQ. COLLECTlON.ET COLLECTOR.CANONtlM.PARS. H. 12$
collocandavidetur postannum42l, quo sy.nodusxvin. A Duo hujus synodi canones n Ferrando allegali num.
habila fuit, et ante annum 425, quo synodus xx re- 54 et 198 ex laudalis codicibus ab Hardtiino indi-
lehrata esl. Ferrandns num. 47 ranonem recolit pr.e- ca.n!urkeosque repetitos mnnet ex eoncilio Cnriba-
cipientein, ut episcopi rem Eccleshnsine primntis ginensi anni 419, can.29 et 30Codicis Africnni. Nos
consilio non veiidml, cilaique conci'. Carthag. tit. 5, vero omnes ejusdemsynodi cannnes a Ferrando latt»
concil. Hippon. lit. 9. Cum hic canon non inveniatur dntos reperirnus in alio concilio Cnnhnginensi nnni
iuter llipponeuses anni 593, ac litulo 9 Hipponensis 421, quod lioc tnmn prodibil i;i lucetn. Nam cannn a
Brevinrii alius cannn recenseatnr, ultima allegaiione Ffrrando allegatus num. 54, til. 5, qui eliam in Har-
indicaiur, ut paulo post annotabimus, conciJium duini cndicibus concilio Hipponensi iribnitur, in sy-
llipponen-e anni 427. Anlerior veroallegatio concil. nodo anni 421est canon primus. Dun canones a Fer-
Cjirthag. lil.5.. indRans anlerius cuncilium Carthagi- rnndo assignantiir tit. 5, alter num. 34 , alter num.
nense, congrueret quidem conciiio xvm, in quo idem 198. Errnr in numcrum alterius irrepsit. Credi*
sane rannn primalit expresso uomine legiiur. Sed mbs veioin numero 198 corrigendum tit. 4, canon
cuui Fei raiidus eilel tit. 5, in synoloaiitem xvnt hic enlm lioc numern iudicams congrue siibsequiiur ca-
canon producatiir tit. 9, nisi librariorum error in nonem proecedentemsignatum lit. 3, rui sane subji-
mimrro 5 laleni, alia Carlhaginensis .'jrnolus [civ] citur tum in Codice Africano c 50, lum in synodo
iuuuitiir, qua idem cnnon titulo 5 rcpeiitus fuil. Is anni 421 canonc secundo. Porro titulns 5, apud Fer-
ergo -ynoilo Carth.-tginensixix vel xx ascribemlus rnndinn allegaius num. 34, estiu sofi synodo anai
rsi. Idem Fi rrandus iiuni.55aliumcanonemafferens, 421 canone qiiarlo. Aliu« canon , queiu liippnnire-
quo consiitutum fuit, ut nullits episcopus,vel presby- n giensi synodo ndjudicat Ferrandus nnm. 3i, lit. 8,
ter, vel diaconus excommunicatutcmnmunket, lautlat liabetm in Codice A'ricano c. 52, et in Concilioanni
concil. Carth. lit. 8 ve', ui Corbeicnsiscodex habet, 421 canune quinto. Canonem nonum Hipponiregien-
lil. 9. Hic canon legitnr quidem iu conciliis,Cartba- sem, qiii in Cod. Afric. legitur c. 33, in tres nume-
giiieitsilms xvu anni 419, et xvm anni 421; ai nnn ros partilur Ferrandus: niim.95, ubi primam partem
tii.8 vel 9, sed in alterorii. 29, in altero vero tit. 1. lauiiat; num. 47, [cvj nbi s. cundani; ct num. 58, ubi
lgitur bt. 8 vel 9 repetiius credi debel in allerulr.i parlein leriiam expnmit. Hic canon in synodo anni
synodo xix vel xx,'ex quarum altera illum Ferrandus ' 421 duos canones 9 et 10conficil: ubi animadverien-
allgarit. duin est parlii ulam illnnia Ferrnndo inriicalam num.
59. Synodi Canhaginensis vigesin ae unum cann- 47, Ul episcopirem Ecclesiwsine primalisconsilionon,
nem compei.dio recitat concilium sub Bonifacio: Ut vendanl, in concilio anni 419 c. 33 Cndicis Africiii
nullus ad transmarina uudeat appellare. Dum Fcrran- his verbis efferri : Episcopisnon ticetvendere prmdia.
dus num. 143 aliura canonem, Ut bis in anno pcr Ecclesiw, ignortmleconciliovel pretbyteris tuit m qui-
singulas provincias concilia fiant, citat concil. Carth. bus primatis nomen non apparei. Hocvero nomen in
tit. 5, lianc syiiodiim xx respicere credimus. IIoc repetendo eodem canone anno 421 vocibus_presbyte-
enim decretum in synodis anterioribus usqtie ad rit suis substitutuin fuil, ut ex concilio hujtis anni a
deciinam octavara onmino non exstai. Synodo vero nobis rdeiidi) rntebit c 9. Idem decreium similiter
xix alins canon al>endem Ferrando nssignainr nuin. renovatum fuii ih alia synodu Catihaginensi xix vel
84 titulo5. Sola ergo synodus xx, quae desideratur, xx, lif. 5, ac in Hipponiregiensi tit. 9, utramque eniin
bunc tanonem lit, 3 recipere potuit. Cum porro ex synodnm Fi-rrandus laudal eodem numero 47.
canone qi em nbbreviatnm reiulit Synodus Bonif.icii, C 61. Idem Ferrandus ot to alias synodos allegat pro-
in hoc concilio xx acium luerit de appellatiunibus vincl.t Byzacenac: SiiffutuleuS'm num. 2, Thusdrita-
ad transmm ma , satis verisimile est ab eoriem con- nam num. 76 ct 77, Junrenscni num. 26, Macria-
cilio scriplam fuisse etiam ep slolnmad Cuvlesiinnm nenseni num. II et 23, Sepiimunicensem num. 11,
I apam, in qun de appellationcquidem ad iransmarina 56, 76. 159, 212 ct 215; Thenianam num. 61, 76
dispilnlio est: ac propterca haer. vigesima synodus et 194; Marazanensemseu Maradianensemnum. 44,
Carihaginensis habita fuii anno 425 vel 426, quo eani 76, 127 el 220; el Ze lensem vel Tieilensem num.
epislolain nd Coelcstinuin missam cruditi osiendunl. 3, 4, 6, 16, 65,68, 130, 138, 174 el 218. Provin-
Vide iuter cocteiosP. Coustaniium lom. 1 Epstola- Cialessynodi omnesvidentur. Id sane de Marazancnsi
rum ltom. poiuif. rol. 1058, not. 6. evidens esl. Hujus enim canon num. 220 allegalus
00. Ferrandus nunicris 34, 35, 58, 47, 54, 95 et unam Byzaceuani provinciam respicil. Illtid pcciilinri
198, aliqunl titulos scu cnnones synodn llipponirc- obscrvatione dignnm est, Ferrandum in his synodis
gieusi iribuil, qui nnn leguntur inter cannnes concilii inriirandis numerum liiulorum seu canoniim imn-
Hipponensis aimi 595 uec in istorum Breviario. Alia quam dcsignas-e. Id autem ipsi in more fuissc vide-
igilur synodus Hipponei.sis quae riee-t admiltenda lur, quoties Afriranaesynodi non plena>iae, sed pro-
est. Hanc posierioreiu fuisse anno 421 iriemFeiran- vincinles cssmt, uli antmadveriiuius accidisse eliam
dus satis indicat, ciim num. 47 pifus cilrt cpncil. synotlo provinciali Cailhagii ensi auni 409. Quae
Carlh. lil, 5, qui titnlu- (tit vidimus n. 2) competit animndversio plane confirmal carteras synod»s Afri-
ConcilioMXhabiio posi annum 421,dein vero stib- canas, eiinm Milevitnnam et Hipponfegicnsem anni
j:ciat concil. Hippon. lit. 9, quod ex ipso ordine po* 0 427, quas cum liliilorum nnmeris Ferrnndus laudat,
steiiis esse dehel concilio Caithaginensi xix. Eiiim- plenarias fuisse. Hoccautem concilin llyzacena repe-
vero P. Ilarduinus duos codices inemoral, alterurn tunt identidem eumdem cmonem morc Af icano, ut
Petri Pilboei, alteruin collegii Parisiensis Societalis proesenim liqucl ex Ferrandi numero 76, ubi idem
Jesu; qui losireinus codex ep lomen canonum con- dccretum quaiunr synodis Byzacenis trihuilnr. Cuui
tinens, maximi fnciendusest, cum nec ex Dionysio, ab eodem Fcrrando allegatur synodus Jellensis vel
nec ex nlia nobis cognita collectiune, sed ex iisdem Tiellensis, quje ab aliis Tellcnsis seu Teleplensis vo-
Africanis fontibus, ex quibus Fermndus notitias sy- calur, fere additur ex Siricii epistola, eo quod cano-
nodorum Africaereceperil, ut patet ex annotatis § 5, nes spectent ad duas epistolas hiijus pontificis, quae
n. 4. In bis auiem duobus codicibusllipponense con- in eadem synodo lccta: ac gestis insertoe fuerunt.
cilum innuitur celebralum anuo 427. Sic eniro ibi- Hujus concilii Zellcnsis pnrs nobis conservaia in
demlegitur: Pierio et Ardnburecoss. vin kal. Octobris colleclioiiibus Gallicanis, unam lanliim Siricii epi-
, in baiilica Leontina, placuil univerto concilio, etc stoiam exhihel. Quae vcro proeterea Fcrrandus «'X
(Tont. II 6'onr., col. 1275nol. 4), ubi Hipponensis ba- cadem synodo vel ex aliera Siricii epistola comme-
silica, quaeappellabatur Leontina, designatur. Cuin morat. recensebimus in Observalioi.tibtisari Ques-
aulem anuo 427, quo Pierius et Ardabures consula- nelli dissertaiionem 15, de synodo Tdeptensi. fx
tum gerebant, adhuc in vivis esset Aurelius, haec pracfalionebuic.»ynodopraelixnipsius tempus liquet,
profectosyuodus inler cclebraias sub Aurelie referri nimirum annus 418. Num vero ad idero circiier
debel, quae vyesima prima inscribi posse videtur. lcmpus aliaemcmoralacsynodi Byzaccnocpcrtincani,
 125 AD QPER.AS. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 124
.111vero, ut alii. <ip'(iiapjiir,a>>posicriorem atlatem A. 63. Haccautem idcirco nolanda ccnsiiimus, ut pa-
referendaesint. cum nillil ex ipsis supersit nisi qui- lam fiat quam perperom liuic GrsccaeAfricanonim
dam,canoni's!aFerran lo inemqrali(T;.III Concil., col. canonnm inierpretalioni Christophortts Jusiellus ge-
461), qnosdiligeniercollegii Baluzjns,deflniri iiequit. neralem tituluin proefixerii:CodexcanonumEcclesiw
Cuni post Vandalornm. irrupliniiem, Afrira iiimium Africnnw,cum ne omnia qnidem gesla iuserta conci-
vexata- fucrit, tanta Byzjeenarum synodorum fre- lin Carihaginensi anni 419 exacte conlineat. Ilie
quenlia,,quae pacilicum lempps efllagitnl, oevoanle- quidem Graecamvcrsipnem ex colleclione Graecaca-
rfori.tribuenda virielur. Qqod si adlmc sub Yjinrialis nonum a Tilio edita excerps;l, ac cx codiciliusRegio
synnrius Caribagiueiisis anni 525 celehrafn ftiit,. et P^ilalinovarijtnles leciiones adjecii|'uti testntur
prxCatio ejusdem synotli salis imlicnt, anfiquamre- in nolis pag. 418. Textum vero Latinmh sumpsit ex
diifcsecoucilioEiiuicontueludinem reparatd libertate, ipsa.collcciioncDiony^ii,quaein ro,diceNieolaiFabri
quara HiTderioorcferunt Victor Tunnnensis in Chror continehatur,' variaiiicsque arididil ex duohus aliis
nico, et anctor Vitc S. Fulgentiicap. 28. In eadem ntss. Thuaneo et Bochnrdia.no,qui primns cinones
praefaiionequidam episcoptis riijus tiomendesidera- Iriginla ires syiin.li Carlhagiiiensis auni 419 in qua-
tur, Bonifacium anijstitem Carthaginensem his ver- draginta titnlos iiistribm.osexhibebant, T.iiulum vero
bisafloquilur : lmple,quwsumus, dtligenter miwit.efji CodexcancnumEcclcsiwAfricanw,ncc Groecaversio,
tuiuartes, ul.EccletiwAfricanwgeneraus ulilitat.iah\- iiee Isi.iaul ul i alii Lalitiicodices praerercban:.Nairi
florumque canonum vigor ilerum reflortscat: et quod in collectione Craeca hntc inscriplio legjiur : Kavovt?
beatissimwmemoriwAuretiushujus urbis antistes intti- TWV t* KajsSaylvi)ffjjvtXSovTtwv
Stazoo-ituv
Stxa xaf jirra
iuit, lua nunc beatitttdo rettiluat. Te enini Dom:nut ei n aytwvzat fi-.jtjtpttuy.iiaTEjstsv
: Canonesducentorumel
constituitsuccessoremhonoris, libertatis et pacis. H;rc xvii tanctorum el beatorum Patrum qiti Carthagine
prolecio innniiut jam inde ab Aurelii morte cogen-, congregatisnv.t.In Lntino vero Dionysii textu apud
darum synodnrum faculiaiem desiisse; ac propterea ipsum Jiislellum : Synodusapud CarlhaginemAfrica-
lnudnl.it synodl ByzacenaeAurelii tempore celebrntae norum, qum constituil canoncs 138. Idem. Dio-
>idcn'ur. Svnodum quidem Thusdritanam ante Zel- nysius in epistola nuncnpatorin nd- Slephanum
Jensemanni 418coact;im fuisse indicant illa Vincet- episcopum Salonilanum, non Codicemcanqnum, sed
lii et FortHnaiiani in prooemio synodi Zellensis : Slaluta concilii Africani fe.dattiriim rccepit. Haecad
Eliam cum Tkusdrum (uiiscmus,.sicut mecumrecolit illnstrandos canones et concilia'Africoeubcrius dis-
memorialisauditio vestra, et epiikdas sanclwmemoriw, pulanda fuere.
Siricii ledis aposlolicwepiscopidederamusrecitanda,s, [cvn] CAPUT IV.
etc., qnaeconcilitim Thusilri paulo ante celebratum De coflefli.onecanonumveluuiisimaomniun\deleclqjn.
fugnificant.Mirum videri potest, tot Byzaccnoepro- ntt. ValicnnoReginaj 1997. De tynodit, sub Syni-
Vinciaesjnodos a Ferrnndo lauriari, nihil vero eum macliocelebralis. Tempus figiiur tynodi Pa'mqrit.
indicare de [cvij concfliisquaein aliis Afrieoeprovin- Ditwepitlola;(ormatwex eodemcodice editw.
ciis, ac pratsirltm in Numidia, Angustini, Alypii, nc
Possidii zelo coacta fuisse dubimre non licet. Id 1. Nunc dispiilatqri de cnllectionibnsquaevel sunt
aulem eo referendum rredimus, quia in perturbatio- antiquiores colleclione Dionysii, vel ex foniibus a
nibus Vandalicis,quibus lota Africa depopnlata fuit, Dionysiodiversis prodeunt, ilfud praernonenius,non-
pericrnnt vel fuerunt dispersi synodici cseterarnm C nullas quidem Dionysiipartictdas in quibusdairi<olle-
provinciartim codlces.solinsque Byzac.noeprovinciae etionibtis hac secunda parte afferendisinveniri. Cum
synodi in Ferrandi manusvenere. vero lotus ipsarum collectionum et documentorum
62. Ex hactenus disputatis patet quinam eanonej qua»in eiscontineniur complexus ex aliis non Diony-
et quaftconcilia continerentur in Codice, seu in his sianis funiibus dimanet, eas Dionysii parliculns nOit
codicibus cinoiium ErclesiaeAfricanasquisexto sae- ab auctorilius earumdem collectionum iudilas, sed
culo Ferrando Carihaginensis Ecclesioediacmio, ae posteFi.oriinann plcrumqueinsertas pulamus. Poste-
In Synndo Bonifaciianni 525 usui fuere. Proeler iln- riores enim librarii vetustum codicem exscribentes,
pliccm versionem synodi Nicaenae, aliim nimirom aliqua exn arbitrio quandoqtie muiare, addere ac
antiquissim m a Caeciliano, al am rccenlioiem ;.b in-erere >n diibilarunl, qua? colleclori trihuenda
Atlico Constaniitiopolimnoacceplam, compl ceban- non sunt. Addilamentnrum quidem indieia in no-
lur etiam synorios Graii ntque Genetlilii, int-griini slris colleclinnibusnondesunt. Alia enim inilio, a'ia
conciliitm llipponeus aniii 393, ex quo duo integri sub (liieinaffitta inveniuntur. Quaedameliam lcctio-
canones in Doniftcii Synorio recitantur; pi.Ticrea nes in ver-ionibusGraecnrumcanonum exDionysiana
viginti alias synudnssub Aurelio, alinm llipp»nensem sumptoe, inlrnsa: sunt inlerpretationi ex Gr. Prisce,
anrii 427, et nonnulla* cii.im provinciae Byzacenic. quam oullectionisauctorab iniiio descripscrat. Col-
luteger C»dexc.ninnum Ecelesia?Africame has om- lectionum origo mn ex his insertis et additiiiis par-
pes synorios cnmpleci: deherei. Quae ex Africanit ticulis, sed ex documeiitoriimraiione, ordine, atque
caiionibus dedii Dionysius Exiguus, sumpta fiierunt complexudijndicanda esl: nec dubitare licebit quin
ex synndo xvn, sub Aurelio cclebrata ann» 419, in colleciiones qua?ex ipso eomplexu cum Dlonysiana
qua auterinies ipsius synodi cum suis gestis repeiitqe0 non conveniunt, aliam a Dionysio origincm habeant.
et insprlnc fuere a d ncilio llipponensi anni 393, Ilujus quidem diversaeoriginis in collectinnibushnc
usque ad xvi. anni 418. At prxterquam quod omissa secunda parle rccensendis apcrta argumenta snppe-
fnerunt conrilia anieriora Aurelio, posleriora vere tunt. Versinnes Groecorum caiiounma Dionysiana
•ponduni celebraia rcferri non poierant; Dionysius in discrepant. Non pauca documemn in eisdem leguntnr
recensendis iis ipsissynodis, qurcgeslis concilii anni quae in Dionysiodesiderantur. Ea ipsa qu e Diony-
4l9erain insertae, etsi plurima descripsit iuiegra, sianae colleetionicomniunia sun>,hon solum in illis
repeiilionem lamen canonum Africanis fainiliarem alioordine, alia divisione, aliisque tituls alque an-
vitatmus, aliquot canones semel proposiios, alibi nntalionlbus, vcrum etiam aliis et iionnunquamme-
yhi erniit repeliti, pr.rieiivit, alios qiinndoqueincnn- lioribus lectionibus prnferuntur. Quaedamparliculae
sideiaie transiliit, quandnmcompendio retnlil, in a Dionysio oiuiss» >obis in iisdem conservalae fue-
aliis ni gesm lcctores remisit, ut ex amea annoutis runt, aliaque non pauca in ipsarum descriptione a
mnnifesiuni est, fuseque etiam animadveriil P. CoU- nobis indicnbuntur,qu.e nonlam earum eollectionum
Gtantiiisin praefalioncad tom. I Epi>tolarum Itnmn- discrimen a Dionysiann,quaropraeslantiamrommen-
nuruiii ponlificum pag. xciv et seqq. Ilnc vero Dio- dnhniit. Has porro collectiones in duas classes di-
pysii opus Groeceredditum fuil et in Graec>scollc- Stinguimus. Aliae enim gener-ates sunt, cannuesque
ctioncs traductiim aliquanto nnte synodumTrnllanam conciliorum ae decrelales Romanorum pontificum
[inbitamanno 692, quae c. 2 inier Graccicedicis ca- Bimul complectiinlor; aliaeverocxhifent. solas decretalcs ad
nojres Cartbagincnscs rccensct. eertam"fereenusam periinejHc»
 tlfS BE AN1IQ. COLLECTION.E% COLLECTOR.CANONUBLPAB.SII. 12«.
2. Inter primi generis collectiones omnium vetu- i- AJ neqiinquatn iuvenil. Lege supra cap. 2, §^5, n. 17.
stissimam detexiniiis in ihs. Vat. Reginas1997, re-i- 4. Qiiautum ad consiitula Romanoriimpnntificum,
cenliora enini ipsitis documenia sunttrcs synod.isub ib qnaecnnoiiibus suhnectunlur, primo dcscribitur
Symmacho. Cum iior.ropo ipriroam synoduin cnt ;.- stola Siricii ad Hierium Tarraconensem, quap.iu epi-
ejiis,- col-
denj.poiifillciStelebraiam anrto 499 subjicinlnr i- leciione hoc tomti impressa proferlur cnp. 29; lum
logus Romnilurum praesultnh, in eadem syrtodo dc- :- epistola Leonis ad U.usticuuiNnrbonenseinciimliujtis
siisse videlur priuiaeVaCollCciio':eaqiie forjassis di- i- inqiiisilionilius, qua: apud Dionysium de-iderantiir.
gcsti fuit aiitcqiiam linbercntur,duae nliae ejusdera n Esi in nostra eriitione. cpi-iola 167. Alia ejusriem
I Ontiflcissyiiodi.qnoepra-fixnRoiiianorinhaiitislitiim in ponlificis ad Africanns ediiionis rircuvlaiae, nobis
ratalogq desineiiteirt Ilorniisda Symniacliisu'ccesson\ ,\ epist. 12, lom. Ir col'. 669. Aliand Flavianum nobis.
posierinri ariditamento accessere. Coriex quadralac ae tpisl. 28.. Item «rf Torribiumcpist. 1S. I{em ad SW
fe e est fornne, a'c siitgiilafipaginaeiu dtt.is columnas is culos cpfst. 1G. Item ad Niertain episl. 159. Dein.
distmciae. Characier est niitiquuS Celer, qiiem Lan- l- Inuoceniii I epislola ud Viclorinm Rothemagensem,
gqbardicUin vulgo appellant. Quoed.im additanicnla la in nostra eelleetionc cap. 21, Coelestiniad episcopos
idem codtex subirtde recepit, qtibrum alin patica ex- ;- per Viennensenvet Narbonensem ui'0-vincin.s consti-
prCssastlnt eodem aitliquo characiere, alia vero re- 1- tnJtos,ibidem cap. 35 : Slatula S. Getasiicpiscopi«ti
ce,Wioti', sed' vetei, ut qX seajienliBus consfabit. t. episcoposper t0iversas provincias constiliuos,ibidt-m
HujUscolrcctionis pratsjaniiam ipsa' moaunienta de- >- cap. 58 : Gestad'e nomhreAcaeii. IJicLpiuut:In causa
nji n Cranfi.fn primoevaenim collectioiie, nihil sup- i- fideichristianw, cui ab exordio sui minquam.defuisse-,
posititium'de-prehenditur.Qjuiedampraete.reaaliurjjie le n,™ proban>urinimhi, eiVc.Est pleuior hisloria,, ((iiamex
ignoia documenta in hac una colleclione conservata la ' Virdunensicoriiceedidii Sirmondiis, ei ex eo reginur
tnere. Synodi Groecaestint ex prisca versione. Solaa tom. V GoiiciliorumVeneioecdilionis col. 173; bre-.
NitaeiWlinierpretatioiieni prjefert pecnliarem, quam n vior aiitem invenitur iu no.slracolleclione cap. 43,
ihter ineditas verSinnes lioc tomp edemus. S.irdicen- I- in quod vide annoi. 1. Inseritur episloln nieronymi
ses canoneS.cmn Nit.tnis cnniiuua numerorum Serie ;e ad tvangelfuin presbyieriiin::Lcgimusin Esaia, etc.x
copulautur, ac iSicoenorumnomine inscripti exhiben-i- uti habetur tom. 1 Operum S. Hieronymi editionis
tur. Alia peculiaria suo loco nolabtimur. Iiatieam n Veron. epist. lib' al. 85. Subdiiniur cpistolac Inno-
vefo esse lianc collectionem ex eo Qolfgijnns, qnra n ceiilii ad Exsuperium Tolosanitm episcopum in no-
jam inde a decimo saeculo hic coriex, qui posien :a stri coltectioue cap. 21, ejtisrlein ad Rufuinei caete-
transiit in bibfiothecnm &•Silvestri de Nonanrula, i, rOsepiscoposTVlacedones, ibilem cap. 22. Zosimi ad.
oertinoit ad ecciesiairiTfteatinani.ui indicat epistobj; „1 Esychium episcopuin Salonitanuin, ibidem cap. 32.
formata Theatini episcopi, rfuain [cvin] receuiiort rt Gcelesiiniad episcopos Apuliae et Calahriae, ibi cap.
charactere iu ptiraa pagina codicis descriptanj, in h 36. Bonif.iciiad llOiioriumAiiguslum, Ecclesiwmece,
flne
' htrjus capi.is atppcitdemus. cui Deut noSier, etc, uti lom. III. Concif. col. 431.
3. Inithnn [iitjfrscolf c ionis;somitur a, canonilius is Uesrriptum lloiipcii ad eiimdem pontificem, Scripta,
Ancyrehsibiis, NeOcai*ariensimis,Gangrensibns, et ;l bealiiu.iinisluw, etc, ibidem col. 436. Glyceriiinipe-.
Auliochenis versioliis Priscae,qiiibus singulis labula a r-itoris lex Novcllisadrienda, el ediclum Ilimclconis.
ca-pittilornrtipracmittiinr. Nihil deesse initio iialam ij\ pr;i'fecli praetnrio contra simonincos, qti:n puhtici
fit exeoqnod pEimaevuscli.tracieriticfioeipagv.i itrgo, o, juris faciemusinler documenin juris rnnnnici \eleria
Ifoc titrflt): In rioMineDemini.lncipit lituli canonum( n C nuin. 6'. KpislolaLeonis pnpaend episropiim Aqili-
Ancyrensium. Hac praestanttssiiitacollcctione u;i!iter ir Ifiensem, nobis epist. 11 cjusdem ad [cix] Septimttm
qsi stimnsin edettria veisionc Prisca. l'o-t canoncs .s episcopiiirj,,in uosira,' riitione epist. 2. Conciliiun i
Anliochcnos describuhlfir Hespoitsa et constituliones s Itonuinum sub Symmnclio anni 499. Imipit : Post
quwapnd Canlmgineihacla timt. Ksi synodus Catlha-i- consulatumPaulini v. c sub die kalendarum Martias.
Kinensisanni 419, habita MIIkal. Jumas, dislincttt in basilicaB. Petri apostoti. Procmittuntur episcopo-
iu cSnmtes 40, qnoS dabimtis intrr documenta jnriss rum uoinii a, et ctlera seqtiunlur cum ipso Joannis.
canoitici teterisn. 1. Subdunlur Africanorum littera? $ diac.ini libcllo ad Symmachum, ut ex ms. quonriaiti.
ajl Bonifacium cum Iiac epigtaplie :>lncipit epistula a Nicolai Fabri, nunc autem Colbertino 1863, vnlgnvit
ab omue concilium suprascriptum a Bonifacio urbis fs Batiizius. Vide t. V Concil. col. 446 et seqq. Hic
Romm episcopo (leg. ab omni concilio,suprascriptoadd desiiicre videiur primigenin collectjo.
Bonifactumurbis Romw episcopum)resctipta, el cum n 5. Subdiiur catdogtis Romanorum pontificumus-
qestis qttw, ibidem aput Catlhtiginemconfecla, per r que ad If-rmisd.ini.cui assiguantur anni n,dies xvm.
Fouslinitm episcopum et Philippum et Asellumpres- Hinc post Hormisdacmortem sequentia additamenta.
byteruin direcla (Torii. II Conc col. 1556, c),.Incipil il acceisere. Constitutnm Stjmmachi de rebus Ecclesiw
aulem epislola Quoniam Domino placuit, cte., utili conservnndis.Est alia synodus anni 502, qtiae exstai,
(egitur iu CodiceAfricano c. 134, Sequitnr Epistula a eodem mm. V, col. 471. Prwcepta(leg. prwceplio)re-
AiticiepiscopiEcctesiwConstanlinopotiianmad Boni- '<• gis ni, missaail synodum.lncipit: Prwceptioquw mistat
facium, etc, cuni forma ariiin foriiiuln, de quibnss esl per Germiiniimet Carosumepisconos, c\c, data v^,
plura dixiitius tap. 3, § 8, n. 9. Tuni epistola a r.idut
,* Attgusti, RufioMagnoFauslo Avkno v. c cosi.K
Aurelii el alioium Afrorum ad ('celestinum: Opta-- ** ibidein col. 463, nbi lamen vulgati tituluin cum nu-
remus, siquidem admodum snnctitas tua de adveniu u meralibus mnis ni omittunt. Preoes (leg. prwceptio^.
Apiarii, etc. VideCnd. Afiic. cap. i38. Subjiciunnir r regis lin missa ad sijnodum Fl. Theoaoricnsrex iiui-
canones Chalcedonenses, el tleiu Ci iistaiitinopnlitaiii ii vertis episcopisad synodumconvocatis,etc., dala vi kak.
ex Prisca vcrsione, de quil ult Cotfer edltioriemno- Septembris,RufioAvienoFautjov.c cots.; non Rufino^
stram tjiisdem versiunis. Canones conciiinruin clau- ut in vulgalis coucilioriiniperperam legilur, ibjri.col.
dnnt Nicaeuiet Sardicenses cUm Nicaei.i*juccti, eo- 464. Proeceptioncsin et iv duas alias anieriorespraci
deiuque NicopnOrinitlitulo inseripli : quiomucs divi- sumunt, qti;e ideo fortassis fuerunt prsetermiss;c,
duntur in Canones46. Inierprclatiii Nicirnorittn iion n quia illaetantum quoe ad sequenlem celebrem syno-
est. ut in caeteris Graeciscanoitibus, Prisca, sed aliaa dum pertineni, ctim «iusdeni synndi gestis inventae.
vcttlsiissima hacienu- ignola, qunm ex hnc codice e fuerunt. Relatio episcoporumad regem. Agimut Deo
postPriscam edtnitis. Vide admOniliiinemeidemproe- ;- gratias, clc, ibidemcol. 465. Prmceptioregia. Tbeo^.
iix.im, ubi qtiae in ea versione snnt niaxiiste Obser- doricus rex universh episcopisad synodum convocatis.
vanda aiinotabimu-. Cum uosler collector practer r Decuerat quidem, etc, data sub die kal. Octobris, ibi
Nicaenos,quos ex peculiari antiquissima et, tit vide- col. 466. In vulgatis ex laudaio ms. Colbertino 1863
tvr, Italica iciterpretaiione recepit, in aliis Graecis s stibditur : Synodo ecciesiaslicovir tpectabilis tmu-
canonibus Prisca versione ustis si , LaodicenOsca- ghostkus regis. Primum satutandi episcopi, etc.; ac
iiuues idcirco omisii, quia cos in eadcm vcrsioiiee ia (inc, autipsi vindiccn!, aut quos deputemut, Itiji-
«7 Aft. OfERA S, LEOMS MAGNIAPPENDMC» m
:
Hus txteqiiuutur eulpas noinlurqiie locns valdc cor- A . soriana (e) secunda synodusvocalnr iu relnlipne epi*
ruptus. Currectionem verojudicat-nosier codex. qni tc»i>oriiiii ad regem; tum aclio tcrtia, seu jsytiodjii
sic habet: /{ g. Ind. Ecl. ql Agiiostk. liegi.s.Primum Palmaiis coacla x k.il. [Sovembris, tertia
salutandi Episcopi, elc.; ac iu line : aul ipsi vindi- anni 501 appellari poterit, synodiu
et relaie ad anteiiorein
eenl, aut nos deputenius, qui ttgibut e.rstquantur cul- synodum anni 499 pntuit inscribi synodus quarla.
pas. Primaevoces lituli abbreviatae Reg. lud. deno- Ordo-vcro licet in plerisque u ss. hnnc synodutn
lant regium indiculum, id cst insiructioiifm a rege postremo Incoexhibeat, in Vaticano lamen cod. 5845
daiam: sic eniin ul instructio data fgatis ab Ilor- diversus est, Nam eadem synodus primo loco ibidem
mi-da iudkulut vocalnr eodem tom.V Cnnciliorum desrribilur,. |n aliis vero cpdii ibus duas synodi anno-
col. t&\1.Aliud cxemplum vide.ibi col; 655. Relfjua rum 499 ei 5li2, idcirco Ituieconcilio .ptoemiiti po-
fjusdein tituli nlii prritiores interpreieiUtir.. llsc luere, quia in hiscolleclionibits ranonuui pra ferendoe
emnia documenta, quoc ex unieo,ms. Colberiino eo- assiinul jiingendae visae sunt synoli quaedisciplinaj
dein nrdiiie edita sunt, aliis iu locis ex nostro codice canones slaiuiint: tum vero illa adjiciemln
enendari poterunt. Postea sequuotur Con:litutiones Synimachi absolullonem spectat, licet iotcrmcdio quae.ad,
episcoporumin tynoJo Roi c&exprwceptgTheodorici, lempore celebraia fuerit. Oblrudit Pjigius Tlieodor!,
Rufio Magno, Fau to Aiieno Cos., x kal. Novembris,' lecioris ies|imoniiim ex libro n Hisioriae, ubi hoec.
tunodus apud urbem Romam, etc, ibjdein col. 457, le^unlur : Cum vero hujusmodi perlurbutio trium au-
Hic consulaliis, qui ipsam synodum assignaL auno nbrutn (iioir vero,. ut in vulgata versione, per tres -
501, in dubium vocari ncquii. Non solum enlm lcgi- coutinuos annot) jm urbe Roma peneverasset(po&lor-
tur in plerisque mss. exemplaribits. collectiouis Ha- R diiiationcm S. Syinniachiatque
drianae, in omnibus Isidorianis etjn laudato Colber- u-cus Afer, qui lum Romw regnabat, Laurentiij, Theodori-
quamvissectaesset.
tino, verum etiam in Vat. 5845 iiuer Adriiiioues Arianus, collecla tamen synodo, Symmacho quidem
Dionysii, et in nostra collectione Vat. Reginqeora- epitcopatum.Urbit confirimvit, Laurentium vtro cu-
niura anliquissima, el Symmacho fere cooeva, quae jusdain urbis quw NuCeria dicitur episcopum consti-,
prac cxteris auctoritalem inaxknam facit. Ad.le qtiod tuil. Laurentinslamen haudquaquamqitievit; sed.jpi?
idem consulalus nolalur et.confirmatnr ciiam in dua-.. scopqtumur,bisRomatadhucjimbirenondestitil. Quam,
bus mcmorntis Thcodiirici praeceptionibus,quae eo- ob causam eum deponi et in exsilium miili, curavit,,
dcm anno scriptoe ad eamdera ^yiuidum referiinlur. Symmaclius; atque hoc_modo seditio .consopitaest.
6. P. Anloniiis Pagius ad annum 503, rl. 2 el. ldem autein Pagius in hypothesi qualuor synodorum.
seqq., banc consiilarem notam ad.iititiaro esse, et sub Symmacho, hoc textu indicari puiat synodum
»b aliqtioimperito intrusnm exisiimat. Id quidem po- secundam annijuO, qqaeperieril, quaequeconlirmato
luisse accidere in uno documunto, et in manuscriptis. episropatu Syromachi Laurentium NucerinaeEccle-
unius colleclionisnem» inficins ii)it..At in.tribus do? siae. piafecerit. lalmarem vero synndum, uii putal.
cumentis et in colleclionibus divefsac orjginis, iis- qlinrlani, affigil anno 5D3,quo post triennium secun-,.
que vetnstissimis idipsum contigisse, oninesque ha- dum schisma adversus Symmachum conflaium exi-
rom colleciionum auctores in idem assumenlum. siimai. Rejccla autem ea secunda syoodo, cujus nul-
conspirasse plane esl incredibile. Syuodiiui cumjioe liiin uspiamindiQiumest, Theodori locus accipi debet
consuialu p.aeferunl codices qiiatuor^seupotius quin- de synudo Palmari liabila, ut viriimus, aqno, 501,
que divcrsae originis collectionuin, qitas paulo anie qua Symmachus Romanus episcopus confirmatns.
iridicavimus. Duae autem praeeeptionesTheodorici, £fuit. Ejusdem vero Theodori Graeci scriptoris allu-
qtiaeipsarasynodum respiciunt, eumdem consulaiuin rinatioui tiibuendum cst, cnm sub idem lempus
exhibent in du3bus mss. coileuionihus, in qubui Laurenlium NucerinaeEcclesx episcopum constiiu-.
bactenus inveniae suiit, nimirum in hac nostra Vai. lum tradit. Id enim facmm fuisse statitn posljudi-
Reginx, et in alia laudati codicis ColberlinL Deest cium Theodorici regis initio anni 499, satis aperle
quidem bic consulatus in codicc Sangermancnsi cnl- tradit Anasiasius llihliolheeariiis, qui post descri-
lcetionis Hadrianae,quem Pagius opponit, et similiter ptum Theodorici judicium, quo faclus est prwtul
iii Vallicellano A_.5, inl<r documenia ejusdem cri- Symmachus,ad.lit: EOnF.M TEMPORE papa Symmachus,
leciinnis. Al Isidorus, qui vetustiori exemplo lla- congregaviisypodnm, et conslituilLaurenliumin Nu-
driano usus est, in eo.cnnsulalum iuvenit: ac proe- cerina civitate episcopuminluitu misericordim.Apcr-
terea [cx| codix Vat. 5845, qni synodos sub Sym- lius vcro idipsum s:a(uit Anonymus ipsius Laureniii
inacho inier addiUnnn aDionysianarepraeseniat.an- fantor, cujtis fragmcntum edidit Franciscus Itlanchi-
tequam collectioni lladriaiiae insererenlur, eumdein nitis, et dein exactius recusit P. Joseph fratris ejus.
consulaiuin praeferl: aique ex his palam fit dcfec- lilitis in Enarratione pseudo-Athanastanapag. 104,
ttun ipsius consuiaius in aliquibus Hadrianis codici- ex quo cooevoscriptore licet Symmncho pontifici.
bus omissioni esse deptitundum. Tanta ergo tot co- iufeiio tota baecquaestio dtiimi potest. Inde enim
dicum el collcctionumcoucurdia in eo consulaluno- discimus Syjnniatiiumet Lnnrenliumpost Anasiasiill
l.ndo de anno ejusdem synodi dubitare non sinit. innrtem fuisse [cxi] nrdinalos, ortoque hac decausa.
Pngius loco Inudato ingeril codic s, in quibus haec schismatc, uirumque ad Theodoricum perrexisse,
synorius Palmuris appellata, quarta vocaiur, et or- _ cujus judicio Symmachus episcopaiu u ohtiuuit, <t
dine poslponiiur synodo celtbratae anno 502. Al vox." Laurentius ad gubernandam Eccleswn Nu/cerinam
-quarta in qnil usdani tantiim codicibus signala, ini Campaniwcivitatem....di igitur. Qnod si id in eynorio
nostro Valicano Reginae, in Vat. 5845, nec non ini faclum fuil, ut tradit Anastnsius, ipsi synodo kalen-
nliis etiam lladrianis nequnquain apparet. Certe co- drum Martii nnni 499 tribneniluni cst. Scquiliir
dices qui genuinas synodos sub Symmachoexhibent,, porro anonymus narrans allernm schisma, quoil
tres tantuin referunt, iiulli quatuor. Quod si quisi post aliquot annos renovattim ftiil. In hoc mulla
duas veluii actiones eodem anuo 501 jussu regis ha-- Symmacho objecta rtferl, ob qu.-eTh>odorici proe-
bitas ante actionem synodi Palmaris, in qnibiis nibilI cepiionibu. nova synodo coacia, idem pontifex com-
cbccludi potuit, quarum allera celebraia fuil (a) ini firmatus fuit. Haecconveniunt Palmari synndo anni
basilica Julii (b) post feslivjjaiem paschalem, al- 501. Addit porro non conquievisse fautores Laurentii
tera (c) iu basiliea Sessoriana (d) sub iniiium Sep - (quos quidein ipsam synodum Palmarem impugnasse
tcmbris, pro duabus dislincti- syuodis, babendas3 opusculo inscriplo Advertus Synodum absotutionit
exisiimet, uti sanequae celebrata fuit in basilica Scs- incongruw, ex Ennodii apologetico u anifesluin est);
(a) Tom. V Conc. Ven. edit. col. 458, c. (d) Haecsynodus indicla kalendis Scptembris : ibi-
(b) Vi !e Anonymtun postea laudaiirium apud P. dem rol. 463, c.
filanchinium pag. 105. (c) Ibidem, col. 465, c.
-•*,(«)Tom, V Conc. col. 459, b.
 «9 DEANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 130
Laurenlio autemRomam ingresso, schisma per annos <A et nnbis remittaiis. Et ut verius cred.itis ac cogno-
eirciter quatuor perseverasse, quod tandem praeci- scatis, litleris Gracis cuui enrum numero subteream
piente rege, et Laurenlio in praedia patricii Festi jussimus juxta pra-faliim concilium roborari. Bene
concedenle (in exsilium inquit Tbeodorus), prorsus
exsiinctum fuit. Videsquain probe omnia conveniani, vale in Dominn, dileclissimc cl amantis ime fraler,
ut ne opus sit concilia multiplic.ire, et consulatum nocA LXXX,LXX,CCI.IIAMOAAQ
Rufii MagniFausti Avieni in tam muliis veiuslissimis AMHN.i. XI.VIII.L. i lnriict.xv.q. excMin.
colleciionibusexbibitum, veititi supposililium el in-
trusum tradncere, Palinaremque synorium detrudcre Alia.
al>aniio5uladanniiiri503.Unummonere restnt.nohis n. T. A. Celcrimo (forleceleberrimo) vati fratrqne
esse incredibile, eum Cwliumtaurentium archipres- sanctissimo el prompln in sapientia cum omni ho-
bylerum titnti sanctwPraxedis, qui subsciipsii sym rio nore
nuni 499, esse ipsum Lnurentium presbyieruui qui recoleuda, et decorato ih omnibu--,in Domino
adversus Syramacbum episcopus fuerat consecratus. fideli, et valdc doctissimo,seu ab omnibiis orthodoxis
Hac pro enucleanda controver.-ia non modicu u im- inultipliri scieniiac... gralia decoralo..... dilerlo in
plex.t etpro vindicand.inostro-codice, qui euiii con- Chrislo Joanni M.
Milainm praferl, fjsitts dicenda fuere. Nunc nulem speculator sanciae sedis Ecclesias
descriptionemejusdeirrcodicis prosequamur. . Theatinae episcopus Nos de ill. sanctae sedis
, '7. Post laudata documenln sub Symmacho sequi- Ecclesi.-eill. episcopus in DomiuoJe-uChri-lo opia-
' tiir:
Incipit fidet Nicwna. Est opusculuin inedituin B nms vobis magnam salulem atque honorem hic et in
' afiquol paginarum, quod exscribenduin cnravimus,
inler anecdota aliquando, si Deo placuerit, evulga- acvum. Propter incomnioditatem, quod iter arreptus
luri. Anliquus character codhis concludiiur quibus- sum sicutdomina imj eratrix per
dam statutis S. Silvestro pap.-eascriptis. Incipit ca- suos pariibus Beneventi,
editum a Silveslro dum resedisset in apices iiiiiotuii, ut in ejus servitio allaturi simus,
pilulum papa,
synodoeum ConstantinoAugusto, et simulcumeis re- qiiibus jnm semper in molestia corpnris diulius fati-
sidenlibus 178 eptscopis, el cum eis 270 presby- ganiur,; d clcricos nostraedioeceseossacris ordinibus
teris, et diaconis 40, etc. Placuil ut nullits lakus uu- sublimandos insuffuienies arbilramur. Ideirco prae-
deat clericocrimen ingererenisi sub idoneostettet; et
' alia pauca slatuta apocrypha, sed antiqua, quaehuic seniibtis nostrac mediocritatis apicibus exoramus,
collectioni siucera documenta continenli posleriori hunc proesentemclericuui nostrura Luponem ad gra-
manu olim in fine adjerta, et a nostro librario uno dum levilarum promoveri, et ad veslram specialiter
eharactere descripta, arbitr.tmur.
8. Recentiori aulem scriptura adduntur haec. F.pi- fraternitatem dirigimus. El m hoc certius prnlabi-
stola Gregorii papaead Secundinum inclusuui: Dite- liusque credatnr, Groecahuic elementa pnginaesecun-
ctionit tuw litterat suscepi, etc Alia epistola Isidori dum statuta sancix ac magnocsynodi Nicaenoeinseri
ad Hassonem episcopuin : Yenientead nos famulo
vettroviro religioso Niceiio, etc. Dein Ordo de tacris pracipiuuts, videlicel Patris ct Filii et Spirius san-
ordinibusbenedicendis.Hwca siugulisgrudibusobser- di. Primas liiteras nocA, quaei.xxx, LXX.CC et pri-
tunda sunt tempora,etc. Sunt proefationescl for.; ul;c G iuiim signiflcaiii numeros. Peni quoque aposiof rum
pro singulis ordinibus. Tandemalio minutiori i.hara-
'cterelegunturprecesseuliianiaescriptns nonu sa-culo principis prima flieta n, quacLXXX significat. Nnstroe
viveute LudovicoII el A>gelbergn-cjusconjug •.Ifrc quoque mediocritatis primam lilteram M,sublimitatis
enim intcr coeteraibidein leguniur: Exaudi, Cliriste, vestras secundnm 0; ejusqui accipit tirtiam n; civU
H DominonoslroHludovicoa Deo coronaio,magno el latis nostrae et indict. prxsenlid anni
pacificoimperalori vita el victoria. Kl post n iniiulln: istius xv. Estquartam....
Exaudi, Chritte. i$ Angelbergwimperatrki talus et antem nomen ejus Luponem clericum
vita. Cum idem Ludovicus II in Italia regnarcl, h;ic fuiiirus levitn. Addidimuseliam xcviu, q e. Pt r haec
colleciiocnnlirroatur Ilalic . Niincdiiis e;>isnl.s for- G-aecaelemenla annolantnr, A.MHN.i
matas in prima codicis pagina reccni ori clinr.icic e
descripias cxliibcmus, quarum aller.i cum data sit ab dnsissima In hic secundi fonnnia, quaeluxatissimnet m n-
episcopo Ecclesitc Theatinae, codicem ad camdem esi, quasriam voces piinciis indicaias onii-
Ecclesiam pertinuisse siguilicat. Vide quacde hujus- siinus, eo qnod seiisnm non redderenl. Al a pauca
modi formaiis, quarum norma Nicoenoconcilio ri- tuie emendnviimis, mi ilf. tpeeulalbr pro eo qund
buiiur, animadverlemus annot. 1 in cap. 65 cofe- scriplnni est intpecutalor.Kpiscopieuim nomen.quod
clionis edcndx. boc loco signatur, incipit n iiera M, ul sub linem
Epistela formata. ipsius fonnaiae tradilur; facilique ninanueiisiiinio-ci-
INNOM.IUTPHZET *IAIHET CrC C^H.Domino lamin in prn iu i.iiiiniinquamscribinir. Caialogusepi-
scoporum EcclesiieTheaiin:e apud 1'ghelliirociim -it
s.mciissimo atque vcnerantissimo et a nobis siinim.iD .mperleetiis, liujus episcopi nomen a littera M itici-
Cumdilecti»nenominan lo III. episcopo ilin proviucia pientem non snggcrit. Cum vero ineinorelur impera-
frairi in Christo Domino. Ego ill. episcopus servus irix, indiciio qu e in Beneventi partihus versabntur, noleiiir-
xv, indican videlur sive Adelais Ouo-
Christi sanche ill. Eccf siae humilis episcopus vesier que nis I uxor, sive Theophania conjux Ottonis II, quae
-confrater ac devntus orator paciferam tiansiioriae aliqtmlies in iisdem partibus exstitere. Etsi enim A"-
vilae atque fuluroc [cxiij in Doroino salutem. Cngno- gilb.-rga Ludovici II uxor ibiriem fueril, ind.ciio
scat denique a'miias veslra, quia iste tlericu, nomiiie lamen xv ipsi non congruit. Ilnc ergo illeTheaiinus
episcopns M. sub Oltonis I vel II imperio vixit, ac
ill. nuster lonseratus pctiit nosirae h militaiis dimis- Theali orum episcoporum cnial»go adjiciendus cst.
snriam, sive formalam, ut a vobis ad sacrum ordi- CAPUT V.
iiera promoveatur. Propterea nos ejus precibus incli- De collectionein perretutto ms. Corbeiensi descripta.
nali, seciindum statula sanctorum Patrum Nicoeni 1. Hanccolleclionem descriptam in venerandaean-
«oncilii hanc dimissor am, sive, ut diximus, forma- tiquilnlis m-. codice Coibeiensi 26,qtii n-servnui iu
bib ioihcca S. Gerninni a Pralis 1'aluim Beuedictino-
tam, vestroe fraternilati atque sanctilaii emittimus, rum Parisiensium, subjicimus rollectioni Vaticann-
ut eum ad tarerdoiii onus consecrare non dubileiis. rejji*. qnampraecetlenlicapiteevpliraviiiius.Ulraqua
131 AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENDIX. 152
nimirtim certum aiitiquiialis testero prtefert catalo-,.A 4. Alintlejnde subjiciiintnr,ejusdem;gcneiis docu-
gtnn Rouianorum pontificuin, qtiem si cofectio Vati- menta, ei:syn<>rii>i|im pleriiiniiue.Gallican^ruiii-capo-
cann-regia concludil inHormisria, Corhciensis pro- nes, ||itntMm,ex,plo!;al,ii|inoiitiam ct,onlinem, quo
tlucit nd Vigilium usque. Iluius collectionis [cxm] in codice recepscii pr, n<tmn'irodiriit. S«'lumP. Sir-
piuribus in locis meminii P. Sirinonilus, qtti cadetn montjiis in ,p;n;C:iiope ad .Concifa Gqlfpe nnlavit
ide lideni usus est. P. Mabillonius in celebri opere decem (ialliciiiMSSyiiorios,!!! haccollecliqne.exhiberi,
de Re diplomatica pag. '356, -cliaraCteris spccimen q lariini pos'reina est Aur'lianensis ,v, anni 5,49.
dedit, ex quo diseimiis, coilicem unci.ilibus, uti vo- Unde obscitmmnon esi, iuqtiit Coustrintiiis,co/Iec(/o-
canl, tiilerit sine tillo VOIMHII iutervall» exara'iim, nem illam studia,iicujusdamqui inCalliis,flegebatopns
proeternotationesali|iiot teleri cjwr.ictereexprejssjts. esse. Cui homini, ul videtur, non in:anitno (uilpecu-
Pleioieiii vero -iiiijus noliliam nobis exhftmit P. liarem atifluemexscfibeve cawnum codicem, sid ca
Monifnuconiusin Biblioiheoa Uibro becarum tom. H Cplligetequotjuot inveuire\passel id^qustcripla quw
pag. 1124, acpricsCrlim P.Cousi.iriiiiisin praj{atioi>e ad disciplnimregUlaspertiwrent. |nu>iJiaecriocvmenta
ad lommn I Epistolarum Roinanoriim i>i>uijficum [cxivj celebris cst Fiilgemii Ferr^itdffic-qyiaiiocajKi-
nom. 61 ei sequentibus. Cum ipsum codiccm uon iiuni, quaa in,hi>csolo-qseijipl >, ac in alio Tfjec^si
Ueueritlinspicere,qu« eshis scriptoribuscognoscere h.acteniis invcnia <st. lljifjm .porr» ayldiiamenluni
poluhnus, hic appeniletiius. meinor ilur a Mnntfauco.iio, qijod (tes|e Sirtnondo
2. Posl provinciale, sen prnvinciarjimdivision.em loro lau<l»Lii) ali>>re."ei,lio;i cliHiiaClercdisliiiguiliir,
cujus Moiilfauconiiisineininii, in frtinie ipsius cot- niinirujh ctjinjlitmi Pa'is';euse,|v, aini p73. Lt,ud
lecijonis ilioec-librariiaiiiMiiaiio f-gilur : Qui tegis, D anteiii tlooyiueiitW^Garlfitp;^
orapro-meietcave ne,his regtilis tfiAtmeas,eusenten- hanc collectioiieiiiiii jtjaljii. auctaai (et G^illicaifain
tiam istius severitatis vel censiiriW.iucurr&s. Subrijiur confi uiat.
titulus canuiium Auquirilaiioriiui, cui sulijicitnr ea tM^UT VI.
interloeutio Osii, quam dedimas part. i, c>p. 4, § 1, De.collecliaiie
tibi eswn stipposiiitiam o$l.'oritm.us.Post ejusmodi /jitw conluietur in duAOusmts.Lucdno
WetCeibertino 784.
inierjociiiioucjii.seqiuitiiurcauoiies.Aiiquiritani,Nco-
caesarienses, seu, nt ibidem vocantur, Caesarienses^ .1.. H;cccollectio,, quaui'P. -.Ciii)stj,iil'u|s.fn,Vf^emljs
atque Gatigrenses cx interpretaiione antiqua, qunm epistolis UO.III.Iporuni ,t;t I". MaflSj^is,i,n
p.i,u)liiieuiii,
IsiderianauiappeUant. Inter canonem vera Gangren- S,u,pp!emei1to,Couc'Uioru;ii a.lliihii,ruul,.wVi^4ijoii/vJ5
sera 20 et 21,,sive ejusdem synndi cladsu'am plura in recudendo ^Codiiiecnnoivjui ,ae Prjs<;a editi-fi'';
inseruntur manifesto Hbrarii vitio inierposita, ni- titilis, fuit. Colbertin.us,c>dex, que,ni,r^in^lijji , P.
riiirum epistoloe InnOeeniii ad Decenliiiui, fcnsimi Cousfatitius, ah eoriein descriLiiliir,,!!! l^u^^a
ad Hcsyohnin,;itoui Iiinoceiitii ari Victricium, ad procfnlione ad easdeui epistnlas roui. ^Ype ;1:, .pajj. 7/9.
Exsuperhim et.ad Macedones; Coelesliniad epi- Codieem vero bihlioih cai c.it>U,uli|,Luc,a)i,^Hapi at-
scopos per Viennensetn et, Narbencnsem provin- curatissime exposifl idem P.^^ Maiisijjis./iiCpttjtfnfqrio
tias una, et alia ad episcopos per Apuliairt et Ca- de ceiebricodiceswcufiCp-oliMagjA.sfripto.fliit^l^-
labriam • constilutns; Leonis quinque ad diversos sprlum legitur lo^m.-JtsLV OiiuscijlonijiipP-tyaJt>g«lia
episcopos,,'dequibusdiximtis jnpraefatiojie ad.epis- pag. 76. Ilic codeximulla conipliciittir o,pfa, ^j|ac
dem epislolas lom. I, § 5-,pag. 513. Addtuilur preces iu aliis mss. sepnrai.n^ .itiv.eiiipni,iir..,jfj,iijui
,vcroji|pci
episcoporum ad' imperaiores'Vareiilintaniin.>>Theo-' u est sofim cpllecti netn cauoiium et.d, crctaVUJJIcj^i-
dosium et Areariium : tutn Breve statHltirum ad siderare, quaesepaiatuniii niemoratonis, C^d.biTLiiio
Africam pertiiie»iiiiiniseinBreyiarium canontnii:ctwi- invenitur. InJiac uierque cqdex couvenii.s .ojjdiuqm
ciliiHipputiciitiis,quodin collectione lioq.tntiioedenda iionnulloriimddcurnentonctmexci,p|,is,qui iri Lnp^ipo
legitur cnp.2; ac colicilium Telense anni 4l4,qunil alicub pcrperam mutatus ftiii. Auliqui atetri ipsiu-i
tbiieni inveniescap.^OS. Ad liujus calcem rejicitur colleclionis patefaciuiit docuurenta,,jn ,qui,busni|itl
Synaili;Gang»einsiscontltKsio. occu;rit nut indicalur quodG; lasio Jecentius sit; ^iisi
, 5. Dein synodi,lNicacn.T) cauqnes describuii.jur>in excipietiriaexisiinics quatuor inonumenla apoci.y.pba
qttibiis iliuil m ixime iiotn.iiiluiiiest, P. CousUniinui iuferius recen-cnda, quoe sub Syiqmacho coplict;!
iu admoiiitioiiea<lcpisi. 17 I .nocniii nuiii. 4, <:ol. citin P. Cnust»ntio crcdaiiiur. Ilalicnm vero JiUjUi
<B2G,.-cribere rConcinit et Corbeiemh codex ntedio co lettionis originem non improbnbiliier susptcalus
exto,swcua (hoc .lcmpusCorbcicngemcotlecliiiueni, est idvm P. Coustanlius png. 87. Ea enim docti
Je qga luquimur, paJam designai).«xuratus, inquo men'a supposiutin in. llalia Conlieti, inseria invC-
Nicwnut canonrtii rRfeftnr.>ti)eh\s qiii se cognmni- niuniLr in aliis Itnlicis cofeqiionilius, vel injis ex-
nant Cathaj-os,fd estniundo-, si aiiquando.veneriiit ternis, quie ex .llalicis colleci.ttuibus profecfre, ,ul
ad. Ecc;esjam, c.itbnlicain, placuit sancto et inagno dein explicabiraus.
concilio, ut, impnsujqnem manus accipientes, sic in 2. Incipit haec collectioa Nicaeniscappnibus vCr-
tlejq pcriiianea^ii.> ..Est,versio, Diciiysii Exigui; ac sionis, uti vocant, Isidorian e cqm e.piicoporumcata-
prppterea iNiiaenis cnnoiiesi-exea suniptos aguosci- logo in provincias tlisiincto. Ifs aulem canouibqs
ipus, iioii„auteinex;lsidoriana. ex qun caeteriGncca-,jj pnemitlitur prtefntioqUaedamversibus digesta :Con-
rtnii, synoili>ruin.c,nionesrecepii luere. Subduntur , filiutn sa>iciiim,etc, ac unnntaiio hblorica : Currt
tiomina ppisciiporuiiiqni.Nicae;econvemrini Huiic convenissetsanctum et nragnum concilium, ,etc, fiti
cpiscopprum.caialoginii excipiunt: can uies synorio- easdem iiivrnimus in. nlii- colleclionibtis,ac edeinus
ruin Aitiiuchcnae, Laoiicciia;, Consiantnoimlilnuse, in versions Ptisca. Nntal P. Mansius, fn codice Lu-
Carlbaginensis, aiiui .418, Vnleminoeanni ,374, et caiiopostcanoneiii.de diaconissis, et ante cnnoncm
Tnuririens.is.Hiss,ulinectuiitiirepisioi;e ltin;.cei|tiiari de o;iiitleiida,geuullpxioiie dielius duminicis fltque
Tolo-auam (seu Toletauaui) syuodiiiii, Le<>>>is ad pisclialibus, baiic a ditioneni legi : iijil«r episcopi
episcopos Viennensts, nobis episi. 10, et Ililari ad cum de kis omidbus,prout dibinarumrerum reverentia
Leontium. Iuseruulur prieuren canom-s coneilionun pjscebat, decreeissent, teit.el de observalionePasthm
Arilatcnsis-et Epauiien.-is; mox epistofc InnOcentii aittiqifumftinonein, per quem,nutla.de, reliquo varielat
adRiifuni et Eusebiuni c;ct. rosq.ueMacedunes,Sym- orirelur, E.cletii» iradidissent,omnibusritedisposilit,
machi ad Cacsartim Arvlatcnsem, Damasi ad Pa.li- Ecclesiarum pax et fides in Orientis alque Occidentii
num Auiiocheiiuiii,Augustini allocuiio adrompeien- partibus unu eadenique servata esl. Hwc de ecclesia-
tes. Sequuitlurnomina episcop->rtimqui ,sub Maripo stifiqhi/sti.tianecfssqriqcredimus jnsereiida. lloc ad-
ennveiieiuniin tynodu Arelatensi, Paulini litteroead ditaineutuiii, quqd, roenlioncm facit riccret ,Nioxuf
faustnm, .deliniiio synodi C.haleeJionensis,Flaviani de Paschate, ltujini verbis expre-siun ex fibru sc-
»d Leonem p;ipamt epistola,, ct hujtis- rescriptmn cundo Hist. c 6; in aliis quoque codicilms, prtescr-
wobisepist. 2i et 28» lim celtefitio*MimUisi»nicseret.Isidoriatia'rinveniMd
135 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 131
in Gne vefsitffris cnnonum Ni n-noniin Ph.lonis ct el
A episcouisApUliae Calalria»; Innoeeiiti .ari Victo-
Evaristi, ut videre est tom. III Cninil. Ven. e.lii., riuin Rothomngensem, alia ari £ Miperitim Tolosa-
cot. 454, not. 1 et 2. In no.-trn nUiem colleciione nun); et alia ad Rufum ei coeieto- eptseopos Mace-
subnectilur ranoui de diacnnissis, qilia eidem canoni dones, quas in cullectinneVal. U»gi«:ev. 4 inriicavi-
subjicitura Ritfino, qui iiltiinilm cauonCiiide gciiu- mus, et in coieet one h c lOmoedcndn inveuics.Ex
flexionepraetermitiit. Leonis epistolisquatiiqr irt bac eolle.tione legunlu',
3. Sequuntur canones syrtodorum Anqifritan.T:, prima ad RusticumNnrhonensemcufflejusdem ii qu -
Neoc«triensis, atque Gmgrensis ex eailem Isido- Sitionibns,secuntlaad Africnn seditionis decuriat.-c,
liana interpretaiione.Tum desCribuntiircannnCscou- lettia ad A tiileielisem cpiscopum, et quarta ad Se-
cilii Carthaginensis anni 419, distiucli intitiilos XL, piimum Altinatem, qu.is videsis tom. 1 nostrae >di
eodera plane modo et cum iisdem Africanis tlticu- tionis col. 1416, 669, 589et 594. Hoc locoin ms.
meutis quaein collectioneVat. Reginc recensuitnus Colberlinoinseriliir lirieiadverSusEulychendefi itio,
cap. 4, n. 3. SucCeduntranones Chalcedonciises<t quam codex Lucnnusnntenexliihuit. 1'raeligit-ur h;ec.
C nslantihopoliianinon ex Isirioriana, sed ex PrUca iuscripliu : StjnodusepiscopalisClialcetltmensis hubilus
versione. Ciium peculiare aiiimarivertiiiiusin ms. « quingentisei vigiutiepiscopiscon'.raEutychem:.elin
Lucano, in duobus nimirumcanombusChalceriunen- line : Explkit synOdummundanum, id.esl.twiversaii
sihu-pro Prisca versione, cum obscurior videretur, apud Clialcedona.Siimpla est ex en versinneantiqua,
Didnysiinam substitui. Confer annotaiiones nostias quaeexhibeturin collectione eden.ln c.ip. 25, cujus
30[cxvj et 33 incip. 25 ejus collectiotiis*,qnam hoc initium est : Yenerabilistotius mundiconventas.tclc.
lomo edemus, ubi canones Chakerionensesex inter- n Iliiicdefihitioni, testeCoustantio, suhjeeta legitur in
prefalione Priso inserti leginitur. Aliud noiabilo eodem codice Colberiino ea Alhanasiaui symboli
rtnpriniis in canonibus Constaniinopolitanis obscr- pars, quaecalholicam dc-incarnatione Verbi doctii-
Vanduiiiest, ipsis sciiicet accensericanonerade Pri- nam exponit, praemissaannolatiunetilaniiniQriescri
riiatu tanclw ContlaniinopolitanwEcclesim, qui non pta : Hoc inveni Treverisin uno libro scriplum tii
ad Constaiiiinopolitanam, sed ad Chalcedonensem incipiente: Domininostri Jcsu Cltrisliet reliqua, Do-
synodum pcrtinet. Quodaufem in liauc rcm affirmat mni nottriJesu Cbrislifideliter credat. Dtitide [<txvi|
P. Cousiauliusnum. 96, id in nulln alia collectione nigro alramenlo baec : Est ergi fidet recta, ele. ,
inveniri, non sutisisiii. Id enim prtiprium versionis usquead symboli flnem, qu.e in novisiinn Athanasii
Priscaedeprehendimusttim in cmlice Juslelliano, ex editione prodierunt. Haec.aimntatio et symboli pars
quo Prisca edita fuit, luui in duabus aliis colleclioni- hujus collectionispropriaenonstint: in exemplu cnim
bus, quoeaequcac praesenscollretio bos canOnesex I iicanonon leguntur. Solumosiendunt codtcemCol-
Prisca interprelallone derivatunl, uti- sunt collectio bertinum in Galliis strjptiini fuisse, quo haec Italica
ms. Val. Reginae,1997, et alin in duobuscoriicibus cdllectio jam pervenerat.
Vat. 1312 nc Barb. 2888. id nuiem qua ratione con- 6. In uiroque codice legitur Nicarnumsymbolum,
ligerit, explicnvimuspart. i, cap. 2, niim. 3, et an- el pars epistolaeDainasiad Paidinuihcum hoc titulo *
not. 5 i> Conslantinopolitanos canoiies ejnsdem Incipit de Nicwnqsynodotcriptura Damasiad Pauli-
Prfscaeversionis. num Antiochenwurbis eplscopum.Credimusin unum,
i. Posiea referuiitur cahones Sardicenscs, uli cos Ctc, ex versioneainiqtia usque atl,po trema analhe-
in Prfsea editione vUlgnbimtis;tum Antiochenicx mntismi verba, eosanathemaliial catltolict et aposto-
VersionePrisca. Dein quaiuor dorumenia inseriiniur, C' tka Eccletia. Tum eodem oraiionis contevtu additu.-
quoeapocrypha esse ueino'nunc arabigit. 1° Silvestri confessio lidei a Damasoad Patilinum miss» : Post
papi- consiiiutnui cumtitulo : Canouemconsliiulum, ItocNkmnttmconctlium,quodiit urbeRoma conciiium
gtadktvel retigioquatitcr custodiatur, dSilcestro epi- congregatumest a catholkis episcop'<s,addiderunt ds
tcepo urbis Romwdomino CoristuntinoAttgusto. Incipil, Spiritu8ariclo,ett:, ut in col eciioneedeuda c. 55,
Eodim lemppre, etc, uti aputfP. Coustnuliiiinin col. 400. Ex quibus ipsum syiiilioliimNicoenumhuic
Ap|enriice tom. I Epistolanmi Rmn. pontif. col. 43, confessioni fidei iu ipsa Damasi epistola insertum
el-apnd Labbeum toin. I Concif edii. Venet. col. agnoscimus. Videin idem caput annoi. II. Tum se-
ISiD.-^Cicsta Liberii papae.quorum "initium esl : quf ur Incipit expositiofidei : Credimus, etc , Ut irt
AnnoregniConslantiniregis, cic, uli in cnriemAp- etlwlica uleiii collectionecap. 39. Posle.i, Incivitde fide ca-
pendiee co . 89. 3" Gettade Xislipurgatione, etPly- : Nos Pulrem, et Fitium , et Spiritum San-
xhroniiJerosolymilnni episcopiaccusatione, etc, ibidi-m ctum, confiieniur,elc., ibidemcap. 37. Deiu in ms<
col. 117el loiu. IV Cuncil.col. 507 et 515. 4"Coii- Culberlino, Eptlola synodi Sardkentis ad Julium
ciliumSinvessanumde Manellino papa.qnod laudatis urbis Rommephcopum,qjxx in LucanocanonibusSar-
geslis siiu: ullo litulo subjicitlir hoc initio :'liocle- lict-nsibtis suhjecta fuii. Tanriemin ulroque eodice,
tiano el MaximutnoAugustis crimmutti in vila sUa, lricipi.nl slaluia S. Gelasii papw. Geiasiusepscoput
etc, in laudalaAppcndicecol. 29, et apud Lahbeiim unieeriisepi c<>pit perunamquamqueprovinciamconsti-
tom. I, col. 957. Haecquaiuor documentaiion niulio lulis. lu vulgaiisconeilioriiniiuscribitiir adEpiscopos
posl Symmnchiacviimnb imperitoarchrtectocompa- per'Lucaniam,Brulios, et Sici iamconstitutos.Initium
cta, ul Pafi.areni synodum inuf is censuris nolatain r, csl Necessariurerum, etc, ut iu erienria colleiiioue
defenderet, Cousiantus exislimaL Videeitatam prae- c.ip. 5.1.Hisstaiutis in ms. Colberiino inscriiur ejus-
falionem iium. 99. CodicisColberiini orriiiiem exhi- (leni Gelasii decrelale de libris recipieinlisvel nou
iiuimus. Inms. auteni Lucano, ordo alit|uanluluin recipiendis,quod melius incoriiceLucann nb >isilein
tperturbaiuslibrarii,ul videlur, oseitnntiadeprebendi- stnuilis sejiingilur. Huicdecreiali peculiaris-ctbrevls
tur, ita anien ut ipse codex eatlcin conlineai. Ilaec prolugiisproeligiiur.qtiiin vulgalis Labb i non appn-
enim documeua apo.rypba post Ghurcedoneiisecon- reli Ad ditcutiemlas, etc , titi legere esl. apud P.
cilium inseria sunl. His vero -ubduntur Sardicensis Mausiumw>m.I Supplemenli tJnnciioriitn col. 357>
coiiciliicaiionescumsynodicaadpapnmJulitiin.qiiaein Coniinet brevissimnm ejusdem dt-cieiiformam , de
Colbcnino exemplo una cunt altis libellis lidei paulo qua dicemus cap. 11, § 5. luter cn vcto stalula ct
ante linemdescribilur. Posiea canonesAntiochensium liuc decretum idein <<>dex Lue.inusnliutlGelasiicon-
in dedicaiione,et Cmisianiinopoliiaiii.Deincodex re- sliliituin i Xhibet.IncipiuntconttitutaS. Gelasiipupw,
ditad ordinem,qtii in Colbertiiioaiqualis est. qtlweviscopiinordinationesuaaccpiunt. 1'apaill.clero
5. Prolerunlur utrobique epistolu: Siricii ad Hie- et ordini,clc., iitittnn. V Concihcol. 5S5, ubi vcrba
rium seu llinierium episcopumi arraeoiiensem; Bo- utque medio vetpere sabbaii ex-etxhm rodice corri-
hifacii ad HnnoriuinAugustum, qu;e t.ncinitEcctesiw genda' siiut atque mcdianw(id esi Domiiiicocqtiarlaa
mew, curo ejusdem imperaloris rescript»; Zosimiad Qna.lragesimie) vesperesabbati.Posi decreluleauli-ni
KsiciumseuEsichiuni; Ccelestiniepiscopis per Vien- Gelasiiin solo codice Lucano,duo alia atldilamenta
censem el Narbonenseroproviuctasconstilutis, item lcgunlur. Incipiunl dicta Gctasii Papw Catechumim
|55 . AD OPERA S. LEONiS AIAGNIAPPENDIX. 136
iatinu, etc. Edita tunt a P. Mansin loco allegato. A
j tabulam profertur sine auctoris nomine oplsinl.il
Incipiunt eapilula S. Augustiniin urbe Roma mssa. DionysiiExigui nd Slephanuui hoc litulo : Incipitv
Si quis rectum inomnibtis, etc. Smit >apitula a Lib- prwfatio CanonumApostolontm. Dein siibdiihtur <a-'
beo vulgaiaex ms.S. MauminiTrevirensisin App<n- nones quinquagiuln ex versione ejusdem Dionysii.
dice concilii Arausicani n, lom. V Cuncil., Col 818. Hi vero canor.e- apostoloruin cum epistuia memnraia
perperam noscunlur irtse;li : laudatg enim insi riplio
CAPUT VII. tabulaepraclixa sati> aperle iniiuil, hanc colleciionem
l)e alia collectioitequw conscrvaturin mss.Barberine exordium suinpsisse a cnnoiiihns Nicaenis, qui non e
2888 et Vat. 1342. Dionysio, sed <exvelustiore Prisca inierprciaiione
exhibeniur, sicui ei caseri Gra-carum syiiodoruni
1. Exactiorem bujus collectimiis descriptionem canones vel ex Prisca, vel ex Isidoiiana versioue,
proferre possumus,quia ipsoscodio-s in qiiibus con- rtulli et Dinnysinuaderivati sunl. Ex codicc Vaticano
tjnetur consulere lictiit. CodexRarberinicbibliuihcrae 1342 hiijiis colleclionis Sirniondtis edidit Nica^num
signatus num, 2t!8S esl foru ae qttailrnae, littcris par* cauonem de primaiu Ecclesiie Romanm versiouis
tim majusculis, pait.m celeiibus exnrntus. Olim pcr- Priscae, quam in Nicu-niseanOnilius nullus alius co-
tinuil, ul videlur, ad mnnnserium S'. Salvnioris dc dex Vaticauus exhibei.
monte Amiato in ngro Glusino Eiruri». In vaeua III. Incipit quemttdmodnmforritata fieri dcbet. Iti
enim ipsius codicis pagell.t 133, posterior antiqua rorpore anlem habetur : Factttm apud Nicwam me-
manus iranscripsit relatiom-mroii.-ecrationiseccesuc troptilm BWiyniwa die xiV fql. Julias, etc, cum
ejusdem monasterii anni 1036, qiialem ex.originali "_, epi-iola firmata, uti ratins dixinms cap. 3, S 8, nuin.
iutegro ipsius monasterii doctiiinnto Ughellus edidil 9. H:cc anuolalio Faclum apud Niea:am, etc, cum
in episcopis Gusin s (T. III Itai. sacr. col. 625). Ex eadem foriinila furmat.iruni ex boc fnie lepelita
integro docuraento diximus; nam in nostro exemplo fuil in Additioiiibus Dionysianis, illamquc Baronius
desideratur catalogus reliquiarum quae in siugulis edidit ex codice VallicellanoA 5, casdcni Addilioues
altaribus condiioefuenint. Forte h ccndex iinus fuil continente, quero Ciesconianam collectione u vocare
ex illis quibus Tbeobaldus epiacopus Clusinus sub cDnsuevit.
Ludovico Pio, id e-t paulo po.-l iniiiumsaeculiix, di- IV. Epistoia directa ad synodum Romw. Est epi-
tavit monasterium Amiatinuin, ul idcm Ugheltus tra* siula apociyj.hu synodi Nitamae ad S. Silveslrum
dil. pOntiQcem.
2. Vaticnnus codex 1542, qtti a Mon fauconio V. Epistola Silvestri episcopi ad synodum. Est re-
(Bibl. Bibl. p. 131) elegantistimut et antiquimmut sponsio ilem npocryphi ad eamilem >ynolum Nicae-
vocalur, unus ex liis esse creditur qui nd veiereni nam. llae riuaeepistulae legiintur lnm. II Concil. Ve-
biblioiliecam Latera ensem [cxviijspectahat. Ex hoc uetoe editionis, col. 79el80, ac iu Appcudice lom.
quidem. atitcx alioplane simili, cardinalis Deusdedit I Epistol.tItom. Ponlif., cnl. 52 cl 54 editionis P.
sa-culo xi Graecarum praeseriim svnodorum canom-s Cousiautii, qui oplime probat hnrniii auclorem illum
excefpsisse videbimus part. 4, c. 14. Li ttris.majoris ipsum videri' qui sub Syinmacbi sevum Siuvessanam
et minoris formocscr ptiu esl. Etmdem cotleciionem synodum aliaque iuconcinna documenia cnnfluxit,
quam Barberinus coiitin t, scd minus perfeclam; ali- quae in antecedenti cull.ciioue Lucano-Colberlina
quot enim pnginselum initio, lunised in corpore desunt, invenimus, ct in hac paritcr descripta paulo post
earuiuque loco alia: recentioris, veiusti characte- Q Viriebimus.
ris siibsiiiulc fuerttnl, quae nonnulla documenta cx VI. CanonesSitvestri papw. Hoc liinlo non solum
colli.-cttme Dinnysio-H.triiiana excerpta praeferunt. exhibeiur illud supposiiitium [cxvmj documentum
Ejusmodi sunl, pag. 59, constilutio papae Hilaridnta quud cum viginii canonibus in antecedenti colkctione
Basilisco el Hermenrico cost. xvi kat. Decembris; profenur hoc liililo : CanoncmConslitutum.....a Sit-
iuig. 42, tria concilia sub Symmacho; pag. 51, epi- vestro episcopo; verum eliam aridituraliud ilem apo-
stola Anastas i p;>p;cad Aiiaslasium Augu lum, etc cryiihum conMilutiiin eju-dem poniilicis t-um cano-
Collectionemqtiae i» hoc codice contineur, Cresco~ nibus si-x, quod lcgitur apu>l P. Coiisinniium in me-
nianam a cardinali Barouio appWlari nonnulli prodi- inorata Appendxe col. 55 ac tom. II Concil. col.
deruni, co quod d»cumenU quae ille ek Cretconlana 417.
collectionese edulis-escripsii, in eodem coriice de- VII. Canones Ancyrani. VIII. Neocrsaiienses. IX.
scripla iuveiiiaiiltir. Seri ftliun.ur. Nihil cnim ex Gangrenses, omnes ex aniiqiin \ersione quac Isido-
Cresconio hic cotlex exhibet unde hseecbllec io Cre- riana appellaiur»
sconiana nppellari poluerit. Iloc autero nomine ille X, XI, Xll et XIII. Cannnesconclii Cartbagiiensis
iiiiniiipavit codiceui Vallicellanum A 5, in quoCre- anni 419, distincti in quadragina cmn iisdem Afri-
fconii Breviarium praeinittilur; subjiciiiir auieui col- canis documeniis, qiiemailmodum legtintur in dm-
leclio lladriaua cuin Aidiiionibus Dionysianis, ex bus collectionibus Val. Regiua: el Lucano Colber-
qiiibus Baromus vulgavit ea documenta qtiorum ple- tina.
raque, ut videbirous part. 5, c. 3, e nnstra liac colle* XIV. ltemconcilium Cartltaginentetit, 40. Iloc est
ctione in easdem Addiiiones Dionysianas traducla .,v nliud cnncilium Cnrthngine habituin idibus Augnxti
fuernnt. Hujus quoqiie collccli >nis, sicut et pra-ce- an. 397, in quo Breyiarium cannuuin Hippniiensium
dentis.documeniadesinuni in Gelnsio.nihilqne habet coudiiiiiiifuit : ac propteren Imc numero ipsum Bre-
ex Dlmysio, nisi quaedam addilamenta excipias, de vinrium describilur quod in colleclione edenda ex-
qnibus dicemus. Hinc hujus antiquiias satis aperte hibebitur cap. 2.
colligi potesl. Ccrte cum auctor Dionysianam col- tium XV. Epitlola conc.lii Carlliuyinentit ad Innocen
lectionem non vilerit, ex fo tibus a Dionysiu diver- papam Urbis. L gilur iu cadem tolleclioiie
sis ipsoque antcrioribus profecil. cap. 6.
3. llaec collectio initio praefert labulam litulorum XVI. Retcriplum S. papw Innocenlii ad Aurtlium
90. Cum in prioribus pnginis manuscripti Vaticani episcopum.ibldem op. 7.
charactere celeri et recentiori describantur addititii XVH. ConciliumunieersnU Chatcedonehabiium a
canones Chahed menses, Gangreuses, et Neocaesa- sexcenlis xxx episcopis. Primii describilur delinitio
rienses, titulorum tabula lolius collectionis occurril liilei, dein snbjiciiinlurincanones 27 ex Prisca ver-
pag. 10, cui pracliguutur haecveibi: In nomine Do- Sinnc, quemariiiiitluin laudaiu colleciione cxhi-
mihi nostri Jesu Christi. lncipiunl consjitutaquw tre- bentiirca •. 25.
centum decemet octoPalres conttiiuerunt. Tituli au- XVIII. CanonesConstanlinopolilanitlt. 5, exeadeiu
tem 9d, in labula indicali, sic elferunlur. interpret iioiie Pri cu.
I. Canonet Apostolorum. XIX. Canones Sardicensestit, 21, uti ipsos in.-ei^-
II. Canones Nkwni. In corporc auiem stilim post mus IViscaeeditioit.''.
137 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM. PARS II. 138
XX. CanonesAntiocheniejusdem Priscoeinlerpre- A i omittttnt voecm Dionysius, et hnbent ut caeiera
talionistit. 25. Animadvertendumhoc loco cst, au- Ephesina gesta : Pelrus presbylerAlexandriwet pri-
ctorem hujus collectionisex versionePrisca hausisse mkeriusnolariorumdixit.Sequitur Petri iuteiintiitio.
canonesNicaenos,Clialcedonenses, Constaniinopoli- Sancta et ingenssynodus veslra omnemtidhibemprd-
tanos et Antiochenos : ex Isidoriana vero Ancyra- videntiam, elc., uliapud Baluziumtom. IV Cnncil.,
nos, Neocaesarienses,Gangrenses et paulo post Lao- col. 198,d, usque ad illa col.206, b, etin remisiionem
dicenos. morluorum et vilam wternam. Variant aliquantn ir,,
XXI. Excerpta antistilum qum recitata sunt conlra noslris codicibus sequentia : Ego Karisius obtult
Nesloriumin synodoEphesiorumlit. 19. libellumsicut superius scriplum, anathematizansNe-
XXII. Nestorii blasphemiarumcapitula, el Cyrillo storium et ejussequaces,manumea subscripsi.Et dein
Alexandrinoepiscopocontradicentecapiluta 12. Hiduo omissa Nestoriani symbolianteriori parte, quoeapud
nuineri, qui cx hac collectione transierunt in Addi- Baluzinm legitur, postrema pars tantum hoc initio
tiones Dionysianas,ea complectuntur ad Ephesinam subjicitur : Nos vero catholki unum dicimusFilium
synodumpertinenlia quorum pleraque Baluziusedi- et Dominum JesumChrktum, etc, a tol. 207, b,
dit e tluobusmss. Vaticano Palat. 234, et Bellova- usque ad illa columnae212, b, Hanc manum ei com-
censi sub titulo : Actio sexia concilii Epkesini. Vide modavitFl. Patladius , quod prwsenslitterasnesciret.
lom. IV Concil.edit. Ven.col. 197. Cum porro iidem Hoecomnia in xix litulos distributa coroprelieudun-
codices comiueant opuscula Marii Mercatoris, qui lur numero xxi.
tempore ejusdemconciiii floruit, ea ab eodem Latine Numeroautem xxn. IncipiuntNestorii blaspkemia-
reddita idem Baluziusexistimat. Nonnullavero, cum ~ . rum capitula, quibus epistolisad se missis a sanctit
in nostra cullectioneet in Additionibus Dionysii a "' Caletlino Romanwttrbis. el Cyrillo Alexandrinoepi-
vulgatisdiscrepent, hic diligenter notandasunt. Epi- scopis conlradixit, et disputatione brevissimaresol-
graphes numeri xxi peculiaris est : Incipitinexcerpta vendo duodecim capitula fidei, quw ad se missafue-
antistitumquwrecitatasunt contraNeslorium synodo raul, refeltit. Nunc episcopiCyrillipriora posuimus,
Ephesiorum.Sequitur tabula lituloriiin 19. l.JJesla- qumRomanaEcclesiaapptobavit, el posterioraNesto-
luiisNicwniconciliiobservandis.II. De Incarnatione rii ex Grmcoin Lulinum versa. Cyrillus dixit : Si
DomininoslriJesuChrisli.111.DenativitateChristiad- quis non confitetur, elc Nestoriusrespondil. Si quit
versusArianos.IV. De homineChrisloperfecto.V. De eum, qui est Emmanuel, etc,; ac ita deinceps prodti- -
JncarnationeDominiad clerumAlexandrinum.VI. De ctiniur duodeeim celebres Cyrilli anatbemalisnii
nativitateChristi, el comparationefiyuli. VII.De bene- adversus Nestorium cum sua cujusque respoi».ionp
ficiisDominietSalvatoris. VIII.Dehumanilatecorporis seu blasphemia Nestorii. Ili analhemaiismi ba<
Chrisli. W.De eo quodDeushomosit faclus.X.Deom- forma qua sun cuique responsio subditur,' no-j
uibus crealuris,quodDominumcomprehenderenesciunt.exstant in Conciliis. Immo anaihematisniis Cyrilli
XI. De Christoinduto formamservi. XII.De nativitate cditis tum Groecc tum Latine cx fonlibus diversis,
Christi. XIII. De auro,et thure, el myrrha. XIV. De responsiones , seu hlasphemioeNestorii ex hae tan-
virginiloteMariw, el Chrisiipassioneet resurreclione. tum versione quae in praesenti collectione et in
XV. DelibelloKariiii presbyteriel aliorum presbyte- AdditionibusDionysianisconservain est, separatim
rorum qui a Nestoriodeceptifuerant. XVI. De sym- prodierunt tom. III Concil., col. 971. Post hos ana-
bolo Nestorianorum. XVII. De anattiematizantibus tliematismos cum responsionibusdestriptos , qui ari
Nestorium,et omnemhmresemTessarescedecarilarum, ( actionem vt. Ephesinam minime pertihentes, hic
C
el eosqtti noncelebrantsanctumPaschm, et Catharoes. inserli fueruut, codiceshujus collectionis cum iliis
XVIil.De responsisperversisNestorii. XIX. De prm- Additionum Dinnysii prosequuntur sic : His igilur
dicantibusprmlerjidemNicmnamin omnibusabjicien- recitatis decrevit sancta synodus, elc, uti toni. IV
dis. Post hanc tabulam prooemiuraest hujusmodi. Concil., col. 212, b. Estdecretum conciliiEphesini,
Posl consutatumDD. NN. Fl. TheodosiiXIII et Fl. quod ibidem post rccitalum pseudosymbolumNesto-
ValentinianiIII PP. Auqg. xi kat. Augusti, qui dies rianum rectius subjicitur. Sed econlra roale in eadem
est secundum/Egyplios Epiphii xxviu, jussu Augu- editione Ittiic decreto subncctiinturmttlta testimonia
stissimorumpiissimorumque principumsynoduscongre- ex Nestorii operibus cxcerpta , ac tandem sine ulla
gata est in Ephesiorummelropoli,et sedenlibuscunclis; idonea transitione Ephesinorum Patrum subscrip-
in episcopioreverentissimiet religiosissimiepiscopi i tiones aiTerunlrjr.Meliusaulem in nustris codicibus
MemnonissanctissimiselDeo [cxixj dileclissimisepi- post ultitna tnemoraii decreti verba, jj vero laicus
scopisCyrilloAlexandrim,agenteeliam vicemsanctis- sit, et eum fore anathema, sicut superius dictumesl,
simiet religtosissimiepiscopiRomanmEcclesimCwle- congrue additur : El subscripserunl.Cyrillusepisco-
ttini, el JuvenaleHierosolymorum,et MemnoneEphe- pus Alexandrimsubscripsi; et reliqnaesubscripiiones
siorum,el Flaviano Philipporum, agenle etiam vicem i recensentur, ut in laudata ediiionecol. 216, e, usquo
Rufi sanclistimiThessalonicensisepiscopi,el universiti ad fniem cum eadem clausula: Expliciuntepiscopo-
una cum Philippo presbyleroaposlolkwsedis Romanw ' rum nominaqui interfueruntsynodoconlra Nestorium
Ecclesiwlegato. Hoc procemiuracaret eo episcopo- numero cxcm. Haec proecipue nolanda visa sunt.
rum catalogo qui inseritur in editione Baluzii, nec: fl Caeterum in textu non paucae variantes lectioncs
noii in actione primi concilii Chalcedonensis, ubii occurrunt, quoeedituris haecdocumenta utilia esse
actio sexta Ephesinaesynodi lecla fuit (Tom. IV poterunt. Pleroeque antiquae canonum collectiones
Conc, col. 1133). In ms. aulem Vat. 5845inler Ad- Latinae nihil [cxx] ex Ephesino concilio proferunt.
ditiones Dionysiihoc idero prooemiurolegitur, uli ini Collectiones Hispanica et Isidoriana, nonnullique
hac collectione.Solum post nomen Cwlestini,et aniei codices Hadriani ejusdem concilii litulo exhibent
Juvenalcminseritur et Arcadioepiscopolegato,et Pro- duas Cyrilli epistolas ad Nestorium quaeipsam syno-
jecio episcopoel legalo, Juvenali, elc, quac duorumi dum proecesseie. In hac aulero collectione,ac exinde
episcoporumaposiolicaesedis vicem gerenliura no- inAdditlonibusDionysianissexta actioejusdemsynodi
mina melius praemitlunlurJuvenali et caeleris, quami potior, hac forma quam descripsimusrecepia fuit.
in mss. Baluziiad flnerii calalogi rejiciuntur, quodI XXlll. Epislola imperialis ad AureliumCarthagi.
ab aliis quuque Ephesinisactionibus abborret. nensem episcopum.Est lex Honoriiconlra Pelagia-
Post laudatura procemium subditur : Hique cumi nos, quaein collectionehoc tomo edenda producetui
consedissent,PelruspresbyterAlexandria, etDionysius i cap. 16.
•mimkeriusnotariorumdixerunl. Sic pariter legitur XXIV. Epitlola Aureliiepitcopiad omnesepiscopos
in duobus aliis codicibus antiquissimis, uno Juslel- per Byiacenam provinciam constilutos. Est ibidera
liauo, altero collegii Parisiensis Societalis Jesu, quii cap. 17.
memorantur tora. UI Concil. col. 1200. At mss. XXV. Excerpta de gestis habilit cotttra Pelagium
AdditionumDionysii,nec noncodices Baluziimelius> hwretkttm.Ihiderocap. 18-
PATHOL.LVI. 5
189 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. HO
XXVI. Sacra epislota Conslantini(lege Constantii),\ rium: tom. III Concil. col. 903, el apud Conslaniium
imperatoris, Valentiniani Augusti junioris (supple col. 1114.
Patris), de exsiliando Cwlesliohwrelico Pelagiano. XLIX. Item alta epistolaejusdem exhortatoria ad
Ibi cap. 19. Constanlinopolitanumclerum et plebemmissa: eodem
XXVII. Statuta anliqua Orientistit. 102. Haecpro- tom. III col. 914, et apud Coustantium col. 1131.
dibunt inter documenta Juris canonici veleris num. H;cc tria documenta ex collectione Cresconiana, id
3, infra col. 653. est ex ross. Additionuro Dionysii, primum impressa
XXVIII. Epistola decretalisad Anastasium episco- fuerunt a Romanis editoribus Epistolarum Romano-
pum Thessalonicensem. Est Leonis epist. 14 , quaa rum poritilicum,et deindein Annalibusrecusa a car-
extra proprium locum collocatur lum iu bac tabula, diuali Baronio. Ex hac autem nosira collectione in
lum in corpore. Hoc enitn numero describenda erat Additiones Dionysianas, ulvidebimus, tr.iducia fue-
epistola Siricii ad universos episcopos missa, perpe- runt. Inveniunlur etiara in mss. anliquae versionis
raro exhibiia num. XXXVIII, cui S. Ambrosiusalii- gynodi Ephesinae, quibus Baluzius et Coustaniius
que episcopirespondenl epfstola sequenii. usi sunl.
. XXIX. Rescriptum episcoporum atque fratrum. L. Coelestinusepiscoputunivertisepitcopit per Vien-
Est epistola S. Ambrosii aliorumque episcoporum nensem provinciam constitutis. Exstat in collectione
ad Siriciura quae in colieclione eJenda legitur edenda cap. 35.
cap. 31. Ll. AccusatioXysti papw.
XXX. Epistola canonka , quam debent adimplere Lll. De PolycronioHierosotymilanoepiscopo.
presbyteri, diaconi, subdiaconi. Erictur inler docu- n LIII. DejectioMarceltinipapw. Hoectriadocumenta
menta Juris canoniciiium. 4, infra col. 669. suppositiiiiileguntur etiam in collectione praecedenii
XXXI. ConciliumLaodkenseversionis Isidorianae. Lucano-Colbertina, in qua duo priora in unum copu-
XXXII. Concilium Carthaginense. Esl illud habi- lantur. Vide quaeibidem diximus num. 4.
tum sub Genethlio anno 390. Holslenius, ex ms. LIV. Epistola Leonis papoeadRusiicum.
Vat. 1342 hujus collectionis, hoc coucilium antea LV. Rustici inquisitiones et Leonis responsa : in
vitiatum suaeintegrilati restituit, ncex eodem inser- noslra editione epist. 167.
tum est tom. II Concil., col. 1243. LVI. Leonis epislolae Siculis, nostrae editionis
XXXIII. Epistola B. Clementis Urbis episcopi ad epist. 16. LVII. Aqui/eiensi episcopo. Ib. epist. i.
Jacobum fratrem Domini Rierosolymilanuin.Esi qui- LYHI. Africanis cpist. 12 edilionis decurlatae. LIX.
dem supposititia , sed anliquitus apud Graecoscon- NicctaeAquileiensiepist. 159. LX. DioscoroAlexan-
ficta, et a Rufino lalinilale donala. Inserta est etiam drino epist. 9. LXI. Juvenali Hierosolymitanoepist.
velustoerollectioni edenrioecap. 64. 131),LXII. Lt*oniAugustoepisl. 145. LXIII. Maximo
XXXIV. Prwcepta S. Petri de sacramentisconser- Anliocbeno ep'st. 119. Additurin corpore cpist. 80,
vandis. lnter documenta proferentur num. 5; de ad Anatolium Constantjnopolitanum,quae in tabu a
qnibus confer admonitionemiisdem documentis prae- omissa fuit. LXIV. Flaviano Constantinopolitano-
lixamnum. 5, infra col. 631. epist. 23. LXV. Flavianiepist. 22, ad Leonem. LXVl.
XXXV.Gesta de Liberio apocryplia , dequibus iu Leonis ad Eutychetera epist. 20. LXVll. ad Fiavia-
proecedenticapite num. 4. num Consianliriopolitaniimepist.28. LXVIIl.ad Leo- -
XXXVI. Confessiofidei catholkw, quampapa Da- nem Augustura epist. 165.
masusmisitad Paulinum Antiochenumepiscopum. G LXIX. Exempla geslorum ubi in Conttantinopoli-
XXXVII. Dilectissimo fratri Paulino Damasus. lana synodo Eutycheshwrelicusdamnatusest.
Haecduo documenta legunitir in collectione edenda LXX. SubscrtptionesFlaviani episcopi,seu uniuer-
cap. 55, ubi solum Damasi epistola confessionilidei sorum episcoporumqui in hujusmodiconcilioconsede-
pnemitlitur. Confer annolationem primam in lauda - runt. Quoehisduobus numeris proponuntur, exstant
turo caput 55, in qua illud observabimus,Coelestinum in colleclioneedenda cap. 42.
papam in suo codice legisse prius confessionemfidei, LXXI. Interfeclio Proterii epitcopi Alexandrini.
deinde epistotam Damasi, ut in hac noslra collec- Sub hoc titulo proferlur hisioricniiarratio quae eif-.-
tione describuntur. lu fine bujus epistolsc additur: lur in laudata collectionecap. 43, infra col. 508.
Confessio presbyterorum seu diaconorum Ecclesim LXXII. Epistola Simplicii episcopi ad Acacium.
CP. Incipit : Ego ille CP. Ecelesiw diaconus vel lbidem cap. 44.
presbyter, etc, ut in linenot.
memorati capitis 55, infra LXXIII. Exemplumepittolmquam misit Acdciusad
col. 405. Confer ibidem 35. Simplkium episcopum.Ib. cap. 45.
XXXVIII. Epistota papw Siricii per universos epi- LXXIV. Felicis papw ad Zenonem Augustum.Ex-
tcopot missa , quae in collectione edenda invenielur Stat tom, V Concil , col. 147.
cap. 30. In tabula codicum hujus collcclionis Ires nuraet
XXXIX. Epistota Siricii papx Himerio episcopo producuulur sic LXXV. Item ejusdcm Felkis papm
Tarraconensi.Ibidem cap. 29. qd Acaciumepiscopum.LXXVI. Exemplum epistolm
XL. lnnocentiusepiscopusUrbisExsuperioepiscopo quam misit Acacius ad Simplicianumepitcopum.
Tolosano. Ibi cap. 29. LXXVII. Incipit exemplum epislolarum beaiissimi
XLI. Item ejusdem ad Macedonesepiscopot. Ibi j\ pflpa: Felicis urbis Romw. Cumautem his numeris
cap. 22. nihil correspondeal in corpore ipsius colleitionis,
XLII. InnocentiusVietricw episcopoRothomagensi. palara (lt hanc esse cironeam repetitionem duorum
Ibidem c«p. 24. uuroerorum proecedeniiumet numeri sequentis.
[cxxi] XLIH. EpistolaInnocentiipapwad Decentium I.XXVllI, ltem ejusdem Feticit ad Acaciumepisco-
episcopumEgubinum. lb. cap. 23. pum: tom. V Concil. cof 145.
XLIV. Epislola Zosimipapw EsycioepiscopoSoli- [cxxn] LXXIX. Ilem imperalorZenon (lcge ad im-
tano, lege Salonitario.Ib. cap. 32. peratoremZenpnem)qd libeilumepiscopiJoannis Ec-
XLV. Supplicatio papw Bonifacii ad Honorium, clesiwAlexandrinw.Esl epistola ejusdem pontificif
quaeincipit Ecctesiwmew, et rescriptum flonorii ad quaelegitur ibidem col. 218.
Bonifacium. Exstant tom.111Concil.col. 434 et 456. LXXX. Item epislota Felicis episcqpiad Acaciwr
XLVl. Epistola Cwlestinipapw universisepiscopis. supradictum. Ib. col. 217. Documeuiaex|iibila his nu~
Habelur in collectioneedenda cap. 36. ineris LXXlV, LXXVIII, LXXIX ei LXXX, ex bac
XLVll. Item Ceelestimpapw EcclesimRomanwdala collectione in Addiliones Dionjsianas tr^ducia, ex
ad synodumin Epheso constitutam.Edita est tom. 111 iisdem Adriiiionibusimpressa fuere.
Concil. cot. 1143, el lom. IV col. 88, nec non apud LXXXI. /48it»ejusdempqpmad Acttciumqlia. Legi-
P. Coustanlium tom. 1 Epist. Rom. pont. col. 1155. lUr in collectione edenda cnp. 46. LXXXH usque
XLVIII. Item alia epistolaCwleslinipavmad Nesio- ad LXXXIX.Teslimopia Pattuni, «u* omissa supe-
141 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. »43
rius num. LXVlII, subjecla' invenientur Leonis epi- A mana Et
disciplinw. post pauca : Romanm Afrkanw
stolae165 ad teonem Augustum tom.I col. 1383, ubi que ditciplinwnexumnotioremfacil: ac deinde : Opt
vide nostram antioialioiiem primam, et aliam 88 hujus codicis dignosciturquwquovetemporeOrienta'-
col. 1400. ies synodi in usum receptw fuerint in Ecclesia Ro>
XC. Item fities calholkm Romanw Ecclesim. Est mana ; quo Antiocheni canones}Constantinopolitani,
libelltis Gdei in collectione subjicienda descriptuS Afrkani, el siqui alii in controversiamvocanlur.Haec
cnp. 39, in quem vide annot. 1. tria ei praejudicio innituntur, quo hunc Romanaa
Utriusque codicisVaticani ct Barberini tabula de- Ecclesiae codicem perperam credidit. Vitlc de his
sinit in hoc numero seu litulo XC, in quo ipsam pri- plura in Observationibus ad disserl. xn. Addit au-
moevamcollectionemdesiissecognoscimus. Al in fine tem verissime : Milto quod antiquas primasquehabet
colleetionis utriusque codicis post cumdem titulum versionesopusculorumsanctorum aliquol Pairum, qui
XC, antiquo iharactere proferunlur Insliluta S. Ge- swculiquinliinitio celebresfuere, et pontificumRoma-
lasii episcopi, qtiacsunl in cdflectione edenda cap. norum conciliorumqueusu consecratw;quodplutes fi-
58. Aiiaporro addunturin Barberinoms., alia inVa- dei libellosqua edilos, qna non antehac editos conti-
ticano. ln Barberino pag. 293 tergo : ConstituiaS. net; quod aliqua Africanorum decretain edilis prw-
Gelasii papw, qum episcopiin ordinalione sua reci- termissaredintegrat. Quod porro addit, Epitlolat ali-
piunt. Papa lll. Cleroet plebiconsisientiin civitaleIII. quot Romanorumpontificumaliaque monumenlaegre-
dilectissimisfiliis in Dominosalulem. Probabilibusde- gie interpolala sincerilatisuw restituit, ob pon paucas
sideriis, etc, uti babetur tom. V Concil. col. 383. optimas lectiones ope bujtis collectionis restitutas
Deinrecentiori charactere: Epislola Gregoriipapw ad n verissimumest. Quod si respicit Gelasii epistolamad
CastoriumAriminensemepiscopum,quoelegitur lib. n Dardanos,,quae in edilis Conciliorum prolixior, bre-
Registri S. Gregorii epist. 41. Ilem Gregorii epistola vior autem in hac.collectione invenitur, interpola-
ad Vilalianum religiosum abbatem de Benevento. tionis noiam in vulgatis abstergemus cap. 11, § 4,
Aliquot fragmenta Gelasii papae. Dictum Feliciani ubi duplicemejus epistolaeformara ipso Gelasioau-
episcopi Ruspensis,quod exstat lom. VConcil. col. ctore editam demonslrabimus. Subdit : Non ea so-
931, ac tria dicta Karoli iraperatoris, quaein Capitu- lum exhibet quw ad disciplinam ecclesiaslicamperti-
laribus inveniuntur. nent, sed etiam quidquid fere pro fidei causa aclum
In ms. autem Vaticano haec posteriori characiere tcriplumqueest velab apostolka tede, velab aliis epi-
subnectuntur.DecretaS. Gregorii ad clerum in basi- scopis per illa tempora, id codex comprehendit: in
lica S. Petri apostoli. Est concilium S. Gregorii I, quoprwslal et Dionysiano et cwteriscanonumconsli-
tom. VI Coucil.col. 915. Aliadecreta Gregorii II in tutorumquecodkibus, qui nihil de rebus fidei attin-
synodo Romanaanni 721, lom. VIIIConcil.col. 185. gunl, si Capilula de gratia et tiberoarbitrioCwlestini
ConciliumEugenii papaeeditum ab Holstenioin Col- epislolwannexa excipias,qum apud Dionysiumhttben-
lectione Romana,et exinde totn. IXConcil. col. 1117. lur el desideranturin nostro, et Gangrenses analhe-
Tandem posi nonnulla fragmenta ex synodis Carlba- matismos. Dum caeteroscnnonum constituloruinqtie
ginensibus,exhibetur conciliumLeonis IV, ah eodem codices nihil derebut fidei attingereprodidit, non sa-
Holstenio impressum ac recusum eodem tom. IX tis bene perpendit editionem Isidori, et multo minus
col. 1127. alias aniiquissimas manusrriptas collectiones, in qui-
CAPUT VIII. bus paria decreta circa fideminvenimus. Illnm tan-
De collectionea Quesnelloedita et hoctomo recusa G dem maxime exlollit Sardicensium et Nicaenorum
Dealia collectioneColberlina5368. canonum conjunctioncm, qua omnes in hnc colle-
ciione Nicaenorumtitulo inscripii, ab omni dolo ac
. Priorem collectionem, quam post Quesnellum fraude vindicant summos pontilices, cum Sardicen-
boc tomo iniegram et emendatiorem exhibebimus, ses veluti Nicaenosallegarunt. Etsi vero haec eadem
non fuisseCodicemcanonum publica Romanae sedia conjunctio in aliis quoque antiquis collectionibus,
auctorilate digeslum aut editum, et RomanaeEccle- quas cap. 1 § 3 memoraviraus, inveniatur; cum ta-
siaeusu receptum sub Innocentio, Zosimo et Leonei men hoe antea essent ignoiae, istud vindiciarum ge-
pontiQcibus,sed esse coltectionem a privato hominei> nus ex editione hujus collectionisin publicum pro-
in Galliis concinnatam, late probabimus in Obseiva- diit.
lionibus qute dissertationi xn ejusdem Quesnelli sub- 2. Ntincqiiar.dampeculiaria animadvertcndasuper-
jicientur. Anliquilatemporro ipsius colleclionisatquei sunt circa fontes ex quibus collectionis auctor potis-
praestaniiam exposuimus in proefaiionequae eidem simum profecit. Nicaenostanones cum Sardicensi-
collectioni praefigetur.Nonuullain hujus conimenda- bus junctos ex atuiqua sane interpretaiione, quam
lionem accuraulavitQuesnellus in generali suaeedi- Isidorianam vocant, derivavit. At simul prae oculis
tionis prxfalione § 6, quae huc expendenda reserva- habuit aliud eorumdem canonuni exemplum simile
Vimus.Exhibel,mq\iil,antiquamillamcanonumOrien- illi quod conlinetur in ms. Vat. Reginae 1997. Ex
laliumversionemqum in usu fuit per plurcs Ecclesias boc enim tria sumpsit, divisiunem ac fere tilnlos
Occ.identales ante Dionysianam.Hanc quidemex pane canonum, integrum canonem sextum, et catalogum
habemusin Isidoriana collectione;sed nec hanc illam D Patrum, ut cx annotaiionibus palebil. Hinc etiam
anliquamesse confidentiusquis pronunliareuususesset, praeterivit canonemultimum Nicaenumde omittenda
«ntequ.imid ex ejus collalionecum nosira appareret; gcnuilexionediebusDominicisatque pasrhalibus, qui
necsinceraomnino habeturapud Isidorum, sed men- in lsidoriana versione descriptus, in laudato excm-
dis, interpolalionibus, aliisque corruplelis viliala. plo Vaticano regio desideratur. In aliis Gracis ca-
Ejus versionis antiquitas ex aliis eliam vetustissi- nonibus, quns ex eadem antiqua interpreiatione re-
mis colleclionibus quae eanidem interpretalionein cepit, nimiruniin Ancyranis,Neocaesariensibus,Gan-
praeferuntconlirmatur, atque ex his tutius dignosci grensibus, Aniiochenis, Laodicenis, atque Con-
et cotrigi possunl menda quaeapud Isidorum oc- stantinopolitanis, liberiorem interpretandi rationem
currunt; iectiones enim collectionis a Quesnello praefert, qua quidam canones aliis verbis additis ve/
[cxxin] vulgatae non semper meliores sunt, cum mututis a pum antiqua Isidoriana versione discre-
praesertim quaedam e liberiori collectoris licentia pant. Solicanones Chalcedonensesnouex Isidorian?;
prodeaut, utsuis locisobservabiraus. Sequitur Ques- versione, sed ex ea quae Prisca appellnlur, descri-
nellus : Prwlerea antiqua Romanw Eccletim disci- pti fuere. Peculiarem Africanorumcanonum foniem
plina ex isla versioneinnoiescit, dum aliquos canones nactus est collector, ex quo derivavit non solum
Orienlaletab ea rejeclosdocel, alios mutatos, tuoque Brcviariuro Hipponense, qund restiiuenda: plenariae
accommodalosusui; quod ex Dionysiiversioneobscu- synodo Cnrthaginensinnni 397 necessarium luit; ve-
rum manet, quippequi canonesad fidem Grwci texlus rnm etiam Mizoniiel aliorum Byzacenorumepisto-
transtulit, non liabita rcttionereceptw ab Ecclcsialio- lam, qiia-.in nulla alia colleclione hactenus inventa
14$ AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 144
est. Collectionem prseterca reperit [cxxivj singula- A colleclionisex versione anliquksima <( docnmentk
rem documentorum ad Pelagianam causam perlinen- in ea conservatis.
lium, cujos Graecamversionem Photius retulit cod.
53. Hinc couservata nobis fuerunt quaedam docu- 1. Hic codex membranaceus est quadratae formae
menta quacalias periissent; ac praelerea in canoni- ac majusculis litteris scriptus, qui characieres anti-
bus contra hxresim Pelagiaiiam Carthagine editis qitilatem ejtts saiis indigitant. In eo dtio diversi co-
auno 418 unum decretum in aliis collectionibusomis- dices in unum copulati nunc invcniuntur, quorum
sum, restitutum accepimus. Confer annotationes ipsi primus initio carei, [cxxv] secundus aulem inleger
collectioni subjectas, in quibus alia plur.i deteximus. est. Diversitatcm horum codicum evidenter derooti-
3. Pauca hic subnectimus de alia collectione quae strant puginaequoe in primo constant ex liueis 29; in
exstat in vetusto exemplo Colberiino 3368. De hoc ailero autem xxvn lineas constanter exhihent. Pri-
disseril P. Coustantius in praefatione ad tom. I Epi- mus codex capiie diminutus coniinet parlem titulo-
stotarum Roraanorum pontificum pag. LXXXVII et rum concilii Cnrthnginensis anni 419, qui incipiuul a
seqq. Idem codex duas partes seti verius duas col- lituf> 49 et progrediunlur usque ad tit. 108. Tum
lecttones complectitur, quse duabus liltilorum labulis eodem numero servato proferuntur ipsi canones, qui
«eu indicibus distinguunlur. Hic dc sola priraa parte inchoant a commemoraiione concilii Hipponensis
seu colleclione quoeex Qucsnelliana non panc.i rece- anni 39. De concilioquod Hypponiregiofaclumest.
pit agemns, de altera dicluri cnp. 10 § 5, ubi sermo Gtoriosissimoimperatore Theodotio Aug. III et Ha-
crit de Gallicanis colleclionibus, ad quas litcc altera bundanti* v. e. cont. octavasidits Octobris, cic, uli
propius accedit.. Igitur prima collecto, si tabulam R " apud Dionysium. Quod si apud hunc (Tom. III Conc. "
respicias, quae primaevi fetus indiciuin est, consiat col. 501) iu vulgatis ex Hadriana collecione excor-
ex capitulis 57; caetera enim, quaein eadein tabula ptis sunt lantiim canones 105, niliil moveat; in no-
non indicanlur, ptsterioribus additamentis acceii- stro enim codice numeri idcirco augenitir, quia ires
sendn sunt. ln labula primtiin indicantur omriia ca- numeri iis locis afliguntur, qui in iisdem \ulgatis nii-
pitula collectionisLucano-Colbettinoe.AddiintilrLco- mero carent. Africanorum epistola, quae signatur
nis epistoloe septem. Dein ex collectione Quesnel- num. 108, non aHertur inlegra, scd usque ad illa
Iiana, quam cdiluri surmis, excerpta fuerunt capitula verba : velmullis aliis impedimentisadducinon polue-
C, 13, et 42, usquead 50, id est Carihagiuensis con- runt; et nihilominus haecclausula appenriitur : Ex-
cilii litlerae ad lnnocentium, plenarium conciliuin plkiunt canones diversorum conciliorum Africanm
celebratuin Carthagine auno 418 conlra Pelagiuin provincim numerum cvm. Tum sequuntur duo folia
itque Cuelestium, gesia Consiantinopolitanaesynodi olim vacua, iu quibus posteriori manu ac diverso an-
quibus a Flaviano Eulychcs damnaius luit, gesta de tiquo charactere quaedam descripta fuerunt. In bis
nominc Acacii, epistolae Simplicii ad Acaciuiii, et sunt versus ad Ddlmnliaiium,quos edidimus cap. 1
Acacii ad Simp icium, Felicis pnpaead Acacium, Ge- § 3, in line.
fasii 1011111«de anathemalis vinculo, ejusdem com- 2. Postea incipit coriex secundus integcr, cujus
in-nilorium ad Fau»tum, epislola ;d Anaslasiumim- quaterniones alphabeticis litteris A B C signati siiiu.
peraturem, el alia de dimnatione Acacii. Accedunt Hic peculiarem collectionein complectilur, quoe exa-
proeierea aliae ires Leonis epistolaeel litterac S. Cle- ctius desciibenda est.
menlis ad Jacobum de Domini sacramentis. In cor- I. Legitur ignota hactenus versio Nicaenoruraca-
pore vero suo loco nou aiferuntur duo poslrema ca- C nonum, quam lioc torao proferemus in lucem (Infr.
piia 56 et 57, qute inJicantur in labula, id est epi- cot. 581). Tituli et in lioc et in caeteris ducumcnlis
stola Leonis ad imperaiorem, et alia S. Clementis ad scripti sunt litteris majusculis rubeis et crassioribus;
Jacobum; sed ea m sequentibus documentis postea texlus vero majusculis nigris et minoribus.
adjectis interserta fueruni. II. Conciliiim Neocaesurienseex versione Isidoria-
4. Documeniaauicin adjecta quaenon enunliantur na, cujus lectionibus usi sumus in emendando capite
in praemissa labula, sunt aliaetres Leonis epistohc quarto collectioois subjicienda-.
cum particula seu clausula alinrum lilterarum ejus- III. Exemplisynodi habitwRomw episcopoum xcm
dem ponlilicis; item omnia monumentu in causaPe- ex rescripto mpermli. Damasus Valeriantts, etc.,
lagianorum, quoein collectione edenda referuntur a episcopiscalholicis per Orienlemconstituiisin Domino
cap. 6 ad cap. 20, duin in praeinissa tabula riuu tan- sUulein. Confidimus,quidem sanelilatemveslram, etc.
tum indicantur, sexlum, et decimum tertium. H:i-c Est epistola synodica Damasi atque aliorum episco-
excipitint aha sex capituli sumpia ex eadem colle- poriim llaliaeet Gallioeab llolsienio primum vulgala,
ctione c. 30, 51, el 52, usque ad 55. Accedit ex ea- ac dein inserta tom. H Concil. Veneioecdit. col.
dem couciltum Tclcnse, ei regula lOrmaiarum. Ex 1043, cui aliquot decreioriim particuloe, ac tandem
colleciione vero Colberiino-Lucaiiaadditur decrelum subscriptiones episcoporumsynodi Antiochenaesub-
Gelasii de libris. Itt line tandeii) desci-ibiturConsti- jiciuniiir cum clausula. Explicil synodus Romana et
tutum domni Conslanlini imperatoris in graiiain lio- Antiochensis. Cum vero epistola quae in hoc docu-
iuanoe tcelesiae signaitun Romasub dieiu kal. April., liieuioprimoloco praefertur, ad Illyriciauos data fue-
domno notlro FlavioConstantino AugustoIVct Gallt- *' _ rit, iit illam qiridein Illyricianis inscriplam recitanl
cano viris clarissimis consulibus.Haec culligere licuit Theodoretus lih. n, cap. 22, et Sozomenus lib. vi,
ex P. Coustantio. Si codicem potiiisseuius expen- cap. 27, itiscripiionem ad Orientales in Holsteniaiio
dere, lianc collectionein distinciius descripsisscmiis. codice inveniam Henricus Valesiusin notis ad Sozo-
ld unum vero certum perspiciraus, duos fuisse hujus menum erroris nolavil. At noster cndex eamdem in-
collectionis fontes, nimirum collectionem Lucauo- s.cripiionem sntis vindicat : nihilque vetat (ut aui-
Colherlinam, quaetota in hanc tradticta fuit, ct aliam madvertitP. Coustamius inadmoiiiiioneadepistulam
hoc tomo edendam, in qua caetera iineniuiitur d<- teitiam Daniasi n. 3, pag. 479) quominui cum ad
curoenia quae in Cnlbenino-Lucaiia desideramur. episcoposlllyrici fuissetscripta, ejus exemplumpoitea
Unum suppusiliiium Coiislanliui cuusiitutum, in fiue etiam ad Orientalet transmissumtil. lmmo cum in
ilescriptum, quod in neutra liac collectibne legitur, calce ipsius epistoite dicatur tuni in Holsteniano,
recentiuri additamenlo referenduro videtur. tum in nostro codice : Ego Sabinus diaconus Medio-
lanensis legatus de authentko dedi; palam fit non
CAPUT IX ipsutn autlienticum originale Orientalibus fuisse tra-
ditum, sed cura boc in lllyrico relictum esset, ejus
t)e colleclioneqitm conlinetur in ms. 55 Cttpiiuli ca- exemplum induclo Orieniaiium titulo in Oriciilera a
'hedralit ecclcsimVcronensis.Desynodo Antiochiw Sabino fuisse perlatum. Enimvero apud S. Basilium
cctebrala circa an. 379. TomusVccidentaliumin ea . exsiat epistola 69, Orientalium xxxn episcoporum
vrpduclus et subscriptusdetegitur. Prmstantia Ituius nomiuibus signata, et Sabino diacono tradita, ut Ita-
 145 DE ANTiQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS IL 11«
liae«t Galliae episcopis redderetur, in cujus calce
e A slantinopolitani. VII. Anquiritani, omnes ex Isido-
eosdem Iialos et Gallos eorumque synodicam lau- riana versione.
dant et approbant. Cum porro Sabinus in Orienlem n VIII. Canones Clialcedoncnses ex interpretatione
perrexerit anno 372, pariiculae autem decretorum n a vulgatis el notis divei sa, quam huic tomo insere-
qtiaein noslro et Holstenii codicibus memorataesyno- mus infra col. 617.
dicaesubuectuntur, ad posterius lemptis, quo Apolli- IX. Epistola ad EcclesiamAlexandririam. Est epi.
naris errores in eisdem perslricti jam prodierant, , stola Patrum Nicaenorutnversionis hactenus ineriitcc,
manifestissirae spectent; hinc epistolam cum iisdem n quam pariter dabimus col. 587.
decretis perperaincopulatam,acpropiereaalteram abb X. Hoecannotatio subjicitur, quae ad Sardiccnsera
alteris separandam credidit P. Coustanlius loco !au- synndum perlinet. Tunc temporis ingerebanlur mo-
dato num 4. Nihilvero oberit si credamus hoc docu- lestiw imperatoribus synodum convocare, ul insidia-
mento exhiberi Antiochenae synodi gesta, quibuss rentur Paulo episcopoConstantinopolitanoper sugge-
sciiicet Orientales, ut suam fideiii Occidentalibus s stionem Eusebii, Acacii, Theodori, Vatentis,Stephani,
probarent, in synodo Anliocbioecelebrata subcripse- ;- et sociorum ipsorum : et congregataest synadus consu-
runt tura Rnmanoe synodicae anlea jam missae ini latu ConslantinietConstantini apud Sardkam. Expli-
Orientera, tum parliculis illisdecretorum quaequileini cit. Deo gralias. Amen. Haec annolalio esl erronea
in utroque codice [cxxvi [sine ulla divisione synorii- quanlum ad Eusebium : Eusebiusenim Nicomediensis
coe adjiciuntur. Ex epist. 321 S. Basilii discimuss ante Sardicense concilium obierat. Con-ulattis pnrro
Dorotbeum, cum esset Roraoeab Orientalibusmissuss- Conslaiuiniel Conslanlini vitio laborat : scribendum
anno 377, audisse Meletium Antiochenum el Euse- _" enim fuerat Constanlii iv e.lConslanlisiu. Concinit
bium Samosatenum Ariana haeresi fuisse notatos.. lamen liaecconsularis nota cum iisquaein hoc codeui
Hac forte de causa conrilium Romaehabiium fuit, ett codice tradunlur de S. Albanasii gestis, ubi hic san-
decreta, vel laudataedecrelorura particuloein Orien-- cius episcopus, qui statiin posl Sardicensem synodum
tem missae; quibus acceptis Antiochena subindee sedem suam repetiit, rediisse dicilur consulibus Con-
synodus coacta circa annum 379, cujus meminissei stantino tv etConslante m, ubi simili errore scriptum
videtur S. Gregorius Nyssenus in litleris ad Olym- est Conslantino [cxxvn] pro Conslantio. lsthaecan-
pium de vita S. Macrinae; ac in ea, ul omnis Arianae ) nolatio e Graecoreddila est, uli alia ad Sardicensem
iiaereseos suspicio amoveretur, memorati episcopii syuodum pertinenlia. Num vero hi errores 1 Graeco
Meletius et Eusebius ctun aliis ejusdem synodi Pa- auctori, an Latino inierpreli, vel amanuensi tri-
tribus Damasi epismlam cum decretis illis jungentes,, bttendi sint, non est hujus loci sollicitius inquirere.
oraniasuis subscripiionibus firmarunt. Iluc respexis- XI. Ahruptn seric documentorum Sardicensium,
se videnlur Patresconcilii Constantinopolitani, cumi qiitc posten proferentur, iuseriintur canones aposto-
canone apud Graecosquinto, edilo, ut putantus, inI fci ex versione Dionysii Exigui.
synodo anni 582, statuerunt : De tomo Occidenta- XII. Item Aniiocheni cx eadem inlerpretatione.
lium eliameot suscipimusqui Anliochiwunam Patris, XIII. Sequuniur documenta Sardiccnsia. Incip.
et Filii, et Spiritus Sancti Deitatem confilentur : ubii canon Sardicens. Sancta synodus congregataest Sar-
iOmus Occidentalium congruit illi Damasi synodicae> dicm ex diversis provinciis, ctc Esi formula fidei
et decreiis simul junctis quibus illi episcopi Antio- pseudosynodi Sardicensis cum eodem initio quo apud
ehiw subscribeutes, unam Patris, el Filii, et Spiritusi S. Hilarium legilur in libro de Synodis tom. II col.
Sancti Deitatemin iisdera declaratam confcssi suntt C ( 482 edil. Veron., sed ex aiia ignota versione, quam
(Tom. II Concil.col. 1126, e). Hocidein documentum hoc lomo exhibebimus col. 615.
iidem profeclo ConslantinopolitaniPaires indicaruni, XIV. Interseritur brevis cyclttspaschalis.
cum in epislnla ad Damasum et alios episcopos Oc- XV. Tuin hic litulus legitur : Definitionesapua
cidenlis scripsere : Qua de re si quid amplius deside- Sardkam. Dilectissimofralri Julio, elc E«t intcrpre-
ratis, satis vobisfiet, si TOMUM(graece rotiov) Antiochiw tatio epislolae Osii et Proiogeuis ad Juliuni papam,
asynodo, quw illic celebrata est, conditum.... legere ctijus Sozomenusmeminitlib. m, c 12. Ilaec pariter
cignemini.Quem in laudalo canonc tomum Otcidenta- antea inedita in hac editione prodidit col. 597. Vide
iium appellarunt, quia tum ea epistola Damasi, tum quaesupra diximus parl. i, r. 6, n. 11. '
nla decreta ab Occidente tnissa fuerunt; liic non XVI. Inedita versio synodictc Sardicensis cum ad-
male tomum Anliochiwa synodo condilum vorant, ditamento expositionis fidei, quotl referlur n Theo-
quippe quod haec synodus eamdem Damasi synodi- dorelo lib. n, c. 6. Hauc quoque versionem produce-
cam antea acceptam cum memoratis decreiis copu- inus in lucem col. 598.
lavit atque subscripsit. Hujus autem documenli ex . XVII. Dein sine novo titnlo subjicittntur canonea
unico codice hactenus impressi aliquot loca ope no- Sardicenses non ex originali Laiino, sed ex Graeco
stri manuscripti supplere vel corrigerc placet. In Latine redditi antiqua interpretatione, cl cum uno
primo frngmento decreti, quod legiiur tom. 11Con- canone ullra illos qtii in Graecolextu legiiniur.'llanc
cil. col. 1U46, b, post verba, Spiritus divinusqui fecit pariter ioierpretationem dabimus col. 589.
me, addenda sunt haec: non enim separandus est Divi- XVIH. Inseritur porro alio charactere eorumdem
nitate, qui in operalione,ctc. Et post nontiulla ibidera y,rj cauonum quasi atia Iranslutio cxeinplum Latinuni,
litt. c corrigendum : aul prwvaricationibus (melius quod DionysiusExiguus recepit. 1'osiea cadcm anti-
vulgati prwvaricatoribus) ea impertialur facile com- quiori mauu continuat series documenloriim Sardi-
munio, ut reliquis peccandi incentiva tribuantur. In ceiisium. j
tertio ftagmenio col. 1047, a, post voces aut sensu XIX. Episiola Athanasii ad presbyteros el diaconos
corrupto addenduin cst, cowternwessenlimTrinitatem Ecclesioesanctae apud Alexandriam et Parembolam,
credentes.Moneudumtandem est, ita in nostro codice, a marchione Maffeio edita in Appendice Hi>loriaj
nt in vulgato Holstenii, affirmari, subscripsisse epi- Tbeologicaepag. 261, eademque hoc tomo recttdetur
scoposCXLVI,quod ea de causa nionemus, quia in col. 611.
Hnrduini notatione scribitur : In codke Vaticano XX. Alia epislola synodi Sardiceusis ad presbyte-
dicumur-esse subscriptionesCLXIII,ubi corrigendura ros et diaconos Mareoticoe.Vulgata est in eadera Ap-
CLIII.Qui veroad P. Harduinum id scripsit, septera pendice pag. 258, et a nobis pariler repeletur
episcoporuin subscriptiones, quae iiviegraein hoc do- col. 607.
cuiuenio exbibentur, compuiavit una cuiii aliis CXLVI, XXI. Athanasii epistola ad eosdetn, quaniptures
quoe brevitatis causa ab antiquario omissoe hac for- Sardicenses Patres suis subscripliouibus lirmarunt.
mula indicnutiir : Simititer et atii CXLVI.Orientales lbidem edita pag. 259, et iterum hoc lomo recudendu
episcopisubtcripserunl,quorum subscriptioin aullten- col. 609.
ticumhodiein archivis RomanwEcclesiwtenelur. XXII. Siue ullo titulo subduntur quxdnm gesta .
IV. Gaoones Ganjsreuses. V. Laodiceni. VI. Con- S. Atbanasii apud Malfeiutu eodem iocu editu pajj.
147 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPE.NDIX. 148
263, quaedum in fitie proferunt Athanasii successo-.A supplenda : humillimusomnium diaconorumTheodo-
res, ac in Theophilo desinunt, teropus indicare vi- sius indignus diaconus fecit. Verba de mendosisexem-
dentur quo scripta fuere. Nullum docuihentum for- plaribus trantiuti, Theodosium merttm exscriptorem,
tassis prodiit in quo cbronologicicharaclefes frequen- non vero ejus versionis, quae in ipso tantum codice
tius occufrant. Brevi contexlu coiistilatus Viginti ihvenitur, auctoreminnuunt. Equidem idem Theodo-
designantur, et cura gesta potiora referuntur, rqehsis sius, qui Latinae linguae imperitissimnsex liac ipsa
«tiam ac dies nolatur. Alexandrinorum, seu JSgy- ahnotatione cognoscitur, Gr;t:caeadeoignarus fuil, ut
mensium nomina Graecumoriginale in ipsa ih exscribendocanone 17, Anryrano Isidorianoever-
lexahdrina urbe, seu in vEgypto condiliim osten- sionis Graeca verba sensui intelligendo necessaria
Siorum
<Juot.Nihil praeclarius haberi pdsset, nisi manifesti omiserit, quac in aliis mss. et in vulgatis ejusdem
Orrores bic illic detegefentur, ob quos hoc documen- versionis legunlur. Fuit vero anctor praesentis col-
rtuin alias insigtieapud nonnullos eruditos male au- lectionis, in qua compingendaaliquot codicibususus
divit. Cumvero in liis geslis quaedamdicanlur omissa, est. Peculiaris codex ille fuit, qui docnmenta Graeca
baud credirous errores Graeco eorumdem gestorum ineditaeLatinaeinterpretationis continebat. Hujus au-
Scriptori, qui Theopliilo Alexandrino videtur fuisse tem interpretalionis antiquus auctor Graecumexem-
coaevus, posse ascribi, sCd partim Graecocollectori plum adhibuit, quod cum pleraque documenia
horum documentorum, qui minus exacte alicubi ex AlexandrinaeEcclesiae peculiaria contineret, ipsum-
fusioribus gestis excerpsit, partini Latino interpreti, que Nicaenumconcilium a notation.eincipiat de sedi-
pariiro eliaro imperitiae, seu oscitantite amanuensis. tione facta sub Alexandro episcopoAlexandrino,quae
Plerique errores irt numeris et nominibussiti sunt, in aliis Graecis exemplis non legitur; in eademEc-
in quibus quam facile sit errare nemo peritus igno- n" clesia sallem ab origine scriptum videtur post syno-
rat. Alii accidere poluerunt ob saltus in codicibus dum Chalcedouensem: quippe quse est recentius do-
rton infrequentes, qui sensum abrumpttnt vel alior- cumentum nova versione latinitate donatum. Theo-
sum distrabunt; alii ob alias allucinationes colleclo- dosius vero documenta hujus ineditaeversionis pro
ribus, interpretibus, el librariis minus peritis, vel suo ingenio separavit, aliaque aliunde documenta
indiligentibus familiares. Hi aiitem errores, elsi evin- ipsis interseruit, nunc ex Isidoriana interpretatione,
Cunt, huic documenlotam perverse vitiato non sem- nunc ex Dionysio, nunc ajiis ex fontibtis, ex quibus
per, nec prorsus esse fidendum, ubi praeseriimalia tertium maxitrie insigne, et vigesimum sextum mo-
certiora^testimoniarefraganlur; nibil tamen officiunt numenmm derivavit. ln eodem porro exemplo, quod
Ouominus credamus faaecgesti ab origine a Graeco ineditain versionem exhibebat, sola erant ex conciliis
/Bgyptto auctore fuisse scripta sub Tbeophilo, Nicaenum, Sardicense, et Chalcedonense : si eniro
[cxxvni] cfijus originale, si ad nos pervenisset, vel aliarum synodorum Graecarumcanones praetulisset,
exacta ipsiusversio, tot vitia aut menda baudquaquam omnes ab eodem interprete fuissent latinilaie donati,
irtvenirentdr. nec Theodosius caeteros canones ex Isidoriana aut
XXIII. Post baechictilutus legitur : Item symbolus Dionysianaversione derivasset. Certe vero Graecum
sanclwsynodi Sardki. Mox vero subjiciuntur abre- exeinpltim quantum ad documeoia Sardicensia illis
nuntiatiohes in baptismo adbibitoe, ac symbolura videiur simile quibtis usi sunt Socrates, Soiomenus,
ConstanliuOpolitanum ignolaeversionis. Theodoretus, ac Patres Chalcedonenses, uti latius
XXIV.EpistolaConstantinide synodo Nicwna.Con- ostendimus part. i, c. 6, n. 11; adeo ut, quantum ad
itanlirius Piut calliolicworlhodoxorumEccksiw per' G ea documenia, noh fuerit AlexandrinaeEcclesi* pro-
Alexandriam: Gaudete, fratres dileclissimi; perfecte prium, sed [cxxix] plura ejusmodi exeraplaria latius
gratiam accepimusa divina providenlia, elc. Est in- propag|ta in ipso Oriente ac in tota Graeciain lauda-
edita versio ejus epistolaequae profertur a Socrate torum scriptorum et Patrum manus facile pervene-
lib. i, cap. 9, et a Gelasio Gyzicenolib. u, c. 36. rint. Vide quaede ipsis documentis dicentur in Ad-
XXV. Lex Coristantini conlia Ajium inlerpreta- nionitione ipsis praemittendacol. 378.
tionisineditae. Victor ConstantinusMagnus Pius epi-
tcopis per qua loca et populis. Malivotuset impius CAPUT X.
Arius imitalut diabolumjutte meretur, etc Vide hanc De colleclionibusGallicanis.
epistolamapud ' Socratem et GelasiumCyzicenumlocis § 1. Velusticodicescanonum apud Gallicanospluret
laudatis. . .
XXVL Epistoloeduae, altera quatuor sanctorum privato tludio conditi, nullus publica aucloritate
digeslus el edilus. De telebrioribus hujusmodi co-
episcoporum tum confessorum, et postea martyrum ac
ASgypti,ad Meleiiumsubjeclo historico quodam frag- dicibus, prwserlimde Vat. Palal. 574.
mento, altera S. Petri Alexandriniepiscopi et mar- 1. GallicanamEcclesiam non caruisse codicibus
Ivris : quae ad Meleiiant schismatis initia pertinent. canonum, quibus episcopi in ea regenda uterentur,
Haec pretiosa documenta ex hoc codice edita sunt a indubium est. Codiccm aliquem publica auctoriiale
laudato marcb. Maffeioin Appendice memorata pag. edituro Quesnellus videtur exigere, ut canones pro-
854 et 255. sint. .Hancvero ejus sententiam refellemus
XXVII. Codicemclaudit Definitiodogmatumeccle-•D mulgati annot. n in dissertationem xn, c. 2. Nullo quidem
tiattieorum Gennadii presbyteriMassitiensis.Hic titu- certo aut probabili argumenlo hacienus probatum
lus rubro charactere printa manu scriptus. At super- est aliquem ejusmodi codicetn apud Gallosolira pu-
ducta linea, alia recenliori manii et charactere nigro biica auctoritate fuisse digestuin, edilum, aulap-
pro GennadiipresbyteriMassitiensis, in superiori in- probaturo. Cum allegali fuerunl canones, aut consli-
tervallo scriptum fuit Beatissimi Augustini episcopi, tuliones Roraanorum ponlificuma synodis aut epi-
quia hoc opusculum in aliis codicibnsAugustino per- scopis Gallicanis, iicet «xcerpti fuerint ex aliquo
peram inscribitur, et idcirco editum est tn Appendice codice, non tamen ipse codex publicus aut publica
Operum ejusdem tom. VIII, col. 78. auctoritate editus dici debet: neque conslitutiones
5. Haecautero annotatio allernis lineis nigris et aut canones allegali, ex ipso codice auctoritn em ac-
rubeis et majusculislitteris scripta in ultima pagina cipiebant, sed ex iis conciliis vel ponlificibus a
legitur: Hec de mendosisexemptaributtrarittuli tan- quibus edili fuerant. Confer. cap. I, § 4. Plures col-
dem, ei quwdamquidem qua ....on ui voluit, tamen lectiones olim in Galliis digestaeinveniunlur. Si quis
potuit (suppfe et corrigere quamvisnon ut volui, ta- codex fuisset publicus, qnid oportuissel tot collec-
men «I polui) recorrexit. Quedamautem tacito preter- tiones conscribere? Saltem harum collectionumauc-
tnisi, re ..... ( f. reliqua) Dominiarbitrio derelmquens. tpres cavissent ne ullutndocumentum publicicodicis
Qui legis, ore calore (leg. ora pro me peccalore) pfoeierroiiierent. In una aulem collectione plura de-
tit d n abeasred iljmus omniumdia.... T/ieodo- sunt quae leguntur in alia. Adde quod in quibusdara
•tut indigma.... conut fecit. Haecpogtfema verba sic codicibus. ut mox diccmus, Nicacnicanones lejguntnr
140 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS H. 160
ex iibbreviatione Rufini, in aliis, quos Sirmondus A ad celebre monasterium Laurisshemiense S. Nazarii
laudat, ex versione Dyonisii, vel ex alia antiquiori, in dioecesi Wormatiensi, quod ClirodegandusMeten-
quoe Isidoriana vocatur. Num Gallicana Esclesia di- sis episcopus construxit sub medium sseculumvin.
versos codices publice edidit? lloecaffirmari facile llujus codicis praestantiamsalis commendat celeber-
poterunt, probari non poterunt. Codices quibusdam rima synodus Carthaginensis anni 525, quae ex ipso
Ecclesiis parliculares fuisse patet inter car-tcrasex pfodiit. Velustissimum semper vocat Holstenius, an-
:oIleciioneEcclesiae Arelatensis, quam explicabimus tiquitateraque ipsa codicis formajet characterumflgu-
cap, 13. Nunquid omnes publica auctoritate exarati rae comprobant. Integra documenta plerumqtte non
et editi credi debent? Sed quid moramur pluribus? exhibet, sed lantummodp excerpta , et nonnunquam
P. Sirmondus, qui in edendis synodis Gallicanis abbreviaia: qnae tamen cum e vetustiore Gaiicana
plurimum laboravit, plurimosque codices Gallicanos collectione integris monumentis instructa fuerint de-
in tota Galtia diligenter evolvit, ex bacipsa varie- sumpta, quid hoec conlineret idem codex manifestis-
late collectionum omnem de codice publico, qui s.ime indicat. Duaepartes in hoc codice distinguendae:
uniformis esse debuissel, suspicionem adimit. Sy- altera eorum quae cum in praemissa capitulorum
tiodorum illos (Gallos) suarum, inquit in pracfatione tabula designantur, ad primigeniam colleciioiiettire-
ad ConciiiaGalliae, canonumquenullum ccrlum cor- ferenda sunt; allera eorum quae proetercapitula in-
pus, nullamstatam collectionemhubuisse, docel varie- dicala in tabula, posteriori additamenlo accessere.
tas ipsa exemplarium. Quot enim codices antiqui, to- Alius codex oiim [Gallicanus esl Vaticanus signatus
tidem fere sunt diversw collectiones.Aliw in aliis ple- num. 3827, de quo iiilerius plura. Nunc colleciio
rumquesynodi, vel plure» numero, vel pauciores : raro Bin laudalo Vat. Palalino conlenta describenda est.
ewdem,aut paucw in omnibus cernuntur. Notat quod § 2. Explkatur,
in rem suam erat codicum antiquissirnorum discri- nolalionibusque illuslratur collectio
roen in conciliis Galliarum. Discrimen eliam in ver- ms. Vat. Palat. 574. Canones Nkwni ex abbrevia-
sionibus canonum Gra-cortim notaverat paulo ante. tione Rufini a Gallicanis recepti. Sardicenses Ni-
Par varielas in aliis canonicis documentis ae in cwnorum nomineinscripti, el cumNkmnis nunc ab-
constilutionibus Romanorum ponlificum designari breviatis, nunc integris apud eosdemGallkanos con-
potuisset. Adde et perlurbatum ordinem, quem in juncii. CanonNeocmsariensisinterliluios a Joanne 11
nonnullis collectionibus animadvertit. Hoccsane cum missos ad Cwsarium Arelatensem ex eodemcodice
non congruant codici publica auctorilale vulgato, in vulgatis supptendus. Synodus Arelalensis n vide-
has omnes collectiones privato studto in Galliis di- tur potius antiqua cotlectiocanonum quamsynodus,
geslas osiendunt. ejusquetempus figitur.
2. Praeter collectiones Corbeiensem , Quesnellia- Titulushic, seu praefatiuncula in codicis fronte
nam, et unam Colberlinam, quas in Galliis couipac- procllgitur : In nomine Domininostri Jesu Christi in-
tas recensuimus cap. 5 et 8 , plures aliae a Gallis cipit canon Nkwna de sacris canonibus brevialis stu-
scriptoribus memorantur, Fossalensis, Tiliana, Pi- dio, ut quod opus est ceterius possit inveniri. Aliqua
thoeana, Aniciensis , Lugdunensis, Reinensis, elc.; capitula qum prwsenti lempore necessaria minimevi-
quae cum edilioni Synodorum Galliae usui fuerint, debanlur , omisimus. Totutn lamen in hoc libellum
peculiares Galliarum fuisse noscuntur. Sed harum translulimus,quidquidopporlunumacnecessariumomni-
distincla notitia ab iis qui ejusmodi codices adhibue- bus Ecclesiis noveramus.Sequilur tabula capilulorutn
runt, data non luit. De Fossatensi id tatitum acce- G XXXII , quaa totius collectionis documenta indicant.
pinius, NicjBiiosin ea eanones ex Isidoriana, uti 1. Synodus Nicwna cccxvm episcoporum.Soli ca-
appellant, interpreiatione cutn Sardicensibus jungi nones sexdecim proferuntur ex abbrevialione Rufini;
(Couit.prmfat. 1. I, Epiit. R. P.) : ac praterea tre- ac postea canon 13. Sardicensis sub Nicaeni titulo
decim Gallicanas synodos nullo ordine cum [cxxx] sic describitur : Incipit capitulum de suprascriptis
non paucis aposlofcis conslitulionibus exhilieri. canonibus, idest Nicanis cccxvm episc.oporum.Osim
Num etiam aliarum synodorum Grteciaecanones prae- episcopus dixit: El hoc necessariumarbitror, itt dili-
ferat, laiet. Solum cum P. Cousiantiusmauuscriptas gentissimetractetis, elc Idipsum legi in tns. Morba-
GaliicanascoIIectionesdistincle recensens, qua: Groe- censi dioecesis [cxxxi] Basileensis testatur P. Cou-
cos canoiiesconlinent, Corbeiehsem, Quesnellianam, stantius in laudatn proefatione pag. LXXI.Duo hoc
et Colbertinam describat; Fos=atensem autem, quam loc<>maximi iuomenti notanda sunt. Primo abbre-
in ediiione Epistolarum Romanorum poniiiicum Ire- viaiioi.es Rufini apud Gallosusitatas fuisse, ut Ques-
quenierallegai,praelermiUat(Cott*t. pr<Efot.i»Conci/. nelliis dissert. xvi aiiique noninilli observaruni. Iot
Gatl.); id nobis indicio esl eam iisdein Graecarum palam iit ex duohus aliis Gallicanis documentis :
1° ex lifulis in causa Coiitumeliosi a Cocsario Are-
synodoruui cannnibus carere, et meriim esse codi- latensi
cem qui praeler Nicaenoset Sardicenses canones Ni- cxcerptis, qui subjiciiintur epistolae 6 Joan-
camorum nomine inscriptos, solas Gallicanas syno- nis II ad eumdem Caesariuin, ubi canon 9 Nicaenus
dos et constitutiones aposiolicas exbibeat. Quod si a Rulino abbreviatus describilur; 2° ex concilio se-
P. Sirmondus in praefatione ad Concilia Galliae inter cundo Arelalensi, quod verius collectionem canonuro
Gallicanos codices qui Isidorianam antiquam ver- r. esse paulo posl ostendemtis, ubi aliquot canones ex
sionem praeferunt, receriset etiam Fossaiensem (Sir-. eadem Rufinianaabbreviatione compacti exhibetitur.
mond. in ead. prwfat.); id obNicaenoscanonts aflir- Ignotum vero esset undenam hoec apud Gallos con-
niare potu';. Plura de boc aut aliis Gallicanis codi- suetudo prodierit. Ex nosiro auiem ; odice discimus
cibus distinctitis proferre iis relinquimus quibtts; ftiisse olim Gallicanascolleciiones canonum quaeNi-
ipsus codices expendere licebit. cenos sic abbreviatos cx Rufino receperant; ac prop-
3. Eisi vero nobis desint plura id genus ross.exem- terea ejus integrae collectionis ex qua haee excerpta
plaria quae in Gallicanis bibliothecis custodiunlur, traducta fuerunt, antiquitas apud Gallos cognostitur.
satis tamen nolitiaead cognoscendas antiquas colle- Eadera consueludo posteriori eliam tempore obii-
cliones proprias EcclesiarumGallioehic proferre pos- nuit. Nara collectio Herouvalliana, quam octavo soe-
sumus exduobus Gallicanis codicibus quos in Vati- culo in Galliis compactam videbimus, abbreviationes
cana bibliotheca invenimus. Primus est codcx Vati- Rufini ex anliquiori Gallicano canoiium codice ex-
cano-Palatinus 574, quera similem esse deleximusi scriplas exhibet. Secundo Gallicanam collectionera
codici Morbacensiante annos nongentos exarato, cu- Fossatensera, quae Nicenos canones integros ex l»i-
jus meniionein faciunt P. Mariene tom. IV Anec- doriana versione conlinet, Sardicenses cum iisdem
dol., pag. 58, el P. Coustantius lom. I Epistolarurai copulatos, ac Nicaenorumlitulo inscriptos praciulissc
fioni.iiioruiri pontificuin pag. LXXIet alibi. Hoc Pa- raonuimus § 1, n. 2. Ulrosque vero eadem rationo
latimim exemplum in ultimo folio dicilur Codex S. junctos et inscriptos fuisse etiam in alia Galiicnna
Niuarii in Laurista. Hiifc inteiligiinus perliauisse: cotleciione, quae Nicsenosex Rufiuiana abbieviaiiotte
151 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 152
receperat, noster codex et Morbacensistestantur. A Ecclesiisad alteram Ecclesiam, eic Videhunc tonium
Ilaec duplex collectionum Gallicanarum ratio, in col. 402, not. 18.
quibus canones Sardicenses etim Nicaenis vel inte- X. S. Auguttini ad Competentet. In corpore Tra-
gris, vel abbreviatis coiijunguniur, eosdem canones ctalut vocatur. lncipit: Audite, charitiimi membra
ab ipsa Gallicana Ecclesia pro Nicaenis babitos de- Chritti et matrit Ecclesiwfilii, etc, ut in sermone
monstrat. Quod si abbreviationes Rufini loco Nicae- 392 Augustini, c 2, usque ad illa sub finem ejusdem
norum canonum in solis Gallicanis colleclionibuset capitis, quarumfinis ad inleritum ducit. In vulgatis ct
codicihus canonum fuerunt receptoe, Gallicana uti- in plerisque mss. leciionariis hic sermo inscribitur
>iue Ecclesia cum eas abbreviationes recepit, Sar- ad conjugalos. Palrcs Benedictininotant in aliquibus
tlicenses canones eisdem adjecisse videtur; eo quod codicibus incipere aequeac in nostro codice a verbis:
vetustiori oetalealiorum codicum lestimonio junge- Audilecharissimi.Unus locus vulgatoruradcfectuosus
rentur curo Nicaenis,et pro Nicoenisbaberentur. sic ex eodem codice supplendus : Quod dico fidelibus
II. Synodus Arelatensis sexcentorumepiscoporum. el competentibus, el pwnilentibns, audiant catechu-
Dominosanctissimofratri Silvesiro cwlus episcoporum meni.
texcentorum, qui adunali fuerunt in oppido Arelalenti, XI. Aucloritas S. Symmachi papm ad Cwsarium
quid decreverimuscommuniconsilio,charilatituwsigni- episcovum. Hortatur nos wquitas, etc. Est integra
ficavimus.Subduntur canones xx. Est synodus Are- epistola quinta ad Caesariumtom. V Concil., col. 424.
latensis l, amii 311. Eamdem epigraphen praebuitex XII. Tilttli infrascripti a S. papa Joanrie de sede
siinili codice Morbaceusi P. Coustaniius col. 341, apostolka sunt directi. lndicantur tituli, sivc canones
NOt.a. R a Joanne II sttbjecti suaeepistolae ad CoesariumAre-
III. AuctoritasInnocente papw ad Exoperium Tolo- " latensem, qnaelegitur lom. V Concil., col. 902. No-
sanum episcopum.Et in corpore ipsius colleclionis : ster vero abbreyiaior ipsam epistolam omisit. Snlum
Incipit auetoritatis, vel canonis urbicani, Innocentio ex titulis seu canonibusa Joanne papa ad Caesarium
Exsuperio episcopoTolosano.Ad locum de supradkta missis praelerivitprimuro ex epistolaSiricii ad Hime-
auctorilale, quid de hit obtervaredebeat, etc. Abbre- rium, caeteros sic exhibuit: Ex canonibusapostolo-
viatur caput priroum cjusdem epistoloe. rum xxv. Quod episcopus,aut presbyter,aut diaconus,
IV. Ilem auctoritas Innqcentepapw. Et in corpore: si pro criminibusdamnali fuerint, minimecommunione
De supradkta aucloritate. Duo alia ejusdem epistolaa priventur. Est titulus canonis25 apnstolorumex ver-
capitula competidioexhibeutur. Hic quoque duo ani- sione Dionysiana, qui in vulgatis Conciliorurainler
madversionem merenlur. Primo Ro.nanorum ponti- titulos a Joanne missos desideratur. Tura ipse canon
iicum constitutiones aucloritates appellantur. ldGal- ejusdem versionis subjicitur. Dein additur alius litu-
licanis usitalum oslendunt tum preces ad S. Leonem lus cum canone 29 apostolorum. Postea sequitur :
missae, quas dedimus tein. 1 Epist. 65, ubi cap. 2. Ex canonibusNeocwsariensisxcv. Tilulus: De pres-
Zosiroi lilteroe pro sedc Arelalensi auctoritalesdicttn- byteris qui fornicati sunt. Canon vero sic : Presbyter
tur; lum CaesariusArelatensis, qui Joannis II episto- si fornicatusfuerit, aut adulterium perpetraveril, etc,
lani ad sescriptam in causa Contuincliosiepiscopibis ui in Neocaesariensican. 1 interpretationis Dionysii.
auclorilutem vocat; tuin concilium Agaihense, quod Hic canon Neocesariensis in vulgatis titulis laudatae
can. 9 Siricii episcopi aucloritutemejus episiolam ad epistolaesubjectis omissus, ex nostro codice supplen-
Himerium appellal. Secunrio titulus canonisurbkani dus esi. Nolandus praeterea numerus canonis xcvqui
concordat cumalio codice Parisiensi collegii Societa- G huic primo canoni Neocaesariensiproefigilur.Indicat
tis Jesu. nbi laudatoeInnocenlii epistolae haecinscri- cnim Dionysianumcodicem, ex quo Joannes papa II
ptio praeligitur Harduiuo leste tom. III Concif, col. liunc canoriemexscripsit, continuam nuroerorum se-
13, not. 1; inctptunl canones urbetani. Innocentius riem praetulisse, ita ut numerus primus inciperet a
Exsuperio episcopoToiosano. canonibus apostolorum quinquaginta, post quos ad-
V. Aucloriiat Zosimi papw ad Isicium Tolosanum ditis continua numerorum serie Niceeniscanonibus
episcopum,melius in corpore Salonitanum.Exigit di- viginti, et Ancyranis viginti quatuor, primus canon
lectio tua, elc. Duo priora capita ejusdem episloloe Neoca-sariensisest xcv. Cum vero Dionysitisin epi-
recitantur. stola ad Steplianum aliam numerorum seriem indi-
VI. AitcloritasCcelestinipapw. Profertur in corpore cet, quoe a primo capite usque ad centetimumtexage-
fere tota epistola ad episcopos per Apuliam alque simum quintumprogrediebatur, baecnon a canonibus
Calabriam usque ad vcrba congruenlemregulit vindi- apostolorum, sed a Nicaenisinchoabat. Ita canon.pri-
cemus. Dein sine ulla distinctione ac titulo eodem inus Neocaesariensi*signandus erat XLV,faciliquo
contextti subjicitur fragmentuin cx cap. 5 epistolae librarii lapsu, pro XLVscriptutn fuisse videiur xcv.
cjusdem pontilicis ad episcoposprovincioeNarbonen- Quocumquevero modo id accipiatur, palam fitaliqua
sis atque Viennensis:Debelenimanteaesse discipulus, Dionysii vetustiora exemplari.i cam ntimerorum se-
ctc, nec non aliud fragmentumex cap. 6. riem custodisse, quam in codicibus Dionysianis, vel
[cxxxn ] VII. AuctorilasdecretalisS. Siricii papm. Hadrianis qui ad nos pervencrunt, frustra requiri-
In corpore autera affertur fragmentumex epistola ad mus. Dcin proferuntur dtto canones Antiocbeni, qui
Emeriumcap. 5et 6. Tum aliud frngmcntumejusdem JJ tamen non continua numerorum serie notantur, sed
epistolseadditur cum titulo : Item ad locum de ipsa ctini proprio ipsorura cannnum numero, niroirum Ex
synodo. Plurimos enim sacerdotes Christi, etc, uti canonibusAntiocheniscapituloiv, et postea excanoni-
bnbetur cap. 7. Et dein alia aliorum capilum excer- bus suprascriptiscapiluloxv, cumiistlemlitulis et ca-
Nolanda verba deipsa tynodo, quaehanc episio- nonibiis Dionysiaiiaeversinnis qui in vulgatis lcguntur.
am e Romana synndo scriptam innuunt. Iia eliam Num Dionysianus [cxxxiu] codex, quem Joannes
fila.
Siricii epistola Zellensi synodo subjecta in concilio papalladhihuit, procterseriemcontinuamnunierorum
scripla traditur : Data Rommin concilio episcoporum proprios etiam cujusquesynodi nuraeros exhibebat?
LXXX.Similiter epistola sive ejusdein Siricii, sive XIII. SynodusAfrkana episcoporumccxiv. Slatuta
Innocentii, quaecanones synodi Romanorumin Con- Ecclesiwanliqua. Qui episcopusordinandus est, antea
ciliorum editionibus inscribilur, hunc titulum habet examinelur,etc, uli in slatulis anliquis inter docu-
in codice Fnssatensi: Incipiunt capiiula synodi Ro- menia Juris canonici veteris hoc tomo edendis. Divi-
manorum. Epistola synodi. Et post labulam sex ca- duntur in cnp. 95, paucis sub fineraomissis. Synodus
pilulorum subditttr : Canonet Romanorum(Coust. 1.1 Africanaepiscoporuro ccxiv indicat synoduin Carlha-
Episl. Rom. pont. col. 685, nol. a). ginensem anni 418, in qua lotidem episcopi inler-
VIII. Item auctoritas Innocenle papw. Fragroenta fuerunt, cui quidemeadem statula ascribuntur in ms.
cx cap. 16 epistolaead Victricium. Veron. 59, de quo agemus part. 4, c. 4. Vide qua?
IX. Aucloritas S. Damasi ad Paulinum. Uriicum de hisce slatutis et de hac inscriplione fusius disse-
breve fiagmcnluraexprimitur: Eos quoquequi desuis ruiinus supra cap. 3, § 4.
icr> DE ANTIQ. COLLECTION.'ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 154
XIV. Statuta synodiapud EcctesiamVatentinamsub A manifestat, sed alias atque aliasaccessiones recepisse.
oie iv idus Julias Gratiano IV et Equitio conss. Tres Primum exemplum illud Csse videri potest, quod
soli hujus synodi canones proferunlur. Chronica no- pauciores canones xxvin colleciioneHispanicadescri-
tatio erronea Gratiano IV similiter inventa fuit ab ptos exhibet. At vetustiores Gallicanoe collectiones,
Harduino in duobus mss. collegii Parisiensis Soc. quaein synodis Galliarum sinceriores et majoris au-
Jesu, tom. HConc. Vcn. edii., col. 1068, not. 2. Le- ctoritatis esse deberent, tres ex iisdem xxv canonibus
gendum Gratiano III. ignorant; et horum loco alios xu snbjiciunt. Nihil
XV. SynodusForojuliensis. Quamvis ea benedktus dubium esse potest de addilamento xx canonum , qui
frater noster Concordius,etc, ut ex simili codice Mor- ex unico ms. Remensi adjecli fuerunt lioc novo titulo
bacensi P. Martene edidit tanquam inedilum docu- praeftxo: Capitula de synodoquw in territorioArausko
nientum tom. IV Tbesauri Anecdotorum , et exinde celebrala est. Diversa quidem verba quibus sententiae
lom. IV Concil.k col. 2073. Iuscriptio mendosa est. plurium canonum exprimuntur, non merum exscri-
Etenim est epistoia prtecedentis synodi Valentinaead ptorem canonum e diversis synodis , sed scripturera
clerum et plebem Forojuliensem, edita tom. II Conc, indicant qui diversorum conciliorum canones suis
col. 1069. verbis exposuit. Num vero id in synodo Arelaiensi
XVI. Synodus Reiensis. Cum in votuntate Domini geslura fueril,nec ne, vehementer ambigimus. Proba-
apud ReiensemEcclesiam convenissemus,etc. , ut in bilius autem credimus istiusmodi opus nulli Gallicanae
vulgatis tom. IV Concil., col. 533, usque ad ultiraa synodo cnnvenire, sed collectionem esse privatam,
verba animositate quwsissenl, sine eo additamento cui accessiones aliquol factae fuerint. Hinc nec prae-
quod ex ms. Urgellensi Baluzius edidit. Vide supra 1> fatio, seu introductio synodorumpropria in hoc docu-
cap. 1, § 2, n. 4. Sequuntur subscripliones ejusdem mento invenitur, nec chronica nota, nec idonea clau-
concilii cura eadera chronica notatione quaein editis sula, nec subscriptiones ullae. Nullamaliam synodum
legittir. Gallicannm his omnibus expertem invenire licebit.
XVII. Synodus Arauska. Viginti canones tantum Episcoporum calalogus, qui in quibiisdam mss. codi-
excerpti ex concilio Arausicano i. ln fine autem haec cibus ab Hispana collectione proficiscentibus post
noiatio liabetur : sub die vi idus Nov. Ciro (supple epigraphen et titulos canonum hujus synodi seu col-
Cos.) in EcclesiaJustianensi. Synodus Jusiianensis leclionis subjicilur, perperam huc traductus, eidem
vocaturin titulis subjectis epistoloeJoannis II ad Coe- epigraphi fuerat praemittendus, ac subnectendu»
sarium a Justiano vico territorii Arausicani, in cujus Arelatensi primoesynodo, quoein iisdem mss. imme-
ecclesia boc concilium celebratum fuil. diate praecedit : ad hanc enim eum catalogum perli-
XVIII. Synodus Vasensis sub die id. Novembris nere manifeslum est. Hujus autem collectionis qnos
Diotcoro v. c. (supple Cos.). Sex canones profe- Arelatensis secundoe synodi nomine inscribitur, an<
runtur. ctorem fuisse aliquem Arelatensem, aut Arelatensi:
XIX. Synodus Arelatensiscum canonibus §1. Irt sedis sludiosum, prodit canon 1S, in quo ejusdem se-.
vulgatis Conciliorum post Sirmondum tom. V, col- dis praerogaliva constituitur. Tempus posterius e»t
1, efferlur cum canonibus LVI.Hacc syiioilus pluribus Vasensi synodo anni 442, quse canone 47 nominalur;
ex capitibus difficultatem facessit. Canonumnumerus anterius vero concilio Arelatensi m, anni 524, cui in
et ordo in codicibus mirifice discrepat. K\emplaria plerisque mss. tollectionibus bi canones Arelatensis
vetuslaecollectionisHispanicceet exinde etiam Isido- secundi nomine praemiltuntur. Sub S. Caesarioauieni
rianae priores tantum xxv canones exhibent, uli ob- C hanc colleclionem digestam indicat canon quartus,
servavimus in duobus mss. pure Hispanicis, uno Vat. ubi habetur : Nullus diaconus, vel presbyter, vel epi-
Palat. 575, altero cardinalis Passionei; in alio Hispa- scopus ADCELLARII SECRETUM inlromitlal puetlam, vel
nico originis GallicanaeVat. 1341, in Vat. Isidoriano ingenuam, vel ancillam. Verba ad cellarii secretum
630, et in Vat. 1338, ih quod nonnulla ex Hispanica peculiarem formulam exhibent, quae similiter usur-
collectione traducta ftterunt. Collectionesvero manti- patur in concilio Agathensi anni 506, eodem Csesa-
scriplae Galiicante Corbeiensis, Lugdunensis, Fossa- rio prarside can. 2 : Ancillas, vel libertasA CELLARIO,
tensis et Tiliana, exclusis tribus vulgatis cauonibus vel ASECRETO minislerio,et ab eademmansionein qua
10,11 et 12, reliquis xxu undecim adjiciunt, nimi- clerkus manet, placuit removeri. Quis ex bac non tam
ruin XLVI,vulgaium et caeleros usque ad 56; el sic sententiae quam peculiaris formulaeconcordia idem
prxferunt canones xxxiu. Codex collegii Parisiensis circiter tempus non suspicelur?
Socielatis Jesu ab Harduino laudatus lom.fcVConcil., XX. AuctoritasS. Bonifaciipapm, per quam infra-
col. 5, noi. y, habet canones xxxvi, nimirum prio- scripta synodus (id est Arausicana n) confirmdtaest.
res xxv, et xi uliimos. Vulgaii Conciliorum pos* In tnbula praemiltitur hujus epistofae titulus tiiulo
Merlinumet ante Sirmondiim habent canones xxxwi, ipsius synodi, uli ipsa epistola in aliis mss. collectio-
videlicet priores xxv, et xu uitimos a can. 45 usq<ue nibus Gallicanis Fossalensi, Laudunensi, et Har-
ad 56. Tandem Sirmondus e ms. Remensi edidit ea- dyensi cidem synodo praeponitur cum bac antiqui
nones LVI,inserlis post canonem25 viginti«anonibtrs, collectoris Galli annotatione : Et quamvis tynodut
ante quos in eodem codice bic novns titulus intexi>- Arauska prius sit factaquam aucloritas isla, tamen pro
tur : Capilula de synodoquw in territorioArausicoee- j. reverentiasedis apostolicmhoc mihi justum visum est,
lebrata est. Porro hi omnes canones proeter moreit* ut prius domini papw auctoritasscriberetur. Vide Sir-
aliarum synodorum Gallioe partim sunt e Nicaeitts mondi et Labbei notas tom. V Conc col. 814 e, et
expressi, el nonnunquam ex abbreviationibus Rulinr; 815a. In corpore vero nostri codicis eadem epislola
partim sunt ex ConcilioArelatensi i, partim ex V*~ synodo subjicitur. Incipit aulem : Pcr filium nostrum
sensi, partim ex Arausicanoi aliisqueejusmodi srno- Armenium,etc, uli ibidero legilur col. £30, ubi ejus-
dis, ut P. Sirmondus in notis aniraadverlil. Nulli' dem proestantissimicodicis lectiones ex Holstenioin
quidem canones, excerptisperpaucisArausicanis, tot- margine describunlur. Eadem notaiio cbronica ibiriem
idem verbis ex iisdem synodis inveniuutur exscripti. signatur, ac in aliis mss. Sirmondi : vin kal. Febr.
Atsententias plane convcniunt. Immo praeter easdem Lampadioet Orestev. c cons.
sententias quoedam peculiaria vocabula in Nicaenis, XXI. Synodus Arauskana de gratia et libero arbi-
abbreviationesRufini auctori praeoculis fuisse mani- trio. Cum in dedicationebasilicm, etc, uti tom. V
festam. Cumvero in iisdem NicoenisRufinianasabbre- Conc col. 808.
viationes praelereniibus nonnuiloe particuloeinlerse- XXII. Synodus Agathensis:Est synodus anni 506,
ranturquae iu Rufitionon (cxxxiv] reperiuntur, proe- quae profenur ibidem col. 521. Soli canones xxvu
ter hujus abbreviationes aiiam eorumdem canonum abbreviati leguntur.
versionem scriptori usui fuisse apertissime liquet, XXIII. Synodus Aurelianensisanni 511,/quae inte-
lloecvanetas codicum quantum ad numerum et ord.W-. gra edita est ibidem col. 545, in nosiro atilera codicti
iiein canonuiii, bos oranes non uuo tempore scrigttis • exliibentur taiitum abbreviati canones xxu.
4NK AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 156
XXiy, Synodus Mpaonensis anni 517, quae eodem 1
A scriptio et inlerpolalio, quibus privilegium Zosimi
(diiid Iegliuf col. 712, Ctiracarionlbus XL; Canones pro SedeArelatertsiad Augustodunensemtraductum
mitera ixxi ih nostro codice excerpti sunt. fuii, ae Silvestro papae perperam altributum. Haec
[cxXxv]XXV. Synodus ArelatCnsitacol. nni 524. Inci- eadeni Zosimi epistola simili irapostura Silvcstro in-
Cumm voiuntdteDei, etc Ibidem 763. Pfd- sCripta, ad Viennensem Ecclesiamin ms. Floriacensi
eftur subscriptiOCacsarii,in qua inserla est data vil tradltcitur, ut videre esl apud laudatumP. Coustan-
Jiit:
(hon viii) iifus /»/«', Opilione cons. Aliofuin qtioque titim loco allegato col. 37.
episcoporUmsubscriptioncssubjicihntur. [cxxxvi] Zosimus universisin Vknnenti et Narbo-
XXVI. Synodus Carpentoraclerisisanni 527. Omit- nensiet seplemprovinciisepiscopisconstitutis; Prwci-
ttttif pfima periodus, et incipit: Carpentoractecon- puum, siculi semper habuit metropolitanusepiscopus
venkntes huiusmodi ad nos querelapervenetat, etc , Aretatensiumcivitatis, elc, uti capite 2 et 3 laudataE
cum shbicfiptionibus episcoporum, uli lom. V Conc. epistolac Zosimi. Sincera est haec epistola, sed dimi-
Col.805. nuta primo capite, quod episluloeautecedenli Silve-
XXVII. Synodus,Vaieniis anni 529, curo primi stro suppositoeattributum fuit.
tantum canonis excefpto. Avilus episcopusVictori episcopoae basictcishwre-
XXVIII. De constitulosynodaliApostoliCwsedls, ut ticorum non recipiendis. Petisti, immo potius prwce-
nultus Episcopus res Ecctesiwvendere prwsumat. Af- pisti, etc, ut iu epist. 6 Aviti editionisSirmondi.
fertur in corpore solus cauon 4 concilii Romani sub CanonesAurelianeritesfqcli indictione 13. Ad divi-
Symmacho anni 502 : His ergo perpensis, elc,, uti, nam graliam referendumest, etc Est integra synodus
habetur ibldem col. 475. Post laudatum canonem in ."J quinta Aurelianensis anni 549 cum canonibus 24 et
solo corpore addilur : Incipil prwceplum,immo lex a Sttbscriplionibus, uli babetur lom. V Concil. col.
gloriosissimorege Tbeodonco, qu;e ex nosiro coilice bacensis.
1575. Haecomnia simililer praeferletiam codex Mor-
edita fuit ab HoLlenio, et exinde lora. V Conc. col. In nostro autem codice adduntur sequen-
639. tia.
XXIX. Tituli contra Mankhmot. In corpore aulem - Epistola DionysiiExigui ad Stephanum cura pecti-
SiC : Ineipiunt eapitula S. Augustini, qum debeant liaribus lectionibus, quarum notitiam exhibebimus
pvtblka voce retegere, etc Afferunlur capiiula xxi part. 3, c. i, § 3. Subnectunturautem ex ejus versione
eum subscriptione Prosperi sub die xnl kal. Decem- soli canones apostolorum.
Ms, Olibrio, juniore v. e. cons., quemadraodum ex Anno secundo gloriosissimi regis Kilderiei nonas
diiobus aliis mss. Gallieanis impressa sunt ibidem Februarias Garthagine in secrelariobasiticwS. Jfar/j-
cot. 800. ris Agilei. CumBonifaciusepiscopus,etc. Est synodus
XXX. Synodtts Arueniaanni 535, distincta in ca- Canhaginensis arini 525, quse rebus pluribus ac
nones xvn. procsertimordinandis et illustrandis canonibus Afri-
XXXI. Synodus Anrelianensisaimi 558, cum cano- canis maxirne utilis, ex hoc solo codice Holsieuii
nibus xxxvi. Unus enim vulgatus in duos, alius in opera prodiit, et recusa est lom. V Goncil. Col. 772
tres dividiUir. In prima subscriplione hahetur : uique ad 792. Fine carel haecsynodus, ac desinit in
Quartopott consnlatum(supplendumPaulini)junioris, docuraentisad libertatem monasteriorum pertinenti-
indietione seeunda, sine notatione annorum regni bus : ex quoconjicere licet hanc synodum olim ex-
Childeberti, ntaltit codices et vulgati praelerunt. In- r.C>scriptam fuisseab aliquo monacho, ut monasteriorum
dietimem seewndtmsimiliter riotat eliam exemplum libenalem tueretur. Vulgata erat eadem synodus in
Lugdunense teudatum a P. Sirmondo. Error credi- Gallicanis codicibus, eodemque consilio in tribus
tur, propterea qood alii codicessignent diem nonarum Gallicanismonumentis allegata sub medium sepli-
ntensit tertii, quo anno 631*decurrebat indictio prima mum sxculum, 1° in Vita S. fiaboleni ad an. 647;
tT.V Conc. «oi. 1233*irot. 12)i At nec noster codex, 2*in privilegio monasierii S. Dionysii Parisiensis
nec Lugdunensis diemaut mensera indicant. anno 658; 5° in alio privilegio monasterii Corbeieu-
XXXII. Anreiimienin synodus ahni 541. Est inte- sis an. 664. Vide eumdem tomum Conciliorum eol.
gra, uti habelur tom. V Conc col. 1363. 771. Dividitur hsecsynodus in duas actiones. Actioni
In hig eapitulis xxxn labula desinit, quae prhnoe- autem secundaeperper.im inseruntur duo , nimirum
«ollectionis indicium est. Sequentia vero, licet in Aelio15 synodi Clialcedontntiscum titulis et eanoni-
oodice eodein charactere subdantur, posleriora ad- bus xxvu ejusdem synodi ex versione Dionysii.
ditamenta sunl, quorura in prtemissa tabula nulla fit Itemex Concilio Carthaginensisub domno Aurelio
raentio: «nde nutta etian»numerorura continuatione episcopo.Proferuntur autem brevia excerpta excano-
m corpore describuatur. Hinc prima collectio ab nibns concilii Cartbaginensis anni 397, cum amplio-
«riginefaciB fuit ante mediuni saeculumvi, niniirum ribus subscriplionibus, quas dedimus cap. 3 § 3.
post synodtHMAureHanensemIV, anni 541, et ante Deiti sequitur. Incipil fides calholicaB. Alhanatii
Aureiianensem v, anni 540, qnaein addilamentisre- epitcopi. Quicunquevult salvusesse, etc, ut in sym-
tertur. Gum perro Gallican* coUeciionesCorbeiensis liolo Atlianasiano.
etFossatensis, quoeomnium antiquissimaecreduntur, De inceslit. Homo ti incestumcommiserii,de istis
Auj-elianense v cOnciliutn prima manu comprehen- D cdusis, etc. Finis pro causa sua commiserit,ul in vul-
dast, ott testatur P. Sirmondus in pracfatione ad gatis Conciliorumlom. VIII col. 409, et in Capitula-
Goncilia Galliae, manifestum fit collcctionem primi- ribus regum Francorum tom. I edit. Baiusii col. 177,
geniam, ex qua noster codex excerptus fuit, paulo ubi hoc decrelum in canones decem dislinguilur. P.
vetustiorem luisse, eum Aureliauense v ignoret, ac Martene in Thesauro Anecdotorum tom. IV pag. 58
ntev posteriores addittenes receperit. hujus decreti fragmentumex ms. Morbacensiedidit
usque ad verba ul cwteriemendentur.In vulgalis Con-
13. Additamenta ejtudem codicisrecententur. ciliorhm hujus documenticanones tribuuntur conci-
lip yel capituiari Melensi, et in margine notalur col
Contlitulioapotlolkm sedis. Silveslerepitcopu»uni- 410 priores canones tres in uno ms. Val. Palatint
)ersis episcopisper Gallias et septem provincias.^Pla- ascribi synodo Corapendiensi,caeterosautem concilic
cuit apottolkw sedi. ul n quis ex quolibel ecclesidstico Vernensi anni 753. At in hoc nostro Palatino, sicut
gradu, etc., ut iii epist. 5. Zosimttolo capite primo, etiam in Morbacensialiisque mss. a Sirmondo el a
nisi quod pro meirdpohidniArelalensishabetur metro- Baiuzio laudatis nec synodi seu capilularis locus,
politani Austodunentis,.et pro Patroclo subsiitutum nec lempus desiguatur. Baluzius vero lom. H col.
est Reiitio, quemadmodura e'x nostro ms. notilur 1030, ad verba Metense, notat locuin in-
toitio III Concil. col. 409. Idem etiara babet similis certura , tempus Capitulare
vero affigit anno 756.
codex Morbacensisteste P. Coustanlio in Appendice Sequuntur AugqstiniAngloruraepiscopiinlcrroga-
tomi I Epist. Rom. ponlif. col. 35. Supposititia in- tibnes dude, etS. Gregorii papoe respoiisiones, quaa
157 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 158
leguntur iib. xi Registri edilionis Maurinceepisl. 64, A sulta Bulgarorum, quae exstant eodem toroo col,
mterrogat. 5 et 11. 1534.
Breviarium Ecclesiastki ordinis. Ihcipit : Qaaliter In fine charactere antiquo describuntur hi verstij
iitcamobiisfideliter Dominoservientestam jussta auClo- scripti in funere Loihnrii I imperatoris, qui paulo
ritaiem calholicwatque apostolicw Romanm EccletiWi post Leonem IV pontificem obiit, an. 855.
quam etjaxta dispositionemregutw S. Benediclimissa-
rum solemniis,etc. Esl ordo monasticus. [cxxxvm] Ccesartantuseras quantut et orbit,
Cum recentius documentum hnjus appendicis sit At nunc in modicoclauderit antro.
capitulare anni 756, baec additamenta in soeculum Posl te quisquesciat serviturum,
VIIIrefcrenda videnlur. Et quod nulla tnori gtoria totlat.
Florens imperiigloria quondam
[cxxxvnl § 4. De collectione Gallicana contenta in Desolata suo Cwsaremarcet.
ms. Vat. 3827. Versus ex hoc codiceediti in fuhere Hanc ullra speciemrion habitura,
Loiharii I. Quam lecummoriensoccutuisti.
Altera Gallicana collectio, quam in bihliolliecaVa- 0 quantopremilur Roma dolore
ticana vidimus, exstat in ms. Vat. 3827. Codexcst Prwclaris subilo Patribus orba !
formaequadratoe, scriptus anie annos circiter octin- Infirmata prius morte Leonis,
gentos. Pertinuil ad Ecclesiam Bellovacensem, ut Nunc, Auyusle,tno funere tonguet.
liquet ex notatiuncula subjecta paginoe92 : S. Petri Legesa senibus patribus actas,
Bellovacensisest liber iste. Eo autem libentius liunc *» Quas elapsa diu raserat wtas,
coriicemdescribimus, quia praeter nonnollas Gallica- Omnesul fuerant ipsereformaris,
nas synodos in antecedenti codice comprehensas Romanisstuduit reddere causis.
posteriorum synodorum Galliaeseriem prosequitur. Tu longinquasatis regna locosqne,
In boc manuscripto synodi integra-, non autem ex- Qupsnullus potuit flectere Cmsar,
cerpta conlinentur. Incipitasynodo Carpentoractensi Romanosoneransviribus arcns
anni 527. Dein profert Arausicanam anni 529, Re- Ad civitedecusexcoluisti. •
gensem anni 439, Aurelianensem i, anni 511; Aure- Quw le rioridohtit, Cmsdr,obiisse,
lianensem m, anni 538; Aureliancnsem IV, anni 541; Vel qum non limuit patria vivum?
Aurelianensem v, anni 549, et Aurelianensem u annt Sed quie le limuit patria vivum,
533, quas in pracedenti codice nieinoravimiis. lloc Hmcte non doluit, Cwsar,obiisse.
eodem perturbato ordinc quinque Aurelianenses sy- Nam sic lenis eras jam superatis,
nodi describuniur etiam in vetusiissimo Colbertino Et sk vi domitis gentibusasper,
exemplo, de qtto paragrapho sequenti. Ut qui non dutuii, jure limerei,
Postea seqniluf concilium Veneticura babitum Et qui non limuit,jure dolerel.
circa annum 465, quod editum invenies lom. VCon- Luge, Roma, luum nomenin umbrit,
cil. col. 79; Vasense n, anni 529, et Epaonense anni Et defuncta duo lumina luge.
517. Arcus frange luos, sicqnetrinmphum
Turonensei, anni 461, lom. V Conc. col. 73. De te Roma luis hoslibusaufer.
Turonehse n, ahni 567, lom. VI col. 533. i** Caeieri vefsus desiderantur.
Matiscortensei, anni 581, ibidem col. 657.
Malisconensen, an. 585, ib. col.671.
ConcitiumTelenenseper tractatus S. Siricii episcopi § 5. De dlid Gallicana colleclione,quw exsialin ms.
papw utbis RommpeirAfricam. Est conciliuui Zellcn- Colbertino5368.
se, alias dictuin Teleptense provinciaeByzacehae, Hunc eodicem duas paries seu potiiis collectiones
quod videsis boc tomo col. 446. Hnc idem concilium complecti monuimus cap. S, ibique primam descri-
inler easdem Gallicanas synodos ct cum iisdem le- psiraus. Nunc reslat altera, quam Gallicanas prteser-
clionibusinsertum praefertColberlina collectio, quara linv synodos conlinentem huc re.-ervaviinus. Hujns
sequenti paragrapho explicabimus. notitiam debemus P- Coustantio in praefatione ad
Concilium Parisiacum, quod celebratum credilur . tom. I Epistolarum Romanorum pomificura n. 102,
circa annum 557, tom. VI Concil., col. 491. Proecedit tabula, quaesubsequentitim synodorum no-
Aliud Parisiacum anni 555, ib. col. 487. mina et canonuro lilulos recenset. Initio referonlur
Aulisiodorense anni 578, ibideni col. 641. Gallicanoe synodi hoc ordiiie: Arelatenses prima ,
Cabilonense anni 650, tom.VII Conc. col. 395. quarta et secunda; Carpentoraclensis, Arausicanoe
Synodus Verno in palatio facta an. 755, toro. VIII secunda et prima; Tanrinensis, Regensis, Aurefia-
Conc. col. 415. nenses prima, tertia , t|uaria, qumia et secunda ;
Suessionertsisaiini 744, ibidem col. 290. Epaonensis, Turonensis i, Matisconensesl et tt; con-
Epistola Paulini Aquileiensisad Carulum regem, et D cilium Telenonse, Parisiense tertiuro, Autisiodoren-
syhodus Forojiilieiisis, cui idera Paulinus iuierfuii, se i et Cabilonense i, quod postremum eoncilium
arini 791vel 796, tom. IX Concil. col. 31. habitttm fuit anno 050. IloecGallicanarum synodoruni
Hadriani papac epistola ad euthdem Carolum de colleclio multum concordal cum proecedemi Vat.
>maginibus,lom. VIII Conc col. 1553. 3827, uti superiori paragrapho aniniadvertimus; ac
Theodulplii Aurelianensis Capitulare a Barohio proinde ex iisdera Gallicanis fontibus;ntraque dima-
ypisdalum, et rectistim tom. IX Concil. col. 183. n.at. Solum hoecab illain eo discrepat, quod Colber-
ConciliurhParisiense ahhi 829, ibidem col. 702. tinus codex proeferliniiio tres synodos Arelatenses,
Leonis IV epistola ad Prudentiuni episcopum Tri- Arausicanam i, et Tauriiiensem, quae desunl hi lau-
t assiniim, et alia ad Britannos episcopos, quaeambae dalo codice Vaticano; contra vero Vaticanuscodex
tx hoc ms. iinpressoe sunt, et ibidem legunlur col. quatnor coacilia exhihel, Veneticuin, Vasense u, Tu-
tl'23etseqq. ronense u, el Parisiense n, et alia qu.cdam posle-
' Ci>nciliuniTulleiise
apud Saponarias anni 859, ex riora documenla addita post concilium Cabilonense,
hoe cOdicevulgatum a SifmbhdOtom. 111Concilio- quaeOmniain ms. Colbertiuo non invcuiunlur.
rum Galliae,et exinde insertum tom. X Conciliorum Iri hoc aulem po-t Gallicana monumenta adjiciun-
P. Labbei editionis Venetae,col. 115. tur synodi Hispanicac, Eliberitana, Tarraconensis ,
Hic desinunt Gallicana docunienta. Subjiciuntur Geruridensis, Caesaraugustana,llerdensis, Toletana-1,
aiitem ih eodero codice xvi epistotoeNicolai I sumini tcxxxix]Valenlina,Toleiana II^m, iv, v, vi et vn seu
pontilicis, quaein ediiis sunt priores xViejusdem viu (hotalur enim celebraia xvu kal. Jan. wra 691,,''
Nicifal, lom. IX Concil., a col. 1289 usque ad col. id esl die 16 Decembris anni 653); Bracarensis t ef
1407. Addunlur ejusdein pohlificis respoiisa ad con- li. Dcin Seitietttio;,(jntsin veteribus exemplaribusCon>
159 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX, IGC
titiorum non habentur, sed a quibusdamin ipsis inser- A de colligenda synodo. Sufficiatlicet, elc. Totn. IV
tai sunt. Hreautem sunt canones xxin quos Agalben- col. 90.
sibus adjectos legimus in vulgatis a can. 48 usque ad X. Ejusdem ad Cyrillura Alexandrinum. Inietligo
70, tom. V Concil. Ven. edit. col. 529. tententiam, etc. Ibidem.
Sequuntur Martini Bracarensis Cnpilula. Tandem XI. Exemplaria gettorum qum acta sunt in sancto
EcctcsiwantiquwStatuta, quae hoc tomo edentur. In synodoEphesenametropolide recta fide. Pott Consu-
his tabula desinil. At in corpore ipsius collectionis lalum, etc, cum data xi kal. Augustarum,uti alle*
subduntur tres aliae synodi Toletame, xi, xn et xm. gatur in concilioCbalcedonensi actione 1, non vcro
Item fragmenta quaedam ex Theodori Pcenitcnliali, x kal. Julias, uti in vulgato habetur tom. IV Concil.
ex S. Gregorii Magni scriplis, et ex epistola Gre- col. 51.
gorii III ad Bonifacium decerpla. Synodi His- XII. Theodosii imperatoris epistnla ad Cyrillum
panae ex aliquo codice Hispano exscripta fuerunt. Alexandrinum. lmperatores CmsaresTheodosius,etc.
Statuta autem Ecclesiwantiqua litultts est quem in Ibidem col. 53, usque ad illa col. 58 d, consequensest
solis Gallicanis collectionibus invenimus: cumque et hmc (Cyrilli epistoln) legi: et lecta est: ac desunt,
htec statuta hoc titulo et ordine inferius edendo non et posita in prwcedentibus; nam ipsa Cyrilli epislola
legantur in mss. Hispanis, additaraentum sunt, quod in nostro codice hoc loco inserta legitur, ut ex se-
ex alio Gallicano fonte derivat. Hinc ejusmodi col- quenti numero patebit.
lectionem in Galliis exaratam dubitare non licet. Et XIII. Incipil epistolaS. Cyrilli ad Nestoriumprima.
si quidem non computentur addilamentaquoe praeter _" Viri modesti,etc. Ibi col. 15; additurque in nostro
documeuta in tabula indicata posterius accessere, codiceannotatio: Istam primamepislolam,etc, quam
haeccollectio ab origine lucubrata cognoscitur septi- Baluziusex ms. Bellovacensisubjecit col. 16.
mo saeculo:recentior enim est synodus Toletana vm, XIV. Altera epistola ad eumdem.Obloquunttirqui-
anni 653. dam, etc. lbidem col. 19. Lectiones proeferl nosu-r
CAPUT XI. codex quae leguntur in concilio Chalcedonensi, in
ad eausas Eu- quinta synodo, ac in ms. Bellovacensi. Postea se-
De collectionibuspertinenlibus Nestorii, quunlurgesta Ephesina,quibushaeduoeepisiolaeerant
tyckisac prwserlim Acacii. insertae: Et postquamlectaestepistola,eic.,\n\ col.58
1. Z»« duabus cotleclionibus
a d Netlorii, et aliit dua- d, usquc ad illa col.60 c, qumin Nicwaa SS. Patribus
5 sunl.
busad Eulychiscausampertinentibus.Primava Ephe- exposita
sina collectioe ms. Veronensidescripla et suppleta. XV. Ncstorii ad Cyrillum. Injurias quidem, elc,
ipsis actis suo loco inserta. Exstat eodem tom. IV
1. In Nestorii causa duoecollectiones potissimum col.23. Seqnuntur porro interlocutiones: Et poslquam
celebranlur. Prim.a-est.illaquaecum antiqua versione lecla esl epistola,etc Ibi col. 60 d, usque ad interlo-
Ephesini concilii plura dncumenta ante et post gesta cutionemJuvenalis col. 62 d, postquam sequens epi-
ejusdem synudi exhibet. Baluzius in ea edenda con- stola lecla fuit.
silium ceperat insistendi antiquissimoexeroplari Bel- XVI. Ccelestfniad Nestorium. Atiauantis, etc lbi-
lovacensi; eo quod ipsi (a) constitisset, simili plane dem col. 37. Subjiciunlur interlocutiones Petri et
exemplo usum fuisse concilium v, melius dixisset C Flaviani col. 62 d, et 63 a, post quas sequens epistola
antiquurointerpretem concilii v. Cumvero idem co- inserta.
dex esset valde mutilus et imperfectus, coactus fuit XVII. Cyrilli ad Nestorium. Salvalore nostro di-
sequi alios duos, qui sani et integri erant, licet a cente, elc. Ibi col. 27. Sequuntur inlerlocutiones et
Bellovacensi et in documeutorum numero atque or- alia, quae ibidem Icguntur a col. 63 a, usque ad
dine, et in ipsis leclionibusnonnunquam dissentirent. col. 76c.
Aliqtta etiam, quae.deerant, aliunde supplere debuit. XVIII. Epistola CapreoliCarlhaginensis ad syno-
Ejus editionem videsis tom. IV Concil.Venelaeedi- dum. Orabam, etc. Eadem cof 76 c. Dein sequitur
tionis col. 1 et seqq., in qua cum alia hinc et hinc usque ad illa col. 78 c, ab ephcopali dignitate et omni
decerpta fuerint, primigeniaecollectionisforma non conventusacerdotali.Postea caeteris omissis subditur
exhibetur. Nos unuro velustissimumcodicem Bello- in codice: Pelrus presbyterAlexandriwet primkerius
vacensi plane similem, sed integrum, nacti sumus in notariorumdixit: Charisiusquidam nominepresbyter
ms. 56 capiluli Veronensis, cx quo plura emendari et dispensator sanclw Ecclesiw Philadelphim, etc,
et suppleri poterunt. Titulum ac tabulam capitum, cum lectionibusms.Uellovacensis.Ibidemcol. 122 d,
quoe primacvamhanc collectionem et documentorura usque ad ipsiitsCharisii subscriptionemcol. 124d.
"numerum atque ordinem exhibet, hic appendimus. XIX. Exemplumexposilionissymbolitransformati.
Epigraphes hsecest: SynodusEphesenacum epistolis Quisquis vel nunc, etc, col. 125, usque ad verba
suis. In hoc corpore eonliuenlur. 7 fore anathema, sicut supra dictum est, col. 128 c;
I. Cwlestinipapw epittola prima ad Cyrillumepitco-_ post quae omissis cteteris, quae perperam hoc loco
pum Alexandrinumante collectionemtynodi in Epheto D in vulgaiis intrusa snnt, slatim subdunlur inscriptio-
contra Nestorium. Tristitiw nostrm, elc. Tom. IV nes Cyrilli et cacterorumPairttm a col. 129 usque ad
Concil. col. 38. col. 134 c
II. Ejusdem Cozlestinipapw ante synodumad Nesto- XX. Acta excommunicationisepiscopiJoannis An-
tium episcopumCP. Aliquajxtisdiebus, etc. Ibidem. tiocheniet episcoporumqui cumeo fuerunl. Post con-
III. Epistola Netiorii ad Cwlettinum.Fralerna no- sulatum dominorum,etc, ibidem col. 94 d, usque ad
bis, etc. Ibidem. ea col. 104 c, agnoscantquw consecutasunt; et loco
IV. Epittota secundaNestoriiad Cwlettinum.Swpt subscriptionum legitur ut in ms. Bellovacensi: Et
scripsi, etc.Ibidem. tubtcriptit tynodut per episcoposcxcvin.
' XXI. Relatio
V. Coelestiniad Constantinopolitanos. Ad eot, etc. S. tynodi, etc, ut in laudato codice
Ibidem. Bcllovacensi, ibidem col.lll a, usque ad col.1l3b,
VI. Ejusdem ad Joannem, Juvenalem,Rufum, etc. curo eademclausula : Et tubtcripiit tynodut per epi-
Optaremus,etc. Ibideih col. 40. tcopot CXCVIII.
[CXL]VII. Coelestiniad synodum Ephesinam. Spi- XXII. Exemplar epitlolw tcriptw a S. synodo ad
ritus sancti (estaturprmsentiam,eic. Ibideracol. 88. archkpiscopum Romanum Cwleslinum, significant
VIII. CotnmonitoriumpapaeCoelestiniepiscopis et omnia quw gesta sunt in ipsa Ephesina synodo, etc
presbyleriseuntibusin Orienlem. CumDeonostro,etc. Ibidem col. 159.
Tom. III Concil. col. 560. XXIII. Cwlestiniad Theodosium iuniorem: Causis
IX.' Ejusdem epistola ad Theodosiura Augustum suis, etc. Tom. III Concil. col. 1591,
(a) Balus. in prxfat. ad versionem conc v, iuserla t. IV Concil.Ven. edit. pag. 1.
 161 DE ANTIQ. COLLECTION.ET GOLLECTOR.CANONUM.tARS II. fffl
[CXLI|XXIV.Ejusdem ad Maximianum CP.Vidi- A autem et ordinationisanclissimiet reverentissimiepi-
mus et amplexisumus,etc. Ibid. col. 1593. scopi Maximiani ConslantinopolilanwsanctmDei Ec-
XXV. Ejusdem clero et plebi consistentibus Con- clesiw,et omnibuscommunicamus,qui [cxLifjper uni-
siaminopoli. Exsultatio matris, etc. I-bidemcol. 1594. versum orbem ttrrarum sunt Deo amabiles episcopi,
XXVI. Ejusdemad synodum Epliesinam. Tandem quanli sunl qui reclam et impotlulamhabent et custo-
malorum fine, elc lbid. coi. 1588. diunt fidem. El subscriptio: Salvus pro nobis orans
XXVII. Exemplar sacrw epislolw per Aristolaum permaneas, domineDeoamantissimeet sanctissime,et
tribunumetnotariuntad Joannem epUcopumAntiochiw omniumcharissimefrater.
de pace et adunatione Ecclesiarum. lnlenlio nostra, XXIX. Epistola S. Cyrilli ad Joannem Antioche-
etc, ex versione quoeluxata edita est ex ms. Bello- num. Exsulientcwli, etc Ibidemcol. 181.
vacensi tom. IV Conc col. 176; sed ex nostro co- XXX. Epistola S. Xysti episcopi Cyrillo Alexan-
dice duaslacunas supplemus sic. Prima lacuna col. drino posl pacem factam inter Cyrillum et Joannem.
177 lin. 1 : Animadiierttmusomnibusad nos concur-. Magnasnmut twtilia, etc. Exstat lom. 111;Conc. col.
rentibustam sanctistimoepiscopoglorioswhujus urbis, 1689.
et omnibusquiinventisunthic reverentissimisepiscopis, XXXI. Xyslus Joanni Anlincheno. Si ecclesiastici
el universoeorumelero ad benepridem adunita acerba corporit, etc. Ibidem col. 1695. Tandem haecclau-
pastioneincedenle,quw devutsa tunt rectmfidei mem- sula apponitur: Explkil sanctasynodus Ephesenacum
bra coaptare; quatenus vot et reverentissimumel san- epistolisad se pertinenlibus.
ctissimum episcopumAlexandrinorum Cyrillum con- Alia vero posteriori manu in fine ejusdem codici»
venientes,invicemdeponalisinter vosfaclam difficulla-„ tegitur conciliumLaterariensesub Stephano III, quod
temttambiguitatem,promittentibusltisquosprmdiximui, aP. Josepho Blanchinio diligenter transcriptuin v.
revertnditsimisviris, quod, si subscripseris in deposi- c. Cajetanus Cennius novissime edidit, el P. Domi-
lione Neslorii, et ejus anathemalizaverisdoctrinam, nicus Mansiusrecusit tom. I Supplementi Concilio»
nulla residebit altercationis occasio; ted slatimsan- rum col. 641.
ctittimut episcoputCyrillus, el lua reverentia, et qui 2. Altera colleclio est illa quae a P. Christiano
cum ea tunl, et tanctitsimus gloriosmRomw epi- Lupo vulgata fuit e duobus mss. Cassinensibus. Est
tcopui Cmletlinus,el omnesqui ubique sunl rectmfidei versio pliuium docuraentorum ad Nestorii causatn
tacerdotet, tum reverentimcommunkabunt, etc Se- peninentium, cujus atictor sub Jusliniani imperium
cunda lacnna ibidem litt. d: nulla ex episcopalibus scripsit, et sese trium Capitulorum defensorem pro-
constitulionibus,aut depotilionibus, aut ex quacunque^ didii. Baluziuseam recusurus doluit, Patrem Liipum
ordinationenovilasassumatur: ted si quid interea fieri ne admonuissequidemquem litulum habeat itla colle-
contigit, hocin qukte manens, imperturbatumcatho- ctio in libris Cassinensibus,qui ordo illic custoditus
iiew Ecclesiwcustodiat statum. Sufficiunt enim qui sit, quida se omissum,quid mulatum. Permulta enim
sunl rtligiosiclerici, donecperfectaadunilio consequa- ab eo omiisa ac mutala fuisse satit intelligent eruditi
tur ad divina ministeriaperagenda.Habere (leg. Habe) lectoret. Sed cum nihil per amicos ei per litteras po-
a nobis hmc; el non ambigimus, quod omni roboreet tuisset obtinere, eam collectionemex Lupo exscri-
omnivirtute sinceramet immutabilemvident nostram bere compulsus fuit, soluraque lilulum conjectura
intentionem,el dignam christiana contlantia, pariler ductus proefixit: Synodkon advertut tragaediamIre-
acturut et ipte, nullum laborem aut fatigalionem,nec nwi. Vide lom. IV Concil. col. 235 et seqq. Aliud
injurimcontemptum,nec oblivionemirm tutcipere re- G vero ejusdem collectionis exemplar indicalura nobis
cuiabit, qualenut ea quw a nostra pietate cuusa reclw fuit in ros. Vat. 1319, ex quoalii quibus vacabit proli-
fidei et sanctarumEcelesiarumunitalis .prwceplasunt, cere poterunt. In eo haec inscriptio legitur : ln no-
termino tradas. Si autem (quod non credimut) hane mine Domininottri Jesu Christi. lncipit translatioprimi
nottramtententiamet secretamvoluntatemcontemnere Ephesini conciliiconlra prava dogmala Nestoriialma/
propria quadam intentione,aul inttanlia humanw pat- ConstantinopolisEcclesiw.Legefeliciler. .
tioniseonalusfueris, et alia quma nobisjussa sunl nc- 3. Duoeitem collectionesad Euiycliis causam spe-
glexeris, tibi imputabis, quia alacritatem circa conti- ctanl, de quibus, cum satis sint pervulgatae, pauca
nentiamDeiEcctesiarumtua sanctilas aspernatadignas indicare snlliciet. Una est collectio Ctialcedoneiisis
tricissitudinesrecipiet. edjlionis Rustici, quae pluribus documenlis ante et
XXVHI.EpistolaJoannis episcopiAntiochiwad Cy- posl gesia instruitur, et a Bnluzioexacte descripta
riliumde pace. Ante hoc, etc, uti ibidem col. 180, ex est tom. IVConcil. Ven. edit. col. 1980 et seqq.
eodem codice Bellovacensi, cujus lacunas ex nostro Confer quae de Graaca hujus collectionisorigine ac
codice snpplemus. Eadem coll. 180. litl. d: Pro tempore, nec non de ratione qua eadem Latine cora-
amplioriautemcautetahoc fecimus,quianon poleramus pacta fuii, pluribus disseruimus in 'proefatione ad
convenientes,quw decreta fuerant a piissimisnottris EpistolasS. Leonis § 18, tom. 1 pag. 537. Vide pari-
imperatoribuseoram ad effeciumperducere,demanda- ter quoede Rustici editione atque codicibusaniuiad-
vimuseiut vice noslrael pro nobis el pro persona no- veriimus tom. II in annoiatione subjecia col. 1518
stra disponeretquidemquw pertinent ad pacem, quod et 1519. Peculiarem aulem et omnium vetustiorem
prwcipuum«st; timmarelaulem reverenliatlum exposi-D collectiunculamquorumdamdocumeniorumad Euty-
lionemqum a nobisconsonanlerfacta esl, de humana- chianam causam spectantium, quam reperitmis in
tione Dii noslri Jesu Chrtsti, quam direximus reve- unico ms. Vat. 1322, descripsimus in Observationi-
renlimluw per prwdktum religiosum virum, qitmest bus addissert. 9. Quesnelli,eodemtom. II col. 1211
hwc.DeDeiaulemGenilrkeVirgine,quemadmodumet et scqq.
sapimuset dicimus, et de modohumanationisunigeniti 4. Alia porro coileclio ad eamdem causam perli-
Filii Dei, necessarie, non addilamenti causa, sed ad nens est Codex encyctiuscontineus plures episiol.is
salitfactionemproprie desuper lam de divinis Scriptu- synodicas ad Leonem Augusluro, quibus doctrina
ris, quam de tradiiionesanctorumPalrum assumenlet concilii Chalcedonensiscontra Eutychianos vindicata
habuimut, breviterdicimus,nihilomninoaddentesfidei - fuit. Hujus colleciionisorrioa Baluzioexhibelur toin.
sanclorumPatrum quw in Nicwa exposita esl. Sieut V Conciliorumcol. 33 el seqq. Sed de bis satis.
enimjam diximus, ad omnemtufficilet pietatis cognt-
.tionemet oiiinemhwretkw perfidiwabdkationem.Di- § 2. De collectionibusiit cauta Acaciana. Descriptio
cimus aulem non prwsumeniesillkita, sed confessio- duorum codicum Virdunemitet Veronensis.
nem propriwinfirmitatis,exctudenleseos qui exsurgere 1. Plura dicenda sunt de peculiaribuscolleclioni-
votunl contra ea quw ulirahominemdisceptamus.Con- bus ad Acacii causam spectantibus, quae cum raa-
fitemur igilur Dominumnostrum Jesum Christum Fi- gnam varietatem recipiunt, tum vero non satis explo-
lium Dei unigenitum, Deum perfectum, et- hominem . ratae sunt. Eas collectiones, quae aliquot ejusdem
verfectum, etc. Dein col. 181. JitU.c Censentimus causju documenta aliis item collectionibus inserta
163 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX- 164
eontinent, jam recensuimus, vel deinceps suo loco j\ ralionis reddendwAchaciuma sede apostelka compe-
memorabimtis. Nunc duae quae monumenta solum- tenter fuissedamnatum, nec possequemquamsine dis-
modo in eadem causa recepere; proecipuammeiilio- crimine animw suw ejus communionis participem
nem requirunt. Primo referendus est Virdunensis effid. Ibid. cap. 50.
[CXLIII] codex. Ex hoc P. Sirmondus plura documenta IX. Inc. de eadem ratione reddenda ad episeopoi
antea inedita typis dedit.. Orientis.lbid. cap. 51.
1. EdictumtenlcntiwFelkis papwpropterAcaciiepi- X. Exemplar rationis reddendwB. Gelasii papasdt
scopidamnationem,qttod subjectuni reperit Brevicuto evitandacommunione Achaciimissa ad Orientaletepi-
historiwEutychianistarum,seu, ut codicum inscriptio scopot. Et in fine : Explkit B. GelasUde evitanda
praefert, Gestade nomineAcacii.Exstat tom.VConcil. communioneAchacii. Hic prolixus tractatus ex hoc
"Ven.edit. col. 177. unico codice editus est [CXLIV] a marcbione Maffeio
II. Feltcis papaeepistola in vulgalis nona ad Zeno- sub nomine Felicis III, tom.V Concil.Ven. edit. col.
nem Augustum. Ibidem. 185, ac eodem tempore cum tituloGelasii a Josepho
III. Ejusdem epist. 10, ad clerum et plebemCon- Blanchinio toin. IV Operum SirmondiVenetaeedit.
slantinopoliianam. Ib. col. 178. pag. 553, ac tandem repelitus in Appendice Historiae
IV. Ejusdem epist. 11, ad Rutinum et Thalasium, Theologicaelaudati marchionis Maffeiipag. 220 edi-
caeterosquemonachos circa Constantinopolimet Bi- tiohis Tridenlinae.
thyniam constitutos. Ib. col. 179. XI. Inc. epistola S. Getasiiad Ephimium(iege Eu-
V. Ejnsdem epist, 12, ad Zenonem imperalorem. phemium) Constantinopolitanum.DiUctissimofratri
Ib. col. 20«. Euphimio Getasius.Edita fuerat a Merlinoex ms. Ad-
VI. Ejusdemepist. 13, ad Flavitam Constantinopo- f. "ditionum Isidori. Est ejusdem pontificis rpistola
liianum episcnpum,quam licetcodex tribuat Gelasio, prima tom V. Conc. Ven.edit. col. 284.
Sirmondustamen Felici ascribendam putavit. Ib. col. XII. Epistota papwGelasiiad Succoniumepitcopum
210. Afrum apud Constaniinopolimconslitutum,qui perse-
VII. Ejusdemeptst. 14,ad Thalasiumarchimandri- culionemArianorumde Africa fugiensConstantinopo-
tam. Ib. col. 213. lim,improvidecommunkando,in prwvaricalionem Chat.
VIII. Ejusdem epist. 15, ad Velranionem episco- cedonensissynodi aryuilur corruisse, ut corrigat. Ex
ptim. Ibidem. hoc eodemcodice primum prodiit curante Francisco
IX. Fragmentum epistolae cjusdem pontificis ad Blanchiniotom. Hl Anastasii col. 50, dein recusa a
Andream episcopum Tliessalonicensem.Ib. col. 216. march. Maffeiotom.V concil. col. 205, et a Josepho
X. Gelasii tractatus acephalus, qui interhujuspon- Blanchinio tom. IV Sirmondicol. 572, ac tandem in
tilicis epistolas describitur num. 14. Ibidem col. Appendice Hist. Theolog. pag. 234.
538. XIII. Incipit epislota B. papw Gelasii ad Nalalem
Aliaantea impressa idem codex conlinet, in quo- abbatem.Dileclissimofilio Natali abbati Gelasiusepi-
rum editione identidem allegatur. Sed cum eorum scopus. Prodiit ex eodem pariter codice in eisdem
seriem, quae in eo codice exlubetur, nec Sirmondus, editionibuspost proecedentem.Codicis antiqua manus
nec atius quispiam prodiderit, plora de eo dicere ne- in hac epistola desinit.
quimus. Quatuor documenta in hac colleetione sunt qnae in
2. Codex Veronensis Capituli signatus num. 46, mss. collectionishoctomo edendaedesiderantur.Intei
qui Acacianorum documentorum proestaniissimamG hxc autem tria in uno codice Veronensinobis con
collectionem continet, est formaequadralae. Chara- servata fuerunt.
cteris specimendedit P. Joseph Blanchinius tomo IV
Operum Sirmondi editionis Venetae post paginam § 3. De integra collectioneomniumquw hactenuspto-
579. Iniiio unManlum pagina caret, quaecalalogum i dierunl documenlorumin causa Acacii. Quwdam
pontificumpraeferebatusque ad AnastasiumII. Altera spuria notantur, ei a Grwcoconfietaostendunluranl*
pagina, que nunc primaest, eumdem catalogumpro- synodumquintam.Duw epistolwperperam inscriptw,.
ad edi- De tribus (ragmentisa Baluxioeditis.
sequitur Yigiliuih usque. Hujus fragmemum
tum est a v. c. Francisco Blanchiniotoin. III Anasia- 1. Si quis omniumquaead Acacunam causam spe-
sii pag. '209, a Muratoriolom. 111Reruro Italicarum, clanl inlegram collectionemvellet eompingere,decem
el emendatitis a P. Josepho Blanchinio in Enarrat. et septem monumenta sub Siinplicio praemitteuda
Pseudo-Alhanasiana in symbolum, pag. 104. Hinc essent, niniirum abepist. 4 ejtvsdempontihcis usqtw
autem codicis :cta>, videlicet paulo post Vigiliimor- ad 19. Tum sub Felice III documenta duodecim, ni-
tem, colligere"licet. Huic pontificum catalogo libri miruni epistolaeprima, secunda, sexta ipsius Felicis,
S. Hieronymi et Gennadii de Viris Illustribus una atque deciraa usque ad decimam tguiniam. Praeterea
numerorum serie stibjiciunlur.Tandem haecAcaciana libelluscitationis ad Acaciumper Vitalemet Misenum
monumenta proferuntur. transmissus, qui legitur tora. VConc. col. 217. Item
I. Narrulionis ordo de pravitate DioscoriAtexan- alius libellus a Felice papa decreto concilii ad Leo-
d-ini. Est in collectione hoctomo impressa cap. 43. nero iinperatorem transmissus. lbidem col. 218. Hi
)l. Dilectissimo fratri Aehacio Simplicius. Est iti _ vero libelli in ntss. duarum colleciionumBarberinae
eadcm collectioue cap. 44. " 2888 ac AdditionumDionysii, unde editi fuerum, sic
III. Exemplum epistolw quem (lege quam) misii inscribuntur : Item epittola Felicis papw ad Acacium
Achaciusad S. memoriwSimplkium papam Romanee supradklumConstanttiiopolitanw urbisepiscopum.Item
nrbit, Ubi damnatum retulit Petrum Aleiandrinum. ' ad imperaloremZenonemad libellumepiscopiJoannit
lbidem cap. 45. EccltsiwAlexandrinw. Hox subjicienda epistolasy-
IV. Fehx episcopussanctwEcclesiwcatholkmv. r. nodi Romaneead presbyieros ei archimandritas Con-
Achacio.ibid. cap. 46. slanlinopolis et Bitbyniae.Ihidemcol. 247. In Appen-
V. Thomus de anathematisvinculo papw Gelasii. dice autem addendaeerunt, si libeat, undecim abai
Ibid. cap. 47. epistolae, quas supposititias probabimus, niiuirum
VI.S. GelasiicommoniioriumFauslo magisirofun- epistolsetertia et quana Felicis III ad Petrum Antio
gentilega-iouisofficiumConstantinopoUm. Ib.iu.cap.48. chenum, ac quinta ad Zenonem imperatorem. Tum
VII. Epistola S. Gelasii episcopi ad. Anaslasiumi epistola Quinliani episcopi Asculani ad Petrum An-
imperatorem.Et in line: Explkit papw Getasiiad Ana- liochenum. Ibid. col. 219. Alia Justini episcopi Sici-
stasiumprincipem.Ibid. cap. 49. lise ad eumdem. Ib. col. 225. Atia Vlaviani, sive
VIII.Incipit rationisreddendwAehaciuma sedeapo- Fiacciani episcopiRbodopensis ad eumdeni. Ib. co).
tlolica competenierfuiste damnatum.Dileclitsimitfra. 227. Iiem Acaciiepisqopi CP. ad eomdem Petruro,
tribus universis episcopis,per Dardaniam constitulii col. 230; Antheonis episcopi Arsinoes ad eumdem,
Gclasius.Hoecauiem clatisulaiu fineaddilur: Expl. cof 2:<3;Fausti, seu Faustini episcopiApol oniadis
165 DE ANTIQ.COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM. PARS II. 1(36
ad eumdem, col. 235; Pamptiiliepiscopi Abydorum A epist. 4 velut legitimumtnmstanlinopolifanaescriis
ad eumdem, col. 239; et Asclepiadisepiscopi Tral- episcopum praelerret. Fruslia vuro hanc ra ionem
liani ad eumdem, col. 241. Post haecdescribenria elidere nilitur P. Antonius Pagius ad annum 478
erunt quindecim ducumenta sub Gelasio, videlieet n. 4, ubi pro Felice III Simplicium subsiituil. Nam
epistolaejusdem prima in editione ConciliorumVe- proeterquam quod Felicis nomen constanter exhi-
nela tom. V, secunda, tertia, quarta, octnva, unde- bent lum Graecustextus, lum utraque Latina antiqtu
cima, deciraa lertia, decima quarta, decima quinta, versio; ipsaead Petrutn Fullonem epistolaeinlitieiis
tomus de analhemalis vinculo, alia epistola ex sche- Quintianiet Juslini non Simplicio,sed Felici tribuuii-
dis P. Hieronymi Vignerii. Ibidera col. 384. Tria tur. Multis episcopisprwmonenlibus,inquit Quinlia-
documentaex codice Veronensi post Felicis III epi- nus, maximesanctissimoarcltiepiscopoFelice: quibuf
stolas ibidemedita col. 185 et 205, [CXLV] quaelicct verbis epistola lerlia Felicis jam scripla innuitur. il
in codiceGelasio ascribantur, primum tamen et se- Justinus : Ne qui nobis prmett Felix, tententiamse-
cundumFelici adjudicalafuerunt; aclandem synodus cundum canones contrale ferat: ubi epistola Felicis
Romana,in qua Misenusabsolvitur. Ibidemcol. 397. quarta jamjam scribenda indicalur, cui quidemepi-
Nec praterniiilenda crit epistolaAnaslasiiII ad Ana- stolae Felicis nomen proefixumlegit etiam Cyrillus
stasittmAuguslum,ibid. col. 406, addendusquelibel- Scythopolitanus in S. SabaeVita num. 32, cum eum-
lus ApocrysariorumAlexandrinorumapud Constau- dem Petrum a Felice papa perculsum tradit proptcr
tinopolimdegenlium tradilus legatis Romanoesedis, addiiamenluratrisagii, de quo oraneshae supposililiae
col. 412. Postea jungendae duae epistolae sexta et epistolae disserunt. Adde quod neque Simplicius
ociava Symmachi, et ali i epistola Orientalium nd gj [CXLVI] cum Petro Fullone communicavit tiuquam,
Symmachum,col. 433. Collectionemclaudentplures eidemque, cum Antiochenam sedem, se ponlilice,
epistolaeHormisdae,quibus pax conciliata fuit, cum secundo invasit, maximeobslitit ut ne ad ipsum ami-
aliis documentis proemissisvel insertis inter ejusdem cas litteras dederit. Alia plura vide aptid P. Michae-
pontificisepislolas, quoe incipiunl ab epislola Ana- lem Lequiendissert. 4 Daraascenica: qui jure etiam
stasii ad Iiormisdamcol. 561, el prosequunturusque conjecit,omneshas epistolasGroececompactasfuisse
ad lefilionein Epiphanii Consiantiiinpolitauiari Hor- ab aliquomonacho Acrjemeta,cum ante quiniain sy-
niisdam, col. 685. noduin effervescebatcontroversia circa propositio-
2. Inter epistolas sub Felicc III, uudccim veluii nem Unttsde Trinitate passus, quam cum Acoemeiae
suppositilias in appendicemrejicieudas monuimus. irapugnarent acerrime, his litteris addilamentuiu
Decemex his, quas anlea recensuimus,Grace et La- trisagii reprobantibus sese munire sategerunt. Groc
line editas habemus: illa cnim Flaviani seu Flnc- eum quidem, non vero Latinum harum litterarum
ciani Latine tantum prodiit. Laiinus lextus etiam auctorem fuisse, nonnulla confirmaitt. Primo in
epistolarumFelicis III originalis non esl, sed versio epist. 3 Felici papaetributa commeinoratur illa bo-
antiqua ex Graeco.Duplexautem versio distinguenda. minum sponsio, qu.i sancti baplismatistempore pro-
Alia eniin a Merliuo impressa eiim Graecuintexlum miserunt credere I.NDMUII DECHomnipolenlem... IN
pru originali habuit qui a Binioel Fronlone Ducaeo UNUM DOUINUH JESUM CHRISTUM, etc. (Tom. V Concit.
inventusin mss. exemplaribus,tiuoeConstantinopo- col. 158). HaecNicaenurautique symbolumindicant,
litanam synodum sub Meimaconiinebant,tvpis datus qttod etst Groeciin baptismaterecitarent, hic lameii
fuil anno 1618. Ilaecversio antiqiia, sed vnlde bar- _. ritus Latinis adeo erat ignotus, ut S. Leo olim ex
bara, Flaviani seu Fiatciani epistola caret, sicut in G * Latinorum rilu credirierit, apostolicum symbolum
Groecoeliam vulgato invenla n n fuil. Legitur veroi per totummitndumomniumregenerandorumvocede-
baecepistola ex alia vetusiiore interprctatione, qunrni promi. Vide epist. 28 ad Flavianum cap. i. Nonno
cxhibent codices collectionis Avellnnae.Ilaec aulemi hinc Groecus auctor Graeci riius peritus prodilur?
tres ex iisdenvepistolis prater.it, duas Felicis papa-,, Porro in epistola quinla Felicis ad Zenoncin Augu-
tertiam et quintam, nec non illam Acacii. Post ver- stiim legitur : Euslathiiqueconfessorisac prmsidentis
sionem vero episiola:quarlaeFelicis ad Petrum An- KPoiSpovtrecenlorumdecem et octo Palrum qui in
tiochenumbaecnolatio in eadem collectionesubjici- Nkwa convenerunt(Ibidem cot. 166 a). Quis Roma-
tur, quaeversionem ex Graecoconfirmat. Quia cumi nuni pontificem EustathioAnttochenopraesideniliin,
aliorumlitterisad eumdemPelrum directis in Grwco > generali sjnodo proerogativamtribuissc exisliuiel?
volumineinrenimus de Latino Iranslalas, quas nunc; Quinliano, qui Asculantis, seu Latinus episcop;is
ilerumdeGrmcoin Laiinumnecessitalecompulsitrans- praeferiur, haudquaquamcougrtiunt ill.i quac,' cuni
ferentesdescripsimuspropter hwretkoruminsidias, elt GraecisvocibttsEutychiset Atycliis,earumqueGra cis
supradictis epislotisejusdempapw connectimus.Hanc ; significationibusinniluntur, Graecumscriptorem re-
notationemprofeclo viditac respexitAuastasius,cuml ferunt (Ib. col. 222 a, b). CyriHusporro Scythopoli-
in epistolapraemissaCulleciaueisscripsit: Undeno- tanus S. Sabaediscipulus,quem Ftelicislitieras com-
tandum,quod nonnullaquw Lattne fuerunl edtla, lati- memorasse vidimus, harum suppositiouein synorio
nitas fundilusmole oblivionisebruta deplorasset,nisii quintae anleriorero satis tleclarat: qtiod idcirco mp-
ex Grwcorumposlfonle librorumhwchausla sitibundo D nuimus ne cui mirum sit si epistola quarta Felicis ah
pectorcresumpsisset;sicut euistolam B. papa. Felicits D ] eodem Cyrillo laudata in manusveneril aucloris col-
in Pelrum senlenliamprofereutemAnliochenumdam- lectionis Avellanae,qui paulo post comilium v eain
nationis. Ipse ergo vctuslissiuiusauclor collectionis s cum aliis ad eamdem causampcrtinenlibus tatiniiato
Avellanoeintertot rarissirnas Kumanorumpontilicum a donavit,stiaequeproestantissimaecollectioniinseru t.
epislolas quns e Roraanis, ut videtur, sctiniis hausitt 4. De epistolisperperam inscriplis pauca.Epistolu
pnulopost Vigiliunipnpam,hanc Felicis111epislolam n quarta Sunplicii ex mss. laudalaecollectiqnis Avel-
piartam Latinescriptaininvemre no >po:uit: caraque e ianaead Zenonem Augustum data praeferttir, ex co.
ciinicaeterisluemoraiisad Pe.ruui Fullonein Antio- dice autem Virdunensiad Basiliscum. Hanc secun-
chenum scripiis e Graecoderivare <ompulsus fuit. dam inscriptionemveram esse late probarunt P. An-
Hocnon lcve suppositionisindi<ium est. tonius Pagius ad annum 466, num. 11, ac Tillemori-
3. Has quidem omnes epistolas supposilitins csse e tius not. 2 in Vilatn Acacii. EpUtola 13 Felicis ari
luculenter probavit lienricus Vnlesiuscap. 4 Disser- Flavitam CP. in codiceVirdunensi,ex quo edila fuit,
lationisde Pelro An.iochenoct de synodfs adversus s Gelasio perperam ascribitur, uti manifeste probavii
eum congregaiis. Evidens imposturae argiiinentiim n P. Sirmondus (Tom. V Concil.col. 411), qui idcirce
quanlum ad tres epistolas Fehci III atiribulas iliud d Felicem pro Gelasio stibstituil. Tna fragmentaepi-
est, quud cum is anno 484communioiieet epi-copalii stolaeAnastasii II ad Ursicinumex duobus mss.Bel-
gradu priva-sel Acacium, lieri non poluil ut in lit-- lovucensictCorbeiensi vuigavitBaluzius.Hic Ursici-
teris postea scriplis, tcrtincl qii.uta, ipstim vocaref
lt IUIS D.udaniae, uut alicujus lllyricianae provinciaa
Dei amantissimumac religiosissimumantistitem, et:t episcopusfuissc vidctur; ejus enim uiemiiuGelasiu»
167 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 108
iu epist. 3 ad :
Dardanos, inquiens Hisigitur incitali J\ tigisse dici poluerit quod ante annos sallem xi eve-
per fratrem et coepiscopumnoslrum Urskinum,prmsen- nerat (Hunciiciis enim anno 484 e vivis excessit);
tia dirigere scripta curavimus. Eadem vero tria frag- nec ei anno 495 competere posse exisiimal, hodie-
menta inseria leguntiir episiolae secundae cjusdem que resistere non omillunt, cum praecedenli anno 494
pontificis ad Laurentium de Lignido : in qua lamen GunrtamundtisHunerici suecessor episcopos ab exsi-
secundtnn Iragroentura praecedit, lum duo alia se* l'\o revocasset. Cum porro ex iis quae inseruntur ad
qiiuntur primum et terlium. Cum vero Lignidum defensionem sententiae in Acacium, concinant cum
tirbs locata in Macedoniaehiiibus, seu in Epiro nnvo alio traclatu seu epistola e ms. Veronensi ab eodem
atl lllyricum pertineat, eam Gelasii epistolam ency- vulgata ac Felici tributa, haecex Felicis litieris sum-
clicatn cre liinus adlllyricianos direclum, quaeproinde pta nc Gelasii epistolae inlrusa suspicatur.
tiun ad Ursicinum, tum ad Lauremium de Lignido 3. Haecquoque nos olim muvebant, quandiu hujus
pervencrit, ac proinde tria illa fragmenta Anastasio auctioris epistolae fonlera ignoravimus. At Romae
II perpcram inscripta sunt. inspicere et expendere licuit codices praestantissimae
4. De additamenlis et tractatibus Gela- collectionis Avellanae, ex quibus ea edita fuit. Ipsius
§ episiolts, collectionis antiquilas, et multo magis ea rarissima
sianis, qui in dubium a nonnullisvocanlur
1 1. fton et sincera documenta quaeauctnr collegit, quoequea
panca dicenda stint de iis documentis in nemine vocantur in dubium, hanc quoque auctiorem
Acacianacausa eriitis quae, licet sincera sint, in su- epistolam ex sincero fonte baustam satis defenlum.
spicionem lamen a nonnullis adducunlur. Nihil opus Antiquius vero testimonium accedit ex Facundo
est divagari contra Dupinium, qui singulari confi- _ Herraianensi, qui ante hanc collectinnem eamdem
dentia ausus est veluti spurias traducere tres epi- o epistolam ex auctiori exemploallegavit lib. v, c. 4 :
stolas, un.im Felicis III ad Acacinm, qttoein vulgatis Gelasius, inqtrit, scribensuniversis episcopis Dar-
ConciliOrutninscribiturlibellus cilationis,e\c. (Tom.X daniam constitutis sic dkit : Sit clara per
urbs illa
Conc. col. 217), alterara ejusdera pontificis [cxi.vn] potestate prmsentis imperii : el prosequitur longum
ad Zenonem imperalorem, quoeibidem edita est cum texlum describens additamenti, quod in vulgatis
titulo libellus, etc (Ib. col. 218), ac tandem epislo- Conciliorum legitur tomo V col. 353 b c Anle col-
latn .tri universos presbyteros etarchimandrilas Con- lectionem igitur Avellanam haec epistola cum addi-
stantinopoli et in Bithynia consistentes, quae scripta tamentis prodiernt.
fint ex Romana synodo anni 485 adversus Acacium 4. Neque novum .est unius ejusdemque epistolae
(lb; col. 247); simulque hanc synodum supposititiara duo exeinpla aliquand»raanu reperiri, quorum alierum
tlcclaiat. Duo cniin priora dncuinenta salis snperque secuhda ipsius auctoris additamenla receperit.
vindicantduae antiquaecollectiones, in quibus conti- Vide quae diximus in admonitione ad Leonis epislo-
ncntur, nimirum colleclio Vaticano-B;>rberina,etAd- lam 12, num. 10 et 14. [CXLVIII] Hoc vero auctiui
ditioncs Dionysii; teriitim vero luetur praestantissima exemplum cum et clausulam et chronicam notam
colleclio Avellana. Dupinii autem cavillaliones lucu- proeferat, ad ipsos Dardanos missum videtur : alte-
lenler disjicit P. Bernardus de Rubeis in disseria- rum vcro bfevius primum fuin^e,quod Gelasius prio-
tione de una sentenlia damnalionis Acacium, § 12 et ribus curis paraver.il, non lamen perfecerai. Auctoris
19. Nihil pariter laborarous circa epistolam Gelasii quidem manus in epistola perlieienda satis aperte
ad Sticconiume ms. Veronensi lypis edita , quae si detegitur, cum quoedam loca aliis verbis reformata
ab en scripta dicatur antequam episcopi Afri ab G in auctiori epislola dcprehendantur, alia nunc paucis,
exsilio rcvocarentur, nihil oberit quin eidem ponti- ~ nunc pluribus aucta, alia utiam omissa, alitervo
fici, ut codex praefert, adjudicettir. Geiasius enim ad expressa, cum additamenlis insertis prioris exempli
pomificattim promotus fuit anuo 492, illi vero fue- verba non cotigruerent: quod praesertim observavi
runt revncati mense Augusto anni 494. mus not. 14, 33, el35, in cap. 50 colleclionisedetidae.
2. Gelasii episiola ad Dardanos, quaebrevior de- Interpolatores lanla circumspectione ac libertate uti
ecribilur in codicibus collectionis hoc tomo edendae iion solenl.
cap. 50, sicut et in ms. Veronensi, et apud Isidorum, 5. Quae autem objiciunlur, non tanli sunt, ut in-
in quem ex laudata collectione traducta fuit, in re- terpolationem a Gelasio alienam evincanl. Quod
centioribus editionibus Conciliorumnon exigua addi- Quesnellus recentioris styli notat formulam commu-
tamenta recepil. Haec additamenla interpolationis uioiiem suspendit, levissimum est. Mirarour porro
accusavit Quesnellus ea notatione quam laudato ca- falsissimum traduci a Leoue papa Theodosium junio-
piti 50 ab ipso subjeclam hic iuserimus: Gelasiinon rem latrocinio Ephesino patrocinantem tibere fuisse
esse dimidiam illam paginam, et tuperioret, quibut correptum, cura correctio modesta quidem, sed liberay-
aliat editiones isla ampliores esse antea monuimus, palam elucescat in ejus ad eumdem Theodosium
vehemenlersuspkor. Ad hanc quod attinet, nihil atiud epislolis, quibus seso Ephesino latrucinio apenissime
kabe.l quam varia exempla pontificumqui smculares opponens, ipsum imperalorem ab ejus pseudo-syuodi
principes christiana liberlale veladierunl ipsi, vel lit~ patrocinio removere sluduil. Difficiliusvidetur quod
teris adhortali sunt, quwfacileaddila suntaliena manu. de Odoacre Gelasius scribit: Nos quoque Odoacri
Deinde quod ait S. Ambrosium Theodosiocommunio-. rv barbaro hwrelico regnum Italim lunc lenenii, cumali-
nem suspendisse, recenlidris styli esse mihi videlur. qua non faciendaprwciperet, Deo prwslante nullatenus
Quod a Leonepapa asserit TheodosiumEphesino tutro- paruisse manifeslum esl. Pronomen nos de pontificia
cinio excedentem libere esse correptum, (alsissimum dignilate accipi potuit, quoe in omnibus Romanis
est. Quod denique se ipsum ait Odoacri iniqua prwci- ponlificibus una eademque est. Videadmonitionem in
pierilinon paruisse, cum temporum ralione concitiari epist. i S. Leonis, num. 25. Ita cum BonifaciusI in
non potesl. Odoacer enim anno 490, hocesl biennio epist. 15 ad Rufum ait : TheodosiusNectarii ordina-
untequam Geiasius papa sedem appslolkam leneret, a lionem, propterea quia in NOSTKA nolione nonesset,
Theodoricoita deviclus est, el ad mortem usque Ra- habere non existimans firmilatem, missise latere suo
vennwinclusUt;'utGelasio papw nihil veljusli vel injusti aulicis cum episcopis, formaiam huic a sedeRomana
pracipere pbtuerii. Hanc earadem opinioiiem susci- dirigi regulariter depoposcit, quw ejus tacerdolium
piens marchio Maffeiusin jSuppletnento Acaciuno, roborarel: voces in nottra noiipne, quaead praedeces-
aliam objectionem adjecit ex lis additiliis verbis : sorem Damasum referuniur, non de se, at de apo-
Ecce nuper Honorko regi Vandalicmnatienis vir ma- stolica dignitate sibi et Damaso eommuni accepiL
grius et egregiussacerdos EugeniusCarthaginensisepi- Similiter Leo II, in epistola ad episcopos Hispanos
scopus,muttique cumeo cathoiicisacerdotesconstanter scribens : De divertis autem concliit huic tanctwapo-
rettilerunt twvienii... hodiequepersecutoribusresislere stolicwsedi, cujus minislerio fungimur, tubjacentibut
rwuomittunt. Cum epislola ad Dardauos signetur anno archiepiscopisuut ANOBIS detlinati (Tom 7 Conc.tol.
<W5,haud videt vir clarissimus quomodo nuper con- 1456. c), ut sextae synodo cecumenicaeiuteressent
169 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS li. 170
qui lamen a praedecessore suo Agattone destinati A regnum obiinuisse probatur. Fieri ergo potuit ut
fuerant: pronomen nobis pro aposlolica serie, cujus Gelasi» ad pontificalum evecto ineunte anno 492,
ministerio fungebatur, perspicue sumpsit. Ut auiem Odoacris roinistri, quibns Roina suberat, aliquod
aliis aliorum pontilicum exemplis omissis ad Gela- praeceptum ejus urgerent, cui ille obstiterit. Fone
sium accednmus, cum is in epistola ad Orientales etiam de pra-ceptosermo est, quod nou solum pon-
insertacap. 51 colleclionisedendae,num.2, aiuiVec tificem, st d Romaniim qnoque cleruin respiceret,
apud NOSPetro ullatenus absoluto , quem damnasse cuique Gelasius ipso anle poniificaiuminler digniores
NOSnot>imu«;etn. 12 : Querunlur A NOBIS Acacium clericos parere nuluerit,
fuisse damnatum (quoesub Felice III conligerant) : 7. Illud porro. quod nuper conligisse traditur, ita
pronomina nos et nobis pro apostolica el ponlificia rem quae ante annnsundecim evenerat, indicare po-
dignitaic cerlissime accepit; neque enim ipse, sed lest; sicut in alia Gelasiiepistola ad Anasiasiuin cap.
Felix III utrumque damnaverat. Quodsi quis bac de 7, illa verba, Nestorio nuper ejecto, factum cxpri-
caasa dobitandum putet num haec quoque epistola rount quod acciderat.an e annos sexaginta. 1la vero
Gelasiisit, aliud exemplum nfferri potcst ex commo- hodieque(idest annn495) persecutoribusresisierenon
nitorio ad Faustum, quod cum decessorem Felicem omiltunt, non de Hunerico, sed de Arianis episcopis
memoret, Gelasiiesse nemo dubitare potest.^In hoc accipiendn sunt, quos persecutorumappellatione de-
vero cap. 4 legitur : Illud autem nimisest impudens, signatos.et apud Guntamundumpotentes, adversus
tjuodAcadumveniamposlulasseconfingunt,el xos exsti- calholicos episcopos ex exsilio revocatos plura len-
titse di/ficitet; ac mox de Andromaco, quem Felix in tasse dubitare non licet. Procopiusquidem tle Bello
Orientem direxerat, ait: ANOBIS abundanlerinstruclus T.
" Vandalico cap. 8, persecutionem sub Guniamundo
esl, ut cohortarelurAcacium deposita obstinationere- haud omnino conquievisseiradit. Nih I ergo supercst
sipiscere, elc. Has periodos interpolationi tribuere ex quo haec Gelas anae epistolae additamenta , anti-
jmbecilliinumesl. Aliud exemplum expluratius pro- quissimaecolleclionis Avellanoeac Faciindi Hermia-
feremus ex alio tractatu seu epislola ad Orientalese nensis auctoritate probala, in suppositionis aut in-
Veronensicodice edita, quac, licet Gelasii nomen in terpolationis suspicionemvocentur.
ms. praeferat, Felici tamen in vulgalis Conciliorum 8. lntegra hac epislola ad Dardanos in luto posita,
ascripta fuil. In rem vero praesenlem animadvertenda facilius erit de reliquis judicium promere. Cum in
sunt haecverba, quoe Orientaliumobjectionemexpri- eadem epistola cap. 10 Gelasius spondeat fore ut
munt: Sed et tunc, inquit, (leg. inquis)AcaciusTECCM eadem lalius, si Dominus concesseritfacultatem, stu-
communicabat,quando Timotheus hwretkus, vel isle deamus exponere;ampliorem de eademcausa' tracta-
Petrus sub lyranno BasiliscoAlexandrinamtenebatEc- tum polliceiur. Hunc traclaium csse credimtts illum
clesiam.Respondelpontifex : Veredicis, sed is lunc qui cnp. 51 collcclioiiis buic tomo inserendaestaiiui
Acaciusmintmecommunkabal, el in MEAcommunione post eain epistolam subjicilur. Qtiod si non iia pro-
durabat. Vocestecumet mea non ad scribentis per- lixus est ut voxtatius significarevidelur, animadver-
sonam, sed ad apostolicam sedem et pontiliciamdi- lendiim est acephalum esse, adeo ut plufa initio
gnitate.n apertissime referuntur, Sive enim Gelasius, desiderentur. Forte etiam Gelasiuseum nec perfecit,
sive Felix hujus epistolaeauctor credatur, haec quae nec edidil; sed ut in schedis ejus inventus fuit, pro-
de TimotheoiEIuro, ac Petro Mongonarrantur, Siro- diit in lncem. Tria alia opuscula acephala Gelasio
plicii teropora respiciunt. Felix nimirum Siroplicio inscripta iu velustissiinismss. excmplaribus reperta
successit anno 483. Ilnsiliscusoccupatoimperio anno C fuere, quae majorem diflicultaiem facessunt. 1° To-
476, eodem anno Timotheum in Alexandrina sede mus de anatbematis Vinculo, qui iu edend.i collc-
locavit; qui pulso Basiliscoanno 477, exinde in exsi- ctione exhibebitur cap. 47; 2° exemplar rationis red-
lium [CXLIX] ejectus fuit, ibideraque vcneno inieriii. dendac B. Gelasii papae de eviianda Cominiiiiione
Hoc dejecto Peirus Monguseamdem sedem invasii; Acacii ad Orientales episcopos; quod e Veronensi
sed is quoque paulo post exturbaius fuit ab impera- codice edilum fuit; 3* fragmentum longum ejusdem
tore Zenone, Tiniolheusque Sololaciolus episcopus Gelasii a Sirmondo erutum e ms. Virduneusi. To-
catliolicusrestiiutus : qua de re ad Simplicium pon- mum de anatliemaii- Viuculo in dubium revoc.it
tificem Acacius scripsit anno 478. Solofaciolo vita Tillemonlius art. 6 in Enphemii CP. Vita. Negari
functo anno 481 subrogatus fuita catlrolicisJoannes quidem nequit tiiiin hoc opusciilum,proeteraiiriipium
Talaja. Tum Acacius cum Zenone Augusto egit ut iniliuii), quaedam contineal quae neque cum li.ulo
Pelnim Mongum revocarct, quod inter Rumanam de anathematis Vinculo,nequc cuiii reliqda oraiione
Ecclesiam et Acacium magni dissidii origo fuil. Ilis tohaerere videnlur. Capite primo et [CL]secundo de
praemissispalam iit voces tecum et mea, nimirum decretis Chalcedonensibus agitur, quoe vcl omnia
Acacium tub tyranno Basilisco, id est inler annuin probanda , vel si cx parte repudinnda sint, cx loto
476 et 477, TECUM communicasse, el tn MEAcommu- lirma esse non posse dicebantur. Tmn cnpitc tertio
nionedurasse, quaeunius Simplicii aeiaticonveniunt, adtliema de excommuuicaliouisvinculosineulloapto
nedum ad Gelasii, sed uec ad Fefcis personamposse nexu et sine idonea introduclione transitur. In line
referri. Quod si nihilominus haee epistoln Simplicio autem sexti capitis verba quod sedes apostnlka, elc,
tribui nequil, ea utique verba non de persoua liujus D ad arguinentuin primi cl secundi cap tis redeunl,
vel illius ponlificis, sed de dignitate oinuibtis com- eaque hoc loco perperam inseria stini. Quaeeniiu in
muni sumpta fuisse manifestum est. Cum porro vox sequemibus capiiibus subjiciuntur, ad propositum
tecumhoc sensu ab Orientalibus usurpata sil in lilte- de anaihemaiis Vinculopcrtinent. Si vero anima.d-
ris sub Felice.vel Gelasio scriptis, nihil mirumsi vertatur hoc opiiscuhim imperfecium esse, facile
Gelasius eorumdem Orientalium objectisrespondens erit intelligere ctir de oinnibus raiio afferri non
simili ratione sibi utendum credidii, ut voces nos el possil. Conjicere tamen licebit. Cumiu antiquissimis
mea de poniiliciadignitate in eorum sensum accipe- colleciiouibus aique codicibus qui a Gelasii aevomo-
ret. dicum di tanl, iricmopuscuium huic ponlificiascri-
6. Cumveroin additamentisepistolacad Dardanos, batur, cidemque lum materies, lum seuieniiae ac
dequibusnunc agimus, Gelasiusquoedamgesta comme- stylus cunvcni.uit, jure dubilari nequit quiu vx
nioret praedecessorumsuorum Leonis, Hilari, Sim- schedis ejus sumplum fuerit. Forte veio cum in
plicii atque Felicis propria, voces nos quoquead iisdem schedis non esset perfectum, sed prima manu
Odoacris tempus relatae, aliquid ipsius Gelasii pecu- paratum, et, ut fit in primisfetibtis, aliquol separatis
liare videnturinnuere. QuamvisOdoacer anteGelasii tbliis scriplum, nec oinnino coinpaclum atque cOii-
ponlificaiumRavennaeobsidionempa-sus fuerit, non- nexum; collector non omnes partes nactus est,
dura tamen vicius, nec omues ejus copiacsuperatoe; easque quas invenit minus apte disposuit. Duo
nec ante ejus mortem, quae incidit in annum 493, prima capiti ealenus ad analhematis Vinculum per-
Theodoricuniintra Italiam proprie dictam Romaeque tinere possunt, si Orietiiales opposujssc cred.uilur,
PATROL.LVI 6
 171 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 172
ita a pontifice eolvi posse analbema in Acaciurriex Apleraque inseruisse, ut laudata sententioe verba ex-.
synodi Chalcedotiensis decreto cdilum, sicut canon plicaret. Sed cum hoc onusculum nunc aceplialmn,
ejusdem synodi de Constantinopolitanae sedis pranro- ollm vero perfectum eaendum esset, nti sane atl
gativis a Romanis pontificibusaliani solulus ftterat.Huic Orlentnles missum traditur, in ea re brevius ct chi-
objectioni respohdet Gelasius, rationem esse riqs digerenda studium ac diligenliam adhibuit, ttli
dedecreto fidei Chalcedone edilo, quod Scripturae ac adhibuissel procul dubio in eo traciatu, si ips|itn
traditioni ronsonnm Romana sedes confirmavit, ac perficienduroet vulgandumputasset.
inconcussum robur obtinuit; aliani vero de canone 10. Ad opiisculurtie Virdunensi codice impressum
quem iruillis ex capitibtts inlirmum eadem sedes quod pertinet, falendumvidetur cum Tillemoniiolaco
rejecil. Sentenlia autem in Acncium cum decretum laitdaio, quoedamcontinere quae privatnm lioniineni
fidei respiciai, solvi non posse contendit, nisi error potiiis qtiam Romanum poniifioem decent; uti sunt
ob quem laia fuit, deseratur. Si non inlercidisset illa : Non est quidemnostrw humilUqtisde totius orbif
opusculi initium , baec, ut credimus, manifestius dlssensione ferre' senlentiam; esl tamen nostrum &e
in fine capitis sexti, prdpria saluteesse sollkilos. Illa porro, Optamut qua-
paterent. Eaporro quaeleguntur
Quod sedes aposlolka non consensit, etc, extra pro- liacunque et quanlqcunquesuper nos impdrtaveril inir
prium locum inserta, capiti secuhdoPeccatorihomini
annectenda vi- miciis,siolerare discrimina in swculo prmsenti; et illa
denlttr. Tum veroilla capitis tertii, pariler in Une : Jlfe eniin credo, sperq, confidp in.
mors illata est, etc, aliquo nexn indigent ul cum 'Ckrvtfti,quod ab ejus chaiitate ncc tnbulatio , nec a'n-
praecedentibus ac suhsequentibus comiectaniur, ac .n gustia, nec gladius, nec perseculio, t\ecvila, nec mors
transitus iiai ad senlentiam in Acacium tatam ac ;T unquampoteritseparare. Incumbat persecutio, swviant
qui in Clialcedonensi synodo leges : milili Christi gloriosius esi mori quam vinci;
praefixani errori Ilinc
damnatus fuerat. ergo opusculum quidem im- fraudari prwsehtiumcommodismelius quain carere fu-
et a collectoremimis nou luris : haec, inqttain, hominem exhibent qui iu
perfeclum Gelasio adimendumaptedisposilum,
est.
vero idcirco Oriente violentiaesuberat, noii vero Romanum, qni
9. Aliud opusculum e Veronensi codice editum sub Theodorico lutus, ab imperatore Orientis nihil
cum Acacium, Pelrum Monguni,nc Zcnonemirrjpe- metneret. Aliunde hoc opusculum, seu verius frag-
ratorem adhoc vivos praeferat, Felici quidem tertid inentum opuscttli, non versionein e Graaco, sed La-
potius quam Gelasio adjudieandum videtur , uti tinurii originale manifeslissime proesefert. Quid igi-
march. MalTeioac P.Bernardo de Rubeis placuii. At ttir? Si Gelasii nomen in cnqice erat praefixum,quod
non solum codex Veronensis post Vigilii obitum nOnita clare a Sirmondo triditur; vel si inler Gelasii
scriptus illud Gelasio asserit, verumetiam NicolansI opera inventum, ac ex ejus schedis ab origine sum-
in episi. 42 ad archiepiscopos et cpiscopos Gallite, ptjitrf fuit; itlnd verJsimile est, quod Tiilemontius
initium recitans ejusdem vulgali opusciili cum litulo conjecit, ideni opusculum scriptum quic|em fu sse a
Ad episcoposOrienlales, cardinalis Deusdedit part. i, Gelasio, a ciijus stylo non abhorret; al uon suo, sed
S. Anselinus lib. iv, c 27, et Gralianus caus. xvi. corUmOrientalium nomioe qui iil Oriente vexaban-
q. 3, c 9. Similiter Ivo part. xiv, c 8, aliud ejtisdem lur, ut eos a prolana comuiuniotiealieuos in propo-
opusculi testimotiium reciians, quod legitur tom. V sito conlirqiaret.
Concil., col, 200b, ipsum opusculum Gelasioascribit i 5. Decretumde libris
hac epigraphe : Gelasius episcopis Orienlatibus de § num et recipiendisvel non recipiendii
Item lesiimonium Gela-iQ quatenus Gelasiotiibnendum. Triplex ejus-
communioneAcaciivitanda. dein decreti forma proponilur, codkumque varietas
inscriptum Gratianus repelit caus. xt, q. 3, c. 46,
notatur. Idem decretum alicubidivitumin tluo. Co-
ex quibus alios pariler codices Gelasiura nuctorem dket qui Damaso, velGelasio, vel Hormistlwdecre-
praetulisse manifestumest. Accedunl mss.
prseterea nos
collectionis saeculo vitt , tum ascribunt. Quid cuique asserendumvidealur.
allerius digestic quam
Additiones Dionysianas vocamus. ln his enim frag- 1. Quoniam de Gelasii opuscnlis quoe in Acacii
mentum hujus opusculi profertur cuiii titulo : Ex cnusa aliquot collectiones proferuul, lipc capite dis-
epislola B. papm Getasii ad Orientales de vitanda seruimus, appendicis cuiusriarnloco nonnulla addqre
eommunioneAcacii, ubi datur intelliyi nullum esse liceat decefebri illo depreto de libiis recipiendis ve|
vinculuminsolubile, nisicirca illos qui in errore persi- noh recipiendis, quod i+ipluribus cullcciionibusalia
slunt. lncipit aulein fragmentum : IVosnon in Aca- atque alia rafoneaique inscfiptione prQposiiuin,noii
cium ideo scntenliam tulimus, elc , uti habetur exiguam controversiain apud erudilos exc lavit. De
lom. V Concil., col. 195 a. Stylus quoqtie et senten- hac coutroversia non pauca quiriemscripsimuslib. tt
tioe cum iis cougruunt quae in Gelasii episiola ad Observationum iii carditialis Norisji Opera cap. 12.
Dardanos, et in tomo de auaihemaiis Vinculu conti- Al cuni in evolvendis multis coilicjbuset cnllecliqpi-
nenttir.Objectaeauietn difficultates conciliari qiieiiiu, lius plnra de eodem decrelo invcnerinins qu;c ad rem
si dicalur Gelasius iuc ibrasse boc opuscttluin ut re- " apeitius exj.licandaii) maxime confefent, iu eodt-ni
felleret libellum Orientalium Felicis tempnre cxara- argumento iierum versari uon ioutile futurum confi-
tum, dum Acacius, Petrus Monguset iia Zeno impera- diihus. lloe decretum in diversis'cpllectiohibusatiler
tor in Viviseranl; ipsi autem libello respondcn- atque aliter producitur. Triplicem qecrcli formam
dum pulasse, perinde acsi hoecresponsio illis viven- nacti suinus. Auctius hoc decretum Dainaso papae
tibus digesta fuisset. Cuni in hoc opusculobrevius et iiiscriptiiui reperinius ip cqdjije Casanatensi D IV
aptius explicentur illa senteniae in Acacium latae 23, saeculi circiter ui.ideciini,tpti excerpta continct
nunquamqueanalhematis\incuUs qu;c ex canoriibus conciliofui(i cl cc|i,isii|qtisRomanorum
[CLI]exuendus, feeto
fusius et itnplexius exptmuutur in traciatu impei pontificum. Sjc enim ibideinfptjg. |6: Iiicipil conci-
Gelasii de anatliematisVinculo, cumque eadem Scii- tiuih '«riiis Rotriwsub Darnnsopqpd de explkawne
pturae lestimonia, eaederosenientiaein eamdetn reni fidel. Initio profenur decVetumde Spiritu sanclo
ulrobique afferantur; si iraclalus de analhematts [CLII]quud aiii quoque cofjices, ut postija dicemus,
VinculoGelasio asserendus est, hoc quoque opuscu- Dani.iso adjudicant. Dictuthesiprius dgendumdeSpi-
luin eideroest vindicandum, ne tantopere et confuse ritu septiformi, qui in Christpreqiifscit, et reliqpa,
laborasse credatuf Gclasius in re quam Felix pressius uti px Holsienio edita suni ipiji. If^Cqnc, Ven. qtjit.
et clarius antea defitiivisset. Duo autetn hoec docu- col. 1047 e; nisi 'qiiod Ipco'yerborum mitjfifprritw
menta Felici 111ascribere sine ullius codicis aut an- adlerh koiniiium'Chtfsiidisfensafio'esi, bic codex lia-
cui et bet : Item de muliifornii djspensqtione naminiim
tiqui lestis auctoriiate, ut adimaniur Gelasio, niini;» Christi. Post i>ltimaautem hujus decreli verba etan-
codices et lestes antiqui utrumqtte attrihuunt,
Confidentiaeest. Credimus vero Gelasium non publi- nuntiabil vqbis, in eodeiii uis. canon sacrarumverode Scri-
casse eum tractatum, quem imperfectum reliqtlit; ptiiraruiii aiTdiiursic": Item diciumesl. Nunc
huic aiitem posteriori opusculo ex eodein tiaciatu Scripturis divinis agendumest, quid vniversaliscathu-
173 DE ANTJQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 17*
lica recipiat Ecclesia, el quid vitare debeal. Incipit A cryphis scriplis. Idem invenitur in codice qtiem Mer-
ordo veleris Testamenli. Ac descriplis veleris Testa- lintis in edilione adhibuit. Exemplum Vat. 1339, qui
mcnti libris adduuinr libri Tesianieiiti novi, ul in colleclionem canonum profert in quinque lihros dis-
vulgatoGelasauo lom. V Conc.tol. 385 a. Sequilnr tinctam, lib. IV capile ultimo describil sub Gelasii
porro': Item dklum esl. Post has omnes proplielicas nouiine ideni decreium vulgatum, sed in priori parte
et cvangelkasatque apostolicas,quas snperiusdeprom- de Jibris recipiendis duas particulas synodi CP. et
psimus, Scripiuras, quibus Ecciesia calholica per gra- aliorum conciliorum praeterii, in altera vero parte de
liam Dei fundaia est, etc, ubi posl breve triuro prae- apocryphis caiiones apostolorum nequaqiiani relen.
cjp.iiarumsedium Rmnanc, Alexandrinae, atqueAn- Haeceadem secunda forma e vetusto ms. Florentintt
lioclie.naeencomiuni, generales sy; oii recensentur S. Marci impressa est aP. Jnsepho Blancbiniotom. IV
cuin decreio de libris rtcipicniits vel non recipiendis, Anastasii pag. 61, eaque ibidein etiam Gelasio papat
tit in eodem Gelasianodecrelo, c<;l.586 cl seqq. So- tijbuiluj. GUin vero auclor HisloriaeLitlerariae lia-
lum intcr synodosonijltuutnr illa, qnte in vulgalo le- licu: tora. VIIejusdem codicis tlescripiioneiuafferens,
guntur : Sanciam synoilumCoitsliinlinopolilanamme- pag. 529 cpigraphcn praeheat, qua illud decretum
diaule Theodosioseniore auguslo, m «'."? Macedonius non Gelas''0, sed Dainaso ascribitur; amicuin con-
hmreticvstlebitamdamnationeinexcepit; ncc non illi ventus Floreniini S. Marci per litteras inlei-rogavi-
posl mentioneiusynoriittChalcedonensis subjecta : Sed uius,: qui rescripsit primo quidem hauc inscripftoiiem
et *i qua sunt concilia SS. Palribus hactenusipsti- legi Incipit conciliumurbis Romw sub Vamaso papa.
tnta, pvst honm (conciliorum generalium) auctorita- de exemplaribus fidei, el de recipiendis et rion reci-
tem, et cus'odienda, et recipiendti, et decernimustet n piendis tibris : qui litulus lotum decretum juxta pri-
mandamus. Hanc earodem decreti foiniam Daroaso mam formam comprebendit: subjicitur vero imme-
itera atuibrtlam exiijjbel eliam antiqutim exemplar diaie ea solndecreti pars quae de Spirilu saucto agit:
liegjum teste P. Cuusiantio in Monito ad Damasi Prius agendumeslde Spirilu sancto,cum reliquis usqne
epist. 5 num. 5 col. 503. Codex 61 capiiuli Veronen- ad illa, et annunliabit vobis, queinadmnduin ab Hol-
sis saeculiix vel x, iu quo abbreviatio canonum, Ua- Stenio editum est. Deinalius titulus scquimr a Blau-
lilgarii libri, et alia iioiuiulladescribuntur, eani sojam chinio editus : lncipit decretum de abjkiendis el reci-
jartem bujus decreti Damaso item inscriptia e fusiori piendis libris, quod scriptum est a Gelasio papa cum
lccreto excerptam praelerl, quae incipit verbis: 70 eruditissimis viris episcopis in sede apostolica in
Post has omnesprophetkas et evangelkas , alque apo- urbe Roma : et subuectitiir canon Scripturarum cum
staticqsScriplurqs, etc., ubi vox demoiisiratiya has refquis juxta secundam formam, quae hic quoqiie
canoneni Spiiptiirarura in integro decreto, ex quo omiitit duas memoraias particulas de CP. synodo et
baecpars sumpla fuit, praecessissedemonsirat. ReJi- lc aliis Patrum conciliis, at canones aposloloruni
qua sutit e.idenisc in landato ms. Casanatensi usque apocryphis annumerat.
ad fineni, omissis pariler illis quae in eodem cod.fe 3. Tertia forma oronium brevissima catalogutn
Casanateiisi praileriiiissa notavimus. Hic autem litti- Si ripturarum iguorat, praemissisque elogiis de Iri-
Iqs ibiriein exhibelur : De concilioin urbe Romana bus scdibus, aiqne de synotlis, decretum exhibet da
sub Damasopapa edilo : et in line : Explicil conciliuni libris recipiendis vel non recipiendis. Huic tertioe
sub,Damasopapa. f.rmae Gelasius inscribitur. Ila in ms. Vat. 3832,
%.Altera decreti forina aiiquanto Irevior est illa in saecnli circiter xn : Incipiunt decreta de recipiendiset
Conciljis vulgaia loco citato, quae cum enm parlem C «OMrecipiendislibris, qum scripta sunt a Gelasio papa
ad Spiritum sanclum pertinentem ab Holstenio edi- cum 70 erudilissimis viris episcopisin sede apostolka
tam ignnrat, tum vero ;dpm decretum Geiasioasseri.t. itrbis llomm. Post prophetkas et evangelicas,eic, ut
lpcipit a canone Scripturarum. lnler syncdos apprp- in vulgalo , nisi quod coucilium CP. non inseritur,
batas dttas particulas recipit, alteram de Constan- til in edilis, post Nicacnum,sed post Chalcedonense,
tinopoliiana synodo, alleram de recipiendis al.its his verbis : Conslantinopolilanumquoqueconcilium,
SS. Patruti) synodis, quaein amplipri lorma ari.taa in quo Eunomii el tlacedonii error convincitur; et
descripta haudquaquam leguntur. Hanc formam vul- staliro subriilur parlicula de caeteris conciliis : Et si
g.itanireperire licuit tantummodo ininpos.ieriorum cpl- qua sunt concilia a SS. Patribus constituta, post ho-
lc.clionuinexemplaribus, videlicet ms. Yat. Pala- rum quatuor aucloritatem et custodiendaet recipknda
linb 584, qui coileciionem sequioris aititis iri libros decrevimus.Canones vero apnstolorutn inter apocry-
duodeciin distributam coiiipleciitui', nec non apud pha nequaquain referuntur. ln vetustioribus autem
Burcbarduni lib. lit, a cap. 117 ad cap. 121. ln nullo exemplis, quae hanc breviorem formara continent,
aui.emcodicechronicani uotani quaein vttigatis titulo non soltim omiltunttir hi canones, veruin etiara duae
afligitur nancisci potuimus. Hincmarus Hemcnsis illoe particulaequoead CP. synoduro et ad alia con-
codice usus est qui hanc eamdein formapirefefebat, cilia pertinent. Ejusmodi est codex Vat. 630 purse
hac una excepfione quptl canones apositilorum non . Isidorianae collectionis, ex quo palam fit vulgalum
adjungebat ap;iciy.p||is. Sic enim ille in opusculo ca- decretum quod aliquot additamenta recepit, ab Isi-
p.iluJonini55 ad tlinciiiarum Laudiinensem cap. 24 : doro non proficisci. Idem est in aliis codicibus qui
Setl ei B. Gelasiusin calalggo, qui libri ab Eulesiq e ptiro lsidoro hoc decretuin derivarunt. Alii quoque
cqlholica re>ipianlur,descripto, aulhentkis Scripluris, r, Isidoro antiquiores idipsum praeferunt. Justus Fon-
et Nicmnw,Co!istan(\uopolilanmqc Ephesinm, Cltal- taninius in Appendice de Antiquitatibus Hortae pag.
cedonensisqttoquesyttpdi, et aliis conciliisa SS. Pu- 317, hanc eamdem prorsus formaro edidit ex anii-
Irilus institutis, et oriltodoxorumopuscuiis alque de- quissimo ac praestantissimocodice Vat. Palat. 493,
crefqlibusepistolisapostolicmsedis pqulificum,aliisque qui missale Gallicanum vetus a ven. cardinali Tho-
scrpturis discrete coijtmeinqrdlis, de his apqslalgruffl roasio vnlgatum nobis conservavit. Haecautem ibi-
canonibuspenitus tacuit; sed nec inler apocrypha eos dera inscriptio legitur : Incipit decreiatemsancti Ge-
ihisit. Confer eliatn ejusdem opusculi capui 25. la lasii papw. Post propheticas, etc. Idipsum invenitur
niss. additionum Isidori, uti sunt Vat. 1340 et Vepe- in perveiusta collectione ms. Lucano-Colberliua, ex
lus S. Marci '1'69,'sub nrinii.neitein Gelasii cadein qun P. Mansius hpc decretum impressit tom. 1 Sup-
vuigaloium forma habetur cum duplici dis,prirainer Conciliorum col. 357, cum litulo : Incipit
Nani deesi coneilium Gqnsiantinopolilanuni; canones plementidecrelaleab urbe Roma editumde recipiendissivenon
vero apostolorum inter apocrypha non recepsentur. recipiendis libris factum synodum sub Gelasio papa
Animadversionemetiam merettir duplex litulus, a|ter urbis Romwcuin septuaginta episcopis.
praelixus catalogo Scriplurarum : Ordodesacris libris 4. Antiqua colleciio Addilionum Dionysii praeci-
diijestusa Gelasio papa cum 70 episcopis; [CLlliialter puam animadversionem efflagitat. Auctius eniin de-
aiite decreluin de aliis libris : Incipiunt decreia Gelasii cretum quod n. 1 exposuimus partitur in duo, eaquo
pdpw. Decretum cum 70 episcopis Itabitum de avo- aliis uneijectis documentis ac titulis separatim pro-
175 r AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 176
rlucens, unum Damaso , allerum Gelasio vindicat. A impressis et a Gratiano Gelasio tribuantur. Daluzius
Prinio post epistolam quam Damasus ad Patilinum in nolis ad episl. 132 Lupi Ferrariensis nd Carolum
direxit, decretum de Spiritu sancto ac de Scriptu- Calvum, et ad dialogos Antonii Angii-liriide emen-
ris, ejusdem Damasi nomine describittir hoc litulo: datione Gratiani pag. 444 , Urgellensis Hispanicae
Concilium urbi < Romw sub Damaso de explanalione Ecclesiaeexemplar commemor.ilin quo idem decre-
fidei. [CLIV]Dklum e*l, prius agendum est di Spirilu tum Hormisdae tribuitur. Hoc decrelum eidem pon-
septiformi, elc, uti llolstenius hoc decrelum impres- lifici inscriptum ex ms. Jurensf vulgavit P. Franci-
sit ex vetuslissimacanonumcollectionebibtiothecmVa- scus Chilfletiusin notis ad VigiliumTapseusem pag.
ticanw, id est ex Vat. ms. 5845, qui Dionysii addila- 149, ciim hac inscriptioue : Incipit decretate in urbe
menla recepit.Post ullima aulem verba abHolstenio Rommab Hormisda papa edilitm. Et in line : Explicit
edita annuntiabitvobis, codem numero additur: Ilem decretale edilum ab Hormisda papa urbis Romanw.
diclum est. Nunc vero de Scripluris divinis agendum P. Harduinus idem decretum Hormi-dac ascriplum
est, quid universalis catholica recipit Ecclesia, et quid! reperit in alio simili codice collegii Parisiensis soc.
vitari debeat: ac subjecto Scripttirarum catalogo, ulii Jesu, ex quo solam clausulam produxit tom. V Con-
supra n. 1 nolavimus, eodem numero subjicilur: cil., Ven. edit. col. 391, not. 1. Hi duo [CLV]codices
Item dictum est: Post has omnes propheticas, et evan- profecti videntur ex mss. libris Hispanicis, qui soli
gelicas, et apostolicas quas superius deprompsimus, hoc decretum Hormisdie inscriptum inler addita-
Scripturat, etc, usque ad ea vcrba vulgati decretii menta auctioris collectionis Hispanicaereceperunt.
Gelasiartiprimum nomenChrittianorumnovellwgentisi Hoc autem decretum, ut ex Jurensi codicea Chiffle-
exortum est: quibus trium praecipuarumsedium men -- nr tio iropressum fuit, secundnm formara superius ex-
lio concludilur (T. V Conc, cof.387, a). Hoc uliimumt plicatain et ctim vulgalo Gelasiano prorsus concin-
fragmentum eminentissimus Baronius ex alio ms. nentem repraesentat. Nam et duas particulas ad CP.
"Vat.1353 ac ex VallicellanoA 5 hujus collectionis,, aliasque synodos pertinentes exhibet, et apostolorum
quam ipseCresconianamappellavit, publici juris fece- canones apocryphis interserit. Num vero ceteri co-
rat ad an. 382num. 19.Cum porro hocce fragmentuml dices Hispanici idipsura habeant, aliis quibus hujus-
Damaso inscriptum in laudatis verbis desinal, careat- modi librorum copia est confrrendum relinquimus.
que reliquis quaead generales synodos periincnt falsai 6. In tanta varielate codicum quid vel certum vel
liypotliesi laborant qui hoc decretum a Damaso ex- probabilius nobis vitleatur exponendum est. Certum
pungendum.tradunt, propierea quod in eo Ephesinai imprimis esse dehet primam decreti formam Damaso
et Cbalcedonensis synodi, Coelesiiniet Leonis p.ipae, , in Casanalensi codice ascriptam ipsi tribui non posse,
Eutychetis ac Nestorii nomina Damaso posteriorai saltem pro ea parle quaede libris recipiendis vel non
ineinoreiiliir. Hac eadem falsa hypmhesi, quod hocc recipiendis statuit; cum praeier synodos Ephesinam
decrelutn ddjunctum habeat geueralium synodorumi et Chalcedoncnseminler eosdem libros recenseantur
indicem , P. Coustantius col. 601 miratus est quo).. plures auctorum qui multo post Damasumfloruere.
pacto idem Annaliuin parens vir oculatissimus, ti- Num vero ejus sit ea pars quae de Spiritu sancto, da
tulo ciijtis falsitas esl tam manifesta, decipi tam facilei Scripturis cauonicis, ac de tribus sedibus agit, uti
potuerit. H;cc autem pars de synodis, quaee;t nominai haecsola ipsi ascribitur in mss.Addilionum Dionysii,
Damasp posteriora exprimit, in iisdem mss. exem- non levis est quaeslio. Prima quidem parlicula, quae
plaribus post aliquot imerpositos tiiulos inchoatl C ( de Spiritu sancto disserit, eidem competere potest.
alitid dccrelum de libris recipiendis vel non reci- Equidem idem Damasus adversus Macedoniierrores
piendis, quod Gelasioasseritur hac epigraphe : Inci- Spiritus sancti divinitatem constituit. llac de re duo
pit decretalis de recipiendiset non recipiendislibris,, fragmenla supersunt, quoc Holstenius subjecla inve-
qui scriptus est a Gelasio papa cum 70 viris eruditis- nit epistolae Romanacsynodi sub Damaso ad Orien-
simis episcopis in sede apostolica urbis Romw. Postt tales eum tiiulo singulis fragmeniis praefixo, Item ex
prophelicas et evangelicas,etc, cum reliquis de gene- parte decreti, quaequenos similiter nacti sumus in ve •
ralibus synodis, de libris recipiendis, et de apocry- lustissimo ms. 55 capiluli Verunensis. Vide supra
pliis, uli in lertia forraa ante laudata : ubi est obser- cap. 9, n. 3. Forte igitur ejusdcm decreti pais est
vandum, non scribi quemadmodom in antecedenliLi etiam haec particula Damasoinscripta qua de eodem
decreto Damasi nomine inscripto, Post has omnes s Spiritu sancto decernitur. Hanc quidem Gelasioretti-
propheticas et evangelicas,quia Scripturarum catalo- luendam esse, el ad illam synodum Romanumin qua
gus hic praemissus non fuil. In his praetcrea exem-i- isle papa decrelumde libris edidit, pertinere, prwvioin
plis desuut pariiculae de CP. synodo et de caeleris s hoc ipsumGelatii decretummonito sese demonstratu-
Pairmii conciliis; canones vcru apostoloruni interr rum P. Cousianliuspollieitus est tom. I Epislolarum
apocrypba referunlur. Hoc decreluni Allo Vercellen- Rom. ponl., pag. 495. Tomus vero secundus, cui hoc
sis iuseruit capilnlari cap. 100, nihilque dubii est;t monitum cum Gelasii epistolis inserendum erat, non-
quin ipsum exsci ipserit ex velustissinio ms. capitulili dum prodiiu Cum vero quotquot codices hacteiius
Vercellehsis Ecclesioe,in quo Additiones Dionysianae e naucisci potuimus hanc decreti parliculam Damaso,
conliiientur. ] nullus aulem Gelasio ascribat, nullaque peculiaris
D
5. Tandem commemorandi sunt codices auclioriss ratio, quod sciamus, Gelasio pontifici lueril ob quain
collectinnis Hispanicae, qui soli boc decretum Hor- de Spiritu sancto decernerel, quemadmoduroDamaso
niisdaetribuunt. In tabula litulorutn codicisVat. 1341I fuit; haud inielli^imus qmbus argumcntis vel docu-
collectionis Hispanaenum. 102 habetur: Decreta Ro- i- meniis illud demonstrarepotuerit.
manm sedis de recipiendiset non recipiendis: qui tilu- t- 7. Dubitari potest de catalogo Scripturarum qui
lus tabulae ultimus cum non inter Gelasii, sed post >t decreto de Spiritu sancto in laudatis codicibus Da-
S. Gregorii tiiulos subjiciatur, additilius agnoscitur. -. masuin praeferentibus (excepto FJorentino S. Marci,
Enimvero hoc decreturo licet indicalum in tabula,i, qui solam pariiculam de Spiritu sancto eidem adju-
in corpore ipsius codicis, qui certe non est mutilus, >, dical) subjicitur. Ne autem Damasum hujus catalogi
nuspiam invenimus. Immo tabula ejusdem collectio-- crcdamus auctorem, illa plane evincunt quae pro-
nis, quam eXaliis codicibus profert P.Couslantius inn oeraii loco ei calalogo in iisdem mss. pracroiiluutur.
praefatioiiead tom. I Epistolarum Rom. ponlif. pag. ;. jtem dktum est. Nunc vero de Scripturis divinis agen-
109, hujus decreli lituluui ignorat. Porro in codice e dum est, quid ttniversaliscalholicarecipiat Ecctesia, et
Vat. 4587, quo Jo. Baptisla Perezius noliliam dedit it ouiDviTAfiEDEBEAT. Haec postrema verba evidenter
mantiscriptorum auctioris collectionis llispanicae,, indicant decrelum de libris non rccipiendis, seu de
labulam ex iisdem cxbibuit, in qua num. 103 hic ic apocryphis, quod Scripturarum calalogo erat subji-
titulus legitur : Decrela Romanm sedis de recipiendis is ciendum; haecque praefaliuncula unum eumdemtjue
el non recipiendislibris ab Hormisda papa edita. Hanc ic ttttii caiaiogi Scripturarum, lum decreli de apocry-
vero notaiionem affixit; Sic in omnibusmss., licel in m phis auctoicm esse signiitcal. Sicut autem decrelum
 177 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. UH
de apocryphis Damaso, ut vidimus, ascribi nequit,, A Scripturasnonpraemiserunt. Difficultasquaeadabjudi-
ita necScriplurarum catalogus, neqiiehxc praefaiiun- canduma Gelasio ipsum decretum de libris nonuullos
cula, qurc tum catalognin tunt decretmn proesumit. movebat, ex chronica notatione pendet, nimirum ex
Hinc porro tria conseqnuniur : 1° in mss. Additio- consulatu Asterii atque Praesidiianni 494, quo anno
num Dionysii mutilum et imperfectum esse illud ca- posteriores sunt quitlam libri in eodem decreto recen-
put quo post laudatum prouemium cataf >gus Scri- siti. Hanc autem consularem notam cum in nullacol-
pturarum subjicitur sine decreto de apocryphis;; lectione.in codice nullonactisimus,perperam affixam
2° eumdem catalogum ibidemcum eo proremio addi- nihil ambigimus; ac propterea jure P. Coustantius
titium esse antecedenti decreto de Spiritu sancto, sii (tesle P. Mnpinot in epistola edita anno 1724) quin-
hoc ad Damasumpertinere probabilius credamr; re-- to loco probandum sibi propostterat, expungendam,
ctiusque hoc unicum decretum Damaso inscriptumi quw lot hactenusrixis locum dedit, chronologkamno-
exhiberi in ms. Florentino S. Marci; 3" addilitiam inl tam, ulpote nulla saiis firma auctoritale nixam, immo
iisdem codicibusraulto magis esse, ac Damaso per- temereex alia Gelasii epislotaadveclam.
peram atlributam eam partem catalogo Scripturarumi 10. Quid porro dicentliimsit de mss. libris colle-
snbnexam, quaede Iribus praecipuissedibus Romana,, ctionis llispanicae,qui hoc decretum Hdrmisdaeasse-
Alexandrina et Antiochena, paucis disserilj: eami runt, paucis indicabimus. Hocdecretum non ad pri-
siquidein Gelasio cerlissime referendam mox vide- moevamcollectionem Hispanicam, sed ad auctiorem
bimus. et ad posteriora ejusdem additamenta pertinet, tit
8. De Gelasio itaque ul statuamus, decretum dc lt-- superius monuimus. Cum porro sincera sint quai
bris ipsi et Patribus synodi quam hac de causa ha-- H huic collectioni auctiori addita fuere, bnc decretum
buit, nonautem Hormisd;e esseasserendiim,dubiiarei Hispanorum causa repetitum. iuisse ab Hormisda, et
non licet. Explorale enim Hormisda hoc decretumi in Hispanias missum, conjiciendum videtur. Hinc in
a Palrihus jnm antea condilum indicat in epst. 70) solis mss. libris Hispanicis, vel qtii ab Hispanicis ali-
ad Possessorem. Scribens enim de operibus [CLVI] ] qua sumpserunt, Hormisdaennmen huic decreto prae-
Fausli Regensis, quae in eo decreto rejiciuntur, ne- figitur. Forte etiam hic pontifexcatalogum Scriptura-
que illum recipi affirmat, neque quemquam,quos ini rum prxmisit, siquidem in Gelasiano decrcto defuisse
auctoritalePalrum non recipit examencatholkmfidei: credatur. Cum porro duaesaepiusmemorataepnrticulae
ubi auctoriias Palrum decretumde apocryphis innuit. desynodoConstantinopolilana, etdealiisPatrumcon-
Et post nonnulla idem decretum apertius respiciensi ciliis non legantur in pluribus ac veiustiorihus diver-
ait: Non improvidevenerandaPalrnm sapientia fidelii sarutn collectionummss. decreti Gelasiani anlea lau-
potestali qum essent catholica dogmata definiit; certai datis, easdem particulas in quibusdaminferioris notoe
librorumetiamvelerumin auctoritatemrecipienda san- exemplaribus Gelasianodecretoinsertas puiainus. Ad-
clo Spirilu inslruente prmfigens.Hisutique decrelum diiamenlum[cLVii]quidemelucescitinms. Val. 3832.
non abs se, sed a pra-decessbribus suis in aliqua Pa- Mentio eniniConstantinopoliianaesynodi ibidem extra
trum synodo constitutum signilicat. Cum porro Da- proprium locum post Chalcedonensemintrusa fuit, ac
masoex dictis tribui nequent, reliquum est ut Gela- mox nlia parlirula addila de caeteris -synodis, uli suo
sio vindicetur, cui sane ipsum pleraeque colleclionesi loco annotavimus. Ilaecporro additamenta in Hormis-
et codicesasserunt. Hinc eidem Gelasio adjudicandai dae decrelo suo loco apte collocata, eumdem poniili-
est etiam commemoratio de proecipuissedibus, quaei G i cemfonassis habent auctorem; acexejusdecretoqui-
initiodecreti de libris brevi perstringitur. dam postea eadem adjecere velextrn proprium locum,
9- Soiuinambigi potest num secunda hujus decreti vel suo locoin exscribendo decreto Gelasii. Cutnscili-
forma, quae catalogum Scripturarum praemiltit, an cetllormisdaponiificepaxcuroOrientalibuscomposita
vero tertia tantum, quaeeodem catnlogocaret, Gela- fuisset, hi autem Constantinopolitanamsynodum inter
sio ascribenda sit. Vetustiores iiuitlemcodices el col- generalia concilia referrent in pwfessionibus iidei
lectiones hanc tertiam praeferunt. Inter has collectio- quas ad eumdem Hormisdam direxere, ut patet ex
nis Lucano-Colbertinaeorigo a Gelasio nnn niultumi relationeEpiphanii episcopi CP. lora. V Concil., col.
distai. Colleclin Additionum Dionysii, quae saeculoi 666; forte idem pontifex earn synndum quantum ad
vin comp^cta fuit, ex antiqtiinribus collectionibusi symbolum alque definiiionem fidei inter generalia
dimanat. Codex Vat. Palat. 495 originis Gallicanaj primus adjecit, ac exinde subVigilio, Pelagio atque
summam antiquitatem praeseferl. Ipse IsidorusMer- Gregorio qnatuor oecumenicariimsynodorum mentio
cator, qui ineunte saeculotx suam collectionetn di- apud Latinos audiri ccepit. Quantum ad symbolum
gessit, non aliud Gelasii exemplum repcrit. Cum his diximus atque definilionemfidei qua Maeedoniushw-
<odicibus et collectionibus coraparandi non videntur reticus debilamdamnationem accepit, id enim unum
illi qui secundam decreti formam, id est Scriptura- in additamento deereti praefertur, ut ne opus sit lioc
rura etiam catalogum Gelasio inscribunt : inter quos idem transferre ad canones ejusdem synodi, quos
unus collegii Parisiensis ab Harduino laudatus tora. nondum suo sevoa RomanaEcclesia receptos S. Gre <
V Concil., col. 385, dum hanc epigraphen exhibet: gorius testattir lib. vn, epist. 34. Conferquae scripsi-
Nolilia sacraruin Scriplurarum, seu librorumcanoni- jj ] mus cap. Sed
1, § 2. Quantum ad alterum vero addita-
corumcum descriplionevel annotatione Gelasiipapw, mentum, et si qua sunl concilia a SS. Palribus
solam unnolalionem(decrelum de libris intelligit) a hactenusinstiluta, etc, observandum est nullam cer-
Gelasio scriptam significare videtur. Alia quoquecot- tam ac peculiarem synodum quasi in codicecanonum
lectio Addilionum Isidori, qu-« catalogum Scriplu- a Romana Ecclesia receptam his verbis indicari, sed
rarum Gelasio inscriptum praeferunt, hnnc ab eodem conditionate et confuse approbari concilia, si qua sunt
quibusdam indiciis abjinficant. Hujus eniin collectio- a sanctis Pairibus instituta. ld forle in grntinm Hispa-
nis codices post descriptum uno capitulo catalogum norum ab HormiSdaadditnm fuit, ne Hispanica cnn-
Scriptnrarum cum lituloj, Ordo veleris Testamenti... cilia, aut Africana, aut alia, quae apud ipsos robur
digestus a Gelasio papa cum 70 episcopis, nonsta- habebant, reprobare videretur. Licet autem hoc de-
tim eodem capitulo subjiciunt decretum delibris*cum creinm, ut initin monuimus, in primaeva collectione
inilio, qnod praemissumcatalogum respicit: Posl IIAS Hispanica non fuerit, exsiitisse lameri ejus exem-
OSINES prophelkas, et evangelicas, atque apostolkas plaria apud eosdem Hispanos, cum hacc primaeva
Scripturas, uli habetur in caeteris libris qui ex utra- colleclio condiia luit, colligere licet ex praefatione
que parteunum decreium conficiunt; sed in alioca- Isidorus quam auctor ejusdem colleclionis praefixit, ac S.
pitulo hanc epigraphen praefiguni. Incipiunt decrela Hispalensis in libris Originum fere totain
Gelasiipapw. Decrelumcum70 episcopis habitum de descripsit. In hac enim auctor post memoraias qua-
apoCryphisscripluris, cuihoc initium est: Post prophe- tuor synodos, alia catholicorum Patruro concilia ita
ticas et evangetkas,etc Noieinr verbum Incipiunt, et recipienda tradit, ut idem decretum prae oculis ha-
iuitiuiuPosijtirojj/ietteas.utiinexemplisrjuaccaiionicas buisse ac eadem fere verba exscripsisse videatur.
179 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 180
Particula quoque de caiionibus aposiolorum, qua A stiora non pauca postponunlurrecentioribus, et uniug
plerique et praeslanliores codices Gelasianum depre- ejusdemque ponlilicisepislofe hinc et hinc disjunclae
tmri continentes carenl, nulli autem carent qui Hor- inveniuntur, palam facit colleclorero descripsissetlo-
misdaraexhibent, inter additamenta hujus pontificis, cumenta prout illa in manus ejus venerunt : quod
accensenda videri potcsl, Cuni enim anlc versiouera aliarum quoque auiiquioruin collectionumauctoribus
Dioriysii iiriem ^anones Laiinis non essent cogniti, commune csi. Perspicuum vero fit eumdem colle-
forle solum poi",Gelasii decreiutn a Dionysio Latini- ctorem optimis fontibus usum. Documentaproeser-
tate donati et aptud Latiuos euiti, ab Hormisda apo- lim Hormisdae,aut ad Hormisdara pertinentia, quae
crypliis accensiti fueruni : ct tiac de causa auctor plurimn sunt, e Romanis scriniis educta videri pos-
laudataecolleciionis Hispanicae,qtii omniadocumenta sunt. Hinc forle post ipsius pontificis epistolam ad
Dionysiiproeter conciliortimcanones aliunde haustos synodum CP. hoec notatio legilur : Gesta in causa
in suum codicem translulit, solos apostolicos cano- AbundanliiepiscopiTrajanopolitaniin scriniohabemus.
nes ex solo Dionysio ipsi Cognitos praeterivit, quia Cum enim hoec notitio nihil commune habeat nec
auctoritate apostolica, seu Hormisdae riecrelo, iuter cum praecedenti nec cum subsequenti epistola Hor-
apocrypha fetatos invenii, ut in fine memoratae prae- misdae, in quibus de Abundantio nihil agilur, a cot-
fationis non obscure significat. Ehtmverosi a Gelasio lectore apposita videtur ut indicaret se in scriniis
iuter apocrypba fuissent rejecti, Romanis ea gesta reperisse, quoe tamen suae colle-
papa iidem canones eumdem
Dipnysius, qui posl ponlificemRomaesuam ctioiii inserenda non credidit. Recentiores hujus
cofleclionem adqrnavit, vel non commisisset, ut . collectionis litterae sunl Vigilii : ac idcirco eadem
qtiqs idem ponlifex inter apocrypha rejecerat, sno B colleciioest. sub medium saeculum sexlum lucubrata
codici praemitteret; vel sallem, dum in praefaiione dicenda
hanc admonilionem iiiserendam credidit, quibusquia 3. iiujus praesiantissiraaecollectionismss. codices
plurimi consensumnon prmbuerefacilem, hoc ipsum aliquot sunt in llalia, extra qnam niilli, quod sciamus,
veslramnoluimus ignorare sanclitatem, multo magis iiiveiiiiiiiiur. Quare Italica colleclio dicenda est, et
notasset eos a Gelasio, quein iu cpistola ad.JuIianum Romoequidera digesta, si proesertime Rumanis scri-
presbyterum summis laudibuscommendai, inler apo- niis coliector Hormisdiesaltein epistolas hausit. Qua-
Post editura ergo Donysii luor cxemplaria invenimus in hibliolheca Vaticana.
crypha iiiisse censitos.verbis
codicem Hormisda ejus edoc us quod plurimi Uuo vetusliora signantur nuni. 3787 et 4961, duo
inler ipsos Graecosiisdeui canonibus non assentiren- vero alia liorum apograpbn notantur nuni. 3786 el
tiir, eos apocryphis adjiciendos putavit. Ex his vero 4903. Alia duo itein recentia Rom;e exstanl, uiiuui
Gelasio papoeasserenda videtur e» tantum tertia de- in bibliotheca Angelica PP. ErcroiianorumS. Augu-
creti forma, quaein vetuslioribus mss. collectioni- slini, quod distinguitur liis notis 5 III 9, alterum in
bus praeterit duas particulas de CP. concilio et de Corsiniananum. 817. Duo quoque deprehendimus in
aliis Pairum synodis, canonesque aposiolorum inler bibliotheca Veneta S. Marci num. 171 et 172, quo-
apiicrypba nequaquam fefert. rum iiiium jubentc cardinali Bessariope Romae de-
scripium fuit anne 1469, et forte ex Vai. ms. 5787
CLVIUJ CAPUT XII. saeculi xn, cum nlius codex 4961, ul mox patebit,
De ms. colleclioneAvellana. Duw antea ineditw epi- inulto post Bessarionem Romain allalus, in Vaiica-
slolw Horniisdw, et qumdamfragmenta ex hac col- Q natn biblioihecam transierit. Cumvero oinnium cel^-
leclioneproducta. berrimus et antiquissimus sit isle codex Vai. 4961,
qni olim fuit monasterii S. CrucisFontis Avellanx',
1. Accuratiorein descriptionem requirit iiaecma- binc httjusmodicollectionem, ut tcux] ab aliis pre-
xiriie ihsignis nec satis nola collectio ex qua una aliquo nomine discernereiur, Avellauauiappel-
pliira pnhtiliciaej pfoesiarilissimaecclesiastica docu- Jirio
avimus. In ultima nimirum pagina eju-dem codicis
menta pfbiiere. flinc eniiri, ut notayit P. Coustan- baec notatio legilur: Iste liber est monaiterii S. Crucis
tius, vulgata luerunt de RonifaciiI eiectiune, deque Fontis Avellane Eugubinediwcesit. Hunc librum ac-
scliisiiialeUrsini monimenta compltira. Hinc.de l'e- quisivitDomn. DamianusS. f. Hinc codicem acqui-
lagii Ccelestiiqiiecausa siugulares quaedamInnocenlii siium agnoscimiis a S. 1'etro Damiano, sanciiiale
ac Zosimi Iilter;c, faulini diaconi adversus Ccele- vitaeet scriptis celebri, qui monasticam vilam in eo
stiurii libelliis, epistolie quinque S. Leonis post inquasterio iniit, ct sub medium circiter soeculumxi
ejeciuin e sede AlexandrinaTimotlieum yElurum, in eidem praeluit. Qttare codicis aeias sepiingeniorum
eainque eveetiim Timotheum Solofacioluin dalae. salteni annorum certissima lii. Idem poslea codexex
flihc eiiam piures Simplicii et Felicis, ac bene mul- Avellanomonnslerio in manus venil cardinalis M.ir-
toe, quas de coiiipohendo Acacii schismalellormisda celliCervini Eugubiniepiscopi,qui posteafuit summus
vel aedit i.pse',**vel
ab aliis accepit: itemqneJoannisI, pontifex M.ircellus II. Id colligimus ex notaiiuncula
Agapeti, ac vigilii honnuilae: qtiac scripta omuia quoeipsius manuscripta est iu pagina secunda ejus-
qiinriiisint, noruiit qui bonas litleras callent. Bre- dem codicis, in quam notationem ibidem minutiori
vius, oninia docu uenta sunt 246. Iuter haecautem charactere hoecannotata fuerunt: lila verba (uerunt
ducentis et amplius careremus, si ab hac collectione ^) addita a MarcelloII cum essel adhuc presbylercardi-
nobis conservata iioti fuissent. Ea vero ipsa, qtioe nalis Romanus.Dein idem codex pertinuit ad cardi-
afiunde edila suni vel edi potuissent, p riim in bac nalern Sirlelum, ex cujus mss. emptu-, in bibliothe-
collectione addiiainenta praeferunt genuna et insi- cam Valicanam tantlem pervenit, uti nos admonuit
gni.i, quae in coeteris mss. libris non inveniunlur,; liaecnota paginaeprimoe:Emplum ex libriscardinalis
paftim yefo nop reperinnttir in libris plim vulgatis, Strleli. Emiuenlissimus Raronius ad. an. 417 nuui.
sed ih nonnullis farissimis excmplaribus, quae vel 16 cdilurus docuuientuni 48, cuni Sirleti codicem
posleriora sunt, vel coltectori nostro ignota fuerunt. laudai, hunc laudnt qui nondum in Vaticanamtrans-
ld enim consilium ipsi proppsiium luisse videtur, ttt ierat. In caeierisvero dum allegat codicem Vatica-
ea describefei qu.c in nliis sibi coguitis collectionibtis nam, exempliim Vat. 3787 allegare videlur.
nequaquara inyenit. Nullum hujus collcctionisdocu- 4. Nunc series ac ordo docuiiieniorumexacte pro-
mentutn quod Latinam originem habeat apocryphuro ponendus, ut hujtis cof eclionis notiiia hactenus ob-
est. Octolanlummodo epistqlaead Pctriim Fullonem scura, omnibus explorata sit. Cum documcnla antea
supposititioe e Graeco redditae inseruntur, quas ab ineriiti vulgata fueriut partim ab edilorilms Romanis
aliquo scriplore Graeco conficias ante synodum v Epistolaruni Rom.anorumponlilicum an. 1591, par-
praecedenticapite ostendimus § 3. tim a P. Sirmondo suis Operibus inserta, partima
2. Documenla in hac collectione non ita chrono- cardinali Barouioin Annalibus Ecclesiasticis, unum
logice disposita sunt uti fecere Dionysius et auctor vero, quod adliuc edendum videbalur, novissime
COllecttonisHlspanicae.Ordo perturbatus, quo vettiT jprodierit studiu Pclri Ftancisci Foguinii(duo lauliuu
181 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM. PARS II. '^ 1
breviora, quaeomniumdiligentiamfugerunt, suo loco A didit negotiumdefheridnm: el ihlerim propter dies
inferius proferentur), modounam, modoaliam odi- qui imminebantsanctmPnschm ulrosque, Bonifacium
tionem laudabmtis. Cuni vero pleraque tradttcta scilicetet Euialiiirn,nbtirbe if.tat.bscedere,el Spotita-
fuerinl in Conciliorumeditioues, novissiuinmVene- numepiscopnmAchileumnominesacra jussit mysteria ..
tam, quoemagis cst obvia, frequemius indicaturi celebrare,SymmnchoprwfectoUrbihocidemsnis scri- f
Sumus.ln laudatocodice Vat. 4961, post praemissatn ptis insinuans.Ilanc ntitniiohcmdedit <tiain Baroninsi
tabulam capitum titttli loco haec leguntur : In hoc an. 419, n. 15, ubi pro ad rnujusconciliumlegii atl :
codkeconlinenlurepistolm243 (corrige 246). Maias kalendas.Sed noslram lectionem contiriuat
I. Geslainier Liberium et Feticem episcopos,et ediclumad pnpultini, de quo inlia nuin. 24.
qumdamepistolaschismatkorum.TemporibusConslah- XXI.Sacra ad Sgntmachum,ubi imperalorBonifa-
lini, etc. Tom. ISirinondi, novissimoeedil. Venetoe ciumet Eulaliumab Urbe jussit disceaere, et interim
pag. 133- Hoc et sequens dorumentutn invemtur Spoletinumepiscopumsacra mysteriacelebrare.Hunc
ciam in duobus aliis mss. libris Colbertinoel Re- litulum, qui ob proemissamnolaiionein omissusfuit
miginno, quos cditores Operum SirmondiInUtlant. in corpnre hujiis collectionis, ex tabula ipsi colle-
Num autemSirmondusex his codicibus",an ex aliqno clioni prapmissarccepimus. Iiicipit autem haec epi-
pronsentiscollectionis quem Romae viderit, eadetn siola: Magnarumdeliberationum,elc Baron. an.419,
impresseiit, inceriumest. n. 15.
II. Marcellini et Faustini presbylerorum preces XXII. Ex>mplumsacrarumlitterarumad Achileum.
oblatmValentinianoet Theodosio. Deprecamur, ei.c. Quoniamde liomanosacerdolio,etc Ibid.. n. 16.
lbid., pag. 137. " XXIII. Principisoratio ad sehalum.Scimus,Palres
\il. Valenliniani,Theodosii et Arcadii impp. epi- conspicui,elc. Ibiri.. n. 17.
stolaad Salustium prwfeclumUrbis,de constructione XXIV.Ejus'Iemprincipis edtclumad populum.Fi*
iasilicmS. Puuli. Desiderantibusnobis, eic Apud dei curam, Quirilesoptimi, elc. lbid. n. 18.
Baroniumad an. 586, n. 30. XXV. Ejttsdemprincipisepistolaad Paulinumcpi-
IV. Epislola eorumdemgratulatoria de ordinatione icopum Nolaniuii.Tam fuit apud nos certa sententia,
Sirkii papx ad Pinianum prwfeclum Urbis. Ilabe, e;c. Ihitl., n. 20.
Piiiianecharissime,etc Idem Baion. an. 385, n. 6. XXVI. Ilem ejnsdemprincipisad episcoposAfros.
V. Epislotaeorumdem, ubi Ursinusei qui cum eo Sermilasnostiacuminomnibuscawsis,elc.Ibid.,n.21.
sunl abeXsiliorelaxanlur, ad Pratexlalum pr. Urbis. XXVII.Principisejuidemepislolaad AureliumCar-
Habe, Prwtextate charissime, 'etc Idera an. 368, thaginenssmepiscopumde eadein re. Aliam quidem
n. 4. ridendmvenerationislum causam,etc. lbitl., n. 22.
VI. Valenlinianus,Valenset GratianusPrmtexialo, XXVIII.EjusdemepistolaadAugustinum,Alypium.
ubi reddilur basilka Skiniani. Dissensionesauctore, Evodium,Donatianttm,Sitvanum,Novalumel Deu-
et". lbid., n. 2. tlieriumuniformis.Pervenissead veneralionemluctm,
VII. Idem eidemde expellendis sociisUrsini cxlra etc. Ibiri.,ii. 25. Deulhiriumciim nosiris codieibus
liomam. Ea nobisesl innata, et<\ Ibid., n. 3. sciipsiiiius, ci;in quilms «oncorriat etiam collaiio
VIII. IdemOlibrioprmlori.Tu quidem,sicutproxi- Carthaginensisanni 411, uhi noiniuatur Deutherius
me. elc. Idem an. 369, n. 3. In ms. Vat. 4961 huic; episeopusCaesariensisin Manrilania.
episiofc procfigiturlitulus de Debaptizatoribus,quem G XXIX. Relatio Symmachi tid Conslantium.Quw-
mcliuscum mss. Veneliset Vat. 5787 ad nuiiierum cunquesubilo,tlc Iilem IViron.an. 419, n. 26.
XIII translulimiis. Simililer tiiulus etiam nuiueri XXX. Epistota Conslaniiicomilisad Symmachum.
sequentis cuni eisdem codicibus transferendusfuit Ut ceria poss'n>us,eic Ibitl., n. 29.
ad iiuin.14. XXXI. Exempla lacrarum li lerafum ad Symma-
IX. ldem Aginariovicario. Omnemhis dissensio- chmn. Cumad sanandum,e c Ibid., n. 30.
nibus,etc lbid., num. 4. XXXII. Epislola Symmachiad Conslantium.Ubi
X. Idem Olibrio pr. Cumnihil postit esse jucun- primum,eic Ibid., n. 32,
dius,'ei.c.lbid., n. 5. fcL.xij XXXIII. Exemplum sacrarum lilterartim
[CLX]XI. Ampeliopr. Jure mansueludinisnostrw, Symmacho.Moderutioneprwcipua,etc lbid., n. 33.
etc. Baron. ad an. 371, n. 1. XXXIV.Relalis Symmachide ingressuBonifacii.
XII. Maximinovkaiio.urbis lloinm.Esl islud divi- QuwcunqueDeo auctore,etc. Ibid.. n. 8i.
nilus institutum,clc. Ibiri., n.3. XXXV. Sacrw Ulterw ad Largum proconsulem
XIII. De rebapthaloribus.Gratianuset Valentinia- Africw.Inler omnescuras, elc lbid., n. 36.
nus Aquilinovicario. Ordinariorumsententiamjudi- XXXVI. Larai proconsnlisad Aurilium Carthagi-
cum, e c. Baron. an. 581, u. 2, et tora. 11Concil., nensem.Demerilosacerdotis,etc. lbid., n. 37.
col. 1100. XXXVII.Sacrmad Bonifacium,quibus statuilur ut
XIV. De gestis.inter Bonifacium el Eulalium, deincepssi duo per ambitumcertarint de episcopatn
quandoutriqueepiscopatumRomanwurbispervaserunt ! Romano, nultuseorumsit sacerdos;sedillumsolumin
ambitu contentionis.ExemplumrelationisSymmaclti i D sedeaposiolieapermansurumquemex numeroelerko-
pr. Uibis ad Uonorium. Quwcunquein urbe Romai rumnora ordinationedivinumjudkium et univenitatis
gerunlur, etc. Baron. an. 418, n. 79. consensusetegerit.Scripta beatitudinistuw, etc. lbid.,
XV. Sacrmlillermin eacausa ad Symmachum.Ge- n. 41. ll;cc vero sacra una cnm ipsius Bonifaciitit-
stis omnibusrecensitis,etc Idem an. 419, n. 2. teris ad imperatorem, quibttsisihaecconstiluliopelila
XVI. Reltttioalia Symmachiad imperalorem.Ubii fuit, in aliis quoquecolleclionibusinvenilur.
primumsacer sermo,etc Ibid., n. 5. XXXVIII.Honoriiepistolaad Arcadiumde persona
XVII. Preces presbyterornmpro Bonifacioad Ho- S. Joannis episcopiCP. Quamvissuperimaginem,etc
norium et Theodosium.Post ubscessumS. Zosimi i Baron. au. 401, n. 80.
papw, elc Ihid., n. 8. XXXIX.Maximilyranniad Valenlinianumjuniorem
XVIII.Rescriptumsacrumpro presbyterisad Sym- contra Arianoset Manichmos.Nisi clemenliwnostrw,
machum.Post relalionemsublimilalistum, ete. Ibid., etc. Tom. HConcif, col. 1228.
n. 11. XL. Vktor MagnusMaximusSirkio parenti. Acce*
XIX. Alia relatio Symmachi.Cum vir clarissimui ; pimuslilleras luas, ete. Ibid., col. 1227.
Aphtonius,etc Ibul.. niim. 12. XLl. Innocenliiepislolaad Aurelium,Alypium,Au-
XX. Exemplumsacrarum litterarum ad synodum. gustinum,elc Fraternitalisvesirwlilteras, etc Exst.at
Omniaquidemclementianostra, eic. Ibid., n. 14. Se- in collectionehoc tomo edenda cap. 11, et olim ex
quilur hoet notalio: Hmcsynodusinterse dissenlkns, , Isidoro edita.
prwsenlemcausamlerminarenon potuit; undevenera- XLII. InnocentiusHieronymopresbytero.Nuuquam
bilis imperatorHonoriusad majus conciliumhoccre- bonialiquid, etc Tom. UI Conc.j col. 75.
 183 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX,
XLIH. Idem Joanni fralri. Direptiones,cwdes, in- A. a Graeco scriptore confictas ostendimus. In ediiione
cendia,elc Ibid. Conciliorum ipse Graecuslexlus septem epislolarum
XLIV. Idem Aurelio. Piissimumeliam, etc. Ibid. prodiit tom. V (ubi taiueii alia versiosex epistolaruni
col.76. impressaest),col. 159,219,226,234, 235, 239et 241.
XLV. ZosimusAurelio et cwlerisAfris in defensio- Ex noslrae autem collectionis interpretatioiie haec
nemCoetestii.Magnumpondus, elc. Ibid. col. 4Ul. tanium epistola Felicis legitur tomo I Epistolarum
XLVI.Idem ZosimusAurelioetcwteris. Potteaquam Romanorum pontificuineditionis Romanaean. 1591.
a nobisCcelestius,eic Ibid. col. 803. LXXII. Quinliani episcopi AsculaniadPelruui An-
XLVII. bibellusPaulini diaconiadversusCmleslium liochenum. Mullifariemuttisquemodis, etc. Tum. V
Zosimo episcopodatus. Beatitudinisluwjusliliam, elc Conc, col. 219.
Ibid. col. 429. LXXIII.Jnstini episcopiSiciliaead eumdemPelrutn
XLVIII. Epislola Augusliniad suprascripla rescri- Anliochenum.Oportetarmarimililemadverius hostem,
benlisper Albiuumacotytumet Firmum presbylerum. etc. Alia versio est ibidem, col. 226.
ad Xyslumpresbyterum. Ex quo Hipponem, etc. Ex LXXIV. Antheonis episcopi Arsenoead eumdem.
aliis codicibusiiiter Augusiiiii epistolas iinpressa est Vatde conlestalus sum tuper te, etc. Ibidem ex alia
epist. 191, al. 104. versione, col. 234.
XLIX. Eusebii epislola ad Cyrillum episcopum.In LXXV.Fausiini episcopiApolloniadisad eumdem.
Christo gratias egi, etc. Baron. an. 417, n. 15. Quoniampermissumest pulsari priores postremis, etc.
L. ZosimusAurelio et cttteris in concilioCarlhagi- AJia translatio ibidem col. 235, ubi Fausti pro Fau-
nensi. QuamvisPatrum traditio, etc. Toin. III Coucif, g siini scribitur.
col.416. LXXVI. Pamphili episcopi Accidnrum (in vulg,
Ll. Leo Leoni auguslo. Est epist. 169 tom. I Abydorum)ad eumdem. Multa contritiomeorum, di-
nostrte editionis col. 1451. lectissime,filiorum,etc Ibidemex alia interpretatione,
LII. IdemGeimadioCP. Ibid. episi. 170, col. 1133. col. 239.
LIII. Idem Timothaeoepiscopo Alexandrino. Ibid., LXXVII. Flactiani (Al. in textu manuscriptorunt
cpisi. 171, col. 1435. Venetorum Falcini, in vulgatisFlaviani, vel Flac-
LIV. Idem presbyteris et diaconibus Alexandrinis. ciani) episcopi Rodopendenmdem Pelrnm. Venatores
Ibid. epist. 172, col. 1436. bestiarum iracundia non lerrenlur, etc Hujnsepisto-
LV. Idera Theophilo et aliis episcopisyEgyptiis. lac Gr.TCustexius desideralur, et sola hic noslraa
Ibid. epist. 173, col. 1437. colleclionis versio post Baroniutnedita fuit tom. V
LVl. Simplicii papaj ad Zenoneiii augustiim. Cu- Concif, col. 2-27.
peremquidem,elc Tom. VConc, col. 96, ubi notatur LXXVIII. AsclepiadisepiscopiCitralentis vul-
lianc episiolam inveniri etiaui in ms. VirdiinensiBa- gatis Tralliani) ad eumdem.Ecce. charissime,(in repletus
silisco inscriptam. Vide capnt praecedens, §3, n. 4. est mundus scandaloexpositionistuw, etc Ibidem ex
LVII. Ejiisdem ad Acacium. Cum filii nostri, etc. alia versione, col.241. Ilactenus epistnlaesupposititiaa
Ibid. col. 101. Laiine re Iditoe cx Groecotexiu , qui ante no.-trum
LVIII. Ad eumdem alia. Quantum presbyterorum, collecloremconfictusfuerat.
elc Ibid. col. 99. LXXIX. Gelasiut Dardaniw episcopis, sicul ctittnt
LIX. Ad Coiistnntiiiopolitanos.Per filium noslrum "n cunclis fratribus per Dalmatiasdeslinalaest. Ubi pri-
laudabilem virum Epiphaninm, eic. lbid. co'. 101. mum respirare fas est, elc. Tom. V Conc.col. 292.
LX. Ad Zenonem uugustum.Inier opera, elc Ibid. LXXX. Hnrdnniepiscopi atlGelasium. Saluberrima
col. 103. opostolalusvestri prwcepla, <lc. Ihid. co1. 291.
LXL Ad Acacitim. Quam,sil e/ficax, elc Ibid. col. LXXXI. Gelasius Luirentio de Lignirio.ln pra-
105. lixitaie epittolw, etc. Ihidemcol. 289.
LXII. Ad Zenonem augiisltim. Per Pelrttm virum LXXXII.AgapitusJiisiiniano augusto.Gralutamur,
tpectabilem,etc Ibitl.col. 10(5. venerabilisimperalor,quod lanto, etc. Ihid. col. 937.
LXIII. Ad Acacium. Quantosel qitam uberes, elc. LXXXIII. Vigiliusjii-tininno. Inler innumerassol-
Ibi.l. col. 107. liciludines, etc. Ibid. col. 1317.
[CLXII] LXIV.AdZenonem augiistuin. Proximeqtti- LXXXIV. Jonnnes cpiscopus Justiniano augusto.
demcum ad Urbem, ctc Ibiri. etri. 108. Inter clartts sapienlim, ctc Ibid. r.ol. 890. Exstal
LXV. Ad Acacium. Proxime quidem dilectioniluw, etiam in coriiceJustiniaueo I. vni desummaTrinitate.
etc Ibid. LXXXV. Reparalus et cmleri 217 episcopi apud
LXVI.Ad Zenoneraaug. De Eeclcsia.Antiockena, Justinianam Cartkaginem[CLXIII] t'n conciliaad Joan-
etc Ibid. col. 101'. nem papam. Oplimam consuetudinem.ctc. Ibid. col.
LXVH.Ad Acacium,ordinntoab eo CalendioneAn- 900.
liochenoepiscopo. Clementissimiprincipislilieris, etc. LXXXVI.AgapitnsReparato et ct£terisAfris.Jam-
Ibid. <<>l.110. dudum quidem, fralres amantissimi, etc. lhid. col.
LXVIII.Ad cuindero. Miramur pariter, etc. Ibid. D 939.
col. 113. LXXXVII. Idem Reparalo Carthngiuensi. Frater-
LXIX. Ad eumdem. Anthcheni exordiumsacerdo- nilalistuw Htleris,eic Ihitl., col. 940.
tis, ctc Ibid. col. 112. LXXXVIII.ItleniJustiniano aug. Licet de sacerdo-.
LXX. Synodus Romw apud S. Pelrum Constanti- tii mei primitiis, etc lbid., col. 941.
nopohlaniset Bylhiniwconsiitulis. Olim nobis atque LXXXIX. Lihellus Justiniani imperatoris quem
ub initio, etr. Ibid. col. 247. dedil AgaiiiioConsiantinopnli.In nomineDomini,etc.
I.XXI. Felicis papn: ad Pelrum Antiochenum. Priwa salus est rectw fidei regulam custodire, etc.
Quoniampesliferisdoctrinis, etc Post hanc epislolam Ibid. col. 947, ubi ex noslris codd. corrigenda est
h.-ecnotatio appouitur. Explicit epislolapapw Felicis chronica noia sic : Dat. xvn kalendarum Aprilium
dd Petrum Antiochenumdamnans eum : quw epistola P. C. (id e-l post consul.iium) Relisarii v. c.
ante damnationemAcacii, quunlumejut textus indicat, XC. Libellus Mennwpresbyteri ac xenodochi, qui
comperitur scripta. Sed quia cuin aliorum litteris ad faclus est episcopus Constantinopolilanussub die ill
eumdemPetrum direclisin Grwvovolumineinvenimus idus Marlias iterum post consulatumPaulini juniorit
tle Latino translatas, quas nunc iterum de Grwcoin v. c Prima satus est rectwfidei, elc, ut in praece-
Lntihum necessiiate compulsi transfereniesdescripsi- denti tom. V,col. 947,usque ad verba, quivab ea sla-
muspropter hareticorum insidias , el tupradictis epi- tuta sunt prmdicamus.Claudiiur subscriptionc ipsius
sttdis ejusdem papv conneclimus.Hauc notationem Meunae: Mennas miserkordia Dei presbyler et xeno*
vidil Anastasiiis.nti raoniiimuscapiiepraecerienli,§3, dochussuscipio,etc
ii. t, ubi hasce lilteras cum septeni sequeqtibus olini XCI. Agapitus Jtisiiiiiano. Gratulamur, venerabilit
 185 DE ANTIQ. COLLECTIONET COLLECTOR.CANONUM.PARS II. 186
imperator, etc- Huic epistolae edilae ton>. V Conc , A perversitalepropria perseverans, locum satisfaclionii
col. 937 inserla est epistola Justiniaii nd Agapitum amisit.
incipicns\Ante lempus, elc, quaelegitur ihidem col. C. Incipit ejusdem papw Gelasiiadversus Andro-
936, cuique insertaesunt aliae litteraj ejusdem impe- machumsenatorem el cwlerosRomanos,qui Lupercalia
ratoris ad Joannem papam, quarum initium : Red- secundummorem pritlinum colenda contliluebanl. Se-
denteshonorem, ut in eadem col. 936. Ilis autem in- dent quidam in domibut suis, etc., tom. V Concil.,
serlis prosequitur prior Justiniani epistola ad Aga- col. 359.
pitum : Quamobrempetimus, uti eodem lomo, col. CI. Gelasii Dardanis etper Illyricum. Audienles
937, in fine; ac tandem conctudilur Agaptti epistola : orthodoxam,elc. Ibid. col. 322.
Huicigitur, ul prmdidum est, elc, ibid. col. 938. CH. Libellus quem dederunlapocrisiarii Alexandri-
Cbromctenolae duarum epistolaruro Agnpiti ad Ju- nw Ecclesiw legalis ab urbe Roma Constantinopolim
stinianuin, et Jusliniani ad Agapitum, qu;e in iisdcm destinatis. Gloriosissimoaique excellentissimopatrkio
vuigatis erant vitialae, post cardiualem Norisiura ex Festo, ctc Ihitl. col. 412. Post hunc libellumAna-
Vaiicanocodice hujus colleclionisemendataefuerunt stasio ponlifice scriptum baecnotntio majusculis lit-
a P. Antonio Pagio, uti in Veneta Conciliorumedi- teris exarata legiturin cod. Vat. 4961, pag. 63. Dio-
tione notatur eadem col. 938, nmn. 2 et 3. nysiusExiguus Romade Grwcoeonverti.Binius lauda-
XCII. VigiliusJustiifaiio. Litteras ctementiwvestrw, totomo V,col. 405, nnt. a,hanc nolationem perperam
etc Ibid. cul. 1295. refert ad sequens dociimentum, quod ciim scriplum
XCHI. Vigilius Mennae. Lket universa, eic Ibid. fuerit Laline, a Dionysio e Graecovertendura nou
col. 1298. fuit.
XCIV. GelasiusPicenis episeopis contra liaeresimB CIII. Exemplar gestorum de tbsolutione Miseni.
Pclagianam. Barbarkis hactenus, elc. Ihid. col 301. Ftavio Viatore v. c. sub iu idus Maiarum in basilka
XCV. Idem ad Dardanos. Valde mirali sumus, etc B. Pelri. Residente in synodo venerabili viro papa
Ibid. col. 324. Haecepistola auctior est quam in aliis Gelasio, etc Ibid. col. 597. Ex hac cnllectione haec
collectionibus; hoecqueadditaraenta secundis ipsius synodus primo vulgata ab cditoribus Romanis epi-
Gelasiicuris tribuenda probavimus capite praeceden- siolariim Romanorum ponlificum, tum vero a card.
ti 14. Baronio ad an. 395, n. 6, cum emendatiouibusex
XCVI.Idem Honorio episcopo. Miramur dileclio- ms. Virdunensi, cujus lectiones aP. Fronlone Ducaeo
nem luam, elc Ibid. col. 300. acceperai.
XCVII. Ejusdem Gelasii dicia adversus Pelagia- CIV. Symmachi universis per Illyrium et Darda-
nam baeresim. Incipit : De Pelagianis quidemsensi- niam, etc Quod ptane fieri, etc. Ibitl. col. 431.
bus, elc lbid. col. 365. CV. Dorotheus Hoimisdae. Ait quodam loco, etc.
XCVIII.Idem Honorio episcopo. Lkei inier varias lbid. col. 563.
temporumdifficultales,etc lbiri. col. 298. CVI. Ilormisria Dorotbeo. Ubl charilalis interest,
XCIX. Incipit in causa fidei christianw,cui abexor- etc, lbid. col. 564.
dio sui nunquam defuisse probantttrinimiei, elc. Est OVII. Anastasins imperator Hormisdae.Beatiludini
illud opusculura qnod tomo V Concilioriimcol. 173 veslrwnon putamusignolum, etc Ibid. col. 561.
vulgatum est cum lilulo : Brevkulus liistorimEuty- CVIH. Ilormisda Anastasio. Gratias supernm vir-
ehianistarum.Ex hac nostra colleclione primo im- ' , luti, etc Ibid. col. 562.
pressum anle S. Leonis epistolas in editione Roma- L CIX. AnastasiusHormisdae.Omnibus negoliis, elc.
na Epistolarum Romanoruro ponlilicum anni 1591, lbid. col. 565.
tom I pag. 142. Tum vero Sirmondus velttt inedi- CX. Horraisda Auasiasio. Bene clementia vestra,
lum ex atia colleclionc edidit, ac ex ipso Conciliis etc Ihid.
insertum. Veruni in hoc Sirmondi excmplo deest CXI. Anastasius Hormisdae.Omnia quwbenignilas,
ultima periodus, et frngmeiitumepistolaeFelicis III etc. lbid. col. 573.
quae ex sola nostra collectione et exinde in laudata CXII.HormisriaAnaslasio. Sollkilarianimum tuum,
editione Romana legunlur. Hoc opusculum scilicet etclbd.col. 574.
triplici forma vulgatum, duo addilamenta ab ipso CXIH. Aiiastnsius scnatui urbis Romae. Si vos li-
auctore recepisse conjecimus annot. I in cap. 43 berique vestri valetis, elc. lbid. col. 575.
collectionis boc tomo edendae col. 308. Auctorcm CXIV. Rescripiuni senaliis ad eumdem. Si prima
vero esse ipsum Gelasium, int<r cujus epistolas re- semperesl, eic lbid. col. 576.
fertur, probabililer statuisse videmur nnt. 4 in Ob- CXV. Honnisda Anastasio. Bene atqueutiliter, elc.
servaiiones Quesnelli ad epist. 28 S. Leonis tom. II, Ibid. col. 570.
col. 1414. Nuncultimamillam periodum et fragmen- CXVI. Indiculus qui datus estEnnodloet Fortunato
tum litterarum Felicis III quae in vulgatis Concilio- episcopis, eic. Cum Dei adjutorio, ctc. Ibid. col. 566.
rum desunt, hic appendenda credimus. liaque post CXVII. Ilem capiiula singularumcausarum, ul S,
ultima edilorum verba ad Antiochenammisit Eccle- synodut Chalcedonensit,eic Ihid. col. 569.
siam, haecaddenda sunl: Postquam Joannes superve- CXVIH. Exemplumrelationis Joanmt epkcopi Ni-
nit episcopus,quemRomanasuscepitEcctesia, S. papa '.D copolitaiti per Rufinum diaconum ejusdem. Domino
Felix [CLXIV] legalionem, ut dictum esl, sicttt opor- meo, etc. Ibid. col. 577.
tuil ordinavil,qumapud prwdktos omnesquidquidett CXIX. Horraisda Joanni. Gavisi sumus, ctc lbid.
hotlilitatis experta est. Nam detrusa in cuttodiam, col. 578.
perdilis charlit, cum grandi vix remeavit opprobrio, CXX. Synodus veteris Epiri. Joannes et alii epi-
episcopatumPelri, ad quemexpellendumnissa fuerat, scopi Hormisdae.Si diqnis prmmiis, etc Ibid. col.
firmatum reportans, quem Romana analhematizaret 579.
Ecclesia.Ita Felix papa episcopisper JEgyptum, The- CXXI. Responsio Hormisdaeatl hanc synoduin.
badem, Libyam, et Pentapolim constilulisposl alia : Benedictus Deus, etc lbid. col. 580.
Petrus vero, qui se ab Ecclesimtmilale sub beatwre- - [CLXV]CXXtl. Hormisda Joanni Nicopolilano.
cordationis Proterio separavit, el in mortem ipsius Litierarum qitam direxistis,ctc Ibid. col. 582.
parrkidm Timotheose ad persequendosjunxit ortho- CXXIII. Indiculus pcr Puilionem subdiaconuiu.
doxos, nitlla lanti nominis aut honoris permillimus Cum Dei adjutorio, elc Ihid. col. 583.
socielnte tmtari, quanto in creatoribus propriis non CXXIV. Ilormisda eideni Joanni et synodo. Opta-
dissimilibusipso sui exordiocaducum, quod se msli- remus, dilectissiini, ete. Ibid. col. 595.
mat, reperilur. Est ergo prwfalus cunctis anathema, CXXV. Eidem Joanni. Rcmeanle Pullione, etc.
nec ab Ecclesiacalholicacredalur unquam recipi, qui lbidem.
post coercilionemswpissime(editores Romani colior- CXXVI. Sacra Anastasii Augusti Horinisdie. Gra
lationem swpissimam)el per lot annormn spalia in lias omnipoleitiiDeo, etc. lbid. col. 572.
181 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 188
. CXXVII, Hnriiiisda Anaslasio. Dudum legatit, elc. .
A CLXI. Jusliuus Aug. Hormisdae. Scias effecv.i,
lbidem. cot. 5815. etc. Ihiil. col. 626 et i» eadem coilectione.
CXXVHI. Eiriemaiia. Dum sapkiilim vestrm, etc. CLXII. Relalio Joannis CP. Hormisdac Quando
Col. 594. Deus propria, etc lbidem.
CXXIX. Timothco CP. tVon mirabilur, etc. Ibid. CLXIIl. Exemplum epislolaeJtisliniani coiiiilis nd
col. 58'. liorniisriam. Venerandwsanctitatisvestrw.lb. col.627.
CXXX. Hormisda epjscopis Orienlis. Elsi admo- CLXIV. Pompeii ad Hormisdam. Sanclis beatitu-
nilionis mem, etq. Ibiri. col. 589. dinis veslrw, etc lbid. col. 62S.
CXX.XI.ldem episcppis orlhodoxis. Est quidemfi- CLXV. Julianac Anicioead eumdem. Preci6us ve-
tletium,etc Ibid. col. 590. slrw beatitudinis,etc. Ibidem.
CXXXll. Pnssessori episcopo. Optimam vestrw CLXVl. Aitaslasioead Hormisdam. Divini muncris
charitaiis, elc. lbid. col. 592. illnxisse, etc. lbidem.
CXXXIH. Consianiinopolilanis. Si is qui calicem, CLXVU. Tbeodorili episcopi Lilanidensis (melius
etc Ihidein. in vulg. Lignidensis) ad Hormisdam. Mem quidem
. CXXXIV. Dorotbeo Thessalqnicensi. Joannis fru- exiguitatis), elc Tom. V Conc, col. 629.
ter el coepiscopusmeus, etc Ibitl. col. 596. CLXVIll. Suggestio Dioscoridiaconi pcr Pullionem
CXXXV.Ennodio et Peregrino. Poslquamprofecta subdiacouuin. Ineffabilit Dei omnipotenlis, etc. Iliitl.
est, eif. Ibid. col, 593. col. 624.
CXXXYL Eisdem. In nomine Pa'ris, el FilV, et CLXIX. HormisdaJttstino Augusto. Lectisclemen-
Spiritus sancli, intercedentibus,etc Ibid. col. 594. « iiw veslrwpayinis, elc Ibid. col. 630.
CXXXyil. Exemplum relalionis Aviti episcopi CLXX. Idem Joanni CP. Consideranlimilti, elc
Galli ad Hormisdam.Dum religionisstalui, etc Ibid. Ibtd. col. 632.
col. 583. CLXXI. Germano et Joanni episcopis. De liis qua
CXXXVIII. Ilonnisda Ayito et ceeteris episcopis acta charilatis veslrwrelatio, elc. Ibid. coj. 636.
Yiennensis provinciac Qui de Itisqumad disciplinam, CLXXII. Joanni episcopo et Dioscoro diacono.
ctc. Ibid. col. 584. Reperimus Tltomatem et Nkostralum, elc lbid.
CXXXIX. Annstasius Horraisdae.Etsi magnumali- col. 638.
quid, ctc Ibiri.col. 597. CLXXIII. Ad Thomam et Nicostralum. Animutn
CXL. Exemptum relalionis minimorumarchiman- noslrumpro negoliovestro, elc Ibidem.
driiarum el cwlerorummonachorumsecundw Syriw CLXXIV. Alta cni praenotaiur Deestinscriplio, in-
sanctissimoet lealissimouniversmorbis lerrm patriar- cipit atiteni : De laboris tui, quem, etc. lbid. col. 637,
chmHormisdwconlinentisedem principisaposlolorum lilt. A.
Petri, elc. ibiri. col. 598. CLXXV. Hormisda Pompeio. Ita devotionisnostra
CXLI. Responsio lformisd;c. LcciisUlleritdileclio- animum, elc Ibid. col. 634.
nis veslrw, ctc Ibid. col. 6U2, ct ima cum versione CLXXVI.Dioscorodiacono. De laboris tui quidem,
Graecacol. 1111. Solum initiuin htijusepistofe exstat quem Dei omnipolentisjuvamine, etc. lbid. col. 637,
in Hadriana collecuone. litt. D.
CXLII. Jttslinus imperalor IJormisdae.Dei benefi- CLXXVII.Justiniano. Benedkimus ineffabile, etc
cia, etc. lbid. col. 606. Q Ibiri. col. 633.
CXLIII. Hormisda Justino. Venerabilisregnivestri CLXXVIII. Alia Honnisdae,quam nullibi edit.im
primiiiis, elc Ibidem. nacli, bic describimus. Hormisda. Cumnecessefueril
CXLIV. Justinus Hormisdae.Joannis vir bealissi- scripta Dominofilio nostro clementissimoprincipi de-
mut hujut regimurbis anlistes, elc Ibid. col. 607. stinari, amptitudinemvestram silenlio prwlerire nequi-
CXLV. llormisda Juslino. Sumplum de imperii mus. Et ideo salutationis honorificenliamprwloquen-
vetlri ortu, eic Ibidem. tes, eos qui in rem deslinali sunl commendamus,po-
CXLVI. Hormisda Joanni CP. Spiritale gaudium, slulantesul Dominonoslrgauctore sub veslra disposi-
eic Ibid. col. 609. tione celeriter ul (leg. ad) destinata perveniant, ut
CXLVII. Exempliimrelationis Joannisepiscupi CP. sacratissimus et reiigiosissimusimperator meritorum
ad Hormisdam. Saluto vetlram sanclitalem, etc. lbiri. suorum gloriampossil sinedilationecognoscere.
col. 608. CLXX.1X.Grato ill. Hormisda. Contristavit nos,
CXLVllI. Exemplumepistokc Justiniani. Desidera- elc. Tom. V Conc, col. 634.
bile tempus, elc Col. 610. CLXXX. ilormisda JulianoeAniciae.Litteris ampli-
CXLIX. Hormistln Justiniano. Litterarum vestra- tudinis vestrw, etc. Ibidem.
rumserie, etc ibid. col. 61v2. CLXXXI. Anastasioe.Poslquam Deus nosler, elc
CL. MormisdaJustino aug. In tantum pro gralia Ibideiu.
Divinitatis, elc Ibid. col. 614. CLXXXII. Justinus Aug. Horinisdae. Quanto fla-
CLI. Idem Joanni CP. Reddidimus quidem, etc gramus studio, eic Ibid. col. 653.
Ibid. col. 616. CLXXXIII. Exemplar relationis episcopi CP. ad
CLII. Ideineidem. Eaqumcharitaslua,ele.Co\.6n. Hormisdam. Quemadmodumpuro corde, elc Ibidem.
CLIII. Idem Celeri et Patricio a pari. Quamvispro D CLXXXIV. Alia ejusriem relatio. Quantamalacri-
loci uostri consideratione,etc lbid. col. 619. tatem, etc. Ibitl. col. 676.
CLIV. ldem praefectoproetorioThessalonicensi, et CLXXXV. Alia ejusdem item ad Hormisdam.
caeteris illnslribus a pari. Licet pro causa ecclesia- Paulinus veslrw sedis defensor,elc Ihid. col. 677.
stica, ,clc. lbidem. CLXXXVI.Suggestio Germani episcopi, Felicis et
CLV. Hormisda Jusiiniauo. Magniludinis veslrm Dinscnri diacoiiorum,ctBiandi presbyteri. Reverendti
liiteras, clc. Ib;d. col. 618. vestriaposlolalus altoquia, etc Ibid. col. 654.
. CLVI. Theodosio archidiacono CP. et caeleris ca- CLXXXVll. Iudiculus qni direcius est a Joanne
tholicis a pari. Gratias miserkordimdhinm, ctc lbid. episcop ', vel ab Epiphaniopresbytero de Tbessalo-
CLVII.Idem Epiphaniaeaugtist*. Ecclesiarumpax, nica. Si pro peccatisnoslris, etc Ibid. col. 655.
ctc Ibid. col.'615. CLXXXVHI.-Justinianus Hormisdae.Propitia Di-
CLVIH.Anastasiacet Palmali;ea pari. Ronmvolun- vinitate, etc Col. 649.
latis judkium, etc. Ibid. coi. (ili. CLXXXIX. Alin Justiniani. Ul plenissima fidei,
CLlX. Indkulus quemacceperunt legati noslri qui etc Ibiil.col. 650.
supra. Cum Deo propitio, etc. |bid. G<>). 612. [CLXVII] CXC. HormisdaJustiniano illustri. Eulo-
[CLXVI) CLX. Exempluin libelli Joanuis CP. ad gio v. c. filio nosiro, etc Ibitl.col. 651.
Uormisdam. Redditismilii litteris, elc. Ibid. col. 621. CXCI. Eidem. Ita magnificenliwnoslrm, etc. lbi-
Est etiam in colleciioncHispanica. dem.
 189 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.GANONCM.PARS. II. ,iK)
CXCII. JiiStini.iniepistola. Per fratrem Proemtoris &. CCXXIV. Item snggeslio Gerraani et aliorutnquii-
quidquidest cautius, ctc Ibid. col. 650. rum supra. Non miramur, etc lbid. col. 623.
CXClll. Justinns Aug. tiuriiiisdae.Sttmma quidem CCXXV.Suggcstio Dioscoridiaconi. Per Euloyium
habenda,elc lbid. col. 659. v. c. litleras, elc Ibid. col. 651.
CXCIV.Justihus tloriiiisdae. Cttm in animo nobis CCXXVl. Suggestio Germani et aliorum quoruin
sit, etc. Ibid. col. 658. supra. Magnamisericordia^Deiest, etc Col. 642.
CXCV. Euphimia Hormisdoe. Beatitudinisttimlil- CCXXVH.Horniisda Germano et nliis quibtis sti-
leras.eic. Iliid. cnU659. pra. Cum nos ecclesidstkwprosperilalisgaudia, elc.
CXCVI. Relaiio Epiphani CP. ad Hormisriam. Ibid. col. 641.
Deus, quiin alto habitat, elc Tom. V Conc, col. 666. CCXXVIII. Eisdem. Gravilernos, etc. Col. 644.
CXCVII.Jiistinianiillustris epistola. Dominonbslt-o CCXXIX. Eisdem. Ita nos incolumitalis, elc.
Jesu Christo favenle,elc. Ibid. col. 667. GoUbtil.
CXCVHI.Celeris illustris ad Hormisdam. Maxinia CCXXX. lisdem. Animosnostros, etc Ibiriem.
nobis gralulalionis tausa, etc. Ibid. cbl. 660. CCXXXL Exempltim relationis Possessoris epi-
CXCIX.JuliauaeAnicioead Hormisdam. Quwprima seopi Afri ad Hormisdam. Decet et expedit, etc,
tunt, etc Ibidem. Ibidem.
CC. Jastinus Aus. ad eumdem. Ctim beatiisimum CCXXXII. HormisdaPossessori. Sicut ralionicon«
Germanum,elc. Ibid. col. 670. gruit, etc Ibid. col. 662.
CCI. Exemplum epistoiwJustiniani cons. (in vnlg. CCXXXIII.Justinus Hormisdae. Quo fuimus sem
viri clarissimi). Quanla reverentia, etc Ibid. eol. 677. B per, etc. lbid. col. 672. Est etiara in collectione Ha-
CCII. llormisda Juslino aug. Benedkta Ttinilas . drinna.
Deus noster, etc Ibid. col. 671. CCXXXIV.Exemplum precum Hierosolymitano-
CCIH. Eide.n. Gloriosis clementiwvestrm tabori- ruit), Antiochensium, et secundae Syriac clericorum,
bus, eic ibid. cul. 639. ahbntum , elc, nd Jusiinum. Haurite aquam cum
CCIV. Euphemie aug-. Orare nos, etc. Ibideffl. twtitia, eic Ibiri. col. 673%Exstat eliam in eadem
CCV. Epiphanio CP. Oportueratquidem, etc. Ibid. Hatliiiina.
col. 665. CGXXXV.Relalio Epiphanii episcppi CP. ad Hor-
CCVI. Eidem. Diu nos nuntiata, elc Ibidem. roisdnm. Qudntam habuimus ctlacritatem, elc lbid.
'XVII. Hormisda Justiniano ill. Quod cettitudo eol. 668.
testrai,etc. ibid. col. 679-. CCXXXVI.Relafio synodi CP. de ordinatione Epi-
CCVIII. Eidem. Studium veilrum, elc Ibid. col. phanii ad Hnrmisdnm. Innumerabilem et investiga-
640. tam, etc. Ibid. col. 656.
CCIX. Relatio Dorothei episcopi Thessalonicensis CCXXXVII. Juslihiani epistnla ad Hormisdain.
ad Hormisdam. Propositi nostri, etc lbid. col. 670. Quantamveherntionem,etc Col. 678.
CCX. Hormisda Dorotheo. Considerantestum fra- CCXXXVIIl.Hormisri.i Justino aug. Inter ea auce
terniiatisEcclesium,etc. lbid. col. 671. ad unilatem, elc. Ibid. col. 682. Est etiam in colle-
CCXI. Elhe, Thomoe, et Nicoslralo episcopis. ctione liadriana, nec hon in Hispanicn.
Quanto niensnoslra, etc. Ibid. col, 641. , CCXXXIX.Hormisda Epiphauio CP. Multo gaudio
CCXII. Germano illustrissimo. Excubantibus vo- * snm repleius, clc. Ibid. coi. 685. Exsiat eliam in coi-
bis, ctc Ibidem. lectione Hispaiiica.
CCXIII. Hanc nnndum editam inlcgrnm damus. CCXL. Hormisda fustino. Scio quidem, elc CoL
Jnsiinus augustus Hormisdw. lltus'rem virum episco- 680.
pum R. gratosuscepimusanimo, non pro Itonoretantum CCXLI. Hormisda Epiphanio CP. BenedkimusDo»
qui debetur sucerdolibus, verum eliam pro affeclu minum, eie. Gol.676i.
vestrwsanctitudinis. Nam quicunque luo comprobatus CCXLIl. Idem SynodoCP. Fratrem et coepiscopum
judicio fueril, est apud nos elidmjudicalus probtttis- nostrum Epiphanium, efc. Col. 675. Posiea hoecno-
simus. De opera lamenet favorequi sacrosanctisinfe- tatio legilnr: Gesla iri cnusa AbundantiiepiscopiTra-
rendusest Ecclesiis,tuncdemumopportuniusstatuelur, janopolilani in sciinio habetnUs.
cum legali quos nuper ad regemmagnificumTrasa- GCXLlll. Justinus au». Hormisriaepapae. Ut quod
mundumdestinassenoscimus,reversipropitia Divinitate in Panlo, etc Tom. V Conc, col. 685.
responsum nobis detulirint. Vestra autem beatiiudo CCXLIV. Exeniplar relationis Epiphanii episcopi
supernumnobisprwsidiumindefessisorationibuspostu- CP. ad Hormisdam. Frequentiores quidem, elc. lbi-
lare dignetur. Data xv kal. DecembrisConslantiuopoli, dem.
dominoJusiino pervetuo augusto (su;iple cos., id est CCXLV. ExemptumepistolmJuttiniani v. ill. Dili-
anno 519). Acceptaxi kal. Junii Rustkio cos., id cst genter apostolatus vester coguoscit,elc Ibid. col. 679.
an. 520. CCXLVI. Epiphaniiis Diodoro episcopo. Gratiam
CCXIV. Suggesiio Germani et Joannis episcopo- prmslitnspotius quamsumens,clc Est antiqita versio,
rum , Felicis et Dioscori dinconorum , et Blandi 1)sed ih fine mutila, libri S. Epiphanii de duodecim
presbyleri. Incivitate Aulonitana,etc. Tom. VConcif, Gemmis rationalis Sutnmi sacrdotis llebraeorum,
col. 620. novissime edila et ilKislrula a Petru Francisco Fog-
CCXV. ltem suggestio quorum supra. In aiia epi- ginio Roroa:an. 1745. ln hoe opusculo collectio dc-
slola, etc. Ibid. col. 621. sinit, omiiesque codices etiam Veneli illud aeque
CCXVI. Exemplum relationis Andreae episcopi muiilura exhibentes, in iisdera verb s desiniint.
Praevalilani ad Hormisdam. Commendansme, ctc.
Ibidem. [cnixj CAPUT XIII.
CCXVH. Suggestio Dioscori diaconi. Verum tst De collectionibusThessalonicemiet Aretatensi.
nulla esse gaudia, etc. Ibid. col. 640.
CCXVIH.Item suggestioGermani et aliorum quo- .. Etsi insliluli nostri r.on sil eas cnllecliones ex-
rum supra. Cum Dei misericordia,eic Ibid. coi. 647. plicare qnae non generales, sed propriae fuennil alir
CCXIX.Iterosuggestioquorum supra. Filius vester cujus Ecclesiae, duaetamen inler lias ita suiit cele-
mngnificusvir, elc lbid. col. 648. hres, etitamnlla vetusta acsincora, aiqiieprae9laniis-
[cnvin] CCXX. Hormisda Germano et aliis qno- siina aliunde fereincognita documenla suppedilaruiit,
rnm supra. Opiutonitmdiversitds,e.tc. Ibid. col. 629. ut omilii non possint. Prima est collectio Ecclesiau
CCXXI. lisriem.Animus nosler,elc Ibid. col. 650. Thcssalonicensis, quae gcstis Romanffisynodi anni
CCXXll. lisdem. Necesseest, elc. ibidcm. iJ51 sub Bonifaciolltuta inserta fuit. Coniinet plurcs
CCXXIII. Suggesiio Dioscori diaconi. Erat opla- Roinauorum praecipue antistiium epi-tolas , quibtis
bile. etc. Ibid.col. 656. apostolicae sedis in lllyrico vices Thessalonicensi
191 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 192
episcopo commissa;vel conlirmataefuertmt. Huiccol- A que inslitulionesab eis itlis in partibus destinatas per
Jeclioni occasionemdedit causa Stephani episcopi La- noslros missos, ut rei veritalem cognoicere queatit,
risseni et MeiropolitacTliessalieein eodem lllyrico, qui vettrw auguttali potentiw dirigere curavimut. In me-
depositus abEpiphanioCP. aliisque episcopis cum eo moratis synodi Romanaegestis quoe supersunt, no-
considentibus, Romam confugit; ubi coacta Romana bis conservata fuerunt documenta a Damasoad Leo-
synodo, Theodosiusepiscopus Echiniensisab eo mis- nem usque, iia tamen ut ignoremus iium alia aliqua
sus, ul incnmpetensEpiphanii judicium probaret, Ro- eliara Leonis subjicerentur, quae desint. Certe autem
manos pontifices speciatitergubernationi suw Illyrici desiderantur epistolac Hilari, Simplicii, Felicis at-
(acproinde eiiam Thessaliae)Ecclesiasvindicasseplu- que Hormisdae, quas ante Bonifaciill, synodum
ribus documentis in niedium produciis ostendil. Ctim scriptas iisdem procnl dubio gestis insertas fuisse
vero idem Theodosius inslilisset ul ea legerentur, et dubitare non Iicet. Cuni Leo Altalius in laudato
iisdem fides conciliarelur ex scrinio apostolicn, Bo- opere Concordia, pag. 1371, ex Vaticanc quo usus
nifacius pontifex jussit: Prolatw epistolw recitentur, est exemplo quaedamverba recitet litterarum Leonis
et scriptorumfidesin sedis apostolkwrequiratur scrinio ad Anastasium Thessalonicensem, quae in vulgnlis
(lom V Concil., col. 843.) : quod ad earum aulhen- Leoninis non inveniuntur, nemo stispicetur, hoc
licitatcm commendandam maxirae confert. Epistolae esse fragmentum epislolae Leonis quam Valicanus
autem sex et viginti ejusdern synodi gestis inveniun- codex praeferret, Barberini vero apographi librarius
mr inseriaehoc ordine, duaeDnmasi, una Siricii, duae omiserit. Ea enim verba reipsa suut memoratac
Innoceutii, quinque BonifaciiI; una imperatoris Ho- epistnlaeBonifacii ad Rufum quae in Vaticano co-
norii ad Theodosium augustum, hujtisrescriptum ad g dice Leoni ad Anastasiuroaeque perperam inscripta
eumdem llonorium, Coelestiniuna, quatuor Xysti III, erat ac in Barberino inscribitur.
uua Marciani imperatoris ad Leonem papam , tres 3. Laudatum NicolaiI tesiimonium.si nihil aliunde
bujtis ponlilicis, dein una Anatolii CP. adeumdem, praesto esset, satis esse deberet ne quis tam rara
et quatuor aliaeejusdem Lconis, ut videre est tom. V documenla quaeex Barberino codice sunt impressa,
Coucil., Ven. edit. col. 843 et seqq. Hactenus codex antiquis iguota fuisse suspicetur. Atia vero non de-
Rarbe inus 3386, ex quo haec insignis collectio, seu sunf leslimonia ipso Nicolao vetusliora. Nam epi-
haecRomana synodus tam pretiosa docutnenta actis slolam Anatolii ad Leonem, quae ex hac sola colle-
inseria pneferens, a Luca Holstenio edita fuit. Etsi clione prodiit, laudat Gelasius in epistola ad Darda-
vero hic Barberinus codex recenlior sit, ipsius lamen nos, uti ostendimus nnt. 9 in epist. 132. Eamdem
If Isienii cuia riiligenter exscrjptus fuit ex duobus quoque atlegat etiam Facundus Hermianensis lib. v.
antiquioribus Vaticanis tunc signatis num. 5751, fol. Hadrianus 1totum exordium epistolae Bonifaciiquae
55, et 633'J, fol. 12, qui in prima Barberini exempli incipit lnstitulio. ac ex eadem colleclioue tanluiu
pagin.i ejusdem Holstenii manu indicanlur. Alterum edila luit, transcripsit in epist. 97 codicis Carolini,
ex his Leo Allatius antea adhibuerat, cum in Con- edilionis Grelseri pag. 322. Adde quod nonnullae
cordia EcclesiwOrientaliscum Oecidentali,pag. 1370 epistolae hujus collectionis in aliis probae nolaeco-
et 1371, nliquot earum epislolarum fragmenta quac dicibus invenloe siint. Ita ex novem ejusdem collo-
aliunde non suppetunt, ex Vaticano vetustissimo ctionis epistolis sub Leone tres ante editionem Hol-
exemplo reciiavit. Quanlalibel aulem diligentia usi stenii ex aliis mss. editae fuerant. Nos unam praeterea
simus, rtullum ex iisdera codicibus inter Vaticanos L _ reperimus in pracstantissimocodice Raiisponensi, et
reperire poiuimus; ac propterea solum Barberinura Quesnellus in Grimanico : episiolam vero 100 Mar-
codicem in Leoninis episiolis conferre licuii. Pluri- ciani ad S. Lennera Arnoldus Graece scriplam in
bus qtiidem erroribus scatet, quos Holsteniusin edi- Bodleiano exemplo nactus est, nos in Vat. Graeco
lione emcndavit ; et lacuais eliam aliquot inficitur, 1455. Confer procfationem in Le«nis epistolas loco
quas ille apte supplevit. Sed Vaticanum qitoque citato. Ciiin autem haecomnia sinceritatemdociimen-
exempliun ex quo Barberinus codex exscriptus fuit, torum hiijus collectionis eiiam at<iue eiiam conlir-
aeque luxatum atque mendosura Leo Allatius lesta- ment, autlax nintiiima quibusquejudicabilur Qties-
tur: et Barberini quidem codicis menda ex mendis nelli censura, qua cpistolnm BonifaciiI ad episcopns
exempli Vaticaui proficisci nonnullis cerlis indiciis Thessalioeex bac collctlione vulgatam iu notatione
rieu-ximus. Vide proelationemad epistolas S. Leonis ad caput 1 collectionis hoc tomo edendae supposi-
§ 17, tom. I, pag. 555. tionis aut interpolationis accusavii. Vide nostram
_. Porro in liis mss. ea Romana synodus iniegra annot. 52 in laudalum caput primum, col. 51, ubi
inventa non csi, et desinit in epistola perperam in- Quesnelli verba refereniur et perstringenlur.
scripla Leonis nomine ad Anasiasium Thessalo- 4. Altera collectioest ArelatensisEcclesiae.eadocu-
niceiisem, quam ex contexlu et consnlari nota Hol- mentacomplcciensqtiibusejusdem Ecclesiaeprivilegia
stenius jtire resliluit Bonifacio I ad Ruium episco- ac jura prohantur. Hanc colleclionem prae oculis ha-
pum Thessalonicae. Hinc cum ipsa documenlorum buisse videntur Patres synodi Francofordiensis anni
Thessalonicensium collectio quaegcstis ejusdem sy- 794, cum eas pontificias epistolas recitaias tradunt
nodi erat inserin , post laudatam epislolam abrum- quaein eadem collectione continentur, et nonnullae
paur(uti usteiidtinl eiiam haecverba ipsi epistolas>1) nonnisi in ea hactenus inveniri pntuerunt. Inquiunt
subjecia, Ilem recilata est, quaealiam epistolam sub- enim can. 8 : De altercalione Ursionis Viennentis
seqiiemein et iu mss. deficientem palam indigilant), episcopi,et advocatoElifanti Arelalentit epitcopilectm
quot alia documenta ad earadem collectioncm per- sunt epistoimB. Gregorii,Zosimi, Leonit et Symma-
tinentia deinceps sequerentur incertum est. Plurai chi, qum definkruni eo quod ViennensisEcctesiaqua-
quidem intcrcidisse innuunt non obscure NicolaiI[ tuor suffraganeas habere sedes deberel quibus illa
verba in epist. 2 ad Michaelemimperatorem. Vicem, quinla prweminerel;el ArelalensisEcclesianovemsuf-
inquit, quam nostra sedes per episcoposvctlrit in par- fraganeas habere deberel, quibus ipsa prmeminerel
tibus contlilulot habuit, videticet Thestalonkensem (Tom. IX Conc, cot. 103). Cerle tres Leonis epi-
[locus mendosus vcl luxatus], qui Romanwsedis vi- slolae, quae in nostra edilione sunt 40, 42 et 66, hac
cem per Epirum veterem, Epirumque novam,atque II- tina collectione opituiantead nos pervenerunl. Idcui
lyricum, Macedoniam, Thessaliam, [CLXX] Achaiam, est de epistolis Zosinii aliisque nonnullis. Quaevero
Daciam Ripensem,Daciamque Mediterraneam, Mw- in aliis quoque collectionibiisinventaesunt, uti Gre-
siam, Dardaniam, Prwvalim, B. Pelro apostolorum t gorii litleraead VirgiliumArelatcnsem, quoeexstant
-principi contradkere nullus prwsumat; qum anleces- in Rege-lo ejusdem j onlificis, coeieris fidem couri-
sorum nostrorumtemporibus,scilkei Damasi, Siricii., liant; cuni praeserlim posterinres aniecedcnlium fa-
Innocentii, Bonifacii, Cwlestini,Xisli, Leonis,Hilari,,- ciant nientioiieni, et alioe aliis testiuiouiuni prae-
Simplieii, Felicis, atque Hormisdwsanctorum ponli- stent.
ftcum sttcris disposilionibusaugebutur. Quorum deni- 5. Hujus collcclionis latidantur tres anliqui codi-
195 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS II, 194
ces, duo in Colbenina bibliotheca, unus in Regia, A XXIII. Ejusdem Auxanio Arelatensi. Episl. 6,
isque saeculo nono exaralus traditur a P. Couslantio ibid. col. 1.99.
iiipraefationeadtom.IEpislolarumRom. pontif.,num. XXIV. Ejtisdeni ad eumdcm. Epist. 7, co). 1500.
165. Nos reccnliorera [CLXXI] quidem Roinaevidimus XXV.A-liaejusdemadeumdem. Epist. 8, col. 1591.
in bibliotheca Vallicellana signatu u G 99, qui XXVI. Ejiiatleui ad episcopos Galliac. E|>ist. 9,
tamen ex vetuslo ms. tunc Arelatensis Ecclesioe, col. 1302.
postea Colbertinae accurate exscriptus, a Nicolao XXVII.Ejusdem adeosdem. Epist. 11, col. 1306.
Fabro missus fuit ad cardinalem Baronitim. Ne quid XXVIII. Ejusdem ad Aurelianum Arclatensem.
vero allucinalionis obrepat, duo hujus collcclionis Epist. 10, col. 1305.
exemplaria Colbertina distingueoda sunt, quorura XXIX. Ejusdem ad eumdcm. Epfsl. 13, col. 1308.
alterura dislinclionis gratia P. Coustantius Arelaten- Exstat etiain in collalione7 synodi v.
sem, alterum Colbertinum appellal in monilo ad XXX. Pelagii 1 Sapaudo Arelalensi. Epist. 8, lom.
epist. 1 Zosimicol. 933. lbi aulem indicat apogra- VlConcil., col. 472.
phura Vallicellanum missum ad Baronium sumptum [CLXXII]XXXI. Ejusdem eidem. Episi. 9, col. 473.
fuisse ex ms. Colbertiuo Arelatensi; sed ex altero XXXII. Ejusdem Childeberlo regi. Epist. 10, ibi-
Colbertino exscriptum pluribus indiciis deteximus. deni.
Nun solum enim aliquot Jectiones Vallicellani a XXXIII. Ejusdem Sapaudo. Episi. 11, col. 476.
Jectionibus ms. Arelalensis discrepanl, uti colligere XXXIV. Ejusdem eidem. Epist. 12, ibidem.
licet ex not. 6 in Leonis epist. 66, lom. I, col. 998, XXXV. Childeberlo regi. Epist. 13,
verum eliain Vallicellanus aliquot documentis caret col. 477. Ejusdem
quae in ros. Arelatensi inveniuntur, ui ex dicendis "* XXXVI. Ejusdera eidem regi. Epist. 14, col. 478.
palam fiet. Codex Regius 3989, duohus Colberlinis XXXVII. Ejusdem Sapaudo. Epist. 15, ibidem.
antiquior, teste eodem Cousiantio documenta profcrt XXXVIII. Ejusdem Childeberto regi, cui annexa
ad Pelagium usque. Quo atttem perveniat Colbeiti- fides papaePelagii. Epist. 16, col. 479.
nus Areiatensis signatus ntim. 1951 ignoramus. Ex XXXIX.Ejusdem ad episcoposTusciaeAnnonariae.
indiciis a P. Coustantio productis certum videlur Epist. 6, eol. 470.
eum progredisaltem usquead S. Gregorium Magnum. XL. Ejiisdeni ;id universum populum Dei. Epist.
Vallicellanusvero codex ex altero Colbertitio descri- 7, col. 471. IIa>.tres epistolaead Arelalensem Eccle-
ptus locupletiorest, quippe qui nonnulla monumenta siam non speclant.. Cum vero omnes de eodera fidci
postcriora recepit. Quae autem in boc exhibentur argumento agant de quo sermo est in praecedenti
sunt haec. epist. 15 ad Sapaudum Arelatensem, collector has
I. Zosimi epistola ad episcopos per Gallias et se- quoque illi subuccteudas putavit.
ptem provincias constitutos. Exstal lom. 111Cohcil., XLI. Manasse Remensi Gregorius. Haec epistola
Ven. edit., epist. 5, col. 409. praemissa Gregorii Magni litteris non est ipsius, scd
II. Ljusdem Aurelio et episcopis Africac,episcopis Gregorii VII, legiturque in hujtts Regesto lib. vi cpisi.
Galliarumet septem provinciarum, et cpiscopis 111—2, daia xi kal. Septembris anni 1077. Itiserta auiem
spaniaea pari. Ibidem epist. 6, col. 411. fuit in hac colleciione, quia S. Gregorii ac aliorum
III. Ejusdein episcopis Viennensis et Narbonensis velustiorum pontificum epistolas pro sede Arela-
securidae.Ibid. episl. 7, col. 413. lensi scriptas commemorat.
IV. Ejusdem Hilario Narbonensi. Ibid. episl. 8, G ( XLIl. S. GregoriisentenlimadAugustinumepiscopum
col. 414. Angliw. Est fragmentum epistolaeejusdem pontilicis
V. Ejusdero Patroclo Arelalensi. Ibid. epist. 9, ad inierrogationem nnnam S. Augustini , iu quo
col. 415. Arelatensis metropoliia laudatur.
VI. Ejusdem ad eumdem. Ibid. epist. 11, col. XLHI. Ejusdem Virgilio Arelatensi. Epist. 53, lib.
417. v editionis Maurinae.
VII. Ejusdem clero et ordini et plebi consiitulis XLIV. Ejusdem episcopis Galliarum. Ibidem
Massiliae.Ibid. epist. 12. epist. 54.
VIII.Leonis Constantio aliisque episcopis Gallia- XLV. Ejusdem Childeb'ertoregi.Ibidem, epist. 55.
rum. In nostra edilione est episi. 4. XLVI. Nicolai I epistola ad Rotlandum archiepi-
IX. Ravennio Arelalensi. Ibid. epist. 42. scopum Arelatensem. Incipit : Susceptissanctitudinis
X. Preces episcoporuro Galliaead Leonem. Ibid. tuw epislolis, etc. Vide tom. IX Concil., col. 1510 c.
epist. 65. Subjiciunlursynodi Arelatensis i, u et m, ex Isi-
XI. Rescriptum Leonis. Ibid. epist. 66. dori colleclione, vel Hispanica excerplae, ac poslea
XII. Praeceptum Hilari papac de Ecclesia Diensi,, fragmentum concilii Taurinensis usque ad canonem
ubi episcupus indebite a Vieunensi episcopo ordi- secundum, in quo de controversia agilur inter Ec-
natus esi. Episl. 11 ejusdem pontificistom. V Concil.,, clesias Viennehsera alque Arelatensem. Mox addun-
col. 69. lur juramenta ab episcopis praestita EcclesiaeArela-
XIII. Gelasii yEonioArelatensi. Esl episl. 12 Ge- tensi, dum Anno, Pontius, et Raimbaldusbanc sedera
lasii ibid. col. 324. y. tenerent : Anno quidem ab an. 981 usque ad an.
XIV. Symraachi eidem iEonio. Est epist. 1 hujusju994: Pontius, Annonis successor usque ad annuui
ponlificis ibid. col. 421. 1030; Raimbaldus vero ab an. 1031 tisque ad an.
XV. Ejiisdem ad episcopos Galliarum. Epist 9,, 1065. Ilinc ejusmodi juramenta data fuerum sub
ibid.col.438. lineui saeculix et saeculo xi, quo hacc additamenta
XVI. Ejusdem CaesarioArelatensi. Episl. 5, ibid. una cum memorala Gregorii Vll epislola huic colle-
coi. 424. llaec epislola exstat eiiam iu collectionibus
> ctioni inserta noscuntur. Elsi vero quaedamex iisdem
Hisp. el Isid. ac aliis nonnullis. juramemis sparsim edita sint, hic tamen singula, ut
. XVII. Hormisdaead Coesarium. Epist. 30, ibid. in nostro codice describuntur, appendere rebus plu-
col. 610. ribus utile fulurum confidimus.
XVIII. Juannis II ad episcopos Galliae. Epist. 4,, Ego Ponlius S. MarimAquemit sedisnunc ordinan-
ibid. col. 899. dus episcopus debitam subjeclionemet reverenliam et
XIX. Ejusdera presbyteris, diaconibus, et cuncto9 obedientiam a SS. Patribus constitutam secundum
clero Ecclesiaciu qua 1'uit Contumeliosusepiscopus. prmceptacanonumS. sedi Arelatensk Ecclesim,reclo-
Epist. 5, ibid. cul. 900 ribusque ejus in prmenlia domni.archiepiscopiRaim-
XX. Agapiti Caesario. Epist. 6, ibid. 6 col. 945. baldi perpeluo exhibiturumpromitto, et super sanclum
XXI. Ejusdem eidem. Episl. 7, col. 946. altare propria manu firmo.
XXII. Vigiliiad eumdem Csesarium. Epist. 3, ibid. Ego fraier Roslaijms S. AquensisEccletiw ordinan-
Cdl. 1294. dus eviscovusdebilum, elc, til supra.
«95 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENPIX. 10«
Ego Stephanus VendacensisEcclesiwvocalus ,epi- A. tus episcapus,etc, ut in jiiramenlo ejusdemStephatii.
scopuspromittocoram Deoet sanctis ejus omnemsub- Solum pro Annonihabet Raimbaldo.
jectionemet obcdientiamcanonkqm et fidelilalem Ec- Ego Pelrus EcclesimAvenionevocafusepiscopuspro-
clcsiw S. Stephani sedis Arelalensis, ubi corpus B. fiteor me, eic, ut in jurainento Berlrandi Regensis.
Trophimi confessorisquiescil, el Annoni prmsenti Ego BenediclusAvenionensisEcclesimvocatus epi-
arcltiepiscopo,et successoribusejus, si eum super- scopus juro coram Dco et sanctis ejus omnemsitbje-
vixero. clionemet obedientjaincanonicamet fidelitatemEccle-
Ego Arnulphut VinciensisEcclesimvocatus episco- siw S. Stephani tedis Are(qlensis,ub\i corpus almi
pus, eic.,ut in praecedenli.Solumpro Annoniprwsenli Trophimi aposiplki quiescit, el Raimbaldo prasenti
archiepiscopohabet Poittioniprtesentiarchiepiscopo. qrcltiepiscopo,et successqribusejus, si eum super-
Ego Bertrandus S. sedis Ecclesim Forojuliensis vixero.
nuncordinandusepiuopus, etc, utsupra in jurarnento Duo documenia in Vallicellano apngrapho el in
Puntii Aquensis. exemplo Colberiino dcsideianlui', qua: in aliis duo-
Ego Bertrandus RegensisEcclesiw episcopus vocq- busi jiisdemcplleciionisArelatensiscodicibusinvcnta
tus profiteorme deinceps [CLXXIII] sitb ditione Areia- fuerunt. 1° Fdclum (seu edictum) qd titnira illustrem
tensis metropolitwconsistere, et ejus jussionibus obr Agrkolam prwfectumGalliarum augustorum llonor»
temperare. et Theodosii,editumapud P. Coustantjumlom.1Epist.
Ego AgelricussanctmRegensisEcelesiwnunc ordi- Rom. poniif., col.! 977, qqod exstat iu hnjis.Colb.
nandus episeopus, etc., ut in juramenio Poitlii Arelatensi 1951 et Regi,o398!).%°Synqdi Ajeiatensis
Aquensis. epistola dd Sitveslrumpapam, qtiae ip uno iiis. Colb.
Ego AdilricusArausicensisEcclesiwvocatus episco-B Arelaleusi 1951 conservala, legitur apuri iaudaiuril
pus, eic, ut in juramenio Stephani Vendacensis. Cotisianiiunicol. 345. Vide ejus monilura cof 341,
Ego AdUricusArqusktnsis et Trkaslrinensis vqca- in fine.

PARS TEJITIA.
De collectionibus Dionysiana et cceleris qyce a Dionysio prgfecerunf.

CLxxtvJCAPUT PRIMUM. conscriptum,quod os ejut inoffensavelocitatefuntlibal

Longumest de illo virocuncta re'exere: et prosequiiur
De colleclioneDionysiiExigui. tdia de ejus virtutibus disserens.
2. Celeberrimum in rem noslram Dionysiippus est
§ 1. CassiodortiiTestimoniwm de Dionysio.Collectionis Collec.io Canonum et Constituiionumsedis ajposio-
Dionysiapwpartet dum, earumque descriptio. De licoe,quaa.ab auctoris homine Dipiiysi^iia vticaiur.
conlinuqta numerorum serie in canottibusGrwcts. [CLXXV] Hoecdtstingiiiturin pnrtes dtias : qqarum al-
Justelli edilio duo addiiamentaa Dionysioaliena in tera sjnodorum canones, allera IJprijaiioruiiipontili-
secundaparte recepit. Puxi Dionysiicodicesrari, et cum epistolas compleciitur. Noriun,o, sei disliiicto
cumHadrianeisnon confundendi. tenipore scparalim digcstae et e<3ilae;ac prouterea
distinctis nuncupatoriis liiteris iri puris" Dioiiysianis
1. Quis esset Dionysins Exjguus, quantaque ejus exemplaribus discernuntur. Prinip cqllectioni caiui-
esset in GraecisLaiinisquc lilterjs periiia, nc in studio C num operam dedit. Ctirii liiinifumRoriiamaccessisset
totius sucrae eruditiqnis celebrilas, sa-tis exposuit post Gelasii mortem, quem se prwsentiacorpprdliuoh
-Cassiodorius, qui eo familiarifer usus, post ejusdein vidisseleslalur, ibidemquepfura tledisset suie perilite
hiortem, circa annum 556, boc insjgite de eo lesti- in Graecis ac Latinis litteris argutnenta; Lnurenliiis
mpniuminsenjil Ijbfp de Divjuii»Lec,l|iHtlius, cap.,25: confusionepriscm trdnstationis qffcrisus,assidua et [a-
Generattetiam hddiequecatholka Ecclesidviros iilv- miliari cohorlationeab eo flagitavit iitGroecarum Sv-
slres probqbiliumdogmatumdecorcfulgentef.puit enim nodorum canonesaccuraiiore et nitidiore inieiprefa-
tipslristemppjibuset pipnysius jjipttqc/ijis,Scytha u.a- tione Latine redderet. Priscam trahslatioriem, qua:
' tidpe, sed morib.usomnino lionumus,in uljaqitelinijua Laurentium offenderal, illam esse quam hoc lorao
vnfde doctissimus, feddfns actio\ijt)uss.uis uuam \n ediluri sumus, alibi probabilius conjecimus. Lauren-
tibris Dominilege-ralwquittttepi:qui Scciplttrasdivinas lius porro, quemfratrem noslrumPionysius appCllal,
tanla curiositatediscusserqtafgtffiui^lle^erql,%lunde- forte luil aliquis Romanae Ecclesioepresbyter, qtio
cunque interroqptus.fqtsset, pqfatijim'babere,tcqnipe,- nomine duo subscripti inveniuntur concilio Rnmario
tens sine aliqua dilatioiie responstim: qui mecutnt&Br sub Symmacho an. 499. Irigestuniautem a Laiireniio
lectkdmiegtt, et in ex[efrin(o plurimqt laborem non suscepit Dionysius, nisi postquam Ste-
gtoxipsint«jjis.(er;t
ahnqs vitam tuam Donynop/aisidj^ie{j'gniegir.Pudet phani episcopi Salonilani | reces acccssissenl, uli
niede consdrledk,ere quod in nienpquMreptfiiire-. tjui{ partimex epistola ad ipsum Stephanum, partiin ex
ehimin illo curh'sapieniianiaqpq',syt/(p#ci(fis, cuuj da- Cassiodoriitestimonio colligimus.
tlrinq humiiild?,,cum fqcuqdicitoqtteiicfipoxchap: ul in 3- ln principio itaque canonet qui dkuntur Apo-
nullo se vel exlremis famu(is qtttfiiejrret,cum digqus j) slolorum,de Grwco,inquit in epistola ad Stephaiiuip,
esset regum sinedUb^a,to'n)?cp(lpqniis. Iqterverfidtpro transtulimus, quibusquia plurimiconsensumnon prtr-
hobis, qui nobiseitm ordre cflnstt.evfrgf,ut cpjus hic buere facilem, hoc ipsum vestram noluimus ignorare
suqtus oralione' spffuUj. e^us p^t^tmts mmc meritis sanctilatem.Deinderegulas Nkwnw synodi, et dein-
ddjuvari. Quivelitus fi piephanp 'fmtsconoSa.tptfiia.nq, cepsomniumconciliorum,sive qum ante eam,sve qiim
ex Grwcisekemptqribuscdnpnefi'cfc'te.sia^}icos mpribux postmodumfacta sunt, usque ad synodum150 ponlifi-
iiiip, ut^raiMtiitrqfque^i^us, wyjfcp elqquentif cum, quidptid Cpnslantinopolim convenerunttub ordine
iitce iorhposmi^quoshodie tfsu' ce.fehemmopcctesja numerorum,id est a primo capiteusquead centesimum
Romanqcomplecliiur.'ftp"s e(igm opojiei liq.sassidue sexagesimumquiritum,skut habelur in Grwcaauclori-
tegere,he viieqtivhiibni ^qlularesecclesiaslicqsrpgulqs tate, digessimus.GrwcaauctoritasGraecumquo uteba-
culpabiliterignp)£re.AMiq^ inr codieem indieat. In hoc series numeroftim iia
tutii iri Ldltfiuqt,<fu<tiiiittila.lipossitiif Ecclesiwcon- c.ontinuatnerat, ui in eo codice fuit, qui in nonnullis
veitire..Qtii lantaj^nliitifaiise(Cr(t0diis periiia fvnger synodi Clialcedoueiisisnctionibus Anuochenoscano-
batttr, ut'^quo"itu\iaue''tSirps''Grg^cos in niqtiib.us'dcci- nes eademferc iiuiiieroruinserie notatos praeferchai.
pcret, Latine sihe 'bffciisio.icirauscii; rercl; iterumque Coiiferquapin hanc rem observavimuspart. i, cap. 6.
Latinos Attico sermone ie/jeret, iu crederes hoc esse Idem vero Grtecus Dionjrsii codex solos coniinebai
«7 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 198
Nicaenoscanones 20, Ancyranos 24, Neocoesarten-A omnium ac
plausu, praesertim Juliani tiloli S. Anasta-
ses 14, Gangrenses 20, Anliochenos 25, Laodice- siae presbyteri fuissel excepla, hic ipsi Dionysioau- -
os 59, et Constantinopolitanos3, qui canones 165 ctor fuit ut apostolicaequoque sedis coii-tiluta quae
conficiunt.Cum autem in eo codicedeessent canones ad ecclpsiasticani disciplinam periinent pari studio
Chalcedonenses 27, eos ex alio Graeco exemplo colligefet. Ciiius moreniilli gerens, ea (inquit in epi-
Dionysius Lalinitate donatos adjecit, qui Graecarum stola nd eumdem Jiilianum)qua valui cura diligentia-
synodorum statuta claudebant. Tum vero ex Latinis quecoltegi, et in quemdam redigens ordinem, titulis
exemplis sublexuit statuta Sardicensis concilii atque disiinxi composiiis:ita dunlaxat ut singulorumponti-
Africani, qum Latine sunt edita. Sardicenses siqui- fictimquotquota me prmcepta reperid sunt, sub una
dem canones, quos duplici originali exemplo toin numeroruih serie terrhiharem,omnesquetitulos huic
Graece,lum Latine editos probavimuspart. i, cap. 5, prwfationi subnecterem,eomodoquo dudttmde Grwco
non reddidil ex Craeco,sed ex Latino originaliexcm- sermonePatfum transferenscanonesordinaram. ln hac
plo aequeac Alricanos sumpsit. Vide qtiaede hoc pe- parte una humerorum series ln singulorum poniili-
Jiari Sardicensiumexeraploannotavimuspart. n, c 1, cum decrctis, nonatitemintbto corpore a pritno pon-
nuin. 17. Concludit porro Dionysiusepistolam nun- tilice ad ultimum visitur. Chronologictmivero pon-
cupatoriamhac monitione: f/niuersarwmvero defini- tificiimordlrieni, quiin aliis anlerioribus collectioni-
tionumtilulosposl hanc prmfatiohemslrklius ordinan- bps perturbatus inycnjtur, Dianysius exacje secutus
tes, ea quwin singulis sparsim sunl promuigaldcohci- est. •Pfsemittrttifepistdlaad Julianuro, quaepraefatio-
liis, sub uno aspectu tocavimus, ut ad inqitisitionerit nis vicem gerit. Sequitur labula titulortim.
cujusque rei compendiumaliquod altulisse videamur. _" Tum proferlur epistola Slficii ad Himerium Tarra-
Indicat litulos canonum exactius Tucubratos, ct in conensem in 15 numeros distincta, quae in vulgatis
praemissalabula descriptos, quos postea suo cujus- Cohciiioruintoin. Hest epist. 1.
que canoni iterum praefixit.Hinc ergo primae parlis Stibduntur irinocenfiiepistolae22, qusedis-pertiun-
seriesboec est. Praefationislocum obtinet epislola ad tur in iiumeros, 57, nimirum:
Stephanum. Tum sequitur tabula litulorum. Deiuca- I. Ad Deccntium Eugubinum, unde fpriores pum.
nones apustolorum 50. Postea sub una numerorum 8. Kst tom. 111Concll. epist. 1.
serieNicacni,Ancyrani, Neocaesarienses;GangrenseS, II. Ad Victricium Rotbomagens.em,
' "'' exqua sequen-
Anliocheni,Laodiceni et Constantinopolitani.Deinde tes numeri 12. Est epist. 2.
Chalcedonenses,quos omnes nova versione e Graeco III. Ad Exsuperium Tolosanum altis numeris 7,
Latine transtulit. His subjecti ex originali Latino a21 ad 27. Est epist. 5.
Sardicenses21 ae tandem A^icani distincti in nu- IV. Ad Felicem Nucerinum, secta in numeros 5,
meros 138. Priores scilicet tflinieri 33 sunt cano- a 28 ad 32. Est epist. 4.
nes concilii Canhaginensis anni 419. In quo cum V. Ad Maximumct Severum episcopos perBrutios
postea lecta et inserta fueritil decreta prtecedcntium sub unico numero 53. Est epist. 5.
synodorum Africac sub Aurelio, lisec a num. 34 VI. Ad Agapiium, Macedonium,et Marianutn epi-
perveniunt usque ad num. 127. Tum sequuntur sex scoposApuiioe,uniconumero 34. Est epist. 6.
alii canones ejusdem concilii anni 419 a num. 128 VII. Ad Riifum, Geronlium, et aiius Macedones.
usque ad 153. Dein episiola ejusdem synodi ad item unico numero 35. Est epist. 7.
Bonifacium ponlificem, alia Cyrilli AJexandrini ad VIII. Ad Flofenliuni Tiburtinensem numero 36.
Alricanos, alia Attici CP. ad eosdem cum symboloC Estepist. 8.
Nicaeno,et postremo epistola posleriorissynodi Afri- IX. Ad Probum numero 37. Est epist. 9.
canae ad Ceelestinum : quaeomnia inchoant a num. X. Atl Aurelium et Augustinum num. 58. Est
134 acdesinuntinnum. 138. Eamporro coiiliniiatain tpist. 10.
numerorura seriem, quam in Graeciscanonibusse ex- XI. Ad Julianum num. 39. Est epist. 15.
pressisse[CLXXVI] testaius est, nulli codicesexhibent, XII. Ad Acrelium num. 40. Est episi. 11.
et ne illi quidemqiios puros Dionysianosinferius me- XIII. Ad Bonifaciumpresbytefum' numero 41. Est
reorabimus. Neque eam seriem prteferebat ille codex epist. 14.
quo Crescouiususus esl. Fuisse tamen inilio aliquns [CLXXVII]XIV. AdAlexandrum
' Anliochenumnuin.
codices cuiu hujusmodiserie, patel ex tilulis subjectis 42. Est episl. 15."'
epistolae Joannis 11 ad CaesaritimArelalensem, in XV. Ad Maximianum episcopum ! num.
": ' 43. Est
quibus ex Dionysiocanon Neocaesaricnsisjuxta eam epist. 16.
numerorurn seriem describitur. Vide quoe in hauc XVI. Item ad Alexandrum Antiochenum num.
rem exms. Vai.Palat. 574annotavimus part. n, c. 10, 44. Est epist. 17.
§ 2, n. 12. Cum porro in iisdem litulis Joannis II XVII.*Hemad eurademtribus num. 45, 46, et47.
duo alii canones Antiocheni,. non juxta seriem riie- Est episi. 18.
morataro, sed propriis pumeris allegenlur, perspi- XVIII. Ad Acaciura episcopum Beroaensemnum.
cuura fit Dibnysiauutn ejusdem ponlificisexempluni 48. Esrepist. 19.
duplici uumerorum ordinu fuisse distinctum, nimi- XIX. Ad Laurentittm Seniensem " num.
': 49. Est
rum lum ea conlinua serie quaeex Graecoa Dionysiopepist. 20.
recepla fuit, tum peculiari cauonum cujusque synodi XX. Ad Marcianum episcopumNaissilanum,
'"T - num.
numero, querosi ncn a Diouysio,certe a quibusdani 50. Estepist.21.
libranis olim appositum ex hac ipsa Joannis II epi- XXI. Ad Rufum, Eusebium, et cxleros episcopns
slota suspicatus est P. Coustaniius in piaelationead Maceriones,rcliquis septerii riumeris.a 51 ad 57. Est
tom. 1 Epist. Rom. pont., num. 109, ubi prseterea epist. 22.
non improbabililerconjecit idctrco in codicibus qui Zosiniiepistola ad Hesychium Salonitanumin (res
ad nos pervenere nuspiam iiiveniri eam cotitinuam numerosdistributa. Est iu editioneConciliorumhujus
numerorum seriem, quia librdrii deinde consecuti; pontificisepist.l. ' '
omissisDionysiinumeris, alios retinuere utpole magii Ronifacii1 papaedecreta quatuor nttmeris cqmpre-
vulgaresmagtsqueaddisiinctionemrerumaccommodatos. hensa, quorum 1 est epistdla ejiisdeniad Hoiioiiiirn
Ea vero numerorum series, qua in Bfbiiothecajufia augustum , 2 est fescfiptum Ifortofli, 3 erijstola
eanonici, Voelioet Justelto curantibus, Dionysiiedi- ejusdem pontificisad Patroclum, Remigiinri aliosque
tio prodiit, non ex aliquo puriori Dionysii codice, episcopos Gallicanos, 4 alia epistola ad Hijafium
qualem non fuisseJustellianumex defeciibusejusdem Narbonensem. Sunl in Concili|s"epfef<ilae |, 2'ct 3,
ediiionis a puro Dionysianocodice alienis inferius et rescriptum Honorii post epist. 1.'
paiebit, sed cx ipsa Dionysiiepislola, qua eaihdetn Coelestinitres epistoloedistribuia: in nqmeros 22.
seriem a se custodilam testalur, origineni ducit. I. Epistola ad Veneriuin, Marinum et caeteros
4. Haecpriuia Dionysianaecollectionis pars cum Galliarum episcopos,additis procterito'himsedis apo-
 AD OPERA S. LEONIS MAGNI APPENDIX. ' 300
199
slolicoe episcoportim auctoritaliDiisde gratia Dei et, \ puns Dionysii codicibus abesse aniroadverlimus part.
libero volunlaiis arbilrir». Dividitur in nttmeros*13. i, cap. 4, § 2, ubi duos codices puri Dionysiiquos in-
Eslin conciliis epist. 1.. spicere licuit laudavimus : Vat. 5845, qui tolain Dio-
II. Ad episcopos per Viennensem et Narbonensem nysii collectionem conlinet, et Vat. Palat. 577, qui
proviucias consiiluios, a num. 14 ad 19. Est solos conciliorum canones exbibet. Descriptionem
epist. 2. prioris codicis, qui praeler integrum Dionysiuinqua-
III. Ad ep'scopos per Apuliam et Calabriam reli- lem hacienus explicavimus, plura additamenta com-
et 22. Est epist. 3.
quis tribus nuraeris 20 21distinctae plectitur, dabimus capite tertio, ubi de Dionysianis
Leonis epistolte septem in numeros 48. addilionibus erit sermo. De aitero autem nis. Vat.
I. Ad episcopos Campaniae,etc, numeris quinque. Palat. 577 pluribus agemus hoc ipso capite, § 3.
Est in nostra editiqnc epist. 4.
II. Ad Italos unico nnmero 6. Est epist. 7. § 2. De Dionysianwcollectionisprwstantia. Num Dio-
III. Ad Siculos a num. 7 ad 13. Est epist. 15. nysius primus collegerit decretalesRomanorumpon-
IV. Ad Januariura Aquileiensem num. 14. Est tificum. Animadversionesin eamdem colleclionem.
episl. 18. Quantumhwc propagata fuerit. De lemporequo con-
V. Ad Rusticum Narbonensem a num. 15 ad 30. dila fuil.
Est epist. 167.
VI. Ad Anastasium Thessalonicensem a num. 31 6. Dubitari non polest quin Dionysii collectio cae-
ad 41. Estepist. 14. leris antiquioribus el dislinctione canunum a decre-
VII. Ad Nicetam Aquileiensem a nura. 42 ad o tis pontificum, el perspicuilate versionis canonum
48. Graecorum,et documentorum ordine, et titulis aptio-
Gelasii decreta de conslittitis ecclesiasticis in nu- ribus, iion modicum praestet,niliil nec non ipsa omniura
rneros 28. - Exstant in collectione hoc tomo edita decretorum sinceritaie, quae apocryphum rece-
cap. 58. pit, excepiis canonibus apostolicis, quos taraen Dio-
Tandem epislola Anaslasii II ad Anastasium augu- nysius non sine peculiari admonitione a caeterisvero ge-
sturo in nuroeros octo divisa. Est tom. VConciliorum nuinis canonibus dislinguendos putavit. Nequefuisse
epist. 1. diccndum est cura nonnullisDionysiumprimuro
. 5. Haec purae Dionysianaecollectionis integra de- qui apostolicaesedis decreta collegerii. Fuit qudeni
Ju- ille primus qui ea tomo separalo a canonibus conci-
scriptio est. Nemo auiem opponatetChristophori
stetli editionem a GullielmoVoello, Henrico4ustello liorum sejunxit ordinatimque recensuit; cum in an-
filio inserlam Kibliolhecae juris canonici tomo lerioribus collectioiiibus una cum synodorum decre-
ejus
primo, in qua inler recensilanimirum secundae partis docu- tis, vel inter se confuse permiscerentur, uli cernere
menta duo alia prseferunlur: decretis Zosimi esl in collectionibusquas anlecedenti parte descripsi-
annectiliir ejusdem epislola ad presbyteros legatos mus. Qui vero hac Dionysiani codicis distinctione
Kavennae, quae numerum 4 conlicit; decetis autem utuntur, perinde ac siconstituta ante Dionysiurosoli canones,
Leonis subdilur epistolu ejusdem ad Africanos,codi- quae non vero apostolica auctoritatem obtine-
iiunierum adjicit 49. Has enim duas epistolas rent, nimium falluntur. Etsi enim verum essel (quod
ces puri Dionysii ignorant, quales hactenus inventi non concedimus) vetusliores Dionysio codices qui ad
sunl duo, Regius Parisiensis 3S87 et Vaticanus 5845. nos non pervenere, solos canones Graecoruraconci-
Caeteri qui easdem epistolas referunt, uti a Juslello C liorum Latine redditos praetulisse, quid inde? Cum
ipsius collectionis insertae, baec non bi privati essenl codices, iiullus autem publicus, ut
prodierunt corpori sed alibi ostendimus; cuinque inter canones Graecarum
puri Dionysiani codices sunt, Hadrianei, qui
et alia praeter Dionysium addiiamenla recepere, uti synodorum soli Nicaenicum Sardicensibus olim es-
capite sequenti pluribtis explicabimus. Quod si in sent apud Latinos recepti, quemadmodtim probavi-
labula titulorum praemissa codici Vaticano 5845 ea- mus part. n, cap. 1, nibil ex his codicibus ad nucto-
rumdem cpistolarum tituli refcrunlur; cum ipsaeepi- ritatera asiruendam vel adimendain decrelis Roroa-
stolae dcsint in corpore collectioiiis, el solum pust norum praesulum elici potest. Apostolicis certe
colleclionis corpus una cum caeteris addita- constiluiionibus satis per sese manebat aucloritas,
ipsum sive eae essent privatis illis codicibus insertae, sive
mentis separalim in eodem codice describantur;
iidem tituli in ipsam tabulam perperam irret sisse no- non essent. Perspicua sunt tcstimonia CoelestiniI iu
scUntur. Enirovero in eadera tabula initio lilulortim epislola ad episcopos Apuliae et Calabriae, nec non
Leonis babetur : Incipiunt tituli decrelorumtitulus papw Leonis epist. 4 ad episcopos Campahiae, in quibui
Leonis num. 48, non vero 49, ac propterca non canonum lantum, verum eiiam decreialium au-
49 ipsi labulac in line titulorum Leonis. adjectus ctoriias commendatur. Auctor VitaeS. Hriarii Arela-
perspicitur. Addeac.quod tituli memoratarum epi- tensis cap. 16 accusatum tradit Coelidoniumepisco-
slolaruro Zosimi Leonis ab aliis tiiulis Diony- pum ac si viduam olim duxisset uxorem, quod apo-
sianis maxime abhorrenl, uti Quesneilus animadver- slolicwsedis auctorilas, et canonum prohibentslatula :
titin nolis adepist. 12 ejusdem poniificistom.il, col. ubi perspicitur et canones, et apostolicas constitu-
1338. Adde quod iidem duo tituli in cotlice Regio non y. tiones apud Gallicanos viguisse. Confcr ea quaeanim-
solum in corpore, sed etiam in titulorum advertemus not. 11 in caput 2 dissertationis 12.
[CLXXVIU] P. Coustan- Quesnelli liuic tomo inserendaecol. 697. Ex epistola
labuia non fguntur, uti colligere licet ex969 : Neque ipsa Dionysii decretalium colleclioni praemissa ma-
tio, qui nol. c in epist. 14 Zosimi, col. collectionii nifestum rit eum idcirco a Juliano fuisse excilatum
eam, inquil, etiam genuinum Dionysianw
aut in generali tilulorum indice me- ad coliigenda praeter canones , apostolicaesedis de-
exemptumregium Accedil
morat, nec in ipso operis corpore exhibet. creta, quia non soli [CLX.XIX] canones, sed haeceliam
tandem basce duas epistolas nec allegari in colle- decreta ad eeclesiasticain disciplinam regcndam per-
ctione Cresconii, nec in Hispanica, iu quibus cum tinebant. Id enim satis indicant baecejusdem epistolae
omnia Dionysianae colleclionis documenia recepta verba : Sanctitalis vestrmpiis excitalus studiis, quibus
hae quoque epistolae fuissent in ipsis descri- nihil prorsus eorum quw ad ecclesiatticamdisciptinam
fuerint,
ptae, si eas Cresconius et. Hispanicse collectionis au- pertinent omitlit inquirere, prmleritoruntsedis aposto-
ctor in suo cujusque Dionysiano codice nacti fiiissent. ticw prmsulum constitula qua valui cura diligentiaque
Hinc porro a Justelliana editione, ut purum referal collegi. Hinc et canones et haecdecreta simul in Dio- aliis
Dionysii codicem, haeduae epistolae lum in (abula ti- anterioribus collectionibus descripta. Curo vero
tulorum, tum in corpore canonum praecidendaesuni, nysius priori parte solos canones dedisset, Juliani
ac inter alia ejusdera addilamenta rejicienda?. llic: sunsioiiibus, ne quid disciplinaeecclesiaslicaesludio-
aulein addemus delenda quoque esse in epigraphci sis deesset, apostolicas quoque epislolas altera parte
Anliochenorum canonutn verba in encwniis, quae ai collegit et edidit.
 SOi DE ANTIQ. COLLECTlON.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS III. 202
7. Etsi vero haeccolleclio Dionysiicaeteras ante- A lationem inconcinnam, prius ibidem cognitam, anti-
cellit, non tamen usquequaqueperfecta est. Prima quavit. Hinc paucorum annorum spatio ila passiiu
pars, quaead canones concilinrum pertinet, aliquot adhibebatur, ut sub medium saerulnmvi Cassiodorius
defectibuslaborat. In Nicoenisenim syxubolumet ca- scripserit: Quos (Groecoscanones a Dionysio Lanni-
talogus episcoporum desiderantur. Subscriptiones tat.edonalos) hodie usu cetebenimoEcclesia llomana
quoque seu nominaepiscoporum desunt in canonibus comptectitur.De solo usti Ioquilur qui ei coilectioni
Ancyranis, Neoraesariensibus, Gaugrensibus, Antio- niillnm auciorilalem publicam vindicavii, nec eam
chenis, et Constaniinopoliianis; nec non duaesyno- pulilicum RomanaeEcclesiaelOtlicem re<ldidit.Huic
dicaeGangrensis et Aniiocheniconcilii: quae omuia quidem Romanae Ecclesia- usuni demonsirant inier
ex aliis veiuslis collectionibus suppetunt. Id unum caeteros duo ejtisilemsaeculiponiificesJoannes II at-
Dionysioexcusationi esse potest, Graccum codicera qiie Vigilius. In titulis ciiioniini quns .loannes II ad
quo iile usus est his omnibusearuisse. CanonesAfri- CaesariumArelatenseui direxit, duo canones aposto-
canos suinpsitex codice qui continebat integra gesta lici, IIIIUS Neocoesariensis,ac duo Antioclieniex Dio-
synodi Carthaginensis anni 419. Huic autem cum nysii interpretatione, atque cum iisdem Dionysianis
omnesanteriores synodi sub Aurelio insertaefuerint, titulis descripti lueruni, uti ex ms. Vat. Palai. 574
plura in eo erant quam quae Dionysius transcripsit. probavimuspart. n, c. 10, §2, num. 12-Vigiliuspapa
Is enim brevitati consulens, in referendis quibnsdam in damnalionis sententia ariversus Rusticum et Se-
conciliisnonnulla se omisisse testatur, quoe Africa- bastiauum, quoe inserta legiiur collationi vn concilii
norum more in aliqua sive anteriori sive posteriori quinti.tom. VI Concil. edit. Ven., col. 187 c, recitat
synodo repctita deprehendit; et in aliis nonnullis _. canouem29 synodi Carthaginensis cumeo lilulo qui
compendiouti maluit quam ipsa verba aut gesta de- " D.ouysianaecollectionispropriusest. Haccde ea Dio-
scribere: et dum ita se gereret, quosdam etiam ca- nysii parte quaeconciliorumcanones exhibet. Unum
nonesnon repetilos inadverlenter transcurrit, quos vero quantum ad decretales exemplum nacti sumus
ex aliis fonlibus expiscari npus fuit. Vide quae in laudati Joannis II, qui in memoratis canonum tiiulis
hanc rem observavimus part. u cap. 3. Quantum ad ad Caesariura Arelaiensem directis texium relulit
decretales epistolas Romanorum pontificum, non- epistoloeSiricii ad Himeriumcum titulo : Ex epistola
nullis persiiasum est Dionysium,qui Romae colle- Siricii papm urbis Romw Himerio episcopoTarraco-
Clionem lucubravit, eas quas collegit ex apostolicis nensi inter cwtera ad locum capitulo 7. Cum divisio
scriniis eduxi-se. ld autem omnino iutprobabile, epistolarum decretalium in capiiula non sit propria
iroroo eliatn falsumcredimus. Multain eo desideran- originalium, sed colleclionum; in colleclionibusau-
tur poniificia consiituta celeberrima, quaein aliis ve- lem nlia atque alia divisio inveniatur; relatus lextus
tuslioribus collectionibus passim leguntiir; dedisset a Joanne II ex eadem Dionysiana colleciione ex qua
autem praeter haec alia multo plura, si apostolica caeteri cannnes, sumpiiis videtur : in ea enim capi-
scrinia consuluisset. Nonne vel in solo Leone plures tulo quiriem seplimo descriptus legilur. Hoc autem
maximi momeuti epistolaead disciplinam pertinentes exemplum Romanornm ponlilicum siugulare. Alii
ab eo omissae fuerunt, nimirum epist. 1 ad Aqui- enim poniilicesapostolicasconstiluiionesex fiontanis
leiensem episcopum, 9 ad Dioscorum, 10 ad Vien- scriniis allegare solebanl, nec praeier Joannem II ex
nenses, 12 ad Africanos, 15 ad Turribium, 19 ad Dionysio eas quisquani relulisse deprehenditur, nisi
Dorum Beneventatium, 108 ad Tbeodorum Foioju- post saecuiumvn, uti mox videbimus. E Romana
liensem, 119ad MaxinmmAntiochenum, 166 ad Neo-C aiilem urbe exempla hujus coilectionisciiius in alias
nera Ravennatem, et 168 ad episcopos Campanioe? regiones divulgata. Auctor collectionis Hispanicoeex
Quid quod in epist. 167ad Rusticum Narbonensem, ea omnes apostolicas constitutiones cum iisdem Dio-
quain descripsit, ob titulos cuique capiti ab eo prae- nysii litulis recepit. In Africa Cresconiusex solo Dio-
lixos praetennissaefuerunt ipsius Rustici iut|uisilio- nysio suam colleciioitemin locos communes distri-
nes, quaead probe inlelligenda Leonis respousa ne- butam digessit. Apud ipsos Graecos cum deesset
eessariaesunt? Vide praelationemad Leonis epistolas notitia canomimAiricanorum sub Aurelio, ex Dio-
num. 13 tom. I col. 517. Lectiones tandein Dionysii nysio iidemcanonesGroeoereddiii sunl antesynodum
non semper meliores esse, in edendis Leonis episto- Trullanam, in qua ex Graecaversione ipsi canones
lis et Codice canonum evidenter deprehendimus: Graecocodici jam inserti fiudantur c 2 (Tom. VII
unde aliarum colleciionumtextum identidem praefe- Concil.,col. 1546). ln Galliis quoque et Britanniis
rendum pniavimus. Uinc licet Dionysius in epistola eamdem collectionem vulgalam ante Caroli Magni
ad Julianumomnem qua valuit in colligendisaposto- octaiem probabiuius in Observationibus ad dissert.
licis epistolis curam ac diligentiain se ndhibuisse 16 Quesnelli,cap. 1. Adeo vero hoecDionysiana col-
significet, aliarum tamen vetustiorutn colleciionum, lectio elcaiioniira pracseilim Graecorumversio otn-
quaemultaab eo omissa praeferuni, notitiam ipsi de- nibus placuit, ut nonnunquamamanuenses in exscri-
fuisse manifestumest. Idem in praefatione ad ver- benriisaliis collectionibus alias interpretaiiones ali-
sionem epistolaeS. Cyrilli ad Nestorium , se priinum cubi ad Dionysianamexegerim. In ms. Lucano 88
ejus interpreieui qui eam epistolam Latinis dederit, ubi canonesChalcedonensesdescribunlur ex versione
indicat his verbis : Opportunumprorsus koc lemporeJJ ] prisca, canones 6 et 7 ex Dionysiunaemendaniur; et
existimans,quo tanti doctoris aposlotica fides Grmcis canonis 16 postremum memhrura e Dionysio sumi-
jamdudumbenecomperta,sed ICNOUATA LATIMSHAC- tur. Similiter in ms. Vat. 1342, qui eamdero inter-
TENIISinnotescat (Tom. 111Concil.,col. i'59). Du:e pretationem priscam in iisdem canonibus exhibet,
autera erant anteriores versiones, una MariiMerca- canoniStotus Dionysianusest. Codex Barb. 2888
toris, alia inserta interpretationi antiquac synodi canones Neocoesarienseset Gnngrensesversionis Isi-
Ephesinae, quas Dionysius ignorasse dicendus est. dorianaecum Dionysianislcctioilibusalicubi praefert:
Videant igitur quam leve sit illudhonniillorum argu- et codex Tbiianeus Cobeninus 932 in canombus
me itum, quo ex silentio vel praetermissioneDionysii Chalcedonensibustranslationis priscaealiqunt pnrti-
in duhium vocare non dubitant qnoedam poniificia culas ex Dionysiosumptas recepit cauone 10. Simi-
doctunenla,quaealiis ex fonlibus in lucem producta, lia in aliis codicibus et collectionibusobservare lice-
nisi quid gravius aliunde opponatur, satis in tuto bit. Ex his autem patet qua licentia usi sinlquidam
sunt. librarii ut ne facile tnbuendaesint antiquo interpreli
8. Iilaeautem prseclaroccollectionis Dionysianae quacdamlectionesquae,a plerisque niss. discrepantes,
doies, quas paulo ante recensuiraus, adeo perstrinxe- ex quorumdam amanuensium arbilrio originera du*
rnnt et rapuerum oculosomnium, ut statim a cunctis cunt. Celebrior taudem haec Dionysii collectio eva-
[CLXXX] pnssiroexquiri ejus exemplaria, ac ipsa in sit, postquam paucis quibusdam additaineiiiis aucta,
Lrbe mox in usum iuduci ccepetiut, proesertimob ab tladriano pontilice in Gallicanarum Ecclesiarum
VerstoiieinGraecorumcauonutn, qttaepriscam.traus- usuut Catolo Magnu tradita luit. Tunc enim fcr«
1'ATitOi,, LYI, 1
 sos AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 204
ubique passim recepta, Codexcanonum vocari co> A ante collectiouem Dionysii, pariim vero ipsi subji-
pit. ciuntur. Initio legitur laudatumconcilium Germaui-
9. Superest ut nonnulla dicamus de tempore quo cum, et dein canones Liptinenses. Tum proferuniur
Dionysius hanc colleclionem digessil. Is in epistola mmina episcoporumqui missisttnta Romanaurbe ed
paschali prmia ad Pelroniuni scripta anno 525, An- prwdicandumin Galliam. Quaeauiem subdtinlur iio-
liochenum canonem recitat: In sanctis canonibus mina, eadem sunt ac illa quai apud Gregorium Turo-
sub tilulo 79, qui primus est Anliocheni concilii, nensem recensentur. Dein sequimr: Nomina episco-
his verbisinvenitur expressum: Omnes, qui [CLXXXI] porum seu abbatum qui apud villam publicam Atti-
ausi fuerint, etc Hic canon sumptus est ex versionis niacum, etc, uti ex hoc cudice edita sunt tom. VIII
Dionysianoecodice. Ex hoc eodem codice capitula Concil., col. 861. Est synodus anni 765. Postea ba-
de gratia et libero arbitrio Coeleslinililteris subjecta betur; Abrenuntialiodiaboli operumqueejus el su-
allegaruntPetrus diaconus etcaeteri mouacliiScythae perstitionum: quae I ngua Theotisca veteri postea de-
in epislola quam ad cpiscopos Africanosin Sardinia scripta ex hoc eodem codice prodiit laudato tomo,
exsules Romaescripserant an. 520, uti probavimusin col. 278, ubi per errorem numerus codicis notatur
Observationibus ad dissert. 3 Quesnelli, tom. II, col. 542. Deinde : Ex Clemenle [CLXXXH] ad Jacobwn
719. Ante hoe ergo leropus ea colleclioedita fuerat. vrwcepta S. Petri, quae hoc lomo inter antiqui juris
Porro Dionysius, qui Gelasiumnon vidit, cutn Ana- Canonicidocumenta edidimus. Hae.:collectioni Dio-
stasio II pontifice Romam accesserit; sub hoc, ut nysianaeproemittunlur. In lineautem alio charactere
videtur, Latine reddidit eum libelium apocrisiario- babetur hoc documentum : Sufficerentquidemprisco-
rum AlexandrinaeEcclesiseeidemAnastasioofferen- _ rum Patrum regulw, etc Est concilium Vernense
4um, cui haecnotalio in ms. Vai. 4961 coltectionis " sub Pippino celebralum anno 755, cui ex nostro co-
Avellanae subjicitur : Dionysius Exiguus Romm de dice varianles addilacsiint in margiuetomi VIIICon-
Grmcoconverti.Vide part. u, cap. 12, num. 102. Forte cif, col. 417. Haecaulero omnia documenta cumco-
etiam idem Dionysius auctor quoque fuit Latinae diceni Gallicanuni probani, lum vero ante Caroli
Versionis aliquot aliorum Graecaeoriginis docuroen- Magniaetalem exaraiuni denionstranl : adeo ut Dio-
lorum; quae eidera collectioni inserta, ad Hormisdae nysii colleciionem ante Carolum Magnum in Gallias
pontificaium pertinent. Quesnellus, dissert.16, num. delatam bic quoque cotlex confirmet.
13, Dionysiicolleciionem lucubratam contendit post 11. Sola vero prima Dionysianaecollectionis pars
synodum Agathensem anni 506. Ucum tantummodo in eo continetur, quaepag. 11 incipit cum ipsius Dio-
gatis probabiliter astruit, secundam partem colle- nysii epistola hic omnino inserenda, cum non uho
clionis epistolarura Romanorum pontificum compa- nomine a vulgala discrepet. Primum enira non Ste-
ctam non fuissevivenle AnastasioII. Cum enim, in- pbano, sed Petronio episcopo inscribitur. Dein vero
quit, non nisi prwteritorumsedis apostolkm prmsulum brevior est multo, ct non exiguam varietatem iu fine
constituta, ut ipse scribit Dionysius, hoc est eorum exhibet.
qui jam vivere desierant, collegerit, et lamen Ana- Domino venerando mihi patri Petronio episcopo
«lasii II epistolam referat; consequens est ut non DionysiusExiquus in Dominosalulem.
anle 16 diem Noveinbris anni 498, quo obiit Ana- Quamvischarissimut frater nosterLaurenlius assi-
glasius, opus istud inchoaverit. Igitur hanc partem dua et familiari cohorlalioneparvitalemnostramregu-
secundam digessit vel sub Symmacho, vel sub Hor- lat eccletiatticatde Grmcotrantferrepepulerit, imperi-
misda. Quod si Ennodius in Apologia pro concilio C tia, credo, priscw translationis offensus; nihilominus
Roniano anni 501, quaenon multo post scripta fuit, tamen ingestum iaboremluw beatitudinis considera-
dum adversariis opponit Carlhagineuse concilium, tione suscepi,cui Ckrittut omnipotem Deui, soliia po-
quodaposlolicatsedis per Fauslinum episcopum, qui putis pietale protpicient, summi sacerdotiieonlulitdi-
tuncabeamitsusinterfuit-, avprobavitauctoritas (Tom. gnilatem. Vt inler plurima virlutis ornamentaquibus
V Concil., col. 483 d, 484); licet more suo iiberius EcctesiamDominimorumsanetitate condecoras,eliam
verba recitet canonum 129, 130 et 131, Dionysii ta- sacratissimajura, pontificalibusper Dei gratiamdige-
roen collectionem prae ocuiis habuissecreriatur: jam sta convenlibus,intemerataconservans,perfecloregi-
certum fieret pnorem saltera partem ad canones tnine.cUrum plebemquemodereris: nullalenui nostri
pertinenlem sub Symmacho vulgatam fu sse, et forte swculi morecontentus,quo pronius desideramusrecla
etiam sub Anastasio II. Cumque pars altera epistola- nossequam facere; sed divinojunctus auxilio,quw fieri
rum desinal in Anastasioetnihii habeat ex Symma- prwcipis, ante perficias, ut efficacissimofidelibuspro-
cbo, eam sub Symmacho compactam probabilius sis exempto. Magna esl siquidemjubentis auctorias,
credimus, cuui praesertim Juliauus presbyter liluli eadem primiiui jussa comptentis,quatenus inconvulsa
S. Anaslasioe, quopeiente hanc partem composuit, ecclesiasiiciordinis disciplinaservata, a t capessendam
stibscriptus mveniatur synodo Romanae auni 499, perennembeatiludinemet prwviiscunctiillustrentur of-
sub eodem poutilice. ficiis, et spiritualibvspopuli locuptetenluraugmentis.
Incolun.embealiludinemvestram eloraniempro nobis
J 3. Descriptio codicis Vat. Palatini 577, qui solam
seu gratia divina custodiat. Explicit prologus.
primampartem Dionysianmcollectionis, potius _. Desuut bac in epistola iila omnia quibus Diony-
primum ejus felum conlinet.Discrimenejusdemnon " sius sune collectiouis methodum et riocumeniorum
exiguumab ea quam Dionysiut secundis curis di- seriem describit. Haec eadem brevior epistola cura
gessit. iisdero lectionihus et clausula legitttr etiam in alio
10. Codex Vat. Palat. 577 maxiroe insignis et no- vetusto ms. codiceVat. Palat. 57*, qui pariier Gal-
tus quantum ad Gallicanadocumenta quaeex eodem licanus est. Soluinin hoc omittitur inscriptio Diony-
yel edila vel emendata fuere: at quanium ad primam sii ad Petronium, ejusque loco babetur titulus a li-
partera collectiouis Diouysianae in eo lonientam brario praefixus: "PrwfalioDionysiiExigui ad Sle-
ignolus»Est forinoe quadratae, ex quo cum nonnulla phanum.
exscripsisset Lucas Holstenius, ex ejus schcdis quae- 12. Alia porro in ipsa canonum collectione tum
dam ad P. Labbeum misit P. Possinus : hocque ex qiiantum ad numerum, tnm quantum ad ordinem ca-
iisdem scbedis de eo codicetestinionium dedit idem nonum a caeterispuris Dionysiicodicibus discrepant.
Labbeus.lom. VIUConciliorum.col. 269, in margine Tabula capiiulorumduplex dislinguilur. Prima exbi-
concilii Germanicianni 742: Hujus concitiiet sequen- bet capitula canoniim apostolorum, cui ipsi canones
tis Liptinensis canoneshabentur descripti in vetustis- subjiciuntur. Altera est generalis caelerorumconcilio*
timo codice Paialino bibliothecw Vaticanw antiquo rum; sed non exiguuro in aliquot litulis verborum
pharaclere Francko exarato, unde nonnutla annota- discrimen ab aliorum cudicum texlu. Sequunfur ca-
vit Holstenius.Gallicaituni quidetn codicem demoii- nones Nicaeni,Ancyraui et Neocaesarienses,quibus
slraut doeum.en.taquae partiui iuitio descnbuntur postretuis haecnotatio apponllur: EtM canone$vat%
205 DE ANTIG..COLLECTION.Et COLLEGTOR.CANONUM.PARS lIL S06
eos quidemprobantur esse qui apud Ancyram(perpe- A } ob oculos fuisse codiceni ejusdemsynodi Africanse,
ram addilur el Cmsaream)conslitulisunt; sed NUw- in quo soia gesta .primac actionis cum cannnibus
nis regulis anteriores existunt. Tum Gangrenses citin 33 et s<la rescripta episcoporum cum iniegra
bac notatione : Hw Gangrensesregulmpost Nicmnum versione Philonis et Evarisii toniinerenlur. Simrii
tynodum probantur expositw.Dein Antiocheni,Lao- quidem c<>diceusi videntur alii collecTt-s, qui ea
diceni et Constanlinopolitani. His non subduntur pesta et canones eosdem 55, alia d vMnne disse-
canones Chalcedonenses, ut in aliis mss. Dinnysii; clos in canoncs 40, nec non episcoporumrescripta
sed Sardicenses, qui sunt 20, non 21 : omittitur exhibueruut. Confer admonitiouem in dorumenia
enim canoii quartus incipicns Gaudenlius, et pars infra col. 629, n. 1. Dum vero Diony-ius secundis
praecedentis,qui desinit in verbis sancti Petri memo- curis suam collectionem adornavit, ali>>mco licem
riam honoremut.Hinc quintus canon aliorum codi- nactus videtur, in quo integrum illud cnnciliumanni
cum in hoc ras. quartus efficitur, el sirnililercaleri 419 comprehendebatur: cumque r<cit-tloset insertos
uno nuraerodeliciuut. Hic vero quarti canonis defe- in eo aliarum Africaesynodorum cnnnnes cxscri-
Ctus et miitilatiotertii ex aliquo librariorum saltu bendos duxerit, versionem laudalam canonum Ni-
fortassis originemducunt. Hi autem omnes canones coenorumsuppressit, aliasque nolationes substituit
lecliones praeferuiitquat in puris Dionysianiscodici- quoe primo feiui non congruebant. Hinc in epislola
bus deprehenduntiir, nec illa additaraenta recipiunt ad Steplianumea adjecit qtiaesecundis curis conve-
quae in Hadrianeismss. nccessere. Sequuutur acta niunt. Illa vero brevior priroi fetus epistola Pelronio
concilii Carthaginensis anni 419, canonibus proe- inscripta indicare potest eum Petronium episcopum
missa, uti in aliis mss. Dionysiiet in vulgntis legun- n.J ctii Dionysiusuham ex Paschalibus deriit a<no 525.
lur tisqtie ad itla dc.hocin sequenlitraclabimus.Dein Ciim aulem eadeni brevior epistola in alio cod. Vat.
subditur: Daniel notarius Nicccniconciltiprofessio- Palai. 574 Stephano data dicatur, de errore aliauo
nem fidei,[CLXXXIU] velejusstatuta recilavit in conci- librarii in Pelronii nomine suspicandumvidetur.
lio Afrkano : qute nos eum rescriplis episcoporum
Alexandrini el Conslantinopolitaniconscripsimus. [CLXXXIV] CAPUTII.
Oniissisautem caeteris quae sunl in vulgato, se- Decotleclionequam Hadrianus papa I Carolo Magno
quuntur tanlum priores ejusdem concilii canones tradidit.
33; qui etsi in praemissa tabula sint pariter 33,
in corpore tamen ob diversam divisioneinsunl 35, 1. Hadrianavocari solet cotlectioquam Hadrianus
ac desinunt in verbis, nec presbylerorem liiuli sni I pontifex Carolo Magno Francorura regi Romae
usurpare.Omiltunlur porro omnia quaeex aliis syno- tradidit. Cum is Hadriano I pontifice ter in Urbem
dis lecta fuerunt in eodemconcilio, nec non canones venerit, niminiin , ut notavit Sirmondus, anno 774,
secundaeactionis, id est, omnia pust canonem 33 cum Papiam obsideret; iterum anoo 781, cum ejus
vulgalumusque ad canonem 133. Sequitur autem : filii Pippinus Longobardiae,et Ludovicus Aquitaniae
Aurelius episcopusdixit: Juxta slatuta totius conci- reges ah eodem pontificeinuncti fuerunt; ac tandem
lii, etc, cura subscriptionibusPatrtim, ut in vulgalo anno 787, cum inde Capuaraquoque ac Benevenlum
post canonem 135. Dein epistola ipsius conciliiad adversus Grimoalduraducera profectus est : hunc
Bonifacium.Postea epistolaeCyrilli et Attici ad Afri- codicem ad primara profectioneropotius pertinere
cauos. Tum subditurprofessio fideiNicaenae cumca- jure conjecit P. Cnustantius ex his epistolaecodici
uonibusitem Nicoenis,quibus hic titulus praeponitur:C praefixx verbis, quibus CarolumHadrianus alloqui-
Incipiunt conttiiuta Patrum in magna et tancta sy- tnr : Illwsus cumtuis victor manebis,nempeper ipsoi
nodoapud NicmamcivitatemBilhyniw,quwdeGrwco (Petrum et Paulum) qui aditumpetunt urbis Papiw te
translata sunt a Philone Evaresad Constantinopolita- ihgredivictorem, nefa perfidiRegis calcabisDesiderii
nos : lege Evaristo Constantinopolilano,vel, ut alii cptta. Hxc auieiit colleciio Dionysianamcum aliquot
malunt, et EvaristoConstantinopolilanis. Cumin mss. additamentis complectitur, ita iit ob haec addita-
et vu'gatis Dionysii solum symbolum ex hac ver- roenla a Dionysianadiscrepet. Neque vero Hadria-
sione proferalur, loco bujus tiluli el canonum, qui nus 1 biijus colleCtionisauctor credatur, ac si ipse
omii uiitur, quaedaro notatio substituilur qua_ ipsa ea additamenta bionysianae collectioni inseruerit.
omissioindicatur. Nicaenoscanones excipit epistolai Zacharias enini pontifex in epistolaad Pippiniiin et
Africanorumad Coeleslinumpapam. Tandemconclu- ciiscopos atque abbates regni Erancorum scripia
ditur cum canonibus Chalcedonensibus,quos Diony- anno 745, canones aliquot reciiat ex concilioAfri-
sius Latine reddidit; finisque indicatur his verbis : cano, alios vero exconcilioCarthaginensi: quaeAfri-
Dcogralias, fiat, fiat. canorum canonuro distinctio et inscriptio Hadrianae
15. Hoc tantum bujus partis discrimen a puris> colleclionis, ut videbimus,propria est. Etsi priores
Dionysiicodicibus, et a vulgatis hunc primum ejus- canones 33 a posterioribus numeris centu.ni dis-
dem fetum fuissedubitare non sinit. Ordo quo illei tinguat Cresconius ex aliquo codice Dionysiano, in
canones sui Graecicodicis priraum Latine redditos> qnem ea numerorura distinctioinduci cceperat, ora-
dedit, dein Sardicenseset Atricanosex originaliLa-- nes tamen Canhaginensi concilioinscriptos praeferl;
tino, ac tandem versionemChalcedonensium, chro- v*. adeo ut coneilioAfricanoposteriores centum cano-
pologicamseriem Dionysium sibi initio proposuisse i nes ascribere srdius Hadrian* collectiohis sit pro-
indicarevidelur. Secundisautem curis Chalcedonen- prium,quam proinde sub Zacbariapontificeinductam
ses canones caeteris Graecis synodis subnectendosi manlft-ste cognoscimus. Additamema porro docu-
credidil. In canonibus vero Africanis praeter gestai mentorumquaein bac collectionesuo loco Dionysia-
actionisconciliiCartbaginensisanni 419, so- uis inserta leguntur, jauidiu ante Hadrianumet Za-
os initio exliibtiit canones 33, nulla roentionei charinmDionysianaecollectioniduplicitemporefuisse
{irimae
facla coeterarumsynodorumquae in eodem concilioi suhjecta liquet ex ms. Vat. 5845, de quo dicemus
recitataeet insertaefuerant. Cumque describendam i paulo post. Qtiandonaniverb haecadditamenla, quo-
constituissetinlegrara versionemsymboliet canonuhti rum recentiora ad Gregorium II pertinent, juxta
Nicaenorurnquam Philo et Evaristus lucubraverant,, clironologicum prdinem suo loco inserta fuerint,
hinc in notatione triginta tribus canonibus praemissa, , inopia dociimentortimignoratur.
posl verbaDaniel nolarius Nicwniconciliiprofessio- 2. CumHadrianaerollectionisa Dionysianadiscri-
nemfidei,velejus slatutarecitavitin concilioAfricano, , men ex additamentis potissimum pendeat, de his
baec adjecit : Quw nos cum rescriplis episcoporum i singillmimet distincte agendum. Sola docuroeutoruui
Alexandriniet Constantinopolitani conscripsimus.Haec ; addilamenta alii animadverteruntquaead secundain
additio praetenuissi fuit curis secundis, quibus rou- colleciionis partem, seu ad Romanorum poulificuiu
tato consilio canones ejusriem versionis praeterivit. epistulas, speelant.Vertim alias additiones nqn leves
UacaiUemin re illud suspicamur, Dionysioorimunii etiain in priroa parte caitonum aeprehendimus, d*
207 AD OPERA S. JUEONISMAGNl APPENDIX* 908
quibus ituprimis dicendum est. Iri Nicaenoconcilio A tione, etc. Hae duae epistolae lnter additamenta Dio-
addituni fuit syrnbolum cum notatione temporis, nysiana recensendae, in Bibliolheca juris canonki
nec nou catalogus episcoporum peculiaris versionis, perperam insertaefuerunt collectioni Dionysii. Tan-
de qua diximus part. i, c 3, § i. Ancyrani et Neocae- dem post haecomnia in eodem codice quasi nova ap-
sarienses canones nomina episcoporum exhibent. In peudix subditur cum tabula capitum 79, ac toti-
Gangrensibus legitur synodica episiola ad Armenos dem docuraenta post tabulam describuutur, quorum
ex interpretatione, uti vocant, Isidoriana cum nomi- quintiue priora in rem nostram haecsunt.
nibus ep scoporuin. Antiocheni receperunt in titulo I. Justinus auguslus Hormisdw. Quo fuimut sem-
addilionem vocnnt inencwniis; ac in puris hujus col- per, elc Exstat haec epislola tom. V, col. 672.
lectionis excmplaribus snla episcoporum nominn ad- II. Exemptar preeum a clerkis el monachis Antio-
dita praeferiinl ratione peculiari, de qua confer part. chenis, Hierosolymilanis, etc, ad Juslinum. Haurite
i,c.4, § 2. Synodica autem ejusdem concilii inWen- aquant cum twliiia, elc Ibid., col. 473.
delstini et Pithoeiedilionibus descripla ex lsidoriana III. Hormisda Juslino. Inter ea quw ad unitatem,
iuterpretalione accttissii.In Constantinopolitanis ad- etc lbid., col. 682.
jerti snnt symbolum et episcoporum catalogus : in IV. Hormisda presbuteris,diaconibus,el archiman-
Chalcedonensibusdefinitio fidei cum catalogo episco- dritit secundwSyriw. Leclislilteris, etc; quaeepistola,
porum, quem eumdem esse animadvertimus qui ex ibidero maxima sui parte truncata, vix inilium reti-
vetustissimo Maffeianocodice a Sirmondo exscriptus, net, acdesinit in yerbis tom. V Concif, col. 1114 a,
et a Labbeo editus fuit tom. IV Concil.Ven. edit., laboresqueconsideranspropheta.
cnf 1710 et seqq. Sardicenses clausulnm habent a " V. lncipit conslilutapapw GregoriiJunioris. In no-
Dionysiana colleclione diversam : Omnis synodus mine Domini, <tc Est cuncilium anni 721, tom. VIII
dixit: Universa quw constilutasunt catholka Ecclesia Conc, col. 185.
in universoorbe diffusa custodiel: catalogumque epi- Priora illa documenta,quaepraecedunttabulamcapi-
scoporura praeierea recipiunt qui ex antiquiore Iia- tulorum 79; paulo post Syminachi moitem Diony-
lica colleciione Barb. 2888 vel alia simili transcri- sinno codici ndjecta, posteriora vero, seu quinque
ptus fuit. Cauones Africani apud Dionysium conlinua ista capita Gregorii 11aevo aut pauo post accessisse
numerorum serie disiribuli in numeros 138, hoc conjecirous in memorata admonitione ad epist. 12
uno titulo inscribuntur : Synodus apud Carthaqinem S. Leonis, num. 11. Haecautem omnia, nimirum lum
Afrkanorum, quw constiluil canones 138. In Ha- illa priora, tum baec quinque documenla, nec plura
driana vero collectinne duplicem seriem [CLXXXV]nec pauciora Hadrianaecollcctioni suo l«co in chro-
proferunt cum duplici inscriplione. Priores enim ca- nologicam seriem inserta legunlur. Adeo vero ex
nones 33 hanc epigraphen exbibent : Incipiunt aliquo coriice simili praeriictoVaticano 5845 stunpta
canones Carthaginensisconcilii, et concltiduntur hac el inserla fuere, ut non solum eosdem titulos, lectio-
clausula : Expticiunt canones concilii Carlhaginensis. nes easdem laudaii codicis in Hadrianis exemplari-
Deiu alii canones 105 nova numerorum serie descri- btts exhibeant, verum etiam epistola Leonisad Mau-
buiiturcum hac inscriptiotie: Jnctptunt canonesconci- ros indicaiis triius capitibus careat, et epistola Hur-
liorum diversorum Africanm provincim numero 105, misdae ad secundae Syriae presbyteros, diaconos et
eisdemque haecclausula apponitur : Expticit Afrkani arcliimandriias, similiter detruncala, solum initium
concilii. Aliud hujus parlis discrimen addemus, quod retineat. Cur [CLXVXVI] porro alia quoque capna quae
loco proefationisDionysii ad Stephanum Saloniianum C in eo ras. Vnticauo pust illa quinque describuntur,
jn primacvo exemplo Hadriani substituia fuit alia Hadrianae collectioni adjecla non fucrint, nulla alia
ipsius pontificis pracfatio ad Caroluro Magnuniver- ratio probabilis nob s videtur, nisi quia eadem Dio-
sibus digesta, quorum primte liiterae hanc inscriptio- nysianaecolleclionis appeudici postea accessere. Ea
nem relerunl : Domino Eccl. fiiio Carulo Hadrianus autem documenia Hadrianae collertioni boc ordine
papa. Haec praefatio nobis conservala fuit (Tom. VIII inseruntur. Epistolae Zosimi ad Hesycliium subdilur
Conc, col. 583)- n vetustissiino ms. exemplo San- alia ad presbyteros Ravennae num 4. ln fine autem
Kerroanensi, quod ipso Carolo imperaute scriplum epistolarum Leonis num. 49 refertur hujus ept-
fuit anno 803, e caeteris vero quos vidimus ejusdera stola ad Mauros. Dein addunttir sex decreta Hilari
collectionis codicibus excidii. Quod si in quibusdam papab, nimirum concilium ejusdem anni 465 cum
ejusmodi mss. libris Dionysiiepistola ad Stephanum dunbus epistolis ipsius pontilicis in eolectis; duo
exhibetur, bos ab illis velustioribus exemplaribus decrela Smpiicii, seu duae ejusdem epistolae, altera
exscriptos, quachauc collectioncm ante Hadrianum, ad Joannem Ravenn tem.alteraadFloientium, Equi-
uti conjecirous, digestam continebant, suspicari li- lium.et Severum;unum Felicis, seu conciliuni ejus-
cet: ne iue enim veri Hadrianei codices eain episto- dero anni 487. Tum concilium sub Symmacho anni
lam Dionysii, sed-aliam Hadriani prapfationemrcci- 499, aliud an»i501,acaliiidanni 502. Tanriem quin-
piebant. que alia documenia, quae snperiusindicavimus, qua-
3. Additiones pnrtis secundae, quaeapostolicoesedis tuor sub Hormisda, et unum sub Gregorio Juniorc
constituta contiuet, anlequam eidem collectioniinse- 4. Quo ex tempore haeccollectio ab Hadriano papa
reremur, appendicis luco subjectaeeraut puroccolle- D Carolo Magnotradita fuit, apostolicamquamdam au-'
ctioni Dionysii. Id didhimus ex antiquissiroo codice ctoritatem oblinuit, et Codexcanonum passim appel-
Vai. 5845; qui purum Dionysinm continet. Post de- > lari ccepit. Ilinc inductas subinde supposilitiasIsidori
scriptam enim Dionysii colleclionem eodem chara- epistolas, rejiciendas duxerunt nonnulli, quta in Co-
ctere appendtx subjiotur in qua, chronologicoordine dice canonumnon habentur ascriptw, ut palara fit ex
coiicriiasub Syinma- epistola 42 Nicolai I, num. 5. Hoc auteiu nomine
neglecto, prius referuntur triaaiini
502, ac tertio loco Codicis canonum inlelligi Haririanam colleclionem
ch<>,unum anni 501, alterumdecretoruroHilari
illud anni 499. Demtituli sex papae, patet ex Hincmaro Remensi, qui Isidorianas merccs
duo Simplicii, et unus Felicis : ac post tilulos ipsa repudians, affirmateis solis canonibus utcndum quos
istorum decreta recitantur. Tum describitur Leonis apestolka sedes.... el omniscatholicaEcclesiaCA.NOM:S
epistola ad episcopos Mauros cum titulo : In causa appellant,quique in nostris, inquit, codicibus,quos alr
Lupkini episcopi. Leo universis episcopisper Cwsa- aposlolka sede majores nostri acceperunt sequendo.
riensem Mauritaniam conslilutis. lpsa aulem epistola conliiientur. Ex quibus palam est, ut.notavit P. Cou-
caret tribus capitibus 6, 7 et 8, quae in integra ejus- stantius (Prwfat. l. I Episi. R. P., tium. 131), eum
dein epistolaeeaitinne exhibuimus: dequa forma vide quem lladrianum codicem vocamus, ab Hincmaro
quae laiius disseruimus in admonitione ad epist. 12, Gallicanisqueanlisliiibus Codicemcanonum nuncupa-
tom.I, cul. 645, n. 3. Postea subjicilur epistola Zosimi tum fuisse, idque ex usu et consuetudine sermonis
ad presbyterosRavennm.directa.Zosimi commonitorium apud Roroanoset Gallos recepti.
uresbuleriset diaconibus aui Ravennwsunt. Ex rela- . Freitueiites sunl bujus colleclionismss. codice»
 209 DE ANTIQ. C0LLECTI0N. ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 210
qui Dionysiani vnlgo creduntur. Mulios Romoein- A bic codex discrepat a ptiris Hadriams. Post lianc
speximus, inler quos nntiquiores et memoralu dignii vero pairtemdescribitur brevis annntntio de sex sy-
sunl Vat. 4969, Vat. Palat. 578, Vat. Reginae1021 nndis generalibus, etalia pauca siibnecluntur. Tan-
et 1043, Vallicellmi duo A, 5 et 18. (n his codcx dem recenlinri charactere, scd vetusto soeculicir-
Vat. Reginae1021initio peculiareminriicem, seu po- citer xi , duoeannotationes leguntur, quaa ad cariu-
tiusbreviariuminedilumpraefert corum quaein eademi nes Lniinos, Sardicenses et Africanos primae p;>rtt
collectione coniinentur. Exstitisse autem nonnullos; insertos pertinent. Aliquid simile occurrit qiiidem in
codices, qtti Hadrianam collectionein ritinbns aliis;„ Epiiome.iitiappellain, Hadrianea,impressa ttiin. VIII
additameniisaucliorem exhiberent, liqnct ex Codice Conciliornm, col. 574; sed ciim in nostro codiceeoe
caninum, quem Leo IV in epislola ad Briiannos de- nmioialioncs uberiores sim , hic nppendendaeviden-
scribit et approbat his verbis a Gratiano recilalis lur. Prima de canonibus coucilii Carthaginen-is
dist. 20, c. 1: De libelliset commenlariisaliorumnon aimi 419.
convenit aliquemjudkare, et tanclorum conciliorum Sunleliam regulwecclesiastkw,quw in Afrkanit re-
canonesrelinquere,veldecretaliumregulas, id est,qum gionibus frequenlissimosynodati concilio cnnscriptm
habenlur apud nos simul cumcanonibus.Quibusautem snnt, quw quoninm multiplkiter el diversis modis
in omnibusecclesiastkisutimur judiciis, sitnt canones (id est aliter apud Dionysium ct in mss. Hadrianis,
apostolorum, Nicwnorum, Ancyranorum, Neocmsa- aliter in collectione Hispanica et Isidoriana, ac in
riensium,Gangrens<um, Antiochensium,Laodicensium, aliis codicibus) inveniuntur; si aa mnnus cujus-
Constuntinopolilanorum,Ephesinorum, Chalcetlonen-T, cunque calliolkorum venerinl, salva et incolumi fide
sium, Sardkensium, Afrkanensium, Carthaginensium; calholica, quw apud Nicmam Bilhyniw a 518 Pntri.
et cum illis regulmprmsulum Romanorum Silveslri, bus expositaesr,et postea iterumin itrhe lioma de Spi-
Siricii, Innocenlii, Zosimi, Cwlestini,Leonis, Gelasii, rilu sancto nb episcopiscathoticissalubriter adjecium
Hilari, Symmachi, Hormisdm, Simplkii, et Gregorii esl; si quitl in his ralionnbiliterreperit, quod tamena
Junioris.lsti omninosunt el per quosjudicanl episcopi, sancla atque catholicaEcclesiaRomananon discrepel,
et per quos episcopisimuljudicanlur el clerki. Ex bac sequi debet.
descriptione manifestum fu hujus pontificis oeiate Secunda annotatio de canonibus Sardiccnsibus his
Romano coriiciqui Iladrianam collectionem pracfere° ve>bisexprimilur:
bat, duoadditamenta jam accessisse. Unum in con- Prwterea sunt atim40 regulm,quw per Osium epi-
citiis, nimirnm canones Ephesinos, quo nomine duaa scopum Cordubensemcurrunt, quw titulantur lunquam
Cyrilli epistolaead Nestorium cum duodecimanathe- 20 episcoporumapud Sardicam, qumtamen non apud
matismis significantur; hucque traductaefuerunt ex Grwcos, sed apud Latinos magis inveniunlur. (Hujus
collectione Hispanica, i» qua similiter Ephesini con» annotntionisauctor Graccarumco'leciionuni ignartts,
cilii titulo inscriptae, eamdein versionem praeferunt. quoeSarriicensescanones continebant, ha-c idicirco
Alterum addilamentum in decrelalibus, videlicei Sil- scripsil, quia in snlis Lalinis colleclionibusversalns,
vestri concilium apocryphuro, quod ex anliquinribtis ac propseriimin Ifonysiana, ciini ex Dinnysiiepistri.i
collectionibiisinHadrianamirrepsisse discimus etiam ad Stephanum didieisset, Sardicenses canones ab co
ex Annotationededecretalibusapostolkorum, qtiaele- adjectos fuisse ex originali Latino, eos aputl Giaecos
gitur in ms. Vnt. 3833, praemissacollectioni cardi- G defuisse perperam credidit.) Sed quoniam tisii prw-
nalis Deusdetlit, et in duobus c.ndicibusvetustioris fati mentiofacta est, necessarieomnibuscatholicisin-
collectionisSorbnnico-Mutinensis, ex qun illam An- timandum est hunc eumdem apud NicwamBiihyniw
notalionemedidit Fmnciscus Salmon in Gallico opere inler sanclissimos 318 Palres fuisse honorabiiem,
inscripto Traili de CEtudedes conciles,pag. 258edi- alque ab apostolka sedecumVincenlioet Victorepres-
tionis Lspsiensis anni 1726. Ilx-c eiim Annotatio bylerisdeslinalum: quiquein Hispaniis usque ad tem-
Hadrianae collectionis seriem proferens, quoe cum pus Constantii principis in corporemansit. Nam me-
Leonis IV codice omnino concinit, ante Siricii de- moratus Constanlius(sicut vir eruditissiniusSulpicius
creta conciliuin S. Silvcstri commemorat. iSeverusin Chronkis suis refert, quiquediligenti cura
[CLXXXVII] 6. Nunc exemplum Vat. 1337 praeter- complectens, nostrw memoriwdereliquit)apud Arimi-
mittendum non est, eo quod licet Hadrianum sit, num Italiw numerosamutriusque orbis synodum epi-
quaedamtaraen peculiaria in prima canouum parle scopalem collegit, et adversus fidem catholicam,vcl
contineat. Hic pnccipue cndex Romaniscorrectoribus 318 Patrum aefinitionemArii cupiens venenarevol-
usui fuit in editione Gratiani, qui eum Codicemcano- vere, EcclesiamDei tyrannka usurpnlione lurbavil.
num nominnnt. Id elicilur ex noiatione c in cap. 8 Deniquecoactivel melu principis, velTauri prmsentia,
dist. 19, ubi quoddam cnpnl epistoloe AnastasiiII ad cui exsecutiolaliter fuerat delegata, ut si major pars
Anaslasiumausustum haberi tesiantur in Codke ca- concitiiin Ariunorumperfidiamconsenliret, ipse con-
nonum,fol. 156; hocautem folio memorati Vaticnni sulatusinsignia mereretur, pene vmnesqui ibidemfue-
roanuscripti eadero sane Anastasii epislola describi- ' runt episcopisubsciipserunt.Sed posteaiterum, divino
tur. In hoc aulem codiceomiltuntur canones aposto D inspiranleprwsidio,quamplurimiagentespmnitenlium,
lici : quaiuor vero generalium coiiciliorum canones datis quoquetibellis,ad snnclamEcclesiamcalholicam,
praemitiuniur caeterishocordine, Nicaeni, Consiau- de uua plus necessitalequam voluntitle discesserant,
linopolitani, Ephesini, et Chalcedonenses. Nicauio redierunl. Unde et in wtcmum ab omnibuscatholicis
symbolo subjicitur sine ullo titulo : Posl concilium Ariminensiconciliorectedicilur [CLXXXVIII] anailiema:
Nicmnum in urbe Roma concilium congregatum esl, quod si quis dkere neglexerit, calholicusnon est.
elc, ut in collectionehoc tomo edenda cap. 55, in Hunc ergo Osinm, sicut (a)prmdictusSulpkitts referl,
quod vide noi. 1 col. 396, et not. 11 col. 400. in iontja synodi disceptatione, quoniam, ul snpra me
Ephesini concilii nomine proferuiitur riuae Cyrilli moratum est, adhuc Constantiilemporibuseral in cnr-
episiolaead Nestorium, ut in Leonis IV codice nu- pore, placuit missaepiscopalileqalionedebereperqtiiri
mero praecedeniiobservavimus. Post canones Chal- vtrum in sancta et venerabitiNicwna congregitione,
cednnenses sequirniur Ancyrnni, Neocxsarienses, in qua prwsens fuerat, omousion,skut nos.catholici
Gangrenses, Antiocheni, Laoriiceni,Carthaginenses recte confilemur, id est unius cum Patre substantiw
33, Sardicenses, el reliqui Africani 105. In secunda Ftlium, an certe, sicut Ariani conlendunt,omoeusion,
parte, quacpontificumconstituta compleclilur , nihil quod est similiscum Patre subslanliwFilium , quod
(a) Sulpicius lib. u Historiaesacrac haectantum de Nkmna synodus auctore illo confeclahabebalur: nisi
Osioprodidit : Osium quoque ab Hispania in eamdem fatiscentemvo(elenim major centenario fuit) ul S. Hi-
pcrfidiam(Arianorum)concessisseopinio fuit: quod eo larius in epistotis referl, deliraverit.Vide tioum P.
tiiirumatque incredibilevidelur, qv.iaomni fere wlatis Hieronymi de Prato jn hunc Sulpicii locum tom. II
lutr lemvore constantissimutnostrarum partium, et edit. Veron. Operum ejusdem Su!picii,pag. 218.
U4 AD OPERA S. JsEONISMAGNIAPPENDIX. 312
omoution 318 Patret noslri confilerl decrevissent.A i uius, a nobis inventsesunt etiam subncxaeipsi colle-
Qui tive per tongam wtatem desipiens, sivecerte per clioni Hadrianoein tribus codicibus, nimirura iu Vat-
qssenlationemprincipis hujusmodi responsumdedisse licellano A 5, in Vat. 1353, qni ex antiquiori Ber-
perhibetur: utramque parlem recte intendere, sive gomate exscriptus anno 1441 Petro Barbo cardinali,
omoution, tive omoeusion.Cttjus sententia quoniam postea Paulo II ponlificioblatus fuil; ac tandem in
ttulte pralata esl, ab omnibui cathotkis, eliam ab~ uno perantiquo Vercellensis capituli, quem Attnni
Arianis, uno ore irriia, atquerefulala etl. Deniquein episcopo sub medium saeculumx usui fnisse depre-
eivitateCdrduba, in qua episcopalumtenuit, post hunc bendirous. Hi omnes Iialici codices hanc Additionnin
consuttalionemsive respontum nomenejut inter catho- coliectionem Italicam astruunt. Hinc Italicum fuisse
iicos epitcopos antecessoretveldecessoresejut minime credimus etiain codicem puri Dionysii Vat. 5845.
reciialur. Hic codex Longobardkusvetustissimusab Holsteniu
Sunt hw regulm, qum per supradictum Osiumet 20 vocatur apud Labbeum lom. V Concit., col. 792 A,
episcopos currunt, satva et incolumi fide calholica, cum eo charactere scriptiis sit qui Longobardicus
qum apud eamdem Nkwam Bithynke a 318 Patri- appellari solet. Initio mutilus partem Breviarii Cre-
lut exposita est, et post iterumtn urbe Roma, etc, sconiani Bionysio praemittitincipientem a cap. 245.
ut in prima annotatione. Subduntur autem viginti Postea iteruni quaedam folia desunt, et ipsa lahula
canones Sardicensesabbreviati, et rursum iidera fuse titulorum priniee partis Dionysianoea lit. 16 Nicae-
descripti. norum initium sumit. Ob bunc autem foiiorum de-
7. Hadrianaecollectionis editionem priraus dedit fectura una cum titufs 15 deest etiam epistola Dio-
Joaunes WendelstinuS Moguntiaean. 1525, cum hac nD nysii' ad Stephanuro, quam ita primae parti fuisse
inscriptione : Canones apostolorum,veterumconcilio-' praefixamcredimus, uti partt secuudae proemittitur
rum constitutiones,decreta pontificumanliquiora; de ejusdem epistola ad Julianum. Camuiesconciliornm
primalu RomanwEccleskeex tribusvetustissimisexem- non eam continuam numerornm seriem piaelerunt
plaribus transcripta. Duoex iisdem codicibus omnino quam Dionysius ex Graecocodice sese recepisse te-
aequales puri erant Hadrianei; ex terlio aulem tria statur, sed sOlosnumeros cujusque concilii proprios
Wendelstiiius adjecit, quae Hadrianea non sunt : exhibent. In Africanis tantum series mimerorum
1° duas memoratas S. Cyrilli epistolas ad Nestoriuro 138 custoditur, uon vero ea divisio quain Ha-
noroine concilii Epliesini; 2° anuotationem peculia- driani codices induxerunt. Praeter AdditionesDiony-
rem Sardicensibus canonibus praemissam, quam sianas, quae aliis mss. sunt communes, tria in line
antea ex ms. Vat. 1337 exhibuimus; 3° tractaium adduntur, quorura unum Caroli Magniteropore co-
de primalu RomanaeEcclesiae,qui recusus est lom. I dicis ipsius oetatemindicare videtur. Seriushiecodex
Conciliorum,col.65.Alteram editionem curavitFran- in bibliothecam Vaticanam pervenit; nam haecno-
ciscus Pithceus Parisiis anno 1609, cui hunc tituluro latio in infima ora priroaepaginaelegitur : Sanctissi-
praefixit: Codex canonum vetus Ecclesiw Romanw. mo domino noslro Paulo V. D. Constantinus abbat
Est repetitio priroae edilionis Moguntinoecura tribus Gajetanus D. D. An. Domini1619 nienseOctobri.
aliis additamentis, nimirum Breviaiionis Ferrandi, 5. Plura dicenda de codice Vallicellano A 5, cui
Breviarii Cresconiani, et epistolae Dionysii ad Ste- alii duo Vercellensis etVat. 1353sunt plane similes.
pbanum. Tertia editio, multo praeslaniior, novis Hunc codicem membranaceura fclii raaximiduabus
ejusdem Pitboei curis adornata, post ipsius mortem coLumnisdistinctum, saeculoix, Nicolao 1superstite,
producta luit hoc titulo : Codex canonum vetus C scriptum indicat catalogus Romanorum pomilicum,
EcclesiwRomanwa Francisco Pithwo ad veteresmss. qui ad ejtis usque pontificatum pefductus, ipsiui
codicesrestitutuselnotis illustratus. Parisiis an 1687, iiomeii primigenio charactere exaratum exhibet;
in-fol. Prteter additamenta autem anterioris editionis auni vero, raenses, ac dies pontificatusejusdein po-
alia opuscula hujus appendicera augent. steriori roanu additi atque nolati perspiciuntur.
8. Hoc caput concluderousbrevi aniroadversionein lpsum catalogum amicus noster v. c. comes Joseph
illam epitomem canonum, quae edita Ingoistadii Gaiampius inseriiit erudiloedissertationi de Numme
tom. VI aiitiquarura Lectionum, et dein in concilio- argenleoBenedkti III, pag. 161. Idem catalogus de-
rum ediliouestraducta fuit, atque Uadrianoattribuia. scriptus quotjitelegitur iu ms. Val. 1355, unde illum
Scite nimiruro notavit Sirmondus (Tom. II Concil. edidercEmmanuelSchelestratiusinAntii7uii.Ecdes.t7-
Gall., pag. 117) : Atqui Caroloconstat oblatam'fuissei lustr. lom. 1, pag. 626, et Franciscus Blancliiniusin
non epitomem, sed integram colleclionemlum cano- prolegomenis ad toinumII Anastasii,opusculo6,pag.
num ex quibusepilomeilla deinceps conflataest, lum 18, qui tamen proeierNicolaumI desinit in Hadriano
decretorum etiam pontificuma Siricio ad Gregorium i IIet JoanneVIII. Ili veroduo posteriores pontilicesin
Juniorem. exemplo Rergomaie, ex quo idem Vaticanus codex
CAPUT III. transcriptus 1'uit,addititii noscuntur: annorum enini,
De collectioneAdditionumDionysii. mensium ac dierum notis carent, qui in ipso Nicolao
1 signaniur. Vallicellanusliber proemissumhabet in-
1. Additiones Dionysiiappellamus documenta quae> dicein eiiiinentissimi Baronii manu exaratum, qni
Dionysianae colleCtioni accesserunt. Duo ejusmodii n hanc collectionem ipsi usui fuisse demonstrat. Anti-
additionum gener» ih ms. puri Dionysii Vat. 58+5i quus charactcr incipil a tabula capitura 141 tpiae
probe distinguuntur. Primo enim post episiolam cum sit initio dctrunrata, inchoat n nuro. 34.
Anastasii II, in qtfaDionysianacollectio desinit, vel- Sequitur charactere majusculo antiquo et rubro in-
uti appendix proferunlur 'tres synodi sub [CLXXXIX] | scriptio Breviarii Cresconiani, tum duodecim sacrae
Symmacho.decreta Hilari papaesex.Simplicii duo,et imagiues librum manu lenentes, dein praefatio Cre-
unum Felicis, epintolaLeonis ad Mauros,et alia Zosi- sconii ad Liberinum de Conrordia canonum, quam
miad presbyteros Ravennoe.Tum verosequitur tabula txcipiiuU Breviarii Crefcconianicnpitula 300. Hoc
capitultjfuni 79, quibtts totidem documenta sub- aulem loco aniinadvertendum est isium coriicemVal-
nectuntur. Quirtque priora ex his documentis anle- licellanum a Breviario Cresconii incipientem, eum
cedenti capite indicavimus: haccenim una cum illis esse quem CollectionemCresconianamlaudatus card.
Anastasii 11epistolae subjectis in Hadrianara colle- Baronius vocavit. Id cerlo nobis innotuit ex numeris
etionem transierunt, ut ibidem fusius ostendimus. paginaium ab eodem Annalium parente notalis, qui
Nunc de caeteris documenlis 74 dicendum, quae cum hujus codicispaginisomninocoiiveniunt. Eod m
cum non legantur in collectione Hadriani, Additio- titulo CollectionisCresconianwRomani editores cpi-
nura Dionysianarum nomine dislinguenda credi- stolarum [cxc] Romanorttm pontificum allegarunt
dimus. similera codicem Vat. 1353. Hac autem notilia cum
2. Hae Additiones praeter puri Dionysii coriicemi careret P. Coustantius, qui de hac collectione Cre-
Vaticanum 5845, ex quo eas Dionysianas appellavi- sconiana aroicos Romoedegentes consuluit, nec ta
213 DE ANTIQ. COLLECTION. ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. m
men idonea exinde recepit responsa, variis difficul- A hic appendimus. Menda ipsius partitn imposlori,
tatibus implicitus fuit, ut videre est inter caetera in partim librario tribuenria, corrigat quicunque valet.
praefatione ejusdem ad tom. I Epistolarum Roinanu- Incipit epistola Silvestri episcopi ad conciliumNi-
rnm poniificum nnm. 125 et 127, Post Breviarium cwnumdirecta per AbundantiumJcxci] presbyterumet
Creconii in ms. Vallicellano describitur nietnoratus Abundium diaeonum consulatu PaUlini et Juliani xn
catalogus Romanorum praesulum. Dein subjicitur ta- kal. Octobris.
bula canonum conciliorum et decretorum Romauo- Beatissimis fratribus sanctis et coepiscopis,velcom-
rum pontificum,quain sequuntur ipsi canoues atque presbyteris, qui congregati sunl in Nicwno concilio,
decreta cum iisdera additaraentis quae in Hadriana Silvester episcopus prwsut apostolicw et calholkw ur-
collectione continentur, iisdemque suo loco insertis, bis Romwin Dominosalutem.
ut in eadem collectione. Post haec adduntur alia Gloriosissimusatque piissimusfilius nosler Consian-
capitula 74, quae hujus collectionis peculiaria, linus augustus cum constiiutionibussanctimoniivestri
Addilionum Dionysinunrumnomine distinximus. Hec auribus suis inlimala cognoscerel,unanobis Domino
atitem capitula 74 continua numerorum serie ita nostro Jetu Christo jubente cum affectu suscipimus,et
cum praecedentibus connectuntur, ut priora illa Ha- fidem reclam atque declaratam universo orbi pandit
drianae collectionis documenta dislributa sint in nu- introilum. Hoc scirel ( forle scilket) charilali vestrw
meros 68, hae vero Additiones 74 incipiant a num. credidimus intimandurhconciliuma nobis congregatum
69 el dcsinant in nura. 141. in dicecesinostra contra Vktorinnm episcopumel Hip-
4. Cum in ms. Vat. 5845 eaedemAdditiones sepa- polytum diaconum, qui cldruerunt Manicnworumcon-
ratim subjiciantur Dionysio,junctaeque cum quinque _ sortio; el Jobianum, et Calixtum, qui in sua exlollen-
aliis capilulis in Hadrianam collectionem tradttctis *r tia dkebarit non Pascha venire die suo', nec mense,
conficiant capita 79, incipiunt a num. 6. Ne qnid sed x kal. Maii cuslodiri, Quos damnatos el ejectos
vero confusionis pariaiur, has Addiliones describe- extra Ecclesiam, et excommunicatosomnis mundus
mus praemissisnumeris codicis Vallicellani, quiper- cognoscat. Qui in conciliosedis apostolkw cognitione
fectior est (duo enim capilula in Vaticano deesse suo vutgata polluti sensibus suisnon rectenosse tacuerunt;
loco diceraus), ita tamen tit ntimeros ipsius Vaticani et scelestaperpetrare compunctionuminnocentumexSe-
exempli annotare non omitlamus. Observavimus cranda pollutione damnatos. Et quia in sec.essionefu-
aulein harutn Additionum auctorem prae oculis ha- nesla ipse sibi morte prwventi, uliimo die ausi sunt
buisse colleclionem Vaticano-Barberinam, de qua pollutionemsacerdolii sua ordinalionerelinquere, quod
diximus part. n, c 7, et S. Hilarii Fragmentn, seu infirmari ab hominibustanctis ct consacerdotibusno-
inlegrum Hilarii opus ex quo Fragmentn excerpia stra prmdicatione et apostolkis doctrinis prmcipimus
fuere. Sex enim earum AdditionumTcapiiulaiu iisdera damnari, contra Photinum, et Sabellium maxime, et
Fragmentis inveniuntur. Quaecunque porro in colle- Arium anathemate percussus (lorle percussos, vel per-
ctione Vaticano-Barberina describun*ur, in has Ad- cussum), quasi vestro ore confirmantesdamnamtts; e{
ditiones colleclor traduxit, iis tantum exceptis quae quidquid in concilioNicmnocivitatis Bithynim consti-
jam in anterioribus cnpitulis Hadrianae collectionis tuistis, pro veritis ( forte universalis ) Ecctesim mdde-
continentur. Alia vero novem capitulaex aio ignoto ratione pari forma cuslodimus : librd ponderatione
fonte rccepit. eensetis. Dala vi kal. Jan. Et alia manu. Dominus
5. En modo ordinera earumdem Additionum cum noster J.esusChrislus vos conservaredignetur, sancti et
numeris qui praeferuntur in laudato ms. Vallicel- G coepiscopifratres.
lano A5. LXXVIII. In Vat. Dion. desiderntur. Regulw coh-
LXIX.In cod. Vat. Dionysii 5845 est num. 6. Prw- cilii Nicmni 20 episcoporam,' quw in-Grwco non ha-
cepta S. Pelri de sacramenlisconservandis.In collect. bentur, sed in Lalino inveniuntur ita. Sunt eliam re-
Vat. Barberina habentur num. 34, proferenturautem gulw ecclesiaslkw quw in Afrkanis regionibus, etc,
hoc loino iuter documenta juris canonici veteris uti ex ms. Vat. i537, integrum hoc capiluliim dedi-
num. 5, coi. 674. mus nnlecedenti c>p. 2, n. 6.
LXX. In Vat. Dion. nura. 7. Slaluta antiqua LXXIX. Hoc quoque capitulum in Vat. Dion.
Orientis. deest. Lex lata ConstantiniAugusti de Arii damnatione
LXXI. In Vat. Dion. n. 8. Recapitulalio ordinatio- atque omni scriptura ab eo igni tradenda. Imperator
num officialium Ecclesiw. Hi duo niimeri iu unum Conslanlinus augnstus episcopiset plebibus.Arius, qni
junguntur in collcct. Vat. Barberina n. 27. Edentur matignos et impios imitr.tus esl, etc. Est inedita anti-
inter laudata documertta num. 3,col. 653. qua versio ejus legis, qpae in vulgatis et Graecelia-
LXXH. ln Vat. Dion. n. 9. Epistola canonka, qum bettir el Laline tnm apttd Socratem lib. i, c 9, tum
debeant presbyteri, diaconi, et subdiaconi. Est in coll. apud Gelasium Cyzicenum lib. tt, c. 36. Exstat et
Vat. Barb. n. 30. Haec pariler invenietur in docu- alia vetus intecpretatio apud Epiphauium Sclmlasli
mentis n. 4, col. 669. cum in Hist. Tripart. lib. n, c. 15.
LXXIH. ln Vat. Dion. n. 10. Depositio Marcellini LXXX. In Dion. Vat. n. 15. Gestade Liberio. Sunt
papee.Exstat in Vat. Barb n. 53. in coll. Vat. Barb. n. 35, edita vcro in Appendice
LXXIV.In Vat. Dion. n. 11. Incipit quemadmodumri tom. I Epist. Rom. pontifieumP. Coustantii, col. 89.
fbrmata fieri debeat.Factum apud Nicmammetropolim u LXXXI. ln Val. Dion. n. 16. Emslola Liberii epi-
Bithyniw, etc, uti in coll. Vat. Barb. n. 3, quo le- scopi uniformis, anlequam exsiliaretur. Confessoribus
. clores reroittimus. scripsit, id est Eusebio et Dionysio et Lucifero in exsi-
LXXV. In Vat. Dion. n. 12. Epistola directa a sy- lio constitutis. Quamvis sub imagine , etc, uti apud
ttodo Romm, lege Romam. Esl epistola supposititia S. Hilar. fragm. 6, n. 1 et 2.
synodi Nicaenaead Silvestrum papam quae in coll. LXXXII. in Val. Dion. n. 17. Ilem Liberius, an-
Vat. Barb. exhibetur n. 4. tequam ad exsilium iret, dixit Vincentio(melius apud
LXXVI. InVat. Dion. n. 15. Epistola Siiveslri ad Hilar. de Vincentio) Capuensi ad HeHannm Spolita-
synodum. Est pariler supposititia, de qua tonfer num. Nolo te factum Vincentii,etc, ul apud eumdem
coll. Vat. Barb. u. 5. Hilarium in eodem fragnVj6, n. 3 et 4.
LXXVII. In Vat. Dion. n, 14. Canones S. Silieslri LXXXIII. In Vat. Dion: n. 18. Ejusdem scripla ad
episeopi. Sunt tria documenta apocryplta. Primum Orientales episcopoi. Diieclissimisfratribus et coepi-
et tertium apud P. Coustantium et Labbeum vulgaia, scopis Orkntalibus Liberius salulem. Pro deifico li-
illa sunt de quibus diximus in eadera coll. Vat. Bar- , more, elc Ibidem, n. 5, 6 et 7.
berina n. 6. Secundum vero, qtiod eodem refertur, LXXXIV. In-Val. Dion. n. 19. Item Liberius de
licet oinnium maxime suppositionetn praeferat, cum exsilio scribit Ursatio, Valenti et Germinio. Quia scio
tameti a memoratis viris iiiveiiiuiu non fuerit, alio- vos filios pacis esse, etc Iu eodem fragin., ti. 10,
ruraque suppositionem magis magisque connrmet, LXXXV. In Vat. Dion. n. 20. Ilem de exsilio Vi«-
215 AD OPERA S. LEONIS MAGNTAPPENDIX. 31«
centto Liberius. Non doceo, sed moneo,etc Ibidem, A XCVJH. In Vat. Dion. n. 34. Ilem alia epistota
n. 10. Cwlestini papw ad Neslorium. Aliquantisdiebus, etc.
In ms. Vat. Dion. n. 21 inseritur : Exemplar epi- XCIX. In Vai.Dion. n. 35. Epistola exhortaloria
stolw Sardkensis synodi ad Julium urbis Romw epi- ejusdem S. episcopi Cwleslini Constanlinopolim clero
scopum. Quod semper credidimus, elc, uti apud Hi- et plebibusmissa. Ad eos mihi, etc Haefres epistolaa
laritini, fragm. 6, n. 9, ac lom. II Coucil., cnl. 690. Ccele.stinieditores Romani Epistolarum Romanorum
In codiceautem Vallicellano deest lioc loco, et solus ponlificum ex hac collectione, quam Cresconianam
titulus sine ipsa epistola proferturn. 102, ut.inferius vocant, typis dederunt; acexinde in Couciliis ediiae
notabitur. tom. III, col. 1143, 903 et 914. Vide coll. Vat. Barb.
[ cxcn ] LXXXVI. In Vat. Dion. n. 22. Confessio num. 47, 48 et 49.
fidei catholkw, quam papa Damasus scripsit ad Pau- C. In Vat. Dion. n. 36. Excerpta anlistilum quw
linum Antiochenum episcopum. Post conciliumNicw- recitata sunt contra Nestorium in synodo Ephetiorum.
num, quod in urbe Roma, etc Exstat in coll. Val. Post consulatum D. D. N. N. Tlieodosii XIII, etc
Barb. n. 36, nec non in coll. hoc lomo edenda, cap. Vide quac dc hoc altrae sequentt capitibus diximus
55, in quod vide nol. 1 inlfa,col. 396. in num. 21 et 22 collectionis Vat. Barb., part. n,
LXXXVII. In Vat. Dion. n. 23. Exptanatio B. Hie- c 7.
ronymi presbyleriad Damasum papam de tribus hypo- [cxcm] CI. In Vat. Dion. n. 37. Nestorii blatphe-
stasibus. Cum vetuslo Oriens inler se populorum fu- miarum capitula, quibus epistolis ad se missis a S.
rore, etc Esl episl. 15 S. Hleronymi edit. Veron., CwleslinoRomanw urbis, el Cyrillo episcopis, conlra-
et apud Coustanlium tora. I Epist. Rom. ponl., col. T>dicil, et dispulatione brevissimaresokendo duodecim
545. capilula fidei quw ad se missa fuerant revellil. Nunc
LXXXVHI. InVal. Dion. n. 24. Bescriplum Da- episcopiCijriili, etc
masi papw ad pelilum Hieromimiad Paulinum. Dilecto CII. Exemplar epislolmSardkensis ad Julium urbis
fratri Paulino Damasus. Incipil autem : Et per ipsum Romw episcopuni. In ms. Vallic. solus hic tilulus lia-
filium meum Vitalem, etc. Habelur in coll. Vat. Barb. betur; ipsa autcm epistola in Vat. Dion. profertur
n. 37, et in coll. huic tomo insejia, cip. 55. iiutti. 21, ut superius monuimus post, num. 84.
LXXXIX. Iu Vat. Dion. n. 25. Conciliumurbis Clll. Iti Vat. Dion. n. 38. AccusaiioXysti pupte
Romw sub Damaso papa de explanationefidei. Dictum CIV. In Vat. Dion. n.39. De Polycronio. Hoecduo .
est prius : Agendum est de Spiritu septiformi, etc, apocrypba documenta lcguntur in coll. Vat. Barb.
uti ex Holstenio legitur tom. II Concil. Ven. edit., nuni. 51 et 52.
col. 1047. Post ultima autem verba ab Holstenio CV. in Vat. Dion. n.40. Sancti Leonis ad Diosco»
edita , annuntiabit vobis, in bac collectione canon rum nosirae.editionis epist. 9.
Scripturarum additur sic: Item diclum cst: Nunc vero CVI. In Vat. Dion. n. 41. Ejusdem ad Turribium.
de Scripturis divinis agendum est, quid universalis egist. 15.
catholka recipit Ecclesia, et quid vitare debeat. Incipit CVH. In Vat. Dion. n. 42. Alia ad Januariura
ordo veleris Testamenti, ac post libros Testamenli cpisl. 18.
veteris subjiciuntur eliam libri Testamenti novi, ut CVIII. In Val. Dion. n. 43. Ejusdemad Sepiimum
i;i vulgalo decreto Gelasiano tom. V Conc, col. 385. epist. 2.
Addilur porro : Item dictumest: Post has omnes pro- CiX. In Vat. Dion. n. 44. Ejusdem ad Theodorunj
phelicas , et evangelkas, qlque aposlolicas, quas supe- C epist. 108.
rius deprompsimus, Scripturas , etc, usque ad ea CX. In Vat. Dion.n. 45. Alia ad Sicnlos epist.17.
Verba laudati decreti Gelasiani primum nomenChri- CXI. In Vat. Dion. n. 46. Ejusdem ad Eutychen
sliahorum novellwgentis exortumest : quibus verbis episl. 20.
trium praecipuaruro sediura mentio concluditur. lioc CXIL In Val. Dion. n. 47. Exempla geslorum, ubi
nltimuro fragmentum excodiceBarouius ediditad an. in CP. synodo a S. Flaviano confessoreEutyches hw-
382, n. 19. Confer quoe de his fraguientis fuse disse- relicusauditus alque damnatus est. Congregata rursui
ruimus parl. n, c 11, § 5. sancta et magna synodo, ctc, uti in coll. Vai. Barb.
XC. In Vat. Dion. n. 26. Epislola papw Siricii per n. 69 et 70.
universos episcopos missa. Oplarem semper, clc Ex- CXIIl. In Vat. Dion. n. 48. Leonisad Fla-
stat in coll. Vat. Barb. n. 38, ac in coll. huic tomo viaiium nostrae editionis epist.Epistola23.
inserta, cap. 30. CXIV. In Vat. Dion. n. 49. Flaviani ad Leonetn in
XCI. Iu Vat. Dion. n. 27. Rescriptumepiscoporum. nostra edit. epist. 22.
Recognovimus,elc Legitur in coll. Vat. Barb.,n. 29, CXV. In Vat. Dion. n. 50. Leonis ad Flavianum
et in collectione subjicienda, c. 51. epist. 28.
XCH. In Vat. Dinn. n. 28. Epistola concilii Car- CXVl. In Vat. Dion. n. 51. Ejusdem ad Juvenalem
thagincnsis ad Innocentium.Cum ex more, etc Est epist. 139.
in Vat. Barb. n. 15, et in coll. edenda, c. 6. CXVII. In Vat. Dion. n. 52. Alia ad Maximura
XCIII. In Vat. Dion. n. 29. Rescriptio S. papw epist. 119.
Innocemii. In requirendis Dei rebus, etc Habetur in fj CXVHI. In Vat. Dion. n. 53. Alia ad Anatolium
Vat. Barb. n. 16, in coll. edenda, c. 7. epist. 80.
XCIV. In Vat. Dion. n. 30. Epistolnimperialis ad CXIX. In Vat. Dion. n. 54. Aliaad Leonem augu-
Aurelium Carthaginensemepiscopum.Dudnm quidem, sium epist. 145.
elc, ui in Vat. Barb. n. 23, et in edenda coll., CXX. In Vat. Dion. n. 55. Ad eumdem augustura
cap. 16. epist. 165.
XCV. In Vat. Dion. n. 31. Epistola Aurelii episcopi CXXI. In Vat. Dion. n. 56.
ad omnes episcopos per Byzacenamet Arduzitanam directa sunt itt synodo 318 Incipiunt capilula quw
Palrum cum epistola
provincias constitutosde damnatione Petayii uique Cw- papw Leonh ad Leonem augustum. Sunt testiniunia
lestii. Super Cwlestii et Petagii damnalione , elc, Patriiiii subjecla laudata-Leonis epistolaelb5. Confer
uti in Vat. Barb, n. 24. •* ibidem not. 11.1, col. 1383.
XCVl ln Vat. Dion. n. 32. Capituta excerpta de GXXII. In Vat. Dion. n. 57. Item fides S. Hitarii
gestis habitis conlra Pelagium hwretkum , et alia de Pkiaviensis. Nos enim insistentes, etc.
linellis ejus quw in Palwslina sy.odo sibi objecta,ipse CXXIII. In Vat. Dion. n. 58. Item fides S. Attgu-
damnare computsusest. Quod ab Jerusalem, elc, ut slini. Credimus in Patrem, elc. Haecduo testitnonia
in Vat. Barb. n. 25. - addiiitia dedimus lom. I, nol.
88, col. 1400.
XCVII. ln Vat. Dion. n. 33. Epistola Cwteslini CXXIV. ln Vat. Dion. n. 59. Incipit fidescatholica
papw EcclesimRomanw dala ad synodum in Epheso EcclesiwRomanm.Credimus in unum Deum Patrem,
cvnstitutam.Spirilus sancti testaiur prmsentia,etc etc Estin coll. Vat. Barb., ti. 90.
 «7 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS III. 21«
CXXV.In Vat. Dion. n. 60. Confessio presbylero-A indkulum, etc, uti ex hoc codice edidit P. Mabillo-
rum, seu diaconorumEcclesiwCP. Ego ille CP. Ec- nius tom. I Musei Ilalici, pag. 86, et ex Mabillonio
clesiwdiaconus, vel presbyler, etc, ut in eadem coll. legilur tom. XI Concil., col. 699. Concilium Raven-
Vat. Barb., n. 37. nas in vulgatis habitum traditur an. 904. At lum
CXXVI. In Vat. Dion. n. 61. Epislola Simplicii ad hoc concilitim, tum illud Romnhum celebrata
Acaciuin. Cogilationum ferias, etc, ut in coll. Vat. an. 898 P. Antonius Pagius probe conslituit. fuisse
Barb.,n. 72. Tres nlii numeri, seu tria cnpiiula conlinua serie
CXXVII. In Vat. Dion. n. 62. Exemplum epislolw subduntur in ms. Vat. Dion. 5815.
quatn misit Acaciusad Simplkium, ubi damnalumre- Num. 77. Incipit prwfalio quw habetur de symbolo
tulit Petrum Alexandrinum. Sollkiludinem omnium fidei in secretarioB. Petri apostoti inter domnumLeo-
Ecclesiarum, etc, nt in coll. Val. Barb., n. 73. nem sanctissimumet coangelkumpnpam urbis Romw,
CXXVIII. In Vat. Dion.63. Exemplumepislolarum et Bernarium alque Jesse episcopos, seu Adalardum
beatissimipapw Felicis urbis Romw ad Zenonem au- abbatemmissos domni Karoli per indietionem secun-
gustum per Vitalem el Misenum episcopos. Decebat dam. Vide tom. IX Concil., col. 278.
profeclo,etc, ut in cnll. Vat. Barb., n. 74. Nunf. 78. Episloltt S. Auguslini ad Auxilium epi-
CXXIX. In Vat. Dion. 64. Item ejusdemFelicis ad scopumpro causa
Acaciumepiscopumper Vitalemet Misenumepiscopos. ciabilit filius noster injustmexcommunkationis.Vir spe-
comes Classianut, etc Esi epist,
Postquam sanctw memorim,etc. Ibid., n. 78. 250, cui in ms. subjicinntur alia ejusdem Augustini
CXXX. 1ii Vat. Dion. n. 65. Item ad imperatorem testimonia de excommunicatione injnsta. Hsc epi •
Zenonemad libellumepiscopiJoannis EcelesiwAlexan- n stola cum iisdem testimoniis addila legitur etiam in
driuw.Cumsibi redditam pacem,etc, ut in Vat. Barb., fine aiitiqiiissimicodicis 60 capituli Veronensis
n. 79. post
' CXXXI.In collectionem Cresconii.
Vat. Dion. n. 66. Ilem exemplumFelkis Num. 79. Regularedefinitionum B. papw Gregorii
episcopi ad Acacium [cxctv] supradktum CP. urbis Majoris. Praocedit tabula tiiulorum24,sed in corpore
episcopum.Episcopali diligenlia commonenle,etc, ut tituli progrediuntur usque ad 32. Est collectioper loca
in eadem collectione, n. 80. communia ex senieniiisepisiolarum S.Gregorii, quaa
CXXXII. In Vat. Dion. n. 67. Item ejusdempapm incipit pag. 306 et prosequitur usque ad pag. 327.
ad Acaciumalia. Cunclarum transgressionum,clc, ut In fine codicis recentiori manu describilur breva
in coll. Vat. Barb.,"n. 81. fragmentum synodi Carthaginensis [cxcvj sub Boni-
CXXXIII. In Vat. Dimi.n. 68. Incipit decretalisde facio, quori ex Holstenio irapressum legitur tom. V
recipiendis el non recipkndis libris, qui scriplus est a Coticil., col. 792.
Gelasio papa cum 70 «iris eruditissimisep scopis in
tede aposlolka urbis Romw. Potl propheticaset evan- CAPUT IV.
gelicas, etc Vide quaede hac decreti Gelasiani lorma De cotleclioneHispanica.
diximus nart. n, c. 11, § 5, n. 4.
CXXXIV. In Vat. Dion. n. 69 et 70. Incipit sen- § 1. Prwcipui auctores qui de hac colleclioneegerunl.
lentia papw Gelasii, quod sedes aposlolica omnium Quomodo compacta. De ejusdem codkibus.
ligata dissolvere possit, ad episcopos per Dardaniam. 1. Aliquot perantiquas, nunc autem deperditas
Necplane tacemus, etc Est fragmenlum epistolaead collecliones ab ea divcrsas quae vocari solet Hispa-
Dardiiius, quod in collectione hoc tomo edenda inve- 'C nica, apuri Hispanos olim exstilisse patebit ex dicen-
nies, cap. 50, n. 4, col. 351. dis part. IV, c 4, ubi de abbreviatione vetustissima
• CXXXV. In Vat. Dion. n. 71. Ex epiitola B. papw canonum quoecontineturin ms. 59 capituli Veronen-
Gelasii atL Orientalesde vilanda communioneAcacii, sis erit sermo. Idem etiam comprobant duae synodi
ubi datur intetligi nullum esse vinculumnisi circa illos antiquiorcs rollectione Hispanica, in quibus canonum
qui in errore persislunl. Nos non in Acaciumideo sen- codices producti el lecii traduntur. In Bracarensi i
tentiam tulimus, etc Iloc quoque est fragnienlum anni 563 habelur : Relectiex codke coram concilio
amplioris tractatus ms. Veronensi editi a marcli. tam generatium synodorumcanonesquam localium: et
Maffeio, lom. V Goncil. edit. Venetae, col. 195 a. in llispalensi n anni 619, c 2, Prolaiis canonibus sy-
GXXXVI.Iu Vat. Dion. n. 72. Constiluta S. Gelasii nodalia decrela perlecla sunt. Nunc vero de collectio-
pnpw,qumepiscopiin ordinatione sua accipiunt. Papa ne Hispanica, cujus aliquot supersunt mss. exempla-
ill. clero, ordini, plebi consistentibus in civitate illa. ria, dicendutii. Haec post Dionysianam est caeteris
Probabilibus desideriis, elc Addita est boecepistola ordinatior ct locupletior. Primus, qui hujus colle-*
in ms. Barb. 2888 post ultimura ipsilis colleciionis, ctionis brevem qitidem, sed satis distinctam notitiam
cap. 90. Vide tora. V Concil., col. 385. - procbuit, fuit Antonius Augusiinus archiepiscopus
CXXXVII. In Vat. Dion. n. 73. DecretumS. Gre- Tarraconensis in opusculo de quibusdamveteribusca-
gorii papm. Regnante in perpeluum D. N. Jesu Chrislo nonum Collectoribus, cap. 17. Non pauca de eadem
temporibuspiissimi ac serenissimi D. Mauritii, etc. prodidit Peirus de Marca in Opusculis, ubi tanien
Hoc quoqtte adriitamentum est laudatac collectionis ejus originem et usttm minus cognitus habuit. Ste-
in soln ms. Vat. 1342. Vide t. VI Conc, col. 915. n phanus lialuzius aliique post ipsum ejusdem colle-
CXXXVIII.In Vallicellano hic numerus persaltuin " clionis cxerapla adhibuere : at de iisdeni ita pauca
omittitur. Docutnenta vero cum Vat. Dion. con- indicarunt, ut ex ipsis fere nihil dislinctura elici pos-
currunt. sit. Cura vero Antonii Augusiini opera rarissima, et
CXXXIX. In Vat. Dion. n. 74. Gregorius Sereno a plerisque innbservala sint, hoccproeclara collectio
episcopoMassilieiisi pro imaginibus. Est epistola -13 minus nota fuit antequam P. Coustantius iti praefa-
S. Gregorii, lib. xi. Regesti novissimoeeriilionis Mau- tione ad tomum 1 Epistularum Romanorum pontifi-
rinae. cum de eadem latius dissereret § 10, a uum. 132 us-
CXL. In Vat. Dion. n. 75. Synodus Zachariw papm que ad*152. Elsi vero hic accuraiam ejus descriptio-
urbis Romw. Est conciliuiu Roinnnum an. 743, nera detlit, cum lamen plures codices invenire et
toin. VlHConcil., col. 283. conferre nobis licuerit, aliquid amplius, quo haec
CXLI. In Vat. Dion. n. 76. Incipit liber S. Augu- coltectio plenius illustretur, nos proferre posse con-
tiini de ecclesiastkisRegulis,dislinclus in cap. 55. Est fidimus.
liber Gennadii perperam Augustino ascriptus, edilus 2. Hacc sequeac Dionysiana divisa est ih partes
atitein in AppendiceAugusliuiana tom. VIII,col. 78. duas, quarum altera conciliorum canones, altera Rb-
Hic desinit collectio in ms. Vallic. A 5. cui additus manorum pontificum epistolas exhibet. In secunda
est quaternio alius codicis ubi habetur fragmentuiii.. parte collector ex Dionysio profecit : omnes enim
concilii Romani sub Joanne IX una cum canonibus quas in ipso epistolas reperit, cum iisdem tilulis ex
coucilii Ravennatis. Incipit: Lectum est quoddam eodero descripsit, ac suac colleclioni inseruit, Alias
m AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 280
vero pontiftciasepistolas, quas alibi invenit, suis lo- A 41, quod Larabecius lib. n Comment. Biblioth. Cae-
cis in earodem Dionysii raiionem curo litulis abs se sar.,c 8, pag. 932,n. 281,appellat volumenmembra-
conditis addidit. At quanlum ad canones, qui in pri- . <naceumadmirandw vetuslatis in-folio, totum aniiquit
ma pare continentur, nihit a Dionysioaccepit. Cum titteris Gotlkis, sive Toletanis anno 736 exaraium.
eniin quantum ad Graecoscanones oblineret in His- Plura sunt ejusmodi manuscripta in Galliis et in Hi-
paniis alia antiquior versio, quae ex hac collectione spania. Joannes Baptista Pereziut inter multa Hispa-
ab Isidoro Mercatore suscepta, et ex Isidori codicibus nica quatuor praeserlim describit, Lucense, Hispa-
edita, Isidoriana vocari solet; noluit novara Diony- lense, Alveldense, et S. jEmiliani, de quibus inferius
sianaro translationem tametsi meliorera et castiga- plura. Garsias Loaisa in praefatione ad Concilia Hi-
tiorera recipere, meluens ne Hispanis antiquae illi spaniae duos alios Toletanos codices laudat; Vigila-
versioni assuetis hac novitate offensionem parerel. num aulem vocat eum qui Alveldensisa Perezio ap-
Usura qiiideiit inolilum veteris ejus versionis apud pellatur, eo quod a Vigila presbytero scriptus fuerit.
Ecclesias Hispanicas satis probal concilium Toleta- Quem vero Hispaiensem nominat, ex notatione anni
num III anni 589, in quo tres ejusdem versionis par- 962 ac ex documentis in eo conteniis eumdem esse
ticulaereferuntur. Simili de cnusa dicendus esl no- coguovirous ac illuro quera Perezius S. ^Emilianico-
lnisse canones Africanos, etsi apud Dionysium accu- dicem nuncupavit. Petrus de Marca et Stephanus
ratius descriptos, ex eodem mutuari: quia nimiiuin Baluzius mss. libros Rivipullensesduos, etUrgellen-
in Hispanis regionibus invalescebat alia peculiaris sem memorant, nec non Colbertinos, et Lugdunen-
canonum Africanorum collectio quaeex Hispaniis in sem, qui cum iisdem Hispanicis exemplis conve-
Gallias videtur transisse, et idcirco laudatur in con- n niunt. P. Cottstantiiis laudat Hispanicum exerapluin
cilio Turonensi n anni 567, uti probavimus part. n,. Gerundense, et quatuor Gallicana Laudunense, No-
c. 3, § 2, n. 4, qua ex re etiam collegimus, errores viomense, Beltovacense, et Suessionense. Indicat
aliquot, quos in recensione Africanorum canonuin etiam Coislinianum, alque tinum Colbertinum, quae
liujus colleciioniseodem paragrapbo diligenter nota- ad hujus collectionis codices Hispanicaemagis quam
vimus, non colleclori Hispanico, sed antiquiori ejus- Gallicana?originis videntur accedere : de quorum di-
dem Africanaecollectionisattctori esse ascribendos. scrimiue § 5 dicetur.
Id atitem saltetn in Groeciscanonibns beneficii proe-
stitii colleclor Hispanicus, quod in Dionysii metho- § 2. De primigeniahujus collectionisediiione. Tabula
dum decretis singulis titulos addidit, quos in antiqua eorum qum in ea continebantur,-Epistota Innocenlii
versione initio defuisse ex ms. 58 capituli Veronen- I ad Aurelium a nota suppositionis Isidorianw exi-
sis manifesturaest. Neque vero solos canones conci- milur.
liorum Graccioeet Africae, qui tantum leguntur apud 4. Cum inter tot codices alii aliis locupletiore?
Dionysium, Hispanicus eollectqr protulit; [cxcvi] sunt, tum vero nullus primigenioecollectiotiis exem-
sed Gallicanoset llispanicos adjecit. Magnaapud Hi- plum posterioribus additamenlis expers repraeseniat.
spanos fuit Gallicanarumsynodorum anctoritas. Hinc Primigenia aulem collectio ex indice seu labula ca-
vulgataeerant apud ipsos ejusmodi synodi, quarum pilulorum cnlligi solet, ita ut si quaecapitula prjeter
swpe verbiset sententiis, eliam ubi eos non nominant, eamdem tabulam in corpore inveniantur [cxcvn]
canonessuosinslituunt, et swpeetiam non dissimulan- descripta, ea posleriori additameuto accessisse no-
ter et nominatimearum sibi exemplum et aucloritaem scanlur. Quod si inter tabulas diversorum codicura
sequendamproponunt, uti observavit Sirmondus in G ejusdera colleclionis aliae pauciora, aliaeplura capi-
praefationead Coucilia Galliae, et indicalis testimo- tula praeferant; labula quae ex paucioribuscapitulis
niis confirroat. Ilis ergo pervulgatis Gallicauarum sy- constai, pritnigeniaecollectionisindiciumexhibet. In-
nodorum exemplis Hispanicus collectof suuro codi- ter memoratos autem codicescollectionis Hispanicae
cem locupletavit. Duoserrores apud eumdemin con- pauciora capitula leguntur in tabula codicuro Vinde-
cilio Toletanoi deteximustom. Il,col. 1379ac 1380, bonensis, Hispalensis Perezii, Rivipullensiura, Vat.
not. 5, quuruin alterum quatenus colleclori obrepse- 1341, aliorumque Galiicanornm, qui, elsi aliqua ca-
rii, congruentiori ratione explicnbimusin Observa- piia corpori habeant inseria, nullam tameu additio-
tionibus ad dissert. 14 Quesnelli, § 2, n. 3. Alium nem in prxmissa capitulorum tabula rcceperunt, ut
errorem in eo episcoporum catalngo, qui perperam quibusdamaliis Hispanicisexemplaribusaccidit. Hiiic
atlributus est conciiio Arclaiensi n, ciim ad Atela- illoruro inlacti indices seu tabuloe ad primigeniaro
tcnse i pertineat, indicavinius in Observ.itioibus ad bujus collectionis editionem pertinere jure credun-
dissert. 5 Quesnelli, lom. II, col. 1018 et 1019, not. tur. Primara igilur ipsius collectionis editionera im-
14. Concilia autein Hispmica ex codicibus Ecclesia- primis descripturi, haruin breviorum tabularura in-
rum Hispaniaecolligere perfacile fuit. dicio tilemur : de additamentis aulem quoepostea ac-
3. Antequam vero ipsam collectionem describa- cessere, deinceps dicetur.
mus, codicum ex quibus ejus descriptio pendet, bre- 5. Primoe partis tabula in 45 capitula distingui-
vis ndtilia praeraittenda esi. In Iialia rara siint hujus tur. Praefa'tionem hujus partis integram praemilli-
collectionis exempla. Unura reperimus iu bibliotheca mus.
Vaticana signatmn num. 1341, quod ex Heduensiseu 1n Canonesgeneraliumconcitioruma lemporibus Con-
Aiigustodunensi Gallicaua Ecclesia traductum ninni- stantinicxverunt. In prwcedentibusnamque annis ,
fesiat haec professio Theotardi abbatis S. Martini, perseculiohefervenle, docendarumplebiumminitneda-
quaepaulo post initium recentiori cbaractere scripta batur facultas. Inde Christianitat in diversat hwretes
legilnr : Ego Theotardus S. Mariini cwnobiinunc or- scissa ett, quia non eral licentia episcopis in unum
dinandus abbassubjectionemet reverenliama SS. Pa- convenire, nisi temporesupradkti imperatoris. Ipse
Iribus constitutam, et obedienliam secundum prmce- enim dedit facultatem Christianis tibere congregari.
ptum S. BenedictiS. Dei HeduensisEcctesiwin prm- Sub hoc etiamSS. Patresin concilioNicwnoae omni
senlia D. episcopiAganonis(qui floruit sub medium orbe lerrarum convenienies,juxta fidem evangelicam
saeculum xi) perpetuo me exhibilurum promilio, et et aposlotieamsecundumpost apostolossymbolumtra-
propria manu firmo. El dein : Istud legat super altare. diderunl. Qualuorautem principalia esse concilia ex
Dtiosalios codices videre licuit, allerum Vat. Palat. quibusplenistimamfidei doctrinam lenet Ecclesia tam
575, confusum etmutilum, qui quondam perlinuit de Patris, et Filii, ei Spiritus sancti divinitate, quam
ad coenobiumS. Marlini Moguniio; nlterum in bi- de prwdkti Filii el Salvatoris noslri iucarnatione.
bliolheca eininentissimi card. Passionei qui pariter Prior harum Nicwna synodus est 318 episcoporum
iuutilus saeculox et fortassis etiam ix scriptus vide- Constaniinoaugusto imperanleperacta, in qua Arianm
tur. Omniuinvero praestaiilissimiiinet vetustissimuro perfidimblasphemiacondemnata, qua inwqualitatem
exemplum quod in Leonis epislolis conferendutn cu- (al. de inmquatilale)sanctmTrinitalis idem Arius as-
ravimus, est CaesareuroVindebonensesignaluin nuin. terebat. lla consubstantialemDeo Patri DeumFUium
 291 DE ANTIQ. GOLLECTION.ET GOLLECTOR. CANONUM.PARS ffl.
eademsancta synodus per symbolumdefinivit. Secun- A pore boc titulo proferuntur duae celebres epistolae
da est 150 Palrum sub TheodosioseriioreConstantino- S. Cyrilli ad Nestorium anle Ephesinum concilium
polim conyregala, quw Macedonium,sanctum Spiritum scriptae, at in eo leclaealque insenae, quarum altera
Dcumesse neganlem, condemnans, consubstantialem duodecim aiiaihematismis clatiditur. Annotatio col-
Patriet Filio eumdemParaclitum demonslravii:quam lecloris llispanici his litteris praemissainobservaiioue
tola Grwcia el Latinilas in Ecclesiis prmdkal. Tirlia P. Labbei exhibetur tom. III Concil.,coI. 959, prima
zynodusEphesina 200 episcoporum sub juniore Theo- autem epistola col. 960, quae cnm sit versionis a
dosio augusto edita, quw Nestorium duas personasin Dionysio Exiguo separatim vulgatoe, hanc ex ipso
Christo asserenlem justo anathemate condemnavit, sumptam liquet. Altera ver<>epistola , seu potius
ostendensmanerein duabusnaluris unam Domini Jesu fragiiientum epistnlacincipiens a verbis : Ait igitur
Christi personam. Quarta esl synodus Chalcedonensis sancta et magna synodus : Ipsum qui est exDeo Pqter
630 sacerdolum sub Marciano principe habita, in qua naluraliter nalus, etc, sumptum est ex veiusihm in-
EulychenCP. abbatem, Verbi Dei et carnis unam na- terpretatione, ex qtta S. Leo longum testimoiiium
turam pronuntiantem, et ejus defensorem Dioscorum iisdem verbis inclioans stibjecit epist. 165, tmn. I
quondam Alexandrinum episcopum, el ipsum rursum nostroe editionis col. 1397, et hoc tomo cul. 291.
Nestoriumcum reliquis hwreticisuna Palrum senlentia Haecest antiquior colleciio, in qua liae dtiae Cyrilli
prwdamnavit,prwdkanseadem synodusChristumDeum epistolae concilii Ephesini nomine inscribunlur. ld
Sicnatum de Virgine, ul unam personamet divinw et tameu vetustius esse collectione Hispanica liquel ex
httmanwconfiteamurnaturw.Hw sunt, ut prwdiximus, ms. co;i. 59 capituli Veronensis, qui excerpta conti-
quatuor principaleset venerabiles synodi totam fidem 0H net anliquiorum exemplarium Hispaniensium , in
catholicamcomplectentes.Sed et si qua sunt concilia quibus eodem Ephesini concilii lilulo illoe epistolae
qUmSS. Patres Spiritu Dei pleni sanxerunt, post isto- iuter concilia Gra-ciaedescribebantur. Vide quae an-
rum qualuor auclorilatemomnimanent stabilita vigore, noiabimiis part. IV,c 4
quorum etiam gesla in hpc corpore conditaconlinentur. X. Synodus Cltalcedonensis concilii, 630 episco-
In prineipio aulem hujus voluminisNicwnamsynodum porum. In corpore praeter canones addilur versio ae-
conslituimuspro auctoritale ejusdem magni concilii. tionis 6, ex qua alloculio imperaloris Marciani et
Deinceps diversorumconciliorum Grwcorum ac Lati- definitio fidei producuntur, uti lom. IV Coiicil., col.
norum, sive quw antea, sive quw poslmodumfacta 2051. Subduiitur eliam subscriptinnes Pairtim, ac
sunt, sub ordinenumerorumac lemporumcopitulissuis ires imperiales leges, 1° universispopulis, quae inci-
dislincla sub hujus voluminis aspectu locavimus. Sub- pit : Tandemaliquando,et legilur eliam iu cnllectionc
jicientesetiam decrela prwsulum Romanorum, in qui- hoc tonio ediia, cap. 26; 2° ad Palladium praef.prat-
bus pro culminesedis uposlolkm non impar concilio- lorio, cujus initiiim : Divinw semper potentim. Vide
rum exstat auctoritas : quatenus ecclesiastki ordinis lom. lVConcil., col. 1811, not. e. 3° ad eumdem Pal-
disciptinain unum a nobiscoacta atque digesla,etsan- ladium inchoans : Lketjam sacratissimam constitu-
cli prmsulespaternis constringanlur (al. instiluantur) tionem, elc, uti in nostra collectione, cap. 28.
regulis, et obedientesEcclesimminislrivel popult spiri- XI. Epislola formata Altici CP. episcopi. Est ea
lualibus imbuantur exemplis. Canonesaulem, qui di- quas in nostra collectione inveuietur cap. 63. Vide
cuntur aposlolorum, seu quia eosdem nec sedes aposlo- not. l,col.451.
lica recipit, nec sancti Paires illis consensum prmbue- COSCILIA AFRICJE.
runl, pro eo quod ab hmrelicissub nomineapostolorump
compositidignoscunlur, quantvis in eis quwdam inve- XII. Synodtts CarthaginisAfricw I. Est concilium
niantur ulilia, auctoritaletamen canonka atqueaposto- sub Grato editum t. II Conc, col. 745, de quo vide
lica eorum gesla constatesse remota, et inier apocrypha part. n, c 3, § l,n. 7.
deputata. XIII. Synodus CarthaginisAfricwu. Est concilium
[cxcviu] Post haecsubditur : Canonautem Grmce, sub Genelblio, eodem t. II Conc, col. 1389. Vide
Laline reguta nuncupatur. Regnta autem dkta, etc,ut ibidein, n. 8.
apud Gratianura tlist. 3, c. 1 et 2, ct post illa in fine XIV. Synodus Carthaginis Africwm, 48 episco-
capttis secuudi pravumque corrigat, sequitur : Sjmo- porum. Est concilium suh Aurelio anni 397, eodeiu
dum aulem ex Grwcointerpretari, eic, uti aptideuiii- t. II, col. 1397. Vide ibidem, | 3, n. 1.
dem Graliauum dist. 15, c.-l, in fine. Post uliiina XV. Synodus Cartliaginis Africd IV, 210 episcopo-
auletri verba, a societate mullorumin unum, subditur: rum. Eodein l. II, col. 1453. fcxcix] Hoc tilulo pro-
Explkit prwfalio. leruntur slatuta antiqua. Conler quae diximus eadem
Tabula porro capitulorum hujus primaepartis haec part. II, cap 3, § 4.
esl. XVI. Synodus Carthaginis Africw v, 33 episcopo-
INCIPIUNT CAPITULA CONCILIORUM GV,MC\M. rum. Tom. II Conc, col. 1455. Yide part. n. c 3.
§ 5, n. 2.
I. CnnonesNkwni concilii, 318 episcoporum. In XVII. Synodus Carthaginis Africw vi, 217 epi-
corpoe post caoones, Symbolum, et catalogum scoporum.Tom. III ConciI.,col. 441. Confer eamdera
episcoporum Nicaenorumanthiuse versionis, seu, uti D part. ii, c. 3, § 8, n. 4.
vocant, IsidorFanae,a collcctore addita fuit Fides S. XVJH. Synodus Carthaginis Africwvn, 19 episco-
GregoriiMajoris, cuj*uSinitium Unus Deus princi- porum. Toni. III Conc,. col. 459. Consule laudatum,
pium. Est autem vetusia interpretati» fidei scriptaen c 3, § 8, ,i. 7.
S. Gregorio Neocaesariensi, quoepost Graecum tex- XIX. Synodus Africw in Milevilana urbe
lum ediia esl lom. I Concil., col. 863. 214 episcopomm. Toni. III Conc, col.'579.habita, Yirie
II. Canones Anchyrilani concilii, 12 episcopo- part. >>,c. 5, § 6.
rum.
III. CanonesNeocmsariensisconcilii, 19 episcopo- CONCILIA GKLLVE.
rum. XX. ConcitiumAreiatensei.
IV. CanonesGangrensisconcitii, 14 (al. 15) episco- XXI. Concj7tt«n Arelatense n, 113 episcpporum.
porum. Duo in Iioc notanda : 1" post tabulam capitulorum
V. CanonesSardkensisconcilii. describi episcoporum caialogum, qui ad Arelaiense i
VI. Canones Antiochcni concilii, 31 eptscopo- pertinet, et numerunt quoque episcoporum 113
rum. in tilulo nolatum ad idem Arelaiense i reierendum
VII. CanonesLaodkim Frygim. esse , uti colligiinus ex pervetiiiio ms. 54 Novarien-
VIII. CanonesConstantinopolilaniconcilii, 150 epi- sis Ecclesiae. in quo Arelatensi I hic tifulus prx>mit-
tcoporum. tilur : Incipit concilium Arelatense Marihi
IX. Synodus Ephesina i, 200eoiscovorum.In cor- actum a 123 episcopis, qui et papwtempore Silvestro scri-
 825 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 224
pterunt; 2* viginliquinque tantum Conciliorum
canones exbiberi A II. Confetsio fidei ejusdem papoe ad eumdemPa«-
non vero 37, uti in vulgatis anti linum. Haecduo capitula sunt in collectione hoc tomo
Sirmondum; nec 56, uli Sirmondus edidit. Vidi impressa, cap. 55.
part. II, c. 10, § 2, n. 19. III. Epistola Siricii papm ad Himerium episcopum
XXII. ConciliumArelalente m, 14 episcoporum. Tarraconensem.Est in editione Conciliorum epist. 1
XXIII. ConciliumValentinum, 20 episcoporum. ejusdem pontiiicis.
i XXIV. ConciliumTaurinanlium. IV. Ejusdem Sirkii per diversos episcopos misstt.
XXV. ConciliumRegiense,13 episcoporum. lbid., ep. 3.
XXVI. ConciliumArauskum, \6 episcoporum. V. Ejusdem Siricii per diversosepiscoposdirecta ,'
XXVII. ConciliumVasense. epist. 2.
XXVIII.ConciliumAyathense, 25 episcoporum. VI. Epistoia lnnocenlii papm ad Decenliumepkco-
. XXIX. ConciliumAurelianense,20 episcoporum. pum Eugubinum.lnConciliorumeditioneest Innocen-
CONCILIA H1SPANI.B. tiiipist.l.
VII. Cujus supra ad Virforictim Rolhomagentem':
XXX. ConciliumEtiberinum, 18 episcoporum. ep. 2.
XXXI. Coneiiium Tarraconense, 10 episcoporunt. VIII. Cujussupraad ExsuperiumTolosanumepisco-
XXXII. ConciliumGerundense,7 episcoporum. : ep. 3.
XXXIII. ConciliumCmsaraugustanum,12 episcopo pum IX. Cujus supra ad Felicem episcopum: ep. 4.
rum. X. Ad Maximttmet Severum episcopos: ep. 5.
XXXIV.Conciliumllerdense, 9 episcoporum. n XI. Ad Agapilum, Macedoniumet Marinum episco-
XXXV. Concitium Valenlinum, 6 episcoporum.' pos : ep. 6.
XXXVI. Synodus i Tolelana, 18 episcoporum. XII. Ad Rufumet cateros per Macedoniamconsti-
'XXXVII. Synodusii Toletana, 9 episcoporum. lutos : ep. 7.
"XXXVIII. Synodus m Totelana, 62 episcoporum. XIII. Ad Florentinum Tiburlinensem episcopum:
XXXIX. Synodus iv Toletana, 46 episcoporum. ep. 8.
XL. Synodus Bracarensis t, 9 (al. 8) episcoporum.) XIV. Ad Probum: ep. 9.
XLI. Synodus Bracarensis n, 12 eptscoporumwrc XV. Ad Aureliumet AuguslinumAfricanos epitco-
610. pos: ep. 10.
XLII. Capitula ex Orientalium Patrttm synodis t XVI. Ad Aurelium Carthaginensem: ep. 11.
Martino episcopoGallkim ordinata alque collecta. XVtl. Ad eumdem : ep. 12.
XLIII. Synodus Spalensis i, 8 epkcoporum. XVIII. Ad Jutianam nobilemexhortatoria ;ep. 13.
XLIV. SynodusSpalensis n, 8 episcoporum. XIX. Ad Bonifaciumpresbyterum: ep. 14.
XLV. Senteniiw quw in veleribusexemplaribuscon XX. Ad Atexandrum Antiochenum episcopum .'
tiliorum non habentur, sed a quibusdam intertw sunt. ep. 15.
Haeautem senteniiae sunt canones 23 in vtilgatis XXI. Ad Maximianumepiscopum: ep. 16.
subjecli concilio Ag thensi a cau. 48 usqtie ad 70. XXII. Ad Alexandrum Antiochenum: ep. 17.
Quo loco monendum est has sententias omitti iii XXIII. Adeumdem:ep. 18.
corpore codicura Vindebonensis, Vaticani 1341, el XXIV. Ad AcaciumBerwwepiscopum: ep. 19.
aliorum similium, licet in praemissa tabula capitti- XXV. Aii Laurentium Seniensem episcopum: en.
lorum noientur nura. 45, quo ex defeclu capitula G20,
hujus primie parlls esse debereut solum 44. Supplenda esset in hac tabula alia epistola Inno-
Ctim vero eoedemsenlentiae in iisdem'mss. subne- centii ad MarcianumNaissitanum episcopum, quaein
ctantur canonibus Agatbensibus 47, forle ne su- corpore omnium codicum hujus collectionis legi-
perflue repelerentur capitulo44,in corpore omissae tur, et in Conciliis est epist. 21. At cum index
fuerunt. At cum in labula primigeniae collectionis eorumdem codicum illam non nolet, satis sit iri mo-
indice, hae sententioe afflgantur fcc] cidem capitulo nuisse, ut ne numeros caeterarum epistolarumimnm-
45, nihil ambigirous quin iu priroigeniis exera- tare cogamur.
plis ita hoc loco luerint descriplac, uti eas se- XXVI. Ad Rufum, Eusebiumcwterosqueepiscopos.
paratim descriptas inv- nimus in ms. auctioris colle- ep. 22.
ctionis Hispanicae cardinalis Pas-ionei, nec non in XXVII. Ad universosTolelanos episcopos;ep. 23.
ms. Vat. 4587 Joannis BaptistoePerezii, qui notat [cci] XXVIII. Epislola Zosimi ad Hesychium epi-
eas legi in line omnium conciliorum lti todice Lu- scopum Salonitanum. In edit. Concil. epist. 1 ejus-
censi : ac ex aliis itera Hispanicis codicibus ipsas dem pomificis
post concilium Toletanum xvn typis dedit Garsias XXIX. Ejusdem papw ad clerum Ravennensem:
Loaisa, ac ex ipso recusaesunttoro. VIII Conciliorum ep. 2.
edit. Venetae,col. 91. Confer quae de canonum Aga- XXX. Epistola Bonifaciipapw ad Honorium Augu-
ihensittm numero dicemus part. IV, c 4, n. 21. stum : in Conciliis ep. 1.
Post praemissam primae parlis tabulam ipsa docu- XXXI. RescriptumHonoriiad eumdemBonifacium:
menta subjiciunlur. ibidem post praedicmmepislolam.
6. Tum profertur labula partis secundae cum capi- y XXXII. Item epistola Bonifacii ad episcopos Gat-
lulis 102, in quam ltaecbrevior praefatiolegitur. lim : ep. 2.
Hactenus digestis conciliis SS. Palrum, sequentur XXXIII. Ejusdem papw ad Hilarium Narbonensem
decreta prwsulum Romanorum. Prwfatw sedis aposto- episcopum: e». 3.
licw prwsulum constitutaquw ad fidei fegulam, velad XXXIV. Epistola Cwleslinipapm ad episcoposper
ecclesiaslicam perlinent disciplinam, in hoc libro diti- Galliasconslitutos. In Conciliorumcditione ep. 1.
genti cura collectasunt: ita ut singulorumpontificum , XXXV. Ctifus supra ad episcopos per Viennensem
quotquotdecrela a nobis reperta sunt, sub uninscujus- et Narbonsnsemprovinciam conslilulos: ep. 2.
que epislotw seriem propriis tilulis prmnotarentureo XXXVI. Cujus supra ad episcoposper Apuliam et
modo quo superius priscorum Patrum canonesnostro Calabriam constitutos: episl. 3.
itudio ordinati sunt: qualenus lecloris induslria faci- XXXVH. Epistola Leonis papw ad Eulycempra-
lius intelligere possit, dum capitulis propriis distincta byterum: in nostra editione epist. 20.
intendit. XXXVIII. Gujus suvra ad FlavianumCP. episco-
DECRETA QUORCMDAM PR.-ESULUH ROMANORUM ADFIDEI pum: ep. 23.
REGULAM ET DISCIPLINAM F.CCLESIASTICAM CONSTI- XXXIX. Rescriptum Flaviani ad suvradiclum Leo-
TUTA. nem papam : ep. 22
I. Epittola papceDamasiarf Paulinum Antioehenum XL. Leonisrescrivtum ad sunradiclum Flavkmum:
oittcopum. eD. 28.
 «25 DE ANTIQ. COLLECTION. ET COLLECTOR. CANONUM.PARS. III 226
XLl. JSpislola Petrt -
episcopi Ravennensiumad Eu- A± LXXXVHI. Epistola Hormisdm papw ad Justinum
'' tyeem presbyterum : epist. 25. augustum : ibidem ep. 79 cjusdem poniificis.
XLII. Epistola Leonis ad Ephesinam synodum : LXXXIX. Sacra Justini imperatoris ad Hormisdam
ep. 33. papam : ibid. posl ep. 40.
XLIIL Cujus supra ad Theodosium augustum ; ep.i. XC. Epistola (seu libellus) Joannis CP. ad Hor-
44. misdam papam directa : post eamdem ep. 40, tom. V
XLIV. Cujus supra ad Pulcheriam auguskim ; edit. Ven., col. 621.
ep. 45. XCI. Hormisda papa ad Joannem Illici-
XLV. Cujus supra item ad Pulcheriam augustam : tanm (al. Milkiianm) Ecctesim : ep. epiicopum 24.
ep. 60. XCII. ltem Hormisdm papm ad eumdem Joannem
XLVI. Ad Marlinum et Fauslum presbyteros: epist. epircopum : ep. 64.
61. XCIIL Ad episcoposper Spaniam conslituios ; ep.
XLVII. Ad Theodosium augustum : ep. 69. 25.
XI.VIII. Ad Pulcheriam augustam : ep. 70 XCIV. Item Hormisdmpapm ad eosdemSpanim epi-
XLIX. Ad Faustum, Martinum, Petrum, Manetem, i, scopos subjunctis exemptaribuslibelli Joannis CP. epi-
et cmteros : ep. 71. tcopi: ep. 51.
L. Ad Pulcheriam augustam ; ep. 79. XCV. Item Hormisdw papw ad Salustium Spalen-
Ll. Ad Anatolium CP. episcopum : ep. 80. sem episcopnm : ep. 26.
Lll. Ad Marcianum imperalorem : ep. 82. XCVI. Ad Epiphanium episcopum CP.: ep. 80.
Llll. Ad eumdem Marcianum augustum : ep. 83. — . XCVII. Item Hormisdw ad universos provin-
LIV. Ad Analoiitim episcopum : ep. 85. " cim Bwticw episcopos: epist.papie
65.
LV. Ad Marcianum augustum : ep. 90. XCVHI. Vigitii papw ad Profuturum episcopum :
LVI. Ad synodum Chalcedonensem: ep. 95. in edit. Concil. epist. 2.
LVII. Ad Marcianum imperatorem : ep. 104. XCIX. Epistola Gregorii papw ad Leandrum Spa-
LVIII. Ad Anatolium CP. episcopum : ep. 106. lensem episcopum :'in editione Maurina lib. i Regesli,
LIX. Ad Marcianum augustum ; ep. 115. ep. 43.
LX. Ad eumdemMarcianum augustum : ep. 130. C. Cujus supra ad eumdem Leandrum : lib. v, ep.
LXI. Ad eumdem Marcianum : ep. 154. 49.
LXIL Ad Leonemimperatorem, subjunctis teslimo- CI. Cujus supra ad prwdklum antistitem; lib. ix, ep.
niisper rescripla de libris Patrum : ep. 165. 121.
I.XIII.AdTuribium Aslurkensem episcopum:ep, 15. CII. Cujus supra ad Recaredum regem Golhorum :
LXlV. Ad universos episcopos per Italiam provin- ibidem, ep. 122.
ciam constituios: ep. 7. Notandum est hanc tabulam capiiulorum
LXV. Ad episcoposper Skiliam conslilulos : ep. 16. secundae in rass. ex quihus illam vulgavit P. pariis Cou-
LXVI. Ad episcoposper Campaniam, Samnium ett slantius, sicul etiam in alio simili codice Val. 1541,
Picenum constitutos: epist. 4. duplici vitio laborare. Nam nutn. 17 posl duas
LXVII. Ad Januarittm Aquilegensem episcopum : epistolas Innncentii ad Aurelium per saltum transilit
ep. 18. atiam ejusdem pontiflcis ad eumdem episcipum, quae
LXVIII. Ad Ruslkum Narbonensem episcopum : in corpoje eorumdem codicum legitur. Hnuc episto-
ep. 167. ( lam, quje in editione Concilionim est duodicima,
C
LXIX. AdAnastasiumThessalonicensemepiscopum: laudatus P. Couslantius in notilia epistolaruinTi.no-
ep. 14. centii num. 41, col. S32, refert inter supposiias ab
LXX. Ad Nicelam Aquilegensem episcopum : ep. Isidoro Mercatore. At eam reperiri in sincera colle-
159. ctione Hispanica, quae anteriorest Isidoro, et nullurn
LXXI. Ad Africanos episcOpos: ep. 12 edilionisi spurium documentum continet, nobis certissimtim
fJecuriatse. cst. Non solum enim exstal in codicibus ejus colle-
LXXII. Ad Theodorum Forojuliensem episcopum : ctionis originis Gallicanae, quos pauca quaedam sup-
ep. 108. positilia ex Isidoro recepisse moriebimus num. 16,
LXXHI. Ad Leonem Ravennensem eptscopum ; ep. verum etiam in exemplaribus originis Hispanica?,
166. quae hanc collecliniem sine ullo spurio Isidoriano
LXXIV. Ad DioscorumAlexandrinum episcopum ;; additaroenlo reprtesentant, qualia sunt ms. Vindebo-
ep. 9. nense, et alia quae Joannes Bapiista Perezius arihi-
LXXV. Ad episcopos per Campaniam, Samnium ett buil, ac ex iis quidera iltam in labula ejusdem colle-
Picenum constitulos : ep. 168. ctionis descripsit num. 17, uti didicimus ex cod.
LXXVl. Hilari papm syriodale decrelum : in edit. Vat. 4587. Id vel maxime coniirmat antiqua abbre-
Coiiciliorum episl. 1. viatio collectionis Hi-panicae edita a cardinali de
[ccu] LXXVH. Cujus supra ad Ascanium, et adI Aguirre, quaee genuinis exemplis originis Hispanicae
universosTarraconensis provincim episcopos : ep. 2. excerpla fuit. In ea enim eadem epistola allegatur
LXXVHI. Cujus supra ad eumdem Ascanium Tar- . "-. T lib i, tit. 34, bis verbis : Ut nultus conlra ordinem
raconensem episcopum : ep. 3. > canonum efficiatur episcopus. Epistola Innocenlii ex
LXXIX. Epistola Simpticii papm ad ZenonemSpa- integro 16, sed corrigendum 17; nam epistola ad Ju-
lensem episcopum : in Conciliis ep. 1. lianam nobilem, quae prist ipsam ad Aurelium sub-
LXXX. Acacii CP. episcopi dd prwdiclum Simpli- jicitur in eadem abbreviiatione lib. x, lit. 6, notatur
cium Romanmurbis episcopum : ibidem post epist. 8t num. 18. Est atitem ille ipsemet limlus epistolae 12
Simplicii. ad Aurelium. Adde quod similiter laudatur in alia.
LXXXI. Epistola Feticis papw ad episcopos per Si- anliquiore [ccm] abbreviatione comenta in ms. 59
ciliam. Est Felicis 111epist. 7. capituli Veronensis, quam ex ccdicibus Hispanica
LXXXII. Cujus supra ad AcaciumCP. episcopum:: collectione vetuslioribus excerplara videidmus part.
ep. 6. iv, cap. 4. Haecenim ibidemleguntur : Item Jnnocen-
LXXXIII.AdZenonem Spalensemepiscopum : ep. 8. tii ad Aurelium episcopum. Facile non imponatur
LXXXIV. Decreta Getasii papw generalia: in edit. manus. Episcopus ex laico non ordinetur : qtiae sen-
Conci. ep. 7. tentioe in ea sola ad Aurelium cpistola 12 conlinen-
LXXXV. Ad Sicilienses episcopos: ep. 10. tur. Neque ad suppositionis suspicionem moveat
LXXXVI. Epistola Annstasii papw ad Anastasium mendosa consularis nota in vulgatis sic expressa :
imperatorem directa. Est epist. 1 Anasla sii II. Julio quarlo el Palladio viris clarissimis consulibus :
LXXXVII. Epistola Symmachi papw ad Cwsarium: corrigenda enim est : Junio quarlo Palladio v. c.
in edit. Concil. ep. 5. consule, qut fuit cont?ul ticcidentalis aiini 416 Econ*
 227 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX.
tra vero idem P. COastantius ln sua labula inler 'H ECCLESIAS Hispaniw fieri jusserat eatiooe priwx,jd
Leonis epistolas ad Marcianum unam addit, quoein apud eas sua aetate jam receptum videns,. ^mmn
colleciione deest : nam a num. 58 ad 61 qu.t- Latinis Ecclesiis aequeusilatum credidit. Cerle cum
tuor ejusdem ponlificis ad Marcianum epistolns re- ejusmndi usns non nisi serius a caeterisOecidenlali-
fert, cuiii in corpnre sint lautiim tres, et praetennitiit bus admissus fuerit, quemadmodumideroP. Cousuut-
unam ad Anatolium affigendara numero 58. Quos lins p>obavil num. 139, nemo nisi Hispanuseara
errores nos in praimissa tahula emendanles, numeros sententiara pmfationi inserere potuit. Ex his auiem
capjtulorum ad seriein epistolarum, quae in colle- corruit opinio Petri de Marca, qui in Opusculispag.
ctione leguntur, revocavimus. Haec inlerim docu- 201 hanc collectionem post Chalcedonense Leonis
roenta nec plura, nec pauciora in primigetiia colle- auctoritate editam et Occidentalibus Eccfesiis coin-
ctione fuere descripta. mnnen) putavit.
9. Nunc de Hispano auctore conjicere liceat. Non-
§ 3. De lempore, loco, el auctore ejusaem colleclionis. nullos |n llispania hunc codicem canonumattribuisse
7. Cuturecectius descripiaeprimigenisecollectionis S. Isidoro Hispalensi lestatur Antonius Augustinus in
Hispanicaedocumentum sit concilium Toletanum IV, judicio ac censura de quibusdam veleribuscanonum
celebratum anno C33, haeccollectio post liuuc annum ecclesiaslkorum collectoribus. Duo autem bac in re
digesta perspicitur. Cum pnrro prnefatioprimac pnr- difficullatem facessere queunt: 1° quod S. Braulio
tis fere tola inveniatur in libro viOriginum S. Isidori in prasnolntione ad libros Originuni, ct S. lldefonsus
Hispalensis.cap. 16, dubium esse potcst num praefa- de Viris illuslrihus cap. 9, qui catalogum operum S.
tionis auctor ex S. Isidoro sumpserit, an polius S. Isidori contcxunt, nullam hujus collectionis mentio-
Isidorus ex praefatione ila profecerit, sicut idein ex H nem faciunt; 2°quod cum in libros Originura tradu-
aJiis aucloribus, tacitis idenlidem nominibus, alia at- cta ftieril pars non exigua prsefalionis eidero colle-
que alia derivare consuevit. Hoc autem poaerius ctioni praeflxae,incredibile sitS. Isidorum.qui ex aliis
omnino dicenduui suadenl illa praefaliouis aeque ac scriptoribus non pauca excerpsit, ex sua quoque
Isidotiani excerpti verba : Qubrum (conciliorum) praefatione quaedamtranscripsisse. Cuin vero S. lsi-
eliam gesta in hoc opere continentur. iloec enim, ut dori aetatimaxime conveniantrecentiora ejusdemcol-
post Antonimn Augustiniim recte animadverlil P. lectionis documenta, nimirum synodus Hispalensis
Couslantitis, congruuut quidem praefatiouicollectio- n, anni 619, ac Toletana IV, anni 633, quibus ipse
nis geslis conciliorum praemissae,non vero Originum praefuit; non incongrue ejus atictor jamdiu credilus
libris, qui nulla synodurum gesia repraesentant : ac est idem S. Isidorus, ut ex Gratiano colligitur, qui
propterea certum esse debet S. Isidorum illud proe- fragmentum praefalionis in primam partern propriuni
fationis fragmentum traduxisse in suos Originum li- ejusdem collectionis Isidoro tiibuit dist. 16, c 1. Cer-
bros", et dum illud exscriberet, ea quoque verba, te vero si non ipse Isidorus, alius saltem jussu ejus-
quaein Originura opere erant omittenda, inadverieii- demcollectionem concinnassevidetur; et hacdecausa
ter recepisse. Haec ergo proefatiocum annexa colle- accidit ot pseudo-Isidorus, qui hanc colleciionem in
ctione lucubrala fttit ante aliquaiito quam S. lsidoros suam traduxit, u.-urpaverit lsidori nomen, proefalio-
libros Originum scriberet. Porro Onginum seu Ety- iiique suaetituluro affixerit S.Isidori episcopi,eo quod
inologiarum libros postremuro S. lsidori opus fuisse, earo collectionem vela S.Isidoroepiscopo Hispalensi,
quod nioriensadimperfectum reliquit, S. Braulio iu vel ejus consilio digestam fama tradiderat. Fuisse
praenolatione Ilinceosdem libros testatur. Ille auiem Q quidem antiquiores codices canonum, eosque lectos
obiit anno 636. collectionis tempus clarededu- ih anterioribus Hispanis conciliis liquet ex § 1, n. 1.
citur nimirum inter annum 633, quo habila fnit sy- Cum porro nonnulla in ipsis deessent, et forte eliam
nodus IVTnletana, el aiintim 636. quoe in eisdem conlinebantur non omnino essentor-
8. Hanc aulero collectionem, ex cujus pracfatione dinaia, sed confusa; veteres codi es recognoscendi
S. lsidorus Hispalensis episcopus memoratum frag- et augendi ac in meliorem formam redigendi consi-
menlura decerpsit, in Hispaniis lucubratara fuisse lium S. Isirioro in nieniem venit: cui fortassis occa-
dubitare non licet. Vetusliores quidein htijus colle- sionem et stimultim proebuit canon quartus concilii
etionis codices, qui ad originem magis accedunt, Hi- Toletain iv, in quo ea generalis couciliorura cele-
sparii sunt, etnntiquo charactereGotbico Hispanorum brandorum regula praescripta fnit, ul omniftusin suis
ptoprio scripli. iErae uotalioHispanorum peculiaris, locit in silentio contidentibut, diaconus alba indutus,
quae inpluribus eliamnon Hispanis documentis post Codicemcanonumin medio proferens,capitulu de con-
consulares uotas signatur, Hispanicam originem pa- citiis agendispronuntkt.
lam declarat. Quid dicendum de synodis Hispanis, § 4. DeadditamenlisquwprimigeniwcolleclioniHispa-
quibus haec collectio abundat? Quidindeeadem decretalibus nicw subinde accesserum.Vindkanlur documentain
Homanorum pontificum epistolis exhibi- auctiore collectioneHispanka subjecta concilioCP.
tis, quae ad Hispanos datae (uere? Qua in re nmit-
in II, alias generati vi.
lenda non est praeclara animadversio P. Coustanlii
praef-lituie lom. 1 Epistolar. Roman. pontif., n. 147. 10. His de primigenia Hispanica collectione per-
Quod autem e veteribus hisce litteris nullam omisit u" scriptis.additamenta quaeeidemdeinceps fnerunt in-
quam ad Hispanos dalam norimus, id docet. sane, vet ipso serta explicanda sunt. Antiqtiiores additiones legun-
etiam tacente, Hispanum illum fuisse Primus tur in vetustissirao codice Vindebonensi 4l,aliisque
omniumin lucem edidit epistolas Uilari ad Ascanium similibus. Hi post Bracarensis pririiaesynodi initium,
Tarraconensem, Simpticit et Felicis ad Zenonem Hi- quae in praemissa tahula nolatur nura. 40, inserunt
. spalensem, Hormiidw duat ad Joannem lllkitanum, sine ullo numero ac extra locum proprium novem
' ejusdempapm unam ad Salutiium Hispaiensem, atte- synodos Toletanas, nimirura quintam el celeras us-
ram ad episcoposBwticw, alias itidem duas ad episco- que ad decimam tertiam anni 683, ac postea repe-
pos Hispaniw eum Joannis CP. libetlo missas, VigiUi tunt Bracarensem i, et integram afferunt; et post
denique ad Profulurum Bracarensem. An non et Hi- Martini Bracarensis capitula addiint aliaiu synodum
spanumseprodit, cum e Gregorii litteris, quas fere Bracarensem anni 675, et reliqua subjiciunt quaein
[cciv] innumeras habemus, quatuor demum exhibet, laudata tabula primaevaecollectionis indicantur. Cum
tres videlketad Leandrum Hispaknsem, unam adGo- ejusmodi codices, qui Toletanas synodos diligentiori
thorum regemRecaredum, retictis atiis, utpote ad His- cum collectas receperunt, recenliorem praeferant
panosnon daih fllla tandem pracfaiionis.ubi irarinur Toletanam xm anni 683, careant autem Toletaua
symhuli Constantinopolilani lides a lota Grwcia et xiv, [ccv] celebraia anno sequenti 684, axploratuui
Latinitate in ECCLESIIS prwdkari, palum faciunt ejus videtur baecadditamenta in primo ejusmodi additio-
prafationiset colleelinis subnexte aucturem Hispa- num exemplo accessisse paulo post ipsaln synodutu
IIUUIesse, qui quod Toletana synodus ui per omnes Toletanam xm, aflteouaut xiv haberetur-.
 289 DE ANTIQ. GOLLECTION.ET GOLLECTOR.CANONUM.PARS III. 230
11. Novasaddiiione; deinde suscepit haeccellectio, J
A haec sjmodus CP. (sexlageneralis) post Chalcedonen-
quas exhibeut codices quos Antonius Atrgustinusprae sera recipienda et codici ex ordine inserend.i deccr-
ocuiis babuit, exemplum Lucense quod Perezius lau- nitur. Non omnia ejusdem synodi gesla ad Hispanos
dat, codex Urgellensis ecclesiae,aliique nonnulli. ila missa, sed deflnilio fldei, acclamaliones episcoporuin,
tainen ut in his synodi omnes cujusque urbis simul quae et prosphoneticus[ccvi] dicuntur, et cdictum
ex ordine, continua numerorura serie describantur. fideiab imperalore directum, tantuminodo transmissa
!n Graeeisenim conciliispost Consiantinopolitanumi fuerunt. Neque enim iniiio cuncta gesta, sed praecipua
addilur Constantinopolitaniinin, aera 720, cuiu qnin- capita (idipsum Gbalcedonensi pariler accidisse vi-
que epistolis ad ipsum pertinentibus, videlicet una dimus tom. II, col. 1218) Latine reddita, et in Hispa-
Leonis II ad episcopos Hispanos, alia ejusdem ad nias directa, ut Leoll in epistola ad Hispanos epi-
Qtiirieura, tertia ejusdem ad Simpliciurocomitera, seopos tradit. Ex hac autem epistola, non vero ex
quarta Uenedicti presbyieri post Leonem elecii ad interpreiatione totius synodi, se omnem ordinemge-
Petrum notarium regionariura, ct quinta proedicti storum, gestaque ordinttm cognovisseiidem episcopi
Leonis II ad Ervigium regem. In Gallicanis synodo in laudato Tolelano concilio pronuntiant. Sola vero
Vasensii subjicitur Vasensis u anni 529, et post Au- definitio quaend aeiionem 17 sextae generalis synodi
.relianensem i describitur altera aniii 533, nec non pcrtinet, Codicicanonnra auciiori inseria fuit. Quod
qninque alia Gallicana documenta, id est coticiliuin si Iiuic CP. concilio liahito an. 680 et 681, in eodem
Epaunense anni 517, Carpenloratense anni 527, Ar- Codice afligitur aera 720, quaercspondet anno 682, id
vernense i anni 535, ejusdeni Arvernensis epistola errori collectoris tribuendum, qui ex transmissa ejus-
ad Theodeberlum regem, et Arvernense n anni 549; ,'_" dem concilii definilione not s chronicis experte, ve-
quod lamen cum eamdem prsefalionem eosdemque rum annum colligere nequaqualn potnit. Opponunt
canoneshabeat ac Aurelianense v, recte mouuit Pe- in Leonis II litteris tradi conciliumcelebmtum indi-
rezius potius dcendum esse quintuin Aurelianense. ctione 9, cum tamen acti n.vissimaruiii actionum 17
In Hispanicis, post Toletanum iv subdunlur ordina- et 18 indictionein 10 praeferant. Vernm etsi apud
tim propriis item numeris distincta tredecim alia Graecos mense Septembri anni 681 inchoaret indi-
ejusdein urbis concilia a v ad xvn, quod coactum ctio 10, Leo tameti uti voluit nona indictione, quae
fuii anno 694, et post duas synodos Hispalensesaddi- apud Romanos adhuc decurrebat. Neque moveat in
tur Emeritensis anni 666; nec orailluntur Sentenlim epistola ejusdempontificisad regem Ervigium (qunm
quwin veteribusexemptaribusconciUorumnon haben- Benedicii epistolaeincoriicibus subjectam, Loaisaei-
tur ; adeo ut capilula bujus partis in his codicibus dem fienedicto tribuendara pra-ter iiosD-orumcodi-
linl 68, quorum seriem videsis part. IV,c. 5, n. 3. cum fldem perperam credidil) scribi imperatorem de
Cum his mss. concinunt cod. Vat. Palat. 575, elsi congreganda synodo riedisse liiteras ad Agathonem,
imperfectussit et ordine perturbatus; exempliimms. cum ad Domotimdederit. Cum enim eacdem litterae
cardinalis Passionei, quod taraen cura sit mulilum, ad Domnum scriptoe, post ejus mortem Itomam al-
caret couciiiis Graeciaeet Africoe, ac in Gallicanis latae, Agathoni ejus successori traditae fuerint; Leo
post duo Vasensia et Agathense deficit. ili quoque has ad Agalhonem directas scribere potuit. Nihil
eodices synodo Tolelana; u subneclunt duas epistolas igitur grave opponitur quominus hsec documenla
Hontani episcopi Toletani, unam ad fratres et filios septimi saeculiad Hispanosdata, et ab Hispanis buic
teniioni Palenlini, alterara ad Turribium; et synodo vetustissirooe Hispanicae collectioni sub finem ejus-
Tolelana; m adjiciunt homiliam S. Leandri. episcopi (C dem septimi saeculi, aut sub oclavi initium adjecta,
ob conversinnem gentis post consliiutos canonesha- sincera credantur : adeo ut hoc canonum corpus his
bitain, el alia noonulla. In secunda vero parte post aliisque additaraentis auctura Alexander III authen-
S. Gregorii epist ias, quaeprimigeniain collectionein ticumjure affirmaverit.
clauduut, nura. 103 adduntur decreta Romanwsedis 13. Codex S. i£miliani, cujus Pereiius meminit,
de recipiendis et non recipiendis libris ab Hormisda aiia peculiaria documenta in Hispaniensibusconciliis
papa edila. Est decretum de apocrypliis, quod iu vut- praebuit, nimirum Caesaraugustanuran anni 592, et
gatis Concjljorum Gelasio tribuitur, de quo vide III anni 691; Uarcinonensiaduo, unum circa anuum
part. ii, c. 41, § 5. 540, alterum anni 599; Oscenseanni 598, Egarense
12. Haecauctior collectio, cujus receiiltus docu- anni 614, duo Toletana a decem et septem jam me-
mejiiuni est synodus Toletannxvn anni 694, usui fuit moratis distincta, untim anni 12 Recaredi regis, id
anctori t-jus brevialionis seu indicis caiioimm col- est aimi 597; aliud sub Gundemaroanni 610et legcnt
lectionis Hispancae, de quo plura diceinus parte iv, regis ChinXillae, <|u;cToleianam v synodum conurma-
e. 5. Numeri enim capituloriim, quibus docunienta vit; ac synodum Narbonensemanni 589, quaeidcirco
ejusdem collectionisibidem allegantur, cum iis nu- inter Hispanica concilia inserta fuit, quia tunc pro-
meris plane cnngruunt qui in hac auctiori collectione vincia Narbonensis i Gothis principibus in Hispania
tnveniuntur. Haec est itlud Corpus canonum, quod regnantibus suberai et una erat ex sex provinciis
Alexander III authenlkum appellavil, ut patet ex his Hispaniae, ac Narbouensis mctropolita cutn suis suf-
verbis lnnocentii 111in epist. 121 ad Petrtim Compo- fragane s Hispanisconciliis intererat ac subscribebat.
slellanum lib. u : Emeritense vero conciliumauthen- u„, Stephanus Baluziusin pnefatione ad novaraconcifo-
ticum esse multis rationibus ailruebat: lum quia cum rum collectionein iitim. 15 scribit: Joannes Baptisla
aliii concUiiicontineturin libro qui Corput canonum Perezius suspkionemfacit de falsitate duorum conei-
appellatur, quem Alexunderpapa per interloctitionem liorum Tolelanorum, ejus nimirum quod sub Gunde->
authenlkumappellavit; tum quia, etc. ConciliumEme- maro rege celebratumdicitur, et atteriusquod tub Re-
ritense in ineroorata laulum aucliori collectione de- caredo, ut patet ex secundaprwfalioneejus ad concilia
scribiiur. Omnia quidem ejus documenta siucera Romam missa. Al Perexii verba nullam falsitaiis su-
suut, et eothis quibusque eatiem collectio estexpers. spicionem injiciunt. Solumea proprio numero el loco
Difficultatemquispiam ingeret ex Constantinopoli- u a cuui caeterisnequaquam notata admiralur, et cur
tauo u, quod, ut ibidem profertur, nonnulli post id acciderit conjicere studet. Illud porro (inquit in
iiiagoum Baroniura in suspicionera adduxerunt ob laudata praefationesecunda edita in Apparatu 1Con-
eas praeserlimepistolas quae ipsi subjectaeleguntur. ciliorum editionis Venetaecol. 50) mihi mags est du-
Coiistantjuiopolitanasynodus quae in hac collectioue bium, eur hoc conciliumsub Gundemaro, et alterum
ipscribitur secunda, est concilium sexlum generaie Totelanumanno 12 Recaredi, hic eliama nobisdescri-
Conslaniinopolicontra Monothelitascelebratum : se- ptum, non sint relata in numerum Toletanorum, cum
cundum autem Constantinopolitanum dicitur ex or- ex ordine temporumquartumet quiniuminscribidebuis-
diue ipsius collectionis, in qua Constantinopolitauoi sent: qui numerus sequenlibusconciliis constantertri-
statim subjicitur, vel etiam quia synodus v Hispauis bui solel. Neque vero additum nostra wtate numerum
•rat ignota; ac propterea in concilio Toletano xiv conciliisToletanis afirnmre quitpiam potetl; cum Go-
m AD OPERA & LEONIS MAGNIAPPENDIX.
thos eodemnumero usos ex cap. 9 conciliixm Totetanl A ad has frequentius accedere ipsas erroneas lectiones
discamus, ubi qttod nobisest duodecimum,plane etiam . codicis Vindebonensis origims Hispauicae, inultutu
vocatur duodecimum. Neque rursus ignorata fuisse autera abesse ab iisdem emendationes quaein Vati-
hwc duo concitia a posterioxibusGothis in tam recenti cano exemplo proferuntur. Hinc manifestuinfit ali-
memoria fit verisimile. Itaque mihi nondum causa li- quem anliquum Gallicanum sittdiosum virnm, qui
quet, nisi forte horumduorum brevitaset exiguitasim- collectionem Hispanicamex codice originisHispanae
pedivit quominus in majorum conciliorum numerum ita mendoso, uti est Vindebonensis, exscribendam
refenentur. His aulem documentis laudati codicis susceperat, erroneas illas lectionesillas liberiori licemia
S. ./Emiliani fidem adjicit alia multo veuistior col- corfexisse ex ingenio, novasque lectiones ab
lectio seu abbreviatio aniiquioris collectionis in ms. omnibusaliis codicibus discrepantes induxisse. Plura
Veroiiensi contenta, de qua dicemus part. iv, c 4, hic possemus afferre Leonina eju-inodi exempla;
ubi ex conciliis memoratis qualuor recensenlur, ni- sed cum ea suis iocis notavimus torao primo, quaa
mirum Caesaraugustanumn, Barcinonense i, Oscense simtil indicanlur in ejusdem tomi indice, col. 1539,
et Narbonense. fccvn] Similiter Caesaraugustanumu verbo Cotleaio Hispanka, eo lectores rem;ttimus.
inventum fuit in alio ms. codice Alveldensi, quem Qua autem lihertate usus est studiosusille vir in
Vigiia presbyter scripsit; et Tolelanum sub Gunde- Leonis epistolis, usum quoque fuisse in caelerisdo-
maro rege repertum fuii etiam tum in eodem cod. cumentisquaein mss.originisHispanicaeVindehonensi
Alveldensi, tum inalio Soriensi, uli Perezius in se- siniilibus frequenlia menda praeferunt, nihil est dubi-'
cunda praefalione tesiatur. Addeintis tandem in eo- tandum. Id perspicuum fit ex editione Conciliorum
deraexempio S. JLmiliani inveniri epistolam Turribii T»Severini Binii, in qua Hispanicaconcilia duplicivut- edi-
postea Asturicensisepiscopi ad Idac um et Ceponium, tione producuntur, nimirum ex editione antea
abjuratioiiem haeresisPriscillianaefactamab iepiscopis gata, et ex editione Garsiae Loaisae. Vulgata editio
Dictinio etvSymposio, et concilii Toletani senten- ex Isidoro dimanat, qui e codicibus Gallicanaeori-
tiam de commnnione quibusdam episcopis reddenda, ginis Hispanicam [ccvm] collecliunemin suatii deri-
vel neganda. Haecdocumeuta, quaeAmhrosiusMore- vavit. Loaisae vero eduio ad codices Ilispanicae
les ex eodem S. jEmiliani codice ediderat, a Baluzio - originis exacta fuit. Insignis leetionum varietas quae
«liisque in dubium vocala, defeudiraus tom. I, col. in vulgata illa editione perspicitur, ad arbitrarias
1475, et plenius tom. II, col. 1376 et seqq. correctiones referenda est veteris ejus autiquarii, <|ui
meitdosum Hispanicumexempluradescribens, marle
§ 5. Nolabilisdislinclio eodicum originis Hispankw suo emendandum credidit. Loaisae vero contigil
et originis Gallicanm. puriora et emendatiora Hispanicn exemplaria inve-
13. Duas species codicum hujuscollectionisdistin- nire, ex quibus ejus editio iis mendis caret quae in
guere permagni interesi, quorum alii sunt Hispanicae Vindebonensi aliisque similibus occtirrun.t. Exem-
originis, nlii Gallicanae. Uispanicacoriginis appella- plum autem quod adhibuit primus ille Gallicanusli-
mus coriices qui in Hispama frequentiores, vel ex brarius, qui collectionem Hispanicamemendavit, vel
Hispania in alias regiones traducii, puram repraesen- ipsum (a) Vindebonense fuit, vel aliud simile Vin-
lant colleciionera Hispanicara. Supt autem quidam debonensfcujus frequentiora sphahnata totarbitrariig
alii codices qui, etsi eamdem colleciionem conti- emendationibus occasionemdedere. Has veru etnen-
neant, duobus tamen ab ea quam puri illi codices dationes liberiores a studinso viro in aliquem codi-
exbibeiil, non minimum discrepant, nimirtim tum ob C cem anle Isidorianae colleclionis ediiionem fuisse
non paucas lectioues ex ingenio emendatas, quaea inductas duo nobis indicio sunt : 1° quia ipsas rece-
vera leclione maxiroe absunl, tum ob quaedam addi- ptas invenimus in collectione Herovalliana, quain
tilia capila, vel etiara integra documenta, quae in Isidoriana anleriorem videbimus part. iv, c. 7;
puris ejusdem collectionis exemplaribus non inve- 2° quia ipse Isidorus dum Hispanicam collectionem
niuntur. Hos autem codices Gallicanae originis id- in suam Iranstulii, documenta ejusdem cum iisdetn
circo vocamtts, quia omnes quos hujus generis esse emendationibus descripsit.
deprehendimus, iu Galliis frequentiores sunt, et qui 15. Hac porro in re illud animadvertere libet, Isi-
alibi exsiant, e Galliis provenerunt; adco ut horum doro Mercatori tribui corrupisse epigraphen epistolae
origo Galliis tribucnda videalur. Tales sunt codex Vigilii papaead Profuturum, qua- apud ipsum el in
Vat. 1341, quem ad Augustodunensem Ecclesiam memoratis Gallicanisexemplis collectionis Hispanicaa
pertinuisse vidimus, ac tres Gallicani meraorati a P. Eulherio inscribitur, etsi ir. proemissaeorumdein co-
Coustantio, Laudunensis, Bellovacensis, el Novio- dicum tabula ad Profulurum data dicatur. Verum
mensis, quos cum laudato Vaticano oinnino concor- lectionero Eutheri» induxit ille anliquior librarius qui
dare, ex iis quae idem Coustaniius nolavit, plane erroncas lectiones cudicis Hispanicaeoriginis emen-
perspeximus. Hi vero codices nec primigeniam bre- davit. in Vindehonensienim hic mendosus titulus in
viorem, nec illam auctiorem collectionem tlispani- corpore legitur:'Epislola Vigiiii papw ad Fulurum
camconlinent, quam iinni. 11 explicavimus,sed illam episcopum;et in epigraphe: Dilectissimo fratri Fu-
quaeadditamenta proclert recensita num. 10, qualem turo Vigilius. Pro voce auiero Fuiuro, quaeinsuetuiu
iu Vindebonensioriginis Hispamcaeinvenimus. j) nomen referebat, Euturo legere, et Eutherio corri-
14. Quantura ad arbilrarias emendatiunes quibus gere facilefuit. Isidorus ergo, cum codicem exscri-
codices Gallicanaeoriginis ab exemplaribus originis pserit originis Gallicanae,Profuturi nomen non mu-
llispanicac potissimum differuut, dum nos in paranda tavit, sed lectionem, quam in eodem codiceemenda-
editione Epistolarum S. Leonis conferendos curavi- tam invenit, in suam colleciionem traduxit.
mus tum codicemVindebonenseraoriginis Hispanicae, 16. Rursnm vero post Isidorum in eamdem colle-
lum Vaiicanum 1341 originis Gallicanae, deteximus ctionem Hispanicam originis Gallicanae manus
in Vindebonensi plures lectiones erroneas esse atque immissae sunt. Nam praeter lectiones ex arbiirio
corruptas, quaein laudato Vaticano emendatae, ido- emendatas, quas Isidoriana collectione anteriores
neum sensum reddunt. Nisi quid nobis aliunde prae- vidimus, laudati codices quaedamadditamenta rece-
slo fuWsei,has ita emendatasgermanasesseS. Leonis perunt partim sincera, partim apocrypha, quae ex
leciiones credidissemus. At cum earumdem epi- collectionelsidori sumpta dignoscuntur. Primo ante
stolarum alia diversarum et vetustiorum etiam colle- praefationemnon solum praemittuntur annotationes
ctioiium exempla nobis suppeterent quaeveras Leo- de synodis, libelius provinciarum, et notitia Gallia-
ninaslectionesconcorditerconservarunt cognoviraus rum, quae item in Isidoro praecedunt; sed etiam de-
(a) Hinc, sicut in Vindebonensi, ita etiam inlau- concilia Toleiana a v ad xm, ac dein iterum Braca-
datis cudicibus originis GallicanaeBracarensi i con- rense i, sed integrum, subjicilur
cilio vix incojptoet staiim abru^itQasauwuur novetn
$33 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM. PARS III. 231
BcribiturOrdo de celebrandoconcilio, qucm lsidorus tA quot quidcm emendaiionesarbitrarias, nihil autem ex
suo codici se inseruisse in praefationetestaiur. Dein recensitis additamentis receperint.
post tabulamprimaepnrtis intrusi sunt canones apo-
stolici, quos collectionis Hispanicaeauctur in praefn- § 6. De Itisqui excodicibuscolleclionisHispanicmtlo
tione uli apocryphos rejecii. In codice Vat. 1341 cumentaedideruntvel emendarunl,ac prwsertimde
iidem canones fndicantur initio praemissaetabulae, Joanne BaptislaPerezio.
sed sine numero (nam nurnerus capiiuloruma Nicoe- 18. Prima ediiiodocumenlorumcollectionisHispn-
nis canonibus incipit): quodeosdem canonesin bisce nicaeestilla Merliniqnae,cumex Isirioricoriiceprodeat,
codicibusaddititiosconfirmat. Additi autemvidentur eariemdocumentaab Isidoro recepta exhibet cum le-
ex mss. Isidori Mercatoris, qui ipsos canonescum ctionibuscoriicumoriginis Gallicanae,quibtislsidortis
caeteris dncumenlis collectionis Hispanicoeprimus usus est. Hinclectiones Imjuseditionis,quoein vulgatis
conjunxit. In secunda autem parte, quaeincboat a Conciliorum repetita fuit, suspeclaeess« debent, eo
duabus epistolis Damasi, alteri hujus pontificis epi- quod tiberiores emenriationesnum. 14 indicaiascon-
slolae ex spuriis Isidori mercibus intermixtoe sunt tineant. Ad distinguendasac resiitucndasgermanas le-
epistolaetres, una Stephani archiepiscopi et trium ctioiiescollectionisllispanicae,opusessetconferrecodi-
conciliorum ad Damasum papam, alia Damasi ad ces qui Hispanicamoriginempracferunt. Primus qui
eumdem Stepbanum et ad concilia Alficoe, tertia hac in re perulilemoperam posuit estJoannes Bapiisia
ejusdem ad episcoposNumidiae:et hae qiiidem epi- Perezius. Gregorius XIII,cum in editioneinac emen-
stolae iisdem Damasigenuinis tilteris in partes dis- dationern librorum Gratiani vetera exemplaria cano-
sectisita sunt intermixtae,ut in Ishloriana collectioner. num et decretalium describendavel conferenda undi-
cap.6, §, 5distinctiusnotabimus. Mirumporroaccidit que conquireret, inielligens in Hispaniapranstnntis-
enm qui has tres epistolasspurias in Damasoaddidit, simos hujus generiscodicesinveniri, GaspariQuirog;e
ab aliis pluribus quoein sequenlibusponlilicibiis ex tunc episcopoConchensi,postea archiepiscopoTole-
eodemIsidori fonte suppetebant abslinuisse. Solura tano et cardinali, iri negotiidedit, ut eosdemcodices
in litteris Vigilii ad Profulurum ex lsidoro attexuit quanlum ad concilia pnecipue Hispanica cum vul-
duo capitnlasexlum el septimum,quaeiu purisHispa- gatis conferendos, et inedita ex iisdem Iranscribenda
nicis codicibusdesunt. Tandemex genuinis unum in curaret. Is vero hanc curain commisifviro doclissimo
froe subjecit praeter Gdemtabulae omniumquecodi- familiari suo Joanni Ba:>tistoePerezin, qui postea
cum originis Hispanicac,Gregorii scilicet Junioris fuit canonicuset a bibliothecaEcclesiaeToletanae,ac-
decretum, seu concilium Roroanumcuni 17anathe- dein episcopusSegobricensis.Ilicautem ob temporis
matismiset subscriptionibus episcoporum,quod ex angustias uno ms. Lucensi usus, qui omniumnnti-
eodem lsidoro sumptum videtur. His autem paucis et locupletissimiisvidcbntur, et interdum
partim suppositiliis, partim genuinis additamentis Suissimus uobtts aliis, quingenta loca insignia in laudalis con-
exceptis, laudali codices fccix] originis Sallicanae ciliis emendavit,ac sex ineditas synodos et fragmenta
eam incaeteriscollectionisHispanicaeauctiorem for- item in aliis muta descripsil, nec non ahbreviatio-
mam exhibent, quae in ms. Vindebonensi originis nem scu indicemcanonumcnlleclionisHispanicae,de
Hispanaenovem Toletana concilia, et Bracarense quo dicemuspart. iv, c 5. Ila-conmia anno «575ad
anni 575, primigeniaecollectioniaddita recipit. Hinc pnntificemraissa fuere scripta in libro fccx] qui est
librarius primi ejus exempli, ex quo memorati qua- inler rass. Vaticananum. 48S7.Ex hoc ms. Quirogae
tuor codices origiuis Gallicanoe,id est Vat. 1341, C epjstolam ad Gregorium XIII, Perezii praefationem,
Laudunensis,Bellovacensis,et Noviomensisprofici- ' etaliam peculiaremejusdem Perezii notationeni,quae
scuntur, duo prae oculis habuit exeraplaria, unum rebus pluribus ullles futuraesunt, in calce hujus ca-
collectionis Hispanicaeliberius emendalae, ex quo pitis siibjiciemus. Cum hoc primum opus Romani)
ipsamperinde emendatamdescripsit, alterum Isidori, ahtistiti placuissct, et Perezius ob hunc egregium
ex quo illa addilamentadecerpsit. Quod si e tribus laborem munilicentissimeremuneratus, ad alia quae
epistolis S. GregoriiMagniad Leandrumquaein prae- pollicitus fuerat impendendafuisset impulsus; anno
roissatabula indicantur, duas tantum exhibent lau- sequenli 1576 alias synodos Hispanas nondum im-
dali codicesoriginis Gallicanae(secundamenim igno- pressas ex codice potissimum S. ^Emiliani transcri-
rant); id vel saltui tribuendumest primi ejus librarii psit, et chrotiologiamconcili<rum Hispaniaea carrii-
ex quo ejusmoriicodicesprodeunt, vel certe ille li- nali de Aguirre (T. 1 Concil.Hisp., pag. 13) postea
brarius codicem Hispanicaeoriginis adhibuil, in qtioi typis impressam exaclissime digessit iti aliero libro,
similis saltus amanuensis oscitantia inciderat. Hic; ex qtio alia tum Quirogoeepislola ad pontificem,tum
auletn defecluscodicum.Gatlicanaeoriginis memoriai Pefezii praefatioad leclorem editasinvenientur post
retinendus est ob ea quaede Isidoro dicturi sumusi Stephani Baluzii praefaltonemad novam-Conciliorum
cap. 6. editionem,nc exinde in Apparatu I ad ConciiiaLab-
17. Unum vero hic animadvertendumcredimus.Sii beana editionis Venetae, col. 48 el 49. Aliud horum
omnes codices collectionisHispanicaeoriginis Galli- duorum librorum exemplum idem Perezius miserat
canaeejusdemralionis essent ac Vaiicanusloll et aliii etiamad AnloniumAugtisiiuumtunc episcopuraller-
tres recensitiet allegatia P. Coustanlio,ita ut praeter- _ densern, et electum Tarraconensem, uti di-cimtisex
emendationesliberioresindicala qtioqtieadditamentai " duabus ejusdem Augustini epistolis ad ipstim Pere-
ex Isidoro excerpla omnes exhiberent, nec untimi zium,quoe a car<linalide Aguirreeditaesunt lomo IV
hisceadditamentisexperlem, solisqueemendationibus i Couciliorum Hispanioe,pag. 650el 651Romanaeedi-
liberioribus dislinctutn liceret reperire (quod illis; tionisanni 1692. Hi librideinde transieruntin biblio-
inquirendum relinquimus qui in Galliis plura ejus- thecam nobilissimi Gasparis MendozaeIbannez mar-
modi exemplariainvenire ct conferre queunt); tunc: chionis Mondexarensiset Tendillaecomitis, qui eos-
vehemens suspicio ingereretur ipsum fortassis Isi- detn postea commiiiiicavit Slepbano Bnluzio,dein
dorura Mercatorem, quem Gallicanumfuisse videbi- vero donodedit laudato cardinali de Aguirre.
mus, eorumdem exemplarium Gallicanac originis; 19. His praeclaris Perczii laboribus usi sunt Ro-
fuisse auctorem, qui sciiicet codicem Ilispanoe ori- roani correctores Gratiani, cum plura loca aucio -
ginrs exscribens,suo arbilrio emendavil simiil, et in- ritatc codicisLucensisemendarunt. CardinalisBaro-
dicatis tum sinceris, tum supposilitiis additionibus nius et ex eo BiuiusNarbonensemsynodum anni 589
auxit, antequamdigererel suamcollectionempluribus; edideruut, uli in secundo Perezii tomo ex S. Mmi-
imposluris refertam, cui ipsamliispanicam collectio- liani codice descripta fuerat. Anno 1593 Garsias
nem abs sese jam emendataminseruii. Qtiatamen in Loaisa ordinis Praedicatorumtum Philippi III Hispa-
re catite deliberandum erit, si praesertim quoedam i niarum regis praeceplor, postea vero archiepiscopus
collectiones Isidoriana anteriores, uti est Heroval- Tolelantis, in Hi>paniensiumConciliorum ediliona
Itana, ex codicbus HispanicisGallicanseoriginis ali- '" eosdem lerc codices <iuosPerezius adhilittii. Suut
' S
PATROL.LVI.
235 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 256
qui suspicantnr Loaisamex Perezii libris A
profecisse. quenter pro soo jure iraperet. Deus Opt. Max. bea-
At eum non vidissebos libros, quaedamindicia nobis litudinem vestram Ecclesiaesuaequam diutissimein-
satis aperte manifestant. Si enim illos evolvissei, columemconservet.
haud affirmassel in praefationeLucensem codicem i Madriti xv kaf Aprilis MDLXXV.>
fuisse descriptum ac missum Roroam, cum Perezius Joannis Baptistw Perezii prmfatio in tomumI Colla-
non totumeum co lieem, sed solas variantes, et quae tionum quas in taudato ms. Vat. 4887 descriptas
erant inedita ConciliorumHispaniaein suis libris Ro- Romammisil.
mara missis expresseril. Pra-tereaex quatuor praeci-
Perezius tres tantura < Descriptor harum CollationumLeclori.
puis codicihus quos laudat,
Loaisa agnovit, el in his llispalensem vocat, quem « Reverendissimnsdominusmeus Gaspar Quiroga
rectius S. jEmiliani appellasset,si Pereziumlegisset. episcopus Conchensis, generalis per Hispaniam in-
Aliasaniraadversionespraeiermiltitnus,cum haeduae quisitor, jussus a SS. doraino nostro Gregorio XIII
Loaisam a plagii notasatis purgent. Quod si in mul- collationes conciliorum Hispaniensiumfaciendasctt-
tis hujus edilio cum*Perezii libris convenit, nihil rare, me inter caeteros suos ministros elegit cui id
mirum, quippe iisdem codicibusHispanicis uierque opus commitierel. Qnod munus etsi scio me non
usus esi. Hinc autem sola concilia Ilispamaead codi- satis pro diguitate implesse, sed ftdem tamen et
ces Hispanaeoriginis emendalavel edita dici possunt. diligentiam in eo meam, quisquis haee legeris, non
Reliqua vero sunt alia lum Graeciae,tum Africoe,tum omnino Improbabis. Ut vero quaehoc volumine con-
Galliarum concilia, qu;e ex Lidoro, seu ex codicibus tineantur, vel a me proestitasint cognoscas, necesse
originis Gallicanaevulgata, lectionibusexemplarium _ est me hoc loco pauris praefari. Quamtumutilitatis
Hispauicaeoriginiscarent: ac praelerea eamdeinopem **affernnl-veitisticodices mnnuseripli ad puros fontes
exspeclautpleraque decretalia pontificura, quaeinse- omniutn discipliiiarumrelinendos, frustra nunc per-
cunda collectionis Hispanicaeparle continentur. Nos sequar, cum id tam mnlli castigationum libri a viris
in Leonis epistolis banc diligentiam adhibuimus.Alii doctis nostraeactatisin lucem editi, cum magno lit-
germanns lectiones tum in coeterisconciliis, tum in terarum fructu pcrsunserint. Nequevero ejus laboris
epistolis ponliliciimex aliis optimasnotaecolleclioni- sumtnas ulililates diffitebuntur, nisi qui vel itn fue-
bus et exeroplaribus edidere. Al quae sint lectiones rint caeci, ut nou videant seroper in deterius ahire
codicum originis Hispanicae,ex quibus palefiat sin- posleriora quoequeab mio exemplari sa-pedescripta,
cerus textus ejusdero collectionisin plerisque adliuc vel ita excordes, nt nihiio plus ament liicem quam
dtPSiiifirfitiir tenebras; iiihil interesse putent affirraeturnealiquid
20. Nunc ex ms. Vat. 4887 appendendasunt quae an negetur. Quaediligenn'a,siinrestituendoCicerone,
antea recepimus. Galeno vel Aristotele iaudamr, muf o quidem lau-
dabilius in ecclesiasiicoslihros conferetur, et conci-
Gasparis Quirogw episcopi Conckensis epistola ad liorum atque Romanhrumpontificumcanonicas san-
GregoriumXIII. ciioaes, quartim sunima est post Scriplurae sacrae
« Sanctissimo domino nostro Gregorio XIII ponti- libros auctnritas. Mulliquidem per Hispaniamsunt
flcimaximoGaspnrQuirogaepiscopusConcbensispost ConcUinruuicodices vetuslissimi, otnnes lilteris
humilliraa pedum oscula S. P. D. Gothicisdescripii, qui magnumimpriroisadjumentura
<tCum multa quotidie beneficia a vestrae sancti- allerre posseni ad hanc conciliorumemendationem.
tatis sollicitudine Ecclesia catholica accipiat, quaeQ Nam praeter quatuor codices vetcres qui in biblio-
veslrae beatiludinis nomen immortaliiati consecra- theci regia S. Laurenlii studio tegis catholici Philippi
bunt; tum nihtl, ut puto, erit apud omnero posteri- consiructa asservanlur (de quibus anle concilium
latem illustrius quamquodjuris canonici fontes, hoc Eliberitanum dicam), oi duos in EcclestaToletana.
est Gratiani coileciionemet Romatmrumponiificum mulli praeteren alii iti, antiquis ecclesiis ailhuc ex-
epistolas repurgandas curet. Cum enim eorum libro- stant, ut iu Ovelensiet Urgelletisi, atque in mona-
rum auctoritate omnis pene ecclesiasticaeguberna- steriis S.Facundi, S. Zoili, S. Petri Montensis,Oniae,
tionis disciplina nitatur; cumnulli [ccxi] magis libri et aliis ioriasse quacmihinondiun cogniia sunt. Quos
omnium mattibusterantur, uuili frequentius in sciio- omnes codices si quisconsuleret, mirabile est quan-
lis citenlur; non sine magno nostro pudore audieba- tum Iucis conciiiis atferietur. Ego quidem in his
mus infinitis roentiisesse refertissimns, quas vel ex conciliurum collationibus uno fere Luceusi codice
ruriis aetatis vitio, vel iropressorumne Jigentia con- usus sura, liim qu<>dad fesiinationem[ccxn]urgebat,
traxerant. Quanta porru sollicitudineeorum librorum tura quod hic codex aniiquissimus et copiosissimus
emendntionemvestra sanctilasfaciendamcuret, satis domino raeo episcopo est visus. Quanquamet iiilcr-
ttiagnolcstimonioilla suntquod doctissimorumhomi dum alios duos adhibui, sed id quidem paccis locis,
num congregationeraad hoc ipsum Romaeinstitutaut ui iu ipsis castigntionibus testor. Quod si ex uno
habet; quodexeroplariavetera undiquc ronquirat, vel lihro quingenta toca insignia in conciliis Hispanieu-
illorum exempladescripia ad se perferri jubeat. Cum sibus emendavi; quid futurum qti s putet, si reliquos
veroaudissetexstare in Hispaniaaliquotvetustos con- adhibuisseincodices, si non modo Hispaniciisiacon-
ciliorumcodicesin S.Laurentii bibliotheca,quamPhi- citia, sed Graeca, Afrtcana el Gallica toniulissem?
Iippus rex catholicusnon minori studio quam Ptolo- "Jlam vero si ex hoc cndicesex addidi concilia non-
meus ille Philadelphus omni librorum genere in dies dum impressa, nempe quinque posteriora Tuletana,
magis magisque instruit, illicomihi veslra sanclilas, et unttmEmeritense, et fragment»item in aliis multa;
brevi apostolico de ea re misso, raandavit ut ex iis quoenam fieret accessio, si ex codicc S. yEmiliani
codicibus librum qiiemdamcanomimexscribendum, addidissemquaein eo sunt, irin Toletan<, unum sub
et concilia curo impressis conferenda curarem, ad Gundemaro,alterum anno dtiod.cimoRecaredi,aliud
vestramque beatitudinera mitterem. Quod statim est vero anno primo Chintillae;el Cocsaraugustanaitem
a me pro mea erga vestram sanctitaiem sedemque secuudum et tertium, Barcinoiieusiaduo, Oscense
apostolicamobservantiafieri cceptumet jam tandem, etEgarense, omnia baec Hispaniensia? Mitioenim
Deo juvante, ad flnem perductum. In quo propter iila flispaniaeexcidio posteriora, sed antiqua tamen,
sumraas meas occupationesmagna ex parte usus stira Compostellanum, Legionense, Vallisoletanum, Co-
opera domestici ministri mei Joannis BaptislaePe- jancense, et multa ejusmcdiquaeapud nos habemus.
rezii juvenis docti, et in hoc genere btterarum valde Sed de his omnibus alteri et terapori et volumini
exercrtati: qui (ni fatlor) suam in hoc opere fidemet reservaiis, nunc de hoc nostro volurainequod est in
diligentiam egregie praestitit. Nunc sanctitalem ve- manibus agaraus, in quo haeca nobis sunt tfescripta.
stram supplexoro, et hanc meam in se observantiam Imprimis librutn cui tilulus est Exeerpia tanonum
summumqueobsequeodi studium benigne accipiat; (hoc enim nomen singuloepaginaepraeferebant) ex
et quacunque a me praestariposse viderit, mihi fre- cqdice Lucensi transcripsimus, quanquam et is iu
 257 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOB.CANONUM.PARS IIL 238
alis vetustis concilioriim codicihus legitur, ut ini A . • hi
Quatuor codicessunt in membranis manuscri-
Vigilano et Ovetensi. Id opns collectio quaedamest,, pti litteris Gothicis, servanturque in monasterio D.
sive index canonum omnium qni in conciliis velI Laurentii regii apud Escurialium, quod nuper ex-
episiolisRomanurumpontilicuin ad ea usquetemporai struxil Philippus 11rex ilisnaniarum catholicus.
coniiuebantur : digestus non quidem ordine alpha- i Lucensis est allatus ex Ecclesia Lucensi. Non
betico, sed per locos communes distributis rerumi liabet annuin quo scriptus sit; sed certe ante sex-
generibus, de cujus auctore nibit, quod sciam,Ivone hac- cen.tosvel seplingentos annos. In eo sunt praeterim-
teiras constat. Certe antiquior est Burchardo, ; pressa haecconcilia, quae nondum prodierunt, Eme-
el Graliano, qui jns canonicum in locos communes ; ritensc et quinqiie ToJelana (a) a decimo terlio ad
digesserunt. Non vero esse hoc Isidori vel illud1 decimum septimum.
argumento est quod hic-concilia Toletana ad duo- « Hispalensiscoepil ita a noslris appellari, quod ex
decimum usque passim citentur, curo constet lsido- conjecluris credatur scriptus Hispali. Fuit Martini
riiui ante sextumToletanum obiisse. At mihi quidem,, Ajaloearchiepiscopi Valentini, scripius aera 949, ut
si ex conjecluris lo<|iiifas est, illnd potius Jiiliuno) in eo dicitur, id est anuo Chrisii .911. In hoc sunt
archiepiscopoToletano tribuendum videtnr, qni illisi concilia quae vulgo habeniur etia.min veteribus im-
lemporibtts floruit, et q.uatiior canciliis Toletanisi .pressiontbus, sub rccepla llla in omnibus mss. divi-
pracfuitmagna doctrinac celebritate. Quod indicantt> sione, ab Isitloro [S. Isidorum episcopura Hispalen-
ejus tria opera jam bactenus typis mandaia, nempe sera intelligitj, ut pulo, primum usurpata, nempe in
Proguostica, Contra Judaeos, et Antikimena, praiter Orientalia, Alficana , Galhca et Hispanicnsia.Jn hoc
alia quae ab ejus successore Felice enumerantur:; p autem codico, quod quidein non exstet, tantum est
qui etiam prodit hunc versibus lusisse, tit vel ex eo) decimtiintertium Toletanum.
suspicari liceat ab endem conscripta ea cannina quae: « Alveldensis fuit sciiplus a Vigila presbytero in
aliquibus libris liujus«peris praeponuntur. NamquodI monasterio S. Martini de Alvelilaoera 1014, ut in eo
illa inaiiia et bnatu tantum contexla sinl, id viiiumi dicitui, id est anno Christi 976. In hoc praeter im-
rudi illi aetaticondonandum merito videalur. Iu co» pressn sunt Toletanum xv et xvi, et Caesaraugusta-
libro admoneiidusest lector, quod passim ibi scri- iium n.
bitur a cap. XX aut XXX, hoc signilicare illud nempe; « S. ^lmiliani codex allatus ex monasterio S.
«oncilium, cujus pars abqua lum citatur, esse ai jEniili.ini de la Cogolla prnpe N;>jaram, scriptus
capiie vel ab initio concilioruni vigesimum aut tri- anno Domini 962, ut ibi diciiur. Est vero omnium
gesimum in ordine eorum quae in Lucensi codices locupletissimus. Nam procter communia habet haec
continebantur: et eodemmodoin pontificumepistolis,, nondum iinpressa, Caesaraugusi.inumn et m, Barci-
quas ex ordine quoque enumerat. ld quod ex iudice; nonensia duo, Oscense, Egarense, Toleianum sub
conciliorum et epistolarum pontificiarumintelliges,, Gunriemaro, alleium Toleianum anno duodecimo
quem mox ipsi operi praeponemus. Sequuniur con-- '*_ Recaredi, et item aliud Toletanum auno priiuo Chin-
cilia Hispaniensia, quaeex codice Lucen-i cum iin- tillae. i
pressis anni 1567contulimus. In his brevitatis causai Alia porro, quae in hoc eodem ms. legebantur
aliquihus nolis usi sumus, ut his L. H. A. M. de) nondum impressa, quxqueari 1'iiscillianistarumcau-
quibus ante concilium Eliberitanum mox dicemus.- sam pertinent, n-utsolum indicat in alia nntntione,
Quanquamvero omnia loca quibus impressa a manu- ex qua excerptum dedimus tnm.II, col. 1576, veruih
scriptis distabant observaverimus, ea tamen solum( i C etiam in eodem tumo descripsit.
quaeplane et omnino in impressts einendari debere! CAPUT V.
judicabamus, asterisco in margine nolavimus, ut
iestinus lector caeterasi vellet praeteriret. Nani iltudI De colleclioneHadriano-Hispanka,qumexstat,in ms.
mirari nemo debet, quod non modo loca melius in, Vaticano1558.
mss. habentindescripserimus, scd ea eliam quatplane! 1. Cumauctor veiu-t.c collectionisa Luca d'Acheri
in his ilepravata csse videbamus. Quis enim negett ed.lae, et Rabanus Maurus, de quibus parte quarta
multis Jocis mendosos quoque esse manuscriptos, ett erit sermo, Graecarum synodorum canones, et Afri-
veram lectionemex muitisinter se collatis eruenrinm? t caiins, constiiiitiouesiiue apostolicas cnm iisdem ti-
Nos lamen in eo summam fidemadhibere maluimus,, lulis a<: niinieris Hadrianae collectionis recilent; ac
iCt in parlein peccare tutiorcm%:qtiod usu edoctii proeierea inler coiiciliorum canones non paucos affe-
jsperemus non defiiiuros, qui vel in depravata scri- rant Africanos, Gnllicnset ilispanienses, qui non in
ptura plerumnuevestigia nlicujusvenu leclionis per- Hadriana, seri in Hispanica colleclione continenlur ;
vestigando reperiani. Itaque et in caelerisconciliis; eos vel utraque illacollectione usos liquet, vel saltem
Toletanis et.Emeriteiisi, qua: integra hinc tlescripsi- alia, t|u.c llndrianae colleclioni memoratos canoncs
,mus, relicta in ipso coniextti saepetlepravata (ul erat collectionis Hispnnicaeinsertos praeferret. Id postre-
•ijiipso codicc) scriptura, atlhibiiolanlum veraeinier- nium quiilem n bis probabilius ciedilur. Si enim illi
.punctionis labore (quaenulla omnino in codice erat),, integram et separaiam collectionem Hispnnicauiadhi-
•conjecturas nustras in margine as>ripsimus; et Jor- buissent, non solos canoncs conciliorumin ea inven-
ilasse [CCXIII] multis locis desperatissimis medicinami p| tos, sed liecretales etiam ejusdem, qnaein Hadriana
fecimus. Reliquum illuri est, ut si quid in uoslrai desunl, aliquando salleni allegasseut. Ne vero id
lenleutia exponenda alicubi pecca!um sit, id tutumi soninio [ccxiv] simile videaiur, codicem Vat. 1538
correctioui catholicaeRomanseEcclesiae(quod obse- nacti sumus, in quo ejusmodi collectio Hadriano-
•fuentisstraofacimus animo) subdamus. > Hispanicaexhibetur.
2. Eslcodex pergamenusin-folioqtii, saeculoxivel
Ejusdem Perezii annolatio ante varianlesconciliiEli- XIIscriptus, singulas
beritani, ubi dt codicibus1 paginas duabus columnisdistin-
agit qualuor insignioribus ctas repraesentat. Praecedittabula primaepartis, quae
collcctionisHispankw. conciliorum canones respicit. Quadruplex concilio-
(Inter aliquot egregias annotationes quas Perezius> rum divisioex collectioneHispanicasuinitur. Primum
in.niemoratoVaticanocodice scripsil, illam praecipue i enim referuntur capitula conciliorum Graeciae,dein
bicsiihnectimus, qua codicum notas L. II. A. M. Africae, postea Gallioc,tandem Hispaniae.Tabulam
sese explicaturum in aniecedenti praelationespopon- haecamiotatio excipit: lste codex est scripius de illo
dit.Cum noia L. codicem Lucensein, II. Hispaleu- aulhenlieoquem dominus Hadrianus dedit
-»em, A. Alveldensem,el M. S. i-Emilianiexemplum gloriosissimoCarolo regi Francorumapostolicus et Longobardo-
indicet, de singulis baec habet.) rum el palrkio Romanorum.
(a) ConctliumToletanuraxm ex edilione Merlini, Perezii tempore eral ita mutilum, ut nondura edilum diei
tijotuerjt.
 859 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 140
ad
In prima serie, quoe concilia Grseciaepertinet, A fuerunt. Cum vero codex in fine sit mulilus, desinit
non solum proferuntur canoncs synodorum Graeca- in Leonis epistola ad AnastasiumThessalonicensem.
rum interpretationis Dionysianae,veriun etiam Laiini
canones Africani, quos Dionysiu3 produxit, ita ut CAPUT VI.
lotam primam parlem Hadrianaecolleclionis hsec De collectioneIsidori Mercatorh.
prima series conlineat, paucis insertis praesertim ex § l.De spuriit hujus colleclionisdocumenlis. Quam
Hispanica, ut ex sequenti ordine patebit. Dividitur sero imposlura detecta. Num Nicolaus I ejusmodi
hsecprima series in duodecim capita. collectionemapprobarit. Potiora suppositionitaraU'
I. Canones apostolicinum. 50. menta proponuntur.
II. Nicseninum. 20, quibus prsemittuntur notalio
ctaronica, et symbolum, subjicitur autem catalogus 1. CollectioIsidori Mercatorisprsecedentiumlocu-
episcoporum, ut in Hadriana vidimus. Illud autem pleiioreo praesertimlitulo disliuguitur, qundpluribus
peculiare est, quod post symbolum Nicsenum.etanie supposititiisdocumentisreferta est. Veiustissimorum
canones sine ullo titulo adjicitur: Posl conciliumNi- Romanorum ponlilicum a S. Clementead S. Silve-
cwnumin urbe Romaconcilium congregalumest a ca- striim usque, quorum nulla exslant decreta, plures
tholicis episcopis,etaddiderunt de Spiritu sancto,etc, epistolas praefert : aliisque pontiflcibus usque ad
quod in alio ms. \at. 1357colleclionis Hadrianaesi- GregoriumMagnumaliquas iiem imponit, ac genuinis
militer insertnm vidimus cap. 2, num. 6. interserit. Mirumest lam insignemimposturam, quae
III. Ancyranicarionesnum. 24. non sensim, nec per partes, sed uno in libro lola
IV. Ephesini concilii nomine ex Hispanica colle- n simul prodiit, non stalim fuisse detectam. Aliquid
ctione insertae duaeepislol.-eS. Gyrilli ad Nestorium. suspicionis suboluisse creditur Hincmaro Remensi
V. Canones Neocaesariensesnum. 14. aliisque Gallicanis episcopis qui ad Nicolaum I scri-
VI. Gangrenses num. 20, cum epistola ad episco- pserunt. Verum hi nullam falsitatis dubitationem in
pos Armeniae et catalogo episcoporum, ut in Ha- animum kiduxisse videntur, sed eo lantum nomine
driana. ipsisepistolisaucioritatemadimendamputarunt, quia,
VII. Antiocheninum. 25, cum episcoporum nomi- inquiebant,incodiee canonumnonhabereniurascripta:
nibus ex Hadriana descriptis. nimirum quia non erant in collectione Hadriana,
VIII. Laodiceninum. 59. quam hoc. tempore Ecclesiarum usu receptam Codi-
IX. Constanlinopolitaninum. 3, cum symbolo et cem canonum appellabanl. Jure autem Nicolausad
subscriptionibus. eosdem rescribens (Nicolaus I, episl. 42 ad epite.
X. Chalcedonensesnum. 27, cum definitioneGdei GalL), hanc solam rationem nihili faciendam credi-
et episcoporumotalogo. dit, cum non omnes Romanorum pontiflcum since-
XI. Sardicenses num. 21, cum eadem clausula rissimae coeieroquin constitutiones, sed admndum
quam in Hadrianis mss. notavimus. paucaeih ea coliectione legantur; iidemque Gallicani
XII. Tand<'mCarthagineiises canones in duas par- episcopi, ubi sua;inlenlionihac (priorum ponlificum
tes divisi: quod Hadrianaecollectionis proprium ani- decretalia) suffragari conspiciunt, illis indifferenter
madvertimus.Primumenimafferunturcanones XXXIII, utanlur. Cura vero illi easdem decrelales epistolas,
cum praemissisDionysianisin Hadriana pariter rece- etsi in Canonumcodice noh descripias, ac minus ac-
ptis; uliimum vero canonem 33 subscripiiones esci- ceptas traderent, non lamen spurias, sed genuiiras
piunt. Tum inseritur ex Hispanica collectione For- C haberent, adeo ut ipsis, cum libebat, uterentur; idem
mata AtticiCP. Postea adduntur caeieri canones cv pontifex, qui illas ex sola Gallicanorum relatione
ex divcrsis conciliis Africae,qui primam partem col cognoverat, nihii de impostura suspicaius (quandiu
leciionis Hadrianacconcludunt. niliil aliunde affulgeret), repudiare rion potuii; nec
3. Quoeporro afferuntur sub titulo concilinrum ejus verba quibus eas quodammodo videtur appio-
Africae, Galliaeet Hispanise, prorsus excerpta fuere basse, ei praesumptioni subnixa, quam Gallicani
ex illa collectione Hispanica quaeToletanas synodos episcopi ingesserant, pro vera ac leguima approba-
ad decimam tertiarn usque, et ISracurensemanni 675 lione accipi queunt, quse sine ipsarum epistolarum,
recepit. Africani autem canones, elsi sub titulo con- quibus carebat, leclione praeslari non polerai. lllis
ciliorum GraeciaeexHadriana antea descripti fuerint, autem Nicolaumcaruisseevidens ex eo flt, quod in
cum tamen in colleciioneHispanica alia divisione ac suis epistolis, ubi eas allegandi multiplex fuit occa-
numero proferantur, hic sub litulo conciliorumAfri- sio, aliadocumeniasollicilius exquisita laudet, nuoe
caeex eadem Hispanica eadem ratione exhibentur. incanonum codice non inveniuntur; et laudet etiam
Vide quaenotavimus capite praecedenti num. 10, ac quaedamapocrypha, quaeolim confictaatque vulgata
ex his omnium synodorum tum Africae,tum Galliae, in antiquiores collectioncs irrepserant, uti sunt sy-
tum Hispaniaeseriemhocloco receptain cognosces.Has nod.usS. Silvestri, alia Sinvessana, gesia de purga-
vero synodos non ex Isidoriana, sed ex Hispanica lione Xysti III et de Polycronio : nunquara vero
collectione fuisse descriptas, leciiones explorate do- Pseudo-Isidorianis decretalibus usus sil. Has sane
cuerunt. Unum praecipuumet evidens exemplumpro- Leoni IV immediatoejus praedecessoricognitas non
ferre sufliciel. Omnes codices Isidoriani quos attente JJ fuisse patet ex ejus epistola ad Britannos, in qua de-
inspeximus, in Hispalensi secunda synodo canonem cretalia in codice canonum conlenta recensens, a
septimum interpolatum pracferunt. Intrusam enim Silvesiro exorditur, et caeteraHadrianaccolleclionis
fcabentbis vocem chorepiscopos,et in line' ejusdem ita commemorat, ut si quid negotii incurrat, quod
canonis addititium pannum exhibent: quw omnia eis illis dirimi nequeat, ad sanctorum Patrum Hiero-
a sede apostolica.prohibita essenoscuntur. Id autem nymi, Augustini, etc, scripla confugiendumIradat;
respicit suppositiliamPseudo-Isidorianam[ccxv] epi- nec de aliis vulgatis decretalibus indicium praebeat.
stolam Damasiad episcopos Numidiae.Hsevero inler- 2. Plures quidcm imposluraecharacteres in his de-
polalioncs in Hispanicaecollectionismss. libris de- cretalibus aliisque Isidorianis[ccxvi] mercibusconti-
sunt, ut palara flt ex editione Loaisae, quaeex puris nentur, quaead earum falsitatemin ipsoortu detegen-
Hispanicis exemplaribussumpta fuit: qua de re vide dam attentos et periios bomincsfacile iriducerent. At
tom. 11hujus editionis col. 1270, et ibidem noslram ea erat illorum temporum et sequiorumconditio, ut
notam 5. Cum porro hae interpolationes non inve- pauci essent qui puram remotioris antiquitatis habe-
niantur in praesenti collectioneVat. 1338, lunc ex rent noliliam, et sanioriscritices usum facere vellent
Hispanicis, non vero ex Isidorianis codicibus, cano- aut possent. Primus qui earum supposiiionemprae-
nes conciliorum Africae, Galliae et Hispaniaj rece- sensit el indicavil, fuit cardinalis de Cusain opere
pisse manifestumest. Concordantiacatholicalib., m, c. 2. Wiclefusenim,
4. In secunda parte, quaeapostolicas conslitutiones qui anle ipsum effutivit : Decretales epislolm sunt
continet.hae ex sola Hadriana collectionetranscriptce apocryplw, et seducunta Christifide, et clerici sunl
241 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 242
siultt qui studenteas : non solas decretales ab Isidoro A postura convincitur, ac-cx ipso responsionum con-
r.onfictasin suspicionemadducere, sed omnium de- flictu magis multo elucescit. Si enm plures aiiiiipii
rrelalium auctoritatem evenere nitebatur. Post Cu- scriplnres ex ipsis epislolis sumpsissent scnteiui.ts,
sanumvero sensim alii plures excitali, adeo multa et verba aique periodos; notoeigitur fuissent, et fre-
firma ad supposilionemprobandam allulerunt in me- quenti u-u trit;r, rebusqite plitribttsuiiles, ila titlati-
dium, ut nerao jam de imposturis ejusmodijure pos- dari possent a muliis, ct ab iis praesertimqui ex ipsis
sit ambigere. profecissent : inter quos sane i-ummi pontilices, et
3. Nonnullaimposturaeargumenta satis sit liic deli- synodi, et Palres, qui eadem verba et easdem perio-
bare.Nonleveest illudquodex ipsa praefationeprodt- dos praeferunt, ila has velustissimorumpnnlifieum
tur. Hsecin tituloinscribilursanclolsidoro episcopo, epislulnsallegassent, mi alias nliorum,qusegenuinae
quem quidemepiscopumeliam declarat illa ipsa for- snnl, laudasse inveniuntnr. Si vero inler lam multos
inula praefalioniinserta, qua episcoposfratres noslros nonosaeculoanteriores viros et sanctissimos,ei do-
appellat.Hispanumvero prseferuniilla ejusdem prae- ctrina celebres, qui e.isdem senlentiasiisriemveibis
fationisverba : In principioverovoluminishujusqua- in suis operibus afferunt, ne unus quidem inventiis
liter conciliumAPUD NOScelebretur,posuimus: subili- est qui illarum mentionemfecerit, quia ex ipsis reipsa
tur autem post prsefationcmordo celebrandiconcilii nibil sumpserunt; sentcntise ergo et periodi pares,
Bumptusex synodoToletanaiv, c. 4. Quis autem alius quaein episiolis quoqueinveniitnlur, ex iisdem pro-
Isidorus Hispanus,et episcopus,et sanctus, nisi cele- cnldubio srriptoribus derivataefiiernnt abepisinlarum
bris ille S. Isidorus episcopusllispalensis cui quidem artifice; quodspuriam earum originemclare demon-
eamdemcollectionemvix editam, id est nonosasculo,o stral. Hinceiiam a nnllo alio auctore ante nonum
ex eadem utique praefationevulgo fuisse ascriptam saeculumfuernnt laudatae, non quia latueruni, aut
satis cognosciturex HincmariKemensis episl. 7, c. earum allegandarum materies et occasio non esset;
12? Quae auiem major impostura quam S. Isidoro sed quia uondum natus erat qui easdem confingeret:
Hispalensiepiscopocoliectionem iribuere ocio Tole- alias sicut illas post hoc tempus quo supposiiseet
lana concilia continentem a v ad XIII,et unum Bra- vulgatsc luerunt, passim laudaias, et in collectiones
carense, quae post ipsius mortem celebrata fuerunt; ciiam non panca ex iisdem traducia reperinms; ita
eteodemanachronismoin ipsapraefationemeniionem idipsumantiquis eliam temporibusfacium deprehen-
facereconcilii vi oecumenici,quoJ S. Isidoro vivente deremus, si a priscis illis pontificihusquibus alfictaa
nondam habilum fuerat? Quid quod in episiolis quse sunt, vere scriptse et editsefuissent.
affigunlur priscis trium priorum sscculorumpontifici-
bus, plura sacraeScripturae testimonia leguntur ex § 2. Aliadocumentasinceraeidemcollec.tioni inserta,
versioneS. Hieronymi,quaeposierinsedila fuit? Quid quibus e fontibus hausta fuerint. Quanti intersit
hos fontes delegeread ea discernendaqurnPseudo-
quod pleraeqneconsularesnotae iisdem epistolisap- Isidorus eonfinxil.Qumdam sincera documenta ab
vel consules referunt, qui in fastis consulari-
Sensoe
us nunquam fueruni, vel si inveniunlur in fastis, eodem inlerpolata. Duw ullinue synodi Symmacho
cum pontilicis epistolse auctoris xtate nequaquam altributm, el capitula IJadriano I asserta, quw ge-
concordant?Adde magistramum conficlanomina, ar- nuina a multis creduntur, ab eodemPseudo-ltidoro
chiflaminum,primorumflaminum, etc, et voces jri- supposilademonstranlur.
maiuum, archiepiscoporum, apocrisiariorum,quaeab 5. Neque vero ex solis documentisspuriis abs se
aetate ac usu veterum illorum pontificum omnino C consarcinatis Psendo-Isidorus suam colleclionem
aliena quisqiie vel lcviler in antiqua hisioria et di- condidit. Plitra scilicet sincerissima et nliunde nota
sciplina ecclesiaslicaversalus facile inielliget. Adde monumenta falsis iniermiscuit. Fontes aulem e qui-
quod nullum priscorum morum indicium , plurima bus hsec sincera documenta derivavit delegendi
aulem posteriorisdisciplinaein iisdem litteris conti- sunt; id enim non modicumjuveritad ea ipsa secer-
nentur. Alia non pancaargumenta alii uberius nota- nenda quoeille e suo cerebro commentusest. Pra2-
runi, quaereferre nec^vacal, nec opns est. cipuus fonsest collectio Hispanica,quam lolam suae
4. Duotantum omittenda non credimus, quse iicet collectioni inseruit. Cumquevulgaia esset opinio S.
seorsimaliquamresponsionempossinlrecipere, simul IsidorumHispalensemfuisseauctoremcolleciionisHi-
lamen junctaevidentem imposlursedemonstrationem spanicne.hinclsidorinomen, quodomnibusvenerationi
praeseferunt.Primo aliseex his epistolisdaiaeIradun- crat, libemer arripuil et praefatloniinscripsit. Illam
turad omnesepiscopos.aiiscadorthodoxosomnes, ad vero colleclionemHispanicamsumpsit, non qusepri-
omncsEcclesias,ad cpiscoposllalioe,Galliae,Hispaniae, mitusprndiii,acultraToletanamivsynodum non pro-
Africae,Germaniae,etc. Plura ergo earum exempla- grediebalur, sed illam paulo auctiorem quaenovem
ria perorbem disseminataesse debuerunt. Qui autem Toletanas synodos ei Bracarensem aniii 675 rece-
fieri potuit ut e tot epistolis toto orbe divulgatis ne perat. Neque iis hujus coJleciionis exemplaribus
una quidemanlc nonum sseculuma qnopiam inventa usus est quae Hispanicam originem habent, sed illis
et laudata fuerit?Secundo eaedemepistolaeposterio- quoe sunt originis Gallicansc, uti pluribus statuemus
rum quarli, quinti, sexti, seplimi et octavi etiam num. 14. Alter fons est colleciio Hadriana, cx qua
saeculiauclorum non sententias solum, sed voces, et _. u a Pseudo-lsidoro excerpta fuerunt nonnulla qtiae in
integras identidem pcriodos satis prolixas et multas Hispanacolleclionedesunt. Fons lertius est vetus
exsciiptas exhibent, uti accurate post Blondellum - colleciio a Quesnelloedila, el a nobis hoc tomo re-
P. Philippus Labbeus in margine earumdem episto- cusa. Non pauca enim documentaquaesuut in Isido-
larum notavit. Primo argumenlo responderi potest riana collectione, nec Iegun:ur in Hadriana, nec in
eas epistolas usque ad nonum sseculum latuisse, et Hispanica, ex eo fonie eodem quandoquc ordine
idcirco a nerainefuisse laudatas. Secundo autem non derivala fuere. Alia pauca auctor delibavit ex Hi-
nemo respondit eos posteriores auctores qui indica- sioria Tripartila, aliisque ex fomibus quos in cata-
tas sententiasiisdem verbis praeferunt, eas ex ipsis logo inferius suo cnjusque loco indicabimus.
epistolis ad verbum exscripsisse. Neutra vero res- 6. Adeo vero utile est hos fontes cognovisse,ut
ponsioprobabilisest: immoaltera cumaltera pugnat. quaecunquein his non invenicnltir, ea a Pseudo-Isi-
Si enim epislolsestatim post earum ortum usque ad doro supposilacertissime dicendasint. Quod si quae
nonumsaeculumita delituissent, ut nenio idcirco eas documenta per se genuina in illis fontibus breviora
allegare potuerit; posterioribus ergo scriptoribus sint, apud Pseudo-Isidorumvero aucliora ; quidquid
non patuerunt, ut exiisdem possenl periodos exscri- additamenti accessit quod in illis fontibusnon repe-
bere. Quod si ex ipsis periodi integrae a pluribus rialur, id ejusdem impostoris opera supposilumaf-
multo et temporis et locorum intervallo dissitis fue- ,;. firmare licebit. Ita supposititia sunl duo postrema
runt excerplae,in [ccxvn] tenebris ergo diutius fuisse % capitula, sextum et septimurn epistoloe Vigilii ad
sepulue dici nequeunt, Alteruirum malis, semper im- s^Profulurum, quD3absunt a sinceris HispanicsecoU
fctt AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 244
lectioms codicibus, in Isidoriana autcm collectione.A.affixit aiictoritatem allegasse. Id enim usitatum ipsi
leguntur. Immo cum in haceadem collectione au- fuii in epistolis qnas posierioribuspontificibusaitri-
ctiora pariter sint [ccxvm] qusedamvetnsia docu- buit, ex litleri (iciili s anlecessorum nnminc inscri-
menta cseteroquin apocrypha, quae in aliquibus an- ptis decreta iisdcm quandoqdeverbis repcie <\ <o-
tiquioribus colleciionibusrecepta, sed breviora sunt; runideinqiie deces-orum aucloritatem ingeien-. iiis
horum quoque addilamenta ipsi impostori ascriben- argumcnlis supposilione ejnsmodi synodoruni dcte-
da. Sic riemojam dubitare potest, quin ab boc sup- cta, nihil erit ambigendumquin subscriptionesipsis
posita fuerint aliqu<it lusiora capitula d arum epi- pseudosynodisappenssr, el partim ex sinceris Sym-
siolarum S. Cl menlisaii Jacobum, quse olim apnd machi conciliis, parlim ex Chalredonensi sumptae
Graecos conficlu, et a Rnfino Laiine reddilne, in (quse imposturam maxime declarant), ex eodem
iioiinutlas veleres colfeclionesirrepscre, sed in his impostore provenoiini.
breviores sunt mulio, apud Pseudo-Isidorumautem 8.Nunc de rnpiltilisquneHadriano papaelin vnlgalis
tantummodo cuin illis additamentis inveniumur au- inscribuntur (T. VIHConcti.Ven. edit. col. 597). Vi-
ctiores. Neque omiitenda hoc loco est ea brevis dimus in liiblioiheea Vaticnna rodicem signainm
interpolalio qua in sincera synodo Hispalensi n ca- num. 631 in quo ea cnpitula.[ccxix] non Hadriano
noni sepfimOnonnulla inseruit d- quibns diximus ponlilici, sed lirgelramno, seu Angilranno Metensi
capite praecedenti, nOm.3. Hic.porio animadverte, ascripia suni. Incipiunt capituta collecla ex diversis
quaesumus, imposioris indolem, qui adeo nd liugen- conciliis seu decretis Romanorumpontificumab An-
diirri erat propensus, ut ne ipsis quiuVmsive since- gilranno Melensi episcopoet Adriano papw obtata.
ris, sive apocryphis documentis parreret, in qtiibus JJ Eaimlcinpliviieinscriptioncmprsefert alins codexbi-
sua commenta ex collatione vetustiorum codicum bliothccir S. Victors Parisiensis, uli tesintur Balu-
detegi facile poterant. Qnanto ergo aiideniius is zins in prrcfatione ad libms Anionii Augustini de
conlingeret integras epistolas, quse nullnm aniiqttio- emendatione Gratiani: qni dein in noiis ad eosdem
ru'm exemplariumcoliationein qua fraus detegeretur libios pag. 402 nlitidms. exemplumlaudat inonasie-
metuebant? rii Laeiiensis, ubi siinilis epigraphes his verbis ex-
7. Ea porro generali regola quam proposuimus, primitiir: Liber capilulorumex diversis conciliit sive
deleguniur apocryphae duae synodi, quinta, uii ap- decretisRomanorum pontificumcolleetorum-ab Anil-
et sextn siib Symmacho, nec nnn capitula ramno Metentiepiscopo.At pleriqtte et proeslantiores
Sellant,
adriano papaein vu gatis et in plerisque mss. attri- codices Val. 650, 1340, I34S. 3791, etc, vlilgaiam
buta, qtisein sola Is doriana collectiono reperiumur. leclioncm tuenliir : ExGrmcis et Latinis canonibut,
Mirum nobis accidil plerosque etiam acerrimos et synodi» Romanis, alque decretis pfwsulum, ac
caeteroquinciilicos, qui singula ejusdeni collectionis principum Romanorumhwc capitula sparsim collecta,
docdmefita ail calculos revoi arnni, de duabiis me- et Agilramno Mediomalricimurbit episcopo llomwa
mOratis synodlsalque capitulis nihil diibii inovissc. B. papa Adriaiiotradiiasub die xm kalendarumOcto-
Iinmo Blondelltts, qui omnium maxitne Isidnriana brium indictioneix, quandopro sui negotiieausaage-
figmenta perstrinxit, adeo dc illis niliil dubitavii, batur. Queni titulum omninu prseferendumdemon-
ut inter ea vetustiora monumentaex quibus Pseudo- strat HincmarusRemensisPseudo-Isidorosuppar,qui
Isidorus apocrypha* epi.tolas conflavit, I.itiilatas similiter in suo codice legii. Scribit enim in opu-
syuodos atque Hidriani capitula identidem referat, C sculocontra HincmarumLaudunensem cap. 24 : De
perinde ac si hsec genuina ac vetusliora sint, senientiisvero quw dicunlur ex Grmciset Latinis ca-
nec ipsum Pseudo-Isidorum habeant auclorem. Et nonibusatque decretisprwsulumet ducumRomanorum
priino qiiantnm ad cluas synodos sub Symmacho, collecimab Adriano papa, et Engetramno Metemium
non solum Hadriana collectio istas ignornt, verum episcopo dalm, quando pro sui negolii causa ageba-
etjam vetuslissimaomnium contenta.inms. Vaticano tur, etc. Ipsa plenior inscriptio, qua capiluloriim
Reginae 1997, quae paulo post ejusdem poniilicis tempus et occasio noiatur, et non cx solis decretis
aetatem omnes genuinas ipsius synodos et docu- pontificum aique cannnibus conciliorum, sed ex
menta caeteraad easdem periinentia accuraiissime principum etiam Rnmaiiorumlegibns capitula colle-
protulit. Qood si tres synodi tantutn ibidem affe- cta traduntur, verior nguoscitur : an proptcrea am-
runtur, non qtiattior; quartam sinceram in eocodice bigendum non est quin hoec capiluloruin colleciio
omissam nemo suspicelur : quatuor euim synodorum Hadriano ascripia fuerit. Porro Hndiianus papn nul-
opinio ex <|uadamnotula diman.it, qii:e in amiijuio- Iani aliam co.llectioncmsuo nomine ornavil nisi eain
ribus et praestanlloribuscoilicibusalxM, uti animad- qijseCarolo Magnoab ipso tradita Hadriana vucatur.
verlimus part. u, C. 4, n. 5. Praeterea si tres, qine Ilinc Leo IV in epislola ad episcopos Britantiiaeec-
tantum editse sunt. siuceraesynodi, conleranlur cnm ciesiasticos canoncs referens, eos praesertim, per
duabus in solo lsidoro descriptis, manifesltimin;ro- quos etepiscopijudicant, et episcopijudicanlur, cano-
duc.tionis, styli, ac tolius nrationis discrinien quis- nes in Hadriana conlenlos recenset; de istis autem
qtie deprebendet : quod diversum auctorem satis capitulis Hadriano atlributis (quae cum nihil fere
demonstrat. Adde quod in sexta , quani vocant. aliud exliibeant quam qu:o ad episcnpnrumjudicia
synodo Gangrenses canones aposlolica aucioritateJJ pertinent, maxime commemoranda fuerant) ne ver-
conditidicunlur; quod falsissimum est. Referunlur bura quidem. Quasdamprselereain ipsis capilulis in-
aulem duo ejusinodi canones ex interpretaiione sunt quse Romanus ponlifexnequaqtiam proposuis-
Dionysii, cum tamen Romani pontilices per i<lifem- set; ut iilud c. 6, quo appellaiionumcaussead Con-
pus praeter Nicoenoset Sardicenscs nullos Groeca- slaniinopolitanam, et non p lins ad aposlolicam se-
rum synodorum canones recepissent. Vide part. n, dem deferendae iraduulur, nec non illud c. 49 cx
c. 1. Accedittandem quod in synodo, tili appellant, lib. x codicis Tbeodosiani, tit., 10, n. 2, seuoxBre-
quinta legantur quaedam decreta quse nli anlecesso- viarioAniani sumptum: Delatorisaut linguacapuletur,
ribus suis constilula idem Symmaclius pronuntiat : aul conviclocaput ampule'ur : quod qiiani a lenitale
Est enim, inquit, a multis antecessoribusnoslris syno- ecclesiastica sit alienum, nemo est qui non videat.
daliter decrelumatque firmatum. Producunlnr aulem Angilramnusouoque Metensisepiscopus, qui tir mi-
decreta quaa totidein verbis recitantnr in pseudo- tissimus et pietale prwcipuus n c.oaevoanciore Paulo
epistolis Zephirini, Stephani, Eusebii et Julii. Idem diacouovocatur lib.ivde Gestis Lougobardorum,c. 6,
ergo et istarum epistolarum, et ejus synotiifabrica- ab hnc sanciionccollecliooicanouinninserenda quani
tor agnoscitur. Symmachus enim lauoare non pote- maxime alihorruisset. Illud addemus nd pleniorem
rat epistolas quaetanto post conlictaefuerunt. Neque imposluraeprobalionem, quod poniificiimdecreia, ex
vero cuipiam incredibile videattir, Pseud-i-lsidorum quibus praesertimea capiiula dicuntur collecta, IIOII
in ea synodo compingendaex cpistolis abs se confi- alia fere siuit nisi dccretales apocryphse Isi.lisritmae,
Ctis ver; a exscrifisisset ac pontificum quibus easi in qttibui esedemsententiaeei cadcm ideutidemverba
 245 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 246
recitantur, ut ex Antonii Augustini notis in cadem i A Nicaenam synodum nllegari non in
posse epistola et
capitula colligere licel. Qiiein earum epistolarum ett synodo Felicis I, qui Nicaenumconcilium proecessit.
capituloruniconsensum quicunqueperpenderit, eum- Cuni vero hoc decretum ei synndo Iributum hac in
dem lum illarum, tnm istorura arcbitectum facile! particula quseconciliaeongregandapraescribit, reipsa
perspiciet.^Hujus argumenti viin plerique hactenusi sumpserit ex concilio Nicaeno; hoc concilium in ca-
non perceperunt, eo quod crediderint pseudoepisto- pitulis ascriptis Hadriano, qui postea floruit, indicare
larum auctorem ex capitulis, uli videbantur, sinre- non limuit. Sic dupliceni impo-lurnm prodit, unain
ris profecisse. At nos econtra capiiula post pseudo- cum Romanse syn<>d<> aflixit quod Nicaenaeconvenit;
epistolas condita, et ubi cum ipsis pseudoepistolis: alteram cum nllatum ev ea Komana pseudosynodo
totidem sententiis aul verbis conveniunt, ex iisdemi decreium, mutatis nonnullis, interpolavit.
derivata manifestissimumfacere possumus. Plura in
id afferri queunt. Unum aulem maxime evidens bre- § 3. Quo fine Pseudo-lsidorus lol documentaspuria
vitatis graiia sufficiet. Idem prolixum synndi Roma- supposuerit.Num his documeniissupposititiisdisci-
naedecretum, quod in cap'tulis legilur, c. 5, totidein plina ecclesiaslicaimmutatasit.
verbiscontineiur etiam inepistola supposililiaFelicis 10. Quo aulein spiritu, quo consilio, Pseudo-Isi-
I ad episcopos Gailise.Hoc vero decrctum ex hnc dorus lot docum.entaconfinxcrit omiiiendumnnn est.
epistola traductum in capilula, non autern ex capitu- Non desunt qui eum amplilicandaevel defendend.e
lis in eam epistolnm transisse, ex eo liquel quia lio- auctoritatis Romanorum poniifictim siudin ductum
mana synodus, cui idem decretum in capitulis iri- ad ea procudenda excitalum fuisse arbitrcntur. At
buitur, alia vere nonest nisi supposititiasynodussub n falluntur manifeste. I.icet enim in iis apostolicsesedis
eodem Felice I descripta in eadem epistola qu.c amplitudo et auctoritas phiribus commendeiur, nnn
ipsius synodi relatinnem cominet. Id manifeslumflt lamen hic impostoris scopus fuit, nec endem sedes,
exhis ejusdem epistoloeverbis (T. I Concil., col.924): cujus privilegia et jura quamplurimis sinceris et .ve-
Nos vero (ait Pseudo-Felix) ad supplemenlumve- luslis documentis nituntur, illis apocryphis indige-
strum fratres et coepiscopos[ccxxj noslros vocavimus bat, utcardinalis Bnronius ad annum805 n. 8 nota-
amplinsquam septuaginla,cum quibus liwcquw subter rit. Psetido-lsidori aulem consiliuinlongealind fuisse
habenlur inserta. regulariter Iraclanda decreiimus. ex ipsa collectionis praefniione satis dignoscitur.
Vestris enim epistolis in omnium audieniia perlectis, Postquam enim indicavit documenta quse suoe colle-
qummultas, ut noslis, querinwnias el oppressionesin ctioni erant insereuda, hancfccxxi] eOrumcolligen-
se continebantveslras, decrelisquequas suni de accu- dorum rat;onem subjicit; Qualenus ecclesiasliciordi-
sationibus episcoporum,sancta synodus dixit : Hwc nis disciplinain unum a nobiscoacla atquedigesla et
sunt qum deinceps propter maloram hominuminsi- sancti prwsules paternis instituantur requlis, et obe-
dias, etc. Quo decreto relaio pseudo-Felixsynodi ha- dientes Ecclesiwministri, vel populi spiritualibus im-
biloerelalionem concludensait : Hwc, fraires, ad ve- buanlur exemplis, et non malorumhominum pravita-
slram el omniumcoepiscopornmopem in synodo una- nbus decipiantttr. Multi enim pravkale et cupiditale
nimiler sunt decrela, ut si forte aliqui stullorum vos depressi, ACCPSANTES SACERDOTKS OPPRESSERCNT.Et
acrusare, etc. Itaque hoec R"inana synodus ejusque multis proseqiiiinr in eos acriier inve.ens qtii epi-
decretum in capitulis reciiatum aliunde peli non po- scopos accusare audent, ut se per Ulos excment, vcl
tuit quam ex bac Kelics I pseudoepistola, ex qua eorum bonis diieniur : ac plura ejusmodi jiidiciorum
tantum in lucem prodiit. Si vero auctor capilulorum C ' incommodnreferens, illud uiget, non po>secogi epi-
ex hac pseudoepisiolaidem decrciuni liausit, pcsie- scopos ad dicendam causnm, si fnerint accusati, et
riora ergo sunl illa capitula iisdem liiteris, et simili- rebns suis eispoliaii, aut gradu dcjecli, et a sede
ter posteriora sunt caeieris decretalibns apocryphis, pulsi, nisi prius fuerinl restiiuti; additque nounulla
ex quibus alia bene multa loca similiter decerpta de accusatoribus et accusaiionibus rejiciendis : qui-
fucrunt. Non igilur Hadriano 1, immo nec Angil- bus omnibus palam significal se ea potissimummcnte
ramno Metensi episcopo eadem capiiula ascribi pos- collectionem confecisse, ut episcopisqui accusabnn-
sunt, quorum aelatesicut nondum illse pseudodecre- tur prospiceret. Id quidem in apoeryphis quaeconfia-
tales, ita nec capitula exinde derivala prodierant. vit documenlis mulin clarius elucet. Eamdemenim
Ilinc nemo assentiri poierit Stephano Baluzio, qui in semper de accusalis episcopis curam ac sollicitudi-
laudata proefatione a<l Antonii Augustini libros de nem praefert; cumque apostolicaesedis auctoritatem
emendatione Gratinni ea capitula Angilramno Me- praedicai, eo semper omnia refert ut episcopiaccusa-
lensi tribuens scripsil: Ea ex noviiiis velerumponti- lionibus impetiii et condemnati, si se gravatos sen-
ficumepislolisut pturimumcotlegit, et Adrianoobtulit, liant, ad illam conlugiant, qusc synodorum senien-
ut sumcausm prwsidiumqumrerei. Eorum ariilex ille tias reiraciare et, si jusinm puiaverit, irriias reddere
idem Pseudo-Isidorus est qui ipsas epistolas finxit; potest. Idem qnoque consilium maximc perspicimr
ac proinde in sola ejus colleclione inveniuntur. Enim- in cupilulis Hadriano iributis, quae ex apocryphis
vero in codiceVai. 630 omnium vetusiissimo inve- praesertim epistolis decerpla, aporryplioruin docu-
niuntur quidem in appendice collectionis Isidorianae, inenioroni velut compendium et compilalio vocari
eo quod ea ex documenlis apocryphis in primo TJ ] queunt. Pleraqueenim illorum capitulorum eo spe-
collectionis fetu conientis expressa, posterioribus clant ut ne episcopi accusari a quibuslibet possiut,
Pseudo-Isidoricuris condita fuerint, et veluti appen- nec, si accusenlur, accusaioribiis facile deferaiur,
dix in prioribus exemplis accesserint, ut ex anno- sed ex multis causis tuin accusalores repellere, tum
tandis §5 patebit. ln primo quidem fetu, quem nsque judices liceat recusare; ut synodorum reiracientur
ad sanctum Gregoriumse perduxisse idem impostor judicia, Vt alia ejusdem gencris in npocrypbis simi-
in praefatione testatur, hscc capilula lladriano 1at- liter ingesti, ex quibus si omnia ad episcoporum
tributa locum habere non poterant; ac propterea qui accusantur, exspoliantur, deponiiniur, patroci-
posterius tanlum conflctaet addita confinnanlur. nium, defensionem atque prasidium conlata et con-
9. lllud autem ad imposioris indolem aperiius di- ficia credantur, nemo jure possit revincere.
gnoscendam hoc loco animadverlendum credimus, 11. Non pauci de Pseudn-lsidoroseverius conque-
nimirum eum in exscribendoex pseudoepislola Fe- runtur, perinde acsi ejus tmposturis disciplina veius
licis eo synodi Romanae decrelo, quod paulo ante aboliia, et nova fuerit introducia, adeo ut hinc de-
memoraviraus,upnnulla ejusdem decretiverba licen- sertos autiquos canones, fraclos disciplinaenervos,
tius immutasse.Cum enim in pseudoepistolalegatur, perturbataepiscoporum et provincialiumconciliorum
Temporecongruo,id est autumnali, velwstivo conci- jura, sublatas judiciorum leges, aliaque rei eccle-
linm regulariterconvoearedebebunt; in capitulis scri- siaslicaedamna illata conienilant. Haec autem novoc
psii c. 5 : Temporea canonibusprmfixoNicwnis con- eiimmutalaediscipliiiaerepreheusio quam minus sequa
citiumcanoniceconvocaredebebunt,Viderat impostor sit, quisque facile intelligot si duo animadvertal, ni-
247 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 248
mirum pleraque pseudoepislolarum Isidori excerpla A j chiepiscopum Cantuariensem, in qua aliquot proeci-
es?eexsenientiissanctorumPatrum,exsincerisconsti- pua disciplinae capita ab eodem sancto martyre et
tutionibus Romanorum ponlificum post Siricium, ex Germaniarum apostolo iis in regionibus instituia, ac
canonibus f onciliorum, ac ex Romanis legibus: quse in pseudoepistolis Isidorianis postea repetita exhiben-
sane novi juris, novsequedisciplinacnon sunt; caetera tur. Idem quoque spiritus in succcssores cjus Lul-
vero eain disciplinam plernmque exhihere quae vel lum, Riculftim, Aulgarium transiit, ut ex aliis mo-
jamdiu inoleveral, vel jam ante aliqnanlo induci cos- numenlis constat. Quod si Pseudo-lsidorianae decre-
perat. Imposlura autem in eo sita est, quod Pseudo- tales enm disciplinnm praeferijnt,quae et antiquiori-
Isidorus eas senterilias iis auctorilius inipnsnerit quo- bus decretis nique cononibus fulciebaiur, et jamditi
rum non sunt, el posterioris aevi dsciplinam anti- ante saltem iis in regionihusvigebnt, nbi Pseud»-Isi-
quioribus ponijficibiisaffixerit, quasi prioribusEccle- dorusillas condidii; niim aequa sit illa reprehensio
siae saeculis ociue viguissei. Cseleruni quod de no- qoa novae disciplinse introdticlio ipsis decrelalibus
voedisciplinsciniroductione ingerilur, stultus quidecn attribuiiur, quisque inlelliget. Negari lamen non
plane fuisset impnslnr, si sperasset suam collec io- posse videiur, quin eadem disciplina latius propagata
nem acceptum iri ab bomioibus qnae novam omnino matjis niulio inoleverit, postquam easdem decretales
discipl nam a sni quoque saeculimoribus ct consue- ediise etdivulgalae fuertini.acmox in quibusdam con-
tndinibtis abhorrentem continerei. Qund siquaecun- cibis laudatae,nlque subinde inserlse in collecliones
que contra consuetudinem ingerunlur, etiamsi bona Reginonis, Burcardi et aliorum, quae ob suam brevi-
et utilia sint, ipsa novitate penurbare solent; mullo latem ac metbodum magno usui fuere.
magis de iistimendum est quibus disciplinam per se B § 4. De auetore et temporeejusdem eollectionis.
opiimam et sanclioribus fultam legibus, longnque ' 12. Isidori nomen prsefaiioni ab impostore fuisse
usu ab omnibtis recepiam, quispiam evertere et im- inscriptum eo concilio, ut S. lsidoro Hispalensi epi-
mutare contenderet. Nulli atnem ttimultus, clamores scopo opus tribneretur, innuimus num. 3, ubi eiiam
nulli auditi sunl ob inducias derrelales apocryphas, probavimus hanc collectionem eidem sancto ascribi
nisi in ea parte quoead episcoporum causns et judi- non posse. Plerique eam adjtidicnt Riculfo episcopo
cia pertinei : de quibus aliqna npml Hincmarum Ie- Mogtintino,quem colleciionem, uti putabatur Isidori
guntur, et in episiolis Nicolai I. At in liis ipsis cansis Hispalensis, ex Hispania allaiam Mogunliaeedidisse,
atquejudiciis quod in pseudoeiistolis ac synodis Isi- ct in vicinas Galliarum regiones evulgnsse Hincmarus
dorinnis traditur, non <rat omnino novum. Nnnnc Remensis tradidit in opuSculo contra Hincmarum
cau>semajores quse circa accusationes episcoporum Laudunensem, cap. 24. Si veroideo talia, inquit, qum
versantur , certis amiquorum pontificum decreiis tibi visa sunl, de prwfatis senlenliis (Angilramni) ac
apostolicaescdi rcservatoe, sine ejus nssensu definiri smpe memoraiis epistolis delruncando, ei prmposle-
non poterant? Viile inter caelera Leonis episiolas 0, rando, atque disordinando collegisti,quia forle pulasti
13 el 14, et Gregorii IV epstolam primam ad uni- neminem alium easdem sententias, vel ipsits epistolas
versos episcopos. Nonne episcoporum nppellationes prmter le habere, et idcirco ialia libere le existimasli
ad eamdem sedemantiquis canonibuset constiettidini, possecoltigere; res mira esl, cum de ipsis senlenliis
ac primaius etiam jori innxas probavimus in Obser- ptena sit ista terra, sicut et de libro colleclarum Epi-
vationibus ad dissert. 5 Quesnelli, pari. i, c. 5, 6 et stolarum ab Isidoro, quem de Hispania allalum Ri-
7? Ne omnes promiscue admitianiur [ccxxn] ad ac- culfus Moguntinus episcopusin hujusmodi, sicul et in
cusnndum episcopum , caulum fuerai in canonibus C ( capitulisregiis studiosus, obtinuil, el istas regiones ex
Codicis Africani 128, 129,130 et 131, necnon etiam illo repleri fecit. Cumvero Riculfus Moguntinus,qui
cinone sexto concilii CP., quem ex Grsecocodice Lullo successii anno 786 vel 787, e vivis excesserit
Nicolausl laudat epistola ociava. Episcopos ejecios auno 814, in colleclione autem Isidnriana epistolae
ei suis rebus exspoliatos non cogendos ad judicium, quaedam contineanlur, ex. gr. Urbani I et Joannis III,
nisi prius in suum gradum restituanlur et omnia quibusab impostore insertse fuerunt ad verbum ali-
eisdem ablata redintegrentur, colligitur ex codice quol sententisc concilii Parisiensis celcbrati [ccxxm]
Ecclesise Africance,C. 87.Hacc et alia ejusdem gene- anno 829, hasce imposttiras (a) Riculfo attribui
ris, qnoe novsc disciplmse a Pseudo-lsidorianis de- non posse liquet. Hincmarus vero excusandus est,
cretalibus indnctae tribuuntur, legere licebit in epi- quippe quem baecbona fide sumpsisse credimus ex
stolis 8, 9 et 38 Nicolai I, qui tamen ea non ex illis Benedicto Ievita. Is enim in praefatione ad.lres libros
apocrypliis, quibuscarebat, sed ex antiquioribus do- Capiiularium v, vi, et vn, ab ipso digcstos et editos
cumenlis confirmat : quemadmodum ante ipsum circa annum 845, scripserat: Hwc verocapitula, qum
fecerat eliani Gregorius IV in episl. 1 ad universos in subsequenlibustribus tibellis coadunare studuimus,
episcopos, in qua Venilonis episcopi judicium sibi in diversislocis, el in diversis schedulis, sicut in diver-
reservat. Fieri quidem poiuit ut haecdisciplina, an- sis synodis ac placitis generalibusedita erant, sparsim
tiquis licet juribus ac decretis constituia, non multum, invenimus, el maxime in sanctwMogunliaceKsisme-
seu rarius obtinuerit in quibusdam locis quaealiiscon- iropolis Ecclesimscrinioa Riculfo ejusdemsanctwsedis
sueludinibusetcanonibusuterenlur. Fieri etiampotuit metropolilanorecondiia, et demumab Aulcario secundo
ut eailem discipljna in favorem proborum ad frnudes •j. ejus succeSsoreatque consanguineoinventa rtperimus,
praeravendas inslituta, a quibusdam tfaherelur in quw in hoc opusculo tenore suprascripto inserere ma-
abusum, et malorum impunitali serviret. Pseudo-Isi- tuimus. Inter capiiula vero ab hoc inserla libris lau-
dori vero c<>nciliumab hac improbilate alienum, dalis nonnulla occurrunt ex epistolis apocrypbis pri-
non aliud fuisse nisi ut episcopis injuste oppressis scorum pontificum, quaedamex pseudosynodis Sym-
subveniret, ex ejus praefationeintelleximns. Forte machi, et fere omnia capitula ad Angilrammim
etiam in ea Galliarum parte in qua est Mogunlia, ubi Hadriano papse afflcta: quae tamen sine ulln auctoris
has Pseudo-lsidori merces, ut mox dicemus, fabrica- nomine recitantur. Neque vero hoecBenedictum le-
tae fuerunt, disciplina in ipsis proposita jamdiuanle' vitam sumpsisse existimes ex aliquo capitnlari regum
invaluerat S. Bonifacii episcopi est Moguniiniopera, Francorum, ex quo itcm eadem Pseudo-lsidnrus ex-
qm aposiobca legalione limclus, quantum apostolicae cerpens, priscis illispontificibus, syn«dis Symmachi,
auctOritali deferrel. eamdemque observaniiam in ea ac Hadrianol attribuerit. Si enim ea decreta iu sin-
loca inducere studuerit, ex ejus epistolis liquet. Vide ceris capitularibus fuissent conslitula, invenla sane
inler coelerasejus epistolam 105 ad Cudberthum ar- fuissent, si non omnia, saltem aliqua ejusmodi capi-
(a) Riculfum aliquid novi attulisse Blondelluscol- moria exstilit. Verum haec non suppositilia, sed sin-
ligil ex litwo vn Capilularium.c. 205, nunc 281, ubi cera est epistola Gregorii II ad Bonifacium Mogun-
ille in Wormatiensi convenlu Gregorii papaeepistolam tinum, quaelegilur tom. VIIIConcil.Venetoeeditionis
aliulisse traditur, cujus nulta necante, nec pos.t mc- col. 178.
 249 DE ANTIQ. COLLECTION.ET LOLLECTOR.uANONUM.PARS III. 250
lularia, in quibus illa legerenlur. Sic quidem cum A.auctor tradittir, ad posteriorem aelatemrefern opor-
Ansegisus ex veris capilularibus suos libros quatuor ' tere. Forte pro Curolo Magnoinlelligendus est Caro-
compegerit, studiosi homines eadem capitularia nacli lus Crassus, qui ita Carolus Magnus fuerit nuncupa-
sunt, in quibus fere omnia Ansegisi capitula conti- tus, uti LudovicusMvgnusdiclus invenitur imperaior
nentur, nec non illa quse, ab Ansegiso praetermissa, Ludovicns II. Carolus nimirum Crassus vulgata jam
idem Benedictus levita ex veris capitularibus in suis Pseudo-Isidori collectinne primo Alemannorum rex
'ibris arijecit. Quid vero causaeest cur ne unum qui- fuit, et postea imperium obtinuit.
dem cipitulum ex apocryphis illisdocumentis in ullo 14. Pseudo-Isidorum vero non fuisse Hispanum,
anliquiori capiiulari reperitur, nisi quia ea Benedi- sed Germano-Francum , multa convincunt. Ex Mo-
ctus non ex veris capitularibus, scd ex Pseudo-Isido- guniia quidem colleciionem prodiisse , et per Gallias
rianis mercibtis, in quibus dunlaxat inveniuntur, disseminala fuisse exemplaria Hincmaro leste acce-
derivavit? Hxc ergo Pseudc-Isidorianoe collectionis pimus : qui licet in eo falsus sit, quod procsumens
capilula inler illa esse videntur quse in Moguntinoe auctorem S. Isidorum Hispalensenl, eam ex Hispania
Ecclesiae scrinio a Riculfo recondita tradidit. |Cum allatam tradidit; in eo tamen quod e Moguntia ea-
porro haeccollectio ab ipso Benediclo tribualur, seu dem collectio vulgata fuerii, collaio Benedicti lcvitse
saltem involvalur cum aelate Riculfl, quem obiisse testimoniomaxime confirmatur. Hac de causa, qui
jam vidimus antequara ea conderetur et ederelnr; apocrypha illa nono sseculo primum laudarunt,
non alia de causa id videtur fecisse, nisi ut iisdem Germano-Galli stint, nnlli autem Hispani, aut aliarum
documenlisauctoritatem crearet, et imposturae,quoe regionum scriptores. Hispanosquidem hanc collectio-
ipsi ignotanon esset, suspicionem removerei. Hinc nem diutius ignorasse vel non suscepisse colligere
cum ejusmodiimposttiris ipse primus, aut fere pri- "P licet ex epist. 121 Innocentii III, lib. n. Hinc enim
mns usus sit, et levita fuerit Ecclesise Moguntinse, discimus eos in qnadam causa Alexandro III oblu-
ex qua ea collectio prodiil; nonnulli suspicantur ctim lisse suum codicem canonum, in quo cum aliis con-
Blondello ipsum fortassis earumdem imposlurarum ciliis describebatur Emeritensc. Hoc autem concilium
fuissearchitecium. cum aliis non in Isidorianacolleciione,sed in aucliori
13. Hoccerte lempore colleciio conditn. ct in Ger- Hispanica describiiur : ac proinde corpus canonum
mania quidem , quss in Galliis veteri disposilionc per id quoque tempus apud Hispanos receplum erat
censita, Francorum regibus suberat, non vero in collectio Hispanica. Veiusiiores codices Isid(>riani
Hispania; ac proinde aliquem Gerinano-Franctim sunt Germano-Franci, adeo ut ii quoqtte qui in alias
habet auctorem. Cum recentius documentum ex quo regiones traducti nonum soeculumattingunt, e Galliis
imposlor integras sentenlias in apocryphis compin- provenerint, ut de duobus Vaticanis nono sseculo
gendis decerpsit, sil conciliom Parisiense anni 829, scriptis paragrapho sequenti patebit. Adde quod in
ante Iiuncnunum editio.ejusdem collectioniscollocari pseudoepisiolisplures Germano-Francorum idiotisrai
nequit. Porro conciliura Aquisgranetise anni 836, inveniunlur, eademque slyli barbaries quoc in aliis
Cap.2, n. 8, decemens utpcr singulosannossanctum ejusdem oetatis scriptoribus Gallicanis et Germanis
oleum in ccena Domini juxta tradiiionem apostolicam deprcheuditur; idiotismi auiem Hispanorum proprii,
ac slalula decrelalium, in quo de eademre prmcipilur, qtii in Etheiio et Eulogio notari qneunt, nnlli. Evi-
ab episcopis conficialur, sccundain Fabiani pseudo- dentius est illuil, quia impostor non pauca transcri-
epistolam indicare creditnr. Ilinc ea edilio post an- psit ex epistolis S. Bonifacii episcopi Moguntini, et
num 829 et anic anuum 836 staluemla videtur. C ex litteris Cangith abbatissaead eumdem Bonifacium,
Mirum veio est Rabanum, qui paulo post annum 841 quae non in Hispania, sed Mogtintiseet in Germania,
Oigario , seu Autcario Moguniinoepiscnpo Poenilen- ubi illi versati sunt, inveniri potuerunt. Accedit tan-
tiale iuincupavii, nihil ex apocryphis Isidorianis pro- dem argumentum omnium, ut nobis quidem videlur,
dnxisse. Nuni id fecerit quia ipsis nihil fidebat, an gravissimum. Dumimpostor Hispanicamcolleclionem
vero qtiia nondtim prodiissent, ita ut Aqnisgranensis snx inseruit, non IISIIS est codicibus Hispanaeorigiuis,
concilii decretum ntl Fabiani pseudoepistolam perpe- scd illis originis Gallicanae.Id nobis innotuit in con-
ram referntur, alii judicent. Quod si lioc secundum ferendis epistolis S. Leonis. Duos enim codicescol-
probabilius jodicetur , et multo magis si cum Blon- lectionis Hispanicaeadhibuimus, Vindebonensem41,
dellocredalur impostor quasdam formulas ct phrases originis Hispanoc,ac Vaticanum 1341, Gallicanaeori-
excerpsisse ex epistola Jonae Aurelianensis ad Caro- ginis. Insignem horum codicumvarieiatem in Ieciio-
lum Calvum , qui regnum obliiiuil anno 839 , Isido- nibus jam notavimns cap. 4, n. 13, ita ut in Vindo-
riana collectio vulgata dicenda esset circa tempus quo bonensi corruptsc quidem sint, sed ad veram Iectio-
Benedictus levita libros Capitularium edidit, [ccvxivj nein ipsi errores nccedant; in Vaiicano autem mani-
nimirum circa annum 845, unde prima apocrypho- fcstoc sint emendaliones arbitrarioe, quae a germano
rum expressa mentio Icgilur in epistola Caroli Cahi tcxiu recedunt. Huic autem Vaticano codici, qui ex
ad episcopos in conventu Carisiaco scripta anno 857. Gallia in bibliothecam Vaticanam pervenil, similes
Neque vcro moveat colleciio RemcdioCuriensi altri- plane in lectionibus scu emendaiionibus agnovimus
buta et a Goldasto edita cum hac epigraphe : Altt- tres alios codices Gallicanoslaudatos a P. Coustantio,
mannicwEcclesiwveteriscanonesex pontificumepisto- _. ex <]iiibusejusmodi codices in Galliis invemi ac dis-
lis excerptl a RemedioCuriensi episcopojussu Karoli " seminati, a stndioso ali|iio Gallicano antiquario
Magniregis Francorum ei Alamatmorum (T. 11Iier. Hispanicumcorrnptum codiccm oliin exscribente et
Alamann. part. n, p. 134 , edit. 1730). Hiorex cuni emcndante provenire nemo dubitare potesl. Vide quae
obierit anno 814, Goldaslus ipsam collectioncm con- in hauc rem annoiavimuslocolatidato. Porroeasdem
diiam pulat circa aiiiinin813. Ampfior erat bacccol- [ccxxv] Leonis epistolas contulimus cum editione
lectio , eique additamenta accesserunt Notingi Con- Merlini quaee ms. 1-idoriano prodiil, nec non cuin
stanliensis episcopi, qtii vita functus esl nnno 954. nliis codicibus Isidorianis, ac prseseriim cum Val.
At baeNotingi addiiiones cum non exigua parte cano- 630, qui inter Isidorianos omninm velustissimus et
num a Remedio collectorum ex suo coilice excisa Pseudo-Isidoro suppar puriorem ejus collectioneni
atque sublataidem Goldastus tradit. Cnpita ab eodem conlinet. Horum aulem Iectionescum plurimum ab-
edita quse super»um, sunt tanium quadraginia no- sunt a leclionibus Vindobonensis exempli originis
vem; eaque ex ordine exhibent excerpta ex solis Hispanse; lum easdem oranino lectiones et emenda-
pseudoepistolis priscorum ponlilicum a S. Clemenle liones reprsesentant quac sunt in codice Vat. 1341
ad S. Urbanum usque. Hsecvero ipsa excerpta, quse originis Galiicanae: idque adeo evidenter patuit, ut
auctor ex Pseudo-lsidori collectione posl Carolum conferentibus codicem Isidorianum Vat. 630 cmn
Magnum, ut vidimus, compacta derivavit, palam fa- Hispanico Vat. 1341 in eisdem Leoninis epistolis,
ciunt errorem esse in tilulo vcl in explicalione tituli aller ex allero ad verbum exscriplus visus sit. Nihil
Karoli Magni, el Remedium, <juihorum excerptorum crgo dubilandum est quin Pseudo-Isidorus in insc
254 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDK. m
rendis suse collectionidocumentiscollectionis Ilispa- A codices Vat. 630 et 631, qui sunt p.ane integri. Tres
nicse codicem adhibuerit non HispanoeoriginU, sed autem Vat. Ottobon. 93, Florenlinus S. Marci, et
Gallicanse. Quid ita? nisi quia in Galliis , ubi erant Casanaiensis, licel tum decretales epistolas, tum
hujusmodi rodices, non aulem in Hispania suam col- conciliorum canunes praeferant; cum tamen mutili
leclionem digessil. Quis ergo post lot ac tam mani- sint, integraecolleclionisnotitiam praestare non pos-
festa indicia de auctore Gallicano, seu Germano- sunt. Alius aulem Vat. 1340ac duo Veneli S. Marci
Franco adbiic ambigeudumputet ? plura documenta addunt post S. Gregorium, quae
cum Pseudo-Isidoro attribui non possint, ad addiia-
§5. De codkibus Isidorianis. Ordo et catalogusdocu- menta referenda sunt de quibus capite sequeuti erit
mentorumhujus collectionissumplus ex antiquissimo sermo. CodicemPatavinum 100 S. Joannis in Viri-
omniumms. Vat. 630. Spuria, sincera et inlerpo- dario, etsi integrtim, at posterioris setalis, diligenler
lata, accuratediscernuntur. evolvere pcr tempus nou ticuit. liaqueex illis duobus
15. Cum mss. codices Isidorianaecollectionisin bi- inlegris et puris JsidoricodicibusVat. 630el 631,quos
bliotbecis frequentiores sunt; lum vero plerique ita diiigentiusexpendimus, lotiuscolleciionis lsidorianae
inter se discrepant, ut quid coniineret primitiva col- descriptionem subjiciemus : de aliis autein aliqua
lectio plures dubilent. Multi enim codices solas de- addemus postea. Inter hos autem duos Valicanosin-
cretales epislulas praeferunt, carent vero canonibus tegros codices in serie et ordine praecipuesequemur
COnciliorum,quos lamen Pseudo-Isidorum suae col- codicem 630. Is enim proeferendusomnino esl omni-
lectioni inserutsse ex ejtis praefatione liquet. In his bus, quippe qui non soluin est Gallicanus,id est ejus
alii plures, alii pauciores epislolas continent, alii _" regionis in qua hacccolleclioconcinnaia fuit; verum
eliam ordine ipsarum nonrunquam discrepant. Qui etiam uti aniiquissimus omnium laudalur a Montfau-
autem canoties ctim epistolis exhibent, non semper conio et cardinali de Aguirre. Gallicanum duo pro-
conveniuni. Quidam enim auctiores sunt in epislolis, bant: 1° notatio recentiori cbaractere iuiiio scripta :
quas vel Isidorianis inserunt, vel in fine adjiciunt. Hic liber speclal ad usum Joannis episcopiAllrebalen-
Nobis tfedeciin exemplaria invenire licuit, e quibus sis; 2° epistola Luitardi Venciensis ad Wenilonem
qninque conciliorum canonibus expertes lum nume- Rotbomagensem.Antiquissimumvero et ipsi Pseudo-
rO, tum ordine epistolarum plerumque dissentiunt. Isidoro supparem declarat catalogus Romanorum
Hujusmodi sunt codices Val. 629, 3788, 3791, 4873, pontificum, qui in Lcone IV, Benedicio III, ct Nico-
et Vallicelanus D 38. Codices autem cum episiolis lao I, desinit : ex quo hic codex sub Nicolao I exara-
atque canonibus, e quibus nc unum quidem reperire tus agnoscitur, id est inter annum 858 et 867 , quo
contigit P. Coustantio, nobis bi octo prseslo ftiere, quidem tcmpore documenla bujus collectionis ab
Vai. 630, 631 et 1340; Vat. Otlobonianus95, Casa- Ilincmaro et aliis Gailis episcopisallegari coeperum.
natensisAll, 14; Florenlinus PP. Praedicaiorum S. Hinc idem codex unum e primis ejusdem collectionis
Marci 182, Patavinus 100 canonicorum Lateraneu- exemplaribus habendus : quod ipsum etiain atque
sium S. Joannis in Viridario, el Venetusbibliolhecoe eliam confirmant duaeappendiculsequorumdam do-
ducalis S. Marciin duos tomos divisus, quorum al- cumentorum, quae cum posterioribus curis Pseudo-
ter signatur n. 168, alter 169. Ex his tamen nonnulli Isidorus addidisset, in hoc primigeniae collectionis
mutili, aliquibus epistolis initio vel in fine carent. cxeinplo adjectae sunt in fine; cum in aliis codicibus
16. Ut in tanta manuscriplorum varietaie discerni suo loco inserlse iuvenianiur. Huic ergo codici in
tute possit, quaenam vere fuerit Pseudq-Isidori col- C constituenda ac describenda eadein colleclionequan-
lectio, seu quaedoctimenlain primaevoejus fetu in- tum proecaeterissitdeferendum, nemonon videt.
dita fuerint, lucem praeferent haec praefationis ejus 17. Anie collectioncm praeter caialoguin Romano-
verba, quibus suse colleclionis imaginem ac docu- rum pontiflcum,quem in NicolaoI desinere monui-
menioruiii summam atque ordinem exprirnit. ln mus, atlertur annntaiio de quatuor conciliis genera-
principio vero, inquit, voluminishujus, qualiter conci- libus. Hseclegilur apud Graiianum dist. 15, c. 1, ac
lium apud noscelebreturposuimus,ut qui nostrumor- ex S. Isidoro Hispalensi lib. vi Originum, c. 16,
dinem sequi voluerint, scianl qualiter hoc agere de- sumpm est. Dein sequitur annotaiio de sex conciliis,
beant. Qui autemhoc agere melius elegerint, faciant uti apud eumdein Gratianumdist. 16, c. 10, tuin alia
quodjuslo canonicoqueatque sapientissimoconsitioju- annolatio de aliis conciliis uuoet viginti,quorumocto
dicaverint. Deniquepropter eorum auctoriiatemcmteris priora sunt Ancyranum, Neocsesariense,Gangrense,
conciliisprmposuimuscanonesqui dicunlur Apostolo- Sardicense, Antiochenuin, Laodicenum, Carlhagi-
rum, liceta quibusdam apocryphi dicantur, quoniam nense et Africanum, quoe Hadrianse collectionisse-
plures eos recipiunt, et sancti Patres eorum senleniias riem referunt; caetera vero tredecim sunt Gallicana,
tynodali aucloritale roboraverunt, et inter canonicas nuilum Hispnnicum : quod hanc annoiaiionem in
posueruntconslitutiones.Deindequarumdam epistcla- Galliis conditam indicat. Eadem apud Gratianum
rum decreta apostolicoruminterseruimus, id est Cte- exsiat dist. 16, c. ll.ubi tamen tria alia Gallicana
mentis,Anacleti,Evaristi, et cmterorumapostolicorum coneilia adduntur, quaeidcirco completu numerum
quas potuimushactenus xepexireepislolas, usque ad 24. Ttim in codice post mentionein concilii Mati-
Silvestrumpapam. Poslmodum vero Nicmnam syno- jj censis propnsitam numero 21 subjiciuntur alii octo
dum constituimuspropler auctorilalem ejutdemmagni numeri a 22 usque ad 29, qui tamen vacui relin-
Coneilii.Deincepsdiversaconciiia Grmcorumet Lati- quuntur. Sequunlur porro atii decem et octo nti-
norum, sive qumantea, seu qumpostmodumfacta suni, meri a 30 ad 47, in quibus indicantur conci-
tub ordine numerorum ac temporum capitulit suis lia Hispanica, el reliqua, quae in labula conciliorum
distincta, sub hujus voluminisaspectulocavimus: sub- dein recoleuda iisdem numeris referumur. Subjicitur
jicientes etiam reliqua decreta prmsulum Romanorum noiitia provinciarum, quain Andreas Scotus, Petrus
ttsque ad S. Gregorium,et quasdamepistolasipsius, in Bertius, et Emmanuel Sclieleslratius publicijnris fe-
quibusproculminesedis apostolicm[ccxxvi] non impar cerunt; ac postea notilia Galliarum, quas a pluribus
contiliorumexslal auctoritas. Illi igitur codices, qui vulg.ua est. Hse omnes annotalioiies atque notitiae
primo post praefationemexhibent ordinemcelebrandi non soluuii«exstantsimiliier in ms. Vat. 631 aliisque
concilii, dein canonesproferunt apostolorum, posiea exemplis quoe Isidoriannm integram colleciionem
epistolas aposlolicorum, seu priscorum poniiflcuma continent, verum eliam in codice Vat. 1341 c .llc-
S. Clemente ad S. Silvesirum; deinde Nicaenumcnm clionis Hispauicae,originis Gallicanae,ita ut dubilan-
cxteris Grsecorumet Latinorum conciliis, ac tandem duin non sit quin vel ex aliquo ejusmodi exemplo
epistolas alias consequenlium pontificum usque ad colleciionis Hispanicse traductae fuerint in manu-
S. Gregorium; hi, inqnam, codices veram et inie- scripta Isidori, vel ex mss. lsidorianis in eos codices
gram Isidorianam collectionem continere diccndi collectionis Hispanicoetrausierint. Haecaulemomnia
sunt. Tales autemomnino esse deprehendimus duos quaeprsecedunt |ccxxvn 1 et non pertinent ad col-
255 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 254
leclionem Isidori, claudit memorata epistola Luitardi A edemus inier document» juris canonici veleris; at
episcopi Veneicnsisad Wenilonem Rothomagensem, in Gallicanis codjcibus ab ilarduino <t Cousiamio
scripta an. 868, qnoe solius mantiscripti Vat. 630 indicalis inscribitur : Epistola prwceplorumS. Cle-
propria, ex eodem edita est tom. X Conciliorum, mentis papat missaJacobo fralri homini, vel E;iislola
edit. Ven. col. 1403. S. Clementisliomani ad Jacobum de sacramentisEc-
18. Post bseccolleciio Isidoriaua exorditur a prse- clesite. Has dtias epistolas Pseudo-lsidorus ex Gaili-
faiione hoc titulo : Incipit prwfatio S. Isidori epi- canis coReclionibusexcerpsit, tinde in secunda epi-
scopi. Isidorus Mercalorservus Chrislilectoriconservo stolw inscriptionein relinnit. Tres vero alias epislolas
suo el parenli in Domino fidei salutem. Competlura [ccxxvin] ipse supposoit. Illis aulem duabns spuriis
multis, elc. Kifiiaesl ex codiceVat. 630 ;>cardinali epistolis qnas atiunde accepit, novas imposttiras ad-
de Aguirre. Vide tomum 1 Concil., pag. 4. Merlinus didit cum eai prolixis inierpnlationibus auxit. Has
omittit Mercator, et pro fidei habet fideli. Vulgati interpnlaiinnes quisquedignoscet si easdem cpistolas
Conciliorumpro Mercalorsubstilutint peccalor, quod ex Isitloriana collectione in Couciliis ediias coiifer.it
nulli nosiri codices praeferunt. Mercator quoquelegi- cam illismulto brevioribus quse ex versione Rtifi-
tur in codice Parisiensi quem vid t Harduinus, nec niana et ex aiitiqtiioribus coileciionibus boc ipso
non apud Ivonem in decreto; el solumin bujus mar- lomo proferuntur, priina in collectione subjicienda
gine peccator. cap. C>i,col. 454, allera inter documeuta paulo *
ante
Praefationistibjicitur epislola supposilitia Aurelii laudata niim. 5, col. 674.
ad Daniasum, cujns inilium est: Gloriam apostoticw S. Anncleli epislol.Btres, prima ad omnes Orien-
sedis, nec non apocryplia Damasi responsio, Scripla n tales, secimda nd cpiscopos ltali;c, tertia ad episco-
sanciiiaiistuw, eic, quas videsis lom. II Concil., col. pos omnes.
1011 ei 1012. In ins. Val. 651 hoedescribunlur nnte S. Evaristi dtioe, tnia ad Africanos episcopos, al-
pr.rfationem, sed perperam; nam Hincmarns Re- lera ad ^Egyptios.
mensis in opusculo adversus Hincmarmn Laudunen- S. Alexandri I epistnla?,ires, prior ad omnes or
sem c. 2i, D.imasi responsionem ad Aurelium lau- tbodoxos, aliaedtiaead episcopos omnes.
dans, quam, inquit, Isidorussum prmfalionisupposuit, S. Xysti I epistobe du;e, prima ad omnes Christia
el collectioniprwposuit. nos, aliera ad omnes episcopos.
Postea sequittir Ordo de celebrandoconcilio.Hora S. Tbclesphori una ad omnes Cliristianos.
dieiprima, etc, uli lom. I Concil.a col., 8 usqne ad S. Hyginiepisloloeduse,una ad omnes Chrislianos,
col. 12. Hunc quidcm ordinem, qui sumptus est e.x altera ;nl A!Iienienses.
concilioToleiano iv, initio collectionis praemitten- S. Pii I itein duse, prima ad omnes Chrisiianos,
dum aucior in proefationereceperat. ad Italos nltera.
Dein alfertur labula conciliorum cum titulis 47, S. Anitii ( pro Aniceti) tma ad episcopos Gallise.
quornm primi 45 illi sunt quos iu llispanica exhibui- S. Soleris <luae, prior ad Campaniae, secuuda ad
mus c.4, n. 5; alii autem duo stint hi : XLVI. De- Italiaeepiscopos.
erela quorumdam prwsulum Homanorumad fidei re- S. Elenlhcrii unn ad Galliaeprovincias.
gulam et disciplinamecclesiaslicamconstiluta. XLVII. S. Vicloris I epistolac duoe, una ad Tlieophilum
Synodus Toletaua 68 episcoporum. lloec eadem la- episcopum Alexnndrinum, alia ad Africanos.
bula cnni iisdem titulis 47 exstat eiiam in codice S". Zepliirini dua;, prima ad Siciliae, altera ad
Casanatensi A 11, nec non in Vat. 1341 conlinente C jEgypii episcopns.
colleciionem Hispanicnm originis Gallicanoe; ac S. Calliii I ilu;c, una ad Benedictum episcopum,
propterea ex altcrutro fonte in allerum irrepsit. Cene alia ad episcop >sGallos.
duo tituli 46et 47, qui uec cum Uispanicc, nec cum S. Urbani I uiia nd «rnnesChristianos.
Isidorianaecollectionis corpore concortlaiit, additilii S. Ponliani duse, prier ad Felicem Succribonum,
noscuntur. Error quidein inest in titulo 46, qui nnn nltera ad Chrislinnosoinnes.
exprimit ullum concilium, sed est illc ipse litulus in S. Anleri una ad episcoposprovinciarum Bseticoe
Hispanica colleclione praefixusparti secundae, quae Ct Toletan;e.
decreiales sedis apostolicaecontinet. S. Fnhiani ires, priina ad omnes episcopos, se-
Subduntur aliaeduae epistolx suppositiiiae, altera cunda ad Oiienlales, lertia ad Hilarium episcopum.
S. Hierouymi ad Damasum. cujus initium : Gloriam S. Cornelii doae, ima ad omnes episcopos, ad
sanctilalistuw, elc; altera Damasi nd Hieronymum, Rusticutn cpisiopiim allern.
quas incipit: Gaudel Ecclesia tuo fonte, elc. Edilae S. Lucii I unn nd cpiscopos Galliscet Hispanise.
sunt ab Henscbenio, Scheleslratio et aliis; novis- S. Siephani I diuc, prior ad Hilarium episcopum,
sime autem inserloe sunt Appendici Opertun S. Hie- secunda ad episcopos omncs.
ronymi lom. XI editionis Veronensis pag. 275. Cinn S. Xysti II duae, prior nd Grauun episcopum, se-
1)33inveniantur etiain in quibusdam mss. ponlificalis cunda ad episcopos llispani;v.
Romani Damasoinscripli quodPseu.do-Isidorusndlii- S. Dionysii du:e, iiua nd Urbaniun proefectuin,
buit, num harum suppositio ipsum Pseudo-lsidoruin altem ad Severum episcopum.
an alium antiquiorem habeal nuciorem cx quo tpse D S. Felicis I epistolre tres, prima ad Paternnm epi-
iilas reccperii, definire non licel. scopiim, secunda ad Gallioe, lertia ad
Mox ex collectione Hadriana describtinlur quin- Beiiigmimcpiscopuui. episcopos
quaginlu cauones aposlclortim versionis Dionysianae. S. Eutychiani du;c. prior ad Baeticoe,sccunda ad
Tum sequunlur episiohc priscorum pnntiiiciiiu n Siciliae epi^copos.
S. Clemeiiie ad Melchiademusque, omoes supposi- S. Gaii una ad Felicem episcopum.
liliae, et omnes a Pseudo-Isidoro conficlae, duabus S. Marcellinidu«, ad Salomonem cpiscopumuna,
lanlummodo S. Clementis excepiis, quas tamen ille altera ad episcoposOrientis.
inlerpol.ivii.En ipsarnm seriem, quas in editis Con- S. Mnrcelli duae, prima nd episcopos Anliocbenae
ciliorum iovcuire licebil. provincioe,secunda ad Maxeniiuintyranniim.
Epislola; quinque S. Clementis , riu.ead Jacobum, S. Eusebii tres, prioi ari Gallia-, altera ad ^Egypti,
tertia ad onines episcopos, presbyleios, etc ; quarta lertia ad Tusciaeel Cnmpanioeepiscopos.
a<lJulitiin et Julianum, quinla ad ilierosolymis liabi- S. Meichiadisum ad cpiscopos Hispanisc.
lantes cum Jacolm episcopo. Diia: primae jam a In hac primn parie, quse ad piiscos pontifices per-
Graecoaliquo ci)nlict;efuerum, etn KuflnoLaiinilate tinet a S. Clemenle usque ad Melchiadeininclusive,
donntae,in velusliores coilectionesluni lialii n-, tiini seuexclnsive tisque ad S. Siivesirum, Pscudo-lsido-
Gallic;;nas trausierani. Solum episiula secuinia in rus qnioguagiiiia novem epistolas (inxit, et duas S.
collec ionihus Imlicisinsciibitnr : Prwcep.a S. Pelri, Clemenii oliin aflictas retulit ac interpolavit.
quo tituio illain tt "<.!••!>.cullectiunibus lioc loino 19. Seauitur ea pars quae concilu exhibet. Prae-
155 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 256
mittitur opusculum inscriplumxie Primitiva Ecclesia A his excerpiis subjiciantur ipsa synodaliagesta S. Si|-
et Synodo Nicmna. Hoc opusculum cum subjiciatur vestri cum litulo : Canon, sive Constilutum Silveslri,
litteris Melchiadis, ejusdera ponlificis nomine in- ex quibus bacc excerpta Pseudo-Isidorus decerpsit;
scriptum a Gratiano aliisque allegatur. Sed in codi- hsec quoque gesla, qua? aequesupposititia sunt, in
cibus nomine csret. Est autem veluti prooemium Isidoriana collectione intexta ibidem traduntur. Ve-
ipsius Pseudo-hidori in constitutionem sequentem. rum licel in aliquo codice Isidoriano legantur , ab-
Incipit: Nemo qui divinas Scripluras legil, etc, uti sunt lamen a nostrocodice et caeteris quos consulni-
tom. I Concil., Ven. edit.col. 1662. mus. Inanem quidem laborem iile assumpsisset con-
Subjicitur ConstitutioConstanlini ad Silveslrum.In cinnando excerpta ex iisdem gestis, si ipsamet gesta
nomine, elc. Ea qum Salvator el Redemptor nosler, suae collectioni inserenda putasset. Haectantum ex-
etc. lbidem, col. 1564. Apocryphum est hoc docu- cerpta in suo quoque codiceinvenla memorat Hinc-
mentum. [ccxxix] Quidam istud Pseudo-Isidoro tri- marus Remensis in ssepe laudato opusculo contra
buunt. Balsamon qusedam Grxca ejus fragmenta Hincmarum Laudunensem c 24, ubi etiam gesta
recitat. Integrum autem documentum Grsece scri- ejusmodi veluti apocrypha rejicit. Cum porro ea sub
ptum invenit P. Possinus in Vaticanis codicibus Symmachiselalem una cum aliis documenlis apocry-
Graecis614 fol. 76, 789 fol. 185, 973 fol. 59, et 1416 phis concinnata, inserta fuerint quibusdam colleciio-
fol. 127, uli P. Labbeus notavit. Hinc non improba- nibus Italicis, ac in Gallias etiam transierint, uti le-
biliter suspicati sunt Baronius ct Binius boc consti- guntur in vctusto ms. Colbenino 784 , de quo confer
lulum a Grsccisfuisse confictum, et postea Laline part. ii, c 6, n. 4 et 5, Pseudo-Isidorus ex aliquo
redditum, atque a Pseudo-Isidoro exceptum. Illud n"ejusmodi Gallicano exemplo haecexcerpta deduxisse
quidem Iegilur Latine in collectionc Gallicana, quam dicendus est. Caeterum prse oculis habuisse etiam
primo loco exhibel vetustus codtx Colbeninus 3368. pontiflcale Romanum Damasi nomine inscriptum ,
Vide quse diximus pari. n, c 8, n. 3. Etsi vero hoc cujus auclor eadem S. Silvestri synodalia [ccxxxj
documentum ibidem additilium videatur; cum tamen gesla compendio exhibet, nihil dubii est. Qusedam
eadem collcctio Colberlina sit Pseudo-lsidoro anli- enim parliculae excerptorum Pscudo-Isidori cum
quior, nec quidquam Isidorianum receperit; ipsum pontificalis abbreviatione magis quam cum ipsisgestis
ex bac, vel ex alia fortassis velustiore Gallicana conveniuni.
collectione hoc monumentum ebibisse satis credi- Epistola supposititia Alhanasii et caeterorumiEgy-
bile est. pliorum ad Marcum papam, qua petunt exemplum
Sequitur :'Quo tempore Nicwnum concilium habi- canonum Nicsenorum; et rescriptum Marci ad eos-
tum sit, Canonesgeneraliumconcilioruma temporibus dem item supposititium. Yide tom. 11 Concil., col.
Constantinicwperunt, etc, ac desinit in verbis secun- 488 et 490.
dum post apostolostymbolumtradiderunt. Est initium Fides in sacro Romano tractata cnncilio a beatis-
prcefationis collectionis Hispanicse, quam integram simo Julio papa et reliquis verae iidei episcopis. In
dediinus cap. 4, n. 5. nomine Domini Dei et Satvatoris , etc lbi col. 549.
Incipit epislola vel prmfalio Nicmni concilii. Bealis- Hacc quoque est Pseudo-Isidoriana impostura.
simo Silvestro in urbe Roma apostolicw sedis anti- Ejusdem Julii papse epistola ad Orienlales pro
stite, etc. Est praefatio a Pseudo-Isidoro sumpla ex S. Alhanasio. Decueral vos, fratres, alios ecclesiaslicis
ccllectione hoc tomo edita. Vide col. 22. instruere disciplinis,etc lbi col. 497. Est apocrypha.
Postea describuntur canones conciliorum Graecise,C Responsio Orienlalium pariter apocrypha. Licel
Nicseni, Ancyrani, Neocaesariensis, Gangrensis , circa omnes, etc Ibi col. 502.
Sardicensis, Antiocheni, Laodiceni, Constaniinopoli- vosRescriptum Julii ad eosdcm Orienlales. Decuerat
tani, Ephesini et Chalcedonensis, ac formata Altici. adversus sanclam Romanam et apostolicamEccle-
Item canones octo conciliorum Africse, septem Car- siam, etc. Ibi col. 506. Apocryphum.
lliaginensium, et Milevitani. Dein canoues concilio- Aihanasii et vEgyptiorum synodica ad Liberinm
rum Galliae, trium Arelalensium, Valentini, Tauri- . papam apocrypha. Veslrm bealissimw palernitatit
tani, Kegensis, Arausicani, Vasensis, Agathensis, jura, etc. Eodem lom. II Concil., col. 817.
Aurelianentis. Tandem canones conciliorum Hi- Liberii rescriptum ad eosdem item suppositilium.
spaniae, Eliberitani, Tarraconensis, Gerumdensis, Olim et ab inilio, elc Ibi col. 819.
Caesaraugustani, Ilerdensis, Vatcntini, Toletanorum stola Alhanasii et JEgyptiorum ad Felicem papam epi-
i, ii, ni et iv; iniiium Bracarensis i; quo interrupto apocrypha. Vestro sancto suggerimut apostola-
inseruntur aliaenovem synodi Tolctanse a v ad xm, tui, etc. lbicol. 993.
quae ultima apud Merlimim in flne mutila, in Vat. Felicis responsio. Sacram veslram synodicam, etc.
630 aliisque Isidorianis integra legitur. Posiea Ibicol. 999. Alia ejusdemadeosdeni. Graiia vobis,etc.
ilerum subditur synodus Bracarensis i, sed integra; Ibi col. 1005. Ulraque suppositilia.
et mox Bracarensis n. Dein capitula Marlini Braca- Liberii epistola ad universos episcopos. Nihil ett
rensis, et conciliumBracarense anni 675; ac tandem quod siare, etc lbicol.Per815. Apocrypba.
duaesynodi Hispalenses. Hsecomnia Pseudo-liidorus Damasns Paulino. filium meum Vitalem, etc.
sumpsit ex aucliori collcctione Ilispanica originis D Ibi col. 1014. Hsec sincera Damasi epislola sumpta
Gallicanae, qualis est in ms. Vat. 1341, cum eadcm est ex colleclione Hispanica.
repetiiione Bracarensis i, et cum iisdem lcctionibus Postea Pseudo-lsidorus alteram genuinamejusdem
liberius emendatis, uti antea monuimus. Solum in Damasi epistolam ad eumdem Paulinum ex Hispanica
Nicsenopost symbolum omittitur episcopn.rumcata- collcctione sumptam, quaeConfessiofidei ad eumdem
logus, qui in eodem codice collectionis Hispanicse Pautinum alias inscribitur, in tres parles dissecuit,
legitur. iisdemquetresapocryphasepistolasinterseruit, labula
20. Tertia pars sequitur, quae epistolas profert sex capitulorum prsemissa , cui eae parles tres ge-
caeterorum praesulum Romanorum a S. Silvestro ad nuinae epistolae, ac Ires epistolae supposilitiae post
S. Gregorium usque. Eadem prsefatio his praemitti- labulam subjectse respondent hoc modo.
tur, Hacienus digestisconciliis, etc, quam in Hispa- I. Ejusdem Damasi ad Paulinum. Post Nicmnum
nica attulimus cap. 4, n. 6. concilium, aliud in urbe Romanaposlea congregatum
Primum autem documentum qtiod producitur sup- est, etc, uli tom. II Concil.,col. 1061, usque adilla,
positilium est. Incipiunt excerpla qumdam ex syno- Si quis de Patre et Filio bene tenserit, de Spiritu
dalibus gestis S. Silvestri papm. Temporibus S. Sil- sancto autem non recle habueril, hmretictts est. Est
vestripapm et ConstanlinipiissimiAugusli, faclum est prima pars laudatse epistolae, seu confessionisfldei
magnumeonciliumm Nicaa, elc, uli tom. I Concil., ?v ad Pauiiuum; nisi quod omittitur hoc loco decrelum
a col. 1575 usque ad verba columnse 1578 designatus ' adversus eos qui de Ecclesiis suis ad alias migrant;
tit chiroqraphus, Gum vero in edilione Conciliorum quod infra subjicitur til. 6.
 257 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 258
II. Epistola Stephani ac irium conciliorum Africse BA j Felicis II (apud Pseudo-Isidorum III) epistolae
ad Damasum. Nolum vesirmfacimus beatiludini, etc.;. tres ex eadem Hispanica , una ad Siculos, altera ad
Ibi col. 1018. Est suppositilia. Acacium, tertia ad Zenonem Spalensem. ln Conciliis
III. Quod omnes Itaereticide Filio Dei et Spiritu u epist. 7, 6 et 8.
sancto male sentientes in perfidia Judaeorum et gen- i- Decretum Gelasii papae de libris recipiendis vel
tilium inveniuntur. Quod si quis patialur Deum Pa-i- non recipiendis,quodincipit:Posi propheticasetevan-
trem, et Deum Filium, et Spiritum sanctum deos >s gelicasScripturas, etc, uti lomo V, Concil. col. 386.
dici, etc Est postrema pars jlaudalaegenuinoc epi-- Hocdecretum sincerum exscriptum fuitexaliqua velu-
stolaead Paulinum. Ibi col. 1063. Sed post ullimaa stiorecolleciioneseucodice.Gallicano.cujusmodi sunt
verba sinedubio credamus, in cod. Isid. addunturaliaa Colbeninus784, dequo diximuspart., uc. 6; el alius
nonnuila qtiaein puris Hispanicoecollectionisexem-i- Colbert. 5568, deqtin ibidem, cap. 8.
plaribus non leguntur. Aliud ejusdem decrelum geuerule, qtiod alias in-
IV. EpislolaDamasiad Prosperum Numidiseet alioss scribilur: Episiola ad episcopos Lucanim et Sicitiw.
Afros. Licel, fralres charissimi, nobis sint nota, etc.:. Itein alia ejusdem episiola ad Sicilienses. Haocduo
Ibi col. 1025. Apocrypba. ex Hispanica colleciione excerpla leguntur tom. V
V. De sacerdotibus qui de Ecclesiis stiis ad aliass Concil. epist. 7 el 10.
migrant. Eos aulem sacerdoles qui de Ecdesiis add Ejusdern Getasii epistoloequatuor, prior Fausio
Ecclesias, etc. ibi col. 1062, usque ad verba quiescat •x magistro, secunda Anaslasio impcratori, teriia Dar-
in Domino. Est decretum memoraloegenuinae epi- daniae episcopis, quaria ad Orieniales. Haesumptae
stolae Damasi ad Paulinum, quod aniea omissuui l _,l ex Gallicaua collectione hoc lomo impressa can. ^8,
fuerat. B 49, 50 et 51.
Episiola synodica Damasi ad Illyrios episcopos.. Anaslasii papoc epistola ad Anastasium Augustum
Credimussanetam fidem vestram, elc, sumpta est exx ex collectione Hispanica. Exsiat lom. V Concil.,
versione Epipbanii in Historia Triparlita lio. v, c. epist. 1 inter illas ejusdem pontificis.
29, cui Pseudo-lsidorus addidit cbronicam noiama Syinmachi papa; epistola ad Csesarium Arelaten-
spuriam, Dat. xvu kal. Nov. Siricio et Ardabure e sem, item ex Hispanica. Ibi epist. 5 interSymmaclii
VV.CC. consulibus.Vide tom. II Concil., col. 1031. epistolas.
Damasi epistola apocrypba ad episcopos Italiae. Siilijiciuntur liia genuina concilia sub eodem Sym-
Optaveram,dilectissimi,etc. lbi col. 1033. maclio ex lladriana colleclione, quaelom. V Concil.
Siricii epistolaetres, omncs sincerae cx collectione
e inscribuniur synodus i, tu et iv. In plerisque codi-
Hispanica, una ad Himerium, [ccxxxi] altera ad di- cibus Isidorianis inseruntur hoc loco duse aliaesy-
versos contra Jovinianum , tertia ad orthodoxos perr nodisubeodempontifiee, quasliciitiasprobavimns.nec
diversas provincias. lbi. col. 1212, 1218 et 1223. non alia sincera stnnpta ex Ennodio. Veruni baec
Anastasii duse supposilitise, prior ad Germaniteett in ms. Vat. 630, in finem collectionis rejiciuntur,
Rurgundiseepiscopos, secunda ad Nerianum nobilis-
i- dequibus inforius redibit sermo.
simum virum. Ibi col. 1428 et 1430. * Hor.misdoeepistolsc octo, et duae ad Ilormisdam
Innocenlii epistolcetres et viginti, omnes sincerse,, eodcm ordine quo eas designavimus in collectione
ex Hispanica collectione excerptae, quae legunlurr Hispanica, ex qua Pseudo-lsidorus eas derivavil.
lom. IUConciliorum, ab epist. 1 ejusdem pontificis s [ccxxxn] Joannis 1 papaeepistolaedttae, una ad Za-
usquead 25, col. 13 et seqq. C chariam arcliiepiscopum, alia ad episcopos Italos.
Cartbaginensis concilii epistola ad Innocentium ,, Snnt supposiiilioe. . , .
et rescriptum Innocentii. Dein epistola concilii Mile- Fclicis 111(apnd Pseudo-Isidorum IV) aliae duse
vitaui ad eumdein pontificemcum hujus rescripto. epistolaeilem suppositilioe,prima ad omnes episcopos,
Item epistolafamiliarisquinque episcoporum Africae > allera ad Sabinam.
ad ipsum Innocentium, ei hujus responsio. Tandemi Bonifacii II epistola ad Eulalium apocrypbn.
epistola familiarisInnocenlii ad Aurelium. Hse septemi Joannis 11apocrypha epislola ad Valerium episco-
episiolse leguntur in collectione Gallicana hoc tomo>> pum.
Lnpressa, ex qua Pseudo-Isidorus iilas hausit. Vide Agapeti I epistola ad Autemium episcopum CP.
infra a col. 128 ad 164. ilem apocrypha.
Zosimi epistolaeduse ex collectione Hispanica de- Amaioris episcopi epistola ad Silverium papam,
cerptae, una ad Esychium, altera ad clerum Ra- et hujtis responsio : ambse supposiliiiae.
vennensem. Exstant in epistolis Zosimi t. III Con- Vigilii epistola sincera ad Profuturum, sumpta ex
cil., ep. 1 et 2. collectione Hispanica; sed apud Pseudo-Isidorum
Bonifacii papse epistola ad Honorium Augustumi ins:ribitur ad Euterium ob tnendosam lectionem,
cura bujus responsione; et alia ejusdem pontilicis adI de qua videsis cap. 4, n. 15. Huic porro epistolae
episcopos Galliae. Sunl sincerse, ex Hispanica col- ille ex suo duo capita addidit sextum et septimum.
leciione sumptoe. Exstant eodem lom. III Concil. in- Pelngii I epistola ad Vigiliumepiscopum, in Vat.
ter Bonifaciiepistolas. 631 ad Jiilitim, supposiiiiia.
Cadesiini «pistolse ires item ex Hispanica,una adI r, Joannis 111papae dccrela ad Germanos et Gallos,
Venerium et alios episcopos Gallo3, aliera ad epi- "p. item supposititia.
scopos per Viennensem et Narbonensem provinciami Benedicti papaeapocrypha epistola ad David epi-
constitutos, tertia ad episcopos Apulioe. ln Conciliisi scopum.
sunt epist. 1, 2 et 3 hujtis pomificis. Pelagii II epistoloe tres, una ad episcopos synodi
Xysli III una apocrypba ad episcopos Orientales. CP. , secunda ad Benignumarchiepiscopum, tertia
Est tom. IV Concil., epist. 3. ad universos episcoposproesertim Campanise et Ita-
Ex collectione Hispanica postea subduntur eodem JiSe,omnes apocryphoe.
plane ordine epislolae novem et triginta S. Leonis, S. Grcgorii Magniepistolse sex. Tres priores ge^
etaliorum, quas in descriptione collectionis Hispa- nuinae ex collectione Hispanica sumptae, prima ct
nicaereceusuimus cap. 4, n. 6. secunda ad Leaniirum cpiscopum Hispalensem, tertia
Hilari papae tria documenta ex eadem collectione vero ad Recaredum regem, quaeleguntur lib. i Re-
Hispanica, id estsynodaledecretum, etduae episiolae gisiri, epist. 43 editionis Maurinae,et lib. ix, episl.
ad AscaniumTarraconensem. Sunt in Conciliisepist. 121 et 122. Postea subjiciunlur tres aliae ejusdem
I,2et3. Gregorii epistoia?,quae vel ex Registro ipsius, vel ex
Simplicii papae epistola ad Zenonem Spalensem, aliis collectionibus Gallicanis sumi poluerunt : una
etAcaciiepistola ad Simpticium ex eademcollectione. ad Secundinuin, quaeexstat lib. ix, epist. 52, sed
Prior est in Conciliis epist. 1 ejusdem pontiflcis, al- d. apud Pseudo-Isidortun longoadditamento interpolata
lera est post epist. 8. est, quod tamen ab alio anliquiori impo»tore con->
 259 AD OPERA S. LEQNISMAGNIAPPENDIX. 260
ficUim\idebimus part. iv, <c.8; altera ad Teoctistami A j omnia conlinet quae sunt in Vat. 630, exceptis dua-
patriciara, quse habelur lib. xi, epist. 45; tenia ad bus postremis additionibtis de mutationeepiscoporum,
Augustinuw, quse exbibet bujus interrogaliones et et ex epistola Pelagii papm. Solum ordo alicubi mti-
GregOriiresponsa, uti leguntnr eodemiib. xi, epist. 64. latur : et cum en quse ad Symmachum pertinent ad-
Synodus sub eodem Gregorio Magno cura sex ca- ditamenta suo loco descripia suni post Ires sinceras
nonilms usque ad verba subire appetit servitutem, ejusdem ponlilicis synodos; lum vere Hadriani
uti habelur toui. VI Concil., col. 1310. tula cuni reliquis post Gregorii Junioris decretacapi-
sine
Decreta papaeGregorii Junioris. Est synodus Ro- ulto additamenti indicio IUud vero hu-
mana impressa toai. Vlll Concil., col. 185. In faac - jus codicis peculiare esi,subjiciunlur.
quod post Isidorinnam col-
synorto primaeva Pseudo-lsidori eollectio desinit. lectionem addit lotam eoliectionem Hadranam, et
Porro in ms. Vat. 630, ex quo hujus colleciionis versioiiein concilii vi sub Agathone pontifiee.
descriptionem expressimus, folium album sequiiur,
quod conhrmat eamdem collectionem in Iaudata sy-
nodo desiisse, adeo ut quae.post idem folium in eo- § 6. De quibusdam mss. codicibus qui Isidorianam
coilectionemnon omninopuram aut integram conti-
dem codicc subjiciuntur, posteriori additamento ac- nent. Quwdamepislolmapocryphm Pseudo-Isidoro
cehsenda sint.
Subduntur autcm eodem cbaractere totius codicis perperamattributm.
sequentia documenta, quaead Symmachi papaecau - 22. Quaenamsit pura et integra Isidoriana colle-
sam pertinent. clio hactenus explicavimus. Nunc de quibusdam co-
Libellus apologelicus Ennodii pro synodo palmari - dicilms agendum qui eain cnni addiumentis ab tpsa
Romana, et pro Symmacho. Vide ,tom. V Concil, "' alienis, vel etinm non oinnino integram praeferunt.
col. 479. Primo occurrit codex Vat. Oilobonianus 93 mem-
Synodus v et vi, sub eodem Symmaclio, quas branaceus in-folio , qui anitquissimo characlere mi-
n. 7 supposititias probavimus. Exstant ibidem, col. nutiori scriplus, el in duas columnas distinctus, noni
501 et 509. vel decimi saeculi aetatem exhibel. Gallicanura olim
Ennodii cpistolae duse Symmacho nttributse, una fuisse manifestat pergamena ad munienJum codicem
ad Laurenlium Mediolanensem,qtiae incipit : Prddil in fine aauexa, quoe actura continet Gallicani epi-
religioswmotum conscientim.In Ennodii operibus le- scopi Parisiensis, et Thomae de Corceilis sacra: pa-
gitur, sed cum litulo : Dictio lertia Ennodii daia Ste- ginae professoris, et Ecclesiae Parisiensis decani sub
phano V. S. vicario dicenda Maximo episcopo: al- Pio II | ontilice. Idem codex inilio epistolas
iera ad Liberium patricium, quae apud eumdem En-i runi pontificum, dein canones conciliorum, prisco- postea
nodium est epist. 1 libri v. subsequentinm sedis apostolicoe anlistitum decreta,
Cum porro haecdocumenta, prsesertim synodi duae id est ipsam Isidorianam coILeetionemrepraesenlat.
supposilitiee, Pseudo-Isidoro tribuantur, et in aliis Sed icum initio et fine careat, eamdem collectionem
collcclionis Isidorianae exemplaribus post ires sin- non omnino integram prsestat. Hunc vero defectum
ceras Symmachi synodos inveniantur inserta; haec supplent riuo alii codices, Casanatensis PP. Praedi-
.posterioribus Pseudo-Isidori curis accessisse viden- catorum Minervse signatus A 11,14, et Vat. 5791;
tur; et idcirco descripta in fine laudati codicis Vat. ille enim omnino integer priscoram pontificum epi-
430, qui in antecedentibus foliis primigeniam colie- stolas et canones eonciliorum complectitur; iste
clionem his documentis experlcm continet. ( vero subsequentium decreta pontiflcum ad ftnern
Q
Post hujusmodi additamenta in eodem codice ite- usqtie; et ita hi codices cum laudato ms. Vat. Otto-
jum pagina alba et vacua reliuquitur; ac dein se- boniano in sua cujusque parte conveniunt, ut is in
quenlia eodem cbaractere adjiciuntur. duas veluti partes dissectus, duobus illis codicibus
Capituln Hadriano papae.ascripta, et Angilramno «omprebendatur, ac quid in ipso sive inilio, sive in
episcopo Mediomatricisetradila. Sunt capiia 52, quo- fine desit, ex iisdein suppleri lute possit.
rum ultimo alia capita 19 imroediate annectumur. 23. P. Coustantius similes Isidorianos codices
[ccxxxm] Haec, quae edita sunt tom. VIII Concil., xidit, <|ui solum cauonibus conciliorum carebant.
,pol. 599, supposititia et ab impostore post primum Monet (Prmfat. ad Epist. Rom. pontif., n. 155)«nim
fetum digesta, demonstravimus n. 8. duplicem indicem capitulomm in iisdem fuisse prse-
Disputatio Constantii imperatoris et Liberii Ro- iHiissum,uuum initio ante epistolas priscorum ponti-
mani pontificis. Conslantius imperator dixii, clc , ut ;ficuin, qui et conciliorumcanones quanlumvis in iis
in Hisl. Triparlita, lib. v, c. 17. cr.dicibus nmissos designat, alium ante epistoJas
Nonnullaesanctiones sparsim collectse ex actioni- [ccxxxiv] posteriorum pontificum. Hos autem indi-
bus concilii Cbalcedonensis, quas in aliis quoque ices in merooratis tantumoiodo exemplis riaetisumus:
collectionibusinvenimns.
"De mutatione .primumquidem in Casanatensi (nam Vat. Ottob. ini-
episcoporum ex lib. xn Hist. Tripar- Uo imitilus est), secundwn vero in Vat. Ottob. et in
ititse, eap. 8 et H. alio Vat. 3791. Praeterea ille in suis codicibus quas-
ltem ex epistola Pelagii. papse. Quod non debeal dam pseudoepistolas reperit Damaso, Hieronymo et
ttipjscopusde civitatead civilaiemtransire. , Leoni afficias, quas solum laudatis nostris codicibus
H:C est codicis finis. Capitula Hadriano I afficla, "* simul insertas reperire licuit : ac proinde illos P.
in aliislsidorianis codicibus qui pseudosynodosSym- Coustantii nostris plane similes multo certius agno-
machi suo loco inserunt, subduuiur pust GregOrii vimus, Is porro easdem pseudoepislolasaequeac cae-
Juiiioris decreta , ei ad I-idori collectionem (in qua teras supposititias Pseudo-lsidoro attribuit, eo quod
taniuni inventa sunt, nec non in iis quaeex Isidoriana «os soios Isidorianos codices nactus, puram Isidoria-
iproveniunl)pertinere creduntur. Certe ipsorum ca- . nam collectionem in ipsis eontineri credidit. Nos
pitulorum suppositio Pseudo-lsidori indolem refert, vero, quiibusoontigk oianuscriptum Vat. 650, «m-
ct ex supposiiitiis quidem epistolis ab eo conditis nium antiquissimum et itvtegrum, aliosqtie similes
eadem tuisse excerpta observavimus, adeo ul idem puram Isidoriaiiam <oliectionem prseseferentes in-
«mnium arlifex perspiciatur. Cum vero Pseudo-Isido• spicere; horum comparatione memorata exemplaria
-rus in prsefatione scripserit se suhjecturum decreta eamdem colleoiionem non omnino puram conlinere
.prwsulum Romanorum, nonad Hadrianum usque, sed perspeximus.
usque ad S. Gregorium; ea capitula ad primigenium 24. Quantum ad printam partem, quaepriscorunr
fijus feium non pertinuisse dicenda sunt, sed postea pontificum epistolas et canones conciliorum com-
sabeodem fuisseconflcta; acpropiecea jure in noslro prebendit, ilti quidem codices cum eadem ejusdem
lOOjlic.e separatim inier addiiamenla referunlur. dooumenta eodem ordine praeferantquem in
: Si. iCodex Vat. 631, qui quond.nn luit cardinalisi prtis Vat. 630 nolavimus, puri Jsidoriani dici queimt. So-
*etfi leftiscopi Rothomagensis, sseculo xn scriplos, Inm haec pars, ut ex Casanatensi miegro didiciwus^
 «161 DE AHTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 262
:
incipil a prsefatione Isidori, omissis annotationibuss A stolis et post capitula Hadriani Iria appendiinlur:
atque nolitiis quoein Vat. 650 praefalioniprseeunt, ini 1° Epistola papw Spalensis episcopi (id esl S. lsi-
codicibus autem de quibus agimtis, post finem se- dori Hispalensis)adLaudefridumCordubensem,quain
cunda?pnrlis rejiciuntnr, uti deleximus ex ms. Vat. ex ms. Hispanico edidit Loaisa, ac exLoaisa refer-
5791. Post.'a seqiiiiur index capitum 77, qui etsii turtom. VIICnncil., col.434. 2" Alia Isiilori adMaso-
deest in puris Isidori exemplis, documentis lameni nem episcopum de restquratione sacerdotum, quoe
Isidorianis plane lespondet. Priores numeri 30 as- supposititia creditur a Joaniie Morino lib. iv de Pce-
signantur lotidem ponlilicihus a S. Clemente usques nitenlia, c. lo, n. 6. 3° Calalogusde nominibushwreli-
nd Melchiadem,iiuoruni epistolse in eadem parte dc- corum qui unitatem Ecclesiw lurbaverunl. Incipit:
scriliuntiir : caeteri nnmeri 47 sunt illi qui ad con- Quidametiam hwretici,etc, titi apud Gratianum caus.
cili.i perlinent in totidem numeros dislributa, ut alibii 24, q. 3, c. 39. Sumplus est ex lib. viu Etymologia-
vidimus. rum S. Isidori Hispalensis, c 5. II cc postrema ad-
25. ln ajtera vero parie, quaeposteriorum pontifi- dilamenla, quse ob codicem in fine mtitilum absunt
cum epistolas respicil, non leve est istorum codicumt a Vm.Ottob. 93,nobis innoiueruni ex ms. Vat. 3791,
a puris Isidorianis discrimen. Indicem capiluloruml in quo hac secunda pnrs inlegra conservatitr. Hoc
huic parli prsemissum,qui in iisdem tanlum mss. tam multiplex ejusmodi codicum discrimen a caeteris
inventus est, Isidoro quidem ascribi non posse duo> antiquioribus et purioribus Isidorianis exemplisnonne
suadent: 1° Quia pauciores epistolas recenset quami puram Isidori colleclionem in illis non reperiri de-
in Isidoriana colleclione contineantur. E septem, ex. monsirai ? Nequevero quispiamsuspicetur documenta
gr., Gelasii epistolis duas tantum, et e quatuor docu-- addilitia, prsesertim illa tria apocrypha quse raemo-
mentis Symmacbi unum solummodoindicat. Praeler-- " ravimus, posterioribtis Pseudo-Isidori curis accessis-
ca tabula manuscripti Casanatensis desinit in Ana- se. Id enitn satis revincit prrecipue codex Vat. 6i0,
stasio, illa vero codicis Vat. Oltoboniani concluditur in quo cum poslcriora ejusdem Pseudo-Isidori addi-
in Hormisda; com Isidoriana colleclio ipso auclore; tamenta dupliciappendice in line descripta invenian-
lestanie ad Gregorium usque perveniat. 2° Quia idemi tur, dubiiare non licet quin ea quoque addititia Inu-
episiolarum ordo qni in eo indice visitur, nec cumi datorum codicum documenta ibidern cum caeteris
ordme aliorum codicmn Isidori concordai, nec cumi subnexa fuisseni, si eodem Pseudo-Isidoro auctore
illo ipsius codicis Vat. Oltoboniani, aut alterius Vnt. accessissent. Hinc ergo Pseudo-Isidoro minus recte
5791. In ipso autem corpore horum codicum epistolae > ascribuniur supposititise epislolae tres, uiia Damasi
lion soliun non respondenl praemisso indici, verumi ad Hieronymtun, alia Hieronymi ad Damasum, et
etiam a collectinne lsidoriana dissentiunt, et ex hoc: alia Leonis ad episcopos Germaniarum atque Gallia-
praesertimdiscrimiiieli;incesseveram lsidoricollectio- rum, quse a puris Isidorianis codicibus absunt, et
nem opinari non possumus. In primis ordo epistola- solum in iis inveniuniur qui pluribus nominibus a
rum, ex. gr. S. Leonis Isidorianus non est. Pseudo- pura Isidoriana collectione distant et aliquot addila-
Isidorus enim Leonis epistolas 39 ex Hispanicai menta aliunde recepere. iSon solus Pseudo-lsidorus
collectione in suain trnnstulit eo plane ordine quo ini fuit apoerypliorum fabricator, sedalii plures ejusdem
llispanica dcscribunltir, uii probant codices Vat. indolis invenii sunt. Ul autem omittamus quasdam
630, 651 et alii. Hinc eumdem pariter ordinem re- velustiores imposluras, epislola Deusdedit papaead
tinuil auctor ejus auctioris collectionis lsidorianae,. Gordianum llispalensem episcopum cum njiis tribus
quain describemuscapit sequenti. Licet enim is plura C ( Quacin ea alleganlur, Julii, lnnocentii et Ccelestini
addiiamenln inseruerit, epistolas tamen ex Isidoro ad episcopos lsaurise, Ephesiorum, et Hierosolymae,
exscriptas eodem ordine retulit quern in isidoriauis stipposilionem manifestam prodit; nec tamen in ullo
eodicibusnactus est. At in inss. de quibus in proesen- Isidori codice inventa, htiic artifici tribui potest.
liiruni esl sermo, alius omnino Leonis epistola- ldem est de quibusdatu aliis commentitiis scriplis, de
rum ordo indueiiur, eadcmqtie ordinis perturbatio quibus in Addiliouibus Isidorianis dicetur capite se-
esl etiam in litteris Innocentii et aliorum. Deinde in quenti.
Damaso num. 15 el 22 bis affertur confessio fidei 26. CodexFloreniinusS. Marci signatus nnm. 182,
quam ille ad Paulinum misil, cujus inititini est: Post qui soeculocirciter xn scriptus, et epistolas, et cano-
Nicwnumconcilium.Semel lantum in puris Jsidorianis nes coutinet, in postrema parle a pura lsidoriana
exemplis legiiur. Proeiereain Leone episioln ad Alri- collectione aliquantultiiii discrepat. JNampost Inno-
canos ea forma auctiori exbibetur, qua editioni Ha- centii cpislolas nddit legem imperatoris Gonsianiii
driansequocdamcapitula subnectuntur in ea editione ad Volusianum, et ipsius Volusiani edictttm in causa
omissa, ciun Isidorus ex Hispanica aliam formam Pelagianoriim, <|usein collectione canonum hoc lomo
decurtaiain derierii. Vide nostram admonitioncm in edenda leguntur cap. 19et20. Dein in Leone praeter
ipsam epist. 12. Adde tandem quod adjiciuntur ali- ordiuem ab Isidorianis codicibusdiversum nonnullas
quot epistolaepariim sincerae, partim spuriae, qnoe in epislolas praelert quae in iisdem codicibus desttnt; et
puris lsidorianis uiss. desunt. Ila in epistolis Oainasi epistolam 12 atl Africanos Mauros non decunatam
interseruntur tres (T. II Concil. col. 1017), quarum ut illi, se I integram et exacte descriptam exhibei,
duaesunt apocryphae, una ejusdem ad llieronymum, "_n qualem in nulla alia collectione invenire licuit. Vide
quae incipii: tum multa corpora librorum; altera pracfationem in Leonis epistolas § 14, ubi quatuor et
reseriptum Hieronymi incipiens : Supplex legi epi- viginti epistolas, quse in eo codice describuntur, re-
SIOIAS aposlolalus vettri; tertia auteni Damasi sine censuimus. Cumautem epistola 24 ob codicem muti-
lilulo, cujus initium : Cumapostolicwsedireverentiam lum fine careat, num alise Leonis epistoloesequeren-
[ccxxxv] debitam: quaeest genuiua, ex GraccoLatine tur, et ntim in caeteris pontificibus aliijiiid aliud ab
reddita, ab Epiphanio Scholaslico Historiae Tripar- Isidori eollectione diversum insereretur, ignoramus.
titae inserta lib. ix, c. 15, ubi ad Orientales missa 27. Plura dicenda essent de ms. cod. Vat. 1340, et
traditur. ln Leonis epistolis additiiise sunt decem et de duobus similibus Venelis S. Marci 168 et 169,
octo; et iu bis epistola 28 ad Ffavianum ex diversis qui in postrema ilem parle Isidoria.se collectionis
fontibusbisdescribiiur, nec deest epistolanpocrypha plurima docutnenta partim inseria, pariim in iine
a nobis in appendicemlomi primi rejecta de privilegio additn continent. Sed cum hoeclatius pateant, de his
chorepiscoporumseu presbyteroium ad universosGer- separntiin agendum eril capite sequenti.
mummet GatliwEcctesiarum episcopos, quam tamen 28. Codcx Vat. 629 sseculixu, in-folio, ante Isitlo-
anttjnus conlictam discimus <x litteris Joannis III ab rianam collectionem quxdam proemittitS. lsidori Hi-
ipso Pseudo-lsidoro stipposilis, in quibus eadem spalensisoptisculn, et Ecclesiasticam Hufini[ccxxxvij
Leonis epistola altegaiur. Proeterea post S. Gregorii Histotiam. Seqnitur Pseudo-Isidoii pr;ifaiio. Dein
Utteras addnntur Epistolarum verba de diversistocis index capiluloriini cuin hoc litulo : lncipit breviarium
tacerpta, nimiruro ex variis S. Gregorii Magni epi- canatmm aiwslolorum el primorum a S. Ctementt
263 AD OPERA S. LEONlS MAGNIAPPENDIX. 254.
usque aa S. Damasum apostolicorumsequens ordi- A diligenti autem quam § 5 deditnus purae Isidorianae
nem suum, quorum etiam gesta in hoc. opere eondiia collectionis descriptione, quid Isidorianum, quid ad-
continentursubjecta capitutissuis. Inquil auilemusque dilitium vel omissura sit, quisque facile intelliget.
ad Damasum,quia post canonesapostolorum epistolse
omnes lsidorianae collectionis a S. Clemente ad Da- [ccxxxvu] CAPUTVII
masum usque continua serie describuntur, omissis De additionibusIsidorianmcolleciionisa Merlinoedilm,
intermediis canonibus conciliorum, nec non tractatu
de primitiva Ecclesia et synodo Nicaena.In reliquis qumcontinenlurin ms. Vat. 1340ac tn aliis duobus
autem ponlificibuslibrarius defatigatus multa omisit, bibliothecmVenelwS. Marci.
yero adjerit. Nam unam tanlum Siricii episto- 1. Prima Isidorianae collectionis ediiio a subse-
pauca
lara dedit ad Himerium, unam spuriam Anaslasiiad quenlibus Conciliorum editoribus recepia , Jacobi
Germaniseet Burgundiaeepiscopos, unam Innocentii Merlini opera Parisiis prodiit an. 1523, quaeiterum
ad Deceniium, unamZosimiad Hesychium, Bonifacii repetita fuit Coloniaean. 1550, et iterum Parisiis an.
epistolam ad Honorium Augustum et hujus rescri- 1535. Verum haecin postrema parte, quse canones
ptum, unam Coelesliniad episcopos Galliae, qtiaein- conciliorum subsequilur, pluribus addilameu.is ple-
cipil aposlolici verba prmcepti, unam apocrypham rumque gcnuinis aucta est, quibus pura Isidoriana
Xysli III ad Orientales, Leonis tres tantum ad Rusti- collectio carel. Ilac autem additiiia documenta non
cum, ad Anastasium et ad Nicetam, unam Hilari ad a Merlinoinserta fucrunt, sed ante ipsum a studioi-o
Ascanium Tarraconensem, quse in Conciliisestipsius aliquo hinc inde diligenter collecta atquft descripla
pOniificiscpist. 2, omnes ex Isidoro excerptas. Duas Q invenimus in ms. Vat. 1340, cujns simile exemplum
addidit Simplicii, quae in Isidoro desunt, unam ad eum in edilione prae oculis habuisse deprehendimus.
Joannem episcopum Ravennatem, alleram ad Flo- Cum vero idcm Meilinus aliquot docunienta praeier-
rentium, Equiiium et Severum episcopos, quae in miserit, el ob ilefeclum, uti credimus , sui cxempli
Conciliissunt ejusdem ponliflcisepist. 2 et 3, ac ex ipsnm colleciionen- perduxerit usque ad Zachariam ;
Hadriana collectione excerptae videntur. Mox ex plura vero lnudatus codex contincnt quae ad Re-
eademcollectione subduntur Felicis decrela in syno- mensc usqtie concilium anni 1148, sub Eugen o III,
do,FlavioBoeliov.cconsule,etc, utitom. VConcil., pervcniunt; hinc ejusmodi addilionuin notiiiam ex
col. 275. Apud Isidorum sola epistola eidem synodo codein codice hic distincle proferre necessarium
inserta et Siculis inscripta legitur. Postea vero ex ducimus. Aliquot exemplaria mss. plane similia
Isidoro profertur alia tantum ejusdem Felicis epistola reperiri in Galliis, quorum unum Ilerovallianum
sexla ad Acacium, una Gelasii ad episcoposLucaniae, Quesnellus laudat, alierum Remense S. Remigii lum
primumSymmachi concilium, uua tanlnm Hormisdse idem Qtiesnellus, tum P. Coustantius commemorant,
epist. 25 ad episcopos Hispanos, una suppositiiia ex nliquot cerlis indiciis agnovimus. Aliud in dua*
Joannis I ad Zacbariam archiepiscopum, ac tandem pnrtes distinclum nacti sumus in bibliothe a ducnli
una Felicis III al. IV ad episcopos diversarum pro- Veneta S. Marci, quarum prima pars in Coeleslini
Vinciarum, quseapud lsidorum integra, hic prooemio litteris desincns, exsiat in ins. signato num. 163,
diminuta legitur : incipit enim ab ultima ejusdera altera vero , quaea Xysii III epistolis incipiens , et
prooemiiperiodo : Scripta tanctitatis vestrm, quw ad progrediens usque ad landatam synodumRemensem,
tedem apotiolicam, etc. Praeterea singulispontilicibus , plura el potiorn addiiamenta complectitur, describi-
ante cujusque epistolas suum elogium prsemitlitur > tur in ms. 169. Hae porro addiliones discerni non
ex Pontiflcali Romano, quod Anastasio bibliotheca» possent, nisi accurata pr.ecessisset inlegrse et purae
rio tribuilur: et licet post laudatum Felicem nullse lsidorianse collectionis descriplio, quam ex puris
subsequenlium pontilicum conslitutiones in eodem Pseudo-Isidori codicibus praecedeniicapite § 5 exhi-
codice describantur; elogia tamen omnium afferun- buimus. Hinc enim pcrspectis qtiae Pseudo-Isidorus
tur ad Hadrianum usque. Succcdunt capitula decem in sua collectione vel prioril us ctiris powiit, vel po-
Gregorii VII, quorum initium : Quicunque mililum, sterioribusjaddidit, cseteraquae praeterea in hoc vcl
tel cujuscunqueordinis, vel professionispersonaprmdia illo codice inveniunlur descripta, alienis additamen-
ecclesiastica, etc, ut in concilio Romano celebrato tis jure sunt deputanda. Ex qua distinctione additio-
an. 1078. Dein ordo de discretione poenitentium, num a puris lsidoiianse collectionis documeulis id
quem Gregorius papa constituit. Ponunt canonespec- utilitatis sequetur, quod quisque perspiciet quam
cantibus dequibusdampeccalis tres annosin pmnten- perperam nonnulli Pseudo-Isidoro iribuerint non-
tia, unum ex his in pane et aqua, de quibusdamquin- nulla quse non ad ipsum, sed ad memoratas aliorum
que annos, elc. Finis cst, vitam consequi possimus additioncs pertinent.
tempilernam. Hunc ordinem hactenus nullibi inveni- 2. Codex ilaque Vat. 1340, ex quo praeserlim
mus. Ultimum documentum est synodus Urbani II ejusmodi addilionum descriptionem eruemus, esf
papaePlacenliaehabita an 1095, quae exstat tom. X pergamenus in-folio saeculixu, nam in fine legilur
Concil.,col. 824. catalogus duplex Romanorum pontificum, quorum
29. Codex Vallicellanus D 58, sseculicirciler de- aliicr brevem ipsorum notitiam praeferensdesinit in
cimi, canonibus conciiiorum omissis, Isidoriansecol- ' ) Eugenio III et Hadriano IV, alter vero in Clemenie
leclionis epislolas continet a S. Clemenlead Dama- III, qui obiit an. 1191. lnitio ante Pseudo-lsidori
sum usque, ut in proecedenli codice. Prxler Psett- prafaiionem ea omnia praemiltuntur, quoeannoiavi-
do-lsidori proefationem habet etiam opusculum de mus in describendo codice Vat. 630, exceplis rata-
primiliva Ecclesia. Subjicit Nicolai 1 epislolas in logo Romanorum praesulum et notitia proviuciarum,
causa Roihadi episcopi Suessionensis, quse in edi- quaein fincm codicis rejiciuntur. Post prsefationem
tione Conciliorum leguntur. Codicemclaudit epistola eadem omuino scquunlur usque ad Siricium, qnaein
Vilaliani papae ad Paulum archiepiscopum Creten- eodem ms. Vaticano 630 recensuimus. Pnsl Siricii
sem, quaein conciliis esl ejusdera pontificis epist. i. aulem epistolas tres duo inserunlur -.1° Conciliuni
50. Duocodices Vat. 3788 sseculi xi, et 4873 aevi Telense cum ejusdem ponlilicis episiola ad Africa-
receniioris, easdem epistolas Isidoriauas prseferunt nos; 2° epistola Ambrosii, Sabini, Bassiani, etc,
a S. Clemente usque ad Damasum.Postea qusedam ad Siricium , quse in colleclione hoc tomo imprcssa
subneciunt exS. Gregorio Magnoquaein Isidoro non invenientur cap. 31 et 62. Cseterausque ariLeonem
iiiveniunlur. Duo codices lsidoriani, qui Paiavii in ui in eodem codice Vat. Solum post ep stolas Ccele-
bibliotbeca S. Joannis in Viridario continentur no- slini 1 bscc clausula noiatur : Explicit prima pars
tati numeris 100 el 159, alia atque alia ab Isidoro canonum : quae quidem tota exhibetur in ms. Ve-
aliena receperunt. que non vacavit in adversaria neto S. Marci 168. Dein secunda pars, quoein co-
referre : nec dubiiamus quin alii codiccs alibi sinl, dice Vat. 1340 poaea sequitur et conlinetur in alio
aliquot omissionibus vel additamentis diversi, Ex codice-Yeneto 169, prauniuii tabiiiam capituloruu»
j65 DE ANTIQ.COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III. 266
:
cum titulo Incipiuntcapilulasequentitoperis. In- A tam SeveriniBinii. Conferetiam quscde hoc aliisque
chuat veroa litteris Xysti III. <
quinque ejusdem generis documenlis apocryphis
3. In Leonisautem epistolis, quseXysto III sub- diximus part. n, c. 11 § 3. Hanc pseudoepistolamin
nectuutur, additionum auctor peculiari diligenlia Gallicanismss. BeHovacensiel VictorinoHarduinus
ususest. Ctim enim apud Isidoruiu sinl tantum epi- invenit.
stolae 59, ille alias sexaginta adjecii, quas indi- XIV. Atbanasii epislola ad Epictitium (legeEpt-
eavimusin prsefationend epistolas S. Leonis, § 13, cteium) et alia Cyrilli ad JoaimeuiAritiochenumex
toin. I pag. 350. In his est Leonis pseudoepistola versione quam in collectionehoc tomo edenda re-
de chorepiscopis. Cum vero addilionum colleclor peries cap. 52 et 53.
dedisset Leonis epistolam 12 ad Africanosex edi- XV. Libellus Augustini contra omnes haereses.
tione decurtata , qnam apud Isidorum reperil; me- Credimut in unum verum Deum, etc. Edittis est in
moratae[ccxxxviu]pseudoepistolaede chorepiscopis appendice lomi VIII Opernm S. Augustinicol. 78.
sine ullo litulo ex collectioue Hadriana subjecit ea 5. Redit collectio ad Isidorianam, et post tria
capitula earumdemlilterarum ad Africanos,quaein documenla Hilari papae ex Isidoro descripta , qtiae
decurtata editionedesiderantur. Inler Leoninas epi- ', Merliuus etiam dedit, cum eodenv Merlino nddit
stolas inseruit alienas epislolas duas. Una est epi- epistolamejusdem pontificisad Leontium, Veranum
stola Leonis, Victorii, et Eustochii ad episcopos et Victurium,-ac duas Ascaniiet aliorum episcopo-
inter terliam provinciam constiluios, quam Leoni rum provinciseTarraconensis ad ipsum pontificem,
Bitnricensi, aliisque Gallicanisepiscopis restituiam [ccxxxix] quas videsis lom. V Concil. in Iiilaro
in appendiceepistolarum S. Leunis dedimus tom. I n"j> ep<st. 4, 1, et 2. Dein inier episiolas Simplicii ex
pag. 1471. Hanc quidem, perinde ac si esset S.Leo- Isidoro exscripias in noslris codicibus, et apud Mer-
nis papae cum synodo Romm scripta , bis laudaviti linum tres alise ejusdem poniiflcis inseruntur, una
HincmarusRemensis, primo in quaternione ad Ca-> ad Joannem Ravennatem, allera ad Floreniium,
rolum regem opusc. 1, lom. I Concil. edit. Veneiae Equitium et Severum, quae ex colleclioneHadrima
col. 1255, ac iterum inilio opusculi 2, ibideincol. excerptsefuerunt, ac lertia ad Acaciuin,quam codex
1268. Nihii ergo mirum si nostcr coilector parii canonum hoc lomo edendus profert cap. 44. Porro
allucinatione eam ejusdem pontificis litteris accen- in Isidoro, sicut et in collectioneHispanicaunica
suit. Altera est epislola S. Cyrilli ad Ncstoriumex:• producitur epistola Felicis III ad Siculos. In nosiris
ea antiqua versione quae profertur in collectione autem niss. et aptid Merlinum ex lladriana collc-
hoc tomo edita cap. 66. Merlinusin his epistolis noni ctione describilur integra synodus Romana ejusdem
solum ordinemnostrorum codicum alicubi mutnvit,, pontiflcis, in qua recitata fuit eadem epislola inscri-
verum etiam tres epistolas omisit, nnam Petri Ra- pia non Siculis, sed episcopisper diversasprovimias
veunatis ad Eutychen, quaein ipso Isirioro legitur;; eonslitutis.Porro praeter Gelasiiepistolas in Isidoro
alteratn Ceretii, Salonii et Verani ad S. Leonem;; inventas additur lomus de anaihematis Vinculoex
lertiam S. Cyrilli ad Nestorium. laudato codice canonum sumpms c. 47. Subjicilur
4. Post Leonis epistolasin utroque nostro codice e quoque ipsius epist. 1 ad.EupheminmCP. Decretum
Vaticano et Vencto afferuntur sequentia a Merlino o Gelasii de libris, quod apud Isidorum ante ipsiui
pariter omissa. epistolas proferlur, non solum rejicilur in finem,
I. Breviarium causoeNestorianorumin capiia 24. 4. verum eliam eidem prseinittiuirordo veteris et novi
distinclum, quod Liberalus digessit. ( Teslamenti, ejusdempontilicis nomine inscriptus,
C
II. Joannis CP. epislola ad Theodorum Mopsue- :- qui apud lsidorum non legiinr; et in ipso decrelo
Stenum, quseincipil : Si essel quidem vcnire possi- i-' post mentionemsynodiChalcedonensisadditur perio-
bile, elc. dus:£(«i</uastint concilia,eic.qnoe inlsidoro deesi.
III. GrcgnriiNazianzeniad eumdem. Tempus mihi u 6. Sequuntur, ul apud Isidorum,omnia documeuta
est illud Scriplurwdicere,etc Anaslasii et Symmachi ctim hujus quoque synodis
IV. Alia ad Theoduruiu. Dilectionisindiciis dele*»« apocryphis, et cum caeleris documentisex Ennodio
ctamnr, elc transcriptis, nec non epistolseHormisdae.Ilis aulem
V. Pars epistolaeejusdem Gregorii ad cumdem. l. subnecluntur alia duo documenlasumpia ex colle-
Qui astumpsilDavid, eic. ctioneHadriana. 1. Justini Augustiepistola ad eum-
VI. Alia ejusdem ad eumdeni. Ilabuit quidemet dem Horinisdam,cujus iniliumest: Quofuimussem-
upudnoslivor, etc. per. 2. Exemplar precum ad Jusiinum a Hierosoly-
VII. Isidori Pelusioisead Cyiillum. Terrent me te mitanis et Auliochenis, et secundse Syriae clericis
divinarumScriplurarumexempta,etc. missum, quod incipit : Haurite aquam cum Imlitia.
VIII. Aliaad eumdem. Compassioquidemnonacute te Nihil prscter lsidori collectioiiemproducittir in sub-
tidel, etc. sequemibus poiitificibus a Joanne I ad Silverium
IX. Alia. Mulla quidemtestimonia,etc usque, cujus litleraead Vigillumhis verbis incipien-
X. Alia. Oporleladmirabitisinconverlibilem er tes, Mutliste transgressionibusirretilum, a Meriino
semper
itse, etc. Hae quatuor epistolae5. Isidori Pelusiotae
« editae,curain his auctioribus codicibus,non autein in
sunt epist. 370, 310, 323 et 324. Haecautem novem m TJPuris Isidorianis inveniantur, Pseudu-lsidori impo-
documentaindicala a u. 2 ad 10 sumpta fuerunt ex >x sturis perperam accensenlur. Has porro iitieras in
antiqua versionelucubrata lempore celebris contro- o- codicibusnostris subsequitur liber S. Prosperi con-
versise de tribus Capitulis; iisdemque ipsorum ca- a- tra Cassianum,quem Merlinuspraeterivit. A Vigiljo
piluloruiu dcfensoresusi sunt, ut colligerelicet prae-
e- ad S. Gregorium Magnuuiusque omnia cuin Isidoro
seriiiu ex libris FacundiHerniianensis. consentiunt. Post synodumvero ejusdem S. Gregorii
XI. Defensiofidei facia a Cyrillo. Invicta pariter
er appendunlur duaeepistolse,una Felicis Siciliae epi-
terilate defendimusomousion,etc scopi ad eumdem, allera rescriptuui pontificis,quae
XII. B. Cyrilli et testimonia SS- Patrum. Certum
\m in editione PP. Benedictinorum S. Mauri sunt
ett tanquamaliud in alio habitamdivinamnaturam in epist. 16 et 17 libri xiv. Hinc porro quain male hae
humanilate, etc. Incipiunt lestimonia diversorum. n. epistolaea nonnullis suppositionisaccusatse, quaein
S. Cyrilli ex libro xxu Thesauri. Nonenim unamesse ise puris Isidorianisinss. desunt,Pseude-Isidorifigmen-
naturalem operationem, etc.; aliaque adduntur ex lis ascribautur, nemonon videt. Si vero stipposititise
SS. Athanasioct GregorioNysseno, ex Gelasii epi- )i- sint, nostris additionibus anliquior esl haec iriipo-
stola ad Dardanos,ct ex Theodoreto. stura, quippealterius fragmentumretulerunt Joaimes
XIII. S. Quimiani episcopi Asculani ad Petrum im diaconusiu VitaS. Gregoriilib. n c. 3, et Hincmarus
Aiiliocbeiium.Omnis ilaqtte qui dicit naluram Dei, >t, Remensis episi. 37et 59, nec non in tractatu de Di-
etc. Sunt anathemaiismi 31 ejus supposititiaeepi- >i- vortio Lothariiet Teuthbergaeinlerrog. 5 et quaest,7,
stolacsub:ecti. Vide tom. V Concil. col. 223. et no-
n- ac interrmr. 42. anle linpm.
PATBOL.LVI, 9
»67 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. m
7. OeicreitSGYegoriijuniens, in qnibus IsidtfHaTiaA inter teriiam provinciard coristitutbs, coiicilium Rv>-
collectio desinu, npstri CodlcfisCumMerlino seqneii- mehse, et Mia ejusdcTrieeherls ita Galliarufripropria
ics addiliones subneeiunt. QuatooTepistaias Vita- «uHt, tli ndn riisT a r",:(llicanotani racile inveniri ef
liani papae,unam nd Paulum Cretensem, alterAmad cplligi iSriliieririt.CbticiTiutnTeleriseiii solis Gallica-
Vaanun)cubicnlariuOl, lertiam ad l-iudatumPaiiHiin niVstoirectionibijfe^iiVVerituiriest. Mulia collecfor^
Creierisem,et quariam ad Gregnriuni SyrSfcutsauUtilv sbnipsil ei coditecafitjnuiii a nobis reciiderido,querii
quaein editiniieCiinCiliorilmsbnl ejusdem poutiflcls fikn RbifiSHtiili,sed.Gallicanuiiiesse codicehi qsten-
eptst. 1, 2,3 et 4. Item Martini1 epistolam ad Artfarw dehius irt ObsefvatiriniUusad Quesnelli dissertaUt)-
dum episcopMWTrajectensem, quae.legitur toiri. VII nteril12, Citerse adtJitlones_iii.aliis Gallicanis ciiUe-
Concil. col1.,§91*Sequuiutir altquot documenta quo) ctiiibiblis'reberllihtur. vel i'n Iladriana, quaead Ca-
specmnt ad S. Bonifacium episcrJjnimMoguntinum. rOliim Magliiimhiiss:4, iri GalliiS desspimiiata erat,
Professio scilicei el jtiramentuni ejusdem protstiiiim ttartinl adiJiii<)hii'rilbraisiarii}'ayel ei ed jiersjiicjiiiir
Gregorio H quod exstat lom. VIII Cdricil. col. 167, q^dd ihnlla ci>hiirieantquibiis ('arefeiiius. riisi exiitdii
Ipsius Grpgorii episiola prima ad eumdeui Bonifai- p.Wdiis&rit. yidti^Rire.riafiieia jjiiae'cle Lebriis ejjij
cium; item epist.3 ad universos episcopos,etc; deiii sttilis iri liarid rein a.riimMveriimus Ibrii. I bag. 5ii'
epist. 4 ad clerom ,et populum Thuringiae; epist. 5 ri. 26. Documcrifafefe dnuiia barum addiiTonum$iii-
ad optjhiates, Thjuingoruns; epist. 7 ad Saxones; cera : qiiaeahtetn pauca 'siiiil npiifcrypjia,vetustioreiii
epist. 8 ad ilonilacinm, nec tion alia ad eumdeih, Origiiiemhabellt, t'ac ^VoriVer^a ftTJahiiahj.iquipnbys*
quae in vulgaUsesl episl. 1 Gregorii III. 2Porro sob ihss. iriverifafllfcfe. Haruin qu'i'4'eiri,additioiruiricol-
uomine Gregorii jtmioris affertur epist. ejusdem n lcctor, qiii tarh pretitisi m^riumen(,asuriima diligSii-
Gregorii 111ad omties episcopoivpresbyleros ct ab- iik exjiiscattis 6st-.ri'6nea'm firigendi jndpleHip^sesij-
bates; itena epist. 3 ad Qplimates et populum prb- fei-t, qua alia riiiiitoVilura,iJt Pseuao-lsicforuslecit,
vincjarum Germanise;epist. 4 ad episcOposBajO&riae CbihriVCnliiia ingessfsset.
et Alamannise; ileni alia ad Botiifacium, qUaeest
epist., 15 Gregorii 11, Deih epist. 7 Gregorii III a'd CAPUT Vlll.
Bonifacium; tum epislola Doniiacii ad Z-.vcHariain De codiceCarilabrigensiquem Fabricius et Larroqua-
pauain, qtiseest in Conclliisttlni. Vlll col. 227. Iterti IIUSlaudant. De duobus'mss. Valt. 1343el 1344.
cpistola 2 Zachariaead Witurti episcopum Barbara- EpistolaS. Gregorii Magni qua Augutlini interro-
nse, [CCXLIquse in Conoiliis inscribrtur BurchardO gationibuk responcfet;cumprommionondum impres-
episcopo Wirciburgensi. Vidc rbidem, observatlbrieni so, ei forma a vulgatis diversa ex iisdem mss. vro-
Pagii. ltem ejusdein episl. Geinianos.
.11 ad Ruginlridum et duciiur.
alios episcopos Gallosatqufe lteui ejuSdem
ponliflcis ad BontTaeium epistolaetres, id en 9, 12 1. Merliniinipurarri Isidorlanam coflectiorieni non
et 1. Hucusque.eiiaui Meriinustquem deinceps fctfdex edidisse, sed illani qiiae esl milllis a<1ditionibtisini-
suus deseruit. At ju noslrjs exeniplaiibus siilijiciuii- ctior, ex hactenus disputaiis liquet. Hihc purau fsi•
trir duaeepistolse Bomfaciiad Stepbannm II papain, do<icollectionehi separaliiri edi receriserique ad sin-
quarum priiua edi.ta est tom. Vlll Concii. col. $03, ceriorum manuscriplorum [ccxi.i] codicum iidein
altieraverq inier„Qpera seu epis^oiasipsius S. Boni- plitres ertidili viri peropiarunt. Atvidenduni cst ne
facii est episl, 97, Deiu epistola Daniclis omnib s .. pro sinceris Isidorfanis exenipliSilla liabeaiiiur quoc
regibus.ducibtis, etc^ ibldem epist. 53. Tum epistola C a mss. Vati.630 et 63l, ex quibus iirain descripsfuiiis
Caroli, Majorisdomus episcopis, ducibiis, etc., capite sexto, dissentiant. Joannes Aibertus Fauricius
tom. VIll Concil.col. 175. Postea conciliuin anni tomo XI BibliothecaeGraecoelib. vi cap. 1 pag. 17,
quod in vuigalis Germanicuni appellatur, ibi- iifem eruditorum desiderimli proponens, inter prse-
eni col. 269, llcin alia syuodusad kalendas Martias stanliora Isidorianaecollectionis exeinplaria, ad quae
542,
in loco qui dicilur Liplinas: ibid.col. 273. Tnm Boni- ea editio exigenda esset, refcrt cddiceuiCanlabrigen-
facii Moguniini epist. 19ad Eibobatdum regem Mer- seni, qui ssecutoxi einptus fuernt a Lanfranco ar-
ciorum; ac iandem alia ejusdem epist. 20 Buggani cliiepiscopo Cantuarieiisi, et exiriiielaudatur a Mat-
abbatissae. thaeo Larroquano iu epistola qtiam a Basnagio Bello-
8. Di-scriplispostea ex Isidori collecttone cap.tu- valio editam, idem FabHcius reciidendaui putavit.
lis Ahgilraiiino iraditis ab Hadriano I pontilice, nec Notat autem Larroqiianus in eoderii codice deesse
noii excerptis ex actionibus concilii Clialcedonensis proefatiorieiriet ordineui celebrandse svnodi, tres
una cum aliercatione inter Liberium et Constantium, tantum exhiberi S. Cl^irieril^is epislolas, cacterasvero
liaec documenta adjiciunlur. Duseepislolae Innocen- plerumque multuhi diiiferre a vulgatis, quae. sunt
tii II, una ad Samsonem Reraensem et Ervicum Se- idenlidem terlia vel uiedia eiiam parie auctiores
nonensera cum suffraganeis,alia ad Bernardum abba- quam in eo codice. Ordibciri praeierea(Jiverstimcom-
teri) Clarevalleiisem, iuserloe in concilio Sehoriensi meinOrat,qiie^iriift alio re'oe'riiioiInis. Caritabrigeiisi
ariui 1140, tom. XII Concilioruin col. 1331. Conci- non lani a vnTgalisquarii a cbdice Laniranci tlissi-
lium Uemense aW'i 1148, sub Eugenio 111:ibitfem mifettl afnrmat: PHoio CaifinaTgiiien-i coriciiio prse-
col. 1652. Clagditur coliectio cum notilia provmcia- un miSsam testatuf 6pistblarii AureTiiel.^iizoiiii ad sf-
riim qu;e in aliis qnpque Isidofianis mss. describi-' injdrim CarillSglrieriserii,quai iri Me'rliri'6lion legitur,
tur. In line addpntur vitaebreviores et catalogus Rd- Ex bis arilem ideiri Larrpquarius piiram Isidori col-
liVajiorum pbntificum, de quibus n. 2 diximtrs. leciionfemnoii iii 'edittorie SleiJinT.,sed in hoc codice
9. Cum goA qbcuinenla ad S. lionifafciuinMogun- contineri credidit. Au'ctT'ora\ iiuteni docunierita apud
tiuuiri peitineiiiia iiuHunitriuin saeculorum silbse- Mertiiltiiri librarii^ iflfiutt s itjuiiii lfljs exscribendis"
quentiuiri ibidpm suppei.it usque ad Innoceiitium II addidermt quae ipsis plactiisserit. Curii vero nos co-
et cOncili^m Kemenie, suspicio imrt levis exoritur dfieeriiVat. 630 PseiidO-IIT^oiiseiatisupoarem nacii
boec postirema docnmenla,saeculixn additiones esse simtls, quociihTafn item Wdonarii livn aniiqui, tiim
receniiores i colle,Qtoremyero cselert)rumaddtatnen- recentiofes concinurii; riihit dubiuin est quin iii me-
lorom vetustiqrein a|i«[uemstudiosura viruni fdisse, iriorato Cnntabrigetisi exOiilpldarifeferendj sinl. Hoc
qui iu epistolis et coiieujis; ad S. Bontfaciurii spe- qtifde\n'exeriiplum aft int^ralsldoriana coijeciibne
clanlibns desiit, Quidquid auterti hac.ih re credatur, afieritnfisaffs demoiisffai ipse defectus tuoi prsefa-
liaric certe c^llectionem in Gaiiiis drgestaiji osten- tionis, tum ordinifeceteilVahdi 'concilii,quaeduo prae-
diint aiiditainenia dncumentQrumquae vel Gatlicaria ter Iluilaios vetiistTofesfcbdicesHiucinafus qiioque
suut, vei,ex autiqiiioribiis. Gailicans, collec.ionibris PsenMo-rsTdoHaevo prbxi.nUs ex primitivis bujus
eice'rpta fueriint. Qfioeac)S..BoiiiiaciumMoguntinuiii eseliiiplal^tfAlaridat. CaefeTavero ejiisderiicoilicisa
peitineiit, episiola Leouis J3iiuricensis, VictOiiiCe- LalrbqOaironotaia, quaficrinl vetustiuribus et since-
iiomaneiisis, et Euslocbii Turonensis ad episconos rioribus codicibus non cdnveiiiuhi, eo refercnda
869 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS III.
sunt, quia non puram el perfectam colleclionem Isi- A ctim sequentibus ex aliis collcctionibos derivata.
dori, sed imperfectam et mixtam continet, iu qua fuere. Postea cpistola S. Grenorii ad Sefenuiri epi-
scilicet peculiari librarii arbitrio alia per saltum scopum Massiliensem, Zachariae papae synodus.et
omissa.alia decuriata, alia alinnde addita fucru.nt. liber Gennadii de Ecclesiasticis Regulis, Augustini
lnter hsec addititia referri debet Aurelii et Mizonii nomine inscriptus: quae iria eodem ordine leguntur
epistola, quoe cuiri in sota aliiiqua collectione a in Addilionibus Diouysianis n. 139, 140 et 141.
Quesnelloedita, et a nobis hoc tomo repetenda inve- Deinde fragmeutum epistolseS. Gregorii ad Janua-
nialur,'ejus codicis tibrarium ips.im exinde addidisse rittm episcopuin Calaritanum, ac duse epistoIa>Inno-
manifestum est. Aliquot alios lsidorianae collectionis centii I, una ad MarciaOumepiscopum Naissitanum,
codices descripsimus capite sexlo iinm. 28 et sequeri- aliae ad Bufum et caeterosepiscopos Macedoniae,quae
tibus, qui cum alia omitiant, alia addant praeter sin- incipit : Magna me gratulatio. Itern Hormisdacad
ceriorum et vetustiorntn Isidori exemplarium lidem, episcopos per universas pfovincias de lapsis : Ecce
si quis se puram et integram ejus collectioneni in manifenissimeconstal, etc, uti legilur in fine titulo-
ipsis nactum arbitraretur, niniiuni aberraret. Aliquot rum qiii subjecti sunt epislolae sextae Joannis II ad
proetereaatios codices in bibliotheca Vaticana ittve- CaesariumArelatenscm lom. V Concil. col. 903. Hoc
nimus, in quibus quaedam tantum dortimenia tibra- fragmeritum Hormisdaenomine perpeiam inscriptum
riorum arbitrio ex Isidoro excefpta, et unn cum aliis recitatur a Gratiano dist. 30 c 29, et ab aliis etiam
aliarum colleclionum documentis transcripta legun- antlqriioribus. Vide quae dicemus part. iv c. V, §2
iur. in his quoque Isidorianam colleciionem agno- n. 7. Epistola S. Gregorii ad Etherium epiScopum
scere nemo poterit, sed merumexcerptum ex piori- n Lugdtmensem,qtfoein cditione Maurinaestepisi. 106
IIHS.Duas ex bis boc capite paucis explicabimus. lib. lx. Tandem dicia Zacharim papw: Quod mtllus
2. Una exstat in ms. codice Vat. 1343 saeculicir- curn sanguine debeai coputari, etc. In fine codicis
citer x, qui ad EcclesiamTicinensem olim pertinuit, transcripta friit epistoln formata Papiensis episcopl
ut ex duobus doctimeritis initio et iu fine descriptis ad archiepiscopum Mediolanensem,cujtis inilium hic
agnosciiur. Tres hujus codicis praecipiiifuerunt fon- proferimus. In nomine Patris n, et Filii *, et Spi-
tes, nimirura colleciionesHadriana, AdditionumDio- riius sancli C. A. saeratissimosanctm Mediotanensis
nysii, et isidoriana. Primutnex Hadriana sumpti sunt Ecciesiw archiptwsuli A. divino TespectdPapiensis
canoncs ronciliorum a Nicaenis ad Africanos usque. episcopatus pontifex debitw venerationis devotum in
HadrUnaeatitem collectionis usum demonstrat non Chrislo famulatum. Solertia veslra nalta ambiguitate
solum distinctio canorrum 35 Carihaginensium a teneatur, quia parati quoiidie simus obsequivobisin
caeieris Africanis, verum eiiam indicium subscriptio- omuilius qum possibilitds subministralel ecclesiastica
num, seu catalogi episcoporum Nicaenorum, qui in censura monendo confirmai. Concedimusergo vestrm
Hadriana, non autem in puro Dionysio appendilur. Etclesimili. quem petislis vestriepiscopalusministrum,
Non omnes vero canones cujusqtie synodi describun- ita ut ea lege episcopalui vestro subdalur qua episco-
lur, sed nonnulli identidem omissi per saltum. Ex palui nostro subdebatur : sicque vobiseum liceat sub-
Constanlinopolitano concilio solum syinbolum exlii- movere,velul si veslrmEcClesimtonsurtimliaberet.Hac
betur. ln decretis pontilicum ex eadem collectione denique concessione, qwtm sacri canones formatam
excerplis muito plnra eodem saliu prsetermissa ftie> appellant, etc Sub finem not.it ilidiciionemprwsentit
runt. Immo ex Boiufaciidecretis uihil affertur: niliil .• anninonam. PlurOssunt arcliiepiscopi Mediolanenses
iiem ex Hilaro, Simplick), Felice, Syminacho el C qoi incipiunt a littcra A etcuni indictione nona con-
Gregorio juniore. currunt. Tabnlaevcro vnlgatsecpiscopOrumPapien-
3. Porro ex Addiiionibus Dionysianis proferuntur siiim pluribus lacunis laborant. Qui alia documenta
PrmceptaS. Peiri de conservandis sacramenlis, qtiae Ticinensia hnjus remporis prscslo habent, invenienl
in iisdem Additionibus recensentur n. 69; Staluta, fortassis episcopum Pnpiensem incipientem a litiera
antiqua Orientis, ibidem n. 70 et 71, et Epistola ca- A, ex quo aliquid eertius elicere licebit.
nonican. 72. lnserilur ex alio ignoto fouie Decretum ti. Codex Vat. 1344 pergamentis in-folio sseculi
Silveslri papm, cujus inilium : Siquis episcopusnulli xii parlem amplioris Collectionispraeferl inchoantem
ecelesiasticmrationis neeessitate, quod in eapimlis a nomero 132, qui indicat aliam pariem, quae
Mariini [CCXLII] Bracarensis esl caput 14. Redeunt desiileratnr, numeros seu capitula 131 fuisse com-
doctimenla ex Addilionibus Dionysianis; S. Leonis plexam. Haecauteiii pars toiam Isidorianamcotleclio-
epislola ad Theodorum Forojuliensem, ibidem num. riemexhibetaSilveriousque adS. Gregorium, Hadria
109; ejusdeni epistola ad Siculos n. 110; alia ad nilcapiiula,etexccrptionesexconcilioChalcedonensi.
Eulycben n. 111; exempla gcstorum tibi in CP. sy- Plura veroaddilaliunderecepta.ethicillicintermixta,
nodo a Flaviano episcopo Eutycbes bacrelictisaudi- quse hocloco noiandasunt. Illiidauiemproemiltendiiiri
tus et eondemnatus est n. 112; senlentia papae Ge- est, qnodcum in religandocodiceconfusafuerint folia,
lasii, qdod sedes aposlolicaomniuin ligala dissolvere «rdo in pluribus esi perturbatus; ita ut posiposiia siiit
possil, ad episcopos perDardaniam. liein ex epistola [CCXLIHJ quae proccedere dcbuissent, alia vero quaa
ad eosdcin, quod sedes apostolica facullalem habet conjnngenda erant, separentur. Ne quid vero alicubi
sine synodo et absolvcndi ct damnandi : quae duae Ij ex arbitrio videamur iiiducere, ordinem cOdicis se-
particulse in Additionibushabenturnum. 134. Gela- quemur. Simplicii papoe dociinientis quse ad Acacli
sii epistolaad Orientales de viianda communione cau>am peninent, ihiiio codicis praemittitur Narra-
Acacii ii. 133. Constitula S. Gelasii papae n. 136. tionis brdo de pravitdte Dioscori Atexaudrini, qui in
Cousiituta Gregorii papae n. 137. Addiiur epislola collectione hoc tomo edenda legitur cap. 43. Tres
ejusdemGregorii ad Augustinum, queni in Saxouiani porro iiiseruntuf epistolae Simplicii, quae in puro Isi-
dtrexjt alque Bfitanniam, cum inilio quod in vulgatis doro desunt, una ad Zenonem Augustum, altera ad
desideraiur, et cum lorina a vnlgalis diversa, qtiam Joannern RaVennatem, terlia ad Florentium, Equi-
iu fine hujus capiiis dabirsus. Sequitur fragriientutn lium et Severutn, quacinConciliis sunt ejusdem pon-
epistoloeHieronymi ad Evangellura : iVam Alexan- tificis epist. 8, 2, et 3. Felicis epislolse ad Siculos
drim, etc Exslat in edjtione VerOneiisi Operuin prabligitur initinm synodi Romanoesub eodem ponti-
ejiisdem S. doctoris lom. I coi. 1076. fice, cui eadem epistola inserta erai. In Silverio ad-
4. Postea ex Isidoriana collectione aliquot apocry- ditur ejusdem cpistola ad Vigilium,quae in Additio-
pliae priscoiiim poniificnm epistolae, sive eartim nibus Isidorianis conthietur. Quatuor in S. Gregorio
fragmenla subjiciuntur usque ad Damasum. Tum Ni- adjiciumur : nimirum ejus epislola ad Augustinum
colai epistolaein causit Rothadi. In his librarius prsc cuiri procemio in fine hujus capitis subjiciendo, et atia
ocuiis habuisse videtur Isidoriamim codicem simi- ad Etherium episcopumLtigdunensem, quas in proe-
iem VallicellanoD 58, de quo dixiratisc. 6 n. a.9. cedenti quoque codicc descripias vidimus: itein aiia
5. Dein affertur epistola Leonis ad Dioscorum,quse ad Brunicliildcm regiuani, quaa in edilione Maurina
 «71 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX 272
est epist. 109 libri ix; ac tandcm pTira excerpia ex A sepTma interrogatione sexlam ac septimam respon-
epistolis ejusdem pontificis. Accedit synodica Mariini sionem copu'at, Augusiiniqueobsecralionem et Gre-
papae I contra Theodorum et Cyrum. Afferunturvero gorii concessionem ignoral. lu codice autcm Vnt.
canones 20 siimpti ex concilin Lateranensi ejusdem 1343 terliam formamnacti sumus: nam et prooemium
Marrini, qui lcgiinlur tom. VII Conciliorum col. 358 epistolse praefen, quod omnes vulgali libri deside-
et seqq. Posl capitula lladriaoi ad Angilramnum hic ranl, el ipsum epistoloecorpus alia omnino ratinne
tilulus subjiciiur : De monachorummonasleriorumque et ordine exhibet. Neque vero de prooemiodubilari
Ubertate.Tum producilur epistola S. Gregorii ad om- posse videtur. Non solum enim idem proceminm in
nes episcopos, uii toino VI Concil. col. 1341, cuni duobus aliis mss. invenimus, nimirum in Vnt. 1344
subscriptionibus qtioeex Vaiicanocodice ibidem pro- et in Patavino 159 Canoniconim Lateranensium S.
feruntur col. 1343 D. Aliae vero subscriptiones in Joannis in Viridario, verum eliam quaein eo indican-
eodem tomo subduntur ex ms. Flaviniacensi. Cum in tur de Laurentio presbytero et Petro monacho cou-
primis subscriptionibiis ex hoc nostro, uti credimus, cinunt cum iis quibus Beda loco laudato narrat Ati-
codice a cardinali Baronio excerptis noletnrdies io- gnstinum misisse eos Bomam, qui quaestiones nli-
narum Aprilium ct indictio iv, haecsynodica Grego- quot proposuerunt S. ponlifici, et responsiones ejus-
rii Magniaffigitur anno 601. At miruin nobis accidit dem retulere. Itaque vir Dei Auguslinut, iuqiiit,...
nemiuein observasse eas subsciipliones liuic Gregorii reversusin Britanniammisit continnoRomam Lauren-
synoriicseperperam assulas fuisseex suhscripiionibus lium presbyterumel Pelrum monachum,qui B. ponti-
episcoporum viginti alterius synodi Gregoiii II anni fici GregoriogenlemAngtorum fidemChristiexcepisse,
721. Verse auleni subscripliones episcoporum selati n ac se episcopumfactum esse referrenl, simul el de eis
S. Gregorii I cougruenles sunt illoequas codex Fla- quw necessariwvidebanturquwstionibusresponsarece-
yiniacensis suppeditavit : ex quibus tamen certus pit,qua>eliam huic historim nostrwcommudumduxi-
annus colligi nequit. Post hoec alia subtexuniur alia- mus indere. Podagra etiam quae iu eodem exordio
rum epistolarum ejusdem S. Gregorii Magni frag- memnratur, concinit cum aliis ipsius Gregorii lesti-
menla, quse de monachis et monasleriis agunt. Dein moniis, quibus podagrae doloribus pluries et plures
sequunlur Nicolai 1 episiolse in causa Rothadi epi- menses se laborasse prodidit. Vide lib. ix ep. 52et
scopi Suessionensis, quas in aliis quoque colleclioni- 124, lib. x ep. 36, lib. xi ep. 30, et alibi. Nou leve
bus reperimus. Tum Vitaliani papae epist. 1, 2, 3 porro est discrimen ipsius episto'ae in memorato co-
et 4; riuaeS. Isidori llispalensis ad LaudefredumCor- dice Vat. 1343. Cum enim in vulgatis et in riuobus
dnbenseni una, altera ad Masonium; Justini Augusti aliis laudatis codicibus omnia efferantur per intcrro-
epistola ad Hormisdam, et exemplar precum ad eum- gationes Augustini et responsiones Gregorii; in eo
dem Justiuuin, quae ex Iladriana collectione sumpta ms. quaesiiones ab Augustino propositae ipsius epi-
videntur. Capituta sancti quinti concilii Conslaniino- stolaeconlexlui inseruulur hac formula : Primo capi-
poti cetebratisub Justiniano. Sunt canones 13 ejusdem tulo requisisti, etc. Haecverior ejusdemepistolaeforma
concilii qui in Lateranensi synodo Martini 1 recitati fuisse videtur, ex qua interrogaiiones vulgataea Beda
et inserli fucruni. Vide tom. VII Concil. col. 254. fortassis excerptse fuerunt. In aliis quidein plerisque
Aliquot frngmenta ex concilio vi oecumenicocum hoc ejusmodi litterarumexemplis interrogationes non ab-
titiilo: Quw sequuniur ex CP. sexta synodo sumpta similiter expressse inveniuntur. Praeierea pritnum
sunt. Nonnulln excerpla ex S. Ambrosio, ex sacra capiiujum primam ei secundam responsionem coni-
Scriplurn, cx SS, Ilieronymo, Augustino, aliisque G i plectitur, secundum cominet respon-ionem terliam,
Patribus, et d.io ex pseudoepistobs Fabinni atque lertium quariam, quarlum decimam, quintum unde-
ciementis. Dein ex colleciione Hispanica auctiori cimam, et sextum quinlam. Coeleraequatuor respon-
praeler conciliuin Nicoenumel CP. sub Theodosio:cra siones sexta, septimn, octava et nona una cutn obse-
419, transcripta fuit eiiam alia synodus 163 episco- cralione Augustini et concessione Gregorii desunt.
porum lemporibusConstantinimra 720, cum anuexis Cuni vero desiderentur eiiam in eodem codice clau-
epistolis Leonis II ad Hispanos, ad Quiricum, ad Sim- sula el chronica nota quaein inlegris Gregorii episto-
plicium coiniieni, ct Bcnedicti presbyleri ad Peirum lis apud Bedam leguntur, hoc exemplum iu fine mu-
noiarium regionariuin, et alia memoraii Leonis II ad tilum stispicamur, iia ut niliil hinc elici quent, ex
Ervigium rcgein : quaebac eadem forma alque ordine quo ea qusc in hoc codicedesunt a S. Gregorio abju-
in sola coltectione Hispana auctiori inveniuntnr. Vide dicanda credantur. Quidquid vero id est, en modo
cap. 4, n. 11. Tum Ephesina synodus, atqueChalce- ipsatn epislolam, titi in laudalo codice exhibelur.
donensis, formata Attici CP. et concilium Carthagi-
nense 1sub Grato, ut in eadem colleciione exbiben- Epistola GregoriiMagni ad Augustinum.
tur. Caeteraconcilia desuni, ei in laudato Carthagi- t ltem Grcgorius ad Augustinumepiscopum, quem
nensi codex deficit. Non dubitamus qtiin in altis in Saxoniam direxerat et in Briianniam (a).
bibliothecis aliscsimiles collecliunes inveniantur, in i Per dileclissimos lilios meos Laureniium
quibus documenla binc inde ex anti |uioribus excer- terum et 1'etrum monachum fraternitatis tuoepresby- scripta
pla nunc iiit>'gra,nunc mutila a studiosis viris descri- suscepi, in quibus a me de multis capitulis requirere
pia luerint. Verum hseduae, quas hoccapiieexplica- D ' curasti. Sed quia prscdicti lilii mei podagrse me in-
vimus, ad liberiorem et vagam cacleraruin formam venerunl doloribus afflictum; et cum urgerent citius
cognoscendain sufficient. dimiiti, ita relaxati sunt, ut. in eadem me dolorum
7. Concludemus cum Gregorii Magni epistola ad alflictione relinquerent: singulisquibusque capilulis,
Augusiinum, quam nos hic appcndendam recepimus. ut debui, latius respondere non valui.
Admonitioin epislolamsequentem. t Primoelenim capitulo requisisti, ut liber unus
[CCXLIV] Iransmitti debuisset, in quo [CCXLV] contineri possit,
IIujus epistolae duplex est in vnlgatis forma. Una, qualiter episcopus cum suis clericis conversetur, vel
quaelegiiur in editioneoperum S. Gregorii, undecimin- de his qtiae fidelium oblationibus accedunl altario,
terrogationes Augusiini tntidemque Gregoriiresponsa quantse debeant fieri portiones; et qualiter agere in
continet; ac praeterea post noniim responsuni obse- Ecclesia episcopus debeai. Et sacra Scriptura lesta-
crationem Auguslini clconcessionem Giegorii subji- tur, quam bene, etc, i uti lib. xi editionis Maurinse
eit. Altera, quae a Beda inserta est Iib. i ilisi. Anglo- epist. 64, ad finein usque primse responsionis col.
rum c. 27, primam et secundam responsionem jungit 1151; eranl illis omnia communia: post quaein codice
omissa interrogniionc secuuda; et suppressa quoque jungilur secunda responsio, uti apud Bedam etiam
(a) Codex Vat. 1344 ct Patavinus IS9 S. Joannis concordat: ReverentissimoFratfi Auguslinoepiscopo
in Viridari» nddunl inscriptiouem quae ctnn cseteris Gregoriusservus servorum Dei.
aliarutn litteraruni Gregorii n Beda recitatis plane
273 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS IV. «74
ropulalur sic : Si qui vero sunt elerici extra sacros or- A aut vir suse conjugi permixlus, priusqtiam lavetur
dines, etc, usque ad ejusdem responsionis finem. aqua, si Ecclesiam possit intrare, vel etiam ad mi-
f Secundo quoque capite requiris, quia [171110 pro nisterium sanctoecommunionis accedere. Quae oninia
cvr] cum una sit fides, sunt Ecclesiarum diversae a rudi Anglorum genle fraternitatem tuam arbitror
consuetudines, et aliter consuetudo missarum in san- requisilam, cui jam te responsum dedisse non am-
cta Roniana Ecclesia, atque aliter in Galliarum Ec- bigo. Sedidquod ipsedicereel sentire potnisli.etc,»
clesiis tenetur; atque addit fraternitas ttia Romanse ut in vulgata responsione decima col. 1157.
Ecclesise consuciudinem, in qua se meminit nutri- t Quinto quoque capite requisisti, si post illusio-
tam, quam valde amabilem habet. Sed mihi ptacet nem quseper somnium solel accidere, vel corpus Do-
ut sive in Romana, etc, > ut in vulgata responsione mini quislibet accipere valent, vel, si sacerrios sit,
quarta col. 1152. audeat sacra minisleria celebrare. Et quidem huuc
t Tertio quoque caplte requiris quid pati deheat Tesiamenti veteris lex, sicut superiori capile dixi-
si quis aliquid dc ecclesia furto abstulerit. Sed hoc mus, pollutum dicit, etc, 1 ut in vulgata responsioue
lua fraternitas ex persona pensare potest, elc, 1 ut in undecima col. llfil.
vulgala responsione quarta. c Sexto quoque capite requisisli, si debent duo
« Quarto quoque capitulo requisisti si praegnans germani fratres singulas sorores accipere, quaesunt
nmlier debeatbaptizari, autpostquam genuerit, post ab illa longa pr«genie generntse. Sed hoc ficri modis
quantum temporis possit ecclesiam introire, aut etiam omnibus licet; nec quidquam in sacris eloquiis inve-
baptizari; aut ne mone prseoccupeturquod genuerit, nitur quod huic capilulo contradixisse videatur. 1
post quot dies hoc liceat sacri bapiismatis sacramenta In his codex Vat. 1343desinit. Duo vero alii codi-
percipere, aut post quantum temporis huic vir suus B ces Vat. 1344et Patavinus 159etpost procemium no-
possit in carnali copulationeconjungi, aul si menstrua vem Auguslini interrogaliones toiidem S. Grego-
consuetudine teneaiur, an in Ecclesiam intrare ei li- rii responsa oiimino uti apud Bedaui subjtciunt.
ceat, aut sacroe communionis sacramenta percipere;

PARS QUARTA.
De antiquis canonum breviationibus aliisque collectionibus Lalinis in titulos et locos
eommunes distribulis ad Gratianum usque.

[CCXLVI.] CAPUT PRIMUM. nonem sexlum ( Vid. tom.III Concil. col. 449), quo.
De breviatione canonum Ferrandi diaconi Carthagi- ciiiii canonem septinium jungit : septimum enitu ti>
nensis. Plures obscurw allegaliones explicatm, alim iiilum num. 172 eum appellat qui in vulgalis est ca>
vel novm editioni utiles noii 8. Canones vulgati 9 et 10 apud ipsutn niim.
tuppletm emendatatm,qum
erunt. 87, in unum copulati sunt til. 8. Canonem in editii
undecimnm, num. 146 tituto 9 designat. Tres cano-
1. Explicatis collectionibus quae integra vel fere G nes 12, 13 et 14, uullibi allegai. Cum vero uuin. 18
integra canonica documenta exhibent, nunc de lis canonem decinium quinttim vulgatum tribuat lit, 11,
collectlonibus agendum quse canonum abbreviatio- tres omissi canones in Ferrandi codice parlim con-
nes vel eosdem canones in litulos ,et loca communia jungebantur cum nono, partim autem decimum litu-
distributos repraesentant. Inter breviationes primum Itim conficiebnnt. Canonin vulgatis 16 apud Ferran-
locum oblinet illa Fulgentii Ferrandi Cartbaginensis dum [CCXLVII]num. 27 esi tit. 12 ; canon vero 17
Ecclesisediaconi. Hic Justini ac Justiniani lempori- nuiii. 123 per errorem vocalur tit. 14, cuui ex lau-
bus fioruit. In Clironico enini Vicioris Turonensis data serie esse debeat titulus 13. Enimvero num.
claruisse dicitur anno sexto post consulatum Basilii, 106 titulus 14 assignatur vulgato canoni 18, et num.
id est, anno 547. Magistro usus est S. Fulgentio Ru- 173 titulus 15 canoni 19ascribitur. Postrenius canou
spensi episcopo, ut ex scriplis ejus liquet. Facundus Nicoenus20 Sardicensis primus vocalur num. 214, do
Hermianensis libro iv pro defensione trium Capitulo- quo dicemus postea. Duo hic observanda. Primo nou
rum cap. 3, Ferrandum laudabilis virum memorim solum partitio, sed ordo etiam canonum ab lsidoriana
appellans, vita jam functum significat. Scripsit au- versione discrepat. Nam canon de diaconibus, qui
tem eos libros Facundus anno 551, uti ex Victoris titulo 14 designatur posi canonem de feneratoribus,
Chronico colligitur : ac proinde Ferraudus ante hunc in Isidoriana ante aliquot canones proemitlitur. Hiiic
annum e vivis excesserat. Cresconius in praefaiione ergo Ferrandum versionem ab Isidoriana diversam,
suaecollectionis eum reverendissimumCarthaginisEc- in hisce canonibus fuisse secutum confirmatur. Se-
clesiwdiaconumet virum sapientissimumvocat. Scri- cundo cum versionem Phiionis et Evaristi a Ferrando
pta ejus, qnaelomo nono BibliothecsePatruin inserta D adbibilam conjecimus, ne moveat parlitio vulgata in
suut, commemorare non est necesse. Desola Brevia- viginti canones : ejus enim codex in coiilractiorem
lione canonum, quse nostri instiluli est, 11011 pauca titulorum numerura earadem versionem exhibere po.
direnda sunt. tuit, ut atii quoque aliarum synodorum canones, licet
2. Duo tanlum hujus Breviationis codices hacleniis iidem sint, varias partitiones in diversis exeinpla-
inventi sunt, Trecensis, et Corbeiensis. Franciscus ribus recipiunt.
Pithseus ex Trecensis Ecclesiaecodice primum edidit 4. In caHerisGraecarumsynodorumcanonibusFer-
Pari-iis an. 1588. Dein Petrus Franciscus ChilfLelius randus eam interpretationem praeoculis habuit, quae
Soc. Jesu in editione Divionensi anni 1649, ms. Cor- Isidoriana vocari solet. Elenim praeter nomina An-
beiensi usus, nonnulla loca emendavit, notisque il- quiritani el Novacwsariensiscoiiciliorum solitts Isido-
lustravit. Ex his autem duabus editionibus idem opu- rianae interprelationis propria, dum num. 149 conci-
Hctiltitnpluries recusum, insertumque lomo 1 Biblio- lii Anquiritani tiluluin 17 allegat, verba inter energu-
ilieca; canonicaepag. 418, nec non lomo IX Biblio- menosorenl,ex sola Isidoriana versione proficiscuntur.
thecae Patrum, et alibi. Siiniliter iium. 80 concilii Antiocheni /1/. 8 laudans,
3. ln allegandis Nicsenis canonibus Ferrandus voces Vicarii episcoporum cum eadem versione con-
Phionis et Evaristi versionem, quaein Africanis co- cordant; et num. 144 totidem Isidorianaeversionis
dicibus canonum descripla erat, seculus videtur, uli verba ex can. 16 repetuntur.Plura indicia suppetunt
animadvertiipus part. 11c 2, § 1, n. 4. Nicaenorutn in canonibus Laodicenis. Cum enim num. 115 citat
eaiioiniinseu tilulorum, quos laudat, niirneri cutn concil. Laodic. tit. 5,. voces usuras el lucra, id ett
eaeteris qutique versionibus concinunt usque ad ca- sescuplaIsidorianae versionis sunt. Canon 11 laudalus
 27S AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. <>7S
num. 221, canon 18 designatus num. 131, canon 17 A rem notavimus part. 11c 5, § 3, in qtiinlumcnnoneui
iu(J\oatosnum. 225, itetn cannjnes25 el. 27 aJlqgati *yn.o,d,i anoi 397.
riutu. ii3,elft6, qui in vu|g&is suflt canones 2,6 e( N. 2^. CpuaT. 6'<ir(|i. tii. 12. Est concdiuni anni
% vel loti^em uipniriP.yej^i,?transcjipti d^prehen- 418 c. 120 CorlHjisAfric, ubi licet sit canpn 13, in
•JluUfirej eaqetti versionq, yel pe^cuuaresipsius vo- cot|icc taipen Ferrandi bun.c canonem cmu duode-
qes nraeferunt, rij conityeni.iWwty- Wem e,st de ca- cjino foisse copjimftqm osteridiinus part. u c 5,
noi»p)us35 fit 47, citatis nuia. 185et 290, qyi iu vul- &7p4-
gato Isidqro suuj can\ 57 e,t 47. Gum naecftxfitnpla ^. 27. Concii. Carik. |i(. %$,Ite.m53. Est syiiodus
Syfficiari.t,qaetera.eiiisdemgeperisnrwitati eon,su!en- ann'i3'97,.Tilutas., Sfiu canon2J8in CqdiceAfricano
jes |).ri£}eriniitiqtu8.j)e ,caj),o1riiua
yero ciyusrtue sj- onjissuj, coxitinejpr 1116re,Y'asio fli4»onensi c. 19.
nodi nuoieris, qnipus hqpnuftpani ,duovu.lpti Is,id.o- TiTulus vero §5 nab,eturin Cod. Afr. c. §4.
riapae |ri^rprel.aiippjs cario.Misa.pdTejpndujn, tn N. 28. Concil.Carth. tit. 14. Pertinct ad ppqcUiuDi
unum coeunt, mnil attjnet dicere: eienim quinam aqni 401 c 8« Cqd. Afr.
jupcfi sint, ex eqlla,tjanequisqiie niuTonegqtiointel- N..30. Concil.Carik. lil.48. Estsjopdus aaai 418
liget. Be canonibus Sardicensibqs, qqi ex origiiiali c. l^CJqilicLs A.fr.jc
Latinp cuiti Jsidorianis lectipnibus a ^grrauqo alle- N. 32. Concil.Carih. lit. 1$. EsJ,^ynoduSaflqi 4Q1
gaiitur, illud qpuro poialu dignum est, cqnoAein
uliimum Njcsenujnde onjjnenda genuflexiqneqieljus p. 53. COMC^. Cavi^ig. tit. 2J. SRect;\| *d conci-
dominicis atque pa.scuafibjjsnum. 214 laudari lUi I,i,uma.nui3.97 C, 14 BraYia,r|iHtppqnensi5.
concitiiSardicensislit. I, ac aliisin nunieris canonem "U ^. 54. Concil. flippflpir^ifHsi tit. 5. Est sjfnotlus
prinium hujuscohcilii citarj tii\ 2, secunduiri itl. 3, apj\i 437, qqje de^id.era.tiir.Ilic autem canon repeij-
et s(c detricepsc«tefi capo|),es Sardicerises upo pu- tt|S,est ex ant,er|Qr.ic,pn(||jjoC^riljaeiqenMaiini421,
mero augentur. Id auiem ea de cansa prqficiscitur, qupd hoc lomo dali^us, ubi Tegiturc. 4. Vida
uii part.Tic. 1, n. 18 indicaviinqs,quia iidein canories tjtisedfeentiiriustypis mii. \\ c ?, § 9 n. 4.
olimjuncti erant cum Nicaeuisetiam versionisIsido- N. 3,3.Coacil. )finnontffM,i,ensi («'•8- Laudalu.r ea-
rianse, cnm qua qtiidemutrosque copulatos reperimus dem synocltn arini 4^7. Hic autein cannn legilur iu
in vetustissimo codice 58 capitult Veronensis; dein COdiceAfric. c""32, hec nbnliiToncIIio C.irtTiagi-
vero in separandis utrisque quidam minus accurate nensi aqiii 421 c 5.
inccepita posiremocanoneNicseno,eumqtie Sardicen- N. 38. Concil. Hipponiregiensitit. 9. Eadem sync-
sibusix;elijji.pjrinjjjp(iinrjh!}U.(«jd«
p«rl. v <;.1, a. Ii^). <4usallegalur, eleannn describitur c. lfllconciiiiCar-
5. De Africauiscanonibos,qui a Ferrflodpfreeiyen- t|\ajjpej\s.is j\p.i}i481., hoc tomo col. 6S3.
tius allegantur, plu a dicendasunt.Cuni eniiri aliquot N. 39. Concil. Carthag. tit. 21. Indicalur synodus
concitia eodcm in Toco,ex. gr. Carlhagine, celebra- anni 397 c 12 Breviarii liipponensis.
ta fueriqt; Ferrandus vero in jpsprqm conciliorum N. 40. Concil. Garthag,. «'?. 8<). Eadem synodns
canonibiis landandis geperali foriw\Jaconcil-Carihag. esi.; caqniilaniemlegituri^Breyiario Hioriop^
uti soleat; atj quod concilium Carthaginense liic yel N. il. ^oflcif. e§j;fl5.ftt. %i. tlsi ejur^em' synbdi
ille caribn pertineat ignorajqr. Alicupi etiam litulo- i|i Cud. Aff c. 55,'etln ^reViafiOHyjShrjqrisicV13,
rum seu canoiium nuirteros vel desideratur, vel men- N. 43. Coii«/."Ca*-(n.tii. 9. Laridaior syrib^uslanni
''"' "
dosus est. Ouiriyerb iri distipguehqjsjisi^rp synbois 407 c 104 Codicis Afr.
ac numeris liiulorum supplendis, vel eniendandis C N- 46. CcusH.(fatk-.. iit. 5§. SRecjaj. ad synodunj
rion niodiciimiaborayerimus,utile fulurum crediuius ajinj 397 c. 27 Hreyjvii UipponensiR.
si hoc loco oirjjssis jllis Ferrandi allegatipnibus, qu« N, 47,,Cp/ifitf,Cw#. «1. 5. C«a<!j7.Uim»- &• U-
per se claraesiint, seriem Ferr^ndianae Breviatiqnis Prirn esj sy»o4us m vel w, wb AUTSIM», qn* de-
sequenies, cit^tiones pbscums explicemqs, canones- .sid.era.uiur.ifidp p»f>-n .«•5i I ft n- % Seounda est
Ijiitecujus syriodifti^rjnt spfjfiaijins. synod.usapnji,427,fluappariter4ees,,- LegitMJt vero W*
Num. 4. Brevjatipjiis Ferrapdi |aqdatur can^l. caiiqii in CQncilioCari|ia£vncnsiawji 4J{ c. 9, Imc
universal. Cqrthaa. Kif,4?. Ert jiynpdu,sfibni 597; 4o|no c<>).652.
ipse autem canofi leaijur in codice Ecc|es, ATfip.p. N. 48. Concil. Garthag. |it. 40- Es,t sjnodJlfi Wini
49, qui codex ediiusliiveniefuf "ip(p. II Coneiliqrum 3.^7c. 51 Breviarii Hi§pftnengis,st in Cod-Afr, a. 44.
edlt. Veii. col. 1^5.2e!s$iq. [ccxjix] N. 49. Cpnfjf. Garthag. tit. 49. Est caopn
[CCXLVJII] N. 3.' Concil. Carthaq. tit. $$. Est eq- pjusdeni synodi qni legilur c.50 BrPYiariiHinpoRen-
derii sjoodus anni 597 cap, £0 CbfljcisJVfrjcani. sjs, et 43 Codjcis.Adr.
N. 9, Concit. 'Catih. Hi. 1Q. Es.l eadeip svnodus. N. 50. Concil.Cartltag. tit. 2. Videtur esse synodus
Canonautem legitur c-1.8 CodjcisAfr. apn>405, uti coriiei;im.ugpart. u c. 3, § 6 n. 5. Canou
N. 1S. ConcmCmh. tft. /^»ri54 Conett- Cftrfh. yej;pip Isi^«rK'?9lI§ciJQnej!|!i|pyiia.na cenoilip perpe-
in bastlicaiti."5. Primixmb^, est l^em cariciftujriajjpi rgm Ifiiiqtus, legHur c, 23.
597 c. 54 ef 56. Coijicis Afrjcani. Sectindum.a|}tem N. 51, Gomt. Qwth^g. {{(.ij. Iwiuitur synodns
est aliqd conciliujaiaoin 407 «• 98 GriflicisAtr. anpiffl. Pappj}xm$$!P Rfeyiario Hippojnensic. 8..
N. 14. Cincil. Cdrlhag. i\t. §4.
397 c. U CodTcisA^r. ! Jgst synodus anpi U v N. 52. Hqc m gltpCpncffiQ Cnrihaginensiactumetl.
flic Ferrandus pec Lituluni,nec qumerum designat,
N. IS. Concii.Carth. tif. 3, ubi cprrigendum til. ep quod hoc Iqcpinijic^iur synodusannj 409, qusenoo
86. Estsyriodus arijai'397 c. 36Cod. iMric plenaria, sed provincialisfuil; ille eni.mjn conciliis
N. 16. ConMSvartnag, fil- 1- Inflfcari credini»s proyiticiijlibqs,titu|ijip. ac nuinerum pra)ter'irecpn-
concilium stibGeriethlio anni 390 c. 2, ac propierea suevit, nti ammadyeTtimusp^rt. 11c. 5, § 9 n. 5. Hic
cprrigendum in Ferrando it(.2 pro (it.f.^ic fluideiri a,ujew qariopreferi^r in Cgd,.Afr. c. 107.
caiio* retfetitjis legitur' in coriciiioCarthailnensr »0- N. 53..Gcjpetf, farihag. t}t.8, ej m ms. Corbeiensi
ni UQ c. 3 Codicis Africani. lit. '9. LegHur jp s.y(jqdflaqni ji|9 c 29 Codicis
N. 17. Concii. Carthdg. tit. 6. .Es* syn.odtlSpni ^fr., gt in altftra anm 42J c. 1, boc iqqjpcol. 650.
401Idibus Sepiemliris c. Tfl' tlodicis.'£fr. ^ipbJ,ilu1piipteni 8 yel 3 Rpeclatad alterpJra.niposte-
N. 22. Comt. Carth, tit. 9. Est Canpnejusdeni jf|prefl>synqdiun xix? vel xx, sub Aqrelio, quse inter-
synodi anifl 401c. 94. CodicisAjfr. part. 11c. 5, §' 9 n. 2.
riii prob.\v^ni,u,s
c^erunt, Concii.
N. 2*. Itim Cohcil. Carthag. lit. 5. Hic litulqs N. 54'. Htpponiregient.|il. 3. Est canon sy-
speciat ad synodum anni 397. Legitur aiifeiii ipse ItC)djanrji 427, cuj qujde,n)|rjl)iiituireti§m in d.uobus
canon integer iri Breviario concilii Hippprie.nsisa;;ij.i CQdjcihusaP. Hajr^inplaHMtjs jpjp. R Cpppil. c«l.
595, quod Tn stnodo Carthagjuensi anni 397 repeli- «fttf £a. #: imwv wi-w- P- »•
luiii et insertnm ftnt. ^VideBreviafiuhi in colleclioii.e % B|i. Cot\cil.Cqrtliaq.At. 15. Es,t sviipdns «uni
hoc tomo «apressa col. 89. et qorifer(tuae ln Jjgiic ^97, carippijueejtliibeiplrc 6 fireyiarii ^na»ejMJ|.
277 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLEGTOR.CANONUM.PARS IV. 273
N. 62. Conc;7.Carthag. tit. 19. Indicatur eadem A , ' synodus xx; sub Aurelio, uti probavimus pnrt. nc.
synodus. Canon referluf in Breviario Hippon. c 10. 3, § 9 n. 5.
N. 64. Concil.Carthaq. til. 5. Iteni Concit.Carth. N. 114. Ut CQ.nciliuniuniversalettoti ftitf, n,isicausa
tit. 15. Hnc postrema allegalionecortigendum tit. 19. communis,id est totius Africw, cqegerit. Hic canon ad
Priori loco indieari videttir synodus unni 397vi kal. synodum Alricanani manifeste peilinei. Allegnlio
julias, secundo nulem loco aliaejusdem anni synodus autem synodi, quoedesideratur, suppleqda est siq.
Vkal. Septetnbris. Confer part. n c 5, § 2 n. 7. Hic Concil. Carthag. lit. 1. Ilic enim caiion primus est
canon, ante constitutus in synodo liipponensi anni intercanones concilii Carlhaginensis anni 407 c. 95
'503, li-gitur in Breviario Hippon. c. 10. Codicis Africani.
N. 67. Concit. Carthag. tit. 18. Est synodus anni N. 163. Concil. Carlkag. til. 7. Est eadein synodus
397. Canoriautem recitatur in Breviario landato c.9. 407 c. 102 Codicis Afr.
N. 70. Concil. Carth. lit. 24. Eadem synodus al- N. 170. Cotjcil. Carihaq. lit. 42. Est canon synpdi
legatur. Canon describilur in eodem Breviario c 15. anni 597 c. 53 Breviarii llippon. el. c. 45 Cod. Afr.
N. 71. Concii.Carihag. tit. 58. Est ejusdemsyriodi N. 171. Concil.Carihag. tit. 17. Speciat ad syno-
canon, iu Breviario Hippon. c. 29, et in Cod. Afr. dum anni 401 idib. Septemhris <:•83 Cod.Afr.
c. 42. N. 17o. Conc. Carlhag. lit. 48. Indicntur synodus
N. 73. Concil. Carth. til. 2 (corrige lit. 6). Est anni 397 c. 48 Cod. Afr.
canon nctionis secundaeconcilii Cariliaginensis anni N. 183. Concil. Carihag. lil. 2. Est synodus sub
419, qui in Cod. Afr. legitur c 132. Conler part. n Gratoc. 2.
c. 5, § 8 n. 7. g N. 189. Conc. Canhag. lit. 2. Pertinet ad concU
N. 75. Concil. Carihag. tit. 11. Est concilium anni . litim anrii 401 id. Septeinbris c. 68 CodicisAfr.
401 idibus Septerabris. Canon refertur c. 76 Codicis N. 190. Concil. Carthag. li(. 10. AHfigalursynodus
Alric. anni4I8c 117 Cod. Afr'.
N. 81. Concil. Carlhag. lit. 34. Laudatur conci- N. 191. Conc. Carlh. tit. 11. Idem conciljum c. 118
lium anni 397. Canon est in Breviario Hippon. c 25, Cod. Afr.
et in Cod. Afr. c 59. N. 193. Concil. Carihag, lit. I. Est synodus anni
N. 82. Concit.Carthag. tit. 6. Indicalur idcm con- 40J, xvi aiit xvn kal. Julias, c. 57 CotlicisAfr.
cilium. Legilur vero hic cauon in prsemissis Brevia- N. 195. Concil. Carthuu. tit. 2. Esl canon actinnig
rii Hipponensiseidem concilio inserlis, uti suo loco secundx concilii anni 419 c 128Cod. Afr.
annotavimus part. u c 3, § 3. N. 196. Concil. Carthag. lil. 3. Ex eadein actione
N. 83. Concil.Carthag. tit. 7. Idem concilium anni c. li9Cod. Afr.
397 hic pariter innuitur. Yerbn canonis in iisdetn N. 197. Concil. CariUag. tit. 4. Ex eadcin actione
Breviarii prsemissis describuntur. c. 130 Cod. Afr.
N. 84. Concil. Carthag. lit. 3. Est synodtis xix, N. 198. Conc. Hipponiregiensilil. 5, ubi corrigen-
sub Aurelio, cui hunc canonem adjudicat concilium duni est til. 4. Est sytiodus Hippoueusis niini 427.
Carthaginenseanni 525, tom. V Couciliorumcol. 78!.. Vide qtiocnotavimus pari. u c. 3, §9 n.'4. Bepetitus
N. 90. Concit. Cartliag. tit. 7. Esl concilium sub csl bic canon ex nnteriori synoilo Carlliaginensi anni
Genethlio anni 390 c. 9. Cum in codice Ferrandi ex 421, in qiia legitnr c. 2, hoc tomo col. 650, el pro-
quatuor cauonibus duo conflali essent, titulus 9 in 'G ferlnr eiiam in Cod. Afr. c. 30 intcr canones primoa
codem codice erat tit. 7. Vide quoe annoiavimus actionis synodi anni 419.
parl. ii c 3, § 1 n. 4. N. 202. COHC. Carlh. tit. 41. Est synodus nnni 397.
N. 91. Concil. Cnrthag. til. 43. Spcctat ad syno- Halielur vcro hic canon in Breyiario Hipponensi c
dum anni 597 c. 54 Breviarii Itipponensis. 52 el inCod. Afr. c. 45.
N. 95. Concil. Hipponiregiensitit. 9. Est synodus N. 203. Conc. Carth. lit. 7. Periinet ad synodum
anni 427. Canon profertur in Cpd. Afr. c. 33, et in ainii 40t id. Seplembris. Legitur hic canon in Codice
synodo Carlbaginensi anni 421 , c. 9, hoc tomo Afr.c. 72.
col. 652. N. 215. Conc. Carlfi. lil. 32. Est conciliiitn anni
N. 101. Concil. Carthag. til. 7. Sunt duo canones 397 c. 23 Breviatii llippon., et c. 57 Codicis Afr.
8 et 9 concilii anni 390, [cci/j sub Genethlio, qtii in N. 2Ii). Concii. Carth. tit. 31 (ubi corrigendnm
Ferrandi codice in tmtimcopulati canonem septimiun tit. 30). Item Conc. Cnrth. lit. 7. Primunt est conci-
conflaveraut. Vide notata num. 90. liuni nnni 397 c. 21 Breviarii Hipponens<8.Alteriiui
N. 118. Concii. Carthag. lit. 12. Perlinel ad syno- cst concilium anni 407 c 103 Codicis Afr.
dum anni 401 idibus Septembrjs. Legilur hic canon N. 226. Conc.Carth. tit. li. Inniiitur syuodus anni
apud Isidorum inconcilip Garlbaginensi v. c 11; re- 597 c. 5 Breviarii liippon.
petitus autem fuil in synodo anni419 c. 27 Codicis [CCLI]N. 227. Concil.Carlh. lit. 12. Eadem syno-
Africani. <lusaiini 597 c. 4 Breviarii laudati.
N. 119. Concil.Carthag. lit. 8. Est concilium sub N. 228. Concil- Carlh. tit. 45. Esl canon ejusdem
Grato c 8. synodi in Breviario llippon. c. 56.
N. 121. Concil.Carthag. tit. 9. Est synodus anni jj M. 229. Conci7.Carlh. tit. 4fi. Ex eadem synodo
397. Canon refertur in Breviario Ilippon. c. 1. - eo lem c. 36 brevinrii, et c. 46 Codicis Afr.
N. 122. Conctt. universal. Carihai/. Supplendum N. 250. Cottcil.Carth. tit. 54. Idem concilium c.
lil. 25. Est canon ejusdem synodi qui in Breviario 55 Codicis Afr.
Hippon. legiturc. 16. N. 251. Concil. Car.th. lit. 5. Est syoodus auni
N. 129. Concil.Carlhag. lit. 27. Idem concilium ; 401 id. Septerabris. Legilur liic canon in Cod.
in Breviarioaulem canon describilur c. 18. Afr. c. 73.
N. 132. Concil. Carthag. tit. 33. Idem concilium ; N. 232. Concil.Cartlt. lit. 29. Est concilium anni
cauon vero in Breviario Hippon. c 24, in Cnd. Afr. 397 c. 20 Breviarii Hipponensis.
c. 58. Ex his Ferrandus pra ler codicem Grsecornm ca-
N. 154. Concil.Carth. lit. 35. Est canon ejusdem iionuni versioois Isidorianae, in quo Chalcedonenses,
concilii, in Breviario Hippon. c. 26, in Cod. Afr. iiiinquam ab eoallegali, videntur defuisse, codices
c 40. Afrortnn canonum prasstohabuil, in quibus coiiliue-
N. 135. Concil. Carthag. lil. 44. Ejusdem concilii bantur duo concilia Grati et GeneihJij, et synodi
canon iti Breviario c. 35. onmessub Aurelio usquc ad Hipponensem anni 427.
N. 156. Concil. Carthag. tit. 13. Speclat ad syno- Mirum vero uc sit eum nuiiquanj inemorasse syoo-
«lum anni 401 idibus Septembris. Est in Codice duin Hipponensem sub eodem Aurelio celebratam
Afr. c 79. auno '6\)5, nec canoues priirioeactionis concilii Car-
N. 143. Concil. Carlhaq. tit. 3. Laudari videlur tbagincnsis anni 419. Satius enim ipsi visuin esj
 179 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 280
referre canones ejus synodiHipponensis ex concilio A missa epistola his verbis exposuit: Canonesin panibut
Carlhaginensi anni 397 , in quod eorum Breviarium Orientit ab anliquis Patribut constituti, Grmco prius
insertum fuit. Canones vero tres ac triginta primae termone constituti tunt; postea aulem succedentitem-
actionis concilii Carlhaginensis anni 419, partim ex pore in Latinam linguam translati sunt. Et quia diffi-
auterioribus, partim ex posterioribus synodis relulit, cile ett ut simplicius aliquid ex alia lingua transfera-
in quibus vel conditi, vel repetiti fuerant. Peculia- lur in alteram , simulqueei illud accidit ut in lantis
remprseterea codicetn canonum provinciseByzacensc temporibus scriptores aut non inletligentes, aul dor-
adhibuit, ex quo plures oynodos ejusdern provinciae mitantes multa prwlermittanl; et propterea in ipsis
laudai. Vide quae in hanc rem nntavimus part. n, canonibus aliqua simplicioribus videanlur obscura :
c. 5, § 9 n. 5, nbi etiam nonnulla altigimus de ideo visum etl ul cum omni ditigentia et ea quw per
synodo Zellensi, et de duabus Siricii epistolis eidem trantlatores obscuriusdicta sunt, elea qum per tcri-
iynodo inserlis, quas ille idenlidem allegat. ptores sunt immutata,simplicius et emenduliusrestau-
rarem. Latina Grsecorum canonum versio quse in
CAPUT II Hispania vigebnt, quseque idcirco traducta fuit in
De Colleciioneseu Capitulis S. Martini episcopi collectionem Hispanicam, illaest quae ab Isidoro
Bracarensis. poslea recepta, Isidoriana appellari solet. In bac
itaque versione quaedam obscurius reddita Martino
1. Post Breviaiionem Ferrandi memoranda est visa sunt. Aliqua vero in eadem a librariis aut ini-
Collectio Capiiulorum S. Martini episcopi Bracaren- nus inlelligentibus , vel dormitantibus initnuiata aut
sis, qui eodein sirculo floruit. Hune in Pannonia T»omissa in aliquibus exemplaribus reperit : sicuti nos
nrlnni teslatur S. Gregorius Turonensis in Hisiofia in eadem versione quac in codice canonum raox
Francoruin lib. v c. 38; ac propterea erravit Garsias edendo conlinetur, nonnullas sentenlias liberius tra-
Loaisa, qui euni Grsecum credidit. Ex Pannonia dnctas atque muiatas , aliquas vero breviores parli-
vero ad visitanda loca sancta in Orientem migrans, culas prsetermissasin nolaiionibus indicabimus.
Grsecaslilleras et optimas scienlias ibidem excoluil; 3. Paschasius Quesnellus dissert. 12 u. 10 existi-
tantumque in iisdem profecit, ut doctissimis qui- mat Marlinum ex anliqua canonum translatione iu
busque sui* temporis nibil cederet. Ex Orjente in Codice canonum abs se edito contenta, non aulem
Gnlliciam trajecit, ibique ab Ariana impietate cOn- ex Grseco suam colleclionem concinnasse; eosque
versis Suevorum populis regulam fideiac religionis allucinatos affirmat qui eum novae translationis ca-
praurepia ronslituit, Ecclesias informavit, et mona- iioiium auctorem prscdicant. Ea quse affert ut probet
sieria condidii, uli S. Isidorus Hispalensis memorioe Martinum usum fuisse laudato Codice canontim, re-
prodidit (De Vir. illustr. c. 28 al. 35). Monasterium fellemus in Observationibus ad eamdem dissert. 12
Dumiense construxisse traditur in concilio Tole- cap. 2 n. 10. E Groecoauteni codice, non autem cx
lano x c. 3, cujus etiatn primus abbas fuit. Mona- ulla antiqua versione suam cotleclionein digessisse
slerii Dumiensis eniscopus vocaiur ab eodem S. lsi- noii solum indicant recitata ejus verba, qiiihus Gra>-
doro iu Historia Gothorum , qui episcopalis lionor, cum textum cum vulgatis versionibus se comulisse
Martini ejusdem meritis DumiensiEcclesiae primttm demonstrat; verum etiam ex ipsis ejusdem Capitulis
tributus , in aliquot ejtts successores trausivit. Hinc liqnel, quaecuin nulla Latina inlef pretaiione conve-
non male eum qui in concilioBracarensi i anni 563, niunt. Verumtamen est Martinum novam Grsecarum
seu , ut puiat Loaisa, anni 561, subscriptus legilur G synodorum versionem luctibrandaui sibi non pro-
Maninus episcopus, nostrum Marlinum episcopum posuisse, sed nova quadam faciliori niethodo novam
Dnmiensem nonnulli inlerpreiati sunt. Enimvero et breveiu collectionem voluissc condere ex iis ca-
cum in concilio Bracarensi u idem Martinus decreta pitulis quse clericis et laicis utiliora videbantur:
priiui Bracarensis a se jain aulea firmaia pronun- noc simul obsenans, inquit, ut illa qumad episcopos
liet, lunc aulem Bracarensem sedem tenerel Lu- vetuniversumtlerum pertineni, una >nparte conscripta
cretius; non alio profeeto nomine ille in eodem con- sint; similiteret qum ad laicos pertinent, simul sint
cilio i ea decreta firmare poluit nisi uti episcopus adunata, ut de quo capilulo scirealiquis voluerit, pos-
Dumiensis. Huicaniem tempori quo erat episcopus tit celeriut invenire.Ul aulem hac in re leciorum in-
Dumiensis, ascribenda videtur ea Latina versio cujus tolligentise et utililaii prospiceret, canones quidein
meminit Sigeberlus de Scripl. Eccles. c. 117: Mar- Grsecarum synodorum in ipso Grseco foule polisT-
linut episcopustranstulit per manumPaschasii diaconi mum expendit; sed eos quosutiles et excernendos
interrogationes et responsiones plurimas sanctorum credidil, non semper Latine interprelatus est. Ple-
yEgyptiorum Palrum in Dumiensimonaslerio. Hsec rosque.enim ita retulil, ut quoedamqusesimpliciori-
versio in Appendice ad vitas Patrum typis Planii- bus videbanlur obscura, cxplicaril latius , qusedam
nianisanni 1628edita fuii.Monetautem Kosweydus omiserit, quaedametiam inseruerit, prout suorum
solius Martini nomen proefcrri in duobus codicibus, disciplinseutilius putavit : et ob hanc, ut credimus,
inter qtios velus liber S. Floriani scriplus saeculoix liberlatem, undenam boc vel illud capitulum suiu-
hanc epigraphen exhibel : Interrogationes et respon- ptum fuerit, nunquain ascripsii. Eodem consilioca-
siones jEgypliorum Patrum , quas de Grmcoin LaXi-'r»nonem decimum, alias noniiin syuodi Ancyranse,
num transtulil [CCLH] Marlinusepiscoputin monasterio queni praeoculis habuit cap. 39 emendans, Occiden-
Dumienti. Paschasii atilem versio referri potest nd tali disciplinae accommodavit. Cum eniin eo canone
aliud non absimile opus in eadem editione impressum diaconis qui in ordinatione prolestaii fuerint velle se
libro seplimo, quod Paschasio quidem interpreti in uxorem ducere, et niliilominus ordinationem acce-
mss. tribuitur. Ad Bracarensem porro sedem Mar- perint, si postea matrimoniojnngantur, in niinisterio
tinus promotus, pracfuit Bracarensi n ann. 572, cui permanere periiiitiatur; Martinus hos post hujus-
subscripsit: Martinus Bracarensis metropotitanmEc- modi protestationem ordinari velat. Cum nullum ca-
cletiw epitcopus. llla vero S. Gregorii Turonensis, pitulum proferatur quod cuinClialcedonensibuscano-
quibus sacerdoiio ejus tribuit annos plus minus 30, nibus ulla ralione conveniat, MartinusGraecocodice
non solum episcopatum Bracarensero,sedet Dumien- usus videtur qui iisdem canonibus carebat.
sem respiciunt. 4. Licel prafationem legentibus orania ex
[CCLIII]
2. Inlerejus opera ad nostrum insiitutum peninet Orientalibus synodis excerpta videri pnssint, non-
ea 84 canonum seu capitulorum collectio in duas nulla tamcii ex Latinis quoque fomibus hausta fne-
partes distincta, quarum prior exponit quaead epi- runi. Certum siquidem est qutedani iisdem fere verbis
scopos et universum clerum periinent, altera vero sumpta ex coucilio Tolelano i, nonnulla eliam, sed
res ad laicos spectanles complectiiur. Hanc colle- rarius, ex Bracarensi i et ex Africanis derivata vi-
Ctionemilleex canonibus prsesertim Grscciset Laline deniur. Non pauca vero quoe in nullis nec Grsecis,
rftdditis digessit. Hujus.coinpingendiecausam iu orae- nec Latinis canonibus, otii Marlino antiouiores sint.
S8l DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOB.CANONUM.PARS IV. 28»
bactenus inVenire licuit, ipsi Martino tribuendi ar- A concilio Martini papw. Hoc errore ducli iionnulli
biiramur. In editione quidem inserta Biblinthecae «adem capilula a S. MartinoI summo pontifice in
Jnris canonici Gulielmi Voelli et lle.irici Juslelli, concilioRomano sancita putantes, [ccuvT,eidetn pou-
singtilis Martini capitulis ii canones conciliorum e lilici tribuerunt eam ilisciplina?relaxationem qua iu
legione aiinotnntur, ex quibus tanquam ex fontibus iisdem capitulis permittilur ut bigami in minoribus
ea cipittila deprompta credunlur. Utilis el comnien- ordinum gradibus permaneant; et proinde etiam
dnnda hsec diligentia, quam Joanni Doujatio laudati contendebant, vi eorumdem capituloruin, quae Mar-
ediiores referunt. At cannnes Nicaemis8 et Laodi- lino pontifici asserebanlur, hoc quoque tempore
ccnus 39 ila minimum congruunt cum cnpitulis 36 episcopum cum bigamo posse ad minores ordines
el 73, quibus affiguntur, til illos Marlinus in his dispensare. Quam opinionem falso fundamenlo in-
capitutis aniino obvolvisse haud facile credi possit. nixam Sixlus V tandem explosit, ut videre licet
Eadem, imino mullo major est r.Tio de concitio aputl Fagnanum in Comraeniario ad caput secundum
Turonensi n, cujus canon 22 alias 23, una cum de bigamis.
Laodicenocanone apponitur laudato cnpiiulo 73; et CAPUT III,
de Agnthensi, cujus canon 64 ascribitur capitulo De Breviario et CollectioneCresconii.
ilem 64. N.nn prscterquam quod indicali cannnes
cuIIIiisdem cnpttulis minus conveniunl, incredibile 1. Cresconii seu, ut alii malunt, Crisconii episcopi
esl bas synodos Gnllicanas prococulis fuisse S. Mar- Africani duo opera inemoranlur, alterum Concordta
tino, qui ex Gallicanis conciliis nihil cxcerpsisse canonum, alierum poema de Bellis Libycis. Utrum-
deprehenditur. Adde quod synodus Turonensis n, _" que hoc opus designatum vidimus in ms. Vallicel-
sub idem circiter tempus celebrata quo Martinusca- lano 18 pag. 136, ubi describitur tabula eorum
piiula condidit, ctim posieriori colleciioni Hispanicse qtioein eodem codice continentur. In primo aulem
etiam auciiori non inveniatur inserta, Ilispanis fuisse ejusdem tabuloe numero haec leguntur: Concordia
videtur ignola. Cur porro capitulo 68 apponatur canonum a CresconioAfricano episcopo diyesla sub
canon cujusdam concilii ex Capilulariuin lib. vi capitulis trecentis. Isle nimirum Cresconius betla el
num. 198. non intelligimus. Non soluin enim idem vicloriasquas Johannes palriciusapud Africamde Sa-
canon cum eo Marlinicapitulo non concinii; verum racenis gcssit,heiametris versibusdescripsttsublibris...
eiiam nullum ibidem concilium Martino anterius al- Primum opus tantum superest; secundnm vero, quod
legatur ex quo idem capituluin excerpi potuerit. hactenus in desiderio est, cnm inscriptione quidem
Pejus autem multo nonnulli hac notatione decepti de Betlis Libycis, continebalur in ms. monaslerii
aftirmarunt, Martinum canones sumpsisse etiam ex montis Cassini inler codices quos Desiderius abbas,
Capitularibus, quse mitlto post ejus aetaiem digesta poslea Romanus pontifex VictorIII bibliothecoeejus-
fuerunt. Simili de causa non arridet allegatio Arela- dem monasterii addidisse traditnr a cooevoauctora
tensis in can. 5, cx num. 194 ejusdem libri Capitu- Leone Ostiensi in Chronico Cassinensi lib. ui c. 63.
lariumaflixacapitulo69, cum prseserlim in canonibus Id autcm ulilitalis noliiia hujus operis atltilit, quod
Arelatensis ui nibil tale inveniaiur. Quoevero cum Cresconii aelasexinde cognoscitur. Cum cnim me-
lvoneCarnotensiafferuntur ex conciliis CatThaginensi morati Joannis patricii victoria tum ab Anastasio
ei Bracarensi ad capitula 65, 74et75, nilnl aliud Bibliothecario in Ecclesiastica Historia, lum a Ce-
sunt nisi ipsa liorum Martini capitulorum verba, qusc dreno affigatur anno lertio Leontii imperatoris, id est.
in nullo Carthaginensi, aut Bracarensi concilio repe- G anno Christi 697, Cresconius, qui eam versibus de-
rire licebit. Forte IvoconciliumBracarense appeltavil scripsit, hoc tempore floruit.
ipsa Mariini capitula, quoe apud quosdam concilii 2. Nunc de altero opere, quod Concordiaeanonum
Brararensis nomine donantur. Hi ergo canones cumi inscribitur. Hoec, quam petente Liberino episcopo
cseieris quos paulo ante indicavimus, eidem Martinoi concinnavit, tolam Dionysiicolleetionemin tercentos
referendi videntur. Nonnulti canones apostolicosper- titulos distributam ila coniinet, ut non integra con-
peram a-cribi pulant cnpitulis 26 et 27, cum prse- clia, nec integras Romnnorum pontificumepislolas,
seriim iilos Marlino ignotns arliilrenlur, immo etiami uti apud Dionysium leguntur, continua serie exhi-
nondum condiios dum idem in Oriente versaretur. beat; sed omnia conciliorum pontificumque decreta,
Hosvero mulio anliquiores oslendimus part. i, c. 1. qttsein unam materiam conferunt, binc inde excer-
Cerie DionysiusExiguus,qui ante S. Martinum suami pta simul colligat, et certis tilulis subjiciat. Cuin
colleclionem lucubravit, eosdem e GrsecoLatinc red-. vero hoc opus non totum simul, sed per partes edi-
diderat. Num vero ex ascriptis canonibus apostolicis: tum fuerit, non salis perspeclum est. Anno 1588,
Marlinus aliquid sumpserit et more suo latius expo- curante Francisco Pithoeouna cum Breviatione Fer-
suerit, an vero hsec quoque capitula 26 et 27 intet randi edita fuit ea lantum ejusdem Cresconianioperis
ea recensenda sint quorum ipse auctor exstitit, defi- portio quoepost prsefationemipsius Cresconii ad Li-
nire non audemus. berinum non integros canones aut decreta integra
5. Hanc capitulorum collectionem Maninus direxil; exhibei; sed sola canonum et decretorum <apitula
ad Niiigisium el universum concilium Luceiise. Hic cuique titulo cqngruentia, ut in BreviationeFerrandi
Nitigisins cum stiis suffraganeis interfuit concilici jv observavimus, leviter indicat, hac inscriptione edi-
Bracarensi n, cui Martinus prsefuit. Eadem capilula lioni proefixa: Crisconii episcopiAfricani Breviarium
iu hoc concilio lecia et confirmata creduntur. Al canonicum. Hic habeiur Loncordiacanonumconcilio-
quod ibidem lectum et confirmatum tradilur, non rum infrascriplorumet prwsulum Romanorum, id esl
sunt lisec capitula, sed gesta Bracarensis i, ut ex canonum apostoloritm, Nicmnorum, Ancyranorum,
interlocutione ipsius Martini manifeslum est. lloec; Novwcwsariensium , Gangrensium, Antiochensium,
capitula nobis cnnservata fuerunt a colleclione His- Laodicensium,Chalcedonensium,Sardicensium, Car-
panica, ex qua in Isidorianam iraiisierunt. Edilai thayinensium; item prwsulum Siricii, Innocentii,
sunt priinam ex codice lsidoiiano, quem Merlinusi Zoiimi, Cmlestini, Leouis, et Gelasii. Prima hujui
adbibuit; dein vero illa recusit Loaisa ad fidenico- inscriptionis verba CrisconiiepiscupiAfricani Breviu-
dicum puroecolleciionisllispanicse. Jusiellns et Voel- rium canonicum, in nullo codice invenimus; sed irt
lus ulriusque editionis lecliones el manuscriplorumi omnibus litulus incipil a verbis, Hic habelurConcor-
variantes notarunt quam diligenlissime in appendicc; dia, etc Nnn incnngrue vero Breriarium appellata
tomi I BiblioihecseJuris canonici. In perampla col- est ea prima pars, qusennn opus integrumConcordim,
lectione canonum manuscripta collegii Parisiensis; sed ejus compendiumtantummodoexhibet. Iloc idem
Societatis Jcsu haec capitula inscribuntur Concitium i Breviarium Cresconianum poslea recnsum a multis,
Marlini papm, ut P. Harduinus notavit. Hinc nibilI tomo I BibliolhecaeJuris canonici una cum Brevia-
miruni, si illa apud posteriores quosdam colleclores; tione Ferrandi insertuui fuit pag. 456. Cum porro eo-
canunuin iionntmquamallegenlur ex decretisjseu ex: dem tomo ad uinbilicumperducto, GnlielmtisVoelliU
 283 .AD OPERA S. LEONlS MAGNIAPPENDIX. 284
et Uenricus Justelhis laudatae Bibliothecoeeditores.A S- Sex aiiiem ejusmodi mannscripta exemplaria
insum opus Cgncordimeaifpnum e ras. bibliolhecaa inveniqius, niinirum Veroncnse60, Vai. Palat. 579,
ClarprnopiapoeSoc. Jesu iiccepissent, irt quo iritcgri Vnt. Regirioc849. Vat. 13i7 et 5748, ac Vallicellaiium
cahpries 5jn ti|u1os jlistrjputf'describeba^iirir; eairi XVIII. Inler hoccOinniumveiiistissimiim, et oeiati
vjsjuti oput aiterumet a BfeyiafiodislirictunJ, se CrescnniT|irpximum est exempltifn Veronensis capi-
pajraijm"iij ^pperidice ejusderii tomi iiripresserurit tiili Signatnm:niimerb 6f^,quod sseculpcst oclavo exara-
piaei j!5,' cu'{ij'nacepjgfapiie fCrisconu 'epi'se'6$ ttijn cj-ediiur paiilo aulefri) psterior codex Vat.
Ajricpti liber canonu.m,'inquointegros,ip$oi canciiio- Pajiil, '579. ' (n Iiis oirinibus Breviarium cuni bbro
rjtVf^pj.y')cqndnesejfppntific^mdeCretqeo' " prditie
'" quo "' Carionum ita conjurigitor, ut iilfnmque ejusdeni
in,$'teviarig
' qtyegdnfur,descripsii. Crescpnii ppus esse liquca!; et Breviafium quidem
$• jipece^iiibijis fatio pTureiVerudUos, qui cpdjces, eSse perspiciatiir veliiti mdex scu tabula capitulorum
iuteari qperls"jjpri poiuerurit"iiispj^ere > jn djvefsas pfplixipris pperis.seii tibri canonnm, qui sine ea
s||nt|ntias distfaxif,. Aliieriiiri ilreViafiuhi gtlijjfunri' irttefjnedia pfoefatibne in Claromontannm codicem
canoriurii duij Cfescoriii bpc"fafexisiiiriant.Alii jpa'- perperam intrusa sialini subjicitiir. Hinc quod in
lunt Cresconiumlanlum scjripsj^seposlerius Opus,'in ejljtis Vbcattif JSretiinrium,"proprius iri codicibus
quo canones inte^ri recenseiifur; Breviariutn vero Camlulq:inspribitur tiirn initio, turri in fine. lnitio
decerptnm suspicaniur ali afio, cui Cresconii opus qnideiri post Cresconij praefationem ad Lilieriimni
npis pjrpIJSJjmyidebalyr, qmyqpudapi iic^iUjamca- (irt in :ipsa qupque Pithoearia editiqne Iegitur) Itis
IJfiP.W^eiflp,'risfi i,uV!}nda>?m? vmWV V0!lJ'i;-f. _ vej^his ueinteps succeduniCapiiuta: et in fine : Ex-
H9HW"§ WM° aitc?P.a»>,*IMjmp^ SSreyja-, pliciun(Capiiulq, vel [CCLVI] explicit Capiiularecano-
riuiri CrescQ||iuseiianj jjbrqrii panohiitijpqjidjdjsset. " niim.tlpc aolem Cnpitu/pruninoinen indiceiu seqnen-
R$jn Mng d.ijndicatiJri)s, $d ccI^Dfitjjuiri cfldicjiin(j- tis pperjs TririiieresOlei, pt ex qiiibusilamaliis cnilc-
debj, iwm^iirfa,d so'aa)e.js t# articoji'sj>p§scr.ip$il,ut cMpnlbiisdiscimus. 'Cfesconius scilicet imitafi volnit
Vallicellsqbsetyatjcanos cqdipes ij card.ijia|iBarbnio Pipriysiiirn, ex quo gunrii cblfeplionemexcerpsit. Si-
laudatps/ excutej-enj. His at$6iriYe§crib'eri't ' jbtis i|ii|- ciit euiin is suapcoleciioni iiidiccmseu labulamprae-
luni ujrobigue.' cpdjctjjfj)e,xs't|r<?,rjjsi guj ijieruib, irtisit inscrintaiq Tiluli cunonum; ita Cre?ppn'us eC-
Breviariuqi cpptiqef, sol^nj'|Jre.viaf(ij!ni\ Crescoriio pituiorum iildicem' proefixit.Hsjecigiltif Capiiijla^seu
coridpriatu.mt|}ri4>3iiii'ceri?!llf; QtAplunY Vqrp pjl fu- hoc Breviafiuiri Cresconii noniine in omnibns tum
sioreni jijifuin canonjim cpnjecit, studtosumqliquen} priini, tupi ajterius gener!s. codicitus pracnotaium
rifpqriunfesse, qui $reviarium,'Cdi\gnic^m 'stc t^ujuqrn liemp a,|)eodem adjUilicairepqtest. " '
osseqmcqpwagem canie suq peffimt, fygcest, qut deli- 6, Prolixipr t)UtemllbDr, ilrij eadem capiiula in lot
neqjafft a Crfscgtnp Concqrg]^ /tjrnitfn*secutus,'prq et tam veiiisiis cpdicibus statim sijbsequiiur, in ipsa
«ttmnjariljScqfionumIqtqs ipsgs canpnesde$'chpsgnt, prsefatiorieCrescOniiiia eidem ascribitnr, ut de au-
•frotVffmw wun* 9f<fma&wmm ^mmCfm- clpfe dubitnre rionjicealJ Nnfrai siquidem sieaLibe-
fhf.t.l 0pisrt. ffgm. Wnf. n. f!fe e/ l|m. a1!a in r[nb episcopoexcjtaljirH,\il curtctacanonicacqnstiluia
sententia ppjiliriqntijs Tuiiex tns^pco||iqc plarqinpn- qujjBag insit exordiismititiwchristiqnwtam sanrti apg-
tajib ex q^o iilpinliber fipnoqum|qiiqs ruerat: qriippe tfdfi quqm gpos,loiiclvit( per successignetiempqrum
protutere, cqttigeret in unun},eorumque CONCORPIAM
nultitur, seqn)lqc scecies qHpaoji vijjiiti prseFaj|p||)s; faciens, qe TiTpLopcw'PniENpTAfIONEJI interppnens,ea
lihrp canonuTnp.r^Iixse, tjusni, ipsoruiiiin^ et^ip C ( aiiucidius declarareC INpJabiiisest dis.tinclio Concor-
editpruin judiciq CreiconUngi\ em mullq'yersuqdenf. djje, gtiaa ipsum ca.tioniiinlibruin inriiiit, ei tiiulorum
Ipse autein Tihef Canonum, quf ^\ii}) §pbj{cili{p, ijec pn^dtqlionii', wiiii fireviafio scii Capilulis coiigruit.
In nrini.3fmite, pgc ajj^i v&§\$k,'i^sc^hjj iibineri r|(|nj: riuie^labOrem decfinnre gluderisCfesciihius,
praefert. ptijppsiterqihoc Cangnnmfyeyiufium d viro reveren-
|:lpbjs verg.guibu^^ ^l^ler oMjjt pJRra Cre- dimni^ferrqndo CarlhaginemisEccletiwdiaconojam
fui^t]i^ge^\un\l et liebereeum nostrai'erudilioni sufii-
Iianj cgrims ps^s^dere licebjc ijujiuoi- quiri;euj c'4ri, Ho$'afiieip f?errandi ppns,' quod indicat solos
canbniini titulos, pon ap'leiri'iiisosprpponit canories,,
Breviarium sine riruUxipn Tibrp canqnijin legitui, illdop]is,qiioruni psl maxinia rntillitudo,nonsufficere
L(lierinus feposuiti du>n eqs (Iferrnndus) ad inquisi-
fe|JS.em,jjui omnp piopYSianam,sey Oioqysiq-Ha- fionemearuhi rqfum prmmisitqtim nec ab omnibusre-
^IBriap?,foTleciioij|pj"unj cqm Addjtmi.i^s piqny- pjiriuntiir, necrejjeriii ttt^e(aslidio perlegumur. Nulli
tiams cpijj^lecjtupluc.Jli)his Bre|y,iaf1juih Cres,cpina- slqutyeni(iubjumisl quariirnotest.stimeperferat lecior,
iut^qmd^^cu^usguernco^nilinnem eispectat,aul et nd
fybfymprmmiilifu.r', qnemau,l forte npn leijit, ubi
nujPi m?, tm TH m mmmmm 1 mr v.gnftopif.Libefinus ergo nOnnieriiui Breyin.
refyeriaf
c(,io,pKinl^earaijflpuihfiniaepdeihjgrevi!(riojridicaia ritirijFerfandiario simife, qiibd sbloscatSonuriititulbs
cphllpre't,jWfiPPri.'" f'° cgjffipjidqpHmejjlaalla pner pyajnqiajet, sed.'p,S§^capones integrps describendos
fym 11 ,&u1e.s.di8tf}ma RPSr«-iii«r,.superfluus]JJ,^rielijt^ gii.pijp.rpljxiijs opus requjrit. IIt|ic auteiii
f.isjufpjt. QqisqT'13epim ejt piiijojsristitiijoruni ij) pe|itiOniCresppriiusse (eSjSisseafnrihans, neceSsu-
?rPi8FP Mt?1'!?»"^H!ftifiny^SP» «olleei;mniplane riip dyixi,' ih^uit, <:^^e/ri'e'(:cjejsia^/ie«, «l diclMihesj,
#9? mW® ef.,deTeJa Ronlin.cnni',« ^qhsfifufji, qijm arf fiostjraninofjiiqmpetveneruni, in
'.epiB^h
ijadejjje^ciipiiereperire factlepojest. Hos ^ntuqi hjif opefe sm ttfulqr.w^sqrie vrwnqfRre,,et ei) condi-
mm i"SPeJeru.nM!n8«»il««»knw\ P;T%S!Rn.- sctre vatehtibus e{ iqleniibvs' dufotqiionjsambagem
tli, gjji sojuin^Brcviarinln iq Vatic^jijs,ct Yallicella- qujefre, itt epjuni'y£end'{nsffuciigngii":exdificuftale
11^1':|i(nilggije icrijfian), sed eftysxftftigm ijenendegtleY{orW.'yerb$
nif rbrjijis myfiiiurjaap.njj) jrjscri(j,s,f3f
mii. exemplum Frpnciscq Pjljitfiti bccurrisse qicpp- sutflifulqrmii serie' prkhuifire praiip|SMjmllreviariurii
dume^t, cum meriim Breviariiim edidit. Cumvero significapti ip' q'uo ^'Fepranjji exempliim canbrium
ijpfpnj codiquif!s'qpji%ijoh(iiexrtCresconiariumopijs flluli stin c^pilii|a pr<E\iqiqnfuY : auieiri tijstfu-
inlegrum ^liib.erp, sed eam' piiripih ex' Cfescpiup "ctip, «|uitcgndtscwieyqlenitbus el f)'jei|a
iofeitiibusdubitaitq-
4ecerpefe qijaj P(tjpys|ansecollectiphi utilis yidebfi- tits]qn$q'gesquferdfur^$<\p.rOlixiiiS TTjStis j-efeftur, ex
tqrVri'hi.1 ex' |ijs codicibus cqllfgi potest, nt solum qtip quiderq fiet, rit pTepa caiibriiimjii's.trucup _sicuj
Ureyigriiini Crpscoijio asseraiur; si proesertim alii deerit, ngn ex dijftculiatesc'tip}gris, jjiij 'loiigipruin
briiufs codtpes, "qpisine pipriysiana collectioneCre- canonumtrafl«cripifoiie'p«decjitj.-irii, sedfx desi'diajqm
scopoini P.TSferurit, imnqij^in spiqri! Breyiarimn, QeQerideftileclgxis. ^trjimqiie igitiir Cfe^confp,aflSudt-
Jijtl"semper tunt Breviar(tim,fum prolixioreqjCaii.o- canduinest oprisiseu pglitisutraqqe fiarse^lhriiiKeTu*-
tippj IJLrumexhibeant'. detnaue operis,' qupd Cqncprfliiichngnun)mscfipiwt
28S DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOB.CANONUM.PAIIS IV. 28fi
7. Integra hujus operis ediiio ad fidenieorum co- Asemeniias sanctorum Pntrum, et nonnunquam ettaiu
dicuui qui illud integrum coniineiit, sic exigenda testimnnia es legibus priiicipuni,ut patebit cx dicen-
erit. Piimp bacppraetigattir inscriptio : Hic habetur dis de quibiisdam colleciionibus el collectoribus, qui
Concordiacanonumconcilioruminfrascriplorum,eie., Burchardo.ptlvone anteriores sunt.
uti jaui dediuius num. 2. Sequetur pracla.tiosen cpi-
sto|a Cresconiiad Lih&rinujnctinj,epipraphe : {ncjnitt, CAPUT |V.
ptwfalioCr.sfonii deGo.ncordia(qnoitumad Libeyinum. De abbrevialionecanouum quw continetur in ms. 59
tum desprilielgj?Breviariuiq puuj titulo : Deincfps
succeduntcapiii,la, ulj cum vnlgajo habet codex.Vat. capiluli Veronensis, el a!io 88 capituli Ecclesim
Lucanau
Palat. 579; Y.elIt{cipiun,icapituia, qiipmadmodiiijii»
codiceVeronensiiegUtir : e.t in fine Breviarii $xpii: i. Cpd.e* Vcrone<,si? weM''";?.nwe,»s< rfwJnjjs
ciunt cqpi{ulq,ye| ul ip aliis mss. nl)S,ervavimus,: tcmportun yicjssittnliiiibuasqualens, tjsl'quadraiaj
Exp.licueruntcap\lula de Coucor<iiafanouum. Dein njjppris fprinop', hiajus.pujis quidpjnlittpris,,'secl itai
subjipielur ipse liber in
Canonum, quj lujii codipe iriijoiicinpisaiqqe dislortis exatvaiu?, lit perjljflicilis
Claroinoiiiapo, lum jn lajnUjtqPajaljnp hanp epigra- Iec|tj sit. Ad pctayum s,a>ctilutppe,r|jner'e yjdiTur.
phen preefert,Incipit liker Cajipiwn»»' iri Vallice.l.(aji<)Abb.rpvialiopeincEJnoprirn a,tqueponstilulionurnsedjsi
aiiteqi ms. 18 : lietn CqncwcHa,eajipiiHqi.Qmissis, a,pjpst:olicai cpn.tjrieiiri a^uajSyelqti'pafies dis^tiiictam,
auiein illisquic in aBBPIidipet.pjniI Bibljgjliecsejuris quarjini una cajjojies conciliorurh, alier.a aposlplicas
canonicj pa<>.35 leguiiiur, Qui emcopus. flr^mdii- coiisiilul(jpnej(ppmperidip"pxhibei. Aqp^pfysjldeinj-
tfjts esi, eic, jn jns. Claronjonianyrn i,it!fusq et j, jVeri^ts,' jiP.rtnnnqiiiJtu,pprpmdeyp'canbnunj aique
sunujta ex canppe U.rjqipvulgiti cpncilji Carjlja.jji-" cpnsjltiiiipnijm'senip.nji3snon repte asse"piitus,per-
neusis iv, iijcipiendijs erit Crescouii }iber a unni. 1, perapi pxposui.t;adpp tit px r|us bfeviationilips jiiiiil
De ordinqtioneepis.(Qui./n c<iiipntfi|(sapo^lQ/prunt, ad pxplicandos vel emetidandos orjsjjiaips lexHis
eic, ui in eadejn ap*pendipepag. #'£ et seijpenij- elipi"pflssii. Qtjandqqqe'uon Qipniaajjptijq^s,ynodi,
bus, cum clausula in line : fcxplicitConcardia,cqno- aiil cqtisiijqtionisdecrpla , scd qnm libuit stipnnaiiiu
num, addit codex Vat. Palatinus, scrinlp a Cresconjio reprscsepiai. Duqscttarjtcqripppsidept^deinin unjuri
ad B. [cpi»v,u]Liberinnm pqnfificeni, yuaniqji) ad cpiijuqgen.s,punjeruui pajionurij'jjiiriui^ iamjjisi nul-
iju.n\ertjnicaptliilormii reiinenda esj yulgata jljyUio lum cspqjiem rejpsa pra^terpat. ^liquajjdo vero, se'd
in cnpilula tercputa, qupe ple.ri^rjtieet vetus.tiQrjbus rarius, eunjdeih cjjno,iienj^llis yerpjs abbreyiaium
codicibus comprobatur. Qqpd si tju.ocqdipe.s Va.t. incaute repetit. ^cpeduijt ijjjpprjtissiuiilibrarii ipend;i
1547 et Vat. pa|a,t. 57JJ djyjdunt i|| papiijjja 3QI, et bijrb.anes., quaiex pju,s^pptat.lgriie'i) ftoe coijicis
alius auieni cqdexlielnisia,<Jiensis laudatus aFabricio app;os,itasatj^ ebicespet: unde tb^tjiscodex \ijulto
diyiditin papitula 305, id ex.cp accidit quiit unuui njagis viiiatris fuit. [ccLytijyCupjjiHiiJoriiiri,j}S ex co-
aut alieruin capituluin parlipnmr in duo; sicut e con- d.icibjisct coliecljoiijbus ca^o^riuiiijnjulto yetustiori-
tra, in ms. Yat. Kpginae849 praeferuptiir capiluja bps nsea peranii^jja"a.pbrpvi^tjpsunjpta' fuprit; quoe-
397, quippe HQnnullajn unmn cueunt. llsec puta et danj remotipris gptiqut(a,\isindicia rctinet, el 11011
iniegra est Crescoqiicollecjjo. paijca valde tiii)jg nbbj.s suppeditaij, ex quibus lioec
8. Iloc auiem loco non est oiiiiaendu.ii)ab emi- abbrpyialip npj) jritiiiirii lr,aliend;j est-' P- ilo,aniies
nent:ssimo Qa.roi)in, qt ab pdjtoribus iiopia,nis Epi- Dqniinicqs Ma,jjs,ij!^hanc pajpficui aj»b,re,yiatipneni
stobruo Komanorumponlificujn, et ex iis a Binio C rep.erjt ip aliij vetuijiisjjiippCpdjcepqpiiiilir^t^et^raljs
aliisque ssepjtiglandari co//ecliQ/i(;|itCresconianam, eccJeslseLucaija|, c.ujus,notiiiqjn dedit ip Cojiim«t(<:;rio
quaei|i ins. Vallicellanoet jn qlio Vaticanpconline- de ceiekri codice;s,mcuia CaroliMqgnt^cnoto],jit viitere
tur. Cum vero exinde allegata yel excerpta fi)C|ipt est toni. XLV Opusculorum'P. Apfjeli||arjse Citjp-
qusedamdapiinienta qu.-enec in Crescpnip ncp.apud gera pag. 114. Frequepter eliapj eiiis(ienj'ablirevia-
Dionysium legiinlur , non minima tliflicullas pjprp? tionis mentionem facit |om. I e| H ^lipp|cpienti nd
inccssit. Ex l.aqdatjs atilpm coiliciljus deieximus Concilia P. Labbei, iriqujiius qpa,sd:iinparjiculas ex
Crc«co«iaH(tf cofjeciionj;npjjjifje indipalps fqissecnjJi- cadem abbreviatione iypis EjsTvefo jpar-
ces VallipellanumA 5 el Vat. 1353 qiii a prcefalipne chio Scipio Mafieiusapte P.injpres^ii!' Mansitimdp bac cntletn
et BreviarioCrescnniiexordiunturi Cuiuque Breyia- alib^yjaripne in ins. Veronensj cojjlenta honnulla
rio subjiciatur cplleclip Dionysio-lladiinpa cum plu- djsseriier|t iti NotiitaCpiljeujrip^pitulariuih.,quapin-
ribus a|iis documcntis, qtiae iiiiqr A(li|itionesUipny- sefln est Apperidici tlistorise TlicoTbgicaepag. 78,
sianas rettiliiints nlque descripsimus part. IJ'Jc. 3, nccuraliorem innjen ejlis desciipiipneu\ puiu oppor-
lixc oipnia iiicanjp epdpm cplieciipiiis Crcscqnjanoe lunis observationibusboc Ipco producerp non modi-
nomiiie allegnta luerpnj. Cuni noiidupi ceria psset pum juve.rjt.
aetas Cresppnii,nec in|egri)pi ejus ppus ex aliis piss. 2. Ilip tiiultis,in jip.s'rq Veroppqsjco.djce Ipgilur •
rognoscereiur ; faciJe fpit ei<ie|nCrqscpnio,' piijus incij>tpj capjtulqsqjfcfqrqn} (j'tiii).t't('i>i
cjiijft2iorHti|,qqat
praelatioinitio d,espj:ii)il))r,tribijefe totam coljepljo- a beql\s 1'alpbus slalula sutti, sive eptstolaxutndecre-
nem in laiidqiis ppdjpibusponipreliepsanj; tainptsi tatiuni quce.p poiiiijScj^itssi»e apbsloticis'«jr|s dccrela
pleraque ejusdem dpctqnejjta in ISreyiarionuspiatii JJ surit, brevitercotieclaqtque$onscripjtq.Spquitur tabuja
indiccnlur, et n.unnuUacjjapi reipsa Crpscopiisciate &$uipdex capilulbrqqi priniaepartT§,qijaj'p.p;pcilibj;qut
posi.eriorasiiij. canpnes respipit.
9. Alius quoqije nonnpllorppi ,enor ex Cre^pq- I. Excerpla conctlioruma S. domino Martinoepi-
iiiaiwopere tlelegitur, eorum spilicpt qpi olim jjuta- S£p$oGqlliciw. Ii; CSOrppre op,eris hip tjUjlps inelius
rpnt Burehardpn!ypopalisnsepi ppiscqpuni,et lyqnem exponitur sic : Eicetptq) decq^pfiifiitssenientim'iqn-
episcopuiu Carnolensetn prjmos fi>is.sgqui j|( suis! ttjjne|j;libro Bracqreiu>iiilqrtiiii epi^cbpjiGqUicia:de
rollectiooibussynodos ej epistolas Iloipanor|tu) Pon- d"{ve\'sis (onciiiis. Aijferunlprauteni cqjnpp.ridiocano-
tilicum non ediderint jntegrfjs seryafo tpippoiuin nes 84, qiiot quidem ejusderii Mailini' capitula in
ordine, ut aptii|tii lecerapt, sed secias irj partes et jn vplgaiis refenintii.r.
titulos distributas. Nec niiniin esse debej.yirp§'pople- II. Capiiula Nicwni concilii el Sardicensisconcilii,
roquin dpctissimos ita xjnsisse, cum npndppi prp- utyiOsius fuit, quontfido testqn(ur %\i^ eviscgp^Afri-
Uiisset plla collectip illis episcopis vpt|isjjqr iii qpa cani cipcilii. Melitfsin 1'pf.nore (hac upfaTiopepra>
eadem nieihodus depreheodereiur. Pripjun! yero |iu- ittissn De libro Cpn»fj'!<'(<i(S») scrjbiiijr : Ex cqncilio
jUs methpdi eietpplum jpier scriptqres Latinos cx N\cmxig,veialiis conci/iiis.^rplerqpluf auiem qljbre..
Cresconiri suppelil. Solum hip ex |i|iiqs iTiqny.siaiia) vian canones 91, sirte lilla menliohe"syhridia,tjmi^jq
collectionis docuipentis decreia excprps,jj. Alii verp quisqqtjp^rlipep,t.Cpnfei^pdaefije^unfTipriuim seiitph-
ex aliis quoque Ibnlibqs p|p)'usjnneriips, in t|a? pujji vijlgatis, ut cjijus essepi ppjiciliioejegere-
turos et titulos diviserupt; ac prailerea a^diflerqnt m'us. hm\ ymm ^ swl wic?ppi-setiu^n% ^^
Siosjea
 287 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 388
usque ad 58 , sunt hardicenses. Canon vero 39 est;t A nici veteris num. 3. Vide part. n c. 3 § 4, ubi de di-
ultimiis Nicoenusde omiltenda genuflexione diebuss versis eorumdem slatutorum inscriplionibus disse-
dominicis aique paschalibus. Tum a niim. 40 ad 555 ruimus.
stiut canones Ancyrani. Dein Neocscsariensescum n XX. Ex synodoCarthaginistub dieiduumAuyusta-
aliis Ancyranispermiscentur usque ad numerum 72.I. rum consulatu Cerani, lege Cmsarii, nimirum an.
Subduniur Gangrenses a num. 75 usquead83, et:t 397, c. 71, quoe capita 71 ex nis. Lucano edita
cum Antiochenisconcluditura num. 84 ad 91 usque.:. sunt a P. Mansio tom. I Supplem. concit. pag. 255.
Tria hic nnimadversionem merenlur. Primo in eaa Est Breviarium Hipponenseeadem chronica notaiio-
collectioneanliquiori ex qna hi cannnes 91 compen- ne signatum et imprimendum capiie 2 collectionis
dio fuerunt excerpti, deerant, ut videlur, non solum ii liuic tomo inserendae.Canones quidem hujus Brevia-
Constantiuopolitani et Cbalcedonenses,verum etiam ii rii sunt iiiulto pauciores. At sicut in laudata colle-
Laodiceni, ex quibus ne unum quidem abbreviaior r ctione duos Africanoscanonesaddilitiossusceperunt;
exposuit. Secundo cum relati canones notaiione suiii ita in hac breviatinne multo plures ex Carthagineusi
cujusque concilii careani; in litulo autem, qui iri cor- ui aliisqtie Africanis synodis adjecti fuere.
porc iisdem prsefigilur, solius Nicoeniexpressa men- XXI. Ex concilioAgathensisub die id.
tio flat; lectori minus atlenlo hinc occasioesse potuitt xxn domininostri Alariciregis Messala v. c.Septembris
consule,
allegandi veluti Nicicnos cauones eliam sequeutes,;, id est an. 506. Proferuntur autem canones 4C, qui
qui Nicaeninon sunt. Aliqua simili collectione usus$ duobuscanonibus in unum coeuntibus, coniprehen-
forle fuit S. GregoriusTuronensis, dum Gangrensera i dunt vulgalos ejusdem concilii canones 47, quot in
canonem Nicscni nomine Iaudavit. Terlio cuin Sardi-. ~ - antiquis quidem exempiaribusGallicanis eidemGal-
censes canones Nicsenis subjectos ultimus Nicaenus s "' licansesynodo tribuuntur. Desunt vero cseleri viginti
canon concludat, non leve indiciurn suppetit aucto- canones in vulgatis ante clansulam inserii ex codici-
rem hnjusmodi abbreviationis eos exscripsisse cxi bus collectionumHispanicseet lsidorianx, qui ex il-
codicein quo cum Nicsenis copulali et Nicoenisin- lorum vetustiorum Gallicanorumcodicum flde addi-
serli Nicoenorumnomine inscribebantur. Quod si ini tilii jure creduntur.
epigraphe tabulse quseinitio codicis prsemittitur, noni XXII. Ex concilioArelatensean. 524, c. 2.
tam Nicaeniquam Sardicenses canones meinorantur,, XXIII. Exsynodo Tarraconensean.516,c. 11.Tam
itl a Brevialionis auctore fieri potuit, qui ulrosque3 in prsemissatabula quam in corpore codicis oroil-
canones in aliis inss. distinctos invenit. tuntur numeri XXIVet XXV.
III. CapilulaNicmniconeitiidata ab Innocenliopapa. XXXI.-ExconcilioGerundensean. 517, c. 9.
XnIrtulo autem corpori inserto : De epistola Inno- XXVII. Ex concilio TolelanoThiudi (sic Thiudi
centii papm ex concilioNicmno. Sunt Nicsenicanonesi tiiin in tabula, lumin corpore). Est conciliumToleta-
22 ex abbreviatione Rnfini, quam pro ipsis canoni- nuin u anni 531, cum canonibus 3. Hoc quidem
bus in Gallicaniscodicibus receptaiu, et a Gallicaniss ainio 551 Theudes rex Amalricosuccessit menseDe-
nonnunquam usurpatam vidimus part. n c. 10 § 2.• cembri; synodus vero Toletana n habita fuit mense
Itinocentio autem ponlifici hseccapitula abbreviator Maio; ac proinde alii codices recte signant Amalrici
ea de causa furtassis attribuit, quia laudatoe brevia- regis annum quintum.
tiones Rufinianaein suo codice Innocentii litleris sub- XXVIII.Ex synodoHilerdense an. 524 seu inelius
jiciebantur. P. Mansiushseccapitula exLucano codicc> 546, ut ex mss. codicibus Hispanicis, qui non Theo-
edidit tom. 1 Supplementi Conciliorum pag. 277. < dorici, seti Tbeudis regis annuni 15 nolant, eruditi
C
IV. Ex ConcilioArelatensi.Sunt canones 20 Are- probarunt. Vide Pagium ad an. 546n. 10 et 11. Re-
lalensis 1 anni 314. feruntur autem canones 15.
[cCLix]V.Ex eoncitioAnkiritanoc. 18. XXIX.Ex concilioVullense.Est YalentinumHispa-
VI. Ex concilioNovwCmsarimc. 12. nicum anni 546, c. 5.
VII. Ex concilioGangrensec. 19. Sequitur hoec notatiuncula. Ex lebro Agabrinse,
VIII. F.xconcilioLaodicimPltrygimc. 53. lege ex libro Agabrense.[CCLX] In ms. Lucano mutile
IX. Ex concilioConstanlinopolitanoc. 5. legilur : Ex tibro gabrense,ubi liitera A librario ex-
X. Ex concitio Ephesenoc. 12. quoc sunt duode-. cidit.
cimanathematisniataex epistola S. Cyrilii ad Neslo- XXX.Ex concilioEliberitanoc. 69.
rium. XXXI. Ex synodo Toletano cera 438, an. 400,
XI. Ex concilioChalcedonensec. 27. can. 23.
XII. Ex concilioAnliocheno,c. 24. XXXII. Ex concilioBracarensean. 563, c. 22.
IIi omnes canones conciliorumCracciscetsi abbre- XXXIII.Ilem synodoBracarensean. 572, c. 10
viati, interpretalionem, uti vocant, Isidorianam salisi XXXIV.Ex concilioTotetano.Est terlium Tolela-
indigiiani.Auctor ergo hujusabbreviationis veltisiio- ntim nn. 589, cum canonibus 23.
rem codicemreperit, qui haecomnia concilia Grsecise > XXXV. Ex concilio Cmsaraugustanoc. 7. Est
ex eadem vcrsione in unum corpus collecta com<- Csesarauguslanumi,qjioricrediturcelebraluman.381.
plectebatur; et inter hsecepistola S. Cyrilli adNesto- XXXVI.Ex concilto ArvernenteFrancim an. 549,
rium Ephesini concilii nomine crat inscripta, uti ini jn e. 22. In vulgalis Conciliorum tom. V edit. Ven.
Hispanicaet Isidoriana collectionibus postea receplai col. 15S9 proferuntur tantum canones 16, ex Fuxensi
fuit. codice, ex quo banc synodum Arvernensis nomine
XIII. Ex concilio Valentitiosub die iv idus Jutiasi inscriptam Sirmondus edidil. At cum hujus synodi
Gratiano et Equitiocoss. an. 374 can. 4. prsefatioex Urgellensi ms. addiia non Arvernensem,
XIV. Ex concitio Regensesub die xiv kal. Decem- sed Aurelianensem urbem praeferai; canones autem
brisTheodosioAug.XVU, Festo v. c. coss. an. 439,, iidem sint ac illi Aurelianensis v, esl potius conci-
c. 6. lium Aurelianense v, quod quidem in iisdem vulga-
XV. Ex concilioArausicovi idus Sovembris an. tis col. 1377 et in mss. Gallicanis, imde editum fuit,
441, c. 27. exbibel canones 34. Hinc Fuxensis codex non lam
XVI.Ex concilioVasensesub die id. Nov. Dioscoro i prsefationequam numero canonum deficit. Noster
consulibus.omisso altero consute, anni 442, c. 8. vero abbreviator codiceut adhibuit in quo canonum
XVII. Ex concilioAurelianense,an. 511, c. 27. numerus ila erat integer, ut in mss. exemplis ani-
XVIII. Ex coneilio Arelatense, quod vocari solett plioris collectionisHispanicae,id est UrgellensiPetri
tecundum, c. 36. (leMarca et Lucensi, quod Perezius lnudat. Arver-
XIX. Ex synodo CarthaginisAfricceHonorio XII[ nensis aulem concilii nomen pro Aureiianensiin su-
ef TheodosioVIII coss., c. 103. Est illa collectioi lis uiss. Hispanis inventum, eum codicemex quo
quaein aliis uiss. Statutorum antiquorumnomine in- lioecabbreviatio deducta fuit, Uispanum fuisse con-
seripla hoc tomo edetur inter documeniaJuris cano- liruiat.
 389 DE ANTIQ. COLLKCTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS IV. 230
XXXVII.Ex concilio Cmsarauguslano anni 592 , A . scopos. Collatis iis quaesub hoc lilulo asseruntur, ex
C.4. numeris ac senlentiis abbreviatis deieximus indicari
XXXVIII. Ei tynodo Taurinatium x kal. Octobrit librum de Ecclesiasticis dogmaiibnseditum in appen-
circa annum 4Ui, c. 1. dice tomi VIII Operum S. Augiislinipa.'. 78. Ilic liber
XXXIX. Ex concilioNarbonense anni 589, c. 15. cst cliam in nonnullis mss. collectiouibtis canonum,
XL. Ex synodo Telepiensean. 418, c. 6. In codice nunc Auguslini nomine inscriplus, nunc Gennadii,
Lucano mutile leplense. qui verris est ejusdem operis auctor; nunc vero sine
XLI. Ex concilioBarcinonensecirca an. 540, c. 10. ullo aucloris nomine. Forle noster abbrcviaior id-
XLM. Ex synodo Oscensean. 598, c. 1. circo Felicein papam eidem quia hoc opu-
XLIII. Ex concilioVrbicosub Hilaro papaan. 465, sculuin in aliqua collectiouepraeflxit, reperit post cpistolam
c 5. Felicis ad episcopos Siculos.
Mox sub numero 44 ponilur tiliilus secundae XXX. Ex epislotaSiricii papm ad Eumerium. Affe«
partis. Item Capitolatioepislolarum decrelalium, sen- runlur octo senlentise htijus epistolse, quse diversoe
tentiwtantum; ac postea alia numerorura serics in- sunt ab iis quas ex cadem epislola abbreviator pro-
choat. tnlit nuiii. 111.
I. Ex epistola B. Clementisad Jacobum c. 4. XXXI. Ex epistola Leonis papm ad Balconium.
II. Ex prmceptionecujus supra, c. 5. Hscc duo do- Est episiola deperdila, ex qna lamen abbreviator
curaenta S. Clementi afficta ex Ruflni versione vul- nullam sententiam compendio cxhibuil, tamelsi ejus
gaia fuerant; ac proindeanliquis Lalinis collectioni- tilulum tum iu labula, tiiin in corpore afferat. Vide
bus inserta inveniunlur. Vide not. 1 in cap. 61 col-. _ dissert. de cpislolis S. Lconis deperditis tom. I col.
leclionis hoc tomo subjiciendai col. 454, in qua pri- B
' 1414 n. 19.
mum documentum legitur; etconferetiam prsefalio- XXXII. Ex epislola Geronimiad Patroclum episco-
nem in documenta Juris canonici veteris num. 5 col. pumde gradibus clericorum. Exponnnliir aulem gra
631, in quibus alterum documentum profertur col. dtts sepiem. Hscc epislola inscripta ad Rusticumle-
674. gitur in appendice toini XI Operum S.
III. Exepistola Siricii papm ad Eumerium episcopum 114 edit. Veron. Hanc S. HieronymoHieronyini pog.
afficlam pluret
c. 5. colligunlnon solum ex styli discriminc, verum etiam
IV. Exepistola Innocentii papm ad Exuperium epi- ' ex setaie.Rustici, qui post S. Hieroiiymi mortem epi
scopumc. 5. scopatum gessit. Putant aulem eaui scriplam lnuiio
V. Ex epislola Innocenliiad universpsepiscoposin post S. Isidorum Hispalensem, ex cujus libro vu de
Tolos., id est Toletani concilii, c. 4. Originibus cap. 12 et seq. excerptam credunt. Dilli-
VI. Item Innocentii ad Veclorium(idestViclricium) culiatem vero ex Rusiico episcopo oppositam adimil
episcopumc. 7. noster codcx, duin eam epistolam proefert scriptam
VII. Item Innocenlii ad episcopos, supple Macedo- non ad Rusticum, ut in vulgntis, sed ad Patroclum,
nise. Est in edit. Concil. epist. 2*2,c. 1. qui Ilieronymi aeiate Arelniensi Ecclesise prsefuit.
VIII. Item lnnocentii ad Deceniiumc. 8. Quantum ad S. Isidorum, cum inter omnes constet
IX. Item Innocentii ad Auretium episcopum epist. ipsi solemue fuisse plura quse ad suum institutum
12 in vulgalisConciliornm. conferrent, tacilis aiictorum nominibus in Originum
X. Ex epislola Zozimi papm ad Hesicltium episco- libros traducere; quidni credibile sit laudatos septem
vum. ( clericorum gradus ex hac epistola descripsisse? (juod
C
XI. Ex epistolaBonifacii ad Elarutn episcopum.Est si stylus ab liieronymiano alienus judicetur, id sal-
rpist. ad ililarium Narbonensem. tem ex nostroeabbreviationis auctore, qui codices
XII. Ex ephlola Cwleslini papw ad Viennensesepi- S. Isidoro anliqniores, ut videbiinus, adhibuit, col-
tcapos, in Conciliorum editionc epist. 11. ligere licet hanc epistolam S. Isidoro anteriorem
KllI.iTemCwleslinipapm ad episcoposper Apuliam esse, ex qua is cosdem gradus deduxeril.
rt Calabriamconstilulos. llii epist. 3. In liac epislola desinit antiqua Abbreviatio. Addi-
XIV. Ex epistolapapw Leonis ad Anastasium epi- lur porro eodein cbaractere, sed sine numero 1'rag-
tcopum Tltessalonicensem,in nnsirn ediiione episi. meiiium ex decreto Gregorii junioris adversus illicita
14. conjugia, quod pertinel ad synodum Romaiiam anni
fcCLXi]XV. Item ejusdem papw ad Africattosepi- 721; ac taudem hsec imperiti amanuensis notaiio
scopos.Ibid. epist. 12. lepitur : Deo gratias. Qui tege, ore pro me peccatore:
XVI. Item ejusdemad Rusticum Narbonensem.Ibid. sic habeat Deotadjuture.
epist. 167. Codex Lucanus caret memorato Gregorii junioris
XVII. Item ejusdempapw ad Siculos episcopos.Ib. fragmenlo, quod idcirco in ms. Veronensiaddititium
ep. 16. conflrmatur. Ai alia habet additamenla, ex. gr. epi-
XVIII. Item ejusdem papw ad Nicetam episropum. stolam Leonis III ad Alcuinum memoralis Hieronymi
lbid. ep. 159. litteris proemissam, quae cum in Veronensi ms. cae-
XIX. Iiem ejusdem Leonis ad universos teroquiu iniegro desit, perperam intrusa el a primi-
Esl epist. 4 ad episcopos CampaiiUe, etc. episcopos.,p. geninejusmodi collectione aliena cognoscitur.
XX. EjusdemLeonisad Theodorum episcopum,ep. [CCLXH]3. De vetusiate codicum et collectionum
08. ex quilius iianc abbrevintionem auctor derivavit,
XXI. Ejusdem Leonis ad Leonetn episcopum. Est noiiuulla dicenda supersunl. Ea colleciio ex qun ille
eptsl. 166ad NeonetnTtavennatem. niiin. 11 Grsccarum synodorum canones digessit in
XXII. Ejusdem Leonis per Campaniam Samnium cap. 91, canonibus Laodicenis et CP. carebat; quod
tpiscopis.Esl. epist. 168. icmoia: antiquiiatis indicium est. In subsequentibus
XXIII.Leo Dioscoro,epist. 9. numeris referl concilia Graociae,Alricae, Galliarum
XXIV. Leo episcopus Turibio episcopo, cpist. 15, el Ilispanite, quemadmodum etiam describuntur in
quaein corporecodicfs abbreviata legitur, at in prse- collectione Ilispanica. Atex aliis vetustioribus fon-
inissa tabula desideratur. libus ebibisse evidenlissimum est. Neque enim prse-
XXV. Eptslola Gelasii papw per Lucaniam episco- fert dub concilia Hispalensia, neque Tolelanutn IV,
pis, c. 18. qusein primseva colleciione Hispaniensi inveniuntur.
XXVI. Ex epistolaejusdempapm ad Sicilienses. E contra queedam concilia exhibet quae in eadem
XXVII. Ex epistola Felicis papm ad Siciliensesepi- primigenia collectione Hispana desiderantur, nimi-
tcopos. Est epist. 7 Felicis III. rum Arvernense, seu potius Aurelianense v, quod
XXVIII. Ex epistola Vigilii papx ad Profuturum llispanse collectioni postea addiium fuit, et qttatuor
eptscopumBracarensem. alias rarissimas synodos, Csesaraugtistaiiainn, Nar-
XXIX.Ex evitlola Feticis vapm ad Siciliensesevi- bonensem. Oscensem, el Barciiinnensein, qtiseei,
 JJJI AD OPERA S. LEOMfeMAGNIAPPENDi* «91
sirigufari cbdiceS. JSmliiahi edllse*sunt.Ihlet Oihhes j£ ceHkhtissiM itiarCMbnh Mohdexarensi*, qnbd btltn
atjiem sfeioabs qrias abbreviatof JJrbfert, reberiiiof fuitcl.v. Joqnnis Perez cananici el bibtiothecarii.Ec-
eitOsceusis anni 598, arilefipf,'atTquanlbcollectione clesik Toleiunm,aB j>osT?ea ephebpxSegbbricensii.No-
Hispanica iri qua profefdri% mia? pbsteHbfes sjhbfli vissime yero hoc idem optis ilJuSlWuni ex
egrefeie^
Hfspalerisisii anhi 629, cl Tbletaha ivJ»oni 633. Ctf- eOvfertiAgnTrrTohfinuattts, an. 1739 Roime repusit
(ticibiisigiinr rion s'b.|'uiridlve'f8is'aft Ilisjfabica, vie}- Cafelafms'CenriittscTiultTinlo: CoSexveierum cano-
rtiTiieiiani antiquiOfinrisabwevittbf usiis esf. 1Hiim num EcclesiwHispanm.
tanlnm riieniihit, Ex llbrd BracirMi, ex ZiSrdCdfn- 2. Per&iutVpfse.ief cbdicerri LircerTseinduo alja
ptutensi, el ex libro Jbiihjfen»!,cjuseufbeisad Hispa- mss. exempJaira chmniehjbrai, in (jurTVus ideiii rfp-
liiarii periineiii. Braeara arciiiepiscb|Vali's ffdiihcsedes ctVrhentilihiftsTiVibriTil-, VigTlariumet Oyelense. P.
celebris est. Complutum erat blinl lVfbs epJsTybpajis Coustantius duo alia recenset in bibliothecis dunbtVs;
in pTbvjriciaCarlhagineTisl,qiise foletario melrbbT)- CblbeflTnaei Chisliiliana: Hi anterij flmries codiees
litse suberat. Agabfa vefb ileni episcbpaTisln prrj- spfectarithaahfeVibrtehT &6i16ctinWe,nrft^aTiicarii ifuam
vihcia Blieticametrbpdli flisrjaleiisi jJafbbat, cujUs dbscrijJ>i'ri1us paft VAL 4; § 5 U. H. rT«eBThjfftiih
mentioneiu videsis in concilio Ilispalerisi n tap, 1, breviatio nonpriino3v:etantmn collectionis UisianTcae
5, et 8, atque in NoVuifsmpbnJcTS'&Loaisa Viilga- docuraeriia, M iJTaqubntTeiibrihriuqiiaViT aTiegatqtise
tis toiil. VI Cbhcjl. edit. Veh. col. 858 e'i seiW. Hi inTeratldiiarrtenfaeliisal!» atIi|lfiM^cftJ)ei3hoitisih-
ergo bodiceiSTf TSpariicolldciibhes vitferithfaiiteflofes sefta invehrrihruf; Saqtfe ofhiiia llsatlegtit rihhiefTs,
illa quse vbeaiur Mispariica.NolMsbTtideihnhi qub- qiii httri pfinTscvai•Jolleet'joi|i,s'ed ariJfilrofiJeSpbn-
que tenlpTireinribtiiit fragmehiiihi pifveiufti cbijicjs B tf <tehi. Sfc ex. gr. cBhcilfuftjEllberiVanhhi,Vriibafh
capiiuli Noyariensis, qui aniiquioris Hisp'ariic9b cor- jVnmsiivactJUbdtioneexSlat H06 3t>,iTiIHb tirbvia-
leciTbriisiriatcia praifert. . .,.. ttoiie alltMlhV baptte 38, qubB aih^libfi boHecfibrii
4. Nteqiie- vbfb sblOSHispTihiehses,W SalliOTbs cbhgfnit, lij qTTabctb aliaesj^ribdiahteffus iriserlsc
etiam c&iMesaiibreviatbt aTlnibiiisse'vSdeiiif.Xi cbl- dpituiri hufiiefoS 1'UxelfiihV. Siniiltfet SjmoVros BrS-
ligere Ilcel ex syriodls, qxkas> alleijai.; Africaiiis. Tfia carensis i, quae in prima collectione notatur capite
lanirim Afrifcahaconcilia landat. Pflm'6 mihi. 49 40, iri librb ii ejdsWehT bfevTatToTTis'
tit. 20 citatUr a
afeft siatuia ariiiqiJapipariaS fyittfuoahh.im, ai- capiie6\. Laudanlur.eliam cum numeris amplioris
liibuta liHi fftttto : Ex syntido CaiihttgMs Africm coireciifliiis syiibai, qiiiB JKjjflihftVa«dllectiofiede-
Hohotio XII eitThedtfostbVjfl ^sulMs, tt&t au- sunt; et in his non soluin Tolelannev, yi, vu, Vtti,
teih sia|h'ta hoVisutripsit ex eb fdnte e* qVrbilla uinla- lX, x, et XII, qtraeiii prioribVtsadditmriTbtTs accesse-
riaruiTtih cbllectibiieriitlispSitican), luih quia I» Mb mnt, sed etiam lib. v lit. 13 laudatur Totelana xvi a
iisdeTflsiajuUs pfaeriotaTararbbrisljres^aiihiSgS, luth dafite 59, cjuseposlerToribus aceessioriibus hddiia
eliSm quia flrflb siaiuibrhih TriTp>aihaxime Utscre- fuit. Cunt synoiius Toletana xvi allegetrij-acapile59
pat. OfdTriematitein hostfi coiiJcfsciliii ebtfethtiiiilo collettibnis Hispanidae; Bracireiisfi Vefo I n chpite
AlribaniEsynoijf aniii 4iS rriv&rifirfusih ms. Vat. 61, palam fit inler litrarbque capite 60 ih eadehi COI-
Palat. 574, qdi GallicahamvetustisSfiniViri tb|lebtio- lectioue fuisse descriptariTsynPiluTliTbhetanatgt>n,
iieiri cbhiihet. Vide paft. ii fcan. W; i 2 hiim. 13i licet ih ea bfeviatibrieKuspiamlauaeTnf, ull alh Mn
SecnhirbriuWi.«0 rifb3ucilur Bt-gviariumHifjt»iJh%We pauca aucior similiter prsetefivit. Adtle quod lib. ix
ex s$riUb Cartha'0iiis «W*dfe iS. kudtislafkm bdhtu- lit. 9 fcitatiJiV ttomiiia Tbtetani conciiii m & Lrnn:ro
latu Cerahl, Je|ehduhi Cmsarii; fVubuhbh ftf Hispa*G edita in laudem Ecclesim ob conversionemGolhfim
nicis, sed ih GlJticaHTs' cbttectibrilbus suppetit. Ter- gehtis, quse uberiofibus addftamentii accessit.
libiiuni. ,40 t^tHpeiiard KknJbSrafcbricflmln Tele- 3. Id ut evidenlius pateiii, simuiqile tii r>ef-picfa-
plehse, mm In Mtl Gairic^is' coflectiohiBus«ac- luf sefies et ordo dietiTWentbfumejiisath^Jlibfiscbl-
tehbs' InVeTiiuTri esi. Ad ha*ciiciJediT NiJiienbscahoiVe§ lectionis, qn* curii htijUs riutneris iri brevlatione al-
num. 3 prodribiet JjfeviatiPniiJnsRiiflniaiiis : qhbd leganliif, iritegraih tnbulaih fiocIhto d<scfTt>ihtriS,In
aprid sofos GafJicnnos allqnafiaT)bsTtaitim sciihifs. hac autem qnaecapita cursivri, titi vOCnilt,CfTafabtete
CbTfferfart. li c. 11),'8 2 ririhi. I. Neqne bihiffeliauni exbibehtuf, Tlla sunt <|U'oe iri abbveviatioheebdein
esi iri epTstOlisRbitiniiiofuiJitfaiiliiTttirTidilo docii- niimero laUdarituf; qtfte vefb eBefhhiuf eifaractefe
nrejib felerrf iium. 1 k 2 &. CRsmetftiktlribfffii; rotundo, illa sunt quaeetsi in brevialione nuiiquaih
dOiEift Hfstiaiflc':* cbllectiohe desHht; chhrqubamijb ciientrir, bi lamen niunero seii capftl cui afilguhtof,
repbftrirituVfWebfl^tToiiiBrisCaHii}Sn%thlii vbficiih1 in ipsa colleclione respopdent. Solam prji-fbjalufani
bis solis allerum inscribitur pf^e^BnttV.iiul prd! priihfe pafliispfbducihJtfs,qhiijpe qhod SCctthdapars
cepia 8: Cfenrentls,ui ih nbstr» Coiffce.VTdepT.fl. nu.llis documentis aucta, eadem est in ampltofi ac in
li) c. 6, § 8 tft ribfarii 1 iri documeiitnTn6 nuc' tohib primigenia collectione.
cOJ.6?3. Ahctbr iprif hujris bVeyiatimiis,ct« ftisf- CAPITULA CONCILIORUM GIX£C1£.
paiirciin ctjirectibriemnbTV Vidit, gfvfeHUpamis fue- I. ConciliumNicmnum.II.
riT.sK^ Gallican\i's,tiT'mHisriaribs, triln GalliCatVos cmsariense.IV. A»c>/rifanutti..]II.Neo-
coo-icfeS HisiTahifAcbllcr^brieiintefnifesadnrbW. Gungrente. V. Sardtcewe. VI. AtWio-
chenum. VII. Laodicenum. VIII. C<msta'itinopp/i'ifl-
"rt num i. IX. Constantinopoliianumn. X. Ep/iesinfim.
t«txirt]CAPBT V. XI. Chalcedonense.XII. EpiUolaformata Al.ici CP.
De abbreviaiiqiiie^coUeclipmi Jtitspamcm ediid a
cdrainati d'e Aguirre. [CCLXiv] CONCILU AFRIC/E.
XIII. Carthaginense l. Xt^. CafVAaotKeiiiii \i. XV.
f; Insiigri!s~
esi ahtiqha abbteviatro Sttlocfis com^ Carlhaginenseiii. XVI. J*. AVll. Cai-
mtTnes^ilVHbtila, SiorTiihs ciliiieitiriSeiri attctiori ctJl- Catthaqihense
v. XVlll. Carthagthense,vj. XIX. CaWfiiiffi-
lectroWeHTspanrcacdnTlnenturTWt p^imStnh <fo- thaginense newse
cumehlufri Trih TS.LfftienST HTsttfthTeO yii,.XXi.
ihVeniTJotnnes' tione aliqtiando vdcatur .AfricdntfmMitevtiantim.lii bfeVia
liaptistS Pmfflki RbHianVque mTsri tfd GhtbfTtim tdrihagiriense vni.
XIH JM e\m alils ilPtflfWtVnTis kcdwatC tftlSfefipiiiriT CONCILU GALLljB.
in Hbro VJTiT «sAIfiie* codibfesVaMfeaiVbs nrihT.fon. AXI. Afttfai-eftiiei. XXII. AMttttnte \\. XXIU. Are-
Allud HtijOSliufi excThpTTini fieftehit ili maTM^Pirtfi- tatensem. XXIV. Valeminum.XXV. Taurildhhm^id
niiTniae AtiuTrre,$$ Wern HipTiTSftbrittinT exindeRo- est Taurtna.se. XXVI. ReqieHtc.XXVII. ArW&k-
nrie ah. 1895 «vjilgaytt i(iltio VM\flt «^iMrirWm niim. XXVlH. Vdscnte I. XXIX. Vasfnse u-.XXX.
IHsjVahiie,tiae ih^scfrpiiQife' ^aeBHra : IhiiifxiuWorm Aguthense. XXXI. Attretidireiisel. XXXH. Ahrelia-
chnonitrh eXCdMtreriilh qiilbiis EeVtesidprwsertfth neiise u. XXXIII. Epaunensfe.XXXtV. CarpeiViora-
Ilfsfanica fegebaturiibineunte VextbWcnla usque M tense. XXXV. Arvernense. XXXVI. Afvenreiwis
iinftiiin bctHir,nuhc ^fihntm edittti e VH».aitiiiyixd ix- conctlii episiola. XXXVII.AfvSrtViinseathiil.
 293 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLEQTOR.CANONUM.PARS IV. 294
CONCILIA UISPANI.E. A quos a cardirialid'e Agriirrie omissOsex Perezio sub-
jiciemiis. Hi.autem la.m inlJpeti, ihstilsi, Jiarbari, et
XXXVIII.EMeritannm. XJLXIX.Tafracolifciise.XL. a inetri poeiifcilegibiiSalierii stihi, ut S. lsidoro lli-
Gerundehse.XLI. Cwsarauguslanuiii.XLII. Ilerdense. spalensi tribili nOh possJnt, ei eos qiiJdeTilIfcct per
XLIH. Vatelanum, id est Valeniinuih.Xi.1V.Toleta- sete iiegligeiVdbs,eb cbnsillb subjicieimis i|t S, Isi-
num 1. XLV. Tnleiahum n. XLVI. Toteldiitimm. doro nuam ihaigtii, sJWtijufsqiiepefspiciai. LatnJnius
XLVH. TotetiiitumIV. XLVIH. TbUianumv. XLIX. caftliriallScoisidcifcb rieg;lbxil,quia ipids alj abcioio
Toletahuhivi. L. Toteiaiiiimvti. Ll. Tdferauuni.viii. bfTeviaJWhls':'alie'itos\ et rtljTi&plarit
poeiiis.irij3o.^e«-
LII. TolelanumIX. Llll. Tofeihiiiilii*. LlV. Tolela- jowfafbvcolriinehfiihipertlfeyainiiisertiini tfsd.itlit. At
num xi. LV. Toteidnumxn. LVI. TOletanum xin, gratis ili.biiirtatTTstist, Ibsbsqiievbfsus a''dbfevia-
LVII. Toletnnumxiv. LVlll. Toletanum.xv. LIX. tionerijffeVbfrj'ita est evloeiis,.rii prbbJnTiicujusdani
Toletanumxvi. LX. TolptnutinJ.xvii.LXI. Bracqrense locp sfrii, ei li) qtibdtlai\lcpftpbridiuni vidPaiiiiirre-"
i. LXil. Bracarenseu. LXIII. .J5racartnseiu,.seu ex- digere bjtJid^uiiiiri i^sls libiris cbritineldf. Euiudem
cerpta Martini Brqcarensis.LXlV.,Bracareiise aliiid quideih et VerisiiuHT fel ^ohVrjjeiiinT
'auctiifbnij^rntiunt
anni 675. LXV. Hispalensei, LXVI. Hispulenseu. inler caiter.i Illa stib iirieihpriini geneialis prooeinii:
' LXVH.Emeriteute. LXVllt. Senientioeqiiaein vete-
ribiis excmplaribus nou babeiitur, sed a quibusdaui SiccjueiibvumcofjpilkftrMwvisqriiibtisijkpiehs
inserlsesunt. Ingeniis brtivibftTfJriem idims
cbmj&e/iiffa
4. Opus seu breviatio de.qtia loquimur, per locos
comniuiies ac materias digesta, ilispei tilur in libros HiiiPAhtoniiis AiigustinTis,qtii hbs vefsTiSriliaUClore
decem, quorum singuliplures in jilulos diyiduntur. B breviaiiohis IhcqbfaiBi nOfi dubithVil, U\T)\iclieio dt
Ciiin vero ea jani vulgnia sit, libroruin inscriptionem quibusdam veterib&sca)\onuiheccleiihstiebrufhcotte-
cuin tituloium numeris bic exllibere sulllciel. EpT- ctoribuspap. 17, jiife scflrJsit: Indices vimqhieidem
grapbes totius volmninis Liicehsis, quOd rtort tam Isidbrb (episcdpo Hispaleilsi) dscriherirti; sed vehe-
hanc abbreviationemquam Hispanicamcolteclionem menter fallhntur : ham ipse se scriplbr jjfbrfiiMs car-
auctioremcdmplectitut-,est ejusmo'di.In nominkUo- minibus itieplisustts, quw detegunteum hdbleicentem
mini nostriJesu Christi. Incipil liber canonumsahcto- fuisse tum JJftm«'mmaiium feVulwsubtrahentem.
rum Patrum generaliier: quoeepigraphes totum Voln- 0. Joanhes BapiTslaiPereiius ih pfitilaiioiieiomi
iiien videtur respicere; nbn vero solain breviatibriem, primi, qitam dedinTiis'p'aTt.m ti. 4, § (J, luliaiib ar-
qutu Perezio teste in singulis paginiSpiSeriotatur: chiepiscbphTbleiartbhahc breviatfohem trlbuend.ini
Excerpla canOnum. Cimjecit, ijnT itlis iehiporibuX,Iuquit, floHit, et a
Liber i. De insiitutidnibmclericorum.Dividitririn Fclice ejfis suiicessOre'vefsibris hisfesetfaditrir : ul
liluios 60. vel ex cd sulpieari iiceat ab eodhmcbnseHpldea car-
. Lib. ii. De institutionibusmonasteriorumet.mona- mina, quw aliquibttslibiis hujus operisprwpbmintur.
chorum alque ordinibus pcenilentium.ln lit. 23. Nam qiiodilia ihimiaei bbalutahtum cbhteitlasiAi,id
Lib. lii. Ueinsiitulionibusjudiciorum et yubernacu- vitium titdi itti mtitCieondphctndkhinfCritohidetur.
lis rerum. ln lil. 44. Vetnm Hle Tofctanacbiicilia iisqiie a'd dubdecfriiuin
Lib. IV. De instiluiibnibustifficibrumet brdine ba- in breviaiione JiassiiiTlatidata cOgitavJty hec iiliithad-
plizandi. In lit. 40. venil semel cilari etiarh Totetailiini 4VI; 6t ex nu-
Lib. v. De diversilaienupliarumet scelereflagiiio- r, ineroriitn sefie cogiiosii, in cbltMibile qila HS'US est
tum.In til. 18. abbreviaior, fiTissequOque desPriplunTTbleiariutn
Lib. De generalibusregutis clericorum,cmtero- xvn , nt superius ObServaviTVius. Elsi veii'6Jfufianus
' rumquevi. Chrislianorum,eiregiminepiincipali. In tlt. 6. praefuitquattiof sifnottrsToletnhis ai iVuddecMin us-
Lib. vn. De Itonestate et negotiis piincipnm. In que ad decihiarii quiniaih ; dTiselariieb seriTJeiiies,
lil. 11. xvi et Xvii, pbst ejus morieih cJelebrataV fiibfil.it: ac
Lib. VIII. De Deo et de iis qum tunt credehdade proprefea Dreviatitiniset cnriiiiriuiriauclbf CbiT^iilui
illo. ln tit. 9. debet post antithn «94, quo deciriia sepTiriia(Jyriodus
Lib. ix. Deabdicationehwreticorum.In lil. 9. Tylejana habita fuit, ninirruhi sub liiierrissecTiliSe-
Lib. x. Deidololalria et cutloribus ejus, ac de scri- piimi, vel inilio octavi. Forte illfe, ijriHitlirquefliii,
p.uris pacis, el muneribusmissis, In til, 7. qui colleciioni llis|ianicaeplura docuineula refoTina-
5. CajelanusCenniuscum liocopus S. Isidoro Hi- lis capiiuioruiri numeris adilidii, ipsius, qupque
spalcnsi adjudicandumputct, addnilios esse censet abbreviationis a.ucinr fuit : unde hoee abbrevialio
litulos qiiihus addiiamenia colleciionis Hispanicoe auctipfibus coliectionis ejiistiein cudicibus prsefixa
codera S. isiduro posteriora attegaiiliir. Id ariteni legifuf.
7. En tandem cafmina, quaj prjoribus .quinquc
plane incredibile nobisvideluf. Non eiiini pnrici tan- taiiliiinniotlo
lum tituli in hoc vel illo libio descripti, sed inleger libris praenoiata et.a Perezio desCripla
fere liber septinius addiiilitiS dici debcret, quippe invenimus in ins. Vai. 4887. A"te prinniiii Jibriim,
qtii fere totus Toletanas sytiodos S. Isitloro post^- iirimoariie ipsairiprii.nilibri epigraphen quasi prooe-
riores latidat. Proeierea si hoec pTiinseva&DbreVi.it',o niium totius abbrevialionis bi versus Jegunlur ctiin
a [ccixv] S. Isidoro lucubrata ad pririiigeniamcolie- D titulo :
clionem Hispanicam miillo breviorein peftiiierel, el IJJCIPIT VERSIF1CATI0. INTERR06ATI0
non potius ad ampliorent; ciir in solis mss. eJteinplis
ampiiiiris collectionisinvenia fuisset, nuspiam vcro Cefsaterribiitscbdexqui sede
brevior in tot aliis codicibris, qui eamdeiricollcclio- Lbcaris,"qttiatu es viialis ordo,
nciij jilurilias additairientis expefieni feprseserirarft? Quodincst tibi nopieh?
CJnitJqUodnumeri capiiuloftini, qui in hac hVevia- Ciler ier dictissanciorunireqna tioce.
lione noncum primjgvsc,sed cUnianbtiuris cdllectio- hoctitutbcensere
Quisunihi, (jniitius
uis numeiis planeconcihUtu, satis denionstfant Iire- icpLxvT]
viatiuiiis auctorenl eos nOn ex pfimigenia, se'd ex 'otittsvrbisjus,imj>eriafuveris, t iv
Ttt quem lot \ldlida prbceruih'senteiifia, format,
aiii|>lioricolteclionesuiripsisse?Alias diceiidumcss'et QHidslaiuife viites, Hbi quwvepbientiasubstal?
postiTiorem auciOrem,Cuiaddftamehia qinedaiiiai- 0 remiittiieneib nutahlemcoydeclientem[
tribuenda credantur, hOrumadditaiiTeritrifurii gra.iia, Me ceiebremfaina lotumcbrrexii ih brbem.
quaepariciorasnnt, CSeteroSofnriesprinioevaeablire- Et te cur Inlebrafovetliic niis&rahviveiusla?
viationis huinbrOS* immutasse, ct ad amplibfiscrille- Ad me, si visme ngsse,converlere,totuf,
Clionis seriem exegisse : quod sihe 'cvideiili ar^u- Arcanisqueluis promplus me iltaberetotum.
Uienlone SuSjdcariquidem libcl. Adde landeri v6r- Auscullajatn quid possunl mea promeresigna,
sus ab ijisius abbreviationis auctore conciiinatos, Et si vossesubesttibi sic atinoscesecrela;
 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX 295
£9S
Felix quw veritat teneatur, nunlio terris. JA ln qua cursivayummitlamus parte viantem,
Terrigenut felix mitlodunt loquere terras, Aut commutumlibrabimus orberegretsumt
Stans in sublimeereclorumdeprimo collq, Enixo series usque nunc proruit orsu.
Ardua dum cutpis jubeo disponerejura. Ex hoc incipejuridicos disponeremotus.
Excelsa sistens etevatusprmferor arce, Os, yuttur, linguam",labium accusanlisobunca,
Dum subjectapremo valide tota ordine sacro. Falsum non loleresindemnemvivereteslem.
Me deceteximienarrantem concio verax, Judiciumjudex addiscat promere justum,
Dumbenecunctasimulmoxin ereboanle tacetcunt, Nec nimiumjuris vertat in parte [avoris.
Cuncla tremunt, pono dum cunctit jutsa tremorit. Quisquit enim torquetleges, torquelur ud ignes,
Mevalida metuunt, mihi magna parerejubentur. Et parva magnus pensabilfacta reatus.
Schismaperit, error resilit, fallacia non est, Sequimr tabula titulorum libri terlii, ac jtosiea bi
Obtcenusfugil, impurus ruil, impius extra est, versus subjiciuntur.
Guta cadit, ebrius nec erit, et pompa recedit,
Pmmonibusjubeo, rerum auclor non erit aller : Compleviprwcepta sactis mplexa loquetts,
Non curvare caput saxis, non ponere thura, Asportansquidquidprwcipisipte libi.
Nec creatura dabit opeti Creatorishonores. Putatne rectolabuntur crura viatu,
Ordine componbcuncla, seco ordine cuncla, Aut nonalterno fallimur inde pede?
Ordinibusponent (aciolota ordine pulchra. Direete jugulus mentemconsilit iniquam,
Dico fidemtacram, tribuomysteria saera. . Justitiw telo callida euncta tecant.
Pulchre est infausto punitus criminemendix,
Altare, templum, veslis,vas, sedis, honorque, > B Ne falso staret quod veritateperit.
Chrisma,caro,sanguisquesacer,baplista, saerorum Veridicocuncta congressaest orbila gressu :
Janilor, acolylus, lector, psallesquecanorus, Perge vigens, error mllus in anira lattt.
Exorcista poiensactu, minorquelevitit,
Voceteviia valens,prmsulet presbyler ; ulma Post litulum libri quarti.
Virgo,jugum nuptm, cmlebt,verboquereclinis: Ecce jugi motu placendi mmera portans
QuwquefidemnomenqueceleberrimaDei censetur habere, Totum quod statuis implevimentereclini.
Ordinibus discreta meis constat : Amodoquw nottris tternetur semitaplantis?
Et et formam de limile servant. Aut committemusalacres per piana recursus?
Cumquesuis plena possintsubtislerecausis, Hactenus excerptoverborumiingua cucurril
Sunt tamen ordinata meis hmcomniajussit. Ordine, nunc componechorotreboantibut hymnis.
Me, rogo, me tine ipte modonarrare quod opto, Doce delicti sordet baptitmate totli.
Si fas attribuis, mihi dentur jura loquendi. Dislinguetemplisaltaria, earmina, thura.
Dicitoqumquevales, et firma pectore vota. Complerelua concurramcito jussa cilalut.
Postquam te nosse valui, et cognoscerequivi, Imperiaque aniniit tacra porlabo superbit.
Ac sublimetuum possenuhi nossededisti, labula tilulornm ejusdemquarli lihri, pos
Seqnitur
Appeloplane satis tua mecumvolverejussa, quani hic unicus versus legitur, cseteridesunt
Et si scire Deus dederit, scrutare profunda,
Altaris aram, rilus, et canlica lempli.
Sicqueper orbemverborumvitmsemina tparsum
Sinibus aggregare meis, ut acuminementis [ccLivin] Post titulum quinli libri.
Te aggressusstringamdistenlum corporemulto. ^* < Quidquid promulgassetui fuit inctite justi
Dispersaquetrahens nec jam commentasub uno, Certatim tibi totum manus operosaremisit.
Quo dum judictum qumret sententiadiscors, Et jambaptima, choros,cantusquelibravi.
Quidquidvelle iibet, totum concordiaprmstet. Post hmc pande viam, qua noveritissevialor.
Sicque novumcorput primmvisartubus implent, Ex hinc disponegenerosisemintsortum.
Ingeniis brevia formem compendiatardit. Nupta virum teneat, vir nuplam linquerccesset.
Magna libet, perge celer, otia nulla retardent. Nascatur proles communivelle peracto.
Esto Deus mecum,per me hmcditpersa redueens, Stent nuptus opera communivelle negato.
Vt (acias in me digna compendia mutlis. Nobilis hoc utraque regat sic vita parentes,
[CCLXVH] Posl epigraphen,seutitulum Jibrisecundi Vl teneat ambospost mortemvila perennis.
hi versus describunlur. Sequitur titulorum tabula, nec alii versus vel luc,
Pottquam sanctificomissotde cetpite floret Yelin aliis libris invenli fuerunt.
Magnoperesacros distinximusordine campus;
Quo nunc irejubes, aut quo me tramitemitlis? CAPUT VI.
Est bene quod prmfixatenent loca sacra minitlri. De vetustioribuscotleclionibuscanonum
At nunc virgineamsoters disponecohortem, pxnileniialiuvf
del corde a Theodoro, Beda el Egberto lueubralit. Vulgalus
Astringe viduam, pmnitens dolorem, liber de Remediis peccatorumBedm ascriplus , Eg-
Ne lascivienssuis redeat in monlibusilla
deliciis eslmorlua berto acseritur. Egberi opus de sacerdotuliJure,
Qumadhuc pollens vivens.
D ejusque [ragmenta. Excerpliones canonum ex hoc
Nisu tolo, si Dominus vtill, ibimusilluc
Quo nos magnajubet orit tentenliavettri. opere Hucario Levitm vindicandm.Poeniientialein
quatuor libros distinclum ab Egberto abjudicatur.
Sequitur tabula tilulorum libri ejusdem, postea hii De colleclionecanonum libro quarto comprehenta,
(crsiis adduutur. ex qua Reyinonemprofecitsedetegilur.
Compixilurmamcelebraluslumine fulvam,
Qumvesibi debent ordine cunctadedi. 1. Cum canonttm usus frequentior esset in regen-
Sisiit prmclare solidatus virginisordo, ois poenilentibus, canonum ei pontilicuui decrela ac
Alque decusejus permanet indesacrum, dicta Patrum quse in eum (inem conferrent, in uuum
Rexpexi dignii pwnitentemfletibus omnem, colligi coeperunt. Hinc libri poenilentialesex cano-
Curvavitviduamlegibusipse sacris. ,num, ponlificum, ac Patrum sentenliis comparti :
Esl ne placens itinereviatoriscruce tubactum quorum quidam ita dislincte eorum sanciiones in
Condignoqumsunt ponderedicta manent. unum collectas referunt, ut inter collecliones cano-
Hmcad fines te miltat inteittioconstans, num jiire censeri queant. Vetustiores ct celebriores
Et posterit cmptumfingerishospesbpus. libri poenitenlialespraetei Romanuni, quem Halitga-
Post tilulum terlii libri iii versus leguntur. rius e Romanis scriniis dedit, suni illi Theodori epi-
scopi Cantuariensis, Bedse presbyleri, et Egberti
Jussis pos'.quamnoslra luit se lingua subegit, episcopi Eboracensis, quoruin potissimum memiriit
Ac dicto citius famulatummenie varavit, Grejjorius III seu quicunyue sit auctor Excerpti «9
 297 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PAHS. IV. 298
Palrum diclis canonumquesententiisde diversis crimi- A prafigitur : Excerptumde canonibuscalholicorumPa-
nibuset remediis eorum.Theodori Canluarietisis anno trum, velPwniieniiw [forte Pwnilentialium] ad reme-
690defuncti Pcenitentiale, editum Parisiis a Jacobo dium animarum, domni Agbertiarchiepiscopi.Egber-
Petil ex duobus ross. Thuaneis, integrum non est: tum Eboraceusem intellige. Idem confirmat RTiabn-
ac propterea idem Petit non pauca ejus Poenitentialis nus Maurus archiepiscopus Mogunlinus, qui paulo
fragraenta, quse ex aliis aucloribus sedulo collegit, post Egbertum flornit. Iu epislola enim ad Heribal-
adjicere coactus fuit. Cum vero multa alio ordine, et duin c. 18, de perjurio agens, hsec habet: Iiem Ec-
alfts quandoque verbis repetita inveniantur in Capi- bertus Anglorumepiscopus diffinit ita dicens : Qui
tulis Theodori ex ms. Corbeiensi editis a Luca Ache- jWiameniumin Ecclesia feceril, aui in Evangelio, sive
rio, vehemens suspicio est, tum in hoc codice, tum in reliquiis sanclorum,seplem annos poeniteat,etc., ut
in duobus illis Tbuaneis aliisque ejusdem generis in cap. 9 libri deRemediis peccatorum. Hic igitur ve-
inanuscriptis noncontineri ipsum PeenilenlialeTheo- tustus scriptor Ecbertum, seu Egbenurn ej'us libri
dori, aut ejus fragmentum ; sed a diversis studiosis auctorem maxime comprobai. Quod si alii Rhabano
viris in iis codicibus collecta fuisse hinc et hinc posteriores collectores caiionum, ut Regino, Bur-
Theodori Capiiula, quse in posterioribus poenitentia- chardus, etc, aliquot hujus libelli testimonia nunc
libus ex Theodoro allegata fuere. Enimvero in capi- Pcenitentiali Rotnano, nunc Theodoro, nunc Bedse
lulis quse ex Thuaneis mss. et ex Corbeiensi vulgata adjudicanl, id ea dc causa contigit, quia sicut poste-
fuere, allegatur ipse Tbeodorus: quod germano ipsius riores pcenitentialium auctores ex anliquioribus ple-
exemplo convenire nequit. Sic enim cap. 12, apud raque derivarunt, ita etiam Egbertus (uti in lextu,
Petit pag. 11, e mss. Thuaneis: Ergo unamlicentiam g quem sincerum, nec mutiJatum ex Burchardo reci-
dedit Theodorus; et c.21, apud Acherium pag. 487, e laviraus, innuilur) ex tribus Pcenitentialibus Theo-
ms. Corbeiensi: Pmnitentessecundumcanonesnonde- dori, Romano et Bedae plurn decerpsit. Id landem
benl communicareante consummationempmnitenliw. multo magis conflrmat codex Vat. Palat. 485, qui
Theodorus dicit: Nos autem pro misericordia, elc. idem opus Egberto inscriplum et addititiis expertem
Henricus Spelmannus lom. I Conciliorum Britannise proefert. Discrepatenim non modicumavulgato libro
tradil se in celebri bibliotheca S. BenedictiCantnbri- de Remediis peccalorumlum in ordine, tum in sub-
gensi reperisse prolixiorem librum poeiiitentialem staniia ac itumero capitum, cum alia vulgatis breviora
Theodori, ex quo titulos capitum tantummodo edidit. sint, alia vero omnino desint, ut vel ex sequenli ca-
Sunt autem tituli 78, quos Jacobus Petit recusit pilum indice palam fiel.
tom. I, pag. 85. Cum vero ipsum opus nobis proesto
non sit, num boc quoque Pcenitentiale Theodorum INCIPIUNT CAPITULA DE CAKONIBUS PATRUM.
habeat auclorem, definire non licet. Certe ullimus I. De prwfatione. II. De capitalibusculpis. III. D&
lilulus his verbis expressus, AuguslinusAurelianensis cupiditate cwterisqueflayiliis. IV. De clericorum pce-
episcopusdixit, qui eodem modo repetitur in excer- nitentia. V. Dejuramento. VI. De machina mulierum.
plionibus Egbeno tributis, Theodoro ascribi non \II. De cuguriis el divinationibus. VJII. De minutis
posse videtur. Textus enim, qui in iisdem excerpiio- peccatis. IX. Defurlo. X. Deebrietale. XI. De Eucha-
nibus Augustino Aureliensi asseritur, ex tribus par- ristia. XII. De diversis causis. XIII. Qui non potesl
tibus constat, [CCLXIX] quarum prior Ccelestinipapae, implerequod in Pmnitentiale scriptum est.
altera Leonis 1, lertia Aurelii Auguslini Hipponensis Dein hic titulus legitur cum auctoris nomine : Iu-
verba refert. C cipit liber Pmnitenlialis stimptusde canonibus Palrum
2. BedaePtenilenlialea multis laudatur. lsTheodori catholicorumad remedium animarum, domni Egberti
Pcenilenliale auxisse creditur. Hoc saltem Pceniten- archiepiscopi. Prsefatio vulgata, cui in aliis mss. et
tiate in suum fere transtulit : unde Regino lib. l, c. editis Bedaenomen praefixum, vulgatoeopinioni cau-
297, textum reciiai ex Theodori archiepiscopi vel sam dedit, et capita 2, 3, 4, et 15, quoevel [CCLXX]
BedwpresbyleriPwnitentiali; lib. n, c. 246, alium tex- ex ipsa contexlus lectione intrusa deteguntur in
tum refert ex Pmnitentiali Theodori episcopi,et Bedm eodem codice desunt; proefaiionisquelocum obtinet
presbyteri: quia iidem Theodori textus in Pneniten- caput primum vulgattimincipiens: Inslitutio itla san-
tiali Btdae recepti fuerunt. Hoc ipsum Poenitenliale cta, quoT non mutilatum legitur apud Burchardum
Bedse non multo post alienis additamentis auctum lib. xix, cap. 8. Quantum ad variantes, quoein sih-
lesiatur Egbertus, quem videbimus auclorem esse gulis capitulis occurrunt, hoc unum monemus octa-
ejtis lestimonii quod a Burcbardo profertur capite vum caput codicismaxime discrepare a sexio vulgato,
octavo libri xix. In Pmnitentiali Bedm, inquit, ptura cui litulus est de Minoribus Peccatis.Hic autera Jiliel-
inveniuntur ulitia, plura aulem inveniuntur ab aliis lus Egberli deRemediis peccatorumpa.rs est amplioris
inserla, quw nec canonibus, nec aliis pomitentialibus operis, de quo paulo post redibit sermo.
conveniunt. Hoc aiilem Pcenilenliale Bedoe ad nos 3. TomoTVAnecdotorumP. P. Martene el Durandi,
neque purum, neque auctum pervenit. Ipsi quidem col. 31, colleciio antiqua canonum pcenitentialiuni
trtbuitur libcr de Remediis peccalorum, qni eiiam exhibetur, quam P. Dominicus Mansius lomo I Sup-
Pwnitehtialeappellari solet. Sed hujus auciorem Eg- plemenli Conciliorum Bedoe tribuendam existimai.
bertum Eboracensemcredimus. Bedsesaue non posse D Non assentimur. Plura enim decreta ibidem desunt
ascribi palam fit ex c. 1 ejusdem operis, in quo ler quse BedaePcenitentiali erant inserta. Vide inler coe-
Beda laudatur. Integrum hoc caput proferl Burchar- lera, quse ex Beda allegat Burchardus lib. xix, c 29,
dus iib. xix, c. 8, ubi lioecinler alia leguntur de Poe- 84, 102 et 146. Hsecautem canonum brevis colle-
nitentiali libro, qui et secundumcanonum auctorila- ctio tempore Gregorii II lucubrata fuit, uti probat
tem, et juxta sententiastriumPwnitentialiumTheodori titulus col. 57 : Item ex decretopapw Gregorii minoris,
episcopi,el Romanorumponlificum,el Bedmordinelur. qui NUNCRomanam geril matrem Ecclesiam. In
Sed in PmnitentialiBedm, etc, ut supra. Et paulo Galliis potius quam in Angliacompactam conjiciemus
post; Hmcomnia de canonibus, et de sanctorum Pa- in Observationibus ad dissert. 16 Quesnelli, § 1, n. 4.
trttm sentenliis, el de Hieronymo, de Augustino, Gre- Unius Nicoeni canonis sensum profert, non verba,
gorio, Theodoro, Beda, el ex Pmnitenliali Romano quse idcirco cum nulla interpretatione concordant!
vera collegimus.Qui hunc librum de Remediispecca- Alii pauci canones synodorum Groecarumvel ex Isi-
torum aflixerunt Bedae, verba Bedoe nomen preefe- doriana, vel ex Dionysiana versione recitantur. Nulli
rentia ex hoc textu expunxisse videntur, ne forte canones Hispani, sed soli Gallicani et Hibernenses,
iiinc suspectus esset idem libellus, in quo Beda Be- slatuta Ecclesise antiqua, et unus canon ex concitio
dam allegaret. Sed omnis suspicio evanescet, si a Hipponeregiode pmnilenlibus,qui est canon 30 Bre-
Beda idem liber abjudicetur, et suo auctori assera- viarii Hipponensis, et insertns legitur concilio Cnr-
tur. Verum auiem auclorem satis prodit inscriptio thaginensi anni 397, apud Dionysium c. 43. Ex Ro«
qusein ipsis mss. et vulgatis codicibuscapituloprimo manis pontificibuslaudantur Innocentius, Coclesiinua,
PATROL.LVI.
 m AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENDIX. 3W)
et
Leo, Gregorius Magnus, Gregorius Minor; cx Pa- A dem excerptiones supplevit ad numerum usque 163.
tribus Basilius, AugustinuSjCassianus, atque Isido- Niliil (si unura aut alterum exctpias)iu his excer-
rus; ac inter poenitentialiaillud unius Theodori ex- ptionibus invenilur posterlus Greg»rioJwiiori: qiiod
presso ipsius nomine allegatur. Egberti seiati apprime convenit, qulppe qui ad Ebo-
4. Egberti Eboracensis nomine duo opera memo- racensem sedem evectus cirea anftum 714, eamdem
rantur ab Henrico Spelmanno tom. I Conciliorum tenuit annis triginta et amplius. Onurti,quod difficul-
Briianniae, ac ex iis nonnulla edidit quse a P. Lab- tatem movere poiest, est canon sepiitnu9, in quo
beo suscepta et tomo VIII Venetse editionis Conci- oratio praecipitur pro vita et imperiodomini impera-
horura inserta leguntur. Primum opus inscribitur: toris, et filiorum ac fitiarum salute. In synodo Cuth-
Excerpliones Ecberli Eboracensis archiepiscopi e diclis berti archlepiscopi Cantuarensis EgberlO cosevi, c.
et canonibus tanclorum Palrum concinnatwel ad ec- 30, perscripta legitur oratio pro tegibut ac ducibus,
clesiusticwpotiliw instiluiwnemconducentes.Hsevero toliusquepopuli Chrittiani incolumilale.Imperalor et
excerptiones, licet ex ampliori opere ipsius Egberti filii ac filise irnperatoris huic Egberti sevonon con-
sumptse sint, non tamen Egbertum, sed Hucarium Vcniunt,prsesertimin Britannia, quaepropriis regibus
habent auctorem. Id salis explorate nos docuit Angli- parebat. Alterum, quod majorem difncultatem fa-
eanus scriptor, Jacobus Warseus, in mss. Britanniae cessit, est canon 131, ad verbum exscrlptus ex cap.
versatissimus, qui in annotationibus ad synodum S. 38 libri secundl Vits>.S. Gregoril, cujus auctor
Patricii agens de canone 25 ejusdem synodi, scribit: Joannes diaconus Egberto posterior fuit. Hinc non-
Canon 25 de thoro fratris defuncti habelur etiam nulla canonibus ex iEgberto exccrptis allunde in-
in excerptis mss. e Jure Sacerdotali Ecberti archiepi- n* serta noscuntur. Adde nonnullos errores, qui satte
scopi Eboracensis per Hucarium levilam sub tilulo, eidem Egberto tribut hon ppsse vldenlUr. m praefa-
etc. Canon autem quem ibidem Waraaus laudat, in lione etcerptionibus prsemissa errore afiquo tria
excerptionibus a Spelmanno vulgatis legitur num. leslimonia in uhum coeunt, uhum ex Ccelestino,
. 128. hem synodus de thoro (ratris defuncti, qui est alterum ex Leone, tertlum ex Aurelio Augustino,
canon 25 synodi secundse S.Patricii lom. IV Concil., eaque Augustino Aureliensi ascribuntur. Hsecautem
col. 760. Cum porro Warscus has excerptiones non tria optime dUiinguuiUur tn opere quod Egberto
ex editione Spelmanni, sed ex rass. alleget, vidit perperam assertum mox ostendemus. Distlnguuniur,
ergo raanuscnpta Britannica quae Hucariura baruin inquam, lib. iv, c. 232, 23S et 234, et suo cujusque
excerptionum auctorem prseferebant. Hinc etiam auclori asseruntur. Alia nonnulla tum in canonum
Baleus has, ut credimus, excerptiones indicat, cum litulis , (um in ipsis cauonibus confusaet vitiala oc-
Ecberti constitutiones ab Hucario levita redactas as- currunt. Num. 39 canonii Africanensisnomine affcr-
serit in compendium. Spelmannusvero fortassis de- lur quoddam decretum quodintercapitulaPoenitentia-
ceptus fuit marginali nolatione codicisColtoniani. In lis Theodori recitatuf apud Acheriumcap.21, insertls
catalogo enim manuscriptorum Britannise, lom. 11, vocibus : Theodorusdkit. Num. 68 allegatur uti Aga-
pag. 47, de codiceCottonianoNeroA1 bsecleguntur : thensis canon, qni inler Agalhenses noh legitur. Ita
/n margine: Excerptiones D. Egberthi drchiepiscopi quidera laudatur etiaraa Reginone lib. n, c. 271, et a
Eboraci civitatisde SacerdotaliJure. Verum hic quo- Burchardo lib. xi, c. 64. Mefiusvero in collectionede
que verum Egberli opus cum excerptionibus Hucarii qua mox dicturi sumus, lib. iv, c. 127, vindicatur
perperam confusum. Ulrumque cum Warseo distin- S. Perreolo. Gum vero in hac collectione numero
guendum.Opus Egberli inscnptum levita erat: de Saeerdo- G prsecedenti12t5afferatur cahonex concilioAgatbcnsi,
tali Jure. Ex hoc aulem Hucarius qusedam cx- si qttidpiain simile fuit eliam in Egberti opere ex quo
cerpsit, quae in vulgatis excerptionibus continentur. excerptiones sumptse sunt, facile potuit evenire ut
5. Egberti protixum opus d»SacerdotaliJure inte- excerptoris allucinalione prsecedentiscanonis titulus
grum nondumin lucem prodiit. Quaedam lanlum ejus ad sequentem tran.sferretur : quemadmodum Ivoni
Libium de Remediis peccato- accidit, aui in epist. 80 ad GuIIielmumFiscanensem
parliculse editsesuni.antea
rum, quem Egberlo vindicavimus, uli in ms. ex Burchardi libro iii, c. lt, simili errore canonem
Vat. Palatino continetur, ejusdem operis particulam epistolseHyginlallegavit ex concitioMeldensi, capitulo
credimus. Aliaquoque ejusdem operis pars videri po- quinto, hac epigranhe traducta ex prsecedenti Capite
lestPeenitentialeEgberli, quod e Komanoms.Sanctse decimo ejusdera libri Burchardiani. Prseterea num.
Crucis in Hierusalera vulgavitJoannes Morinusin ap- 139 excerptionum , Vigilii decrelum recitatur, quod
pendice librorum dePcenitenlia, cuitituIus: Excerptum postcriores ex Burcbardo Ilygino papse tribuuut; ac
de eanonibus calliolicorum Palrum, vel Pmnilenliw nec in supposilitiis Hyginilineris legitur, nec in Vi-
[CCLXXTJ ad remediumanimarum, domini Egbertiar- gilii epistola ad Profuturum eodetn modo ac sensu
chiepiscopiEboracm civitatis. Verum bicnihil tituliis non profertur. Notatione digtieesunt eliam qusedam alle-
congruil corpori ipsius opusculi, in quo ex ca- gationes inusitalse. Num. 53, sub titulo Canonsan-
nonibus prolertur, sed describunlur rituales preces ctorum, producitur canon 23 Carthaginensis in colle-
el ordo in reconciliatione paenitenlium. Cuin vero ctionis Isidorianae seu potius Hispanica1. Num. 94,
hisce precibus et ordini prsemissa sint duo capita canonum Romanorum et Francorum nomine appel-
sumpia ex cap. 1 et 5 vulgali libri de Remediispec- |> lari videntur leges civiles imperatorum Romanorum
eaiorum, quaein cod. Val. Palatino sunt cap. 1 et 2 ac regum Francorum, quibus delictorum poena et
Jiori ejusdein eo litulo inscripti: idem titulus non ad dcliiiquentiuni coercilio proescribitur. Cocterum ex
oofpus opusculi a Morino editi, sed ad libruin perli- n. 50iiarum excerptionum, quas ex ampliori [CCLXXII]
nCIde Remediispeceatorum, ex quo illa duo capilula Egberti opere maxima saltera ex parte Hucarius
statim post litulum descripla fuerunt. Sola ergo dtto sumpsit, exploratum fll in Anglia exstitisse abbre-
ista capitula ad Egberti opus perlinent. Excerptio- viationesRufiniansecanonum Nicoenorum.Dionysiana
nea porro ab Hucario digestsead opus de Sacerdolali pariter versio detegitur in num."31, 35, 43 et 59.
Jure centus speciant: unde in Oxoniensi codice in- Lauuanlur canones Hibernenses et synodus S Pa-
seruntur cura hac epigraphe: Hme sunt JURASACER- lricii, regulseFructuosi, Aureliani et lsidori, ac non-
BOTUU, lenert debent, ut io inargine Conciliorum nuili canones synodorum Gallise, inter quos sunt
<JU<E
naialur. Delicienteiniegro Egberti opere, de excer- Epaunenses, qui nec iu primigenia collectioneHispa-
ptifcex eo capitulis dicendum superesl. Excerptiones nica, ne« in primia ejus addilainentis leguntur.
tantum 21 ih codiceOxoniensia Spelmanno inventoo; 6. Alterum opus, quod Spelmannus Egberto adju-
cseleras aulem usque ad 145 adjecit ex aliq codice, dicat, est Pcenitenliale, ex quo ajiquot canones ex-
qui tamen luxatus et mulilus erat. Davidautem Wil- cerptos edidit hac inscriptione : Ex cjusdem Egberti
kius tom. I Conciliorum MagnseBritannisenovissimae Pwnitenlialit libro secundoin publica bibliothecaOxo-
editiohis Londinensisau 1737, ex codice Coitoniano, nienti sub titulo : Ab hinc diversaex diversisexcessi-
quemSpelmannusmemorat, non tamen adjijbuit,eas- butjudicia {Tom. VIII Concil. Ven. edit., col. 350).
501 DE ANTIQ. CQLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 50T>
Descriptis autem exinde tanlummodo canonibus,A bujus operis; plnrimos enim canones eodetn saepe
35, hsec idem Spelmannus notayit lom. I Concil. ordine ac iisdem titulis ex ipso manifestissime ex-
Britanniae, png. 278 : Hucusque canbnesin secundo scripsit. Perutitis fuit diligentissimaReginoniseditio,
Lbro Pamitentiali prope finem; habenturquein libro quam curavit Slephanus Baluzius; quippe ex hac
quarto multi a/ii ex epislolisdictisque Patrum, decrelit maximeillustranturcollectiones Burchardi et Ivonis,
paparum, (?<divertorum conciliorumsanctionibut,qua- qui ex Reginone ebiberunt. Quanto autem magis uti-
drayinta duo ejusdemlibri [oliaoccupanlesi» Oxouiensi lis [iultira crit editio laudali operls, ex quo R<gino
ms. Hunc codicem ipse non vidit; monuit enim pag. qiiamplurima derivavit? Hanc vero edilionem fere
275se eos canones ex secundo Hbro excerplos alio- paratam , si Deus concesserit, aliquando daturi
rttm oculiset industria accepisse; addilque illud Pas- sumus.
DJtentiale in eodeni codiee qualuor libros inteyros CAPBT VII.
complteti. Nobis aulew conligit koc opus in quatuor De tribus vetuslxscollectionibusqumcanonesin toco'
libros dfsiiiiciupireperire in nis. Vat. 1352, In cujus communesdistribuunt.
quidem libro secundo illi canones 33 a Spelmanno
editi coniinentur,et libro quarlo Jaudata fusior cano- § De collectioneHibernensi.
1.
num collectioexhibetur, quam separatim descriptam 1. Melhodumdistribuendorum canonum in titulcs
nacti sumus in alio cod. Vat. 1347. In nullo autem etlocos coramunes jirseferunt vetustse collecliones
ex bis duobus codicihus Egberti nomen legilur. Immo Hibcrnensis, Herovalliana,Andegavensis, Divionen-
ex prsefalionilms, quas Spelmannus non vidit, palam sis, Pithoeana, et alioeejusmodi,quaea P. Sirmondo,
lit hoc opus a privato ajiquo auclore fuisse scriptum n a Jacobo Petit et abaliig laudaise, cum nullis fcedatse
prseceptoalicuju» sive abbaiis, sive episcopi, quem- sint Psendo-lsidori imposturis, et niuil habeant po-
admodum colligere licel inter caetcra ex bis verbis steritis sseculovm.circa hoc tempus et anie Isidoria-
procemiiin librum quartum : Magnoperepoposcistiac nam collectionemlticubraiaevidentnr. De Hibernensi
prmcepisii,charissimerector, ut ad carrigendosvel in- imprimis dicamus. Ex hac P. Lucas Acberius (T.
struendostuorumntoret subdilorum,qumdamex divinis I Spicil. nov. edit., p. 492), Corbeiensicodice ususj
comtitulionibut,eic. Hscc Egberlo archiepiscopo non primumedidit canoncs Hibernenses; et dein ex ms.
congrunnt. Certe lioc non est optis ejusdem de Sacer- Bigoiianu P. Edmundus Martene adlecit alios cano-
dotali Jme, quod ipsius Pqenitejiiiale vocari polest. nes Hibernenses, qui vcl Acherii diligentiam fuge-
Quscdauiepim capjlula in eisdem libris non leguntur, runt, vel (quod probabilius est) in ipsius codice
quse i» excerplionibus ex Egberli opere sumptispro- deerant. Hsecvetus compilatio ex conciliorumRoma-
Stant; sicul nec legilur illud caput quod ex Egberto norumque praesuluinPatrumque decretis fere abhre -
Rhabnnus altegal. Adde quod in eisdem excerptioni- viatis conflata, constat ex libris 65, quorum singuli
bus Jaudalur cuiiou synodi Agathensis , qui in libro in plura capilula dividuntur. Collcctoris nomen indi-
quarto liujus eperis, cap. 127, suo auctori Ferreolo care videtur librarius in JineantiquissimicodieisCor-
asseritur. Spelmannuinigitur, qui codicem Oxonien- beiensis bis verbis : Arbedocciericusipsehas collectio-
scni non evoJvit, ex eo deceplum ciediuius quod in nesconscripsilaciniosmconscriplionisHaelhucarabbate
eodem ins- his libris nullo Egberli nomine signalis dispensante,qnmdetanctisScripturisveldivinisfontibus
prsemissaessenl excerptionum capitula 21, quse etsi hic in hoc codiceglomeratwsunt; siveeliamdecretaquw
Egberli litulo carebant, cutii tamen ea Egbertum ba- sanctiPatreset synodiin diversisgentibusvellinguiseon-
bere auctorem alius saltem Cottonianus, quem n. 4 C ttruxerunl. Acheriusin moniio conjicit Hucariumle-
liiemor.ivimiis,codex (licet erronee) praferret; cujn- vitam, qui excerptioues ex Egberto digessit, fortassis
dem Egbertum ejus quoque operis in quatuor libros esse eum qui Hael Hucar apjiellalur. At Haelhucar
disiincii, quod laudatis capitulis subjiciebatur, aucto- unum nomen conQarevidetur, et prajterea abbas di-
rem credidit. Tres priores libri ex Patrum fere sen- citur. Ipse Corbeiensis codex, Mabilloniolestantc
tentiis compacti sunt, in quibus frequenter Prosperi de Re Diplomaticapag. 360, octavo sseculo scri-
nomine laudautur libri de Vita conlemplaiiva, utl ptus, collectioniset collectoris antiquiialem demon-
apud scriplore»oclavi et noni soepulirooserat. Quar- strat. Hanc certeapud Hibernos compositamprobant
tus vero liber canonum pollectionem complectilur tura S. Palricii ac GildseSapientiSdicta, tum Hiber-
dislinctam iu tilulos seu capitn 381. Nullum nensis synodi, quse fere sancta synodus vel simpli-
teslimoniumoccurrit recenlius Gregorio II el Beda, ciler synodus appellatur, decreta. Hsec collectio,
qui ante medium octavum ssecutumvita funcli sunt. inquit Acherius, docet et constiluit quw spectant ad
Nihil apocryi>humrecitaiur. In tcslinioniis descri- ordinationes sacras, ad ministrorum Ecclesimdiversa
bendis fere exaclus est auctor : aliquando lannn (ut munia, adadminittrandorumsacramentorummodum, ad
alit ejusdem lemporis) liberiori calamo seu com- ecclesiaslicamdisciplinamprobeobservandam,et ad lai-
pendio usus deprehenditur. PoenilentialiaRomanum cosChrislianismoribusreligioteimbuendos;deniquere-
et Bedselaudantur, nec non regula: monasticseS. lle- mediaadhibendapmnitentiasque lapsisimponendasprw-
nedicti, el sanctorum Patrum Basilii, Aureliani, Csc- scribit.In hac canonum Nicoenorumnomineconslanier
sarii, Fructuosi, Furreoli, Isidori, atqne Coliimbaui, alferunlur Sardicenses, uti fidemficit P. Coustantius
et aliorum similiura. Dionysiicollectio usui fuit, ex _. in prsefationead t. I Episiolarum Ronjanorum pon-
qua praecipueGrsecarnmsynodorum ac Afr cani ca- "titicum, num. 77, pag. 72. Ex paucis autetn quae
nones sumpii fuere- Hispanicamvero collectioneniin Acherius protulil perspicitur Alricanoset Gallicanos
canonibus Africaniscollector aliquando seculus est, canonesiis libris fuisse inserlos, ac Dionysii eolle-
ex qua Catthaginensi concitio tribuil canones qui in ctlooemin Hibernia usu receplam; Gangrenses enim
ea collectione perperara asserunttir Carthaginensi IV. canones ex Dionysianainterpretaiione aJferuntur, ut
Nihilrefert ex canonibus 6ynodorumHispaniaeqttod patet ex Jib. XLIII,c. 2, ubi canon 10 Dionysianus
in eadcm collectione Hispanica non inveniatur. Ex ad verbum describilur. Modum vero liberiorem in
Gallicauiscauonibus proeter Hispanicaraaliud exem- canonibus compendio efferendis, qui per h:cc tem- i
plum prse oculis habuit : laudat enim synodos Turo- pora inolevit, el in aliis ejusmodi colleciionibus in-
nicauj, Veneticam, Epaunensem, el ajiquot Aurelia- valuit, auclor exponil in prologo. Synodorum,inquit,
nenscs,quaeinUispanicadesiderantur. Excollectioue exemplarioruminnumerositatemconspiciens....brevem
etiam boctonjo edetida profecisse videlur. [CCLXXIU]planamqueac eonsonam[CCLXXIV] de ingenlisilva scri-
Etenim canonem ChaTcedonensemreferl c. 213 ex ptorumin uniut volumimstextumexpoiitionemdigessi,
inlerurelalione Prisca, et c. 238 canoiieni Nicsenum, ptura addens , plura minuens, plura eodem tramile
c. 247 Antiocbenum,c. 312 Laodicenum ex anliqua degens[leg. digerens].ptura sensuad sensum neglecto
versione cuni lectionibus quse in supradicta tantum verborumtramiteasserens.
collepiioneinveniunlur. Itlud porro maxime animad- % Hsecjam scripseramus, cumrec Jenlibusnosiras
vertenduin est, Reginonem usum fuisse quarto libro annotationes in ms. Vallicellanuni18 seeculi de-
303 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 304
cimi, quod diversas collectiones continet, suspicio A dationibus mortuorum c. 13. XLHI. De Ecclesiael
incidit nurnero 3 eamdem Hibernensem collectio- mundialibuse. 52. XLIV. De <ri*Kc. 10. XLV. De
nem exhiberi. Nec suspicio inanis fuit. Nam Fran- locisc 52. XLVI. De qumstionibusmulierum c. 22.
P.
ciscus a Puleo congregationis Oratorii Romoe.pres- XLVH. De ralione matrimonii c. 42. XLVIII.De p«e-
byter, quem pro sua humanitate nostrrs studiis co- nitentia c. -33. XLIX. De martyribus c. 22. L. De
operatorem experli sumus, rogaius lilulorum indicem somniisc. 2. LI. De tonsurac. 9. LII. De besliis.LHI.
ac certa quoedam ejusdem opusculi capita ex eo De carnibus edendis c. 16. LIV. De vera innocenlia
codice descripta transmisit, ac ex iisomnia cum lau- c. 5. LV. De infanlibusc. 5, LVI. De hospitalitatec.
data collectione convenire deteximus. Solum tiluli 4. LVH. De hwreticisc. 5. LVIII. De substanliis ho-
ibidem appellantur, qui aptid Acherium vbcantur minum c. 4. LIX. De ducatu Barbarorum c. 6. LX.
libri. Discrimen aliquod est, etiam in divisione, cujus De conviviisc 8. LXI. De maledictionibusel benedi-
causa in Vallicellano exemplo tituli sunt 68, qui ctionibus. c. 8. LXII. De proximis placendis c. 6.
in codice Corbeiensi sunt libri 65. Ita, ex. gr., Jiber LXIII. De silentioet elevalionevocisc. 4. LXIV. De
terlius manuscripti Corbeiensis, apud Aclieiium in- artificio c. 3. LXV. JDeauguriis c. 7. LXVL De ani-
scripius deDiacono, subdinconoscompleciitur. Melius ma c 9. LXVH. De contrariis causis c. 7. LXVHI.
autem in Vallicellanodividilur in duos titulos, terlitun De variiscausis c 25.
et quartuin, quorura alter de Diacono, alier de Sub-
diacono inscribitur. Econtra in Vallicellano deest § 2. De collectioneHerovatliana.
titulus de Regionibuscensus,qui in Corbeiensi est lib. 1. Codex Ilerovallianus seplingent.orum annorum
XLVI.Nunc inscriptionem ipsius colleciionis, ut in l> esse traditur a P. Coustantio tom. 1 Epislolarum
Vallicellano legitur, appendimus cum indice titulo- Rom. pnnt., col. 709. Fuit Antonii de Heroval, dein
rum et numero capitum, ex quibus consensum cum Jacobi Petiti, ac demum litijus testamento in biblio-
Hibernensi collectione ab Acherio edita ouisque ex- thecam Sangermanensem Pp. Benedictinorum con-
ploratius agnoscet. gregationis S. Mauri transivit. Laudatus Jacobus
Petilus plura ex hac collectione edidit tom. 1 post
Incipit gratissima canonumcollatio, quw Scriplurarum Pcenitentiale Theodori, pag. 102 et seqq. Eamdem
iestimoniis etsanctorum diclisroborata legenlemtw- collectionem antea laudavit Joannes Morinus in
tificat; ubi si quippiamdiscordare videlur, illud ex appendice librorum de Posnitentia. Divisa est, inquit
eis eligendumest quodmajoris auctoritatis esse, de- Petitus, in 92 tilulos. Conciliorumcanones, pontifi-
cernittir. cum decreta, etPalrum senlentim, ex quibuscompilata
Sequitur Prmfatio in eamdemcollalionem.Synodi- esi, omniasunt antiqua. Nonnullamaxime animadver-
corum exemplariuminnumerositatemconspiciens,etc, tenda in hac collectioneoccurrunt.
uti apudAcherium lom. ISpicil., pag. 492, ubi nii- 2. Prsemitlitur index synodorurnquoe in ipsa col-
nus rectc synodorumexemptariorum. Tum pauca de lectione alleganlur. Practer synodos Groecorum et
qualuor synodis ex S. Isidori libro Originum, vel ex Africse,ac prseler canones Romanorum, reliquse sunt
prsefatione collectionis llispanicse, Mox Item prwfa- viginti et amplius synodi Gallicanae usque ad Augu-
tio Diomjsii ad Stephanum de diversis synodis. Pro stodunensemS. Leodgarii episcopi, ex Hispanis vero
Dionysii autem praefalione collector excerpsit solos soli canones Toleiani allegantur. Hic Gallicanorom
titulos et numerum canonum quos in Dionysiano cnnciliornm nuraerus colleclionera in Galiiis lucubra-
codice reperit. Solam partem Dionvsii qitso canones C lam declarat.
complectitur prae oculis habnisse videtur, ac ex ea 3. Hujus colleclionis auctor non ex uno, sed ex
Carthaginenses canones continua numerorum serie, pluribus codicibus collectionibusque profecit. Uinc
ut in Valicano puri Dionysiiexemplo, descriplos in- Nicsenicanones, ex. gr., nnnc proferuntnr ex abbre-
dicat numerus eorumdem cnnonum 138; qui nu- viatione Rufini, quam in aliquot [Gallkanis antiquis-
merus non Hadrianis, sed puris Dionysii codicibus simis colleclionibus receptam vidimus part. n, c. 10,
convenit. Sic enim tegitur : Regulmapud Carthaginem § 2, nunc ex antiqua versione, quam Isidorianam
Africmcentumxxvm [corrige centum xxxvm]. Subdi- vocanl, qusequein aliis mss. Gallicanislegilur. Mirum
tur canon vigesimus Anliochenus ex versione Diony- vero accidit, eumdem canonerasextum Nicsenumeo-
sii. Tum liaec tabula titulortim describitur, quibus dem titulo sexto primum pag. 120 referri ex intef-
singulis numerum capitum ex corpore excerplum pretatione quseex ad lsidorianam accedit, dein pag. 122
adjiciendum putavimus. iterum produci Rufinianaabbrevialione.Dionysiana
J. De episcopoc. 24. II. J9e presbyleroc. 50.111.De quoque translatio collectori usui fuit, quidquid contra
diacono c. 10. IV. De subdiaconoc. 4. V. De leclore Potiius contendat; ac propterea in Observationibus
c. 4. VI. De exorcistac. 2. VII. De ostiario c. 3. VIII. ad dissert. 16 Quesnelli hinc non exiguum argu-
De recapitulatione septemgraduum c 1. IX. De aco- menturn sumemus, quo conlirmetur Dionysiicodicem
lytho et psalmitta c. 2. X. De clertco c. 10. XI. De anle Hadriani I et Caroli Magni tempora in Gallias
Chrisliano c. 6. XII. De peccantesub gradu c 6. XIII. pervenisse. Septem canones Chalcedonenses pag.
De tege c. 4. XIV. De jejunio c. 27. XV. De eleemo- 127,192, 196, 197, 249 et 261, relati, Dionysiiver-
syna. c. 10. XVI. De oratione c. 12. XVII. De cura n sioucm perspicue exbibent. Eamdem quoque proefe-
pro mortuisc 9. XVIII- De testimonioet lestibuset runt unus canon Nicanus pag 163, unus item Ancy-
testamentoc. 19. XIX. De oblationibusc. 20. XX. De ranus pag. 245, alius Antinchenus pag. 132, et duo
jure sepulturm c. 13. XXI. De ordine inquisitionis Laodiceni pag. 122 et 208. Canones apostolorum ex
causarum c. 1. XXII. De provincia c. 6. XXIII. De sola Dionysii interpretatione apud Latinos vulgati
judicio c. 43. XXIV. Deveritatec. 11. XXV. De do- sunt, adeo ul in ipsa tabula ab auctore prsemissa liocc
minaluel subjectione c. 5. XXVI. De regno c. 28. de iisdem scribantur : Canones apostolorum, quos
XXVII. De sorte c. 5. XXVIII. De sceleribus el vin- Dionysius episcopus [corrige Exiguus] de Grwco in
dicta eorum c. 35. XXIX. De civilate refugii c 18. Latinum translulii,rogante Stephanoepiscopo.Quatuor
XXX. De futuro [leg. furto] c 12. XXXI.De commen- quidem ejusmodi canones pag. 182,201,205 et 211,
datis c. 10. XXXII. De patribuset filiis c. 22. XXXIII. eam versionem reprseseniant. Quod si alii canones
De parenlibus el eorum hwredibus, et de pielate paren- apostolorum ab ea discrepant, id non alise inierpreia-
tum hmredesin hmreditatein perpeluum conservante tioni, cujus nullum uspiam indiclum est, refereudum
c. 16. XXXIV. De debitis, el pignoribus, el usuris c. credimus , sed alicui eodici vel collectioni, in qua
15. XXXV. De fidejussoribus, et ratis, et stipulalioni- iidem canones ex Dionysiosurapti, liberius expressi
busc. 8. XXXVI. Deiuramento c 15. XXXVII.De fuerint. Id comprobatur ex Gregorio Turonensi lib.
jubeleo c. 15. XXXVIII.De principatu c 43. XXXIX. v Hist., c. 19. Ipselibrum vero(rex Chilpericus), inquit, dis
De [CCLXXV] doctoribusc. 22. XL. De monachisc. 19. cetsittransmiltens eanonum, in quo erat quater-
XLl. De excommunicatione c. 17. XLII. De commen. nio novus annexos habens canones quasi apoitolicou
 305 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 30G
continenlesnwc : Episcopus t» Itomicidio [CCLXXVI], A Hispanicoe, nec cum Hadrianae, nec cum puri Dio-
adullerioel perjurio deprehensus, a sacerdoiio divel- nysii serie concordent.
latur. Canon iste est vigesimus quintus apostolorum, 7. Tilulo 26, pag. 165, canon Arelatensiswra 1, id
qui cum careat voce furlo, qusc in Dionysiolegitur, est can. 1, his verbis exprimiiur : Censuimusigitur
et proeferatvocem homicidio, quse in eodem deest, Pascha Domini per totum orbemuno die observari:
liberiorem alicujus exscriptoris licentiam manifestat. quse non legtinlur in primo canone, sed in epistola
Confer quoehac de re dicemus not. 14 in dissertatio- concilii Arelalensis l cx uno rarissimo Gallicano co-
nem Quesnelli 16. Aliialiarum quoque Groecarum dice edita. Videipsam epistolamapud P. Couslantium,
synodorum canones ssepius eaindem licentiam in pag. 546,1.1 Epist.Rom. pontif., n. 5.Canonesquoque
HerovalliaiiOcodice exhibent. Nunc enim compendio Romanorumlaudantur non minus quam in mss.colle- (
descripti snnt potius quam e Grseco redditi; nunc ctionibusPiihceana, Amlegavensi,el opusculoIIValli-
autem efferuntur aliis atque aliis verbis, quaein nulla cell. 18, quoeomnes suntveluslae collectionesGallia-
versione inveniuntur, vel interpolationem aliquam rum. [CCLXXVII] Hi autem canones ex Fossatensi col-
produnt. Hinc nemini probari poterit Jacobi Petit lectione pariter Gnllicana a Sirmondo vulgati, Inno-
senteniin, qua in hujusraodi canonibus inlerpretatio- centio I tributi fuere, a Coustaniioautem inter Siricii
nem singularem et vetustissimam ingerit. Errores in epistolas relerunlur pag. 6S6. Praeierea recitantur
citationibus nonnunquam occurrunt. Sic tit. 5, pag. qusedamexcerpta ex epislola Siricii ad Genesium,
109, canon Calcidonensisaffertur wra 20, qui est quse hoc pariter litulo laudatur in duabus aliis coHe-
corapendium canonis 20 Antiocheni. ctionibus Gallicanis Pithceana et Vallicellana 18,
4. Dionysinniporro codicis usus in prsesenti colle- _ opusculo 11, quocque idem Coustantius collegit et
0
ctione lucubranda potissimum comprobaiur ex cano- impressit col.709 et 710, ubi etiam scile notavit bsec
nibus Africanis. Nulli ex Hispanica collectione alle- nihil aliud esse nisi qum SirmondusetLabbeus ex co-
gantur. Ex Dionysioautem eosdem proferri ipsi nu- dice S. Mariw Laudunensisediilit, Stephani II papm
meri quibus designantur , demonstrant. Canones responsa 9, 10, ll, 12, 13 el 14, ab eo qtti illa ex-
Hipponienses ibidem vocantur, qui leguntur apud cerpsit, summa licentia vel truncata, vel mutala. Siri-
Dionysiumpost canonem 33. Cumenim prima syno- cio autem in nostra aliisque Gallicanis similibus col-
dus a Dionysio laudata post eumdem canonem 55 leciionibus, de quibus sequenli paragrapho dicemus,
sit Hipponensis, huicnostercompilatorinconsiderate ea occasione tributa non improbabiliter censet, quia
ascripsit canones sequentes, Jicet ad alias Africanas in editionc Sirmondi secundum Laudunensem codi-
synodos spectent. Numeri autem quibus bi canones cem anle ea responsa proxime prsecedit responsum
Hipponensescitanlur, non sunt secundumeam serieni octavum ex epistola Siricii ad Himerium; imperiius
qua in Hadriana collectione distinguuntur canones autem antiquior compilator exislimavit sequentia
posteriores a prioribus 33, sed illi sunt qui in pu- quoque capitula el responsa.quse nullocitato auctore
ris Dionysii codicibuseosdemcanones a primo ad ul- proferuntur, ad eamdem Siricii epistolam jjertinere.
timum coniintta numerorum serie designani. Nume- Ex corruptione aulem vocis Himerium indiligens li-
rorum errorem aliquemexcipe, qui tamen ad numeros brarius scribere facile potuit Genesium. Hactenus
puri Dionysii, non vero ad Hadriani propius accedit. P. Coustantius, apud quem, col.|637, not. 6, videsis
Africanosigitur canones compilalor non ex Hadriana, quoe disserit de alio fragmento Siricii, quod in codice
sedexpura Dionysii collectioneexcerpsit;quod ipsam Corbeiensi fusius, in Herovalliano autem conlraciius
compilationemHadriano anterioremcompn bat. Hinc Q multo invenitur. Epistola Silvestri cx qua noster
eliam allatus agnoscitur in Gallias purus Dionysiico- collector lextum describit pag. 192, est constitutum
dex amequamab HadrianoICaroloMagno traderetur. apocryplium eidem ponlifici inscriptum, quod alia)
5. Sardicenses canones Nicaenorum nomine refe- vetusiiores collectiones receperunt. Videpart. n, c 6,
runtur, eo quod sumpti fuerint e colleciionibus in n. 4. Nonnihil difticultaiismovebit textus ex epistota
quibus cum Nicsenissine proprio Sardicensium litulo Hormisdw papw per universasprovincias,qui simili
jungebantur, uti stmt ii codices Gallicani quorum mcndosa epigraphe legitur in codice Vat. 1343, et
mentionemfecimus part. n, c. 10, § 2. Hanc Nicseno- post llalitgarii librosin ms. Sangallensi apnd Henri-
rum inscriplionem Sardicensibus canonibus in Hero- cum Canisium (Thesaur. monumen. t. 11, parl. u,
valliano ms. tributam vide apud Petitum pag. 133, pag. 143), nec non apud Graiianum dist. 50, c 29
155,149, 188 et 202. Unicuracanonem Sardicensis et 58. At in Herovalliano ms., leste Petit, Hormisdaj
nomine collector laudat pag. 194, qui non Sardicen- nomen posterius videtur ascriptum. Textus vero per-
sis, sed Nicsenusest, seu potius Nicsenicanonis 18 tinet ad excerpta titulorum subjecta epistolseJoan-
corapendium. Nicsenoquidem concilio eumdem ca- nis II ad Caesarium Arelatensem lom. V Concil.,
iionem ascribil pag. 143, ubi ipsum iisdem verbis col. 903, quorum auciorem ipsura Csesarium cum
Nicseni titulo recitat, ac eumdem pag. 193 Ni- Sirmondo credimus.
caeni quoque nomine refert ex abbreviatione Ru- 8. Nunc ipsos titulos 92 hujus collectionis ex
fini. Pelit exhibemus.
6. Statuta Ecclesiae antiqua, quse inter documenta I. De fide catholicaet symbolo.II. De Scriptura ca.
juris canonici edituri sumus, in codice Herovalliano-. " nonica.III. Sententia papw Leonis de apocrypha Scri-
plerumque laudantur boc litulo : Canon Africanus, ptura. IV. Decrelalisde recipiendiset non recipiendis
vel Africanorum : aliquando Canon Carthaginensis: libris. V. Vt per singulos annos synodus bis fial; el
semel vero pag. 255, Statuta Ecclesiw antiqua. His qualiler denunlielur. VI* Qualesad sacros ordines ve-
litulis diversis eadem statuta inventa a nobis sunl in nire non possunt. VII. Quales, vet qualiter ad saeros
mss. exemplaribus Gallicanis, qualia sunt Vat. Palat. ordines accedant, et ubi ordinentur. VIII. Ne in una
574 et Veron. 59, quorum primum duos titulos simul civitateduo sinl episcopi, et de vicariis episcoporum.
profert, SynodusAfricana, et Statuta Ecclesimanti- IX. De ordinando episcopo intra tres menses.X. De
qua; secundum vero ex Synodo Carihaginis Afcicm. ordinatis episcopis, nec receptis. XI. De episcopoinvilo
ISumeriautem quibus eadem stattita noiantur, iis ordinalo. XII. Quod non oporteal absoluleordinare
numeris respondent qui in his Gallicanis exemplis quemquam.XIII. De servo aut liberloordinato. XIV.
proeferuntur; non vero illis quibus in codicibus col- De presbylerisqui diversisecclesiisminislranl; el quod
lectionisHispanicseea siatuta alio ordine designantur non licet clericum in duas civitatesministra-
sub titulo ConciliiCarthaginensis quarli. Non omnes re, nec abbati pluraquemquemonasleriahabere. XV. Vl de uno,
verocanones qui Carthagiuenses in Herovallianacol- locoad alium non Iranseat episcopusvel clericus sine
lectione appellanlur, ad slatuta antiqua perlineut; jussione episcopi.XVI. De pereqrinisepiscopisel cleri-
nam quidain sunt ex prioribus canonibus 33 con- cis, seu ad comilatum pergeniibus. XVII. De formalis
cilii Carthaginensisanni419, tres vero exposteriori- peregrinorum, et clericis sine lilteris ambulantibus,
bus, qui tamen in numeris ita vitiati sunt, ut nec cum XVIII. Qualiter vel pro quibusculpis quisquedegrade-
 307 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 308
lur, XIX. De expulsoab ecclesia,et de excommunicalo,A pus ambulet per dimcesim suam. XC. Vl episcopus duos
vel damnato ab offlcio. XX. De ordine ecclesiasiicocl soitdostantum accipiat, neque tertiam partem de obla-
non exactenturmoreser-
officiomissm.XXI. De reliquiissanclorum,el oratoriis. iionibus qumrat; et nt clenci
XXII. Altaria nan sacranda nisi lapidea. XXIII. De vili. XCI. Vt tallematia et turpia cantica prohlbeantur.
baplismo. XXIV. De iterato baptismo. XXV. De con- XCJI. Presbyterorumet diaconorumordinationescertit
firmatione;et prandia in ecclesia nonfieri; et quod die celebrari debere temporibus.
Dominicogenu non flectalur. XXVI. De Pascha, el die § 3. Decollectioneconientain mt. Vallicellano18.
Dominico, et reliquis festivitatibus.XXVII. De jejunio
Quadragesimw,vel Letania. XXVHI. Vt festi diesin. 1. Ejusdem circiter rationis ac temporis sunt etiatn
civitatibusaut in vicis publicis celebrentur.XXIX. Dt alise tres collec iones item Gallicanse, Andegavensis,
hoc quod offertur ad altare, vcl offerturad domumsa- Divionensiset Pitboeana,quasP. Sirmondus laudat;
cerdoiis,el de oblatione.XXX. ue communione;et ut easque libenter dcscriberemus, si eas vjdere licuis-
populus missas perspectet. XXXI. De prmdicationb. set. Harum vero locoaliam plane similem relereraus,
XXXII. De hospitalitale. XXXIII. De decimis. quse continetur in ms. Vallicellano 18, opuscuJo
XXXIV. De viduis, fUpillis ei pauperibns, infirmis, et secundo, Hanc Gallicanacesse originis, ex eo colli*
carceratis, et de leprosis. XXXV. Qualiterres Ecclesim gimus quod in ipsa laudentur canones Romanorum,
episcapusdispenset, vel regat; et de his quw in attari epistola Siriciiad Genesium,aliaque ejusmodi quaeiu
dan:ur;et de basilicisper parmchias.XXXVI.De rebut solis G.tllicaniscollectionibusinvenimus. Concinitin
suis clericis dedit. XXXVII. De rebus multis cum praecedenliHerovaliiana.Sed cum iu aliit»
quas sacerdosdantur.
quw ecclesim XXXVIII.De rebus ecclesimabs- ab ea diffett, tum vero [CCLXXIX] discrepat eliam ab
traclis [CCLXXVIII] el contradictis. XXXIX. De cau- P Andegavensi et Divionensi; nonnulla enfm, qusc ex
santilus el judicibus. XL. De episcopo vel clericis liis alJegata sunt a P. Sirmondo, in ea reperire ne-
accusalis, et accusaloribus eorum. XLI. De clericis quivimus. Num vero eadem sit ac Pitlioeana, suspi-
usurariis, et ebriosis, et fidejnssoribus, carmina vei cionem quidem afferunt ea quae exinde recitala, in
cantica turpia, et alia plura his simitia sectantibus. Vallicellana pariter nacli sumus, At cura tolani colle-
XLII. Vt cterici.non negligant officiumsuum, et non ciioi.ein conferre non lieuerii, affirmare non aude-
sint contumaces,et conductores,el a swcularibusabsti- mus. In Yallicellana afferuntur canones synodorum
neant. XLIII. Vt non habitet clericus cum extraneis Grseciaeex antiqua interj retatione, uti vocant, Jsido-
. mulieribut; et de relicta sacerdolis.XLIV.De episcopis riana, et nonnunquam ex rersione Dlonysii. Laudan-
el ordinibus,vel regulis clericorum,et vesiibuseorum, lur concilia Africse, Galliarum, et Hispnniae. Inter
et cmteraquamplurima. XLV. De venalionibuset ho- pontifices rccenlior est Gregorius Junior. Nullseoe>
spitalitale. XLM. Vt peccnnlesfideles nonliceal passim ciirriinl suppositilixLidori incrces. Canonibus inter-
verberari. XLVll. De parwchiis el oraloriUcomiruen- serunlur testimonia Palrum, ut in praecedentibus
dis. XLVIIL JJenatalitiis martyrum. XLIX. De ficlis quoque collectionibus tum hoc tum anteriori capite
marlyribus et locis qui inanilervenerantur. L. Desor- descriptis vidimus. Hinc mos ejusmodi, qui a posie-
tibus et auguriis. Ll. De clericis,monachiset abbatibus, rioribus canonum collectoribus suspeptus fuil, sajcujo
Lll. De Deo sacratis puellU, et monasteriis earum, octavo incepisse cognoscitur.
LIII, De raptis. LIV. Deinceslis et adulteiis, et qui 2. Hujus vero coflectionis titulunj el capitul i pro-
uxores suas dimiilunt. LV. De reverlenlibus adtmcu- ferresufliciet,
lum post depositummililimcingulum; el dehis qui post l< IJJCIPICNT CAMTDUSiCAOBVH CANOMUU NUH,72.
baptismumadminislraverunt.LVI. De fatsariis, el per-
De
juris, et homicidis; el deDecaptivitale, et discordia. 1. De apocryphis. II. hhqtd depolettale swculari
LVII. De expositis.LVIII. tibertis qui ad ecctesiam. ad sacerdotiumpromoventuT. III. De his quibus nutla
confugiunl.LlX. De Judais. LX. De clericis qui carnt dijnitas ad sacrum ordinemsu/fragalur, IV. De eoaui
abstinenl. LXJ. De hwreticis et gentilibus. LXII, De ab hmreikis\uerit ordina'us. V. Quod qui ab hwreltcis
catechumenis. LXIH. De conjurationibus. LXIV. Dt baplizaniur promoverr non debeanl. VI. Quodquide
enetgumenis.LXV. Dechrismate. LXVI. De exsequiit caUtolicafide ad kmresim transit, ad clerum non ad-
mortuorum et seputcris; el ne pallm super corpora mittatur. VII. Quatiter ad sacrum ordinem sil ccce-
ponaniur. LXVII. Delectionead mensam. LXVIII.De dendum. VIII. De observationetemporumper tingutos
lapsis et pcewlenlibus.LXIX. De his qui conlra cano- gradus. IX,inSivino presbyler uxorem acceperil. X, $1 pi'0
nes faciunt. LXX. De episcopis qui hos supradictoi necessitate baplizalur marotus.XI. Si cumvase
canones sublerfirmaverunt.LXXI. CatiOtiesS. Gregorii aul cummanibuswger infans baptixatusfuerit. XII. Si
papw eap. 12. LXXll. ltein ejusdem S. Gregoritpapai presbyter orationem Domtnlcam, vel sumbotum igno-
capitula 6. 1.XXIII. liem ejusdem capitula 14. ravertl. XIII. Si quis rutlice baptlzal. XlY. De iteralo
LXXlV. Epistpla ejusdem S. Gregorii papw ad lithe* baplismo. XV. Quod sabbato jejunandum sit. XVI.
riumepiscopum.LXXy. hmresi Itemejusdemepislolaad Bru- Quodpossrssio Ecclesia ab episcoponon sit aiienanda.
nichildem reginam pro simoniaca destruenda, XVII. Si Ecclesia per simplicem episcopumres suai
LXXVI. Demulieribusqumlaneficiaexercent.LXXVH. amiserit. XVIII. Quod Paschm temporibuspmbyleri
De Itis qui sibimonem infetunt quacunquenegligentia. n et diaconi remissionempeccalorumper parochiasaent;
LXXVlll. De his qui sacramenlo se obligant ne ad XIX. De monachis ad sacrum orainem promoveiidh.
pacem redeant. LXXIX. Vt oblalior.esdissidentium XX. Quod monachi ad mcrum ordinempromoti ft«4
fraimm non rectpfanfur. LXXX. De his qui ititrantes debeanta suo proppsitodeviare. XXI, Quod alteriut
ecclesiam per mmiam luxuriam tuam sacrameuto se desponsalamnemo accipereprwsunUtl.XX.II. Quod si
abstiheni.LXXXl. De non permiltendoimperare laicos unus ex conjugiosusceperit, uierque compaterefficia-
reliqiosis. LXXXl). De pmnitenlibustransgressoribus, lur. XXIII. Quod ;i sanus vir leprosam duxeril ugso-
LXXXIII.Vl pmnilenlesab aliis episcopisvel presby- rem. XXIV. Quod si vir aul uxor adutteraverit, com-
ieris non recipiantur, nec alibi communicent, nisi m munione privetnr. XXV. De his qui potl baplismum
ipsis locis ubi fuerinl exclusi. LXXXIV. Vl nullus epi- administrantescapitalemsenlentianiprotulerutu.XXVI,
scopus, vel infra positus die_Domin\cocausas audire Quod quinla feria anle Pascha pmnilenlibussii remil-
prasithiat. LXXXV. Vt episcopus nutlius causam au- icndum. XXVII. Quod qui nmnUenliampelunl, per
diat absque prmsentia cteticotum suorum. LXXXVI. imposilionemmanuum, el cilicium supercapul, eattt
Vt episcopusnullum ad episcopatumpir se contiiiual consequantur.XXVIII. JVepeccalonm nrglemo palem
promovendum,LXXXVU.Si quis polenlumquemlibet reciteiur. XXIX. De his oui an'e Commwonem opmlt-
exspoliaverit,et admonente episcopo non reddideritt tescunt et moriuntur. XXX. Quod in altari ubi epi-
excommunicelur.LXXXVllI. De Iricenali prmscri- scopus missamfacit, non liceat ipso die sactrdolimi$-
ptione, ul post Iriginla annos nulli licealpro eo appel- sam celebrare.XXXI. CapUula duoiecimex rescripUt
lare,quod legumlempusexclusit,LXXXlX. Vl episco- B. Gregorii papw ad Auguuinuifl opiscopum,quem |i}
 DE AMTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONLJM.PARS. IV.
Suxoniamad prmdicandum direxerat. XXXII. S. Au- A Et primus quidem tibellus, inquit, continel ea qum
tiuslini, unde supra, ex tib. i de Serm. Domini in sunt de pmnitentiaet pwnitenlibus, criminibus alque
nwnte. XXXIII. Sermo S. Joannis de sacerdotibus. judiciis. Secundus maximede accusatiset accusatori-
XXXIV. De his qui necessitatemortis urgente pceni- bus, judicibusac testibuscum cwterisad hwc pertinen-
tentiam simul et viaticum petunt; et de his qui obmu- tibusecclesiasticisregulis. Tertius de sacris ordinibus,
tescunianlequamad eossacerdosdaiurus pmniientiam vel qui promovendisunt ad clerum, quiveremovendia
accedat.XXXV. De kis qui pwnitentiam agere diffe- clero, et de regulis ac privilegiisomniumclericorumet
runt. XXXVI.De remediopmnilentim,et quod absolu- prmsulum. J'e'trus Pithoeiisin Synopsi bistorica viro-
tio pmnilenliumper manuumimpositionemepiseoporum rum clarorum qui prseter Gratianum canones et de-
supplicationibusfiat. XXXVII.De pmnitentibus,quod creta ecclesiasticacollegerunt et digesserunt, de hac
a presbyterisnon reconcilientur, nisi prmcipienteepi- colleclionescribit: Exstant passimet incerti eollectoris
scopo. XXXVIII.De eademre. XXXIX. De tempore libri tres pmnitentialesex synodis,epistolis,sententiis-
remissionit pmnitentim.XL. De his qui servos suos que sanctorum Patrum. Nisi sanclorntnPatrum nomi-
extra judicemnecant. XLI. Si domina per zeluman- ne inielligantur summi pontiflces, hoecpnstrema par-
ciltam occiderit. XLII. De his qui sibi quacunquene- licula delenda est; nulli enim snncti Patres in hisce
gigentiamortem in[erunt,et dehis qui pro suis scele- libris allegantur, sed soli cnnones conciliorum et
ribus puniunlur. XLIII. De his qui uxores, aut quie decretales Romanorum ponliflcum.
viros dimittunt, ut sic maneant. XLIV. Qui uxorem 2. Groecarum synodorum canones et decretalcs
habent,et simul concubinam. XLV. Si vir aut uxor auctor ex Hadriana collectione cum iisdem numeris
adulteraverit. XLVI. De his qui proximis se cqputant, _" ac litulis recitat. Africanos quoque ex eadem ita de-
ut a communioneChristi separentur. XLVII.Gregorii cerpsit, ut duplici ac distincta numerorum serie
papmdeincestii. XLVIII.Demullis nuptiis. XLIX. De alleget nomine concilii Carthaginensis priores cano-
qumstionibusconjugiorum,ejusdem.L. Quod non li- nes 35, et sub titulo concilii Africani posteriores
ceal [c,CLXXx]incottigendas medicinalesherbasincania- canones 105, ut in Hadriana describunlur. Hinc Ha-
tiit fieri. Ll. Quod non liceatChristianis feminisin suo drianam collectionem [CCLXXXI] ipsi usui fuisse du-
lanificioquasdam vanitatesobservare.LIl. De auguriis. bitare non licet. PraeterHadrianamvero colleciionem
LIII. De perjwtts. LIV. De furto. LV. De [alsistesti- adhibuit etiam Hispanicam,ex qua alios non paucos
bus. LVI. De discordanlibus.LVII. De his qui ex odio canones exscripsit Africanos, Gallicanos, et Hispani-
ttd pacemnon vertuntur. LVlll. De his qui sacramemo cos, qni in Hadriana desiderantur. Itaque ex his dua-
se obliganlne ad pacem rcdeant. LIX. Quod usuram bus collectioiitbusHadriana et Hispanica auctor pro-
laici Christiani exigere nondebeant.Regulmdejudiciis fecii, vel potius ex aliqua simili contenta in codice
clericorum.LX. De presbyteris qui uxores acceperint Vat. 1538, in qua collectioni HadrianoecnnciliaAfri-
tel fornicaverint.LXI. De diaconibmsimiliter. LXII. cse, Gnlliarum et Hispaniae,ex collectione Hispanica
De his qui ad presbyleriumpromoventur,et anteordi- inserta fuere, ut pluribus diximus part. m, c 5. Nihil
nutionempeccalorumsibi sunt conscii. LXIH. Si pres- profecto in cuiictis illis libris occurrit quod in eadem
byier vet diaconutin [ornicalione, vel perjurio, aut eoJeetipne Vat. 1338 non inveniatur, nec quidquam
jurto caplus fuerit. LXIV. JDe diversis ordinibus ab affertur ex illis documentis quoeprseterea in integra
uxoribusabslinendis.LXV. De incontinentiasacerdo- Hispanica collectione leguntur. Hinc etiam iidem
lum, seulevitarum.LXVI. De subintroduclismulieri- libri carent apocryphis, quod hnnc collectionem Isi-
bus. LXVll. De clericis usuras accipienlibus.LXVIll. C doriana anteriorem indicat. Acherius digestam arbi-
Ut nullus presbyler el diaconus conductor exislal, et traiur ante soeculumnonum. Certc Halitgarius, qui
clerici nbstineantse ab uxnribus. LXIX. Quod nefas obiit anno 831, ex hujus collectionis praefatione
sit feminas sacris aitaribus minislrare, vel aliquid ex suam mutuatus videtur, sicut hsecejus verba demon-
liis qumvirorumofficiisdeputata prmsumere.LXX. De slrant. Hanc autem epislolam nemo quidemexistimet
pollulionibusinterrogatio Augustini, et responsioS. meam, ne illi pro parvilate nominis mei vilescat.Sed
Gregorii. LXXI. Quod nihil prosit sacerdoti, etiamsi scial a majoribus nostris ex sanctorum senlentiisesse
bene vivat, si maleviveniibusnon conlrudical. LXXH. collectam, a me quidem excerptam, ne ntmfa prolixi--
Luciuosa desciiplio carnatium viventiumsacerdolum. tale negligentibuslectoribusfastidium generaret. Ma-
jorum nomine qui ex sanctorum sententiis uberiorem
CAPUT VUI. prsefationemcollegerunt, indicat, ut credimus, au-
De collectionibusAcheriana, Halitgarii et Rhabani. ctorem prsefationisprscsenli collectioni proemissse,
tn qua eoedemquidem Augustiniet Gregorii sententioe
1. Acherianamcolleclionem vocamus quam e tri- legtintur quas Halitgarius brevius contraxit. Siautem
bus mss. Thuaneo, Baluziano et Agobardinoedidit Hatitgarius majorum tiomine nostrum compilaiorem
Litcas Acberiustomo I Spicilegii novissimaeedilionis designavit, liic saliem quinquaginia circiter annis
pag. 510. Prsefationem hujus collectionis viderat, Halitgarium antecessit. Ilanc ilaqtie collectionem et
ejusdemquefragmentum vulgaverat beatus Rhenanus documentorum sinceritas, et auctoris antiquiias
in admonitionede Tertuiliani dogmaiibus; integrain ntaxime commendat.
tamen collectionem, uii exoptabat, reperire non po- 3. De Hnlitgario episcopo Cameracensi, qui ex
tuii. Noseamdem collectionein in tribus aliis vetu- U u eadem collectione profecit, pauca sufflcienl. Hic pe-
slissitnis rass. inveniuius, nitnirum in Vat. 1347 et tente Ebbone Remensi circa annum, ut putat Basna-
in duobus Vat. Reginse446et 849. ln editioneAche- gius, 825, sex libros scripsit de prenitentia. Henricus
riaua iiic tiiulus prseligitur: Collectioantiqua cano* Canisius primos quinque libros vulgavil e mss. San-
num pxnilentialium; notalque Aciierius rectius ap- gallensibus, qui recusi sunt tomo IIThesauri monu-
pellandain simpliciter Coltectiocanonum,nisi auctor mentorum, part. n, pag. 91, adjectosexto libro, quem
pcenitentiaiium vocem apposuisset. Nostri vero codi- Sievartius ex alio codice impresserat. Hic liber de-
ces hunc titulum ignorant, hancque solam epigra- erat iu Canisii codicibus, sicut etiam deest in antiquo
phen prseferant, qusein eademedilione post laudattim codice61capitiiliVeroneiisis.Atin hoccodiceprsefatio
titulum subjicilur : Incipit de utililate paenileniim,et Halitgarii sextum quoque librum indicat, ut videre
quomodocredendumsit de remissionepeecatorumper est in Appendite Historise Theologicsemarch. Maf-
pmnitentiam,cumprmfationeoperissubsequenlis.Certe Teii,pag. 79. 1'ater vero Menardus omnes hos libros
ex praefationeapparet, auctoris consilium fttisse poe- nacius in ms. Corbeiensi cum proefationeintegra,
nitentise modum sacris canonibus prsescriputra tra- sextum librum inseruit annotaiionibus in Sacramen-
dere; primitsvero liber fere quidem ad pcenilemiam larium S. Gregorii not. 679. Vide tomumIII Operuu»
pertinet, at reliqui duo non item. Haecnimirum col- ejusdem sancti, col. 461. Primus liber de octo Viliis
lectio in tres libros dispertita est, quorum argumen- principalibus, et secundus de Vita acliva et contem-
uim auctor in ipsa prsefalioue his verbis proponit, plativa , fere excerpti sunt ex Operibus S. Gregpi
 311 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 312
rii et ex Prosperi, seu verius Juliani Pomerii li ris ,AGrcgotii ad Secundinum sine decreti aut capituli
de Vita conlemplativa. Tertius de ordine pceniten- mentione ita allegat, ut alios Patres laudet: quod
tium, qtiartus de judiciis laicorum, et quintus de or- indicio est iia eam epistolam, sicut et Patrum texius,
dinibus clericorum, sumpti sunt ex canonibus conci- nnn ex collectione canonum, sed aliunde accepisse.
liorum ei conslitutionibus Romanorum pontiJicum. Similiter ex alio profecto fonle relulit longum frag-
Siciii autem Halitgarius prsefationemderivavit ex illa mentum epistolseS. Isidori Hispalensis ad Masonem,
quaecollectioni Acherinnseantea mcmoratae prseftgi- quse de eadem circa clericos lapsos disciplina eodem
tur, ita canoneset consti utinnes ferme omnesex tri- sensu agens, pariter creditur suppositiiia. Hsecenim
bus ejusdem collectionis libris eruit, alioque ordine apud pseudo-Isidorum seu in puris ejus codicibus
distribuil: adeo ut neque apud Halitgarium quidquam haudquaquam legitur.
ex Pseudo-Isidori imposturis occurrat, qnas quidem S. Alia Rhabani collectio in prolixa epistola ad
post Halitgariumvulgatas hoc ipsumconflrmai. Tan- Heribaldum quam dum erat Moguntinus episcopus
dem sextus liber est Poenitentiale Romanurii, quod scripsit anno 853, ejusdem plane rationis est ac an-
cx ipsius Ecclesisescriniis se sumpsisse auctor te- tecedens collectio. Imrao ibidem non pauca ex eo-
statur. dem libro pmnitentiumad verbum exscriptadeprehen-
4. Ab his disjungcndoenon videntur duse Rhabani duntur, inter quoe sunt idem addilamentum epislo'ae
Mauri collectiones, quscjioeniteniiales canones sine S. Gregorii ad Secundinum, et fragmeutum epistolse
ullis Isidorianis apocryphis exhibent. Primn est Liber S. Isidori Hispalensis ad Masonem. Ilic. quoque,
pwnitentium,quem scripsit dum esset abbas Fuhlen- quantum ad canones conciliorum et decreta pontifl-
sis, paulo post annum 841, et certe ante annum 847, .-" ciun, nihil est quod non inveniatur in colleciionibus
quo ad Moguntinamcathedram evectus, Otgario suc- Hatlriana et Hispanica, exceptis taniummodo quibus-
cessit; huic enim lunc episcopo eumdem librum in- dam canonibus conciliorum Remeusis, Turonensis
scripsil. Hic liber exstat inter Rhabani Opera, ac po- iii et Moguntini, quoe Rhabani setate celebrata fue-
stea ab Antonio Augnslino recusus ac noiis illustra- runi. Hsec episiola, in capila 34 distincta, edita
lns in opere inscripto Canones pmnitenliales.Quibus fuit primum a Petro Stevarlio tom. VI Antiquarum
ex fontibus auctor canones hauserit, idem Augusti- Lectionum Henrici Canisii, dein a Stephano Baluzio
nus in prsefatione notavit his verbis : Vsus autem in Appendice Reginonis, pag. 467.
Rhabanus esse videlur corpore canonum, et Isidori
Mercalorispriori editione, quodad concitiatantum at- CAPUT IX.
tinel provincialia. Nam Romanorumponlificumepisto- De collectionibus
las nitllas refert prmter eas qum post Damasum con- capitularium Ansegisi et Benedicti
scriplwsunt, et tn corpore canonumexstant. Corpus Levitm, et de earum additionibus. Excerpta ex iis-
canonum vocat Hadrianam collectionem; pro Isidori dem capilutaribus Isaaci episcopi Lingonensis. De
autem Mercatoris priori editione melius scripsisset capitulis Herardi archiepiscopi Turonensis, Theo-
[CCLXXXII] collectioneHispanica. Rhabanus quidem dulfi Aurelianensis, Ahylonis Basileensis, el alio-
rum similium.
<excepio testimonio S. Gregorii in epistola ad Secun-
«Jiniim,de quo mox dicemus) nullam constiiutionem 1. Capitularia regum Francorum plura coniinenl
poiuiiiciam allegat quse in Hadriana collectione non qiiaead exteriorem ecclesiasticam poiiiiam regendam
inveniatur; nulltim vero conciliorum canonem qui pertinent. Hsec fere condita in conventibusin quibus
non sit vel in Hadriana, vel in Hispanica, ut de col- C plures episcopi intererant, ac ab ipsis etiam episco-
lectione Acheriana loquentes observavimus. Mirum pis jussione [CCLXXXIII] regum hiuc inde collecta, et
porro est hunc scriptorem, qui eo tempore vixit iis- plurima ex placitis sanclorum Patrum canonibusqua
que in locis versatus est in quibus pseudo-Isidori col- conciliorum excerpla, ut Baluzius notavit (Prwfat.
leciio compacta et edila fuit, nihil ex eadem rece- in Capitvl., n. 9). Hinc magna eorumdem Capitula-
pisse. Neque vero opponas testimonium de clericis rium cum ecclesiasticis canonibus consensio prodiit.
Japsis ex epistola S. Gregorii ad Secundinum servum Hacde causa episcopi apud Trosleium (Concil. Trosl.
Dei inclusum, quod suppositiiium ejusdem epistolse c. 3) in pago Suessionensi congregati anno 909, post
addilamentum in Isidoro legitur. Cum enim nihil ex laudata inslituta canonum, eorum pedissequaappella-
tot aliis supposititiis Isidori mercibusRhabanus exce- runt Capitularia, eademque tum in synodis, lum a
perit, nobis probabilius videlur hoc ejtis epistolaead- pontiQcibus conlirmata, canonum nomen nonnun-
ditamenlum ab alio anteriori impostore confictum , quam obtinuerunt, ut laudatus Baluzius probavit
non ex lsidoro, sed ex alio fonte Rbabanum deri- (Prwfat. n. 18). Horum igiltir capitularium collectio-
vasse. Enimvero ea ad Secundinum epistola cum eo- nes, quas Ansegisus abbas, et Benediclus levita
dein additamento descripta legitur (a) in velustissimo compegerunt, inler collectioriescanonum nonjmmc-
ms. Corbeiensi originali Pauli diaconi, quod in bi- rito referendsevisae sunt; cttm prsesertimCapiiularia
bliotheca S. Germania Pratis servatur. Hic enimco- in posterioribus canonum colleclionibus inserla, ex
dex ab eodem Paulo missus ad S. AdelardUmabba- iisdem canonicis fontibus fere derivata fuerinl.
tem Corbeiensem (ulpatet ex ipsius Pauli epistola 2. HsecCapituiaria anle annum 827 separatim scri-
quse collectis in eodem codice S. Gregorii epistolis D pta, uti separatim condita fuerant, nondum eraut in
prsemittilur), quinquaginta quatuor ejusdem pontifi- unum corpus collecta. Ansegisns abbas, non Lo-
cis epistolas conlinet, ex quibus quatuor et triginta, biensis, sed Fontanellensis, ut Baluzius demonstrat,
testanlibus editoribus Benediclinis ( Prmfat. in tom. ( Prwfqt. n. 40), primus collegit aliquot Caroli Ma-
II Oper. S. Greg., pag. 433), ipsiusPauli mann cor- gni et Ludovici Pii Cnpitularia , ne oblivioni trade-
rectse sunt. Cum porro Paulus diacouus e vivis ex- rentur; eaque in quatuor libros digessit, quoitim
cesserit nnno 801, illud additamentum anle Isidori ordo ab eodem Ansegiso in jiraefalione proferiur.
collectionem compactum agnoscitur; ac propterea llla scilicetqum domnusKarolus fecitad ordinem per*
Rhabanus, qui ex cerlis Isidori figmentisnibil descri- tinentia ecclesiaslicwn, in primo adunavi libello.Ea
psit, ex diverso et anteriori fonte illud testimonium vero ecclesiasliea,qum domnusac piissimus Hludovvi-
bausisse dicendus est. ld quidem alia observatione cus imperator addidit, in secundo descripsi.Illa aulem
conlirmari potest. Cutn constiluta pontiflcumexcol- qum domnus Karolus t« diuersts fecit temporibusad
lectione canonum recital, hac formula constnnter mundanam pertinenlia legem, in leftio adunavi. Ipsa
Ulitur : Ex decretisSiricii, Ex decretis Innocentii, Ex vero quwdomnusHludovvicusprmclarusimperalorfecii
decretis Cotlesliui,etc, indicato capilulo quo in col- ad augmenlum mundanmpertinentia legis , in quarlo
lectione ipsum decretum refertur. Epistolam vero S. congessi.lllud autem monet Baluzius, tametsi insti-

(a) Vide tom. II Operum S. Gregorii, editionis Maurinsecol. 965, not. a, injepist. 62, lib. u etcol. 967
not. 1.
 313 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS. IV. 514
tutum Ansegisi fuerit sola capitula Caroli Magni in A t Isidori merces receperit, quse multo post Carolum
primo libro describere, permixta nihitominus ab Magnum prodierunt, Erchembaldus in laudata epi-
illo per errorem fuisse qusedam capitula Ludovici Pii graphe nominatus ille esse cognoscitur qni atuVLo-
a cap. 79 usque ad cap. 104, qune sumpta sunl ex tbario I floruit. Hoc ergo tempore quarla additio
ejusdem Capitulari anni 816, errorisque causam non Capitularibus.accessit.
improbabilem ex eo colligit, quia cum Ansegisus 5. Hoc inlegrum Capilularium corpus cum suis
duo Caroli Magnicapitula deprehendisset initio ejus appendicibus olim edittim fuit. JJmnium vero proc-
Capitularis quod a Ludovico conditum est; csetera stantissima est Stephani Baluzii editio Parisiensis
quoque ejusdem edicti capitula Caroli esse prsesum- anni 1677, duobus tomis in-folio, quibus eadeiu
psit. Ipsa Capitularia ex quibus Ansegisus libros Capitularia mullis et documentis, et notationibus
illos concinnavit, siudiosorum hominum diligentia illusiravit. Prsemissa sunt inier csetera quotquot
in anliquis tabulariis inventa et edita sunt. originaria Capitularia invenire potuit partim edita,
3. Cum Ansegisus multa ipsius Caroli Magni et pnrtim inedita , ex quibus lanquam ex fonlibus Inu-
LudoviciPii capitula praeterisset, Benediclus levita dati collectores Ansegisus, et Benedictus levita,
Moguntinus,Autgario MoguntinseEcclesise archiepi- et additionum auctores capitula derivarunt.
scopo jubente, circa an. 845 enm in se curam su- 6. A libris capitularibus regum Francorum dis-
scepit, ut omissas illorum constitutiones , quarum jungenda non sunt Isnac episcopi Lingonensis capi-
frequens erat usus, colligeret; iisque adjicienda cre- tula, quoe ex iisdem Capitularibus exc.erpta fuerunl.
didit quse antea Pippinus et Carlomannus statuerant. Hic episcopus ab anno 859, teste auctore Cbronici
Neque vero is ex solis Capitularibus regum et impe- n, S. Benigni, composuit librnni qui dicitur Canones
ratorum excerpsit, sed alia multa sumpsit ex libris Isaac , eogue ex libris canonum utiliora quwqueeli-
sacraeScriptursc, ex dictis sanctorum Patrum, ex gendo in unum volumen coarclavit. \s atitem oninia
codice Theodosiano, seu ex Aniani interpretalioni- sumpsit ex iribus postremis Capitularium libris, qtti
bus, Pauli J. C. senientiis, Juliani antecessoris No- Benedicto levita auctore post Ansegisum editi, se-
vellis, ex codice legum Wisigolhorum, et ex docu- parato volumine continebanlur, Tradit in proefatione
mentis quoe, ut ipse ait, in diversis locis, et in diver- idero episcopus, se ea capituJaexcerpsisse quwsanctce
sis schedutis, sicut in diversis synodis , el placilis Romanmel aposlolicwEcclesiwlegatus venerabilisBo-
generalibusedita erant, sparsim inxenimus,el maxipie nefacius Magonciacensisarchiepiscopusvice Zacharim
in sanctceMogunliacensismetropolis Ecctesiw scrinio papw una cum orthodoxo Karolomanno Francorum
a Riculfo ejusdem sanctm sedis metropotitanwrecon- principe in duobus episcoporumcbnciiiisad honorem
dita, et demum ab Autcario secundo ejus successore et profectumEcclesiw Dei conscripsit, qumqueetiam
atque tonsanguineo inventa reperimus. lloc poslremo idem papa Zacharia sub anno Incarnalionis Dominicm
commaie potissirnum indicantur supposititise pseu- DCCXLII auctoriiate aposlolica confirmavit,et omni-
do-lsidoriansc merces Riculfl sevo perperam attri- btis EcclesiwDei fidelious irrefragabiliter observahda
butse, quarum particulse in Benedicti libris receptoe constituit. Hseccum praemonuerit ut suaecollectioni
leguntur : de qua re vide quse animadvertimus part. auctoritatem crearet,*qnanti esset apud Gallos apo-
III, c. 6, § 4. HsecBenedicticollectio in tres fusiores slolicae sedis auctoritas patefaciunt. Animadverten-
libros distinguitur, qui, Ansegisi libris subnexi, con- dtini vero est haeclsaac affirmasse inriixum leslimo-
stituunt Capitularium libros quintum , sexium et nio ipsius Bcnedicti Ievilse, qni in suo procemio
septimum. ( idipsum ingessit. Hoecautem S. Bonifacii delegaiio,
C
4. Prseter Itos septem Capitularium libros invcntse et Zacharioc papae confirmatio sola prjma capitula
sunt additiones quatuor. Hse permulta capitula con- respicit libri primi ejusdem Benedicti, inter Capitu-
tinent quse nec apud Ansegisum, nec apud Benedi- laria quittti; nam cap. 1 habetur epislola Zacharim
clum reperiuntur. Prima additio, quse in nonnullis papm Francis et Gallis directa; cap. 2et 3 afferunlur
mss. exemplaribus continua numerorum serie ita duse synodi S. Bonifacii iegali apostolici Carolo-
jungilur cum tertio Benedicti levitae libro, ut par- manno prsesente cclebratae, altera anni 742 , aliera
tem cjtts facial, conslat ex Capitulari Aquisgranensi apud Liplinas anno 743 (T. I Baluz., p. 1235). Hsec
anni 817, in quo 80 capitula ad conlinendos in Isaac collectio dividitur in litulos 11; singiili autem
offlcio monachos sancita fuerunt. Additio secunda tituli plura capitula complectuntur.
capilulis 28 ea continet quw sunt generaliter per 7. Stephanus Baluzius (T. I, p. 1283)addit etiam
parochias populis denuntianda. Tertioe additionis ca- capituln Herardi arcbiepiscopi Turonensis , quae ex
pitula 124 proprie sunt ad episcopos vel ordines Capiiularibus regum Francorum pollectncredunliir.
quosque pertinentia , quw non solum observare, sed Sunt autem capituta 140, quae ille recitari jussit in
[ CCLXXXIV 1 eliam sibi subjectis velcommissisfacienda dicecesana synodo anni 858, xvn kal. Junii. Ideiu
perdoceredebent. Quarla additio prolixior, quse varia sane Baluzius notationes librorum Capitularium affi-
disciplinsecapiia respicit, consiat ex capitulis 171, git in margine, ex quibus quselibetcapitula comjien-
ac in his pleraque ex pseudo-Isidorianis imposturis dio excerpta existimat. Verum hsec capitula nullo
sumpla sunt. Cum Benedictus levita nullius docu- indicio ex Capitularibus poiius quam ex aliis jtiris
menti ex quo capilula excerpsit mentionem faciat, -. . canonici fontibus sumpta dici queunt. Esedem enim
ut ea quse spuria vel sincera sint discernerentur, v sententiae in pluribus aliis canonibus inveniuninr.
non exiguo studio et collatione opus fuit. At in ad- Hsec Herardi capitula ejusdem generis esse viden-
ditione quarta ipsi supposititii fontes allegantur iis tur ac illa TheoduUi Aurelianensis, qui cum anie
liltilis qui apud Isidorum inveniunlur : quod indicio Capitularium libros floruerit, ex his [CCLXXXV]
est non solum hnjus additionis auctorem diversum fecto nihil derivavit. Ejusdem quoque ralionis pro- sunt
esse a Benedicto levita, qui ab allegandis fontibus capitula Ahytonis Basileensis, Walteri seu Gualleri
abslinuit; verum etiam eo tempore quo hsecadditio Aurelianensis , Hincmari Remensis, Rodulfi Bituri-
facta fuit Isidorianam collectionem celebrem et censis , Riculfi Suessionensis, Aitonis Vercellensis,
pervulgalamfuisse, adeo ut ejus documenta uti jam et aliorura similium, quse non mogis ex Capitulari-
nola suis tituiis indicarentur. lltijus aulem additionis bus quam ex synodis derivari poluerunt. LTiumhic
tempus erui potest ex proefatiuncula eidem prscflxa, addirnus, laudaia Herardi cnpilula inveniri etiam in
in qua hsecleguntur : Sequenlia quwdamcapilula ex ms. codice Vat. Reginse612, ubi plura capitula si-
sanclorum Palrum decrelis et imperatorum edictis rnul c ennt, conficiuntquecapita 46.
colligerecuravimus, aique inter nostra capilula lege
firmissimatenendagenerali eonsultuErchembaldoean- CAPUT X.
cellario noslto inserere jussimus. Duo Erchembaldi
cancellarii memorantur, alter Carolo Magno impe- De manttscripta collectioneSorbonico- Mulinensi m
ranlc, alter sub Lothario I. Cum haocadditio spurias patles dtwdecimdistributa, IIxc swctitplx exeuntt
515 AD OPERA S. LEONJSMAGNIAPPENDIX. 316
in itaiia lucubraia oetenditur.De utu legum Roma- J^cissimi testes, evidens testimoniumprmferant, atqite
narumin collecliombut. avido leclori palulum inveniendiquod desiderat aditum
oHendant. Quem petimus molestenon ferat, si de una-
i. Collectionem nulli lunj amplitudine lum veiu- quaque re quid singuli magistrorumsenserint, non im-
stale concedeiiiem, quam eleganiissunus asservat provide subjiciamus: quandoquidemrala magis atque
Sorbonici» bibliothecfflcodex 841, cinunendaiit P. inconcussa videtur sentenlia pturimoruum judicum
Cousjanlius in prsefatione ad tomum 1 Epistolarum auetoritaiesubnixa.
Rojnanoruni pontiflcum,nura. 169, et Franciscus Sal- 3. Moxsubditur index cum tiiulis singularum par-
njoo ejosdem bibliothecse praefeciusin tractatu Gal- tium sic.
lice inscriplo : De 1'EludedesConcilesel de leurs coU frisna itaque pars hujus, quod Deo adjuvante ag-
lections, part. n, c. 1. Porro correciore* Romani in gredimur, operis, conliuetde primalu et dignitate Ro-
editione Gratiani coUectionemcanonummemorant ex manm sedisaliorumqueprimalum,patriarcharum, ar-
bibtiotkecaecclesimMutinensis.At cum ex ea niliil af- cliiepiscoporum,alque meiropoliianorum.Cap. 133.
fprant nisi quasdam lectiones, quid ea esset ignora- Secunda pars continelde honorecompetenii,ac di-
batur. Nos autem in biblioilieca Vaticana codicem gnitate, ex diverse negotioepiscoporumet chorepisco-
nacti sumus signaUimiium. 4899, qui exscriptus ex porum. Cap. 300.
Mtiiitiensi exemplo, iisdem Romanis correctoribus Tertia pari contiuelde synodocelebrandaetvocatione
usui fuit. Ex comparaiione vero titulorum qui ex ms>. ad sijnodum; de accusatoribuset accusationibus; de
Sorbouico a laudatis scriptoribus referuniur, cum iis testibm et lesiimoniis;despoliatisinjusie; dejudicibus
titulis qnos in lioc Vaticano exemplo invenimus, JJ etjudiciis ccclesiaslicisvelswcularibus.Cap. 186.
camdeni prorsus colieclionem in utroque conlinerj " Quarta pars continetde coqgrueni dignitale, et di-
depiehendimus, quam idpirco collectionein Sorbo- versonegoliopresbyterorum, et diaconorum, seu reli-
nico Mutinensem dislinctjonis gratia appellavimus. quorumordiiiumecclesiasticorum.Cap. 182.
Inveniuius prsetereain biblinllieeaVaticanaduos alios Quinta pars continel de clericoruminslruclione, et
perantiquos codjccs Pajai. 580 el 581, quorum unus nuirimento, vel qualilale vilw. Cap. 199.
quatuor tantum priores partes ejusdem collectiojiis, Sexla pars continetde proposilo monochorum, el
aJter uuiem parles tres item priores laniummodo prqfessionesanctimonialiumac viduarum. Cap. 142.
continet; sed uterque caret ea prxTaiionequse tum Septima pars continelde laicis, imperaloribus sci-
in Sorbojjico, tum in Muitnensi ae Vaticanoexemplo ticet, principibuset reliquisswculiordinibus. Cap. 141.
legitor. Ex his vero codicibus, quos comraode evol- Ociava pars continet de norma fidei Christianw, et
vimus, accuratiorem bujus prseclarsecolleclionisde- gratia Chrisli, ac divinorum mandatorumexscculione.
scriptionemafferre lieeptt, Cap. 89.
2. llaec in paiies duodecim dislribuia est, quifius Nona pars conlinet de sacramenio baptismalis, et
in <ns. Vaticano haec prsefatjo proeugiiur: Domino baptizanait, ac baplizatit. Cap. 66.
magnifico, vigUamissimopastori, ei prmcellenlistimo Decima part continetde templorumdivinorum insti-
urcltiprm^uiiAnselmo, nos mininvegregis ipsius ovi- tutione, el cultu, ac prwdiis; de sacrificiis,oblationibut
culm et peculiares quodmnmodovernutm, poniificaie ac decimis. Cap. 169.
deeus uieiiarrabils meritum voiissedulis imprecamur. Vndecima pars coniinel de solemnilalepatchali et
Laudilmsprovidenlicevestrwprmferendum,inctytepa* reliquit [eslivitatibuiac feriit. Cap. 47.
stor, acumen, ecctetiatiicit ulilitalibut provideac so- Q Duodecimapars .conlinelde kwreticis, schismaticis,
lerter protpiciens,et ad comimnemgregissibi commissi Judwis atque paganis. Cap. 26.
proftctma tHternis temper externisquedecertans, no- 4. Non unum, sed pJures simul in bac collectione
stram quoqm parvilateminter reliquot suorumfamulo- adornanda elaborasse Spsa quam cx Vaticano eodice
rum pefmomte frequenliutet ad polioratludia incitare apograpbo Mutinensisexhibuimus, praefatioinsinual.
uon abauil, pwcipiens omiimodit et injungent ut ta- Nos, inquiunt, minimwgregisipsius ovitulm, et vecu-
crorum instititia canonum, qumcvnqueab ipsit Chri- liares quodammodovernulm; semperque in loto con-
tlianw fidei primgrdiit spntiw atque calholica Ecclesiai texlu plurali numero loquunlur, Quoetamen cum e
magislri, apostoli videlicei atque epostotici piri, a4 jns. Sorbonico apud P. Coustantium ei Franciscum
posleritatisinslructionemscriplu indtdere suis, coadu- Salmon singulari nijmero efferantur, et in alterutro
nandi et coaptandii« unam [orvmlampro modulo in- exeraplo exscripioris arbiirium aslruendum sit;
genioli nottri qualemcunqueiiiigeniiam haberemus, probabilius videtureum librariura ex arbitrio emen-
Not tero imperitim, exiguilatis, alque imbecillitatit dasse, qui unum coljectionisauctorera ratus, singu-
nostrwadmodumconscii,opus lamarduum nulta pror- larem numerum induxit, quam qui ex fingulari plu-
tus temerifiie aggrediendum,mlla audacia prmsumen- ralem feceril. Quatuor atitem ex fontibus capitula
dum duceremux, nki vestri compellereteensura man* excerpta, cx Hadriapa et Isidoriana collectionibus,
dati; prmtertimcum in koc ipso robustiqret perspicar ex S. Gregorii Registro, et ex legibus Romanis quoe
eioretqueviros tam Grmcosquam el Latinoscertum sii in Cojiice, in NoveUjset lnsiituiionibus Juslinianeis
detudatte. Nam in altero Fenandui Carlluginensit contineniur, Jiacconstanti methodo servata, ut pti-
Eceiesm diaconut, in aUeroautem Creseomusquidm "n mum plui jina descrjbantur partim ex collectjone Ha-
cjusdem opirit imiWor, ecclesiatticarumsancthnum dr.apa, ex qua sumpti sunt inter caeteraGrsecarum
quamdam videturftcisse concprdiam; nobiiquemayno- synodorum canones versionis Dionysianse, partim
pere cavendum ne forte id idem resarciendo, aut com- ex cojlectione Jsidoii, quse supposititiaex documenta
pilatorum, aul deroqalorum devitemusinfamiam. Vl Suppediiavit; dein sequantur nonnulla Kegi-lio
ergo veitrm prwceptioni, qumnos tupra modumcogit, S. Gregorii; ac tandcm qusedamex Romanis legibus
vetlroqueardenlistimpampri tatisfacerevoieamut,post subjicianlur, Ita, ex. gr-, pars priraa canonesconci-
divinum prwsidiuin veslrmnobis ante oraniapalerna liorum, et decreta pontiflcum ex laudatis coliectio-
benedictionitadesse precamur suffragium, quatenus nibus profect usque ad cap. 119. Postea ex Registro
inter aiios vesirm dorninationtsalumnos, elsi non de B, Gregorji quscdam referuntur a cap. 120 usque ad
prgprio, taltemde alienolabore, vesiro[cctAxjtvi)pro- cap, 128. Tandepi noimulla cx legibus Romanis a
videntissimQ judicio non peniiusappareomut tmmunet. cap. 129 usque ad cap. 133. Animadvertimus in parte
Ad extequendum iuitur noitrm parvitatit opuspulum, tertia canones conciliorum et dccrcta pontificum nu-
proul bonorumopifex Dominutconfettedignalusfuerit nieris notari usque ad cap. 186. Deinvero [CCLXXXVII]
incremenlum, universas patcrtiorumcanonum, conci- aliquot capUuIa ex Gregorii Regislro et ex Romanis
liorum, atque decretaliumpaginas in duodecimparles legibus sunjecta numero carent.
instar apostoticislemmaliscensuimusdislinguendas, ita 5. lvpnem primum fuisse qui Romanas leges er.
duntaxat ut singulis partibus congruentia capitula Codice et Novellis Justinianeis in collectionemcano-
prwqotenlur,qumprmposita causte,velul quidqmverq- num ijjduxerjt, plerkjue existjmanf, M bseccolleclio
 517 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PAKS. IV. 5ii
Jvone, immoel Iturchnrdoet Reginone, ul mox vide-,A Codicis, Institutionumac Novellarum ejusdem usui
/bitiius, anterior est. lllud porro hoc loco non est erant. Hinc S. Gregorius Magnuseas identidem in
omiilendum,in codice Vaticano Mutinensisapogra- suis epistolisprofert. Videepist. 9 [CCLXXXMII] lib. i,
pho, et in Sorbonico quaednm documenta adjeota epist.38 lib. m, epist.25 lib. iv, epist. 36ltb. vi, epist.
ftiiiseqnaead prlmaevamcollectioneranon periinent. 23 el 39 lib. vn, ep st. 6 et 7 lib. ix, epist. 5, 4,11.
Omnlsenim parsex instituto collectorumin Roraanis et praeserlim43, libri xm. HineLeo IV in epistola ad
legibtts desinit. Porro parte tertia posl Romanas Lotharium Augustum,qui regnabal in Italia, scripsit:
leges bsecadjiciuntur.I. Detumultuconcilii.Definitio Veslramfiagitamuiclementiam,ut sicul hactenus Ro-
Patrum, etc. II. Incipit de quatuorsynodisprincipaii- mana lex viguit ita nunc suum robur proptiumque
bus. CanonGrwce,elc III. llem ratio de canonibus vigoremobtineat. Exstat lioc fragmenlum apud Ivo-
aposlolorum,et de sex synodisprincipalibus.IV.Item nem part. iv, c. 131, et apud Gratiantimdist. 10, c.
brevitannotatiodereliquis synodis: qtiseex prsemissis 13. Notantaulem Romani correctores: Videtur %0-
Isidoriansecollectionis dimanant. V. ltem annoiatio thariui populo Romanoquodhie Leopeiiit eoncessisse;
de decrttalibusapostolorum,tegcndumaposloiicorum: nam in legibusLongobardicit,lib. ii,Tit. 57, sic habe-
qnoeex codiceSorbonicoedita est a Franrisco Sal- tur: t Lotliarius imperator. Volumusut cunclus po
monlibrocilatopart.ii,c.l,pag.258ed'HionisLipsien- pulus Romanusinterrogetur qua lege vult vivere, ut
sis anni 1726. VI. De [ormatis : et profertur epistola tali lege quali lege vivere professi sunl, vivani, eic.i
furmalu KegembertiVercellensisad Andream Medio» Verum bsec Lotharii lex constilula ftiit anno 824,
lanensem,quaeex alio antiquo ms. prosenlis colle- Eugenio II ponlifice,qui Leoni IV prsccesserat, ti(
ctionis iinpressa ftierat a KranciscoBernardino Fer- _ reete probavitStephanus Balueinsin pnefatione ad
rnrio Mediolanensilib. i De antiquo ecclesiaslicarumP Capitulariaregum Francoram, num. 34. Igitur antfi
epistolarumgenere,c. 5, et ex Ferrario inseila fuil ap- Leonem IV id concessum fuerat. Cum vero Lotria-
pendiciCnpitulariuma Baluziotomo II, col. 1575, ubi rius Capitularia regum Francorum a Romanls quo-
lisec dala legitur: Da!a Verceltisanno Incarnationis que recipi sludnerit, uti coliigimus ex antiquJs car-
DomininostriJesu ChristiDCCCClV indictioneVII. minibus quse e ms. codice edidimus,part. u, c, 10, §
In rns. VallicellanoB 38 banc eamdera formatam 4, in fine; Leo IV institit ne quod jamdiu usu rece-
chronicanotationeexperlcm inveniimis,quse ex Iiop ptum eral, aliqna novitate lurbarelur. Ecclesiastici
codice typis data ftiit a Mabilloniotom. I Musei Ila- quldem ItalioeRomanalege se velle vivere unlver-
licj, pag. 240. HSncautem Regembertus episcopus sim profliebanlur, tili de ipsis statuerat Ludovicus
adjiciendusest catalogo episcoporum Vercellensium imperator lib. ni tegum Longobnrdamm,tit. i.n.37,
apud Ughellum,ejusqueepiscopatusVercellensishu- Legis auiein Romansenomine itlseleges inlelligeban-
jus temporis conflrmatnrex privijegio Auastasii III tur qu« in Codiee, Insiitutionibus atque Novellis
pontificisad eumdem Ragimperium,quod exslat in Justinianeiserant descriptsc.Ilinc ergo prsesentiscol-
ms. 62 capituli Veronensis;Anastasius eniin lcrtins lectionis suctores. qni sane in clero erant, Romanas
pontificatumgessitabamio910 ad annum 912, VII, leges ex his fontibus in flne cujusque partis addentes,
Ordo de eetebrandoconcitio, uti apud Isidorum legi- uunquam vero Salicas, aut alias aliarum naiionum,
lur. In calcc autem partis quintae adduntur capilula sese Iialos praeferunt. Uegino qtiidem Germanus
Nicotaipapseiu concilio collecla et Crmata anno 861 quasdatn leges CodicisTheodosiam ex Anniino re-
contra Joannem Ravennatemcum subscriptionibus, tulit, quippe quaeapud exteros jamditi erant in usu;
quas ex ms. Mutinensi hujns colteciionisedita sunt Q sed Capitulariumeliatn, et Ripuariorum, atque Bur-
a P. abbale Bacchinioin Appendicead AgnelluinRa- gtindionum teges simul exhibuit, nunquam verQ
veunatem, et recusa leguniur tom. X Conciliorum Justinianeas, quod italorum proprium fuit, Quod sj
Venetoeeditionis, col. 189.Additamenta partis tertiaa quidam exteri nonnulla excerpsertinl ex JustinianJ
desunt in tuss. Vat. Palatinis, qui eamdctn partera Novellii, hi adhibuissenoscunlurJuliani aniecessoris,
prseferunt. epitomen; ipsum vero earumdem texlum solf Italj
6. Tempus hujus cotleclionisexquirens P. Cou- fere produxerunt. Ivoatitem Carnotensis, licet Gal-
staniius, cerlutn esse pronuntiat eam digesiam anle lus, cx iisdem Juslinianeisfonlibus leges postea alje-
annuni 1009.Id enim, inquit, aperte docet is qui Sor- gavit; quia publicum earumdem legum sludium suo
bonicum exemplar descripsit, cujus ad calcem bsec aivo instilutnm, latius propagari cceperat. Italipara
annotatio legitur : Jutsu domini Heimonisvencrandi (|uoque collectionem confirmant tum epislola for-
prmsulisEecletim Virdunensit, aeeepi ego Rodulphus mata Kegemberti Vcrcetlenslsad Andrenin Mediola-
obsdienterac gratanter hunt iibrum ad scribendum, nensem, qute sub finemtertieepartis addlta fult, tum
finiviqueauno ItwarnationisDominicmmillesimoIX, sytiudus Romanasub Nicolao I conlra Joannem Ra-
Indict, VII, x kal. April., regnanteHeinricoin regno veniiaiera addita parti qtiintae: quseduo sunt docu
llloarii. Obsecroautem,quicunquehic legeris, ut mei inenta ltnlica. Formatoepreesertimepistolsein codi-
jam dicli Rodulphipeccatoris indigni monachimemi- cibus ejus regtonis in qua datseaut acceptoefbeiunt,
neris, ne pro commisstsrecipiam pmnas, sed oramine describi solent.
tuo, velomnium hic tegum jura perlraclantium ali- 8. Si porro seiremus qtils sit llle archieplscopus
quanlispermternicapiamrefrigerii.Vale,domineHeimo n Anselmus od quempraefaliodirigiluf, clariuset locus
prmsul beate, luique servuli mementobenigne.IJacte- "el lempuscc-llectionispaterent. Ctim P. Coustaptius
lenus ex P. Coustaniio, qui oiliil aliud de lempore GallicanamcoJJectionemforiassis proesumens,illum
conjicere potuii. Ctnn autem duo laudati codices iuter Galliarum archiepiscoposquoesierit, nihil sese
Vat. Palatini580et 581, forraoequadralse, et in duas expiscari poiuissefatetur. Nosvero nllill ainbigentes
columnas distiucti, soeculosaltcm decimo ineunte de collectione ltalica, quserentesinler archieplscopos
exarali credaniur, buic sseculoeadem colleclioasti- ltaios, deprehendimnseumesse Apselmum11Medio-
gnanda videtur. Verum antiquiorem esse, el saeculo lanensera,qui floruit nono saecillo ab anno 883 ad
ix lucubratam, ea quseoclavo numero afferenlur pa- annum tisque 897. Fuit qtiidem alius Anselmus ar-
lam cvincent. chiepiscopiiiMedtolanensis,quf ineunle nono ssepujo
7. Hanc coileclionemin Italia conditam suadent vixit, et aliMitem, qtti sub mediumundecimumsoe-
Romanoeleges,quse ex Justiniani Codiee, Inslilulio- culumeamdem Ecclesiamadministravit. AtiltSptimo
nibus atque Novellis ibidem afferuntur. Iu Galliis non convenit hsec collectio, in quam ex Isidoriaija
lex Salica, et Capilulariareguni Francorum; inGer- compilationepost ejus ectatemvjiigataplura capiiula
raania autem procier eadera Capitularia priseae Ri- traducta luerunt. «eque tertio Anselhio congruit,
puariorutn, Alemannorura, ante quem exemplum Sorbonicufflet duo Vnticano-
3" prise leges vi«ebanl; et jjagBaj'oariorum,et«IisBpro-
quidem GalJicanus aui Palatina scripta fuere. IgKur sub AnselmoII Medio-
Germanuscolleclor relulissej. Jn ttalia vero jani inde liinensi archiepiscopo,ssecuionono exeunte, isjlisec
a Jusiiniani ocvo,<juiio ea iinperabat, Rpwan;e lega» coiiectio Ralicacollocanda est,
319 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 320
[CCLXXXIX] CA«PUT XI. /A primum Nannetensis concilii allegal hoc litulo, Ex
De Reginoniset Abboniscolleclionibus. Concilio Nannelensi ccccxvun, id est cap. 419;
et similitereodem tibro,cap.ll7,quoddamlnnoccntii
1. Celebris est RegTnonisabbatis Prumiensis col- decretum afferens, se illud accepisse ail ex epislola
lectio, ex qua subsecuti postea collectores Burchar- papm lnnocentii cap. CCCLXXXVII. Hi quidem nu-
dus et Ivo plura sumpserunt. Hanc ille ineunte ssecu- meri capitulorum seu canonum419 et 587, nulli col-
lo x digessit, prsecipiente Rathbodo archiepiscopo lectioni quoeintegra documenla exbibeat, [ccxcj sed
Trevirensi, in cujus dicecesisiium erat monasterium solis illis codicibus canonum convenire queunt qui
Prumiense. Id patet ex ipso tiiulo quem Baluzius in plures promiscue canones conciliorumet ponlificum
prseclara editione Parisiensi anni 1671 sic ex mss. decreta sub una serie numerorum permixta descri-
codicibus expressit: Incipit libellus de ecclesiasticis bunt. lmmo latidatum decretum Innocentii iisdem
disciplinis et religione Christiana, collectusex jussu verbis refertur in ms. collectionepaulo ante memo-
Domini metropolitani Rathbodi Trevericwurbis epi- rata, ex qua Reginonemalia multa sumpsisse anim-
scopi, a Reginonequondam abbale Prumiensis mona- advertimus. Refertur autem num. 377, non vero
sterii ex divertissanctorumPatrum concitiiset decretis 587, uti apud Reginonemlegilur: quod errori lilira-
Romanorumpontificumfeliciterin Dei nomine.Amen. rii Iribuendum videtur. Eslo igitur pleraque a Regi-
Ipse Regino narrat in Chronico sibi in regimine mo- none recitata in collectionibus Dionysiana,Hadriana,
nasterii Prumiensissuccessisse Richarium anno 899. Hispanica cl Isidoriana reperiantur; non lamen se-
Collectionemvero quam regimine dimisso lucubra- quitur eum ex his collectionibusdecreta extraxisse.
vit, certe ante annum 906 editam non fuissc patetex »,' lllas enim plerumque collecliones adbibuit quse anle
cap. 448 et 449 libri primi, in quibus duoeepistolse ipsum canones ex illis excerpserant. Hinc cum in
formatseproferumur, una ipsius Rathbodi ad Rober- ejusmodi collectionibuscanones Grsecarumsynodo-
lum episcopumMetensem, altera DadonisVirdunen- rum nnn semper ex antiqua, seu lsidoriana, uti vo-
sis episcopi ad laudatum Hathbodui»,utraquesignaia cant, interpretatione proferantur, sed identidem ex
an. 906. Dionysiana; Regino ex his fontibus nunc antiquam,
2. Divisaest hsec collectio in librosduos, quorum nunc Dionysianam versionem derivare potuit. Au-
pTmusde personis el rebus ecclesiasticis tractat, cloritaies vero Capitulariuraet legum Burgundionum
secundus de laicis; quam divisionemRegino a Mar- atque Riptiariorum, aliaque nonnullarecentiora, quae
lino Bracarensi mutuatus videtur. Incipit primus in laudatis collectionibusdesunt, ipse propria dili-
liber ab inquisitione de his quae episcopus vel ejus gentia adjecil; et eadem ratione ex pseudo-Isidori
minislri in suo districtu vel territorio inquirere de- mercibus paucaquoedamquse in suam rem conferre
bent circa res et personas ecclesiaslicas. Hseceadem posse credidit, excerpsisse arbitramur, ul ne idcirco
iuquisiiio, ut scite notavit Baluzius, inter Capitula eas suspectas babuisse colligiqueat.
Hinctnari legitur tit. 2. Quare vel Regino eam sum- 4. Sub finem ejusdera sseculix, quoReginoQoruit,
psisse dicendus est ex Hincmari Capilulis, vel vetu- Abbo Floriacensis monasterii abbas colleciionem
stior fuit haecformula prius, ab Hincmaro, postea a edidit cum prsefationcad Francorum regem Ugonem
Reginouedescripta, quod verosimilius videtur. Si- filiumque ejus Roberlum. Cum Ugorex e vivis ex-
ntililcr libro secundo, cap. 5, proponitur inquisitio cessent an. 997, ante hunc annum Itsec collectio
episcopi circa laicos. Utrobique autem post inquisi- digesta fttit. Titutus est ejusmodi: Incipiunt canones
tionem subjiciuntur aucloritntes canoiiicse, quibus C i domniAbbonisabbatis.... excerptide aliis canonibus.
probentur singula quse in inquisitione prsemissafne- H.TCin capita LIIdistinguitur, ac ex canonibus con-
rant. Hinc post primi lihri inquisitioncm legitur: ciliorum, decretis pontificum, Capilularibus regum
Hwc qum supra capitutatim inquirendaexpressimus, Francorum, ct Novelliscoustitutionibus,itacompa-
auctoritatecanonicaroborari oportet. Et post inquisi- cta est, ut quoedam ipsius Abbonisverba identidem
tionem libri secundi: Capilula hmc,qum per ordinem inserantur quibus opus contextum efficitur. Mabillo-
annolavimus,canonicisoportet roboraridecretis.Prior nio curante prodiit tom. 11Analectorum pag. 248,
liber constat ex capitulis 443, secundus vero capi- editionis autera in-foliopag. 135.
tula 446 complectitur.
3. Auctoritates qusead probanda capitula profe- CAPUT XII.
runtur sumpta sunl non solum ex canonibus conci- De collectioneBurchardiepiscopi Wormaliensis.Huius
liorum, decretis Romanorumpontiflcum, et dictis mos inscribendi synodis, ponliftcibus,vel Patribus
seu sententiis sanctorum Patrum, verum etiam ali- senlentiasquorumdamposteriorumscriptorum.Pm-
ex
quando legibus Codicis Theodosiani, seu poiius nitentiate Ecclesiarum Germanimab ipso receptum
ex verbisAimiani inierpretis, ex Capitularibusregum et auctum.
Francorum, nec non ex legibus Burgundionum et
Ripuariorum. Cum supposititioepseudo-lsidori epi- 1. Burchardus, patria Hassus, non raonachus, ul
stolae raro allegentur, Reginonem non admodum plures crediderunt, sed canonicus et capellanus re-
ac postea ad Wormatiensem cathedram
magni fecisseillas nonnulli colligunt. Nequeenimdici _ gius fuit, ante
potest,inquilBaluzius(Jnpnefar.,n. S),incognitasilii.** promotus annum 1002, eamdem tenuit usque ad
(uisse, cumearum auctoritaiealiquotiesutalur; et cum annum 1025, quo e vivis excessit xm kal. Septem-
constetptmtereapermulla ilium accepisseex coliectio- bris. Dum auiem erat episcopus, colledioneui cano-
ne lsidori. Nos auiem arbitramur illum plura stim- num hortanie BruniconeEcclesioeWormatiensis proe-
psisse excollectfonibuspseudo-Isidoroanliquioribus, posito concinnavit. Stephanus Baluzius in prsefatione
qusein locos communes distribulse, nihil ex spuriisi ad Anlonii Auguslini libros de Emendatione Gratia-
ejusdem mercibus suppeditare potuerunt. Eum qui- ni § 18, animadverlit verum hujus collectionis au-
dem multa decerpsisse ex ea ms. hujus generis col- ctorem dicenriumesse potius Olbertum,monachum
lectione de qua diximus cap. 6, n. 6, adeo certumi Lobiensem, et poslea abbatem Geroblacensem,quo
est, ut inlegra capitula ejusdem colleclionis peculia- dictante et magistranteBurchardus magnum illud ca-
ria eodeni ordine iisdemque titulis in Reginonetran- nonum voiumencentonizavit, si vera hsec sunt quoe
. scripta invenerimus. Alia similiter ex ejusmodi col- leguntur in libro de Gestis abbatumGemblacensium.
lectionibusquseantelsidorianaminGalliisetGermaniai Verum ex mss. Gemblacensibusatiiue Leodiensibus
erant vulgatoeeum deduxisse satis credibile est, utii rem aliter narral Bartbolomseus Fisen in Floribus
ex Halilgario et Rhabano accepisse a memorato Ba- Ecclesiw Leodientis, pag. 328. Cum vero Burchardus
luziotradilur(ffrid.,n.l2).Aliquamcerlecollectionem i• Olberto prseceptore et familiari suo uterettir, eum-
adbibuit in qua canones conciliorumet decreia pon- dem operis adjutorem adbibuisse negari non poiest.
tiflcum hinc inde collecta longiori numerorum series Hinc Sigebertus in Chronicoad annum 1008Bu.rchar-
describebaniur. Hacde causa lib. i, c. 61, canonemi dum collaborantemagittro tuo Olberto viro undequa-
321 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR. CANONUM.PARS. IV. 322
mus ms. obiterlanlum cum im-
que doctisstmo magnum canonum volumen edidisseA opus Burchardi, quod
scribit. Anonymus, qui post Burchardi obilura ejus presso Parisiis an. lolam 1549contulimus,et deprehendimus
vitam digessit editioni Colouiensi insertam , alium epistolw phrasim immutatam. Idipsum et nos
ejusdem operis adjttlorem commemorat. Eodem observavimns in tribus laudatis codicibus, in quibus
quippe tempore, inquit, in CoUectariocanonum tantum prsefationem invenimus. In his prsefatio non
non modicum laboravil. Nam domino Walterio Spi- solum verbis discrepat a vulgata, verum eliam or-
rensi episcopoadjuvanle, et Brunicone prwposito ex- dine : ea enim quae in editis ad prsefalionis ca'cem
hortante el suggerente,canonesin unum corpus colle- ab aliis adjecta videri possunt, ipsi prsefationi in iis-
git. Notatu digmis est litulus Collectarium canonum; dem mss. ila inseruntur, ut Burchardo auctore scri-
nam manuscripti codices omni titulo carent. Concinij, pta fuisse manifestissime constel. Horum veterum
vero cum prsefatione [ccxci| ipsitis Burchardi paulo exemplarium concordia, cum quibus alios quoque
post subjicienda, in cujus line is suam collectionem codices qui prsefatione non careant, cbnvenire non
Collectariumvocat. ambigimus, hanc veram esse prsefationem seu epi-
2. Ad Ecclesise suse Wormatiensis usum idem stolam Burchardi ad Bruniconem suadet; idipsum-
opus sc confecisse in eadem prsefatione testatur. que conflrmat ipsa slyli ac synlaxeos inconcinnitas,
Istud non inceptum anle annum 1012 colligiiur cx qtise illi oevomaxime congruit. Prsefationem aulem
libro secundo c. 227, ubi suam formalam epislolam vulgatam, cum tam aperte a memoralis vetustis mss.
refert ad Waltcrium Spirensem scriptam eodem anno dissentiat, studiosi alicujus arbitrio, cui elegantior
idibus Martii. Idem verb opus jam fuisse perfectum stylus placebat, fuisse immutatam arbilramur. Uam
antequam Burchardus anno 1023 synodo Snlangustn- _" interim quatis in codicibus legitur liic exhibc-
diensi inleresset, cx eo cognoscimus quia ejusdem mus.
synodi canones ;cum in collectionem uon potuisset [ccxcnj 4. t Burchardus solo nomine Wormacien-
inserere, in calce omnes subjecit. Joannes Molinseus sis episcopus Brunichoni fldeli suo, ejusdem vide-
in proefationead Ivonis Decretum auctor est mulia licet sedis prseposito, in Christo Domino salu-
in editis Burchardi libris desiderari quse ipse vidit tem.
in veteribus pleniora, sed ea in duodecim libros lan- t MuJtisjam ssepe diebus familiaritas tua, fraler
tum divisa, quortim sexta pars est editus liber. Ilinc, charissime, praesens nobis liorlando suggessit quaie-
ut credimus, Joannes Alberlus Fabricius tom. XI Bi- nus libellum ex variis ulililatibus ad opus compre-
bliothecoeGrseca?,pag. 8, duodecimtomosdecretorum shyterorum nosirorum tam ex sententiis sanclorum
a Burcbardo collectos tradit, additque : Hoc opus Patrum quam ex carionibus, seu ex diversis pceniten-
ipsuminiegrumnecdumlucemAt vidit, sed tantum excer- tialibus vigilanti animo corpus in unum colligerem :
non solurti codex, ex ob id maxime, quia canonum j"ura et judicia poeni-
pta ex illo dkisa in libros 20.20 Burchardo
quo editio prodiit, libros inscribit, lentium in nostra dioecesisic sunt confusa, alque di-
verum etiam itla quoque vetustissima exemptaria versa et inculta, ac sic ex toto neglecta, et inter se
qnse Peirus Pithceus commemorat. Nos itent quatuor valde discrepantia, et pene nullius auctoritale suf-
integros codices vidimus, duos inunum bibliotheca Vati- fulla, ut propter dissonaiiliam vix a sciolis possiut
cana signatos num. 1350 etl555, apud Patres discerni. Unde flt plerumque ut confugiemibus ad
Benedictinos in monasterio Paditironensi, et alium remedium poenitentise,tam pro librorum confusione
Patavinum in bibliotheca S. Justinse, qui totidem li- quam eliam presbyterorum ignorantia, nullateniis
bros eidemBurchardo inscriptos exhibent. Addemus C valeat subveniri. Cur hoc? Inde sestimo evenire
et alia duo antiqua Vaticana exeraplaria 1356 et maxime, quia mensuram temporis et modum deli-
4980, quorum alterum incipit a libro septimo, alte- cti in agenda pcenitentia non satis altente, e! aperte,
rum a nono; et utrumque pro.-equitur usque ad Ii- et perfecie prsefigunt canones pro unoquoque cri-
brum xix, qui ob mulilos codices flne caret. Cum mine, ut de singulis dicant qualiter unumqundque
hseclibrorum series ac ea quoein eisdem coniinentur emendandum sit; s.ed magis in arbitrio sact-rdolis
eadem sint in aliis exemplaribus integris, hoec quo- inteltigentis relinqtiendum statuunt. Quapropter quia
que duo exemplariaeumdem viginti librorum nu- boc [nisi a sapientibus el legis divinse eruditis fieri
merum confirmant. Cuin porro nulli hactenus noti nequit, rogavit Jrie dilectio tua, ut hunc tibrum brc-
codices ullam collectionem Burchardi noniine proe- viter collectum, nunc demum pueris discendum tra-
notaiam, in duodecim partes dislributam contineant, derera : ut quod nostri cooperatores in maturiore
veremur ne Joannes Molinaeussequivocatione aliqua setate positi nostris diebus, et antecessorum nostro-
ituctus aliam ampliorem anonymam collectionem in rum tardilale neglexerant, modo setate teneris, et
lotidem partes divisam ob consonantiain in pluribus aliis discere volentibus traderetur. Siquidem ut prius
pro Burchardiano opere inadvertenter acceperit. flerent probi discipuli, post plebium et doctores, et
Forte ob oculos habuit collectionem Sorbonico-Mu- magistri; et ut perciperent in scholis quod quando-
tinensem in parles duodecim.distinctam, quam de- que docere deberent sibi commissos. Desiderium
scripsimus capile decinio; deceptusque ex eo fuit tuum et peiitio, frater, j'usta mihi videtur, el de vo-
quia inter titulos librorum Burchardi i, u et sequen- _ Juntate tali gratias teago. Etiam el illi multimodas
tibus, ac tituios ejusdem coiteclionis proefixosparti- " gratias refero, qui talem mihi prsestiterat, quia
bus i, II, m, iv, v, et x, summa consensio est. pro stalu Ecclesiaenostrse te assidue desudasse co-
Certe prsefatio quse in solis mss. 20 libros praeferen- gnoveram. Sed quod tuam exhortatiOnem ssepius
libus invenilur, Burchardum habet auclorem iisdem- mihi inculcatam tandiu distnleram, mese ignavise
quc libris fidemfacit. Id aulcm multo clarius elucct nolo ui assignes, quia duabus ex causis minime
ex tribus Burchardi codicibus :Vat. 1555, Patavino mibi hoc atlingere licuerat: scilicet propter varias
S. Justinse, et Padilironensi, in quibus ipsa prsefatio et inevitabiles ecclesiasticns necessitaies, quaequoli-
ab editis discrepans, et sincerior, ut mox vidcbimus, die more fluctuum emergunt; et insuper cura mun-
quam vutgata , non solum euradem viginti librorum dialium reruin ad imperialia mandata pertinentium,
numerum expresse' approbat, verum etiam, ipsorum quae sludentis et ad superiora lendentis aniinum
titulos insertos proeferens, hos et non alios a Bur- valde obtundunt; quia animus cujusque dum dividi-
chardo concinnatos testatur. Concinit etiain anony- turlper plura, minor flt ad singula. Tamen luissan-
mus ipsi Burcbardo coaevus, qui in ejus Vita tradtt: ctis petiiionibus obediens , synodalia prsecepta et
Hoc vero corpus, siveColleclariumdislinxit, el in vi- sancla slatuta tam ex sententiis sanctorum Patrum
ginti libros distribuit. Nonne ha:c duo, coseviscilicet quam ex canonibus Deo largienteet collegi et, prout
scriptoris et ipsius Burchardi, testimonia duodecim potui, corpore connexui in uno, in viginti libros
librorum opinionem expungunt ? idem corpus distribui. Et si quis diligens lector eos
3. In Operibus Georgii Cassandri pag. 1091 et subtiliter perscrutatus fuerit, multas utiiitates nostri
1098, teste Fabricio, lisec Ieguntur: Nacti etiain su- minislerii in eis inveniet.
825 At> OPEftA S. LEONIS MAGNIAPPENMX. 324
Index (a) smjjiaiorttmlibtorumD. Burchardi Wotma* A diviti, puero, jnvenl, seni, decrepito, sano» jnfirmo,
ciensiteptitopi, bteviter quid quoquelibrbeontinelttr in omnl tetate, 4n utroque sexu.
ostendent. i Vigeslmuslibef Sptculaiumumvocatur. Specula-
ttir enim de provldentia et da pf_destination« divi-
t Prlmas liber conttoet de potestate et prlroaiu mt, et de adveflta Ahtichristi, de ejus operibus, de
apostolicsesedis, patrlarcharum, eseteroruiti pfima* restlrreetione, do difljTidicii,de infefnalibusp«enis,
IUIB,metropolilanorum, et de synodo eelebrtnda, et dc fetlcltate perpetusBvit».
vocalione ad synodum; de secusatls, et aceusatori- < Unde, fraier, si regentibuc pJebes suas ex his
bus, et testlbus; de exspoliatis lujusie; de judlcibus Omnibt»unum deliMrit, qusoiodo eas tssirtKro et
M de omnl honore competenti, ae dignitate, et di- doeere poierunt? Eliam sacerdotia nonten v» in «i»
verso negotlo, et mtnisterio episcoporum. cotistsbil, qtiia valde periouloi» »uot evBflgelicaa
t Sccundus liber cOntinetde congruentl dignitat», 1111««, qulbus dicitur: Si axeus ctsco dueaium prm-
et diversa inslltutlone, 9c nUtrimente, vel qualitale tlet, amboin foveamcadunt. Quodsi ett aiitfwskivi-
vitoe, et diverso negotlo, et tninisierio ptesbylero» dulus qui, postquam iitud Viderit,auhi inviderit, di-
rttm, et diaconorura, seu reliquofum ordinum etcle- oen»me ex alienisaribns colligere eacaa, et ex alio-
slastkofum. rtim labore milii facere nomen inaaa, e»to. Fateor
« Tertlus liber continetde divlnarumdomorum !n- qula es aliorum labore collegeram, quia mhi soli
stUtlllone, et culto, et honore; de dccimis, etobla- eanones facerenon licet, colligare Jtciuitn ast, quod
tlonibus, et justitlis singulorum ; et qul tibri in sacro et feel; Deus novit, non pro4arrogantiaqjjadam, scd
Catatogorecipiantuf, qui vero apocryphl, etquafldo D Mpro nostrseEcctwiasnocessitudiiie.Ulouiemobsirua-
apponendi sint. tur detralienlis murmur, liber qualiscunque »it, no-
t Quartus iiber contlnet (rtierantefltumtwptisma- Strorum sit. Nonrogo jut nostri epfscopiilimen trans-
tfs, et mlnlstetium baptl*andoruitT,et baptiMtorum, eat, sed noetris addiscendum remanest, Quomodo
et Consighandorum,et coilsigttatorTim. autem, vel unde illum coHegerini, vulo ul audias;
t Quintus libercontinet de sacramento corporTflet et si est peecatum ullum, luo judlcio reKoquo diju-
sanguinis Dotninl, et tte perceptlotte, et observa- dieanthim. Nihil addidi de nxtonisi loborem, sed ex
tktne eorum. divinis testimoniis ea quse in eo inveneris, magiio
t Sextus liber continet de homicidiis sudore collegi. Et ut esseat qu» eompori*v#raja au-
iccxcirfj
nte et non sponte «smraissls, et de parricidiis , etorilativa, Bummostudio elaboravi. Ex ipso enim
e"tde fratrlcldiis, et de lllis qui uxores legitimas , et nucleo canonum, quod a quibusdara Corjni*tanonum
seniores 6uos iiiierftciunt, et de occisione eccteslasti- vocatur, qtjai stmt hosiro tempori necessaria, ex-
corum, et de observatione, et de poenitentis singu- cerpsi. Ex eanone aposteJoruniquasdam,ex transwa-
lorum. rinis eonciliis quajdatn, ex Germanicis quajdam, ex
i Septimus liber continet de incesta copHlatJone Callicls et Hisptnicia qusedam, «x decreti» Koroano-
consatiguinltatis, ct in qtto genieulo fldetesel con>- rum pontiflcum qusedam, ex doctrina Ipsius verita-
Jurtgiet separari debeant, et de revocattone, et de lis qusedam, ex veteri Teslamento [ccxciv]qu;edam,
pceniientia slngtitofum. <Mapostotis qusedat», ex dictis sancii Gregorii quse-
< Octavus liber continet de vtfls 8« feralnts Dco dam, ex dTotissaucli Hieronymiquajdanj, ez dictis
difialis et sacrum proposllum transgredlemtbus, et ^ancti Augostiniqusedam, ex diclis tancti Ambrosii
de revocatlone, et de pomitentfa eotuttt. C queedani, ex dlctis sancti Benedietiquseda», exdictis
i Nonusliber eohlinetde VirglnJbuset vidiris noh eencti Isidori quaedam, ex dtclis sancti BasiUiquaj-
velatis, de raptoribus enrum, et de separatione eo- datn. Ex PosniientlaliRomano qwedam, oxPoamten-
rum, de conjtinctione legitimorum eonnubiorum, de ilali Theodori qusedam, ex PoonitentialiBedse quse-
Concublnis,de transgresslone, et i-ceuttenliasingu- dam. Ad hoecin Colleotariohoc si quid utilitaiis in-
lorum. venei is, Deidonis ascribe. Si autem quid superfluita-
t DecimiHliber continet de incantahiribus, et de tis, mese insipieiiiisedepuU.Benevaleas, et in sacris
augdfibus, de dlvlnis, de sorlitegfs, etde variis illu- orationibus tuis mei peccatoris roemoriaro deprecor
sionibus diaboli, et de maledicis, et de contontiosis, ut habeas. Explicitproiogus, i
et de conspiratoribus, et de poenitentia Bingulorum. 5. In bac prsefatione,seu epistela ipsius Burcbardi
t Undecimus liber continet de excommunicandis nolanda sunt verba in viglnti iibrot idtm corpw distri-
et excommunteatis, de furJbtts, et de prsedatoribus, tmi; et prwlerea recoJondum est, quod antea atligi-
et fle prsesumptione,et contcmpiu, et negtigentia, et Hius, singulorum librorum ordinem et litulos eidem
feconciliatlone, et peiniientia eortint. prsefationia Burchardofuhse inserlos, ut ne dubitari
t Duodecimus libef eohtinet de perferio, «t de poisit quin editum opus, quod cum hoc librorum
pcenitentia ejus. numero, et cum iisdem titulis atque ordine plane
t Tertius declmus liber continct d« venerolione et concordat, Burchardum babeat auetorem. In vulgala
observalione sacri jejunii. prsefaTone,licetrebus pluribus discrepans, idem li-
t Quarlus decimus liber contitiet de cnipula , et brorum numerus indicatur. At ordo diversus; et
ebrielate, et de posnitentia eortim. quvdnm pariiciiln ita ab eadem pricfalione dissectse
i Qulntus decinJus libef Cotitinet de imneralori- D sunielin calcem rejectoc, utnon a Burcbardo, sed
fcus, principibus, et dereliquis hicis, et de minwie- ab alio conscriptse et adjeclsevideri possint. Non so-
HOeorum. lum enim index titulorum cujusque Jibri in vulgaiis
* Sextns decimusIiber contluet de Bceusatoribus, a proefationedistractus est, verum eiiam ipsi prse-
rJe judiclbus, de defensofibus, de lalsis testibus , et mittitur auctorum ex quibus Burcbarduscanooesde-
_e pcenilentiasirtgulorum. rivavit; catai<igus,abeadem prxfatione pariter divul-
t SeptimtisfJeciitruslibef eontinetde fornioitione sus ctim hac inscriptione, quie a Burcbardo profl-
et inceSludiversi generis, et de poenitentiautriusque oisci nequit : Ex quibtu iocit auclerum scriptis eccle-
sexus et dWerssesetatis. siattica hmc deereta caitegerit. Nneieut canonum,
» Oetavus decimus Kber coiitinet de viBiiatione,et quem initJo calalogi Burcbardus io fiae prefationis
poenitentia, et reconcHiationektilrtuorum. taudat, et canomm carput a quitmsdan) appelturi af-
* Nonu*deehmts liber, qui Corttom voeiuur et firmat, est pseudo-Isidori colleclio, ex qua quidem
Medieui, centlnet COtrectioneScorporum, et anima- multa apocrypiia decreta iraiiscripsit. PJtjra vero ca-
rum medTclnas,ewloeet uflJtinitjwtnoJiesacerduMm, pitula et lleginoiie, et nonnulla eliani ex doaJnu»ap-
ctiam simplicem, quotnodo, vel quaJHer Oniculque pendicibusquse in mss. Reginonis collectioni snbji-
«uccurrere valeat, Ordinato, vel sineordine.paupwi, ciuntur, eum exceipsiste Sleplianus Balu»iH*inproc-
(a) Hic litulus, vel saltem Uurcbardi itomen, libraiiorum arbitrio insertuat videtw.
523 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 526
Reginonemlatedemonstrat.Verurain lilu- A Fecisti ut quwdam mulieresin quibusdamtcmporibus,
is mutta mutavit, aliis titulis ex arbitrio prsefixis,qui etc. Mox idem codex producits numeris apud Bur-
falionead
:\ suhsequentibus canonum collectoribus ex eodem cliardum 154,155 et 156, prseterit sex numeros se-
sittsccpti,magnamconfiisionempepereruiit.Cumenim quentes a num. 157, Feeiti quod quwdam mulieres
noji paucaapud ipsuni inscribanlur nominibus con- facere solent, ut cum filio tm parvnlo, ele., usque ad
ciliorum, vel pontificum, in qiiorum decretis aliunde num. 162. Profert autem mtmerum 105, Interfecisii
editis nihillale reperilur; ea in deperdilis eorumdem filium vel filiam, etc, cum diiobussequetitibus. Caret
documciilis a Burcbardo vel ab exscriptoribus ejus num. 166, Gusiastide semine,etc. Ttmi destriptonu-
inventa pttires crediderunt; ac propterea eadem vel- mero 167, Bibisti chritma, elc. somittlt cssteros qua-
uti fragmenta pretiosa ab ipsis conservata suo cU- luordecima num. 168, tisijtioad 181, atyue concludit
Jusquesynodi, vel fionlilicisloco in Conciliorumedi- cum Burchardianis nuineris 182, Uppresskttiinfantcm,
tionibus addita sunt. Qui vero rem hanc accuratius el 185, Invenisti infanlem. BurcJiardusaddit in flne
espendendamsuscepere, detexerunt Burcbardum sy* undecim numeros, qul in eodioe hoit raperiumur.
nodorum, Romanorumpontificttm,atit sanctorum Pa- « Pcenilentiale hujusoodicis Gennaniets Ecclesiis usi-
trum nominibusiribuisse ea capitula quseRegino vel tattim indicant inter cxteros duo numeri, in quibus
ex Capitularibus regum, vel ex Rhabano , vel ex Theutonicae loeuiionls flt mentio. Num. 50, quod
Ferrando diacono, vel sine ulla auctoris mentione Thcuionice eatina tocatur; et quae niim. 151 Ipud
reciiavit. Slepbanus Baluzius in iaudata proefa- Burchardum efternntur, 01100* vuigarh Stullitia Wer-
tione, ittim. 22, haecde Capitularium libris notavit: vvolffvocat, in codice exprimuntur Slo: quod theuto»
Burchardus cum Reginonemcompilaret, maluit qum a nice Wetebvlfvoeatut. Faclle Suiem ex dictis conji-
hinc accipiebalcapita, tribuere conciliis quibusdam, "ecre licet Biirchardtim hoc Pcentcnitala Spud suos
aul Patribus anliquis, quam regibus notlris; quod receptum collectionl insefuisse, et ex aliis poeniien-
Francorum appellatio,qua Reginonisalque Witichindi tialibus addidis9e quss in eo desiderantur.
etiamnummvogloriabantur reges Germanorum, usur-
vari desiissetwlate Burchardi, adeoqueexulaa Saxo- CAPUT.XIII.
nibutetsei omnisCapilulariumistorumreverenlia.Bur-
chardus enimsemellanlum cap. 218 et 219libri primi Dt colleolioneS, AnselmiepiseopiLucani.
citat capitula Karoti Magni, sic ut addal illa ab e\ii-
teopiscollaudataesseapud Aquisgranum, alioqui for- ,. Sancti Ansetini Lucani eplscopi collcctionem,
siianhis non usurus.Illuil vero Burchardus sibi prse- quss fere tola iti Graiianuin transiit, explicare non
Stituissevidetur, ut capitnla sumpta ex auctoribus miniini interest, cum praeseriim ea in manuscriptis
qut non essent vel summi pontiflces, vel synodi, vd delitesCens non satis perspecia sll. Lucas Vadingus
Patres sfitisnoti et cclebres, non sui cujusque auclo- atque Aclierius ipsanl typis proferendam reteperani;
ris, sed alio celebriori nomine allegaret. Quseanim- ted altcr morte prseventus, alter vero atiis curis
adversio perutilis erit in legendis collectiombusBur- distractiis, infecium optis reliquerunt. Cum itaque
chardo posterioribus, ex gr. Ivonis et Graiiani, qni ex codicibusomnls notitia pendeal, codices quos ex-
plura ejusdem generis ex Burchardo receperuni. 11- pcndere lictiit prius memoiandi suni. Quatuor ross.
lam porro laudem huic coilectioni omnes tribuunt, codicos in Vaticana bibliolheca reperimus signatoa
quod methodum satis apiam sequatur, ac praeterea ' mnri. 1561,5551, 4«83 ct 6361. Ex his duocbartacei
canones aliquot concitiorum Germanise posierioris (1recentiores sunt.nimirum 3531 et 4985; cumque in
temporis contineat, qui vei in rarissimis codicibus horum marginibus notentur Giatiant distinctiones,
inveniunlur, vel etiam lectiones prseferunloptimas, seu causse, et quaestiones,in quihus eadem capitula
ex quibusvulgali emendari queunt. reccpta fuerunt, lios codices illos esse censenius
6. Duo tandcmomitlere nolumus. Primo in biblio- quos Gratiani emendaiores adhibuere. Codex 3551
tlteca Vaticanasine auctnris nomine exstatvetus co- tabulam prsemittit iibrorum tredeciin; at in libro
dex 4227 inscripius Correclorel Meduus, cui [ccxcv] septimo, non tamcn perfeclo desiniL Integros vero
similem in bibliothcca Parisiensi S. Vicloris vidit Jibros tredecim continet alius codex 4985, qui ox
et;ain Jacobtis Pelit, ac ex eodem excerptum dcdit in ant quo exemplo dimanat scripto sub Innoc.nlio II,
PceniientialiTlieodoritom. 1, pag. 558. Hicautem ad in flne enim exhibet caialogum liomanorura pontifl-
Burcliardicolleclionempertinet, in qua esl liber de- cnm , qui usque ad Calixtum II annos pontilicaus
cimus nonus eodem tilulo prsenolatus, tit vel ex litu- nniat; at sine annorum notalione addit duos alios
lis in Burchardi prsefalione anica descriptis liqttet. pontifices, Honoriumlletlnnocenliumll. [ccxcvi]Duo
Secundo in ms. Vat. 3850soeculixi exhibelur Poeni- aliiVaticani codicespergameiti 1364el 6361 veiustio-
lentiale in quo leguntur interrogaliones faciendsea res sunt, qnorumprimuscaialogumlloinanofUmpon-
confessariis cum tnxatione posuiteniise. Hoeomnes tificumconcluditin Gregorio VII, post cujus niortem
inlerrogalionesad verbum exscriplaeleguntur in eo- Anselmus.sedeadhucvacanie, supremuni diem obiit;
dem Burdiardi libro xix, cap. 5. Solum in hoc capitc altcrvero catalngumproducit usque ad Pasobalem II,
Burchardinno plurcs sunt quam in laudato codice. quo viventecum idemcodexluerit exaralus, aiini pon-
Inlerrogationum paragraphi, quos viiandaeconfusio- p lificatus ejus nequaquamnotantur. In his vero duobus
nis causa ntimeris computavimusaiqne distinxiuius, anliquioribus mss. iluodecimtantum libri legunlur,
apud Burrhardum stint centum etnonaginta quatuor. omisso undecimo de paenitentia. Anselrai nomen in
In eo aulemcoilice interrogatioues eaedemsunt ac in duobuscodicibusvetustioribus,quiomni titulo carent,
laudato capitc quinlo Bnrchardi a num. 1 usque ad desideraiur;nec non in Vaticanorecentiori4983.Solus
num. 59, qui incipit : Viol«stisepulcrum. Dein apud codexVat. 5&31Anselmuinproeferthoc titulo p. 12:
Burchardumabundant sequentes numeri a 60 usque Incipit capilulalio librorumquos B. AnselmusLucen-
ad n. 105 iuclusive, qui inscribuntur de arie magica, sis episcopusde comqualibuscausis singulosin hoevo-
de sncrilegio,de gula et ebrietate, de irreligiositate, lumine libros composuit,Et iterura post Ubrorum ca-
item de arte magica, de superstilione, et item de arte pitulationem, seu tabulam pag. 16, his verbis : Inci-
magica. Hiomnesnumcridesunt in raemorato codice, pit authentica et compendiota colUctioregularum et
qui post illa numeri 5SJ, Violasti sepulcrum, etc., senleutiarum sanclorumPattum et auctorabiliumcon-
subdit: Concubuisticum sororeuxoris luw, etc. , uii ciliorum[acta temporeGregoriisanetissintipapma B.
apud Burcbardumnum. 104, el sequitur usque ad Anselmoepiscopo Lucensi, cjus ditigenti imitaloreet
num. 152, Credidisli,quodquidam crederelotent, quod discipuio,cujusjussiane et prwceptodesideranlercon-
sint,agreslet [eminw,elc. Omitiitaulem quse in fine summavithocopus, In alio ms. Vat, receiKiori4983
hujus numeri apud Burchardum adjiciuntur : Inistis lisec postrcma inscriptjo qsque ad vocemconciliorum
omnibussupriidiciisdebenisacerdoles,cnc.,ncprxieTen tantummodo legilur. D110Barberina exenjpla laudan-
ignorat sequcntcinnunicruin 155, cujus initium est: tur quorum uiiutn signatum nun). 1881, septem tan-
527 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 328
tum priores libros contiiiens, in fronte auctoris no- A Lib. vn. Devila et ordinationeclericorum.Alias, De
men rhytbmo vetusto inserluui exbibet. vita et ordinatione presbyterorum,diaconorum et reli-
quorumordinum. C. 201, al. 207vel 209 aut 213.
/n Trinitatis nomine Lib. VIII.De lapsis. C. 39.
Sanctmet individum. Lib. IX. De sacramentis.C. 64, al. 69.
Incipil hinc [eliciter Lib. x. De conjugiis. C. 63, al. 68 vel 70aut 76.
Istius libri series, Lib. xi. De pmniteniia.C. 174, al. 179.
Quem seilicetex Italia Lib. xii. De excommunicaiione.C. 75.
Anselmus,quiquepontifex Lib. xni. De vindiclaet persecutionejusta. C. 28, al.
Lucanmfuit Ecclesim, 29 vel 34.
Virprudens ac calhoticus 4. Notandum est hanc numerorum varielatem du-
ln Chrisli fide fervidus plici ex capile proficisci, nimirum aliquando ex divi-
Carpsit ex totocanonum sione unius numeri in duos, vel econlra, ssepiusvero
Et Patrum sanclorum corpore,etc. ex additamenlis, quse cum posteriora sint, fere in
flne librorum descripla inveniuntur, nec in prsemissa
Duo item codices 765 et 706 bibliothecseS. Germani tabula capitulorum indicanlur. Immo quaedamaddi-
a Pratis memorantur, unus apographus exerapli Bar- tiones sine numero, etqttandoque clnractcre diverso
berini, qui rhythraicis recilatis versibusdistinguitur; subjeclse suni. Sic, ex. gr., antiquus codexVat. 1364
alier sine auctoris nomine ac sine ullo titulo, opti- libro quario duo capila 56el57 addila ptoefert, quse
mus et antiquus vocatur a Baluzioin praefalione ad -. _ in tabula capitum non proponuntur; et libro sexlo in
Anlonii Augustini libros de emendatione Graiiani "* flne addit sine ulln numero cpistolam Urbani II ad L.
num. 19, ubi eiiam testatur hunc codicem nihil con- Prsepositum EcclesiaeS. Iventii apud Ticinum, Jibro
tinere posterius auno 1086, quo S. Anselmus obiit. septirao canones Placentinse synodi sub eodem Ur-
Laudalur prseterea recenlior codex regius Parisien- bano an. 1095, Jibro oclavo cpistolam Alexandri II
sis sseculixvi, qui plane similis Vaticano 5551, se- ad Landtilfum in Corsica, omnia sine numero et in
ptem tantumlibros cum iisdem inscripiioiiibus aucto- fine librorura, quod inanifestumadditamentiindicium
ris nomen prseferentibus continet. Antonius Augu- cst. Proeterea tibro undecimo alia manu accedit ln-
stinus tres codices vidit, quorum unus Romanus, uli nocentii 11epistola ad archiepiscopum Mediolanen-
vocat.est ms. Vat. 4983; a ium vero, quem veterem sera, et ad episcopos Cumanum atque Laudensem.
meumappellat, duodecim tanlum libros complecten- Codex chartaceus Vat. 4983 in fine libri quarti di-
tem, ex aiiquot indiciis eum esse deieximus qui iu verso charactere addit decfetum CalixtiII in concilio
Vaticanam bibliotbecam poslea traductus, signatur Lateranensi, ac inter alia additaraentn antecedenti
num. 6361. Hos duos codices in Epitome canonum codicicommunia libro tertio suhneclit eam Urbani II
frequenter adhihuit. De tertio ejus codicenihil rescire epistolam ad PraepositumEcclesiseS. Ivenlii, quaein
potuimus. lgnoium tandem, sed vetustum exemplum superiori codiceaddilur in line libri sexii. Qusedam
communicatumnobis fuit cx monasterio S. Benedicti tamen capita mn solum in fine, sed eliain in corpore
Padilironensi, quod libros tredecim sine auctoris manuscripti 4985 inlerseruntur libro quinto et sexlo,
nomine continens, sscculoxii scriplum credilur. quse cum in aliis cotlicibus non invenianlur, addila-
2. Antonius Auguslinus, cui tres codices auctoris menta esse noscuntur. Licet vero hic codex plures
nomine expertes prsestofuerunt, de Anselmoauctore C ( additiones receperit quam Valicanus 3531, caret ta-
dubium inspersit, quod alii non pauci subinde suscc- men duobus decretis Urbani II, quoe in cod. 3531
perunt. Duo prsecipuedifflculiatemfacessunt. Primo inseruntur cap. 150 et 175. Codex Padilironensis in
quia nulla hujus collectionis mentio Jacta est ab iis fine cujusque libri quoedamfolia alba olim relicta ex-
qui ejusdem.S. Anselmi opera recensuerunt. lnter liibet; et in his foliis plerumque plura postea ponli-
hos prsccipue movet coaevusvitseejusdem auclor, flcia decrela descripta ftierunt charactere minuiiori
alque poenitentiarius,qui alia minoris inomeiili opu- quo alia quoque in marginibus idenlidem scripta le-
scula referens, hoc non videlur fuisse prsetermissu- guntur.
rus, si ab Anselrao lucubratum novisset. Secundo 5. Ilis prsemissis, quid dc hac coltectionesentien-
quia codices aliqua eidem collectioniinserta prsefe- dtim sit, paueis dicanius. Eam in Italia conditam
runt ex Urbano II et Paschali II, qui post S. Ansel- oslendunt non solum codices in Italia frequentiores,
mum ad aposlolicam sedemevecti fuere. Notat prse- vel exIlalia in alias provincias allati, sed nionumenla
terea idem Augustinus magnam in ipso opere codi- prscsertim Italica atque Romana , quse iu aliis exte-
cum varietalem. Nam prseter eos codices, qui unde- rarum gentium collectionibusnon iiiveniuniur. Talia
cimo libro carent, magna est varietas in numerisi sunt fragmenta ex Ordine Roniano, nonnulla capilula
capitum singulorum librorum : alii enim codicesi ex epistolis ct aclis sub receiiiioribns pontificibus ae
plUra, alii pauciora capilula singulis fere libris com- prsesertim sub GregorioVII, et qusedam eliam ex
prehendunt. rarissimis epistolis Gelasii I et Pelagii1, quse ex apo-
[ccxcvu] 3. Cum id exploratius declarare non mi- stolicis scriniis videnttir educla, et ex haccolectLone
nus ad colleclionem cognoscendam, quam ad judi- -. a Gratiano recepta , ex hujus editione innotuerunt.
cium ferendum de auclore maximc conferat, titulii Notalu dignum est quod Italicus hic auctor non so-
singulorum librorum cum varietate prsccipuacapitumi lum ex Romanis legibus, sed ex Capitularibus eiiam
prsenotandisunt. qusedamexcerpsit. Si porro additamenta separentur,
Liber i. De primalu et excellentiaRomanmEccle- hanc collectionem sub GregorioVII lucubraiain pa-
sim. Alias, De polestate et primalu apostolicmtedis. tebit. [ccxcvin] Nihil enim babet qtiod boc ponlilice
C. 90, al. 91 vel 94. poslerius sit. Qusecunque aulem movebant ex Ur-
Lib. u. De libertateappellationis.Alias, De primatu( bano II, Catixto II el Innocenlio II, ea ad additionesl
Romanm Ecclesimet libertateappellalionis.C. 78, al. * perlinerc deprebendimus, uli eliam Antonius Augu-l
81 vel 82. stiuus persensit scribens : Sed poluerunl addi ea ca-
Lib. in. De ordine accusandi, testificandi et judi- pila postAnselmimorlemab aliquovirostudioso. Enim-
candi. C. 117, al. 124 vel 127vel 131. vero dub prsesertim codiccs Vat. 6361 et vetustus
> Lib. iv. De privilegiorum aucloritate. C. 55, vel1 Sangerraanensis a Baluziolaudatus omnia ejusmodi
66aut57. additamenta posleriora anno 1086 plane ignorant.
Lib. v. De ordinationibusEcclesiarum, et de omnii Hinc ergo nihil obest quominus hanc colleciionem
jure ac statu illarum. Alias, De ordinationeet jure acc tribuamus S. Anselmo episcopo Lucano, quem qui.
statu Ecclesiarum.C. 71, al. 83 vel 93. dem ejus auctorem duo diversi fonles testantur, ni-
Lib*vi. Deeleciioneet ordinationeac de omnipote- mirum tum iliicodices qui dupliciepigraphe Anselmi
state sivestatu episcoporum. C. 201, al. 203 vel 207.. nomen prseferunt, tum polissimumcodex Barberinus,
3.9 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 330
qui idipsumrhylhmicis versibus prodidit : bi enim A 8. Nonnulli intermss. exempla collectionisAnsel-
versus vetustioris sctatis lestimonium prsebent. Equi- mireferunt codicemBasilicseVaticanse118 C, sseculi
dem versus rbythmici jam descripti in ms. Barbe- xi, cui quidem recentissimo charactere Anselmi no-
rino clauduntur bis aliis quatuor versiculis : men inscriptum fuit. Etsi vero non pauca coniineat
Et hwc sunt sanclorumnomina qtiae in aliis Anselmi mss. inveniuntur, in multis la-
Venerandaper omnia men discrepat. Primo differl in librorum numero:
Romanwsedis prmsulum novem enim libros tantum complectitur, qui fere ti-
A Petrbldescendentium. tulis el capitulis carent.Decreta pontificumhuic col- .
leclioni et Anselmo communia, alio soepein libro le- '
Subjicitur autem catalogus Romanorum pontificuma guntur apud Anselmum,alio inhac collectione. Hsec
S. 1'etroad HonoriumII usque. Igiturqui eos versus prselerea expers estaliquot decretis ponlificumqusa
compegit, vixitsub Honorio II, id esl non mullo post describunlur in Anselmo, aliaque decreta exliibet
Anselraimortem. quoein Anselmo desiderantur. lnter lisec est epistola
6. Initio quidem sine auctoris nomine haec col- Joannis papse ad Isaac Syracusanum, quseapud Gra-
lectio prodiisse videtur; ac proplerea plerique codi- lianum legitur caus. 16, q. 2, c. 1, ubi Uomanicorre-
ces Anselminomine carent. Quse autem exemplaria ctores, qui Anselmi codices diligenter evolverant,
ejus nomen prseTerunt,vel merum B. Anselmi epi- laudant unum codicem Populeti, id est collectionem
scopi nomeri exliibent, vel elogium addunt, quod Tarraconensem, eo quod nec ih mss. Anselini, nec
viris sanctiiate insignibus vita functis convenit. Vivo in alia colleclione eam epistolaui invenerant. Adde
aulem Anselmohaec coliectio edita non videtur, sed _ nonnulla folia identidem vacua in eo Basilicoeexem-
in schedis ejus post mortem inventa atqtie vulgatn, •**plo relicia, adeo ut primus imperfectae collectionis
nec lamen omnino perfecla, ac propterea prsefatione fetus sit, cui postrema auctoris manus defuit. In su-
aut epistola nuncupatoria caret. Hincfortassis auctor periori hujus codicis margine pag. 73, libellus accu-
vitae ejus, aliiquescriptores qui cseteraAnselmiopera sationis describitur sub Eugenio III, quem hic inse-
recensent, nullam liujus collecliauis mentionem fe- rimus.
cerunt, quod scilicet ab eodem edita el perfecta non Libellusaccusationis.
fueril. Postea vero quam aliquot exemplaria sine
auctoris nomineexscripta et pervulgatafneruni; alii, num Eugenius papa. Die Martis apud prmdictumdomi-
Eugenium papam Johannes presbyler professus
quibus notus ernt auctor, in aliis codicibus subinde est se Lanfrancum Ticinensemepiscopum lege cano-
transcriptis Anselmi nomen prsefixere. Quod porro num de simoniarenm deferre,quoddicat eumcum Al-
in quibusdam, iisque vetustis codicibus, liber undc- berto diacono in civilale Novaria, domo Pelri
cimus dePoenitemia, qui ejusmodi collectionumprae- menseAprili,papa Lucioanno i, commisissesimoniam. Ruffi,
cipua pars esse solet, desideretur; forte primus li- Ego Johannes presbyterprofiteor me hujus libelli au-
brarius, ex quo ejusmodi manuscripta proficiscuntur, ctorem.
in schedis S. Anselmi duodecim tantum libros nactus lnter episcopos Ticinenses in Ughelli serie nullus
exscripsit : liber vero de poenitentia ab aliis diligen- Lanfrancus Lucii II et Eugenii III tempore refertur.
tiori cura inventus suo loco inserlus fuit, uti sane lbidem per hsec tempora recensentur Alfonsus, Con-
suo locoinsertus legitur in duobus antiquis mss. Pa- radus, ac Petrus, cui successor profertur S.Lanfran-
dilironensiet San-Germanensi, nec non in Vat. 4983, _ cus, quicum ab Alexandrolll fuerit ordinatus anno
quem licet recentiorem, ex vetusliori tamen exemplo G 1178, diversus est ab eo, qui jamsub LucioII et Eu-
derivatumobservavimus scripto sub InnocentioII.
7. Eminentissimustcardinalis Baronios ad an- genio III Ticinensem sedem occupabat.
num 1086n. 14 lextum recitat, quem tribuit illi ano- CAPUT XIV.
nymo Anselmipceniientiario qui Vitam ejus scripsit. De coltectionemanuscripta Vaticana cardinalis Deus-
Anselmusex muliis et diversissanctissimorumPatrum dedit. Aliquot documenta haclenusinedita exinde
voluminibusunumcompilavitcanonicarumsententiarum
nonmodicumcorpus. His verbis indicari videtur col- producunlur.
lectio canonum. Verum in integra et germana Vita 1. Deusdedit presbyler cardinalis creatus a Gre-
S. Anselmi quam pcenitentiarius ejus digessit, ut gorio VII litulo Apostolorum in Eudoxia, duo opera
idem Baronius postea subdit, aliier scribitur sic: sr.ripsit, quse cuin seque in libros seu partes qnatuor
Apologeticumunum ex diversissanctorumPalruw vo- dispertita sint, et plura ex sacris canonibus afferant,
luminibusccmpilavit, quibus domini papmsenlentiam, a nonnullis invicem confusa, accurate distinguenda
et universaejus facla alqueprmcepta canonicisdefen- sunt. Unum, digestum sub Viclore III, est colle-
deret rationibus: quoenon collectionem canonum, sed Cliocanonum; alterum, tempore Urbani II, adversus
Apologeticum a Canisio editum pro Gregorio VII invasores et simoniacos et reliquos schismaticos
contra Guibertum manifestissime indicant. Oudinus scriptum fuit. Romani correctores Gratiani unius
(Tom. II de Scripl. Eccles. pag. 721) quosdam erudi- collectionis canonum indicium dederunt in catalogo
tos censere ail, opus a Canisio impressum nihil esse Jibrorum qu.ibususisunt, his verbis : Deusdeditcar-
aliud quam excerpla qumdamex colleciionecanonum_ dinalis collectiocanonum, et libri quatuor de Rebus ec-
ejusdemAnselmialiundea Canisiocomparata.Possunl ** clesiasticisex Valicana. Libros autem quatuor de Re-
autem nullo negotio experiri an hmc conjeclura vera bus ecclesiasticisidemesse ac collectionemcanonum,
sit, quibus adsunl aiiqua exemplaria mss.collectionis quam in notis allegant, palamfitex notationeeorum-
canonum AnselmiLucensis, cum quibus idem opus dem in caput 6 dist. 40, ubi hsec habenl : Deusdedit
impressum conferri possii. Nos, qui plura exemplaria presbytercardinalis tit. Apostoloruminde Eudoxia, tem-
vidimus, eam conjeclalionem inanem perspeximus. pore Victorispapwlerlii, librosqualuor Rebuseccle--
Apologelicuraenim opus contextum est pluribus te- siaslicis composuit,qui in bibliothecaValicanaservan
stimoniis in scopum colligatis refertum, quod a fnss. tur; et in libro primo c. 201 ex gestis Bonifacii
colleclionem canonum continentibus abest quam martyris et archiepiscopiMoguntinisedisaposlolicwte-
longissime.In eo autem Apologetico, quod certum gati hwcsanclissimiiltius viri de Romanopontificeac
est Anselmiopus, inter plura quoe proferuntur testi- sede apostolica verba refert, etc, quse quidem iib. i
roonia, libro secundo leguntur rariora Gelasii 1 et c. 231in canonum collectione Vaticana ejusdem ear-
Pelagii lfragmenta, nec non textus ex Romanis le- dinalis legunlur. Utrumqueverohujus cardinalis opus
gibus [ccxcfx]atque Capilularibus, quemadmodum postea distincte raeraoravit Antonius Augustinus in
in collectionecanonumobservavimus.Hsecallegatio- Judicio de quibusdam veteribus canonum ecclesiasii-
num el tcstimoniorum concordia S. Anselmum col- corum collectoribus cap. 28. Ex prsefatione in colle-
lectionis non minus quam Apologeliciauctorera con- clionemcanonum, quam lantuni se legiise testatur,
firmat. pauca retulit, [ccc] quibus operis divisio proferlur.
PATROL.LVI.
 381 AD OPERA S. LEONIS MAGMAPPENDIX. 532
Atleriusverooperis adversusinvasoresetsimoniacos, A
, patriarcbalibus sedibus in et
Orienle, postea e lalere
ac reliquos scblsmaticos,cum duo ipsi prsesto essentt suo primos dedit pastores omnibusutbibus qusesunt
mss.exemplaex codice BasilicseVaticansetranscripta, in Occidente. Jpsi apostolo lucc ordinatio maxime
eodem frequenter usus est in epitome canonum. Hoe! compctebat, cui principatiier ChrislusDeiFilius, coe-
secundumlicet plures canones et teslimonia conti- leslis regni clavibus traditis, suas oves pascere jus-
neat, non esl tamen collectio canonum; sed con- serat, cuique fratres suos in eadcm Ide confirmare
textum est opus ipsius cardinalis, in quo confutansi prseceperat. Cujus lani excellentissimiprivilegiiiusi-
invasores, simoniacosatque scbismaticossui terapo- gnia tnunera diligenlcr attendente6 3t8 Palres qui
ris, plures auctoritates in conflrmationem inseruit. in Nicaenoconsederunt [ccci] concilio, sfatuerunt
Hincrecte AntoniusAuguslinusde eodem operescri- (ut Atkanasius episcopus Alexandrinusscribit B. Fe-
psit: Hic non eadem ratione utitur qua Burchardus, lici papae)non debere absque Romani pontiflcissen-
ho, Ansetmus,et Gtaiianus, ut colligal tantum dictai tenlia concilia celebrari, nec episcopos damnari, et
Pntruhxvel cgnciliorum;sed ipsepluribut utitiir argu- omnia majora negotia ad ejusdem judicium debero
meniis, ei sua auctoritate Patrum confirmat, aitenai . deferri. Sed et Sardicense cenciliuin,quod 300 epi-
confulat, etacrius tn causa vertatur quwiitis tempori- scoposhabuit testeuniversali synodo, qusea suiscon-
bus Ectlesiam Dei pewttrfcaftal. Hujus operis divisio> diloribus octava dicitqr, capitulo 3, et 4, el (Cor.
ab ipso eardinali his verbifiexprimilur : Quatuorita- vii ei x) 6, et 0, eadem statuit, et ita inter cselera
qne sunt de quibat Deo auctore teribere proponimut: B. papx Julio scripsit: Optimumet valde congruentis-
Ptimum qued regi nOn iiceat sacrosanctis Ecclesiis1 simum esse tidebitur, ti ad eaput, id estad B. Pelri
episcopot cohsiitaere.Secundumde simoniacis,schis- "n apostoli tedem de sinqutit quibusqueprovinciitDomini
maticiset eornm saterdotio, et tactificw, etc. Tertium> - referaht saeerdotet. Huic eliam ante illam synodura
quod cierus u swcularibuspasci debet atque honorari, tantum revereotiseab anliquis Palribus legiiur im-
nonmfotnart,etc. Quartumquod smcaiaripotettati nbn pensum fuisse, ut ille insigois mariyr Gyprianus,
iiceal in Eceletiatnclericot introducete, vel expellere, Africanseprovinci» primas, legatur in suis epistolis
necres ecclesiasticqsregere, velin sua jura trantferre. presbyteronim et diaconorumRomanamEcclesiam
Hoc opus respicit AiioiiymusMelicensis de Viris post martyrium Fabiani gubernaritiumstalutis humi-
lllustribusc. 115 inquiens : Deusdfditcardinalis liter paruisse, cteorumqua) apnd-suani provinciam
tcripsit tontra Guibertum. Nonnulla ejusdem operis gerebantur, directis ad eos epistolis, rationem reddi-
prolixafragmetila,qu.econtexlumepus demonstrant, disse. Quin etiam idem clerus legitur in epistolis ad
vidcsis apud eminentissimum Baroniutn ad annum eumdem Cyprianummissis, et ad Siciliam, et ad di-
1059n. 30 et seqq., adan.1080 n.31, et ad an. 1081 versas partes epistolas direxisse, et nondum prsesi-
n.__et seqq. dente Corneliobro imminentibuslunc negotiis eliam
2. lnslituti vero nostri propria est collectiocano- ad celebrandam Roune synodum episcopos convo-
num, ex qua idemcardinalis Barouius solius praefa- casse.
tionis excerptum dedit ad an. 1080n. 30, et 1087n. t Qusecnm ita sint, satis impium tidetur quem-
2-2.Hanc olini paucis laudavit Pandulfus Pisanus in libet qui christiano nomine glorietur, christianis
Vita Victoris 111,ex quo Platina ei aHi qui VitasRo- temporibus Ronunse Ecclesisemonitis non acquie-
manorum ponliGcumlucubrarunt, Ad hmc (Victo- scere, cutn sub persecntioniscrndelitate Deo digni
rein 111),inquit ille, Deusdeditpresbgtertiluli Apo- poMilicestam devote paruerint, eiiam dum eareret
stotorttm tn Ewdoxia cemposuitet ordinavitlibnm Q ponliflce. Arbitrati quippe sunt Palres spiritu Dei
canonum.Codex Vaticanushujus coUectiouis,qui a pleai, beatos apostolos Petrum et Paulum in ea tna-
nonnullis lnudatur, est signatus num. 3833. Alium gnificis meritis vivere et pncesse, fidemque, quam
vero codicem indicat Petfus Pithoeusin synopsi hi- at) eisdem sustepit, quse in toto mundo, eodem B.
storiea viromm ctarorum q«i canoneset decreta ec- Paulo attestaiite.-annuntiataest et laudata, in eadem
eteBiastlcacollegernnt. Memoraiaenim ejusdem car- usque in sseeolanon deiicere; sed at eidem B.Petro
dinalis collectione de rebus ecclesiastkis, Vidimus, imperamm foerst', uequequaque posilos fratres in
ait, aliquandoexemplarhujus cottectionisin bibliotheca cadem ftdc conflrmare. Hsecetsi hjlerdumadversis
Dominicahorumtalentin. Cattarum quatuor t"«libros Hiundiflaiibtts opprimflur, meritis tamen principttnt
dhlinctum, continensmulta ex RomanmEcclestm»cri- aposlolorUm,qui in ea et vivunt et proesident, nou
niis .'cujus qnidemgetieris plura documentaineadem Obruitur. Quoniam eisi aliquando ad probationem
colleciione descripta videbiraus. Vaticanum exera- portae inferi adversns eam valent, lamen Jesu Do-
plum, qdod comniode licuit evolverej ipsi auctori tnino orante pro <SdePetri ne deficiat, nuUatenus
suppar est, ul non tam ex charactere ejus setatis, prtevalent. luique ego aactoritatJsipsius privilegium,
quam ex prsemissocatalogo ftomanorum poniiRettra fjuo oHini ehrfstiaiw «rbi prseetninet, ignorantibus
liquet, qul in Paschali II, Ufbanl II successore, de- ' patefacere cupiens, Oomino mihi opera ferente, ex
sinlt. ^fatitesanctwnte Patratn et cltrisiianonmi principum
3. Initio codicisdescrtptselegtmturduoearrnotatio- asclDritatinUS,potioribtnjquibutque io unum conge-
nes, uua de sjnodis generalibus, altera 'de panicola- stis, prsssens defloravi opnsculumqtiadrilaria disper-
rlbus, quas in IsIdoTianiSmss. invenimus. Tum 4ub-,^. tiium Natn prinws liber cowtinet prrvtle-
jicilur annotaAode decretatibusaposlolicomm,cujus *> - gi-m panHtone.
auctBHtatis ejawtem fiomanse Ecdestaj. Et
meminimuspart, m, c. 2, n. 5. Sequilur laudalusca- quoniam JGccleSiasine dero suo esse non potest,
lalogus Rom&norumpontiflcnmcollectio a S. Petro ad Pa- neque clerus absqtte relvusquibus temporaliter sub-
sclialemII usque. Dein incipit a_ epistola sistat; huic subjenxi secandnm et tenium de clero
Deusdeditad VictoretnIII, ex qoa collectronistempns et relws ejusden Ecciesis. Quia vero soecBtipotestas
agnosciliif. VictOr ehim tertius ereatus mense naio DeiGeclesianjstbj snbj-gare nititur, hbertas ipsius
an. 1086, e vivis excessit auno seqoeirti tiiense et ctefi et teram ejos, (ertie et maiime nniartolibro
Seplembri. Ex ea non lam consiKumel paniiio ope- evideftter ostend*»ir. Slngulas a.te» defterationes
ris, sjuamfOntesex quibas cardmalis profecit, agnO- IniicopwriTftsertasjuxtaordirn» eapttular-n. mJnime
scere liceT.Cumque ea nondum edita-sit, hic inse- focavi, tpfr*pene onines aliaebioa, aKtep__ra in se
renda est. negotia conthwnt; et si secandnm ««metAmaego-
t Beatisslmoatque apestolico viro potitifici domno fiotum *e quibas agunt atwperew seetionem, mibi
papaevictorl lertSbet omtii clefo sattcweRomsm* JiboreWlpturimnm, et auctoritati affierreatderoga-
EcclesiaeDeusdeditexlguus presbjTer tittifi AposTo- tionein: tdeeque rneneo «criptorem, ne Jeetor gcavi-
lorum in Eudoxia. tef nffen-atur, «t watisottnn m emeiidatiaiaeco-icis,
: t Novit beatitudoveslra qood sancta RomanaEc- verum etiam in ntrisqne numeris rede se habendis
clesia idcirco omniumEcclesiSrum mater scrTbftnf el ca-tissime en*endan»iieaTligentiamadtitbeat, sci-
el credltur, quoniam6. Pelrus ipsltn)instiTttVor prrus licet in eo qui suppositus est quibusquecapiluUs,et
335 DE ANTIQ. COLLECUON.-E-TCOLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 534
item in eo qui per totum codicem prsepositusest sin- A nem Romani pontiflcis: in qna quam nefanda, qnam
gulis defltirationibus. Deo inimica slaluerunt, horreo scribere. Qui legit
i Porro si qua hic inserta, quod etiam in evange- intelligat. Porro de modo doccndi subditos pauca
listis ssepe contingit, sibi invicem conlraria vide- hic inserta sunl: quoniam ei laboriostun et alterius
buntur; discretione adbibita facile patebit, quod operis arbilralus sum ad hOcsacram deflorareScri-
ncque sibi, nec extra positis scripturis adversentuf. pturam. Potissima autem ad id operis rnihi visa sunt
Quod si patenter adversari conligerii, inferior aucto- Evangelium, et apostolorumEpistola?, et Clementis,
ritas potiori cederedebebit. Ilaque primtimdeflofavi et pastoraleGregorii, et super Evangelia homilise
qusequcoptimade quibusdamuniversalibus synodis, ejusdem 40, ete, et 9,'et 10, super Ezecliielem.
id est Nicsena,Ephesina prima, Cbalcedonensiet vi, Et quoniam dum brevitati sludeo, plurima titilianic
et vn, et VIII,quaepartim a quatuor, sive a quinque praeterire doleo, moneo curiosnm lectorem ut cum
patriarchis, ab eorum partim vicariis sub diversis vacat, his a quibus hsec deilorata sunt studium
lemporibusuniversaliter celebrata fuisse noscuntur. adhibeat; non ut defloratis aliquid adjungat, se*
De quarum aucloritatc, nisi qui insaniat, nemo du- ul suo desiderio salisfaciat. Hoc ilaqtte opus vestrse
bilat. Sed et de rcliquis conciliis Orientalibus non paternilati dedicavi, quod non solumsanciae aposto-
abs re puiaviqusecongruavisa sunt mutuare, a qui- licaesedi, sed oinni Ecclesiaeet omni clero profutu-
bus videbamRomanos [cccn] pomifices in suis con- rum pulavi. Obsecroautvm legentem in Domino, ut
stitutionibus, quod et curiosus lector deprehendere pro meis exeessibusad Dominuminiercedat. >
uoierit, auctoritatem accepiBse. Prseterea qusedam Ex hac epistola patet collcctionisdivisio in libros
assumpsi de Carlhaginensi synodo, quse a .00 el 17 n qualuor, quorum primus de primaiu et potestato
episcopissub papa Zosimoacia est, pracsentibuset Ecclesiseconstat ex titulis seu capitulis -Sl, secun-
ipsius legatis Faustino episcopo, et Pbilippo, et dus de Romano clero ex cap. 131, tertius de relms
Asello presbyteris, in qua eisdem praesenlibuscon- Ecclesiseex cap. 159, et quarius de IibertateEcclesioe
flrmata sunt et inserta eidem synodo Africana con- et rerum ejus ac cleri, ex cap. 102.
cilia divcrsis capitibus, de qutbus Coslestinus, et [cccm] 3. Qusevero et quam gravia in ipsis libris
Symmaclius,et Hadrianus qusedanJvidentur in suis contineantur, demonslrat ipsa tilutorum tabula, tptoe
decretis inscrere. Et quOniamadversarius, dum ra- post epistolam nuncupatoriamstatim subjicitur. Hsec
tioni succumbit, auctofilatem iufamat, sciendumesi veluti rerum index, seu totiusoperisbreviarium.Fer-
quoniamomnia concilia sive universalia, sive pro- randiano simile videtur : siquidem in describcndis
vincialia, quae ante Cbalcedoncnsemsynodum acta singulorum Iibrorum titulis, si qusein aliis libris ad
fuerant, postea coniirmala et corroborala fuerunt in eumdem litulum, ex. g. primi libri, pertineant, ea
eadem cap. 1, quod iia se liabet: Regulas sanctorum pariter ex iisdem Iibris indical. In ipso aUtem collc-
Palrum per singula nunc usque concilia constitutas, ctionis corpore textus hoc ordine proferuntur. Primo
proprium robur obtineredecrevimus.Nam Chalcedo- sacroeScripliirseloca, ubi opportuna sunt, descripla
neuse concilium a 630 Patribus sub Leone papa leguntur; dein canones coucilioriim. Grsecarum
gestum, est ejus aucloriiaiis ac firmiludinis, ut quis- autem synodorum canones nunc ex DJonysiana ver-
quis ejus soiiditatemnon tenel, cujuslibet vitseaique sione, nunc ex Prisca producuntur, aliiju.iftdoetiam
actionis existat, ul B. Gregorius aii, eiiamsi lapis ex ulraque : nam lib. i, n. 1, Nicoenuscanon sextus
esse videatur, extra Dei sediflciumj'aceai. Sed et de primum ex Prisca, dein ex Dionysianarecitaiur hac
auctoritatecanOnumapostolorum,qui pcrClementem G notatione : Alia translatio sic habet. Nonnunquam
Romanum pontificemde Groecoin Latinum iranslati etiam, sed raritis, Isidoriana interpretatio adhibetur,
dicuntur, quorum etiam attctorilate vn universalis Cumvero quidquid ex Prisca, vel Isidorianaatferlur,
synodusPatrum CCCLet idem Gregorius in suo Re- invcnialur in codice Vat. 134-, qui ad veterem La-
gistro uli videlur, de quorum, inquam, et quorum- teranenseu) bibliotliecam pertinuisse traditur; hoc
libet aliorum canonum auctori ate Anastasius Ro- codicecardinalemDeusdeditusum fuissevaide credi-
nianse Ecclesisebibliotliecarius in prologo ejusdem bile est. Ex Prisca nimirum profeff atiquot canoncs
vu universalis synodi, quam de Graeco in Lalinunj Nicocnos,Aniiochenos,et Chalcedonenses-.ex Isido-
transtulil, Joanrii VIII papseitarscribit: Prmdecessore riana vero unumAncyranum, et alium Gangreusem:
veslro PP. Slepkano el apostolalu vestro decernente uti sane illi ex Prisca, isti ex Isidoriana translatione
non tanlum solos aposlolorum quinquagintacanones in eodemcodicedescribuntur. Post canones sequun-
Ecclesiarecipit, ulpote tubarum Spirilus sancti, sed tur decreta Romanorumpontificutn, in quibus non-
etiam omniumomninoprobabiliumPairum, et sacro- nulla ex Pseudo-Isidorianis apocryphis. PJura sup-
rum conciliorumregulas el institulionesadmiait, itlas petunt ex Regislro Gregorii VII, qui Victori III
duntaxal quw nec reclm fidei, nec bonis moribusob- prsecesserat. Subdunlur, ubi locum habent, Patrnm
vianl; sed nec sedis Romanmdecrelit admodumquid teslimonia, einonnulla ex JUstinianiJegibus,quaedam
tesultant, quin polius adversariospotenterimpugnani. ex Ilistoria Anastasii Bibliothecarii, ex Pontificali
Episiolas aulem Clementisad Jacobum, contra qoas Romano, quOVitae pontiflcttihdescribuntur, ex libro
quidam garrire videnlur, authcnticas ostendunt snc- rv Romanorum poniifieum,qui dicilurDiurnus, ex Histo-
cessores ejus Anacletus et Alexander, et quidam ria Panli diaconi, ex ChronicoVietoris Tunonensis,
alii pontitices, et a Deo Benedictus monachornm et ex ActisS. Benifacii episcopiMoguntini. Inseritur
in suis seriptis anliquusOrdo Romanus, qui incipit : ln quacunque
pater, qui ex illis ptures sententiassedis
inseruerat. Sed et de apostolicoe auctoritate scholareperti fuerint pueri benedocli litteras, tollan-
hic pturima congessi. Qusedameliam de opusculis lur et nulrianiur in schola cantorum, etc. Est Ords
B. Hieronymi, cujus eloquium, ut Angustinusde eo Romanus nonus >a Mabillonioedilus tom. II Musei
ait conlra Jnlianum, ab Oriente in Occidenteminstar Italici pag. 89, qui tamen in nostfrj codicevariantes
solis relulget. Quaedamde opusculis beatorum Cy- Icctiones notatu dignas, et veTustrofemfetatem
priani, Arabrosii, Augustini et aliorum Patrum. Et prseftrt.
omnimodis operam impendi ot essent plenissima 4. Plttra addit cardlnafise* ibrttisLaierdninsisba- '
auctoritate quseItic congessi. Quoniamsicut aliqnos silicwad patrimoniuniS. Pclri pertinentia, ex Cfuiljtis
quibus hsec placerent, tta non defuluros quosdam nunc unuui, nunc aliud voJumen laUdat, quse esse
qui his inviderent, non ignoravi. Praeterea antiquum ait in archivo sacri palatii Lateranensis.Celebrts est
ordinem electionisseu consecralionis Romani pon- Jiber de CensibusCencii Camerarii, qui postea fuit
tilicis et cleri ejus hnic operi inserere Jibuii. Natn Romanus pontifex HonoriusIII. Hic liber impressus
quidamoliuitnDci et sancforumPatrum sanctionibus est a Muratorio tom. V Aiillqtfiiatum ItaJioriiin.
contemplum ad stri osienlationem et ascribendam Deteximusvero ea quseitt hoc Hbro tegairtrtr a pSg.
sibi ventosam auctoritaiem, qn* nullis canonicis lc- 8-7 ejusdem editionis,Iladriantts papdobtthdil,eic,
gibus stare potest, scripserunt sibi novamordinalio- usque ad jiag. 842tolidem verbis (qufbwsdawvairiaij.
388 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 336
tibns exceptis) a cardinali Deusdedit ex tomis Late- A continuata percupias, fldenter injungo.Proeslet igitu.r
ranensibusfuisse transcnpla lib. 111,c. 149 et seqq., lua nobilitas, ut rebus pauperum ejus auxilium de-
a pag. 85 ipsius codicis ad pag. 92 usque. Hinc fensionemque concedat, et conductores earum pio
autem perspicitur ulrumque ex iisdem fontibus ebi- favore tueaiur, ut vicissitudinem proesiitorum ab
bisse ; Deusdedit vero sseculoei amplius ante Cen- eodem percipiat consequentem, cujus meritis et ho-
cium idem opus suoecollectioniinseruisse. Alia porro nori devotus ista dependit. >
documentaex laudato Lateranensi archivo Deusdedit <GelasiutFirminmilluttri feminmpott cmtera.
adjecit pag. 92 et seqq., quoe in vulgato Cenciitibro < Ad cumulum vero mercedis vestrse pertinere
non leguntur, nimirum integra privilegia Romanae certissiroum
Ecclesisedata a Ludovico Pio, Ottone1, et Henrico Romanis inconvenienter est, si praediaqusevet a Barbaris, vel a
invasa sunt, vestris dispo-
I. Accedunt juramenta Roberli ducis Apuliseet Ca- sitionibus egentium victtii reformentur.
ac Jordani et Ricardi principum Capuse, et Cujus tanta
tabrise, de provinciis diversis quse bellorumclade vaslatae
atia ejusdem generis quamplura, qusepartim edita ut vix Deote-
I sunt, Romam mullitudo confluxit, ei,
sunt, partim inedita. Prseter regesta Gregorii et ste, sufficere valeamus. Conspicitisergo quaotum
VII, ac Joannis VIII, jam impressa, idem cardinalis m boni operis acquiratis, si B. Petro apostolo prsedia,
nonnulla fragmenta profert ex epistolis Gelasii I, Pe- qusepro sua quisqueanimacontulii, veslro post Deum
laaji I, Honorii I, et Gregorii II, in quibus non pauca prsesidio liberata reddantur. Cujus bcnedictionis
ex hac sola colleciionesupersuot. Lucas Holstenius eulogias, quas pro affectione direxi, peto ut grata
quoedamex his typis impressit, qusepostea in edi- suscipere mente digneris. >
liones ConciliOruratraducta fuerunt. Alia vero, quae"
Holsteniusomisit, ex eodem codicehic proferimus: t Gelasiusactoribuswbici.
in quibus etsi quaedamapud Gratianum recepla le* t Constat vos intulisse actionibusEcclesiaeex prse-
gantur, cum tamen inexeditionibus Conciliorumuna statione fundi Claculas, quem conductionistitulo te-
cum aliis fragmentis Gratiano excerplis vulgata nes, de fructibus anni consulatusAsterii et Praesidii
non fuerint, hic indicanda visa sunt, ut in nova Con- vv. cc. de indictione 3, auri solidos 30. Notavi.
ciliorum editionenon omittantur. llla autem tanlum vkal. Augusti Flavio v. c. consule (b). >
ihdicaturi sumus, qtiaeiu collectione Deusdeditrepe- Alia caiitio diei ac iisdem verbis subji-
rimus : caelera enim, qtiaaapttd Gratianum exstant citurabeodemejusdem Gelasio data Vincomalo, ubi solum
fragmenta aliunde transcripta, ct in Conciliisnondum fundi nomen deest.
impressa, iis accuratius inquirenda el colligenda re- t GelasiusHereleuvmreginm(c).
linquimus qui novam Conciiiorumeditionem cura- < Qui pro viclu pauperum domno filio meo excel-
bunt.
lentissimo regi cum.meis litteris supplicaret, Petrum
[ccctv] FRAGMENTA EPISTQLARVM GELA- Ecclesiae defensorem dirigere properavi. Quo ve-
Sll I, ex collectionecardinalis Deusdedit,conlenla niente
in ms. Vat. 3835. [cccv]snblimitatera quoque tuam salutarenon
destiti, plurimum deprecans ut pro vestrse salutis
t Gelasius Helpidio episcopo Volaterrano et prosperiiatis augmentis egentium causas juvare
inter cmtera. dignemini. Daia v kal. Martii. >
t Quoatisu, qua temeritate, etc. >, uti apud Gra- FRAGMENTA EPISTOLARVM PELAGII I, ex
tiantim caus. 23, q. 8, c. 26, ubi correclores ** eademcolleclioneDeutdedit.
Romani in notis ex cotlectione Polycarpi locum a
Deusdedit omissum suppleverunt. Hoc fragmentum < Pelagius Melleosubdiaconointer cmtera.
in Conciliisomissum, cum cseteris reponendum est. <Notariorum sedis nostraeinsinuatione didicimus,
t GelasiusMajorico el Joanni episcopis. nullius indictionisa tempore quo libi primtim Ec-
t Ita nos Squillacinorum csedes geminata pontifi- clesiae
bactenus
patrimonium constat esse commissum,usque
ratiocinia sunt [ Legeesse ] decissa; et ea
cum, etc, t uti apud eumdem Gratianum caus. 25, sint [Lege necessario dispungenda, ut quid
q. -, c. 25. sunt]
t GelatiusCresconio,Joanni, et Messalmepiscopis. ecclesiasticis ulilitatibus debeatur, vel quid a quo-
t Decessorum slaiuta, etc, > uti apud Gratiauum quam usurpalum sit, fideli inspectione cognoscere
valeamus; el tu, vel hseredestui in futuro tempore
ibidem c. 19, ubi male <Messaliseepiscopis. > securilaie plenaria communili,nullas possitis inquie-
t GelasiusJoanni episcopoSorano. tudines sustinere.>
t Certum est quidem, etc, > uli apud Gratianum f Pelagius Mauro episcopoPrmnestinointer cmtera.
de Consecr. dist. 1, c. 7. Noster autem codex addit t Didicimusde patrimonio Hilviade annis quidem
in fine: t Data idibus Aprilis. > de prima , secunda et tertia indiciionibusAmpliato
GelasiusSenecioniepiscopo. quondampresbytero et Stepbano diacono vices pon-
i Pise mentis amplectenda devotio est, qua se tilicisin urbe R. agenlibus, quod exegisti, fide media
Julius v. h. (id est vir honorabilis) in re Juviana, persolvisse. De quarta vero indictione secundum
elc, > uli in Gratianocaus. 16, q. 7, c. 26. Codex D ordinationem Glii nostri viri religiosi Narsse sacri
addit in fine: «Data xm kal. Augusli.> palatii flliis nostris Dulcitio, Felici, atque Joanni
t Gelatius Agilulphopost cmtera. presbyteris , quod exactum fuerat, inlulisse. Super-
venientibusvero nobis et per Dei gratiam ordinatis
t Precor autem nt reculam B. Petri apostoli inier intulisti de eadem quarta indiclione. Et infra : t Ideo-
Dalmatiasconstitutam defensare dignemini, et quse que supplicante dilectione tua ex omnibus
vobis vcl frater et coepiscopus raeus (a) Honorius scriptis prselerilis 6 indictionibus fraternitatemsupra- tuam
pro ejus uiilitate suggesserit, velconductores puia- hac securitate credidiraus muniendam, tit nulla
verint intimandum, quam fieri potest, praestarejTi- charitati tuse in posterum a quolibet calumnia mo-
beatis. » veatur. >
< GelasiusJanuario post cwtera. t Pelagiut Narsm patricioAnagnosticoninler cwiera.
<;Sed causas quibus beneficia B. Petri apostoli <Bene noverit excellenlia veslra nos habentibus

\0/riic nonorius fuit Salonitanus episcopus, ad rici regis hanc reginam ejusdemTheodorici genitri-
quem aliseduseGelasiiepistoloeeditsesunt. cem meroorat. MaterEreliva dicta Gothica, eatholica
(b) Id est Flavio Vjatore, qui fnit consul an. 495. quidemerat, qtimin baptismoEusebiadicta
(e) Anonymusa Valesio edittts de Gestis Theodo-
 357 DE ANTIQ. COLLECTION.ET COLLECTOR.CANONUM.PARS. IV. 338
duntaxal borainibus et nultam necessilatem patien- A situin tur Aureliantim, in integro una cum vineis suis po-
tibus res dare pauperum jiulla ratione prsesumere: via Portuensi juxta sanctos Abdon et Sennen
quia neque boc vobis placcre novimus, neque hoc prsestantem [ Lege prsestans] auri solidos duos ei
nostro esse ofticioconveniens judicamus.» semis, juris S. Romanae, cui Deo auctore descrvi-
Ecclesiae, tibi ad certum tempus debeamus
< PelagiitfBoetioprwfecloprmtorioAfricminler cmlera. mus, concedere; eapropter hujus prsecepli serie emissa,
t Romana, cui Deo auclore prsesidemus, Ecclesia, superscriptum casale cum omnibus ad se pertinenti-
post continuam 15 et eo aniplitis annorum vasta- bus libi a prsesenti hac 14 indictione diebus vitoc
lionem bellicam in Italise regionibus accidentem, et tuoe concedimus, ita sane ut a te annis singulis pen-
pene adhuc minime discedenletn non aliunde nisi sionis nomine rationibus ecclesiasticis duo auri so-
da peregrinis insulis aut locis clero pauperibusque, lidi et tremissis un. 5 sine mora aliqua persolvan-
etsi non sufficiens, vel exiguum tamen stipendium tur, quatenus et tu atiquod exinde possis habere
. consequitur.> remedium, et Ecclesisenostrse utilitas non decrescat.
<Pelagius Juliano episcopo Cingulano. Post luum vero obitum praedictum casale ad jus
iiitulisse ralionibus S. Ecclesise noslrse, ctijus est proprietas, reverta-
fConstat dileciionem luam sine.dubio. Dat. tv id. Maii indict. 14 > ' Id est
Ecclesise ex prseslatione niassarum , sive fundorum tur an.
per Picenum nlira 11 positorum, quod curse tuoe 626).
commissumest, de indiclione 7 lilio noslro Anasta- Ex RegistroGregoriiJuniorit.
sio argentario et arcario Ecclesise nostrse auri soli- _ t
dos I). Notavidie m kal. Augusti (a) posl consula- ** Gregorius Slephano presbytero atque aliis duabus
successivis personis.
tuin Basiliiviri clarissimi.i
< PelagiusDulcitio defensoriposl quwdam. t Quotiens illa a nobis tribui sperantur quse rationi
t Prseterea raiiones nobis nescio quas Grsecorum incuncianter etconveniant, anirao nos decet libenti
more fucatas de 6 indiciionis concedere, petentium desideriis congruum im-
pensionibus direxisti,
suggerens te per 50 solidos, et pro aliis 60 a diacono pertire suffragium. Ideoque quia postulasti a nobis
Varino et nescio quo alio casas recollegisse. Et cum qualenus lundum Campantim cum domo sua et vi-
tibi quotidie liincet inde accrescanl proedia, lu nobis nea posita via Flaminia .14 plus minus millibus ab
de pensionibus angustias generas. Non tibi suflicit hac urbe Romaet, quod tenuit per emuniiionem Ser-
vestararius noster, qui fundus ex-
quod te a notariis et aliis diversis offlciis gius presbyter
vix le liberare potuimus, etc. > stitit ex corpore patrimonii Tusciaejuris S. Romanae,
cui Deo auctore deservimus , Ecclesise, hunc vobis
i Pelagius Vito defensoriinter cmtera. emissa praeceplione ad (enendum concedere debe-
f Ideoque prsesenti tibi jussione mandamus ut remus. lnclinali iiaque precibus vestris per hujus
curam ipsius matrimonii peragere [cccvij non omit- prsecepti seriem supradicttim fundum cum domo et
tas; sciens quod nos a te jam et reliquarn 6 indi- vinea et omnibus ei pertinentibus in integro a prse-
ciionem, et omnes singularum deinceps indictionum seuti VIIIindictione diebus vitaevestrse vobis conce-
a 7 exigemus pensiones, ut secundum morem et dimus delinendum , ila sane ut a vobis singulis
emiltas in scrinio cautionem, et brevem ejusdem quibusque indictionibus pensionis nomine raiionibus
palrimonii possis accipere.i _ ecclesiaslicis 3 atiri solidi difficultate postposita
** persolvantur, omnemque qua indigent melioralionem
DVJE EPISTOLM HONORII I, ex ejus Registro ac defensionem prsedicms fundus, et vinea, seu do-
descriptwin collectioneDeusdedil. mus indifferenter a vobis sine dubio [cccvu] procu-
Honorius Gralioso subdiacono. rantibus efficiantur ; nultaque poslea ad dandtim
annuse pensionis a vobis mora proveniat, sed ultro"
<Ne cuiquam labor et diligentia quam in rebus actionariis S. nostrse Ecclesisea prsedicto tempore
Ecclesise adliibet, possit csse damnosa, ita dispd- persolvatur. Nam si atiter, quod absit a vobis, pro-
nendiim esl, ut illi suus labor sil utilis , et detri- venerit de suprascripta melioratione, defensione et
mentum ecclesiasticse res non agnoscant. Proinde annua pensione; slatuimus fore invalidam hanc no-
domura cum horto suo positam in hac urbe Roma stram proeceptionem.Post obitum vero vestrum me-
juxta thermas Diocletianasregione A, cum omnibus moratus fundus ad jus sanctse nostrse Ecclesise, cu-
ad eam pertinentibus, libj in 2J annorum spatia jus est proprielas, in integro reveriatur. Dat. id.
ad unum auri solidum persolvendum singulis qui- Aprilis indict. VIII> (Id esl an. 725).
busque annis raiionibus ecclesiasticis pensionis no- Duo fragmenta ex epistolis Joannis VIII ponlificis
mine possidendam concedimus; nec te exinde ejici, ad Angelbertam imperatricem, et Ludovicum impe-
vel augmentiimpensionis illic constituimus iinponen- ralorem, et litteroe ejusdem ponlificis ad Annonem
duni; ila sane ut reparatio ejusdem domus in cun- episcopum Frisingensem, quse ex ms. Colberlkio
ctis utililatibus siudcre, sicut diligens paterfamilias, 2576 vulgavil Baluzius lib. v Miscellaneorum pag.
debeas. Post viginti vero novem annorum curricula 489 et 490, ex hac noslra collectione olim videntur
eadera domus cum horlo suo ad jus S. RomanseEc- 0 excerpta, in qua leguntur lib. m, c 121, 122 el 123.
clesise,cujus est proprietas, sine dubio revertatur;
nec aliquid ex bis quse in ejus meliorationem ex- CAPUT XV.
pensa fuerint, vel a te, vel tuis haeredibus sit repe- De ms. collectioneBonizonis episcopiSutrini.
lendi licentia : quia rationis ordo non sinit ut in rei
nieliorationem expeusas repetat qui in eadem pen- 1. Bonizo ob scientiam eminentem ac zelura pro
sione augmenluin non recepit. Dat. id. Decemb. In- libertate ecclesiastica insignem prius Sulriensis epi-
dict. 14 > (Id estan. 625). scopus fuit. At ob RomanseEcclesioedefensioneme
f HonoriusServodeinotario. Sutrina sede pulsus, post mullas captiones, tribula-
el exsilia, inquit Benoldus Constanliensis, a
t Quotiens a nobis illud petitnr quod rationi no- tiones, Placentinis catholicis pro episcopo recipitur. Sed a
scitur convenire, animo nos decel Jibenti concedere. schismalicisejusdem loci effossisoculis, et truncalut
Idcoquequia petisti a ncbis itt casale quod appella- omnibuspene membris marlyrio coronatur. lla ille in
(a) Supplendum 18 post consulatum Rasilii, id consiituto Vigilii an. 553. Fragmentum alterius epi-
est anno 559, quo m kal. Augusti ad finem accede- stoloePelagii I ad eumdemeditum est a Baluziotom.
bat indiciio septima. Pelagius autem I anno sequenti V Miscellan.pag. 466, et recusum a P. Mansio lom,
obiit die terlia Martii, currenle indiciione octava. I Supplem. Concil., pag. 452.
Julianus episcopus Cingulanus subscriptus legitur
m AP OPERA S, LEONJS MAGNlAPPENDIX. 5.JQ
Coplipu^tJQtJp,Ctuopici Ilerinani Coptracti ad an, J^nut» nres.Jiiy/eruiB de saiiclorum Patrum authenlicis
1,08,9,auiid&ro RWUOJU^emorti«i||s"c,redjUir,At. canpnihus o.puscututn,NuJJuslibris litulus prseflgiiur,
hujusj'jftelljijo,&Sq^cqme^ a^,Gqalterium lieonen- sg<JlituTiIQCO qM.ajdanjjn sipgulos praefatiunculaar-
sis iijOiiasteFiipripw e «js, MWibtbefise.Ambro- gtimentum pu|usqqe propriuTh d,esigugt. tgitur ad.
siaose vqlga,vit Muratprius, djsserl, 57 Aijttawtaijun hanc collectioneni cognosceiidampauca ex ipsis prac-
ItaJJcanjm,|qpi, M coJ*5SJ9,jn qjift G<4.&MRpjjUa fatiunculis proferre siiffieiet. Llcet vero ob defectunj
nieojitjit pptt&cujj'a se (jo^crjpii optur^ Ugoaenj.. jirimaepagisae, Jibriprirai pr^efatiointerciderit; bujus
scMsjnaJicum- Hujus ejjjamopnscttfip>.eri.Uooeja facit tamen argumenlum non solum ex ipso libro, qui d%
1'bj-Q.qaartq. coltecttoijjs njqx descrifjendsehis vejbjs; baptisnjo Iate disseril, elici potest; sed etianjex libri
Vr^amveta (secjjudi) poMififistibruim «ete, e,t ie ej«s tjtfjtg- secundi exordio, in quo prioris libri competldiunael
ria.si qjijgsc't,i;ev«iWt<i legat qmm, saipsi j>| sectiiidi siraul argumentum propopitur.
Vqqnemsc/iisjt«a(»e«>«» e\ ibi "iitiemc*ad pienunidilv^. < Incipit Hber secundus. Quod aute Ml dooendius
cidjita qm iipjuerij. Yjctam Urbanj lj qujfihj« jjjdi-. omnis quam baptizandus, et quid sit ha.piisi»us, et
cajor, ii(a est, qwa es Urbe exputsus, tuit; antipa.pa quot modis uat, et %quo sumpsit exqrdiuni, e,tquan-
Guftiertus. M fu»te» a,cejdjTaono 1089, Gitiu» igimr do, etquomodo fieri debeal, superiori tibro brevjter,
lnap sjnno Boni?q ppuseulmn in l}|onem scrtesU, proutexbrcismi potuimus, enarravimus. Deinite eateeumiriun\
Pbstea vero aliquanto Iucubravit tum libellqm; d$ per insnfflationem, et per olel exorclzatt
Sacrajnentis, tjii» cplleclionem canojjunj, iri quibus unctionem purgatum. certis t,emjioribus ad fbniem
illud opuscuhim }am ante abs se sertptum Jaudat. Usque perduximus, in quo lertio jmmissus, vel im-
Igijur.ej *»ua 1089 afftgj nequAt ipsius rpjjrs,,sisjed, p, niefsus, propria orts confessione vel jier suscipien-
postea contigisse aic.en4a e&t*"Jertpldus itaque eo **tium ftdem se credere in DeumPatrem omnipplen-
anno Bonizonis mentionera fecit, quia tunc vila fun- lem et in Dominum Chtistum Filiuin Dei et hbminis
ctum oredidit, altuoipatus est; uti sane allucinaius crucifiaum, e( iu Spiiiitim sanetum praesenlibusan-
est etiam, eui» Berengarii Andegavensis mortem geljs, lestatus e,st. De quo ascendeqs, vej sublatus,
retulit anno 1085, nam inter omnes constat eum ex- oJeo prjncipaii deliijutus, cealestis meqsopconvivia
cessisse anno 1088. fJinc multo magis falsus est participajus cst. Quia vero, teste Jacpuo ajipstolo.
Anonymus Meticens» Bertoldo cooevu»,eum in tibro fides.sine gperms mortm esJi swperest iiunc opera
<ta Seriptoribus eceleajasticis eap. 115 Boni.onis digua flivJte e,Mj,merare,ut, vehtt,sapieqs, archilecius,
eolleclianem sub Gregorio VII scriplam tradidit. £0- possinj doipum super (qpdapjpntuuj, quod Cljrisius,
nizo Sulriensi» ptmbytei (seribendum erat episeopm) est, ordiBcare, ^uam nee venjj, nec flijniini, nee
zeptimi (Gregorii) temporibus icribit excerpta de ca* imbres valeant eradicare. Nuuc vero Dpj canfisi njh
nombus. sericordia, adoriainiir SCTnjpneni.Prirqa,ac piinci-
_. Ilaeceolleetio aJlquanlo post annum 1089 luou- palis Christianorum virttis est obedientia humilitatis
brala diutius ignota fuit. Primu» Lambecius tom. II Tllia, ete. > Et posi nonnulJa prohTetur se velle in-
Commentarii de Bibliotheoa Csesarea Vindebonensi structionenj exhibere, ex qua omnesdiscant quatenus
c. 8, proeler Bonizonis Epitomen Senieutiarum S. in siio quisque stalu ohrisliane vivat. Hanc atilem
Augustini inscriptam Pamdisus Augmtinianm'\\\ eci» Chrisiianonim divisionenj projtonit. tAliisunt clertci,
libros distributam ciim eplslola nuneupatoria ad alii laioi, et in his eonditianibus a)ii subditi, alii prse-
Joannem abbatem, eodieem liujus eolleoiionis in lati. Prselatorum in clericali ordine positorum alij
eadera bibliolheoaeustodilum sie deseripsit 1<VoJu- Q sunt cpiscopi, alii secundi ordinis saoerdoles, alii
roen membraiiaceun)est in-foJio minori, seu quario hjdjces, ? JiPCaut^iq Jjfjrq spoundo agjl c|e eniscopi»
inajorl, quod, quantnm ex serlplura aliisqtie cireum- et de eorupj f>4pqj.jQnj|)US„ jjp,prsesefljnj de ordiiia-
stintiis judieare tieet, haud mullo post Benizonis tionibus.
mortem exaratum esl .... Gontinetnr aulem in me- < lncipit iikot tettius. > Hie salns liuer prsefatiun-
Tnoralo eodiee ineditutn haclenus DeeretateBonizo- cula caret. Agit aiitem t!e metropolilanis, de pallio,
nis, sive Syntagma Deeretorum Eeclesiasticorum, es de officiiseordm in sufTraganebs, et vicp versa,'d§
sacra Scriptura probatlsque conciliis, ut et ponlili- episcopis',de Qrdinationibussimoniacis, de episcopo-
cum Romanorum et sanctorum Patruin aliorumque rum jucJiciis, de synodo, qe |uramento purgatiyp, de.
orthodoxorum auetorum monumenlis eolleetum, el episcpporum translaiibne atque officiis. Hi libri ires
sectindum locoscommunes in septem librosdivisum, iri pis. Caesareb Vindebonensi ((esiderantur.
cui loco prooertiiiest praofixaEpitome Hisloriw Ro- < Ineipit tiber quarlus. Scriplijrus de exccllentia,
manorumPoniificuma S. Petro apostolorum principe Romana; Ecclesioe,et de privilegijs ad ejusdem Ec-
usque ad PapamUrbanuinH. Tilulus autem |am me- clesiaeepiscopum periinienitbuset de constitutionibtis
moratsa Epitomes hie est [ceevni] Chronka Romano- eiusdem, solertein rogo lectorem pe eitlsjiiiie \\\
rum pontifieum edita a Bonithohe Sutrino episcopo meam prorumpat suginationem, dum yiderii me iq
tsiroper omniadoelitsimo. Longum IVagmenlumejTis- tam profuso onere succinctura pauca dixissc de ina-
dem Epltomes publiei jufis feeit ldem Lambecius, gnig. > Longior est hsec introducijo; et ip Jia,cipserja
qood incipit ; < Sorlpturus de exeellentla Romanae illa Epitome Romanoruni pqnlificum a S. Pctro atl
Ecolesise, ete. > IJio autem eodex Vindehonensis se- n Urbauum II, quse a Lambecio laiidatur. IJnuin ffag-
ptem tantum tlbros contlnens, et ab indioattt frag- mentum hujus Epitomes Iiqc jqco describere noq
mento incipiens-,non ipUigram, sed tribus prioribus inutile fuerit.
libris experiem Bonizonis collectionem exbibet. Id < Cseterum si quis de Theophylactq Tusculano,
nobis exploratum fecit codex capiitili Brixiensis ec- qualiter Joanni sacerdoii vendidit papatum, et quo-
elesiae,eujus nolitiarodoctns eju^lein urbjs pj:esbyter modo uno eodemque tempore Theopltyiactus, et
Gafolu? Doneda perhuroaniter cpmuTUUiciTvjt,, Hiiio Grpgorius, [cccix] et Silvester Romanuni non rcge-
joleniorein bujus collectionis desfiripjtjoneraprodij-, bant, sed vastabant pontilicalum, ct q1191 iter Heuri-
nCcrti licct. cus rex Conradi filius Romanam Ecclesiam a talibns
i 5. Brixianus aic codex membransceus jp-quarnj pestibus liberavit, gnarus esse voluerit, legat librum
|oJ>\Qngo,Boniauji suppar, eseuqje saicnio JJIvet s.»_- qijutJradhacc ictavi, qui insctijbitur, Adamicum; et ibi in-
Uem ineunte xn s^ripius fgit. tn uitjijio epijj» foliq vejiiet ordinabiliter cssedigesta. Inveniet aulem
jposteyiojf' nonju deicribjtur notjtia resldiiuunj libet et ibi, qualiter papa Ciemens electus sii; qualiierve
jlaribrum cathedralis ecclesise Brixiensis cum data Henricus rex, imperator ab eodem ordinatus sit; et
• anni 12}0 indictjpne 1,5. ln feoc»niejn ipnuiiscfipta <jeDainasoejus suceessore, quot in papaju dijxerit
decem Ubj-iproferuatur. U114lau^uw prjjni litjri pa, dies; et de prseclaro Leone, quid in ptpalu egerii,
gina desideratur. Ju superiori auj^ro njvgine a*J«riu» qtialiterque vitam finierit; et de Victoro ejus succes-
paginse, quae riunc prinja est, Jiic titulus secuuda sore, quid egeril, aut quid ejus lemp irTbtisnovum
manu scriptits legitur: Bonhonis ephcopi ad Grego- adveuerit; &tda Slepliauo G^iiefredi dueUgermano,
541 DE ANTIQ. CQLLECTION.ET GOLLECTOR.CANOMJM.PARS. IV. 542
et qualiter ejus temporibus Patarea [A(. Patarena],A iale, et misericordia semper sequens superexallet
apud Mediolanuroexorla est; et o*eNicolao papa, et jndicium, etc. * Agii vero post multa de pcenitenii-
de lite quam habuit cumBenedicto invasore, el quid bus excommunicatis, et de variis peccatorum gene-
egerit in papatu; et de Alexandro II papa, et de hTe ribus.
quam habuit cura Cadolo Parmensi, et de ejtis yicto- f fncipit liber decimus. Superiori libro dixisse me
ria, et quid egerit in papatu, et de ejus fipe; et dc memini prudenlum subjacere arbitrio sacerdotum
septimo Gregorio, et de ejus electione, et de vita secuiidum moduro culpae considerata humiliiate ac
cjus, et raoriljtis; et qualiter ad ajtare Dominia jKeniiudiiiepoeniteniunirigorem canonum temperare.
Centioviro crudeli captus sit, et eo dic Dei gratja Quia vero auctoritas majorum in sancta multumvalct
liberatus; et de Werra, quam sustinuil ab Henrico Ecciesia, operaepretiuro visumest mihi, auctoritates
imperatore; et de controversia quanj habuit cum et exempla sanctorum Patrum inserere. Et primum
Wiberto, et de serumnisquas sustinuit, et de obsi- a clericis incipiamus. > Sequitur raullis canonibus
dione civitatiset sua; et qualiter a RolbertoNorman- de pqenitentia.
norumduce sit liberatus; et qualiier beato line quie- 4. Eisi IJHIIUS'librorum titulus est, ac prsefationes
vit, aptissime declarata. Urbani vero pontjficisacta, tiitili loctim gerant, canonibus tamen qoi proferun-
et de ejus victoria si quis scire voluerit, legat librum lur, sui fere lituli prsefixisunt. Hanccollectionema
quem scripsi in Ugonem schismaticnm, et ibi inve- P, abbate Joanne Chrysoslomo Trombellio , qui
niet ad plenum dilucidala quse voluerit. Hucusque Urixianicodicis apograpbuniobtinuit, editum iri con-
incipiensa B. Petro apostolorum principe usque ad fidimus.
nostra lempora Romanorum poniificuro acla com- B CAPUT XVI.
pendiosedigessimus, Superest nunc ut de privijegiis JDeIvonisCarnotensisduplicicolleetione,
adRomauum pontificempertinentibus, et de prsero-
galiva ipsius sedis non profuse, sed supeincte Dei i. lvo in agro Bellovacensinatus sub niediuntsae-
adjuvante gralia disseramus. cultim xi, et anno 1078 consiitutus abbas monasterii
< Incipit liber quintus, Superioribus tribus libellis BellovacensisS. Quintini ordinisCanonicorttmItegu-
qualis debeat eligi episcopus, el a quibus, et ubi, ct larium, tandfim cpiscopus Carnoieiisis electus un.
quando debeat consecrari, et qualiter pqst consecra- 1092 et consecratus ab Urbano II, mortem oppetiit
lionemdecenter debeat vivere, prout potuimus bre- anno 1115 vel, ul alii malunt, 1117. Vir fuit non
viter enarrayimus. Dein de metropolitpnj dignilale solum doctrina egregius, sed eliani zelo, prudenti
et usu pallii, el ejus genio, et de exceltentia episeq- constaniia, ftde.et sanctilale conspicuus; acpropler-
pali, et de induciis, et de respuenda inimicpnjm ae- ea pius V constitutione daia anno 1570 canonicis
cusationeel infamium, et de eorum judicio qompen- congregationisLateranensis concessit ut die 20 Maii
diose tractavimus. Post vero de excellentia Roraanse lvpnis memoiiam celebrarent. Duaecanonum colle-
Ecclesiae,et de prserogativaRomani ponliflcis, et de ctiones Ivonis noinine inscriptoe prodierunt : una in
coustitutionibuset consuetudinibusproeujtaeEcclesiae octp partes distincta , Pannormia Ivonis appellatur;
non profuse, sed succincte, vix paucissinja de multis altera DecretumIvonis,quod in 6ep!emct decem par-
carpendodigessimus,Superest nunc de secundi ordi- les dislribuitur. Pannormiatypis impressa fuitBasilese
nis sacerdotibuset diaconibns,caeterisqueordinibus, anno 1499, curante SebastianoBrandt, eamque iterum
prout Deus concesserit, enarrare, et primum ab or- Lovanii anno 1657 a mendis correctam Melchiora
dinatione ordianuir. C Vosmediano recudendam curavit. Decrelum vero
i Incipit liber sfxtus, Monachorqnj quatuor esse primtim prodiit Lovanii anno 1561 opera et studio
genera, B. Benedicloreferente, cognovimus.Primum Joannis MolinociGandensis, et poslea cnm aliis Ivo-
anacljpritarum, qui ex ccenobiisprobati, veltjt jam nis operibus ad fidem antiquissimi codicis Victorini
emerjti, visushominum fugientes, angelorumvallan- iterum impressum Parisiis anno 1647. Utrique operi
lur prsesidjo, et relevantpr eloquio. Secqnduin est in vulgatisprsefixaest eadera omnino prsefatio,qnain
coenobitarumsub regula stbbatjs degentiunj, qui imi- Ivonis esse stylus aliis ejus epistolis soqualisomnino
lantes Dominumnostrqm Jesqm Clirislpm, nnit suani demonslrat.
faciunt, spd alierius voluntatem. Terjiqtn esj teter^ 2. Utriusque operis titulos imprimis referamus.
riirium gepus sarabaitajpm, qU;secuuflum prpprium Parte prima fusioris operis, quod Decretum Ivonis
libitum viventes,sine ubLtaleterni, vel ITiiiiin cellu- vocari solet, agitur de baptismo et conlirmaiione.
lis commoranlur, artificio maptts victum quserentes. Secunda de sacramenlo corporis Cbristi, sacrificio
Quariiini est gyrovjjgqrurn,eo quod gyrp vagando missae, et reliquis sacramentis, ao simonia.Tertia
certas ppn lia,beautmansiones. > Fuse dein agit de de Ecclesia et rebus ecelesiaslicis, et earumdem re-
moqachjs. verentia et observatione. Quarta de festis, jejuniis,
< Incimt liber s,eptim_us, ^priptprjs (Je^ regibus, et Scripluris eanonicis, consuetudinibus, et conciliis.
de iijdicjbu.5,et de Ijis quj jn Isicali orijine su.ptcon* Quinta de primatu EccleiioeRomanse, et de prima-
stiiuti, operacpretjnm vispnj est riobis pnde regalis lum, metropolitanoriim et opiscoporum ordine ac
pptestas, vei a qqo primujp sumpsit exqrdium, bre- jtiribns. Scxta de vila, ordine, et censura clerieorum.
viter diliicidare, etc, -. Septima de monachis. Ociavade conjugio, et virgi-
t Incipft liher gciaims.Qiji?ivero sjiperiori libro ° nitate, de raptu, eoncubinatu el adulterio. Nona de
de praejaiisin Ujcalj ordjjte positis, prput pptuimus, incestu et gradibus prohibitis. Decirriado homieidiJs
hreviler enarravj(nqs; supercst nunc jjj uljeriori voiuntariis et involuntarjis. Undecima de magis ,
jibro, quijjjter supditj vilam debeapt insljiuere, brer sagis, histrionibus. Duodecimade mendacio, perju-
viter indagare. Et prirjjiim plebis facianjus divisio- rio, elc. Decimalertia de furto, usuris, venaioribus,
neiii. Naniex plelie alij suiit arljfices, alii vero agri-> ebriosis, furiosis, et Judseis.Decima quinta de poe-
colse,eic. > Agil postea ije deciinis, <jesponsalibus, nitentia. Decimasexta de officioet jttdiciis laieorum.
de maiririionio, de jejunio et de diehus festjs. Decimaseptima pars sanctoruraPatrum 9 ae praeser-
< Incipit liber nonus.Libcr iste inedicinaiisinscri- lim Gregorii Magni sententias conlinel de fide, spe
bilur, eo qqod apgrotantium conlinet varia roedica- et charitale.
menta animarttm. Et sicut peritorum medicorum est 5. En porro titulos alterius eolleetionis, quae Pan-
atl laclus venarijtn et ad aspectum urinsemorbos co- notmia Ivonis inscribitur, quales ipse auctor expo-
gnoscere singulorum; [cccx] sic pruiJentumest sar sujt.
cerdptum cpnsiderata pceniludinepceuiteniis, quid, < Prima pars huju» libri continet de Sde, et de di-
quibus, et qnantum conveniat judiciali magisterio versis haepcsibus,de saeramento, itiest bapttsmate,
dispertire: pl ul ad hoc faciendumsint.idonei, oport et ministerio baptiztmdorum,et consecrandorum, e(
tet eos canones sanctorura Patrum non ignorare, ut consignandorum, et consigiiatoruro, et de observa»
et judicium a sanctorum caijonum jjodeat auctori' tione singulorum;[cccxi] et quid conferat baptismus,
545 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 344
<iud confirmatio. De sacrainento corporis et sangui- JA suum de sacro fonte levavit, aut ad coiifirmationem
nis Chrisli; de missa et sanctitate aliorum sacra- tenuit, et ideo voluit separari. In quo ramusculo con-
ineniorum. sanguinilalis possunt conjugia lieri. De accusatione
< Secunda pars continet de conslitutione Ecclesise, consauguinitatis, et a quibus personis debet fleri. De
et oblationibus fidelium. De dedicationeet consecra- inquirenda parentela, et de incesluoso conjugio. Di-
lione ecclesiarum et altarium. De sepultura, et pre- scidia degradibusconsanguiuitalis recloettransverso
sbyteris, et de eorum ecclesiis. De decimis et legi- ordine disposiiis.
tima possessione, et de confugientibus ad ecclesiam. [cccxn] f Octava pars continet de homicidiospon-
De sacrilegio. De liberorum tulela. De alienatione, ct taneo et non spontaneo, et quod potest fieri sine pec-
commutatione rerum ecclesiasticarum. De Scripturis cato. De eo qui qneinlibet clericnin occideril, quid
et authenlicis conciliis. debeat emendare. De eo qui percosserit mulierem in
< Tertia pars continet de electione et consecra- utero habentem, et abortierit, utrum homicidium fe-
tione papse, archiepiscoporum. De ordinibus, de cle- cerit, necne. De incantationibus, el divinalionibus, et
ricis, et de laicis ordinandis et non ordinandis. De iliverso genere magicse artis. De naiura doemonum.
mutatione episcoporum. De ordinaiis non reordinan- De sortibus. De oliservatione dierum et meitsium. De
dis. De continentia ordinatorum. De simoniace ordi- juramenlo, quod debeat teneri, necne, et quos ha-
natis et ordinaloribus, quod omnino sint depouendi, beat coraites. De omni genere mendacii.i
et quod misericorditer reconciliandi. De professione 4. Priorem colleclionem, quoe Decretum dicilur,
haerelicorum. De lapsis in sacris ordinibus, quod non Ivonem haliere auctorem nemo dubitat. De Pannor-
debeant ministrare, et qtiod misericorditer ad ntini- ._ tnia vero magna inter criticos vertitur quoestio. Viu-
strandum possint accedere. De clericis homicidis, Ja centius Bellovacensislib. xxv Specul. Histor. c. 84,
quod non debeant minisirare. De usurariis. Deservis post notitiam Decretilvonis, quod volumennon parvm
per ignoraniiam ordinatis, qui debeant manere in qnanlitalis, nec facile portatile affirmat, haec addit:
ordinatione, qui non. De clericis ebriosis, scurrilato- Hugo Catataunensisex eodem volumine abbreviatoU-
ribus. De monachis. De oetalequa possint parentes bellum portalilemlegilur composuisse,qui et ipseapud
contradicere religioni filiorum, et qua non possint. me est, el Surama Decretorum Ivonis appeltatur. Iliuc
De viduis, et virginibus velatis. De abbaiissis. Sebastianus Brandt, qui Pannormiam edidit, prinms
< Quarla pars conlinet de primatu et dignitate Ro- omnium suspicatus esl banc esse pnlius Summam
manse Ecclesise. De conciliis convocandis. De pro- decretorumIvonit ab Hugone Catalaunensi ex Decreto
vincia quomodo sit constituenda. De poiestate pri- Jvonis excerptam, quam ipsius Ivonis opus. Joanues
matum el metropolitanorum episcoporum. De nego- Molinaeus in editione Decreti eamdem senlentiam
tiis el causis clericorum, ubi debeant tractari. De arripuit ac propugnavit; ac subinde hos secuti sunt
spolialis revestiendis. De accosatione, et quo ordine, correctores Romani, etP. Anlonius Pagius.Aliivero
et a quibus personis, et adversus quas personas de- cum Stephano Baluzio in prscfatione ad dialogos An-
beai, vel non debeat lieri. De testibus, qui, et quo- lonii Augustini de emendatione Gratiani non minus
modo, et quot, et in quo negoiio testificari debeant. Pannormiam quam Decrefum Ivoni adjudicarunt;
De judicibus, quaics debeant esse', et quando senten- censentque eum prius lucubrasse Pannormiam, deinde
tiam judicii debeant proferre. De appellaiione, quo vero cum eam legeniibus probari vidisset, ad auciio-
terapore, et qua ratioue debeat fieri, ei de pcena rem colleciiotieinconcinnandamanimum appulisse, et
inaleappellanlium. iQ utrique operi eutndem prologum aptasse.
t Quinta pars coniinel de clericis sola infamia sine 5. Quid nobis inter has sententias probabilius vi-
testibus accusatis, quota inanu se debeanl purgare. deatur, paucis explicabimus. Certum est primo colle-
De causis et negotiis laicorum. De vocatione excom- ctionem aliquam canonum Ivoni ascribi oporlere. Non
municandorum. DelicitaetillicUaexcoinmunicaiioiic. solum eniin id affirraat Sigebertus, qui lvoni cosevus
I)e absoltitione. De illis qui excommunicatis in fide- fuit, scribens in libro de Script. Eccles. c. 168: Ivo
Jitaie aut sacraraenlo astricli sunt, possunt sine per- Carnotensisepiscopuscomposuilinsignevolumencano-
jurio absolvi ab illo sacramento.silDe hsereticis post num; el similiter AnonymusMelicensis,quipaulo post
Ivonem vixit, de Scripl. Eccl. c, 95 : Ivo Carnotensis
ntorleii) excommunicandis.Quod communicandum
non ex nomine excommunicatis. • episcopusscribit inter alia nonnulla, Excerpta de Ca-
< Sexta pars continet de nuptiis, quo scilicet lem- uonibus; veruin etiam ipse lvo in epist. 262 ad Pon-
pore, et inter quas personas, et qua de causa debeant lectiones tiuni abbatem monasterii Clttniacensis testatur, Col-
lieri. De tribus quseperfectum reddunt conjugiuni. De canonum,inquiens, quas a me postulastis, et
perfecto et imperfecto conjugio.alteroDe concubinis. De opuscutamea, qum his addi voluistis, transmisi vobis:
conjugibus quorum alter sine continentiam quibus verbis colleclionem a se digeslam significara
vovit, vel religionis habitum sumpsit. De uxoribtis videtur. Erunt fortassis qui ex hoctum testimonio colli-
quae, viris in capiivitatem ductis, aliis nupsere.Quod gant utramque collectionem,nempe Pannormiam,
sit conjugium inter personas ejusdem religionis vel tum Decretum Ivoni adjudicari, quippe qui collectio-
fidei; non potest et inter Judseos; inter personas vero nes plurali numero scripsit, non collectionem. At idun
non sunt ejusdem religionis vel fidei, non potest f. Ivo in epist. 80 plurali itetn numero ait: In coliectio-
quae
ileri conjugium. Quibus de causis non debeat solvi nibus Burchardi Wormatiensis episcopi, cum tamen
conjugium. Cujusmodi conjunctio non facit conju- unica sil Burcbardi collectio. Neque vero pro exclu-
gium. De separalione conjugii non ob causam forni- dendis duabus Ivonis collectionibus satis efficaces
cationis. sunt Sigeberti, Roberti de Monteet aliorum Scriplo-
t Septima pars continet de separatione conjugii ob runi lextus, qui unius voluminis meminerunl. Cnam
causam fornicationis carnalis. De viro qui cum alte- enim collectionem Pannormia inscriptam, cujus fre-
rius uxore fornicatur, quod post mortem mariti non quentiora sunt exemplaria, fortassis viderunt, non
potest eam habere uxorera. De interfectoribus con- vero alteram, seu Decrelum, cujus quidem rariores
jugum sttarum. De fornicattone spirituali, quod pro- codices inveniuntur.
pter eam licite dimittalur uxor. De reconciliatione 6. Secundo certum est Pannormiam non esse illam
conjugum. De sacramentis quod debent viri facere SummamdecrelorumIvonisquam Hugo Catalaunensis
mulieribus, et mulieres viris suis, quando reconci- composuisse iraditur: tum quia Pannormia ob parti-
liantur. De subjectione qua debent uxores subjici tionem atque dislributionem a Decreto diversam, a
viris suis. Qua ratione non debet fleri conjugium forma com|>endiiejusdem Decretiabest quain longis-
inter parentes. De eo quod unus vir non potest duas sime; tum quia continet nonnulla quae in Decreto
commatres ducere unam post aliatti. De eojjui cura frusira requires; tum etiam quia nuliibi in vetustis
tiliola sua, aut cum cominatre sua, aut qui filiumsuura codicibus Summa decrelorum, sed Pannormia, aut
jpptizavit, autejus uxor filiumsuum, aut privignum Excerptiones lvonit inscribilur. lliuc Summa ab Hu-
?,J5 DE ANTIQ. COLLECTION, ET COLLECTOR. CANONUM.PARS. IV. 34«
gone digesta, et memorata a Vincentio Bellovacensi, A Pannormia additus fuit, qui proinde in Victorinoan-
alia fuit, quoeinjuria tomporum inlercidit. Ne autera tiquissiroo exemplo, non in fronle , sed in fine De-
Pannormia adjudicetur tvoni, difficuttatemmovebunt creti velut additilius describitur.
quiedam decreta in fine partis ullimae descripta ex 9, Prsecipuus fons ex quo Ivo canones derivavit,
Innocentio II, qui post Ivonem pontifex fuil. Veruro fuit collectio Isidoriana. Usus esl eliam aliquando
fiaecdifficultasex vetustis Pannorraiae codicibussub- Reginonis compilatione, ex qua inter csetera, exem-
lata esi, in quibus cum ea Innocenlii II decreta non plaria litterarum formatarum ab eo relata lib. i n.
leganlur, eadem in aliquibus exemplaribus posteriori 457 , 458 el 459, de vcrbo ad verbum transtulil in
additamento accessisse perspiciuntur. Decretum part. vi c. 453, 454 et 455. Pleraque vero
7.J Ex codicibus autem res dijudicanda videtur. ex Burchardo suinpsit. Alia nonpaucaetipse inseruit,
Decreti codices pauci. Tres tanlum hactenus nobis uti sunt ex. gr. quseparte secunda Decreii describun-
innotuerunt, unus ex quo prima editio prodiit, alier tnr adversus Berengarii errores, et quae part. xvi re-
Victorinus a pluribus laudalus, ad quem secunda feruntur ex Jure Romano et ex Capitularibus regum
edilio Parisieusis exacta fuit; tertius Vaticanus 1357, Francorum.
sseculi xii,-quem ipsi vidimus. Hi omnes praefaiio- CAPUT XVH.
nem [cccxni] exhibent; sed Vaticanus sine auctoris De ms. cotlectioneGregorii presbyteri, qumPoly-
nomine hunc titulum prsefert: Incipit liber exiraciio- carpus inscribitur.
num, sive excerptarum ecclesiasticarumrerum partim
ex
ex epistolis Romanorumponlificum , partim gestis 1. Collectio qusePolycarpi titulo allegari solet, in-
concitiorum, catholicorumepiscoporum, el regum; et -. notuit postquam eam Romani correctores Gratiani in
continet xvu partes. Victorinus autem eam prsefatio- " prsefatione et in notis laudarunt. Conlincttir in ms.
nein non initio, sed in fine ipsius codicis manu re- Vat. 1554. Auctor ejus Gregorius presbyter ex epi-
centiori additam reprsesentat hac inscriptione : Liber slola [cccxiv]nuncupatoria cognoscitur, qui eamdem
canonum suprascriptusdecrelaJoviniani, quemcompo- Polycarpi nomine inscripsit. Oudinus (Tom. II de
suil ho quondam Carnotensis episcopus; et continet Scripl. Eccl. col. 764) censuit auctorem esse cele-
xvn partes principales; uti discimus ex Baluzioin. brem illum Gregorium qui postea fuit sanctse Ro-
prsefatione ad Augustinidialogos num.21. Pluravero mame Ecclesisecardinalis episcopus Sabinensis. Fal-
sunt exemplariaPannormiae.Unum lanttim laudatum lilur. Hic enim cardinalis Gregorio VII pontitice llo-
ab Antonio Augustino cum epigraphe Liber sacrorum ruit, e vivis autem excessit sub Urbano II. Auctor
canonum, praefationem ac lvonis nomen ignorat. vero collectionis cum libro tertio tit. 9 laudet decre-
Cseteri prsefationemvel titulum cuin Ivonis nomine lum Calixli II qui pontificatun)iniit anno 1119, a lau-
prseferunt. Balnzius Victorinum aniiquissimum , et dato Gregorio Sabinensi diversus est. Hunc quidera
tres S. Albini Andegavensis laudat. Franciscus Sai- presbyterum fuisse Roinanum, non lam ex epigraplie
mon in tractatu Gallicescripto de studio Conciliorura manuscripli Colbertini ab Oudino relata colligitur,
part. n c. 1, pag. 269 edit. an. 1726, manuscriplum . quam ex documentis quae apud ipsum pleniora, seu
exemplar ecclesiaeParisiensis F 4 commemorat. Nos integriora, quandoque itivenimus, quam apud Ansel-
prseler unum exemplar S. Benedicti Padilironensis mum et Deusdedit; adeo ul ex Romanis scriniis
mulilum, triaaliacum praefationenacti sumus, ttnuni eadem derivarit.
Basilica; Vaticana;19 G, aliud Vat. 1558 cum pecu- 2. Tempus autem ex epislola nuncupatoria con-
liari ejusdem praefalionis epigraphe ad P, Abbatem, G stituere licet. Ea inscripta est D. sanctiJacobi Eccle-
nimiruin , ut crediinus, ad Pontium abbalem, ad sim pontificali infuia digne decoxalo. JTjiisautem sit
qucm Ivo collcctionemse misisse professus esl epist. iste episcopus Ecclesise S. Jacobi, id est Compostel-
262; ac landem codicem Patavinum monachorum lanus, cujus nomen incipita littera D, inquirendura
S. Juslint.' sigualum YV. V. n. 86, in quo hic titulus est. Duo ejusdem Ecclesiaeepiscopi sub initium sse-
legitur : Juonis episcopi Carnolensis Excerptiones culi xi inveniuntur, Dalmachius et Didacus. Primo
ecclesiaslicorumcanonum. Sequilur autem praefatio hsec nuncupatoria non competit; quippe qui jam
cum titulis octo partium in qtias Pannormia dividi- obierat anno 1103 vel 1104 , quo Didacus ejus suc-
tur. Hic autem codex controversiam de hujus operis cessor epLslolam a Paschali II accepit qnae legitur
auclote videtur dirimere. Licel eniin credatur saeculi tom XII Concil.Venetaeedit. col. 987. Gregoriiautem
xiv, transcriptus tamen fuit ex velustiore exemplo, collectio ex memorato Calixti II decreto ante annum
quod statim post tvonis moriem fuerat exaratum. 1119 collocari nequit. Igitur soli Didaco Dalmacbii
Catalogumenim subjicii Romanorura ponlilicutn, qui successorieadem nuncupatoria ronvenit. Duodocu-
ita desinit iu Gela-io II, utannos pontificatushujus inenta cardinalis de Aguirre vulgavit (Tom. XII
omiltat qui iu prsecedentibus pontificibus singillatim Concil. Ven. edit. cof._1402)in quibus hujus Didaci
notanlur. Id autem ex eo evenit quia ille catalogus fit mentio. Unum est privilegium AdelphonsiHispa-
sub eodemGelasio scriptus fuit, cum anni pontifica- nise regis subnexum concilio Palenlino anni 1129,
lus ejusdem signari non poterant. Gelasius U ponti- quo idem rex dono dedit Didaeo Dei gratia Compo-
ficalum inivil annoIllS, et obiil mense Januario stellanm sedis archiepiscopoomnia regalia ad Emeri-
anni 1H9; lvo aulem excesserat, ul inilio diximus, r. tensem olim archiepiscopalemEeclesiam perlinenlia,
anno 1115vel 1117. iliud ergo exemplum, ex quo quippe quod Eraerita eo tempore a Saracenis occu-
Patavinus codex descripius est, Ivonis oelatisuppar pata , Calixtus II arcliiepiscopatum Emerilensem
fuit. Hoc autem tam amiquum testimonium quo Pan- meritis et reverentiabeatissimiJaeobi apostoli in Com-
normia Ivoni asseritur, nobis lanii est, ut si de alter- poslellanam Ecclesiam transtulerat. Aiterum docu-
utro opere dubitandum esset, de Decreto potius nientum est synodus Ovetensis , cui subscriptus le-
quam de Pannorniia ambigendumarbilraremur. gitur DidacusJacobensisarchiepiscopus.Hsecsynodus
8. Neque idcirco Decreium ab ipso abjuilicandum in vulgatisaffigitur anno 1115. Sed cum Eraeriiensis
pulamus. Cum cnim huic quoque operi eadem Pan- archiepiscopatus (si Adelphonsi privilegium genui-
norraiaeproefatio in veteribus libris addatur, id ea num sit) Composiellamtransl.atus fuerit aCalixto II,
de causa facium fuisse crediinus, quia antiqui illi qui pontilex creatus fuil an. 1119, ea synodus in qua
amautienses lioc quoque ab tvone lucubratum acce- Didacus Jacobensis, seu Compostellanusarcbiepisco-
perant. Ivo Pannorraiam primo scripsisse, et cum pus vocatur , post annum 1119 habita dicenda esi.
praefatione edidissc videttir. Hinc plura ejusdem Forte annus 1115 errore librariorum scriptus fuit
Pannormioeexemplaria statim conscripta et propa- pro anno 1125. Porro duos Didacos, I et 11,Conipo-
gata. Postei vero prolixiorem collectionem digessit, siellanam Ecctesiam rexisse deteximus ex ms. duo-
sed forlassis ipse non edidil. Hinc sine proprio pro- decimi saeculi. Ilujus apographum conservaiur apud
lOjjo post ejus mortem iiivenla, eidemque in rariori- comitem Josephum Garampium canonicum Basilicae
bus, qttae scripta fuerunt, exemplaribus proiogus ex S. Pelri, et arcbivo Vaiicano prsefectuin, qui nobis
S47 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 343
baecde iisdem Didacis communicayit. Memoratum ,A ppssit quod sub numero compelenti prsedicluroesse
ejempium Bcelesise S. Jacobi de fipfflgosieJJjide- WgposcjJ. i _
scriptionem exhibet. In hac ea ecqlesia iiicepla cjjei- 4, Ljbroprimo agit de pnroatu " Ilomapa.'
' Ecclesix,
tur ivb EpiKQfia Pidaca I et st\enuissimqm\litex et ijtprjvilegiliieiHS, tit-^7.
getterptQviro in mra l{16, id est anno Gjjrnjji Ljbro sequpdo de prfelaiorupj electtone, ordina-
1058. Porro ubi describitur lapula argeqtea pjerg Uone, pallio, et de aljornm (Jierjcorunj ordinibus,
aBaglyplicoomata, proferuutnr |ii versns jfl qa ifj,-
sculpti, in quibus Didaeus J| laudalur. Librp tertiq de Ecclegiis, njonaslerij?, de,cipij§v
oblationibus, de cejcjjratipne offjcjpruin, iure pcclp-
Hanc labulamDidqcus pjmsul Jqcobita secun^us siarum, ef monaslenorum; de corpore Cnristj ejiis-
Tetpporequinqtteniifecit episco.pii. que custQdia;de baptismo et impositione jnanus, dji
Rex eral Alfoniu*, geqer.ejus dux Qaimnmfu*, ritilius, djjjliyinis Scripturis.,dp celebratione^aschse,
Prasul prmfqtut quqt)dqperegHqpus. de praedicatjppe, co.nsueijidinibus, jejuniis, etc.,
tif. 30.
Iluic secundo DidacqQregoriicoljectio convenit, qui Libro quartq qualiter lex Dej sit legenda, et dq
postquam arcliiepiscopaleiii dignitaiem S. Jacpbi Qfficiis, episcopnruip; dt^chorcpispopis, pe abbalibtis,
causa obtlnuit, in coneilfo Ovetensi Jacobensis ar- dp monacbis, de qionialjlTus,de diaconissis, deyi-
chiepiscopus vocalus fuit, in his versibus prmsutJa- duis. qe filerjcoruiu reatjOMS, tjt-40.
cabUa, et in nuncupatprja J}F*T;senlispotleeliopis Lioro quintQde jqdicns tit. 8.
.
$. jqsqbi F.cc(esiwpRt}lificftli»»/«(«duqrqtus, pprtfi B Libro sextb jje ifnpefaioriljus, principibus e| reli;
pqgl b»nc digniiatis accesjVjpnejnsub Cajisip, II Gre- iR quis iaicis ;de ^pnjpgiis etmalrimonio, ac de de|ici^
gprjus preshylar Ropjanus Pidftci ipsjqs horjatu cot- yani§; de pqepjtentia et pceniteniibus; de justa nji-
Jectioneni lucubrayit, eidejnque ipsajiJdirexit. de bopo pbedieptisc: ne Clirisliam tepiere
3. Laudatiis Quc|jnusduos mss. podices Cplbcrji- ^ericordu);
se exppnapt pericults, tit. ^3.
nos laudat signatos 696 ct 4Q47,et quatuor lapluip Libro de escommunicatione, de polestatq
libros conjtpeinorat.At codex Vaticanus cb|Iectioriepj Jigamji, sepiirijp unitate Eccles,ix, de scliismaie, de Use;
in qctp lilirps distincianj ex)|ibet: sJnguJasytetf)lj- rqtjcis etdescliismaMjCis, dp yjndicl§, etc., lif. 16.
bros tjWjditin plures titplos, qui pltira itemdecreta J4,brp ociavo de infirmis, de morte ct purgatorio,
ac testiiijpniacomprehendunt; ac proptprea pon i'ta tje sepullura et oblationibuspro defunctis, de immor-
exiguuraestopus, ul inulti posl AntoniiiiiiAugusti; talitate aniinae,de tornjenljs malorum, de receplioue
ntiin suspjcatj sunt. Epjsjqianj jjuncupatbriana, et apifpartim jusioruin in coelqm ante resurrectionem
liluotujn titplos ex Valjcapo cpdtcc hic proferiraijs, corporum, tit. 10.
[cccxv] < D- & sanctj Jacobi Ecclesise ponlificalj
inlula digne defioratQ.Gregorius prpsbyterqrum liu- CAPUT XVIII.
piillimus salutem (aj. De aliii manuscriptis nondum editit cotlectionibus.
i Petisjis jani cjpdupjet hoc saepe,ut opqs arduum
ac sqpra yjres jness aggrederer, libruni canoniji)) 1, Concludemus hunc traclatum brevi recensione
scilicet, ex Romanorum pontificum decretis, ajjo- aliquoi collectionum quaejn bibliotliecis lalenies vel
rjimque sancjprum Pajruro au.ctorjJatJbus,atqpe di- a notiisinventocsuqt, yel ab aliis indicatse fuerum.
versjs aulbejiticis conciliis utiliqra sumens, seriatim |g PJersequedigestoesqpt ssecuio undecimo, quo slu-
cpraponerem, Id yerp non ItJcircq>anje iiiscio pjacuit ^jum sacrorum [ccnxyi] canonum eiTervescereac la-
requiiej:*, pt aufvestra ^pientia jjuic l^bon ut qu^jn' tjtis propagari coepit. Licet vero omnes ex iisdem
IJJHlJft if_ra"*flflri
ROJ? s"#cere', m pljires ad id magj» fpjiljpus derivatoe, et fere etiam apocrypbis plus
iqqnQqijafi prq^epMoresyqljjntarie qpsepuijdapjprse- tnihus infartoe in pierisque reipsa conveniani; cunrj
fifiptjq^ni §ija>noq habeat; sgd ut ji) |inc magno diq taniep iibrorum aut partium divisione roaxime di-
exercii^tus, aij aliqrum maj6rjj'm..... jiis.trjjc|jor q( screpent, iioijjnulilis futpra est brevis earuro potitia.
paralipr eifieerp»":sei etiaiq si jn sjjjquopaFViJasin- -. Pripiuji) memoranda est pecujiaris cOIIectio
geilii mcj (Jefipefet, prudentia vqstra minj magisTr^ quai exstat in ms. Vat. Reginse 973. Id autem pro-
cl au^i|iatrix manus ejtjendcret, Cpjns ijjqpisiiio etsi priupi bibere visa est, quod cum cselersecollectiones
8PffiilJgoniunjexpeteret>eUnejs vjrihitsminiine ponT qujc piir logi cotpipunia in titulos divijjunlur, texlus
yeiiiret; et nt?temeratiuma quibustiain,juqicaretur, cuiqne litulo congrueutes indiscriminatim subjipiant
linjerenj; lampn «e tanium ac talem virqm recusar fix dficrfilajihusatquq pqnciliis, sive e\\nin exPatri-
tjone pitfindqreijj, acqjiipvi; ac lanpepj hafi maxime biis.,excapiljilaribus, atnnelegibusRqmanis; hsecse-
JitJucjp,jjt yejlra iaufiloritaje iijterposiia, a dc(ra- parajiin ponjificunj, coiicilinjrum,Patrum, ac legunj
lienMquimfifsibu?d.ejP'idprcr, vgsjrai jussioni parqi. jexjus spb nropriis pujgsqqe tiiulis profert. Post pre-
^ipnt «JBira9lim >n ?cc|psia et quqtij)ie negotjjs ne- yemscilicet pfocfaiioqein,quse incipit: QuoNfam quq-
gptU xsrje ujccpdjiiji, atquq jpHJtarjjm^ausaruro prq rttmdam Romanorumdecreta pontificurn,etc, descri-
ipjSperifie^jffliu.i?etiopessHPP,res«ipt;sic sub tiiuiis. bjt primq seiecla pontificqm decreta, inc|ioans ab
uiiipjjiupft cflijgrufiiyia capitplij ^HPtPiflm 'enjjip/e, Jv apqcrypliis Clcnjierjlis,Arjaclcti, Evarisli, elc.? ac
perspeetpjilurjma eppnexjjj, et p,ewiinrflrvn) ^jstpi- bra]iije chronolpgico cselerorum decreta producit
cjionibus yplunjjtjj «qmnendiqsefiqero,imposui. pui pst|iie ad Nicolaum I, Joannem VIII, Alcxandrum 1|,
pro raiioqe fipnjpositiqnis, a yobis .ipciQcitaie sqnj- et Urbanum I|, ex quo hocccollectio undecimo saecu-
I>19, Pe/»««rm"SB-PnCBnynnjfiijter ujd'dj, Quod ye- Iq cctncinn.a|sjcogpbscitiir. Oinnia,yerocujusque pon-
straip qbpixfideprecnr ijjdustrialjj, jjj cpqippsitjonein tifjcis dj5crela ih tilulos dislribuia sinjul coetint, nec
perspifijat, afque ftsrsp'ciepd.P§i qqpi d.et;s.se,autsj cum decretis aliorum pontiiicum immiscentur; sed
qtlid magis qqam 4ecp,ql(iqes.se) cpgnpyeril, canta post dccreta'Clementis in tilulos distincta, alia titu-
consijjerijJifiHeqjipd.dece.nsBSJcpjnpjeat. ct quod in- lorum tlistributione subduntur decreta Anacleti, et
dQcensm jeimmu Anprpjjandv!?verp ad iaudenj sinjiliierde reliquis ppiillficibus.fpst dpcreta ponli-
vestraipHtadobedjeqtiani stsirieiussibjiis augendanj flcuni cademraitone in lilulQsdistribuli sribjiciuntur
inodqratione babita compriibor. Praeiereane per Ijbri canones cujusque cpricilii. Exordium sumitpr a Nl-
seriejjj lejjtoremws indisiincta lorbaret, bujus ope- cspijis; copcludiiur auteip cum canonibus concilii
ris titulos proe.pQnereplacuit, ut suis locis. colligere Uispalpnsjs |l, in quibus auclor Isidorianaecolleclic-

(a) Oudipus loco lau<Jalpex rnss. codd. qups laji,; Greggrii S. RomanmEcclesiwsuper excerptumde Ro-
aat,^"plljsrtinis, tilqliun 6«! in Vaticapo decst, e\ munotumpontificuniet aliorum sanclorum aucloritai
nuncupatori» jnitiun) prodtjcil his verbis: Prologut tibut. Dilecto DominoD. sancti Jacobi Eccletia, etft
540 DE ANTIQ. COLL.ECTION. ET COLLECTOR.CANQNUM.PARS. IV. 350
nis ordineinsecutus est. Dein teslimonia producun-1A promiscueiisurpari. Testimonia iitoferuntur ex Scr-
lnr exdietls Palrunj, in quibus (rarotameit) quidam ptura, ex conciliis et epistolis Komanorum pontili-
canones conciliorumimirtiscentur, nec non ex capi- cum lum sinceris, trim apocfypjiis; exSS. Patribps,
tularibus, ex novellis alque Theodostano codice. ac poiissimnm ex S. Isidoro Ilispalensi, et quaedinjj
3. Ms. exempium Vat. 5832 soeculixi vel xii, post eiiam cx capitularibus ac Jegibus Justinianeis. Cbn-
nonnulla inlegra , vcl in partes secta documenta ex, ciliortnn et poniilicumdecreta suppeditarunt praecir
Pseudo-lsidoro excerpta, collectionein profert in ptie collectiones liadriana et Isidoriana. Qusedaril
duos libros distinctam, quorum primus continet ca- eliam ex collectione Hibernensi videntur excerpia,
pitula sive tilulos 360, secundus vero fere lolideras S. Aliara collectioneniin septem libros distinctapj
qni lainenrton signantur numero nisi usqne ad titu- cxhibetcodex Vat. 1346. Hujus aetas cogposcitur ex
lum 54. Primum capul libri primi inscribitur De pri- praemissocatalogosummorup)pontificum, qui prima
matu Romanw Ecclesiw, et incipit: Si difficile et manu ita desinit in Paschali II, ut dies obitus pjtts
ambiguum,etc., quod caput ex liac coljeclionefor- eadem manu omissus, posteriori manunotalus fuent;
tassis oxscriptum, cum separatim inveqttim fuerit a et dein alio charactere additi alii subseqqentespop-
Joanne Wendetstino, utinos quoque illud separatim tifices tisqtie ad Alexandrum III. Hacc itaque colle-
nacli sumnsin ms. Vat.4977et inalio apud emincn- ctio lucubrala fuit ineunte soeculo xn, stib l'as-
tissimura Passioneum; ab eodem editum fuit cum cbali II, cujus quidem epjstola 88 ad militcs etop-
Hadrianacollectione Moguntiseanno 1S_3, etexinde pidanas de S. Geminiano anle ip$ajn collectioneqj
inserium legitur tom.I Conciliorum edit. Ven. col. describitur (Tom. XI! Conc. col. 1038). Eq singujo-
65. Aliacapitula aguntde inonasteriis , de judlciis, " rum librorum titulos. Liber primns jte. rebus ad
de matrimonio, de perjuriis, de clericis, de qrdini- Uomanosponliflcpset Ramanam Ecciesiam,perjinen-
bus, etc. Scatet undique documenlis supposititijs. tibus. Secundus de episcoriis. Tertius de clericis.
Decretum Gelasio inscriplum de libris recipiendis Ouartus de variis rebiis ad clericos perlinenlibus,
vel non reci|)iendis interpolatum jiroducit, de qup Quiiitusde sacramento baplismiet de his ad baplisma
(lictuinest part.ii, c. 11, § 5. Profert ordinem ad dari- pertinentibus, nec non de liioriacljiset monasleriis.
dam iioenilbnliam,cujus initium est: Presbyteri ud- Scxtus varia tle laicis. Septimus de pcccalis et pcetii-
moneredebenl plebemsibi subjeclan\, elc, uti apud tciilia, etc.
Burcbardum legitur lib. xix c. 2 et seqq. In fine ad- 0. Codex Vat. 1319 saecujlix vel x colleclionem
diiur epistola Urbani papoead GibeardtimConsjan- in libros novettj distributam cominet. Ea cliaraclere
tiensemepiscopumdata xiv kal. Maiianno 1089, quse perdifftcili scripta est, nec ob apjfiislias temporis
eilita est lom. XHConcil. coi. 737. Ilinc coljectionis licttit nisj solns librprum titulos exscribere, quos hic
lempus colligipotest. exhibeinus. Liber primiis, de otdine cteticorum ve\
4. CodexVat. 1339 saeculixi collecljonenjcanp- ordinatione,SeCijndus,cteconciliorumcelebralionevei
num complecliiur distributani in libros quinque, cui sijnodorurh.Teftius, de m\nisteriisecClesiqsticis. Quar-
bic titulus majusculislitteris scriptus prseflgiturpa^. tus, de monachh, Velmonialibus.QTjinlus, de (jralia,
15: /n Christinomineincipit libercanonum ex miiitis bgptiznndorum,'vel de ChrislianUale,Sextqs, de gra<
sententiisPatrumquedictis defioratus,in quq cgnstanl tissiihacgnonumtgUeciioite:qui titulus aq epigrapben
remediaanimarumex diversisdoctoribuscpmpta, pro collecflpiiisHiberiiensisreferiur; ex qua lilc quoqne
omnibusquiin innumerabilibutcasibtistapsi sunt, Om- exscriptalegUntufilla : QuwScriptutarum tes^imoniis,
nfa, diieclissimifralres, quwad ulilitatem animqrum G et sanctorumdiciisrotoratq : atMsigttippiam discgrdure
pcrtinent,in hocvalebitisreperire volumine;quod nisi videatur, \ltud (ex) eis etigenduiq est quod majoris
pariibtts,quiinhis divisusrefuigel (legeixlumvidetur auctoritalisesse aeipernfttjr.Confer supra cap. 7, | 1,
<7Mo</ si partibttsquinque divisumrefulgel), non teme- ii. 2. Seplimiis, de homicidiiset sceleribus,et vindiclis
ritaiis causa, sed charilaiis remedioquelanguenlium eorum; de cohjtigatignibuslicilis, vej,'ilticitis;de qrftt/
profeclohic congestusest liber: unclesi lectnr prudens teriii el [ornicatibne,de (&rlo,et de jejuni'\s, el'gratiq-
pericrnlari curaverit, de ctniclisvitiis dignam tn eo nibus. QcU\ui,de, utitltate pcenitentiw.Nonus.dejttdi
invenieimcdicinam.Iti propfaliunculaquoesubsequitur, cio pwiiiten(iuni.Afferuntur tcxttjs npn sottiin ex
liaeccollectio Manuale vocatur, eaque congesia dici- conciliis et decretis ponlificiim, veruin etiatn ex
lur pro amore cujusdam Lupgnit sacerdotis valde Scfipttiris et PqtribTis,ac ex Justiniano. Plrira aliis
amabitis. Liher.primus, divisus in capita 164, in- qu( coiqpjodiqs potertint, in hac co^eclione, quoe
pcrihiiur: De grgdibuset nominibus,de mii\isleri\sac iiiuliqmyetusia est, expeifdendarelinquimus.
merilis, de quai.late vel ordinaiione clericorvm, Se- 7. Collectioip duodecinj libros disiincla legitur in
cundtis, dijitribuius in capiia 178, De primaiibu^ ms. Val. Patat. 584.
Ecclesiw,et de concitii[cccxvu] temporibus,devila ef Liber I. Re poriiifice,• nrimatibus,
'" " ' melropojilanis,
r'
caslitateclericorum,prwcipuede prohibitiohecohsorlii, i ctc;.,c.l87.
cum mulieribus,et de feminisquwin [orniculior\ecumi 11. De sacrjs ordiqibus, c. 188.
clericisdeprehensmsunt. Tertjus, disjinctus in Cajnja lil.D^vitaclericoruni.dejboriachisetlaici^c. 220.
271, De baptismo, ei chrismale, aique de die domi- IV. Re ttQClesitsgf celebrafipnenjissarqin, de oWa-
nico, ac fesliviiatibussanctorum. Haecip titulo lnijusi TVlionibus el decimis, de sepuliuris , et 'de librjs in
libri tertii. At ex labula capitulormiiaddcnduin est; !-^ecclesia legejidis, c. 2|1.
De decimisei reddilibttsEcctesiwearumquedivisigne; V. De sacrajnenlis, eprufj-flJlP.perceptjppe» et
de oblationibusvivorumet defiinclorum;de tribus ge- observatione, c. 198.
ueribuseunuchorum,de tonsura, de min\sterioatlaris, VI.De fe^tiset divefsoriimlemporuiiijejunjis, '• e. 82.>
de horis canonicis,de excommunUalione, de tepullura, [cccxviii] Vll.pehopiicidiis, c. 9S>.
de Eucharislia, quaffteraccipienda ac venerandasil; VIII. De et bjgvarij^ ej'j|ipiqibusin nia-
desortibuset auguriis, deducatu barburorttm,de be- teria carnis,coiijugjis,c. 183.
sliis immilibus,de origine servorum.Liber quartus , JX. De synodb ct judiciisecclesjastjcis, c, J84..
dissecius in cap. 4'v, hoc lilulo proenotaiur: De'. X. De regibus, el principihus; dp comUibjjs,juqj-
ulilitule pwnitentiwel gratia communionisetiam in1 cibus, teslibus, et de variis delicjis, el de cruniiiosis
ultimisposilis, et dealiis causischrislianilatisobtentis. hoitiinibus, c. 179. 't
De variis autem criminibiiset de operibus satisfacto- XI. De vitiis principalibus eqrjjmque re.mediis, de
riis late disseritur. Liber quintus, in cap. 2i0, De1 pcenilentiaet rpponcijiatjonejptiruiOfunii., c'. 17?.
legiiimis coniugiis, et de rahloribus, et pturiinis nu- XII. De virtuiTpus.et'quatiiate lioqifnis preati, de
ptiis, atque de concubihis.Cuique libro ptoenjitlilur prtbdestirialibne, de moftis origine', de anitnabus;
labula capitulorum hac epigraptie: Incipiunt capittt- post mortem, de igne purgalorio, de igne aejerup,de
lu. Tabula aulera libri quinfisic inscrlbitttr: Incipit Aiiiichrislo,de die judicii, ttq pojiTamijlorumetgli)-
bmiarium ; ex quibus patel breviatium et capituln ria jtlstorum, c. 116. .••
 551 ADOPERA S. LEONISMAGNlAPPENDIX. 552
Non pauca exapocryphis itiserta prseferl. A raconensi; in notis autem quandoque nominant anti-
8. Rariora testiinonia ex supposititiisdocumenlis i quum codicemmonasteriiPopuleti.
occurrnnt in ms. collectione conservata apud cardi- 11. De Csesaraugusianavero collectione ar-
nalem Passioncum, quoelibris tredecim digesta fuit. chiepiscopus Anionius Augustinus dialogoipse 5 de
Deesl liber primus. Secundus vero initio mulilusi emendatione Gratiani affirmat eara ad se missam
desinil in cap. 56. Tertius inscribilur, De multimodis : fuisse ex monasierio Carthusianorum Caesaraugu-
causis, c. 61. Quartus, De baptismo et chrismate,dei slano, quo pervenerat post obitum HieronymiZuri-
die dominicoel (estivitalibussanctorum,et de infirmis,, lae regii historici. Inquindecim libros divisa est; et
seu de decimis, et ite oblationibusfidelium, cap. 38. cum post Urbanum II reliquorum ponlificum non
Quintus, De tacilurnitate, et clericisnegotiaioribus, ineminerit, eo tempore scripta crediiur. HIMTJS
aut arma bajulantibus,atque venalionemexercenlibus, apographum nacli sumus in ms. Barberino 2864,
c. 13. Sexlus, De homicidiis, c. 58. Septimus, Dei in cujus fronte liic titulus legitur : Liber Cmsarau-
veritateet falsitate, hoc esl, de falsis letlibus, c. 47. gustanus AulmDei Hieronymi Zuritm. Alium codi-
Octavus, De juramento et perjuriis, c. 15. Nonus, cem Vat. 4976 chariaceum hujus collectionisinveni-
Quod oporlel omnibus Chrislianis ex corde inimicis mus, sed in fine mulilum, quippequi novemtantum
dimiltere, c. 18. Decimus, De abstinentiaa cameel libros integros coniinel, et decimum abrumpit ca-
vino, de morlicinoel suffocalo,de his qui immundaco- pite 47. Timlos etcapiia singulorum librorum indi-
medunl, et de negligentiasacrtficiornm, c. 27. Unde- care sufliciet.
cimus, De canonicishoris, et de Eueharislia, et de Liber I. Deratione et auctoritate, et qum cui sit
excommunlcatione,de sepullura, et de sortibus, divina-B prmponenda,c. 64.
tionibus, et sortilegiis, c. 51. Duodecimus,Deutili- 11. De RomanmEcclesimprivitegiis, c. 74, al.,79.
tate pmnilentim,c. 75. Decimus terlius, De episcopis III. De melropolilaniset episcopis,c. 72, al. 74.
ordinandit, el abbatibus,et presbyteris,et aliis ordini- IV. De variis deliclis et officiis episcoporumet
bus ecclesiasticis;et de servis ecclesiasticorum,c. 135. elericorum,c. 103, al. 122.
Hoccde collectionibusmanuscriplis,quas nos ipsi re- V. De judiciis ecclesiasticis,c. 94, al. 97.
perimus. VI. Dejurejurando et perjurio, c. 30.
9. Nunc de iis quarum alii menlionem fecerunt. VII. De sacrilegiis, el de privilegiis Ecciesia-
Gerhardus Von Mastricbt in Historia Juris Eccle- rum, elc., c. 111, al. 115.
sia-tici n :m. 413 colleciionem laudat descriptam in VIII. De vita clericorum, et nominis inlerpreta-
membranaceo suse bibliolhecse codice, ac in tres tione, c. 106, al. 119.
libros disiinclam. In primo libro sunt liluli45, in IX. De vila et officiomonachorum,c. 69.
secundo til. 56, in tertio tit. 46, ille vero prioris X. Denupiiis et virginibus,c. 141 , al. 143.
lantum libri lituios retulit. Nolat porro prseter com- Hactenus librorum tilulos exhibuimus ex codice
plura fragmenla e supposititiis epistolis priscorum Vaticano, qui illos prsefen. In scquentibus auiem
Romanse sedis antistitum, inter ea quse ex sinceris libris, qui in eo codice desunt, solos tilulos primi
aliorum ponlificum litteris proferunlur, legi aliquot capilis cujusque libri dabimui ex apngrapho Barbe-
deereta Agathonis, Nicolai, et Adriani II, cujus san- rino, quod generalibus librorum tilulis carel.
ciiones ordine non interrupto inseruntur libro se- XI. Quod sacrificiumaltaris verum corpus Clirisli
cundo. Si recentiora hujus collectionisdecreta sunt.^p tif, c. 28. Id impetil Berengarii errorera medio sse-
illa AdrianiII, eademcollectiosub finemnoni sseculi, culo xi excitatum.
vel saltem ante undecimum concinnari poluit. Idem XII. Qualilerrudes prwdicaridebeanl,c. 96.
scriptor hanc notaiionem in flne libri tertii exaratam XII,1. Quod in unica calholicaEcclesiavera Ckristi
recilat: Si quis in his libris, quosde corporecanonum hostia immoletur, c. 55.
excerpsimus,aliquid invenitqum(ila codex) aut despi- XIV. De hwreticisel schismaticis, el quid distel
ciendajudicut, ignoscat paupertati sensusnostri. Nos hwresisa schismale,c. 49.
tamen depulamus plurimorum sententiam singulorum XV. De dumnatione Constanlini, et reordinatione
sumptionibus prmferendam, elc. Hsec ab imperilo eorumqui ab ipso fuerunl ordinaii, c. 81.
colleclore perperam excerpta deteximus cx postre- 12. Duas aiias mauuscriptas collecliones jiassim
mis periodis prsefalioniscollectionisAcherianse, de laudaiit, el ex illis canones quosdam el decreta
qua egiraus cap. 8 , ubi congruentitts et emendatius pontificum referunt Conciliorum editores. Unam
legitur : In quibus (libris) si quisquamaliquidinvenil designant bac formula : Ex codice librorumquinque,
de talibus conciliisqum aul despiciendaaul nonreci- quia in libros lotidem dividebatur. Alteram : Ex
piendajudicat, ignoscatpaupertati sensus noslri. Not codicelibrorum sexdecim, propterea quod sexdecim
tamen dignum putamut plurimorum teittentiamsingu- libros complecteretur. lidem vero editores ea frag-
lorum suspicionibusprmferendam; el in quibuscunque menta ex ipsis codicibus referunl, quse in vulgalis
rebus generaliumconciliorumauctorilatem non habe- Conciliis atque epistolis Romanorum pontiflcumnon
mus , magis earum synodorumqum per singulas pro invenienles, inedita putaverunt. Verum accuratiori
vinciasfactmsunl, quamproprium nostrumsequendum sliidiodeprehensum est ea fere omnia similiter alle-
tensum. 1
Dgari in colleclione Burchardi, qui capitularium et
10. Anlonius Augustinus in suis operibus duas aliorum posterioris sevi scriplorum sententiis vele-
collectiones ssepe comroemorat, quarum alteram rum ponlificunf et conciliorttm nomina inscripsit,
Tarraconensem vocat, alleram Coesaraugusianam. ut cap. 12 n. 3 monuiraus. Hincnon nemo suspic_>
Tarraconensisin scx libros distribula est, de qua haec tns esl has collecliones esse portiones Burchardi. At
refert Antonius Augustinus Soc. Jesu in Appendice non solum librorum numerus ac tituli, sed ipsorum
ad Autonii Auguslini archiepiscopi Tarraconensis etiam canonum ordo, et quse alleganiur capitula,
judicium de quibusdam veteribus canonuin eccle- cum Burchardi collectione nequaquam congruunt.
siaslicorumcollectoribus,c. 33 : Tarraconensis,quam Illud atttem colligi tule polest, earum collectionum
aiias Populeti nominatarchiepiscopus, ex insigni mo- compilatores plura sumpsisse ex Burchardo, sive ex
nasterio Cisterciensiummouachorumregio, duodecim alia posteriori collectione quse e Btirchardo perraulta
millibut Tarracone distanti, quod vulgoPopuleli, stre receperat.
Poblete dicitur, donodata ei fuit: et quia [cccxix] au- 13. Roiuanicorrectores Gratiani in indice libro-
cloris nominecarebat, hmcexdimceti Tarraconensisab rum quibus usi sunt, laudant ms. coUeelionemcano-
eo nominalur.Notat porro recentiora hujus collectio- num pmnitenlialium incerti auctoris ex bibliolhectl
nis documenta esse decreta Gregorii VII. Hanccor- MickaelisThomasii episcopi Ilerdtntit. Hanc Anto-,
rectores Roraani aliquando adhibuerunl, et m indice nius Augustinus ex eadem bibliotheca typis impres-
librorum vocant quidera coltectionemdecreiorumRo- L , sil Tarraconean. 158-. Licet aulein illam sine scri-
mnorum pontificumab AugmtinoarchiepiscopoTar- ptoris aut libri inscriptione repererit. Pceniiential»
553 PRiEFATIO. 354
Romanum nihilominus appellavit, quod ex urbe A sem, vel Csesaraugustanamcollectionem, adde vel
Roma in ej'us manus pervenerit. Coniinet hseccol- aliam aliquam ex prsecedentibus, quse sub idem
tectio titulos 9, singuli autem tituli in plura capi- lempus digestse, certum non liabentauctbrem. Nisi
tuta distinguuntur. Cum laudentur [cccxx] decreta vero aliquid certius occurrat, nibil aftirmari potest.
non tam Gregorii VII et Urbani minoris, quam Ca- 15. Hoe sunt coltectiones quas ante Gratianum
lixti et tnnocentii II, hscc collectio sseculo \n scri- digestas explicandas censuiraus. llla vero Gratiani
pta perspicitur. Ejusdem rationis est ac prseceden- satis nota et a muliis illustrata, explicalione non iu-
tes, atque ex iisdem fontibus hausta. digel, ac propterea in colleclionibus Gratiano ante-
14. Unum in fine hujus capitis non est omitten- rioribus, ex quibus ipse fere omnia derivavit, labo-
dum. Hiidebertus Cenomanensis, postea Turonen- rem nostrum conclusimus. Unum vero quantum ad
sis episcopus, in epistola ad Nemosiensem episcopura eumdera Gratianum, qui non ex anliquis primigeniis
scripta exeunte anno 1118 vel ineunte anno 1119, fontibus integra documenta conlinenlibus, sed ex
de colleclione canonum cui dabat operam sic loqui- posteriorura temporum colleclionibus, quse eadem
tur (Lib. n, ep. 27 edif. Paris. an. 1708, pag. 124) ; documenta in partes dissecta, et in locnscommunus
Exceptionesautem decretorum quas in unum voiumen distributa continent, pleraque hausit, annotare non
ordinare disposuimus,ad suum finem nondum perdu- inulile fuerit. Cum nimirum hoe collecliones in litu-
clm sunt. Opus enim hoc liberumcuris peclus deside- los distinctoe, ob methodum faciliorem plurimum
rat, cujus nos episcopusimmunes fecit. Horum lamen afferrent coramodi: his passim receptis, usuque fre-
jam exptevimuspartem, alque ad id peragendum quod quentiori muliiplicatis earum exemplaribus, anii-
restat, episcopumdeponemus.Peraclum vettras veniet R quorum et puriorum foniium amor ac studium sen-
tn manus, nec opus eril ut pro eo deferendovester le- " siin obsolevit. Harum vero collectionum auciores
gatus ad nos usquefatigetur. Officiinostri eril vobis non semper accurati, nec semper ex priscis illis co-
illud per nostrum destinari. Num hsec collectio, uti dicibus canones et decrela transcripsere. Vidimus
spoponderat, ad iiuem perducla et edita fuerit, non (Supr. c. 7, § 1, n. 1, et $ 2, n. 3) quosdam non sem-
liquet. Titulus Exceptionei decretorum,quo eam de- per lextus integros excerpsisse, sed liberiori licentia
signat, incausa fuit, ut nonuulli huic Hildcberto tri- alios abbreviatos, alios aliis verbis expressos, alios
buerint Decretum Ivonis, cui prsemissa est Ivonis diminutos, alios interpolatos dedisse. Multa ex sup-
praefalioincipiens a voce Exceptionet, quam quidem posititiis passim inseria, et qusedam etiam coelerc-
in fine epistolarum Hildeberti editores Benedictini quin sincera alienis auctoribus attributa pluries no-
impresserunt, uli antea vulgata fuerat hac inscri- (avimus. Vidimus ( C, 12, n. 5) etiam nonnullos
ptione : Hildeberti Turonentis episcopiin suas regula- ejusmodi collectores ex vitiatis bujus generis colle-
rum eeclesiastiearumExceplionesde multiplicidivino- ctionibus fere profecisse, et pro emendandis earum
rum prmceptorumgenere. ipsi vero editores eam non erroribus novos in excerpendo errores addidisse.
Hildeberlo, sed Ivoni vindicandam existimant, uti Hinc autem detectis fontibus e qtiibus fere omnia
sane illarnIvoni asserunt mss. exemplaria de quibus menda Gratiani profecta sunt, quanitrra. nester hic
diximus cap. 16, ubi etiam tum Pannormiam, ttiitii labor, quo de-iisdem fontibns seu colleclionibusdis-'
Decrelum eidem Ivoni adjudicavimus. Alii vero su- seruimus, ulilis esse queat iis qui in Gratiani studio
spicati sunt Hildeberli polius esse vel Tarraconen- versanlur, quisque facile intelliget.

PRJEFATIO.

5 1. Etsi Pelrus Crabbus, Jacobus Pamelius, Alanus Copus, et alii praestanttssimaehujus collectionis ma-
nuscriptis exemplaribus usi sint, nemo tamen ante Petrum Pithceum eam a Dionysianadistinctam prodidit.
Imrao Jacobus Pamelius, ac ex ipso Alanus Copus illam adjudicarunt DionysioExiguo, propterea quod hu-
jus epistola ad Julianum presbyterum in calce codicis Atrebatensis, qui hanc collectionem continet, descripta
legatur. At Pelrus Pithoeus in Synopsihislorica virorumclarorum, qui prmter Gratianumcanoneset dcereta ec-
clesiasticacollegerunt,prsemissa editioni Corporis Juris canonici Paris. an. 1687et Lips. an. 1705, tres ejus-
dem collectionismss. libros nacius, ipsam a Dionysiana probe distinguens, incerto auctori vindicavit. Incer-
tus, inquit (auctor), cujus coilectionisexemplaria duotunt in bibliothecaEcclesimBellovacensis.Tertiumhabuil
FranciscusPithwut Paritiis koc titulo : Continet codex iste canones ecclesiasticos et conslituta sedis aposlo-
licse. lncipit autem a canonibus Nicmni concitii, quibut admixta sunt quwdam Sardicensis synodi capitula cum
prwfationeel expositionefidei. Sequuntur canonesCarthaginensissynodi, Anquirilanw,Cmsariensis,Gangrensit,
et aliarum plurium, insertis pontifieum Romanorumepistotis a temporibusInnocentii ad S. Leonem, cujus epi-
stola 98 ad DorumReneventanumepiscopumeam collectionemclaudit: qumnoniisdemomninointerpretationibut
Grmcorumcanonum,quibus illa superior (scilicet Dionysiana, quam immediate ante descripserat) qum cano-
num Corpusdicta, sed magis DionysiiExigui, nec tamen semperusa est. Hactenus ille. Hoc autem breve eo-
rum indicium quaein laudatis codicibus continentur, ac praeserlim nuroerus capitulorum 98, quorum ul-
timus desinit in epistola ad Dorum episcopum Beneventi, nostram collectionem aperte exhibent. Cum porro
tertius ex iisdem codicibus fuerit Francisci Pithoei, qui posiea in Trecense collegium traductus, Trecopi-
thoeanusvocari coepit, nihil dubium est quin idero codex ad hanc nostram collectionempertineat, ac propter.
ea diversus sita codice Corbeiensi, qui aliam celebrem collectionem continet a nobis descriptam in prsemisso
Tractatu part. u c. 5. Id hoc loco monendum fuit, ne quis forte deciperetur ea notatione Quesnelli in Nolitia
manuscriptorumlom. I edita pag. 40, ubi hunc Trecopithoaanumcodicem Corbeiensi similem pronunliat.
At in notationibus ad Leonis epistolas vulgatis in fine lomi XI, eum Thuaneo nostrse colleclionis exemplo
similemdetexit. Haecenim habetnot. 7. in epistolam 15 ad Turribium : Ila e Tkuanris codicibusunictts cum
 SS» KtrEFATlO. S.-j-rJ
TrecopilhceanOiquem exillo irantcriptum dixeris : ita in omnibus ei concinit. El not. 7 in cap. 7 epistolse 1C:
Hcccverbacodicesnoh habent, exceptis Thuaneo uno el Trecopithwaho,quoruni unus ad allerum exscriptut est.
Solas epistolarum Leonis lectiones variantes cx Trecopilhoeano ms. acceperat. Si autem toium hunc co
dicem eonferenduni eurasset, ipsum etiam in cseteris ac in lota colleciione cum Tliuaneo concinentem <!e
jirehendlsset.
' 2. Hic vero fuit
primus qui eamTJeincollectionemin editione S. Leonls publici juris fecit iomo apud ipsum
secundo, hoc titulo eidero praefixo: Appendix ad tancti Leonis Magni opera, teu codex cauonumecclesiastico-
rum el conslitutorumtahetm sedis apostolicmbhthiumqui hucusqueprodierunt, vetustitsimuset amplissimus,qui
qttidem in usu fuit in EccUsia Romqna Innocentip I, Zositiib, etc., ac leohe I pbhtificibus,nunc pfimum editus
e mss.codicibusThuaheo et Oxontensi. Brevius auiem in froute cujusque paginse: Codex canonum, seu contti-
tutorum EcctesimRohianm,qtii titUlus freqUenliUgallegari consuevit. Cur autem hanc collectionem Bomanae
Ecclesise tribuerit, teonisque opeilhus sufeje_erit, exponendum est. Cdm in ediiionem eorumdem operum
emendandam, vel augendam oodices updique exquireret, conligil, ut ab Eduardo Bernardo amicissimo suo
acceperil, in Oxoniensi bibllotheca mahuscripTum_"exemplum inveniri, in quo prseter sermones et epistolas
S, Leohis haeccollectio coniinebatur. Ex bujusmodi auiehi operum S. Leonis et hujus collectiohis conjun-
etione in eodem codice Quesnellus facilj* conjectator Ipsam coUectionexnRoroanam et sttb Leone potissimum
usu rftceptam susplcatus est. llaque iilam fusiori disputalione lalem eonstituere et in Appendice Leonis
edere statpit.
3. Hanc vero colleclionem Jiaberi non posse codicem canonum RomanseEccleslaepublica auctoritate Iu-
cubraium, et cditum, usuque receptum sub S. Leone, vel anterioribus posterioribusque ejusdem Ecclesise
pontificibtis, patam (iet ex ObserVatiOnlbusquas subjiciehTUsdissertationi 11 , in qua suam sententiam ille
confirmare ac munire pluribus contendit, Inde etiam manifesttim erii, ejusdem auciorem fuisse privatum ac
ttudiosuro virUra nobis ighotuoi, uti Petrus Pilho-us antea latidatus perseuserat. tn Galliis autem eam condi-
tam, ae pfolnde nee Kaiicam, sed Gallieanam colleclionem esse, probabilibus, ut nobis videntur, conjecturis
indicabimus.
<l. Duo de hoc canonum et conslilutionum codice in recilata epigraphe affirmavit Quesnellus, nimirum
bhinium qtii hactenus prodierunt esso t)e/«srt«st'm«m et ampiitsimum. Hoo secundum defendi nequil: amplior
ei-tn est mujto inter caeieras Istdorl collectlo, qtiae sane, adulterlhis etiam omissls, longe plura documenta
complectitur. VetusAUsimus vero codicum baclenus editorum, qui exliibent canones simul et constitutiones
sedis aposlolicse, eatenus dici potest, quatenus nulla documenta continet quse sint posteriora Gelasio; cum
afisecollectiones aniea iypis datse atiqua posteriorum pontiflcum prseferaht, ut vel ex Dionysiaiiacognoscere
licet. Recte autem statuit P. Coustantius in pracfalionead lom. I Epialolarum Romanorum pontificmn, hunc
codicem sub Gelasiisevumfuisse digestum. Gumehim, jnquil num, 74, ex puris putisqueGelasianmepistolm(de
libris apocryphis) verbisconflalasit prima nec minima pars prwfationis, el nihilhabeat codex quod Getasiimvum
excedat, illud sane argumenlo est eum qui sub Gelasii ponlificatu, vel haud multo post, primam codici manum
admovUtullimam eidem imposUisse;atque dum vatia concitioruih ponlificumquedtcreta compiiat, kit intermi-
tcuits» ea qumsibi hota erant, et familiaria Gelasii ttaluta. Putat Quesnellus eam codieis paftem quse Constan-
linopolitanos canones exhlbet, posl Gregorli Magni atatem additam Aiisse. At id ea in hypothesl eonjicit,
quod ls publtcus RomanoeEccleslae codex fuerit, a quo laudati canones usque ad Gregorium I certissime
«bessent. Gum vero hooobtpotliMis omflino sit falsa, niliil impedit quin iidem canones ita buic codici privato
inscrti fuerifit sub Gelasio, sTcutin aliis privatis eollectionibus ante vel paulo post Gelasioni iucubratis in-
veniiiniur inserti. Confcr nostras Observaliones ad dissert. 1_ Quesnelli cap. 2 n. 8;
5. PrajStanliani vero hujus colloctionis dtio potissimum astruunl. Primo aliquot insignia documenta con-
tinet qu» ex hao una colloctione ad nos pervenertmt. Ita Petrus Crabbus e* vetusto hujus eolleeiionisexem-
plo edidit epistolam Mi-onil et cseterorum episcoporum provincise Byzacenaebreviario canonum Hipponen-
•ium prsenjissam cap. 2, aliaquo nonnulla t>m alittiide non suppetunt; et eardinalis Baronius quasdam
imperiales leges adversus Pelaglanos ex ms. Atrebatetisi ejosdem collectionis ab Henrico Gravio aeceptas
Annfilibus inseruit, quas in alils collectioiiibtiSfrustfa requires. Secundo elsi alia pleraque documenta in-
venta sint in aliis Codicibus Dionysianis., Hispanicis, lsldorianis; cum tamen anctor nostrse eolleetionis ex
lils foutibns non ebibeflt, sed ex aliis -ftiiquiertbus eseittplaribus eadem ttocumenta deriv.rit; divefsas iden-
tidem, et nori faro eliam sinceriores lectlones, ac nonnunquam integriora quoque roonomenta _d nos trans-
mistt; Nohucminom fonassis illud offendei, quod supposititia S, Clementis cpistola ad Jacobam in hac col-
leotione rec-pta fuerit. At cum ea Rufino interprete vutgala sit, ejusque auclorilate in Gatlicana synodo
Vasensi an. 4i3 can. 6 (saltem ui pTeriquecodices ferunt) taudata, nihiJ mirttm si in hanc celfecttdnem
Gallicanam iraddet» fuit.
t> 6. Nune denovoe edilienis necessitate et utiiitate, aede subsidiis in eam recudertdam adhibitis ptura di-
cenda eunt. Quesnellus banc coliectionetn non onjnino integrani, nec euun m-tioritats ac sincerioribos ejus
lectionibus ubique edidit. Id ex eO ortum liabet, qtmd recentiorem codkenj Oxoniensem, in quo 9 ali'1
oroissa, alia prseter vetusiioruiu exemplariuni fidctn stadiosi cujuspiam arbtirio emoodata fuere, secttlussit.
357 PR_EFATIO. 3W
Parata quidem hujus coJlectionis editione Thuaneuni antiquiorem el probaenotse codicem accepit. At nec ex
eo supplevit omnia quse in Oxoniensi desiderantur (tinani tantura Gelasii epistolam, ct regulam formatarunj
ex ipso adjecit), nec recepit ejus lecliones nisi in paucissimis locis; reliquas vero vel rejecil in marginem,
vel omnino prsetermisit. Hiuc jure P. Coustantius in laudata prselalionentim. 88, postquam scripsit : Vnum
est, antequam concludamus,dequo monitos ieclores velimus, ejus nimirum codicisquem de Oxoniensiexem-
plari descripsitQuesnellus,plura in Gallkanis bibliolhecisasservari exempla, quorum nutlum Oxoniensinonsit
multo antiquius; recensiiis quinque prseslanlioribus mss. subjccit: Addimuset horum exemplorumope per-
multa, qumin vulgalum(a Quesnello) codicemirrepsere mendaemaculari poste: adjicere poterat, et nonnullos
etiam defectussuppleri. Itaque ut integra el emendatior haeccollectio recuderetur, nonnulla inserenda, plura
vcro corrigenda fuerunt. Mulla vero diligentia in Ilalicis l-iblioibecisadhibita, nullum ipsius coHeclionisms.
exemplarquod nobis subsidio esset, invenire uspiam poluimus. At duos codices nacti sumus in bibliollteca
CaesareaVindebonensi, quorum aller signatur num. 39, alter vero num. 42. Primus, miilenariae ferine
setatis, est codex membranaceus in-folio, qiii etsi lilulortim, seu capitulorum tabula e Thuaneo manuscriplo
edilacareat, eadem lamen capila 98 eodem ordine continet. CUmvero totidem capita in tribus aliis mss.
invenerit eliam Petrus Pithceus, quoruin ultimum desinit in epistola S. Leonis ad Dorum, ut in aliis quo-
que exemplaribus depreheuditur, dubium esse nequitfVtrfe dicenda not.lt in c. 67) quin haec capita 98
ad hanc colleclionem pertincant: ut ne audiendns sit QueSnellus, qui unlus recentioris tns. Oxoniensis te-
stimonio Leonis epistofes, veluti ab hac collectioue alienas, abjudicandas putavit. Hseautem in Oxoniensi
exemplo ipsi collectioni non fuerunt insertse, quia j'am antea inter Leonis epistolas colleclioni prsemissas
erant descriptse, nec eamdera crambem recoquendam Jibrarius credidit. Cseteruraaliorum omniumvetustio-
rum exemplarium consensusuni ms. Oxonieusijurc est prseferendus; ipsaque tabula in plcrisque codicibus
conservata, quae eumdem capitulorum 98 numerura indicat, idipsum conflrmat. Tabula enim primaevi
operis indiciumesse solet, adeo ut si quse alicubi iu corpore desint, perperam abscissa; si quoevero prseter
ea reperiantur inserta, posteriori additamento accessisse dicenda sint. Hac quldem de causa addititia esse
nonnulla documenla quseproeter labulaect puriorum codicum fidem Leonis epistolis subjecta legunlur in ipso
Thuaoeo codice, observavimus not. 9 in prsefationem Quesnelli tom. I pag. 33, et not. 1 ad ejusdem
pontificis epistolam 120 col. 1218. Hinc vero facile est judicium ferre de altero ros. codice Viridebonensi
42, qui post prsemissam tabulam capitulorum 98 et post praefalionem Nicaeniconcilii inserit epistolam
Dionysjj Exigui ad Stephanum, tum vero in eorpore ipsius codicis aliquot capila addititia rccepit. Nam In-
nocenlii epislolispraemittitur illa ejusdem pontificis epistola ad Tolosanos(tegeToletanos) quxincipil:S«pe
me etnimium. Deinante Siricii epistolam ad Himerium.describilur alia ejusdem ad diversos episcopos cujus
initiuni : Cogitanlibusnobis.Tum vero intcr Leonis epistolas inlrusse leguntur alise epistolse ipsius 21, quie
in nostra editione sunt epistolse 9, 20, 22, 23, 25, 60, 61, 69, 70, 71, 79, 80, 82, 83, 85, 90, 115, 150,134,
166, et 168. Tandem in fine adduntur alioe epistolaetres, una Hilari papaead Ascanium, altera Simplicii ad
Zenonem Spalensem, ac tertia Innocentii ad Aureiium. Ilic codex seqtiioris est aevi, hajcque additamenta
(DionysiiExigui epistolam excipe) ex Isidoriana vcl Hispanica collectione librarius traduxjt. Cumautem an-
tiquior et purior sit primus cedcx Csesareus Vind. 39, ejus prsecipue exactissimam collationem non levj
sumptu nobis comparavimus : nec lamen negleximus alterum iis in locis, quseplurimuni interesse credidi-
mus. Neque vero prsetermisimusalios ejusdem eolleclionis codices, sicubi ex ipsis aliqua dooumenta ab aliis
edila, vel emendaia deteximus. Hinc diligenter recognovimus quse vel Crabbus, vel Baronius, Sirmondus,
Baluzkis,Coustantius, aliique veluslorum exemplarium sollicili scrutatores ex aliquo ejusraodi codice pro-
duxerunt. lis autem subsidiis hanc vetustissimam collectionem integram, a 11 pluribus niendis correctam,
et primigeniseformaereslitutam exhibebimus.
7. Ut awem atiquid ulilius accederet, conferendas pariter censuimus alias ross. antiquiores et pleruroqua
ignotas collecliones, in quibus si non omnia, certe fere omnia nostri codicis documenta hic illic dispersa
feperire non tntttiliter licuit. Ejusmodt sunl tfes prsestantissimsecollectiones in bibliothecis Rpmanis con-
semtae, q_*f-«i prinaa exstat in ms. Vat. Regiflse1997, secunda in Vat. 1544 et Barberino 3888, tertia in
jluribus aliis codicibtts Additionum Dionysit. Nonnihil etiam conlulere exeroplaria lsidoti, qui ex nostra
collectionenon pauca recepit. Accesserunt alise tres peculiares collectiones manuscriptoe,quarum duas con-
tinentnr in duebus codictbus capituli Veronensis 55 et 58, qui pro canonibns Grsecarum synodorum nsui
fuere; teriia vero descripta est in alio ejusdem capituli codice Veron. 46, in quo oirinia nostfse colleclionis
-ocumenta %4Acacianam causam pertinentia reperirous. Neque defuerunt codices colleetionuro Corbeicnsis
el Col_eftmaeLongobardicae,cujus postremoe atiud exemplum invenimus in bibliotheoacapituli cathedralis
Lucensis. Hlarumenim lectionesex P. Couslantiotom. 1 Epistolarum Romanorumpontificiijri, LneensiSvero
exeroplivarianles ex P. DominieoMaasi in Supplemento Concilioruro, vel per litteras coghoscere Heuit. Li-
cet vero ab editoribns alicujus collectionis tectiones ipsius proprise, etsi forte alicubi niiiiusrecloe, in textu
inserendae sint, aliarum laraen praesertimantiquissimarum collectionum recognitio maxime utilis fult. Ubi
enim harum tectiones cum nostrse collectionis leciionibus eoncinunt, hujus lecjiones ex illarum consonsu
plurimum auctoritatis acquirani. Ubi autem inventasfuerunt divers», eas in annolalionibus insertas, stu-
369 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 360
diosorumjudicio subjicere non minimumjuverit. Hactenus scilicet duarum tantum collectionum Dionysiiet
Isidoriana; lecliones vulgo sunt cognitse. Hac autem noslra diligentia tot vetusliorum et ignotarum diversse
originis collectionumlectiones patebunt, qusecum fere conveniant invicem, et cum lectionibusnostri codicis,
has sincerioreset vulgatisprseferendasquisqueperspiciet. Editores Romani EpistolarumRomanorumponlifi-
cum, Sirraondus, atque Coustantius, aliique eadem diligentia in aliquot mss. collectionibususi, eas epislolas
ac nonnulla documenta similiter edidere. Nos vero omnes memoratas collectiones recolentes, omnla nostrse
collectionisdocumenta ad easdem exegimus, earumque lectiones accurate notavimus. Cum autem pleraque
earumdem collectionum monumenla, alio licet ordine, in nostro codice inveniantur descripta, bac nostrae
collectioniseditione alias quoque antiquiores et inedilas collectiones in partero maximaroquodammodoedi-
tas non immerito intelliges.

APPENIHX

AD S. LEONIS MAGNI OPERA,

SEU
a
CODEX GANONUM ECCLESIASTIGORUM

ET CONSTITUTORUM SANCT.E SEDIS

APOSTOLIC/E,
Omnium qui hoc usque prodierunt retustissimus *>.
A Quesnello primum mlgatus ex mis. codicibus Thuaneo et Oxoniensi, nunc aulem recognitus
cum prmstantissimo exemplari Ceesareo Vindebonensi 39, et pluribus tn locis emen-
datus, additis variantibus ledionibus ex aliis aliarum etiam ineditarum collectionum mss.
exemplaribus.
c ContinetCodexiste CANONES et CONSTITOTA
ECCLESIASTICOS SEDIS APOSTOLICE.

13 I. CanonetNicccniconcilii, cum ptmfalioneet \/ X. Epislola AuteliiCarthaginentitepitcopi et alio.

exposilionefidei. rum quatuorfamiliarit, directaad Innocentiumpapam
II. CanonesCatthaginensisconcilii. contra tectam Pelagii.
III. Canones Anquititani concilii. XI. RescriptumInnocentii ad eotdem 15 <7U""7»< 1
IV. CanonetCaesariensiseoncilii. episcopossupra damnationePelagii.
V. CanonesGangrentit concilii. XII. Epistota Innocenliipapm ad Aureliumepisco-
VI. Epittola concitii Carthaginensisad Innocen~ pumCarlhaginensemfamHiaris.
tium papamtuper errore Pelagii et Cmlettiide libero XIII. Conciliumplenarium habitum apud Cartha-
arbitrio. ginem conlra Pelagiumet Cmleslium.
VII. Rescriplumejutdempapmad idem 14 conci- XIV. Sacrum retcriptum Honoriiet Theodosii ad
lium, in quodogmaPelagH et Caslestiidamnacit. Palladium P. P. post d accepta gesta synodi supra
VIII. Epislola concitii Milevitani ad Innocentium scriplm.
papam de Pelagii et Cwtettiipravitate, qui Dei adjuto- XV. Edictum Paltadii P. P. de expultionePelagii
rio hominematterunt non egere, et infantet tine ba- et Cmlestii.
ptismoposseconsequivitam mlernam. XVI. Epistola Honorii et Theodosii ad Aureliwn
IX. Rescriptum lnnbcentii papm ad idem conci-fi Carthaginensemepiscopumsuper Pelagii et Cotleslii
lium, quoerror pariter cum errantibusdamnatusest. sacrilega doctrina et damnatione.
* Titulus hic eruitur ex duobus mss. Quesnelli, bus. Hsec delevimus, quia inter vulgatasamplior est
tribus allcgatis a Petro Pithoeo, et quatuor aliis lau- Isidori collectio, qusetotam Hispanicamcollectionem
dalis a P. Coustanlio in praefationead tom. I Epist. hac multo locupletiorem recepit; Romanaeautem
Rom. ponlif. n. 72, nec non ex Csesareo Vindebo- Ecclesiaecodicem, ul ille existimat, hunc non fuisse,
nensi 4_; omnes quippe hanc inscriplionem prsefe- in Ubservationibusad dissert. i_ luculentissinte de-
runt: Continetcodex itle canones ecclesiastitot el monstrabimus.
conslilulatedis apostolkm. < Hunc titulum exhibet, ut not. 1 monuimus,
"> V-ttMttsnmus,quia (ut in prsefatione monui- uterquecodex Quesnelli, quatuor inspecti a P. Cou-
mus) desinit in Getasio, cuni Dionysius Exiguus stantio, et unus noster Vindebonensisii. Aliusau-
qusedamproferat ex Anastatio II, in qui Gelasio suc- tem parilerVindebonensis,vetustior et purior, signa-
cessit. Addidit porro Quesnellus titulo : et am- tus num. 39, sicul capitum labula et praefaiioneca-
plistimus, quiqmdemin utu fuit in EcclesigRomana, ret,d jta et tilulo, qui tabulse praefigitur.
InnocentioI, Zosimo, etc., ac Leone I, poniifici- CodexThuan. acceptisgestis.
_C! CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 3G2
XVII. Epittola Aurelii epitcopi ad epitcopos pro jA 3. Vt omnes contenlionesvel cautm inter clericot
vinciwBizacenatet Arzugilanwde Pelagii Cmlettiique cujutlibel ordinis exotlm, cotam provincialibut, id esl
etrote damnato. inis episcopisterminentur.
XVIII. Capilulaexcerpta de gestit in Palmttina i. Vt majores causm ad sedem apottolicam pott
provincia actit ubi Pelagiut errori tuo Hnem impo- epitcopalejudicium refetanlur.
tuit. 5. Vt clericutvirginemuxoremaccipiat.
XIX. aacrum rescriptumContlanlii * imperalori» 6. Vt laicus siveante baplismum, sive post bapiis-
ad Volutianumprwpositum,de damnationeCwlestii. mum, si viduamuxoremacceperit, non admittalur ad
XX. Ediclum Volutiani prmpotiti de Cmlestiiex- clerum.
pultione. 7. Vt qui secundam auxertt uxorem clericvt ordi-
XXI. EpistolaInnocentii papm ad ExsuperiumTo- nari non debeat, etsi anle baplitmum tale fueril sorti-
losanumepitcopum,per quam ei in tex titulit interro- tus connubium.
gationit ejut causai etsum retpontionit decreta expo- 8. Vl de aliena Ecclesia clertcumordinate nultui
tuit: ubi tubdil ">divinorum librorum veterit et novi uturpet.
Tettamentilummarium. 9. IIt venienteta Novattanis vel Montensibusba-
XXII. JteicrtplumInnocentii papmad Macedonen-'. B piizali, per manus lanlumimpositionemrecipiantur.
tet episeopossuper interrogatione trium titulorum. 10. Vl sacerdotes et levitmcum uxotibus suis non
1. Vt qui viduam accepit uxorem non admittalur coeant.
ad clerum. 11. Vt monachus,si ad cleticalut otdinem niti
_. Vt qui ante baptismumuxorem habuetit, tiilla voluerit, a priori propotito quod monachus gessit
defunclapott baptiimumaliam duxerit, digamus ha- non debealdeviare.
bealur, nec admiltendusad cletum. 12. Vt qui corruptus ad clerkatum venire voluerit,
3. Vt hi qui de catholica recedentes ab hwrelicis spondeatse secundum velerum regulam uxorem nott
ordinalionemsacerdotiiaceipiunt, non recipianlur in ducere.
ordine,utque dum revertivoluerint. ' 13. Vt curiales, vel quibuslibetpublicis functioni-
XXIII. RescriplumInnocentii papm ad Decenlium bus occupati, clerici* nonfiant.
Eugubinumepitcopum de titulis infra tcriptis, id esl : 14. Vt ancillmDeivetatmsi publice nubendo, vet
1. Vl pacem tn Ecctetia peractis jam mysteriis occultese corruplionitradiderinl, non admittantur ad
communicaturitibi invicemtradant. pmnilentiam, nisi is cui te junxerant de swculore-
_. Vl nomina o/ferenlium non prius, sed inlra cesserit.
mysteriarecilentur. G 1-. Vt ancillm Dei nec dum sacratm, ti postiu-
3. De c contignanditinfantibus, solisde contecrato berevoluerint ad pmnitentiamrecipiantur.
oleoliere dare episcopit, XXV. Canonet tynodi Chalcedonentit, prmlato
4. Dt fermenloin die tancto Paschm, his tunlum gettorum ordine.
tacerdotibut qui intra Vrbemsunt tradi debere. XXVI. Conttilutio Marciani imperaloris tyno:tt
5. De jejunio labba.i. suprudictmstatuta confirmans.
16 6. De nis qui posl baptitmum a dmmoniocor- XXVII. Ejusdem Augusli constitutio ad \"J Pal-
tipiuntur. ladium prmf. prmt., ejusdemsynodi p wcip ens cu-
7. De potnitentibut,qut modus circa diemsanclum ttodiri I defihita, Euiychtt errore damnaio.
Pascliwleneridebeat. XXVUI. Item ejusdemprincipit consliluliode obti-
8. Vt oleotaneto non solum saeerdolibus, sed et nenda fide catholica; el de Eutycliianis et 'Apollinari-
onmibutChristianit in sua suorumquenecesiilateun- ttit. eorumquepmnis.
fjereliceat. XXIX. Epislola Siricii papw ad Himerium episco-
9. Vl paenilenlivut Oieumsanctum, sicut el alia pum Tarraconensem, ad consulta super quindecim
sacramenta,pmnitentimlemporenon concedalur. capiiulis respondentis.
XXIV. Epittola Innocentii papm ad VictriciumD XXX. Epistola Siricii papm ad divertosepitcopos
Rotomagentemepitcopumde ttlulis infra scriplis. missa, de damnalioneJovinianiel aliorum contravir-
1. Vt extra conscientiam melropolitani episcopi giuilalembeatmMarimlatraniium.
nullus episcoporumaudeat d ordinare. XXXI. Rescriplum Ambrosiialiorumque episcopo-
• 2. Vt post remissionem
peccatorumnon admiltatur Tvmad Siricium papam de causaeadem.
ad clerum quicingulummilitimhabete elegetit. XXXII. Epittola Zotimi papmad Esicium Saloni

• Deestimperalorisin ms., Oxon.

"» Idem Eqnidem etiam in corpore ipsius epistolse, c. 3, De
Oxon. ms. divinorumlibrorum summam.
Post nonnulla, pro Macedonensesidem Oxon. Mace- d Sic idemlegitur.
contignandis
cod. Thuan. apud Coustant, Quesnel-
donet. Ita etiam m corpore omnes codd. Moxexposi- lus,<>ordinari,
tioneidera codex habel pro interrogaiione. Ita apud eumdem Cousiant. Quesn. minimeor-
c Ita cod. Thuan., postea Culbertin. 932, uti le- et n.
dmentur, consecratx.
statur P. Couslanlius1.1 Epist. Rom. poutif., col. { Ms. Oxon.,15, definitionemEutycelit errort.
#55; non vero, uti apud Quesnelluro, contecrandit.
PATROI* LVI. 12
563 APPENDIXAD S. LEONISMAGNt OPERA. KT *,„,„.. V
tanum episcoputn, de monachit et laicit ad gradus A LU. Alhanasii epkteopi ad Epktetum epi&bjmm
ecclesiaslicosaccedere cupientibus. conira eot qui de DominiIncamatione spirit* bteipht-
XXXIII.CommonitoriumZosimipapmad presbyteros mimdiversa senserunt.
et diaconot tuos Ravennasconttitulot. LIII. Cyrilti ad Joannem Antiochenumevueopum
XXXIV. Bonifaciipapm ad Hilarium Narbonentem contra eotqui prava de eo in fide finxerunt, «t quod
de Patroclo el * epitcopo Lutubensi. exemplar litterarum Athanasiiad Epictetumipse dire-
XXXV. Cmleslinipapm ad episcopot Viennentetet xeril; et formula fidei subrogata.
Narbonenset constitutiolitulorumundecim. LIV. Definitio sanctaesynodi Chalcedonensis;etle-
XXXVI. Cmlestinipapm ad episcoposAputimel Ca- get ex CodiceTheodotiano.
labrim : ut nullus laicorum ad ordinem sacerdotii ad- LV. Damasi papm ad Paulinum Antioehenumtpi-
mittatur. tcopum de fide et formula libelli, cujusmodifidemqui
XXXVII. Expotitio fidei catholicwcontra hmretim ab hmresi revertuntur debeantprofiteri d.
Arianam. LVI. Eusebii episcopi Mediolanensisepittola ad
XXXVIII.Fauslinipresbyteri fidet trantmitta Theo- Leonempapam, per quam fideiejus, quam ad Orien-
dotio imperatori. tem direxerat, asserendocum aliit epitcopit consensit
XXXIX. Aller libellus fidei. B atque subscripsit.
XL. Libellus fidei Augustini. LVII. Ravennii aliorumque epitcoporum Gallorum
XLI. Exempla testimoniorum Hilarii, Ambrosii, ad Leonempapam fidei ejut quam ad Orientemdire-
Athanasii, Auguttini, et aliotum tanclotum eatholico- xil, laudemdicentium.
rum virorum, de duabus naiuris inuna pertona Jesu LVIII. Gelatii papm conttitutio in _3 titutit, ca-
Christi Domini nostri indiscrele distincteqtiemanen- nonum dislrictionem temperant, in hit duntaxal pro-
tibus. vinciis qum certis ex causis ut minitlri Ecclesiatum
XLII. Getta damnationis b Eutychis. desinl, hominumraritate laborant.
XLIII. Narrationis ordo : qualiter Dioscorus Ale- LIX. e CanonesAntiocheniconcitii.
xandrinus episcopus Eutychi consentiens, in ea cui LK. ' Regutm secundumLaodiciam Phrygiee Paca-
prweratipse Ecclesia, vel Conitanlinopolilana, eiro- tianm.
rem induxerit, usque ad lempus quo Acacius damna- LXI. s CanonesConstanlinopolitaniconeilii.
'
tut esl. 19 LXH. h Contittuta Theleplensisconcilii, id
XLIV. Simpliciipapm ad Acacium, ut de Alexan- ett tn Africa,juxta decretalemShriciipapm.
drinm Ecclesimvexationecuram gerens, 18 tedi apo- LXHI. Reguta formatarum tecundum Grmcaliltera-
ttolicmnon differat nunliare «. G rum elementa.
XLV. Rescriptum Acaciiad Simpliciumpapam, ubi LXIY.'Clementisad Jacobum.
ei tignificat Pelrum Alexandrinum episcopum esse LXV. Ceretii, Salonii et Verani episcoporumGal-
damnatum, et Timotheumrestilutum. iorum ad Leonempapam gralias super fidei doctrina
XLVI. Felicit papm in damnationeAcacii. agentium.
XLVH. Gelasii papmde damnationeAcaciimirabilis LXVI. i Cyrilli ad Nettorium : ul unum el verum
dispulatio atque definilio. fidei dogmasequatur.
XLVIII. Item ejusdem ad Faustum in legatione ad LXVH.Leonis papm ad LeonemAuguttum, de una
Orientem directuminstruclio tuper damnationeAcacii. Domini noslri Jesu Christi persona, et duabus Dei
XLIX. Ejutdem de eodemad Anattasium imperato- hominisquenaturis, cum subjeclis testimoniisPatrum.
rem : ul imperator non se extollat super tacerdoles, LXVHI. Leonis papw ad Juvenalcm Jerosotymila-
nec super sedem apostolicam. num episcopumde eodemipso.
L. Ejusdem expositio causmad Dardanos : Acacium LXIX. Ejusdem ad Flavianum episcopum CP. de
0 sede apostolicajuste fuisse damnatum. damnalionehmresisEutychianm.
LI. Ejusdem episcopi ad episcopos Orienlii de ea- LXX. Constitulioad Theodorum epitcopumFbri-
dem cauta reddita ratio. Djuliensis super pmnitentimttatu.

« Quesnellus particulam copulativam et, quai in sunt cap. 66, 59, 60, 61, et 62. P. Coustantius in
niss. codd. deerat, recte adjecil. praefat. ad tom. 1 Epist. Rom. pontif. pag. LXVIII ,
t>Oxon., Eutycetis, et iiadeinceps. alium codicem Hubertinuin laudat, qui minus integer
• inaicare. videtur. Concinit usque ad cap. 59. Posiea subdit
d Thuan.,
Hucusque eadem capitula cum eadem serie invc- tantum capitula 56,58,59, 69, 61, 63, et omnes
niuntur tum in Quesnelli ross. Thuan. et Oxon., tum Leonis epistolas, quae in hac tabula incipiunt a
in duobus nostris Vindebonensibus.Quaesubjiciun- cap. 67.
• Oxon. LVII.
tur, eadem omnino sunt incodd. Thuan. et Vinde- ' Oxon. LVIH.
bon. 4_. In alio Vindebou. 39 «adem quoque sunt, ,'
sed in duobuscapitulisordo discrepat; uam post cau. f Oxon. LIX.
59, seu post canones Antiochenos, inseruntur con- *>Ita codex Tliuan. At Oxon. et alii passini, Tite-
cilium Teleptense et regnla formataruin, quse in lensis.
duobus aliis mss. exhibetur post canones Constanti- < Oxon. LX.
nopolitanos cap. 62 et 63. In Oxon. quinque sola i Oxon. LVI.
capitula superioribus adjiciuntur, auae in hac tabulai
365 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 566
LXXI. Consfituftoad Turbium episcopumAsturen A LXXV. Ad Januarium epitcopum Aquileientemde
tem super xvi capitulorumconsulta,Priscitlianistarun clericii, qui inhmretim vel quodlibettchitma prolapsi
blasphemiisin xvni respondenscapitutis; id ett : sunt, minimepromovendis.
1. Quod Patrit el Filii et Spiritut tancti unam as LXXVI.Aduniversot episcoposCatnpaniw,Piceni,
seruntessepersonam. et Tuscim: ul servi vel originarii aut cvjuslibeicondi-
_. De procestionibutquarumdamvirtutumex Deo lionis obnoxii ab ecclesiaslicisofficiisrepellantur; et
quas habere cmperit, et quat etsentiatui ipta prmeet de his clericisqui obhoc fenerant, ut usuras accipiant.
ierit. LXXVII. Epistolageneralisde Manichmis.
3. Ideo unigenitumdici Filium Dei, quia tolut ti LXXVIH. Ad episcoposSicilim: ut in Epiphanio-
naiui ex virgine. rum die baptismanon tradanl.
4. QuodNatale Christi honoraresesimulenl. LXXIX. Ad Pulcheriam, de damnatione hmresis
5. Quodanimam hominisdivinmattetanl ette tub Nestorianmet Eutychianm.
tlanlim. LXXX. Ad Constantinopolilanos,tuper tlabilitate,
6. Quod diabolusnunquam fuerit bonus, nec natur fideiipsorum cohortatio.
ejut opificiumDeitit. LXXXi. Ad Palwslinos,super mobilitatefideiipso-
I. Quodnuptiat damnant, et procreationemnaseen B rum in Eulychianamhwresimdevolutoscorreptio.
ttum perhorrescant. LXXXII. Ad Aquileiensemepiscopum, de ineauta
8. Quodhumana corpora in mulierumuterit in con receplionePetagianistarum,et ut de Ecclesiaad Eccle-
ceptioneteminumdwmonumopere figurentur. siam nuilus eccletiasticiordinis transferatur.
9. Quod promissionumfilii ex mulieribus quideri LXXXIII.Ad Septimumepitcopum,de suprasciiplii
nati, sed ex Spiritu saneto conceptisint. litulis.
10. Animashominumanlequam insererenturhuma LXXXIV.Ad Maurot epitcopot, de iiiicitis ordina-
nif corporibusfuisse in corpore, et in ccelestihabita tionibus, et de ancillit Dei qumvirginitatemvi barba-
tionepeccasse. rica amisetunt.
II. Quodfatalibutttellis et animashominumetcor LXXXV. Ad synodumEphesianam, de damnanda
pora astringant. hmresi Euiychiana.
1_. Quod sub aliis potettatibutpartet aninue, su LXXXVI.Ad Theodosiumimperatorem, ut rescitta
aliis corporit sint metnbra. lynodo Ephesiana, in Itatia conciliumejut contensu
13. Quod omne corpus Scripturarum canonicaruti debeatcelebrari.
tub palriarcharumnominibutaccipiendumlit. LXXXVII. Ad Pulcheriam Auguttam, de eodem
U. Stdtum corporit tub potettale tiderum atque si " ipto.
gnorumpro terrenaqualitateteneri. LXXXVHI.AdJulianum episcopum,de damnatione
15. Quod multot codicesdetetlaudwperfidimprm- hmresisEutychianm.
tumptionediabolicacanonicosessetimulata titulaverin 21 LXXXIX.Ad Theodosiumimperatorem,de ty-
veritate; quodque ea quw extra canonicas Scriptum nodo Ephesi celebranda.
reperta fuerint,igne debeantconcremari. XC. Ad Marciahum Augustum,de ambitu Anatolii
16. DetractatibusDictinii abjiciendis. episcopiConstanlinopoliiani.
20 !?• De ni* tacerdotibutqui errantibusnon re- XCI. Ad Anatolium episcopumCP. de ejus ambitu
sistunt. objurgatio, et de Alexandrinmet Antiochenmsedis an-
18. Si descendenlead inferna Chritlo, caro ejui
liquitushonoreprmlato.
requieveritin tepulcro. XCll. Ad synodumChalcedonensem,ut ea tantum
LXXII. Ilem Leonit papmad Rutlicum Natbonen valeantquw de fide contra Eutychen decretasunt, cw-
tem episcopumcum subjectisxix consultationumcapi tera effelanda.
tulis, responsionibusque subnexit. XCIII. Ad Anatoiium episcopum, de adhortatione
LXXUI.Ad Anastasiumepiicopum Thessalonicen-D expugnandmhmresis Eutychianm, et quod expultos
tem, super nimietatisarrogantia vicis apostolicmsedii quotdam de AZgyptopro fide catholica ipsesusceperit.
redargulio cumsubjeclissex litulis decretorum. XCIV. Ad LeonemAuguslum, de adhortatione ab-
LXXIV. Ad NicetamAquileiensemepiscopumsupei scidendmhmresisEulychianw,et de confirmationecon-
IVtituloruminterrogationerespontis; id esl: cilii.
1. De mulieribusqumhottilitatit tempore,maritit in XCV.AdAnatoliumepiscopum,de Atticopretbytero,
captivitatemabductit, aliis conjunctwsunt virit. ut susceptionemEutychiani errorit a se presbytercom-
2. De his Chrittianii qui captivilatit necestitateim- peliatur excludere.
molatitiitescispollutitunt. XCVI.Ad Analoliumepiscopum,de receptione22
3. De hit qui baptitma velmetu hottium, vel etrore Andremarchidiaconiet Euphratm, et de appetiti hono-
traducti, viti tunt iterasse. ris Constantinopolitanmsedit abjectione rescriptum.
4. De hit qui ab hmrelicitprimum baptismumacce- XCVII. Ad tynodum Chalcedonensem,de restituen-
pervnt, cumante nott fuerint baptizati. dit epiieopisin-propriistedibusqui dudmm(uerant pro
_«- PPENDlX AD S. LfeQNISMAGNIOPE&A. S6»
fide calholica pulti, et Ephesianm prioris synodifir- A XCVIII.AdDorumBeneventanumepitcopumobjur-
mitate. gationit epistola*.
« Huic labulsehanc notationemappendit Quesnel- formaiaruro, cap. LVIIIet LXIII. Utramque insere-
lus. < Superiorem indicem talem habes, erudite mus codici; Leonis epistolis prselermissisquae jam
lector, <|ualemexbibent usque ad cap. LVl codices superius editae sunt, el Clementis ad Jacobum, quoe
Tliiianeus ct Oxoniensis, qui hucusqueomnino con- codici accensenda non videlur: cum in ipsn codice
cinum. Ab isto vero capitulo triplex inter ulrumque Thuaneo post regulam forinatarum hauc clausulam
discriiiiciioccurrit. PrimumeiiimOxoniensisquiiique legamus: In nomine Dominiexpliciunl canones. In-
tiimum capiiula sup rioribus adjicii, quae sexagesi- legrum tamen indicem Thuaneum reproe>eniandiim
mum <omplent numertiin; Thtianeiis vero, ut vides, pulavimus; ne quid codicivel forie po*teainsertum,
longe plura. Deindequimjue illa Oxonieusisordinem
capitula vel ex antiquo appensum, lectori antiquitatis eccle-
diverso ordine habeulur in Thuaneo. Hujus siastica. studioso subtrahamus. i HucusqueQuesnel-
intueris in indice: Oxoniensh bujusmodi est. Cap. lus. Cur autein in hac colleclione prseierinitienda
LVT.Cyr lli ad Netlorium. LVII.CanonesAnliocheni. non sit epistola Cleineniisad Jacobum, videsis nol. 1
LVIII. Regulw secundum Laodiciam. LlX. Canones in cap. 64. Quo vero referalur formula a Quesnello
ContlantinopolitanLLX. CanonetThdensis conciliiin perperam explicata, quse suhjicilur regulse f irmata-
Africa,juxta deaeialem Siricii PP. non
epistolam. Deni- rum cap. 63, ln nomine Domini expliciunt canonet,
que nonnulla habel Thuaneus quae sunt in Oxo- ostendemusin annotaiionibusad ipsamforroulamseu
niensi; nempe constitutionemGelasii PP. et regulam clausularonot. 8 in c. 63.

PR.EFATIO.

BeatissimoSylvestro in urbe Roma apostolicaese- £ licis,quoniam d sancta EcclesiaRomananullis syno-

dis antislite; Constantino Augusio, el Licinio Cse- dicis decretis < praelata est, sed evangelica voce
sare; consulatu Paulini et Juliani virorum clarissi- Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi priaiatum
inorura; anno ab Alexandro b millesimo trigesimo obtinuit, ubi dixit beato apostolo Petro : Tu et Pe-
sexto, mense Junio, decimo terlio kalendas Julii: trui, et super hanc petrammdifieaboEccletiammeam,
propter insurgentes hseresesGdescatholica exposita etportm inferi non prwvalebuntadversuseam; et libi
est apud NicseamBiihynise,quam sancta et reveren- daboclavesregni cmlorum: et quwcunqueligaverissu-
tlssima Romana complectitur et veneratur Ecclesia ; pet letram, erunl ligata et in catlis; et qumcunquesol-
quippe quam trecenti decem et octo 23 Patres, me- verit tuper terram, erunttoluta et in cwtis(Malth. xvi,
diantibus Victore atque Vincentio religiosissimisRo- 18, 19). f Adliibitaest etiamsocietas in eadem urbe
manse sedis presbyteris, inspirante Deo, ° propter Romana beatissimi Pauli apostoli, vasis electionis;
deslruenda Arii venena proiulerunt. Namet nonnullse s qui uno die unoque tempore, gloriosa morle cum
regutse subnexsesunt, qnas memorata suscipienscon- Petro sub principe Nerone agonizans coronatus est.'
firmavit Ecclesta. Sciendum est sane omnibus catho- Ambo ergo pariter sanctam Ecclesiam Romanam.
* Hanc prsefttionem ex hac nostra collectione isi- C Alexandro 636ihcidisse consulatumPauliniet Juliani
dorus Mercaior sumpsii, eidenique hic liiulus prsefi- anno sersevulgaris 3-5, qud Nicena synodus liabita
gitur in ms. Vat. 630, qui pnratn Isidori collecio- fnit, videsis apud cardinalem Norisiuni de Epochis
nem exhibet: Incipit epistota, vel prmfatio Nicmni Syromacedonum dissert. 2, c. 1, tom. II, pag. 74.
concilii. Non exiguam nujus parleui reci'at eliam Error lamen nosirsecollectionisac veieris inlerprelis
-Eneas Parisiensis in libro adversus Graecnsc. 187, ex Grsecoaliquo mendoMiexemplo dimanat; simil,-
tom. I Spicilegii Acheriani, ubi eam a Sdvestri no- ter enim legiiur in alia vetuslissima interprelatione
mine incipientem perperam iribuit eideni poniilici. Laiina canonum "Nicaenorum, quam ex ras. Veronensi
Atic or nosiroec •Uectionishanccomposuii, acMcscuo 55 hoc tomo exhibebimus. tpsara collectionem, uli
eoncilio prielixit. Iniiium, quo syuodi Nirsensctem in mss. exstat, ediiini, textum mutare non debuimus,
pus designatur, compactum fuit ex quibiisdam anno- nec ipsos errores aliunde corngere, cum suam ali-
tationibtis quae in mss. ipsi synodo praemilttiiitur. quando el ipsi errores utiliiaiem afferre possint.
Cseiera vero colleclnr excerpsit partim ex Gelasii c Quesnelluscuin eodem Oxon., pro destruendoArii
decreto de libris recipiendis vel non recipiendis, par- veneno. Meiior Thuanei, nunc Colbertini regii ms.
tira ex libro decimo HisloriseRulini iisdem fere ver- lectio, CIIIIIqua conciuiteliam cod. Vat. Isid. t>30,ob
bis,">ut ex noiis patebit. obstruendaArii venena; Isidor. vero Merlini, ad ob-
Cod. Thuan., millesimotrigesimoquarlo. Addit ttruenda. _Eneas Parisiensis, qui bujus prufitionis
porro Quesnellus in poslila : Isid. ab Alexandro lragmentum exscripsit, lectonem lextus confirmat.
ccc\xxvi. Sed noster codex Vat. 630 purus Isido- Videtom. VII Spicil. Acheriani, pag. 96. Moxextnss.
rianus habet ut in texlu, et sihiiliteretiam Ilarduinus _. Vindebon. et Vat. cum Merlino correximus, quas
edidit ex Isidoro Merlini et ex Colberiino exemplo, **memorala.
' d Ab isiaVulg., qum.
quod idem est ac Thuaneuin bujus collectionis. Id- voce hsec legunlur inilio decreti Gelas i
ipsumquoque legitur in ros. Cse^areoVindebonensi PP. de apocryphis Scripturis, nonuullis interpolatio-
i_. Error in hac chronica noia inest: legcndum est nibus auctiora.
enim sexcentetimoxxxvi, ut patet cx act. _ concilii e Gelasiusaddit cmteris
Cbalcedonen-is, lum in Grseco tiim in Litino textu f Idem Gelas., Cui dalaEcclesiis. QUESN.
esl. QCESN.
tom. IV Concil. Ven. edit. nag. I_u8, 1-10, ex pri- %Gelas., qui non diverto, sicut hmrelici garriunt;
sea versionecanonum concilii Nicseni;ex Socrate, et sed uno tempore,unoeodemquedie gloriosa mortecum
ex GelasioCyzicenoin Hi toria ejusdem concilii lib. Pelro in urbe Roma sub CmsareNerone agonuant eo-
u, c. 26. In ins. eiiam 58 capiluli Ver nensisNicxno ronaiuseti; el pariier. Quesn. Cod. Vind. .2, qui uno'
symbolo idem consulatus cutu annoAlexandrisexcen- die unaquegloriosa morle. Mox Vat. lsid, COfflHer-
tttimo xxxvt praeflgitur. ln hunc qmdem annum ab lino, ei antbo pariter.
569 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 370
Christo Dominoconsecrarunt, aliisque omnibusurbi* Ahem et ascensionem in coelos Domini nostri Jesu-
bus in universomundo sua prsesentiaatque venerando Chrisli commoratus est; ibique etiam Evangelium
triumpho prsetulerunt. a Et liceth pro omnibus assi- quod secundum Joannem diciiur, diviua inspiratione
dua apud Dominum omnium sanctorum fundatur conscripsit, atque requievit; et ob hoc episcnpus
oratio, his tamenverbis Paulus beatissimus apostolus Epbesius pro lanta aposloli et evangelistsbmemoria
Romanis proprio chirograpbo pollicetur, dicens : proecseteris episcopis raeiropolitanis in synodis lio-
Tettit enim mihi ett Deut, cui tervio in spirilu meo, norabiliorem obtinet se.iem.
in EvangelioFilii ejus, quod sineinlermitsionememo- 1 Sed quoniainde concilioNicoenodisserendum 25
riam vestri faciosemperinorationibusmeit(Rom.i, 9). est : quse boc fecit causa ut post illam apostolorutn
c *Prima d ergo sedes est coelestibeneficioRomana gloriosissimampraedicaiionem.quseinoranem terram
Ecclesia, quam beatissimi apostnli Petrus atque Pau- mirabiiiler diffttsa est, sub Constantino k Aiiguslo
lus suo marlyrio iledicarnnl. Secunda aulem sedes tanii congregarentur episcopi? Rufiui nobis decimn;
apud Alexandriam beaii Petri nomine a M»rco ejus liber, qui conjunctus est novem libris Ecclesiasticse
24 discipulo atque evangelista cnnsecrata este quia Historise,quos vir eruditissimus EuseltiusCsesariensis
ipse et in _Egypto primus verbura veriiatis a Petw edidit, necessarie proferlur ad medium , ut parva
directus prsedicavil,el gloriosumsuscepit marlyrium, B ejus quse inler initia de Arii perversitaie conscripta
cui venerabilis successit Abilius. Tertia vero f sedes sunt, memorentur : quia dubi.umnonest ideo irecen-
apnd Antiochiam, ejusdehi beaii Petri apostoli no- tos decem' et octo sanctissimos Patres ex universo
roine habetur honorabilis; quia illic, priusquam Ro- Orientali, atque Occidentali orbe in NicaeaBithy-
mam veniret, habitavit, et Ignatium episcopum con- niae congregatos , ut et Arii impium dogma, Christi
stituil ;.et illicprimum nomen Christianorum novellse auxilio, fundilus damnaretur, et salubri provideuiia
gentis exortum esl s. constituerent quid in Ecclesiasancta catholicadebeat
Nam et Jerosolymitanus episcopus, pro tanti loci observari. m Item ad locum ex libro decimoRufini.
reverentia, ab omnibus babetur honorabilis; maxirae Igitur cum apud Alexandriam post n Achilam , qui
quouiam illic primus beaiissimus Jacobus, qui dice- Petro martyri successerat, Alexander sacerdot iim
batur Justus, qui etiam secunduin carnem frater Do- suscepisset; quia pax nostris et requies a persecu-
mini nuncupatus est, a Petro, Jacobo et Joanne apo- tionibuserat, atque Ecclesiarum gloria confessortim
slolis episcopus est ordinatus. Itaque secundura meritis gaudebat, prosperitas rerum nostrarum 6-
antiquorum Patrum delinitionem, sedes prima Jero- mestica contentione turbalur. Elenim presbyler qui-
solymis L minime dicilur: ne forte ab inlidelibus aut dam apud Alexandriam Arius nomine, vir specic ct
idiolissedes Domininostri Jesu Christi, qusein coelis'- forma magis quam viriule religiosus, sed gloriaelati-
est, in terra esse putaretur. Est euim sedes ejus disque et novitatis improbccupidus, prava quaedam
ccelum, terra autem scabellum pedumejus. Quoniam de fide Cbrisli proferre , el quse ° ante ad inquisitio-
ipse est per quem omnia facta sunt, et sine quo factuni nem nunquara venerant, coepit : abscidcre ac sepa-
estnihil: Quoniamex ipso, etper ipsum, et in ipso sunt rare ab itla seterna et ineffablliDei Palris substantia
emnia; ipsi gloria in smculaswculorum (Rom. xi, 36). vel natura Filium conabatur. Quseres in Ecclesia
Apud Ephesum vero bealbsimus' Joannes aposto- plurimos conturltabat. Sed cum Alexander episcopus
lus et evangelisla niulto tempore post resurrectio- natura lenis et quietus assidtiis commonitionibus
* Sequenliausquead* desnnt apud Gelas. 1 Vat. lsid., postDomini resurreclionemelascensio-
b Quesn. cum cod. Oxon., pro omnibusEcclesiis. nem in cmtos, divina inspiratione Evangeliumconscri-
Proetulimusleclioiietumss. Thuan. Coibert., Vindeb. psit, atque requievit.Qtiesnellus nolat in cod. Oxou.
42 et Isidori. Iiaberi EuanyeJium et Apocalypsimconscripsit; sed
« Sequilur Gelas. niale, hancenim in Palhmos insula scripsil.
J A|>udGelasium sic, Estergo prima Pelri aposloli i Ita Cod. Thuan. Colbert., Vindeb et Vat. Isid.
sedesRomanaEcclesianon habensmaculam,nequeru- ]i) cum Merlino.Qtiesn. ex (hon., Scd quoniam Nicwni
gam, nequealiquid hujusmodi. Secuuda autem sedes, conciliicanonesprimi omniumiwneudisunl, quw hoc
elc. Quesu. collect>oni-auclor cura periodum inter- fecerit ctiusa. Est post uoiinullatot pro tanti ineodem
serue it Gelasio, hsecverba aliter exposuit. Oxon.
* Gelas.,ipsequea Petro apntioloin /Egyptum dire- k Oxon. codexsicul in anieredentibusmutavitquap-
ctut verbumreritalis prmdicavilel gloriosumcontum- dam.ila hic alia mutavii, alia delevit. Sic autcni ba-
mavil martyrium. Tertia tero, elc. Quesn. Cod. Vat. bet alia inlen unctione : episcupi; palam facit deci-
lsid. et Merlinus, quia et ipse in JEgypto, etc. musliber Rufini,qui conjunctusest noiemlibris Eccle-
-' I.a ms. Thuan. cum Isid. et Gelas. Solum Isid. siafticw Historim, quos vir erudilissimusEusebiusC.m-
omittit nomine.Ms. Vindebon., Tcrtia sedes esl apud sariensis edidil. Dubiumenim non esl. Alios codices
Antiochiamitem B. Pelri nomine honorabilis. Ques- secuti sumus.
nellus vero retinuit leciioneminferioriscodicisOxon., 1 Vat. Isid. et Mcrlinus delent alque Occidentali.
Sedes est apud Anliochiam,item bealiPelri habiiatiune m Quaesequuniur, desideranlur in cod. Oxon.
venernbilis,quia, etc. Moxidem Oxon. pro constituit suntque in Tbuan. et apud Isidominj, ex hist. Rufin.
habet instituii. Verba autem et lynatium epitcopum 1. i c. 1.
constiluii, sicut et antecedenlia, cui venerabilissuc- u Alias, Achillem.MoxIsid,, Vat. etMerlinus, qui
eessitAbilius, ab auctore collectionis addita, in Ge- Pelri maritjrio successit.
lasio non inveniuntur, 0 Rufiniis, ex quo hic locus sumplus luit, liabe;
* Hucusque Gelas. antea ad qumstionemimnqttqm venerqt, Mox ajiafjj
VIsi(t. addit esse, cwpitabtcindere,
371 APPENDJXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 372
Arium cuperet a pravo incepto et assertionibus iro-. A c Verum post diutinnm multumque tractatum p)a-
piis revocare, nec tainen res ex sententia procede- cet omnibus, ac velut uno cunctorum ore et conle
ret; a et quod plerosque jam conlagiopesliferseas- decernitur opovo-tov scribi dcbere, id est, ejusdem
sertionis infecerat, non solum apud Alexandriam, . cum Patre substantiaeFilium confiteri; idque nnnis-
Verumet per alias urbes provinciasquedisperserat; sima omnium sententia
pronuntialur. Deceroet sep-
perniciosum fore credens si dissimularet a talibus, lem soli tunc fuisse dicuntur
quibus Arii magis fides
plurimis consacerdotibus suis rem indicat. Qusestio
ptaceret, extrinsecus creatum Dei Filium ex nullis
latius innotescit. Sermo usque ad aures religiosi
d .ubsistenlibus, et non ex Patris Deitateproge-
principis Constanlini pervenit : quippe qui omni ipsa
sludio et diligenlia curaret quae nostra 26 sunt- nilum confirmantes. Defertur ad Constantinumsa-
Tunc ille ex sententia sacerdolum apud urbem Ni- cerdotalis concilii sententia. Illetanquam a Deopro-
cseamepiscopale concilium convocat; ibiquc Arium Jatam veneratur; cui si quis tentasset obniti, velut
irecentis decem et octo episcopisresidentibus adesse contra divina statuta venientem, in exsilium se pro-
jubet, ac de ejus propositionibus et qusestionibusju- testatur acturum.
dicare b.
« Vulg., et quos. Correctionemnon lam contextus B illa postrnedium capitis quinti, summaeum delibera-
quam Rufini editioet ms. Vindebon. suaserunt. Post tione qumrebatur.^Verum posl diutinum, et reliaua,
pauca dispersa pro disperseratapud Rufinum. quibus noster colleclor clausit.
b Al., judicati. Pott hoc verbutn in ms. Vat. Isi- c Hoecex Rufinoc. 5,praefationem
post. med.
dor. 630 aliisque exemplaribus lsidorianis, et apud d Vat. Isid. cum Merlino et Rufino,substantibus.
Merlinum plura subjiciuntur, quseeadem sunt Rufini Post pauca confirmantescorreximus ex Rulino, Mj>r-
verba. Sic enim prosequitur textus : Sed in eo con- lino, et codd. Yindebon.ac Vat. Isid., exigeme ptye-
eiiio admirabtle factum principis non pulo relicen- sertim contextu atque senteniia; perperam euim in
dum, etc., uti apud Rulinuin c. _, 3 et i, usque ad vulgatis confirmantibus.

INCIPIUNT CAPITULA.

27 CAPITULUMPRIMUM. verum exDeovero; 28 natum, nonfactum, ./-souo-tovr

» CANONES NICfNICONCILII SCBTITOLISXLVI. hoc est, ejusdem cum Patre substantise; per querq
TITULUS PRIMUS b. omnia facta sunl quaein cceloet quse in terra sunt;
Incipit exposilio fidei Nicmnm,
fiel synodicm disciplinm, et nomina episcoporum qui propler nos homines et propter nostram salutem
cccxvm. descendit, et incarnalus esl, et homo factus passus
« Credirausin unum Deum Patrem omnipotentem, " est, et resurrexit tertia die, ascendit in ccelos, unda
omnium visibilium et invisibilium factorem; et in venturus est judicare vivos et mortuos. Et in Spiri-
unumDominumnostrumJesumChristum Filium Dei; tum santtumd.Eosautem quidicunt: Erataliquando
qui natus est ex Patre unigenilus, boc est, de sub* quando non erat, et priusquam nascerelur non erat;
stantia Pairis; Deumex Deo, lumen ex Iumine, Deum et quia ex nullis subsislentibus * faclus est; aut qui

« banc inscriptionem Quesnellus alfixit ex ms. consulibus,xmkal. Julias,quod est apud Grmcosxvun
Oxon., numern autem canonum seu tiluloruro XLVI dies mensis eorum\ECIEI Desiianno Alexandrisex-
hanc notam apposuit : Est in ms. Oxon.XLVIII , el in centesimoxxxvt. Id plane convenitcum characteribus
AtrcbalensiXLVII,quod exdiversa partitioneSardicen- chronicis signatis in concilioCbalcedonensiact. -, de
sittm nalum est. Nihil habetThuaneus. Videnot. al OiiibuseliaraSocrates testaturlib. i, c.13, his verbis :
can. _8 Nicmn.infra; quse inserta est nostrse onno- Tempusautem quo synoduscungregataest, sieut in no-
taiioni >ecundaein eumdem canonem. Nulla pariter tationibuslemporis ipsi synodo prmfixis inveni, fuit
eiiisuiodi inscripiio legitur in nostro ms. Csesareo consulaluPaulini et Juliani die xi kal. Junias (error
Vindebonensi 39, quod absolute a primo titulo sic in dietn et mensem irrepsit) anno sexcentesimotrice-
exorditur. I. Incipit expositio fidei Nicmnw,etc. Ti- ' simosexloa regnoAlexandriMacedonis.Hanc quidem
luli vero seu canones in Vindebonensiet pteristjue notani temporis symboloprsefixaminnuit etiamGela-
hujus colleclionisexeraplaribus suntxLvi,sicuteliam sius Cyzicenusc. 20, eanidemqueuacli sumus inalia
in cod. Vat. iteginse1997, licetis ad aliam antiquis- 1Dinedua versione, quam ante ipsum symbolumpariler
simametltalicam collectionem pertineat; ex qua ta- ex alio veluslissimo codice Veronensi 55 edemus.
men nostruni collectoremcanonum divisionem, sicut s Non solos Nicsenoscanones, sed et symbolum
et alia nomiutla , derivasse, ostendemusnot. 1 ad antiqui interpreies reddidere versionibusdiversis, uti
can. 1 Nicsenum. ex mss. diversarum collectionum exemplaribus Dio-
b Quesnellus : Expotilio fidei Niemnm,et quo tem- nysiano-Hadrianese,VaticanseReginse,Isidorianse,etc.,
pore habitut sil convenlus, et nomina episcoporum: deprehendimus. Quse tamen versiones cum in mini-
nbi verba quo temporehabitus sit conventushoc loco misvocibusdiiferant, a plerisque editofibus hocsym-
inepta videntur; tempus enim synodi iii antecedenti boiiimomissumfuit. NosvariantestiniusVindebonen-
praefationedesignatur. Hinc nostri codicis Vindebon. sisdnostrsecollectionis bic unnotabimus.
lectionem prsetulimus.ln ms. capituli Veronensis58, Cod. Thuan. addit credimus.
versionem quje vulgo Isidoriarravocalur conlinente, « lia ex ms<. Thuan. ac Vindebon.Quesnellusin
hic litu us cum e\acta notalione temjtoris profermr, textu retinult existenttbus,cum Oxon. exeriiplo.Mox
sic : Incipit fidei exposilto concilii quod faclumest Vindebon. omittitqui, et post pauca habetmutabitem.
mpudNicmammetropolimBithyniw,Pautinoet Jutiano
373 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 57i
ex alia substantia vel essentia dicunt esse rpinxov, A civitatibus subter annexa sunt. Sed studiosi servi Dei
boc est convertibilem aut commulabitemFilium Dei; magis curaverunt Orientalium nomina episcoporum
hos anathematizat catholica et apostolica Ecclesia. eonscribere, propterea quod Occidentales non siraili-
a Hsecestfides quam exposuerunt Patres, priraum ter qusestionemde baeresibusbabu ssent«.
quidem adversus Arium biasphemantem et dicentem
•>creatum esse Filium Dei, posteaque adversus om- 30 ' NOHIN-EPISCOPORCM.
nem haeresim29extolIentem se et insurgentem con- Osius Cordubensis episcopus dixit : f Sie credo
tria catholicam « et apostolicam Ecclesiam. Quam quemadmodum dictum est.
baeresim cum auctoribus suis damnaverunt apud Ni- h Victor et Vincentius presbyteri Romani, pro ve-
cseamcivitatemsupradictam cccxvniepiscopiinunura nerabili viro papa et episcopo nostro sancto Silvestro
congregati; quorum nomina cum provinciis suis « et subscripsinius; itacredentes sicutsuprascriptumest.

a Hanc annotationem symbolo Nicsenn subjectam Sardicensem ad omnes episcoposliquet, exAtlianasio

et prsemissamsnbscriptionibus Patrum Nicsenorum, Apologia secunda. Sic enim iseorum qui subscripse-
DionysioExiguo ascribendam suspicatus est P. Joan- runt catalogum exorditur : Osiut ab Hispania, Julius
nes Harduinus.At prseter quam quod in duobusmss. Romm per Archidamum et PhUoxenum presbyteros.
pure DionysianisVat. 5845 et Vai. Palat. 577 non D Quod si hi duoRomani presbyleri cum Leone diacono
apparet, immonec in mss. DionysioHadrianeis, eam item Romano post aliquot episcopos subscripserunt
non e Dionysio, sed e Grancofonte originem ducere epistolse Athanasii ad Ecclesias Mareoticas e ros.
nihil est ambigendun). Enim vero non solum legitur Veronensi 55 hoc tomo recudendae; id neminem
in codicibus hujus collectionis, quse a Dionysio non moveat, cum huic privataoAthanasii epistolae, quse
pendet, nec nonin mss. Vat. 1342 et Barb. 2888, qui synodica publica non est, episcoporum subscriptio-
Nicsenoscanonesex prisca translatione exhibent; ve- nes spontanese nullo servato ordine accesserint.
rum etiam ipsain fermc inlegram reperimus in Ge- Osium, quiRomanis legatis prascedit, una cum duo-
lasio Cyzicenolib. u, c. 26, qui sane e Latinis exem- bus laudaiis Romanae Ecclesise presbyteris Silvesiri
plaribus non excerpTt. Adde quod in vetusiissimo pontificis locum et legationem gessisse Gelasius Cy-
codice capituli Veronensis 55 exstat ignota liaclenus zicenus prodit lib. u Hist. Concil. Nicaen., c. 5 et 12.
versio canonum NicoenorumeGroeco,quain hoc tomo Nullum vero in ejussubscriptione legationis indiciuro.
lypis dabimos; et in hac eadem notatio in Grseco Forie cura Osius ab imperatore Constantino gravis-
fonte inventa, statim postsymbolum exhibetur. Quid simis in rebus fuisset adhibitus, et in cnusa Arii jam
qnod in alio ms. ejusdem capituli 58, in quo purior ante Nicaenamsynodum prseclaramoperam posuisset;
lsidoriana , ut appellanl, interpretatio continetur, Romani legati in mandatis acceperant, ut ei Occi-
bsec eadem notatio describitur, sed plura lioereiico- dentali prsestantissimoepiscopodeferrent plurimum;
rum nomiua recenset quam in noslra eollectione? hincqueopiniode legatione quadam originem habuit.
Hsec autem nomina, quse eadem eodemque ordine Inter mss. porro codices quibuscum episcoporum
describuutur apud laudatumGrsecurascriptorem Ge- calalogum contulimus, cum ex duplici quorumdam
lasium, e Gtsecofonte hausta fuere. C episcoporum ordine atque lectionibus diversis, du-
b Cod. Vindebon., crealuram Filium
Dei, et adver- plici ex fonte Graecoomnes manare deprehendimus;
sut omnemhmretim. Gelasius Cyzicenus aliarum liae- tum vero animadveriimus codices collectionis Que-
rceon auctores interserit, et similiter ex antiqnn snelliansein episcnporum catalogo concinerecum ms.
versione, quam Isidorianam vocani, in aliquot no- Yat. Reginae1997, codices autem versionis Priscae
stris in-s. legitur : El adversus omnem hmresimSe- congruere cuin catalogo ejus vetusiioris interprela-
beltii,Pholini, Pauli Samosateni, Manichwi, Valen tionis, quaeab Isidoro recepta ac ex Isidori codicihus
tini, Marcionis,el adversus omnemomninohwresim,si edita, hidoriana vulgo appellatur. Ad liunc poslre-
qm insurrexerit conlra calholicam el apostolicamEc- roum fontem accedit catalogus, qui in mss. colle-
clesiam.Similiter habelur etiaro in Vat. 1542, qui es ctionis Hadrianeae reperitur, licet aliara a Prisca et
versione Prisca Nicaenos canones recepit, nt videre Isidoriana Latinam versionem proeferat. Quesnellus
erit annot. 1 in canonesNicsenosejusdem versionis. ex Oxon. ms. catalogum impressit, et.npnniiLlibiva-
c Edit. Qnesn. inserit fidem.'delevimusauctoritatei rianies notavit ex ms. Tliuan. nec non
ms. Vindebon. et alterius codicis Veronensis 55, quii ex vuigiitn Isidoroprsestantiori
atque Justello. Nos adhilmimus
novam Nicoenorum canonum versionem hoc tomci ms. Vindebon., qui collectionem Quesnellianamcon-
edendam profert. Dein vocem hmresim a Quesnelki tinet, et Vat. Reginse nuper laudatum. Cum enim
impressam ignorant iidem codices. Non delevimusi auctor nostrse collectionis inter coetera Patrum Ni-
tamen, ad sequivocationem vitandam utilis est. caenorumcataiogum derivaritex ea peculiari versiono
J Mss.qttia
Vmdebon. el Veron. delent suis. in ms. Vai. Rcginserecepta fuit, hujus lectiones
e Quesnellus ex ms. Oxon. addidlt : Hinc est 1 quae
in sequenti catatogo nonnunquam ita secuti sumus,
quoa j)
numerus nominumcccxvm minimeconstat: et notavii ac si e nostraecollectionis codice provenerint. Quoad
hsec desiderari incod.Thuan.Cum autem boecomit versionem vero Priscam contulimus cod. Vat. 1542,
laniur etiain in codice Vindeb., uti inirusa in ms. et quoad Isidorianam antiquissimum Veroiieiisein 58,
recentiori et valde corruplo expunximus. qui solam canonum Grsecorum interpret.Kionem ex.
f Hunc titulum exeodem Vindebon. ms. hibet. Inter codices autem Hadrianeos usi suraus nis.
In ms. Veronen. 58 versionis quae vulgo adjecimus.
dicitur lsi- Vallicellano A 5.
doriana, habetur : Incipiunt nomina episcoporumet: s Paniculam sic, quam Socrates aliseque colle-
provinciarum.Sola Osii el legatorum apostoticsesedisi ctiones exhibent, nobis praistitit noster codex Vinde-
noinina subscriptionutn formam relinent. Coeteri epi- bonensis.
scopi per proviucias distribuuntur, ctijus catalogii '" Qtiesnellus in margine: Al. Vitusvel Vito. Dcin
antiquiiatem auciorilatemque inTractatu de antiqui:i codd. Veron. 58, Yat. 1342, Barb. 2888, Vallic. A
collectionibus vindicavimuspart. i,c. 3, § 1. Ita porrci 5, et Prisca versio apud Justellum omitiunt voces
liic primo Osius episcopus Cordubensis, dein verc> pro venerabili viro papa el episcoponostro sancto SiU
Romani presbyteri ante omnes episcopos praeferun- vestro
tur subscripli, uti eumdera Osium aliosque duos Ro- plum ett. subscripsimus, ita credenles sicut supra tcri-
manos presbyieros primos subsignasse synodicam
37S APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 37«
* &gypti Thebaidis. A
t\ 32 Libye*" lnferiorit.
Alexander Alexandrise. 0 Titus Paretonii.
b Tyrannus Antinoi.
31c Plusianus Lyci. Palmstinee.
Arpocralion d Alfusianoruni.
e Adanianiius Cini. Macharius Jerosolymse.
Arbetion Farbeti. Gerroanus Neapolis.
' p Marinus Sebastenus.
Philippus Panefisei.
Potamon Heracleis. GaianusSebastise.
. Secundus Ptotomaidis. Eusebius Caesariensis.
Sabinus Gadarensis.
Dorotbeus Pelusii.
Gaius e Thomeis. Longinus Ascalone.
Petrtis Nicopolitanus.
Antiochus Mempheus.
b Macrinus Jamnise.
Tiberius Tyticis.
' Maximus Eleutlieropoliianus.
Agathos Schedise. .
** Paulus Maximianopolitanus.
Januarius Hierico.
Libyw Superiorit.
Heliodorus Zabulon.
i DacliisBeronicise. Aetius Lyddorum.
Zophirus Archistei k Barcis. 33 Silvanus Azoli
Serapion ." Antipyrgi. Patrophilus Scylhopolitanus.
Secundus m Tauchis. Asclepas Gazae.
* Cod. Vindeb. hujus colleciionis, Alexandrim, thitanus. Justel. Tantitanus. Num legendum Tauchi-
JEgypli, et Thebaidis. Cod. Vai. Reginse1997, post ranus, a Teuchira ?
1 Hic in versionibus Prisca et Isidofiana vocatur
AlexandrumAlexandrim,titulum profertJEgypli, The-
baides. Altas vel Athas Schediensis. Athas etiam appellalur
b Hic et subsequens episcnpus in mss. versionum in ms. Vallic. et iu taudaia episiola episcoporum
Priscse, lsidorianse et Hadrianese in ultiinum reji- ^Egypti pro S. Atbanasio. Dein Quesnellus Scedim.
ciuntur post Agalhos Schedim, cui prseligiiur titulus Vallic. Scedias.
Thebaidis, reliquis descriptis sub titulo JEgypti vel i Vat. Reg. Dacis Veronicim.MeliusVeron. Isid.
Alexandricc. et Vallic. Daches Berenicensit, vel Beronicet.
c Quesn., Pelusianus. Correximus ex nostro Vin- k Vindeb. ms. Barchis. Vat. Reg. hanc vocem
debonensi, cum quo concinit cod. Vat. Reginse. Plu- - omittil, et liabet tantum Arcistei. Sed vocem Barci*
sianum una cum Tyranno memorat Arsenius episco- _ alise versiones, Pri-ca et Isid., confirmant, in quibus
pus in epislola ad S. Alhanasium t. II Concil., col.' « Barcensislegilur a Barce, quam Pliniusaulem et Stephantis
461. Versiones Prisca et Isid. prseferttnt Volusia- in Lihya coilocant, in posterioribus noliliis
nus de Lyco. Cod. Vallic, OlusianusLicon. Ploiemais appellatur. Cod. Vatlic. Barcet.
• d Mss. Vindebon. Alfusenorum. Vat. Reg. Alfucra- 1 Quesn. Antipargi. Cod. Vindeb. Antipurgi. Cor-
norum. Versio Isid. et Pnsca Alphocratensis, vel reximtis eX ins. Vat. Reg., Valticellano concinenle.
Alphocraiiensit; Justelli cod. Alpliocrantian; Vallicel. Anlipyrgus in notiliis memoratur.
Alphogranon. Melius forte in vulg. Concil. Naucra- m Quesn. et nnsier cod. Vindeb. Tanet. Veram le-
titbs, a Naucratia /Egypti. Hic episcopus in liis po-tre- ctionem praebiiit cod. Vat. Reg., cum qno conciuit
mis colleclionibus priinus est post Alexandrum, ut versionnm Priscse et Isid. leclio TaucAtTanMsvelTaH-
erat in codicibus Graxis quibus usus est Gelasius ciianen^is. Pliilostorgius enim inler Lihyoeepisccpos
Cyzicenus. tina cuin DachTRerenicensi, et Zopiro barcensi, no-
e Perperam apud Jiislcllum Amantins.Adamantius tninat Secundum Teuchirensem,a Teucliira Libyse, ab
vocalur in epislola episcoporum ./Egvpli apud S. aliis amiquis dicia etiam Tauchira. In cod. Vallic.
Athanasium Apol. 2 contri Arianos. Pro Ciniineliiis Tauchinlies.
aliae versiones Cyni, vel Cynensis. Mox versiones " Voceniinferioris omiltunt omnes noslri etiam
Prisc. et Isid., Arbitiode Pharbet». diversarum collcclionum codices.
f Sic eodd. Viud. et Vat. Reg., ad quos accedit " Tiliii, non Tieus halienl nostra mss. exenipfiria.
Vallic., Panephyseos; et satie mel us. Qnesuetlns Prn Paretonii codex Vind. bat»etPnreliont;Vat. Reg.
Panefisi. Cod. Vernn. Isid. Phanephitenm. V't. 13>2; Parmlhoini; corrigendum Parmtonii.
Phanepiensis. Justell. Panepynensis. Mox Que-nellusi p P l:a omnes noslri cndd. ctim Vindebon. Apud
Potamion. Prselulimus rselero- nosiros codices, quo- Quesnelluin jierpeiam Maximus. Postea Sebasteivsin
rum lectiniiem conlirmat Grseca vox TZOTO.U.O>V apudI ms. Viml. Sebastenisin Vat. Reg. Dein sequens epi-
S. Athanasium in epislnla laudata. Versiones Priscai scopus Gaianus Sebasliw, in ms. Vindeb. Sebaslt, in
el Isid. pro Heracleis habcht Hracleensis. De Se- Vat. Reg. Sebaslenmscribilur. Ciiin porro alioeetiam
cundu Ptilemaidis, qui symbolo noluit subscribere,, versiones, Prisca et Isid., bos dnos episcopos Seba-
vide quae diximus iu iraciaiu de Collectionibus part. stenos siunliter proferant, vcttts nliquiserror inalter-
i,- c. 3, §1. ulriim lo um ipsius Graecicodicis irrepsit. In sub-
- ilanc lectionem etiam cod. Vind. retinet. In ms. sciiptinnibiis pveudo^ynodiSardicensisapud S. Hi!a-
Vai. Reg. Thumueis.Sed melius in versione Isid., de; rium non tilisiiniliter releriuituidiioepi-copi Tro dis
Thmueos vel Thmueis, Latine Thmuites. In sequentii Pison et Noconius, cum lamen una tantum Troas
noniine aliseversiones Isid. el Vallic. genitivum ca- agnosculur. In cod. Vallic. et in vulgati»Conciliorum
suin Mempheosprseferunt. expunclo in Gaiano patronymico Sebaste,ne duo Se-
h Cod. Vindeb. Ttficts. Vat. Reg. TttfAttts,forte ai basteni episcopi adinitterentur, alius est civiiauun
Tutzi vel Tziizi, quai loca Antoninus in Itinerario> ordo in Palaestinis.
^recenset. Vallic. ThathUet,Veron. Isidorianus Thau-,
 377 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM.S. SEDIS APOSTOL. 378
Petrus Ahili. A m Gerontius Larissse.
Antiochus Capitotiades. Eustasitts Arelhusise.
Paulus Neocsesarise.
Pkmnicim. " Dirilius Cirris.
• Zenon Tyri.
Seleucus chorepiscopus.
jEneas Ptolomaidis.
Petrus ° Gendari.
Magnus Damasci.
Theodorus Sidonise. Pegasius Arbocadami.
v Bassonis Gabudae.
Hellanicus Tripolitanus.
Arabim.
GregoriusBeryti.
b Marinus Palmyrae. i NicliomacliusBostri.
c Tbadoneus Alasisc. Cirion Pliilailelphise.
Anatoliiis Emissse. Gennadius r Ishuntoruro.
PiuTocalusP.meades. Sevcrus Sodomse.
d Syrim. Sosipaler » Beriianensis.
_ Severus * Dionysiadis.
• Eustalhius Antiochiae.
Mesopolamim.
Zenobius Seleucise. u jEiolaus Edessse.
' Theodotus Laodicise.
Jacobus Nisibiensis.
Alfius Apamiae. Antiochus T Resanius.
Philoxenus Hierapolitanus. Mareas Macedoniapolitanus.
s Salamonius Germanicise.
Piperius Samosatenus. 35 Persidis.
Archelaus Dolicse. Joannes Persidis.
Eufration h Balaneorum. Cifteiar.
34' Baiidiis chorepiscopus. * Theodorns Tarsi.
Zoilus i Gabalse. Amphion Epiphanise.
Bassus k Zeumatliife. Narcissus r Nerodiades.
1 Bosianus Rafanise. Moses * Castabasj,

* Hunc Zenonem Tyrium a NicoenisPatribus haud (_ mianon.

expungendum ostendimus in prsemisso Tractalu P Sic ros. Vind. Apud Quesn. Bassionus Gabadm.
part. i, c. 3, § 1. Vat. Reg. cimi Veron. Isid. BastonesGabulensis.Val-
h Vat. 1542., Martinus. Iic. Basonis Gambulenus.Vat. 1342 Bastunit Gabu-
c Cod. Vmdeb. Todoreus. Vat. Reg. Tadoneus. tensis. Sed antea Gabulae episcojius recensitus fuit.
Val. 1342 Theodorus.Mox Alaisa fnrte e-t p o AJafis, Vulg. lsid. Bassonus Gabenus, forte melius, a, Gade,
quam in Palmytene Plolemseus collocat. Cod. Vallic. ciijus episcopus iina cutn cseteris Syrise priinse sub-
thadoneus Alassu. ad LeonemAugustum tora. IV Conc,
d In mss. versionum Priscae el Isid., ct in alia in- scripsitepistolse
col. 1863.
lerprelatione Vallkel., Syriat Cmles. 1 Vat. Reg. Niehomagus Boslritanus. Vat. 1342
a Al. Eustachius. Priscse
' Sic noslri codd. Vind. et Vat. versionis, et Veron. Isid. Nicomas Bostrita-
Reg. Apud Ques- nus. Vallic. NicltomachosBostron.
nellum Theodorus, ut in versionibus Prisca, Isid. et 1 Vat. Reg. Sfartnforttui. Vat. 1342Priscoeversio-
Vallic. nis Ypotensis, at Jusielli codex YtTfe«s's.Veron. Isid.
e Cdd. Vind. Salamonus. Vat. Reg. Salamanis. Isbutensis. Vallic. Isbundon. Meliuscum Vindeb. ls-
b Quesn. Balneorum. Correximus ex mss. Vind. et buntorum, ab Esbnnleciviiate Arabioe..
Vat.
' Reg. 8 Vat. Reg. Verifanensis. Val. 1542. Barlanensis,
Cod. Vat. Reg. Valadus. Veron. Isid. Plaladus. Veron. Isid. Beretarensis.Justell. Benhanensis. Noli-
Apud Justelfnm Pallidius. Vallic. Falados. lioe in Arabia Batanem exhibenl. Cod. Vallic. Supa-
i Quesn. Gabalim.Cod-x Vindeb. Gabelem.Veram -v tros Erislisbotamias.
lectinneincod. Vat. Reg. supjiediiavii. * ' Quesn. JDosonis/Correximusex Vindeb. aliisque
.k Verius in Verou. Isid. Zeugmaiensis. nostris codd., imerquos Veron. Isid. a Dionysiade.
1 Sic ms. Vindeb. Quesn. Cussianus.Vat. Reg, u Sic ex Vind. et Vat. Reg.-QuesnelUisEtolius.
ex a
Bussinus, quo praetulimus R-faniw, Rapbanea. T Ms. Vind. Resoinus. \at. Reg. cuin Vat. J342
Quesn. Rafinw. Vinileb. Rafinim. Versiones Prisca et et JnstHlo Reymiianus.Veron. Isid. Resmilanus.Vulg.
VtTiin.Isid. AsienusRephaneuta, ubi legendum Ra- Retinatensis. Vallic. Rheswnas, melitis a Reswnavel
vhaneuta. Alinversio Vallic. Bassianus Refaneos. Resaina.
m Cod. Vindeb. Genotius. Post Iwc nomcn nis?. x llic episcnptts Tarsi ninittilur in ms. Veron. Mox
versinniiiiiPri-cae ct Isid. addunl Manicius Epipha- Vallic. Alfionpro Amphion.
nim. Vallic. Manicius Epiphanias. Dein pro Euslasius y Alii codd. Nerodianus. Vallic. Nerodiados.Le-
alii codd. habent Euslatius, vel Eustachius. gendum Neroniados.
DVVrsionesPrisca, Isid. et Vallic. Siricius a Cyro z Vindeb. Castubai.Vat. Reg. et Veron. Isid. cura
vet Cyri. Vat. Reg. VtiTgttiiEtirri. Dein pro Seleucus vulgalis Castabatitanus. Vallie. Caslabalon. Versin
alii cod. Seteucius. Prisca Cartabalitanus. Legendum Castabulitanus, vel
0 Vat. Reg. Giddarensis; Vat. 1342 Gcddonensis; Castabatw, quoeest Cilicise oppidum. Dein editi Con-
Veron. Isid. Gandarensis,forte Gindarensis,ut in vnl- ciliorum Nicetas Elaviadis. Veron. Isid. Flaviadensit.,
gatis Isidori legitur, ex Gindare Syrise oppido. Recte Val. 1542 Flavidensis, Vallic. Niceas Flaviados,
jlj Vallic, Gindaron; in quo pjox Pegatios Amyac,-
 APPENDIXAD S. LEONISMAGNIOPERA.
Nicetas Flavidis. iA Eudromius chorepiscopus.
» Kudemon chorepiscopus. Theophanes chorepiscopus.
Paulinus Adanorum. ArmenimMajorit.
Macedoniusb Moestorum. 1 Aristecisus Diosponti.
Tarcondimatus c _Egeus. Cretis Helenoponti.
Esichius Alexandriaed
HelpidiusComanensis.
Narcissus e de Irenopoli.
Eutychius Amasise.
Cappadocim: Heraclius m Celensis.
Leontius Csesariensis. 37 Pontl Polemoniaci.
n
Eupsichius Tianeus. Longius Neocaesariensis.
' Euriticbius Coloniae. DomnusTrapezontensis.
36 Timotheus » Cibistrianus. Stratophilus ° Pti.nensis.
Ambrosius b Comanensis. Paphlagonim.
Stephanus chorepiscopus. Phitadelphus Pompeiopolitanus.
Rhodo chorepiscopus. * Pelronius P Leneopolit»nus.
Gorgoniuschorepiscopus >. i EufisiciusAmastridehus.
ArmentasJJftnori*. Galalim.
J Euladius Sebastiae. ' Pancasius Ancyrse.
Evethius k Satalenus. Decasius s Tavise.
* Ita omnes codd., exceplo Vat. 1342, in quo Eu- Dein alium titulum PONTI inseruit, et veluti epi.
dor legitur. Ponti subjecit: Helenut Ponti. Postea Elpi.
b Quesn. Messorum.PrsetulimusMmstorumex tri- scopuni diut, etc. Secuti sumus codicem Vindeb., ctim quo
bus codd. Vind., Vai. Reg. et Vat. 1342. Harduinus concinit lectioms. Vnt. ReginseAtitaciteut Diotponli,
cum noslro Vallic. Manxiston.Veron. isid. cum vul- Aristes Helenoponti.Melitislamen in ross. versionum
galo et Justello Mopsuestenusvel Mopsuestensis.Hic Priscseet Isid. sub ArmeniaMajori collocantur isti
Macedonius fuit episcopus Mopsuestim, quse cinn duo episcopi ArisiarceselAcritesArmeni; dein inseri-
Mopsoseiiamdicalur, forte MoJ/sarwvin Grsecolege- tur litulus Diosponti, et sub eo describuniur Helpi-
balur, et vetus interpres pro Mopseatorumvertit Mm- dius el duo alii episcopi. Aliter Vallic. in Armenia
storum. hos recenset. Arsafius Sobmon. AcrilesDio.
c Quesn. Eugeus. Vind. ms. seculi sumus. Alii tres Majori
sponlu. Eulycianus Amasias. Helpidius Edesion. He-
codd. Vai. Reg., Vat. 1342 et Veron. Isid., dSgeiia- ~, raclius Zeton. Helpidius Cumanus.
nut. Vallic. TarcondimantosBgeon. ^ mCod. Vat. Reg. Zolensis.Justelluscum Vat. 1342
d Versiones Prisca et lsid. addunt minoris.Valiic. versionis Priscae Zolonensis.MeliusVeron. Isid. _*e-
Grsecamvocem expressit Micreas. lonensis: est enim Zela civitas ex qua cutn
* Codd. hujus collectionis, et Isid. cum Vat. Reg. Zelonensiset Zelensisusurpatum Ponti,
legalur, in prsesenli
sic praeferunt. Vallic. Inrenupolis. Alii versionis versione pro Celensilegendum esi Zelensis.
Priscae cum Vat. 1342 habenl Hierapolitanus. Si de n Codd. versionis Priscaeet Veron. Isid., Longi-
Irenopolilegendum esset, cumNeroniasel Irenopolis nianus.
eadem urbs sit, bic Narcissus idem esset ac Narcis- °Quesn. StacophilusPtuonlensis.Vindelionensisle-
SHSNeroniadispaulo ante descriptus. Num ex varianii ctionem recepimus. Siratophilus legilur in nostris
lectione hic episcopus repetitus fuit ? Hoc certe no- mss. Variant in nomine urbis. Vat. Reg. Pitiotensis.
men Narcissusde Irenopoli in cod. Vindeb. aniiqua Veron. Isid. Prosthionita.Justeil. Thytienila. Lectio
manu additum cernilur eliam inier episcopos Phceni- omnium melior est in Vat. 1342, Pithionita; nam in
cise. Quidnide similianteriori additamentohoc quo- Ponto Pithyus oppiduin a Plinio memoratur. Vallic.
que' loco inter Ciliciaeepiscopossuspicemur? hunc episcopum ignorat, sicut et litulum Paphtago-
Vindeb. Eutitibius. Vai. Reg. cum Veron. Isid. nim, ex quo amanuensissaltum colligimus.
et Justello Heritrius.Moxidem Justell. cum Va(. 1342 P Quesn. Neapolitanus. Substituimus lectionem
Cobonientis, pro quo Harduin. Colonensis. Vallic. ms. Vindcb., quippe quaeminus recedil a vera le-
Eryrcios Thiano, Eufrasos Colonias. ctione Jonopotitanus,quse est in Veron. Isid. Conci-
* Vat. Reg. Euvistrilanus. Versio Prisca Eubisten- nit ins. Valiic. Jonopotis.
tis. Vallic. Cibislron. i Sic ms. Vindeb. Eufronius. Vat. Re-
h Versiones Prisca et Isid. cum ms. Vallic. Helpi- D ginse Eupiscius. Vat. Quesnellus
1342cum Veron. Isid. Eupsi-
dius. Confer not. 32 in calalogum editionis Priscse. cius. Valiic. EupsyrusAmastridos.
1 Codd. Veron., Isid. et Vat. 1342 versionisPriscae 1 Qucsneilus Macharius. Praelulimus lectioncra
cum Justello, qui omittunt duos prsecedenleschorepi- Vindeb. eo quod ros. Reg. ex eodem fonte prodiens
scopos Stephanum et Rhodonem, hic addunt alios paulo absimiliier habet Pancratius. Vera tamen le-
duos, Eudromium et Theophanem, quos mss. col- ctio est in codd. Priscseet Veron. lsid. ex alio fonte
lectionis nostraccum Vat. Reginsepaulo post recen- proficiscentibus, MarcellusAnquiritanus,quaeconfir-
sent in Armenia minori. Cod. Vallic. hos omnes in matur aS. AtbanasioApolog.2. In Vallic. Panearius,
Cappadocia collocat sic : GoraomTis,chorepiscopus, ef Marcus [leg. Marcellus]Ancyrani.Num duo Ancy-
Stefanus chorepiscopus,Eufronius chorep., Rhodon. rani episcopi? an librarius, vel inlerpres, ex duplici
chorep., Theqphaniuschorep. leclione ulramque complectivoluit?
Quesn. Hulalius. Correximusex omnibus nostris s Quesn. ex ms. Oxon. edidil Pergami. At nolavit
codd , exceplo Vallic, in quo Eulogius. in marg. cod. Thuan. proeferreTutiia;,quod et nostro
k Sic cod. Vind. Quesnellus Sateleneus.Vat. Reg. Vindebon.approbaiur. AliicodicesversionumPriscsa
Saialtienus. Vallic. Salalon. et Isid. Dicasius Tabiensis. Vallic. Dicatiut Taiat •
1 Qtiesnellus sub litulo ArmenimMajoris utiicutn lege Tabiat.
-piscopuiii posuit sic : ArtstectstisDiosponii.Eretts.
 381 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM.S. SEDIS APOSTOL. 38«
"
Erectius DaumasiseDedareanus b. A Phrygim.
Philadelpbius Juliopolitanus. k Nuneehius Laodicise.
38 Asi(e- Flaccus l Sanai.
Theonas Cizici. n>Procopius Sinnades.
c MenopbantusEphesi.
n Pisticus Azani.
OrionElci. 0 Athenodorus Doriensis.
Eutychius Smyrnae.
d Mitres Popanensis. Eugenius Eucarpiae.
e MacrinuslliceleSponti. Flaccus (Jieropolitanus.
{
Paulus Panese. Pisidim P.
Lydiw. Eulalius Iconii.
Arthemidorus Sardis s. Thelemachus ? Adriopolitanus.
*>Etbimasius Philadelphiae. Esichius Neapolitanus.
'
Pollion Barensis. Eutychius Seleucise.
AgogiusTripoli. Apagnius r Lomenensis.
Florentius Ancyrseferrese. B Tarsicius Apamenus.
AntiochusAureliopolilanus. Patricius s Alladorum.
39 Marcus Standi i. 40 Academius Mortinensis * Paporum.
* Ita omnes hujus collectionis codd., quibus acce- sis episcopus in Pisidia deinceps recenseatur
dit Vat. Reg. DaumasiadesDami. Veron. Isid. Ere- i Alii codd. Standitanus, forte Silanditanus. Noti-
chiUsCydamitanus. Vat. 1342Gadabitanus. Justellus tioeenim urbem Silandi in Lydia exhibent, et aliquot
Gadavitauus, Vulg. anliquiores Platanensis. Hi codi- episcopi hujus urbis in aliis synodis subscripti in-
ces versionuraPriscse et Isid. ab alio foute profect', veniuntur.
addunt Gorgonius Cinonensis, al. Cinnensis. Vallic. k Sic cum ms. Thuan. potiores codd. Quesnellus
ins. Erchoreus Plamathon, Gregorius Cynon. ex ms. Oxon. Numetius. Quidam codd. Nunelius.
b Quesn. addidit Majoris, quod nulli nostri codd. Vallicell. Nonechios.
exbibcnt, 1 Cod. Vind. Sanainm. Alii codd. cum Justello Sa-
° Quesn. Meriophantus.Cod. Vind. Metiophantus. itabensis. Notitia Grseca apud Schelestratium tom. II
Veramlectionem dedere codd. Vat. Reg. et Vatlic. Antiq. Illust., p. 300, in Phrygia Pacatiana Sanaum
* Quesn. Eniltes Sinenphi. Vindeb. ms. JlfilesSi- collocat.
memphi.Correximus ex Vat. Reg. ejusdem versionis,, m Ms.Oxon. Quesn. Hieropius. Tliuan. Neocopiut
quocum alia aliarum versionum exetnplaria conci- Vindeb. Ocopius, ubi lilterae pr initio deficiunt. Cor-
nunt. Credimus autem indicari Hypmpam civitatem reximus ex ms. Vat. Reg., cum quo aliae versiones,
Asise proconsularis. ln ms. Valltc. habetur Mitre Prisca et Isid. et Vallicell., conspirant.
Ypapton. n Sic ex nis. Vat. Reg. Concinit Veron. Isid. Pisfi-
e Siccodd. hujus colleclionis. Quesnellus vocem r, cus Azanensis, et Vallicell. Pisticos Azanon, Vat. 1342
(
Ilimlesponti divisit in diiiis, ita ut post nomen Ilio Pkristicus Azanensis. Vintleb. approbat nomen Pisti-
Macrino relictum|, novum titulum provincise se- cus, sed pro Azant habet Axiani. Quesn. Petrus A-
quentibus episcopis praefixerii HEI.LESPONTI; cum xiani. At Azana in Phrygia censetur.
tamen Paulum, qui mox subjicilur, aliae collectiones 0 Questi. Artemidorus. Vindeb. Antiriodorus. Prse-
sub unico litulo Asiwdescribant. Heliespontiquidem tulimus cod. Vat. Reg., cura quo alii concinunt. Do
tilulum ab auctore Itujus catalogi luisse omissutnex ricnsis idem esi ac Doryleitanus,vel, ut in VaJlicell.,
eo palet quod episcopus Cyzici, qui fuit Bellesponti DorUeu.Quesn. additLeo Dores, acsi essetalius epi-
metropolita, sub titulo Asim primus ponatur. Cod. scopus. Noster Vindeb. praeferens Docti Leo satis in-
Vat. Reg. Marinus Ilyotiponianus. Veron. lsid. lli- nuit hanc mendosam vocem esse varianleni" prsece-
vellespontanus. Vallic. Hivellesponlenus. Justellus denlis Doriensis. Mss. exemplaria versionum Priscae
curo Vat. 1342 Liolypontianus. Gelasius Cyzicenus I. ct Isid. et Vallicell. post Athenodorum Doryleensem
II, c. 27, appellat Marinum Troadis. inserunt Paulum Apamenumseu Apamensem.Omitli-
' Vat. Keg. Phanww. Vat. 1342cum Justello An- tur vero in nostnc collectionis mss., uti etiam in
densis.Veron. Isid. melius Aneadensis, exJEnea Asiae Vat. Reg. Apamea qtiidem non ad Phrygiam, sed ad
proconsularis : concinit Vallic. JEneas. Quesnellus Pisidiam pertinet, in<qua sane alius episcopus Apa-
post hunc Paulum stibjicit Anaseus Lydiw. Ita quidem inenus inferius notatur. Num error est in voce Apa-
etiam cod. Vind. Sed Lydiw vox est tilulus provin- menus, et legendum Apienus, ab urbe Apia, quae in
ciae, ut non solum alise collectioneset versiones Pri- Phrygia describitur ?
sea, Isid. et Vallic., verum etiam cod. Vnt. Reg. P Cod. Vindeb. addit Cariw.
bujus versionis exhibent: qui omnes vocem Anaseus1D 4 Melius in ms. Veron. Isid. Adrianopolilanus, et
ignorant. Forle hsec vox ex varianli lectione vocis in ros. Vallic. Hadrianopolitan. Mox Vihd. et Vat.
Aneadensisperperam intrusa fuit. Esicius.
s Quesnellus addil et Thiatirw; pro quo cod. Vin- Reg. 1 Vat. Reg. et Vindeb. Lomensis Lisnm. Veron.
deb. habet Staiatrm. Utrumque perperam. Hujus vo- Isid. Limiensis.Meliusin versione Prisca Limenensis,
eis loco ex aliis codd. eliam Val. Reginoeadjicien- a Limena Pisidiae, quam notitiae Graecse designant.
dum liquet alium episcopum, qui vocatur Seras Thya- Vallic. male Sqanios Symenon.
lirm, qui postea repetilis aliquot episcopis legitur 8 Sic Vindeb., pro Ambladorum,abAmblada,qiiam
pariter inras. Vindeb. In Vallicell. Sozon Tyatyron Stepbanus Pisidiaotribuit. Quesn. Adliadorum. Ver.
vocatur.
h Al. Euthimasius, vel Eulhemasius. Vallicell. Isid. et versio Prisca Ambladenitanus.Vallicell. Abia-
des: corrige Amblades.
Thomasius.
' . x Quesn. Piapporum. Correximus ex Vat. Reg.
Qtiesn. Bareensis. Vallicell. Bareos. Praetulimus Pappam Pisidioellierocles in Notiiia refert. Cod. Ve-
Cum uts. Vmd. Barensis, pro quo legendum videtur rou. Isid. a Papho. Prisca versio a Paro. Utrumque
Bagemis, ex Bage Lydiseurbe, cum prseserlim Baren- perperam pro a Paopo, Vallicell. Acameditt Panon.
383 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 584
Polycarpus metropolitanus. £ Eusebius Miletensis.
Heraclius Barensis. Itaurim.
Theodorus * Usensis. Stephanus l Baratensis.
> OdonLicius: Athaneus m Corocasius Parensis
Lyciw. Eudesius, u Claudiopolitanus.
Eudemus Paterensis- Agapius Seleuciae.
Pampkylim. 0 Silanus meiropolitanus in lsauroi l
* Callides Pergensis. Faustus P Panemuthicurum.
d Euresius Termiensis. Antonius Antiochise.
e Zeusius Barboniialus de Synasmo. 42 q Nestor Syedreusis.
Domnus' Aspenidicus. T Esicius choiepiscopus.
* Quintianus Seleusise. * QuintusTymapodorum.
Patricius Maximianopolitanus. Paulus * Larendensis.
Afrodisius b Maginensis. Theodorus Vasadorum.
41 Insularum. Anatolius chorepiscopus.
Eufrosinus Rhodius. ]
B u Quintus chorepiscopus
*
Melifron Ciniensis. Tiberius T Alistrensis.
Strategius Lemni. Aquilas chorepiscopus.
Apollodorus Corcyrse. , Eusebius x Paritius.
Carim. Gypri.
Eusebius Antiochise. Cyrillus Paphi.
J Emmonius Afrodisiensis. Gelasius Salaminae.
Eugenius Appolioniades. Bithyniw.
k Letoius Cibiritensis. Eusebius Nicomedensis.
• Vat. Reg. Osensis. Hic et sequens episcopi de- Vind., Balranentit. Justell. cum Vat. 1342, Bar
sunl in Vemn. Isid. et in Vallicellano. thensit.
b Vat. Reg. Adon Lycius. Just. Adon Bycim Hic m Vind., Carocattut Porrentit. Val. Reg., Corepit.
porro annotante Quesnelloin margine ms. Oxon. ad- tentii. Vat. 1342, Arienut Corepittilanut. Justell.,
dilur Nicoiaus Myrentit teste auctore trantlationis AntheneusCorpissitanus. Vallic, Atheneos Curpitsu.
ejut. Ver. Isid., Atheneut a Coropatso,
« Vat. 1342 Gallitius. Just. Gallilet. Veron. Isid. qnem locum memorat Coropassilanus,
Slraho in Lycaonia.
CallieesYallic. Caltidicus. " Cod. Eutebius. Vat. Reg., Alexiut. Vat.
d Solus Qtie.-n. Heresius. Moxverius in Vat. Reg. 1342 cumVind., Justello, JElhetiut. Vallic., Edetiut Ciau-
Termisti, in Veron. Isid. Termissensis, et in Vatlic.<C dianqpol.
Termistus, a Termiso Pamphyliae. 0 Trescodd. cum Jtistello, Silvanut. Dein mefro-
0 Vat. Reg. Cenesius Barbonitanus; ignoral autem polilanus Tisauro legilur in Vind. Ttsaurometropofi-
de Synaswo. Barbonitanusvidelur proficisci a Barbes, tanus in Vat. Reg. Tandem Just. cum Veron. Isid.,
quam notitisRin Pampbylia exhibent. Sed Prisca ha- Itauriw metropoliianut. Forle Itauropolitanut. Hiero-
bet Siarbitanus; Viillir. Syarbon. cles in Notitia Isauropolim Lycaonise memorat, et
' Vat. Reg. Aspelliaspendi:cnrrige Aspendi, quae episcopus Isaurensis nolatur in concilio Consiantino-
est urbs Pamphylioe.Versioncs Prisca et Isid. habent politanoan. 581.
Aspen-evttanus/Vallicelt. Aspendu. P Vai. R., Panemucicorum,ex Panemuthico,quam
s Cod_. Quesn. el nosler Vimleb. Sintianus. Cor- urbem in Pamphyliasecunda nolititc exhibeitt.
reximus ex cod. Val. Keg., cum quo alii omnes con- i Snlus Quesn., Pastor; dein habel Stnedrensii.
cordant. Seleusimcodd. Thuan et Vind. prseferunt. Correximus ex Vat. Reg., a quo modicum discrepat
Oxon. omnium pessime, Eleusim; cnleri aliarum Vindeb. Siendrensit. Hierocles Syendrum collocat in
versionum Seleucim. Quesnellus huic et dnobus sc- Pampliylia secunda.
qiientibus episcopis, qui in omnibus noslris coilicibus r Unus Qtfsn., Gaius. Juslel., Isicius. Posl hunc
ascribuiitnr Pamphyliae, errnneum provinciaetilulum chorepiscopum ms. Vat. Reg. ejusdem versionis nd-
pricfixitEleusiw, fortassisex ms. Oxon. Provinciam dii: Quiritlus Comundensis.Yal. 1342et Veron. Isid.,
Eleusiam nullibi invenire licebit. a ComanaPamphylise.Valiic,
b Quesn. Magnensis.Minus inale ex cod. Vindeb. CyrittusComanadensis,
Cyrillus Scoanandron.
* Codd. Tliuun., Vind. et Val. Reg., Quintus.
Maginensis, ubi corrigendum ex Veron. Isid. Migi- © ]
densit. In Vallireb. Magidon, ex MagidoPamphyli <•. Qoesn. cutn Oxon., Quartus. Dein Timanaiorumin
M<>x i lem Vallicell. pro Insularum liabet Grsccauica Vindebon.; Tirannodorum in Vat. Reg. Hic episco-
voce Neson. desideratur in aliis tnss.
* Ita codd. thuan. et Vind. Quesnelluscum Oxon., pus* Quesn., Badarensis. Vindeb., Ledareniis. Prae-
Cimiemit. Val. Reg., Cyriensv. Codd. vcrsionum lulimus cod. Vat. Reg. hujns versionis Larendensit,
Priscse etlsid., a Coo. Vallic. ins., Cho. licet tnelior videalur leciio Justellt et ms. Vat. 1342
i Siccdd. Vindebon., Vat. Reg. et Veron. Isid. versionis Priscse, Larandensis, a Laranda Isatirioe.
Quesn. cum Ammmiiu*. » Sic omnes codd. nnstri. ApudQuesn., Cinthus.
k Itacodd. Justello, T.Soltts Qnesn., Alilrensis. Legendum proprieLy-
hujuscollectionts.Val.Reg.,Lefodurus;
cseleri, Letodqrus. Mox Quesn., Cibratensis. Emen- strensis, a Lystra Lycaoniae : unde in ms. Vallic,
dutionem Cibiritensis suppeditavit cod. Vind., cui Lystron.
conciuit Veron. Isid. Cibiritanus, a Cibtjra urbe x Vindeb., Palricius. Vat. Reg., Pariciasis. Jnstel,
Carioe. cum Veron. Isid., DimcesisIsaurim. Vallic, Pari-
1 Sic Quesn. cum Veron. Isid., a JBarafe,
quam ur- chim Isaurim. Vat. 1342, Dkecesarim,quaj sane urbf
bem noliiioein Lycaonia describunt; Lycaoniaevero apud Hieioclem in Isauria legilur,
ftauricam wtifity Strabo, Vallig,, Bqmhon. Cojj,
385 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITljtORUM S. SEDIS APOSTOL. W>
» Theogenes Nicseae. t\ Macedonim.
u Maris Cbalcedonis. Alexander Thessalonicensis.
Cyrillus « Cii. 1 Bundisius Thebiensis. '
d Esicius NussePrusse. Achaiae.
44
Gorgonius Apolloniadis. Pistus Alheniensis.
Georgius e Plusiades. 01Festius Slrategidis.
43 Evetius' Adrianopolitanus. n Thessalim.
Theophanes chorepiscopus. 0 Dionius Thebanus.
s Rufus Caesariensis. p Sudis Saloniianus.
Eulalius chorepiscopus. Calabrim.
Marcus i Calabrise.
Europce. Cecilianus r Cartliaginensis.
b Pedorus Heraclese. Dardanim.
'
Marcus Comensis. Dachus Macedonensis.
i Daciw. 8 Ctaudianus Tbessaliensis.
Prologenes Sardicae. * Dalmatim.
£]
u Bunius Struborum.
Mytim. 45 Pannonim.
Pistus Martianopotitanus. Domnus Pannoniensis.
* Marcus Euboensis. Galliarum.
Strategius Ephestiensis. Nicasius T Diviensis.
» Vat. Reg., Thegnius ciis tribuilur. Confer. annot. k.
b Quesn. ex cod. Oxon., Riarius. Verum nomeni " Male liic tituliis in codd. hujtis collectionis hotj
prodiderunt alii nostri codices. loco pracfigiiur. Enimvero hoc loco oinittitur in Vat.
* Hanc lectionem ms. Val. Reg. secuti sumus,, Rrg., licel eanidem versionrm atque nrdineui eiim-
cum Ciut in Biihynia censeatur. Justellus conciuii ai dem exbilieai, e: jure inferius prsepnnitur suo loco
Vio. Veron. Lid. a Chiu. Vat. 1542 a Chio. Cod. ante ClaudianumIhestaliensem.
Vindeb.et Vallic. Chiu. Male apud Quesnellum Ci- ° Ms. Vat. Reg., Clennius.Et hic derst in aliarun
retim. versionum exemplaribus.
d Quesn., CeresiusPronusw. Vintleb., IsiciusNusms P In Vind. Iiabelur DioniusThebanus Salonicensis.
Prunusm.Veron. Isid., EusichiusPrusensis. Vallic,, Budis Calabrim. Mareus Calabrim. Vat. Reg. post
Eusychius Pruses. Vat. 1342, Esacius Prusensis. CleoniumThebaiumnnllum alium ep scopum recen-
PraetulimusVat. Reg. DtiplexPrusa in Bitliyni • cen-- sens, Calabrimlitulum subjictt itlque indicio esse
setur. Forte voces NusmPrusm alteri ex liis duabuss C videmr noinen Budis Salonitani seu Salonicensisesse
conveniunt. inirusiim.
6 Forte legendum Prusiades, quse a Prusa intrai i Quesn. p rperam, Commagenm.Correxiraus ex
Bithyniamdistinguitur a Stephano. lliinc episcopum l Vindebon. et Vat. Reg. Concinunt Vat. 1342 ei Ve-
codices nostraecolleclionis ei Vat. Reg. prselerunt. ron. Isiil., Calabriensis.
Aliaeversiones Isid. et Prisca ignorant. In Vallic. T Ita iidem coiiices. Apud Questiellura erronee
vero interpretalione Rusiadosmendose scribitur, etl Magnentis. Cod. V;il. Reg. Coeriliaiin prafigit titti-
legendum Prusiados. • luni Carlkaginiensis. Aiii codices veisionum. Pri.-cae
' Quesn., Adriopolitanus.Emendavimusex nostriss et Isiil. Africw titnliim prxferiini. Reciitt-, neque
mss. Vindeb. et Val. Reg. Codex Vallic, Hadriano- enim Cscciliamisad Cnlabriam perl net. Codex vero
pblit. Aliae versiones, Hadrianensis. Vindeb., qtii tiiulos rubro colure exhibet, post Mar-
s Duos sequentes episcopos addidimus ex ms. Ctim Calabriie spatium vacuutn r. linquit, in qno
Vindeb. Inveniuntur etiam in corid. Vat. Reg., Val- scribenduin erat ruhro colore noinen provincise Cse-
lic, Veron. Isid., et Vat. 1342 diversarum versio* J> ciliani. Cseieri erg>>hujus collect onis codice-, qui
num. hunc liliiluin omiitunt, et nullo spalio relieio Cieci-
» Quesn., Epepedorus. Vat. Reginse, Fmderos. Vat. liantim Mafcoiniiiiediiite siibjiciunt, :ib aliquo codice
1342, Fmderus. Veron. Isid., Predheros. Vallic,, non absimili profecti suni, in quo spalitim ob pro-
Pedereos.Praetulimuscod. Vindeb., in quo Pedorus. vinciaenomen relictum o.bamanuensibus animadvcr-
Sed forte legendum Pederos, nam Pederot Hera- sum non fuit.
cleensem suo aevo celebrem laudat S. Atbanasius s j) • Recte in Vat. Reg. huic episcopo Thessalimlitn-
Orat. 1 contra Arianos. lus prsefigitur,qui male in nostroe collectionis mss.
1 Vat. 1342, Comeonsis. Vindeb., Daciwmeensis. . superius localttr. Confersnnoi. n.
ln Vallic. bic episcopus desideralur. * Hunc tiluluni inseruinitis ex cod. Vindeb., rutn
1 Dacimsupplevimus ex nostris codd. quo concordat Val. Reg. ejusdem versionis. Coctrra;
* Dnos quoque seqnentes episcopos addidimuss interprelaiiones cum Gelasio Cyziceno hnnc provin-
auctoritaie cod. Vindeb., cum quo concordanl Vat. ciain ignnrant ; sequentem autem episcopum sut*
Reg. et Vat. 1342. Solum Vai. Reginse boc loco ha- Dardaniw liiulo collocant.
bet MarcusEuboensis; sub Macedoniaauleni Strale- u Quesn., Bonius Tiipomm. Correximusex ViniJeb.
gus Ephestiensis. Vat. vero Marcus Boe, Slratigiuss Codex Vat. Reg., Dubius Slruborum. Veron. Isid.,
Ephistiensis; et alio ordine hos in Arhaia collocat, inl Budius Slubiensit. Vallic, Budion Strubon. Melins
qua sane tum Boa, tum Eubea el Hephmstia conli- in Vat. 1342, Budius Slobiensis, a Stobi civiiale Ma-
nenlur. cedonioe quse fortussis Nicsenitempore in
1 Vat. Reg., BudisAsteriensis. Hic episcopus deestt Dardaniasecundse,
coniineiiatur. In Sardiceusi snbscriptus Pa-
in codd. Priscaeet Isid. nec non in ms. Vallic. regorius a Dardania de Scupis. Num Scuporum hic
m HuncAchaiaeepiscopum codd. versionumPriscse e legenduin est?
ct lsid. appellant Strategium Ephestiensem, qui inII T Quesn., Diniensis,qui e|iiscopatus nonditm erat
ntss, hujus versionis el Vat, Reg, supra aliis provin- constilutus, Vat. Reg. Dujensis. Iu cod. Yindeb. se-
587 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA 388
De Gothiit. A episcopum urbis RomaeSilvestrum. Facta est auiem
Theophilus a Gothise. synodus Constantino Augusto et Licinio consulibus,
b Bosphori. xin kal. Julias.
« Cadcemnus Bosforensis.
e T"T- "• ®e excisi». (Can. 1 Dionys. Exig.,
4G d c,,n" convenisset sanctum et magnum con- 47
cilium apud NicaeamBilbynise,slatula s-nt qnse iufra Isid. et al.)
'
scripta sunt; et placuil ut haecomnia mitterentur ad Si quis pro aegritudine a medicis sectus est, vel
eunda manu, Divionensis,male, hic enim episcopa- aliqua vel saltu consulum nomina prseteriens, vocen
tus novissime ereitus. Retinuimus priorem antiquam consulibusConstantino et Licinio perperam affixit.
leclionem Ditiensis: nunc Dtensts vocalur, cujus urbs Illud solum tuonere libet, duplicem chronicam nota-
cum olim Dea Vocontiorum appellaretur, forte Di- tionem synodi Nicaenseinveniri. Altera praemillitur
tensis legendum est. S. Nicasius Diensis in hujus symbolo, uii exstat in duobus codicibus Capituli
Ecclesise catalogis notatur. Veronensis, ex quibus ipsam dedimns annot. 2 in
a Sotus Quesn. male in texlu, Bosphorilanus haecque genuinum consulatum Paulini et
b Hunc titulum, a Quesnello oroissum, addidimus Juliani1, exhibet.
cap.
Altera vero inseria est huic prse-
ex nostris mss. fatiunculae, Cum convenisset; quoe aliis verbis in
c Sic cod. Vind. Ms.Yat. Reg.,Cadamnus, Quesn., , Hadrianeis exeroplaribus ante symbplum descripta,
Domnus. Vat. 1542 versionis Priscae, Calhirius. edita est lom. II Concil. edilionis Venetae, col. 30
Veron. Isid., Barboriealhmus. Vallic, Camdos. Posl ac 31, et lisecerroneum consulatum in omnibus mss.
hunc episcopum addidit scriba recentior in codice **prsefert.
ms. Oxoniensi (non vero in Thuan. nec in nostris * Hujus collectionis auctor, aut is quirunqne fuerit
Vindeb. et Val. Reg.), Alypius et Gaudentius, sicut in qui Nicsenoscanones cum Sardicensibus jTmctositi
canonibus invenitur; qnia nimirum in subjectis cano- exbibel, ut in hac collectione praeferunlnr, duplici
nibus Sardicensibus, qui Nicaetiisin hac collectione Latino fonte usus esi, antiquissima nimirum ver-
subjiciuntur, et pro Nicaenishabebanlur, Alypius et sione Italica quam reperimus in Italica cnlleciione
Gaudenlius nominaniur. Alkim porro notationem ex ms. Vat. Reginae1997,. et ea pariler vetusta quse,
eodem ms. Oxon. idem Quesnellus insernit, quam cum isidoro primum edita, Isidoriana vocari solet.
necVindeb. exemplar, nec alii noslri codices exbi- Quoad Nicsenorum quidem canontim inierpretatio
bent. Hic autem illam appendiraus : De numero tre- nem, Isidorianam versionem in plerisque seculus est,
centorum decemet octo, seu quia propter velustatem in qua tamen nonnulla liberius a collectore mutata
abolita sunt, seu quia, ut tupra scriptum est, magiscura- fuerunt, ut ex annotationibus patebit. Ex versione
verunt tervi Dei Orientalium episcoporum nomina po- autem Iialica quam memoravimus, prsemissnm Pa-
nere, cum quibus qumstioagebalur, quam Occidenla- trum catalogum, nec non Nicsenorumet Sardicensium
iium, qui nullam de eonsubstantialitatePatris et Filii canonum conjunctionem, eamdemque divisionera et
controversiamhabebant, demnt nominanonaginta duo. numerum, ac fere omnes etiam titulos surtipsit, ac
d Hanc prxfatiunctilam canonibus praefixamomisit praeterea integrum canonem decinium, in quo solo
Quesnelius. Lxstal autem non solum in nostro cod. Isidorianam inlerpretalionem omnino deserait. Adeo
CaesareoVindebonensi, verum etiam in Hubenino vero eamdem laudati codieis Vaticano-Reginae, sea
et aiiis lnijus collectionis codicibus quos allegat C potius alius anliquioris Italici Yaticano-Reginaesi-
P. Coustantius in praefatione toro. 1 epist. Roin. milis, divisionem canonumque numernm susceptt,
pontif, n. 88,pag. ixxix.Cum porroeadero inveniatur ut omittat canonem ultimumVat. Nicsenum de non fle-
eiiam in versione Prisca, non minus quam in pura ctendo genu, in eodera ros. Reginaeomissum,
Isidofiana, qqspin pervetuslo ms, Ver.'58 continetur; qui in Isidoriana versione legitur. In ordine autem
cumque in mss. coitectionis Hadrianeae aliis atque canonum, nec lsidorianum nec Vat. Reginae plane
aliis verbis efferatur, earo a Grseco fonie originem seculus est: nam canonem de diaconibus, qui in
ducere suspicari licet. In hac autero illud maxtine Yeronensi Isidoriabo et in Vat. Regine prsemittitur,
nolandum videtur, ita Nicsenam synodutn misisse ei in vulgalo Isidoro subjicitur canpni de catechu-
canones ad S. Silvesirum, uti jam antea Arelatensis menis, in bac collectione postponitur canoni de fe-
ad eumdem Silvestrum decrela direxit, et poslea neratoribus, ut in Graecoordine ab aliis versionibus
Sardicensis de rebus gesiis ad Julium ponliJicerore- susceplo invenitur. Monendum vero est Nicsenos
ttilit. ilanc quidem Romanaesedis confirmationem a canooes cum Sardicensibus copulatos et cmn eadem
Nicaenis Patrrbus petilam tradit Romana synodus hujus collectionis versione inveniri in codice Fossa-
an. 485 in epist. ad presbyteros et archiuiandritas lensi, qui ad hanc collectionem non pertinet, ut
catliolicos Constantinopoli et Bithyniseconsistentes, notavit P. Coustantius in prsefat. tom. I epist. Rom.
toin. V Concil., col. 248, quse e proeslantissiinacol- pontif., n. 80;sed hic codex communem Nicaenorum
lectione Avellana edita fuit. Trecenti, inquit, decem viginti canbnum divisionem repraesentat,nec praeterit
et octo sancti Patres apud Niemam cgngregati, confir- canonem de non llectendo genu. Codices quoque
mationemrerum, atque auctoritatem sanctw Romanm Pithoeanus et Hardyensis cum eadem lectione prse-
Ecclesiw detulerunl. Quod exemptum secuti Patres ** sentis collectionis viginti canones praeferunt, in
Clialcedonenses, gestorumvim omnem el confirmalio- quibus ille de non -fleciendo genu comprehenditur.
ne.n Leorti pontifici reservartmt, uli Analolius Con- Etsi vero Labbeus ex codice Hardyensi xx canonum
siantinopolitanus scripsit ep. 132 inter Leoninas c. 4. titulos et divisionem ediderit (ex quibus canon de
Vide tom. I, col. 1263. Mirum porro in omnibus diaconibuscanoni de catechumenis subjeclus agno-
collectionibushanc praefatiunculamprasferentibus er- scitur), in margine tamen notavit eosdem in ipso
roneum consulatum notari Comianlho Augu?to et codicesubdividi et iis litulis prsenotari qui in noslra
Licinio consulibus, cum an. 323 Paulinus el Julianns colleclione leguntur. Videt. 11Concil., p. 48, 50, 51
consiilalura gesserint, ut manifestum est ex ipsa el 52. Simile quiddam observari in cod. Fossalensi
praefalione huic primo capitt a collectore prscfixa, indicat P. Coustanlius pag. 1033, not. h, ubi canonem
in quara vide annot. 1. Hic profecto error inerat qui-in nostra collectione est decimus, sextttm esse,
exemplari Graeco, siquident ex Graeco hsec praefa- at subdivisum, affirmat cum titulo, ut in cotlectione
tiuncula Latine reddita fuil. Forie Graecus jpsius Quesnelliana.
auctor prse oculis habuit notam chronicam, in qua
et Licinii Caesa- < Codd. Tbuan. et Pithceau., per «egniudmat uL
ppst mentionem Coustantinj Atigusti et
ri», veri consules subjiciebantur, allucinatione Isid.V-lptU9,>V>i^iTwtit(Y-
58» CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 390
*
a Barbaris eastratus, »iste permaneat in clero. QuodjA quod animaenoceat peccatum inventum fueril in ea
si quis semetipsumsanus abscidit, hic etiamsi est in persona, et convincitur duobus vel tribus testibus,
clero, cessaredebet; et.ex hoc talem nullum oportet cessabit a clero qui ejusmodi esl.
ordinari. Sicut ergo de his qui affectaverunt,vel ausi TIT. IV. De i vindictaeorum qui conlra canones
sunt seipsos abscidere, hsec quae diximus statuta fecerint.
Si quis vero prseter haecfacit, tanquam contraria
sunt; ita si 4gqui vel a Barbaris vel a dominis suis
eunuchi facti sunt, et probabilis viiaesunt, hos tales statutis liujus sancti concilii gerens, etiam ipsc v clo
b suscipit ecclesiastica regula. statu sui ordinis periclitabitur.
Trr. 1H. 0e c neophytisneque presbyterosneque epi- TIT. V. De t synesaclis.(Can. 3 Dionys. et Isid.)
_ et
tcopot faciendis.(Can. Dionyt. Isid.) Qmnimodis vero interdicit sancta synodus, neque
Quoniam multa sive per necessitatem, sive alias episcopo, neque presbytero, neque diacono, neque
m
eogentibushominibus conlra ecclesiasticam regutam ulli omnino clerieorum permittit secum habere mu-
e
<"gesta sunt; ita ut homines ex vita gentili nuper lierem extraneam , nisi forte mater sit, aut soror,
accedentes 49 a(J lidem, et qui parvo tempore n aut amila. In his namque pcrsonis, 50 et horum
catecbizati vel instructi fuerant, statim ad spiritua- similibus, omnis suspicio declinatur. Qui aliter prse-
lem baptismum venirent; et continuo ut baptizati'.B ter hsec ° aget, pcriclitabitur de clero suo.
fuerant, etiam ad episcopatum vel ' presbyterium TIT. VI. De P episcopisa comprovinciaiibus ordinandis,
proveherentur: rectum esse visum est de csstero (Can. 4 Diou. et Isid.)
nihil lale fieri. Nam et tempore opus estsut sit Episcopumoporlet <tmaxime quidem ab onmibua
catechumenus; et post baptisma multa probatione qui sunt in provincia episcopis ordinari. Si Verohoo
indiget: evidens naroque esl apostolicum praeceptum difficile fuerit, sive urgente necessilale, sive itinerig
dicens: Non neophylum, ne elatus injudicium inci- longitudine, certe omnino tres- episcopir in uniim
dath et laqueumdiaboli. Si vero procedente tenmore, debcnl esse congregati; ita ut etiam * cselerorum
Quesnelliana. Cum vero Fossatensem codicem in tpirilalem baptismumvenerint, et continuo baptizati
numerandis canonibus Hardyensi similem prodat, fuerint, etiam, elc Vulg. Isid. et cod. Verou., nuper
ne pugnantia scripsisse credatur, conjicimus in iis adhuc catechizati vel instiluti, stalim ad spiritualem
codicibus servari quidem numerum viginti canonum, baptismumvenissent, ef continuocum baptizati sunt,
at simut canones ipsos in duos paragraphos ita sub- etiam, " etc.
distingui, ut canonum numerus nequaquam muliipli- Sic ex omnibus nostris codicibus et vulg. Isid.
cetur. Qui ipsos codices inspexerit, num ita sit ut Quesnellus, presbyteraium. Mox Veron. ms. cum
conjectando suspicamur, perspiciel. Interim vero in vulg. Isid. provectisunt; recte visum est.
nostra colteclione bsec subdvisio canonum Nicaenos * Quesn. ex cod. Oxon., igiluruf quis calechumenut
peperit canones xxvn, oroisso illo de non flectendo baptizetur, et post baptismum: atque cod. Thuanei
geuu, queroadmodumiu ms. Vat. Reginserepcritur. lectionem rejecit in marginem, quam cum omnibus
In bis autem canonibus conferendis adhibuimus cod. nostris mss. et vulg. lsid. textui inseruimus.
Vfndebonensem 39, hujus colleciionis proprium , C l h Vocesef laqueum ex nostris mss. et vulg. Isid.
et nonnunquam eliam Thuaneum, cujus varianies recepimus.
Quesnellus alicubi notavit. Allegabimusetiam codd. 1 Vulg. Isid., atiquod mortate peccatumadmiserit,
Pithoeanum et Claudii Hardy, ex quorum altero et convictusduobus, etc. Ms. Veron., mottale aliqugd
Nicseniin xx canones distincti, ex altero autem soli peccaluminventumfueril in ea petsona, et conviclum.
canonum lituti in vulgatis Conciliorum editi sunt i Ila codd. Vind. Hardy el Vat. Reg. Apud Ques-
lom. II, edit. Ven. col. 48 et 244. Codex quoque nellum, De prmvaricatoribuscanonum.
Vat. Reg. 1997 alicubi indicandus erit, nec non k Quesn. in texlu, destatus sui ordine. Correximus
Fossatensis, ant alii, ubi eos a Cousiantio aut aliis ex mss. Pith. et Vindeb., quibus suffragatur eliam
laudaios invenimus. Cum autem horum cauonum codex Tlman. ab eodem Quesnello laudalus in mar-
lectio e versione lsidori, ut diximus, in partem gine. Ms. Veron. cum vulg. Isid., de statu sui cleri.
maximara prodeat, prseter vulgatum Isidori exem- 1 Ita cod. Pilhcean., concinente ms. Vindebon.
plar, coottilimus etiam antiquissimum codicem t>8 Exemplar |Hardy : De synecoitis,sive synesactis.Vat.
Veronensiscapituli, qui ejusdem versionisIsidorianse Reg., De mutifribut quas synectas [lege synesactas]
puriorem leclionem continet. Titulos Quesnelli ex vocant. Veronilsid., De subintroductismulieributquat
codice Oxoniensi, uli credimus, decerptos, in anno- Grmcisynesacthsvocanl.
tationibus rejecimus, eo quod omnes laudati codices m Idem Veron. Isid. addit licere.
hanc Quesnellianam versionem exhibentes, alios n Idem cod. Veron., aut tia, id eif, amita, vel mc
titulos suppeditent, quos idcirco prseferendosputa- tertera. Vulg. Isid,, aut avia,aut amita, vel matertera,
vimus. _. Deinarabo hi codd. Isid., namque solis personis.:.!,
a Cod.Veron. 58 cum Isid. vulg. addit ptacuit ut. u omnisqumex mulieribus
b Quesnellus,sutcipiet. Prsetulimus mss. Vindeb. o Codd. Pith., Veron. est, suspicio.
cum vulg. Isid., aatf.
et Piib. cum cod. Veron. et vulg. Isidoro, qui duo P Ita trescodd., Vindeb., Rardy, et Pith., conci-
postremi in tine babent regula in clerum. nente ms. Vat. Reg. Quesnellus, De ordinatione epi-
e Sic codd. Vind. el Piih., paulo discrepante ms. tcoporum.
Hardy, in quo legitur: De neophytisneque episcopis, q Veron. ms. et vulg. Isid. delent maxtme;et deict
nequepretbylerit faciendit. Concinil etiam cod. Vat. habent ab omnibut, ti fieri potett, qui.
Rejg.,De neophytisnequeepiscopot,nequepresbyteros T Voces in unum adjecimus ex Vindeb. et Pith.
ordinati. Quesnellus: Ne neophyliepiseopivel pretby- quibus astipulatur Veron. et vulg. Isid. Hi poslreuj
teri fiant.
d Vulg. Isid. cum ms. Veron., tive ex quacunque oelent antecedens adverbium omnino : pro quo ms.
Pilh. habet omnimodo.
tauta contraregulam. * Veron. cum vulg. Isid., cwterorumqui abtentu
. * Cod. Pith., nuper adhue accedentesad fidem, et tunt consensvmlilterit teneant.
fNHvotemporecatechizativel instructi, statim cum ad
891 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 3a_
absentium cohsensum et sententias per litteras te- \\ rectum esse visum est per singulos annos in singulis
noant, et ita faciant ordinationem. quibusque provinciis bis in anno episcoporura conci-
TIT. VII. De potestate metropolitani. lia (ieri; ut siroul in unum convenientes episcopi e ex
Potesias sane vel conlirmaiio perlinebit per singu- universis provinciis hujusroodi examinenl quaestio-
las provincias ad metropolitanum a. nes : et ila demum hi qui ob culjias suas episcoporum
TIT. VIII. De his qui excommunicanturab episcopis suorum offensam mcritohconiraxerunt, digne etiam
b
suis. (Can. b Dion. el Isid.) a 52 cseteris episcopis excommunicati sint usque-
' Sive clericis , sive laicis ab episcopis suis per quo in commiinionemab omnibus recipianlur, aut
suas quasque provincias, servetur ista sententia se- ipsi episcopo suo placeat humaniorem circa eos ferre
cundum canonem , ut lii qui d ab aliis excommuni- sententiam. Fiant autem concilia seroel quidem ante
cantur, ab aliis e non recipiantur. Requiraiur sane, dies Quadragesimae: ut oronibus, si qusesunt, simul-
ne forte quis pro atiqua indignatione animi aut con- tatibus amputatis, munduro et solemne Deo munus
' possit offerri : secundo vero circa tempus au-
tentione, attt quatibet commotione 51 siomachantis
sit. tumni.
episcopi abjeclus'
TIT. IX. De synodo bis in anno per unamquamque TIT. X. De i primatu Ecclesim Romanxe.(Can. 6
provinciam celebranda. Jj
JJ Dion. et Isid.)
Ut ergo hsec possint digna examinatione perquiri, Ecclesia Romana k semper habuit primalum. Te-
* Vutg. Isid. addit episcopum. Thessaliam constitiitos, quam citat Nicolaus I
b Iia cod. Vind. cum Vat. Reg. Ms. Pith., De his per epist. 42, quaequeintegra jacet in Concilio Romano,
qui excommunicantursive clericis, sivelaicis. Quesn., quod Lucas Holstenius in Collectione Romana nuper
De excommunicatis. ex Bililiotheca Barberina. De pnteslate cnim
c Hic subauJiuniur titnli verba; unde ms. Pith. evulgiivit
Romani poniilicis verba faciens, ait N.csenam syno-
post laudatum tilulura sic canonem incipit : De his dura non aliquid super eum ausam esse constituere :
excommunicantur ab episcopis. Similiter Veron. cui contrarius essel canou, si legisset habeal; favet
sid., de his qui excommunicanlursive clerici *ivelaici vero , si liabuit legatur; quanquam , ui qund sentio
?ut
ab epistopis per suas quasque provincias, servetur ista, aperiam, non caret suppositionis vel saliem interjio-
etc. Vulg. Isid. perperam incipit a vetbis Servetur et lationis suspicinne baec epistola. Etsi porrn in canone
ista, omissis prsecedentibus; ac dein ignoral secun- legamus habeatdefinieutisin mndum, quod ipsa cano-
dum canonem. nis series postulare videtur, nihil lamen dignitaii pri-
d Quesn., ut si qui. Omnes noslros codices et vulg. niattis apostnlici detrahiiur, quem el Chrislus ipse in
Isid. seculi sttmus. Petro instituit, et decretis suis sacra postm-nlumcon-
e Veron. ms. cum vulg. Isid. addil ad comntunio- cilia confirmarunt. An vero verba baec: Romana Ec-
nem. MoxQuesn., ne qui forte pro aiiqua indigna- clesia semper primatum habuil, vel habeal, parlem
tione aut quelibel tali a communione abjecti canonis constitu inl, an titulum, in dubiiinia nonnul-
tint. Correximus ex ms. Pilh., cui eoncinunt Vtnd. lis vocalur. Lnem, ni fallor, dirimunl codices inss.,
et Thuan. Codex Veron. Isid., ue qui fotte pro ali- ,^-, in qinbus et suus litulus ab his verbis distinclus ca-
tjua aul qualibel tali commotionestomachiepiscopi noni tribuitur, et bsec canonem ipsinn, ut pars,
tui abttenti tunl [lege sint]. ordiuntttr : ui pars, inquara, setl adjeciitia; quse vi-
' Ita codd. Vindeb. Hardy, et Vat. Reg. Quesnel- delicet nec in lexiu Grseco,nec in ulla al a versione,
lus, De conciliiscelekrandis. nec in ipso posteriori codice Roinano Dionysiirepe-
s Veron. tsid., ex omni provincia. Male in vulg. ritur; ut dubium non sit vel e;nn ex margine irre-
Isid., ex communi. in lextutn, vel a Romanse Eccle-ise ctericis
h Sic melius codd. Yind et Pith. Quesnellus, ex- psisse aliisve essc additam, ne Romanaedignitatis obliii esse
communicentur.MOxms. Pith., usquequoin communei SS. Patres viilercntur. Ad hunc ranonem respicit
omnibus,aut ipsi episcopo.Cod. Veron., paulo discre- Valeniinianus Auguslus cum in ronstitulinne adver-
pante vulgatn lsid., excommuniculisimiliierhabeanlur,, sus S. Hilarium Arelniensem ex suggestinne S. Leo-
quousque vel in commune, vel ipsi episcopo suo visumi nis edita , IISRC babel : Cum igitur sedis aposlolicm
fueril humaniorem Habealur aulem conciliumse- primatum S. Petri meritum, qui princeps esl episco-
mel; et postea : Secundumvero agatur circa. coronm,et Romanwdignitas civitatis, sactm etiam
1 Sic omiies nnstri codd. et vulg. Isid. Quesnellus,, palis
synodi firmaht aucioritas. i Codicibns Tliijan.-o et
possinl offerre. Mox ced. Vind. addit fiat post vocemi Airebalensi, qui leclionem liabuit luentur, addendi
aulumni. In Pith., secundum vero fiaj. sunt duo VintJebonenses39 et 12, ac prseierea Har-
i Sic mss. Vind. cum Vat. Reginse 1997. Cod. dyensis et Fossatensis a Lahbeo laudati, Pitlioeanus
Hardy, De prima Ecclesia Romm.Quesn., De privile- et alius nongeniornm annornm Parisiensis cnllegii
giis primarum sedium. In ras. Pilh. prima canonis; Soc. Jesu, quos Harduinus allegat; ac landem Vati-
sententa loco tituli ponitur s;c : Quod Ecclesia Ro- D canus Reginn-1997, in quo hic canoii iisdem omuiuo
mana semper habuil primatum. verbis exprimitur quibus est usus Paschasinus act.
k Qu-snellus prselulii in textu ex unico mendoso> 16 coucilii Chalcedonensis. Accedit testimonium
et posieriori codice Oxoniensi semper habeat prima- P. Cousianlii, qui plura antiqua linjns coll. ctionis
tum. Hanc nutem prolixam noiationem subjecit : exemplaria consuluit. Sic enim scribil tom. I ejiist.
« Lrg tur in Tliuanen codice et in Atrebatensi apud1 Rom. pontif.col. 1037, not. 6: In veteribuscodicibus
Alanum Copuro et Severinum Binium semper habuit. legitur Ecclesia Romana semper habuil (non, ut Ques-
Concinit Groeca canonis versio in act. 16 conciliii nellus prmlutit, habeat) primutum.Cum ergn lam con-
Chalcedonensis : "H'EjtxJWta P-f-)? TTOVTOTS so^e TOi. cordt lot codicutn lectione aliisque tesiimoniis a Qties-
TTjOWTEtK.Quicrespondel ipsiLatinocanoni, quem re- nello productis statuatur legendum esse habuit, mira.
citavit Pasi liasintts, nisi qtiod redundat parliculaj rour vehemenler eum nihilominus inseruisse in
quod initio canonis : Quod Rom. Ecctesia, etc Quae i texttim habeat,ei veram leciionem in notam rejecisse.
vocula nec in Airebateusi cndice, nec in Thuaneo,, Quod porro Qnesnellus addit hsec verba in nulla
nec in Uxoniensi, nec in Graec» concilii Chalcedo- alia versionereperiri, salis revinciiur ex prisca inter-
Iiensis conspicilur. Videtuf eiiam legisse non habeat,, pretatione a Justello edita , qnam hoc touio ad mss.
tud habuit Bouifacius PP. I in epistola ad episciipos $ codices exactaut recudeinus, ln hac eniui, si uon ea-
393 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 394
neat autem et _Egyptus Libyae 53 et Pentapolis : A TIT. XIII. de honores Jerotolymitani epitcopi
iia ul episcopusAlexandriaeharum omniumbabeat (Can.7 Dion.et Itid.).
;
potestalem quoniam et Roinano episcopo haecest Quouiammos anltquus obtinuit et vetusta traditio
consuetudo.Similiter autem et qui in Anliochia con- ut _Eliaj,id est h Jerosolyroitanorum episcopo defe-
stitutus est. ltaque et in eaeteris provinciis privilegia ratur; habeat consequeuter bonorem suum; sed me-
salva sint Ecclesiarum. tropolitano sua dignitas salva sit.
h
TIT.XI. De infirmandaotdinatione quas sine TIT.XIV.De ' hitqui dicuntur Mundi, quo yenere
metropolitaniconsensufit. recipienditint (Can.8 Dion.et Isid.).
Per omniaaulem manifestumsitc huc quod si quis De his qui seipsos Caiharos, id est niundos, vo-
prseter volunialemmelropolitaniepiscopus fueril or- cant, i si qui venianl ad Ecclesiam catholicam, pla-
dinatus, d hunc statuil sancta synodus non debere cuit sancto concilio k ut ordinentur, et sic maneant
esse episcopuro. '
in clero. 55 Ante omnia vero hoc eos per scri-
TIT.XII. De sequendomajori numero, e cum de
ordinationecontenditur. pturam convenit profiteri, ul fateantur secum omni
consensuobservaturoscatholicaeet apostolicoeEccle-
Sane si communiomnium consensu rationabililer B sisestatuia: id est, communicaturosse bis quim forte
' liabiio, et secundum ecclesiasticam 54 regulam secundas uuplias experli sunt, vel bsqui persecutio-
factodecreto, duo aliqui aut tres per comenlionem nis tempore lapsi sunt. Quibus tamen " pcenilentisc
suam contradixcriut, obtineat sententia plurimorum. modus et tempus ascriptum est: ut in omnibus sc-

tlpmverba, similis tamen senlenlia continetur can. 6, Vat. Reginae.

cni hic tilulus praeJigitur: De primatu EcclesiwRo- c AddidimusAoeexmss. Vindeb. Pith. et Fossat.
manw,ct aliarum civitalumepiscopis. Pein canon in- Dein Veron. codex ctnn vulg. Isid. post voluniatem-
cipit sic : Anliqui morisesl ut urbis Rommcpitcopus addit ef contcientiam,et mox ulerque cum ms. Fos
habeal principatum; quoe profecto verha sequivaleni sat. baliet: Metropoltlaniepiscopi.
lemper habuilprimatum. Hinc auiem mani<estumJit d Cod. Veron. Isid., A«neconcilium hoc magnum
duos amiquosinterpnJes Nicseuumcanonein in hanc et sanctumcensuilnondebere. Vulg. Isid. omitlit lioc.
seiiteniiam acceptsse. Hinc etiam agnoscilur quam Mss.Piih. et Fossal., statuit hmcsuncla.
niale Qtiesnellus, haud dubitanduni tradiderit, hanc e Sic cniii laud.iiis codd., ctiam Vat. Reginse.
sententiam, vel ex margineirrepsissein textum, veta Solus Quesnelliishabetlantum in etectione.
RomanwEcclesimclericisaliisveesse addiiam, ne Ro- ' Veron. cnd. cum Isid. vulg., probato tecundum
tnanmdignitatisoblitiesse sanctiPatres videreniur. De ecclesiasticamregulamduo vel ires unimositateducli :
Romanoeqtiidem Ecclesiaeclericis multo ininus su- et in line plurimorumsententiasacerdotum.
spicari licet, siquidem aniiqua Romanse Efclesiae s Sic codd. Viinleb., Hardy et Pilh. cum Vat.
versio eadem fuit ac Africana a Coeciliaund>latain n" Reg. Quesnellus, Jerosolymorum.
Africam, quse hunc canonem altter exhibebat : uti h Ms. Pith., Jerosolymrum, meliu-. Vulg. Isid.,
eonjecimus in iracutu de colleclionibus part. n c. 2, Jerosolymmepiscopokonordeferatur... manenietamen
| I n. 4. metropolitanmcivitati ptopria dignitale. Cod. Veron.
Epistnlaaulem BonifaciiI ad episcoposThcssalise, lsid., ut gui in JElia est episcopus,id esl Jerosolymis,
quam idem Quesnellus in suppositionis aut imerpo- honorelur, habeat honorem, manente tamen civitatis
lalionis suspicionemadducit, non solum laudalur a metropolitanw
' propria dignitate.
NicolaoI ep. 42, verum etiam ab amiquiore Hadria- Ita iiiss. Vindeb. ct Pith. cum Vat. Reginac.
no 1ep. 93 codicisCarolini; praeterea lecta fuit in ApndQtiesn., QuomodoCalhari recipiantur.
ac
synoilo ItomanaBonifaciisecundi : quibus teslimo- i Veron. lsid. ailtiitqut Novatianidicunlur, et pro-
niis ita vindicaiur, ut non nisi temere de ea vel levis sequitur, si qui venire voluerint ad Eeclesiam.Vulg.
suspicioobiruui queal. Exsiat insigne fragmenlum Isid. aliieripsum canonem inchoat : Si qui voluerint
Gelasii a Sirmoudo edilum, ct insertiim t. V Concil. veniread Ecctesiamcatholicamex Novatianis,placuil,
Veu. edilioniscol. 341, ubi cum ille ait, SediS. Petri etc.
trecentorumdecemet octoPatrum invicloet singulari k Hsec versio ab Isidoriana proficiscitur, quam
judicio veluslissimus judicatusestAonor,Iiancnostram hujtis collectionisauclor cumin plerisqueqiioad iNi-
versionem aut priscam respexissevidetur. Hic porro caenoscanones secutus est, nim vero in interpreta-
canon ab Iialica amiquissima Versionein nostra col- lione hujus loci atque senlentise. Sed perperam.
lectioue susceptus, oninino discrepat ab imerpreta- Neque enim reddendum fuerat uf ordinentur ac si
tione Isidoriaua, in qua sic effertuf : Mos amiquus ordiuaiioa Catharis recepta exira Ecclesiam, niilla
perduretin jEgyptb vel Libya et Penlapoli, ul Alexan-D habiia fuerit, sed ut ordmati (sru quoil infra dicilur,
drinus epitcop.ushorum omnium liabeat potestaiem, qui reperii[uerint ordinati) sicmaneantin clero. Vide
quoniamqutdemet Romanoepiscopoparilis mos est quaein hanc interpielalionem atque senteniiamcon-
(Veron. Isid., idem morisesl). Simililerautemel apud Sliluendam pluribus disseruimus annol. 13 ad Que-
Antiochiam,cceterasqueprovinciashonor suus unicui- snelli Observationes in epistola lt>7 ad Rusticum
fue" servelurEcclesim. lom. II.
1 Veron. Isid., verohanc ab eis confessionemper
Quesnellus inserit primatum : delevimus aucto-
ritale trium codd. Yind., Hardy et Fossatensis. Ms. / scripturamexigioportet,ut faleantur secommunicon-
Pitb., cum in tituli locum traduxerit verba, Quod sensu. Vulg. lsid., vero hanc habeanl confessionem,
EcclesiaRomana semperhabuit primatum, canonem quamper scripturam,etc, ut in descripta leclionenis.
sic inclioal: Teneataulemmorem antiquumet JEgy- Veron.
etc. °*Particulam
plus,
b Quesnellus: Ne sinetoluntate metropolitaniquis etiam Veron. lsid., forfe adjecimus ex nostris codicibus
qui postremus habet communica-
ordinetur epitcopus.Secuti sumns codd. Vind., Pith. turos esseet his qui forle.
et Fossaiensem, cujus poslrrmi integrur.i htinc ca- a Veron. cod. et vulg. Isid. addunt lapsis: deln
noiieiiicdiditP. Coustantiust. I cpist. Rom. poiilif. vero oraillunl el in apostolica.
Col. Iv55 not. A. ldem etiam titulus legitur iu cod.
P_TROt. LVI. 13
395' APPENDI-XAD S. LEONIS MAGNIOPERA 396
quantur ea quse in calholica el in apostolica obser- A . sine ablatione patrimonii, vei stne pericolo, aut ali-
'
vantur Ecclesia. » Sicubi igilur vel in vicis, vel in qua tali re quse facta est in novissima tyrannide Li-
urbibus soli ipsi reperti fuerint ordinati, qui bi inve- cinii, placuit sancto concilio, ticet indigni sint mise-
njuntur in clero, in eodem permaneant. St vero epi- ricordia, tamen aliquidcircaeoshumanitatis ostendi.
scopus vel presbyter catbolicae Ecclesiae fuerit ad Si qui ergo ex nnimo poenitent, iribus annis ' inter
ex bis accedunt, certum est b
quod epi- auditores coustiluanlur, si fideles sint, et septem an-
quera aliqui
scopus Ecclesisehabeat suam dignitatem: similiteret nis inter poenitentes; duobus vero annis extra com-
et diaconus c debent. Hi vero qui ab isiis munionem, in oratione sola parlicipes fiant populo.
presbyter
veniunt, si forte episcopus fueril, habeat presbyterii 57 '""'T-XVIII. De i pamtfenftaeortrni qui baptizait
dignitatem: nisi forte placeat episcopocatholico con- ad swcutatem militiam revertuntur (Can. 12 Dion.).
cedere ei etiam episcopalis nominis lionorcm. Si vero Si qui verp vocati per Dei gratiam, primo quidem
non placuerit, inveniat ei locuro, ut sit irt parochia ostenderunt fidem suam, deposito militiae cingulo,
chorepiscopus,d aut presbyter; dummodo permanere post bsec auiem ad proprium vomiium reversi sunt,
videatur in clero, et ne in una civitate duosint epi- ita ut pecunias darent, et ambirent rursus redire aij
scopi. mililiam; isti decem aunis sint inter poenilenies,
TIT. XV. De his • qui inexaminati ordinantur ] posll iriennium quo fuerint inter auditores. Jn onh
B
(Can. 9 Dion. et Itid.). nibus vero illud prsecipueobservelur, ut aniinus ae
Si qui sine examinatione provecti fuerint presby- propositum eorum, vel species poenitentiserequira
teri, et postea examinati confessi fuerint peccata tur. Quicunque enim cum " omni timore el lacry
sua; et cum confessi fuerint, contra regulam venien- niis perseveranlibus et operibusbonis, omni tempom
tes homiiies temere manus eis imposuerint: hos ec- conversionemsuam m non solo habitu, sed opere e|
clesiasticusordo 56 non recipit. In omnibus enim veritate demonstrant, hi tempora statuta complentes,
quod irrepreliensibile est catholicadefendit Ecclesia. merito orationibus communicabunt: licebit autem
TIT. XVI. De lapsis ordinatit (Can. 10 Dion. episcopo etiam humanius aliquid circa eos cogilare.
et Isid.). Si qui vero indifferenter babuerunt lapsum suttm, ei
Quicunque ex his qui lapsi sunt, et per ignoran- sufficeresibi sestiroaruntad conversionemboc ipsura
liam vel contemptum' eorum qui eos ordinaverunt, quod inlroire in Ecclesiam videbanlur, isii omni
ordinati sunt, hoc non praejudicat ecclesiasticacre- modo tempora statuta complere debent.
guloe.Cum enim compertum iuerit, deponantur. TIT. XIX. De reconcilialibne danda n morienfifrttt
s
TIT.XVII. De prmvaricatisrecipiendit per pmni- (Can. 13 Dton., It. 12).
tentiam (Can. 11 Dion. et lsid.). < De his vero qui recedunt e corpOre, antiquselegia
G
h De his qui prsevaricati sunt sine ulla necessitaie, regula observabitur ° etiam nunc, ita ut recedentes
• Vulg. Isid.', Et sicubiiidem ipsifuerint inventisive auf praifer ablationemfacultalum, aut prmterpericu-
in vicis, sivein urbibus clericiordinqti a cathoticis,sic lum, vel aliquid hujutcemodi,quodfactum etl sub ty-
eliam incleto pertistant, unusquisqfte-tameninsuoor- rannide Lictnii. Codd. Vindeb. et Piih. delent facta.
dine. Paulo aliter Veron. Isid., Et sicubi quidem > Cod. Veron. Isid., inier pmnilenteshabeantur, si
omnesfuetint inventi sivein vicis, sivein urbibus, cle- tamenfidetes sunt, et seplem annisaliis inter pmniten-
riciordinenluracalholicis; sic eliamin clero persistant, les sint: duobus veroilem anuis... participent poputo.
unusquisquein slatu suo. Versio nostrse collectionis Yulg. lsid. similiter, et solum in ultimis vocibus ha-
Graecilextus sententiam raeliusexhibet. bel: duobus aulem annis iidemsine oblationein ora-
b Veron. lsid., eptseopusquidepi caiholicus suam tione sola, elc.
habeal (alias habet) dignilatem: simililer autem\et i Secuti sumuscodd. Vind., Pilb., Hardy, a qui-
presbyter el diaconus debent. Concinit vulg. lsid., in bus modicum differt ms. Vat. Reginse. Quesnellus,
quo« solum tegittir etpresbyteri et diaconihabeant. JDehis qui post baptismumreverlunturad mititiam.
k Cod. Pitli. inserit primunt; in Vindeb. etiam se-
Quesn. addil Aafcere.repugnantibusomnibus no-
stris codd. et Pilh. Dein solus Quesn,, Exhis vero. cunda manu addilur, et legilur in Veron. atque vulg.
Mox vulg. Isid. pro presbyteriihabet sacerdotii.
d Vulg.Isid., Isid.,qtii duo postremi proauditoreshabent audientes,
aul in cleropresbyler,ut in civitaleuna et mox Abomnibusvero itlud prmcipueobserveiur,ut
non videanturduo episcopieste, et ille omnimodis in animus eorum et fructus pwnitenliw,etc In Vindeb.
clero permanerevideatur. Veron. Isid., aut presbyter, pro voce speciessecunda antiqua manu scriplum est
dum tainen ut incivitalenonvideantur, elc, ut invulg.,n fruclus.
Isid. 1 Voces omnitimore et addidimus ex mss.
* Quesn., De his qui sineexapiinalioneprovehuntur. Veron. ac vulg. lsid., pro quibtis in Vindeb.Pith., men-
Cod. Ilardy, ordinantur. Proetulirausleclionem codd. dose omnt temporeet.
Vind., Pilh. et Vat. m Ms. Veron. cum vulgato lsid., non solis verbis,
' Ita mss. Vindeb.Reginae.
et Isid., cum Pilli., in quo po- sed opereet veritate demonslrant;cumtemputstalutum
stremo solumomillilur ef. Quesnellus, vel ignorantia, eliamab his fuerit implelum,et orationibutjam cmpe-
velcontemplu... ordinati sunt: non prwjudicant. Cod. rint communicare,licebilepiscopo,elc. Etpostpauca,
tfhuan. Quesnello annotante habet paiiter koc nou lapsum, et tufficere,quod Eccletiam introierunt, arbi-
prmjudieat. Irantur, itti omnimodo tempora ttaiuta complebunt.
s Voces per pocniienliamadditae ex nostris codd. In ultimis vocibus Quesnellus, non autem nostri co-
Vindeb., Pith., et Vat. Reginae. dices, complere debebunt.
1 h Cod. Veron.Hardy Isitl., De his qui a fide Dominiprm- n Solus Quesn., pmnitentibut,perperam.
varicatisunt... vel aliquodpericutum non perlulerunt, 0 Sic Vindeb. concinenlibus exiguo discrimine
ticut actum tub nova perteculigne lyranni Licinii. codd. Pitb. et lsid. Solum Pitb. cum vulg. Isid.habet
,Yul_. Isid., J>ehitqui negaverunlprmternecettttatem, vitmtum pro via »u«, Quesnellus, obtervabilur,etut-
 397 CODEXCANONUMECCLES. ET GONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 598
e corpore, ultimoet necessario visesuae viatico non A TIT. XXIII. De k non ordinandis clerieisalients tine
defraudentur. Quod si desperatus aliquisaccepta 58 voluntaleepiscopisui (Can,17 Isid.).
communionesupervixerit, sit inter illos qui in ora- Si autera * ausus fuerit aliquem qui ad alte-
tione sola coinmunicant, dpnec statuluni tempus rum quis
pertinet ordinare in sua Ecclesia, cum non ha-
complealur. De omnibus tamen bis * qui ex nodo beat conscnsumillius episcopi a quo recessit clericus
corporis exeunt, et Eucharistiam postulant, in ira- suus, irrita sit bujusmodiordinatio.
dcnda eis communionecura sit et probatio epi-
scopi. TIT.XXIV. De feneratoribusclericis (Can. 18 Dion.
TIT. XX. De catechumenisb lapsis (Can. 14 et Isid.).
Dion., 13 Is.).
De catechumenisvero e lapsis placuit sancto con- Quoniammulti clerici avaritisecausa lucra sectan-
lur turpia, et obliti sunt divini praeceptiquod dicit:
cilio ut tribus annis inler auditores sint tantum-
Qui pecuniamsuamnondedit ad usuram(Ps. xiv, 7):
modo; posl hsecvero orent cum catechumenis.
fenerantesque mcentesimasexigunt: slatuit hoc con-
TIT.XXI. De d Aisqui Ecclesiasdeserunl, etad alias cilium sanclum, quod si quis inventus fuerit post
transeunt(Can. 15 Dion. et Is.).
R hanc delinitionem usuras accipcre, vel ex quolibet
Propter multas perturbationes ° et seditiones.quae tali negotio turpia lucra sectari, vel etiam n in Grae-
fieri solent, placuit omnimodoabscidi istam consue- cis dimidiascentesimas speciesfrugum ad sescuplum
tudinem,' si contra regulam repertus fuerit in ali- dare; omnis qui tale aliquid commenlus fuerit ad
quibus partibus e civitate ad civitatemtransire vel qtiaesium,abscidatura clero, et alienus ab ecclesia-
episcopus, vet presbyter, vel diaconus, vel clericus. stico babealur gradu.
Si quis vero, post hsec statuta sancti hujus concilii,
tale aliquid « audere tentaverit, infringelur omni 60 TIT.XXV. De ° diaconibusne supra pretbyterot
nnl (Can. 18 Dion., 14 /s.).
geuere hujusmodi conatus, et reslituetur proprise
Ecclesisein qua episcopus,vel diaconus, vel presby- Pervenit ad sanctum conciliumquod in locis qui-
ter ordinatusest. busdam et civitatibus presbyteris sacramenta r a
59 TIT.XXII. hDe nontuscipiendisalterius Ecclesim diaconibus dentur; quod neque regula neque con-
clericis(Can. 16 Dion. el Isid.), suetudo twdidit ut hi qui offerendi sacrilicii non ha-
Si qui sine respectu agentes, et timorem Domini bent potestatem, his qui offerunt, corpus Gbristi por-
anle 'oculos non habentes, neqiie ecclesiastica sta- rigant. Sed et illud innotuit, quod quidam diaconi
tula scientes, recesserint ab Ecclesia sua, sive eliam ante episcopum sacraroenta contingant. Haec
^*
presbyter, sive diaconus, sive in quocunque ordine omnia amputentur, et maneant diaconi intra pro-
ecclesiasticopositi fuerint, J hi nunquam suscipi de- priaro mensuram, scientes quia episcoporumquidem
bent in Ecclesia; sed cumomni necessitate cogantur ministri sunt, presbyteris autem inferiores. Acci-
utredeant ad Ecclesiassuas; aut si permariserint, piant ergo i Eucharistiam secundum ordinem post
excomrounicaloseos esse oportet. presbyteros ab episcopo vel a presbytero. * Sed nec
timovimsum,elc, et in marg. notat legi in ms. - Ita nostri qualuor codices. Quesnellus,Ne recipia-
Tbuan., qui etiam non ila ut recedunt ex corpore. tur,1 qui transierit.
DeinVeron. et vulg. Isid. delent donecstatulum tem- Veron.et vulg. Isid., cusiodientes.
pusa compleatur. i Codd.Tbuan. et Pith., Ai nusquam. Veron. et
Codd. Tliuan. et Pith., qui ex nudo corpore, vel vulg. Isid., nondebenlsuscipiin atia Ecclesia.
cbrporisrecedunl. Veron. et vulg. Isid., qui ex cor- k lta niss. Vindeb. et Hardy. Quesnellus, Ne epi-
pore recedunt, in tradenda eis, etc. scopus ordinetalienumclericum.
L Codd. Vindeb. et Ilardy delenl lapsis: legitur 1 Quesn., autus fuerit ad suscipiendumaliquemqui
autem cum Quesnelloin Pith. et Vat. Reginae. ad aliorum el eumin sua Eccle-
e Supplevimus fapsts cum mss. Tbuan. et Pith., sia ordinet,pertinelordinationem,
eumnon habeat, eic. Prsetulimuslectio-
concinenteVeron. Isid.; qua voce delicienlein Que- nem ms. Pith., cum quo concinuntVindeb. et Veron.
snelli codice, sicut et in Vindebonensi,dein scriptum atque vulg. Isid.
fuit apud Quesnellum,uf si tapsi sunt, tribus annis, 0 ii Cod. Tliuan., centesimosfructus.
elc Sed voces si lapsi sunt ignorantur in omnibus n Ita codd. Yindeb., Pith. etThuan. ut Quesnellus
nosiris codicibus, ac etiam in Vindebonensi, licet notavit: apud quemcura Oxon., in quantis dimidias,
careat vocef-psts. In vulg. lsid. babetur, Placuithoc etc Veron. et vulg. Isid. delent in Grmcisdimidias
sancto et magno conciliode calechumenisqui lapsi ceniesimas,cl habent species frumentorum.Mox pro
sunt, ut tribusannis inler audientes verbumsint tan- sescuplum Vind. praefert sesquiplum. Dein Quesn.
tummodo, etc omnisinserit ergo, quam voceni ignorant omnes
d Sic omnss nostri codices, quorum duo voci Ec- post nosiri codices. Postea pro abscindalurms. Pitb. exci-
cletias prsemittunt suas. Quesn., Ne transeaiur de detur, Yeron. Isid. dejicietur, vulg. Isid. dejiciatur.
Ecclesiain alteram. 0 Quesn., Ne diaconisupra presbyterossint. Prselu-
' Vulg. lsid. ef [requentetlumultut limusnostros codices.
seditionum,qum
fieri solent.Veron. IsTd.addit, in plebe. P Veron. cum vulg. Isid., diaconi porrigant. Hoc
' Veron. et vulg. lsid., qum contra regulam esl, nequeregula. Dein vufg. Isid. pro continganthabet
sicubitamensit, id est, ne decivilalead civitatemtrans- sumunt; et mox Hmcergo omnia, ubi particulam ergo
eat vel episcopus,etc Ulerque delet tief clericus. a Quesnello receplam, auctoritate noslrorum codd.
s Vulg. lsid. agere. Veron. Isid. aliquid tentaverit, Vindeb., Pith. et Veron.Isid. expunximus.
infringentur.Dein uterque, in qua ordinalusesl, orois- i Veron.cum vulg. tsid., sacramcommunionem.
li» reliqujs. * In ms. Vindeb. hst-crccentiori manu adduntur %,
599 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA. 400
ledere quidem in roedio presbyterorum liceat diaco-. A Q2 TIT. XXVII. De diaconittit '.
nis. Extra regulam enim et extra a ordinationemest s Siniiutef autem et h circa diaconissaset de om-
ut boc fiat, Si quis autem non vult esse subjeclus nibus
eliam post hancdefinitionem, cessel esse diaconus. servabitur.qui in clero eorum inveniuntur, eadem forma
Commemoraviinusetiam de 'diaconissis
61 TIT.XXVI. De b Paulianittit, quot Homuncionitas his quao in hoc ordine inventaesunt : qnse nec
vocant (Can. 19 Dion. et Itid.).
manus aliquam impositionembabent, iia ut oroni
<•Si (|ui confugerint ad Ecclesiam, sialuium sit
genere inter laicos habeantur i.
baptizari eos omnimodo. Si qui vero clerici erant
apud eos si quidem inculpabilcs, invenli fuerinl el TIT.XXVIII.De k epitcopit etiamlaica communione
irreprehensibiles, d baptizaii etiam ordineuiur ab pi-ivanditqui civitatetmutaverunt(Can. I Sardicen-
sit Dion. et Itid.).
episcopis Ecclesise catholicsc.Si aulem exarainati,
* rainus apti fuerinl deprehensi, dcponi eos ojorlei. <83 Osius * episcopus dixit : Non minus mala

Neque Eucharisliamillit presbyterisdividant; sed illis licet hanc eamdemversionem contineant, idem canon
agentibustolum minislrent. Si autem nou fuerint tn •legitur, uli apud Isidorum inveniiur. Illumbic subji-
prwsenlivel episcopus, vel presbyter, tunc ipsi pro[e- cimus. De diebtts Dominiciset Pentecostesut in eis
tant eldenl. Hsec ultima periodtis additur etiam in 3 tlantesoremus. Quoniamsunt in die Dominica quidam
lextu ms. Pith. el in Veron. ac vulg. lsid. hoc iuiiio : ad oralionemgenua flectentes,et in diebusPentecostes;
Quodsi non fuerit. Solum vulg. Isid. prn dent habet proptereaitaque est constilutuma sancta synodo,quo-
edant. Ilaectoia sententia in Graco deest. niam consonaet conveniensper omnesEcclesiascusto-
• Veron. Isid., ordinem.Dein cod. Pith., non vutt dienda consuetudoesl, ut stantesad orationemDomino
hit sufficientesse. vota reddamut. <oil. sic tilulum exhibel : De
b Quesncllus habet in titulo tttiilum De Paulia- genu non flectendo Hardy in Dominica.Veron. Isid., qni
nistis, cl dein incipit c.inonemDe Paulianistis, quos Nicseniscanones Sardicenses subjicittanquam Nicoe-
Homuncionilasvocant. Si qui, etc. Nossecuti suinus nos, bunc cumdem c.innnem simililer prsefert, hoc
cbdd. Piih. el Hardy, nec non Vind. ei Thuan., qui uno discrimine quod pr> voce Pentecottes habet
duo postri'iiii ante Homuncionilasaddnnt homines. Quinquagesimm.Quoad defecium vero liujus canonis
Hanc porrn nntam Qiicsneilussubjecil: Homuncionitm confer nostras Observationesin disscrt. 12 Quesnelli
dicli sunthmreticiqui ChristumnonDeumet hominem, cap. 1. n. 9.
sed kominemsolummodoesse blasphemabanl: quos k Quaieniis b;c et sequentescanones, qui vere sunt
inter PaulianUima Paulo Samosatenonuncupati, re- Sardicenses, Nicajnissubjecii, et pro Nicsenishabiti
censeniur. De appellationehujusmodiquipluravoluerit fuerint,explicavitnusin tractaiiihuic voluminiinserto
eruditeannotuta, adeatnotns doctissimiJoannis Bap- pirt. u, c 1, § 3. Hunc porro seiucnli- canonis ti-
tislwCoteleriiin tibrum vi ComiilutionumApostolica- tnlum e nosiro ms. Vindeb.eo libentins praluliinus,
rum pag. 271. quod idem legatur non soliira apud Dionysium Exi-
e Yulg. Isid., S>quit confugitad Eccletiamcalholi- guiiui, ven;pj eliam in aliis antiqnissimis Cnlleciioni-
camde Paulianistiset Ca'aphrygis.statutum est rebap- C bus, quae tliimysii) vetustiores suni, ut Vaticana
tiznri eos onminodebere.Nonien Catapltrygis,quod in Regin.cet Vat. 1342. QuesneJIiliiulum hisexpres-utn
nulla atia versioue, nec in Grano legiiur, huic ver- verbis, Vt episcopustransiens de civiiatein alteram,
sioni Isidorianseesse postcriori assuinento insertuni laicaeliam communionecareat, in niillonostro codice,
liquel ex nostro cod. V<ron., qui purntn anliquam nec in ulla alia collectione inveuimus. Dionysius in
versionem ab lsidorosusceptam cominet. In eo enim epistola ad Sicphanum prodit se bos cmoues nou
legitur : De Pauliamstis si auis confugerit ad Eccle- imerpreiatum cx Grseco, sel dedissc ut Laiine etliii
tiam, staiutum sit rebapiizari eos, etc Cod. Thuan., fuerant. Hosenim canones ab ipsa Sardicensisyno.lo
ad Ecclesiam,slalim baplizareeosomninodecet.Secuti non tam GrsecequamLatineeditos in ptsemissotrac-
sumus lectionrm codd. Vind. el Pilh. Solum codd. talu part. i, c. >, osiendimus.Hinc duo Sarilicenscs
Pith. habet rebaptizari. Quc^n., statulum es'. c.innnesin ZnsimicnmmonitorioNicsenorumnominc
d Ptih., rebaptizati.In Vind.secunda manu additur producti eamdem lectioneina Dionysioreceplam e\«
rursum. Vnlg. Isid., baptizati rursus. Veron. Isid., liibent; eamdemquepariterin cadice pr.Tferniilomnes
rebaptizali tursum. a ITionysionn pro-
" Sic codd. Vindeb. et Pith. cum lsidoro. Que- Latinsecolleclioncsaniiquii!quoe
deuni. Hoscanones prseter Dionysium imeniinits in
snellus, minusinrenlt fuertnfapti. Veron. l»id. p»st mss. Latinis collectionibtn Vat. Rcginoe1997, Lu-
verbum oportet addit et erunt in ordine laicorum. censiSS, Vat. 1342, seu Barb. 2888, Quesnelliana,
' Quesn. ailditeorum : quam vocem ignorant codd. prisca Justelli, et in ea vetustssima quam Isideria-
Thuan., Vindeli.et Vat. Reginae. nam vulgo appellant. Non |iaucoeqnidein variantes
s Can. 20 Nicsenus desid.ratitr, de quo vide dis-;D identideminducise,aliamalquealiamborum canonum-
sertationem ad huiic cndicein. quasi formain ac veluti interpretationein exhibere
b Cod. Pitl)., circa diacones,ul in Isid. vuk'. Alii nonnullis visse sunt. At exactiits perpenilentibus et
codd. Isid., diaconos.At Veron. Isid. et Vat. Reg. conferentibussingula, lotam variet lem in quibusdam
cum aliis codd. linjus colleclionisliabent diaconissas. vocibus binc ei liinc sparsis indiiam, integras vcro
Mox mss. Thuan. et Pitb. cuin Veron. Isid. delent lineas et coraaia integra verbisii>d>'inconvemre pa-
eorum. Deinsnltis Quesn., tereeiur. tebit : quod cuin inlerpreiationi divcrsae nnn con-
1 In ms. Vindeb. pro qumSfcunda manu scripium gruat, primaevumonginale Latinumliberioribusva-
est quia. Dein Pith. et Vernn. Isid., interlaicas. Vulg. . rianlibus alicubi Iran-formatuin, sed in radice idem
lsid., ut el omninointer laicas. cognoscetur. Iloc loco prseter variantes codicum
i Vulg. isid. addil: Similiterautemdiaconissm,qum hujus collectionis, solius Diony-ii lectinnes annota-
in calholicocanone non liabenlur,simili modo,id est bimus. Cum postea hi iidem canones edentur in re-
laicme<tanqttamnon consecratmdepuienlur. Ms.Ver. cudendacollectione pri-ca, lunc variante^ aliarum
Isid. idem liabet, excepto (ine, in quo legiiur simiti collectionum ineditarum Val. Reginse, Vat. 1342,
toco,id est laicm, tanquam nonconsecratmkabeantur. alqui; Lucensis sulijiciemus,et alicubi eliam Isido-
Canon 20 Njcoemndesideratur in codd. hujus col- riatise, quam in cseleriscum vulgatis conferrequisque
Iectionis, sicnTin Valicano Reginse, nec non in ab- poterit.
breviaiioneRulini,At in mss, Fotsai.,Piili. ct Hardy. 1 Qucsnellus banc notaiionen) subjecit: Canqnm
401 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 40«
consueludo quam perniciosa corrupielu funditus A a
i qua i sunt episcopi non transeant, ni forte fratri-
eradicanda est : ne cui liceat cpisropo de civitate bus suis invitati, k ne videantur janua cbaritatis
sua ad aliamcivitalem transire; manifesla cnim est exiludi.
causa qua boc facere tenlat, cuin nulltis b in liac rc TIT.XXIX. Vt inter ephcoposcomprovincialesaudiant
inventus sit episcopusqui de majori civitate ad mino- (Can. 3 Isid.).
rem c transiret. Unde apparet avarilisc eos ardore 1 Illud qnoque providendumest : si in aliqua pro-
inflammari, et ainliitioniservire, ul dominalionemd vincia aliqms episcopus contra fralrem suuni cpisco-
agant. Si ergo omnibus placet, hnjusiuodi pemicies pnm lilem mbabueril, ne unus e duobus ex alia pro-
ssevius ctauslerius vindicelur, ut nec laicam com- vincia advocct episcopum ".
munionem habeat qui talis est. Responderunt uni- ° De appellalionibnsadepiscopumRo<
vert-i: Placet. 65 TIT.XXX.manum
(Can.4 Jsid.).
(Can. 2 Dion. el in cod. Thuan.) Osins episcopus
-ixit: Eliamsi talis exstiterit aliquis temerarins, ut Qtioi) si aliquis P adjudicatus fuerit episcopus it|
c
fortassis excusaiionem afferensasseveret quod po- aiqua eausa.et puiat se bonam habere causain, ul
puli iitteras accepcril, cum manifesiiim sT potmsse iierum concilium renovelur : si vnbis placet, sancli
'paucosprsemioetmercedecorruinpi.eosquisinceram B ] apostoli Peiri msmoriam bomiremus, ut i scribalut
fidem noii babent, ut clamarenlinecclesia, ct ip-mn vel ab bis qui causam exaiiiiuarunt, vel ab episcopis
pelere viderentur cpiscopmn : omnino bas fraudes qui in proxima provincia moranlur, Romano epi-
datnnandas esse arbilror, boc modo, ut ;nec ta cam scopo. Si judicaverit renovandum esse judicium,
in fine comniunionemaccipianl. 64 -' crS° vobis renovetur, et det judices; si autcm probaveril talem
omnibus placel, statuitc. Synodus respondit : Pla- causam esse, ut non refricentur ea quaeacta sunt,
cet b. Osius episcopus dixit : Illud quoqtie, ' ut quae decrcverit confirmata erunt. Si hoc omnibui
episcopi de sua provincia ad aliam provinciam in placet? Synodus respondit: Placet.

illum 28, qui primusesf Sardicensium,ila reprwsentat vitenlnr,

codex Oxoniensis;Thuaneus veroet lsidur. in duos k Dionysius, ne tiirfeamui-(al. videanlur)januam
tcindunl, sed diversomodo;DionysittsdeniqueExiguus claudere cliaritaiis.
tres facit. Et Tkuaneumquidemsequi ammusfuerat, ob 1 Cod. Tliuan.cuni Dionys. omiltonl Illud quoqut
eam causam quod in ipso Oxoniensililulus capiluli 1 providendumest, ci h.ibent, Qnod si in nliqua.
moneatsubXLVIII filuliscomprehentlicancnesISicwnos, m Ita ctimnostro cml. Vindeb.coeteraecnllectiones.
et totidem, uno ntinus, numerel Alrebalensis apud Quesn., habent.Mox Dionysiieditiones Mngnnlinaet
AianumCopum,«f diceiur in dissertationede hoc co- Justelliann relragantilius mss. libris quns Labbeus
dice. Verum cum animariverteremThuaneum, in quo consultiii, delent ne : male. Cod. Tbuan. haliet nec.
n Dim. cum cnd. Thuan. addit cognitorem.
tingulicanonesSardicensesdupiiciornanturargumenlo, 0 Quesn., Denppellati ue. Secuti sumtis lectionem
uno quod Dionynianumest, ailero alinnde accepto, in
hac lamenposterioricanonis parle quam pro secundo_ nostri codicis Vindeli., quain comproliat etiam alius
habet, unicum legi Dionysiiargumenlum, exislimavi i **hnjus collectinnis codex Atrebalensis laudaius ab
ab ejusdemDionysiicodicemanassepartiiionemcuno- Alauo Copo. ldip-um esl etiam in insc iplione ms.
nis, a quo et titulus; aliam rero ut an.iquioremet huic: Vat. Reginee, cujus tituli in liac collectione recepti
codicipropriamesserelinendam.Nonsnluscoilex Atre- sunl.
ba ensis, sedetiamnosier Vindeb.39, cumOxoniensii P Uion.,judicalus. Po^t patica pro voce concilium,
cnncinenies, capilum partitionem hic vulgatani ap- quse in bac ei in Dionysii colleclione legiltir, aliaa
probant. collectione»concinenti'Graccotextu liabentjudicium.
1 Cod. Tliuan., manifestala. i ciiin ms. Oxmi., scribaiurab hisqui cau-
b Vocesin Itacre additaestint tx noslro cod. Vind. samQuesn. examinarunt, S.itveslroRomano episcupo; ul, si
hujtis colleclionisprojjrin, uii ailduntur eiiam a Dio- judicaverit. Dinn. pro Silveslro liabet Julio; et pro
nysio Exiguo,eiinaliis col\ectionibus Isid. elPrisca. ut si habet et si. Cod. Tbiian., scribalur vel ab his
c Cod. Vindeb., velit transire. qui examinurnnl, vel ab episcovoJutio Romano. Si
dCod. Thtian.cumVai. Reginse,Aabeanf.Moxmss. judicaveril, etc. Ms. Vind., scribalur vel ab his qui
Vindeb. et Dionysiusdelent ergo. vel ab episcopo, si judicaverit. Hi duo
e Sic codd. Vindeb. et Dionys.Exig. cum caetcrisi examinarunt,
postremi codires dum rcnetunt particulam uef, quaa
collectionibtis.Quesnellus, excusaiiones. deest in Oxon. et
' Solus Dionysiusapud Jiislcllum,plures; alii veroi seusum relinqtiunt, ap.uil Dionysium, imperfectum
indicantqiicper saltum ontissa
ipsius Diouysiicodicis. paucos. fuisse post secnntliimvel lia-cvcrba, ab episcopisqui
e Cod. Vind. deletin fine.Dion., arbitror,.ita ut nec in proximaprovincinmorantur : quse coniextui neces-
laicam in /Snecommunionemlalis accipiat. Moxin.-s., j) saria ex mss. editionis Priscni et Isidnrianae, nec
Vind. et Dion. praTereimiergo. non ex veiustissiina collectione Vat. Rei;inae1997
n CotJ. Thuan. lioc addiiamentum in nulla aliai supplenda credidimus. In Vindeb.saltus elucet rnani-
cotleciioneexhibitumpracfert: in exilu communtonem i festms : nam a vocc episcopis ad vocem episcopo
tallem taicam consequantur. amanuensis iranscitriil. Nomen Silvestro
1 Mss.Thtian.etDion. addunl, neeessarieadjicien- . antiquus
pro Julio, qui Sardicensis tempore floruit, subsiitu-
dum est. tum est in cod. Oxon., Ut congrueret cum lempore
i Qucsnelluscqm aliquo suo codice inseruit non;; Nicaensesynodi, cujus canonibusSardicenses in hac
et in postilla margjnalinoUvit : Negalio malein aliis: collectione adjunguntur. Julii nomen prsefertquidem
codicibus omiilitur Non solum cod. Vindeb. bujtisi etiam Grsecus textus; omisimus tamen cum iis Lati-
collectiniiis, sed oranes aliarum colleciionuui lianc; nis diversse originis exemplaribus qusc integrunj
negatiouc o iguoianl; canon enim vetat iransire ad[ textum exhibent.
ajiain provinciam in qtia sunt episcopi, nisi ab iis in-
m APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 401
TIT. XXXI. a De non ei
tuperordinando qui appella-iA aut in vico aliquo, aut In modica civitate, cui sufO-
verit (Can. 4 Dion., 5 /s.). cit unns presbyter : 67 1uia non est necesse ibi
Gaudentius episcopus dixit: Addendum, si placet, fieri episcopum, ne vilescat nomen episcopi et aucto-
huic sententiae quam plenam sanclitatis protulisti, ut ritas. Non debent s illi ex alia provincia inviiati
cum aliquis deposilus fuerit episcopus , eorum epi- facere episcopum, nisi aut in his civitatibus quoe
scoporum judicio qui in vicinis locis commorantur, episcopos haliuerint, aut si qua talis aul lain popu-
et proclamaverit agendum sibi negotium in urbe losa est civitas quse meretur habere episcopuin. Si
Roma, alter episcopus in 66 eJus catbedra post hoc omnibus ptacet? Synodus respondit : Placel.
appellationem ejus, qui videtur esse depositus, om- TIT.XXXIV. h De retraclanda synodo ptovinciali pet
nino non ordinetur b in loco ipsius, nisi causa fuerit vicarios episcopiurbis Romm, si fuerit appetlatum
in judicio Romani episcopi determinaia. (Can. 7 Dion. et Isid.).
Osius episcopus dixit: PJacuit autem utsi l epi-
TIT. XXXII. Quando debeat c in aliena provincia a
vicinisepiscopusordinari (Can. S.Dion,, Is. 6). scopus accusatus fuerit, et judicaverint congregati
ipsius, et de gradu suo eum deje-
Osius episcopus dixit: Si contigerit in una pro- episcopii regionis
cerinl; si appellaverit qui dejectusest, et confuge-
vincia in qua d plurimi fuerint episcopi, unum forte rit ad episcopura RomanacEcctesise, et volueritse
remanere episcopum, ille vero per negligentiam no^ j{ audiri; si justum putaverit ut renovetur examen,
luerit ordinare episcopum, et populi convenerint scribere his
episcopis dignetur qui in finilima et
episcopos vicinse provincise; censeo debere iilura propinqua provincia sunt, ut ipsi diligenler k omnino
prius conveniri episcopum qui in ea provincia mora- et juxta fidem veritatis definiant. Quod si
tur, et ostendi ei quod poputi petant • sibi rectorem; requirant,
is causam suam iterumaudiri, deprecationo
qui rogat
et hoc justum esse ut etVipsiveniant, et cum ipso sua moverit
episeopum Romonum ut e latere sUo
ordinent episcopum. Quod si convenlus litteris ta-
mittat, erit in potestate episcopi quid
cueritet dissimnlaverit, nihilque rescripserit, satis- presbylerum
et quid aestimet; ct si decreverit mittendos
faciendum esse populis, ut veniant ex vicina provin- velit,
cia episcopi, et ordinent episcopum. ,
esse qui prsesentes cum episcopis
" judicent, habenles
ejus auctoritatem a quo destinati sunt, erit in suo
TIT. XXXIIL ' De non faciendis episcopis per vieos arbitrio. Si vero crediderit episcopus sufficere, tunc
et modicas civitales (Can. 6 Dionys.). negotio terminum imponat, et faciat quod sapientis-
Licentia vero danda non est ordinandi episcopum simo consilio judicaverit.

Titulum excod. Vindeb. expressimus. Quesneh G probata, habet autem.

lus, ut appelianti non superordinetur episcopus. b Ita ms. Vindeb. cum Atrebatensi Alanum
b Voces in loco ipsius desunl in aliis collectionibus Copum, et Yat. Reg. Codex Thnan.apdd lilulo caret.
Dion., Prisca, et Isidoriana. Quesnellusex Cod.Oxon.,Utcredimus:'Derefracfahda
c Quesn., ex aliena provincia episcopus'brdinari. causa ' appellantis in synodo provinciuli.
Nostrum Vindebon. cod., cui concinit Vat. Reginae, Quesn. inserit auti nullo nostro codice, et nulla
praetulimus. alia collectione suffiagante.
d Solus Thuan., non plurimi. Addit Quesnellus : i Ita hujus collectionis mss. et Dionysius. Editio
Optime, ni fallor : hwc est enim eausa cur contigerit Isidori : Si appellaveritqui dejeclusvidetur, et confu-
unum remanere episcopum.At non est opus deserere gerit ad beatissimum Ecclesiw Romanw episcopum.
lectionem quam cseterse etiam Lalinae collectiones Editio Prisca, quie hoc tomo prodibit ex cod. Yai.
cum vutgato Grseco approbanl. Forte vero ut diffi- 1342, Si appellasie videatur qui dejectusesl, et confu-
culias et contradictio quse bocloco ingeritur prorsus gerit ad bealissimumVrbis episcopum.Cod. Vat. Re-
subducatur, supplendum est loco participium ordi- ginae 1997 ac Zosimi papse commonitorium : ef ap-
nandi (in qua plurimi fuerinl episcopi ordinandi); petlasse videatttr,etconfugerii ad beatissimumEcclesim
quam leclionem nacti sumus in anttqua versione Romanw episcopum, ef volueriteum (quseposlrcma
horum canonum hoc tomo edenda ex ms. 55 capituli vox desideratur in Commonitorio) audiri, et justum
Veronensis. Confer qusein eam observabimus annot. putaverit, etc. Post verba se audiri Quesnellus ex solo
7. Mox codices nostrae collectiOnis cum ms. Vat. Oxon. inserit voces Romanus episcopus. Desunt in
Reg., quo noster auctor usus dignoscitur, iranscur- <>mss. Thiian. et Vindebon. ac in aliis colleclionibus.
runt voces t7Jeveroper negligentiamnoluerit ordinart lsid.has voces refert post verbum dignelur.
k Csetersecollectiones et Zosiini Conuhonilorium,
episcopum, Has autem contextui necessarias, et per
merum saltum om.issas in laudatis codicibus ob re- omnia.
petitam voceni episcopum, exomnibus aliis colleclio- 1 Quesnellus cnm solo cod. Oxon., missisunl.Post
nibus Latinis, Dion. Prisca. et Isid., nec non ex pauca cod. Vat. Reg. cum Zosimi Comniohitorio, Si
Graeco inserendas credidiinus. Post pauca Dion.Ju- vtro crediderit sufficereepiscopos ul negblioterminum
Stelli, pbpuli cpnvenerint, episcopos vicinmprovincia imponant, faciet quod sapienlissimoconsiliosuo judi-
deb'ereillum prius convenireepistopum... el oslenderi caverit. Idem habent Dionysius et editiones Prisca
tjuod populi. Idem legitur itiDion. edit. Conciliorum, atque Isidoriana : quse tamen post vocem episcopos
nisi quod pro episcopos... debere habetur episcopi... addunt comprovinciales,vel provinciates.Retinuimus
debent: melius. leciionema ex ms. Oxon.,quippe
e Qnesn,, ex cod. Qxon. inseruit eum : delevimus qu;c eadem Quesnellovulgatam
cst in cod. Vindeb. Idem Quesnellus in
cunTmss. Thuan. et Vind., concinentibus aliis col- postilla marginali prsefert lectionem Isidorianam, ac
lectionibus. si eadem sit in Codice Africano et ms. Thuan. Cum
' Sic ms. Virid. cum Vat. Reginse. Quesnellus, vero in Codice Africano, id est, in CommonitorioZo-
aoh debereordinari episcopumin vicoet modica civi simi, quod Codici Africano insertum est, desit vox
P>te. . comprovinciales,num in Thuan. legatur igooramus.
f Solus Quesn. pro voce illi, nostris codicibus
405 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 403
T''1'-XXXV. " Quandoepiscopi, el in quibus cau- Aces habuerint vel aceeperint, per diaconum suurn
68
sit ad comilalumvadanl (Can. 8 Dion. et Is.). miltant; quia persona ministri invidiosa non est, et
Osius episcopus dixit: b Importunilates et nimia quse impetraverit, celerius poterit referre. Et hoc
frequenlia, et injustse petitiones fecerunt nos non consequens esse videtur, ut de qualibet provincia
tantam habere fiduciam vel gratiara , dum quidam episcopi ad eum fratrem et coepiscopum nostrum
non cessant ad comilalum ire episcopi, et maxime preces miltant s qui in melropoli consistit, ut ille et
Afri : qui, sicut cognovimus, sanctissimi fratris et diaconum ejus, et supplicationesdestinet, commen-
coepiscopi nostri Grati salularia consilia spernunt datitias Iribuens epistolas pari ratione ad fratrcs et
atque contemnunt, ul non solum ad comilalura mul- coepiscoposnostros qui illo tempore uin his regioni-
las et diversas, Ecclesiaenon profuturas, c perferant bus et urbibus morantur in quibus felix ct Jsetus
causas; nequc, ut fieri solet et oportet, ut pauperibus, Auguslus rempublicam gubernat: si vero habet is
aut viduis, aut pupillis subveniatur; sed et dignitates amicos episcopus in palalio, qui cupit aliquid, quod
saeculareset administraliones quibusdam postulent. taraen honeslum est, impetrare, non prohibetur per
Hsecitaque pravitas olim non solum murmuraliones, diaconum suum rogare, el significare his quos scit
sed et scandala excilat. Honestjim est autem ut epi- benignam iniercessionem absenii posse praestare.
scopi intercessionem his prseslent qui iniqua vi.op- B TIT.-XXXVH.ad Vt discutiat papa Romanus ' causui
aut propterquas comitatumdiaconummiitit, si lamen
primuntur, aut si vidtia aftJigatur, pupillus exspo- opportunumfaerit (Can. lOJDTonj/s.).
lielur, si tamen ista nomina juslam habeant causam Qui vero Romam venerint, sicut dictum est, san-
aut petiiionem. Si ergo vobis, fratres charissimi, ciissimo fratri et
coepiscopo nostro RomanacEccle-
placet, decemitene episcopi adcomitatutn accedant, sise preces 70 1uas h-bent tradant, ul ipse prius
nisi forte hi qui religiosi imperatoris litteris vel invi- examinet; i etsi honestaeet
justoesunt, praestel dili-
tati, vel evocali fuerint. Sed quoniara saepeconiingil gentiam atque sollicitudinem ut ad comitatum pcrfe-
ut ad misericordiam Ecclesiae confugiant, qui inju- rantur. Universi dixerunl placero sibi, et bonestum
riam paiiunlur, aut qui peccanles in exsilio vel in esse consilium. (Isid. Can. 10.) Alipius episcopus
insulis damnantur, aut ceriequamcunque sententiam diiit: Si
propter pupillos et viduas, vel laborantes,
excipiuut, subveniendumest bis, et sine dubitalione qui causas k non iniquas babeni, susceperint epi-
pctenda mdulgentia. Hoc ergo, si vobis placet?d Uni- scopi peregrinaiionis incommoda, habebunt aliquid
versi dixerunl : Placet, et conslitnatur. rationis. Nunc vero cum ea poslulent prsecipue,qnae
69 TIT. XXXVI. e De diaconisad comitalumdirigen- sine invitlia omniumet reprehensione esse non pos-
dis sub proseculionemelropotitani (Can. 9 Dionys. /i sunt, n; n necessc est "•ipsos ire ad comitalum.
et Isid.).
TIT. XXXVIII.m fJf sint epitcopi qui in canali sunt
Osius episcopus dixit : Hoc quoque f prudentia sotliciti ad discutiendosepiscoposeunles ad comita-
vestra traclare debet, qui decrevistis, ne episcopo- tum (Can. 11 Dion. et Isid.).
rum improbitas nilalur, ut ad comitatum pergant. Gaudentius episcopus dixit : Ea quae salubriter
Quicunque ergo quales superius memoravimus pre- providislis n convenientia et sestimationeomnium, et
«Quesnelluscumcod. O.con.hunctilulum prasfixit. conum praemisimusparticulam et ex cod. Vindeb.
Pro quibuscausis episcopiad comilatumeanl. Tilulum Ms.Oxon. pro ejus babetsuui».
cod. Vindeb. cum Vat. Reginseconcinentem revoca- h Sic mss. Thuan. et Vindeb. Caeterae
collectiones,
vimus. felix el beatus; Oxon., religiosustaritum; Quesn., fe-
b lta codd. Thuan. et Vindeb. cum Dionys. Que- lix et religiosus, ut in Vat. 1342 editionis Priscae in-
snellus, nimia frequeniia. venimus. In fine bujus canonis Dion. Justelli, et in
c Al. Importunilatis
afferan'. Mox cod. Vindeb. delet neque, et margine Conciliorum addilur, st fameit opporlunum
habetcum Dionys. auf oporlel. fuerit: quoe verba in Graecoet aijis collectionibus
d Quesn. cumOxon. addit constituatur. Isid. vulg., Latinis desunt, ct solum in mss. Vind. nostrse cnlle-
st-liiafiir. Dion., decernite.Sectiti sumus codd. Thuan. ctionis et in Vat. Reg. tilulo sequeritis canonis anne-
et Vind., qui neutrum habent. Codd. Vat. Reginoe, ctuntur.
et Veronensis 58, quiantiquam Sardicensiumeditio- 1 Quesn., cansaseuntis ad comitatum.Retinuimus"
nem continet ab Isidoro rcceptam, non absimiliter jj titulum codicisVindeb. accedente ms. Vat. Reginic,
proeferunt : Si ergo hoc vobis placet. Vniversi, elc in quo tamen melius causas propter quas ad comita-
Post alterum pfacefdelevitnus particul.im ut a Que- lum mitlitur, etc.
snello receptam, auctoritate nostrorumcodicumatque i Cod. Vind. cum Dion.et Isid. delent hoc loco ef,
Dionysi:. ac praefiguntverbo prwstet.
e Ita codd. Vindeb. el Vat. Reginac. Quesnellu?, k Particula non male omittitur in Dion. Justelli.
Vt diaconi millanturad comilatumper melropolilas. Mox episcopideest in cod. Vindeb. in Dion. ac edi-
f Dion., providenlia. tionibus Isid. et Prisca.
KCod. Vat. Reginae 1997, qui in maxima civitale, 1 Ex cod. Vind. ac Prisca editione adjecimus ipsos.
id esl metropoli, consistit.lsid. cum ins. Veron. 58 Dion. et Isid. vulg. habent eos. Vat. Reginaeet Ve-
idem habet: solum pturali numero effert ad fratres et ron.
m 58, illos.Vt
coepiscoposnoslrcrsqui in maxima civitate id esl in Quesn., episcopiiTtcanali conslitulidiscutiant
metropoli,consistunt: ubi maxtmwcivilatisnomen vo- causas euntis. Secuti sumus cod. Vindeb., qui cum
cem melropolisexplicans, civilem seugeographicam Vat. Rcg. concordat.
provincioemetropoliminnuil; neque cnim Sardicen- n Cod. Oxon. cum Veron. Isid. 58, convenienlimei
sis synodi tempore in Occidente instiltitoeerant ine- wstimaiwni. Vindcb., convenientiwet mstimatione:
tropoles ecclesiasticoc.Vide quaeanimadvertimusin manus aniiqua emendavit wstimationi.Moxidem Vin-
tractatu prsemisso part. i, c. 5, n. 4. Moxvocidia- deb. cum Dion. Justelli delet ef hominibus.
407 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA 4PS
Deo placitura, et hominibus tenere Iiactenus firmi-,A Potest enim per has promotiones, qnae nabebont uti-
tateut possunt, si melus buic sententiaeconjungatur. qtte prolixum tempus, probari, qua flde sit, qna mo-
Scimus enim et ipsi saepissime propter paucorum destia, qua gravitate et verecundia. Et, si dignus
imprudentiam religiosum sacerdotale nomen 1'uisse fuerit probatus, divino sacerdolio illustretur. Qtria
reprehensum. Si quis igitur contra omnium senten- conveniens non est, nec ralio vel disciplina patitur,
liam nisus voluerit arabilioni magis placere quam ut temere vel leviter ordinetur aut episcopus, aul
Deo, is debel scire, causis redditis, bonorem dignita- presbyter, aul diaconus, qui neopliytus est: maxime
temque se amissurum. Quod ita demuincompleri po- cttm magister genlium Apostolus ne hoc Oeretde-
terit, si unUsquisque nostfum qui in canali est con- nuntiasse el prohibuisse videatur (II Tim. III, 6); sed
stitutus, cum progredientem episcopum viderit, in- hi quorum per longum tempus examinala sit vila, et
quirat transitum ejus, causas videat, quo tendat merita fuerint comprobata «.
agnoscat. Et siquidem cum inveneril ire b ad comi- 72 TIT. XL. b Quandiu episcopnstn aliena civilate
latum, requirat et illud quod superius compreben- pereynnari debeal excepta gravi necestitate (Can.
suni est, ne forle invitaius sit, 71 "" <!«faculias 14 Dion. et Isid.).
eundi penniilatur. Si vero, ut superius memoravit Osiusepiscopus dixit: Et hoc quoque statuere dc-
sanctilas veslra, propter desideria et ambitiones ad '
Detis, ut si ex alia civitate, vel ex provtncia sua ad
comitatum pergal, nec lilteris ejus subscribalur, nec aliam transire voluerit episcopus, et am-
in communionemrecipiatur. Si vobis placet, omnium bitioniprovinciam devotioni serviens, voluerit in
magis quain
sentenlia, confirmari debet. Universi dixerunt hone- aliena civitaie multo lcmpore residere; i forte enim
stuin csse, et placere sibi hanc consiitutionem, (Can. evenit
episcopnm loci non esse lam instructtim ne
__Dton. et Is.) Ositts episcopus dixil : Sed et mnde- tam doclum; is vero qui advenit incipiat euro
ratio neccssaria esl, dileciissimi fralres, ne subito que
contemnere et frequenler facere sermonem, ut de-
adhuc c aliqui nescientes quid in synndo decretum honestet et infirmet illius personam, ita ut ex hac
sit, venianl subi.load civitates eas quaein canali sunt. occasione k non dubitet
Debet ergo epi^copuscivitatis ipsius adraonere eumd relinquere assignatam sibi
Ecclesiamet iranseatad alienam. Definiteergo tem-
el instruere ut ex eo loco diaconura suum mittat ad-
pus: quia et non recipi episcopum inhumanum est,
.monitus, cl ipse redcat in parochiam suam. et si diutius resideat, perniciosum. Hoc ergo nefiat
TIT. XXXIX. e De laicis non faciendis episcopis providendum cst. Meminiautem " superiores fratres
(Can. 13 Dion. et Isid.). nosiros cinstituisse ut si quis laicus in ea qua mo-
Osius episcopus dixii: Et hoc neccssaritini arbi- ratur civitate, per tres Dominicos dies, id cst per
tror utdiligentissimetractetis, si forteaut dives, aut tres septimanas non celebrasset conventum, commti-
scbolasticus de foro, aut ex adminislralione episco- nione privaretur. Si haeccirca Iaicosconstituta sunt,
pus fuerit poslulatus, ut non prius ordinelur, nisi multo magis m episcopum nec licet, nec dccei, s>.
' ante et lectoris -munere, et officiodiaconi aut pre- nulla sit lam gravis necessitas quaedetineat ut am-
sbyterii (uerit perfunctus, et ita per singulos gradus, plius a suprascripto tempore absens sit ab Ecclesia
si dignus fuerit, ascendat ad cnlmen episcopatus. sua. Universidixerunt placere sibi.

a Sic niss. Vindeb. el Thuan., concinentibus Isid. nonniilla solus Dion. Juslelli omittit, qui neophy-
vulg. et Vat. 1342 editionis Priscse. Quesn. cura tus cst.
Dion., impudentiam. s Dionysius addit : Vniversidixerunt placere sibi
b Ob repetitas voces ad comitatum in hac colle- Itcec.Pauio dissiinililer alioecolleciiones.
clione omis-a fuerunt sequentia usque ad comitatum; b Ita nosiercod. Vind<•_.cum. Vat. Reg. Quesnel-
sujipleta vero antiqua manu in codd. Thuan. et Vin- lus : iVe episcopussit in aliena Ecclesia ullra tres Do-
deb., quorum auctoritate inserenda crediilimiis, cum minicas.
prsesenim onines alne collecltones hanc eimdem > Dionysius et cod. Thtian., e.r,alia civitateconve-
senteniiam exhibeant. Cod. Vindeb. saltum mani- nerit ad aliam civilatem,vel ex provinciasua ad aliam
feste prodit: in textu enim habet tre ad comitaium V provinciam; et ambilioni, eic. Reliniiimus lectionem
pergat: ubi verbum pergat sineinserlis vocii>ussus- Quesiielli,quia concihitcnm ms. Vindeb., ex quoso-
pensum, aliquid praeiermissumsignificat. Quesncl- luiii cuin rcbquis cndd. scripsimus ex vrovinciasua,
lus Oxon. codicem secutus, verba laudala in margine ubi Quesnellus omisit ex et sua.
descripsit. i addit. quanto temporeibi maneal. Delevi-
e Quesu. omiliit aliaui et subilo ; addidimus vero miisQtiesn.
auctoriiaie oniniuin nosirorum codicum, et po-
ex C«d.Vindeb. el Dion. edilinnis Cnnciborum. Alioe lissimum Vindebonensis.
collectiones habent quidam; omnes subito. Dinn. au- k Ita codd. Tbuan. et Vind. cum Dion. Isid. et
tein Juslelli hanc extremam vocem ignor.it. editiune prisca. Quesnellus cum ms. Oxon., nondu-
d Qtiesn. pro voce eum, quam ex mss. Thuan. et bilet Ecclesiamsuam relinqttere.
Viml.ae Dtony-. inseruinus, edidit venientem. Post 1 Dion. et vulg. Isid., superiori concilio.Cod. Ve-
pauca cod. Vtnd., admouitus ipte tamenredeat. Me'- ron. 58, qui collectionem ab Isicloro recepUm con-
lius in Dion. Isid. et edit. prisca, admonitus tamen tinet; Vat. Reginse, et Vat. 1342 editionis priscoe,
ipse redeat. concinenle Graeco lextu, superiorilempore. Hocde-
• bic cod. Vindeb. In ms. Vat. Reginse habetur cretiim
eito non faciendis. Quesn., Ne laici fiant episcopi. *" legitur inconcilio Eliiieritano c. 21.
' Cod. Vindeb. cum Dion. Justelli ignoral itnfe, Vindeb. Quesn., Episcopo nec licei, nec eum decet.Cod.
ct Dionysium editionis Couciliorura prsetu-
et post pauca liabet perfunctus, ut per singulos. Post limus.
409 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 410
TIT. XLI. • Ne liceat episcopoplus tribus hebdoma- A i
diligomius rclractetur, quia non oportet ncgan eT
dibut abetse (Can, 15 Dion. el Isid.). audientiam roganii. Et ille episcopus qui jnste .'til
Osius episcopus dixit : Quia nrhil pr.Ttermitti injusie eum abjecil, pnticnter nccipiat ut negoiiuni
oportet, sunt quidara frafres ct coepiscopi nostri discuiiaiur, et vel probetur sentcntia ejus a 74 plu-
b qni non in ea civitate in qua videntur cpiscopi esse rimis, vel emendetur. Tameu priusquam omnia dili-
constituti, vel certe pnrvam rem illic habeant, alibi genter et fideliter exatninentur, eum qui fuerit a
autem idonea praedia haherc cognoscuntur, 73 ve' commnnione separatus, ante cognitionem nullus de-
atTerlionemprnximorum quibus indulgeant : his hac- bet proesumere ut communioni societ. Hi vcro qni
tenus permitti oportet, accedant nd possessiones conveniuntad atidicndum, si viderint clericorum esse
stias, et disponant vel ordinent fructiim laboris sui; k siudiiim ct superliiam, quia non decet ut episcopus
utc per tres Dominicas, id est per Ires hebdomadas, injuriam vel conlumeliam paliatur, severioribus ver-
si morari necesse est, in suis poiius fnndis moren- bis eos casiigent, ul obediant honesta prancipienti
tur; aul si est proximu civiias in qua est presbyter, episcnpo : quia sicut ille clericis sincerum dcbet ex-
ne sine Ecclesia videatur facere diem Dominicam, liibere amorein cbaritntis, ita qunque vici<s'ro mini-
illuc accedat: ul neque res domesticae per absen- slri infucata dcbcni episcopo suo exhibere obsequia.
liam ejus detrimentum sustim-ant, et non frequen- B TIT. XLIV. De nonsollicitandisclericis alienis (Can.
ter veniendo ad civitatem in qua episcopus moraiur, 18 Dio». ct hidor.)
suspicionem jactantiae et ambitionis cvadat. Universi Januarius episcopus dixit : Illud quoque statuat
dixerunt placere sibi. sanctitas "•vestra, ut nulli episcopo ticeat allerinsri-
TIT.XLH. De clericisd qui submoventur,ab aliis non vitaiis episcopi ecclesiasiicumsollicilare ministruin,
recijiendis (Can. 16 Dion.et Isidor.). el in stiis parocliiis ordinare. Universi dixerunt :
Osiusepiscopus dixit: Hoc qunque oranibus e pla- Placet, quia cx bis contentionibussolentnasci discor-
cet, ut sive diaconus, sive presbyter, sive quis cleri- dise; et ideo prohibct oranium senteutia ne quis lioc
corum, ab episcopo suo fuerit communione privaius, facere audeat.
ad alterum perrexerit episcopum, et scierit ille ad TIT.XLV. m De non faciendis clericisatienis sine
eum ab suo fuisse consensu episcopisui (Can. 19 Dion. et Isidor.).
quem confugit, episcopo abjeclum,
non oportet nt ei communionem indulgeat. Quod si Osius episcnpus dixit : Et boc conslituirous uni-
fccerit, sciat se convocatis episcopis ' causam esse vcrsi : tit qtiicunqiieex alia parochia voluerit alienuro
dicturum. Universidixerunt: Hocstaiulum et pacera roiiiistrum sine consensu et volttmaie episcopi ipsius
custodiel et concordiam servabit. ordinare, non sit rala ordinatio ejus. Quicunque au-
TIT. XLIII. I Dehis excommunicantur vicinosC iem hoc usurj>averit de fralribus ei coepiscopis 110-
qui apud
episcoposaudiendis(Can. 17 Dion. ellsidor.). slris, et admoneri debet el corrigi. (Can. 20 Dion. el
Osius cpiscopus dixit : h Quod me adhuc movel, Isi.lor.) Aetius cpiscopus dixit: Non ignoratis quanta
relicere non debeo. Si quis episcoptts forte iracun- ct ijualis sit civitasTliessalonicensium. Soepend eaui
dus, quod esse non dcbet, cito ct aspere commovetur vcninnt ex aliis regionibus presbyteri et diaconi, et
adversus presbyterum sive diaconum suum, et cxter- non sunt contenii brevi temporc morari; " sed smit
minare eum de Ecclesia voluerit, providendum cst ibi, ant certe vix post Ionga spaiia ad sua redire
neinnocens damnelur, aut perdat comraunionem; et coguniur. Universi dixerunt: Ea tempora quse con-
ideo ' habeat poiestatem is qui abjectus est, ut epi- slilula sunl circa cpiscopos el ° circa borum perso-
scopos finitimosinterpellet, et causa ejus audiatur, ae nas observari delient.
a Sicnostri codices Vindeb. et Vat. Reginse.Que- liceal clericoexeommunicatoappellare.
snellus, Ne episcopus sil in aiienis fundis ultra tres h Cod. Vat. Uegine, Veron. 58, et Commnnitoriunj
iebdomadas. Zosiini inserium sytiodoCarlliagincnsi vi apud Isido-
b Quesn., qui in ea civitatein qua videntur episcopi rum, Quid me adliuc moveat.Posl pauca pro commo-
esseconsiiluii,parvam rem habeant. Migis placuit le- vetur alias eoninioveafur.
1 Comtnouitoriutn Zosimi cum ms. Vat. Reginse,
ctio cod. Vindeb., cuni qua Hiony-. Justelli plane
concordat. Concinunt Val. 1342 el Isid., qui solum D habeatpolestatehiejeclusut.
post voces in civitate addunt possident. Vat. Regiiioc j Alisecollectiones, tractetur. Post pauca, Dion. et
et Veronen. 58 pro habeani legtint habent. Isid., ul vel probetur.
c Cod. Vind. cura Dinn. Isid. et cditionc prisca, k liadisculiatur,
etiam Dion. Justelli; alia edilio Dion. cum
posf tres Dominicas, id est, posl tres kebdomadas. . Vai. Reg., Veron. 58, et prisca Justelli, [astidium
Exemplar Vat. Reginaeet Graecuslextus lectioneni a Cod. Tliuan. ciun vulgato Isid., fastiijium.
1 Solus Quesn., noslra,
Quesnello e stiis mss. editara approbant,
d Quesnellus, excommunicatisab alio non recipien- m Cod. Vind. et Vat. Re"ginscin hoc quoque titulo
dis. Lectionem codicuiu Vindeb. et Vat. Keg. revo- concordunl. Quesn., Ne sit rata ordinatio de alieno
Cavimus. clerico.
e Al., ptaceat. Vat. Reg., placebit. Dein cod. u Cod. Vind., sed aut essentibi : ubi Jegendum vi-
Tbuan., sive quitibet clericorum. Post nonnulla Vin- detur ctini Dion. et ms. Vat. Reg., sed aul resident
deb., ad quemconfugerit. ibi. Mox pro spalia ad sua, uti ex Vindeb. einenda-
' Codd. Yindeb. et Oxon. cum Dion., causas; ac vimus concinente Dionysioet aliis codd. Quesnellug
dein, pactum pro pacem in ms. Tbuan.; apud Dion. habet lempora.
vero, ef pacemservabit,et concordiamcuttodiet. " Dionvsius, circahas.
* Ita codd. Vind. et Vat. Reginae.Quesnellus, Vt
 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA.
XLVI. De suscipiendishis qui pericula et, A quandiu autredire possit, aut injuria ejus remedium
'onem pro veritatis defentione patiuntur « accipere : quia durum est eum qui persecutionem
>*'". patilur non recipi; sed etiam larga benevolentia ct
ius episcopus dixit: Suggerente fratt e et coepi- humanitas est ei exhihenda d.
, po nostro Olympio,etiam hoc placuit, ut si aliquis e Canones sive decreta concilii Nicaeniexpliciunt >
Vimperpessus est, et inique exputsus pro disciplina subscripserunl autem omnes episcopi sic : Ego ille
el b catliolica confessione, vel pro defensione veri- episcopus illius civitatis et provinciseillius ila credo
tatis, effugienspericula, innocens 76 et devotus ad sicut supra scriptum est.
aliam venerit civitatem, non prohibeatur immorari

Quesn. De recipiendisliis qui pro fide catholica tustiori exemplari exscripsil saeculoxi vel xn, hanc
expulsi sunt. Yindebonensis codex eosdem Vaticani notationem adjecit, Scientiumest autem quod in no-
Reginse tilulos semper cxhibuit. vellis exemplaribus(exemplaria intelligit Dionysiana
b Quesn., Catholica defensioneet eonfessioneverita- et Isidoriana, suo sevo frequenliora, qwe Sardicen-
tis. Codd. Vind. et Thuan. ctim Dion. et editionc scs canones a Nicaenisdistinctos prseferebant) detunt
prisca concinentes secuti sumus. Mox ab alia venerit vigintisex capitula. Sed iste codex transcriptus est ex
civitatein Oxon. el Vindeb. B velustissimoexemplari: quocircadeveritatescriplorum
c Aliaecollecliones, acceperitvel aecipiat. weein islo primo capilulo Nicmnorumcanonum,nec in
d Cod. Thuan. addil : Omnis synodusdixit: Vni- omnibus sequenlibus aliquis dubiiare debet, licetaliter
versa qum constituta sunt, caiholicaEcclesia in uni- in nofellit exemplaributinveniatur. Alisedusediversse
versoorbe diffusa cuslodiet.Et subscripserantqui con- originis collectiones, quscnobis prsestofuerunt, quse-
Venerant. Ha?c legunlur etiam in Dionysio Conciliis que Nicsenosac Sardicenses canones jtingunt, post
inserto t, II, col. 680, seu potius in mss. collectionis (Tltiniumcanonem clausulam apponunt qua omnes
Dionysio-Hadrianese, unde vulgati sumpti fuerunt, descripti canonesNicaenoconciliotribuunlur. In cod.
nec non in editione pfisca, quam lioc tomo edemus. Vnticano Reginae1997 sic : Explicit decrela concilii,
Quesnellus notavit haecverba procter Dionysium et et Nicsenorum Pairum catalogus subjicilur : Osius
ms. Thuan. nec in versioneGrmca, nec in aliis edilis episcopuscivitatisCordubensissiccredo. Viclor et Vin-
inveniri. Quidquid sit de Grseco texlu, quem lamen ceniius, etc; ct in fine : Exp. conciliumNicwnum.
non versionem, sed originalem seque ac Latinttra In Veronensims. 58 sic : Finiunl decreta conciliiNi-
texium alibi ostendimtis, certe proeier Dionysium, tmni. Dein symbolum Nicaenumel episcoporumejus-
seu verius Dionysio-Hadrianeaexemplaria, etiam edi- dem synodi catalogus appendunlur. In ms. Dion.
tio prisca e duabus vetustissimis collectionibus per luslclli, et in duobtis puris Dionysii exemplaribus
nos edenda laudata verba praeferunl. Vat. 5845 et Vat. Palat. 577, in quibus Sardicenses
e Sequenlibus Verbisconcludilur hoc primum ca- canones a Nicsenisseparali exhibenlur, posl ullimum
put irt ms. Vindeb. Paulo dissimiliter Oxoniensis : canonem Sardicensem baecsubjiciuntur : Subtcripse-
Hi canonessuht vel decreta Nicmni concilii.Subscri- \(_ runf auiem omnesepiscopisic. Ego ille episcopusillius
pserunt autem omnes episcopi sic. Ego ille episcopus civitalisprovincimillius ila credo sicutscriptum estsu-
Uliuscivitatis et ptovincimita credo sicul tupra scri- pra. Hujus formolaerationem dedimusin Traclatu da
ptum. Solum amanuensis, qui hunc codicem ex ve- Collect. part. n, c 1, § 3.

77 ADMONITIOIN CAPUT SECUNDUM.

De Breviatio canonum Hipponensium. Hujus ediiionis necessitas ac prwstantia. Vbi conditum, et quahdo,
ejusdemquevindiciw.
1. Sequens breviarium canonum Hippoiiensium, quod ex mss. prsesentis collectionisprodiit, quantum in-
tersit.ex eo manifesium estquod sine illo nonsolum deesset notitia canonum celeberrimaesynodi Hipponensis
»nni 393, qtii Africansedisciplinae fundamenla jecerunt, verum etiam eareremus integro plenario concilio
Carlhaginensi anni 397, in quo idem bi eviarium insertum fuit. Etsi enim lum DionysiusExiguus, tiunanti-
quus auctor colleclioniscanonum Africanorumab Isidoro receptse exhibeant syiiodum Cartbaginensemanni
397, neuter tanien breviarium canonum Hipponensitiroaccurate, ut oporteret, repraesenlat.Fac nostrum bre-
viarium cum illis conferfls: neque omnescanones apud ipsos invenies, neque eos ipsosquos prseferunt,codem
ordine iisdemqueidenlidem verbis esse descriplos. Dionysiuspost canonem33 synodiCarlhagineiisisan. 419,
loquenSde conciiio Hipponensian. 393, scribit: Gesta hujus conciiiiideo descripia non sunt, guia ea quw ibi
Uatuta sunt, in superioribusprobantur inseria. Crederes in anlecedentibus canonibus triginta tribus Hippo>
nenseS comprehendi. At primo nec omnesxxxm sunt Hipponenses, nec qttinam sini, ulla nolatione distin-
guuntur. Deinde qui ex ipsis ad Hipponenses canones, seti ad nostrum breviarium pertinent, repetili et ado-
ptali a Patribus synodi Carthaginensis anni 419, alio ordine atque aliis ssepe verbis proponuntur; adeo ut
aliquando qusedamaddila, alia dempta, alia immntala invenianlur, ut conferentibus patebil. Vide praemissum
Tractatum part. n, c 3, § 3. Non dissimulabimusalios canones breviarii, qui inier primos canones xxxm
non legunlur a Dionysio recitari inter illos synodi Carlhaginensis anni 397 a cap. 35 usque ad c. 47 Cod.
Africani. lllud autem in his canonibus peculiare esl, quod cum excerpli fuerinl ex aciis ejusdem synodi, sett
ex breviario eidem synodo inserto, iisdem quoque verbis eiferuntur. At si hi quoque canones coiijunganlur
cum illis qui ex Hipponensibus recitati fuerunl inter priores triginta tres, adhuc aliquos cauones nosiri bre-
viarii apud Dionysiumdesiderari cognosces. Nam proelerByzacenorumlitteras, ac symbolumNicsenum,non.
nutlasqueparticulas canonibus prsemissas,quae in synodo anni 397canones conficiebanl,frustra nostri bre-
viarii canones requires 16, 19, 20, 21, 34, 35 et 37.
2. In collectione aulem Isidori sub titulo Concilii Carthaginensis m anni 397 etsi plures breviarii canonen
inveniantur, non tamen omnes. Ordo praeterea valde perturbaius est. Tandem fere omnes canones breviarii
quos auctor hujus colleclionis descriptos reperit inter canones 33 synodi an. 419, relulit cum lectionibus
liujus synodi propriis, nonvero cum illis quse in concilioan. 397 seu in ipso breviario prieferebanlur.Diony>
sjus, qui hos canones cura liis lectionibus dederat in concilio anni 419, eosdem prsetermisit in referenda
413 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. M
syTiodo anni 397. Auctor vero laudatoecollectionis apud Isidorum, cum in referenda synodo anni 419 omit-
tendosduxerit priores canones xxxiu, lios cum iisdem leciionibus traduxil ad synoduro an. 597. Ex his aulcin
tam diversis editionibus, qu;c plurimas difficultates pepererunt, quis poluisset luto colligere veros canones
Hipponenses, nisi ipsum breviarium prodiisset in lucem?
5. Prima hujus indicia P. Crabbus edidit ex vetusto ms. codicemonasterii S. BavonisFlandriae. Prseler
titulorum tabulam, ac Byzacenorum liiteras nostroecollectionis proprias, quse laudatum codicem ad eamdem
colleciionem perlinere demonsirant, symbolumNicsenumel unum canonem initio, :tc alterum in line descri-
psit bac notatione adjecta (T. II Conc. Ven. edit., col. 1411): Canonumipsius tiluli duntaxat, omissitcapilulis,
hic scribuniur vilandwprolixitatisgratia : quod in ConcilioCarthaginensi ui 79 immediatesupra habilo fere
omniaad longumponanlur : Iticautem ad illa remilluntur.Non omnino exacie Crabbus in liis paucisquse exhi-
buit suumcodicem seculus est, ut ex nostris exemptaribus deteximus.Nam primo titulis praefixitcanoneminte-
grum qui ad titulos non speclat: ex quo factum est ut tituli uno numero aucti a nonnullis pro ipsis cauonibus
abbreviatis habiii sinl. Alia ab eo liberius notata vel immutata quoe ms. exemplo ascribi nequeunt, ex col-
lationecum nostro breviario facile quisque perspiciet. Sicut aulera lioc loco Crabbus impressit quoe in Con-
CilioCarthaginensi III apud IsiiJorumdeerant, ila in editione ejusdem Conciliiquinque ipsius canones 4, 15,
19, 24, et 47, ex vetusliscodicibusob leclionum varielatem distinctocharacterc inseruit. Vetustorumcodicum
nomine Isidorianos, qui diversimode legerent, indicasse creditur. At unus codex S. Bavonis innuilur; ac
idcirco idem Crabbus in notatione ad c 47 singulari nnmcro utitur : Qnidam vetusluscodexsic habet. Le-
ctiones quidem sunt nostri breviarii, quod in eodem codice reperit.
_ 4. Iniegrunj breviarium ex mss. huj'us collectionis Quesnellus protulit, sed non omnino inlegrum, nam et
titulos, et Nicaenumsymbolumproelermisit.Soii codices hujus coilectionis laudari solent. At P. Coustantius
in prsefalionead lom. I Epist. Roman. pontif., n. 115, jdem breviariutu coiititieri lestatur etiam in pervetusta
collectione quara Corbeiensemappell.it. Nos prseterea duas alias non minus anliquas collectionesmss. cuin
eodem breviario invenimus, alteram in codice Rarberino 2888, alteram vero in ms. Veronensis capituti 55.
Ita quatuor divcrsaeoriginis antiquissimsecollectiones hanc Hipponensiunicanonum breviationem lucnlur.
5. Non defuerunl erudili viri qui hoc breviarium in supposiiionis, aut saltem intcrpolationis suspicioncra
vocarunt. Quatuor potissiinum permoverunt:l° Synodum in qua boc breviarium conditum fuit, non Cartba-
ginensem, sed Byxacenatn fuisse, ac pro solis Byzacenisbabitam, contendunt. Id innuere putanl contextum
epistolsequoeprsemittiiur, quamqtie propterea directam credunt ad episcopos Byzacenosqiiisynodo non in-
terfuerant, non vero ad e|iiscopo>aliarum provinciarumAfricx, nti inscriptio procfert.2° Aliquot breviarii
canones a Ferrando Carthaginensis Ecclesioediacono, dum allegantur, non llipponenses dicuntur, sed concilii
Carlliaginensis, iisque numeris notantur qui cum breviario non congruunt. 5° Canonem seplintum, quo dc-
cretura fuit ul statuta concilii vel conciliorum ordinalis legerentnr, ne eorum ignorantiam unquam praefer-
fent, ABgusliniepiscopi opera constitulum Possidiiistestatur in ejus Yita c. 8. Ilic ergo canon Hipponcnsis
baberi nequit, cum Auguslinus tempore concilii Hipponensis nondum ad episcopatum pervenisset. 4° Non-
nulla qusein Hipponensiconcilio deerela fui-se ex interlocutionibus synodi an. 397 cerlum est, in hoc bre-
viorio non inveniunlur.
• 6. Quoad primum, ad excludendam opinionem de Byzacena synodo satis esse dcberent illoe antiquis-
simse ac diversae originis collectiones quse in asserendo concilio Cartliaginensi consentiunt; nec non ea
ipsarum liiterarum verba quibus Byzaceui episcopi in urbe Carlhaginensi convenissetraduntur. Id autcm
ut apertius comprobetur, certum est primo Mizonium Byzacenaeprovinciseprimatem aute diem synodo
plenarise prsestitutam,quae ex decreto Hipponensi erat x kal. Septembris, cum aliquot cpiscopis compro-
vincialibus accessisse Carthaginem, ibidemqtie tractatum' iina cutn Aurelio habuisse. Id testatus est ipse
Aurelius in interlocutione prsemissa can. 34 Cod. Africani. Secundo cerlum est eosdem Byzacenos, cum
diem synodi exspectare non possent antequam ad suas sedes redirent, Aurelio dedissc breviarium cano-
num ad plenariam synodum directum, ct sulijectum epistulse quoe sane nostro breviario praefigilur. Hinc
Aurclius in eadem intei locutione memorat litteras fratrum nostrorumByzacenorum,sed et breviariumquod
eidem epislolm adjunxerunt, ad hunc cmlum conrcgatum. Alias porro lilteras privatas Mizonius dedit ad
Aurelium, quibus petiit ut idem breviarium in synodo plenaria expenderetur, et si quse diligentius fue-
rint animadversa, in melius reformareniur. Byzacenis atitctn profcctis advenit prscstituta dies x kal. Se-
ptembris, in qua quid actum esset Aurelius 81 in eadem intcrloctilione bis verbis exposuit: Cum sacerdotum
noslrorumcpistola Byzacenorum[uisset recitala, vel quid mecum iidem, qui tempuset diem conciiti prwvene-
runt, tractassent, veslim charitwi legeretur, etc Vides Aurelium affirmare Byzacenos, qui tempusel diem con-
cilii prwveneram,antea secum tractasse; et die ipsa concilio prsefinita turti eorum liiteras, tum quidijiiid illi
sccum tract iverant, recitata fuisse ?Cum porro ea die x kal. Septembris abessent Numidae,concilium in diem
Vkal. ejusdem mensis prorogatnm fuit, ct in hoc iterum recitatse laudatsc litleroc, ct breviarium. Litterw
[ratrum noslrorum Byzacenorum,sed et breviarium.... ad hunc cmtumconrogalumleganlur. llle igilur Byzace-
norum cuin Aurelio tractatus qui in antcriori sessione iinacum ipsorum litlcris lectus fuit, breviarium fuisse
intelligilur, ac prop:erca hoc breviarium non in Byzaceno,sed in Carihaginensi conventu Aurelio prsesente
condiium luit. Hinc niliil niirum si non solum in inscriptione, verum etiam in sttbscriplionibusbujus bre-
viarii Aurelii nomen legatur. Quod si in salutatione quaeclaudil epistolain, solius Mizoniinomen describitur,
observandum est salutalioni Mizonii aliam sine nomine proemilti : quam ad Auretium pertincre pulamus
eadcm ptane ralione, qtia ad RavcnniumArelatensem spectat salutatio item sine nomijie prirno loco subjecla
epislolaesynodicaeepiscoporum Galliaead S. Leonem, ac praefixacseteris, quae proprio aliorum episcoporum
nomine prsenotantur. Vide IOIIJ.I, ep. 99, col. 1110, not. 24. Licet porro hoc breviarium digestum fuerit ob
Byzacenos,cum tamen ipsius recognitio et conlirmatio a plenaria synodo expelereltir, ad episcopos aliarum
provinciarum Afficse,qui Byzacenis abeuntibus in eadem plenaria synodo congregandierant, directum fuit
ffid hunc cmlumconrogalum,inquit Aurelius): ac propterea inscriptio aliarum provinciarum nomina exhibel.
Quod si epistola cui hoc breviarium adjunctumfuisse affirmavit Aurelius, ad solos Byzacehosqui non inter-
fuerant traclatui vel synodo in qua breviarium scriptum fuit, data credatur (quod tamen non liquet), lunc
prsefixa inscriptio nori ipsins epistolaepropria dicenda erit, sed tum epistolsc, t.um breviario communis, ut
uirumque ad concilii plcnarii Patres directum significetur.
7. Quod porro ex Ferrando npponitur, facilediluetur, si considereshunc idcirco nostri breviarii canones
allegasse nonut Hipponenses, sed uti concilii Cartltaginensis,quia hoc breviarium in concilio plenario Car-
tliagiuensian. 597 inscrtura fuil. Iia etiam synodus Bonifaciianni 625 aliquot ipsius breviarii canones retulit
ex concilioleriio sub Aurelio, quod idem cstac concilium plenarium ejtisdem anni 597. Numeri autcm Fer.
randi si non conveniuntcum numcris qui in nostra collectioncscu in simplici ac separato br.viario designan-
 415 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. _{(•
tur, concinunt lamen cum numerisqui eidem nflixi eraut in concilio plenano, ut ex Traciatu part. n, c. 5,
§ 3, manifeslum fiet. Hinc ergo evincilur, nostrum breviarium ad eamdem synodum conrogatum, el a Byza->
cenis cum Aurelio iaurbe Carlhaginensi antea perscriptum vel maxime consiituitur.
8. Cum Possidiuse. 8 tradit S. Augusiintim sategisseut coneitiis consiituereturepiscoporum,ab ordinatori-
bus deberi ordinandis vel ordinatis OMNHJM statula sacerdotumin nolitiam esse deferenda, propterea quod ipsa
Yalerio vivenlein eadem cathedra Hipponen-i ordinatus fuerat contra interdictum Nicsenum,qund tiim igno-
rabai, id non pauci explicant de plenaria synodo an. 397, in qua quidera AiiguSiinus jam episcopus iuier-
fuisse ex ipsius synodi subscriptionibus nstendmius in Tracatu parl. n, c. 3, § 3. At canon qui eam consli-
tutionem ediderat non biijns synodi proprius cst, sed ad Hipponen-e breviarium pertinel; ac propierea in
anteriori Hipponensi concilio constituius fuit, cnm nondum Augustinus ad episcopatum ascenderat. Quid
ergo? Nicaenumconcilium Africanis nnium ex autiquissima versione a Coecilianoallaia in Africam, ex qua
symboliiin insertum fuerat inter canones Hipponenses, ab Auguslinn, cum ordinaius fuit episcopus, ignorari
potuisse incrcdibilc esi. ln ntillo ijuidem canone Nicaenoexpressum inierdicium jam memoratum clare elu-
Get, sed solum c 8, de Calbaris, stainittir tu ipsorura episcopis ad uniiniem catliolicam accedentibus, si in
eis locis sint ubi episcopi catholici inveniuniur, presbylerii lionor, aut tuerum episcnjii uomen tribuatur,
ne in una civitate83 a'u0 episcopiprobeniurexisiere.In hoc quidem peculiari decrelo generalis proliibitio invol-
vilur, quie tamen legentium consideratinnem facilc fugerc*jiotest. Illud ergo verisimilius videtur, Augusti-
num oliin non animadvertisse ha>cverba cuin liocconcilium legit. H:cc autem animadversio ingesta fuit ex
abbreviatione Rufini, quse disiinctum <t generale interdiclum proefert can. 10 liis verbis : Ne in una civitate
duo episcopi sint. Hsec ergo ablirevialio canonum NicsenoriiinRtitini historise inserta et Augnstino
cura ejiismodi vetitum aperuisset, is itim sategisse dicendus est ut in conciliis Africaeconstiluereiur, cognita,
omnium
statuta sacerdoiumordinatis vel ordinandis legerentur. Id vero intelligi ncqiiilde synndo anni 397, quo Ru-
fini abbreviatio et historia nondiim proiiiorat, sed de posierioribus synodis provincialibus Numidise, ac prse-
sertim de synodo generali an. 419, in qua sane repeiiio, ut mos erat, breviarii canone, pro voceconcilii, quse
in purioribus breviarii codicibus legitttr c 2, scriptum fuit conciliorum,nt omniumstatuta tacerdolumcompre-
henderentur, ali.eque voces in Augustini sensum explicaliores subsiimtse fuerunl.
. 9. Dusetandem particulscHinponensi synodo fribuuninrquse in noslro breviario non apparent: prima quod
dies synodo jdeiiarise prsestiluta fuerit x kat. Seplembris; altera quod concilii tcmpore provincioevisitandse
esseut. Sed cum in breviaiione non omnia singillatim designari soleant, liic exiguus defcclus ad rejiciendura
ut supposiiitium nostrum breviarium, quod lot documentis trenuinum probalur, nihilvalet. Adde quod cau-
sas aliquas exsiiiisse piiianiusob quas bse parliculae in breviatione condenda omilterenlur. Vide quse dicen-
lur annntat. 42. Ita hoc breviarium satis superqiic vindicalum videtur.
10. De codicibus paitca adjicienda. Exeroplar capttuli Veronensis aeque ac codices pracsentis collectionis
nunierorum seriem incboant a cannne Vt lectores.At collecito ms. Barberina numeros affigit etiam iis qtioe
eidem canoni proemiiiuntur. Ulerque vero codex discrepal in canonum partittone, discrimenque suis locis
notabitur. Mizoniililteras soli codices hnjiis collectiouisuobisconservarunt. Illud autem peculiarc est in prse-
slantissimo ms. Vcronensi, quod breviarium prsefert sine illis additamentis quse in nliis exemplaribus exhi-
beniur. Prsetcr bos codices Veron. et Barb. quos tonfrre licuii, adbibuimus nis. librum Csesaresebiblinlbecse
Vindebonensis 39, qut iiujns colleclioni» proprius est. ITamttr etiam insigni exemplari Vat. Palat. 574 quod
ex synodo Caribaginensi anni 397 aliquot breviarii canones excerpsil. ITures raarginales nolationcs Ques-
iiellus affixilex Codice Africano, seu raelius ex Dionysio Exiguo, et cx Concilio Carlhaginensi m, quod apud
Isidorura legitur, ut indicaret quo numero hujus breviarii canones in iisdemdocumenlis collocentur. Islas no-
taliones omiltemus hoc loco, propierea quod easdem diligcntius iudicarimus in Traclatu part. n, c. 3, § 3,
ubi synndum Garthagiiiensem anni 397 restiiuentes, breviarii canones eidem insertos recensuimus, ibidem-
que pranterea allegavimus Ferrandi titulos et canones ipsius breviarii, qui in synodo Carthaginensi Bonifacii
laudantur.

85 CAPITULUMII. IIL Ot sacramentumcaiechumenisnon detur.

A
IV. Corporibusdefunais Eucharislia non detur.
" CiNONES CARTHAGINE HABITlSDBDIE IDUUM
AUGU- V. t7f per singulos annbs conciliumconvocetur.
STABUJI,ATTICO ET C/ESARIOCONSULIBUS.
VI. Si episcopus aCcusatusfuerit, ad primatempro
i> Tituli canonum. vinciwcausamsuam referat.
VII. Episcopusqui accusatut fuerit, si ad concilium
I. Vt lectores populum non talutent. anniversarium non venerit, e sententia damnalionit
II. Vt clerici inttructi promoveantur. judicelur

• Cod. Vindeb., Incipiunt capituta et canonesCar- Mansius hanc synodi Cartbaginensis ahbrevialioiiem
tliaginenses liabiti, elc. Ms. exemplar Huhertinum cx simili ms. Luceusi impressit tom. I Supplem.
laudatum a P. Cnuslanjio in proefal. ad toiu. I Epist. Concil. pag. 255, cnm littilo : Ex synodo Cartltagi-
Rom. pontif. pag. xcvii, Incipiunt capilula concilii nensi Africmsub idibus Augnslarumconsulatn Cerani.
Carthaginensishabiii, etc Idem habeiur in codice b llos canonum litnlos a Quesnello nmissos inse-
Birberino 2868. ln hanc itiscriptionem notat Qucs- • ruiuius : qnippe qni elsi desim in mitiiis evacto co-
nellus diem iduum Augnslaruni praeferri qnidem in B dice Oxonieusi, legunlur tainen non solum in no-tro
ms. Thuaneo : Af f» Oxoniensi legi videlnr, inquii, ms. Vindcboncnsi, veruin etiam in Hulieriino, uti
sub die nonarum Augusti. At iduum Augustarumcon- P. Cotistaniiiisloco laudalo testatur, et in Thuaneo
stanter babent etiam laudati nosiri coiiices, et Hu- ipso Quesnello icstante dissert. 15, n. 2. Crabbus
beriinus Coustanlii, qui ad diversas coliectiones etiam, qui siuiileni hujus collectionis codicem habuit
easque vetustissimas pcrtinent. Accedit alind exem- ex biblioiheca monasterii S. Bavonis Flandriae, lios >
plar ms. Veronensis capituli 39, qui perantiquam cosdcm canonum litulos edidit, quos legere est t. II t
canonum abbrevialioneni continet. In boc n. XX le- Concil., col. 1411.
gitur : Ex synodo Carthaginissub die iduum Augustn- c Cod. tententiam damnaiionit sum luliste
rum consulatu Cerani, Iege Ccesarii. P. Dominicus judicetur. Crabbi,
417 COOEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM8. SEDlS APOSTOL. 418
VIII. Si presbyter fuerit accusatus, cuin quinqueA XXXIV.Vt pretbyter chrismanon conficial. '
vicinis» causam suam audial; si XXXV. lnaliena clvitatectericinonmorentur.
collegisex episcoput
XXXVI.* Hw sunt Scripturmcanonicwqua in Ec-
diacenut, cum duobut.
IX. Si epitcopo aul cterico fuerit crimen intlitulum. cletia legunlur : prmter id aliud non tegatur.
X. Vt judiccs eccletiastieiad aliot judicet causam XXXVH. Vt Donatitimin numero laicorum r.ci-
non provocent. piantitr.
XI. Vt filii elericorumtpectacula non exkibeant. XXXVIII.fJf epiieoput minut quatn a tribut epitco-
XII. Vt filii epitcoporumhmreticit non conjungan- pit hon ordinetur.
lur. 87 XXXIX. f De infanlibusqui incerti tunt (uitte
XIII. Vt epitcopiet clerici non ejiciant fitiot tuot. bapiixatos,abtque dubitaiionebaplizentur.
XIV. Vt episcopi el clerici"»ntAif conferant rerum
Dilectissimis fratribus et coepiscopis diversarum
suarum niit caf/iofieis. provinciarum Numidise, et Mauritaniseutriusque,
XV. * Episcoput, pretbyler, dut diaconutnon sint Tripolis, et provincise s proconsulans •. AURELIUS,
conducloret. MIZOMUS , el cscleri episcopi.
86 XVI. Vt clericus cum extraneis feminit non Ecclesiasticseutilitatis causa dum in Carthaginensi
habilel. I urbe h convenerimus in nnuni, a plerisque sugge-
**
XVII. De sacris gradibus. slum est, ea quse in concilio Hippouiensijamdudum
XVIII. De lectoribut. matutata sunt, ct legitime ad corrigendam discipli-
XIX. Vl clericumaiienumnemo relineat. naiii salubriter gesta et slaiuta noscmitur, effreiiata
XX. Vt antequamprobalussit nonordinetur. temcritate quosdam minime custodire. Ad liujus-
XXI. Vt in precibusnec Filiut pro Patre, nec Pater modi vero cxcusaudos excessus, illud ab aliquibus
vro Filio nominetur. prselcndi, quod ea, qusejamdudum cum legibus sta-
XXII. Vt nuliut clericut amplius accipiat quam' luta sunt, ignoranies prsetermiserint. Ob quatn rem,
dedit. bsec communi consilio > per universam provinciam
XXIII. /n sacramentis aliud non offeralur quamI Bizaccnamin notitiam cunctis deducenda censuimus,
panis el vinumaqua mixtum. ul i alihinc quisquisdecreiorum temerator exsliterit,
XXIV. a Ne episcopi, presbyteri, aut ciericxad vi- scial se status sui operatum fuis-e jacluram. Brevem -
duas vel virgines soli accedant. vero slatuinrum, in quo oninia videntur esse com-
XXV. Primm tedit epitcopus princept tacerdotum ' plexa, et qusedamdiligenlius k constiiuta, btiic cpi-
nan appelletur. stoloe subdi fecimus, ut compendio, qux decreta
XXVI.In laberna nec manducent nec bibant clerici.' • " sunt recensenles, sollicitius observare curemus.
XXVII. Vl epitcoput trant mare non proficitcaiur. 1 Oplainus vos, fratres, semper in Deo bene valere,
XXVIII. Vt a jejunis attaris sacramenlacelebreniur. ct nostri memores esse. Ei manu senis MIZONH m.
XXIX. Vt tn Eccletia neque episcopus,nequeclerici' Optamus vo>, fratres, 88 beatos semper in Domino
convivenlur. gaudere, el nostri memores esse.
XXX. Vl presbyterinconsultoepiscopononreconci-
liel pmnitentem. Statuta cancilii Hipponiensisbreviata. et qumdameo-
XXXI. Vt virgines gravioribut feminis commen- rum tn concilioCarlhaginensi.cumBizacenisepiscopis
collala et ditigcnlius pertractala, hac sunt.
dentur.
XXXII. Vt mgrotantesbaptizentur. Nicseni concilii professio et fules recitala et con-
XXXIII.Vt reversisreconciliationon negelur. firmata est, " quse ila se habet. Credimus in unum
e Crabbiis, causa sua discutiatur, diaconus cum )i provinciamByzacenam, natn generali tnovinctwcon.
duobus. sularis nomine Byzaciumnunquam designalum inve-
b Cod. Vindeb., non conferant. Crabbi leclionem II nietur.
pracferendam contextu- suasit. 11Sic ex ms. Viiideb.Crablti exemplar, conrenire.
c Ms. Vindeb., ATeepiscopus, neque mus. Cod. Tliiiau., i'i Carthaginensemurbem conve-
presbyter
nonsinf. Meliusapud Ctabbum, quem secuti sumus. ;. nimus. ' Quesn., convenisseinus.
* Sic ex endein Crab. In Vind. niinus recte : Ne 'e 0 Ex liis verbis noiuiulli putarunt bas liiieras nd
episcopi, neaue presbyteri nonaccedant. epi-copos Byzacenos fuisse direcias, ac proinde fal-
' Ajmd Crabbiun , Scriplurm cannnicmin Ecclesia a sam es e ins<'iipiioneuiqua bsc liueru; ad episcopos
legendm,qum sint, et prmlerquas aliwnon leganlur. aliariim provinciarum Africscdaise pr*fei untur. Con-
f Ms. Crabbi,. De his qui in nullo tesiimoniose te fer quocin nilinonilionedisserniuiiis nuin. 6.
bapl'zatos noverunt,ul bapiizentur. i Cotl. ab kis. Crali.. in Itis quisquis,male.
B-Quesii..consularis.Meliu<in cod. Crabbi; con-i- k Ctab.,Vinii.,
custodila, niale; el pnsl pauca pro subdi
ciliuin enim in quo h;ec breviaiio cnmlita fuit ,'a By- '- fecimus Harduiuus nntavil, alias subdidimus.
ia<enis cum Aurelio celebraium idibus Angusti, i, l H:rc prima salulatio ad Aurelium pertinerc vide-
breviarium canonum Hipponensium direxit ad epi- i- tur." C«nfer prseiiiissiiinadmoniiionemn. 6
scoios aliarum provinciarum Africsein plenaria sy- Iliicusqiie ms. Oxon. reliqua suppleia-a Quesn.
nodo congregandos, ul ab lisdem confirmarelur, r, ex codd. Thuan. et Crabbi. Legunlur etiam in Vin-
qucmadniodiiinex. Aureliiverbis in prscmissa admo- i- debon.
liiltone monuimus. Inter proviucias autem cjusraodi li Sequenlia supplevimus ex mss. Cr bl>i, Vinde-
onitiienda nonerai procansularis,quseprimuin lucum n bonensi, et Hubertino apud P. Coustaniium. Ques^
obimebat. Neuue consularemcum Harduinoiwellig-s, i-, nellus codicem Oxoiiienscuisccutus, syniboluinomi-
 APPENDIXAD S. LEONISMAGNIOPERA 420
jjpnjpoleniem, visibiliumet invisibi- A solet oboriri, ut omnes Africanse provinciseobser-
\ ; el in unum Dorainumn Jesura Chri- vationem diei paschalis ab Ecclesia Carthaginensi
*tujiDei, natuni de Patre unigenilum, hoc curent accipere.
substantia Patris; Deum de Deo, lumen de s Cresconius-Villarcgiensisepiscopus, qui Tubu-
, Deuni verum de Deo vero; natum, non fa- niensis Ecclesisecatbedram tenuisse dicebatur,plebe
, unius substanlise cum Palre, quod Grsecidi- sua, hoc est VitlaregiensisEcclesix, jussus est esse
omousion; per quem omnia facla sunt sive quse conlenlus.
in coelo,sive quse in terra; qui propler nos liomines h El cx hoc placuit, ut a nullo
usurpentur plebes
C( propter nostram salutem descendit, incarnatus aliense. '
est, homo factus b per Virginem Mariam ; passus Primatein proprium Mauritania Silifensis, cum
est, et resurrexit terlia die, ascenditin coelum,« ven- id postuluret, habere permissa est i inchoantibus
turus judicare vivos et morluos : et in Spiritum san- Mauris.
ctum. Eos autem qui dicunt, Erat quando non erat, Cseterik etiam primse sedis episcopi ex consino
et priusquam nascerelur non erat, cl quia d ex ullis episcopiCarthaginensis Ecclesioe» primates provin-
non exstanlibus lactus cst, vel ex alia substantia, ciarum suarum constiluendosesse 90 professi sunt,
dicenles mutabilein et convertibilem Filium Dei : B j si aliijua allercatio fueritm.
hos analliematizat <*catholica Ecclesia et apostolica
Incipit brevisstatutorum.
disciplina.
'
89 Placuit etiam propter errorem qui ssepe n
I. Ut leclores populum non salutent. Et ul ante
sit, quod tamen in Thuan. ms. legi notavit. lta tur c 17 Cod. Afric, ut MaurilaniaSitifensis a Nu-
quatuor proestantiores hujus collectionis codices midia separari, et proprium primatem habefe per-
prseferunt hoc symbolum, quod sane ad breviarium missa sit propter longinquiiatem.At non idcirco in
pertinere probavimus in Traclatu de Collectionibus longinquioribusMaurit de ea dici potuit, cum longin-
parl. u, c. 3, § 3, n. 3. Deest quidem in ms. Veron. quiores Mauriessent Csesarienses, ac Tingiiani, nou
55 collectionis diversse; at in alia collectione ms. vero Silifenses. Cod. Thuan. habel in coagentibus.
Barb. 2888 describitur, et conficit caput priinum. Tres nostri codd. Vindebon., Veron. et Barb., in-
Multumvero interesl boc symbolum proferre, cum choantibus.In hac lectionum varietale cum integer
ad velerem interpretalionem pertineal quam Coeci- hic Hipponensiscanondescriplus in Synodo Bonifacii
lianus e Nicsenoconcilio redux in Africam attulit. idoneam einendalionem nou suggerat, eam vocem
Confer quse diximus in Tractatu part. i, c. _, n. 3. prsciulimusquseplerisque ross. fulcitur.
Iloc symboium rclegiinus eliam cum Dionysio, seu k Inseruimus etiam , et pro ex concitiocorreximus
Codice canonum Ecclesiae Africanse t. II Concil., ex consilio auctoritate nostrorum codicum. Integer
col. 1-60, cum lsidori collectionetom. III, col. .48, quoque canon instructionem Ecclesiseseu cpiscopi
ct cum synodo Carthaginensi Bonifaciianni 525, Cartbaginensis, non autem conciliumefflagitat.
lom. V, col. 778, ubi perperam Atlico tribuitur, ut 1 Cod. Thuan.,primafumeiseconsftf«en(fum.Barb.,
in eodem Tractatu aniraadverlimus. primates suos coitslituendosesst professisunt : csetera
" Crabbi ms. addit nostrum. aulem ignorat.
h Cod. Afr., Isid. et Synodus Bonifaciidelent per /> < mQuesn. ex cod. Thuan. addidit: Qumin concitio
Virginem Mariam. Crabbus babel tanlum per Virgi- Africano sunt promulgata, in hoc Carthaginensicon-
nem. Lectionera textus proeferuntcodd. Vindeb. et cilio confirmanlur. Ilsec autem non breviarii, sed
Barb. Post pauca tria priora exemplaria habent in cujusdam annotatoris verba sunl; ac proplerea in
ccelos,pro quo iii m-. Barber. errore librarii in cmlis. uno nis. Tbuaneo inventa, absunt a trjbus noslris
° Cod. Afr. et lsid. addunt sedetad dexleramPa- codd. Vindeb., Vcron. el Barb., quorunt auctoritate
tris, inde, vel unde, venturus. a breviariitextuexpungendaputavimus.TituIusporro
11Ita mss. bujus colleclionis.Sed meliusms. Barb. Incipit brevisttatutorum, qui mox inseritur, rectius
Cod. Afr., Isid., cl Synodo Bonifacii, ex nullis ex- omiltilur in ms. Barberino,cum antecedentia quoque
tlantibut. capitula abbreviatu sint, cl ad breviarium Hippo-
e Cod. Afr., Isid. et Bonifacii Synodus habent nense perlineant. tn ms. Corbeiensi,lesteP. Coustan-
tantummodo cathoticael apostolicaEcclesia. tio,» tilulusBrevisslatutorumprimo capiti proefigitur.
i In ms. Barb. est c. _. MoxQuesnellus edidit; Cod. Vindeb. prsemittitsuura cuique canoni ti-
propter conlroversiamquw. At propter errorem quii tulum , qui iu prsemissa litulorum tabula descripti
non solum habenl omnes nostri cotJiceset alii editi,, sunt. Idipsumde Huberlino codicetestatur P. Cou-
verum eliam iuleger hic canon, qui ex concilio Hip- slantius. Nullos autem titulos prseferunt alisccolle-
poncnsi in Synodo Bonifaciirecilalur. Cod. Thuan. ctiones Veronensis et Barberina. Noshic eos non
a Quesnello allegalus propterea quwswpe solent. repetimus, cum satis ex proemissalabula colligi
s In Cod. fiarb. estc 3. Villaregiensisemcndavi- queant. Hic canon in Veronensi codice dividitur in
mus ex ms. Vindeb., concinente Cod. Afric. c 48I tria capila, ita ul c 1 sit Vl lectores; cap. _, f/f antt
et 77. Paulo dissimililer ms. Barb., Villeregiensis.. . D xxv; cap. 3, Vt primum. Barb. partilur in duo : 1)1
Quesn., Villarensis; eoque annotante cod. Thuan. lectores, quod apud ipsum est c. 5; el Vt primum,
Villarigensis. Tubiensis pro Tubiniensis legitur inl quod signat c 6. Notat Quesnellusin Cod. Afric. c.
cod. Barb. Cod. Vindeb. prima manu, Tubuniensis, , 16 et in Concilio Carlhagin. III, c 4, id est apud
secundacorreclutn Tubiensis.. bunc canonem proferri, sed diversale-
h Particulani e> addidimus ex optimo cod. Vero- Isidorum,
ctione: Quanquam el hmc nostraibidemexhibelure_
iiensi, qui cum prsecedentibus unum caput consti- vefusltsstmtscodd. mss. ab antiquis Conciliorumedilo-
tuit, uti etiain apud Ferrandum, de quo videsis Tra- ribus, ut Venelman. 1581, ubi diversa lectioa Crabbo
ctatum
' part. u c. 3, § 5, num. 5. annotata , et in Conciliorum editionibus conservata
Cod. Barb. hunccanonemcuin sequenlijungens,, intelligitur, quam ille cum aliquot aliis variantibus
signat c 4. ex suo codice S. Bavonis bujus cotlectionis pro-
J Quesn. cum ms. Oxon., in longinquioribns.InI prio, Concitio G-rtba&i-ejisi m Isidorian» editiou-i
syuodo Carlhaginensi an. 419bic canon ita exponi-- subjecit-
421 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 422
a
25 seUlis annos nec clerici ordinenlur, nec virgi- jAh Deinde cavendumest ne mortuos etiam baptizari
nes consecrenlur. Ut primum Scripluris divinis in- posse fratrum infirmitas credat, cuiri Eucharistiam
* "
strucli, vel ab infantia eruditi propter fidei pro- non dari mortuis animadverlerit.
fessionein el assertionenj,clerici promoveantur. J V. Ut propter causas ecclesiasticas quse a
II. c Ul ordinatis episcopis aut clericis pritis d pla- perniciem plebium ssepe velerascunt, singulis qui*
cita concilii inculcentur ab ordinaloribus eorum : ne busque annis concilium k convocelur; 92 ad quod
se aliquid contra staluta concilii fecisse asserant. omnes provincisequse priraassedes habent, de con-
91 e III. Ut etiam per solemnissimos paschales ciliis stiis ternos legatos miltant : ut et minus invi-
ciies sacramenlum catechuraenis ' non detur, nisi didsi,minusquehospitibus sumptuosiconventus plena
solitum salis : quia si fideles per lllos dies sacra- possit esse auctorilas. » Et ut de Tripoli, propter
mentum non mutant, nec caiechumenos" oportct inopiam episcoporum, unus episcopus veniat.
mulare. m VI. Ut quisquis episcoporjimaccusatur, ad
pri-
s IV. Ut corporibus defunctorumEucharistia non malem provincise ipsius causam deferat accusator;
dolur; diciuin est enim a Domino : Aecipiteet ediie; nec a communione suspendatur, cui crimen inten-
cadavera autem nec accipere possunt, nec edere. ditur; nisi ad causam suam dicendara n primatis
4 Hsecverba nec virginesconsecrenlur,a Quesnello B non dari animadvertebant, hoc ita fieri existimare
omissa, in mss. hujus colleclionisdeerant: unde in propler defectum baptismatis; et inde baptizari eos
cod. Vindeb. antiqua manu adjecta fuerunt. Legun- posse, ut post baptismatis consecrationem, Euchari-
lur vero in mss. Veron. et Barb. et in Vat. Palat. stioequoque munere donarenlur. Poterant et qui dan
574. Inserenda autem probantur cx Ferrando n. 121, videbant Eucliarisiiam mortnis , inde in hunc erro-
ac ex Synodo Bonifaciianni 525, ubi hic c.inon cum rem Jabi, possc etiam eos baptizari qui sine bapti-
bis verbis legitur, ex Conciliom, id est ex breviario smatis graiia decessissent. Posteriorem sensuiu ma-
Hipponensi, quod huic concilio plenario anni 397 gis probo lcctionemque ei respondentem. Prior enira
erat insertum. supponit solis mortuis non baptizatis negatam esso
. h Cod. Tliuan., promissionem. Eucbarisliam : alioquin in defectura baplismi cau-
c In codiceBarb. cst c. 7. In Veronensi cum hic sam non datse Eucharislise rejicere non potuisseni
canon pritna manu omissus, secunda additus fuerit in simpliciores iili fideles. At certum est nullis mortuis
margiue, numero caret. ex universseEcclesioeconsuetudine datam Euchari-
<"Sic ex noslris codd. Quesn., statuta concilit, et sliam; nec uspiam ila errorem canone notalum in-
notat in Thuan. legi placita conciliorumeorumauribus valuisse , ut plerisque promiscue conccderetur post
inculcentur, quse itcm leguutur in Cod. Afric. c 18 moriem.) Hsec longior annotalio laborat in lectione
et apud lsidorum _. 5. Conc. m Cartbaginensis, ex mendosa unius codicis Osoniensis, qui caret parti-
quibus b'secteclio, ut alisenonnullse(vide infra an- ctila non : nam cseteri (um liujtis colleclionis, uti
not. 44 et 63 ) in codicem Thuaneum Iraducta fuit, Thuan. ct Vindebon., tum aliarum colleclionum
uti etiam ex iisdemfontibus post pauca scriptum est, - Veron. et Barb., habent non dari. Editos cum Oxo-
pwniteant pro asserant.Conciliorumpro conciliiltoc niensi consentientes ille Jjrseterea Jaudat. At Isido-
primo loco habenl Ferrandus num. 9, et Synodus rus, qui unus hunc canonem integrum habet, nega-
Bonifacii,qui cum ex ipso breviario inserto in con- tionem procfert. Moxmiiinadvertitest in mss. Barb.
cilium Cartbaginenseanni 397hunc canonem deriva- cl Veronen., et in quibusdam Isidori exemplaribus.
rint, ita libenler scripsissemus, si qui nostri codices i Cod. Barb. notat. c. 11; jungitque tolum cano-
suifragarenlur, nec secundo loco omnes codices nem sequcntem, ac fere totum canonera 7. In cod.
etiam Isid. et Dion. haberent concilii. Quesnellus in Yeron. est c 6.
fine prsetulitposniteant;nos asserant ex nostris codi- k In integro canone, qui hic abbreviatus exhibe-
cibus ac Oxoniensirevocavimus. In Cod. Afric bic tur, dies concilii conslilutus fuit x kal. Seplembris,
canon non referlur inler canones breviarii, seu sy- uti iraditur in Cod. Afric. c. 73. Omissa autem vi-
nodi Carthaginensis an. 397, sed inter illos synodi detur hoec dies in breviario, quia deinceps eidem
an. 419, ubi quidam breviarii eanones nonnullis diei synodos alligari non posse Patres intellexere.
verbis liberius iminutatisrepetiti fuerunt ac reuovati. In laudaio Cod. Africano can. 52 scribitur: Constitti-
e" In cod. Barb. est c. 8; iaVeron. c. 4. tum est in concilio Hipponensi singulas provincias
Bod. Veron., non mutetur, quia, etc ; supra li- tempore coitcilii visilandas; quod sic expticalur in
neam vero alia manu non delur, nisi solitumsalis. In prsemissis can. 95 : Constitulum fuerat in concilio
Synodo Bonifacii babeliir pariter non immutetur; at Hipponensi ul singulis annis conlrahereturconcilium
in Ferrando n. 226, apud Isid. in Cartlt. tit, c. 5, Africwplenarium, non lantnm hic apud Carthaginem,
legitur ut in textu. Moxex ms. Veron. et Isid. addi- verum eliam per diuersasprovinciassuo ordine. Id iii
diinus parliculam st, pro qua QttesnellUsenim po- D proesentiinlegro canone expressum fuisse videlur.
suit. Deinsacramenta non mutant i;i mss. Veron. et Ciim vero generalim servari non posset ( Vide Cod.
Barber. c. 52, et anle c. 95) ob longinquitatemTripo-
e In ms. Veron. est c. 5. Barb. hoc caput secat Afric. litanoeprovincioeet Mauritaniae,hac forle de causa
in duo: Vt corporibus,c. 9; et Deinde, c. 10; uti in breviario proctermissurafuil.
etiam dividitur apud Ferrandum et in Synodo Boni- 1 Codd. Veron. ct Barb., De Tripoli vero propter
facii. inopiam.
h Quesnellus, Inde; et post pauca , ne morluum. m In cod. Veron. est c. et
7, post pauca ad verba :
Scripsimus Deindecura onmibusnoslris codd. Vind., Neca communionesignalur c 8. Ms. Thuan., Aure-
Yerou. et Barb., suifragantibus Isid. c. 6, et synodo lius epitcoput dixit: Vt quisquis,etc : quse interlocu-
Bonifacii.
1 Cum Quesnellusomissa negatione edidisset Eu- tionis forma a breviario aliena sumpta est ex synodo
Carthaginensi anni 419, uti legere cst in Cod. Afric.
charisliam dari mortuis, hanc noialionera appendit: c 19, eademque iraducta fuit in Carthag. in, apud
tla ms. Oxon. cum edit. At in Conc. Carthaginensi Isidorum, c. 7. Abesl autem ab omnibus nostris co-
III et in ms. Thuan. Jeg. non dari. Utraque lectio sen- dicibus, cl Oxoniensi Quesnclli, in quo solum pro
sum habet non ineptum. Poterant enim rudiores episcoporumlegilur episcoput.
Clirisiiani, _ui Eucharisliam raortuis non baptizalis "Cod. Vai. Palat. 574 et uu. Soriensis abHar-
 APPE.NDIXAD S. LEOMS MAGNIOPERA. 4_i
Titteris «vocatus rainime occui rerit, hoc est intra A. . Reliquorum 94 autem causas J etiam solos episco-
spalium mensis, ex die qua eum litteras accepisse pus loci agnoscat et finiat.
constiterit. Quod si *- aliquas veras necessilalis k IX. Sane quisquis episcoporum vel clericorura,
"
causas probaverit quibus 93 eum occurrere non cum in Ecclesia ei fuerit crimcn impositum, vel ci-
pnliiisse tnanifestum sit, causse suse dicendoeintra viliscausa fuerit commota; et is reliclo ecclesiastico
altertim mensem inlegram liabeat Jacultaiem. Vcruin Judicio, publicisjndiciis purgari voluerit, eliamsi pro
post mensem secundum tandiu non comniunicet do- illo fuerit prolata sententia m locum suum amiltat,
necb expurgeiiir. ct hoc iu criminali judicio. Incivili vero, perdat quod
VII. Si autem nec ad concilium universnle ° anni- evicit, si locum suum obtinere voluerit. Cui enira ad
versariuiu occurrere voluerii, ut vel ibi causa ejus eligendos judices undique Ecclesia? palet auctoritas,
terminetur, ipse in se damnationis sententiaindixisse ipse se indignum fraterno consonio judicat, qui de
judicetur. Tempore sane quo non communicat, nec universa Ecclesia male senliendo,u de judicio soecu-
in sua plebe commuuicet. Accusator autem ejtts, si lari poscil auxilitim : cum privatorum Chrislianorunj
nunquam diebuscausse <"dicendsedefuerit, a commu- causas Aposlolus ad Ecclesiam deferri alque ibi de-
nione uon removeatur; si vcro aliquaudo defuerit, terminari prsecipial
restitulo conimunioiii episcopo, ipse removeatur; B '. ° X. Hoc eti m placuit, ut si a quibuscunque judi:
ita tamen, ut nec ipsi adimalur facultas causse pera- cibus ecclesiasticis ad alios judices ecclesiasiicos,
gendoe, si sead diera occurrere, non tioluisse , sed ubi est maj'or atictoritas, fuerit provocalum, non eii
"
non potuisse probaverit. Sane placuit illud, titcum obsit qiiorttm fuerit soluta sentenlia, si convinci non
agerecceperit in cpiscoporum jtidicio, si fuerit e ac- poluerint vcl inimico animo judicasse, vet aliqua cu.
cusaloris persona culpabilis, ad accusandum velagen- pidiiale, vel gratia depravaii esse. P Sane si ex con
dum non admittatur, nisi proprias causas, ncu ta- sensu parlium judiceselecti fuerint, etiam a pauciore
men ecclesiasticas, dicere voluerit. numero quam conslitulum est, non liceat provo-
VIII. Si aulem presbyteri, vel diaconi fuerint ac- cari.
cusati, adjuncto sibi ex vicinis locis legitimonumero i XI. Ut filii episcoporum et clericorum spectacula
id
collegarum, est, h in presbyleri nomine quinque, soccularianon exbibeant r nec spectent, quandoqui-
et in diacotii,duobtis, episcopi ipsorum causam di- deni a spectaculis arcentur.
scutiant eadera dierum, • vel dilalionum, vel a com- 95 s XII. Ut geniilibns, vel etiam hxreticis el
inunione remotionum, et discussione personarum in- scbismalicis filii episcoporum vel quorumlibet cleri-
ter accusatores et eos qui accusanlur forroaservala. corurnmatrimonio non conjungantur.

duino laudatus, prtmt- sedis lilteris. Dein, ex ea die IC ) Cod. Barb. et secunda manu in Veron. additur
in cod. Veron., ef ex eaiie in Vat. Palat. vel clericorum.
a Qiiesu., aliquis. Praeltilimiiscodd. Veron., Barb. k Cotl. Barb. c 13; Veron. c 9.
et Yal. Palat., cum i|iiibus concinunt Dionysius in 1 11a nmnes noslri codices. Quesn., institutum.
Cotl. Afric, et Isid. locis laudatis. Dein p,"o etisrelicto, Vat. Palat., Dionysius c. 15,
h Alias, purgetur. et Isid. babent st relicio. Mox cod. Veron., pi»raart
" Quidarn codices delent anniversarium; et ms. publicojudicio voluerit.
Barb. habet occurrerit. m Mss. Barb. ei Yeron., tn foettmsuumnon resft-
1 Ms. Barb. et Veron. oniiltunt rficendtr, tuatur, ei dein cum cod. Vat. Palai. delent judicio.
e Al., in communionem. n Mss. Thuan., Veron. ac Palal., smcularede judi»
> Cod. Barb. hoc loco inchoat c. 12. ln ms. Ve- cio poscit auxilium. Paulo post ad Ecclesias Quesnel-
ron., Sane placuit et illud. lus etlidil. Melius cnm codd. Barb., Veron. el Vat.
s Quesn. ex ms. Oxon. inseruit probala. Expunxi- Palal.. ad Ecctesiam.
0 Cod. Barb. c 14.
mus, cuni desit in nostris Codd. ac in ipso ms.
Tliuan., nec non apiid lsidorum et Dionysinm. Post P Mem codex bic nntatc 15. Dein provocarelegi-
nonnulla, nontamensi ecclesiaslicasin codd. Vindeb., tur in ms. Vat. Palatitio.
Barb. et Yeron. qui posiremus pro dicere habet ad- 'i Cod. Barb. c. 16. Mox auf clericorum in eodem
terere. nis. el aptid Ferranduin n. 40, vel clericorum in cod.
h i Id est in presbyteri causa, quo sensu S. Augti- Veronensi.
.
slinus in epistola 142: Missa. inquit, traclatoria super -. r Sequeniia desunt in mss. Veron. et Barb. AC
eorum nomine pertotum orbem terrarum, etc Exstat •" nec speclent legil Ferrandus. Post verbum tpectent
etiam inler concilia libellusseu epistola Geltsii PP. Quesnellus inseruit lisec intra parenibesim ex cod.
ita inscriptus : Gesta denomine Acacii, id est de cau- Thuan.: licet hoc semper Chrisiianis omnibus inler-
sa. tn conctlio Carltiagiiiensi sub Bonifacioan. 525, dictum sit, ut ubi blasphemimsunt non accedant. At
inedil. Labbei, p. 1646: De noittinenostro querelam cmn hsecdesint in omnilms nostris codd. ac prasser-
movissevidetur; ei pag. 1647: Denomine nostro vi- tim in Vindebouensi et Oxon., liujus colleciionis ea-
dentur facere invidiam; sed et Leo noster epist. 12 demexpunximus. Tbuanius codex hsec, ut alia nori-
(nunc. 14) ad Anasiasium Tlnssalon. c. 6, de elec- nulla, recepit ex lectione propria synodi Carthagi-
to in episcopum : De cujus , inquit, nomine ad tuam nensis an.419, inqua qusedam verba addita vel im-
notiiiam provincialesreferant Sacerdotes. > HsecQues- mutaia fuere. Vitle Cod. Afric.-c. 15. Non absimiliier
nellus. Mox ms. Barb. et secunda a manu in cod. apud-Isidorum concilio Carthag. iti hic canon cum
. Yeron., episcopusipsorum causas disculiat. hoc additamento affictus fuit c. 2.
i Coild.Yeron. et Vat. Pnlat. cum Dion. et Isid., 8 llic camm cum praecedenti juhgitur in cod.
et dilationum, el a communione.Mox voci discussione Barb. Moxeliamdeletur in eodem ms. et in Vcrou.,
Quesne lus hauc pusillim aflixit. Ila omnes. Vide qui prsctcroa habcl vel, seu aut schismajici*
(tn,non legendum discussionis.
425 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 428
» XITI.Ul episcopi vel clerici filios suos a sua po-, K vei Filium pro Patre nominet; et cum altari assisti-
testate per emancipationem exire nun sinant, nisi de tur, semper ad Palrem dirigatur oratio. Et quicuuqua
moribus eorum tuerinl et de selate securi, ul possint sibi preces aliunde describit, non eis utaiur, nisi
ad eos jam propria pertinere peccata. prius eas cum instruclioribus fratribus contulerit. i
b XIV. Ut episcopi vel clerici in eos qui Christiani m XXII. Ut nullus clericorum amplius recipiat
calholici non sunt, etiamsi consanguiuei fuerint, nec quam u cuiquam commodaveril, sive pecuniam det,
pcr donaliones, nec per teslamentum, rerum suarum sive quamlibet speciem.
0 XXIII. Ut in sacramentis corporis et sanguinis
aliqnid conferant.
c XV. Ut episcopi, presbyteri, et diacones non Domini nihil amplius offeraiur qiiam ipse Dominus
sint conduciores aut procuratores privatorum, neque Iradidit, lioc est panis et vinura aqua niixiuui. (Pri-
ullo " negotio tali victum quserant, quo eos peregri- mitiaevero, seu mel et lac, quod uno die solemnissi-
nari vel ab ecclesiaslicis officiis avocari necesse mo v pro infantium mysterio solet ofTerri,quamvis in
sit. allari ofleranlur, suam tamen habent propriani be-
• XVI. Ut cum omnibus omnino clericis extranese nedictionem, ut a sanguinis et corporis Dorainici sa-
feminsenon cohabitent, sed solse matres, avise, ma- | J cramento distinguantur.) Nec amplius de primitiis
terlerse, amitseet sorores, et filisefratrum aut soro- offeraiur quam de uvis et frumentis.
rum, et qusecunqueex familia domestica necessitaie, i XXIV.Ut clerici vel continentes ad vidtiasvelvir-
etiam aniequam ordinarenlur, jam cum eis habita- gines, nisi ex jussu vel permissu episcoporum vel
bant. Vel si iilii eorum, ordinatis jam parentibus , presbyterorum, non accedant; et hoc non soli faciant,
uxores acceperint, aut non habentibus servis in do- sed cum clericis, aut cuni his cum quibus episcopus
mo, quas ducant, aliunde ducere necessilas f fuerit. 97 aut presbyler jusserit. Nec ipsi episcopi atit
s XVII. Utepiscopi, presbyteri et diaconi non or- presbyteri soli habeant accessum ad hujusmodi fe-
dinentur priusquam omnes qui sunt in domo eorum minas, sed aut ubi clerici prsesentes sunt, aut gra-
Christianos catbolicos fecerint. ves aliqui Christiani.
h XVIII. Ut lectores usque ad annos pubertatis le- r XXV. Ut primse,sedis episcopus non appelletur
gant; deincepsaulein nisi uxores custodita pudicitia princeps sacerdotum, aut suinmus sacerdos, aut ali-
duxerint, contiuentiam 96 professi fuerint, legere quid bujusmodi; sed tanlum primse sedis episcopus.
non sinantur. " XXVI. Ut clerici edendi vel bibendi causa la-
> XIX. Ut clericum alienum, nisi concedenle ejus bernas non ingredianlur, nisi peregrinalionis neccs-
episcopo, nemo audeat vel retinere , vel promovere j_ silate.
in Ecclesiasibi crediia. Clericorum autcm i nomen 4 XXVII. Ul episcopi non proficiscanlur Irans
etiam lectores retineant. mare, nisi consulto primsesedis episcopo suse cujtis-
k XX. Ut nullus ordinetur, nisi probalus vel epi- que provincioe; ul ab eo prsecipuepossint formalas
scoporum examine, vel populi testimonio. sumere. Hinc etiam dirigendse sunt litterccconcilii ad
1 XXI. Ut nemo in precibus vel Palrem pro Filio, iransmarinos episcopos.

« Cod. Barb. c. 17. aitf quem [lege qui] populi testimonio fuerit e.eclus.
"•Ms. Barb. c 18. Mox pro in eos mss. Yeron. et Coetericodices cum Ferrando, Isid. ct byiiodo Boni-
Barb. habent ets. facii leciionem lextus probanl.
« Cod. Barb. c. 19. 1
mCod.Barb.c. 25.
d Cod. Vai. Palatinus, turpi vel inhonesto negolio In cod. Barberino est c. 26.
viclum.Concinit Syiiodus Bonifaciian. 525, nec lurpi n Noia iteminemexcipi QU_S.\ELLUS.—Mox ms. Vat.
lucro victumqumrunt. Palat., si pecuniamdet, pecuniam;si vero speciem,s»e-
e Ms. Barb.c. 20. — Ed. cap. XVIII Carth. m, ciem, el lanium. debet [lege dedenf].
c. 21; Ferrand. c. 1-2. " Cod. Barb. quanlun:
c. 27. Deininseruimus ipse ex nostris
f ldem cod. ctim Veronr, suaserit. codd. tnclusa parcnthesi desunt quidem apud Isido-
s Cod. Barb. c. 21. Dein omnes qui ex nostris mss. rum c. 24; at legontur in noslris et Quesnelli codici-
scripsimus, concinentibus Cod. Afric. c 36, et Isid. bus, nec non in ms. Crabbi et in Cod. Afric. c. 37.
c. 18. ApUdsolutn Quesn. eos qui. — Ed. cap. XIX ]D Synodus quoque Bonifaciieamdem sentenliam in suo
Carlb. lii, c. 18, nbiproeosJea.oinnes,Cod.Afr.c.36. codice reperit.
h In ms. Barb. est c. 22. Ms. Vat. Palat. cura P Mss.Veron. et Barb. cum Cod. Afr.,in infanlium.
Ferrando, Dionys. et Isid., Vt lectores cum ad annos Mox.Quesn. cum Oxon., inallari soleanlofferri. Prae-
puberiatisvenerint, cogantur aut uxores ducere, aut lulimns nostra exemplar.a alquc Tbuan. et Cod.
continentiam
' profiteri. Afric Post nonnulla, in primitiis liabent Yeron.,
Cod. Barb. c. 23. Barb. etCod. Africic. In Viudebon. prima manu, de
i Mss.Veron., Barb. etVat. Palat.,cum 1sid.,delent primitiis; secunda vero, in primitiit.
sibi, et dein habenl retinebunt, vel retinent. Isid. post <tCod. Barb. c. 28. Quesn., ve/ conlinenlesad mu-
vocemlectoresaddit el psalmislmel ostiarii. lieteset viduas, nisi. Delevimus vel, aliamque lectio-
k Ms. Barb. c. 24. Cod. Veronensis hunc canonem nem restituimus, quam omnes nostri codices cum
prolixiorem exhibet. Vt nullus ordinetur nisi proba- Dion. et Isid. prseferunt.
tut, »t duas uxoresnon habuil, id est digwtus non esl; r Barb. ms. c. 29.
aut si unam habuitnon viduam, ted virginem; neque 8 ldein ms. c 30. Dein Quesn., peregrinandi ne-
eum [lege tsj qui unam quidem, sed concubinam, non cestitate.Noslros codices seculi sumus. lsidorus c. 27,
matronam, nec eum [lege is] quividuam,aut repudia- cuniCod. Afric c. 40, petegtinalionisnecessitalecom-
tam, aulmeretricemin malrimoniosumpsil, sedille eli- pulsi.
gutur eujus vitam el opinionetnepiscopus examinavit, * Cod. Barb. c. 31.
PATROL: LVI. 14
 417 APPENDJXAD S. LEONIS MAGNIOPERA 428
« XXVIII. S-eramenta altaris aon nisi a jejunis A diant: ne passim vagando EcclcsiocIxdant existiina»
hominibus celebrentur, excepto die anniversario quo tionem.
CoettaDomini celcbralur. Nam si aJiquorutn pomeri- XXXII. Ut acgrotantes, si pro se respondere non
ifian* tempore defunciortim, sive episcoporum, seu possint, cum volnniatis eorum testimonium hi qui
clericorum,* sive cseterorum eommendatiofacienda sui sunt periculo proprio dixerint, baptizenlur.
est, solis orationibus fiat, si illi qui faciunt jam i XXXIII. Ut scenicis vel apostaticis conversis vel
pransi tnveniantur. reversis ad Deum gralia vel reconciliatio non nc-
" XXIX. Ut nulli episcopi vel clerici in ceclesia gelur.
k XXXIV. Ut prcsbyter oon consulto cpiscopo
conviventur, nisi forte transeuntes liospitii illic ne-
cessitate reficiant; pop-li etiart ab hujusmodi convi- virgines non cojjsecret; clirisma vero nunauam cou-
viis, quantum polest fleri, prohibeantur. Uciat.
d XXX. Bt poenitentibus secundum dhTerentam 1 XXXV. Ut clerici in aliena civilate uon iiiimo-
peccalorum, episcopi arbitrio peenitentiaetempora rentur, nisi causas eorum juslas episcopus loei vel
decernantur. Et ut presbyteri inconsulto episcopo presbyteri locorum perviderint.
non reconcilient poenitentes, e nisi absentia episeopi m XXXVI. Ut prxter Scripturas canonicas nihil iu
et necessitaie cogente. Cujuscunque autem 96 P 03" B ecclesia legatur sub nomine divinarum Scriplurarum.
nitentis publicum et vulgatissimum criraen est, quod Suntauiem ranonice Scripturse ; Genesis, Exodus,
< universa Ecclesia noverit, ante absidem manus ei Leviticus, Numeri, DeuteronoiiiiTun,Jesu Nave, Ju-
imponatur. dicum, Kutli, Regnorua) libri quatuor, Paralipomc-
« XXXI. Ul virgines sacrse, cum parentibus a qui- noo libri duo, Job, Psalterium Davidicuin.Salomonis
bus custodiebantur privalse fuerint, episcopt vet tibri quinque, duodecim libri Prophetaruni, Esaias,
presbyteri ">ptovidentia gra\ioribus feminis com- Jeremias, Daniel, Ezechiel, Tobias, Judilb, Hester,
mendentur; ut simul habilanles invicem se custo» Hesdrse libri duo, n Machabt-orum libri 99 duo;
« IJem ms. c. 32. Codices aliarum collectionum nturas canonicas non fuisse recensitos in concilio
cum Dion. et Isid., Vt sacramenta. an. 393, nec in Carthaginensi anni 397,
b VocesiJtiecmterorumin<eruimusex nosliis codd., Hipponensi
sedsoluminserlos insynodo Carthaginensianni419,
uti teguntur etiam apud Dion. et Isid. In fine ms. tempore Bonifaciipontificis,cujus nomentura in Cod.
Yeron- et Dionysius habent irtveniuntur. Afric. tum apud lsidorum locis laudalis legitur. At
e Cod. Barb. c. 33. Moxms. Veron , Dion.et Isid., hos quoqtte libros in catalogo Hipponensi, ct in bre-
hospitiorumnecessitateillic reficiant. Uein Qucsn., ab viario ipsius fuisse descriptos probant tres aniiquis-
his conviviis.Cseteri omnes codd. cum Dion. et Isid. sinioe ac diversseoriginis collcctiones, Corbeiensis
ul in textu. P. Coustanlium tom. I Episl. Rom. ponlif.
d Barb. c. 34. In cnd. Veron. uti etiara apud Isid. G apud
pag.101, Barberina, et Vat. Patatina. Dusr-primsebre-
liic carionin duo dividitur. viariiim TpSumexbibent, postrema vero prscfert ca-
• Cod. Afric. c. 43, et mss. Isitl. c. 32, nisi ab- nones ex concilio plenario C-rthagiaensi anni 397,
tentim episcopi necessilatecogente. ldem est in ms. cui breviarium inserlum fu t, unde lectionem affert.
Barb. fireviarii propriam, ita ul de confirmandoitlo canone
> Cod,Afr.,unitiersam£cc/esfamcommotienf.Barb., transmarina Ecclesia consulatur; non vero ilam sy-
universam Ecclttiam commoveat. nodi anni 419, quse Bonifacium ponlificem ingeril.
- * Ms. Barb. c. 3S. Soli codices hujus collectiouishaclenus cogniti omit-
h Co). Afr. c. 44, cum ms. Veron., addit, ttftt epi- (unlin lexiu, quod oscitantiselibrariontm jure tri-
scopus absensest. ISarb., ubi episeopui non est. Isid. buit P. Coustanlius. Factum id credimus, inqnit,
c. 33, episcopiprovidentia, vel presbyleri, ubi episco- tibrariorumerrore, quibustmpenecopinanlibutaccidit,
pus absens est, in monaslerio virginum vel gravibri- ut si quando eas repeti vidntt vocei quas proximetcri-.
but, eic. statim inlermediasquasijam posilat praler-
• Cod. Barb. c. 36. Post pauca, hi qui sui tunt est pserunl,
mitlanl. Ilaque qui stalulum Hipponeme descripsit,
in mss. hujus collectioniset apud lsid. c 34. In cse- exaralis his verbis Esdrae libri duo, mox ad ea novi
leris vero mss. cum Cod. Afric c. 45, el Synodo Bo- Tesiamenli sic lanquam dalosdltu transiit, omtssisin-
nifacii, habetnr tantum sui.mox cumms. lermedii* Machabseorumlibri duo; deceplusnimirum
J God. Barb. c. 37; qui Veron. babet similitudineverbornmlibro duo, qumverba nominibus
conversisad Dominum, omissis vocibus velreversis, Esdraeitmuf tt Machabseorumtubhectuntur. Oberravit
Isid. c 35, ei Dion. Justelli c. 45, Vt scenicisatque TJtadem chorda et in his vocibus, Epistoae Pauli apo-
hislrionibus, cmierisquehujutmodipersonis,vel aposta- stoti tredecim,ejosdeni ad llebrseos una, Apocalypsis:
ticis, etc. ln vulgato Codice Africano c. 45 desunt ubi ante verba Apocalypsis desideranturPelri apo-
vel apostaticisconversis, vel reveriis ad Deum gratia stoli epistolseduse,Joannis apostnli tres, Jacobi una,
vel: quac tamen cum legantur in versione Grseca, qum recensenlurin statuto Carlhaginensi.Errorem pe-
amanuensium oscitamia proeiermi-sa ftiere. Vox hi- peril verbum una, quo claudunlurcommatahoeeduoad
slrionibus apud Ferrandum legitur ntim. 170. Hebraios una, et Jtidoauna : semelde-
k Barb. c. 38. Mox incontutto plerique codices ha- scriplo, mox librarius vocemquorumprimo
ApncaJypsis continenti
bent pro non consutio.In Syuodo Bonifaciierrore li- scriptionisfiloailexuit, quati intermediwalimepimlm
brarii constgnelpro consecret. utque Judseuna pretcetsissent.Neque non eam conje-
• Ms.Barb. c. 39. ciuram adjuvalid quodinficiabilur nemo, ridelicelin
>»Idem codex c. 40. Ecclesiisomnibus,adeoquetn Africana, receptamsem-
11Quesn. omittit Machabmorumtibri duo, eldein per fuisseprimam Pelti, etphrmm Joannis epitlotam:
illa qnoque in texlu prselerit, Pefri dum,Joannislres, quarum utramquequiawmexhibtl Hipponenw canon,
Jacobi una, Judm una, et in margine nolal has ept- oportel scribat properantit et incauli culpm omittam
slolas addi in concilio Cartbaginensi III, apud Isido- fuisse. Emmveroomissa verba quse nos restttuimus,
rum, c 46, et in Codic. Afric c. 24, HJCCln causa fuisse deseripla in alio vetustiori nostrse, ui videtnr,
fuere ut nonnulliputarint hos sacros libros inter Scri- colleclionis exemplo, indicium prtebet ciMpajVinde-
M9 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SfcDISAPOSTOL Jf3»
iravi autem Tcstamenti, Evangelioram tibri quatuor, j*• 101 b XXXVII.Placuit eiiam M quOniamprse-
Actus Aposlolorumliber unus, Panli apostoliEpistolse cedentibus conciliis stalutufn est m quis DtTnailsta-
tredecim, ejusdem ad Hebrscosuna, Petri duoe,Joan- rum «cum honore suOfecipi-tur -nobis; sed in nu-
nts Ircs, Jaeobi una, Jndse una, 190 Apocalypsis merolaicorum propter salutem, quflenutti deneganda
Jo-nuis. * Ila ut de ronfirrnando isto canone trans- est (d tanlum autem inoplseelerrcortm ordinandofUm
marina Ecctesia eo_solat«¥. Liceat ctiam legi pas- in Africa patinntnr Ecclesioe.utqusedamloca omnino
siones martyrum cum anniversarii dies eor_m cete- deserta sini), servetur quidem < In isiis quod jam
branfar. antea decretum est; sed exceptis his quos aut non

boitensi». Antiquus enim libmrius, qui eumdem co- cwnieoncitii.Dein ipsecanon smTjtciturcum lectionJ*
dicetn cura alio vetustiori exeraplo contutit (Menii- synodi Carthaginensis an. 419, qua confirmatio bujus
dem enim legiturhsec notatin Contuli), eadem verba canonis a Bonifacio poniifice aliisque tr^nsmariiiis
in alio manuscripto procul dubo inventa et pfima episcopis quserenda decernitur. Hinc aufefn quidam
manu prseiermissa, secnndis Curis adjecft. Prseterea puiamnt canonem divinarum ScriplurafUm antea
in ipso textu prtma manu habetur, Pauti apostoliEpi- conditum fuisse in concilio Nifcseno,et 6olum Africa-
stolm 14, quo numero comprehenditur ejusdem nos eumdem, uti a Patribus Nicsenisacceperant, suis
Epistol- ad Hebrseos, quam quidem sieut et cseteras conciliis insefuiSse. At tota hoec opinio uni inscfl-
ej-S-e*. apostoli eptstolas singtHatim non fecenserit ptroni mhithur ftujus codicis, qtii ijOn ad vTli (ut
et Bsrberinus, atque Dionysius, non nemoscripsit), sedad xi saltemsseculumpertinet:
*CodicesCorbeiensis
qui Epistolat 14 prseferuni. Cod. Vat. Palaiinus, nampag. 37 lilteras exhibet Regeraberti Vercellensis
qui Epittolat 13 noiat, addit ejutdem ad Hebrwos ad AndreamarcliiepiscopumMcdiolanensert)ej alias a
tnt_, uti in lsid. et atiis nostraecolleciionis mss. fegt* B. Mabilloniocditas 1.1MuseiItalici quse eodemsoeculot
tur: unde in cod. Vindeb. vel corrigendum est 19 scripia» ftlerunt. SicUtaotem in eodenl COdicep. 79
pro 14, vel, si relineatur 14, delendse erunt vo- profertur SentenliaS. Leonisde apocryphisScrtnfurttr,
ccs ejutdemad Hebrmosuna, quippe quoefn qUatuor- quam inter supposititia rejccimus, na nitiil dubiia-
decim conttnetur. Non omiitendnm est in eodem ms. mus quin in titulo canonis de Scripiuris canOnicts,
Vind. paulo ante haberi Liber dmdecim prophelarum qtii toius exscriplus est ex capitulo 24 synodi Car-
minorum.Item Etaias, ubi voces minorumet ltem se*- thaginensis anni 419 editionis Dionysii, per errorem
cunda manu additoe sunt. Hscceadem lectio in ms. scriptum fuerit concitii Nicmni pro concilUCarthagt-
libro Barb. probatuf. Theodosius scriptor codicis Ve- htnsis. Ceftc Africarti Patfes ade6 rguofarUfit hunc
ronensis 55, qui se Cjutedamtacite prtetermititse in canonem a Nicsenasynodoconstilutum, ut in concilio
noiaiione tesiaiur, sicut initio breviarii Nicsenum Hipponensi an. 393 de eo consulendam putaverim
symbolum, ita sub finem catalogum Scripturaruni EcClesiamtransrtiarinam, et in synodo Carlhaginensi
omisit. an. 419 eum pro confirmatione in papsc Bohifacii
* Quesnellus hanc notam subjicit. Post camnica- notiiiam deduccndum sonlerint. Num de eanon_
rum Scripturarumenumerationem, hmcin conc. Car- quem in Nicsenogcnerali concilio a tota Ecclesia re-
thag. III ef in Cod. Afric, c. 24, subjiciuntur: t Hoc cepto editum cognovissent, Ecclesiam iransmarinam
etiam fratri et consacerdoli nOstrOBoniracfoyel aliis adhdc consuleiidam, ejusqUe confirmationein quSE-
earum parlium episcopis, pro confirmando isto ca- rendam piitassentT"Adde quod ctimin synodoanrti4I9
none innotescat: quia a Patribus isla accepimus in lectum fuisset cdncilium Nicaenumex anliquissima
ecclesia legenda. > Quorum verborumloco, hmc pau* (Q interpretatione, quam Csecilianusin Africam aiiule-
ciorain antiiiuU codd. mts. leqi, qumet in Oxon. et rat, soli viginli eauones prseter symboJura inventi
Thuan.teslantur auctoretedit. Venetm1581; hmc, in- fuere, uti iiquet ex annotatis in Traciatu part. n,
quam : < De confiruantlo isto canone tr.insmarina c. 3, § 8, n. 2. Canonem ergo de Scripturis cano-
tcclesia consulalur. >Cerlum mihi esl hmcuilima in nicis Africani Patres inter Nicsenos nunquara ha-
ipso Hipponenti canciliodicla esse; Ubi illa vero in Car- buere.
tempore Bonifacii PP., Hipponenset b Cum Hisioriam Donatistaruma cardinali Norisio
thaginensi
atiiqueAfricani eanones relecti sunt iierum tt confir- inchoatam perficero, quoadper nos licuit, sluduimus,
mati. Quam inepte autem priota illa concilio tettio non saiis exploratambabehtes notitiam collectionum
Catlkaginensi, quod an. 397 cetebtatum est, affingan- qusebreviarium eontinebani, hunc canonem in sup-
lut, vel una BonifaciiPP. meniiosatis indicat, simul- -positionis Mispicioncmadduximus pirl. u, cap. 9,
queprobat, ul el alia muiia, furraginem itlam qumcon- col. 429 et seqq. Accedebat quodDionysiusExiKjuus
citium Carihaginenseterlitim vocatur in voluminibut in Cod. Afric c 47 alium canonemnon de clericis
Conciiiorum,non yenuinamesse canonum conciliicol- jam apud Dnnatislas ordinatis, sed de Donatistarum
leciionem,sed tuppoiilitiam ex veris canonibusaliunde pucris decernentem breviario ascribit, quodjlem le-
corrogatisconfiatam: ex Hipponensibusnimirum, ex gittir apud Isidorum in concilio Cariliaginensi in
vero concitioCarihaginensi,quod an. 597 congregatttm c. 48. At cum prseler collectionemproesentem, duas
est, fuilquenon absolwelerlium, sed lertium sub Au- alias aniiquissiuiasreperirenius quse,dum breviarium
retio primate; et ex concilioCarlhaginensiquodan. 419 exhibent, luinc canonemsimiliter proeferuntjetinter
coram Romanipontifids legatis habitumest. Haclenus . has illa etiam comenia in ms. Veronensi 55, qusft
ilie. Duoiu hsecnotanda. 1° Gnm ajt auctores editio- V duobussequentjbuscapitulisaddiliiiiscarel; de eodeni
nU Ve-else an. 1581 tesiari lcctionem collcctionis canoue jure dubitari non posse perspexinius. Vide
nosirsein anliquis codicibus legi, respicit Crabbi no- hujui eanonis vindicias in Traclatu part. u, c. 3, | S,
tatn in edkione Veiteta repctitam, qua in can. fl n, 47.
coticii. Carihag. m scribil: Quidam vetustus codex c Cod.Veron. addit c/erictwum.
sic habel: De eonfirmando, etc, ubi ms. exemptar d Al., tantam .... tnopiam. Dein, per Africdmixt
S. Bavnnis nostrse collectionis proprittm indfcatur. ms. Veron.
2° Quid censendum sit de concilio Cartliaginensim, e lncod.Vindeb. prtma manudesunt vocesiu istti;
apud Is dorum vtilgato,palebit ex iis qnoediximus in secumla additum instituiii, uti legilur etiam in ms,
admonitione n. 2, et fusius inTractalu part. n, c. 3, Barb. Pro qua erronea scriptione alii codd. habent
§ 3, ubi siiigulo, ejus canones expendimus. in isfis. Sed forlasse melitts cod. Veron. in eii. Mox,
In ms. VallicellanoB. 98, pag. 76, hic cannn de decretumest edidimus ex omnibusnostris mss.Viud.,
Scripluris profeitur cura titulo : Vt prmler Scripluras Ver.m. et Barb. Quesnellus, ttadilum est. Grabbu»,
calholicas hViil in eccletia legatur. Capiluli 24 Ni- creditum.
151 .-:•-..,, APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 432
rebaptizasse constiterit, aut qui cum suis plebibus A sise utilitali? INamet in bac Ecclesia, ad quam di-
ad communionem catholicam transire voluerint. gnata est vestra sanclitas convenire, crebro ac pene
• Si enim scriptuin est: Qaod duobussi convenerint per omnem diem Dominicamordinandos habcmus f.
Christianit, quidquidpelierintimpetrabunt, non opor- Nunquidnam frequenter duudecim , vcl dccein, vel
tetb dubitare quod rerooto scandalo dissensionis uni- non multo minus advocare possum episcopos ? Sed
versse102 P,enis c>inunitalem pacis redacta concor- facileesl mihiduos k adjungere meseparvilali vicinos.
dia, idonea sit impetrare de misericordia Domini, ut Quapropter cernit mecum charitas veslra hoc ipsum
ipsius pacis compensatione el saciificiocharitatis abo- observari non posse. Sed illud est siatuendum , ut
leanlur peccala quoc,majorum suorum .auctorilatem quando ad eligendum episcopum conveniremus,» si
fcqUenles, repelitione baplismi commiserunt. Sed qua contradictiofuerit oborta quia talia tractaia sunt
lianc rem placuit hon confirmari priusquam d exinde apud nos, non prsesumant ad purganduui eum qui or-
Iransmarina Ecclesia consulatur. dinandus eslm, tres jam; sed poslulenlurad iiunieruni
e (De Donatislis placuit ut consulamut fratres et supradictorum unus yel duo, et in eadem plebe cui
consacerdotesnoslrosSiricium et Simplicianumde solis ordinandus est, disculianlur primo personoecontra-
infantibus qui baplizanlur penes eotdem : ne quod di.entium, postremoetiamillaquseobjiciuntur perlrac-
tuo non fecerunt judicio, cum ad EcclesiamDei g tentur; etcum purgatusluerit sub conspectu publico,
talubri proposilo fuerint conversi, parentum illos ita demuni ordinetur. Si hoc cum vestrse saiictilatis
error bnpediat ne promoveantursacri altarit mini- animo concordat, roboretur vestrse dignationis re-
tlri.) sponsione. Etabuniversisepiscopisdictumesl: Satis
' XXXVIII. Honoratus et Urbanus 103 episcopi placet.
dixerunt:Et ilIudnobismandalumest:utquia spro* " XXXIX. Ilem placuit de infantibus, 104 <JU 0"
xime fratres nostri Numidioeepiscopi duo ordinare ties certissimi lestes non inveniuntur qui eos bapti-
prsesumpseruntponlificem, non nisi a duodecim cen- zatos esse sine dubiiatione lestentur, neque ipsi sunt
seatis celebrari episcoporum h ordinationes. Aurclius idonei per octalem ° de traditis sibi sacramentis res-
episcopus dixit: Forma antiqua servabitur, ut non pondere, absque ullo scrupulo hos esse baptizandos :
minus quam tres sufficiant qui fuerint destinati ad neistatrepidatioeos iaciat sacramentorum purgatione
episcopum ordinandum. Proplerea quia et iu Tripoli privari. tlinc enim legali Maurorum fraires nostri
forle el in Arzuge interjacere videntur barbaroe gen. consuluerunt, quia multos tales a Barbaris redimunt.
tes : nam in Tripoli, ut asseritur, quinque sunt epi- Et alia manu.
' Aurelius
scopi lanturamodo , et possunt forte de ipso nuraero episcopus Ecclesise Carlhaginensis, F his
vel duo necessitate aliqua occupari, difficileest enim C placilis, a nobis omnibus confirmatis, excepliseman-
ut de qunlibet numero omnes pnssint occurrere : cipationibus, de quibus consulendum censuiinus, re-
nunquid debet boc ipsum impedimenlo esse ' Eccle- lectis et agnitis subscripsi i.
* Sic ex ms. Barb., ut sequens emendatio videlur ponensi vero an. 393, pro Simpliciano, qui tum non-
exigere. Al., Sie enim. dum ad episcopatum pervenerat, Ambrosii nomert
t> Ita codd. Veron. el Barb. Al., dubitari. lecliim fuisse niliil ambigendiimest.
« Quesn., tn universwplebis unilate, pacis compen- f Duo sequenles canones ad breviarium non perti-
talione el sacrificiocharitalis aboleaniur, qui majorum nent, ac proinde in cod. Yeronensi jurenon leguntiir.
sitoiHmauctoritalem sequenles, repetilionembaptismi In ms. Barb. numero carent. Hic auiem canon con-
commherinl. Ita eliam codd. Vtnd. et Crabbi, qui so- ditus fuit aconcilio plenarioan. 397, el apud Diony-
luni delent in ante \oeem universw,et pro unitate ba- sium babetur in Cod. Afric c. 49 et 50, apud Isido-
bent invitatm.Supplevimusex codiceVeronensi usque rtim vero in Cartbnginensi m, c. 39 et 40.
ad aboleantur peccata, exceplis iribus vocibus pacis s Dion., pro.Tt'mi.Deest in tns. Barb.
primo loco, et .... charilatis , quse in aliis codicibus h Sic Dion., Isid. et cod. Barb., concinenleGrseca
retinentur. Ex hac vero integra lectione cngnoscitur versione. Quesn., ordinaliotiem.
dcfectum aliorum exemplarium ab antiquiore codice ' Dion. etlsid., ecclesiasiicm.Dcin hac supplevi-
originem ducere, in quo amanuensis per saltiun a mus ex iisdem exemplaribus et cod. Barb.
prima voce pucis ad alieram iranscurrit. Sequentia i Quesn. inserit episcopos. Expunximus cum mss.
qummajorum, elc, usque ad commiserunt,exemplar Yindeb., Barb., Dion. et Isid. Paulo posl pro possum
Crabbi exhibuit. Veron. omillit qumvel qui, et addit Ires uilimi codices polero.
k Verbum adjungere cum iisdem tribus exemplari-
prmpositorum. Vind. qum prseferl. Barb. et Veron.
commiserunttuentur. p bus inserendum fuit.
d Cod. Yeron., inde transmarina. Barb., de irans- 1 Ita omnes. Solus Quesnellus, siquando.
ubi de pro inde scriplutn fuii. m Cod. Afric, fres episcopi
marina, jam; sed editio Dionysii
• • Quseparenlhesi inclusa cursivo characlcre inse- apud Justellum vocetn episcopiignorat.
ruimus , ex Dionysio et lsidori collectione sumpta n Hic canon spectat ad synodum Carlbaginensem
sunt, eaque ad canonembreviarii in quode Donatistis anni 401 idibus Seplembris; legitur in Cod. Afric,
actum est peninere, ultimumqueejusdem breviarii c 72, et apud Isidorum in concilio Cartbaginen-
canoiieiiiconstituere, ex Dionysioei Isidorianacolle- si v, c. 6.
ctioue probavimus in Tractatu part. u, c 3, §3, n 47. • ° Desunt in ms. Oxoniensi voces de traditis sibi
Confer qnsc ibidem disseruimus. Ut auiem nsec,quse tacramentis.
cum antecedentibus unum canonem constiluisse vi- p Cod. Veron. perperam inserit verbum dixit : ex
dentur, eongruejungantur, prsemittenda videtur par- eodem vero ms. et ex Barb. addidimushis. Mox pro
ticula Interim, vel aliquid simile. Simpliciani nomen censuimuicod. Veron. habet staluimus.
congrnittempori quo breviarium scriptum, et synodo i Cod. Veron. addit et cwteri similiter. Expticit
plenariseCartbaginensi an. 397 iusertum fuit. In Hip- concitiumHipponiense.Barb., et cwteritttbscrivserunt.
'5t33 CODEXCANONU\I EtCl.ES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. .54
Mizonius e])iscopus, placitis snperiiis compreben- K VII. Qui a fide erraverunl, quomodorecipianlur.
sis, emancipatione ad traclatum meliorcm dilala, VIII. De >>isqui feslis diebus paganorum conviviit
gubnotavi,primsesedis episcopusprovinciscBizacense. interfuerunt.
Victorianus episcopus plebis Massilianensis sub- IX. Qui secundoel tertio sacrificaverunt.
scripsi. X. De his qui a fide Dominicadeviarunt.
" LupianusepiscopusplebisTambitanse subscripsi. XI. Diaconi si uxores duxerint, a ministerio velclero
Ninus episcopus plebis Juballianensis subscripsi. cessari.
b Philologius episcopus plebis Adrumetinoe sub- XII. Desponsatapuella si ab alio recepla [al. rapta]
scripsi. fuerit, placuit restitui.
Ferox episcopus plebis Macrianensis subscripsl, XIII. Qui av.te baptismum tacrificaverunt.
Hoc modo et omnes subscripserunt qui huic con- XIV. Vicariis episcoporum non licet ordinaliones
cilio inierfuerunt. facere.
Expliciunt canonet Carthaginensiscoiictlii. XV. Presbyteri vel diaconi qui a carnibus se abstt-
CAPITULUMIII. nere voluerint, eas immundas non judicent, nec olera
INCIPIUNTCANONES • ANCVRIT^Nl CONCILII, in qua coquunturpollula non dixerinl.
B XVI. Si res Ecctesim presbyter vendiderit, restU
Quod prius fuit concilio Nicmno, ted illud provler
auctoritatem prwpositumest. tuanlur.
106 XVII. Qui more pecorumcum propinquosan-
105 a Tiluli canonum.
guine commixtisunt, quomodopmniteanl.
I. Si presbylerimmolaveritidolis. XVIII. Si episcopus alterius Ecclesiam volueritoc-
II. Vt diaconi qui immolaverunt,et postea sunl re- cupare, aut seditionemfacere. '
versi, a tacro minisleriocessentur. XIX. Qtti virginitatempolliciti tunt, postea praeva-
III. Qui tempore perseculionis se Chrislianos esse ricantur.
proclamaverunt. XX. Quiadulleriumcommisit, teptemannitpcenileat.
IV. De laicisqui invitiimmolaverunt. XXI. Mulier qum fornicatur, et partum suum oc*
V. Qui lemplisidolorum sacrificaverunl. cidit.
VI. De his qui in templo veste lugubri manducave- XXII. Qui voluntariut homicidiumfacit.
runl. XXIII. Quinon voluntate,sedcatu.

Sequentes subscriptiones sola collectio prsesens con- _ de Collect. parl. i, c. 3, § _), provinciarum nomina
servavit.Omnessunt episcopi Byzaceui, ut ex notitia episcopis afficta,primoinlerpreti non essetribuenda.
Africanamanifesium est. Civiiaitimnomina in Crabbi Eam prsefationemprimodamus exms. Vaticanol34_,
eodiceaticubimendosa sunt.Nostrum exempluin-Vin- cum variantibus ms. Lucensis et codicis Corbeiensis
debonense lectionem a Quesnello editam coniirmat. apud P. Couslantiumin prsefat. ad tom. lEpist. R.P.
a Iluic Lupiano in ms. Vindebonensi Nilus praepo- pag. G_. Cum apud urbem Anquirltanam venlifuissent
nitnr. MarcellusAnquirilanus,Vilalit Antiochenus,Philadel-
">,Ms. Oxon., Philoligius,male ; Philologiusenim phus Hitiopolitanus fmelius Luc. et Corb. Juliopoli-
scribilur eiiam in concilio Cartbaginensi auni 403 fouits], Heraclius Zelonensis[male in Corb. Gelialen-
anle can. 91 Cod. Afric sis\, Munilius[Corb. Ministius, ntrobique male : lege
? 11i canones, qui ex versione Isidoriana vulgo JVunecAttii]Laodicenus, Narcissus Nerodientis flege
nuncupata sutnpii fuere , alias Anquiritani, vel An- Neroniadensis:male in Corb. Marcessus Meragensis],
'quiritanensesin ejusdeminierpretaiionis m?s, vocan- Lupus Tltarsensis,Basilius Amasenus,Entholius [Luc.
lur. Pneier exemplaria hojus collectionishseceadem Euiotus, Corb. Eustolu,s]Nicomediensis,Petrus Ico-
versio invenitur in codicibus Lucensi 88, Val.1342, niensis, AgricclausCwsariensis,Epidaurus Pergamen-
et Barb. _888, Veronensibns 55 et 58, atque in Cor- sis [Liic. Perqaw.enus : legendutn videtur cum ver-
beiensi : quse omnes collectiones originis diversse, sione Prisca Pergensis: hi duo desunt in Corbeiensi],
Hispanica anlericres sunt, ex qua Isidorus canones Sergianus Anliochim Pisidim: statuta sunt ab eis [Corb.'
recepit. Annotaiio,guodpri„sfMttconct7io.rVic(-no,etc., hmcstalula sunt ab lits]qum infra scripta sunt. Codex
quam Quesnellus prsefixit ex ins. Oxon., deest in TVautem Veronensis : Conveneruntautem in synodum
codd. Tliuan. acnostroVindebon. At eamquoad sen- memoralam Ancyrw cititfaftsAt qui infra scripserunt.
tentiam non rainus in liac versione quam in Diony- Marcellus Ancyranus, AgricolausCmsariensis, Lupus
siana elPriscaab initio exslitisse, sicut exstatetiam Tarsensis, Vitalis Anliochensis, Basilius Amasenus,
in originali Grseco, probant nostri codd. Lucensis, Philadelphus Juliopolilanus, Euslolut Nicomedientis,
Vat. et Veron 58.lnVaticano sic : Jsft canones prio- Heraclius Zelonensis, Peft-ttsIconiensis, Nunechiut
resquidem sunt Nicwnis canqnibus cxpositi; sedlamen Laodicenus, SergianusAntiochenusPisidiai, Narcissut
Nicmni primoaccepti £al. scripti] sunf propter aucto- Nerodiensis.Omitlitur Epidaurus Pergensis. Similent
ritatem sancti et magmconcilii quod factum esl in Ni- codicem Groectimadhibuit aur.torlibelli Synodici, qui
cma.Sitnilia sunt in cod. Lncensi. In Veronensi au- duodecim pariter episcopos recensens n. 37 prsefuisse
teiu 55sic : Isti quidemeanonesseu regulmprioressunt tradit Marcellum Ancyrm, et Agricolaum Cmsarem
Nicwnis; sed ideo canones priores scribuntur propler Cappadocim, uli sane prirai incodice Veronensi rc-
auctorhatemmagni etsancti concilii apud Nicwamha- fcruntur.
d Hos titulos canonum ex mss. CsesareisYindebo-
' biti. Posthancannolalionemincollectionis
hiscodicibus prsefatio
auctor prse- nensibus 59 et 4_ adjecimns, ubi etiam singulis ca-
subjicitur, quam prsesentis
lermisit. Cumin earecenseaniurepiscopiqui concilio nonibus suus cujusque litulus hinc repelitus prsefi-
inlerfuerunt, ipsam ex iisdem codicibus hic appen- gitur. Hos quoque litulos in ms. Oxoniensi omissos,
dere plurimum refert; hinc enim patebit in eo cata- tegi in cod. Tmianeo leslatur Quesnellus dissert. 13,
logo, qui iu vulgatis Conciliorum post ipsos canones n. _..
Ui-oriaute interpretaiionisubjicilur (Yide Tractactum
453 APVENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 436
XXIV. Qui augurxaettomnia obtetvqnt. A inviti coacti sunt, doceaul: hos tanquam inculpatosa
communione non vetari. Si autem jani probibiti sunt
XXV. Qui spontam habel, et torori ejut intuleril
violenliam. ab aliquibus a cominunione, niajoris diligentise et in-
quisitionis causa, aut per aliquorum ignoranliam,
CANON I. « Presbyteros qui immolaveruut, etpostea stalim Hoc autem observari convenit
recipi oporlere.
iterum certamen inierunt, si boe ipsutu ex ttde, et non et de clericis n et de omnibus laicis.
anquoargumeato sibinwt pr«pai?auteseger_nt, uldte-
iiun teneri viderentur; b si crgo ex fide luclati sunt, IV. ° Laicos sane qui in necessitates similes iuci-
et non ex conjpacto ad oslentati-aem » _ti caperen- dcrunt et causas, tauquam qui nihil peccaverujt t,
tur ipsi fecerunt: hos placuit bonorem quidem sedis maxirae quia eos vita probabilis commendat, ad or-
dinationein recipi placuit.
proprise d tenere; ofierre aut-m iltis, et s_rm<H)em
ad populura facere, aut aliquibus • ofUeii»fungi non V. De his qui non solum sacriCcare coacti sunl, sed
ticeai. ,_ el de his qui in templis idolorum coenaveriuU: si qui
H. Diaconus similiter qui itnmelaveruni, postea eorum cuon habilu cultiore ad templa perducli sunt,
autem' reluctati sunt, eum 105" quideu) bonoreui atque 108 im<ai»a<lcqprelic~a yeste mutata, coenss
habere s oportet; cessare vero de-$n_ ab omni s»- participes facti sunt idolorum, indifferenter sumentes
cro ministerio, Ua ut nec panera, aec calicera offie-**omnia quse fuerant apposita; placuit eos inter au-
rant, nec pronuntient; nisi forle aliqui episcoBomm dientes uno anno constitui; tribus autem 'atiis annis
couscii sint laboris eoruin, et fcumiijTatis,et ajan- agere pcenitentiam; sed ex ipso triennio, per bien-
suetudinis, et voluerint eis amplius aliquid tribuere nium tantummodo orationi communkare; terlio au-
vel adimere : penes ipsos ergo de his erit potestas. tem amio reconciliari s^cranjeati-.
' III. De his h VI. Quotquol autem * aseenderunl in lempla veste
qui fugientes tempore persecutiwiis
comprebensi sunt vel a tamiliaribus, sive a damesti- lugubri, ct rccumbentes ' manducaverunl, si coin-
cis traditi, * vel qui bona propria amiserunt, vel pleverint peenitentiam irieunis tempoijs, siae obia-
sji&iuiuerunt twwema, tel etiaro earceribus itjelusi tione recipiantur u. Si auleni perducti ad templa noa
sttat, et laweo se proclauntverunt esse Cbristianos; raanducaverunt, biennio iuaneant in poenUenlia,
quin etiam perseverante violentia i ad hoc usque terlio vero Yanno -omuunic-nt, aed suie oblatioue,
perducli sunj, vttBtanua eoxuro appxeoeasas et Vio- ut dictuui est z. Episcopum autem hanc babere li-
lenter attractas aupei saefificja ">uspanereat, illis cenliam oporiet, ut perspecia singulorum conver-
scilicet perseverantibus in iide et Christianos se esse satione, normam regulamque Y conversationis attri-
"• Yoeiieranlii-ia: lioe ergq quod eis invilis, aiiis co- buat : id est, aul -umanius agens secjtnduiii vitse
Q
gentibHs, cphljgit, si luctu et mttrore aninji aeerbe modum, tempus alicui poenitentisc bieviare, aut
se id ferre deMtOitMrent;, i]psjquemJjumJUper bonajgji etiaa) proHxius, quod eorrqctiOfti necessariiim vide-
copversattOfleB-habilu inoedeijtes dolere se id quod rit,z possit addere. Discut_rtur auteui omutuni bo-
» Cod. Yind., Jf»re8^Kii. MssVat. 134- tituti loco lete se. In Veron. 35, ubi nostra leciio prima roanu
bsec habet: De pretbyterisqui imnwiaveruHt,et posfea legitur, nianu altora bsec Ojuesnelli tectio inducta
itemm certamn merunt. Setjuentiavero Si hoc ipsum, fuil.
«ccanonialtribuit. u Vaiicauus, et ut de omnibus taicis debeal obter-
*»Jtls».Vefouen. 55 el 58 cum vulg. Isitl. addunt vati, perquisilumest; vetumetiam hocsi possunl, etc.
et (etmentis sufe/tcipufarentur tanquam invili. In Ve- u Soli codtces bujus colleciionis boc caput a prse-
rou- >%hseeverba, quse leguntur in texlu, alia manti ccdeute sejungunt. Mox vulg. Isid., in similes neces-
deJela sunt. Mox pro ex compaoto Valicanus habel sitatit causas.
m consensu. B Thuan. addit oslendentes. Mox maxtme quia iu
' Clerjque codex Veron., ut offerreniur. Vat., ui solis mss. hujus collcctionis; alii aliarum collectio-
gpereuiw. num rum vulg, Isid., maxime si, meUus.
"*Nostri Codd. Veron. ei Yat. cum vulg. lsid., re- i Veron. 58 et vulg, lsid., preiiosiore.
imme. 1 Sic Vind., Verooi.58 et vujg. lsid. ApudQncsn.,
* Yulg. Isid. et duo mss. Yeron. addunt tacerdo- bienuiQ.ln aliis duobus codd. Vat, etVeron. 55 liic
mbbns.. TVcanon desideratur.
< Ms. Veron. j& cum \ulg. Isid. addil tferit-t. Mox s Quesn., ascendunt. Correximus ex rass. codd.
pro eum Veron, 58 atium, et Vere». 55 aliter. Dein > Codices nostri aliaruin collcctjoiium eujn vulg.
vulg. Isid. amitUt komrem- Jsiiu addun.t tnier atios.
t Vat. 1342, no» oporlet. Vulg. Isid. et cod- Veron. 58 addunt ad commu-
h Vulg. bid., timme. nionem, id est ut ipsi oblalionemnpn offerant.
1 Veron. 58, et vel bom. Yind., v«lbana. T Vocem anno, ojnnino iiecessariam, supplevunus
I fiuo msj. Yer. eum vulg. Isid,, ad id usque. exxnostris ftss.
\ Qu$sn. inawttit pagmi- Detevjmus auciorilatc V(ijg. Wd. addit, In quario autem anno perfec-
nostrorurn cftdd. Vindeb., duorunj Veron. et viilg. tipnem s%am recipiqjit. P^ulo dtbjsimiiijer cod. Ve-
lud. Moxpost vooem imp^iiere»!in ms. Vat- addjtuj ron. 58, ul quarto »'«ntqnno perfectionem suam acci-
aut aliquid polluti cibi necettitate nimia susciperetuw piant. V^t., perfec&pnemquarti qnni tempore conse-
coacli. quantur.
l Sk mss. Thuan., Vindeb. et duo YefftJi. cum r Sic ex njss. Tbuaii., Vind., Verou. 58 et vul?.
vulg. Isid. Quesn, cun Oxan., pmlamntibm: dt Isid. A,PU4Quesnellum, pmnUeniim.
hkergo hoppiaeuit, utquo4 eis, etc » et Veron,-58 delent poiiif; pro quo tuJg.
» IIAn«ste<Viwtehon, nm, dtwbus Veron, et vulg > Isid Vjudel),
babet adiqt.
Iiid. Quesn., humiliter per bonam convtttationemdo-
 437 OODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUfORUMS. SEDIS APOSTOL. 45»
rnm et praeeedensvila el postcrior; et ita circa eos A A deviarunt, sed insurrexeruut etiam in alios, el fra-
se s-cerdotalisbumaniiasmodcretur. tribus persuaserunl, et rei faetisunt persuasionis: hi
VII. De bis qui minis lantum cesserunt, aut bo-'' per trienniumquideminter catechumenosbabeantur;
jMiruu ablatione, aut transportationis poena deter- per aliud autem sexeunium poenitentiaerecipiant lo-
riti,aafide erravenmt, et nunc usque non poeni- cum : alio vero aano, id est, decimo, » -ommunio-
luerunt, nequeeonversi sunt,b modo autem, id est, nem sine oblationerecipiant; ut comptetodecennio,
lempore bujus synodise obtulerunt, couversionis perfectione HO fruantur. In eoautera tempore-et
suaeeonsiliumcapienles: placuit eos usque ad ma- vita eorum, et conversatio considerandaest. >
gnum diem inter audientes suscipi, ac poenitentiam XI. Diaconih quoque cum ordinantur, si in ipsa
agere triennio, et post duos alios annos sine obla- ordinalione protestati sunt dicentes se velle habere
tiotie communieare,et ita demum sex annis peraclis, uxores, neqtie posse se continere; hi postea, si ad
c ad perfeclum pervenire. Quoil si aliqui anle lioc uuptias convenerint,» maneantin dero tantum, et a
coucilium swcepti sunt ad pcenitentiam, 109 ex ininisierio abjiciantur. Quicunque sane tacueruntet
illo lempore imputabitur inilium sexennii consii- Misceperuntmanus imposilionem,professi conlinen-
luti. Quodsi eui eorum quodlibet mortis periculttm . liam, et postea ad nuptias convenerunt, a minislerio
autex sDgritudine,aut ex alia qualibet causa d immi- B ' et clero cessare debebunt, laicam tantum commu-
neai, his communiopropter viaticum smimnon ne- nionem recipientes.
gabiiur. XII. Desponsataspuellas, ei posiea ab aliis raptas
VIII.De his qni festis diebus paganoruui in remo- placuiterui, etbisreddi quibusfuerant ante despon-
tis loiis eorum conviviisinterfuerunt, el suasnihiio- salsc, eliamsi eas a raptoribus Jloreiu pudoris sui
minusepulasibidem e paraveruntatque comederunt-. amisisse constiterit.
placuitut posl bieunii pcenitenliamsuscipianlur; iia XIII. Eos qui ante baptismum sacri-caverunt, et
tanten ut, utrumcum obJationerecipiendi sint, an ad postea baptismumconsecuti sunt, placuitk ad ordi-
solam communionemadmitli debcant, unusquisque nationem promoveri,lanquara abomni crimine Java-
episcoporumexamuiel, vitseeorum praeleriueetprse- cri saluiaris sanctificationepurgalos.
sentis habiujconsideratione. XIV.Vicariisepiscojiorum,quos Grsecicliorepisco-
IX. Hi aulem qui secundo el lertio sacrificaverunt t pos dicunt, non licel vel presbyteros, vel diaeonos
per vim coacti, qualuor annis ad pcenttentiarase sub- ordinare; sed nec presbyleris civitatis sine episcopi
jiciant, duobus autem aliis annis siue oblationecom- prsecepto aliquiJ amplius imperare, vel sine auctn-
uutnicetti;' septimo aotem anno per satisfactloneni i ritale ITtleraruniejus in unaquaque l provincia ali-
recipiant communionem. ( quid agere.
G
X. Qtlotquot aiitem non solum a fide Dominica i XV. m De his qui in clero sunt, presbyleri m
* Ms. Veron. 58 cum vulg. Isid., sacn/tcatteiunf,ett dero tantum, propterea quod his epitcoput licentkm
nunc. dederii. .
b Sequentiausque ad capienlesinclusivedesunt inn i Cod. Yind. et vulg. I*id., vefclero.Has duasvo
ms. Oxon. ces delent alii quatuor nostri codiceset Corbeiensis
e Ita nostri codd. et Thuan. cum vulg. Isid. Quesn. i. apud Coustantium.Prsetereailli quatuor codices, duo
cum soloOxon., ad perfeclionem. Veronenses, unus Lueebsis, et alius Vatica-
d Al., acciderit. In Val. sic, conligerit, tub defini- sciticet
nus, puriorem Isidorianamexbibentes,quaecum aliis
tione statutahuiceonmunioproplerviaticumsuumnon n interpretationibus ac Grxco texiu concinit, omiitunt
negabilur,uf st convdluerit,sexenniumtempus expteat tt etiamsequentia, laicamtantumcommunionemrecipien-
pmnitendi. tes. Qtiesnellusin hunc locum notavit, in hac nostra
* Vulg.Isid., jjorfaverunl. collectionecanonemad RomanmEcclesimditciplinam
' Duo mss. Verou. cum Vat. et vulg. Isid., tepli- i- accommodalum, ui reciperelur:de quo videdisterlatio-
moanno perfectionemrecepturicommunionis. nemnostramad hunccodicem.Non assentimur,ut pa- .
» Ifa Vindeb., duo Veron. cum vulg. Isid/Quesn.i. tebit ex iis quoein Observalionibusad eamdem dis
delet communionem, et habet sineoblationerecipian- t- sertattonem annotabuntur cap. 2, n. 9. Ms. Veron.
tur. Vat., sine communione recipiantur; etsic emenda- 88, a minisleriocessaredebent.Vat. 134_, a minitierio
tnm secundamanu in Veron. 55. prmcipimut cessare.
'h Duo codd. Veronenses, nec non Corbeiensis s k Cod. Veron. 58 et Isid. vulg., ad ordinem.
ap«d P. CottstantiumIn prsefal. lom. 1 Epist. tt. P.,, _. t Meliusrn aliarum colleciionummss. ac in vulg
pitg. 66, et vutg. Isid., quicunque.Ms. Vat., De e u Isid., parochia.
diaconisqui, cum ordinarentur. 01Hic canen, qui ab auctore versionis Isidoriane
* Uterque cod. Veron., Lucensis 88, alius Vat. t. fusiori parapfcrasieffertrtr, in diversis collectionibus
134-, cum vulg. Isid., maneanlin ministerio.propler- alia atque alialectionedescribitur.ApudQuesnellum:
ea quod his epitcopuslicehliamdederit. Quicunque, '., Prttbyterl qui in clerotunt, veldiaconet,et abslinentse
etc. Quesnelltiscum hac lectione concinere credidit it a earnibut, ut ea» quidemcontingant, sed non come-
non lam omnes alias versiones, sed etiara. codices !S danl; li sic voluerint,In vulgato Jsid,: De bisqui in
omnesatVaretneoflectionumquseversionem Isidoria- i- clero tunt pretbyteriveldiaconi,et abstinentse a car-
iir.niexhibent, excepto MarlinoBracarensi.At igno- i- nibus, hoc placuitstalui, ut non eastanquam immun-
ravit colleciionemCorbeicnsem, qux lieet Isidori ri . das contemnanl,ted eontinganl.A quibut quidemsi te
v-rsioncm preeferat,lectionemtamen textuscootinei >i abttinere votunt, etc. Periodus vero Quod ti lantum
deletis lantummodovocibuset a ministerio abjician- t- nsque et ab ordine itto postponitur. Puriorem et pri-
lur, ut apud laudatumP. CoiistantiumobservareIke- i- lnsevaiiibujus versionislectionemexhibet cod. Vin-
bit. Econtracodex Hubertinus prsaseuliscollectionis is debonensis, quippequam prseferunl etiain tres aliae
utramqueJectkraeaiex parte recepil sic: maneaniin n nostrsccoilectionesitalicseVaticanaet duaeVeronen-
439 APPENDIXAD S. LEONISMAGNIOPERA. 440
vel diacones, et abstinenl a carnibus, hoc placuit A k
A cum propinquo sanguine commixti sunt, et anle
tatui, ut eas quidem contingant; et si sic voluerint, vicesimum susesetatisannumtalecrimenadmiserunl
'
ab his comedendis abstineant. Quod si tantum cas decem annis in pcenitentia exactis J orationi tan-
abominabiles judicaverint, ut nec olera quoe cum tum iucipiant communicare. Post vicesimumvero an-
carnibus coquunlur existiment comedenda, lanqnara num ad communionem cum oblatione suscipiantur.
non consentienles huic regulse, cessare eos oportet Discutiatur autera et vita eorum, quse fuerit tcnipore
et a ministerio, et ab ordine suo; a ut non eas con- poenilentise, et ita banc humanilatem consequantur.
temnant, conlingant tamen. A quibus quidem si ab- Quod si qui perseveranler abusi sunt hoc crimine
siinere volunt, habeanl b potestatem; ila tamen, ut prolixiori tempore, k viginti annorum sctale, et uxo-
si quando cum oleribus coquuulur, eadem olera tan- reshabenles in hoccrimen inciderint.vicesimoquinlo
quam carnibus polluta non judicent, sed ex bis ad anno pcenilentioeactae ad cnmmunionem orationum
cibum assumant, quaravis a carnibus temperent. Si admiitantur; in qua communione oralionum altero
quis autcm huic regulse admonilus non obedierit, seJ quinquennio perduranles, ad plenam coinmunionem
carncs, ut dictum est, immundas et abominandas cum oblalionesuscipiantur. Quod si aliqui et uxores
existimaverit, cessare debebit ab ordine suo. habentes, el excedenles quinquagesimumannum seta-
XVI. Si qua de rebus Ecclesise c cura episcopus B tis suse, in hoc prolapsi sunt, ad exiiura vitoe lan-
iion est presbyteri vendiderint, placuil rescisso con- tura communionem mereantur. (Cun. 17 Isid.) Eos-
tractu ad jus ecclesiasticum revocari. In judicio au- dem sane non sotum leprosos crimine hujuscemodi
"
tem episcopi eritd constitutum, si pretium debeat re- factos, sed alios isto suo morbo replentes, placuit
cipi, necne: propter quod ssepe contingit disiracla- inter eos orare, qui tempestate jactantur»0, qui a no-
rum reddilus rerum ampliorem summam e pro dato bis energtimeni appellantur.
pretio reddidisse. 113 XVIII. Si qui episcopi suscepti non sunt a
XVII. In hoc titulo Grsecahoecverba sunt: iis/siT<-V sua dioecesi in qua fuerant denominati, et volucrint
u).oysv<rct[iivuv, r>j-tl ctitoyciioj-Evuv
f: qtiod nos Latilfe alias Ecclesias occupare, et vim facere episcopis
possumus dicerc : H2 De liis qui irralionabililer quos ibi invenerint, sediliones excitando adversus
versati sunt, siveversantur. e Sensum autem in hac eos; bos scgregari n ei ad presbyterii gradum rcvo-
senteniia duplicein esse oporlet, qui ex subjeclis cari oporlet. Quod si volunt ° in presbylerii honore
conjicilur, ita ut dlcamus : si qiii more pecorura residere, non repellantur a propria dignitate. Quod

ses, ex quibus solum inseruimus voces hoc placuii G _ ' Ita codices hujus colleclionis, perperam: nam
stalui, quse, in Vindeb. omissse, sensui necessarise alii codices aliarum collectionum, qui Isidorianam
sunt. Cum Vindebonensi aulem concinit codex Lu- interpretationem proeferunt,cura Grsecotextualiisque
ccnsis. versionibus habent quindecim.
* Qnesnellus inserit admoneaniurque : delevimus i Vat. 1342, communionemorationum tantummodo
cum Vind. ac aliis noslris codicibus. Solumms. Ver. consequantur, et quinquennioatiero in hac orationum
58, qui purissimam h.inc versionem exhibet, cano- communioneperdurantes, tuncdemumoblationissacra-
nem claudit dcsinens in verbis ef a ministtrio. et ab menla percipiant. Discutiaturautem, etc. DuoVeronen.
ordinesuo; caretque sequenlibus, quse nec in Grseco, cum vulg. Isid., oralioni tantum incipiant communi-
nec in aliis versionibus inveniuntur, unde posteriori care, et quinquennioaltero |al., quinquenniumallerum]
additamento hujus interprctalionis accensenda sunt. in communioneorationissoliut perdurantet, pott vicesi-
Codd. Veron. 55, Lucensis, et Vat., qui hoc addita- mum cumoblationead communionemsutcipiantur.
menium receperunt, habent: ttt non eas tanquam im- k Sic codd. Thuan. et Vindeb. Vulg. Isid. addit
mundas conlemnant. exacta. Apud Quesn., posf vitjinfi annorum atatem.
b Qiiesn. addit ut dictum est, non autem cod. Melius in duobus Veronen., id est viginti annorum
Vind., nec Lucensis, ncc Yeron. 55. Posl nonnullai mtale, et uxores habenletin hoc crimeninciderunl, vi-
idetn ms. Vcron., et abominabileswslimet. quinque annis pwnitentia acla ad communionem
c Iia Yind. cum duobus mss. Veron. et vulg. Isid. ginti oralionumalteroquinquennioperdurantes,plenamcom-
Qnesnellus, cum episcopusnon essetibi, presbyterven- munionemcum oblatione recipiant. Quod it atiqui et
didit, Cod. Vat., cum episcopusnon essel ibi, pretbyter _. . uxores, etc. Valicanus : Quod ti qui perseverantius
vendiderit. Oxon., cui episcopusnon est. "* abusi sunl hoc crimine, ad agendam pcenitentiampro-
d Vulg. Isid., si constilutumprelium. tixiori temporetuccumbant. td esf st viginti annorum
* Sic Vmd. et vulg. Isid. Codex Thuan., pro acto> wtateuxores habentesin hoc crimen incxderint,viginti
prelio. Duo Veron. et alius Vat., pro acceptopretio. quinque annorum pcenitentia acla ad communionem
Quesn., orationum admitlantur, et relia.uaut in textu.
' Ms. pacto pretio.
Vindeb. GroecasvocesLatinis litteris descri- 1 Duo Veron. cum vulg. Isid. addnnt et, melius.
bens, addit con ; Ycron. 58 litteris Grsecis additI mCnd. Val. addit id est qui a spiritu vsxantur im-
-OIONAE. mundo. Mox pro appellanlur duo mss. Veron. et in
s Dno Veron., alius Yat. et vulg. Isid. in antiqnis5 margine vulg. Isid. intelligunlur.
Concilioromeditionibus : Sensus autemin hac senten- n Voces ef ad presbyterii revocari hujus
tia duplexesse potest, qui ex subjeclisconjicitur, aut dee collectionisaddilamenta sunt,gradum quse male in Tbuaneo
liit qui cum pecoribuscoitu mixti sunl, aul more peco- efferuntur sic : ef a presbyterii gradu hos revocari.
rum, etc. Desunt in aliis noslris codicibus, et in vulg. Isid.
k Duocodd. Yeron., incesta cum propinquis tan-- '>sicut el in Grseco, aliisque versionibus non leguntur.
guine commiserunl.Quotquotigitur anievicesimumtume °Codd. Veron., in pretbyterio; Vai., inpresbyterii
cetatis, etc. Vulg. Isid., cum propinquo sanguine in- otdine; ac mox omnes habent, tn Eccletia ubi priut
eetle commixtisunt. Quotquotigitur, etc. Vat., tnceife e fuerant, tanquampretbyteri retidere. Vulg. Isid. siini-
cum propinquissanguine commtxtisunt. Quotquot,etc.. titer; splum ignorat voces tanquampretbyteri
M»$. Vind, et Thuan. addunt (aniuiji inceste.
 441 CODEX CANONUMECCLE^. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. Ufc
"
si ibi etiam seditiones excitare probanlur episcopisiA ciabat, secundum gradus constitutos; hsec vero liu-
ibidem constitutis, segregari eos necesse est, et ni- mauior defiuitio quinquennii tempus tribuit.
bilominus presbyterii dignitale privari. XXIV. Qui auguria, auspiciaque, sivesomnia, vel
XIX. Quotquot virginitatem polliciti prxvaricatii divinationes quaslibet secundum morem gentium
sunt, b professione conlempta, inler bigamos, quii observant, aut iii domos suas hujusmodi homiues
ad secundas nuptias transierunt, habcri debebunt. iniroducunt' in exquirendis aliqua arle maleficiis,
Yirgines autcm puellas, qusetanquam sorores c cumi aut ut domos suas lustrent; confessi pccniientiam
iilis viris babitare volunt, ab eorum consortio pro- quinquennio agant secundum regulas antiquilus con-
bibemus. stitulas.
XX. Si quis adulterium commiserit, septem annisi XXV. Si quis sponsam ltabens sorori ejus forsi-
in pcenitenliad completis» perfectioni reddatur se- lan intulerit i violentiatn, eique inbseserit lanquam
cnndum prislinos gradus. suse; hac aiitem k deserta, postea uxorem duxerit
XXI.e Mulieres vero qusefornicantur, et parlusi desponsatam, illa vero quoe vitium passa est, l si
suos necant, sed et eas quse agunt secum ut ulero> forte sibi necem intulerit: omnes hi qui facti hujus
conceptos excutiant, antiqua quidem defiuitio usque conscii sunt, decem annis in poenilentiararedigantur
ad cxitum vilseab Ecclesia f removit; huinanius au- B secundum canones constitutos m.
tem nunc definimus, ul his decem annorum teropus 115 CAPITULUMIV.
pcenitentisetribuatur. INClPIUNT CANONES CONCILIIU NEOCESARIENSIS,
XXII. Qui voluntarie bomicidium fecefint, ad poe- 0 Quod posteriusfuit Ancyritano, ted priut Niemno.
nitentiam se quidem jugiter submiltant; circa exi- v Tiluli canonum.
lum autem vitse communione digni habeantur. I. Si pretbyter uxorem duxeril, degradetur.
* 114 XXIII.Eos vero qui non voluntate, sed casu II. Mulier si duobut fratribut nupterit.
liomicidiumb perpeiraverunt, prior quidem regula III. De hit qui twpius nubunt.
post seplem annorum poenitentiamcoraraunioni so- IV. De concupitamutiere.

a Veron. 55 melius probabuntur. Dein dignitate interpretationis haUd esse tribuendum monuimus
scripsinius ex omnibus nostris codd., concinentibus annot. 1. Noinina quidem episcoporum ex prscfatione
etiam vulg. lsid. ac ms. Thuan. Quesnellus, honore. hujus synodi excerpta; at provinciarum nomina, in
b Cod. Thuan. omittil voces profettione contenta. quibus qusedam provinciseposterius inSliluloeac di-
Ms. Ver<in. 55 liis vocibus addit ef ad nuptias con- visse rccensenliir, ab auctore catalogi addiia fuere.
volaruht. ln ms. Veron. 55-alia manu subjiciunlur duo cano-
c Vulg. Isid. cum duobus mss. Veronen., cum non-'G nes, qui ibter siatula antiqua invenienlur c. 20et 21,
nullisviris. similiter Ancyritanis appenduntur eadem
d Sic omnes iinstri codd. et vulg. Isid. Quesnelius, iidcrtique
prima manu in cod. "Vat.1342.
exaciis. n Ita Quesnellus cum ms. Oxon. Coeleri codices
• Duo Veron., alius Vat.Jet vulg. Isid., De mulieri- bujus collectionis teste P. Coustantio in prsefat. I. I
bus; et dein. sed et dc his....eas ab Ecclesia. Epist. Rom. pontif., pag. 63, habent Cfnarteniti;
' Cod. Thuan., removef.Vindeb. secunda manu, et ita etiam prima manu in Vindeb., at secunda ad-
removerijussit. Moxapud Quesn., sed humaniusnunc. dituin Neo; et banc lectionem, quoevera est, reti-
Nostros codices, el vulg. Isid. secuti sumus. Dein nuimus. Hi canones versionis sunt, uti vocant, Isi-
pmniteniimprsetulimus ex iisdem codd., roncinente dorianae; et ex hac quidem versione describunlur in
eliam Thuan. Quesnellus cura Oxon., fn pmnitenlia. sliis collectionibits, tjuas recensuimus annot. 1 in ca-
BCanon isle apud Isid. pars est prsecedenlis. put 3. Contuliinus autem cum cod. Vindeb. bujus
h Codd. Yeron. cum vulg. Isid., fecerunt, et dein collectionis, cum duobus mss. Veron. 55 et 58, cum
tociavit; soctaf. Barberino 2888, qui ad diversas collectiones perti-
1 lidemTbuan.,
codd. Veron. et vulg. Isid., in exquirendit nent; desunt autemin corporemanuscripiiVai. 1312,
aliquibut arle malefica; et Secunda manu in ms. Ve- in cujus prsemissis foliis iidem cano ;es leguntttr alia
ron. 55 emendatum : ad exquirendaaliqua arte maie- manu descripti ex versione Dionysii.
fica. Poslea tecundum antiquas regulas constilutas in ° Hsec annotatio, a Quesnelio recepta ex ms.
duobus Veronen. mss. Oxon., deest in Thu.iii. et Yindehon. At eam saliem
i Codices Veron. et vulg. Isid., riftam; al in Ve- ijj quoad substanliam non minusin Grsecotextu exstare
ron. 55 secundis curis emendatura violentiam. et in versionibus Prisca ac Dionysiana, quam in no-
k Duo Veron. et vulg. lsid., decepta. Moxuxorem . stra interpretaiione fuisseLatine rcdditam, proban
addidimus cum omnibus nostris mss., quibtis conci- nostri codices Lucensis 88, tiarberiims 2888, aique
nunt enim Thuan. et vulg. Isid. In cod. Val. variat duo Veronenses. In Barberino sic : lsii canonesse-
lectio sic : Hanc autem deceptam uxorem duxerit. cundi sunt Ancijrensium,qui in Neocmsariasunt expo-
Desponsatavero illa qumvimpassa visa est, si forsitan siti; elhi priores snnt Nicwnis. Conrinil exemplar
necemsibi intulerit; omnes hi, etc. Luccnse. In titr que Verouensi sic : El isti quidenc
1 Supplevimus si ex Vind. ms. aliisque imslris c.inonessecundi sunt eorumqui in Ancyra ct Cmsarem
codd. et vulg. Isid. exposili sunt; Nicwnis.veropriores inveniuntur. Addi-
m Quesn. ex ms. Oxon. hanc annoiationem alio tur in Veron. 55 : Et quia cadente fide sunt expositia
charactere adjecit: Et subscripserunlepiscopiseptem- discipulis discipulorum D. N. Jesu Chrtsli, et sicut
decimqui huicconciliointerfuerunt. Expticiunt canones Nicmni, ila et ii debenl ab oinmbuscutlodiri.
concitiiAncyrilani: eodem quidem sensu quo in no- P Hos cannnum litulos adjecimus ex mss. Yinde-
vellis exemplaribus,sed liiteralura plerumquediversa. bonensibus 39 et 42, in quibus prseterea singulis ca-
Desunt hsecomnia in aliis codicibus. Nomina epi- nonibus suus cujusqtte titulus binc repetitus praefigi-
scoporum soluni in prsefatione descripta sunt. In lur. lidem leguntur m Thuaneo allisiue velustioribus
editis Conciliorum suhjiciiur episcoporum catalogus codicibus.
cuoi nominibus provinciarum, quem auctori hujus
W APPENDIXAD S. LEONIS MAGNl OPERA. 444
'
V. De catechumenis. .,A II. Mutierem, si duobus Iratribus nup?erii, abjici
VI. De prwgnantibut. d«bere usque ad diem mortis. Sed propter humani-
VIL In secundarum tutpfiorum convhio prttbyter taiem in extremis suis i sacramento eam reconci-
essenan debet. Uarioportet; ita tamen, ut si forle sanitatem recupe-
VIII. Cujut uxor adulterium eommisit, cum essei rarerit, matrimonio soluto ad poenitentiam admitta-
laicus, in miut-feri»eccksiatlico adjmgi non debete. tur. Quod si defuncta fuerit muber in bujusmodi
IX. <Sipreibyter aute prdinajionem tuam eonmitU oonsortio eonstiluta, difficiliserit 117 pceuitentia
cgrporalepeccatum, et pottea confessus fuerit, tb of- remanenti. k Qua stntentia tam viri quam mulieres
ficioallaris privetur. teneri debebunt.
"
. X. Diaconussimililer, HI. De his qui frequenter uxores ducunt, et de
XI. Quamvisprobabilis, ante annot xxx pre&byter bis quas ssepiusnnbunt, tempusquidem quod his con-
nan ordinetux. stitutum esi observabunt,m «mversio autem et fides
116- -^I '" atgritudinehaptimlut presbyter ordi- eorum tempus abbreviabiL
nari noa debet. IV. n Si quis autesrj concupita muliere, eiiam con-
XUJLPretttjjLteri esfianet eoram «pitcopo, aut pres- oubit-sejtts desideri--} babeat, non autem subseqna-
byteri civitalit offerre, nec [lege ef) panem dare nm )B tur -ffectus, fitanif-slun) est bnnc per divisam gra-
polerunt. ti-m fuisse liberalum.
XIV. De vicariisepiscoporum. V. Catecliuinenns, id est audieos, qui tngrediur
XY. Qiacmiiseptemettedebent. ecctesiam, et stat ° cuai calecbumenis, si peecare
a Convenientibus in unum sanctis ac venerabilibus fuerit visus, figens genua audiat verbum, P sed ut
episcopis in urbe Csesarea , VITALIS, '">GERMANUS,abstineat ab i-oti peccato; quod si in eo perdurat,
GREGORIUS, ALFIUS,BASIUUS,SALAJUNUS, C REUUX, onioino debet abjici.
DICASIUS, d
HERACLIUS,LEONTMJS, AMPUJOK, STEPHA- VI. i De prsegnantibus quoniam oporlet baptizarj
NUS,e SERITIUS , LIPUS, VALENTJNUS, GKRONTI.S, quando voJ-B.1;ninil enim ia boe saeramente com-
NARCISSUS, ' LO.NGINUS, et SANCTUS, et cocteri, sia- mune estr pariturse et illi quod de utero ejus fueril
tuerunl bsecquse infra scripta sunt. editum; quia uniuscujusque in illa confessioneliber-
',I,« Presbyterum <juiux-re» duxerit, ab ordino suo tas arbilrii deciaralur.
tWpouidebere. Quod sifurnicatus fuerit, v«l adulte- VII. Presbyterum convivk)secundarum nuptiarum
rinm commtserit, "»extra Eeclesiatn abjiciatur, et interesse non debere, maximecum s petatur secun
pcenitentiaminter lafcqs redactus agat. dis nuptiis pcenitentiam tribuere. Quis ergo esl pre-
Duo mss. Veron. decera sequenles voees el ulU-1G " Quesn. cum ms. Oxon., Hm qumfrequenler nu-
ai_s prsctereunl, ac siiupticia episcoporum nomina bunt, el liiqni frequeuler uxores ducuni, tempus, etc.
cauonibus prcetignnt quoe iu vulgalts concilioriim Prsetuliiniisms. Vindeb.,cura quo concordani exem-
cuti) civitatum etproviuciarura (Tid. Tract. de Col- plar Tliuan. ab eodem Qucsnello laudatum, el vulg.
tect. parl. i, c. 3, §2) additione posleriori manu ca- . Isid. Concinuut etiam duo Veron. et Barb., in quibus
nunibus hujus vergiqnis subjecta fuere. In Corb., solum secundo loco perperaiu legitur <juipro qum.
Barb. et Yindeb., cum simili prsefaiiuncula proemit- m Legenduui cutn duobus Veron. et Barb. ac vulg.
tiintur. Ordo nominum alicubi diversus esL lsid., conversaiio.
> Ha cum Tbuan. codice duO Veron., item Corb. " TftMan.ms., noiante Quesnello, Au c canoiieri)
allseque versiones. .Quesn. cum Vindeb. et Oxon., cunt tcrtto conjungit.Tolidemtamen numerat canones,
Germanicus. decimoquarlo scilicel i.t duos diviso.Hox duo nosiri
« Duo Veron.e.l Barb., Sedus, Corb., Redm. Iui codd. delent autem.
vulg. Isid., Rudus, et in marg., Rodus, Redon. 0 Sic omnes nostri codd. ac etiam Thuan. Qucs-
d In ms. Vind., Eonlins; apud Quesn., Contius. nelli, qui tnfer catechumeuoscuiu Oxon. reiiuuit.
Correximus Leomius aliorum codicuni auctoriiate, p Vera leclioest in dttobus Veron., Sed abstineaiab
quibus alioeversiones suffraganlur. illo peccatoquod [ecil: quodsi, elc. In Vind. priuia
e Thuan.)S»rtciM».Baib., Ertfius. Elie.tts. roanu esl leciio texius, quae bujus colleciionis pm
Duo Veron., Erythrius. Vulg. lsid., Corb., Eretiut, ei ini |>riaagnoscilur; al secunda manu addiloe voces iffo
lnargine, Erytrius : qui mox pro Valeutinus habetI ei quodfecit, sed perversa iectione illo idoli peccato:
Vaientinianus. -v quod si fecit, quod in eo. In liarb. habetur ab idolo
t Veron. 58,
Longmanus. Dein Sanclus deest ini peccaio,ex qua erronea lectione perperaui emendaia
vulg. Isid. Econtra additur alius Leontius,qui pariter nianasse vittelur nostra leclio ab iduli peccato, cum
legitur iu duobns Veron. corrigeitdutn fiterat ab tllo peccalo.Vulg. Isid., ut se
s Vnlg.Isid., Ptesbytet it uxoremduxerit, ab ordine: abslincat ab illo peccatoquod feCil, delela parlicula
suo ittuhi deponi debbre. In Vindeb. quoque legitur sed.
Presbyier; et vox iilum addilur. Veron. 55, Sivei TSic Vindeb. ct duo Yeronenses.ConcinilTliuan.,
pritbyler, sive diaconusuxorem dnxit, ab ordine illos; De prmgnanlibut gravidis qtwniam, Vulg. IsitJ., De
debere fieri, et de gradudevoni. Quodsivero fonicalii prwgnantibusquod. Quesn. cum ms. Oxon., Prtv-
[uerint.... commiterint. gnaulesoporiel.
>>DIIQ Veron., extra Ecelesiam abigi, et ad pmni- r Quesn. addit matri': de'evimus cuni noslris niss.
teniiaminier
' laicos rediyi opotlet. el vulg. Isid. Moxqui.... editut pro guod.... editumin
Vind., Mulier ti; et postea a_jtci eam, delelquei eodemlsid. vulgato.
edm ante verbura teconeiliari. s Ila Oxon. et Tliuan. Quesnelti. Ita eliam prima
i Duo Veron. et Barb. cwm vulg. Isid., sacra-• manu in Vindeb., at secunda el anliqna emendaium
menlis. Vulg.Isid., pra.'Ctptatur.Verou. 55, cumpe-
* Duo Veron., Qumsententialamvirbs quam muLie- oparleat. tatur secundis nupliis pmnitentia, umisso verbu tri-
ftt teneredebebit. buere; at secundis curis lectio texlus inducta fuit,
445 CODEX CANONUMECCLES. ET COMSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 446)
8'iyterqui propler convivium illis consentiat nupliis? A XIII. Presbyteri qui conregionales > non sunl, in
VIII.Si cujus nxorem adulterium admisisse, dnra ecclesia prsesentibus episcopis 119 vel presbyieris
esset laicas, fuerit comprobatum, isle ad ministerium, civilatis offerre non poteruni, nec panem i dare;
ecclesiastieiim a admitti \\& penitus non debet. in oratione autem calicemdabunt. Quod si ahsenles
Qued si jam eo in ciero constituto adulteravit, sunt civiialis sacerdotes, et fuerint invitati k ad ora-
dato repudio dimklere eam debet. Si vero retinere tionem, soli potertmt dare.
ejus consorttum voJuerit,.non potest sasoepto raini- XIV.' Vicariiautein episcoporum, quosGrsecieho-
stcrio perfroi. repiseopos dieuni, censtiluti sitnt qiiidetn ad exem-
IX. Qui admiserit eorporale peccatum, et _ie po- plum septuaginta seniorum; sed tanquam consaeer-
stea presbyier ordinalus sit, si eoofessus tuerit quod d»>es pripter soTlicitudinemet siudiuw in pauperes
aa_e ordi_ationem tmm peccavertt, neaqui-em1>of- offerant, et fcen«raJ)itesbabe-ntur.
fer-t; mane-ttanjen inaiiis officiispropterejus stndii XV. Diacones septem esse dehent secundum regu-
utilitatem. Nam « coeiera peccata eensuerunt pltuntnj lam, quamvis civitas sit magna : m cujus reguloeau-
etiam erdinatioue privari. Quod si de bis non ftterit ctoritas erit liber Actuum Aposlolorom.
e-nfessus, nee ai>_Jiq_a potuerit ma_ufesteoonvinci, n Expticiuut canone»Neocmssriensiscancilii.
<*hujc ipsi de se poteMas est permittenda. 8 CAWTCLOM V.
X. Simititer et diaconus, si e in eadem eulpa fqe- INClPItlNTCAN0NES GANGRENSIS C0NCILI1 °.
rit Lnvolutus,me* minisierio cobjbeal.
• XI, Preabyter ' «nle annos triginta actaiis suaeQOJJ p Hm Gangrentesregulmpost Nicmnam synodumpro-
banlur expositw.
ordmeiur, qiianjvis sit probabUis vjtse; sed oJjservet i Tituli eanonum.
usque ad p-setinilunt tempus., Donunus enim noster Jncipiunt capitula canonum Gangrensium,quod Eusta.
JemsCbristustrigesJiiJO anno baptizatus esl, el tunc sius nuptiat male condenmet, et in conjugaligradu
prsedkavij,. positut uullus spem habeat apud Deum, et de carne
Si in
Xft. quis segriuidine constitutus, fuerit non manducandum.
bapti-
salus, s presbyler ordinari non debet; non enim fides 1. Qui nuplias velmulieremdicit abominandam,ana-
illius est voluutaria, $ed ex uecessiiate: nisi forle » tltema sit.
postea hojus ipsius studium et fides probabilis fue- 120 M>.Q1"'«wtwfflcmn religione manducare pto-
rii, *»aulbomiuum raritas cog-t. hibet.

* Duo Veronen., admitti non debet, et dein in cte*G i exemplumquidemet formam illgrum septwginta viden-
ricafu. lur existete, ul cdrnminisltiautem proptet studium
k Sic nostricodices. Quesn., offeret. Moxduo mss. quodetga pauperes exhibent, honorantur.
Veron., aufe» pro tamen. m Duo Veron. et Barb. ctira
11Hsec clausula in ms. Vind.vulg.
c Quesn, inserit Isid.,cui regulat.
prmter: melius delent Vind. et duo non lcgUur.
mss. Veron. Codex B.trberinus post privari addil: 0 IJorttm canonum Versio.qusevulgo Isidoriana ap-
dfierttnt per mqnut impotitionempotse dimitti; quse, pellatur, eo quod ex cbllectione Hisjiafiieaab Isidoro
ex Dionysiiversiune sumpta, ex margine irrepsere in recepta fuit, pfabier codices nostrsecollectionis, conti-
lexium.
d Oxon., limc. Moxpermittendascripsimus ex no- neiuretiam in collectionibus Lucensi 88,Corlieiensi,
Veron. 55 et 58, et Barb. 2888. Ex bac eadem ver-
stris niss., accedente eliara Thuan. Quesiiellus cum sione sola episiola synodica htijusiijterprelaii<>nisde<
OXOII.,
" DuocVerou.,
ommatenda. scripta est in Vat. 134-, qui canonesex Dionysiana
tn eodemipso eulpmgenere. Concinit recepil. Dionysius enim synodicam omisit, ideoque
vuk. Is d„ qui solum delet tpso. PauJo post iidem in puris Dionysianismss. ea non invenitur. Quare ea
codd. Veron., cohibebit. sicul in laudato cod. Vat. 134-, iia in mss. exempJa-
' Yulg. tsid. cum duolius Yeron., ante ribus colleciionis Hadrianese, quoecanones ex Diony-
triginlaan-
norum wtaiemnon. Poslea voces nosfer Jesus Ckri- sio derivarunt, ex aliis codicibusIsidorianaui versio-
stus in iisdetn rass. Veron. omittuntur. nein prseferenlibus suppleia fuit.
« Yeron. 55, presbytetum ordinari non licet. p Hsecannotatio licet in codd. hiijus colleclionis
">Sicmss. Thuan., Vind., ulerque Veron.el Barb. _ quos Quesnellus adhibuii, et in nostro Vindeboneiisi
cuni
' vulg. Isid. Quesnellus, ef rarilas hominum. •" desideretur, cum tamen legatur in ms. Huberiino
Vulg. Isid. delel non; at omnesnostri et Ques- ejusdem collectionis quem Couslantius laudal in proc-
nelli codices relinent, nec non etiam Merlinus; et re- fat. t.I Epist. B. P., pag. 66, idcirco eam adjicjen-
cte quidem, nam Ferrandus, qui hac versione usus dam credidimus, uti Quesnellus ex uno ras. Oxon.
est, n. 103 bahet: Vt presbyleriallerius regionis, eie. alias similesannotaiiones temporis Ancyranis et Neo-
Inielliguntur presbyteri rurales, ut ex Grseco liquet. csesariensibuscanonibus prseflxit. Uanc enim nota-
i Vulg.Isid.additiancft/icatuin.Vind.aulemsecun- tioneni, quse in originali Grsecoetin aliis versiontbus
da manu, sacrum.Cod. Barb., nec panem date in ora- invenitur, certissiine reddidil bujus versionis auclor,
tionem, nec calicm: quse seniemia CUUJGrsecoaliis- ut ex aliis colleciionibusLucensi, Bavberina et dua-
que versionibus conc,i_it. Veron. 5S, calicemautem bus Veronensibus eamdem interpretalionem prsefe-
dabunt.
k Vulg. Isid., addaidamorationem. Veron. 55 hoec rentibus liquet. tn mss. autera Veron. 55 ei 58 his
verbis exprimitur: JEfhi canonesqui infra scripti sunt,
verba ignorat; babet autem:ef fnvitafi s««f,- fnnc /t- post Nicmnosexposili suni. Quo autera tempore syno-
eeaf illis panem dare. Veron. 58 et Barb., et fuerit dus Gangrensis habita fuerit, vide prsemissum Tra-
invitatusad oralionem tolut, poterit dare.
1 Vulg. Isid. el mss. Barb. ac Veron. 55, cum Fer- ctatuni part. i, c, 4, § 1, ubi bujus annotaiionis ve-
ritatera vindicavjmus.
raudo, ex can. 13 et 14 unum faciuni. At Veron. 58 i Hos titulos ex niss. Vindebonensibus39 et 42
cum codd. auitis collectionis eos distinguii. In Barb. adjecimus.
8icefierlur: Epitcopi {lege Chorepitcopi]guoquead
447 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 448
• 111.Vtservus sub tetigions Itabitumdomimtmsuum A dem nuptias accusare, i quod nullus in conjugali
non conlenmat. gradu positus spem babeat aptid Deum. Unde factuin
IV. Vt domusDei contemptibilisnon sit. est ut multoemuiieres eos secutsc, relictis proprlis
V. De conventiculis. viris, et viri uxoribus k destitutis, vinculum con-
VI. Vt primitiw [rugum Eccletiw offetanlut. jugaie dissolverent, continenliam profilentes : qiiain
Yll. De dandis etaccipiendis[ructibus sine permtssu cum retiuerc non possent, adulteria commiserunt.
1 Inventi enim sunt dissensiones ac separationcs a
eviscopi. x
VIII. Qtit virginitatemptofessus est, nuptias non con- Dominicis constitutis in Ecclesiis Dei docere, id est,
demnet. et traditiones ecclesiasticas, et ea quse in Ecclesiis
IX. Ut continentesnon vituperentinconjugioposilos. aguntur, debere contemni; privatis m convenlibus
X. Qui eteemosynam[aciunt, nonesseconlemnendos. taliter institutis, atque ad imitationem 122 coruin
XV De pallio utendo. quoe in domo Dei agunlur, omnia prsesumere cele-
XII. Vl mulier viriliveste non ulatur. brare; adhuc etiam vestibus communibus sprelis,
XIII. Vt muliersine permissu non dimitlalvtrum. novos n et insolilos babilus assumpsisse; primiiias
XIV. Vl unusquisquefilios suos nutriat. quoque fructuum, et oblationes earum quas velerum
XV. Vt filii parenles [lege parenft.usj obediant. B inslitutio ° tribuit, sibiuiet viudicasse, id est, pro-
XVI. Vt mulier comamnon tundat [Iege tondeat]. prise raliocinatione doctrinoe,tanquam sanctis sibi
XVII.-Vt die Dominiconon jejunet. eas offcrri debere, Pet apud se ct inter se dispensan-
XVIII. De continehtiaet jejunio. das; servos a dominis recedentes i per hunc inusi-
XIX. Vl convenlusper iocasanclorum marlyrum non tatum religionis morem dominos contempsisse; mu-
conlemnant. lieres prseter consuetudinem et sui sexus ornatutn
121 Dominis honorabitibus consacerdotibns in r his se justiflcari credentes, virilem habitum susce-
Armenia constitutis, EUSEBIUS, EULALIUS. EUGE- pisse, plurcsque earum occasione religionis tonsas
NIUS,a BlTENIUS, OLYMPIUS, GREGORIUS, h FlLETUS,
« ERACLES, ELIANUS, d PAPIUS, EPATIUS,e PROSE- genuini decoris comas penitus ampulasse; jejunia
KIUS,BASILIUS, BASSUS, EUGENICS, f qui convene- quse in ecclesiis prscdicanturs contemnendo, ventri
runl in Gangrense concilium, in Domino salutem. servisse; nonnullos etiam eorum cibos carniumtan-
Quoniam conreniens sancta synodus episcopornm quam illicitos reputasse; in doraibus conjugalorum
in Gangrensi ecclesia, propler quasdam ecclesiasti- nec orationes quidem debere celebrari > persuasisse,
cas et necessarias causas inquirendas, et ea quse in tanlum ut easdem fleri vclent; u oblationibus quo
s secundum Eustasium gesta sunt dignoscenda, inve- que in domibus facJs ininiiuc communicandum cssa
nit multa fleri indccenler ab his qui hunc eumdem ^ decernuiit; presbyleros qui matrimonia contraxe-
Euslasium secuti sunt : h necessario staluit, pal.ani runt, sperni debere, ncc sacramenla quse ab eis con-
factis omnibus aniputare universa quse al>codem ficiunlur aitingi; loca sanclorum martyrura velbasi-
'
mala commissa sunt; declaratum est enira hos eo~- licas T conleninere, et omnes qui illuc conveniunl

Hoecnomina vario ordine in diversis colleciio- 1 Duo Yeroncn. o.tvulg. Isid. melius cum Grseco,
nibus ct in Groeco referuntur. Ordo vero liujTiscol- male.
lectionis comprobatnr a ms. cod. Veron. 58, qui i lidem codd. et vulgati addunt ef docere.
Bi- k Sic P.XVindcb. et vulg. Isid. Quesnellus, destituti.
puriorem banc versionem continet. Veron. 55, 1 Dtiocodd, Veron., Invenit sunt etiarn. Mox Ve-
lanicus. Melius in Veron. 58, Bylhinicus; cortcinit
cnim Grsecus lexttis. ron. 58, discessionesa Dominicis. Vulg. Isid., Inventi
b Quesn., Siletus. Correximus ex ms. Vind. et tunt enim discessionesac separationes, elc.
duobtts Veron., aslijmlante Grseco lexlu. m Duo Veron., Vat. el vulg. Isid., conventiculisin-
c Dtio Veronen., Jeracius. Alii., Heraclius. Cor- slitutis.
beiensis, Eraclis. Hoc nomen in Groecodesideratur. n Vind. ct Vat., eftam insolitos.
d Iidem Yeron. cum Gra?co, Pappus Hypatius. " Addendum cum niss. Veron. ctvulg.lsid., Groeco
Corbciensis, Papius, Epalus. j, lextu sulfragan'e, ecclesiis.
0 Mclius mss. Veron. cum Grseco aliisque codd., 'v p Meliusdeletur ef in iisdem mss. Veron. et vulg.
Proeresius. Nomen Basilius addidirrtnsex tns. Vind., Isid.
prseferturque in Groccotextu aliisque collectionibus i Veron. 55, ef per Ituncinusitatum reqionis sum
atque versionibtis. liabilumspeciereligionis dominot contemptisse. Idem
' Additur in vulg. lsid. Osius Cordubensis; abest legitur in Veron. '53, qui solum pro regionis habet
vero non solum a mss. hujiis colleciionis, verum reJiatoms.
etiam a coeterisomnibus qiroeIsidorianam versionein r Vind., m-ie; raelius in duobus Vcron. el vulg.
prseferunt, niinirum a mss. Veron., Lncen., Corb., lsid., hinc se.
9 Vind., contemnenda.Tliuan., contemnena-, etven-
Bafb., et ab Isidoro Merlini; et quod prsecipuutn
cst, a versione Prisca ct a Grseco. Nequclegilur in Iri servire. Vulg. Isid. et secunda manu in Veron.
mss. colleclionis Hadrianese, uti esl Vallic. A. 5, in 55, contemnenda,asseruisse.
quos codices hacc synndica ex lsidoriana versione >Cod. Thuan., ef persuasiste.
traducta fitit, ut monuimus not. 1. u DuoYeron. cum vulg. lsid., etoWaftonifcus quw in
«SicVind et duo Veronen. cum vulgalis. Que;- domo factw fuerinl, minimecimmunicandum essede-
nellus, circa Eustasium. Veron. mss. cum vulg. et cernant. Vind. babet tantiim decernant,.
Grseco,Eusiailtium, et ita deinceps. Post pauca duo vQiiesn., con<emni, et dein, rcprehendi debere.
Yeron., ab /its ipsis qui. Proctiilimuscodd. Vind. et Tbuan., cum quibiis duo
h Qnesn., Necessarium. Codd. Thuan., Yind. et Veron. etvul^. lsid. conciuunt. Veron. duo jiost cont
jluos Veruu. ac vul_. Isid. prsetuliraus. veniunt addunt cum Grsecoet sacramentaconficiunt,
449 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 450
reprehendere; diviles fldcles qui non omnibusre- A accusandam, lanquam non posse conjugatos ingredi
numiant qusepossident, spem apud Dcum non habe- inregnum Dei; anatlicma sit.
re : etmulta alia, qusc numerare nulli possibile esi, II. Si quis carneni manducantem ex fide cum reli-
singulos quosque eorum 123 Pro arbitrio suO con- gione, prseter sanguinem et idolo immolatum,« cre-
"
slituere, unumquemque eorum per tales institulio- diderit conderanandum tanquam spem non haben-
nes ab ecclesiaslicocanone recedenles tanquam leges tem, quod eas manducet; anatbema sit.
propriassibimetcondidisse. Neccommunis hisomni- III. Si quis servum h alienum occasione religionis
bus et una sentcntia est. Singuli enim, prout videlur doccat doiiiinum suum contemnere debere, et ejus
et libet, ad accusationem Ecclesise nitendo, tanqnam niinistcrium destituere, ac non polius docuerit eum
">quibus rector non sit, vel addunt decreia, vel rai- domino suo boaa fideet cum orani honoriflcenlia ser-
nuunt. Propterea ergo coactum est hoc concilium in vire; anathema sit.
Gangrensi ccclcsia habitum, « ut canones istos ex- 1 IV. Si quis docet domum Dei contemptibilem
ponerent, quibus probautur memorati extra Eccle- esse debere, et 1 non congregationes quse in ea
siam csse. Quod si per pienitenliam condemnaverint fiunt sequitur; analhema sit.
hoecomnia quse male senserunt, tanquam a se non V. Si quis extra ecclesiarn privalim populos con-
bene prolala, acceplabiles flanl; alque idco singula B gregans, conlemnat ecclesiasticassanctionesl ipsain-
quse debeant condemnare, synodus credidit expo- que Ecclesiam; apud se autera aul sine presbytero,
nenda. Quod si quis renuerit hsec quse bodie consti- aut sine consilio episcopi agat; anathema sit.
tuia sunt, tanquam hsereticus, <*et anathemalizatus, ~VI. Si quis oblationem frucluum, vel primitias ec-
et damnalus abjiciatur. Et erit non solum incommu- clesiae
debilas, voluerit exlra 125 ecclesiam acci-
nicatus, verum etiam ab Ecclesia habeaturextorris; conscientiam episcopi, ' et non
donec deprecetur episcopum, et de universis qusc pere vel dare, prseler
cum consilio ejus de his agendum pulaverit;
penes eos sunt deprehensa ealque detecta prodideril magis
horum susceperit observandum. analhema sit.
quid
I. Si quis nuptias in accnsationein deduxcrii, 124 VII. Si quis acceperit vel dederit fructuum obla-
m
et mulierem ' abominandam credlderit, aut eiiam tionem extra episcopum vel quemlibet ministrura,
Duo Vefonen., suffraganie Groecolextu: Vnus- synodicseinserta ubi de presbyteris conjugatis sermo
quitqueeorum per talem institutionem absibimet
ecclesiastico est. Id Quesnellus tribuit codici Bomanse Ecclesise;
canone recedens, tanquam proprias leges con- sed peiperam, uii paiebit ex Observaiionibus ad
didit. Sed nec communis,elc. Ex Vind. sibimet pro ipsius dissertationem in Itunc codicem cap. _, n. 9.
tifctedidimtis. (Jmnes alii codices et collectiones quse lsidorianam
bDuoVeron. et Vat. cum vulg. Isid. delent quibus, versionem receperunt, hunc cauonem praeferunt; et
« Codd. Tliuan., duo Yeton. ct alius Vat., canonet C Ferrandus, qui eadem versione usus est, n. 89 euiu-
islot exponere. dem compenilio exhibet. In ms. Barb. sic effertur: Si
; d Duo codd. Vcron. melius delent paniculam ef, quis presbyierum qui uxorem habuit forte discernii,
cttni Tliuan. ms. Iia- quod nonhabet eo ministranlede oblatione; analhema
et post nonnulla pro epitcopum sit. P. Harduinus t. II Concil. Ven. edit., col. 437,
bent epitcopot. ». alio codice sic : Si quis discernilde obla-
« Voces atque detecta ex noslris mss. adjecimus, tionibusexnon
not. 4,
communicansquas ptetbytet celebraverit
concinente etiam cod. Thuan.,qui prsetcrea prodi- conjugatus; anathema sit.
derint exhibet, ita ut ad vocem episcopos in eo rece- 1 Duo codd. Ver. et Barb. cum vulg. Isid. delent
ptam hoc verbum referat. non et tequitur.
s ' Hujus colleciionis auctor omisit voces quoe hk * Yulg. Isid. addit : alitetque eaqum tunt Eccletiat
adjiciuntur tum in mss. Veron. tum in vulg. Isid., volueril usurpare, nonconvenientepresbyterojuxta de-
astipulanlibus aliis versionibus et Groeco lextu, ni- cretum episcopiipsamque Ecclesiam,etc, qtisenec in
mirum, fidelemac religiosamcumviro suodormienlem, bac collectione, nec in aliis versionibus et collectio-
sCodd. Veron., Barb. et vulg. Isid. cum Grsecc nibus reperiuniiir. Cod. Barb. solum variat in se-
el
addunt suffocatum. : apud se aulemeaqumsunt Ecclcsiwvblue-
h Vox alienumdeest in codd. Veron., in quoruir queiitibus
rit agere, non convenientepresbyterosecundumepisco-
uno secunda manu adjecta fuit. pi jussionem; anaihema sil. Veron.55totum canonem
'Quesnellns uuicloco notationemappendit sic: <Ca aliter effert sic : Si quis extra ecclesiamin alio loco
nonem, qui in aliis codicibus quarlusest, liic prseler- D privato, contemnensEcclesiamDei, populoscongregat,
inillit ulerque codex ms., quem et nb EcclesiaBo- et citra presbyterumvel episcopum Eucharisliamero-
mana ob id non receplum crediderim, ne videlicel gat; anathema sit. Veron. 58 purus Isidorianus cum
de presbytero cnnjugato conjugiique juribus utente varianle a Labbeo annotala habet sic : Si quis extra
inleltectus incautos deciperet; et quia per eam lem- Ecclesiam privalim populos congregans, contemnat
pest.ilem qua canones isti ab Ecclesia Bomana re- Ecclesiam; apud se autemsine presbytero agat, cum
cepli sunt, jampridefn ea necessitas desierat quse [corrige cum Labbei codice et sine\ consilio episcopi;
olim impulerat ut conjugati ad sacerdoiium assu- analhemasif.
merentur, modo a conjugibus abstinerent. Talis est 1 Vulg. Isid. addit, vel hujut cui hujusmodi officia
porro canon ille 4 apud lsidorum : Si quis discernit commissasunt: quse verba ex Dionysiosumpia viiien-
presbyterumconjugalum,lanquam occasionenuptiarum tur,m Grseco textu suffraganle.
quodofferre non debeat, et ab ejus oblatione ideo se Vulg. Isid. ex Dionysii versione, vel eum qui
abstineat; analhema sit. > Hsecille. Hunc quidem ca- constitutus est ab eo ad misericordiam
nouem omisit nosler collector, quemadmodum in pauperibus, qui dat et quidispensandam accipit; anathema sit. Barh.
canonibus Ancyranis alia quoad diacones mutavit, ul post vocem operis addit ef qui dat, et qui accipit.
Occidentali disciplinscsese accoinmodaret; sed non
adverliteadem ratione delenda fuisse ausedamverba
 451 APPENDIXAD S. LEONISMAGNlOPERA. 453
ad
tanquam dispensationem boni operis; anathemaslt. A tibus reddident, uthocipsumin his venerelur quod
VIII. Si quis vel virginitatemvel continentiampro- fldeles sunl; analhema sit.
' fessus, tanquam aboniinabilcSnuptias »dicat, et non XVI. Qiisecunquemulier, religionijudicans conve-
sotum pmpter hoc, quod continentia el virginitas bo- nire, comas ampulaverit, quas Deusad velamenejus
nuui sit sanctumqne propositum; anatbema sit. 11memoriam subjectiontsilli dedit, tanquam resol-
IX. Si quis propler ">Denm virginitatemprofessus, vens jura subjectionia; anathemasit. ,
per arrogantram in conjngfo positos vituperaverit; XVJI. •>Siquisnondijudicans.dieDominicajejuna-
anathema sit. veril' tanquam inejusdiei conlemptum;anaibeinasit.
X. Si qnis contcmnendos° dixeriiagapenfacientes, XVIII. Si quis eornm qui in proposito sunt conii-
et propter Itonorem Dei fratrcs pauperes ad se con- nentise, prseter necessitatem corporatem msuperbiai,
vocantes, et voeationibuseorum communicarenoluc- et jejunia coramunia totius Ecclesioeputaverit con-
rit, d tanquam in nihilum quod lit deducens; anatbe- temnenda, perfectam in sua scientia rationem vindi-
ma sii. cans; anathema sit.
XI. Si quis virorum pmaveril proposito sancto, id XIX. Si quis per superbiam, tanquam perfectumse
est contincnlise,convenire ut pnllio utatttr, tanquam existimans, conventus qui perlocan vel basilicas
ex eobabiturus justiiiam; reprchend-tque vet judlcet B sanclortimmnrtyrum127 ^unt -ccusaverit,veletiaui
alios qtii cum reverentia • virili utuniur aut albft oblationes quaeibidem celebranlur spernendas esso
vesle, aut cemmunt qusein usu est; anatlremasit. crcdidcrit, memoriasque° sanclorura contemnendas
XII. Si qua muiier ' hoc praposito stio utlle judi- puiaverit; anaihema sit.
cans, si virili veste utatur, ad hoc virilem habitum P Hsec autem scripsimus non abscindentes eo»
iinitetur;anatUema sjt. quiin EcclesiaDeisecundum Scripturassanctnmpro-.
126 XIII. Si qua mulier, vico derelicto, disce- posiium continenliaeeligunt, sed eos qui suscipiunt
dere voluerit, solutovinculo conjngali,nuptias &con- habitum ejus, etin supcrbiam cfferuniuradversus eo.
terancndo; anathemasii. qui simpficius vivunt. Sed et hos condemnamusqui
XIV.Si quis dereliquerilproprios filios h utnon eos se extolluntadversus Scripturas et ecclesiasticos ca-
alat, atque els secundum pietatem necessaria non nones, et nova inlroducunt prsecepta. Nos autetn e»
praebuerit; sed occasione conlinentise negligendbs virginitateracum humilitale admiramtir, el conlinen-
puiaverit; anatliema siu tiara cum castitate et religrone Deo acceptissimam
XV. t St quis iilius parentes, ma.irae fiueles, de- dicimus, et renuntiaiionem seecularium neg<liorurn
sernerii, et sub oocasione divini culuis hoc justnm atque actuum comhnmilitate <tdiscessum approban-
esse jndicans, nort potius hor.orcmdebitum i oaren- Gdolaudamus; et nuptiarum vinculum, quod secun-
» Ita Vindeb. cum Barb. Quesnetlus,"dicif et non tem prsebent duo mss. Verou. cum vulg. lsid., Si
soiKtnpropterhoc coRttnensesf, quod conlinentia,etc. cttts tanquam hoc eontinentiwconvenirc jndituns,
Yeron 5», judicat, et non proptersolumhoc quod con- die, etc.
tinentia vel virginitas bonum tanctumquepropotitum 1 DuoVeron.cmn Barb., ejusdemdiei eontemplu.
est; anathema til. Ita quoque manu secunda in Vc- Vulg. lsid., aut in ejutdemdiei cmteiuptum.Hoc loco
ron. 55 etnendatum fnit; at prima manu cum vulg. notavil Quesnellus : Grmce5i«r>ivvoptgajMvtiv «o-xtxrtv
IskJ.nltimsc voces sic : quod continentimet virginita- piefdfem.Videtnr interpretlegiste, aue^iio-tv, nt con-
tis bonumsit, etc. itctfCofe/ertu*.* videlom.1Monttm.Grax., tom.I,
'> DiioVeronenscs codd. cum Grsecolexttt, Domi- p. 794, nttNcei quem i_ canon. Hlasiranttm.
tntm, et stmitJtercapiie scquenti, Domini. m Cod. Barb.,s«pcrtiia;'e;HniacomtiiKi>»«fo(tBs,
etc.
c lidemcodd. cum vulg:Isid.,duxertf.Deinillitan- Nos>ercollectorsimilcmlectionem nactns, corrtxisse
tum wiutttint ad se. videtur supetvia in supervenient,uti legitur in duo-
0 VuJg.Isid. tanquamnihil quodfit ducent. bus liujus colleclionisexemplaribusThuan. et Vind.
< Vera lcctio est in vulg. Isid.et induolius Ve- In Oxon., tupergredient. Vulg. Isid., ef snperbiens.
ron., el alio cod. Barb., birrit utitnlur. Grsecephpmc. Verara lectioneni dedimus ex duobus Verdn., cui
Dein, et alia vestecommuniin vulg.Tsid. cum Veron, afflnisest Vinil.codex, iuquo patiter habetur etjeju-
58. tn Veron. autein 5o, ef alio vestimentoquod inusu nia communia.Vocem communiaignoravit Quesnel-
eit. lus. Dein pro vindicansOxon. cumVeron. 58 prse-
' Veron. 58, hoe propositumutiie judicaus, viriti «. fert iudicans.
vesteutatur, ad hoc uf virerum habitum imiteiur. Ve- u n Vnlg. Isid. cumduobus mss. Veron., ef basiticas.
roa. 55 sirailiter, et SOJUBI varial uiatur, am vtrorum. Dein,veiaccusaveritin iisdem Veron.et in Barb.
Vutg. lsid., itto proptotito,utile judican*.... adhoc viri 0 Duo Veronen.. eorumcontemnendat.
habilumimkatur. r Jlnecest synodicoeGangrcnsis clausula qua maxi-
* DuoVerojiensescodd., condemnando. me postfemi canones exphcanttir. Eam cum uterque
h Duo>Veron. HISS.,et noneos alat, et qimd teeun- codex Qnesnetli, sicut el noster Vind. omiserlt,
dum pietatem esl, tts necettariuinnon prwbumt, sed in omnibus hujus collectionis exemplaribus dcesse
occatidntcautiuenlimaot negtigendoi^etc nihil ambigimus. Legitur vero in duobus Veronensi-
1 Vulg. Isid. cum duobus Veronen. et Barb., si bus, sicutet in vulg, lsid.,exquo illam Quesnellus
qui filii, et reliqua plurali numero. f adjecit. Grsecustextus originalis cum codi&busver-
T Addidimus pqrentibu* ex Vind., concinentilius sionis Priscseeam genuinam coufirmat.
aliis codd. el vulg. Isid. Moxinkit scripsimus ex eo- i Voeemdiscessum,a Labbeo in margine additam,
deiiicodice et duohusVeronen. Al., intJ/is, vel tn eis. cura nostri codices Veronensesexhibeant, textui in-
k Cud. Barb., Si quis judicans. Cui lectioni ut sen- seruimus.Scripsimus vero approbandopro approban-
sum daret noster collector scripsit : Si quis non di. dam cum vulg. Isid. et Ver n. 55. Codexauiein Vc-
judicani. Veram aulem lectionenj Graeco congruen- ron. 58, approbandum.
455 CODEXCANONUMECCLES. Ef CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL; 4»
* LEUTIUS, "
dum castilalem secum perdurat, honoramus; et divi- \ • CRISPULUS, VICTOR, alius YICTOR,
m FAUSTINIANCS,
MA-
tes cum juslilia et operibus bonis non abjicimus, ct RIANB8,FRUCTUOSUS, QUODVIILT-
DEUS,CANDORIUS, 129 MAIIMUS, n MEGARIUS, BD-
parcimoniamcum vesle humili nnn reprobamus; si- STICUS, ° BUFIANUS, P PBOCCLUS, TUOMAS, JANUA-
cut etiam ornatum " propter corporis diligcntiain RIUS,OCTAVIANUS, PR/ETEXTATUS , SIXTUS,alius
infucatum laudamus. Dissolutosaulem et fractos in QUODVULTJJ_CS, PENTAMUS, item QUC-V-LTDEUS, CT-
PRIANUS, SERVILIUS, 1 PELAGIUS, -IARCBLLUS, VE-
vestibusineessus nonrecipimus, et domos Dei hono- NANTIUS, DIDVHLS, SATURNINUS, r BAZACENUS, GER-
ramus, et conventusqui in his flunttaiiquam sanctos MANUS,GERMANIANUS, B JUVENTJUS, MAJOBINUS,,
et utites recipimus, b pietatem in privatis domibus ilem JUVENTIUS, CANDIDUS, ilem CVPBIANUS,EMILIA-
NUS, BOHANUS, ArmcANUS, MARCELLINUS,• qui m
non concludentes, el omnem locum in nomine Pei concilioecclesiseCarlhaginensisadfuunus
sDdificalum honoramns, et congregationem in cccte-
siafactamad ulililatem communem 128rec'P'mnS> CAP.I. — Cum ex niore ad Carthaginensem eccle-
u
et bona opera quse«juxla vires in ffatres pauperes siam solernniter venissemns,alque ex diversiscausis
exercentur, secundum ccclesiasiicas traditiones bea- congregata ex nobis synodushaberetur, compresbyier
¥
lificamus; et omnia quse conveniunt iraditionibus nosier Orosius nobis litteras sanctorum fratrum et
aposlolicis et sanctarum Scripturarum praeceptis in consacerdotom nostrorum dedit Herolis et Lazari,
Ecclesia fleri exoptamus. -, quarum formam his constituimus esse subdendam.
His ergo lectis, Petagium et Coclesiium auctorqs
CAPITULUMVI. x nefarii prorsus, et ab omnibns nobis analtiemalj-
d Epislola
zandi erroris advertimus. Unde factum est ut recen-
Concilii Carlhaginentisdd urbis Romm Innoceittktm sendum T
papamJ, conlra Pelagiumel Cmlestium. peteremus quid anie ferme quinquennium
super Coelestii nomine, hic apud Ecclcsiatn Cartlia-
Domiuo bealissimo et liouorandissiraosancto fralri sub <
INNOC-NTIO papse,' AURELIUS, NUHIDIUS, BISTICIA- glnensem fuerit agitatum. Quo recilato, sictil exz
•
N-S, FlDKNTitJS,EtAGRlUS, 8 ANTONIUS, PALATI- ditis advcrtcre poterit sanciiias tua, quamvis judi-
NUS,ADEODATUS, VlNCENTlUS, PUBLIANUS, TllEASlUS, catio manifesta constaret, quia illo lempore episco-
TUTUS,h P' ANNONILS, VICTOR, BESTITUTUS, alius U__- excisum boc tantum vulnus ab Ecclesia
TITUTUS,UUSTICOS, FORTUNATIANUS,' AHP-LIUS, pali judicionihilominuslamen id communi deliberai-
I AVIVIUS, FELIX,DONATIANUS, alius ADEODATUS, videretur;
OCTAVIUS, SEROTJNUS, MAJORINLS, POSTIIUHIANUS; tione censttimus, « liujusmodi persuasionisauctores,
* Quesn. cum vulg., Isid., prmler. Emendavimus G veroel Vat. 1, Abibius.Vulg.Concil., Aviniut. Atiii-
cum noslris codicibus, astipulante Grsecolextu aliis- qittceditiones Augustini,Animut..Benediciiniet Cou*
nue versionibus. stanlius, Ambiviutex rescriplo Innocentii, el colla-
b Maleapud Quesn., proprieiatem. lione Carthag. c. 433N
c Supra habenl noslri codices Veron. cum Gra k Uxon., Leuticus. Quidam codices cum Benedi-
liano dist. 41, c. 5, parcimoniam,ncc non inss. col- ctinis, Leucius.
lectionis Hadrianese. 1 Macinusvel Macianus. \n, collat. Carthag.
d Iltec epislol.t proeler hujus collcciionis codices, duo Vu'g.,
legunturepiscopi Mariani.
inl r quosVindebonensemcontulimus, exstat in mss. •" Vat. 1, Fausfinut, m
coleei. Barb._888el Vai. 5845 in addiiinnilius bio- " Vat. 1, Magorut. Conslantiiis ex aliis mss. et
'
nysianis, ac tandem in Isidorianis, ex quibus relegi- editione Benediclina revocavit Megatiut, concinente
mus cod. Vat. 5791, quem Vat. _appellabimus, illutn rescrijHo Innocenlii.
autemVat. J. Codicesetiam a P. Coustantiorecogniti 0 Oxon. cutn Vat. _ et B rb., Rufinianus, quam
eiAugustini editiones usui erunl. Tilulum ex ms, lectionem Benedictinisecuti suni.
CsesareoVindebon. cxhibuimus. P in postilla marginali: ItaThuan. elOxon.,
e SicYind. cod. cumBarb.,ulroque Vai.et vulgatisi ef licQnesn.
legendumconjecilGarnerius. Edit. Procnlianus.
Augustinianis.FavetetiamcollatioCarihaginensisanu:\ Leelionitexius favent etiam nostri et Bencdictinorum
411, in qua tres Fidentii episcopi recensentur, nulluii codices, nec non rescriptum Innocentii. Post Proca-
attlein Fidentianut, vct Fidentinus, ut alias legilur lum Benedictini ex optimis exemplaribus suppleve-
' Sic noslri codices cum illis Quesnelli, excepici ruiit5ct'ertnonien,quodInnocenliirescriptoprobatur.
Vat. 1, qui exigua variatione babei Evacrius.llle ve- W <tEdil. Benedict. ex Atiguslini ccdieibus, et P.
ro hanc notam subjicit: Mendosamesse Inctionem,e\ Coustantius ex mss. Corb. et Germ., Pelagianvs.
pro Evagrio legendum esse Evangelum, asserii Gar- r Oxon. videtur lcgere cum editis BonediclinisIli-
nerius(VideJOn. Ger. notas ad banc epist., disserl, zacenus.Edil. anliqutores Augustini, Thiazenm.
. ad MarinmMercaiorem); ef revera huncin illiuslo- s Edit. Bcned.Auguslini hicet deinceps, Inveniius,
eumsubstituitnulliuscodicisauaorilale, nulla rationt Couslanlitiscum atiis mss., invenitue.
frelus. Quod enim ait Evagriinomeiivtdgare nonfuis- < Benediciini editores, et P. Couslantius ex qui-
se Afris, (uisse autem Evangeti; quodqueEvangelun busdam codd. addunt ef cwleri.
Assuritanumepiscopum,de quo in collationeCarlhag u Tres codd. Barb. et Vat. _, cum Garne-
huc adducit, merilo exsufflatura doctissimoviro Hen- rio, veniremus. Yind.,
rico de Noris in censuranolarum ejusdemGarneriiac' v Cod. Tbuan., Oretiut. Post pauca, nostrorum
inscriptioneshujussynodicmet alterius Milevitanicon- supplevimus ex oinnibusnoslriscodd. atque vulgatis
cilii epistolm. x Benedictini ex suis codicibus inserunt
s Codd. Vind., Barb. et Vat. 2, Antoninus,conci argui,
qnod verbutn anteriores Augustini ediiioneset nostri
jjentibus antiquis libris a P. Coustantiolaudatis. Sed amiqui libri ignorant.
Tpistola Innocentiihis litteris reddita in codicibus >'Sic Vind. et Barb. mss. cum edit. Aug. el Coti-
quiiiominaepiscoporumrecensent, A ntoniumprsefert. s.lantii.Quesnollus cum aliis codd., pularemut.
h Vulg. ante Quesn., Panthonius, refragantibuE 1 t Apud Garnerium tnrftcaito ex errore opera-
mss. ei Collat.Carth. c. 1.6. rum. i Ita Quesn.
1 Vat. 1, Ruslicianus. as Codd. Barb. et Yat. 1, ef hujutmodi, et dcin,
i lta codd. noslrse collectioniset Isid. Barberinut ovorteai.
455 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 459
' non attendentes
Coelestius ram: est:
quamvis ct ad presbyterium idem postea ,A quod scriptum Spirilus
pervenisse dicatur, nisi lisec aperlissime anathemati- adjuvat infirmiiatemnostram (Rom. vm, 26); et: Non
averint, ipsos anaihematizari oportere : ul si ipso- volentis,nequeturrentis; ted miserenlisest Dei (Ibid.
rum nnn poiuerit, saltem eorum qui ab eis decepti ix, 16); i el: quod unum corpus sumusin Ckritlo Jetu,
sunt vel decipi possunt, cogniia sentenlia quse in eos tinguli aulem alter alterius membra : habentet dona
lata esl, sanitas procuretur. diversa, secundum greliam, qum dala esl nobis (Ibid,
130 GAP.II. — Hoc itaque gestum, domine fra- xn, 5); et: Gralto Deisum id quodsum; et gralia ejus
ter, sanctse charitaii tuse intimandutn duximus, ut in mevacua non fuit; sed plus omnibus itlis laboravi;
statutis b nostrsemediocriiatis etiara apostolicocsedis non autem ego, sed gratia Dei mecum(I Cor. xv, 10);
adhibeatur auctoritas, pro tuenda salule multorum, - et: Gralias ago Domino,qui dedit nobis victoriamper
et quorttmdam perversitate c etiam corrigenda. Id Jesum Ckristum Dominumnoslrum (Ibid., 57); et:
enim agunt isti damnabilibus disputalionibus suis, Non quia idonei sumus cogitare aliquid, quasi ex no.
ul non defendendo, sed potius in superbiam sacri- bismetipsis; ted tufficen.ia noitra ex Deo esf (II Cor.
legam extollendo liberum arbitrium, nultum locum ui, 5); et: Habemut thesaurum istum in vasis fictiti-
relinquant gratise, Dei, qua Christiani sumus, qua et bus; ut eminentia sit virlutis Dei, k non ex nobis(Ibid.
ipsum nostrse volunlatis arbitrium vere Gt liberum, B iv, 7); et innumerabilia quse de Scripturis omnibus,
dum a carnalium concupiscentiarum d dominatione si colligere velimus,' tomtis non sufiicit; ct veremur
liberatur, dicente Domino: Si vos Filiut liberaverit, ne apud le ista ipsa commemorando, quse majore
tunc vereliberi etitis: quod auxilium lides impetrat, gralia de sede apostolica prsedicas, inconvenienter
quse est in Christo Jesu Domino ndstro. Isti• autem facere videamur. Sed ideo facinius, quia ra eo quod
asserunl, sicut a fratribus qui etiam eorum libros inOrmiores sumus, quaquaversus unusquisque no-
legerunt cognovimus, in eo gratiamDeideputandam, slrum verbura Dei proedicandopulatur atteniior, cre-
quod lalem ' hominis instiluit creavitque naturara, brius eos patimur h in nos et audacius insurgentes.
quse per propriara voluntatem legem Dei posset im- CAP.III. — Si ergo Pelagius episcopalibus gestis,
plere, sive naturatiler in corde conscriptam, sive in quse in Oriente confecla dicuntur, eliam tuse vene-
litteris datam; eamdem quoque legem ad gratiam rationi jusle fuerit visus absolutus, crror tamen ipse
Dei perlinere, quod illam Deus in adjulotium homi- et impielas, quse ° jaui mulios assertores habet per
nibus dedit (Isai. vm, 20, sec. LXX). Illam vero gra- diversa dispersos, etiam auctofitaie apostolicsesedis
tiam qua, ut dictum est, Clirisiiani sumus, cujus anatheinatizanda est. Cbnsideret P enim sanctitas
Aposlolus prsedicator est, dicens : Condelectorenim lua, et pasloralibus nobis compatiatur visceribus,
legi Dei secundum inleriorem liominem; video autem G quara sil pestiferura et exitiabile ovibusChrisli, quod
aliam tegem in membrismeis repugnaniemlegi mentis istorum sacrilegas disputaiiones necessario conse-
mem, et caplivantem me « in lege peccati, qum esl in quitur: ut nec orare debeamus ne inlremus in lenta-
membrismeis. Miser ego homo, quit me liberabitde tionem (Matth. vi, 13), quod Dominus discipulos
eorpore mortis kujus ? Gt^ia Dei per Jesum Ckristum nionttii, et posuit in oraiione quam docuit; aut ne
Dominum nottrum (Rom. vu, --); nolunt omnino deficiat 132 fides nostra (Luc. XXII,32), quod pro
cognosccre, nec aperie quidem oppugnare audent. apostolo Petro se rogasse ipse lestatus cst. Si euiiu
Sed quid aliud agunt cum hominibusanimalibusnon ipossibilitaie naturse etarbiirio voluniatis in polestate
percipientibus quce sunt spiritus Dei (\Cor. n, -14), sunt constilula, quis non ea videat inanitera Domino
persuadere h quippe non cessant ad operandani per- peli et fallaciter orari, cum orando poscunlur quse
liciendamque justitiam*, el Dei mandata complenda naturse ita jam condiioc sufficienlibusviribus obii-
eolam sibi humanam 131 sufJicere posse natu- nentur?Nec debuisse dicere DominumJesura: Vigi-
'
Edit. antiquiores delent sanctm. TJ Edit. receniiores Aug. cum mss. Corb. et Ger
h Cod. Tluian., a nostra mediociitale. manen. laudaiis a P. Coiistant., tempus. At auiiquso
« Addidiniusefiamex omuibus nostris mss. cl aliis editiones el P. Coust. cx aliis codicibus nosiroruin
edilionibus. et Quesnelli exemplatiiim lcctionein ajiprobant. Mox
d <Ita vulg. edit. el mss. Tliuan. et Oxon. (addc et Quesit., sufficit capere. Deleviuius capere ex nosirU
omnesnostri). SolusGarn., damnatione,minusrecle.t iuss. Yind, elBarb., cottscuiieiilibusaliis editionibus.
m Siccodd. Vind. et Barb. Edii. Aug. el Coust.,
QUESNELLUS.
« Ms. Ttiuan., enim. eo quo. Quesn., in eo quod. Posl pauca, verboDei
' Oxon., Iiominibusinslituit naturam. Post nonnulla ptcedicandonts. Barb. cuni editis Aug. ct Cousi.
edit. Aug. et P. Coustantius cura nostroYat. _, pos- 11Barb. etedit. ConciliorumetCoust. delent in nos.
tif imptere. 0 Garnerius, lam multos.
«Ms. Oxon., in legem. Edit. Aug. et Cou^tant., P Iia ex mss. Vind. ei Barb. cum editis. Quesnel-
sub lege. lus, ergo.
h Edit. Aug. et Coust. delent flttippe.•melius. i Melitis in edit. Aug. et Coust. inseritur hwc.
1 NotavitQuesnellus in margine : Mendosa inter- Notat in ntargine Quesnellus : Garu., Si enim hsec*
punctio sensumhic pervertitin editis. et duobus quse possibililate naturoe el arbilrio voluntatis prse-
> Addiditnusef cum Ymd., Barb., Yat., stantur,jetc, omninomale, conlra fidemcodd. excuso-
conseniienlibus edit. Aug. el Coust. rum et mss. setmonis contextum, et auciotis menlem,
» Edit. Aug. ct Coust. cuin Vat. -addunt ef. Barb. ne quid pejus.
et Yat. I ignoraiil nonex nobis.
457 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 458
fate ef orate, sed tantummodo vigilate, ne intretis in A multi qui eorum perliibentur esse vel fuisse discipuli,
tentationem; nec beatissimo Petro primo apostolo- bsec mala quibus fidei Cbristianse fundamenta J co-
rum, Rogavi pro le, sed impero, vel moneo, ac nantur evertere, quacunque possunt k affirmare non
proecipio,"ne deficial fides lua. Contradicitur eliam cessant. Unde eiiamsi Pelagius Coelestiusquecorrecti
islorum conlentione benedictionibus nostris, ut in- sunt, vel si isla nunquam sensisse se dicunt, et quse-
cassum snper populum dicere videamur quidquid eis cunque scripla contra eos prolata fuerint, sua esse *
a Dotnino precamur, ut recieb ac pie vivendoilli negabunt, nec est quemadmodum de mendacio con -
placeant; vel illa quoepro (idelibus Apostolus preca- viiicaniur; generaliter tainen quicunque dogmatizat
tur dicens : Fleclo genua mea ad Palrem c Domini et affirmat hum inam sibi ad vincenda peccata, et
nostri Jetu Christi, ex quo omnis putetnitas in cmtoet Dei mandata facienda sufficere posse naturam, et eo
in lerra nominalur, uf det vobit tecundum divitiat glo- modo graliseDei, quse sanctorum evidentius oralio-
riwsuwvirtutecorroborariper spiritumejus (Ephei.m, nibus declaratur, adversarius inveniiur; ct qnicun-
.4). Si ergo voluerimus super populum benediccndo que negat parvulos per baplismum Chrisii a perdi-
dicere: Dad ilti, Domine,virlutem corroborari per tpi- tione liberari, et salutem percipere sempiternam,
ritum tuum, istorum nobis disputatio contradicet, anathema sii. Qusecunqueautem eis alia objiciuntur,
afOrmans liberum negari arbitrium, si lioc a Deo B " non dubium venerationem tuam, cum gesla epi-
poscitur, quod in nostra est polestate.**Virtute enim, scopalia perspexerit quse in Oiieme in eadera causa
inqiiiunt, corroborari possumus,ti volumus, ea possi- confecta dicuntur, id judicaluram, unde oiiines in
bilitate nalurm quam non nunc accipimus, sed cum Dei mi-eficordia gaudeamus. u Ora pro nobis, do-
crearemur accepimut. mine beatissime papa.
CAP.IV. — Parvulos etiam propter salutem, quse 134 CAPITULUMVII.
per SalVatorem"Christum datur, baptizandosnegant; 0 Rescriplumlnnocenlii papm ad eotdem.
* ac sic eos monifera ista doctrina in seternumnecant:
INNOCENTIUS AURELIO , et ognnibus sanctis episcopis
promitlentes, eliarasi non baptizentur, habituros vi- P vel cseteris qui in concilio Carlhaginensis adfue-
tam aeternam : tsnec perlinere ad eos de quibus ait runt Ecclesia?, dilectissimis fratribus, in Doinino
Dominus : VenifenimFiliut hominit qumrereet talvate salulem.
quod perierat (Luc. xxix, 20). Quia isli, inquiuni, CAP. I. — 11n requirendo de his rebus quas omni
non perierant, nec est quod in eis salvetur, aut tanto cum sollicitudine decet a sacerdolibus r maximeqtie
pretio redimatur : quia h niliii 133 m b' 8 vitiatum,
'
a vero justoque et catholico Iractari concilio, anti-
nibil tenetur sub diaboli poleslate captivum, nec quae traditionis exempla servantes et ecclcsia>ticoe
pro eis fusus esse sanguis in reniissionem legiiur G memoresdisciplinse;s nostrse religionis vigorem non
peccalorum. Quanquam perbaptismum Christi etiam ininus nunc in consulendo, quam antea cum pronun-
parvulorum iieri redemptionem libello suo Ccelestius tiarelis, vera raiione * iirmatis : qui ad nostrum re-
in Carlhaginenst Ecclesia jam confessus est. Sed ferendum approbasiis esse judicium. Scienles quiJ

« Duocodd. Yalicani cum edii., sed moneote, vet > lidem editi, non dubitamus.
impero,ac prmcipio, Quesn., sed impero, vel moneo, Uterque Val. ct Barb. uti et nonnulli codd. Gat-
vet prxcipto. Lectionem ms. Yindeb. prsetulimus. licani a Benedictinis Angustini editoribus laudati ca
Dein, Contradicit etiam istorum contentio in codd. rent °
bis poslremis verbis Ora, etc.
Barb. et Yat. 1. et recognitum fuit cum iisdcra codicibus
b Cod. Thuan. addit, accipiant. Barb., recfe acci- cum Exstat,
quibus proecedenscapitulum.
piant vivendo,ut illi, etc. P Vocesvetcwterisadjecimus ex Thuan. et Yind.
e Voces Domini nostri Jesu Chrisli ex omnibus Sic habent codices noslrse colleciionis, necnon Vat.
nostris codicibuset editis adjecimus. 1 et Barb. ac vetercs Isidoriani. At Augustini exem-
<*Vulg. Aug. et ms. Oxon., illis. Mox iidemvulg., pla episcoporum homina referunt, uli in editionibus
virtuie. Benediclinorum et Couslantii, in quibus post ea epi-
* Cod.Yinit., Virtuleenimcorroborarisi voluerimus, scoporum nomina habetur ef cmlerisqui in Carthagi-
inquiunt, possumusea possibilitate, etc. Idem est iu nensiconcilio adfuerunl.
vulgaiis, excepto verbo voluerimus, pro quo habent i Hsecest nostrsecollectionisleciio. In cod. Vind.,
volumut. qui priina manu habet ln reqniren. de his rebus, se-
' Ms. Thuan., ac ti eot mortifera itta doctrina in cunda manus ex de his correxit Dei. Duocodd. Barb.
mternumnecet. el Vat. I melius, 7n requirendis Dei rebus, quam le-
e Sic Thuan. cum vulg. Accedunt Yind. uterque clionem P. Couslantius in tribus aliis mss. nactus
Yat. et Barb., qui sotum delenl ad eos. Quesn. cum jjprsetulit, eo quod Afrorum epistola ad Theodorum
Oxon., nec
k Codd. periisse
eum iis de quibus, etc. papam inserta actioni secundseconcilii Lateruieiisis
Barb. et Vat. cum vulg., niltil est in eis sub S. Mariino I, dum exordii sententias surail ex bis
titiatum. litteris Innocentii, eamdem lectionem cinfirmat.
* Ms. Barb., nec pro eit futus est sanguit in remis- r Vulg., maximea vero. Post pauca Garn., serva-
tionem, ut legitur, peccalorum.Vat. 1, ul legitur si- stis.
militer exhibet. Edit. Bened.el Coust.cum potioribus Garn. Labb. etCoust., tjesfra;.Dein Vat.l, quam
mss., neepro eit fusut esl sanguis, qui fusus in remis- antequam retro epislola pronuntiaretis. Simile quip-
tionem legttur peccatorum. piam, sed mendose legitur in Barb., quam ante quo-
i Iu omnes nostri codd. cum Thuan. et vulgalis. rum epislolamcum pronuntiaretis.
Quesnellus, evertuntur. > Legendum cum Vat. 1 et Barb., consentientibus
* Edit. Rom. addit attutia. vulg. Bened.et Coust., firmaslis. Moxsolus Garn., qui
* Edit. Bened. et Coust., necanf» de causa ad noitrum.
PATBOL.LVI, 15
4-9 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 460
apostolicaesedi, cum omnes hoc loco positi ipsum A aliquem bujus terreni eorporis esse languorem, nia-
sequi desideremus Apostolum, debeatur; a quo ipse gnum suaeartis i sestimat doeutneiituni, si cito quis,
episcopatus et tota auctoritas nominis bujus emersit. ilUus tslerveniu, desperatus evadat; vel enm pnlre
Quem sequentes tam mala jam damnare noviraus, vulnns aspexerit, adliibet fomenta, vel caetera qui-
quam probare laudanda. b Vel id vero quod patrum bus illud <(uodnatum fueral, possit vulnus obduei.
instituta sacerdotali custodientes offtcio, non censetis At, si id manens sanari non potuerit, ne corpus re-
esse calcanda, quod illi non humana, sed divina de- Iiquuin sna tabe corrumpai, ferro amputat quod no-
crevere sentenlia, ut quidquid qnamvis • de disjun- cebat, k quo reliquum servet inlegrum et intactum.
ctis remotisque provinciis ageretur, non prius duce- PrserideiKtomid ergo est, qnod vetut sano puroque
rent finiendum, nisi ad bujus sedis noiitiam perveni- nimium corpori 138 vulnns obrepsit; ne cum tar-
ret; ul tota bujus auctoritate justa quse fuerit pro- dms abstergitur, in ipsis pene vrseeribns hojus mali
nuntialio, firmaretur, d indeque sumerent coelerse 1 nnn exhaurienda post sentina considat. Nam qirnl
Ecclesise, et 135 Te'ul de naUli suo fonte aquse nos rectum rade his posi hsec mentibus sestimemus,
cunctse procederent, et per diversas loiius mundi qtii sibi se pntant debere quod » boni suni, nec illum
regiones e puri capilis incorruptas mauarent, quid eensiilerant cojUsquotidie gratiamconsequiintnr?
prseciperent, quos abluerent, quos velut in cceno B CAF. III — ° Sed jam isti qui lales suni nnllam
inemundabili sordidatos mundis digna corporibus Dei graiiam consequBnlHr, qui sine itlo tantum se
unda vitaret. posse assequi ennftdunt, quantom vix illt qui ab iHo
CAP. II. —Gratulor igilur, fratres charissimi, quod postnlant t et accipiuni, promerentur. Quid enim t_m
per fratrem et coepiscopum"nostrum Julium ad nos iniquum esse potest, tam barbarum, tam totras reli-
litleras destinaslis. Et, cum pro illis curam gerilis, gionis ignarum, lam Ckristianis mentibus inimicum,
quibus prsesidetis Ecclesii3, solliciludinem vestram q buic le negare debere, quidqnid in quoii_ianagra-
pro omnitim utilitate monstratis; et per cunctas lo- tia consequeris, eni le ipse debeTeconfiteris quod na-
tius orbis EccJesiasoirihtbus una quod prosit decer- tus es. Ergo eris tibi in providendoproesiantiorqnsm
nendura esse deposcitis : ut suis constabilita regulis * potest in te esse qui te ut esses eSecit; et cum te
Ecclesia, et s hoc quo illos caveat pronuntiaiionis puies ei debere quod vivis, quomodo te non potas
juslse firmata decreto, talibus palere non passit, qui itii debere quod quolidianamejus conseqnendo gra-
perversis instructi, itumo destrucli verborum arg.ii- tiam laliter vivis ? Et qui nos adjutorio negas indi-
tjis, snb imagine catholicse ftdei disputantes, vetut gere Hivino, quas,i eX nostra in toium possibilitale
pestiferura h exhalanles virus, ut hominum rece sen- perfeclos, ' quomodo «on adjutorium in nos, cum
tientium in deteriorem partem corda corrumpant t G tales eliam a nobis esse possimus, provocamus? Qni
totam veri dograatis qtisernnt evertere dTsciplinam. enim adjutorium Dei negai, veHeminterrogare quid
Banandum ergo mereri ? an ilhtm hoc pratstare non
' celerius, ne longius exsecrandus ani- dieat. Nos uOn
B_ismorbus iilserpat: ut si medicus, cum viderit posse ? ait nihil esse proptef quod unusqufsqiie hoc
Barb. Vat. I, Bened. et Coust. melius delenl exinanilq.
m t Meliusde eorum, ttt legitur ib Capitulisde gra-
jam.
>>Ita cutirtThuan. ms. Vind. cseterique npstri co- tia. > Qiiesnellus. Mox post kac pro post hmc \n iis-
dices, et omnes vulgati. Solus Quesn. recepit ex' nls. dem Capitulis et aliis vufgatis. Dein Garn., amentibus
Qxou. Vnde id venitquod. prb° mentibtis.
> Ita nostri codd. el vulg. Quesnellus, in disjun- Sic otnnes nostri codices et vulgati. Quesnelius,
elis, bonw.
<"Garn., Vride aquas sumetent castetm Ecclesiw, • Garn., Sed jusle.
velut de natali suo fohie, a quo cunctwptbceduut, et P Quesn., ta accipiant. Bened., accipere. Coust.
per diversastotius mutidi tegtones.... mananl. Vnde cum Garn.,efacctpere. Magispfacuit Jectiortis. VFnd.,
perctpereitt, quos.... abluere. Deinde natalis sui fante quam compfobant edit. ConciJ. ctim mss. Pith. 'el
apud Quesn. Correximusex Yitideb. aliisque nostris lsid. Post pauca Garn., tam religiosismentibat.
Cbdd.et vutg. i Qtiesn., quath denegari. Prsetulimus lectionein
e Vtilg. Bened. et Coust., puri latices capiiis incor- aliaruiii editionum, quam sensu exi^ente prsefert ffo-
tupii mdnarent.Mox Coust. cimi edit. Concil. et duo- D Ster codex B.irb., accedeniimis eRam'Viud. et duo-
bus codd., quid pimcipere,qubsabluere, ita ut subau- bus Vat., in quibus solum pro fe negare facrB.am_-
diatur Heberent. nuensium errore habetuf denegare. Mox B.irb. et Val.
' Vitid. cum Coust. ct Bened. deJet pro. 4 delent prsepositionemin ante quotidiana.
s Adjecimus hoc cum Vind. Barb. atiisque codd. r CojJsl., poteit in eo esse. Edit. Concil., pitest,is
allegatis a Coust. Gartierius : Ecclesia, et pronuntia-' esse. Post pauca Vind., ef cnnt puies debe-e. Garrt,,
titmtsjuilm firmata decretalibusiltos pxeere non pos- et si huic puies debere. Coiist., ef cnt pitte*flej&e.
tit: ac dein omitlit tmmodestructi. • Barti., Et qttidf... .perfecti. Coust., quatt\exno-
h Iia-Vind. ei BarBxcunt yulg. Quesnellus, exha- slra simus tn totum possibilitateperfecti. Ms; Ttruai".,
ianl virus, eiut tiominum: perfecii simvf. Codiceth Vind. coti^&entimjs aliis
» Al., irrepat. sumus. Quesn;, wrToff)'.'
vulg.-se\M
• i
i Quesn. _ddite.se: defeVTmusaiictoritate cod. Gafnfer., Dic quomodorefe atr/tfftjfttimejni ttt
YWd:, cohsentientibrt- vnlgatis. PoSt pauca Garn., hot.... povocemus: male et contfa in«rttempOnTi-
ttbn eVadftt.5«_Jcttn>.
k Garn., ul quodyeliiuuhi integrum est setvet inta- ficis,
desperatiits qui probarfeintendjt, ut ex conseqo-ni<-_|?p\-
ti!t, jTlstum vita sua provocare auxitium Dei, iiVju-
eium. A'it vlitg.:, qttoreliquum integrum servet et m- stius vivat. i Sic Quesn. in margine. E(fit,Auf>et
locfum. Coust. vocem ejut inserunt.
i Vat. 1 et Barb. ac secundarmanu in Vind.. noa
 461 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SED.ISAPOSTOL. 46J
debeat* postulare? Posse hoc Deum opera ipsa le- J_Jllura despiciat, oratiojjibus pronus exoptat; et per
stantur. Adjulorioquotidiano nos egere, negare non corpus omne pjallejii 136 1,ocet prsedicatet cta-
possumus; hoc enim seubene vivimus b provocam.us^ mat *. Si ergo hoc ille ita inagnunascit, ut assjdue
ul melius sanctiusque vivamus; seu prave sentientes diceiet; jia necessarium confessus est, ut doceret:
a bonis avertimur, ut ad rectam redeamusyiam 137 quemadmodumPelagiusCoelestiusque,seposita «mnj
ejus auxilio plus egemus. Nam quid tam morlileruj_., respousione psalmorum, talique abdicaia docirina,
tam prseceps videatur ad casum , tam expositum ad suasuros se aliquibus esse confidtini, nos adjutorium
omnia pericula, si hoc solum nobis sufficere posse Dei nec debere quserere, nec eo egere ? cum omnes
puianles, quod liberum arbitrium « dum nasceremur sancti nihil se sjne hoc agere posse testeutur. I Li-
accepimus, ultra jam a Dominonihil quseramus : id berum enim arbitrium oliiu ille perpessus, cum suis
est, auctoris nostri obliti, ejus polentiam, ut nos inconsultius utitur bonis, cadeps in prsevaricationis
ostendamus liberos, abjuremus? quasi jam amplius nrofundademersus est, et niJiilquemadmoduminde
quod dare possit non habeal, qui te in lup ortu ljbe- cxsurgere posset invetjij.suaqueUJseternumlibertate
rum fecit: nescientes quod nisi njagnis precibus gra- deceptus, hujus rjiina k jacuisseitoppressus, nisi eum
tia in nos imploraladescendat,d nequaquamtecrense postea Cbrisij per suajn ^ratiam relevasset advenius*
labis el mundani corporis vincere errores cpnemur, B Qui per uovse regenerationis purificationemomne
cum pacesnos ad resistendumnon liberjjmarbitrium, prseteritum yitLumsui baptismatis lavacro purgavit,
sed Deisolum facere jjossit auxiliutn. et ej,us i iirmans st^tum quo reclius consHabiliusque
—
CAP.IV. Nam.si ille .cjajnat adiutario sibi opus nrocederei, lamen suam gratiam jn postenum non
esse divinp, qui digne hoc non quoereret, si cui libe- negavii. Nam quamvishominem redemissetma pree-
/um arbitriujn plus prodesset; quippe cum vir bealus teritis ille peccatis, tamen sciens iterum .eum posse
et jam electusa Dorninonihilegeret, tamqn ila Deum peccare, ad reparationem sibi, quemadmodumposset
deprecaturpostulans: Adjutor meus.esto, ne derelin- jjlum et post ista corrigere, multaservavit: quotidiana
quas me, nequedespiciasme, Deussaiutarismeus: nos prsestat ilte remedia, quibus nisi freli confisique ni-
nobis liberum arbitrium, ille * Deum poslulat adju- taraur, jjullatenus bumanos vincere poterimus erro-
lorem. .Quodnali sumus, .ufficere nobis posse dici- res. Necesseest enim ut quo auxiliante vincimus,eo
mus; ille Deum,tie defetinquatur' exorat. Non,rogo, iterum non adjuvante vinqjunur. Sed possem plura
wanifeste discimus quid oremus, cum ille tantopere, dicere, nigi vos constaret cuncta dixisse.
ut supra diximus, beatus vir, ne despiciatur, exo- CAP.V. — Quisquis ergo buic assentiens videtur
ptat ? Illi euim «ecesse est« ista arguant, qui illa essesententisequadicat adjutorio nobisnon opus esse
confirmant. Davidenim orationis ignarus et suaena- **divino inimicumse catholicoefidei, et Dei n beneficiis
turoenesci-s accusetur, qui cumiciat tanlum in sua profitetur ingratum °; nec nostra communjonesunt
esse natura, adjutorem sibi Deum, eth assiduumad- digni, 139 quam prsedicandotaliter polluerunt. Sic
jutorem; nec illi sufficit assiduum, sed ne aliquando enim sua sponte, dum sequuntur illa P qusedicunt,
Sic mss. Yind. et duo Vat. cum omnibus vulga- necettdrium.Yind. quoqup habet -tcere. Noster codex
tts. Solus Quesnellus cum snis codd., prmstolari. Yat. i, Si ergo hoc ille ifa matmmsit assidue dicere,
h Edit. Rom. et recentiores Concitiorumeum,Gar- ita necessarium, etc.,ubi manumsit niendose scriptum
nerio, precamur. Vind., Barb. etVai. 1 meridose, est pro magnumscit.
provocamur,et hinc forte alibi emendalum precajitur. I Ita ex cod. Thuan. hujus collectionis, cum hoec
c cum. Iectio non tam aliis et vulg. et mss. probetur, quam
d Al.,
Garn., ne quidquam: et infra, JVatnit Danidin- ab Augustino lib. n contra epistolas Pelagianorum,
elamat. Mox errorespnetuliinus cum nostris codd. et n. 6, eta Prospero in libro contraCoIl.itoremc. 5,n.
VnJg.Quesnellus, errorem. 15, ubi hoeceadem Innocenlii verba recitanlur.Ques-
e Vulg. addunt sibi. Mox Vind. cum edit. Bened. nellus cum aliis hujus collectioniscodd.,Liberoenim
et Coust. nos habet pro noWs. arbiitio olim ille petvetsus:Barb. ms., Liberoenimar-
' Garner., exordt. Nos dicimusmqnifeste: ut quid bitrio olimille perpessus. Innocentii sentenlia notante
xkemusDeum;ille, elc. Infraesopfafscripsimus cum D Coustantio potius permissus quam perversusvel per-
fnss. Vind.et Thu.m., cum quibus,vulg.Denedicl.et pessuspostulat.
Cousj. cum antiquis Conci|iorumeditionibus consen- k Vat. 1 el Barb., latuisset.Mox pro sua gratia ali-
tiunt. Quesn. eum Labb., exorat; idque alia manu quot mss. cum edit. Benetlict.
1 Concil.edit., confirmans.
• s Gafn.,inifa
-crijitum ms. Vindeb.
: et mox, «rj[oprp enint. m Oxon., a propriis, male.
**Garn., assiduumadjuiorem,'invocat.Nec illi suf- n Idem Uxon., beneficio.
ficit assiduvminvocare,Ve_,/t_,ele.;Nptat.Quesne!lus: " i Putat Joannes Garnerius aliquid boc loco de-
Garneritfstfa legit,qddit"ret'disliiigu\t,iiiinu,frecle meo esse. Nibil tamen amplius quam excusi codicesJia-
judieio. Nalli, quod scTamus, codices huic Iectioni bent mss. Tbuaneus et.Oxoniensis; pibijque reviefa
astipulantur. sensus desitlerat.Iloecporro ille ex proprio penu sup-
1 Sic ex ms.
Ymdeb.JJtfestt. bmislt Aoc, et pro tfa plet in margine : Pelagium igitur et Ccelestium,qjtas
prijno loco habettam. ijim., Si ergohgciltitam nia- auclores nefariiprorsus et ab bmnibusanathematizandi
gnumvisum tit,ut ,nps'doceret. "Jene.diciini: Siergo erroris advertistis, justa tententiadamnastis: nec illi,
hqc ille tammagnus, sicut assidue dicere, ita necessa- etc. i Ita Quesnellus.Nostri quoque et Benedictino-
rium, etc. Coust., Si ergo hoc ille ita magmttscit, ut rum ineditione Augustini, atque Cpustantii codices
assiduedieere,ita necestarium,etcln notationeautem nihil ejusmodi exbibent.Jliaulem moxalitersequun-
afflmtat sic ptures ac velustissimoscodices prseferre; tur : Namnec noslra : et dein,Jpii enim suaiponte.
at inallet Iegi : tfa maanusteivit attidue dicere, tl Ua v Garn., qumdicuniur.
463 APPENDIX AD S. LEONJSMAGNIOPERA. 464
longius a vera religione fugerunt. Cum enim totum i
A totus, ne verum aspicerent.eorum foedabaturet ca-
lioc in nostra professione consislat, quolidianisque ligabat aspectus, damnent hoecqusebucusque sense-
precibus nihil agamus, nisi quemadmodum Dei mi- runt, et aliquando animum rectis disputationibus
sericordiam consequamur; quemadmodum ferre commodantes, ab hac aliquanlulum labe correcti
possumus ista jactantes? Quis, rogo, pectora illorum veris sek sanandos consiliis tribuaut atque summit-
tantus error obcoecat, ut, si ipsi nullam Dei gratiam tant. Quod si fecerint, erit in potestale pontilicum
senliunt, quia nec digni sunt, nec merenlur, nec de illis aliquatcnus subvenire, et talibus aliquam cu-
aliis considerent, quid quotidie singulisgratia divina ram praestare vulneribus, quam solet lapsis, cum
largiatur? Sunt quidem istib omnes cxcilale dignis- resipuerint, Ecclesia non negare : ut a suis revocati
simi, qui nec hoc sibi reliquerunt, ut se auxilio cre- prsecipitiis, intra ovile Domini*•rediganlur : ne foris
dant revocari ab erroribus posse divino: negantes posili, etm tanto praesidioaedea fide munilionis cx-
enime Dei adjutorium, non aliis, sed sibi hoc peni- clusi, periculis omnibus exponantur, devorandi lupo-
tus abslulerunt. Qui avellendi sunt longius, et ab rum dentibus alque vexandi; quibus obsistere hac,
Ecclesioe procut removendi visceribus : d ne diutius qua illos in se irrilaverant,doctrinse pcrvetsiiale non
multa occupans, insanabilis post error increscat. Si possunt. Sed satis vestris monitis n etsic satis abun-
enim diu fuerint sub hac iropunitate versati, necesse B dantibus nostrselegis exemptis probatur esse respon-
este multosin hanc suse pravitatem menti. inducant, sum; nec quidquam superesse duximus quod dica-
decipiantque innocentes, vel potius imprudentes,qui raus : cum nihil prsetermissuma vcbis, nihil conslet
fidem catholicam ' non sequuntur. Putabant enira esse suppressum, quo illi refutati et peuitus agno-
eos recte sentire, quos adhuc vident in Ecclesia per- scantnresse convicli.ideoque a nobis testiinonia nulla
durare. ponantur: quia el his plena relatio est, et satis con-
CAP.VI. — Separetur ergo a san.ocorpore vulnus stat, " nt doctissimos sacerdotes, cuncla dixisse, nec
insanum, remotoque morbi ssevientis afflatu, cautius decet credere vos aliquid quod ad causam possit pro-
qusc sunt sincera perdurent; et grex purior ab hac ficere, praeteriisse.E( aliamanu. Bene valete, fratres P.
mali pecoris conlagione purgetur. Sil e totius corpo-
141 CAPITULUMVIII.
ris illibata perfectio, quam vos sequi et tenere, hac in
1 Milevitaniconciliiad eumdempapam
illos pronunlialione cognovimus; et una vobiscum Incipit episfofa IJrbis conlra eotdemhmrelicos.
pari assensione h firmamus. Qui si tamen atiquod in Dominobeaiissimo,meriloquevenerabili et in Christo
se Dei adjutorium, 140<~u°d hucusque negaverunt, lionorando PapseIN.NOCENTIO, SILVANCS Senex, VA-
' (et opus sibi ej'us auxilioesse cogno- XENTINUS, AURELIUS, DONATUS, RESTITUTUS, LUCIA-
protfocaverint,
verint) ut de hac labe in qua sui cordis incurvatione rj KUS, ALIPIUS,AUGUSTINUS, PLACENTIUS, SEVERUS,
FORTUNATUS, PO«SIDIUS, NOVATUS, SECUNDUS, MAU-
cofmerant, liberentur; et quasi in lucem de foeda RENTIUS, LEO,FAUSTINIANUS, CRESCONIUS, MALCHUS,
tra'cli caligine, remotis abdicatisque omnibus quibus LITTORIUS, FORTUNATUS, DONATUS, r PO.NTIANUS,
a Garn., consequimur. leciionem restituimus ex Vind., Barb. et Vat. 1.
b Bened. Coust. cum Garn., omni cmcitate. n Quesn., et superabundantibus.Bened. et Coust.,
•e Vind. ras. cum Benedict. et Coust. detet Dei. monitis, sic abundantibus. Leclionem vulgatam Con-
Dein Garn., Quare avellendi. cilioruni revocavimuscum quatuor nostris niss.Vind.,
<i Coust. cum. Bened., ne diu inultus multa occu- Barb. et dunbus Vat.
melius, ut ex seqiienlibusliquet. ° Garn., satis constat tot doclittimos sacerdotes
pans,
e Qtiesn., muttas in hanc suam pravilalemmenlis. Cuncta dixisse. Notat Quesnellus : minus recle. Sed
Secuti sumus codd. excusos, cnncineniibus mss. hanc lectionem cum codd. consemientem receperunt
Thuan. et Vind. ac Barb., qui duo posiremi habenl PP. Benedictiniin edit.Aug. et I'. Couslanlius. ldem
mendose multosin hac sua pravitate mentis. Quesn. vulgaiam Conciliorumlectionema nostro cot-
' Notat QuesrteTus: Garn. nunc. Videiur melius. leciore approbatamseculus est. Solumaddiditvosanle
Legunt lamen noncodd. edtli, et mss.codicesduo, id esi cuncta : quod ndditamcnlum auctorilate cod. Vind.
Thuan. et Oxon.ltapariter inVind.,qui hanc delevimns.
lectionem titijuscollectionispropriam osiendunt, unde P Garnertus aaail: vi kdl. Februarii post Theodosii
a nobis quoque banc collcclionem edituris retinenda VIIIel Junii Quarti Palladii consulaium; vel, ut ha-
fuil. Nihil veroambigimusquin vera leclio sit nttnc, bent, inqiiit ille, alii codices, Honorioxi efConstantio
que pruelertur in Vat. l,et secunda manu in Vind. ii coss. Iia Quesnellus in notalione. Editores Benedi-
Coustantiusejusmodilcctioneranaclusin duobuscodd. ctini et Coustaniius ex tribus mss. melius: Et ad
Corb. et Germ. uti veram recepit. jj laius : Data vi kal. Febr., posi consulatumTheodosii
BVox totius Quesnello excidit. Aug. vn efJuntt Qnaift V. C. Hsecvera chrnnica nor
h Codd. Vind., Barb. et Val. I, cnm aliis vulg., tatio est, quoe ttimin hac, tum in aJia ejusdem Inno-
tervamus.Mox pro aliquod vulg. Concil. aliquando. cenlii episiola cap. 11 exbibenda, melioris nolsecodi-
» Uncisinclusa iu anliquis Conciliorumeditionibus ces exhibenl. De consulibusautem, quos in aliis codd.
desiderantur. se invenisse tradit Gamerius, vide annot. nlt. in
i Vulg. Concil. cum Cottst., aspiceret. cap. 9.
k Quesnellus oinisit sanandos, eo quod hscc vox Ji i Exstat in mss. hujus collectionis, ad qnam per-
snis codicibusexcrdisset. Inseruimus aulem cum tns, tinet noster codex Vindeb. Exinde vero traducta fuit
Yind. hujns collectionisproprio, coucinentibiis dtto ab Isidoroin suam collectionem,cujus ms. Vai. 5791
bus Vat. ct Barb. aliisque Vulgatis. Deintsfis pro illi i relegimus, ac in subsidium adbibuimus exemplaria
in Vat. 2 et aliis editis exem|>laiibus. PP. Benediclinorum in edit. S. Augustini et P. Cou-
1 Garn., reducantur. stanlii.
" r Cousi. et Bened., Ponficanus. Pilb. et unus Col-«
Quesn., a tanto prmsidio mde munitionis, el iri
HWgine pro eedenotat Yulg. a fide. Haijc vulgatoruni bert., Ponticianus.
465 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. m
SATCRMNUS, CRESCONIUS, HONORIUS, CRESCONIUS, t
A dixerit Dominus apostolo Petro : Rogavi pro < ut
te
Lucius, ADEOOATUS, PROCESSUS, SECINDUS, FELIX,
b TE- non deficiat fides tua (Luc. xxn, 32); et oinnibus
ASIATICUS, • RUFINUS, FAUSTINUS, SERVIUS, . suis : vigilate el orate, ul non intretis in tentalionem
RENTIUS, CRESCONIUS, SPERANTIUS, QUADRATUS, LU-
ciu.is, SABINUS, C FAUSTINUS, CRESCONIUS, VICTOU, (Matih. xxvi, 40): si boc totuin esl potesiatis huma-
d GIGANTIUS, POSSIDONIUS, ANTONINUS, INNOCENTIUS, n;c. Pueros parvulos. raetsi nullis imbuaniur
• FELIX,ANTONINUS, VLCTOR, LLONORATUS, DONATUS,Cbrisiianse quoque
PETRUS, PRJ-SIDIUS, CRESCONIU-, LAMPADIUS, DEL- gratieesacrameinis, 143 habiturogvilam
PHINUS, ex concilio Milevitano, in Dorainosalu- aiernam, n nequaquani Christiana prsesumpiione
lem. contcndunt; evacuanies quod dicit Apostolus : Per
CAP.I. — Quia te Dominusgratise suse ' prsecipuo unum Itominempeccalumintravit in mundum, et per
munere in setle aposlolica collocavil, talemque no- peccatummors; et ita in omnts hominespertransht,'in
stris (emporibus 142 prsestitit, ut nobis potius ad quo omnes peccaverunt(Rom. v, i'2) : el alio loco :
culpam negligentja?vateai, si apud tuam veneratio- Sicut in Adam omnesmoriumur, iia et in Ckrisloom-
nem quse pro Ecclesia suggerenda sunt tacuerimus, nes vivificabunlur(I Cor. xv, 22).
quam ea lu possis vel fastidiose vel negligenter acci- CAP. II. — Ut ergo atia omittainus quse cnnira
pere; magnis periculis infirmorum membrorum sanctas Scripturas plurima disserunt, hscc interim
Cbristi, pastoralem diligentiam, qusesumus, adhibere B ' duo, quibus omnino (otum quod Cbrisliani sumtis,
digneris. Nova quippe hseresisel nimium s perniciosa conantur evertere, quse fidelia corda u sustincam ?
tental assurgere inimicorum graliaeChrisli, qui nobis Non esse rogandum Deum ut contra peccaii malum
Dominicamh etiam Oraiionetnimpiis di-putationibus atque ad operandam justilian) sit noster adjutor; ct
conantur auferre. Cum enim Dominus docuerit ut non opitulari parvulis ad consequendam vitam seler-
dicamus : Dimiltenobis debita noslra sicut et not di- nam, Cbrisiiansegratise sacramentum. Hsecinsinuan-
mitlimusdebitoribusnosttis (Matllu vi, l_),isti dicunt tes apostolico pectori tuo non opus liabemus mulla
posse houiinem in bac vita, proeceptisDei cognitis, dicere, et lanlam impietalem verbis exaggerare,cunj
ad tantam perfeclionemjustitise sine adjutorio gratise procul dudio P le ista permoveant, ut ab eis corri-
Salvatoris, per solum liberse volunlatis arbilrium gendis, ne lalius serpant, multosque contaminent,
pervenire, ' ut etiam non sit necessarium dicere : vel potius inierimant, dum <tsub nomine Christi a
Dimillenobisdebita nostra. i Id vero quod sequitur: gralia Christi penilus alienant, omnino dissimulara
JVenoi inferas in tentationem(Ibidem), non ita inlel- non possis. Hujus autem perniciosissimi erroris au-
ligendum, tanquam divinum adjutorium poscere ' ctores esse perhibenlur Pelagius et Ccelestius, quos
debeamus ne in peccatum tentati decidamus; sed hoc quidem in Ecclesia sanari malumus, qtiam despe-
in nostra positum esse pcTestale, et ad hoc implen-'C rata r salute ab Ecclesia resecari, si necessitas nulla
dum solam sufficere hominis voluniatem : tanquam compellat. Quorum unus, id est, Ccelcstius, etiam ad
frustra Apostolusdixerit: Non currentis, nequevolen- presbyterium in Asia dicitur pervenisse. De quo ante
tis, sed misereniisest Dei (Rom. ix-, 16): et: Fidelis paucos annos quid gestum fuerit, sanctitas lua de
Deut, qui non k permillal vot tentari super id quod Carlhaginensi F.cclesiamelius s instruitur. Pelagius
potestis; sed [aciet cum tentaiione etiam proventum, vero, sicut a quibusdam fratribus nostris missselo-
ut postilis sustinere (\Cor. x, 15). Frustra etiam auuntur enistolse, Jerosolymis constilutus, nonnutlos
lidem Bened. et Cousi., Rufinianus; et dein, cil., permitlit.Paulo post, pro proventumaliseeditio-
Severus, uli secunda manu in Vind."emendatum nes cum Val. Isid., e„"f«m.
fuit. 1 Quesn. addit Pefre. Delevimuscum nostroYind.
b Sic cum vulg. Tliuau. et Vind. Quesnellus cum et cseteris editis. Post pauca vulg., neintreiis.
solo Oxoo., Terentianus. - m Vind. liis. cum edit. Concil. aJiisijue codd., Si
c In vulg. Concil. cum mss. Isid. loco hujus Fatt- nullis. Garn., St nullis innoventur.Bened. innoventur
tfini habetur alius Sabinus. Quesnellus Oxoniensem receperunt. Scile notal hoc loco P. Coustantius :
seculus uirumque posuit Faustinus, Sabinus. Alle- Lectioni ctsi nullis favel iilud superioris epistolw sy-
rum hunc Sabinum delevimus cum mss. Tbuan. et nodi Carlhaginensisprotnillentes ETIAHSInon bapii-
Yiml., conseniieniibus polioribus mss. et vulg. Be- D 1 zentur habituros vitam seternam. Inde eliam perspi-
ned. atque Couslantii. est, gratiw Christianmsacramentumhic baptii-
d Garn. et edit. Aug., Gignanlius. Deest in Oxon. cuummumvocari.
Vulg. Cuncil. ftnjus episcopi et septem subsequen- n Garn. pro nequaquamsubstituit nequam,quod a
tium n'mina per sallum ob repetiluin Victorisvoca- Benediciinis editoribus receptum fuit. In Vindeb.
bulum pra-termitltint. secunda manus |>roprwsumptioneemendavit
Bened.et Const. addunt Prmsidius, Crescentius. veritate. antiqtia
Coust. arabiguitatem tollendam putat si le-
Desunt in mss. hujus collectionis, et Isid. gatur prmsumptionenequaquamChttstiana.
' Oxon., prwcipue. Garn., prwcipum. 0 Garn., non suslinent.
s Garn. e priscis Aug. ediiionibus, perniciosatem- P Etlii. Aug., fe tta petmoveant.
pestas inimicorumgratim cmpit, refragantibus aliis i Quesn. inserit eos: delevimuscum ms. Vind. et
editis et quampluribus mss. edit. Concil. atque Coust.
*»Ex nostris mss. et aliis editis revocavimus r Sic cum codd.nostris omnes vuIgati.Quesnellus,
eliam. sanilateab Ecclesiaseparuri.
» lta mss. liujus colleclionis et Isid. cum priscis • Garn., instruetur. Noiat Quesn. : minus bene.
vulg. Concil. Aliseeditiones u( ei non sitjam neces- Simul enimdelata sunt CarthaginensisEcclesiwscripta,
tarium. ut ex epislola tequenti constat, immo Numidica acf
i Al., Ittudvero. est,
* Vulf. Bened., vermtttet, Coust, cjm edit, COIT* Catthaginensitexemplumtctipta
467 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNiOPERA. Jtjg
fallere asseritur. Verumtamen multo pliires qui ejus Hmisistis, mihi-inopinanter ingessit; Carthaginensis
'
sensus diligentius indagare potuerunt, adversns eum efiam SynOdiquerelse parilis scripta subjungens.
pro gratia Cbristi et catholicse fidei veritale con- Nimirum exsultat Ecclesia tantam sollicitudinem
fHgmrt; sed prsecipue sanctus filius tuus, fraier et commissis 145 gregibus exhibere pastores, ut non
eompresbyter noster Jeronyraus. solum ex his I neminem patiarttur errare, sed etiam,
CAP.III. — Sed arbitramur, adjuvante misericor- si quas ovium magis scoevsedelectationis herba se-
dia Domini Dei noslri, quse te et regere consulentem, du-it; ac si in errore permamserint, k aut segregari
144 et orantem exaudire dignatur, aucloritati san- penitus vetlnt, aut illicite dudum petita vitantes, cu-
etitatis tuaeb de sacraTum Scripturarum attctoritafe stodise pristinse circumspeciione tuiari: in uiraque
-epromptse, ficitius eos qui tam pervefsa et perni- parte videlicet consulentes, nel vel suscipiendo tales
eiosa sentiunt, esse cessuros, nt de correctione potius simili csetetseducanttrr exempto, vel spernendo re-
eerum • gratutemur quam conirislemur interitu, do- cteuntesluporum morsibus videantur m ingestse. Pru-
mine beatissime. Quodlibet autem ipsi eligant, certe deits admodam, et catbolicse fidefplena 1"consulia-
vel aliis, quos plurimes possunt, si ab eis dissimule- tfo. Quis enfm aut toterare possit errantem, aut non
tur, suis laqneis implicare, cernit venerabilitas tua i-crper. Corrigentem? Nam ut durum arbitror con-
instanter et celeriier providendam. Bsecad sanctita- B rtfventTam9 prsebefe peccantibns, ita impium judico
tem tuam de concilio Numidise scripta diretimus, manum negare conversis.
imilantesd Carthaginensem Ecclesiam, et Carthagi- CAP.II. — Wligenief ergo et congrue aposlolici
nensis provmcloecoepiscoposnostros, quos ad sedem consulilis honoris P areanis (honoris, inquam, illius
aposfoticam, quam beatus illustras, de bac causa quem, proeterifla quse sunt extrinsecus, sollicitudo
Bcripsissecomperimus. Ei alia manu : Memornostri manei omnium Ecclesiarum), super anxiis rebus quse
• in Dei gratia augearis, domine beatissime, meri- srt teuenda sentemia 1; antiquse scilicel regutse for-
toque venerabilis, et in Christo honorande sancte mam secuti, quam toto semper ab orbe mecum no-
papa. stis esse servatam. Yerum hsec missa facio : neque
CAPITCLUMIX. enim hoc credo vestram lalere prudentiam , r quod
Incipit' epistola Innocentii papm ad Concilium etiam actione firmastis; scientes quod per omnes
Milevitanum. provincias de apostotico fonte petentibus responsa
INNOCENTICS SILVANO Seni, VALENTINO et cseteris qui semper emanent. Prsesertira qnoties fidei ratio ven-
in Milevitana synodo interfuerunt, ditectissimis tilatur, arbitror onine. fratfes et coepiscoposnostros,
fratribus, in Domino salutem. non nisi ad Petrura , id est sui nominis et honoris
CAP.I.IntercoeterasEcctesioeRomansecuraset apo- -3 auctorefti, referre debere, velut nunc retulit vestra
stolicse sedis occupationes, quibus diversornm con- dilectio , quod per totum mundtim possit omnibus
siiltafidetiacsmedicadisceptationetractamus, frater 146 Ecclesiis in commune prodesse. Fiant enim
et coepiscopusnoster Julius dilectionisvestrselitteras cautiores necesse est, crmi Jnventores malorum ad
quas ex Milevitano concilro ctira fidei propensiore dtrpticisrelationem synodi, sententisc nostrsestatutis
In ms. Yind. manns antiqua emendavit unitate. k Quesn. in margine : Hat quatuar voeesdeiet, nee
*>Vind. prima manu, dectaratarum Scrivturarum; sine consilio, Garnerius; et post legit cum Thuan. aut
secunda aniiqua manu emendatum decretarum. In illicentcr.
mss, Isid. quos vidit Cousl., de clarum; et in uno I Sic Vindeb. cum omnibns vulg. Quesn., velin
secundis curis, dectaratione sacrarum. P-dU.Coocil., tutcipiendp tales tmteri teducantwr. Edit. Bened. re-
de (laro Scripturarum lumine depromptm.Bened. et cepil seducanlur.
m Oxon., iugerere.
Coust,, de tanctarum Scripturarum. Hoc Afritanae II Vind. cum Colbert., quem Constanlius tatKlal,
Ecglesiseitisigne tesliinonium Roraani pontificis au-
etoritaiem ex ipsis Scripturic, seu ex divino jure cottsuliationis.Suppletum ex mss. Isid. in vulg. Con-
nMiBarepalam significat. cil. voluntas. Garn. cura anliquis Augustini editioni-
0 Edit. Bened. et Coust., congratulemur. bus, comolatio. Tbuan. et cnm eo Coustantius, con-
4 Voccs CarthaginentemEcclesiamei omillunt Gar- ,^ tullio : in quam lectionem notat Quesnellus : Meliut
eerius, et Romana Epistolarum ediiio. Quesn. post quoad sensum, etti barbara vox.Leciionem lext.usab
voeem proviBCweaddit frairei et. Delevimus cum eodem prselatam cum novissima Augustini editione
Vind. aliisque vulgatis. retinuimus.
* Garn., i» Deum, minus bene 0 Sic Viud. ms. cum cseteris editis. Qtjesnellus,
' Exstat, el recognita est cum iisdemcodicibus et prmstare.
edilis, Citniquibus anterior. P Sic Quesnelli codices hujus collectionis, melins
s In edii. Rom.et Concil., modica. Garnerius men- quam in Vind. et alio Colbertino, quem laudat Cou-
dum correclurus addidil uon aute modica. siantius, arcani. Consuloenim, cum de petendo con-
h Garn., peroptanter. silio agiiur, aecitsativum reeipit. Garneriuscum edit.
' lta nostri codd. et vulg. Quesnellus, comitn. Kom., Apostolicoconsulitis Itonori (honori, inqvam.
Oxon. omiilil querelmparilis, illi). Dein pro extrinsecusmelius Vat. Isid. et Labbeus
i Gam. omittit neminem, et postea cura Vind. in margine intrinsecus.
aliisque vulg. efinm. Mox adjecimus magis ex Vind. 1 Garn. addii requirentes, oullo, quod seian.cs
omnibusque excusis codd. Dein pro scmvwantiquse codice snftragante.
' Yulg. Conc, qui id etiam, Garn., Cur id enim
•iitiones Concil., twvcc; Garn. cum receniioribns
Concil. editionibus, obscmnm. Notat Quesnellus: nisi scienles emaneni? Cod. Vind. habet nisi
1/frutiKjruemale, ef contra mtt. codicumAdemel au- scientes,sed luin scribendum esset qui, vel quid id.
etoris menlem.
 469 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTlTUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 470
viderint a ab ecclesiastica communione ,
A
sejunctos. dignius dolore commnni) jam plurimis Pelagius Cce-
Geminoigilur bono*charltas vestra fungetur : nam lestiusque persuadent? Multifariis equiilem v ad de-
et canonumpotiemini gratia servatorum, etbeneficio struendum tale magisterium uti possemus exeraplis,
i>vestro totus orbis utetur. Quis enim calholicorura nisi sciremrts sanctitatem veslram ad plenum Scri-
virorumcum adversariis ChrisTivellt tflterinsmiscere pturas omnescallere divinas : prseseriim cum vesira
sermonem? Quis saltem ipsam lucem vilse commu- relatio lantis ac talibus testimnniis sit referia, ul his
nione partiri? Novse baereseos nimirum fugiantur solis valeat prsesens dogma rescindl, opuque nnn
auctores. Quid enim acerbius in Dominum fingere esse reconditis, > cum his, qnse facile vobis occur.
potuerunt, quam « cum adjutoria diviha cassarem, rentiaposuistis, nec audeant obviare, nec IOSTMI
causamque quotTdianseprecationis auferrenl? Hoc Ergo gratiam Deiconantur auferre, quani necesse es,
est dicere : <"Quo mihi opus esl Domino? Meritoin etiara restituta nobis statns pristinl 'iberlaie, <inara
hos dicat hymnidicus : Eece hominesqui non posue- mus : <"quippe qui nec aliquas diaboti macbiuas nis
runt Deum adjutorem sibi (Psal. LI, 9). Negantes eadem possumus juvante vilare.
efgb auxiliumbei, inquiunt homiitem posse sibi suf- CAP. IV. — Illnd vero quod eos asseril vestra
iicere, nec gratia hunc egere divina, qua privatus nfaternitas prsedicare,parvulos seternsevitae pr.emiis
necesse est diaboli laqueis irretilus occumbat, dum B etiam sine bapiismatis gratia posse donari, perfatimm
ad omhia vitseperficienda mandata sola tantummodo esi: nisi enim manducaverint carnem Filii hominis et
Jiberiate contendat. 0 pravissimarum mentium per- biberint sanguinemejus, non habebunt vitara in se-
^ersa doctrlna! • Adverte tandem quod primum ho- tnetipsis. Qui autem hanc eis stne regeneraiione de-
niineni ita libertas ipsa decepit, ut dum indulgentius fendunt, videmur mihi ipsum baptismum velle c is-
frenis ejus ntilur' in proevaricatiortemprsesiimptionis sare, citm prsedicant hos habere, quod in eos ° cre-
coiicideril; nec ex hac potuit erui, nisi ei providentia dunt non nisi baptismate conferendum.Si ergo volunl
regenerationis statum pristinse libertatis Cliristi Do- nihil officere, non renasci, fateantur necesseest uee
mini reformasset adventu. * Audi et Daviddicentem: reifenerationis sacra fluenta prodesse. Verntn, ut su-
Adjutor meus esto, ne deretinquasme; neque despicias perfluorum hominum prava doclrina celeri possil
me, Deussalutaris meus (Psal. xxvt, 9; ef cxxm, 8); veritatis raiione P 148 discingi, proclamat hoc Do-
147 et : Adjutorium nostrum in nomine Domini : minus in Evangelio dicens : Sinite infantes, et nolitt
quse incassum dixerit, " si tantum erat iu ejus posi- prohibere eos venire ad me 1 (Luc. xvm, 16).
tum voluntate, quod a Domino flebili sermone po- CAP. V. — Quare Pelagium Ccelestiumque,id est
scebat. tnventores vocutn novarum, quse, sicut dixit Aposto
CAP.III. — Quse cum"ita sint, cnm in omnibus C < lus, tcdificationisnihil, sed mags vanissimasc.msue-
divinis paginis voluntati liberae non nisi adjutorium verunt parere qusestiones, ecclesiastica communione
Dei legamus esse neciendum, eamque nilul posse cce- privari, apostolici vigoris auctoritate censemus;
lestibus ! pracsidiis desiitutam, quonam modo buio ionec resipUcantde diabolitaqueis,a quo captivi tenen-
soli possibililaiem hanc pertinaciler, ut as-eritis, de* ;ur sxundum ipsius votuntatem (II Tim. l, 23 et 26)^
fendentes, sibimet, immo ( quod est J gravius el eosque interim in Dorainicoovili non recipi, * qnod
Sic nostri codd. et omnes vnlg. solus Quesn., se «t duobus Colberiinis apud Coustantium, ad tmtruea*
ab ecelesiastieaeommunionesejungi. dum.
"• Solus Qtiesti., noslro, minus bene. Mox vutg. 1 Garn., cum ex iis; et paulo post : Ergo ne Dei
Concil., tutdbiiur, et in margine, utelur. gratiam.
0 Quesn., ut adjutoria divina cestarenl. PraHulimus m Garn., quippe nefarias. Vulg.,. gnippe qui nee
vulg. coneinentems. Vindeb. mox Garnerius, divinw, alias.
M-ht qaotidianw: et dein Hoc etiam dicerent. a Ita cum vulg. mss. eodices Tbuan. ac Yind. hti-
* Edit. Bened. et Coust., Quid Deo? Dein. jus collectionis. Quesn., promtisiscum cod. Oxon., qui
dicat scripsimuscum Vind. el omnibus vulg. Quesnel- pnst pauca babet vitam miernam,deletis vocibus in
lus, dtctf.
« Ed. Bened., Advertatidtandem. Coust., Advertens semetipsis.
0 Editiones Rom.,Labb.,Bened. etG-ust., eredilur
tandtm.NostramlectionemconlirmantCapitula deGra-."'n Si auiem tenendum sit credunt, respicereitir hoc loco
tia,' in quilius hoc Innocentiilestimonium recitaiur. regnum coeloruin, ad quod bapiisma necesjarium
Ra Thoan. ms. Vulg. ctim Capitutis de Gratia, Pelagiani astruebant. Vide Angustini lib. I eontra
tn prwvaricalionemprmsumptione.Vind. cum Merlino epist. Pelagian., c. 22. Melior tamen, et contextui
et Grab-o, in prmvaricationit. Vlox poiuif scripsimns cobsereniior videtur lectio creditur, quse pluribus.et
emn ms. Vind. et caeteris editis. Quesn., potuerii. potioribus tnss. etiam fulcitiir.
Dein pro adventu alise editiones cum Jandatis Capi- p Ita dno codd. Qnesn. cum Vind. et alio Colbert.
tnlis de Gratia adventus. apud Coustantium. Meilinus cum nno Colbert., di-
s Vulg. cum Vind. ms., atidiaf David : quam le- stingui, et ita secunda manu in Vind., minus recte.
clioneii) libenter reeiperemus, nisi repugnaret ora- Vat. 5791, dislingi. Aliquc edit., discindi.At discin-
tionis antecedentis contextus, in quo non Advertat, go pro dissolvere vel relundere apud probae noise
sed Advertecuui optitnis nourse colleclionis mss. et t, scriptores invenitur.
Caprtolisde Gratia i Ita hujus collectionis exemplaria. Caetera, ex
11Garn., si totum.prsetulimus. quibus alii vulgati, addunt: talium est enim regnum
1 in marg. Vtilg., auxiliit. cwlorum.
Qiiesn.
i Yulg. cum ms. Vind. delent graviut et. Dein r Edii. Concil. post. Rom , quoadipti pervertmviat.
Garn., dolore, communilerplurimis. Alise ediliones addunt: quam ucuti tunt tratnitem,
k AntiqtiaeeditionesConcil. cum nostro Vind. ms deutete voluetint.
471 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. «2
ipsi, perversae visesecuti tramitem, deserere volue- A ; CAPITULUM X.
ruiil. Abscidendi sunt enim ajit nos conturbant et lncipit epislola »familiaris quinqueepiscoporumAfricm
volunt perverlere Evangelium Christi (Gal. v, 22). ad eumdem papam contra Pelagium et Ccetestium.
Simul autem prsecipimus, ut quicunque id periinacia Domino beatissimo meritoque honorandissimo frani
simili defensare nituntur, par eos vindicta conslrin- INNOCENTIO papse. AURELIUS, ALVPIUS,
AUCUSTINUS,
gat : non solum enim qui faciunt, b sed et qui consen- EVODIUS et POSSIDIUS i salulem.
tiunl facientibus(Rom. i, 32): quia non raultum inler- CAP.I. — De conciliis duobus provincisek Cartlia-
esse arbitror inter commiltentis animum et consen- ginensis alque Ntimidioe, ad tuam sanctilatem non
tientis favorem. Addo amplius, plerumque dediscil parvo episcoporum nuniero subscriptas lilteras uiisi-
errare, cui nerno consentit. Hsec igitur, fraires cha- mus conlra inimicos gratise Christi qui confidunt in
rissimi, in supradiclos maneat Itxa sententia. Absint virtute sua, et Creatori nostro quodamraodo dicunt:
'
ab alriis Domini. c Careant dunlaxat pastoiali custo- Tu nos fecisti homines; jiistos autem ipsi nos fe-
dia, ne duarum ovium dira contagia serpant forsitan cimus. Qui naturam humanam ideo dicunt liberara,
per vulgus incautum, rapacique lupus corde loeieiur ne quserant liberatorem; ideo satvam, ut siiperfluum
intra ovile Douiinicum tanlas ovium fusas calervas, judicent salvatorem. Tantura enira dicunt valenteui,
dum a ciistodibus dissimulanter habetur vuinus dtia- B . ut suis viribus semel in origine snoe creationis ac-
rum. Prospiciendum est ergo ne permittendo lupos, ceptis, possit per liberum arbilrium, nihil ulteriug
mercenarii magis quam videamur esse pastores. Ju- adjuvante illius 150 gratia qui creavit, domare et
bemus d sane (quoniam Christus Dominus nosler exstinguere omnes cupiditates, lentationesque supe-
propria voce signavit, nolle se mortem morientis, tan- rare. m Multi eorum insurgunt adversus nos, et dicunt
tum ut revertatur et vivat) e si unquara saiium, depo- animm noslrm: Non est salus illi in Deo ejus (Psal.
silo pravi dogmalis errore, resipuerint, damnaverint- iii, 5). Familia n Chrisli, quoe dicit: Quando infirmor
qtteca quortim se ipsi prscvaricalionedamnarunt, eis tunc fortis sum (II Cor. xn, 10): et cui dicit Dominus
niediciiKiin solitam, id est receptaculum suiim, ab cjus : Salus lua ego sum (Psal. xxxiv, 3): suspenso
Ecclesia non negari : ne dum 149 cos redeuntes corde, cum timore et tremore adjuiorium Domini
forsitan prohibemus, f vere exira ovile renianentes etiani per charilalem tuse venerationis exspeclat.
exspeclantis hostis rabidis faucibusgluiiantur, e quos Audivimus euim, in urbe Roma, ubi ° ille diu vixit,
in semetipsos spiculis mahe dispuiationis armaruni. esse nonnullos qui diversis causis ei faveant: qui-
Bene valete, fratres. h Dala vi kalendas Februarii dam, scilicet, pquia talia eis persuasisse perbibetur;
Honorio el Constanlio viris clarissitnis consulibus. plures vcro, qui eum talia i sentire non credunt:

• Alisceditiones, vos; etdein, convertere,cum ms. G '

Betecta cum iisdem codd. cum quibus dune prae-
Vind. cedenles. Familiaris autem dicia est bsecepistola, ul
5>Quesn. addit mala, et post facientibusaddit digni disiinguatur a synodicis litieris qux ab iisdem epi-
suht pmna. Bened., dt.tjnisunf morfe. Delevimnscum scopis in conciiio Carthaginensi aut Milevitnno ad
aliis editis, et duobus hujus colleclionis mss. Thuan. ipsum Innocetitinm scriptse fnertint. Vide Augustini
et Vind. Subaudilur ex antecedentibus pari vindicia epist. 86, n. 2. Sic etiam Turribii epistola ad Leonera
tonttringendi sunt. privaiim scripta familiaris vncalur epist. 15 hujus
« Garn., Caveat custodia pastoralis. Edit. Aug. de- pontificis ad eumdem Turribium.c. 17. Confernoi.5
siderant duntaxat. in dissert. 15 Qiiesnelli.
a Garn., tamen; et poslea, volunlale significavil. i Mss.Isid. cum vulg. addunt in Domino.
k Quesn. cum solo Uxon. inserit Africm. Delevimus
Quesn. inserit uf, coniexiu repugnanle. Mox, ad
tanum, melius in aliis vulgatis. cum noslris cndd. el vulg., immo etiam cumThuan.
' Quesn. cum suis mss., velut. Nostrum cod. Vind. ipsius
cum aliis editis consentientem prsetuliraus. Garn. 1 Quesnell. creasti.
hujus vocis loco substiluit oves. mYtilg.Conc,
Al., Multique; et mox, tn Dbmino.
«Quesn. cum stiis codd., quo auclore semetipsos " Qtiesn. addit ergo, non vero nostri codices, nec
quibusdamspiculis.Garn., quasin semetipsasspiculis... aliic editiones.
0 Pelagius scilicet, quamvis nondtimin bac epistola
armavit. Alioeeditiones, quas in semetipsos spicuiis.
Secuti sumus codd. noslros Vind.it Vat. nominaius. Que-n. voci ille, quse est in noslris codi-
k Apud Garn., Data Vi kal. Feb. Honorioxt ef Con- cibus et aliis editis, subsliluil Pelagius, quod forte
stantio n viro clarissimo (non vris clarissimis)coss. vy. hnc nomen perspicuitatis.gratia in Oxon. ms. scri-
Cum porro hoec epistola a S. pontfice data fui»rit p nni invcnit.
eodem die qno epistola ad synodum Carthaginensem, p lia cum Oxon. nnsler cod. Vind. optime. Thunn.
nihil ambigendum est quin hoecaeque nc illa signata cuin aiiis antiquis edilis, quia vos,qui talia persuasisse
fuerit ea forniula : Pott consulatum Tlieodosiivu et perhibent: corrupta lectio, inquil Quesnellus, et pwi-
Junii Quarti. Sed quia post hunc consolalum ordi- lifici coniumeliosa. Noster vero ms. Vat. cum aliis
narii consules proeesserunt Honorius Augustus et plerisque laudalis a P. Coust. pro perhibent hahet
Constaiiiiiis. saifeprobabilis estCoustanlii conjectura, perhibenlur; et utnisColbert. cum alio Val. perhibetur.
antiquarii alfcujus opera ad niatginem adjectum In lioe ultimo prseterea legitur quia nobis: ubi si
luisse: Honorio et Conslaniiocbss., atque hoc scholinn emendelurvotjis,coniicreturhsecnon incongrua lectio:
e margine in textum perperam fuisse traductum. Id quia vobistalia persuasisseperhibelur. Pelagiani enim
autem multo fit probabilius, si consideres omissionem Romanos sibi faventes jactabant.
numerorum xi et u, quse sincerse clironicsenotae
sM uou t Ms. Vind., sentisse, forte melius.
convenit.
413 CODEX.CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 474
prsesertim quia in Oriente. ubi degit, gesta eccte- ,A liam esse legis prseceptum; nihil eorum dicit, hqu_5
siastica facla esse jactanlur, quibus putatur esse per sumministrationem Spiritus saucti pertineut ad
purgatus; ubi quidem si episcopi eum catholicum concupiscentiam tenlalionesque vincendas: quem di-
*
pronuntiarunt, non ob aliud faclura esse credendum tistime effudit tupet not, qui asecndit in cmlum, ef
est, nisi quia se dixit gratiam Dei confiteri, et ila captivata caplivitate dedit dona hominibu» (Tit. m, 6;
posse hominem suo tabore ac voluntate juste vivere, Ephes. iv, 8; Rom. vm, 26). Hinc enim oramus, ut
ut ad hoCeura adjnvari Dei gratia non negaret. peccatorum tentationem superare possimus; ut Spi-
Uis enim auditis verbis, catbolici antistites nuJlam ritus Dei, unde pignus accepimus, adjuvet kifirmita-
aliam Dei gratiam intelligere potuerunt, nisi quara tem nostram. Qui 152 autem orat, et dicit: Ne noi
in libris Dei legere, et populis Dei prsedicare con- inferas in tentalionem(Matth. vi, 15), non utique id
sueveruut; eam utique de qua dicit Apostolus: Non orat, ut homo sit, I quoniam est natura; neque id
irritam (aciogratiam Dei: nam si ptr legemjustitia, orat ut habeat liberum arbitrium, quod jam accepit,
ergo Chrittut gratit mortuut esl (Gal. n, 21): sine cum crearetur ipsa natura; neque orat remissionem
dubio gratiam qua justificamur ab iniquitate, et qua peccalorum , quia hoc - superius dicilur: Dimille
salvamur ab infirmitate, non qua creati sumus cum nobisdebita nostra; neque orat ut accipialmandatum;
propria voluntate. Nam si intellexissent illi episcopi B sed plane orat ut faciat mandatum. Si enim in ten-
eam iilum dicere gratiam quam etiam cum impiis lalionem induclus fuerit, hoc est in tentalione defe-
babemus, cum quibus homines sumus, 151 negare rerit, facit utique neccatum, quod est coutra manda-
vero illatn qua Christiani et filii Dei sumus; quis tum. Orat ergo ut non peccet, boc est ne quid faciat
eum patienter catholicorum sacerdoium, b non dici- mali: quod pro Corinthiis orat Apostolus, dicens :
mus audiret, sed ante oculos suos ferret? Quapropter Oramus autem ad Dominum,ne quid facialis mali '(II
non culpandi sunt judices, quia ecclesiastica consne- Cor. XIII,7). Unde satis apparet quod ad non pec-
tudine c gratiae nomcn audierunt, nescientes quid candum, id est ad non male faciendum, quamvis
hujusmodi homines vel in susedoctrinse libris, vel in esse non dubitetur ^arbilrium voluntatis, lamen ejus
suorum auribus solent spargere. potestas non sufficial, nisi adjuvetur infirmitas. Ipsa
CAP.II. — Non agitur de uno Pelagio, <*quia jam igitur oratio clarissima est gfatise testificatio. m Hanc
fortasse correctus est, quod utinam ita sil; sed de ille confiteatur, et eum gaudebimus sive rectum, sive
t im mullis quibus loquaciler conieodentibus, et in- correctum. Distinguenda est lex et gralia. Lex ju-
firmas atque ineruditas animas velut e convinctas bere novit, graiia juvare. Neclex juberet nisi esset
trahentibus, firmas autem et in fide stabiles ipsa voluntas; nec gratia juvaret, si sat esset voluntas:
contentione faliganlibus, usquequaque jam omnia " Jubetur ut babeamus intellecium, ubi diciiur: Nolile
plena sunt'. Ant ergo a tua veneralione accersendus esse sicul equus el mulus, quibus non est intelleclui
est Romam, et diligenter interrogandus quam dicat (Psal. xxxi, 9): et tamen oramus ut habeamus intel-
gratiam, quam fateatur; si lamen s fateatur ad non lectum: ubi dicilur : Da mihi iiitellectum, ut discam
peccandum justeque vivendum homines adjuvari; mandata tua
aut hoc ipshm cum eo per lilteras agendum. Etcum (Psal. cxvm, 54). Jubetur ut habeamus
ubi dicitur : n Stulli aliquando sapite, et
invenlns fuerit hanc dicere quam docet ecclesiastica sapientiam,
et apostolira veritas, tunc sine ullo scrupulo Eccle- tamen oratur, ul habealnus sapienliam, ubi dicitur;
sise, sine latibu|p ambiguiiatis ullius absolvendus Si quis autemvestrumindigetsapientia, postuleta Deo,
est, tunc est revera de ejus purgatinne gaudendum. qui dat omnibus affluenler, el non improperal; el da-
Sive enim dixerit gratiam esse liberum arbitrium, bitur ei (Jacob. i, 5). Jubetur ut babeamus conlinen-
tive graliam esse remissionem peccatorum, sive gra- tiam, ubi dicitur: ° Cumscirem quia nemo potest este

Idem codex cum vulg. delet eum. et vulg. Qnesn., accipiat

h Quesn., dico palienter audiret. Seculi sumus no- k Quesn., inferius. Emendavimuscum duobus no-
slrum cod. Yindeb. consentientibus aliis edilis. Dein stris codd. et vulg.
duomss. Colbert., tantum ante oculos,majori quadam 1 In ms. Vind. manus antiqua addit tiberum, ut in
emphasi, ut notavit P. Coustanlius. AcceditVind., in editis Conciliorum legitur.
quo onfelanto bculoscorruple scriptum fuit, ac poste- m Sic nostri codices et alioeeditiones. Quesn., eam.
riori manu vox tanfo delela. D - Sequentia usque ad repetiiionem ubi diciiur per
•Sic Vind. cod. cum vulg., melius quam apud saUum omissa iu ms. Oxon. Quesnellus in tnargine
Ouesnellum,graliam audierunt. tnouuit ex aliis editionibus inserenda. Inseruimus
d Vulg., qui. vero,
• Thuan. cum Meil., conjunctus. Oxon. cum re- leguntitr. quia eliam in ras. Vind. Itujus colleclionis
centioribus vulgatis Concil., convictut, minus recie. 0 Iia noster Vind. cttm Mcrlino, Crabbo, et mss.
Quesnelli lectionem probat noster Vindeb. et alii po- quampluribus quos contulit P. Coustantius. Insignis
tiores codd.quos Coustantius consuluit.
' Quesn.addidit loca. Expunximus cumnoslro ms. hujus annotatio hoc loco appendenda. Hic tamen
aliquid desiderari manijestumesl. Quocircaedilor Ro-
Vind. et caeteriseditis. manus islud inter uncinosaltero charactere adjecil.
s Ms.Vat. Isid. cum vulg. addit jam. (Hic aliquid deest bujusmodi: Sint lumbi vestri proe-
h Vulg., concinenle Yind., quod lamen oramus eam dari nobis ubi dicilur.)
1Cod. Vind., ef captivavitcaptivilalcm;melius edili, Qiiodetelposlea
pertinel. cincti:
in quibusdamaliis ediiionibusretentum,
ef caplivanscaptivitalem.
' Additamenlihvjus loco Quesn, substituit: A volupta-
Al„ quod. Moxhabeat scripsimus eura ws, Vind. tibus |ui- avertefe, et lameij orattjr ut habeamui
435 APPEND'1 AD S. LEONIS MAGNlOPERA, 476
eonlfiieni, 153 «'«' Oeut del, e( noe ipsum erat ta- A non improbanda raljone dicitur gratia Dei, qua creali
pientiat seire cujut eisel hoc donum; adii Dominum, sumus, iit nonnihil essenjus, nec ila essemus aliquid
etdepreeatut tum iilum (Sap. viu, 21). Postremo ne ut cadaver, quod non vrvit;c et arbor, quae non sen-
nimiumlongum sit cuncta percurrere, jubetur ut non li|; aut pecus, quod norj in.telligit; sed ut liomines,
faeiamus raalum, ubi dicitur: Declina-a mqie *; et, qui et essemus, et viverpmu«, et sentirenius, et in-
tamen oratur ut non faciamus nialum, ubi dicitur: telligeremus, et de hoc tanlo ber^fjcip Cre^tpri no-
Oramus auttm ad Deum, ne quid facialis mali. Jube- stro gralias agere valeamqs; unde merijtoet ista gra-
tur ut faciamns bonum, ubi dicilur: Dectinaa malp, tia diei polest, quia non prajcedentium ali<juprunj
«t facbonum (Psat. xxxvi, _7); et tamen oralur ut operum meritis, sed gratuiu Dei boqijatjedonsja est
faciaraus bonum, ubi dieitttf: Nou.eettamut mantes alia esl taraen, qua prsedeslinati vocamur, justifica-
pro vobit, orantet, et potlulantes(Colot, i, 3); -tqtie mur, glorilicaiBMr,ut dicere possinws : Si f)eut pro
inter csslera quat tllis orat, dicit: uj ambuletit digne nojnit,<7«i« ««nframt? qui prppfio Fitip <tfup non p/«-
Deo in omn» piacitum, tn omni opere, et termone ptrcit, sed pro nobis omnibus ttqdidif iltitm (Hom.
bono. Sicut erge agnoseimusvolunlaiem, eura haec vui, 31).
prsecipiuntttr; sie et ipse agnoseat gratiam cum CAP. IV. — De h*e gratia qns-stip vertebatM-,
peluniur. ftquando ab bis, quos Pelagius grayiter offendcbat
CAP. III. — Misimusreverentise tuse tibrum qnem atque turbabat, dicebatur ei, quod eam suis disputa-
dederunt quidam religiesi et bonesti adolescentes tionibus oppugnaret; quibus assereret ° quod non
servi Dei, quorura etiam nomina non tacemus, nam solura ad facjenda, verura etjam ad perficienda maa-
Timasius et Jacobus voeantur. Qui, sieut audivimus, data divina per liberum arbilrium sibi huinana sqffi-
et etiam ipse nosse dignaris, ipsius Pelagii exhorta- cerel natura. Hauc apostolica doclrina gratiam isto
tione spem quam babebant in sseculo reliquerunt, et nomine apptjltat,qua salvaniur et justificanjur ex uTJe
nunc contiuentes Deo serviunt. Qui cum «wdem Christi. De bac scriptum est : Non irritam facio
errore tandem aliqoando per qualemcunque operam gratiam Dei; nam si per legemjustitiq, ergo Chrittu»
nostram, Dominoinspirante, earuissent, protulerunt gralis mortuus est (Galat. u, 21). De bac scriptunt
eumdetn librum, Pei-giresse dicentes, et ut ei re- est : Evqcuatiestisa Chrislo, qui in legejustificomini,
sponderetur iutpendiorogaverunt. Facium est, et ad a graiia excidistis (Ibid. v, 4). De hac scriptunj est:
eosdem rescripta est ipsa responsio. Agentes gratias Si aulem gratia, jam nan ex operibut; atioquin gratia
rescripserunt. Utrumque misimus, et eni responsnm iam nan ' araiia (Rpm. xt, 6). De bac scriptunj est:
est, et quod responsum esl; et ne nimium essemus ei autem qm' operalur, mereet non imputatur ucun-
onerosi, signa feoimus liis Iocis, ubi petiraus inspi- C dum gratiam, sed secundumdebitum,*<?" aufetnquinon
cere ne graveris, quemadraodumsibi objecla quse- operatur, credentiaulemin eum quijuttificat impium,
stione, quod gratiam Dei negaret, ila respondit, ut deputatur fides ejus ad justiiiam (Ibid. IV,4). Et
eam esse non diceret nisi naturam in qua nos con- multa alia, quse metius potes ipse meminisse, et in-
didit Deus. Si autem hunc esse lihrum suum negat, telligere prudentius, et itlustrius proedicare. Jllam
auteadem in libroloca, nonconlendiraus. Anathema- vero gratianj qua creaii sumus Jiomines,etiaiiisi ita
tizet ea, el illam graliam confiteatur aperlissime, appellandam non iramerito intelligimus, mirimi est
quam doctrina Chrisliana demonstral et praedicat tamen si ita appellalam in ujlis legitinjis propbeti-
esse propriam Christianoruni; quse non esl nalura, cis, evaugelicis, aposjolicisquelitteris legiinjjs. Cinn
sed b qua salvatur natura; quae non auribus sonante itaque de hac gratia Christianis fidelibuscatholicjg-
doctrin», vel atiqtioadjumenlo visibiii planlatur qtio- que notissima E illi objiceretur qusestioiil cani op-
dammodo et irrigalur extrinseeus, sed sumministra- pognaredesineret, quid est quod cun»hoc eitji iu |T-
tione Spiritus, et occulta misericordia, sicul facit ille bro suo, velut ab adversante persona, idem ipse ob-
qui dat incrementum Deus. Etsl enim 154 quadam jecisset, ut se respondendo purgarat, nihit 155

continentiam, ubi dicitur : Neuttum supplementum.[>locoin njs. Vind. et aliis vulg.

placet. Quoqulempacto resarciendussit hic locus, ex •>Idem addit gratia. Expunximus cum eodem eod.
alio similiAuguttiniexpiscarilicel. Is doctor epist. 147 aliisque editis. Mox Vind. delet <tu«e.LOeuSin frae
ad Hilarium, n. 9, idem argumentumpertractans, ita collectione, aliisque mss. Isidorianisvaklecirrrptus.
scribit: Cura dicit lex, Non concupisces,quid videtur Editores Bened. ex ms. Vat., et Coustantiusex duo-
aliud imperare, nisi ab illicitis cupiditaiibus conti- bus codd. Colbert. sicemendarunl: qum natnramnon
nentiam? el taraen oratur ut liabeamus comi- auribus sonante doctrina, vel aliquo adjumento msibili
nentiam, ubi dicitur : Cum scirem quia nemo potest fovet,sicut plantator quodammodo,et irrigator exttin-
esse continens, etc. Moxque eoncludit : Jubet ergo secus, etc.
Deus continenliara, et dat continentiam. Ad mentent e Cod. Vat. cum vulg., auf.
tgitur Augustiniintegerfiel hic noster locus, si resti- d Inseruiraussuo auctoritatenostrorum codd. Vind.
tuamus : Jubelur ut habeamus continentiam, ubi et Vat. cum caeieriseditis."
dicilur, Non concupisces; et tamen oratur ut habea- • Vnlg. cum ms. Vat. delent quod: et deyrthutna-
mus continentiam, ubl dicitur, Cum scirem , ete. nam ' suffieerenaturam.
Proxima earumdemvocumrepetitio,fecundalacunarum Vulg. cum Vat, Isid. addunt esf.
ttges, huic occusionemdedit. 1 Inseruimus t/Jt cum nostris codd. et vulg. Yind.
Oussu. addit etfqc bottttm: mslius deletur hoc pro notissimahabet nouisstma.
477 CODEXCANONUMECCLES. ET CQNSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 470
aliud respondit, msi naturam creaii hominis re- A esset, hominem fecit, et manens Detw, homo factus,
ferri ad gratiam Creatoris; atque ita se dicere im- refecit ipse quod fecit.
pteri posse sine peccato justitiam per liberum arbi- CAP. VI. — Puto autem quod h eum lateat fidera
trium cum adjutorio divinaegratiai, quod Deus boc Christi, quse poslea in revelationem venit, in oceulto
dederit honuni ipsa possibilitate naturse. Cui raerito fuisse temporibus patrum nostrorura, per qqam ta-
respondetur: Ergo evacuatumest scandalum crucis: njen eliam ipsi Dei gratia liberati sunt qukunque
etgo Chritlus gtatis motluus est (Galat. v, 11; n, 21). oranibus humani generis temporibus liberari potuo
b Nunqujd enim, si. non moreretur propler detfcia runt occultq Dei judicio, non tamen vituperabilj.
nogira, et resurgeret propter justifiqationem ooslrain.; . Unde dicit Apostolus : Habentet autem eumdemspi-
« et si non ascenderet in altum, et captivaus captivi- ritum fidei (ulique eumdem > quem et illi) secunium
tatem daret dona hominibus, ista naturse possibilitas quod scriptum esl: Ctedidi, propter quod locutut tum;
quam defendit, in hominibus non essel? et nos credimus, propter quod et loquimur (II Cor. iv,
CAP.V. — An forte Dei mandatum deerat, et ideo 15). Inde est quod ait ipse Mediator: Abrahamcon-
Christus mortuuS est? immo jam et hoc erat san- cupivit videre meum diem; et vidit, et gavisus est
ctmn et juslum et bonum. Jam dictum fuerat: Non (Joan. vni, 56). Inde Melchisedech (Gen. xjv, 18),
concupitcet (Exod, xx, 17) : d Jara dictum fuerat: P prolalo sacramento mensse Dominicae, novit aeler-
Diligesproximum tuum tanquam te ipsum (Matlh. xxn, num ejus I sacerdotium figtirare. Jara vero data in
39): in quo sermone Aposlolus omnem legem dicit litieris lege, quam dicit Apostolus subintrasse, ut
impleri. Et quoniam nisi diligat Deum, netno diligit abundaut detictum (Rom. n, 20) : et de qua dicit:
seipsum; ideo Domiitus in his duobus prseceptis to- _!i ergo ex lege hmreditqs,jam non ex promistione:
tam legem dicit prophetasque pendere : quse duo Abralictautem per repromissionemdonavit Deus,.Quid
prsecepiajara erant horainibus e divinitus daia. An ergo lex? transgressionis gratip k proposita est, donec
seternumjustitue prsemium promissum nondura erat? veniret semen, cui promissumetl, disposita per ange-
hoc ipse noo dicit, qui in suis litteris posuit, etiam los in manu mediqlori»: mediator auteni unius non
in veterl Testamento regnum ccelorumesse promis- est; Deus autem unus, est. Lex ergo adversus pro-
sum. Si ergo ad faciendam perficicndamquejustitiam missa Dei? absit. Si enim dalp essel lex, qum possel
jam erat nalurse possibilitas per liberum arbitriuro, vivificare, omnino ex legees/setjustitia. Sed conclusit
jam erat legis Dei sanctum, justum, bonuraque inan- Scriplura omniatub peccatg^uf prpmtssioex fide Jetu
datum, jam erat proinissum praemiumsempiternum: Chrisli dateiur cicrfenfifit.s(Ga/af. m, J8-2?), Nonne
ergo Christus gratis morlUusest; ergo neque per le- ssiis osienditnr hoc actura esse per legein, ut pecca-
geni justitia, ncque per naturae possibilitatem, sed ex G tum agnosceretur, et prajvaricatione augeretqr: ubi
fide ac donq Dei per Jesum Chrisium Dominum no- enim lex non est, nee prwvqricatio(Rom. jy, 15); et
Slrum unum mediaiorem Dei et honiinum; qui nisi sic adversus victoriam peccatj ad divinam gratiam,
jn plenitudinetemporis mortutis esset propter delicta quse in promissjonibus est, cpnfugeretur; atque. ita
nostra,' et resurrexisset propter justjficationem no- lex non esset adversus promissa Dei- Quia idep per
stranj, |irofedo et antiquorum fides evacuaretur et illam lit cognitio peccati, et ex prsevaricaiione legis
liostra ; fide veri evacuala, quse liomini justiiia re- abundantja peccali, ut ad liberationein quserantur
njaneat, eum jtislu^ cx Jjde vivat? Ex t;uo eninj per promissiones Dei, quod estgratia Dgi; et, jiicjpiat in
unum hominem peccatum intravit in mundum, et per horajne esse justitia, non sua, sed Dei, liocest data
peccwummprt; e\ ita in omneshomines pertrantii'.,in dono 157 Oei. Quam etiam nunc quidam, sicut ei
quo omnetpeccaverunl(Rom. v, 12); procul dubio a tunc de Judoeis dictum est, ignorantes Dei jusliliam,
corpore mortis Ittijus, ubi alia lex repugnat legi men- et suam volentesconslituere,justitim Dei non sunt sub-
lis, neminera 156 liberavit aut liberal s sua possi- jecti (Rom. x, 3). Per Jegetnqujjtpeet illj se rjjstifi-
bililas, qttseperdita rederaptore indiget, saucia salva- cari arbitrantur, sufhcienle sibi ad eam custodien-
tore; sed gratia Dei per fidem unius mediatoris Dei dam iibero arbiirio, boc est, justitia sua prolata ex
et hominum hominis Jesu Cbristi, qui et Deus cum D natura humana, non donata ex gratia divina, propter

Yox heminit inserta ex iisdem mss. et editis. et cunctis etiam ediliomous adjectse sunt.
Cod. Thuan. cum vulg., hominisreferre graliam Crea- 6 In Vind. et aliis mss,, suw possibilitas, mendpse.
toris: at nostri codd. cum Oxon. Que'snelli,referri ad Hinc forle data occasio aildendi nalurm, uti legil.iti in
gratiam Creatoris. Pos't jiauca dederit scriplum ex no- Oxen. cod. ex quo Quesn. edidit naturm suw possibi-
stris codd. et aliis editionibus. Quesn., dedtt, litas.
t> Vind. cumrecentioiibus vulg. Concil., Nonenim. h Sic cura vulg. noslri codd. <t Thuan. Quesnelii,
c Vind., nec ascendil; melius iji aliis vuig., nec qui prsetulit cum Oxon., Pelagium tateal. In secunda
ascenderet. Quesn., in cmlum.Substiluimus in allum ipsius editione excidit lateat. Garn., quod tateat.
ex omnibus editis noslrisque codicibus. 1 Sic ms. Vindeb. cuni coeteriseditionibus, Qtiesn.,
d Quesn. addit rem pro-tmt fut. Expunximus cum quem illi, sicut scripium est.
ms. Vind. et aliis vulgalis. i Ita idem cod. et edili. Quesn., sactificium, mi-
e Addidimus divinitus, el dein etiam <Keodem co- nus benc.
dice aliisque editiouibus. k Vulg., posita est; et dein dispositum etiam in
' Quinque sequenles voces ex nostris codicibus ms. Vind.
479 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 480
quod justitia Dei dicitur : unde item scriptum est: A rectionem Christi, pectora fidetia et simplicilerChri-
Per legemenim cognitiopeccati; nunc autem.sine lege sliana turbare; sed potius adjuvante misericordia
justitia Dei manifestataest, testificataper legem et pro- Dei, concertantibus nobiscum charitate ac pielale fla-
pheias (Rom.y, 21). Cum dicit, manifestata est, grantibus orationibus tuis, non solum ut in seternum
ostendit quia et tunc erat; sed tanquam illa pluvia beati, verum etiam justi et sancti sint', non in sua
quam Gedeon impetravit, tunc velut in vellere oc- virtute , sed in eadem gratia confisuros. Unde et ad
culta, nunc aulem velut in area manifesta. Cum ergo ipsum scriptam s ab uno noslrum epistolam(ad quem
tex sine gratia, non mors peccati poluisset esse, sed per queradam diaconum Orientalem , civem auiera
virlus: sic enim diclum est: Aculeus mortis \pecca- Hipponensem, tanquam purgationis suse *»qusedam
tum, virlus aulem peccati lex (I Cor. xv, 56): sicut scripta transmisit) tusebeatitudini potius credidimus"
confugiunt multi a facie regnanlis peccali ad gratiam dirigendam, melius judicantes et petentes ut eam
velut in arcam nunc patentem; ita pauci ad eam con- emittere ipse digneris; sic enim eam legere poiiusnon
fugiebant velut in vellere lunc latentem. Hsec vero dedignabitur, magis in illa eum qui misit quara qui
temporum distribulio refertur ad altitudinem divitia- scripsit attendens.
rum sapientise et scieniise Dei, de qua diclum est: CAP.YIII. —Ulud vero quod dicuni, posse esse ho-
Quam inscrutabiliasunl" et
judicia Dei, investigabilesB minem sine peccato, et maiidata Dei custodire facila
vimejus (Rom.it, 13)! Quapropier h et ante (eimpu. si velit; quamvis cum boc per adjutorium gratise,
legis, et lempore ipso legis justos patres ex JiJe vi- quse lamen per incarnationem unigeniti ejus revelaia
veniesnon possibilitasnalurse infirmse, etc indignse, atquedonata est, dicitur, lolerabilius dici videatur;
ac viliatse, et sub peccalo venundatse; sed Dei gra- tamen i quoniam non immerito quaeri potest, ubi et
tia per fidem justificabat, et nunc eadem in apertuna quando per eamdem gratiam id efftcialur in nobis, ut
veniens revelaia juslificat. sine ullo prorsus peccato simus : ulrum in hac vita
'jamCAP.VII.— Anathematizet ergo Pelagius scripta quando caro concupiscit adversus spirilum; an vero
sua, ubi contra eam, etsi non per conlumaciam, la- in illa cum fiet sermo qui scriptus est : 159 ubi
inen per ignorantiam disputat, possibilitatem defen- ett mors, vicloria tua,ubi est mors k aculeustuus? acu-
dendonalursc ad vincenda peccataet implenda man- leus enim mortis peccatum est (I Cor. xv, 55); dili-
data; aut si ea esse sua negat, d aut scriptis suis gentius perlractandura est propteralios quosdam qui
ab inimicis suis dicit immissa , quse sua esse negat, senserunt atque in suis litteris memorioe mandave-
anathematizel ea tamen et damnet 158 paterna cx- runt, eliam inbaC vita posse essehominem siue pec-
hortatione, et auctoritale sanciimonisetuse ". Si vult, cato, non ab initio nativiiatis suse, sed conversione a
onerosum sibi et perniciosumdiscat Ecclesisescanda- C peccatis adjttstitiam.et 1» viareprobaadbonamvitara
lumauferre,quodscandalumauditores,eliriperversum (S. Ambros. in i Luc, 6). Sic enim inlellexerunt
dilectores ejususquequaque spargere non quiescunt. quod de Zacharia et Elizabeth scriptum est, ambu-
SieJiim cognoverint eumdem librum.quem illiusvel lasse eos in omnibusjutlificationibut Domini sine que.
pulant esse, vel norunt, episcoporum catholicorum rela (Luc. i, 6). lioc quod dictum 6st, sine querela,
auctoritate , et maxime sanclitatis tuse, quam apud sine peccato ™, diclum acceperunt, non quidem ne-
eum esse majoris ponderis minirae dubitamus, ab gantes, immo etiam, quod aliis tocis in litteris eorum
eodem ipso esse anathematizatum atque damnatum; invenitur, pie confitentes adjutorium gratise Doraini
non eos ulterius seslimamusausuros, loquendo contra nostri, non pernaturalem spiritum hominis,sed per
gratiam Dei, quserevelala est oerpassionemet resur- principalem spiritum Dei. Qui parum considerasse

Cod. Vat. cum aliis editis, judicia ejut. niissa , quse ad nos non pervemit.Ille enim unui epi-
">Alii codd. excusi, ti et ante : Garn., sic et ante. slol.t: scriptor, ad quem Pelagius scripta purgationis
« Edit. Lovan., et Benedict. cum Coust., indigm-: snseraisit, Augustinus fuit, ut liquet ex lib. de Gestis
quam leclionem veram contendunt, ita ut indignm Pelagii c. 32.
perperam scfipmm fuerit cx indigue: sic enira anti- h Vocem causa hocloco a Quesnello insertamcum
quad ralione scribere solebant pro indige. dicit. Prse- ms. Vind. et aliis vulg. delevimus, et reclius. Quse
Quesn., etscriptis, el mox,abinimicit D enim hic punjafionis sum scripla vopantur, in laudato
tulimtis mss. Vind. cum cseteris editis. de Gestis Pelagii c. 29 purgationis sum gesta di-
e Quesn., si non vult; onerosumsibi et perniciosum libro
cunlur.
esse discat Ecclesix scandalum afferre, quod audito- i Sanior est aliornin codicum lectio, ex qua cotterse
res, etc. Vulgalam lectionem a noslro codico Vinrle- . editiones, ei mittere. *
Donensiconfirmatam revocavimus. Solum in vulgatis i Cod. Yind., quoniamimmerilodeberepotest.Crab.,
habetur : Si vult ergo , vel Si etgo vult; et in edit. quoniam merilo qumri potesl. Cselerseeditiones , quo-
Concil., in[erre pro auferre, minus recte. Resiituta
inaxtme cohseret. Si enim niamnon immerito moverepotesl. Post pauca, prortut
vero lectio cum cnntextu cum nostris mss. et aliis editis prsetulimus. Quesn.,
Pelagius librum ipsius nomine vulgatumanalhemaii- proprio.
zare velil, episcopi scandalum onsrosum sibi, et Ec- 1 Sic nostri codd. et vulg. Solus Quesn. ttimulut,
clesiseperniciosum auferendum non dubitant.
' Quesn. cum solo Oxon.cod. additverbumconari: Dein quosdam adjecimus ex iisdem mss. et editis. \
1 Garn. et edit. Aug., a vita reproba.
quod rectius abest a mss. Vind, ct Thuan. ac coeioris m Vocem dictum cuin nostris mss. M vuj». a<jdt-
tgxcusis.Mox Vind., confisuri.
f {ndjcalur episiola Augusiini ad ibsuin Pelagium (jinius.
481 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 488
vi.leutur ipsum Zacbariam fuisse ulique sacerdotem: A A tissima suavitas cordis tui, quod prolixiorem episto-
onntes autem Sacerdotes necesse habebant ex lege lam fortasse quam velles, misimussanctilati (use.Non
Dei primitus pro peccatis suis offerre sacrificium; enim rivulum nostrum tuo largo fonti augendo refuu-
deinde pro populi.Sicut ergo nunc perorationis sacri- dimus, sed in bac non parva len>alione temporig,
ficiiuncojtvincimur non esse sine peccato, quoniam unde nos liberel, cui dicimus : Ne nosinferat in ien-
jussi sunius dicere : Dimitte nobis debita nostra lationem(Matlh. vi, 13): utrum eliam noster ', licet
(Malth. vi, 12); ita el tunc per sacrificia viclimaium exiguus ex eodem, quo ctiam lutis abundans, emanet
animalium convincebantur sacerdotes sine peccato capiie fluentorum, boc a te pfobari volumus, s, luis-
non esse, qui pro suis peccatis jubebanlur offerre. que rescripiis de communi parlicipaiione unius gra-
Quod si res iia se babet, ut per graliam Salvatoris tiaeconsolari,
proficiamusquidem in hac vita, deficientecupiditate, CAPITULUMXI.
charilale crescente: perficiamur autem in illa vita, b Rescriplumejusdempapw ad quinqueepttcopot.
cupiditate exsiincia , cliariute completa; profecto INNOCENTIUS
illud qnodscriptum est: Qui b natut est ex Deo,non AURELlO, ALVPIO,AUGUSTINO, EvODIO,
POSSIDIOepiscopissalutem.
peccat(I Joan. v , 18): secundum ipsam charitatem
dktum est, quse sola. non peccat. Ad nativitatem ** ] CAP.I. — Fraleniilatisveslrse lilleras plenasfidei,
'
quippe, quae ex Deo est, augendael perlicienda cha- toloque reJigiouis catholicsevigore firmatas a duo-
ritas pertinet;nonea, quseminuenda et consumenda bus missas conciliis, per fratrem et coepiscopum no-
est, cupidit-s; qusetamen, quandiu est in membris strurtj Julium pcrgrntosuscepimusanimo,quod earum
nostris, lege quadam sua repugnat legi raentis. Sed lenor oranisi|ue contexlio in cousideratione quoti-
natusex Deo, non obediens desideriis carnis, nec ex- dianse gratioe Dei, et in eorum correctione qui
hibensiuembra suaarma iuiquitalis peccalo, potest contra senliuut i , inlegra ratione consistit : ut et
dicere : Jam non egooperor illud; sed c id quod habi- illis omnem tollere 161 k possit errorem, et ido-
tat in me peccatum(Rom. vn, 20). Sed qttoquo modo neum.dato quovis nostrse Iegisexemplo, quem sequi
se habeatista quseslio,quia etsi non invenilur in hac debeant, dignuni" possintprsebere doctorem. Sed de
vita homo sine peccato, id tamen posse fieri dicitur bis jara satis, ut opinor, supra diximus, cum vestris
per adjutorium spirilus Dei el gratise: quod ut fiat relationibus respondentes rescripsimus, quid vel de
conandum atque poscendtnn est; tolerabiliter in eo eoruni perfidia, vel de vestra sententia sentiremus.
quisque IGO fallitnr, nec diabolica impielas, sed Sed subinde corttra eos subvenit et suppedilat quod
error humanusest elaboranda et opianda affirmare, dicatur; nec polest aliquando m eise quod vincat,
etiamsi quod affirmal non possit ostendere. Id enim 4C enm tam miserum impiumque sil quod nostroefidei
credilfieri pos'e, quod cerle laudabile est velle. No- virtute et ipsa plenius veritate vincatur. Qui enim
bisauleui sufficitquod nullusinEcclesia Dei fidclium omnem vitse spem respuit atque contempsit, inimica
reperiturin quolibetprovectu excellentiaquejustilise, damnabilique cor suumdisputationeconfundens, cum
qui sibi audeatdicerenon necessariam d precationem credit nihil esse quod a.Deo accipiat, necaliquid su-
Orationis Dominicse : Dimilte nobis debila nostra peresse, quod petat ad sanandum u se ; qui sibi hoc
(Ma'ili.\i, 12): et dicatse non habere peccatum, ne abstulit, ulterius quid reliquil? Si efgo sunt aliqui
seipsum decipiat, et veritas ineo non sit, quamvis quos in sui defensioneraperversitas tanla ° devinxit,
jam sine querela vivat. Non enim ° qualescunque qui ltuio se dogmati dedant atque conjungant, spe-
etiam tentaiiones humanse, sed grave peccatumest, rantes Itoc ad catholicam periinere doclrinam, quod
quod inquerelamvenil.Csetera quse illi objecta sunt, abhorrens longius, et penitusapprobaiuradversum P,
sicut geslis defensa perviderit, ita de his procul dubio infecti illorum et monitis, et verbis, ut labereniur,
lua beatitudo judicabil. Dabit sane nobis veniam mi- inducti; quatenus ad reclum visetramilem redeant,

" Garn.
Ms.Vat. cum vulg. addit func. D addit ef alias.
*>Vind.ms. cutn alio Colbert. delet natus. i Idem Garn., integra relaiioila consislit.
« Ex eodem ms. Vind. inseruimus vocem id, pro k Quesn. cnm suis mss., possint. Rectius Vind*»
quaalise ediiiones habenl tllud. cum aliis rass. et ediiis, possit, id est, contextiolilte-
d Sic noslri codd. et vulg. Quesnellus, petitionem. rarum. Dein, idoneo datocuivisin receiitiorihus vulg,.
Edit. Conc, Aug. ci Coust. , qualecunqueetiam Concil.; in aniiquis vero retinetur quovis.Garn., ido-
tentalionishumanm. neumcuivis dato legis.
' Quesn. inserit rivulus. Delevimus cum Vind. et 1 Gtirn. et Vind. ms., possit.
cscteris vulg. Ex antecedentibus subinieHigiliir. m Garn. cum Merlino, Crabbo, Bened. et aKqaot
s Ms.Yindeb. menduse, his qumrescriptis.Correc- codd. Vat., deesse.
tiniiem suppeditant tilii codd. cura qnibus Bened. et n Vind., si. Vat., sed. Corrcximus se ex emcnda-
Coust. tuisquerescriptis. Alise ediliones, et luis re- tioribus libris excusis. Qtiesn. uirumque otnisit.
tcripin. Qiiesnellttsalia prorsus lectione toiam hanc 0 Garneriiis, devinxera, quique. Poslea jiro abhor-
pericopen expressil : ut his qum libi videbuntnrre- rens quidam editi babent abcrrans, vcl oberrans.
terip isde communiparticipationegratimnosc^nsoieris. p Coust. ex veieri cod. Coll). corrigit affectu; ct
h Praeler mss. littjus collec ionis et Isidorianse, recle quidem : hoec enim rcspondent iis verbis quin-
exslat eliam in colleciione Avellana. Relegimus cnm que episcoporum in epistola pnecedenti: Quod scan-
codicibusVindebonensi39 hujus collectionis, et Yal, dalum auditores,etin perversumDILECTOKES ejus usque-
5791 coreci. Isidoriaua» quaquetparqere non cessant.
483 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 484
festiitabunt : » ne diutius mentem oosidens velut eo- A
A CAP.111. — i Sed utinam, quod «ptandum magis
TUmsensibus pastus error invadat. est, etiam se ille ad veram catholicaefidei viam ab
CAP.II. — Nam si Pelagius quocunque loco resti- illo sui'tramitis crrore convertat, ut cupiat velitque
trt, eorum ariimos, qui facile vel simpliciter crede- purgari, considerans quotidianara Dei graliam, adju-
Tfentdtspnlanti, hac affirmatione decepit, h seu hic loriumque cognoscens : ut videatur k vere et appro-
ilTi in Urbe siiil (quod nescientes nec manifestare, betur ab omnibus manifesta ratione correctus, non
nec riegafe possumus; cum, et si sunt, lateant; nec gestorum indicio, sed ad catbolicam 163 udeni
aliquando audeant vel illum prsedicantemisia defen- corde universo.Unde non possumus illorum nec ap-
"dere, vel talra aiiquo nosirorum praesentejactare, et probare, nec culpare judicium, cum nesciamus ulrum
in lanla c populorum 162 multitudine non depre- vera sint gesta; aut si vera sunt, illum constet magis '
hendi aliquis facile, vel alicubi possit agnosci). sive subterfugisse, quam se tola veritate purgasse. Qui
in quovis terrarum loco degant : d Domininostri mi- si confidit novitqtte non nostra dignum esse damna-
sericordia gratiaque credimus, quod facile corrigan- tione, quod dicat, aut jam boc lottim se refuiasse
ttir, audita ejus damnatione • qui fuerit pertinax el quod dixerat, non a nobis accersiri, sed ipse debet
resistens bujus doginatis auctor inventus. Nec inier- potius feslinare, ut possit absolvi; nam si adhuc ta-
Cst ubi isfi fuerim, cum nbicunque inveniii potuerint B 1 liier sentit, m quando se nostro judicio, quibusvis
sint sanandi. Nobis tanren ' nee persuaderi potest acceptis litteris, cum se sciat damnandum esse, com-
«um «sse purgatum, quamvis ad nos a nescio quibus mittet ? Quod si " accersiendus esset, ab his melius
laieis Sint gesta perlata, quvbus ille et auditum se fieret.qui magis proximi, et non longo terrarum
crederet et absolutum : quse utrum vera sint dubita- spatio videntur esse disjuncli. Sed noh deerit cura,
mus, q«od sub nulla ttiius eoncilii prosccutione s ve- si medicinse prsebuerit ille materiam; potesl euiin
nerinl, nec eorum aliqtns accepiraus de hac re litte- damnare quoesenserat, ac datis litteris erroris sui,
ras, apud quos rsiius rei iste prsestitit causas. Quod ut regressum ad nos decet, veniam postulare, fralres
si de sua iiie poiuisset purgatione confidere, hoc cbarissimi.
raagis credkn_s quod.egisset, quod mutto h verius CAP.IV. — Librum sane qui ejus esse diceretur,
esse poiuerat, ut iilos cogeret epistolis suis, quid ju- nobis a vestra charilate transmissum evotvimus, iu
dicaverant iudicare. Verum cum sint aliqua in ipsis quo o (multa contra Dei gratiam legimus esse con-
posila geslis, qnas objecla partim itle vitando sup- seripta) multa blasphema, nihil quod placerel, nibil
pressit, partim multa in se verba retorquendo tota P quod non penitus displiceret, a quovis damnandum
obscuriute confttdit, aliqua magis fafsis ' argumenta- atque calcandum : cujus sirailia, nisi qui ista scri-
tis, quam vera ratione, ut ad tempus poterat videri, G ( pserat, nemo alter in mentem reciperet atque sen-
purgavit, negandoatia, alia falsa interpretatione ver- iiret. Nani hoc loco Iatius de lege disputare,, velul
lendo. coram ppsito repugnanteque Palagio, necessarium

Garn., necdiutiut.... invadet. i AddidimusSed cum nostns m*s. eteditfs. Mox

i Ita cod. Vind. ac tres alii apud -oustantium, id Bened. et Cotisl., jamte pro efiam se.
est Colb., Pith., et Corb. prima mantt. Vat. 3791 k Apud Aug. ut in ms. Vind.,»er„m.'
addii solttm deceptiante sint. Hinc alia lectioa Ques- 1 Qnesn., Qui se confidit, novitquenon nostra di-
ivellor-cepla ex dttobus codd. Thuan. et Oxftn. seu gnum damnatione,tctcorifirmelverum esse quod dicat,
hic aliqui deceptisint, quos nescientes.Nostra autem aut etiamhoc totum, etc. In margine -iitem notavit
teciib liiagiScohsefetcum sequeniibiis cum etsi suut; verba, ut confirme.1verum:<w cum aliqua senteniise
et cum aliis seu hac ilti in Vrbe sinl, quos; quam le- diversiiate deesse iu ms. Thuau. et in «vulgatis.Cum
ctioneni Coustantius seeutus, soluin mutavit quos ini tero hsecdesint etiam in nostro Yind. aliis<|uecodici-
quod, ul in yulg. Conciliorumlegitur. bus, patet glossema esse uni eodici Oxoniensiinser-
c Al., pbputi inullitudinedeptehendi aliquis facile,, tum, ob quod se additum fuit: unde bic locus emen-
nec alicubi. Vind. cod. pariter babet nec alicubi. dandus fuit.
Garn., nec ubi lateat. m Garn., quomodo. Mox pro voce accepiit Coust.
d Revocavimusvulgatarolectionemex nostris codd. ex ms. Corb. substiluit accilus.
Yind. et Vat. Quesnellus, m Domininostti misericor- " Ita codd. Quesnelli, et nostri cum Bened. et
did confidimus,quod. Coust. Al., accersendus. Postea pfo pra?6uerifalias
e Sic Yind. cum aliis vulg.; melius quam apud1 prmbeat.
Quesn., quisquis. ° Yerba multa contra Dei gratiam iegimusessecon-
' Garn., vix persuaderi; et dein cum priseis Augn-- -r»icripfa lum in mss. hujus collectionis, tum in atiis
stini edil., ad nosa nostris quibusdam laicis. plerisque desideranlur. Cum vefo ex mss. Auguslini
* Garn., innotuerit. Al., venerunf. Vat. et Corb. a Benedictiniset Coustantio restiiuta
h Garn., melius; et post pauca, -quodjudicaverant t sensui'necessaria sint, uncis inclusa inseruimus. Ne-
more ecclesiasticpindicare. Quesn., quidjudicaverintt que enim placet ad eliciendnm sensttm post vocem
indicare. Prxjulimus ms. Vind., concinentibuscodd. calcandum inserere cum Quesnello verbum tnvent-
Colb., Pith. et Corb., quos Coust. secutus est. Aliii mus, quodnum aliquo in codice legatur, ignoramus.
codd. et vulg., quid judicaverunl, vel qui judicave- Deest cerle in Vind. ct aliis, qui voces insertas praj-
runt, aut di/udtcaferwiit. termittimt manifesto saltu a voce multa ad aliamsi-
» Qu<sn. cum solo Oxon., argttmenfaitontiTns. Deini niilem.
Garn., rdfiohc purtja.it negando, alia falsa inierprela- r Edit. Aug. et Coust. ex Augustini codicibu»ad-r
tione, he ad lempusquidemvideri potuerit absolutusr -. dunt pene.
Dmter codicuhiac vulgaiorumlideur.
485 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 486
i
«sse non doximus; cum voblscum totara scientibus,,A epistolseextnnsecus raissse respondere gestivi, ne
pariqo. hobiscum assensione gaudeniibus colloqua- apud me forsitanremaneret pecul aris negatae saluta
retir : tunc enim melius hsec exempla ponuniur, tionis offensa, fraier cliarissime. Supradictum igitui
quamlocum Iiis quos barum constat rerum b impru- fratrem nostrum tuse dilectoni restiluo cum a|iosio
denteSesse traclamus. Namde nalurse possibiliiate, licse sedis ad relationem duplicis synodi judicatis.
de libero arbiirio, et de omni Dei gratia, 164 et Superest, 165 ut oratus a nobis Dominus prsestare
qootidiana gratia, cui non sit recte sentienti uberri- dignetur, quatenus omnis Ecclesiie v suse macula
mura dispulare? Aiiathemaii_ei ergo ' isia quse sen- continuis laboribus nostris possit abstergi. Dorainus
rii; ul itli qui fueraiii ejus sermonibns prsecepiisque te incolumem custodiat, frater charissime. Data vi
cbllapsi, quid tandem liabeat fides vera cognoscant. kalondas Februarii.
Faciliusenlm revocari poterunt, cum ista a suo sen- CAPITULUMXIII.
serint auctore damnarr. Qund si ille pertinaciter in
1 Concilium plenarinm apud Carthaginetnnamtum
hac voluerithnpietate persistere, agendum esl d qua- contra Peiayiumet Cmlettium.
tenus velhis possit subveniri quos non suus, sed hu-
|us itt-gig error induxit; ne et rllis baec medicina Honorio Augusto duodecies consule, kalendis
pereat, cojus iste lalem non admittit, nec poslulat B Maiis,"nCanhagine in basilica Fatisti, cuhi Aurelius
cur.tri). • Deus vos incolumescustodiat, fratres cha- episcopus simul cum Donaliano Teleplensi primai
rissimi. Data vi karlendasFebruarii'. sedis episcopoprovinciseByzacense,et aliis n ducen-
tis tribus coepiscopissuis (amex provinciaByzacena,
CAPITULUMXII.
quam Maurilania Sitifensi, Tripolitana , Numidia,
• Epittola famitiaris Innocehtii papm ad Aurelium MaurilaniaCsesariensi,el ° Hispania.in conciliocoiv
Carthaginentemepiscopum. sedissei, astantibus diaconibus;
IiHiOCENTius AUBELIO Carthaginensiepiscopo. I. P Placuit omnibus in sancta synodo Carthagi-
In familiaribus scriptis dilectio vera h eonsistit. nensis Ecclesiaeconstitutis, ut quicunque dixerit 1 de
Etenim >usfirmioscharitatis officiametius >seorsum Adamhontinem mortalem facturii : ita ut, sive pec-
merc-ntur. Qttamobremper fratrem nosirom Julium caret,r sive 166 non peccaret, raorefetiir in edr-

Quesn. in marg.,AJJudifad illud Pauliaposioli: Collectionibuspart. n, c. 3, § 7,n. 2et seqq. Praitei

scieniilms legem loqttor. Quare male vulg., lotam ms. Vind. hujus colleciionis canones contolimus
fero, et toinro. cumeditione Dionysii, et cunj lsidoro, qui hos cano-
h DuoGarn.,
nostri codd. cum tribus apud Coustantium fies edidit sub nouiine ConciliiMilevitani.
et edlt. C.oncil., prudeutes. Sed melius imprudentei, mSic ctit.linis. Gandavensi apu<lCrabbura. In cod.
boc est imperitot,qaos S. poatifex a scientibusantea Yindeb. desunt verha Cum Aurelius episcopussimui
raemoratis distinguit. C ob saltura librariiab uno cum ad allerum. Hinc forte
* Coust., istm. minus recia iransposilioneextra Jocumsuppletsevo
d Garn., quatiter; et dein cum anJiqTrisedft. Au- Cesdeficientes, uli Quesnellus edidit : CumAurelius
giistini, tcetus pro tuus. episcopus Carthaginentis in basilic/tFausti eumDona-
< Ed. Aug. et Coust. e_ ms. Corb. addunt et alia tiano, etc.
momt. &lta hujus collectioniscodices. Quodsi S. Prospei
..' Garn. -ddit Honorio xi ef Conttantw n coss. - in Chronico ad annum 418, in resporisionepdobject
Mss. Cprb., Dala pridie kal. Febr.gloriotissimiTheo- 2 Gallorum, et in libro contra GOllat., c. 10, recen-
dbtii, qui et Junii Quarli Palladii V. C. coss.Errorem sel episcopos _14, hsecomnia ad aliam anteriorem -
emendarunt Benediclinieditores. Data vi kal. Febr. hujus anni i.<ynodum, quam Augustinus in epist. 215
post consulatumgloriosissimiTheodosii Aug. vn ef Ju- ad' Valentinuina nostra synodu plenaria distinguens,
nii QuartiPalladii V. C. Hanc emendalionem recepit Africanam appellai, pertinere oslendemusin Observ.
Coust., qui et ms. Vat. emeiidatiorem allegavit. ad dissert. 13 Quesnelli.num. 17 et 39. Photius qui-
s Exstat in solis mss. hujus coltectionis, et apud dem in Bibliotli. cod. 53 de bac nostra synoilotoqui
Isidorum, qui hanc epistolam, uli etiam orseceden- tur, eique prseler Aurelium et Donatianum ascribit
tes, ex nostra collectione recepit. episcopos 2-4. Hunc vero scriptorem adhibuisso
h Cod. Tliuan., eonstat. collectionem documentorum ad Pelagianam causam
1 Vind. cum vulg. Concil., se orsa. illi ferme siinilem, quse a nostro colle-
i Vind.,<j«itdtui: quaevox cum non intelligeretur, pertineniium
ctore inveuta in suam traducta fuit, probavimus in
forte in alio ms. hujus collectionis, quem Coustantius^ Tract. de Colleciionibuspart. n, c. 3, § 7. Num Vert
altegat, Sciiptumfuit maluimusne apud nos. **in uno et fortassisetiamGrsecseversiortiscodice,
k Addidimussu<t3 ex noslris mss. Viud. et Vat. Photius est usus, an in omnibus ac tatn velustis quo La-
S791, concirtentibuscseteris editis.
1 Hoc coucilium cuui novem canonibus adversns tinis nostroecollectioiiisexemplaribus error sit prse-
sumendtis, quisqne judicet.
Pelagianos cum prooemioet ordine bic proposilis ex o Mauritania Tingiiana inlelligi videtur, quse licet
no?tra tanliim col|ectione habeinus.IJincvetus exem- unam ecclesiasticamprovinciam cum MauritaniaCse-
plar ex quo prooeniiuuiet canoneni terlium de par- sariensi constitueret, in civili tamen dispositione ad
vutis sine baptismo decedentibus inaliis collectipniV
bus nms um Crabbus (V. t. 1H Concit. edil. Ven. Hispauiauipertine.bat.
P Apud Isid., Placuit ommbusepitcopisqui fuerunt
Labb.cot. 425, S2_ ef 523)ediderat, ad hanc eat»- inhac sancta syhodo, constituerehmcqum in prwsenli
cnilectioiiemperiiiiuit, uti etiam vidiinusin ad- conciliodefinita sunt: ut quicunque,etc.
Seni
mntioue ei nolis adcap. 2, ubi uliquot particnJas 4 Dion. et Isid. cum ms. Gand., Adam primumno-
Brevrarit Hippouerisis ex eodeiu liujus collectionis minem.
e-dice stbipso C'abbo excerpias aiiimailvertimus. ' Sic ms. Vind. cum Dion. et Isid. Quesnelfut
Uujus porro concilii, seu canonis lertii, qui in Iiac omiltit sivenon peccaret,et in corpore.
collectionelegitur, vindiciasinvenies in Traclatu de
487 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA* 488
non tiam Dei Jesum Christum Dominum nostrum
pore, lioc est, de corpore exiret, peccati meriio, A pcr
sed necessitatenaturse; analbema sii. propter hoc tantum « adjuvare ad non peccandum ,
II. Item placuil, ut quicunque parvulos recentes ab quia per ipsam nobis aperitur et revelatur intelligen-
uteris matruni baptizandos negat, aut dicit in remis- tia mandatorum, utsciamus quid appetere.quid viia-
sionemquidem pcccatorum eos baptizari, sed nibil re debeamus; non autem per illam nobis prsestari ut
* cx Adam trabere originalis peccati, quod lavacro quod faciendum cognoverimus, etiam faceie diliga-
regenerationis expielur : unde fit conscquens, ut in mus atque valeamus; anatbema sit. Cum enim dicat
eis forma bapiismatis, In remistionem peccatorum, Apostolus : Scienlia infial, charitas vero mdifieal ( 1
h non verc, scd false intelligatur ; anatbema sit. Quo- Cor. VIII,1), valde impium est ut credamus adeam
niam non aliier inlelligendum cst quod ait Aposto- qusc inflat nos habere graiiam Christi, et ad cam
lus : Per unumhominempeccalumintravit in mundum, quoe sedificatnon habere; cum sit"»utrumque donum
et per peccatummors; et ita in omneskominespertrans- Dei, et scire quid facere debeamus, et diligere ut fa-
iit, in quo omnespeccaverunt(Rom.v, 12): nisi quem- ciamus; ut sedificante charilate, scientia nos non
admoduin Ecclesia caibolica ubique dilfusa sempcr possit inflare. Sicut autem de Deo scriptum est:
inlellexit. Propter hanc cnim regulam ftJei etiam Qui docet hominemsciewiam ( Psal. xcm, 10) : sic
parvuli, qui nihil peccatoruui in seipsis adhuc com- B etiam scriptum est: Charitas ex Deoest (I Joan.iv, ' 7).
mittere potuerunt, ideo in remissionem peccalorum VI. Ilem ptacuit, ut quicunque dixerit ideo no-
veraciter baptizantur, ut in eis regeneratione mun- bis gratiam juslificationis dari, ut quod facere per
dettir quod generaliime traxerunt. liberum arbiirium i possumtis, facilius possimus im-
III. « Item placuii, ut si qnis dicit ideo dixisse Do- plere pcr gratiam ; tanquam etiamsi gratia non du-
minum : ln domoPatris mei mansiones multw sunt, relur, non quidem facile, sed tamen possemus 168
eic. (Joan. xiv, _), ul intelligalur quia in regno cce- sinc ilta implere divina mandata ; anathema sit. De
lorum erit aliquis medius , aut ullus alicubi locus, frttctibus enim mandatorum Dominus loquebatur,
ubi beate vivanl 167 parvuli qui sine baplismo ex ubi non ait : Sine me difficilius potestis facere; sed
liac vita migrarunt, sine quo in regnum ccclorum , ait : Sine me nikil polestisfacere (Joan. xv, 5).
quodestvita seterna, inlrare non possunl; analbcma VII. Item placuit, quod ait sanclus Joannes apo
sit. Nam cum Dominus dicat : Nisi quis renatus fue- StoHis:Si dixerimus quia peccatumnon habemus,hnos
rif ex aqua et Spirilu sanclo, non intrabil in regmim ipsosseducimus, et verilas in nobis non esl (I Joan. i,
emlorum(Joan. m, 5) : quis calbolicus dubilet parli- 8) : quisquis sic accipiendum pulaverit; ut dical
"
cipem diaboli fore eum qui cohseres non meruerit propter hurallitalcm non oportere dici nos non ha <
esse Christi? Qui enim dextera carei, sinistram pro- G bere peccatum, non quia ita vere est; anatbema sit.
cul dubio d partem incurret. Sequitur autem apostolus, et adjungit: Si autemcon-
IV. llem placuit, ut quicunque dixerit gratiam Dei, fessi[uerimus peccata noslra, fidelis el juslus est qui
qua e justilicamur per Jesum Cbristum Dominum dimittat nobis peccala, et mundetnos ab omni iniqui,
nostrum, ad solam remissionem peccatorum valere tate (Ibid.) : ubi satis apparet hoc non lanlum humi-
qusejam commissa sunt, non etiam ad adjutorium, liter, sed etiam vcraciler dici. Poterat enim aposto-
ut non commiltantur; anathema sit. lus dicere : Si dixetimus quia non habemuspeccatum,
'
V. Item placuit, ut si quis dixerit eamdem gra- nos ipsos extollimus, et humilitas in nobit non etf;

» Quesn. omisit nof»is.Supplevimus ex Yind., uli

Quesn. inserit eoi; delevimus cum ms. Vind.,
cui concinunt Dion. et Isid. legitur eliam apud Dion. etlsid.
h Dion., non vera, sed falsa. J Cod. Thuan., debemus. Yind. secunda manu,
>' Quesnellus hanc postillam affixit: Hoc decrelum poteranius. Dion. et Isid., jubemur: in quam tectio-
in pierisqueeditionibusnon legitur. Binius aliique con- nemnotatQiiesnellus: Minusbene.immo melius.Nam
cUiorumeditoresillud excudi curarunt diversoab aliis S. Augustinus serm. 154, c. 12, Pelagianorum verba
decretischaraclere; atqueita exvetustissimocodicems. proponens, hanc lectionem fnaxime approbai. Ad
se accepisseprofitentur. Intelligitur vetustissimus co- hoc dedit, inquiunt, Deus gratiam suam hominibus, ut
dex hujus collectionis a Crabbo adhibitus; ex quo quod facere JIIBENTUR per liberum arbitrium, facilius
idem decretum in posteriores Conciliorum transivit. possinl implere per gratiam. Lectionem vero nostroe
Confer. annut. 1. Mox, dicit scripsimns cum cod. collectionis hic exbibemus. Mox. Dion. et Isid.vulg.,
Viud. et ms. Crabbi. Quesnellus, dixerit. _. possimus.
d Addidimus partem cum mss. codicibus Vind. et " k tta cod. Vind. secunda manu cum Dion. et Is;d.,
Crabbi, qui postremus paulo anle habet cohmres prima vero, nos ipsos decipimus, uti post pauca in
Ase non meruilChrisli. . repetendo hoc lestimonio omnes codd.el vulgati proe-
e Dion., justificalur hotno per. ferunt. Ai Auguslinus serm. 181 seducimus semper
' Dion. ct lsid., Jfem quisquis dixeril. habet. Quesn., ipst nos seducimus.
- lidem Dinn. et lsid. addunt nos : cum quibus 1 Vulg. Dion. etlsid., deleta duplici negaiione, ha-
dein emendavimus per ipsam; id enira exigit sequens bent oportere dici nos habere. At P. Harduinus notat
contextus per illam. Quesn.. per ipsttm. ms. et Merlinumlegere ut in nostro texlu.Cod. Vind.
h lla ccd. Vindeb. cum Dionysio, Isidoro, et Pro- delet parliculam non secttndo loco, quod primo quo-
spero c. 5 conlra Collator. Qtiesnellus, vere de dono que loco delendam insinuat. Confer Augustinuni
Dei, et scire quid faciamus, ef diliqere quid ul [acia- scrm. 181, c. 3 et 4.
tnui; minus hene.
 489 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDlS APOSTOL: 490
sed cum ait: Nos ipsos decipimus,et veritas in nobis A IX. Item placuit, ut quicunque ipsa verba Domi-
non esi, satis ostendit eum qui dixeril se non habere nicaeOrationisubidicimus, Dimittenobisdebita nostra
peccatum, * non verum loqui, sed falsum. (Matth. vi, 12), ita volunl a sanciis dici ut humiliter
ut
VIII. Item placuit, quicunque dixeril in Oratio- hoc, non veraciter dicatur; h analhema sint. Quis
ne Dominicaideo dicere sanctos : Dimilte nobis de- enim ferat drantem et non hominibus, sed ipsi Deo
bila nostra (Matlh. vi, 12), ut non pro seipsis hoc di- mentientem, qui labiis sihi dicit dimitli velle, et
cant, quia non est eis jam necessaria isia petitio, sed corde dicil, quse sibi dimittantur debita se non ha-
pro aliis qui sunt in suo populo peccatores ; et ideo bere?
uondicere unumqnemqiie sanctorum : Dimitte mihi 170 CAPITULUMXIV,
debita mea; sed, dimitte nobis debita nostra, ut hoc
Incipit sacrum Rescriptum,acceptis synodi > supra'
pro aliis b magis quam pro se justus petere intelli- scriptx gestis, datum.
gatur; anathema sit. Sanctus enim et justus erat
apostolus Jacobus cum dicebat : c In multis offendi- Imperatores HONORIUS et THEODOSIUS Augusti PALLA-
mus omnes(Jacob, m, 2). Nam quare addituin est, DIOprseleclopraetorio.
omnes, nUi el ista seniemia conveniret psalmo ubi
legilur : Ne intres injudicium cumsem>tuo, quoniamB Ad conlurbandam catholicae simplicilatis lucem
non juslificabitur in conspectuluo omnisvivens (Psal. puro semper splendore radianlem , dolospe artis in-
cxi.u, 2)?Et in oratione sapientissimi Salomonis: genio novam subito i emicuisse versuliam pervulgata
Non est homoqui d non peccavit. Et in libro sancti opinione cognovimus; quae fallacis scientiae obum-
Job : In manu 169 omnis hominis signal, ut sciat braia mendaciis et furioso lantum k debacchala luc-
omnis homo infirmitatem suam (Job xxxvn, 7). tamine, stabilem quietem coelestisconatur aitrectare
Unde etiam Danielsanctus et jusius, cum in oraiione (idei, J dum novi criminis commendat inventum,
pluraliler diceret : Peccavimus, iniquitatem fecimus insignem notam plebeiae sesiimans vilitatis, sen-
(Dan. IX,5), et caetera, quae ibi veraciter et humili- tire cum cunctis, ac prudentise singularis palmam
ter confiieiur: • ne puiarelur, quemadmndum qui- fore, mcominuniter approbata destruere: cujus im-
daui sentiunt, hoe non de suis, sed de populi sui po- piae commentationis auctores Peiagium Coelestium-
tius dixisse peccatis, poslea dixit : Cum orarem, et que percrebuil exstilisse. Hi parenti cunctarum rerura
confttererpeccaia mea et peccatapopuli mei Domino Deo, praecipuaequesemper majestati n iutermine om-
Deo f meo (Ibid., 20): noluit dicere, peccata noslra ; nipotenti, et ultra omne principium trauseunti, lani
scd populi sui dixit, et sua; quoniam futuros islos qui trucem inclementiam » sca3>a3volunlaiis a>signant,
t.im male intelligerent, tanquam propheta « prx- G ut cum lormandi P mundi opificem curam snmeret,
vidit. quaUtatemque hominis struendi profunda spiritus
a Ita cum Dion.et Isid. nosier cod. Vind.Quesnel- ronii, Harduini et Baluzii. Quesnellus cum Oxon.,
lus, verum non dicere, sed falsum. emersisse.
b Dion. et Isid., potius. k Quesn. cum Hard., debacchataest luctamine, ut
c Oxon. ms., in multos, male. Dion. et lsid., tn slabilem quietemcceleslisattrectaret fidei. Notat porro
mullis enim. in margiue : Est et ut oniittit Gafn. Et iterum : Cum
4 Isid. vulg., non peccet.Ms. Isid. apud Harduinum attrectare legeret Satmasiusin cod. Thuan., supplevit,
addil libi. et ex eo sumpsit Garnerius. Genuinam lectto-
e Quesn., ne putaret, el dein, dicit, minus recte. audet,
nemrestituit Oxon. ms. Cum vero est et ut iguoret
Emendavimusex ms. Vind. cum Dion. et lsid. Vindeb. etaioecJarehabeatThuan.
f Addidimus meo cum Vind. et Dion. Apud Isid., pariiernosiercnd.
ms., praeferendam censuimus lectionem cod. Atre-
nottro. batensis B.ironii et aliomm apml Baluzium, qui cum
KSolus Quesnellus, pmvidebai. Vind. et Tliuan. ex parte concinentes, inserto verbo
hAI., anutheina sit. At qukunque ila volunt conainr, veriorem hujus loci restituiionem repraesen-
pluralem numerum exigunt. lare videnlur.
' Hac et sequ niia docuinenla usque ad caput 20 1 S;ilmasius cnm Thuan. ms., notante Qnesnello,
ex hac cnllectioue edita sunt, ex quibus tria, scilicet et similiier Baluzius, dum noii criminiscommentatores
hoc, decimo quimo, et vigesimo capitibus contenta insignem.... asstimant. Alias cum Baronio, dum novi
ab hac sola collectione nobis conservala fuerum. criminis commendatavento insignem... mstimat: quam
' Cardinalis Baroums ea Annilibus inseruil ex ms. uU leclionem t«nquam elejiantiorem prafcrl Girnerius.
Atrehatensi hujus collectiouis. Endem vero lomo III Ip^i autem Quesnello magis arrisil lectio ins. Oxon.,
Conciliorum Venelae editinnis, col. 464 et seqq., dum novicriminis commentainvenit, ni-i, inquii, pro
proferuntur cum emendaiionibus P. Harduini, qui criminis poni velis acMminis.Hanc llarduinus reoe-
Colbertino, amea Thuaneo, codice usns est. Balu- pit. Sinceriorem vero puiamus quam ex ms. Vindeb.
zius quoque ea recusit iu Appcndice ad Commonito- exliibuimiis.
rium Vincentii Lirineusis edit. Cantabrig. an. 1687, m Ms. Thuan. addit
conantur, pro quo Salmasius
ac tres codices recognitns memorai, nimirum bi- suhsiiluit arbiirantur. QDESM.
bliothecse KegiaeS- Germani de Hratis, et monaste- n G;im., interminate potenti, Baluzius cum Thuan.
rii S. Hieronymi Murtensis prope Barcinonem. Nos cod., interminatione potenli. Baron., ter omnipolenti
prxterea codicem Ca?sareum Vindcboneiisem alle- ultra.
gabimus. Quesu., supralictce. Al praetnlimus codd. ° Al., smvae.
Tbnan. et Vind., in quibus ss., id est suprascripue, P Quesn. notat : Ita Oxon.;alii omittunl mundi.
ipso Quesnellointerpre'ante, legitur. Mox addidimus Baron., Baluz. et Harduin. non oinittunt, sicut nee
daium ex nostro ms. Vind. noslercod. Vind.
i lla cum mss. Thuan. elVind.aliisque vulgatisBa-
PJL»OL. LVI. }5
494 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 4fe
a
conceptione libraret, 171 fundati muneris foedum,A omne aevum lege nos siatuisse cognoscat, ut pulsis
anieferret exordium, el mortem promitterel nasci- ex Urbe ' primitus capitibus dogmalis exsecrandi
iu.ro non hanc insidiis vetiti Ouxisse peccati, sed Coelestioatque Pelagio, si qui hujusce de caetero sa-
b egisse penitus legem immutabilis constituti;c ad crilegiisectaloresquibuscunque locispotuerint" rur-
declinandum lethi eiilialis incursum nihil prodesse sus reperiri, aut de praviiate damnaia aliquempro-
absUnentiam delinquendi, cujus vis ita putaretur ferre sermonem,a quocunquecorrepti ad competentem
ascripta, ut non possit aboleri deinceps; primitivi judicem pertrahantur:n quossive clericus, sivelaicus
hominiserrorem, in quem captae mentis inops ratio- fuerit, deferendi habeat poteslatem, et sine ° prae-
nis caecitas irruisset, delapsum ad posteros non scriptione aliqua perurgendi quos relicta communi
fuiaae; tantumque apud eum, quem malesuadsagra- scientiaeluce novae disputationis tenebras iutroferre
tiffi infelix rapuisset illeoebra, transgressionem in- deprehenderit.contraapostolicamscilicetdiscipliiiam,
terdicti exstitisse discriminis, cum evidens catholicae evangelicamque claram et sine errore sententiam
legis omnifaria testetur auctoritas, illum interitus vafra rudis seclae callidttate pugnantes, involventes•
omnium fuisse Vestibulum, d quem divinae praecep- que splendenlem fldem veri ambagibus disserendo.
tionis sedulum liquet corrupisse mandatum; aliaque Hos ergo repertos ubicunque de boc tara infands
quamplurima.quae sermorespuit, lex refutat, equse ]Ekscelere conferentes a quibuscunquejubemus corripi,
pertaesumsit recordari, etiam sub dispositioneplec- deductosque ad audiemiam publicam promiscue ab
tendi. Quasf maturato remedio et celeritate festina omnibus accusari: ita ut probationem conricti cri-
oportet Intercipi, ne corroborato usu nequitiaee ado- minis stylus publicus Insequatur, ipsis inexorati ex-
lescentis vix valeant coerceri. Slquidem aures man- silii deportatioue damnatis. Decet enim origineni
Buetudinis nostrae recens fama h perstrinxerat intra vitii a conventu publico sequestrari, nec in eom-
lacratisslmam urbem nostram, aliaque loea, ita inuni eos celebritaie consistere, qul non solum facto
pesliferum virus quorumdam inolevisse pectoribas, nefario delestandi, verum etiam exempto venenati
nt Interrupto direclae credulitatis tramite, scissis in spiritus sunt cavendi. Juvat 173 autem per omne
partes sludiis asserendi, materia impacatae dissen* p pene imperium nostrttm, qua mundus exteitditur,
eionis inducta sit; novoque scandati fomite concitato bujusmodi promulgata diffundi; nescientise fortasse
beatissimseEcclesiae ' actu nutel attentata tranqnitli- dissimutatio pastum praestet errori; atque impune
las: i aliis aliud anclpiti interpretatione sectantibus, se quisquam putet audere quod condemnatum vigore
et cum sit absoluta sanctorum apicum claritas, ac publico sese ftnxerit ignorare. Data i pridie kalendas
dituclde 172 P.U1<1 sequi universitas debeat expla- Maias.Ravenna?,dominis nostris Honorioiu ei Tbeo-
nans, pro captu verslpellis ingenii * novorum au-' C dosio vm Augg.consulibus.
Buum profanam moventibus quaestlonem,Patladi pa- CAPITULUMXV.
rens cnuigsimft ajque amanlis&ime. T Exemphu edictiJunii Quarti Palladii.
Obquam rem illustris aucloritas tua, victura in lunius Quartus Pall*dius, Monaxius, et Agricola,

• ItaQxon. Al. Ttraan., cui Baronius, Baluzius et accedilVindeb. aclut. Quesnellus et ex eo Har-
Magdeburgenseacoocinunt: fideianteferretexordium. 2uod uinu»utrumque omiserunl, nescimusan cujuspiam
Garn. ex Sumasio, qui Thuan. correxit de suo, fmern codicis auctorilate. Mox pro atlentata Baron. et Ba-
anteferret exordio. Sic Quesn. Ms. Vind. lectionem luz.,inlenlata.
Thuan. praefert: quae cum mendosa sii.Harduinus, i Mirifire variat in vutgatis hic iocus. Quesn. ctiui
eodem licet codice usus, OxQniensemsecutus est. Oxon., aliis id, aliis aliua. Garn., afiis nempe aliud.
Mox pronutteret Quesnelius cum Thuan. codiee prae- Praetulimus codd. Baronii et Baluzii atiis iter altud,
tulit. Aliicodd. el edili, prcemilteret. ad quos accedit Vind. aliis id aliud. Dein cum Gar-
b Ua mss. Oxon., Tbuau. ac Yiudeb.Alii, exeaiste. uerio addidimus cum sit, eo quod sequens sententia
MoxGarn., incommutabilis. aliquid desideret. Neque enim cum Quesnelloiiiferius
» Garn., utad decliuandum uxhilptodettet absti- post vocem ingenii supplendumcredidimus cou-twbat
nentia; et dein cam Baron. el Harduin., adstncta pro . quihusdam^qutppe nutli cogniti codices, nullaeediiio-
adscripta. V nes hoc additamentum recipiunt; et aliunde contex-
A Baluzius,quod.... liqueat. Verbuia liqueatlegitur tus optime inlelligitur.
etiam apud Baroniumet Harduinum. k Baron. et Baluz., novorummore auserum. Har-
8 ita Quesn. et Hard. cum us. Oxon. Sic etiam duin., novorumauctorum. Garn., novorum eommen-
fortassis prima manu in Vindeb., mediaeenim litlerae torum.
tcein verbo pericesumdeletaevideniur, ut scriberetur 1
seeundamanu perexosmi, quemadmodumGarn. edi- mGarn.»primis.
Yocemrursus, a Quesn.omissam, restituimus ex
dit. Baron., qua perpetue cum sit; Baluz., qtue per- ms. Vind, omnibusque excusiscodicibus.
AJLii,absit pro sumpsit. n Garn., Quisque.
petuesumpsiu
1 Garn. et Baluz., matuto. oQuesn., protcriptione, et ila duos inssx libros ba-
s Gacu. cum Salmasio, adoletceutia. Quess. ex berepronuniiat. Magis placuit mstrum Vindeb.,eum
mss.Qxon. eiThuau.,quibu8 concinunt Baroa., Mag- caeteris omnibus editis conseuttentem, sequi. Mox
deburg., Baluz. et Harduin., adolescentes.Meliorvisa tmlevXiK pro scientkeest in aliis ediUonibus.
cst lectio cod. Vindebonensis. P AdilidlmuspenecumVindeb. et aliis editis. Garn.
h LiaBaroa. etBaiuz., concinenle ms. Yind.Ques el Haxd.,. per omnempene mundtim,, qaa imperium
nellus, perslrwxerit intta mncliuimam, naurum exteuditur. Mox partum pro pastum, minas
' Cumalii codices habeanl haclenus, alii attu nutel, recle, in ms. Oxon.
quorum primum Barou. et Baiuzius secuti sunl, hoc tCod- Tuuan., ukal.
r < Mala refertur a Baronio ad annuffl420, cuffl
uliunuiu rsceptuni in cod. Tbuan. magisplacuit, ad
m CQDEXCANONUMECCLES. ET CO.SSTITUlOR.UM S. SEDIS APOSTOL. 494
ilerum praeiectipraetorio,• edixerunt. In Pelagiumj^ 1 aul proJere distulisset, prascriptae pcenaeveltit
JLre,
Coelestiumcatholici fldem b scaevis |
parlicepssuhjaceret. Praccipuetamen ad quorumdam
Blque dogmatis
tractatibusdestruentes senlentia principalis incaluit, < episcoporum pertinaciam corrigendam, qui pravas
ut venerabili Urbe submoli bonorum concilio mul- eerum < disputalionesvel lacitoconsensu astruunt, vel
ctarentur.Uoc igitur omnesadmoneri oportet ediclo, publica oppugnationenon destruunt, pater charissi-
ne quis sinistraepersuasioniserroribus credulumpraa- me alque amantissime,sanclitatis tuaek auctoritatem
slet assensum.Etsi sit ille plebeius aut clericus, qui cavere conveniet,quatenus in aboiitioneir. praeposte-
in caliginis hujus obscena reciderit, a quocunque raehaeresisemniumdevotio^Christiana175 consen-
tractus ad judicem sine accusatricis discrelioneper- tiat. » Religioitaque tua competemibusscriptis uni-
Bonac,facultatum publicationenudatus, irrevocabile versos faciat admoneri, scituros definitiouen sancli-
patietur exsilium.Nam superua majestas ° ut colli- moniaetuaehanc definitionemsibi esse praescriptam:
ex secreti ita ex ut quicunque damnationi u supra memoratorum,quo
git ignoratione reverentiam, ineptae
disputationispraesumptioneinjuriam. pateat mens pura,subscribere inipia obstinationene-
174 CAPITULUMXVI. glexerint, episcopatus amissionemulctati,Interdrcta,
in perpetuumP expulsi civitatjbus, communionepri-
Incipit * tpimla imptrialisad AURELIDM Carthaglnett- veirtur.Nam cum ipsi « nos juxta synodum Nicaenanv
tem epitcopum. gB
confessionesinceraconditoremrerum omniumDeura,
Imperatores * HONORIUS et THEODOSIUS Atigasti AURE-
LH>episcopo salutem. imperiiquenostri veneremur aoctorem, tton patietur
tua sanclitas sectaedetestabilis homines in Injuriam
Dudumquidem fuerat constitutumut Pelagius at-
religionis nova et inusitata meditantes, secretis tra»
que Coelestiusinfandl dogmalis repertores ab urbe ctalibus r occullare sacrilegiumpublica semel auctu-
Boma,vdut qnaedamcatholieae f utilitatis contagia, ritate damnatum. Una enim
eademqueculpa est eo-
pellerentur, ne ighoranliummenles s scaevapersua- mm aut dissimulando
qui conniventiam , aut non
sione peTvertereiU.In quo secuta est clementia no-
h damnando, favorem noxium prasstiterint. • Et alia
stra judiciumsanclitalis luae, quo constat eos ab manu:
Diviniias te per muliosannos servet incolu-
uuiversis justa senlentiae examlnatione damnatos.
Sed qnia ' obstinati criminis perfinax malum, ut mem, pater charissinie atque 176 amanlissime.
Data v idus Junias, Havennae,* Monaxioet Plinta
constitutiogeminareturexogil, recenti quoquei san- coss.
clionedecrevimusut si quis eos in quacunquepro- u Eodemtenoreetiamad tanctum
vinciaruin parte latilare non nesciens, aut propelle- Auguttinumepiscopumdata,
pnecedeuti edicto anno 418 condito subnecti >
potiuS Q pro exegtt Bftron. cum ms. Atrebat., coegit.
debuerit. i QUESN. i Garn.el Baluz., definitione.
» Codt Vind. prima manu male, dixerit, qtii fotte5 * Codd.Atrebat., Baron.et Thuan., auctoritaiemo*
error in Thuan. emendatns direxit; sed minusrecte. tieri. Vind. prima manu, auctoritatemmanere; seciin-
Baronet Baluz.CumVind.secunda m.inu, dixerunt. da, cavme, cumduobus Vai. et cum Barb.et Vallic;
Contra Pelagium. Veramformulam edictorum pro- quam lectionempraestanlioribuscodicibusfullamcum
priam Harduinus praebuil. Garnerlo, BalUzioet Harduino recepimus. Quesnel-
bBaluz. eiGarn. cumms.Tbuan.^tii/iimtftt.Qiiesn. lus nullo citato codice, forle cum Oxon. praetulit
praetulitscriptionemscwvit. Al., smvis.Post panca,,' immihere.Moxin abolilionebabenl duo codd. Barb.
incaluitcoild.duo Qitesuelliet noster Vindeb.Caeteni et Vat. cum Baron., Baluz. et Ilarduino.
excusi, invaluit. 1 Christianorum;contra Omnescodices, in-
c Baluziuscumcod. Thuan.,«Inon cotligitexsecrctn- qait Garn., Quesnellus, et sensum; de solisenim bic cpi-
dam ignorationem ; ita ineptx dispulalionisrejicitinju- scopis sermo est. At caelera omnes editiones cuui
riam. Baron., ita et inepioedispulationisinjuriamexi-- ross.nostris Barb. el Vat. 1342similiter banent Cliri-
mit per edictum.Garn. et Harduin., ita ex inepta di- sxianorum.
spulatione injuriam. Vind. delet prcesumptione. fflCodd.Addition. Diou., Yat. el Vallk., De reliquo
d Haccepistola cum duobus sequentibusdocumen- itaque tuis.... faciet. Barb. el alius VaU relincnt
tis invenituretiam in collectionemss. Barber. 2888i faciet.
et Vat. 1342, nec non in additionibus Dionysianis i " Mss. tliuan., Barb. et Vai. 1342, cum Magde-
(eminenlissinius Baronius collectionemCresconia-_ -_ burg. et Baluz., sanctimoniitui. Baron., Garn. et
nam vocat), quaruin codices duos contuiimusVat.. "* Hard., testimoniilui. .
5845et Valliceil.A 5. 0 Ita omnesnostri codd. Ct edili, excepte Quesn.,
e Codd.AdditionumDion. addunt perpetui. habet memoratorum.
f Nolal Quesn.: Ila Magdeburg.et mss. Oxon.eti qui
t Vocesexputsicuitatibus omittit Garnerius.
Thuan., quamlectionemmendosamputttt Garn. et proo i Ex mss. Barb., duobusVat.el Vallks.addidinnis
eo supponit veritatis, ex conjectura,ut opinor. Hanc C itos, pro qua voce in ms. Vind. mendoiiOlegimr non,
Garnerii lectionem reccperunt etiam anteaBaron.acc 'Sicomnesnosiri nuinquecodicescuiiivulg.et cum
dein BaluziusetHarduinus. Nostri codd. lamen ba- ms. Thuan. ipsiusQuesuelli, qui cum soio 0*en.
beni utiiitatis.Soluniin Vailic. ms. novissimamanu i edidit: occullari,sacrilegiumquetemel publiea autto-
emendatumuniiaiis. ritale damnaium ulterius preferri. Una tnim, etc
s Garn., Baluz. e.tHard., setva. * liic inseruit vocespater cltarittimeat-
h Codd.Barb. et Vat. 1542, cum Baluz., quoscon- que Qaesnellus amanthsime, quas mclius cum nostris codd. et
Ualab univirsit, Notat Quesn.in margine: Garnerius s allis vulgatis inferius transtulimus.
nuUoauctorenomiiuUoreponilcuin pro quo: quodta- * ConsnlaluSexsolo ms. Airebatensi suppetit apud
menest in Magd. et mss. duobut, id esl Thuan.acc Baroninm ad an. 419, n. 54, ac in aliis editionibus
Oxon.Dein Baron. el Harduin., jusimtententite. fuit. Unus
' Duomss. Addition.Dionys., obtiinalionumper- receplus u Quesneltus haecQuesnellus pr«:termisit.
i Hajic annotalionem:
(inaxmalum.Baluz.. obttinatorumnimispertinaxMoix Modemtenoreeliamadsuujecil: S. Augustimmepitcopumdala.
495 APPENDIXAI) S. LEONIS MAGNIOPERA. 4«fj
CAPITULUM XVII. /0. vestrara missis exemplaribus instruere festinavi, • ne
in aliqua parte provinciae supradictorum serpentina
* Epistola sancli Aurelii Cartliaginensisepiseopi ad ab universali Ecclesiatotius orbis exclusa,
omnet episcoposperByzacenamet Arzugitanampro- persuasio,
vinciasconstitutos. foriasse subrepal.f Ob hoc ergo lam necessaria con-
stitutio Christianorum principum cbaritatem vestrain
De damnationePelagii el Coclestii. latere non debuit, et ad me ab eis dataelitterae s vo-
Dilectissimis ac desiderabilibus fratribus etconsacer- bis mitli debuere: quartim simul exemplaribus leclis,
. dotibusDoNATUNO primaesedis,b JANUARIANO, FELI- subscribere unusquisque vestrura de-
c GAJAKoetalii GAJA- quemadniodum
CI,PALATINO, 177 PRIMIANO, dilectio veslra cognoscat, sive quorum in syno-
NO, JANCARIO, VICTORINO et caeieris per tractum beat, dalibus gestis subscriptio jam tenetur, sive qui non
provinciae Byzacenanet Arzugitanse consliluiis, lotius
ADRELIDS episcopus. potuistis eidem plcnario Africae interesse con-
cilio : h quo, cum de supradictorum haereticorum
Super Ccelestii Pelagiique damnatione eorumque damnatione oranium vestrum fuerit' inlegrata sub-
dogmatibus d parlicipem se sancta dilectio Vestrain scriptio, nibil omnino sit unde 178 ullius dissimu-
plenario concilio fuisse commeminit, dilectissimiet lationis, vel negligentiae, vel occultae forsitan pravi-
desiderabiles fratres. Sed quoniam pro bonore Dei, ]B tatis aliqua videatur merito reraansisse suspicio. Et
in eujut manu ccr regis est consliluium,gloriosissi- aiia manu. Opto, fratres, bene vivatis mei memores.
morura principum Chrislianorum fidem reclam et Data i kal. Augusti, Carthagine, Monaxioet Plinta
calholicam custodientiunt accessit aucloritas, quam consulibus.
per humilitatem meam universis meis coepiscopis CAPITULUMXVIII.
k
voluit iutimari; idcirco honorabilem fraternitatem Incipiunt capitula excerpla de gestU habitit contra
habent omnes excusi codices et mss. pariter omnes in cndicibus cnllectronis xxiv Epistolarum S. Leonis,
quibus ediiores usi sunt. Halieni duo noslri Thuan. inflne, et apud Merlinum, qui Isidorum cum aliquot
et Oxoniensis. Hab<bat Atrebatensis, cujus apogra- additamentis edidit. Haecaulemepistola cum sequtn.
phum Baronioobtulit Henricus Gravius.velut Unus Joan- tibus capiiulis inter additiones rec-nsetur. Baron.,
nes Garnerius omittendam eam censuit a nota- Aiurtfaimm. Baluz., Argitilanam. Cod. Vind., Artu-
riis suppositam, et revera omisit nullius codicis ms., citanam.
nullius excusi aucloritate munitus. Mira certe haec b Sic cuin Garn. omnes quinque no^tri codices
nolariorum consensio, qnibis omnibus hoc in men- trium collectionum.Quesn. cum caeterisvulgalis prae-
tem veneril! Fateamur potius, virerudite; fateamur tu<it Januario.
' Codd.Vallic. et Vat., qui Additiones Dionysianas
aliquid Augustino datum, quod datum nnn est caete-
ris episcopis. Etsi enim nec sedis privilegio, nec or- continenl, uirob>que habent Gagano. Baluziu^, Ga-
dinationis antiquitate, quaeGarnerii ratio esl, ante- '_ lano. Garn., Cajano. Dein pro ArzuqitanceBarouius
ibal; at omnes sine controversia longo post se relin- ^* Asuritanm, Baluz. Argiiitanae, cod. Vindeb. Arzuci-
quebat intervallo et vitae sanctimonia, et susceptis tanoe.d Baron. el Harduin. cum mss. Barb. et Val. habent:
pro Ecclesia Dei laboribus, et excellentia doctnnae:
ut merito bis nominibus concessum isiud ei fuerit, participem tanctam ditectionem vettram in plenario
quod Aurelioex primatus praerogativa. Sed et ipsum conciliofuisse commemini.In Vind. secunda manu, et
quodtunc vertebatur negotium idadversus
poscebat: cum Au- in duobus Vallic. et Vat., allerius collectionls, parli-
gustinus conciliorum omnium Pelagianos cipemsnnclamditectionemvestram commeminit.
e Baron. et Harduin., ne quid mali tn aliqua; et
ingenium fuerit, cum ei Ecclesia universalis causae
suae commisisset patrocinium ac defensionem, cum dein, persuanone.
denique hujus viri ductu, ut scribit S. Prosper, vi- 1 Sic mss. Viud., Vallic. et Vat., cum vulg., exce-
ginti amplius annis contra inimicos graliae Dei ca- pto Quesnello, apud qnem Ad hoe.
iholica acieset pugnaverit etvicerit. Certe quantum- s Vulg. ante Quesn. cum mss. Vind., Barb. et uno
vis discrimeninter pr<curatoriam enislolametevoca- Val., omittunt vobis miiti debuere; et post nonnulla
toriam constitual Garnerius, hanc Augustino gloriara delent in anie tynodalibus.
non invidebit, qui legerit aliquando, qn.id cum h Qnidam codd.,
Ttieodosius sacram scriberet ad univenos episcopos, 1 Quesn. nolavii: quod.
Vulg., iniegra : quam leclionem
ui Ephetum convenirentel conferrentde Nestoriilibris magis approbat Garnerius. Primam habent duoeodd.
et Cyrtllijudieium (v. rb.i sunt Liberati diaconi cap. mss. (id est Oxon. et Tlman., quibus addendi duo
5Breviaiii),s<;np«( imperatoret beato Aug-siinoutH p- Val. et Valli..), el melior videlur. Prior enim sub-
ponensiepucopo persuiEbagniumMagislnanum. ip>i D scriplio ex plurimorum episcoporumabsentianon inie-
concilio prasslarel prwsenliam. Qui Ebagnius ve- gra 'generati, quam Awelius indicit, subscrplione inle-
niens Carlhaginemmagnam amtivit a Capreoloipsius graia esl. Ita eliam Isidorus Mercator, quemexcipere
urbis antislite, beatum Augu&tinumex hocmundo mi- Garnerius debueral, cumuno Baluzioexceploretiquos
graste ad Dominum; acceplsquc ab eo ad imperato- editores habere iniegra asseruit.
rem titteris loquentibusde obitu beati Auguslini, Con- i In cod. Bellovac., teste P. Harduino, v kalen-
ttawinopolim, unde venerat, rediit. In coniungendis das. k Haec capitula referuniur in Augustini epist. 186
Aurelio etAuxusiino suffraganturimperitoribus pon-
tilices Boinani : quos inter Innocenlius PP. I, qui ad Paulinum. Ipse vero S. doctor priora duodecim
titruinqne communi epistda salutat, quam suo co- erroium capitula Pelagio objecta in Diospolitaaa
dici inseiuit Oionysiusbxiguus. > Hactenus ille. No- synodo ev ejusdem synodi geslis excerpsit; caetera
stri quoque codices non tam linjusquam aliarum dua- vero, quae vel praecedunt, vel subjiciuntur, eumdem
ruin colleclionum,et unus Bi!lovacensisab Harduino Augustinum habeni ai.ctorem, qui iisdem erroribus
laudatus haeceadem verba* Eodem tenore, etc, simi- tolidem caiholicae doctrinaecapita opponenda credi-
liler praeferunt. dil. Haec capitula ex eodem Augustino in plures col-
Exstat in iisdem mss. trium collectionum dei lecliones transiere. Codicibus trium coHeclionum,
quibus annot.l incaput praecedens.Le;itur praeterea> quos tnemoravimusaiinol.l in c. 16 accedunt exem-
497 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 493
hmreticum : et alia a de libris ejus, qum in j
A X. Et non esse liberum k si Dei
Pelagtum arbitrium, indlget
Palwstina synodo sibi objecta anathematizare com- auxilio : quoniam in propria voluntate habet uuus-
pultus est., quisque facere aliquid, aut non facere.
Quod ad Jerusalem nolenlem b colligi filios suos XI. Et victoriam nostram non ex Dei esse adjuto-
Dominus clamabat, boc nos clamamus adversus eos rio, sed ex libero arbilrio.
qui filios c Ecclesiae colligi nolunt, nec salteni post XII. Et qnod poenitentibus venia non detur secun-
judicium quod de ipso Pelagio in Palaestina factum dum gralinm et misericordiam Dei, sed secundum
est d corrigunlur. De quo damnatus exissel, nisi merilum et hborem eorum qui per poenitentiamdigni
objecta sibi coulra graliam Dei dicta, quaeobscurare fuerint misericordia.
non potuit, ipse damnasst-t. Praeter illa enim quae Haec omnia Pe'agius sic anathemaiizavit, quod
e quomodo poiuil, ausus est quaticumiue ratione saiis ipsa
gest.i testantur, ut nihil ad ea quoquo modo
defendere, objecla sunt quaedam quae nisi remota defendenda dispulationis attulerit. Un3e fit conse-
omni tergiversaiioneanatliemalizasset,ipse anatheina quen> ut quisquis sequitur illiusl episcopalis aucto-
factus esset. rit.item judicii, et ipsius Pelagii confessionem, hsec
I. Objectum est enim f eum dicere Adam mortalem tenere debeat quae semper tenuit Ecclesia catliolica.
tactum, qui sive peccasset, sive tion peccasset, mori- B I. QuodAdamnisipeccasset.nonfuisset moriturus.
turus esset. 11. Quod peccatum ejus non ipsum solum laeserit,
179 II* Et quod peccatum ejus ipsum solum lae- sed etgenus humanum.
seril, s non etiarn geuus humaniim. 180 III- Q«0ti infantes nuper nati non sint in illo
III. El quod infantes nuper nati, in illo slatu sint statu in quo Adam fuil anle praevaricationem.
in.quo Adain fuit ante praevaricaiionem. IV. m Ut ad ipsos etiam pertineat quod breviler
IV. Et quod neque per morlem, h vel per pneva- ait Apostolus : Per vnum Itominemmors, et per unum
ricaiioncm Adse omne genus humanura moriatur; hominemresurrectio mortuorum: sicul enim in Adani
neque per resurrectionem Christi omne genus bomi- omnes moriuntur, ita et ta Christo omnesn vivifica'
num resurgat. bunlur (I Cor. xv, Sl).
V. Et infanles, etiamsi non baptizentur, babere V. Unde lit ut infantes non baplizati non solum
1 viiain aeternam. regnum caelorum, verum eliam vilam aeternam ha-
VI. Et divites baptizatos, nisi omnibus abrenun- bere non possint.
tient, si quid boni visi fuerint facere, nou reputari VI. Confiteatur eliam divites baptizalos, ° etiamsi
illis, nec eos habere posse regnuin Dei. diviiiis suis non careant, et sint lales quaies ad Ti-
VII. Et gratiam Dei atque adjuiorium non ad sin- "' motheum describil Aposiolus dicens : Prmcipe diviti-
gulos actus dari, sed in libero arbitrio esse, vel in bus hujus mundi non tuperbe sapere, nequesperare in
lege atque doctrina. incerto dicitiarum P ; sed in Deo vivo,qui pmstat om-
VIII. Et Dci gratiam secundum merita nostra dari. nia nobis abundanler ad fruendum; divitessint in ope-
IX. Et i lios Dei non posse vocari, nisi i omni- ribus bonis, facile tribuant, communicent,thesauritent
modo absque peccato fuerint effecti. sibi fundamentum bonum in (uturum; ut apprehendani

plar Grimanicum a Quesnello recognitum, et codd. codd. ac etiam Grim. Mox vulg. Concil. cum mss.
MogiiniinusacCorbeiensis apud Paires Benedictinos Vallic. et V;>t.,absque omni peceato. '
in Appendice tomi X editionis S. Auguslini, col. 88, k Solus Si Dei adjutorio indiget.
nec non mss. collectionis xxiv epistolarum S. Leonis I VocemQuesn.,
episcopalis, a Quesnello omissam, inse«
el editio Merliniaua Isidori in vulgatis Conciliorum ruimus cum Augustino ex omnibus nostris codd. et
recepta. Grimanico etiam aliisque vulgatis. Mox
a Sicmss. pracsentU collectionis; caeterae,de li- et in ipsius PelagiiQuesnelli,
covfessionehabent duocodd. Val-
bellis. Dein addiraus stit ex nostris codicibus aliis- lic. el Vat.
™Sic Vind. et Vallic. mss. cum
que vu g. Mox ipse damnare pro anathematizare legi- Augustino et aliis
tur in Aiu. et in mss. Vat., Barb. el Yallic. vulgatis. Quesnellus, Quod etiam.
b Vulg. Concil., colligere. II Mss.Barb. et Vaf.cum Append. Aug.,
° Hoc loco Qnesn. insent verba vivificantur.
cQuini|ue nostri codd. cum vulsatis Cnnciliornm ^ regno bei posse
addunl volentes.Dein iidem vulg. delent in Palasiina, •*'privari, quae ex fide nostrorum codicum el aliaruut
d lidero vulg., collegerunl. Codd. Vallic. el Vat., editionum , nec non ex S.
Augusiini epistola, in
cotligunlur. Pnst ms. Oxon., non pctuerat. finem translu imu«. Dein cum endem Augustino ex
* 6 dd. Vallic.pauca
et Vat. Additionum Dion., quoquo iisdem viilgatis et mss., accedente etiam Thuaneo,
modo. aildidimus Imjus mundi. Mnmndum porro est codd.
1 Vulg. Concil. cum iisdem codd. el Grimanico, . Vallic. et Vat. Additionnm et Bar-
eum diceret. Lectionem textus Augustinuscomprobat ber. aliumque Vai. alti-rius Dionysianarum,
collectionis sic inchoare
in laudata episiola c. 9. Mox iid<m vulg., mortuus hoc caput: Vttonfiteatiir di^ites,et cap. 7, 9,10, U,
ettet. ac 12, inchoare similiter :Ut fateatur.ldem estetiam
s Al., cam Augustino, et non genut. in vulg. Concil. ac in Append. Augusiini. At ipsius
hSic cum Augustino nostri codices.Qnesn.,neque. Augustiniepislola cummss. Iiujuscollectionisconcinit.
1 Vulg. Concil.cum duobus nostris coliectionibus P Codd. duariim cnllectionum Barber. et Vnllic.
mss. addunt possunt. cum vulg. Ci>ntil. et Append. Aug. adduntsuarum.
i Quesn. cum epislola Augu&lini,omnino.Praeluli- Mox pro vivoQuesn. cum solo ms. Oxou. Iiatiet verol
mus caeieras editiones apprubatas omnibus noilri*
 409 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 500
• veramviiam (I Tim., xvn) : non eos regno Dei A J vanitatis jamdudum corrigi jusserimus, quolidiauis
posse privari. insinuationibus majora fleri nuntiantur. Et quoniam
VII. Fateatur gratiam Dei et adjutorium eliam ad discnrdia animos h commovit populorum, ea quae
singulos actus dari, eamque non dari secundum me- jamdudum jusseramus pnrcipimus iterari. Unde liis
rita nostrt. leclis eximietas tua omnes qui Dei invident pietati
VIII. Ut vera sil gratia, id est gratts data per ejus diligenter inquirat, et eos statim faciat ex rauris
mlsericordiam quidixit : Misereborcui mitertus ero; Urbis expetli; ila tamen ' ne intra centesimum qui-
el miserieordiamprmstaboeui misericorsfuero. dem lapidem habeant licentiam consistendi. Coele-
IX. Fateatur fllios Dei illos vocari posse qui quo- stiura quoque magis ac magis ex Urbe pelli manda-
tidie dicunt: Dimitte nobit debita nostra : quod uti- mus; constat enim iisdem e medio sublaiis gratiam
que non veraeiter dieerent, si essent. omnino absque et concordiam tenere veterem flrmitatem. Sane
peccato. deinceps si tale quidquam fuerit nuntiatnm, officium
X. Fatealur esse liberum arbilrium, etiamsi divino praesiantiaetuae 182 capilali sententiae subdendtim
indtget adjutorio. esse cognosce. Non enim patimur impunitum esse,
XI. Fateatur quando contra teniationes dimicamns, praecepta nosira exsecutionis negligentia protelari.
et concupiscenlias * itlicitas; quamvis iltic habea-; $ Vale, parens cbarissime atque amantissime. Et ad-
miis et propriam voluntatem, non tamen ex illa, sed jecta subtcripth. lmpleatur quodjussimus, quia hoc
«x adjutorlo Dei nostram provenire victoriam : non famaetuae expedit.
enim aliter verum erit quod Apostolus ait: Neque CAPITULUMXX.
votenlis, neque eurrentii, ted miterentit ett Del. Exemplar edicti propositi a Volusianoprmfeclo
181 XII. Fateatur secundum grattam et mlseri- Vrbit.
cordiam Del veniam poenitentibnsdarl, non c secun- Volusianus prsefectus edixit: Hactenus Ccelestium
dum meritum eorum -. quandoquidem eiiam ipsam divlnae fldei et quietis publicae turbatorem judiciis
posnilentiam donum Dei dixit Aposlolus, ubi ait de amica reis secreta i subduxerint. Jam leges et jam
qnibusdam: Ne forte det iltit Deut pomitentiam. Haec edicta persequentur absenlem. Gui, quod primnm
omnia siinpliciter sine ullis fatealur ambagibus, si est, seternae urbis negatur habitatio: ut si vel in
quis d in anctoritatem catholicam et expressa ipsius proximis fuerit diversatus, debitum non evadatk exi-
Pelagii eeclesiasticis gestis verba eonsentit t * ne- tiutn. Pro merito etiam lenleritatis atque ausus sui,
que enim illa quae his sunt conlraria, veraciter ctmclos hujus edicti caulione praemonemus, ne quis
anaihemaiizata esse credendum est, nisi baec qtiibus iniquus noxio latebram putet esse praebendam: i cui-
shnt illa contraria, fideticorde leneantur et aperta,r que cuin horridl sit posiia pcena supplicii, ac slylum
confessione promantm. neeesse sit proscriptionis incurrere, quisquis reum
CAPITULUMXIX. . divinis bumanisque m rebus apud se putaverit occul-
Incipit tacra ' eplttola Constantii imperatorh, patrit landum.
ValenHnianiAuguttiJuniarii, de extiliando Catletth CAPITUUJM XXI.
hmrelico Pelagimo. u Epittola lnnocentii papw ad Extuperium epitcopum
Tolosanum, tub titulis vn.
Imperalor CONSTANTIUS VOLUSUNO, INNOCENTIDS episcopus EXSDPERIO episcopo
praefecto Urbis. Tolosano.
Cum praeleritaesuperstiiionis tunc recentia plena Consulenti tibi, fraler charissirae, quid de propo-
» Sic eod. Vind. cum Aug. et Append. ejusdem, ac nes, tubduxerunt. Mox Baron. et Baluz. cum Vind.
mss. Vallic. el Val. Quesnellus ciim vulg. Concil. et prima manu, leget etiam edicli. Quesnellus cuin
Barb. et ;»lioVat., vitam aternam.
• ms. k Vnlg. Concil., ilticiiasdimicamut;nonexpnpria Tliuan., Legesetiam ediclm,Correximus cum Vindeb.
secunda manu, uti Garneriusrecepit.Haec enim vera
toluntate, ted, etc, reliquis omissis. lectio esl et imperiales teges, et edicta praefe-
° Codd. Valllc. ct Vai. cum Aug., teeundum merita. ciorum in quae antea promulgata indicat.
Pelagianos
k lia cumvulg. omnescodd.,
Mox inseruinius etiam cum omnibus Rosiris codd. et, excepto Oxon.,cum
editis. Vulg. Concil., quemadmodumeliaminse.Codd. quo Quesnellus supplicium,
Barb. et Vat. ejusdem colleclionis retinent ipse. l Vulg. ante Quesn., ne cum kujutmodi tit potita
d Vulg. Concil., conira auctoritatem. D pmna, supplieiumac stylum, Quesn.
» lidem vulg. Concil. mendose : alque in itla qum'. rendi sit potila pmnasupplicii ac ttylum quippe cumhor-
necessesiteum
hn tunt contraria veraciler credit, anathema esse te-- proscriplionis. Magis placuit lectio nostri cod. Vin-
nendum est; nisi qum illis contraria sunt fido corde: d<b., in quo cuique pro cuivh.
ieneaniur, eic. m Baron. et vulg. Concil., tegibus.
f Hanc, praeter mss. Iiujus collectionis, reperimus> " Pracier collectiones praesentem, Dionysianam,
etiamin alia vetusiissimacolleclione tns. Barb.2888. Hlspanicam et Isidnriannm, liacc epistola coni.inetur
I Quesn., Cum prmteritassuperstiiiones, tum recen- etiam in quatuor aliis collectionibus, nimirnm tn Vat.
vanitath...: Nostros codices ;
' tes, pleuas majores fieri. Reginae 1997, Vat. 134%,Colberlin., cui sirailis est
praelulimus, cum quibiis et nis. i
TJman. Qncsnelli Lucensis 88, et in Corbeiensi: quae duo posirema
couoinit. Acccdunt ellam Barou. et Biluz., qui so- exemplaria a Coustantio laudantur. In praemissa ta-
luin habent tum recentis et major fieri, Garn. ett bula nostraecollectionis Utulus sic effertur:
. lUeii.,Quaicum prmteritmtuperstitwitistitm reeentit... Innocentii papmad Extuperium Tolosanumepiscopum. Eyitjpta
. juiseramu». per quam eiih sex titulis interrogationh ejut catnet et
„ h Al., commotet. sum retpontionhdecreta expotuit; ubi subditdivinorum
* Aiias additur ut. libxort/tmveteritet novi Testamenti summamm,
. . H|a «um Quesn. nosler eod. Vi»d, AJIOB «ditio-y
501 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 02
sita specie unaquaque sentirem, pro caplu intelligen-, A matis olficio vacent? Nam sl Paultis ad Coriiithios
liat meaequacsunt 183 visa respondi, qutd sequen- scribit, dicens : Abstinetevos ad tempus, ul vacetis
dum '«vel docilis raiio persuaderet, vel auctorilas orationi(l Cor. vn, 5), et hoc utique laicis praecipit:
lectionis ostenderet, vel custodila temporum series s multo magis sacerdotes, quibus orandi et sacrili-
demonsiraret. Et quidem dilectio tua instilulum se- candi juge officium est, semper debebunt ab hujus-
cuta prudentiuin, ad sedem apostolicam referre ma- modi consortio abstinere ? Qui si contaminatus fuerit
luit, quid deberet de rebus dubiis custodire, potius carnali concupiscentia, quo pudore vel sacrificare
quam usurpationepraesumptaquaesibi viderentur de usurpabit? aut qua conscientia, quove merilo exau-
singulis oblinere. Cur enim magU pudendum pule- diri se credit, cum dictum sit: Omniamunda mundit;
mus aliquid discere, quam omnino nescire? Milii coinquinath autem et infidelibusnihilh mundum(Tit. I,
quoqueipsi de collatione docililas accedii, dum per- 15). Sed fortassehoc licere credit, quia scriplum est:
scrutatis ratlonibus ad proposita respondere compel- Vnius uxorisvirum. ' Non permanentem in concupi-
lor; eoque fltut aliquid semper addiscal, qui postu- scentia generandi hoc dixit, sed propler continen-
lalur but doceat. Proponam igitur singula, subjiciam- tiam futuram. Neque enim integros corpore non
que responsum. admisit, qui ait: Vellem autem omnet esse i sicut et
CAP.I. — Proposuisti, quid de his observari de- B ego (I Cor. vn, 7); et apenius declarat dicens : Qtti
beat, quos in diaconii minisleriis, aut in ofiicio pres- autem in carne sunl, Deo placere non possunt: vos
byterii posilos incontlnentes esse aut fuisse generati uulemjam nonestis in carne, sed in spiritu (Rom.VIII,
(ilii prodiderunt. De his et divinarum Iegum mani- 9), El habentemfilios (I Tim. m, 4) non generantem,
fesia est disciplina, et beatae recordationis viri Siri- dixil; sed ea plane dispar et l divisa senteniia est.
cii episcopi (Epist. ad Rim. cap. 7, el ad Afr. n. 3) Nam si ad aliquos fornia illa ecclesiaslicaevitae pa-
monila evidentia commearunt: ut incontinentes in riter et disciplinae quae ab episcopo Siricio ad pro-
officiistalibus positi omni honore ecclesiasticoc pri- vincias commeavii, non pervenisse probabilur, bis
varenlur, nec admitterenluraccederead ministerium, ignoraiionis venia ' remittitur, ita ut de caetero in-
quod sola continentia d oporlet impleri. Est cnirn cipiant penitus abstinere; et ita gradus suos in qui-
vetus admodum sacraelegis auctoritas, jam indo ab bus inventi ftierint, sicretentent, ut eis non liceatad
iniiio custodita, quod in templo anno vicis suaehabi- poiiora conscendere : quibus in beneficio esse debet,
tare praecepii sunt sacerdotes; ut servientes sacris quod buncipsum locum, quem retinent, 185 non
oblationibus, puros et ab omnitabe purgatos sibivin- amiltant.m Si qui autem scisse formam vivendi mis-
dicent divina ministeriajnequeeos adsacrificia fas sit sim a Siricio deteguntur, neque statim cupidilates
admitli, qui exercent vel cumuxore carnale e coii;or- C libidinis abjecisse; illi sunt modis omnibus summo-
tium: quia scripium esl: Sancti estoie,quoniamet cgo vendi: qui post ammonitionem cognitam, praeponen-
sancius sum, DominusDeusvester(Levit.xi, 44; xx, 7). dam arbitrati sunt voluptatem.
Quibus ulique propter sobolissuccessionemproplerea CAP.II. — Et boc quaesitum est : quid de his ob-
uxorius usus fuerat relaxaius, quia ex alia tribu f ad servari oporteat, qui post baptismum, omni teinpora
sacerdolium 184 nullus fuerat praeceptusaccedere. incontinentiaen voluptatibus dediti, in extremo fina
Quanlo magis hi sacerdoies vel leviiae pudiciliam ex vitaesuaepoenitentiainsimul et reconciliationemcom-
die ordinationis suae servare debent, quibus vel sa- mtmionis exposcunt. De his observatio prior, dtirior;
cerdotiuin vel ministerium sine successione est, nec posterior, interveniente misericordia, inclinatior.
pfaeteritdtes qua ve)a sacrificiisdivinis, aut a baptis- Nam consuetudo prior tenult ut concederetur ° eis
» Colh., tel lucidiorratio. ubi sine praepositione ad vel propter si-
b Codti. Vind., Vat. Reginae et Vat. 1342, cum scquenlia,
militer scribitur : et habentem filios, non generantem
nntiqilioribusms-. Coustantii, docere. Dein responsa dixit.
oro retponsumIcgitnr in eodem ms. Val. Reginae. i In ms. Vindeb. secunda manu additur tic. Alii
c Coust., priventur, nec admillantur. Moxin sic esse.Moxet apertius scripsimus cum Vind.
Vind., vulg.,
ad tale ministerium,ubi vox lale secunda inanu ad- aliisque melioribusmss. Quesn., quod apetlius. Edit.
dila, uii Dionysium, meliiis abest. D Concil. post Merlinum, quod et aperlius.
d Cod.npud
Vat., possitimpleri. Dein codi Val. Reginae v Codd. Viudeb. et Pitli. hujus collectionis
cum quatuor aliis codd. laudalis a Couslantio, in vulgati ante Quesn., diversa. aliique
P. Coustanlius cum
templis onnovichsitudinis tum; et posl nonnulla divina aliis plerisque codd. etiam hujus collectionis Ques-
mytteria.
e Sic noslri codd. Vind. el Val. cum vulg. Ques- nelli lectionem retinuit, eoquod sententiam in duas
divisam judicet, quarum una, ut mox pon-
partes
nellus, commerciumcum ms. Vat. tifex explicat, ignorantes Siricii decreta , altera
' Edit. Rom. addit praterquam Reginae.
ex semineAaron. scientes respicit.
s Quesn.,quanlo magis. Meliusnoslri codd. et edi- 1 Val. cum aiiis editis, remitletur.
tiones. mita mss. Vind.et Vat. Reginaeeum omnibui edi-
hQuesn. inseril «tt. Delevimus cum mss. Vind., tis cobacrentiiiscum praecedenli contexlu. Quesn.,
Vat. Keginae,et Coust. Cod. Val., erit. Qui autem. Mox Val. cumaliis ediiis, delegentur.
1Quesn., Nonpropler manendumin n Addidiinus cuni nostriscodd.
concupiscenlia vulg. duas
carnali hoc dicit. Dion. el Rom. edit., iVott ad per- voces voluptatibus, et fine, quas aliisqueQuesnellus omisit,
manentem, etc. Ms. Tliuan.,non propler permanenlem. Vat. Reg. ignorat lanium vocem fine.
Praetulimusleclionem Vind. et Vai. Reginae,a duo- " Vocem eis inseruimus cuni iisdem mss. et anti-
decim a.-iliquioribuslibris apud Coustantium appro- (,uioribus edilis. Mox Va*.(ted non communicarttw.
lwlam, qnam Innocentio congruenliorem ostendunl
 B05 APPENDIX AD S. LEOMS MAGNIOPERA. 504
pcenitentia, sed communio negaretur. Namcum illis, A lieribus, prodilo earum crimine.communio denega-
temporibus crebrae persecutiones essent, ne conimu- tur; virorum autem, latente commisso, non facile
nionis concessa facilitas bomines de reconciliatione 1aliquis ex suspicionibus abslinelur; qui utique suin-
securos non revocaret a lapsu, merito, « negata com- uiovebitur, si ejus flagiiium detegatur. Cum ergn par
munione, est concessa pcenitentia, ne totum penitus causa sit, interdum probalione cessanle, vindiclae
negarelur : et duriorem remissionem fecit lemporis ratio conquiescit.
ratio. Sed postquam Dominus noster pacem Ecclesiis CAP.V. — Hlud etiam sciscilari voluisti: an preces
suis reddidit, jam depulso terrore communionem dictamibus liberum concedatur, utique posl bapiismi
darin obeuntibus placuit, et propter Domini miseri- regenerationem, a principibus poscere mortem ali-
cordiam quasi viaticum profecturis, • ne Novaiiani cujus, vel sanguinem de reatu. Quam rem principes
hacretici negantis veniam, asperitatera et duriiiam nunquam sine cognilione concedunt; sed ad judices
d
' sequi videamur. Tribuiiur ergo cum pcenitenlia commissa i ipsa, vel crimina semper remittunt, ut
exlrema communio, ul homines bujusmodi e vel in causa cognita vindicentur. Quae eum quaesitori fue-
'
supremis suis, permiltenie Salvatore nostro, a per- rint delegata, aut absolutio, aut damnatio, pro ne-
petuo exitio vindiceulur. gotii qualitale profertur; et dum legum auctoritas in
CAP.III. — Qusesiturnest etiam super his qui post B improbos exercetur, erit dictator immunis.
baptismum administraverunt, et aut tormenta sola CAP.VI. — De iis etiam requisivit dileclio tua, qui
exercuernnt, aut eiiam capitalem f protulere senlen- inlerveniente repudio, alii se matrimonio copularunt,
tiam. Nihil de iis legimus a majoribus diffinitum.Me- quos in utraque parte adulteros esse manifestumest.
minerant enim a Deo polestates bas fuisse concessas, 1 Qtii vero vel uxore vivente, quamvis dissociatum
et propter vindictam noxiorum gladium fuisse per- videatur esse 187 conjugium, ad aliam copulam fe-
missum,et Deiministrumesse datum vindicem inhu- stinarunt, non possunt adnltcri non videri: in tan-
jusmodi. Quemadmodum 186 igitur reprehenderent tum ut l etiam bae personae quibus tales conjuncii
factum, quod auctore Doinino viderent csse conces- suut, etiain ipsae aduiterium commisisse videaniur,
sum? De his ergo s ita ut hactenus servalum est, sic secundum illud quod legimus in Evangelio: Qui di-
babemus : ne aut disciplinain evenere, aut contra . miterit uxorem tuam, et duxerit aliam, nmclialur. Si-
auctoritatera Domini venire videamur. lpsis autem in militer et qui dimistam duxerit, mcechatur(Matth. xix,
ratione reddenda gcsla sua omnia servabuniur. 9). Et ideo omnes a communione m abslineudos. De
CAP.IV. — Et illud desideratuni est sciri, cur parentibus autem, aut propinquis eorum, nihil tale
communicantes viri cum adulteris uxoribus non con- statui polest, nisi iricentores illiciti consorlii fuisse
veniant, cum econtra uxores in consorlio adultero. C detegantur.
rum virorum manere videamur. Super hoc Christiana CAP.VII. — Qui vero libri recipiantur in canone n,
religio adulierium in utroque sexu pari ralione con- brevis annexus ostendit. Haec suut quae desiderata
demnat; sed viros suos mulieres de adulterio non fa- voce moneri voluisti. Mosilibri quinque, id est Ge-
cile accusant, et non babent latenlia peccata vindi- nesis, Exodi, Levitici, Numeri, Deuteronomii; et
ctam. Viri autem uxores h suas liberius adnlteras "Jesu Nave I, Judicum I, Regnorum iibri qualuor, si-
apud sacerdotes deferre consueverunt; et ideo mu- mul et Ruth, Prophetarum libri XVI, Salomonislibri

Vulg. cum Vat. Reginae, negata communioett, bant mss. Vind. et Val. Reginae, verbum tindtceniur
concessapcenitentin.Meliusalii noslri codd. relerturad crimtna, el cobatreniius cum sequAnlibus
b Codd. Vat. Reginae, et alius cum ediiis Kom. fuertnt delegata: pro i)uo codices qui habent cautm
Dion., cic, abeunnbus. cognitm, praefeiunt fuerint delegalm.
c Quesn. cum aliis vulg. inserit et; melius delevi- k Quesn., Qui ergo, vel qua, viro, vel uxore vi-
mus cum nostns codd. Vind. et Vat. P"Sl pauca sub- venle.... conjugium, tamen ad aliam cupulamfestina-
tequi apud Quesn. cum antiquis editionibus. At sequi verint. Praetiilimuscod. Vind., cum quo vulg. et alii
habent ulii codil. codd. concihunt.
d Vai. ms. cum edit. Rom., Dion. et Cousi., Tri- 1 Paniculam etiam adjecimus cum mss. Vind.,
buetur. Vat. Reginae, aliisque vulg.; et mox cum iisdem co-
• Sic nostri codd. cum aliis edilis. Quesnellus, in dicibus et Labbeo cohaerentius cum leclione praece-
exlremh. denli conjunni pro conjunclmemendavimus.
f Quesn., pertulere, ob incautam lectionem abbre- .D mSic Vind., Val. Regiuae,ac sex alii codd. a Coust.
viationis, perperam : nam de administrantibus jusli- laudati cnm cieteiis-vulg. Quesncllus et cod. ab Har-
liam hic sermo est. Post nonnulla Quesnellus, Quo- duino allegatus, fideliumabttinendi.
modo igitur. Nosiros codices secuti sumus. " Dion. addit Scripturarum. Isid. cum vulg. Con-
s Sic codd. Vind., Vat. Regihae, et vulg., excepto cil., sanclarum Scripturarum. MoxQuesn., Hmc tunt
Quesnello, qui omiltil ita. ergo. Delevimusergo cum codd. Vind., Val. Reginae
h Vulg. delent tuas. Cod. Vind., tuas adulterantes, et Coust. ediiione.
et delet liberius. ° Ex fide optimorum codd. Vindeb. et Vat. Reginae
1 Sic nostri codd. cnm vulg. Quesnellus, quitquam. addidimus numeros 1 lihris Jesu Nave el Judicuin.
i Quefn., illa. Melius codd. Vind. el Vat. Reginae Concinit ms. Vat., qui eiiani habei Rnth I. Ex iisdem
cum coeieriseditis. Moxcausm cognitmvindicenturin mss. et caeteris vulgaiis correxijnus Prophrtarum li-
ms. Oxon. ac pluribus aliis codd. cum antiquis edi- bri XVI, pro XVII, uti praeferebatQiiesnelliedilio.
tionibus. Ila etiam Diouysiusvulgalus. At exemplar Ecntra ubi Qnesnellus dein scripsi, Judte I, et Ja-
Regiuiu Dion. cuin inss. Colb. ei Lucensi, cauta co- eobi l, cum iisdem mss. et vulg. delevimusnumerum
anita vindieetur.In noslra vero leciione, quani pro- uniiatis, qui ex voce epislola inlelligitur.
805 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL 50C
quinque, Psalterium. Item Historiarum, Job liber, A mus, illico, ut oportebat, percunclali de vestro statu
unus, Tobiaeunus, Estherunus, Judith unus.Macha- sumus. Verum ubi reperimus vos ex sententia de-
baeorumduo, Esdrae duo, Paralipomenon libri duo. gere, Domino Deo nostro uberes gratias relulimus,
Item novi Testamenli: Evangeliorum libri qualuor, quod suos famulos, suisque altaribus servienles et in
aposloli Pauli epistolae XIV, epistolae Joannis III, adversis tuetur, et in prosperis gubernare dignatur.
epistol* Petri II, epistola Judae, epistola Jacobi, Aclus Qui cum iradidisset episiolas, * eas praecepi illico
apostolorum, 188 ApocalypsisJoannis. Caeteraau- recenseri, in quibus multa posita pervidi, quae stu-
lem, quaevel sub nomine Maithiae, sive Jacobi mino- porem mentibus nosiris indicerent, facerentque nos
ris, vel sub nomine Pelri et Joannis, quaea quodam non modicum dubiiare, ulrum aliter putaremus, an
Leucio scripta sunl *, vel sub nomine Thomae, et si illa ita essent posita quemadmodum personabant.
qua sunt talia, non solum repudianda , verum etiam Quaecum saepiusrepeti fecissem, adverti sedi aposto-
noverisesse damnanda. Data x kalendas Marlii, b Sli- licae, ad quam relatio missa quasi ad caput currebat
licone et Anlhemio, viris clarissimis consulibus. Ecclesiarum, aliquam fieri injuriam, cujus in ambi-
guum adhuc senlentia duceretur. Unde de quibus
CAPITULUMXXII. jamdudum scripsisse me memini, nunc iierare for-
Incipit eohtola Innocentii papm ad Macedonet epi- mam argumcmis evidentioribus s relationis veslrae
* B
scopos, sub tilulis IV. geminata percunctaiio compellit.
CAP.I. — Eos qui viduas accepisse suggeruntur
INNOCENTIDS d Riro, EOSEBIO, EUSTATHIO, CLADDIO,uxores, non solum clericos eflectos agnovi, verum
MAXIHIA.IO, ELGENIO, GERONTIO, JCAN.M, POLYCHRO-
NIO,SOPHROMO, FLAVIANO, HILARIO, MACEDONIO, etiam usque ad infulas summi sacerdotii pervenisse :
CALICRATI, ZOSIMO, PROFUTDRO. NicETiE, HF.RMO-quod conlra legis esse praecepta nullus ignorat. Nam
GENI,VINCENTIO. ASIOLOCO, TERENTIANO, HERO- cum Moyseslegislator clamitet: h Sacerdotesuxorem
DIANO 189 ET MABTIANO e, epi>c«pis Macedoni-
bus, et diaconibus, in Dominosalutem. virginemaccipiani(Lev.xt.i,13); ac ne ' in bocpraece-
ptoaliquid putareturambiguum.addidit: non viduam,
Magname gratulatio habuit, cum posl tot discri- neque ejectam: contra quod 190 praeceptum divina
mina tolius, ut ila dixerim, mundi, Vitalis archidia- auctoritaie subnixum, nulla i deflniiio mandati alle-
conus veslrarum portilor lilteraruin ex illis partibus ritis opponitur, nisi consueludo veslra, quae, ut ipsi
ad nos usque directus advenit. Quem cum vidisse- fatemini, ex ignorantia k et, ut verecundius dicam,

« Dton. cum mss. collectionum Hisp. et Isid. quae menlis primus esse debebat, ut in noslro catalogo,
hanc epislolam a Dionysio susceperunt, adduni vel in codd. Vai. et Barb. desideratur; in Corbeicnsiati-
sub nomineAndrem,quma Nexocharide (Al. Xenocha- tem postpoiiitur : qui pariter error hujus quoque or
ride) et Leonida phitosophis, vel Thomm, ec. Al in (C dinis pertnibationein prodt. Igitur verior ordo in
eodd. bujus et aliaruin antiquarum cnllectioiiuinliaec nosirse collectionismss. profertur, cum quibus etiain
verba omitiuntiir. Solum in ms. Vind. secundaetan- concinit ms. Veron. 58et Vat. Reginae1997. Diony-
tii|u;i manu adjecta fuerunt. Mox talia est in bujus sius etiam, ex quo Hisp. et Isid. derivarunt, duos
collectionis exemplaribus. Caeterascollectiines mss. primos rpiscopos nominare contenlus, sic habet: In-
eum vulg., alia. nocenlius Rufo, Eusebio, el cwterisephcopis, etc.
b Mss. hujus collectionis et Vat. Reginae liabent 0 Notat. Quesn. in Rom. edit. posi Crabbum addi
simpliciier Stilicone, omissa voce secundo, quam re- el cmteris; quod cum absit ab omnibus mss. in qui-
clius alisecolbctiones et vulg. exhiben*. Cod. Vat. bussinguli episcopi nominantur, ad-eas solas colle-
cum al o laudato ab Harduino habet, Dat. kal. Mar- ctiones periinet qua: cum Dionysio duos primos tan-
tii,e Slilicone n, etc. tum episcopos appellani. Cum Merlinus ex Isidoro,
Exstat in iisdem mss. collectionibus, in quihus qui Dionysianam inscripiionera exceperat, duos
praecedens, acpraeierea in p<rveiusiocod. Veron. 58. priores tanlum episcopos cum addilione et cmlerit
d Episcoporum ordo in hujusmodi litteris permagni edidisset, Crabbus codicem nactus in quoomnescpi-
haberi solet ut eorum digmtas vel anliquitas elHatur. scopi relerebanlur, inserlis nominibus episcoporum
Id vero exceptionempatitur in iis epislolis, in quibus qui antea deerant, addiiamentum el calerh, quod
codicum ordo discrepal, nisi forte ex plurium colle- delere debebat, retinuit.
ciionmn codicumque concordia, quiiiani ordo praefe- f Quesnelliis ciini mss. hujus colleclionis, pracepi
rendus sit agno-ci queat. Ii>vetusta collectione inss. illat illico. Alirum colleclioniimleciionem praetuli-
Vat. 1342 et Barb. 2888, ordo sie effertur : lnnocen- r. mus. Mox pro indicerentDionysius melius injicerent.
tius Sophronio,Zosimo,Asioloco(Barb., Asiologo),Eu-' Alias, inducercnt, quod Coustanlius relinuit.
tebio*,Eugenio, Flaviano, Profuturo, Terenliano, Eu- s Cod. Vat. cum iiuabus aliis mss. collectionibus
tlasio, Gerontio,Hilario, Nicetm, Herdoniano (Barb. Corb. et Colb. Lucensi. niationh aeminata percon-
melius, Heiodiano) el Marciano, Claudio, Joanni, talio vesira compellil. Diony us omillit relationh ve-
Macedonio,Hermogeni,Maximiano,Polychronio, Cat- tirm. In cod.Vind. vox vesira;secnnda manudeletur:
licrati, Vincenlio,episcoph Macedonibus, etc. Vcrba deest autem in ins. Vat. Reginae.
b Ila mss. nosirae collectioniscum
cum parlicula copulativu et Marciano, quae uliimo Vat. Reginae.
episcopo conveniunt, ut in nostro catalogo Iegitur, Caeteri »
aliarum collectioniim sacerdos... accipiat.
dum hic in medio posita cernuniur, miniis tliligentis Sic noslri codices cum vulg., excepto cod. Vat.
exscriploris lapsinusatis indigitani. Iu ms. Corbeiensi Reginae, qui cum Quesn. babet : ne hoc prmceptunt
sic : Innocentiut Eustasio, Eugenio, Poticronio, Hita- alicui viderelur ambiguum;et dein, contra hoc.
rio, Zosimo,Hermogeni, Therenliano, Rufo, Ctaudio, i lia cum Quesnellocodd. Viud. prinii manu, c|
Geromio,Suffronio, Macedonio,Profuturo, Vincentio, coil. Vat. Reginae. At ms. Vat. 1342, cum caeleris
Herodiano, Eusebio, Maximiano,Johanni, FLiviano, collectionibiis, defensio; idque in Vindeb. secunda
Culecrati, Nicilic, Aciologo,Marliano, episcopisMa- inanu restitutum.
cedonibus. P.nfusThessaloniceusis, qui ex aiiis docu- k Cousiantiui et ms. Vat. Reg. delent et. Mox ctnu
607 APPENDIX AD S. LEOMS MAGNlOPERA. 50a
iion ex apostolica tradiiione el integra ratione consti- k detur, quod post baptismum assumitur. Ipse Domi-
luta est. Nos autem omnesque per Orientem Occiden- nus cum interrogaretur a Judaeis, st licefet dimiltere
tcmque Ecclesias noverit vestra dilectio haec penitus uxorem, atque exponfiret fieri ndn debere, addidit:
non admitiere, nec ad ultimum ecclesiastici ordinis Quod ergo tfeus junxit, homo noii separet (Matth.
locum tales assuraere; et si reperti fuerint, remo- xix, 6). Ac ne de his locutus esse Credatur quaepost
yere. baptismura sortiuntur,f mementote hoc et a Judaeis
CAP.II. — Deinde ponitur a non dici oporlere di- interrogatum, et Judaeisesse responsum. Quaero,et
gamuin eum qui catechumenus habuerit atque amise- sollicitius quaero, si una eademque sii uxor ejdS qui
rit uxorem, si post baptismum fuerit aliam sortitus, anle caiechumenus, poslea fidelis sit, filiosque ex ea
eamque primam videri, quac novo bomini copulata cum essel catechumenus susceperit, ac poslea aliii's,
sit : quia illud conjugium b post baptismi sacramen- cum fldelis : utrum sint fratres appellandi? an non
lum ctim caeieriscriminibus sit ablutum. Quod cum habeant, defuncto postea patre, erciscundaehaeredi-
de una utique dicitur, certesi tres habuerit in vetere tatis consortium, quibus filiorum noihen abstulisse
positus c homine uxores, eritei.quae post baptismum creditur regeneralio spirltuatis? Quod cuin ita sea-
quarta est, sic interpretantibus, prima; virginisquo tire atque judicare absurdum esl : quae (malum) ra-
nomen accipiet, quae quarlo ducta est loco. Quis, B tio est lioc defendi, et vacua opinione magis jaciari,
oro, islud non videat contra Apostoli esse praece- quam aliqua auctoritate roborari, cuin non possit
ptuin ? qui ail: unius uxoris virum (I Tim. m, 2; Tit. inler peccaia deputari, quod tex praecepit, et Deus
i, 6) oporiet fieri sacerdotem. Sed objicilur, quod iu s injungit? Nunquidsi quis catecbumenus virtuiibus
baptismo totura quidquid in velere homine geslum stoduerit, hiimilitatera h seeutus fuerit, patientiam
est, sit solulum. Dicile mihi, cum pace vestra loquor, tenuerlt, eleemOsynasfecerit, morti deslinatos qua-
crimina lanlum dimiiiuulur in baptismo, an et illa libel ratione eripuerit, adulteria exhorruerit, castita-
qux secundum legis praecepia ac Dei institula com- teml tenuerit; quaerosi haec,cum fuerit factus fidelis,
plentur? Uxorem ducere crimen est, aut non est amiltat, quia per baptismum, totum quod velus homo
crimen? Si criinen est, ergo, praefalaveniad dixerim, gesserat putatur auferri ? Aspiciamushominem genti-
erit auctor in cutpa, qui ut bomines crimina com- lem Corneliura (Att. x, 1) i oralionibus atque elee-
milten nt in paradiso, cum ipsc ita eus jungeret, be- mosynis revelationem, Petruraque ipsum vidisse.
ncdixit. Si vero non est crimen, quia quod Deus
Nunquid per baptismum baecilli ablala sunt, propter
junxit, nefassit crimen appellari, et Salomon e addi- 192 k 1ua3 e' baptismum videtur esse concessum ?
dit : Etenim 191 a Deo prmparalur virouxor (Prov. Si
itacreditur, rtiihi crediie, non modicum erratur;
xiS, 14): quomodo crcditur inter crimina esse di* g bene gestum fuerit, et * secundum le-
missum, quod Deo auctore legitur consuramalum? quia quidquid
Quid de talium (iliis percensetur? Nunquid non erunt gis praecepia cnslodltum, non potest agenti deperire;
admitlendl ih heeredlialisconsortium, quia ex ea su- quod quia ex Dei mandato efflcitur, non potest dici
scepti sunt quae ante baptismuin fult uxor? erunt- peccatum, et quod peccatum non est, solvi inler pec-
que appellandi vel nalurales, vet spurii, quia non cata omnino non debet ; eritque integrtim aesti-
est legitimum matrimonium, nisi illud, ut vobis vi- mare aboleri non posse prioris nomen uxoris, cuin

mss. Vat. Reg. el Vat. 1342; ac caeteris editionibus, h SicThuan., Vihd. aliique codd. cum vulg. Ques-
non ex aposlolicamagis plaeuilquam ex non aposlo- nellus, custodierit.
lica, ut apud Quesnellum legitiir. >Quesn., secutus fuerit. Nostros codices et vulg.
n Quesn., non deberedici. Nostroscodices consen- prxtulimus. Deid Vind. ms. cum Vat. Reg<et Cou-
tientibus caelerisedilionibus seculi sumus. Slantio, gesserit.
bAl., per bapthmi; ac post pauca, ablalum in I Qtiesn., orationibutdedilum eleteemosynhvacan-
Thuan. ac Vat. mss. pro ablutum. tem perrevelationemPetruni etoeatte, ipsumquevidhte.
«Siccodd. Tliuan., Vind., Vat. Reg., cum alio Lectionem optimorum codicnm Vindeb. et Vat. Re-
Vat. et alii apud Coust. Soluni Iibrariorum l.ipsu pro ginae a Coustantio ex aliis pluribus antiquissimis
virginhquequidam codd. habent virginfqum, vel vir- codicibiis recepiam Juxinius pracferemiam.
yini mque. Dion. cum ms. Thuan. et edit. Concil., k Quesn., qum illi baptisntumipsum, videlur. Cod.
virginh aeque. Emendationem Couslanlii comexius . Vat. Reg., Ne per baptisma hmc illi abluta sunt,
exigit. Quesn. cum Oxon. ul credimus, homine, uxor D ptopler quembaptlsmumCoilstantium
videtur esse eoncessum.Sex
ejut, qum post buplhmum quarta est, sic interpretan- probae notae mss. apud habent abluta.
tibus, pi ima virginis nomenaccipiet, etc. Vulgaiorum lectionenl roeepimus, concinenlem cum
J Adjecimus dixerim ex nostris codd. ac caeleris ms. Vindebon., in quo soluro pro Nunquid legi-
editis. Mox vulg. el plerique codices delent homines. tur Ne.
e Ita codd. et vulg. Quesnellus, ail. J Quesn., concinentibus Dion. Hisp. et Isid., te-
1 Vind. cod. cum Val. Reginae,meminerit: melius cundum prmceptaUgaiia cuslbditumnon potest facien-
in vulg., meminerinl. tibut deperire. Nuptiarunt etgo topula,.quia Dei man-
s lia codd. bujus collecliouis, excepto Thuan. dato perficitUr,non potestdici petcaium, et ti peceatum
nunc RegioColbertino, in quo habetur indulget. Me- non est. Praetuliinus codd. Vind., Vat. Reginae,alium
(ius et verius in nostro Vat. el alio Vat. Reginae, Vat. et alios quos secutus est P. Cousianiius. Post
junxil, vel in Barb., conjunxit; nam pontifex alludit nonnulla ante vocem omnino mss. Vat. et Barb. cuin
pracedentibus : Quod Deut junxil, hemo non tepa- plerisque vulg. insenlnt credi; idque in Vindeb. se-
ret: unde hanc lectjoiiem Labb. et Coustantius prae? cundis curis additum.
 509 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTiTtlTORUMS. SEDIS APOSTOL. 510,
non dimissum sil pro peccato, quia ex Dei sit volun-, A remedio ac necessitate temporis stalulum est, con
lale completum. stat primitus non fuisse, ac fuisse regulas veteres quas
CAP.III.—Ventum estad tertiam quseslionem,quae ab apostolis aut apostoticisviris iraditas Ecclesia Ro-
pro sui difficultate longiorem exigit disputationem. mana custodlt, custodiendasque mandat liis qui cam
Cum nos dicamus ab haereticis ordinalos vnlnera- audire cbnsueverunt. Sed necessitas temporis id fieri
tum * per iltam manus tmpositioiiem habere caput, magnopere postnlabat. Ergo quod pro remedio ne-
et ubi vulnus infixum est, medicina est adhibenda, cessitas h reperit, cessante necessitate debet utique
ut possit recipere sanitatem: quaesanitas post vulnus cessare pariter quod urgebat, quia alius est ordo le-
secuta sine cicalrice esse non polerit; atque ubi gitimus, alia usurpatio, quam ad praesens fieri tem-
poenilentiaeremedium necessarium est, illic ordina- pus impellit.
tionis honorem locum habere non posse. b Nam si, Sed canones apud Nicoeamconslituti de Novatlanis
Ul legitur, quod Utigerit immundus, immundum erit fleri permiserunt. Prius ille canon a Patribus instim-
(Num. xix, 22; Levit. xv, 4) : qnonodo eilribuetur tus ponendus est; ut possimus advertere vel quid, vet
quod munditia ac puritas consuevit accipere? Sed qualiter sensum ab iisdem sil, vel praecepium. De
cconlra asseritur eum qu.i honorem amisit, honorem ih, inqult, qui seipsosnominanlCatharos,id est Mitn-
darenon posse; nec illum aliquidjaccepisse, quia ni-1B dos, et aliquanddveniunlad Ecclesiamcathclicam, pla-
hit in dante erat quod ille posset accipere. * Acquie- cuit sanctmet magnmsynodo, ut accepta maiitis impo-
scimus, et verum est. Certe quia quod non habuit, sitionesic maneantin clero (Nicmn.can. 8): ' Possum
dare non potuit; damnationem utique, quam habuit, vero dicere de solis Novatianis hoc esse praeceplum,
per pravam manus imposilionem dedil; et qui parti- nec ad aliarum hseresum clericos perlinere. Nam si
ceps facius tst damnato, quomodo debeat honorem uliquc ita de omnibus diffinirent, addidissent: a No-
accipere, invenire non possum. vatianh aliisque harelicis reverientes debere i in suum
Sed dicitur vera ac justa legilimi sacerdotis d be- ordinemrecipi; 194 1u0^ 'la esse>^ttam lllud maxi-
nedictio auferre omne vitium quod a vitioso fue- nie quod de Paullanistis dictum est (Can. Nicwn. 19),
rat injeclum. Ergo, si ita est, applicentur ad ordi- poterit confirmare, a quibus venientes etiam baptizari
nalionem sacrilegi , adulteri atque omnium cri- praecipinnt. Nunquidnam cum de Pauiianislis jubent,
minum rei, quia per benedictionem ordinalionis omnes qui ab bsereticis reverluntur, erunt hoc exem-
tn crimina vel vitia putantur auferri. Nullus sit pce- plo baptizandi? Quod cuin nullus audeat facere, de
nitenliae 193 locus, quia id poiest praestare ordina- ipsis tantum esse praeceptum ratio ipsa demonslrat.
tin, quod longa satisfactio pracstare consuevit.e Sed Dcnique baptizalos rite a Philippo evangelista Petrus
nostrae lex est Ecctesiae, venienlibus ab baerelicis, (C ct Joannes sola manus imposilione consummanl;
qni tamen illic liaptizaii sunt, per matius impositio- illos vero quos apostolus Paulus baptizatos Joannis
nein, laicam tantum iribuerc communionem, nec ex baptismate reperit, interrogavit an Spirilum sancttim
h;s aliquem in clcricalns honorem vel cxiguum sub- accepissent; fatentibusque Se illud neqnidem nomen
rogare; at vero ii qui a ' calliolcti ad hseresimtrans- audisse, jussit eos baptiziri. Videiis ergo rite bapti-
ieruni, qiios ntiter non oportct nisi per poenitentiam zaios illo dono iterari non posse, et aliter sola aqua
suscipi, apud vos non soluinpceiiilenliani non agunt, lotos baplizari in nomine Patris, et Filii, et Spiritus
vcrum etiam honore cumulanlur. sancti necessarium k pervideri. Ita el de Novatianis
Sed Anysii quondam fratris nostri alioruinque jussum lanluui esse, lucida manifesiatione.relegitur.
«ssacerdotum summa deliberatio haecfuit : ui quos Qund idcirco dlstinclum esse ipsis duabus haeresibus,
Bon<susordinaverat, ne cum eodem remanerent, ac manifesta ratio declarat; quia Paulianislaein nomine
lieret non mediocre scandalum, ordinati reciperen* Patris, et Filii, et Spiritus sancli minime * baptiza-
tur. Vicimus, ut opinor, ambigua. Jam ergo quod pro bant; et Novaiianiiisdem nominibustremendis vebe-
«Solus Quesn. cum Oxon., per illam ordinationem;JDConcil., invenii. Dein ad verbum urgebat notavit
et post pauca, est adhibenda, qua possit vulneralut Quesnellus: Suppte fieri, nisi legat vigebat.
recipere. • Quesn. et Dion., PoMumus.
b Vulg. Concil. posl edit. Rom. addunt verbum i Cousi., i» suo ordine. Dein Quesn., tuscipi: quod
decernimus, quod nec CoUstanliUs, neC nos in ullo ita non esse, addila particula non cum solo ms. Oxon.
ms. inv.niiniis. praeter ms. Thunnei alinrumque codicum fidem, et
e Verbum acquiescimusin mss. Vat. et Rarb. ac in conira mentem Innocentii. In Dionysio, atque iis
Vinriebon.secunda nianu additutn fuil. Post pauca codicibus qui a Dion. proficiscuntur, pessime scrib»
quidara
d codd., comparliceps. lur : Qnodti ita esset.
'j e Quesn. cum solo Oxon., ordinatio, k Quesn. cuni quibusdam mss., provideri. Dein /u-
Cnd. Vind. cum Dion., Vat. Reginae el vulg. cida manifestationerelegitur scripsimuscum ms. Vind.
Concil., Nostrm vero lex est Ecctesim.
' Quesn. et vulg. Concil., a catholica ftde. Delevi- et aliis P. Cnusiantii. Concinit Val. Hegina,',qui ha-
bet et delucida manifeslationerelegilw. Quesn., li-
mus fi.deaucioritaie cod. Vindeb. aiiorumque.exem- quida manifestationeperlegitur.
plarium, cum quibus concinuut illa inferius : De ca- 1 Quesn., baptizant. Al Novatianibaptitabam; Dion.
tholita ad hmretimtransient: ubi ititelligitnr calholica et Coust. utroque luco baptitaiit, Seculi stuntiscodd-
Ecclesia; ipseque Quesn. iu marginali postiUa Oota- Vind., Vat. Reginse, alium Vat. et Barb. cum vulg.
vil: Oxon. addit fide, ttontecte. Conc. Post nonUullain ms, Vind.cum Dion., I)e o/n-
* AI., consacerdotum. nifttis tegregatis. Melior videtur leclio aliorum eodd,
¥ Cpd Vind. et Vai. Reg, eum Coust. et vulg. ft vulg. omnibui, id est baeresibus, teartuatii.
 Sll APPENPIX AD S. w-ONIS MAGNIOPERA. 513
randisque baptizant; ntc apud istos de nnitate pole- >A> Bonoso conflderet ordinatum, si non sacrameuta
statis divinae,hoc est Patris, ei Filii, et Spirilus san-
i- confecit, si non populis' distribuit, si non missas
cti, aliquando quaeslio commoia est. Et ideo, omnibus is secundum consuetudinem complevii, quid de his cen-
segregatis, haec sola etecta est, cul istud crederent it seatis, quaeso, promatis apertius. Ad summam certe
concedendum, quia nihil in Patris, et Filii, et Spiri- i- qui nihil a Bonoso acceperunt, rei sunt usurpataedi-
tus sancli sacramento peccarent. Si quis vero de ca- i- gnitatis, qui conflciendorumsacramentorum sibi vin-
tholica ad haeresim transiens, aut lidelis « ad aposta-i- dicaverunt, s aut non vindicaveruut auctoritatem,
siam reversus, resipiscens redire voluerit, nunquid id alque id se putaverunt esse, quod eis nulla fuerat
eadem ratione poterit ad clerum b permilii, cujus is regulari raiione concessum. Pervideat ergo dileclio
commissumnon nisi longa poenitentiapoteritaboleri?? vestra hactenus talia 198 transisse; et advertiie,
Nec post poeniientiam clerirum fieri ipsi canones sua ia quod utique, h ut dicilis, necessitas impetavii, in
auctoritaie permittunt. Undeconstal qui de catholica :a pace jam constitutas Ecclesiasnon posse praesum>-re;
ad Bonosumtransiere damnatum, atque se passi sunt it sed, ut saepeaccidit, quoties a populis aut a turba
vel cupierunt ab eodem ordinari, non oporluisse ec- :- peccaiur, quia in omnes propler multiludinem non
clesiasticae ordinationis suscipere dignitaiem, qui ii potesi vindicari, inultum ' sotere Iransire. Priora
eommune omnium Ecclesiaruin judicium deserentes,. i, B ergo diraittenda dico Dei judicio, et de reliquo maxi-
195 suam peculiariter in Bonoso vanitatem scquen- i- ma solliciludine praecavendum.
dam esse duxerunt. CAP.IV. — Veniamnunc ad maximum quasi quod-
Sed multos constat vim passos, aique invitos at- dam thema Photinum; et, quod mihi anxium est ac
tractos, repugnantesque ab eodem ordinatos. Dicat it dilficillimum,i majonim revolvam senteniias. Fuerat
mihi, volo, quisquis id credil, si non post ordinatin- de illo quoquo pacto, ut etiam ipsi commerainistis,
nem c Bonosi interfuit, cum conflceret sacramenta;; aliquid utique gravius constilutum. k Verum quia id
si communioni ejus participalus non est; si statimii per rumorem falsum, ut asseritis, subreptura huic
discedens de ejus pessirao conciliabulo ad Ecclesiam n sedi, et elicitum per insidias demonstratis: quia res
rediit: isie talis d invenitur habere excusalionis ali- ad salutemrediit,' et vel veuiain nos hanc in tantura
quem colorem. * Caeterum qui vel post annum vel1 vobisannitentibus post condemnaiiohemmmore apo-
menses ad Ecctesiam redierunt, inlelligitur eos, quiaa stolico subrogamus; tanlisque vestris assertionibus,
in catholica uoverant se propter viiia sua non posse» vobis lara bonis tamque charis non dare consensum,
suscipere ordinationem, idcirco ad iilum perrexisse,, omnibus duris rebus durius arbitramur. Pro vestra
qui passim et sine ulla discussione ordinaiiones illi-> ergo approbatione, fratres charissimi, et sententia ac
citas faciebat; credentes se posseper istam instituiio-. G ( postulationeepiscopum Photinum habetole licitumila
nera in catholica invenjre lncura, de quo amea despe- constituere, ut deprecamini. Noslram ergo in melius
rarant. Nunc illud, quodsuperest, iiuerrogo: qui post, conversam sententiam labore vel lestinionio vestro
mensem, aut eo amplius rediit, cum se presbyterumi compotes voti suscipite, atque " Eustachium a me
* Dion., ad apottasiam revertens: quod eraendatum dorum sacramentorum auctoritatem, usurpalaedigni-
est in Isid. et vulg. Concil., ab aposlasia revertens et tatis reos esse, quippequi nibil acceperint regularit,
retipitcent. seu legitimaepotestaiis. Hinc vox regulari, a Quesu.
b Quesn. cum vulg. Concil., admitti. Dein Vind. in seqnentibiis omissa (observante P. Coustantio),
cum Dion.et vetuslioribus inss., quorumeommhtum. necessaria esi, uli exsiat in omnibus libris cum edilis,
Tum Quesn. cum solo Oxon., post longam pmnilen- tum mss., nisi quod in mss. Iiujus collectionis men-
tiam. Vind. et Vat. Reginae,abolere, nominativocasu dose babelur relaxandi, vel relaxari: quod postremum
accepla longa pwnitentia. prima manu scriplum in cod. Vind. secunda emenda-
.c SolusQuesn., Bonoto. Post pauca in mss. Vind. tum est, etsubstiiulum regulari.
et Val. Reginae,cum Dion., ti stalim discedentibus. h Oxon. ms. delet ut diciiit. Vind. et Vat.
d Iia nostri pr.i-staiitiorescodd. Vind., V.il.Re^inae, omillunt utiqtte. Dein non prmsumere, omissoReginae
verho
Barb. etalius Vat. QucsnelluselCousiant. cumDion., _"j. potse, legiiur apud Coust., qui mallet legi nondebere
potest haberecoloremaliquem excusationh. prmtumere potius quam non potse. Cod. Vat. Regiuac
• " Quesn., qui vet post annum aut mensemad Eccle- uiendose babet non prmtum esse,pro nonprmsumere,
tiam redierunl, inlelligimuteot qui a catholica; ei in- 1Sic mss. bujus collectioniscumaliis. Dion., toleat.
fra, per htam int itutionemtocumin Ecclesiacatholica Vulg. Concil. et Coust. cum aliis codd., Solel trans-
reperire. Vind. ms. leclie, aliis niss. confirmata et a ire, priora dimittendadico. Vat. Reginaedelcl tautum
Coust. recepta, magis placuit. SolumVind. ctun Dion. ergoi Dein cod. Oxon., maxime pmcavendum.
et Vat. Reginae addil alii ante voces qui vel post an- I Codd. Vat. Reginae, Barb. et alius Vat. cum cae-
num. Post nonnulla, Quesn. cum Dion., per htam in- teris colleclionibus mss. etexcusis, majorum meorum.
tlitutionem locum in Ecclesia catholica reperire, de Dein sei ipsimusaliquid uliquecumnoslris codd. Apud
91.0,etc. Praetulimtismss. Vind.et Vat. Reginae.Cou- Quesn., atiudutique.
k Quesn.,
sianiius eamdem lectionem recipiens, in Ecclesiaca- Verum quoniam id per rumorem falsum
tholica retinuit. asseritis subreptum, etc. Melior lectio optimi cod.
' Vulg., tribuit. Melior visa est lectio ms. V.nd. Vindeb., cum quo alii codd. et vulg. concinunt.
Dein solus Quesn. quid de hoc eenuath. 1 Vulg. delent et vel, quas voces inseruimus ex eo-
s Quesn. cum vulg. Concil. desideral verba aut non dem cod. Vind. ac Vat. Reginae,aliisque sex prae-
vindicaveruni,quaeex ms. Vmd. cumDibn. et Cousi. stantioribus inss. apud Coustanlium.
n Coust. cum duobus
aliisque quampluribus codd. revocavimus. Senteniia mss. Corb. etColb., ore.
n Sic oranes codices ct cxcusi et mss,, exceplo
btijus loci haec est, ordiuatos illicite.a Bouoso, sive
Sibi viudicaveriili, sive non viudicaVerini conficieu- Oxon., ex quo solus Quesu. edidil Euslaehiui ttu*
 613 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 51*
. sxpissmiecomprobatumnolite exspeclare, ut diaconii,, ii.Alis tradita, inlegra vellent servare Domini sacerdo-
: i- tes, nulla diversila*, nulla varietas in ipsis ordinibus
gratia spolietur. Sollicitos enim vos pro salutc liben-
ter audio; conlra 197 caput etiamsi faciendum sit,t, etconsecrationibus haberetur.Sed dum unusquisque,
non libenter admitto : cui manum porrigitis, vobis- non quod traditum est, sed quod sibi visum fuerit,
cum porrigo; cui porrigo, mecum porrigite. Haec c hoc exislimat esse tenendum, inde diversa in diver-
enim ad Corintbios aposlolica est declarata benigui- i- srs locis vel Ecclesiis aut teneri, aut celebrari viden-
las: ut in uno spiritu duclam ac reductam sententiam n tur; ac Gtscandalum populis, qui dum nesciunt tra-
boni semper indifferenter sequanmr. Nam, fateor,-, ditiones antiquas humana praesumptionecorruptas,
haec me primum res bene habet erga Eustachium n putant sibi aut Ecclesias non convenire, aut ab apo-
diaconum, quod nec conlra fidem quidquam loculus s slolis vel apostolicis k viris contrarielatem induclam.
sit, nec loquentem admiserit, nec ad mortem eum n Quis enim nesciat aut non advertat id quod a prin-
crimen aliquod commisisse, vel jactatum unquam, i, cipe apostolorum Pelro RomanaeEcclesiaetradilum
vel ficlum * de eo recognoverim; et qui in his salvus s esi, ac nunc usque custoditur, ab omnibus debere
si
est, quo pacto conversationes amabiles non habet, servari, nec superduci aut introduci aliquid pod
t
babendusest ut minus pro tempore dileclus, non ut it auctoritatem non habeat, aut aliunde accipere vi«
inimicus b aesiimatusdiabolo in perpetuum manci-1 i- B deatur exemplum? praesertim cum sit manifesttim
pandus. Cognoscoillum inter c illas simultates acc in omnem Italiam, Gallias, Hispanias,Africam,atque
turbines contra multorum studia, non dico qualia, i, Siciliam, insulasque interjacentes, nulitim instituisse
diversa sensisse; et cuinhinc res catamitatesqueipsaeB l Ecclesias, nisi eos quos venerabilis apostolus Pe-
emendataesint, d adhuc usque Dizoniani et Cyriaci :i trus aut ejus successores constituerunt sacerdotes.
subdiaconorumnon potuisse apud vos * commenda- i- Aut legant si in his provinciis alius apostolorum
i- 199 invenitur aut legilur docuisse. Qui si non le-
tionem reviviscere. Exstinguite, quaeso, ab illo prae-
dictisquequorumcunquevidetisanimosasacnon justas is gunt, quia nusquam inveniunt, oponet eos hoc sequi
aemulationes: ut ipse apud nos integer, apud vos s quodEcclesia Romanacuslodit, a qua eos princpium
cum suis reparatus f profundam pacem, non fictam n accepisse non dubiura est: ne dum peregrinis asser-
pervidcns charitatem, omnibus vobis ac singulatim n tionibus student, caput inslilulionumvideantur omit-
occurrat, charitaiis vinculis,quaenullismodis a Chri-i- tere. Saepe dilectionem tuara ad Urbem venisse, ae
sto solvuntur, vobiscum pariter in perpetuum con- i- nobiscummin ecclesiam convenisseuon dubium est;
nexus laeietur in Domino. Datum idibus Decembris s et quem morem vel iu consecrandis mysieriis, ve|
t Constantio V. C. consule. in caelerisarcanis agendis teneat, cognovisse. Quod
198 CAPITULUMXXIII. ( sufflcere n ad informationemEcclesiaetuae vel refor»
C
b EpiHola Innocentii papm ad Decentium' n mationem, si praecessorestui minus aliquid aut ali-
Egubinum
episcopum,sub litulis vu. ter lenuerint, satis certum haberemus, nisi de ali-
INNOCENTIDS DECENTIO episcopo Egubino i. quibus consulendos nos esse duxisses. Quibus id-
Si institula ecclesiasiica, ut sunt a beatis aposto-
i- eirco respondemus, non quod te aliqua ignorare

ptusame, et smpissimecomprobatus,nolite, elc. Ali- Vat. et Barb. Iiabentvinculisquequm:melius si lege-

qui codd., Eustasium, alii cum vulg., Eustalium, vetit retur charitatisque vinculh, qum. Mox cod. Thuan.,
Eustathium. Dein Quesn. cum quibusdam inferioris S in perpetuuniEccletia connexa.
noiaecodd., etiamtifaciendumest. s Codd. hujus collectionis nec non Vat. et Barb.
« Voces de eo, qiiarum loco Quesnetlus t perperam, Constantinopro Constantio.In ms. Vind.
supposuit
esse, ex Vind. ac duobus aliis mss. Vat. et Barb.. Conslantinopraemittitur manu antiqua Fl., uti legitur
cum ediiis Dion. et Concil. revocavimus. Cod. Vat.1. eliam in alio ms. spnd Harduinum, et in Vat.Regiuae.
Reginae delet utrumque. Meliusapud CoustaniiumFlavio Conttantio, qui sane
b Quesn. cum solo Oxon. delevit mstimatus:quam n anno 414, cum scripta fuil htec epistola, consulatum
vocemet Thuan. et nostri omnes codd. ac vulg. ex- gessil.
bibent. Cous>.maluit mstimatur. Alias , exhtimatus. i. h Haec epistola, praHer mss. hujus collectionis,
' Solus Quesn. omiitit illas : et dein ms. Oxon. i. describilnr etiam in codd. collectionura Dion., Hisp.,
praeierit diversa.Moxsupplevimusipsmex cod. Vind. I. D1 Isid., Barb. 2888, et Corbeiensis.'
aliisque et mss. 1 Vulg. cura Dion., Eugubinum.
d Sic vulg.
cum quatuor nosiris mss. Vind., Vat. Re-i- i Quesn. addit salutem cum vulg. ex Dionysio.
ginae.alioVat. et Barh.,Coustantius cum suis exem- Delevimusauctoritaie ms. Vind. et aliorum oplimae
plaribus, Adhoc usque. Quesn. cum aliis editis i- notae.
terit usque. Mox quidam codd., Diozeniani,prae- vel:I k Cod.Vind. cum aliis quinque laudatis a P. Coust.
Bezoniani; dein plerique, et Quiriaci. habet iptit. Barb. vero lantum habet aut ab apostolit
• Vulg. Cnncil.cum Dion. et Isid., emenda- iptit contrarietaleminductam.
Hisp.
tionem.MoxQuesn., Compescite,qumso.Correximus s l Solus Quesn., Ecclesiam.Dein cod. Birb. cum
auciorilate quatuor nosirorum cod cum et sex P.'. aliis vulg., constiluerint.
Couslantii. Dein pro animosas plerique mss. libri•i m Vnlg., in Ecclesia.
cum antiquis vulg. habent animot. n Cndd. Vind. et Barb. cum aliis plerisque et Dion.
* Quesn. cum iisdem edit. el Dion., reparatutme- addunt arbilrarer : <iuodabundat, nisrposiea legen-
reatur paeem, non fictampervidenscharitatem. Omni- - dum credatur cum Barb. sed certum haberem. Cod.
but (Dion. et editiones antiquaeaddunt igilur) vobit t Vind. habet pariter haberem.Sequentia vero respon-
ac singillaiim oceurratcharitas, et vinculis,qum.... eredamus, cum praeferendumsuadent haoere'
connexa ketetur. Secuti sumus codd. Vindeb., Vat.:. demus, mut, tum arbitrater delendura ostcndunt.
liarb. «t Vat. Reginae atuue Coustanlium. Solum n
 M5 APPENDIX AD S. LEQNlS MAGNIOPERA, St(3
treiiami», Sed ut majori aucloritate vel tuos iosli- i, CAP. IV. — Sabbato vero je|unandum esse , ratio
luas, vel si qui a RomunaeEcclesiae inslilutionibus evidentissima I demonstrat. Nam si diem Dominicum
errant, aut commoneas» aut indicare non differas; ob venerabilem Resurrectionem Domlni noslri Jesu
ut scife valeamu» qui sunt qui aut novilates indu- Chrisli, non solum in Pascha celebramas, verum
eunt, aul alterius Ecclesiae quam Roiuanaeexisti- etiam per singutoS circulos hebdomadaram ipsios
raant consueludinem esse servandam. diei imagiuem frequentamus , ac k sexta feria pro-
. CAP.I. Paeem igitur asseris ante confecla my- pler Passionem Domini jejunamus; sabbalum prae-
—-
sleria quosdam populis imperare, vel sibi inter b se termittere non debemus, qui (dies) inter tristi-
sacerdotes tradcre, cum post omnia, quaeaperire tiam et laclitiam temporis illius vldetur inclnsus.
wm debeo, pax sit necessarie indicenda, per quain Nam utique constat aposlolos bidoo isto et in mde-
constet popultun ad omnia quaein mysteriis agunlur rore fuisse, et propter meium Jodaeoram sft oe-
atque in ecclesia celebranlur, praebuisseconsensum, culuisse. Quod utique non dubiutfl est in farttum eos
au flnita esse pacis concludentis signaculo demon- jejunasse biduo memorato, ttt iraditio Ecclesiaeha-
slrentur. beat islo biduo sacramenta penilos nim celebrart.
CAP.II.—De nominibus vero recitandis anlequam Quaeforma utiquC per singulasl esl tenenda liebdo-
• precem aacerdos facist, atque eorum oblaliones B madas , propter id quod comniemoratio diei illius
qnorum nomkia recitanda sunt, oralione commen- semper est celebranda. Quod sl putant semel atque
del, quam supexflutim sil, et ipse d per tuain pru- uno sabbato jejurfandum, ergo et ra Donrinica, €t
dentiam recognosci» : ut cujus hostiam necdum Deo sexla fcria, serael in Pascba eril utiqoe cetcbranda.
offeras, ejus nemen ante insinues, quamvis illi in- Si autem Dominici diei ac sextae feriae pef SingHlaj
cogQilum nihil sit. Prius ergo oblationes sunt com- hebdomadas reparanda Imago est, detneniis «st bi*
Biendandae, ac tum eorum nomina quorutn Sitnt, dui agere consueiudinem,'201sa»b9lo prseiermisso,
edicenda: ul inter sacra mysleria nominentuf,*non cum non disparem habeat cattsam s sexta ferta »i-
ialer alia quae anle praemittimus, ul ipsis mysteriis delicet, in qua DominuS passtis est, quamlo et «d
siam futuris precibus aperiamus. inferos fuit, ui lertia die resurgens lartittam reddefet
- 200 CAP.III. — De consignandis vero infantibus, post biduanam tristitiam praecedentem.Non eigo n«s
manUestum est non ab alio quam ab episcopo fieri negamus sexta feria jcjunandnm, sed dicimn» ei
iioere. Nam presbyteri, licet{sinl sacerdoies, ponti- sabbato hoc agendum; » qtiia ambo i)H iristttiam
ficatus lamen apicem non habent. Hoc autem pOnti- apostolis vel iis qul Chrrstum secati stirit, indixeruni.
Jkabusj solis deberi, ut vel consignent, vel Paracle- Qui die Dominico exhilarsil, ttdn solitm ipsnm fesii*
tma K Spiritum tradant, non solum ecclesiastica vissimum esse voiuertmt, verom rtiam per oinnes
jonsuetudo demonttrat, verum illa lectio Actuuai C hebdomadas frequentandurtr ess6 dtfterunt.
apostotonm quae asserit Petrum et Joannem esse CAP.V. — De fermenlo vero quod die Domiuica
tlirecto» qui jam baptizalis h traderent Spiritum per titulos miitimus, superflufi nos ° consulere vo-
sanctum. Nam presbyteris, seu extra episcopum, tuistl, cum omhes ecCtesi.««nostrsesint intra civiia-
^ive praSente episcopo com baplizant, chrismate lcni constilulae. Quarum presbyteri, quia die ipsc
bapflzatos ungere ticet, sed qnod ab episcopo fuerit propter plebem sibi crediiam nobiscum convenira
consecratum, non lamen fronlem ' ex eodeni oleo non posstml, idcirco fermentUH a nobis confectum
Signare, qaod Bolls debetur episcopis cum tradunt per acolylhos accipiunt, ut se a nostra cmnmunione,
Spiritura Paracletum. Verba vero dicere non pos- maxime iila die, non judieerii separatos; quodper
suui, ne magis prodere videar quam ad consultatio- parofhias fleri debere non puto, quiarnec louge
nem respondere. poriandasunt sacramenta, net fl<Mper ccemeleria di-

«Cod. Barb. cum vulgatis,metiuS, qui tittl. • > ^ Solus Quesn. omittit praeposilioncmex; et dein
bNostri codd. Vind, et Barb. cum Dion. et vulg. hsbet date pro dicereu
Concil. delent te. DeinBarb.com Merfino et aliis i Solus Quesn., declarat.
necessaria. k Particutam ti, aQuesn.com Dion. inserlam,
codd.,
c Barb. cuin vntg. Concil., ptecet. Dem, tua ota- Sucioriiate nostromm coilicum et cauerarum editio-
iione idem cod. Barb. cum Coust. et caeteris colle- nom delCvinins. Dein nomen dies, a Quesnetlo per-
ctionibuseditis. spiciHtatiggratia-addhum, msa. ignorant, Alii vulg.,
<*AI., pto tua prudenlia. •
• Quesn, non mtta; el post pauca, ut iptis ftftwis quod...inclusum.
1 C«m fns*. et caterij edit. adjecimus vnrbura est,
mystettis viam anle ptecibusaperiamus, retragimtibus et dein M actrm QBesn^lk» omissa.
nostris codd. et vulgatis. Detft Barb. ms., ptamiM- "Viii^. aliisoodd. apudCousl., Denmkum
vtut, melius. .,. cetetr&ttdttm.
*CousL ex ras. Corb. et duobus aWs, secundt tinl n Cod. Burb., «4t. Mex m mss. et vnlg, revocavi-
saeerdotes: ac mdx i£xifsdftncedd.iBcte atttmPtm- rtHi*M #», et «eiiJ fettivistimum. Qoeso. et ilt....
iificium solh deberi episcdpts, Ut v~tteotttfgitittt, m. ftsAttm.
* Oxdfl. n»s.f consulutiti, etHK,Bein Barb., prepier
WSolus Quesn. pro' spifilvtn habejl Stmeium. Mox
codd. aliarum collectionum COffic&terfs Vtilg.,mm • plebm »iWeommitsam.
et illa lectio. Qucsn., ApMotifdrttm AttMm. p Slc c»vid.com v«lg. Coiicii it Couat, Qstsnellus
hNostri duo codd. Vind. et Barb., tradant. ': H Row., »071ienge.
 SI7 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTQRUMS. SEDIS APOSTOL. &*&
versa constitutis presbyleris destinamus, * et presby- A vobisett, 203 vocet pretbuteros Ecclesia, el orent
teri eorum conliciendorum jus habeant et licentiam. super ipium, ungenlet eumoleo in nomine Domini; et
CAP.VI. — De iis vero baptizatis Dqui postea a oratioin fide salvabil laboranlem, et suscitabit iltum
daemonio, vitio aliquo aut peccato intervenienle, Dominut; ex, ti peccata fecit, remittetti. Quod nni
arripiuntur, quaesivitdilectio tua si a presbylero aut est dubiumde fidelibus acgrotantibusaccipi vel intel-
diacono possint aut debeant 208 c designari; quod ligi debere, qui sancto oleo chrismatis perungi pos-
lioc nisi episcopum praecipere non licet: nam eis sunt; squo ab episcopo confeclo, non solum sacer-
nianus imponenda omnino non est, nisi episcopus dolibus, sed et omnibus uti Chrislianis licet in sua
aucloritatem dederit id efficiendi. Ul auiem fial,epi- aut sttorum necessitate ungendo. Caelerumillud su-
scopi est imperare ut manus eis vei a presbytero, perfluo videmus adjectum, ut de episcopo ambigatur,
vel a caeteris clericis ioiponatur. Nam quomodo id quod presbyteris licere non dubium est, Nam idcirco
fieri sine magno labore poterit, ut longe constilutus h presbyteris dictum est, quia episcopi aliis occu-
energmnenus ad episcoptim deducatur, cum, si talis pationibus impediti ad omnes lauguidos ire non pos-
casus ei in itinere acciderit, nec d perferri ad episco- sunt. Caelerumsi episcopus aut potest, aut dignum
pura, nec referri ad sua facile pessitf ducit aliquema se visitandum, et benedicere etL tau-
CAP.VII. — De poenitentibus autem qui sive ex B gere chrismate, sine cunclatione potest, cujus est
gravioribuscommissis,siveex levioribus poenilentiam ipsum Cbrisma conficere. Nam poenitentibus istud
geront, si nulla interveniat aegritndo, quinta feria infundi non potest, quia genus sacramenti est. Nam
ante Pascha eis remittendum, Roraanae Eeclesiae qnibm rcliqua aacramenta negantur, quomodounum
consuetudodemonstrat. Caeterumde aestimandopon- genos putatur posse coneedi?
dere Jelictorura sacerdotis est judicare, ut attendat His igilur, frater cbarissirae, omnibus qua3 lua di-
ad confessionem poenitentis,et ad fletus atqne lacry- leclio voluit a nobis exponi, proui potuimus respon-
mas eorrigentis; ac tura jubere dimitii, euin viderit dere curavimus, ut Eccleaialua Romanam consuetu-
Congruam• salisfactionem. Sane si quis in aegritudi- dinem, a qua originem ducit, servare valeat alque
nem inciderit, atque usque ad desperationem vene- custodire. Reliqua veru, quaescribi fasuoneral, cum
rit, ei ante tempus Pascbae relaxandum, ne de sapcn- adlueris, interrogati poteriraus edicere. Erit auleni
Io absque communione discedat. Domini potenliae eiiain id procurare, ut el tuam Ec-
CAP. Vffl. — Sane quoniam dehoc, sicutidecav clesiam, et clericos nostros qui sub tuo pontilicio
teris, consulere voluit tua dilectio, adjecit etiamfiKos divinia famulantur ofiiciis bene instituas, el aliis for-
meus Coelestinusdiaconus in epistolatsua esse a tua mam tribuas quam debeant imiiari. Data i xiv kal.
dilectione positum illud, qnod in beati apostoli Jaeo-' C Apritia Theodosio Auguslo scpties et Palladio V. C
bi epistola conscriptum esl: f Si infitmut aliquis in consulibus.
a Quesn. cum mss. Hisp. et Isid., ut et presbyteri. bac hpsa in epistola asserit, prasbyteril aut diaconis,
Tbuan., utprecibus eorum.Vind. cum Piih., et pre- episcnpo concedente, tributa dici nequit. Hinc niclior
cibus eorum; at secunda manu ut in textu: quae fe- visa est lectio designandidisiincta a voce eonsignandi,
clio poiioruiv mss. est. Mallemus cum et presbyteri; qua ante S. pontifex sacramenmm conlirmatiouis in-
vel scribendum habent.Innocentius enim pcr paro- dicavit. Innuitur autem ea manutim impositio super
cbias rurales sacramenta haud mittcnda esse affir- energuincnos, quaein antiquis Ecclesiaerilibus apud
mat, quiaMongeporianda nonsuni, sicul ea nec pres- P. Marlene descripta lib. in, c. 9, episcopo praeci-
byteris coemeieriorum destinat, hacque de causa piente non sotum a presbyteris et diaconis, verum
ejusmodi presbyteris sacramentorum conficiendorum etiam, ut mox traditur, a caeteris clericis praestari
jnsbet licentiaest. poterat.
d Solus Quesn., ferri. Dein Vind. ms., inlervenerit.
Qoesnellus bic inseruit qumsivitdilectio lua, quae
cum mss. aiiisque vulgaiis inferius rejecimus. Mox e Coust. cum dtfobus mss., tatisfactionemtuam.
idein Quesn. cum Dioii., aul vitio: delevirausaut cum Vel si quis. Dein al., devenerit, ei est. Post pauca in
Vind., Harb. aliisque sincerioribus exemplaribus et Oxon. deest Pasclue.
editionibus. 1 Sic Virrd. curii ariis sincerioribus codd. bujus
c Quesa., contignari, quod, nisi episcopus prace- colfectionis a Coustaniio inspectis, quibus concinunt
peril, non licet. iloin. edit. cum vulg. CouciL, consi- " et aliae vctusliores mss. collectinncs, quaeamiquam
gnari, quod hec nisi ephcoph prmeipere non licel. At versionem exhibenl. Vide plnra apud Cousiantiuin.
designari bahent nostri codd. Vind. et liarb., nec non nr Vindeb. itt ffne bujiis textus habet remitial. Barb.
Corb. etColbert. ac caeleri liujus colleciionis, quos cum aliis omiltit Ecctesim.Qaesnellus lectionem Vul-
Couslamiuslaudai. lta et legisse videlur Dionysius, gatrn maxime affinem recepit. lnfirmatur quis in vo-
cujus exemplum Regium, teste codem Coustantio, bh? Inducat presbylerosEcctesiie, et orent super enm,
praefert assigmri. Dein quodhoc nhi episcopumpra- ungenies eum oleo m nomine Doininf; et eratio fidti
cipere non licetTex Vind. recepimus, conlirmaturque talvabit inftrmum, et suscitabileum Dotninut, et si in
eodein vetustissimoexemplari RegioDionysiano. Ac- peccatis sit, dimittentur ei.
cedil cod. Barb., qui solum mendose pro nisiepisco- sCtrast., quod ab episeopoconfeetum-...,ungendum.
pum habet ipsi ephcopo, contra Innocenlii mentem h Sic Vind. et Barb. ac caeteri plures a Coustaniio
sequeniibus verbis expressam nhiepitcopus aueiori- taudati cum Dion. et Coust. Codex Tbuan. cum vulg.
talem dederil; et ephcopi est imperare. Ex vulgata fe- Concit.,
ctioin; coustgnari nonnulli hunc Focumde sacramento 1 SolasDe.ptesbyterit.Qaesa..ptesbyierot.
Qtiesn., tmgete. Nosiri codd. cuni ipso
confirmaiionis eiplicaxuBt.Alde fldelibosbaptizatis, Thuan., tangere ehrimnte, uti apud S>. Gregorttmi
qui ex veteri disciplina jam conflrmati fueraiit, bic fib. tv, ep. 26, ad Jantfaritiffl.
sermo est. Facultas autem ministrandi sacramenlum i Cod. Thaan., xu kal. Barb., xni kal.
confiruationis, quam solh ejuscopis idem pontlfex
819 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNiOPERA. 520
204 CAPITULIM XXIV. A stolus praedicatPaulus, 205 la,em Ecclesiam Deo
• Ephtola lmvcentii ad VictriciumepiscopumRotho- exhibendam,non habenlemmaculamautrugam(Ephei.
magentem: tub titulit xv. v, 27): ne alicujus morbidaeovis afflatu conscientia
INNOCENTIBS b VICTRICIO Rothomagensi episcopo e. nostra contaminata violetur. Propter eos igitur qui
Etsi tibi, frater charissirae, pro merilo et honore vel ignorantia vel desidia non tenent ecclesiaslicain
sacerdotii quo plurimum polles, vivendi et docendi disciplinam, et muita non praesumendapraesumunt,
d secundum ecclesiasticas regulas noia sunt omnia, recte postulasii ut in illis partibus istiusmodi quam
neque est aliquid quod de sacris lectionibus libi mi- tenet EcclesiaRomana forma servetur; non quo nova
nus colleclum esse videatur; tamen quia Romanae praecepta aliqua imperentur; sed ea quae per desi-
Ecclesiaenormam * atque auctoritalem magnopere diam aliquorum neglecta sunt, ab omnibus observari
postulasti, voluntati luaeadmodum morem gerens, di- cupiamus: quaetamen apostolica et Patrum traditio-
gestas vitaeet moruraprobabilium disciplinasannexas ne sunt constituta. Scriptum namque est ad Thessa-
litteris meis misi, per quas adverlant Ecclesiarum lonicenses, ' Paulo monente: State et tenetetraditio-
regionis vestrae popuii' quibus rebus et regulis Chri- netnottras, quat tradidi vobittive perverbum, tive
stianorum vita in sua cujusque professione debeat per epittolam (II Thett. u, 15). Illud luam cerle men-
contineri, qualisque servetur in urbis Romaeeccle- B tera debet i vebementius excitare, ut ab omni labe
siis s disciplina. Eril dilectionistuae per plebesfini- saeculiistius immunis ante Dei conspectumet secu-
limas et consacerdotes nostrosqui in illis regiouibus rus inveniaris: cui enim multumcreditur, plus abeo
propriis Ecclesiis praesident,regularum hunc librum exigitur usura poenarum. Ergo quoniam non pro
qtiasi didascalicum atque monilorem seduio insinua- nobis tantuni, sed et propopuIoChristicogimur prae-
re, ut etnosiros cognoscere, et ad fidemconfluentium stare raiionera,k disciplina deiiica populum erudire
mores valeant docendi sedulitate formare. Aut enim debemus. l Exstiterunt enim nonnulli qui, statuta
proposilum suum ex hac nostra congruenli leclione majorura non tenentes, castiiatem Ecclesiaesua 206
cognoscent, aut si quid adhuc desideratur, facile po- praesumptioneviolarent, populi favorem sequenles,
terunt ex bona imitatione supplere. et Dei judicium non limentes. Ergo ne silentio no-
Incipiamusigitur adjuvanle h sancto apostolo Pe- stro m existimemur his prasbere consensum, Domino
tro, per quem et apostolatus et episcopatusin Chrisio dicente: Vidtbasfurem et currebat eum eo (Pt. XLIX,
coepit exordiutn: ul quoniamplures saepeemerserunt 18): haec sunt quae deiuceps intuitu divini judicii
causae,quae in aliquantis non erant causae, sed cri- omnem catholicum episcopumexpedit custodire.
mina, ut de caeterosollicitudo sit unicuique sacerdoti CAP. I. — Primum ut extra conscienliam metro-
in sua Ecclesia curam hujusmodi habere, sicut apo- G politani episcopi nullus audeat n ordinare. Integrum
* Exslat in mss. nostraecollectionis, in Dion., Hisp. Paulo monente. MoxVind. delet voces quas tradidi
et isid., Vat. Reginae1997, Colbert., Lucensi, Barb. vobh.
2888, Corb. et Fossaiensi. i Vox vehementius,a Quesnello omissa, ex nnslris
b Cod. Barb.cum aliquotaliis mss., Victoticio.Vat. codicibus et vulgatis restituiiur. Mox Barb. oraillit
Reginaeel Lucen., Victotio.Alii quidam codd.i Vt- immunis; et cum caeteris vulg;ilis delet et ante seeu-
etorieo. rus. Dein voces usura pw.narumin pluribus inss.
• addit talutem. Delent nostri codd. prselermissas , hujus et aiiarum antiquiorum colle-
d Quesn,
Ita codd. hujus collectioniscum Fossai. ei Dion. ctiouum exomplaria retinent. Poslea pro Christi edi-
Exemplar vero Barberinum cum aliis viginli et am- tio Rom. habet credito.
k lta codd. Tlman. ei Vind. hujus colleclionis,
plius laudaiis a Couslaniio, ecclesiasticmregulm nota
sunt omnia. In Viudeb. secunda manu deleta taiitum cum I>iony>iiexemplo Regio et edit. Roraana. Codd.
fuit praeposilio secundum.Cod. Vat. Reg., ecclesia- Vat. Regittaeet B<rb., dhciplina Dominica.Corb. et
tlice noia ett in te regula, neque tit. Mox, tibi videatur Fossat. mss., quos Coustantius serulus est, discipli-
ignotum in mss. Barb. et Vat. nam deificam; duo Colb., dhciplinamDominicam.In
• Pervetusius codex Barb. Reg. ac ex eo Sirmond. et mss. collect. Hadrianeae, disciplina sanclifica, vel,
Labb , ad auctoritatem: quaelectioRomanaeEcclesiae ciini Justello, sanctificata.Codd. Hisp. et lsid., Jhci-
normam ad auctoritatem quaesitam el adhibitam si- plina sanctificare. Hinc leciio col. Oxon., quam
gniflcat. Quesnellus arripuit, elsi a codice Isiduriano Merlini
' Vindeb. prima manu cum Corb. et Fossat., qui- n coiii|>robeliir,sincera liaberi neqnit. Esl autein bu-
bus et tfgulis; atsecunda manu in ilto additum rebus. jusmodi: idcirco dhciplina Dei sanclificarepopulum
Umis Colbert. cod., quibus regulis. et erudire.
* Cod. Barb., ordo lervttur. In Vat. Reg. prima 1 Sic cod. Vind. cum Dion. et antiquioribus mss.
manu idem legitur; at secunda strvelur deletum. apud Coustantiiim. Quesn. cum Oxon. et nosiris
Mox Quesn., Erit ergo dileclionh. Delevinius ergo Barb. et Vai. Reginae, nec non cum exemplis Hisp.
aucioritate nosiroruin codicum et caeterarum edi- et Isid., et antiquis Concil. edilionihus : Quosdam
lionum. autem atseris exslithte, qui statuta. Mox Quesn. cuin,
h Aniiquse editiones Concil. cum mss. Hisp. et eodem Ox«n., violant; alias, violarint.
Isid. addtint Deo, et. m Quesn., videamur; ei dein Domino dicente per
1 Quesn. addit epistola secunda : delent nnslri co- Prophetam : Videbat. Sinceriores nosiraecolleciionis
dices, uli etiam Dion., Labb. et Cousl. ln mss. codd. praetulimus. Mss. Vai. Reg., Barb., Hisp. el
Colb., Fossat. et Corb., ad Timotheum: sed in Corb. Isid. voces per Prophetam retinent.
ceeundis curis emendatum ad Thessalonicenses.In * ld<-mQuesn., cum tnss. Oxon., Hisp. et Isid.,
priscis edit. Concil. cum mss. colleciionum Hadrian. post ordinare, ac dein post prmsumal, addit epiieo->
et Hisp. legitur ad Thettalonicentei II et ad Timo- pum : delenl noslri et caeterarum collectiouumcodi-
theum. Barb., Apottotomonente. Vat. Reg., apottolo ces; ex quibus DCOX enim inseruimus. Post pauca
 521 CODEX CANONUMEGCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 522
enim est judtcium quod plurimorum sentenliis con- A CAP.V. — Ut mulierem s clerious non dncat uxo-
firmatur : ne unus episcopus ordinare prxsumat, nes rem; quia scriptum est : Sacerdos viryinem uxorem
furtivum beneficium praeslitum videatur. Hoc enimi accipiat, non tidiiam, non ejectam.Utique (jui ad sa-
• et in synodo Nicaenaconslitutumest atque deflnitum. cerdotium iabore suo et vitac probitatc contendit,
CAP. II. — Item si quis post remissionem pecca- cavere debet ne hoc prxjudicio impeditus pervenire
lorum cingulummilitiaesaecularis habuerit, ad cleri- non possil.
calum admilti omnino non debet. CAP. VI. — Ut is qui ,imulierem, licet laicus,
CAP.III. — Si quae autem causae vel contentiones duxerit uxorem , sive ante baptismum, sive posl ba-
inter clericos b tam superioris ordinis quam etiam ptismum , non admittatur ad clerum; quia eodem
inferioris exortae fuerint, ut secundura synodura Ni- vitio videlur exclusus. In baptismo enim crimina di-
caenani congregatis ejusdem provinciae episcopis millunlur, non acceptaeuxoris consortium relaxalur.
ejurgium terminelur; nccalicuiliceat, sine praejudicio CAP.VII. — Ne is qui secundam duxerit uxorem
d
tamen RomanaeEcclesiae, relictis iis sacerdotibus clericus fiat; quia scriptum est : Vnius uxoris virum
qui in eadem provincia Dei Ecclesias nutu divino (I Tim. III, 2.); l et iterum : Sacerdotes mei semel
pbernant, 207 au> a''as convolare provincias. nubant; et alibi: Sacerdotes meinon nubent amplius.
e Quodsi quis forle praesumpserit, ct ab officiocleri-'.B Ac ne ab aiiquibus existimetur ante 208 baptismutn
catus summotus, et injuriarum reus ab omnibus ju- si forle quis accepit uxorem, et ea de saeculo rece-
dicetur. dente, alteram duxerit, in baptismo esse dimissum;
CAP.IV. — Si autem majores causae in medium satis errat a regula; J quia in baplismo remitluntur
luerint devolutae, ad sedem apostolicam, sicut syno- peccata, non acceptarum uxorum numerus aboletur,
dus staluit', post judiciumepiscopale referantur. cum utique uxor ex praeceplo legis ducalur l Lev.
necunus aliquol mss. et excusi libri non male praefe- edilione Quesnelli, qui dissert. 12, c. 4, n. 5, ea
runt. verba a Romanis in suo codice iuserta conleniiit. Si
a Sic anliqui hujus collectionis codd. Thuan. et enim Romanum codicem se edeie credidit, excludi
Vindeb. cum Dion., Labb. et Coust. Quesuellus cum ab eo non poterant verba quaeipsius propria judi-
Oxon., el synodus Nicmnaconsliluil el definhil. Mox cantur. In hac parenlhesi quidam codices pro debet
c. 2 adjecimus Ilem; et initio c. 3 aulem, ope nostro- habent debelur.
rum codicum et vulgatorum. e Cod. Oxon. et ex co Quesn. intra parenlliesim
b Quesnellus hanc poslillam margini apposuit: addunt: aut aliarum provinciarum prius eitiscoporum
c Et laicos addunt Oxon., Is. et Romana editio ad judicium expeterevel pati. Idem babet Isid. Merlini,
marginem, sed mendose; nihil enim de laicis in Ni- qui solum pro paii profert experiri. Desunt in Thuan.,
caeno. » Mox posl verhum fuerint idem Oxon. addit Vind., Barb., Vat. Reginae, Dion., aliisque sin^erio-
placuit. Nos ut ex nostris codd. el vulg. addidimus, ribus exemplaribus. Post pauca Quesn. cum Oxon.,
ac ex iisdem econlra delevimus omnibus, quae vox a C » velut injuriarum.
Qiiesnellopost congtegatis inserta fuit. ln ms. Colb. 1 Addit Oxon. et beataconsueludoexigit: quae ver-
Longobardico, qui similis est Lucensi, nec non in ba anliquiores hujus colleclionis codices Thuan.,
Vat. Reginae, desnnt secundumsynodum Nicanam. Vind.,et Pitb. ignorant. Nolandum vero est in col-
c Codd. Barb. et Oxon., judicium. lectionibus diversis tria diversa proferri. Codices
d Quesn. in notatione marginali : Oxon., Is. et Dionysii, et Hadrianci, qui aDionysio promanant,
vulg. addunt: cui in omnibus causis debet reverentia cum purioribus nostrae collectionis exemplaribus
custodiri. Verttmnec in Thuan. ms., nec apud Dion., aliisque indicatisa P. Cousiantio babent, sicut syno-
nec in epistola 40 Nicolai PP. I ad episcoposGaltia- dus staluit. Quatuor aliae vetustiores collectiones,
tum, hmc parenthesis legitur, nec in anliquissimo co- quarum Ires sunt ltalica?, hoc cst Vat. Reginoc1997,
dice Corbeiensi,in quo recenliori manu supra tineam Colb. Lucensis, Barb. 2888 et Vat. 1342 ac Colb.
addita est. Negari quidem nequit in antiquioribus. 5368, praeferunt.haeclantum verba, sicut, vel ut velus
hujuS collectionis mss. Vindeb., Thuan. et Pith., consuetudo exigit. Ulrumque aulem cum ms. Oxo-
hanc pericopem desiderari, sicut etiam in exempla- niensi nostraccbllectiotiis exhibent mss. collectionum
ribus collectionis Dionysianae, quae in Hadrianeam Hisp. et tsid., nisi quod hi pro vetushabent beata,
transiil; cumque Nicolaus I his Hadrianeis exemplis ac proplerea utrumque optimis exemplaribus fultum
usus sil, nihil mirum si hic quoque pontifex ea verba P. Couslantiiis recepit.
omisit. At eadem legunlur in aliis sex vel septera s Qnesn. cum mss. Hisp. et Isid. addit viduam,
dislinclis colleulionibus, nimirum in tribus vetustis- Dion. habei viduam, sed delet mulierem. Noslri co-
simis, quarum una cxstat in ms. Vat. Reginae, al-1pj dices cum aliis aiitiquioribus libris solum praeferunt
tera in mss. Longobardico Colberlino et Lucensi, mulierem, quae vox frequenlius pro non virgine acci-
tertia in Barb. 2888 et Vat. 1342, ac procterea in pitur. Hic Innoccntius plura sumpsit ex Siricii epi-
alia antiqua Colb. 3368, in Hispanica, quae licet ex slola ad Africanos, in qua similiter n. 4 legilur : Ut
Dionysianabancepislolam transcripserit, hanc tamen mulierem clericusnon ducat uxorem. Mox pro non
pericopem -sive ex aliquo Dionysii codice, sive ex ejectam duocodd. Corb. ct Colb. apud Coust. habent
alia vetustiore collectione inseruit; ac in Isidoriana, nec reliclam.
h Sic nostri,et potiores codd. Quesnellus cum
quaeex Hispanica lianc epistolam derivavit. Tandem
in celeberrimo et pervetusto exemplari Corbeiensi, Dion., Hisp. et Isid., viduam, ac dein remiltuntur.
non recentiori, sed (uli Coustantius testalur) ab an- 1 Codd. Vat. Reginae, Colb. Lucensis, et alius
tiqua manu, ac prorsus eadem qum omissaverbasup- Colb. 3568 cum Barb. 2888, ct simili Vat., duo se-
plere solet, adjectasunt; ac propterca idem Coustan- quenlia testimonia praelereunt. Viud. prima inanu
lius ea verba uti Innocenlii genuina textui inserenda omisit solum tertium : et alibi: Sacerdoles, etc, at
putavil. Haccautem iu nostro textu non recepimus, secundis curis additum fuit.
iion quod ea non credamus verba Innocentii, sed i Coust. cum mss. Corb. et Colb., qui in baplistno
quia eam collectionetn edimus, cujus sinceriora hoc putat dimitli: remittuntur peccata. Barb., nec ac-
exemplaria hujusinodi parenthesim igtiorant. Mirum ceptarum.
vcro maxime est eamdera fuisse expunctam etiam in
PATROL.LVI. n
m APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPIRA. 524
« cum Nam ' si de sacerdotes
xxi); In tantum, ut in paradiso (Gen. n, 25), :A priscis temporibus lemploDei
parentes humani generis conjungerentur, ab ipso anno vicis suae non discedebant, sicut de Zacharia
Domino sint benedicti; et Salomon dicat : A Deo legimus, nec domura suam omnino langebant,« qui-
prmparaturvirouxor (Prov. xiv). Quam formam eliam bus utique propter soboli9successionemuxorius usus
omnes sacerdotes servare, usus ipse Ecclesiaedemon- fuerat relaxatus, quia ex alia tribu, et praeterh ex se-
sirat. Satis enira absurdum est aliquem credere uxo- mine Aaron ad sacerdotium nullus fueral praeceptus
rcm ante baptismumacceptam, post baptismum non accedere; quanto magis bi sacerdotesvel levitat pu-
compuiari, cum benedictio quaesuper nubenles per dicitiamex die ordinationis suaeservare debent, qui-
sacerdotem imponitur, non materiam delinquendi bus vel sacerdotium,vel ministeriumsinetuccessione
dedisse, sed formam lenuisse leglsa Deo antiquilus est, nec prseterit dies qua vel a sacrificiis210 divi-
institutaedoceatur. Quod si non pulatur uxor esse nis, aut a baptismatis offlcio vacenlt Nam si Paulus
computanda quae ante bapiismum ducta est, ergo ad Corinthiosscribit, dicens: Abstineievot ad temput,
ncc filii qui ante baptismum genili sunt, pro filiis «1cacelh orationi (I Cot. vu, 5), el hoc ulique laicis
b haberentur. praecipit; mullo magis sacerdoies, quibus, ei orandi,
CAP.VIII. —- Ut de aliena Ecclesia ordinare cle- et sacriflcandijuge ofliciumest, semper debebunt ab
ricom nullus usurpet, n'si ejus episcopus exoratus'.B hujusmodi consortioabslinere. Qui' si contaminatus
precibus cnncedere voluerit. c Hoc etiam synodus ftfferitearnali concupiscentia, quo pudore velsacrifi-
staiuit Nicaena: ut abjectum ab altero 209 cleri- care usurpabit; aut qna conscientia, quove meriio
cum altera Ecclesia non recipiat. J exaudiri se credet, cum dictttmsit; Omniamunda
CAP,IX.—Ut venientes a Novalianis vei Montensi- mundis; eoinquinatit antem et infidellbutflihil mun-
bus per manus tanlum impositionem suscipiantur; dum ? Sed fortasse licere bofl credit, quia scriptum
quia quamvis ab baereticis, lamen in Ciirisli nomine est: Uniut uxorit virum {Tit. l, 15). k Non per-
baptizali sunt: praeter eos qul d si forte a nobis ad manenlem in concupiscentiagenerandidixit, sed pro-
illos transeunles rebaplicaii sunt, jji si resiplscentes pter continentiam futuram. Neque enim integros cor-
et ruinam suam cogitantes redire maluerint, sub pore non admisit, qui ail: Vetlemauiemomnes' esse
longa poenitentiaesatisfactione admittendi stmu ticut et ego (I Cor. vn, 7): et apertius dedarat, di-
CAP.X.—Praeterea, quod dignam, qt pudicnm, et cens : Qui autemin carnetunt, Deo piacere non pot-
honestum est, tenere Ecclesiae omniuo debet: ut iunt; vot aulem jam non estit in carne, ted injtviritu
sacerdotes et levitaecum uxoribus suis non coeant, (Rom. viu).
quia ministerii quotktiani necessitatibus occopanlur: CAP.XI.— De monachis qui diu moranles in mo-
scriplum est enim : Sancli ettole, quoniamego san-(C tiasteriis, m postea ad clericains ordinem pervenire
tttu sum, DominutDeut vetter (Lev.xi, 44, et xx, 7). nituntur, nondebere eos a priori propositodeviare. Aut
* Quesn; addit et; delevimus eiim noslris codd. Merlino et mss. refragantibus. Exstat vero in Val.
Vind. et Barb. MoxCodd.Vat. Reginaeet Barb. cum Reginae,et in Dion.Justelfi.Hancvocemalii et Quesn.
aiiis vulg., ptmparabitur. Mox Coust. cum duobus Corb. ct uno
* Sicnostricodd.Vind.,Vat. Reginae.etBarb., cum receperunt.
Cotb., uuffi fuerat ptafteptum.Sed praetcraliorumco-
Corb., Fossat. et duobus Colb. Quesnellus, habendi dicura auctoriiatem epistota quoque ad Exsuperium
sunt, cum soloOxon. Coust. cum Dion. Begio, habe- texliis lectionem coniirmal.
buntut.Caeteraeeditiones cuii»aliis codd., habentur. 1 Quesn. inseril tacerdot; detent codd. et epistola
c Codd. Barb. et Vat. Reginae,Quod eliam Nicmna ad Exsuperium. Dion. Jastelti : Qui ti contaminati
videtur synodut conlinere: Abjeetusa tua Ecdetia *fuerint.... usurpabunt.... secredunl; at minuscobac-
tterkut ab altera non tutcipiatur Eeelesia. renter sequitur licere hoe credil; in epistola vero ad
d Quesn. omittit si, ac dein cumms. Oxon., Coib. Exsuperiura nostram (ectionem retinet.
etCorb., baptizati tunt, et postea voluerint. Secuti I Codd. Barb., Vat. Regfnae, et Colb. Lucen.,
sumus optima exemplaria Vind., Vat. Reginae et exaudiri se posse credlt. Abest vero posse a caeteris
Barb., quibuscum alii plures concinunt. De rebapli- mss. et in plerisque babettrr credit, nt in epistola ad
zalis quidem sermeuem.esse conlextus exigit, nec Exsuperium, pro credet DeinBarb. et Vat. Reginae,
non episiola Sirieii ad Africanos, quam Innocentius nihil cst muudum.
prae oculis habuiL • k Quesn. in texto, non de prermanente,etin marg.
« Al., omnmodo.Mox pro non eoeant Barb., Vat. Dion., non petmaneniem,al., non permanenli. Mss.
Reginae, el Colb. Lucens., non misceantur; et dein ni Fossal. et ~Sin<i.,nonpermanente, ubi m sopplendum,
cum aliis plurtbi», quoniam et ego, utsupra in epi- et cum Barb., Vaf. Reginaeac potioribus mss. apnd
stola ad Exsuperium, c. 1, pariter legitur. Couslantium legendum esse non permanenlem,tum
* Codd. Vind., Vat. Reg. el Birh. delent si: me- hic, tucn mepistoia ad Exsuperram,nihii ambigimus.
lius caeieriexhibent. Vide annot. 10 (not. \ eol. 501) iu cap. 21. Moxcod.
( Abhoc loco, ut notavit Quesnellus,usauead eap. Barb., propter conscientiamfuturam.
11,. eadem [ere habenlur m epittola ad Exmperium 1 SoluS Quesn. inserit hommet.Adderemus potius
Tolosanumt ad quam remitlit eodex Thuaneus Itac siccura niss. Barb. ac Vat. Reginae, et aliis ediiio-
omititns. Tum haecepisloJa, tum illa ad Exsuperium nibus.Sed retinemus lectionem Vind., quaeest etiam
duobus Gallicani» episcopia tradita; et nrailominus in epist. ad ExsBperitmr.
idem Innocentius aliquot periodos totidem fere verbis m Sic codd. hujus colleclionis. Cousl., sipostea....
ex una traduxit in alteram. Nibii ergo mirura si S. pervenerint,non debere. Caeteraeeditiones cum mss.
Leo qusedamex epistola 2 ad Swplimum. exscripsit in Vat. Reg. et Barb. hanc Iectionemretment, omisso
ep. 18 ad Januariuin, et ex epist. 124 ad Palaestihos si. In Vind. pro pervenirenkuntursecundaraanuBseri-
aliatranstulitin episloiam165 ad LeonemAugustuin. psit petvemrent. Mox mss. Val. Reg. et Barb., disce-
h Crabbus minuliori characiere hic addit quam, dete pro deviare
525 CODEXCANGNUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL 526
R
enim sicut in monasteriofuit, quod et diu servavit, jA.perint, non cas admitlendas essc ad agendampocni-
in mcliorigradupositusamittere nondebet; aut sicor- tentiam, nisi is cui h se junxerat de sacculorccesserit.
ruptus, postea b baptizatus, et in raonasterio sedens Si enim de hominibushaecratio custoditur, ui quae-
ad cfericatusordinem 211 accedere voluerit, uxo- cunque vivente viro alleri nupserii, liabeatur adul-
rem omnino habere non poterit; quia nec benedici tera, nec ei agendaepoeniientiaelicentia concedalur
ctrmsponsa polest jam corruptus. nisi unus ex his fuerit defunctus,' quanto et i!la tc-
CAP.XII.—Quaeforma servalurin clericismaxime, nenda est quaeante se immortalisponsoconjunxerat,
cumvetus regula hoc habeat: ut quisquis corruplus et postea ad humanas nuptias transmigravlt?
baptixatas, ctericus esse voluisset, sponderet se uxo- CAP.XV.—Haevero quaenecdum sacro velamiiip
rem oraninonon ducere. I (ectae, tamen in proposito virginali se permanere
CAP.XM.—Prselerea frequenter quidam e fratri- simulaverant; licet velataenon sint, si forle nupse-
bus nostris curiales, vel quibuslibet ° publicis fun- rint, his agenda est poenitentiaaliquanto tempore,
Gtionibusoccupatosclericos facere conlenduht; qui- quia k sponsio ejus a Dominotenebatur. Namsi inter
bus postea major tristitia, cum de revocandis eis homines solet bonacfideicontraclusnulla ratione dis-
aliquid ab imperatore praecipitur, quam gralia de solvi, quanto magisJ isla pollicitatio,quam cum Deo
ascito nascitur. Cousiat enim eos in ipsis muniis JJ pepigit, solvisine vindicla non debct ?mNamsi apo-
etiam volupiales exhibere, quas a diabolo inventas stolus Paulus quaea proposito viduiiatis discesserintj
esse nondubium est, et ludorum vel munerum appa- dixil, eas haberedamnalionem,quiaprimamfidemirri-
ratibus aut pncesse autd interesse.Sit certe in exem- tam [ecerint (1 Ttm. v, 2); quanto magis virgines
ptum solliciludoct tristitia fratrum, quam saepeper- nquae prioris promissionis fldeinfrangere sunt nisae?
tulimus imperalore praesente, cum pro his • saepius Hcecilaqueregula, frater charissime, si plena vigi-
rogaremus, quam ipse nobiscumposilus cognovisti: lantia fuerit ab omnibusDeisacerdotibus ° observata,
quibus nonsolura inferiores clerici ex curialibus, ve- cessabitambitio, 213dissensioconquiescet,haereses
rum eliam jam in sacerdotio constituti ingens mole- et schismata non emergent, locum non accipiet dia-
Stia, ut redderentur, imminebat. bolus sacviendi,maneblt unanimitas, i>iniquitas su-
CAP.XIV. — Item, quse * Christo spiritualiler nu- perata calcabitur, veritas spiriluaii fervore fiagrabir,
pserunt, ct vetari a sacerdote meruerunt, si postea paxpraedicatalabiiscumvoluntateanimaeconcordabir,
vel publicenupserint, vel s se 212 clauculocorru- implebitur et dictura Apostoli: Ut unanimes unum
* Quesn. inserit quu, et dein delet positus cum mss. Vat. Colb. Lucen. et Barb., Hisp.
b Codd. Vai. Reg. et Barb., baptizalus, in mona-Q etlsid., transireReginae, elegil. Lectionem cod. Vind.el alio-
tterio sedens,et ad clericalut, etc. Duo mss.Colb.apud rum ejusdcm colleciionisrecepimus.
Coust., baptizalut, monatteriumdeserens,et ad cleri- i -Barb. et Vat. Reginaecum duobus mss. Cou-
tatus. 1'osteaQuesn.cum aliquot edit., jam ante cor- stanlii, consecrata. MoxDion. Hisp. et Isid., semper
ruptis. Nostroscodices secutisumus. se simulaverantpermanere. Fossat. et Yind., sentper
c Addidimus publiciset optimo codiceVind., con- manere simulaverant.Lectionem textus a Quesncllo
sentienlibusVat. Reg. aliisquevulg. Moxin Val.Reg. receptam,practcr duos hujuscollcctioniscodd.Thuan.
pro (unctionibuslegitur functihonoribus.Hinc orta VH et 0\on., approbat etiam anliquum exemplar Cor-
dctur leclio quam Coustantius in duobus codicibus bcicnse.Coiistanliusmeliorcmcensuit lectionemduo-
reperit, functionibus, aut honoribus. Postea Quesn. rum codd. Colb., quam etiani exemplaria Vat. Rcginae
cum edit. Rom., de a«ci(i»,ubinostri codd. et caelerae et Barb. cxliibent, se promiserantpermanere,cum in
edilionesde aseito praeferunt. earumdcm puellarum sponsio,pacta, pol-
d Quesn. cum Vat. Reginac ct Dion. Justelli in- seqiientibus
licilalio, ct priar promhsioiiiemorenlur.T>em,agenda
scrit forsitan : delevimus cum caeteris nostris aliis- sit in mss. Vind. Barb. et Vat. Re^inac.
codicibus. 1 Sic codex Vind.ei Coustantiolesie caeteriomncs
quee pluribus
Sic plerique nostri codd. Quesnellu?cum ms. quosidem sequendosputavil.praclermUsavulgaloruin
Reginae,sape. Dein pro immincbatBarb. et Vat, Reg. lectione post CrabbumcodicibusVal. Reg. ct ISarb.
cum aliquot vulg., inttabnt. approbata sponsioearttm; notavitquepost vocem ejus
f Quesn., tn Cliristo. Nosiros codd. practulimus, , subintelligeudiimqua hujusmodi est.
quoscaeleraeedilionessequunlur.Moxmss. Hadrian.,, D l Quesn.,. illa; dein post pepigit cum Sirmondo
Hisp. et Isid. cmn antiquis cdilionibus Concil., nu- adjecit virgo, quam vocom in mss. Barb. et Vat. Re-
bunt, el a tacerdotevelantur, si postea. ginaelegimus; at delent caetericodices hujus colle-
s Quesn. in textu, vel clangulo corruplmfueriul:: ctionis, aliique apud Coust. Solum in Oxon., aliqud
et in margine nolat : Prisca hujus vocisclangnlo, nii pepigit. Mox Dion. et Isid., non poterit.
fallor, lectio, quasi clam in angulo. Sed haec conje- m Barb. et Vai. Reginae,Quod si.... dhcesserunt,
ctura necessaria non est; nam ties praestaniiores i dixerit. Mcliusalii codd. dixit.
huju< colleciioniscodd. Vind., Thuan. et Pitb. ha- n lta codd. hujus collectionis, ex quibus ms.
bent ui in lexlum induximus; et similiter Dion.,, sunt nisa. Sirmondus, sunl visa. Edit. Vind.,
Rom. et mss.
Corb.et Fossat. In mss. Vat. Reginae,Colb. Lucensi,, Vat. Reginae, Colb. Lucens. ac B.-irb.,qua pactionis
et Barb.cum Hisp.ellsid.,i>e(/uemUoect«/lecorrHp<a;.sumfidemminimeservaverunt.Hisp.et lsid., qua prio-
h Cum nostri ac plerique et
potiores Coustanliii rh promissionisfideni minimeservaveruM.
COdicesbabeant se jnnxerat, Quesnellus de suo vel1 frangere sunt coiiata. Coust. cuin Corb. etDionysius, Fossul.,
cum Oxon. supplevit aliqua. Caeteraeeditiones, se» qua priori promissionifidem frangent.
junxerant. Mox mss. Vat. 0
Reginae,Barb., Colb. Lu- Barb. et Vai. Reginae,custodita.
cens., Hisp. et Isid., de hac vtta discesserit,vel deces- r Ita codd. et vulg., exceploQuesn. apud quem,
terit. Dion. et Hadriau., de mundorecesseril. iniquitascalcata superabit.Dein. inss. Vai. Reginae,et
1 MeliusDion. Justelli et Coust., quanto de? Barb., pax pradicala labiis et mente servatilur; et
magis
illa tenenda esi. Dein Quesn., commigravit.Merlm. implebilurdiclum Avostoli,etc.
«27 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 528
senlientes permaneamus in Chritto (Philipp. u, 3); A tibus animis et omni veritate discussa, cessantibui
nihil per contcntionem nobis, neque per iiianemgto- etiam studiis quibus antehac usi quidam sacrosanciam
riam vindicantes; non hominibus, sed Deosalvatbri orlhodoxam religionem conturbasse noscuntur, vera
nostro placentes : cui cst honor et gloria in saecula fldes nostra cuncto sseculomanifestius innotescat, ut
saeculorum.Amen. Dala xv kalend. Martias, Honorio deinceps nulla possit esse dubitatio vel discordia.
Augustosextieset * Aristeneto consutibus. Qua de re sanctuas tua cum quibus placuerit reve-
CAPITULUMXXV. rentissimis episcopis quos de Ecclesiissub sui sacer-
b Incipit principiumtynodi Chalcedonensh. dotii cura conslilulis, idoneosetinstruclos orlhodoxae
'
«VICTOF.ES VALENTINIANUS et MARCIANUS,inclyli trium- religionis esse prohaverit, ad praedictam Nicaeanr
phatores, imperalores semper Augusti, ANATOLIO civitaiem inlra diem kalendarum Seplembrium ire
episcopo Constanlinopoliiano. deproperet. Sciat atitem religio tua etiam serenita-
Omnibus negotiis divinae res pracponendae sunt. lem s nostram venerabili synodo interfuluram, nisi
Deo enim d oinnipotente propitio rempublicam et forte nos publicse necessitates in expeditionibusde-
conservandam, el meliorandamesse confldimus.Quia tinuerint. Divinitas teservet per raullos annos, sancla
igilur dubitaliones quaedam in orlhodoxa religione ac venerabilis Pater. Dala xkal. Junias, Conslantino-
nostra videnlur esse 214 commissae, sicut eliam B poli, consulatu Domini Marciani perpetui Augusti, el
epistola reverendissimiviri episcopialmaeurbis Romae qui fuerit nunliatus.
Leonis testatur, id specialiler clementiaenostraepla- b Ordo gestorumsynodi Chalcedonensh.
"
cuit, ut venerabilis synodus in Nicaena civitate Cum pervenisset piissimuset fidelissimusimpera-
provinciaeBilhyniae celebretur; quatenus convenien- tor Marcianus * ad diem sub 215 die sanctissimo-

• Dion. Justelli, Athtoneto. Isid., Arhto. Barb. et cuni suo Oxnn. ms., AlloctitioMarcianiimperatorh aa
Dionysii mss. exemplaria chronica nola carent. synodum Chalcedonensem.
b Hujus collcctionis antiquus auctor prac oculis > Quesn., Oxoniense exemplarsecutus, ad diem aa
habuit primaevamcollectionein gestorum Chalcedo- sanclissimummarlyrium Caleniciel Euphemim; et in
nensium ei plane similcm, quam reperimus in vetu- notatione addidit: i Seu, ui habet codex Thuaneus :
stissimo ms. Vaticano 1322, ut paiebit ex iis quae Sub die sanctissimorummartyrum sancli Gallenicie\
animadvcriimus in Observalionibusad dissertationem Euphemim. Haec verba longe aliter Ieguhtur lam in
9 Quesnellide causa Domni Aniiocbeni, tom. 11.Haec aliis omnibos versionibus et codicibus LatiniS, quam
porro primaeva eorumdem gestorum collectio impe- in ipso Gracco. Hoc ita s"ehabet: lv T»J«ytuTonr
riales sacras, el allocuiionem Laline, uti odilacfue- 'Ey.rlyaia rn; baiu{ v.o.ixa/ltvty.oufiapTupo?EujjitttKf.
runt.recepit.QuesnellushunctitiilumpraefixilCaiiones Codicenitamen nosiro similem penes se habuit caid.
tynodi Clialctdonensis,praelerTbuanei et m>siricodi- p" Baronius, ex quo ad annuin 451 num. 112, assernil
cis Vindebonensis (idem. Porro vcrba Incipil ptinci- eam Cbalcedoiiensisconcilii sessionem sextam, cui
pium synodi Chalcedonensissubjeciam imperia!em interfuit Marcianus imper., celebratam esse die ipta
Jegemrespiciunl, qua concilium primo Nicaeaeindi- natali ejnsdem,in cujus basiircaagebatur,glorioshtima
ctum fuil. In ms. autem Vat. 1322 reclius duaealise virginh el marlyrh Euphemimatque Callihicimartyris,
leges subjiciumur a noslro colleclore omissac, quae obque diei celebtitateminlerfuhseMarcianum imperat.
idem concilium NicaeaChalcedonem transtulerunl. et Pulcheriam Auguslam. lioc idem repetlt in nntis
c Haeclex sumpta est ex originali Latino, non au- ad Marlyrologium, IVkal. Augusti, qui dies S. Calli-
tem e GraecoLaiine reddila, uli fecit Rusticus, qui nici martyris apud Gangras coronati festo consecra-
Lalinum originale in suis codicibus non invenit. tur : additque, ea verba, qua in translatiotieDionytii
Crabbus duos codices habuit cum Cbalcedonensem Exigui post subscriplionemepiscopotumin ea actione
synodum edidit, alterum hujus collectionis, Ruslici teperiuntut, in Gtaco lexlu hodiedeesse. Vcrum q::as
alium. Cum vero codicem Rustici vulgavit, quoad sit illa Dionysii Exigui, quain cominemorat,iransla-
hanc legcm, Ruslici versione omissa , quam poslea lio, plane nescimus. Fortc ex flenrico Gravio, vel a
Baluzius proiulit, ipsius originale Lalinum inseruit Severino Binio, qui nterque Atrcbatensecodiciscxem-
pari. l, n. 37. Hinc praeier codicem Vindebonensem plarms. nostris simile habuit, in eo isthaec lcgi de
Crabbi quoque exemplar recognovimus. Callinico marlyre didicerat, hujusqiie postremi sc-
d Ex utroque ms. Vind. et Crabbi addidimus om- culus est conjecturam, qui Dionysiiputavit esse banc
tiipolenle,et postea esse. quam Atrebati invenerat versionem, ul in disserta-
e Quesn., tn Chalcedonensi:et in margine : Vulg., tione ad codicem hunc rcferimus. Quidquidsil, illud
in Nicaena,et recte, hwcenim ptius civilas tynodo de- D omne haustum itiitii videtur ex prava seu lectioneseu
signata etat. Revocavimus auiem in Nicmna, quia translalione Graecitextus Chalcedonensiumactorum,
praeler vulg. excmplum Crabbi, ctiam cod. Vind. ubi vocem xaAitvixou,triumphattich, seu ul verbum
eamdem leclionem comprobal. Licet cnim habeat in e verbo benevicitich, quacpro epithelo Eupbemiac
ChalcedoneNicma civitale, vocem lamen Chalcedone ponitur, de Callinico martyre interpres intellexit.
punclis nolaiam cxpungcndamsignificat: unde infra Contra hanc enim versionem pugnant : 1* texlus
Nicmamtanlum pracfcrl. Graecns; 2*omnes Lalinae versiones; 3° Marlyrolo-
1 Quesn., Cltalcedonem;et notavit : Vox hac de- gium Latinum; 4° ipsum Graecorum Menologium:
lenda, ulin alih codd:, ubi Crabbicodicem inlelligit. ulrumque cnim 29Julii festo Callinicihujus marlyris
Nicmam ex ms. Vind. substituimus, uti etiam in assignat; 5°quod verbacodicisinnuuntetiambasilicam
Graecoet Rusticiversione legitur. S. EuphemiaeCallinicopariter fuisse dicatam; quod
s Quesn., meam. Melins cod. Crabbi, noslram, nullus auctor hucusque prodidit, nec ipse Evagrius,
Graecotexlu ei Rusliciinterpretatione suffraganlibus. qui lib. II, cap. 3, graphice et fuse describit hanc S.
h Sic codd. Thuan. et Vind. hujus collectionis. Eupbeniiae basilicam. > Haecille. Indubium est po-
Concinit Vat. 1322, ex qua.anllquiori collectionehacc liores codiccsnostraecollectionisThuan. etVind.cam
documenta buc traducta monuimns; habet enim : lectionem habere, quam idcirco lextui inseruiums.
OrdngeslorumhabitorumChalcedonaprasentibusMar- Crabbns etiam hanc lectionem naclus in codice
ciunoel Pulcheria Auqustorum: lege Auqustis.Ouesn. riusdem cdlcctionis. Rustici vcrsioni inscruit. Hinc
 529 CODEXCANONWMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL, 550
rum marlyrum sancti Calenici ct Eupheraiae, prac- A cunclisveritas innotescat. Nosenim ad fidomcoufir-
sente ex divino zelo et fervore fldei etiam piissima mandam', non ad potentiam aliquam cxercendam ,
el Chrislianissimaregina Augusta a Pulcberia, quin exemplo religiosi principis Conslantini synodo inle-
etiam magnificentissiinismagistratibuset illustrissimo resse voluimus, ' ne vel ulterius pravis persuasioni-
*ac nobili senatu, ad venerabilem synodum b ila lo- bus populi separentur. Facile enim simplicitasquo-
cutus est. rumdara hactenus nonnullorum ingeniis, alquesuper-
c Allocutiopiissimi~tmperatorts. flua verbositale decepta est; et constat diversorum
Ubi primum divino judicio ad imperium sumus pravis insinuationibusdissensiones el haeresesnatas.
electi, inter tantas necessitatcs reipublicae nulla nos Studium autem nostrum est ut i omnis populus per
magis causa d constrinxit quam ut orlhodoxa et vera veram etsanctam doctrinam unum senliens, in eam-
fldes Christiana, quae sancta atque pura est indubi- dem religionemredeat, et veram fidem calholicatn
lata oinniumanimis insideret. Conslat enim avaritia colat, quam secundum institutiones Patrum exposue-
vel sludiis quorumdam per media tempora nonnullis rilis. Concordamibusk ergo animis, religio vestra fe-
diversa senlientibus, et pro voluntate sua, non prout slinet, quatenus sicut aNicaenasynodousquc ad proxi-
veritas atque doctrina Patrum postulat, populos niura tempus erroribus amputatis vera fides cunctis
216 * seduceniibus, in errorem quamplurimos esse B innoluit, ita ct nunc per banc sanctam synodura re-
deductos. Qua de re sanctam synodum hoc videlicet molis caliginibus quae in liis paucis annis, sicul su-
propositolieri studuimus, et vobis laborem indixisse perius dictum est, pravilale atque avaritia quorum-
videmur, quatenus omni caligine atque errore de- damemersisse videntur, perpetuoquacsialuia fuerini
terso , prout sc Divinitas boniinibus f manifestare conserventur. Erit autem divinacmajeslatis, id quod
voluit, et doctrina Patrum ostendit, religio nostra, sanclo animo fieri desideramus in aeternutn firmi-
quaepuraac sanctaest, universorum mentibus insi- ter l cuslodirc.
nuata 6 suaeveritalis lucefulgescat; nec in poslerum
mIncipit synodus ephcoporum apud Chalcedonam
audeal quisquam de nativitate Domini et Salvatoris
nostri Jesu Christi aliter disputare quam apostolica facta.
pracdicatioet instiluta trecentorum decem el octo Venerabilis totius mundi conventus, qui ex gratia
sanctorum Patrnm' eidem convenientia posteritali Dei et decrelo clementissimorum et religiosissimo-
tradidisse noscuntur; sicut eliam sancti Leonis papae rum imperatorum Valenlinianict Marciani Augusto
urbis Romae,qui scdem apostolicamgubernat, raissa rum n adunatus in Chalcedonensi metropolitana Bi-
ad sanctae memoriaeFlavianum Constantinopolitanae thyniae,in martyrio sanctacac victricis 218 Euphe-
urbis episcopum '" scripta teslantur. Remotis ilaqtte Q i miae, ° decrevit quaesubtcr comprehensa sunt.
studiis, ablaiis patrociniis, cessante avaritia , 217 Dominus ot Salvalor nostcr P Jesus Christus fidci
h Itaomnescodd. etvulg. Solirs Quesn. cum Oxon.,
antiquaeRustici editiones post Crabbum similemle-
ctionemexhibent, quaea sinceris ipsius Rustici exem- epislolatestatur. Postpauca ms. Yeron., ad fidemcor-
plaribus absunt. Card. Baroniuscum banc lectionem roborandam. ' Cod. Vat. primo Ioco, neque ulterius; mss.
allegavit, non peculiari aliquo codice, sed antiquis
Conciliorum editionibus usus est. Error verd quo Rustici apud Baluzium,nequeul ullerius. Veron., ne-
dies S. Callinici martyris perperam praeferturcontra que ut, deleto ulterius.
Graeci textus et casterarum versionum /idern , unde i Sic cum Vat. cod. primo loco, et mss. ac vulg.
originem duxerit, colligere licet ex ms. Vat. 1322, Rustici, melius quam omnespopuli, uti Quesn. re-
cuisimitem collector noster prae oculis habtiit. Ibi cepit.
autem legilur : Cum pervenisselpiissimusel fidelissi- k Vulg. cum Vind. et Vat. secundo loco, wque.
mus imperatorMarcianusad idemsupradiclummarty- Veron. cum aliis Ruslici codd., itaque.
rium,prmsenteex divinozelo,etc.; quaeversio Graeco 1 Veron., custodire. Val. primo loco, ut in wter-
textui congruit. Nosler aulem collector cum supra- num firmentur, custodire.
dictummartyriumin eodem codiceantea memoratura m Vind. et Tliuan. codices hunc litulum exhibent.
non reperisset, ex Graecoexordio ipsius Chalcedo- Quesn., Actiosynodi Chalcedonensis. Estdeflnitiofidei
nensis actionis explicare voluit, et za/Xtvixouvocera in bocconciliolecta et subsignala actione 4. A Crab-
male interpretans, corruptam leclionem in lianccol- bo edita fuit haecversioex codice hujus collectionis,
lectionem induxit. estque versio quarta; Baluzius cum quatuor codici-
a Pulcheriae pracsentiam in actione 6 concilii,Q bus eara contulit: nos'cum Vindeb. et Vat. 1322, et
Chalcedonensisvindicavimusannot. 14 in epist. 101, cum Lucensi 88, qui est similis Colbertino Longobir-
tom. I, col. 1127. dico Coustantii. ln his duobus poslremis hic tilulus
b Cod. Vat., isla loculus est. praefigitur : Synodusephcopalis Chalcedonensishabi-
c Hunc titulum ex ms. Vindeb. hic inseruimus. tus a quingenth et conlta Eutychen.
n Cod. Thuan. vigintiepiscoph
Sequens autem allocutio Latine et Graece pronun- addit et Germanorum. Mox idem
tiata, hic ex originali^Latinoprofertur, uli in Vat. cod. habet in Chalcedonensicivitate. Lucensis , in
1322 bis invenitur. Rusticus quoque Latinum exem- ChalcedonensimetropolitanaBilhynimcivilale. <
0 Qucsn., qumdecreverit, sunt subterannexa. Cor-
plar in cod. Acoemetensireperit, et antiquaeversioni
Ms.57 Veron. Rustici contulimus. reximus ex optimis mss.Vat. et Lucen.
d Cod. Vat. primo loco, anxil. pariter
praemisit. r Voces Jesus Christusadditae ex Val., Lucen. el
e Rusiici codd., edoceniibus. mss. Batuzii. Cod. Vind. addit tanlum Chrhtut. Mox
f Quesn., manifestari. Correximus cum mss. Vat. Oxon., fidei inlelleclupacemdhcipulis confirmariprm-
primo loco, Vind. et Rustici. cepit. Baluz,, fidei intellectudiscipulosconfirmariprm-
g Vulg. Rustici, sua vtrtutis, et in marg., proprict cipiensait. Quesn. cum Thtian., fidei intellecium in
varietuth. discivuliseonfirmarevoluitdicens.Secuti sumus cod.
531 - APPENDIX AD S. LEOJSISMAGNIOPERA. 532
inlelleclum discipulis confirmare praecepit : Pacem A Constantmopolim quae decreta sunt adversos inte-
meamdo vobis, pacem meam relinquo vobh (Joan. remptionem «ectarum pullulantium et crescenlium,
xiv, 27), ut ne iilla dissensio a inter nos ex religio- manifestatione liujus catholicaeel apostolicaenostrae
sitate venerabili oriatur , sed ex aequo verilatis fidei.
h Symbolum cccxvni el CL.
ostendatur praeconiura. b Et quoniam non desinit
per sordiculas quasdam malignus insidiaric pietatis Credimus in unum Deum, Patrem omnipotentem,
seminibus, sed semper novi quiddam adversus veri- factorera coeliet terrae, visibilitim omnium et invisi-
tatem indagat; ob hoc Dominus noster habens pro- bilium, et in unum Dorainum Jesum Christum, Fi-
videnliam humani generis, hunc clementissimum et lium Dei unicum, de Patre ' natum ante omnia sw-
fidelem adversus acmulum nobis concessit princl- cula; Deum verum de Deo vero; uatum, non fa
pem, qui undique ad se sacerdoles convocavit, ut ctum; ejusdemque subslanliae i qua Paterest; per
gratia Domini nostri Jesu Christi cooperante d to- quem omnia facta snnl; qui propler nos homines et
tam falsitalis noxam a grege suo abjiciat, et verita- propter noslram salutem descendit, k incarnatus esl
l's eam germinibus corroboret, quod et fecimus com- de Spiritu sancto, in Maria virgine homo factus,
muni decreto vet judicio eriores persequenles et crucifixus pro nobis sub Pontio Pilato, sepultus, re-
sectas. Sed et perfeclissimorumPatrum innovavimus B surrexit tertia die, ascendit ad coelos, sedet ad dex-
Cdem, trecenlorum dccem et octo symbolum omni- teram Patris ; Inde venturus est cum gloria judicart
bus pracdicantes; c el quod sincera agnitione auimo vivos ac mortuos, cujus regni non eril finis. Et in
concepisse cognoscimussacerdoles,' altitulantes no- Spirilum sanclum, Dominumac viviflcatorema Patrc
taviraus. El post haec convenerunt in urbe Constan- procedentera, qui cum Patre ct Filio adoratur el glo-
linopolitana numero centum quinquaginta, eliam hi rificatur, qui locutus est per Propbetas; in unam ca-
lianc conflrraantes fidem. Nos veronunc ordineut et tholicam atque apostolicam Ecclesiam. Confitemur
oranes fldei formulas cttslodientes, decerniraus se- unum bapfismum in remissionem peccatorum; spe-
cundum Ephesitanorum concilium, cujus auctores ramus 220 resurrectionera mortuorum, J vilam
venerabiles fuerimt Cceleslinus urbis Romae et Cy- futuri soeculi.Amen.
rillus Alexandrinac urbis episcopi, f unanimiter m Suffecerat quidera ad plenariam pietatis agnilio-
sentienles juste praecellereinculpabilis fidei exposi- nem et confirmationem sanctum hoc et salulare di-
lionem cccxvm venerabilium ac beatissimorum Pa- vinae gratiae n secretura; de Patre enini el Filio et
trum qui in Nicaeatemporibus divae memoriae Con- Spirilu sancio docet nos ° plenaria et perfecla Do-
stantini imperaloris 219 convenerunt, s etiara mini noslri incarnatio, quibus iideliter credutilas ad-
obtinere vero ci venerabilium episcoporum apud C est. Sed quoniam hi qui veritalis destruere conantur

Vind., Lucen. et Vat. Dein ut nulla quidam codd. exhibetur in Vat. ms. 1322, ulrumque syraboiiim in
exhibeni. unum copulavit, adjecto i)i Iine anaihematisnio ad-
» Vind. et Luc, inier vos. Vat., inter tuot, forte versus Arii errores, quod Nicacniconcilii proprium
raelius; et dein, ex ea quoqueveritatu. esl.Hinctitulus, quosymbolumNicatmimet Constan-
b Baluz., Sed quoniam. Lucens., quoniam, deleta tinopolitanum simul innnitur, in sinccrioribus Imjns
particula et. colteclionismss. jure praeferlur, sicut etiam In Vat.
c Oxon.. pietalissimiles.Vind., pielatis timilibus. ex qua primaeva collectione, ut monuimus, noster
d SicBaluz. codd., concinentibus Thuan. etVind. collector haecderivavil.
Cod.Vat., lota falsitath noxa abjieiatur, et verilath, , ' Quesn. omisit nalum, nonvero noslri codices.
etc. Quesn., vetitas totam falsitatis noxam aggtessa Dein notavit p»st vocem tmeula In ediiis advtl lumen
gralia de lumine. Sed haec verba liujus vcrsionis codices
abjiciat, ct suis eam germinibus. Lucen., til noxam
Domini noslri Jesu Clirhti tolam falsitath ignorant. PoSlea practerivit vito, qu* vox deest
aggressa abjidal. etiain in Lucen. ms.
e Solus Quesh. cum Oxon., et quot. J Quesn., cujut Pater.
' Ita Vat., Lucen. et Baluzii codd. Vind. «olum k Vat. ms., natusest deSptritu tanclo, et tx Ma-
adverbio unanimitet. Oxon. delelout; ria etc. Idipsnm fere in cod. Luc.
praemittil qui
sed habet in expositioneculpabilh, etc. Quesn. cum I Virginehomo,
Quesn. addit ef; delent nostrl codd.
Thuan., qui unanimitersentientesjuste protulerunt m Haecprimaeva versio exstat in cotlectione Vat.
inculpabilis, etc. - U 1322, ex qua nostrae collectionis aiictor ipsam rcce-
s Sic Vind. cum Val. et Baluz. codd, Concinunt pit. Quesnellus eafh priraus edidil, sed in mtiHisdi-
mss. Lucen. ac Thuan., quorum primum solum post vei-sama nostris et Baluzit codd., ad quorum fldem
nonnulla delet et apostolicm; alterum pro vero liabet eam exegimus; neque enim quid melitis sit, sed quid
vigqrem censuerunt. Quesn. cum Oxon., Decernimut antiqua ac primaeva versio ac vetera exempbrta, mi-
eliam obtinerefirmitatem qumdecrela sunt a CLveneta- hiis licet exacte, praeferant, exhlbendnm est. Mox
bilibus episcopisapud Conslantinopolimadversus inte- Vat., Lucens. et Raluziicodtj. delent et tonfirmntio*
remplionemsectarumputlulantium et crescentium. E»t ttem, hon vero hoster Vindeb.
II Quesn. in marg., legtndum forle symbolum, ul
autemad ntanifestationemhujus catholicmnostrmfidei
symbolum trecentorumdecemet oclo, et centumquin- in aliit vertionibut. Sed hujus versionls codd. tetrt-
quaginta. Haecclariora quidem sunt, sed practer anli- lum 0 prafeferunt,pro quo Lucen. mendose, dectttum.
codicum fldem. H In pOstilla: Vox
h Sic omnes nostri codd. Quesnellus, Symbolum pleuaria deest inplenariaperfeete,
quorum Quesnellus,
Oxon. Forte legendum plenarie.
fidei CL Palrum. At cum in conciiio Chalcedonensi Wiss.Vat., Luct-ns.et Baluziisecutfsumus. Moxcum
utrumque symbolum Nicaenumel Coustantinopolita- Vat., Thuan. el Vind. prmconia scripsitnus. Al.
uum lecium fuerit, primus inlerpres, cujus versio prwconium.
 533 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 554
innovationes et, A f Hos in
crgo Scripturts di-
praeconia,quasdara procreaverunl, potestatem corrumpcre.
secrelalem Domininosiri incarnationem corrumpere vinis ad deteslationem evidentius manifestantes, pro-
nisi sunt, et divinae a vocis Virginem creatricera ausi pter hos qul Secretum substantiae evertere insecta-
suntdenegare, et confusionemunius naturae bumani bantur, dicentes hominem sine Divinitate fuisse
corporis et Divinilaliscomponere ausi sunt, et sepa- creatum ex venerabili virgiue Maria impudenler et
rabilem ac corruptibilem unici Filii divinam naturam vulgariter, * contra venerabitis qnondam episcopi
dicere teniaverunt: ob hoc omnem ipsls b opponen- CyrilliAlexandriaeEeclesiseIitteras, et toliusOrientis
dam adversus veritatera machinationem volens hoc congruas adversus Nestorii amentiain, in quibus
venerabile atque mundanum concilium, antiquo illo mahifesia est expressio certi alque salutaris sym-
praeconioet firmo exemplo decrevit; edocens praeci- boli, h desiderantibus epislolamarchiepiscopi Leonis
pue treceutorum decem et octo episooporumvenera- prirhaesedis, quac destinata et direcla videbatur ad
bilium fidem inconlarainatam manere; el adversus venerabilem sanctae memoriaeFlavianum ad inter-
illos qui Spiritui sancto adversantur, ° quam fidera cipiendam 222 Eutychis malignitatem, quamvis
etiam posteriore tempore in urbe Constantinopoli- ssncti Petri confessioni concordantem; et unam at-
lana convenientesCLvenerabiles episcopi d et do- quesimilem paginam visaestadrersusoblrectantium
clrinam nobis Spirilus sancti substantiaeconfirmave- B audaciam evidenter edere convenit integrac fidei
runt: non quodaliquid deesset priscae fidei super- credentibus. Nam et eos qui quasi bifariam Dei vivi
atfjicienies,sed adversus eos qui nitebantur e divini substantism secretalem nitunlur dividere * oppugnat.
Spiritus conceptioniadversari, 221et Domininostri i HOseliam qui passibilem audent dicerc Divini-

a SolusQuesn., carnis. Chthti petmixiionemaut eonfusionemdici mstimant,

b Ila codd. Thuan., Vindeb. et Liicens. Quesnel- vel eos qui dicunt esse cwlestemaut altetiut tubstaniim
hiS, machinationh aditum advetsus vetitalemoppo- carnem qumesl assumpta, illi pro nobh formam servi
nere; et in : fortc occludere. neganlet, abjicit; et qui duas quidemanle unionemna-
c QueSn.margine
inscrnit corroboruvit eam fidem, et niox turas Domini fabutanlur, unamveroposl unionemcon-
delevil fideiit.Nostroset Baluzii codices praetulinius. fingunl, analhemalizul.Sequcntesergo sanctos Pntres,
d Ita Lucen. cumBaluz. codd. Qucsnellus,doelrina unum ettmdemqueconfileri Filium Dominumnosirum
Spitllus tctnctiliac substantin. Jesum Cltristumconsona voce omnesedocemus: eum-
e Quesil., per dtvinum Spiritum. Codicesnostros dem pcrfectumin Deitate, eumdemperfectumin huma-
el Baluziiseqninuir. nitatc; eumdemDeumverum, eumdemhominemverum
' Qilesn., Hot Ctgo divinarum Scriplurarum <ilte- ex anima ratiouali et corpore; eumdem coessentia-
stdtioneetidentiusmanifestaverunterrare. Propter illos „ lem Patri secundttm Ddtatem, eumdem coessenlialem
veroqui seetetum, etc.Thuan., Notergo Scripturarum ^ nobis secundumhumanitatem;per omnia nobissimitem
nttestatiohentaudentius mamfesiantes,propter hos qui absque peccato: ante sacula quidemgenilum de Patre
sectetuto.Vind., Ilbs ergoScriptutis divinisallestatione secundttmDeiiatem,in novissimhautemdiebusenmdem
cvidewius tnanifestantes, ptopter hos, etc. Codices propter salutem noslram ex Maria Virgine Theolocon
Baluiilisequi maluimUs.Similiier Lucen., qui soluni secundttmhumanilalem, unum eumdemqueChrisium
pro tid detesirlionem liahet attestaniibus. Mox pro Filium Dei unigenitum in duabus naturh inconfuse,
cteatum Baluz. effectum. immutabililer, indii$&, inseparabiliter agnoscendum;
s Ita codd. Vind., Vat. etThuan. Baluzii et Lucen. nusquamablata substantia nalurarttmpropter unionem,
mss. Solnmrmiitimt r.oiilra. Quesn., acceplas habel maghqtie salva proprielateutriusqitenatttrmet in unam
venerabilh; et dein tongtita sctipla adversus. personam atque exislenliamconcurrenle; non in duas
h Quesu., nosse ditidetantibus, nec nonel ephlolam - personas partiium atque divisum, neque disjunctum,
archiepiscopiLeonis primmsedh, qum destinata et di- ted unum eumdemFilium unigenilttm, Deuin Verbum
recta videtut .... Ephtnla quippe illa visa CslS. Pelri Jesum Chrhtum, sieut anle prophetmde eo dixerunt:
confeisionieoncbrdate, et una atqtte similispaginn ad- et ipbe nos Jesus Chrhlus etudivit, et Paltum nobis
vetsusobttectantiiimttudadamecidentetedoceteconfes- symbolumItadidit.
' sionem integrwfidei Ctedeittium.Melius quideitt, sed His igilur cum onmi undique vetilale, diligentia, et
non ita ariliqtiiImjus collecltoniscodices.necantiqua' sollicitudinea nobis definilit, tlatuit sancla et univer-
illa obscurior versid, qoam nosler coltector excepit. salis stjnodus alteram fidem nulli licere proferre, rel
Vat. ei Lnc. exemi.laria, nec non ct illa Baluziiin conscribere, aut componere, aul senlire, aul docere
textu exhihuinins. Thuan. et Vindeb. inodicum di- D aliler; eosautem qui ausi fuerint componerefidem nltc-
screpant * nam Thuan., confcssionenobisconcordante, ram, aul proferre, aut docere,aul iradereallerum sym-
tt una alque similis pagina visa est; dein pro edere bolumvolentibusvelex gentilibus ad cognilionemveri-
habet edvctre, ac pro iniegrm exhibet integriiatem. lalis venire, vel ex haresi quacunque;nos, ti episcopi
Vind., confessioitemconcordanlem,et una atque similh fueiinl, vel clerici, alienosesseepiscopotab episcopaiu,
paginavisa est, ae edocere. et clericosa cleto; si vero monachi aut laid fuerint,
« Sic Vitid. cod. Quesnellus, impugnat. Thuan. anatltematizari.
oppugnamus.Lnc, oppngtiant. Et subscripserunl: Paschasinus episcoput vicurius
i QuCsnellushoc lociduplicem versionem exhibnit Domini mei bealissimi atque apostoliciviri universalit
duplici columna. In columna strictiori prolulit vcr- Ecclesimpapa Leonis urbis Rommtynodo prmtidens,
sionera ex Thuaneo codice, quam hujus collectionis slaiui, consensi, atque subseripsi. Lucensis ephcoput
propriam in texiu reiinuimus et ad nostros aique EcclesimTusculanm [ieg. Asculaum)ticariut ilomini
liatuzii codiCesexegimiis. tn laxiori autem columna mei beathsimi ei apostolici vb-i univer&alitEccletim
exhibuit aliam versionem a Crabbo vulgatam, quae papm utbis Romm Leonis, in synodo gesla lecta tub-
licel in Oxon. ms. inscrta fnerit, eo qnod explicatior sctipsi. Bonifaciuspresbulet sanctmEcciesia Romanw
sit, aliena taraen est ah hac colleciione, e.\m |ue slalui el subscripsi. Subscripserunt et tcmleriepiscspi
propterea.itti aQuesnello edita esi, hoc locoappen- qui eidem cencilio interfuerunt ttumerotexcentitt tri-
dimus : Hos etiamqui passibilemaudenl dicereDiviiii- ginta.
tatem Filii Dti uniti, et eos qui in duabus natu/tis
558 ' APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA 538
tatefti unici Filii, hos repellendos de omni synodo, A tabiliter, indivise cognoscendum, in nullo duplicis
oporlet; necnon ethos qui duplicis naturae commix- naturae substantia interempta propler unitatem, salva
tionem a et confusionemDomini nostri argumentan- proprietate utriusque natune sub una persona h snb-
tur, impugnare; et qui coelestem, vel etiam consub- stantia conveniente; 224 neque in duas figuras di-
stantialem substantiam, quam ex nobis b credimus visum atque partitum, sed unum eumdcm Filium,
concretam. Ipsos ergo figuram 223 deliranles, vel unicum Dominum Verbum Deum Jesum Christum;
insanientes dicimus; et hos qui duas ante nativita- sicut antiquitus prophetac pro eo, et jamipsenos
tem c naturas Domini, unara post unitarum insutse Jesus Christus erudivit, et Patrum nobis tradidit
fingentes, excommunicare oportet. Sequamur igilur syrabolum,
Patrum nostrorum sentenliam, unum et cumdem 1 Haecitaque cum omni veritale
atque suavitate a
confitenies Dominnm Jesum Christum, convenienter nobis ordinata; statuit venerabilisei mundana Eccle-
edocentes perfectum eumdem in Divinitate, et per- sia nullam aliam fidem licere cuiquam proferre, aut
fectum eumdem d carnalem hominem, Deum certum, edere, vel docere, vel tradere J ... alterum symbo-
eumdem hominemcertum, eumdem ex anima ratio- lum corripere voleniibus ad scienliam veritaiis ex
nabili et corporis substantia : Patri in Divinitate si- paganitarum, aul judaicae, aut haereticae cujuslibel
milem, ilemet nobis per omnia in huraana substanlia B sectae. Hos vero, sive sint episcopi aut cterici, alie-
similem praeter peccatum; ante saecula ex Patre nos esse ab episcopalu et clero, sed, etsitnonachi
o natum secundum Divinitatem, sed in ultimis diebus sint aul laici, hos excommunicari jubemus.
eumdem propter nos et propter nostram salutem ex k Canonesexpositi a sanctisPatribus qui Chalcedonam
Maria Virgine divini numinis creatrice secundum conveneruntl in quingentesimoanno sub impetalore
unum Chrislum f Filiura Do- noslto pihsimo Matdano.
bominem, eumdemque
minum unicum in duplici natura inconfuse, s immu- 225 m CANON I. Canones qui per singutas syno-
n MaleapudQuesn., el confessionem.Emendavimus tur aclione 15, conditi lamen fuerunt aclione 7, uti
ex Luc. et Baluz. codd. Moxidem Quesn. perperam, probavimus in Observationibusad dissert. 1 Ques-
argumentalur. nelli ad an. 451, not. 18 tom. II, col. 501. Versio
b Vind. Luc. et Baluz. mss. omittunt ctedimus. autem horura canonum illa est quae, ex vetustissimo
Dein, concreatum pro concretumin ms. Luc. Mox, codice a Justello edita, et hoc lomo per nos recu-
figuram ex Vind. Luc. et Baluzio recepimus, pro qua denda, Prisca interpretatio vocatur. Praeter Jusielli
voce Quesnellus habet fugimus. vero codicem, et praeter exeraplaria hujus collectio-
c Quesn., t» unilale naluras Domini dicunt, post nis, exstat in tribus aliis mss. collectionibus, nimi-
unicaminsulse.Nostros et Baluzii coild. sequimur, in rum in Vat. Regina?1997, in Golbert. 784, et simiii
quibus post unionem legendum videtur, ut in aliis Lucensi 88 (ex quo postremo cbdice bos canones no-
versionibus. vissime edidit P. DominicusMansius lom. I
d Ita codd. Baluzii, cum quibus concinunt Vind. menti Conciliorum, col. 329), ac tandem infiupple- Barb.
etLucens. Quesn., incatne Dominum, hominemeer- G 2888 et Vat. 1342, quaeomnes collectiones aequeac
,tum, eumdemex anima, etc nostra canones Cbalcedonenses ex Prisca versione
e Luc. et Baluz., ptogenitum. Post pauca pro nu- derivafunt.
minis, alias nominh. Sic rudis interpres Theotocon 1 Sic in praeslantissimo cod. Vindeb. 39, in quo
Latine reddidii. secunda manu pro tn substitutum fuit indictionev.
f Quesn. cum ms. Vind., firmum. Melius Baluzii Alius cod.- CaesareusVindebonensis42 paulo dissi-
cod. et Lucensis, quos seculi sumus. militer habet, convenerunt temporibut in
s Sic Baluzii codd. cum Graecoet aliisversionibus. simo anno, etc.; et Hubertinumexemplar quingente-
apud Cou-
Quesn., Vind. et Luc, tmmutait/em. Mox, prosuo- stanlium t. I Epist. Rom. pontif. pag. LXXXUI,
stantia mss.Vind/, Lucen. cumBaluz.,dtslan(ta,male. convenerunttemporibusln. v quingentesimosub impe-
h SicVinJ. Quesnellus,et substantia.Mss.Baluz. et ratore, etc. Quesnellus, omissis hoc loco vocibus in
Luc, non sub una substaniiaconvenientes.Mox, divisa quingentesimoanno, has post nomen Marcianotrans-
atque partita apud Quesn. Codices Vind., Luc et tulit sic : Anno quingentesimoIncarnationh Domini
Baluz., divisamatque partitam. Correximus, sententia indictionev; quae formula abest ab omnibus anliquis
contextus exigente. Dein Lucen.cod., Filium unicum mss. tum hujus, tum caeterarum collectionum quas
DeumverumJesum Chrhlum. annot. 1 laudavimus, et a veteri stylo aliena est.
' Vind.et Lucen., Horumitaque; Baluzius,Horum Codex
ilaque communiveritate : utrobique minus recte. Ne- mCodices Justelli, VaUReginae, et Vat. Barb. ta-
que vero Quesnelli lectio Hac itaque oinnino placet.
Magisplaceret cum caeteris versionibusscribere His D bulam litulorum praemittunt, et suo cuique canoni
itaque ... ordinatis, si qui codices bujus interpreta- titulum repetilum etiam praefigunt.Hnjus vero colle-
tionis sutfragarentur. clionis mss. exemplaria tabula praemissacarent. So-
I Sic Vind., Lucen. el Baluzii codices. Hicautem lum in utroque codiceVindeb. 39 et 42 titnli affigun-
per saltum aliqua desunt: cumque nulli codices ad- tur in canonum margine, iique aliis verbis expressi
juvent, defectusanliquissimusest. Supplendumautem stint ac in codicibus aliarum collectionum, qtiaeJu-
videturex alia versione, quam annoi. 49 subjecimus, stellianos litulos similiier exhibent. Hinc peculiares
atiter. Eos autem qui ausi sunt componerefidemalle- hujus collectionis titulos in annotationibus recilabi-
ram, aut proferre, aut docere,aut tradere allerumsym- niu-, uti in iisdem mss. Caesareis Vindebonensibus
bolum,corriperese volentibusad scienliamveritalisex invenimus, in quibus aliquorum canonura tituli de-
ritu paganitarum, etc. QUesn.hunc defectum haud sideraniur. Primi canonis litulus sic proferlur: De
suspicalus emendavit sic, alterum symbolum.Corrum- canonibut uniuicujutque venerabilh concilii. Caeleri
pere volentesad scienliamvetilath ex paganithtatum codices cum Justello hunc primum canonem praefa-
aul Judaica aut hmreticmcujuslibetsecta, tive sintevi- lionis instar praemittunt, vel inscriptioniannectiint;
tcopi, ctc et primum canonem referunt, qui in hac collecliona
k Hi canoneslicet in vulgatis Conciliorumhabean- secundus est.
 RS7 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 538
nos a sanctisPatribus constituli sunt hactenus, ha- j\ f ltem alio toco: clericotvellaicos volentesepisco-
beie firmilatemcensuimus. pos vel clericos s accusarenon debite, nequaquamad
. * N. Si quis episcopus ordinationera per pecuniam accusandum suscipidebere, nisi prius eorum h opinio
fecerit, et vindiderit rem quaenisi b gratia non ac- fuerit dhcussa.
quiritur, et sub pecunia ordinaverit episcopum, aut 227 ' '"• Pervenit nd sanctam synodum, quo-
provincialem episcopum, sive presbyterum, vel dia- niam quidam clericorum propter lucri turpitudinem
conum, aut eorum quemquamqul in numero clerico- alienarum possessionumconductores i efflciunlur,et
rum continentur, aut c accepta pecunia fecerit oeco- pro causis saecularibustractandis ministeria Dei ne<
nomum,aut defensorem,vel osliarium, vet quemcun- gligunt, k saeculariumdomos discurrenles, et palri-
que hujuscemodipro lucri turpitudine; qui ergo 226 moniorum curas propter avaritiam suscipicntes. Igi-
boc fecisseprobatur, sui gradus periculum sustinebit. tur magna et sancta synodus constituit, nullum dein-
Sed et is qui ordinatur, niliil ex ordinatione quaeper ceps l neque episcopum, neque clericum, nequa
negotialionemprocessit ulilitatis acquiral; sed d fiat monachum conducti titulo possessiones conducere,
dignitatis vel rei quaeipsi pro pecunia commissaesl, nec causarum saeculariumposse ordinationibus com-
alienus. Si quis autem ° his tam lurpibus et nefariis misceri: nisi forte vocetur aliquis secundum leges ad
lucris medius inlerfuisse videtur, et is, siquidera B minoris aetalis tutelam, m quse excusanda non est;
clericus fuerit, degradetur; si vero laicus aut mona- aut episcopus civitalis ecclesiasticarum rerum n cu-
chus, anathematizelur ram velit committerc, aut orphanorum, aut viduarum,
CodexJustelli, qui Priscam Graecorumcanonumver- stissimaeomnium collectionisVat. Reginae1997, ex
sionem conlinet, hunc tiiulum profert : Incipit con- qua noster collector eadem verba decerpsisse vide-
citiumChalcidonense.Quingentesimoanno sub impera- tur, cum iu aliis plerisque lectionesctiam conveniant.
tore pihsimo Marciano.Similiter in collectione Barb. Desunt autem in cod. Justelli, et in mss. Vat. 1542
2888 et Vat. 1342, et in alia Lucensi Colberlina: ac Colbenino 784. In Lucensi vero exemplo, licet
Incipiunt statuta. Quingentesimoanno sttb imperatore hanc Colbertinam collectionera contineat, totus hic
piissimoMarciano. In collectione ms. Vat. Reginae canon omittitur, ut ex editione P. Mansi colligere
1997 : Incipiunt canonesChalcidonensiuma sanclis licuit; et rectius, quippe hic idem canonproprio loco
Palribus contlituli, id est, quingentesimoanno sub inferius repetitur c. 21. Probabilis autem videri po-
imperatore piistimo Marciano. P. Coustanlius loco test Quesnelliconjectura his verbis expressa : Qtta
allegato peculiarem inscriptionem affert codicis Col- occasionevet ralione huic locoinserla sinl verba isla ;
bertini, olim Thuanei, qui ad noslram colleciionem divinare non possum.Hwc certa sunt: primo, nec ad
periinei, his verbis expressam : Canones expositia pracedenlem canonem,nec ad subsequentemperlinere.
SS. Palribus qui Chalcedonaconvenerunttemporibus 2. Esse ipsum canonem21 hujus Chakedonensh sy-
Valentini[lege Valentiniani]et Marciani Augustorum nodi. 3. Hujus versionemdiversam esse tam ab aliis
indict. quiitta, sttbimperalorenostropihsimoMarciano. omnibusedilts, quam a versionedecreli ejusdem vige-
Hanc autem caeleris praeferendamputat, ac expun- simo printo loco posili in hoc codice. 4. Eumdemca-
gendum annum quingenlesimum, cum Chalcedonen- nonem legi hoc locoad calcemsecundiin utroque codi-
sis synodus habita sit non anno quingenlesimo,sed .-, ( cis liujus ms. exemptariet in Justetliano. Studiosiali-
quadringentesimo quinquagesimo priino, cui sane cujus procul dubio opus est hwc additio, qui nempe
mense Octobri indictio v congruit. At manuscripta cum legeretpmnamdepositionhsuperiori canonedecre-
quinque diversarum antiquissimarumque colleclio- tam adversus clericos turph et simoniaci lucri reos,
num anni quingentesiminotationem concorditer pro- ttalim ex canonis21 teclionemonerevoluit quamcaute
bant; nec unicus codex Thuaneus caeteris ejusdem ac circumspecterecipienda esset accusatio hujusmodi
collectionis praeferendusest. Nec excessus quingen- adversusepiscopos,quostalh pwna damnatosmaneret.
tesimianni difficultatemmovere debet, cum sub hoc Mox Vind., clericus, vel laicusvolenles.Colb., Just. c(
idem tempus S^Petrus Chrysologus serm. 145 circa Vat. 1342, clerici, vellaici.
quingentot annos post nativilatem Christi similiter « Ms. Colb. apud P. Coustmlium, accusareinde-
computaverii. Confer alia exempla quae in hanc rem bite. Vind., accusare non indebile, ne quocunque[lege
collegimusin editionc operum S. ZenonisVeroneusis quomodocunque]adaccusandum.Just. et Val. Reginx,
episcopi, disscrl. 1, c. 2, § 1. pag. xxxvi etxxxvn. accusare, non indebile, ne quodcunque accusandum,
* Titulus mss. Vindeb., Si cphcopus pro pecunia Vat. 1342cum Colbertino P. Coustantii similiter; so-
ordinationemfecerit. In canone codex Oxon., St quis lum melius pro ne habent nec.
ephcopiotdinalionem,etc. Moxin Justelliano ms., in h Solus ms. cod. Oxon., opposilio.
Luc et Vat. hujus versionis, per pecuniam. 1 Tilulus in margine codicum Vindeb., Nequeepi-
b Codd. Justelli, Lucen. et Vat. 1342, per gratiam scopus,nequeclericus, aul monachusconducloresfiant.
Dei. Dein verba aut provincialemephcopum desuot i Just., Vat. 1342, et Lucens., efficiantur... negli-
in iisdem mss. et in Oxon. Conjicit Quesnellus his gant. Moxcodd. Vind., Luc, Just. et Vat., et causis
verbis Gracam vocemw ^wfeitivy.onov redderevoluhse ]D sacularibut tractantibus. Thuan., et causas smcuiares
rudem interprelem. Codd.Val. et Lucen., ordinaverit traciantes, melius.
episcopos, aut presbgleros,veldiaconos. k Quesn. addit per, pro qna prnepositioneJust.,
" Soltis Quesn. addit etiam. Mox Just. etLucen., Luc et Vat. habent et. Utrumque delent Vind. et Vat.
pro turpitudinemtucri. Melius Vat. Reginae,per tur- Reginae.
piludinem lucri. Dein codd. Vind., Just. et Vat. Reg. 1 Vocesnequeephcopum,a Quesnelloomissas, sup-
delent ergo. omnibus et Justelli codd. Mox,
d Codd.Just., Vat. 1342 et Lucen., fiat dignituth apud Just.,exconductitiinostris
plevimus
pro conducti. Dein, pro co>i-
reus; in Vat. aulem additur posteriori manu el obea duceteJust., Luc. et Vat., Itabereliceat.
qitm, etc m Tres iidem codd. Jusi., Luc. et Vat., qume.xcu-
* Addidimusinex ras. Vind. CodicesJust., Lucen. sari nonlicet.
et Vat., i» hit lam turpibus, et mox videatur, et h qui- " Quesnellusinseruitei; delent Vind. elVal. Reg.
dem ti clericus. Caeteri tres codd. pro ei supplent clerico sic : curam
1 Haecverba ltem alio loco tegunlur non snlum in elerieovoltterit committere.
mss. Iinjiiscollectionis, vernm etiam in codicevctu-
539 APPENDIXAD S. LEOWISMAGNIOPERA. .'i*!>

qusepropriaprovidentiacarent,velpersonarum tftlium A A.piendum servum ad faciendum monathum, praeter

quae auxilium ecclesiastieum poslulant propler limo- proprii doraini voluntalem. Qui vero hoo constitutunl
rem Dei. Si quis autem ea quaeconstitula sunt ° vio- noslmm excesserit, eum a communione Snspendi
h decrevimus, ne nomen Dei blasphemetur; >civitatit
lare lenlaverit, ecclesiasticaedaranationi subjaoeat,
b IV. Qui revera et manifesle solitariam vitam se- auiem epistiopum oportet Competelitem prnsiare
ctantur, lionore compelenli fungantur. Verum quo- providentiam mohasleriis.
niam quidam sub praelexiu c habitus monachilis, i V De episoopis vel clericis qui se de civitate in
Ecclesias, 228 et conventus, et res-communes di- civitatem tfansferunt, placuit 229 ut cahones qui
civitates indiscrete cireuraeunles d et rao- a sanctis Patribus dd hiS ipsis constituii aunt, suam
sturbant,
pasloria sibi constituere studentes : plaouit» nullum habeant lirmitaiem.
k VI. Nullum absolute ordinari neque presbyta*
nusquam aedificare posse, neque monasterium con-
stituere, neque oratoriura absque eivitaiis episcopi ruin, neque diaconum, rteque penitusl quemquam eo-
voluntate. Monachosvero qui sunt per singulas civi- riiM qui sunl in ecclesiastico ordine, nisi specialliet
tates et per provincias, episcopis subditos esse» f et eccleshBcivitatis, vel vici, vel martyrii, qui ordinan*
quietcm diligere, et jejuniis esse contenlos, et ora- dus fesl, declaratus 1'ueriUm Eorura autem ordinatlo-
tionibus in illis locis observare, in quibus seeoulore* gjj uem qui hujusmodi absolute ordinanlur, constituil
nuntiasse videntur. Nequaquam autem eeclesiasticis sancta synodus inefficacem esse, et nusquam pofido
yel saecularibus rebus communlcare, nec importuni- ad ordinantis injuriam praevalere.
tatem inferre, deserlis propriis monasteriis, nisi forte n VII. Qui semel sunt in clero ordinati, vel mona-
quaissilifuerint propter necessariam causam a civita- chi facii sdnt, Constituimusneque ad militiam, nequa
tis episcopo. « Sane in monasteriis non esse Suset* addignitatem saccmarOmvenire. ° Cum verO hOCar-
Vat. Reg. cum Justelio, Luc. et Vat. 1342 ad- prtiHtti tlt bmnibm tOtlictibnihUs. Fallitur, Co qlila
dttht deinceps. verba De epittoph, vel clerich, tfui se de civi-
b Titulus in raargine cod. Yindeb., Ut abtque «#» pHoifa tnle.... trantferuni, ih SUoCOdiCelitUloascripta per-
iuntaie ( siibiutetligitur episeopi) quh net monaste^ Spiciens, rtonanimadverlit llaecad ipstim caiionem S
tium, nec orationeni facere prmtumat, et de tmnathit fefei^enda. CanOhepriino generalim omiies SS. Pa-
dicit. llla porro Qui reverd usque ad fungmtur locd irum canones conflrmaiitur; hic aulem ii peculi&res
tiluli exstanl in ms. Val. ftpginae,ex qiio nosier c«lu firmantur «aiiolies, qui episcoporilm et clericorura
iector profecit. HaeoeadXn in aliis collectionibin iransinigraliones prohibeht. Mox JuSt. el Vat., Dt
Priscatn refereniibus propius in tituli formam effii^ civitate in atiam trantfertiM.
runtdf sic : Qni vitam solitariamsectanlnr, et quo ho- k Titulus in marg, msS. Vihd;, Pt in publkis lotit
nore fnnganlur. Canon autem incipit, sicut et ih Val» brdihatio fial. Justeitus prima Verba lOcolittili exhi-
Reginse :' Quoniamtbervquidam* In Gracco autetn Bt r^*. bet : Nutlm abielmt ticeui ordinari.a Vat. Reg., Vt
in aliis versioriibue Diom et Isid. idem ihitium habet nullum. In bis Sutem cahon iiicipit VocibusNeque
ac in nostra coHectione. etc. Apud Jnstellum plnrafi numero sic :
c JuSl., habitu monmhali.Luc. et Vat mss., habim ptesbytetunt,
Neque presbyteros,ntqiiediaconot, nequepenitut quem-
monachii de his qtti sukt inita ecclesiattiium otdinem, et
d Jusi, male^ et non mvnmtirhehMetius Luc, et quctm ob priora verba in titiilutn rcjecia, iid fcehsumperfi-
Vat., ttechon<etmonnsferm cientlum aiidlttlr decluturi lieeui : ijuac abshiit a cod.
e Quesnt, nuUttm usquam tedificare posse ecbte- Vati Reginae,et mult» htagis ab aliis codd. Luc et
tiam, neque, elc Correximiis ex mss» Vind. et Vat<- Vat., qui nequeac exemplaria hOstraeChllcfclionisca-
Reginau JustclkiS cum'inss. Lucv et Vat., ut mtUum noneiti incboant a liceal verbis : Nuilum absotute liieal
eorum usqtiam mdificare liceat, neque monatletittm, vtdinuti. Verbtihi deiist in soliS mss. Imjus
Dein, monaclii vero, qui aptid Jubt. , Luc. tel Vat., colleclionis.
1 God. Luc., nisi peeuliiifitet etclesia civilatis, aul
corrupte.
f God. Vati Reginaecum Ju«t., Luc. <etalio VaU, postestiomS; a«l mattytii, aul tJtOHaslertt,qtti orditlii-
addunt censemus%Dein voces m quibut desidferantur Ittsmest, prenuntietur,
apud Juslcllum, qui defeclum aHerisco notavitv et Just. el VSt. 1342, Hotum aUteniordiiiath [Ieg6
pro obsetvare.conjecii forle legeiidilm perseverare. erdmmionem]hnjtismodiconstHni [lege consliluli]san-
Mox Justel. cum Luc el Val. delet aitfein. elasynodus ineffitacemeist, et ttt itnlfo posse ad «Jrtif<-
s Iidem tres codd. Just., Luc et Vsit.»Sant piatutt nandi [YntMad ordinalienis, tege ex Graeco ad 6rdi-
ul nuUtuhsertuln «tisciptafiltn «teismonaiterih arftfto- nantis] injuriam ptavalete. llaec lectio prisCaeVerSio»
naehum fackndttm ttne proprii domini voiuntale, Vat* D ] nis cum nimis crronea videretur, in cod. LuC. praj-
Reg. similiicr, exceptis qilatuor pOfetreniisvoeibus, terita fuit, et substituia alia leclio ex DionySii
quas cum noSlro texth sic effertt prater proprii do* vefsione sic : Qai verb absolutt ordinatur, decrerii
mini volmtaiem. Dein IreS laudati eoddi deleni no- tancta synodus irrilam esst hujnsmodi manus imposf-
strum. tionem, ei munus quam [lege et nusquam]poise uifrti-
h Cod. Vat. Reg. cum tribus laudatis^ decerftimtis. - slrare ad ordimnlis injuriam. Vat. Reg. nostram Ie<
' lia iidem codd. Quesnellust CtvimtamaVlemepi* ciionem approbat, excepia harum votum syhtaxi,
scopos; et dein pro pttettare habet exhibete; Jnst. otdinativnem hnjusmodi, qtti tibtoliltet Mox nusqtmm
cod., impendere. Eadem exemplaria proeter codices pro nunfumn emendavinius ex Vind., Vat. Reginae
instrae collectionis voci vtonasteriis praemittunt aliisque codd.
cunctis, n TilulnS in mss. Vind., Ui monachi ad tnilitiam
i Codd. V|nd. huno titulum margini affiguht; Quti non tedeant.
de civilate in,civitatemvadunU Ih omnibus aliis colle- 0 Just. , Si veto hoc atripientes, el non pteniientet
ciiuiiibus priora verba liujus canonis pro titulo effe- revertahtur ad qubd antea ehgerunt. Luc. ei Vat., Si
rimtur, et canon incipit a vcrbo placttit, Melius vcr»i vero hoe arripu&inti Quesn., ntsi pasntieniei: scripsi-
in tnss. nostrae colleetionis, sicut in Graecoet aliiSi mus et non pmnitentescum omnibus nostris Codd.
veisionibus, ea priora verba non ad titulum, sed adI Mox Luc., prooler Deum vriui elegerunt.
c» 'onem perlinent. Juslelliis nolavil: Hic canon est
 541 CODEXCANONOMECCLES. ET CONSTllUTORUMS. SEDIS APOSTOL 842
»iptwrint, et non pcenitentes ad hoc reverlantur,. Adericus disceptationem habeat cum meiropoliiaho
jquod propter Dewn elegerant; anathematizentur. episcopo, aut ad dioeceseos primam sedem recurrat,
' 230 * WH. Clerici tjui pauperum dispensationi, aut ad sedem Consiatuinopotitanam,apud quam causa
vd monastetianiRi, vci martyriorum praesunt, sub dicatur h.
1 X» Non licere elericUmin duarum pariter eivi-
potestate * «ngokram civitalum episcoporum secun-
<h»msaflctoramcanonum tradilionem perdurent; neC tatum Ecclesiis mitttare : fn qua priinum ordinatus
per saam temeritatem epistopi sui moderationemde- cst, et ad quam quasi majorem per vansegloriaedesi-
clineiit. Qui autem tmjusmodidisposilionem quolibet derium confugit. Eos vero qui hoc teniavorint, Ec-
modo subverlere ausi fuerint, et episcopo suo « non clesiaepropriaerestituendos esse in qua primum ordi-
obedierint, siquidem clerici fuerint, canonicaedamtia- nati sunt, et ibi laiuum ministrare. i Si quis tatnen
tioni subjaceant; si auiem monachi aut laici sunt, a jam ex alia in aliatn Ecclesiam translatus esl, in
communione suspendantur. liullis causis k 232 prioris EccleSiae, vet ad ipsam
d IX. Si quis clericus cum cterico causam habet, pertinerttibus martyrils, Vel xenodocliiis, vel pau-
episcopumstaumnon deserat, ut ad judicia Saecularia perum rebus habeat facullalemiractandi. Eos vero
curral; sed prius e apud episcopum suum examinet qui ausi faerint post hoc conslitutum magnsel et ge-
causam : aut certe cum volunlate ipsius episcopi.8 neralis istius synodi aliquid contfartum agere in liii
eausa dicatnr apud quos (partcs cceperam. Si quis ' quae nuper sancta synodus interdixit, propHUhigfa«
autem contra baecvenirc lentaverit, canonieis inter- dum amiltant.
dictis subjaceat. 231 Si vero clericus s habeat cau- XI. Omnes pauperes et revera egente* solatiis
samcum extraneo episcopo, vel cum suo, apud syno- oportet pacificis, et ecclesiasticistantom litteris pro-
dum provinciaecausam dicai. Si aulem episcopus aut scqui, el non msynodicis; quoniam syiiodlcaftlitteras

a Tit. in mss. Vind., Ut dhpensatoret pauperum h Quesu. excod. Thuan. addidit etapudrpwmltt*
episcoposuo obediant. Cod. Luc., Cletici qui prmfi- dieetur. Delevimuscum mss. Vind., Oxon. et Val.
ciuntur pauperumditpensatitni, vel monasteriorum,et Reginae.
basilicismarlyrumsttb episcopis,qui in unaquaqueci- ' Titulus mss. Vind. : Non liceat de atia in «tiam
vitale tunt, sccundumsanctcrum Palrmn traditionet dvitatem transmeare. Apud. Just. liltili loco Sic : Ut
permaneanl, ne per sttam , etc Ilaec ex Dionysiana mtlliclericorumlieeat ab Ecclesiasua dhcedere. Canon
versione fuere excerpta. Ms. Vat. Isidorianam pror- vero incipit : Givitatum Ecclesih [supple cum tns.
sus fecepit : Clerici in ptochis(loca mendicorum) et Luc. debeat]miiitare, in qua primo ordimtu» quit eit,
momstettis, elc, ut in vulg. IsW. t. IV Conc. Ven. et non ad quam, elc Moxideln Just., tcntdvernnt.
e.lil., col. 1705. i Quesn., si qnh tamenex aliajam Eeclesiain aiiam
b Sic codd. Vind. et Vat. Reg. Quesnellus, tingu- trantlatus ett, codicum Vind. et Vat. Reg.
larium. Apud Just, male, insularum. Mox in Vat. p' secuti sumus. Synlaxini
Reg., tecundumsanctorum Patrum canonemtraditio- 13 k Notat Quesnellus in cod. Thuan. haberi sic:
nem. Jttst., secundum sanclorum Patrnm tradilionem Priorh Eeeletke, vel martyriorum, qumtub ea tunt,
petdntenl, nec sua temerttate. avtt pholiorum,aut xenodc&hiorum rebttsin huilo wm-
c V.it. Reg. cum Just. (I Luc, non dederintton- munieet. Eosveroquiusifuerintpostdefinitionemmagiim
sueta , siqitidcm. Mox, laici sinl in Vat. Reg. Apud et univertalit hujue eynodi qttidqttam ex his qtus tunt
Just. cura ms. Luc, laici fuerinl, a evmmunioneees- ptohibila agere, decrevittaneta synodiu a proprio hu-
sent. gradu recipere, Coust. in eodem codice tunc
d Tit. in Vind. marg. : Si cteiicus contta atium jusmedi
Colbertino legit recedete. Quesn. mallet legi retidere<,
causam habeal, anie epitcopotuo examinetur. In mss. vel exeidere.*ul habet, inquit, vulgata vertio ad lalut
Just. et Vat. loco liluli, Si clericutcumclericocautam Grmta editipnitexcusa,ex qua hcecomniatumptatmt,
habeal. Canoneraautcm additis duabus vocibusinci- in quibut Thuan. eodexab Oxon. etitislello dhcrepat.
piunt : Placu.it ttl epitcopumtuum, etc. Cod. Luc. Clarius dicenlur haec sumpia fuisse ex versione Dio-
eamdem lectionem lialtei, el solum a canone titutum nysii Exigui, ex qua pro photiorum corrigendum est
non sejungii. MoxVind. cum Just., Luc et Vat., et ptochiwrum,et atui pro «si. Codex Vat. Reg. pro
ad judicia. Id iii his tribus mss. probe intelligitur xenodochii*habel synodochih; Vind. synodicis.
praemissisvocibus pldcuilut; in Vind. autem deli- 1 Tres codd. Just., Liic. et Vat. babenl el «tiiver-
cienlibus his vocibus, non ita : uude vulgatamQues- safi«, ac pro ittiut solus Just. io(tu«>
nelli Iectionemcod. Yat. Reg. approbalam, ac probe mHic canon in mss. Vind. titulo caret. In vocem
cohacrentemretinuimuS. autera lynodisit, quam noslri quoque codices hujus
* Just. cum Luc e: Vat. mss. addit ut dictum}D Priscae versionis praefcrunl[Luc, synododh et syno-
est. MoxIii coiliceSdelenl epUcopi. hano annotationem Quesncllus subjecit i Ita
' ltacod. Viiul.,concinentibtisVal.-Reg. etOxon., docias],
habetur et can. 15, a quo-reliquaeversiones discre-
quorum primns Solumpro cmperanthabiil inceperinl, panl, quae habent commendatitih.Ad codices nostros
afler capertt.nl.Quosn. m texlu, utraque paries volue- Uxon.et Thuan. propius accedil codex Aniciensis, ex
rint, judiiiunt tonlittebnnt;ac in margine : Fortnjudt' jiuo varias aliquot lectiones decerpccre^et in niargine
liumque tenebunl. Iloc additainentumex Dionysiana Diunysiana»versionis apposuere postromae Concilio-
vershnie deCerptuni, Caeteraexemplaria Priscae ver- rum editionis procuralores : habet porro tynodociit.
sionis ignorant : nara Codd. Luc ei Vat. babcnt Nostraeversionis auctor legebat fortasse in mcndoso
partes uttaqut Voluetint. Si quh aniein, etc. Just. codice GraecoauvoSizotfpro ?uo-TaTtxoff. Aniciensis
memlose, partea utraque Voluerunt.Si quis, eic. autem lectio ex eo codice nata videtur, quaevocem
s Codd. Jnst.,LQc. etV.it. adduul quis. Deiu cod. haberet derivatam ex verbo o-vVoStuu, quod SlgnifiCat
Luc, npudsynddum.pfovinttmjudicelm-;ei mox cum comitor,seu ilinerit soeiut sum i vel ab 6Scuseu 63«<->,
Just. el Vat., Sl aulem episcopusaui clerkus discrepa- viatieo instruo; eo quod hujusmodi lillerae comraen-
tionemhabeat cum melropolilajtoepiscopo, ad primam dalitias clericis pro itineris sooio ac vialico essent. .
sttlem recurral, aut ad sedemConstantinopolitanam,et Dc litteris canonicis abunde disseruit Gerardus Ro-
ili tausam definiant. dolphus in libello de his edito Colonise1S82. Vide
S43 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 544
his tantum dari convenit qui bonae opiniouis esse vi- X licos baplizaverunt h, postmodum posse catbolicaui
dentur. communionem accipere; si autemnou sunt baptizali,
» XII. Pervenit ad nos quoniam quidaiu contra jam non posse apud haereticosbaptizari, hec ad con-
ecclesiastica slatuta se potestatibus conferentes, per jugium cum haereticoconjungi, neque 234 cum Ju'
pragmaticum unam 233 provinciam diviserunt in daeo,nequecum pagano,' nisi forte promiscritse trans-
duas, ac per hoc b duos in una provincia esse melro- ferre ad fidem orlhodoxampersonaquaeconjungenda
polilanos episcopos. Igitur constituit sancla synodus est cum orlhodoxo. Si quis autem hujus sanctacsy-
nihil tale deinceps tentari ab episcopis; c ne qui nodi constitutum violaverit, i canonumdamnalionem
hujusmodi aliquid arripuerint proprium amittant incurrat.
k XV. Diaconissammulierem non posse ordinari
gradum. Quaecunque vero civilates jam per sacras
lilleras nomine melropolitanofunguntur,d ipsae solae anteannum quadragesimum, et cum ditigenti proba-
honorem consequantur, et is qui huic Ecclesiacpraeest lione. Si verro accepta * ordinatione , et certa lein-
episcopus, salvo uiique proprio jure, quod revera pora ministerii observans nuptiis se tradiderit ad in-
metropolitanae civitati convenit. juriamDeigraliae, htijusmodi mulier anathematizetur,
eXIII. Peregrinosclericos etlectores in alia civilate cum eo qui illi conjunclus est.
sine synodicislitteris sui episcopi penitus nunquam g m XVI.Nec eam quae se DominoDeo virginem dc-
ministrare posse. vovit, eodem modo nec monachum nubere licere. Si
' XIV. Quoniam in quibusdam provinciis iectores vero hoc facere voluerint, a communione suspen»
et psaltes nubcre permitluntur, constituit sancta sy- danlur.
nodusnon licere quemquam salterius hcereseosmu- n Episcopo aulem de hac re auctoriiatem pracbe-
lierem accipere. Eosvero qui jam ex tali matrimonio mus, si velil eos reconciliare.
filios procreaverunt, siquidem filios suos apud hacre- 0 XVII. Rusticasparochias, quae sunt in singulis
etiam Bernardinum Ferrerium in libro quem scri- dah conjungi. Mox Quesn., et psalta uxores ducere;
psit de antiquo ecclesiasticarum Epistolamm genere; Just., el salulem nubere, et in marg.: Legc saltemnu-
Annibalem Fabrotum in Balsamonis collect. Eccles. bere, quod. reperimus in Vat. 1342. Utrumque malo.
Constitut. lib. m, tit. 1; Christopborum Justellum in Veram lectionem suppeditavit cod. Luc, concinenti-
hunc codicisEcclesiaeuniversaecanonem; notas eliam bus Vind. ac Thuan., in quibus solum pro psalies lc-
Gabrielis Albaspinei episc. Aurelianensis in hunc gitur psaltm.
canonem; ubi accurate fuseque disserit de gemina sJust. etLuc, ultetius /tcerettcam.Vat.melius habet
inlerprelatione et sensu Graecaevocis inohrtyis, quae tantum hmreticam.Hic aulem alterius hmreseosidem
canonem fere claudit. Nimirum haecroi; ovo-t/iovot? estacu/fenwsaecte, ut versiones Dion. et Isid. prae-
ev\ino\-rr<liei
mpe<7%io-zai Tcpoaimoic alii aliter interpre- ferunt. Dein,apud Justellum, procrearunt. Etsiquidem.
tati sunt. Versio h Luc. et Vat., postmodiimvero; et mox cum Just.
quae Graecotextui adjacet, lam in
Juslelliano Ecclesiae universae codice, quam in vul- et Vat. Reginae, posse eosin catholica communione
gatis, et Graecicollectores et commentatores Balza- C percipere, al., accipere, vel recipere.Dein, jam non
Dion, Zonaras, et Blastares, de iis personh qum su- debereeus apud hareticos baplizari ne .... cum hmte*
tpectmtunt, canonem explicant. Antiquae versiones licis, in Just. Luc et Vat.
Latinaecontrario sensu exponunt: Dionysiusquidem 1 Tres iidem codd., nisifone setransferre adfidem
dc honotatioribus petsonis; Isidoriana de his qui in orlhodoxam promherint personm qum conjungendos
opere sunt clariores. Jacobus Cujacius ad cap. 5 de suntcum otthodoxh; et dein , violare lentaverit pro
clericis non residentibus, interpretaiur de honestio- violaverit.
ribus personis, qui sont en rdpulation, seu integrae i lidein codd. cum Vat. Reginac, caAonumaamna-
famae. Quem sensum ita exprimit vetus inlerpres tioni subjaceat.
noster, cui Prisca JustelH versio concinit, de iis 9«« k Tit. codd. Vind., De diaeonhsh. Just., Luc ct
bonm opinionit etse videntur. Ad hunc postremum Vat. 1342 , cum titulum pracferaut Quod [lege quot]
sensum Dionysianam versionem aliasque, quse de annotum velatidebeantancillmDd, canonem incipiuni
honoratioribus interpretantur, trahit Albaspincus : sic : Placuit non eas otdinari anle annum40, et hoc
suam opinionem majore procul dubio confidentia cum diligenti, etc. Vox diaconissam, in mss. nostrae
prolaiurus in medium , si codicis nostri versionem collectioniset in Vat. Reginaeexhibila , cum Graeco
legisset, cui non modica inde commendatio accedit, aliisque versionibus concinit.
quod celebri oecumenicaes-ynodicanoni lucem non- 1 Just. cum Luc elVat., ue/alione, el cerlo tempore
nulkim afferat. 1 Hactenus Quesnellus minhterio observans.Val. Reginoe habel pariter et
» Tit. codd. Vind., Ut provinciain duos metropo- cerlo temporeministerioobservans.O&on., minhierium
lilanos ephcoposnon dividalur. n observans. Vind., minhterio observans.Dein tres prio-
b Just., Luc et Vat. mss., Duo .... sunt metropq- res codd., quiilliconiungitur.
litani episcopi. Dein post igitur iidem codd. cum Vat. m Titulus in mss. Vind., NecDeo dicala virgo. nec
Reginac addunt nune ; et pro santta habent magna, monachinonnubant. Quesn. siccanonem incboat: Nec
c Tres laudati codd., et qui. Vind. cum Vat. Regi- eam qum se Domino virginem vovit, nuberelicere, nec
uae, minusne DeinJust. omittit jam. monachum uxorem ducere. Praeiuliraus codd. Vind.,
d Vind. ms.,qui.
ipst soli. Quesn. noial: lege ipsae so- Vat. Reg., cum quibus caeteri tres concordant, solum
lum, ut sensut exigii. Dein post nomen ephcopus variantes in his vocibus, nec monachis nubere hcebil.
n Just. cum Vat., Episcopusaulem de hae re au-
Quesn. ex Thuan. exemplo inseruit voceturttrchiepi-
tcopus: quas voces etsi praeferai etiam ms. Vat. Re- ttoritaiem prmbebit, si velii eos retonciliati; Vat., re-
gin.e, ex caeteris tamen codd. delevimus, propterea conciliare.Codex Luc versionem Dionysii hoc loco
quod in Graeco eiiamafiisqueversionibus desunt. substiiuit: Confitenlibusautem decrevimut, ut habeal
e Timlus incodd. Vind., Peregrini in alia civitale auctoritatemejusdem loci epitcopus mitericordiamhu-
non minittrent. Dein Vat. Reginae, Peregrinus, cleri- manilalemque largiri.
0 Hic canon. in Vind. lilulo caret. Post paucaVind.
eut, et lectores possint. Just., Luc. et Vat., in
aliena dvitate nusquam ministrare debere. omittit primam vocem eas, Oxon. delct maxime, et
f Tilulus in mss. Vind., Ne cumItarelicis aut Ju- Luc. pneterit primam particulam si.
 545 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL 54(5
provinciis, inconvulsas mancre constituimus apud .k. u XX. Clericosin Ecclesia mililanles, 236 sicut
episcopos qui eas delinere videntur, maxime si eas jam constituimus, non licere in alieriiis civitatis Ec-
annis triginta detinentes inviolatedispensaverunt; si clesia mililare, sed illa contentos esse in qua a prin-
vero a intra annos triginta facta est, aut 235 nal ^e cipio ministrare meruerunt; extra eos qui amissa
illis qtiaeslio,his licerc quaestionemmovere apud sy- patria ad Ecclesiam aliam f necessitate venerunt. Si
nodum provinciae, qui b vim se perlulisse asserunt. quis nulem episcoporumpost hoc constitulum, cleri-
Si quis aulem a raelropolitano suo episcopo inale ira- cum ad alium pertinentem susceperit, placuit acom-
ctetur, apudprimam sedem suaeprovinciae, vel apud munione suspendi et eum qui suscepit, et qui susce-
Constantinopolitanam, causam dicat, sicut superius ptusest, quousquc i clericus qui transitum fecit ad
comprehensum est. Si qua vero potestate imperiali suam redeat Ecc'esiam.
nova constituta est civilas , aut cerle conslitualur , k XXI. Clericosvel laicos qui accusant episcopos
civilibuset publicisformulis, etiam parochiaruin ec- vel clericos quomodocunqueetsine judicio, non sus-
clesiasticarum ordo celebretur. cipi ad accusandum debere, nisi prius eorum existi-
c XVIII. Conjurationis vel conspirationis crimen matio fuerit discussa.
eliam apud extrinsecas leges penitus amputatur; 1 XXII. Clericis non licere post mortem episcopi
multo magis in Ecclesia Dci hoc ne fiat prohiberi g sui ea diripere quaeilli compelere m possunt, sicut
oportet. Igilur si cterici aut monachi invenli'fuerint et anterioribus canonibuscautum est; alioquineos de
conjurali d aut per conjurationem calumniam machi- gradibus suis posse pcriclilari.
nantes episcopi6 vel clericis, proprium amiltant n XXtll.Ad aures sanclaesynodi pervenit quoniam
gradura. quidam clerici et monacbi quibus nec aliquid ib epi«
e XIX. Ad aures nostras pervenitquoniam in pro- scopo suo commissum esl, interdum eliam ab ipsius
vinciisnon fiuntsynodi episcoporum secundum cano- coinmnnionesuspeiisi,ad Constantinopolitanamcivi-
num conslituta, et ob hocmulta rerum ecclesiastica- tatem pergunt. et ibidem diu remorantes ecclesiasti-
rum quaeemendanda sunt negligi. Sancta igilur sy- Cam disciplinam disturbant, quorumdam ° autem
nodus constituit f secundum canones Patrum bis in etiam donios subvertunt. Ergo sancta synodus con-
aimo in id ipsura episcopos per singulas provincias siituil prius quidem hujusmodi homines F per sanctae
couvenire ubi metropolitanus episcopus constituerit, Ecclesiaj Conslantinopolitanaedefensorem admoneri
et omnia quaecunqueemerserint corrigere. Episcopi ut a civiiaie regia discedant; verumsi ? inler ncgolia
vero qui non convenerint s in propriis positicivilali- fuerint per impudentiam remorati, ipsos etiam invi-
bus, et non per profectionemabsenles, maxime sup- tos 237 pereumdem defensorem jactari,el adloca
peditanie salule, et a necessariis et excusabilibus (J propria cogi feslinare.
occupationibus liberi, fralernitatis inluitu corri- r XXIV. Quas Deo semel sacrata sunt monasteria
piantur. secundum episcoporum consensum onortet in per-
» Just., tnlra trtginfaannts. Vat., in triginla annh. jam conslitulumesl. Dein, mendosein Just. et Vat.,
Luc, annis triginla. Dein Jusl., aut si fiat. In Luc contentumesse .... nieruil; Vat. meruerit.
omiliuntur voces de illis. Postea hi tres codd. cum 1 Iidem codd. tres, prm necessitatevenerunt. Qui
Vat. Reginae,apud synodumsua provincia. vero ephcoporum.... alterius Ecclesimclericumsusce-
b Cod. Tbuan., vim perlulisseasseruntur. .
e Tit. in niss. Vind.,Qui conjttrationein,non aulem perit.
i Addidiinusclericusex Vind. Alii codd., clericum
caliimniam contra ephcopum faciuut. In Vat. 1342 qui translatusest, fecerit ad suamrevertiEcclesiam.
tolus hic canon cx DiOnysiiinlerpretatione penitus k Tilulus in mss. Vind. : Qui accusanl episcopum.
inseritur. Crtinen conjuraiionisvet conspirationis et a Apud Just., Luc et Vat. canon sic effertur : Clerici
veteribuslegibusest omnino proltibilum, et reliqua ut vel laici qui episcoposaccusarint,vel quoslibelcleticos,
in Dionysio.Moxeiiam desideraiur in mss. Jusl. et omnino sine judicio eosnon sustipi, nisi prius eorum
Luc, qiii dein habent ampulari solere. mslimatio diligenlet [Luc , diligenlius]exami-
d Codd. Just. et Luc., el per conjurationemcalum- nala. Cod fuetitColb., similis Luceusi apud Coustantium,
niam [acientesepiscopis, vet quibuslibetclerich. Mox nist pritis eorum dpinio fuetil dhcussa. Vind. ms. ab
Quesn. cum Oxon., amtlant locum. Scripsimusgra- edito textu solum discrepat: nist prius eorumexisti*
dum cuni mss.Vind., Tbuan., Just. et Luc
e Til. codd. Vind., Synodus bis annofiat. Mox, in mationh fuerit opinio discussa.
1 Hicquoque canon in mss. Vind. litulo caret.
qvibusdamprovinciishabentJust., Luc et Vat. exem- '" Maleapud Just., Luc, Vat. 1342, et Vat. Reg.,
plaria; ac dein , secundumcanonem conslilutum, et ,p. additur parlicula non; quaeprobe congrueret, si pro
hoc multa tetum ecclesiaslicatumqumcorripiendasunt illi legeretur illis.
vel corrigendanegligi. n Tit. in mss. Vind., Ut ad loca proprla revertan-
f Tresiidemcodd., concinenteVat.Reginae, «ecun- tur clerici.
dum canonesPairum qui apud Niciam Biihynimcon- 0Quesn. delet auiem, nos ex noslris mss. ac Just.
stituli tunt, bh in anno , etc Malein illis praemittitur adjecimus.
ut anle secundum.Dein Just. et Vat., ex singulh pro- P Jusl., omisso per,mox habet admonere.Deinvo-
vinciisconvenire. cem regia delent cum Just. plerique codd., etiara
s Just. cumLuc. et Vat., e«tn proprih positi chila- Vindebon.
libus, et nonprofecti,sed absenth, maximesuppeditante i Just., Luc et Vat., inter negotia et impudenlia
talute secetserint[Vat., cesserint]inexcusabilibus[Lvtc., fuerinl remorati; eot etiam inviiot el ad loca pro-
excusabilibus;Vat., excausalibus]occupaiionibusli- pria revocari.In Vind. deest cogi.
*««, elc. 1 Tit. in codd. Vind., Quando sacrata sunt mona-
h Tit. in mss. Vind.: Qui alium clericum cxnacula sacularia non ftantAlox, pro reser-
suscipil, steria,
a cmtmunionesuspendi.Mox,tres laudati codd., sicut vari, alias tervari, vct conservari.
 bn APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 548
k
petuum monasteria nuncupari, et eorum res mona- .\ votis optabamus evenit. Remola cst de or.nodoxa
sleriis reservari, et a non posse alterius eocnacula Christianorum lege contentio. Tandem remcdia cul-
saecularia fieri: si qui vero hoc fieri permiserint, pabilis erroris inventa sunt; et discors populorum
canonicis interdictis subjaceant. sententia in unum consensum concordiamque con-
XXV.Quoniam metropolitanorum quidam, sicut venit. r E diversis enim provinciis religiosissimi
cognovimus, commissos sibi negligunt greges, et sacerdotes Chalcedonam venerunt juxta nostra prae-
ordinationes episcoporum b diileruni, placuit sanciac cepla, et quid observari in religione debeat, perspi-
synodo inlra tres menses episcoporum ordinatioues cua definiiionedocuerunt.mCessct igitur jara profana
fteri;<nisi forte necessitas inexcusabilis dilationis contenlio. Nara vere impius atque sacrilegus est qui
tempus protrahi coegerit, alioquin eos poenaeeccle- post tot sacerdolum senlentiam opinioni suaealiquid
siasticae subjacere; Ecclesiaevero c viduaeredditus tractandum relinquit. 239 Exiremaequippe demen-
apud oeconomumipsius Ecclesiaeinlegros reservari. tiseest in medio et perspicuo die couimemitiumlumen
d XXVI. Quoniam in quibusdam Ecclesiis reperi- inquirere; quisquis enim post veritatera reperlam
mus quod sine oeconomis res ecclesiasticas tractant aliquid ulterius discutil, mendacium quaerit. Nemo
episcopi, e placuit omnem Ecclesiamhabentem epi- ilaque vel clericus, vel militans, vet allerius cujus-
scopum, etiam oeconomumhabcre de proprio ctero, B libet conditionis, de fide Cbristiana » publice turbis
qui res ecclesiasticas dispenset cum consensu epi- coadunatis et audientibus tractare conetur in posle-
scopisui: necum dispensatio sine teslimonlo fuerit, rum, ex hoc luraultus et perfidiaeoccasionem>requi-
res ecclesiasticaef dispersae sint ad contumeliam rens, nam injuriam facit judicio religiosisslmae
Si vero hoc non fecerint, eos synodi, si quis semei judicata ac rccte disposiia re-
' ponlifici irrogandam.
sanclis esse canonibus reos. volvere et publice disputare conlendit: cum ea quae
s XXVII.Eos qui mulieres diripinntbospiialis Solatii nunc de Christianafideslatuta sunl, juxla aposiolicas
nomine, aut ilios qui connivere, 238 vel consensum cxpositiones ° et statuta sanctorum Patrum trecen-
rapientibuspraeberc videnlur, statuit sancta synodus, torum decem octo, et centum quinquaginia definita
si quidemclerici fuerint, 1»proprium amillere gradum; eSse noscantur. Nam In contemptores r hujuS legis
ti vero laici, anatbematizari. poena nondeerit: quia non solum contra Ddembene
CAPITULUMXXVI. compositara veniunt, sed ctiam Judaeis et paganis
1 lncipit contlittttiodivmmemotimMarciam ex hujuscemodi certamine profanant veueranda my-
de tynodo Chatcedonensi. steria. "Igitur si clericus erit qui publice tractare de
i ImperatoreS VALENTINUMJS ctM<utcu8us religione ausus fuerit, <tconsnrtio clericorum rcmo-
AdgUsti uiiivefsis populis. C vebitur; si vero militia praeditussil, cingulo expolia-
Tandem aliquando quod suramis studiis atquc bilur. Caeterieliam hujus criminis rei de hacsanctis-
* Tres codd. Just., Luc. et Vat., «on dtbttt ultt- yroltibilh dhpulationibut a Chrhlianh.
rius; et dein, ti quit.... permhetit... tubjaceat. i Cod. Veron. Rustici cum caeteris Baluziitom. IV
b Iliccanon in mss. Vind. titulo caret. Tres laudati Concil. Ven. edlt., col. 2025, c. Imperatotes Cwsares
codd.Just.,Lucet Vat., fieridifferunt.Uox mendose, Flaviut Valentinianutpontifex inclitus, Germanicus
et nhi fotle necestilasinexcusationh ordinationh tem- inclitut, Alamanieusinclitus, Sarmaticus inclilus, tri-
pus, eic., apud solum Just. bunitia potestalh viclts scpitts, impetii vieiet teptiet,
c lidem tres codices,vtduafa?...consertiartconvenit. eonsul seplies, et Flarius Marcianut pontifex inclilus,
Val. Reg. idcm habet, omisso tantum verbo convenit. Germankus inelitut, Sarmaticut Intlitus, Alamanitus
d Titulusincodd. Vind., Vtephcopidhpensatoresha- inclitus, Francicus inclilus, tribunilimpotestath vicies
6eanf.'Deinante tepetimus solusQuesn. addit rumore. tepties [tege secundo]imperator, consut semtl. Edi-
« Just. et Luc, placuit omtiinottt OmnisEtclesia tlum tlvibut [Balua. cum GraecoadJit nosfrfs]Con-
habens episcopum ( quae desunt in Vat. 1542 ), et ttantinopolitanh. Inscrijitionemquam dedimus exhi-
nibilomiiitispracferuhietiam otconomumhabete. Dein bent codiccsnostraecoliectioniset Hisp. ac tsid.
Jilst. et Vat. post vocem clero addttut censtmus. k Tbuan., Remotaesl quippe.
s SIc Vind. cum tribus codd. sacpius memoratis. 1 Codd. Hisp. et Is., Abuniverth enim. Dein mss.
Qtiesn. cum Yat. Reg., dispcrgantnr. Dein. Just., Rustici, retierertiissjmjsacerdotes.Mox, vocem Chal-
'fecerinl, reoseos sanclh subjacere canonibus.Vat. et tedonam, a Quesn. omissam, ex omnibus nostris et
Luc. fecerint, reos esse,sanetis subjacere canonibus. Baluzii codd. nec non editis revocavimus.
6 Tit. in mss. Vind., Qui mulitrtt diripiunt. Dein jv m Vat. Htsp. et Is. cum Merlino, distttsii igitur.
n Quesn., publice determinata coadunatis; quibus
Just., Luc ct Vat., sancta conttituit tynodut.
hQuesn., projcfpuum.Melius proprium cum mss. concinunt codd. Hisp. et Isid. In mss. Vind., 1huan.
Vind.,Vat. Reginae el Luc. Mox tres codd. Jlist., et Vat. 1322, pubtite aliqnid terminablt coadunatii;
LuC. ct Vat., amitiunt, et deih anathtmaliztntnr. vel in Thuan., ut coadunalh. Mellorest lectio codl-
1 lia codd. Vind. et Thuan. hujus collectionis. 6um Rusticl.quam in Veron. et vulgatls Conciliorum
Quesh. cum Oxon., ConslilutioMartiani imptraloth invenimus; cui suitragator Facundus lib. xn, c. 8,
tynodi supradicta stntuta cortfirmans.Hoecconstitutio publicecongregatispoputit tt audienlibnstractare pra-
invenitur eliam in codicibttsRustici, ex quibus duos titmat. Coireordatitetram llla sequentis constllutlo-
BaluziuS contulit, nos autem antiquissimum Yero nis, de religionepubliceconlendetecoadunatit poputit,
nensis capituli 57. Exstat praeterea in codd. colle- eic Moxin cod. Oxdn. pro verfidicttegitur per fidd
ctionuin tlisp. et isid. Relegimus v6ro Vat. Hisp 0 Codd. Rosticl, eOnttltttta.
1341et Vat. Isid, 630. lil codtcibusRusticihic UtulUs ; f Soltis Quesn. omisit hujus.
sequentibus legibus Communis'praefigilur : Sancltt i Codd. Hisp., Isid. et Rustici, n consorlio. Posl
mtmorim[cod. Ver., religioti]principisMarciattl,quati pauca vulg. CQIIC,de hac tegia utbe. Moxmss. Hisp.
faMtistiniufLeo papa in tuii confirmavitcpistolis, dt: et Is., pellantur.
 549 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 550
sima urbe pellenlur, pro vigore judiciario etiam com- A cenlum qitinquaginla in hac urbe amplissima coadu-
h
petentibus suppliciis Subjugandi. Constat enim binc nati constituerunl; atque ea quacapud Ephesum de
haereticaea insaniaefomilem exordiaquepracberi, dtim iide statuta sunt, cum beatissimae recordalionis Cue-
publice quidam dispulant atque conlendunt. 240 iestinus Romauaenrbis et Cyrillus Alexandrinaecivi-
Universi ergo quae a saucla synodo Clulcedonensi tatis ' episcopi invenere veritaiem. Qud tcmpore
slatuta sunt custodire debebunt, nihil postea b dubi- eliaui Nestorianus error exclusus est, ejus auctore
taturi. Hoc itaque commoniti nostrae serenitatis edi- damnato. Quibus ita rite et vcnerabiliter apud Chal-
cto, abslinete profanis vocibus, et ulterius desinite cedonam inquisitis, Eutyches, qui plura affirrnabal
de divinis dispulare; quod nefas cst: quia peccatum illiciia, cum sua assertione dejectus est: i nedeci-
c hoc non solum divino judicio, prout credimus, pu- piendorum ulterius ei hominum pracberetur facuttas.
nietur, verum eliam legum et judicum aucloritate Ordinatis itaque religione et fideliter quae veneran-
coercebitur. d Data vi kal. Febr., Conslanlinopoli, dam orlhodoxorum fidem fundasse noscuniur, ila ut
Sporaiio consule. nulla in poslerum dubitatio vel illis qui calumniarf
CAPITULUMXXVII. Divinitatem assolent, relinqueretur; sacro noslrae
c Incipit alia conslitulio divmmemotimMatciani, serenilatis edicto venerandani synodumconfirmanles,
Chthlianh caiholicisin synodoconvenienlibus. B admonuimus universos ut de rcligione disputare de-
' lidem AUGCSTIPALLADIO praefecto pratorio. sinerent; quoniam unus et alter lanta secreta invc-
Venerabilem catholicaeorthodoxorum fidei sancti- nire non posset, maxime cum k stimmo Iabore el
talem manifeslam el indubilalam universis consti- amplissimis orationibus tot venerabiles sacerdoles,
tuere cupiens nostra serenitas, ut major erga Di- nisi Deo, ut credendum est, auclore, ad indaginem
viniiatis obsequia hominibus religio traderetur, veritatis non potuerint perveniie. Verum, sicut ma-
lantam atquc lalera synodum s ex omnibus pene nifesta ratione cognovimus, non desinunt quidam in
241 provinciis coadunatis episcopis in Chalcedo- eadem perversilalis insania permanere, et dc reli-
r.ensi civitate colligi jussit; atque ibi plurimis die- gione publice contcndcre populis coadun ais, ct iny-
bus tractatu liabilo, quod verum et infucatum Chri- steria divina Judaeorum paganorumque sub Obluti-
stianae fidei esset invenit. Volis etenim plurimis et bus publicare et profanare, quae reclius colenda sitnt
orationibus exoravere Divinilatem quatenus sancta quam inquircnda. Oportuerat itaque in eadem perli-
eos et plena veritas non lateret, secutique sunt sta- nacia consisientes, statula dudum animadversionu
tota venerabilium Patrum, ea videlicet quae apud compesci : ut poena corrigeret quos revefeiilia jUS-
Nicaeamtrccenlorum decem et octo sanctorum epi- sionum 242 emendare non potult. Veriim in liOc
scoporutn sunt sententia definita; siriiililer et ea quae <2 secuti consuetudinem noslram, nocentesl non puni-
a Quesn., infamia. Correximus ex Vind. aliisque Dtissamest; qtto synodalem definitionemimpetalotia
pluribus ac potioribus codicibus. Mox nufrtrt pro constitutionetonfirmatam essenemo netcitel. Cui con-
ptaberi in mss. Vat. Hisp. et Isid. venlui cum episcopi tunc in urbe commorantes pro
b Codd. Rustici, dubitantes. Vind. et Facundus, more inlerfuissent, inde synodi nomine donaiusesl.
dubitari. f Cod. Vind., Idem Auguitus Palladio, elc. Vat.
c Addidimus hoc, requirenie sensu, cum mss. Ru- 1322, Imperator Marcianus Auguslus Palladio, rtc.
stici, et ac lsid. Cod. Veron., concinentibus caeleris Rustici: lidem
d Cod.Hisp.
Vind., Data vn kal. Labb., omissa voce Augusli Constaniinqpolitanhcivibusnoslris; ct in fine
Data, habel Constantinopolivn idtts Febr. Hneccon- conslitulionis addil, Eodem exemploscriptarPatladio
ciliantur, si legas cumcodd. Vat. Hisp. et IsidL, Pro- viro illtittri prafeeto Orientis, Valentinianoviro illusiri
posila vn kat. Febr. Constantinopoli, et cum codrf. ptmfecto lllyticijTatiano viroilluslri prafeclo Vrbis,
Rustici.concinenie Graecotextu, Dalumvn idus Febr. Vincomaloviro illustti magislro ofjiciorum el consuli
Conslantinopolim.
e Exstat in mss. codd. hnjus collectionis et Rusfici designato.
s Solus Quesn. ex uno ms. Oxoh. inseruit quaniam
ac in Vat. 1322. In vulg. Conciliorum legitur parte nulla memoriameminil. Desunt in omnibus nosiris et
ni conc. Cbajced., cap. 4. Titulus in ms. Ver. W7 Baluzii codd. atque vulg., iniino ciiam in Thuan.
Rustici sic exhibeiiir : Item de eodemedictumsecun- ejusdein
dttm. Laudalus cod. Vat., Incipit alia constituliodivm h Vulg.Quesnelli.
Conc. cum mss. Rustici et Graeco textu
memoria Marcianiin [lege pro\ sijnodo Chalcedonensi.n addunt ptidem.
Cod.Oxon., Ejusdem imperatorh constilutio ad Pal- •" l Vulg. Conc. post edit. Rom., episcopi veritalh
ladium P. P., ejusdem synodi decreta servuii prmci- duces fuerunt, nullis Latinis codd. suffragantibus.
piens, Euttjchetis errore dumnato. Titulus (juem dedi-- j Quesn., ne recipiendotutn ulterius sactilegiorum
mus esi in vetustioribus nostrae colleciionis codd. prabetetur, elc. Tbuan., neei tecipiendo utHrhts a
Thuan. et Vind., in quem bacc notavit Quesnellus: quoqttam hominum praberelur, etc Melior lectio
Hunc lilulum habet rodex Thuaneus. Ex quo stjnodtts excmplaiium Rustici, concinentibus vulg. et Graeco
alias omnibus ignota modoiimoleitit. Quo convenerit texlu. In Vat. et Vind., fsrtpienrfBrumpro decipiendo-
synodus indicant alii codices, Crabbianus scilieel, m rttm, qUod mcndutn variis lectionibUsinduceudis oc-
quo hujusmodititulus legilur: Ediclum ad CP. cives, casionem dedisse videtur
elc; etBoherianuslaudalus in Labbeana Concttiorum k Quesn. inserit nisi: delevimUs cdm codd. Vind.
editione,qui alletum hunc exhibei: Civibusnoslris CP. et vulg. Conciliorum. Mox in ii9demVUlg,sei magnh
idem Auguslus.Denique vutg. edit.: Edictum.... Pro- orationibus.
posilUm Conslantinopoli. Nimirum redux e synodo 1 Cod. Vind. omitlit non puHfmils,sed itttat. Hinc
(ecnmenicaAnalolius,quid in ea aclum essel pro fide forte cum hic locus sensu careret, suppletae fuerunt
sttis significarc pro more et officio volens convenlum hac voces, quac in aliis codicibus htijus collecliunis
Ecclesiasua liabuii ad auem et Itoc Marciani edictum leijuntur. Verior lectio videtur ilia vulgatoruiu ct
 551 APPENDIXAD S. LEONISMAGNIOPCRA 559
mus, sed iterat clemcntia noslra jussionem ut in fu-- A bolo, neque adjiciens, sed Eutychetis dogmala fune-
turura prohibiiis omnes ahstineant, ncc conventicula i sta condemnans : scianl se iiaereticosesse ApoIIina-
colligant super religione certantes; quia iu hujus- ristas. Apoltinaris enim facinorosissimam sectam
modi perversitale et vanitate detecti stalutas duduml Eutyches et Dioscorusmenle sacrilega sunt secuti;
suscipient pcenas, et judiciario motu, prout religiosiss ideoque hi omnes qui ApoIIinarisvel Eutychetis per-
tcmporibtts convenit, punientur. Oporlet enim Cbal-- versitalem sequuntur, iliis poenisquaedivorum relro
cedonensem synodum sequi, in qua oinnibus quacsi- principum constiluiionibus conlra Apollinaristas, vel
tis diligenter, ea definita sunt quae pridem tres prae- serenitalis nostraepostmodumsanctione contra Euty-
dicti coetus aposlolicam fidem secuti, omnibus ob- chianislas, vel hac ipsa augustissima lege contra
servanda * praedixerunl. Dala b tertio idus Martias,, eosdem decretae sunt, noverint ?e esse pleclendos.
Conslantinopoli, Sporalio viro clarissirao consule, ett Idcirco Apollinarislae, id est Eulychianislac(quibus
qui fuerit nuntiatus. etsi est in appellatione diversitas, cst tamen in hae-
CAPITULUMXXVHI. resis pravitate conjunctio; et dispar quidem nomen,
e Item alia ejusdem Marciani Augusti Constitutiodet sed idem sacrilegium), sive in hac a'ma urbe diver-
fide calholicaoblinendaet de Eulychianislh ei Apol- sisque provinciis, sive in Aiexandrina civiiale, sive
linarislis, eotumquepmnis. " in iEgyptiaca dioecesi sunt, neque ita credunt ut
Idem AUGCSTUS PALLADIO praefectopraelorii. praedicti venerabiles Patres credebant, neque viro
dLicetjara sacratissima constitutione inansuetu-- reverentissimo Alexandrinac urbis aniistiti Proterio
dinis nostrae cautum ac definitum sit quaein eos se- fidem orthodoxam tenenti communicanl, secundum
veritas exercenda sit qui, Eutychetis vel Apollinarisi sacralissimas divorum retro principum coustitutio-
haerelicam perversitatem secuti, a religione et fidej nes quacde Apollinarislis promulgatae sunt, non ba-
calholica deviarunt : Alexandrinaetamen urbis cives5 beant poteslatem faciendi testaraentil et condendae
atque habitatores laniis sunt Apollinaris infecli ve-- ultimae voluntatis, neque id capiant quod ipsis ex te-
nenis, ut necessarium fueril ea quacjam anle sanxi- stamento cujusquam fuerit derelictum, nihil etiam
mus repelita nunc etiara lege decernere. Oportett ex donalione aliqua consequantur, 244 sea"si a.u'a*
enira ut sit numerosa severitas sanctionum, ubi estt in ipsos vel liberalitate vivenlis, vel morientis fuerit
crebra licentia culparura. Cuslodiendaepraeterea or- voluntale collatum, id fisco nostro protinus addica-
thodoxaefidei lanlo a serenitate mea cura adhiberii lur. Ipsi vero in nullos aliquid ex facultatibus suis
impensior debet, 243 quamo res humanas divinae i donationis liiulo et jure transfundant. Episcopoi
praecedunt. Quicunque ergo vel in hac sacra urbe,, quoque, vel presbyteros, aliosquc clericos illis creare
vel in Alexandrina civitate, vel in omni jEgyptiacai « et habere non liceat, scienlibus tam i bos Eutycliia-
dioecesi, diversisque aliis provinciis, Eulychetis pro- nistas vel ApoIIinaristas qui ausi fuerint cuiquam
fanam perversitatem sequuntur, et ita non credunt utl episcopi, vel presbyteri, vel clerici nomen imponere,
trecenti decem et octo sancti Patres tradiderunt, ca- quam hos qui conati fuerint impositum sibi nomen
tholicam fidemin Nicaenacivitate fundanles; e cen- sacerdolale relinere, pcenam exsilii cum facultatura
tum quoque et quinquaginta alii Venerabilesepiscopi, suarum araissione subituros. Eos vero qui k antel.ac
qui in almn urbe Constanlinopolitana postea convc- caiholicarum Ecclesiarum clerici, vel orlbodoxaefi-
nerunl; ct sicut Athanasius, et Theophilus, et Cyril- dei monacbi fuerunt, et relicto vero el orthodoxo
lus ' sancti episcopi Alcxandrinaa civitatis crede- omnipolentis Dei cultu, Apollinaris vel Eutychetis
bant; quos eliam Ephesina synodus, cui beataeme- haeresim et dogmata abominanda sectati sunt, vel
moriaeCyrilluspraefuit, in qua Neslorii error expul-- postea sectabuntor, omnibus poenisquaevel bac, vel
sus esi, » in universis secuta esl; quos et nuperr prioribus legibus adversus baereticosconstitutaesunt,
venerabilis synodus Chalcedonensis est secuta, prio-- jubemus teneri, et extra ipsum qnoque Romani im-
ribus conciliis sacerdotum ex omni prorsus parte> perii solum pelli, sicut de Manichacispraecedeuiium
consentiens, nihilque adimens h sacrosancto sym- legum staiuta sanxerunt. Universi praeterea Apolli-

exemplarium Ruslici: Verum in hoc secuti consuetu-D ] bum.

dinem nostram, noscentes prm omnibusquod Divini- e Codd. Hisp. et Is. cum Merlino, vel ita itt eenlum
tas pielate Imtatur, pmnamnocenlumcredidimusdiffe- el quinquaginta. Dein Crabbus, qui in hae alma urbe
rendam, ilerata hac sancientesnostrm ctementimjut- Constantinopolitana.
tione, ut in [uturum, etc f Iidein cbdd. cum Merlinoet Crab., lanctm-ri-
» Codd. Rustici cum vulg., tradidcrunt. tordationit tpittopi. Mox Crab., trtdiderunt.
b Sic Quesn. cum nostro Vat. et Veron. 57 Rustici,, e Mss. Hisp., Is. et Merl., univertos seeuta ttt • et
astipulante Graeco textu, Vind., vu idut. Duo codd. post pauca, tonstntitntibus.
Rustici apud Baluzium, vi idus. h Solus Quesn., santto.
e Legitur in mss. hujus collectionis, in Vat. 1322! i Codd. Vat. Hisp. et Is., cum Merl., nee conden-
et in Hisp. ac Isid. ln vulgatis Conciiiorum legiiur dm, et paulo post pro capiant babent aequirant.
part. m concilii Chalcedonensis, c. 19. Titulum adI i Crab. delet hot. Vat. Hisp. et Isid., lam his Eu-
ms. Vind. exegiraus. tychianisth, vel Apollinaristh.... quam his.... pcmam
d Codd.Vind. et Vat., Licel etiam. Crabh., Licell se exsilii.
jam ctiam. Dein Quesn., mansuetudinh mem. Substi- . k Sic mss. Vind. et Crab. Quesnellus, ante. Dein
tuimus nostrmex codd. Vind. et Vat. Mox, exercendai Vat. Hisp. et ls., derelictovero.
tit in mss. Vat. Hiso. et Isid-. nec non apud Crab-
553 CODEXCANONUMECCLES. ET LONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL 554
naristae vel Eutycbianistaenec ecclesias nec mona- A jusraodi habere Iibrosel sacrilega scriptorum audeat
fteria sibi » constituant; parasynaxes et conventi- -monimenia servare. Quod si qui in his criminibus
eula tam diurna quam nocturna non contrahant, ne- fuerint deprebensi, perpetua deportatione damnen-
que ad domum, neque ad possessionem cujusquam, tur. Eos vero qui discendi studio audierint de in-
heque ad monasterium, vei ad quemcunqueb alte- fausla hacresi disputantes, decera librarum auri quae
rum Ioctimoperaturi sectaefunesiissimaecongregen- fisconostro inferendaesunt, jubemus subire dispen-
lur. Quod si fecerint, et hoc factum fuisse domino dium. Omnes vero bujusmodi charlne ac libri qui
volente consliterii, post rem in examine * judicis funeslum Eutychelis, hoc est Apollinaris, fuerint
approbatam, domusvel possessio in qua convenerint dogma complexi, incendio concremeniur : ut faci-
fisco sine dilatione societur; monasterium vero ejus norosae pcrversitatis vestigia ipsa flammis ambusla
civitatisorthodoxaeEcclesioein cujus territorio est ju- depereant. yEquum namque est ut immanissimasa-
bemusaddici.Siveroignorantedomino,scienleveroeo crilegiapar pcenaemagnitudopcrcellat, Palladi parens
qui pensionesddomus exigit, vel conductore, vel pro- charissime alque amantissime. lllustris igitur et
curature, vel actore praedii,parasynaxes et conventi- magnificaaucioritas tua, quae hac sacratissima con-
cula interdicta collegerint; conductor, velprocurator, slitulione 246 decrevimus, in hac alma urbe, di-
sive actor, seu e quicunque est, qui in domo,sive.pos- B versisquc provinciis, ac praecipue in Alexandrina
sessione,vel monasterioeos receperit, et passus l'ue- civitate, et per universam iGgyptiacam dioecesim
rit illicitas parasynaxes conveutusque celebrari, si ediciis ex more proposilis, ad omniumnoiitiara fn-
vilis conditionis est el abjectae, fustibus publice, ciat pervenire : ut cuncta quam statuimus i eis qui
et in poenamsuam, et in aliorum coerceatur exem- rei fuerint deprehensi, severitas protinus exercea-
plum; 245 s' vero bonestac personaesunt, decem tur : scientibus moderatoribus provinciarum, eo-
libras auri mulctacnumine fisco nostro cogantur in- rumque appariloribus, defensoribusetiam civitatum,
ferre. NullumpraetereaApollinaristamvel Eutychia- quod si ea quaelegis hujus religiosissima sanctiono
nislam ad aliquam jubemus aspirare miiitiam, f nisi custodienda decrevimus, aut neglexerint, aut aliqua
ad cobortilianam vel limitaneam. Si qui vero exira permiserint temeritale violari, denarum librarum
cohorlitianam vel limitaneam inventi fuerinl mili- auri mulctam fisco nostro cogenlur inferre, k et in-
tare, solulo cingulo, bonestorumhominumet palalii super exislimationis suaepericuluin sustinebunt. Ea
communionepriventur; s nec in alia quam in ea ia quoquc l quaede paganis per omne Romanum inipc-
qua nati sunt civitaie, vel vico ac regione versenlur. rium valitura aequaliterperennitatis nostrae lege de-
Si qui vero in hac alraa urbe nati sunt, tam sacra- creviimts, in eos instantissimc exerceanttir quos
tissirao comitatu quam orani per provincias melro- G constiierit profanos ritus ac simulacrorum impioscul-
politicacivitate pellantur.NulliinsuperEutycliianistae tus, et interdicta sibi sacrilegia celebrare. Datam kal.
vel Apollinaristaepublice vel privatim advocandicoe- Aug.,ConstantinopoIi, divo ValeniiiiiaiioAuguslo et
tus et circulos contrahendi, u ct de haereticoerrore Anthemo viroclarissimoconsulibus.
dispuiandi, ac perversitatem facinorosidogmaiis as- CAPITULUMXXIX
serendi, Iribualur facultas. Nulli etiani contra vene- n Ephlola deeretalh Siridi papa}ad HimeriumTar-
rabilem Chalcedonensemsynodum liceat aliquid vel raconensemephcopum,° sub tilulis xvi.
diclare, vel scribere, vel edere aique emittere, autl Smicnjs P HIHERIO Tarraconensi episcopo.
alioruro super eadem rescripia proferre, nemo hu- Directa ad decessorem nostrum sanctae recorda-
» Crah. cum mss. Vat. Hisp. et Is., construanl. s Crab. cum Vat. 1322, nec in aliqua; et aliquanto
Moxhi codd. cum Merl., neque synaxes et convenli- post metropolitana.
cuta. Quesn., paratynaxet, id ett convenlicula.Secuti h Crab., et Itatetico more dhpulandi. Dein, pro
sumusCrab. et mss. Thuan. acVind., siraililer enim dogmathcod. Oxon. habet erroris; i>roasserendisolus
apud omnes iegilur. - Qnesn. astruendi; et pro iribuatur Crab. sif facultas.
paulopost
b Cod. Vind., altetnum. Crab., alleriut. Deinidem 1 Sex sequentes voces omitiiintur a Merlino cum
Crab. cum Ilisp, et Isid , operalores. Quesn., opera- D Vat.. Ilisp. :.clsid. Moxin Val. 1322,retcriplaconferre.
turi sectm funesthsimmdogmata. Delevimusvorbum i Vat. 1322, in ets.-Vat., Hisp. el Is. cum Crabbo,
dogmatacuraomnibuscodd.et vulg.; nec necessarium in keos.
est,e si vbcessecla funesthsima lcrtio ctsu accipiantur. Crab., insuper eliam.
Sic Viud., Vat. el Crab. Quesnellus, judicii. 1 Quesn. delet qua, et postea edidil uf in eos. De-
d Oxon., domini. levimus ut cum mss. Vind. el Vat. 1322, ac prnindu
' Crab., quicunque eos in domus, vel in possessio- opusfuit inserere t/uiscuiiiCrab.etVat. Hisp. aclsid.
nem, velmonaslerium receperinl, ac passi fuerint. m Vat. Hisp. et Is. cum Crabbo, sub die kal. Aug.,
Vind. quoque habet receperinl,ac passi fuerini. Constaiitinopoli,divo (Crab. addit Valentiniano) vm
i Quesn.praefixisduobus punctis sequitur sic : et el Amhemio, etc Nota vm nccessaria, cousulatum
niti cohortitianamvel limitaneaminventi fuer.nt, etc. designat anni 455.
Cod. Vind.delet el: eoque deleto apertior est litijus n Ex<tat in mss. collectionis praesentis. Val. Re-
loci defectus et saltus ob voces cohortilianamvel ti- gince 1987, Cilb. Lucensis, Vat. 1342, Corbeiensis,
mitaneamrepetitas in integro textu qiiem supplevi- Diun. Hisp., Hadrian. et Isid.
mus ex mss.Vat. Hisp. et Isid., atque Meriino.Con- 0 Vocessub tituits xvi desunt in cod. Vind., legun-
cinit eliain Crabbus, nisi quodhabet extra ptmdiciam tur
tmlitiam inventifuetint. Oxon. pro cohottilianamha-
bet iueudose coliortulianam. Crab., CQhottaiuiam: pQuidamcodd.cumVat.Reginae l997etVat.l34X
inelius ulrobique in Vat. Ili-o. et ls., tokortalinam. Bierii}. r
PATBOI. LVI. itt
 865 APPENPJX AD S. LEQNIS MAGNIpPERA. «G
tionis Damasum fraternitatis J47 luae reiatjo, mg A,asseris, plebes hnpiisini <2^3 mysterium conse-
•
jam in sede ipsius constitutura, quja sic Doraipus quantur; pum hpc sibi priyilegium, et apud nos, et
ordinavit, invenit; quam cuni inconvenfti fralrum apud onjqes Ecclesias Doininjcunifpecjajifer f cum
sollicitius legeremus, lanta inyeiumus quaereprehen- Pentecosle sua Pascha defendat. Qiiifjus solis per
sione et correefione sunt duna, qyapla optaremus annum diph|I§, ad pdeip confluentibus generaha ba-
laudanda cognoscere. El quia necesse nos eral in piisroatis tra^i conyenit sacranieiita, his duntaxat
ejus labores curasque succedere cgi per Dei graliam eleijijs, qui ante quadraginta vel eo aipptius dies no-
successimus in honore; facio, ut oportebat, primilus mcn dederini, et exorcisrais quptidianis, orationibus,
meae provectionis indicio, ad singula, prout Dominus atque jejuniis fuerint expiati; quatenus apostolica
aspirare dignatus est, consultationi tuae responsum illa irapleatur praeceplio, ut expyrgato veleri fer-
competens non negamus: qnia officii nosfri consi- mentp nova incjpjat esse conspersio. Sicut s ergo
deraiione, non est nobis dissimulare, npn est lacere paschalenj revenniiam in nullo dicimus esse mi-
liberlas, quibus major cunclis Cbrislianseb rejigi.i- puendani, ila infanlibus qui h necdum polerunt per
nis zelus incumbit. Portanfluson.eraonwiuro quigra- «ttatem, vel bis quibus in quaiibet necessiiale opus
vantur; quinimmohaecporlat in nobis beatus Petrus hierit sacri unda baplismatis, omsi voiumusceleri-
apostolus, qui nos in omnibus, ut coniidiimis, admj- Q iate succurri: ne ad nostrarum perniciem tendat ani-
histraiionis suaeprotcgit et tualur haeredes. jnarura, si, negato desideramibus fonie salulari,
«I. Prima itaque paginaetuae frpnle signasti, bapti- exiens unusquisque de saeculoet regnum perdat ei
zatos ab impiis Arianis plurimos ad fidem catholicam yilam. Quicunque ' etiam discrimen nanfragii, ho-
festin <re, et quosdam de fratribus nostris eosdem stilitatisiocursum, obsidionis ambigtium, vel cujus-
deuuo baptizare velie, quod non licet: cum hoc fieri libet corporalis aegritudinis despera^onem incide-
et aposiolus vetet, et canones contradicant, et post rint, et sibi unico credulitatis auxilio poposcerint
cassaium Arirainense concUiummissa ad provincias subveniri, eodem quo poscunt momente temporis,
d a reverendae memoriae praedecessore meo Liberio expetitae
regenerationis prasmia consequantur. Hac.
generalia decreta prohibeant; quos nos cum Noya tenus erratum in hac parte sufficiat.Nunc praefalani
lianisaliis<tuehaereticis,sicul estin synodoconsiitu- regulam omnes teneant sacerdotes qui nolunt ab
tum, per invocaiionem solam septiformis Spiritus, «posloliceepeirae, super quam Cnrisius universalem
episcopalis manus impositione eatbolicnrum conven- i eonstruxit Ecclesiam, soliditate divelli.
tui sociamus: quod etiam totus Oriens Occidensque k HI. Adjectum est etiam quosdam Ghrislianosad
eustodit. A qno tranUe vos quoque post hac minime aposlasiam, quod dici nefas est, transeuntes, etido-
convenit deviare, si non vultis a aostro coilegiogy- C lorum CUUHct saerifteiorum contaminatione profa-
aodali sententia separari. •atos: quos a Gbristi corpore et sanguine, quo du-
" 11. Sequitur deinde baptizandorum, prout uiii- dum redempti fuerant renascendo, jubemus abscidi.
cuique libitum fuerit, improbabilis et emendanda Et si resipiscentcs forie aliquando fuerint ad lamenta
confusio, quaea nostris consacerdotibus (quod com- conversi, his quandiu vivunt agenda poenitentiaest,
aioti dicimus) non ralione auctorilatis alicujus, sed et in ultimo fine suo reconciliationis gratia tri-
sola temerilate praesumitur; ut passim ac libere in buenda; quia, docenle fiomino, notnmus mortetn
natalitiis Chrieii, seu apparttionis, nec non et apo- peccatoris, tantum l converiatur et vivat.
•tolornm seu martyram festivitatibus innumerae, ut m IV. De conjugali autem velatione requisisti,
lur vero in Tbuaneo. In gencrali quidem tabula buic nerandm.
collectiQni praemissa habetur tuper xv capitulh, eo • Tit. in marg. cod. Vind.: Vt prmler Patcha el
ijuod t<iidem eon^oHaliwium capiia Himeriuspropo- Penletottet bapthmus non telebretur. Vulg. Concil.
suit. Hic auteni tilulorum xvi nomine maudatum cum Dion. Jusielli ei lM.,Sequiturde diversh baptr-
eoinp-eliendtur quo Htmerio Siricius praecipit ut zandorum lemporibusprout, etc.
quindecim ejus capiluli- responsa ad caeteroruincpi- 1E) f Codd. Vat. Reginae, etP.alius Vat. 1342 cum an-
scopontm noiitimi perducal. Quindecim vero liluli tiquioribus exemptaribus Coustantii, cum Pente-
tantiiiiiniodo leguntur non soluni in Diou., verum coste, aut Pentecostensuo.
etiam in cod. Vat. 1342. At in Vat. Reginaeexslat s Cotist. cum vulg. Concil. addit saeram; at notat
soluin septein titulorum divisio, quos suo loco indi- Ires codd. Colb. et Pith. omittere. Nostri quoque
cabiinus.Ti cod.Vind. bujus colleeiionis tituli se- tres codd. Vind., Vat. Regin» et alius Vat. prseter-
cunda manu ad cujusque capitis marginem annotan- eunt.
lur iisdem fere verbisquaeapud Dionysiumleguntur : h Sicomnes nostri codd. et vulg. Quesnellus,loqui
uude posleriori addilaraenlo tribuendi videntur. non1 poltruht.
Enimvero in aliis codicibus hujus collectionis vel Quesn., ergo. PraelulimusaKa vulgata, qqihus-
desunt, vel alii quandoque lituli exhibenlur. Confer Cuniconcinunt mss. Vind. et Vai. Pdst paufta.codd.
inferius not. 37 et 47 (Cql. 559, n. s; col. 561, n. <). y ind. etVal.Rejjiinaecum Merliiioe,t aliismss. Codsi.,
»lla oinne- v.ulg. ei codd. etiam Tlraan. Solus cerporalisa\gr]lndinemdesperalionem.
Quesn. cumOxOn., sic votuitDominus. i Vat.1342, fwtdavit.
b Solus Quesn., ttgis; et post pauca omisit hac. k Titulus in ms. Vind.: De apostotts.
c Titulns ad marg. cod. Yind. : De Arianisnon re- 1 Codd. Vat.roarg.
Reginaeet alius Vat. itjumrCoust.,ui
'
baptizundh. Titulus in ms. Vat. Reginae: Ex hmretieh eonvertatur.
jion illicita iteraiione baptittnath tecipiendot, ted in- m Titulus in Vind.: Quando(lege cijm Dion.Xtnoa.
voeationeSpiritus septiformh. non) lioeat alterius spunsam ad mattimoniijuricta»
d Vulg. cum mss. Vat. Reginae,et Vat. 1342, a te- sbrtiri; Dion.. in mattimonium torliri. In ns. Vat
557. CODEXCANONgMRfiCLES, ^x C<3iSTITl]TORUMS. SEDIS APOSTOL, 558
matri- , CAP. V II.— * VII. Veniamusnuncad sacratissimos
240, si despqiisalfm a,iii puellam a,Iter» ln |.
monio possit accipere? Hoc ne fiat mpdis omnibus prdines clericorum, quos in venerandaereiigionis in-
inhiberaus; quia illa benedictio quani nupturae sa- juriam, ita per vestras provincias i calcatos atque
cerdos imponit, apud fideles cujusdam saerilegii in- confusoscharitate tua insinuanle, reperimus; ut Je-
star est, si ulla transgressione vioteiur. remiacnobis vocedicendumsit: Quh dabit cdpiti mea
CAE.V-—b V.De bis vero npn incongrue dileclio aquam, el oculismehfontem tacrymarum, et flebopo-
tua apostolicam sedemcredidit consulendam, quiac- pulum hunc dieac nocte (Jerem. vu, 1)? Si ergo bea-
ta poenitenlia, tanquam canes et sues c ad vomitus tus propbeta ad lugenda populi peccata, non sibi ait
prislinos et volutabra redeuntes, el militiaecingulum, lacrymas posse sufficere,quanto nos possumus dolo-
et ludicras voluptates, et nova conjugia, et inhibilos re percelli, ctim eorura qui in nostro sunl corpore
denuo appetivere concubitus; quorum professam in- compellimur facinora deplorare? Praecipuequibus,
cpntineptiamgenerati post abso)utionem filii prodi- secundum beatum Panlum, instantia quotidiana et
derunt. De quihus quia jara non babent suffugium sollicitudo omnium Ecclesiarum k indesinenter in-
pcenitendi, id duximus decernenduro, ut sola inlra cumbit. Qufs enim infirmatur, et ego non infirmor?
Ecclesiam fidelibus oralione junganUir, sacrae my- quh scandatiwtur, et ego non uror (II Cor. n, 29) ?
sleriorum celebritatj, quamvis non mereantur, inter- P Plurinios enira sacerdotes Cbrisli atque levitas post
sint; a Domini^seautemmensaeconvivio segregenliir: Jonga consecraiioiiis suae.terapora,l tam de conju-
ut bac saltem districtione c.errepti, el ipsi in se sua giis propriU quara de turpi coitu sobolera didicimus
errata castjgent, et aliis exemplura tribuant, quate- pjocreasse, et crimen suura hac praescriptionede-
nus ab obscenis cupiditatibus retrahantur. Quos ta- fendere, quia in veteri Testamento sacerdolibus ac
men, quoniam caruali fragilitale ceciderunt d viati- ministris generandi facultas legitur altributa. Dical
co munere, cum ad Dominuracoeperintproficisci,per qunc mihi quisquis ille est sectator libidinura, proe-
communionisgratiam volqraus subievari. Quam for- ceptorque vitiorum, si aestimat quia in lege Moysi
mam et circa mulieres quae se post poenitentiamtali- passim sacris ordinibus a Dominolaxata sunt frena
bus pollutionibusdevinxerunt, servandam esse cen- luxuriae, cur eos quibus comrailtebantursancta san-
seraus, ctorum praemonet, dicens : Sancti esiote,quia m ego
CAP.VI.— e VI. Praeterea monachorum quosdam tanctut sum, Dominut Deut vestet (Levii. xx, 7) ? Cur
alque uionacharum, abjecto proppsiio f sancto, in eliam procul a domibussuis anno vicis suaein tem-
lantara polesiatis esse demersos lasciviam, ui prius plo habilare jussi sunt sacerdotes? bac videlicet ra-
clanculo, Velut sub monasteriorum praetexluillicita tione, ne vel cum uxoribus possent carnaie exercere
ac sacrilega se contagione miscuerint; poslea vero 'y comraercium; ut conscieniiaeintegritaie fulgentes*
e in abrupluui coqscientiaedespcratione perducti de acceptabile De'omunus oflerrent; qnibus explew de-
iilicitis compiexjbusUberefilios procreaverint: quud servitionis suae tempore uxorius usus soliu» succes-
et pubbcae leges, et ecclesiastica jura condemnaiu. ^ionia causa fuerat relaxatus, quia non ex alia nisi
Has igiiur impudicas detestabilesciuepersonas a mo- extribu Levi quisquam ad Dei raini6teriura ftierai
nasteriorum ccetu, ecclesiarumque conventibus eli- adrailti praeceplus.Uritleet DoraihusJesus eum nos
minandas esse mandainus; qualenus retrusae in suis suoillustrasset adventu, in Evangelio»protestatusest
ergastulis, et tantum facinus continua iamenlatione 251 <Iuia>egemnon venerit solvere, sed impiere;
deQentes, purificatorio possinth poenitudjnis igne etideo Ecclesise, cujus sponsUsest, formatn casliu
decoquere: 250 ul eis vel aQ"mortem saltem, so- tis voluit splendore radiare, ut in diejudicii, cum
lius misericordiaeiniuitu, per communionis gratiam rursus advenerit, sine macula et sine ruga eara pos-
possil indulgentia subvenire. sil, sicut per Apostolum suum instiluit, reperire.
Reginaebocest caput 2 ejusque titulus : De velandh aliis codd. aliarum collectionumet editis, sanctitath.
qualilet. Apud Justellum incipil: De conjugaliumau- n" "'s;Ms. Thuan., ih abtuptam conscientimdesperatio-
tem violatione.In vnlg. Conc post. edit. liom., De nem. Mox pro libere cod. Oxon. habet iUicile, male.
tonjttgaii auiem viotatione.Vide autem qnaede vela- h Idem Oxon. delet pmnitudinh.
tione nuptiali diximits not. 16 in Sacramenlariufn ' Tit. ras. Vind. : Declerich incontinentibus.Mox,
mense Sepierabri tom. II, eol. 139 (nojfri tom. II pro ad sacralusimos Quesn. Veniamusad sanctissi-
tol. 129, not. d). mos.Aliarum editionum lectionemex omuibus no-
Atias.in matrimonium. stris codicibus revocavimus.
o Titulusin Vind.: Dekit qui pxnitentiam servave- i Yat. 154-2,cum duobus Colb.Coustantti, calcatos
tunlmimim. canones qua lectione recepla paulo ante
c Solus Quesn., ad vomitum, et volutabra. Mox iegendumcharitate;esset a quibut, non quos.
cod. Vihd., etad mUitimeuigulum. k Solus omittil indetinenter.
d Sic cura Coust. et vutgatis'nosiri codd. Vind. et 1Vulg. Quesn.
cum pterisque codd., tam de conjugibus
Vat. Kegin.B.Quesnellus-,vtatici ntunere. Dion. Just., proprih, quam etiam de turpi coilu. ifi. Vmd., de
Qaibus lameu.... velum&ssubveniri.
• Tit. in Vind.:Demonachh et virginibuspropott- conjuqibus.
mVulg. cum ms. Vat. Reginse, el ego. Mox vocem
tum nontervantibus. In Cod. Vat. Reginaeest caput • Deus ex ms. Vind. et caelerisedilis adjecimus.
5, cui litulus praeponitur : De lapsu monachorumvel n Aliacedit., proteslalur,quia legemveneritimpleie,
mtttutehatum,qui in codiceGolb.alterius collectionis non sotvere. Haecposirema verba similiter efleruntu.r
festeCoistantio legilur.
f Ita priraa manu inms.Vind.; secunda vero,tf ta in duobus codd. Vat. Reginae et alio Vat. IncodU
Vind.omiUuntiirvoces sed implere.
 559 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 800
Quarum sanctionum omnes sacerdotcs atque levilae JLco: Sacerdosuxorem virginem aedpiat, non viduam,
insolubili iege conslringimur, ut a die ordinationis non repudiatam, non meretricem (Ezech. XLIV,22) T
nostraesobrietati ac pudicitiacet corda nostra manci- Quod seculus Aposlolus ex persecutore praedicator,
pemus et corpora; dummodo per omnia Deo noslro unius uxorit virum (1 Tim. m, 2), tam sacerdutem
in his quae quotidie offerimus sacrificiisplaceamus. quam diaconum fieri debere mandavit. Quaeomnia
Qui autem in carne tunt, dicente electionis vase, Deo ila a regionum vestrarum despiciuntur episcopis,
placere non possunt; vosaulem jam nonetth in catne, quasi in contrarium ' magis fuerint constituta. El
ted in spiritu; ti tatrien tpititut Dei habitat in vobit quia non est nobis de hujusmodi usurpalionibus ne-
(Rom. vni, 9 ; I Cor. m, 16; II Cor. vi, 16). El ubi gligendum, ne nos indignantis vox Dominijusta cor-
poterit, nisi in corporibus, sicut legimus, sanctis ha- ripiat,qua dicit: Videbasfurem et currebat cum eo; el
bilare Spirilus Dei? Et qtiia aliquanti de quibus lo- ponebastuamcumadulteris porlionem(Psal. XLIX, 18):
quimur, ut tua sanctiias retulit, ignoratione lapsos se quid ab universis posihac Ecclesiis sequendum sit,
esse deflent, his hac conditione misericordiam dici- quid vitandum, generali pronuntiatione decernimus.
mus non negandam, ut sine ullo bonoris augmento, CAP.IX. — s IX. Quicunque ilaque se Ecclesiae
in hoc quo detecti sunt, quandiu vixerint, officio vovit obsequiis a sua infanlia, anie pubertatis annos
perseverent; si tamen posthac continentes se studtie- B bapiizari, et lectorum debet ministerio sociari. Qtii
rint exhibere. Ili vero qui illiciti privilegii cxcusa- h ab accessu adolescenliaeusquead tricesimum aetalis
lione niluntur, ut sibi hcc asserant veteri lege con- annum si probabilitervixeril, una lanlum.etea quam
cessum, noverint se ab omni ecclesiastico'« honore, virginem communiper sacerdotem benediciioneper-
quo indigne usi sunt, apostolicaesedis auctoritate ceperit, uxore conlentus, acoiythus et subdiaconus
dejeclos; nec uni|iiam posse veneranda attrectare csse debebit; post quae ad diaconii gradum, si s«
mysteria, quibus se ipsi dum obscenis cupiditatibus ipse primilus continenlia praeeuntedignum probarit,
inhiant, privuverunt. Et qnia exempla praeseniia ca- acccdat. Ubi si ultra qninque annos laudabililer mi-
vere nos praemonentin fnlurum, b si quilibet episco- nistrarit, congrue presbyterium consequalur. Exin-
pus, presbyter, aique diaconus (quod non oplamus) de post decennium, episcopalem cathedram poteril
deinceps talis fuerit invenlus,jam nunc sibic omnem adipisci, si tamen per haec tempora integritas vitae
per nos indulgentiae aditura intelligat obseralum ; ac fidei ejus ftierit approbata.
quia ferro necesseest excidantur vulnera quaefomen- CAF.X.— ' X.Qui vero jam aelalegrandaevusme-
loruro non senserint medicinam. lioris propositi conversiohe provocatus ex laico ad
CAP.VIII. — d VIII Didicimus etiam licenter ac sacram militiam pervenire festinat, desiderii sui fru-
libere inexploratae vitte homines, quibus etiam nu- G ctum nonaliter obtinebit, nisi eo quo bapttaalur tem-
merosa fuerint conjugia ad praefaiasdignitates, proul pore statim 253 leclorum aut exorcistarutn nume-
cuique libuerit, aspirare; quod non tantum illis qui ro societur, si lamen eumunam habuisse vel habere,
ad haec immoderata 252 arabitione perveniunt, et hanc virginem accepisse constet uxorem. Qui dum
quantum metropolilanis specialiier pontilicibus im- initiatus fuerit, expleto biennio, per quinquennium
1
pulamus ; qui dum e inhibiiis ausibus connivent, Do- aliud acolythus et subdiaconus fiai, et sic atl diaco-
mini nostri, quantum in se est, praeceptaconlemnunl. nium, si per baec lempora dignus judicatus fuerit,
Et ut laceamus quod altius suspicamur, ubi illud est i provebatur. Exinde jam accessu lemporumad pres-
quod Dominus noster data per Moisemlege consti- bylerium, vel rpiscopattim, si eum cleri ac plebis
tuil, dicens : Sacerdoteimeitemel nubant: etatio lo- k evocarit electio, non immerito societur.
'
* Cod. Vat. Reginae,opere. beiensi. Codd.Pith. et Colb. hujus collectionisalium
» Vind. cum quibusdameditis delet ti. litulum praeferunl : Per quod (lege qvtol)gtadut aco-
« Ita omnes codd. mss. et excusi, praeterQuesn., tylhus, subdiaconut, diaconut, ptetbyler, vel epitco-
apud qucm legitur omnem per nos intelligat aditum puth fiat.
etse obteratum. Undecim codd. apud Coust. delent ab. Dein in
d Tit. inVind.: De clericisqualet liceat promoveri. Vat. 1542, pro ad tticetimum haberar ad xx atialit tuet
Hic titulus a Dionysianisdiscrepat. ln cod. Vat. Re- D annnm; qute leciio verior videtur; nam Zosimus,
ginae bncest caput 4, eique titulus praefigitur : Peri- qui in cpisiola ad Esychium has Siricii litteras prae
etilari metropolilaitumeum eum (lege eo)qui iudigne 'oculis habuil, siab infaniia, inquit, ece/esiasltri*mini-
fuerit ordinalut. Cum hoc concinit vetus cod. Corb., steriisnonen dederit, inter lectoretutque ad vieetimum
Periclitare eum metropolitanuma quo aliquh indigne mtatit annum conlinuata observationeperduret.
fuerit ordinatut. Mox licenter scripsimus ex mss. » Tii. in Vind. De grandmvh : in Vat. Regina?,
Vind. et Vat. 1342, concinentibus aliis vulgatis. : ubi csl caput 6 : Qut ex taico grandavut ad clerica-
Quesn., libenter. lum vull iranfire. Moxvulg. Conc el Dion. Justelli,
e Solus Quesn., inclith. Ms. Corb., inhibilosmotus eonversatione pro conversione.
non cohibent. j Vat.
! IdemQuesn. delet magit; etpost pauca, vercellat 1 Idem 1342, promovealur.
Val. cum Pitb. etCoIb. Lucen., edecumarit,
pro corripial. Vulg. et codd. seculi sumus. Vat. Re- Ilanc lcctionem praetulilCoustantius, co quod edecu-
ginaj, jtttte corripial, quidicil. mare sit e decein unum veluti maxime
« Tit. in ms. Vind. : De clericorum convertatione. et mnniiim dignissimnm eligere. Cod. praccellentem Vat. Regiuae
In cod. Vat. Reg. est caput 5, cum titulo : Clerici ' cum alio Colb., si in eum cleri at plebit fuerit eleetio.
quanlit temporibusessedebeantut ad ephcopaiumper- Thuan., Colb., st eum tequalur eteclio. Oionvsii
vcntani. Idcm om.ntnotitulus cst in collectione Cor- regium exemplar, exttHetit clectip.
 •561 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 5(5?
* XI. Quisquis sane clericus viduam, aut certe se-1A quod si nltra ad sacros ordines queinquam de talibus
cundam conjugem duxerit, omni ecclesiasticae digni- crediderint nssumendum , et de suo, et de eorum
tatis privilegio mox nudelur, laica sibi tantum com- staiu, quos contra canones et interdicta nostra pro^
munione concessa, qnam ita demum polerit possidere, vexerint, congruam ab aposiolica sede promendain
si nihil postea, propter qtiod lianc perdat, admiltat. esse sententiam.
b XII. Feminas vero non alias esse patiniur in XVI. Explicuimus, ut arbitror, fraler cbarissime,
domibus clericorum, nisi eas tuitum quas propter universa quae digesia sunt in querelam, el ad singu-
solas necessiiudinum causas habitare cura iisdem las causas dc quibus pcr filium noslrum Bassianum
syuodus Nicacnapcrmisit. presbyierum ad Romanam Ecc^esiam, utpoie ad ca-
' XIII. Monachos quoque, quos lamen morura put lui corporis, relulisli, sufflcienlia, quantum opi-
gravitas et vitaeac fidei institulio sancla commendat, nor, responsa reddidimus. Nunc fralernitatis luae
clericortim officiis aggregari et optamus et volumus; animum ad servandos canones et lenenda decreialia
ila ut qui inlra tricesimum celnlis annum sunt d, in constiiuta magis ac magis incitamus; tit lnrc quse ad
minoribus per gradus singulos, crescente tempore, tua consulta rescripsimus, in omnium coepiscoporum
provebanliir crdinibus; cl sic ad diaconii vel presby- nostrorutn proferri facias notionem, et non solum
leratus insignia maluraeaetalis consccralione perve- B ] eorum qui in tua sum dicecesi constituli, sed etiara
nianl; » ncc statim sallu ad episcopalus culmen ad isnivcrsos Carlhagineuses, ac Baelicos,Lusilanos,
ascendant, nisi in his eadem quae singulis dignitati- atque i Gallicos, vel eos qui vicinis tibi collimilantur
bus supcrius tempora praefiximus fuerint custodita. hinc inde provinciis, h.ec qtice a nobis sunt salubri
* XIV. lllud quoque nos par fuit providere, ut ordinaiione disposiia, sub litterarum uiartim prose-
sicut poenilentiam agere cuiquam non concedilur cutione miltantur. Et quanquam slatula sedis apo-
clericorura, ila et posl poenitudiiiem ac reconcilia- stolicac, vel canonum venerabilia definita nnlli sa-
tionem nulli unquam laico liceat bonorem clericatus cerdolum Domini ignorare sit liberum, utilius tamen
adipisci; quia quamvissinl.omnium peccatorum con- alque pro .tnliquilate saceidotii tui dileciioni tuari
lagione mundali, nulla tamen debent gerendorum esse admodtim poterit gloriosum, si ea quao ad te
sacramentorum instrumenta suscipere, qui dudum jpeciali nomine generaliter scripia sunt, per unani-
fuerint vasa viliorum. mitaiis tuae 255 sollicitudincm in universorum fra-
254 KXV. El quia in his omnibus in
quae repre- trirni iiostrorum notitiam perferantur; qualenus el
hcnsioncm veniunt, sola excusatio ignoraiionis ob- quac a nobis non inconsulte, sed provide sub nimia
(enditur, cni nos interim solius pietatis inluitu ne- cautela et deliberalione salubriter sunt constiiuta,
cesse est clementer ignoscere : quicunque poenitens, *C intemeraia permaneant; et oronibus in posterum
quicunque digamus, quicunque viduce marilus ad sa- excusaiionibus aditus, quik jam nulli apud nos palera
cram militiam indebite et incompetenter irrepsit, polerit, obsirualur. Data quarto Idus Eebr. Archa-
hac sibi conditione a nobis veniara intelligat relaxa- dio et Bautone viris clarissimis consulibus.
lara , ut in magno debeat computare benelicio, si
CAPITULUMXXX.
adempta sibi onmi spe h promotionis, in hoc quo in-
venietur ordihe perpetua stabilitaie perraaneat ' sci- 1 Ephlola papm Siricii ad diversosepiscoposmissa.
turi posthac provinciarura omnium suinmi anlistites, Oplarem semper, fratres charissimi, mdileclioni et
•Tii. in cod. Viud. : Quod cleticus qui secundam in praeferunt codd. Vat. Reginae, Dion. Justelli, el
duxeril uxoremdeponatur. Mox plures codd. et edit., Coustantius.
aul viduam. h Alias, proveclionh.
b Tit. in ihs. Vind: : Qum feminmcum clericis ha- ' Quesnellus, scianique, repugnanlibus cceleris
bitent. edilis ei anliquis rass. codicibus.
c Titulus in ms. Vind. : De monachorum
promo- i Ita Vind. Yat. Reg. et alius Vat. cum plerisquo
tione. .D aliis mss. laudalis a Cousianiio, qui cum Corb. ct
d Vulg. Conc. post edilionem Rom. addunt
digni.
Mox in Vat. Reg. et secunda manu in ms. Vind., ut e.lilis, Quesnelio Galiicios rccepil. Mox Val. Reg. cum aliis
in vulg.. promoveanturordinibus. colliinitanl. Sed passive usurpavit Solinus.
k Sic codd. Val. Heginae ct Lucen. cuin Iribus
« Duo mss. Colb. et German. nec sta- probae notu! exemplaribiis apud Cousianlinm. Al.,
Coustanlii,
tim ad. Vai. Reginaecum iribus ms». ejusdem Con- ciiin ins. Vind. cuilerai editiones, in idus. Mox voces
Slanlii, nec saltim ad. Ms. Corb. cum aliis nonnullis viris clttrissimis, quie nonmillam difficultntem inge-
neesattuad. Ex utraque lcctione editi ciiui codd. no- runt, absunt, tesle Coustantio, ab anliqiiioribtis mss.
slrae collectionis, nec ttatim sattuad. Isid. cum Mer- libris,.ac inler cacteros ab
lino etCrab., ttec per sattusad. Mox Yal. Reg. delet cxemplo Regio puri Dio-
nysii. lu Yat. 1342 haecnotalio cbronica deest.
superiut. 1 Pncter codd. htijus collectionis, Hisp. et Isid.,
' Tit. in cod. Vind. : Quod non fiat cleri- hancepislolam reperimusin duabus aliis collectioni-
pmnitens
cus. In duobus vero aliis codd. hujus colleci. Tbuan. bus, nimlrum in Vat. 1342 et Additionibus Dionysia-
ei Pilh.: Qui dudum fueranl vasa vitiorum honorem
clericatut non adipiseantur. Ms. Vat. Reg. , caput 7. i.is, seu in codd. Vat. 5845 et Valiic. A 5. Inscriplia
quam dedimus est in codd. Vindeb. ac Thuan. hujus
signal cum litulo : De laicis pmnitentibusniiliumho- collectionis ,
notem adiphei debete.
s Tilulus in Vind. ms. : Vt si m Edit. Conc. cum ras. Vallic, ditectionh et pach
per ignoranliam pos-
mlensbtgamus,vel viduwmarilus cleticus factus fueril,
nonpromoveaiur.Moxhh omnibui deleta praepoMiione sinceritati.veslrm sincetitatis; Coust., diltctionis tt pachvetlm
165 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 5M
pacis veslrae.sincerilati gaudia nunliare, ita ut vicis- A vot in vesthnenthovium; intut autemtunt lupirapacet:
sim discurrentibus litteris sospitatis indicio juva- a fructibttt eorum eognosceih eos (Matth. vn, 11): hi
rentur. At vero quia b non patitur quiete nos vacare sunt videlicet s qui quasi militaie Cbristianos se ja—
ab incursione sua hosiis antiquus, ab initio mendax, ctant, ut sub velamento pii nominisgradiehtes, domum
inimicus veritaiis, aemuius hominis (quem ut deci- orationis ingressi sermonem serpentimc dispulalionis
perel, se ante decepit), pudicitix adversarius, luxu- effundant, uf sagittent in obscurorectos corde (Ptal.
rke magister; crudelitatibus pasciiur, abstinentia x, 23), h alque a veritate catholica avertendo ad
* puniendus, odit jejunia, ministris suis praedicanti- 257 SU8edoclrinae rabiem diabolico more transdu-
bus25gdum dicit esse superflua, spem non habens cant, atque ovium simplicitatem defraudent. Et qui-
de futuris, Apostoli senlentia d repercussus dicentis: dera multarum haeresum malignilatem ab apeslolis
Jianducemus et bibamus, erat enim motiemur (I Cor. nunc usque didicimus, el expcni probavimus; sed
xv, 32). 0 infetix audacia1o desperatse mentis astu- nunquam lales ' caues Ecclesiaemysterium latratibus
tia I Jam incognitus sermo haerelicorum inlra Eccle- fatigarunl, quales nunc subito hosles fidei erumpen-
aiam cancri more serpebat, ut occupans pectus, to- tes, doclrina perfidiaepullulaia, cujus siut discipuli
tum hominem praecipitaret in mortem. Et nisi Do- verborum fruclibus prodiderunl. Nawque cum alii
«inus Sabaoth laqueum quem paraverat dirupisset, £ liaeretici singula sibi genera quaeslionuinmale intel-
scena tanti mali et hypocrisis publicata multorum ligendo proposuerint convellere atque concerpere de
-simpliciumcorda traxerat in ruinam; quia facile ad divinis inslitulionibtis,isli nonhabentesvesiem nuptia-
doieriorem parlem mens humana transduciiur,e vo- lem i sauciant catbolicos, novi et veterisTestamenti,
lens per spatiosa volitare quam arctae viae iter cum ut dixi, continentiam perverientes, et spiritu diabo-
iabore transire. Qua de re necessarium satis fuit, di- lico interpretanles, itlecebroso atque ficto sermone
lectissimi mihi, quae hic gesia sunt, ad vestram con- k aiiquantos Christianos coeperuntjam vastare, atque
«tientiam cognoscenda mandare : f ne ignoranlia cu- demeniiaesuae sociare,l intra se continentes nequi-
(uspium sacerdolis pessimorum hominum Ecclesiam tiaesuaevirus. m Verum illecti blasphemias suas con-
irruropeiitium sub religioso nomine contagio violarel, scriplione lemeraria publice prodiderunt, et despe-
«icut scriplum est, Bominodicente : Mutti veniuntad ratae mentis furore conciii» passim furorem genti-
collectionis, nec non ih mss.Hisp. et Isid., fjui po- quaede Joviniano a S. Hieronymo tradimlur lib. l et
streini addunl ndvfrsus JoifiHlaitiimhmreticmnejwqtie II, ubi eiim depositis monachi vestibus, lineas et se-
tociot ab Ecclesim unitate removendoi. S. lsidonts ricas susrepisse aflirmat. Couslantio magis placet
Hispalensis lib. de Script. Eccles. c 5, nostram ih- Vulgaia iectibttiss. Bisp. et Isid. probata, qui iubtilU
scriptionem confirmat, scriberts banc epistolam ad ter Chrhtiandetete jaetant. Nosvero eam quaoi velasli
divertoi tphcopoi missam. DuaftCOlleClionesa nobis - nostrae. colleci-ioniscodiees atiique «liarum velustio-
Ihvemae titulum sie exbibent : EpisroMpapm Sirieii G rtim colleclionumpracferunt, etsi non satis explorala
iper universos, vel per omnet ephcopot mhtq; nc pro- videatur,
4 Vulg.expungere
iioliiim'iis.
pterea Constantius perperam lapsui methoriaeMabil- Chncil. posl Vtdm.,ttqtte veritalemcathoti
lonio tribuii, Cnra in Ilinere Iialico ex cOd.Vallicel- cam pervertendo; Lafeb., vertendo; et panlo post in
lano hanc inscriptionem produxit. Duaealiae inscri- marg., ab apottolicis tempuributnunc usque.
nacti snmns: ' Tliuaii. dclet canet. AddiiQiiesn. in marg. : lege
plionesprostantquas in nullls todicibus
altera in editis Concilioruni post Crabbum , Siricittt tatranles fdtigaYiiiit.Cod. Vat. 5845 prft fntiqarunl
MediotanensiEcclesiw; altera apndQuesn., Ephtola habet fugarmt. Oeih edit. Rom., qualcs isli nunc
Jiiricii papm ad omnts tphcopqs Ilalim super damna- subito erumpentesdoclrina perfidia polluti hostexfidei,
tionemJovinidni, et reliquorum hmreticoru.hiiifginiiali q:ii eUjiitssihl. Textns lectioesi, "caeteronimcodicum,
dtrogantium. exceptis Yat. 13t2 et Vallic, qui cutn Tliuan. el vul-
» Vulg. aitdnnt vettrm.Moxc<idd.AdditiortiimDion. gjttls conciliortim habeWtpoilnta.
cum editis Coneil., indido juvartmur. Merlin., ir.dicia i Vallic el Vat. 5815 cum fese^ieris vnlg. taticidntes.
juvarentur. Quesn., ittdieio juvarttur. Praetolimus Dein voccs el tpirilu diabotico inierpretatttes desunt
cum Coust., conseniientibus plerisque niss., indicio in kms. Oxon. fetrh l-dft. Rem.
juvarentur, scilicet gandia. Sic ex noslris coild. et omnilm- vulgatis; nisi
* Ed. Rom., mtriquttmpatitur nos duietot ab incur- 'qttodedit. Concil.'.^ufticod. Thuan. itlitjuotWtrittianot
iitme tutt vactrre. Codd. Vallic. et uterque Vat. ha- praeferiint. Solus Qnesn. aliquaniot liomanos.
bent pariteV nbi quietos. Oxon., quieti not vacare ab 1 Quesn. addit hoh, nullo nosVroheq\fe-Cbustantii
intutsdtiont JB&.Vihd. quoque, db iticurtationesua. r» eodicfe suffragante.
* Ed. Rom., puhitur. Qtiesn., iorqutiur. Omrresno- m Post vocem nrus Rom. ed. strbjicit, )>rmferen'es
stros codices, ei Coustantii secuti suraus. Mox pro ietanqutith etecti, blaiphemiltsi&mcntutti^tbnsciiplione
minisfns Vind. ms. habet discipulis. temeraria pttblicariitit, ef desperaiie-,etc ttrtesh,, Ve-
*Ed. Rom., percussus. rVm electi eorum blntvhemiasSHUS, eic. \tneoittm,
* Eadem edilio , matent per ipdtiosa ambulare. quae in plerisque codd. decst. CoustantiOinterpola-
Ifisp. etlsid., tio/ensnrngh per spaliotam viam ambu- lionis suspecta vidctirr, qua^i Jovininnb «c sociis,
lare. Mox per laborem in codd. Valtic et Vat. Addi- pcrinde ac Manichacis,saiTaisseiu electt, quOdhullus
tionum Dion. memoriacprodidil. Ipsi antem magis placeret Vervm
* Al. mendose, ne ignorantiam. Post nonnulla cod. detecti blatphemiastuai, e'tc., isiIfcctiodettcti aliqiri
Vind., trt tiestibirtovium. cclice probaretur. ttecepimus ant^m l^ttWrtHem Lab-
s Ita omnesnostri irium colleclioniim codd. Vmd., bei Veruinittecti, qinm doo codd. hosir.i'-coltcCtionis
Vat. 1342et Vallic., aliusqne Vat. 5845, concinen- Colb. et Pith. Colb. comp-oba^t.
tibus Pith. et Colb. Alius Colb., qni quasi quadam uti- n Ed. Rom.,alinsque
passim in favdrem genHKum%eprotti*
litate: quod cum non probaretur a Quesnello, substi- detunt. Coust.cum Crabbo, pas'simin fdvdremgenti-
tuil : qUisubveslium vililate. Id Veronon solnni nul- tium publiearunt.Nostri cOdd.ValliC.et uterque Vat.,
jjug codicis suffragiofulcilur, sed opoonitur elinn iis passim in furortm, vel in furort genliliumpublice a
 565 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS. APOSTOL 580
lium publicaverunt. Sed a fidelissimis258 Christia- A CAPITULUMXXXI.
n tteth Reicriptumepiscbpdrumdd quemsupra,
nis, viris genere oplimis, retigione praeclaris, act
»
meam bumililalemsubito scriptura horrifica vide- Doniinodilectissiino frairi SIRICIO, ' SA
AHBROSIDS,
tur esse delala, ut sacerdotalijudicio detecla diVinae Bititis, BASSIAMOS , et caeteri.
legi contraria spiritali sentenlia deleretur. Nos sane Recognovimusin litteris sanctitatis luae boni pa-
b nuptiarum vota non aspernanter accipimus, quibus storis excuhias, I qui diligenter commissamlibi ja-
velamine intersumus; sed virgines, quas nuptiae huam serves, et pia sollicitudineChristi ovile cus o-
creani, Deo devotas niajore honorificentiamunera- dias; dighus qiiem oves Domini nostri audiant et
mus. Facto igitur presbyterio conslitit doctrinaeiio- sequahtur. Et iiieok quia nosli oviculasChristi, inpos
slrae, id estChrisiianaelegi, • esse contrariam. tjnde facile deprehendis,et occurris quasiprovidus pa i r,
Apostolisecuti praeceptum, d in eos qui aliud quara he k isti mbrsibus perfidiaesUaeferaliqne iilulaiuovile
qtiod accepimus,annuntiabant, omniumnostrum lam Dominicumdispergaht. Laifdaroushoc, doinine fri-
presbyterorura et diaconorum, quam eliara totius ier, nobiSdilectissime, ettotoconCelebramus afftctu.
cleri • unam scitote fuisse senieniiam : ut Jovinia- mNec miramttr si lupOrumrabiertigrex Dnniini per-
nus, Auxentius, tienialis, Germinator, Felix,f PIo- horruerit, in quibus Christi vocem non recoguovil.
tinus, Marcianus,Januarius, *etIngeniosus, qui au- B Agreslis enim iiluiaius est, nullam virginitatisgra-
ctores novae haereseos et blasphemiaeesse invenli iiam, nullum castitalis ordinem n reservare, pro-
sunl, divina senteniia et nostro judicio in perpetuum miscue omnia velle confundere, diversOrmngradns
damnati extra Ecclesiamremanetent. Quod custodi- ' abrogare merilorum, et patiperlatein qnamdaiu coe-
turamsanciitatemvestram nnn ambigens, haecscripta lestiumremtineratiohumitiducere : quasi Christo nna
direxi per 259 fratres et s coinpresbyteros meos sit palma quam tribuit, acnonplurimiabundent titnli
Crescentem, Leopardum, et Alexandrum, qui reli- praeniiorum. 260 Simulani ° se isti non donare
giosuni officiumfidei possint spirilu adimplere fer- conjugio : sed quaepotest laiis esse conj<igii,si iiulla
Venli. Virginitatis est gloria ? Neque Veronos sanctilicatum
fideliitimii.Vind.cumaliis antiquis mss , publicarunt esse tenleniiam. Binius el Lab., una tusatata fuit
u fidelhtimh : ubi lacunaaperta est, <iuamQnesnelius senleniia.
S.upplevitsiq : publicarunt. Eorum autem insania a ' Va.i.1342, F/oftttus, Vallic el alius Vat., Flon-
fidelissimis. Solariivoceiii sed cuih aiils editionibus tintts. Mnxvnlg,, incentorespro attttorts.
supplendam credidimus, licct nulli noStri codiccs « Vat. 5845, cum edit. Rom., prtsbyterot. Iti fine
suffragium ferant. eadem edttio,
* Quesn., per scripluram honorificamvidelttr esse'C h Exstat in fervenli.
codd. hujus collectionis, ac praeierea
perlala,ul detectacontraria. Ed. Rom. : Scriptura in Vai. 1342, in Vallic. A 5 el Vai. 3845, atqtie in
horrificavidenturesst dtldti, ut.... delecii.... delean- collectioneauctioii Isid. qurc inverotur in Yat. 1340.
lur. Leclionem antea vulg. et Cousi. revncavimus, in sintili Reroigiano, et apnd Merlinnrn.Ita qua uor
Cnmpraeserlirnet codicibus nostraecollectionis pro- diversae originis collectiones hoc resciiptutn pn-fe-
betur, in (|iiibussolum pro horrifica habeiur hono- runi, qtiaruui priniacdiiasItalicaesunt, aliaedu:e G;il-
rica, meridose: horrifica cnim seripfnra vocatiif quae licanae.Tiiuliun ad nis. Vind. exeinplum redegirous.
aniea contctipAotemeraria appt-llata est. Joviniani Quesn. : Iteteriptumbeali Ambrosiicmlerorumque epi-
quidem scriptorum, inqnit S. Hieri>nyn>uslib. vn, scoporumsuper
1
eorumdemdamnatione.
tanta barbaries etl, et tanth viliis spiirchsimu»sermo Veleres libri dtiarum collectionum Iialicarum
confutus, uXnec qitid toquatur. necquibusdtgumentis Vai. 1342 et Valiic A 5 ac Vai. 5845. cnm edit.
velitprobarequodtoquilur, polueriminteltigere.Nosiri Rom., carent nomine Sabinus el leguni Bnsianus.
codd. Vallic et duo Vat. 1342 et 5845, pro deleantur i lidem codd. cum edit. liom., qui fideliter.
babent delerentur. 1 Snlus Quesn., quia in osliocontra oriculas. Mox
b Codd. Vallic et Vat. ctini antiqUlsvlllg.Cortcil., duocodd. laudatiVat. 1342et Vallic, deprehendes,et
nuptias non aipernanter. MOXLabb. et Const., non cccurtes.
aspetnantet. Dein Roni. edil., velamini interfuimus; 1 Vocemtiii, quam praeferebantvulgati, delevit
sed vitginumnuplias Deo devotas.... houoramus.Vo- Quesnellus.Eam nos revocavimusex othnibusnosiris
ces quasnnpiimeteant omitlit Merlihus cuiii duObus codicibus, in quibus solum pro isti mendose scriptura
laudatis rass. Vai. Dein apud Labb. et in cod. Vat. -rj est hiis.
1342, vtheramtttjtft) mbneramu»;duo alii codd., ve- mCodices duarum colleci. Italicarum, Net mi-
neramtts. remur:
c Edili Conc, etsecohttatia. Thuan., quosdamesse n Vulg. Conc. i)8st edit. Rotti., «erttat-e.
conttarios.Quesn., essecontratiam eorumsenteniiam. 0 Biniuset Lab., se isla donate tonjugio.Quesn.,
Qiiacdtinpostreina Verbadelevirous ciiro nss. Vind. se uli non ddmnate tonjugia, minus recte. Neiuini
ct Pitli. liujuS collcctinhis; rcfertur autem ad Scri- enini Jovinianus in sttspicioiiemvenit quasi nuptias
ptiirant, quam Chrisliani Siricio obtulernnl damnan- rcipsa damnaret, el soltitn simulale non repribende-
dath, si divinmtegi cotittariasacerdotali judiciodete- ret. Iinmoeas nti hoimrabile- laudare affectabat, et
geretur. ul iis faverel virgiiiHa:eiiireprobubat. Nostraecolle-
d Quesii., ob omissamhoc loco praepositionemin, Ctionis leciioneni inutare noluimus, quam prnbant
dein scripsit annuntiabant, excommunicavimus. Oin- codd. Vind., Pith. acThuan. (bic soliiinhabel c«ty'u-
nium ergonostrum.Ctim vero alii vulgati et mss. co- gia), nnc non tnss. Remig. el Merlini.Consl. deleto
dices ignorentexcommunicavimus, et ergo, ad sensum non edidit se isii donare conjugio (nescirou-quo ve-
eliciendumsatius duximusaUdtre praepositionemin, teri libro fultus), suspicatunihe primam leciionein
quam sensum imperfeclum relinqnere cum vulgaiis, fuisse honorare conjugium.Crab., se uli condonare.
qui pro eos qui aliud praeferuntquia aliter. Quatuor Meliusforte se islilaudare conjugin,quibus coliaerent
nostri codd. habent eos qui, et tres aliter pro aliud. scqueniia : sed qumlaus, etc At citra codicum fidepi
e Edit. Roin., una fuit lala sententia. Crab. et nihil aitdemus.
Merl. cum niss. tiisp. ct Isid., unam/aclam conttat
 567 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 5C8
a Christo esse conjugium negamus, divina voce di- ,A dem, 34). Haecest Virgoquacin utero concepil,Virgo
ceute : Erunt ambo in una tarnt, * et in uno spirilu quae peperit filium: sic enim scriptum est: Ecce
(Gtn. II , 21; Matlh. xix, 5); sed prius est quod nati Virgo in ulero accipiel et pariet fitium (Itai. vn, 14).
sumus quam quod effecti, muitoque praeslantiusdi- Nonenim concepturam tantummodo virginem, sed
vini operis myslerium quam humanaefragililaiis re- el parituram virginem dixit. Qux est autem illa
medium. Jnre laudalur bona uxor, sed melius pia porta sanctuarii, hilla exterior ad orientem, quae
virgo pracfertur, dicente Aposlolo : Qui jungil virgi- manet clausa ? Et nemo, inquit, ' pertrantibit per
nem suam, bent facit; tt qui nonjungit, metiusfatit eam; sed tolits Deut Itrael trantivit per eam (Etech.
(I Cor. vu, 58); haecenim cogitat quae Dei sunt, illa XLIV,3). Nonne baec porta Maria est per quam in
quae muudi. Illa conjugalibus vincutis colligata esl; huuc mundum Redemplor intravit? Haec est porla
haeclibera vinculorum. llla sub lege, ista sub gratia. justiliae, sicut ipse dixit : Sine not implere omnem
Bonum coiijugiuin, quo est inventa pnsieritas stic- juttitiam (Matth. m, 15). Hxc porta est Maria de qua
cessionis bumanae; sed melior est virginilas, per scriptum est: Quta flominus I pettrantivit eam, et erit
quam rcgni ccelesiisbaeredilasacquisita, et coelestium clausa post partum (Ezech. XLIV,2): quia virgo con-
merilorum repena successio. Per mulieremctira suc- cepit et genuit. Quid.autcm incredibile, si contra
cessit, per virginem salus evenit. Denique speciale1B usum naturalis origiuis peperit Maria et virgo k per-
sibi donum virginilatis Chrislus elegit, alque integri- manet, quando conlra usum naluraemare vidit et
tatis munus exbibuil, alque in se repraesentavit, fugit, atque in fontem suum Jordanis fluenta remea-
quod elegii in maire. Quanta amentia funestorumla- runt? Non ergo excedit fidem quod virgo peperit;
tratuum, ul iidem dicerent Chrislum ex virgine non quando legimus quod et petra evomuit aquas, * et
potuisse generari, qui asserunt ex muliere edilis hn- in muri speciem maris unda solidaiaest. Non exredil
manorum pignorum partibus virgines permanere! fidem quod. homo exivit ex virgine, quando petra
Aliis ergo praestatChristus, quod sibi, ut dicunt, fontem profluum scaturivit, ferrura super aquas na-
praeslare non poiuit? Ille vero b ctsi carnem susce- tavit, ambulavit homo super aquas. Ergo si hominem
pit, etsi homo factusest, ut bominemredimeret alque 262 u'ida portavit, nou poluit hominem virgoge-
a morle revocarei, inusitalo lamen,c quasi munere nerare ? mAt quem hominem? De quo legimus: Et
venil in lerras : ut quemadmodumdixerat : Ecce fa- miltel htit Dominut hominemqui eot faciettatvoi, et
ciam omnia nova (Apoc. xxi, 5), parlu immacnlatae notut erit DominusjEgyptiis(Isai. xix, 20). In veteri
virginis nasceretur; et sicut scriptum est, crederetur itaque Tesiainento, "virgo Hebraeorum per mare
nobhcumDeus.Sedddevia perversitatis produnturdi- duxit cxercitum; in novo Tesiajnenlo virgo, Regia
cere: 261 Virgoconcepit,sednonvirgogeneravit.Quae' -" aula ccelestis, electa est ad salutem. Quid auteni?
potuit ergo virgo concipere, • non poiuit virgogene- Etiam viduitatis allexaraus praeconia, cura in Evan-
rare, cum semper conceplus praecedal, parlus se- gelio post virginis celeberrimum partum, Annavidua
quatur? Sed si doclrinis non creditur sacerdolum, Subrogetur: quaevixerat cum viro suo annis septem
credaltir oractris Christi, credatur monilis angelo- a virgihitale sua: El Itmcvidua annorum octogintm
rum diccntium : Quia non est impostibile' Deo omne quatuor, qua non dhcedebat de templo, jejunih et
verbum(Luc. i, 50): credatur el Symboloapostoloruin, obsccralionibutservient die ac nocte. Meritoab illis
quod EcelesiaRomana inlemeratum semper custodit viduitas despicitur, ° quae solel obscrvare jejunia,
et servat. Audivit Maria vocera angeli, et quaeante quibus se dolent isti aliquo tempore esse maceralos,
dixerat; Quomodos erit istud? non de fide genera- el propriam ulciscuntur injuriam , quotidianisque
tionis intcrrogans, lespondit postea: Ecce ancilla conviviis usuque luxuriae laborem abslinentiae pro-
Domini: contingatmihi secundumverbumtuum (Ibi- pulsare desiderant; qui nihil rectius faciunt, quam
» Vat. 1342, ef unus spirilus. Post pauca, pro my- similiter allegavit. Postea solus Quesn.,
ingrestut ett
sierium Oxon. cod., niinulerium. pro intratit.
h Vind., si carnem. Vat. 1542, si carntm tuam. Vat. i Vulg., pertrantibil per eam. Moxaddidimusvoces
5845, qui carnemtuam tuscepit. Binius et Lab., qui posfpartum, a Qtiesnelioomi,sas, ex solo Oxon., re-
sic earnent suscepit etsi homo. Merlin. et Crab., sic nileniibiis caetcrismss. et cxcusis.
carnemsuseepit, etsic homo. k Solus Quesn., virqo est.
c Quesuellusomissa pericula quasi cum vulg. Con- Iv x Tres codd. unus Vallic. el duo Vat., et in monlit
cil. pro munerescripsit tfinere. Lectionem Merlini et tpeciem. Mox, iVonergo exceditin plerisque vulg. et
Coust., quara omnesnostri quatuor codd approbani, uiroque cod. Vat.
restituimus. m Sic Coust., Merlin. et Labb., ul in ms- Remig.,
. d Solus Quesn., renitentibus omnibus noslris mss. favcniibus Pilh. el Colb., in quibus cxstal Ad quem
et excusis excmplaribus, ipsoqueThuan., edidit rfetiii hominem.Qucsn. cum aliis editis, Atqitehominem.
a via veritalh. n Qticsn. cum plerisque mss. el cditis, virqa. Cor-
• Codd.Vallic et Vat. 5845, punctointerrogaiionis reximus ex nostroVind. cod. cum Labb. etCousl.;
sublato, delenl non. nnn enim virga Aaron, sed Maria virgo ejus soror
f Quesn., apud Deum. cum Maria virgine comparaiur, ul Ambrosius expli-
s Al., fiet. cat in Exhort. virgin.,c. 5, n. 28, et de Instit. Virg.,
» Vulg. repetunt porta illa.
1 Cod. Vind., pertransiviteam. Moxvulg., nhi solut C. 17, n. 106. Post pauca edii. Roro., virga Regh aula
cmletth; et in Breviar. Rom. cum cotl. Yat. 5845,
Deut Itraet. Dein Coust., trantibit per eam, quia S. virgogenerit attla coelestis.
Ambrosius in lib. de lnsiit. Virg., c. 8, bunc locum Vat. 1342, qui nolunt obiervare.
569 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 570
ore condemnant. » Sed Deum me- idco huc ne locus in quo non
quod ipsi se suo A venerunl, superesset
luanl, ne in istis illud jejunium reputetur. Eligant damiiarentur; qui vere se Manichaeos probaveriint,
quod volunt, si aliquandojejunaverunt, gerant ergo non credenles s quia ex virgine ulique venisse
boni facli sui poenilentiam; si nunquam, suain ergo non credilur. Quaenam haec esl suppar novorum
ipsi intemperaniiam et luxuriam confitcantur. b Et Judaeorum amentia? Si venisse non credilur, nec
iidem dicunt, Paulum raagistrum luxuriacfuisse. At carnem credilur suscepisse. Ergo in pbantasmate
quis sit sobrietatis magister, si fuit ille luxuriac? visus est, in phantasmate crucifixus est? Sed nobis
qui casiigavitcorpus suura, et servituti redegit, atqtie in veriiaie crucifixus est, in veriiate ReJemplor est
fejuniis multis se debilam Christo observantiam de- noster. Mariiichaeus
est qui abnegat veritatem, qui
tuiissememoravit(ICor.ix,27; II Cor. vi,5,efxi,27), carnem Christi negat; et ideo non est illi remissio
c non ut se laudaret, sed ut nos qnid sequeremur peccatorum; sed est jmpieias Manichacorum.Quam
doccrel. ille ergo Iuxuriam docuit qui ait: Quid et clementissimus imperator exsecratus est, et omnea
adhttc velutviventetde hoc mundo decernith? ne teli- qui illos viderunt, quasi quaedam contagia refuge-
geritit, ne atlaminavetilh, ne gustavetitis, qumsunt runt: sicut testes sunt fratres et compresbyleri no-
omniad ad corruptelam(Colos. u, 28); qui ait: Non T»stri Crescens, h Leopardus, et Alexander sancla
in indulgenliacorporit, non in honore aliquoad salu- ferventes Spiritu, qui eos omnium exsecralione da-
rilatemet diligentiamcarnit (Ibid. i, 23), non in desi- mnatos, ' Mediolanensiqueex urbe profugos264
deriis erroris, sed in spiritu, 263 4"° renovamur, reliquerunt. Iiaque Jovinianum, Auxeniium, Germi-
esse vivendum (Ephet. iv, 22). Si parum est quod nalorem, Felicem,) Plotinum, Genialera, Marcia-
Apostolus dixit, audianl prophetam dicentem: Et num, Januarium ct Ingeniosum, quos sanctitas tua
eooperui in jejunio animam meam. Ergo qui non damnavit, scias apud nos quoque secundum judicium
jejunat, intectus et nudus est, et patet vulneri. tuum csse damnatos".Incolumemte et floreniissinium
Denique si Adam se texisset in jejunio, niidiis non Deus nosler lueatur omnipotens, domine dileclissima
fuissete effeclus.Ninive se a morte jejunio liberavit. frater. Ilem subscriptiok. Ego Eventius episcopus
Et ipse Dominusait: Hoc genut non ejicitttr niti per saliilo sanctitateni tuam in Domino, et buic epistolaa
orationem el jejunium (Matth. xvn, 20). Sed quid sttbscripsi. Maximus episcopus, Felix episcopus,
plura apud magistrum atque doctorem ? cum jam Bassianus episcopus, ' Theodolus episcopus. Ex
dignum f praemiura illi retulerint perfidiaesuae, qui jussu Domini mei episcopi Gerainiani, ipso praesente

» Coust. cum vulg., Sed et meluttni; additque in C vetustiorum codicttm manca sit, hujus colleclionis
veieri Reinensi codice legi «t Deum meluunt: credit codices secuti, lacunam punciis designavimus, recte-
legeiidtim si demvm meiuunl, qua lectione recepta que suspicari videtur Coustaroius eam suppleri possa
dfeininterpunciio muianda esset. Nosirorum codictim sic : non credenlesquia ex virgine natus etl Christus.
lect onera baud desereudam credidimus. Mox solus Si aulem non nnius est ex virgine, utique venissenon
Quesn., tepulet pro reputetur. credilur. Repntitio vocum ex virgine saltui, ut solel,
bQuesn., Et iidem dicant. Alii vulg. ante Coust., locuni praebtiit.
El ideo dicttnl. Praeiulimus Iectionem mss. Vind., h Leopardus Quesnello excidit: est in omnibus
Piih., Colb. et Remig., curo quibus omnibusque vulg. nostris codd. atque vulgalis.
scripsimus At quis. Solus Quesn., Et quis. > Vulg., Mediolanensiex urbe quasi profugot retu-
• Cod. Vind., uf non sua laudarel. Aliac edil., non lerunt. Codd.Vallic. et duoVat. habent tanlum quasi
ut se tuaque laudaret. Coust. cum suis mss., tton ut profugot.
suam (id est obtervantiam)laudaret. i Vat. Protinum. Dein, ef Ingenium in mss.
d Vat. 1342, conuptibitia. Yind., cotruplela. Aliae Vind. et £845,Pitli. cum Merlino.
cdit., tu cortuptelam. Mox Cottst. et Harduinus in k Edit. Rom. ex concilio Aquileiensi au. 381, no-
notis, aui etiam ait. Dein idein Vat., et in diligentia tantibus Patribus Benedictinis in ediiione Ambrosii,
carnit. maniiscriinoriim fidem bas subscriptiones in-
• SolusQuesn. cum Oxon., ejeclut; et dein, itt ora- praeler
tcrpolavii sic : Ego AmbrosittsMediolanen.Ecclesim
tione et jejunio cum quibusdain codicibus, non vero ephcopus subscripsi. Eventius ephcopus Cenelensh
cumVind. aliisque quamplurimis. salttto..... Maximusephcopus Emonensis.Feiix epi-
f Quesn. cum quibusdam cmld., prelium; et dein, scopusJadrensh. Bassianus ephcopusLaudensh.Theo-
ideohttc quoquevenerunt. Delevimu*quoquecum mss. n dosius episcopus Octodurensis.Conslaniius ephcoput
**
hujus collectionis, exceplis Pith. et Vind., in quibus Arausicanus. Sttbinus episcopusPlacentinus. Ex jus-
ideoque. Codd.Vallic. et uteniue Vat. 1342 et 5845, su, etc Miriimvidebilur pr.ctennitti subscriptionem
cum edit. Rom. et Ambros., ideo usque huc. Ambrosii, qui primus in inscriptione nominatur. At
s Quesn., quia ex virgine venetitChristus. Qumnam pracmissasaltnalio Incolumemte, etc, ad Ambrosium
hme, etc. Merlin, quia ex virgineutique venhst crt- pertinere videtur, eo fere modo qno in synodica
ditur. Edit. Concil. posl Rom., qttia ex virgineutique Gallicauorum episcoporum ad S. Leonem inter Leo-
venittet. Qumnam,elc. Codd. Yallic. ct uterque Yat. ninas epist. 99, Ravennium suo nomitte praclermisso
lianc quidem lectionem habenl, scd post venhselad- primam saluiationem scripsisse conjecimus not. 24,
dunt nonertditur. Vind. quoque, aliique omnes hujus tom. I, col. 1110. Sabini noinen in mss. non apparet
collectionis, quos vidit Couslanlius, habenl non tre- inter subscriptiones expresso ipsius nomine. Num
ditur; at pro venhset praeferunt venisse. Hinc locura jure expungendus sit etiam ex inscriplione, ut duae
buuc veluti mendosuin editiones corrigendum puta- collectiones laudatacnota 2 illud ignoranl, affirmaro
runt deletis vocibustton creditur, et Quesnellusprae- non atidemus.
lerea deleia voce utique emcndavit venerit Christus, 1 Ita omnes nostri codd. cum Qucsn. et Merlino.
nescimus an Oxoniensis recentioris et liberioris sal- Cousl., Theodotus,
tem codicis aucloritate. Cum vero quaelibel leclio
 571 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. S72
subscripsi, Aper presbyter, Eustasius episcopus, }i ponderanda est, et sicut aurum repetitis ignibus ex-
Constantius episcopus, Htislasius episcopus. » Et ploranda, statim dux csse desideret, cum tyro anle
omnes ordine subscri) senmt. non fuerit; et prius velit docere ! quam discere ? As-
GAPITULUMXXXII, suescat in Dominicis castris in lectorum graau pr!
b Ephlola Zotimi papm ud Esidum Satonitanum epi- raitus divini rudimenta servilii, nec illi vile sit exor-
. stopum, de monacltitellaicit ad gradui ectlesiaslieot cisiarn, acolythum, snbdiaconum, I diaconum per or-
accederecupientibiu. dinem fieri; nee saltu, 266 sea" staiuiis roajorura
c Zosintis papa fesicio episcopo Satoniiaho. ordinatione temporibus. Jara vero ad presbylerii fa-
Exigit dilectio lua praceptum apostolicaesedis, in stigium lalis accedat, ut et noroen actas impleat, et
quo Palrum decreta consentiunt 265 cl significas meritum probilatis stipendia k acla testentur. Jure
nonnullos cx motiacboriim d populari coetu,quorum inde sumini pontificis locum sperare debebit. ' Facit
solitudo quavis frequentia inajbr est: sed el laicos hoc nimia remissio consacerdotum nostrorum; qui
ad sacerdotiura feslinare. Hoc aulem e sub piaedeces- pompam mullitudinis quaerunt, et putant ex haciurba
soribns nostris specialiler, et nuper a nobis interdi- aliqnid sibi dignilatis acquiri. Hinc passim numemsa
clum coustat lilleris ad Gallias Ilispaniasque Irans- g; popularitas, eliam in bis locis ubi solitudo est, lalium
missis : in quibus f provinciis familiaris est isia prae- reperitur, dum parochias exlendi cupiuut, aut quibus
samptio; quamvis nec Africa super hac admonitione aliud praeslare non possunt, divinos ordines largiun-
-iioslra babeatur aliena: nequis penilus contra Pa- tur; quod oportet districti semper esse judicii. Ra-
trum praecepta.qui ecclesiasticis disciplinisper ordi- rum enim est omne quod raagnum est. Proinde nos,
nem non fuisset imbutus, et temporis approbatioiie ne quid m merilis dilectionis tuae derogemus, ad ts
divinis slipendiis erudilus, nequaquam ad summum potissimum scripta direximus, quae in omnium fra«
Ecclesiaesacerdotiura aspirare praesumeret; et non trum et coepiscoporumnostrorum facies ire notiliam;
soiurain eo arabitio incfficax haberetur, verum eiiam nontantuin eoriim qui in ea provincia sunt, »edeliam
in ordinatores ejusv ut carerent eo ordine quem sine qtti vicinis dilectionis tuae provinciis adjunguntur.
erdine contra praccepia Patrum crediderani praesu- B Sciet quisquis hoc postposlla Pairum et aposlolieac
mendum. Unde miramur ad dilectionem tuam statuta sedis auctoritate neglexerit, a nobis disiriclius vindi-
sedis apostolicaeperlata non fuisse. Laudamus igitnr canduin, ut loci sui minime dubilel sibi non constare
eonstantiam propositi tui, fraler cbarissime, nec atiud rationem, si hoc putat post tot prohibiiiones, ° im-
de ponlificii lui veteri censura auctorilatis genus ex- r%pune tentari. Contumeiiaeenim sludio fit, quidquid
speclandum fuii, quam ul taiibus ambitionibus pro lotiens interdictum usurpatur. Haec autem singulis
praeceplis Palriim ih procinctu fidei constitutus, oc- giadibiis observahda suht tempora. Si ab infantia ec-
correres. IgiWr si qurd auciorilati luae, quod nos non clesiastieis ministeriis nomen dederil, inter lectorts
•pinamur, aesiimas dcruisse, sapplemus. s Vos obsi- usque ad vieesimum afetalisaitnhm corttihuata obser-
stite talibus brdinaiionibus, obsistite supefbiae et ar- vaiione perduret. Si major jam et grandacvusacces-
roganliaevenienti. fecum faciunt praecepta tatrum, seiit, F ita taraen ut posl baptismum statim si divinac
recum apoStolitaj sedis biictoHtiS. Si ehiiii officiasae- miiitiae desidfefat mahcipari, siVeinter lectores, sive
cularia principem locum, non vestibuium actionis ihter exbrcistas qujhquehhib leliealur. Exinde acoly-
ingressis*sed per phirimosgradus txammato tempo- thus, vel sitbdiaconus quatuor annis sil; ei sic ad be-
ribus deferunt, quis iile lam arrogans, lam impudehs rtedifctioflemdlabOhatus,tsl meretur, accedat; ih quo
fnvehilur, ut h in cdelesti militia, qtiae propensius ordine quinque arthis, si ihculpale se gesserit, hoerere
. • Et to ommHtk&lhe legitur in codd. Merlin., Alil editi, nec hoc tattu. Oein SolUSQuesn., ordine
Pitfr. et ThuaS., qni poStrfcQrtisaiterum lEiistasiurt iemporibus. Correximus ex hosiris fiiss. excusisquc
igftorat. codicibus.
bHatietur ih mSs. hujus colIecHOnis in Vat. Re- k AliseieditiorifescUm Vat. Rfeg. aiHgqtife«odd.,
tifl», CdlbeHifr., Lucisn»., Vat. 1542, Corbeieh.; anie dcta. Dein Qnesn.; pdhilfieii: correximus tex.ras.
Dftfnys.;HiSp., Hadr. et Isid., nec lion in Fossatelisi D Vind. et Vat. ac caeteHsfeditiS.
i Vdi. 1342, Faeil enim hwc othhia ttimia remhtio.
alfisque pluribus dalflcaftiSCiJustahlio teste.
0 HartcinscriplirJhfemtexms. Vind. adjcCimus. Mox mSolds Qaiisn.; merlifistuii.
aiii cOdd.i EiienU; Vet Etythiv, vfelHesycliw. , n lta mss. Vind. et Vat. Reg. cum aliis Vulgatis.
d Dion. HISp\ hi Isid., et qute ex his prodierunt Quesn., Scialquequisquh.
Cbdices vero nostrae H 0 Quesii., deletavdce impinn;,scfif^it patte tehtari.
: feditiohes,pinittunt poputdri.
hliartim antiqtiiorum collectionum hanc vocem con- Nos COntraimpuiie revocavimns, nt in aiiis editis; et
frervarunt. delevimUS cum potioribus nostris et CdUstamii
'• Vulg. cum mss. Vat. Reg. et alio Vat. 1342, spe- codicibus. pottt
tialiter et iub prmdeceisoribusnostris, el nujfcr. P QuCsh. ei Merlinus, oui tamenstatim post bapti-
* lidert vulg. et codd., regiohibiit. smum (Quesn. addit se) aivina militimdesxderat.Cae-
t MeliuS alii codd. ctim Coust., Obshte litroqtife ierae editiones, ifa tamenut post baptismumslalim se
Wco. divfhmmilitim desideret. Cod. Vat. delet ie; at
» Vat. 1542, in eetlesiaitita milttia. Mdx pro pro- ciim cacieris omuilms codd. habet Reg. ita tathen ut, et
|»ensi«sCoiist. cura aliis codicibus praetulit ptnsiut, j5oslea desiderat. Hinc necessaria esi correclio.quam
ld est ttudiotiut. codd. Lticen., Colb. et Corb. exhlbent si divtnm.
1 Vat. 1545, qnam distat. 1 Vat. 1342, si merealur. Mox QueSn., st se. incut-
i ldem cod. et Vat. Reginaodeteivtdtaionum. Mox pabiliter gctserit, adltarere. Vind. et alios praislaii-
V»t. Reg., Sed non saltu; alius Vat., nec non sallu. tiores codd. oraetulimus.
573 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL 574
debebit. Exin suffragantibusstipendiis per tot gradus ii baiores omnium ab aposlolicaesedis nostrae commu-
daiis propriae fideidocumentis 8presbyteriura poteri. nione alienos fuisse, atqtie nostra subscriptione pro-
promereri. De quo loco,267 si eum cactior ad bo- latani sententiam suscepisse. k IHietiam qui effrenalo
*os mores vita perduxerit, summum b pontificitjm - hosutn facto consilioque assensum coininodare vo-
sperare debebit, bac tamen lege servata, ut neque luerunt, vestrae cbariialis est aestimare qualiter lia-
digamus c neque poenitens ad hos gradns possit ad- beamur; quibusl hocobjicere vos debelis, qtiod juxla
mitti. Sa*ne,d 01etiam dgfensores Ecclesise, qui ex canonum praecepla forliter incurrere, et qualiter pre-
laicis fiunt^supratlicla observ.itinne [eneantur, si n.e- sbyleros non decebat, rebelles existerem temaverunt.
ruerintin ordineesse clericalus. Data • vm kalendas Vos aulem monemus in speculis esse debere, n ne
Martias, Honorio xn et Theodosio viu Aue;ustiscon- qua eoruro prorumpat audacia, quos anatheroatizatos
sulibus. scit sancta ct apostolica Ecclesia. De his vero qui eo-
CAPITULUMXXXIlt. rum se socielati junxerunt, i|iiid agere debeamus,
f CommonitoriumZosimi papmpresbyteriset diatom- cum reversi fueritis, consilio roeliori iractabimus.
bus s SuisRavenna constitutis. 0 Dala quinto nonas Oclobris, Honorio xn et Tlieodo-
h
Fx relatione fratris nostri Archiami presbyleri, o sio viu Augustis cousulibus.
qhaliter suscepti sitis vel quid egeritis cognovimus, 269 CAPITULUMXXXIV.
vel qualiter illi suscepli sint qui conlra canones ail- P Epislota Bonifadi papm ad Hilarium
episcopum
versus nos ad comilatum, nescio qua audentes teme- Narbonensemde Patroclo ephcopo.
rilate, ire voluerunt. Ad quos baec, quae nunc misi- q BOMFACIUS HILARIO episcopo Narbonensi.
nius, » olim scripla feceramus, eorum quas injuriose r Difficilequideni fidem querimoniis commodamus,
niiserant respondenies JS>6&epistolis. Sed quoniam qtiartim saeerdotes Domini pulsat inientio, maxime
i non polucrunt rei in sua, iioc est in nostra Ecclesia cum eos loquuntur qiiippiam conlra statuta Patrum
Romana, cum nostris compresbyteris comraorari, tentasse; sed frequenter bas asseril, sicut nunc,
lias ad vos illis tradendas litteras destinavinius : in multitudo causantium. Ecce enim, ut charitas lua
quibus decreto noslro sanximus memoralos pertur- recognoscit ex subditis, Lutubensis Ecclesiae cleri

•Codd.*Vat. Reg., alins Vat. elcaeteri excusi, epistolae necessaria videtnr: neqne enim ad Raven.
presbyteriisacerdolium.Dein Vind., efsi eoillumexa- nates presbyteros et diacotms, sed ;id Romanos, qtios
clior. Vulg. Conc. cum Coust., si eo illum exactior. quitlem in cnrailalu suseeptosinitio praefert, haecepi-
Mox Jusrel. et Coiist. cum Vind; ms.; produxerit. tnla dlrecta fui:. -
b Vat. Reg, cum aliis editis, pontificaiuin. h Codd. alii cuin ca^ieris editis, Archidami. Mox
f Quesn. ciuii plerisque edilis et Isid. addil neque Quesn.. susceptiestis; et poslea, suscepti sunt. -Potio-
vidummarilus. Delevimuscuro Coiislantio aucibriiale C res codiccs sequimur.
ms. Vind. hujus collectionis, conscniietuibiis aliis 1 Sollis Quesn. oiiiisit olim.
Irinm aliarum collectionum Vat. Reg.', Vat. 1342 et i Cod. Oxon., non poternnt. Mox Voces reiin sua,
Lucen.,Colb. nec non Dion., Hisp., Corb., Fossai. hoc est in nostfa Ecclesia Romana, de-unt in Vat.
et Regio apud eumdein Coustanlium. 5845et ih colleciione Hndrianea.
Solus Qnesn. omisii ut. k Coust. cum pliiribus codd., Illos etiam qui effre-
Coust. cum Justello, IXkal. prietulit. nutohuic facto ; Jiist., 'hujut factb.
Exstat in mss. bujus collectionis, Hadrian., Hisp. 1 Additlimus hoc cum optimo cod. Yiud., suffra-
et Isid. Quidam crediderunt boc commonitorium, seu gantibus eaeteris vulgatis. Dein Quesn., ef qttaliier
epistolam in Dionysio exslitisse, uti ipsain protulit qudd presbyteros: delevimus quod cum nostris codd.
Juslellus in Dionysii cdiiione. Al duo codd> puri Dio- ei ediiis.
m Gurocodd. Hadrian. et Vat. 5845 omittant tenta-
nysii qui supCrsunt, nimirum Regius et Vat. 5845,
caindein a Dionysioabjudicant -.Regius euim ea ca- vermt, Cousl. praeterilo teinpore exlulil anieriora
ret; Vaticanus vero in appendice illaro producit, verba incurrere el obstitere. Mox idem Vat. cum qui-
quemadiiiodum et epistolam Leonis ad episcopos busdain vnlg., Vostamenmonemus.
Mauritanise,uti osienilimiisin admonilionc ad ep. 12 v Cotlices bujqs collectionisvarie et mendose Imnc
S. Le-nis, lom. I, cbl. 651, n. li. Ex hac vero ap- Iocumcxhibent. Tlinan., de quorumprorupia audacia,
pcndice in Hadrianea colleclione subjecia fuil ei epi- quos tinalltcmaiizatosscit aposlolicuEcciesia. Vind. et
stolaeZnsiini ad Esicirtm,qnam unani Dionysius pro- Pilh., ne quorumprmruptaattdacia, nuo analhemttiiza-
'duxerat. Colle'ctioCrescOuiana, cui haec epistola in f) tos sciscitet aposlolicmEcetesia. Unus Regius, ul in
editiqhe Romana iribuittir, esi codex Vallicel. A 5, Thnaneo, nisi quod habet de quo eoruw. Quesn. ex
qui Hadriaiicam collectionem cura additionibiis Dio- bis lcctionem coropegit, nescirous an codice O.von.
nysianis coropleciiiur. filllnm, ne aliquorum ptmrupta aitdacia, quos anallte-
u Voceinsuh babent exemplaria hujus collectionis, matizatos esse constat, suScitetscandalum apostolica
quibos Qiiesnellus et Coust. usi suni. Vind, vcro sic Ecclesiw. Hinc lectionem vulg. codd. Vat. aliisn,ue
habet: Commonitoriumpresbyteriset diacohh qui Ra- Hadrinn. Hisp. et Isid. approbalain recepimus. Coust.
vennasunl. In Vat. 5X45,qui additi.onesDonysii ex- cum uno Colb., ne quo, quasi ne aliquo pro ne qua
hibe , duo lituli legunttir. I. Epistola Zosimi ad pre- praeltilit.
sbjfterosRavennmdirecta. II, Zosimi commoniiorium , ° Vat. et editi cotld.ex Hadrian. Hisp. ac Isid. ad-
ptesbyterit el diaconibusqui Ravennmsnnt. Hadrianei dunt Et alia manu.
codd.: Ad presbyterosRuvennm,vel, ul apud Jusiel- P Haec epistola praeter codices hujus colleclionis
lum, Ravennatium;et dein, Zosimi ephcopi coniino- legiiur in Dion., Hisp. et Isid.
nitorium presbyterisel diaconibus qui RaVennwsunt. i Codd. Dion., Hadrian., Hisp. et Isid., cum cacte-
Hisp. ei lsid. mss.: Adclerum Ravennensem;et posiea, ris editis,, Uonifaciusepiscopus urbh RommHilarm
Zosimusephcopus"iirbh Roma presbyterisel diaconi- ephcopo Narbonensi; Hisp. etlsid. addunt salutem.
btts atti Ravenita siint. Vox autem suis ex contexlu r Hisp. et Isid. cum antiquis vulg., Dijfieilem.
 575 APPENDIX Af) 3. LEONIS MAGNIOPERA. 576
ordo vel plebis preces suas et lacrymas ad nos,. A idus Februar., Honorio xin et Theodosio x Augustis
quanlum datur intelligi, rnagno cum dolore roise- consulibus.
ruiit, dicenles coepiscopum nostrum Patroclum sua CAPITULUMXXXV.
petitione cessante, in locuni decedeniis episcopi 1 Ephlola Cwlestini papm ad ephtopos Vitnntnstt tt
nescio quem in aliena provincia, praotermissometro- Narbonenses tilulorum xi.
conlra Patrum ordinasse. CCELESTINUS universis episcopis per Viennensem et
polilano, regulas Quod
ferre » Narbonensem provincias constitutis. s
nequaquam possumus patienter, qtiia convenit
nos paternarum sanctipnum diligentes esse ctisiodes. Cuperemus quidem de vestrarum Ecclesiarum ita ,
Nullis enim videtur incognita synodi consiituiio Ni- ordinatione gaudere, ul congratularemur potius de l
cacnae,quae ita praecepit, ut eadem proprie verba profeclu quam nliquid admissum i conlra disciplinara
ponamus : per unnmquamque provinciainjus meiro- ecclesiasiicam dolererous. Ad nosirain enini laetiliain
politanos singulos haliere debcrc, nec cuiqnam duas et bene facla proveniuiit, et moeroris aculeis nos,
esse b posse subjectas. Quod illi, quia aliter creden- quae fuerint male facta, compungunt. Nec silere
dum non est, servandum sanclo suggerenle sibiinet possumus, k cum 271 noc>utabillicilis revocemus
Spiritu ccnsuerutit. Unde , frater charissiroe, si ila B ] aliquos, officii nostri provocemur instinctu: in spe-
ressunt, ct Ecclesiam supradictam provinciae luae culis a Deo conslituii, ut vigilanliaenostrae diligen-
liines c includil, noslra aucloritale commonitus, tiam comprobanies, et quae coercenda sunt resece-
quod quidem facere sponlc deberes, desideriis sqp- mus, et quae observanda sunt sanciamus. ' Et quam-
plicantum et voluntate respecta, ad eumdem locuin vis circa longinqua spirilualis cura non deficit, sed
in quo ordinaiio lalis celebrata dicitur, 270 melro- sc per omnia, qua Domini nomen pracdicatur, exten-
politani jnre niunUus el praccepiionibus noslris fre- dit; nec notitiam nostram subterfugiant, qtioe in
tus accede; inlelligens arbiirio luosecunduin regulas eversionem regularum novellaepraesumptionisauct;-
Palrum quacctinqtiefacicnda sunt, a nobisesse con- ritate tentantur.
cessa : ila ut peraciis oinnihus apostolicae sedi quid- I. Didicimus enim quosdam Domini sacerdotes
quid staiueris le referenle clarcscat, cui totius pro- superstitioso potius culluim servire, quam nicntis vel
vinciaed suae ordinationem liquet esse mandatam. fidei puritali. Sed non mirum, si contra ecclesiasti-
Nemo ergoeorum terminos audax lemerator exceiiat, cum morem n faciunt, qui in Ecclesia non creveruiil,
nec • aliquis in eorum contumeliam parlibus stiis, sed alio vcnientes ° itinere, secum haec in Eccle-
quae sibi ab his non videntur concessa, defendai. Q < siam quaein alia conversatione liabueranl inluleruni,
Cesset hujusmodi pressa nostra aucloritate praesum- amicii pallio, et lumbos praeeincli, credentcs se
plio eorum qui ullra licitum suae limitem dignilaiis Scripturaefidera non per spirilum, sed P per liiterara
extendunt. Qtiod idcirco dicimus, ut advertat chaii- completuros. ISamsi ad hoc isia praeceplasunt, ul
tas tua adeo nos canonum f cauiius praecepta ser- taliler servarentur, cur non fiunt pariter quae se-
vare, ut ita s censio quoque noslra diffinial, quaienus quuniur, ut lucernae ardentes in manibus una cum
meiropolitani sui unaquaequeprovincia in omnibus baculo teneanlur? Habent suum ista mysterium, et
rebus semper ordinationem exspeclet. Data h quinto intelligentibus i ita clara sunt, ut ea roagis qua de-

Solus Querii., oporlet. Mox vulg. ciiin aliis codd. * Continetur in mss. collect. Vat. Reginac 1997,
iVu//ietenim; ac dein prmcipit. Porro de h<acNicaeni Colb., Lucen., Vat. 1342, Corb., Dion., Hadrian.,
canonis allegaiiottc vjde Observ. in dissert. 5 Ques- Hisp. ei Isid.
nelli, part. n, c. 6, n. 5 et 6, tom. XI. i Voces conlra
b Mss. Dion. cl Hadr. delent posse. Thuan. post omnes nostri codd. disciplinam ecctesiasticam, quas
et vulg exhibent, Quesnello ox-
posse adilit sedes: inale, inqiiit Quesn., agitur euim ciderunl. Mox vulg. cum quibusdarn codd., perve-
de provinciis. ] munf.
c Unus cod. Colb. apud Coust., inclusit. Mox mss. f) k Edit. Conc. post Crah., cumad hot. No«lri codd.
Vat., Hisp. et Isid., cum Merl., communias; editi et omnes editi delent ad : hoc refertur ad vocein
vero alii cum codd. collect. Hadrian., communilus, instinctu. Solus Quesn.,, quin ab itlicith revocemut
vel communius. At exemplaria nostrae colleciionis alios, et officii nostri provocemusad bonumimiinclu :
cmn Dion. Regio, commonitus. Dein in uno cod. quam iectioneni uulli nostri codd. nec alii vulg. prae-
Harlaci secunda in uiu , debueras. Huc accedit Dion. fertiiii.
Regius, debueres. 1 Coust.
d Legendum certeest tum, non sua; vel cum Dion. longinqua. cum quinque optimis mss., Circa quamvh
et Hadrinn., quos Just. et Coust. secuti sunt, vox m Vulg. cum Val. Regin.r, insetvire.
sum delenda est. u Verbum faciunt Quesn. praeteriii.
8 Jusi. cum inss. Hadr., Hisp. et Isid., aliquid; 0 Cousl. e ritu emendavii ope duorum codd. Corb.
et dein cum iisdem codd. et cacteris edilis omitlit et Colb., in quibus legilur irrilum. Mox Oxon. delet
ab hh, quas voces sola exemplaria hujus collectionis in Ecclesiam.Dein Vind., sanctm Scripturm fidem,
pracfermii. voce sancimsecundis curis addila.
f Soli codd. htijus collectionis cauliut exhibent. P Solus Qticsn., in lillera.
a lla cura Vind. ei Pith. noslraccollectionis. Codd. i Quesn. omisit ita, et pro terventurhabet tenean-
aliarum collectionum ct vulg., conslitutio. Hisp. et tur. Yind. et alia exemplaria mss. et excusa praetii-
Jsid., utitta conslitutio.Quesn., censura. limus. Solura Val. 1542oraefert firmentur.
k Cod. Tbuan., vi idut.
 &77 CODEX CANONUMECCLES. £T CONSTITUTOUUM S. SEDlS ATOSTOL. tfg
cet significationeserventur. Nam in Itmiborumprac- jA subveniendum morienli sufficerc vel in montemo
cinctione casiitas, in baculo regimen pastorale, in posse non credidit. Perdidisset tatro praemiuin, in
lucernis ardentibus boni fulgor operis, de quo dici- crttce ad dexteram' jChristi pendens, si illum unius
tur : Opera bonavtttra luceanl (Matth. v, 16), indi- borac pocnitenlianon juvisset (Luc. xxm, 42). Cura
cantur. » Habeant lamen islum forsitan cultum, esset in poena pocniluil, ct per unius sermonis pro-
morem potius quam rationem sequentes, qui semo- fessionem habilaculum paradisi, Deo promiltente,
tioribus habitant locis, et procul a caeteris degunt : promeruit. Vera ergo ad Deuinconversio in ultimis
unde hic habiius in Ecclcsiis Gallicanis, ut tot anno- positorum, menle poiius est acslimanda, non tem-
rum, tantoruroquc pontilicura in altvruin habilum pore, propbeia boc laliter asserente : Cum tonvertut
consueludoverlattir? Discerneudi a plebe vel caeteris ingemuerh, tunc talvus eris (Ezech. xvm el xxxni),
lumiis doctrina, non vesle; conver.-alione, non ba- Cum ergo sit Dominuscordis inspector, quovis lem-
biiu; menlis puriiale, non ciillu. Naro si studere pore non est deneganda poenitentiaposlulanti, cum
bincceperimusnovitati, Iraditum nobis a patribus or- h ille se obliget judici, cui occulta orania noverit
dinein calcabimus, ut locum c supervacuis supcrsti- revelari.
lionibusfaciamus. jB 273 I^- Ordinatos vero quosdara,' fratres cba-
272 "• R"des ergo fideliummenles ad talia non rissimi, coepiscopos, qui nullis ecclesiasticis ordini-
debemtis inducere; docendi enim potius sunt quain bus ad lantiu dignitaiis fastigiuro fuerint instituti,
d ludendi; nec imponendum eorum cst oculis, sed contra Patrum decrcla, bujus tisurpatione qui se hoc
menlibus infundenda praccepta sunt. Erant quidem recognoscit fccissc, didicimtis : cum ad episcopatum
mnlia quae pro disciplina ccclesiastica \el ipsiusrei liis gradibus, qnibus frequentissime cautum esl, de-
dicere ratione posseinus; sed ab his ad alia devo- beat perveniri.utminoribus initiatiofliciis.ad majora
camur. firineninr. Debel cnim anle esse discipulus quisquis
III. Agnovimus • poenitentiam moriemibus dene- doctor esse desiderat, ut possit docere quod didicit.
gari, nec illorum desiiieriis annui qui obitus sui Oinnis vitse i institutio, hac ad id quo tendit, se ra-
lempore hoc animaesuaecupiunt remedio subveniri. tione conlitroat. Qui minime litleris operam dederit,
Ilorreuius, fatcor, tantaeimpietalis aliquem reperiri, praeceplni' non polest esso litlerarum. Qiii non per
ut de Dei pielale desperet; quasi non possit ad se singula stipendia creveril, ad emerilum siipendii or-
quovis terapore concurrenti succurrere, et pericli- dinem non polest pervenire. Solum saccrdolium
tantem sub onere peccaiorum hominem, pondere ._ k inter isia, rogo, vilius esi, quod facilius tribuatur,
quo se ille expediri desiderat, liberare. Quid hoc, cum difficilius iropleatur? Sed jam non f satis esi
rogo, aliud est quam morienii roorlem addere, ejus- Jnicos ordinare quos nullus fieri ordo permillit, sed
que animam sua crudeliiate, ne absoluta possit esse, eiiam quorum criroina longe lateque per omnes pene
occidere? cum Deus ad subveniendum paralissimus sunt nota provincias, ordinnnlur.
invitans ad poenitentiam, sic prouiillat : Peccalot, V. Daniel"' nuper missa relatione ex Orienlalibus
inquil, quatunqut die tonversut fuerit, peccala ejut ad nos pariibus, ab omni quod lenuerat virginum
non imputabunturei: el ilerum : Nolo mortempecca- monasterio, nefariis est objectionibus accusalus.
lorh; f ted tantumconvertatur efvival (Ezech. xxxm, " Multade mullis objecta fiagilia. ° Inquanam laterel
12, et xvin, 23). Salutem ergo homini adimit, quis- terrarum parte quaesitus, ut si suaeinnocentiaecon-
quis mortis tempore s speratam pcenilentum dene- fideret, contra sejudicium postulatum rainime decli-
garit; et desneravit de clementia Dei, qui eam ad narct. F Missa ad Arelatensem episcopumper Fortu-
• Dion.et Vat. Reginx, Habent tamen. Dein aiias , Alii, et desperat.... non credidit. Nostrum Vind. cod.
remolioributhabitant. cnni Cousi. praelulimiis.
b Al., incipiamut. h Vat. 1342, cum Jtist. etCoust., illi.
o Solus Quesii., omittit tupervacuh. 1
d Qua-dainaniiqtiaeedit., itludendi. Vat. 1342, /u- Vat. Quesu., fratres et coephcopos.Praetulimus codd.
1342 el Vind., caeteriseclilis suffragantibus, in
gendi, nec opponendum.lu fine al., revocumur. quibus solum pro coephcoposlegilur ephcopos. Dein
« Quesn., cum aiuiquis vulg. inserit enim, minus ]D Quesn., ejus usurpatione.
recte. Delevimuscum mss. Vind., Vat. Reg. et aliis i Yat. Reginae,initium.
Coust. Dein Vat. ins., Itoc sibi cupiunt remedio. k Voces tnfer tsfa, a Quesn. omissas, ex omnibas
• Ita cumaliis vulgaiis codices Vind. et Vai. Reg. noslris codd. el editis resiiluimus. Mox vulg., Iri-
In ras. Vai. 1342, sea lantum ui convertaiur. Quesn., buitttr.
ted itl magit convertatur. 1 Ex noslris co<Jd.et vulgatis adjecimussatis, el
s Vox tperatam secundis curis deletur in ms. Vind. dein pene.
Deesi in cod. Dion. Justelli et in aliis Hadrian. Qui- m Vulg. Conc addunt enim.
dam codd. cum Vat. 1342, morlh prmtereatempore n lidein vulg.Coiic, Multaa multit. Mss.Vat.Reg.
tperalam. Corb.et unus Colb., mortis pratereat lem- et alius Vat., multaquea multis.
porepmnilemiamdenegare. Coust. cuin aliis exempla- " Quesn., In quarumlalerel....
qumsiium.Uterque
ribus, morth prmierili lempore pmnitentiam denega- Yat., ln qua non lileret.... quasitus est : ubi in qua
rit; explicalque morlis tempore pmniientiatnprmterili non mendose scripium fuit pro ln <iuanam,ut caet<ri
denegarit, quemadmodum idem Coeiestiuusin episl. cndices excusi pra-fcrOnl.Vind. habel in quorum,cor-
22 ad synodum Ephesinam, n. 5, habei : Nunc quia rupie, sed q»msiius, snbatidilo verbo esf.
de prceteritiemendationegaudemus. Mox Quesn. cum v lta codd. Vind. et Colb. cmi vulg. Conc Que-
«Utiquisvulg. Ct Conc, ef detperat nan credit. sneilus, Missxtunt,.,. epittola. Dion. Just., ifit^iid
579 APPENDJXAD S. LEONIS MAGNIQPERA. 580
ut
natum subdiaconum nostrum, adjudicium episco- A Ecclesiis nerito praeferantur. Habeat unusquisque
pale desiinaretur, epistola. Tantis gravatus testimo- suae fructum militiae in Ecclesia in qua suam per
njis, (anta facinorum accusaiione pulsalus,sacrarura, t mnia officia transegit aelatem. In aliena stipendia
Ut djcitur, virginumpollulus incestu, episcopusasse- minimealier obrepat, necalii 275 debitamalter' sibi
ritur ordina<us;»(innostris libelliscriniis continentur, audeat vindicare mercedem.Sitfactiilas clericis reni-
quoruin ad vos quoque exemplaria direximus) in tendi.si se viderint praegravari,et quos sibi ingeri ex
pontificiidignjtaiemjioc lempore 2741U 0 aucausam transverso agnoverint, non timeant refutare. Qui si
dicendam missis a nobis litteris vocabatur, obrepsit. non debiium praemium, vel liberum de eo qui eos
Sacro nobis absit injuria. Facilius est ut hancdignita- recturus est, debenl habere judicium.
tem tali dando ipse amiserit ordinator, quam eam ob- VII. Abstineaiur :>billicitis ordinalionibus. Nullus
tineat ordinatus : cui conviclo sociabitur qui eu msibi ex laicis, nullus digamus,nullus qui sit viduaemaritus
credidit largiendo pontificiumsociandum.Qualis enim aut fuerit,ordincttir; sed irreprebensibilis, etqualem
ipse sit, quisquis tales b ordinarit, ostendit. His ergo elegitApostolus, fiat.
in medium nunc deductis, cum plerique veslrum sint VIII.Per MoysemDominuspraecepit: Viroinemae-
qui apostolicae sedis statuta cognoverint, nobiscum tipiat sacetdos e uxorem (Lev. xxi, 13). Subsequiiur
tempore aliquanto versati, ad disciplinaenormam no- li , et supplet Apostolus eodeni loculus spirilu : unius
stris conventa adhoriationibus, omnia fraternitas uxqris virum (I Tim.H, 2) debere episcopum conse-
vestra revocare festinet. crari. hAd hanc ergo eligantur formulam sacerdotes;
Vi. Priinura, ut juxta decreta canonum unaquaeque et si quaefactaesunt ordinationes illicitae, reinovean-
provincia suo melropolilano contenta sit, ut deces- tur: quoniam stare non possunt, nec discussionem
soris noslri data ad Narbonensem episcopum conli- nostrain subterfugere poterunt, quamvis latere se
nent conslituta (Bonif. ep. ad Hilar., sup. c. 34); acstiment > qui aliler pervenerunl: utnulla religionis
nec c usurpationis locus alicui sacerdoti in alterius reverentia obscuritate fuscetur.
concedatur injuriam. Sit concessis sibi contenlus IX. Non sit vana gloriatio palliatis. Episcopalem
unusquisque limitibus. Alter in alterius provincianibil morera qui episcopi sunt sequantur.
praesutnal; nec emeritis in suis Ecclesiis clericis pe- X. Daniel, qui, ut diximus, accusationem ponlifi-
regrini et extranei, et qui ante ignorati sint, ad ex- cali honore i subterfugere posse se credidit, et ad
ciusioneraeorum qui bene de suorum civium meren- fasligium tantum accusatores suos fugiendopervenit,
tur lestimonio, praeponantur, ne novum quoddam, a sanctiiatis vesiraecoetuinterim se noverit segrega-
de quo episcopi fiant, instltuturo videatur esse colle- tum : qui se nostro judicio k debet ob'jicere, si con-
gium. d Nullus invitis detur episcopus. Cleri, plebis, C ( sciehtiaesuae novit confidentiam se habere.
et ordinis consensus ac desideriuro requiratur. Tunc* XI. Massiliensisvero Ecclesiae sacerdotem, qui di-
alter de altera eligatur Ecclesia, si de civilatis ipsius citur, quodT dictu nefas est, in necem fratris taliter
clericis cui est episcopus ordinandus, nulltis dignus gratulatus, ul liuicqui ejus sanguinecruentatus adve-
(quod evenire • noncredimus) potuerit reperiri. Pri- nerat, portionfemcum eodem habilurus occurreret,
mum enim illi reprobandi suni, ut aliqui de alienis m vestro audiendum collegio delegamus. Dala'» vni
Atetatentem.... prmceptiones,utad juditium dettina- c Qiiesa. inserit potte, repugaaitibus cum optimo
Mur ephcopule. Cum in mss. Corb. el alio Colb. le- cod. Yind. caeteris ediUs.
utin Dion. deleta f Quesn. omisit tibi: et post pauca pro agnoverint
gatur Missu/nad Atetatensem,etc, babeatur
voceprmceptiones,et pro episc&pale episcopa- babet utrferin^repugtianiibus rtostrismss. vulgatisque
lemvel epittopaHum;CoBStaWiuscorrigeiidaincredi- codd.
dit hancpostremam vocem in Episfo/ium.Nostri codd. t SolusQuesn. praeterivituxotem.
vetusiiorum et Italicaruro colleciionum Vat. Reginae, h Cod. Vat. Reginaenoiat caput 2 praemisso hoc
Lucen., Colb. et Vat. 1342, Xissw.... ephtola sine tituib : De ordinalionibusfactis itticitis illicile tubmo-
voce episcopale. Hanc quidem vocem detendam cre- vendit. MoxVai. 1342, eligant.
dimus ; ncque enim hic de judtcio episcopnruro aut 1 Vulg. Conc. cum Vat. Reginae,etuno Coib.,aut
Ikrelatensium, aut, ut aliiinterpreiamur,0rientaliura, laliter. Jusiell. cum altis codd., qualiter.
sed de judicio apostblicaesedis, ad quam delatus fue- i Solas Questi., fttqere; et paulo post delevit tuot.
ral Daniel, sermonem esse palaro indicant sequentia i'J Mox[ugtendoest in rass. Quesn. et nostris. Afiaeante-
mhsis a nobis litteris voeabatur,ac praesertirailla de riores edit. cum mss. Hadrian. et Isid., lalende. Re-
eodeui Danielec. 10, qui senostro judicio debet obji- gium exemplar Dion., dolendo. Corb. et unus Cotb.,
cere. At in edenda nostra coliectione eam vocem in jaciendo. k Vat. 1342, feeii absentem; ac deletis reliquis
ejusdem codicibusperperam licet insertam expungere
noluimus. hujus capituti sequitur: MatsilieyuhveroEcclesia,ctc
• Quesn., el uf in nostris terinii libettis tontinttur, 1 Solus Quesn. delet dictu.
nullo, quod sciamus, codice, aut edit. suffragante. m Vat. 1342, tn tiesfrocum collegio deputamut,
Merl. cum Isid., uf tn nosfris/tbef/issciinti continefur. minus recte. Coust., et vettro eum audiendum, ct'c,
Emendavimus ex Vind., Vat. Reg, aliisque excusis parlicula ei pro etiam iuserta ex ms. Colb., suffra-
exemiplatibus. aliis cum Merlino, Crab. et Just., in qtiibus
b holus Quesn., ordinat; el mox praeterivit nunc; gantibuslegitiir ex vesfro.Voxeum(icet superfioa in plerisque
ac deiu pro versqlihahet conversati. cbd<i. exhibetur.
• Al., usurpasioiii,vel usurpaiione. a Coust. et edit. Conc. cum Jnstetlo, vn
d In cod. Vai. Reginaehic iticipit primum caput, kal. Mss. Vat. anii<|U3e 1342et J.ucen., ix kaf. NoSlrarvero
cui tliutus pracligiiur : Nullus otdmelurinvilus : lege colleciioiii»exemplarja, vm kal., et qpx&im.ex b'«
cum Cdrbi addunl FlmU$aa|e Vitlktt,'
881 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTOBUM S. SEDIS APOSTOL. 502
kal. Aug., Felice et Tauro cbirissimis viris consufi- jA diceraus. Per lotas ergo hoc, quaepropriis rectoribug
bus. carent Ecclesias volumus innotescatb; ut nullus sibi
276 OAPITULUMxxxvj. spe aliqua forsiian blanditus illudat. Data ' xu kal.
" Episfota Cxleslini papm ad ephcapos Apulim et Aug. Florentio et Dionysio viris clarissimis consu-
Calabria. libus.
CoELESTiMos universis episcnpis per Apuliaraet Cala- CAPITULUMXXXVII.
biiam constitulis. 1 Expositio fidei cathotitmatqut apottolitm tontra ha*
Nullisacerdotum suos b Iiceai canones ignorare, resim Arianam.
nec quidquam facere quod Patrum possit regulis ob- Nos Patrem, el Filium, et Spiritum sanctum con-
viare. Quacenim a nobis res digne servabitur, si de- fitemur, ila in Trinitate perfecta, ut et pleniludo sit
creialium norma constiluiorum pro aliquqrum libito, Divinitatis, et unitas poteslatis. Nam tres Deos dicit
licentia populis permissa, frangatur? qui Divinitntemseparat Trinilalis. Pater Deus, Filius
Audivimusqiiastjain ^ropriis destituias rectoribus Detis, Spiriius sanctus Deus, et tres unum sunt in
civitates episcopos sibi pelere c velle de lajcis, lan- Cbrislo Jesu. Tres itaque k personae, sed una pote-
tumnue fasligium tam vile credere, ut boc Jiis qui Stas. Ergo diversitas ptures facit; unitas vero pote-
non Dep, sed saeculo miliiaverint, aeslimeni nos B slatis excludit numeri quanlitatem .-quia unitas nu-
nosse conferre; npn solum male de suis clericis, in werus non est. i Itaque unus Deus, una Fides, unum
quorum conteinpfum hoc faciunt, judicantes, sed de Baptisma. Si quis vero hanc fidemnon habet, caibo-
nobis pessime, quo.s credunt boc posse facere, sen- licus non potesl dici, m quia calholicam non lenet fi-
lientes. Quodnunmiam auderpnt, si non quoruradam dem; alienus est, profanus est, et adversus verita-
illic his cnnsentiens d sentcnlia conniveret. lta nihil tem rebellis.
quaefreqttentius siin.t<dccretaproficiunt, ut hoc, quasi 278 CAPITULUMXXXVIII
nunquam de hac si
parle riptum fuerit, ignoretur. • Fauslini presbyterifides mhsa Theodosioimperatari.
Quid proderit per singula clericos stjpendia raili- Sufficiebat fides itmscripta apud Nicaeamadversus
tasse, ct omnem egisse in Pominicis castris aetatero, baeresim Arianam. Sed quia pravo ingenio quidam
si qui bis praefuturi sunt ex laicis requiruntur? qui sub illius fideiconfessione impia verba ° coramuiant,
vacanles saeculo, et orau/emecclesiasticum ordinem nobis invidiam facientes*,quod velut haeresimSabel-
-
nescientes, saltu praepropero in aiienum bonorera jii tueamur; paucis et contra Sabellium priroaefidei
arabiunt immoderata cupidiiate transcendere, et in pqnfessionesignamus; et contra hos qui sub nomine
aliud vitaegenus, calcata reverentia ecclesiasticaedi- cetholicacfidei impia verba defendunt, dicentes tres
sciplinae,transire. Tatibus itaque, fratres cbarissimi, jGesse substantias, cum semper catholica fides unan
* qui juris nostri, id est, canonum gubcrnacula cuslo- subslantiam Patris, ei Filii, et Spiritus sancti, con-
dimus, necesse est obviemus, hisque fraternitatem fessa sit.
yestram episiolis cpmmonemus, ne quis laicum ad NosPatrem credimus, qui non §it Filius, sed ba-
ordinera ' clericatus admittat, 277 et s'nat fieri, beat Filium de se sine initio genitum, non factum;
unde et illum decipiat,' et sibi causas generel quibus et Filiuro credimus, qui non sit Pater, sed habeat
reus constilutisdecretalibus fiat. Patrem, de quo sit genitus, non factus; et Spirittnn
Dncendusest populus, non sequendus; nosque, si ganctiimcredimus, qui sit vere Spiritus Dei. Unde et
nesciunl, eos quid licea.t, quidve non liceat, commo- divinaeTrinitatrs unam subsiaiiliam cnnfitemur: quia
nere, non hisconsensum prsebere debemus: Quisquis qualis estPater secunduni substantiam, talem genuit
S.vero conatus fuerit tentare prohibila, sentiet cen- et Filium; et Spiritus sanctus noo creatura existens,
surara sedis aposlolicac minime defuttiram. Qu;e sed Spiritus Dei; non est alienus a subslantia Patris
enim sola adinonitionisauctoritate non corrigimus, elFilii, sed est ejusdem et ipse substanliae cuin Patre
necesse estper severitatem congruentem regulis vin- et Filio, sicut ejusdem Deitatis. Naro qui nos putant
» lnvenitur in iisdem codd. et eollectionibus in de fide calholica. Voces atque aposlolicm, a Quesn.
jn quibus praecedens; ac praeterea aliquaeejus parti- D omissas, addidimus auclorilate mss. Vind. ac Thuan.
culaein ms. Vat. Palat. 574. De hoc et tribus seuuentibus libellis fidei disserit
h Alias, lieet ;,et post pauca dtafta pro digne, forle Quesnellus disseri. 14; in quam vide nuslras anno-
melius. tationes.
c SoIusQuesp. omitiit ve((e. k Cod. Lucen. apud P. Mansi tom. I Suppleinenli
d Oxon., turba conniveret. col. 242, habet formm.
e Quesn. nddit not: delent nostri codd. mss. et Concil., 1 Idein cod. Lucen., Sicilaque.
edili. m Ms. Thuan.,
" qui.
,' Vocem ctericalut Quesneilus oraisit. In ms. Vind. Iiaec inscriptio legitur: Item Fau-
« Cod. Vat. Palat., <tecmtero. slini presbyteri confessio verm fidei, quam presbyter
h Vat. 1342addit consilium. sibi (lege scripsil, et sibi) trammitti jussii
1 Lucen. et Colb., xm kat. ln alio Colb. et in scribit, Theodosiusimpetator. Codex vero Thu;ui. Qtiesnello
.Corb., Data kal. Mox Vat. Resinae, et duo inss. leste dissert. 14, u. 6, Item Fatittini presbytericon-
Coust., Corb. et Colb., Ftaviis Florentio, elc Pilb. fessio verm fidei, quamprmfatisscribiet transmitiifus-
Jiujus collectionis, FF. LL. Florenlio, quaesiglac eo- sit Theodosiusimperator. t\xc lides inter alias fidei
dein reciilunt. confessiones invenia fuit a Mabillonio in veluslo co-
i Exstat in hac collectione el in mss. colleclionis; dice Augiensi, ubi inscribilur Breve fidei.
Lucen, et Colb., in quibus bic litulus legitur: Incivitt ° Cod. Tbuan., mhctnt.
 '
t(S3 APPENDIXAD S. LfcONISMAGNlOPERAi 884
esse Apollinaristas, sciant quod non minus Apollina- A si Patris et Filii, semper in Patre, et Filio coae-
A.sed h
ris hneresimexsecratnur quam Arianam.Miramurau- ternum. tc Veneramur tamen unum Deum; * quia ex
tem illos catholicos probari posse, qui Patris, et Fi- uno u Patre lotum quod Patris esl, 1 nalus est, Filius
lii, elSpiritus sancti, tres substantias confitentur. Dcus, D et in Patre lotum quod inest, toium genuit Fi-
Bedet si dicunt.non se credere Filium Dci, aut Spi- lium.-Pater 1 Filium generans non minuit, nec amisit
rilura sanctum creaturam; lamen conlra impiaro li- plenitudinis p suaedeitatem, totum autem k quod Deus
dem senliunt, cum dicunt ires esse substantias: con- Pater I est, id esse et Filium ab eo natum, cerlissime
est enim ut tres Deos ires t
lenenies. l Cum Spirilu sancto unum Deum piissime
scqueiis confiteanlur, qui
substantias confilentur. Quain vocem seraper catho- confitemur c Jesum Christum Dominum nostrum, Dei
lici exsecrati sunt. I
Filium, per quem m omnia facta sunt quae in coeliset
279 CAPITULUMXXXIX. c in terra, visibilia et invisibilia: propter nostram
quae
• Aller libellut fidd. isalutem n descendit de coelo, qui nunquam desierit
Credimusb unum Deum, Palrem omnipotentcm, esse < in coelo; uatus de Spirltu sancto ex Virgine Ma-
• et iinum unigenitura Filium ejus Deumet Dominum ria. i Verbum caro faclum, non amisit quod fuerat,
Salvalorein nostrum, el Spiritum sanclum Deum: sed i coepilesse quod non erat. ° Non demutaium, sed
non tres deos Patrem, et Filium, et Spiritum san- B permanentera ] eliam bominem natum, non putative,
ctum, sed unum Deuraesse confitemur. Nonsic unum sed i vere; non aerium, sed corporeum; non phanta-
Deum, quast solitarium; nec eumdem, quid ipsc sibi isticum, sed carneum; ossa, sanguinem, sensiim, et
Paler sit, ipse et Filius; sed Patrem verum, qui ge- animam i habenlem , Pita 281 *erum Deum et ve-
nuil Filium verum, e ut est Deus de Deo, lumen de rum hominem intelligimus; ita verum bominem ve-
lumine, vita ex vita, perfectum de perfecto, totum ai rum Deum fuisse nullo modo ambigimus. Confiten-
toto, plenum a pleno; non creatum, sed genitum; dum 4 est hunc eumdem Dominum nosirum Jesum
non ex nihilo, sed ex Patre, f unius substantiaecumi Chrisluin adimplesse legem el prophctas, passum sub
Patre: s Spiritum vero sancium Deum, non ingeni- Pontio Pilato, r crucifixum secundum Scripturas,
lum, neque genitum, non creatum, 280 nec factum; mortuum et sepultum secundum Scripturas, tertia
» Praeter codices hujus«oUectionis exslatin mss. ctione, eomlernumveneramur, unum lamen Deum.
Lucen., Colb., in Val. 1342 ac in Vallic A SetVal. 1 Qui ex uno in Crabbi codice, qui in his verbis
6845. Fragmeniiim ejus iu summae antiquiiatis cod. desinit.
Aquensi a Crahbo invenlumet editum fuit. Fere idemI i Lucen., Vallic et uterque Vat., Deut natut est
legilur in appendicc tomi V S. Auguslini, serm. 135..- Filitt%.MoxVat. 1342, «oiumgenuif in Filium. Val-
Iu duobus mss.uno Thuaneo 199,qucm laudal Ques- lic et atius Vat., tolum ingenitum,et in Fitium.
nellus disserl. 14, n. 7; altero vetuslissimo Ambro-- L, « k Iia codd. Vind. ac Thuan., consentienlibus cae-
siano, cujus memiiiit Muralorius tom. 11Anecdoi. teris omnibus aliarum colleclionum, nisi quod Vat.
Laiin., pag. 224 el 227, Hieronyminomeninscribitur. 1342, pro tenenteshabet credenles; Vallic. et alius
lu ediiionibusvero S. Hieronymiinvenilur cura tiluloo Val. raendose eredimui. Solus Qnesn., quod Paterttt
Damati tymbolum. Vide tom. XI edit. Veron., pag.;. Deus, idem esse ct Filium.... cerlhtime lenemut.
145. Cur Damaso aulem altribualur, colligere licetx l Codd. Luc, Vallic et nterque Vat. sequentia
ex cod. Lucensi et siriiili Colb., ubi epistolaeDamasi ii ctim aniecedentibus jungtmt, raulantque interpun-
Bd Paulinum aniiecliiur. In ms. Yind. litulus est:: ciionem sic : Spirilu tancto unum Deum confitemur.
*
Incipilaittts, id est, libellus fidei. Cod. Crab., Incipit
it CredimusJesum Chrhlum.
m Tliuan. et Vind. delent omnia,'non vero alii co-
ftdes Romanotum.Uterque Vat. etVallic : lncipil fi- i-
AescatholicmEttltsim Romanm.Notat Quesnellus inii dices. MoxVind., et in terra, omissa voce qum.
margine : Esf orafio Latina ii. Grtgorii Nazianztni li n Luc cum Vallic. et Vat. 5845, descenditse de
tognomentoTheblogi,teu de fide Nitmna, Rufino prt-. ',-, cmlo, et nalum de Spiritu sancto el Vitgine Maria,
ibytcro interprete, ttactalus: ut habetut in edilione le int rniediis omissis : in quibus desietit scripsimus
Morelli1609, fom. I, pag. 730. Qttamquidemnec hu- t- etim mss. Thuan., Vind. et alio Vat. 1342. Quesn.,
jus Gtegotii esse, nec ultius Grmciscriptorh exislima- i- desiit. Cod. Vind. praelerea habet natum de Spititu
mus. sed poliut Latini alicujus, ut alibi (usius. Vide ie sancto.Vat. vero 1342, et VirgineMaria.
dissert. 14 et nostras in eam animadversiones. 0 Quesn. alia interpunctione, non demutatum, sed
b Vat. et Vallic, in unum. permanens. Credimuthominemnatum. Omnesnostros
« Thiian. nis., et unigenitum, delela voce anunt. n. T codd. ac Thuan. praetuiimus.Sulum in Luc. et Yat-
JJ
Uierque Vat. ei Vallic, el in unumunigenitumFitittm IH lic lcgitur sed Deum permanentem, etiam hominem
ejus Jesum ChristumDeum. Crah., et in unigeniium m nalttm. Dein pro phantatticum cod. Thuan., pnanfa-
Fitium ejus Jesum ChristumDominumel Salvatorem •.m sium; Lucen., phantateum, Valtic. et unus Vat.,
nostrnm,el in Spiritum sanctumDeum.Lucen., el Fi- ?i- phantasiam, sed carnem. Moxsolus Quesn., animum.
lium ejus unicum Dominum notlrum conceptum de F Mcliorvidelur leclio cod. Lucen., tfa verum ho-
Spiritu tancto Jesum CltrislumDeumel Dominumno- o- minemet verum Deum intelligimus, ut verum Deum.
tlr.:in, et Spitituin tanctum Deum; non tres Deos,sed ed verum hominem(uitte nullo modo ambigamut confi-
Patrem Filium et Spiritum sanctum unum Deumesse ne tendum. Vallic, iterum verumhominemintelligimui,
tonfitemur. ila et verum Deum verum hominemfuhte nullo modo
d Lucen. cod., ipse sit Pater, sit ipse et Filius. ts. ambigimus.Confttendumnunt tumdem Dominum,eic
Crab., ipse Pater sil, ipse Fitius. Panicula nunc tegitur etiam in utroque Val. Codex
• Crab., id est Deumde Deo. Oxon. secundo comate, tta verumhominemet verum
' Quesn. inserii ei, delent orones nostri codd. et Deum, inserti panicula ef, minus recte.
Crab. i Pracier codd. aliarum collectionum etiam Viod.
s lia cum Crab. omnesnosiri codd. ApudQuesn., n., delei esf.
I<Spirilum sanclumverumDeum. ' Quesn., cruci^acume/mortuunt.Nosiroscodd. ac
* Crab. cum pterisque hostris codd. aiia inlerpun- u\- Tliuan. secuti sqmus.
 683 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 5flG
die a mortuis resurrexisse, assumptum in coelos,se-1/^ de coelis : Ilic est Fiiius meus dileclus, in quo s mihi
dere ad dexteram Patris, inde venlurum judicare vi- benecomplacni; ipsum audite : Filius est qui ait: Ego
vos el mortuos exspectamus. In hujus morte et san- a Patte exivi,et a Deo veniin hune mundum. h Para-
guine mundaios remissionem peccatorum consecu- clitus ipse estde quo Filiusait: iVisiabieroad Patrem
tos; resusciiandos nos ab eo in his corporibus et iu ParaclUus nonvenietadvos. HancTrinilatem personis
eadem carne qua nunc sumus; sicut et ipse in eadem distinclam, ' substantiain unam, virtutem, potesta-
carne qua nalus est, et passus, et morluus, h resur- tem, majestatem, indivisibilem, indifferentem. Prae-
rexit; et animas cum bac carne vel corpora nostra ler illam nullam divinam esse naturam, vel angeli,
ab eo, aut vitam aeternam, praemium boni meriti, 283 ' vel spiritus vel virtutis alicujus, quae Deus
aut sententiam pro peccalis aelerni supplicii rece- esse credatur. Hunc igitur Filium Dei, Deura natum
pturos. aPatre ante omne oranino principiuin sanctificasse
CAPITULUMXL. k uterum MariaeVirginis, atque ex ea verum homi-
282
c Libellut Augustini de fide calholiea contra omttet nem, sine viri generatum semine suscepisse: ' ij
hmreset. est, Dominum Jesum Christum, non imaginarium
Credimus in unum verum Dcum, Patrem, et Fi- corpus, aut forraa sola compositum, sed solidum;
lium, et Spiritum sanctum, visibilium et invisibiliura JJ alque hunc et esurisse, et sitisse, et doluisse, et fle-
factorem.^perquem creata sunt omnia in coelo et in visse, m et omnia corporis exilia sensisse; postremo
terra. Hunc unum d Deum, el banc unam divini no- crucifixum, morluum et sepultum, tertia die resttr-
minis esse Trinitatem. Patrem non esse Filium, sed rexisse; conversalum poslmodum u cum discipulis,
babere Filium, qui Pater non sit; Filium non esse misisse ipsis Paraclitum, dum ad coeios ipse ascen-
Patrem, ° sed Filium Deiesse natura; Spiritum quo- disset. Hunc Filium bominis vocari veraciter credi-
que Paraclitura esse, qui nec Pater sit ipse, nec mus vel confiiemur. Resurrectionem veram humanaa
Filius, sed a Patre ' procedat. Est ergo ingenitus credimus carnis; animamamem hominis non divi-
Paler, genitusFilius, non genitus Paraclitus, sed a nam esse substantiam vel Dei partem, ° sed creatu-
Patre procedens. Pater est cujus vox est haecaudita ram divina voluntate factam, non de ccelo lapsam.
" Idem Quesn. addit con/ifemur; delent duo optimi Filio) procedehs.
codd. hujus colleclionis Tbuau. et Vind. cum Lucen. B Cod. Vind.cum Herov. delet ntihi, ac dein habet
et Vat. 1342. hunc audile.
b Quesn., turrexit; et dein delevit vel corpora no- hVulg. Concil., Paracletus Spirilus est, dequo.
ttra, licet faleatur baec exhiberi in dtiobus Thuan., > Iliiti., sttbslantiaunilam,virtuteet potestate,et ma-
Utiiii omnibusnostris quinque codd. diversarum col- jeitate indivisibiiem,indifferentem. Prmter hanc nultam
lectiomim legunlur. Solum Lucen. posl vel corpora Q credimus divinamesse,etc: melius. At codicesnoslrae
nostta subjicit accepimus.Melius Vallic. et Vat. acte- colleclionis bic exhiberous. Aug. App. omittit voces
pturos, deleio in fineverbo recepluros: proquo Quesn. substantiam unam usque ad indivhibileminclusive.
rtcepturas. i Vocesvel spiritus, a Quesnello oroissas, ex codd,
* Exstabat olim apud S. Augustinum lora.X, serm. Vind. et Herov. caeterisque excusis revocaviraus.
129, de tempore, uunc autera rejeclus est in Appcn- Mox, Hinc igilur Fitium legitur in cod. Oxon.
dicera toro. V, serm. 233. Falentur PP. Renediclini k Vulg. Aug. cum mss. Yind. et Herov., in uiero.
buuc libellum nusquam inveuisse in Augustini codi- Thuan., sanctificatum in ulero; minus recte, inquit
Cibus. Cum vero Augusiini nomiue, circumfiratur Quesnellus ; efst eosensu intelligi possit, quo diclum
in exemplis nostrae collectionis, nec non in Additio- est: Quem 1'ater sanctificavit. Deiu edit. Conc, sine
nibus colleciionislsid. quac legunlur in Yai. 1340 et virili generatumsemine.
in alio siraili Remigiano quem Herovallianum Ques- 1 Vulg. Conc. addunt: duabut duntaxat naturis, id
nellus vocat, ex alierutro hoc fonte inter Augusiini est Deilatis et carnis, in unam convenientibusomnino
Opera olim fuisse insertum, satis probabile est: unde personam, id est, Dominumnoslrum Jesum Christum;
etiam lectiones fere concinunt. In Yind. cod. sic ti- nee imaginarium corpus, aut phantasmath alicujus in
lulUs praeferttir; Incipit libellusde Fide catholica con- eofuisse,sed solidumaiqueveruni:Itunc et esurhse,eic.
tra omneshareses, Augustini. flic vero libellus idem m Iidem Yulg. Conc, elomnes corpoth injurias per-
est ac Regula fidei quae, S. Leonis (empore contra tulhse; postremo.
omnes hacreses, et maxime conlra Priscillianistas n Cod. Thaan., cum dhcipulh, anlequam mitleret
compacta (de quo plura tomo II in Observ. ad not. -"I» Spiritum sanctum, quem niisit dumad cailos.Vind.,
Quesnelli in ep. ISad Turribium), perperara subjecta cum dhcipulh, quem misil dum ad cmlosascendissel.
legitur concilioToletano i, tom.II ConciliorumYene- Meliusin App. Aug., cum discipulis, quibus sanclum
tae edit., col. 1475. ldem sane est ac memoraia Regula Paracletum misil, dum ad cmlos ascendhset. Ulrit|ue
fidei ipse libellus, quoad substantiam, licet aliquot vero sequunlur : Hunc Filium hominis nunc vocari.
non exiguis variantibus discrepet. Anathemalismi Resurreclionem.Oxon.delet vocesHunc Fitium homi-
vero partim iidem sunt, partim vero omnino diversi. nis usque ad confitemur.Verior leclio in Vnlg.Conc,
Vide plura not. 11 in dissert. 14 Quesnelli. cum discipulissuis el quadragesimapost resurrectionem
d Quesn. addit verum: delevimus cum mss. Vind., die ad cwlumascendisse. Hunc Fitium hominit eliam
Thuan., Heroval. et caeteris ediiis. Mox vulg. post Dei Filium dici; Filium autem Dei DominumFiliun:
concil. Tolet. i, ef hanc unam essedivina substantim hominis appeltamus. Resurreclionemvero futuram hu-
Trinitatem. Palrem autem non esse ipsum Filium. Ctc.Oxon. omittit humanm.
e Ita cod. Vind., concinente Heroval. In Append. manm, 0 Cod. Herov., sed crealam divind volunlaie, non
Aug., sed Filium Dei esse nalum. Quesn., sed Filium Yind. ac Thuan,, sed crealutam divina vo-
de eittt natura. Melius vulg. Concil., sed Filium Dei ?itolapsam.
untaie non prolapsam. lta etiam in App. Aug., quac
de Pairh essenatura. solum delet non. Edit. Conc, sed creaturam dicimns
' Vnlg. Concii., Hieron. et Aug. addunt Filioque, divina xoluntolecreatam.Si quis aniemdixeritaut cre-
et similiter post noiinulla, sed a Patre Fitioque (\o\ et diderit, Viud, cum App. Aug., aft/wecrediderit.
PAXROL.LVI. m
 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 588
iMj irerit vel crediderit a Deo omnipo-, A but naturit in una petsonaD. N. Jesu Chtitliindi-
dum hunc factum non fuisse, atque ejus tcrete et dislincte manentibut.
jnstruraenta; anathema sit. * Sancti HILARII Pictavensis episcopi et confessoris de
^nis crediderit alquedixerit Deum Patrem eum- Fide catholicalibro secundo.
Filium esse, vel Paraclitum; anathema sit.
' »
guis dixerit aique crediderit Dominum Filium Humani enim generis causa Dei Filius nalus ex
dem esse, vel Patrem, vel Paractitum; anatbe- Virgine et Spirilu sancto ipso sibi in hac operationo
l raa sit. consorte, et sua, videlicet Dei, inumbranie virtute,
284 b Si quis dixerit Paraclitum Spiritum eum- corporis sibi inilia consevit, et exordia carnis insli-
dem esse vel Patrem, vel Filium; anathema sit. tuit, ul homo lactus ex Virgine naturam in se caruis
c Si quis dixerit atque credideril hominem Jestim acciperet, perque hujus assumptionis societateiusan-
Chrislum a Filio Dei assumptum non fuisse; anathe- ctificatum in eo universi generis humani corpus exi-
ma sit. steret: ut quemadmodum oranes in se , per id quod
d Si quis dixerit atque crediderit Filium Dei Deum corporeum se csse voluit, conderentur; ila rursum in
omnes ipse per id quod ejus est invisibile referretur.
passum; anathema sit.
Si quis dixerit atque crediderit hominem Jesum B Dei igitur imago invisibilis pudorem humani exordii
Christumhoroinem itnpassibilemfuisse; anathemasit. non recusavit.et per conceptionem, parlum, vagituiu
Si quis dixerit atque crediderit alterum Deumesse et cunas, omnes naturaenoslraecontumelias transcur-
rit. Quid landera ;t nobis dignum tantae dignationis
priscae legis, alterum Evangeliorum; anathema sit.
Si quis dixerit atque crediderit ab altero Deomun- i affectuirependetur? Inenarrabilis a Deooriginisunus
dum e fuisse factum quam ab illo de quo scriptum unigenitusDeusin corpusculi humani formam sanctae
est: Inprineipio Deus fecit cmlum et lerram (Genes. Virginis ulero insertus accrescit, el qui conlinel om-
i. 1): qui solus Deus verus esl; anathema sit. nia, et intraquem.et per quera cuncla sunt, huraaiii
Si quis dixerit atque crediderit corpora humana parlus lege proferlur, et ad cujus vocera angeli atqua
f non resurrecttira post mortem; anathema sit. archangeli tremunt, coelumet terra, et omnia hujus
k
Si quis dixerit atque crediderit animam humanam mundi resolventur eleroenta, infantiae vagiius audi-
Dei portionem vel Dei esse substanliam; anatberaa tur; etqui invisibilis et incomprehensibilisest, non
sit. visu, sensu, tactuque indderandus, cunis est obvolu-
tus. Haecsi quis indigna Deo recolit, tahto se majoris
. Si quis aliqaas Scripturas praeter eas quas catbo-
lica Ecclesia recepit, vel in anctoritalem habendas beneflcii obnoxium confitebitur, quanto minus haec
Dei conveniunt majestati. Non ille eguit bomo effici,
esse s crediderit, vel fuerit veneraius; anathema sit. Q
per quem homo factus est; sed nos 286 eguimus ut
Deusl caro fieret et habitaret in nobis; id est assum-
285 CAPITULUMXLI.
ptione carnis unius interna universaecarnis ineoleret.
feExempla tettimoniotumsanclorum Patrum, de dua- Humilitas ejus nostra est nobilitas, eontumelia ejus

• App. Aug., [Deum Filium. Melius vulg. Conc, crediderit: minus bene. In vulg. Concil. hic anathe-
DeiFilium. malismus aliter exhibetur: Si quis dixeritvel credide-
b Vtilg.Conc, Si quhdixeritvel credideritParacle- rit alias Scripluras, prater quas Ecctesia caiholica te-
tumvel Patremesse, vel Filium, etc ldem esl inms. cipit, in auctoritate habcndas, vel essevenerandas;ana-
Vind. Soluin post Paracletum addit Spiritum. thema sit. Dein sex alii anathcmatismi adversus Pri-
c Hicetduosequentesanathematismialiter in vutg. scillianistas addunlur, qui in noslra colleclione el in
Concil. et melius efferuntur. Si quh dixerit vel credi- Append. Augusiini desiderantur.
deril carnemtantum sine anima a Filio Dei fuisse su- h In cod. Vind.tiluliloco hahetur tanium Exempla
scepiam; anathema sit. lestimoniorum.Cum vero in noslra collectione haec
Si quis dixerit vel crediderit Christum innascibilem eadem testimonia iterura exhibeantur, cap. 67, po.-t
(al., impdsiibilem)esse;anathemasit. epistolam S. Lf onis ad LeonemAugustum,quam cum
Si quhdixerit velctedidetit Deitatem Christiconver- _ iisdem testimoniis dedimus tom. I, epist. 165, col.
tibilemestevel patsibilem;anathema sit. *' 1383,varianles diversarum collectionumibidempro-
d Cod.Thuan., Si quh non crediderit.Notat. Quesn. duximus. Eo igitur lectoresjeroitienies, liiciantuin
in margine: Bonus ulriusque leclionissensus esse po- ad praestantissiraumVind.codicem hujus colleciionis
test. lmmo hujus lectionis, quam ex Thuan. codice et litulos exegimus, et quacdamloca emendavimus,
affixit, sensus perversus est, nisi suppleatur Filium uli hoc capite 41 ibidem proferunlur: quod sempcr
Dei Deum et hominemhumanilate passum, vel aliud subinlelligendum est, ubi Quesnelli lectione in notis
simile. rejecta textum correximus.
e Verbum fuhse addidimus ex ms. Yind., cui suf- 1 Sic ex ms. Vind. Qucsnellus : Ex libro secundo
fragantur App. Aug. et vulg. Concil. In bis postre- tontra ArianossancliHitarii Pictavensisepiscopl.Mox
mis legitur factum fuhse, et nonab eo de quo; et de- ex eodem codice particulani enim a Quesnelio omis-
lent qui solut Deus vcrut ett. sam inseruimus.
1 Vulg. ConciL.non returgere. l Ita idem cod. Vind. Quesnellus, affeetu impen-
« Ita mss. Vind. et Herov. cum Append. Aug.Ques- detur.
nellus cum Oxon., receperit, vel fuerit veneratus; et k Quesn. inserit ejus: delevimu»cwa eodeni cod.-
notat in marg.:forte prmceperitpro receperit.Tbuan., 1 Idem, hom» fieret.
Eceletia rteipit. velauce in auttoritalem Itabendcesunt
589 CODEXCONONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 590
bonor noster est. Quod ille Deusincarne consistens, jAcessit, Filiusquidem, substantiaenatura, Dei est, quod
hoc uos vicissimi» Deum ex carne renovati. autemsecundumcarnem ex semineDavidest.etcarne
Ilem ejusdemtn libra jx, tnler cmtera.Nescil plane, sanctaeMariae?
vitani suam nescit, qui Cliristum Jesum ut verum J Sancti Ambrosii episcopi Mediolanensisad impe-
raloremGratianum in tibro u de Fide.
Deuro, ila verum houiinem ignorat; et ejusdem pe-
riculi res esl CbristumJesum vel spiritum Deum,vel Undeillud quoquelectum est, Dominum majesta-
carnem nostri corporis a denegare. Omnh, inquit, qui tis crucifixumesse; non quasi in majestatesua cruci-
confitebiturmecoramhominibus,confiteboret egoeum fixum pulemus, sed quia idem Detis, idem honio, per
coramPatre meo,qui ett in emtit. Qui aulem negaverit divinitaiem Deus, per susceptionem carnis bomo,
mecoramltominibus, negaboet egoeumcoramPatre meo, JesusChristus Dominus majestalis dicitur crucifixus:
qui est tn calit. HaecVerbum caro factum loquebaiur, quia consors utriusque naturae,id est, humanaeatque
et liomoJesusChristus, Dominus majestatis docebat, divinae, iu natura hominis subiit passionem; ut in-
mediatoripsein se ad saluteraEcclesiaeconstitulus,et discrete et Dominus majestaiis dicatur k esse , qui
ipso illointer Deumethominesmediaioris sacramento, passus est, el Filius hominis, sicut scriptum est:
utrumqueunusexistens: dumipse ex unitisin id ipsum Qui desceudilde ccelo(Joan. m, 13).
naturis naturaeuiriusque res eadeni est; ila tamenul B ^ Item in alio locode eodemUbro inter cmtera.Si-
neulro careret in utroque: ne forte Deusesse bomo leant igitur inanes de sermonibus quaestiones; quia
nascendodesineret, et bomorursus Deusmahendonon regnum Dei, sicut scriptum esl;, nonin persuasione
esset. Haccitaque humanaebeatitudinis fidesvera est, verbiett, sed in ostensionevirtuth (lCor. u, 4; iv, 20).
Deumet bominempraedicare,Verbumet carnemcon- Seivemus distinclionemdivinitatis ei carnis. Unusin
fileri; neque Deum nescire quod homo sit, neqne utroque loquitur Dei Filius , quia in eodem utraqua.
carnem ignorarequod Verbum sit. ixKura est. Elsi idem loquitur, non uno semper lo-
. Item ejusdem in eodem libto, inter cmtera. Natus quitur modo. Intende in eo nunc gloriam Dei, nunc
igitur unigenitus. b Deusex Virgine bomo, et secun- bominis passionesm. Quasi Deus loquitur quae sunt
dum pleniiudinemtemporum in semelipso provectu- divina, quia Verbum est; quasi honio dicit quaesunt
rus in Deum hominem; hunc per omnia evangelici humana, 288 <Jmain mea substantia loquebatur.
sermonisinodum tenuit, ut se Dei Filjum credi doce- Jfem ejusdemin libro de Incarnatione Dominiinter
ret, et honiinisFiliura«praedicari admoneret; locutus ccetera.Sed dum hos redarguimus, emergunl afii,
homoet gerensuniversaquae Dei sunt;loquensdeinde qui carnem Domihidicant et Divinitatemunius n na-
etgerensDeusuniversa quae hominissunt; ilatamen turae. Quaetantum sacrilegium inferna vomuerunt?
ut in ipso illo utriusque generis sermone nunquam 'G Jam tolerabiliores sunt Ariani, quorumper illos per-
isi cum significationeet hominislocutus sil et Dei. fidiaerobur adolescit; ul ° majore contentione asse-
Iiem in alio locoin eodem libro inter ceefera.Yides- rant Patrem et Filiuihet Spiritum sanctum unius non
ne lta Deumet homiqem praedicari, ut raors horai- esse substantiae, quia isti Diviniialem Dominietcar-
ni, Deoverocarnisexcitaiio deputetur? Naturam Dei nem unius esse substantiaedicere tentaverunt. Et in-
in virtuie 287 resurrectionis intellige, dispensatio- fra. Hi mihi frequenter Nicaeniconcilii tractalura se
nem hominisin morte cognosce. Etcuro sint utraque tenere commeraorant. Sed in illo Patres nostri tra-
suis gestanatuHs, unum tamen Jesum Christum eum ctatu non carnem, sed Dei Verbum.unius subslantiaa
memenlo essc, qui ulruraque est. Et pottpauca a se- cumPalre esse dixerunt: et Verbum quidem ex pa-
quitur: Haecigiturdemonstrandapaucis a me fuerunt, terna processisse substantia , carnem autem ex Vir-
ut ulriusque e naturae personam tractari in Domino gine esse confessi sunt. Quomodo igitur Nicaenicon
Jesu Christo meminissemus; quia qui in forma Dei cilii nomen obtenditur, et nova inducuntur, qusu
crat, formam servi accepitf. nunquam nostrisensereraajores?
e Sancii Alhanatii Alexandrini ephcopi et confettoris Sancti AugustiniephcopiHipponentitad Dardanum
ad Epictttum ephcopum Corinthium. inler cmtera.
h Quomodoautem vel dubitare ausi sunt, qui di- D Noliitaque dubitare ibi F nunc esse homihem Chri-
cuntur Christiani l, si Dominus, qui ex Maria pro- stura unde venturus est; memoriterque recoleet fide*
» Quesn.negare. Aomoesf ex semine.
b Idem, Dominut. i Quesn. : Ex libro sancti AmbrotHMediolanensit
c dici. secundoad Gtatianum
d Quesn.,
Idera omiltit ttquitur.
episcopi
k Idem delevit esse, et post imperatorem.
de cceloaddidit tt est
e Oxon., personmnaiuram, male. Vulg., nalurce in tmlo.
[ormam (Confernot.f tom. I col. 1177 nosfraiedif.). I Quesn., Ittm in libro xm, male. Nostrum codi-
f Vulg. anteQuesn. addunt ipse Divinitalemnequa- cemVind. semper secuti sumus.
quam amisit (Vide ibidemnol. s col. 1178). m Quesn. omisit quasi; et duirihabet loquitur.
s Quesnellus: Ex ephtola S. AthanasiiAlexandrini II Notat Quesn. in epist. 134, nunc 165,S. Leoms
episcopi ad EpictetumepiscopumCorinthium. addi tsse. Utroque vero iu loco noster codex Vind.
* Nntat Quesnellus in margine: VerbahmcS. Atha- hoc verbum ignorat.
nasii tunt ex vertioneejut epistolm,quminferius Itabe- 0 Oxon., minore; et paulo post quam hi qui, pr»
lur, c. 52 hujus codich,et qua S. Leo usus esl. quia isti..
i Quesu.,quodDominut; eldeio, tetumfum carnem- t Quesn., nuncChrittumesse, unde.
 B91 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. ($*
liter tene christianam confessionem,quoniam resur- A diamque dissolvit; ita et Cbristus fecit. Deus nobis
rexit a morluis, ascenditad twtum, stdet ad dexleram juste irascebatur, et nos contemnebamus iralutn, et
Palrit; nec aliunde quam inde venlurus est ad vivos clementem Dominum declinabamus; et se mediura
et mortuosjudicandos; et tic venlutusest, illaangelica Christus ingessit, et sociavit utramque naturam, et
voce testante, quemadmodttmest ire visut in cwlum nobis quod imminebat supplicium ipse suslinuil.
(Act. i, U),idesl,incadem forma»carnis atquesub- Itemejutdemineadem homilia.Christus igilurnostri
slantia : cui profeclo immortalitatem dedit, naluram primitias obtulit Patri, et oblatum donum miratus
non abstulit. estPater, quod tanla dignitas offerebat, et quod offe-
Item ejutaem m eptttolaad Volutianuminler emttra. rebatur nulla macula foedabatur. Nam et suis inani-
Nunc vero itainter Deum b et homines mediator ap- bus suscepit oblatum, et suaesedis fecit esse parlici-
paruit, unitate personaecopulans utramque naturam, pem; et, quod plus est, ad partem suaedexteraecol-
ut et solita sublimaret insolilis, et insolita solitis locavit. Cognoscamusquis ille est 290 Qmaudivil:
Sede addexteram meam; quaenatura est, hcui dixit:
temperaret. .
Ittm ejusdem in Expotitione Evangetii secundum Esto meaeparticeps sedis? Illa nalura est, quae audi-
Joannem inter emtera. Quid igilur, haeretice? cum r. vit: Ttrra et, et in terramibit.
Ghrislus sit Deus et homo, loquitur ut bomo, et tu llemin eademhomilia.Qao sermoneutar,quoverbo
in
calumniaris Deo? Ille se naturam commendat hu- dicam, reperire non possum. Natura fragilis, natura
manam c, lu in illo audes deformare divinam? Et conlempta, et omnibus mousirata deterior, omnia vi-
: Agnoscamus geminam substantiam cit,omnia superavit,' et omnibus hodiernadie meruit
infra 289
Cbrisli, divinam scilicet, qua aequalisest Patri; hu- excelsior reperiri. Hodie angeli vota diu desiderala
Hodiearchangeliquod multo tempore cupie-
xnanara,qua raajorest Pater. Utrunique autem d simul ceperunt.
non duo, sed unus est Christus, ne sit qualernitas, bant inspicere valuerunt; nostram enim naturam in
nonTrinitas Deus. Sicut enim est homo anima ratio- sedeDominica fulgentem knmortali gloriaperviderunt.
tialis et caro; sicunus est Christus Deuset homo : ac Sancti TheophiliepiscopiAlexandrini, de epittolapa-
anima e tehali quam per JEgyptum dettinaviti.
perhoc Christus est Deus, rationalis et caro.
Cbristum in his omnibus, Christumin singulis confi- Cujus rei lestis est ille k qui loquilur: Omnetdecti*
temur. Quis est ergo per quem factus est mundus? naverunt, timul inutilet faeti tunt (Pt. CXLIII,5). El
Cbristus Jesus, sed in forma Dei. Quisest subPonlio prophetaeChristi auxilium deprecantes: Domme, in~
Pilato criicifixus?Cbristus Jesus, sed in forma servi. „( cHnacmlosl et detctnde; non ut mutaret loca in quo
Sancti Joannh Constantinopolilaniepiscopi, et eonfes- sunt oronia, sed ut propter salutem nostram, carnem
toris in homiliade cruceet latrone inter catera. lmraanae fragilitalis aSsumeret; Paulo eademconci-
Sed cur cumcruce veniat, videamus. Scilicet ut hi nenle: Cumetiet divet,pauperfattut ett, ut not illiut
qui eilm crucifixerunt, suae sentiant dementiaecaeci- paupertate divitet ettemut (A Cor. vin, 9). Yenitijue
taiem; et ideo impudenliae eorum signumportatur; in terras, et de virginali utero, quem sanctificavit,
et ideo propheta ait: Tunc lamentabunturiribusterrm, egressus eSt homo, interpretalionera norainis sui
videhtes f accdsatorero, et dgnoscentes peccatum. Et Emmanuel, id esl, nobiscum Deus, dispensalione
quid miriim est si cruccm portans adveniat, quando confirmans, mirum in modum ccepit esse quod nos
et vulnera corpoiis ipsa demonstrat? Tunc enim, samus, et non desiit esse quod erai, sic assumens
inquit, videbuntquethcrucifixerunt(Zachar. xn, 10). naturam nostram, ut quoct erat ipse non perderet.
Et sicut post resurreclionem voluit Thomaediffiden- Quomquamenim in Joanne scribatur: Verbumearo
tiam confutare, et illi clavorum loca monslravit, et fattum ett (Joan. i, 14) id est, aliis verbis, homo;
lateris vulnera declaravit, et dixit : Mitte manum tamen non est versus in carnem, quia nunquam
tuam, etvide quoniamspiritus carnemet ossa nonha- Deusesse cessavit, ad quera et sanctus ioquitur: Tu
bet, sicut me videtishabere (Joan. xx, 27; Luc. xxiv, "^ aulemidem ipse es (Pt. ci, 28); et Pater de coelocon-
39); sicet tunc ostendet vulnera, cruceraque demon- teslalur, et dicit: Tu et Filiut tneut dileetut, tn quo
strabit.utostendatseesse illum.qui fueratcrucifixus. mihi benecomplacui(Matl. m, 17; Matc. i, 11; Luc.
Item tjusdtm episcopiin homiliadt asctnsioneDo- in, 22); ut et horao factus nostra confessione per-
mini inter emtera.s Namsicut duobus jurgio separatis, manere dicatur quod fuit priusquam homo fiertt;
unus in medio posilus allercantium litem discor- Paulo nobiscum eadem pradicante : Jesus Chrittut
» Quesn. oraisit earnis; et dein habet tui perfecto ' Quesn., accutatoret.
immortalilatem. E Idem oraisit nam.
b Idem, ef hominem. h Idem, ctti diciiur.
c Quesn., eumin illo. 1 Idem, ef hodierna die meruit angelit exeelsiorre-
d Quesn. omisit simul.
• Quesn., alio verborum ordine, tt caro Dti. Quis periri.i Hoc testimonium est ex versioneS.
est sub Ponlio .... in forma seni? Quis etl per quem Hieronyuii inter ipsius sumptumOpera lora. I, epist. 98, n. 4,
factus estmundus?Chrhtus Jesus, sed in formn Dd. edit. Yeroii. ln cod. Oxon. titulus est : Ex ephtola
Chrhlum ergoin his omnibus,Chrislumin singutiscon- S. TheophiliAlexandrini, de Pateha.
fitemur. Notatquc in marg. : Vox Dei esl in solo cod. k Quesn., qui ditit
Oxon. ExVind. emendavimus, ordineinque restitui- 1 Alii codd. cum vulgatis addunt iuot.
«lusAsuffrafianiihusaliismss. ct excusis codicbus.
 593 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 591
heti, et hodie, ipte elin mtetnum (Hebr. xni, 8). In eo A j patus sit etiam Filius hominis, nonnuda tantummodo
enim quod ait, ipse, ostendit eum prislinam non m'u- voluntate, sed nec assumptione sola personae, sed
lasse naturam, nec Divinitatis suae imminuisse di- quod diversacquidem naiurae in unum convenerint.
vilias,» quia propter nos pauper effecius, pienam Unus tamert ' ex ambabus Christus et Filius, non
simililudinem nostrae condilionis assumpserat. evacuata aut sublata diversitate naturarum per con-
b Jfem ejusdem ephcopi in alia ephtola paschali junctionem; sed quia simui nobis effecerunt unum
eontra Origenemintercmlera. Unus 291 Filius Patris, Deum et Christum et Filium, id est, Divinitas et hu-
nostrique medialor, nec aequalitatemejus amisit, nec manilas per arcanam illam ineffabilemquecopulatio-
a nostro consorlio separatus est. Invisibilis Deus, et nera ad unitatem. Itaque is qui ante saccula omnia
visibilis homo, forma servi absconditusc et Doroinus est natus ex Paire, etiara ex muliere carnaliter dici-
gloriae confessionecredentium comprobatus. Neque . tur procreatus : non quia divina ipsius nalura de
enim privavil eum Pater naturae suaenomine, post- sacra Virgine sumpsit exordium, nec quod propter
quam pro nobis bomo ct paupcr effectus est; nec iu seipsam opus habuit secundo nasci, post illam nati-
Jordane fluviobaptizalum altero appellavitvocabulo, vitatera quam i habebat ex Patre: est enim ineptum
sed Filium unigenitum d :Tuet Filiut meut dilectus, j$ et stultura hoc dicere, quod is qui ante omnia saecula.
inquo mihi benecomplacui: nec simililudo nostra in est consempiternus Patri secundaegenerationis cgue-
Divinitatisest mutata naturam, nec Divinitas in no- rit ut esse inciperet; sed quia propler nos et propter
strae naluraeversa est similitudinem. nostram salutem naturam sibi copuiavit humanara,
Sancti Cyritli epiteopi Alexandrini. et processit ex muliere. Idcirco dicitur natus essa
Homo e nominatus est, cum sit natura Deus, Dei carnaliter; neque enim prius natus est homo com-
Palris Verbum : quoniam siiniliter ut nos carni com- munis de sancla Virgine, et tunc demum inhabilavil
municavit et sanguini. Sic enim terrenis apparuit, in eo Verbum; sed in ipsa vulva uteroque virginali
non arailtens id quod erat, sed assumensbumanitatis se cum carne conjuhxit, et sustinuit generationem
naluram in sua ratione perfectam. carnalem, carnis suae nativitatem, suam faciens.
Item ejutdem. Unus igitur est, et ante incarnatio- k Sic illum dicimus et passum esse, et resurrexisse;
nemDeus verus, etqui in humanitate mansit id quod non quia Deus Verbum in sua natura passus sit, aut
erat, et esl, et erit. Non discernendo igitur unura plagas, aut clavorura transfixiones, aut alia vulnera,
DominuraJesum Cbristuni in hominem seorsum, et Deus namque incorporalis et extra passionem est:
seorsum in Deum; sed eumdem unumque Jesum Q sed quia corpus illud quod ipsius proprium factunt
Chrislura esse dicimus; non ignorantes differentias est, passum est, ideo haecomnia pro nobis ipse dici-
naturarura, sed eas inconfusas inler se reservantes. tur passus. Inerat enim in eo corpore, quod palieba-
Item ejusdem in epittola ad Nestorium:f Ait igiltir tur, Deus, qui pati non poterat.l Simili etiam modo
sancta ct magna synodus, ipsum, qui cstex DeoPatre mortem ipsius intelligimus. Immnrtale enira et incor*
naturaliter natus, Filium nnigenitum, Deuiride Deo, rupiile est naiuraliter, et vita, et vivificans Dei Ver.
verum de vero, lumen de lumine, per quera et cum bum; sed quia corpus ipsius proprium gratia Dd,
quo orania fecerit Pater, hunc descendisse «, incar- juxta Pauli vocem, pro omnibusmorlemguslavit(Hebr,
natum esse, et hominem facttim, passum esse, resur- n, 9), idcirco ipse mortem dicitur passus esse pro
rexisse tertia die, et ascendisse rursus in coelos.Haec nobis : non quod ipse mortem esset expertus, quan-
nos sequi verba debemus, his nos convenit oblempe- tum ad ipsius naturam pertinet, insania est enim IIOQ
rare dogmatibus : consideranles quid sit incarnaiumi vel sentire, vei dicere; sed quod, ut supra diximus,
esse, et hominem factum Dei Verbum. Non enimi vera caro ipsius mortem gustavit. Ita et resurgento
dicimus, quod Dei natura, conversa vel immutata, carne ipsius » rursus resarrectionem dicimus, non
facta sit caro; nec quod in totum hominem, qui est, -. quia in corruplionem ceciderat, absil, sed quia ejus
ex anima h et corpore, transformata sii; sed illud resurrexit 293 corpus' : ila Christum unum et Do-
magis, quod carnem animatam anima rationabili sibi minum confitemur, non tanquam hominem cum
copulaverit Verbum substantialiter, ineffabiliter, ct verbo coadorantes, ne divisionis quaedam species
indeprehensibiliter, factus sit bomo, 292 et nuncu- inducatur; sed unum jam et eumdem adorantes, quia

» Quesn., ^ut propter not. h Quesn,, et earne. Mox cod. Oxon., quod carnem
b Hocquoque testimonium sumptum est ex imer- animatam rationalh sibi anima coputaverit, et Ver
pretatione S. Hieronymi inter ipsius Opera tom. I, bum indeprehensibiliter factum tit homo; minu?
epist. 96, n. 3, edit. Veron. recte. Sic Quesnellus, qui dein ante faciits sit prae
• Vulg. Hier. cum mss. Vat. Hisp. et Isid. addunt misit ac.
est;d et dein quidam vulg. habent comprobatur. ' Idem Quesn., ab ambabusChrhtus Dd Filius.
Quesn. addit nominaviidicent; etmox postvocemi i Ms. Oxon., habuit.
Dit-inifjfii addit e;'us. k Quesn., SitWum.
e Idem, nalus est. - ldem, Ac simili; et post pauca, sed qua corput.
1 Ex versione, quae inferius, cap. 56 hujus colle- Mox vero post verb*a grdtia Dti, cod. Oxon. addit
ciionis, iniegra refertur, et qua usus est S. Leo, tradtns.
;' epist. 165. m Quesn. omittit rursus; et dein habet nonauoditi
s Quesn. addit de cctlo. Post pauca Oxoii. omittit;
mtui. torrupiiontm ceeiderat,quod abtit.
895 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. m
non esl alienum a Verbo corpus suum, cum quoipsi A quam assumpserat humana natura, unum e duobus
etiam assidei Patri. Nec hoc ita dicimus, quasi duo- invicera conlrariis existens, carne ac spiritu, aliud
bus filiis assidentibus, sed unocum carne per uni- in Deura assumitur, aliud Deitatis graliain praestat...
latem; quia si talem copulationem factam per stib- Missusesl quidem, sed ut homo : duplex enim erat
stantiam, aut quasi impossibilem, aut quasi parum in eo natura. Ihde denique et laboravit ex itinere,
decoram noluerimus accipere, in id incidimus, ut inde et esuriit, et sitiit, et contrislatus est, et flevit,
duos filiosesse dieamus.» Nec enim debemusdiscer- bumani corporis lege.
nere et dicere hominem separatira fuisse sola Filii Sancti Basitii ephcopi Cappadocisd.
appellatione honoratura; et rursus Verbum, quod est Cum ergo ita quacdara in Chrisio videamus hu-
ex Deo et nomine el veritate Filius Dei. Sed discer- mana, ut nibil ° a communi mortalium fragilitatum
nere iu duos filios non debemus unum Dominum dislare videanliir; quaedam ita divina, quae nulli
Jesum Christum. Neque enim id adjuvat rectam fidei alii nisi illi ineffabili naturae conveniant Deitalis;
rationem, licet nonnulli copulationem nescio quam hseret humani inielleclus angustia, et tanlaeadroira-
perbibeant personarum. Non dixit enim Scriptura, tionis stupore perculsa, f quo declinet, quid teneat,
Verbum Deipersonam sibi hominisassumpsisse; sed1JJ » quo se converlat ignorat. s Si bominem putet, de-
earnem factum esse: id autem est oslendereVerbura1 victo mortis regno cum spoliis redeuntem a mortuis
Dei similiter ac nosb participatum habuisse carnis cernit : propter quod cum omni metu et revercntia
ac sanguinis, et corpus nostrura proprie suum fe- contemplandum est, ut in uno eodemque ita utrius-
cisse, et hominem ex muliere proccssisse, non ab- que naturae verilas demonstretur, ut neque aliquid
jecta nec deposita Deitate aut generatione illa quam indignum el indecens de divina illa et ineffabilisub-
babebat ex Patre, sedmansisse eliam in assumptione stanlia sentialur, neque rursum quae gesta sunt,
carnis Deum, quod erat.Hoc ubique rectaefideiratio1 b falsis illusa iinaginibnsaeslimentur.
protestatur. In lali sensu sanctos Palres fuissecora- 295 CAPITULUMXLII.
perimus : ideo illi non dubitarunt sanctara Virginem1 J lncipit exemplar gestorum, ubi in Constantinopoli-
dicere Theotocon, nnn quod Verbi nalura Deitasque\ tana synodoa sancto Flaviano ephcopo et tonfet-
in sancta Virgine sumpslt exordium, sed quod ex eat tore Eutyches hmreticusauditus atque damnaiut ett.
natum sit sacrum illud corpus animatom anima fa- Congregata rursus sancta et magnasynodo, prola-
cui substantialiter adunatuni Dei Verbum t tis sanctis et i tremendis Evangeliis, et k praesento
tionabili,
carnaliter natum esse dicitur. sancto ac venerabili archiepiscopo nostro Flaviano
( ih secretario
episcopii, statuto tempore, secunda fe-
294 Sancti GregorH Nazianzeni epittopi in homilia1 ria, quae estl x kal, Decehib., Asterius presbyter
de Epiphania. m et primicerius dixit: Advenit stalutus dies, et ve-
« Lum ergo processisset ex Virgine Deus in eai nerabilis Eusebius episcopns pro foribus slans petit

* Cod. Thuan., Nec enim dhcernere fas est. Additt et ad Graecumtextum alicubi exacta, inseria legitur
Quesn. in margine : Aliasjuxta Grmcamledionem: act. 11 ejusdem concilii. Est autem actio 7 synodi
Necesse est enim, elc., quod velut contequent ex do- Constantinopolitanseadversus Eutychen. Omnia qui-
ctrina Nestorii dicitura Cyrillo. dem Graecagesta ejusdero synodi ad Leonem missa
b Ita Vind. cum ms. Oxon. Queshellus praetulitt fuere. Sed cum in hac septima et ultiroa actione lo-
partictpium. tius rei sumuia , et judicium Palrnin coniineretur,
• Ea; oratione 38 in Theophaniam, seu Nativitatem n haec sola statim Latine reddita est, ac proinde luec
Domini,cap. 20, ex Rufiniana, uf opinot, interpteta- sola in aliquot Latinas collectiones transivil; etde-
tione. QUESNELLDS. scripta fuit sive statim post epislolas ipsius Leonis,
4 Ex quo Basilii opuscutonon liquet. Idem QIIESN. ut in colleclioneYat. 1342, sive inter ejusdem pon-
e Quesn., a communionemortalh fragilitalh distaree tificis epistolas, ut in collectioneadditiomim Diony-
videatur. sii. Titulum exbibuimus, uti in mss. hujus nostrac
i Cod. Thuan., «f quo declinet... ignoret. e't praecedentium duarum vetuslarum collectiontim
e Quesn. ex solo cod. Oxon. addidit : Si Deum n O praefertur.-Quesnellus vero sic : Gesta damnationis
putet,crucifixumconlemptalur; at fatetur haecdeesse e Eutycheth in synodoConstantinopolitana,prwsenteS.
in cod. Thuan. sicut etiam desunt in nostro Vind. I. Flaviano confessoreejusdemtirbh ephcopo.Val. 3853:
et in omnibus aliis codd. Vide not. 70 in testimonia ia Incipit definitio tynodi Constantinopolitanmadversut
subjecia Leonis epislolae 165 (nostr. edit. tom. 1 col.l. Eutychen.
i Ha omnes nostri codd. et Raluzii. Snlus Quesn.,
1185, n. 8).
h Notat Quesn. in margine: Ita ex Thuan. et Oxon. i. et reverendit.
oonam tectionem composuimus, qum in Gtimanico<,, k Ita vetustaecollectiones, mendose; ex Graeco
episf. 134, al. 97 (nunc 165) S. Leonh codice t-
teperi- enim legendum est cum vulg. Conc. et Vat. 3855,
tur. Oxon.pro illusa legil suis; Thuan. pro aeslimeniur
ur prmsidente.
t. i Sic oranes nostri codd. Vulg. Conc. cum mss.
legit aptentur. NosterVind. vulg. leclionem approbat.
1 Praeiercodices m anliquae versionis Chalcedonensis vicesima secunda
hujus collectionis invenitur etiam
in mss. collectionum Vat. 1342, et in additionibus as dies mensh Novembrh, quac eodem recidil. Quesn.
Dionysianis, quarum tres codices recognovinius, i, pcrperam in lextu recepit kal. Deeembris, omissa
Vat. 5845, Vallicel.A 5, et Vercellensem. Praemissa sa nota numerali, x.
est prceterea codiciVat. 3833, qui colle.ctionemcar- r- m Codd. additionum Dion. cum ms. Paris. purte
dinalis Deusdeditcontinet; ac landem ex hac eadera ra versionis antiquae synodi Chalcedonensis, et primi-
versione, quae Leoni in suo de Eutyche judicio usui ui cetius notatiotum.Yulg. Conciliorumcum quibusdam
ib excmplaribus Rusti'; , concinen^" Graeco texlu, ef
fuit, uti patebit ex not. 56 (iufta, col. 602, n. P), ab
«ittiquo coacilii Cbalcedonensis interprete a, notarius; mox iiuein vulg. curaVat. 3853, prmfcribut.
recepta,
597 CODISXCATSONUM ECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS AFOSTOL. «93
»
se inlromitti. Flavianus episcopus dixit: lngredia- A legit raagnus silentiarius ita: i Nos pacem cogitamui
tur. Cumque ingresstts fuisset, Flavianus episcopus sanctarum Ecclesiarum, et catholicaefidei, cusiodiri
dixit : Eant Philadelphius et b Cyrillus diacones, et volumus rectam et Deo inspirante praedicatamfidein
requirant presbyterum et archimandritam Eutychem a parentibus nostris, qui in Nicaea congregati sunt,
circa episcopinm, si occurrerit secunduro promis- trecentis et deceraoclo k et his quiEphesi interfueruut
sionem suam , el vocent eum ad concilium. 296 damnationi Nestorii :boc ergo volumus ne scandalum
e Et paulo post redeuntes praedicti diaconi, dixerunt in praedicta catholica fide immiltaiur. Et quoniam
quaesitumper universam ecclesiam, sed non inven- scimiismagiiificentissimumpatriciumFlorentiumesse
lum, nec quemquam ipsius. Flavianus episcopus fidelemet probatum in recta fide, volumus ipsum in-
dixil : Rursus Crispinus el Diogenianus diacones leresse audientiae synodi, quoniam sermo de fido
euntes requirant eum circa ecclesiam, et ubicunque esi. l Cura haec leguntur, Flavianus episcopusdixit:
eum didicerint esse, evocent eum; et cum abiissent, domnum Floremium m fidelem omnes scimus, et
et reversi essent diaconi, dixcrunl ipsum quidera non probatura in catholica, et volumus ipsum inieresse;
repcrtum, d sed cognovissequod cum maximamul- discamus autem el ab Eutycbe presbylero si vult et
tiiudine militum et monachorum ac praefectianorum ipse eum interesse. Eutyches presbyler et arcbiman-
apparitorum eum esse; et cum ista dicerentur, et B drites dixit: Quodvult Deusetsanctilas veslra.facite;
exspectaret sancta synodus, Joannes venerabilis ego me vobis commendo. Flavianus episcopus dixit:
presbyter defensor dixit : Occurrit venerabilis pre- Veniat et magnificeiitissimus Florentius patricius;
sbyter et archimandrites Eutyches cum magna mul- dignare ergo, n silentiari, illura vexare. Magnus si-
liludine militum, ct monacliorum, * et praefeetia- lentiarius dixit: Jubete et aliquem clericorum mecum
norum apparitorum sublimissimae potestatis prce- mitti, ne fortasse dubilet quod vestra sanctitas mi-
fecti prxtorio, nec aliter permiitunt eum cogni- serit. Flavianus episcopus dixit: Si jussisset piissimus
liooi intrnmitli,f nisi cum eis promiserimus eura nos imperaior nos mittere, misissemus : quoniara igitur
repraesentaturos; et est pariter magnus silentiarius et non jussit, ipse solus perge ad ejus ampliiudinem.
ipse, s curaeo pro foribus, cupiens ingredi, ulpote di- . Et cum venisset magnificenlissimuspalricius et ex-
reclus a religiosissimoimperatore nostro. Fiavianus consul Florenttus, sancta synodus dixit: ° Stet in
episcopusdixit: Ingrediantur. Gumque ingressi fuis- medio accusator, et qui accusatur; et leganlur ab
sent, magnus silentiarius dixit: Per vestigia vestra si iniiio quae acta sunt inter venerabilem 298 episco>
jubelissuscipereresponsuindominiimperatoris,»circa pum Eusebium et venerabilem P presbyterum archi-
quaedarascripta mandaverunt, quae, si placet, relego. mandritem Eulychen; ut instructi ex bis quae gesta
297 Sancta synodus dixit: Relege quaea religiosis- G sunt, congruentem aequitati et sanclis canonibus ter-
simo knperatore nostroque filio praecepta sunt >. Et minum demus his quae olira i nata sunt. Eulicius
" lidem codd. addit. Dion. cum vulg. et Graeco, tam. Vat. 1342 habet solnm prmstante. Cod. Corb.
atchiepiscopus, etsimiliter poslea. Rustici cum Crab., Quoniamnot de pace cogitamus,et
b Ms. Corb. Rustici apud Baluzium cum Graeco, de sanctis Dei Ecclesih, et pro catholicafide, et custo-
Berillut. diri... a Patribus noslris.
c Quesn. inseruit Iverttnt. Delevjmus audoritate k Codd. addit. Dion., et ab his, qui Ephest interfue-
noslrorum mss. et excusorum codicuni. Dein vulg. runt in damnatione Nestorii; et dein cum mss. Ru-
Conc, qu«si(um quidemillum..... sed non inventiim stiei, audientia synodali.
nec iptum, nec quemquamipsitis. 1 Vat. 3833, JEfcum hac legcrentur. Codd. addit.
d Vulg., sed didicisse quod appatilorum essel Dion. etRustici cum vulg., Adltttccumhmclegerentur,
vtnturus; et cumitla. Idem babenlcodd.addit. Dion., melius. Post vocem aulem legerenlur in vulg. ex mss.
nisi quod legunt sed cognovissent,quod. Quesn. pro Rustici adduntur acclamationes synodi, quaein nostra
quod praefertse. collectione ac caeteris omittuntur.
*Cod. Thuan., ef prmfecti. Mox vulg. cum mss. m Quesn. addit illustrem et; delevimus cum Vind.
Oxon. et Vat. 3833, polestatisprmfectorumprmlorio. aliisque codd. Moxmss. addit. Dion. et vulg., in ca-
f Ilacodd. Vind. Thuan. Vat. 1342, et addition. tholica fide.
Dion. Quesnellus delevit cum eit. Vat. 5833, ntst dt. n Vulg. Conc. cuni Vercel. et Val. 3833, fili silen-
Vulg. Conc, et non aliter eum volunt dimiltere, ut tiari. 'MoxTliuan., illum vocare; vulg. Conc, fatigari
ingrediaturin veslrumsanctumconcilium,nisi eh pro ad eum. Codd. Rust., faligari eum, vel fatigare te ad
misetimusrestituturos ejus personam. Est veropariter n eum. Ms. Paris. versidhis antiquaeconciliiChalcedon.,
et magnut mirandhsimttssilenliarius. fatigare eum. Alii codd. Val. 1342, et tres additionum
sVuIg. cum mss. addit. Dion., una cum eo prm Dion. Vat. 3833, cum Vind. hujus collectionis, illum
[oribut. vel «ea;ari, quod cum Graecoconcinil. Dein
h Quesn., circa qumdam,qum mandaverunt, relego. vexare,addidiraus mecumcum omnibus nostris codd. et vulg.
Praetulimus cod. Vind. cum quo caeteri aliarura col- Conc.
lectionnm concinunt, nisi quod Vat. 1342 habel: 0 Vulg. Conc, cum. mss.addiu Dion. et Vat. 3833,
Cerfa qumdamtcripto inandaverunt; Vat. 3833, eerfa Stenf.
qumdam mandaverunt; codd. addit. Dion., charla F Vox presbyterumaddita cum ms. Vind. suffra-
enim qumdam tcripta mandavit.Melius mss. Rnstici ganlibus vulg. et codd. addit. Dion.
apud Baluzium, cerfa enim qumdam tcripto mandavil. iMelius codd. addit. Dion. Vat. 3833, ct vulg.
1 Nostrse lectionem immutare nolui- Conc, mota stmt. Mox Eticius perperam legitur in
collect^is
mus, etsi verior sit m mss. aliarum collectionum, in mss. hujus collectionis; legendum est enim curocae-
quibus hic additur fili, et amea delentur, nottroque teris et Graeco,Aeftus. Dain pro lcgebalsolns Quesn.
filio, vel saltem quo filio. cum legit. Codd. addit. Dion. etVat. laudatus
i Mss.addit. Dion., Quoniamnospacemcogitamus... cum Oxon., vulg., legebatfactam cognitionemgestorum
«t tuitodirt votumusrtctam tl Dto prmstante vradica-
509 APPENDIXAD S. LEONIS MAGWOPERA. 000
diiconus et notarius legebal factum sub cognitione A presbylerum Eutychencominuo suscipiet' aliquis con-
gestorum. Et cum legeret pervenit ad partem » se- sentientem, nisi convincatur quid anle senseril. Eu-
cundac epistolae sanclaememoriaeCyrilli scriptse ad sebius episcopus dixit: Meiuo f concussionem ejus.
venerabiles episcoposOrientales, in qua ha?cconti- Ego pauper sum, minatur mihi exsilium : divitias
nebantur : Confitemuritaque DominttmnottrumJesum habet; nam designat mihi jam nunc k Oasim loco
ChristumFilium Dei unigenitum,Deumperfectum, et exsilii. Flavianus episcopus dixit:l Etsi saepiusper-
haminemperfeclumex animaralionali et corpore, ante severes eadem dicens, nos tamen veritaii niliil prae-
tmcula, ex Palre natum secundumDeilatem,in ullimis ponimus. Eusebius episcopus dixit : Si convictug
autem diebuseumdempropler nos et propter nostram fuero ego calumniae, dignitatem amittam. Floreniius
salutemde Maria Virgine secundumb humanamratio- illuster dixit: Spatium offeralur Eulycbi presbylero,
nem; consubstantialemPatri tecundttmDdtatem, et ut exponat quemadmoduincredit; et tunc m rursus
consubstanlialemnobis tecundumhumanitattm. Dua- interrogetur cur modo ista asserens anle aliter asse-
rum thim naturarum unitio facta tst: propter quod rebat. Eusebius episcopns dixit: Sicut praedixi,prae-
c unttmChrhlum, unumDominumtonfitemursecundum judicium mihi non fiat n ex ejus, repentina consen-
gratiam inconfutmunitalh. Confilemursanctam Vir- sione, et interrogetur : nam ego ex his quaeante
ginem Thtotocon; propler quod Deus Verbum d in- B gesta sunt convici eum non recte sensisse. Flavianus
earnatus el homo faelus ett, et ex ejut eontepliont episcopus dixit : Non habebis pracjudicium,si modo
adunaviitibi qttod tx ta susttperat templum. Eusebius consenserit; nam quaeante actasunthabent propriam
episcopus dixit : Iste per vestigia vestra * haecnon iirrailatem. Eusebius episcopus dixit : Consentit iis
confitetur, nec his aliquando consensit; sed contraria quaemodo lecta sunt sanclae memoriaeCyrilli ° scri-
his sensit, et locutus est ad unumquemque ad se ve- ptis, et confiteiur duas 300 naturas adunatas in una
nientem, et docuit. Florentius expraefectusdixit: Si persona, et in una substantia , aut non? Flavianug
placet veslraesanclitati, interrogetur papas Eutyches episcopus dixit : Audisti, presbyier Eulyches, quid
utrum his consentiat. Eusebius episcopus dixil: Pa- accusator tuus dicat? edicito nunc si ex duabus na-
timini, legalur omnisactio gestorum; sufficiunt enim luris unitalem confiieris. P Eutyches presbyter dixit:
mihif prius acta ad 299 eum convincendum, nam Etiam ex duabus namris. Eusebius episcopusdixit:
mihi jam manifestatus est. Neque enira si modo Confileris duas naturas.domne archimandrites,ipost
consenserit sumens alicunde documentum, s debeo incorporationem, ot consubstantialem nobis dicis
pati praejudicium.Nam ego demonstravi eum el per esse Chrislumsecundum carnem, aut non? Eutyches
sanctiones quae ad eum missaesunt a sancta synodo, presbyter, dixit: Ego non veni disserere, sed veni
et per lestes episcopos eadem possum rursus osten- Q ' suggerere sanctitaii vestrae quid sentiam; scriptum
dere, si negaverit. h Est enim doranus Melipttongus, est autem in hac chartula quid sentiam, jubete eam
et domnus Jobinus, et domnus Julianus scientes. legi. Flavianus episcopus dixit: Ipse lege. Eutycbes
Flavianus episcopus dixit : Nemo neque tibi conee- presbyter dixit : Non possum. Flavianus episcopus
det, Eusebi episcope, eum non convincere, neque dixit : Quare? lu non exposuislij aut alterius est ex-

» Vocessecundmet venerabilesephcoposa Quesnello habent Joannts. Vat. 3833, Jovinns. Dein post teienta
omissas addidimus ex omnibusnostriscodd. et vulg. codd. aliarum collectionum addunt cettissime, vel
b Sic. Vind. et caeterinostri mss.codd. Quesnellus, cettissimum.
humanalionemnatum. Vulg., humanitatem,sine voce 1 Quesn., atiquis, nisi ptiut convincalur. Nostros
natum. codd. et vulg. praetulimus.
« lla iidera codd. et vulg. Qucsnellus, unnm Ckri- i Codd. addil. Dion., ipsiui convenlionem.Melius
ttum nostrum Dominum.Dein inconfusmunitionh in Crab. cum mss. Clialced., ipsius citcumventionem.
Vat. 3833, cura mss. conc Chalced. k Codd. Thuan., insulas inlocoexsilii.VM..1342et
d Quesn., ex ea incarnatus, et homo factusest, ejus Crab., in margine, eas in loco.Codd. addit. Dion. et
conctptione. Secuti sumus cod. Vind., concinenlibus Vat. 3833, Oasimlocum exsilii. Exemplaria conc.
caeteris, nisi quod aliqui habent tncarudfum, alii vero Chalc. prtrpiiiijifmihijamOasam, id est petramexsilii.
I Mss.
omittunt et a-nteex ejus. conc. Chalced., Licet mitliesista perseveret
• Vat. 1342, cum vulg., hoc non confiielur. dicendo; et post aliquanto, inquhitioofferatur.
1 Mss. conc. Chalc. et Vat.^833 delent prius. MoxD m Codd.addilion. Dion.delenl rurtttt;etpostpauea
apud Qiiesn., convincendum: jam mihi manifestatus proII atterebat mss. cnnc Chalced.habent senfieoaf.
est. Exemplaria Vind. et Tbuan. praetulimusceteris Codd. Clialc, de ejus modernaprofessione,et in-
nostris consentientibus.CodicesChalced. Raluziicum lertogelttr. Ego enimex his, qumante acta sunt, docu-
Crabb., nam mihiconvictutest. mentisconvicieumnon recta sentienlem.
0 lidem codd. cura vnlg. Conc. delent scriptis, ac
s Iidem codd. Raluzii, debeoprmjudiciumsuslinere.
Mox solus Quesn. post demonsiratiteum addit limreii- raox sequuntur : et confiteiurduarumnaiurarum unt-
tum; ignorant- orones nosiri mss. et excusi codd. iionemfaclam in una persona, el in tma subsislentia.
Exeroplaria addit. Dion. et Chalced.: JVam ego de- P Septem sequentes voces Quesnello exciderunt.'
monstrabo eum, et professiones qtue ad eum missm Ex otnnibus nosiris codd. el vulg. revocavimus.
suni. Vat. 1342 habel pariter demonstrabo. Melius i Vulg. cum mss. Gltalc. et Vat. 1542, posi incar-
vulg. Conc. cum Graeco: Nam ego demonstravieum nalionem. *
et per professioneseorum,quiad eummissisunta saneta 1 Eadem mss. Cbalced., tathfacere tanctitati ve-
in hacchartula quomodosen-
h SicVind. et plerique alii coJd. Quesn., Sunf tnim. '_ttrmquomodosapiapi...
synodo.
tio. Dein voces jubete eam legi coJd. Vat. 1341 el
Moxpro Jobinus codd. addit. Dion. cum vulg.Conc. addit. Dion. transferunt post voces nonpossum.
601 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOLc 602
•
positio? si tua est, lege ipse : Eutyches presbyler A. tus est. Si ergo mater ejus consubstantiaus est nobis,
dixit : Mea quidera est » dictio; quae mea dictioi el ipse secundum carnem consubslantialis est nobis.
aaqualisest sensibus sanctorum Patrum. Flavianusi Euiyches presbyler dixit: Quoniam modo dicilis,
episcopus dixit: b Dicquorum Patrum, per te ipsum;; s omnibus consenlio. Florentius vir illusler dixit:
quid autem opus habes charla? Eulyches presbyler Mater si nobis consubsiantialis est, sine dubio et
dixit: Sic credo : Adoro Palrera cum Filio, et Filiumi Filius consubstantialis nobis est. Eutyches presbyter
cum Patre, et Spirilum sanctum una cum Patre ett dixil : Haclenus non dixi quoniam ipsum corpus
Filio. c ConQteor autera praesentationem incarna- Dei confiteor. h Animadvertis? Non dixi corpus hu-
tam ipsius factam ex carne sanctae Virginis, et in- manum, corpus Dei; huinanum autem corpus, et
eorporalam perfecte propter noslram salutem. Sic quoniam 302 ex ips» Virgine incarnatus est Domi-
tonftteor coram Patre et Filio et Spiritu sanclo, et; nus. Si aulem oportet ut dicatur ex Virgine * con-
vestra sanctitate. Flavianus episcopus dixit: Con- substantialis nobis, et hoc dico, doraine; tamen
fiteris consubstantialem Patri secundum Divinita- Filium Dei unigenilurn Dominum coeliet lerrae con-
lem, et consubstantialera matri secundum hu- dominantem et conregnantem Patri, qui i considel
manitatem, eumdem ipsum unura Filium Dominum et collaudatur. Neque enim dico consubslantialem
nostrum Jesum Christum? Eutyches presbyter di- B negasse, eo quod sit ipse Filius Dei: ante quidem
xil: 301 Ego. quoniam commendavi nie sanctitati non diccbam, k dico quidem modo tibi, puto quod in
vestrae,dixi quid sentiam de Patre et Filio et Spiritu exordio dixi; nunc autem quoniam sanclitas vestra
•anclo; nihil ulterius me interrogetis. Flavianus epi- hoc dicit, dico. Flavianus episcopus dixit : Ergo per
scopus dixit: Non. dNuncconliteris ex duabusnaturis necessitatem, non per voluntatem, veram fidem con-
?
Christum Eutyches presbyter dixil: Dixi •
quoniam fiteris? Eutyches presbyler dixit:Nunc, Doraine, iia
confiieor eumDeumac Dominumccelietterrae. Hacte- 1 habel: usque ad istam horam metui dicere, quo-
nusde ejusnaturadisputare mihi enon persuadebam: niam scio Dominum Deum noslrum, et de ejus natura
consubsiantialemautem nobis nunquam hactenus me: dispuiare mihi non persuadebam ; quoniam autem
dixisse confiteor. Flavianus episcopus dixit: Nondicis vestra sanctitas permittit et docel, dico. Flavianus
consubstantialemPatri secundum Deitatem,et consub- episcopus dixit: Non nos novilatem inducimus, sed
stanlialem nobis secundum humanitatem ? Eutyches m parentes nostri eXposuerunt; et sicut exposiia
presbyter dixit: Usque ad hodiernum diem non dixi ab eis fides habet, sic credentes, in his perseverars
corpus Domini et Dei nostri consubstantiale nobis; omnes volumus, et nullum aliquid innovarc Floren-
vanclam autem Virginem confiteor nobis consubslan- |C tius vir illusier dixit: Consubslantialem n ex duabus
\Jalem, etquoniam ex ea incarnatus est Deus noster. naturis post incarnationem Dorainum nostrum, qui
' Basilius episcopus dixit: Si mater esl nobis con- ex Virgine ° est, dicis, an non? Eutyches presbylei
subsiantialis, ct ipse, quoniam filius hominis voca- dixit : P Confiltor ex duabus naturis (uitse Dominun

» Load. Chalc el addil. Dion. utrobique dictaiio. Potiores codd. cum Vind. praetulimus. Sensus auten
Vind. cum Vat. 1342, primo loco, dictio; secundo, ex Graecoest: Non dixi corpus hominh corpus Dei;
dictatio. Mox pro sensibus vulg. Conc habent expo- sed dixi humanitmcorpus, et quod ex ipsa Virgine in-
itftoni. Vind. et Vercel. delent utrumque. carnalus estDominus.
0 Mss. addit. Dion., quorum Patrum? Dic per te 1 Vat. 3833, ef substantialis. Codd. Cbalc e! con-
ipsum. Vulg. Conc. cum rass. Cbalc, Dic quorum substantiale. Mox Quesn. ante tamen repetit dico.
Patrum, dic per le ipsum. Delevimus cum nostris codd. et vulg.
c Vulg. Conc. : Confiteorautem factam ejusincarne i Vat. 1342et mss. addit. Dion. consedit.Mox entm
prmsentiamex earne sanctw Virginh, et incorporalum ex omnibus nostris codd. el excusis adjecimus. Dein
tum perfecte. Cod. Thuan. : Confiteorautem prmsen- negans quod pro negatse eo quod est in codd. Chalc.
taiionemin carne ipsius, eic et Vat. 3833.
d Solus Qnesn., Non confiterh. Dein rass. addit. k Quesn., ticut puto. Textura ad Vind. et caeteros
Dion. et Cbalc. ctitn Vat. 3835 delent dixi; et pro nosiros codices exegimus. Mss. Chalc Rustici cura
eum Deum habent Deum meum. Vat. 1342, delelo j) ] Crab., dico autem tibi, quia sic mstimo,quia a princi-
eum, habet pariter Dettmmeum, et cum mss. addit. pio nondlcebam. Mox hoc cx iisdem codd. et vulg.
Dion. ignorat voces coeliet terrw. inseruimus.
e Sic Vind. et Thuan. concinenlibus caeteris. So- I Quesn. addit se; delevimus cum Vind. Thuan.
lum codd. Chalced. cum Crab., non mihi pertuadeo. aliisque nostris codd.
Solus Quesn., non pertuadeat. m Idem inserit qttoniam. Codd. Chalc. cum Vat.
1 In omnibusmss. collectionibus antiquis, quaehanc 3833 pro parentes habent Patres.
priroaevam versionem continent, omissaesunt brevis II Vat. 1342etcodd. addit. Dion. alque Chalc. cmn
interlocutio Flaviani, et Euiychis responsio, quas Graeco, etexduabus naturh. In solis codd. hujuscol-
antiquus interpres concilii Chalcedonensisex Graeco lectionis conjunctio et excidil.
0 Vocera natus a QuesncIIo insertam expunximus
Bupplevilhis verbis: Sancihsimus archiephcopusdixil:
Contubttantialis ergo nobiset Virgo, ex quaincarnatus auctorilate mss. Vind. ac Thuan., aliis aliarum col- ,
st DominatorChrhtus. Eutychespresbyter dixit: Dixi lectionum faventibus.
equia Virgo consubstantialhesl nobis. Basilius; eic P Hmc eadem verba refert ex ista versione S. Leoin
ts Vat. 1342, in omnibus. Mox codd. addit. Dion. epistola ad Flavianum cap. 6; unde conjicere licet
et mss. Chalc, cum maler nobis consubslantialis sit. illam ipsam esse quw ex Grwcoconfecla esi statim pos
h Quesn., Animadverth quod non dixi. Correximus accepla gesta synodi hujus CP. quwpontifex nostet
ex Vind. Thuan. et mss. addil. Dion. atque Chalc. passimgesta appellat, quemadmodumin fronte hujus
Dciu. Quesn. delel ef, et pro incarnatut habet nalus. capituli legiiur. lta Quesn. cod. Thuan.; alias Colb.
603 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 604
nottrumante adunationem; post vero, unam natutam A 304 Alhanasii, quoniam ex duabus quidem na ris
confiteor. Sancta synodus dixit: » Oportet le confi- ante adunationem dixerunt: posl aulem adunationem
teri quae modo 303 ,ecla sunt> et anathematizare et incarnationem non duas naturas, ' sed unara.
omne dogma quod contrarium est his. b Eutyches Florentius vir illuster dixit : Confileris duas naturas
presbyter dixit: Dixi sanctitati vestraequoniam ante post adunationem, dic? si non dixeris, damnaberis.
hoc non dicebam; nunc aulem quoniam hoc dicit Eulyches presbyter dixit: i Legi sancti Atbanasii
sanclitas vestra, dico; et sequor Patres. c Neque scripta, quoniam nihil tale dicit. Basilius episcopus
enim ex Scripturis hoc inveni explanatum, nec dixit: Si non duas naturas post adunalionem dixeris,
omnes Patres dixerunt. Si enim damnavero, vaemihi comraixtionem et confusionemdicis. Florentius vir
est, quod Paires nostros condemno. Exsurgens san- illusler dixit: Qui non dicit k ex duabus naturis, et
cta synodusacclamavit, dicens : Anatbema ipsi. Post duas naturas, non credit recte.
haecFlavianus episcopus dixit: Dicat sancta synodus Exsurgens sancta synodus exclamavit : Omnis
quid merealur praesens, neque confitens rectam fi- 1 quaeex necessitate est, fides uon esi. Mulii anni
dem, neque cdnsentire volens prassenti synodo, sed imperatorum calholicorum. Imperatoribus catholicis
d perseverat perversitati et scaevaemalivotentiae.Se- B multos annos. Fides m vestra semper vincit, non
ieucus episcopus dixit: Dignusquidem est iste da- consentit quod illi persuades. Flavianus episcopus
mnatione, e scd tamen in humanitale est sanctitatis dixit: Per omnia Eutyches quondam presbyter et
vestrae. Flavianus episcopus dixit: Si confiteretur archimandrites, n et his quaeante acta sunt, et pro-
proprium peccatum, et analhematizaret dograa pro- posilis ejus quaestionibus, Valentini et Apollinaris
prium, et consentiret nobis sequentibus traditinnem perversitate repertus est ° asgrotare, et eorum blas-
sanctorum Patrum, merito dignus esset venia; sed phemiamincommulabilitersequens:qui nec nostram
quoniam permanet in eadero malignitale, subjacebit reverens persuasionem et doctrinam, rectis voluit
canonum vindictis. Eutycbes dixit: Dico quidem ista, consentire dogmatibus. Unde geraemes perfectam
quoniam et vos f nunc jussislis, non aulem anatbe- ejus perditionem, decrevimus perDominum nostrum
matizo; quod enim dico, in veritate dico. Florentius Jesum Christum ab eo blasphematum, cxtraneum
Vir illuster dixit: Duas naluras dicis, ct consubstan- esse ab omni officio sacerdotali, et nostra couimu-
tialem s nobis esse ? Eutyches presbyter dixit: h Ego nione, 305 et pnmatu monasterii: P scientes et hi
legi scripta Cyrilli, et sanctorum Palrum, et sancti qui poslea cum eo colloquentur, et ad eum convene-
cum Vind. delet vero; tegitur autem hoc adverbium G h Vind.,Ego legemCjjrtV/i. Vercel., Ego leqi Cyritti.
in aliis nostris codicibus. Yai. 3833 habet post adu- Codd. Chalc. cum Crab., Ego sequorlegemB. Cyrilli.
nalionemvero, uti apud Leonem. Codd. Chalc. cum Dein Quesu. ante quoniam repelit legi, et post dixe
Crabbo, post veroadunalionem. runl addit Chrhtum fuhte. Delevimus utrumque cum
» Meliusin mss. addit. Dion. et Vat. 3833 : Oportet omnibus nostris et vulg. codicibus.
te recte confiteri, et anulhematizareomne dogmaquod 1 Yulg. Conc. cum mss. addit. Dion., sed unam
contrariumetl hit qummodolecta sunt. Eulycltet, elc naluram dixerunt.
Idipsum babet cod. Vat. 1342, nisi quod delet recte. i Vulg. cura codd. Chalc, Legijubele sancti Atha-
Vulg. Chalc concinunt, et solum pro recfe habent nasii scripta, ut adverlatis quoniam nihit lale dicit.
clare. Cacterarumcollectionummss. exemplaria praemissam
b Qtiesn. : Eutyches dixil : Sanclitali veslrmconfi- Florentii et hanc Eulychis interloculionem per sal-
teor, quoniam ante hoc non dicebam; quoniam autem tum transiliunt.
hoc dicit, etc Leciionem practulirous ttostrorum co- k Quesn., repugnantibus codd. Vind. ac Thuan.,
dicuro, etvulg. Solum mss. addil. Dion. cum Vat. hujus collectionis, quibuscumconsentiunt eliam cae-
1342et vulg. pro dicil habent docef.' leri aliarum collectionum et hnnc locum iia
c Codd. aliarum collcct. cum vulg., Neque auttm expressit : ex duabusnaturis vulgati,
fuisse Christum et duas
in Scriptutis. Moxquaedammss. exempiaria, El ex- naturas non confitetur, anathemalizabitur.Exsurgens,
surqens. etc.
<*Iia praeslantioreshujus collectionis codd. Vind. 1 Solus Quesn. addii fides. Codd. addit. Dion.,
el Thuan., consentientibus mss. Vatt. 1342 et 3833, rvomne quod ex necettitate.
nisiqnod ille addit sum post scmvw,iste praemiuit mSic codd. hnjus collect.cura addit. Dion. et anti-
etiam perversitati. Quesnellus emendandum credidit, qua versio ms. Paris. Alias, nottra.
forlecum cod. Oxon., sed perseverant in perversitate n Vulg. Conc; ef ex hit. Codd. addit. Dion. delelo
suiv malivolentiw.Codd. additionum Dion., melitis, ef habent ex hit; dein ulrique el proprih ejut confes-
sed perteverat in sua perversilate,et iniqua mativolen- tionibut.
tia. Vulg. cum mss. Chaic sed in sua perversa etini- 0 Cndd. addit. Dion. cum uno Corb. et Paris. con-
qua* malignitatepersislens. cilii Chalc agrotans. Mox plerique codd., blasphe-
Codd.addit. Dioii., sed tamen in humanitdtetan- mias. Dein pro sequens.quodcum ms. Vind. et Vat.
ctitaiis veslrmconshlit. Vat. 3833, ted tamen in tan- 1342, laudatis etiam codicibus approbanlibus, re-
ctitatis vestrmhumanitatepositum esl. Mss. Chalc, tn posuimus, Quesnellus habet seculus. Yulg. Conc,
vestrmtamensanctitathhumanitatetolumconshtit. Mox seoui; idemquehabet cod. Vat. 3853, qui praeterea
Vat. 3833, si confitensproprium peccalum anathema- ampliori additamento prosequitur s\c: Seqttinegando
lizaret. Codd. Cnalc, siquidem confitens proprium Dominumnostrv.mveramhumanmcarnis habuitse sub-
peccatum,persuaderetur anathtmatizart propriam do- stanliam, sed ptoptium nescio quod corput secum de
ctrinam, el-consentirenobis. cmloasserens exhibuhse,nec noslramreveritut persua-
1 Auctoritate nostrorum codicura addidimus nunc. sionemel doctrinam, rectis volttit consentire dogmati-
MoxVat. 3833, cum verilate dico. btis, ut crederel dws in Christo esse naturas, id est,
« Quesn., no6is DominumChrislum? Eutyches. Co- veri Deiel veriIwminis.Unde aemstita, etc.
dicein Vind. aliis suffragantibusexpressimus. F Ita cod. Viud. cum cacteris nostris aliarura col-
605 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUIVi S. SEDIS APOSTOL. 600
rinl,» quoniam rei erunt ei ipsi poenaexcommunica- A i Sabinianus episcopus de Tiromisso et de Eudo-
tionis, si qui non declinaverint confabulationes ejus cia et Jobiniaria jud. sub.
k Eustochius episcopus Dociminnsjud. sub.
Item subscripitones Flaviani episcopi el confessorh
seu diversorumephcoporum, vel archimandriiarum. 1 Pontius episcopus Travidensis civitatis sub.
tu
qtti hujtts synodi concilioconsederunt. m Cassianuscpiscopus Hierocaesareusjud. sub.
Flavianus episcopus Constantinopolitanus judicans Johannes episcopus n Ursaniaejud. sub.
0 Diaferonlius episcopus Pulvisiae jud. sub.
subscripsi.
b Saturninus episcopus Marcianopolitanusjudicans Julianus episcopus P Montenissub.
suhscripsi. Romanus episcopus Eudoxiopoleos sub.
Basiliut episcopus Seleuciae Isauriensis judicans Eudoxius episcopus de civitate Bosphoritana jud.
subscripsi sub. per presbyterum meuin 1 Basitium.
Ethericus episcopus de Zrairna jud. sub. Thomas episcopus Yalentinianaecivitatis jud. sub.
Seleucutepiscopus de Amasia c Ponti judicans sub, Aurelius episcopus civitalis r Popitanae sub.
Dorotheus episcopus Novae-Caesareae d legi, cou- Secundinusepiscopus Novensishis gestis sub.
sensi, sub. Januarius episcopus civitatis Macrianaesub.
Timotheut episcopus judicans subscripsi. B Timotheusepiscopus » Priscopoleos jud. sub.
Calenicusepiscopus Apamiacquaeest in Bilhynia Genethius episcopus Argivusjtid. sub.
judicans sub. 307 * Ettttttts presbyter et archimandriles mo-
Cecropiusepiscopus Sebastopoleosjudicans sub. nasierii beati Dionysii subscripsi.
Meliphiongusepiscopus Heliopoleosjud. sub. Peirus presbyteretarchimandrites monasterii beati
Longinus episcopus Chersoni jud. sub. Thalassi sub.
f Insularum judicans sub. mami Manuel presbyter et archimandrites sub.
Triphonepiscopus
mea. Job presbyter et archimandrites monasteriin beali
306 Pattlus episcopus s Apollbniatis sanctae Ec- Theoteci sub.
ciesiaejud. sub. Abramius presbyter et archimandrites sub.
Sabas episcopus Palti priraaeSyriaejudicans sub. v Tlieodorusmonachus et arcbimandriles sub.
manu mea. Pientius presbyter et archimandrites sub.
Jovinut episcopus h Cleli jud. sub. Claudius archimandrites sub.
Jitltanus episcopus ' Corizsesub. * Eusebius presbyter et archiman*dritessub.
'
lectionum. Vulg. Conc. cum mss. Chalc, scientibus nus male quam apud. Quesn. Bassianus. Vera lectio
hoe omnibus,qui. estin mss. addit. Dion. et mss. Chalc. Cossinius.
» Vai. 3853 addit denuntiantes. In sequentibus re- nCodd. addil. Dion., Assanim.Melius in Vat. 3833,
cepimus lectionei.ncodd. Vind. et Oxon. cum quibus Hircanus; vel, ut in vulg. Conc, Rurcafiorum.
caeteri nostri concinunt. Quesn. cum Thuan., quo- 0 Yal. 1342, Diaphron. Dein pro Pulvhia, al. Pul-
niam rd erunt, et ipsi peena excommunicalionisejut vh, vel Pulius. Verius, ex Graecocodd. Cbalc, Olbh.
involventur, qui detlinaverint ad fabulationesejus. P Sic cuhi Vind. et Vat. 1342, minus mule quam
b Ms. Thuan., Saturnus. apud Quesn. Monlanii. Melitis codd. addit. Dion.,
c Mss. addit. Dion., Helletponti. Melius in Vat. Muslinis; vel, ut in mss. Chalc, Mostene.
3833 et mss. Chalc, Helenoponli. i Lege cum codd. mss. addit. Dion. et Gbalc,
dCodd. addit. Dion., relegens contensi, judieans Basilhcum. Poslrema verba per presbyterum,ctc. Vai.
tubtcripsi. 1342 ad sequentem Thoinaesubscripiionem refert.
* Al. Callinicus. r Mss. Chalced., Opitanw. Dein pro iVoneiistsqui-
1 Vat. 5845, Chion insulm. Vulg. Conc, Chii cim- dam codd. Noviensh.
tathinsulw. Omnesdelent manu mea. 8 Vat. 3833, Priamopotitanus. Codd. addit. Dion.,
e Al., Apolloniadis, vel Apoltonitanus. Aurimopo/ifanus.Ms^.Cbalc, Arimopotilanwchilalis.
h Mss. addil. Dion., ut in Graeco, Dubelti. Ex Gracco,Primopolilanm.
1 Notat Quesnellus : Vulgati episcopus Coensis; * Codd. addit. Dion. cum ross. Chalc addunt :
melitts, ni [allor : imperilumquippeinterpretem delu- Andreas ptesbylet et archimandriia per presbytetum
ttf vocumsimilitudo ima-xoTtosT«f VLwopiau;, qua -. Timollieumsiibscripsi.P<>stvctba autem raustus pres-
signiftcanl episcopus Coensis jndicans, elc. Errori byter et arcliimandrites, vnlg. et ms«. Chalc. addunt
poiiits antiqui amanuensis iu noslra collectione Iri- subscripsi in depositioneEttiychh qttondampresbyleri
buendum esl: nam in codd. addit. Dion. qui hanc et arcltimandritw; et dein aliatn subscriptinnem in-
eaindem interpretalionera receperunt, legitur : Coen- serunl : Marlinut presbyter et arcliimandrita monaste-
shjudicans subscripsi. Vat. 3835, alio errore, Oasi rii beali Dionysii subscripsi per [ralrcm Pltilippum.
subscripsi. Fausto et Martino S. Lco plurcs epistolas dedit.
i Cod. Vind., Sabianus. Vat. 1342, Savianus.Dein uCodd. addP. Dion., fceafo!memorim Theogenis.
Tbuan., de Thiro. Vat. 3833, Thetemhsi. Addit. Vulg. Conc, oeafi Tlteotecni.
Dion. Ermissi, et Eudociadis, etJobim. In sequentibns T Vat. 1342 et addit. Dion. cum vulg. Conc ad-
subscriptionibus ordinem aliqui codices alicubi mu- dunt alium Tbeodoriim sic : Tlieodorus monachuset
lant. Vulg. Conc, Termissi, et Eudociadis, etJovia. atchimandtila monasterii JEgyptorum subtcripi.
k Vind., Eustotius. Vat. 1342, Eustocius. Addit. x Mss. Chalc. cum addit. Dion. aliam subscriptio-
Dion. cum mss. Chalc, Eulychius. nem inserunt: Flavianus presbytet el arcltimandrites
1 Codd. add. Dion. cum mss. Cbalc , Pionius epi- sancti Hermili subscripsi. Dein in subscriptionibus
tcopus Troadensh, verius Vat. 3853, Pionitts episcopus vulg. et mss. Clialc deest illa Ciaudii, duo vero Eu-
a Troade. sebii Iegunttir. Eusebius presbyler et archimandrila
m Sic duo praestantiores codd. hujus coilectionis monasterii Helia subsc. Eusebius presbyler et archi-
Vind. ac Thuan. cum Vat, 1342 el 3833; idque mi- mandrila monasteriiS. Euloqii.
607 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 608
archimandrites sub. A 309 ' Pro facti sui qualitate, id est, quia consense-
, Ttifon
Jacobus diaconus et archimandrites sub. rat Eutycheti haerelico, et damnaverat.Flavianum
Helpidius presbyter et archimandrites sub. episcopum catholicuro Constantinopolitanum, apud
Paulus presbyter et archimaudrites sub. Chalcedonam tam a principe sanctaememoriaeMar-
Catosut presbyler et archimandrites sub. ciano, quam ab aulicis poteslatibus, velcuncta synodo
308 Astertus presbyter et archimandrites sub. damnatus est, Proterius catholicus fit sacerdos.
» Callenicutmonachus el archimandrites sub.b. f Tunc Timolheus presbyter, cui cognomen erat
c Explicit gestorum exemplumsynodi ubi darana- JEIUTUS , et Pelrus diaconus sectalores Dioscori, ab
tur Eulyches haereticus. Alexandrina Ecclesia se separaverunt. Quos cum
CAPITULUMXLllI. Proterius episcopus e ad ministerium proprium re-
d Natralionh ordo, qualiter Diotcorus Alexandrinus vocare non posset, ulrumque damnavit. Mortuo
ephcopus Eutythi constnlitnt in ta eut vrmtrat h principe Marciano, colleclis turbis haereiicorum
ipse Eccletia, vel Conslanlinopolilana,errorem in- Timolheus et Petrus veniuntAlexandriam, et ordina-
dnxerit, ttsqvead lemput quo Acaciusest damnalut,
qui Flaviani tuccessoriAnatolio successetat. tur ab baereticis Timolheus episcopus. Duo igitur
Postea quam Dioscorus Aiexandrinus episcopus apud Alexandriam episcopi coeperunt esse. > Anle
« Callinicttt. Thuan., Calecius. B praeiverunt. Hoc prius a Crabho editura est ex co-
b Al.,
Vulg. Cbalc duas subscriplionesadjiciunt: Ger- dice Aquensi sumtnae antiquitatis; ac dein a Que-
manusprtsbyter et archimandrita subteripti in depo- snello e mss. nostrae collectionis. Nos praeterea
titione Euiychit per Glyceriumdiaconum. Marcellut, invenimus in collect. Barb. 2888, et Vat. 1342, in
exiguut pretbyterei arcltimandrilasubscripsi.Haccul- alia collectione ad causam Acacianampertinentc, et
lima subseriptio in codd. addit. Dion. Asterio prae- conlenta in perantiquo cod. Veron. 46, quiab hoc
miltitur. In tiis praterea codd. sicul etiam in duobusi opusculo incipit; ac tandem in ras. Vat. 1344. Hoc
Chalced. ac in antiquis editionibus Conciliorum posti opusculum in mss. nostr.c colleciionis Thuan. et
nltimam subscriptionemadditur : Omnesquinqtiaginla i Vind. titulo caret. Inscriptio quam Quesnellus hic
tres subseripterunt. produxit sumpta est ex pracmissa tabula codicis
e Hanc clausulam praebuitoptimus codex Vindeb. Thtianei. In mss. Crab. Veron. et Vat. 1344bic titu-
d Notavit Quesnellus. t Narratio baec reperilur ini lus legitur : Incipit narrationh ordo de pravitate Dio-
mss. codd. Ox., Th., et tertio qui est presbyterorumi scoti Alexandrini.Vat. 1542«in corpore collectionis
Oralorii Trecopithceanicollegii, nec non et in Brevi- hanc inscripiionem praefert: Ubi occiditurProterius
culoHistoriaeEutychianislarumjam olimedilo, paulo> ephcopusAlexandrinus; et in marginealio charactere
anle medium. Quinei magnaejuspars habetur in Bre- aliquanto recentiori : De occisione beatissimiviti
viario Liberati diaconi cap. 15et 18. Utroque porro> Prottrii Altxandrini Patriarthm, tt dt nequiliaTimo-
antiquiorera esse exisliirioeam quae hiu inseria esll ihei invasorh ejut tedit et hmreliei. In labula vero
et ab ea decerptum id omnequod cum illa commune s huic collectiom praemissa: Interfectio Proterii epx-
habenl Breviculus et Breviarium. llle enim, longei ,^v~ scopi Alexandrini.Idem opuscnlura edilione secunda
prolixior, de Felice papa sub eoque contra Acacium i eodem Gelasio auctore aliqnot in locis reformatum
gestisnonnullahabet, quaein codicenoslro nonfuissent t et aucttim duo praecipua addiiaraenta recepii: alte-
omissa, si ex illo derivata essent. Breviarium vero» rum inilio, quo hisloria inchoatur a Nestorioet Euty-
Liberati cum post annum 546 scriplum fuerit, po- che; allerum in fiue, quo eadem historia ad Acacii
sterius est codice, qui uitra Gelasii papae lemporaa condemuationemperducilur. Hoc opusculum auctius
non excurrit. Huiceliam propria videnlur quae inti a Sirmondoeditum fuit ex ms. Virdunensi, idemque
narraiionis fine habentur; quae cura in scriplumii nos reperimus in cod. Val. Reginae 1977. Titulus in
suum conjicere veluit Liberatus, narrantis in modum n utrisque mss. est hic Gesla de nomine Acacii.Notiof
Vetulit: quem non mutassel narrator nosier, si eaa vero titulus a Sirmondo compaclusbic est: Brevicu
mutuatus esset a Liberato. Denique ultro profiteturr lus hhtorim Eulychianhtarunv. Ctim porro collectio
diaconus bic Carlhaginensis in sua praefatione, see Vat. Reginaeanierior sit Liberato, huncex opusculo
Breviariumsuumex Hhtoria ecclesiaslicaet ex geslis s profecisse, non Vero ex Liberato sumpsisseopusculi
tynodatibut,vel tanctorum Patrum ephtolh colleghse, •, auctorem, manifestumfit. Tandera editio tertia aliud
neclenstemporumcurricula illa qitmin GrmcoAlcxan- i- additamentum in fine accepit, quo res sub Felice
drinmscriptoacceperat; ut appareat hisloricum istud d gestae paucis indicantur. Integra baeceditio inserta
opusculumex pluribus scriptis inviceroassulis con- i- est tom. 1 Epist. Rom. ponlif. ut Quesnellus animad
sartum esse, quorum unum fuit haecnarratio. Quae e vertit. De hoc aulem additamento ne quis dubium
quidem primum ditfusior non erat quam bic exhibe- i- moveat, deteximus hanc teniara editionem exhiben
tur. Successuvero temporis, toto illo Eutycbianorura n in mss. praestantissimaecollectionis Avellanae.
° Duocodd. cum Crab., qui pro facti, male. Posl
negotio ab origine resumpto, praemissa est narratioo D ]
dedamnalione Eutychis, deque conciliis celebratis is pauca idem Crab., vel a cunetasynodo.
Constantirtopolia Flaviano, Epbesi a Dioseoro, et it f Liberatus ab hoc loco eadem babet, paucis mu-
Chalcedoneab universis episcopis; unde et Brevicu- i- taiis, c 15 Breviarii. Sed Timotheut quidam, inquit,
lushistoriac Eutychianistaruraappeilari meruil. Tum n cognomenlojElutut, et Petrus Moggusdiaconut,oui
ex gestis sub Fetice auctior facia est, qualisesteditaa de ordinatione fuerunt Diotcori, ab AlexandrinaEc-
a doctissimoSirmondo.Denique et nonnullisad eum- I- clesia, etc Breviculus eadem pariier iisdem verbis
dera Felicem pertinentibus araplior excusa jampri- i- describit. >HaecQuesuellus.
deni liabebatur lom. I Epistotarum ponlificiarum tn B In Breviculo, suh monitit ad minitteria tua revo-
anni 1591, parte n, pag. 142; Leonisqueibi epistulis is eare.
praefixa. i Haecille. Hujns opusculi auctoremfuisse se h Quesn. inseruit ergo; delevimusautemcum mss.
Gelasium pontificemostendimus tom. II, not. 4, in Crab. Vind. et Vat. apud Liberatum sic : At illica-
observationes Quesnelli ad epist. 28 (Nostri Leonis ih ptata morteMarcianiimperatoth.
tom. I, col. 1359, not. c). Tres autem distingtiendae
lae ' Quesn., Anfe iriduum autem Paschm, die quo
sunt ipsius ediliones ab eodem pontifice vulgatae. £. cmna.Secuti sumus codd. Yind. et Veron., suffra-
In prima opusculum brevius a damnatione Dioscori iri gantibus Brevie. et Liberalo. Affinisest etiam lectio
Kjxorditur,et in iis desinit quae Acacii damnationi ni Cirabbi: Anfe(rtduum pascltale,quo cmna.
 «09 CODEXCANONltMECCLfiS. ET CONSfITUTORUMS. SfiDIS APOSTOL.' 6*1
triduum Paschae, quo coenaDomini celebratur, » con- ATunc ille Timotheus damnatus, accepta libertate,
ductis ab his perditis 310 occiditur in ecclesia Conslantinopolimvenit, et damnatos bacreticoslocis
sanctacmemoriaeProierius, ad quam se tiraore con- suis reddidit. Vadit Alexandriam, fugit Titnotbeus
luleral; ibique b supradicto die in baptislerio occi- k calholicus, et in monasterio laluit. Peirus ille ite-
diiur, laniatur, ejicitur, et funus ejus incenditur, rum se Timotbeo junxit, cum quo fuerat anle da-
cincresque ipsius exsparguntur in venlos. Inierea Leo mnatus. Redil Zeno l imperalor ad regnum, Basili-
sumil imperium, ad quein lanti facinoris c caiboli- scusopprimitur. Millitur Alexandriam.ul pulso per-
corum quercla pervenit, contra quos haeretici sup- vasnre Timotheo, Timotheus catholicus redderelur
plicaverunt, petenles ut Chalcedonensissynodus abo- Ecclesiae. Sed illo Timolheo damnato ninrte prae-
Icretur, d c contra illi vindictam sccleris postulantes. vento, Petrus m ab uno haerelico Alexandrinus epi-
• Considerans imperator nimis esse grave vexari scopus ordinattir, quem nihilominus dejici jussit
lanto itinere sacerdotes, quorum aut aelas, aut inlir- imperalor, et reduci Timolheum catholicum, sicut
milas, aut paupertas hunc laborem subire prohibe- u ctiam Acacii litteris continetur. Inlerea scribit ad
bai, dirigit pcr totuni Orienlera magistrianos, dirigit sanctae memoriae papam Simplicium Timotlteus ca-
et Anatolius cpiscopus f Asclepiadem diaconum tbolicus, rogans et dicens Petrum olim in diaconio
suum, per quos omnes illi episcopi, qui CbalcedoneJB esse damnatum, nunc etiam a chrisiiana societate
lucranl congregati, quid Alexandriae gesturo sit, remotum, ut scriberet imperalori uteumdem Petrum
agnosccrent. Qui omnes s rescripserunt Chalcedo- longius in exsilium dirigeret, quialatebat in Alexan
nenscm 311 synodum usque ad sanguinem defen- drina civiiate, et insidiabatur Ecclesiae. ° Per trien-
dendam esse, quia non alteram fidem h teneret, nium 312 erg° ferme et amplius sanctac memoriae
quam synodus Nicacna consliluit; Timotheum vero , papa Simplicius nunquam destitit scribere Acacio
non solum inter cpiscopos » non haheri, sed eliara episcopOP ut fieret de Petio qnod Timottieus episco-
christiana appellatione privari i. Quo facto fit aller pus postulabat. Dclitnclo ergo Timotbeo i episcopo,
Tiraotheus episcopusAlcxandriac.Vix iile Timotheus a calholicisJoannes catbolicus episcopus r ordinalur.
pellitur ct mitlitur in exsilium Cersonam, fugit et Miltil Joanncs episcopus synodicam suam ". Super-
Pelrus haereticus. Quandiu ergo vixit imperator venil etiam Urbanins subadjuva contra Joannem
Leo, Timotheus episcopus Alexandriae vixit quiete. episcopum ' sacra principis deferendo, ut ab episco-
Sed cum Basiliscus occupasset imperium, damnare palus illius confirmatione se papa suspenderet. E'
eoepitChalcedonensemsynodum, et fugarecatholicos. quia in iisdem sacris de restituendo Petro, quem ipse

» Brevic, collectamulliluaine petdilorumoccupatur (C legitur : Vix Timotheus hwretieus depellilur, fugit

Ecclesia, ad quam te sanctm memorimProterius de Petrus; mittitur in exsiliumTimotheusChersonam,qui
more contuleral. Liberatus vero sic : Ab ipsh lurbis locttsesl in Ponlo abditus. Quandiu vixit, etc Solus
eonsluditur in ecclesiasancta memotimProtetius, quo Crabbus pro Chersonamhabet Gangram; ac dein, et
te timotecontulerat. MoxQuesn., ab his perditis ho- quandiu vixit.
mimfcus;quam poslremam vocem cum nostris mss. k Liberatus, qui cap. 16 haec ctalia habet, sic:
et Crahbo subduximus. ealholicus in Canopi castetlum,et in monaslerio.
b Solus Crab., sacrosanclo. Veron., suprascriplo. 1 Solus Qtiesn. omisit imperator; et poslnonnulla
liberatus, eadem die. Dein Veron. et Crab. delent promSed illo solus habet Sed interim illo.
ejus. Brevic addit consors ipsius; et mox pro Alexan-
« Quesn. inseruil noiitia, licet fateatur hanc vocem drinus ctim ms. Veron. habet, Alexandrinh ephcoput
deesse in utroque, id est, in Breviculo, ac Liberato. ordinatur, ut ittfra ordinat Apamenh episcopum.
Deest veroetiam in tribus nostrismss. Vind., Veron. n Addidimus efiamcum riostris codd. et Crab. Mox
et Vat. Apud Crabbum vero subsliiuiiur rumor. Dein Brevic, AcaciiConslantvwpolitani;ei post continetur
Quesn., proventi.Nosautem praetulimuspervenilcuiii aliqua inserit.
0 Veron., Vat. et Crab., Ptr ferme
mss. Veron., Crab., Brevic.et Liber. triennium, et
d Sic rass. Vind., Veron. et Vat. Quesn., ef conlra amplius.
illis poslulantibus.In Brevic, illi aulemvindictam p Brevic addit uf agtrel cum imperatore; et dein
tanli scelerisspectabani. At Liberatus plura. alia inserit, quaein hac prima hujus opusculi editione
e Quesn., Consideransigitur imperatordifficileesse, _ omissa fuerunt.
et nimis grave. Noslros cndd. Crabbiira, et Liberalunt " i Sic nostri codd. et Crab. suffragante etiam Bre-
secut' suraus. ldem estinBrevic, nisi quod perer- viculn. Quesnellus pro eptscoposubstituit catholico.
rorem editum esl tantos iterum pro tanto itinere. r Brevic, ordinatur, qui cumde consuetudine
1 Apud Quesn. additur qui Flaviano successeral, rum ad apostolicamsedem synodieaper Isidornmmajo- pre-
repugnantibus omnibus nostris mss.cum Crab.,Bre- sbyterum et Petrum diaconumscripta mhisset, super-
vic etLiber. venienleUraniosubadjuva... ab ephcopatus illiuscon-
s Codd. Veron. et Crabb., cum Brevic. et Lib., firmalionepapa tuspensusest.
reseribunt. 8 Quesn. addit. ad papam. Delevimus cum nostris
h Quesn., tenerenf.Practulimuscum Veron., Crab. codd. et Crab., licet in Breviculo idipsum posiea
et Liber., tenertt; refertur enira ad synodum Chal- expressum fuerit. Mox cod. Veron., Urpanius. Bre-
cedonensem; unde in Brevic habelitr : Quia non vic, Uranius. Deest tubadjuva in Oxon. Apud Crab.
alttram fidem statuit, quam. pro1 Urbanius subadjuvalegilur quidam.
' Sic omnes codd., nostri cum Brevic. et Liber. Scripsimus sacra principh, et postea in iisdent
Quesnellus, non deberehaberi. sacrh cum mss. Vind., Veron. etCrab., faventeBre-
i Hucusque Liberalus. Mox, quo deposito fit, in viculo. Qtiesnellus, sacram principis; et dein, in ea-
Brevic Dein Quesn., e<vixille. Delevimus ef cum dem sacra. Quidam codd. pro epticopaltts.habentepi-.
Omnibus nostris codd. et Crab. atque Brevic. iu quq itopi, vel episconiiiMius,
611 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA: «12
damnaverat, fecerat mentionem, haec pars esl omnino i A Acacius miris eum laudibus prosequitur , oe quo
abnegata; unde visus est imperator offensus. » Ad-. ante tanta se crimina meminerat relulisse ? /n fine
didit etiam Acacius illo tempore quo de Pelro> eod. Thuatt. Contuli.
Alexandrino damnato relulil, etiam de Petro et CAPITULUMXLIV.
Joanne Anliocheno sic scripsit : Pelrum apud Con- » Ephlola Simpliciipapmad Acacium,ut tcandalaEe-
stantinopolim raonasterium gubernasse; sed hoc pro- ciesimAlexandrirueauferat.
crimina dereliclo, Antiochiam ibi , Dilectissimofratri ACACIO SIMPLICIUS ,
pter fugisse ; pulso
Martyrio catholico episcopo per vilissimum populum, Cogitationum ferias non habemus; nec enim quie-
et haereticbs, sedera ipsius occupasse, continuoque scere nos causa ' permittit: quam si relinquamus,
damnatum abepiscopis, alque a Leone imperatorei apud Christum 314 Dominumnostrum, cujus inter-
b Oasam deporlatum ; qui fugiens rediisse dicitur est, inexcusabilessumus. Et mirum est dilectionem
Constantinopolim, et dedisse fidem ul compulsis ul- tuara tot emensis lemporibus, et tol opporluniiatibus
terius turbisnihil facere auderet. Sed, sicutsuperius inde venientibus, nihil nos de Alexandrina Ecclesia,
dictum est, Basilisci temporibus a Timotheo illo da- quac lam graviter qualitur, instruere voluisse : cum
mnato, qui Constantinopolim venerat,ad Antiochiam monere te nec increpalio noslra destiterit, ut, parti-
remissus est, ut iterum illic episcopatum teneret. B cipala solliciludine, litteras meas apud christianissi-
Quo iacto, idem ipse Pelrus, Joannem, de quo dixi- mum et clementissiraum principem praesentibus tuaa
mus Acacium reiulisse, ordinat Apamenis episco- dilectionis prosequereris alloquiis; et iustituli vete-
pum. A quibus c non receptus redit Antiochiam, et ris memor in orthodoxorum defensionem nobiscum ,
Petrum episcopatus sui pellil auclorem, et invadit sicut semper, incumberes : ne quisquam nostruiii
ejus Ecclesiam. Quos313 simul damnatos iterum chrisliana plebe pereunte reatum i deditionis incur-
dicit Acacius, petens apostolicam sedera, ut si ad rat, el mercenarius polius videatur esse, quani pa-
eamdem forte confugerent, ne ipso quidem haberen- stor. Unde hortaraur dilectionem tuam, ut opportune
lur digni nspectu; et si jam aliquam indulgenliam, atque importune piis auribus insinuare non desinas;
forsitan impetrassenl, irritam esse debere, nec eorumi quatenus, reraotis scandalis quae in Alexandrinara
poenitentiam recipiendam esse. Quid multa? Hunc Ecclesiam recidivis ausibus irruerunt, pax optata
ipsum Joannem, quem Acacius cum Petro damna- reddatur; et celeriter vigilantiae k tusc provectus,
verat, et sine poenitentiaeremedio d fecerat ab apo- posthabitis difficultatibus, indicelur. Data l octavo
stolica sede damnari, pbst tot damnaiiones Tyriorum id. Nov. Severino consule. Directa per Restitutum
misit Ecclesiae praesidere. e Nam quod dicit Acacius CAPITULCMXLV.
Petrura illum Alexandrinum, oblata petilione Euty-<c
cbianam baeresim vel Nestorianam damnasse, hoc mIncipil txemplar ephtolmquam mhit Acaciusaasan-
ctmmemotimSimpliciumpavam Romanceurbh, *b\
evidenler probatur esse falsissimum. Nam quaecausa damnalum retulit Petrum Atexandrinum.
fecit utf in episcopatu suo synodo Chalcedonensi, Dorainobealissimo, n ac sancto Patri, archiepiscopo
vel tomo sanctaememoriaepapte Leonis diceret ana- SIMPUCIO ACACICS.
tbema? Quae'causa fecit ut, sublato nomine Proterii Sollicitudinem omnium Ecclesiarum, sccundum
vel Timolhei caiholici, Dioscori et Tiraothei haeretici Apostolum, circumferentes, nos indesinenter horta-
nomen ascriberet? Quae causa fecit, si catholicus mini, quamvis sponte vigilantes ac ° recurrenles,di-
erat, ut Timothei catholici« corpus de sub terra le- vinumque zelum in vobis solilo demonslralis, stalum
varet, qui inter episcopos catholicos sepultus fuerat, 315 Ecclesiae Alexandrinae certius requirentet;
et projicerelforas? Ipse non estPetrus, quidamnato utpro paternis canonibus suscipiatis laborera piissimo
Timotheo baeretico gemper adhaesit; quomodopostea stillantes sudore pro bis, sicut semper est approba-
» Hic aliqua in Brevicuioaddila fuerunt. Dein so- fuit, uti est cod. Val. 1340.
lus Quesn. omisit Alexandrino. 1 Vat. 5845 addii. Dion., causa ipta permillit.
b Sic omnes noslri codd. et Crab. Quesnellus, Oa- i Vat. 1342, perditionh.
sim. In BreviC, ad Oatiianum exsiliumesse direcium. k Quesn. omisil tu#; addidiraus ex omnibus no-
At Liber., c 18, Samum deportatum; male. iun stris codd. et vulg.
e Quesn. inserit i//e, delent noslri codd. Crab. et 1 Cod. Vat. 1342 et alius 5845 addit. Didn., nono.
Brevic. m Exstat in iisdem codd. in quibus praecedens, ac
d Codd. Yeron. et Crab. cum Brevic, fecit. in Hisp. et Isid. Titulum exhibuimus ex-
e lta omnes nostri codd. cum Crab. Quesnellus : praeterea codd. Vind. etVeron. 46, cum quibus alii duo Vatt.
Nam quod posteaidem dixerit Acaciut. In Brevic se- 1342et 5845, aliquibus vocibus omissis concinunt.
quenlia omittuntur, alia autem eorum loco reponuu- Quesn. : Ephtola Acaciiad papam Simpticium: Ti-
tur. mothettmhwreticumesse mortuum, Petrum damnatum,
f Sic nostri tres codd. cum Oxon. et Crabbo. Que- Timotheumcathoticumrestifufum.
snellus,in tpittoporum tynodo vtl Chaleedonenti. n Codd. Veron. et Vaf. 5845, cum Oxon., lantto
s Codd. Yeron., Vat. et Crabb. addunt ephcopi. paltiatchm epitcopo.
Mox post vocem Timotheocum omnibus codd. et ° Quesn., prmcurrentes.Praetulimusomnes nostros
Crab. adjecimus hmretieo. codices Vind., Yeron. et utrumque Vat., quorum
h Praeter mss. hujus collectionisconlinetur in Ve- postremi habent recurrentesin vos, divinumzelumso-
ron. .46,in Vat. 1342, i.i mss. additioniini Dionysii, lito. Vulg., vrceeurrenlet, ted vot divinumzelumto-t
exquibus Vat. 5845coiilulimus,el in collectionead- itto,
ditiouumIsid. ex qua eadem a Merlino prinium editaj
613 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 011
lura. Sed CbristusDorainus nosler, qui diligenlibus,A propriaesedis honore Iaetatur,et spiritualiumfilioruin
se in bonum cooperalur, insidens cogilationibusno- voces accepit; gratiam curationis exspectat, raulti-
siris, » et unamnobis in his raentem atque eamdem plicato in se honore a Cltrislo principe sacerdotum,
pro gloria sua esse cognoscens, omnem vicloriam propler quem et tolerantiaccoronam sibimet religa-
ipse b perfecit, ct consortes nos cum tranquillissimo vit.Attenlius igitur oret vestra beatiludo pro chri-
principe faciet.cTimotbeum quidemdeChersona spi- stianissiuio imperatore,et pro nobis ipsis. Nihil enim
rantera procellas, el ecclesiasticam tranquillitatem , praetermittitur eorum quaead custodiam ecclesiasti-
sicut apparuit, conlurbanlem, vitae subduxit htiraa- cae respiciunt disciplinae.Universam fralernitatem,
n,v, dicens: Taceet obmutesce.Petrum quoque, qui i quae vobis est in Christo, et ego, et qui mecum
ab Alexandria more similiier procellaesurrexerat, sunt, salutamus. Et alia manu : In Domino conser-
dissip.ivit, aique in aeternanifugara, sancto Spirilu veris, sanctissimeet beatissime Pater.
llanie convertit, unum el ipsum de his qui olirafue-
rant et ante damnali. d Sicut in nostris archivis in- 317 CAPITULUMXLVI.
k Ephtola Felieis papa damnanlhAcaciumConttanti-
venium est, et de vestris scriniis, si dignaminirequi-
in de eodem nopolilanumephcopum,quia Ptirum tl alios hmre-
rcre, poteritisagnoscerequae lempore ticot, quos ipsedamnaverat,sine aposlolicafide re-
subsecula, ' ab Alexandrino episcopo Romani alter- B eeptf.
utrum sinl relata. Qui Pelrus filius noctis exislens, FELIXepiscopus sanctaeEcclesiae catbolicael Urbis
et operum diei lucentium alienus apparens, omnino- ACACIO.
que tcnebras ad latrocinium f
peragendum congruas Multarum transgressionumreperiris obnoxius, et in
earum cooperatorinveniens, media nocle, adbuc ja- venerabilis Nicaeniconcilii contumelia saepe versa-
cente el insepulto cadavere illius qui paternos cano- tus, alienarum libi provinciarurojura lemerarie vin-
nes subverterat, subripuit in sedem, sicut ipse arbi- dicasli. Haereticosmpervasores, et ab haereticis or-
tratus est, « unosolo praesente, ct eo qui consors dinatos, et quos ipsedamnaveras, atque ab aposto-
jpsius exislebat insaniae; ita ut propter hoc majori- lica institisii sede damnari, non modo n molutuo re-
bus suppliciissubderetur, nec h quod sperabit efle- cipiendosputasii, verumetiam aliis Ecclesiis, quod
ctum est. Sed ille quidera ex parte vel minima judi- nec de calholicisfieri poterat, praesiderefecisti, aul
cansnusquam penitus oraninocomparuit; Tiinotheus etiam honoribusquos non merebantur auxisti. Testa-
outem paternorum 316 custos canonum, > qui tur hoc Joannes, quem a catholicis Apamiaenon re-
Davidicaemansueludinisexemplum, et usquc in finem ceptum, pulsumque de Antiochia, ° Tyriis praefecj-
paltens, atquepoteslati propriaerestitutus a Christo, sti: et Humerius tunc de diaconio dejectus, atque

» Addidimusef cum Iribus nostris mss. et vulg. C ttebal pro existebat,suffraganteetiam ms. Yind.
Dein. Oxon. omittit pro gloria sua. h Quesn. addit tamen; expunxiraus cum mss.
b Quesn. addit per te; delevimus cum Vind., Vind., Ver, et vulg., ac postea cum omnibus inserui
Thuan., Veron. atque Vulg. Mox scripsimusef... fa- mus penitus.
1 Quesnel.
cietcum ms. Tliuan., cui Veron.et Vind. suffragan- : Qui Davidicmmantueludinh exempla
. tur. ApudQuesn.,deletoef, habetur perficiens;vulg., usquein finempatiensfuit,polestatiproprim...tmialur,
facient. et filiorumvotisaccepit graliam curatio-
c Quesn.. Timolfteumentm de Certona respirantem ttis.spiritualium
Exspectatergo prmmiummultiplicato,etc Codi.
vrocetlas.Emendavimuscum Vat. 1342, concinenti- cum nostrorum lectionem revocavimus, suffraganti-
DusVind. it Yeron., in quibussolum pro spirantem bus vulg., in quibus solum babetur exemplosubditur,
liibetur sperantem.('.odd. Tbuan., Timotheumqui- et vocesaccipiens.
demdhsensionisparantemptocellas.Idem cst in Vat. J Quesn. inserit vestram.Haecvox abtindat, deest-
5845, uisi quod decessionhlegitur pro dissensionis; queinnostris codd. Mox duo Vatt. cum vulg., qua
utruinque mcndosepro de Chetsona,in quam quidem vobiscumest. Dein ef beatissimeex omnibuscodd. ei
Tiniotheuin relegalum ex cap. 45 manifesium fit. vulg. adjeciinus.
Vnlg. i(em,perperam, Et Timollteumquidemdecesso- k Omnes codd. in quibus est epistola superior
tem. etiam istam continent.
d Vulg., Stcuf enimin nosttis. Meliuscod. Veron. 1 Sic cod. Vind. In ms. Yer. VR, ex quo forle in
sicufef t» nosltis. vulg. Urbh Romm.Quesn., Romanm.Vai. 1542, Fe-
e Ita Vind.cum tribus aliis codd. qui solura Ita- ~>tix episcopusEcclesia RomanmAcacio.
bent ad Romam. Vulg., Romamad alterutrum.Gela- " m DuoVal. 1342 ef persuasoresalque.
sius in Tractatu, qUerae ms. Yeron. 46, edidit Sci- n Vind. et Veron.,et5845,
mutile, tu luo. Correximus cum
pio Maffeins,t. V. Conc Ven. edit., col. 185, hasce duobus laudatis Vatt. Quam emendatinnemalii igno-
Acaciilitteras allegans, ex eo affirmat Timotheum rarites scripserunl, ul in vulg., nonmodoeommunioni
catholicumdedamnatione Velri retulhse ad utramqae tum recipiendosputasti; vel, ut apud Quesn., non
Romam.Hinc legendumcredimus ad Romamutram- modorecipiendosesseputaslicollegio,verumetiam,etc.
que vel allerutramila ui dlterutrampro utramque ac- MoxVind. et Veron. deleni de ante catholich.
0 In Vind. et Veron. bic locus valde corruptusef-
ceptum fueril. Quesn.pe*peram, et ab Alexandrinis
ephcoph ad Romanor,sinltelata. fertur sic : Tyriis relhhti: etmeritode diaconiodeje-
' Quesn.inserit »oft's;omittunt omnesnostri codd. ctos atque chrhliani nominisappellationeprivatos, a le
etvuIg.SoIum Yind. el Yeron. babent ad latroci- etiam (vel nunc) tn presbyteriiproveclosofficio.duo- Vul-
nittin congruasperagtndiearumcooperator.Oxon.de- gati leclionemtexlus exhibent, concordantibus
let carum tooptrator. Mox, delelo ef vocem insepullo bus Vat. Solum pro HumeriusVat. 1342habet Hye-
duo codd. Veron.et Vat. 1342, cum vulg., transfe- rernivs,Vat. 5845, Hieronymus.Harduinus I«gi nial-
runi posl verbumsubverteral. let Uimerius. Quesn. pro eitambabet nune^
* Cod. Veron. cum vulg., uno et solo, et raox insi-
015 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 613
•>
chrisliani nominis appellatione privatus, a te etiam Alegatione, pertraheres; praemiisque corruptos non
in presbyterii proveclus officio. Et quasi haec tibi solum inefficacesredireTaceres, sed etiam in illusio-
minora viderentur, in ipsam doclrinae apostolicaeve- nem beati Pelri apostoli, a cujus sede profecli fue»
ritatem » ausus tuae superbiae tetendisti, ut Petrus, rant, impugnatores omnium quae fuerant inandata
quem damnatura sanctae memoriae decessori meo monstrares. In quorura deceptione tuam nequitiani
ipse retuleras, sicut testanlur annexa, beaii evange- prodidisti, et ad libellum fratris et coepiscopi roei
listaeMarcisedem le connivente rursus invaderei, et Joannis, qtii le gravissimis objectionibus impetivii,
fugalis orlhodoxis episcopis et clericissui proculdu- in apostolica sede secundum canones respondere
bio similes ordinaret; pulsoque eo qui 318b'"'s diffidens, objecta firmasti. Felicem quoque defeu-
fuerat regulariter constitutus, captivam teneret Ec- sorem fidelissimum nobis, necessitate faciente se-
clesiam. Cujus adeo tibi grata persona est, et mini- rius ' obsecutum, indignum tuis oculis censuisti.
stri [ejusaccepti, ut episcopos plurimos el clericos Eos quoque tecum lilieris tuis communicaretestaius
orthodoxos nunc Conslantinopolim venientes dete- es, quos constat haerelicos. Quid enim sunt aliud,
garis affligere, et apocrisiarios ipsius confovere; qui post obilum sanctae memoriae Timothei ad Ec-
alque anatbematizaniem eumdem Petrum Chalcedo- clesiam sub Petro redeunt, vel qui se 319 ex ca-
nensis decreta concilii, et violantem sanctae memo- B Ibolicis eidem tradiderunl, s nisi quod Petrus ab
riaeTiraothei sepulluram, sicut ad nos certiores nunc universali Ecclesia, atque a te fuerat judicatus? Habe
quoque c nuntii detulerunl, per Vitalem el Misenum ergo cum his quos libenler araplecieris porlionem
credideris excusandum; nec eum iaudare desieris, ex sententia praesenti, quam h per Tutum tibi direxi-
et multis cfferre praeconiis; ita ut damnationem mus Ecclesiae defensorem, sacerdotali honore et
ipsius, quam anlea retuleras, veram non fuisse ja- communione caiholica, nec rioneiiam a tideliuranu-
ctaris. Tantura autem perseveras in hominis defen- mero segregatus sublalum tibi liomen el raunus mi-
sione perversi, ut quondam episcopos, nunc vero nisterii sacerdotalis agnosce, sancti Spiritus judicio,
honore et communioneprivatos Vitalem atque Mise- et apostolica per nos auctorilale damnatus, 320
num, quos ad ejus expulsionem specialiter raisera- nunquamque anathematis vinculis exuendus'.
mus, sublalis charlis custodiaefueris passus raanci- CaeliusFelix episcopus sanctae Ecclesiae calholicae
pari: d et ad processionem, quae libi cum baereticis urbis Roroae subscripsi. Data v kal. Augusli, Ve-
liabeiur, exinde productos, sicut corum professione nantio viro clarissimo consule; timulque i teptua*
patefaclura est, ad haerelicorum tuamque communio- ginta septemephcopi absquepava subscripserunik.
nem, corttemptaquaevel genlium jure servari debuit
• DuoValt. et Lab., in margine, autus tuot et su- C esl.- quempost GregoriiMagni temporavixitte pertpi-
perbiam. tuum, tvadit; ntc revera habenlurin codiceThuanto.
'> Vat. 5845, cum vulg., illic. Mox addidimus ejus Potro quod dt Anaitatio hic ttgitur, velod eummorte
ex omnibus nostris codd. et vttlg. Dein vocem plurl- sublatum, cum de rettituendoAcacioeogitarei, habelur
mot vulg. cum Vat. 1312 rejiciunt posl cletieos, etiaitiin libro de Romanh Ponlificibut, hisque similia
furte melius. suggerit Justinus imperator in ephtola ad Hormisdam
c Duo Vatt., muili detuletunt; et mox. crederes.... papam. Tum annolatio ms. Oxori. bis verbis expri-
desineres:... 'jaclaret. mitur.
d Quesn. inserit std; et dein pro Itareticit. Nostros i Tempore Tlieodosii minoris, sub Leone papa,
codices el vulg. praetulimus. cujus scripta posterius ponentur, damnavitFlavianus
« Codd. aliarum collect., Veron. et duo Vatt., prm- episcopus Consianiinopoleos Eutychem haereiicum,
miitque cortumpere(forte corrumperet) et tn iltutio- sicut superius lectum est, consentienle et confirmante
nem B. Peiti apostoli, a cujns sede profectifuetant, papa. Dioscorus vero Alexandrinus episcopus, qui
non tolum inefficacestedire faceret, sed etiam impu- iavcbal Eutychi, dejecit Flavianum de sede stta, ct
gnaloret, etc ldem habent etiara vulg., nisi quod ordinavit pro eo Anatoiiuni. Tempore vero Marciani,
pracferunl verlraxerh... corruperh... feceris.... mon- qui Theodosio successit, eodem jubente papa, con-
tlraris; ac pro m illusionem exhibenl in Imsionem. gregata est synodus Chalcedonensis, dequa superius
f Duo Vatt. cum vulg., subsecutum. Dein solus lectum esl, iri qua Dioscorusdamnatur el Anatolius
Quesn., eosquepro eosquoquetecum; et mox, constat corrigiiur *. Leoni papae successit Hilarius; Hilario
etse htcreticos.Delevimusessecummss. Vind. Veron. "n Simplicius. Simplicio misit Acacius, qui Anatolio
et vuigatis. successerat, cpistolam quae supra scripta esl, dicens
s Oxon., minus bene, non quod. Petrura pervasorem Alexandrinaesedis esse damna-
h Quesn., perToleratum tibi, cum codd. hujus col- tum. Simplicio successit Felix, qui atavus beati Gre-
lectionis. Emendavimusex ms. Veron., cum Tuttim gorii fuit, damnavitque Acaciumob causas superius
RomanmEcclesia defensorempraeferant duaealiaeFe- memoratas. Anasusius successor Gelasii restituere
licis episiolae,9 et 11. Liberalus, in vulg., Tofum,et volens occulle Acacium, non potuit, vcloci morte
in marg. Tutum. Duo codd.Vatt., Totum. Vulg., per praeventus.GelasiussuccessorFelicis quinque sequen-
tuee libi, ubi aliquis amanuensis non intelligens vo- tibus epistolis confirmat damnaiionem Acacii. >
cem Tulum,scripsit twe. In ea autem hujus annotationis verba, Anastasius~.
' llic desinit uterque codex Vat. reslituete votent octultt Atadum, non potuit, veloci
i Ita ulerque cod. Quesnelii et noster Vind. In mottt prmvtntus, haec Quesnellussubjecit.ffts simi/ia
auliquissimo autem Veron., cum vulg., timul 67 habet liber Ponlificath ex quo Gratianus, Yvo et atii
epticopi. deseripserunt,in aliquibut tatnenmutata et interpolata:
k Quesnellus, ex cod. Oxon., annotationem, quse In Gtaiianum tanquamPontificalhverbacorrumpentem
in nutloaiio codice invenitur, subjecturus baec prac-
naisit: Qua sequuntur manifeslumeit non ette partem
Wdich, ted annotationtmejut cuju* «ludtodetcriBtw FatlUur annotalqr de Anatclio,
017 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 618
321 CAPITULUMXLVII. Afirmavit, a tota Ecclesia indubitanter admilti; alia
• Ineipit tomut de anathemath vincutopapa Gelatii. autem, quaeper incompetentem praesumpiionemUUc
************** ******** ** * *
prolalasunt, vel potiusveniilata, quaesedes aposlo-
CAP.I. — bNe forle, quod solent, dicant quod si lica gerenda nullalenus delegavit; quaemox a Vica-
synodus Chalcedonensisadmitiitur, omnia constare riis sedis apostolicae contradicta manifestum est;
debeant quseillicvidenlur esse deprompta; aut enim quaesedes apostolica, 322 etiam petente Marciano
eam ex toto c admitti oportere, aul si ex parte re- principe, nullatenus approbavit; quae (1) praesul
pudiabiiis est, firraam ex toto consiare non posse. EcclesiaeConstanlinopolilanaetum Anatolius, nec se
Cognoscantigitur illud, quod d constituit secundum praesumpsisseprofessusest,f et in apostolicaesedis
Scripturas sanctas, traditioneraque majorum, se- . antistitis non negavit posita esse potcstate : s quae
cundum canones regulasque Ecclesiac * pro fidei ideo, sicut dictum est, sedes apostolicanon recepit
'
comraunione, etveritate catbolicaet apostolica, pro quia quae privilegiis universalis Ecclesiaecontrari*
qua hanc fieri sedes aposlolica delegavii, factamque probantur, nulla ratione h subsistunt.

acerbissimeinvehitur Albertus Pighius. Carpit quoqueB cibus Vind. et Yeron., riec non Thuan. ipsiusQues-
iltum Antonius Augustims dialogo 6 libri prioris de nelli, qui antiquiores sunt, in lectionibus conve-
EmendalioneGratiani, quanquammodestiamin Pighio niant, in codice Oxonfensi quaedaraloca, quae ob-
requirat. Hmcsunt verba Pontificalh,Etprout leguntur scuriora erant, arbilrio amanuensisfuisse eraeudata
tom.III Conci/iorumGr. Lal. Binii.... quia occulte nihil ainbigimus : unde codicum nostrorum leclio-
voluil revocare Acacium, et non poluit. Quinulu di- nes cum vulgatis Conciliorum fere concinentesre-
vino percussus est. Qumverba YvoCarnolensis,parl. vocandas pulavimus. Mulilum opus ex schedisira-
xiv, c. 40 Decret.et Liber. Cwsaraugustanusreferu.ni, perfeclis exscriptum videtur, ut ne mirum sit si
inquitAnt.Augustinus,in huncmodum: Et quia occulte aliquot in locis laborei. Quesnellus titulura sic ex-
voluitrevocare Acacium, el non potuit, quia divino pressit : Gelasii papm mirabilis dhputatio de anathe-
nutu percussusest Acacius. Videlur Ant. Auguslinus maiisvinculoin Acaciumet Petruih. Omnium nostro-
Gratianotuccensere,eo quod detraxerit e verbitPon- rum ac Thuanei etiara codicis, et vulgatoruratiiulura
lificalit geminamhanc voeemQuia ef Acacius: unde revocavimus, quem etiam Anasiasius approbat in
eveneritul quod de Acaciodivinilut percusso intelli- epist. ad Joannem diaconum Collectaneis praefixa,
gendumest, de Anastasioinlellexeril. Verumadjectio- ubi sic habetur : Ex tomo Gelasiide anatkemalisvin-
nis poliusarguendotetse Yvonemet alios, quam Gra- culo. Asteriscos praefiximus, quia hoc opusculura
tianumdiminutionh.probattum textusipsePontificalh, iniiiocaret. Plura vero de eodem videsisin praemisso
tttmcodexnoster. Ex quoposteriori, qui cwterisanti- tractatu de Collectionibus,part. m, ubi.de Gelasii
quior est, genuinussensusverborumistomm deprehen- documenlis disserentes, hoc opusculum non solunji
ditur. Falsumest enimquod aiunt Acaciumpercussumur, muiilum et imperfectum, sed ex aliquot Gelasij
divinitus,eamobrem ab Anaslasiorevocatumnon esse; fragmentis non salis
b Quesn. ': Sedh apte
contextum ostendimus. .
quomodoenim sub Anastasio percuti potuit Acacius, apottolicmcaulelm interest", ne
cuem ex Nicephoro et Evagrio morluum narrant sub forle quidam quodsolent; et in nota marginali! Pri-
Felicelll. Sole igitur ctarius est addilitiam cssevocem ma hmc verba, inquit, haclenus desiderata sunt, ut
Acaciusapud Yvonemet alios, nec vocempercussusde merilo Romanm editionis ephlolarum ponlificiarum
alio quam de Anaslasiointelligi posse. 2° Quodper- procuratores suspicaiisint deessehujus tractatus ini-
tusstts didivtr Anastasius apud nonnullos auctores, tium. Cujus autem codicisfide ea verba (quae tamen
videlurex conjecturael ex commentarioscriplum; co- non saiis esse videtur) inseruerit, non nieraorat.
dicis entm nosfriannotaliosolummodomorle praeven- Desunt cerle in Vind. hujus collectionis, sicut et in
tum ait, ntc avnd antiquioremscriptoremplus aliquid caeleris aliarum collectionum, Veron. 46, et Vat.
assertum legitur. 3° Quod revocare Acaciumomnes 1340additioiiumIsid., nee non apud Merlinum, ex
citati auctoret scribuntvoluisseAnastasium,cumtem- quibus initiuin licet mutilum expressimus. Hoc et
pore mortisAcaciiconciliarinon polesl; iltud enim de sequens caput ad propositum de anathemath vincuto
ipsiusAcaciipersonantcesseeslinterprelari; voxautem haudquaquampertinere videutur, nisi forte suspi-
restituere, qumtn codicis annotatione usurpatur, de ceris Orientalesdixisse ita solvi posse anathema in
Aeadi nominediplychhrestituendo commodhsimepo- Acacium, quod ex veteri constitulo Chalcedonensi
teit intelligi. HactenusQuesnellus. Haecvero, quaede editum fuerat, uli canon de praerogativissedis Con-
Anastasio H, quoad Acaciinomen in Pontificalitra- stantinopolitanaein Chalcedonensieditus a sede apo-
duniur, ex antiquiori, at maligno aliquo scripto pro- stolica solutus fuerat. Confer tractatum loco alle-
ficisci,quofactiosusaliquis homo sicut alia commenta D gato.
contra Symmachumsparsii, ita ad invidiamei con- c Solus Quesn, cum Oxon. cod., recipi.
ciliandam,propensioremAnaslasiiH animumconfraxit d Vind. delet constituit. Vulg., quod constituit.Ve-
ad restituendumetiara nomen Acacii, non improba- ron., quoniamillud secundum,deletis quod conslituit.
bililer conjicit Franciscus Blancfainiuslom.III Ana- e Mss.Veron. et prima manu Vind., pto fide com-
Slasii Bibliothecariiin notis ad vitam Anastasii If, munione; secundavero manu cum vulg. Conc, pto
pag. 209. Justinus imperaior in epistola ad Hormi- fidt communi. At idem pontifex de synodo Chalce-
sdam relata post epist. 73 ejusdem pontificis, non donensi pariter loquens scribit lit. 49 hujus colle-
dicit Anastasiumvotuisse restituere nomen Acacii, ctionis, c. 5, pto fideicalholicmatque apostolicmve-
sed poiius testatur oppositum; cum affirmeteumdem ritate communioneque.
Anastasium scripsisse ad antecessorem suura safit 1 Sic Veron.et vulg., concinenteVind. Quesnellus,
esse pacemacceptantibut, ti nomentanium reticeatur sed in aposiolicm.
Acacii; quaecum ipsis Anastasii litteris concinunt, s Solus Quesn. cum Oxon. inserit nullum robur
«uspicionemque Blanchinii confirmant. habent. Desunt in omnibus nostris codd. etiam
» Invenilur in mss. hujus collectionis, et in vetu- Thuan. et vulg. Conc
stissimo Veron. 46, ac tandem in addii. Isid., ex h Vulg., susfinef.
quibus Merlinusbunclomumedidit. Rccentior codex
Oxon., quera Quesnellus secutus est, lectiones rae-
Uores identidem praeferre videtur. At cura codi- (1) V. eo. 132, c.4.tom. I.
PATHC».LYI; 211
 :" APPENDIX AD S. L,EUiSiSMAGNIOPERA. «20
Jw
•
DV ^jilid e'nim? qliia' in libris sanCtis, quos A esse diabolum; quia ubi Causamortis non erat (puta
ftuVeneWBJUr et sequimnr, » quoniam quorum- peccatum) non debebalur et poena.Sententia praeli-
1
jllic .et profanitates esse feruntur, et scetera gitur, vel praefixaest semper errori.' Quaesenlenlia
i'g£ft}3narranMn\ ideo nobis pariter omnia, aut vene- buic errnri praefixa"nunquara omnind resolvetur.
randasunt, autsequenda, quia in illis sanctis et ve- Sieut enim in quanlum est ipse error, nunquam
nerabilibus libris continentur? Sanctus Petrus pri- error esse desistit; sic sententia praefixa nunquam
mus apostolorura sic acstiroans novi Testamenti resolvitur, quia errorqui agnoscitur esse damnalus,
gratiam praedicantjaui, ttt a legis veieris non rece- eadem, quandiu manet error, probalur astrictus.
deret institutis, quacdam per simulationero legitur Itaque qui in errore sunt, sententia erroris obstricti
inter Judaeos gentilesque gessisse; nunquid ideo aul sunt; et quandiu in eo manent, nullatenus absoluti
illa ejus sequenda sunt, quaemeriio et coapostolus sunt, sicut nec ipse i in quo sunt error absolvilur.
ejus b facla redarguit, et postea consequenter ipse Errorenim ipse nunquara veniam jiromereiur; sed
viiavit: aut pariter assuroenda sunt cum bis quaeul qui eo veraciter canierit, atque ab ejus participa-
pole primus apostolus «salubria praedicavit? Nun- Jione k discedit. Quandiu ergo' in cis est error, dam.
quidnam aut ejus recta doctrina cum his quae huma- nationem suam tenei, 324 nunquamque resolvitnr,
nitus acciderant repudianda est, auiiila adhucimbe- B quia error poenamsemper meretur. Participes vero
cillis inscilia cura perfecta ejus doctrina suscipienda ejus, aut semper snnt ejus poenaeparticipes, si in
est? Nunquidnam d in ipsorum haereticorum libris ebdem perstare noh desinaut; aut siii ab errore re-
rion multa quaead 323 veritatera pertinent posita cesserint, quam alieni facti sunt ab errore, el ab
releguntur? Nunquidnam ideo veritas refulanda est, ejus participatione discreli, lara et pcenaeejus erunt
e
quia illorum libri, ubi pravilatis interest, refutan- cpnsequeiitcr alieni. Cum erranti poenapraefigitur,
tur? aut ideo pravi libri suscipiendi sunt eorura, quia quandiu manet errans, eadem poenaconstringilur;
veritas, quaeillic inserla est, non negatur? Ait Apo- quia errans non potest esse sine poena errati. Haec
Stolus : Omniaprobale; qumbonasunt tenete(I Thess. eadero jpoena perpetua est nunquamque solvcnda,
v, 20); scimus Apostolum etiam de paganorum li- quandiu errans esse perstiterit. Qui si errans esse
bris aliqua posuisse (Act. xvn, 2$); ntinqtiid idec desliierit, pcena quaeerranti est praefixaperpelua,
f etiam cuncta recipienda sunt, quaecum his pariiei nqn erranli, id est, alleri effeclo, qiiam cui praefixa
sunt prolata.' Ipse Apostolus aitmullos praedicatores est, non sqlum non potest esse perpetua, sed nec
aliier atque aliter Christum praedicare : « ubi tamer esse jam poena. Non est enim ipse cui praefixaest,
licet quocunque modo Christura praedicalumoportel erranli enim praefixa esl, non.non errahti. m Quaa
admitti; non ideo tamen illum morem quo non recte C enim erranti praefixa,perpetua est, el perpeluo con-
praedicatus est non adnionet evitare. Malosoperarios stringit errantem; non errantem non potest jam te-
ipse conqueritur, quorum alia refulanda, alia docel nere. Sit erranti dicta t*oreperpetua : sit erranti
esse sectanda. Haecet hujusmodi exempla nos cdo- dicia nunquam esse solvenda; manet oranino, et
cent, et teslimonia diyina confirmant, non omnia verum cerlumque est quod » in eo praefixaest, nec
passim aquocunque dicta, vel ubicunque scripia, potest prorsus' absolvi, quandiu in errorc manenti
indifferenter accipere; sed, retentis bonis, quae no- prxfixa debetur erranti : non erranti autem nec poe-
ceant refutare.- na potest esse, quse non erranti non debet inferri.
CAP.111.— h Peccalori homini mors illala est: el Necmutalur illa omnino, nec solvilur, quae debetur
tamen homini Jesu Christo mors illata reum facil erranti. In suo ergo tenore illa praefixaest, in suo

» Vulg. lectionera cum omnibus nostris acThuan. bebatur pmna.VtilgatamlectionemConcil.recepirous,

niss.reyooavitiius. Quesn. sequimur,quOrumdampta- quia probatur duobus noslris codd. Vind.et Veron.
viiatesesse. Moxvulg. et Veron. delent omnia. in qnibtis solum pro puta habelur *fa.
b Quesn. addit Paulus. ' Siccodd- niss. ac etiam Tbuan.-cuni yulg. Conc.
c Sotus Quesn., salubriter. Quesnelliis cuni solo Oxon., qumsententia errorema-
I^
d lla oriines nostri codd. et yulg. Quesnellus, in u nente, nunquam pmnino resolvetelut. Pos|ea vulg.,
ipsis. Mox^vhlg.cum ViHd., pertineaiit. sic a senlentia cuiri ms. Viud.; ac dein, et eadem
8 Thuaii..
' mferesse. Vulg.. iibivravitas tnest jne- quartdittcum Yetop.
'Ijus."' j Uup codd. Vipd- et Yer., in quo tunl,ettores, qb-
-t Addidimuseftam cum nostris codd. et vulg. Con soivitur. Deij) Quesn., merefur.
k Quesn- cuni Qxon., dhcesserit. Quandiu ergo in
cil., acdein scripsimus prolqta; Quesn., reiata.
f Quesn., ubi ticet dicat Chrhlum quocunquemodt aliquoestertet, forte niclius. Sed codd. etiapi Thnan.
prwdicdlumoporleredimiiti, nonideq tatnen.... vilati. cum yqlg. Gpng. secuti sumus.
Vulg. lectionem riostris mss.Vihd. tetYeron. appro- i Vtjig., ab eodem. Rost pauca Quesn., Cum enim
batam revocavimus erranli. Vulg., Cui erranti. Nostrai niss. exeniplatia
h Haec periodus qua ratione cum ariiecedeniibus praelulimus, cum quibus etiam mox scripsimus ton-
sequentibusque cohaereat, si non probe inteltigitur, stringitur. Solus Quesn., perifringifur.
eo referehduin est, quia hic tractatus imperfeclus ex m Vqces qumettim erranii Quesnel|o yel Oxqnien-
fragmentis concinatus fuit. Melius quidem hac pe- sis'ncodicis amanuensi excider.unl.
rjodo omissa subjicerelur senfentja ptafigitur, etc. Qyesn., tn errante, prafixa; nostri codd., in ea,
Mox, pro reum facit, vulg. Concil. reum fecit. Dein vel in ro vrmfixa : hoc postremum magis placuiU
Quesn.. non erat.idest peetalum, non ibi vettati dt- Vulg. Conc, (n ea prafixum*
521 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 629
jure non polest omnino resolvi: A
»jn, npn sqp (enpjp,, 4 ft^m^piritunjjlfl^guentes, sicuthsereticosdiversoi,
quae «sse non potest, jam dqcetur esse yacuata, ptt Arianos, Eunomianps, Macedonianpy,ad fidejn calho-
jus illic penitus non habere, ubi causam non habett iicam reverteuies, et hic remissioiiemsuae percepisse
"gxistendi.
" blasphemiae,et in futnrum spem sumpSisse indulgei
\S. — Plenae sunt sanctae Scripturae tali| tiae consequendae.Nec idep lion vera est Domini sen-
CA^.
fprma, justitiae. Dicilur ; jPereant peccatoresa terra,, tehtia, autputabitiir esse ullatenus resoluiai : cunj
b t circa tales, si hoc e'sse permaneant, nunquam ora-
jla ut nonsint (Psal. cm), peccatpresviit desjstai»)
esse peccatores; in ut deficiant esse > nino
hocpereant, spiyenda persfsiaj, effectjs autiem non ta-
peccatores. Caelenim, si sectin-I jibiis 32ig^ irrpgat?. Siciit etiantiest cphsequenter et illud
prorsus peccalores
dum prophetaesenteiiliam usgueqpaqiie deperirent,, beaii Appstpli Joaniiis: Est pecciitumqd mortem, non
pt substanlialiter 325 ? n,?n subessent, qui sajvarii dico ut oretur pro eo; et est peccqtumnon ad ntqttem,
potiiissent a redemptore.; qin' venit nqnjustos vocare, t iico ttt oretur vro eq (I Joan. v, ^f.^Est peccaiura'a<J
sed peccalores(Luc. y, 52). Vel dequibus dicit App- mprtem, in eo^eni peccato maheniiibus; esf;peccaluin
stolus : Christus venit in hunc mundum peccatotet < hon ad moftem, ab'eodem peccato-reccdeniibus:
talvos facere, quqrum primus egq sum (I Tim. i, 15). nullum <mipneest peccatum, pro p,uo aut lion oret
Et: Cum peccatotesessemus(Rom. v, 8), tnistt Deus sB ] Ecclesia remitlenclo',aut gupd daia sibi (jiyini|us"po-
Filium suum (Gaiat. iv, i); et caetera hujusmodi? ? |estate,'*desistentibiisaD'eodem, hpnposstt absoivere,
Hic revera etiam substantialiler plurinii perieruntt yei poeniiehtlbus relaxa~re,"cui'dicituri ducecunque
peccatores, in peccatis suis utique permanentes,, atmtsefftis super tetram, dtmissa erunt et in cmiis;el
yeraque in cis sentenlia dicta permansit, nunquam- *'")• solveriiis tupra" terram, erunt
qumcunque
'/'tW''/' '''' ,kPii'. '' "..-""'' '--''l sotuia et
--•'(lujti m
u
que resolula est: et lanien eadera in lalibus, quibusS cmlts (Matth. xvi, 18); m quibuscunque, omnia sunt.
praefixa est, permanente perpctua, quodam genereB quantacnnque sint et qualiacunque sint. Yeraci niliil-
facliim est, ut in lalibus npn usqueqtiaque marienti- bminus eorum manenie^senientiai^-^qus^nun^
bus, id est, in peccatis suis non usquequaque duran-. solvendaessedehuntialur ih eodem tenoreconsisteiis.
Jibus, senlenlia tamen praefixa lalibus permanerel. non etiam ab hoc eodem post recedens. Quqd etiam
JNaaid ipsi pereunt, sed esse peccatores, ut dictum^ iii Acacii seiitentia rafionabiiiter intuenduin est,' in
esi, non poenaliter, sed remedialjter qupdam et ipsij qua etiamsi ei dicium est, i huhqttamtolvendut: non
genere perierunt, quodam genere et in ipsis mansitt est tamen adieclum :'ettamii restpueris',etiamsiab hoe
pracfixa sententia : donec permanens eos efficeretl errore discesserh, eliatnsi prmvaricaior etse deititerh.
non esse peccatores,d vel peccatores non esse per-. Quapropter ih aperto est ita ^iciiim nuhquaiii ^ sol-
ficercl. Compiela est e't in eis sententia; nec quo} Q ( veridus/sed lalis, scilicet, qualis est et ligatus: non
tenore peracto e permariens illa sententia pereunti-. autem lalis eflectus, sicut ligahdus noh erat, siicah-
bus peccatoribus, ita ut non essent utique peccato- solutusesse'docebatur. S7cui carebat obfigatlbhe,
res. ' At ea jam in non peccatoribus manere noni L;t., cuni :<
bbligationis causacariiisset;
f, • •:.3,.i.-*.' ,-J" ....:•..:«.sicutiqueaCsoIuiiis
i<: i/At' ..!,/:•ai:ii:j,u
potuit, quia iii eis quibtts inflicta rion fuerat, jus riia- existeret, -
•«;i,.,i .qualenus
mu
-MIUI'. ipse
^-.
non necessitate
.'U:|. dictae sen-
' '•J «UlUlii.-;U.:-,i: ^iu.,
"... '
heiidi pehitus non habebat. Ila nec in suo jure velI tenttae videreiur non posse quoquomodo jam solvi.
iramite uTiaicniissehientia resoluta est, et eadera ini tiam talfs effectus,'efo^figaliohe carehs, fieret abso-
lijs, quibiis inilicta est, permanehte, ab his qui ab, lutus, et circa tales praeflxasehtentia hullombdo so-
ejus jure discreti sunt, aliena prorsus effecta est. iiibilis redderetuKv^Iunqiii(iehim' niisiti quaesivit, ex-
Nec ih bis, salva sui coiiditione, sfas baberet ina- petiit et abjectiis estfttaque ipse inse iiisolubileni
nendi quibus inflicta non esset. fecit esse sententiam, qui talis permanere delegit,
CAP.V,— Dixit Domiriusquod in Spiritum san- qualis veraciler non ppsset absolvi; et holtiit talis"ef-
Cttnri peccanlibus riec bic esset, hec in futuro saeculo > fici,circa qualera, permanente sehtenlia circa mtales,
remittendum .- quantos autem cognoscimus in sah- eflectum non talem insolubilis sententia non maneret,
» Ita cpdd. noslri cum vulg. Concil. Solura in ras.• D ] f Quesn., tfaea in non jam peccatoribusperrnanere.
Veroh'.secunda aniiqiia mariueroehdatutn quo"pro> Vulgatam lectionem sequimur, concineriiibus nostris
cjum.Quesn.",at iti hohsud juie, quam etie non potesl,, mss. inquibus solum raendose ab pro af legitur.
tani docelut. s Sic codd. vnlgatis suffragnntibus, nisl qutfd ba-
b Siciidem codd. et vu'g. Quesneljns, omissapri- - beht erat pro tsset. Quesn.,
' fas habet manendi.....
ma voce peccatores, habet ut norisiht peccatoresj hoh esi.~'
c Quesn. cuni solo Oxbii., rion essenl, reptigrianti- h
Qiiesn., non itroganda. Vulg. Conc<,non irrogata.
bus liostris codd. ac eiiani Tbuari. at(jue viilg.' Mbxc Cpdd. Veron. et Yind. deserere iio|uiroiis.
viilg."cuin Veroh., 'a Redempiore nostro. Deiri solus> > Quesn., quia. Duo nostri codd., qua,*Meliuscum
Qtiesn., vel quibus Apostotus. vulg., qua. tiox yulg.' ciim yind., in eorum tenore
dVerba veipeccatoreshoh esse perficerel in vulgatis> ebnshiens. '
Concii. exhibita Qiiesnellus omisit,' liac ratiorie inl i SolusQuesn., nunquam solvenduse«.
margine addita, quippe qha a cohjecioredliquo additai k Idem Qttesn., solussolvendustalis, stilicel, qualh
exhlimo: in neutro enimcodice ms. (id est Oxon. ett el tigaitis. Viilg. Coiicil. cuiii noslris codd. conye-
ThuaiV.)leguhtur. A'teadem recepimiisauctoritale no- hiiuit, cum quibus post pauca addidimus esse.
Strorumvelustioruni
" exeihplarium Yeron. et Yind!. 1 Yind. et Yeron., quomodo.Yujg., quqdamtnodo.
•Uacbdd. itostri cum vulgatis : in quo aliquidI Moxcod. Veron., Non ialis. Dciri ptmfixaex inss.et
deesl, vel mendtim lalet, cni medelam non afferuhll yulg. Conc. scripsimus. Qucsn.,/ia::a.
mts.' libri. Quesn., pertmmet- '•' '" Vox taUt Quesnello excidit-
655 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 644
quaecirca effectum non talem non haberet licentiam A correctus et emendatus, consequenter correctus' et
pernianendi. Quo magis, ut dictum est, exemplo at- possit solvi.
que periculo * moniti, 327 ?ui eodem tenore sunt CAP.VI. — Noiandumque quod quolibet geuere
conslricti, festinare dcbeTJt,ut non tales esse perma- biasphemantibus in Spiritum sanctum, si resipiscaut
neant.quibus sententia illa non solvenda pracfixaest; et corrigant, et hic eis et in futurosaeculoremiltalur:
et esse tales incipiant, qualibus b non insolubilis nec inde possit Dotniui t riutare sentenlia, quaecirca
praefixasententia, possit esse solubilis. Quoniam au- tales utique permanentes permanere dicta esi, non
lem effecto non tali, quali non solvenda praefixasen- circa non tales effectos. Quandiu autcm in hoc ma-
tentia est; effecto, inquara, non tali, potest solubilis nent, tales sunt, qualibus non remittendum esse prae-
esse sententia: quia jam Acacio non volentic non iixum est; cura aulem ab hoc recesserini, non tales
talem esse, sicut tali usque in finem permanenti per- efliciuntur qualibus nouremiltendum esse praedictum
mansil inabsolula sententia, ila jam non lali effici esl: et ideo non talibus effectis potest et hic, et in
non volenti.solubilis non potestessesentenlia. Nonne futuro h saeculo,jam remitti. Alioquin, quod absit,
tantos habebat Acacius quorum exemplura sequi po- fruslra videretur Ecclesia hujusraodi ' sua reconci-
tuisset antistites, qui in Ephesino prolapsi latrocinio, lialione suscipere; quia autem fruslrari non potest,
quolibet modo in consensionem reciderant pravitatis? B hoc intelleclu modis omnibus, salva Dominisenlen-
Utique lamen (et si diciura non erat) det perpeluam tia, praedicandumest, quantum ad nos pertinet, om-
damnaiionem ferre poluissent, nisi resipiscenies, et nino non posse. Talis igilur dictus est Acacius,qualis
non tales effecli quales illic facti fuerant; daranatio- ligaius est, nunquam esse solvendus; talis usque in
neinque perpetuam merebantur, resolvi circa sedam- finem esse permansit, lalis esse non destitit. i Ila la-
nationem, recedentes a perpetuaedamnationis causa, lis est hodie qualis est et dictus; non talis esse jam
meruerunt: quam, qui perstitere, circa se iusolubi- non poiesl: nunquara igilur talis permaneiido sol-
lem reddiderunl. Nibil igitur interest, niliil differi, vendus est; qui si lalis esse k desisleret, nec in non
utrum dicatur nunquam solvendus, an non dicatur: tali permansissel, el nunquam esse solvendura; quia
quia ecclesiastica sententia reos et praevaricatores non talis, qualis dictus est nunquam esse soivendus
obligat; quia sicut non polest ei suffragari, quod non posset absoivi, etl non tali nunquam solvi recederet,
est dictus nunqnam solvendus, sed, si in errore per- et ideo ut solvi possct accederet.m Quod sedes apo-
nianserit, insolubilis modis omnibus perseverat, nec slolica nou consensil, nec imperator imposuit, nec
potest inde, nisi non lalis effeclus,absolvi; sic 6 ctii- Anatolius usurpavit; lolumque, ut dictum est, iu sedis
quam praejudicare non potest, tametsi dictum estnun- aposlolicaeest positum potestate : ita quod in synodo
quam esse solvendum; manifesta ratione monslranie C sedes apostolica firmavit, hoc robur obtinuit; quod
quia nunquara sit oranino solvendus, si talis, qualis refutavit, habere non poluit firmilalem: elsolarescin-
ligatus est, esse persistat, vel talis utique nunquam dit quod praeter ordinem congregatio 329 synodica
aolvendus, qualis est obligalus. Pjon adjecto autem, putaveral usurpandura, non promulgairix iteratae
etiamsi resipiscat et corrigat, patere prorsus et libe- sententiae, sedcum apostolica sede veteris exsecutrix.
rum esse non dubium sit, ut non lalis effectus, qualii CAP.VII. — lloc taraen , quod de uno eodemque
nunquam dictus est 328 esse solvendus, sed talis, homine dictum est, sive tali persislenle, qualis sen-
qualis non est dictus, nunquam esse solvendus, id esl tentiam competenter accepit, sive non lali effeclo D,

«Quesn., monenfe. tur,1 quod Quesn. receperat.

b Solus Quesn., nonsolubitis. Quesn. inserit hominesin; delent vulg. Conc. et
c Sic meiius cum vulg. Conc. quara cum Quesn. ei nostri codd. Mox Oxon., pro frustrari, habet frustra.
nostris codd. non lalh. Dein Quesn-, non absoluta; Vind., frustrare. Dein vulg. Conc, omnino posse,
vulg.Conc, in absoluta. Melius cum nostris codd., deleto non.
inabsoluta.Moxsolus Quesn., nontali efficivoleniiso- I Solus Quesn., itaque talit; ac dein, sed non lalit.
tubilis potest esse; et postea posset pro potuhset. k Quesn., melius, cum Oxon., deslithset... perman-
d Quesn. cum Oxon., petpeluam damnationemfertt sisset, nunquamesset sotvendus.Codicum vetustiorum
potuhsent, nisi tesiphcentesnonlales efficetentitr,qua-> iectionem cum vulgatis concordemetsi minus rectam
let illic facli fuerant. A perpelua ergo damnationeme-. " mutare ausi non sumus.
ruerunt retolvi, recedentes a perpetua damnalionh; l ldem Quesn., repugnantibus nostris codd. et
L-flusu,quamqui, etc. Lectionem vetustiorum nostro- vulg. Conc., non lalis solutus abscederet.
rum codd. ac etiam Thuan. cum vulg. Conc. consen- mHaecperiodus hocnunquam
loco perperam videtur inserta;
tientem, licet mitras claram, imrautare noiuimus, aptiusquc capiti secundo adjicienda esset post illa
Solum vulg. Conc. pro meruerunthabcnt meruissent. qumnoceantrefulare. Deinet sola retcindit scripsimus
• Ita codd. etiam Tbuan. et vulg. Quesnellus, cui- ex nostris mss. ac eiiara ex Thuan. ipsius Quesnetli,
dam prmjuditari. vulgalis Conciliorum Suffragantibus.IIle vero, tolum
' Particulam tt ex-mss. et vulg. Conc. adjecimus, ergo retcidit.
Moxnoiandum quvd delelo qumin vulg. Conc. et ms, » Soli vulg. Concil., ef illa. Dein iidem vulg., ti
Verotn. militer esseprmfixum,et populo ae gente simuldeprom-
s £ic ms. Veron. cum vulg. Conc. Concinit etiami ptum potius, quminloto orbeporlioest.Idem enim, elc.
Vindi, mendose praeferens nuiari. Quesn., mulari. Vix sensura tiabent, inquit Quesuellus : cujus leciio-
b <Quesn.oraisii smculojam. Vulg. miuus recte ha- nem probant nosiri codices, nisi quod voci ditsemi-
beiVttmculonon. Nostros codd. sequimur. Dein cumi «ola Veron. sufficitporlione, Yind. porlionem.Oxon.,
vu^. et ms» Veron., videretur reposuimus pro videa- Quesuello notante , babet portionem adevta. Yocenv
6S5 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 686
et ab illa sententia, quae non tali non dicta est abso-.A in utrisque, hoc est, in eo permanentibus, in quo
luto, et in unaquaque civitale legitur similiter esse talem sententiam perceperunt, et in salvatis exinde
praefixa,et in populo ac simul gente deprorapta, po- Dominica senlentia fixa permansit. Ettamen illa per-
tiusque in toto orbe disscminata. Idem enim mundus manente, sic eis miro genere sanitas introducta csi,
est, qui el periiurus est dictus, et sermo Dei non po- ut illa sententia non muiata videretur; sed eadem
test excidere, et in ipso mimdo nihilominusa pravis perdurante sanitas, non illorura confidenlia , sed di-
inlenlionibus recedente non promitur. Sic Tyrus et vino munere proveniret.
Beryton.Gaza et/Egyplus pronunliatae sunt perilurae CAP.VIII. —Quod si haece tentare formidanl, nec
(Jerem. XLVII,i; XLIV,12), quasposlea per Evange- ad suaepertinere cognoscunt modulutn potestatis, cui
iium novimus esse salvatas. Perierunt itaque duplici de humanis rebus tantum judicare permissum est,
modo, aut permanentes in eo qno talem sententiam non etiam praeesse divinis ; quomodo dehis, per
susceperant; aut deficientesab eo quo tales fuerant, quos divina ministrantur, judicare praesumunt? Fue-
et incipientes esse quo non tales fuerant, quibus est rint haecante adventura Christi, ut figuraliterquidara,
illa praefixasententia; ut consequenter ad non tales adhuc tamen in carnalibus actionibus conslituli, pa-
non pertineret illa sententia, quaenontalibus praefixa riterreges exsisterentetpariler sacerdotes.quod san-
non fuerat. Sic eiiam de gcnte Judacorum « a Deo B ctum Melchisedechfuisse sacra prodit historia :quod
eliam pcr Isaiam prophetam peremptorie veluti pro- in suis quoque diabolusest iraitatus (ut potequisem-
nuntiatum est : Ctaude oculoseorum, et obdura anret per, quae divino cultui convenirent, sibimet tyran-
torum; ulvidenlet non videant et audientes non au- nico spiritu vindicare contendit), ut pagani impera-
diant, ne quandoinlelligant. El obdura cor populi hu- tores iidem et maximi pontifices dicerentur. Sed cum
jut, ne ttnquamconvertanturet sanemillos (Isa. vi, 1U). adverum venttim est eumdem Regem atque Pontifi-
Hic etiara correctio et emendatio interdicta mon- cem, ultrasibi nec iraperalor ponlificis nomen impo-
stralur, et resipiscendi quoque spes prorsus abscin- suit, nec pontifex regale fastigium vindicavit: quam-
dilur : de quo tamen populo apostolos et Ecclesiam vis f enim membra ipsius , id est, veri Regis atque
primitivam novimus processisse, et tot raillia bomi- Pontificis, sccundum participationem naturae magni-
num una die baptismate fuisse salvatos. Ecce et in ficae,utrumque in sacra generosilate subiisse 331
persisteniibus qualis est illa sententia promulgata dicantur, ut simul regalegenus et sacerdotale subsi-
permansit, nec ad correctionem prorsus venire b stant (I Pet. n, 9). s Quoniam Christus memor fragi-
sanilalis admissi sunt, sed adjudicati sunt in sua ne- litatis humanae, quod suorura saluli congrueret, di-
quiiia deperirc: et manente divina sentenlia.non per spensalione magnifica (emperavit; sicque aclionibus
ipsorum propriam emendationeni, suove inlelleclu (C!propriis dignitatibusque distinclis officia polestalis
vel motu , snaque virtute vel possibilitate conversi ulriusque discrevit, suos volens medicinali huniili-
suntc ut fanarentur;sedpergratiam Deisanatisunt, late salvari, non humana superbia rursus intercipi :
ut converterentur. Ne convertantttr, inquit, et tanem ut et christiani imperatorcs pro aeternavita pontifici-
tot; 330 ne sua sponte, ne suis operibus, quibus bus irtdigerent, et ponlilices pro temporalium cursu
utique confidebant, nesuam jttstitiam seclanles, ju- rerum imperialibus dispositionibus uterentur; quate-
stiliaeDeid non debeant esse subjecti; de suis viribus nus spirilualis aclio a carnalibus distaret incursibus,
confidentes, non divinaese misericordiac illuminatio- 11et ideomilitansDeominintese negotiis smculatibusim-
nique subdentes. Et ideo inhibetur eis superbacprae- plicattt (II Ttm. u, &), ac vicissim non ille rebus di-
sumptionis effectus, ne convertantursuis intentioni- vinis praesidercvideretur, qui esset negotiis saecula-
bus, suis nisibus, ul putarant; et sanemeos, ne eorum ribus implicatus : ut et modestiautriusque ordinis cu-
quasi meritis ex propria facultate venientibus salva- raretur, ne extollerelur utroque suffultus; et compe-
trix gratia daretur , atque ita gratia jam non esset tens qualitatibus actionum specialiter professio ap-
gratia, sinoh gratis daia esset immeritis; sed merces taretur.
tanquara meritis restitula. Non ergo ipsi convertan- CJVP.IX. — Quibus omnibus rite colleclis satis evi-
tur , et sanem eos; sed sanati per gratiam, qualiter •D denter ostendilur , a saeculari poleslate, nec ligari
ad humilitalem Christi convertantur, agnoscant. Ita prorsus, nec solvi posse ponlificem.Quo manifestius
disseminalais sumpsisse videlur ex Thuan. cod.cujus test, si perinde intelligas, principes ncc tentare hac,
nullam varianfem designavil; ac propterea nequaquam de quibus antea dictum est (nimirum sanare aniinas
expunximus.
a Vocesa Deo ttiam ex vulg. et nostris codd. ad- suam hominum, quod ex divino munere provenil), nec ad
potestatem referre , etc. Aliquid vero deesse
didimus. Dein, pro obdura, Thuan. cum vulg. Conc, credimus, quo objeclio a principibus sumpta, cuihic
obtura. Gelasius respondet, proponatur , et hoc caput cum
b Voxtanitaiit in solo Quesn. desideratur. aplius copuletur.
c praecedenti
f Vocemtnim
a/it; delent codd. nostricura vulg. a Quesn. omissam cum editis Con-
d Quesn.inserit
Solus Quesu., non ettent subjecti; de tuit vittu- cil. et nostris codd. revocavimus. Post pauca iidem
tibus confidentet. magnifice ulrumque, rainus recte; etdein, pro
* Quesn. inserit vocem impetatotes; codd. nostri edili, subihse, habent sumpshse. Veron., submhse.
ac Thuaneusetiamcum vulg.Conc. ignorant. Subau- s Vuig. Conc, altamen Chtistus; et postea lempt-
dilur quidemaliquid simile, ut ex sequentibus liquet, rans pro ttmpttavit.
at praeter fidem codicum nihil addendum. Quatenus h Quesn., tt Deomititans minimt.
verohaeccum antecedentibus cohaereant,explicaripo-
«27 APPENDIX AD S. LEQNIS MAGNIOPERA, ASft
iiM«v» AWeeKill^Jv.-Vi «J. »-'1.1"-il ",-J:'•'••'•;;'> 1I4
approsafur AJexandnnum Petrum per lrapenalem liqne potius nexuerunt. Ita absolutio ex utro-
«AS--'.i.».?Mf wa.».i•»»., •••;{., u '^-:-•'.'•- Pe^ri;
fanlummodo senlentiam nullo inodo poluisse prorsus que non constat: quianecpraevaricatoria absolulione
absolvi. Ubi si*pontificuraquoquesociatur asseusus, rei reum absqlvere poluerunt, et depulsis undique
quaerimus ulrum jifaecesserit, an fuerit subseculus. ppntificibuscatholicis , haerelicisque suppositis, vel
Si *subsecutus3e|tb imperialem sentenliam, nihilomi- Cisqui baereticorumlenebantur communione polluti,
nus ad id reditur, ut absolutio a saeculari potestate et etiam sacrae religionis insinceritate , participem
et principaliter inchoata valere non•*-possit; suum tam absolyere nequiverun,t,quam ipsi non erant
praecepta
*».»»t .lf.t.U...i R'l :,.ir,.-.'-i• ..•'»'-
'1• \'S%*-J-- •_ '
pontificumquesec^tusajspnsus adulationiSjpotius fue- absoluti; acproinde lara ecclesiaslicae regulae praeva-
rit, quam ;*i legiiimae sanctionis. Si praecessit,doceatur ri^atores, quam sacrosanctaecoramunionis inlegrita-
r ,i..7.i«.>. *¥•,t.t"'--S«"'< -^* x\ -~-M->I-
--'t,~T' :
ajj?i
quibus, el ubi llle sit gestus, si secundum Ecclesire tem maculantes consoriio perfidorum s, quod de reo
,r/ti l an,«»w '>.» »."-*-'" -<v.'t" " ••'V J
regulam celebratus, si a paterna traditione, profectus, simillirao poluerunl terre judicium? De catholicis
si maiorum morec probatus, si competenti examina- enim poniificibus per lotum Orienlem, aut quicunque
tione depromptus. Ubt procul^iubiorequirf ndura est, perstitit est ejectus, aut ille restitit, qtii consenslt
sl synodali con^regatione celebratus : quod in recep- errori et se ab errantium conUgio non retraxit. Qund
tione damhaii, et depulsione catbolici, quia noviter d a, igitur eorura potuil de cujusquam errore esse jgJi-
causa, fieri debuisse certissimum est. Si ad primam 1B ciura, qui nusqqam non errasse monstrantur, et hae-
sedem, cujus iniererat sententiae, qua Petrus teneba- reticorum siroul catholicoruinque confessione per-
tur ofislrictus, secujidumEcclesiaeregulas est relatura, mixta, h cuncta religionis veraeetsinceraese turbasse,
sj eaqera quS ligavit absolvit: e quod si illa quaenon catholicamqueapostolicamque confudisse purilatem ?
ligaverat resolvente, immo etiam nesciertte potuisset Ecce qui reum absolvere potuerunt, qui rei pro oin-
dissolvi. Si hsecgesta non sunt, quo more, quo rilu nibus docebantur effecti. Ecce ciim quibus de absol-
Alexandrinus Petrus praetenditur absolutus, cum nec vendo reo synodus fuerat ineunda. Si fides et com-
a poniificibus legiiime et ecclesiasticis 332 legibus munio catholica retinebatnr, cur catholici pelleban-
fuerit expeditus, nec a saeculari pole.state potuerit lur antistites?Si catholici pellebanlur antistites,quo-
praeter Ecclqsiaetramitem prorsus absolvi ? modo ' non tanturomodo haereticiservabanlur ?
JUAP.X,,—Sed dicaUir forsitaq: Non imperator ab-, 3S3 CAPITULUMXLVIil.
solvit; sed a pontificibus poposcit absolvi. Tanto ma- i Sflheii Gefasii CommomforiumFausto magislro fu«.
gis poscenti imperatori a Ponti(ic\bus fuerat, sugge- genit legationisofficiumConstanlinopolim.
rendum, ut si euro legiiime vellet absolvi, legitiraa et CAP.I.—Ego quoque mente percepi Graecosin sua
ecclesiastici tenoris absolutio proveniret; et haec orn-. ~ obstinatione mansuros, k nec cui velut insperatuui
nia, quaesuperius dicta sunt, secundum Ecclesiaetra- '" videri potest; quod est in ante praccognilum.Quapro-
mitem servarentur : praecipue cum de secundaesedis pter l non jam propter religionis causas student pu-
ageretur antistite, nec ab inferiori qualibet', sed a blicis dispositionibus obviare, sfed potius per occa-
prima sede jure possit absolvi. Inferior quippe potio- sionem legationis regiae catholicam fidem moliuntur
rem absolverenon polesl; solaergopotiorinferiorem evertere, et tali commercio nituntur sperata praestare.
convenienter absolVit.Proinde inferioris loci pontifi- Quid Sibivult autem quod mdixerit iraperator,a nobis
ces, qui nullalenus se noverant potiorem sibi' sine se in religione damnatuui, cum super hac parte et
apostolica sede posse fesolvere, praecipue qUem ejus decessor meus non solurii miniroe nomeri ejus atli-
sententia hoverant obligatum; praevaricatoria absolu- gerit, sed insuper quando prihcipia adeptus regiae
in se n imperii pro-
tione noii illum penitus exuerunt^ sed se praevarica- potestatis exeruit, ejus rescripsit

d Idem Quesn. addit sibi. cum|viilg. Conc. exhibent. Finis quoque opusculi de-
h Vulg. omittunt impetialem sententiam.Virid., ef sideratur.
irt^ieriaiiseiifenfte; quiahihilominii; Veroh., efim- i Exstat in hac collectione in mss. Veron. 46 et
petiali tententfa mfluu taltilaminm- ,,.i„'., qpud Isid, Tilulum ex codd. el yulgatis.fioncil. ex-
? Vulg. Cqnp, Criinnjs, Veron.,, vrolatus. lt„ , Messiraus. Nicolaqs l^episkl.w&t medii^tp, Commo-
•d Quesii'., noviHsrerdt c'attsa.Vulg.Conc, noiia esf niiorium pariter appellat. Apud Quesn. si'C: Eptsfofa
causa. Tres codd., Vind., Thuan. et Veron., sequi D Getasii papaad Faustum tnagittrum,conHa Acacium;
coactisunius.. t,, ..... , .., ........ -.. „< .... r et dein in epistolae formam : Getatiut.Fautifi mag%-
«»• Quesn.t.*t6f», qm>^Vulg.Conc^ tiiUaqum liga- ttro mititum fungenti legalionh offido ConstajitiftQpol),
-k et
maj.wucetotveqte, Codd.Yeronket Vind„iiuqs solos ©uesn., ^nec cnttjifam./Codd.„Vinfl.; Ve«m.Ho%
CODterreliy.UU» secuti suraus : ubi pro quod si forte Vat. Isid. 650; cum vulf. Couc.i secutt stttnus,
i '- t- . .;.>*--' -L-?... Veron. et Vat., inspiratum. Dein in anfe scripsipiUS
' Vuig. <»««>'
leg«nrtum
Conc. cum msi Veron., tnie primaiede. auctoritate Vind'., Veron. et Labbeani codicis itrmar-
.8jQueattMquod rei simiti. modo potuerunt. Oion., girie laudati» Al., dnte. . «•-•
simillimo patuerunt fcririjudieio.Praetuliraus 1 Codd. Veron."et Vat., nontem. Postea.proeom-
quocUrei ...
lec^ioriera yqlg. Conc. concineniibusdenpstris codd. mercio,vulg. Conc, commento.
Vind. et Veron., in quibus soIUmpro reo mendose » Siccodd.: Veron.i Vind. et vulg. Cbnc. Quesnel-
babetur.dtrut.,. ,. „,. , •,. , .,, lus, dixit. Dein pro exerutfmss. Thuan., Vat. Isid.e»
»Ita codd. Veron., Vind. ac Thuan. Quesnellus, vulg., exercuit.
cuncfa retigionh verm et tincerm turbasse judicia, et . n Quesn. delevit imperii; revocavhniiii cum n»s.
talholicam, Vulg. Conc., cunctas.... sedesturbasse. Vind., Thuan., Veron. et vulg.
* Quesn. delet non, quam particulara nostri codd,
 i. „„_ ....' . T COriSTiTUTOftUMS. SEDIS APOSTOL. 630
62»
<raw CODEXCANON
WDEX . , . » . „ ,
„„. . . A
unquamscripta, unaquaque baeresia principio christianaereligioms ei
JiUeris SX_ faclum fuisse et fieri manifesta rerum raiiohe moii-
n^egau^er,:etego
perclpiens, bono i . eu .
stis>
lare curaveri sores me1'sacerdo,es 9U1Pr?e" stralur; decessoremque meum exsecutorem fuisse
communicasse propria voce confessi veteris f constittiti, non novae constitutionis aucto-
varicator'
g|1 ommunione apostqlica submoverunt. a Si retn. Quod non soluih praesuli apostoiico facere licet,
i piacet se miscere damnatis, nobis non potest im- sed cuicunque pontifici; s ut quoslibet et quemlibet
putari. Si ab eis velit abscedere, tanto magis a nobis Iocum secundum regulam haereseosipsiiis anie datn-
non potest esse damnatus, sed potiits ad graliam sin- natae a calholica communione discernant. Acacius
ceraecommunionisadmissus. Ad senatum vero per- quippe non fiiit novi vel proprii erroris iiiventor, ut
tinet Romanum ut memor fidei quam a parentibus in euin nova sciia ^ procederent, 335 sed alien0
suscepisse se meminit, contagia vitet coramunionis facinori sua communione se raiscuit. Itaque necesse
e.xternae,ne a communione sedis apostolicae, quod est ut in illain recidereljusla lance senteiiliain, qiiain
absit, reddatur externus. Veniam sibi dari debere cum suis successoribus per convenienliam synodalem
proponunt. Legalur ex quo est religio christiana, susceperat auctor erroris. .•
b yel certe detur exemplum in EcclesiaDei a quibus- CAP.III.—Nobis opponunt canohes, dum nesciunt
libet pontificibus, ab ipsis apostolis, ab ipso denique ]B quid loquantur. Contra qiios hoc ipso venire se pro-
Salyatore, veniara, nisi corrigentibus, fuisse conces- dunt, quod primaesedi sana rectaque suadenli parera
sara. 334 Auditum autem sub isto coelonon legitur refugiunt. Ipsi sunt canones, qui appellationes totiiis
o.mnino, nec dieitur, quod eorum voce deproraitur: Ecclesise ad hujus sedis voluere examen deferri; ab
date nobis veniara, ut tamen nos in errore duremus. ipsa vero prorsus nusquam appellari debere sanxe-
c Id quoque parum est. Ostendant qui nobis canones runt: ac per hoc illam de tola Ecclesia judicare,
nituntur opponere, quibus hoc canonibus, quibus re- ipsain ad nullius coninieare judicium, nec de ipsius
gulis, qua Iectione, quove documento; sive a majo- unquam praeceperuut jttdicio judicari; senteniiara-
ribus nostris, sive ab ipsis Apostolis, quos potiores que illius conslituerunt noti oportere dissolvi, ctijus
merilo fuisse non dubium est, sive ab ipso Domino polius sequenda decreta mandarunt. In hacipsa causa
salvatore, qui judicaturus creditur vivos et mortuos, Timotheus Alexandrihus, et Petriis Antiochenus,
sive faclum est unquam, vel faciendumesse manda- 1 Petrus, Paulus, Joannes et caeteri, non solum unus,
lur. Morluossuscitasse legimus Christuni; in errore sed plures utique nomen sacerdotii praeferentes, sola
mortuos absolvisse, non legimus. Et qui hoc cerle sedis aposloiicae sunt auctoritate dejecti. Cujus rei
faciendi solus habuit potestatem, beato Pelro princi- testis etiam ipse docelur Acacius, qui praeceptionis
paliler mandat apostolo: Qum ligaverhsuper tertam, IC hujus exstitit exsecutor. Quod utique, sicut apostoli-
erunt tigata el in cmlo; et quw solverh super terrant, cam sedem juxta formam synodicara fecisse raanife-
soluta erunt et in cmlo(Mallh.xvi,19). Super terrant, stum est, sic neminem resultare potuisse, certis-
inquit; nam in hac ligatione defunclum nusquam simum. Hoc igitur modo recidens in consortium
dixit absolvi. Quod ergo nunquam factum est, vel damnatorum, est damnatus Acacius, qui eorum dam-
mente concipere lormidamus, scientes in divino ju- nalionem antequam praevaricator exsiitisset, fuerat
dicio non posse penitus excusari. d Si autem quod exsecuius. Nobis ausi sunt canonum faeerc lnetitio-
nunc praetendunt a Romana se Ecclesia divisuros, nem, contra quos ambitionibus semper illicitis i te-
quod jamdudum fecissemonstranlur. tendisse monstrantur. Qua ipsi synodo, vel secun-
GAP.II.—e Euphemium vero miror, si ignorantiam dum cujus syaodi formam Alexandrinum Joannem
suam ipse non perspicil, qui dicit Acacium ab uno de Ecclesia, cui ordinalus fuerat, expulerunl? qui
non potuisse damnari. Itane non perspicit secundum nullis causis cvidentibus, k nec ante convinci, nec
formam synodi Chalcedonensis Acacium fuisse dam- poslea provocans etiam in judicio conipctenti poluit
natura? hec hovit, aiit se nosse dissihiulat? In qua accusari? Quod si dicurit: Imperator hoc fecit, hoc
utique per numerosam sententiam sacerdotum erro- ipsum quibus canonibus, quibus regulis ]est pracce-
ris bujus auctdres constat fuisse damnatos: sicut in '.0 ptum? Cur huic tam pravo facto consensit Acacius,
» in marg; Al., si ita.
b Quesn. Lectionem vulg. Conciliorumuli meliorem recepimus.
Sic nostri codd. et vulg. Conc. Quesnellus, «ef Quesn. delet ef quemlibettocum. Mox damnatwscri-
politts. cum mss. Yind., Thuan. et vulg. CodexVe-
c Vulg. Conc:, id qnoque pariter; et in marg., psimtis ron„, mutile, damna. Quesn., damnatos.
parAesl. h Vulg., prodirent. Veron. ms., pracederent.
Ita potiorescodd., Vind., Thuad. et Yeron.Affi- 1 Quesn. delevit Petrus, Paulus, licet faleatur legi
nes sunt Vat. Isid. et vulg. Merlini; nisi quod pro in vulg, et Thuan. Legitur etiam in omnibus nostris
diyhuros habent divhuri sunf. Vulg. Conc, se sunt trium diversarum coilectionum mss. Vind., Veron.
divhuri, id jam dudum. Quesn. : Si autem pra- et Vat. Isid. Hic alter Petrus est Petrus Monguspari-
tendunta RomanaseEcclesia excisuros,hocjamdudum. ter Aiexandrinus, Paufus vero et Joannes fuere Pau-
e Cod. Vind.j HeopAtmtum;Veron.v
Euphimium; lus Ephesinus, et Joannes Apamerius.
et ita Setnper deinceps. Post aliquanto, nec novit eam i Vulg., fechse.Yeron., tenendi esse,raendose, pro
in vulg. Conc ietendisse.
* Oxon. cod.; instituti. k Vat. Isid. 630 cura Merlino, nec anie conventut,
s Veron. ^6 deiet «f, etsraiiiu prosequifur cum nec poslea
provocalus
,Vind.: quos licet quemtibetlocum secundumregulam.
 651 APPENDIX AD S. LEONIS
cum auctoritas divina dicat: Non solum qui fadunt.
.A dellecti, sicut reru 9»« ^ecta
H sunt, potuisse<
'prava reot ette, sed et qui conteniiunt faeientibnt £!!,-eSUt.
.... •«.*....
ectu. Cerle proferatur
, '
(Rom. i, 32)? Qnibus canonibus, quibus regulis Ca- lndicium, . quando misent,'
. „ „„c,„,.,^
veniam postniarrt,
lendion exclusus est, vel primi urbium diversarum correclionemque suam nobis .|( ex|,ii)en.
catholici sacerdotes? Qua tradittone majorum apo- dam. 337 Nisi forte hunc animum g*»^ quen)
stolicam sedem in judicium vocant? 336 An se' successores ejus habere perspicimus; ut s lamV^
cundac sedis antistites, et tertiae caeterique bene sibi niam etsi postularet, sic sibi vellet impendi, ut m>
'conscii sacerdotes depelli debuerunt, et qui exstilit bilominus in errore persisteret: ubi utique non tam
Teligionis inimicus depelli non debuit? Viderint ergo a hobis recipi viderelur, quam in suara potius nos
si aiios habent canones quibus suas ineptias exse- traducerel pravitatem. Quem reatum se confessuros
quantur.. asserunt ante certamen? si rcatus est, utique corri-
j CAP.I*V.•— Caeterumisti, qui sacri, qui ecclesia- gendus est; si corrigendum non putant, fallaciter se
stici, qui legitimi celebrantur, non solum sedera reatum b perhibent profiteri : nisi, quod est infeli-
apostolicam ad judicium vocare non possunt : et cius, cum et fatentur realum, et non aestimantcorri-
Constantihopolitanse episcopus civitatis, quae utique ' gendum. Iltud quoque ridere me libuit, quod ait: si
per canones inter sedes nullum [noroen accepit, in B neetsst fuerit veniam postulare; existimans nirairum
cominuhionem recidens perfidoriim, non debuit sub- tunc se necessario veniam peccaii postulare , si ei
moveri? An qui homini b mentiti dicuntur impera- concedamus ne peccare desistat, immo etiam, quod
tori.et imperatoremlaesisse perhibentur, depelli de- absit, cura eodem consentiamus nos quoque peccare.
inierunt; et in Deum, qui summus ac verus irape- Nescio inter quaeprodigia mundi haecvox possit ad-
rator est, Acacium delinquentem, sinceramque com- mitti. Remitti culpa de praeterito potest, correctione
xnunionem divini sacramenli cum perfidis raiscere sihe dubio subsequente. Na'm si deinceps ' sinitur
studentem, secundum synodum, in qna haec est daro- mansura perversitas , non est behignitas remiltentis,
nala perfidia, non oportebat excludi ? Sed velint, sed consentientis i assentaiio. Non mirum si isli se-
nolint,e ipsius judicia antiqua canonum conslitutione dcm beati apostoli Petri blasphemare praesumant,
firmantur. Sed religiosi viri atque perfecii secundum qui talia portenta vel corde gerunt, vel ore difiundunt,
1canones concessam sedi apostolicaepotestatem nimi- et nos insuper superbos esse pronuntiant, cum eis
rum conanlur eripere, et, sibimet eam contra cano- prima sedes quidquid est pietatis non desistat offerre,
uesusurpare conlendunl. 0 canonum magistros at- illi k eliam ipso protervo se spiritu subjugare posse
que cuslodes! nobis nullum fas est inire certamen confidant. Sed caplos* mente facere is.la non niirum
cum hominibus communionis alienae, divina Scri-<C esi. Sic phrenetici solent medicantes quosque vel
ptura pracdicante ! Hmreticum hominempotl primam hostes putare, vel caedere. Quaero tamen ab his
et secundamcorreptionemdevila, tcient^, quad perver- judicium quod praeteridunt, ubinam possit agilari ?
tttt etl hujutmodi, proprio judicio damnatus (Tit. m, an apud ipsos , ut iidem sinl inimici, testes et judi-
10). Ecce cognoscani quia non solum ab alio, sed a ces? Sed tali judicio nec humana debent committi
se quoque ipsc damnelur hacreticus'. Illud autem ni- negotia , nedum divinae legis integritas. Si quantum
mis est impudens, quod Acacium veniam postulasse ad religionem pertinet, non nisi apostolicaesedi juxta
confingunt, et nos exstitisse difficiles. Testis est fra- canones debetur totiusmsunima judicii; sic quanlum
ter vcster, filius metis, vir illustris Andromachus, ad saeculipotestatem, illa a pontificihus et praeci-
quia et a nobis abundanter instructus est, ut cobor- pue a beati Petri vicario debet cognoscere,n quse di-
taretur Acacium, deposita obstinatione, resipiscere, vina sunt, non ipsa eadem judicare. Nec sibi boc
et ad sedis apostolicaeremeafe consortium, quique se quisquam potcntissimus saeculi, qui tamen christia-
sub jurejurando ° magnis cum eodem molitionibus nus est, vindicare praesumit, nisi religionem forsitan
* Edit. Cnnc. delent non solum; sed non ita no- D ] tamen eo si; correximus famenetsi, a qua modicum
stri, nec Quesnelli codices. discrepant vulg. Conc, famen si veniam pottularel.
b Veron. et Vat. Is. cum editis,menlifus dicitur. Concinit eliam cod. Veron.
c Thuan. cod., ipsiusjudicio antiqua canonum con- L Quesn. inserit non, rainus recle. Sequenlia quod
stituta firmantwr. Vulg. Conc, ipsiusjudicio antiqum ait, ti neceste fuerit, etc., non de Acacio, uti nemo
canonumconstilutionet firmabuntur. Addit Quesn. in credidit, sed de Euphemio, cui hac in epistola Gela-
iuargine : Codids Oxoniensistectionemconfirmalsimi- sius respondet, intelligenda sunt.
lis margini LabbeanmeditionisConcilioruminscriptaex 1 Vind. et Labb in margine, fingitur.
ms. codice, et totiut ratiodnii pontificii seriet; Ita . i Vulg. Conc, assensto.Vind. et Ver., annuntiatio.
etiam nosiri codd. Sotum in Veron. habetur firmen- <•Sic.cum ms. Vind. Aflinis est cod. Veron., illi
tur,d et in Vat. lsid. cum Merl., firmabuntur. eliam protervo. Vnlg. Coric, illi eam ipso protervo.
Vulg. Conc. cum mss. Ver. et Vat. ls., quod Quesn., illieam protervo.
1 Quesn. addit quique, refragantibus aliis vulg. ac
hujusmodi delinquat, proprio. Mox Quesn., en reeo-
gnoscant. potioribus nostris codd.
* Vind. et Veron., magis. m Cod. Veron., ille; ac postea, non ipte.
f Sic nostri codd. mss. et vulg. Conc. Quesnellus, n Quesn., ti hoc; et dein, persequatttr.Praetulimus
deflectere.Mox, pro indicium,vulg. cum Thuan.cod., vulg. Concil., concinentibus mss. Yeron. et Vat. in
judicium, minus bene. Dein veniam cum omnlbus quibus solum sicut et in Vind. mendose legitur perst-
nostris mss. et vulg. inseruimus. quentes. Dein pro servent,nhi retipitcant, apud Quesn.,
* Quesnellus, tamttsi veniamsibi pottutqret. Vind., • reser»ent, nisi tesiphcunt.
653 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 654
perscquens. Quid lamen dicerent, si non cbartis suis
s A deesse comperero, pro meo modulo suggestionibus
in omnibus 338 vincerentur? Ineptias itaque suass opportunis supplere contendo. Dispensatione enira
sibi servent, nisi resipiscant, potins cogitanles Chri- i- mihi divini sermonis injuncta, Vmmihi ett, ttnon
sti vocem non esse superfluam, quae confessionibeati
li ei>an</e/t2atiero(I Cor. ix, 16). Quod cum Vas electio-
Pelri apostoli inferni portas nunquam praevalituras s nis bealus apostolus Pautus formitlct et clamet, multo
asseruit. Quapropter non veremur ne apostolica sen-i- magis mibi exiguo metuendum est, si divinitus «in-
tenlia resolvatur, a quam et .voxChristi, et majorum n spirato et paterna devotione transmisso, subtraxero
traditio,'et canonum fulcit auctoritas, ut totam po- i- ministerium praedicandi.
tius Ecclesiam semper ipsa dijudicet. Sed cogitent it CAP.II. — Pietatem " tuam precor, ne arrogan-
magis, si quis in eis religionis est sensus, ne pravi- tiam judicet divinae rationis officium. Absit, quaeso,
tatem suam nullatenus deponentes, apud Deum ho-- a Romano principe, ut intimatam suis sensibus veri-
minesque sedis apostolicae consiitutione perpetua a tatera arbitretur injuriam. Duo sunt quippe, impera-
damnentur. Sic autem dicitur fuisse definilum , utit. tor auguste, quibtisprincipaliter mundus hic regitur,
deinceps de negolio nihil dicatur, quasi vel nunc eos,i, auctoritas sacrata pontificura , et regalis potestas. ln
quemadmodura novistis, meo duxerim nomine spe-'.- quibus tanlo gravius pondus est sacerdotum, quanto
cialiter alloquendos. Neque plane cum istis non cor- '- B etiam pro ipsis regibus ' hominum in divino reddituri
rigenlibus ineunda congressio , quemadmodum n sunt examine rationem. Nosti etenim, fili clemenlis-
cum
aliarum quoqua baeresumsectatoribus dimicatio re- sime, quoniam licel pracsideas humano generi digni-.
nuenda. b Vos autem salvos et sospites quantociuss tate, verumiamen praesulibus rerum divinarum devo-
buc reverti, continuis Diviniiatemvotis expetimus. lus colla submittis, atque ab eis causas tuaesalutis
CAPITULUMXLIX. i expetis, inque sumendis coelestibus sacramentis,
c Epistola tancti Gtlatii tpitcopi ad Anastasiumim-. eisque, ut competit, disponendis subdi te debere co-
peralerem. gnoscis religionis ordine, potius quam praeesse,l ita-
CAP.I. — Famuli vestrae pietatis, filii mei Faustuss que inter hacc ex illorum te pendere judicio, non
magister et Irenaeusviri iilustres, alque eorum comi-- illos ad luam redigi velle voluntatem. l Si enim,
tes publica legatione fungentes ad Urbem reversi,, quantum ad ordinera pubiicae pertinet disciplinae,
clementiam vestram d dixerunt quaesissecur ad voss cognoscentes imperium tibi superna dispositione
meaesalutationis scripta hon miserim. Non meo fa-- collatum, legibus tuis ipsi quoque parent religionis
teor inslitulo; sed cum directi dudum de parlibuss anlistttes, ne vel in rebns mundanis exclusae videan-
Orientis vel videndi me licentiam sibi vestris praece- tur obviare senlcntiae; quo, oro te, decet affectueis
ptionibus abnegatam, tota urbe disperserint, a lilte-- G < obedire, quimpraerogandisvenerabilibussunt altributi
ris credidi temperandum, ne onerosus potius quamt mysteriis? 340 Proinde sicut non leve discrimen
officiosusexisterem. Videtis igitur non mea dissi- incumbit pontificibus siluisse pro Divinitatis cultu
mulatione provenisse, sed compeientis fuisse cau- quod congruit, ita bis, quod absit, non mediocre pe-
telae, ne respuentibus animis molestias irrogarem. riculum est, qui cum debeant parere, despiciunt; et
Sed ubi serenitatis tuaebenevolenliam comperi, prae- si cunctis generaliler sacerdotibus recte divina tra-
fatis indicanlibus bumilitatis 339 meae clemenler ctantibus lidelium convenit corda submitti, quanto
expelisse sermonem, jam revera perpendi « repu-• potius sedis illius praesuliconsensus est adhibendus,
tandum mihi non immerito si tacerem : quia, glo- quem cunctis sacerdotibus et divinitas summa voluit
riose fili, et sicut Roinanus nalus, Romanum prin- praeerainere, et subsequens Ecclesitegeneralis jugiter
cipem amo , ' suspicio, colo; et sicut Christianus,, pietas celebravit ? Ubi pietas lua evidenter advertit
cum eum qui zelum Dei habet, secundum scientiami nunquam quolibet penitus humano consilio elevare
veriiatis habere desidero; et qualiscunque apostolicae se quemquam posse illius privilegio vel confessioni,
sedis vicarius, quod ubicunque plenae fidei catholicae quem Christi vox praetuiit universis, quem Ecclesia

a Quesn., quoniametvox; ac dein, fulsit pro fulcit; D

] tpiralum; et postea transmissum.
postea vero, Ecclesiam ipsa, delelo semper. Vulg. le- h Quesn. inserit ergo; delent nostri codd. et vulg.
clionem cum optimis nostris codd. revocavimus. • l Vulg. pro^hominum habent Domino.
b Haec postrema vcrba Commonitoriiim non ad i Merl. cum ms. Oxon., extpecfat. Vat. Is. et se-
nnum Faustum, sed etiam ad Irenaeum legationis of- cunda manu in Veron., txtpttttt;' at prima manu
ficio fungentes, ut ex sequenti epistola cognoscimus, exspecth, mendose, pro expelh.
directum osiendunt. k Codd. Vind. et Veron., itaque inter hac illorum.
c Legitur in iisdem codd. in quibus praecedens Vulg. Conc. ad sensum eliciendum praefixo puncto
Coramoniloriuui. repetunt verbum notti, et sic babent : Nosti itaque
d Merlin. cum Vat. Is. 630, quasitte dicuntur. inler hmc ex Ulorum. Nos interpunctione mutata, et
e Vulg. Conc, imputandum. retenta praepositioneex, sensum cum laudatis prae-
1 Vulg. cum mss. Thuan. et Vat. Is., suscipio, slantioribus codicibus satis aequum expressimus.
Dein cum eum praetulimusauctoritate praestantiorum Quesn. itaque tua interest ix illorum. •;
codd. Vind. et Veron. Editi, cum to; qua lectione re- 1 Ita cod. Veron. cum Vat. Is. Merl. et vulg. Conc. v
eepta, Harduinus monuit postea legendum fortassis Quesnellus, sicut enim.
pattm habere. m Quesn. cum vulg. Conc, pro erogandh. Melior
s Vulg. Conc cum Vat. Isid. et cod. Merlini, tn- visa est mss. Verou. Vat. Is. et Merlini Iectio.
835 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. m
veneranda confessa semper est et habel tfcvhfSpri- A tur a me, eo tuis sensibus intimentur. Nemo pieta-
roatero. Impeti » possunt humdnis praesiimptioriibus, tem tuam fallat. Verum est quod figuraliterper pro-
qiiaedivinosunt jildlcio conSiituta; vinci auteni iftto- phetam Scriptura testatur : Una est columbavtea,
rumlibet potestate hon possuht. Atqhe utinarti sic f petfettamta (Cant. vi, 8). Una est chrisiiaua fides,
contra nitentibus peniiciosaihoh sif audacia, quem- quaeest catholica. Catholicaautera veraciler illa est,
admodum quod ab ipsd Sacfaereligionis auctore prae- quaeab omniura perfidorum atque s ab eorum suc-
fixuraest, non potest ulla virtute convelli: b Fltma- cessoribus consortibus sincera, pura, iramaculata
mentumentm.Defsial (II tim. ii, l9]f. Nunchiidnafa cOmmuhionedivisa est. Alioquin non erit divinitus
cum ab aliqurouS religio infestata est, quahtacon- maridatadiscretio, sed u mirSnda confusio.Nec ulla
qiie potuil novitate superafi; et nbn rhagis hoc in- causa jam superest, si hoc in quolibetcontagiovolue-
vfcta pefihahsii; quo aKstinialaest posge succum- rimus admittere; l ne cunctis baeresibusaditum ja-
bfere? <,„,_. nflamquepandamus : Qui tnim in uno offenderit,om-
fcip. lii. — Desinaiitergd; ^Uaesdte, lempdribos nium reus est (Jae. n,- 10) : Ef, qui minima sptrnit,
tuis quidaihp« occasiohera'peftiirbatiohis ecclesia- paulalim deeidit (Eccl. x, 1).
sticaepraecipiiariteramiiife quaehon licent; ne et ilfa CAP.IV.—Hocest quOdsedesapostoIicamagnopere
ihaie appetuht hiillateriusapprehendarii, et mo- B ) praecavet, ut quia mundo radix est Apostoli glo-
uirisiiurii apud iJeiiih fiominesquenohteneant. Qua- riosa confessio, riullarima pravilatis, nulla prorsus
3u33
pfopter sub cohspectu bei pure, sincere, pietatem cOhlagionemaculetur. Nam si, quod Deus avertat, et
tuam deprecdr, obleslor, c exhortor, Utpelitionem quod fierinon posseconfiditnus, tale aliquid prove-.
iiieani non indighariteraccipias; rogo, inquam, ut me niret, k vel cui jani resislere auderemus errori, vel
fh hac vita polius audias deprecahterii, quam, qiiod unde correctionem errantibus poscereraus? Proinde
absit, in divino judicio seritias accusantem. Nec me 1 pielas lua unius civitatis populumnegat posse coro-
lalet, impefator au&uste,quod pietatis tuaestudium poni. Quidnos 342 ^e totius orbis terrarum sumus
ftierit in privata viia. Optasti seriiper fieri particepsf universitate facturi; si, quod absit, nostra fuerit
hromissiohisaeiemac.Quapropfef holi, precor, Irascl praeVaricatiohe deceptus? Si totus correctus est mun-
liiilii, si te tantum diligo, ut regnum, 341 QU°'d dtis, profana patrnm suorum traditione m despecta,
iemporaliier assecutiis es, velim ie balbere perpe- qtiomodondn corrigaiur unias civitatis populus, si
tuum; et qui imperas saeciilo, possis fegnafe ciiiti praedicatiofida succedat? Ergo, gloriose iraperator,
fchristo.Tuis certe legibus, iinperator, patefls nihil n nolo egd Ecclesiarum pacem, quam eiiainsi cnm
perire Roniaho horaihi, d nihil admiitis ingeri detri- roei sanguinisimpendio'provenireposset, amplector;
menti. Itane verum est, pfinceps egregie, qfli tidii C sed; precbr le, cujusmodi debeat esse pax ipsa, non
soiiith prabseiifiafchristi beneficia, scd et fuluf.i de- utcunqne, sed veraciter christiana, mente libremus.
sideras, ut religionl, ht Veritati, ut sinceritaii catho- Qoomodoenim potest esse paxvera, cuichariias iu-
iicaecomriiiiniohiset ficfei, temporibus ttiis patiaris temerata defuerii? Charitas autem qualiter esse de-
e qiiemquamihferfe dispendium? Qua fiducia, rogo beat, nobisevidenter per Apostolumpraedicatur,qui
te, iilic ejtis JpSrsemia petilufhs es, cujus bic damna ait: Et tharitas de cordepv.ro,el conscientiabona, et
hori prohibes? Non stiif gravia, quaesdle, quac prd fidt non ficta (l Tim. i, 5). Quomodo, quaesole, de
iiise saiiiiis seierhitate dicuiitiir. Sfcriptum legisti : cordeerit puro, si contagid inficiaiur externo? Quo-
Meliorasuiilvuthera amici, qiiamosc&ldinimici (Prov. riibdode consdenlia bona, si pravis fuerit malisque
xxvi, 6). Qiiresopietatem iuam, ut qiid affectiidicun- commixta? ° Queiuadniodum/idenouficta, si raaneat

a Cod.Vind. et Ver., nohpossuHti, male, ut ex con- nillii codicessuffragantur.

ikitil liqtiel. h Veron. cum.edit. mheranda.
b Sic cum Merl. et vulg. Concil. omnes noslri 1 Ila vulg. Conc et Conc,
Vai. fs. Concinuntcaeteri nd-
codd. acetiam Tbuan. Quesnelli,qui cum Oxon. re- stri codd. Veron.et Vind.,qui solum mendosehabent
Cepit/undamenfum. MoxVeroh. ms. : Nuiiquidnam ttec pro ne. Quesn., ut cunctis. Postpauca Yeron.et
diiquibusihfesia religtoest, qudhtuhiq~tit poluil, mihus Vht., decidel. , ......
^ect.e,.Vin.d:: Nunauidndmctthi aitqttibttsteligio D i Merlin. cuni Vat. Isid., prmiaxavil. Mox apud
'guaniumgue. Qiiesiielli lectiohem fcdhfirmailtvtilg. Quesn., quiamunda radix est, Aposloli gloriasa con-
Concil.cdmYat. Is., ex qiiibus1quunlaeuiiquereposui- fessionulla, elC Nostros codd. iterou. et Vat. ac
nuuvupi Quesn. scririsit ^uaeutiaue'. vulg. Conc.secuti sumus.Oxon.delel nulla riinaprd-
« Quesn. oiiiisit exhirtoir. vitath ; et post pauca habet fieri possenon credihtus.
fl_4Vulg, Cohc., nutlum.... dettimentum.Vatt. Isid. k Merlin.,.vefvmicuique.Vat, Is., vet cuiquamresi-
feumMeriirio,hitlli ndmltfit ihgereredetrimentum, stere. Vulg. Conc, unde cuiquamreshtere. _. ,
1 Vulg. Conc. cum Vat. Is. et Merl. insefuhlii,
ft?, oiciulg. Cbffc; cbHcirightibtlS
mss. Vihd.etVe-
rpii;, nisi quod inSefuhlhon aimepdliaris,repugtiahte Quesn. cur. Utrumquedelent cddd. Yihd.,Tuuan. et
ciiiitextu.Que^H.,quidquaminferri dispendii. Veron; Moxedili, negat pqcejposse. , (_
eum Vulg. Conc repelil unaest. m Quesn.. confempfa.Dein, pro/iaa, Merl. cura
JCod.Veron.
e QUesii.,ab eorumsuccetsorumsinceta.Vat. Isid., Vat. Is., fidd.
ab eotumsuccesiotibuscommunionedivisaest, inter- u Labb. in roarg., non negligo.Mox, post pacem,
riiediis oniissis. Lectionem anliquiorum codd. Vind. Quesn. inserit turbari; delevimus ciim rass. Vind.,
et Veron. expressimus, cuhi qda .chncinunt vulg. Veron. et edilis.
Conc, qui cumMerlinosolum addunt atquea.(\lecon- 0 Sic potiores codd. et vul». Conc.Ouesnelluscuru
lorlitiM. Mallemusantea iegi ab omnibusiniquis,sed Vat. Is., quomodo.
657 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL, 038
tociata cum perfidis ? Quaecum a nobis saepejam di- A A Pelrus, atque alter Aritiochenus Petrus, e non smgu-
eta sint, necesse est tamen incessabiliter iterari, et Jariter, nominatira, unusquisque proparte sua, viri-
tandiu non taceri, quandiu nonien pacis obtendi- tim propter singulos quosqiierursus facto concilio ;
lur; ut noslrum non sit (ut invidiose jactatur) ,a fa- sed synodi semel actae regula consequenter elisi.
eere pacem, sed talem velle nos docearaus, qualis et Quemadmodum ergo non apparet evidenter eliaui
sola paxesse, et practer quam nulla pax esse mon- cunctos simili lenore constringi qiii eoruin communl-
stretur? Eulychianum cerle dogma, contra quodapo- catores et complicesexstiterunt, atque oranesomninO
Btolicaesedis cautela pervigilat, si creditur salva cai- a catholica atque aposlolica f merito commUnionedi-
tbolicaefidei veritaie p.osseconstare, promatur, asse- scemi ? Hihc Acacium quoque jure diciriiusa nostrO
ratur, et quantislibet viribusastruatur; utnonsolmn consortio submovendum,qui maluit insortem trans-
per seipsumquam inimicumsit fideichristianae possit ire perfldiae,quam in calholicaeet aposlolicaes coni-
ostendi, sed et quahtas et quam lcthales bacreses in munionis sinceritate COnstare,cum fere triennium;
sua conlineat colluvione b monstrari. Si aotem, ut ne in id veniret apostolicae sedis epistolis doceatur
inagis confidimus, a catholicis judicatis mentibusex- competenter inslruclus. Posiquam vero cominuniohis
cludendum,quaesote, cur non et contagia simul eo- 344 est factus alienae, noti poiuit nisi a cathdlicoa
rum qui hoc probantur esse polluti deceruitis refbtari- B1 et aposiolicaemox societate h praecidi: ne per eura,
da? cum dicat Apostolus: JVonsofum qui non [a- si vel paululum cessaremus, nos quoque subiisse vi-
eiendafadunt, reos videri, sedeiiam qui consentiunt dereinur contagia perfidorura.Sed revera, vel tali per-
facientibut (Rom.i, 32). 343 Proinde, sicut noti culsus poenaresipuit, correclionerii promisit, eiiien-
potest, perversitatis communicatore susceplo, non davit errorem? 'autilletractatusleniiisvolueiatcoer-
pariter perversiias approbari, sicnon potest refutari ceri, qui etiairiverbera dura non sensit? Quo in sUai
perversitas, complice et seciatore perversitatis ad- perfidia et daranatione raoriente, tam ejus ih ecCle-
misso. siastica recitatione nou potest iiomen ascribi, quam
CAP.V.— Legibus certe vestris criminum conscii; exlernae contagiura non debet comnitinicatiohisad-
sosceptoresqne lairocinantium pari judiciorom piena mitti. Quapropter i aut doceathr ab haeretieaparlici-
conetringuntur; nec expefs facinoris acstimatur, qul patione sincerds, quorum se ille permisciilt commU-
Hcetipse udrifeceril,c facieriteslamertin foedu§fariii- nioni, aut cutn iisdem lion potest non repelli.
liaritateriiijuefeceperit. Pfdindc fcuhiClialbedoiieriSe CAP.VI.— Sic autem susorfant OrienliSepiScopi;
Coriciliumpfofidei caitldlicaeai(5"ue quodnd eossedes apostolica,knoh istaconscripserit,
apostolicaeveriiate
quasi velipside recipiendo legitiiriePetrosedem apo-
comniunioneque celebraliim, damhaverit Eutyciie- C .
litteris fecerint cerliorem; vel hujiis re-
slolicam suis
tem,d delestandi furoris auciorem, hon saiishabuii, cepiiohisinconditae'riorijam pariter complicesexsiitis-
nisi ut pariter ejus quoque consortem Dioscorumcae- sent:
^quemsicutnonpossdhtdocere abboereticapra-
terosque percelleret. Hoc igitfir lhOdo(sicut in una- vitatefuisse purgaturii; ita s'i haeretit-orumnullaienus
quaque Kaeresi;vel factum semper, vel fieri hoii lia- poterunt exciisare consortesl Qiii sl fortassisastrhxe-
betur ambiguum) successores eorum Tiniotheus, riht quOdad apostollcim sederii de SiisceptiOnePetfi
a Ita omnes codd. cf ediii. Quesn., vetle pacem; ett nibil dubii est. Cam eiiitti liarum syhoddrdm ge.sta
dein, proptet quam nulla. Mox, pro tnonslrelur,vulg. tribuerentiir auctoritati sedis apostdlicae; bujus au-
Conc, monslratur. ctoritatesotttmmodoilli damnali dici potiieruht, non
. b Quesn., monstretur; et post pauca, ut magis cre- repelita synodo, nimirum generali, vel alia speiiali,
dimus. Praestantiorescodd. Vind. et Veron. cum aliisi quam in sua causa deftiissc Acaciani oppoheliant.
vulgatis praetulinius. Vide c 1 eplsloloesequentis.
t.« Vulg. Conc cum Yat. Is., facienlh tamen familia- ? Quesrt. delet >herifo.
ntalem fmdusquereceperil. Veron. et Vind. Iectionem . s Idem, sincerilatis communidnecura solo cod.
lexlus praeferont, deieta praepositione in, ol) qiiem Oxon.; ao deiri, irieAnio: vulg. COnc, per iriennium.
defectum in aliis codd. pro facientes emendatuni fuit b Soius Quesh^Ihserit sedh ; deleht noStri codd.
facienth. ac eiiam Thuan.
d Solus Questt., damMaftfurorh. ... » Sic cddd. Vind. fet Verph. cum Vulg. Cbncilio-
• Quesn.; non viritim, stngu/arifer.Vulg.Conc.cum n"] rom. Qoesn.; an ttte.... votfiti. Val. Is.; vafuerai.
VaU ls.i non viiitim propter tingulot, deletis inler- Merlin., vatedt; et Utrique panlo post manente prd
mediis vocibus tingular}ter\ nominatim unusquisque • moriente.
vroparteiua. Has quoque voces ignorat cod. Veron. i Ita tum vulg. Conc. praestantiores codd. eiiani
Vind. autera recipit. Horum vero praestantissiniorumi Tbuan. Quesnellus, aut doceantur... sinc^eri... non
codicum auctoritate adverbiohi virittiii in suum io- poste rene/JLi:Mox VUlg.,cum Thuari. ct Yat. Is., ti
cum transtulimus. Cum iisdeih expunxissemus etiariiI attttm.
negaiivampariiculaiii, et cum Veron. mois scripsisse- 1 Solus QuesH:,nqn scrtjoJSsriL
mns sed et. Sed ideni GelaSinsin epistolasequenti, 1 Quesri., qttdhtsicui nM fio&suhldicire qbhmretica
c 2, totus in eo est; ut pfobet non fuisse necessei pravitatefuissepurgatum. Vind. et Vefon.ihss., quam
viritim cogere synodos; et c. 5, TiniothetihisicPctritmi si verum possunt docere..... purgaium. Idem habet
non repelifa sghodo, sedaitetotitate tantutnmodosedis Thuan., nisi quod pracfert si vere pro si verum;
apostoticm fuisse Jaihnatos prodit. Hinc parliculami utrumque mendose, pro stcui hoh; quam eriiendaiio-
non cura aliis codd. et vulg. relinuimus: Quae tameni nem exigente chntextu approbant Vat. Is. ei Merli-
si expungenda esset, liunc locum intelligere oporte- rius. Conctnunt vulg. Conc, ih quibus vere adjicilur;
ret de synodis Romanis, quaeex more in gravioribus; Sicut verenon possunf,
causis cogebantur, et in quibus eos fuisse danmatos
 «59 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 640
ptr Acaciumcuncli consona * voluntate retulerint, j
k id pati ratione ad
potuisses; Divinitatis puram since-
per eumdemsibimet omnes pari voce sentiant fuisse ramque devotionem, ut tibi plebs subdita redigatur,
rescriptum. Apostolicaevero sedis auctoritas quod conscientiaetuae non pulas interesse? Postremo « si
cunciis saeculisChristianis Ecclesiaepraelata sit uni- iinius populi civitatis animus non putatur offendi ne
versae, et canonum serie paternorum, et multiplici divina, ut res postulat, corrigantur, quanto magis ne
traditione firmatur. Sed b vel hinc, vel ulrum sibi divina offendantur catbolici nominis universi piam
quisquam conlra Nicaenaesynodi constituta quidpiam fidem nec laedere debemus omnino, nec possumus?
.valeat usurpare, collegio potest unius communionis Et tamen iidem poscunt se nostra voluntate sanari.
345 ostendi, non mentibus externae societaiis ape- Compeientibus ergo se sinant curari posse remediis:
riri. Apud illos si quis confidit, egrediatur in inedinm, alioquin, quod absit, in eorum 346 transeundo per-
et apostolicam scdem c de utroque revincat ei in- niciem, cum illis perire possumus, ipsos vero salvare
struat. Tollatur ergo nomeh e medio, d quod Eccle- non possumus. J.im bic quid sit magis sequendum,
siarumdiscretionem procula Catholicaecommunione sub divino judicio vestrae conscienliae derelinquo:
operatur, ut sincera pax fidei communionisque repa- uirum, sicut nos opt.imus, simul omnes cerlam re-
relur et unitas. Et lunc quis nostrum conlra vene- deamus ad vitam; an, sicut illi poscunt, manifesiam
randam, vei insurrexerit, vcl nitatur insurgere vetu- B - tendamus ad mortem. Sed adhuc apostolicam sedem
statem, competenter ct legitime perquiralur; et iilic sibi medicinalia suggerenlem, superbam vocare ar-
apparebit quis modesto proposito custodiat formam rogantemque contendunt. Habet hoc qualitas saepe
traditionemque majorum, quis supra haecirreveren- languentium, ut accusent medicos congruis h eos ob-
tcr • insiliens, quis rapina posse fieri arbitreiur. servalionibus ad saiubria revocantes, magis quam ut
CAP.VII. — Quod si mihi persona populi Conslau- ipsi suos noxios appetitus deponere vel reprobare
tinopolilani proponitur, per quam dicatur nomen consentiant. Si nos superbi sumus, qui animarura re-
scandali, id est, Acacii, non posse removcri, taceo media convenientia minislramus; quid vocandi sunt
quia et haereticoquondam Macedoniopulso, et Nesto- qoi resultant? Si nos superbi sumus, qui obediendum
rio nuper ejeclo, plebs Constantinopolitana caiholica paternis dicimus constitutis; qui refragantur, quo
manere delegerit, potiusquam f majorum pracsnlum appellandi sunt nomine? Si nos elati sumus, qui di-
damnalorum a defectione retineri. Taceo quod ab vinum cultum puro atque illibato cupiraus tenore ser-
iisdem ipsis daranatis praesulibus, a quibus baptizati vari; qui contra Diviuitatem quoque sentiunt, dicant
fuerant, in fide caiholica manentes, nulla sint exa- qualiter nuncupentur. > Sic et nos caeteri qui in er-
gitatione turbati. Taceo quod pro rebus ludicris po- rore sunt aeslimant, quod eorum non consentiamus
pulares tumultus nunc etiam vestrae pietatis auctori-' C insaniae. Ubi tamen spiritus superbiae veraciter pu-
tas refrenarit, atque ideo multo magis pro salute ani- gnet et consistat, veritas ipsajudicat. i Explicit papm
marum suarum necessario vobis Constantinopolitanae Gelasiiad Anaitatium principem.
civitaiis obtemperat multitudo, si eam ad apostolicam
347 CAPITULUML.
et catholicam communionemvos principes reducatis.
k Ephlola Gelatii Papm ad episcopos Dardanim.
Etenim, imperator auguste, si contra leges publicas
aliquid, quod absit, quispiam fortasse tentaret, nulla 1 Ralionh reddendm; Acaeiuma tede apottolica iom-
» Vulg. Conc, voce. Dein pro voceVeron. Val. Is. tate anteriorum editionum lectionem revocavimus.
et Merl., vice. b cum vulg. Concil. delet tot, et dein cum
b Quesn., velhuic. Dein Oxon., uniutcommunione. Vind.Veron. delet maait.
c Vulg. Gonc, de vtraque parle. ' cum viilg. Conc. optimus cod. Veron., me-
d Quesn., quod Eccletiarumet catholicmcommunio- lius Sic quam , apud Quesn. et alios codd., Sic nos tt
ttts discreitonem proculcat, ul tinetra pax communio- cmleri.
nis, ef fidei reparetur unitqt. Praetuliraus leclionera i Hanc clausulam habent codd. Vind. et Veron.,
Vttlg. cum qua fere concinunt codd. Vind., Veron. qui in iisdem lectionibus fere consentiunt.
Vat. Is. atque Thuan. Solum Yat., Vind. et Yeron. "•*Duplex est hujus epislolaeforma, altera brevior,
habent a eatholicmcommunionit,ubi videtur supplen- auctior
dum compage,vel aliquid simile.
8 Quesn., nullo nostro cod. nec vulg. suffraganti- 1 Nolat Quesncllus in margine : Titulus ille me-
bus, insiliat; quis rapinam rerum ecelesiasticarum'" dtus soli debelur Thuaneo ms., in quo deett tam prior
potte. Lectionem codicumlicet mendosam credamus, illa epigraphe, quam posterior; ita ut nee a quo, nec
ex arbiirio routare noluimus. Eadem apud Merl. le- ad quos dalum tit tcriplum hujusmodi indicel. Hacde
gitur, nec nonin editione Conc, quaesolum delet al- causa inteiligitur, curHincmarus Laudunensis tom. II,
terum quit ante rapina.
{ Quesn., amore prmtulum damnalorum ac defe- pag. 373, quacdam hujus epislolaelestimonia alleget
boc titulo: Ex epistolaGelasiiad Anattatiumprindpem.
ctione. Omnes nostri codd. et vulg. delent amore, Aliquonimirum codice hujtis coilectionis usus est, in
ejusque loco habent majorum. Prsatulimuscum mss. quo uti in Thuan. cum desit hujus epistolae inscri-
Veron. a defettione, pro quo vulg. cum Vat. Is., af- ptio, hanc datam putavit ad eumdem Anastasium
fectione. Mox cum noslris codd. adjecimus ipsis. principem, ad quem praecedensmissa fuit. In utroque
Vulg. Conc. delenl a quibut, el habent quod qui ab nostro cod. Vind. et Veron. deest prima epigraphes
dsdem. epittola Gelasii, etc; secunda vero Raiionh reddendm
Quesn. cum Oxon., si tinut populi.... non puta- usque ad damnatum praefigilur sic : lncipit rationh ,
tur debere offendi, ne divinmauctoritales, ut ret poslu- reddendm; integra vero haeceadem epigraphein fine
lat, corrigantur; etin niargipe|notat, forte collidantur; epistolaeappenditur; Explicit ralionh reddendm,etc,
ac dein ante piaminserit cultores.Codicum auctori- ._ ubi subauditur exemplar.
041 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTlTUTORUMS. SEDIS APOSTOL. m
petenterfuhte damnatum; nee potte quemquamtine A J definitio turbarctur. Nara si limitihus etiam praefixis
dhcrimine antma tum ejut communionispatliciptm positarum semel synodalium regularum, non cessaut
tffid. elisae pestes, resumptis cerlaminibus, conlra funda-
Dilectissimis fratribus uriiyersis episcopis per Dar- mentum sese veritatis attollere, et simplicia quaeque
daniam constitutis GELASIUS. corda pcrcutere, quid fieret si subinde fas esset per-
CAP.I. —Yalde mirati sumus quod veslra dileclio, fidis infre concilium? cum » quaelibet illa manifesta
quasi novara et veluti difficilemquaestionem, et ad- sit veritas, nunquam desil quod perniciosa deproraat
buc tanquam inauditum quidpiam nosse a desiderat falsitas; etsi raiione vel aucloritale deficiens, sola
quod Eulycbianae pestilentiae communicatores, non tamen intentione non cedens. Quae majores nostri
habentes quid pro suae perditionis obstinatione re- 349 divina inspiratione cernenies, necessarie prae-
spondeant, frequenti jam ralione convicti,b sola con- caverunt; i ut quod conlra unamquamque baeresim
tentione submurmurant: non quia sit alicujus mo- coacta synodus pro fide, communioneet veritalo ca-
menti quod garriunt, nec inveniunt peniius quid lo- tholica atque apostolica promulgasset, non sinerent
quantur. Ubi magis eos, qui catholicis sensibus insti- novis post haccrelraclationibus mutilari: ne pravis
tuti suni, adhuc baerere c miramur, quam illos qui a occasio praeberetur quae medicinaliter fuerant statuia
veritate exciderunt, et ab anliqua Ecclesiac traditione g] pulsandi; sed auctore cujuslibet insaniae, ac pariter
sunt devii, d profanas vocum novilates, el ineptias crrore damnato, sufficere judicarunt ul quisquis ali-
caducae perversitalis obtendere. Quibus eos vestra quando hujus erroris communicator cxisteret, prin-
348 dilectio relulit jactilare, ideo Acacium non pu- cipali senlenlia damnationis ejus esset obsiriclus,
tare jure damnatum, qUodnon a speciali synodo vi- quoniam manifeste quilibet vel professione sua, vel
deatur fuisse dcjectus, et insuper demenliara suac k communione posset agnosci.
vanitatis e accumulare pueriliter, adjicientcs : Prm- CAP.II. — Et ut l brevitaiis causa priora tacea-
ripue pontifictmrtgim tivitath. Quapropter stultitiara mus, quae diligens inquisitor facile poterit vestigare,
respuentes inanium querelarura, percurrere vos opor- Sabellium damnavit synodus, nec fuit necesse ut ejus
tet ab ipsis beatis apostolis, et considerare prudenler sectatores postea damnarentur singulas viritira syno-
quoniam patres noslri, calholici videlicet doctique dos celebrari; sed pro tenore constitutionis antiquaa
pontifices, in nnaquaque haeresi quolibet tempore f cunctos, qui vel pravitatis illius vel communionis ex-
suscitata, quidquid pro fide, pro veritate, pro com- stilere participes, universalis Ecclesia duxit esse
Uiunionecatholica atque apostolica secundum Scri- refularidos. Sic propler blasphemias Arii, forma fidei
pturarum tramilem praedicationemquemajorum facta communionisque catholicaeNicaenoprolaia conventu,
semel congregaiione sanxerunt, inconvulsum dein- G ( Arianos omnes, vel quisquis in hanc pestem m sive
s
ceps voluerint firmumque constare; nec in eadem scnsu, sivecominunione deciderit, sine retractatione
causa denuo quae praefixafuerant retractari qualibet concludit. Sic Eunomium, Macedonium, Ncstorium,
recenti praesumptionepermiserint; sapientissime pro- synodus semel gesla conderanans, ulterius ad nova
videntes, quoniam si decreta salubriter cuiquara li- concilia venire non sivit; sed universos quocunque
ceret iterare, nullum contra singulos quosque pror- roodo n in bas blaspbemias recidentes, tradito sibi
sus errores stabile persisteret Ecclesiae constitutum, limite synodali, refutavit Ecclesia; nec unquam reclc
ac seniper iisdem h furoribus recidivis omnis integra cessisse manifeslum est, qualibet necessitalecogente,

auctior aliera. Brevtor continetur non solum in mss. 0 Vind. et Veron., murmurant.
bujus collectionis, ver.um etiam in Veron. 46 et in d Vulg. Conc, profanasque.... obtendttnt.
codicibus Isid., in quos ex hac nostra collectione a « Codd.Veron. et Vai. lsid. cum vulg., accumulant.
Pseudo-Isidoro traducta fuit. Hujus fragmentum, f Quesn., resuscitata. Mox vulg. Conc. deient pro
quod incipil a capile quarto Ntt plane tacemus, in- fide.
sertum est in mss. addilionum Dionysii. Auctior s Cod. Veron. et Vat. Is., in hac eadem causa.
vero est in rass. praeslanlissiroaecollectionis, quam DJ Dein Veron., tapienthtime pervidentei; vulg. Conc,
Avellananivocavimus: cujus auctoritate additamenta prmvidentes.
ipsi Gelasio curis secundis tribuenda iri praemisso h Vat. Is. et alius codex in margine Conc Labbei,
tractatu, part. m, c, 11, § 4, oslendimus; ibique ha- furoris residui omnh, roale. Dein limitibuseliam prm-
riiin additionum occasione, in quibus Gelasius nospro fixis cum nostris codd. et vulg. scripsimus; Ques-
aposiolica sede accepii, hac de re fusius disseruimus, nellus etiam.
quaui in notis ad hoc caput constiluendam recepera- > Itapraeteril
codd. Vind. et Veron. Quesnelliis cum vulg.
mus, toin. I, pag. 587. Merlinuse cod. Isid. brevio- Conc, quamlibetilla. Merlin. cum Vat.*ls., quamltbet
rem formam ante Quesnellum exhibuit; editiones illi, Justelli codex illius. Post pauca vulg. Conc. pro
vero Conciliorum post Romanam Epistolarura Roma- inlentione habenl contentione,melius.
norum pontificum formam aucliorem repfaesehtant. i Veron. cum Vind., ut conlra,... quod acta syno-
Variantes, quaein margine Conciliorum Labbei no- dus. Vulg. Concil., uf qum contra. lsid. cum Merl.,
tanttir ex Justelli codice, cum Vat. Isid. exempio coaclasemel synodus.
concinentes, eura quoque lsidorianum codicem fuisse k Cod. Yind., commttnicalione.
declarant. 1
a Tres nosiri codd., Vind., Ver. et Vat. 630, desi- CoiicVoces brevitatit causa in auctiori editione vulg.
deletac, eo quod post prolixum additaiuenlum
derans; Merl., desideralh. baudquaquamcongruerenl.
b Vulg. Concil., misera contentione; et oost pauca, m Yulg. Conc, sive consentu; et dein, conclutit
ttd auia non iuvemuitt* a Vulg. Conc, in Itmcconsottia
845 APPENDIX AD S. i^EONIS MAGNIOPERA. 6U
a noviter quaefuerant salubriter constitula teraerasse. A atque ideo, ne per Acacium in Petri quoque consor^
b Nqp aulem nos latet in tempestate persecutionis tiupi ducerelqr, jjjsupi)qupqjje a sua ppmraunione
Arianae plurimos pontifices de exsiliis, pace reddita, submovit, et roultis modis transgressorem a sua so-
Vespirantesper cerias prqvincjas, congregatis secum cielate fecit alienum. 351 H'c s' examinatio quaeri-
fralribus, Ecclesias composuisse350 turbatas; non tur, jam judicio non erat opus, postquam lilteris suis
ianien ut ilijus sypodi Nftaeiiae,quidqii)d de fide et ipse confessus esth. Si auctoriiatis pondus inquiri-
pjHriipuniopecajholica definiverat, immufarent, nep tur, Cbalcedoneiisis synqdi \ .teppre illius dpfiniiionis
pova quemquPlriprolapsum daninalione percellerent; exsecuiio reperitur, quo damnatj )Ujq enpris cqpi-
seAillius d$creti {ghpre,«nisi resipiijsset, jud|cavere municator effectus, pfaefixaenihilomiiius dpmnatiqiiis
(janinaluip, gssetque cpnsequefjs, uf, njsi cpjrigeret, pajticeps existepe^ ; quoniani idgpi ipse errer, qui se-
damnaliqpi prpculdubio subjac$ret. Quibus «mye- mel est pqm suo auctpre damnalus, |n participe quo-
njenter, ut djclum est, ex palqrna lraditione perpen- libet pravae pomrounioiiiseflfecto, et exsecrationera
sis, confidimus quod nullus jam veraciter Christianus Sui gestat, et pceiiani. i Quo lenore Timolheus etiara,
ignorel uniuscuJDSquesynpdi consiitutum, quod uni- afqn^ ipse Alexandrinus Petrus, qui secundam cerie
versalis Ecclesiae prqbayit assensus, d nullam magis sedem tentiisse videbantur, non repgtUa synodo, sed
exsequi sedem ppqrtere prae caeieris, quam primam; B 1 auctoritate taniummodo sedis aposloljcae, ipso quo-
k
quae et unamquamque synpdum sua auctoritate con- que Acacio posiularile yel exsequente, probanlur
jlrmat, et continuata moderajiqne custodit; pro suo esse daranali. Qupd si, utrum errori vel prapyariqa-
sciiicet principalu, qucm beatus aposlolus Petrus tioni communicarit Acacius, forsUan dicatur ppor-
Domini voce perceptum, Ecclesia nihilominus sub- tqisse constare, breyiter praebemus ad isla resppn-
sequenle, ct teuuit semper, ct retinet. sum *.aut etiim ipsi doceant Petrum veraciter legiti-
CAP.III. — Haecdum Acaciuni certis comperisset meque purgatpra et ab oroni haerelicorum conla-
indiciis « a veritale devjasse, diulius ista non cre- gione rite discretum, cuni ei communicavii Acacius,
dens, quippe quem noverat exsecutorem saepeneces- si ejus communicaiorem pulant Acaciuin aliquaienus
pariae dispositionis suae cor.tra haereiicos exsfitisse; excuuandum;' aut si, quod roagis cst vci um, convc-
per triennium fere lilteris destinatis eumdem monere nienter atque legilime Pctrum non probavsrinl expia
npn deslitit, sicut per diy§fsps missa < famijiaritqr tum, festat ut ejus m inexpialione fuerit et qui e;
scripta lestantur. Quibus ille primum lanquam dedito comrounicayit infcctus.
Bilentionihil respondere proponens, fandem aliquan- PAP. IV. — Nec plane lacenius quQd cpncta pcr
do missis litleris profitetur se Alexandrino Petro, mundum novit Ecclesia, quoniam quorumlibel sen-
nuem expetita apostolicacsetjis auctoritate exsecutor C jeptiis ligata ponlificum sedes beati Petri apostoli jus
ipse qupque, damnaverat, absque apostolicae sedis habeat rpsolyendj, ut pple quac de omni Ecclcsia fas
notitia communione permixmm. Beafi autem Petri habeat judicandi, peque cuiquaro liceat de ejus judi-
tetjes, quac Alexandrinum Peirum « se tantumpiodo care judicio. Si quidem ad illum de qualibel mundi
damnasse, non etiam sq|visse noverat, non recepit: parte caoones appellari voluerint, ab illa aulera nerao
" Idera vulg. Conc et Merl., novit ausibus. Vat. Is. reformasse quam auxisse exploratum fit. Vide not. 1
> >-' -.,.,..
babet'tatitum, aiitivus'; ihhbccajiuf, et-tractatdm'de''ahlic(ti'iscolfeciioriibus,
: *>Sequentia secundis curis sic exhibita fuere, ut part: n, c.M, § *. ' ' ' --' •
in yulg. Conc ; Propierea tempestalequoquepersecu- s se
Addidinius cum codd. Veron. Vat. Is. et Merl
htonis Ariahwplurimicaiholici sucerdotes.... respiran- 6 Vulg. Conc ex auctiori exemplo addunt : ef ad
tes, sic cum catholich nihilominus fratribus Ecclesias legilimum judidum vocalusadire pertimuit.
1 Ita noslri
composuere turbatas, ui non tamen illius, elc codd. cum Merl. Quesneljus, tenqre
« Sic codd. Vind., Veron. et unUs'cod. Quesnelli, illius exsetutionh definitio cbntinetur,' qiCo'damhdto
qui omisit rtist resipuhset. Vulg. Gonc., seditiius te- illic'.... existit.... et exsecraiionethsuam. Iiivulg. Conc
Hotedecreti, nisi rtsipuissent,ttnierent esstdaiitnaios. etfauctioreiexempla aliter "h&eceffefuntiir: Tenor cum
QUibUScdmehienter,etc Idem eSt inVat. Is."'et apudi apbsHutieasede consenHiris,et Uttus defihitiohii exse-
Merlinum, nisi quod pro censerent habent' iudicarent. ntutio'~reperitur cohdemndti itlic ertotis comtnunicaior
'"* Vulg'.'Conc, non aliquam. \ effetlus, prmfixmnihilominus ibidem particeps ddntna-
e Iidem vulg. Conc; a communionttalholita. Vat. Y iibkh appdtuii,'qudniath, etc. ' "'''
•'•''" >v
Is. cum Merl., a veritate apostolita. '""J-yiilg.' Conc.," Hoc lehate;
""' et dein anle fenui'M«
f Vulg".Cohc, fteqnentei: Mox Vat. Is., quibus itlei addunt quoquomodo.'
dum pYimumi.'..prdponeret.Merlin;idehVhabei, nisii ik Corfd. Vihd. "BtVerqn. cum vulg. ponc , proj^a-
quod prodedtfo habet tfe6«fo.Vulg. Chric, qnibus^lles tui dssedamhdtus.MOxlideiri VUlg.Cpnc delent qvod
cum debito sitentio diu non rttpohdete prop6nerei;'elt siusqueadisfarespoiisum;dtprosequuiitursic. "' '" iVune
i;'''
deiri molta ad.dunturex nuctiort hujus epistoloeiexem- mifem^psidoceanf^etc' - ''
plo, in quaehaecQffesnellus hbtaVit i Dum' fitt pagmm 1 ^yindi it
™Qhesn., yeron.,
ant, sicut mqgh.
integtw >in alih 'editionibus• Mt'iniefta) sunfj qumi imjiidliohe.YTriB.;eJtpiafipne.Porrexi-
tam in Oxon. el Thuan. codicibusquam Justetliano int mhs cum Verori., Vtit.ls:"4i Merl. Tujgl Cdhc. Cum
LabbeanaConcUiorUm iditiohe citato disidrtrahlur,pau-- ahctiofi' exemplo : 'Petrum prdbare hdh potiieruntex-
cii exceptis. Qumquidcmveihui aliuiidetrahstata suntt piatmn; ptoptei' quod etiam ad: qpostqlicofsedisjudi-
(filum enim orationis sentutnqueinterdpiunt), vel fbr- cium Acatius vel venire, vetdeslindfe hbn austts "est;
tan omninqeonficta : qtiod-alih txaminahdum ad me- restat ui itt Cjuscoiiimunicalionefuerit eiqui cicoirtmu-
Scrifisit, quia riultami nicavit
liora prop«-ans;feft'flijuo.''Ha?eit'a infeelut. Non reticemusautem
' * ',,... ctmctm9
, quod
Botltiam habiiitcfelebietTimtBCOlleClionis Avellanae,ext. etc: ''
qua Gelasium hanc epistolam secundis curisnon tamfk
6*5 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. CiC
Sit appellare permissus. 352 * Quapropter constat A multo magis Acacio non licnissefatebitur. Dicat ergo
satis Acaciqnf nuUum habuisse pontificium senten- qua ipse synodo secundaesedis antistitem qualem-
tiam sedis aposlolicacsine ulla ejus notione solvendi. cumque, certe catholictim, et a catholicis ordinatum,
Qqa certe synodo hoc ille praesumpsit, quod nec sic nec de caibolica fide et communione aliquatenus
absque aposloljca sede fas quidem haberet efficere? impetiium, duxeritexcludendum; et liseretictimina-
Cujus sedis episcopus? cujus metropolitanaecivitatis nifestuin Petrum, sua quoque exsecuiione dainna-
antistes ? Nonne parochiaeHeracleensis Ecclesiae? Si tum, catholico ponlifici permiseritf subrogari. Qua
illi certe licuit sine synodo sententiam aposlolicae synodo tertiae sedis episcopumsanctum Calendionem
sedis abrumpere, nulla ejus consullatione quaesita; fecit expelli, ac nibilominus eidem Pelrum tam ma-
itane vero non licnit primae sedi Chalcedonensis sy- nifestum hacreticum,ut eidem palam s nec se coin-
nodi, consliluta, sicut decuit, exsequenti hujusmodi municare praetenderet, sua passus est dispositione
pracvaricatoremsua auctoritate detrudere? Sed nec substitui ? Qua denique per totum Orientem synodo,
illa praeterimus, quod apostolica sedes frequenter, ejeciis orthodoxis, hullb crimine maculaiis, pravos
ut dictum est, more majorum etiam sineulla synodo quosque et criminibus involutos sua provisiohesup-
praecedente, b exsolvendi quos synodus iniqna dam- posuit ? Qua synodo lot aliena privilegia nefandus
naverat, et damnandi nulla existente synodo quos B I populator invasit ? Sed h libri non sufficient si tra-
oporluit, habuerit facultatem. Sanctae quippe memo- gcedias ejus, quas per Ecclesias lotius Orientis exer-
riae Athanasium synodus Orienlalis addixerat, quem cuit, singillatimdescribere moliamur. An illud ipsius
tamen exceptum sedes apostolica , quia daronalioni argumeritum nobis aestimantopponendum, quo faci-
Graecoruranon consensit, absolvit. Sanclaememoriae nora sua in imperialem ' visus est jaclare personaro?
nihilominus Joannem Constantinopolitanura synodus Cur igitur, quando voluit, obslitit Basilisco tyranno
etiam calholicorura praesultim ccrte damnaverat, certe et haereticovehementer infesto ? Cur fpsi im
quem simili modo sedes apostolica etiam sola, quia peratori Zenoni, quia palam Antiocbeno Petro noliii
non consensit, absolvit. Itemque * sanctum Flavia- communicare, suam non subdidit voluntatem ? Ecce
num pontiGcem Graecorumcongregatione damnaluni potuit ih aliis resuttare, i si vellet. Annon Apostolus
pari tenoro, quoniam sola sedes apostolica non con- dicit: Non:solum qui faciunt, sed etiam qui consen-
sensit, absolvit: potiusque qui illic receptus fueraf, iiunt facientibus(Rom.t, 32), reatu paritersunt irre-
Dioscorum secundaesedis praesulem sua auctoritate titi? Sed ut ea quaelatius explicanda sunl omiitamus,
damnavit, et impiam synodum non consenliendosola quid, quod ipse Zenon imperator suis litteris profi-
submovit, et pro veritate, ut synodus Chalcedonensis tetur cuncta sese ex Acacii gessisse consijio, nec
fieret, sola decrevit. d In qua ut ergo sola jus liabuit C
* hoc eum fallere lltteris suis ipse qiioque"ieslattu
absolvendieos quos synodica decrela 353 percule- 354 Acacius,qui et eum nihilominus universa recte
rant, sic etiam sine synodo in hac eadem causa plu- gessisse conscripsit, et suo consilio haeceadem gesta
rimos etiam metropoliianosdamnasse cognoscitur. non tacuit. Quasi vero tanlum in Alexandrini Petri
CAP.V. — Quod si quis haecab apostolica sede e communioneAcacins praevaficalor exstiterit, et non
vel secundum synodum acta reprehendit; prseter in omnifius,quos vel fecit, depulsis catltolicisponti-
quod prisca rerum probatione convincitur, inierim ficibus, tanquam lyrannus, Ecclesiis quibuscunque
a Vulg. Conc : Quapropter cum satis constetAca- e Vat. Is. cum Justelli cod., vel secunda
synqdp:
cium.... sentenliatedis apostolicmdamnalumsineullat Merl., velsahcta sijnodo','iflriiqiiemaR^r've/"ehim hoc
ejiisnolione solvehdi; dicantcerle qua synodo hoc ille! Joco pro eftam accipitur. Mox-Quesn.,approbatione;
prmtumpserit. codd. Vind. et Veron., probatione.
b Quesn., jus habuit solvendi. Praetulimus codd. riOStri ''Val. Isid.', Merl. et vulg. Conc, subrogandum.
Vind. et Yeron. consentienlibus vulg. Conc in qui- Moxin auctiori exemplocxplicatius de caiholicoanti-
bus, ef absolvendi. slite subrogando"quinque lineaeadjiciuniur, ob quas
e Vulg.Conc, sanctmmemotimFlavianumponlifi- neCesse fuit prosequi -•sic : Qiut stjnodo lertim sedh
cum cbtigregaiionedamnalum.' Mox addidimus solat ephcopum Caiendionem, idem expelti fecit' Acacius.
cum Veron. et vrtlg.:Cortc. Dein Yat. Is. cum cod. Nihilominus eumdem Petrum, eic ' Codex ijuoque
Justelli pariter Isid., quiailtic receptus non fue.rai.-ac: Veron. delet tanctum anie Cakndionem.
post pauca submovit,el auctoriiale, ul synodus. Yind.. S Vulg. Conc, necesSecommunicare. Haec Ieclio
et Veron., ei rerifate, deleta praepositionepro. 1
d Quesn. delet in qud; cum omnibus nostris codd. •If forte respicit illa tractatus a Maffeioediti, ac Felici
perperam attributi, ubi AcaCiani opponebaht: Sed
et Merliho revbcavimus. Delri haec ilie scribit int imperalor neceisitdtemcum Pelro cdmmumcaiidiim-
1• margine : Linea tres subsequentesusque ad Quod sii oontfAcacio. Vid. t. V Conc.Ven. edit.
quis ha3C,itt., in Vttlgaliidetunl; sed hamm locodumi hVat. Is., notisnfficererii.- u col. 192, d.
fere paginmhabeniur, qumin ulroque eodictnostroms. » Vulg.:Conc, nhUsest.
detiderantur. Varie etiatn sequentia tegunlur. Haec ; i Ver. et Vihd., sinotlet, mendose; quod mendum
auiem varietas ob jnSertam additionem necessariai in Vat. Is. emendatum fuit," sed notuit! Verior chr
fuit. Sic ehim sequOntia: Quapropter, inquit, si quiss reciio colligitur ex Vulg. Conc.j si iellet;"similiier
adhttcsecundumChalcedonensem synodumhmcab apo- c. G scribitur; intelligeresi tiellenl,'ignotare non po-
stolica sedegestarepretiertdit,propter quod el HAC,OCA i terant. lidera vulg. Conc. omiltunt seqnentia an non
SDPEMUS ASTRUXIHUS (li33cadditionein respiciunt) eft usque ad irretiti. Quesn. practeriens ti vellet scripsit:
multiplicipotest' ratione convinci, multo magh tamen i an non? Aposio/us;etC.Dfein
"' in vulg. Couc,
Acacio non littthie falebitur ista lenlare. Dical ergo> resultare,
quidquidipseZenort. ''' ' '" '
qua synodoJoannemsecundmsedh antistitem,etc.
647 APPENDIXAD S. LEOMISMAGNIOPERA. 618
praeponi; vel taliter praepositisperversa communione A
A lutam habent communionem, perraixlamque cmn
permixtus est,- qui hoc ipso secundum canones fue- perfidis, miscere concilium. Recte igilur per Cbalce-
rant ab ecclesiastica communione pellendi, quo se donensis synodi formam hujusmodipraevaricatio re
passi sunt successores vivis sacerdotibus adhiberi. pulsa est, potius quam ad concilium 8, quod nec
Quis autem non perspiciat christianus, quod catho- opus erat post primam synodum, nec eum lalibus
licis pontificibus a propria sede dejectis, non nisi baberi licebal, adducta est. Nam et quid agerelur de
bacretici potuerunt introduci ? Quibus lamen cunclis, fide catholica iutelligere si vellent, ignorare ndh
vel auctor fuit Acacius subrogandis, vel subrogatis poterant: cura viderent calholicos pontifices, nulla
communicaior accessil, his * utique qui a comrau- synodi discussione, nullo concilio, praecipue cum
nione haereticorumnullatenus discrepabant. Cur ergo ' novas causas esse perpenderent, toto Oriente depelli:
vel cum baec fieri videret, non, sicut sub Basilisco et cacteri quid cavereni, ex illorum qualitate f discer-
jaro fecerat, ad aposiolicam sedem referre curavit: nere poluissent. Restat igilur ut illius, partis eos
ut si solus ipse non polerat, b junctis cura eadem fuisse sit clarum, cui sc post tot experimenla dede-
consiliis alque tractatibus apud imperatorem possent runt,'meritoque abaposlolica sede caeterisquecatho-
quae religioni competerent allegari ? Nam si Basi- licis, non jam consulendi erant, sed potius notandi.
liscus, ul diclum est, Tyrannus haereticus, scriptis B Risimus autem, quod praerogativam volunt Acacio
apostolicaesedis vehementer infractus est, et a plu- comparari, quia episcopus fuerit regiae civitatis.
rirais revocatus excessibus; quanto magis legitimus Nunquid apud Mediolanum, apud Ravennam, apud
imperator, qui se calholicom videri volebat, potuit Sirmiura, apud Treviros multis temporibus non
cum apostolica sede cunctorum quoque poniificura constitil imperator? Nunquidnam harum urbium sa-
moderata suggestione mitigari; praecipue cum ejus- cerdoles ullra mensuram sibimet antiquilus deputa-
dera Acacii esset specialis fautor el amalor, et qui tam quidpiam suis dignitatibus usurparunt? Nunquid
lilteris suis lam ipsum Acacium, quam sanctura pa- Acacius ut Joannem qualemlibet hominem, catholi-
para Siraplicium magnis Iaudibus extulisset,c quod cura tamen, a catholicis ordinatum, de Alexandria
haereticoconstantissirae reslilissent ? Cur lanto tera- excluderet, Petrumque in haeresijam detectum atque
pore Acaciusinter ista conticuit: nisi quia praepediri damnalum, absque sedis apostolicae356 consulta-
nolebat ullalenus, quaedesiderabat expleri. tione reciperet, aliqua synodo saitem illic habiUi,
CAP.VI. — Pouamus tamen , eliamsi nulla syno- hoc audacter arripuit, ut Calendiouem s de Antiochia
dus praccessisset, cujus apostolica sedes recle fieret depelleret, haereticumquePelrum, quemipse damna-
exsecutrix, cum quibus erat de Acacio355 synodus verat, absque notitia sedis apostolicaerursus admit-
ineunda ? Nunquid cum bis qui jara participes tene- G C terel, aliqua synodo id fecisse monstratur ? Si certa
banlur Acacio el per Orientem totum calholicis de dignitate agitur h civitalum, secundae sedis et
sacetdotibus violenter exclusis et pcr exsilia diversa tertiac major est dignitas sacerdotum, quam ejus Ci-
relegalis, socii evidenter existebant communionis vitatis, quac non solum inter sedes rainime nurnera-
externae, prius se ad haec consorlia transferenles, tur, sed nec intra melropolilanoruui jura censetur.
quam sedis apostolicaescita consulerenl? Cura qui- Nam quod dicitis, *regim civitalh, alia potestas est
bus ergo erat synodus ineunda ? Catholici pontifices regni saecularis, alia ecclesiasticarum distributio
fuerant undique jam depuisi, solique reraanserant; dignitatum. Sicut ehim quamvis parva civitas prae-
socii perfidoxum,cum quibus jam nec licebathaberei rogativam praesentis regni non minuit, sic imperialit
convenlum', » dicente psalmo : Non sedi in concilio i praeseniia mensuram dispensationis religiosae non
tanilath, et cum iniqua gerentibttt non inttoibo (Pt. mutat. Sit clara urbs illa potestate praesentisi im-
xxv, 4). Nec ecclesiasiici moris est cum his qui pol-- peratoris, religio sub eodem tunc firma, tunc libera,
a Adverbiumutique ex nostris codd. et vulg. Conc Non sedi ... non introibo: odivi cohgregationemmali-
revocavimus. el cum nontedebo. Recle igilur, etc.
b Vind. el Vat., euntlis tum eodem,et postea allt- Mox concilium,etimpiit
gnorum,
dein repulta est non tam cum iis-
qati sine veVbo possent. Haecmendosa et deficiens s dem vulg. scripsimus, quam ctiro nptimo ms. Veron.
ieclio utcorrigerelur, alii scripserunt ut in Vat. Is.,, Apud Quesn., consilium; et dein, depulta ett.
tonjunctis tt allegarenlur. Apud Quesn., cunclorum,. ,. e Quesn. hic inserit relata; delent omnes nostri
et allegarentur. Veram integramque lectionem, quaml D codd. mss, et excusi. Ex vulg. Conc paulo post sup-
contextus exigit, praebuerunt codices vulg. Conci- plevimus adducta est, quae verba ad sensum perli-
liorum. ciendum necessaria erant. si
c Vulg. Conc, quod hmretich constanthsimeresti- Conc hahent si votuisseni.Mox, pro vellent, vulg.
titset? MoxQuesn., tantoperepro tantotempore,quam i f Codd. Veron. et Val. Is. cum Merl. et vulg.
emendationem ex Veron. cod. et vuig. Conc rece- Conc, dhcere qualitate. Dein Qucsn., hujut parlh.
pimus. Similiter quidem cap. 8: Cur fanfo tempore e Suhstiluimus illius cum omnibus nostris codd. et
cum itta gererentur, vel gerenda eognotttrtt, non add edilis.
tedem apostolitam ... referre curavit. Dein pro prwpe- s Qtiesii., refragantibus omnibus nostris mss. et
diri Vat. Is. habet prohibere.Postea vulg. Conc, qum v ediiis, de Ecclesiadepelleret.
prohmrelich desiderabal impleri. h VoxcivtfafumQuesnello excidit.
d Sequentia cum auctiori psalmistae testimonioini ' Vulg. Conc delent regimcivitath, male.
vulg. Conc. iransferuntur post periodum sequentemi i Editi Conc. et Merl. cum mss. Veron. et Vat.
Sic °.Quia morit ecctesiasticiomnino noit essef, cum » ls., tmperii.
kit... miscereconcilium. Propheta quoqut rficentej
6i9 CODEXCANONUMECCLES.ETCONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 650
tunc prorecla eonsistit, si potius hoc praesentepro-, A raiscerecum perfidis, secundum synodum, > qua haec
priam lenent sine ulia perturnaiioue liiensuram». cst damnata perlidia, non oporiebat cxcludi? Quid
CAP.VII. — Sed dicaiur forsiian de Alexandrino per lotum Orientem de innumeris urbibus pulsi ca-
et Antiocheno, ceriis ex causis principem raagis illa tholici sacerdotes, el haereiici subrogali? Novaecerte
quae gesta sunt, b non Acacium praecepisse. Sed j erant causae,ct his consequenter nova synodusde-
principi christiano dccuerat suggerere sacerdotem, bebaiur. Cur lunc non venit in inentem, ut in talibus
maxime cujus familiaritale et favore fruebatur, sal- causis peteretur a principe saltem qualiscuraque syno-
vam fore de ejus injuria conlumeliaque vindictam, dus celebranda, ut quocunque vel colorato judicio
tantum ut Ecclesiaesineret christianus princeps re- traditionis ecclesiaslicaepassim pontificesvidcremur
gulas custodiri: quia et nova in utroque pontifice k exclusi, non solum quarumcunque urbium saeerdo-
causa esset exorta, et novam discussionein conse- tes.sed melropolitani incunctanler anlistites? Uis
quenter inquireret. Etsi, sicut semper esset effe- omnibus cum non restitit suggestione, qua potuit,
ctnm c, sacerdoiali concilio de sacerdotibus judicia consensit Acaciuscomraunicandocunctis, qui in ca-
provenirent, non a saccularividerentur qualescunque tholicorum locum baeretici fuerant subrogati. Apo-
pontifices, et si errore humanitus accedente, non siolus autem dicit: Non tolum qui faciunt, ttd et qui
tamen conira religionero ullatenus excedentes, po- B consentiuntfacientibut( Rom. i, 32), reos indubitan-
testale percelli. d An et haec justa ratione principi ter ascribi. An baeclicuit saeculari potestati, et aciis
suggerenda nnn eranl? Regiaccivitatis bonore sulili- talibus Acacioconsentientiabsque ulla synodo, quam
mis si factus erat illa regia civitate subliroior, tanto ipsa rerum novilas exigebat, absque sedis apostolicae
inagis in his suggerendis debuit esse constanlior. Si 358 consnltatione perficere; et sedi apostolicaenon
autem in his, quae pro religione fueranl * exerenda, licuit sectiudura tenorem synodi Cbalcedonensis in
exstitit 357 contemplibilisatque despecius, el aut veteri uiique causa et veleri constitulo l justa defi-
segnis, aut tiduciam non habens intimandi, in quo nitione daronatisinimicis synodi ChalcedonensisAca-
per regiam civitaiem raajor etfectus est ? f Natban cium cominunicaiitcma sua coinmunione depellere?
propbeta palam publiceque in facie regi David, et Sed Acacius, inquiunt, u principibusobviare non po-
commissum pronunliavit errorem, el ipsum coranii- luit. Cur Uasilisco, quia voluit, obviavit? cur ipsi
sisse non tacuil, et confessione correctum conse- Zenoni, ne palam Pelro Antiocbeno, quamvis laten*
quenler absolvit. Hic aulera vir bonus el sacerdos ter hoc fecerit, coinmunicare videretur, non com-
egregius, in tantum se et suggerere s poluisse mon- raodavit assensum? Eccc resultanli non resiiiit im-
stravit, et nolnisse deprorapsit, immo favisse palefe- peraior; ecce vim nolenti non intulil; ecce refugienli
cit, ut et imperator cuncta se ex ejus gessisse consilio G contagia manifesta concessit; poslremo, cur tanto
nou laceret, et ipse imperatorem magnis pracconiis temporecum istagerercntur velgerenda cognosceret,
elevaret isla facieuiem, seseque proderet his agendis non ad sedem apostolicam, a qua sibi curam illarum
rcbus fuisse participem. regionum noverat delegatam, referre n curavit? Sed
CAP.YIII.— Sed esto Calendionnomen imperatoris prius laudalor factus est ipse gestorum, quam vel
abstulerit, Joannes principi memitus fuisse jactetur : praemoneret talia esse tenlanda, vei ne tentarentur
quaetamen, cum nnvaeessent causae, nova h debuit obsisieret, sicut sub Basilisco jam fecer.it. Cur illis
ecclesiasticaprovenire discussio?An qui in homihem cacteris comraunicare ° consensit, qui depulsis catho-
imperatorempeccassedicebantur, nulla inierveniente licis sacerdoiibus, indubitanter bacreticisingulis ur-
synodo dejici debuerunl:et in Deum, qui suromus bibus fuerant substituti ? Poslremo, si ille defuit suis
et verusest imperator, Acaciumdelinqiienlera since- parlibus, et quac sacerdoti P caiholico competerent
ramque comraunionemdivini sacramenti studentem agere non curavit, ideo sedes apostolicaqtiod ad eam
• In vulg. Conc. ex auctiori exemplo hujus epi- » Quesn., inqua. Dein Vulg. Conc, oportetat ex-
stolae,quod conservavitcollectio Avellana, hoc loco "n pelti? Quidde innumeritper totum Orienlemcaiholich
addilur dimidia fere pagina, in qua iuter caeleraduo sacerdotibutproptia sede depulsh, ti indubitanterhm-
alleganiiir, quae in duabus rarissimis Marciani et reiicis intromissh? Novmcerte, eic
Anatoliiepistolis 110etl32adS.Leoneininveniunlur. i addit anlea; ignorant uostri codd. et ex-
b Quesn. cum solo Oxon., quam Acacium. Post cusi Qttesii. oinnes. Dein una synodus habent quidem nostra
pauca vulg. Conc, de ejusdeminjuria. mss. exeraplaria cuni Merlino. Sed Quesn. nielius
c Vulg. Conc ex auctiori exeinplo deleto antea st cum vulg. Conc, nova.
addunt: ac dimnx pariler legeshumanmqueeenserent, k Vu!g.Conc, excltidi.
ut tacerdotati, etc. 1 lidem vulg., juxla definitionemdamnala. Melius
d lidem vulg. Conc An adhuc jusla. Mox addidi- codd. Veron. et
mus regta cum ms. Vind. et iisdera vulg. m Vulg. Conc,Vind., jttsla definitionedamnata.
Mox Oxon., qttia noluit,
• Sic oiniies noslri codd. et eiiatn Thuan. cum roale. principi.
vulg. cum Oxon., extequenda. n Edit. Conc, maluravit.
1 InQuesnellus
Vulg. Conc. ex auctiori exemplo hic duaeli- 0 Ita orones nostri codd. ac eliam Tbuan. cl editi.
neae adduntur, el post verbum abtolvit additur dirai- Quesnellus cum Oxon., prmsumpsit.
dia fere pagina : quod addiiamentum ab aliquo in- p Voctm catholico a Quesn. oinissam ex nosiris
trusum Quesnellus praefert. Ejus noiationem in tra- codd. et vulg. restituimus. Mox vulg. Conc, agere
ctatu loco citato descripsirausatque refelliraus. fastidivil, et; dein, pro ad eam, habent ad eadem, ubi
s Quesn. cuuiOxon. ms., posie. forte legendum ad eamdem.
» Codd. Veron. et Vat. Isid. cutn Merlino,debuerit.
PATROL. LVl. 21
 651 APPENDIXAD s>.LEONIS MAGNIOPERA. 65«
perlinebat vel poluit vel debuit praeterire? Quolibet, A quam nostrae communionis bomines jam deberent,
modo haereticorumcomplicemrefutavit, et consortem sed tanquam in contrario positi consortio refutari. Si
communionisexternae a sua coramunione dimovil; vero non communicaverant, antequam Acacius Irac
nec opus fuit nova synodo, cum veleris constituti suf- referret, et communicantemnotare debuerant, et ipsi
ficienter hoc forma pracscriberet; nec opus fuit ut potius de eodem huc referre, atque aposlolicaesedis
ha?c • facienda Orientis episcopis intimaret, quos et vigore perculsum merito comprobare; s cumque ea
expulsionecalholicorum, quaeagebantur in causa fi- sede apostolica tantisque illis catholicis pontificibus
dei non ignorasse manifestum sit, el communicando magis tenere concordiam. Sed quia ab iilorum socie-
baereiicis subrogatis, facto tali b consensisse. Non • tate desciverant, et eorum sticcessoribus communi-
dubiuiu est etiara externaecommnnionis effectos, at- care delegerant, ideo cum sede apostolica minirae
que ideo cum eis jam nec potuisse, nec debuisse se- congruebant, 360 1Q'a 'n sortem reciderant praeva-
dis apostolicaescita tractaci. Eece agnoverunt in eo- ricatoris Acacii, h et illius se sine dubio pervidebant
rum professione qui constantissime perdurarunt, sententia consequenter astringi. Ob hoc eum videri
quid fidei commnnioniquecatholicacdeberetur. nolebant esse damnatum, quia se cognoscebant in
CAP.IX. — Ecce agnoverunt quemadmodum a la- eadem praevaricatione damnatos, in qua hodiequc
libus recedendo, iramortalibus contraria moliendo, B ] manere persistunt. Sed sicut bi simili conditinnc
359 a 'iae c et comraunione calliolica deviarit Aca- constricti, complicemsuum non possunt judicare non
cius, seque pariter cum eodem errori subdiderit. jure damnatum, ncque rei reum possunt competcn-
Ecce agnoverunt quam justis ex causis pro fide et ter absolvere; sic illo praevaricatorejuste damnato,
communione calbolica atque apostolica, cui et illi isti quoque pari jacent damnatione proslraii; nequo
qui in ea perstiterant congruebant, el illi qui per- nisi resipiscentes inde poterunt prorsus absolvi,quia
slantibus obviabant, ab eadera docebanlur alieni, se- sicut per unum scribentera eorum omnium vulgata
dis aposiolicaeaueloriUle sit remotus Acaciusd, ejus- transgressio esi, qui in eamdem perfidiac reciderant
que pariter quicunque cimplices exstiterunt; atque actionem; sic in uno eodemque, qui pro omnibus
ab illa merito cororounionecura his discrelus, a qua scripserat, vel scribendo omnium prodiderat volun-
se ipse priraura cum suis consorlibus, a pontificibus lales, ' transgressio est punita cunctorum.
calholicis discrepando, cognosciiur separasse; jure- CAP.X.—i Quaead instructionem vestraedilectionis
que sententiam ille daranationis cxcepit, cacteris satis abundeque sufficere jndicamus, quamvis eadem
consortibus e promnlgandam,qui solus pro omnibus k laiius, si Dominus concesserit facultatem, sludea
suis consortibus in communionem se rccidisse perfi- mus exponere : quatemis el fideliumquisque cogno-
diaead apostolicam sedem missis lilteris est profes- G ( scat 1; nihil aposlolicam sedem,quod absil, praepro-
sus. Cuif si communicaveranl Orientales episcopi, pere censuisse. Quactamen sententia in Acaciurade«
antequam huc referret, pari utique sine dubio reatu slinata, etsi nomiue tanltiuimodo prxsulis apostolici,
probantur involvi,jureque per eura senlentiara irans- cujus erat utique potestalis, legilimc probatur essc
gressionis susceperunl, tanquam facti cum eodem deprompta",praecipuecum secreiim dirigenda vide-
communionis externae. Qui utique non consuli (an- retur, ne custodiis ubique m praetentis disposiiio
» Iidem vulg.. scienda. hoc Ioco deleant conjunctionemef, sensu lamen exi
b Ibidem antea, manifeslum est; hic vero alia in- genlc ipsam prxfixiinus cum vulg. Conc. et ctimCod.
terpunctione : consensissenott dttbiumest; eliam cum Veron. qui in epistola sequenli eam exhibet. Mox
extetna communioniteffeclit, tiec poluhse. Moxcum pro hodiequeYat. Is. et Merlinus habenl hodie lau-
omnibus mss. nostris ct exciisis addidimus particu- lum, vulg. Conc, ftodteqttoque.
lam jttm a Quesnello omissam. 1 Vulg. Conc ex aucliori cxemplo Avellanac eol-
c Cod. Oxon. delet ef communione.Mox Vat. Is. lectionis, frattsaresstoiiepunila, patitet quoque cum
cum Merl. habet catholica alque apottolica. Dcin eodemvel in eodemest complicumtransgressiopttnita
Quesnellus, deuiaref, tequepdriler cumehdem... per- cunclorum. Cum in niss. Vind. et Veron. habeatur
sitterunt. Emendavimusctim vulg. et noslris codd. transgressionepunita cunctorum, vercmur ne anli-
d Vulg. Conc ex auctiori epistola addunt: ad quior librarius per saltum a voce punita ad aliam
Cttjtisprwcipue vocatusexamen, velvenire velmillere D iranscurrens, praclerierit intermedia verba, quae iu
non curavit, ut se de his omnibus,tit confidebat,absol- ' codicibus auciioris cxempli nobis conservaia, hic
veret. Dein a pontificibut scripsimus cum cod. Ve- qnoque supplenda videnltir.
ron. ex epistola sequer.ti, ubi hoc idem caput repc- i Sic omnes noslri codd. Quesnellu», Hme. Vulg.
titum cst. Vulg. et Quesn. ctim aliis codd. dclent Conc hanc periodum hoc loco ignorant, et transfe-
praepositionem a. runt aliquanto post, ubi habent. Hmcveroad inslru-
" In iisdem vulg. Conc addilur cum suh consor- ctionem.
tibut. , k Alium de hac eadem re iraclatum Gelasius pol-
* lidem vulg. addunt AraciorDeinQuesn., antequam ticctur. Duo auiem tractatus ejusdemargumenti sub-
hoc referret. Correximns ftuecum vuig. et mss.codi- jiciuntur in ms. Veron. ad episcopos Orientales,
«ibus Thuan., Veron. ct Vat., concinente inferius quorum altercapite sequenti nostrae collectionisedi-
contextu antequamAeaeiushuc refetrel. Thunn. prae- lus est, alte* vero prolixior a Scipioue Maffeioex
terea et Veron. iu epistola sequenli referrehl. Mox eoilem Veronensi codice vulgaius lom. V Concil,
iidem vutg. probabatur, male. Melius Veron. etiam Ven. ettil. col. 185 et seqq.
in epislola sequenii, probabamur. 1 Quesn.inseriietinfidetium; delevimuscumomni.
s Ita nostri codd. el vntg. Quesneltaa, etcumsedt. busnostris coJd.et vulg.Concil. ad|ue etiam Merlini
b Quesn., alia iiiterpunciionc, ef qttia illiut se vi- m Codd. Ver., Vind. el Vat., Is,, prasentis. Cor.
dtbatttsententia. Secmi surousnostros cndd., qui etsi rexirous cuni vulg. Conc. Apud jQuetn. prmiensh.
 C53 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOt, GM
salutarisquibuslibcl diffieultaiibus impcdila, neces-j /^ ctiamsi cssct necesse fieri, nulla posscl oronino syno-
safium habcre non pnsset effecturo : lamcn quia, dus provenirc Quod si ignorassc se dixerint, qualis
orlhodoxis ubique dcjectis, cl bacreticis lanlummodo apud Aiitiocbiam posl Calendioriem succcssissct an-
corumque consorlibus jam reliclis in Oriente, catho- lislcs; quid mirum, si qui in Oricnte posili, quac in
lici pontifices aut residui omnino non csscnt, aut regionc sua b contigerani scire ncquiverunt, ea quae
3gJ nullam gererent libertalem, plurimorum in .apud apostolicam sedem gesia fuerant, ignorarint?
ltalia calholicorum congregatio sacerdolum raliona- Cur lamcn posteaquam ad corum notitiam pervcnit
biliter cognovit senteniiam in Acacium fuisse pro- qualis esset sacerdos apud Anliochiam conslilutus,
latam. Quaecongregatio facla pontificum, non contra non ejus consorlia contintio rcspuerunl ? quid excu-
Chalcedotiensem«, non tanquam nova synodus con- sationem de ignoraniiae colore praetenduni, cum
ira veterem priraamque convenit, sed potius secun- hodieque etf manifesiata contagia perfidorum, et a
dum tenorem veteris constituti, particeps apostolicac nobis saepiusexprobrata sectentur? Quo satis appa-
cxsecutioniseffecta est: ut satis appareat Ecclesjam rel quia nc tnnc quidem etiamsi cognoscerent, refu-
calholicam , sedemque apostolicam, quia alibi jam tarent, quando nunc etiam publicata non renuunt.
pmnino non posset, ubi potuit, et cum quibus poluit Prorsus in quamlibet se partem i causationeinque
nibil pcnitus omisisse, quod ad fraternum perti-; B convertant, manifcstaeverilatis ita laqueis suffocan-
neret pro intemerata b fide et sincera communione lur, ut suis ipsi verbis possint actibusque concludi,
tractatum c. k nec nisi solam perniciera obstinatae perfidiae resi-
CAPITULUMLI. duam ventilare.
d Incipil de eadem ratione reddenda ad ephcopos . CAP.II.—Haecautemquaede Calendione venerabili
Orienlh. dicta surit, et in Joannis Alexandrini 363 conve-
*.**********.********.*«***. niunl certa ralione personam. Immo, si causa eadein
CAP.I. — Quid ergo isti prudentes viri, et argulis latius inquiratur, tantae illic tragoediae, tanti repe-
mentibus tolius religionis interna rimantes, in Orien- riuntur errores, ut si ipsi sint judices, qui eadem
tis panibus constiluti, si cognoverunte hujusmodi perpetrarunt, cum evidcnter fuerint \ confutati, a sui
personam in Anliochena Ecclesia conslilutam, cur damnatione non tempereni. Palam enim illic aperte-
comraunicando lalibus pracbuere consensum?curnon que monstratur, nibil aliud quam quaesilara causam,
illico reclamaverunl? 362 cur non se a ,ali conta- quemadraodrimcatholico qualicumque depulso ponti,
gio f subraoVerunt, cum jam evidenter animadver- fice, haeretico Petro reseraretur accessus. Tunc
terent ideo Calendionem depulsura, nt haereticis istud nemo discutiebat; synodum nemo poscebat.
panderetur introitus?Quare bic nihil de synodo, ni- C ' Passim omnia licito fieri a quibuscunque videbanlur.
hil de re, niliil de fide christiana, nihil de persona- Niillumdiscrimen mrerum, nulla examinatio postula-
rtim examinalione tractarunt? Si vero illi s se coni- balur Ecclesiae; sed prout de unoquoque venisset in
munioni voluniarie subdiderunt, ab apostolica sede mentem, de suis urbibus catholicus pellebatur epi.
ccrle separali sunt, cum talibus et apud tales, scopus, non soluni metropoliianus, scd etiam tcrtiac
* Quesn. addit. synodum, delent vulg. ac nostri ejiisriiodicodices indicalnt.Id vero commune est duo-
eodd. Mox, pro convenit,vulg. Conc, cognovit. btis aliis ejusdem Gelasii traciatibus, quofum alter
b Oxon. cod. cura vulg. Couc omitlit fide. habelur c 47, alter vero e laudato cndice
c Vulg. Conc addunt mediam fere paginam, ubi superius Veronensi editus fuit a Scipione Maffeio,t. V Concil.
inseritar prima periodus bujiis capiiis antea omissa. Ven. edit. col. 185, cuui litnlo : Exemplar rationh
Jn fine auiem epistolaeposi congruam clausulam, qua reddendmB. Gelasii papm de evilanda communione
omnia in notiiiam deferri jubel, chronica hacc noia- Acaiii missaad Orientaleseptscopos.Quesiiellusut epi-
tiosigualur: Dalum kal. Febr. Victore v. c. consule; stolani initio routilam iiidicarei, titulum huic capiti,
legendum ui in codd. 171 ct 172 Venetis S. Marci quem in nuflocodice invenimus, sic praglixit: Ex epi-
collectionis Avellanae: Daium kal. Febr. consulalu stoln Gclasii papa. Ratio reddita, unde supcrius, ad
Viatorh v. c. Est consulatus anni 495. In codd. Vind. ephcopos Otienlis; et iterum : Ex epistola Gelasii pa-
el Veron. haecclausula describitur: Expticii ralionh , . pa fld Otienlales episcopos,posl alia.
'reddendmAcaciuma sede aposlolicacompetenterfuisse D' »Inlelligit Petrum Fullonem, quem in praecedenii-
damnalum, nec posse qucmquamsinedeirimtnlo animm ' bns, quae initio desunt, fuisse nominatum naudqua-
ejus commtiiiionhparticipemefftci. quam ambigimus.
d Sirmondiis hanc epislolam edidil ex ms. Virdu- f Sinnendus, temovetunt, cumtam evidenter adver-
nensi. Ante ipsum Merlinus eamdem lypis dederai, tcreni. Veron. quoque codex habct adverteteni.
al sinc ulta distinctione annexam pracedenti, uti hoc e Sirm. addit eorum; ac dein, qualh Anliochim.
eodem modo uno contcxtu exhibetur in mss. Vat. Vat. Is. 630etMerl., in Antiochia.
1340, et Veneio S. Marci 169. Cotiiinetur praelerea h Al., conligtriitt; et yoite», ignotattnt.
in mss. nostrae collectionis, in cod. Yeron. 40, et in 1 Oxtui., manifesta, Deiu quo sath scripsimus cum
exetnplaribus Isidori. Titulum quem pracfiximtis cx- Vind. et vulg. Cunc ApudQuesn., quod satis.
hihcnt codd. Thtian. et Vind. bujus coliectionis ct i Vat. Is. et Merl., excusaiionemqut.
Veroneusis. Apud Isid. et iu cod.*Virdun. Sirmoudi k"Qiiesn., conclttdi, et convincanlut•non nhi. Prae-
"haccinscripiio legitur, quam posterius compaciani tulimus nostros codd. ac Thuan. qtiibuscum etiam
credimus, tum quod in illis aiiiiquioribus mss. deest, Sirro. consenlit. Mox Oxon. delet ttsiduam.
lum etiam quod Gelasius cum Orientalibus non com- 1 niendose, consultati.
municans, hac formula usus non fuisse videlur : Di- mApudQuesn.,
Quesn. cum solo ms. Oxon^ rei. Dein Vat. Is.
leclistituh fralrtbus universh episcopisOrientalibusGe- ct Merl.,i(m"cui'(jue i'em'ssef;acpost pauca cumSirin.,
tasius. Etsi nrincuriuin vidcaiur dcessc, nihii tamen sedh anlistes.
 «55 . ., APPENDIX AD S. LEONISMAGNlOPERA. 056
et secundaesedis antislites. In his nulla rerum vesti- A calur objectis. Post confessionem porro lilterarum
gatio quaerebatur, nulla facienda « ccncilia jactaban- tenore depromptam, cur ad judicium vocareiur Aca-
tur; subrogabanlur haeretici, nerao tesullabit: sed cius, qui se confessus esl Pelro, ' quem petita sedis
velut muta pecora in capiionern ducia suhditis vo- apostojicaepraeceptionedaranarat, communione so-
lunaiibiis perfidiam seciabantur. Non mirum quidem ciasse; nec ei credi jam externac comrounioniseffe-
si nunc eos defendere molianlur, quorum indiscus- clo, vel pro sua, vel pro illorum, vel pro Petri de-
sam caccismentibus secuti sunt b vilitatem : sed mi- fensione jam posset, cui se prius miscuerat nefando
ramur cur eos non pudeat in islorum damnalione de consortio, i feceratque secum ejus causara sine du-
synodo non facta causari, cum sciant tot tantnsque bitalione comraunem? cui, exaroinatione praemissa
pontificcs nulla synodo fuisse depulsos.c In istorura ei legiiima, si ita esset, purgatione suscepto, regula-
cjeclione de non inito concilio conqueruntur, cogno- riter misceretur. Sed cum eodem nondum iegitime
scanl se cur nnn et hoc in aliorum ejcctione quaesi- discusso atque purgato communione sociatus, quam
verint accusari: d si vero in caeterorum rejeciione adhuc reo se miscuit, lara pro eo loquendi fiduciam
concilia nccessaria non fuerunt, nec in isiis necessa- noif habuil. Nam cum Acacius nullo privilegio fulci-
ria fuisse cognoscant. An in calholicorum dejectione retur, ut de secunda sede posset ferrejudicium; * non
non fuit opus syuodo, ct fuit magnopere congreganda B ] potuit jure quemquara daranare : simili inodo, nisi
in pracvaricatoris damnatione confessi? primaesedis365 auctoritate percepta, nec exaniinan-
CAP.III. — Quid igitur restat, nisi utdicant mere- di Peiri jus habuit, ncc recipiendipenituspotestatem.
ticosnon fuisse? Non ergo de synodo e conqueran- CAP.IV. — ' Quo regiilariter constituto, nec apud
lur, qui se palam communionis externae perhibent nos Petro ullatenus absoluto , quem damnasse nos
sectatores. Cur ergo eis synodus necessaria fuisse novimus, examinasse vel absolvisse nescimus, restal
videalur, qui se 364 conlra Chalcedonensemvenisse ut illttd etiam demonstremus, eumdem Petrum quem
cognoscunt, qua Eutychianus errorf cuni suis aucto- sepurgatumcommunionerecepissepraeiendiiAcacius,
ribus generalis Ecclesiaevoce damnatus est? Nec du- nunquam ab baerelicaecommunionis conlagione ccs-
bium, quod, s sicut in unaquaque hacresi (quod in- sasse m : ac non solum ipso tempore, quo communi-
cessabiliter repelendum est, quia firmum csse nullus cavit Acacius , sed etiam post communionem prreva-
ambigit Christianus) omncs coinplices, sectalores, ricaloris Acacii semper Alexandrinum Petrum in bae-
communicatores damnalac semel pravilalis pari sorte reticoruin collegioperdurasse. Atque ita et per hunc
censentur. Ideoque sit consequens ut sicut Timo- Acacium perfidaecommunionis suscepissecontagium,
tbeus alque Petrus taliura sectatores secundura teno- et pcr eamdero illis haereticis, quibus n Pelrus com-
rem illius synodi, nulla recenti facta pontilicum con- C ( municabat, eaderapeste conjunctum. Quipraesumpsit
gregalione damnali sunt: sic etiam qui Petro cora- non servato ordine Petrum suscipere, nec eura exa-
municavit Acacius, ut criminis particeps, ita consors minatum , nec purgatum cognoscitur recepisse : et
sil factus et poenae.Quid igitur ambagibus et nebulis ideo pracler sedis apostolicaenotitiam non legitimam
ista praetexunt, ut impudentiam suam mentemque sibi ejus feceptionem usurpare voluisse, ut examina-
vesanam inanibus poiius fabulis h celare lcihaliter, tionem etpurgationem ejus posset pro sua voluntate
0 meliri; atque euranec examinatuir nec omnino pur-
quam prodendo medicinaliter sanare contendant?
Nihil enim nobis commune cum hominibus commu- gatum reciperet. Quem si revera vellet exarainatura
nionis exlernae. Ideo cerle vocatur ad judiciumquae- purgatumque recipere, ordinem in ejus examinalione
iunque persona, ut aut fateatur objecla, aut convin- p el receplione potiuscustodisset, ised ut raagis vide-
» Oxon. ms., conciliabula. lus Quesn., nee enim ei jam credi; ac subinde delet
b Ita codd. Vind.,Thuan., Veron , Vat. Is.etMerl. vel pro illorum, ac jam anie posset.
Sirra., uftfifafem.Deinsolus i Quesn., feceratqueejus causarh. Veron., Vat. Is.
Quesnellus, votuntatem.
Quesn. uddil eftam ante cumsciant. ct Sirin. cutn ros.Thuan., feceralquesecum ejus causa.
«Sirm.cum Vai. Is. etMerlinoaddit Si. Moxom- Meliorvisa est optimi cod. Vind. leciio. Odn idem
nes nostri codd. et vulg., rejectione; solus Quesn., Vind. cum Veron., qita examinatione.Post noiinulla
cognoscantergo se; delevimusJD codd. Veron., Vat. Is., Sirm. et Merl., tam pro eo-
dejeclione.Dein habet Veron.
etgo cura liiss. Vind., et Sirm. dem noi habuit loquendifiduciam.
d Sequeniia hujus capitis desiderat cod. Thifan. k Codd.Veron. el Yinti., judicium, potu.iljuredam-
Postea synodo deest apud Sirm. et iri ms. Vind. nare, nrale. Yal. Is. et Merl. emendarunt potuitjure
« Quesn., conquetuntur, et postta videtur. Nostros damnari. Oxon., pofutt jure a prima damnari. Ques-
codd. Vind. et Ver. sequimur, nec non Sirm. qui nelli lectionema nobis recepiam Sirrnondi codex ap-
mox habet enim pro ergo, et dein cura mss. Veron., probai. 1 Cod. Vind., Quod regulariter. Vat. Is. et Merl.,
Vat. Is. et Merl., conlra Chalcedonensemsynodum
venire. Quia regulariter constitil: utrumque minus recie.
f Sirm., eum auctoribus generali Ecclesue voce, m Quesn.cum aliqunt nostris codd., necnonsolmn.
Oxon., vocabulo. Praetulinius, ac non solum, cum Sirm. codice.
s Particulam ticul ex nostris codd. et.Sirm. atque n lla nostri codd. el Sirm. Quesnellus roale, Pefro.
Merl. adjecimus. Dein Sirm.: Idtoqut fit eonstqutnt. Dein idem solus, non prmlato ordine. Posiea, pro no-
h Siriu., vtlart. titiam, Vat. Is. et Merl., licentiam.
• Cod. Oxon. quem repelita prmeeptionedamnave- ° Sirm., mentiri.
rat stdes apostotita. Merl., quempetiii a sedh aposto- p Solus Quesn., ef putgalione
licm praceplione damnari, se communionesociasse. i Sirm., tte viderefur magit, quam vetaciter possei
Concinit Vat. Is., et fere idem in ms. Vind. Moxso- jure purgare. Haectria ultima verba praefert etiaixi
 657 CODEX CANO.NUM ECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 688
retur, quamveraciter esset, jure purgari. Sicul ergoi A , regulariter non receptam, tam legaliter non constat
anle non prius damnavit, quam el referret, et posce- esse purgatam, h et ideo non jure purgatain, quia le-
ret, aposlolicapotestale damnandum; sic et in reci- galiternon receptam. Meaeuiin in illumraanentesen-
piendo modum servare debuisset, ut priusquam se eii lentia, tc sine rae pontificium, utnieam senlentiain
comtnunione* misceret, per sedem aposlolicamposce- - resolveres, non habente, qua potestate vel discussus
rel examinari eum, et legiiima ratione purgari, cumi cst, vet qua auctoritate receptus asseriiur? Ecce in-
nec examinandi, nec recipiendi eum haberet ipse3 lerim iu his causa veslra nutat et labitur, et si haec
pontificium; et non nisiper illius scdis auctoriiatemi ' sola sint, prorsus tota subruitur.
consensumquehoc posset implere b, sine cttjus auc- 367 CAP.VI.— i Sedadjicituradhuc aliud, quod
lorilale eum non potuerat ipse damnare, et cujusi ad cumulura vestrac convictionisaccedal. Quid enim
principalidiligenlia , et disculi potuil, el purgari ctt si doceatur, non solum priusquam inejns communio-
ad coramunionem convenienter, admilti. Cum enimi nem veniretis, neque tanlumraodo cum ad ejuscom-
constet semper < a sede apostolica 366 hujusmodii munionem venistis,sedetiam postea, in hacreticorum
personas aut discussas vel esse purgatas, aut sic ab> nihilominuseum communionedurasse ?Nonne aut per
aliis quibus competebat episcopisabsolulas, ut tameni illum apud vos coramunio perveniebat haerelica, aut
absolulioearum ex sedis apostolicaeconsensionepen-. B • in haereticam communionem vos ejus commercio
deret; ubi ulrumque defuit, nec discussionem Iegiti- transibatis? Docete igitur Petrtim Alexandrinum ab
mam, nec purgalionem firmam, ac per hoc receplio- Anliochcni Pelri unquam communione desisse, et
nem fuisse constat indebitam. Si lu d absque meai non usque addieni 1, cura Antiochenus Petrusinhac
communionePelrum judicasii esse catholicum, me- luce versaiusest, individuum "ti isque fuisse consor-
que despeclo, luo eum jure recepisti; quid causaris,, tium. An dicluri estis et Antiucbenura Pelrum fuissc
si ego illum a coramunione mea, qtiam lu voluislii correcium?l cur usque in finem se non coramuni-
'coniemptam.lanquam absque tua nolitia vel consul- cassegloriabatur Acacius? Sed quidprofuit, quod illi
talione repulerim ? Vis acquiescere ? meus es. Nont per seipsum communicarenon voluit, cum eidem per
vis acquiescere? non es meus: Qtti enim mecumnoni Alexandrinum Petrum sine ulla se comraunjcare pu-
ett, contra mt ett; et qui meeum non colligit, tpargitt taretinvidia? Quid facimus delot lantisque civiiati-
(Math. XII. 30). bus, ex quibus catholici ponlifices sunt repulsi?Si
"CAP. V.—Quaeroabs le: Peirum hcereticumfuisse> catholici subrogaii sunt, curcatholici sunt rejecti?
an
putas, catholicum, an ab liacresi postea f esse cor- Sed evidenter apparel quiacum calholici sunl rcjecti,
reclumVSi haereticum, nullatenus eidem communi- noncalholici fueruntsubrogali.Res(atmergoutcaiho-
' licis haerctici
care debuisli, eidemque communicando baeretici te> C quicunque successcrint. Cur eis temere
manifestumest factumfuisseparticipem, et ejuscon- communicastis?Cur non ut ista nova facies reruro, et
sequenter ex synodi tenorevenientc damnatione con- tanla Iragoedia de pontificum successione viventium
siringi. Si calholicum, palam totius dogmalis es de- synodo discuterelur, egistis ? An deunodolet Acacio,
fensor, quod calliolicum esse pronuntias : ac nihiio- quod specialisynodo non fuerit confutatus; cum pro-
minus illius errore censeris, si haereticumfuisse de- pritim crimen suis lilteris ipse detexeril, nec audiri
finias,sedpostea correxisse praetendas,eiqtie purgato> debuerit jam spoiite confessns; el d<:tantis pontifici-
te communicasse pronuniies. Inicrim in cujus per buscatholicis nondnlet sine ulladiscussioneseclusis?
sona me negligendum esse cretlidisti, causari nont Qui utique si catbolicos nosscnl eos quorum coinmii-
potes quodintiac eadem le ejus persona neglexerim. nionem vitaverani, his potius communicare maluis-
Deinde cumsine me jus non habueris vel absolvendi,, sent, quam non communicanles eis dura persecu-
vel recipiendi hujusmodi rile personam e, ncc pur- lione dcpelli.
gatam legaliter, nec regulariier constat esse; quaini CAP.VII. — Ecce lanii catliolici sacerdoles boc
Thuanetiscodex. Lectioquamretinuimut,inquit Ques- D I s Quesn. addit quia. Deleviraus auctoritale noslra-
nellus,clarioreril, ti prosed legerisscilicet.ve/sallein. rnm codtl. ross. et editorum.
a Sicnosiri codd. et vulg. Solus Quesn. miscuhset. h Novem voces sequcnies a Quesnelloomissas, ex
Mox ms. Veron., posceretet examinari eum; ac dcin, umnibus nostris codd. et aliis editis revncavimus.
nut recipiendi. 1 lta codd. Veron. et Thuan. Quesnellus, solatunt.
b Veron. eiVind. addunt ef. Dein Quesn. ef disculi Sirm., tota ftiil.
potuii, el damnari, velpurgari. Yoces damnari vel de- j Sirni.. sed estadhuc. Codd.Veron. etTliuan.,' ted
lent ctiiiinoslris codd. alii etiam excusi. addttcit adhuc.yat. Is. cumMerl., sed adducite adhuc.
« Vind., auf sedis apostoticm; inelius apud Sirm., l;QuesiiinserittMorits,-deleiii'odd.Veron.,Tliuaii.,
nut sedh apotlolicm auctorilate. Dein suius Quesn., Vind. ac Sirm. Dein ex bis , ac etiam ex Vat. Is. et
discussaset esse pnrgatas. Merl.
d SiccumSirm. omnes nostri codd. ac eiiam Tlma- nellusexptmxiniu; non, qtiam negalionem idemQues-
niiiuis recle addidilame fuitte contorlium.
neusQtiesnelli,t|ui tamen practulit cumOxon. abtque 1 Sic.codd. i raestaniiores, Vind., Thuan. ei Veron.
consensionemea. Hacc per apostrophen ad Acacimn Quesnellus, ctim Vat. Isid. et Mcrl., cur ergo ei utqite
licelvitafuncium diriguntur. Hic autemGelasitis mea, in finemnon commiinicasse.Sirm., ctti usque in finem
me et egoeo sensu accepit, quem ia tractatu exposui- te iion commttnicasse.
inus parien, c 11, §4. mMss.Verou. et Sirm. delent ergo. Deleni etiain
e Oxon.,lanquam contemplumabsque. Vat. Is. et Mcrl. sed alilcrprosequuntur sic : uf catho-
f Inseruimus esse cura Veron. et Sirra., et dein lici non sini, sed ltmreiici,quicunquesuccesserunt.
faciumcum iisdera codd. el Vind.
659 APPENDIX AD S. LEONISMAGNIOPERA. 660
ipso se indicant quid apostolica sedes censuent co-, A Ecclesiae, nonsuam praeponerepotestatem; episcopis
gnovisse, constanterque probasse relinendum; " quo caput subdere principum soliioro, non de eorem ca-
communionem catboticain reservantes, et eos qui pitibus judicare : quibus Ecclesiae.conciliis, qua sy-
apostol.icaescdi communicarent elegereconsories; et nodo pellerentur; quid denique 369 commisissent,
illosquibus sedes apostolica b minirae 368commu" utsineulla discussione rerum, lot Ecclesiarum prx-
nicaret, usque ad persecutionis incursus non tenuere sules pro bumano libitu, el saccularispoleslalis arbi-
consortes. Certe quae sedes apostolica decreverat, (rio pellerentur; inaudilos, indiscussos, inconvictos
Orientalibus episcopis non innoluisse jactatur. Unde non debere percelli, maxime cum novae causaeet
ergo tot tanlique pontifices unum idemquecum apo- novarerum facies apparerct, ut rectores isli plebiumf
slolica sede sentientes, eamque probantes apta sacro- repeniinis incursiouibus pro mundanac polentiae vo-
sanctaereligioni veraque sanxisse, quaenonsolura sibi lunlate sacris dignilatibusprivarenlur; ex nulla causa
sequenda judicaverint, sed etiara usque ad persecu- veteri, ex nullo collegio reatus, nec participationu
tionem c viriliier exerenda ? Ecce habuistis qui apo- ciijuslibet erroris jam ante damnaii leneri eos cnu-
stolicaeconstilulionis ct notitiam vobis ingererent, et vinciquecousorles, ut lanquamex praelerila dcfini-
retinendi constantiain ministrarent. Si apostolica se- tione judicarenlur obstricii: et ideo quia nullis ante
des raisisset, vix duosaut tres dirigere poluerat. Ecce B praecedenlibuscausis s recentes essent, cur ejiceren-
tol pontifices apostolicae sedis scita sectanles, inge- * tur, incursus qui illi essent, debere monslrari, et ec-
funt vobis notitiam, et praebent servandae veritatis clesiasticis legibus , ut semper, oportere conslare.
exempla. Qui conira tanlos clausislis oculos, ibidem Saltem vel provestro loco illoruni duceretis miseriis
constilutos, quoraododuos vel tres audire possetis? consulendum, formidantcs in vobis quod in aliis cer-
Hoc ipso sinedubio cognovislis, illos apostolicaesedi neretis praeter ullummoremvioleuter admitli. Si cri-
placere, quo vos displicere videbatis. Aul illos ergo mine respersi erantaliquo, ecclesiastica debuitexa-
seclamini, per quos intelligebalis sedis apostolicae miuatione cognosci.
voluntatera, aut nihil est quod de ignorantia vclilis CAP.IX. — Taceo h et ad sedem apostolicam ex
obtendere: cum d indiciis tantis c( lalibus abutenles, more deferri, ne noslra privilegia curare videaraur.
scdis apostolicaeconslituta, tantis lestimoniis praedi- Salissit ostendere.quid sccundum regulasei Patrura
cantibus, respuere potius quam recipere maluistis. canones facere deberetis : praecipue cura etiam ipsaa
CAP.VIII.— Nunquid omnes isli, quos memoravi- leges publicae, ecclesiasticis regulis obsequentes, ta-
mus episcopi, imperatori (1) irientitisunt? Nunquid lespersonas nonnisi abepiscopissanxerintjudicari.
omnes imperaloris nomen ex diptychis abstulerunt? Si vero de qualibet haeresifueranl impetili,lanto ma-
Cumigiluf pellerentur, et vivis pontificibus catholicis !C giseos decuitista cognoscere, qui et secundura reli-
successores haeretici crearentur, et non de inferiori- gionis tenoiera possent ista discutere , et haberent
bus quibusque civitatibus, sed eliam metropolitani pristinum, ex quo est christiana religio, poniiScium
pontifices, in catholica jugiier communione duran- judicandi. Aui calholici enim erant, aut haeretici, de
tes,e cur igitur compassi non estis tantis fr.itribus quibus illa ludibria passim gercbanlur et lalrociuia
vesiris ? cur non adiistis imperatorem ? cur non Ec- detestanda » saeviebanl. Si haeretiei, prodi, disculi,
clesiaecausam et sacerdotii miserabilem dccoloratio- 370 et legitime convinci raodis omnibusdebueruut,
nem continuatis vocibus deflevistis; allegantes nun- et velsuis confessionibus, vel aliorum vocibus cou-
quam de Pontificibus (2) nisi Ecclesiain judicasse; futari. Taceo quia ad nos fuerat paterna consuetudine
non esse humanarum leguin dclalibus ferre senlen- referendum, tantumque commoneo, quid lierieccle-
tiam absque Ecclesiacprincipaliter constitutis ponti- siastico jure convenerat. Si vero calheiici probaban-
ficibus; obsoqui solere principes christianos decretis tur, vos qui in eorum non soluiri depulsione i ccssa-
Sirm., Vat. Is. cum Merl., qui. ticipatione, cod. Veron.,participatio; melius Tliuan.
h Sirm. etquod.
Thuan.,decre»eraf minimecommumcare.'.0 et Sirm.; participio.
Mox, pro non (ettuere, codd. Yer. el Vat. Is, cum 6 Sirm., retenti. Mox ilti addidirous ciroi omnibns
Merl., tenuere, deleta negatione. Melius in Sirm., nosiris rass. excusisquc codicibus.
renuere. b Quesn. addil quod, mintis recte. Dein ailjecinitis
« Quesn. delet vocem virililer, quam habent cuin curo mss. Val. Is., Sirm. et Merl.
Merl. et Sirm. omnes nostri codd. Moxexerendascri- 1 Sic iidem codd.Vind;,
pracipue
Apud Qucsn., serviebunt.Dein
psimus cum Vind. Veron. et Sirm. Codd. Isid. exse- Veron. cuui Sirm., debuerunt vel suis.
eranda praeferunt. Quesn. cum Merlino habet exer- i Codd. Thuan., Vai. Is. el Sirro., cessistis.Melina
tenda; solusvero addit Eccehabuhii. alii cuni Quesn., cessaslis, id est ntiosi fuistis. Deiu
d Quesn. cum Merl. cognoverunt.
, judiciis. Vat. Is., inducih. idcm Quesn., sedeliam liareticos subrogastis, et com-
MeliusYind. et Sirm., indicih. municare delegislh, indubitanter favetis harelich. Se-
o Sic mss. Vind. et Ver. Exemplura Sirm. delet ctiti sumus mss. Veron., V.il. Is. et Merl. Concinit
igitur. Quesn., cur, inquam, compasti non estis tot cliam Sirni., nisi quod pro Itaretich mendose habel
fratribus. harelici. Iiicm quoquc habet ms. Vind., in quo soltim
' Ques., pro vocibus repentinis incursionibus,quas corrupie legilur sitbrogasih pro subrogath. Oxon.
ex omnibus noslris codd. ac eliam Thuan. aliisque babet. sedetiam subrogath communicare;Tlittan., m-
vulgatis restituimus, substituit Christi. Mox, pro par- dubitanter hareticis. Mox, pro succedenlibusque hare-
ticis, mss. Veron. et Thuan. habent laiiuim succe-
(1) Vid. cap. 8 tiluli pr«cedentis. denlibus. Vind. delet hmrelich, Sirm. Iiabet seceden-
H\ Dist. 96, Nunauam de Pontificibut. tibus, sine hwrelich.
 061 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 06«
stis, sed etiam subrogatis comrounicare delegislis in-
1- A Si nos non audieratis', quid de fide et commiinione
dubitanter haerelicis. Qui dcpulsis catholicis, succe- calholica atque apostolica censeremus, illos aspicere
dentibusque baerelicis, non ignorastis causam fidei i debuistis, et aut sequi, si credebalis esse calhoUcos;
commuriionisque caibolicac per tanlos antisfites toio» autapud aposlolicam sedem potius accusare, si cre-
orbe patefaclam; sed ptane scientes volenlesque sinee debatis errasse. B Quid illos juvat vel suo proposito
ulla discussione rerum, sine ulta synodali examina- illaro lenuisse senlentiain, an agnoscendo quid sedes
tione, sine utla sedis aposlolicac revcrentia, assensi-- apostolica deflniret? Aul igitur eotlegas etifatres de
stis haerelicis, libenler habenles patienlerque sinen- proximo in conspeciu vestro, vel catbolicos sequi de-
tes catholicos anlistites inaudita prius ci raiserabilili buistis, vel impetere, si credebalis errare; nec illis,
sorte delrudi. Quos si » a fide integra coramunionc- a quibus nullo discrimine vexabanlur, pra-bere con-
que catholica pularetis errare, ad apostolicam sedem1 sensum, donec verilas ex omnibus patefacta consta-
secundura scila majorum, et sicut semper est factutn, ret, et regnlariter de eis ecclesiaslici judicii forma
referre debuistis ; sicut de Petro Alexandrino, vel dee procederet. h Si vero apostolicc sedis regulara sub-
Antiocheno Petro b de Joanne et Paulo fecissc mon- sequendo, perspiciebatis illos banc tenere constan-
slratnr Acacius.Sed quoniam noveratis eos ctitn apo- liam, consequenter per illos, et quid nostra definitio
stolica sede senlire, et qtiid apostolica sedes stiaa B contineret, non babuislis incerlum, e*illorum perse-
definitione censcret, per illos tantos ac lales episco- culoribus annuendo, a sedis ' vos aposlolicae, non
pos consiaiOrienlales antistiles nullatenus ignorasse,l( ignorantes ejus sententiam, consorlio reiraxislis. Et
c et per illos catholicaeatque apostolicaecommunionii adhuc dicitis ignorasse vos, quid sedes aposlolica
prodidisse contrarios, et ab eadem defecisse, cumni censiiissel, cura ab iliis sacerdotibus i, catholica fide
illis nohestispassione conjuncti, sed polius persecu- et commnninne pollentibus, non verbis aut litleris,
toribus eerum societaled connexi. Hie Vubis synoduss sed personis praesenlibus, didiceritis universa , et ab
nunquam venit in mentera; et cerlc de personis,, eadem vos proprio judicio separasse videamini. k Et
ut dictum est, nulla e veteri lege conslrictis. Hic c adlinc dicitis synodum in uniuS hominis persona de-
nullo concilio non unius urbis, vei unius episcopi,, buisse traciari, quam in damnandis tantis pontifici-
sed totiUiOrientisf Ecelesiamsubiit animuro 37 J. v, - iras cailiolicis non quaesistis? Quibus autem vultis
strum facto sacerdolali conciliodebere curari. Sed ho- 372 ut de talium causarum relatione credamus :
mines,qui incontrariam parlem toto proposito el toto> calholicis, an haereticis? ab omni haereticorum con-
recesseratis affeciu , concilia potius nccessaria eliam1 lagione discretis, ah haereticorum communione pollui
studiodeclinastis; ne pereadem lalealiquid censere- tis? Qtiis autem non videat illos esse calholicos, etab
lur.quovobisrebusevidenterosicnsis ct legitimecon-. G ' omni haeretica pesle prorsus alienos, qui a propriia
futatis, in haerelicorum non licerel venire consortitiUK urbibus delrusi, et in exsiliuro sunt redacii; et eos
CAP. X. — Quid igitur de igriorantia practenditis, qui superstitibus ca\holicis successores fieri ausi stinl
cum per totum Orienlem catholicam fidem commu- calholicos omniuo non esse, sed aul Eulychianos ma-
nionemque sinceram sedi apostolicae congruentem ,, nifeslos, aut eorum sectaloribus communicanles?
non solum cognovisse tot Pontifices videbatis, sedI CAP.XI. — Haec l pestis apud eos hodieque per-
etiam usque ad extremumconslantissimedefendisse? ' durat; siquidem cum Petro Alexandrino et cum An-
a Oxon., a fide calholica, communioneque bus codd. supplevit Quid illot dicitis vel. Magis pla-
b Omnes nostri codd. rum vnlg. ac Thuan.integra. Ques- cuit sufficere juval cum mss. poiinribus Thuan. et
nelli addtinl de Joanne, el Paulo, nisi qnod Vind. et Sirm. mox Veron., an cognosctndo, Sirm. et Oxon.
Veron. omiitunt, ef. Merl. cum Vat. ls. habet, de cum Meri., aut jcognoscenao.
Joanne Pauloque. Quesn. cum solo Oxon,, his voci- h Sirm. et Veron., Sin vero.
bus expunctis, notavit : Quw duo tomina pariler Sirm. delet vos, et deih habel teltocessisth.
cmittunlur in ephlola Getasii ad Faw tum maghlrum, i Ita Sirm. codex. Concinunt Vind., Veron.,
c. et
supra, 48, leguntur in vulgath ejusdem editioni- Thtian., Vat. Is. et Merl., nisi quod mendose pro
bus. At Joannis noraen vel ipsc in ea epistola exhi- pollenlibus habent noteniibus.Hic autem error einen-
buit, Paulum vero nos reslituinius cum omnibus no- daiione, ut videtur, arbitraria correctus est in cod.
stris mss. ac etiam Thuaneo. Confer nol. 14 in cap. K OXDII.,ctijus leciionem Quesnellus recepit : catholi-
48.
c Sirm., eifos. Dein , prodidhse scripsimus cum "»n cam k fidem
et communionemcolenlibus.
Tres nostri diversarum collectionum codices ,
Sirm. eiThuan. Quesnellus, prodiiste. Veron., pro- Vcron., Vind. et Vat. Is. 630, hic inserunt longum
ditte. fcagmenium epistolaead Dardanos, qtiaesuperius de-
, ae Solus Quesn., eonnexh. scribitur capjtc antecedenli, nimirum a verbis in fine
Mss. Timan. et Veron. cum Vat. Is. habent vete- capiiis octavi : Ecce agnoveruntin eorum professione,
ris lege. Ilinc forte orta est Quesnelli leclio, seu po- etc, usqtie ad illa panlo ante finera capitis noni : JVe-
lius emendatio veleriso/fens<E/ege. Praeliilinius leclio- que nisi resiphcentes inde poterunt prorsus absolvi.
nem Sirm. et Merl. Hic nimiruro de catholicis sermo Hoc autem fragmentum non solum idcirco hic praa-
est, quns ut Acaciani damnarenl, de cogendo eonci- terinittimus, quia deest in mss. Oxon., Sirra. et Mer-
lio noii cogitarunt, tametsi ipsi nulla veteri lege, seu lini, verum etiam quia praecedentia ac sequentia
nulla anlerioris synndi sententia, essent constricti, personaesecundacet adhuc dicitis cura boc addila-
ut antea qnidem dixerat c. 2. Dein cod. Vind., non menlo personac lertiac Ecce agnoverunl non videnlur
unius episcopi. congruere. Hic porro cod. Sirm. habei dicith etiam,
1 Thuan., Eeclesia. Melius Sirm., Ecctesias.
Thtian., Dicith eliamadhuc.
s C11111 in vetustioribus codd. legereiur ut in Vind. 1 Qucsn, inserit enim, delent nostri codd. et ex-
etVeron. Quid iltot vel, Quesnellus cum recentiori- cusi.
 063 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 664
tiocheno Pelro indifferenler, hi, qui catbolicis suc- A muuionepermixius communicabat Acacius; pluriuios
cesseranl, communione permixti sunl, et successori- diversarum urbium praesulespossumus deraonstrare
bus utriusque Petri hodieque miscenlur. His adde quibus cum Anliocbeno Petro communicanlibus ni-
ctiamillos, qui licet caiholicis non successerint, hilnroinus communicabat Acacius, et per illos Au-
» tamen dum calholici pontifices haberentur, lalium tiocheno conseqtienler communicabat et Pelro. Sed
se comraunionijtinxeruut. Haccestilla niixtura, lixc haec apud Graecosfacilis et inculpabilisputatur esse
est illa confusio, qua per Orienteni lotura inter ca- permixlio, apud quos nulla est veri falsique discrelio;
tholicam hacreticamquecommunioiicmnulla discretio et cum omnibus reprobis volunt esse communes, in
est. Immo, qui b discerni tentaveril, potius habetur nulla monstranlur probitate constare. Hic auteni ille
haereticus, perseculione percellitur, exsiliis et affli- est Pelrus Aniiochenus, quem nec per pcenilenliam
ctinne mulctatur. Rest.it ergo ut in hac colluvione ad caibolicam communionerarecipi etiam a sede apo-
cunclorum, sicul qnisquis ab eadem separatus cst, siolica poposcit Acacius. Ac per hoc f quid querun-
sinceraecommunionis, el ideo catholicus comproba- tur a nobis Acaciumfuisse damnatum, cum hac pro-
lui;ita quisquis illiusdelestandicommercii parliceps fessione praemissa, ct per anfraclus AntiocheniPelri
invcnielur, qu&ntuma sincera communione, tanium s recepta comraunione, se doceatur ipse damnasse.
a catbolica aique apostolica sit remolus. Necpraelen- B Ubi lainen non solum reus (enetur Acacius, sed et
dat quisquam quod alicui forsitan evidentiori c non omnes ponlifices Orientis qui pari modoin haecreci-
communicasse vel communicare videatur haeretico. dere contagia, meritoque simili damnalione» tenen-
Quid enim juvat, si illi non commuiiicel,et his taroen tur obstricti, nec inde possunt ullatenus expediri,
communionejungatur, qui ab illius non sunlcommu- nisi, dum superstint, a talibus abstinendo. Nec nos
nione diversi? Quod si eorum nulli comraunicavit, oporiet in talibus causis nisi illis credere qui aut
vel omnino non communicat, hic erit ille sincerae, omnino sciunl se ab hujus perfidiaenexibus 374 di-
catholicae,apostolicaequecommunioniset fidei:alio- vino heneficioservare discretos, aut bis qui a perfi-
quin nullo raodo poterit indiscrelacillius mixtionis dorura consortiorecesserunt.Namin perfidorum con-
insincerum vitare coniagium. Hoc modo etiam ille tagio constitutis quam fidera pro sinceraecomiuunio-
Vir bonus AcaciusAntiocheno Pelro, cui se palani nis testificatione possumus adbibere, ' qui in nou
non cominunicare jactabat, per alios sine ambiguo sincera comraiinione sunl positi ? Nec eorura lesti-
373 coramunicassedelegiitii'. Neque cnim ab om- inoniis niti pro veritale poleriinus, qui iropiignare
iiinni qui Antiocheno Peiro cominunicabant, semet > nituntur falsitalibus veritatem. Restal ul non nisi
Acaciuscommunione suspendit.Ac per hoc quid pro- illis credere debearous qui ab omni contagione sunt
fuii, quod videri volebat illi pulam non communica- G liberi.
re, cui per suos complices subcisivaccommunionis CAPITULUMLll.
neclebalur. Alexandrino Petro communicavit Aca- kEphlola AthanasiiephcopiadEpicletumCorinthiorum
cius, sed donccadvixit AntiochentisPetrti-, qui uti- ephcopum, contra eos qui de Domini incarnatione
que post Acacianum cutit Pctro Alexandrino fcedus spiritublasphemimdiversasenserunt.
inilum dcfnnctus ostenditur, nunqtiam Antioclieno 1 ATHANASIUS dilectissimofralri el amabili consacer-
Pelro Alexandrinus Pelrus coinmuuicare desivit. doti EPITECTO in Doroinosaluiem.
CAP. XII. —Quod catholicorum coniinct relatio —
CAP.I. Ego quidem puiabam omne vaniloquiuni
saccrdolum caeteroruriiquein catbolica d fide duran- universorum qui ubique sunt haereticorum cessasse
linm, nec conscienliam potest latere totius Orientis. ex ea quaefacta est in Nicaenasynodo.Quacenim m in
Etut tacemi quod per ipsuro Zenonem imperalorera, ca a Patribus secundum sanctas Scripturas exposila
qui utique Antiocheno Pelro, quem introduxcrai, et fides est, sufficiens est ad omnem destruclionem lo-
cujus saccrdotitim comprobaverat, sinedubio e com- tius impieialis" et ad confirmatiouempiaein Christo
* Sirm. cum Vind. et Veron., sed dum. Veron. et Sirm.
b Qiiesn. cum solo nis. Oxon., dhcernere, el paulo kHanc hujus epistolae versionem praeter codices
po-t pellilur pro percelUtur. hujus colleclionis. invenimus ctiam in exemplaribus
c Sirro. Veron. m Thuan., non communicassel. D addilionum Isidoriann colleclionis, inler quaecontu-
d Sirm. delet fide. iimus ms. Yat. 1540. Hacversinne usus estS. Leo in
« lia nostri codd.cum Sirro. et Merl.ApudQuesn., lesiimoniis subjeclis epistolae 165 ad Leonem Augu-
commixlussine communione. stum, eamque una cnm sequeniis Cyrillianaeepisiolac
f Vat. Isid., et Sirro. omilliint quid. inlcrpretatione ab ipso S. Cyrillo ad Sixium papain
s Ita codd. Thtian. ct Yerou. cum Vat. lsid. el missam S. Leonem in apostolicis scriniis reperisse
Merlin. Idein est in cod. Sirni., ni-i quod antea pro conjecimus not. 5 in ep. 109, iti qua ipsam Aihanasii
per anftaclus habet per infectos. Quesn., se doceatur epistolamlaudat,el ad JiilianumCoensemEulychianis
eo reeepio a communioneipse damnasse. Post pauca «pponendamdirigit. Vide tom. I col. 1177.
uis. Sirm., ponttficesOrieiuales... in hac cecidere. 1 llanc solaro inscriplionem, non vero titulum prae-
h Vind. ei Vt-ron., leneanlur obstricti,necinde pos- cedeniem, pracfert codex Yind., qui habel Epictito,
sint. Sirm. quoque habet possint. sicut et alius codexJesuitarum laudatus in novissima
' Sirm., qui insincera communionesunt polluti. ediiione S. Athanasii.
Tbuan., qui sincera... posili. MeliusVeron.,qui in in- m Quesn., mea. Correciioneni suppeditavit cod.
sincera... positi. Vat., quocuin concinit Graccustextus.
i Sirm., non vetenlur. Mox Qucsn., Restal ergo. n Vind. ms., ad confirmationemautem pia.
Delevimus ergo cum pracstantioribus codd. Vind.,{
 665 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL GCO
fidei. Ei propter hoc et nunc quoque diversis factis,is A dani ilerum eructarunt impietatera similem supradi-
synodis tam in Gallia efllispania quam in magna a s is, i ut dicant : non novellum esse corpus Verbi
Roma, omnes qui convenerunl » eos qui adliuc latent it Deitatis, sed consempiternum ipsi per omnia fuisse,
et senliunt eadem quaeArius sensii, Auxentium dico :o quoniam ex substantia sapientiae constitit? « Quo-
Mediolanensem,et Ursatium, et Valeniem, et Gaium <n modo aulem h et dubitare ausi sunt qui dicuntur
de Pannoniis, unanimiier, ulpoie ab uno spiritu moti,i, Chrisliani, si qui ex Maria processit Dominus, 376
anathematizarunt, et scripserunt ubique propter bos >s filius quidem substantia et natura Dei est: quod au-
tales, qui synodisibinomen ascripserunt, nullamsyno- ). tem secundum carnem, ex seinine David esi elcarne
dum in catholica 375 Ecclesia nominari, nisi solara n sanctaeMariae? *
quae in Nicaea facta est, quae est tropaeum adversusis CAP. III. — Quid autem iia temerari: fuerunt, ut
omnes haereses,praecipueadversus Arianam, propter >r dicerent carne passum Christum? et crucifixum non
quain maximelunc synodus congregata esl.Quomodo 0 esse Dominum, ei Salvatorem, et Deum Filium Pa-
ergo post tantam synodum dubilare aut queri ali- i- tris? Vel quomodo Christiani volunt nominari qui
quanti conamur ? Si de Arianis sunt, nibil mirum siii dicunt in hominem sanctum, sicut in uuum prophe-
quaecontra se scripla sunt accusant: sicut et Pagani ii tarum, advenisse Verbum, et non ipsum lioiniiiein
audientes idola gentiumesse atgenlnm el aurum opera aB • factum esse sumentem carnem ex Maria; sed alterura
manuutn hominum(Ps. cxm, 4), stullam putarunt di- i- fisse Christum, et alterum Dei Verbum anle Mariain
vinae crucis docirinam. b Hi vero qui pulantur reciee et anie saecula Filium Patris? Aut quomodo Cbri-
credere secundum omnia quae dicta sunt a sanclis is stiani esse possunt qui dicunt alium esse Filium, et
Patribus, aliquid propter inquisitionem mutare vo- alium Dei Verbum? Haec ftieriinl in gestis diverse
lentes, nihil aliud faciunt, nisi secundum quod scri-i- quidem dicta, unam autem mentem et eamdera iin-
plum est (Habac. u, 1S), proximum quidem pulantit pietatem habentia '. Propter haecdisputabant el con-
insipientem, repugnant autem ad nullam ulilitatem ; tendebant inter se inviccm, qui gloriantur in confes-
sed ut simplices lantum evertant. sione Patrum quae in Nicaca facta est. Ego atileni
- CAP.II.—Haecita scribo, lectis quaeapud sanctita-i- admiratus sum sanctam religionem tuam sic tolerasse
tem luam acta sunt gesiis, quae nec scribi utique de-i- et non compescuisseeos laliadicenles,nec fidem piatn
buerunt, ut nec memoria aliqua eorum in posteruran exposuisse eis, ut vel audientes quiescerent, vel cou-
fierei. Quis euim audivit talia unquam? aut quiss tradicenles, uh bacretici aestimareniur. Quae autem
ddcuit? aut quis didicit? Ex Sion enim prodiet lex, ett praedicta sunt, neque dicta, neque audita sunl apud
verbumDominiex Jerutaiem (Isaiw n, 3). Haecatitemi Christianos, sed aliena omnimodo i ab aposlolica do-
'
undeprocesserunt?quis infernus eaeructavit?Omou-- *»ctrina. Propterea igitur etiam ego quae ab illis dicta
sion dicere corpus ex Maria Verbo Deitatis; aut quiai sunt, scripta pro te in epistola feci, ut solum audiens
Verbum in carnera et ossa, et capillos, et omne cor- vkleas in ipsis pravam confessionem et impietatem.
pus translatura el mutalum est de propria natura. Quamvis oporterelk pluribus accusare et convincera
Quis autem audivit in Ecclesia omnino a Christianis,, stullitiarn eorum qui ista senserunt; sed inelius esl
quod figura et non natura corpus indutus est Cbri- hucusque esse epistolam, et nihil amplius scribere.
stus? aut quis in laiilam iriipietatem delapsus est, utt Quaeenirii ita inanifeste monstranlur prava, iractari
dicat simul et senliat, quod Deilas ipsa omousios s diutius-et perscrutari non oportel, ne conlendenlibus
Patri circumcisa est, et imperfecia * ex perfecto faclai tanquara dubia putenlur.
esl; et quod in ligno crucifixum est non fuerit cor- CAP.IV. — Sed hoc solum respondisse ad haec et
pus, sed ipsa creairix subslantia ? quis autem audiens
s dixisse sufficiat: quod non sunt ista calholicaeEccle-
non ex Maria, sed ex propria substantia effecissesibii siae,nec Patres ista senserunt. At ne in toium ex no-
cnrpiis passibile Verbum; aul qualem Cbristianumi stro silentio occasionem impudentem sibi maloruoi
existiiuet bxc dicenlem? Quis autem hanc nefariami invenlores acquirant, bonura est ut ex divinis Scri-
fecil impielalem, ut in hujusraodi cognitionem veni-- pturis pauca coniraemoremus. Forsilan vel sic eru-
ret, et d hacc diceret : quoniam qui dicit ex Maria1 bescentes quiescent a sordidis cogitationibus suis.
esse Dominicumcorpus, non jara Trinitaiera, sed qua- 1 Unde est vobis dicere, o qui tales estis, consub-
ternitatem in Deitatc senlil; propter eos qui sic sen- slantiale esse corpus Deitali Verbi? Ex hoc enira
tiunt,e ul de suhstantia Triniiatis dicant e.ssecarneml bonum fuerat inchoare, ut hoc fragili demonstrato,
qua iitdutus cst cx Maria Salvator? Undeautera qui- et omnia alia talia demonstrarentur. Ex divinis ergo
» Ita cod. Thuan.,Vind.ei Vat.,concinente Graeco > s Haec usque ad asleriscum referuntur ex eadein
textu. Solus Quesn. cum Oxon., omnes qui. isti versione a S. Leone nostro ad calcem epistolao
b lideni C"dd. perperam, Eorum qui putantur; ett 165 ad Leonera Augustum, et in eodem testimoiiio-
po-tca Patribus, qui propter. rum dclcciu, qui habetur supra cap.41 hujus codicis.
c Ita iidem codices tres. Quesn. cura Oxon., exc h lta hoc loco codd., ef pro eftamsunipto. At apud
verfecta. Leonein, et supra c. 41, vel dubitare.
» Vat. delet hac. i Cndd. Vind. et Vai. addunt rueufem.
* Tliuan., uf sttbttantim. i Vind., apottolitm doctrinm.
' Ita Thuan. et Vat. Vind., tl dicani; Quesn., etI k Cod. Thuan., a pluribut accutati tltonvinci.
dicuut. 1 Yind. ins., Vnde vobis dicere, qui talet.
6B7 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 663
Scripturis non —•
polest inveniri. Detimenim in humano A CAP.VI. Gabriel autem mittnur aa ipsam non
Corpore fuisse dicunt; scd Patres in Nicaeacongre- transilorie virginem, sed-ed vrrginem desponsala.ni
gati, non corpus, sed ipsum Filium dixerunt con- viro: ul' sponso ostenderet Mariam vere bominetu
Bubslnntialem Patri, et 377 hunc quidera ex sub- fuisse. Ei partus raerainit Scriptura, et dicit: Invol-
stnnlia Patris; corpus autem ex Maria esse confessi vit puerum (Luc. n, 7). Et : Beata sunt ubera ts que
snnt « iierum secundum Scripluras. Si igilur negatis sttxil (Luc. xi, 27). Et oblalura est sacrificiura; quo-
synodum Nicaenam, ut hseretici ista inducilis; aul si hiara qui nalus est aperuit vulvam (Luc. u, 23). Hacc
voltis fil i PatrUm esse, nolite sentire prajter illa quac autem omnia parlnrientis virginis eranl indicia. Ll
ipsi scripserunt. Elenim ex hoc iniquitatem vos vi- Gabriel ceniss;rne evangelizavit ipsi, dicens non
dere licet, si consubstantiale sil Verbum corpori de fransitoric: Quodnascelur ex te (Luc. l, 35); ut non
tefra habenli naturam, consubsianliale autem Ver- de foris inductum ei corpus putareiur, sed ex te, ut
bum Palri seCundum confessionem Pairum, omou- ex ipsa naturaliier, quod iiatuin esl, esse manifeste
sionb erit et ipse Pater corpori quod ex lerra faclum credatur; el h hoc natura demonstrante, quia irapos-
est. Et quid accusatis adhuc Arianos dicenles Filitiin sibile est virginem lac profcrre, et impnssibile est
esse creatum, cum dicaiis ipsi etiam Pairem consub- lacte nutriri corpus, el pannis involvi non ante natu-
stantiatem esse creaturis ? Et ad impietatem alteram B raliter natum. Hoc est quod circumcisum est octava
tfanseuntes, dicitis in carnem, et ossa, et capillos, ct die; hoc Simeon in raanibus suscepil; boc factura
riervos, et in totuiri corpus converstitii Verbuui et ' est infans, et crevit usque ' ad tredeciui annos, et
nrulatum a sua natura.c Atiquando enim dicitis evi- ad Irigesiraum annum venil. Neque cnim, sicut qtii-
denierexterra eum iaciumesse. Ex (erracnim ossinm dam arbilrati suni, subsianlia ipsius Verbi routata,
tt totius corporis natura est. circumcisa est, quae erat immulabilis et racouverii-
CAP.V. — Quae igitur haec lanla demeniia, ut ad- bilis, dicenie quidem ipso Salvaiore : Virfefequia ego
versum vos ipsos repugnantes siiis ? Omousion enimt sum, et non summutalut (Malaeh. nt, 6). Paulo eliani
dicentes Verbum corpori, aliud adversum aliudsigni- scribente : Jesus Chrhtus heri, el hodie, ipse el in sm-
ficalts; quod iniiem in carnem conversum dicilis,, cula (Hebr. xin, 8). Sed circumciso corpori, et por-
tpsius Vcrbi mutationem ftngilis. Et quis vos jam ultrai talo, et manducanii, cl laboranti, el in ligno affixo,
toleret si vel sola ista dicatis? Naro ad impictatemi et passo erat, i impassibileincorporcum DeiVevburo.
tupra oranes haeresesdeclinastis. Si enim omousioni Hoc erat in sepulcro posittim, quando ipse quitlcm
est Verbum corpori, supcrflua est Mariaccommemo- perrexit prmdicarehis qui in cuslodia eranl spirilibut
ratie, et non necessaria, cum potuissef ef ante Ma- (I Pet. in, 19); sicut dixil Pelrus: qimd magis osten-
riam sempitef num corpus exisiere, sicut est ipsuml G C dit amentiam dicentium, Verbum in carnem cl ossa
Verbum. Si igituf secundum vos oraotision est cor- mulaium. Quod si ita erai, uon crai necessariuin
pori, quid necesse eral adventus Verbi,d ut aul suumI sepiilcruiii : ipsum enim pef se isset corpus praedi-
omousion indueret, aut mutatum de propria naturaa care in inferno spiriiibus. Nunc aulem ipse perrexit
corpus fierei? nori enim Deitas seipsam suscepit, utt praedicare, corpus vero involutum posuit Joseph in
etiam suutn omousion indueret; sed ncc peccavitt Golgotha (Joan. xix, 5S);et oslensum est nronibiis,
VCrbum, quod aliorum peccata liberavit, ut mutalumn quia non corpus «rat Verbuin, sed corpus erat Verbi.
ih carnem semeirpsum e pro seipso offerroi, et sacri- i- El hoc palpavit Tbomas (Joatt. xx), posiqiiam re-
ficittroseipsum libaret. Sed non est ila : ab-it. Abraha.
v surrexisse vidii a morluis, ct vidit in eo figtiras cla*
temen appfehendit (Hebr. n, 16), sicuidixit Apnsto- vorum,quos perlulit ipsum Vcrbtim in suo corpore,
Itis unde debuit fratribus assimilati, et simile nobis is dum crucifigeretur k. 379 Et cum possel prnhibera
corpus assumere. Propterea ergo nccessaria veree non prohibuit, sed etiam propria sua faciebat, quae
Maria, ut ex ipsa hoc assumerel, et ul sutittipro no- <- eranl propria corporis, Verbuni incorporale. Deni-
bis corpus offerret. 379 El banc Isaias prophetizans • que cxso corpore a ininislro, x sicut ipsuro paliens
is D
osiendh, dicens: Ecce Virgo(Isaiw vn. 14) dicebal: Quid me cmdis (Joan. xvm, 25)? et impas-
» Addidimus iferwmcum nostris codd. Vind. et et codices.
Viit., concinente Gracco7r«>tv. ; Vetus interpres Graecumcodicem habuit siniilcm
b Vat. addit ergo. Mox fdctumadjecimus cuin no- D- Segueriano, in editione Atlianasii laudato, in quo
stris coddi ac Thnan. eiiam QoesneFli. scriptum fueral 7rpK7x«i3sx«sTi7j, tredecim; non vero
c Sic nastri codd. cmn Thuan. Quesnellus, Ali- i- SwSsxasTnf,duodedm annorum, ut alii codd. prae-
qnando autem dicilis ex terra. ferunlcuni Luc. u, 42.
d Addidimus vtt cum ms. Yat., concinenle Gracco IO j Quesn., impossibile esse incorporeum. Deleviimis
lexlu. esse cum ms. Val., ac prteterea unius litierae mtiia-
e Quesn., in seipso. Emendavimus ope nostrorum m tione emendavimus iinpassibileexigente Graccotextu,
codicurh, qtiibns Gr.ictts textus suffragaiur. Mox proro atque contextu. Dein ex uiroque nostro cod. Yind.
libaret Vat. Iiaihetliberaret. Congruit Graecumexem- n- et Vat. adjecimus quidein.
ptnm, ex quo Latinc: ei seipsum redimeret. k Uterque cod. addit aspicienspro eoqtiod exGrxco
1 Quesn., spontus, mintis recte. Melius noslri co- o- habelur rfumt'//o«corpori suo vidit affigi.Postea ania
dice.! sponso, id est, ea; sponso, ut vis Graecitextusus Verbumulcrque cod. addil lanquam.
pracfert. 1 Yat. ins., sic ipse paiiens, ac dein impassibilis.
s Ita Yind., Graecofavenie. Quesn., suxhti. Thuan. qttoque habet tpse, ei impassibilis.Sed ipsum,
* Qoesn., hac. Emeudalionem pracbucre nostri Iri et impassibilelegendum ex Graecp,cura ad Verbum
 609 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. lb7<jt
sibile naluraliter dicebat: Dorsum meum dedi ad ver- A autem a Joanne dicluro est : Verbumcato faclum ett
et
bera, faciem meamnonaverti a hanc habet e
iutelligentiam, sicut si-
confusionesputorum (joan.t, 14),
(Isa.i.,6). Quac enitn bumanitas patiebalur Yerbi, militudine hoc poterit inveniri; scriptum est enim
haecinhabilans Verbum ad se referebat, ut nos Dei- a Pauio: Chrhtus pro nobis factusest maledicium(Gal.
tatis Verbi participes esse possemus. Et erat admira- in, 15): et quemadmodum non hoc ipsum factus est
bile ; quia ipsc erat paliens, et non patiens : patiens malediclum, sed quiapro nobis assumpsii maledictuin, <
quidem, quoniam proprium ejus corpus patiebatur, dicitim est maledictum factum esse; sic et caro factus
et in ipso a qui patiebalur erat; non patiens, propter- est, non mutatiisin carnera ; sedquia pro nobis car-
ea quia natura Deus manens Verbum est impassi- nem assuropsit, el factus est bomo. Quod aulem
bile. Et ipse quidem incorporalis erat in corpore dixit: Verbum caro faclum est (Joan. i, 14), simile
passibili, corpus autem habebat in se Verbum im- est iteriim dicere : Homo factus est: seeuiidiini quod
passibile, destruens infirmilaies ipsius corporis. Fa- dictum est in Joel : Effundam de xpitttu meo supet
ciebat autem hoc, et fiebat ita, ut nostra ipse sttsci- omnemcarnem (Joel. n, 28); non enim usrnie ad ani-
piens, el offerens in sacrificium, destrueret, et stiis inalia erat promissio, sed in hominibus' est, propter
jam nos opesiens faceret Apostolum dicerc : Oportet quos eliara ipse Dominus homo faclus est.
corrupiibilehocinduere incorruptionem: et mortalehoc B CAP.VHI.— Hoc autem diclo hanc habente inlel-
indtiereimmorlalitatem (I Cor. xv, 55). ligentiam,"profecto reprehcndant se omnes qui puta-
CAP.VII. — Absit autem, ut figurate isia facta runtanle Mariam esse carnem quoe ex ipsa esl; et
sint, sicnt quidam b iterum arbitr.iti sunt; sed vere, ame hanc aliquara habuisse animam humnnam Ver-
homine factosalvatore, totius hominis facta est salus. bum,etin ipso ante adventnm semper fuisse. Desi-
Si euitn figurate Verbum eral in corpore secundura nant auieiri et illi qui dixerunt capacem mortis non
lllos; quod autem figurate dicitur, pbantasiaest; in- esse carnera, sed f eam immorlalis esse naturae. Si
venietur opinione et salus hominum et resurrectio enim non est mortuus, quomodo Panius iradidit Cn-
dicla secundnm impiissimum Manichaeum. Sed non rinlhiis, quod et ipse accepit : Quod Christtis mot-
per phantasiam est salus nostra ncc corporis solum, tuus esl pro peccath notiris secundum Scripturas
sed totius hominis, animae et corpotis vere salus (1 Cor. xv, 3)? Aut quomodo omnino resiirrexit, si
facla est in ipso Verbo. Humanum c erat corpus, non est morluus? Erubescant anlein raaximc qui
vere naluraliler ex Maria secundum Scripturas divi- oinnino s ita cogitarunt, posse fieri pro Trinitalo
nas, et verum erat corpus Salvatoris. Verum autem quaternitatem, si dicaturesse ex Maria corpus. Di-
erat, quia simile erat nostro; soror etenim nostra cunt enim: Si dicamusconsubstantialecorpus Verbo,<
fuit Maria, quoniam ex Adara omnes sunius; et hoc C manet Trinitas, nibil extraneura in ipsam <afferente
niinquain aliquis dubitavit, recolens qtiae scripsit Verbo; si vero humanura dicamus corpus h necessa-
Lucas. Posiquam eniro resurrexit a mortuis, acsti- rioexistens exiranetnn secundum substanlliamcorpo-
hianlibus i|iiibusdam non in corpore ex Maria videri ris, el fit in ipso Verbum ; erit pro Trinilate qua-
Dominum, sed pro ipso spiritum videri, dicebat: ternitas propter corporis adjectionem. Haec ita di-
Firfefemanusmcas et pedes, el vestigiaclavorum,quia centesnon 381 intelligunl, quemadmodum in seipsos
egoipse'sitm.Palpale el videle, quia spiritus carnem incidimt. Naro elsi non ex Maria dicunt corpus, sed
ei ossa non habet, sicul me videlh habere (Luc. xxiv, consubstanliaie ipsi Verbo ; nMiilominus,quod sirou-
39); et haecdicens oslendit eis manus suas et pedes. larunt, ne forle ut sapientes putenltir sectindum
Ex quibus conftitari possunt ilcrum qui ausi sunt suttm intellectum, ostendentur dicenles quaternila-
dicere, 380'" carnem el ossa mutatum esse Domi- lerti : sicut enim Filitts secundum Patrcs omoiision
num. Non enim dixil: Sicut mevidelis carnemesse et cst Pntri, et non est ipse Paier, sed Filius, ad Pa-
ossa, sed habere: ui non ipsum Verbutn in haec mu- trem dicitur omousion : sic et consubstaniiale corpns
tatum esse credatur, sed ipsumin bis, et ante mor- Verbi non est ipsum Yerbura, sed aliud Tt Verho.
tem, et ri post resurreclioncm esse credatur. His Cum auiem aliud sit, erit secundum ipsos, ipsornm
ergo ita probationera habentibus, superflitum est jam ]D trinitas, quaternitas. Non enim vera ct specialiter
alia iraclarc, et scrulnri aliquid de ipso corpore, in perfccta alquejndivisa trinitas recipit adjeciionem;
quo erat Verbnm inconsubstaiiiiale Deilatis, et ex sed haec quae est, quae ab illisest iuleilecla : etquo-
Maria vere progenilo, et ipso Verbo nequaquam in motlo adhuc Cbrisiiahi alium praetcr etini qui est
carnem et ossa mutato sed carnem facto. Quod Deus adinvcniunt?

referantur; ubi lamen sicutAoyo?raasculini generis •' f Idem Quesn., eita»».Correximus cuni ms. V.it.
est, ita aurof et «^KUO-TOS-eodein genere scribendum Dein Vintl., Ef quia Chrislus mortuus est.
fuit. e Quesncilus, t'«facogitaruntpossefieri pro Trinilale
* Ita nostri codd. Apud Quesn., quod. iiitroducentes,si. Emeiidaviir.usifacuiii
h Vat. delet iterum. quaternilalem
Vat., et alia interpunctione inducta, qux concinit
c Yind.oroitlit eraf corpus. cum Graeco, delevimus introducentes cum uiroqtte
d Iia duo noslri codd. ac Thuan. Quesnelli.appro- nostro codice.
bante Graecoexemplo. Apud illum*,post moriem. h necessario existil exlraneum... ut sit in
e Quesn., si per simililudinem. Nostri codd. cum ipso.Quesn.,
Grtvcoafflnior visa est lectio codicis Vat. In
Graccoconciuuul. Vind., necessarioexhtenle... ul sit.
 1,71 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA. 674
CAP.IX. — Iterum enim el in alio commenlo licct.A est, ila et in umim aliquem bomincraex Mariavcnit
eorum insipientiampervidere, si propter quod est Verbum , superfluum est disputare; manifesta est
et dicilur in Scripturis ex Maria esse et humanum enim dcmeutia eorum, et indubilata reprebensio.
corpus Salvatoris, pulani pro trinitate quaterniiatein . Si enira ita venit, quare hic ex virgine, non ex viro
dici, quasi facla adjectione propter corpus; niultum siniililer et muliere? sic enim linusquisque sanclo-
errant facturam coaequantesfactori, et suspicanles rura natus est; aul quare ila venienle Verbo, non
posse Deilatem aliquid adjeclionis accipere : et igno- uniuscujusque mors dicitur pro nobis facla, sed
rant quia non propier adjectionem DeitatisVerbum istius sola? Cur autem per unumquemque propheta-
caro faclum est, sed ut caro resurgat; neqtie ut rum adveniente Verbo f dicilur de hoc solo 'qui ex
raelioraretur Verbum processil ex Maria, sed ul hu- Maria natus esf.semel in fine saeculorumadveniente?
manum genus liberaret. Quomodo igilur pulant ut Aut quare, veniente e», sicut venit in prioribus san-
liberatum corpus per Verbum , et vivificalum, » in clis, alii quidcm omnes mortui e nondum resurre-
Deitatem Verbo faciat adjectionem? Magis autem xerunt; qui aulem ex Maria, solus terlia die resur-
ipsi humanitati adjectio magna facla est ex Vurbo, rexit? aul cur similiter aliis veniente Yerbo, dicitur
in ipsa communione et unitione. Ex mortali cnim solus ex Maria Emmanuel, corpore pleno Deilalis
bfacturoest imraortale, et ex animali foctumest spi- B nato h ex ipsa]? Emraanuel enim inlerpreialur no«
rituale, et ex terra factum, cceli portas transgressum bhcum Deus. Aut quare, si iia venit, manducante
esi. Trinitas vero, et assumente Verbo corpus ex unoquoque prophela, et bibente, el laboranle, et
M.iria, trinitas est; non accipiens adjectionem, ne- moriente, non diciiur sicul ipse manducans, bibens,
que diminutioiieiii;"sed semper perfecta est, et in laborans et moriens; sed de solo qui ex Maria esl?
Trinilale Deitas una cognoscitur: et sicut unus Deus Quaeenim paliebatur hoc corpus, hacc quasi ipso
in Ecclesia praedicaturVerbi Pater. Ex hoc autem patiente dicta sunt, et cum de aliis } omnibus di-
jam conticescanl et qui aliquando dixerunt eum qui ctum sit solum , nati sunt el creati; de eo qui ex
ex Maria processit non esse ipsnm Christum et Do- Maria est solo dictum est: Ei Verbitmtaro factum
minum Deum. Si enim non Deus erat in corpore, etl (Joan. i, 14). Ex quibus oslendilur, quia ad alios
quomodo statim procedens ex Maria vocatur Emma- quidem omnesfactuni est verbum prophetandi gra-
ttuel, quodinterpretalur nobhcumDeus (Matth. 1,23)? lia, ex Maria autem ipsum Verbum in semetipso
Quomodo autem et Paulus, si Verbum non erat in carnem assumens, processit homo; natura quidein
carne, ad Uomanosscribebat : Ex quibut Christus et substantia Verbum erat Dei, secundum carnem
tecunditm carnem, qui tsl super omnia btntdictus niitera, 383 ex semine David,et carne Mariaefacius
Deut in twcula ( Rom. ix, 7). Confileantur ergo et C est homo, sicut Apostolus dixit. Hunc Pater demon-
qui anle negabanl crucifixum esse Deuin, errasse se, strabal in Jordane, et in monle dicens : Hic esl Filiut
382 * acquiesceutes sanclis Scripturis et maxime meus dilectus, in quo bene mihi i tomplatui (Matth.
Thomae, qui posteaquam vidit in ipso clavorum ve- xvn, 5).
stigia, exclauiavit d : Dominut mtut tl Dtut mtut CAP.XI. — Hunc Ariani quidem negaverunt, nos
( Joan. xx, 28 ). Cum enim Deus et Dominus gloriae k amera agnoscentesadoramus:nondividenlesFiliuiii
esset, Filius erat in gloria, affixoel exhonorato cor- et Verbum, sed ipsum Verbum scientes esse Filium,
pore; cOrpus vero patiebatur dum perculeretur per qucm universa facta sunt, et nos liberali sumus.
in ligno et fluebat de ejus latere sanguis et aqua. Propter quod admirati surous quomodo In vobis
Templum enim Verbi erat plenum Deitatis; pro- omnino de rcbus manifestis facta contentio esl. Sed
pterea igitur sol videns Creatorem suum, injuriato gratias DeA, quia quantura conlri.stati sumus lectis
corpore, tolerantero, radios suos subtraxit et obscu- gesiis, lanluin gratulati sumus in fine; quia cura
ravil lermni. Ipsum autem corpus habens uaturam concordia discesserunt el ' pacifici facli sunt, et
mnrlalem , uitra suam naturam resurrexit, propter consenserunl in confessiohepiae et rectae fidei. Pro-
habitans in se Verbum , et desiit» quidera de natu- pterea igilur, cl posl niulta ante traciata cogitavi
rali corruptione; induens aulem quod supra homi- 1D haec pauca scribere, tcstimans, ne forle ex tacitur-
nem est, Verbum, indumentum faclumVcrbi factum niiate pro laetiiia, trisliiia nasceretur his qui causa
est incorruplum. concordiac nobis Uctitiara praestiterunl. Deprecor
CAP.X. — De eo aulem quod falluntur et dicunt, itaque ante omnia luam sanctitatem, et iterum ati-
qtiod sicttt in unumquemque prophetarum factum dientes universos, ut baec bona mente suscipiant;
" SicViml.concinenteGraeco.Quesnellus,in Ddtate. f Cod. Thtian., non dicitur, sed de Itocsolo.
b Quesn., fatta ttt immortalh, et similiter sequen- e Sic nostri codd. cl Graec. Quesnellus, non re-
tia. Ad codicum fidem nculro gcnere textura exe- surrexerunt.
h Voces ex ipsa a Quesn. tradtictae post enim, cura
gimus.
« Val., ad atquitscendum. noslris codd. ei Graecohtic revocavimus.
d Quesn. addil ef dixit. Delevimuscura ms. Vind. >Vat., homtnibus.
el Graecolexlu. i Sic Yat., concineutc Graeco.Quesn., complaeuit,
c Quesn., qitod erat de nalurali. Expunximusquod k Particulam autemex nostris mss. inscruirous.
erat auctnriiatennsirortiuiexemplarium. CodexVind., 1 Vat., pacificatisunt.
qui de nalurali. Scripsimusquidemcum ms. Vat.
675 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. G74
h
et si quid deest ad instructionem religionis, corri- \ igitur occursu et notilia memorati religiosi Viri,
ganl, et mescire facianl; sin vero, utpoie ab ignaro, qui vere et non leviter se laborare putabat, 385 ut
* sermone nec digne, nec perfecte scriptum est, ve- persuadeat nobis Ecclesias oporiere conjungere et
niam tribuant nostrae in loquendo infirmilati. Saluta adunare ad pacem, et eorura qui nobis adversa sen-
cunctos fratres nostros. Te omnes qui nobiscum tiunt, dissipare ridicula, obscurareaulem et hebetare
sunt plurimum salutantb. adhue malignilatis ' diaboli siimulum. lnvenit autem
nos ita paraios i ad hoc, ut oranino nullura laborein
384 CAPITULUMLIII.
c Ephlola CyrilitepitcopiAltxandrini adJtanntm An- sustineamus. Meminimus enim Salvatoris noslri,
tiothenumtpitcopum, conlra eos qui dt to prava in dicentis : Pacemtneamdo vobit, pacemtelinquo vobis
fidt finxerunt; et de epislola ATUANASH ad KPICTE- (Joan. xiv, 27). Doctienim sumus dicere in oralio-
TUM,et formulafidei. nibus k: DomineDeus noslet, paeemda nobis; omnia
CAP.I.—Lmtenlurcoeliet exsultetletta (Psal. xcv, enim reddidhli nobis (Isa. xxvi, 3). Si quis igitur fiat
21); solutus est enira medius paries sepis , ct ces- particeps hujus a Deo tribulae pacis, inops non erit
savit illud quod afferebat tristitiam, et totius dissen- omnis boni. Quoniam ergo superflua et nullis ex
sionis sublata est via, omniuin nostrum Salvalore causis Ecclesiarum dissensiofacta est, nunc maxime
Cbristosuis Ecclesiis paceui praeslante; provocanie JJ i plenius docti sumus et cognovimus, domino meo
d el borlanle nns ad hoc ipsum piissimoruni et Deo venerabili Paulo episcopo chartam nobis proferente
amantissimorum principum noslrorum instantia, qui irreprebensibilem habenlem fidei confessionem; et
patrum suorum religionisaemuliexistentes, veracem, hanc ipsam charlam confectamesse m astruit et con-
et inconcussara, et reclam in suis animis conservant iirmat a lua sanctitaie et a venerabilibus illarum
fidem; egregiam auiem faciunt sollicitudinein pro partium episcopis. Quae conscriptio ita continetur,
sanciis Ecclesiis : ut inenarrabilem habeant seropi- et ipsis verbis hic apponitur u in hac epistota nostra.
ternam gloriam, et suum imperiura dignum e omni CAP.II. — De partu autem divinaegenitricis Yir-
Iaude conservent. Quibus et ipse omnium virtutum ginis, quemadmoduinsenliamus et dicamus de hu-
Dominus dilissiraamanu dislribuit bona, et praestai manitatis assumptione unigenili Filii 386 Dei,
obtinere resisteutes, et donat victoriam veritati. Nec 0 necessario, non parlem aliquam addentes, sed ple-
enim mentitur, dicens : Vivo ego, dicit Dominus, nissiraa satisfactioneet raiione speciali a principio,
quoniameos quime glotificantgiotificabo(Reg. u, 30), et de divinis Scripturis et traditione sanctorum Pa-
Advenienleigitur nunc Alexandriara domino meo ve- trum suscipientes P el docti breviter dicimus, nihil
nerabili fratre Paulo, laetiliarepleti sumus, et valde prorsus addentes in sanctorum Patrum conventu et
necessario, ut pote taii viro mediatore, et de hic G synodo Nicaeniconcilii expositaeet expressae fidei;
laboribus et causis quae vires f excedunt, animose sicut enira praediximus, ad omnem sufficit pielatis
volenle disputare : ut diabolivincat invidiam, et con- scientiam, et universaehaereticaeet pravae doclrinaa
jungat divisa, et quae in medio fuerant inter haec abdicationem. Dicimusautem non teraere audentes
aspersa scandala , auferat, et coronet concordia et de incomprebensibilibus, sed confessione propriae
pace Ecclesias, quae sunt et apud nos, et apud vos infirmitatis excludentes i eos qui oboriri volunt, in
constitutae.Quemadroodumenim divisaesunt, super- quibus ea cogitamusquaesunt ultra homineni.
fluumest s dicere; oportere autem arbitror ea loqui * Confitemurigitur DominumnostrumJesum Chri-
et senlire quae decent pacis terapora. Gavisi sutnus stum Filium Dd unigenitum,Deumperfeclumet homi-
» Quesn., termone minut apto sctiplum est nee di- non leviter ... putavit. Legendumcum vulg. Conc,
gne , nec apte; veniam, repugnanlibus nostris codi- qui1forte non teviter.
cibus. Vat., diabolicm.
b Idemaddit Vale: ignorant nostri codd. et Grae- i Quesn., ad pacem. Praeiulimus noslrOs codd.
cus textus. atque Thuaneum ipsiusQuesnelli.
c Exstat hacc bujus epistolaeantiqua versio in iis- k Cod. Vat. cum vulg. Conc. addit nottris.
dem mss. collectionibusinquibus praecedens;ac ex iii;D i Adjecimuspteniuscum rass. Vind., Thuan., Vat.
primum a Crabbo edita fuit, atque Clialcedonensi et m Crab.
inserta act. 1. istam vero ab editoribus Romanis ad lta nostri codd. Apud Quesn., aslruenteet con-
Graccuintextura exactam et emendatam posteriores firmante.
Conciliorumediliones receperunt. " Ms. Vat., huic ephtolmnostrm.
d Voces et hortanle ex noslris codd. Vind. bujus 0 Adverbium necessario omnes nostri codd. ac
collectionis, et Vat. 1340 addilionum Isid. supplevi- etiam Thuan. et Crab. suppeditarunt.
mus. Cod. Thuan., provoeantibusnos ... principum P Thtian., sttfficieiueredocli.
nosttotum dicih. Moxin Vind. deest inttantia, pro i Vat., eos cogiialus. Mox, pro oboriri, vulg. Conc,
qua" voce cod. Vat. habet gtoria. adoriri nos.
1 Quesn. hanc notam appendil. Hanc fidei confes-
Addidiinusomn»cuin noslris codd.
1 Quesu. addit notttat : delevimus cura Vat. et tionem , quam Cyrillus irreprehensibilemin hac tpi-
vulg. Conc. Dein ille ante diaboli inseruit Deus: stola appellat, non recentemlunc fuhse, sed jam ut-
expunxiraus cum cod. Vind., suffraganteetiam Graeco que a concilii Ephesini temporibusconditamet publica-
textu. tam a Joanne Antiocheno, docet nos hujus tpistopi
«Sic codd. Vind., Thuan. et Crab. Quesnellus, tphtota suo sumquttynodi nominemista ad imperato-
enarrate. rtm Thtodosiumper Joannem comiiem,qni jvssu im-
h Voxrcligiosiadditaex codd.noslris, atque Thuan. peratorit ab ulraque patle fidei confessionemexegil,
Quesnelli. Mox Oxon., qui [ete tevilet. Vat., gut fere dum adltuc tpitcopi Epltesitesidetent: llli enim epir
toS APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 676
nem pefjcctum ex corpore el anima ralionali, anle sw- A velut crabrones agrestes circumslrepere, etmolesla
cuta quidcnt de Patre natum secundum Deilalem, in eructuare conira me verba, eo quod dixerim de coelo
novissimh vero temporibut eutndem ipsum vropltr nos advenisse, et non de sancia Virgine f sanctum cor-
•elpropter nostram salutemde Maria Virgine secundum pus Chrisii: oportere arbitratus sum pauca super
humanitalem; consubstantivumvel consubstantialem hoc ad eos dicere. 0 stulli., et solum caluranias
Patriseeundum Deitatem, eomubslaniialemnobisstcun- movere scientes! quomodo ad hoc consilium deducli
dum humanitatem; duarum tnimnaturarum unitio faeta estis, et tanta stultitia aegrotastis? Oporlebat enim, et
ettiptopler quod wnumChrhlttm,*unumDominumton- valde oporlebat aperte vos intelligere, quoniam pene
filtmur. Secundttm387 nanc incontpatabilisunilath omne nobis quod pro fide est luctamen advenil, af-
fidtm eonfUemursanclam et dhmam generatricem Dd firmantibus quoniam sancla Virgo diviui partus cst
Virginem.Propier Itoceliam Dei exea Verbumincar- genitrix. Sed si dixeriraus de ccelo, et non ex ipsa
natum, et humanilatemsumvsisse, et ex ipso eonceplu tancta natum esse corpus omnium noslrum Salvato-
adunassetibi templmv quod ex ipsa assumpsit. b Evan- ris Domini, quomodo eam dicemus genitricem Dei?
yelicasautemet apostoticasvocesde Bominonoslto no- Bquem enim omnimodo peperit, nisi est illud verura,
vimusveras: aliquas quidem eornmunet facientes tan- quod pepcrit secundura carnem qui est Emmanucl?
quam in una persona, aliques autem dividetttestan- B Derideantur igitur qui b de me ista garrierunt; non
quam ex duabut rmiuris : et iilas quidem qum Deo enim memitur bealus Isaias propheta dicens : Ecce
conveniunttecundum Deitatem Chriiti; humiles vero virgo in ulero condpiet, el pariei filium, et vocabith
secundum humanitatem ipsius tradentes c. nomen ejut Emmamtel, quod interprelalur Nobhcum
CAP.III. — His ergo cognilis sacris vocibus ve- Deus (Isa. vn, 14; Malih. i, 23). Verum quoquo
stris, et sic vos sentientes cuai cognovissemus: Unus testatur et sanctus 388 Gabriel ad eamdera bcatam
cnim Dominus, una fides, unum baplisma (Ephes, Virginem dicens : 'Noli limere, Mdria; invenhti enim
>v,5); glorificamus omnium Saivatorem Dominura graliam apud Dominum. Ecce concipiesin ulero, et
Deum, invicem congaudentes, quoniam Scripturis, paries filium, el vocabh nomen ejus Jesum; ipse enim
a Deo inspiratas sunt, et traditioni sanctorum 1 salvum faciet poputum suum a peccatis eorum
quae
Patrum conveuientem habent fidera,d quae apud nos (Matth. i, 20).
ct apud vos suot Ecclesiae. Quoniam igilur« intel- CAP.IV. — Quando autem dicimus de coeloct de
lcxi quosdam qui amant ex more suo vituperare, et supernis Dominum nostrum Jesum Cbristum, i iion

slolm,qua opeta Patrh Lupi prodiit, cqp. 17 Epheti- <[] missa Cyrilli, et anathematismorum ipsius condero-
nm collectionis iniertam legimus eamdemprorsus fidei natione, quaepriori epistolae erat insena, Nestorii
eonfessionemqum in epistoits de pace tam Cytilli qvtam errorumque ejus proscriptionem ia litteris ad Cy-
Joannit postmodttm tocum lutbuit. Cujus rd teslem rillum palafn exposuit : undea roeraoratoAlexandro
insupet habemusAlexandrwn Hierapolitanum in epi- HieropoHtanoperstringitur apud P. Lupum c 93.
slola ad Theodoretum,qum ejusdem colleclionh cap. Vides igitur num priorem fidei professionem sutfr-
96 habelur. Sdticet cum de pace componenda inier cere putaril Joannes, qui alia fidei addidit; quoad
OrienialesetjEgyplios aetumest, neeCyrillusnec Joan- caelera vero capita, alia praeterivit, alia substituit.
nes quidquamrecantare dtca fidei capka votuetunl: « Vnlg. Conc. ex Graecoaddunt unum Filium. Ita
quamvh Cyrillus sua nonniliil mollivit et exposuit; at etiam in collectione P. Lupi cap. 17. Dein pro gene-
Joannes, qttam olim ab initiodhsidii obluleratimpera- ratricem cod. Tbuan. habet genitricem. Vuig. Conc.
tori fidd sum profetsionem, hanc eamdem snfficere cum Graecotextu : sanctam VirginemDei genitrictm,
conlendil, nec aliam a se exlorqueripassus ett: gravi- propltr quod Dtus Verbum intarnalum tt humanila-
ter inlerim conqueslus, quod quw de alih capilibus tem assumpsit, et ex ipso conceptuunivit, etc. Yind.,
in eademad impetaiorem ephtota scripser.al,a Paulo Virginem. Confitemurhoc, quod Dd Verbum inear-
Emeseno fuerant mutata. Hoc prmterm ex laudata naium est.
Alexandri Hierapolitani ephtola discimus, Theodoreli b Sequenlia hujus fideiaddila sunt, quippe quacin
siyla exaratam esse priorem illam Joannis ephtolam Joannis epislola ad imperaiorem Theodosiuin apud
confctsionemqttefidei, qum itlius pars pracipua est. P. cLupum c. 17 non leguniur.
Nitnirum totius Otientalis dimcetis ot manusque fuit _ ln integra Joannis epistola ad S. Cyrillum buic
Theqdoretttt. Ilactenus Quesnellus. Licet vero eadem '* fidei subjieilur expressa condemnatio Nestorii et er-
iidcs quaea Joannc Amiocheno concilii Ephesini tem- rorutn ipsius, nec nori consensio in ordinaiionera
pore condiia, et ad iinperatorem Theodosium direcia, Maximiani, qui NestOriodeposito ad Conslantinopo-
exhibetur in colleciione P. Lupi (Tom. IV Conc. liianam sedem promotus fuerat.
Ven. edit., col. 277) cap. 17 inserta, inveniatur in d Quesn. addit acquietcunt, repugnantibus noslris
liac fide, quaepaci compoiiendas causam dedit; ad- codd. etGr«co texiu.
diianienluin tamen ii> fine recepit catholicam doctri- « Sic Vat. et Crab.cum Graeco. Apud Quesn., in-
nam exprcssius declarans, quotl eo cap. 17 nequa- fenogatii.Mox pro crabronet Vind. urubrones, Vat.
quam reperies; ac praeteroa eiriissafuerunt ea quibus scrabones.
< Vocem sanctum ex eodd. Vat. et Crab. cutn
eodem cap. 17 praeterfidem S. Cjrillus ejusque ana-
Iberoalismi percellebantur : qua de re Alexander Graecoinseruimus.
llieropolilanus S. Cyrillo infensi&simusin epistola ad s Solus Qttesn., quid, Alias, qua pro quem.
Tlieodoretumlaudataecollectionis cap. 96conquestus h Sic Vai. et vulg. Conc.eum Graecotextu. Quesn.,
est.Nullam autem Joaniiis Antioqheoi (|:uerelam hac de meieverbisiia garrimi. Mox idem Val., non emm
in re invenire potuinius. Neque PaulQ Emeseno suc- mentitttsest.
ceii&eripotuit, quodquaein alHScapilibus in epistola ,' Cod. VimL, safuaoit.
ad imperatorem Joannes scripserai, in alits liueris i Quesn. addit venisse: delevimus cum Vind. el
ad Cyrillum mulasset; neque enim Paulus per se, vultf. Conc. ac Graecotextu.
sed ips,eJoanncs rautationem induxit, cum praeter-
677 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 678
talia A de his omnino foras
tanquam de coelo deposita sancta ejus carne, praccepto, aliquid ejicere recq-
dicimus; sed sequimur magis mirabilem Paulum santes, discat quidem lua sanctitas, et nullus alius
Clamantemaperte : Primus homo de lerra terrenus, f societur. Posuissera auteni etiara illorura piura ver-
secundus homo de cmlotmlesth (I Cor. xv, 47). Me- ba, quibus meis dictis fidem adhiberem, si non pro-
minimus aulem et ipsum Salvalorem dicentem: lixitalera scriptorum revererer: ne ex boe ipso fier?t
Nemo asetndit in cmtum, nisi qui deseenditde cmlo, horribile. Nullo autem modo palimur a quibusdaui
Filitis Iwminis(Joan. m, 13) a. Nalus cst enim se- concuti diffinitam fidem, sive-fidei symboluin, a
cundum carnera, sicut paulo ante praedixi, de sancia sanclis Patribus nostris qui apud Nicaeamconvene-
Virgine; et quoniam qui de coeloet de superioribus runl illis temporibus, nec permitlitur aut nobis, aw
advenit, Deus Verbum, eactnaniuitsemelipsumformam aliis, mulare aliquod verbum ex his quaj ibi coiili-
scrvi accipiens(Philip. u, 17); appellatus esl Filius nentur, aut s unam syllabam imniulare, memores
bominis, manens quod erat, hoc est, Deus (immu- ejus dicentis : Ne transferas terminot wletnos, quos
tabilis enim et inconverlibilis est secundum nalu- posuerunl patreslui (Prov. xxn, 28): nonerant enim
ram); tanquam jam unus inlelleclus cum propria ipsi Ioquentes, sed Spiritus Deiet Palris, qni proce-
carne, dicitur descendisse de ccelo. b Appellatus est dit quidem ex ipso, non est autem alienus a Filio se-
etiam homo de ccelopcrfeclus, cum csset eliam idein B cundum cssentiae ralionem. Et ad hoc nos eorum
in Deitate perfectus, idera ipse in eadem humanitate sanctorum qui mysteria tradiderunt, dicta confir-
perfectus, et lanquam in una persona intelligendus; mant; in Actibus enim Aposlolorura scriplum est:
rinus enim Dominus Jesus Christus, etsi naturarura Venientesautemeirca h Moetiamtentabant in Biihg-
differentia non ignorelur, de quibus inenarrabilem niam ire, et non permhil eos Spiritus Jetu (Aet.xvi,
nnitionem actam fuissc senlimus ac dicimus. Eos 7). Scribit etiam et venerabilis Paulus : Qui auiem
autem qui dicunt quoniam temperamcntum, aut con- in carnesunt, Deo plaeere non potsunt' vosaulem non
fusio, aut conspersio facta est Dei Verbi ad carnem, estit in carne, sed in spiritu, si tamen Spiritus Dei ha-
dignelur tua sanctitas refrenarc. Forsitan enim essc bitat in vobit: si quis aulem Sphritum ' Chritli non
quosdam non ambigo, qui baecde me jaclitent, tan- habet, hic nonest ejut (Rom. vm, 8-,9). Qnando au-
quam garrienles ac dicentes. Ego autem in tanlum lem quidam qui consuetisunt qu% recta sunt perver-
ab liis longe sum, ut nihil lale seniiam: usque adeo, tere, raeas voces deviare et abstrahere aesfimantad
ul insanire putem eos qul hoc de me suspicati sunt, id quod eis videtur, non miretur hoc sanctitas lua,
quod omninomutaiionis adurabralio accidere polest sciens quoniam qui sunt ab omni haereSi,ex divinis
circa divini Verbi naturam. Manet enim id quod Scripturis erroris sui celbgunl causas; et ea quaeper
semper est, et non mutatur, nec unquam mulabilur, G Spiritum sanclum recte dicta sunt, malignitalibus
nec suscipiet mutationem. Impassibile enim ad hoc mentis suaecorrumpentes, propriis 330 capitibus
DeiVcrbum esse confitemur universi; c tametsi sa- .suis ignis inexstinguibilis exhauriunl flammam. "Rt
pienlissime ipse disponens mysierium. 389 Video quoniaro cognovimusquod et ad beatum Epictctuni
iu propria carne passiones quae acciderunt.. Eadem epistolam per omnia laudabiKspairis nostri Alhana-
et sapientissimusPelrus". Christo, inquit, pro nobis sii rectam fidem babentem, immuianles eam edide-
passo in carne (I Pefr. iv, 1); et non d innalura in- rint, et hinc quasi laediplurimos, propter hoc neces-<
enarrabilis Deilatis. Ut enim ipse omnium salvalor sariuro et utile inlelleximus et fratribus nosrris cdere
esse credatur secundum dispositionempropriam, iu de antiquis exemplaribus, quac apud nos strnt benn
se, ut dixi, propriaecarnis revocat passiones; quale expianata, et similia tuae venerabilitati dirigerc
est illud segundumprophetae vocem praedictum, lan-
i Fotmula libelti fidei sub eodem capilulo.
quam ex ipso intelligendum : e Dorsum meum dedi
ud flagella, et maxillusmeas ad verbera; faciemau- Ego llle k hanc scripluram, quara manu mea per-
tem meamnon averli a confttsionibttssptttorum (Isa, scripsi, profiteor, sequens sanctum judicium Patrum
.., 6). Nieaenaesynodi Irecentorum et decem octo, vcl
CAP.V. — Quoniam autem sanctorum Palrum do- D Chalcedonensis synodi universale concilium, cujus
rtriiiis obtemperantes ubique sumus, maxime auiem diffinitionerascdesaposlolicaconfirmavit, quod eiiam
beati et per omiiia laudabilis nostri patris Albanasii beatissimi papacLeonis epistola ad sancisc mcmori.e

» Quesn.addit qui est in cmto.Delent cum Graeco nellus.

iidem codd. 1
h Sex vocessequentes ex nosiris codd. Graecotexlu Dei,Sic nostri eodd. et Crab. cum Graeco. Qucsn.,
Idem mox brevius, qmdamconsueti reetaperver-
exigente adjecimus. tere; sed nostros codjces deserere nolumius.
« Clariusiu Vulg. Conc. ex Graeco: famelsttapien- i Burcbardus lib. i, c. 232, faanc lidei formulani
lissimeipsedisponensmytteriumtibi eas attribuere per- exbibet ex aliquo nostraecolleelionis
earni passionesproprie acciderunl. exempto; iHam
tpicitvr,
d Vat.quw
cod. cum Crab. delet in.
enim allegat : Ex epislala Cyritli ad Joannem Antio-
eo quod in nostrae eollectioms codieibns
eSic codd. Vind. et Crab. Apud Quesn., Dorsum chenum, praecedenliCyrilli epistolae sobjiciatur. Haeecoritra-
uienm,inquit, dedil. ciior legitur in fine capitis 55. Coiifer quaeibidem
1 Yulg. Conc. ciun Graeco, ambigat. annolabiiDus.
e Vat. addillraiis/erent/oferminosmlernos. k Apud Burchardum, hac scriplura.
lla utenjue ms. codcx. Alias, Mysiam. Qucs-
 679 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA. C80
Flavianum Conslantinopolitanae tirbis AA
episcopum quod antiquilus in fide praedicatur, immobile haec
nostrum data praedicatione lucidissimaeveritaiis ex- dicens, ante omnia slatuit ut irccentorum dccem et
pusuit. Contiteor unum eumdemque Dominum no- ocio Patrum vcnerabilium fides illibata permaneat.
strura Jesum Chrislum, unigenilum Dei Patris, eiun- Et propter eos quidera qui cum Spiri^uiobviare ni-
dem » in Deilate perfectum, eumdem in humanilale luniur, eam traditionem, quam in augusiissinia
Deum vere, et hominerovere; ipsura eurademque ex Conslaniinopolitana urbe poslca, congregaiis centum
anima rationali et carne, consubstantialem Patri se- etquinquaginta Patribus, de substantia sancli Spiri-
cundum Deilatem," consubsiantialem eumdem nobis lus fuerat decrela, confirmal. Hanc etenim cunctis
b secundum humanationem; in omnibus nobis simi- innolescere memorati fecerunt, non quasi aliquid
lem absque peccato; ante saeculaquidem de Patre deesset praecedentibusindicentes,sed de Spirilu sancto
genitura secundum Deitalem, in novissimis vero die- quid ipsi scntirent, contra illos qui ejus polestati re-
bus, eumdem propter nos et propter nostram salu- fragari conati sunt, sanctarumScripturarum testimo-
tem de Virgine Maria, quae eumdem Deum peperit niis illustrantes. Propler eos autem qui dispensatio-
secundum humanitalem, unum eumdemque Chri- nis Dominicaeleritavere pervertere sacramentum, et
stum, Filium Dei, Dorainum unigenilum in duabus 392 bominem solum de sancla Maria Virgine pro-
naturis, inconfuse, incoovertibiliter, et individue, B crealum esse vaniloquiis suis auiumant imprudenier,
et inseparabililer cognitum : nequaquam naturarutn sancli Cyrilli, qui Alexandrinaei'uit pastor Ecclesiae,
diuerentia sublata propter unilionem; sed potius, synodalcs epislolas ad Nestorium scriplas atque
salva manente proprietate ulriusque naturae, in unam Orientales ulique sibi convenientes, amplexa est, ad
non in duas concurrisse personas; sed unum eum- arguendum quidem Ncstorianam demenliam, inter-
demque c Filium unigenitum Deum Verhum, Domi- prelationem vero desideranlium pio zelo concipere
num Jesum Christum sicut olim prophetre de eo, saluberrimi sacramenti sententiain. Quibus episto-
vel ipse nos Christus per semetipsura Doininuseru- lam quoque beatissimi Romanae antiquioris urbis
divit. Qui aulem ita 391 non sentiuni, cum antislitis atqne venerabilis papae Leonis Flaviano
Nestorio et Eutyche» vel eorum sectatoribus aeterno sanctae memoriaearchiepiscopo scriptam, ad expu-
anathemate dignos esse pronuntio. gnandani pravitaiis Eulychianae perfidiam, ut pote
maxinii Peiri confessionisaluiis convenientem, et
CAPITULUMLIV.
velttt monimentum cujusdam siatuae communis ex-
0 Definitio tanclm synodi Chalcedonensh.
Btanlem, contra cuficios haereticosmerito copulavit,
Ad cognoscendamquidem confirmandamque per- ut recto dogmati sua firmitasinconcussa permaneat.
fectissirae pielaiem consultissimurasatis hoc divinaeC Nam et in duos filios dispensaiionis tentanlibus divi-
gratiae symbolum saluberrimumque sufficeret. Dei dere sacratnentum restiiit hoslililer, et eos qui pas-
Patre namque et Filio, ac Spiritu sancto, quod ple- sibilis audent dignitatis Uiiigeuitum dicere, collegio
nissime fuerat institulionis edocuit, etincarnationem-i- sacerdotali detrudil; et coiffusionerael commixiio-
Domini fiiieliter excipientibus evidenter insinual. nem in duabus Christi natuiis excogitanlibus relu-
Verum «juoniamquidem ea qucesincera veritas prae- ctai; el coelestem vel allerius cujusdam subslaiiliae
dicat depravare conalr, novas auditu suas haereticasi esse quam de nobis assumpsit sibi forraam servilem,
perfiiiias ediderunt, et alii quidem dispensationisi delirantes, exterminat, nec non et eos qui duas qui-
Dominicaesacramenlum, quod nostri causa est cele- dem ante unilionem, unam vero post unitionem in
bratum, ausi fuere corrumpere, dum a sancia Virgine> Cbristo naturas fabulose confingunt, anaihematizare
. parlum processisse divinum vocis abnegalione dissi-' non cessat. Beatissimosigitur sequendoPatres, unnm
mulant, et alii confusionem sive perraixtionem rur- el cumdemFiliumconfiteriDoniinumJesumCbristum
sus inducunt, ul unam esse naturam Divinitatis etI concordantibus omnes institutionibus edocerous,
carnis stulte confingunt, ac per boc unigeniti con- eunidem in Deitate perfecAim, eumdem in humani-
fusione portentuosa, divinara naturam passibilemi tate perfcctum, Deumvere et vere hominem eunidem
esse significant; ea propter ab universa contra veri-- •*'
* ex aniroa raiionali et corpore, consubstantialem Pa-
tatem machinatione veniente volens eos excluderee tri secunduroDeilatem, consubstantialeranobis cum-
quaemodo praesto esl sancta et magna haecsynodus,, dem secundum humanitatera, per omnia similem no-
» Sic cod. Vind. cum Burch. Quesnellus, in divi- > partem 'aulumant unicaedefiniiionis quarlae synndi.
nitate. Eam hic praetermiliimus, tum quia non habeiur in
b Burch., secundumhumanilattm. Oxoniensi codice, tum quod nihil aliud sit quara pri-
c Adjecimus Filium cum ras. Vind. et Rurch. Mox x nia quatuor versionum in editionibus Crabbi, Surii,
idem Burch. pro vttbum habet verum. Nicolini,elc, excusarum, quas quisque facile adire
d Yoces vtl totttm sectatoribus,a Quesnello omis- >- possil. Denique eadem definitio supetius habetur cx
sas codd. Vind. et Burch. suppeditarunt. alia versione in capitulo 25 post fidei syraboluro; ct
» Quesnellus buic capitulo ejusmodi admonitionem n ita incipit : Suffeeeral quidem ad plenariam pietath
praemisit. « In Thuaneo codice praemiltitur legibus is agnitionem, etc. > Hactenus ille Cura : vero, uno re-
ex Theodosiano cotiice decerptis, quaecaput 54 con- i- cenliori Oxoniensi codice excepto, caetera hujus col-
flant, Definitiosanclmtynodi Chalcedonensis:ita enim Ti lectionis exeniplaria hanc definilionetnexhibcant, ca
ibi inscribitur tractatus ille quem editiones anliquio-
>- ab ejusdein collectionis ediloribus priclermiitcnda
res alteram definilionem appetlant, nonnulli veroo non fuit.
681 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. G,^
bis sine sorde peccati, anle satcula quidem a Palre iA 394 J'em todtm libro tub tiluto, Dt hit qui tuptr.
progenitum secundum Deiialem, in ultimis vero die- , religionecontendunl.
bus euradem propter nos, el propler nostram salu-1 Imp&aVores VALENTINIANUS , THEODOSIOS, ARCAIUUS
tem ex Maria Virgine, quae Deum peperil secundum Augusii, TATIANOpraefecto praetorio. (Ibidem.
til. IV,/. 2.)
incarnationem unum et eumdem Chrislum, Filium,
Jesum, Dominum, unigenitum, quem in duabus na- Nulli » egressum ad publicum vel discepiandi de
turis inconfuse et immutabiliter, indivise atque in- religione, vel tractandi, nec consilii aliquid deferendi
separabiliter omnes agnoscimus, nusquam sublata patescal occasio. Et si quis poslhac ausu gravi atque
differentia naturarum propter unitionem, sed potius damnabili contra hujusmodi legem venienduin esse
ulriusque nalurae proprietate servata, et in 393 crediderit, vel insistere molu pestiferaepersevcratio-
una concurrente personam, non in duas dedu- nis audebit, coropelenii poenaei digno supplicio coer-
ctum divisumque personas, sed unum et eumdem ceatur. D.iia xvikalend.b Julias, Theodosio Augusto
Filium, Deum verum, Dominum Jesum Cbristum, n el Cynegio consulibus.
sicuti nos ab initio prophetae de co, et ipse nos Je- Ilem eodemlibro sub titulo, De hwretids.
sus Christus instittiit, et paternum nobis tradidit Imperatores GRATIANUS, VALENTINIANOS et THEODO-
symbolum. His igitur a nobis undique cum omni de-1B sius Augustus, EUTROPIO c praefecto praetorio. (Ib.
liberatione ac diligentia pariter ordinatis, decrevit tit.v,l.Q.)
sancta atque universalis haec synodus aliam fideiu d Nullus baerelicis mysteriorum
locus, nulla ad
nemini licere proferre, sive conscribere, aut expone- exercendam animi obstinatioris demeniiam pateai
re, vel sentire, vel aliter tradere. Sed eos qui audent occasio. Sciant omnes, etiamsi quid speciali quolibet
velcomponere aliam fidem, vel proferre, vel doce- rescripto per fraudem clicito ab hujusmodi horainum
re, vel tradere aliud symbolum volentibus ad cogno- genere impeiratum cst, non valere. Arceantur cun-
scendam se convertere veritateni ex ritu pagano sive clorum haereticorum ab illicitis congregalionibus
Judaico vel qualicumque baeretico, eos, si quidem turbae. Uniuset summiDei nomen ubique celebretur.
episcopi vel clerici sunt, alienos esse episcopos ab Nicaenaefidei dudum a majoribpS traditae, et divinse
episcopatu, et clericos a clero; quod si raonachi vel religionis lestimonio atque asserlione firmatae obser-
laici foerint, anatbematizari. * vantia seraper mansura teneatur. Photinianac Iabis
ex libro xvi CodicisTheodosiani tub De conlaminatio, Ariani sacrilegii venenum, Eunoniianae
Ltgtt » litulo,
fide catholica. perfidiaecrimen, et nefanda monstruosis norainibus
Iroperatorum GRATIANI , VALENTINIANI ct THEODOSIIauctorum prodigia seciarum ab ipso etiam aboleantiir
Augustorum edictum ad populura urbis Constan- C auditu. Is autem Nicaenaeassertor fidei, et catholicae
tinopolitanae.(Cod. Theod. lib. xvi, tit. i, /. 2.) religionis verus cultor accipiendus est, qui otnnipo-
Cunclos populosquos clementiae noslrae regit lem- tentem Deum, et Christum e Filium Dei uno nomine
peramentura, in tali volumus religione versari quam confitetnr, Deum de Deo, lumen ex lumine; quiSpi-
divinum Petrum aposlolum tradidisse Romanis, reli- ritura sanctum, s qui id quod ex summo rerum pa-
gio usque ad nunc ab ipso insinuata declarat, quam- rente speramus et. accipimus, negando non violai;
que pontificem Damasum sequi claret, et Pelrum apud quem intemeratae fidei sensu viget incorruptac
Alexandrinaeurbis episcopum, virura apostolicaesan- Triniiatis indivisa substantia, qnaeGraeci asserlione
ciitaiis: boc est, ul secunduni aposlolicara disciplinam verbi s omousia recte credentibtis dicitur. Hacc pro-
evangelicaroquedoclrinam, Patris, et Filii, ei Spiri- fecto nobis magis probata, 395 haecveneranda sunt.
tus sancti, unam Deitatem sub parili majestate et Qui vero h liisdem non inserviunt, desinant affecta-
sub pia Trinitate credamus. llanc legem sequentes tis dolis alienuro verae religionis nomen assumere, et
Chrislianorum catholicorum noraen jubemus ample- suis ' aperlis criminibus denotentur : ab omniutn
cli; reliquos vero dementes vesanosque judicantes, summoli ecclesiarum limine penilus arceantur, cum
baereiici dogmatis infaraiara susiinere, nec concilia- omnes hserei.icorum illiciias agere intra oppida con-
bula eorum Ecclesiarum nomen accipere, divina pri- D gregaliones velemus. Ac si quid eruptio factiosa len-
iiiniii vindicta, post etiam motus nostri, quem ex coe- taverii, »b ipsis etiam urbium moenibus, cxternii-
lesti arbitrio sumpserimus, uliione pleclendos. Data nato furore, propelli jubemus, ut cunctis ortbodoxis
tertio kal. Marlias, Tbessalonicae, Gratiano quinlo cpiscopisquiNicaenam fidcm lenent, cnlholicaeEccle-
et Theodosio primum, Auguslis consulibus. siae tolo orbe reddantur. Data quarto iduum i Junia-
* Cod. Theod. Gotliofr., egretso, ac dcin, velcon- * Apud Gothofr., Filium Deum unum nomine
sitii. * cod. Vind. cum Gothofr. edilione. Quesnel-
b Ita codd. Vind. et alii a Coustantio laudati in lus, Sic quiqueid quod. Eiiieiidiremiis lihenier a quo id
praefationcad tom. I Epistolarura Romanorum pon- quod ex sttmmorerum parente speramut, accipimus, si
tificura, pag. 79, nec non Gothofredi editio, quac qui codex suffragaretur.
addil Stobh. Apud Quesn., Augutti. s Edit. Cod. Theod., owria.
« Qnesn. perperain, prmposito. Correximus ex no- h Quesneltus, Itis nominibusnon inserviuni. Praetu-
slro ac ex Coustantii codicibus, nec non cnm edi- liinus codd. Vind. ac Thuan. cuin edit. Gutliofr.
tione Gothofredi. » Sic Gothofr. cum Vind. Apud Qtiesn., aperie cri-
d lu aliquibus editionibus Codicis Theod.
male, minibus denudentut. Ab omniumergo summoli.
nullos hmreticot;ei mox, ad exercendianimi. i Cod. Theod. et Juslinian.. Jan, At Gothofredus
PATROL. LVI. 22
 685 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNlOPERA. 684
rum, Constaiitinopoli,Eucherioei Syagrio consulibus.. A d condonamus inducias, inlra quos nisi ad commu-
nionis redierint unilatem, expulsi usque ad ccntesi-
399 Jtem l'bro el titul° awosuPra- & *t
THF.ODOSIUS Augustus et VALENTINIANLS; mum lapidem, sulitudine quam eligunt macereutur.
Imperator
Caesar, ad FAUSTUM praefectum Urbis. Data xvi kalend. Atig., Aquileiac, « Thcodosio Aug.
Manichaeosbsereticos »sive Malbematicos, omnem- xi el Valentiniano Cicsare consulibiis.
que sectam catholicis inimicara, ab ipso aspectu ur- CAPITULUMLV.
bis b Romanaeexterminari praecipimus, ut nec prae- f Damasi papm 397 °^ Paulinum Anliochemtmepi-
sentiae criminosorum conlagione «foedelur. Circa hos5 scopum.
auletn maxime exercenda commotio est, qui pravis» s Formula fidei subrogala cui deberenlhi qtti ab ita
suasionibus a venerabilis papae sese communionei resi revertuntur subscribere.
suspcndunt, quorum schismate plebs eiiam reliquai Dilectissimo fralri PAULINO DAMASUS.
vilialur. His conver.tione praemissa viginti dierumI h Per filiuro meum Yitalem ad te
scripla dircxc-
optime ostendit corrigendum Jun.; quam emenda- nohius lib. n Conllictus cum Serapione, duo le.-ii-
lionem nosiraecollectionis exemplaria comprobant. monia Damasi allegans, alterum ex confessiont fidei,
» Cod. Theod. Golhofr., schhmalicos, et omittit; alterum ex epistola ad Paulinum, quac in nostra col-
tive Mathemalicos.Aliaevero ediiiones ejusdem codw B lectione confessioni praemittitur, non solum pritis
cis anle Parisiensem utrumque praeferiiiit. Alia veroi laudat confessionem fidei, veruro eiiaro hanc veluti
lex 64, eodera anno data Aquileiacvm idus Augusti, cpistolam ad eumdemPaulinuro scriptam comroeroo-
liabct Mdnichaos hateitcos, sive schhmalicos, oinnem- rai. Sic enim inquit : llem pracessor meus Damasus
que sectam, etc. scribensad Pautinum AnliochenaEcclesimephcopum,
b Itemfcod.Theod., Roma. inter calera ait: Analhemalizamuseos duos filiot
0 Ms. Vind. et Golliofr., [mdentut; stibaudittir ca- Dei asserunl, altetum qui ex Patre anlequi smculaest ge-
tholici. Mox Gotliofr., maxime urgenda commotio. hitus, el alterum quiex assumpiionecarnh natus esiex
Edit. Tiliani et Cuiaoiana, maximeexercendacommo- Virgine. Sunt fere eadem verba ex confessione fidci.
nitio, perperam. Dein seqqilur : llem ipseapostoticmmemorimvir Da-
d Cod. Theod., condonavimus. masus in ALTEBA ad Pqulinum •*Anaihemati-
6 Quesn., TheodosioAug. decies. Cum mss. Vind. zamus eos qui duosephtola in Satvatoreftlios'confitenlttr,alium
Couslanlii, etvulg. cod. Theod. cmendavimus. ante incarnaiionem, ct alium assiimptionemcarnis
< tlsec Damasi epistola eadem forma ac in exem- ex Virgine, ei non eumdem post Dei Filium et antea et
plaribus luijns collectionis reperitur etiam in mss. poslea ipsum esse Chrhlum DominiDei Filium, qui
collectionis Hisp. el in duobus codicis encycliiepisio- nalus ett ex Virgine, confitenlur. Haecin cpislola ad
larum ad Leonem Augustum, quos Coustanlius lau- Paulirium invenies. Duas igitur Damasi ad Paulinum
dat. Alia vero forma edita ab Holsichio ex alio ms. cpistolas CoelestinusI distinxit, et eodem quidefh or-
Barberino confessionemfidei caiholitm inserit jpsi dine quo dislinguunttir in duabus merooralis Italicis
opistolae ad Paulinuni post verba secundac periodi (g collectionibus, nitnirum Addiiionum Dionysii, ct al-
volutrii sotiari, dilectissime ftater. llaec forma a • tera anliquiore , quam cotilinent mss. exemplaria
Coustantio inveiita est in duabus atttiquissimis col- Vat. 1342 et Barb. 2888. Ilinc haruin colleclionum
leclionibus Corbeiensi el Fossateosi; eadeinque ex : atjciores eas ita in stiis codicibus distiuctas invenere,
ali.o vetustiori cxemplp inserla legitur lib. n Confti- uti easdein Crelestiiitts in aposlolicis scriniis separa-
elus Arnobii tum Serapione, quem FeVordeutius vul- tas reperit. Ex his autem Ilalicis colleclionibuscum
gavit in appendice Operum S. lrenaei, Coloniaeanno Coelestini testimonio concinentibtis Baluzii sentcntia
4596. Collectio vero Additionum Dionysii epistolaro de duabus Dnmasi epistolis plurimum confirmalur.
ad Paulinum sejungita confessione fidei, ac si duo Id quoque probari posse videltir ex iis verbis epi-
essent documenta disiincta ; istam enim profert. lit. stolae quaesccuuda a Coeleslino vocalnr, fidem misi-
86, cum inscriplione, confessiofidei catholicm,etc, tit mus, quibus confessiofidei ad ipsum Paulintim aniea
in nostra collectione; itlam verotit. 88,cum epigra- niissa signilicatur. P. Coustanliusin monito ad episl.
plra.: RescriplumDamasi papm ad petitumHieronymi 5Dam.isi, nuro. 2, opporot antiquos codd. Regiuro,
ad' Pautinum. Haeccadem distinclio invenitur in ve- Corheiensem el Bell>vacensem, qtii dum epistolne nj
itisiiore collectione quacexstat in duohus mss. Vat. Paiilinum conlcssiOnemfidei subjiciunt, htinc liluliiiii
1542 et Barb. 2888. Nam confessio fidei non solum eidem praefigiint: lncipil papm Damasiurbh Rontwud
praemittitur epistolae ad Paulinum, et ulraque distin- Paulinum episeopim Antiochenmcivitath de capitutis
ctis fitulis describitur, ilta tit. 36, ista (it. 57; verum fidci contta Mucedomum, Eunomium, el Apollinarein
etiam sub eodem lit. 56 post confessionem fidei ad- hmrelicum; ei ad calcem confessionis fidei addunl :
ditur ea confessio presbyterorum seu diaconorum _. Explicit confettio catholica quam subdidil Damasns
Ecclesiae Constantinopolitanaeqriae in praesenti col- ** ' papa ephlolm sum ad Paulinum conlra
leciione boc eodem capite legitur.' Aliae vero colle- Eunomiumet Apollinarem, hmtelicos. AlMacedonium, horum co-
ctiones solam confessionem fidei ita exhibent, ut Ni- dicum auctoritas, quae rass. excmplaribus duarum
caenum symbolum eidem pracfigant. Ita codd. Lucen- meihoraiartim colteciionum eliditur, haiidquaquara
sis etColb. 784, dequibus vid. not. 10(Infracol. 085H). cqraparanda videtur cum teslimonioCoelestiniI, qtind
In mss.codd.Vat. 1337et 1358,quilladrianeae collec- laudatis ipsius Damasi verbls fidemmisimusplurimiim
tionis non nulla inter erunt, eotituloquo proferturNi- confirmalur.
cacnuraconcilium, haeceadein confessio lideipost sym-
bolura ipsiusconciliisine ulla peculiariitiscriplione su- s Ita Quesn. cum ms. Thuaneo, cui concinunt cae-
bjicitur. In aliavetustissimacollectioneirtS.Yai. 1522 tera antiqua hujus colleetionis exemplaria : ttbi voces
cura Nicaeiio-Consianiinopol.ttano symbolo pariler fotmula filei subrogata ablativo casu accipiendte, re-
jungitur, utividere esttom. IV Conc. Venetaeeditionis, feruntur ad eam hreviorem formulam in fine atlje-
coi. 9064. Hanc eamdera confessionem sine epistola Ctain, cui Euiychiani ab haeresireverlentes debebant
ad Paulinum Theodoretus Graece redditam inseruit sqbscribere. Recentior codex Oxon., Fotmuta fideiab
lib. v Hist., cap, 11. Laudatur etiam a Patribus Con- hmteti reverleitti, ubi fomula noiuinativi significaton*
cilii Chalcedonensisin allocutione ad imperatorem ipsam Damasi formulam iudicat.
Marcian.umtora. IV Conc., col. 1766. S. Coalestiniis h Codd. Addilionum Dion., ef per ipsum filittm
I, in fragmento sermonis quod nobis conservavit Ar- meum. Holste.ii edilio, Per ipsumfitxummeum.
 CODEX CANON15MECGLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. ' 680
685
ram, tuaevoluntati et judicio omnia derelinquens; et jV.statim ei et humanas vitiorum adjungimus passioncs;
per Petronium presbyterum breviter indicaveram me ita et dicentes eum suscepisse et bominis aniraam, et
in articulo jam profectionis ejus aliqua ex parte com- sensum, non slatim dicimus eum et cogitationuiri bti-
molum. Unde ne aut libi scrupulus resideret, * ct roaiiarum subjacuisse peccalo. Si quis autem dixerit
vnlenles forsitan Ecclesise copulari 398 lua cautio Vcrbum pro humano sensu in Domini carne versa-
probanda differret, fidem misimus non tara tibi qui lum, hunc catholica Ecclesia anathemalizat, nec nou
ejtts (idei communioni sociaris , quam his qni in ea el illos qui duos in Salvatore filios confilenlur, itl
subscribentes, tibi, id est nobis per te voluerint so- cst, alium ante iucarnationem, et alium postassum-
ciari, dilectjssime frater. b Quapropter si supradictus ptionem carnis ex Virgine; et non eumdem Dei Ei-
filius meus Vitalis, et hi qui cum eo sunt, tibi volue- lium et anle et postea confitenlur. Quicunque d Ittiic.
rint aggregari, primum debent in ea expositione fidei epistolac subscribere 400 voluerit, ita tamen ut in
subscribere quae apud Nicaeam pia Patrum voluntale • ecclesiasticis e canonibus , quos optime nosti, el in
firmata est. Deinde quoniam nemo potest futuris vul- Nicaenafide ante subscripserit, hunc debebis absque
neribusadhibere medicinam, ea c haeresiseradicanda aliqua ambiguilate suscipere. Non quod haec ipsa quse
est quae postea in Oriente dicitur pullulasse; id est, nos scribimus non potueris f converteniium susce-
confitendus ipse Sapientia, Sermo, Filius Dei, huma- B ptioni proponere, sed quod tibi consensus nosler libe-
num suscepisse corpus, animam, sensum, id est, in- rum in suscipiendo tribuat excraplum.
tegrum Adam; et, ut expressius 399 dicam, lotuiit s Confessiofidei cdtholicm,quam papa Damasus misit
veterem nostrum sine peccato hominem. Sicuti enitn ad Pautinum Antiochenumephcopum.
confitcntcs eum humanum snscepisse corpus, non h Post conciliura Nicaenum, quod iri urbe Roma

confirmatur. Forte Damasus missam antea fidem (ut Lucensis Colbertina omittit praemissam cpistolam;
in rebus ejusmodi fieri solet) secundis litteris iterum hanc vero epigraphen praefigii : Incipit de synoiia
adjunxil, et idcirco in aliquibus collectionibus, sicut * Nicmnoscripla papw Damasiad Paulinum Anliochenm
et in nostra, iisdem litleris subjecta, in aliis vero in- " urbh ephcopttm. Inchoat a symboio Nicaano, qttod
serta legitur. Unum tanttimmodo huic opinioni de profertur ex versione antiqua Roinana, qualis lcgitur
duplici Damasi epislola adversatur, quod simplex . in-epistola Leonis 165. Solum contra Macedoniano-
confessioDdeinullam epistolae forraam exhibet. Cum rum errorem post voces ef (supple in) Spiritum ian-
vero confessiofidei in aliquibus pervetustis collectio- etum, baec adjiciuntur : nee fatturam, neque creatu-
nibus, nec non a Theodoreto sine ulla epistola pro- ram, sed de subslantiam (sic).Deitalis; ac tandem
feratur, id argumento est eanr dislinctam fuisse a Nicaemim anatbematismum. integre describitur, tiii
prioribus litleris, quibus missa, vel separatira annexa videre est ex cod. Lucensi apud P. Dorainicutn Mansi
fuit, quasque Coelestinusab aitera epistola separatas C in Append. Concilioruro tomo II pag. 21. Dein sine
invenit. Fieri ergo potuit tit illa confessio sine litte- alio titulo praesens cnnfessio fidei subneclitur : Posl
ris prioribus exscripta conservaretur, illaevero lit- hoc conciliumNicmnum, quod in urbe. P. Coustantius
terae intercjderent. tom. I epist. Rom. pontif., col. 510, not. n, duos alios
a Quesn., aui volentes probando. Lectionem codices laudat Colbert. 1863 et 1868, qui Nicaenuni
antea vnlgatam, rftiam caeleri codices approbant, re- symbolum non absirailiter praemiltunt. Cod. 1868
vocavimus. Mox post fidem vulg. ante Quesn. inse- hunc titulum exhibet : Incipit fides apud Nicmam
runl noslram, ac dein habent qtti nobis tjus, vel ejus- conscripta ab ephcoph 318 : Credimusin unum Deum,
dem fidei eommttnione. ut in Nicaeno symbolo : quo tolo descripto
b ln ediiione LucaeIlolslenii e ms. Barbcrino, nec etc, subditur : Ef quia postea hic error inolevit, uf <yut-
non in eodd. Corbeiensi et Fossatensi, hoc loco inse- dam ore tactilego auderent dicere Spirilum sanctum
ritur professio fidei Post Nicwnum concilitim, etc, faetum esse, etc. Aller vero codcx 1863 sic : Incipit
paulo post subjicienda. pars fidei de ea qttmapud Nicwam esl, ab eo
* Praecavetnrab Apollinaristarum haeresi, in cujus loco (lege ad eum locum, id est ad scripla exlrema Nicaenae
suspicionem Vitalis presbyter venerat : qui tamcn fidei verba) ubi dicit, Hos anathemalizat calholica et
postea eamdem haeresim secutus , ApoIIinarislarum apostolica Ecclesia; qva fidet cum synodo Nicmnoin
Antiocbiaedegentiura cpiscopus insiitutus fuit. hoc libro fDamasi)scripta est. Tum sequilur : Et post-
d Quesn. inseruit igitur; deievimus cum ailiisvul- ea qttia ttic error inolevil, etc., quidam ore sacrile-
gatis nostrisque codd. go, ctc. Hortim codicum auctoritale, nec non ex prae-
• Canones ecclesiaslicos a Nicaenafide distinguit. cedentibus ipsius Damasi verbis, quibus Nicaenacfidei
Sardicenses autem canones, qiii cum Nicaeniscopu- D subscriptionem effiagitat, dicendum est eumdcm
lali, Nicaenoruranomine apud Romanam Ecclesiam pontificem confessioni fidci quam ad Paulinum tnisii,
circumferebantur, ut in Traclatu probavimus part. n Nicacnamfidem praefixisse.In cod. Vat. 1522, de quo
c. 1, hoc locO Damasus pdtissimum videtur respi- sermoncm fecimus tom. 11in Observal. atl dissert. t)
cere, cum unUm ex his canonibus, qui trartslationcs huic confessioni fidei symbolum Nicaenp-Constanii-
cpiscoporumprohibel, in professione fidei mox subji- nopolilanum pracmissum legilur. Haec cohfessin apud
cienda confirmet. Yid. not. 18 (Infracol. 688 s). Mox Orienlales celebris; Graecereddita proferlur a Tbcq-
Holstenius cum ediloribus Romanis, in ecctesiasticot doreto lib. v, c. il.
canones,quotoplimenosli, et in Nicwnamfidem.Plures h Ita codd. Vind. et a.lii hujus coll^ctionis, qnos
quidem codices habent in Nicmnamfidem, at nullt in P. Coustantius laudat. Apud Merl. ei Crab., Post
ecclesiastitoscanones.Dein apud Quesn., subscribat,re- conciliumNicmnum aliud in urbe Romana postea con-
fraganlibusvulg. noslrisquecodd. Poslea pro debebis gregalum est, in quo catholici episcopi reddiderunl de
edit.Rom.,Holst. elLabb.Aa/>e&i'8,veteresedit.Conc. Spiritu sanclo. Quia postea is error , etc. Sane liaec
cum quibusdam mss., debeas: Vat. 1342, debes. lectio magis perspicua est; sed ea non invenilur nisi
f Edit. Rom. Holst. et Labb., conversorum. in codd. Ilisp. originis Gallican», et in Isidorianis,
s Iia codd. Thuan. et Vind. cum ross. Barb. et in quibus, ut alibi monuimus, arbitrariae emendatio-
Vat. 1542, et Additionum Dion. Solus Oxon., Item nes frequenter occurrunt. Justelli codex a Labbeo
regula fidei sub eodctncapitulo. In aliis diversae ori- citatus lotn. II, col. 1061, Isidorianus est. Quesnellus
ginis exemplarilms tilulus aliter cffertur. Collectio banc lectionem exhibuit : Posl Nicwnumconciliumin
68? APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA. 6»8
postea congregatum est 401 a cniholicis cpiscop's A satum; cum ipse Filius sit eroum Dei, et non pro
« addiderunt de Spirilu sancto; et quia poslea is anima raiionabiliet intelligibili in suocorporefuerit;
error inolevit, ut quidam ore sacrilego auderent di- sed noslram, id est, ralionabilem et intelligibilem
cere Spiritum sancium facium esse b per Filium ; sine peccato animara susceperit atque salvaverit.
anathematizamus eos qui non tota libertate procla- Anathematizamuseos qui Yerbum Filium Dei exlen-
mant « eum cum Patre et Filio unius potestatis esse sione aut collectione f a Patre separalum et insub-
alque substantiae. Analhematizamus quoque eos qui stantivuni, et finembabituruni esse conlendiint. « Eos
Sabellii sequuntur crrorem, eumdem d dicentes esse quoque qui de Ecclesiis ad Ecclesias roigraverunt,
Patrem quem Filium. AnalhematizaiiiusAriura atquc landiu a comraiinionenostra habemus alienos quan-
Kunomium, qui pari impietate, licet sermoiie dissi- diu ad eas rcdierint civitates in quibus prirouni sunt
inili, Filiura etSpiritum sanctumasserunt esseecrea- consliluli. Quod si alius, alio transraigrante , in lo-
turas. Analliemalizamu> Macedonianos, qui de Arii cuni viventis ordinalus est, tandiu vacet sacerdotii
Elirpevenienles, non perfidiamraulavere, sed iiomeii. dignitnle qtti suam deseruit civitateni, quandiu suc-
Analhematizamus Photinum, qui Hebionis itaeresim cessor ejus quiescat in Doniiuo. Si quis non dixerit
instaurans, Dominum Jesum Chrisium taniiiin ex semper Patrero, semper Filium, semper Spiritura
Maria confiletur. Anathemalizamuseosqui duos (ilios B sanclun'. h essc; anathema sit. Si quis non dixerit
asseruiit, unum ante saecula,et alterum post assum- natum de Patre Filium, id esl, de divina subslaulia
ptionem carnis ex Yirgine. Anathemalizamus eos ipsius; analbema sit. > Si quis non 403 dixerit
qui pro hominis anima ralionabili ct intelligibili, Verbum Dei, Filiuni Dei Deum, sicut Deuni Paticm
402 dicunt Dei Verbum in humana carne ver- ejus, omnia posse, et omnia nosse, el Patri aeipia-

urbe Roma postea congregalicatholici episcopiaddide- vulgatis omnc.snoslri etCoustamii codd.

runt de Spiritu tanclo. Quiu postca error Arianh ino- c Sic codd. Vind., Yal. Luccn. et alii plures apud
leveral, itt quidam, elc. Num haec ex Oxoniensi co- Cousiantiuro. Unus Ouesn., Spirimm sanelumunius
dice, alticx ingenio scripseril, ignoramtis. Ilic certe cumPalre ei Filio potestatisel substantia.
d Quesii., diceniem.Vintl.et
nistis elucet hoininis iiitiicatuiii locum emcndare Coust. mss. lectionera
studciilis. Veteres atnem libri niagno consensuhabent prafilnlimu*, cui Graeca Theodoreli versio concinil.
it, vcl hicerror inolevit,nec inullo iscrror Arianisiri- Mnxquem et filium in codd. Luc. et nonnullis aliis.
buitur. Qnacdamexemplaria noi. 1 (Supra co(.685f). Lectionem reiinuimiis exeinplariuin nostraccollectio-
Iautl.ua banc confessionenifideiadoeisusMacetlonium, nis.e cura t|iia Theodoretus concnrdat.
Eunomiuin ct Apollinaremmissaiu tradunt. Cnd. Vat. Cod. Luc, creatum.
1342 el duo alii apud Coustantium, duin noslram lec- f Mss..iliarum cnliectiontimadilunl particulam et,
tioneni pracferunl, pro n catholich ephcoph alia inier- p" quani mox delenl ame tnsufrsfanfivam.Solus Quesn.
catholiciephcopi.Libeniius recepis- inserit ese anle separaium.
piniciioiie habentduorum
serous leCiionem codd. Vatl. 1557et 1338, si- t Licet sequentem periodum Qiicsiiellus inveneril
ad noslram colleclioitem pertinerent. i'osl concilium non S'.|:un in vulgatis, verum elinro in cod. Thuan.
Nicwnttinin urfceRomaconcitiuincongregalumesta ca- et aputl Theo.lorcttitn, uti legitur in omnibus uostris
tltolicis episcopis,et addiderunide Spiritu saucto,clc. codicibns; nihilominus Oxonicnseexemplar secutus,
Verior auiem lcctio profertur in rnss. Lucensi et eatndem in roargincro inferiorein rejecit. P. Cou-
Colb. , i» quibus Nicaenumsymboliiro liuic confes- stantius, n1" pbres anliquos libros contulit, eaiu
sioni fidei praciniiiitur, concinente eiiuni cod. Vat. deesse no;avit in unico Colbertino diversoecollectio-
135?, qui symbolum Nica-nn-Coiist.iiiliiiopolitaiiura nis qtii ct cpislola Damasi caret. Quod si in mss.
praefisit. Post hoc conciliuinestNicmmtm,qttod in urbe Isidnn paritcr boc loco o-nitiiiur , id arbilrio ejus
Roma coiiciliumr.ongregatum a caiholicisepiscoph, tribuendumesl qni banc particnlaro scparatim subji-
addidernni de Spirilu sancto. El quia poslea hic error cientlatn credidil sub hoc lilulo : De sacerdotibits
itto/eiif, ctc. Notat Quesnellus itt inargine : Vulqatiet qui tle Ecclesiissttisatl nlias tnigrant. tlanc veto oinnes
Theodoreluslib. v, c. 11, hwctamum habeni ab iuitio: nosiri libri h"Clocn recipimii, ac imer caeteros cod.
Qttia posl concitium Nicamim h error iitolevit,etc. Vai. Palal. 574, qui vcltislissiiiiaiiiGallicanaincolle-
Theodoreius scilicci, ex quo vulgaia ejusdetn versio cti netvi conlnict sitnilcin Morbaccnsi, hoc unicnni
t. II Concil. inserta esi, col. 1061, quaedamex<rdii decrcium cx liac Damasi cpistola recitai cum littilo:
verba praeteriniitenda credidit. AucfoiifasS. Damasiad Pauiinum. Hic pontiex, qui
» Dnocodd. laudaii Val. 1337 el 1358, efaddide- ciiiii 1'aiiliiio Atttiocbenntomiiiiitiicabai, l.oo decre-
rittif. HenricusValesius in nulis ad lib. v Tlieodorcti, D tuin insernil adversus Meletiinn, qui e Sebastena
c. 11, hanc addilionem factam putal in Roraanoctm- Ecdesia ad Aiiliochenain transierai. Concinit hoc
ci'io sub S. Silvestro. At qtiae pnsl Nicaeirarade decrettiin cuiii Sardicensi can. 1. Lcclioiiem ex no-
Spiritu sancto Romac geslan.fuere, Damaso Vigilitis siris codd. exhibuiinus. Qnesnellus aiilein sic : Eot
tribuit in priori consliluto 26. Ilac aiiicm atltlilio aulem qui ab Ecctesiisad Eccl?sias migravtrint, tan-
syroboli non in ea synodo in qusi harc fideiconfessio diu a noslra comitntnioneaiitms habemus, donec al
scripia fuit, sed in anieriori ficta viilclur, itl indicat eas red.erinl civilalesin quibttsprimilussunt conslituli.
verbinri addiderunt, q ott praclere:i non decrelum de Quod fi qttis alitis alio irantmigraitle, elc., donec
Spirilu sancio separaluni a symbolo, sed symboli sutitessor, elc.
h lta nosiri codd. Vind., Vat. 1522 et Lucen.,
additamentum proprius signlicat. Quodnam vero
ftierit hoc additameniuin, ex colleciione Lucensi et cum ttibus inss. Couslanlii. In Vai. 154-2cum
Colberlina colligere licet: ubi in symboloNicrno, Merlit.o el Crabbo dcsideraiur esse. liolslenius cuin
ut poi. 10 (Supra col. 685 B) observavimus, posi collecttoncCorb., fuhse et esse. Solus Quesn., extti-
voces el Spirilumsanctumhirc rdjccta leguntur, non lisse.
sedde subslantiaDeitalh, ' Cod. Luc. ciini vulgaia Tbeodoreii versione : Si
fattwam, neqttecrealuram,
quac Maccdoniaiiuiiierrorem subvertuiii. quit nondixerilvertimDeitmFilium.kicut Deumverittn
b Cod. Uxon. delet per Filium. Mox post anathe- Palrem ejas. lilcinin Vat. 1322, nisi tjuod pro verum
inafiwmus Quesn. addidit inquiunt ; ignoraut cum uirobique inendose legitur verbum.
 689 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 690
lem; anatliema sit. Si quis dixeiit quod in carne A non dixerit Spiritum sanctura adorandura ab onini
constitutus Filius Dei cum esset in lerra, a in coelis creaiura, sicut Filium et Palrein; anathema sit. Si
cum Palre non eral; anatbema sit. Si quisdixerit quis de Palre et Filio bene senserit, de Spiritu autera
quod in passione crucis dolorem b sustinebat Filius sancto b iioii recle babuerit, haereticus est : quod
Dei Deus, et non caro cum auiina , quam induerat omnes bacreticide Filio Dei el deSpirilu sancto male
formara servi, quam sibi acceperat, sicut ait Scri- sentientes, in Judaeorum atque Genlilium perfidia
plura; analhema sit. c Si quis non dixern quod in inveniuntur. Qu»d si quis ' partiatur, Deum Patrera
carne quain assurapsil sedet ad dexteram Patris, in diccns, el Deum Filium ejus, et Deum Spirilum san-
qui venturus cstjudicarevivos et mortuos;analliei)ia ctum, Deos dici, el non Deuin propter unam divini-
sii. Si quis non dixerit Spiritum sanctura de Palre tatem el potentiam, quam credimus esse et sciiiius
esse vere ac proprie, d sicut Filium de divina sub- Patris, cl Fili , cl Spirilus sancti, i subirahen- Fi-
stanlia, et Deura verum; anallienia sit. Si quis non lium aut Spirilum sancturo, suliiin exiatimct Dcuin
dixerit omuia posse Spirituin sanctum, omnia nosse, Patreni dici aut crcdi unuin Deum ; anaibeina sit.
ct ubique esse, sicut Palrem et Fiiium; anathcma k Nomcncnim Dcoruin et angelis et sanctis omnibiis
sit. Si quis dixerit Spiritum sanctum facturam, aut a Deo est imposiium el don>tum. De Palre aulem,
per Filiiim factum; anathema sit. Si quis non dixe- B ct Filio, cl Spiritu sancto, propterunam el acqualem
rit omnia per Filium e el Spiritum sanctum Patrem divinitatem , non nomcn Deorum , sed Dei nobis
fecisse, id est, visibilia et invisibilia; anathcma sit. ostcndilur atqueindicatur; ulcredamus quia in Patrc,
Si quis non dixerit Palris, et Filii, el Spirilus sancli 405 ct Eilio, et Spirilu sancto, soluin baplizamur,
unam Deitatem, potestatem, majestalem, f poten- et noti in archangeloriiro nominibus ' el angelorum,
tiam, unam gloriam , dominationem, unum regnum quomodct haeretici aul Judaciaut etiaro Genlilcs de-
atqueunara 404volunlatemac venlaleni; anathema raentes. Ilacc ergo est salus Christianornm, ut cre-
sit. Si quis non dixerit vcras tres personas Patris, dentes Trinilali, id est, Patri, ei Filio, et Spiritui
et Filii, et Spiritus sancti, acqtiales, semper viventes, sancto, n- in eam verara solimque unam Divinitalem
omnia conlinentes visibilia et invisibilia, omnia po- et potentiam, majeslalem et substanliam ° ejusdem
lentes, omnia judicantes, omnia vivificantes, omnia baccsine dubio credamus.
facientes, e omnia salvanles; analhema sit. Si quis 0 Ego ille ConstantinopolitanacEcclesiae diaconus
a Sic mss. Vind., Lucen. et Vat. 1522, cum Cou- 650, 1540,1541, 1542, et Vat. Palai. 575, practulit
staniio. Apud Quesn., non esset in cmlocum Patre, patiatur. Al partialur non soluin habcnt cotld. htijus
anathema sil. collectionis, verum eliaro veius Corb. Lucen., nec
b Cod. Lucen., seniiebat; el mox cum Holstenio, non illtitl exemplar quod Theodoretus Graece reddi-
qunm indueral forma servi. Coust. cum ms."Corb., dit llolstenius legit: partiatur Divinilatem,tingillatim
quia induerat formani servi. Melius vulg. Concil. ex ' Deum Patrem. Licei vero cuni sequentibus melius
Tlteodoreto , qnam indtterat in forma servi. Lectio- C cohaereat patiatur Deosdici; nostrae lamen col-
nem codicisVinil. hujus collectionis et Vat. 1342, et lectionis leclionem aliis antiquissirois mss. firmatant
quinque aiiliquoruro Coustantii recepiimis. Quesncl- expungerc noluimus. Vat. 1342, elsi habeat paita-
lus quibusdam vocibus omissis : quam induerat, et tur, posica lamen praefertf>eosdtcif.Cod. Luc, Deot
formamservisibiacceperat, anathema sit. dicere.
c Vulgata versio Thcodoreti Conciliisinsena addil: i C»dd. Thuan. et Vat. 1512 addunt Deum, quaa
Si quis non dixerit excruciatum carne Dei Filium, et vnx abuniare vidclnr. Hofstenius, Deum verum.
cnrm moriemguslasse,fuhsequeprimogenitumcx mor- Epiphanius ex Theodoreio, Deum unum; qui cuni
tuis, quaienus vita est vivificusDeus; analhemasit. non adjecerit in tribus personis, voces Graecacapud
Hunc vero anathematismum nulli nnslri, ne<|ueCou- TlieotloretumevTpinhi\nroaxa.aetrii> addititiaevidentur.
stantii codd. Lalini diversarum collectiotiiim <xlii- Mss. Ltic. el Yat. 1342 ctiro Const., sublrahensau-
benl. Immo idem Epiphanius Scliolasticus , qui hoc tem Filium nut Spiritum sanclum, ila tolum exhtimet
documentum ex Theodoreto Latine reddidit lib. ix esseDeum Palrem, dici aul credi, etc.
Tripartiiae, c. 16, huiic anaihemaiismum omillens, k Sequentia \isque ad gentiles dcmentesdesunl in
ipsum in suo Theodoreti Graecocodice nnn invenisse ms. Oxon. Post anathemasil, in mss. Vind., Luc. et
significat: quod indicio esse potest cunidein .inathe- Val. 1342, intrusa leguniur lnvc : Omnibus, immo
niatismnm in aliis GraecisTbendoreli exemplaribus Judwis, quod; el scquiintur nomenDeorumin angelis.
posteridri addilamento esse deputandum. Voces a Deo adjecimus ex oninibus noslris et Cousi.
d Cod. Vat. 1542, stcut Filius Dei; Coust., sicut codicibus, suffragante t tiaro Tbeodoreii Graecaver-
Filius. Mox vulg. versio ex Theodoreto, et Deumj ) sione.
Dei Verbum. 1 Corld. Lucen. et Vat. 1342, cum Coust., attf dn*
e Vulg. versio Theod. addit poslea incarnalttm. tn gelorum; ac dein post dementet adduhl
GraecoTheodoreti deest postea, et solum legiiur TOO mCoustantius legendum credit in ea.faciunt. HOstenitis,
crajtixuSivTo; : quod noroen cum ignorel intcrpretatio Tbendoreto suffragante, et baptizati in eam.
Epiphanii, nec in ullo ms. Lalino quippiain aequiva- n Voces ejusdemhac, a Quesnello ninissas inse-
lens legatur, additilium agnoscitur, ut Coustantius ruimiis ex mss. Vind., Lucen., Vat. 1542, ct duobus
aniiiiadveriit. antiqtiis P. Cnustantii. Ilolstenius retinete/usiifemsine
f Voces potenliam,unam adjecimns cx mss. Vind., luec; vetus Corb. Iiac babet sine ejusdem.Cousi. cura
Thuan., Lucen., Vai. 1542, aiiisque Coiistantii. <otl. Culli. prxlulit mntdem sine dubio eredamus, ut
s Codd. Lucen., Corb. elduo Colbert., ciiui llol- mternumaitingere mereatnur ad vilam.
stenio et Cousianiio, omhia qua sunt sakanda sal- 0 Que-n. huic formuhc lidei pracfixitlitnlum: Hac
vantes. atttem tcriptura recipialur ab hmreti veniens, qucni
h Cod. Oxnn. habet lantum non recte, analhema delevimus cum optiroo cod. Vind. hujus collectionis.
tit. Si quh dicat Deum Palrem, et DeumFilium, etc. Duacaliaecollectiones vettistachanc eamdcni formu-
1Couslantius cum tribus suismss. el nostrisVatt. lam exbibeui, altera cxerapli Vat. 1342 post praecc-
691 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 692
vcl prcshyter bac scriptura, quam manu mea per- jA apostolicaescdis moderarnine cmivenirour, sic cano-
scripsi, profileor me de Incarnaiione Dotnini nostri niim paternorum decreta librare, et relro praesnluni
Josu Chrisli eam fidem (enere quam • sacrosancla decessorumque nostrorum praccepla roetiri, ut quae
synodus Nicaena,el venerandum Chalcedonense con- pracsenlium necessitas tempotum f rei arandis Ec-
cilium evangelica et apostolica auctorilate firmarunt, clesiis relaxanda deposcit, adbibita consideratioue
ct quam beatissimi papae Leonis epistola ad sanciae diligenii, quantum potest lieri, temperemus; quo
memoriae Flavianum Constantinopolilanacurbis epi- nec in lotum forroam videamur vcterum excedere
scopum dala pracdicatione lucidissimaeveritatis ex- regularuin, et reparandis militiaeclericalis officiis,
posuil; Nestorium vero et Eulychera cum dogmati- s quac per diversas llaliae partes ila belli fainisqiie
btis et sectaloribus suis aetcrno anathemate dignos consurapsit incursio, ut in muliis Ecclesiis, sicul fra-
esse pronunlio. tris el coepiscopi nostri Joannis Ravennatis Ecclesiac
h CAPITULUMLVI. sacerdolis frequenti relatione coniperirous, usque-
Eusebii episcopi Mediolanensis epistola ad Leonem quaque deficienle servitio h minislrorum, nisi reinit-
papam. tendo paulisper ecclesiaslicis proroolionibus anti-
Dominosancto et heaiissimo Pati i LEOHIEUSEBIUS. quiius intervalla pracfixa, remaiicanl (sine quibus
Reversis Domino annuente lialribus nostris quos B administrari ' nequeunl) sacris ordinibus Eccle-iae
ad Orientem, etc. lntegra exhibetur epht. 97, fom. I. funditus destitiilae; atque in plurimis locis per ino-
406 CAPITULUMLVII. piain competemis auxilii 408 salulare subsidium
'iphtola Ravennii atiorumqite ephcoporum Gatlorum rediiiieiidarum desit aniroarum, nosque roagnorealu,
ad Leonempapam. si lanlo coarcianlc periculo non aliquatenus i con-
Domino vere sanclo meriio in Cbristo beatissimo et sulamus, innecti. Priscis igitur pro sui reverentia
apostolico honore venerando papae LEONIRAVEN- manentibus constitutis, quaeubi nulla vel reriini vcl
NIUS,RUSTICUS, elc. lemporum perurget angustia, regulariler convenit
Perlata ad nos epistola beaiitudinis vestrae, etc, kcustodiri, eatenus Ecclesiis, qu* vel cunclis sunt
u(t habelur ep. 99, tom. I. privataeministris, vel sufficienlibtisusque adeo dispo-
407 CAPITULUMLVIH. liatac serviliis, ut plebibus ad se pertinenlibiis divina
c Constilulaiancli Gelasii papw. uiunera supplere non valeani, tam instituendi quara
d Dileciissimis fratribus universis episcopis GELASIUS. promovendi clericalis ' oliicii sic spatia dispensanda
• Necessaria rerum e dispulatione conslringimur, et concedirous.

denteni Udei confessionem, altera in Vallic. A. 5 C in capila 12 vel 28, aliacque vnriantes peculiares
AdditioiiuroDionysii, n. 125; etutraquehiinc tiiuluin hosd coliectores ex aliis fontibns ebibisse signilicani.
praeferl: Confesswpresbyletorumseu diaconorumEc- Mss. trium collectionum Val. Ueginae, Lucen.
clesia Conitantinopolitanm. Haec aulem formula est et Vat. 1542, hanc inscriptioncni pracferunt: Getasius
contractior illa quae anlea exhibeiur c. 55, in fine; episcopus universisepiscopispet unamquamqiieprovin-
eamque ex S. Leonis mente scriptam, cnm de reci- ciam coitslilulis.Codd. Dion., Hisp. ct Isid., Gelastts
fiendis Constantinopolitanis clericis Eutychianae hac- ftatribut tiniwerstsepiscopisper Lucaniam, el Rrutics,
rcseoS suspeciis ngerelur, cnnjecimus nol. 9 iti cp. et Siciliam constiluth. Similis inscriptinmim variclns
165, tom. I, col. 1545 (Col. 1147, n. « nost. edit.). in aliis qimque alioruro pontificum epistnls norimn-
Quesnellus sic inilium dedil: Ego ille illius Ecclesiw *iuamin diversis collectionibus exhilietur, m vidcre
presbuler, vel diaconus hac scriptura. Noslros codd. est intcr c.cleras in Leonis ep. 7, qtia! in cod<l.Dion.
tres vind., Vat. et Vallic, ucc non Thuaneum ipsius nliist|iie ex Dionysio profcctis data tiaililnr universis
Quesnelli secuti suraus. episcopis'per llaliam conslitnlis. At in duobus aliis
" Sic iidero tres nostri codd. ApudQuesn., sancla. coli. Cnrb. el noslrae collectionis legiiur : unirersis
b Ordinem praeslanliorumcodicumVind. acThuan. ephcoph per diversas provincias constititiis. Id ex eo
revocavimus : Quesnellus recentioris ms. Oxoniensis profccliiro videlur, quod liujusiimdi euisinlacprimuni
prdinem seculus hoc capite 56 descripserat epistolam nd rertas provincias n Romanis ponlificihus direclac,
Cyrilli ad Neslorium, quam cum memoratis codici- poslea vero per barum provinciaruni episcopos vici-
bus exhibebimus cap. 66. Idem autem codex Oxon. nioribus commiinicaia:fueriiil; et sic subinde in alias
banc epistolam uita cum cacteris Leoninis antea de- |v atque alias provincias iransierint, ita ut univerth
scripserat.
• Hat Getasiiconstilulio, inquit Quesnellus, habeiur episcopis per unamquamque provinciam traditae dici
potuerinl. Conferannot. 2 ad Qucsnelli notas in ep. 4
in solo codiceThuaneo; deestvero in Oxoniensi:cujus S. Leonis, tom. II.
postremi ordo, qutm jam ab initio tenendum nobh e Melius apud Dion., dhpensatione. Val. Reg. ci
propdsuimus, ne hic inletrumperetttr, conslitulionem Isid.
ittam sine capiluli tilulo vel numeroinserendam cura- f Aliae collect., reslaurandh.
Vimus.De eademhocadhuc moneo,nonmihi videri ex s lia cum Dion.meliores codd.,exigente etiaro cmi-
eodem fonle haustam esse ex quo calerm Itujus codicis textu. ApudQuesn., qua. Mox Vat. 1542, consttmpse-
partes. In pluribus enim inemendala, sectioquedecre- ral.h Val. Rcg-, consumpseril.
torum minus commoda. Licet antein hacc conslilutio minisleriorttm.
desit in ms. Oxon., qui in aliis minus exactus esl; ' Al.,
Qtiesn. ctim vulg. Concil.,nequeanl. Noslros codd.
coiitinetur vero non soliiin iu cod. Thuan., verum , secnli suiniis.
eliam in duobus Vindebonensibus, ac in Uberlino, i Vulg. Conc. pro consulamushabeut videamut. Ma-
aliisque hujus collectionis: unde ad ipsain collectio- gis placerct iitrumque recipere, ita ut post consufantHS
nem perliuere nihil dubii est. Continctur praeterea scriberelur tjirfeamurtttneefi.
in aliis collectionibusVai. Reginae1997, Lucensi 88, k Al., custodire; el dein, usquequaqueadeo.
Colberlina 784, Yat. 1542, Barb. 2888, Diou., Hisp. 1 Vulg. Conc. cum Vat. 1542, ac Vat. Hisp. et Isid.,
et lsid., in quibus alia decretoruin seciio, nimirum cbseiiuii.
m CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 694
I. De ordinemonachorum. t est,
A distare convenit inter personain divino cullui
Ut si quis eliam de religioso proposito et disci- dedilam, et de laicorum conversalione yenierttera.
lair.en eatenus indulgenda credidimus, ut s illis
plinis monasterialibuserudiltis ad clericale » raunus Quae
Ecclesiis quibus infestationebelloruirt vel nulla peni-
accedit, imprimisejus vita praeteritis acta temporibus
lus, vel exigua remanseruiit minisieria, rehdvenlur;
inquiratur; vel si nullo gravi facinore probaiur in-
quatertus his Deo propitio restitulis, in ecclesiasticis
fectus, si securidamnon babuit fortassis uxorem, nec
a marito relictam sortitus ostenditur, si pcenilenliam gradibus subrogandiscanonum paternorum veius for-
ma servetur, nec contra eos ulla ratione praevaleai,
publicam fortassis non gessil, nec ulla corporis parte
quod pro accidcnlis defectus remedio providetur,
apparet vitiatus; b si servilis aut originariae non est rton adversus
Conditionisobnoxius, si curiaejam probatur nexibus sclta majorum nova lege h proponitur.
CaelerisEcclesiis ab hac oc.casionecessanlibus,
absolntus; si assecutus esl litieras, sine quibus vix 410
fortassiscostiarium possil implerc; ul si his omnibus quas non simili cladc vastalas > cognoscitis, prisli-
narn faciendisordinalionibus convenit lenere senten
quaesunt praedictafulcilur, conlinuo lector, vel no- tiam.
Quo magis hac opporlunilale commoniliobser-
farius, aut certe defeusor effeclus, posl 409 lres
menses existat acolyihus, maxime si huic actasetiara . vantiam reverendorum canonum propensius i diliga-
Brotis; singiilorumgraduura conscicnlias admonentes
suiTragatur;sexlo mense subdiaconi nomen accipiat;
ac si raodestaeconversaiionis honestaeque volunlatis na ,ad illicilos prorumpere molianiur excessus, k ncc
exislit, nono roeiisesil diaconus, completoque aniio fas csse confidat quisque pontificum bigamos, aut
presbyter : cui tamen quod annorum fuerant intersti- conjugia sortienles ab aliis derelicta, seu quoslibet
li i coilatura, sancti propositi spontc suscepla docea- post pcenitenliaiu, vel sine litteris, vel corpore vitia-
itir praestitissedevotio. tos vel conditionarios, aut curiae publicarunique
rerum nexibus implicalos, aut passim nulla temporis.
II. De laJcit.
corigruenlTsexspectatione discussos, divinis servitu.
Si vero de iaicis quispiam Aecclesiasticis est ag- ros applicare mysieriis.
gregandus officiis, lauto sollicitius in singulis qttae ^ III. De dedicandh basilicit,
stiperins comprehensasunt, hujusmodi decet exami-
nari personam, quanio inter mundanam retigiosam- Ne qui pro suo libitu jura studeant aliena perva
e
que viiamconstate.-se discriminis; quia tilique con • dere, absquesedis apostolicaejusta disposilione man
venicntia Ecelesiae miuisleria reparanda suni, nori dante, basilicasnoviter instilulas non pelitis ex mora
dedicare non audeant; et non am-
iiicoiivenienlibiismerilis ingerendi; lantoque magis praeceptionibus
m
biant sibiroet vindicare clericos polesialis alienoe.
quod sacris aptuni possit esse servitiis, iit eorum r
quaerendumest institutis, quanto de lempore quo IV. De baplizandh.
fuerant assequenda deccrpittir : ul raorum baberc Baplizandisconsignandisque fidelibus prelia nulla
doceatur hoc probitas, quod proiixior consuetudo praefigant,nec illationibus quibuslibet imposilis exa-
noncontulii: ne per occasionem supplendaepenuri.-c gitarectipianl renascenles; quoniam quodgratis " ac-
clericalis, vitia poiius divinis culiibus intulisse, nnn cipimus, grntis dare mandamur.Etideonihil prorsus
legilime familiaecomputemurcompendia procurasse. exigere moliantur, quo vcl paupcrlate cogente deler-
Quorura promotionibus, ' super anni metas sex men- riti, vel indignalione revocali, redemplionis suaa
ses uihilominuspraerogamus;quoniam, sicut dictum causas adire despiciant, certum habentes quod qui

a Ita ms.-Vind. cnni aliis nronibiis coll. Solus iiiiinet vulgalorum Ieclioncmcontextu
exigente prae-
Quesnellus,onnt. Post pauca, aliquaemss. collectio- tulimus.
nes deient vel. ' Vind cum vulg. Conc. delet cognbtcilh. Mox
b Al., si servili aut originariw non esl eondilioni Quesn., faclis; Yind., facienlibus. Melius Vat. 1542
obnoxius. et Vat. Reg., cum Dion. Hisp. et Isid., fadendh.
c Ita etiam Vat., Hisp. ac Isid. Vnlg. cum Dion., i Vat. Reg.. Dion. et vnlg. Conc, delegamus.
osliarii possitimplere minhterium. Vat. 1542 pariter D k In cod. Vind. prima manu lcgebatur : ne forsilan
addit ministerium.Vat. Reg. 1997, ostiarius possit esse confidat quitqne ponlificumbigamusaut conjugia
imptere minhlerium. sortiens. Hinc forte prodiit emeiidatioqiiamQiiesnel-
d Vind., ad ecclesiastici ... officih. Apud Quesn. lus recepit: ne forsitan sint quique ponlificttmbigami
emendaturaad ecclesiaslicttin... officium.AAaliaruro atque conjugia sortienles. At non dc pontilicibus, sed
collectionumlectionemtextumcorrigere magisplacuil. de laicis ordinandis hoc capite agiiur. Porro in Vind.
e Voceroconvenietuiaantiqua inanu additamin ms. secunda anliqnn manu pro ne fo*sitancorrectum fuit
Vintl., suffragamibus aliis inss. et editis collectioni- necfas; quam lectionem dum nliae mss. collectioncs
Ims, recepimus. Mox prOingerendi vulg. Concil.ha- et vulgatae approbant, reliquum textum ex iisdem
lient ingerenda. emendavimus.
1 Cod. Vind. mendose,sttper anni mtas.Vat. 1542, I Codex Vat. 1542, qui banc. conslilulionem in
snper animamlat. Vat. Reg., tuper enimmlam. Veram duodecim capita dividii, hic signat cap. 1, cum ti-
Icctioneinsuppcditantmss. Dion., Hisp.,et Is. Apud tulo : In dedicalionebasiiwm.
Quesii., si permittil atas. Dein, pro prwrogamus,aliae m Vulg. addunt ephcopi.
coilect., subrogamus. II lidem vulg. cum Vat. Reg., accepimiis.Dein iu
« Voceroillis ex noslris codd. et aliis vulg. adje- mss. Val. Reg. et alio Vat. 1542, cum Dion., His;.
cinitis. nihil a prwdictisprorsus. Posl pauca iden
h Ajmd Quesn., proponuntur. Aliarum collectio- etlsid.,Vat. Reg.i cautat adhiberedespiciant.
695 APPENDIX AD S. LEONISMAGNlOPERA. 686
<
prohibita deprehensi fuerint adraisisse, velcomraissa A etiam illa quae pro alicujus utiiitatis fortasse coui-
non potius sua spontecorrexerint, periculura subituri pendio videantur laxanda ' cedamus; cumque contra
proprii sint honoris. salutarium reverenliam regularum cupiamus temere,
411 ft V. De presbgteris. nihil licere, et cum sedes apostolica i super his om-
Nec minus etiam presbyteros ultra suum modum nibus favcnle Domino, quaepalernis cauonibus sunl
leudere probibemus, nec episcopali fastigio debita praefiniia,pio devotoque studeat tenere proposito;
sibiroet audacter assumere: non conficiendi chris- satis indignum est quernquamvel pontificuinvel or-
inatis, non consignationis (ontificalis b adbibendae dinum subsequentium hanc observantiam refulare,
sibimet arripere facultalem; non praesente quolibet quam beati Petri sedem et sequi videat et docere;
anlistite, nisi fonasse jubeantur,c vel orationis, vel satisque conveniens sit ut lotum corpus Ecclesiaeirt
aclionis sacrae suppelere sibi pra?sumanlesse licen- hac k sibi observatione concordet, quam illic vigere
tiam; neque sub ejus aspeclu, nisi jubeanlur, aut conspiciat, ubi Dominus Ecclesiaetoiius posuit prin-
sedcre praesuraant, aul veueranda Iractare mysleria; cipatum. Dicente ' autera Scriptura : Ordinatein me
ncc sibimei roeminerint nlla ratione concedi sine thatitattm (Cant. n, 4); ilem : Omnia cum ordint
stinimo pontifice subdiaconumvel acoljibuni jus ha- fiant (I Cor. xiv, 40); atque iterum Psalmista praedi-
bere faciendi; nec prorsus addubilent, si quidtraam>B cante : Cirtumdatt Sion tt tompltttimini tam, nartatt
ad episcopale ministerium specialilcr perlinens suoi in lurribtts tjus; ponitt corda vtstra in virtutt ejus;
motu putaveriiil exsequendum, d cominuo se presby- et dhtribuitegradus ejus, ul enarreth m tn progenieal-
terii dignitate et sacra communione privari. QuodI tera : quia hic est Deusnosler in mlernum,et ivseregit
fieri necesse est, censemus, si « eorum pracsute re- nos in sacula (Psal. XLVII,15) : hic procul dubio,
ferente hujusmodi fuerit pracvaricalio Gomprobata;; qui in ecclesiasiicarum narratur altiludine dignita-
ncc ipso corum episcopof a culpa cohibente el ad1 ium, et in cujus virtute bonis operibus corda p*onenda
ullionem vocaturo, si immoderata facientem dissi- sunt, gradibus utique distributis, cunctis Deusnoster
muiaverit vindicare. et reclor populis praedicandusest Christianis; ubi
s VI. De diaconibut. nemo sibimet aliquid aeslimet imminutum, cura et
Diaconos quoque propriam conslituimus servareB de uniuscujusque gradus perfectione nihit deperit,
mensuram, nec ulira tenorem paiernis canonibusde- et convenienier retinendo quod coelestidispensaiione
puiatum quippiam lentare permittimus; nihil eorumi collatum est, pariter nobis et cognoscibilem Deum
penitus suo ministerioapplicarequae primis ordinibuss iieri et tribuit essc rectorem. Nametsi quid indulge-
proprie decrevit antiquiias, et absque episcopo vel1 tur de lemporutn quanlitale^ moribus n aggregala
prcsbytero baptizare non audeant, nisi praedictisfor-- C strenuiiate pensatur, si vitaejam proposito contine-
tasse officiis longius conslilntis, necessilas extremaa tur, quod proielala fucrat aetatectirandum, dummodo
compellat, quod et laicis Chrislianis facere plcrum- illa 413 dissimulata nullatenus surripiant, quorum
que concedilur; non in presbyterio residere, h ubi)i quodlibel ° inesse claruerit, merilo clericalibus in-
divina cclebrantur, vel ecclesiaslicus babelur quicun-i- fulis reprobabilein constat esse personam. Etsi illa
<yugtractatus. Sacri corporis 412 pracrogationem n Pnonnunquamsinendasuntquae, sicaelerorumconstet
sub conspeclu pontificis sive presbytcri, nisi his ab->- integrilas, sola nocere non valeant; illa tamen sunt
«enlibus, jus non habeant exercendi. Curo enim de-'• roagnopere praecavenda quae recipi sine manifesta
ereta venerabilium sanctionum nos quoque magno- >- decoloratione non possunt; ac si ea ipsa quae nullo
pere cuslodire nitamur, ac sine eorum dispendio io detrimento aliquoties indulgenda creduntur, vel re-

* In Vat. 1542est cap. 2, cum titulo: Ne presby- ;- h Aliaecollect. mss. et editae, cnmdivina.
teri tibi vetint itlieilavindicare, 1 Vulg.Rom. et Dion., credamus.Editio Mogunlina,
b Vind., adhibentt: raendose. Hinc orla videlur ir dicamus. Mox iidem vulgati cum aliis colleclionibus,
emendatio a Quesnello recepta adhibere, nec sibimet et cumquenobisconlra talutarium.
arripere ilticilam facullatem. Aliarum collectionum m i Vulg. concil., tuperior hit. Dein pro prmfinita,
Vat. 1542, Dion., Hisp. ct Isid., lectio veram emen- n- aliae mss. coll. cum vulg., prmfixa.
dalionem suggessit. Haeomncs cum Vind. ignorant nt D
] k Al., sifcimef.
illictnm. 1 Auctoritale vetusliorum codd. Vind., Vat. Reg.,
c Quesn. inseruit uf, refragantibus omnibusnostns•is alius Vat. 1542 ac Dion. Justelli, addidimus aufem,
mss. et vulg. codicibus. Edit. Conc. pro tuppetere re ac idcirco interpunctionem mutavimus.
babel tupplendm. m Ediii Conc, in progenietalterat. Moxregit ex
d Idem Quesn. addidit sin alias : quas voces a con-
<n- antiquioribus mss. colleciionibusVind. el Vat. 1542
textus sententia exclusas auctorilate aliarum colle-le- scripsimus. Al.. reget.
ciioiiuin expunximus. n Duocodd. Vind. et Vat. 1542, aggregati, et ttre-
e Codices de presbyteris nunc plurali, nunc sin- n- nuitale. Quesn. <umVat. Hisp. et Isid. aggregala,
gulari numero loquuniur. Sicut autem antecedentia tia ef sfrenuifafe. Vat. Reg., aggregari, et tlrenuilate.
ob cohaerenliamplurali numero elata fuerunt, ita hiclic Meliorvisaest leclio Dion. Jusi. et vulg. Concilioruin.
et postea eorum pro ejus cuni vulg. scribendtim fuil.
il. Dein iu his vulg. Conc, turrepant pro surripianl.
Mox, prp referente,alias, deferenie. 0 Val. 1542 et Val. Reg., in se. Vulg., si inesse.
1 Meliusin vulg., a cutpa conniveniimet uliioneva-
ia- Postea pro constal aliae collectiones mss. et vulg.,
talv.ro. Dein, pro vinditart cod. Vat. Rcg. babet iti-
n- convincal.
ditart, p lla Vind. cutn omnibus aliis mss. et vulg. collc-
« In Vat. 1542 esl c. 5, cum eodem tiiulo. ctionibiis. Solus Quesu., nunquam;minu.srceie.
 697 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTiTUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 698
rum leniporumvecogit intuitus, vel acceleratae pro-. A monasteria sese conferre, vel ad ecclesiasticumfamu-
visiouis respectus excusat; quanto roagis illa nulla- laium, conniventibus quoque praesulibus, indifferen-
tenus mutilanda sunt quae nec ulla necessitas, nec ter admitti. Quae modis omnibus esl l prohibenda
ccclesiaslica prorsus extorquet utililas. pernicies, ne per Christiani nominis insiiiuluin aut
[CAP.X Dion.] " Baptizandi sibi quisquam passimi aliena pervadi, aut publica videatur disciplina sttb-
quocunqueterapore nullam credatb fiduciam,praeler verli; praecipue cum nec ipsain minislerii clericalis
Paschale festum et Pentecosle venerabile sacraraen- hac obligatione fuscari conveniat dignitatero, cogatur-
lutn, excepio duntaxat gravissimi languoris incursu, que pro statu ntilitanlium sibi m conditioneque jur-
in quo verendura est, ne morbi crescente periculo, gari, aut videri, quodabsit, obnoxia. Quibus sollicita
sine remedio salulari fortassis aegrolans exitio prae- competenter inierdictione prohibitis, quisquis episco-
ventusabscedat. pus, presbyter, diaconus, aut eorum qui monasteriis
« VII. De ordinaiionibut. praeesse noscuntur, hujusmodi personas apud se le-
d Ordinaliones etiam presbyterorum diaconorum- nenles, non resiituendas patronis, aut deinceps ve|
que, nisi certis temporibus et diebus exercere e non " Ecclesiae servitio, vel religiosis congregalionibus
audeant, id est, quarii mensis jejunio, sepiimi, et de- putaverit applicandas, nisi volunlate forsitan donii-
cimi, sed etiam quadragesimalis initii, ar. medianai B norum sub scripturae415 testimonio primitus abso-
Quadragesimaedie sabbati jejunio circa vesperam no- lutas, aut legitima transactione concessas, periculum
verinl celebrandas; nec cujuslibet utilitatis f causa se honoris proprii non ambigat communionisquq
sive presbyterum sive diaconuin bis pracferant, qui subiturum, si super hac re cujusquam vera nos que-
ante.ipsum fuerint ordinaii. rela pulsaverit. Magnisquippe sludiis secundum bea.
s VIII. De sacris virgiuibut. tum Apostolum (I Tim. vi, 2) praecavendumest nq
Devotisquoque Deo virginibus, nisi aut in Epipha- fides et disciplina Doroini blasphemetur.
aut in Albis 0 XI. De negotio clericorum.
niorum, paschaiibus, aut in Apostolorum
h Natali sacruin 414 mirtime velamen imponant, Consequens fuit ut illa quoque quie de Piceni par«
nisi forsilan, sicut de baptismate dictum cst, gravi tibus P ad nos missa relatio nuhtiavit, non praeter.
languore correplis, ne sine hoc munere de saeculo eunda putaremus : plurimos clericorura negotialio»
transeaot, implorantibus non negetur. nibus inbonestis et lucris turpibus imminere, nullo
1 IX. De vidiiis. pudore cernenies evangelicam leclionem, 1 quia ips«
Viduas autem velare pontificum nullus attcnlet; Dominus nosler negoliatores e lemplo verbeiatos fla-
I el quod nec aucloritas divina delegit, nec canonum gellis asserilur expulisse (Matth. n, 12; Joan. n, 14);
forma praestituit, non est penitus usurpandum; eisque G ' nec Apostoli verba recolentes, quibus ait: Nemomili-
sic ecclesiastica sunt fereuda praesidia, ut nihil com- tans Deo * obligatse negotiis swcularibtts (II Tim. n,
millatur illicitum. 4); Psalmistam David surdadissimulantes aure can-
k X. Deservh sine dominorumvoluntate non lantem: Quoniamnon cognovi negotiationes, introiba
admittendh. in potenlias Domini (Psat. LXX,16). Proinde lmjus-
Generalis etiam querelac vilanda praesumptio esi, raodi » ab indignis post haec quaesiibusnoverint abs-
qua propemodum causantur universi, passim servo-, linendum, el ab omni cujuslibel negolialionis inge-
et originarios, dorainorum jura possessionumquefu- nio vcl cupiditate cessandum: attt in quocunquegradu
*
gientes sub religiosaeconvcrsationis obtcntu, vel ad sint positi, niox a clericalibus offlciis abire cogan,
» In Vat. 1542est c. 4, cum litulo : De Bapihmo. Hisp. et Isid. d<lent et; et pOSteaalia interpunctiono
b Vulg.Conc.ciiiii Vat. Rcg. ctDion. nddunt inetse. habent: Nonesl ergopenitus. In nostra autem lectione
c Ila cod. Vind. Que-nellus, De ordinatione certis etinterpunctione melius Vat. 1342, quoniam quod.
temporibus,id esl quarli, sepiimi, decimi, et quadrags- Mox in vulg. Conc. et Dion. Jusl., delegal pro delegit.
simalisiniiii ordine. ln cnll. ros. Vat. 1542 csl cap. 5," k In Val. est cap. 8, cum litulo : De servis origi-
rutn lilulo : De ordinalione presbyterorum el diaco- narih.
norum. X l Aliaecollecl. mss. et vulg., amovenda.Mox Vind.
d Quesn., Ordines;el dein celebrandos.Sed melius D et Yat. delcnt per; minus recie.
ordinationet...celebrandasaliicodices et vulg., sufTia^ m Quesn., conditiones jurgari videri. Praetulimtis
ganie Viml. hujus colleciionis, in quo, etsi ordines leciionero vulg., cui alisecollccliones favent, ncc tioii
librarii oscitantia scriplum sit, postea taroen celebran- Vind. Iiujuscollectionis, in quo sicutet in Vat.Reg.
das lcgitiir. jurgare aui videri.
e Vulg. Conc, non debem. Dion. Just., non de- legitur » Aliae collect. ross. et ecclesiattiemservituti,
beant. ° In Vat. 1542est cap. vulg.,
9, cum litdlo: Vt nulli cle-
f Vind. cum Dinn. et Isid. delenl causa. Mox ali- rico liceat negotiuri.
quol aliae collectiones mss. et vulg. pro praferant p Vulg. et codd. iiliarum collecl. addunl nupet, et
habent prmferre; et dein Vat. Reg. ac Dion. Jusl., dein id est anle plurimos.
qui ante ipsos. i Quesn. iuseriiil non atlendentes, et omisit ipse,
s In Vat. collcct. 1542 est cap. 6, cura litulo : Be refraganiibus nosiris et vulgalis codicibus.
velaminepuellarum Dei. f Aliaecolleci. mss. et vulg., impftcflfse; ac mox,
h Vulg. Concil., natalitih. Dion. Just., nalalibus; psalmistam quoque David.
ac dein utrique exeani pro transeant. » Val. Reg. et alius Vat. 1542cum vulg. addit aut.
»In Vat. laudalo est c. 7, cura litulo: De viduh, ne 1 Vulg. Conc acDion. Jtist., et secunda manu in
velamentacrum accipiant. ms. Vind., abstinere.
i Ita codd. nostrae collectionis. Yulg. cum Dio».,
 699 APPENDIX AD S. LEOJSISMAGM OPERA. 700
lur; qiioniaro doraus Dei domus oralionis et esse de- A et Apostolus (I Tim. v, 22) clamet nemini cito ma-
betct dici, ne officina negotiationis et spelunca po- nus imponendas, neque communicandum peccatis
tius sit latronum. alienis; et majorum veneranda coitslituta (Nitmn. 9,
a XII. De itlilteralh. ld) pronuntieni, hujusmodi, etiamsi forte subrepse
Illilleratos quoque b et cum aliqua corporis immi- rint, tam qui anle peccaverint, detectos opottere tle-
nuiione sine ullo respeclu ad ecclcsiasticum didici-. . pelli, quam sacrae professionis oblitos praevaricatn-
mus.venire servitium; quod siraul anliqtia tradilio etl resqUe sancti proposili procul dubio submovendos.
apostolicae sedis vetus forma non recipit; quia nec; 417 ^V. Dt hh qui a dmmoniovel similibus passio-
litieris carens sacris csse potest aptus officiis, et vi- nibus ottupantur.
tiosum nihil Deo prorsus offerri legalia praecepiai TTsqtiendeo sane comperimus illicita t quaeque
sauxerunl (Lev. xxi, 18; Deuler. xvn, 1). Itaque de prorumpere, ut daemoniis similibusque passionibns
caelero roodisomnibus haec c vitentur; ncc quisquam irreiito minisleria sacrosancta tractare tribunlur.
416 tal's suscipiatur in clero. Si qui vero velteme- Quibus si in hoc operc positis aliquid propriae neces-
ritatc propria, yel incuria praesideniiiroi lales anle silatis occurrat, quis de sua h fidelis salute confidil,
suscepli sunt, in his quibus cnnsiiluli sum locis eate- nbi ministros ' curationis humanaetanta perspexerit
nus perseverent, til nibil unquam promolionis d arri- B ] Calamitale vexari? i Alque ideo necessario remo-
piant, satisque habeanl hoc ipsum sibi pro nimia mi- Vcndi sont, ne quibuslibet, pro quibus Christus est
*
seratione permissum. mortuus, scandalum generetur infirmis. Postremo si
e XIII. De hh qui semelipsosabtcidetunt. corpore sauciatum fortasse aut debilem nequaquaui
Paterni canoncs evidenler sequenda posuerunt, sacra contingere lex divina (Lev. xxi) permisit,
quorum lenorem sufficitindidisse. Dicunl eniin, talin quanto magis doni coelestis dispensalores esse non
perpelrantes mox ut agniti fuerinl, a munere clericali convenit, quod est deterius, menteperculsos?
debere secludi. Quod modis omnibus custodire nos XVI. De sacris virginibuset his qui eh soeiantur
convenil; f quia fas esse nulli suppetit, prseter illa illiate.
quidquam quae memorabilis dccrevit forma ccnsere. Virginibus k sacris temere se quosdam sociare co.
XIV. De hit qui implicantur criminibus. gnovimus, et post' dedicatum proposittnn incesta
Comperimus etiamhorrendis quibusdam criuiinibiis foedera sacrilegaque 418 miscere. Quos proliniu
implicatos, tota discrelione submola, non solum de aequum est a sacra coramunione delrudi, et hisi per
factis atrocibus necessariaui poeiiiludinein noti ha- publicam m probatamque poenitenliam oiiinino non
bere, sed nec atiqtia correctione penittts succedente recipi, atque his certe viaticum de saeculotranseun-
ad divinum ministerium honoremque contendcre. "( tihus, si tamen pcenituerint, non negari.
Nonnullos aulem etiara in ipsis ordinibus consiitulos XVII. De viduh.
gravibus delinquentes facinoribus non repelli; ctiin Nam de viduis » sine ulla benedictione vclandis,
a !n ms. Vat. 1542 est c. 10, cum tiiulo : Nulli h Aliaccollect. mss. et vulg., fidelium. Vat. Hisp.
ticeat illitteralum vel debilemad ecclesiaslicosotdines et Isid., ac fidelium, qiiod cmendalioni dcputandum
promovere. vidciur.
b Non arridel hacc leciio. Prior vero i.i Vind., ef ' Omnes aliaecolleci. ross. et vulg. adtlnnt ipsos.
nttlla corporis. Verior aliarum colleclionum niss. et i Sic Vind. ms. cum caeteris et rass. ct vulgatis
vulg. lectio ef nonnulla (Val. Rcg., ef tdln) parte cor- collectionibus. Solus Qui necessario.
porh imminulos. k Vulg. Conc cum Quesn.,
Vat. Hisp. ac Isid. addnnt au-
c Vat. Reg., vetenlur. Dein aliae collcci. niss. et tem. Mox temere, in Vind. anliqua manu aiijectuni,
edilae, in cterum. ciiin aliis oronibus ross. et vulg. codicibus resli- .
d Al., accipiant.
e In Vat. 1542 est c 11, cuni eodem titulo; qui la- tiiimus. 1 Omnes aliaecollect. mss. et vulg., Dicatum Deo
inen titulus pars ipsius canonis est : iinde apud Din- propositum. Diin Qtiesn., Quospublicatosaquum est.
nysium Just. post lilulura De Itis qui se ipsos abscin- Cod. Vind. prima manu, quis prhtinus; secunda vero
dunt, canon incipil: De hh aulem qui semelipsosab- quos proftnusemendaium fuit, ul aliae omues collcct.
scinderint, paterni canones, etc. V;it. Reg., qui titulis mss. cum vulgatis praeferunl.
caret, canoncm ab hoc litulo exordimr. m Qnesn., privatamque pmnitentiamnon recipi. Ita
f Quesn. cuin rass. Imjiis colleclionis, quia forsilan
esse nulli <f illa non esi r. quoque Vind. primis curis ; secundis vero addiiura
tuppetit, prwler quidquam, " atlverbiumomnttio. Pnrro einendalio probatamque cx
qwe memorabilhordo decrevil,et formacensurm.Ilanc aliis mss. et vulg. codicibus sensu exigcnle necessa-
niendosam et roinus rectaro leciioncm excgimus ad ria fuit. Mox liis cerle Dion. Justelli habel
ins. Vat. 1542, cum quo vulgali Dion., Hisp. el Isid. atd his cerle. pro atque
concordant, nisi quod pro suppeiit habent suppeditat. Vulg. Conc, sed tamenviaticum.
Sic enim sensus satis est obvius: qnia scilicet sttp- n Cod. Yind. prima manu, sin ulta. Ilinc in nliis
pelit, seu incttrrit in oculos, nulti fas esse ceiisere codd. emendntum fuit stne ulla, quod a Quesncllo
quidt|uain pracier illa quac memorabilis forma Nicae- receplum etoptimo cod. Vat. Reginaeprobalum re-
iiorum Palrura decrevit. Vai. Rcg. concinit cum no- tinuimus, postposita leciione in eodem Vind. sccun-
slra lectione, nisi quod post memorabilh adilit ordo. dis curis inducla sub ulla : pro quo aliaecolleci. inss.
s lia aliae collect. inss., concinenle etiapi nis. etvulg., sub nutla. Dein vulg. Conc. cum Yal. Ilisp.
Vind. hnjiis collectionis, in quo qumqueel itretito pa- et Isid., superiuslale sufficienterqueprmdiximus.Dion.
riler legitur; at pro Iribuatur habet tribuantur. Yulg. Justelli, supertus late duximus dhserendum. Val.
quoque sulfraganlur, nisi quod irretith pracferuut. 1542 cum nostra collect. conciiiit, nisi quod pro
Quesn., qttosfjtteprwsumere, ut... irretili... traclare duximut niemlose habet dixitnus.
permiltantur
 m CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 702
a
superius latius duximus dissercndum. Qtiae si pro- A dum, ubi iiullius facli riecessilas intcresse probabi
pria voluntale professa, prislinam conjugii castitalem tur, non nisi velus institutio debeat custodiri.
inutabili mente calcaverit, periculi ejus intererit XIX. De hh qui prelio ordinantur.
quali Deumdebeat satisfactione placareb. Sicutenim
si se forsitan conlinere non poterat, secundum Apo- Quos vero constiterit indignos meritis sacram mer-
catos esse
stolum, nullatenus nubere vetabalur; sic habila se- ceri : non pretio dignitatem, convictos oportet ar-
curo deliberatione promissam Deo pudicitiam fidem- sine periculo facinus tale s vendeiiles;
dantera parilerque accipienlem damnalio Si-
que debuit custodire. Nos autem nullum talibus la- quia
inons, lcclio sacra testatur (Act. vm), :n-
queum debemus injicere, sed adhortatinnes praeraii volvit. quara
sempiierni pcenasque proponere divini judicii: ut et h
nostra sit absoluta conscientia, et illarura pro se ra- - 420 XX. &etocorumconsecrattonesanciorum.
tionetn Deo reddat intentio. Cavendum esl quippe, Quaravis superius strictim fuerit comprehensum,
nobis quoque patefactum, quod absque praeceplo sc-
quaedecarum moribus actisque bealusPaulus testa-
lur npostolus,c quod planius4l9 exponere praeter- dis apostolicae nonnulli factas ecclesias vel oratoria
sacrare praesumant, hoc sumus tameu indicio dete-
imus, ne sensus sexus inslabilis, non tam deterrere
slabiliore permoli, quod iu quocunque nomine de-
quam admonere videamur. d Secundas nuptias sicul "
functorum, et quantum dicitur, nec omnino fidelium
saecularibusinire conceditur, ita post eas nullus ad
clericale sinilur venire collegium : alia est enira hu- construcliones xdificatas sacris > processionibns au-
tam
manae fragilitati generalis concessa iicentia, alia de- dacter inslituere memoranlur. Quaelam acerba,
eadem Vix noster ferre auilitus.
bet esse viia divinarum rerum servitio dicandorum. dura sunt, ut possit
Si revera Chrislianitatis affectus in illis regionibus
XVIII. De hh qui ad alias Eeclesias convolant. cerlus et fixus est, districtius ista quacrantur, et a
Quisquis propriae desertor Ecclesiae, nullis exi- (|uibus i fuerint gesla prodantur. Quoniam sicut, la-
stentibus causis, ad aliam putaverit transeundum, tentibus in hac atrocitate nominibus, non exislit in
* temereque susceptus fuerit et promolus, reveren-
quem setiteitlia debita proferalur; ila ctiro manife-
dorum canonura vel ipse, vel 'receplor ejus atqtie stis fueril documentis exposilus, k quam sceleris
provector constitula non fugiei, quac de bujusce- tanti poscit imraanila-, non eitugiel ullalenus til-
niodi praesumptoribus practtxereservanda. De mona- tionem.
cbis f quoque copiosius in prima pracceptionis hujus XXI. De femhtis quic minislrare prmsumuni.
parte digesta sunt, quaevel quateuus pro rerum ac Nihilominus impatienler audivimus, tanlum divi-
lemporum necessitale concessa sint, vel quemadmo- narum rerum subiisse despectum, ut feminaesacris
a Ita cum ms. Vind. omnes aliae collect. mss. et C nuptiis: Deih aliae colleci., cum vulg. pro generalis
vulg. Solus Quesn. eraendaiionetn recepit nullo no- habent generaliter. Mox Dion. Just. et vulg. Conc,
mroaut \uIgato anliqui exemplo probaiam, Quarum servitio dedicata.
aliqna. Dein vulg. cum Dion. Just., professamprhtini • Cum in Vind. aliisqtte vetustioribus hujus colle-
conjugiicaslilattm... taltavtrint, periculi earum inter- ctionis codicibus baberetur temere, qudatii coirexe-
erit, quali Deum debeant; el similiter deinceps. Codd. runt si temere; bnncqiie lectionem Quesnellus forte
Vat. Ileg. et Vat. 1542nosirain lectionetn approbant, ex cod. Thtian. recepit. At emendanduro lemereque
nisi qtiod linbenl prhtini conjugii. Val. 1542 alia'que collecliones mss. et vulg. suase-
b Vulg. Conc addunl, quia juxla Apostolum pri- runl, cuin pracserlim sequens conlextus roeliuscohae-
mam fidemirrilam fecerunl. ld in nostra aliisque an- reat. Mox pro fugietmss. Dion., Hisp. el Isid., effugiel.
tiquis collect., nec non apud Dion. Justelli omissuro, f Dion. Just. cum cacteris collecl. eJilis et mss.
glossein.iti asciibendiiin videtur. Vat. Reg. pro pla- addit taicisque, ac delel quoque. Paulo post vulg.
care liabet placere. Postea omncs aliae collectiones Conc. cnm Vat. Ili-p. ac lsid., qum vel quatentis his
mss. et vulg., pudicitim fidem, et ante adhortaliones pro rerum. ldem legilnr in Dion. Just., qui solum
addunt solas, vel ciim Isid. solum. Dein vulg. Conc, omitlit his. Kx iisdem supplevimus quatenus; licet
quippeut de earum moribusaclibusque. enim hanc particulaui bujus collectionis exemplaria
"Qiicsn., quod nunc planius exponere poleramvs, ignorent, contexitii tamen neressaria esl, ac respon-
sed pro lempore libei supprimere, ne sensu detestabili det illis quae superius dicta fuerunt c 1. Dein Vind.
quosdainnon tam deterrere quam admontre vidtamur. cod., mttlius facti interesseprobabitttr. U.t sensus con-
Haecleclio, quam nullae aliac collectiones, nec anti- 'j, slaret apud Quesn. addituro aliquid ante probabilur.
qui lodice-t nosirae collectionis subindicani, ex eo " Al necessifassupplendum fuit ante interesse, uti legi-
inducta videlur, ut emendaretur lettio minus recta lur aptid Dion. Justelli. In inss. Vat. Hisp. et Isid.,
eortiindeni codicum anliquorum nosirae cdllectionis ctini vulg. Conc aliter legilur : nullius necessitalis
qui ctiiit Vind. habent : quod dum planius txponere interesse probalur. ldera est in Val. Reg., nisi quod
poterimus, ne sexus imtabilis non lam deterrere.quam habel probabitur.
ndinonerevideamur. Verum pro poterimus corrigen- « Mclius Dion. Just., patranles; vel vulg. Conc.
dtira esse prmtetimus exemplaria Yat. Reg., Dion. et cum Vat. Ilisp. el Isid., perpetranles.
vulg. Concil. ostendunt; ac proindc snperfliMest illa h liic titulus pars ipsius canonis est, uti ex Vat.
additio nullo codic.eantiquo recepta, sed pro tempore Keg., Dion. et vulg. Concil. inlelligere licet.
libei supprimere. Porro si addalur anle vocero sexus 1 Dion. Jnst. cum Val. Hisp. ac Isid., professiom-
alia vocula senstts,quam sitppeditaiii ross. Yat. Reg. bus. Post pauca Dion. Just. cum mss. Vat. Reg.,
ei cod. Vat. 1542, sententia optime conslabit. Le- Val. Hisp. ac Isid., Qua quoniam tam acerba.
clio Dion. Justelli et vu!g. Concilioriim affinis est, i Sic Vind. cuni aliis vulg. et mss. co|iectionibus
uisi quod hahenl ne sexus instabilisnon tam deterreri roelius quam apud Quesnellum simt gesta.
quam admoneri videalur. k Solus Quesn., tanquam sceleris. Mox Yat. Hisp.
d in Vat. 1542esl cap. 12, cura titulo : De secundh ac Isid., non vitabit pro non effugiet.
705 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 704
altaribus mhiistrare » firmentur, et cuncta quae non ,A ctirrit errantibtis; quia nescicns proposuit servare
uisi virorura fainiilalui deputata sunt, sexum cui non quod norat, nec ignorans curavit nosse quod gereret.
coropetunt exhibere. Nisi quod omnitira delictorura
b quae sigillatim perstrinximus, noxiorum reatus 422 XXIII. De reditu, Etcltsim.
omnis ei crimen eos respicit sacerdotes qui vel ista
commiltunt, vel commitlenles minime publicando Qtialuor autem lam de reditu quam de oblatione
pravis excessibus se favere significant. Si tamen sa- fidelium, prout cujuslibel Ecclesiaefacultas admittii,
cerdotum jam sirit vocabulo 421 nuncupandi, qui sicut dudum rationabiliter est decrelum, convenii
dciegalum sibi religionis officiumsic proslernere mo- fieri portiones, quarum sit una poulilicis, allera cle-
liuntur, ut in perversa quacqueprofanaque declives, ricorum, tertia pauperum, quarta fabricis applicar.da.
i sine ullo respeciu regulae Chrislianae praccipitia De quibus h sicut sacerdotis inlererii integram roini-
funesta sectenlur. Cumque scriplum sit : Minima stris Ecclesiae memoratam dependere quantiiatem,
qui spernit, paulatim decidit (Eccl. xix, I): quid est sic clerus ultra delegatam sibi summam, nihil inso-
de lalibus aestiraandtimqui immensis ac muliiplicibus lenter noverit expelendum. Ea veroquae * ecclesiasli-
pravilatum molibus occupati, ingeniem ruinam mul- cis xdiiiciis attribula sunt, huic operi veraciter prac-
timodis impulsionibus ediderunl, quae non solum B rogata locorum doceal inslructio manifesta sancto-
ipsos videatur obruere, sed Ecclesiis universis mor- rum. Quia nefas est, si sacris aedibus destiiuiis in
tiferam, si non sanentur, inferre peruiciem? Nec lucrtini suum praesul impendia bis designata convcr-
ambigant qui haec exercere sunt ausi, sed etiam qui tat, i ipsa nihilominus ascripta pauperibus portione.
haclenus cognila siluerunt, sub honoris proprii se Et hanc quamvis divinis raiionibus se dispensassa
jaccre dispcndio, d si non quanta possunt celeritale roonslraturus esse dicatur, tamen juxta quod scriplum
festinent ut lethalia vulnera competenli raedicatione esl: Vt videant opera vestra bona el magnifitenl Pa-
curentur. trem vestrum, qtti in cwlisesl (Mallh. v, 10); oporlet
XXII. De epheoph teitnlibus vtl ignorantibus. etiain pracsentitestificalione praedicari, etbonac fainae
Quo enim ° jure teneant jura pontilicum, qui pon- praeconiis non taceri. Quapropler nec clericoruiii
tificalibus excubiis eatenus injuncta dissimulant, ut quisquam k se hujus offensaefulurum confidat iimnu-
contraria domui Dei, cui praesident,potius operentur? nero, si in his quaesalubriler sequenda deprompsimus,
f quaniumque apud Deum possent, si nonnisi con- sive episcopum, sive presbyterum, seu diaconnm vi-
venientia procurarent; tantum quid mereanltir aspi- derit cxcedentem, non protinus ad aures nostras
eiant, cum exsecrahili studio sectantur adversa. Et 1referendum curaverit, prob.Hionibusdunlaxat com-
quasi magis haec regula s sii qua Ecclesia debeat gu- C petenter cxhibitis, ut transgressoris ullio fiat caeleris
bernari, sic qtiidquid est ecclesiasticis inimicum re- intcrdictio delinqucndi. Sui vero modis omnibus erit
gulis perpelratur. Cum etsi cognitos habuit canones umisquisque pontificum ordinis el Itonoris elisor, si
unusquisque pentificuro, interoerata debuerit tenere cuiquam clericorum vel Ecclesix tntius auditui haec
custodia; et si forsilau nesciebat, consulere fidenler putaverit supprimenda m. Et alia manv : Deus inco-
oportueril scientem. Quo magis excusatio nulla suc- lumes vos custodiat, fratres charissimi,

«Vulg. Conc, feranlur. MoxDion.Just. cum Vat. possit. Dein Quesn., oporluit scieiifem.Noslra exero-
Hisp. et Isid., cunctaque non nisi vitotum famulalui plaria cum aliis vulgatis, roelius oportueril. Vat. 1542
deputata, sexumctti non exhibere. el Vat. Reg. cum Vat. Hisp. el Isitl. pro scienlemprae-
b Quesn., qua saltcm;competit
et ita etiam priroa manu in ferunt tguoranfem, et dein pro quod norat Vat. Reg.
ms. Vind. At manu secunda antiqua pro saltem quodignorat,
emendatum fuit sigillatim, ut in aliis omnibns mss. h Auctoriiate omnitim nliarum colleciiotmroross.
collect. et vulgatis praefertur. Dein apud Quesn., et edilarum inseruimus sicw, exigenle praesertimsuh.
reos respicit. Correximus eos cum ms. Vind., aliis sequenti parlicula si:.
mss. colleclionibus et vulgalis sulTragantibiis. 1 Solus Quesn., Ecclesimwdificih.Mox curo pleris-
c Quesn., nullo respectu, uti erat eliam prima manu que mss. et editis praetulimusp^wrogala, AI., ptoro-
in ros. Vind. Praetulimus vero leclionem >ineodem gala. Dein instructio est in mss. nosirae collectionis.
Viud. secunda antiqua manu scriptam, quacum oinnia Aliaecollectiones cum vulg., instauratio.
fere aliarmn collectionuro et mss. et vulgata exem- D i Vulg. cum aliarum coliectionum excmplaribus
plaria concordant. alia iroerpunctione : Ipsam nihtlominus ascripiam
d Dion. Just.. si non tanla qua potsunt. Mox pro pattperibus porlionem, quamvis divinh rationibus se
cutentur Val. 1542, sanenlur. Vat. llisp. ctlsid., me- dhpensassemonstraturttsessevidealur, elc Coil. Viud.
dicina sanenlur. texius leciionem approbat, et solum pro verbo dica-
• Quesn., Quo enimjure leneantur ad pontificium. lur, quod prima manu scriptum fucrat, secnnda stip-
Cod. Vind., Quo enimjure tenctntur jura ponitficum. posituro est videatur.
Emendavimus leneant c.x Vat. Reg. aliisque mss. et k Vat. 1542, hujus rei se (uturum. Dein tn liiscum
Vulg. colleclionibus.Vai. 1542, Dion. Justelli etvulg. nostriscodd. el nliis editis scripsimus. Quesii., lis.
prof jttre habent more, niiniis recte. 1 Aliaecollectiones mss. eteditae, deferrecutavttit.
Sic codd. Viud., Vat. Reg. et Vat. 1542, cum "'Sequentia in aliis collectionibusVai. Kcg., Vat.
Dion., Vai. Hisp. el Isid. Solus Quesn , qui qu.ntum 1542, Dion., Hisp. et Isid., desunt. Porro Vat. 1542
apttd Deum. Mox Vind., st lioc nisi. MelitisVat. 1542 et Barb. 2888, cum Dionysio, Vat. Hisp. et Isid. ad-
etYat. Reg., si hoc ttisit. Vat. Hisp. et Isid., si ei dunt : Data v idut Marlii, Atterio el PrmsidioVV.
ccnvenieniia. CC. coss., id est an. 494. Vat. Reg., Data vi idus
t Ita Vind. cum aliis mss. et vulg. Apud Quesn., Martii, clc.
705 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 700
423 CAPIT-ULUM LIX. A.veteris Arabiac,Mcsopotamiae,Ciliciae, Isauriac; et
haecconsiitiiernnt qtiaeinfra scripta sunl.
Incipil conciliumAniiochenum. k t. Omnesqui audent dissolvere regulam sancli et
Sancta et pacatissimnsynodus b Aniiochiaein iinum rongni concilii Nicaeni,quod celebratum est iu prae-
congregata, his qui per singulas provincias siuit, seniia domini amantisslmi Conslantini imperatoris
niinuimibussanctis consacerdotibus in Domiuosa-
lutem. riostri, de sancla > festivitale paschali Salvatoris no-
slri, incommunicabiles et ejectos ab Ecclesia csse
Gratia et veritas Domini et Salvatoris nosiri Jesu debere, maxiuie si m perseveraverint studio conten-
Christi sanctam AntiochenamEcclcsiam visitans, et lionis ad subvertenda o.aquaeoptiroe constituta sunt.
in eodem connectensper concordiam pacatissimiSpi- Et haec quidem » dicta sunt dc laicis. Si atiicm dc
ritus, multa qnidem et alia c perfecit : in omnibus pracpositisEcclesiae ° aliquis, id cst, vel episcopus,
autem suggerenle sancto el pacifico Spiritu etiam vel presbyter, vel diaconus posi hanc definitionenict
hoc perfecit, ut quaevisa snni recte constitui, cum buitc terminum in subversionem populorum et Ec- .
plurima considerationeet judicio una omnibus d An- clesiarum perturbationem nitatiir, ac sic rcnitens
tiochiaeex diversis provinciis in unum collectis epi- ctini JudaeisPascba voluerit celebrare; hunc sancta
scopis in vestram notiliam deferrentur. • Credimus B synodus ab lioc jam alietium ab Ecclesia judicavit,
autem graliae Domini, et sancto Spirilui pacis, quod tanquam eum qui non solura proprii peccati, sed et
et ipsi conspirabitis nobiscum tanquam in una fuis- aliorum corrupiae mentis et conversalionis supplan-
selis virtute, et nobiscum oralionibus f annitentes, tator exstiteril reus. Et non solum hujusmodl P de-
magis autem uniti, et in Spirilu sancto praesentes, ponit a sacerdotio, sed et hos qui eis ausi fuerint
hisdem ipsis quaedefinita sunt consentientes, et ea communicarc post damnationem.t Depositosautcm
quaerecta visa sunl roborantes, cum consensusancli eliam honore 425 <iuiextrinsecus esl privari opor-
Spiritusconsigiiabilis. Sunt aulem praefiniticanones tel,r quem sanciuscanon et Dei sacerdotiummeroit.
ecciesiastici hi qui infra scripti sunt. 424 I" Qua II. Omnes qui ingrediuntur EcclesiamDei et sa-
synodo fuerunt s Eusebius, Theodotus, Narcisstts, cras Scripiuras audiunt, non autem cum populo in
Anliochus,Archelaus, h Eusfacnttis, Afoeimus,Hisi- oratione communicant,s adversanlur etiam sanctura
citts, > Manicius,Etherius, Jacobus,Agapius,Magmu, assumpiionem Dominicisacramenli secundum sunm
Eneas, Theodolus,i Atpius, Nicetas, Agapius, Thar- aliquam disciplinam, bos ejici ab Ecclesia oportet,
codimantus,Bassus, Alexander,Pelrus, Moses, Palri- donec confitentes, fructuro poenitentiacdemonstrcnt,
*citts,Analolius,Macedonius,Petrus, Cyrion, Theodu- et deprecati fuerint, * ut data venia suscipi merean-
rus, Thtodosius,de provinciaSyriae-Coeles,Phoenicis, C lur. Non autem liceat communicare incommunicatis,
» lltijtis concilii occasionemac terapus deteximus mttnicatos.
in pracmissotractatu part. i, c. 4, § 2. Haecversio m Veron. cum vnlg., perseverent.
estilla anliqua quae, ab Isidoro recepta, lsidoriana " Meliuscod. Ver., dicfa sin(.
vocari solet. Praetcr codices hujus colleclionis, ac 0 Quesnellus, aliquis estvel episcopus,velpresbyter,
praeter cxemplaria colleclionum Hisp. et Isid., nos vel tliaconus,qtti posthanc, etc Correxiinnscum mss;
earadem nacli sumus in pracstanlissiniocod. Veron. Vintl., Veron. et vulg. Mox Vind., delelis vocibusei
58, qui puram ejusmodi versioncm omnium Graeco- hunc terminum, prosequilnr sic : aitsusftterit in sub-
ruin cannroimcontinuata serie exbibet. versionem et perturbaiionemEcctesiarum
b Cod. Veron. cum vulgato Graecotextu delet An- renitcre, etpopulorum,
cumJudais Pascha celebrare; hunc sancla
liothim. Dein idero cod. ignorat sanclis consacerdo- synodusjam jamque ab Eccleaiaalienum essejttdica-
tihts. bil, non soium proprii peccati reus sit,
« Sic codd. Vind. et Yeron. cum vulg. Conc Apud sed ettanquamqtti
aliorum subversionitel mentit corruptmfuerit
Quesn., fectf. Posiea pro recte ms. Veron. habet causa. Hteclectio ab ea rjtinmalii codd. Isid. versio-
recta. nis praeferiint nimium discrcpat. Cntl. Vernn. cum
d Cod. Veron. cum vulg. Conc addit nobis. nostra leclionc concinit, nisi qund hnbet alienttinab
e Idem cod., Credimusenim- Ecclesiajudicabil. Vulg. Isid. in hoc solum vnriant,
t Oxon., adjuvantts. MoxVeron. cum vulg., niagis ef hunc terminumausus fuerit iu subversionempopulo-
atticmmuitititt in Spititu sancto.Cuni his inseren- rum et perturbationemEcclesiarumseorsim coltigere,
dam rredidimns praepositionemtn, quam Qtiesn. et rj ef eimt Judwis Pasclta, etc,
coil. Vind. ignnrant. P Cod. Veron., deponel; Yind., deponi sinit a ta-
e Cnd. Vind. secundamanu addit episcopi. cerdolio et ministerio. Vulg. quoque adduul ef mi-
h Ms. Veron., Eustaihius, Mucimus, Esicius. nhterio.
> Ita cold. Vind. et Veron. Quesnellus, Manicus; i Deposiloscum nostris codd. el vulgalis praetuli-
ct notat in marginc codicem Thuan. habere Ma- mns. Solus Qnesn., Depositum.
nutitis. 1 Iia codd. Oxon. et Veron. cum vulg. Isid. Con-
i Veron., Amplius.Versio prisca, Alphion; melius cinit Vind., qui solum pro santtustanon habet sancta
Alpheusex episiola Constantini apud Eusebium, de regula. Quesn.cum ms. Tliuan., quemsancth canoni-
qna in pra?missotractatu plura. btts et Deisaetrdoiiomeriiit.
8 Oxon., exsecranlur eiam. Quesn., adversantur
kCod. Vind. notat nuraerum 11, et sic deinceps
iinuronumerumauget, eo quod praemissamepistolam eliamsanclm assumptioni.MoxVind.cum vulg. Isid.,
signet nuro.l.Postea Veron. cod. et vulg. cum Graeco secundum
' Cod. aliquampropriamdisciplinam.
TOO @zotfthara-:ov cohaerentiushabent Deiamantissimi, Vind., ut ve>iiammereantur; el post pauca
ac delent noslri. pro iiicoinmunicatiscum vtilg. Isid. prneferttxtommu-
1 Vind.secundamanu cum vulg. Isid. addit ef sa- nicaih. Dcin ignoral voces tn orationt.
fitfari.Deinpro incommunicabiles vulg. Iiabcnlej.com-
707 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNlOPERA. 708
neque per domos ingrcdi cl cumeis orare qui Eccle- /L roelct iterum revocante, inobediens exsliterit, hunc
Eiaein oraiione non participant, nec in altcram Ec- modis omnibus deponendumi; nec aliquando conse-
clcsiam recipi qui ab alia * excorainunicantur. Quod qui curationem aut proprium honorem recipere spe-
si visus fuerit quilibet episcoporum, vel presbytero- ret. Quod si etiam perseverat conturbans el conci-
rum, aul diaconorum, vel etiara qui in canone deti- tans Ecclesiam, per eam quaeforis cst polestalcin,
nentur, incoramunicaliscommunicare, el hunc opor- lanquam sediiiosum corripi oportet.
lel coramunione privari, tanquam Ecclesiae regulas VI. Si quis a proprio episcopo excommuniralus
confundcnteni. cst, non cum prius k ab aliis debere suscipi, nisi a
III. Si quis prcsbyler, vel diaconus, vci quilibet suo fuerit reccplus episcopo, aut concilio facto oc-
clericus, deserta sua b dioecesi ad aliam transeun- currai et respondeat; ut si synodo satisfecerit, s'a-
dum esse crcdiderit, et ibi paulatira c tenlat quo mi- luat eum sub alia sentcntia recipi opurtcre. Quod
graverit coramunicare perpcluo, ullerius minisirare ctiam circa laicos, et presbyteros, et diarones, et
non dcbet, pracsertim si ab episcopo suo ad rever- oinnes qui ih clero sunt, convenil observari.
tendum fuerit exhortatus. Quod sid et post evoca- VII. Nullum peregrioorum clericorum absque for-
tionem sui episcopi non obediat, sed perseveraverit, roata, ' quam Graeci episfo/ttimdicunt, suscipiopor-
omnibus modis ab oflicio deponi • debere, nec ali- 3 lere; "' neque presbylerum ad regiones longinquas
quando facultatem habere ad ecclesiasticuroordincra easdem formatas, dare; 427 el nis' ad cpisco]>os
redeundi. Si quis vero alius episcopus propter banc finitimos simplices epistolas mitlere.
culpara f depositum suscipere tentaverit, et ipse a VIII. » Vicariis vero epi6coporum, qui a Graecis
communi synodoarguatur, tanquam ecclesiasiicajura cborcpiscopi appellantur, formatas facere liceat.
dissolvcns. IX. Per singulas provincias constitutos epi-copos
426 IV. Si a
quis cpiscopus eynodc fuerit de- scire oportet episcopum ° metropolitanum, qtii
positu^, vel si prcsbyter vel diaconus a propiio epi- ptseest, toiius provinciae curam el solliciludinem
scopo B condemnatus, et pracsumpserit sacerdotii suscepisse; propter quod ad melropolitanam civita-
scii sacri roiiiislerii aliquam actioncm, non ei ain- tem ab liis qui causas habent, sinc dubio concuna-
plius liceat, nequc in allcra synodo spem restitutio- tur. Quapropter placuit P eumet bonore praeire, et
nis habere, h neque alicujus asserlionis locum; sed nibil ullra sine ipso reliquos episcoposagere secun-
et comiiiunicaiilesei omncs abjici de Ecclc^ia >; et dum antiquum Patrum nostrorum, qui oblinuit,
maxime si postquam cognoverunt sententiam adver- cancnem, nisi haectantum quae unicuique Ecclesiaa
sus eum fuisse prolalam, ei contuuiaciier communi- per suam dioecesim compelunt. Unumquemqueeniin
tarunt. G episcopum oportet i suae dicecesis pulestatero ha-
V. Si quis presbyter aut diacoiius, contemplo suo berc, nd hanc gubernaiidamsecundum competenirm
episcnpo,scipsuro ab Ecclesia segregaverit, et priva- sibi reverentiam, ad providendum r rcgioni quacstib
lim apud se cotlectis populis aliare erigere ausus ipsius estcivitate; ut etiam ordinarc preshyleros cl
fueiit; et nihilominus episcopo se exhortante, ct se- dhcones ei probabili judicio liceal, et de singtilis

a Quesn. inserit Ecclesia. Vind. pro excommuni- aut, etc. Dein, ef respondeatcum Vind. scripsimus;
canlttr habct segregantur. Mox vulg. Isid. , Quod si ct sub alia .... convemiobservaticum eodem Vind. ct
i/uiscphcoporum.... excommunicaCts communtcattde- vulg. isid. reposnimus. Quesii., ulrespondeai, elsub
prehensusfuerit, et httnc, etc alius .... oporlet observari.
b Vind.cum vulg., Ecclesia; clila legit etiam Fer- 1 Qualuor sequenlcs voces, a Quesnelloomissas tu
randus tit. 99. lextu, et in marginem rejeclas, ex ms. Vind. inse-
c Vulg. Isid., fenfefquomigravit perpetuomanere. ruimus et ex vulg. lsid., qui pro ephiotium praefert
">Adjccimus ef auctoritaiecod. Veron. et vulg.
e Quesn. omiuit debere. Mox Veron. cum vulg. ephlolam. m Qtiesn., nequepresbyterosad regioneslonginquas
habeat. Vind. autcm hanc pcculiarem lcctionem ex- formatas, id est epistolasdare ; nisi, etc. Vulg. IsiJ.,
hibct ; nec aliquandospem reslitutionh habcre.Si quh neaitepresbyter... formalas, id csl canonicas ephlolas
vero, etc. el nisi... mitiere Lectiouem Vind.
f Vulg. Isid. CHmYind.,depositumsttsceperit.Mox^dare;
" recepimus, ac solum exprwsitmat.
vulg. inseruimus ef. Cotl.
solusQuesn. praeierivilef ipte. Vind. habel: et ipse a Veron.non sufifagalur,cum in eo foliumdesideretur.
communisynodo pwnammerebilut increpationh, tan- " ltnVind.,concinenteFcrrandoiii. 80. Vulg. I»id.,
qttam, etc. : Vicarih veroepiscopi,Quesn., Vicariovero tphcopi;
« lta cod. Veron, cum vulg. Isid. Vind. ras., fuerit quia a Grwch chorephcopusdicitur.
exaucloratus.Quesn., condemnalus fuil. Mox voccs 0 Cod. Oxon. delet meiropolitanum.Quesn. voci
sactrdotiiseu desunl in Vind. tolius praemittilvocem Ecclesiarum,quam cod.Vind.
h Quesn., neque alienm assertionis locum. Cod. cum vulg. Isid. expungit.
Tlraan., nequesalhfactionh locum, Scctiti snmus lec- P SicVind. ct vulg. Isid. Quesn. delet eum, habcl-
lioiiem cod. Vind. et vulg. Isid., cum qua Veron. que ef mettopolitanttm honote. Deincod. Vind., se-
soncinit. cundumantiquam .... quw obtinuit, tegutam, ac post
1 Quesn. inserit jubenlur , ac dein omiltil adversus pauca cum vulg. Isid., uniuicujusqueEcclesim.
eum, repugnantibus omnibus nostris codd. et vulg. i Oxnn., pet tuam diacesim.
r
Isid. Yulg. Isid. addit omni; ac dein ita uleliam; et
i Solus Quesn. addit censemus. de illius regionis cattsis cum mode-
k Itacodd. Vind., Veron et vulg. Apud Quesn., ab ratione. singttth
postea
aliosuteipi oportetephtopo, nisi a suofucrit rectplus,
•709 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 710
cum moderalioneet pondere disceptare. Ultra aulem ,\ iraperatori fueiit imporluuus; hujusmodi nullam ve-
nihil agendum ei permilli * citra melropolitani epi- niam babeat, neque locum ullius assenionis suae,
scopi conscientiam. s nec spem recipiendi gradus habeat in futurum.
X. Qui b in vicis et villis constiiuti sunt chorepi- XIII. Nullum episcopum h audere debere ex alia
scopi , tamelsi manus impositionem ab episcopis provincia ad aliam transimm facere, et ordinare
susceperuni et ut episcopi consecrati sunt, placuit aliquos in Ecclesiis, aut provehere ad sacrum mini-
sanclaesynodo scire eos oportere modum proprium sierinm,nec alios illuc secumaitrahat episcopos,nisi
retinere, et gubernare adjacentes Ecclesiassibi com- fortc per litleras rogatus ablerit, non soluma uie-
missas, et esse contentos propria solllcitudine et tropolitano, sed et ab his qui cum eo sunt > provin-
gubernalione quam susceperunt. Consliluere autem ciaecpiscopis. Quod si nullo invitanle inordinate su-
his perniittitur Iectores, el subdiaconcs, et exorci- perveniat, et aliquos vclordinare praesumpserit, vel
stas : quibus c sufficil islorum tantum graduum li- quoslibet i 429 aclus >'•' Ecdesiae competentes ad
centiam accepisse; non autem presbylerum, non seque minime pcrtinentes usurpare tentaverit, vacua
diaconum audeanl ordinare , praeter conscicntiam qitidcm et inania erunt omniaquaegesserit; ipsevero
episcopi vel civitatis vel Ecclesiaed cui ndjacens in- liujtisindisciplinati ausus et irrationabilis ccepti di-
vcnilur seu ipse, seu regio in qua ipse praecssedi- B gnas causas expcndat tanquam depositus a sancta
gnoscilur. Quodsi qtiispraevaricariausus fuerit con- synodo, ct propter huiuscemodiDraesumptionem jam
stiluta, 428 deponi eum, et dignitate qua praedilus praedamnalus.
est debere privari. Chorepiscopusautem ab episcopo XIV. Si quis episcopus dc aliquibus causis crimi-
civitatis vel loci cui idem adjacet ordinandus est. nalibus in judicioepiscoporum fuerit accusatus,con-
XI. Si quis episcopus, ve'1presbyter, e vel omnis tingat autcm de ipsis provinciaeepiscopis k qui co
omnino qui est sub ecclesiastica regula constitulus, gnoverunl, diversas eos habere sententias, ut alius
practerconsiliuravel liiteras eorum episcoporumqui quidem innocenlem pronuntiet, alius reum: propter
suntinira provinciam, et maxime mctropolitani, ad hujusmodiiiaquc controversiamamputandaraplacuit
imperalorem perrexerii, hunc abdicari et ejici non sanctae synodo mclropolilanum > vicinae provinciae
solum a communionedebere, sed et propria digni- advocari oporlere, et aliquantos cum eo alios episco-
tate privari, lanquam molestum et importunuiri im- pos, qui pariter residentes, m quaecunquefuerit, di-
perialibusauribus, contra ecclesiaslicaconstiluta. Si rirnant quaestionem;propter boc ut firmum sit judi-
auiera necessiias cogit ad iraperalorem excnrrere cium quod ab unius provinciaeepiscopis fuerit pro-
propter aliquamactionem, cum deliberatione et con- mulgalum.
silio metropolitaniepiscopi provinciae, et caoterorumG XV. Siqtiis cpiscopus criminaliter accusatqs, ab
conscienliaepiscoporuraqui in eademprovinciasunt, omnibusqni sunt inlra provinciamepiscopisexcepe-
et litteris, ire debebrt.* rit unam consonaraque sentcntiam, ab aliis ullerius
XII. Si quis a proprio episcopodepositus, vel pres- judicari non poterii; sed manere circa eum oportet,
byter, vel diaconus, aut eliam si a synodo quilibet > tanquam convenientem, quae ab omnibtis prolata
episcopusfuerit exauctoralus, molestiam imperiali- est, Urmararatamque scntentiain.
bus auribtis inferrc f non debet; sed ad majorem XVI. Si quis episcopus vacansin Ecclesiamvacan-
synodumepiscnporumse converlat, et quae pulat ha- tem siipervenerii, et hanc ° obrepenter, praiter ple-
bere se justa, in eorum judicio alleget, alque ab his nariam synodum,arripiendam essc crediderit, hunc
exspeclelquaede se fuerit depromptasenlentia. Quod abjici oporiet, tameisi eura plebs quara arripuit velil
Bidcficienspusillaniroitate hoc noluerit facere, sed sibi episcopumretinere. P llla autera dicitur synodus

a Cod. Thuan. , prmler ephcopi metropolitani. • Vnlg. Isid., addit omnibut iptiut.
Quesn. delet ephcopi.Vulg.Isid. iu fine hujus cano- i Cod. Oxon. desiderat aciut. Veron. praeterit
nis addit cum Graecoaliisque versionibus: nec me- compelenles.Mox Vind., ad te miuime perlinentes :
tropolilanus sinecmlerorum... gerat consilio. vulg.Isid., qumad se minimeperlinenl.
b Cod. Vind., in fumlis et villis. Moxetut ephcopi k Vnlg.Is., qtti convcuerunt;ac post pauca, »en'en-
consecraiisunt inseruirausauctoritate ejusdem codi- fias, et alios quideipinnoceniemeum pronuntiare, atiot
cis et vulg. Isid. D reum,Affinisest ms. VindeboHensislectio. Veron.,
f Vulg. Isid., sufficiat.Uoxadjecimus tanlum cum ef alitis quidem, etc.
ins. Viml.et vulg.Isid. 1 Sic cod. Vind. cum vulg. Is. ApudQuesn., alte-
d Sic idem cod. et vulg. ApudQucsn., qua adja- rius provincim.Moxidem Vind. omitlit oporlere.
cent, minusrecte. ">Cod. Thuan., qumcunquestatula fuerinl, dirimant
e lta cod. Vind.Affinisest lectiovulg. Isid., in qua quwstionem,pro eo firmum slaluant judicium, quod
velquicunqueclericut,et omnh omnino,etc ; ubi qui- ptimo ab unius efc
cunqueclericutct abundat. ApudQucsn. minus bene, » Ms- Vind.,provinciw,
tanquam convenient,quod ab omnibus
vet quicunqtieclericus, quem Grmciappellanl omnem
u Ideuiett,
protaium firmumratttmquejttdicium.
sub canoneconslitulum. cod., tubrepiive.... occupandamette. Vtilg.
r Vulg. Isid., non prmsumai.Post pauca pro judi- ls. cuin ms. Veron., ditipiendam este crediderit: et
cio cod. Vind.cum vulg. Isid., concilio. dein, quam diripuit. Hoc posireraum estetiara in ms.
s Sepiem vocessequentes desuut in ms. Vind. Viiid.
b Quesn., inserit decernimus.Delent Vind. el vulg. r Qncsn., llla potro dalur tynodus perfecta, in
Isid., cuni quibusposlea scripsinuis attrtthai pro a(- qua, etc. Licet autero vox petfecta legatur eiiatn in
trahere. nis. Veron., proctulinius taiue i leclionein codicis
 711 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 7W
s
esse plenaria in qua eliam melropolitanus episcopus.A perberetaei mensis decimus invenitur. In ipsis au-
adfucrit. tem conciliis et presbyleros et diaconos praesentes
XVII. Si quis episcopus, suscepta manus imposi- esse oportel, et omnes quoiquol se laesosexisiitnant,
et
lione, deputaius populis praeesse, non suscipiat et synodicamexspectare sententiam. Nec liceal ali-
ministeriura sacerdotii, 430 nec consenliat abire in quibus apud semetipsos concilia praeter metropolita-
Ecclcsiamcui fuerat ordinatus; hunc incommunica- norum episcoporum conscientiam facere, quibus de
bilein esse debere, donec coactus consentiat plebem omnibus causis constat permissum esse judicium.
suscipere a sibimet depuiatam, aut plenaria synodus XXI.h Episcopus de dioepesiad dioecesimalteram
episcoporura provinciae de eo aliquid statuat. non debel transire; neque si seipsum ingesserit, ne-
XVIII. Si quis episcopus ordinatus non abieril in que si a populisfuerit violetiler attraclus, > neque si
parochiam cui est ordinatus, non suo vitio, sed ple- etiara hoc ei ab episcopis suadeatur. Manere autcni
bis forsitan contradictione; hic bonorem susceptuin eura in Ecclesia Dei debere quam ab initio sorlitus
retinere debebit el sacerdolio fungi, ita ut nihil mo- cst, et non ab ea alio demigrare, secundum regulain
lestiae afferat Ecclesiae illi in qua b constitulus est. super boc a Palribus olim consiitutam.
Exspectare autem eum oporlet plenariam synodum XXII. 1 Episcopus non debel in aliam civiiaiem
provinciae, donec de eo quod competit staluatur. B quaeilli non videlur esse subjecta irruere, neque in
XIX.c Episcopusnon est ordinandus pricler con- regionem quaead ejus curain rainime noscitur perli-
^ilium et prae»enliam metropolitani provinciae, cui nere, ad aliquemordinandum; nequepresbyleros vel
meliuseritsi exomni provinciacongregenturepiscopi. diacora>sconstituere ad alios episcoposperiinenles,
k
Quod si fieri non polest, hi.qui adesse non possunt, nisi forte cum consilio proprii episcopi regionis.
propriis litteris consensumsuum de ipsodesignent.Et Quod quispiamsi horurii aliquid audere voluerit, ir-
tunc demum post plurimorura, sive per praeseniiam, riia erit hujusmodiordinatio, et is qui male usurpa-
siveper litlerassententiam consonamordinetur.Quod verit, a synodo arguelur >.
si aliter quam stalulum est fiat, nihil valere hujusmodi XXIH. mEpiscopo non licet lanquam successorem
ordinationem d. Si vero etiam secundum definitasre- sibi fulurum constiluere alterum, quamvis circa vi-
gulas ordinatio celebretur, contradicant autem aliqui ciniam mortis habealur. Quod si tale aliquid factum
propter proprias el domesiicas simultates, bis con- fuerit, irrita sil bujusmodiordinalio. Custodiri enira
temptis sentenlia de eo obtineat plurimorum. oportet ecclesiastica constituta, quaeila se continent,
XX. Propter ecclesiasticas e curas et quaeexistunt non posse episcopura » aliter fieri, nisi in conciiio et
controversias dissolvendas, sufficercvisum est bis in cum consensu episcoporum eorum duniaxat qui post
anno per singulas provincias episcoporum concilium C < obiium ejus qui praecessithabuerint potestatem eum
lieri: f primo quidem post terliam hebdomadampa- qui dignus fuerit provebendi.
schalis festivitatis; ita ut in quarta hebdomadaquae 432 XXIV. Quaecunquefes"Ecclesiaesunt, bena
consequitur, id est, mediae Pentecostes, concilium debent cum omni diligenlia et bona fide servari: illa
compleatur. Admoneant autem provincialesepisco- scilicet fide quaeDeo ° servatur omnia providenliat-
pos lii qui in amplioribuscivitatibus,id est, in metro- que judicanli. Quaeque gubernari alque dispcnsari
politanis degunt. Secundum vero concilium idibus oportet cum judicio et potestale episcopi, cui lotius
Oclobris habealur, qui dies 431 °Pud Gr^cos hy- plebisanimae videnlur esse commissac.Mariifestaau-

Vind. et vulgatamIs., eo quod eliam Ferrandus lit. hCod. Veron. ctim vulg. Isid., Ephcopum... non
144 pltnariam legerit. debtre transire.
" Vind., sibi commhsam.Mox tphtoporum cum 1 lla nosiricodd. el vulg. Is. SolusQuesn., nequeti
omnibusnoslris codd. et vulg. Is. inseruiinus. sibi etiamab episcoph hoc suadeatttr; et postea solus
b Cod. Vind., conslitutttsfutrat. omisil Dei, ac post debereaddidit oporttt.
c Vulg. Isid. cum ras. Vind., cpiscopumnonordi- i Veron. cod.ctim vulg. Is., Epistopum non dtbtrt
nandum. Dein., mttropolitani provincim scripsimus itruere in atienamciv.latem.Moxidem vulg. Is., qum
cum mss. Vind. el Veron. Al., mttropolitanitphtopi. illi probalur non esse subjecta.
d Quesn.addit censemus.Delevimuscummss.Vind. k Vtilg. Is. additef voluntate.Deinvoluerilcum no-
et Veron., atque vulg. Is. Mox idem Quesn. delevit stris coild. ct vulg. scripsimus: apud Quesn., fenfa-
efiam, el pro celebreturpraetulit compleatur, nostris veril. MoxVeron. el vulg., irrita qitidemerit.
codil. et vulg. repugnantibus. .
_. > Vulg. ls. attdit: Nam si ordiuare non polueril,
e Vulg. Is.. eausas. "J nullalenus alterius parocltianumjudicare prmsumat.
f Sic cod. Yind. Al., temel. Dein vulg. Is., ita ut Aliquid siniile estin vcrsione DionysiiExigui,aliquid
in quarla teptimana taneti Patthm perfiei tondlium etiatn in Prisca ; iiibil autem in Graeco,necin noslris
possit, eonvotanie metropolitanoepiscopo omnespro- codicibusVind. et Yeron., qui Isidoriauam inierpre-
vinciwtphtopos. Sttundo auttm conciliumfieriidibus, tationem repraesentanl.
elc. Scripsinius id est mediw Pentecostes cum rass. m Veron. cod., Ephcopum non licere. Vulg. Isid.,
Vind., Thuan. et Yeron. Quesnellus, id est mediaad Ephcopos non licere. Mox Qnesn. omisit voces futu-
Penteeosiem. ram, et qnas cx nostris mss. et Thuaneo
s Vulg. Is., decimnsquintus invenitur: ita ut tn his Qnesnelli,alterum,
ncc non ex vulg. Is. revocaviraus.
condtih procedantomnespresbyteri, diacoues et reli- " Vind. ms., alterutn fieri.
qui, qui se tmsosdicunt, ul in concilioeorum causa 0 Idem cod., debetur.Dcin vulg. Is.,
pro qttmquegu-
examinala,ad debilumjudicium perveniant. Necliceai bemari melitiseasque gubernari. Mox vocesalque di-
utli proprieapudsemetipsumconciliumcelebrareprwter spensari et folittsex omnibus nostris codd. et vulg.
eos guibus metropolescreditmsunl. iiisuruirous.
713 CODEX CANONUMECCLES. Ef CONSTlTUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 7i»
tem oportet esse quae Ecclesiaecompetunla sub con- \ ut per eorum secretam diligentiam caeteri ecclesia-
scienlia eorum presbyterorum et diaconorum, id est, stici laedi videanlur; s reatum hunc qui hujusmodi
qui circa ipsum sunt; ut ipsi non ignorent, nec eos est, apud melropolilanum provinciaepraestare debe-
aliquid lateat eorum quaesunt propriae Ecclesiae; ut bit. h Quod si el aliter reprehendatur episcopus, vel
si contigerit episcopumex hac vita migrare, cum ma- ii qtii cuin ipso sunt presbyteri, quo dicatur, haec
nifestaesint et nolaeres ecclesiasticae,nonintercidant quaead Ecclesiam pertinent, sive de ngris, sive de
atque depereant. Sed nec res propriae episcupi lan- aliis quibusque ecclesiasliciscausis eos sibimet usur-
quam obnoxiae, rerum ecclesiasticarum occasione, pare; pauperes vero necessitate et penuria opprimi,
ullius pulsentur injuria, quia juslum elb decibile est atque ex ipso non solumecclesiasticaerationi, verum
apud Deum et homines, qutc propria sum episcopi, eiiam dispensaioribus ejus maledicta el reprehensio
quibus ipsejusserit, derelinqui; et quaeEcclesiaesunt augeantur; hos igitur correplionem oportet inereri
ipsi servari. Ita enim fiet, c ut nec Ecclesia damno quaecondecet, sancta cognoscente synodo.
aliquo affligatur, nec episcopus occasioncrerura ec- Eusebius oranibus quaeconslitula sunt > in sancta
clesiasticarum proscribatur, neque perlinentes ad synodo praesensconsensi; Theodosius,.Nicetas, Ma-
eum causas incurrant, quo post mortem memoria cedonius, et caeteri praenominaliconsensiraus.
ejus malediclis aliquihus oneretur. B
XXV. Episcopurad habere ecclesiasticarum rerum 434 CAPITULUMLX.
i Incipit conciliumLaodicimPhrygiw Pacatianw.
potestaiem, ad dispensaudum omnibus indigentibus
cumomni limore et reverentia Dei. Ipsum quoque ex Sancta synodus secundumLaodiciam PbrygiaePa-
eis percipere atque uttdebere quibus jndiget, si ta- catianaeconvocalaex diversis provinciisAsi* regulas
men indiget, vel ad suas uecessarias expensas, vel exposuit ecclesiasticas, sicut infra scriplum est.
fratrum qui apud eum bospitatitalis gralia commo- I. De eo quod oportet, secundum ecclesiasticum
rantur: ut nulla ex parte per inopiaradefraudentur, canonem, eos qui libere et legitime k secundis nuptiis
secundum Apostolum diceiitem : Habentes • victum conjuncti sunt, nec occultam permixtiouem operati
quolidianuin et tegumenlumeorporh, hh contenlisu- sunt, pauco tempore exempto, vacare orationibus et
mus (l Tim. vi, 8): Quod si iis minime contentus at- jejuniis, et secundum veniam reddi eis communio-
que sufficiens,trausferat in necessilates 433 doroe- nem.
sticas ecclesiaslicas res, vel comraoda quaelibet Ec- II. His qui diversorum peccatorum lapsus incur-
clesiae, aut agrorura ecclesiasticorura fructus, citra runt, et inslant orationi, confessioni, >ac pcenilentiae
conscientiam presbylerorum f aut diaconorum apud malorum suorum, perfectam conversionem demon-
se redigat, et domeslicissuis, vel etiam affinibus,aut G strantes, pro qualitate peccati poenitentiaelenipus
fratribus, aut filiis earum rerum tribuat potestatem, tribuendum csi, et propier misericordiam bonitatem-
• Quesn., conscientiapresbyterorumet diaconorum, ron. sic : Eusebius omnibusqum conslilutaiunt ptm-
id est, qui circa epheopumsunl, ut non ignorentnec tens consensi; Theodorus,Niceta, Macedonius,Anato-
quidquameos laleat, etc. Nostros codd. Vind. et Ve- lius, Tarcodimanlus,Elherius, Narchsus, Alphius,Ar-
ron. cum vulg. Is. secuti sumus. chelaus,Bassus, Siricius, Esicius, Mauricius, Theodo-
b Vulg. Is., acceptumest. Porro decibilepro eo qnod tius, Moses,Mucimus,Magnus, Agapius el Agapius,
deeet olim usurpatum Quesnellus notavit. Dein pro Magnus,Eneas, Paulus consentimut.Vulg. Is. eadem
jtuserif, Vind. habet episcoporum nomina et eodem ordine praeferunt us-
c Ita nostri codd. etjudicaverit.
vulg. Is. Apud Quesn., uf non que ad Natcissum, post quem adduut Euttachiut,
Eccletim... affligantur...neque pertinentts ad enmin Esychius, Mauricitts,Pautut et cmtericontenserunt, el
causasoeturranl.
d Quesn. inserit convenit, repugnanlibus noslris subscripterunt triginta epitcopi.
i Est ea versio antiqua qtiaeIsidoriana vulgo ap-
mss. et vulg. Is. Exstat in codd. hujus collectionis, nec non
• Quesn., victum el veslilum corporis, hh tontenti pellatur.
in Hisp. et lsitl., nc praeterea in alia vetustissima col.
timut. Leciiouemnostrorum codicum, elTbuanei, ac Yat. 1542ac in duobus mss. Yeron. 55 el 58, ita ta-
vulg. ls., recepimus. roen ut in hoc uliimo codice, qui mutilus est, desi-
f Vulg. ls. et Vind. delent voces aut diaconorum; nat in canone 16. Titulum ex Vindebunensiexemplo
sunt tamen in aliis versionibus et in Graeco. Quesn., CanonetconciliisecundumLao-
s Quesn., catitat it qui hujutmodi ett, apud metro- expressimus.
diciamPhrygiw Pacatianm; notatque in margine co-
politanumprwstaredebet.Nosirorumcodicuraet vulg, _**dicem Tbiian. habere : lncipiunl regulaseu definilio-
lectionem practulimus.Solura Vind. habet debere. nes secundumLaodiciam Phryaim Pacalianct; et id-
b Quesn. bic signavit numerum XX VI, ac si ca- ipsum legitur in ms. Veron. 58. De tempnre hujtis
non esset a praecedentidistinctus. Noiavit lamen in synodi vide quaeconstituimusin Tractatu pari. i, c.
maigine: Ett part canonit prmcedenthapud Itidorum 5,§1.
et atiot. Nulli sane noslri codices dividunl, neque k Qucsnellus cum vulg. Is., secundo nuptih con-
ipsum exeroplar Vind. hujus collectionis. Quesnelli nexisunt. Scripsimusautem secundh nuptiis cum om-
aulem lectionem Quodti aliter reprehendaturephco- nibus quatuor nostris codd. Vind., Vat. 1542ac duo-
pus, velqui apud eumsunt, ad nostros codicesei vulg. bus Veron. Duo priores suggesserunt conjuncii suut.
exegiinus; ac sub finem hujus canonis ex communi Dein permixtionempraeiulirouscum omnibuscodd. er
eorurodem suffragioinseruimus igitur. ApudQuesn., commixiionem.
1 Vocesin sancla synodo oraitlunt nostri codd. vulg. 1 Conjunciiouem ac iiiseruimus cum iribus ross.
Vind. et Veron. Porro Vind. subscripliones sic exhi- Vai. CLduobus Veron., vulg. Is. consentienle. iidein
bei: Eusebius,Theodorusef cmteri,quorumnominain duocodd. Veron. cum vulg. postea omittunt ef aute
Grwcojam superiuscontinentur, contentimus.Amen. propfer misericordiam.
Finit ccndlium Antiochenum. Cod x aulera Ye-
P_T*ot. LVI- . 23
 715 APPENDIX AD S. LEONIS MAGNIOPERA. 710
que Dei, qui iiujusmodi sunt, revocandi et ad com- \ differemer filios propnos haereticorumnnptiis minime
munioneui' sunt applicandi. sociare debere.
III. aNon oportet neophytum proraoveri ad ordi- XI. Mulieres quaeapud Graecospresbyterae appel-
nem sacerdotalem. lantur, apud nos autem vidue k seniores, univirae,
IV. Non liceat b ordinationem clerici ullius, 435 el matriculariae nominantur, in Ecclesia tauquain or-
praesenlibus catechumenis, celebrare. dinatas constitui non licebit.
V. Non liceat fenerare ministris altaris, vel in sa- XII. Episcopos non oportet > praeter judicium me-
cerdotali ordine constilulis, c et vel usuram, vel lu- tropolitanorum et finitimorum episcoporum constitui
cra quaesescupla dicuntur, accipere. ad Ecclesiaeprincipatum.m Nec eligantur nisi hi quos
VI. Non concedendum haereticisingressum domus multo anie nota et probaliilis vita commend.it; et
Dei in haeresi permanentibus. nihilominus n si in sermone fidei et recti ratione
d
VII. Novatianos etiam excludendos, et Quarta- per suam conversationem fuerint comprobati.
decimanos, quos Tessarescaedecatitas appellant, id XIII. De eo quod non sit populis concedendum
est, qui xiv luna primi mensis Pascha cum Judaeisce- electionem facere eorum qui ° aliaris ministerio sunt
lebraht; sedetcatecliuroenos eorum, vel fideles, non applicandi.
recipi, priusquara conderanent omnem haeresiropte- g XIV. Sanctas oblationes, ad vicem eulogiarura,
nissime, anleomnia autera illam iniraa delincbantur. per festivitatem paschalem ad alias parochias initti
Et tunc qui apud eos fideles dicunlur, symbolum fi- rainime oporlere.
dei doceantur, c atque ita unctos sancto etiam chris- XV. Non liceat, praeter canonicos P psalias, qui
male; divino sacramento communicareconveniet. pnlpitum ascehdunt, et de codice legunt, atium quero-
:; Vlll. Eos qui convertuhlur ah haeresi quae dicitur Hbet ih Eccfesia psaliere.
f seCundum frirygas, seque in clero constitulos exi- XVI. Sabbatis Evangelia cum aliis Scripturis le-
stimarii? iJoahiViSmagoi dicahtur, hujusmodi s cum genda esse.
Dninidilig^ritla catechizari oportet, e't baptizari ab XVII. In processionibus non connectere, id est,
Ecclesi» tatholicMepiscopis el pWsbytefis. ex diversis versibus, et sensibus libri unum canticum
IX. Nbri cdncedendum hcatholici's quse dicuntur minime conjungere; sed singutorum psalmorum Or-
coeraeteriavd thartyria baereticorhih ofaiionis gratia dinabiliter de medio i debere fieri lectionem. ''
et pelendae curationis intrare; sed et qui ierint, si XVIII. Deeo quod seraper easdem supplicationes
nintfldeles, > incoirimuriicabilesfactos a'd poetitten-
tiam usquead aliquod tetripus redigi: posnitehtes an- 437 orationum, et ad horam nOnam et VespeTam
' celebrari.
tfemeos, et erra^ifese confessos,suscipi oportfere. Q'o^orteat
'" * XIX.
430 I X. Eos qui ad Ecclesiam pertihent, in- Quoniam catechumenorum orationem se-
A In hoc acduobus sequentibus canonibus Quesn. h Mss.Vat. et Veron. cum vulg., i» cmmeteria,vel
praemittit Deeo quodame voces non oportet, vel non quie mdrtyriaditunitirhmteticorum, catholicos oraiio-
liceat. Delevimuscum mss. Vind. et Yat. ac vulg. Is. nisgfatia, etc; •-'
! b Quesn., manut impvtitionemsuper ordinatosprte- 1 > Cod. Veron. 55, Sciant te incommunkabileseste
senftftwscatechumeniscelebrare. Idem esl iri duobus factos. Ad pwnilentiathusque ad aliquod lemput redi-
mss. Veron., nisi qund habent cefeorari. Vulg. Is., gantur; postpanitenliam veto eum etraste cOnfestifue-
non liceremanus impotitienem tuper ordinandosprte- rmt, lunc tvttipi in communionedebebunt.
tentibus catechumenh fieti. Lectionem optimorum i Hic canon cum in utroque codice Oxon. ac
codd. Vind. et Vat. textui inseruimus. Thuan. deesset, a Quesnetto ex vulg. IsitL in mar-
« Vat. ms., sednec usttra».Duo Veron., e(t<e/usu- gtoe descriptus fuit; Nos vero eumdera nadti in cod.
ras; vulg. ls., tiei usurat. Dein. cum in Vind. hujus Vind. hujus collectionis, nec non in duobus aliis,
collectionis scribatur quw tettulpa, alii transcripsere Scilicel Yeron. 65 et Vat. 1542, lextui inseruimus.
es simiii atiquo codice ijua;ex tulpa dtituntur. Veraro Desideratur (antum in nostro Veron. 58.
lectionem cum vulg. Is. suppediiant tres nosiri codd. k Voces itnitret, univirm, a Quesnello omissas,
Vat. et duo Veron. Notavit Quesnellus: Idtm habtt cum omnibus nostris codd. ct vulg. ls., suffragante
Dion. ex GrmcoJifuotias, quod centesimas interprita- etiam Ferrando tit. 221, revocavimus.
tur codex Ecclesia universa Juslelli: verius Jusielltis, 1 Sic codd. Thuan., Vat. et vulg. Is. Quesnellus
qui editurus Graecum codicem, ab eodem perperara cum aliis mss., prmjttdiciometropolitadoruin.
inscriptum Ecclesiw universm,in afferenda versione un Qnesn., Nee eithn debent eligi, nisiquos. Lectio-
Dionysii Exigui, cenfestmos,pro sescupta substituic. nem codd. Virid; et vufg. h. Tecepimus. Consftritiun'
d Mss.aliarum collectionom Veron. et Vat. cum etiam Vat. et Verori.58, nisi quod ignorarit"Ki.Ve-
vulg. Isid., ttl ttiam Quarttdetimanos, quos Grmci ron. 55 sic legfc: Nec eiigamur nisi H oui miilto ante
Tessarescedecatitesappellant. Duocodd. Veron. omit- Vilmmetito prvbabUesjudicantut; it nimbminus, eic.
tunt vocem Grmci. » lta quaioornostricodd. cum ThoahebQoesnelli,
* Quesn,, et tic unctos chritmate. Tres nostros . qui suspicattirpro rtitidneMegendurii fortassis acriorte.
codd. Vind., Veron. S5 et Vat. secuti sumus. Vulg. Vulg. Is: digcrepant solum ei rtita opetatibne.Ques-
Is. delet «olura etitm. Veron. 55 pro conveniefbabet nelius, {siin tatkmt fidti Wfttti termone.
0 Cod. Vind., nd altarit ministerium.
permiftanlur.
f Ita codd. Vind., Vat., Oxon. et Veron. 58. Ques- P Cod. Vind., psa/mi*fas.Vutg.lsid. addil id ett, qui
nellus cum vulg. Is., Cataphtyyatum. Veron.55, Ca- regulariter cantores existnnt, quiquepnlpiium, etC. "
. taphnfgat, id ett Montanhtm : Graec. T*V Xeyo^nuv i Verbum debereti omnibusnostiis codd. et vulg.
fpuy&v.Postea Vind., quamvitmagnificidicantur. Is. adjecirous. Oxon. desiderat de medio. '
i Sic Vind., Val. et vulg. Apud Quesn. cum aliis 1 Notat Quesn. in margihe: Reliqui eanoneshujut
ujss.. cum magna. eondlii ex cod. Thuaneointercidereab hoc canonettt-
W CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM «. SEDIS APOSTOL. 7J8
et tractatum A XXVIIL * t<on oportet in Dominicisvel in eccle-
paiatim prius post episcopofumopor-.
teat celebrari. Quibusegressis, orent etiam ht qbi siis agapen facefe, et iritus manducare, vel accubitus
'"'''
in poenitenliasunt constiluti, etpost manus iroposi- itirnere.'
tionem, his quoque abscedentibus, tunc fideles hra- XXIX. Non oportet Christianos judaiziire, et m
re debebunt, quorum tres orationes fiant, una ^uf- sabbaib vacafe; sed dpefafi'ebs siii eadi-uidie. Di>-
dem, id est, prima per silentitim, secunda vero' et minicavero praeponendaeitlem diei. Si hoc eis pla-
teriia per vocis pronuntiationem; ac lutic demum Cfet,vacfetit lanqiiam Chfisiiani. Qui vefo iriventi
osculo pacemdaridebere, et posieaquam presbyteri fuerint judaizare, anathemasint.
episcopopacemdederint, tutioetiam laicos dare, et XXX..Qiiohiamnon bportet ministros altaris, vel
sic oblaiioofferatur. Solis autera minislris aliaris etiam cleficos quoslibet, auth contiheiiles, sed et
liceat ingredi ad altare, et a communicare. omilemomnino Christianumcum mulieribus lavacra
XX. Quoniam non oportet diacontim sedere prae- haberd coriiniunia; haeceStehim apud gentlles pri-
sente presbytero, sed ei jussione presbyteri sedeat; ma reprehensio.
similiter atitera et diaconushonorificetura ministris XXXf. Qtioniam non oportet > cum omnibus hae-
htfbrioribuset oranibusclericis. reticis misccrecoiiniibia, et vel filins, vel fiiias tlare;
XXI. Quoniani non oporlet b ministros ItcentiamB sed potius accipere, si tamen' profiteanturCliristianos
nabere in secreiarium, sive sacrarium, quod Graeci S6 filluros esse cdiholicbs.
diaconicon appellant, ingredi et conlingere vasa XXXII. Non oportei' haereticorum benedicliones
Dominica. accipere ; qnoniam istae raaledictiones sunt raagis
XXII. Ministrumnon oportet orario uli, nec ostia quam benedicliones.
derelinquere. XXXIII. Non oportet cum haereticisve| scbismati-
XXIII. c Quoniam non oportet lectores aut psai- cis orare.
tas orario uli, etsic legere aut psallere. XXXIV. Non oportet i omnem Christianum, de-
' XXIV. Quoniamnon
oportet altari deservientes, relictismarlyribus Chrisli, abire k ad falsos marty-
a presbyieris usque ad diaconos, et deinceps eccle- res factos: hi eniin aliehi a Deosunt. Quicuhqueau-
siastici ordinis homines tfsque ad ministros, aut le- tem abire voluerit, anathema sit.
elores, aut psaltas, aut exorcistas, d aut ostiarios, XXXV. Quoniam non oportet Chiistianos, dere-
aut etiam eos qui in proposito conlineiitiaesunt, ta- licta ECclesiaDei, abire, > et 439 3neel0s nomina-
bernas intrare. re, et congregatiohesfacere: quaeomnia interdicla
XXV. Nonoportet ministros * panem dare, nec sunt. Quicunquearitera inventus fiierit huic idolola-
ealieembenedicere. " *""'' Q tfiaeocculte vacans, sit ahatfienia. Quoniam derelin-
XXVI. Non exorcizareeos nec- quens Dominura nostrum' Jesura
438 oportet qui ' -r Christum Filium
dum ab episcopo sunl provflcli, neque in ecclesiis, Dei accessit adidola.
neque inlra domos. XXXVI. Quoniam non oportet minisiros altaris,
XXVII. Nori oportet ministros altaris, vel quosli- aut clericos, magos et incantatOresesse, aht facefe
bet clericosvel eliam laicos ad agapen vocatos par- quaemdicuntur phylacteria,quaesunt riiaghaobliga-
tes lollere, propter injuriam quaeex hac occasione menta animarura. Hosaulem qui talibus rebus utun-
tcciesiastico ordini depnlari poterit. tur projici ab Ecclesiajussimus.
que ad finem51, qui ett in hocOxon. 54; tn quo55, 1 Quesn., cum ntlis hmretichmtscereconvivia,v,l
50 et 57, sunf tn Thuan. 52, 55 ef 54. Apnd eum- filias tlare;»c dein futuros et catholicos.Correxirous
dem Quesn. hic canon incipit sic : Quod catechume- ex nostris codd. ei vulg. Is.
Horumorationet.Nostros codd. et vulg. Is. Secutii i Vocem omnem adjecimus cum mss. Vind. et
sumns. Vat., conciuenteGraecotextu.
• Vulg. ts. addunt ifctdem. 1 Ita cod. Vat. et duo Harduini. Concinunt ex
b Vulg.IS.,subdiaconoslictntiam.Hox«ivesatrariumt parle Ferrandns, cod. Veron.et vulg.Is., qui habeiit
ex omntbusnostris mss. adjecimus. ad falsos mariyres, suppressa vuce facios. Quesii.
••« Aucloritate noslroruro codicumet vulg. Is. vo- cura Yind., ad/also martyresfactos.
cem quoniam in hoc et sequenti canone a Quesnelk> > Hanc lectioneni, quae concordat cum versione
omissamrevoeavimus. jj Dion. et Graecotextu, praelerendamduximus. Hanc
-d Quesn., awi offidarios, qui in ptoposito, etc.. :: aulem suppeditavii codex Vind., nisi qtiod nienddse
Emendavimuset supplevimusex nostris codd. atqtic! nominecxhibet pio nomtuare.Duo codd. Yat.el Ve-^
vutg. Is. fort. 55, cuni Iribus llirduini,ef ad angelosnimihan-
e Al., panet dare, tive calicem, etc. itni congregalionem,Vel congregaliones-fnctrtrFet-
f Al., nbndecel, vel non dtbet, vet nonlicet. randns tit. 184 legitad angeloscongregalionemfaeere.
s Quesn., iti eademdie. Dominicavetosieitpla- Vulg. Is., ef angelot idololatria abomiimndmcoiigre-
cet, etc. Vulg. Is., m tadem die, Dominicamptcepo- gaiionei facere. Quesn., ad angulot nominaniestm-
nendoeidemdid. Si hoe di ptacet, elc. Quod si in--. gregationem: qum omnia. Ex eoniextu mantfestnm
tenti fuetint, etc. Praetulimusleciionem Vind.etVat.,, | est serinoiieiiiesse de cultu idololatriae, qui exlra
n+siqnod mendosepraeferunteamdemdiem.CodVe- Ecclesiam Dei angelis pracstahatur. Sieut autcm iri
rOri.55 sic, m eodemdie. Dominico(leg. Dominicum) I antecedenti canone cullus falsorum martyrtm per-
vtro prmponendum eidtm diei; nam ti vacare votue- Slriugitiir, ila bic pttibibetur cultas feisoriimsngelow
rintsabbato die, vacentticutChristiani. Namsi itwenlii rum, seu ilaciiionuiii,vel indebilusctibnsJmtatco seri
futrint, etc. ethnico inoro angelis tiibutus n qtiibusdnrn b*ieti-
4 Sic rioslricodd. ApudQuesn., continentem, autl cis, qui Angeiici ab Epiphanioappellaittur hatreii'TO«
uilmmomnino. mCod. Veron. SSaddlCriBce. * " :'
 719 APPENDIXAD S. LEONIS MACNlOPERA. 720
XXXVII. Non oportet a Judaeisvel haereticisquaeA chrisraatis quoque ccelestisetregni Christi participes
mittuntur accipere a feriatica, neque cum eis dies fieri.
h XLIX. Non oportet in Quadragesimapanem 0i-
agere festos.
XXXVIII.Non oportet a Judaeis aayma accipere, ferri, nisi sabbato et Dominicatantum.
aut communicareimpietatibuseorum. L. Non oportet in Quadragesima > qidnta fena
b XXXIX. Non oporlet cum paganis festa ce.e- uitimae hebdomadaesolvi jejunium, et totam Quadra-
brare, et impietatis eoruro babere societatem. gesimani inhonorari; sed per totos dies jejunare et
XL. Non oporlet episcopos ad synodum vocatos escisabstinentiaeconvenientibus,idestaridioribusuti.
contemnere, sed abire debere; et aut docere aut do- Ll. Non oportet in Quadragesima natalitia marty-
ceri quaesunt ad Ecclesiae c caeterorumquecorrectio- rura celebrare, sed eorum in sabbato et Dorainica
nem. Quod si conterapserit, seipsum videbitur accu- tautum memoriamfieri.
sasse; nisi forte per infirmitalem ire non possit. LII. Non oportet in Quadragesima aut nuptias aut
XLI. Non oporlet ministrum allaris, vel etiam quaelibetnataliiia celebrare.
laicura sine canonicis lilteris, id est formala, aliquo LIlI. Non oportet Christianos ad nuptias 441
proficisci. euntes, vel ballare, vel i cantare; sed caste cceuare,
d XLII. Non oportet altaris ministrum, vel quem- JJ vel prandere, sicut competit Christianis.
libet clericum praeter jussionem episcopi ad pere- LIV. Non oportet altaris ministros, vel clericos
griua proficisci. quoslibet spectaculis aliquibus quae in nuptiis, vel
440 XLHI. Non oportet e ministros vel brevi k eoenisexhibentur, interesse; sed antequam thyme-
tempore ab ostiis deesse et orationi vacare. lici ingrediantur, surgere eos de convivio et abire
XLIV. Non oportet post duas hebdomadasquadra- debere.
gesimaequemquam ad baptismumsuscipi. LV. Non oporlet > ministros aharis, vel quoslibel
XLV. Non oportei mulieres ingredi ad altare. clericos, veletiamlaicosChristianosex symbolis,quae
XLVI. Oportetbaptizandosel fidei symbolurof di- vulgus commissaliaappellat, conviviacelebrare.
scere, et quinta feria ultimaeseptimanaevel episcopo LVI. Non oportet presbyteros anle ingressuiuepi»
vel presbytero reddere. scopi ingredi ct sedere in tribunalibus; sed cum epi-
XL-VII. Qui in aegritudine constiluli baptisraum scopo ingredi : nisi forte vel aegrolat episcopus, ve|
perceperunt, saiji facti Gdei symbolum edoceantur, in peregrinis eum esse constiterit.
ut noverint qua donatione digni sunt habiti. LVII. Non oporlet in vicis etvillis episcopos or.
XLVIII. Oportet baptixatos, s post baplismum, dinari,m sed eos qui circumeant constilui. Hosau«

a Ita omnescodd. et vulg. Is. cum Ferrando tit. G cod. Vind. bujus colleciionis, ex Val.1542 et vtng.
185. Quesn., xtnia; et in marg.: Alias, munera fe- Is., nec non ex Ferrando lit. 207, qui Isftloriana,
stiva, quod apud Dionysiumlegitur. Reliqua, neque uti appellant, interpretatione nsus est. In cod. Ve.
eumds dies agtrt ftstos, desunt in mss. Yind. et Vat. ron. 55 prima manu deerat, scd curis secuudis addi-
CodexVeron. pro (esloshabet feriatos. tus fuit. Hujus vero canonts defectus in quibusdaiq
b Hic canon a Qnesnello descriptus post sequen- codicibus eidem saltui tribuendus est qtio canoneni
tem, ex omnibusnostris codd. ei vulg. in suura locum 42 in aliis codicibus omissum animadvertimus not.
revocavimus. 58 (Sup., n. d).
« Aiicloritale mss. Vind. et Veron. 55, cum vulg. > Sic cod. Yind., concinente Ferrando lit. 508.
Is., adjecimus cmierorumque;ei raox scripsimus vi- Quesn., quiniamferiamuttima sepiimanmsolvi,et lo-
debitur : pro quo Vat. habet videtur; Quesn., judi- lam. Cod. Veron. prima inanu, quintam feriam ulli-
eabitur. mm solvere, el tota Quadraqesimain ora-
d Hic canon ob concursum ejusdem initii Non lioneseptimanm : ct sic canon desinit. Secundis vero curis
oportet, persaltum omissus est in mss. Vind. et Ve- emendaium : quinta feria ultimm septimanmjejunium
ron. 55. In hoc tamen ultimo secunda manu descri- solvere,ettotamQuadragesimamsine venerationejejunit
ptus fuit. Ex hoc autem additamentu, nec non ex transire, nec amplius in hnc canone Jegiiur. Deiij
Vat- tns. ac vulg. Is. adjecimus clericum, quam vo- Quesnellus pro inltonorariscripsit exltonorari; omi-
cem eliam Ferrandus recepit tit. 112. Dein iidera sit aulem voces id esl aridioribus, quas auctorilalo
codd. Veron. el Yat. pro ad pertgrina babent ad pe- codicis Vind.cum vulg. )s. inseruimus.
regrinaliqntm. i Quesn. cuin vulg. Is. el cod. Veron. 55, saltare.
e Ita omnes nostri codd. et vulg. Is. Solus Quesn., ^" Correximus ex ms. Vind. et Ferrando tit. 188, con-
Ostiarios... dttsse, quin orationi vacent. Hic canon cinente ms. Val., in quo canere. Mox hic codexcon-
apud vulgalum Is. sequenti poslponitur; et canon venit habet
k Vulg.Is.pro competil.
45 post canonera apud nos 46 in eodera vulg. exhi- cum ms. Veron. 55,scent!!,repugnanlibus
betur. caeteriscodd. et Graecotexlu. Dein idem Quesnetlus
f Sic omnes noslri codd. et vulg. Is. ApudQuesn., insurgere, el deconvivioabite. Omniuninostrorum co-
aedpere. " dicum el vulg. Is. lectionem revocavimus.
s Quesn., pott baplhmum quoquechrismath et 1 Quesn. omisit minhtrosaltarh vel, ac dein scri-
ccelestisregni participesfieri. Codicumet vulg. lectio- psit tymbolacelebrare, qumvulguseompelaliaconvivia
nem recepimus. Nostrorum codicum concordem lectionera
h Uunc canonem omisit codex Oxon. et cuin eo appellat. recepimus. Concinit etiam vulg. Is , in quo solum
Quesoellus; idque eade causa accidisse putat, quia pro commhsalia legitur commensalia.
(ul in postilla marginali nolavit) usui RomanmEccle- m Vulg. Is., sed vhitatores, id est, qui circumeant
*iwcontrarius. Verumbic canon non solum legitur in conslilui.Cod.Veron. 55, retenta leclionelexlus post
Gratco et aliis versionibus, verum etiam in Isidoria- circumeantaddil, pro salule plebisab ephcopocivilati»
Oa, quaea nostro collectore recepta fuit. ld paiet ex constitui. Posl pauca Quesn., Qtiiautemante hmcor-
"W5 APPENDIX AD S. LEQNIS MAQtft 6pgR*. 72i
secundum regulas, 444 Alexandriaequidem episco- A VI. De Maximo cynico philosopho et lotius id
pus * eas tanlum quae sunt in jEgypto gubernet; discijdinationis e]us s doctrina, 445 quae Conslan-
Orientis autem episcopi soliusOrientis curam gerant, linopoli orta est, statutum est, ut neque Maxirous
scrvatis honoribus primatus Ecclesiae Antiocbenae, esse, nec fuisse imputetur episcopus; neque qui ab
qui in regulis synodi Nicaenaeconlinenlur. eo ordinati sunt, qualemcunqtiegradurn clericatus
III. Sed et Asbnae dicecesis episcopi ea quaesunt obtineant, omnibns scilicet quae circa eum, vel ab
in Asia et ad Asiaham tantummodo dioecesim perti- eo gesta sunt in irrilum h devocatis. Nomina vcro
nenl b gubernenl; Ponti autem episcopi Ponlicae episcoporum haecsunt : Nectarius Constantinopoliia-
tantummodo dioeeesishabeant curam; Thraciaevero nus, TimotheusAlexandrim, > Dorolheus ab Oxiringo',
ipsius tantummodo thraciae. Gyrillus Jerototymitanus, i Gelasius Cmsariensh, Ma-
IV.c Non invitatos episcopos ultra dicecesim non cer Jericonlinus, Oionysius Diospolitanus, Prhciamit
debere accedere super ordinandis aliquibus vel qui- Nicopolitanttt, Saturninns Sebastenus, Rufus Scylho-
busmnque disponendis ecclesiasticiscausis, servata polilanus, Auxenlius Ascalonila, k ALlianusJamnien-
regula quae ascripia est de unaquaque dioecesi.Ma- sis, Zeno Tyrius, Paulus Sydoniensh, Nestoritis a
oifestumest enim quod per singulas quasque provin- Plolomaide, Philipput Damatcenus, Baracus Panea-
cias d synodus adrainistrare debeat et gubernare " densis, TimotheusBerythius, 446 Basilides a Biblo,
orania, secunduin ea quaesunt in Nicaeadeflnita. Ec- MochimusAradensis, et cmtericentum triginia >.
clesias autem Dei quaesunt in barbaricis • gentibus
lonstiiulae, regi et administrari oportet secundum CAPITULUMLXII.
tinsneludinemquseaPatribusobtinuisse dignoscitnr. "
V. Consianiinopolitanaeautem civil.ilis episcopum Incipit concilittmTelense super traclatqriam sanctt
Siricii papmurbis Roma per Africam.
f op-n-teihabere primatus honorem post Romanum
episcopum, propter quod sit nova Roma Post consulatumn gloriosissimi Honoriixi et Con-
nem tertium ex thuaneo codice a nobis receptum 1 Qui cum titainft suprascWpft»numerum cenlum
jungunt CIUIIs ecundo, quartuin vero secant in duos: quinquagintqeviscoporumimplent, QUESNELLUS. t,,
nam ad vi-rbaNoninvitgius sjgnanl canonem III, ad Dllloc coi.iciliiiiii, seu potius concilji fragiiien,luni
illa vero Eectesidsautem notant canonem IV. cum sequenti Siricii episio|a, haclenus inventuni est
» Cod. Vjnd, e.i vulg. Is., eaqute sunt, etc. Veron. in solis mss. colitctionibus Gallicanis, nimiruni in
55,b eat, e<p<^t in dZgyptoaddit Ecclesias. celebri Corbeiensi, in Fossatensi, in codicihus hujus
Sic nostri codd. cuni vulg. Is. Apud Quesn., pro- nostra; colleclitmis, in exeroploCqlbertino 5568, .tibi
tutent. bis invenitur; in Vat. 5S27, in Regio Parisiensi qiron.
* Ita cpdd, Vind. "Bt, Veron.Sic porro Quesn., Non tlaiii S.. Pelri Pictaviepsisf in mss. addiliontim Isi-
inuifaftfsenini e-piscopusullra dixctsim nondtbet acct- doii, quale est Vai. 1540, quae oiiines siitit collecijo-
dere;sjc deiri omittu quibuscunque,et pro servata ba- ,[J nes originis Gallicanae, ut in Tractaiu suis locis
he\ satva. Vulg. Is,, Non invitati episcopi... non de- ostendimus. ^Eneas Parisiensis jn IIlj».adversus Grae-
frenf,etc. . „, t cos c. 102, t. lSpicil, Achef.j pag. 155, ex sequenli
4 C"d. Yeron. et vulg. ls. cum Graecoaddunt pro- Siricii epistola, quaih in Gallicano codice nactus est,
tinciaCis.., longum lestimonium reciiat. Codex capituli Veronen-
.« Qu^Sli.,reyionibus; ac mox pmittU.regi.. Scri- sis 59, qui vetustissimam canoiium abbrevialinnein
psinius gentibuscuni Vind. el vulg, ls. Adjeciniusau- evhihet, e Gallicanis fonlibus hujus concilii seu frag-
leqi regi, omnibus nosiris mss. et vulg. suffra^an- menli compendiumpr;rfen. Discrepat in roanuscri-
tihus,.. , , . , piis Itujus cnncilii inscriptio. Codextbuaneus nostne
I Cftd.Yiud., hqbeal honoth primatttmposl Roma- colleclionis TeleptenseappeUat: quod iiero legilur in
num episcopum,propter quod Urbs ipsasil. ms. Rcgio olim S. Petri Pictaviensis teste Biluzio in
s Cpdd. YJBd,.$t Yeron. delent docfriiw. Nec in Dissert. de ConcitioTeleptensi inserta post libros de
Grajcfl.minlein a,ut in aUis versionibus aliquid si- ConcordiaPetri de Marca, edit. Parisiensis anni 1714,
mil^.rpperiiur; ac probabile..estob errorem lectioni col. 1544. ln abbreviaiione quoqne vetustissimi co-
lottu* ipduciptinatiq,nh tjyt ad seusnm perficienduth dicis Verqn. 59 idem nomeo depreheuditiir num. 40,
arhjlrio ijbrarii, addLtani fnisse vocem doctrina, vel Ex Synodo Teleplense.Codex perantjquus Lucensis
in vulg. Is. propfer docirinam. Corrigenduin videttif eamdem canonum abbreviationem continens, qui
tota.ipdttcivlinationt ejus, vcl ob tolam indhciplina- primais quorumdam nominum litteras identidero ne-
tiohtm ijus. gligit. titulum sic exhibet apud P. Mansi tqm. II:
hJja cpM. Vind_.ac Thuan. Vu|g.Is,, revoeath, Supplenien. Concil., pag.urbe 252, ExSynodq Leptense
Qne$n,„4$4iictis. Sequeiifia episcoporujii. noiniua in U ubi de Leptimio Byxacii suspicandtira non est;
-tift^-4^ero.n. nqn lejguntur. Quesnel- ne<|ue enim Lepfense, sed Leptimmnse scribehdum
noatfis^vcmjd-
lus in CQM. Tbua^, et 0%on, iJIaiiiyeyiit. , fuisset. Retinuimus vero lectionem a Quesnello e.di-
, j,Iia wfl. tliuan.,,j:pii(3nente.,yulg., Is. aliisque! tam e ms. Oxon., quippe quam coroprobant duo
versibnijbus. Quesu. cum coil. Oxon., Dotolheusex exemplaria Vindebonensia hujus collectionis. Con-
Corim%iif..'>,--. ...,.• ,•.<> firraatur etiam duobus mss. collegii Soc. Jesu a P.
i CwL Ih^^fQqlatjut; vu.lg.,,Js., Talass\us, At Hafduiuo
Gelasiun>hfiClenipore finsse episcopumCaesariensetiij
praeter alios codd. ls. H^rduinns profert Leontiura »Sic cod. Thuan., pnsteaCotbert., apud Goustan-
lib. i contra fteslonuni et Euiychem, ac Theodoretum liura loco citaio pag. 649. Vind. omittit Honorii, at
lib. xv, C, %, Dein yulg. Is. perperain, Prhcianus xi retinet. Cod. Vai. 1540 concinii. Quesnelhis, glo-
Sebastensit, Saturninus Scythopotilanut, Rufus Nico- ribshsimorum Augustorumsecundus Honorii xi ef Conslantiivi
Meliuscodd.Thuun, et Qxon., ul ex subscri- kal. Martii : perperain;, enim Consianiii
politanut. Honorii notandus
ptiouibus versiyjiis priscae inferius patebit. consulatus cum undecimo fuerat;
k Ita cod. Thuan. et vulg. Is. cum aliis versionibus. ac praelerea Constantius an. 417 nondum Augustus
fiuesuellus, Ebanut, maie. fuit.
 ^ CODEX CANONUMECCLES. ET
721 CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 722
tem qui antehac ordinati sunt, niliil agere sine con-.
i- A I et II, ad Galaias, ad Eptiesios, ad Philippenses, ad
scientia episcopi civitatis. Sirailiter etiam presbyteri
ri Colossenses, ad Tliessalonicenses I et II, ad Timo-
nibil sine praeceptoet consilio episcopi agant. theum I et II, ad Titum, ad Pbilemonera, ad He-
LYIII. Non oportet oblaliones in doraibns ab epi- i- braeos ». i Finit concilium Laodiciac Phrygiae Pa-
scopis vel presbyteris fieri. calianae.
L!X. Non oportet psalmos ab idiotis compositos
et vulgares in Ecclesiis dici, neque libros qui sunt >S,
Tt 443 CAPITULUMLXI.
--»»»
exlra canonem legere, 442 "isi solos canonicos )S k Incipiunt Regulaesive Definitiones
novi ac veteris Teslamenti. * Quae autem oporieatit expositm ab tpi-
stopis CL qui in unum Constantinopolim convene-
legi, et in auctoritaiera recipi, haecsunt: Genesis [s runt, quando ordinalus esl R. Nectarius ephcopus;
mundi, Exodus ^Egypti, Leviticus , Numeri, Deule- , quorum nomina et provincimin Grmcocontinentur;
sub Theodosioprincipe
ronomium, JcsuNave, Judicum, Ruth, Regnorum n
iibrilV, Paralipomenon,b id est, Abreliclorum libri II,
I, CAN.1. Non spernendam esse fidem Patrum tre-
c Esdrae duo, liber Psalmorura CL, Proverbia Salo- i- centorura decem et octo, qui in Nicxam Bithyniae
monis, Ecclcsiastes, Cantica Canticorum, Job, Hes- i- convenerunt; sed raanere eam ratam oportet, et,
ter, d duodecim Prophetac, id est, Oseae, Amos, ;, B
] anathematizari omnem haeresira, specialiter autera
Joel, Abdias, Jonas, Micbeas, Nahum, Abacuch, So-<- Eunotnianorura, > qui Laline sine lege dicunlur; et
phonias, Aggaeus, Zacharias, e Angelus Malachi, i, Arianorum, sive Eudoxianorum, et Semiarianorum,
1 item Esaias, Hieremias, Ezecbiel, Daniel. e Novi i nec non Pneumatomachorum, id est, qui contra Spi-
Testamenli Evangelia quatuor, secundum Matthaeum, i, ritum sanclum pugnant; m Photinianorum, et Sabel-
secundum Marcum, secundum Lucani, secundumn lianorum, et Apollinaristarum.
Joannem; Acius Aposlolorum, h epistolae canonicse e II. Episcopi qui n super dioecesim sunt, ad Eccle-
septem, Petri duac, Jacobi ima, Joannis tres, Judae e sias quae extra terminos eorum sunt non accedant,
una; epislolae Pauli XIV,ad Romanos, ad Corinthioss neque confundant et permisceant Ecclesias, ° sed
dtnaft sunt, nilid agert sine conscientia civitath; acc censes, decima el undecima ad Timotheum, duodecima
oinisit reliqua. Veram integramque lectionem, quam1 ad THum, decimatertia ad Philemonem, decimaquarla
ille ex vulg. Is. et cod. Tlmaneo rejecit in margi- ad Hebrwos.
tiem, nos cum nostris codicibus restituimns. > ln ms. Veron. 55
a Quesnellus omisit sequenlem c.iialnguro Scriptu- Hic conctudi debetcanonadditur Apocatypsis Joannh.
ecclesiaslicus.Expticil.
rarum, hancque notationem snbjecit: ln aliis versio- i Hanc clausularo ex ms. Vind. subjecimus.
nibus (scribendum fuerat in vulgatis editionibus Isid.)) G
i t Hic titulus in Vind. ms. legitur... Quesnellus
et eliamin Grmco sequilur caiatogus librorum veteriss Imnc alium praetulil: Ganonesconcilii Constanlinopo-
et novi Testamenti, qui deesl in utroque ms. codice,, litani a 150 ephcoph, quando B. Nectarius eidem ttrbi
nimiruni in Thuaneo et Oxoniensi hujtts collectionis,, est ordinatus ephcopus, sub primo Tlteodosio piissimo
quos ipse consiiluit. At eum reperiraus in praestan- Augusto. Horum canonum versio est illa quac, ab Isi-
lissimo cod. Yind. ejusdetii collectionis, ac praetereai doro recepta,.Isidoriana vocatur. Hanc eoruradera
in duobus aliis Vat. 1542 et Veron. 55, qiii Isidoria- canonum versionem reperimus in ms. Veion. 55,
nam versionem siroiliter exhibent. Hinc iste catalo- cum hoc tilulo : lncipiunt statttta seu definitionessy-
gus ab auctore hujiis interpreiaiionis omissus noni nodt Conslantinopolilana ephcoporum150, quando or-
fuit, ac proinde duo illi codices Thuan. et Oxon.,, dinalus est B. Neclarius.
t)UiLaoditenos canones ex eadem versione stimpse- 1 Vulg. Isid. addunt cum Graecosive Anomaorum,
runt, dura hoc catalogo cnrent, imperfecti sunt. huicque voci respondent seqiiChlia, qui Latine sine
bVind., id est Abraheliclorum, mendose : cor- tege dicunlur. Dein voces sttieEudoxianorum desunt
rex mus ex ms. Veron. Vulg. lsid. ei Vat. has duas5 in ms. Vind.
voces ignorant. m Codd. Veron. 55 et Is., concinentes cnm
o lta vulg. Is. cum Graeco.Alii nostri codd. omit- Gracco,et Sabellianotum, vulg. et Mttrcellianorum,et Pho-
tunt duo.
d Sic cod. Yind. cum vulg. Is. In Vat. deest duo- tinianorum, kl Apollinarhtarum. Vind. post nomen
Apollinarhtarum addit ef Marcellianorum, et Mani-
decim, et id est. Veron., duodttim prophetarumlibri,, chmorttm,et omnium qui a sana doclrina et Ecclesia
id ett, etc. In Graeco vulgato nomina prophetarumi j) j catholicadhcedunt.
n
duodecim desiderantur.
e Ita cod. Vind. In mss. Vat. et Veron., Aggwus,, ultra.Vind.cum vulg. Is., txtra. Veron. 55cum Oxon.,
Malachias; itatamen ut in Vat. Aggaeusantea ilerumi ° In mss. hujus collectionis varia est canonum par-
legalur, in Veron. autem omittatur. Vulg. Is. hic: titio. Vind. dividit in canones xi, ac propterea hic
habet tantum Malachias, et stipra Aggaus. notat can. III; dein ad vocem Orienth canoncm IV,
f Veron., Itemlibri qualuor, Esaias, elc. ad illa Sed et Asianm can. V, Ponti autem can. VI,
s Idem Veron., Item novi Tesiamenli. Vulg. Is.,, Thracim vero can. VII, JVoninvitatos can. VIU, Ec-
Novi autem Testamenli. clesias autem can. Conslantinopolitanmcan. X,
h Vind., caiholicm ephtolm canonicm Ptlri, etc. De Maximocan. XI.IX, CodexOxon. quem Quesnellus
Vulg. Is., Ephtolm catholicm stpttm. Codices Veron. seculus est, tres tantum canones partiiur. Sub se-
et Vat. praetuliraus; ordinem vero codicis Vind. re- cundo enim canone Ephcopi quintum a nobis rece-
tinuimus. In Vai. alius ordo legitur, ut in Graecoett ptum complectitur, quod Dionysianaeversionis pro-
vulg. Is. Jacobi I, Petri dum, Joannis tres , Judm una. prium est. Amplexi sumus sex canonum divisioneni
Idipsum secunda manu etiam in ms. Veron., quii quam praebuit codex ras. Thuaneus hujus colleciio-
postea hac ratione Pauli epistolas recenset. Ad Ro- nis. Totidem enim canones alii codices Isidoiianain
manosl, secunda et teriia ad Corinthios,,quarla ad( interpretationem praeferenles distinguunt: uti Ve-
Galatas, quinla ad Ephesios, sexta ad Philippenses,, ron. 55 et vulg. ls., cum quibus Ferrandus co.ici-
teptima ait Colossenses,ottava et nqna ad Thessaloni- • nit, Hi autem m eo solum discrepant,
^uod eam>-
727 APPENDIX AD S. LEONISMAGNlOPERA. . 728
tuta; scriptum est enim : State ei tenele traditionet A gulum militiaesaecularis habuerit, ad clerum admitli
nostrat sive per verbnmsive per ephtolam(II Thess. i, non debet.
14). lllud certe debet mentem vestram, dilectissimi IV. Ut mulierera >, id est, viduam clericus non du-
fratres, vehementius excutere, ul ab omni labe sae- cat uxorem.
culi istius immunes » ad Dei conspectiim securique 450 V. Ut is qui laicus viduam duxerit, non ad-
veniamus. Non enim erimus immunes, b qui praesu- mitlatur ad clerum.
mus plebibus, cum scriptum sit : 449 C«i multum VI. Utdealiena Ecclesiaordinare clericum nullus
eredilum [uerit, plus ab todem requirilur (Luc. xn, 48). usurpet.
Ergo quoniam non pro nobis tantum, sed et pro po- VII. Ut abjeclum clericum alia Ecclesia non ad-
pulo credito cogirour c praestare rationem, populum mittat.
disciplina deilica humilem erudire debemus. Exstite- VIII. Ut venientes a Novatianis vel Moniensibus,
runt enim nonnulli qui, statuta majorum d non te- per manus impositionem suscipiantur, i ex eo quod
nentes, castitatem Ecclesiaesua praesumptioneviola- rehaptizant.
runl, voluntatem populi sequentes, et Dei judicium IX. ftaeterea, quod dignum et ptidicum esl et lio-
non timentes. Ergo ne pari more silentio connivere nestum suademus, ut sacerdotes et levitae cum uxo-
atque adhibere consensum talibus videamur, unde B ribus suis non coeant, quia l in ministerio ministri
geheiinaepoenaspossimus incurrere, dicente Domino: quotidianis necessitatibus occupantur; ad Corinlhios
e Videbasfurem, cwrrebascum eo , et cumadulterh enim Paulus sic scribit, dicens : Abstinetevos ut va-
portionem tuam pov.ebas(Psal. xciv, 18); haec siint cetis orationi (I Cor. vn, 5). Si ergo abstinenlia laicis
quaedeinceps ' intuitu divini judicii onraes calholi- imperatur, ut possint deprecantes audiri, quanto ma-
cos episcoposexpedit custodire. gis sacerdos > utique oroni momento paratus esse
Primum, ut extra conscientiam sedis apostolicae, debel miinditiaepuritate securus , ne aut sacrificitira
s hoc est primatis, nemo audeat ordinare; integrum offeral, aut baptizare cogatur? Qui si carnali concu-
enim judicium estquod plurimorum sententia h con- piscentiacontaminatusfuerit, quid faciet?excusabit?.
secfatur. quo pudore,m qua raenle usurpabit? qua conscientia ?
II. Ne unus episcopus episcopum ordinare praesu- Quo merito hic exaudiri se credit, cum dictum sit :
mat propter arrogantiam, ne furtivum beneficium Omnia munda mundh; coinquinalis aulem et infi-
praestilum videatur; hoc enim in synodo Nicaena delibus nihil mundum ( Til. i, 15)? Qua de re hortor,
constat esse definituin (Nicwn. c. 4). moneo, rogo, tollatur hoc opprobrium, quod potest
III. Item si quis post remissionem peccatorum cin- jure eliam genlililas accusare. Forte » hdc creditur.

« Val. 5827, anle Dei conspeclum;ac dclet securique.C id est. Ferrandus tit. 5, et Innocentius I in epistola
. bCoust. cum irihus suis codd. et nostro Vat. 1540, ad Viclricinm omittunt etiam viduam. Hinc jure su-
quia prwsumus.Alii, qui et prwsumus. spicatur Couslantius voces id est viduam
* Sic codd. Vind., Vat. 1510, cum aliis vulg. esse, quod e margine irrepsit in texlutn. glossema
Quesnellus cum Vat. 5827, reddere. Dein vocem hu- i Sic antiquiores nostri et omnes Coustaniii codd.
milem, oronibus nosiris mss. et vulg. approbatam,, cum vulg. Conc. Lab., nisi quod in Thuan. est re-
idem Quesnellus praetermisit. Habei vero cuni ali- baptizanlur, in Vat. 5827etin alio Coust. rebaptizent.
quot codicibus dhciptinamVal.ddficam. Scripsimus dhr.i- Verior lectio, quae cencordat cum lextu Innocentii,
plina ddfica cum nostro 5827 ac duobus Colb., exstat in vetusiioribus editionibus posi Merlinum,
nec non antiquo Corb. Cousiantii; ad quos accedit prmter eos quos rebaptizant. Vat. 1540 propler pro
Fossat. et alius Colb. ubi legitur dhciplitia Dei hu- prwter exhibet.
miltm. Alins Cnlb., disciplinamdeificam humiliter. k Ita cum Merlino duo noslri codd. Vind. et Vat.
d Yulg. Concil.ciim uno nostroYat. 1540, contem- 1540 ac ires Constantii. Vulsr.Conc. post Crabbura
nenles. Mox dno Vatt. deleni sua. cumVat. 5827, in minhleriodivino
e Quesn., si videbas.Delevimus cum Vind. aliisque in minhterii quotidianh. P. Coust.quotidianh.Quesn.,
cum uuo Colb., in
coMd.et vulg., in quibus, Furtm videbas, et currt- minhterio, minhterii quolidianh. Melitis et brevius
bas tum eo. apud Inuocentium , quia minhterii quotidiani necessi-
' Cod. Fossai. teste Coustantio delet intuitu divini talibus occupantur. Dein post abslinelevoscod. Oxon.
judieii omnes. adtlit a fornicaiione.
t C»d. Vind.cum duobus Coustantii, hoctst prima- > Solus Quesn. delet uftaue; ac mox pro offerat
ttt. Quesn. omisit hoc esl.et relinuit primates. In vn habel offerre. Post pauca Vat. 5827cura unoCoust.,
Vat. 5c27 et in alio ros. Coust. mendose/teecesfprt- Quid faciei? Quid excusabit?
ma lestatio. Yerior lectin in Thuau. hujus coileclio- m Qtiesn. inserit sacrificabit, vel baplixabit, refra-
ni% in Vat. 1540, in antiquo Corb. aliisque mss. et ganiibus omnibus nostris et Coust. codd. atque aliis
ediiis, /toc esf, primatis. Haevoces addilae fuerunt si- vulgatis; cum quibus dein adjecimus hic, et scripsi-
vea Sircio, siveab Afiicanis, ut hic canon aptaretur mus dictuinsil, ubi ille scriplumsil; etqua de re sub-
Afroruro disciplinae;sicul Innocentius in epislola ad stiiuimus pro quapropler.
Victricium Rnihomagensem eumdem canonem repe- » Voculam hoc cum Coustantii mss. adjecirotis,
tens, uteum Gallicanaedisciplinaeaccommodarel, sic eamque approb.it explicatque lnnocentius inquieus in
exposuit: Primum ut extra conscieniiammtttopoliiani epistola laudata : Sed forie licere hoc credil,quia
nultus audeatotdinare. est. Hujus vocis defeclu aliae voces apud
h lia cura Quesn. cod. Viud. Exemplaria Thuan. scriptum
tptstopi
Quesnellum inserimlur : Forte creditur posse presby-
etVat. 1540, consequitur.Vulg. Concil. et duo mss. terum, vtl potius debert uxorem habere, quia scriptum
apud Coust., consequatur.Rectius Vat. 5827, Corb. est. ld glossemati tribuit Coustantius, nihilque ejus-
et duoColb. confirmatur, uti apud Innocenlium. modi ille in suis, nec non iu uostris mss, etiain hujuii
> Sic nastri ei Coustantii codd. Quesnellus omisit coI|ectionis reperimus.
 7S5 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOL. 748
*
stantii n, vi kalendas Martias, congregato concilio 0 A neit. Cumque traderentur, Privatus notarius dixit :
in ecclesia Appslolorum plebis Telensis, beatus Pa- v Exemplar tractatoriaeepiscopi urbis Romae.
ter 447 primaesedis episcopus Donatianuscivitatiss
Tejciplensis,. ciini resedisset, consedentibus secum n 448 Dileclistimh fratribus et coephcophper Afrieam
Sirieius l.
Januario, Felice, Secundo, Cyrio, Viclore, Secun-t-
diano,b Geta^jEunomio, Maximiano, Donato, Cres- i- Cum in unum plurimi Tratres convenissemus ad
conio, Jocundo, • Soprato, Restituto, Juliano, Maxi- i- . sancti apostnli Petri reliquias, per quem et apusto-
niinq, Romano, * Tertiolo, Micilo, Maximo, Dona- r latus et episcopaius in Christo coepitexordium,mpla-
tiano, Basilio, • Papiniano, Januario, Porphyrio,i, cuerilque propter emergentes plurimas causas, quae
iienjPorpbjjio, Doqato, Jujiano, Tura. Fortunip,, in aliqiiantis nonerant causae, sed crimina, de caetero
Qyilltia^ov^apiop<X^..caateps episcppis., nec non(i solliciludoesset unicuique in Ecclesia curam hujus-
ctiam Vincentioet f Fortunatiario, legalis provinciae e modi habere, sicut apostolus praedicat Paulus (Ephet.
ad
prp,consularis Byzacenum Concilium directjs, f ett v, 27),nialem Deo Ecclesiam exhibendam, non ha-
peiiqjia;.,. ,.,.< ...,,. .,. , , :,, bentem maculamaut rugam, ne per alicujus morbidae
et Fortunatianus dixerunt: Eliam h cum1 > qyis afflatum conscienfia nostra contaminata videre-
jYin^entiys
- B tur. Qua de re meliori consilio id sedit, propter eos
Thus^lrumfuissemqs, sicut mecum recojit roemoria-'
lis auditip vestra, et epistplas sauctaememoriaeSiri- maxime qui in praesenti, valetudine corporis aut
cii sedis apostolicaeepiscopi > dedcratjius recitandas,, fessae aetatis causa minime adesse potuerunt, quo
ex quibus cum unam legeret sanctimonium fr.tlriss perpelua istiusinodi forma serveiur , litteras tales
nostri episcopi Latonii, utrasque nos i nunc referrei dare placuit, non ° quaenova praeceptaaltqua impe-
suggestio.indicat: has recitarj donale. Episcopidixe- reut; sed qtiia ea quae per ignaviam desidiamqua
runji: Recitentur epistolaeyenerabilismemoriaesan- aliquorum neglecta sunt, observari cupiamus, qua
cti Siricii, ut noverimus quid earum textus conti- lamen apostolica P Patrum constitutione sunt consti-

liarduino laudatis, nec non Gallicana collectione> L Corb., cum Thotdrum. Unus Colbert. apud
Fossatensi, apud P. Coustantiumtom. I Epist. Rnm. Coust., eumThiodrum.Oxon., cumTitdre. Vat. 3827,
pont., col. 685, nnt. a, et praestamissimocodice> Cumanle hot dies simul
> Quesn., dedissemut,fuissemut.
Gorbeiensi, in quo legilur : Incipii conciliumTelensimI unaqueearttmrecilata estet4
per trqclatus sancli, etc. Codex Va*.5827 paululiitni tanctimonia fratrh nostri. Secuti sumus Thuan. et
discrepat ••Intipil conciiittmTelenense;cum quo con- nostros codices. Solum Vind. et Vat. 1540 habent
cinit aliud exeraplar Kegium apud Baluzium, quodI C < recitantes pro recitandas. Thuan. vero pro legerel
quondam fuerat arehiepiscopi Itemensis. Tandemi praefertrelegeret. .
codex Vat. 1540 addiliontnn Isid., Incipit concilium i i Ita codd. Thuan., Vind. et Vat. 1340. Apud
Thtltsoense; sed in textu habet plebh Telensis.Anti- Quesn., ulrasque nos afferresuggestioindicavit.Vat.
quaeeditiones Conciliorunvpost Merlinuro praeferunt t 3827, utrasquenos referre suggessislh,et indicatasre-
Tetense. Biniusexatictorilaie card. Baronii emenda- citare. Donatuset cmteiiepitcopi dixetunl, etc.
vit Teleptense,idque in posteriores editiones iransi- k Quidam mss. codd., Exemplum ttatlorim, seu
vit. Verum hujus concilii nomen cum Trecensi ms. tratlurim.
Fcrrandi credimus Zellense, ex qu©, mulaia liiterat > Mss. Vind. Vat. 1340et Merl. cum tribtis codd.
Z in T, scriptum fueril Tetense.Vide hac de re plurai Colb., Fossat.et veteri Corb. addunl -.'divtrtaquamvit.
in Observaiionibus ad dissert. 14 Quesnelli, c»p. 1. Vat. 5827, diverth quamvh. Num bis verbis indica-
HCodex Tliuan. cum m>\ Kegio olini Pictaviensi lur Siricii epistolam ad diversas provincias inissam,
apnd Baluzium,eontilio:.. pltbh Teleptensis.Praetiili- nimirum primuni ad episcopos suburbicarios, qui, ut
mus leciionem mss. Oxon. et utriusque Vind. aci in exordio innuitur, Romanaesynodo adesse non po-
Vat. 1540,' quae cum inscriptione cohaeret. Yettisi terant, dein vero ad alios aiiarum provinciarum,ac
exemplar Cnrb., tontitio 'pltbit Telenth, omissis iu- tandem ad Africanos, ad quos nostrorum codicum
. lermediis vocibus. Vat. 5827et aliud exemplar Re- exemplum Africanaesynodo insertum pertinet?
glum quondam archiepiscopiRemensis, conciliobre- '" iia cum Meriino omnes nosiri tres, el oriines
vit Telenensit. Mox vocem ephtoput adjecimus ex Ceustantii codd., uno Colb. excepto, in quo plaetrtt-
mss. Vind., Thuan. et Val. 5827. Tres autem codd. ijv que. Quesn., placuit ut propter. Coust. nulio codice
Cofb. 5,568; in secnndo hujus synodi exemplo; Vat. allegato, placuitquepropter. ,
5827, et Regius quondam archieprscopi Remensis » Sic omnes iidem codd, et vulg., excepto Quesn.,
male Donatianum Teleptensem vocant episcopum ti- apud quem legilur ; Ui exhibeat Deo Ecclesiamnon
vifSti»Ttlehih:'- habentem,etc; ac mox idem Quesn. tanlum omittit
b Codd.Cofb. et Vai. 5827, Ztta. • contcientia nottra; sicut, etiam post pauca praeterit,
c Unus Colb. et Val. laudatus cum vulg. Concit., quo perpetua htiutmodi (orma tervetur, una cum se-
Sopatto. v . quenti verbo ptaeuit, repugnantibus iisdem mss. et
a Thuan., Ttriolo, Nilito. Vat. 5827, Temolo,Mi- editis.
lito. Vai. 1340, Tertioto, Miciolo. 0 Vat. 3827, ^ua nova. Dein idem cod. et alius
• Vat;3887, Papiano. ......
' ldem ms. Vaf. 3827, Forano. Duo mss. apud Goust. Vat. 1540, cum, mss. Const. et Merlino, Sed ea qum.
praetuiitlectioneroeditionis Conciliorum, sed
Cousiantium, Fortino, Quanliano. quibtit ea. Postea cupiamusscripsimus cura omnibus
s Voces ef reliqua, quas omneset nesiri, ei Balti- ross. et vulg. Solus Quesn., cupimui.
zii.et Coustantii, et vulgati codices praeferuitt,Ques- pCoust. et vulg. Conc, post Merlinum curo Vat.
nelius omisit. Haecautem indicant priraum coilecto-< 1540, ef Patrum. Solus Quesn., tanctione pro con-
rem non transcripsisse integrara synodum, sed post ttitutione. MoxVat. 3827 cum vulg., sicul sert>fu«i
prouemiumcaetera praeteriisse, ul ad Siricii litteras, esf: Sfafe, etc.
quas praecipueexcipiendasduxerat, accederet.
 729 CODEXCANONUMECCLES. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 750
quia scriptum est: Vniut uxoris virum {I Ttm. in, A ta opera sua. Si quis sane inflatus mente carnis suae
d ab bac canonuin rationc voluerit 452 evagari,
2) ? Non permanentem in concupiscenlia 451 Ke"
nerandi dixil, sed propter continenliara fuluram ; sciat se a nostra communioneseclusum et gehennae
neque enim integros non admisit, qui ait: Vellemau- poenas habiliirum. Praeterea misericordia cum judi-
ttm omnts hominessit tsst situt et ego(II Cor. vn, 7). cio esse debet. Talibus enim oportet e labentibus
Et apertius " declarat dicens : Qui auitm in carnt raanum pnrrigere , quaesic currentem non pertrahat
tunt, Deo placere non possunt; vos aulem jam non iu ruinam. Data Romaein concilio episcoporum octo-
etthin catne, ted in tpiritu ( Rom. vin, 8). ginta, sub die octavo idus Januarii, post consulatura
Haecitaque, fratres, si plena vigilantia fuerint ab Arcadii Augusti et Bautonisv. c. consulum.
omnibus observata, cessabit ambitio, dissensio con-
CAPITULUMLXIII.
quiescet, haereseset schisraata nonemergent, locum {
non accipietdiabotus saeviendi, manebitunanimitas, Regttlaformatarum.
iniquitas superata calcabitur, cbarilas spirituali fer- Graccaelementa litterarum numeros etiam expri-
vore flagrabit, pax praedicala labiis cuni voluntate mere, nullusquivel tenuilerGraecisermonis nolitiam
concordabit : pax uiique b Dei noslri Salvaioris, habet, ignorat. Ne igitur in faciendis epislolis cano-
• quam proximus passioni servandam esse praccepit, B nicis quas mos Latinus formatas appellatr, aliqua
et baereditarioeam jure dereliquit, dicens : Pacem fraus falsitalis leraere praesumeretur, hoc a Patribus
mtamdo vobit,pacemrelinquovobis (Joan. xiv, 27). 318 Nicacaecongregatis saluberrirne invenlum est
Et diciura Apostoli: Ul unanimes unum sentientes, et constilutum, ut formatae epistolre hanc calcula-
pertnaneamutin Chtitlo. Nihil per contentionemnobis, tionis seu supputalionis habeant rationem; id est,
tieqneperinanem gloriam vindicanlet ( Philip. n, 2), ut assumantur in supputatione s primum Grascaele-
« non hominibus, sed Deo Salvalori nostro placea- menta Palris, et Filii 453, el Spirilus sanctih nrA,
mus. His praeceplisomnibus si fideliter voluerimus quaeelementa octogenarium, quadringentesimum, et
obedire, custodiet Dominus corpora nostra etani- primum signiflcant numeros ; Pelri quoque apostoli
masnoslras in die qua redditurus esl unicuiquejux- prima littera, id est n, qui numerus octoginta signi-
a Quesn. addit alibi, nullis noslris codd. aut vulg. litani ephcopi. Ex his duo consequuntur : 1* hanc
suffragantibus. fnrmataro Atlico Constantinopolitanoin omnibushis
b Vaf. 5827cnm aliis vulg., Det nosfri, quam Sal- codicibus et collectionibiis tribui; 2° hujus scriben-
tator ipsejam proximvt passioni et hmreditariam daeoccasionem praeferri Nicaenorumcanonum exem-
nobisiure dereliquit. quod cutii Atticus ad Africanos, qui illud pe-
c Vulg. Conc. et Cousl. cuin aliqnot codd., nec plum, lierant, direxit, ipsuni sua authenlica subscriplione
hominibus; ac dein, secundum opera sua. C munivit. Confer quae hac de re auimadvertiinus in
d Vat. 5827, a canonicisraiionibus. Vulg. Conc et Traclaiu loco ciiato. Cum porro harum diversoeori-
Coust. cum aliis codd., ab hac canonisratione. colleciionum concordia hoc documenlum inter
6 Quesn. addit nos; delevimuscuro nostrismss. ct ginisLatinos viilg.ilum evincit, lum vero earum anliqui-
vulgalis. Mox duo Vatt. et vulg., qui sic currentem tas, quaelsidori actatemmulto exsuperat, Isidoriana:
non pertrahant. suspiciunem prorsus excludii. Quod si
f Haecforimtarum regula non solum in mss. hu- imposturac
impostura credatur, hanc formatarum regulam vel
jus collectionis, vernm etiaro in aliis aliarum lum Nicaenis Patribus, vel Attico Coustaniinnpolilano
velustiorum tum recentiorumcolleclionuroinserta le- Iribuere, Laiinique poiiusquam Graeciauctoris fetus
gitur. Tres vetustiores collecliones halicacVal. Re- eadem judicetur : certurolamen est ipsam in forma-
ginae1997, Lucensis 88 et Vat. 1342 eam praeferunt tis scribendis usu firisse recepiaro, ut videre est in-
post conciliuroCarthaginense anni 419. inquo primi ter caeteros apud Reginonero lib. i de Ecclesiasticis
canones 35 CodicisAfricanicuro lectionibus peculia- disciplinis, c. 438 et 459, ubi duaeepistolae formatae
ribus disiinguuniur in canones XL.Ibi autem sine refentntur, altera Ratlibxli Trevirensis ad Roiber-
ullo tiiulo exhibelur in line postea verba : Edidiea- tum Metensein, altera DadonisWirdunensis ad Ra-
nonestanctorttmPatrum olographa manu et subscrip- thbnduin Trevirensem. Aliam ejusmodi epistolam
tos a me. Amen: qttaeAitici Constanlinopoliiani epi- Liuiadi Vincensisad Wenilonem Rothomagenserare-
scopisubscriptionem esse Nicaeniscanonibusabs se perimus in cod. Yat. 650, pag. 1. in primo quoque
ad Africanostransmissis subjeciam, ut hujus exem- folioms. Vat. Reginac 1997 duas alias similes epi-
pli aufirraav flrmaret, conjecimus in Tractaiu de rv stolas nacli siimus.
Colleciionibusparl. n, c. 5, § 8 , n. 8. In mss. vero B Codd. Colbert., qui antea Thuaneus fuerat,
addiiiouum Dionysii Nicaenis canonibus subditur apud Justellum t. I Bibliolh. canouicae,pag. 442,
cum litulo : Indpit quemudmodumformatafieri de- Vat. Reginae,et vuig. Isid., prima.
beat.Et post brevem annotationem de concilioNican- b Sic noster codex Vindeb. Concinit vulg. ls., hoe
no seqnilur : Et alia tnanu : Atticus ephcopus Eccle- est IITA. Quesnellus solam litteram Graecamn in
tim Consiantinopolilanmdixil: Edidi canonessancto- textu expressit, adjecitque numerum 481. Iu
rum Pattum ologtapha manua me subscriptos.Amen. mss. Vat. Keginae,Yat. 1512 et Colbert., aliae sub-
Tum subjiciltir formata : Graca elemenla, clc. Ea- stiiuunliirGraecaelitterae quibus alii numeri designan-
dero raiione post Nicaenosilem canones eadem for- tur, id est IIOcA,qua elementa octogenarium,septua-
mata describiiur in collectione Vat. 1542, in qua ea- gesimum, ducentesimum, el primumsignificantnume-
dem poslea, ut diximus, repetitur post concilium ros. Sed minus recte; nam litterae nocA Patris, Fifii,
Carihagiuense anni 419. Tandem in codicibus non et Spiritus sancti, elementa non exhibent. Juslellus
solum Isidorianis, ex quibus ipsam formatam Merli- has litteras emendandas credidit sic rrrnA; sed tum
nus edidit, verum etiam in mss. collectinnis Hisp.i- numeri nou respondenl, uti respondent litteris
nicae, ex quibus illam Isidorus exscripsit, in fine nocA. Nostra vero leclio, quam omnes quidem for-
conciliorumGraecorumproponitur cap. 11 cum hac malae episiolae not. 1 indicataereceperunt, cura nu-
Juscriptione: Ephtola formata Attici Vonttantinopo- meris in lextu expressis concordat.
Hi APPENDIX AD S. LliONIS MAGNlOPERA -,-.)
fica,t:. Cjus qui scfibit,epi^cppi priroa liltcra , cui,A qui fuit primitiae eleclionis Dominin apostolonim
8C(|5J^tur,secuni4?..litter%,accipientis fertia liltera. primus, cui et primo Deus Pater ^jljum revejavii,
Civi^lis,quoquedie qua scribitur,,quarta, et indictip- cui et Christus coinpetenter beatitudinem con(uIit,
a
nhjifljjaBqqniiuq.i^.terapoi;^ fuej-it, i^em qui fuc- qui et yocatust est et electus, e.t conviya Doroipi
rit.^jimerns^as^uip^ur; atqpq <iiisoroo\bus lj!.teris et conies en*ectus, lanquapi bonus et probatissirous
Graacjs%a[$%<ut #ximus, uumerps.exprim^nt, in dispipulus,qui obscuriorero mundi plagam occidentis
uijuiiib duc^is, unapi, quaccunque iuerit, sumroam (velut omnium pqtenlior) illuminarepraeceptus esi,
epistola teneat. Hanc qui syscjpit, omni cum caule- quiqufs^t iutegre potnjt jmplere preecepmm. Sed
la requirat expressam. c Addat praeterea separatim quousque^ sermonem protraho, refugiens indicare
in epistola etiara nonagenariura 454 et uonum nu- quod iriste est, quod quidem necesse cst, licet tarde,
merum.qui secundum Graeca elementa signilicant prqferre? 0i,Qdenique ips^,Pelrjis^quj prq immensa
AMHN d. e Exvticiunt canones. charitate quam erga omnes homines gerebnt, palam
cum orani fiducia (adversante etiam tyranno lotiu.s
CAPITULUMLXIV.
bonum praedicare non destitit, et Kegemom-
' EpistolaCtementispapa adS. Jacobum apottolum mundij nium saeculorura. per orjjem terrae,et usqjie ad ip^
frairem Domini. B sius Romanae urbis hujus, nolitiara, ut eliam ipsa
455 CLEMENS JACOBO S domino cl episcopoepiscopo- i
rtim, regenti llebraeoriimsanctatoEeelesiamHiero- salvaretur, invexit; bic, inquam, pro pietate pa-
solymis, sed,h ei orones Ecclesias quae ubique Dei tiendo volens praesentem;vitarafinivit. |n ipsis autem
prpvidcnt.ialumlalaesunl, cum presbyieris etdiaco- diebus quibus vitaefineni sibi imminere praesensit,iq
et caeteris omnibus fratribus. Pax tibi sit conventu fratrum positus, apprebensa manu raea,
•nibus,
semper.
repente consurgens, in auribus totius ecclesiaehaea
Nolnni tibi facio, domine, quia Simon >, qui verae prplulit verba : 'Audite me, fratres et conservi mei.
fidei meriio et jntegrae praedicaiionisobtentu, fun- Qupniatii, sicut edoctus sum ab eo qui niis.il,me, Do-
damentum esse Ecclesiae definitus.est, qua decausa mino et magistro mep Jesu Chrisio, dies mortis meaa
ctiam Domini ore divino cognominalus est Petrus, instat, Clemeniem hunc episcopum vobis ordino, cui

" Coidd. Yat. Reginaeel Colb., eorumdemqui fue- lianae interpretationis, qua hanc clausulam ad finem
rit numerus. collectionis; indicandum appositam vendiial, inaui-
h Sic omnes nostri et Justelli codices. Quesnellus, talem, noslfaequeexplicationis probabilitatem multo
collectis. Mox in ras. Yind. post qumtunqueaddilur evidenlius perspicies.
collecta. Dein pro expressamvulg. lsid., expresse. ' Tametsi liaec epistola in ras. Oxoniensi bujus
.« Mss. Vat. Beg., Colb. el Vat. 5845, cum caeteris collectionis desiderelur, eaque de causa a Quesnello
addiiionum Dioiiysu : Addat q & praterea separalim: C omissa fuerit, nihilo tamen miiius cum eadem lega-
meiius, nam hae Graecaelitterae referunt uumerum tur in aliis oinnibus et vetustioribus, et exaclioribtis
xcix. ejusdem collectionis ezemplaribus, Thuaneo, uiro-
.« lidero codices subjiciunt numeros his Graecislit- que Vindebonensi, Trecopithaeauo, dqobtis Bellova-
teris respondenies i, XL, vm, L. censibus, eic, cumque praeterea allegelur in labula
« Has duas voces Quesnellus titulo hujus capitis capitulorum, quae primaevaeoriginis indicium esse
praelixit,et in notatione quam inseruimus nostraenot. solel; nibil dubitandum quin Imc capul ad eamdem
14 (nodtscof.5J7,u.a) in tabulam capitum hujus col- collectionem pertineat. Suppositilia quidem haee
lectioniSjhisverbis.easpftctunicanones,finemcollectio- episiola est, ut plures erudiii manifestissimc de-
nisindicaripuiavit.Athaecclausulatumincod.Viadeb. monstraruni. At cum Rufino interprete ediia fuerit
tuminTbuanen, ipso Quesnello ibidem fatente, ei ite- ac ita invaluerit praeserlimin Galljs, ut laudetur in
rum«onfirmantedissert.l2, c.2, post regulamforma- synodo Vasensi anni 442, ean. 6, non solum in no-
larumsubjicitur. Hi&autemvocibusinnuiiur fraiscano- stra, verura etiam in aliis antiquis Gallicaniscodici-
nuraNic*norura,qui ab AilicoCouslantinopoIiianoad bus recepta legitur. Nonnulli dubitim insperserant
Africanpsiransmissi, auihentica ipsius Atticisuhscri- de Rufino, num hujus supposititii doeumenti auctor
piione etdmc forraatarum regula firmaii inerant,utex exsiiierit. At Graecustextus, quiaCotelerio iiivenius
not)4 (nobhcol. 729,». f) intelligere licet. Ipsi ca- et impressus fuit, ipsum docuroenlum apud Graecos
nones ex ycrsione Philonis et Evaristi ab Atlico confictum suadet. Solum RuQnus more suo in ver-
lfaBsmissa*v,t;Subscri|)UoAtiici prauiiHendi fuerant. sione liberius excurrit, ut ex coliatione cum Graeco
fpnuat», quam. baic clajisubi exciperet. At cum ii- j) quicunque VoJueril intelliget- Praeter codicem ms.
deui cauones a nofctro colleciore vx alia versione Virid. hujus collectionis, ires alti nobis suffragati
exbibiti fuissent cap, 1, hic oinitiendos credidit; sunt, unus Labbei,el alter Justelli, quorura varian-
qmissaque pariter subscriplione Attici, quara codi- tes notataa sunt in margine edilioni&_Conciliorura;
ces additionum Dionysitaliiqueantiquissimarum col- tertius vero collegil Parisiensis Societatis Jesu, quo
leetionuiii itoi. 1 laudati nobis conservarunt, solami Harduinus in notis usus est. Eadein epislola etiam
formqlamcumclausulaeatpftciunJcanonesad nos Irans- legilur iu pervetusta colleciione Italica quaecontine-
mitil. Caeterum.cumin nostra collectione praeierca- tur in mss. Barberino 28S8 et Vat. 1542.
nones.coneiUriltum describantur. eliam plures consti- s Ua nostftr codex Vind. VulgatiConcil., (rofrt Do-
tutiones Roroanorum pontificum; si collector hac tnini. Graecusteatus apudiCoieterium pro discrimiue
clausula toliits colleclionis Iutem indieare voluisset,, codicum utramque lectionem exhibet.
scribendum ipsi fuerat cohaerenter cum inscriptione, bCod. Vind., et omnibus Ecclesut. Vulgatam le-
quara colleciioni praetixit: Expticiunl canuneseccle- ciionem cum Graecoconcinentem haud iramuiandara
tiattici et constituta sedis apostolicw. Lege not. 1 in putavimus., '
cap. C7 (Col,.745, H. a), ex qua cum ipsasS. Leinisi > Vulg. inserunt Pettus. Delevimusauctoritate ms.
epistolas cum caeterisquacsubjiciemus capitibus adI Harduiniani, cum et in Graecobaecvpx desit.
hanc collectionem peitinere iniellexeris, Quesnel- i Ita codd, Vind. et Hard. In vulg., pati.
 753 CODEX CANONUMECCLES. ET CONSTlTUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 734
soli ineae praedicaiionis et doctrinse catbedrami A J Quis non etiam parvi sensijs intelligat, quod istud est
(Consiit. vu, 46) trado : qui milti ab initio usque ini tempus in quo operam luatn Christus requirit? Tota
fiiieincomes in omnibus fuit, el per hoc veritatem to-- igilur mente in praesenti, necessitate praebe operam
litis meaepraedicationisagnovit; qui in omnibus ten- luam, et auxilium in praeliis exhibe 457 reSi °P-
laiionibus meis socius exslitit, fideliter perseverans;; timp, remunerationes inagniticas post victoriam red-
quem prae caeferisexpertus sum Deum colenlem, ho- dituro. Libenter ergo suscipe episcopatus officiura,
mines diligentein, castum, discendi sludiis dedilum,, eo maxiroe quotl ecclesiasticas dispositiones a me
sobrium, benignura, justum, patientem, et scienieroi probabiliter didicisti, ut salus eorum qui per nos
ferre nonnuUerum (e.tiam ex bis qui in verbo Deii confugerunt ad Deum, neq,uaquam vacillet. Verum-
instruunlur)-injurias. Propter quod ipsi tradq a Do- tamen et breviter te de ipsius dispensationis ordino
miqo inilii traditam poiestaieni ligandi et solvendi;; coram omnibus commpnere necessarium c duco.
ut deomoibus quihuscunque 456 decreverit in ter- Te quidem oportet irreprehei)sibiliier vivere et
ris, hoc decretum sit et in ccelis. Ligabit eitjm quodl sumrao studio niti ut omnes vitae hujus occupationes
oporlql Ugari, el splvet quod expedit solvi, lanquamI abjicias, ne fide jussor exis^as, n<padyocatus Iitiura
qui ad liquidum Ecclesiae reguiam noverit. Ipsumi fias, nevein ulla aliqua occupatione prorsus invenia-
ergo audite, scientes quia quicunque contristaveriti B I ris mundialjs pegotii pccasinne perplexus. Neque
doctoreni veritatis, peccat in CItristum,.et Patremi enim judicem aut cognitoremsaeculariuin negotiorum
oronium exacerbat Deum, propter quod et vita ca- hodie te ordinare vult Cbristus, titi ne praefocatus
refait. Ipsum autem qui praeestcaeteris, oportet raedicii praesentibushominura cuijs, non possis yerbo Dei va
vicem agere, et non feraebestiae furore commoveri. care, et secundum veritatis regulam secernere bonos
Haeceo dicente, ego procidens ad pedes ejus, roga- a malis. Ista namque cpera, quae tibi roinus congrue-
bam, excusans me et declinans honorem caihedrac'. re superius exposuimus, exhibeant sibi invicem di-
vel potestalem. At.ille respondens : Pro hoc, inqujt,, seentes, id est laici; et te nemo occupet ah his studiis
ne me rogaveris. Hoc enini fieri statutum est milii,, per quaesalus qinnibus datur.
et eo magis quod excusas; quia haec cathedra eitnii Sicut enim tibi impietalis ctimen est, neglectis
quicupii eairi, etaudacter expetit, non requirit, sed1 verbi Dei studiis, sollicitudines suscipere saeculares:
ornatum moribus el in verbis eruditum. Quod si essett ita. et uuicuique laicorum peccatum esl, nisi invicem
alhis melior, si quis miiiialius adjutor tam sedulus as- sifai eliam in his quae ad commiinis vi(aeusum perti-
litisset, si qtiis tam plene doctrinaemeaerationem ce- neni, operam fideliter dederint. Te vero securum fa-
pisset, sedet ecclesiaslicas dispositiones ame tam plenee. ceredet liisqtiibusdebesvacantem,omnescotnmuni-
didicissei; b.abens aliuni talem, non te cpgerera opusi G C ter elaborent. Quod si fqrte a semetipsis hqc laici non
bonum suscipere nolenlera. Superfluura est ergo> intelligunt, per diaconos edocendi sunt, ut tibi solius
aliuni quaerere, cum priraiiias eorum qui ex gemibusi Ecclesiae sollicitudines derelinquant; quo ipsam, ut
per rae salvantur, et praecipue hujus urbis, te pri- dignura esl, dispensare sufflcias, et veritatis verbo
mum obtulerim Deo. Sed * et aliud intuere, quia sii abundantius et sludiosius deservire. Si enim mundia-
periculum peccati liroens, suscipere rcfugis Ecclesiae ; libus curis fueris occupaltis, et leipsum decipies, ct
gubernacula, certus esto quia amplius peccas, qu| po- eos qui le audiuqt. Non enim poteris qiiacad salutera
pulum Dei velutin fluclibus positum etpqriclitantem, , pertinent plenius singuljs quibusqite distingtiere. El
cum juvare pqssis, subterfugis; tui lantummodo ha- ex eo fiet ut et tti taiiquam qui non docueris quaead
bens consideratipnem, e.l npn qqod in commune om- salutem hoininum perlinenl, puniaris, et discipuli
nibus expedit orovidens. Sed certus esto quod ne- per ignoraniiam pereant.
cesse est je suscipere pmne perjcuiuni, quia nec egoi Idcjrco tu quidein ad boc solumvacato, ut oppor-
pro salute oninium ab obsecrando cessabo. Quantoi tune et sine interniissjpne doceas verhum Dei, pei
ergo mihi citius acquieveris, tanto tne cilius laboris'• quod salutem consequi pnssint. Illi vero cnm lania
et tristitiae meae moerorc relevabis. Novi etiam hoc, , reverentia tua yerba.suscipianl, e ut qui ?cianl lega-
o Clemens, quod tibi taedia et roolestias, pericula •^ ' ium le et praconera esst) verilatis, el quodcunqu«
etiam et opprpbria ineruditi vulgi b indocilisque
super lerram ligaveris, esse ligatum et in ccelo; e(
coriciheni; quae tu tamen, scio quqd conslanter et. qttodcuiiqiie solveris super,tqrram, efiam ib,iesse sol-
foriiter feres, respiciens ^d iilam spem quaetibi apud1 vendum. Quoniain
quideni et tu, ut dixi, quaeoportel
Deura pailentjae praeparat coronam. Sed et illud1 ligabis, et qtiai evpejit solvcs, Et ad le quidem qui
cupio, te mecura jusia ratiqne, perspicere, quando> praees, ista sint monita, et liis similja.
maxipne ^pera tp indig,etChristus, npnc cum ini- Ad presbyteras.yero sint.isia ;, Ante ornnia, 45®
micus adversus sponsam ejus comraovet belium, ani ut pudicitiaestudentes, adolescentes
nuptiis jungant.
fuiuro in lempore, quando jam Christus post victo- quo calorem ferventis aelatis conjug;>li lege praeve
riam triumphabit, nec ultra ullius opera indigebit?' niant. Sed ne in provectioribus quidem curam ha er i
* Vulg.,et illttd intuere. Melius cod. d Ita codd. Vind. et alius Justelli. Vulg., ex his
Vind., cumi
Graecoconcinens, ef aliud intuere. quibus non debes vaeate.
b Ms. Vind., indocibilhque. " Vulg., tanquam qui sciant. Prselulimus lectionepc
<-Al., duxi. ms. Vind.
 735 APPENDIX AD S. LEONIS MASNI OPERA. 756
hujuscemodi negligant, quiainmultis, eiiam cura se-1A tius esurientes reficite, et sitientibus potumdale, nu-
nnerit corpus, concupiscemia vigel. Ne forte ergo dis vestimenlum; aegros visitate, et eos qui in car-
fornicationis labes, occasione accepta, tanquam ve- cere sunt, prout possibile est, juvate; peregriuos sa-
nenum pessimum serpat in vobis, cavere et anleve- lis prompte in domibus vestris suscipite. Etiieomnia <
nire necessarium est, ne quod in vdbis adulterii oc- nunc singulatim dicam, omne bonura ipsa per se (si
cultum « coalescat incendium. Et quid in omnibus in vobis fuerit) charitas vos facere docebit, sicut «t
peccatis adullerio gravius? Secundum namque inpoe- e contrario eos qui a salute alieni sunt, orane malum
nis obtinel locum, quoniam quidem primum illi ha- facere odium docet.
bent qui aberrant a Deo, eliam 'si sobrie vixerint. Si qui ex fratribus negotia habent inter se, apud
o
Propter quod vos, presbyteri, Ecclesiam excolite, cognilores saeculinon judicentur, sed apud presbyte-
etb ordinate sponsam Christi ad pu iicitiam. Sponsam ros Ecclesiae,quidquid illud est dirimatur; et omni
autem dico omnem Ecclesiae congregationem , quae modo obediant statutis eorum. Super omnia autein
si pudica inventa fuerit a sponso suo, ingenlibusab avariliam fugite, quac homines occasione praesentis
eo donis et muneribus bonorabitur; et vos, velut mi- lucriab aeternis separat bonis. Pondera, mensuras,
nistri sponsae, et amici sponsi, ingenti gaudio et li'ti- stateras, pro locis quibusque aequissima custodite ;
lia perfruemini. Si vero sponsa haec reperta fiierit 1B deposiia lideliter reslituite. Quae omnia, et si qua
commacultilapeccatis, ipsaquidem, tanquam indigna, sunt similia his, ita demum sollicite el diligenterim-
« extrudetur a regalibus toris. Vos autem poenasda- plebitis, si fulurum Dei judicium sine intermissione
bilis, si forte per vestram negligentiam vel desidiam in veslro corde volvatis. Quis eiiitn peccare poterit,
obrepserit contagio saeva peccati. Idcirco anle omnia si semperante oculos suos Dei judicium ponat? Quod
sobrielatis et pudiciiiae sollicitudinem geriie. Valde in fine mundi certum est agitandum, ut tandem qui
enim apud Deum grave crimen duciturfornicatio, cu- bene in hac vita egerunt, consequaniur bona repo-
jus species sunt quidem plures, sicut vohis et ipse sita ; peccatores autem ut consequantur praeparalas
Clemens diligenterexponet. Verumlamen priraa spe- et reconditas poenas, de quibus ita futurum dubitare
cies adulterii est, virum propria uxore solummodo omnino non possnmus. Siquidem haecomnia ita esse
non esse contentum, et mulierem non proprio tantum ventura verus nobis prnpheta pracdixil : undc et vos,
servare se viro. Si ergo castus fuerit quis, potest et qui estis veri Propbetae discipuli, abjicite a cordibus
humanus et raisericors fieri, per quod et ipse aeter- vestris anleomnia discordiaset animorum dissensio-
nam a Deo misericordiam consequalur. Sane sicut nes, ex quibus omne inalura opus procedit, et beni-
adulterii venenum cunctis malis perniciosius est, ita gnitatem ac simplicitatein lola mente servate. Quod
amor fraternusei charitas toiius boni fastigiumtenet. C < si forte alicujus cor, vel livor, vel infidelitas, d vel
Et ideo diligite oranes fratres vestros, et cura reli- aliquod raalum ex his quae snperius memoravimus,
gione ac niisericordia respicile ad oranes. (Consf.iv, latenter irrepserit; non erubescat, qui animae suaa
S) Orphanis exhibele vcsmelipsos parenies. Viduis ctiram gerit, confiteri haec huicqui praeest, utabipso
virorum curaro impendile, cum omni casiitate, quae per verbum Dei et consilium salubre curetur, quo
necessaria sunt praebentes. Juniores tamen viduas possit iniegra fide et operibus bnnis poenas aeterni
nnpliis copulate. His qui ignorant artificia, exquirite ignis effugere et ad perpetu-x vitaepracmiapervenire.
bonestas aliquas occasioncs quibus viclum necessa- Diaconi vero Ecclesiae lanqtiam (Contt. n, 44)
rium quacrant; artificibus vero operam providele, oculi sint episcopi, oberranles et circumlusiranies
debilibus mhericordiara facite. Scio aulem haec om- 460 cum verecundia actus totius Ecclesiae, et per-
nia-facturos vos, si charitatem prse caeteris et ante scrutantes diligentius si quem videant vicinum fieri
omnia in vestro corde Ogatis.Cujus cbaritatis, et re- praccipitioet proximum esse peccato, ut referant haee
cipiendae, et habendac, maximum erit fomentum, si ad episcopum, et commoneri ab eo possit is qui in
frequenier inter vosmetipsos commnnem cibum ve- praecipiiiumlapsurus est, uti revocetur, et non cor-
simm mensamque faciatis, et in quantum unusquis- ruat in peccalum. Negligentioresquoque, et eos qui
que praevalet, crebrius panes acsales suns cum459 D rarius ad audiendura verbum Dei acce'dunt, nec sol-
fratribus suis sumat. Per baecenim praecipuechari- licite ad episcopi tractatum conveniunt, ipsi commo-
las comparatur, et causa totius boni in hujusmodi neanl et hortentur. Si enim assidui sint ad audien-
cOmmunioneconsisiit. Ubi autem pax et bonitas, ibi dum, non solum vilae aeternaeex salubri commoni-
etsalus. Propler quod communes facite cibos ve- tione capiunt Iucra, verum et quaecunque illae sunt
stros cum his qui secundum Deum fratres sunt, quia tristitiaevel moerores * quaeex praesentis vilaeneces-
per haec temporalia officia, pacis et charitatis fructi- sitatibus et cladibus temporum veniuni, quaequema-
bus gaudia aeterna merebimini. Multo autem sollici- lorum sermonibus in corde suo velut jacula defixa

n Cod. Labbei, calescat. codex Labbei, Graecotextu approbante.

° Idem. cod., adornate. peditavit
d Cod. Vind. omittit vel aliquod matum.
' Ms. Vind., tradetur regaitbus; quod cum non e Cod. Hard. prima manu, qui, recentiori qtue;
cobacreat, in aliis codicibusmss. et vulg. emendatum ct postpauca, veniunt, quoecunqntstrmonibut tui$
filjtw» trqdemr regatitmt. Vqriorein lectionem sup>- velvt.
737 CODEXCANOfiUMECCLES. ET CONSTITUTORUJiiS. SEDIS APOSTOL 758
circuraferunt, abjiciuntur omnia praedicatione verita-, A menle et de repromissionum veriiale nutantibus con-
tis,» et vitae aeternaedoctrina, et erudilione purgata. ferantur, atque his qui irrationabili fidera nostrara ra-
Alioquinsi multo tempore auditum sublrahant a verbo tione discutiunt. Hypocritaeautem et dolosi, piralis
Dei, et remaneant b in cultu vitiorum, sine dubio similes babeantur. Jam vero rapidus vortex, el lar-
spinis erunt ac senlibus occupali. Et quid aliud, nisi tarea charybdis , ct saxis illisa naufragia, ac morti-
ad ignem talis haeclerra praeparabilur? De his ergo, ferae submersiones, quid aliquid aliud aestiuianda
ut d.ximus, c diaconis cura sit. Sed et eos qui secun- sunt, quam peccata? Resiat igitur ut haec navis cursu
dum carnem aegrotant, sollicite perquirant, el plebi prospero tuta possit porlum desideratse urbis intrare,
(si forte plebs ignorai) indicenl de his, ut et ipsi vi- ita Deo precem fundere naviganles, ut mereantur au-
sitent eos, et quae necessaria sunt praebeant eis cum diri. Audiri autem a Deo ita deraum merebitur quis,
conscienlia ejus qui praeest.Quod tamen etiamsi clam si orationes > ipsae bonis moribus el bonis operibus
feceriut, non peccabunt. Sed et de peregrinis simili- adjuventur. Sed ante omnia cura quiete et silentio,
ler episcopo suggerant refovendis; et cactera his si- epibatae (id est laici) in suis unusquisque resideant
milia quae ad cultura Ecclesiae et disciplinara ejus locis, ne forle per inquietudinem et incondilos inu-
pertinent, diaconis d curae sint. Qui calechizant, id tilesque discursus, si passim vagari coeperint, vel ab
est, qui verbo instruunt incipientes, primo oporiet B officio suo naulas impediaht, vel in alterura latus per
ut ipsi instructi sint.de animaenim agiturhominum. inquietudinem eorunTnavis pressa demergaiur. Nau -
Et oportet eum qui docet et instruii animas rudes, stologi i de mercedibus commoneanl, et nihil omnino
esse talemut pro ingenio discentium semetipsuropos- quod ad diligentiam vel ad disciplinam pertinet, dia-
sit aptare, et verbi ordinem pro audientis capacitate coni negligant. Presbyteri, velut nautaeaptcnt singula
dirigere. Debet ergo ipse e apprime esse erudiius et ad instructionera navis diligenter, et instruant quaein
doctus, irreprehensibilis, maiurus, impavidus, sicut suo tempore requirenda sunt. Episcopus tanquam
ipsi probabitis fore Clemeniem bunc posl me. Mul- proreta vigilanler et sollicite gubernatoris verba cu-
tum estautem, si ego nuncde singulisquaeunusquis- slodiat Christi.Salvalor Dominus, gubernator Eccle-
que babere debeat prosequar. siae suae, diligatur ab omnibus, et ipsius solius pjrae-
Verumlamen illud est quod prae caelerisabomnibus cepiis ac jussis credat etobediat omnis Ecclesia. Deo
vobis cupio in commune servari, ul concordiam te- quoque indesinenter supplicetur a cunciis de prospe-
neaiis, f per quod solum potestis portum quieiis rilate ventorum L. Naviganies omnem tribulatiouem
intrare et civitatem summi Regis, quae pax no- etomne periculum superent, tanquam mare profun-
minatur. Simiiis namque est stalus omnis Ec- dummundi jstius et vitaehumanaepelagusnavigantes,
elesiaeroagnaenavi quoe per undosum pelagus diver- C in quo esuriendum sit et siliendum; 462 nuditatera
sis e locis et regionibus viros portat, ad unam quoque ferendam, morbos etiam corporis et aegrilu-
461 potentis regni urbem properare cupienles. Sit dines tolerandas.Insuper et hominura insidiis ac dolo
ergo navis hujiis dominus (Const. n, 61) jpse omni- saepelaborandum, quippe qui dispergendos se non-
potens Deus, gubernator vero sit Christus. Tum nunquam noveririt, sed aliquando etiam congregan-
deinde proretae officiura episcopus impteal, presby- dos; vomitus qnoque et sugillationes ferendas, cuin
teri nautarura, diaconi dispensalorum locum teneant; ex confusioue peccatorum et rejectione criminum,
hi qui catechizant, nauslologis conferantur; epibatis velut male congregati in visceribus fellis, jaclura fa-
autem totius fraternitatis raultitudo similis sit; ip- cienda est, el abjicienda prorsus e corde omnis in-
sum quoque mare hic mundus habeatur; veniorura trinsecus quae lalet amaritudo peccali, si qua forte
vero varietates et lurbinum , diversis lentationibus ex desideriis iniquis, velut ex cibis noxiis, congre
conferaniur; perseculiones irihulationes el pericula, gata est. Quam utique cura evomuerit quis et abjece
fluctibus exaequenfur. Terreni vero spiritus, qui vel rit, ingentis aegritudinis liberabilur morbo; si taiiiec
de lorrenlibus, vel de convallibus spirant, pseudopro- post vomitum, quae ad sanitatem peninent sumat.
phelarum et seductorura, seu pravae doctrinae verba Verumtamen scitote cuncli quodsupra omnes vos la
«ducantur; promonloria vero et loca confragosa, hi boret episcopus; quia unusquisque vestrum suuin
qui in potestatibus saeculi sunt judices, et pericula proprium fert laborem, ille vero et suum et singulo-
minantur et mortes.h Dithalassa vero loca, quaedu- rum. Propter quod, o Clemens, tanquam quiomnibus
plicibus undae fallacis aestibus verberanlur, dubiis praeesse te noveris, singulos (prout potueris) <uva,
Idem codex, vitw mttrnilatt doclrina et erudi- verbum nominatur vulg. addunt habitare. Redundat
tiont. hoc verbum, nec legilur in mss. Vind. et HSrd.
b Codd. Vind. et Hard., a tultu. Ms, Lahb., in- s Ms. Labb., votenlur. Yind., in pravm docirinte
tulti vitiorum. Mox, tine dubio dimherunt in ms. vtrba docentur.
Vind., erronee, ubi prodimherttnt videtur legendura b Ms. Hard., Bithalatta.
dumis etunt. Cod. Labb., tine dubio Dettm amiserunt > Cod. Labb., iptiut.
tpinh, etc. i Idem ms. male, de merdbut.
c Cod. Diaconi, et post pauca delet plebs. 1 Vulg.alia interpunctione inserunt uf,*quam par-
6 Idem Hard.,
cod., cura sit. ticulam cum ms. Vind. et Graeco textu delevimus.
e Vulg. addunt prmcipue : deleviraus cum mss. Mox pro superent cod. Vind. tperent; ex Graecored-
Vind. et Hard. dendum exspectent.
' Melius cod. Labb., per quam tolam.
Deinpost
 75fc APPENDIX AD S. LEONIS MA£NI OPERA. 740
et singulos releva, qm et singulorum onus et sollici-- A j l'as reparare, festinet citius reconciliari ei qoi onini-
tudinemportas. Undeetegonunehahciibi injimgehs> bus praetst, et pef hoc redeat ad salutcm, ciim obe-
tfispensationem,scto qtiia accipio graciamihagisqhami aife coeperit mbhitis "praesidentis.Si vero quis ami-
^risto. Sed esto confldens et fortiter ferens; ceriusi cUsfuerit hisquibus Spseaniicus non est, etlocutus
fufa laboris tui meritum recrpies, cunl ad portumi fiierit his quibiis ipse non loquiiur, unus est et ipse
qiiietis lncotuinem hanc provexeris navem. Ibi mer- ex iilis qui exiermihare volunt ficclesiam Dei; et cum
idedeset praemiapro omnium salute siiscipies, si hic: ccVpdfe vbbiscuni esse videalur, mente et animo
pr6 omnlum incolumitale vigiiaveris'. Itaque si te: contra vos esl. Et esi niultb"hequior hosiis hic quam
muitie fratribiispropterrigo^m justitiaeodio habue- illi qui foris sunt, et evidentef inimici sunl. llic enim
ffht, iex hoc qhidem noh laederis, sedex hujusCe- per amicitiarUm speciem , quae f inimici sunt gerit,
hibdi bdiis amor tibiconciiiabitur Def. Et ideo saia- et Ecciesiam dispefgit ac vastat. Et cuin bxc dixisset,
§e niagis et refuge ne lauderis ab iiiiquis, etaeapes- lh medib coram bmnibOsmanus mihi imposuit ,etin
iflme agentibus diligaris? sed potius pnipter* justahii cathedra sua', ingenli verecundla faiigatum, sedere
aispensationem et sequissimam regularn disctplihbe ) me compulii. Cuhique sedissem, h*c ad meriirsum
athristo cbilaudari merearis. Haic chiiritfixisset, et[ locuUisest : beprecor te, o Clemens, corain omnibus
1
bis similia quamplurima, rursunvfespiciens ad pbpu-- B ] q<iiprcesenles sunt', ut posteaquam (sicul n nalurae
fuin, dixit: Sed el vos, chafissimi fraifes et conservff debiium est) vitse pfaesentis finem fecero, Jacobo
hiei, huic qui prfesfdet vbbis ad feritatem docehdairi,, fratri fiomini, descripia breviter, vel quae a'd initium
ift omhibus obedite iscierites quod si qiiis hUnCcon- fldei luaijspectant, vel eliam quos aute fidem aiiimos
tfiitaverit, Chrisium, qni ci k dbtiehdi cfedidit cathe- gesseri-, sed ei qualiter mihi ab iniiio iisque ad finem
dram, non recipit. Et lanquani qui Chfistum hon su- comes itineris et acluum fueris, quseque per siiigulas
sceperil, nec Deura Patrerii Suscepissejudicabitur, ei civitates (me dispulunte)sollicilus audilor exceperis,
fdeo nec ipse susclpietiir in regno ccelorum. Propier quique in praeilicationibusraeis vel verborum fuerit
ijuod saiaglte ad omnemcollectam et congregaiionemi brdo vel acluum, sed qui me flnis in hac urbe repe*
sextipef Cbhvenire.hi hon veiiit hiegligentesei desides> rerit, sicut dixi, omnia, quam potes, breviter com-
tjudice Chflsto cbndemriemihi. Cohveriientes vefoi prehensa, 464a(iipsum te destinare nen pigeat. Nec
iemperadClemente^i/dailebnhresopefafn pro ipsoi verearis, ne forte multum de meo exilu coutristandus
fehtife, et shhirtid sthdio fav&femVestfum erga ip- sit, tiim id me prb pietate sustinere non amblgat.
ifitti'* osiendere;; ^tjjjjlvclehiesquiapropter sirigtilos; Erit aiitem ei grande solatium si didicerit qubd poist
veslrum; ipsi magisVoti «irifeslat inimicos, et ih ip- hie non impefitus Vir aliquis , ant fndoctus , atque
sonimajora suscitat Welia. { fgftorans" divihi verbi h mysterium , et ecclesiastTci
C
"
Opbftei ergo vosWmmo studio niti ut, omni erga Orfliiiis disciplmam , vel doclrinae regulam hesciens,
illum vihctitb ambris ifihexi, plehissimohfgaenm susceperit cathedram meam; scit enimqiiia si in3o-
ihnWe&tis affecttii'
S ed et vos qttmiueipsi unanimes ctus et inscius officiumdocioris accipiat, sine dobib
Ifi omni cohcbfdia perdurate, qub facttius etiafnilli discipuli et auditores ignorantiae tenebfis J obvoluti,
ofcedireofnfies pari et cbhsensuet nnanimitiite pos- in inleriium demergenlur. Unde et egb, mi domino
sWis.'Pfbptef qUbflet vhs' safulem cbhSequi, et' ille Jacobe, cum haecab eo prscepta shsceperiuV,necesse
pbssit, bbteihperahlibus sibl Vbbts, pfbmptius firifio- iiabui implere quod jussefaf, indicans tibi et de his
siti bhefls ponius eVeliere. (Cbtic. V'ashiseii,'cdp.6. ipsis, simul et de illis breViter compfehendehs, qua
an. 442.) QWaedameliam ex *Vobis'ipsis* iiitelligere per singutas quasque urbes digrediens, aut iii praedi-
debetis, si qua sunt quse ipse pfbpter ihsidias liomi- cationis seiniones protulerit, aut iri gestoruih virtute
riuhi malorhm htiii potestevidentibs' el hianifestius peffecerit; quamvis tibi de his plufima Jam et pleiiius
ante descripta, ipso jubente , tfansmiserim , sub eb
^roIoqui.Vefbi gratia^Conc./ifetenseann. 8&5,cap.8):
fei inimicus esl alfcui pro actibus suis, vos noliie ex- ipso titulo quem ipse praeepit afligi, id est, Cleinen-
tfs itinerarium ) praedicationisPetri. '" ""
speclare ht ipse vobis dicat: Cufn illo i.olileamici
esse; sed prudenter observare debeiis, et tbluntati' P Sed et nunc exponere jam• qua praecepit, Domino
! ; ' " ; '
ejus absque comthohitibhe obsechndafe et aveiterb ! opem ferentc, incipiam.
'
vos aB eb cui ipsum sehtltis'e arfversum) sei! hec k Explicit epistota Ctemertiisad Jacobum fratrem Do-
:' loqui his qliibus ipse non loquitiif , nt unus(juisqbe ' tnini de obitu Petri et de ordimticne sm felidter.
r;ui in culpa est, dutii cupit binnihm vestrum amici-
a Ms. Hard., jusdlim dispensationem. Vind. et Labb., concinente Graeco tettu. Dein post
h Ced. Vwd.d«letdoceudi,ii»%e*«odemms. ad- verbum pracepil iidem vulgati addunt Domino
didinius kmquam. ..**;'/ .-c» ',-^.. J.A*..*..: ' ' ''" •'' ' •-' ' '•- vpem
c Cod. Labb., dependere. ferente.
* Hanc clausulam exhibet codex Vind. In vulgatis
d Ita codd. Vind. et Hard. In vulg., infettus est. Conciliorum lOrigurnlidifitatneKtftmsubjichtir, quod
e Cod. Hard., aversum. ».n^ , <-.' > ex olflcina Isidori MercatOris prodiit 1.Gr*cus textus
f Cod. liabb.,immi«fc> et Ruiini inlerprelatio niliil amplius praeferttnt; sicut
( Utv Hard,, naturole. mhii amplius similiter legitur in aliis awtiqois colle-
\ God<i.Labbj et Just., minitterium. ctionibus, quaehanc epistolaitt e• Rnfini
1 tbrtlard'.,-tuvsfati. ' .*>,, ,?,« vmt «BEIsidorodWivaruht. '• --' • nou
-; vtirsiohe,
i Vulg. inseruntnon;oxpunximtis^uctoritatenat«
741 CODEX CANONUMECCLES.. ET CONSTITUTORUMS. SEDIS APOSTOL. 742
CAPITULUMLXV. f
A nitendum est ut circumcidamus scandala, et ilhs
Domino sancto beatissimo Patri et apostolica sede qui quserunt veritatem, sanam rectamque lidei s di-
(1gmssimo papae LEOM CERETIUS , SALOMUS et rigamus ralionem. Id autein facile fiet, si Patruin
VERANUS. recensenies scripta sanctoruin,eosplurimi faciamus;
Recensita epistola bealitudinis vestrae, elc. , uti el nosmetipsos consulentes, si in fide consistimus,
hubeiur, lom. I hujus edilionis, inter Leonis titteras secundum quod scriptum est (II Cor. i, 5), tum de-
epist. 68. mum rectis illorum atque irreprehensibilibus h in-
465 CAPITULUM LXVI. stituiis sensus nostros animosque formemus.
a CyritlusNestorio, ut rectum fidei dogmasequatur. 1 Ait igiiur sancta et magna synodus, ipsum qui
Comperi quosdam existimationi meae delrahenles, est ex Deo Paire naturaliter natus, unigenitum Fi-
apud reverenliam tuam mulla ganire , et id crebro lium, Deum verum de Deo i vero, lumen de lumine,
frequenlerque agere , et maxime iunc cum virorum per quem et cum quo omnia fecerit Paler, bunc de-
illuslrium atque prudentium praesto esse plurimos scendisse, incarnaium esse et lioinineni factum',pas-
videnl; et fortasse opinantes luas aures delectari, sum esse, resurrexisse tertia die, et ascendisse riir-
non adeo ex voluniale , tales adversum nos voces sus in ccelos. H*c nos sequi verba debemus; his
emiitunt : homines nulla quidem in re b prorsus of- B nos convenit obtemperare dogmatibus, considerantes
fensi, nec laesi, sed modeste a nobis clementerque quid sit incarnatum esse, et hominem factum Dei
contvicti.Unus , quia caecis egentibusque vim facie- Verbuin. Non enim dicimusquod Dei natura immu-
bat; alter, quia super mairem suam erexit gladium; lata vel conver.-a <facta sil caro; nec quod in totum
alius, quia cum ancilla aurum rapuil alienum, et hac hominem, qui est ex anima et corpore, transformata
teinper existimatione vixit, quam nullus c inimicis- sit; sed illud magis quod carnem animatam anima
simo suo optet evcnire. Caeterum lalium hominum rationali sibicopulaverit, ket Verbum substantialiter,
hullam omnino d habeo curam, ne videar supra Do- ineftabiliter et' indepreliensibiliier factus sit hoino et
luinum aut magistrum, vel supra pnires nostros nuncupatus sit etiara fllius hominis, non nuda lantum-
lueusuram inesemediocritalis extendere. Neque enim modo voluntate, "'•sed nec assumptione solummodo
fieri potest ut aliquis maledicorum virus et mole- personae; sed quod diversaequidem naturaein unum
sliam viiare possit, quamvis rectissime vivat; sed tamenconvenerim, unustamehexaihbabusChristuset
lllimaledictionisel amaritudinisos plenum habenles, Filius non evacuala aut sirblata diversitate naturarum
rationem e judici omnium reddituri sunt. Ego autem perconjunctionem,sedquia nobis simul en*ecerunt467
me converto ad id , quod me maxime decet, et te unum DominumetChristumn etFilium. Et cceteraqua
nunc quoque adinoneo, quasi fratrem in Domino, ut' C jam scripla sunl in capiluloxu, De testimoniissanctorutn
ilwcirinamverbi"e't sensum fidei caute et cumomni Patrum. Adjectum aulem in fine. Haecigilur pro clia-
ooservatione facias semper ad populos; sciens plane riiate inChristo scribo; quaerenstanquam fralrem, et
quod si quis 466 ex tiis qui in Christum credunt, contestans coram Cliristo el eiectis angelis °, lit lixc
unniii duntaxtlf scandalizaverit (Matth. xvm, 6), nobiscum et Sentias, etdoccas; ut Ecclesiarum pax
indignationi subjacebit ingenti; si vero non unus salva servetur, et concordise charitatisque vinculum
sit, sed mutlitudo decepta; tunc omni nobis arte indissolubile maneat sacerdotibus Dei.

» Versio liujus episiolae,quam, ut Leo inquit epist. BQuesn., dirigere. Crabbi lectionem praetulimus.
69, ab eo (Cynllo) missam nposioliccssedis scrinia Idem mox ante vocem Patrum addit partter.
sutceperunt Coelestmo pontiflce , ipso , ut videtur, h Sic nostri codd. et Crabb. Apud Quesnellum,
Cyrillo curante lucubrata fuit, Confer toro. I noslrae consittutis. Dein Crabbus, firmemus.
1 No>atQuesnellus
editionis , col. 557 ( numeris cras*itiribusexpressa ). in margine : Hmcnonhabetms.
Porro ab ebdem Ccelcslino prnbata cognoscitur ex Thuan., haud dubie qnia superius posila sunt c. H in-
epist. II ipsius pontiticis apud P, Coustautium, ter tesiimoniade Incarnalione.
pag. 11112.Hac auiem versioi.e S. Leo usns est in .D i Addidimus verocum mss. Vai. et Crabb., ac dein
testimoniis Pairum snbjeclis epist. 16;>ad Leonem inseruimus liunc cum eodem Crabbo et cod Vind.
Augustiim; eamdemrjue aniea iniseral in Gallias, uti k Crabbus mulata interpunctione delet et, uti supra
animadverlimus noi. 5 in epist. 67, tom. I, col. 1002 eliam habetur inter testimonia cap. 41.
( Nobis col. 886, n. * ). Ilinc in duabus Gallicanis 1 Ita cum Crabbo, uti supra cap. 41. Quesnellus
collectionibus descripta legitur, n miruni in nostra recepit irreprehensibiliier; at nOtavii in margine:
et in addiiionibus Isidorianis, ad quam pertinent Lege vel indepreliensibiliier, ul mss. aliquot, vel in-
codd. Vat. 1340ei Herovallianus a Quesnello lauda- comprehensibiliter, quodinms. Corb. habelur, et Grw-
tos. Ex codice additionum Isidori ipsam primus edi- co concinit. Confer nostram not. 78 in tesiimonia
tfit Crabbus , ac ex eodem inserta fuil in Conciliis Patrum subjecta Leohis epist. 105, tom. I, col. 1398.
tom. IV edit. Ven., col. 2819. ' raSolns
* Crabbus et cod. Vat. 1310 addunt a me. Quesri. lioc loco omisit sed.
n Conjunciio et, a Qiiesnetlo omissa , ex nostris et
• Quesn. inserit etiam, repugnantibus noslris codd. . Crabbi codd. addita fnit. Mox quae cursivo chara-
Vind., Vat. et Crabb. Dein Cralib. et cod. Vat. ha- clere subjibiunmr, exstam in ulroque o.Od.Quesnelli
bent optat pro optet. et in nostro Vind. collectionis. At integer
d lta nustri cvdd: ctCrabb. Apud Quesn., habeam. hujus epistolaetexlus Iiujusapud Crabbum hoc loco legi-
•Sic meiius (um Gracco codices Crabb. et Vat. tur, sicut etiam in ms. Vau 1340.
quam apud Quesn., in judicio omnium. • Quesn. inserit ejus.
4€rabb. ctim ms. Vat.. utendum esu
743 APPENDIXAD S. LEONIS MAGNIOPERA. 744
» CAPITULUMLXVII. . A CAPITULUMLXXIV.
Leo episcopusLeoni Augusto. lncipit ejusdem ad Nicetam.
LEONICET^episcopo Aquileiensi.
Promisisse me memini, etc, uli habetur, tom. I
kujus editionis,epist. 165. Regressus ad nos ttlius meus Adeodatus, etc, uli
tom. I, epist. 159.
CAPITULUMLXVHI.
CAPITULUM LXXV.
/<£»tLeo episcopusJuvenali episcopoBierosolymitano.
Ilem incipil epislolapapa Leonis ad Januarium de
Acceptis dilectionis tuae litteris, etc, uti lom. I, hwrelicisel schismuticis.
epist. 139. LEO episcopus JANUARIO episcopo Aquileiensi.
468 CAPITULUMLXIX. Lectis fralernilalis luae lilteris, elc, uti tom. I,
Leo epitcopus Ftaviano episcopo Constantinopolitano. epist. 18.
Lcctis dilectionis tuae litteris, elc, uti eodemtom. CAPITULUMLXXVI.
t, epist. 28. Leo universisepiscopisper Campaniam,Picenum, Tu-
CAPITULUMLXX. sciam et universasprovinciasconstilulis, in Domino
salutem.
Epislota Leonis papce ad TJteodorumepiscopum. Ut nobis gralulalioiiein facit, etc, uii tom. I,
Dilectissimo fralri THEODORO episcopo Forojuliensi epist. 4.
LEOepiscopus.
CAPITULUMLXXVH.
Solliciludinis quidem luae, etc, uti tom. I, epist,
Item epistolaLeonisde Manichmis.
108.
CAPITULUMLXXI. LF.Ouniversis episcopis per diversas provincias con-
siitutis in Domino salulein.
Dilectissimofratri Turbio episcopoAsturicensiLeo epi-
scopus. In consortium vos noslrae solliciludinis, etc, uti
tom. I, epist. 7.
Quam laudabiliter pro catholicaefideiveritate, etc,
Ulitom. I, epist. 15. 470 CAPITULUMLXXVIII.
Leo universis episcopisper Siciliam conttitutis in
469 CAPITULUMLXXH. Dominosalulem.
Jncipil eptslola sancli Leonis papcead Ruslicum Nar- Divinis praeceptis, etc, uii lom. 1, epist. 16.
bonensemepiscopum,subdilisresponsionibusad ejus-
dem contulla respondentlbus. CAPITULUMLXXIX.
Epislolasfraternilatis tuae, quas Hcrmes archidia- - Epistola Leonis papoead Pulcheriam Augutlam.
conus tuus detulit, elc, uti tom. I, epist. 167. Quantum praesidii DominusEcclesiae suae, etc, utt
CAPITULUMLXXHI. tom. I, epist. 31.
CAPITULUMLXXX.
Incipit epistola decretalis ad Anatolium(lege Anasta-
sium)episcopum Thessalonicensem. Epittola Leonisad Constantinopolitanos.
Quanta fraternitati tuae a beatissimi Pelri apostoli Licet de liis, quaein Concilio Sacerdotum, etc,
aoctoritate, etc, ufi lom. I, epitt. 14. ulitotn. I, episl. 59.
Cum Qnesnellus ex praejudicio recentioris ms. nellus in apographo Oxoniensi invenit ante colle-
Oxoniensis censeret sequenlia capitnla aliquot S. clionem canonum : Continetcodex iste canonesecele-
Leonis epistolas continenlia ad hanc colleclionem tiasticos et constituta sanctmsedis apostolicmsub tilulis
non speciare, eas indicare contenlus in tabula capi- sexaginth.Qneeadjecla sunl ex scriptisB. Leonis papas,
tulorum, quam ex ins. Thuaneo pracmisit, in ipsa non sunt ex corpore canonum; bic, inquam, litulus,
collectione edenda non solum praeucrivit, verum qui in atiis mss. non invenitur, mcniorat.mi dislin-
etiam cxinde excludenda coniendit. Cum vero ea- ctionem re-picit duarum colleciionum , quarum po-
dem capitula seu epistole in caeteris omnibus el slrema plures S. Leonis epislolas simul et sermones
antiquioribus, et sincerioribus hujus collectionis ejus complectens, certe ad antecedens corpus cano-
exemptaribus in fine invcniantur descripta, ut ini num non perlinet; tametsi non pauca; ex iisdcm
tabula capilum manuscripti Tliuanei indicaniur, nihil epistolis tot aliorum exemplarium fide ab hoc cor-
dubii esse potest quin ad eamdem collectionem per- _ pore separari non possint. Hacc autem velustiora
tineani. Quod si in unico ms. codice quem Quesnel- " exemplaria praeler Thuaneuin sunl duoBellovacensia,
lus secutos esl, vel etiam in alio aniiquiori, ex quc> et unum Pithceanum a Petro Pilhceo laudata, quae
idem codex Oxoniensis exscriptus fuit, desunt in flne desinere teslatur in episiola Leonis ad Dorum cap.
collcctionis, quse ibidem concludilur capitulis sexa- 96 ( non 60); praelerea codex Altrebalensis el Hu-
gintii; his praeferenilisunt caeteri codices omnes el bertinus memorati a P. Cousianlio, el duo nostri
pnrsiantiores , et anliquiores. Auctor autem colle- Vindebonenses, qui Leonis cpistolis collectionem
ciionis quae in Oxoniensi ms. ex alio anliquiorii cl.iudunl. Idem erit de caeteris, (|ua; invenire et con-
exemplo transcripta fuit, idcirco Leonis epistolas abi ferre cuipiam iicebit. Has ergo epistolas uli proprias
ipsa collectione separasse videtur, quia aliam col- liujus collectionis eodem ordinc quo non minus in
lccioiiem sermomim et epistolarum S. Leonis ini tabula quam in corpore canonuin praeferuntur, lioc
u,o eodemque codice scripturus, Leonis epistolasi loco appendimus.Sotumcumeaeinier Leonis epistolas
noslrie collectionis proprias cum caeieris quas inve- tomo I luijus editionis impressae fuerint, ne bis re-
nit ejusdem pontiflcis litteris conjungendas, et ini peianliir, litulis et initio cujusque epist Iaeimlicatis,
corpore sermonum et epistolarum ipsius Leonis posi lectores ad lomum I ubi iniegrae(notatis etiam hujus
collectionem canonum separatim ab hac collectione collectionis (ectionibus) exbibentur, remittemus.
describendas creJidit. Hinc ille titulus quem Ques-i.
715 ADMONITIOIN COLLECTIONEMSEQUENTEM. 715
CAPITULUMLXXXI. A pum et Basilium diaconem de ambilu Anatolii
Item eptttola Leonis papcead Palmttinos. episcopi.
Sollicitudini meae, quam universali Ecclesiae om> Magno munere misericordiae Dei, etc., tom. I,
nibusqueejus filiis debeo, etc.,«ii tom. I, epist. 124. epist. 104.
CAPITULUMLXXXII. CAPITULUMXCI.
JncipitepistotapapatLeonisad Aquileiensemepiscopum. LeoAnatolio epitcopo.
Relationesancti fralris et coepiscopi nostri Sepli- Manifeslato,sicut optavimus, pergratiam Dei lu-
mi, etc, uti tom. 1, epist. 1. mine veritatis, etc, uti tom. I, epist. 106.
CAPITULUMLXXXHI. 472 CAPITULUMXCII.
Incipit epittola papceLeonisad Septimumepiscopum. Leo episcopussanctmsynodoapudChalcedonemhabilm.
Lectis fraternilatis tuaelitteris , etc., uti tom. I, Omnem quidem fralernilatem vestram nosse non
epist. 1. ambigo, etc, ibidem,episl. 114.
CAPITULUMLXXXIV. CAPITULUMXCIH.
Jncipil epistolapapmLeonit ad Mauros episcopos. Leo episcopusAnatolioepiscopo.
Cum in ordinalionibussacerdotum, etc.,u!i tom.l, Diligentiam necessariae solliciludinis quam frater-
episl. 12. B nilas tua in dirigendis ad nos lilteris exsequitur, etc,
471 CAPITULUMLXXXV. lom. I, epist. 155.
Leo sanctassynodoquoeapud Ephesumconvenit. CAPITULUMXCIV.
Religiosa clementissimi principis fides, etc, uti Leo episcopusLeoni Augustoper Philoxenumagentem
tom. I, epist. 33. in rebus.
CAPITULUMLXXXVI. Multo gaudio mens mea exsuliat, ctc, ibidem,
Leo episcopuset sancta synodusqumin urbe Roma epitt. 162.
convenit,TheodosioAuguslo. CAPITULUMXCV.
Litteris clementiaevestrae.etc,uti tom.l, epist.it. LeoAnatolioepiscopoper Palricium diaconum.
CAPITULUMLXXXVII. Lectis dilectionistuae lilteris, quas per fllium no«
Leo episcopusetsancta synodusqumin urbeRoma strum Patricium, elc, tom. I, epist. 163.
convenit,PutcherimAugustce. CAPITCLUMXCVI.
Si epistolae quae in fidei causa, etc, uti tom. I, LeoAnaloiioipiscopoper Nestariumagentemin rebus.
tpist. 45. Si flrmo incommutabiliqueproposito,etc, uti tom.
CAPITULUMLXXXVHI. I, epist. 135.
Jncipit epistola Leonis papcead Julianum episcopum.C CAPITULUMXCVII.
Licet per nostros quos ab Urbe pro fidei causa Leo episcopussanclm synodoapud Chalcedonemcon-
stitulm.
drreximus, etc, eodemtom. I, episl. 35.
Dilectissimisfratribus in Domino salutem.
CAPITULUMLXXXIX.
Optaveramquidem dilectissimi pro nosiri dignitate
Jncipit epistolaLeonispapmad TheodosiumAuyustum. collegii, etc, eodemtom. I, epist. 93.
CaesariTHEODOSIO religiosissimoet piissimoAugusto
LEOpapa Ecclesiaecatholicaeurbis Romae. CAPITULUMXCVHI.
Quanlumrebus humanis consulere providentia di- llem ad DorumBeneventanumepiscopum.
vina dignetur, etc, ibidem,epist. 29. Dileclissimofratri DORO LEO.
CAPITULUMXC. Judicium noslrum, quod de te sperabamus, elc,
Leo episcopusMarcianoAugustoper Lucianum episco- uti lom. I, epist. 19.

ADMONITIO IN COLLECTIONEM SEQUENTEM.

477 1. Priscam canonum edilionem Lalinam ex antiquissimoac prorsus singulari ms. exemplo, cui nul-
lum aliud simile invenire uspiam licuit, GulielmusVoelluset HenricusJustellus Christophori lilius Parisiis
ediderunt auno 1661, lomo 1BibliolhecaeJuris canonici veteris, pag. 277 et seqq. Cum vero haeceditio ab
ipso DionysioExiguOPriscmtranslationisnomine allegata, el ob ejus antiquitalemvenerabilis, in hac sola Pa-
risiensi editione inveniatur, qUaeet rarissima et prohibita paucissimis usui esse potest; cumque praeierea ex
unico codice typis impressa, aliqnot locis sit mutila, ac nonnuliisetiam mendis vitiata; interesse noif modi-
cum credidimus si eam hoc loco integram, el, quoad fieri poterit, emendatamrecuderemus. Licet autem nul-
lum codicemJuslelliano similem, in quo lota prisca ediiio continenter exhibeatur, nancisci potuimus, aliquot
tainen manuscriptascollectionesdiversae originis et antiquas reperimus, in quibus, iicet disjunctim ac sepa-
ralim, omnia et singutaejusdem priscaeeditionis monumentainserta fuerunt; ac ex his defectus supplere, ct
errores non paucos emendare feliciter obtigit. Taies sunt mss. collectiones Vaticana Reginae 1997, in qua
praeterNicaenoscanonescaeteriomnes ex Prisca sumpti fuere; Lucensis 88, in qua Antiocheni, Coustantino-
politani, elChalcedonensescanones ejusdemversionisPriscaedescribuntur; Barberina 2888, et Vat. 1342, ubi
Nicxni, Anliocheni, Constantinopolitaniet Chalcedonensesex Prisca inveniuntur decerpli; et codices prse-
cedentis colleclionis Quesnellianae,quae Chalcedonensesex eadem interpreiatione recepit. Sardicenses vero
canones priscaeeditioni inserli, cum proficiscanturex originaliLatino, ut alibi demonstravimus, ad manUscri•
pta exemplariaLucense 88et Vat. 1342 polissimumexegimus, emendavimus atque supplevimus.
2. Nonnulli hujus versionis barbarie et difficultatibusoffenduntur.At quaeremotiori aevoLalinitate donata
fuere, eodem plerumque vitio laborant, uti animadvertimusin prxfalione ad epistolas S. Leonis niini. 51,
tomo I, neque propterea eruditi viri cjusmodi inlerpreiationes antiquas negligendas puiarunt; sed
P*TROI, I.VI. 24
747 AD OPERA S. LE4JNISMAGNIAPPEWDlX. 748
ipsas summo studio vulgantes non modicum ex iisdem fructum percipi po*se opinali sunt. Ita vero obscura
identidem etinvoluta h;ec Prisca interpretaiio est, ut quamvis ex memoratis collectionlbusnbn pauca emen-
darimus, plura lameu adhuc difflcilialoca supersint, quae non seoiper librariorum oscitantiae, sed sa-pius
interprelis imperiliae tribuenda videntur. Quaesi e< Graeco,yel cx aliis versionibus mutando quasdam voces
ad clariorem sensum revocare conaremur, prinrigenium textum a riobis nou pxhiberi jure omnes conquere-
rentur. Lectorum verointelligentiae consulemus vel in postillis margitli apposilis, vel fn nolationibus quaead
calcem subjiciehtur. Quantp autem usui.liaecversioapiid^niiquosfueril, exiisdem antiqUiscolleclioiilbusli-
quet quaeex hac darionesderivarunt. Vide quae de baceadejn versioue piuribus disseruimus in Tractatu prs&-
jnjsg) Rajrt,M,e.8, |5.
3. Nunc praefatiuncu&ma Vaello flt Justetlo hufc interpretationi praefixamliie appehdimus.
LECTORI.
,i Ut niliil desiderares, erudite leoter, quod ad antiquitalis canonicaeet ecclesiaslicaeroemoriam conser-
tandam posteris usui esse jiosset, huic pperi nostro Priscam illam canonum editionem Latinam, a caeleris
qoaehaetelius editaesunt anaimatque diversain, quara multi iique gravissimi viri saepelaudarunt, inserendam
esse duximus. Hancex venefarid* aiitiquitatis codice ms. litteris majusculi» ei bene quadraiis descripto lli-
bliothecaeClnistopbori Justelli tibi repraesentamus. Gontinebatolim illepraestamissiniuscodex canooes con-
ciliorum Ancyrani, Ne«ca!sarieusis, Nicaeni,Sardicensis, 479 Gangrerisis, Antiocheni, Laodicensis, Con-
itantinopblitahi i et CHdlcedonehsis;sed, quod inaxime dolehdurti, syrtodi Laodicenx integri caqones, et
flaaximapajrs Sardlcensium, cum postrema parie subscriptionum concilii INicaeniinjuria lemporum periere.
Quaetaiiiep siipersunt concilii Sardicensis fragtnenln, post Niejenamsynodum collocavimus. Auciorem nam-
que hujusce editionis non dignitatem conciliofum, sed ordinem temporis sepuluin fujsse in sua collactione
verosimile est. Nec pbstat quod in eo codice Chalcedonensis syhouus ortfine piaepOsteroaihle Constaulinopo-
lilanam ponalur, et cauoh 28 Chalcedonensis inler Constantinouolitanos referatur; ciim id potiiis allucina-
.tiani vel iijeogUarttiae amanuensis qui hunccodicem exscripsit, quam auctoris errori, vel imperiiisetribuen-
duin esse videatur. Et quamvis alia non pauca depravata, corrupta, et confusa in oodemlibro passim ocrur-
rant, quaenon iibs reauianjiepsis errata judicari possent, nobis tanien iii tam eleganti et taniae vetuslqtis
cimelio allquid emendare aul immutare religio fuil; salis esse rati, si ad marginero scHptorls o-yd&ftaTaanuo-
taremus. >
4. Tria in hanc praefatiunculamannotanda. Primo falsum est, quod aiunt, Laodicenje synndi integios ca-
nones hujus vejsionis injuria lemporum intercidisse. Hbseiiirn ab interprete ih Graccocodice quo usus cst,
haud(|uaquaminvenlos, nec La.tineredilitos salis piobabiliter ostendimus in Tractatu loco paulo anie laudato.
Secundo quod afflrmant in Sardicehsihuscanonibus codicem fuisse mutilum; qua de causa fd acciderii, ibi-
deni ex Siephano Baluiio esposuimus. Tandem quod allucliiationi vel inCogitaniiieauiaiiuensis potius quain
interpretis errori tribuiiur, Constflniinopolitanos canones post Chalcedonenses describi, iisdemque annecti
canonemde Drimatusedis Coiistantinopolitanae,qui in Cualeedonensi syitodo conditus fuit, falsum parlter
sredimuS. Hanc nimirum praposteram huiusmodi canonum descriplionem el confusiouein nec amanuensi,
interpreti Latino, sed GraeeOailciii codici Verlendamarbitramur, ut in eodem Tractatu et in annotationi-
Sec
us ad ipsos canones plenius dicetur.

PRISGA

CANONUM EDITIO LATINA,

COMPI-ECiTKNS
CANONES CONCILIORDM ANCYRANI, NEOCiESARIENSIS, NICiENI, SARDICENSIS,
GANGRENSIS, ANTIOCHENI, CONSTANTlNOP()LltANI PRIMI
ET CHALCEDONENSIS;

Quce primum in lucem prodiit ex antiquissimo eodiee ms. bibliothecw Chrislophori Justelli;
nuric aiilem cum aliis pemetu&tis mss. coliecHonibvs collala, inltgra *i emendatior exhibetur.
AddilurvetuslissimainterpretatioLatinacanonumKicseuorumex prsstanlissimoms.Yat. Hegine 1997.

« lNClPlT * CAPlTULA A V. Dehis d qiii limori lapsi sunl.

4^1
CanonumAncyrensium. VI. De his equi in idolorumlaea (.Lege Ucit] come-
I. De presbyteri»qui immolavetiuttin pefseCUliqne. derunt.
II. De didconis° qui iminQtayerunt. VII. De his qiiismpiusiinmolaterunt.
III. De his qui per vim paganiwvemint. VIII. De hit' qui et alics madeHlidolit immoiarem
IV. De hit qui muUifarieeumpagarik cdrpleniunt. tLqge iumotare].
* Lege Incipiunt. dicis Justelliani: Explicii cdpituta canontimAncyreu-
b Hbrum canonum Priscam interpretalionem iu sium.
iiao ms. Vat. Regirioe1997 lhvenim«s, ubi pracapi- « Cod. Vat Reg.: II. De diaeonis sinitlHer. III. De
tula legitur tititli; ei Sirriilitfe,f
semper in aliis cano- his qui idoloUftummatidiiccteerUht.
num iabulis. Ih ms. Justelli eonttituta; male; coti- a Idem ood-, qui pro timorepaguiivsaverunl.
stituta eiiim oahones dicuiilur, noh v.ero tituii seui e Jusi. ms., qui in idolisetimedurii.Euiendavimusex
eapitula oanonum. Coifeximus ex inscriptionibus< cod. Vat. Reg., qui mox pro sdpius haie.l swpissime.
aliarum synodorumj el ex ipsa clausuia ejusdem co- ' Idera cod. Vat. Reg., per quos el atii coacii im-
749 PRISCA CANONUMEDITIO LATINA. 750
IX. Dehis qui in ordiuatione nuptias contestanlur. credanlur per schemate s offerri eis; de istis placuit
j^
X. De disponsatis[Lege desponsatis]puellis, et ab honorem quidem secundum cathedram eos habere;
aliis corruplis. bofferre autem eos, aut patere [Lege pascere], aut
XI. De catechumenislapsis. agere, aut sacro ministerio rainistrare non liceat.
XII. Ut nullum liceat ordinare chorepiscopum. De diaconisqui immolaverunt.
XIII. Dehis qui abstinenta camibus. II. Diaconi simililer qui immolaverunt et postea
XIV. De distrahenlibusres ecclesiasticas. resipuerunt, dignitatem quidem suam habere, et ces-
XV. De his qui in aninialibus coierunt. sare eos a sacro minislerio panis et calicis, non
XVI. Cl supra, aut in masculisvei corfupii sunt, aut pprlare, l neque praedicare. Si autem aliqui episco-
corrumpunt. •porum ) ipsorum scientes laborare eos, humilitaiem
XVII. De ordinalis epiteopis el nott susceptis. maiisueludinis habcre, voluerint plus aliqUid dare
XVIII. De his qui virgiriiluem promittunt, et quasi eis, vel minuere, in eorum esse poteslate.
tororibus * finguntcommorari. De his qui in fuya tenli per vim paganizaverunt.
482 XIX. b Qui edulterashabent uxores. III. Qui fugienies tenti sunt, aut a domesticis suis
XX. De his qui ex forniealione interficiunt natos. tradili k, aut substanlias suas perdiderunt; passos
XXI. De homicidiis. B autem supplicia, aut in carcerera missos ciamanles
XXII. De extra voluntalem homicidio. Christiaaos se esse tentos adque in manibus ferro
XXIII. c De divinantibusvei maleficis. violenter miitentcs, et escam cum paganis necessi-
XXIV. De conseiiscorruptionis virginum. lale acceperunt, confitentes quia sunl Cliri-tiani, et
Explicil [Lege expticiunt] capitula canonum Ancy- luctum de hoc quod evenit semper ostendenles, cum
retisium. omni liumililate et scemate bonitalis, et soeculi
INCIPIT CONSTITUTA hujus humilitate istos, quasi foris a peccalo factos,
ejusdem concitii. de communione non privari.l Sin aulem privali sunt
* lsli canones priores quidem sunt Nicacniscano- ab
aliquibus, ut possent plus probari, et ab aliquot
nibus expositis; sed lamen Nicxui primo accepti mox suscipi. Haecautem simililer apud clericos vei
sunt, propler auctoritatem sancti et magni concilii laicos. Discussum est, ut si possibile et laici tala
quod factum est in Niciam. necessitate subjecti ad provectionem honoris possunt
CANONESCONSTITUTI [ Lege possint ] venire. Placuit ergo et istos, quasi
aSS. Patribus qui congregati suntper sanctum Spiri- nibil peccantes, aut antea inveniatur recta 484 yi'*
tum in civitale Ancyrense. Tit. XXIV. eorum, ad ordinalionem venire cleri. > i
v*
De presbylerisqui immolaverunlin perseculione,! retu- C Dehis qui multifarie egerunt paganis [Lege eum pa-
elaverunl [Lege et reluctaverunt]. ganis].
I. Presbyleri qui immolaverunt et iterum resipue- IV. De his qui per vim immolaverunt, qui et aput
runt, et neque reluctaverunt 483 Per remedium idolis [Forte idolaj ccenaverunt, quanti et scemate
aliquem [LegeaIiquod|, sed ex veritate; neque ante n inluslri ascenderunt, et veste usi sunt pretiosa, et
per compositum ea quae egerunt firmantes, ut osten- acccperunt ex praeparata ccena ° diversi; placuit
derenl se quasi suppliciis missos, ut videantur et eos P audire, et subjacere eos tres annos, oralioni
molaverunl. IX. De diaconis qui in ordinalione de Jusi. resipiscerunt. Moxcod. Vat. R. delet et ac relu-
nuptiis conleslali sunl. X. De puetlis qum sponsalm cluverunt.
sunt, et al>aliis stupralm. XI. De catechumemsprceva- e Sic nnster codex. Apud Just., offerrise is.
ricatis. XII. De chorepiscopis. XIII. t)e clericis qui h Just. in lextu, habere aut precare, at in margine:
abstinent a carnibus. XIV. De his qui in opus Ecclesim Adde offerre autem eos, ac pro precare lege precari.
venunUantur. XV. De his qui in animalibussunt for- Noster cudex integram ct veram lectionem exhibuil,
nicati. XVI. De his qui cummasculis animalibus fa- si pascere pro patere emendes; Graecusenim textus
ciscunt. aliiEque ver.^ioncsliabent sermonem habere, pro quo
a Jusl. cod. hoc loco, commorantur. Praetulimus noster interpres pascere reddidit.
m«. Vat. Heg., quocum conciuil idem Justelii codex 1 Just., neque ministrare. Melitis noster codex,cum
in titulo canoni inferius praelixn: fingunt commanere. Graeco.aliiSquevcrsionibusconcinens.
b Vat. Reg., De his qiti invicem adulteranlur. XX. i Noster cod.j is/orum scientes laborem, aut huma-
De hit qui nalos interficiunt. nilalem mansueiudinisAabere,voluerunt, etc Mox ile-
• Idern cod., De filactericis vel divinis. XXIV. De D let eis; ac dein ex eodem cod. scripsimus potestate;
Just. potestatem.
eorruplores (lege corruptoribus) virginum. * Just. repetit sun(; expunximuscum noslro codice.
a Lege Incipiunt. 1 Ms. Vat. Reg., Si autem . .. ut possint : et |ost
'Cod.V.R. omittit praemissamcluisulam explicit, pauca, apud ctericoset laicot.
etc, ac sequenlem tilulum Incipil, etc. Ilanc vero m.Idem cod., paganismumegerunt. Mox initio ca-
anuoialionem sie effen : Isti sunt canones prioret nonis adjecimus De his ex noslro codice.
quidemNicmniscanonibus exposili. Sed Nicxni primo n Sic noster codex. Just., illuslrali.
scripti sunl propler auciorilatem sanctm et magmc sy- 0 Aliaeversiones reddidere indifferenter.
nodi qum facta est in Nicma, melius et cum Graeco FQuaedamhoc loco deesse notarunt Voellus atque
cobaerentius, ubi Nicienicanones Ancyrensibus prae- Juslellus. Deeranl autem qualuor sequentes voces,
m ttuntur. ex ms. Vat. R. supplevimus. Audireeumpmm-
f J'St. ms. omittit verbum reluctaverunl; adjeci- quas teniiae gradum indicai, quo poe ;itentes inter aiidien-
nius e cod. Vat. Reg., contextu canonis exigente. les recipiebamur; subjacere vero alterum, quO pta-
Dein exeodem cod. emendavimus resipuerunt; apud lioni fideiium prostrati aderant.
 •751 AD OPERA S. LEONIS MAGNtAPPENDIX. 752
simul communicare eos biennio, et sic ad perfectum A et fralres sollicitaverunl, et rei fiiertint pro hoc quii
venire. Quanlicunque vcro ascenderunt cum veste [Snbauditur fralres] sollicitati sunt, lii tribus annis
in luctu, et recurnbentes comederunt cum tristiiia locum audienlix- suscipiant; in aliis aulem sex annis
et tacrymis, si compleverunt subjeclum triennium, 1 locum eo quo deciderunt vaceut, aliuni aulcm an-
sine oblatione recipiarilur. Si autem » non ederunt, iium communicent sine oblatione , ut deccrn annos
Jiiennio subjecti sint, et terlio anno communicent complenles i perfeclum suscipiant locum : in hoc au-
sine oblatione ul perfecli quarto anno accipiant. tem oportet eorum custodire vitatn.
Episcopi autem habere poteslatera, mores conver- De diaconibusqui in ordinatione k nubtiat conteslantur
sionis eorum probantes, humaniter aut amplius ad- IX. Diacohi qui sunt ordinandi, si contestati sun
dere tempus : b obiens autem et vita qui anlecedet ante ordinationem
, et dixerunt oportere se nubere
el qui [Lege quae antecessit et quae]sequilur proba- non hi post hoc nubentes, sinl
posse eos sic manere,
tur [ Lege probetur ]. Et sic humanitas superadnu- in ministerio
meretur. pro quod praeceplum\Id est concessum]
eis est ab episcopo. Si autcm aliquil non coniestati
De hit qui timori pagantzaverunt.
tacuerunt, et placuit eis in ordinatione perseverare
V. De his quic per rainas et limorem paganizave-
innupti, et postmodum venerunl ad nuplias, cessare
runt, per suppiicia et substantiae perdilionis [ Lege '. eos omnino a minislerio diaconi.
perdilionem] aut transmigraiionis [Lege transmigra-
tionem ] immolaverunt, et usque ad presente tem- 486 be puellis qum sponsatmsunt, et m ab aliis
distipulatm sunt.
poreff-ejead praesenslempus]non pcenituerunt,neque X. Quaesponsataesunt, et ab aliis sunl raptae, pla-
conversi sunt, et nunc extra lempore synodi suppli- cuit
canles det in sensum conversionis venientes; placuit post hoc eas reddi cui ante desponsatae sunt,
etiamsi n et vim ab bis aliquid perpessae siut.
eos usque ad majorem diern ad audienliam suscipi,
et post majorem diem subjacere trienuio; et postea De his qui cum catechumeniessenl immolaverunl.
communicare siue oblalione, et sic venire ad per- XI. Qui ante baptismum immolaverunl, poslea
fectum , ut tempus sex annorum compleant. Si autem baplizali, placuit eos ad officiumvenire, ° si-
aulem aliqui ante synodum suscepti sunt ad pce- cut eos qui el baptizali sunt.
tiileniiam, ab illo lempore numerari eis principiura Vt non sine episcopo liceal P quemquam ordinare abiis
«nnorum sex. Si autera e aliqui periculum mortis, qui dicuntur chorepiscopi.
Vel exspectatio ab 485 infirmitate, aut alterius XII. Ghorepiscopisnon licere presbyteros aut dia-
{ Lege alia aliqua ] occasione, oporiet istos sub hora conos ordinare, sed neque presbyteris civiiaiis sine
suscipi. 'U jussione episcopi, 4 sed cum eisdem Iitteri* eundi ad
De his qui in idolorum locis comederunt. singulas parochias.
VI. De his qui in feslivitate ' in locis abominandis 1 De his qui abstinenta carnibut.
Gentilium simul edunt, et suam escam defendenles XIII. Qui in clero sunt presbyteri vel diaconi ab-
s et si
\Lege deferenles] pollutam comederunt, placuit eos siinentes a carnibus , placuit ut langcrenl;
biennio subjacere, ot sic suscipi, quia oportet post non obaudierint canonem, placuit cessare eos de
oblationem unumquemque episcopum eos probare, ordine.
et vitam singuloriim agnoscerel ' De his qui temereres ecclesiaslicasdislrahunl.
De his qui e smpius immolaverunt. XIV. De bis quaeadperlinent.Dominico, u si qua,
VII. Qui secimdo ei lerlio immolaverunt per vim, dum non esset episcopus, presbyteri venundaverunt,
qualuor annis subjaceant, el duo sihe oblationc com- rcvocare, atque repetere Dominicum; cl in arbilrio
raunicent, et septimo ad perfectum suscipiantur. episcopi esse, si oportuerit, recipere pretium , sive
De his b qui el alios suadent idolis immolare, T reditns eorum quaesunt veniindala , reddere in his
. VIII. Quanti autem non solum apostalarunt, sed ipsis pretium.
a Just. ignorat negationem, et habet subjecli sunt. ]D innupti omnino, el diaconi, melius.
Supplevimus et corrcximus ex nostro cod. 1,1 Idem cod., ab aliis sunt raplm.
b Ex Graeco reddendum Ante omnia autem. Dein n Jusl. ms., ei vim.Praetulimuslectionem cod.Vat.
Just., probatus. Praetulimus cum nostro cod. probw Reg., in quo mox ab eis aliquid perpessmsunt.
tur,c pro quo melius legeretur probetur. 0 Just., sicut et cmt.ri. Nostercodex magis placuit;
Vat. propler minas.
d VocesReg., enim cohaeret cuin Graeco ex qtio reddimus
et in sensum conversionisvenientesadjeci- placuil ad ordinem provehi, ut qui, abluli
magis
sunt.
mus cx eodem codice : ubi pr.cterea subaudiendum r Cod: Vat. Reg., clericum.
est seseoblulerunt. i Idem ms. ilelct.sed et esdem.
e Lege alicui, et supple contigerit, vel immineat.In r Idem cod., De clericis qui abslinent.
c«d. Val. Reg. habetur : Si autem periculosa morlis * la cod. cod., et si sic non obaudient.
exspectalio. 1 Idem ms., De his qui in opus Ecclesimvenundan-
« Prsepositionem in ex eodem ms. inseruimu*. tur. Mox initio canonis voces De his ex eodem me.
* Vat. R., multolies.
* Idem cod., per quos et alii coacti sunt immolare. addidimus.u Just. perperam., «t quandonon essent,autntsciem
' Id est, prostrati pcenitentiam geram. yevocare atque reddere compellantur.
episcopus
4 Cod. Vat. R., perfeclesuscipiantur. Emendavimus ex nostro codice.
k Idem cod., de nuptiis eoutestati sunt. T Vat. R. addit multoties. Sensus ex Graecoest_:
* 'tod. Vat. Reg. omitiit \oces «on eonlestati Episcqpi iudicio relinaui «ae oporleat preium rec\-
7&3 PRISCA CANONUMEDlTlO LATINA. 754
* m
487 ^e his qui in [Legecum] animalibus coierunt. A terium vir suus commiserit, septem annis oportet
XV. Qui animaliter in animalibus tale aliquid com- eum subici, et postea perfectam communionem me-
miltunt, b qui amplius [Lege prius] quam viginli an- reri, secundum gradus qui procedunt.
norum fuerint, et hoc commiserint, quindecim annis De eis qumgemunt ex fornicatione et n interftciunt
subjaceant, et sic communionem mereantur oratio- natos.
ntim, et in hoc perduranles annis quinque lunc ob- XX. o Quae erunt fornicalae, et interficiunt natos,
lationcs atlingant. Requiratur autem eorum vila quae et festinant aborlivum facere, primum constitutum
sit adhuc subjacentibus, et sic mereantur humanita- usque ad exitum vetuil; et hoc definito bumaniore
lem; si autem incessanter ad peceandum perscvera- [Legeut et humanius] aliquid consequantur, consti-
verint, longam habeant poenitentiam. Quanlisuper- tuimus eas decennio tempore, secundum gradus qui
fuerint [Supple lianc] aetaiem, et si uxores habentes sunt constituti.
c peccaverint in hoc delicto, viginti qtitnque annis De homicidiis.
subjaceanl, ita ut post quinquennium communionem XXI. De voluntarie homicidio admisso subjacent
orationis mereanlur. Si autem et aliqui el uxores ha- quidem omni lempore; et de perfeclo ad finem vilaa
bentes, ct amplius quinquaginta annorum hoc pec- mereantur viaticum.
cantes, in exilum vitac suaemereantur vialicum ac- B De exlra voluntatem homicidio.
cipere. XXII. F De homicidio extra voliiniatem admisso
De his qui in animalibusaut masculis, aut aliquando primum conslitutum in septem annis praecepitper-
corrupli sunt, aul corrumpunl libidini. • fecli dignum esse; et ut fiat secundum gradus con-
XVI. Pro his qui in animalibus, aul animalia fra- slitutos, quinquennium censemus perficere.
ciscunt [Legefracescuni], vel in masculisd lepfosi effi- De his qui quoquo modo divinant.
ciunlur, de his praeceplumest, "
" ut cum eis qui lera- XXIII. Qui i divinant et consuetudines gentium
pestatem patiuntur, orare.
De hit qui in episcopatu sunt probati, et non tuscepli. sequentes, aut introducentes 489 aliquos in domi-
bus suis r ad requisilionem divinando, qualibet causa
XVII. Qui in cpiscopatum consecrati sunt, et non
aut incantantium, si de clero sunt, ab-
suscepti in parociis in quibus sunt nominali, f el in maleficiorum,
aliis voluerint ire parociis, et per vim obprimere iciantur; si vero saeculares, in canone jaceant quin-
ibidem constitutos, etiiles contra eos movere; s ipsos quennii secundum gradus definilos.
perpelli et alienare [Lege alienari]. Si autem volue- De his qui consciisunt corruptionit virginum.
rint in presbyterium [ Lege in presbylerio ] in quo XXIV. Si desponsatus aliquis puellara, corrupit
fuerunt primum sedere b ut presbyteri, non eos pelli. C sororem ejus, ut gravet [Lege gravidara fecil] eam,
Si enim voluerint resullare eis qui ibidem sunt con- nupserits aiilemquam desponsavit; postmodum quarj
stituti episcopi, expelli eos censemus ' et de ordine corrupta estlaqueo se suspendit; hi qui consciisunt
preslJylcrorum, et fieri expraedicatores. praecipiuntur undecim annis suspendi constanter,
488 ^e e's 9U*'" virginiiate i te permanerepromit- secundum gradus qui jam ordinati sunt.
tunt, el quati sororibus fingunl commanere. * Et subscripserunt:
XVHI. Quanli virginitati se proraiserunt, k et eva- VitatisAiitiociae.
cuantes promissum, bigamiconstitulionem sectaniur. Marceilus Ancyrae.
Cui [Lege quae] vero convenerint virgines aliquibus Agricolaus Cacsariac.
sicut sorores, vetainus. Lupus u Tarsi.
De his qui adullerat habent l mulieres, at ipsi adulte- Basilius Amesays [Lege Amaseac].
ranU Philadetphus Juliopolis.
XIX. Si alicujus uxor adullerata fucrit, aut adul- Euslolus Nicoraediae.
pere, an non; quia, ut reddidit Dionysius, plerumqueD l Vocem mulieret inseruimus ex eodem codice.
rerum dislraciarum redilus ampliorem summam pro ni Idem cod., atiquis commiserit; etdein, mereatur.
pretio dato reddiderit. 11Ita ex eodera ms. Apud Just., inficiunt.
a Idem cod., sunt fornicali. " JUsl., Qum interficiunt. Intermedias voces sup-
b Sic idemcod. meliusquam apud Just., quia;sed plevimus ex nosiro cod., qni dein babet et inlerfice-
pro* amplius iegendum prius. rint qum naseunlur. Post pauca consequantur cum
Vat. R., irruerunt in hoc peccato[Lege peccatum]. eodem ms. praetulimus; Just., consequentur.
A Vat. R. inserit et. P Voces De homicidioex nostro ms. supplevimus.
* Isid. versio hunc locura explicat sic : qui tem- i Voces divinantel ex eodem cod. inseruimus.
pesiatejactantur, qui a nobis energumeniappellantur. r Vat. R., ad requisitionemmaleficiorumdivinando
' Ita cod. Val. R. apud Just., et si in aliis. causa, si de clero, etc, forte melius.
qualibet
a Just., ipsospellere. Emendavimusex ms. Vat. R. * Particula autem conte\tu exigente ex nostroco-
Cl.irius reddidit Dionysius, hos abjici placuit. supplenda fuit.
b Just. addit ordinem : melius delet noster codex. dice 1 Cod. Vat. Reg. has subscrfptiones post Neocae-
1 Particulam et, id est etiam, ex eodem ms. adje- sarienses canones subjicit hac formula : Et subscri-
cimus. pseruntqui convenerantin synodoAncyrmcivitatis.Post
I Ms. Vai. R., se promiserunt. noinina autem episcoporum hujus synodi describun-
k Legendum esset, el evacuarunt promissum, bi- tur episcopi synodi Neocaesariensishac formula : In
gami conslilutionemseetentur. Mox Vai. R., Cuiautem Neocmsarim qui subscripseruntVilalis, etc.
eonveniuntvirgines, etc u Sic noster cod. Apud Just., Tarsim.
75* AD OPERA S. LEONIS MAGNIOPERA. 756
a HeracliusZenoniie [Lege
Zeloniae]. A ejus] qui remanet, poeniteniiae[Lege poeniientia] re-
Petrus b Iconii. mittatur.
Nunechius Laodiciae. _491 Dehit qui multumnubserint.
Sergianus Antiociae Pisid. *
III. De his qui pluribtis nubliis inciderunt, tem-
Epidaurus Perges. pus quidem agnitus qui [Lege agnitum quod] institu-
Narcissus Merodiades [Lege Neroniadis]. tum est; conversatio aulem et fides eorum perincidet
Explicit constiluta canonum Ancyrensium. [Id ett abbreviabil] lempus.
INCIWTCAPITULA De Mt qui eonttUuuntfornieari, et vetantur.
Canonum Neocmtarientivm.
i. De presbyteris lapsis. IV. Si b disponens aliquis et desiderans mulierem
II. c De nubtias [Lege nubtiis] duorum fralrum. alienam, dormire cum ea et constituerit, et non ve-
III. De hit qui pluribus mulieribut nupserint. niat ad dlsposilum suum, apparet quia gratia Deilibe-
IV. De his qui constiluti sunt fornicarive[Legecon- ratus est.
ttituunt fornico:ri\,et vetqntur. De catechvmenispeecantibut.
V. De catechumenistapsit. V. Calechuminus si in Dominico' calechuminum
490 VI. Mulieres preegnantesqucesunt catechumi- jfstat in ordinem [Lege caiechumenorum stat in ordi-
nas [Lege catechumenm]baptizandas. ne], iste autem si pareat peccans, genua fleciat. i Si
VII. In nuptiit bigami presbyleri orare non debenl. autem genua flectens et audiens jam non peccavcrii,
VIII. De hisqtti adulleris mulieribussociantur. consequatur gratiam; si autem audlens adliuc pec-
IX. De hit qui ante ordinem peccant, et pottea con- cat, expeltatur.
fitentur. De prmgnanlibusmulieribus.
X. De diaconlt simililer. VI. Mulierem gravidam oportet baptizare quando-
XI. d Qua mtatedebeantclerici in ordine promoveti.
que voluerit; nihit enimfioc communicat qui nasci-
Xlf. De W»qui in cegritudinebaptitantur. tur, quoniam singuli propriam voluntatem ad confes-
XIII. De presbyterisparocim. siooein ostendqnt.
XIV. De mtnero diaconortm. In nuptiis bigamipresbyterosnon orare.
Explieiunt capitula Neocaesariensium. VII.Presbyterum ad nuptiasbigami non comedere;
INCIPIT TEXTUS
rroia pcenitentiam petens bigamHg,k qui» ansus est
ejusdem concilii.
s Isti canones secunUisunt Ancyrensium Neooe- presbyler ut prapter oonviviuracompowatnnptias.
sariam [LegeNeocesariae]sunt expositi, et hi priores Q De his qtii muttertbusddulteris totktntur..
sunt Nicaenis. VIH. Mulier cujcsque adulterata laico constiiuto
De presbyterislapsis. 1si doceatur, titis ad miriisteritim venire non polest.
I. Presbyter si nubserit, deponi eum de ordtne; si Si autem postqunm ordinatus fuefit adulteretur, di-
autem fornicalus fuerit,f aut in quolibet adullerave- mittere eam debet; si autem conviverecum ea vo<
rit, pelli eum a communione eliam, et ad pceuiten- luerit, non polest attingere qudd ei creditum est mi-
tiam adduci censemus. nisterium.
De nubtias [Lege nubtiit] duortm fralrum. 4921 De M*1U*mie ordinem peccant.
II. Muliersi nubserit, et a duobus fratribus cor- IX. Presbyter si ante peccavit corpore, probetur
ruptafuerit, expellatur usque ad mortem; tamen in et confiteaiur, quia peccavit antequam ordinarctur,
hora mortis sui [Legesuae]viaticum acciprat,si agno- non offerat, permanens in reliquis; mpro reliqua fe-
Verit errorera ;*et si jara cornipia vetaverit mubiias, stinantur migrare; quiareliqua peccata dixerunt mulli
el egerit poenitentiam, perfeetam mereatur eommu- per raanus impositionis [Lege impositionem]posse
nionem. Si vero moriatur mulier in talibus nnbtiis dimitti.Si autemipse non confiteatur, et argui palam
posila, aut vir talis corruptof, difflcilis eorum [Lege nbn potuerit, msuper hoe fecere potest.
" Just. HetciHus.Meliusnoster codex. Ancyrentesconstitutisuntlitutt 14.
•»Itams. Sti. K. Aptld Jnst. male, Jaeomentit. D posi] » Idem <od., autmrfate»iwt [Lege adulterium] fe-
0 ihtmo codice Vat. Reg. 1997 hos qtiflqtie cano- cerit, pefpeiti e«m, eie.
ntesPriscae rnterpretafionis invtenimus.Sie atitem i» s Just. ms , Hi gui plurioribut nuptiis. Correeiio-
eo sequenttis tititt exhibertihr :,'tl. De virgim cofnt- neift sflfpeoiiavit OM. Vat. Reg.
pta a rfuohts [mtfibns. Itl. De his qui muuum Uibse- b Yat., Reg., disposuerit.
rint. IV. De Mi qui per occasionema fornicdriolibe- > Voeem eatechutninumes nostro codice tnpple-
raittur. V. De edlechumenhveccantibns.VI. Deprm- vimtt».
gnantibus baptizandis. VII. ue nubths bigamitptesby- 1 Jusl., genua flettat, el hoc eum audierit, detinat
terot ndn orare. peecare, cdnteqmuw, etc. Meliorvisa est lectio no-
d Idein cod. sic in sequentibus litulis : XI. Ot ante slri codicis, i«l quo sotum desaxt genua fiectat.
triginta annorum non tteeat ordinari. XII. De gravdl * Soster «»*., tf«i etumpretbytef, qui pre+ter, eic,
tafes. XIII. De patrochialetpresbyteros. «H» t»»i,ete.
* Idem codex hanc notationerm tabnt* canotrannr fcnft^qrtris
1 Idem cod.,prettfter
it arguatur.
prasfigithis verWs : fit isii swnt canwtesseHundi qux- m Vat. Reg., pro alia qute festinaniur : loCustftrft-
dem Ancifrertsium,et eoritm qui tn Neocanttriaittnf biaue corruptu». Red4klit Hervctu»ex Gr*eo : prt^
expositi; de Niceenosautem primi imtt, - ted - in [Leg<- i pter atiud ejm bonte vittsttudium»
 797 PrttSGA GANONUME&rTW EAtlNA. 75*
De diaeonissimUiter. '
A «INCIPIUNT CONSTITUTA
X. • Si iri hoc ipsopeccato diaconus tnciderit, mi- canonum sdhciorum Palrum qui apud Nicmamsunt
nistefh'loeum nm hafceat. congregati.
*>Qua mtaiedebemtad ordhtet promoveri. Incipiunt capitula Nicaeniconcilii.
XI. Presbyter a«te triginia annos non ordinetur : I. De hU qui se abscidunt vel eunicizanl.
esi forsitan Sitltomo dignus, « tameu hoe in eoob- II. De neophitis.
servar-idebere,quia Dominos ii» trincesimoanno bap- III. De commanentibus.
lizattis docere ccepit. Etfofy IV. Deordinandh epitcopis.
De his qni in mgritudinebaptizantur. V. De hitqvi excommunkanlur per singutas pro-
XII. Siquis aegrotus baptizatus fuerit, in ordinem vincias.
piflsbylcri veoire noa potest, quia non ex voluntate VL De primatu EcclesimRommtat.
Iidesdei acccssii, sed ex neeessitate. • Si forte eniro VII. De honore Hietosolynutaniepiscopi-
p stmodumferventiam fidei, aut hospitalitatem ho- VIII. Dehisqui nominanturCatarom(lege Cathari).
miuitm erogata probetur. IX. De his qui inexaminatiordrruiMur.
De presbyterit < diaeentium. X. De his qui in petteeulionenegaveruntfidem.
XIII. De aiiqnibos locis presbyteri in Dominico ci°-B XI. De hisqui prmvaricatisunt prmter necettttutm.
viiaiis offerre non possunt, praesenle episcopo aot XII. Dereceneitiationedanda.
presbyleris civitatis; neqne pancm dare-in oratione, XIII. Be catechumenislapm.
. neque calicem. Si autem absentes sint, et in oratkme XIV. De clerieit ne de cititate ad atiam transeant.
vocalus fuerii s qui de eoloeoest chorepiscopus, so- XV. Ut nullut alienum suscipiat dmicum et pra-
lus dat; quta ehorepiseopi sunt quidem forma dese- mweah
ptuaginta, et sicut eomministrantes propter cur.im XVI. Utnulhts atienumclerietm ordinet.
piuperum offereiM,honoranles eos. XVH. Vt nutlut cleHcusfeneret.
De numerodiaconotum. XVIII. De diaconi [lege rftacont»],ne tupr*pretliu<
XIV. Diaconi septem debeni esse secundum cano- teros potsint.
nem. Etsi fortiter[Legeforte]magnasit493civitas; XIX; De Pautianistis baptizamtit.
sed ut credas inquire a volnmine Aciuum Aposto- XX. De diatonittis.
lorum. XXI. De fieetendogenu.
Et subscripsenint qui convenerant iflisynodo
Neocaesari*. Expjicit capitula Nicaeniconcilii.
Vitalis, b Lupus, Leenlius; Basileos, Gregorius, C INCIPIT PRifiFATIO NJC/ENICONGILII.
Longinns, Heraclius, ' Amphitkm, i Sebius, Ery- " ConcHiumsacrum venerandi culmmajurit
trtus, l Xantulu», Vulentinus, Nareissus, Dicasios, Condidit, et nobis congruafrena dedit;
Ut benefundMusjusta mqderammeposit
Alphion,Germant», Gerontius, Stephanns,l Salami- Intemerala gerensclericusordo fegi:
nus, Leontius. Pontificessummiveterumprmceptasequentet,
Expliciunt constilota canonum Neeeaesariae. Planitts hmc monitisexpotueresuit;

a Idem ms., Similiterdkconus, si in hoc ipso pee^ scd solos Nicaenos, Anliocbenos, Chalcedonenses et
ralo inciderit. CdhstaniinopolitanoS canones ex eadem interpieta-
B Cod. Vat R., Qnandooporteal oreHmri. tione recepesit; Ordo eodicis Vat. 1342, qnem diW-
« Idem ms., sed observetutin eo hoe, quia, ete. recognovimus, in praetiiissisallquanMiiunjv*-
d Ita noster codex, melius qnam apud Just., eiut. geoter
riat. Titulus siceffertur : Incipit fides quamexposue-
' Locusdepravatus. Diony-ius rnddi.lit: ntii forie runt Patres 318 apud Nicaam cohgregali,primumqui*
propier sequenssludium ejus alque fidem, alque homi- demadversusAriumblasphemum,dicentemesse creatu-.
numraritalem lalis po&sjtadmitti. ram Fitium Dei, et advertus omnemhmresemSabetlii,
f Vat. Reg., locorum. Pheljni, Pauli Satnosateni,Manichmi, Valentini, Mar-
sldem ms.,o/ut de locis, etiam solus dal. cionh et adversus omnemomnino lueresem, st qua in-
1 Just., Pautus. Corre\iiniis cum nostro ms. Vat, surfexerit contra caikolicam et apottolicam Ecclesiam.
Reg.. quoriijn conveniunt codd. collectioois pncce- _. " Qiiqs omhes condemnaruntNicmamcongregatiepiscopi
dentis; iiulli aulem jP-aufumpncferunt. 51$r qjiotum nominq et fitovinciminfra seriptm iuiii,
1 Noster cod., Anpludon; apud Isi.d., Aatphion. Seipierique sludiosi Deistrvi magjs curdm geiserunt
i In cnllectioiie prsecedttiti cap, i ex Isidoro, Re- Orientnlium episcopofumnomina detcribere, projftet
dux, tres autem codd., Sedus. hoc quod Occideiisnonsimililer inquisilionemde heere-
k In eadcnjcnllect., Sanclus. sib.us Dein sequitur : Incipit prmfatio ejus-
1 Ita cod. Vat. Reg. et in aliis mss. praecedenti» dem. hqbueril.
Conciliumsacrum,etc. Tum verb : Ihcipit sta-
collectionis. Apud Jusi., Phalmmon.. tnta. Credimusin unum Deum, etc. Posl symiibhim:
m NicaenicanonesPriscae versionis inserli legunlur Incipiunt canonet vel ttatuta supradicli concifii. Cum
in pervetusta collectione Vat. 1512 et Barb. 28S8; convenisselsanctumet mdgnumconcilium,elc. PoStea :
cumque Sirmonduscannneui sextum hujus versionis Incipiunt capitula Nicmniconcilii. Exhibentur aulem
teciuirit ex laudato nis. Vaticauo, opiuio invaluit tiluJi canonum, ac tandem canones cum suo cujus-
liiinc codicemesse omnino similem illi quero Justet- que tilulo.
lus h ibuil, cum tamen ea colleclio noh tbtam pri- n Hbs versus in pluribu» mss. collectionibuainve-
scam editionem contineat, uii codex Justellianus, nimus.
 759 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 7(10
Hinc fidei nostrmse pandit temila, et omnet A De neophitisqui post baptismaad clerum adplicantur.
Errorum damndntdogmata sanctaviat. II. ' Plurima sive necessitate, aut aliter festinan-
QuitqueDei famulut fuerit, Chrittiquetacerdot, tibus bominrbus facta sunt extra canonem ecclesia-
495 H°c *fl'econditut dulcla mellafluet.
stlcum, ut homines ex gentili vita nuper accedentes
Explicit praefalio. ad fidem, et pauco lempore calechizati, statim spi-
INCIPIT FIDES NI&ENl CONCILII. ritale lavacrum accipiant, et cum baptixati fuerint,
Cum convenisset sanclum et magnum concilium promoveantur ad episcopaium aut presbyterium,
aput Niciam a metropolimByihiniae,statuta sunl quae bene haberi ptacuit; de caetero nihil tale fleri. Nam
infra scripta sunt. Et placuit ut haecomnia mitteren- et tempore opus est qui catechizatur, et post ba-
tur ad episcopum urbis RomaeSilvestrum. Facta est plisma adprobalio amplius manifesta. Etenim est
autem synodus b consulalu Constantini Aug. et Lici- apostolica scriblura quaedicit non neophytum(I.Tim.
nii XIIIkal. Jul.,qui est aput Graecos18 dies, mensis m), ne forte stupore ductus in judicium incidat etla-
eorum secundus, anno ab Alexandro 636. queum diaboli. Si autem procedenle tempore animae
Ab universis episcopis dictum est. aliquid [Legealiquod] peccatum inveniatur circa ali-
Confessio fldei. quam personam, et convincalur a duobus vel tribus
Credimus in unum Deum Patrem omnipotentem, B testibus, cesset iste a clero. Si quis auiem praeter
omnium visibilium et invisibilium factorem; et in baecfacit, quasi adversus sanctum et magnum con-
unum Dominum Jesum Christum c nalum ex Patre cilium superviens, ipse se periclitans privabilur a
unigenitum, hoc cst ex subslantia Patris; Deum ve- clero.
rum de Deo vero, natum, non factum, homousion, 1De commanenlibut.
boc est ejusdem cum Patris substantia [Legecura Pa- III. De mulieribus quae cum episcopis vel presby-
tre subslantiae], per quem omnia facta sunt quaein teris, vel diaconibus comraorantur, sive viduae vel
coeloet quae in terra; qui propter nos homines et Vifgines, interdixit omnimodo sanetu.^ et magnum
propler nostram salutem descendit, d et incarnatus concilium, neque episcopo, neque presbylero, neque
est, et homo factus, passtis est, et resurrexit terlia diacono,neque ex his qui in elero sunt, licere secum
die, ascendit in ccelum, unde venturus est judicare commanere, praeteffortesororem,aulTiam[/nGr<eco
vivos et raortuos; et in Spiritum sanctum. Eos au- ri SEKCV, ltalice Zia], aut solas personas quaerefugiunt
tem qui dicunt: e erat tempus quando non erat, et omnem suspicionem.
prius quam nasceretur non erat, et quia ex nullis 497 De ordinandit episcopis.
subsisleniibus faclus est, aut ex alia substantia vel IV. Placuit aulem ut abomnibus episcopis qui
essentia dicunt esse T/>S7TTOV, hoc est convertibilem C sunt in provincia ofdinari episcopum. Si autem dif-
autmulabilem Filium Dei, hos anathematizat catho- ficile k erit hoc propter urgentem necessitatem aut
lica et aposlolica Ecclesia. longitudinem itineris, omnimodo tres in unum con-
I De his qui seipsosabscidunt, vet eununcizant,in venientes oportet constitui [Legeconstituere] episco-
totum ad clerum admittinon debere. pum, consentientes l et hi qui absentes fuerint, per
I. Si quis per languorem a medicis sectus est, aut scribta sua, tanquam si praesentes; conflrmaiionem
barbaris abscissus, iste remaneat 496 >n clero; si autem eorum quae fiunt habentesm uniuscujusque
quis autem sanus se abscidit, etsi in clero s positum, provinciaemelropolitani.
abici oportet, et caeterumnullum ex his dehere pro- n De his qui excommunicanlurper tingulat provinciat.
moveri. Sicut autem hoc manifestum est de his qui V. Sive de clero sit [Lege&ini], sive de laico
se audent abscidere, ita eos qui a barbaris aut a do- agmine, ab episcopis per singulas provincias obti-
minis castrati sunt, n invenientur eliara alias tales neat sententia secundum canonem; eos vero qui ab
digni, ad clerum applicat canon. aliis abiciuntur, ab aliis ° non suscipiendos aut ad-

•Cod. Vat. 1342 delel metropolim. s Idem ms., potitus fuerit. Mox Just., et cmteri; ex
b Confer quac ih hunc erroneum consulatum ani- J). eodem ms. emendavimus. Cmterum pro de cmtero
madvertimus not. 44 in cap. 1 praecedentis collectio- scriptum est. Dion., et deincept.
nis post episcoporumcatalogum(Nobis col. 587, n.d). b Ms. Vat., inveniuntur [Lege si invenianlur] etiam
Post pauca, 18 dies, verius 19. Vide not. 2 in idem aliqui talet digni.
1Idem cod., Si quit neophituspott baptismaad cte-
caput 1 (Col. 371, n.b), ex qua etiam intelliges erro-
rem inesse in vocem tecundus, pro qua scribendum rum applicatur, plurimatine, etc.
erat Desii,qui non secundus, sed seplimus erat Syro i Vat. cod., De tubintroductit mulieribut. Incipit
macedonum mensis. aulem canoh; Quicunqueepiseoput,aut pretbyter, aut
0 Cod. Vat. laudatiis, Filium Dei, qui natut est ex diaconut cummulieribut commoratur, tive vidum, elc.
Palre unigenilus, hoc est de subslantia Patris, Deum k Idem cod., fuerit hoc aut propter.
ex Deo, lutnenex lumine, Deumverumex Deo vero,etc. 1 Quatuor voces et hi qui abtenlet supplevimus ex
d Idem cod., et carnem assumpsil, et homo factut eodem codice.
est: Post pauca, in aelos. m Just. addit auctoritatem.Meliusdeletnoster codex.
• In eodem ms. Vat., erat aliquando, quando, etc n Titulus in ms. Vat. est: De excommunicatit.In-
f Laudatus codex, De eunuchis,qui seipsosabseide- cipit autem canon sic : Hi qui excommunicanlurper
runl. Incipit autem canon sic : Si quis teiptum abtci- tingulat provinciat tive de clero sive de laice, etc.
derit, vel eunuchizaverit,omninoad elerum admitti non 0 Idem cod., non tutcipiantur. Requirantttt w<
debel, Quodti per languorem,etc. tem, etc.
701 PRISCA CANONUMEDlTIO LATlNA. 702
mittendos. Reqnirantur autem ne pusillanimitate, aul A est, mundos vocant. Si quis ex his ad Ecclesiam ca
pertinacia, aut aliquo alio episcopi odio excommuni- tholicam veniat, placuit sancto et magno concilio
caii sint. Ut aulem hoc decentem adquisilionem ac- huic, ut per manus impositionera sacerdotum ma-
cipiat, bene haberi placuit, a et singulis annis per neat in clero. Ante omnia autem b hoc manifestum
singutas provincias bis in anno coneilia fieri, ut om- sit, profiteri se quod consentiat el sequatur calholi-
nes simul episcopi in unum congregati tates quaestio- caeet apostolicaeEcclesiaedogmata, 499 noc est et
nes inquirant; et si qui incunctanter offenderint cum bigamis communicare, et cum his qui in perse-
episcopum suum, et rationabiliter excommunicati cutione lapsi sunt, circa quos et tempus constitutum
apud omnes esse probatum et omnium concilio in- est, el dies defmitus, ut sequantur in omnibus quae
notcscat, quandiu episcopo placeat humaniorem pro placuerini catholicae Ecclesiae. Ubicunque ' vero
his ferre sententiam. Concilia autem flant, unum fuerint sive in castellis, sive in vicis, sive in civitati-
quidem anie Quadragesimam, ut omnium animositate bus, veniam mereanlur, ordinati vero in clero sint,
amputala, munus mundum offeratur Deo; secundum et in eodem statu permaneant. i Quod cum autem
vero fiat circa aulumnum tempus. [Supp/ead]catholicoeEcclesiae episcopos aut presby-
498 ®e primatu EcclesimRomanmvel aliarum teros accesserint, manifeslum quia episcopus quidem
civitatumepiscopis. B Ecclesiae habebit dignitatem episcopatus; qui autem
VI. b Anliqui moris est ut urbis Romae episcopus nominatur aput eos qui se mundos dicunt, in Eccle-
habeat principatum, ut suburbicaria loca, et omnem sia catholica presbyterii honorem habebit, nisi forlo
provinciam <*suam sollicitudine gubernet. Quaevero placuerit episcopo honoris sui eum frui; si vero non
apud jEgyptum sunt, Alexandriaeepiscopus omnium ei placuerit, providendum est locum ubi aut cor-
habeat sollicitudinem. Similiter autem et circa An- cpiscopaius, aut presbylerii sit, ut in clero omnino
tiochiam, et in caeteris provinciis privilegia propria esse videatur, ul non videantur in k una civitaie duo
serventur mctropolitanis Ecclesiis. Omnimodoautem episcopi esse.
manifestum est illud, ut si quis sine arbitrio ejus qm 1 De ordinandis episcopisel presbyleris.
est in metropolim constituerit episcopum, hunc cen- IX. Si qui inexaminati promoti sunt episcopi vel
suit sanctum et magnum concilium non d esse epi- presbyteri, et postea interrogali confessi sunt delicla
scopum. Si vero communi omnium rationabili [Sup- sua, vel ab aliis convincti, et praeterea conflteniibus
ple eleclioni], et secundum canonem ecctesiasticum, citra ordinem et disciplinara moti homines manus
duo aut tres propler propinquas [Dion. melius, pro- eis temere imposuerunt; tales enim canon non su-
prias] inimicilias contradixerint, oblineat senlentia scipit: quod autera inreprehensibile est defendit ca-
plurimorum e quia consnetudo oblinuit, et traditio C tholica et apostolica Ecclesia.
antiqua apud Hierosolyma. De his qui negaverunt in persecutione.
De honore Hierosolymitani episcopi. X. Quicunqueordinati sunt per ignoranliam de his
VII. Quoniam consueludo obtinuit, et traditio an- qui Iapsi sunt, aut dissimulantibus eis qui eos ordi-.
liqua, ut qui in Helia est episcopus, id est Hieroso- naverunt, hoc non praejudicat canoni ecclesiastico;
lymis, honorelur, et habeat ' secundum ordinem cognili enim m dejiciuntur.
euumhonorem, metropolitani manente dignitale. 500 Pe '"» 9"' prmvaricali tunt prmter necetti-
De his qui nominantut s Catharoes. lalem n.
VIII. De liis qui sepios [Lege seipsos] Catharos, id XI. Hi qui praevaricati sunt praeier ablationem fa-
a Incodem ms., ul singulis... fierent: lege fiant. - Just., secundum suum ordinem honorem. Melius
b Hunc canonem ex duplici versione recitat cardi- noster codex Vat.
nalis Deusdedit tib. i, n. 1, suae collectionis, quae s lia noster cod. ex Graeco K«8«pour.Just., Ca-
continetur in ms. Vai. 3833, primum ex versione tharm.
Prisca, dein ex illa Dionysii Exigui. Priscam ergo b Just., hoc obsetvandumsit, ut profileanlur sequod
versioncm in RomanaeEcclesiaebibliothecis invenit. senliant, el sequantur catholicaet aposlolica dogmata.
Sic aiitem ille priora verba legit : Antiqua contueludo D Noslri ms. Vat. leciionem praeiulimus.
obtinuit ut urbis Romm episcopus,eic Sirmondus, in 1 Particulam tero ex nostro cod. inseruimus.
CensuraAnonymide regionibuset Ecclesiissuburbica- i Jusl., Quodquod autem catholicm episcopi aut
riis bunc canonem ex nostro Valicano ms. descri- presbyteri aecesserint. Cohaerentior Nicaenorum Pa-
bens, habet ut in texlu; et solum primatum pro trum sententiae visa est lectio nostri codicis. Sic
principatum reposuil; sed nos principatum, uli et enim clarius Isid. interpretalio : Si vero episcoput
Deusdedit, legimus tum in Vat. 1342 lum in Barb. vel presbyter'Ecclesimcatholkm fuerit, adquem altqui
2888 ejusdem collectionis. ex his accedunt. ,
c Just., sua. Praetulimussuam auctoritate nostro- k Cod. Vat. omittit una.
rum codicum Vat. et Barb., nec non alierius quo 1 Idem cod., De ordinationepresbyterorum.Et dein
Deusdedit usus est. Dein pro scrventur cod. Barb. habet promoti sunt pretbyteti vel episcopi. Grsecus
2888, resereentur. textus, sicut et aliaeversiones, de episcopis hoc loco
d Just. inserit eum: delevimus cum nostro ms. Vat. silenl; unde voces vel episcopi addititiie noscunlur.
e Sequentia licet cum hoc canone jungantur non Mox idem cod. delet poslea.
solum in ms. Just., verum etiam in nostris Vat. et m Iii nosiro cod., deponantur el abjicianlur.
Barb., non pertinent ad istum canonem, sed ad ini- n Just. ms. addit in titulo, aut prmter ablationem
tium scquentis, ubi sane iterum repetuntur. Hinc in facultalum, aut pericula, aut tale aliquid, quodfactum
ms. Barb. voci quia signum appaniturquo hsecverba estsub tyrannide Diocletiani. Incipit auiem canonem;
delenda significantur. Placuit sancloeoncilio huic, liiet et indigni tint mite-
7C3 AD OPEBA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 764
cultatuin, aul perjcula, aijt lale aliquid qpod factun) A luelur Ecclesiae cujus episcopus, aut presbyter, aut
esl sub tyrannide Licinii, placuit sancto concilio huic, diaconus fuer.it ordinalus.
licet indigni sinj miseric,ordia Dei, yerumlamen pla- De non smcipiendisalteriut Eeclesimclericit.
cuit misereri eis. Quotquotigiturdignam pceniientiam XV. Si qui facite se pericolo ingerentes, neque
egeriat, triennio ioter audienles sinl, et seplem anni timorem Dei anteocurashabentos, neque ecclesiasii-
prostrati jacebtmt, bienuio autem sine Eucharisiia cum canonem scientes, diseedunt b ab Ecclesia stia
coinmnnicabunt plebis pratiooibus. » Qqi autem vo-
presbyleri, aut diaeoni, aut qutctinqtie in canone
cati sunl ad gratiam, et cojilessi, priraos impetus sunt constitoli, isti nullo modo suscipi debentia alia
suos osteiulunt preicienies bakea, postea vero re- Ecetesia, sed omnem eis necessitatem imponi deberc
versi sunl ad vomilum siium, quidam enim b et pc- reverti ad swas Ecciesias; si vero pnrmanserint in
cuniasdederuni, et roulta,mupera, qt rursus niilitiam obstinatione sua, exeommunicatos esse oportere.
reparenl; bi decem annis prostrati jacebunt post
triennii auditionis terapus. In oinnibus autem his De non ordinandoquemiuam qui ad aliUmpertinet.
oportet discutere eoium voluotalem et paenitentiam; XVI. Si quis autem ausus fuerit per subreptiouem
quolquol enim limore et lacrimis, et perseverantia, aut contumaciam hoc agere, utqui ad aliuin periinet,
et honis operibus conversalionis [Legeconversioiieui] **sibi vindicando eutn conslitueril episcopum vel pre-
opere, non siutulaiioDe denaonstrantes, isli adim- sbyterum, inrila fiat ejus ordinatio.
plentes lempps consiitiiium audilioiiis, sine dubio Ut nulhti clericus feneret.
communicabuntc orationi; poslea vero ticehit epi-
scopo humanitalis auxiiiuni eis impertiri. d Qui au- XVII. Quoniam plures iu canone constituli avari-
tem indiscrete tuleruut, vel et
neglegemer, ingressu liam et lucra turpia seclantcs, obliti sunt sanctaa
[Legeingressum] Ecclesiaesibi sufficere arbiuati sunt Scripturae dicentis, qui pecnniamsuam non dedil ud
ad conversationem [Legeconversionem], omne con> usurani (Psal. xiv), et fcneranles centesimas exiguni;
pleant tempus. jusle statuh saactum 502 el magnum concilium, ut
De reconciliationedanda morienlibut. si quis invenlus fuerit post banc deiiailioneni usuras
ex aut quovis modo lalo
XII. Vetus et • canonlea' lex custodlettir in eis, et accipieiis hpc contractu,ant dimidiara exigens, aut aliud
ntinc si qui mori speratnf, novissimo jubamine via- negolium gereus,
tfco fion privetUr; si vero disperatus Eueharistin pro- quid excogitans turpis Iucri gratia, abiciatur a cle-
ro, et alienus a communione et a caoone ecclcsia-
ihefiia, si oblatione percepta itertmi ad superstes sttco fiat.
rfedeal, sit inter eos qui orationibus tantum commu-
nicant. Omnino autem ctirlibet morittiro petentt sibi De duKovit ne tupra presbyterossuit.
dari gratiam, episoopus cum probatione f oblatio- XVIII. Pervenit ad sanctum et magrium conciHum
netft iradat. quod in quibusdam locis et civitatibus episcopis et
501 ^e calhecumeriislapsis s. presbyteris Eucliaristiam diaconi porrigant, quod
XIII. De catechumenis Iapsis, placuit sanclo et noque cahon, neque consuetudo tradidit, ut qui pote-
siatem hon habenl offerendi liii [Legeii] offerentibuS
magno concilio ut triennio audiant Scripluras tan- ' est
tuhi; postea vero communicent oratiorie cum cate- corpiis Cliristi porrigant; illud etiam cognitum et
chumeiiis. a nobis, quod quidam diaconi per usurpationem
temeritateih corpus Chrisli priores contingani. Om-
De clericis, ne de civitatead aliam transeant. nia ijiiur haec amputentur, et maneant iliaconi in
XIV. Propter frequentem tumultum et sediliones priori ordinatione, seientes qUoniam quidem episco-
qttae factsc sunty placuit omnimodis auferri cotisue- porum minisfrisunt, presbyterorum autem inferiore*
ludoquae estcontra canonem, ut si inventi fueriat in slint; accipianl autem secundum ordinem post pres-
quibusdam partibus de civitato ad civitatem intgrare, byteros, dante ei& aul episcopo aut presbytero;
nec e, iscopo, nec presbytero, nec diacoim liceat. St D1i ettam nee sedere eis permittkur in medio presbytc-
quis autem posisanctietmagniconciliidefinitionem, rbrum; extra canonem est enim, et exlra ordi"em
lalealiqnid temptaveril,autsesedederitnegoiio, infir- qnod til. Si quis vero noluerii obedire post baecsta-
nmbilur ouHiimodoliujusfiiodi macliinatio, etresti- tutat, privabitar k de ordine diaconii.

ricofdio Dei, el titriten, etc Textum ad canonem p.er- lirrius.

tinenlem ex nostro codice restituimus, ef aliquot f Just. additei; abundat hsc vox, et cum noslro
roenda cx eodem correximus. Delri quotqjiot bis ras. expuhximUs.
ertiendaviimisejusdem codicis aucloritale, cum apnd * Cod. Vail. add.it»et ul nullut ad aliatn migret civi-
Jusl. legaluf quodquod. fateni; juiigit enim liuriccanonem cum sequenti.
b Jusi.,
" Ita ex eodem cod. Vat. Apud Just. perperam, ab Ecclesias suas, el in margine : lCgc ab
q~itia. Ecctesiu suis. Nostrum codicem secuti sumus, qui
b Just., ei pecttnias. EmendaVihiuscura.nostrb co- post noniiutla debere Iiabet oportei.
dice. 1 Ms. Vat., pro
diiiiddiit.
c Cod. Val, orationidus, I lde'oi ms., et nec. Post pauca ex eodem supptevi-
;* "*Sic idem codex. Apud Jusl,, auia, mate. mu.s eifantb exlra ordiiurii.
* Just. ms., catholkd. Nosffum codicem pfselu- k Iiieodem cod., de toco diaconii.
!Sroe PRISCA CANONUMEDITIQ LATINA. 766
De Pauliamstis a. ; sancto et magno synodo cunctos in ommbus.Iocis
A
XIX. De Paulianistis qui refugiunl ad calholicam constanter et consenlienter slantes Dominum orare
et apostolicam Ecclesiam, decretum est hos omnino debere f.
rebaptizari. Si quis autem eorum praelerito lempore K Et subscripserunt.
in clero fuerunt conslituti, siquidem inlibati el inre- Osius cpiscopus civitatis Cortnbensis provinciae
prehensibiles fuerint inventi, per manus impositio- Spania? dixil: Ita credo, sicut superius scriptum est.
nem episcopi Ecclesiae catholicae ordinandi erunt in Viclor et Vinceniius presbyteri urbis Romae.
ordine clericorum; si vero diseussio eos minusido-
neos invenerit, b deponi eos convenit, el sint ,in 504 h Alexandrim.
ordine laiuorum; similiter autera, et de eorum c dia- Alexander Alexandriae magnae.
conissis, et de omnibus bis qui in eodem canone ver- Alphocration ' Alphocraliensis.
santur, eadem forma servabitur. 1 Adamantitis Cinensis.
De diaconissis. Arbilio de Pharbelo.
XX. Meminimus aulem de diaconissis d quae in Philippus k Panepynensis.
scismate sunt constitutae, quoniam neque per manus Potamion Eracliensis l.
'
impositionem sunt 503 ordinalac, omnino inter B Secundus Ptolomaidae.
laicas oportet eas dinumerari. Dorotheus Pelusianus.
De flectendogenu. Gaius m de Thmueos.
XXI. Quoniam quidara snnt qui die Dominico Antiochus Memphensis.
flectunt genu, et in Penlecosles diebus, placuite Tiberius n Tauthitanus.
a Coil. Val. jungil pariter btine canonem cum se- tubscripta ostenderil. Si veroRomanut fuerit,
sttfftciat
quenti; ac proinde in litulo addil : et diaconissis. sotius metropolilani formala. Et lectum plaeuit.
Moxrefugiunt ex eodem nis,, scripsiinus, cum men-
dose apud Just. refugium. De ordine clerieorumet vita.
•>Just. ms., rebaplizari eos, male. Emendationem Lectores usque ad annos pubertatis teqant, et nis\
suppeditavit noster codcx. et Barb. addunt eum usnris} eruditi Scripturit
c Cod. Jusi., diaconis.Correximuscntn eodem ms. [Vat. divinis, clericijam examinatiordinenlur. Neque edcndi
Vat.. qui delet eorum. vel bibendicausa tavernasclerici ingredianlur, tiisi pc-
d Ita nosier cod. Apud. Just., quod in schitmate regrinationis necesiitate, caulis [Lege eauti] a populo
tint constitutm. inimicotum Ecclesim.Bt teetum placuit.
* Just. addil de hoq; delet noster codex. Dein haccclausula subdilur. Explicit decxeta Ni-
f Just. addit: Dominicam diem et diem Paschm cmni concilii.
usqucin Pentecostem:Haecnec legimtUriri nosiroco- C I s Sequentem episcoporum catato^um non solum
dice, nec in Graeco,nec in nltts versionilms. In mss. contulimus cum ms. Vat. 1342, qui ex prisba ver-
Vat. et Barb. qualuor alii canones addititii leguniur, sinne Nicaenos canones exbibet, verum etiam cum
quos etiam posteriori manu Nicxnis subjeclos. inve- Yeron. 58 inlerpretationis Isidoriahae, eo auftd epi-
nimus i'n exlrema paginae ofa in nis. Veron. 55. Hi scoporum ordo in utrisque idefni sit. Adlijbuimus
atitem fere ex Africanis canrinibiis compacti vel ab- etiam ms. codicem Vallicellanttm sigiiatum A 5 col-
breviati; secundus vero esl canon Neocaesariensis11 lectionis Hadrianeae, qui in hoc calalogo, licel exhi-
ex Isidori versione. Sant autem sequentes, quos ex beat versionem tum a Prisca lum ab Isidorisna di-
cod. Veronensi alicubi emendatos et suppletos exhi- versam, ordinem tamen fefe siinilem praefert. Confer
bemus. quae in hanc rem dixinius annot. Il rn cap. t colle-
Ne servusaut conditionalisclericus ordinetur. ctionis praecedentis (Nobis cot. 373, n. f). Cod. Vat.
Hoc ptacttit, ut si quit subdiaeonus, aut diaconus, 1342 habet: et subscripseruntantea unreersi episcopi:
forte indicaUir enim subscriptiones antea,
aut presbyter, vet episcopusfuerit ordittatus in his per- id esi, melius;
symboloantca dcscripto. ftiisse suhjecias.
sdnis, ii negttgeritfaepisdopi qui hoc fecit, tibertwi b VocemAlexandrimex ms. Vat. adjecjmus.
eorumnon fuirit inquisita, personam tantum vindicet; .' Sic idcra cod. Justelius, Alphocrantiam;episcopi
pecttlium veto qu\ ordinaius est restitualur domino : aulem nomen in aliis cqllectionibiis, sicut et apwl
prmdktut tamen cterkus tanlum deponalur, etiamsi Socratem, Arpocration. At cod. Vallic., Alfocration
dominui iniefcessetit prO eo; illnd iamenobservandum Alfograhon.
sii, ut libet mttitet Ecclesim.Et tectum placuit. r. i Jiisibl. perperam, Amantius. Gorreximtis ex no-
Ut preshyterantelriginla mtatis sumannos [Al. trige- stro ms., ctiin quo aliaecolleciiones concinunt.
timum mlatistum annum] non ordinetur. k Cod. Vat., Phamepientis. Vallic, Punepkyteos,
Qtmmvittit prevabilis vitm, sed observet|\l. abser- mclitis.
1 Cod. Vat. per sallum praeterit qnioque sequentia
vabii] usque ad prmfinilum lempus : Dominut enim nomina.
tficesimoanno baptixalus ett, et tunc prcedicavit.Et mJustelli lectionem erroneam Decummeosemen-
leclnmplacuit.
davimtis ex veriori nomine, nd quod exigua variaute
Ut presbyteri, diacones, ieu subdiaconesaut qyodtibet accedit cod.
clerici non pergant [Ms. Vat. addit ubique] incon- Veron. Isid., de Temueot.
n Sic ex Veron. lud., pro quo jnstellus, Tantita-
sulto eprscoposuo. nut. Vallieel., Tliathites. Htitc opud eum-
Placuit saneto et magno concilio, ut pretbyter aut dem Justelliim subjiciiiutur alii episcopo duo ; Plusinnus Ly-
diaconus, sibe subdiaconus, vei quodlibefde clero riisi nensis, Agathos Schedrensis. Hi abtindant. Cuiii cnini ,
eontnlto episcoposuo non pergat cujuscunqueproviri,- iiLomnibus aliis collectionibus quaiuordeciin laniom
cim. (Haecprima canonis pars, quae litulum lepctil, episcopi ^Egypto ct Tliebaidi ascribantur; ui duo, qui
legiittf in solo ms. Vat.) sexdecim conficereiit, ex varjantilius Volumni de
Ut episcopus a propria Ecclesia non discedat nisi a Lyco ef Atacis Schediensis, qui in aliis quidem codd.
metropolitanoformatam sumpserit. Neque episcopum scribiinlur Plutianus ct Agailtos, in tevttim perpe-
tte trantmdre suscipi, nisi 20 episcoporunichyrographa rarii irrepsere.
767 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 76$
505 Thebaidis. 1
A Marinus Palmyrensis.
Atthas Schediensis-. b Thadonius Alasiae.
Tyrannus Antinoensis. Filocalus a Paneade.
Volusianus de Lyco. Gregorius * Berastensis.
Libymsuperioris. Analholius Emisenus.
• Daches Berenicensis. Syrim Cmte.
Zofirus b Barcensis. Eustalius Anliochenus.
Serapion c Antypirgensis. Zenobius Seleuciac
• Secundus d Tauchiianus. Theodorus Laodicensis.
Libyensis. j Alypius Appamenus.
Titus de Paralonio. Asienus k Repbaneolanus.
Palmstinm. Phyloxenus Hierapblitanus.
Macharius Hierosolym. 1 Salamenes Germaniciae.
Germanus Neapolitan. Piperius Samosatenus.
Marinus Sebactenus. Archelaus m Dolacnus.
Gajanus Sebastensis. ** » Euphration Balaneorum.
Eusebius Caesariensis. Pallidius chorepiscopus.
Sabinus Galarensis. Zoilus Gabalilanus.!
Longiuus Ascalonilanus. Bassns Zeumatenus.
Petrus Nicopolilanus.' Gerontius ° Larissenus.
Macrinius Jamniensis. Manicius Epiphaniae.
Maximus Eleutheropolitanus. Eustatius Aretusae.
Paulus Maximianopolil. Paulus Neocacsariensis.
Januarius Hiericunctius. Syricius a Cyro.
Haeliodorus• Diabolinites. Seleucius chorepiscopus.
jElius Lyddensis. P Pelrus Geddonensis.
Silvanus Azoti. Pegasius Arbocadamae.
Patrofilus f Scylbopolitanus. Bassunis Gabalensis.
Asclcpius Gazensis. 507 Arabim.
Petrus Ailensis. Nicomas Bostritanus.
Antiocus Capitoliensis. C Cyrion Pliyladelfiae.
506 Phmnices. Gennadius Ybutensis.
Zenon Tyrius. Severus Sodomitanus.
JEneas s a Ptolemaide. Sopater Berlhanensis.
Magnus a Damasco. Severns t Adsodianensis.
Theodorus Sidonius. ' Mesopotamtte.
Hellanicus Tripolitanus. 1 Eihilaus Edessenus.

* Justellus, Datlret Bercensis.Vat., Dalhis Venien- 1 Sic ex Vat. Justellus, Salamensis Germanensh.
tis. Ex Veron. ms. Isid. emendavimus. IIuc accedit Veron. Isid., Salamanit Germankianus.
Vallic, Dachet Beronices. m Melius in ms. Isid. Veron., Dolocenus, ubi le-
b Val , Baracensis. Justellus, Bartensis. Melius in gendum Dolkhenus; nara Archelaus fuit episcopus
Veron. Isid., Barcenm, pro quo vcrsio coll. Ques- Doliches in Euphratcsia. Codex quidcm Vallic. habet
nellianae, Vallic, Barces. Dolices.
c Justcl.,Barcis;
Antypirensis. Vat., Antipergensis. Cor- n Jusletliis, Euphrantion Balancnsis.Emendavimus
reximus ex versione ms. Veron. Isid., quam collcclioi ex Vat. In ms. Veron. lsid., Eufralion Balaneota;
Quesnelliana et codex Vallic approhatii. Vallic, Balaneos.
d Justel., Tauritanensis. Melius in Veron. Isid., 0 Duo laudali codd. Vat. ct Verbn., Carisiensis.
Tauchitanus, cuni quo concinit Vat. Taucitanensis. Vat. Reginae, LurtssiB, pro quo in Quesnelliana me-
Indicatur Tauchira urbs Libyae. lius Larissm. Hinc emendavimus lcctionem Justelli
• Veron. Isid. melius , Zabulonitet; Vallic., Za- "n Carisicnas.
bulon. p Justellus tria sequentia nomina repetit sic : Pe-
' Sic ex iisdem mss. Veron. et Vallicellano. Justel., trus Pelrus, Pegasius 1'egasius, BlassonesBlassones.
Squitopolitanus. Supplevimus ex nostro ms. Vat., qui Priscam ediiio-
s Justellus Ptolomeus, male. Correximus cx duo- nem in Nicaeniscanonibus cxhibet. Petrus Geddonen-
bus nosiris codicibus Vat. et Veron. sis in ms. Vallic. Gindaron dicitur; ex aliis mss.
b Al., Thadoneus, vel Theodorus. Dein Justellus, Gindari episcopus intelligiiur. Dein qtii in eodem
Talasiw. Ex omnibus mss. nostris emendavimus, cod. Vat. Gakplensisest, melius in editione Concilio-
nisi quod Vallic. liabel Alassu. rum Gabenusvocalur.
1 Sic etiam Vai. 1542. Legeodum Berytensis, ut ti- 1 Cod. Vat., Leodocianensis. Codd. Isidoriani, a
quet ex aliis versionibus atqtie cndicibus. Dionysiade; Vallic. Dionisiados, melius; Dionysias
i Melius in Veron. Isid., concinente Vallicellano, enira.esl civilas Arabije.
Alfius Apamem. r Sic ex eodem Vat., cui lectioni affines sunt
k Vat. et Verou. Isid., Rephaneuta : lege Rapha- Veron. Isid. £(/ii/«s et Vallic Ethilaos. Justellus,
tuuta. In cod. Vallic, Bassianus Refaneos. Eulalius.
769 PRISGA CANONUMEDITIO LATINA. 770
iacobus Nisibiensis. A Eracleus Zolonensis.
Antiocus Reymilanus. Ponli Polemoniaci.
« Macrias Macedoniopolitanus. Longinianus Novacaesariensis.
A Persida. Domnus Trapezeuntensis.
b Neopolitanus a Persida. Slralophilus ' Pithionita.
Joannes Persa. Paflagonim.
Cilicim. Philadelphus Pompeiopolitan.
Theodorus Tarsensis. Petronius i Jenopolilanus.
Amphion Epiphaniensis. k Eupsicius Amastrianensis.
Narcisus Nerodianus. Galalim.
Moyses Cartabalilanus. Marcellus Anquirensis.
Niceia c Flavidensis. Dicasius Tabiensis.
Eudemon corepiscopus. Erectius Gadavilanus.
Paulinus Adanensis. Gorgonius Cynonensis.
Macedonius d Mopsuesteusis. Philadelphus Juliopolitanus.
e Tarcodimantus ^Sgeilanus. B 509Asite-
Esicius Alexandriae Minoris. Theonas * Cyziccnus.
Narcissus Hieropolitanus. m Nenofanlus Ephesianus.
Cappadocim. Orion n Heleniensis.
Leontius Caesariensis. Euticius Zmyrnensis.
Eupsicius Thianeus. Milhres Popanensis.
Horitrius Cboboniensis. Narinus Liolypontianus.
508 Timotheus Eubistensis. Paulus ° Andensis.
f Helpidius Comanensis. Lydim.
Gorgonius corepiscopus. Artemidorus P Sardiensis.
* Andronius corepiscopus. Seras 1 Thiatyrensis.
Theophanius corepiscopus. Ethemasius Philadelfensis.
. ArmenimMinoris. Polyon Barensis.
Eulalius Sebastenus. Agogius Tripolitanus.
Evetius Satalitensis. Florentius Ancyrae Ferreae.
ArmenimMajorit. G Anthiocus Aureliopolitanus.
b Aristarces, Marcus Standitanus.
et Acrites Armeni. Phrygim.
'
Diotponti. Nunccius Leodiciae.
Euticius Amasiae. f Flaccus Sanabensis.
Helpidius Comanensis. Procopius Sinnadensis.

0 Ita ex eodem Vat. Justellus, Marcut Machedonim. Correximus ex nostro Vat. etex Veron. Isid. Cbnfer
Vallic, Mareat Macedonupolos. not. 66 in catalogum Nicaenorum Patrum, cap. 1 col-
b Justellus, Nepolitanus. Hoc nomen sola versio lectionis praecedentis (Nobis col. 379, n. ').
Prisca exbibet; in caeteris solus Joannes Pertidit le- > Justellus, Thytionita. Correximus ex Vat. codice,
gilur, el jure quidem; nam unicum a Perside Nicamae 1 Idem Vat. 1342 cum Vat. Reg. Genopolilanut.
synodo interfuisse tradit Eusebius, lib. in de Vit. Melius in Veron. Isid., Jonopolitanus, ex Junopoli,
Coiistantini. Utrum vero Neopolitanus nomen sit epi- quam in Paphlagonia nolitiae exhibent. Vallic, Jo-
scopatus Joannis, quod errore anliqui interpretis vel nopolis.
amanuensis in nomen episcopi traductum fuerit, alii k Sic nostri codd. Vat. versionis Priscae et Ve*
judicent. rnn. Isid. Justellus, Euphsicius. Vallic, Eupsirut a
c Justellus, Flabioensis. Lectionem ms. Yat. rece- Maslridos.
' l Sic omnes nostri codd. lum edilionis
pimus. Vallic, Nkeai Flaviadot. Priscae,
d Yat. cod., Mestorum, quod et aliae collectiones D tum Isid. et Quesnellianae. Vallic, Cizkensis. Justel-
praeferunt, Isidoriana excepla, quae veriorem Justelli lus perperam, Cymrenut.
lectionem approbat. m Sic eliam Vat. 1342. Melius Veron. Isid., Meno-
• Sic laudatus Vat. Apud Juslell., Tarchodaman- et
n Justellus,Vallic,
phantut; Menofanlos.
tiut Egettanus. Helemensis. Corrcximus ex Vaiicano
1 Hujus nominis episcopus inferius quoque descri- versionis Priscae. In Veron. lsid., Eliensis ex Elma
bitur sub tiluio Diotponti. Eum vero qui ponitur in- civitaie Asiae. Ms. Vallic, yliu.
ler episcopos Cappadocim, exemplaria collectionis ' Veion.lsid., Aneadensis; Vallic, JEneas, melius.
Quesnellianac et Vai. Reginae non Helpidium, sed Am- p Sic cod. Val., concinentc Vallic, in quo Satdeon.
brotium appellant. Cotnauamporro civitatem non tam JusteL, Serdkensis, male.
in Diosponto quam in Cappadocia notitiae designant. 4 Vulg., Tyrensis, p^rperam. Correximus ex cod.
Vallic. ms. habet Helpidios Cumanus. Veron. Isid., cum quo et mss. collectionis praeceden-
* Yat., Endronkus; melius Ver. Isid. cum codd. lis concinunt. In cod. Vallic, Gozon Tyatyron.
collectionis Quesnellianae, Eudromius. Vallic, £u- ' Sic no«tri codd. Juslellus forte errore lypogra-
fromus.
b Justellus : Arittarcet, Threnius, Arittet Armeui. phprum, Placcus.
m AD OPlRA S. <LEONISMAGtil APPENDIX.
a Phrislicus Azanensis. 'A k Ammonius Afrodisitanus. V;
Athenodofus b Doryleitanus. Eugenius Apolliniades. %
Paulus Appamenus. LaetodorUsCibritanus,
Eugeuius Eucarpensis. Eusebius a Mileto.
Flaccus Hieropolitanus. 511 Itaurim.
Pysidim. Stefanus l Bafthensis.
Eulalius c Scomensis. m Antheneus Corpissitanus.
d
Thelemacus Andrinopoiilanus. Elhesius Claudiopolitanus.
Esicius Neapolitanus. Agapius Seleuciae.
510 Eutices Seleuciae. Silvanus Isauriae Metropbfitan.
0 Aramius Limenensls. Faustus phanemuticensis.
Tharsicius Aparaicnsis. 11Antoninus Anthiociae.
Palricius Ambladifiitanos. Neslor ° SuedritanUs.
Policarpus metropOIitanus. Isicius corepiscopus.
Academius f a Paro. Quirillus i' Comanaderrsis.
s Hernclius Bartensbj. li Theodorus 1 Ulaibkanos.
Theodorus Usensis. Analholius corepiseopus.
Adon Byciae. Patilus Larandensis.
Lyeim. Quintus corepiscopus.
Eudemius b Pacafitaiu». Tiberius Alistrensis.
Pamphytim. Aquila corepiscopus. :
Galliles Pergensis. Eusebius r dioecesis feaiHise.
Euresius Thermiensts. Cypri.
Zeuxius » Siarbitamis. Quirillus a P^fo.
Domnus Aspendevitaous. Gelasius Salamiensis.
Quinlianus Seleucise. Bithynne.
Patricius Maximianopotitamls. Eusebius Nieomediae.
Afrodisius Magedensis. Theogenus Nicaenus.
Insulcmi. Maris Calcedoniae.
Eufrosinus Rborfus. Quirillus a Cio.
Melifroon a<Joo. C Esicius Prusensis.
Stratigius a Lemno. Gorgonius ab Apolloniade.
i
Apotlodorus Corquirlianus. Eveiius Hadrianensls.
Cartm. Theoplianes corepiscopus».
Eusebius Antliiocensis. Rufus Caesariensis.
" Juslellus perperam, Phistinus Aranensis. Melioi discrepatVallic Syarbon, et Vat. Sarbitanus. Legen-
csl lectio cod. Vat. Pisticus pro Phrislicus in aliis dum vero Barbitanus vel Barbonitanus. ut in mss.
mss. legitur. coltectionis prsecedensis el Vat. Keginae, a Barbe ci-
b Jiistellus, DosolecUmut. Vnt. t ttoseleilams. vitate Pampliyliae.
Emendayimus ex cod. Veron. Isid. Goneinit Valik. i JnsU, Corquitanm. Enjendavinnis ex Vat. 1342.
Dorileu. ln Vallic, Coreirat Matjidon.
c Apud Jtistellttra episcopatumn nomiria trsmspo- t Ms. Vat., AmmodtM. Veroii. isid., Emmonuus.
sila ieguntur, Ua ul Scamentit vox Thelertiaco «Cfixa 1 Melius cod. Veroti. lsid., Baratammtis, a BaraUe,
sii, AdriMpolilanus Esicio, et sic deisceps ad Tlieo- qiianipos*eriorei notiliae inLycaonia oollocant. Con-
dorum usque, cujus episcopalus Usensis Eulalio assi- cinil Vaflic. ItaraUion.
i" Vat., Antenut Corepisitanus. Vide not. 7 in caia-
guatur. Ex cunctis aliiscodieibus, ouorum nmH pr;. js
scam versionem praefert, ordinera re.stliuirous. Jn logum episcoporum Nicaenoruro collectionis praec*-
mss. porro Priscae versionis Scomensis perperatn dentis [Nvbis toi. 384, n. m).
n Sic etiam Vcrou. Isid. At Vatieanus cam cauteris
scriptiim iiro Iconiensis, quod exemplar Yeroa. isid.
exhibet. Concordai Vallfc. Iconiu. m*s. aliaruin coilectioaum, Antoniut.
d Legendum cum iisdem Veronen. «L Vailic. mss. 0 Aliae versiones melius iSuerfrcJUt»,a St/edrudeiii
Adrianopolitanut.. locata in P.imphylia secunda.
• Vat., Herasmus Limentis. Yeron. Lsld,, Arauniut P Jusi., Cttmanademis. Correximus «x ajiiscodd.,
Liminensis. Yat. Reg. cum mss. coll. pnecedentis, c<>ngruili|ue urbis nomen Comana. Hic «miUiUir
Apugnius. Vallic, Syanios Symeuon, ubi Limemn le- Quiatm tytmpodomm, quem «odd. coilectionis prae-
gendum est. codeBtts ei Vuticanns Ref inae praebueruiu.
' Sic codd. Priscae versionis. Maje apud Jwstel- « Vat., BaibUanut; Veron. lsid., {Jlttantanut. Ve-
lum Aparo. Legenduni a Papfo. Vidc oot. 95 in ritis in collectione praecedenti Vasadorum, a Vatmda
cap. 1 collectionis praecedenlis. luyciionfceascriptain iwtitiis posterioribus. In ms.
. s Solus JusteHus, Ajracleus.Deia <orofiartensii cod. Vat., Tkeodorusckoreptteoput.
Veroo. Isid. melius Bareentit; Vailkj, Bareos. 1 lileni cod. Vat. Priscae versioais melius, Diocm-
b Iia nosler Yat. el JusteUns; sed legeuduro cuoi sarim.
ms, V*r«n. Isid.iPatarttaniM.a Patafa Lyciae. Vallic, B Justellus desitiit in Theophme chorepiuopa. Se-
Edmmos Patltaron. qnentia nomina ex Vat. 1342 Priscae veisionis supple-
1 Ita cum Jusl. etiam cod. Veron. Isid. Modicum viuius; concUiunlquecumVeroii.tsid. et Vailic mss.
 PWSCA CANONUMEDlTIO LAT1NA. 774
773
Eulaliuscorepiscopus. A appellavetil Romanum ponlifictm, id obsetvandum
Europm. quod ipse censuerit.
Phederus Heracliae. lY. Ut nullus accusati sedemusurpel episcoput.
MarcusComeonsis. V. Quando liceat in aliena pravincia episcopisordi-
512 Ditcim. nare.
Protogenes Sardicensis. VI. De non (aciendisepiscopitper vkos et modicat
Calabrim. civ\tales.
MarcusCalabrieusis. VII. b De retraclanda synodo provinciatiper vica-
Mmtim. rios episcopiurbis Rommsi fueril appeUatum.
Pistus Marcianopolitanus. VIII. Quando episcopi,vel in quibut causit ad co-
* CtuilatesAphricm, Macedonim, Dardanimmiuoris, milatumife debearit.
IX. D.iaconesad comitammdirigendi.
Achaim.
X. De pupillis et viduit.
CaecilianusCarlhaginensis. XI. Qui in canali sunt constituti cpitcq,pihttbeant
Alexander Thessatonicehsis.
polestalem discutiendi episcoposad cpmitfttumeunles.
Dacus Macedonise. B XII. De his qui ignorant synodi constilula.
Pistus Atheniensis. XIII. De taiciscito non faciendisepiscopis.
Mareusb Boe. XIV. Quandiuepiscopus in qtiena civitate peregri-
Strategius Ephestiensis. nari debeat, exceplagravi necessitate.
« Alim ckitates Thessalim, Dardanim, Pannouim, XV. Ut non liceal episcop.ophiribus hebdomadibus
Galliarum,Gotthim,Bosphori. abesse'.
ClaudianusThessaliae. 5|4 XVI. De i clerkis excommunicalisab aliis
BudiusStobiensis. minime suscipiendis.
DomnusPannoniae. XVII. k De excommunicatitapud vicinosepiscopos
Nicasiusd Dovensis. audiendis.
Theophtlus Gothise. XVIU. De non solliciidridiscler{cisalienis.
* Catbirios Bosphorensis. XIX. Denon ordinandisclericisalienitsine.coneensu
513 ' 1NCIPIUNTCAPITULA episcopisui.
XX. De clericisqui Thessalonicamveniunt.
Canonum Sardicensium. XXI. De suscipiendis his qui propter pericuium et
I. De epitcopit etiam laiea Commtthioheprivandis, C persecutionemfugiunt.
qui * civitatesmutaterunt. 1NCIP.CANONESSARDICENSES.
II. De epkcopis atienam sedempracipiii temeritale De episcopit etiam taica comm,un,ioiie privandis, qui
civitatesthutdverunt.
petentibus.
IH. Ut inter episcopos diseordet comprovinciales 1. Osius episcopus|dixit. ! Tara mala con6uet"udo
audiant episcopi.Quodiidaninandus [Forte damnatus] quam ipsa rerum perniciosa corruplela funditus era-

Hunc tilutum ms. Vat. praebnit. Codex autem nones ex alia fiuadam editionea DionyaioreCeplacx-
Vefon. Isid. provinciasdividit, et Africmtitulum prae- cusi fuerunt. Ilaecautem prisca editio <eamfpstffum
mitlit Caeciliano,MacedonimAlexandro , Dardania Sardicensium lectionem exuibet, quae antiquioribus
Daeo, et Aehaimtribus secjuenlibusepiscopis. Latinis et Italicis collectionibus inserta legitur.
bVeron. Isid., Boede; quod accedit propius ad le- s Cod. Lue. 88, civitatemmulaverini.
clionem cod. Vindebon. Euboensts. Vallic, Boaias. b Ms. Vat., De tractanda. Emendavimus ex cod.
c Vat. codex hic quoque provincias uha describit, Lucen., qui bunc solum titulum habet: De retra-
Veronensisverosuam cuique episcopopraeflgit,Thes ctanda Synodo. Fusiorem vero litulum codicis Vat.
saliamClaudiano, etc Ih Vat. prb Thessalimperpe- 1342 approbat etiam ms. Vitt. Rog. 1997, ex qtlo
ram scribitnr Thessalonicm. scripsimu6 fuerit pro eo quod Vat. laudatus fuerunl
d Veron. Isid., Bodientis, male. Vindebonensii mendose exhibet.
melius, Diviensispro Diensis. ' Ita cum ras. Justelli codex Lueen. qui solum
j.
e Veron., Barboricathmus. Vat. Reginae,Cadamnut " pro episcopo habet episcops. Vat. 1342 adilit nisi
Vindeb., Cadcemnut.Vatlic, Canidos. itibus hebdomadis.
' Quinque tantum cauones Sardicenses et unum i Vocem clericit, in nostris codd. Vat. et Luc
cx bis mutilum ex vetusiissimo Christopbori Justelli omissam, cum Justelliano exemplo retinuimos. Hic
codice Henricus ejus filius et Giilielinus Voellus aulem canon in ms. Just. sicut «I in Lucensi estlS,
ediderunt. Hujus rei causam ex Stephaho Baluzic elsimiliter sequentes uno nuroerodeflciuht in utris-
aperuimus in praemissoTractatu part. n, c. 2, § 3. que; quia canoy 4 per saltum omissus fult in Ltt-
Cum porro Priscam horum cahoritimedilipnethfepe- censi, idemque Justelltano exempio aceidisse conji-
reriraus in mss. Vat. 1542 et Lucensi 88, aideoui cimift.
in titulis et lectionibus cum iis quae ex Justetlianc 1 Ua cod. Just. In Vat. etLuc, Excontmunicati....
exemplari edita sunt fere concordent, integram dudiendi.
eorumdem canonum editionem ex eisdem codicibus 1 Ita ms. Vat. 1342. In Luc, Mtiammala. Vat.
supplere potuimus. Uteiriuf etiam mss. Vat. Reg. Reg., Nonmagis mata; Veron. Isid., non minusmata;
1997, et quandoque etiam Veron. Isid. 58, ea d« ac mox hiduomss.codd. deleirt ipta reritm. Dein qum
causa quam esposuimus not. 1 in capull praicedentii fundituslegitur in Vat. et Luc. Exphnximusqumcum
eolleclionis (Nobit col. 371, n. "), UbiSardicenses ca aliis codd., exigente conlextu.
 77S AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 770
dicanda est, a ut non liceat episcopo de civitate sua A provincia advocet episcopum ad judicitim. Quod si
ad aliam iransire civitaiem. Manifestaesl enim causa aliquis episcopus adjudicalus fuerit in aliqua causi,
qua hoc facere quis temptet; cum b nullus in hac re el putaverit bonam causam se babere, et petierit
inveiilus sit episcopus qui de majore civitate ad mi- 516 ut iierum judicium renovetur; si placet omni-
norem transiret. Unde apparet avaritiae ardore eos bus, ut sanctissimi apostoli Petri memoriam hono-
inflammari, et arabitioni servire, et ut dominaiionem remus, t scribalur vel ab his qui examinarunt judi-
exerceant. Si omnibus c hoc placet, ut hujusmodi cium, m vel ab episcopis qui in proxima provincia
pernicies saevissime et austerius vindicetur, ita ut morantur, Romano episcopo; et si judicaverit ino-
nec laicam habeat communionem qui talis est. Re- vandum esse judicium, renovelur, et det judices.
sponderunt universi: Placet. Si vero probaverit lalero causam esse, ut ea non
refricentur quae acta sunt; quaedecreverit n Roma-
515 De epitcopit alienam tedem prmcipiti temeritate nus
petentibut. episcopus confirmata erunt. Si hoc ergo omnibus
II. Osius episcopns dixit : Eliamsi talis aliquis placet, statuatur. Synodus respondit: Placet.
«stiterit furiosusvel temerarius d ut forlassis lalem Ut nullut accutati tedem uturpet epitcoput.
excusationem atlulerit, adseverans quod populi lilte- IV. Gaudentins episcopus dixit : Addendum, si
ras acceperit; manifestumest autem illum • potuisse R
mercede f ul sedi- placat, huic sententiae quam ° plenam sanctitatis
pramio paucos et corrumpere, ut cuin aliquis episcopus depositus fuerit
tiosis clamoribus in Ecclesiis agant, qui sinceram protulistis,
eorum episcoporum judicio qui in vicinis locis com-
fidem non habent, ut ipsum petere videantur epi-
morantur, et proclamaverit agendum sibi negotium in
scopum; omnino has fraudes removendas esse et urbe Roma, alter P in ejus cathedra post
damnandas arbitror, ita ut nec in fine saltem laicam episcopus
appellationem ejus qui videtur esse depositus, omni-
communionem s talis accipiat sive episcopus, sive
b Si haec no non ordinetur, nisi causa fuerit in judicio epi-
presbyler ista committens. ergo placct Romani determinata.
: dicta scopi
sententia, respondete. Responderunt Quae
sunt placet. Quando tkeat in aliena provincia epiuopis ordinare.
Ut inter episcopos ditcordes,comprovincialet audiant V. Osius episcopus dixit : Si contigerit in una
epitcopi, Quod si damnandus appellaverilRomanum provincia in qua plurimi fuerint episcopi, nnum forta
pontificem,id obtervandumquod ipse censuerit. remanere episcopum, i ille vero per negligentiaa
III. Osius episcopus dixit : lllud quoque statuen- noluerit ordinare r episcopum, et populi confugerint
dum * est, ut episcopi de provincia ad aliam provin- ad vicinos provinciae episcopos, » [Supple lioi per
ciam in qua sunt episcopi non iranseant, nisi forte G Iitteras] debere illum prius convenire episcopum
a fratribus suis fuerit invitatus [Lege fuerint invilati], 517 4U>'n eadera provincia moratur, et ostendere
ne videamur januam charitatis i claudere. Hoc tan- quod populi pelant sibi rectorem; et hoc justum
tum providendum est, ut si in una provincia forte esse, ut ipse veniat, et cum eo ordinent episcopum.
aliquis episcopus contra fratrem suum episcopum, Quod si convenlus litteris tacuerit, et dissimulav«rit,
quod absit, lilem habuerit, k nullus ex his de alia nihilque rescripserit, tunc satisfaciendum esse po-

• Codd. Vat. Reg. et Veron. Is., ne cuiliceat. litem habeal, omissis quod abtit.
h Val. Reg.,nu//us fere inventusett; et posl pauca, k Vat. Reg., ne unut e duobut ex alia
dominationemhabeant. advocet epitcopum. Quod ti, etc Veron. Is.,provincia
unus t
c Veron. Is. delet hoc, et ut, nec non poslea sm- duobus ex aha provineia non advocet epiicopot aA
vitsime et, ac ita ut. Luc ms. habet pariter epitcopot; ac post
d Cod. Luc, qui fortasse. Vat. Reg., et fortasse. judicium. delet itetum.
pauca
1 Vat. 1342 inserit ut; melius delet ras. Luc cnm
Veron., ut (orsilan excusationemafferat, quod populi.
• Verbum potuitte in mss. Vat. ct Luc prae- Vat. Reg. et Veron. Is. lli duo postremi codd. postea
termissum, exaliis codd. Veron. et Vat. Reg. aliisque omillunt
editionibus supplendum fuit. m Cod.judicium.
Veron. vel etiam ab aliit episeopit.
1 Cod. Vat. Reg., ut- clamarent in Ecclesia qui n Ms. Vat. Reg.Is.,delet Romanut episcopus, ac dein
ttnceram fidem non habent, lanquamiptum pelere, etc. ttatuatut.
Veron. ls., cum thanifettum sit prmmio et mereedeD ° Vat., plana tanctitatem. Correximus ex aliis
paucot qui tinceram fidem non habenl poluisse cor- codd. Val. It. et Veron. Is. In ros. Luc hic canon
rumpi, ut clamarenl in Eccletia, ut iptum pelere, elc. desideratur.
f1 « Adjecimus lalit cum ms. Luc Mox sive epitco- P Veron. Is., in eademealhedra.
put, tive pretbyter itta eommittent desunt in mss. i Sic codd. Luc. et Veron. In Vat. 1342, illi vero
:» Veron. Is. et Vat. Reg. per negligentiam noluerint. Cod. Yat. Reg. sepiem
b Vat. Reg , Hocomnibus placet? Synodut retpon- voces sequentes ille vero,elc, transilit, ut videlur,
dit, Placet. Veron. Is. Quod ti vobit omnibut placet, per1 sattum, ob repetitam vocera epitcopum.
tlatuiie. Universidixerunt, Placet. Cod. Luc, epitcopos. Mox. idem Luc. et Vat.
1 Cod. Vat. addit adjiciendum. Veron. h.,'Jllud Reg., et populi convenerinl episcoposvicinm provin
quoque statutumtit, Mox idem Veron. epitcoput cim.
nc.n transtal.... invitatus. 8 Iti duo codd. Vat. et Luc. ln Vat. centeo
i Vat. Reg., exclutiste. lllud quoqueprovidendum debereitlum prius conveniri episcopum Reg., et ottendi
ett, si in aliqua provinciaforte, etc; omillit autem ei ut et iptiveniant, etcum ipso, etc. Veron. Is.,
quod abtil. Veron. ls., clausisse. Providendum est debet ille conveniriepiscopus el ostendiquodpo-
eliam, ut si in aliaua provincia aliquit epitcoput puli.... ut et ipte veniat,et cum ipto, etc.
 777 PRISCA CANONUMEDITIO i^ATINA. 7*8
pulis, ut conveniant ex vicina provincia episcopi, ett A.et injustse frequenter petitiones fecerunt nos nou tan-
ordiuent eis episcopum. tum habere gratiam, nec flduciam, dum quidam non
De non faciendis episcopis per vicos et modicat cessant ad comitatum ire episcopi et maxirae Afri,
civitatet. qui, sicut cognovimus, sanctissimi fratris et coepi-
VI. a Licentia vero danda non est ordinandi epi- scopi nostri Grati salularia consilia spernunt atque
scopum, si aut vicus aliquis, aut modica civitas, cui1 conlemnunt; et nou soluni ad coaiitaium multas et
satis fueril unus presbyter, voluerit b petere episco- diversas Ecclesiaek profuturas non perferantcausas,
pum sibi ordinari, ad hoc ut vilescat c nomen epi- nec, ut fieri solet aut oportet, ut pauperibus, aut
scopaius; nullo raodo permitlitur eis qui ex alia1 viduis, aut pupillis subvenialur, l sed et dignilaies
provinciafuerint invitati, facere episcopum, nisi aut1 saeculares et administrationes quibusdam postulant.
in his civiiatiljus quse semper episcopos habuerunt,• Haec ilaque pravitas olim non solum murrourationes,
aut si qua talis quaetam [Lege et tamj populosa est' sed et scandala excitat. Honestumest autera utm epi-
civilas, ut merealur haberc epibcopum. d Si hoc om- scopus intercessionem suara his praestet qui alio.na
nibus placet. Synodus respoudit : Placet. iniqua vi opprimuntur, aut si vidua alfligatur, aut
De retractanda synodo provincialiper vicarios eptscopt 1
urbis komw, si fuerit appeUatum. pupillus exspolietur, u tamen ista omnia si justam
. B habeant causam autpetitionera.Si vobis ergo, fratres
Vli. Osius episcopus dixit: • Placuit autem, ut si
charissirai, placet, decernite ° ut nullus episcopus ad
episcopusaccusatus fuerit, et judicaverint congregati comitatum accedat, nisi forie hi qui religiosissimi
episcopi regionis ipsius, et de gradu suo dejecerint P imperatoris lilteris vel invitati fuerint, 519 vel
euoi, si appellasse videatur qui dejectus est, et con- evocati. Sed quoniam sacpecomigit ut ad misericor-
fugerit ad bealissimumUrbis f episcopum, et voluerit diam Ecclesiae confugiant qui injuriam patiuntur, ct
seaudiri; si justum putaverit tit renovetur examen, in exsilium vel insulas damnantur, aut
scribere his episcopis s dignelur qui in finitima et qui peccantes
certe quamcunquc sententiam suscipiunt; i ideoqua
propinqua provincia sunt, ut ipsi diligenter omnia subveniendum
est, sine dubitatione eis petenda per
et
exquiranl, et juxia fidem veritalis 518 definiant. Ecclesiara
indulgemia. Si ergo et hoc vobis placet,
Quod si is qui rogat ilerum causam suam audiri de- decernite. Universi dixerunt: Placet, et constitua-
precationesuamoveritepiscopum RomanaeEcclesiee,
ut ex latere suo presbylerum miltai, erit in ejus po- tur.
testate b episcopi quid velit et quid xstimet; et sii Diaconesad comilalumdirigendi.
decreverit mittendos esse qui praesentes cura episco-
IX. Osius episcopus dixit: Hoc quoque r provi-
pis judicent' habentes ejus auctoritatem a quo desli-.C
uati sunt, erit in suo arbitrio. Si vero crediderit suf- dentia vestra tractare debet, ut quia decrevistis, no
ficcre episcopos provinciales ut negotio terminum episcoporum importunitas depravelur ad comitatum
imponant, faciet quod sapientissimo cousilio suo pergendo. Quicunque vero, quales superius coinme-
moravimus, preces habuerint vet acceperint, per dia-
judicaveril.
Quando episcopi, vel in quibus causis ad Comitalum conum suum rnittant; quiapersona minisiri non erii
ire debeant. invidiosa, 8 et quae impetraverit, celerius poterit re-
VIII. Osius episcopus dixit: i Importunitas nimia ferre. Et hoc consequens esse videtur, * ut de qua-
a Cod. Vat. Reg., Sed licenliadanda passim non non solum. Mox nec deest in Veron, Is.
tsl. Si enim subito aut vicus aliquis, etc Veron. Is., 1 Melius in Vat. Reg., sed ul.... postuleni.
Sed ilerumlicentia danda passim non est, ctc, ut in * Ita Vat. 1342 et Veron. ls. At Vat. Reg. ct Luc.
cod. Vat. Reg. codd., Episcopi.... prmstem. Mox Veron. 'Is. delet
b Veron. delet petere, melius. iniqua. Dein mss. Luc. el Veron., ajfligitur.... exspo-
•« Dpomss. Vat. Reg. et Veron.i nomen episcopiet liatur.
auclorilas non debent illi ex dlia provinciainvitali fa- n Luc, tamen etista omnia. Veron., tamen et isla
cere episcopum,nisiaul in his civilatibusqumepiscopos nominajustam. Yal. Reg.,si tamenisla nominajustam.
0 Vat. Re;i. el Veron., ne episcopi.... accedant.
habuerinl, aut si qua lalis aut [Veron. delet talis aui]
lam populosaestcivilas[addil ideracod. Ver. vel locus v Vat. 1342 et Luc. mss. adJunt el dilectione:
qui] qum merealur, etc quas voces sensu carentes, cum omnes aliae colle-
d Veron. ls. delet Si hoc omnibus placet. ctioneset Graecuslexlus ignorenl, expunxinius. Mox
• cod., Et hoc placuit, ut si episcopus,etc. D* cod. Luc, Et quoniam. Post pauca, aut quipeccantet
' f ldem
Ms. Luc addit Romm.Hujus loci variantes dili- legitur in mss. Vat. Reg. et Veron.
genter retuliimisnot. 29 in canones Sardicenses, c 1, i Cod. Vat. Reg. omittit ideoque,el per Ecctesiam.
collectionis praecedeniis (Supra cA. 404, not. i). 1 Idem cod. cum Veron. U.,prudentia vestra. Mox
s Yernn. Is., Romanusephcopus hisqui in finitima cod. Vat. Reg., traclare debet, qui decrevislisne epi-
et propinquaallera provinciasunt. Ipsi diligenter,elc. scoporumimprobitasnotelur, ut ad comitalumpergant.
n Cod. Luc delet episcopi.Veron. ls., erit et ipsius Veron. Is. habet ut in textu, exceptis ne episcoporum
quid velit.Mox Vat. Reg., aul quid mstimet. importunitas noleiur, pro quibus in eo legilur ne epi-
> Veron. ls., ut habeantetiamauctorilatem personm scopiimprobitasnotetur. Dein uterque codex, Quicun-
iltius a qua deslinati sunt, erit in ejusarbilrio, etc. que* ergo.
i Yat. Reg., Importunitas, nimia (requentia, et in- Yeron. Is., quta celeriuspoteritqum impelraverit
justm petitiones. Yeron. ls., Importunitatis nostrm referte. ' Idera cod., ut unusquisquequi preces habuerit,eas
nimia frequentia,el injustmpeliliones.
k Vat. Reg. et Veron. Is., non profulurasperferant ad fratres et coepiscoposnostrosqui in maxima civitale,
tautat; ubi legendum perferunt, nisi antea legatur ut id est, metropoti, consistunt,miitat, et illi per suo»
PATROL. LVI. •&)'
 779 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 780
libet provincia episcopi ad fratrem et coepiscopum,A contra oomjiim 521 sententiam nisus, voluerit am-
nostrum preces mittant qui in metropoli consistit, ut bitioni magis quam Deo, debet eiiam scire se causas
ille per diaconum suum supplicationes mittat, tri- esse dicturum, et honorem atque dignilatemaiuissu-
buens commendatitias epistolas pari ratioue ad fra- rum. Hoc autem tunc scire et complerih oportebii, si
tres et coepiscopos nosiros qui illo tempore in his unusquisque nostrum, qui in canali est conslitutus,
regionibus morantur in quibus felix a et bealus Au- cum progredientem viderit episcopum, inquirattrans-
guslus rempublicam gubernat. Si vero hahet quis itum ejus, causas videat, quo tendat- agnoscat. Et
episcopus amicos in palatio, et aliquid cupiat quod siquidem eum invenerit ad comitatum velle transire,
tamen honestum sit impetrare per eos ab imperatore, requirere eum debere [Legedebebit]conditione supe-
non prohibealur per diaconurasuum rogare, et signi- rius comprehensa, si invitatus est, ut ei facultas
flcare b eis quos scit benigna 520 intercessione sibi eundi permittatur. Si vero, ut superius memrait san-
absenli posse praestare. ctitas vestra, propter desideria et ambitionesadcomi-
De pupillis et viduis. tatumiretemptaverit; neque litteris ejus subscribatur
X. Qui vero Romam c venerint, sicut dictum est, nequein.communionem ' recipiatur. Si vobisplacet,
sanctissimo fratri et coepiscopo nostro RomanaeEc- debet omnium sententia conflrmari. Universi dixe-
clesise preces quas habent contradant, ut et ipse prius ',B runt:Hochonestumest,etplacere sibiconstitutionem.
examinet si honestae et justae sunt. et praestet dili- De his qui ignoranlsynodi constitula.
gentiam atque sollicitudinem ut ad comitatum per- XII. Osius episcopus dixit: Sed et moderatio ne-
ferantur. Universi responderuol placere sibi et hone- cessaria est, dileciissimi fralres , ne subito adhuc
Btum esse consilium. Alypius episcopus dixit : Si quidam nou scientes quid decrelum sit in synodo ,
> enim proptcr pupillos et viduas vel laborantes qui veneriut subito ad civitates quaein canali sunt. De-
causas non iniquas habent, susceperint peregrina- bet episcopus civitatis ipsius admonere et inslruere
lionis incommoda, babebunt atiquid juslae rationis. lllum; i et ex eo loco ille pro eo ad comilatum suum
Nunc vero cura ea postulente praecipuequaesine in- diaconum mittat; admonitus tamen ipse fedeat in
vidia omnium et sine reprehensione esse non pos- parrochiam suain.
eunt, non necesse est ipsos ire ad comitatum. De laicis citonon faciendisepiscopis.
in canali constitutisunt habeant polestatem XIII. Osius episcopus dixit: Et hoc necessarium
Qui episcopi
disculiendiepiscoposad comitatum euntes. arbitror, ut diligentissime tractetis, ut si forte aut
XI. Gaudentius episcopus dixit : f Salubriter pro- dives, aut scholasticusde foro aUt k de administra-
videndum est ex consensu omnium sacerdoium, et tione fuerit postulatus episcopus, non prius ordine-
Deo placitura, et hominibus probabilia tenere hacte-' C tur, nisi ante lecloris munere, et officio diaconi,
Hus et flnnari oportere si metus huic sententiae con- 522 et ministerio presbyteri "per ordinem fuerit
l
juugatur. Scimus enim etiam ipsi saepissimepropter perfunctus, et per singulos gradus, si dignus fue-
«
pancorum imprudentiam sacrum et religiosurasacer- rit, promoveatur ad episcopatus honorem. Potest
dotale nomen fuisse reprehensum. Si igitur aliquis enim per hos gradus, qui habent utique prolixuni
diaconosdestinent tribuendo, elc. Cod. Vut. Reg. cum f Cod. Vat. 1342 addit Ea qum, minus recte. Ex-
textu concordat, nisi quod habet : qui in maxima.ci- punximus cum ms. Luc In cod. Vai. Reg., Ea qum
vitate, id esl in metropoli, contittit. Textum expressi- salubriler providistisconvenientiaet mstimationeom-
mus ex codd. Vat. 1342 et Luc Solum pro ad eum nium sacerdolumet Deo placilura, probabilia homini
fratrerii et coepitcopumnotlrum Vat. habet ad metro- bus tenerehactenus firmitatem possunt, si metttt, etc
politanum nostrum ; Luc, ad metropolitanumepisco- Paulo dissimililer in Veron. Is., Ea qum salubriter
pum : ubi metropoiitani nomen posterius insertum providistisconvenientim,et mstimationiomniumet Deo
credimus, cum metropolitarum institntio noraenque placitura et hominibus lenere haclenus fortitudinem
inolevit; sequentia enim, quae in utroque manu- possunt, etc Cum his duobus codd. in lextu emenda-
scripto subjiciuntur, qui in metropoli consistit, ex- Vimus placiiura pro vlacens, uti legebatur errouee in
presso metropoiitani nomine inanis explicatio sttni. mss. Yal. et Luc.
Meliusitaque alii codd. Vat. Reg. et Yer. cum Dion. s Codd. Luc, Vat. Reg. et Veron. Is., impuden-
aliisque Latinis exemplaribus metropolitani nomen D Ctam.Post pauca idem Veron., is debet scire, cavsis
•millunt, uti idem nomen ab originali Latino ab- redditis, honorem
b Vat. Reg. et digniiatemque
te amisurum.
fuisse animadvertimus in Tractatu de Collect. part. Veron., poterit. Dein Vat. Reg. ,
i, cap. num. 4. invenerit ire ad comilatum; requisilurus illud quod
« Yat.5,ms., et religiosus. Postea Vat. Reg. el Veroo., conditione superius comprehensumest, si invilatus ,
habet quis epitcoporum amicos in palalio qui aliquid etc. Veron. Is., inveneritire ad comitatum, requuat
'cttpit; ac dein omittunt eos db imperatore. lilud quodsuperiuscomprehensum ett, ne (orte invita-
b Mss.Vat. et Luc, eiper quod, mendose. Correximus tutsit, ut, etc. '
ex cod. Yeron. Concinit Vat. Reg. his quot. Dein hi 1iidera duo codd., recipiendusest.
duo habeht cum caeteris raelms benignam intetcet- i Veron., ut ex eotocoUle mittat diaconum.Admo-
iionem. nilus, etc
c Veron. Is., venerit.... habet.... ttadat. k Cod. Vat. Reg., ex adminittratore. Dein idem
d Ita codd. Vat. et Luc. editionis Priscae. Cacteri ms. cum Veron. Is. delet voces ihinitterio, et per
delent enim. Dein Luc. omitiit vel laborantes. Mox ordinem.
Veron. Is., qut cautds canonieashabent. Postea ms. 1 Iidem duo codd., el ita per singutos gradus...
Vat.
1 e Reg. delet jusiffi. ascendatad culmen episcopatus, et dein pro per hpt
Vat. Reg. etVerou. delent prmcipue. Dein cum gradut habent per hat promoliones, qum. Mox Vat.
Val. pro ipsos habent illos. Reg., habebuntpro habent.
 m PRISCA CANONUMEDITIO LATINA. 782
tempus, probari qua fide sit, a qua modestia , gravi- A.' quanto magis nec licet, nec decet episcopum, si
tale et verecundia. Et si dignus fuerit inventus, di- nullam gravem habeat necessitatem, nec tam diffici-
vinosacerdotioillustretur? Nam nec conveniens est, lem rationem, diutius abesse ab Ecclesia sua, ut po-
nec ratio vel disciplina patitur, ut teraere ac leviter pulum contrislet. Universi dixerunt placere sibi.
ordinetur episcopus, aut presbyter, aut diaconus, Ui non liceat episcopo pluribus hebdomadibm
maxime qui sit neopbytus : b quod beatissimus apo- abesse.
stolus magislergeniium, ne hoc flat, prohibuisse vi- XV. Osius episcopus dixit : Quia nibil praetermitti
delur; sed hi, qui [Legelongo lempore ] longi tem- oportel, sunt quidam fratres et coepiscopi nostri,
poris examinati sunt, quorum meriia, et vita proba- qui non in ea civitate « possident, in qua ordinati
tur. Universidixerunt placere sibi haeconinia. sunt episcopi, vel certe parvam rem illic b habent;
alibi autem idonea praedia habere noscuntur, vel af-
Quandiuepiscopusin aliena civitate petegrinari
debeat, exceplagravi necessitate. fectiones proximorum, quibus induigeant. l Hacle-.
XIV. Osiusepiscopus dixit : Et hoc quoque sta- nus igitur permitti eis oportet, ut accedant ad suas
tuere debetis, ut episcopus ex alia civitale cum vc- possessiones, et disponant, vel ordinenl fructum la-
nerit ad aiiara civiiatem , vel ex provincia sua ad boris sui, ita tamen ut post tres dominicas, id est,
aliam provinciam,ambilioni magis c serviens quam B post tres hebdomadas, si morari.necesse sit, in suis
devotioni, et volueril iu alia civitale multo terapore potius fundis morentur; et si est proximacivitas, in
residere, elcontigerit, ut episcopus civitatis ipsius qua presbyter est, ne sine ecclesia facere videantur
non facile instructus sit, nec tam doctus; is vero diem dominicum, veniant, ut nec res ejus doraesti-
qui advenerit, incipiat contemnere eum, d et fre- caeper ejus absentiam detrimentum susiineant, l et
quenter facere sermonem, ut dehouestet et inflrmel nonfrequenter veniendo ad aliam civitatem, in qua.
illius personam; ita ut ex hac occasionenon dubitet est constitutus episcopus [Forte careant] careat su-
relinquere assignatam sibi Ecclesiara, et transire ad spicione ambitionis atque jactantiae. Universidixe-
alienam. Deflniteergo tempus, quia et non suscipere ruut placere sibi.
episcopum coepiscopumsuum inhumanum est, et *524 De elericisexcommunkatitab aliit minime
perniciosum, si diulius resideat. Ne fiat ergo provi- suscipiendis.
dcndum est: e nemini autem amplius liceat, quam XVI. Osius episcopus dixit: Hoc qiioque omnibus
superiori tempore quod 523 fratres nostri consti- k placet, utsive presbyter, sive diaconus, sive quis.
tuerunt, reraorari, ut si quis laicus in ea, iu qua clericorum ab episcoposuo communionefuerit priva-
commanetcivilate, tres dominicas, id est tres septi- tus, et ad alternm perrexerit episcopum, et sciverit
wanas non celebrasset conventura , communione 'C ille, ad quemconfugit,eum ab episcoposuo fuisse ab-
privaretur. Si ergo baec«irca laicos conslitula sunt, jectum, non oportet ut ei communionem indulgeat.

a Vat, 1342, quavemodestia gravitatis et verecun- ab Eccletiasua, populumcontristet.Vat. 1342atexlu"

dioe. Post pauca pro inventusmss. Vat. Reg. et Ve- variat solutri, aut populum : ut populumex ms. Luc.
ron. Is. prafcruut probaius, ac mox omittunl nam , praetullimus.
et dein liabentnec rationis disciplinapotilur. s Verbum possidenldesiderant codd. Vat. Reg. et
b Veron. Is., deleto anlea maxime, hic habet : Justellianus, ex quo hic canon editus fuit usque ad
maximecumbealissimusapostotusmagisier gemium, illa, prmdiahabere cognoscuntur.Idemautem verbum
ne hoc fierel,denunliavil, sed hi quorum per longum expressimus ex nostris codd. editionis priscaeVat. et
tempusexaminatasit vita. Universi, elc. Vat. Reg., Luc. nec uon ex Veron. lsid. Hic postrcmus mox
eum beatissimus...ne hoc fierel, denuniiasseet prohi- cum Vat. Reg. habet: in qua episcopi videniur esse
buissevidealur, sed hi,qui [Lege quorum] longi tem- constituti,vel certe, etc
porisexaminaliomerila ejus probabit. Universi, etc b Justelli codex habeanl. Dein affectiones-scripsi-
Uterque cod. mox delei omnia. mus cum mss. Vcron. el Vat. Reg. cum mendose
c Veron.Is., nonterviat, quamdevotioni,ita ut, ti legatur in cod. Luc afflectionet,et in Vat. 1342 af-
toluerit in aiui, elc Vat. Reg., in atiena civitale.Dein flktiones.
uterque codex, nontam instructussit. 1 Ms. Vat. Reg., Hit hactenus permitli oportet.
d In cod. Luc. desiderantur voi-es, et frequenler, Mox Veron. ls. omiltit ila tamen. Vat. Reg. habet
quas Vai. 1342 ciiin caeteris exhibet. Dein Veron. per tres Dominicas,et tres septimanas: omiltit autem
Is., personam,qua occasionefit, ut non dubitet. Vat. si morari necessesit : ac dein praefert in qua presby-
Reg., personam,qui-ihmcoccasiofaciet, ut commen-.n" ler colligit,ne sineEcclesiafacere videaiurdominicam,
dansse postea el alienamsedemconcupiscal, et inva- accedat, ut nectes, etc, Cod. Luc. habet quoque ni-
dat, etnon dubiletrelinqueresuamsibi assignatamEc- deaiur dominicum.Veron. Is., videatur facere, domi-
clesiam, et ad alteramalienamtransire. nica accedat.
e Corruptusest hic locus in utroque ms. priscae I Cod. Vat. Reg., el si non frequentervenerit ad
editionis Yal. et Luc, qui postremus pro remorari civitatem,in qua episeopusmoratur, tuspicionemjac-
habet rememorari.Melitisin Veron. Is. et Vai. Reg. tantim et ambitionit evadat. Veron. Is., et non fre-
Dionysioet Graecotextu concinentibus : Meminiau- quenter veniendoad alienam civitatem,in qua ett (id
temsuperioritemporefralres noslrosconstituisse,ul si est existii)episcopus, suspkionemjactantim et ambi-
auislaicus in ea in qua commoraturcivitate,etc., ubi tionisincurrai. Scripsimus careat suspkione cura ras.
Osiusindicare creditur canohem 21 synodi Eliberi- Luc At Vat. 1342 contrario sensu creet sutpieio.
tanae. nem.
' Ms. Vat. Reg. delet quanto magis. Mox idem k Vat. Reg., placebit: ac dein cum mss. Luc. et
cod., nec decel, ut episcopus...diulius abtil, et popu- Just. delet el ante ad allerum. Posiea pro confugit
Luntcontritiet. Veron. ls., ut episcopus...tandiu absit codd. Luc. Just. et Veron. Is. habent confugerit.
 733 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 784
a
Quodsi quis fecerit, sciat se apudcongregatos epi- A statuat sanctitas vestra, ut nulli episcopo liceat alte-
scopos pro eo causam esse dicturum. Universi dixe- rius civilatis clericum sollicitare, et in suis paro-
runt: Hoc stalutuni, et pacein servabit, et concor- chiis ordinare. Universi dixerunt : Quia ex his cou-
diam cuslodiet. tentioiiibus solent nasci discordiae,prohibet omnium
De excommunkatitapud vicinot epitcopos audiendis. sententia, ne quis hoc facere audeat.
XVII. Osius episcopus dixit : b Quid me adhuc De non ordinandis clericis alienis sine consensuepi-
moveat, reticere non debeo. Si episcopus quis forte scopi sui.
iracundus (quod esse non debet) cito c et aspere XIX. Osius episcopus dixit : Et hoc universi con-
commovetur adversus presbyterum, sive diaconum stituimus, ut quicumque ex alia i parochia alienuui
suum, et exterminare eumde Ecclesia voluerit; pro- ministrum sine conscientia vel voluntatetu\ episcopi
videndum est, ne innocens damnetur, aut perdat voluerit k in ordine promovere, non sit rata ejus
conimunionem:d et ideo habeat potestatem cjeclus ordinatio. Quicunque autemhoc usurpare 526 tem-
flnitimos rogare episcopos ut ejus causam audiant, ptaverit, J a fratribus et coepiscopis nostris et ad-
et diligentius tractent; quia non oportet negari au- moneri debet et corrigi.
dientiam roganti; et ille episcopus, * qui jusleaut De clericisqui Thessalonicamveniuntm.
injuste eum abjecit, patienteraccipiat, ut uegotium B XX. Aetius episcopus dixit: Non ignoratis, n fra-
discutiatur,et aut probetur ejus temeritas.aut einen- tres charissimi, quanta et qualis sit Thessalonicen-
detur sententia. Prius tamen quam omnia diligenter sium civitas, " quod saepead eara veniant ex aliis
525 et tdeliter ' fuerintexaininata, eum , qui fue- regionibus presbyteri et diaconi, et non sunt cou-
rat a communione separatus, ante cognitionera nul- tenti, ut brcvi lempore morentur, aut resideant ibi,
lus alius debet praesumere, ut recipiat, et commu- P et nisi per vim post longa spatia ad sua redire
iiioui societ. « Hi vero qui convenerint ad audien- cogantur. Universidixerunt: Ea tempora, qux con-
dum, sividerint clericorum esse fastidium etsuper- stituta sunt circa episcopos, et i ad omniumclerico-
biam, quod non decet ut episcopus injuriam, aut rum personas observari debent.
contumeliam paliatur; b severioribus eos verbis ca*- De suscipiendishis qui propler perkulum et pertecu*
Btigent, ut obediant honesla prsecipienti episcopo ; tionemfugiunt.
quia sicut ille ministris sincerum exhibere debet XXI. Osius episcopus dixit : Suggerente fratre et
amorem charitatis, ita quoque ministr iufucata de- coepiscopo nostro Olympio etiam hoc ptacuit, ut sj
bent episcopo suo.exhibere obsequia. aliquis vim perpessusest, et inique r expulsus pro-
De non sollicilandisclerkis alienis. pter doctrinam vel catholicam confessionem, ve|
XVIII. Januarius episcopus dixit: >Ulud praeterea G defensionem veritatis, effugienspericula, innocens et

a Just. codex raale, tcial aput congregali episcopi Luc. cum quo concinit Vat. 1342, nisi quod habet
pro eo. Mss. Yeron. Is. et Yat. Reg., sciat se convo- conveniunl.Mox hi duo codd. praeferunt ttudium,
calis episcopiscausam, etc eo quod Just. cum caeteris habet fattidium.
b Ita Just. codex cum Vat. Reg. Veron. Is. et com- prob Cod. Lue. cum "Yeron. Is., austerioribus. Mox
xnoniiorioZosimi, cui bic canon insertus est apud solu3 Just., vetbis castigari debere, utobediant et
lsidorum in concilio vi Carlhagiuetisi. Mss. Vat. et ticnl. Veron. Is., quia sicul ille sincerum amoremde-
Luc, Quod meadhuc movet. bei clericisexhibere,et charitatem; ita, elc
c Idem Justelli cod. omittit et. In ms. Luc. et Zo- > lta Just. el VSt.Reg. Caelericodd., IUudquoque.
simi commonitorio,aut aspere. Dein Vat. 1342 et Veron. Is. pro clericum babent
d Voceset ideoin eodeiu ms. Just. desiderantur. ecclesiaslicum.Mox Veron. Is., et insuadimceti ordi-
Mox cod. Luc, habeat potestalemiste qui eiectusetl, nare : quia exhit contentionibuttolent riatcidiscordim;
finilimoscongregareepiscopos.Vat. 1342 , habeat po- et ideo prohibet, etc Vat. Reg. recepit et ideo ante
teslatem is qui abjectusest, ut episcoposfinitimosin- quia.
terpellet, et causa ejus audiatur, ac diligenlius tracte- i Cod. Just., provincia.MoxVat. 1312 cum Ve-
tur. Hanc eamdem lectionem praeferunt codd. Vat. ron. Is. et Vat. Reg., tinecontentu protine conscien-
Reg. et Veron. ls., nisi quod primus exhibet habeat lia.k
polestatemejectus,ut, etc; aller \ero, habeatpolesta- Vat. 1342, in ordinaiione. Vat. Reg. et Veron.
tem iste qui ejectus est, ut, etc Juslelliani codicis le- Is., ordinare, ac dein usurpaverit pro uturpare tem-
ctionem relinuimus. ~.
• Just. ms., quia. Veron. Is., qui aut justc.Dein " ptaverit.
l Ita codd. Just. et Luc Caelerialia interpunctione
cod. Vat. 1342 cum Vat. Reg., et vel probetursenlen- defratribus, nimiruui quicutiquede fratribut.
liu ejusa plurimis,vel emendetur.Veron. Is., ul aut m Hunc titulum tantummodo Voellus, el Juslelhis
probelur tententia ejut a pluribut, aut emendetur. edidere. Reliqua ex nostris codicibus supplevimus.
f Ita cod. Luc. cum quo conciuit Yeron. Is. nisi n Codd. Vat. Reg. et Veron. Is. ignorant voces
omittit ante cognitionem, forte melius. Yat. fraires cliarissimi.
0 Iidem codd., smpead eam (Veron., ad eamdem)
342, examinenlur,eum, qui fuerit a communionese-
?uoii
paratut, ante cognitionemnullut debet prmsumere,ut veniunt.
communionitociet. Yat. Reg., fuerint examinataqui P ln iisdem rass., aut certevix post longa.
communionemnonhabet, anle cognitionemnullusdebet i Veron. Is., et circa horunt personas. Vat. Reg.,
prmsumere, ut euin recipiat, etc Justelli codex, fue- et ad horumpetsonaspertineredebent.
r Vat. Reg.,
rint examinata, communionemnon debetprmtumere, expulsus pro Jnciplina et calhMica
donecipse eum recipiat, etc defensione,elconfessioneveritatis. Veron. Is. concinit,
s Just. cod. cum Vat. Reg., Quiconvenerintaulem, nisi quod pro et utrobique habet vel. Moxhi codices
omissis vocibusad audiendum. Veron. Is., Quiautem cuin Diou. prseferunt devotut pro devoiutus.
convtnerintad audiendum.Pratuliinus lectioneo) tns.
 785 PRISCA CANONUMEDITIO LATINA. 783
devolutus ad aliam venerit civitatem a, non prohi- A . XVII. De mulieribusqum se tondent.
beatur demorari, quandiu aut redire potuerit, aut XVIII. De his qui jejunia ecclesiasticacontcmnunt.
injuria ejus remedium accipiat; quia durum est eum XIX. De his qui dominicodiejejunant
qui persecutionem patittir, non recipi, sed etiam et XX. De his qui abominantur marlyrum congregulio-
larga benevolentiaet humanitas esl ei exbibenda. nes.
527 b Omnis synodus dixerunt : Universa quae CANONESGANGRENSES.
constituta sunt, catholica Ecclesia in universo orbe Dominishonorabilibtisin Armenia constitutis sanctis
Jiffusa custodiet. et comministris.
Ei subscripserunt qui convenerant Eusebius, Elianus, Eugenius, Olympius, k Bythi-
Osius ab Spania Cordubensis c. nicus, Gregorius,J Felictilus, Papus, Eulatius, Hypa-
tius, mProeresius, Basilius, Bassus, Eugeriius, Hera-
INCIPIUNTCAPITULAcanonum Gangrensium. clius, qui convenerunt in sanctam synodum in civi-
I. De his qui abominanturnubtias. tatem Gangrensem.
II. De his d qui carnesabominantur. Quoniam congregaia est sancta synodus episcopo-
III. De servisqui' dominoscontemnunt. rum aput Gangrensem [Lege Ecclesiam sanctam] Ec-
IV.De presbyterisnuplis. B clesiaesanctae n propter aliquas quae opus sunt, Ec-
V. De his quif ecclesimcongregationeshumiliant. clesiaenecessitates, discutientes quaesecundum Eu-
VI. De his quiextra ecclesiam congregant. statium inveniantur aliquaindisposita ° plurima facia,
VII. De oblalionibutEcclesime. omnino necessarie disposuit, et omnibus manifestum
VIII. b De his qumpauperibuseonferuntur. facere celerius feslinavit, ut auferantur omnia quaj
IX. De virginitateet abstinentia. ab eis male fiiirit; quia in eo quod velant nuhtias, ct
X. » De elatis propter nomen virginitatis. dicunt, quia nultus qui niibtiarmn conjugia sit sor-
XI. De his qui agapes inrident. titus, spem possit ad Deum habere, multae mu-
XII. De his qui in pallio gloriantur. lieres inaritalae seductae recesserunt a suis viris,
, XIII. De [Lege mulieribut] mulieres qum vitili vette ct viri a snis mulieribus , P et postmodum, cum
utuniur. 529 non possent sufferre, adulteratse sunt, et pro-
XIV. De hit qumde nuptiit i recedunt. pter hanc causam opprobriatae sunt. Invenielianlur
XV. De his qui excusatione religionis filios relin- enim et i secedentes a domo Dei et ab Ecc'esia , et
quunt. conterahendo videbantur contra Ecclesiara proprias
523 ^ *"'•D*hit oni occasionereligionisdespiciunl congregationes facientes, et convocationes et doctri-
parentet. C nasr alias contra ecclesiasticam doctrinam, ita ut
* Ms. Vat. Reg. addit tive tpiscopus, sivepresbyter, d Ita cod. Vat. Reginsb1997, cum quo hosce cano-
aul diaconut. Dein pro poluerit cod. Luc poterit. nes contulimus. Cod. Just. concinit in titulo ipsi
Postea acceperit in Vat. Reg. et Veron. Is., qui po- canoni inferins praelixo; at in hac labula ininus
stremus, deleto quia, sic prosequilur: durum esl enim, recte : qui abominanlur edens, velminime.
qui persecutionempatiuntur, non recipi. Etiam larga e Idem nis. addit excusationefidei.
benevotentia est eisexhibenda. f Idem cod. Ecclesiam spernunt.
b Haecperiodus, quaclegitur in noslric mss. cndd. s Justelli codex et hic, et in titulo canoni prxfixo
Vat. 1342 et Luc 88 editionis priscae, nec non in addit nutli ticeat commutare: quas voces melius ms.
Vallicel.A. 5, ac in caeteriscollectionis Hadrianeae, Vat. Reg. ntrobique expungit.
omittitur in Vat. Reg. ct Veron. Is., in qtiibus cano- b Just. De ea, qumin pauperibus, male. Corrcximus
nes Sardicensescum Niracniscopulanlur, nec non in cum nostro codice.
exemplaribus Val. 5845 et Vai. Palat. 577, pure 1 Noster codex, De his qui se extollunt.
Dionysianis , quoriim clansulam tledimus i:ot. 78 i Ita nosler codex et hic et infra ante ipsum cano-
(Supra, col. 411, not. e) in caput 1 praecedentiscol- nem. Ms. Just. concinit in titulo canonis; at hic
lectiouis. habet fugiunt. Dein in noslro ms. XV: De his qui
c Haectantum subscriptio edila esta pitre Mansio natos relinquunl. XVI: De filiisqui parentes despicium.
ex codice Lucensi. In Vaticano autem 1342 aliae k Just., Bytltimius. Emenilaviniuscum nosiro cod.
subscripiiones subjiciunttir cum Hadrianeis mss. et 1 Cod. Vat. Reg., Felicitus. Verius Filetus.
vulgaiis Conciliorum concinentes, quae desunt tum vj. m Ita melius noster cod. quam apud Just. Proere-
in Gracco,lum in puris Dionysii excmplaribus : ex- lius. Moxex eodem cod. adjeciraus Bassus, qui sane
scriptae vero noscunlur ex alio documento synodi in nGraecoetin Isid. legitur.
Saidicensis apud Hilarium, ita tamen ut alius ordo Just. ms., propter aliqua vel opus sunt, vel pro
episcoporum inductiis sit, ac trihus episcopis post Ecclesimnecessitates. Correctionem suppeditavit no-
Osium subscriptisVincentio Capuano, CalepodioNea- . ster codex.
polilano, ac Janoario Beneventano, Sardicensis con- 0 Just., plurimum facta omnino necessarim [Lege
cilii Palribusiiiulus afftclus fuerit legatus sancimEc- nefarie]disposita,ut auferantur,elc Emendavimus et
clesim Romanm; cum in eo concilio Arcbidamum et supplevimus quod deerat ex nostro ms. rod., qui
' PhilnxenumRomanae Ecdesiae preshyteros, et Leo- postea omittit omnia. Dein ex eodem praeiulinius
ne ii diaconum apostolica legatione fuisse functos ex possit ad Deum habere. Just., possetad Dominum ha-
aliis documentis certissimum sit. Codex Vai. iioum bere.
episcopmnpraclereaaddii, qui apud Hilarium deside- P Sic noster cod. Apud Just., itaut post modum,
ratur; ac post ultimum episcopum concludit : et minus bene.
emteri subscripserunt. Vide tractatum part. i, c 7, i Vat. Reg., recedentes.
ubi plura de Sardicensium Palrutn numero ac sub- T Locus corruptus.qui nec sanari potest epe noslri
scriptionibus disseruntur. codicis, ubi legitur alias et alias conlra ecclesiasticact
787 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDTX. 788
docerent peregrina [LegeVeste] vestimenta uti ad A i Et propier hoc exposuit sancta synodus siuguia
quat
ruinam [Leoecommunionisjcommunionein pertinere, anathematizare [Supple debent], et sic suscipi cos.
congregantes fructus Ecclesiae, et oblationes quaeab Si autem aliquis non consenserit adeaquae sunt dis-
initio traditae sunt Ecclesiae, ad semetipsos lollentes, posita , sicut haereticum eura analhema esse ferien-
et suis rationibus et eorum, qui cum ipsis suni, sicut dum, et esse excommunicatum, et separatuin ab Ec-
ganctisaet rogata facientibus; et servi a dominis se- clesia. Oportet etiam episcopos aput omnes, k qui
cedentes, et in peregrino vestimento contemnenles invenli fuerint tales, haeccuslodire.
suos dominos, etmulie'resbextra coiisuetudinem pro Hi canones post sanctatn synodum Nicaenamexpo-
maliebri vestimento virile induentes, el in boc judi- sili suntin Gangram [Lege litulis] l titnlosXX.
cantes se justificari. Multaeaulem londentes se, c oc- De his qui abominantur nubtiat.
casione venerabili hatura capillorum mulierum : je- I. m Si quis nubtias almminatnr, vel queritur, et
juniaaulem in dominicofacientes, et libertatem sancti eam quae ciim marito suo dormierit, cum sit fidelis
diei contemnenles; et jejunia quae ih Ecclesia sont et venerabilis , abominatur, aut qneritur, diceus eos
constituta contemnentes , et ex eis quidam accipere ad regnum non posse venire, anathema sit.
carnes timenles, et [Lege in domibus, quarura] in do- De his qui abominanturedere carnes.
mos, cujus domini nubserint, orare nolentes , d et II. n Si quis [Lege edat et supple carnes] edens abs-
dum fiunt orationes, contemnunt, et multotiens obla- que sanguine et idololatria , et suflocato, sed cura
"tiones , quaeflunt in domos qui nubserunl non reci- veneratione el fide qui eum condemnat pro hoc531
pientes, ete presbyteros qui nubserint reprobanies , quod accepit [Lege et] ei dixerit eum spem minime
et de sacrosaucto quod ab eis ministralur, non con- habere, analhema sit.
tingentes , etloca ubi martyres positi sunt, contem- ' De servis qui dominos contemnunt.
nentes, et qui ibi Conveniuntet agunt, reprehendunl: III. Si quis servus ° excusatione venerandi Deum
et divites qui ab omne snbstantia diviliarum non re- contemnere doceat dominum , et recedere ab ejus
cedunt, spem f nput Dominum non hahere dicunl, ministerio, et non cum obedientia et [Lege tota festi-
et quanta alia quae nuraerare nemo possit. Singulii natione suo domino] totius festinationis suaedomiuq
ehim eorum qui 530 a canone ecclesiastico [Lege servire, sit anathema.
exierunt, et habuere] exiit, sicut leges propriasi De nubtis ptesbyleris.
liabuit. Quia nec [Lege communis] communicare « IV. Si quis dubitet [Legede presbyterO]a presby-
jam voluntas eis fuit : sed unusquisque quod voluitt tero , qui nubsit, quasi P non oporiere ab eo conse-
hoc addit.et hoc ei placuit,b(Et sicut non dominanlei crante oblationem accipere, sit anathema.
p
habuit cogitalum) ad incusationem Ecclesiae, etsuam i De his qui ecclesicecongregalioneshumilianl.
laesionem. V. Si quis docet dnmum Dei conlemni, et quae in
1 Propter hoc coacta et veniens in Gangra sanclai ea sunt cngregatioiies, anatliema sit.
synodus condemnare eos, et terminos exponere , ett 1 De his qui exlrd eciilesiamcongregdnt.
foris eos esse Ecclesia. Si autem poeniteantur et ana- VI. Si quis praeter ecclesiam [Legepropriam] pro-
thematizent singula, quaemale dixerunt, suscipi eos. prie congregat r et conlemnens Ecclesiam voluerit

adversus Ecclesiam, qui congregabantur, ut peregrina Isidorianae aliqttid amplius legit.cum haec inseruerit,
vettimenta ad tuinam communem, et vestimentotum, tamquam quibus rector non tit, ad quaenoster inter-
congregantesfructum aut oblationesecclesiasiicas,qnmi pfes hoc loco videtur
abinitto, etc, pariier meridose. Sententiam meliusi ' Just. cod., Propierrespicere.
hoc sancla veniens in Gangra
reddidit nova versio ex Grae.cotom. II Cohc , col. synodus condemnareeos in termineseis ponete, ut eot
425 : Diversastradere doctrinas, aliaque contra Eccle- qui permanserint in tuis sentenliis, foris eosesseEccle-
sias, et eontra ea qumfiunt in Ecclesia. Ad hmc spre- sim : qui vero pmnitentur, ei anathemaverintsingula,
tis communibusindUttientisnovumvestiluminduere. qum male senserunt, tuscipi eos. Leclio nostri cod.
a Cod. Vat. Reg., erogata, f»ne erogare. MoxJust., , praeferenda fuil.
secedentetin peregrinum vestimenlum.Correximus ex; i Ob repetitionem verborum suscipi eos sequens
eodem cod. periodus in Jnstelliano ms. per saltum omissa fuit.
b Just., extra consuetudinemvestimenlumviritem in- Noster vero codex eam conservavit.
duentes. Nostri codicis lectio raelior. 0 t Ms. Yat. Reg., out inoeniunlur lales.
« Just., oceasionis.Sensus utrobique imptexus. Ex; ' Idem id est lituli XX.
Graeco autem : Multmaulem et prmtextupielalis lonsoi m lust. cod.,
cod., Qui de nubtiasqumritur,et ea, aws.elc
capite commmuliebrisofnatum auferre. Lectio ms. Vat. Reg. melior.
d Just., et ubioratut Deus ipsi cbniefnnenl, et obta- n Voces si quis et sedex nostro ms. adjecimus. Dein
tiones. Praetulirauslectionem nostri codicis. Just. codex post vocem fide inseril edens his, minus
' IdemJiist. ms.addit requitentes:expiinxiraus curai recte.
nosiro codice, qui mnx habet et a sacrosanclis, quot ; ° Ita noster cod. Apud Just., excusationiscausave-
ab eisminisirdnturnon adtingentes. nerandi domini contemneredicat dominium.
* Vat. Reg., ad Deum. P Jiist., non oportere eum consecrare, noluerit obla-
e Sic melius idem codex quam apud Just., tam. tionem accipere. Eimndationem suggessit noster co-
Mox pro quod voluit idem Vat. Reg., quod tractabit,, dex , qui solum omiftit accipere.
b loco u scripto. 1 Vat. Reg., De his qui eccletiasticat adminitlratio*
b Verba uncis inclusa exGracco abundant, sensum- net forit ab ecdesia faciunt.
qtie confundunt, Vel saltem Graecum exemplum ali- » Jusf, omisit et, Yat, Reg. delet extra.
qujd a|iut}olim recipiebat; natn et auctor verstoni*I
 789 PRISCA CANONUMEDiTlO LATINA. 790
•
extra agere non consentiente episcopo aul presby- A De his qui excusatienereligionisnatos relinquunt.
tero, sit anatbema. XV. Si-quis s dereliquerit fllios suos, et non eoi
De oblationibusecclesim. enutriat : sed quantum ad se quasi pro Deicultu de-
ea
VII. Si quis quae conferuniitr ecclesiae, t
voluerit serat, quemlibet occasione b asceseos neglegat, ana-
foris ecclesia accipere, aut dare, a sine consensu epi- tliema sit.
scopi, aut ejus.cuiista injuncta sunt, et non cumcon- 533 Pe his qui occasioneChristi nominis despiciunt
Ecientia ejus voluerit aliquid agere, anathema sit. parentes.
De iis qumpaupetibusconferuntur. XVI. Si [Legequi | quis fldelium filii despiciant
VIII. bSiquis dat aut accipit de hoc quod offertur, parentes occasionc Dei venerationis 1, et non debi-
exfra episcopum, am eum qui ordinatus est ad dis- tum honorem parentibus reddant honorilicantes eos,
pensandam misericordiam pauperibus, et qui dal ett quia in hoc Dei veneratio est, sit anathema.
quiaccipit, sit anathema. De mulieribusqumse tondent.
532 De virginilate et abslinentia XVII. Si qua mulier i existimet Dei venerationa
IX. Si qui c virginitate aul [Forte abstinentia] ab- [Legetonderej londent caput suuiu, quodDominus ad
stinentiaegloriantur, et quasi abominandisnubtiis re- commemorationem praecepil ei, ut sit subdita viro ,
cedunt, etnnn secundum fidem boc ipsum bonum,, B et solverit praeceptum, anathema sit.
et sanctum virginitatis nomen custodiunt, anathe- De his qui ecclesiastkajejunia contemnunt.
ma sit. XVIII. Quicunque religiosus sine corporis neces-
De his qui d propter virginitatem elati sunt. silate k superviens, et quaetraduntur jejunia, [ Sup-
X. Si quis virginitatem custodiens exaltat se ab his ple quaeque-]in commune ab omnibus servantur in
qui nubunl, sit anatheraa. Ecclesia, contempseril, et suo sensu dicat non esse^
De his qui pauperum agapes inrident. perfecta, sit analhema.
XI. Si quis contemnit fidelium ngapes facientes, et De his qui dominko diejejunant.
propter honorem Domini convocaut fratres, ete no- XIX. Si quis ea, quae arbilratur l ascensem, maut
luerint communicare cum cis inridentes, ut adnihi- dissimulatione et diem dominicum jejunat, sit ana-
lent hoc quodflt, anathema sit. thema.
Dehis qui in patlio elati gloriantur. De his qni abominanlur martyrumcongregationes.
XII. Si quis virorumf pro acstimatione [Lege reli- XX. Si quis n superviens dispositioni et abomina-
giosae]religionis vitaeet venerabili pallio utatur, et verit congregationes sanctorum martyrum, et quaa
aestimetse ab eo possejustiflcari, et reprobet eos qui in eis fiunt celebritates , ° et derogaverit memoria
venerabiliter [Lege veste consueta] vestemconsuetam eorum, sit anathema.
utuntur, et [Legeet communem quaein consueludine p Haec scripsimus non recedentes ab his, <tqui
est vestem] communia quae in consueludinis est sunt in Ecclesia secundum scribturas custodire se-
vestis, anathema sit cundum voluntatem Dei. Eos vero, qui accipient
De [Legemulieribus| mulieresqumvirilevesleuluntur. dispositionem [ Lege superbient vel superbitinl, et
XIII. Si qua mulier arripuerit sceraate vestem, pro antea accipiunt ] ascesis, et quir superbiant contra
consueta rauliebre, virilem accipiat, anatheraa sit, eos qtii simpliciter vivuntet elatos contra scribiuras
De his qum de nubtiis recedunt. et 534 ecclesiasticos canones, et novitatein intro-
XIV. Si qua mulier derelinquens virttm suum re- ducenles aliquam " ahicit catholica et apostolica Ec<
cedere ab eo voluerit, quasi abominatis nubtias, sit clesia. Nos autem virginitalem cum humilitate mira-
anathema. mur et abstinentiam cum pudicitia, et nubtias cum
a Cod. Just., aut commutaresine consentuEcclesim 1 Graecavox corrupta id est, continentiaseu pro-
aut episcopi, cui... et non cum eorum conscientia. fessione continentiae.
Gneco cohaerentior est nostri codicis lectio. m Ita noster codex. Apud Just., per dissimulatio-
Mia cod. Vat. Reg. Apud Just., Si quis dans , aut nem.
accipiensde hxc, qumofferentur, exlra consensumepi- nCod. Vat. Reg., talis supertientens disposilionis,
scopi, aul ejus qui ordinalusest ad gubernandammise- forte tali superbiensdisposiiione: ac dein habet el
ricordiampauperum, etc; minus recte. ID qumsupra eos fiunt.
c Cod. Vat. Reg., virginitalis et abstinentim. ° Idem codex, omisso verbo derooatiertt,habet, et
d Idera cod., propter nomenvirginiiatis.
e Idem cod., notunt. Moxut adnihitem ex eodem memoria, lege et memotias.
p Voces hmc scripsimus non recedentesin Justelli
ms. scripsimus. Just., el adnihilent. corrosas ex nostro ms. supplevimus.
' Iia noster cod. ApudJust., pro exlimationeel re- ms. i Just., qum sunt. Correximus cum nostro cod.
ligionis vitmvenerabili. Adhuc vero locus corruptus : clarius ex Graeco: non
s Just., derelinquehs: et dein , ad rem pro ad se. eos abscindentes,qui in Dei Ecclesia voluntsecundum
Nostrum codicem secuti sumus. in continentiaexerceri.
b Vox Graeca, id est continentim, ut Dion. et Isid. scripluras
1 Graecavox, id est continentimdispositionem, seu
reddidere. professionem.
1 Just. addit ritu. Delevimus cum nostro cod. s Justelli editio puncta praefert, ac si hoc loco ali-
i Idem ms. Vat. Reg. addit se, et dein babet ton- qua desint. At nihil desiderari tum noster codex ,
dente. Grcecus textus ostendunt. Dein vocem pudicq
k Vat. Reg., tupetveniem, male. Justellus jwoer* tum ex uostro codice inseruimut,
Vient, itl «st tuperbitns.
 701 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 702
liabitatione pudica Iionorificavimus, et cum venera- A. XV. De conaemnalts ipitcopis.
tione fienda suscipimus, et recedere a saeculirebus XVI. i De episcopisvagantibus.
cum humilitate suscipimus, et divitiascum justitia et XVII. k De hit qui ad episcopalumvocantur,eteon»
misericordia non reprobamus, et paucitatem [ Lege temnunl
et vilitatem] et multitudinem vestimeniorum pro XVIII. Deordinalio el non susceptoepiscopo.
[ Lege diligentia] diligenliam corporis non curiosam XIX. De episcopisordinandis.
laudamus; solutas autem et a conteritas in vestibns XX. Ut secundoinanno synodusfiat.
processiones non suscipimus,*et domum b Dei no- XXI. [Ut nullus episcopus de propria migret Ec-
stri henorificamus , et quac in ea fiunt oraliones sa- clesia.
cras, et [ Ex Grmc. uliles ] sanandas accipimus, non XXII. 1 De his qui in atiena parocia ordinant quem-
concludentes pietatem domibus : sed omnem Iocum quam.
in nomiue Dei sedificatum honoramtis, et quae ° in XXIII. Ut nutli episcoporum liceat [Lege post se]
eo congregalio [ Supple fit ] communera Ecclesiam posse successoremeligere.
ad salutein nostram, et omniura [Lege ulilitatem] XXIV.De rebus Ecclesim, et qumsunl episcopi.
diversitatem suscipimus , et plurimas misericordias XXV.Et ut eoiscoous potestatem habeat res Eccte-
fratrum, quae secundum traditionem per Ecclesias B sim gubernare
pauperibus fient beatas dicimus, et oinnia, quae se- Expliciunt capitula.
cundum divinas Scribturas tradita sunt, etapostolo- INCIPIUNT CONSTITUTA
rum traditiones, in sancla Ecclesia fieri exoramus.
Amen. Ita subscripsimus feliciter. 'Canonum Anthiociensiumin Dedicatione.
. dINCIPIUNT CAPITULA Sancta et pa*cissimasynodus , [ Lege quae] qui a
Canonum Anthiociensium. Deo congregata est Anlhiociae, bis qui secundum
I. De his qui e conttadicuni Niccenis canonibus, et provincias unanimes sanctis et comminislris in Do-
de [ Lege sancto] sanclum Pascha. mino salutem. Gratia et veritas Domini salvaloris
II. De his qui se ab [Lege ecclesiisj Ecclesia sepa- nostri Jesu Christi, visitans sanctam m Anlliiocen-
rant, el in domibuscommunicanl. sem Ecclesiam , et in unum nos congregans, cont-
III. f De [Lege invadenlibus] invadenles pdrocias niimi et uno sensu in spiritu pacis n multa quidem
tlienas. alia corrigit: in omnibus autem et corrigtt, cx prae-
IV. De [ Lege communicatis ] excommunicalosqui cepto sancti et pacifici Spiritus benc haberi placuil,
trmsumunt agere. cum mttlto tractatu, 536 et judicio simul oranium
V. De his qui occulteab Ecclesia segregant. tG nostrum in hoc ipso congregatis episcopis apud An-
VI. De excommunicalisclericisvel laicis. tliiocenam civitatem ex diversis provinciis ad noti-
VII. Dedandis epislulis. tiam veslram suggerimus, credentes Domini nostri
VIII. De non suscipiendisperegrinis. gratia et pacis in Spiritu wncto, ° qnia et ipsi con-
IX. De melropolitanis. seniiatis per virtulem ejus, sicut nobiscum praescn-
535 X- De his qui vocanlur corepiscopi. les, et orationibus cooperantes, magis atilcm con-
XI. Dehis qui s imperaloribussupplicant. flrmati, et sancto Spirilu coagcules , haec ipsa no-
XII. b De his qui degradatiimperatori supplkant. biscum consentientes et constiluentes , ct haec ipsa
XIII. De episcopisqui in aliena parocia ordinant. qupc placuefunt assignantes et flrmantes per sau-
XIV. * Si accusaius episcopusinter provinciatesmi- ctum Spirilum consonanter. Sunt enim qui instituli
nimejudicium conveniat. sunt canones ecclesiastici, Pqui subditi sunt a sancta

«Id est fractas'', seu molles. omissum ex nostro cod. Vat. Reg. restituimiis, con-
b Ita noster codex. Apud Just. Domininoslri hono- cinitque cum illo, quem canoni 16 idem Justellianus
rificavimus. codex praeflxit. Hinc porro numeros cai>itulorumse-
* Just., in eum congregalionem.Melius nosler co- quentium unitate singulis addita emendavimus.
dex, qui mox delet omnium. k De his qui vocaii ad episcopatum contemnunt, in
d Justelltis liosce canones priscae versionis inve- 'p. eodem Vat. Reg. ms. et num. 19, De ordinaiione
nit etiam in alio ms. Thuan. 535, nunc Colbert. 784, episcoporum.
nos in tribus collectionibus diversis, nimiruminmss. 1 Idem cod., De liis qui ab aliit episcopis otdinan-
Vat. Reg. 1997, Lucensi 88 et Vat. 1342. tur. XXIII. Ut nullus Episcopus post se successorem
eMs. Vat. Reg., tentanl contraria agere Nicmnis eligai. XXIV. De subslanlia Ecclesim,et qum sunt epi-
canonibus, uli habet ipse Justellianuscodexin litulo, scopi. XXV. Ut. episcopus liabeat potestatem rerum
quif canoni primoinferius praefigiiur. Ecclesimgubemaudm,Iei;e gubeinandarnm.
Idemcod. Vat. Reg., De his qui de alias parro- m Cinl. Tltnan., Antiochim.
cias (1. aliis parrociis) in atias se emergunl: el IV. n Just., multa cortigenda: in omnibusaulem et cor-
De degradalis prmsumentibus.VI. De his qui se «6 rigit ex prmceptosanclisPalribus benehaberi placuit.
Ecclesiaretinent. Mintis mala ms. Vat. Reg. leclio.
B Idem nis., apud imperatorem. 0 Just., qui eiipsi consenlientes....et operationibus
h Idera cod., De degradalis, qui se imperatoribus cooperantes. Emendationem suppediiavitidemcodex.
prosternunt. Moxin aliena exeodemcod.scripsmius. p Ita idem noster cod. Apud Just. inale qui iubjecti
Just. in alia. sunt sancie et pacissimmsynodus : et nolat in ms.
1 Cod. Val. lleg., De episcopisaccusatis. Tbuan. legi sunodo.
i Hunc litulum seu capiluluni in Jusielli tabula
 705 PRISCA CANONUMEDITIO LATINA.
et pacissima synodo, quae in Anthiocia congregatai A . communicati fuerint, > communicare, neque in domo
est. convenientes simul orare, quia Ecclesiae sanctae non
TITULI XXV. condeprecanlur, neque eos in alia Ecclesia suscipi,
Dehis qui contraria lemplant Nicmnis canonibus, et 't I qui in atia non congreganlur. Si autem visus fuerit
de sancto Pascha.
atiquis episcoporum, aut presbyterorum , aut diaco-
I. Omnes qui temptant solvere terminos a sarictae e norum, aul quicunque de canone Ecclesiaeexcommti-
et magnaesynodi, [Lege qui... constitnti] quaein Nr- I- nicatis communieare, nunc et k ipsum excommuni»
caeaconstituta sunt sub praesentia piissimi impera- catura esse, pro eo quod nisus~est confusionera fa-
toris Constantini b de sacratissima festivitate sanctae
e cere canoni Ecclesiae.
Pascliaesalvaloris Domini nostri, excommunicatos et:' De his qui [Lege de aliis parrociis in
alias] de alias
expulsos esse a sancla Ecclesia, si perraanserint inn parrocias in aliis se immergunl.
eo stantes et contendentes contra ea, quae bene sunt' III. Si quis presbyter, aut diacontts, vel aliquis ex
constituta : et hoc c si de laicis. Si autem de his,• [Lege sacro ministerio] sacri minislerii derelinquens
qui praesunt Ecclesiae,episcopis, aut presbyteris, vel' suam parrociara ad aliam vadat, etiam oranino post
diaconis post hoc conslitutum d praesumpserinl adI tarditalem l in alienam parrociara temptat mulio
evertendum populum, el conturbationem ecclesia-" ™tempore, non rainistrare. Si forte evocatus a proprio
rum, et singuli cum Judaeis, vel ante Judaeos cele- episcopo, ut 538 revertaturm ad propriam, et cor-
brare Pascha voluerint : hunc sancta synodusabs see replus non audiat, et permanserit [Legein inquietu-
etab Ecciesia alienum esse censuit; quia nnn solumII dinej inquietudine, omnino degradari eum a ministe-
sibi facit peccatum ; sed et mullis [Lege prsevarica- rio, et nullam eum spem harberead revertendum. Si
lionis et deslructionis] praevaricalionem et distru- autem degradalum pro hac culpa suscipiat eum u alius
ctionem esse e auctorem : et non solum tales de;cii episcopus, ° et ille [ Lege culpetur a communi ] cul-
de ministerio; sed eliam et eos , qui temptant com- patur a communione synodo, eo quod destruat dispo-
municare cum 537 eis>f postea degradandum eos. sitiones ecclesiaslicas.
Eliam degradaii fraudari oportet [ Lege honore,'
De his qui degradati prmsumunlsacrosanctum agere.
quem ] bonores quaesanctus canon, et Dei sacerdo-
lium accipit. IV. Si quis episcopus a synodo deposilus, aut pre-
De hit aui se avertunl ab Ecclesia, et in domibusi sbyter, aut diaconus a proprio episcopo excommuni-
communkant. catus praesumpscrit aliquid roinisterii agere, ipse in
H. Omnes, qui ingredinntur doinuin Dei, et sacrass se damnationem firmavil. Si episcopus P sit, similiter
Scribturas audiunt, et non communicaiit « euchari-- C ( secundum morem consueludinis, nunquam eis licere
stia cum populo; sed averlunt se a [Lege sancto mu- in alia synodo spem ad restituendos habere, neque
nere per] sanctum munus prae nescio quam inquietu- satisfactionis locus eis dalur : sed et qui eis conimu-
dinem, el in suis domibus communicant; de his h cen- nicaverint, omnes abicit sancta Ecclcsia : [Legendum
suiiuus projci ab Ecclesia, quandiu confessi fruciumi est maxime si J praeterea si agnoscentes sententiam
ostendant conversionis, et supplicantes tunc possuntt contra memoratos datam, temere voluerint eis com-
mereri indulgentiara. Nam non licere eis, cum ex- municare.
a Just., sancti et magni synodus. Correximus ex communkant nec m Graeco, nec in ams versionibus
ms. Vat, Reg. Mox tn Nicma scripsimus cum ms. hoc loco inveniuntur.
Vat. 1342. Justellus cum suo codice , et nostro V.it. b Cod. Luc, censemus: ac mox delet supplicantes:
Reg., in Niciam. quam votem ex Vat. Reg. supposuimus pro supplica-
b Cod. Jusi., de sacralissimum fesliviialis sanctum tionis et apud.Jitstellum.
Paschm ut excommunicalos.Emt-ndavimus cum 1Just., perturbato verborum ordine, neque in domo
ins. Val. Reg. Alius Vat. habel pariter festivitate. communicare, velconvenientessimut, etc Emendavi-
c Ms. Just., sivede laicis, sive de his qui prwsunt, I)
I mus cum Val. Reg. Mox. pro quia Vat. 1312 babct
mendose. Noster cod. Vat. Reg. veram leclionem qui.
praebuit. i Jnst., qui in Ecclesia una congregantur. Leclionem
a Ita cod. Vat. 1342. Alii rainus recte
prmsumse- Vat. Reg. cum aliis versionibus et Graecoconcordem
runt.
e Just. auctorum. Emendavimus cum ms. Vat. praelulimus. k Ita idem ms. Vat. Reg. Codex Just. mendose,
Reg. et Vat. 1342. tpse.
f Verba el postea degradandum eos ex ms. Vat. 1 Vat. 1342, in aiienam parrochia, leg. in atiena
Reg. inseruimus, ulii tandem legendum ex Graeco parrochia. Dion. verlit: vel omnino demigrans, in alia
posl degradalionemeorum. Mox Just., eliain degra- parrochia per iunlta lempora nititur immorari, ulterius
dali omninofraudari eos honores quod sancti canones. ibidem non ministret.
Vat. Reg. exemplum cum Graeco magis concordans m Vai. Reg., ad parrochiam. Dein Just., permanse-
sectiti sumus. rit inquieiudini.Tres nostros codd. antetulimus.
8 Just., ea carisetiamcum populo. Praelulimus mss. n Ita duo codd. Vat. et Luc Apud Just. et Vat.
Luc. et Vat. 1342. Alius Vai. Reg., eucharisliam. Reg., aliquis episcopus.
Aliaeversiones in oralione. Mox avertunt scfipsimus 0 Just., el ille culpatur cum eo consensu universo
cum Vat. AI. avertent. Vat. Reg. habet sed avertent synodo. Minus mendose cod. Vat. Reg. sublato enini
sesuit communicant;de his, eic, inlermediis omis- niendo, lectio cum Graeco etalfis versionibus con-
sis. Forte legenduni, sed avertunt se a sacra commu- grnit.
ttione; de his, etc : nani verba et in suis domibus r Cod. Luc et Vat. delent sit.
795 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 790
De his qui se ab Eccletia retrahunt et occulte A
congre- parrociam, et quae sub ipsa pertineht loca.' Singu-
gantur. los autem et unumquemque episcopum potestateih
V. Si qiiis presbyler, aut diaconus contemnens habere [ Legegubernandae, et supple suae parothiae ]
suum episcopumseparaverit se ab Ecctesia, et secre- gubernandam secundum uniuscujusqueveuerationeni,
tius cpngregans a [ Lege altare et evocanti ] aliarem et provisionemfacere totius loci, i qui est sub ejus ci-
statuat, et evocante eum episcopo non obaudierit, vi.tate, 540 ut ordinet presbyteros, et aiaconos, et
b eum et primo et secundo vocantem contempserit, cum judicio singula perspicere, etk nihil aliudagere,
noverit se oranino degradari, et medicinam non me- aut praesumeresine metropolitano episcopo, l et nec
reri, neque suam dignitatem habere posse. Si autem ipsi liceat sine caeteris in concilio.
permanserif conturbansetresultans Ecclesiae,c [Sup- De his qui vocanlur corepiscopi
ole debent, et lege quae]qui a foris sunt potestates, X. Quiin Iocisaut vicis sunt constituti corepiscopi,
«icutrebellem eum corrigere. non audeant manus imponere ordini cuique : sed
m
539 De "'• flu* excommunicanturclertci vel laiei. placuit sanclae synndo circa eos suam mensuram
VI. Si qtiis a proprio episcopo excommunicatus [Supple lenere, et] gubernare [ Lege quse]qui subja-
fuerit, non eum dtbefe ab alio suscipi in communione, cent eis, Ecclesias, et eorum sufflcere sollicitudihl
si non primo eum revocaverit proprius episcopus, B et jubamini. Constiluere autem snbdiaconos, ct
aut in synodo occurrens satisfaciat, et agnoverit sy- exorcistas, et lectores, et eofum sufficere provectio-
nodus, causa ejus suscipiatur, aut d si de eo secun- ni, et neque presbyterum aut diaconum ordinare
dam seutentiam dixerint. Definitumeste in eo insti- praesumant sine civitatis episcopo, cui subjacet ipse,
tiitum de laicis, presbyteris, et diaconibus, [Lege et et loca ipsa. Si vero temptaverit aliquis transgredi
omnibus ] et omnes, qui sunt in canone, ita judi- Palruin constiluta, degradari eum ab lionore quo
candos. , fungitur, et excorepiscopum fleri, el a civitate, in
De dandit epislulis. qua fuerat, n abici.
VII. Ut non liceat presbytero, qui [Lege in loco, De his qui apud tmperatoremsupplicant.
ex Grmcoin pagis] in locuin est, canonicas epislulas XI. Si quis episcopus, aut presbyter, aut si qui de
dare, nisi solum ad vicinos episcopos epislulas diri- canone sine conscientia aut [ Lege litteris ] liitcras,
gcre. Ihfeprehehsibiles autem corepiscopos dare pa- quiin provincia sunt episcopi, etmaxime melropo-
cificas. litani, pergat ad imperatorem; hunc diffaraari et ex-
De non suscipiendisperegrinis '. pelli non sotum a communione, sed eliam ° dignila-
VIII. Nullum sine formata suscipere peregrinum. tem qua fungitur amittat, propter quod moleslus
De melropolilanisuniutcujusqueprovincim. G exstitit piissimis imperaloribus nostris extra disposi-
IX. s Uniuscujusqueprovinciacdebemus agnoscere tionem Ecclesiae. Si autem necessario evocatus ad
metropolitanos, et praeesseepiscopis, et sollicitudi-- imperatorem, [Supple facultatemhabeat, vel aliquid
nem suscipere totius provinciae,pro eo quod in me- simite]eundi, et hoc cum tractatu et conscieutia me-
tropolim undique concurrunt omnes, qui causas ba- tropolitani provinciae episcopi, P et eorum oui in ea
bent: unde placuit ut honore praeponantur, et nihil sunt, et eorum scribtis lnstrui debeat.
agere plus aliquid liceat caeleris episcopis sine ipso Dehis qui degradali imperatori tupplicant.
b secundum anliqttum a Patribus nosiris maiientera XII. Si quis a proprio episcopo degradatus presby-
canonem, nisi hoc solum quantum cujusque pertinef ler aut diaconus, aht si episcopus i a synodo, et mo-
a Vat. 1342, alteram. Mox Luc, el vocantemepi- fcrunl, Justelli codex mendose corruerunl.
tcopum. Scripsimus obaudierit cum tribu- nosiris b Just., secundumantiquum a Patribus nostris ma-
codd. Apud Just., audieni. Yai. Reg. posi obaudierit nens canonem.Nostri codd. emendationem suppedi-
addit ei subjacere, necobedire; ubi supplendjm cura larunt. Deinsub ipsa scripsimus cum ms. Vat. Reg.
Graeco, nec velit ei subjacere,etc. sub ipso.
b Itacodd. Vat. et Luc ApudJust., cum. Vat. Reg. Alii, 1 Ita ms. Vat. 1342. Apud Just., singulus.
et eum, elcum ignorat: el post pauca pro habere prae- 1) I Just. cum mss. Luc et Vat., qui sunt. Meliusno-
fert accipere. Dein ex eodem Vat., Reg. adjeciraus ster cod. Vat. Reg., qui est. Dein prospicere pro pet-
autem. in ras. Luc
c Just. et Vat. 1342, qui a suapotestale forit sunt, in spicere
k Sic cum ms. Vat. Reg. Apud Just. et in aliis
arbitrio est epitcopi sicut rebetiem, etc Luc, quia codd., ntntl altius, forte ulterius.
sancta potettaie, etc, utapud Just. Graecocohaeren- 1 Cod. Vat. Reg., et nec ipsum sine cmieris consi-
tior est lectio, quam ex ms. Vat. Reg. recepimus. tium, corrupte : ubi legendum cohaerentius cuin
d Cod. Vat. Reg. delet si. Graecoaliisque versionibus, et nee ipsum (suhauditur
e Just., in constitutum sive laicus, vel presbyler, antccedens verbum agere) tine cmtetorumconsilio.
aut diaconus tit, etomnet, etc Secuti sumus cod. Vat. mlta cod. Vat. Reg. Apud Just., tanctotynodo circa
Reg. Diio quoque codd. Vat. 1342 et Luc hanc eosnsuammensurametgubetnationem,quisubjacent,etc.
emendafionem comprobant: habent enim tn eo ittsti- Cod. Luc,
tutum, etomittuntst'. ' Just. inseritabigatur.
el; delevimus cum ms. Luc
f Just. addil clericis: delevimuscuffl nostris codi- p Just., ms., aut eorum,qui in ea tunl scribiis, etc
cibus, Graeco ttxtu aliisque versionibus suffragan- Praelulimuslectionem codd. Vat. Reg. et Luc.
tibus. <tJust., a cuncto synodo; et dein, eftam universoi
«Ita Vat. 1342. Apud Jus!.. Quos (forte Not) pe\<• in universalisynodo. Voces cunctoet universosexclu-
universam provineiam(Luc, Eccletiam, male) debe- simus cum ms. Vat. Reg,, qui pro [uerint ad aurei
nm, etc. Moxpro concurrunt,quod nostri codd. pr»-• liabet temtaverintaurtt,
 797 PRISCA CANONUMEDITIO LATINA. TOfl
lesti fuerint ad 541 aures lmperatoris : oportet.A De epitcopit vacantibus.
etiam in Universali synodo conveniri eos, et [ Lege XVI. Si quis episcopus vacans, s suam relinqtiens
qui] quae dicunt se justitiam habere, * atlegare apud Ecclesiam, et adripuerit alienam sedem sineperfecta
plurimos episcopos, et ab eorum discussione , et synodo; hunc esse omnino dejeclum, etiamsi conli-
[ Legejudicio ] judicium exspectare spem. Si autem gerit, ut omnis populus, quem subrepsil, desiderent
in hoc anxiati, molestifuerint imperalori; censemus eum: perfectam autem esse eam [Lege synodum]
hoc in nulla venia pervenire, neque locum salisfa- synodus censuit, maxime ubib et metropolilanus
cltonis habere, neque spem futurae restitutionis ex- praeest.
spectare. De his qui vocaliad episcopalum, contemnunl '.
De episcopitqui in aliena parrocia ordinant. XVII. Si quis episcopus ordinatus, praeessei po-
XIII. Placuit, ut nullus episcopus audeat b ab alia pulo noluerit, et ministeria non suscipiens, non ad-
provincia in aliam ingredi, et ordinare in Ecclesiis sentiat pergere in commissam silii Ecclesiam; linnc
aliquos ad provectum sacri rainisterii, nequesicomi- esse alienum a communione, quousque k coactus su-
tari secum feceril socios; nisi rogatus abierit per scipial, aut postremodisponat de ipso perfecta syuo-
lilleras metropolitam, et qui cum eo sunt, episcopo- dus, qui sunt in provincia, episcoporum.
rum, et sic ad ordinandum transeat. Si autem nullo "] De ordinalo episcopoel non suscepto.
vocante comitetur inquiete ad ordinalionem aliquo-
XVIII. Si quis episcopus ordinatus, et in parociam,
rum, et disposilionemecclesiasticarum rerum 11011 ad
eum pertinentium; inaniter quidem ab eo acta sunt, in qua ordinatus est, non eat, non suo vitio, sed po-
et ipsum non suscipi, propler [Lege inquietiidirfem pulo vetanle, atit pro alia culpa nou ab eo facta: hunc
autem censemus babere dignitatem et ministerium
sttam et inrationabilem temerilatem] inquietudiiiis
et inrationabilis temerilatis suae,de qua oporlet solum, quod causa nonvideatur haberein rebus ipsius
SU33,
Ecclesiae, in qua est ordinatus: sed 1 exspectare euni
judiciumferre, deinde ei[Lege depositus] depositum
abiciatur a sancta synodo oportere , quousque provinciae synodus de eo quae
eis videntur ordinet.
De epitcopisqui adpeluntur, et inter provinciales' ju-
dices non consonant. 543 De ordinandit episcopis
XIV.Si quis episcopus in aliquibus crimiiiibus ac- XIX. Episcopuni non ordinari absque syiiouo vel
d
cusatus judicatur, et postmodum eveniat [Abundal praeseutia metropolitani provinciae, quia ipso prae-.
eo dissonare inter in sente melius,et cum eodem oinnes [Suppleaderunt],
et]et pro eos qui sunt provincia
episcopi, [Legealiquibus innocentem... assereniibns, qni sunt inlra provineiam episcopi, qnos etiani opor-
C tet per epistulam metropolilaniim postulare. Et si
aliisautem] aliquorum innocens qui judicatur asse- omnes
e occurrerint, melius; si autem minime, hoc
rentes, aliorum autera reum; pro elimalionedi-
scussionis totius cattsaeplacuil sanctaesynodo, ut me- tantum plures esse praesenles oporlct, [Lege aliis..
consenlientibiis] alii per lilteras suas consentienies
tropolitahus episcopus, [Legeeos] et qui ex vicina sic cuui consensu plurimorum sive praesentia, sive
prqvincia [Lege convocet] convocentttr, et collegas et
electione fleri oportere ordinalionem. Si auicm aliter
aliquos, qui judicent, et dubietalem dissolvant, et exlra
quae ordinata sunl flant, non valere ordinatio-
per hos flrmare [Lege comprovincialibus] cum com-
nem. Si aulem secundura ordinatum canonem fiant,
pfovinclales, quae eisvidentur. et aliqui contradicanl per propriam inlentionem, ob-
542 Oe condemnalisepiscopis. linere mnltorum electionem [Hmc verba redundani]
XV. Si quis episcopus in aliquibus criminibus ac-
omnino non valeant.
cusatus judicetur ab omnibus qui sunt in provincia
episcopis, [Legeet velita ut] ut omnes uno consensu Ut [Secundo pro bisj secundoin anno synodus fiat.
unara conlra euirl proferant sentenliara; hunc uullo XX. Propter ecclesiasiicasnecessitales, et mquere-
inodo f ab aliis judicari: sed permancre lirmani et larum perfinitiones optime habere placuit [Lei/esan
consonantera, quac a provincialibus episcopis data _ ctaesynodo]sancta syiiodtis,n per singulas provincias
sententia est. episcoporum fiericoncilia [Id csibisin anno] sccundo
• Idem Jusl., allegat; mox, et ob eorum discussione t Ita cod. Luc Graeco concinenle. Vat. 1342, ab
etjudicium; et post pauca, nec non in fine canonis, alios, mcndose. Just., ab alio.
spectarepro expectare.Emendavimnscum eodem cod. « Jnst. inserit qui: delevimus cumms.Vat. R., qui
Vat. Reg. In ms. Luc ultimo loco legiiur sperare. mox habet jactaverit Ecclesiam, et adripuerit sedem.
b Just., audeatin aliena
parrociaingredi. Cod. Luc bLuc. ms. delet et.
melius,tn atienamparrociam. Cum Grseco magiscon- » Cod. Vat. I3i'2addii venire.
gruii lectio ms. Vat. Reg.quam recepimus. j Vocem populoadjecimus ex ms. Vat. Reg. Dein
c Vat. Reg. delet Alius Vat. et Luc pro non pronec adseniiat magisplacuit cum ms. Luc.
non consonanibabentjudices.
d Jusl., et judicatutnon conveniunl, k Ita cod. Vat. Rcg. Graecoetaliis versionibus con-
poslmodumeveniat, ut pro eo sentientibus. Just., correplus. Dein ires nostri codd.
Correximuscum ras. Vat. Reg. Alii duo codd. Vat! pro episcoporumhabent epitcopi.
01Luc. accusatur et judicalur. Mox Vat. Res. et Luc i ltaduo nostri codd. Vat, Reg. etLuc Apud Just.
delent inter eos. .
» Sequeiiiia desuni in Just. cod. speclare.
Suppleviimjs ex m Sic nostri codd. Apud Just., querelam... habert.
liostns mss., exquibus Vat. 1542 in liue liabet quce » Just. addit ut per epitlutat: exnungunt uostri
(II rectevidentur, •'
codd., Graecosuffragante.
7i)9 AD OPERA S. uEQNIS MAGNIAPPENDIX. 800
a
in anno: semel post tertiam hcbdomadem festivi- A Dt tubstantia et
Ecclesim, qum tunt eptscopt.
tatis Paschae, ut quarta hebdomada Pentecosten ce- XXIV.k Ut quae sunt ecclesiastica, optime et di-
lebrari synodus possit, et [Lege commonerej comme- iigenter debeant custodiri, sicut oportet, cum bona
morare metropolitanos provinciarum episcopos. Se- conscientia et timore [Lege et fidej lidei, scientes
cundam autem synodum idus Octobr. quaeest decima quia apud eum sunt, qui omnia respicit Dominus;
b Yperberetbei, et in ea synodo presbyteros suppli- quae et gubernare oportet cum judicio et polestale
'
care, et diacones, et omnes qui lacsi sunt, et a synodo episcopi, qui creditum habet populum ct oiniiia,
intra ecclesiam congregantur. Probata
judicatum mereri: et nunquam liceat aliqiiibus intcr 545 QU3e
aulem et certa esse sunt Ecclesiae, cuiu notitia
semelipsos synodum facere absque [Leaeeis] eos, quae
quic creditas habent metropolitanas civitates. presbyterorum diaconorum, et omnia eos scire et
et
de
Ut nullus episcoporum propria migret 'Ecclesia. non ignorare, quse sunt propria mEcclesise, et nihil
XXI. Ut episcopo non liceat a parocia in aliam pa- eos lateat, ut cum venerit episcopus exirede saecu-
rociam transire, neque per voluntatem 544 suam, lo, scientes ca quaesunt Ecclesiae, rerum per negli-
n
neque a populis vim passum, neque a,b aliquibusepi- gehtiam perire minime patiantnr, ut neque propria
d
scopis coaclum: permanere autem euro oportere in episcopi pulsenlur occasione ccclesiaslicarum rerum.
qua ordinatus est a Dominoin principio Ecclesia, et B Justum enim et beneplacitum est Deo et hominibus,
non eum transire, sicut jam dudum de hoc termi- ut propria sua episcopus, quibus ipse voluerit, dere-
num prolatum est. linquat; ita tamen, ut quaeEcclesiaesunl, ipse in vila
De hii quiordinanlur [Legesibaliarum parociarum] ab sua [Legecustodiatj custodire, etnon patiatur aliquid
aliorum parociis episcopis. Ecclesia detrimenlum. Et ° neque episcopus occa-
XXII. Episcopum non subintrare alienam civita- sione Ecclesiae[Lege proscribatur, et.„ cadanl] prae-
tem, quas non ei subjacet, neque [Lege in loca] in lo- scribi, et in causas cadere, qui ad euni perlineu*
cis, quae ad eum non pertinent,« neque ad ordina- haeredes, ut et ipsi post morlemde eo [Legeblasphe-
tionem alicujus, neque consecrare presbyterum vel miis non delrahant| blasphemiae non detrabi.
diaconem inlocis f alieni episcopl, nisi forte postu- Ut episeopus potestatem habeat ret Ecclesimguber-
latus cum consensu propriiepiscopi. Si quis aulem nare.
hoc teraptaverit, infirma [Legesit, vel supple debet XXV. Episcopus habeat rerum Ecclesiae guber-
ul can. seq.] esse manus impositio ordinis ejus, et nationem ad omnes, qui expetunt cum omni vene-
Ipse confusioneni sa synodo patiatur, quia quod vin- ratione et tiraore Dei accipere, et ea quae opus sunt
dicare non potest, ordinare non debet. ad necessaria ejus, r et [Subauditur ad eorum] qui
Ut nutlus episcopuspost se succetsoremeligat. G apud eum suscipiunlur, fratrum necessaria, ut nullo
XXIII. h Nulli episcoporum licere sibi constituere impedimento occasionis [Lege fraudenlur aliqui] frau-
successorem in exitum vitaesuae.Et si aliquid tale dari aliquos secundum Apostolum dicentem : Haben.
factum fueril, infirma esse debet ' ordinatio ejus. tes autem escaset legumentum,/its contenli sumus (II
lllud autem observari dispositionem ecclesiasticain Ttm. vi). Si cnim i in his non sufficit, el convertat
inslituentem non alilcr fieri, nisi i cum synodo et res Ecclesiaer in proprias et domesticas necessitates,
judicio episcoporuui, ut post transitum quiescentis ct lucra Ecctesiae et possessionum fruges non cum
potestatem habeant ordinare eum qui dignus cst. notiiia presbyterorum et diaconorumtractet, sed [Re-

* Ita noster cod. Vat. Reg. Justellns pro posi habet co, ct in atiis versionibus omissas expunximus auelo-
tongregari, et ignorat quarta hebdomada. riiate cndicis Vat. Reg. Dein vocemeuma Just. omis-
b Sic mss. Vat. et Lnc Apuil Juslellum Ypirelhei, sam mss. Vat.el Lnc. suggessere.
mendose. Mox idem Just., presbyteri supplkare, et k Just., Qum sunl ecclesiastica,et diligenlercaveant
diaconi, el omnes, qui sunt in canone.Emendalionem cuslodiri, sicut portet, cumbona, etc Correxirauscum
suppeditavit cod. Vat. Reg. ms. V.il. Reg.
c Just., eertas habent. Correximus ex eodem ras. D i Idem ms. Vat. Reg. ei animare (1.et animas me-
Vat. Reg. qumintra in ecctesiacongregantur.Moxex eodem
. d Verbum oporleresuppeditarnnl mss. Luc et Vat. lius) emendavimus el certa: ubi Jusi., et cerlani.
Post pauca de hocex ms. Vat. Reg. adjecimus. m VoxEcclesimex nostris codcl.addila.
e Novemvoces sequentes in Justelliano ms. defl- n Ita nostri codd. Apud Jusi., patientur : qui, post
cientes ex nostris codicibus supplevimus. ut et propria sua: deletimus el cum ms.
f Just., alienorum episcopis.Luc et Vat. alienorum aliquanto,
Vat. Reg.
epitcopi. Correximus cum Yat. Reg. 0 Vat. Reg., neque episcopi occasione Ecclesimret
s Voces a synodo Graeco textu approbatas ex ms. prmscribi.Just., nequeepiseopusoccasioniEcclesimre%
Vat. Reg. inseruimus. Vocem res cum ms. Luc expunximus.
b Idem cod. epiteopum non ticere pro se restituere prmscribi.
p Just., et qum. Emendavimuscum mss. Vat. Reg.
(leg. conslituere) collegam sibi successoremin exitum et Luc Mox idera Just., ut in nullo impedimento:
vitmsum. delevimusin aucloritate codd. Vat. et Luc
1 Just. cum mss. Vat. et Luc. addit elecliovel: de- 11nseruimus praepositionera in cum omnibus no-
levimus cum cod. Vat. Reg. cum quo concordant stris antiquis libris.
Graecustextus et aliae interprelaiiones. r Octo sequentes voces, qucein Justelliano, et duo-
i Just. curaduobus laudatis mss. inseritaur.et post bus nostris mss. Vat. et Luc. desiderautnr ob faeilem
epitcoporum addit et. maxitne electio clerkorum, ac saltum a voce Ecclesimad aliam similem, ex solo
verbo ordinare praeligit eligere, etc Has voces in Grae- ms. Val. Reginaesupplere potuimus.
801 PRlSCA CANONUMEDITIO LATINA. 802
dundat cuni] cum doraesticis suis et afflnibus, aut 4 VI. P Ut nullumabsoluteliceatordinare.
fratribus, aut filiis praestetpolestalem, ut per eos ta- VII. i De his qui profitenturse clericiesse, velmo-
les absconse [Legelaedanturcertae res] laedere certas naci.
rcs Ecclesiae,hunc autemconvinctum 546 subjacere VIII. De dispensaloribusEcclesim.
synodo provinciae. Si autem et aliter incuselur epi- IX. r De causis clericorum.
a
scopus, aut ii, qui cum eo sunt presbyteri, eo quod X. • Ut nulli clericorumliceat de Ecclesia sua dis-
de agris, sive ex aliqua substanlia Ecclesiaein semet- cedere.
ipsos [Lege usurpent, ut pauperes] quae pertinent XI. De non temeredandit epitlulit synodicis.
ad Ecclesiam,sive usurpantes, et pauperes tribulenlur, XII. In una provinciaunum debereesse melropoli-
baccusationemautem el blaspheraiam fieri rationibus, .tanum episcopum.
qui sic eum gubernaverint: hos per correctionem XIII. * Nulli clericorum liceat in allerius civilale
lucrare apud sanctam synodum c. El stibscripseruut. ministrare.
Eusebius praesens omnibus subscripsi, Theodorus XIV. u Ut nullus clerkus uxoremhmretkam vel pa-
omnibus constitutis in sancta synodo proesens sub- ganam accipiat.
scripsi,d Tharcudamantes, e Mauricius, Machedo- XV.r [LegeQuot] Quod annorumvelari debeantan-
nius, Eulherius, Alphion , Rassus, Paulus, Theodo- B cillmDei. •
lus, Niceta, Anatbolius, Narcissus, Archelaus, f Si- XVI. De virginibus et monacit.
ricius, Hisichius, Manicitis, Moses, * Agapius, .XVII.De [Legeparrociis rusticisjparrociat rusticias.
b Theodolus, » Mocimus, i Eustatius. XVIII. De conjuratis.
Ordiuavimussubscribentes, Amen. XIX. Ut [secundo pro bisj secundoin anno concitia
Explicil conciliumAnlhiocensium., fiant.
547 k 1NCIP1UNTCAPITLLA CALCIDONENSIS. XX. x De non tuscipiendis alteriusEcclesimclericis,
I. l De his qui prmmioordines adipiscuntur. et de susceploribuseorum.
II. m De aceusaloribusepitcoporum. 548 XXI. De [Lege accusaloribus] accusatorei
III. Ut clerici conductoretnon sinl. episcoporum.
IV. n De hit qui vitam soUtariamsectanlur, et quo XXII. Ut nullus clerkus aliena diripiat.
honore(unganlur. XXIII. De clerkis et monacisexcommunkatis.
V. ° Ut nullus clericut de Ecclesia sua in aliam XXIV. De [Lege sacralis monasteriisj sacrata mo.
Uanteat. nasteria.
'" Just. Vat. et Luc, V» his, qui cum eo. Emenda- C Coustantio laudatus, et Thuan. 129, qui Quesnellia-
vimus cum ms. Vat. Reg. nam collectionem complectitur. Cum canones
b Multum baec interpretatio laborat. Ex Graeco hiijus versionis superius dederimus inporro edenda col-
emendandum sic: arcusatioautem et blasphemia fiat lectione Quesnellianacap. 25, soli tituli canonum et
ralioni, seu potius verbo, et iis qui sic istud admini- subscriptiones, qui in ea collectione fuerunt omissi,
itrant : hos quoque correctionemlucrari, id est, asse- hic1 proferenlur.
qui, apud sanctam synodum, seu sancta synodo id Cod. Vat. Reginae: De his qui pretio honore (I.
quod decelapprobante,ul Graecuslextus pracierl. honores) iislrahunt.
c Cod. Vat. Reg. addit provocationem hortante. '" ldem cod. De accusationeepitcoporum. Justelii
Post verba autera et subscripserunt,quae linem cano- codex in tilulo canoni praelixo addit et clerkorum :
num indicant, idera ms. aiium canonein addititiuin Yat. 1342, velclericorum.
subjicit sic: n Cod. Vat. Reg., De monachisminime promoven-
Ut episcopusin crimen adulterii dis. In tilulo autem canoni praemisso: Qum (I. qui)
sacramenla non prmbeat. reveraet manifestesolitariamvitamseclantur, honorcm
(1.°honore)competenti fungantur.
XXVI. Quod si quis episcopus in crimen adulterii Just. cod. cumLuc. et Vat. in litulo canoni prae-
tncramentd prmbetevolueril, quod licilumnon est, ut misso : De episcopisvel clericis,qui te de civitatein
tacerdotin boc nefas consciusinveniatur,Jubi (sic) ut aliam transferunt. Yal. Reg. in tabula : De episcopis,
quidhoc prmsumpserit,proprium gradum ammitlat. qui se de civilate sua transferunl. : in litulo autem
Vat. Reg. Tharcudamantos.Luc et Vat. Tharcu- canonis : De episcopis,vel clerkis.
damantus. Huc usque ortlo iri omnibus idem est, in D p Ua cod. Vai. Reg. concinentibus Vat. et Luc
sequenlibusdiscrepat: indicasse satis sit. Justellianum exemplum in tabula : Nulli absoluto
e Ms. Luc, Marcius.quod liceat ordinare; in timlo autem canonis : Nullum
1 Cod. Vat. Reg., Siricus. absoluteliceat ordinari.
s Cod. Vat. 1342, Agapitus. i Jusu cod. in titulo canonis cum Val. Reg., De
b Ms. Luc, Theodorus. clericis, vel monacis.
1 Vat. Rcg., Mosimus. professis
* Just. in titulo canoni praefixoet Vat. Reg. eliain
i.ldem ihs., Eustaciut. Luc, Euttasius. Dein sub- in tabula : Si clericuseum clericocauiam habeat.
teribentescum nostfis codd. reposuimus. Just., scri- s Vai. Reg., Ul nullus clericus duabus Ecclesiit
benles. militel. Luc et Vat., Ul nullus clericussuam deserat
k Canones Chalcedonenses ex prisca versione, Eccletam.
quain Justellus in suo codice reperit, in quatuor * Just. in titulo canonis, et Vat. Reg. ubique, Ut
aliis mss. colleclionibus receptos invenimus, nimi- in aliena civiiateclericinon minisirent.
rum in codd. collectionis Quesnellianae,quura antea u Vat. Reg., De clerkis ne indiscrete nubere per-
exhibuimus, in ms. Vat. Regiuae1997, iu Colbertino millatur.
784, et simili Lucensi 88, in Vat. 1342, et Rarb. T ldem cod., De diaconissisvelandis.
2888. Duos alios codices Thuaneos ineinoravit Ju- 1 Ideiu.cod.. Ne clerki inalienam civitatemtrans-
eteilusThuan. 533, qui idem est ac Colbert. 784 a eant.
 803 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 804
»
XXV. De ordinandis emscopis,et de [Lege rediti- A. ' Constantinus Bostrenus.
bus] redilus Ecclesiarum. [LegeCritonianus] Petronianus Afrodisiadae.
XXVI. De [Lege dispensatoribus] dispensatores Romanus Mirensium.
Ecciesiarum. Eunomius Nicomediae.
XXVII. De [Lege corruploribus] corruplores mulie- francio i Afrodienus.
rum. Petrus Gangrensis.
Expliciunt capilula. Heleuterius Calcidonise.
* 1NCIP1TCONCILIUMCALCIDONENSE Theodorus [LegeDamasci] Lamasci
quingentesimo anno tub imperatore piistimo Mar- [LegeNunechius] Nunecius Laodiciie.
ciano. Fotius Tyri.
Statuta, quae per singulas synpdos a sanctis Pa- Basilius [LeqeSeleuciae]Seleuci metrop
tribus constitula sunt, hactenus habere firmitatem Joannes Sebastiae.
censuerunt dicenles. Cyrus Anazarbi.
De hit qui premio ordinet adipiscunlur. k Constantius Meleti insul.
i. Si quis episcopus ordinationem pro pecunia fe- Callinicus [LegeApameaeBithyni»] Pameneae.
cerit, etc, uti capite XXV collectionisprazcedenlis,B Patricius [LegeThyanensis] Tyensis.
ubi canones hujus versionis cum nostrorummsi. va- Stephanus Jeropolita.
riantibus descriptos invenies. Solum tituti tingutis ca- Cecropius Sebastiopol.
nonibus proefixi, qui ibidem desiderantur, et a Juttello Theoctistus Posinunt.
profetunlur, ex prmmissa tabula repetendi sunt. Post 550 Lucianus ByzaeArcadiopol.
ultimum canonem ibidem detcriplum hmc ex prisca Trifon [LegeChiensis] Dioensis. ..
vertionesequuntur. Julianus Thabiae.
549 Et subscripserunt. Amphilocius Sydensis.
c Paschasinus episcopus statui et subscripsi. [Lege Ibas Edesste] Libas ^Edissae.
d Luculensis episcopus stalui et subscripsi. Acacius [LegeAriaralhiae] Ariathiae.
Bonifaciuspresbyter legatus sanclaeEcclesiaeKo- Antiochus [LegeSiuopensis] Synoensis.
manaestatui et subscripsi, et caeteri episcopi infra Fronto l Faseliensis Lyciae.
scripti. Philippus mpro v. c Balburen.
Anatolius Constantinopolitanus. Patricius [Lege Acrasitanae]AcasitanaeLycia.
Julianus legatus. Geniellus Stralonicae.
Thalasius CaesareaeCappadociae. G Stephanus Poemanensis.
Eusebius Anquirensis. n Consensius Jerocaesariae.
Lucianus « ByzaeEracl. Eulalius [Lege PioniensisJ Phyoniensis
f Diogenes metrop. Cizic Hermias [LegeAbydi] AbidaeHelesp.
GalogerusClaudiopol. Cyriacus Trocnadensis.
Seleucus metrop. Amasia?. Acyllas Eudoxiadae.
t Meltius Syriae. Danihel [LegeCadensis] Caldensis.
Florentius Sardensis. Fontejanus [LeqeSagalassensis] Sallagassiensis.
Onesiforus Iconiae. Helias Blandi.
Pergamius b Anihi. Policarpus [LegeGabalensis] Alensis.
Anastasius Nicaenus. Leucius ° lrensis.
Marianus Sinadensis. [LegeAmachius Setensis] Amachis Seggensis.

« De ordinalionet(I. ordinationibus)episcoporumin D corrupte, Nicmnum. Mox in Graecopro Jlfarianui le-

eodem cod. Vat. Reg. giiur Marinianus.
b Hoc iniiium Justelliani codicis retinuimns. Va- '* Ita Vat. cum Graecoconcineus. Just., Constanliuf.
riantes nostrorum codicum videsis not. 2 (Supra, i In Gr.txo et in antiqua versione Cbalcedonen-
col. 53$, iiot. l) in canones Chalcedonenses, quos sis hic Francio vocatur episcopus Philippopolii in
I iu proBcedenticolleclione exhibuimtis cap. 25. Thracia.
I «Tta nosiri codd. Apud Just., Paschasianus, male. k ln concilio Chalcedonensi solum invenitur Con-
Pleraque nomina in margine ex gestis Chalcedoiien- stantinusMelitenus Armeniae.
sibus emendavimus. 1 Just., Fasilienus. Minus displieuil cum Val. Fa-
d Cod. Luc, Luculentius. Legendum Lucentius. selientis a Phaseli Lyciae.
*Just., Byzmracl.Cerreximus cum mss. Vat. Reg. "* Vat. 1342, concinente alio Vat. Reg., provincim
et Vat. 1342. Byzm Eracl. vocatur, qnia hic Byzae Lycim.
episcopns locura gerebat Cyriaci cpiscopi ISeracleae 71In gestis synodi ConsiantinopolitanaeChalcedo-
Thfaciae, ut ex Graecfsgesiis intelligimus. nensi insertis, vocatur Cotsigniui. In catilogo auiem
f Ita c d. Vat. Reg. Apud Jusl. mendose Diodenes. episcoporum Chaicedonensium apud Labbeum t. IV,
s Vat. 1342, Metlilus. Legendum Meletiut,qui fuit col. 1714, Confinius.
episcoptts LarissmSyrim. 0 Cum in Graeco lcgatur 'AiroXXuvof '\tpov, inter
u Idem Vat., Antltipreiisidi, Vat. Reg. Antipitidi: pres reddidit Irensis: ubi reddenduiu fueratAudU»
lege AnthiochimPisidim. Dein pro Nicmnut Jusi., nis [atd.
BQ3 PRISCA «ANONUMEDITlO LATINA. SM
Audreas" Avalensis. A Renus Jonopolitanus.
Eusebius Dorilensis. 1 Fontianus Salagassaenae.
m Nicolaus Carasseon.
[LegeAlchimedesSilandicus] Alchimedissi Lan-
dipus. Eupilius Stratonicae.
Dionysius Atthaliae. Joliannis [Lege Amyzouis] Amozonis.
Andreas Achajae. Theodoritus Alavandon.
OlympiusSozopolitanus. Florentius [Lege Hadrianopol.J Hadriapol
Paulus [Lege PhilomeliensisJFlomeliensis. Nephioleinusn Cormonopol.
ModestusSebastenus. Paulus Dervensis.
Evandrus Diocliae. Plutarcus Lystron
Johannes b Brauclensis. Eugenius [Lege Cannensis Lyciae]Canoniensis.
Eulalius [Lege Sibliae]Fibliae. Rufinus ° Ydesienus.
Helpidius Thermensis. Acholius Larandon.
Theodorus Heracliae. [Lege Pionius] Plonius Throados.
Olympins [LegePaneadis] Phaniodos. Joannes Tripolitanus.
Thomas [LegePorphyrionensis] Phorfireoncnsis.. fi. Ruslicbiniiscorepiscopus.
Mysterius[LegeAmoriensis] Anoriensis. Basilius Ocyrensis.
Longinus Orcisti. Jacobus P Piproinensis.
Manasses[LegeTlieodosiopolis]Theodopol. Epiplianius i Medalu.
Nicolaus c Acarassebn. [Lege Acilas AurocrorumJ Acilius Aurocen.
Romanus [Lege Bubonensis]Bubbensis. Gennadius Hacmonensis.
MusOnius[LegeNissae]Nisiae. Acbariusr Aennensis.
d AcaciusAriaratiae. Gyrinus [LegePataron] Potaron.
551
Attictis e Zelohensis. 552 Marcianus [LeaeCorallitanus]Caralitanus.
Menecrates[Lege Ceracensis] Ciras. Engenius s Cotoniensis.
HeliasBlandi. Obrimus * Coracesii.
Eusihocius Docimiensis f. Theodorilus Cirritanus.
Mirus Eulandrensis. Johannes Germanithe.
Philippus [Lege Lysiadensis] Lygiadensis. Uraiiins Emissse.
Cyriacus Eucarpiae. Damyanus [Lege Sidonis] lldonis.
s Abircius Jeropolitanus. I
C Joseph Eliopolitanus.
MessalinusLaodiciae. Julianus [Id est RosiensisJ Rosvensis.
Geronlius Basilinopol. u Olympius Paneades.
Apragmoniush Tii. Theodorus Claudiopolit.
' Danibel Caldonensis. Tyrannus Germanicopolit.
Matthias i Thimenutii. Paulus [Lege Aradiensis] Radiensis.
Thoman Theodosiopol. Rufinus [Forle Samosaten.] Amorathion.
DavidHadrianiae. Sabinianus [Lege Perrhenut.j PirrenOs.
ZenodotttsThelmeseon. Patricius Neocaesari.
MetiphtongusJnliopol. Philippus Adanae.
Basiliusk Nacoliae. Indimus Jeropolitan.
Danihel Lampsaci. Saba Palti.
[LegeThernistiusJ Themistrius Amastridos. Theodorus [Lege Tripolitanus] Pentapolit.
Alfius [LegeMyndi]Myli. Noes [Lege Cepha castelli] Chefraenus.
« Cod. Vat. Abalensis. Vat. Reg. Evalensis. Num D I cum ms. Vat., ex quo etiam mox scripsiraus Danihet:
legendum Agalemis? nam Andreas episcopus 'AyaXwv apud etimdem Just. Danittel.
1 Vat. ms., Pouiianus Sagassane. Legenduin Fon-
in Graecissubscriptionibuslegitur tom. IV, col. 1492.
b Yal., Brabiliensis. Val. Reg., Brabilensis.
c Vat., Archaseon. Vat. Keg., Carrasseon. Just., lejanusm HicSagalassensis,qui
quoque
supra descripius fuit.
episcopus
n Vat., Cormopolitanus,iorterepetitus est.
Acarascon. Ex his veram Iectionera expressimus. CornopolitanusaCoTnn
d Hic episcbpus antea descriptus fuit.
e Just., Zelonensis.PraetulimusZelohensiscum ms. Lycaoniic
0 Cod. Vat., Ydesiensis,forte Bybliensis:
cujus ur-
Vat. eo (juodniagis accedat ad vocem urbis Zelm. bis Rufinus in vulgatis Cbalcedonensis
{ Just. inserit idera nomen EusthociusDocimi: de- gestisepiscopus
invenitur.
let noster cod. Vat. P Vat., Nipminensis.
s Vat. Reg., Arfctcius. i Meda: legendura Midmi. Dein Gennudiut
h Just., Tri. Emendavimus cum mss. Vat. Reg. etl apudVat., Just. correximus cttm eodem Vat.
alio Vat. r Vat., Enuensit. Vat. Reg., Aenuentit.
1 Hic episcopus antea descriplus legitur. " Just., Cotonuentis: Vat., Quotonuensis.Praetuli-
1 In catalogo episcoporum Chalcedonensium t. IV niiis cum ms. Vat. Reg., Cotoniensis, tibi videlur le-
Conc, col. 1716, nullus alius Matthias legilur nisii gendumCotenensis,a Cotena Pamphvliae.
Themesianensis,ubi Hardnimiscorrigii Themisonensis. 1 Ita cod. Vat.
k Just.iVacomaJ. Vat. Reg., Nocalim. Correximus\ u Hic episcopusReg. ApudJust., Cotacesit.
aniea recensitus fuil.
807 AD OPERA S. LEOMS HAGNIAPPENDIX. 808
Zebenus Zebenneus A. chtdomanorum, Sabeliii, d Photini, Marcellini, et
[ Lege Marlyropolitanus]
Marlhiopolit. Apollinaris.
" Maragentus Enzitinensis III. De tingulit parrociis ordinandis et de primatu
b Valens Laod. Foen. ° episcoporummetropolitanorum.
Paternus corepiscopus. IV. De Maximi indisposila ordinalione.
Eulogius Pliiladeltiae. De primatu Ecclesimf Constantinopolitanm.
Proculus Adraonensis. Expliciunt.
Theodosius Canolasenus. INCIPIUNTCANONES. ,
Hormisda Pliilippopolitanus. «Hi canones expositi sunt ab episcopisCLf Lege
Joannis Flaviados. congregatis | congregati in unum Constantinopoli,
Evolcius [LegeZeugmatenus] Zeumalenus. quando ordinaius est beatus Nectarius episcopus,
Abramius Circensis consulatu piissirai, atque amatoris Christi imperalo-
Romulus [Lege ChalcidensisJ Alchidensis. ris nostri Fl. Marciani Aug. b in kalend. Novembres
Timolheus [Lege Balaneensis] Balensis. per gratiam Dei, et constiiutione piissimorura, et fi-
Eusebius [LegeSeleucobeliJ Eleucobilo. delium imperatorum una cum sancla synodo, 554
Paulus [Lege Mariamnensis] Mariansis. B in basilica sanctae et viclricis marlyris Euphemiae
Euthycianus Epiphaniensis. cenjubante eos precibus suis. Sancta synodus dixit.
Marcus Aretusae. I. Non transgredi fidem ' sanclorum Patrum
Johannes [LegeCarrhensis] Carroniensis. 318, qui in NicaeaRilhyniae convenerunt: sed per-
Bassianus corepiscopus. manere eam firraain, et dominam censeraus.
canon. Calcidonensis. i Anathemaesseomnemhmresem.
Expliciunl
II. Id est Eunomianorura k similium Arrianorum,
553 c INCIPIUNTTITULI 1 Eudoxianorum, et Semiarrianorum Spiritui sancto
CanonumConttantinopolitanorum. [Leaeadversorum] adversi et Sabellii, et Marcelliano-
I. Ut petmaneantqumin Nicia tunt legitime, et im- rum m, et [Lege Apollinariorura] Apollianorum.
mobititer constilula. Qum debeanturJEgyplo, Antiocim,et Constantinopoli.
II. De anathemaleArianorum,Eunomianorum, Ma- III. Ut extra terminos n non ingredere alienos,

a In catalogo Palrum Chalcedonensium, tom. IV inseruntur tres legati sedis aposlolicae, qui.in Chal-
Concil., col. 1712, inter episcopos Mesopotaraiaele- C cedonensi interfuere, nec canonem pro Constaniino-
gitur Maras Azetiniensis. polilana Ecclesia ibidem constiiutum recepere, sed
b Ita cod. Vat. Rcg. Apud Just., Valens Laodfoen. ipsi potius apertissime contradixerunt. Id factum vi-
In Chalcedonensiact. 16, vocalur Va/ertanusLaodicem delur ab aliquo Gracco,nt canoni Constanlinopolitanae
Phmnicis. , sedis praerogativas sancienli auctoritatera adjiceret.
tlos canones priscae versionis nacti sumns in Lalini enira, praesertim Ilali, qui ab ea praerogativa
inss. cnllectionibusVat. Reg. 1997, Lucensi 88, et appiobanda maxime abhofruerunt, hujus imposturae
Vat. 1342. Justellus adhibuil etiam cod. Thuan. 533, auctores credi nequaquam possunt. Priscae autem
qui similis Lucensi 88 apud P. Coustantium est Col- inlerpres quidqnid invenit in Graecoexemplo Lati-
bertinus 784. Mirum accidet hos canones, qui ante nilale donavil. Hanc porro aliam annotationem sin-
Chalcedonense annis 70 condiii fuere, post Chalce- ceriorem ex Thuaneo codice exhibuit Justellus in
donenses describi. Sed id nobis indicio esl, eosdein margine : Hi canonesprolati sunt ab epitcopit CL. con-
posl Chalcedonensemsynodum celebrari ccepisse, et gregatit in unum Constantinopolim,quos inclitmrecor-
tum in Graecuracanonum codicem posl Chalcedonen- dationisTheodosiusimperator,pater Arcadiiel Honorii
ses fuisse relalos. Confer quae in lianc rem pluribus principum, convocavit,quando B. Neclariut Conttanti-
disseruimus in Tractatu part. i, c 2. nopolitanmEccletim,damnatoMaximo,sortilus estpon-
,d Nomina Photini, Marcellini (leg. Marcelli) ex tificatut
mss. Vat. Reg. et Vat. adjecimus. h Cod.officium.
Vai. Reg. nii kalendas Novembrit,quaedies
e Jusi. cod., episcopi Metropolilani. Correximus (in cditis v kal.) competil vnlgatae aclioni 16 synodi
cum nostris cod. _ Chalcedonensis, ubi canon de primaiu EcclesiaeCon-
f Ita nostri codd. Apud Just, Constantinopoliiano-" siantinopolilanae in calce afliclus, couditus fuit.
rum. 1 Just. cod. addil praeposiiionemin, quam cum
s Haecaunotalio cum praeter Justellianum codicera noslris mss. Vat. Reg. et Luc. delevimus.
legalur eliam in nostris mss. libris Vat. Reginae,et ) Cod. Luc hunc canonem jungens cura praece-
Vat. 1342 qui hosce canones e prisca rccepere, nihil denti habet: et anathemalizariomnem lueretim, etc
dubiiari potest quin eadem a priscae versionis au- Ita etiam et Graecuslextus, et aliae versiones unuin
ctore proficiscaiur. Errorem vero inauifeslum prae- canonem efformant.
sefert, cum inilio loquatur de synodo Constanlinopo- k Cod. Justelli, insimilium. Delevirausin cum mss.
litana Patrum CL. a quibus sequentes canones editi Vat. 1342 et Thuan. quem idem Ju-iellus laudat.
fuere : dein vero huic synodo, quae sub Theodosio Cod. Luc delet etiam similium.Vat. Reg. expungit
Maguoreipsa habita fuit, aptetur tcmpus Marciaui quoque Arianorum. Ex Graecoreddendum siveAno-
iinperaloris, aliaeque circumslanliae, quae periinent mmorumet Arrianorum.
ad synodum Chalcedonensem.Duoalii characieres sy- 1 Cod. Luc delet vocem Eudoxianorum, pro qua
nodi Cbalcedonensis in sequentibus deprehenduntur. ms. Tlinan. praefert Macedonianorum.
Nani primo post ultimutn canonem Constanlinopoli- m Cod. Thuan. et Luc et Photinianorum. in Graeco
tanum de Maximo Cynico describitur alius cauon de aliisque versionibus ulrumque legilur : Pholiniano-
primalu Ecclesiae Constantinopolitanse, qui noi» a rum e.l Apollinariorum.
Conslaulinouolitanis Patribus, sed a Clialcedonensi- » Sic ms. Luc. et Vat. apud Just., non ingerer
bus ediius fuit, Secundu post Nectarii subscripiioueio.
m PRISCA CANONUMEDITIOLATINA. 810
neque confusionem facere Ecclesiis; sed secundjim ,
A.magnamRomam, et in ecclesiasticiscausis magnifi-
canonesobservare. cam eam esse, sicut et Romam, et f secundam post
Ut Alexandrinumquidem episcopum, quae in M- eam esse cen^erous.
gyptosunt, gubernare, servatis quae in Nicaenis° ca- Ei ut Ponticam, et Asiam, et Traciam gubernatio-
itonibus primaius AmhioceriacEcclesiae : et Asiae nem meiropolitani s habeant. Eliamquiin barbaricis
gubernalionis555 cpiscopi, quaj per Asam sunt, sunl episcopi, a sede suprascribia b parrocias cis or-
parrqcias soluni gubernare : qui vt;ro sunt Ponto, dinemur. Et ui [Lege singuli mriropolitani per me-
Poniicaetantum; qui sunlTracie, Traciarumsolum. moratas] singulura metropolitanum memoratas par-
Nonvocatosautem episcopossuper parrociam alie- rocias cuiii provinciarum episcopis ordinent episco-
nam nondebere ingredi ad ordinandum, aut pro ali- pura, sicut divini tanones censuerunt.
quibus aliis gubernationibus ecclesiasticis, servato Manus impnsitioneinautem, sicut superius dictum
quod scriptum est de parrociis canone et con liiutum, est, a metropoliianis episcopis fieri dehere; eleclio-
et ut per singulas provincias, provinciaesynodns gu- nem autem facere secuudum consuetudinem, ad eos
bernel, secundumea quae in Nicia con>titulasunt. referre oportet.
Qaae autem in birbaricis gentibus sunt Ecclesiae Et subscripserunt.
Bei, ita gubernari oporlet, secundum quod obiinuita B Nectarius Constanliuopolitanus epLs/gopus stattri e*t
Patribus consuetudo. Constantinopolilanum autera subscripsi.
episcopum habcre primatum honoris po;l Romanum 1 Paschasinus episcopus .egatus sanctae Ecclesiae
episcopum,b pro quod eam esse censemus juniorem Rom. statui et subscripsi.
Romam. i Lucentinus presbyter legatus Ecciesiae Rom.
De MaximoCynico, et adversum ejus iniquitatet, et subscripsi.
delubra ejus , qum Constantinopolimc facta sunt. Bonifaciuspresbyter legalus Ecclesia;suprascripUfi
IV. In omnibus placuit, ut neque Maximum epi- SS. subscripsi. Et c.eteri subscripserunt.
scepum fuisse, aut esse, neque ipsos qui ab eo ordi- Mgypti.
nati sunt in quocunque gradu clericorum, vel quae- Tifnotheus Alexandrtnus.
libet facta sunt, infirmataesse censemus. Doroiheus Oxyrinco.
Patesltnt.
De primatu d Ecclesim Conttanlinopolilanm.
Cyrillus Hierosolymitanus.
Sancta synodus dixit. Ubique sanctorura Palrum Gelasius Caesariensis.
lerminis subjacentes, et quem nunc legimus cano- Macer[Lege llieiicunlisj Hierocontis.
nem CL reverentissimorom episcoporum, qui con- C 557 DionysiusDiospolitanus.
gregati sunt in hanc regiam civitatem, cognnscenles, Priscianus Nicopolitanus.
haec censuimus e de primatu sanctie EcclesiaeCon- Saturninus Sebastenus.
k Rufus Scythopolilanus.
stantinopolitanaecivitatis junioris Romae,quia [Lege
sedi] sedis magnaeRomae,proeoquod regnaret, san- Auxentius Ascalonis.
cii Patres slaluerunt [/)e/e ei ] ei primatum; itanunc iElianus Jamnensis.
•t nos in hoc constitutum firmantes venerabiles CL, Phmnices.
primatum reddimus 556 juniori Romae, rationabi- Zenon Tyri.
liier judicantes, ut quaeregno et senatu honorifieatur Paulus Sidonis.
eivitas, obtineat et ftrmitatem primatus secundum i Ncstatius Ptolbmaidae.
" Vocem canonibusomitlit solus Justellianus co- vitatis.
iex; eam cum caeterisinseruimus. ' Ita nostri codd. Vat. Reg. et Luc. cum Thuau.
b Meliorlectio in mss. Thuan. et Luc, propterea apud Coustantiuiii loco laudato. Juslelli codex, se-
quod urbs tit junior Roma. eundum, male.
c Codd.ipta
Vat. Reg. el Luc, facla etl. Vat. 1342, « Solus Justelli cod. caret verbo habeant, et mox
Constanlinspofi commisit. praefert oarfcaiispro in barbaricis.
d Codd. Thuan. et Luc addunt sanclm.Hic autem D b Cod. Luc. melius delet voces parrocias eis; quae
canon est vulgatus 28 synodiCtialcedonensis,nonau- nec in Graeco,nec m aliis versinnibus apparent.
temConsiantmopolitatiae:qna de reconferno'. 5 et6 1 Tres s^quentes subscriptioncs ex concilio Chal-
(Supra, col. 807, n. s e/808, n. b). Quare in margine cedonensi pcrperam intrusae sunt. Cnnfer nolam 5
codicis Thuanei, apud CoustantiumColbertini, eadem (Supra, col. 807, not. e). In ms. Vat. Reg. haasub-
manu, qua totus exaratus est codex, eodem Cousian- scripliones sic efferuniiir : Neclarius Constantinopoli-
tio admonenle in praefaiione1.1 Epist. Roro. p iiilif., tanus, et a Roma qui direcli sunt, Paschasmus episco-
pac 84, hxc annolatio legilur : Ab hinc inclitmsanctm pus, Lucentinusptet.byier,Bonifaciuspresbyter.
Eeelesimcaput non habent, boc >stsequentem cano- i Verum hiijus noiiieu Lucentius,isque non pre-
nem non hahent alii sanctarum Ecclesiarum codices. sbyter, sed episcnpus fuit. Vocempresbyter et hic et
Hic aulem canon reipsa Chalcedonen-isin eo Graeco in spipienti snbscriiitinneomiliitcod.'Thuaneus qui
codice.quem auctirpriscae versionisadhibuii,idcnco mox pro suprascriptmhabel Romanm.
Suhjectusfuit canonibus Constaniinop litanis potius, k ln nis. Jusieili forlassis ob lolii defectum se-
quam Ghdcedonensihus, quia separat m a caeieris qtiemes -ubsrripiione^ ad Eiisir.nium Caniiensem
Constitutusaciione ultiroa, terlio Constanlinopolitano usque desiderantur : easqne su|iplevimus ex nosiris
canoni lotus inniiitur. mss. Vat. Reginaeet alio Vat. 1342.
c lla meliorescodd. ApudJust., de primatum. Dein 1 Ita cod. Vai. Reg. AliusVat., JVes(afrt'u».
Vulgatj
~~
jffiS.Thuan. delet Comtantinopolitanm.Luc delet ci- Conciliorum, Neclabus.
PATROL.LVK 26
 SH AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPfENDIX. 81
Philippus Damascenus. A Cilieke.
" Bracchus Paneadensis DiodorusTharso.
Timotheus [LegeBerytensis]Brittamensis. Cyriacns Adanu.
b Basilides Bybli. Ysicius Epiphaniae.
MucirausAradi. GermanusCorici.
Alexander Archis ° per Theodo. 1 Aerius Zephiriensis.
Syrim Cmtes. mFilomusus Pompeiopolitanus.
[Lege Meletius]Mellilus Antiociae. Olympins[LegeMopsuestias]Monsiestias.
Pelagins Laodicensis. Theophilits Alexandriaeper Alipiumpresby-
Acacius Beraeae. lerum.
Johaiines Apamenus. Cappadocim.
d Bjzas Seleuciae. Helladius [LegeCaesarias] Carias.
Eusebius Epiphaniae. Gregorius [Lege Nyssenus] Nisius.
MarcianusSeleucobili. ^Etherius Tiano.
Pairophilus Larissenus. Bosphorius Coloniae.
Seberus Palti. ]
B OlympiusParnasi.
Flavianus el Helpidiuspresbyteri Antiocseni. Gregorius Nazancenus.
Eusebius Cbalcidis. n Isaurim.
Domnus Gabalae. Sympesius Seleuciae.
BasiliusRafaneu. MontanusClaudiopol.per 559 Paulimpiunt
Arabim. presbyterum.
8 Asapius et Balapus Boetrum. Filotheus Hierapolilanus.
llelpidius Dionisiadis. 0 Pistus Philadelphiae.
Uranius { Adarensis. Musonius P Celenderum.
Cilum Consiantines. Marinus Dalisandi.
Severus [LegeNeapolens]Nespoleos. Theodosius Antioc.iae.
558 Osroenis. Artemius Titiopolitanus.
s Eulalius Edissse. i Neu Selinunios.
Vitus Carru. MontanusNeocaesariae.
Habramius h Batumum. EusebiusOlbis.
Mesopotamim. €i Cqpri.
MarasAmidis. Julius Paphu.
Batenus * Conslantines. r Theopropus Trimitountus.
Jobinus i Etmarias. Ticon [LegeTamassaiius^VTamastanus.'
AuyustmEufralesim. s NemiiisCelhius.
Teodotus Hierapoleos. Pumphylim
Antiochus [Lege Samosatae]Samaslheos. Troilus * Ageon.
Isidorus Cyro. Gajus u Libris.
Jovinus [LegePerrhensisJ Perriensis. Longinus " Colibarsu.
k MarisLolliensis. Theodulus Coracisii.

a Sic idem cod. Vat. Reg. Alitts Yat., Bracheus. k Meliusin vulg. Conc, Maris Dolkhentii.
Conc, Balrachus. 1 Val. 154-2,Nerinui.
Vulg. mIdem Val., Filonius.
b Ita Vat. cum vulg. In ms. Val. Rejr., Basilius.
c Voces perTheodo. pnefert solus Val. 134:'. In nVulg. Cono. aliam provinciam cum duobus epi-
margine Concilinrum, et in llarduiiii noiis alii codi- sis.
scopis inserunt. Arnienia;niinorts. 0/cn'us Melilinen-
ces habent per Timolheumpresbylerum. Olerius Arabissensis.Non soliim Justelli exem-
d Vat. Reg., Bigas. In synodo ConslaiuinopolitanaD I plum, sed et nostri codd. carent. Post pauca pro per
anni 394 vocatur Bi?of. Pautimpium iidem vulg. Iiabent per Paulum.
e In synodomemorata vocantur Agapiuset Baga- 0 Ita Vat. Reg. Alius Vat., Spistus.
dius Bostrorum episcopi, quorura de episcopatucon- r Idem Vai., Celendrinus.Melius in vulg., Cilen-
tentio ibidem definila fuit. derilanut.
f Vat. Reg., Adadres, lege Adratsensis ab Adrao 11dem Vai., iVeunris.Vulg.Conc, Neon.
Arabiaeurbe. r Sic Val. Reg. Alius Vat.. TheodoproputTremi-
s Ita Yat. Reg, Alius Vat., Cdlogius: vulg. Conc, lonuntus.Vulg., TheopompusTrimituntis.
B Idem Vai., Nemus Celhri. Vulg., MnemiusCit-
Eulogius , verius : nam EulogiusEdessenussubscri-
ptus legilur in synodo Ai|tiochena paulo ante cele- thiensis.
brata, ut patetex tom.ll Conc.Ven. edit., col. 1047. * Vat. Reg.,Eyeon. Vulg., Geonensis.
Conc, Bathnensis. u Sic idem codex a Libre Pamphyliae.Vat. 1542,
bVulg.
1 Sic Vat. Reg. Alius Val,, Conslantiensis. Lirbicensis.
i Alius Vat., Semarias. Vulg. Conc, Jobianus y Vulg. Coiic, Cotlobrasensis: forte Colbatentitab
Imeritntis, melius, ab HimeriaMesopotamiae. nrbe Colbasa, quaein Notitiis legitur.
 PRISCA CANONUMEDITIO LATINA. 814
m
s Helladius presbyter Cunamen.
Isicius a Cotenu. &
A
Tuisianus Casso. Theosebius * Philominas per Bassum pres-
Midos[LegePanemulichiJPanentu. . byterum.
HeraclidesThicusitanus. 561 Lycim.
b u Tatianus Meronensis.
Theodulus Sialitanus.
Pammenius [LegeAriasso] Ariasto. Pionius Comalis.
Eudimus Pataronensis.
Lycaonim. T Inomandum.
Patricius
AmphilochiusIconii.
c Lupicinus Lymerun.
Cyrillus Eumanadi.
Macedox Scindun.
560 Aristophanes[LegeSabatraeJSupalru.
PaulusListro. Romanus[Lege Phaselidum a Phaseli] Pasi-
d IniniusCorinun. lidun.
e Darius Mistiae. Hermeus [Lege Bubonensis]Bubuteun.
f
Leontius Pertun. 7 Thantianus Araxitanus.
s
Theodosius Idisenus. Phrygim Salutaris.
b EustraciiisCannuensis. ]
JJ Vitus [Lege Primnesiae]Primisiae.
> DafenesDeruis. Eusanius Eucarpiae.
Eugenius[Forle Pasalonensis] Posadum. Phrygim Pacantianm.
Nectarius
Illyrins i Isauron. Appias.
Severus k Ambladum. Theodorus Eumeniaeper Profuturum presby-
Pitidim. terura.
Optimus Anthiociae. Carim.
TheumistiusHadrianapolit. **Hecdicius Afrodisiadae.
Attalus t Postadun." Leontius [LegeCibyrae]Cimirun.
Amanlius[Forte Odadunab Odada] Adadun. Bilhynim.
Faustus Limenun. Enfrasius Nicomediae.
mJohannes Salagessitanus. Dorotheus Nicaeae.
Calenicus n Thymadun. Otympius Neocaesariae.
Eustathius melropolitanus. Theodolus Calcidonensis.
Patricius ° Parlaxit. Eustatius Prusenus.
Lucius [LegeNeapoleos]Narpoleos. IG 562 aa Ponti Amasim.
p Lollianus Sozopoltit per Simplicium pres- Pansopius [LegeBerorum]Hibero.
byterum. Jlfusta?.
4 Tyrannus presbyter Amuranus. Martyrius [Lege MarcianopolitanusJHarcte»
' Auxanius presbyter Apamensis. politanus.

»Ita Vat. Reg. Male in alio Vat., Contenensis,ett » Nostri codd., Thymandum,et Vat., Calenius.
pejus in vulg., Commacensis. 0 Vat. Partaxu : alius Vat., Parlax. Lege
b Ita Vat. 1342.In Vai. Reg., Stafu. Vulg., Sil- PatlmnsisReg., a Parlai Pisidiae.
tiensis, et in margine, Fialiianus. P Iia duo nostri codd. Apud Just., Jollianus.
" Idem Vat., Cumanadensis: leg. Homanadensis s 1 Thisanusin Vat. Reg. qui mox habet Amo, id est
ab HomanadaLycanni»>. melius ab AmorioPisidiae. Alius Vat.,
d Sic Vat. Reg. ln Vat. 1342.Inintus Cori. Vulg.,, Amorianus,
Amuranus.
Inzus Colnensis,lorte Cornensis,a Corna urbe. ' Ita nostri codd. Concinunt vulg., Auxanon.Apud
e Vat. 1342, Nundarius. Prsetulimus Darius cumi Just., Oxanius.
Vat. Reg. concinentibus vulgatis Conciliorum. il/i- 9 Vat. 1342, EUatius presbyterCunanus.
stimsuppeditavitVat., sufiragantibus iisdera vulgatis,, * Meliusvulg. Conc, Philomelientit,a Philomelio.
in quibus Misitensisa Misthea Lycaoniae.Vat. Reg. u Val. Reg., Tatgianut. Alius Vat., Tantianut.
coirnpte Inistim. D Dein vulg. Conc, Myrensis.
' Ita cod. Yat. Reg. a Perse oppido Lycaoniae. v iia nostri codd. ApudJust., Ttomardum. Me-
Alius Vat., Peton. Vulg. Conc, Pergensis : corrigitt lius in vulg. Conc, Oenoandensii, ab Oenoanda Ly-
llardiiinus Pertentis. ciac.
t Vat. Reg., Sydis, leg. Hydit, ab Hyde. Alius s z Vat., Sindon. Verius in vulg. Conc, Xan-
Vat. suppeditavit vocera Idisenus, quae eodem re- thensis,
cidit. r Vat. Reg., Thoantinus Araxo. Vulg., Theanli-
b Vat. Reg., Eustacius.HicJustelli codex redit. nus Araxenus, Mox voces Phrygim Salutarii a Ju-
1 Idem Vat. Reg., Dafnon. Vulg. Conc, Daphnus. stello omissasex nostris codd.
i lta nostri codd. ab Isauropoli. JusL, Isaudun. 1 Vat. Reg., Edicius. InJust.adjecimus.
k Just., Amablandum.Yat. 1343, Amblandus.Me- frodisiadmlegilur Nicomedim,cum per errorcm pro A
etiam apud ipsum
Iius Vat. Reg., Ambladum,ab Amblada Lycaoniae. Nkomedimepiscopus dicatur Eufrasius.
1Nostri codd., Prtttadum. Vulg. Conc, Prosta- postea aaJust., PontusAsim.CorreximuscumVat. 1342et
mensis. vulg. Conc Mox Ilibero praclulimuseum niSrVat,
m Vat. Reg., Joninus Salagassi. Alius Vat., Junius
s Reg. ApudJust., Hibeionus.
Satagentilanut: leg. Sagalassitanut.
 *15 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. fitfl
Scyihim. A aput omnes integrum recognbvimus, nec a ffde non
Terentius Tomeun. recessuros, «quaj per prophetas a DominoDeo Patre
, iEtherius Cersonissi. per Christum Dominum docente Spirilu sancto in
* Sebastenus Anchialis. Evangelio, et aposlolis omnibus suscepimus b per
Spauim. traditionem 564 Palrum, secundum l traditionem
b
Agrius Yraimonlu. aposlolorum, quae apul Niciam tractata sunt contra
e Ponti Polemoniaci. haereses,quaeeo tempore surrexerunt i praepositura
Atarbius per Cyrillum lectorem. est nunc usque permanel. Quibus a nobis omnibus
d Explkiunt canonetconcilii necaddendum aliquidcredimus, nec k minuerc posse
Constanlinopolitanorum. nianifestumest. Placuit ergo niliil fierinovuro :l sub-
stantia, quod Graecidicunt usiam, nomen quidem in
563 e INCIPIT PR^FATIO. miillis sanctis Scribturis insinuatum mentibus no-
1 Placitum est in conciliohabito, in quo credimus stris obtinere sui dehere m firmitaiem. Quam rem
posse placere omnibus catholicis , ut a Synodo acce- cum sno nomine Ecctesia catliolica cum doclrina
pto recedi omnino non debere, quod in conlalione deifica semper confiteri et profiteri consuevil n.
t
a Vat. 1342, Sebastinus. Vat. Reg. cum vulg. B ' Apud Hilar. incipit : Sic credimusptacereomni-
Conc., Sebustiatms. bus calholicis, a symboto acceplo nos recedere
b Vat. Reg., Yminontu.Alius Vat., Immoenuntu. non posse oportere, quod, etc
Vulg. Conc., Immonlinensis. B Meliusapnd eumdem : quamper prophetat a Deo
c Hanc provinciam cum nostris mss. el vulg. Patre per Chnslum Dominumnostrum docenteSpirilu
Conc adjecimus. sancloet in Evangeliiset in apostolis, etc
d Cod. Vat. Reg., Exptkit Calcidonensisconci- b In Hilar.inseritur ut, minus recle.
lium, mendose; sed fortasse ex eo evenit, quod ul- ' Lege cuni Hilar., successionemapostolorumusque
tiraus canon addititius ex Chatcedonensi sumptus ad tractalum apud Nicmamhabitum contra hmresim,
fuit. lunc temporis exsurrexerat.
e Hoc additamentum, quod ex suo codice Justel- qum i Hilar., positum nunc. Dcin voces a nobis con-
lus edidit, at in nostris mss. non invenilur, ad pri- textui necessariaeapud illum desiderantur.
scam versionemnon pertinet. Deteximusaulem csse k Lcge ctim Hil. minui. Moxliic liabet Placet.
documentum synodi Ariminensis acatholicis celebra- 1 Gorrigo-substantim, quam : sicut apud Hilar.,
tae an. 339,quod apud S. Hilarium legilur fraginenlo substanlimquoquenomenel rein a mullis sanclisScri-
7, t. II editionis Veron., col. 184 d, ubi hic litulus pturis insinuatam, etc
praefigilur : Incipit definiliocalholicaliabita ab omni- m Sequenlia, qnaein mutilo Juslelii ms. deerant,
bus catholicis episcopis, priusquam per terrenam po- ex Hilario supplevimus.
testateinterrili hmrelicorumconsortio sociarentur, in n Adtlit Hiiarius. Huic definilioni omnestn unum
toncilio Ariminensi. catholki conspirantes subscripserunt.
--

ADMONITIO IN COLLECTIONEM SEQUENTEM.

Priscaecanonumeditiom vetustissimam inediiamque Latinara versionem subjicimus canonum Nicaenorum,
quam reperimus in ms. codice Vat. Reginae 1997. In hoc caeteri Graecorumconciliorumcannnes ex inter-
prelatione prisca sumpli fuerunt. Soli Nicaenialiam hactenus ignolam versionem exhibenl, qttae prisca
translatione antiquior, in Ecclesia Theatina, ad quam iile codex olim pertinebat, recepta fuisse videtur.
lnitio quidem suspicabamur, hanc versionem eam esse, qua tilebalur Romana Ecclesia, cui Theatina suber.it.
Cur vero hanc suspicionem deposuerimus, intelliges ex praemisso tractaut, part. n, c 2, § 1, n. 2 ei scqq.
Ex liac versionc auctor Quesnellianaecollectionis, quam recusimus, in Nicaeniscanonibus describendis non-
nulla derivasse animadvertimusannot. 1 in canones Nicaenosejusdem collectionis. CanonesSardicenses cum
INicacnisjuncti, et Nicaenorumlilulo inscripli in eodem quidem codice Val. Reginaeproferuntur. Solos aulem
Nicaenoshic appendimus; quippe qui tantummodo Laiine reddilinovam translationem exhibent. Sardicenses
eniin ex originab Latino, ut alibi inonuimiis, ibidem descripti cum vulgatis conveniunt, aliquot varianlibus
lectionibus exceptis, qtias ex eodem ms. codicein notationibus ad Sardicensescannnes priscaeeditiouis dili-
genter expressimus. Canonibus Nicaenisin eodem ras. praeinittitur tabula canonum cuin hac e,iigraplie :
lncipit capitula Nicmni cohcilii.Sunt autem capitula46, eo quod in his Sardicensia capitula sine ullo discri-
mine comprehendantur. Haec capitulorum canonumque divisio collecloris arbilrio tribuenda. Duo priraa
capimla designant ea quae canonibus praemilluntur. Hinc primus canon Nicaenusnotatur numero tertio,
secundus quarto, et sic deinceps. OmittiturNicsenuscanon ultimus de non flectendo genu die Dominica, et a
Pascha usque ad Penlecosten, uii omittilur in colleclione quam ex Quesnello edidimus. Quoad Sardicenses
atitem canones duo in unum coeunt, nimirum 29 et 30 collectionis Quesnelli.mae: cumque in hac unicum
lanlum capitulum assignetUrpraefatiunculacCum convenitset,et Nicaenosymbolo quaein nostro codice disper-
tiunlur in duo; copulalis in unum duobus Sardiceusibus colleclionis laudatae, idem canonura numerus 4G
utrobique tandem resultat. Haec praenotasse sufliciat. Nunc ipsam versionem proferimus, quae, etsi jncon-
dita et obscura est, ut aniiquaefere omnes versiones deprehendunlur; plura lamen errata imperiti libiarii
vitio et oscitantiae iribuenda sunt.
 817 ANTJQUISSIMACANONUMNICENORUM 1NTERPRETATIOLATINA. 818

ANTIQUISSI3HA

INTERPRETATIO LATINA CANONUM

NKLENORUM,
Quce nunc primum prodit e ms. Vaticano Regince 1997.

567 INCIPIT FIDES A De mutieribusquas [Lege synesaclas] synectas vocant.

Nicmni concilii AHHN. VI. Quaecunque[Supple cum] episcopis, vel pres-
I. Cum convenisset sanctum et magnura conci- byteris, el diaconibus commoranlur, sive vidu;p,sive
lium, etc, uti habetur tupra in Nicmnis canonibus virgines ; baec in totum censuit boc sancium, et ma-
editionit priscm. gnum conciliiira nullum 568 sil)i praesumere Iioc
II. Credimus in unum Deum Patrem omnipoten- vel licitum esse eis maxilne qui in clero stitit consti-
tein, omnium visibilium et invisibilium factorem , et tuti : nisi forle aut soror sit, aut germanicia [Lege
in unum Dominum nostrum Jesum Chrislum nalum vel hae] liaecpcrsonae tantum quae fugiant suspicio-
cx Palrc unigenitum, hoc est de subslantia Patris, nem. Aliaevero personae fugiendaesunt, quac maxi-
uti 1 collectionis Quesnellianm. mam afferunt suspicionem.
etc, supra cap.
De his qui se ipsos absciduni, vel in
eunicizant, lolitm De episcopisa conprovincialibusordinandis.
ad clerum admitii non debere. VII. Episcopum oportet ab oronilms episcopis qti$
III. Si quis autetn inciirrcril [Lege in valetudinem] stintin provincia, sub qua acitur, ordinari. Si aulem
in valeiudine, et necessitale cogente a medicis fuerit difficillimuin est, aut urgens necessitas fuerit, aut
sectus, ant dominis suis, aut a barbafis eunuchiza- JJ per longinquitatem iiineris, omnino tamen tribus
tus; bic [Lege maneat] manet in clero. Si quis autem episcopis prnesentibus oportet constitni episcopura
S.IIIIIS ipse se absciderit, et inventus fuerit in clero; consentientibus et his, qui abseniesfuerint per scribta
o| ortet eum a loco abjici, et de caeteronulluin hujus- sua ordinaiionem fieri lanquam se praesenles.
mndi oportere suscipi. Sicut auiera de liis manife- De polesiate melropolitani.
Stumest, ui si qtiis ausus fueritabscidere se, abjicia- VIII. [Lege Habeat potestatem is el subaudilur in
tur. Sic itaque si qui aut a barbaris aut a dominis provincia] Habentcm potestatem cum
qui in ampliore
suis castrati sunt, provata vita eorum suscipiendos civitate provinciae videtur esse
conslitutus, id est in
esse in clerum censemus. Melropolith.
De neophitis neque episcopos,nequepresbyteros De his qui excommunkatisunt ab episcopisluit.
ordinari.
IX. De bis qui excommunicali liunt, sive qui in
IV. Plurima sive necessitate cogente, sive alias
clero, sive qni in laico ordine ab his, qui in prdvincia
[Lege cogentibus hominibus] coacti ab hominibus sunt, episcopi teneatsententia :
commissa sunt contra disciplinam, et regulam eccle- [Lege ut quij autqui
ab aliis incommunicati facti fuerint, ab aliis non
siasticam, ut quosdam homines a conversatinne gen-
suscipiantur. Perrogenittr autem, ne forte propter
tili repeme accedentes ad credulitatem, modico tcm- "
conteniionem, aut inimicitiam, aut aliquam nnimosi-
pore cathacizatos statim ad spiritale lavacrura cog.int lalem
accedere : et mox baptizalos multos ad ppiscopatum, episcopi facii sunt incommunicati. » Ut ergo
de omnibus congruens interrogatio fieri videatur.
vel presbylerium venire coganl, bene habere placuit.
De caetero nihil tale committi vel fieri. Tempus enim De synodfi bit in anno per unamquamque provinciam'
et ex- celebranda.
debetprobarecatechuminum, post baptismum
X. Placuit per singulos annos in singulas provin-
perimentis mullis probari. Manifesia etenim Aposloli cias duo concilia
scribtura dicenlis : Non neophytum, ne forte elatus in fieri, ut simul omnibus episcopis
convenientibus totius provinciaehaeomnes qurrstiones
judicium incidat diaboli. Quidem si praecedente lem-
interrogenlur, ut qui manifesti inventi fuerint deli-
pore tale aliquid delictum admiserit, liaec eadem
a quisse, vel offendisse episcopum suuni, aut certe
personaet accusetur duobus, vel tribus, hujusmodi
a loco. graviter deliquisse aput eos constet, eos csse incom-
privabitur
municatos, donec omnium consilio , vel episcopo
De vindkta eorum, qui conlra canones fecerint. eorum placeat Iramaniorem adversus eum proferre
V. Si quis autem contraria his egerit, resistcns sentenliam. Concilia aulem fiant unum ante [Legt
huic magno et sanclo concilio, ipse se in periculo tessaracoslen ex Grmco, id est, Qitadragesimam] tes^
mitteus privabitur a clero. - sera
constent, ut omnium animositate amputata pu<
* Sequentia pertinent ad initium canonis sequentis.
819 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. . 820
rum et immaculatura sacrificium offeratur Deo. Se- A siastica diseiplina non :
suscipit quod irreprehensi
cundum vero fiat post aulumiium. bile est enim, vindicat catholica.
De primatu Ecclesia Romanm. [Lege De lapsis ordinatis] De preevaricatisrecipiendit
XI. Ecclesia Romana semper bahuit primalum. per pmnilentiam.
Teneat autem et Egyptus, ut episcopus Alexandriae XVII. Si qui ordinali sunt ex bis, qui lapsi sunt,
omnium habeal potestatem : quoniam et Romano per ignoranliam, aut dissimulantibus eis, qui eos or-
episcopo haecest consuetudo. Similiter autem et qui dinaverunt; hoc non praejudicatregulaeecclesiasticae:
Aniiocia constitutus est, et in caueris provinciis, pri- cogniti enim et detecli deponenlur.
matus habeant Ecclesiaecivitatum ampliorum. De prmvaricalisper pmnttentiamrecipiendis.
569 ^e infirmanda ordinatione, qum sine melropoli- XVIII. De his qui prxvaricaverunt sine ulla vi, ne-
tani consensu fil. mine cogente, sine amissione rerum , sine ullo peri-
XII. Ante omnia manifestiimsit illud, quod si quis culo, qnod faclum est in novissimis temporibus
sine arbitrio ejus, qui est in mctropolim, constitue- ranni Licinii, placuit sanclo concilio huic, licet ty- in-
rit episcopum; liunc concilium hoc sanctum et ma- digni sint misericordia Dei , veruratamen placuit
gnum censuit non esse episcopum. miserere eis. [Lege Quolquol] Quodquod igilur con-
De sequendomajori numero, cum [Supple de] ordina- • dignam poenitcntiam egerint, triennio inter verbo
tione contenditur. audientes, et septem annis proslrati jacebunt; bien-
XHI. Si vero una omniuin maneal senlenlia firma nio autem sine eucharistia coramunicabunt plebis
secundtim regulam ecclesiasticam; duo vero, vel tres orationibus.
animositate ducti per contenlionem contradicunt; De pmniientiaeorum,qui posl baptismumad smcularem
teneat plurimorura sentenlia. militiam reverlunlur.
De honore Gerosolymilaniepiscopi. XIX. Qui autem vocati sunt ad graliara, et con-
XIV. Quoniam consuetudo lenuit |Supp/eet] tra- fessi, primos impetos suos ostenderunt projiciente»
ditio antiqua, ut qui in [LegeM\h] Ecclesia est epi- baltea , post vero conversi sunt ad vomitum suum
scopus, id est, Cerosolyrais honoretur, habeat secun- (quidam enim et pecunias dederunt, ct multa mu-
dum ordinem suum honorem, metropolitani manente nera, ut rursum militareni), bi decem annis prostrati
dignitale. jacebunt post triennii temporis audilionera verbi.
De his qui Mundi dicuntur quo genere recipiendisunl. Super oranes autein haecerit interrogatio , et inqui-
XV. De his qui se ipsos Catharos , id est mundos silio satisfactionis. [LegeQuotquot] Quodquod enim
vocant, si quis veniat ad Ecclesiam culliolicam, pla- et timore, et fide, et conversatione, et lacrymis, et
cuit sancto, et magno roncilio liuic , ul per manus ^ inslantia, et bonis operibus misericordiam Dei flexe-
impositionem Ecclcsiae catholicae muneat in clero. runt non facta simulalione; lii complentes tempus
Ante omnia autem hocmanilestum sit, quoniam opor- statutnm, sine dubio communicabunt orationi : cum
teat eos in omnibus consentire traditionibus sanctae liceat episcopo etiam humanitaiis auxilium eis imper-
eatholicae Ecclesiae,* lioc est ut et secundis nuptiis tiri. Quodquod autem segnius egerint, vel negligen-
communicent, el [Supple iis] qui in tempestate per- tios se tractavcriut raro appirenies in domo Dei; hos
seculionis lapsi stint, snper quos et tempora [Subaudi oporlel tempora complere.
pcenitentiae]statuta sunt et anni. Oporlet igitursequi De reconciliationedanda morientibus.
cos omnia, quaecensuil sancta catholica , el aposto- XX. De his aiitem , qui in exitu sunt consliluti,
lica Ecclesia. Igitur si quis eorum sive in vicis, sive
velus et canonica lex in eis servabilur et mmc Itaque
hi civitalibus soli inventi fuerinl episcopi, vel pre-
" si quis in exitu fueril conslitutus [Lege novissimoet
sbyteri; reordinali ab episcopo Ecclesiaecatholicae necessario viaticoj novissimi et nccessarii viatici non
manebunt in eodem honore. Is autera , qui habuit
fraudabitur. Si autem [Lege desperalus] dispectus
nomeii episcopi [Lege apud eosj ad eos qui dicunt se fueril et eucharisiiam
esse mundos, in Ecclesia calholica habebit honorem communionem vero conseculus,
poslea inter vivos fuerit 571 inven-
presbylerii. Si aulem hoc illi non placuerit, provide- D sUtnpserii;
eril commuiiicansorationi soli. Simililer el su-
bit ei locum in parrocii, ut non videantur in civitate tus;
duo episcopi esse. per omnes, qui in exitu sunt consiituti, [Legepeten-
De his qui inexaminatiordinantur. libusj pcenitentihus communionem episcopus cum
deliberationc impertiatur eucbaristiain.
XVI. Si qui sine inquisitione-facti sunt presbyteri,
aut interrogati confessi sunt delicla sua, et confessis De diaconibusne super presbyterossinl.
eis citra ordinem, et 570 disciplinam tnoti homines XXI. Pervenit jn aurem sancli et magni concilii
manus eis temere iinposuerunt; hos canon, el eccle- hujus, quod in quibusdam locis, et civitatibus episco-

a Haecverba, reordinati ab episcopoEcclesimcalho- verba explicandi gratia ex ingenio adjecit, uti feccrat
licm, nec in Graecoleguntur, nec iu versionibus pri- etiam auclor interpretaiionis, quje Isidoriana vocalnr.
sca atque Dionysii. Noster vero iuterpres Graecara At aiio sensn e.uit voccin a concilio acceptaro osten-
vocem initio cahonis adhibitam ^etpoWouutvour, dimus annot. ' in Quesnelli Observationes in episl.
quae reddita fuit Latine per manus impositionem', de 167S. LeonisadRusticumNaibonensera tom. II(iVo6ii
©rdinatione iterum accipienda interpretatus , haec tom. I col. 1491, no/. b).
891 ANTIQUISSIMACANONUMNIC^ENORUMINTERPRETATIO LATINA. 822
pis et presbyteris eucliaristiam diacones dividant, A nem , aut conttimaciam agere, ut qui ad alitim perti-
quod neque canones, neque ecclesiasiica regula tra- nct sibi vincando eura constituerit a episcopum, vel
dil, ut qni potestalem non habent offerendi, ii ofTe- presbyterum, inrita flal ejus ordinatio.
rentibus corpus Christi dividant. Illtid etiam cognitum De feneratoribusclericis.
est nobis, quod quidam ex diaconibus per usurpatio- XXVI. Quoniam plurimi in ordinem ecclesiasticum
nem et temeritatem corpus Christi priores contin- constituti, avaritiam et turpe lucrum sectantes,
gunt. Omnia igitur haec amputentur, et maneant dia- obliti sunt sanclaeScribturaedicentis : Qui pecuniam
cones in priori ordinaiione et mensura , scientes suam non dedit ad uturam :
[Supple et] fenerantes
quoniam quidem episcopi ministri sunt. Accipiant centesimas. expetunt; censuit sanctum et magnum
autem secundum ordinera post presbyteros, dante ut quisquis invenlus fiieiit post haecsta-
eis aut episcopo, aut presbytero. Sed nec sedere eis. concilium,
tuia usuras accipiens, [Lege aul quoquomodo nego-
permittilur in medio presbylerorum : extra canoneni "tium agens, aut sescupla expelens] aut quoraodo,
est eniin , et extra ordinem quod fit. Si qois autem
aut extra agens rera, aut res quara expetens,
noluerit obedire post faaecstatuta, privabilur et a loco aut aliudlegatione
quid adinveniens iurpis lucri catisa, depo-
diaconii.
II natur a clero, et alienus erit aicanone ecclesiastico.
De calechumenislabsis.
De Paulianisiis.
XXII. De calechumenis labsis aulem placuit san-
cto et magno concilio huic, ut triennio audiant Scri- XXVII. De Paulianistis, qui refuginnt ad catho-
bturas; postea vero communicent orationi catecliu- licam et aposlolicam Ecclesiam, decretum positum
minorum. est, lios omnino rebaptizari. Si qui autem in prae-
De hit qui Ecclesiassuas deserunt, et ad alias trans- terito lempore in clero fuerunt constituti, siquidem
eunt. inlibati et inreprehensi iles fuerunt iiiventi, per ma-
XXIII. Propter frequeutes tumultus, et seditiones, nus impositionem episcopi Ecclesiac calholicae, ordi-
erunt in ordine cleri. S'i autem inquisiti, inu-
quaefiunt in plebes, placuit omnino ampulari banc nandi
consuetudinem , quae extra disciplinam et canonem liles fueriiit; degradati erunt in ordine laicorum.
fil, ut si quis inventus fuerit de civitaie in civitatera De diaconissis.
transiens episcopus , vel presbyter, sive diaconus, XXVIII. Similiter aulem et [Lege de diaconissise»
amoveatur. Si quis autem post hujus sancli et magni de iis qtti] diaconissas, ei qui in canone videmur esse
concilii decreta aliquid hiijusroodi usurpaverit, aut constituli, simile erit statutum. Memores autem su«
consenserit huic rei, inritum fiet, et deliberaldtur, an mus et de diaconissis, quae in scismate sunt consti-
oporteat eum regredi ad pnrrociam suam, in qua C tulae, quoniaro nec per manuum impositionem sunt
episcopus, aut pre^byter fuerit ordinatus. ordinatae, omnino ihter laicas eas oportere dinu-
merari.
De non suscipiendisalterius Ecclesimclericis.
Hic desinunt canones Nicmni, omissoillo de nm
XXIV. [Lege Quotquot praecipitanter et non flectendo genu die Dominico, etc, ut in cotlectioM
habentes] Quodquod praecipite sunt, et timorem Dei Quesnetliana pariter desideratur : qua de re vide qtus
ante oculos non habens episcopus, vel presbyler, seu ibidem noiavimns. Porro conlinuata numerorum serie
diaconus, nec disciplitiam, aut regulam ecclesiasti- sine ulla distinctione subjkiuntur canones Sardkenses
cam tenentes, discedent de Ecclesiis suis in canone eadem divisione, quam in laudala collectioneinvenies,
conslituti; ii nusquam suscipiendi sunl in Ecclesia, nisi quod duo canones29 et 30 ntc in unum copulan-
sed oportet eos necessftale cogi, ut revertantur ad tur : ac proinde numeri canonum prosequunturusque
parrocias suas. Si autem permanserint in obstina- rtd XLVI. Horum canonum varianles indicavimus in
tione sua, oportet eos incomraunicaios fieri. notis ad editionem priscam. Tandem canonibus Nicm-
572 Oenon ordinandutn quimpiam,qul ad alium norhm Pdlrum tatalogus subnectilut eodem otdine, ac
perliriet. in collectioneQuesnelliana, ubi hujus Codicislecliones,
XXV. Si quis autem ausus fuerit per subreptio- D sicuot.discrepant, protiditms.
a Hic vel inierpretis, vel librarii saltus, aut error episcopum ordinal, Legendum eum non consentiente
irrepsit. De episcopo enim agitur, qui aliquem ad proprio episcopoin tua Ecclesiaordinaverit,inrita, etc.
alium episcqpum perlinentera clericum , non autem

ADMONITIO IN COLLECTIONEM SEQUENTEM.

577 i.Socrales lib. i Historiaeecclesiasticae,c. 20, dePatribus Sardicensibusscribens: Et confirmalaNicmnm
fidei formulaa™»,t*otovautdent locabulum rejecerunt; consubsUmlialisaulem vocem aperlius promulgartint, scri-
plasqueea de re tilleras quoquoversumetiamipti miserunt: expositionem ftdei indirat, qiiam Synodicae Sardi-
censi in suo codice adjectam nactus, ab ipsa synodo editam credidit. Hauc quidem exposilionem uti vere
Sardicensem babuit etiam Theodoretus; ac propterea ipsam Synodicam cum hoc additamenlo inseruit
Historiaeecclesiasticae lib. m, c 12 (T.om. IV Conc. Ven. edit., col. 1766). Quid quod eamdem quoque uti
sinceram allegarunt Patres Chalcedonenses in alloculione ad imperatorem Mtrciarihra, tlum a Patribus Sar-
dicensibus conlra reliquias Arii ad Orienlales directa tradiderunt sui constituta judicii: quaeconstitula paulo
ante appellaverant decretumde fide. Legitima enim Synodica decrelum continet de personis; sola vero expo-
S25 AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENDIX. 824
sitio fidei addititia, est decretumde fide. Tandem Sozomenus, lib. m, c. 12, non solum hanc exposiiionem
laudat. sed etiam Osii et Prologenis litleras ad Julium pontificem. Cmlerum(inquii) et ipsi (Patres Sardicen-
ses) aliam contcriptionemfidei lunc lemporis ediderunl, protixiorem quidem Nicmna, eamdem tamen conlinen-
tem sentenliam, nec multumab illius verbisdiscrepantem. DeniqueOsius et Protogenes,qui lunc inter episcopos
Occidentis,qui Sardicm convenerant,principem locum oblinebanl, veriti fortasse ne quibusdamviderenlurdero-
gaste Nicmni concilii decretit, lilleras Julio sctipserunt, testatiquesunt, se illa quidem ratihabere, sed majoris
perspicuitatis causa eamdem sentenliam fusius exposuisse, ne Arianis brevitale conscripiionisitlius abutemihus,
occasiodaretur imperitoshujusmodidisputationum in absurdumsensumpertrahendi. Haccquoque Osii et Proio-
genis epistola, cum expositionem addiiitiam respiciat, inter apocryplin referri snlet.
3. Qui vero fieri potuerit, ut haec expositio IMei, et hae Osii ac Protogenis litierae a gentiini- Sardicensi-
bus gesiis ablegandae(uti expositionem quidem fldei expresse ahjudicavit concilium Alexahdrintim anni 3G2)
ntm ila multo post scriptoribus tam ernditis, ac ipsis Palrihus Cliaicedoneiisilnisvelmi sinceraenbrciiserinl,
explicaviimis in tractatu de Collection bus, part. i, c 6, n. 8, ubi has expositiouem ei lifeias Sardicte quidem
paratas, et in concilio proposiias, at ah eo rejectas ostendimus, ne hino Nicaenoefblei aliquid praejtidiciiaffer-
renn'. Kxiude mbilom nus a non ullis relatae in codicem cuin aliis irentiinisSardicensibus il^iiiineniis, sen-
simi|ue multiplicatis ejusroodi exemplarilras, sincerae aeque ac caetera laud.itis scriptoribus ei Pairibus vidcri
poiuerunt.
3. Quaenamvero essent ejusmndi exemplaria, hactenus ignotum fuit. Nunc vero in antiquissimo ms. co-
dice 55 capi uli Veronensis Sardicensium documeniorura velustam collectionem et ver-ionem nacli, quae
inier genuina Sardtcensia moiiumetita eam exposiiionem fidei cum Osii el Protogenis litteris exhihei, Grae-
«um exempluiii, ex quo haec versio prodiit, uiiuiii ex illis ftiisse siispicamnr. qu;e laudaiis scriploribus ac
Fairilms usui fuere. Illnc ergo qua<iti sii hanc versionem proferre, deficiente Graeco lextu, nemo non videt.
4. Quid quod aliif ntiliiMe- e\ Itac edilione dimanant? Graetum coditent, qiiem inlerpres adhibuit, ad
Aiexandrinam Ecclesiam. saltem nb origine, pertinuisse non levibus indiciis conjecimus in iracutu parl. n,
rap. 9. n. 3. Hn-caiitem Graoa collectio jamdiu ane Chalcedonense, ut vidimus, lucubrata, nnllos aliamra
Graecarumsyn-doruni canones conlinebat praeterNicaennset Sardicenses, qiiibus poslea soli Chalredonenses
adjecti ftierunt. Si eniin alios canones rece.issct Giaecum exemplum, quo interpres usus est, nihil ambi-
gentliiin videtur, i|iiin aeque onines Laline reddidisset. ld autem tria nos dncet: 1° non omnes Graecos codi-
ces canouum similfs luisse vulgalis, qui aliorum concitiorum canones adjiciunt; 2* Sardicenses canones in
antiquinribus Graecisexemplarilms fuis-e recen-iios; 3° idcirco hos tantum recensilos videri cum Nicaeniset
Chalcedoiiensibus. quud aliic synodi, quae canmes apud Graecos edideruni, non fuerunl 579 generales;
hae auiein tres, Nica-na, Sanliccnsis, et Clialcedonensis, universim apud Graecos cecumeinc* haberenlur.
Conslantinopolitaimm eniiu conciliuin diutius neque apud Graecosgeuerale habitum tn cit. tra t. probavimus.
Ephesinum vero licei aptid onine.sess>'i<e'ciimeiiirtim,cinn tainen nullns canones ad generalem dist-iplitram
pertincnles sanxcnt, in aiitu|iiis Graeci-<ollcciioiiihns cnoniim lociini noit habuit, sirut nec in veteri Gravco-
rum todice, queni Liiiuiiinte doiiarniii ntinnres \ersionum Isidoriame, pri>c;c, et Diony-ianae. Solum rirca
mediiini sexluiii s;fciilii:ii pmiim ex Epliesina Synoilica sex canones atl Nestorianaiii causam speclantes, et
alii duo ex actiouibus 6 et 7 excerpti et collecli canouum codicibus inseri cceperunt: quaenostraecollectio-
nis aiilii|iiilalem conlirmani.
5. Ad haec, iria insijiiiia docnmenia Sardicensia hac sola versione et codice nobis conservata ftierunt, ni-
mirum Synndica ad Ecclf ias Marf.o>icas.et dtsaeepis <i|:eS. Ailianasii ex synodo scripiae. Haevero, licet ex
eodem inanu^cripto amea edit;>>a V. C. Scipione Maffeo, lypis ilantil;us ipsam coleclifiicin alqne versionem
omittendiKnon fuere; ctiin pr.fs.iiim subscriptioncs, <|uihusduo ejiism di documema muniunlur, usui nobis
f erint in praemisso tniciatu, nlii tle PatriniiSaidiceiisium nuniero et sub-criplionibus disseruimus. Acceilit
Osii et Protngenis episiolam nunc apparcre in lucem, qua: baclenus a Sozoineno indicata lantum, desidera-
baiur. AtUle(|Uud cauoniim Sardicensium originale quidem Latinum prodiit, nunquam autem antii|ua versio
cx Graccotexm, quem pariter originale fuisse, el a Latino aliquot in locis dissimilem, in tractatu probavi-
mus. NoSlra autem vetus interpretatio/quae nunc e lenehris educitur, praeler qnam quod aliquot loca in vul-
gato Gracco corrupta manifestut, einendalioiiesiiie suppeditat, quibus diflicultntesex eodem Graecoexorlae
submovcntur; lum vero unum canonem adjicit, qui etsi inveniatur in omnibus exemplaribus Latinis, iu Grae-
ris tamen hactenus inventus non luii. Aliaeutiiitates in notis indicabuntur.

VETUS

INTERPRETATIO LATINA CANONUM

NIC^ENORDM, SARDICENSIDM ET CHALCEDONENSIDM,

oliorumque documentorum ad Nicomam, et Sardicensem synodum pertinentiumtnunc primum

edita ex perantiquo ms. codice L V capiluli Veronensis.

. 581 SVNODUS NI&ENA A suis de mala mente Arii victoriosissimus imperator

Constantinus scripsit illi, et omnibtts episcopis oc-
> StlBALEXANDRO EPISCOPO ALEXANDBI/K
IHPERATORE CONSTANTINO. currere, colligens concilium omnium episcoporum
in Nicaena civitate, et convenerunt universi sta-
Multa igitur seditione facta beato Alexandro cum tuto die.
" Haecpeculiaris Alexandri menlio etin tilulo, et munivimus part. n, c 9, Grsecum originale, ex quo
in annotationesequenti in nulla alia versione legitur; haec versio sumpta fuil, ad Alexandrinam Ecclesiam
eonflrmatque non modicum eam sententiam, quam spectasse.
exaliis quoque Alexandrinis docuraentis in tractatu
825 - VETUS CANONUMNIC/EN., SARD. ET CHALCED. INTERPRETATIOLATINA. 826
a sancta habita apud Nicae- A II. De e utrum admitlanlur
Expoiitio fidei synodo neophytit,
ad clerum.
nam civitaiem metropolim Bithyniaeprovinciaecon-
snlatu Paulini, et Juliani VV. CC. consulura anno [Lege Quoniam] Quam multa ssepe sive necessi-
ab Alexandro » millesimo irigesimo sexto, mense late, sive cogentibus quibusdam facta sunt exlra
Julio, xiv kal. Jnlias. ecclesiasticum canonem, ut homines venienies h de
Credimus in unum Deum Pairem omnipotentem, gentili vita, simul accesserint ad Ddem, et in brevi
omnium visibilium invisibiliumque factorem ; et in tempore, postquam baptismum fuerint consecuti,
unum Dnminum nostrum Jesum Christum Filium ad sacerdotium presbyterii, vel cpiscopatus promo-
Dei, nalum de Patre unigenittim, hoc est de substan- veantur: placuitnihil lieri tale de caetero, quia lon-
tia Patris, Deumde Deo, lumen de lumine, verum giore tempore, utdiutius catecliizentur, est opus ante
Deum de Deo vero, natum, non factura, oraousion quam baptizentur; et postquam fuerint baptizati,
Patri, hoc est ejusdem cum Patre subslantiae, per diu sunt comprobandi. Manifeslumenim est aposto-
quem omnia facia sunt, quae in ccelo sunt, et quaein licum dictum : Non neophytum, ne inflatus in judi-
terra : qui propter nos homines, et noslram salutem cium cadal, el laqueum diaboli (I Tint. m). Quod si
descendit, et incarnalus esi, et homo faclus est, et procedente tempore peccatum aliquod, quod animo
passus est, et resurrexit terlia die, et ascendit in B noceat, inveniatur circa personas hujusmodi, et a
coelos, * unde venturus est judicare vivos et mor- duobus, vel tribns testibus arguanlur; recedant de
tuos: et in Spiritum sanctum. clero. Qui autem extra haec fecerit, velul audacter
Eos autem, qui c dicenl: Erat aliquando quando contrarius magnacsynodo ipse clericatus periculum
non eral, et quoniam de non exislentibus factus est, sustinebit.
vel alterius substanliae,dicentes,d aut converiibilem, 583 !"• Dg non cohabitandomulieribus
aut mutabilem Filium Dei, anathematizat calholica nisi certis.
et apostolica Ecclesia. Abnuit ex toto, atque prohibuit magna synodus,
Haecest fides, quam exposuerunt primum quidem neque episcopo, neque presbytero, neque diacono,
adversus Arium blaspbemantem, et dicemem crea- neque prorsus cuiquam clericolicilum esse cum mu-
turam Filium Dei, et adversum omnem haeresem lieribusconversari, practermatrem,sororem, germa-
extollentem se, et insurgentem contra cailiolicam et nam, et amitam, aut eas solas personas, de quibus
apostolicam Ecclesiam, quas cum aucloribus suis nulla possit esse suspicio.
damnaverunt apud Nicaenamcivitalem [Legesupradi- IV. De constituendis episcopis.
ctamj supradicti 318 episcopi in unum cougregati, Episcopum convenit maxime quidem ab episcopis,
quorum nomina cum provinciis, et civitatibus in " qni sunl inler provinciam, omnibus ordinari. Si au-
exemplaribus 582 continentur: sed sludiosi servi tem difficile sit hoc ipsum propter cogentem neces-
Dei magis curaverunl Orientalium nomina episcopo- silalem, quae freri expetat sacerdotem, aut propter
rum conscribere, proplerea quod Occidentales non ilineris longitudinem, de omnibus tres in unum con-
simililer quaestionemde baeresibushabuissent. gregati, consentienlibus per cpistolas caetcris, qui
Osius Cordubensis episcopus dixit :' Sic credo , absentes fuerint, electioni, de quo habnerint, ordi-
quemadmodum superius dictum est. Similiter et nare debebunt. Confirmalionem sane ordinati in
• Avitus, el Vincentius presbyteri urbis Romaedixe-
unaquaque provincia metropolitano episcopo reser-
runt, et subscripserunt. vandaro.
INCIPITCANON PRIHUSSVNODl NICJEN/E. V. De iis, qui ab episcopo suo *
excommunicantur.
I. Ubi qui ie ipsot caslraverunt, ad ordinationem De excommunicatis sivein clero, sive in populoiit
venire non licere,
unaquaque provincia sententia synodalis obtineat, ut
Si quis aegritudine facienle a medicis ita forte cu- quiabaliis excommunicati episcopis fuerinl, non
relur, et nato in locis vulnere opus sit testiculos admittantur ab aliis. Kequirendum tamen , exami-
amputari, aut si cuiquam violemer a barbaris liat, **nandumque est diligentius, ne levilatc quadam, aut
maneat in clero. Siu vero sanus aliquis se ipsum ex- pusillaniinitate episcopi sui sit a communione remo-
ciderit, hunc in clero manere non oportere. Sicut tus. Itaque ut [Lege harum] allium causarum decen-
enira hoc manifestum, abscidentes se f manifestos ter examinatio ventiletur, hene placuit singttlisannis
esse ; ila si qui a barbaris, aut a dominis castran- in unaquaque provincia bis in anno synodum fieri,
tur, inveniantur aulem atio modo digni, admiitantur ut omnium de eadem provincia episcoporum congre-
ad clerum. gatione facta, inquisitiones hujusmodi peragantur.
*Legendurasexcentesimotriqesimo sextomenseJunio d In margine additureste erelilon (lege trepton), hoc
XIIIkal. Juliat. Vide nni. 2 in praef.iti<>nein Nicaenis est, convertibilem,etc
canonibus prapfixamin collectione Quesnelliana. • Alii scribunt Viius, Vito, vel Viclor.
b In margine codiris posteriori manu additur: se- 1 Id est, manifestea clero exclusosesse.
det ad dexteramPatris. s In codicis, de novellis,velrudibus.
c In eodem margine, dicunt: el mox ex alia versio- h In marg.
cod. corrupte, de centilicila. Ex Graecoveram
ne : erat tempusquando non erat: priusquam nasce- lectionem expressintus.
retur nonerat.
887 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDlt. 828
Atque ita si offendisse episcopum manifeste fuerinl A\ X. De in et
hit, qui perteeutione negaveruril, postea
deprehensi, rationabiliier ab omnibus communione ad clerkutum promoti sunt.
privenlur, donee aut simul cura omnibus, aut ipse Quicunque ordinati sunl per ignorantiam, aut dis-
solus episcopus, eujus vel clericits, vel laicus ex- simulationem ordinantium, de his,
qui in persecu-
communicatus fuerit, hunianiorem de crt ferat forte tione sunt lapsi; nullura ecclesiastico canoni prae-
sententiam. Synodi autem fiant, una quidemante judicium faciunt. Cogniti enim cum fuerinl, depo-
Quadragesimam, utomnis fatigatiohis excusalinhe nunlur.
sublata purissimum munus offeratur Ahissimo: at- 585 X'1De his, quinegaverunt, ethabenturinter laicos.
tera vero cirea tempus autumni.
Qui praevaricati sunt absque necessitate aliqua, et
VI. De primatibus.
absque ablatione facultatum suarum, vel sine peri-
Ahtiquam per jEgyptum, acLibyam, atque Penla- culo fuerunt, vel sine aliqua tali re, quaefacta est
polira consueludo servetur, ut Alexandrinus episco- sub tyrannide Licinii, placuit synndo, etsi dignj non
pus horum habeat poteslatem, quoniam et tirbis essent, humanilate taraen utendum in eos. Si ergo
llomae sirailis mosest, nec non et Antiochiae; itaque ex corde pceniteant, triennio inter audienies sint qui
et in aliis provinciis propria juraserventur Ecclesiis. «U lapsi fuerint baptizati, septem annisc sub manibus,
Sit autem manilestum omnibus, quod si quis citra duobus auiem annis non offerant oblationes, sed.so-
arbitrium melropolitani 584 episcopi fuerit ordi- lura communicent orationibus populi.
natus, constiluit magna synodus ita faclum esse epi- XII. De his, qui abrenuntiaverunt, el iterum ad tteeu-
scopum non oportere. Et ideo si communi omnium lum sunl conversi.
[Lege sentenliae et supple quae] sentenlia ralionabi- Quicunque vocati sunt ad gratiam, et [Lege pri-
liler habita, et secundum ecclesiasticum canonem
mum] plurimum impelum fecerunt, vel calorem fidei
fuerit, duo, aut tres proptcr contentiones quampro- ostenderunt in militiae cingulis ;deponendis, postea
prias contradicant, obtineat sentenlia pluriraorum. vero ad vomiium proprium reversi sunt dando pecu-
VII. De ipiscopo Mlim Jerosolymm. nias, opesque fundendo, et plurima coramoda confe-
Quoniamconstietudo prsevaiuil, etantiqua tradilio, rendo, ul militiam repeterent; ii decem annis sub-
ut honoraretur episcopus MA\&; babeat bonorem, jecii sint manibus sacerdotum, post triennii scilicet
metropolitanaeciviiatis dignitate servata. tempus [Lege quo] quod inter audientes fuerint. In
bis atitem annis omnibus oportet examinare volunta-
VII1.De iis qui dkunlur Calhari.
tera, et propositum, etqualitatempcenilentiae eorum.
De his, qui se dicunt Catharos, si veniant ad Ec- C 4 Igilur qui timore el lacrymis, vel poenitentia, atque
clesiam cathoiicam el apostolicam, placuit sanctae et bonis operibtts conversiouem suam non specie, sed
magnaesynodo, ut manus eis impositio fiat, et in opere fecerint manifestam : ii [Legendum tempore
clero maneant, ante omniaautem scriploeos convenit impleto triennii] tempus impleto triennii inter au-
profiteri, quod consentiant, et sequantur omnia dog- dientes poteruni nierito nobiscum [Lege orationes]
niata calholicae Ecclesiae, et communicare se biga- ortationes habere communes ad Dominum, 111liceat
mis, et iis, qui in persecutiene lapsi sunt de quibus' «piscopo de iltis aliquid humanius cogitare. Qui autem
constitutum, et praefinitumest tempus, vel de cacleris' indiscrete id egerint, speciem sibi solam ingrediendi
slalulis. Unde omnes, sive in vicis, sive in civitali- Ecclesiam
judicantesad conversionem posse sufficere,
bus inveniantur, irapositis manibus reconciliationis' omne compleant tempus ascriptum.
*>chematc maneant clericorum. Ergo qui fnerit epi-
XIII. De his, qui in exilupositi communionemrequirunt.
scopus talium, presbyteri honorem in caiholica ha-
beat Ecclesia : nisi forle maluerit episcopus catholi- Circa eos, qui incipiunl exire de saeculo, lex syno-
cus loci, in quo id agitur, in solo nomine episcopa- dalis el antiqua servabilur, ut si quis in ultimo con-
lus ei dare consorlium. Si vero id noluerit, provi-. stitutus coramunionem quaesierit, non eum tali via-
debil locum, ubi aut chorepiscopus, id est, vicem ad1 Q tico debere fraudari. Si aulem desperatus a medicis,
consueludinem episcopi, aut presbyter sit, si place- et obiatiohis, vel communionfesacrae particeps factus
et post haec [Lege vixerii] dixe-
bit, ut eum in clero retineat. Hoc autem idcirco, ne3 sahitatem perceperit,
rit, sit orans lantummodo cum his qui communicant,
ih una civitate duo episcopi esse videantur.
abstinens a communioue se ipsum, donec compleat
IX. De iis, qui tine examinationead presbyterium constitutum. Postulantibus
a
tempus magna synodo
promovptlur.
vero quibuslibet in fine suo communionem, probabi-
Si qui inexaminati promoveantur ad presbyterium,' liter episcopus dare debebit.
aut examinati confiteantur peccata sua, et post con-
fes6ioneraeorum incitati quidam non circumspectee 586 XIV. De caiechumenislapsit.
manus [Lege eis] ejus imponant, hujusmodi canon n De catechuraenis [Supple lapsisj placuit magnaeet
respuit, nec admitlit. lnreprehensibilem requirit it sanctae synodo, ut tribus annis ipsi soli sint audien-
presbyterum catholica Ecclesia. tes, atque ita orare postea cum calechumenis.
* lu marg. cod. additur id ett. siones reddunt in otdine.
bLegescAemale:est vox Graeca, quam aliae ver- < Id est, sint proslrali sub impositione manuum.
 829 VETUS CANONUMNICiEN., SARD. ET CHALCED. INTERPRETATIOLATINA. 830
XV. Ul traniirenon liceat ctericis,vel mutareEcclesias. A extra ordinem canonum, si haecfiant. Si quis autem
Propter perturbationes et seditiones, quas excitaut noluerit his definitionibus obedire, quiescat mini-
saepe nonnulli, omnimodo consuetudinem, quae est strare.
exlra canonem, placuit amputari: ut si quis fuerit in XIX. De hii qui a doctrina Pauti Samosateni
parlibus aliquibus inventus transiens de civitate in confugiunt[Suppte ad Ecclesiam].
aliamcivitatemanimopropriaro Ecclesiaro deserendi, Si qui de Pauli Samosateni confugiunt ad catholi-
sive episcopus, sive presbyter, sive diaconus sit, illi- cam Ecclesiam, definitum est eos omnimodo reba-
cile facere; et [Suppte si] post lioc praeceptum defi- ptizari debere. Si autem quidam antecedenti lempore
nitionemque synodi tentaverit quispiam ausus, quod vel prarterito in clero [Corrigerecensitis] examinati,
prohibetur efficere, vacuabitur sine dubio [Legeprae- inventi sunt sine querela, et post baptismum inre-
sumentis] praesuraptisinceplum, el resliluetur Eccle- prehensibiles, ordinentur ab episcopo calliolicaeEc«
siae suae, quam reliquit, in qua scilicet episcopus, aut clesiae. Quod si d non inquisitio inutileseos invenerlt,
presbyter, aut diaconus fuerit ordinalus. secundo deponi oporlere, vel abjici. Similiter, et da
XVI. De his, qui in Ecclesiis suis, in quibus promoli diaconibus.e Si autem in specie diaconorum consti-
sunt, non morantur. tuunlur, nam per imposilionem marius non sint, el
Quicunquenec periculum, nec timorem Deihaben- * oinnimodo inter laicos debent computari.
tes prae oculis neque ecclesiasiicum canonem scien- XX. De fleclendogenua.
tes, disceduntab Ecclesia sua presby.teri, vel diaco- Quoniam sunt quidam, qui in die Dominicoflectunt
nes, vel de quibus canon statuit; hujusmodi iieqtta- genua, et in Pentecoste diebus, placuit de hoc san-
quam sunt ab alia Ecclesia recipiendi, sed onini eos ctae, et magnae synodo, cunctos in oranibus conso-
necessitate debere compelli, ut ad proprias redeant nanter et consentienter stanles Dominum orare de-
parocliias; aut, si redire noluerini, commuuione pri- bere.
vari. Si vero audet aliquis alierius clericum in sua f EPISTOLA SVNODI NIC/EN.EADECCLESIAM ALEXANDRI-
Ecclesia promovere, fralre cujus fuerat non praebente NAM,ETEPISC0POS «GYPTl,LIBY/E, ETPENTAPOLIS.
consensum, a secuudum canones ordinatio existat Sancta, et magna synodus per Dei gratiam Eccle-
infirraa. siae Alexandriaeditectissimis fratribus per jEgypium,
XVII. De ctericis,qui usuras accipiunt. Libyam, et Penlapolim 588 [Supple episcopi] apud
Quoniam mulli b in canonica examinalione rcprrti Nicaeamciviiatera collecti [Supple qui] sanctum, el
sunt avariliam et lucrum turpe sectantcs, oblilique magnum concilium conslitucrunt, in Deo salutem.
divini sermonis, qui [Lege dicit, vel quo dictuin esij _ Quoniamper gratiant Dei piissimo imperatoreCon-
dictum est: Et pecuniamsuam non dedit ad usuram: stantinn nos congregante ex diversis ac mullis pro-
ceniesimas exigentes; juste constiluit sam la, el ma- viuciis, sancla et magna synodus apud Nicaeamcon-
gna synodus, ut si inventus ftierit aliquis post defini- venit; omnimodis necessariumvisum est a sacro con-
tioneni hanc syuodi usuras acciperc, vel aliquid tale, cilio etiam ad vos litteras dare, ut cognoscatis, qnae
quod turpis lncri gratia factum videatur, deponendus sunt mota, quae ventilata, quaevero placita. Primum
de clero est canonuui staiula conlemnens. quidem examinatum estde impietate ac scelere Arii,
587 XVIII. De primatu presbyterorum. et ejus sociorum sub praesentiapiissimi imperatoris
- Delatum est sanctae et maximae synodo, quod iu Constanlini: et ex omnium sententia deflnimnsana-
quibusdamlocis, et civitatibus presbyleris cucharistia themalizare s glorillcationcm ejus impiam, et verba
a diaconibus detur, quod nec canon tradidit, nec an- male dicta ac sensus, quihus utebatur blaspbemans
tiqua consueludo, ut qtii potcstatem non liabent im- Dei Filium, et dicens ex nihilo esse, et antequam
molandi, dent illis, quibus faciendi cucliarisliam fa- nasceretur non fuisse, et fuisse (empus, quando non
cultas estdata. Sed et illud est coguiium, quod etiam erat, et propria potesiate virlutis, ac maliliae esse
qoidam diaconorum ei anle episcopos eucharistiam capacem, Filium Dei asserens creaturam esse, et fa-
conlingant. Haecomnia igitur auferantur, ct maneant Q cluram. \Lege His omnibus] tlaec omnia posuit ana-
diacones in sua mensura, scientes quoniam episcopo- themasanctum concilium; sed ne&audire [Leaeopi-
rum quidem ministri sunt, presbyteris vero minores nionem] glorificalioneroimpiam, et immanilalem, ac
sunt. Commuiiicenl itaque secundum ordinem post maledica verba siislinuil..Et ille quidem quem exi-
presbyleros, aut episcopo eis danle, aul presbytero. tum, vel finem liabuerit meritoruro, forsitan audistis,
Necsedeant in raedio c seniorum diacones : es"lenim vel audietis, ne insuliare homini videamur oppro-
* Interpres male accepit Graecum lextura, ex quo et de omnibus, qui in clero censenlur, eadem forma
reddendum fuerat nou secundum canones, sed non servabitur. Diaconissarum aulem meminimus,qita: in
consenlienteproprio episcopo. a quo recessit, qui in specie diaconorumconstiluunlur : nam per imposiiio-
canone censelur. nem manus non sunt ordinaim,et omnimoio, etc
b Hic quoque reddendum fuerat mutti, qui in ca- £ Gr.sc» habetur apud Socraiem lib. i, c. 19;
none censenlur,reperli, ctc; el iu fiue canonis : depo- Theodoretum 1. i, c.9; et Gelasium Cyzicenum i;i
nendut de clero esl, et sit alienus a canone. Historia concilii Niceni lib. n, c. 33. Nostra versio
c Id cst, presbyterorum. diversa estabilla Epiplianii Scholastici, quae lngitur
d Non redundat et mox secuiido.
c Hic aliqua per salluni omissa sunt, alia mendosa. in B Tripartiia, lib. n, cap. 12.
Graece56?av,reddendum fueral opiniontm.
Supplenduro et corrigendum sic: et de diaconissis,
851 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 832
brium peccato dignum perpesso. Tantum pnrvaluit A Si quid vero aliud est redactum ad regulam, ve
ejus impi tas, ut etiam cum eo pateretur Theonas de decretura praesenlibusnobis cura charissimo, et com-
Marmarica, et Secundus de Ptolemaide : nam et ipsi minisiro nostro Alexandro, praesens ipse referet
quoque eadem meruerunt. Sed quoniaro Dei gratia h utpote dominus ac sociusc actorum, quaetunc tem-
illa mala [Letjeopinione]glorificatione, etblasphemiis, poris ingerebantur *.
ac personis praestimeutibus sibi separationem, et hac-
• CANONESSYNODISARDICENSIS.
reiim facere, \Lege pacifico] pacifica ab initio po-
pulo, iEgyplum liberavil; de temeritate Melelii, el I. Osius episcopus dixit: Quanto magis mala con-
ordinatortim ab eo, quae staluta sunt, [Lege vobis] suetudo nocentissima est rerum corruptione, ab ipsis
quovis indicamus, dilectissimi fratres. fundamentis eradicanda est: ut nulli episcopo liceat
Placuit igitur cum Meletio quidem bumanius agere, de civitate ad aliam civitatem transferri : hujus enim
sancto conciiio benignius coromoto (pro enim cerla causae occasio manifesta est, per quam [Lege lalia]
ratione nullam indulgentiam merebaiur), manere in tales tentaniur. Nunquam enim potest episcopus re-
civitate sua, nullnmque habere potestatemneque pro- periri, qui de majore civilaie ad minorem transferri
vebendi, nec ordinandi episcopos, sive in lerritoriis, studeat. Unde apparet, appetionis flagrante modo
sive in aliqua civitate hujus rei causa [Lege appa- B peruri 590 hujusmodi, et superbiae potius servire,
rendi] apparere. Ordinatos sane ab ipso, a in arcanc ut videantur majorem possidere poteslatem. $i igitur
erdinatione firmata, communicare, sub hac videlicel omnibus hoc placet de talibus evitare, severius vin-
sonditione, ut leneant quidem, et administrent; se< dicari cxistimo, nec laicornm oportere lales habcre
cundos autem esse sine dubio omnium, qui sunt ir communionem. Omnes episcopi dixerunt: Placet.
parochiis et in Ecclesiis sub cbarissimo et commi II. Osius episcopus dixit: Si autem quis repertus
nistro Alexandro: quibus ne liceat, quos voluerint fucrit vesanus, vel temerarius, qtii pro talibus alferal
ordinare [Lege aut nomina] aut pro nomine aliciiju< excusatiouem f perseverans ab cjus populo litteras
suggerere, vel omnino quid facere sine voluntale epi- adportando, certum enim est pntuisse s eum paucos
scopi calholicae,et aposlolicae Ecclesiae. Qni vero sut qunsdam nercede et prelio corruptos in Ecclesiis
Alexandro sunt, qui per Dei gratiam, et vestras ora- seditiones [Lege movere] movisse, non habentes fi-
tiones 589 m I1U"°delicto reperti sunt, sed sunl dem sinceram, tanquam rcgantes etimdem habere
immaculaii in calholica et aposiolica Ecclesia con- episcopum. Pariler igitur versutias et artes lnijus-
stiluti, haheant polestalem provrhendi, nominand: modi ampulandas puto, et tales ne in fine quidem
et eligendi dignosclero, omnia denique [Lege faciendi" laicam merere conimnnionem. Si igitur placet baec
facere secundum legem, et ordinem ecclesiasticum. G sententia, respondele.- Et dixerunt : Recte dicla
Si autem evenerit quosdam quiescere in Ecclesiis, placent.
tunc ad honorem accedere mortni nunc susceplos 11III.Osius episcopus dixit : Et boe addi necessa-
si
tantum, quis dignus videatur, et populus voluerii, rium esl: ne quis episcopus de provincia sua ' inter-
consentiente, et confirmante calholicae, cl aposto- pellanle episcopo ad aliam transeat provinciam, nisi
licae episcopo Alexandriae Ecclesiae.Hoc aulem om- forlea fratribus suis vocatus; ne videamur porlas
nibus aliis concessum est. Nam in Meletii persona dileclionis clausisse.
non placuit propter insitam ejus insaniam, el morum IV. Et huic similiter providendum, ut si in aliqua
procacitatem atque temeritatem, quo nulla potestas provincia episcopus quis adversus suum fratrem, et
aucloritatis concedatur horaini praevalenti easdem coepiscopum habeat causam, nullus de alia provincia
ad
insolentias [Lege repedare, seu redire] repelare. Ilaec arbiter requiraiur.
sunt praecipua, et pertinentia ad .tEgypium, et san- V. Si autem quis episcopus in aliquo damnntur
ctain Ecclesiam Alexandriae. liegotio, et aestimatse firraam causam habere, ut ju-
a MeliusEpiphanii versio mystka ordinntionefirma- D ordo sit inLalino. lidem qunque canones in hacver-
tos: det|Ut) vide not. 14, in Observationes Quesnelli sioni', qui in Graeco, cum in Lmino duo cmones
ad ipist. 107 S. Leonis ad Rusticum iwii. II. Graoi desini. Id landeiii peculiare pr;nferl nosira
t>Cod. mentlose, ul potestproulpole. Moxpro domi- versio <|uodcanonein 19 iucipientciii avaceJanuarius
ntis melius Epiphaiiius auctor. in III^.Graecoab aniiquo inlerpreie iuventnm docel,
« Cod., actitarum, male. Correximns aclorum et qui in Gr.i cis omnibiis exemplaribus haclcnus vul-
sui pleviinus quai. gatis titm invcnimr. Qund si canonum numcrus in
d Graecus lexius et versio Epiphanii addunt no- hac verSione augetiir usque ad iiumerum 25 id acci-
liliam tlecreii de diePaschatis uiiaiiiniiicr ccl brando ditob partuionem arbiirariara unius canoiiis vulgati
ctim totius epistol* clausula. Si vero hic defectns in in ttres, et alterius in duos.
nosira versione iuterpreii haud tribuendus credalur, Glarius ex Graeco reddes : adseveransa populo
diceudum eril in Graecocodice, qm>illeususest, eam ipsorum allatas esse lilleras.
tantinn paiiein epistolae fttisse descriptam, quae ad i. Eum reduudat.
Alexandrinam Ecclesiam peculiatiter periiuebat. h In Graec.III, cum duobus seqq.
e Horuin canonum versio ex Graecoest: cum aliae 1 Voces interpetlanie episcopoGraecumtextum mi-
editiones in Latinis codicibus exhibitae sint ex ori- nus assequuntur; ex quo sic reddendum : de provincia
ginali Latino, quod ab originali Graeco diversum sua ad aliamtranseal provinciam,in qua sunl episcopi,
(Tract. part. i, c. S) alibi vidimus. ldem quidem est nisi forle, etc
istorum canonum ordo sicut in Graeco, cum alius
 833 VETUS CANONUMNI&EN., SARD. ET CllALCED. INTERt>RETATIOLATINA. $54
dicium renovetur, si placet vestraedilectioni.apostoli A eum, qui remansit, per liltcras primatis episcopi
Petri honorate memoriam, et scribatur ab his, qui provincise, hoc est metropolitani commoneri, quod
judicaverunt.f* et canonem damnati episcopi] Julio populus petit sibi pastorem dari: aeslimo oportere
episcopo Romseb per vicinos episcopos provinciae,et hunc exspectare, ut veniat, et cum eo fiat ordinatio.
si oporlel innovari jndicium, renovetur, el judicem Si autem neque per lilteras rogatus advenerit, nec
ipse praebebit. Et si non potuerit ibi adesse, el tale scripserit; satisfieri populi voluntati debet, etvocaudi
, fuerit ejus negotium, ut iterum renovelur 591 ju- sunt de vicina provincia episcopi ad ordinationem
dicium, sernel judicala non dissolvi, quae autem sunt, episcnporum.
maneant firma. IX. Non licere atitem episcopum simpliciiet' ordi-
0 VI. Gaudentius episcopus dixit : Si placet, ne- nari in vicu, vel quadaro exigua 592 civilate, cui
cessarium esse huic addi sententiae, quam veram et sufficiteiiam unus solns presbyier. Necenim necesse
charitate plenam tulisti; ut si quis episcopus fuerit est ibi e|iiscopum ordinare, ne coiitempiibile fiat
deposilus [ExGrcecojudiriu] prxsentia episcoporum, episcopi nonien, el aucloriias. Sed, sirut pracdixi,
qui vicini sunt, et [Lege dixerit] dixerunl se nego- episcopi vicina.' prnvinciie in iis civiiatibus nrdinare
tium excusationis habere; non prius in ejus calhedra debent episcopos, in quibus prius coiistituii videban-
alium ordinari, nisi prius Homaeepiscopus de hoc B lur. Si autem rcperialur quaedam civiias abund.ms
cognoscens lerminum imposuerit. populo, ut digna videatur hahere episcopum, acci-
d VII. Osius episcopus dixil: Placet, ut si quts piat. Si hoc omttibus placet h..
episcopusappetitus, vel accusatus fuerit, et collecli 1 X. Osius episcopus tlixit : Imporlunitas nostra,
episcopi finium suorum eum gradu dejecerint, et con- et frcquentalio [Leqe et preces injusta1]etiam inju?ti
fugerit ad provocationem beati episcopi Romanae fecerunt, nos merilo non lantam habere graliam, et
Ecclesiae,[Legeet] vel acquieveril eum audiri, ei ju- confidentiam, quantam dcbueramus babere. Plnres
stum putaverit renovari judicium rei, scribere epi- enim episcoporum non intermitlunt ad coraitatum
scopis dignabitur [Lege propinquis] providentibus venienles, ac praecipue Afri, qui, ut cognovimus,
provinciae, quo ipsi diiigentius cum scrupulositate fratris dileclissimi, et comministri nostri Grati sua-
singula scrulentur, et secundum verilatis fidem de siones salubres non suscipinnt, scd contcmminl; ita
negolio proferant senteniiam. Si vero quis ilerum pe- ul unus liomo in cnmitatu plurimas, ac diversas, et
lierit denuo suum audiri negotium, el per hanc peli- nihil ad utililatem profieienles Ecclesianim precs
lionem Romanum episcopum moverft; e de Ialere adporlet, per quas (et quemadmndum debei fieri, e'
suos presbyteros destinabit, til sit po-eslatis ejusdem convenil) pauperibus vel [Lege laicis] liuiius, vet
episcopi, quod acstimaverit esse. Et si staluerit opor-' ^ viduis subveniat, et succurrat; sed saecntares digni-
tere rnilti, qui deslinati cum episcopis judicaturi tates, PI adiiiiiiistraiinnes provideat qiiibusdam. Hiec
sunt, habeant auctoritatem ejus, a quo destinaii sunt. igitur spurcicia moiestiam non sine scandaloquodain
Sane et hoc ponatur in episcopi potestate. Et si puta- nobis, el repreliensionem ad|iortat. Decere autem
verit sufficere ad causoecognitiohem, et stntentiam puto, episcopos siiuin praeslaie deliere auxiliutn illis,
proferendam [Legeepiscopos] episcopo, faciatquod qtti abaliquo paiiuntur viole. liatn.vel siqua laeditnt
tjus sederit prudentiae. vidiiarinn, sive pupillorum quis frauditur : si hae
f VIII. Osius episcopus dixit: Si evenerit in una qttoque persomc justam habenl peiilioneni. Igilur,
provincia, in qua plnres sunt episcopi s ordinandi, dilectissimi fratres, si omuibiis hoc placel, staluite,
unum episcopum remanere, et hic ob quamdam ne- nullum episcoporum debere ad comilaltim proficisci;
gligenliam noluerit convenire, et [Supple consenlire] videlicet his causis exccptis. Quod vero oportet ad-
ordinalioni episcoporum; p'ebs autem conveniens esse, quos piissimus itiipei-;itor n'>sler sui-. litteris
roget fieri ordinaiionem episcopi: primum oportet convocaverit, nullam h;ibet dubietatem. Et quoniam
d Voces uncis inclnsse nec in Graeco, nec in ullo Latinis, nec in vulgato Gr;t-co legititr. Cnnvenit
Latino exemplo legumur, sensumque perturbant: ac auiem cnm seqiieiiiiims ordinationi episcoporuw,
delendae. ad ordinalionem epitcoporum, qu;r in Graecu v.il
b Locus perperam redditus. Nisi legere placeat et
propterea
gato reiineiHiir. Porro ex nostra versione aliud
vel per vicinotepiscoposprovincim(snliaudi scribatur), emendatius Graecum exetnplum interprrti nosiro
quemadmodiim Laiinum originale ediiionum priscae pr;e oculis liiisse cngnnscitur; qttod in sequentibiis
el kidoriamc suggeril, non auiem Graecns lexius; I ) eam iliflicnlluein tollit, qtiam in vulgalo lextu plures
corrigeniluni erit sic : et per vicinos provincimepisco- notarunt. In hoc nimiium intlicamr, ad iiielrnpiilii.ii
pos, si oportet innovnrijudkium, r,n»vetur, et judices ordinationein vicinae prnvinciaeepiscopos t-ssecon-
ipseprmbeat. Si aulem non poiest probare tale esse ejus vocandos, tpioda tonsiictiiilineeccesiaslicaabh irret.
negotium, ul iterum renovetur judicium, semel judi- Nostra autem versio non de metropolitae, sed tle epi-
cala non dissolvantur, sed qum sunt judicata, maneant scoporum ordinatione actutn fuisse ostendit, cum
firma.
' In Graec IV. plures episcopi ejusdem provinciae ordimiidi sint,
nec nisi unus in ipsa supersit episcopus qui ad ordi-
d Graec. V. nationem ipsorum convenire queat.
* Meliusex Graecolegendum, ut de latere suo pre- h Graecus textus cum Latinis exemplaribus conci-
tbyteros detlinet, sit in potettale ejusdemepiscopi,quod nens addit : Responderunt omnes : Ptacet. Forte li-
tectum etse mslimaverit. brarius obconcursum ejusdem verbi placel, h*c omi>
* Graec VI. sit per salliim.
* Hoc verbum ordinandi nec in aliis exemplaribus i Gracc. VII.
835 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 8*0
frequenler evenit, misericordia dignps confugere ad A buisse citius fieri ordinationes. Longioris enim tem-
Ecclesiam, [Lege ob sua] obseryant delicta exsilio, poris comprobatio conversationem, et uniuscujusque
vel insulis damnatos, sive quacunque obligaios sen- mores manifestabit. Omnes episcopi dixerunt pla-
tentia; talibus non est denegandum praesidium, sed cere sibi, et uon oportere hoc refutari.
sine raora, vel cunclatione his protectionem esse 1 XIV. Osius episcopus dixit: Et hoc statuere de-
a slatuatur et hoc betis, ut, si quando episcopus ex alia ad aliam vene-
copcedendam. Si igitur placet,
11XI. Osius episcopus dixit: Et hoc vestra probet rit civitatem, vel de provincia ad provinciam elatio-
solerlia. Quoniam placuit episcopos non ire ad comi- nis causa , suis laudibus vacans, vel ob religionis
tatum, ne reprehensionem incurrant: si quiseorum devotionem, et multo tempore voluerit ibidem com-
tales habueril preces, quales memoravimus, per suura morari; ejus vero civitalis episcopus 594 minus
transmittat 593 diaconum : ministri enim persona gnarus reperiatur, vet minusdocihilis":ne contemnat
npn habet invidiam, et quae praestantur, velocius eum, et frequenter alloquatur, studens confundere,
perferuiitur c. et vilem ejtis deraonslrare personam. Haeceuim oc-
*-XII. Osius episcopus dixit : Et hoc consequenter casio consuevit efficere, ut is, qui ex hujusmodi sese
esse puto,ut in quacunque provincia episcopus adsit, commendat, ad se jam alienam adirahat sedem, ac
et [ Lege ad coepiscopum] coepiscopus suas transmi- B 1 sibi vindicet eam, non dubitans liaditam sibi Eccle-
serit preces, qui in majore civitate est, sive roetro- siam derelinquere, et ad alienam migrare. Statuen-
poli, ipse et diacorium, et preces ejus deslinet, dans dum est igilur tempus : quoniam non suscipere epi-
ei commendatitias litteras, et scribens scilicet con- scopum crudele est, et inhumanura videtur.
sequeuter ad fralres, et coepiscopos nostros, qui in XV. [Lege Memenlote] Memento lamen antiquis
illo lempore in locis, vel civitaiibus morantur, in temporibus Patres nostros statuisse, ut si quis. lai-
quibus felicissimus, ac beatus pius imperator rem- cus in eadem degens civitate tribus Dominicisdiebus
publicam gubernat. Si vero quis episcoporum habet per tres non convenerit hebdomadas, [Lege amove-
amicos in aula regia, et vult de aliqua re, quaetamen relur] amoveri a communione. Si igitur hoc de laicis
decet, eos rogare; non prohibetur per suum diaco- decreltim est, non convenit, nec decet, vel prodest
num et rogare et mandare, quod suum adjutorium episcopura, si nullam gravem necessitatem, vel ne-
benignum roganli sibi praebere'[Lege dignentur] di- golium difficile videlur habere, ulterius abesse
gnelur. Qui autem Romara perveniunt, sicut prae- Ecclesia, et contristare populum sibi commissum-
lixi, dilectissimo fratri nostro et coepiscopo Julio Omnes episcopi dixerunt: El haec sentenlia videtur
preces quas babent, dare debebunt, ut prius ipse esse decenlissima.
examinet, si nullae sunl ex his impudenles, et ita C ( gXVI. Osius episcopus dixit: Quia nihil esl prae-
suum patrocinium, et curam praesians, ad comita- termittendum, fratres , et coepiscopi in civitatibus,
tum destinabit. Omnes episcopi responderunt pta- quibus sunt ordinati, inlerdum possessiunculas mi-
cere sibi, ac decentissimaeesse [ Lege dispositionis] nimas videntur babere. Aliis vero in locis magnas,
dispositione. ex quibus possunt b procusiqres Ecclesi.c redditus
a XIII. Osius episcopus dixit: Et hoc necessarium adbibere; hoc aestimoillis concedendum ut ad agros
esse puto, tit cum omni scruputositate ac diligentia suos venientes, fructus suos colligant per trium Do-
exaroinelis, ut si quis dives, vel scholastieus, sive1 minicarum dies, hoc est, tribus hebdomadibus in
de publico dignus episcopatu videatur; hunc non. possessionibus sttis degere, et in proxima < civitate,
ante ordinari quam lectoris, diaconi, et presbyterii in qua colliget presbyier, convenire, ut ne videantur
compleverit ministerinm , quo persingulos gradus, sine conventu colligere, et ministrare. Hoc enim
6i dignus fueril visus, ad fasligium episcopatus gra- pacio ob ejus absentiam ad eum pertinenlcs posses-
datim ascendat. Erit aulem gradus uniuscujiisquei siunculaenulluni damnum sustinebunt; et [Lerjencc
dignitatis non exigui lemporis spalium , per quodI ... advenient] ne frequenter ad aliam civitatem ad-
fldes ejus, el morum bonitas, gravitas, ac diligentiai veniant, in qua est alter episcopus constilutus : sic
cognoscalur, et diguus divino sacerdotis ministerio• D ] enim effugere [ Lege poterunt ] polerit jaciantiae, vel
habitus, maxima potiatur dignitate tiec: enim con- superbiae crimen. Omnes episcopi dixerunt: Placet
venit, nec disciplina vel bona palitur conversatio,, dispositio haec
audaciter, vel leviter ad hoc prosilire, ut episcopus,, XVII. Osius episcopus dixit: Et hoc omnibus pla-
et presbyter, vel diaconus procaciter ordinetur;; cuit, ut sive diaconus, sive presbyter, vel quis cleri-
nam sic tnerito novella planta « habebitur: quoniami corum fuerit excommunicatus, et ad alterum sibi
et beatus Apostolus gentium magister videtur prohi- notum confiigerit episcopum, scientem, quod amotus
a Hic qupque ex Graecosupplenda : omnesuna ve- i Graec XI.
frum su/ffagiumferte. Retponderunl omnes: Siatuaturr s Graec XI.
el hoc. h Forte profusiores, sed ex Graecovulgato legen-
b Graec VIII. dum pauperibut.
c ln vulgato Graecoadditur, Responderunt omnes:: > Gr;ecus textus vulgatus babel 'Exvlwiia.,Ecetetta.
Sanciatur et hoe. At in Latinis haecnon leguntur. At Latina exemplaria civitalempracferunt. Sequeoiia
*Grsee. X. porro hnjus canoniscum Latlnis exemplaribus megi»
»Cod. rautile, bilur. Correximusex Grceco. quam cum GraeeoeonTenoiitr
837 VETUS CANONUMNICJEN., SARD. ET CHALCED. INTERPRETATIO LATINA. 838
est a communioneab episcopo suo, non debere eum A , provehere, irrita et infirroa hujusmodi habeaiur or-
in communionera suscipere, ne fratri injuriam faciat dinatio. Si quis vero hoc usurpare volueril, a fralri-
[ Lege praestando] praestare communionem. Si vero bush nestris et coepiscopis commoneri debebil s.
au-us fuerit hoc comniittere , sciat quod nec con- XXI. Actius episcopus dixit: Non ignoralis, quae
venientibus episcopis locum excusationis habebit. el quanta sit metropolitana civitas 596 Thessalo-
Omnes episcopi dixerunt: Hoc statutum pacem sem- nicana. [LegeAd eam] Ei. saepiusde aliis provinciis,
per custodiet, et concordiam conservabil. et parochiis adveniunt presbyleri, et diacones, ac
" XVIII. (Jsius episcopus dixil : Quod me 595 non conlenti exiguo tempore commorari, resident,
semper movet, tacere non debeo. Si quis episco- et omne tempus [Lege ibidem hciunt J eodem facient,
b
pus oxycolus reperiatur, licet in tali viro hoc vi- vel vix tandero post multum tempus ad suas redire
tium non debeat reperiri, et citius conlra presbyte- [Lege cogunlur] cogentur Ecdesiasl.
rum, vel diaconum motus dejecerit de Ecclesia; XXII. Osius episcopus dixit : Suggerenle etiam
providendttmest ne innocens condemnelur, vel com- fratre nostro Olympio, et hoc placuit, ut qui vim
inunione fraudetur. Omnes dixerunt: Ejectus habeat sustinuil, et violenter expulsus est sive propter di-
liccntiam apud metropolitanum episcopumejusdem sciplinam.sive propter confessionemcatholicaeEccle-
provinciae«vicinum confugere, et rogare ul scrupu- B siae, vel veritatis assertionem, fugiens periculum, in-
losius interrogetur uegotium. Nec enim roganiibus nocens ac devotus ad aliam pervenerit civilatem, non
est audienlia deneganda. Et ille episcopus, qui me- prohibeatur in ea degere tandiu, donec revertalur,
rito vel indignilate dejecerit, viriliter ferre debebit, vel [Lege a facta] facli sibi liberetur injuria. Durum
ut examen rei procedat, quo ejus seuatentiavel con- etenim est, injuste passum persecutionem iniquam a
firmetur, vel emendetur. Qui excomraunicalur quo- nobis non suscipi, multamque benevolenliaehumani-
libe.tmodo, non sibi debel communionem vindicare, tatem [Suppleei] non praestarel.
antequam diligenter cum omni veritaie cuncta exa- k XXIII. Gaudentius episcopus dixit : Scis, Aeti,
minentur. Qul non habet communionera, ante causae 1quod episcopo aliquando ordinato pax videbatur;
cognitionera non sibi debet vindicare communionem. ila ut nullae reliquise discordiarum in Ecclesia rerr.a-
'Clerici vero, qui conveniunt, si praeviderint super- nerent. Et placuit ordinatos a Musaeo,et Eutychia-
biam, vel iniquas subire querelas, [ Lege amariori- no, quoniam eorum nulla reperiebatur culpa, suscipi.
bos] a majoribus et gravioribus verbis talem emen- mXXlV. Osius episcopus dixit: Mediocritatis meae
dare debebunt, ut honesta jubcnli obsequantur, et haecest sententia , quoniam quieti, et patientes de-
obaudiant. Sicut enira episcopus ministris sinceram bemus esse, et sufficienier apud omnes habere mise-
debet charitatem, et affeciumpraestare, eodem modo C ricordiam; semel ad ecclesiasticumclerum provectos
subjecti episcopis merita debent praestareministeria. . a quibusilam fratribus noslris.si noluerint revertiad
e XIX. Jmuarius episcopus dixit : Et hoc dilectio quas nominati sunt Ecclesias, inposterum non su-
vestra consiiiuat, ne ulli liceat episcopo alterius scipi. Eutychianus aulem episcopatus sibi vindicare
Ecclesiaeecclesiasti-cumsollicitare , vel in parochia nomen non debet, nec Musacus episcopus aestiraa-
sua ordinare. Omnesdixerunt: Maximeex liujusmodi biiur. Caeterum si laicam communionem exposcunt,
contentionibus consueverunt riasci discordiae, et con- his negarinon debet".
cupisceutiae,el ob lianc retn ad destinatas sibi clerici °XXV. Gaudentius episcopus dixit: Haec salubri-
non pergunt Ecclesias. Omnium sentenlia hoc pro- ter, et consequenter slatuta, et, ut decuit vestrae
hibet lieri. bonestati sacerdolali, Deo placita , et hominibus,
' XX. Osius episcopus dixit: Et hoc statuamus, non poterunt suam vim, et potentiam obtinere, nisi
ut si voluerit ex aliena parochia quis alienum mini- timor sententiam prolatam subsequatur. Novimus
strum sine consensu episcopiejus ad aliquem gradumi namque et ipsi saepiuspropter paucorum impuden-
» Grac XIV. ejusmodi personis. Inc.pii autem sequens canon sine
l>Gr.*cavox, id est, iracundus. interlocutoris persona a verbis Suggerenlefratre no-
c Hic desnnt aliqna. Ex G*aeco supplendum velsi\ slro, etc Melius in exemplaribus Lalinis, omissis
metropolitanus abest, ad vicinum, etc illis De his ergo definiendumest, baac adjiciuntur :
d Hic error vetus est, et ita in vulgatum Graecuro. Universi dixerunt : Ea tempora, qumconstituta sunt
ul olim in codicem nnstri interpretis irrepserat. Ex U circa episcopos, et circa has pertonas, observaride-
Latino meiius legendum : Qui vero conveniunt (epi- bent. Tum vero canon novus incipit: Osiusepiscopus
scopi) ad judicandum; si prmviderint clerici super- dixit:ul in noslra versione.
biam, vel iniquas querelas, amarioribm et gravioribusi J Ex Graeco vul«. addendum esset : fJmnes dixe-
verbislalememendaredebebunt, ut honesta jubenti ob- runf.Hoc etiam placuit. Desnnt in lcxtu Latino.
tequaiur, el obaudial. k Grcec XVIII. in Lat. deesi.
e Hic canon in Graecovulg. desideratur, exstat ini i Ex Graeco vu'g. aliter sic redditur : quod tunc
Lalino. cum episcopusconstitutuses, pax deincepsviguit : ne
«*Graec XV. aliqum reliquimdiscordiarumremaneant in Ecclesiis,
s Ex Graecovulg. additur : Omnet dixerunt : Hoc• placuit ordinatos, etc.
quoque decretum ttet firmum etimmobile. ">Graec XIX. In Lat. deest.
b Graec XVI. n Ex vulg. Graeco addendum ; Omnes dixerunlt
>Ex eodein Graecoin vnlg. additur : De his ergoi Placel.
iefiniendum est. Osius episcopusdixit : Ea decreta, o Graec.XX.
%umde episcopit comtituta sunt, terventur etiam ini
 839 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 8<i0
liam divinum ei tiOuurabilenomen sacerdolii repre- ,A pluram, quae continet calholicam fidemfactam apud
hensum fuisse. Si quis vero fuerit ausus, practer Nicaeam,et 598 consenseruntomnes, qui aderant
omnibus placita (cupiens 597 [ Lege contumaciae episcopi. Tres enim quaestiones motae sunt : d quod
magis et superbiae]contumaciaramagis.et superbiam, erat, quando non erat. Sed quoniam post hoc disci-
quam Deo [ Lege placere ] placare) aliquid aciitare; puli Arii [Forte blasphemias »e/blasphemi]blasphe-
jam hinc cognoscet maximo se crimine obligasse, et miae commoverunt; ratio quaedamcoegit (ne quis ex
honorem, ac dignilatem episcopatus amitlcre *. Iloc illis tribus argumentis circumventus renovel fidem)
autem ex eo innotescct, et cognoscetur. Si quisque «etexcludatur eorum spolium.et ne fiat latior.et lon-
nnstrum in transitu, vel canali posilus videns epi- gior exponere priori consentientes. Ut igilur nulla
scopum, requirat causam transilus, et quo suuui di- reprehensio fiat, hacc significamus tuae bonitali, fra-
rigal iter; et si illuin invenerit ad coraitatum pergen- ter dilcclissiroe. Plura placuerunt firma esse, et fixa,
tem , expiscetur condiliones supra positas, et si ire et haec plenius cum quadam sufficienliaveritatis dic-
vocattun praeviderit,eunti nullum impedimenluraap- tari: ut omnes docenles, et catizizantes clarificentur,
portet. Si vero ostentationis gratia, sicut praedictum et [Forle repiignantes] propugnanies obruantur, et
estvcslrxcharitali, [Let/eautob] si autem obquorum- leneani catholicam, et aposlolicam fidem.
dam preces fcstinal ad comilatum , nec litleris ejus f SYNODICA CONCILH SARDICENIIS.
quis subscribet, nec ei communicet. b Omncsre-
sponderunt: Decet, et placet nobis haecsententia. Sancla synodussecundnmDei gratiam apud Sardicam
Roma , Hispaniis , Galliis, Italia, Cam-
OSllCORDUBENSIS, ETPR0T0GENIS SARDICENSIS EPISTOI.A collectaex
ADIULIUM PAPAM. pania, Calabria,Africa,Sardinia, Pannonia, Mmsia,
c Dilectissimofralri JULIO,OSIUS,et PROTOGENES. Dacia , Dardania , altcra Dacia, Macedonia,Thes-
satia, Achaia, Epiro, Thracia, e Europn, Palmstina,
Mcminimus, et lenemus, et habemus illam scri- Arabia [Suppie universis] ubique episcopis commi-

Ex eodem Graeco insernntur verba : Omnesre- legitur apudS. Hilarium in Fragmentis. Graecusporro
tponderunt: Decet, et placelnobis hmcsententia: quse textus, qui pariter originatis habendus est (ita enim
nielius in nostra versione ad finemcanonis rejiciun- duooriginalia exempla hujus Synodicaescripta fuisse
irjr : ut in Latinis quoque exemplaribus can. 11 le- videntur, ntde canonibusdiximus: alterum Latinum
Latinis, Graecumvero aherumpro Graecis)exstat
b Ex vulg. Gfaccopro verbis sequentibus, quaean- pro
guntur.
in Apologia secunda Aihanasii. Htc duo exemplaria
tca fuerant inserla, haecsubslituuntur : Omnesdixe- careni ea expositione fidei, quaehuic Synodicae an-
runl : Hot quoque decernatur. ncctitur Graeceapud Theodoretum lib. n, c 6, et ex
e Hujus epistolae mentionem facit Sozomenuslib. Theodoreto Latine reddita ftiit ab Epiplmnio Schola-
III, c 12. Osius, et Prologenes, inquil, qui tunc inter stico lib. iv, Tripartitae Ilist., c 24. Haecautem no-
episcoposOccidentis, qui Sardicm conveneranl,princi- stra cjusdemfidei Synodicaeversio ex Graecocum eadem
pem locumobtinebant,veriiifortasse,ne quibusdam vi- exposilione diversa est ab illa, quaein Tripar-
C
derentur derogasseNicmniconciliidecrelis, litterasJu- tita continetur; at sincerius exemplum Graecum no-
lio scripserunt, testalique sunt, se illa quidem ralilta- ster interpres adhibuit, quam illud, quoTheodoretus,
bere; sed majoris perspicuilatis causa eamdemsenten- et exTheodoreto Epiphanius usisuni, ut ex sequenli
tiain fusiusexposuisse,neArianisbrevitaieconscriplio- notatione patebit.
nis illius abuientibusoccasiodarelur imperiloshujus- » S. Athanasius in Apolog. secunda aliam Synodi-
modi disputationum in absurdumsensum perlrahendi. cam exhibet ad Ecclesiam Alexandrinam, in cujus
Ipsa autem epislola, quae liaclenu; desiderata fuit, epigraphehaeeaedemcirciterprovinci i-eodem ordine
nunc ex nostro codice Veron. 55 in lucem prodit. recensentur. Omitiuntur Campania, Calabria, et Eu-
Ilsec rationem alfert, cur scripta fnerit expositiofidei, ropa: sed quinque aliaemeinorantur Noricum,Tuscia,
quaeaddita esl sequenti synodicaein fine.Sicut autem Rhodope , Creta, el /Eayptus. Apnd Theodoretum et
hxc fidei cxpositin in synodo Sardicensi proposita Epiphanium eaedemprovinciaedescribiinlur usquead
quidemfuit, nontainen approbata; i'.a ethaec epislola Thraciam, adduntur vero praeter KliodopcnAsia, Ca-
antea parata ftiisse videtur, n ui tamen recepta, ncc ria, Bilbynia, Hellespontiis, Phrygia, Pisidia, Cappa-
transmissa : ac proinde stippositionis noiam ulraque docia.Pontus, l'hiygiaaltera,t ilicia, Pamphylia, Ly-
iucuiril. Nilnlo lainen uiinus a iionnuliis antiquis re- dia, insulaeCyclatles, ,<Kgypius.Ttiebais, Libya, et
lataefuerunt itiui expositio fidei, tiiui liaecepislola in Galatia. Haecaulem tot provinciarum inscripiio evi-
codicem, uli propositacfuerant, et idcirco non multo denter falsa esi, 1* qutn Sardicensis syuodi tempore
post velut genuinae allegatae iuveniuntur. Yide quae una tantum Phrygia erat,non du.c, uti piobavimus in
liac de re pluribus disseruimus in tractatu part. i, tract. part. i, c. 7; 2° quia harnm fere omnium pro-
cap. 6. vinciarum episcopinon adSardiconseni synodum, sed
d Ex Iribus quaestionibusduas librarii oscitantia D ad Pseudo-SardicensePhilippopoliianum coiivenlicu-
omissae, ex anathematismo , quod Nicaenosymbolo liiui pertinent, ul eodcm l"co aniui.idvertimiis. Hinc
siibjicilur, supplendaesunt sic : quod erat aliijiiando Graecumexemplum Theoduretivitiosum; illnd vero,
quando non erat, et quia ex nullis existenlibusfaclus quod nosler interpres prae oculis liabuit, sincerum
est, aul ex alia substantia vel essentia dicunl esse con- esl. ApudSS. Atiianasiumei Hiiarium liaecinscriptio
verlibilem, aul mulabilemFitium Det. cum provinciisomiltitur. Rhodopen ab Atlianasiolau-
e Locus depravatus, ct forte eliam mutilus : in quo dalam confirmat subscriptio Olympius de Eno Rho-
quid corrigendum, vel supplendum sit, ex Sozomeni dope,quae primxAthanasii epistolaeex nostro codice
teslimonio , quod not. 1 (Supra not. c hujus col.). subindeedendaesubjicitur. Cutnvero nullus episcopns
reciiavimus, facile cuique conjicere liccbit, ex. gr. ex Eur.ip.i invenlussit in subscriptionibus, quas ex-
sic : ut excludatur eorumscholiumadversusNkmnam pendimus in tractalu pirt. i, c 7, dubitari potcst,
fldem, et fiat latiof et longior exposilio priori con- numin hac nostra inscriptione pro Europa legendura
lentiens. sit Rhodope.
1 HaecSynodicaLatina, fc-vleex originali Latino,
JU1 VETUS CANONUMNIC.4iN.. SARD. ET CHALCED.INTERPRETATIOLATINA. 84i
et
nistris catholicm, apostolicm Ecclesimdilectissimis A,
A d et
convenlibus, praecipue bonaeseneclutis Osio, qui
fratribus. propter tempus, et confessionem,et tantum laborenv
Multa quidem, etssepius ausi sunl Ariani adverstts omni reverenlia dignus videtur : et exspectantibus,
servos Dci fideraservantes 599 rectam. Adulteri- et adhortantibuseos ingredi, quo ea, quaede absen-
nam enim suhmittenies doctrinam, orthodoxos per- tibus coraminislris e rumigerunl et scripserunt, haec
sequi lentaverunt. In tantum enim insurrexerunt ad- praesentesconvincant. Sed vocati non venerunt, sicut
versus fidem, ut etiam bonilatem piissimorum impe- diximus, sed monstrantes ex hoc calumniam suam,
ratorum non lateat. Igitur gratia Dei subveniente, et non solum insidias, et factionesfecerunt clamanies
ipsi piissimi imperalores congregaverunt nos ex di- pcr excusationem. Qui cnim confidunt suis dictis, ii
versis provinciiset civitalibus, etsanclainhancsyno- et ad [Supple ea probanda] in praesentia essc po-
dum apud Sardicam fieri permiserunt, ul omnis di- tuerunt.
scordia pertoliatur; tota vero mala fidc expulsa, in Quia igitur non occurrerunt aestimamusj;im liti!-
Christo religio sola apud omnes servelur. Venerunt Ium ignorare, et si iterum illi voluerint asiute agerc,
euimct de Orienle episcopi, cohortali et ipsi a reli- quoniam niliil habentes adversus comminislros no-
giosissimisimperatoribus praecipueob ea, quaerumi- slros arguere, hoc accusanl absenles, praesentesvero
gerabautur frequenter [Supple de] dilectissimis fra- B stibterfuginnt. Fugerunt eniin, dilectissimi fratres,
tribus nostris , et comministris Athanasio episcopo iion solum propter calumniam quam illis ingercbant,
Alexandriae,et MarcelloepiscopoAncyraeGalatiae,et scd etiam propter eos qui diversis criminibus ipsos
Asclepa. Forte enim ad vos pervenere de his accusa- appelebant, quos videbantoccurrisse. Vincula enini
tiones; forle et vestras aures tentaverunt movere, ut el caienac proferebantur ab hominibusde exsilio re-
ca quacadversus innocentesdicunl maledici, credan- versis, et ab his qui adhuc lenebantur in exsilii. Vc-
tur, et suaemolestissiraae[Legescelestissimae]haere- nerunt enim roinislri parcntes, et amici morluorum
sis suspicionemabscondant. Sed non diu liaecperpe^ propter ipsos, et, quod majus est, aderant episcopi,
trare permissisuut. Esl eniraquipraestalpatrocinium et quidero ferrum, el catenas offcrebant, qiiaspropter
EcclesiisDominus,quipro his, et nobis omnibusmor- ipsos portavertint : alii ex ipsorum iiisimiilaiione
lem suslinuit, el propter eas ascensum ad coelosnobis; mortem contestati sunt. In tantam enim pervrncrani
umnibusdedit. immanitatem , ut eliam audcrent episcopos velle in.
Olim itaque scribentibus Eusebio,Mari, Theodoro,p lerficere; ct ihlerfecissent, <601 n'si effugissent ma-
" Dorolheo,Ursalio, Valcnte, b Menoplianto, et Ste- nus corum.f Surrexitiiaquecomministcrnosicr bea-
pbano Julioconsacerdoli RomaoaeEcclesiaeepiscopoi lus Tbeodolus fugiens eoniin insimulationes ; jussus
adversus praedictos comminislros nostros , hoc estt C * enim fuerat ex eorum s sinlulatione ihtcriie. Et nli
Allianasiuiii episcopum Alcxandriae, ct Marcellum i gladiorum vulnera demonstrantes [Lege demnnstra-
AncyraeGalatiae,nec non etiam Asclepnmepiscopumi bantj, nonnulli famem sustiuuisse ab ipsis h imp'o-
Gazae,scripserunt etde aliis parlibus episcopi,adlii- rabant: et haecnobiles liomihes lesiabailtiif; seclKc-
benles quidem testknonium sincerilati comministrii clesiaeomncs [Supple testes] erant, pro quihds ' cc-
nostri Atbanasii. Facta atitem Eusebii, ct ejus socio- currentes, cl alleganles docebantroilites cum gladiis,
rum niliil aliud nisi mendaciuro[Legeinendaciisji, ctt ' popnlos cum fustibus, judicurh minas, f;ils:ii'iiuiliite-
calumniis plena. Et licet ex eo, quod vocatisuntc ai rarum submissiones. Nam lectae suiit IitterU;Tlieo-
dilectonostro, et consacerdole Julio, noliicrint occur- genis adversus comministros nostros Ath iiuisiiiin,
rere, el ex his, quaescripla suntab eodem Julio, ma- Marcellumet Asclcpam, ut ctiam imper.itores ino-
nifeslaia 600 s>'ipsorum calumnia (veuissenl enim,, verenlur contra ipsos. El haec coinprobaverunt tjui
si confidissentoperibus suis, et factis adversus fra- lunc fuerunt diacones Theogenis. Nani el virginum
tres nostros, et comminisiros); tamen ex his, quac e nudationem , Ecclesiamm incendia, carcerem adver-
feceruntinhacsancta el magnasynodo,manifesliorem 1 sus comministros,el haecomnia obaliam nullamcau-
suarafaclionemdemonsiraverunt.Occurrcnles eleniroi sam nisi ob iminemorabilem haeresim Ariauoruni :
apud Sardicam, ac videnles fralres noslros Alliana-- D ' excusanies [Lcgerecusantcs] enim horuin ordinatio-
sium , Marcellum et Asclcpium, limuerunt ad judi- nem et communionem, necessario haecsuslincbant.
ciinn venire; et non scmel, el bis,sed saepiusvocati,i, Haec ilaque considerantes perducli siint ad suae
non responderunt vocalionibus, videl.cet episcopis s voluntalis inlcrilum. Erubescebantenim sua confiteri
a LitteraeDoro repetitaevidentur ex postremis syl- d MeliusEpipban. congregatis.
labis antecedentis nominis Theodoro, ac propterea a ° Epiph. dij]amaverunl.
delendae.Keliquesunl litieraeT/teo; ex quibus legcn-i- f Verburosurrexilconcinii cum Epiphanii versiine,
diiiii cum Epiphanii versione Theognio: vel ul infc-i- inqua ex Theodoreto reddidit: Venit eliamco :s'icer-
rius in hac ipsaversione, Theogene.Apud Hilariuin n dos tioster beatus Theodolus.At ex Graeco Ailianasii
legilitr Diognilo,al posiea Theognito.
b Duoliaecnnmina textu ac ex Latino Ililarii legenduin Decessit. Yox
Menophantoet Stephano suntit quidem Beatusmortuum significat.
apud Theodoretiim et Epiphanium; apud llilarium n s Hilar., insimulaiione.
vero desidcraniur.S. Athanasius cumulatur geuerali li h Id est, conquercbanlur.
voceEusebianis,omnia haccnomina praelerit. 1 Clarius Epiplianius : ii qut occurreruntel qui le.
c Vocaii fucrunt per epistolam , quaeconservataia gationefungebanlur,iusiimabaitlmilites, etc.
fuit a S. Aibanasioin Apol. sccunda.
PATROL.LYI. 27
 '
845 AD OPERA S. LEONlS MAGNIAPPENDIX. 8tt
delicta, et quoniam omnibus patefacta celari non A dem dederunt episcopi nomen, qui nec presbyler est.
poterant, Sardicam pervenerunt, quo per sunm ad- Occurrentes enim-duo preshyteri qui quondam cum
ventum sincerilaiis opinionem acquirant. Visis itaqne Metitio fuerunt, postmodum autem a beato Alexan-
his, quibus calumnias ingerebant a se afflictis accu- dro tunc episcopo Alexandriaesuscepti, et nunc cum
satoribus, lestibus ante oculos inspectis, vocati venire Athanasio constituti, testimonium praebuerunt htinc
non poterant, cnmrainistris videlicet nostris Atha- nunquam Melitii fuisse presbyterum, et omnino non
nasio, Marcello et As.lepa multa usis confidentia, babuisse Melitium apud Mareoiam Ecclesiam vel mi-
imploranlibus, et urgentibus, atque provocantibus, nistrura ; el laraen euro qui nec esset presbyter nunc
et polticenlibus quoque non solum eorum arguere pro episcopo produxerunt, ni hoc nomine obstupe-
calumniam, sed insuper demonstrare quae[Legedeli- faciant audientes eorum calumnias.
querint] reliquerini in Ecclesiis ipsorum. Illi autem Lectus est autem liber comministri nostri Mar-
tanto timore percussi sunt, ut eliam verterentur in celli, et invenla est Eusebii commendatio [Lege cnm-
fugam, ac per eam [Subaudi fugam] suam calumniam mentatio]. Qnaeenim proposita quaeslione Marcellus
demonstrarent et delicta faterentur. El licet ex hoc dicebat, haec tanquam ab ipso confessa fingebant.
quod noluerint, et non solum ex prioribus, sed etiam Lecta sunt igitur, et haec et sequentia elb praeterita
ex praesentibus ipsorum versatio [Lege versutia] B quacstionum, et recta fides viri rcpeita est; neque
coraprobata est; tamen [Supple ne] ex fuga quamdam enim a sancta Maria, sicut ipsi firmarunt, initittm
occasionem alterius malitiaevaleant invenire, cogi- dedit Verbo Dei, nec finem ei in regno, sed impe-
tavimus secundum verilatis rationem ab his com- rium siue initio et fine Salvatoris esse conscripsit.
missa ventilare. Asclepas etiam coraminister protulit gesta apud An-
Quo facto reperimus eos et ex actitatis calumnia- tiochiam confecta prxsenlibus accusatoribus, et Eu-
lores, et nihil aliud nisi comministris noslris insidias sebio de Caesarea; el e sententiis judicandum [Legt
enim dicebant ab Alhanasio in • judicahtium] episcoporum ostendit se esse innocen-
praeparasse. Quem
terfectum Arsenium, vivit et moratur inter vivos. tem. Merito igitur, ffatres dilectissimi, frequenter
Ex quo apparet etiam illa quaede aliis verbosabantur vocati non responderunt; merito fugerunt: conscien-
ficia fuisse. Quoniam vero de calice fracio a Macario tia enim coacti per fugam suas calumnias firraave-
Athanasii presbytero menlionem fecerunt, adhibue- runt, et c credidis'-e fecerunt quae praesentes accu-
runt teslimonium ii qui de Alexandrite, et Mareotae saiores dicebant ac demonstrabant. Quid ilaque?
locis ipsis venerunt.nihil tale esse602commissum- Super his omnibus ctiam depositos et ejecios ab Ec-
Etiam episcopi scribentes de jEgyplo ad consacer- clesia Arianos non solum sosceperunt, sed etiam
dotera nostrum Julium, suflicienter firmaverunt ne C Q03 "d majorcm gfadum perduxerunt, d diaconum
suspicionem quidem talem fuisse. Dciiide acta quse quidem in presbyterum, ex presbytero vero in epi-
dicebant se adversus habere, constititex una parte scopum ob nullam aliam causam, nisi ut impielaiem
confecta, et in ipsis gestis gentiles, et catechumeni spargant, et latitent [Lege dilatent], piam vero fidem
*
interrogati sunt; ex quibus unus cuechumemis in- corrumpani. Sunt autcm post Eusebium et ejus
terrogatus dicebat se inlus fuisse quando Macarius socium nunc primates Tbeodorus de Heraclea, Nar-
ad locum supervenit. Et alius interrogatus aiebat. cisus a MaronaCiliciae[Lege» Neroniade], Slephanus
Ischyram aegrotumin cetla jacuisse a queni dicunt; Antiochiae, Acacius CaesareaePalaestinae, f Narcissus
ut ex hoc appareat nibil de mysleriis fuisse celebra- Marmiae,Menophantus Epliesi Asiae,Ursatius Singi-
tum, ex eo quod catechumeni intus c nsistebanl; et duno Moesiae,Valens Mursa Pannoniae : qui illos
Ischyram non adfuisse, sed acgroium fuisse. Na.n et cum quibus de Oriente venerunt, neque « apud Asiam
ipse pessimus Ischyras, qui mentiltis est dicendo in concilio venire, nec ad Ecclesiam Dei penitus ac-
Atlianasium ussisse quosdara divinos codices, et in cedere permiltebant. Eliam Sardicam veniehtes, per
lioc suum mendacium demonstravit. Nani confessus singula quaeque loca conventus inter se faciebant, et
est illotemporequoMacarius adveneratse aegrotasse, cum raterminationibiis posuerunl pactiones sibi, ut
t jacuisse, ut etiam ex hoc calumniator demonstra- D cum Sardicam venissent, omnino non ingredereulur
retur. Unde ob hanc calumniam ipsi Ischyrae merce- in jtidiciura, nec cum sancta synodo convenirent;
a Interpres Graecumadjeciivum 0puAXou/<.svov,. quod iidem, qui hic episcopi, duobus Eusebiis adjungan-
Ischyrae appon lur, minusetrecte divulsil ac reddidit tur. Nnstra versio iis verbis et ejus socium alterum
quem dicunt. Epiphanius Ililarius melius famosis- Eusebium indicat, niin rum Ciesareensem praeter
simum Ischiram praeferunl. NicOmeiiiensem.
b Id est, prmcedentia. r Nec Athanasius, ncc Hilarius, nec Tbeodoretus,
« Lege credi ea, ex Hilar. aut Epiphanius, nec aliae epistolaepost subjiciendae
d Alia e.xemplaria tum Graec.i, tnm Latina, plurati habent hunc alterum Narcissura; sed pro co sulisti-
numero efferunt: Diaconos in presbyteros, etc luendus Georgitts Laodiceae, qui apud eosdem inter
« ln Graecodesunt hasc, et ejus socium. Apud Hi- damnatos,receiisetur.
lariinn habetur post Eusebium duo. Coustantius le- s Hacc verba apud Asiam nec in Gr^aecis, ncc m
geiiduin moiiuit post Eusebiosduos: cui lectioni favet Latinis exemplaribus legunlur. Interpres legisse vi-
illud ejusdem Hilarii lib. i ad Consianliuiu, n. 5 ; deiur etf T«V'Ao-ianpro tit TTQVaytom o-uvo8ov;midfl
Nuperdidicimuscommenlahmcfuisseinvenla, eta duo- corrigendum est neque in sanctum concilium venirc.
but Eutebiit, elc, praeserliincura ibi Georgioexceplo
8*5 VETUS CANONUMNIC^N., SARD. ET CIIALCED. INTERPRETATIO LATINA. 816
sed tamum venieutes, imaginarie advenlum suum de- A scopatu; et statuimus non solum eos episcopos non
monstrarent, ac velociter fugerunt [Le.gefugerentj. esse, sed nec communionem cum fidelibus mcreri.
Haecaulem scire potuimus a comministris nostris Separantes enira Filiura a substantia Patris, :ic de
a Macario Palaestinaeet Asterio de Arabia, qui cum aequalitate alienantes Verbum a Palre, segregari
ipsis venerunt el ab eadem incredulitaterecesserunl. oporlet a catholica Ecclesia, et alienari a nomine
Isti enim ad sanctam synodum venienles violcntiam Chrislianorum. Sit igitur omnibus vobis anathema,
[Adde qtiamj passi sunt, cum lacrymis exposuerunt. propler quod e negoiiati sunt Verbum veritaiis. Apo-
Nihil autem rectum apud eos fieri dicebant. Etiara stolica elenim est praeceplio : Siquis vobis annun-
hoc addebani, esse quosdam rectae fidei; et intermi- tiaverit prmlerquam quod accepistls, sit analhema.
nationibus atque accusationibus prohiberi ad nos Nullum his communicare praecipiie : nulla enim
[Addevenire]. Hacde causa in una domo commanere communio tenebris cnm luce. Longe omnes lacite;
studuerunt, nullo momenioeos separari permittentes. nec enim est aliqua conventio Christo cum Beliab :
Quoniam igitur non oportebat lacere, ef in oc- et observate, fratres dileciissimi, eorura lilteras su-
cultas [Lege inultasj eorum relinquere calumnias, scipere vel iis scribere. Studete etiam vos, fratres
vincula, homicidia, plagas, falsas cpistolas, mulcta- dilecti ct 605 comministri, spiritu praesentes in
tiones, virginum nudationes, exsilia , Ecclesiarum B synodo nostra, consenlire et pronuntiare per scri-
destructiones, incendia, translationes de minimis ad ptiones vestras, quo apud omnes ubiquecomministros
majores civilates, et ante omnia insurgentem per nostros servetur assensus ',
ipsos adversus rectam fidem maledicam Arianorum UIos abdicamus et deportamus a catholica Eccle-
haeresim : 604 hac de causa dileclissimos fratres sia, qui affirniant quod Deus quidem est Chrislus,
nostros, et consacerdoles Athanasium Alexandriae sed verus Deus non est, quia filius est; sed et vertis
episcopum, et Marcellum Ancyrse Galatix, et Ascle- filius non est, quod nalus est simulhet e factus; sic
pam Gazae, et eos qui cuin ipsis ministranl Domino, enim inlelligere censuerunt natura, qui fatenlur,
innocenles et sinceros esse pronuntiamus, b ut cu- sictit supra dixerunt, quia quod natum est, factutu
jusque cognoscanl Ecclesiae populi sui episcopi sin- est; et Christo, cum sit ante srecnla, daut iniiium et
cerilatem et hunc habere episcopum, [Supple et] finem, quod non ex tempore, sed ante omne tempus
exspectare : aggressos vero c Ecclesiarum ipsorum [Supple generationem] habet. Et in praesenti daaa
judicium luporum Georgium Alexandrice, et Basilium, serpentes ex Ariana aspide nataesunl Valeiis el Ur-
el Quincianum Gazse, nec episcopos nominari, nec satius, qui glorianluret non dubitant dfcere se essa
Christianos penilus appi llari, nec aliquam cum his Christianos, et quod Verbum, et spiritus vulneratus
babere communionem, vel eorum litteras suscipere, C est, et occisus, et mortuus, et resunexit; et quod
vel ad ipsos scribere. Tbeodorum Heracleatum En- assolet baereticorum conventus conlendere, diversas
ropae cum suis de [Lege Neroniade] Maronie C:liciae, esse subslanlias Patris, et Filii, et Spiritus sancti,
etCaesareaePalaestinaeNarcissum, el Acacium, Ste- et esse separabiles.
phanum Antiocliensem, Ursacium Singidunensem Nos atitem hanc suscepimus et docti sumus, hanc
Moesiae, et Valentem Mursensem Pannoniae, Meno- habemus catholicam et apostolicam traditionem, e|
phantum Ephesium, Georgitim Laodiciae(licct timens fidem, et confessionem : unam esse subslantiain,
non adfuerit de Oriente, tamen eo quod a beato quam ipsi GrssCiusiam appellant, Patris, et Filii, et
Alexandro episcopo Alexandriae deposiius sit) d jiro- Spiritus sancti; et si qnoerit quis Filii subslantiam,
pter se ac suos collegas Arianos, et ob [Lege eis) eos est pro certo baec ' quam solittssine Palre, quod est
illata crimina, omnes sancta synodus deposuit epi- Verbura, Spiritus. Absurdum enim est nuuc dicere

a Ita quidem etiam Graeci codices Athanasii ac f Apud Alhanasium el Ililarium additur clausula,
Theodoreti, nee non Epiphanius qtii aeque ac imster quarum altera Graecis communior reddilur sic : Di-
inlerprcs ex Graecoreddidii. Al exemplar Laiinuro vina providentia sanclos et imlosvos conservet,fratres
Hilarii Ariuin habet. F.nim vero Arius, non Macarius dilecti: altera Latinorum propria : Optamusfratres vos
in snbscriptionilms Sardicensibns, et in nominibus in Domino bene valere. Reliqua vero, quae expositio-
episcoporiiinapud ipsum Athnnusium legitur : isque nem fidei contineni, apud Theodoretum ejusque in-
in epistola ad solilarios abArianis male affectos tra- D terpreiem Epiphanium leguntur. Ab Atliauasioautem
dit, Arium cl Aslerium, atterum Petrmin Palmttina, et Hilario omissa sunt, quia licet in synndo propo-
alterum Pelrm in Arabia, qui ab ipsis desciverant. In sita, recepta nonfuerunt. Confer noiam 1 (Supra, col.
eodem porro exemplo Hilarii Ario male adjungilur 839, noi. f).
Stephnnus, ubi Asterittssubstitnendtis esi. e Graece apud Theodoretum ayiwmo;, apud Epi-
b Ex aliis tum Graecis, tum Latinis exemplaribus plianium ingenitus, melius.
h Melius Epiph. quia sic dixerunt, quod nalum
supplenda sunt : scribentes ad unamquamque eornm
provinciam, ut, etc est, etc.
c Lege Ecclesias ipsorum more luporum. Inlerpref ' Hic araanuensis vitio defectus est alicujus lincae,
pro vnce Stxuvmore, legit fortasse Stxw justitiam, et nec non aliquis scripturae error: cnm ex Graecosup<
judicium reddislit. plendura et einendandura sit : qitum et Patris solam
d Claiiusapud llilarium : el quod sil tam ille, quam esse in confesso est: neque unquam Patrem sine Filio,
etiam cmieri,qui comprehensisunt furoris Ariani et neque Filium fuisse,nec esse posse sine Palre, qw:il est
proplere i crnnina. Verbumspiritus. Absurdumest enim dicerePntrem ali<
" Id cst,objecta
adulteraverunt. quando Patrem non fuisse, etc
m AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 843
Patrem noa ftiisse; quoniam quod intelligitur Patcr, Atatem, quae est una Patris, el Filii. IIoc credimus,
sine Filio nec nuncupari, ncc esse posse. Est ipsius semper sine principio, sine fine hunc cimi Paire re-
Filii te^timonium : Et ego in Patre, el Pater in me gnare, ac nullum tempus habere, nec minui regnum
(Joan. xiv, 10); et: Ego et Pater unum sumus (Joan. cjus: quoniam quod semper e-l, nunquain accipit
x,30). Nemo nostrum negat naluin,Rsed quibusdam iniiium, nec minui poterit. Credimus, et suscipimus
natum oinnino sicut visibilia, cl invisibilia appellan- Paracletum Spiritum sanclum, quem nobis tpse Dc-
tur nala ariificearchangelorum, et angelorum mundi, minus promisii et misit. Et hunc credimus f passum,
et generis humani, sicut ait: Oninium arlifex docuit sed bomo, quem induit, quem assumpsit ex Maria
me tapientia (Sap. vu, 21); ct: Omnia per iptum Virgine, hominem, qui potuit pati, 607 quoniam
facta sunl (Joan. i, 3). b Nunquam enim esse poterit homo raorlalis, Deus aulera immortalis. Credimus
accipere initium : quoniain qui seinper est, initium [Supp/equod] terlia die non Deus in homine surrexit,
non habei, Verbum Deus, nec suscipiens finem. Non sed horao in Deo surrexit: quem etiam oblulil Patri
dicimus Palrem Filium 606 essc> nec igitur [Lege suo munus, quem liberavit. Credimus quod (empore
rursumj Filium Patrem esse; sed Pater Paier est, et opporluno et statuto omncs, ac de oranibus ipse ju-
Filius Patris Filius. Conlitemur poteoliam Patris esse dicabit.Tanla est vero eorum slullitia ul non videant
Filium.Confitemur Verbum Dei Patris, praeler [Lege B lucem veritalis, nec intelligant, ut vere dictum est,
quod aliud] quem aller non est, et Verbum verum ut ipsi in nobis unum sinl. Manifeslumest, cur uttutn:
Deum, et Sapienliam,et virtulem, verumtamen [Lege quoniam apostoli Spiritum sanclura Dei acceperunt.
verumque ] Filium iradimus; sed non secundum Sed lamen ipsi non sunt vocati Spiritus, nec quisquam
quod caeteri filii appellanlur, Filium dicimus : quo- ipsorum s sol, vel sapientia, sive virtus erat, nec
niam c illi aut propler adoptionem, vel ob nativita- [Lege unigenitus] unicum eral, quemadmodum ait:
tem, vel quod merenlur, lilii [Lege vocantur] vocari, Ego et tu unum sumus. Sic et ipii tn nobis unumsini.
noii proptcr unam substanliam, quaeesl- Patris et Sed diligenlcr distinxit voxdivina : Innobisiint dicil,
Filii. Confilemur d unicum et primogenitum; sed non dixit quemadmodumnos unum tumus,ego el Paler;
unicura Verbum, quod semper fuit et cst in Patre; sed discipuli in semelipsis h aequales, cl conjuncti
primogenilum sane at [Forte ut] hominem.e Attinet unum sint fidei confessione, ut in graiia, el pietate
autera ad communem creaiuram, quod priroogenitus Patris, et Domini Salvatoris nostri permissione ac
ile morluis. ConlitemurPatris el Filii unam Deitatem, dilectione unuin valeant esse.
nec negavit quis aliquando Palrera Filio majorem > CONCILH SARDICENSIS ADMAREOTICAS ECCI.ESIAS
iion propter aliam substantiam nec differenliam; EPISTOLA.
'
sed [Supple quia] nomen ipsum Palris majus et [LegeC Sancta synodus secundutn Dei gratiam collecla Sar-
csl] Filio. dicac, Ecclesiis Dei apud Mareotam cum presby-
Haecautem est maledica eorura et corrupta inter- teris el diaconibus in Dominosalutem.
pretalio contendenlium,' quod ego et Pater unum Etiam ex his, fraircsdilectissimi,qnae i adAlexan-
tumus propter consensura dixerit etconcordiam. Im- driam per fratres directa sunt, scire potestis quae
probemus omnes catholici stultum ipsorum sensum apud sanctam et magnam synodum sccundura Dei
ac vilem. Sicul homines mortales differuni, ut asso- gratiam Sardicae eolleclam, sunt actitata. Sed quia et
lent, inler se, et offendentes concordanl, el in gra- vos scripsistis, inlolerabilia sustinuisse ab irapiissi-
tiain revertunlur; sic separationes et discordiae[Supple niis htereticis, quorum est princeps pessimus Grego-
inquiuiit] inler Patrem Deum omnipolentem et cjus rius; hanc ob causam scribere et ad vestram reve-
Filium esse potuerunt. Hoc absurdum est et intelli- renliam nccessarium sancla synodus aestimavit: ui
gere, et sentire. Nosaulem credimus, et aflirmamus, iisconsolali, magisac nlagis habentes in Deo spem,
et ila senlinius, quod sacra voce locutus est dicens : futuram promissionem reposilam diligentibus Chri-
Ego et 'Pater unum sumut: propter substanliaeuni- stum consequamini. Si igitur passi estis mata, nolite
» Graecum exemplum, quod noster inlerpres red- D homo, etc
didit, hoc loco depravatum erat, sicuti eliaiu illud (?Non tol, sed . eroumreddendum fuerat: uraccc
Epiphanii, qui aliquid simile legit.dum reddidit: sed enim habetur &Atfyoc,Verbum. Noster interpres le-
quibttt nalum? Omnibut qum invitibilia, et vitibilia gisse videlur corrup<e riAtoc,sol.
* Ex Graeco,
nuncupentut, opifex esl archangelorum,elc Meliusex copulaii.
1 Tria sequenlia
Graecovulgalo : sed gtnilum anle omnia, qumvisibilia monnmenta ex solo cod. Veron.
tl invisibiliaappellantur, factorem et opificemarchan- 55 ad nos pcrvenerunt. Ex eodetn codice edila jam
gtlorum, elc fnere a V. C. Scipione Mafleio priraum tom. III ope-
b Melius Epipbanius : Non enim semper esse po- ris inscripti Osservazioniktterarie, pag. 29 el se<iq.,
tuerat, si sumpsit,setexordium: quoniam Vetbum,quod tum vcro in appendice llistoriae Theologicae, p«.
sempet est, non habet initium; Deus autem nunquam 258 et seqq. Hicautem ea cum caeleris Sardicensibus
termimimhabel. documentis, quae in nostro ms. continentur, recu-
« Epiphanius melius : illi aul gratia regeneralionis denda fuere, ut uuisque eadem aliquot in locis lioc
dii erunt, aut eo quod digni fiunt, filii nuncupanlur. tomo allegata conferre facile possit.
d Ex Graecounigenitum. i Indicaturaliaepistoia synndica ad Alcxandrinam
• Conirario prorsus sensu cx Graeco reddendum Ecclesiam, quae inserta est a S. Atbanasio Apologia?
tttt: Differt tamena communicreatura. secuhdac.
' Sujtple mtssum Sed is passut non esl, ted
 849 VETUS CANONUMNICEN., SARD. ET CHALCED.INTERPRETATIO LATINA. 650
contrisiari, sed magis gaudeti', quoniam et vos me- A [LegeAlypius] Alysius Severus siin.
ruistis pro noniine Domini injurias tolerare. Si vero similitcr. Reslitutus sim.
et
carceres, vincula, et factiones loleraslis, haocvos Gerontius sim.
non conlrislabunt: haccenim et ante vos Palres su- Vincenlius episcopus incolumes vos in Domino
stinuerunt, quorum unus est bealus Paulus, propter oplo, dilectissimi fratres : jussus a fratribtis meis et
quod et umclus vocalus. Audivimus quanla el Inge- coepiscopisscripsi, et subscripsi pro creteris.
nius presbyter passus est, et doluimus qnidem pro- S. ATHAMASIl ADEASDEH ECCLESIAS EP1ST0LA.
pler injurias; libenter autera accepimus sacram 608
ejus volunlalem, quoniam propter Christum cuncta Athanasius presbyteris, et diaconibus, et popolo
sustinuit. Si igitur adhuc vos premunt, quac putatur catholic;e Ecclesiae apud Mareolam, dilectissimis ac
tristitia esse, in gaudium coiiveriatur. Scripsimus desiderabilibus fratribus in Domino salutem.
enim piissimis imperatoribus nt ne de ceiero lalia Sancta synodns laudavit in Clirislo veslram reli-
coinmitlantur adversum Ecclesias; et credimus quod gionem. Omiies acceptos tnlirunt in omnibus ani«
Dominiisfaciet per religionem humanissimortim im- mum et fortiludinem , quoniam minas non timuiSlis,
peratorum, ut et nos cutn solalio et liberlate Deo quod toleranles injuri.is et pcrseculiones advcrstini
gratias .igentes, et placentes inveniamur in die judi- B pielatem , pncvaluisiis. I.illcraBitaquc vestrae, dum
cii. Quaeautem sunt aclitata, sicut prsediximus, co- legereniiir, omnibus lacrymas commoverunl, et
guosceiis ex dilectissimis fralribus nostris qui vcstras omnes ad vcstrum periraxerunt affectum; dilexcrunl
litcras poriaverunt, lioc est presbyteris etdiaconibus vos et abscnies, ac vesiras persecutiones suas arsti-
Alexandrinis: episcopum enim veslrura dileclissimum maverunt : indicium namque charitaiis eorum sunl
fralrem nostrum et comminislrum Athanasiuininno- lilterae ad vos datae; et licct sufficcret vos connume-
ccniem et sincerum ab omni calumnia pronuniiavit rare sanctacper Alexandriam Ecclesije, tamen sepa-
sancta et magna synodus; Theodorum vero, Narcis- ratim vobis scripsit s.incta synndus, ul adhorlati tion
sum, Steplianum, Acacium, Georgium, Ursacium, deficialis ob hacc quae patimini; sed gralias agalis
Valentem, et Minophantum episcopalu depo-uit ob Dnmino quod vcsira patienlia bonum fructum habe-
eaquaedeliquerunt,etobimpiissimnmhaeresim,cujiis bit. Olim itaque lalcbant hjereiicorum mores; niinc
socii el palroni videntur. De Grcgorio autem nec tamen omuibus expansi sunl et patefacti: nam san-
tanlum credimus necessarium esse scribere; olim cta synodus advertit ab his concinnatas adversus voa
enim depositus esi, iromo magis episcopus penitus calumnias, ct eos habuit odio, atque omniura con-
non est aestimalus : ejus enim opus simile est ejus sensu deposuit Theodoruiu, Valentem, Ursacium " in
ordinalioiii. Si quis igitur ab eo deceptus est, cru- " Alexandria et Mareota. Eadem etiam per alias Ec-
diatur et veritatem cognoscat; si vero rcsisiit rjus clesias facta sunt. Et qiioniam intolerabilis est jam
impietali, gaudcat quod ct ipse adversatus est bunc, crudelitas eorum, et tyrannia adversus Ecclesias cr-
qucm sancta synodus itec cpiscopum acstimavit. Ncc lebrata, ideo episcopalu 610 dejecti sunt, omnique
enim nos laiuit qttid adversus vos commiserit, et communionealienati. Caeterumdc Gregorio nec men-
quanium vos | resseril. Sed gaudete quoniam pro tionem facere volucrunt: qui enim penitus episcopi
Cbristo p;iiiinini ab his qui Cliristum blasphemant. nomen nec habuit, lninc iioniinare siiperfluiuii resti-
/Esiiniainus auleni quod jam oninis insolentiacessa- maverunt; sed propler dereplos ab eo, nominis ejus
bi(, incrcpalis ac depositis noxiis qui haeresimnon mentionem fecerunt; non quin dignus memoria vi-
nominandam defendebant. Incoluraes vos esse in debatur, sed nt ex hoc qui ab illo decepli sunl, cjus
Domino opto. coguoscanl infamiam, el erubcscanl cnjusmodi faciis
Ego Osius episcopus incolumes vos in Doroiuo homini commuuicaverunt.)
oplo, dilectissimi fralres. Cognoscetis vero snper cos scripla ex superan-
Allunasius episcopus vester incolumes vos in Do- nexis; et licel non omnes scribere cpiscopi occurre-
mino opio, dilectissimi fratres. atlamen ab omnibus scripla sunt, ct pro onini-
Heliodorussimililer. Lucius similitcr. " ' runl,
bus scripserunt. Invicem salutate in osculo sancto.
Jobannes siiu. 609 Asterius sim. Salutanl vos onines fratres.
Jonas sim. Bassus sim. Protegenes [Lege Protogenes] episcopus, incolu-
Dionysiussim. Dioscorus sim. mes vos in Domino opto, dilectissimi, et desidera-
Paregorius sira. Domitianussim. biles.
Aelius sim. Calepodius sim. Athenodorus episcopus incoluraes vos iii Domino
Yalens sim. Alexander sim. opto, fratres dilectissimi.
Aiius sira. Plutarchus sim. Julianus episcopussim. Eulogius sim.
Porpbyrius sira. Vincentius sim. Ammoniussim. Eugenius sim.
Athenodorussira. Vitalis sim. Aprianus sim. [Lege Diodorus] LioV
a Aliquadesiinl, exgr., ob ea, qumviolenlerel ini- Mareotide multa
inique contra Athanasium gesse<
que gesseruntin Alexandria et Mareota. Hi enim tres runt, turbisque el gravissiiuis scandalis occasioueu)
episcopi Ariani cum aliis tribus jam defunctis a Tyrio dedere.
conciliabulo missi in jEjjypluin. Alexandrias et in
851 _ AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX.
Marcellus sim. dorus sim. A Eulycliius » de Mothonasim
Gerontius sim. Marlyrius sim. Aprianus de Petabione P.innoniaesim.
Porphyrius sira Eucarpus sim. Amigonus * Pallenensis Macedonix sim.
Zosimussim. Lucius sim. u Dometiusde Acaria Conslaiilins sim.
» Caloes sim
Asclepius gira. Olympius de Eno Rodope sim.
Appianus sim. b Maximussim. Zosimus Oreomargensis sim.
Per epistolas de Galliis incolumes vos in Doinino Protasius Mediolan. siin.
opto, dilectissimi. Marcus Siscensis Saviaesim.
Arcidamus, etPhiloxenus presbb. ei Lco diaconus Eucarpus Oponsius [Lege Opunlius] AcbaiaesiiQ
de fioma incolumes vos optanius. Vilalis Vertaresis Africaesim.
Gaudentius Naisitanus episcopus incolumcsvos in Heliamts de Tyrlanis sim.
Domino opto. Synphorus v de Herapythis Creiaesim.
c
Florentius Merie Pannoniaesimiliter. * MosiniusHeracleaesim.
d Ammianus de Caslello Pannoniaesim. Eucissus Chisamensus sim.
Januarius de Benevento sim. Cydonius Cydonensis.
Praetextatus e de NarcidonoPann. sim. B
' Hypeneris de Hypata Thessaliaesim. 1TEMS. ATHANASII ADECCLESIAH AI.EXANDWMAM.
Castus s de Augusta Caesareacsim. Atbanasius presbyteris et diaconibus omnibusi
611 Severus h de CalcisoThessaliaesim. 7 Ecclesiaesanctae apud Alexandriara, et parembo-
Julianus » de Theriseptapoli sim. lam calbolicaedilectissimis fratribus salutem.
Lucius de Yerona sim. 612 H&ecscribentes oportel epislolae principiura
Eugenius i de Hecleal Cychinis sim. graliarum Cbristi actionibus facere, fratres dilectis-
Zosimus k Lychnis Sunosio Apuliae sim. simi; nunc autem maxime decet hoc fieri, quoniam
de
Hermogenes Syceono [Forte Sicyone] sim. el facia mulla apud Dominum, et magna habent gra-
Thrypho de Magara sim. tiam, et oportet credentes in eum non esse ingratos
Paregorius l Caspinus sim. tot ejus beneficiis. Gratias igiiur agimus Domino,
n>Caloes Castromartis sim. qui nos semper omnibus palam facit in (ide, qtii el
Ireneus " Syconeus sim. jam in prarsenti magna et mirabilia fecit Ecclesiae:
Macedonius ° Lypianensis sim. quae enim rurstim aflirmaverunt divulganles haerelici
Martyrius Nanpaclis sim. Eusebiani, et Arii haeredes, hsecomnes qui cbnvene-
PaUadiusde Diu sim. C runt episcopi pronunliaverunt fatsa ea esse et ficla.
P Broseus Ludonensis Galiisesim. Et ii ipsi, qui apud mttllos putantur esse terribiles,
Ursacius Brixiensis sim. tanquam gigantes nominali, pro niliilo habiii sunt:
Amantius i Viminacensus, per presbyt. Maxi- et merito; quemadmodum enim adveniente Ince le-
mura sim. nebrsc arguuntur, sic per adventum justorum iniqui-
Alexander r Gypareusis Achaiaesim. tas revelatur; et praesentibusegregiis dehiles convin-
* Forte est is, qm apud Athanasium in Apologia ° Leg. Ulpianensis.
sccunda inter episcoporum nomina, qui subscripse- P Corrige VerissimusLugdunensis.
runt Synodicaead omnes Ecclesias, Galbadicitur. i Lcg. Viminiacensis.
b Errorem hoc in locoinesse notavimus in tractatu 1 Leg. Cyparissensis.
parl. 1, c 7, ubi de subscriplionibus Patrum Sardi- 8 Leg. de Methona.
censium disseruimus. Probabilius videtur legendum 4 Pellensis.
Maximinut episcopusde Galliis, etc. u Leg.
Locus corruptus. Duo Domiliani ab Atbanasio
c Legendum EmeritmSpanim: nam apud Hilarium memoranttir. (
vocatur Florentius ab Spaniis de Emerita. T Corrige De Jerapytnis.
d Legendum Anianus de Casiellona Spanim. uli x Apud Atbanasium Mttsoniusdicilur.
apud eumdem Hilarium. 7 Siculi synodus Sardicensis ad EcclesiamAlexan-
e Ex eodem Hilario corrigendum de Barcinone drinam epistolam dedit, quaeexstat apud Aihanasiutn
"
Spaniw. Apologia secnnda, ita etiain hic ad eamdem Eccle-
f Leg. Hymeneus.Confer tract. de Collect.
part. i, siam scripsit basce lilleras, quae ex solo nostro co-
cap. 7. dice Latine redditaenobis conservatae fuerunt. ln Sy-
, sh Leg. de Cmtarea Augusta. nodica legitur : Presbyleris, et diaconis et uuiversm
Leg. de Chalcide. S. EcclesimDeiAlexandrimconsistenti(irapoimvtrn)di-
1 Leg. de Thebit Eplapyli. leclit frairibus in Dominosalutem. Simile quiddam in
Leg. de Heraclea Laoici. Aibanasii inscriptiono scriplum fuisse videlur, apud
, k Hoc loco duae subscriptiones in unam copulatae Atexandriam consistentisel calholicm.Voces quidera
videutur. In prima legendum ZosimusLychnis, id esi ei Parembolamerronee vidcntur insertic : nam, prre-
de LychnidoMacedonim,in altera Slercorius de Ca- terquam quod Patembola prope Syenem et alia a
nusio Aputim.Vide traclatum loco citalo. Ptolomaeodicla 'AA$|«vS/>ou irapepSdM,cattra Alexan-
Leg. Scupinus; apud Hilariumde Scuppis a Dar- dri, in Ammoniacanimis distani ab Alexandria, nulla
aania. ralio est cur haec speciali nomine Parembo-
mApud Hilar., Calvus a Dacia Ripensi de Castrc' lanis potius, quamepistola aliis illustrioribus ^Egypli Eccle-
Martis. siis iradereiur: nec in ipsa epistola Athanasius alios
"'» Apud Hilar., De Secaro. Vat. 1542 de Scoro, nisi Alesandrinos alloquitur.
forte de Seuro Achaim.
 853 VETUS CANONUMNI&EN., SARD. ET CIIALCED. INTERPRETATIOLATINA. t?A
cuntur. Quaeenim fecerunt maledicaehaeresisEusebiii A si estis, sic dolebant, sic gemebant, quemadmodum
successores, Theodorus, Narcissus,Valens, Ursacius,, tolerantes injuriam tunc dolcbatis, et ilhs... erat do-
et in oranibus pessimus Geoigius, Stephapus, Aca- lor communis illo lempore quo processistis. Ob haec
cius, Minophantus, et eorum collegae, nec vos igno- igitur, et alia omnia qnac conlra Ecclcsias commise-
ratis, dilecti; nain eorum dementia omnibus patefactai runt, cunctos universa synodus sancla deposuit, et
est. Quaevero contra Ecclesias commiserunt, vc- non solum eos alienos judicavil ab Ecclesia, sed nec
stram nec boc latuit soleriiam. Priraum enim vobis; dignos vocari Christianos aestimavit.-Qui enim abne-
11icuerunt; primum vestram EccJesi;im corrumpere: ganies [Lege abnegant] Chrisium, queniadmodum
icntaverunt; sed ii qui toi ac tanta feccruut, et apudI Christiani vocentur? et qui conira Ecclesias delin-
iiinnemtcrribiles aestimali sunt, sicut praedixi, lan- quunt, ii queinadmodum poierunt adesse Ecclesiis?
ttiiii limiiermit, ut omnem exsuperent cogilationeni. Unde niaudavit saocla synodus tibiqne Ecclesiis, ut
Neque enim solum Rmnanam synodum limnerunt, apud omnes notentur; ut ii qui ab ipsis decepti sunt,
nec solum se vocaii excusaverunt; sed et nunc ctimi , jam ad plenitudinem et veritatem revertantur. Nolite
Sardicamadvenissent, sicinlirmati sttnt conscienlia, igilurdelicere, fratres dilcctissimi;lanquamDeiservi,
ut cuni vidissenl judices, tnirarentur : sic mente et fidem Chrisli confitentes probemini in Domino,et
conciderunt. Vere quis posset adverstim eos dicere : B Don dejiciat vos tribnlaiio, neque ab haereticisadver-
Ubi est stimutus tuus, tnors? ubi est victoria tua, sum vos qui exercenturdolores contristcnt. Habetis
mors (I Cor. xv, 55)? Nec enim illis proficiebat, ut cuiin mundum universum condolentem vobis; 614
vellent judicare; jam non poteranl circumvenirc et, quod roajusest, babentem omnes vos in inente.
qtios volebant; sed videbant viros fideles curan- Pnlo autem jara decejitos ab illis, videntes correptio-
lcs jusliliam, immo magis ipsum Dominum 613 hem faclam a synodo, ab illis averli, et ex ore [Forte
nostrum videbant in eU; quemadmodum lunc dae- cxhorrere] ipsoruin impielatem. Si vero post haec
mones de sepulcris; filii eiim cum essent menda- ndliuc maims est eorum excelsa, ne stupeatis vos,
cii, non ferebanl verilatem viderc. Sic Theodorus , neque.lormidetis, si illi saeviunt; sed ora:e , et ma-
Narcissns, et Ursacius cum suis verlia dicebant : niis ad Deum levate, et confidite , quoniam non tar-
Omille: quid nobiset vobis hominibusChrisli? Novi- dabit Domiims, sed omnia vobis faciet Jirovestra vo-
mus quod veri estis, et timemus convinci; veremur in luntatc. Vellem quidem adbuc pluribns epistolam
persoiiamrecognoscerecalumnias. Nihil est nobis et vobis scribere, el ut singula facla sunt significare;
vobis : Christianienim ros eslis, nos vero Chrislo re- . sed quoniam presbyteri, et diacones idonei sunt nuu-
pugnantes; et apud vosquidemveritaspollet, nos vero tiare vobis pra»sente"sde Oranibusquaevidertint, roulta
circumveniredidicimus. Pulavimus abscondi noslra; C ( quidem scribere cessavi.Illud tantum significo, ne-
non jam credebamusin judkium venire: quid anle cessarium putans, ut prae oculis habentes timorem
iempusnoslra convincitis,el anle dkm nos convincen- Domini, eum praeponaiis, et omnia cum vestra con-
tet vexalis? Et licet sint moribus pessimi, et in lene- cordia celebrciis intelligenles el sapieutes.Orate pro
bris ambulent, tamen cognoverunt vix landem, quo- nobis, habentes in menle viduarum necessitates ,
niam nulla est communio lucis et tenebrarum, nec maxime quoniam ad eas pertinentia inimici veritalis
est aliqua consei.sio Christo cum Betial. Unde , fra- obtulerunt [Lege abstuleruntj; sed dileclio veslra
tres dilectissimi, cum scirent quse fecerint quae- vincat haerelicorum maliliara : credinius cnim quod
cunque [Fotte quantumcunque] miserrimos videntes si cundnm orationes vestras Dominus annuens dabit
accusatores, testes prae onilis liabenles, imiiali sunt milii velocius vos videre. Inteum lamen apudsyno-
Cain, ei illius more fugerunt, quoniam grandiler er- dum actitala cognoscetis ex scriptis ad vos ab om-
raverunt; etenim ejusfugam sunt iiniiati,et condem- nibus episcopis, et" de subjectis lilieris depositionem
nationem habuerunt. Cognovit cnim opera foruni Theodori, Narcissi, Slephani, Acacii, Georgii,Mino-
sancta synodus; audivit no-trnm sanguinem procla- phanti, Ursacii et Valentis : nam Gregorii meniio-
mantem, audivit voces laesornm ab ipsis. Cognove- nein facere nolaerunt, quienim penitus episcopi no-
runt omnes episcopi quaepeccaverunt, et quanta ad- "* men non habuit, hunc nominare superfluum pulave-
versus Ecclesiasnostras et alias operali sunt; et iJeo runt. Sed lamen propter deceplos ab eo ejus nomi-
hos quemadmodum Cain Ecclesiis ejecerunt. Quis nis mentionera fecerunt, non quia dignum erat ejns
euim non lacrymatns est dum vestrae liiterae lege- nomen memorare, sed ut ab eo decepti cognoscant
rcntur? quis non ingeranit aspiciens qnos exsiliave- ejus infamiam, et erubescanl, qund lali communi-
runt isti? quis non existimavit vestras suas esse tri- caverunt... tamen el hoc cum illis. Incoluroesvos in
bulaiiones? Fratres dilcctissimi, quondam vos patie- Dominooro, dilectissimi, et dcsiderabiles fratres.
liamini, ctim ii delinquerent adversuni vos, et forta 615 PSEUDOSYNODlSARDICENSIS
jam tempore multo bellum non quievit. Nunc vero b FORMULA FIDEI.
episcopi convenientes omoes, et audientes quae pas- Sancla synodus congregataesl Sardicm exdiversispro*
a Generalem synodicam iutelligit, quae buic epi- synodicae ejusdem conciliabnli Pseudo-Sardicensis
slolae subjecla fuerat. hac transitione : Esl auiem nostra tulis ; 2*in li-
b Haecformula bis anud S. Hilarium legitur : 1" in bro de Synodis eodem lom.fides II, col. 482, ubi separa-
Fragraentts lom. n, col. 6(53,ulii anneciitiir fusiori tim proferlur eadem lorina, quaein.noslro codice,
m AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX 86»
vinciis de partibus Orienih Thebaidis, JEgypti, Pa- A t saccnlum,qnandonon erat, alienos novit sancta et
tmtlinm, ° Phmnicei, Syrim Cmles, Mesopotamim, catholica Ecclesia. Similiter eiiam dicentes tres esse
Cilicim,Cappadocim, Ponti, Paphlagonim,Galalim,
b Phrygim, Bithynim,Elesponti, Atim, Pisidim, In- Deos, vel-Christum noa esse Deum ( sive spirilum
sularum, Pamphylim^Cariai.Lydim,Europm,cThra- non esse Dei) vel ante saecula, nec Christum, nec Fi-
cia>,Hemimontis,Pannonim,Mmtim, Dacim hanc lium (necSpirituro) Dei esse, vel enmdem [ Subaudi
exposueruntfidem. esse] Palrem, et Filium, el Spiritttm sanctum , vel
Credimus in unum Deum Patrem omnipotentem non natum Filium (vel natum Spiritum) > aut volun-
creatorem omniuin et faclorem, ex quo d oinnia in late, vel arbilrio Pater genuit Filium, fecii, sive
ccelo et in terr.i nominanlur. Et in unicum Filium creavit, vel demonsiravit, sed secundum intellecium
ejus Dominum noslrum Jesum Cbristumante omnia omnia scientera Verbum Dei; hos omnes anathema-
saeculaex Patre natum, Deum de Deo, liinien de lu- tizai saucta calholica Ecclesia.
mine, per quem omnia, et propterquem omnia facta 617 ' INCIPIUNT
sunt in cceloet in terra, visibiliaet invisibilia: Ver- STATUTA
bum, sapientia, ete poteslas, luraen verum sempi- SANCTjE SVNODICllALCEDONENSIS.
ternum in omnibus, qui novissimis temporibus pro- Piissimus nosler imperator k Conslanlinopolitanae
pter nos horao faclus est, el ' creatus ex sancta Vir- B perpetuus Augustus ad sacrosanctam synodum dixit:
gine. Crucifixus, et mortuns, et sepullus, et resur- Lassati eslis niraio spatio faligalionera sustinentes.
rexit a mortuis terlia die. Receptum in coelisseden- Exspectate ergo iresdies, vel quatuor adhuc, et prae-
tem ad dexleram Patris, et venientem s in finem sae- sentibus magnificis nostris judicibus singula, quae
culi judicare vivos et morluos, 11 reddere unicuique vultis l monete, ct congruum praesidiummeremini.
secundum facta sua. Cujus impcrium sempiternutn Ante vero quam perfeclae formulaede omnibus den-
616 manebit in aeterna saecula, sedens semper ad tur, nenio vestrum a sancla discedat synodo.
dexteram Patris non solttm in hoc saeculo, sed etiam DF.FINITIONES PRONUNTIAT/F. A SANCTA
ECCLESIASTICG
in futuro. Credimus el in unuin Spiritum sanclum F.TUNIVERSALI QCE CHALCEDONE
SV.NODO CONGREGA-
Dei, hoc cst Paracletum, quem pollicitus apostolis TAEST.
post in cceliini ascensionem misil docere eos, et mo- Acta m seplimmcognitionisChalcedonensis.
nere omnia ; per quem et sanctificantur, et vivtint I. Canones, qui a sanctis Palribus usque ad hanc
religiosorum animx in eura credenles. Dicentes au- synoduin tenuerunt, leneri justum duximus.
tem exnihiloessefilium, vclexalia substantia (hspi- II. Si quisper pecunias ordinatus fuerii, el in pre-
ritum) et non ex Deo : et erat aliquando tempus, vel tium adduxerit " inoptam gratiara, et ordinaverit

sed ex alia versione. tlinc liquet hanc formulam du- G Synodis nihil aequivalensexhibet.
h Apud Hilar.
plici modo fuisse editam, et annexain Synodicae, et Graeco concinente ulrobique deest
separatini. Prima pars hujus formulaeusque ad vo- spiritum, et similiter desuni, quae deinceps uncis in-
ces alienos novitsancta et catholica Ecclesia vulgata clusimus.
fuerat ab Kusebianis aliquot menses post synodum ' Hilar. in Fragm., aut non sentenlia,nec voluntate
Antiochenam anni 441, altera vero pars addita trien- DeutnPalrem genuisseFilium; hos omnesanalhemati•
nio post cum aliis prolixis additamentis : ejusque zat, ctc. In libro de Synodis, vefquod neque consitio,
Graecustextus superest apud S. Atbanasinm in libro neque.volunialePater genuerit Filium ; analhematizat
de Synodis; cx quo recusa legilur l. II Concil. edi- saucia, eic Utrobique, sicut et in Graeco, negatio
tionis Veneiae,col. 656. Tandem in Pseudo -Sardi- exhibetur, et inlermedia nostrae versionis fecit tive
censi concilio repeiila fuit. Sicul aulem Vigilius Ta- creavit, etc, nullibi apparent.
psensis I v conlra Eutyclien, n. 5,minus cautehanc j Prxmittitttr in codice definitio fidei Chalcedone
veraeet catholicac synodi formulam habuit, cum prae- ediia actione 6, cujus versio ab editis discrepat. Dein
serlim eam S. Hilarius in rectum sensum exponere hie titulus sequitur, cui quae mox subjicinnlur, sunt
studeat; itanibil niirum, siin Graecacollectione in- poslrema verba allocutionis imperatoris Marcianire-
lerdocumenta Sardicensia descripta et a nostro in- iata eadem actione. Tum subnectunlur eanones, eo
terprete Latine reddita fuit. quod hi in sequenti actione 7, uti ibidem notatur,
" Apud llilarium utrobique additur Arabim. condili luerant. llaecautem septimaeactionis notatio,
b Apud eumdemde synodis Phrygiis duabus , uti quae in aliis versionibns non legiiur, aperte demon-
ctiam legit VlgiliusTapsensis lib. v contra Euiycben, n strat, nostrae collectionisGraecumauclorera vulgalo
num. 3, sed mendose : Phrygia enim tunc temporis u codice canonum non fuisse usum; ac propterea vel
nondum divisa erat'in duas. Vide traciatum part. i, ex hoc confirmaturipsam Graecamcollectionemquam
c 3. In Fragmenlis vero ejusdem Hilarii inscriplio ille adbibuit, fuisse originis prorsus diversaeab iis
synodicae unam tantum Phrygiam prarfert. colleciionibus, quae aliis interpretibus usui fuere.
c Hilar. de Synodis, hanc exposuimusfidem. k Vox Constantinopotitanmredundat.
d Hilar., ibidem, omtttspaternitas... nominatur, ut I Ex Graeco aliisque versionibus corrigendum est
in Graecoapud Aihanasium. Al in Fragm., omniscrea- movete.
tura, quibuscum concinit nostri imerpretis versio m Canones in septima aclione conditos pluribus
omnia. Moxpro unkum Hilarius tttrobique unigeni- comprobavimus in observationibus ad dissert. 1
tum. Semper vero noster inlerpres Graecanivocem Quesnelli, not. 18, ad an. 451. tom. XI Graec» col-
«ovoyev»,, unicumreddidit. leciionis auciorem, qui ex actis concilii ebibit, in
e Apud Hil., virlus, et vita, lumen, etc Desunt au- sepiima quidem actiouepost imperalorisallocutioneni
tein stmpiternum in omnibus, sicut nec in Graecole- caiiones reperisse ex loto contexlu manifestumest.
guutur. II Forle inemptam, sed verius tnenii6i/em,seu non
' Apud eumdem, natus. venatem, nam GraeceK7ID*TOV.
« Hil. in Frag., m finemmuntH: in libro autcm de
 S57 VETUS CANONUMNlCm, SARD. ET CHALCEl). INTERPRETATIO LATINA. 8b8
episcopum per pecunias, vel chorepiscopum, velI j episcopis vel clericis, placuit ul posiii deeis canones
A
presbyterum, vel diaconum, vet allerum quemlibett a sanctis 'Patribiis habeant suam vim.
clero annumeralum ; vel si insiiluerit per pecunias; VI. Nullum absolute ordinare nec diaconuui, nec
oeconomum, vel defensorem, vel * custodem, vel al- presbylerum, nec oinnino aliquem eorum qui sunt in
terum canonis propter turpem pravuinque quaestum: ecclesiastica ordinatione, nisi specialiter in Ecclesia
qui boc conatur, convktus periclitabittir de suo 618 ; civitatis, vel in possessione, vcl in marlyrio, vel ino-
gradu; etqui ordinatur, niliil juvetur deordinaiionisi nasterio ordinandus prx-dicetur : ct eos vero qui ab-
instilulione, quaeper quaestum facta est, sed sit alie- solute ordinanltir, deliniil sancta synodus irritam
nus adignilale, vel cura, quam per pecunias impc- habere hujusmodi ordinationem, e et in aclu invali—
travit. Si vero et intercedens aliquis visus est turpi- dam, ad injuriam ordinantis. „
bu», et infandis dationibus; siquidem clericus fuerit, VII. Eos qui semel in clero ordinati sunt, vel mo-
de suo excidat gradu; si vero laicus aut monachus,, nachos, definimus ncque ad militiam, neque ad sae-
anathematizetur. cularem digniiatcm venire.Quod si hoc ausi fuerint,
III. Yenitad sanctam synodum quia quidam decle- nec [Supple ad'| pceniientiamvenerint, ut convertan-
ricis propter turpe suum lucrum alienarum possessio- tur ad hoc, i]iiod propter Deum etegerunt, analhe-
num fiant conduclores, et negotia saecularia susci-1B malizeninr
piant, ministeria quidem Dei negligentes, ad saecu- VIII. Clerici qui ptochiis, vel monasteriis, vet ora-
larium vero occurrentes domus, et dispensalionemi toriis praeposili sunl in unaquaque civilate ab episco-
substantiarum accipientes propter amorem avaritiac. , pis, secundum sanciorum Patrum traditionem pcr-
Definiit Igitur sancta et magna synodus ullum de re- severent, et ne per audaciam contemnant suum
liquo nec episcopum,nec clericum, neque monachum; episcopum. Qui vero audent contradicere huic dis-
nec conducere posse possessionera, neque causis se positioni quolibet modo, et nou se subjiciunt proprio
immittere saecularibus, nisi forte ex legibus voceiur episcopo: siquidem clerici sunt, canonicis subjaccant
ad impuberum inexcusabile lutoris officium, vel si pcenis; si vero laicivel monachi, sint excommunicati.
episcopus civilatis de ecclesiasticis ei praeceperit cu- IX. Si quis clericus cum clero causam habet, non
rari causis, de pupillis et viduis destitutis, et de per- relinquat sunm episcopum, et ad saeculariajudicia
sonis qux maxime ecclesiastico egent praesidio. Si currat; sed prius negotium exerceat apud suuni epi-
vero aliquis praetergredi definita de reliquo notus scopum, vel eiiam cum voluntate ejusdem episcopi,
fuerit, ecclesiasticis subjaceat poenis. apud quos utraequeparles voluerint, negotiura pera-
IV. Quivere et sincere b singularem eligunt vitam gatur. Si vero quis praeter haec fecerit, canonicis
convenienli digni sunt honore. Quoniam vero qui- " pcenis subjaceat. Si vero et clericus habeat causam
dam monachorumbabitu utentes, Ecclesias.et civiles cum suo vel cum altero episcopo, apud synodum
causas perturbant, circumeuntes in civitatibus, nec provinciae causam dicat. Si vero cnm ejusdem pro-
non est monasteria sibi constituentes: placuitnemi- vinciae metropolitano episcopo [Lege episcopus], vel
iieiuullo modoaedificare,nec institueremonasterium, clericus abicit [Lege habeat causamj, perveniat ad
vel oratoriam aedemsine voluntatecivitatis episcopi. principem diceceseos, vel ad regiaeConstaminopoleos
Monachosvel [Lege verojqui sunl per singulas civi- sedem, et apud ipsum causam dicat.
tates etc provincias, subjectos esse episcopo, et quie- X. Ne liceat clericum in duarum civitatum simul
tem diligere, et operam dare jejunio et orationi, in Ecclesiis militare, in qua prius ordinatus est, et in
quibus locis abnuniiaverunt d observantes; nec vcro quam confugit ut ad 620 majorem, videlicet pro-
ecclesiaslicis, neque saecularibus causis frerjuenlare, pter eenodoxiaedesiderium. Hoc vero facientes resli*
nec communionem habere relinquentes sua mona- tui se Ecclesiae in qua ab initio ordinati sunt, et ibi
steria, 619 "isi f°rle praeceptumeis fuerit propter solum ministrare. Si vero quis se traiisiulerit ex alia
necessariam utilitatem ab episcopo civitatis. Nemo ad aliam Ecclcsiam, nihil de priore Ecclesia, vel de
vero suscipiat in monasteriis servum, ul monachus nT oraloriis qui [Lege quae]sub ea sunt, vel ptochiis, vel
fial, sine voluiuate sui domirii. Pr;elergredientem ve- xenodochiisrerum communicent [Legecommunicetj.
ro hanc nosiram definiiionem, definimus excomiiiu- Audentes vero post definitionein magnae et univer-
nicatum eum esse, tit norocn Dei non blasphemetur. salis hujus synodi agerc aliquid de nuper interdictis,
Episcopum vero civitatis oportere congruam provi- definiit sancta synodus excidere eos dc suo gradu.
dentiam facere monasteriis. XI. Omnes pauperes et egentes prcesidiocum pro-
V. De transferentibus sc a civilate in civitalem batione, epistolis, vel pacificis ecclesiasticis solisiter

a Editio prisca hosliarium. Isid. Graecamvoceraex- censel.

pressii nupaftovaptovperamonarium.Dion. Jnsielli, et •>Id est mouaslkam.
dno codd. antiquissimi versionis .intiquaeChalcedo- c GracceyJ>om, id est loca ruralia, quaenunc dim-
nensis synodi, qui canones ex Dionysio receperuul, cesis appellantur- Isid. possessionesreddidit.
omiitunt lianc vorem. Codicesvero Kustici ex ipsitts d Lege perseveranlesex Graeco.
ioriassis Rustici emehdatione habent mansionariutn. * Clarius Dion., et nusquam posse minislrare ad
Juaiiiiamis lib. IV, c. de Episc etCler., intcr rerum ordinantis injurinm.
ccciesiasiicarura administratores 7T«.o»'v!i.ov«piovif
re-
859 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 8(10
agere aefiiiiraus, et non cum commendatitiis; eo A saeculares leges proliibitum est: multo magts llei
,n
quod episcopales commendatiliae honestis praestari Ecclesia interdici oportet. Qiiicunque igitur clerici
soleant personis. vel monachi inventi fuerint conjuranies, vel factiosi,
XU. Venit ad nos quod quidam contra ecclesiasti- vel insidias machinantes episcopis, vel conclericis,
cas leges concurrenle* ad poteslates, per pragmati- excidant omnimodo de suo gradu.
casunam piovinciam ,iu duas tliviserunt, ut ex hoc XIX. Venit ad nostras aures in provinciis qnou
duo metropolitae essenl in una provincia. Defiuiit igi- cannnice synodi non fianl ab episcopis : ex hoc
tur sancta synodus de reliquo quidem niliil tale hu- multa neglignntur qtiaeegenl emendatione ecclesia-
'
jusmodi tentari ab episcopo. Qui vero tentaverit, sticarum rerum. Definiit igitur sancta synodus se-
excidat de suo gradu. Qmecunque vero jam civitates cnndum Palrum canones, per singulos annos secundo
perlitleras imperiales metropolitano honor ficaiae concurrere per singulas provincias episcopos, ubi
tunl nomiue, solc [Lege soloj fruantur honore, et meiropolitanui episcopus constituerit, et emendare
episcopus qui eamdem ecclesiam gubcrnat, videlicet singula quae emergunt. Non cnnvenietites vero epi-
servato secnndum veritatem melropolitanis suo jure. scopos, vel residentes in suis Civitatibus, et hoc in
XIII. Pcregrinos clericos, vel lectores in altera ci- sanilate degentes, el ab omni c excusabili, et neces-
vitate sine commendatitiis litteris sni episcopi nullo S saria occupalione exislenies liberos, fraterne arguit.
roodoalicubi ministrare. XX. Clericos in sna Ecclesia exislenlcs, sictit jam
XIV. Qiiouiainin quibusdam provinciis concessum definivimus, non licere in allcrius civiiate ordinari
csi lcctoribus, [Stipple el] psaltis uxorem ducere, dei et Ecclesia; sed contentos in illa esse in qua mini-
finiitsaucta syuodus nou liccre aliquein eorum alte- strare ab inilio meruerunt; praeler illos qui perdide-
rius sectaeuxorem acdpere. Eos vcroqui de lnlibus runt suas patrias, etex necessitate in nlleram Ec>Ic-
nuptiis filins procreaverini, siquidem occurrerunt siam transierunt. Si vero alius episcopus post hanc
bapiizari ex eis creati apud haereticos, oflerre eos definitionem ad alterum episcopum peilinentem su-
communionicatholicae Ecclesiac; non baptizatos vero sceperil dericum, placuit excommunicari d et susci-
non possc apud hxreticos baptizari. Neque quidcm pientem, donec qui se transtnlit clericns, in suam
copulari eos nupliis hxTciibi, vel Judaei, vel pagani, reversus fueril Ecclesiam.
nisi forte promiserit se converti in orthodoxam fidem XXI. Clerici et laici [Lege Clericos vel laicos] qui
quac conjungiiur [Supple cum] persona onhodoxa. accusant episcopos vet clericos sine causa et 622
Si vero aliquis hanc definiiionem transgressus fuerit improbabiliter, non snscipi in accusationem, nisi
sanctae synodi, canonicaesubjaceat pamae prius discussa fueril eorttm opinio.
XV. Diaconissam non ordinari mulierem ante C XXII. Nonlicere clericis post morlcra sui episcopi
quadraginta annos, et hane cum diligenti probat;onc; rapere res ad eum pertinentes, sicut et pridem a ca-
et si suscipiens ordinationcm, el lempus aliquod per- nonibus inierdictum est; ethoc facientes pericliiari
severans ministerio, semetipsam tradiderit nuptiis suo gradu.
eontemnens Dei gratiam; hujusmodi aoathematize- XXIII. Venit ad aures sanctae synodi quod clerici
tur rum illo qui cum ea copulatns est. quidam et monachi nulla sibi causa injuncta a suo
XVI. Virginem quri) scmet devovil episcopo et lam quahdo se excommunicantes ab eo
Domino^Sl
Deo, similiter et nionachum non licere ad nupiias veniunt [Lege et aliquando excommunicatiab eo ve-
venire. Si vero reperti fuerint hoc facientes, sint niiint, ete.] ad hanc regiam Constantinopolim, ac d u
excommunicati. Dcfinimiisvero habere auctorilatem in ea rommorantes lumultus, el perlurbationes fa-
in eis misericordiaelocalem epi^copum. ciunl ecclesiastico slalui, el evertunt etiam quoriim-
XVII. Ruralcs parochiasin posses«ionibusmanere dam domos. Definivil sancta synodus hujusmodi ad-
InconcUssasapud episcopos qui lenent eas, et praeci- moneri quidem prius per defensorem Consiautinopo-
pue si tricennali anno inviolabiliter relinentes » aedi- lil.tnae sanctae Ecclesiae. Si vero in iisdera causis
ficaverunt. Si vero intra 50 annos facfa est aliqua perduraverint impudenter, et invitos eos per cimi-
de eis, vel fit ambiguitas; licere eis qui se dicent v dem defensorem expelli, et ad sua loca venire.
esse Iaesos, de his movere apud synodum provinciae. XXIV. Quaesemel consecrata sunt monasteria cmn
Si vero alicui nocealur a suo metropoliia, apud piin- volunlate episcopi, permahere in perpetuo monaste-
cipem diceceseos, vel apud Constanlinopolitanam ri», et pertinentes ad ea res custodiri monasterio ;
sedcm causam dicere, sicut praedictum esl. Si vero et nnn posse fieri ea saeculaiia liabitacula. Concc-
et aliqua ex imperiali polestate nova facta est civi- dentes vero hoc fieri, subjacere canonum pipnis.
las, vel rcnovata ; civiles et publicas b formulas et XXV. Quoniam quidam melropolitanorum, sicui
ecclesiasticarum parceciarum ordinem [ Lege ordo reperimus, negligunt coinmissos sibi greges, et dif-
sequaiur] sequanlur. ferunt ordinationes episcoporum; placuit sanctae sy-
XVIII. Conjurationis el faciionis crimen et apud nodo intra tres menses fieri ordinationes cpiscnpo-
* Grsece wxovorima-ttv,adminislraverunt, seu guber- a qua se excusare non polest. Concinit Graecavox
wverunt, non vero mdificaverunl.
b Id est, disposiliones. «irapatTijTOU.
d Supple ex Graeco,et susceplum.
c Cajleiaeversiones. tnexcusaoi/t.id est. tnevi<a(t/L
861 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS. — ADMONITIO 862
riini, si forte inexcusabilis necessitas non coegent, A monio sit dispensalio Ecclesiae, et ex hoc tlisper-
extendi protelationis lempus. Si vero hoc non fece- gantur ejusdem Ecclesite res, et detractio inlligatiir
rit, subjacere eum ecclesiaslicaepcenae.Redditus vero sacerdotum [Lege sacerdotio]. Si vero boc non fecc-
viduatae Ecclesiae salvos apud ejusdem oeconomum rit, subjacere eum sacris canonibus.
Ecclesiaecustodiri. XXVII. li qui rapiunt mulieres sub norainc matri-
XXVI. Quoniam in quibusdam Ecclesiis, sicut re- monii, vel qui ad auxilium rapientium veniunl, de-
perimus, sine ceconomisres ecclesiastica tractaiur; finut sancla synodus, si quidem clerici fuerint,
p'acuit omnem Ecclesiam episcopum habentem ceco- cxcidere eos a suo gradu ; si vero laici, anatheinati-
nomi:mhabere de suo clero dispensantem ecclesia- zenlur.
slicns res cum voluntale stii episcopi, ut ne sine lesti- Expliciunl staluta Chalcedonensia.

ADMONITIO IN COLLECTIONEM SEQUENTEM.

629 '• Inter documenla juris canonici veieris primo dabimus canones concilii Carlhaginensis anni4!9,
uti li'suiittir in antiquissimis mss. collectionibus Latinis Valicana Reginae 1997, Lucensi 88, el Barbeiina
2888, siroili Yaticanae1542. Cliristophorus Juslelltts in variantibus lectionibus ad C.odicerhcanonum Eccle.
sim Afrkanm dno alia exemplaria allegat, Thuaneum, quod idem est ac Co'bertinum 7554lauilatum a P.
Cousianiio, et Bochardianum, quae eodem plane modo hos canones exhibent. Dionysiusquidem Exiguus in
sua cnllectione tolam synodtimCarthiginensem anni 419 nohis dedit, qnae in edilione Concilionim post
Jusiellnm profertur cum memoraia inscripiione Codea;canonum EcclesimAfficanm,eamque duabiis actioni-
bus coniprehensam osteudimus in traclatu part. tt, c. 5, § 8. Iu lamlalis vero codicibus et colleclionibus
idem ijuodapud Dionysiumlegiiur pronemiumprofertur, eaedemqueinierlocuiioncs episcoporuin canonilius
praen.iss.c. Al canones solius primae actionis referuntur, iiquc cum apnd Dionysiumconficiant priores ca-
nones 53, in budatis manuscriptis dividuntur in canones 40. Ttim oinissis excerptis aliarnm syiiodoriim
snb Anrelio, quaeui eadem actione relcctae fueruni, ac praetermissis etiam canonibus secundaeactionis (quae
omnia in Dionysio suppeinnt) appendiintur subscriptiones et epistola Africanorum ad Bonifacium pontifi-
cem. Dein inserilur epistola, uti vocatur, Altici episcopiConstaniinopolitani cum formata, de quibus a Dio-
nysio omissis saiis diximus in tractatu loeo citato, n. 8; nc tandem conclndiiur cuni alia cornmdem Africa-
norum epislola ad Ccelestinum papam. Nostri consilii esl solos canones cum Palrum siihscriplinnibiis ex
nosiris codiribus proferrc : nam, praeterquam quod ignota cst bactenus ea ipsorum partitio in cannues 40
quaein iisdem mss. deprehenditur, quorumdam canonum lecliones ita in ipsis discrepant a Dionysiani , ut
in ali> synodo conditi aliisque verbis expressi videantur.
2. Alierum documentuniest inedita hactenus synodus Carthaginensis anni 421, quam eruimtis ex velu.
stissimo ms. codice capituli Veroncnsis signalo uum. 55. Etsi vero ex decem canonibus ejus synodi novcin
repetiii sint ex concilio Carthaginensi anni 419; nonnullae tamen ipsorum pariiculae aliter atque aliter cx-
pressae sunt, prout episcopiscongrueiilius visum fuii. Omnes porro canones, quos concilio Hipponiregiensi
aiini 427 tribuit Ferrandus, in hoc synodo iuveniuiilur; ac propterea ex bac ineodem Hipponiregiensi con-
eilio repeiiti fiieruiil.
3. Sequentur Statuia Ecclesimantiqua, de quibus pluribus disseruimus in praemisso Iractutu part. n. c 3,
§ 4. Ilaecvulgata suntex Isidori collectione sub nomine concilii iv Carihaginensis anni 398, sed alio ordine
disposita ac in uostris Italicis colleciiouihus inveniunlur; cademque, neduni Isidoriana, verum etiam Hispa-
nica collcctione multo antiquinra esse, nec in ulla peculiari synodo edila, ai ex variis partini Graecis, par-
lim Latinis canonibus pleronique abbreviatis, partim ex quibustlam solemnioribtisrubricis collccla loco al-
lejjain ostendimus. Stephanus Baluzius in notatione ad caput 443 Reginonis miratus est, ea, uti sunl.in no-
stris codicibus, impressa non fuisse a Binio (scribendum fneral a Crabbo) qui duo hujus generis exemplaria
viderat, alterum monaslerii Gemblacensis, alterum S. Bavonis in Gandavo. Cum porro ipse BaluzUisununi
ejusmodi codicemvetuslissimumnactus fuisset, eadem sese eiliiuriim ibidem recepit : JVOS, inquii, cum res
magni momeniisit, elstaluta illa perdiuviguerint in Ecclesia, illa quandoqueedemusex velusiissimocodicems.
Quoilaulem is aliis curis distentus non potuit perficere, nos, qui plures aniiquissimos codices, et diversae
originis colleciionescum iisdem statulis reperimiis, hoc loco praestabimus. Mss. exemplaria, qnae praecipue
631 adliibuimus, irium praestantissimarumcollectionum sunt, eaqne annoiatione prima indicabimus. Titu-
liini Siaiuta Ecclesim antiqua caeleris, quos in uactalu inemoravimiis loco citato, idcirco prxlulimiis, lum
t|uia pluribus et potioribus manuscriptis fulcilur, lum quia ipsis c.tnonibiis prae aliis inscriplionilins magis
congruere visns est. Tria ex his statulis, nimirum 13, 55 el 73, in vulgatis conciliis Agathensi synodo ascri-
liimtur can. 49, 69 et 70. At qua?in ea synotlo post canonem 47 inscria sunt ttsque ad canonein 70, addili-
tia e.-semanifestumesi liini ex praestanlioribus codicibus G:illican:i'ssynodos continenlibus Vat. Palat. 574,
Vernnensi o9, aliisqueantiqnissimis a Sirmondo Iaudatis, qui liis canonibus carent; tum vero ex collectione
Hisp:mica, in qua iidem canones additilii, non ctim concilio Agatbensi, sed teparatim proferunlur cap. 45
cnm h;ic epigraphe : Senlenlim,qum in veteribusexemplaribus conciliorttmnon habentur, sed a quibusdamin-
sertmswii. Ilinc cnm hac epigraphe separatim quoque' editi sunt a Garzia Loaisa cum conciliis Hispanicis
post Toletanumxvn.
4. In tribus antiqttis collectionibus Italicis, quorum codices nola prima in monuinentum quarlum recensi-
tos invenies, una cum Slalutis antiquis duo alia non sntis nota veteris canonici juris documenta leguntur,
quoruin alierum inscribilur Epistola canonica, alteTum Prmcepta S. Petri. Alto Vcrcellensis Epistolam eano-
nicam nacms in ms. colleclione Addiiionuni Dionysii,quoeper hoc quoque teropus conservatnr in biblioibcca
capituli catliedralis ejusdero Vercellensis Ecclesiae, de et liiicras dedit ad Ambrosium sacerdotem Mediola-
nensem.edilas in SpicilegiisDacherianis, lom. I, pag. 439, et in iis inler cactera, Sinceram, inqnit, charita-
lem vestramexposcimusde Epistola, qum in canonibusreperitur, quw etiamcanoniia dicitur, cujuscapitula 11
esse noscnmur,qum nobisulHissimaesse videntur, qitorum iniiium : Primum omnitim lidem callmlicam oinncs
prc^hyieri et diaconi, etc De auctore autein ac tempore ejusdem epistola; potissimum quaesivit. Sed auctor
inceitus, lialus tamen credi potest, cum in solis Italicis collectioiiibus haec episiola bacicnus invenia sit.
Quoad lempus vero, ex vetustate cotlectionisBarberinae2888 eam sexto saecuiocelebrem, er irrcolleciiones
jam traductam, aliquaiito vetusliorem agnosciraus. ipsam ex Sirmondi schedis edidit Stephanus Baluziui
863 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 8G4
tom. 11Capilularium, in appendice num. 5, col. 1374, cum hoc litulo, quem nuliibi rcperimus : Capitula
data ptetbyteris, diaconis et subdiaconis.Sirmondus vero, ut idem Baluzius testatur in notis ad librum i Ca-
pitularium, col 1131, illam invenit in duobus mss. Cassinensi et Vaticano, nimirum in codicibus Ilalicis.
Eamdem rursiis ex Italico item ms. Lucensi novissime recusit P. DominicusMansi, lom. I Supplementi Con-
ciliorum, col. 817. Hanchaud separandam duximus &Stalutis antiquis, et aPrmceplis S. Petri, cum quibus
in Iialicis colleclionibus jungitur.
5. Prmcepta sancti Petri de sacramentis conservandis, quse in memoralis collectionibus epislolae formam S.
Clementi 1 papae iributam praeferunt, edita videri possunt in vulgatis Conciliorum cttm titulo : Epistola se-
cunda Clementis papmI ad Jacobum fratrem Domini.Parlim quidem eadem suni, sed pai lim etiam diversa.
Namet epistola in nostris collectionibus brevior est, et quac utrobique conveniuni, alio prorsus ordine pro-
feruntur. Neque idcirco hanc genuinum Clemenlis opus credimus. Nam sicut Recognitiones apostolicae in
librns decem dislributac, et alia ad Jacobum epistola, quae brevior quam in vulgatis, in aliquot [vetustas
collectione- transivit, ac praeserlim in Quesncllianam cap. 64, eideni S. Clemenii suppositae, antiquam ori-
ginem habuere, et a Rtifino Lalinitate donaiae, apud Latinos oblinueruni; ita idipsura de liac quoque epi-
stola censendum putamus. In mss. quidem velustissimaecollectionis Barberinae 2888 [et Vat. 1342, haec epi-
stola subjicitur alteri ipsius Clemenlis, quam a Rnlino Laline reddilam otnnes fatentur. Idem etiam de-
prehendirous in pervetusta abbreviatione canontim, quae continetur in ms. 59 capituli Veronensis, ut ex
deseriptione ejusdem codicis patebit, qtiam in trarlatu exhibuiinus part. m. In alio aulem ms. Sangerma-
nensi 541, eadem epistola subjicilur non soltim alteri epstolae ad Jacobum, verum eiiam Recognitionum
libris Clcmenti inscriptis cum Rufini interpretis 633 nuncupatoria ad S. Gaudenlium, ut videre est apud
Monlfauconiiimtoni. II Bibliothecaebibliothecaruni, pag. 1132. Omiiium igilur inierpres dicendus videiur
idem Rtifinus. Quaevero in vulgatis Cnnciliorum uirique epislolae leguntur inserla, et perturbatus ordo
epistolae secundae Isidoro Mercatori trihuenda sunt. Ilinc aulem mulium refert hanc secundam epistolam
uti a Rufino est Latine reddila, ac ex ipso in vetustas coilectiones traducia, lioc loco exbibere : primaeenini
epistolaeRufiniana versio ex cap. 64 praemissaecollectionis repcli potest.
6. Concludemus praesiantissimo inedilo documenlo, quod cx ms. Vat. Reginse 1997eruimus. De Glycerio,
qui brevissimo tempore in Italia, imperiura obtinuit, vix mentio aliqua apud scriplores superesl. Nunc ipsius
constitutio prodibit, quae adversus ordinationes simoniacas initio imperii ejus data fuit. Ad imperium enim
ascendit die 5 Marlii anni 473, ut discimus ex latercuto consulum edito a Cuspiniano, et a Bollandistis exa-
ctius recuso ad normam exempli Caesareitom. VI, act. 2, part. n, pag. 188, ubi baec in rem nostram legun-
tnr : Leone Augusto V (est annus 473). Hocconsule levatus esl imperator Gliceriut Ravennmui nonas Martias.
Constitutio aulem eadem in urbe daia, signatur v idusejusdem mensis. Directa est ad Himelconem, quem
praelecitimpraetorio italiae ex hoc unico monunienlo cogiiosciraus. Subjicitur in eodem codice edictum ejus-
deni Kimelconis, quo eadem constilutio promulgata fuit Koroaeiu kal. Maiasanni ejusdera. Hoc quoque edi-
ctum ab ipsa constitutione non disjungcndum typis dabimus.

DOGUMENTA

JURIS CANONICI VETERIS.

i. A tunc demum ordo ecclesiasticus singiilornm ex con*

•
635 CANONESCONCILH CARTHACINENSIS CELEBIUTi sensu omniura d astruendus. Ad corroborandas au-
ANNO CCCCXIX. tein fratrum et coepiscoporum nostrorum nuper
(Uti leguntur in antiquissitnis mss. collectionibusIta- promotorum mehtes ea proponenda sunl, qtixa Pa-
licis.) Iribus ccrta dispositionc accepiraus, ut Trinitalis,
I. De statulis Nicmniconcilii observandis. quam in nostris sensibus consecratam retinemus,
Aurelius episcopus dixit: b Haecita apud nos lia- Palris et Filii et Spirilus sancti unilatem, quae nul-
bcntur exemplaria statutorum, quae tunc Patres no- lam noscilur habere differentiam, sicut dicimus,
stri de concilio Nicsenosecum detulerunt, cujus for- * ita et Dci populum instruamus. Item ab universis
m;im servantes, haecquae c sequentur constituta, lir- episcopis nuper promotis dictum est: Plane sic ac-
mala a nobis cuslodiantur. cepimus, sic tenemus, sic doreraus fidem evangeli-
II. De Trinitale prmdicanda. cam cum veslra doctrina sequenles.
Universum concitium dixit: Deo propilio, pari III. De continentia.
fides ecclesiastica, quae per nos tradi- Aurelius episcopus dixit: Cum in praeiento conci-
professione,
f
lio de continentia, et casiitalis moderamine tra-
tur, in boc coetu glorioso primitus confitenda est;

•>Codex Vat. 1342 in labuta praemissa hunc titu- B Conciliornm,pag. 305.

b In praemissis, quse brevitalis gratia omisimus,
lum praeferl nmn. 10 : Canonum Carthaginensium
tituli XL, Ms. Val. Reginae 1997 : Responsa et consii- lccti iradunlur canones Nicaeniconcilii.
» Vat. 1312, sequunlur. Mox eodd. Justelli de-
tutiones, qum aput Cartlwgine acta sunt. In notis
adliibebimus etiam varianles, quas Christophorus lent firmata, et habent custodiunlur. Dion., custo-
Jusiellus exhibuit ex duobus mss. Bochardiano, et dicntur.
d Dion., adservandus. Mox Just. codd., Ad compro-
Thuaiieo, nunc regiu Colberlino 784, qui similem
horum canonnui divisionem el formam praeferunt. bandas.
Usi eiiam sumus varianlibus, quas ex Lucensi ms. e Dion., ila Dei populos.
{ Codd. Just., de conlineutim.
88 P. Dorainicus Mansius edidit tora. I Supplementi
865 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS. 866
ctarelur; gradus isli tres, qui constrictione quadam Apublica missa prcsbylero non licerc, hoc omnibus
castitalis per consecrationes adnexi sunt, * epi- placet.
scopi, iuquam, presbyteri et diacoui, ila placuit, ut VII. De reeonciliandis infirmis.
condecet, sacros antistiies ac Dei sacerdotes, 636 ' Aurelius episcopus dixit: Si quisquam in peri-
nec non et leviias, vel qui sacramentis divinisinser- culo ftierii constittitus, et sereconciliaredivinisalla-
viunt, continentes esse in oinnibus, quo possint ribus petierit; si episcopus absens fuerit, debet uti-
simpliciter quod a Domino postulant irapelrarc, ul que presbyter consulere episcopum, et sic periclitali-
quod apostoli docuerunt, ct ipsa servavil anliquitas, tem ejus praeceptoreconciltare : quam rem debemus
nos quoque cuslodiaraus. b Faustinus cpiscopus Ec- salubri consilio roborare. Ab universis episcopis di-
clesiaePotenlinaeproviuciacPiceni, legatus Romanas ctum cst: Placet quod sanctitas vestra necessarionos
Ecclesiaedixit: Placct, ut episcopus, presbyter et instruere dignata est.
diaconus, vel qui sacramenta contrectanl, pudicitiae VIII. i Ui k nullus criminosus liceal episcopum
custodes ab uxoribus se abstincanl. Ab universis accusare.
episcopis diclum est: Placel, ut in omnibus c et ab Numidius episcopus Massulitanus dixit: Praetcrea
omnibus pudicitia custodiaiur qui altari inserviunt. sunl quampliirimi non bonacconversationis, qui exi-
JV. De lerminisPalrum noninvadendis. B stimant majores natu vel episcopos passim vageque
d Aurelius episcopus dixit: Avariliac cupiditas, in accusalione pulsandos : debent tam facile admilti
1 nec iie? Aurelius episcopus dixit : Placet igitur
quara rerum omnium malarum matrem csse nemo
° chariiali veslrae ut is qui aliquibus sceleribus irreli-
quis dubilet. Proinde inhibendum est, ne quis alie-
nos linesusurpet, aul per praeraiumlerminos Patrum lus est, vocem adversus majores natu non habeat ac-
Etalutos transcendai. ciwaiuii. Ab universis episcopis dicium est: Si cri-
minosus esl non admitlalur.
V. Ut nullus clerkus feneret. IX De excommunicatis.
Nec omnino cuiquam clericorum liceat de quali- Augustinus episcopus legatus provinciacNumidiac
bet re fenus accipere. Quanquam novellaesuggestio- dixit: Hoc statuere dignemini, ut si qui foric meri-
nes, quac vel obscurae sunl, vcl sub f diverso ge- lofacinorum suorum ab Ecclesia pulsi sunt, el sive
nere lalent, inspectac a nobis, formam accipient. ab
aliquo episcopo Vel preshylero fuerint in commu-
Caeterum de quibus aperlissime divina Scriplura nione suscepti, etiam ipse pari cum eis criminc te-
sanxit, non est ferenda senlentia, sed potius exse- neatur obnoxius, mrefugieiiies sui episcopi regulare
quenda. Proinde quod in laicis reprehendiiur, id judicium. Ab univcrsis episcopis dictum est : Oiuiii-
niulio magis deliel e et in clericis praedamnari. Uni- C bus placet.
versum concilium dixit: Nemo contra prophelas,
638 X. De his qui excommunkaliaudent erigere al-
neino conlra Evangelia facit sine suo periculo. tare, et sacrificare.
VI. De chriimate, vel reconciliatione,et puellarum Alypius episcopus Ecclesiae Tagastensis lcgattis
consecratione.
provinciae Numidiaedixit: Nec illud prsetermitten-
h Fortunatus episcopus dixit: ln praeleritis conci- duro est, ut si quis forte presbyter ab episcopo suo
liis slatulum meminimus esse, ut chrisma, vet re- correptus, lumore vel supefbia inflatus putaverit sc-
concilialii) pcanilenlium, nec non et puellaruin con- paratim n sacrificia Deo offerenda, vel aliud crigen-
secratio a presbyieris non fianl. Si quis aulem emer- dumaltare conlra ecclesiasiicamfidemveldisciplinam
serit hoc facicns, quid de eo statuendum sit? Aurelius crediderit, non exeat impunitus. Valenlinus priroae
episcopus dixit: Audivit dignalio vcslra 637 Sll8" sedis provinciaeNuniidiaedixil : Necessario discipli-
gestionem fratris et coepiscopi nostri Fortunaii, nasecclesiasticaeet fidei congrua siint qux fraler no-
qoid ad haec dicitis? Ab universis episcopis dicluni ster Alypius prosecutus est. Proinde qtiid ° exiuda
est: Chrismacconfeclio et pucllarum consecraiio a videatur vestrae dilectioni proferte. P Ab universis
presbyteris non fiat; vel reconciliare quemqiiam in episcopis dictum esl : Si quis presbyter a praeposiio
a Dion., epitcopos,inquam, presbyteros,el diaconos.D regulam. lla etiam praefert concilium sub Genelhlio,
•>Dion. c. i. c 6, ex edilioue Holstenii, unde hic canon siimptus
c Voces etab omnibusomiltil Dion. fuil. Dein pro aliquibus sceleribusYai. babet lali sce-
<•Dion. c 5.
e Ita codd. Just. Diou. vero, inhibenda. Val., ca- lere. In fme Dion. addit Placel : expunximus uti su-
perlliium rum ms. Vat.
venda. m Burcbardus et refugientibus. Codd. Just.
( Dion..omillil diverso. Mox pro exsequendacodd. post judicium addunllvo, reddi debere. Meliusin concilio
Just. sequenda. sub Genelhlio, c 7, ex quo hic canon excerptus
(.'Dion.delet et. Den codd. Jtist., Universidixerunt fuit, post vocem suscepli inserunlur haecverba refu-
pro Universumconciliumdixit. Postea suo adjecimus gienles sui episcopi regularejudicium, et dein sequi-
ex Just. codd. ittr etiam tpse , etc
b Dion.c 6. i Mss. Jusl., se sacrificiumDeo offerre.
1 Dion. c 7. " Dion. delet exinde. Mox proferte legilur in Val.
i lla cod. Val. 1342. In mss. Just. , ln accusa- et Colb. Dionysius, edicile.Cod. Bochard apud Just.,
lioneepiscoporumcriminosumnon debereadmitti. proferre edkile.
k Lege nu//i ciiaiinoso. r Dion. c. 11.
1 Codd. Jusl. ct Luc. addunt conlra ajwsiolicam
«67 AD OPERA S. LEONIS MAGNI APPENDIX. tfflg
suo correplits fueril, debet utique apud vicinos epi- A mota, si relicto ecclesiastico iudicio publicis jtuliciis
scopos" conqueri, ut ab ipsis ejuscausa possit audi- 0 purgare se voluerit, etiamsi pro ipso fuerit prolala
ri, ac per ipsos suo episcopo reconciliari. Quod nisi senientia, locum suum amittat, et hoc in criminaii;
fecerit, sed superbia b raagis (quod absit) inflalus , in civili vero, perdat quod evicit, si iocum suura oii-
secernendura se ab episcopi sui comrounione duxe- tinere maluerit. Hoc etiam placuit, ul a quibuscmi-
rit, ac separatim cum aliquibus scbisma facieus sa- que judicibus ecclesiasticis ad alios judices ecclesia-
crificium Deo obtulerit, anatliema habeatur niliilo- sticos, ubi est major auclorilas, fuerit provocainm ;
minus, et locura amittat: ac si querimoniam justam non eis obsit quorum fueril soluta sententia, si con-
adversus episcopum ° habuerit, inquirendum erit. vinci non potuerint vel inimico animo judicasse, vel
XI. d De episcopis, presbyteris, et diaconisaudiendis. aliqua cupiditate aut gralia depravati. Sane si ex con-
e Felix episcopus dixit: Suggero secundum sta- sensu partiuin electi fuerint judices, eiiam a pauciori
tuta vetcrum conciliorum, ut si quis episcopus (quod nuraero quam constitulum est, non liccat P provo-
non optamus) iu reatum aliquem incurrerit, et fuerit care.
ei nimia necessitas, f ut non possim plurimi congre- XV. De tpeclaculis.
gari; ne in crimine remaneat, a 12 episcopis audia- Placuit ut filii sacerdoium spectacula saecularia 4
tur, el presbyter a 6 « vel 7 episcopis cum proprio " iion t intum non exbibeant, sed nec spectent: licet
suo episcopo audiatur, el diaconus a tribus. hoc semper Christianis 640 oranibus inlerdictum
XII. De ordinandis episcopit. sit, ul ubi blasphemiaesuntr omnino non accedant.
h Aurelius episcopus dixit: Quid ad liaccdicit san- XVI. Ut cletici non sint conductores.
ctitas vestra ? Ab universis episcopis diclum est : A « Episcopi, presbyteri et diaconi non sint condti-
nobis veterum statula debere servari, sicuti et incon- clores aui procuralores, nec ullo lurpi negoiio et in-
sulto primate 639 cujusque provinciae tam facile lioneslo victura quaerant: quia respicere debent scri-
non praesumant mulli congregali episcopi episcopum ptum esse : Nemo militans Deo implicat se negotiis
ordinare. » Si vero necessilas fuerit, tres episcopi, stecularibus.
in quocunque loco sint, ejus praeceptoordinare debe- XVII. Jubentur lectoresnubere.
buntepiscopum. Et siquisconlra suara professionein, Lectores, cum ad annos pubertatis pervenerint, co-
vel subscriptionem veneril in aliquo; ipse i ab hoc ganlitr atit uxores ducere, aut conlinenliam profi-
coelu separabitur. teri.
Xlil. De k legalum Tripolitanum, et de presbylero, XVIII. Ctericus quod vel quantum commoaavertt
el diacono audiendo. p teciptat.
1 Saue placuit de Tripoli,propter inopiam provin- Clericus si commodaverit pecuniam, pecuniam re-
cipiat; si speciem, eamdem speciem, * quantumei
ciac, ut unus episcopus in legationera veniat, et ut ibi debetur,
accipiat.
presbyter a quinque audiatur ebiscopis, et diaconus
XIX. Ante 25 annos nullut in ordine promovendus.
a tribus, ut superius meiuoratum est,m proprio epi-
u Diaconus ante 2o anuos aeiatis, vel presbyler
scopo residenle.
XIV. Ut nulli clericorum liceat in publicojudkari. ante 30 nulliis ordinetur, neqne virgines consecren-
n Quisquis vero episcoporum, presbyterorura, et tur, et ut lectores populuin non satutent.
iliaconorum, seu clericorum, cum in Ecclesia ei fue- XX. i)e primalu MuuritanimSitifensis.
rit crimen inslituluin, vei civilis causa fuerit coni- T Primalera vero propriura cum Mauritaniae Siii-

« Cod. Thuan., ronwewVe.Bochard., conveniri. n Bion. c. 15 addit Item placuil, ut.

b Dion. delet magis, ac dein nt/itfomin«s. 0 Idem Dion., purgari voluerit. Cod. Thuan., pur-
c Dion ctim Vat. inserit non : expunximus cum gare. Melius cum Vat. purgarese.
Jiistelli codicibus, eoquod hacc negaiio non legatur v Dion., protioca-t.
in c. 8 concilii sub Genethlio, ex quo hic canon re-» 1 Dion. caret vocibus non lantum. Dein cod. Vat.
pelilus fnil. habet sed nec exspeelare eis liceat; hoc semper, ubi
d Codd. Just., Qualiter episcopi, presbyteri el dia- D liceat perpcrain fuit scriptum pro ticet, el exspectare
coni audianlur. eis pro specient.
• Dion. c. 18. T Dion. ignorat adverbium omnino, quod inserui-
1 Dion. minus recte, no» posse plurimos eongre- mus cuin ms. Vai.
s ldem Dion. c. 16. et quidam noslri codd., Pla-
gari.
« Dion. ignorat vel 7 uti ignorat etiam concilium cuil, ul episcopi; ei dein, Item placuit, ut lectores.
subGenethlio, c 10. Et postea, llein placuit, ttl clerkus.
b Dion. c. 13. 1 Dion.,
u lta cod. quantiimdederit, accipial.
1 Dion., nist necessitas. Vat. Dion. vero, Et ul anle viginti qiin-
i Dion., se honore privabit. Codd. Just., se ab hoc que annos mlatis nec diaconi ordinentur, nec virgines
cmlu separavit, le^. separabit. Praeiulimus ms. Luc , consecrentur.
a t|iio modicum differt Vat. qui sotum habet sepa- v Dion. c 17, Ptacuil, ut Mauritania Silifen-
reiur, sis, ut poslulavil primalem provincim Numidim, ex
k Lege legato Tripolilano, cujus cmtu separatur, ul suum habeat primaiem : quem
1 Dion. c H, Ilem placuil. consenlienlibusomnibus primatibus pruvinciarumAfri-
m Trcs sequenies voces omittiint codd. Just. et canarum, vel omnibus eniscopisvropter toiiginquitatem
Luc. Leguntur autem in Vat. ut in Dion. habere permissa est
869 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS 870
fensis episcopi postularenl, omne concilium episco- A integram habeat facuhalem. Verum tandiu post
porum Numidiae,consenlientibus omnibus primatibus mensem secundum non communicel, donec purgeliir.
vel univcrsis episcopis provinciarum Africanarum Si autem ad conciliiini uuiversalc anniversariiim
propter longinquitalem itineris novitatem habere occurrere noluerit, ut vel ibi causa ejus terminetur;
permissa est, cura consilio Carthaginensis Ecclesiae ipse in se damnationis senlentiara dixisse juditetur:
factura est. tempore saue quo non coramuuicat, nec in sua Ec-
641 XXI. De ordinandis episcopis, vel clericis. clesia, ' nec in parochia communicet. Accusator
b ltem ptacuit, « ut in ordinalione episcoporum autem ejus, si nunquam diebus causae diceudac
velclericorum prius placila concilii intimenlur eorum defueril, a coramunione non removeatur. Si vero
auribus ab ordinatoribus suis, ut si aliquid contra aliquando defueril subtrahens se, rcsliiuto in com-
statuta concilii fecerini, pcenileant. munione episcopo ipse removeatur a communione
XXII. Ut corporibus defunctorum Eucharistia non accusator; ila lamen ut nec ipsi adimatur facullas
d
delur. causac peragendae, si se ad diera occurrere m non
Diclum est enim : Accipite, et edite : cadavera nuluisse, sed non potuisse probaverit. llltid vero, ut
aiitem nec accipere possunl, nec edere : et nec jam cum agere cceperit in episcoporum judfcio, si fuerit
mortuos homines baptizare faciat presbyterorum B n accusatoris persona culpabiiis, ad arguendum tion
ignavia. admittatur, nisi proprias causas, non tamen eccle-
XXIII. Ut bis in anno concitia fianl. siaslicas, assercre volucrit.
Pro qua re confirmandum est in hac sancta XXV. De presbyleris, vel diaconisaccusatis.
0
synodo, ut secundum Nicaena statuta propter causas Presbyteri, vel diaconi, si fuerint accusati, ad-
eccltsiasticas, quae ad perniciem plebium saepe ve- junclo sibi ex vicinis locis cum proprio episcopo
terascunt, singulis quibusque annis • concilia fiant, legitimo uumero collegarum, quos ab eodem accusati
ad quos \Legead quae] omnes provincioequae primas petierinl, idesl, una secuin Pin presbytero quinque,
sedes habent, de conciliis stiis binos aut quanlos in diacono duo episcopi causam discutiant, eadcm
elegerint episcopos legatos mittant, ut congregato dierum etdilationum, et a coinmunione renv tionuin,
convcntu f integro plena possil esse auctoriias. et discussione personarum inter accusatores el eos
XXIV. s De accusalioneepiscopi. qui accusantur, forma servata. Reliquorum autem
h Aurclius episcopus dixit: ' Si quis episcoporum clericorum causas etiam solus episcopus loci coguo-
accusatur, ad primatem provinciae ipsins causam scal et finiat.
deferat accusator, neque a communione suspendatur XXVI. De conjugia [Lege conjugiis] clericorum.
cui crimen intendilur, nisi ad causam suam dicendam G i Et ut filii clericorum gentilibus, aut haereticis,
electorum i jndiciim dic statuta litteris evocatus aut schismaiicis mairimonio non junganlur.
minime occurrerit, boc est inlra spatium mensis 643 XXVII. De hmredibusclericorum.
k cx ea die qua etim lilteras accep sse cqnstiterit. T Ul episcopus, vel quicunque clerici in cos qui
Quod si aliquas veras necessitatis causas probaverit, catholici Christiani non sunt, etiamsi consanguiiiei
quibus euiii occurrere non potuisse manifestum sii, sunt, per donationem rerura cpiscopi vel clerici nihil
causae suae dicendae intra alterum raensem 642 aliauid conferant.

• Ilacod. Vat. Alii codd. minus recte, propter Melius idem Justellus in editione codicis Africaniex
tongi itineris uovitalem. Mox pro permissu est corri- ms. Nicolai Fabri, non noluisse : quam lectionem
gendum videtur, elsupplenduui permisil, idque. contexlui necessariam recepimus.
b Dion. c 18. n Coild. Just., accusator ille culpabilis.
c Dion., ui ordinatis episcopii, vel clericisprius ab 0 Dion. c 20.
ordinatoribui suis placila conciliorum uuribus eorum P Dion., in presbyleri nomine sex, in diaconi Ires
inculcenlur, ne se aliquid contra statuta concilii fecisse ipsorum causam ditcutiant. SM., in presbytero numero
pmnileanl. Noslri vero codices cum edito lextu con- v aut vi diacono duo vel Ire; causam, et<-..Magispla-
cinunt, nisi quod Vat. primo loco pro concilii babet cuit codex Lue. ciiin quo in numeri- quinque, et duo
concliorum, at secmido loco retiuel concilii : el pro episcopi cnnveniunt mss. Justeili Thunn. et Bocliatd.,
pxniteant habet poenileal. ciun praeserlimeosdcm numeros praeferat Breviarium
d Dion., qui liiinc et teqtienlem canonem jungit ilippnnense can. 8, ex quo hic canoa repetitus fuit.
CIIIIIpr.-ecedenli,habet, Item placuit, ul corporibus:' D Quod si alii nunieri superius legiinlur can. 11, ani-
ct pro diclumesl el necjam bapiiznrepraefen iiiadvertendum cst eum canoncm repetilum fuisse
scriptum esK... et ne jam.... baplizari. Cod. Bochard. ex alio concilio sub Genethlio, quotf can. 10, colle-
pro• jam habet etiam. garum judicum nuraerum auget.
Dion., conciliumconvocetur,ad quod. i Dion. c 22, Iterum placuit, ut: et paulo
1 Idem. Dion. omiltit integro. post oraittit voces aut schismutkis, quae praeter codi-
s Codd. Just., De accusatis episcopis. ces nostrae editionis leguntur etiam in BrcviarioHip-
h Dion. c 19. c. 12.
' lidem codd., Quisquis vero episcoporum. Dion. ponensi, r Dion. c 22, El ut in eos, qui catholici Chri-
Quisqnis episcoporum. sliani non sunt, etiamsi consanguinei fuerint, per
i Ita melittscumDion. quamjudicio, \e\judicium, donationes rerum suarum episcopi, vet elerici nihil
tii liabeut l.it.Jjti codd. et noster Vat. conferant. Initium nostrae editionis, quam praeseriim
k Mss.Ju-t. addunt uttius.
' Dion., vel parochia. expressimus ex ms. Yat., cum Breviarii can. 13
concinit.
mNostri codd., notuitse.Dion. Justelli. non voluisse.
 871 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPI'ENDIX 872
"
XXVIII. Ut episeopitrant tnare non ptoficiscantur. A concilio dictum est: Quac vestra sanctilas sanxit,
a Item ut episcopi trans mare |ion proficiscantur justa, et moderata, et sancla, et Deo placita sunt,
nisi consulto primae sedis episeopo suac cujusqu confirmentur in omnibus.
sumere forma XXXI. Ut nulius rem Ecclesimdistrahal.
provinciae; ut ab eo praecipuepossint
b 0 Ilem placuii ut rem Ecclesiaenemo vendat. Quod
tam, vel commendatitias epistolas.
XXIX. De Scripturis canonicit. siredditus non habet, et aliqua nimia necessitas
Ut practer canonicas Scripturas nihil in Ecclesi; cogit; hanc insinuandam esse P primati provinciac
Sun
legatur sub nomine divinarum Scripturarum.
d veteris Testa ipsius, ut cum stalulo numero episcoporum utrum
auiem canonicae Scripturae, id est, faciendum sit arbitretur. Quod si lanta urget neces-
menti : Genesis, Exodus, Lcviticus, Numeri, Deute silas Ecclesiaeul non possit ante consulere, salteiu
ronomium, Jesu Nave, Judicum, Rulh, * Regnorun viciuos testes convocet episcopos, curans ad conci-
libri quatuor, Paralipomenon libri duo, Job, Psalte lium omnes referre suacEcclesiaenecessitates : quod
rium, Salomonis libri quinque. { Prophetarun si non fecerit, reus Deo et sancto concilio vendilor
Esaias, Hieremias, Ezecbiel, Daniel; liber duodecin honore amisso lenealur.
Propbeiarum; Tobias, Judiib, Eslher, Esdraelibri duo XXXII. De presbyterislapsis.
Machabaeorumlibri duo. NoviTeslamenti: Evangelio i Item confirmatum est, ut si quando presbyteri
rum libri quatuor, Actuum Apostolorum liber unus vel diaconi in aliqua r gravioii culpa convicti fuerint,
EpistolaePauli s apostoli numero quatuordecim, Petr qua eos a ministerio necesse sil removeri, non cis
apostoli duac, Joannis apostoli Ires, Jacobi apostol manus vel tanquam pcenilcnlibus, vci tanquam
una, Judae apostoli una, Apocaiypsis Joannis libei fldelifouslaicis imponatur.
unus. Hoc etiam fratri et consacerdoti nostro Bonifa' XXXIII. De rebaptizalis.
cio b urbis Romaeepiscopo, vel aliis earum partiun •
Neque permittendum est ut rebaptizati ad clerica-
cpiscopis pro confirmando isto canone iunotescat tus gradum promoveantur.
quta a Patribus l ila accepimus in Ecclesia legendum
XXXIV. De clericis audiendis, et de appellationibus.
XXX. De continentia, et de hit qui tacramenla
contrectani. 1 Item placuit ut presbyteri, diaconi, vel cacteri
i Addimus, fratres charissimi, praelerea, cum dt inferiores clerici in causis quas babuerint, si de ju-
nuorumdam clericorum, quamvis lectorum , erga dicio episcoporum suorum 645 questi fuerinl, vi-
uxores proprias incontinentia referretur, placuil cini episcopi eos cum consensu sui episcopi audiant,
quod et in diversis 644 conciliis lirmatum est, ul et inter eos u quidquid causae fuerit, definiant adlii-
subdiaconi qui sacra k mysleria contreclant, el dia- C biti ab eis episcopi. Quod si et ab cis provocandiim
coni, presbyteri, sed et episcopi secundum ' priora putaverint, v non provocent ad transmarina judicia,
slatuta etiara ab uxoribus se conlineant, ul tanquam sed ad primales suarum provinciarum, aut ad uni-
non habentes videanlur esse. Quod nisi fecerint, ab versale concilium, sicut et de episcopis x saepecon-
ecclesiaslico removeantur officio. Caeteros autem stitutum esi. Ad transmarina autem qui pulaveril
clericos ad hoc non cogi nisi maturiori aetale, mut appellandum, a nulloTintra earadem provinciam ad
euperius dictum est, annorum 30. Ab uuiverso communionem suscipiatur.
* Dion. c 25. u Tres voces quidquid causm fueril apud Dion. de-
b Dion., velcommendalionem. siderantur. Mox mss. Just., finiant consentientes
" Dion. c 24. eotum episcopi.
d Voces Veieris Testamentiomitlit Dion. v lta cod. V.at.Paulo dissimiliter niss. Just., non
e Dion., Regum. eis permiitalur nisi ad piimates suarum provinciarum,
' Dion. hoc loco libri 12 prophetarum, et delet has aut ad universale concilium. Dion. omiliil tantum
voces postea. verba eut ad universqleconcilium,quae lamen neces-
s Idem Dion. practerit apostoli numero. saria demonstrant iillerae Africanoruui bac de re
h ldem caret vocibus urois Romm episcopo, quac scriptac ad Cocleslinum poniificem, ubi haechaben-
suggerunt codd. Thuan. el Bochard. In Vat. pro tur : Unicuiqueconcessumest, si judiciooffensusfueril
urbis Rommlegitur venerabili. cognilorum, ad conciliasum provincim,veleliam uni-
1 Dion., ista...... legenda. _ versale provocare. Hac auctoritate Justellus eadein
i Dion. c. 25. " verba inseruit in cdendo codice Africano; at fateiur
k Codd. Just., mtnitteria. ea se non invenisse in cod. Nicolai Fabri, nec in alio
1 Dion. Just., propria. At in cod. EcclesiaeAfri- Dionysii, sicut nec leguntur in Graecaversione ejus-
canaeapttd eumdem Just., priora, ul in mss. noslrac dem codicis Africani, seu Dionysii.
editionis. x Hoc quod smpede episcopis consiitulum iradilur,
m Verba ut superius dictum esl desunt in Dion. non respicit primam partem, ne provocent ad trans-
" Dion., est juste moderata, confirmamus. marina : hacc enim provocatio nttnquam episcopis
0 Dion. c. 26. interdicta invenitur, iramo potius eisdem couccssa
p Vat., primm provincim. Forte legendum primm fuit; sed respicit secundam pariem, qua concessa
tedi provincim. fuit provocalio ad primales suarum provinciarum,aul
i Dion. c. 27. ad univetsateconcilium, uli pluribus osteudimiis tomn
r Codd. Just., gravi. II in Observationibus ad dissert. 5 Quesnelli part. i,
» Voces vel tanquam pmnitentibus,vel delet codex c 6,n.27.
Vai. y Dion., intra Africamad communionem.
Dion. c. 28.
873 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETEWS. 874
l
A XL. VI non liceat eptscopo res tiluli invadere.
XXV. De excommunicatisclericis.
• Placuit item universo concilio ut qui excommu- Non liceat episcopo malrici Ecclesiue rem tituli
nicatus fueril prosuo negleclu, sive episcopus, sive presbyteri sui usurpare.
quilibet clericus, et tempore excommnnicationis suac m Aurelius episcopus dixit : Juxta statula 647
ante audientiam communionera praesumpserit, ipse totius concilii congregali et meaemediocritatis sen-
in se damnationisjudicetur protulisse sententiam. tenliam placet facere rerum omnium conclusionem :
XXXVI. De accusatis. universi tituli designati et digesti hujus diei tractatu
"
b Itera placuit ut accusatus vel accusator in eoloco ecclesiaslica gesta suscipiant. Ea vero quae adhuc
non sunt, cum cognoveriraus, die sequenli
unde est ille qui accusatur, si metuit aliquam vim expressa
per fratres nostros Faustinum cpiscopum, Philippum
teroerariaemultitudinis, locum sibi eligat proxiraum,
c etAsellum presbyterosvenerabiii fratri et coepiscopo
quo non sit difficile testes perducere, qualiter nostro Bonifacio rescribemus. Et
subscripserunt.
causa ejus Uniatur.
Aurelius episcopus ° huic schedulaerelectacn no-
XXXVII. De his qui ordines contemnunl. bis subscripsi.
d liem placuit ut quicunque clerici vel diaconi pro Valentinus episcopus primae sedis provincise Nu-
necessitatibus Ecclesiarum non obtemperaverinl epi- B midiaesubscripsi.
scopis suis, volentibus eos ad honorem ampliorem in Fausliuus episcopus Ecclesi» Potentinae provin-
sua Ecclesia 646 promovere, nec a ministrent in1 ciac Piceni, legatus sanctae Ecclesiae Romanae, his
gradu suo, unde recedere noluerunl. geslis subscripsi.
XXXVIII. Ut eccletiattkat ret nullus sibi mancipet. Alypius episcopus Ecclesiae Tagastensis, legntus
f Ilem placuit ut episcopi, presbyteri, diaconi, vel provinciaeNuraidiae,huic charlulae pro me et concilio
i
quicunqueclerici, qui nihil habentes ordinantur, et. subscripsi
Auguslinus episcopus Ecciesiac Hipponi Regii, l«-
tempore episcopatus vel clericatus sui agros vel quac-
gatus concilii Numidiae, pro me et eodem concilio
cunque praedianomine suo, s vel per alium excusan-
dura comparant, tanquam rerum Dominicarum inva- subscripsi.
p Possidonius eptscopus Palamensis, legalus pro-
sionis crimine teneantur, nisi admoniti b in Ecclesiam
eadem ipsa conlulerint. Si autem ipsis proprie ali- vinciaeNumidiac inferioris, subscripsi.
vel successione Vincentius episcopus i Culsitanae Ecclesiae sub-
quid liberalitate alicujus, cognationis
obvenerit, faciant inde quod eorum proposito con- scripsi.
_ r Forlunatus episcopus Neapolitanae Ecclesiaesub-
gruit. Quod si a suo proposito * retrorsum exorbita- C
verinl, honore ecclesiastico indigni, lanquam re- scripsi.
Pentadius episcopus Carpitanae Ecclesiae sub-
probi judicentur.
scripsi.
XXXIX. Non ticeat presbyterores lituli venundare. 1 Rufinianus episcoptts Ecclesiae Muzuensissub-
i k Ilera placuit etiam ut presbyler non vendat remt scripsi.
Ecclesiaeubi cstconsiitulus, nesciente episcopo suo: : Praelextatus episcopus " Sicilibbensis Ecclesiae
quoraodo et episcopo non licet vendere praedia Ec- subscripsi.
clesiaeinconsullo concilio, vel cunclo presbylerio, 648 QuodvultdeusepiscopusT Verensis Ecclesiae
sine ulla necessitate. subscripsi.

» Dion. c 29. quarum gesia relecla fuere, et in codicem relata;

b Dion. c. 30. ac dein alii sex caiiones in hoc eodem concilio sau-
' ldem Dion., ubi causa finialur. In concilio quodI ciii post quinque dies actione secunda, cui peculiare
postea dabimus habeiur et ibi causa finiatur. prooeiiiiiiiiipraemittitur. Haecautem omnia in uostris
dDion. c 31. codicibus hujus editionis omittuniur.
8 Dion. inserit illic. n Dion., Qum veroadhuc expretsa non sunt, die se-
* Dion. c 32. etc
j
J) quenti,
° Dion. Jusl. has subscriptiones aliis quandoqiie
KVoces vel per atium excusandumdesunt in Dion.
b Vat., in eadem Ecclesia ipsa. , formulis esprimit. Ncstrorum codiciim formulasse-
' Idem Val., rursum. cuti siiiiius.
i Dion.c 33. . P Al. Possidius.
k liion., qui hunc et sequentem canonera copula- i Dion. melius, Culudtanm. In collatione auiiiill
lur, aliler effert sic : Item placuit ut presbyteri noni VincentiusColusitanusrecensetur.
vendant rem Ecclesimubi sunt constituli, nescienlibus i r Idem Dion. melius Fortunatianus, ut in eadem
episcopissuis; quomodoet episcopis non licet venderei collatione.
prmdia Ecclesim ignoranle concilio, vel presbylerisi 9 Cod. Bochard., Carptrfana!;Thuan., Carpedana;;
suis. Non habenleergonecessitatemnec episcopolicealt Vat., Capiianm, ubi r desideraiur.
matricis Ecclesim,nec presbyterorem lituli sui usur- * Al., Rufinus... Mazensis. At Rufinianus Mazuen-
pare. sis in collatione legitur.
1 Ita cod. Vat. Paulo dissimiliter in aliis : De rebusi u Cod. Luc, Skilenbensis. Praclunmus mss. Ju-
tilulinon invadendis.Canonvero incipit: El, vel SedI stelli et Vat., a Sicilibba, alias Sicilibra Africa-.
ut episcoponon liceal matrici, etc T Vat., Cerensis.In Notiiia Africacrecensetur Exi-
mIn hoc concilio apud Dionysiumsubjiciuntur ex- tiosus Verensis iu proconsulari.
cerpia ex aliis anterionbus synodis sub Aurelio,
PATBOL. LVI. 28
875 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 876
Candidus episcopus » Abitinensis Germaniciano- A H,
rum EcclesiaesubsQripsi. ! CONCILIOM CCCCXXI Stll
b Galloniaiius episcopus Utipensis Ecclesiae sub- 649 CARTRAGINEI«SEaANNI
ADHELIO XVIII.
*
scrinsi. (Ex ms. codice55 capituli Veronentit nune in tucem
Maximianuseniscopus AijuetisisRegiorum, legatus productum.)
proyinci;e fiyzacenae,sulfccfiDsi. Agricola et Eustathio VV. CC. consulibus, idibus
Jdcundusepiscopus Suffeiulauus,legatus provinciae Juniis, Carthagine, in secretario basilicaeFausti.
Byzacenae,suuscripsi. Cum Aurelius senex una cum fratribus et consa-
Maximianus episcopus Suffetanus, legatus pro- cerdotibus suis consedisset, astantibus diaconibus,
vinciaefyzacenae, subscripsi. Aurelius episcopus dixit: Sanctitas yestra melius re-
Hilarianus Horreid Celiensis, legaius provinciae colit qua necessitate factum est ut k iuslituta concilii
Byzacenae,subscripsi. solemnitas per biennium cessarel. Nunc quia adju-
Novalus episcopus Sitifensis subscripsi. vante Deo, certa provintia [Forle providentia] factimi
Ninellus episcopus e Sussuranehsis, legatus pro- ut sanctus frater et
coepiscopus noster Augustinus
vinciaeMaurilaniaeCaesariensis, subscripsi. sua religione concilium libenter acciperet, et uos
pro
Laurentius episcopus Icositanus, legatus provincix Dominusin unum
congregari jussisset; et quia con-
MauriianiaeCaesariensis,subscripsi. infirmilas mea vestrum omnium vullum salu-
ut
Ntimerianus episcopus '* Rausgiiriensis Ecclesiae, tigit litililale Ecclesiae,ut ea quae
taret; agamus aliquid pro
legatus ejusdem provinciae,subscripsf. innata vel quae audienda stint audiantur, nc l causae,
Leo episcopus * Moptensis Ecclesiae, legatus ejus- cum diutius adhuc dimilli
cceperinl, in pejus exsur-
dem proyinciai, subscripsi. hoc ut Ecclesiae causae quaedi-
Unde opusest
Leo episcopus, legatus provinciaeSitifensis, suo- gant.
sciplinaecongruunt perlractentur
scripsi. Universuii) concilium dixil: Ut boc fiat, libenter
h
El caeteri episcopi 2I8diversarum provinci irum audimus.
subscripserunt. 650 Aurelius senex dixit: Quae inter commiini
Philippus presbyter legatus sanctae RomanaeEc-
clesiaehis gestis subscripsi. [Forte interim] deliberationc staluta et definiia suni,
concilia praeteriia ex ordine relegantur, praesentis
Asellus presbyter legatus S. R. Ecclesiae. concilii paginis inserenda m.
Et gesta recollegimus per nos direcia '. ). Placuit universo conciliout qui excommunicatus
fueriln siye episcopus, vel quilibel clericus, el (em-

»Ila cod. Luc et duo Justelli. In ms. Vat. Habi- G lestinum pontifieem.
tentit. Mox Germanieiorumin ms. Luc. Apud Dion. i Est conciliumxvm sub Aurelio, dc quo vide <m?c
Candidut Getmanim. In collatione Vic.or Abitinensh diximus in Tractatu part. ii, c 3, § ft, n. 1.
k Insynodo ftipponensi an. 393,'cujus breviarium
' Innoceniius Gerindnieiisisdistinguuntur.
el
bA\.Gall6hiui....'Uticensis. confirmalum fuit in concilio Carlhaginensi an. 5!<7,
« Al. Maximinusrvel Maximus. inSliiutum fuerat ut propter causas ecclesiaslicas,qum
d Al. Celensis, vel Horreoceltentis. Od perniciemplebiumsemperveterascunt, tingulit qui-
* lta duo codd. et Bochard. In cod. Vnt. Usarra- busqueannis conciliumconvoce/ur.Tdeminsliiutiini re
nensis, in Thuan. Surtamensii. Dion. Rusurrianentit, petitum invenies in praecedenli concilio c 23. Per
Melins cod. ab Harduino laudatus Rusuccurianensu bienniumautem cessasse dicitur haecsolemnitas, quia
legalut prqvincimCmsariensis,in qua quidem est Ru- ultima synodus xvu celebraia fuerat biennio ante, "' i<l
feuccurium. In procemio hiijus secundae actionis, eslan.419.
qiiod Iegitur lura in Cod. Afric ante c. 128, tum 1 Hiiic discimus causas ecclesiasiicas, ob qtias siu-
apud Isid. in concilio Cartbag. vn, ex lectione Ilar- gulis annis Cogendaeerantsynodi, in iisdem primum '
duini' vocatur Ninellns Rttsuccutientii, et censetui discussas et definiias fuisse.
inter legatos Cacsariensis; ac idcirco maje Sitifensit m Ex bis nibil dubium est ita in hac synodo Iccta
dicitur pro CiBsnriensisin mss. Val. el Luc. fuisse el inserla grs}is slatula prsccedeirtiumconci-
1 Al. Bagutiensis, vel Rausariensis, vel Rutugu- liorrim sub'Aurelio, iiti lecta et inserta lueruiit in
tiensis. In laudato prooemio hujus secundae actioni! aiitecedenti synodo an. 4T9, iit ex Dlbnysio colligere
JVumdiianusRusguniensis dicilur, el haec est vera I* licet. At brevitatis studio ea omissa fuerum in veleri
lectio. v illo exemplo-exquonoslri codicisamahuensis hncctm»
s Cod. Vat., Optensis. At in coi!at>oneCarthagi- cilium exscripsit: eadghii|ue de causa incaute oraissa
nensi habemus : Leo municipii Moptensis. In pro' fuit aliqua interlocritio, qua idoneus ad ' sequemes
cemio liujus secundaeaclionis vocalur Leo Moctensii canones iransitus fieret.
(m Graecaautem versione 'OTfT«v(ri«vo<;), legatus pro " Hic canou repetilus estcx praecedemi concilio
vincim MauritanimSilifensis. anni 419, c 35 nostraeeditionis, apud Dionysium29.
b Dion^217, Thuan. 241, Pochard. 214. Retinui Neqiii!offendat haec repetitio; nanthic filcm canon
mus cum Vat. 218. In epjstola ad Bonifacium pro co- renovatus fu t etiara in synodo HipponiregiCnsian.
diciim varietate idem numerus diversimode expri- 427, ex qua illum Ferrandus allegai niim. 54. Vid^
niitiir.
1 Subjicitur in iisdem codicibus Africanorum epi- Tractatum part. n, c. 3, § 9, n. 4. In margine noslri
codicis posteri ri, sed antiqtia manu adiiiiur de srio
stola ad Boniraciuni, alia Attici Conslantinopolitani negleclu, quaeverba quispiam studiosus invenitinali-
CUinreguta forraaaruih (ut in admonitione indieavi- quoexemplo conciliianni419. In praece^Ienlisynodo
nius) et aliaclitteraeeorumdcm Africanorum ad Ccs- legilur pro suo neqlectu.
877 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS. 878
»
pore cxcommunicalionis suae communionem prac- A liberi] libertini ad accusationem clericorum non ad-
Sumpserit, ipse in se damnationis judicelur protu- mittantur, vel omnes quos ad accusanda publica cri-
iisse sehtentiam mina leges publicae non admittunt; * neque [Lege is
II. Iiem placuit ut accusatus, vel accusator in eo qui... excommunicatus fuit] ii qui posteaquam ex-
loco unde est ille qui accusatur, si mctuit aliquam comraunicati fuerunt, si in ipsa adhuc excommuni-
vira temerariae muliitudinis, locum sibi eligat proxi- catione constituius, sive sit clericus, sive laicus, ac-
mum, [Lege quo] quod non sil difficile testes addu- cusare voluerit; neque omnesinfaraiae[Legeniaculaj
cere, b el ibi causa finiatur. facula aspersi, id est, histriones, et turpliudinibus
III.c Item placuit ut quicunque clericus d non ob- subjectaepersonae, haeretici etiam, sive pagani, sive
temperaverit episcopis suis volenlibus [Lege eum] eos Judaei. Sed tamen omnibus quibus accusatio denega-
e honore ampliore in sua dioecesi provehere,. nec tur, in causis propriis accusandi licentia non dene-
[Lege illic niinistrel] illi ministrent in gradu suo unde ganda.
recedere noluerit. 652 VII*> Item placuit, quoliescunque clericis ab
'
IV. Ilem placuit ut episcopi sive presbyteri ea accusatoribus multa crimina objiciunlur, elunumex
quae sunt in locis ubi ordinantur, si ad aiia loca de- ipsis, de quo prius egerinl, probare non valuerint, ad
derinl, causas praesenlent651vcl episcopi suis con- JJ caetera jam non adraittantur. Testes autem ad testi-
ciliis, vel clerici episcopis suis; et si nullas justas lia- roonium non admiitendos, qui nec ad accusationem
Jbuerint causas, sic in eos vindjcetur tanquam in furto admitti praecepti sunt, vel etiam quos ipse accusator
fuerini deprehensi. de sua domo k produxeril. Ad testimonium autein
V. ltem placuit ut quicunque eplscopus, presbyter, ifllra annos 14 aetatissuacnon admittantur.
diacouus, vel quilibet clericorura, qui nibil habeutos VIII. Item placuit ut si quando episcopus dicit ali-
et
ordinantur, tempore episcopatus vel clericalus sui quem sibi soli crimen fuisseconfessum, ^sedillene-
agros vel quaecunque praedia nomini suo s compa- gel se confessum fuisse, non putet ad injuriam stiam
rant, tanquam rerura Dominicarum invasionis cri- episcopus pertinere quod illi soli non creditur; et si
niiue teneantur. b Sic admoniti, in Ecclesia eadem scrupulo propriae conscientiae se dicit neganti nolle
conlulerint, bene; sinautem ipsipropriae consangui- communicare; quandiu excommunicalo noncommu-
nitati ea vel extero cuilibet voluerint relinquere, nicaverit, nec ipsi ab aiiis episcopis communicetur,
non permiiiantur. Si autem [Dele in] in ipsis proprie ut magis caveal episcopus ne dicat ii«quemquamquod
aliquid ex successione pareutum, vel cognationis ob- m ab illis documentis convincere non potest.
veuerit, faciant inde quod eorura proposito congruit. IX. ltem placuit ut eo modo non vendant rem Ec-
Quod si a suo proposito retrorsum cxorbitaverint, C clesiae presbyteri ubi sunt constituli, nescientibus
honore Ecclesiae indigni, tanquam reprobi judi- episcopis suis; quomodo episcopo non licet vendera
centur. praedia Ecclesiae, ignorante concilio n vel primatibus
VI. Item placuit ut omnes servi, vcl proprii [Lege suis.
»ln margine ejusdem codicis additur anle audien- senti synodo clarius explkalur quam in praecedenti,
liam, ut in synodo praecedenli. et cum additamemo, ut conferenti patebit. Mox ad
b Hiccanon repetitus est ex praecedentisynodo c. vocem eadem notalur in margine addendum ipsa, uti
56, apud Dionysium 30. Renovatus in concilio Hip- in synodo praecedenlinoslrac cditionis adjicitur
' Hic canon
poniregiensi anni 427, tit. 5; laudalur a Ferrando n. repelitus ex can. 129 apud Dionysium,
198. in margine nostri nis. pro et ibi subslituitur qua- qui pertinetad canones secundaeactionis concilii Car-
litet ex lectioue synodi praecedentis, quam in codici- lliaginensis anni 419; sed bsec verba nequeii, etc.,
bus nostris ihvenimus. usque ad accusare volueril, sumpta sunt ex fine cano-
c In eodem margine apponilur litulus hujus eano- nis 128 apud eumdem i ionysium. Ex hoc aliisque
nis, qui repetiius est ex synodo praecedenti c. 37, pluribus exemplis discimus quod in admoniiione n.2
apud Dion. 31, Ut nullus ecclesiastici ordinis se ordi- indieavimus, Afrieanosin repetendisanteriorura syn-
nare ad episcopivotumrecuset. odorum canonibus nonnulla idenlidem immutasse
d Additur in niargine codicis ex praecedcntisynodo veleliam addidisse, prout expedire videbatur.
vel diaconusde necessitatibusEcclesiarum. i Sunt duo cauones in unum copulati ac repetili
• Cum in synodo anni 419 legalur ad honoremam- ex actione secunda synodi Carlhaginensis anni 419,
plioremin sua Ecclesia promovere;hunc locum Patres qui1 apud Dionysium legunlurexc 130 et 131.
hujus concilii de dioecesiexplicantes, aliter exposue- ' Supplevimus produxerit Dionysio.
runt. liic quoque canon ex duobus corapaclus est, quos
' Hic canon cum in anterioribus conciliis nuspiam j. •**Dionysius rrfertinsynodo aiini 419, actione secunda,
inveniaiur, proprius videtur hujus synodi exqua eum c 132 et 133. Similitcr hi duo canones unum confi-
repetitum in concilio Hipponiregiensi anni 427 disci- ciiini apud Isidorumsub titulo concilii Carthaginensis
mus exFerrando n. 34, ubi hacc liabet: Ut episcopi vn, c 5. Apud hunc legittrratque ilte neget, non putet.
sive presbyteri ea qux sunt in tocis ubi ordinantur, ad Apud Dionysium veru atque ille neget, et pmnitereno-
alia loca non transferanl, nisi causas anle reddiderint. lueril, non putet.
Concit. Hipponiregiens.til. 5. m Lege aliis sine ab ex Dion.
t Repetitus est ex synodo prsecedenti c 38, apud n Ilic canon et sequens unum efficiunt apud Diony
Dionysium32; ac dein renovatus in concilio Hippo- sium c 33, eslque inter canones primae actionis cou-
niregiensi an. 427, til. i\ ex Ferrando u. 35. In mar- cilii Carthaginensis anni 419. In duos vero canones
gine nostri codicis additur ex lectione synodi praece- pariter dividuntur innostri praecedenli nostra editione c.
dentis, quam in nostris mss. invenimus, velper aliud 39 et 40. In inargine codicis pro vel primatibus
excusandum. ^m scribilur vel cunclis presbyteris; in prarcedenli edl-
h ha&t Si admoniti in Ecclesiam. Hic locus in prae- tione velcunclo presbyterio,ijiud Dion. vel vresbtiterif
 87» AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX.1 880
*
653 ^. Remplacuit ul agri vel qucecunqueprse- A carnis passione, morluus vera corporis sui morte, re^
dia Ecclesiaein dicecesi constituta, fuerint derelicla, surrexit vera carnis suaeresurrectione, et vera annnae
non ea mairici EcClesiacapplicari usurpet episcopus. resnmplione, in qua venitt judicare vivos et mor-
Haec statuta singuli propria subscriptione firma- tuos. Quaerendumest etiam ab eo si novi et veleris
runl: Aurelius, Simplicius, Augustinus et cxteri. Testamenti, id est, Legis et Prophetarum, et aposto-
III. lorum unum eumdemque credat auctorem et Deum;
b STATCTA ECCLESI/E ANTIQOA. si diabolus non per conditionem , sed per arbitrium
(Ex prmstantittimis mst. collectionibutedita.) factus sit malus. Quaerendum etiam ab eo si credat
1.c Qui episcopus ordinandus est, antea examine- hujus quam gestamus, et non alterius, carnis resur-
tur si natiira prudens est, si docihitis , si moribus rectionem; si credat judicum futurum, et receptu-
teraperalus, si vila castus, si sobrius, si semper d suis ros singulos pro bis quae in hac carne gesscrunl, vel
negotiis vacans, si hominibus affabilis, si misericors, poenas, >el l gloriam; si i.uptias non improbet, si
si liiteraius, si in lege Domini insiruclu*, si in Scri- secunda matrimonia non damnet, si carnium perce-
pturarum sensibns cautus, si in dogmaiibus eccle- ptionera non culpet, si pcenitentibus reconciliatis
siasticis exercitatus. et ante omnia si fidei documenta communiret, si in baptismb omnia peccata , id est
verbis siiiiplicibus asserat, id esl, Pat em et Filium B tam illnd nriginale coniractum quam illa quaevolun-
et Spiritum sanctum unum Deum e«se coiifirmans, tarie admissa sunl, dimittantur; si extra Ecclesiara
totamque * in Trinitate Deitaiem coesseuiialem , et catholicam nnllus salvetur. Cum in his oninibus exa-
consubstantialem, et coaeternalem, el coomnipoten- minatus, inv<nius fuerit plene instructus , tunc cum
teni prwdicaiis; si singulam quamt|iie in Trinitate consensu clericorum et laicorum et conventu totius
personam plenum Denm, el totas tres personas unum piovinciac episcoporum , maximeque metropolilani
Deum ; si incar alionem divinam nnn in Paire. ne- vel auctoritate vel praesentia ordinetur episcopus.
que in Spiriiu san<'t>factam , sed in Filin lantum Suscepto in nomine Cliristi episcopatu , 655 non
credit, 654 ul q»ierat in Divinilaie Dei Pairis Fi- suae I deleciaiion1, nec suis moiibus, sed bis Palruin
lius, ipse lieiel f in linmine hnminis m tns lilius, definitionibiisacquiescat. k In cujus ordinatione etiam
D.us verus ex Patre, et honio verus ex maire, car- aelas requiritur quam saucii Patres excmplo Salva-
nent ex nialris visceribus habens, et animam huma- toris in praeeligendisepiscopis constituerunt.
nam rationabilent, simul in eo R ambae nalurae, id 14. I. Ut episcopus non longe ab Ecclesia hospi-
est, homo et Deus, una persona , unus filius , unus tiolum habeat.
Christus, unus Dominus b creator omnium quae sunl, 33. II. Ut episcopus in Ecclesia in consessu pres-
et auclor, et Dominus, et rector cum Patre et Spi- C byterorum sublimior sedeat. Intra doraum vero col-
riiu sancto omniura creaturarum; qui passus est vera legam se prcsbyterorum esse cognoscat.

tuis. In praesenti autem concilio haccmutaiio vel pri. stica. Mss. Vallic. et alia additionum Dionysii lioo
matibus inducta fuit: tinde hic rannn posieacum hac prooemium tanone 1 signant, et in sequentibus ali-
lectione renovatus est in synodo Hipponiregiensi an- quot canoncs ita conjungunt, ut omnes centum eva-
ni 427, teste Ferrando n. 47, ubi legimus: Ut episcopi dant, t|uemadmodum ex suo codice Vercellensi Aito
rem Ecclesimsine primaiis consilio non vendanl. Con- nolavit. Divisionemaulem veittstiorum colleclionum
cil. Hipponiregien. tit. 9. Priorem vero hujus canonis Vat. 1342 et similis Barb. 2S88, alteriusque Vat.
pariem ex eodem concilio Hipponiregiensitit. 9, idem Palat. 574, sequendam censuimus.
d Quidam
Ferrandus laudat postea num. 95. nostri codd. habenl tui negolii, et omit-
» Hic canon in hoc concilio eodem sensu, sed aliis tunt vacans. Vulg. pro vacans halient eavens. Mox
verbis. clarius exponitur quam in synodo anni 419, cod. Vat., humilibus affabilis; vutg., ti humilit, ti
apud Dionysium c 33. Ferrandus palam significat affabilis.
hunc canonem repetitum in synodo Hipponircgiensi e Vulg. Conc, Trinitalis Deitalem; et post non-
an. 427, n. 3$ , Ut episcopus matrkis non usurpet nulla singularcmpro singutam.
f Cod. Heroval., in humanitate, melius, cum magis
quidquid fuerit donatum Ecclesiis qumin dimcesicon-
stitutm sunt. Concil. Hipponiregjen. tit. 9. Vox dice- respondeat antecedentibus in Divinitate. Mox matris-
cesis ex nosiro c.-uone sumpta fuit, cum in concitio que praeferunt qttidam codd. Dein st vetut Deut ex
anni 419 tituli nomen legatur. Cum porro Ferrandus Patre in ms. Vat. 5845.
linnc et praecedeniem canotiem eodeui titulo 9 desi- s Vallic cod., utrmque natutm. Mox voces una
gnei, manifesiuin lit uirumqtie in synodo Hipponire- ii>petsona desunt in ms. Vat.
b Idem ms. Vallic, creaturarAm,et dein pro rector
giensi uiium canonem confecisse.
b Cod'ces quos in his statutis edendis adhibuimus, cum quibnsdam atiis codd. habet crealor. Praetulimus
sunt tritnn collectinnum, nimirum Vat. 1312 ei Bar- cuin vulgatis reclor, eo quod baec vox inanem repeli-
berinus 2888. Vallicellanus A'5, et Vat. 5845. Addi-, tionem evitet.
lioniini Dionysii, ac Vat. Palat. 574, Herovallianum ' Ita cod. Vat. 1342 cum vulg. In Vallic, prmmia.
etiam, ex quo Jacobus Petit aliquot canones suae col- i Ita cod. Vallic cum vulg. In Vat. 1342, dilectioni.
lectioni inseruit, aliquando allegabimus : in quo ta- k Sequenlia desunt in Iaudato ms. Vat., et sane
men aliqua liberius mutata collectoris arbitrio depre- melius; inepte enim videntur inserta, et cmgruentius
hendimus. Numeri Arabici singulorum c inonnni initio staluia in eodem codice immediate subjiciuntur post
uotati ordinera innuunl quo sub nomineCarthaginensis verba his Patrum definilionibut acquieicat. Ea vero
iv in vulgatis editi sunt t. II Conciliorum Ven. edit., idcirco non expunximus, quia leguttlur in Vallic. et
col. 1436 et seqq. caeteris codd. addilionum Dionysii, necnon in vul-
« Hoc procemium integrum iegilur in vulgato or- gatto Concil., in quibus post pauca desideraulur vocei
tline Rumauo Hittorpii sub titulo : Statuta Ecctetia- exemplo Satvatoris.
 E8I DOCUMENTAJURIS CANONICIVETfcRIS. 882
20 111. Ut episcopus nullam rei familiaris curam jA erit sententia episcopi, nisi praesentia ciericoruui
ad se revocet, sed lectioni, et orationi, et verbi Dei confirmetiir.
praedicalionitanlummodo yacet. 31 657 xv> Ut episcopus rebus Ecclesioctan-
15 IV. Ut episcopus vilem supelleclilem a et men- quam commendatis , non tanquam propriis utatur.
eam ac victum pauperem babcat, et dignitatis suae k Diacoues et presbyteri in parochia conslituii de
aucloritaiem fide et vitae raeritis quaerat. rebus Ecclesiaesibi creditis niliil audeant commutare,
16 V. Ut episcopus genlilium libros non legal; quia res sacratae Deo esse noscuntur. Similiier et
tiacreticorumautem pro necessitale b temporis. sacerdotes nihil de rebus Ecclesiae sibi comroissis,
18 VI.Ut episcopus tuitionent testamentorum nou ut superius dictum est,l immutare praesumant.Quod
suscipiat. si facere volueririt, convicti in concilio, de suopro-
17 VII. Ut episcoptis gubernationem viduarum et prio aliud lantum reslituant qiiantura visi sunt prae-
pnpillorum ac peregrinorum non per seipsum , sed sumpsissc Sane si quis pro qualibet condilione de
per arcbipresbyterum, vel archidiaconuin c agat. rebus Ecclesiae aliquid alienare voluerit, si de suo
656 *9 VIII. Ut episcopus nec provocitus pro proprio tantum Ecclesiae contulerit quatilum visus
rebu> transitoriis d litiget. est abstiiiisse, lunc demiim illud stare licebit. Ita
21 IX. Ut episcopus ad synodum ire e satis gravi B ] lamen libertos quod sacerdotes, presbyteri, vel dia-
necessitate inhibeatur, sic tamen ut pro sua persona cones de Ecclesia sibi commissa facere volnerint,
legatum mittat, suscepturus salva fidei veritate quid- m actus Ecclesiae prosequi jubemus. Quod si facere
quid synodus statuerit. contempserinl, placuit eos ad proprium reverli ser-
22 X. Ut episcopus absque consilio f comprcsby- viiium.
terorum suorum clericos non ordinet, ila ut civium 84 XYI. Ut episcopus nullum proliibeat ingredi
coniiiveiitiam et lestimonium quaorat. Ecclesiam, audire verbtim Dei, sive gentilem, sive
27 XI. Ut episcopus de Ioco ignobili ad nobilem bsereticiim, sive Judaeum usque ad missam catechu-
per ambitionem non transeat, nec quisquam inferio- menorum.
ris ordinis clericus. Sane si id utilitas Ecclesiaefien- XVII. Ut episcopus accusalores fratrum excom-
dum poposcerit, decreto pro eo clericoruro et laico- municet; el si eraendaverini viiium, n recipiantur ad
rum episcopis porrecto , s per seiuen^kim synodi communionem, non ad clerum.
transferatur, nihilominus alio in loco ejus episcopo 74 XVIII. Ut sacerdos pcenitentiam imptoranli
subrogato. Iuferioris vero gradus sacerdotes.vel alii absque personacaccepiionepaeiiileiiiiaeleges injnngat.
elerici concessione suorum euiscoporum possunt ad 658 "5 XIX- Ut ° negligentes poenitentiam, lar-
alias Ecclesias transmigrare. (C dius recipiantur.
54 XII. Ut episcopus quolibet loco sedens stare 76 XX. P Is qni poeniieniiam in infirmilate pelit,
b diu presbyieros non patiatur. sicasu, dum ad eum sacerdos invitatus venit, op-
XIII.» Ut in sacerdoiibus ordinandis etiam aetasre- pressus infirniiiate obmutuerii, vel in phrenesim
quiratur. vcrsu-fnerit, ilent lestimoniuin qui eum audierunt,
25 XIV. Ut episcopus 1 nullam causam audiat etaccipiat pcenitentiam. Et si continuo creditur rao-
absque oraesenlia clericorum suorum; alioquin irrita riturus, reconcilieiur per manus imposilionera, et

» in mensa. k Sequentia hujus canonis, quaedesunt in vulgato

t> Yallic,
cum ms. Heroval., el tempore.
c Vulg. atque in mss. Vat. Palatino, et Heroval.., legunliirin
codd., habeat.
d Quidam aliis nostris codicibus Barh. et simili Yat. 1342, nec
Val. Barb. el Palat., tion litiget. non in Vat. 5X45 ac simili Vallic , aliisque additio-'
• Vulg. Conc addunt nons/ne. Al Harduinus nolat num Dionysii. Eadem vero tanium sine praecedcnti-
bas voces abesse a suis codicihus. In nostris quo- bus habenlur inter c.inones addiiiiios synodi Aga-
que non leguntur. Apud Gratianum dist. 18, c. 9, tbensis anni 506, can. 49, qui forie canon ex nostris
additur non tardet, nisi. Mox in ms. Vallic. pro ttiAi- statutis (sicut alia nounulla ipsius additamenla) ex-
beatur contrario scnsu, quem conlextus excludit, lia- cerptus fuit.
betur, cohibealur. 1 Ita codd. Vallic et Vat. additionum Dionysii. In
f Vulg., Clericorum,nullis nostris mss. suffragan- Barb. et simili Val. immulitare. In laudato canone 49
tibus. Dein pro conniventiam quidain codd. habent _ Agalhensibus addito legitur alienare.
convenienliam, minus recte. Alii aut pro ct praefe-' v m Quidam codd. minus recte actis. At actus habe-
runt. tur etiam in memoralo canone, qui subjectus est
s Ita noslri codd., nisi quod Vallic. habet pro synodo Agalbensi.
tententia; vulgati in prmsentia. B Vulg. cum Vallic, recipial eos.
b Vulg. ignorant dtu. 0 Vulg. cum ms. Vat. Palat., negligentiores pmni-
1 Hunc canonem expressimus uli legitur in cod. tentes.
Val. P.ilalino; melior enim visa est haec leclio quam p llic et sequens canoncs Ancyranis addili sunt ad
quac habetur in Barb. et simili Vat., Sacerdotlbus or- marginem in ms. 55 capituli Veronensis; in Vat.
dinandis eliam alit requiraniur; vel qua; in Vallic, aiiteni cod. 1542, in line eoruradem Ancyranorum
Sacerdotibus eliam ordinandis ab aliis requiralur ; quae subjiciuntur. Post hunc vero canonem in vnlgato
in can. 10 satis expressa fueruut. llinc fnrte hic ca- concilio Carlhagiuensi iv alius canon subjicilur nuin.
uon oraissus fuit in vulgaio Carihaginensi iv. 77, quihujus canonis titulus potius quam novus ca-
i Vulg. cum Vat. Palal., nullius. Dein pro episcopi non videtur : Pxnitentes qui in infirmilate tunt viati-
Vallic. habet epitcoporum. cum accipiant.
'883 AD OPERA S. LEONIS MAGNI APPENDIX. 884
iufundatur ejus ori Eucharislia. At si supervixerit, A 660 43 XXXIV.Clericus qni non k propler eraen-
adrooneatur a supra dictis teslibus pelitioni suae sa- dura aliquid in nundinis aut in foro deambulat, ab
lisfactuin, et subdatur ' statulis pcenitentiae,quandiu officiosuo degradetur
sacerdos qui pcenitentiam dedit probaverit. 49 XXXV. Ciericus qui absque corpusculi sui inae-
78 XXI. Pcenilentes qui in infirmitate viaticum qualitate vigiliis deest, stipendiis privetur
b Eucharistiae acceperint, non se credant absolulos 101 XXXVI. Viduaeadolescentes quaecorpore de-
sine manus impositione, si supervixerint. biles sunt, sumptu Ecclesiael sustententur.
79 XXII. Pcenitentes qui altente leges pcenilentiac 99 XXXVH.Mulier quamvis docta et sancta viros
exsequuntur, si casu in iliuere, vel in mari inoriui in conventu docere non pracsumat.
fuerint, ubi eis,« subVeuiri non potuit, memoria eo- 98 XXXVIII.Laicus, praesentibusclericis, nisi ipsis
runi et orationibus, et oblalionibus coramendelur. m probantibus, docere non audeat.
85 XXIII. Baptizandi nomcn suum dent, et diu 97 XXXIX. Vir qui religiosis feminis praeponen-
s,ub abstinentia vini et carniura el raanus irapositione dus est, ab episcopo n loci probelur.
d crebra examinati, baptismum percipiant. 73 XL. Qui communicaveril vel oraverit cum ex-
86 XXIV. Neophyli e aliquandiu et laulioribus communicalo, excommuniceiur, sive clericus.sivt
epulis, et spectaculis, etconjugibus abslineant. B laicus.
659 XXV. Clericus nec comani uutriat f nec 100 XLI. Mulier bapiizare non praesumat.
barbam. - 59 XLH. Clericus invidens fratrum profectibus,
45 XXVI. Clericus professioiiem suam s eliam donec in vitio est, non proraoveatur.
habitu et incessu probct; ei ideo nec vestibus nec 56 XLIII. Clericus qui adulationibus ° el prodi-
calceamentis decorem qusarat. tionibus vacare deprehenditur, degradelur ab officio.
27 XXVII. Clericus cum extraneis mulieribus uou 661 a7 XLIV. Clericus tnaledicus, niaxime in
habitet, sacerdotibus, cogatur ad postulandam vcniain. Si
28 XXVIII. Clericus per plaieas et andronas iiolnerit, degradetur; necunquaro ad officiumabsque
b cerla et maxiuieoflicii sni nccessilale ainbulet. satisfaclione revoceiur.
XXIX. Clericus viclum et vestimenliim sibi arlifi- .'i3 XLV. (Jrones clerici qui ad operanduro P validi
vel agricultiira officii ' dunlaxat sui sunt, et artificiolumet litteras discant.
eiolo, absque
detrimento praeparet. 58 XLVI. Euni qui frequenler liiigat, et i ad ac-
87 XXX.Catliolicus qui causam suam sive jusiara, cusandum facilis est, in testimonium nemo absque
sive injustam ad judicitini i alterius fidei provocat, grandi exaraiiiatione recipiat.
excommunicelur. G 25 XLVIl. Dissidentesepiscopos,si nonlimor Dei,
24 XXXI,Sacerdote verbum in Ecclesia facienle, synodus reconciliel.
qui egressus de auditorio fuerit, excommunicetur. 59 XLVIIl. Discordantes clericos episcopus vel
83 XXXII. Paupereset sehesEcclesiae pluscaeteris ratione vel potesiale ad concordiam traliat. Inobe-
honorandi suiit. dientes synodusr per aiidiemiam damnet.
88 XXXIII. Qui die solemni praelermisso Ecclesiae 93 XLIX. Oblaliones " discordantiiiin fralrum
coriverituad spectacula vadit, excoriimunicelur. neque in sacrario, nequc in gazopbylaciorecipiantur.
» Cod. Heroval., statuto pmmtenttmtempori.Vulg., At vutg. cumniss Hisp. ells., niticerlael maxima of-
ttatutit pmnilenlimlegibut ficiitui necessitatenon ambulet: quod videlur melius.
b Vallic, cumEuclutristia. Concinit cod. Heroval., sinecerta necessilatesui officii
<=Vulg., subveniri non possit; apud Graiianuin non ambulet.
caus. 26, q. 7, c. 6, nonpplest. Melitis iiostricodices. 1 Vulg. omiltiinl duntaxat; el pro prmparelhabent
Solum cum quidara habeani tubvenire, ms. lleroval. paret.
addil sacerdos; canonemque aliter effert sic ; Pmni- i Vulg., cincinente ms. Val Palat., allerius fidei
tentes qui ante legitimam pmnitentiamexcedunt, si judicis. Ms. Heroval. hunc canonem sic cxplicat:
casu ibi morianlur, ub'ieis sacerdossubvenirenon po- Calholicus qui causam suam ad judicium judids non
ittit, memoriaeorum.oralionibuset oblationibuscom- catholici excommunicetur.
niendetur. k Vulg.provocal,
cum ms. Vat. Palat., pro emendo.
d Cod. Heroval. etalius Harduini, crebro. Hidem eod.ms.addunt,cujuividumsunt.
e Ms. Valtic, qliquando. " m Cod. Vulg.cum
Heroval.curo vulg., jufcenttous.
f Vallic plurali numero utens Clerici, habet nec n Ms. Vat. Palat. omittil loci. Mox post probedtr
bqrbamradanl, Ex liac ul videtur, lectione in synodo codd. Valtic. el caeteri addiiionum Dionysii addunt
$arcindriensisae.culiyi, canone 3, Sancitumfuit: Ut »ef«prmstet.
niillui eiericofuhi comam nutriat, aul barbam radat, Voces et proditionibusdesunt in Vallic ros.
Alii canones ejusdem synodi ex nosiris statutisexcer- P Vulg., validiores. Ms. cod. Sorien. et alii ab
pti videntur. Crabbus post nec asteriscum affigft, et Ilarduino laudati invalidi, forte melius.
notat: Aliai barbam tondeat. Ila in lib. Gemblacensi: i Val. 5845 cum vulgatis, udcausandum.
Alias barbam radat addilur in libro GrandavensiS. r Cod. Heroval. et in margine Conciliorura, per
Bqvonis tilulq Staiuta Ecclesiae anliqua. Pleraque audaciam, forle propter audaciam.
autem exemplaria non habent radat vel tondeat .*ut * Vulg., dissidentium.Notat Harduinus : Est ntc
sit sensus, ciericoriec comamnec barbam nutriendam. canon quartus Toletani xi conciliianni 675. Aliis qiii-
K Vulg., et in Uabiluet in incessuptobei, et necve- dcm verbis simile qtiippiara sancitur in Toletano xi,
tiibus. Cod.Herov.il., nec vestium,neccalceamentorum c. 4. At hic noster canon jaindiu ante insertus eiat
decorem. vetustion collectioni Hispanicaesub nomihe concilii
»Ita nosfri codd.. «x mijbusmmuulli omittunt sui. Carthaginensis quarli.
B85 DtiCUMENTAJURIS CANONIClVETERIS, 88f?
32 L. Irritaerit episcopi vel donatio, vel vendi- k 80 LXV. Omni tempore jejunii manus poenitenti-
lio, vel commulatio rei ecclesiasticaea absque con- bus a sacerdotibus imponatur.
niventiaet suliscripiioneclericorum. 81 LXVl. MorluosEcciesiaepoenitentes i efferant
2< Ll. Irritam esse injustam episcoporumdanina- et sepeliant.
tionem, el idcirco a synodo retractandain. 82 LXVIl. Pcenitenles etiam diebus remissionis
96 LII. Quaerendumin judicio cujus sil conversa- genna fleclant.
tionis et lidei is qui accusat et is qui accusatur b. 102 LXVHI. Ad reatum episcopi pertinef, vcl
662 30 Llll. Caveant judices Ecclesiae ne ab- presbyteri qui parceciaepraeest, si sustentandaevit;c
senteeociijiis causa venlilatur, sententiam proferanl; praesentis causa, adolescentiores yiduae, vel san-
qua irritaerit; irarao c causam in synodo pro facto ctimoniales clericorum familiarilatibus subjicianlur.
dabunt. 94 LXIX. k Eorum qui pauperes oppriraunt, do-
26 LIV. d Sludendum episcopo est ut dissidentes naria a sacerdotibus refuianda.
fralres, sive clericos, sive laicos, ad pacem magis 45 LXX. Cbristianura calbolicum qui pro catlio-
quam ad judicium cobortetur. lica fide ' tribulaliones patitur. omni lionore a sa-
67 LY. Seditionarios nunquam ordinandos cleri- cerdotibus honorandum, eiiam in quotidiani victus
cos, sicutnec usurarios, nec injuriarum suirum ul- B ministerio.
tores. 42 LXXI. ClericUmmfnter tentaliones officiosuo
3 LVI. Episcopi yet presbyteri e si causa visi- incuhanteih, gradibus sublimaiidum.
tandaeEcclesiae ad allerius Ecclesiam veniant, in 664 50 LXXII. Clericum inter tentalioiies ab
gradu suo suscipiantur, ct tam ad verbiimfaciehdtim ofliciostio declinaniem, vel negligenlius ageniem ab
quam ad oblationemconsecrandaminvileiilnr.. ipso officio " reiraiiendum.
37 LVH. Diaconus ita sc presbyleri , ut episcopi 60 LXXHI. Cleiicum scurrilem et verbis lurpibus
ministrum noverit. 0 jo.ularehi ab olficio relraheridum.
38 LVIII. f Ul diaconus praesenicpresbylero Eu- 61 LXXlV.Cierictimpcr crealnras juranleni acer-
charisliam corporis Christi populo, si necessitas rime objurgandum. Si perstiterit in vilio, excom-
cogit, jussus eroget. inunicandum.
39 LIX. Ul diaconus quolibet loco jubente ores- 62 LXXV. Clericum inter epulas cantanlem su-
bytero sedeat. pradictaesenlentiae P severilale coercendum.
41 LX. Ut diaconus lempore tantum oblationis 63 LXXYI. Clericumqui in tempore i indicli je-
s et lectionis orario utatur. junii absque inevitabili necessitale.jcjUniuinrumpit,
40 LXl. Ut diaconus in convenlu presbyleronim C r rninorem habendum.
* 64 LXXVH.
interrogatus loquatur. Qui in Dominicodie sludiosc jejunat,
663 90 LXH. Omni die exorcislae energumenis non credatur catliolicus.
manus imponant. 65 LXXVIII. Paschac solemnitatem uno die e;
91 LXIII. Pavimentadomorum b Dei energuraeni tempore celebrandain.
everrant. 51 LXXIX. Clericus quanlumlibel verbo Deieru-
92 LXIV. Energumenis in doino Dei assidcntibus ditiis artilicio victuinqiiaerat.
Viciusquotidianus ' per exoraistam opportuno tem- 70LXXX.Clericus haereticorumel schismaiicorum
pore ministrelur. lam convivia quam sodalitates 9 specialiter vilet.
» Cod. Yallic, absqueconniventiumclericorumsub- petianl. Perobscure in vulg., MortuospmnitenletEc
tcriptione. clesimafferanl, et sepelianl.
b Cod. Hcroval. el alius velustus S. Bavonis a k Hic canon iii Yallic. postponitur duobus sequen-
Crabbo laudatus, cui tilulus Slatuta Ecclesimantiqua, tibus.
addunt: Falsusaccusator( Crab. addit deprehensus) 1 concilii Carlhaginensis iv, et pro ecclesia-
exlra Ecclesiam fial, donec pcenitendose emendet. siicaVulg. re et Christiana religione tribulationes patilur,
ApudCiab., absqueEcclesia fiat, donec... emendetur. D honoreomni a sacerdotibushonorandum.Eiiam el per
c Vulg. cum mss. Vat. Palal. el Heroval., el cau- diaconumei viclusadminislretur.Noslrorum codicuni
samin synodcprofectodabunt. lectionera quam eiiam Crabbus minuliori
d Vulg. minus bene, slatuendumest episcopis, et charactereretinuimus, subjecit ex suis exemplaribus,qilae Sta-
dein cohortenlur.
' Vallic, si causa<de Ecclesia ad alterius, etc : tuta Ecclesim
m Quidamantiqua praelerunt.
codd. et hic, et in sequenli canone, ttt
foric si obcausasdeEcclesia.Cod.Vat. 5845, si causa tentaiione.
visitandi de Ecclesia, efc. Vat. 1342, st causd visitan- n Vulg. delent ipso, etadduntsuo. Mox iidemcum
dmEccletimalieriusveniant.Vat. Palat., li;iclectione Vat. Palal., removcndumpro relrahendum.
recepta, post alleriusaddit episcopi ad Ecclesiam. 0 ln Syn. Aguli., c. 70, joculatorem.
1 ln ros. Vallic, hic canon post sequentem de- P Vocemseveritate,quam Vallicet alii codd. igno
scribitur. supplevimns ex ms. Vat. Palat. ln cod. Hero-
s Idem ms. Vallic. ignoral ei lectionis.Dein cum rant, val. obhujus vocis defectumscriptum fuit suptadicla
Vat. 1312 scripsimus orario. Caeleri cuin vulg. h;i- sentenlia.
benl alba. i Vulg. carent yoce indicti.
h Yailic cod. pro Dei habet omni die. Mox ms. ' Vat. 1342et Vat. Palat., mtnore; et moXiidem
Heroval.,scopis mundent pro everrant. codd. cuin caeterisadditionura Dion., habenlem,nii-
» Vulg. cuni cod. Heroval., per exorcistas. nus beue. Prxtulimus ciim vulgalis habendum.
J Vat. Palal., et efferanl.Yai. 1342, efferenteise- * Cud, Yal, Palai, cuu vulgatis,
ft^«o/il«r,
»87 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. C8R
665 71 LXSXI. Conventicula haereticorum, non A , nedicenle et manus super caput ejus lenente, etiam
Ecclesias, sed » concilia diaboli appellanda. omnes presbyleri qui praesentes sunt, nianus suas
72 LXXXILCum haereticis neque orandum, neque juxta manus episcopi super caput illius teneant.
psallendumj 4 XCII. Diaconus cum ordinatur, solus episcopus
Hi LXXXIII.-Auguriis, vel incantalionibus ser- qui eum benedicit, b iiianus suas super caput ejus
vientem a conventu b separandum; similiter et su- ponat: quia non ad sacerdotium, sed ad ministerium
perstitionibus Judaicis vel feriis inhacreotem. consecratur.
68 LXXXIV. Ex prenitentibus, quamvis bonus, 5 XCllI. Subdiaconus cum ordinatur, quia manus
clericus non ordinetur; el si per ignoranliam epi- imposilionem non accipit, patenam de mann episcopi
scopr factus fuerit, deponaiur a clero, quia se ordi- accipiat vacuani, et vacuum calicem. De.raanu vero
nationis tempore non prodidit fuisse pcenilentem. Si archidiaconi accipiai 667 urceolum ' cuin aqua,
aulem sciens episcopus ordinaverit talem, etiam ipse manile, et manutergium.
« ab episcopatus sui ordinandi duntaxat potestate 6 XCIV. Acolythus cum ordinalur, ab episcopo
privetur. quidem doceatur qualiter se in olficiosuo agere de-
69 LXXXV. Simili sententiae subjacebit d episco- beat: i ab arcbidiacono accipiat cereoforaleum cum
pus, si sciens ordinaverit clericum eum qui viduam B cereis, ut scial se ad accendenda Ecclesiaeluminaria
aul repudiatam uxorem habuit, vel secundara. mancipandiim; accipiat et urceolum vacuum ad sug-
95 LXXXVI. Qui oblationes defunctorum aut ne- gerendum vinum in Eucharistia sanguinis Chrisli.
gant Ecclesiis, aut cum difficultate reddunt, tanquam 7 XCV.Exorcista cura orditiatur, accipiatde manu
egenlium necatores excommunicentur. episcopi libellum in quo scripti sunt exorcismi, di-
36 LXXXVII. Presbyteri qui per diceceses Eccle- cente sibi episcopo: Aceipe,et commenda» et habeto
sias regunt, non a quibuslibet episcopis, sed a suis; poteitatem imponendi manum l tuper energumenot,
nec per juniorem clericum, sed aut per seipsos, aut tive baplifandot.
per illum qni sacrarium 666 tenet, anle Pascbae 8 XCVl. Lector cum ordinatur, faciat de illo ver-
solemnitatem chrisma petant. bum episcopus ad plebem, indicans ejus fidem, ac
66 LXXXVHI.Clericus qui episcopi circa se di- vitam, atque ingenium. Post haec exspectanle plebe
sirictionem injustam putat, recurrat ad synodum. tradat ei codicem dc quo m lecturus est, dicens ad
29 LXXXIX. Episcopus si clerico vel laico crimen eum: Accipe,et esto verbi Dei n relatot, habilutus, /f-
impegerit, deducatur ad probationem in synodo. deliter et utititer si impleverisofficium, partem cum
6 Recapitulalio ordinalionis offkialium Eccletim. his qui verbumDei ministravetunt
C 9 XCVII.Osiiarius cum ordinatur, postquara ab ar-
2 XC. Episcopus cum ordinatur, duocpiscopif ex- chidiacono instructus fuerit, qualiter in domo Dei
ponant et teneant Evangeliorum codicem super caput debeat conversari, ad suggestionem archidiaconi
ejus; et.uno super eum fundente benedictionem, re- tradet eiepiscopus claves Ecclesiaedeallario dicens:
liqui omnes episcopi qui adsunt, manibus suis caput Sic age quasi reddilurus Deo rationem pro his rebut
ejus tangant. qum istis clavibustecluduntut.
3 XCI. Presbyter cum ordinalur, episcopo e be- 668 10 XCVIII. Psalmista, id esl cantor, potest

n Viilg., conciliabulaappellanlur. mentarii Gelasiani, quod hac in rubrica vitiatum et

b Cod. Vat. Palat. cum vulg. addit Ecclesim. miitiliiin est. Confer notationem sequenlem;
c Ita codd. Yallic et Vat. Palat. In ms. Vat. 5845, h Vulg., manum supet caput illius. In Gelasiano
«6 episcopatus sui ordine; in Vat. 1342, ab episcopalu Sacramentario verba quaein antecedenti capitulo ex-
suo ordinandi, etc : forte melius. ciderunt, errorc aliquo exinde avulsa liuc perperam
d Quidam codd. omittuni episcopus, et dein eum. irrepsere.
Postea pro habuit Vat. 5845 praeferthabuerit. 1 Vulg., cumaqua el manlile; et in margine, cum
o Hic litulus, omissus in vulgatis et mss. collectio- aquimanile. Sacramentarium Gelasianum cum aqua,
iiiiin Hisp. et Isid., quae aliura ordinem canonum ex- et aquimanile,et tnanulergio. Aquimanitiamemorantur
hibent, legitur in omnibus nostris exemplaribus, qux in DigestisI. m. § 5, de supellect. leg., el I. xix, § 12;
siatutorum nomine canones hoc ordine exhibeht. So- et l.xxi, § 2, de auro et argent. leg., sic dicta, quod
luin pro otdinationit cod. Vat. 5845 habet ordinatio- _ aqua in eis maneret.
num, Vallic ordinatorum. In Veron. 59 habelur tan- ** > Vulg., addunt sed; et mox habent ceroferarium
tura : RecapitulationesofficialiumEcclesim. Cod. He- cum cereo; dein mancipari.
roval. inscribit sic : Caput ordinationis ministrorum v Addendum ex vulgatis Conciliorum memorim:
officiaRumEcctesim. Suni ordinationum formulae, seu quaetamen vox non tam in nostris mss. quam in Sa-
potius rubricae ex antiquissimo aiiquo ordine excer- cramentario Gelasiano desideratur
ptae, qtiae sane usque ad c. 99 leguntur in Sacramen- I Cod. Vat. Palat. cutn editis Concil. et cum Sa-
lario Gelasiano lib. l, n. 95, cum titulo: Incipit ordo cramentario Gelasiano, super energumenum, tive ba-
de sacris ordinibus benedicendis. sive catechumenum,melius.
f Ita nosiri codd., excepto Vat. Palat., qui cura ptizalum,
m Cod. Vallic mendose, locuturus; Vat. 1342, lo-
vulg. habet ponanl. Dein idein Vat. pro super caput cutus.
pr&fert super cervkem. Vulgati utrumque super caput II lta nostri codd. cum Sacrameutario Gelasiano.
et cervkem. Vulg. autem Conciliorum, lector. Dein pro minislrave-
« Ms. Vat. Palat. cum vulg. inserit eum. Ex hoc tunt cod. Vat. 1342, minisitant, addilque aecipiat,
«anone supjileri et emendari potest textus Sacra- quod redundat, nisi antea deleatur habitutus
 88« DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS, ^O
tbsque scientia episcopi sola jussione presbyteri offi- A
J iv.
rium suscipere cantandi, dicente sibi * presbytero :
669 h EPISTOLA CANONICA.
ViVeutquod orecantas, cordecredas; el quodcredis,
ooeribuscomprobes.- Quat debeant adimplere pretbyteri, diaconi teu tub-
11 XCIX. Sanctimonialis virgo cum ad consecra- diaconi..
tionem sui episcopo offertur, in talibus vestibus ap- *
I. Primo omnium fidein calholicam omnes pres-
plicetur qualibus semper usura est, professioni et san- byteri, et diaconi, seu subdiaconimemoriter teneant,
ciimoniaeaptis. et [ Lege si quis ] si quid hoc faciendum praeterniit-
12 C. Viduaevel sanctimoniales b quaead ministe- tnt, quadraginta [ Lege diebus ] dierum a vino [Lege
rium baptizandarum mulierum eliguntur,'tam instru- abstineal] abstineant. Et si post nbslinentiam ne-
ctaesint c ad officium, ut possint dperto et sano ser- glexerit coromendandum[Subaudi meinoriter], re-
mone docere imperitas ei rustionas mulieres tem- plicetur in eo sententia.
pore quo baptizandaesunt, qualiter baptizatori d ad> II. Ut nullus i presbyter, diaconus, aut subdiaco-
interrogata respondeant, et qualiter accepto baplis- nus cum mulieribus habitare, aut conversari praesu-
mate vivant. - mat; et si iuveiilus fucrit hoc faciens, * degradu de-
13 CI. Sponsus et sponsa, cum benedicendi sunt B ] jiciatur. Insuper et exsilio destinalus, dies suos in
e a Sacerdote, a parentibus suis vel a
paranymphis pceniteniia finiat.
offerantur. Qui cum benediclionemacceperint, eadem 670 IH- Ut ea quae a Deo conservandis Cbristia-
nocte pro reverentia ipsius benedictionis in virginitate nis principibus amore illata surit, vel fuerint Eccle-
permaneant. siis, vel tilulis, nullus exinde subtrahere praesuraat,
103 CII. Viduaequaestipendio Ecclesiae sustentan- ne sacralae res depopulentur. Et si quispiam prae-
tur,f ita assiduaein Dei opere esse debent, ut et me- sumpseril, res quae fraudatae sunt, quadruplo resti-
rilis et orationibus suis Ecclesiara adjuvent «. tuantur. Aut si non habuerit unde ipsa loca * ad<

a Vox presbyteroin quibusdam codd. desideratur. b Haecepistola cum Iioc litulodescribiturin Iribua
b Iia cum vulg. codex Vat. Palat. In cod. Vallic mss. collectionibus Italicis , nimirura in codd. Vat.
sic : qum a ministerio baptizandi funguntur. Minus 1342 et simili Barberino 2888, in Vallic A 5, el
recte in Vat. 1342, qum ad ministerium baptizanlur. aliis similibus additionum Dionysii, ac in Vat, 1343,
c Ms. Val. Palat., ad id officium, et desunt voces qui quondam pertinult ad Ecclesiam Ticinensem. In
ut possint. Dein pro aperto vulg. habent apto. duabus his postremis colleciionibus immediate sub-
» Vulg., interrogata. jicilur Statulit quaeantea praemisimus, nec non ptm-
* Cod. Vallic. alia interpunctione, sacerdoti a pa- ceptit S. Petri de sacramentis, quaeposlea exhibebi-
rentibussuis vel a paranymphaofferantur. Vat. 1342, mus. In hujus epistolae editione utemur editionibus
vela paranympho. Baluzii in Append.t.HCapitularium n.5, etP.Mansii
1 Vulg. cum ms. Vat> Palat., tam assidum. Dein G C tom. I. Supplementi Conciliorum , col. 817.
hic idem codex, qumet meritis. i Fidei catholicmnomine non apostolicum
s Alius canon in vulgatis exbibetur n. 104, qui a lum, quod Fides apostolka dicendum fuisset,symbo- nec a
caeterorum ralione alienus, in nostris codicibus jure solis clericis, verum ctiam a laicis memoriler teneri
omillitur. At in aliquo codice statuta pracferentefuisse debebat; nec Nicaenura,'quodFides Nicmna appellari
descriptum et signatum num. 103 lestis est pervetu- solebat, sed intelligjtur symbolumvulgo dictumAtlia-
stns codex 59 capiluli Veronensis, in quo dura eadem nasianum, quod quidem absque auctoris noraine Fi-
staluta abbreviata proferuntur, hujus canonis com- det catholica in velustioribus mss. inscribitur, nec
pendium in fine affertur num. 103. Canon porro in non apud VenantiumFortunatum sexti saeculiscripto-
vulgatis est hujusmodi: Sieut bonumest caslitalis prm- rem, cujus expositio ejusdera symboli e vetusto Am-
mium, ita el majori observantia, el prmceptione custo- brosianac bibliolhecae codice edita est a Muratorio
diendum est. Ut si qum vidum quantumlibet adhuc in tom. II Anecdot. Latin., pag. 212, cum hoc titulo :
minoribusannis positm, et matura mtate a viro retictm, Exposilio FIDEICATHOLIC/S Fortunati. Cum Venantius
se dtvoveruntDomino, el veslelaicali abjecta sub lesli- Fortiiiiatus auctor sit alterius expositionis in symbo-
monio episcopiet Ecclesimreligiosohabitu apparuerint; lum apostolicum, quaeinter ejus opera legitur, jure
poslea vero ad nupiias smcularestransierunt, secundum idem esse creditur hic Foriunatus cnjus nomen lau-
Apostolumdamnalionemhabebunt (I Tim. iu) : quo- dataeexpositioni Fidei catholicmpraefigitur. Is autem
niam fidem caslilalis quam Dominovoverunl, irrilam patria ltalus, et Ravennae educaius , antequain in
facereausmtunt. Tales ergo personmsineChristianorum Gallias transiret, hanc Fidem catholicamin Italia jam
communionemaneanl, qum eliam nec in convivioeum _. - vulgatam ac celebrem invenisse dicendus est, ut
Chrhtianis communkent. Nam si adulterm conjuges " eam commentario explicandam duxerit. Hinc nihil
reaiu sunl viris suis obnoxim;quanto magisvidumqum mirum si noslra epislola canonicaItalicis colleclioni-
religiositatemmutaverunt [Al. Hardtiini codex, qum bus inserta eamdem fidem a presbyleris, diaconis
Deo religionemtiotterunl],crimineadulteriinolabuntur, et siibdiaconis memoriter tenendam praccepit: quod
si devolionemquam Deo sponte [ Al. spontanem],non postea non absimiliter in Galliis praeceptum fuit a
coactmoblulerunt, libidinosa corruperint votuptate, at- synodo Augustodunensi,cujus canonem e Divionensi
que ad secundasnuplias transilum fecerint? Qumetsi codice Sirmondus edidit. Confer nostras annotaiio-
violemiairruenleab aliquo prmreplmfuerint, ac postea nes 25, 26 et27,in Dissert. 14Quesnelli.Poslpauca
delectationecarnis alque libidinis permanere in conju- pro et si quid, Balusius et cod. Vallic, ul si quid.
gio raptori vel violento viro consenserint, damnalioni i liem Baluzius cum eodem ms. Vallic. omittit
superiut comprehensmtenebuntur obnoxim.De lalibut presbyter.
ait Appstolus: Dumluxuriatae fuerint, nubere volunt, k Cod. Luceu. delet de gradu.
liabentes damnationem, quia priraaui fidem irritam 1 Vat. 1342, «mtHcnt.
feceront (I 7im..ix).
891 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX 898
mittant; et res ipsas [Leye ipsac] quae fraudataei,
A diacono esse reperialur. Unde omnis presbyter non
sunt, ab episcopo ipsius recolligantur, ct in ipso <o- habens diacouum etigat sibi personam, 672 et Pie*
co unde ablalaesflWt»refirmentur. bi suabiunotescat. Tunc ad pontificem siium ' cou-
IV. De presbyteris qui eos ad communionem reci- signans deducat, ciijus viiam probatam habeat, et
piunt, qui incestas nuptias coritrahunt, id est, b ma- diaconus consecretur. Quod si distiilerit presbyler
trinam, cognatam vel socrum, aut hliaslram, vel diceris, eo qubd rion talieit mt tatem cleriCum; epi-
c proxima agnatione conjunciam in conjugio sibi so- scopus siiiis provideat ei ex Ecclesia sua, aut unde
ciant, et ad eos pervenerint, admoneanlur, et sepa- voluerit, boriam pers^oriamlTaritum est, ul sine dia-
rentur. Qui si dislulerint, communione privenlur, et cono non sit. Constituimus [Lege eiiam ut] eniin
oblatiOiieseorum d in sacro altari non recipiantur. diaconus iri uriocubiculo curii presbylero suo ma-
Et si presbyter sciens hoc neglexerit dislringendum, neat, deferens eihonorem, ut dignum est: ante quo-
aut amicitias lemporales [Forte allendendo] alten- rurii n iecta clerici simul manere simili modo, ° ut
dendum, *adcommunionemeum receperitsineemen- semper absqiie suspicione sint, et Detis propilietur.
dai,ic>ne aut pceuilentia, canonicaesubjaceat senteritiae. Noriexisteiiie presbytero intra domum , si ubicun-
671 ^- De his presbyteris qui post primam, vel qiie abierit, diaconus post ejus egressum locum ejus
secundam correplionem , seu admonitionem reci- B . oblineat ad suscipiendum velordinandum quod Puti-
piunl idola colentes, vel lnsipientes homines, qui ad litas domtii est; ifa demum ut rioti presbytero suo su-
fontes atque ad arbores sacrilegium faciunt, riec riori perbiat. Nam si hoc attenlaverit, ab episcopo suOde
f diera Jovis aut Veneris propter paganorum consue- contemptu siiperbiaejudicetur. El de accessu eccle-
tudinem observan t, s vel cervolum , aut agnicnlas siae/quod supra attare ponitur , scu undeCUnqueac-
faciunt, hoc est, suffilores, et cornua incarilant, et cedere polest, sub amborum sigillo sit; et non unus
eos post primam aut secundam adhortationem com- sine alterius notitia expehdere, ubi necessarium fuc-
municaverint, aut oblaliones corum susceperint, rit, praesiimat.
quadragintadierum spalic in paiieelaqua sint contenii. IX. i Ut riullus preshylerorum, diaconus, velcle-
VI. Ut nullus [ Lege nulli] sacerdotum extra jus- ricus in dicecesi constilutus pracdia Ecctesiac , lioc
sionem episcopi sui procurationes saecularesliceat est lerras, r potestatera habeat venundare, sed nei:
suscipere, h excepta jussione pontificis sui religiosas cuiquam parenlum sUorum * donare. Et qui boc
causas, ' Ecclesiarum videlicet, aut clericornm, pau- egerit, sub omni celeritate reddito pretio, ad loca si-
perurti, vel viduariim, sicut sacri prbecifjiuittcano- cra ad quae competunt revertantur. Si atttem liac
nes. Si quis contempta hac observatione iri talibus observatione conlempta aliquis * hoc praesutnpserit,
causis se implicasse inveniatur, canonicx seutentiae G res proprias in ipsa Ecclesia relinquat, et ipse foras
de usu praesumpiiohTsstibjaceat. ejiciatur, eo quod divina congruat ralione ut qui Ec-
VII. Ut si cui sacerdoti ex quaiiibetmuliere denun- cleSias accipiunt, ad regendum, non ad dispergen-
tialum fuerit, ut exinde i suSpicio malae opinionis dura accipiant. Siraili modo nullam babeat potesta-
gfficiatUr, nullam' Cum ipsa liaBeat conversationem tem quolibet modo ad alienandum , u neque infidti-
rieque secreto, neqiie praesenti. Si deinceps invenliis ciandum, neque venundandum'; scd nec sinevolun-
fuerit posl secundam el ttrtiam contestationem , ut late ^73pontificis suiy vicariosdandum.aulliberos
Contemptor, gradus sui peficulum sustineat. dimittendum. Qui hoc praesumpserit, ul superius een-
VIII. Ut nulla [Lege in imlla] fecclesia cujuslibet suimus, s'|,habet x proprietatem snam, atiud tantum
dioeceseos, ubi baplismum k fit, presbyter absque restituat. Si rion habucrii, exspoliatus omhibus, foraj
» Ralu?.. fefqrtrien/ur. mVat. 1342 detel talem.
b Al. matrignam, vel mairiniam. " Alias lectos.
c Baluzius c.umms. Valtic, proximam. 0 Codd. Luc et Vat. 1542 addunttiVeanlur, et de*
d Idem Baluz., a sacro. lent simul. Mox Balnz., ut seabsque, rainus bene.
e Baluz. ctim ms. Vallic , a communioneeiim reci- D P Ms. LUc, ttlili [ lege utile].
pere. Dein soltis Baluz., subjaceant, minus recte. 11n secunda appendice Reginonis c 42, hic ca-
1 Cod. Luc., d'edie. non inieger refertur praefixohoc litulo : De bonis
... s Baluz. omittit sequentia usque ad,i»cantanl. Mox ecclesiaSlkisex epistola canonica. Incipit: Nullus epi.
ms. Vallic, concinenle Lucerisi, habet annkulas. scoporum, presbylerorum, seu diaconorum, vel etiam
Praetulinms autem lcctionem cod. Vat. 1342 agnicu- clericorum, prmdiaEcclesim, etc Codex Baluzii cum
Iqs, quia hic sermo est de hoininibiisqui animalium mss. adtlilionum Dionysii: Ut nulius episcoporum,
fornias induebarit, cervi, agnL vifulae, etc Vide bresbyteforum,seu diaconorum, vel clerici [in mss.
serm. 129 Appentl. Aug., n. 2; S. Paciaiiiuii iri Pa- nostris additionum Dion., vel clericorum] constitutus
raenesi ad poenitentiara; Couciliura Autissiodorense prmdia , etc Praetulimus mss. Vat. 1342 et Lticen.
i, cap. 1; Poenitentiaie Halitgarii c. 6, ubi haecea- Mox apud Reginonetn destint voces hoc est terras.
1 Qnidam
dem fere omnia crimiria recensenlur, ac poenitentise codd. cum in poieslate.
subjiciuntur. * Sic mss. Vallic et Reginone,
Regin. Alii codd. cura Balu-
b Subauditur nec tuscipereliceal. zio, donandi, melius; sed paulo anle scribendum
lla CQii.LIIC. riielius quam aiii, swcularium. fuerat venundandi.
. i Vat. 5845,, suspectione; ,ubi si cbrrigalur «uspt- 1 Baluz. omittit hoc.
ctone, dein legendiini erit dffktatur. J Reginonis Appendixdelet neijueinfiduciandum.
k Ideni Vat., »t"f. T Vat. 1342, vigariandum. Lucen., ad vigariandum,
1 Ita nostri t odd., niinus riiale quam apud Balu- Dein Append. liberit pro liberos.
ziuin. consianatis. * Baluz. cumRegin.,
Vat. 5845, poiestatem,oiale.
895 DOCUMENTAJURISCANONICIVETERIS. . 894
ejiciatur. Ipsae tamen res ad Ecclesiara cujus res, Asecessura fundilur. Si ergo marie Dominica poriio
suntrevertauiur. editur, usque ad sextam jejunent minisiri qui eam
X. Ad nos perlalum est" quod quidam conjugati consumpseruni. Et si tertia vel quarta hora accepe-
babentes litulos, in quibus deserviant, de sacris rint, jejunerit usque ad vesperam. Sic secrefa sancti-
vestibus mulierum vel filiarum suarum ornamenta ficatione acterna ctislodienda siirit sacramenla.
faciant, et proprielario jure sibi defendant. Quod De vasis sarie sacris iia gerendum esi. Altaris
Cbristianis hominibus nec toqui convenit, ut res sa- palla, e canthara, candelabrum, et velum, si fuerint
craias el quaein sacrata loca olferuntur, b raulierura vetiistale consumpta, inceridio deriiur: quoniam non
suarum, vel filiis, aut parenlum : el si lioc probalum licet ea quae in saiictuario fuerint male tractari, sed
fuerit, superiore feriatur sentenlia. iricendio universa iradantur. Cineres quoque 675
XI. Omnes presbyteri, diaconi, subdiaconi, vel eofum in baptislerifiuiiferaniur, tibi nulliis tfansilum
cunclus clerus, qui sub episcopo esse noscuntur, si habeat, aut in pariete, aut iri fussis pavimenlorum
causas habuerint, et ininime potuerint inter sc dcli- jaclentur, ne iniroeiiritium pedibus inijuiiienlur.
berare, tunc ad pontlficem suura conveniant [Supple Nemo per ignorantiam clericus palla inorluuin cre-
ad, ac mox dele per] causam suam dicendam. Nam ( dat obvolvendum , aut diacoiius scapulas operire
per nulla saeculariajudicia adire praesiimant. Et qui M velit, quae fuii in altaii, aut cerle qriaedala est in
hanc praeceplioneincontempti fuerint, superioribus mensam D.miini. Qui haec fccerit, vel leviler quasi
poenissubjaceant; ita utc in poenitentiam sint absti- nibil et negligenter hahueritf minisleria, diaconus
nenles a vini polione, vel csu carnium, donec ad triennio sexque mensibus a Dominico alienus erit
nielropolilanum suuni accedant. altari, gravi perciissus anathemate. Quod si ctericum
V. presbyter non admonuerit, decem annis e( quinque
674 d PR-^CEPTA SANCTI eETBI. mensibus excoriimunicaliis sit, propterea qiiod de
De sacramenlisconservandis. Dorainicis sacramcniis subjecta sibi non admoniierit
CLEMENSJACOBOcharissimo. minisleria; et postea cum gravl humilitale matri re-
Quoriiam, sicui a beato Pelro apostolo accepimus, concilietur Ecclesi;«. Pallas vero et vela quae in
omniumaposloloriimPatre, qui ciaves regni ccelestis sanctuarii sordidata fuerint ministerio, diaconi cum
accepit, qualiler lenere debemus de saicramentisquae humilibus minislris <?intfa sacrafium lavent, non
geriinmr in sanctis, le ex ordihe nos decel instruere. ejicientes foras a sacrario velamina Dominicacniensae,
Tribns enim gradibus comroissa sunt sacraroenta ne forte pulvis Dominici corporis inale decidat a
divinorum secrelortim, id est presbytero, diacono et sindone foris abluta, et erit haec operanti peccaitim.
minisirn, qui-cum timore et ircmore clericortim re- C < Idcirco intra sacrarium ministris praecipimush haec
liqnias sacramentorum corporis Dominici custodire sancta cum diligentia custodire. Sane pelvis .nova
debent, ne qua putredo in sacrario inveniatur; ne comparetur, el praeter hoc nihil aliud tangat. Sed
cuiii negligenler agitur, portioni corporis Domini 5 nec ipsa petvis velis apponatur lavandis, nisi quae
gravis inferatur injuria. Coromunio cnim corpnris ad Dominici aliaris cultum pertinenl. i Pallacin atia
Domini noslri Jesu Christi, .si negligenter erogetur, pelve laventur, et in alia vela janiiarum. k Etiam
et presbyler minora non curet admonere officia, cura sit osliariis ex admonitione majorum, ne quis
gravi anaihemate et digna humiliationis plaga feria- negligens, aut ignarus ad velum jamiae doihiisDomini
tur. Cerle tamen in altario holocausta offerantur manus incondite tergat; sed statim coercitus discal
quarita popnlo sufficere debeant. Quod sj remanse- omnis homo quia velum atrii doinus Dominisanctura
rint, in crastina non reserventur, sed cum timore et est. Praecipimus etiam l ne unquam extero, sive laico
iremore clericorum diligentia consumantur. Qui au- de fragmentis oblationum Domini ponatur ad men-
tem residua corporis Domini quae in sacrario relicla sam. Unde scis tu, qui passim m sacrarii paiies in-
sunt, consumunt, non stalini ad coramuncs acci- dignis irapendis, unde nosti, si a mtilieribus iiiundi
piendos cibos conveniant, ne pulent sanclae portioni sunt hi qnibus impendis? HincetDavidabAbimelech
commisceri cibura, qui per aqualiculos digestus, in D sacerdote interrogatus, cum panes sibi ad coiheden-

a Ita cod. Lucen. Alii cum Baluz., eo quod. legitur, sine iis additamentis Isidoriariis quce in vul-
b Locus depravalus. Videtur legendum mutieres gatisConciliorum exhibentur. Tituli autcni discrimen
sumusurpent, vel filiw, aut parentes. Baluz. habel vet diversam codicum originem indic.it. Iia, eliaui in
filis ejus, Abbreviatione canonum quc exstat in auiiquissimo
c Buiuz., pmnilentia. ms. 59 capitilli Veronensis, ptmceptionesS. Ctemenlis,
6 Exstant in iisdem mss. collectionibus, in quibus non autem S. Petri appellantur.
praecedenlemepisiolara invenimus. Prseterea duos e Vulg. Concil., cathedra.
f Iidem vulg., divina mijsleria.
antiquissimos codices vidit Harduinus, in quoruni
altero tiuilus sic profertur: Item epislolaprmceptorum t' Iidem, juxta.
S. Clementispapm missa Jacobo fralri Domini; in al- b In ms. Hard. absunt hmcsancta.
1 Idem cod., non ipsa.
jero : Incipilprima S. ClementisRoniani ad Jacobum
de sacramentisEccleshv.Ex variahtibus autem lectio- i Vulg., Pallw aliaris solmin ea luventur.
nibus quaeex his codicibus prostant tom. I Concilio- k lidem vul,^., De velis autem januarum cura sit.
rum cdit. Ven., col. 98 et sequeiuibus, liquet in ipsis 1 lbidem, ne excommunicatoEcctesiw, sive laico
reneriri hauc epislolam, ul in noslris exemplaribus mAl., sanctuarii.
m AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDlX. 8?6
ilum posceret, si mundus esset a muliere, cum se A Domini nostri Jesu Cliristi. riaec praecepta a S. Petro
mundum ante triduum profiteretur, panes proposi- apostolo accepi, et tibi, charissime frater, insinuare
lionis manducavit. curavi, ut servari omnia 677 praecipias sine ma-
Dominica autem tales • qui cula. Si quis autem audierit te, utilis erit minister
Ad mysteria eliganlur,
nnte ordinationem conjuges suas noverint. Quod si Jesu Christi. Qui autem non audierit te, imo lo-,
Dominum per te, ipse sibi damuationem
post ordiuationem ministro altaris contigerit proprium quentemb
invadere cubileuxoris, sacrarii non intret limina, nec acquiret.
sacrificii portitor [JVum.leg. parlitor?] fiat, nec aliare VI.
conTingat,nec ab offerentibus holocausti 676 °hla- SLVCERII IUPERATORISEDICTUH CONTRA ORDINATIONES
lionera suscipiat, necadDominicicorporisb portionem SIMONIACAS.
arcedat. Aquatn sacerdotum porrigat manibus, ostia (Nunc erutum e colleclionecanonumqum continetur in
forinsecus claudat, minora gerat officia,«urcium mt. Val. Regince1997.)
sane ad aliare suggerat. Si forte quispiam presbyter lncipit,exemplum sacri edicti GLVCERU imperatorts
sive diaconus sacrarii sindonem vel velnm subtracta datum ad HIHEIXONEH V. C. prmfectumprmlorio
ltalim.
vcndiderit, Judae similis aestimabitur Scariolis. Qui
propter cupidilatem fecerit hoc opus, noverit se B Supernse majestalisadmonitunoslri ' ortu imperii
supradicti Judae susceplurum poanam. Clericus vero niliil prius debuit ordinari quam ut Christianae reli-
BOIUSad feminae tabernaculura non accedat, nec gionis sacrosancta mysteria reverenlia majore cole-
properet sine majoris natu principis jussione. Nec renlur : quia ambigi non oportet Deura universitalis
presbyter solus cum sola adjungatur, sed duobus ad- auctoMm tanto magis lovere mortatia, quanto purior
ductis testibus visitet infirmam. Neino tamen d cum cultus perinnocentiam sacerdotutndivina suspexcrit.
cxtrauea habitet femina, nisi proxima, aut soror Jamdudum ctenim adolesceniibus viiiis clericorum ,
fuerii. Et ltoc cum magna solliciludine fiat. Non adhuc in privataevitae conversaiione degentes proba-
ignoramus malitias Saianae. Universa haeccum man- vimus, episcopatus pro parte maxima non i impe-
sueludine ecclesiastica complenda sunt ministeria. trari meritis, sed pretiis comparari: quod indecora
Negotium enim Dei non decet negligenter expleii. cupiditas in usum redacla, qnasi licitum fecerat jam
lterura atque iterum de fragmentis Dominici corporis videri. k Ademptura est studium bonse conscienliae,
demandamus. Calicem vero ad perferendum sangui- fecilque id, quod de Deo sperare debuit, ad pecuniam
nem Domini praeparatum cura lota munditia miiii- ct exaciiouem vocare. Hinc natum est ut antislilum
(terii minister praeparet, ne non bene lotus calix revercntia magis potestas saeculi putaretur, et lyrau-
diacono peccaiuiu fiat offerenli. lia cum omni lio- C nopoliias esse se malintqui vocabanlur antistitcs; ac
nestale cuncta quoe supra exposuimus, oportet im- religioneneglecta, siibliominnm patrociniisconstituti,
pleri. Tales ad ministerium eligantur clerici, quii publica magis qiiam ilivinn curarent, hoc ipso perpe-
digne possint Dominica sacramenta tractare. Melius> luitatis privilegio delictoruro suoriim impunitate gau-
est enim Domini sacerdoti paucos habere ministros> dentes , Ecclesiarumque opes, quas malil proposili
qui possint digne opus Dei exercere, quam multos> dedecora protegentes, pauperumdicuntesse divitiias,
inutiles qui onus grave ordinalori adducant. His ergo> studio veluti cujusdam adminislralionis auferrent,
bene parele sententiis. e Ne quis hoc pracceptum) aliis in praesenti dando praemia, nonnullis se cliyro-
minime credat iniplere : ne in judicio Dei ignisi graphis obligando, vendendoque in quacstum debiio-
aeterni lormenta inveniat qui ecclesiastici operis sa- ris quod oportebat egentibus prorogari. Unde faclum
cramenla neglexerit. Haec igilur, fraler Jacobe, de$ credimus tit offensa Divinitas, quod tot malis proba-
ore S. Petri jubenlis audivi. A principio epistolae 5 mus experti, favorem suacmajestatis averteret, et Ro-
usque in hunc locuni de sacramentis f deligavit benei manam gentem tanlis quae transacta sunt infortuniis
tuendis: ubi non murium stercora iuter fragmentaa fatjgaret. Quo enim ore , quavc impudentia ab eo
Dominicaeporlionis appareant, nec pulrida per ne- mundi toiius supplicatur auctori, qui ad oblalionem
gligentiam clericorum remaneant, et convenienles,, o' sacrificii non judicio sacrosanclae Trinilatis eligitur,
qui accipere sibi medicinam desiderant, putrida cumi scd hominis favore 678 provehitur ? Aut quid hu-
viderint, magis cum ridiculo et fastidio videanturr jusmodi episcopi non putent esse venale, qui sancta
accipere, et in peccatum magis decidant per negli- mysteria subjeceie mcommerciis?
genliam clericorum. Si quis haec praecepta« integree Qua rerum ratione perraoti hac mansura in scvum
non custodierit, sit analhema usque ad advenlum1 lege sancimus , ut quisque ad episcopatum persoua-

» Vulg., aut ante ordinationemsuam conjuges suast f Vulg., delegavi bene intuendis. Ms. Hard., bene
non noverint. intuenli.
b lidem vulg., por/attonem accedat, nec aquam sa- * non integra.
cerdotibus portigal ad manus. h Ibidem,
« Vulg., accipiel.
utceum sive cqficemad allate non sufferat: l Cod. inale, ortus.
d lidem, ': »
Vulg. addunt clericorum. 1 Idem cod., impetrare, aequemale.
e lidem vulg., ne guis hmc prmcepiaminimecredalt k Ibid., adeptum.
implenda, et judicio Dei mterni ignis tormenta susti- 1
mCod., prmposili.
neat; et dein, tacra pro tacramenta. Ideiucod., lubmerciit.
897 DOCUMENTAJURIS CANONICIVETERIS. «D»
rum auxilio suffragante pervenerit, sacculariter pos- A illustris ct praccelsamagnificenlialua hanc sercnilatis
sideat quod saeculariterfuerit consecutus; id c-t ut nostraelegem,quaeet sacerdotes sacrosanctae religio-
linitis unius anni melis, noverit episcopatu sc esse nis corrigit et ministros, propositi a te cdicti pro-
privandura. Ejusdem sane anni quo sacerdos voca- grammate per orane nostri 679 corpus vulgabit
lur, comesnostri pairimonii ecclesiaslicaesubstantiae imperii. Eimanu divina :Vale, Himelcoparens charis-
moderetur expensas. Is quoquc qui talem consecra- sime atque amamissirae.
Verit, aut quidquatnpecuniarum ab eo qui est conse- d Datum v id. Marf. e Ravennae,domno Leonc per-
crandus, datum cuilibet promissumve cognoverit, petuo Auguslo v [Supple consule]. Explicit.
aut callide dissimulanduraesse crediderit in eoquem FELIXf HIHELCO P. P. DIOSCORUS,AUREI.IANUS,PR0-
intelligit, non per puram conscientiam, sed per turpe TADIUS VV.CC PP.DD.
preliumad bocpervenire voluisse, pari de sacerdoiio Qucmadmodum doninus noster invictissimus prin-
forte dejectus , similem poenam lenier.iriaeconsecra- ceps Glyceriuspro beaiiludine saeculimelioris el suo-
tionis exsulvat : arguendi hoc lalens facinus non so- rum correclione mortalium, ne quid in supernae ina-
lum his qui in Ecclesia constituti sunt, vertim eliam jestntisdeiiicepsex sacerdotali ordin.uione teiitarctur
quibuscunque noslrae religionis hominibns facullate injiiriaro , ac bonacconscientiae meritum nummarii
permissa , sciluris omnibus , qui objecla potuerint B fierel causa sufiragii, edictalibus inliibcndumcredi-
edocere, praemiumse pro nostro arbilrio sanclae ac- derit constitutis, «sermonis regii in aulelatis prseful-
cusationis habituros. Cives quoque tiniusctijusque ur- get oraculis, scilicet ui quac divina sunt, mtmdanis
bis, quos ad acclamationes ambientium non personae sulTragiisnon juventur, quatentis licitalione submola
dignitas, quae petenda est, sed venalil.is » ponenda b sublatisque piaculis deliclorum , sacerdotales infu-
sollicitat, sciant se palriae , cui tain male consulunt, las optimaeconscientiae ' normi possideat, ne quae
habitatione pelleudos, ac tantum de suis facultatibus religiosis 680 erogalionibus, ad conciliandam vi-
eruendum, liscoque nostro esse promissum. delicetdivinaeclemeniiaemajcstalemproficcre debuis-
b Facescal igitur ab Ecclesiis fceda pariter ac pro- sent, ad instar saecularittm administraiionum in pa-
fanalicitatio : internuntii ttirpis pretii conqtiiesc.int. trnciniorum acquisitionibus funderenlur : quod pro-
Cceleslii nefas est in auctione constitui. Sacerdotii fecto ad aliuioniam pauperum mens devota supernac
magntim, ut dictum est, opus non pecuniis, sed me- majestati, et non avnra tontulerat. Neque enim quis-
ritis ambiatur; et Secundum priscorum regulam sa- piaro profanaeinteniionis i existeret, qui meute sa«
cerdotum quantitas pdscentium et qualitas pondere- crilega abhorrere lam religiosa debeat constiluta sa-
lur, vita inspiciaturelecli.Nimis enim detestabile est, cerdos, nisiquide suaepollicitalionis conscientia vo>
ul quilibet ad episcopatus apicem illicita corruplione luerit confiteri. Ut enim baec quaedecreta sunt prae-
venturus , Ecclesiae facultates , quarum dispensator dicabilibus rooribus placitura confidimus, ita deterio-
magis debet ess"equam dominus, prius pene quam res mentes ex his quae salubriler definita suni non
adipiscatur exhauriat. Quibus noslrac serenitatis dubitamusolfendi. Proindehoc edictali programmata
[Supple apicibus] et prayorum raentee pulamtts com- universitatem duximus commonendam , utkabilli-
primi, etadmajura sludiacvirtutum bonas conscien- citis deinceps se ambilionibus suffragiisque suhmo-
tias incitari. Ulitdquoque de jiislitiaomnipoteiitis Dei vcanl, ne necesse sit cum obligalione propriac con-
ac pieta 6 dubitare non possumiis, facilius nos divi- scientiae, quam divinaemajestati iiiterest semper ob-
nis auxiliis protegendos, cui per innocentes et pro- noxiamdetineri.juxta sacratissima constituta pcenara
batos episcoposomnipolenliacjuvamina postulemus, proprii subire peccali.
Himelco parens charissime alqite amantissime. Unde Datum m kal. Maii, Romae. Explicit.

punienda, vet pudenda. num cap. 15. Idipsum deprehenditur in ediclo Flavii
b Leg.
Locus depravatus. Antemii Isidori contra Nestoriilibros tom. III Cmicil.
c Cod., virtum boneconscio: correximus virtutum Ven. edit. col. 1731, et in abis pluribus. Dioscorus
bdnasconscientias:nam el insequentiedicto bonmcon- erai praefectus pnciorio Orientis ex legibus Leonis
scientimmeritum legitur. Augusti,quae in CodiceJustiniano continentur. Cimfer
J Coil., Daiumx idus, male: x pro v productis la- inler coeteraslejrem15, tit. 7, libri secundi, quactiaia
teribus scripium fuit. D fuit anno praecedenti472. Alii duo Aurelianus et Pro-
e An. 475. ladius fuere praefecti praetorio, unus lllyrici, alier
f Nihilmirura sit Himelconem praefectumpraetorio Galliarum.
Italiae, ad quem lex praecedensab imperatore Glyce- 6 Mendosein sermoneregii.
'h Cod., sub exms.,
rio directa fuil, in ea promulganda trium aliorum piaeula delktorum sacerdotalisinftt-
praefeclorumpnetorio, Dioscori, Aureliani el Prota- las. Eroendalionem quae meliorvisa est textui inse-
dii nominatitulo inscripsisse. Namet Palladius prae- ruimus.
fectus praelorioItaliae in edenda Honorii lege adver- 1 Idem cod. addit vivendi; et inox babct ne gue-
sus Telagiumet Ccelesliumduos alios praefectosprae- rimoniamreligiosis : et dein ab alimonia.
lorio in inscriptione edicti simililer expressit. Junius i Cod, perperam, existere, cui .... debeanl.... Sa-
Quartus Palladius, Monaxius,etAgrkola iterum, prm- cerdote .... conscientim.
fecti Prmtorioedixerunt.Videnosirum Codiceincano- k Idem ms., ab itlicitorum.
«99 AD OPERA S. LEONISMAGNl APPENDIX 900
^ ' '

PASCHiiSII QUESNELLI
QOINQUE

DISSERTATIONES
II»

CODICEM CANONUM ECCLESIASTICORUM

ET CONSTITUTORUM S. SEDIS APOSTOLICJE
Cum annotationibus et observalionibus criticis in easdem.

DISSERTATIO DUODECIMA.
De codice canonum Ecclesice Romance, omnium qui hucusque prodierunt antiquissimo , nune
primumin lucetn edilo.
689 CAPUT PRIMUM. A aetate usqtie ad sexcentesimum Clnisti annum Ec-
clesia llomana, seu juris ecclesiaslici dicendi, scu
RomanamEcclesiamtuum olim codicemhabuiste ante constiiueriflaedisciplinaecanones haurire consuevii.
Dionytii Exigui abbatjscolteclionem; nec eum huc- Codicemsuum ex antiquo habuisse Itomanain Ec-
ttsqueemeisissee lenebris. clesiam, non est quod in dubium revocelur, cum ei
hujus frequens occurrat (a) menlio in epistolis Ro-
1. DeCodice antiquo canonum Ecclesiae Romanae manorum piuililictim, el (b) necesse ftierit Ul quaa
qui Dionysianumpraecessit, amagna nnper animorum canonibits et regulis ecclesiasticis regebalur, cas in
coiiientione dimicatum est nonnullis studio abre- aliquo rodice descriplas servarei. Quod ita fttisse,
ptis, seii pracconceptaeopinioni vindicandae paulo vel ex una Dionysii Exigui epistola seu pracfaliom
inteutioribus, seu denique hisloricaeveritatis et an- ad Slephanuin episc6puiii saiis intelligitur : ( c ) ex
tiquitatis ecciesiasiicae amore illectis. Quo quisque prisci etenira 687 codicis confusione adiltictumse
snccessu pro sententia sua decertarit, facile erit, pr.tsulis illius consiliis ipse testatur, ut novaeador-
opinor, judicare, cum lianc nostram dissertationem nandaecollectioni manum admoveret. Sed quis hujuj
atl umbilicos 686. usque perduxerimus. Immo vel codicis ordo fiiCrit, quaehamih eo conlinerentur,
cx sola Codicis ipsius canontim , quem lot saeculis quse canonum interpretalio in usu esset, hoc demum
sepultum luci nunc primttm damus, inspectione per- obscurissimuro ctini ad haec usque terapora fuerii,
immerito sibi gralulatos esse, quoinuot lucem ex codice qiieni publicamus, et ex iis quaea
spicuuni est codicis
de genuini inveniione gloriali sunt: prisci, nobis hujus occasione dicenda sunt, ni fallor, ac-
"'
inquam , codicis , ex quo partim inchoato, partim cipiet.
variis subinde incrementis aucto, a Nicaeniconcilii B Ante omnia animadverlendum pnto, (d) perperam
BALLERINIORCMANN iTATlO^ES.
(a) Canones profecto eorumque custodiam frequen- (c) NonPrisci eodkis, sed priscmtranstationit men-
ter ingerunt Romani pontiftces; nunquaiii vcro Codi- linnem facit Dionysiits,ejiisque eonfusionemnoiavit,
cein canonum memorani, immo iie subitidicanl qui- qua Laorentiiis ofJensusipsi suasit ul novamGrtco-
dem. Solura mcriiionem idefitidem faciunt caiionumi rum canonum interpretalioneiii lucubraret. Ilis aiilcnt
Nicacnorum,quo nomine Sardicenses etiani compre- vefbis non Codicem cannnuin a Quesnello ediluro
bendunt, titi probavimus in traciatti de CMlectioni- Dionysiusindicat, scd eam Priscam (ut in vulgatis in-
bus part. n, c. 1; eosdemqtie canones tantiim cumi scril)ilur^iiiterpreiationcm,qiiae»nteipsumDiony-iiun
olim recepisset Romana Ecclesia , ut ibidem osien- conipacta,'iri lialia pr.TserlimVircumfcrebatnr. Harc
siim esi: qtiotiescumque slatnta Patriim, vel canonesi eniiii ita-confusa"et implexa est, ut leciores tiffendai:
iiideliniie laudanl, Nicaenos vel Sardicenses intel- t|untl de versione Isidoriana ( ut vocant) licet ami-
ligitnt. qU;ori, in Quesnellianocodice fere recepta dici ne-
(b) Necesse quidem fuit ut Romana Ecclesia, quaei quit. Certe pnrro Dionysius hanc, qui ctinqne imel -
noii tara canonibus regebatur quam apostolicis con- ligalur, Priscam iranslationemnec a RomanaEcclesia
stitiitis, haecin Romanis scriniis, non aulem in ali- recepiam , riec iti publicunrejusdem Ecclesiaeco i-
quo codice, aut corpore canontim descripta servaret. cehi relatain sigitilicat. Confer diceuda in observa-
Quod si (Jodteemeflnonumappellare libeal exemplariai lionihus cap. 2, niim. 1.
in t|uibus Nicaeuiet bardieenses canones sitnul eraut (d) Haecpeisiringnnt Pelrum de Marca, qui prms
dcscripti, niliil morabiinur. Conslitutiones autemi in Concordia, dein in Opusculisliunc duplicem Ro-
pontiliciae non ex eodice aliquo , sed ex apostolicis ,p manaeEccele.siaecodii;eitlexcogitavit. Primus esi ille
scriniis a Romanis aniislitibus olim allegabamur, ui'.i codex ms. exquo non multo post Priscam versionem
fuse probavil P. Coustantius in iraefalione adiom. I cannnum Voelltis el JuslelliTs ediderunt. Alter est
Epistolarum Romanorum ponlif., num. 44-et 45. Id codex geminus monasierii Rivipnlleusis in Hispania'.
vero adco inolevisse animadvertiinus, ut postquaiu Sed etsi hos codices vidit Petrus de Marca, ifoiita-
iidem Roinani amistites uli cceperunl collectione; men accurate expendil: un!e nil mirum si de iisdem
Dionysii, ex ea quidem diutius allegarint solos cano- inconsulle minus vera tradidil. Nam Prisca versio,
nes, nunquam verO, vel fere nunquaui consiiluiiones> qoaein prinio codice contim tnr, ipso Quesnellopro.
anostolicas. nisi posl vn saeculitii). banle, Romaiiae Ecclesiactribui nequit. Duo porrq
 601 DISSERT. Xll QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 902
l nonnullis dupticem canonum Codicem a Romnna A barbarie arcessit: lalem nempe ii. 689 primaria
Ecclesia diversis tempnribus usurpatum numerari, Latini orbis Ecclesia ac civitate vel nataiu esse, vel
mie iuam Dionysianum illa in usum vocasset untim, tot annis receptam ac coramendalain neiiio cordalus
q(ii Chalcedonensi concilio anlerior fuerit, altcrum opinetur.
post istam synodum solutam, aucloritale S. Lconis 2. Canonis vigesimi octavi Chalcedonensisadmix-
confectum; <iua)ultinia collectio viguerit sola in Oc- lio Romanum procul dubio codicem non sapit, mul-
eidente per sexaginla et amplius annos:donec altera toque iiiinuscodicemLeonis primi temporeusurp.itiim
auctore Dionysio iu ejus locum successerit ab eadem aut cura auctum his canonibus. Quis entni credi-
diversa. derit canonem illum, cujus occasioue lanta simiiltas
Priorem collectionem eam esse existimant quae Leonem inter et Orientales exarserat, vel incauto
non ita pridem luce donata est ex codicems. clariss. pontifici obrcpsisse, vel a prudeuie ac votente col-
viri Christophori Justelli tomo I RibliothecaeJnris lectioni suaeEcclesiaeinsertum ?
Canoniciveteris posl Dionysianumcodicem. 5. Nec Constantinopoliianisetiam canqnibus locus
Posterioris geminum exemplar manuscriplum ex- fuit in veteri Ecclesiae Romanaccodice; cos enim
siare affirmabat Pelrus de Marca (Lib. in Concord. sibi suisque praedecessoribus ignotos fuisse S. Leo
sac. et imp., cap. 5), tesie Stephatio Baluzio, ih bi- saepius testatur. Lucenlius eliam ejus in synodo
bliotbecamonasterii Rivipullensis, unde fortassis in Clialcedonensivicarius in ultima aclione prolestatur
lucem emitlendum spondet idem Baluzius : cui et illius CP. synodi decreta in synodicis canoriibusmm
assensiim noslrum spoiideuius, cum cerlis argumen- haberi (Mri ip.tfep6p.tvaSi ev tolg uuvoStxof? xavoari),
tis hanc collectionemLeonis tempore et auctoriiate _ qumdicunt ante ociogintaprope annos constituta fuisse
"
concinnatam oslenderit. Interini nosmet ab nssensu (Act.6 Chalc). Nec lam cito a sententia sua deflexisso
sustinere per cum licebit nobis in contrariam sen- Leo credendus est, ut canOnes sedi suae infensos,
tentiam propensis propter hanc rationem: quod si taniaque nuper contentione explosos, nori pro legiii-
de nova collectione cogitasset sanctus Leo, ad hoc mis agnoscerel modo, sed it proprios sibi, appro-
addiictiisesset priuris cniifusioiie; aique ita curassct bans codicique inserens, faceret. QuOdenim posl-
imprimis ne in eamdem confusioiieiu poslerior rcci- modum, sopita contentione, codici Romano, quem
deret, sed eam polius omni ex parte accuratam ab- publictBluci damus, additi sint canones ilti, barc
sohramque pro sna rci canonicac periiia 688 >le" posteri >rumcura fuil post receplam upique cecume-
disset: unde nec novaepost ipsum collectionisconfi- nicain synodum secundam. Quod aulem apud Diony-
cieudaelaboremassumere coactus esset vel Dionysius sium reperiantur, non eadem est ratio. Ilnjus enim
Eviguus, vel quisquam alius confusionepriscm trans- coosiliutii fuit, non antiquum Co'diceraRomanuin in
tationis offensus.Quod tameu quadragesimo fere a melius restituore, scd novtnn omnino condere, ca-
Leonis obitu anno perlicere aggressus est ille assidua nones omnes rurstis de Grmco transferens, seu Rc-
et familiari cohortatione virorum ecclesiasiicaedi- gulas Nicmnmsynodi, deinceps omhium conciliorum,
sciplina;sludiosorttm. sive qum ante eam, sive qum poslmodurrifacia sunl,
Deinde uuicam abbas iste translationem comme- usque ad synodum centum quinquaginta ponlificum
morat eamque Priscaro : quae (a) Prisca prolecto ab qui apud Constantinopolimconvenerunt, sub ordine
eo vocanda non esset, si anliquioi' noit fuisset aciate numerorum, id est a primo capile iisque ad centesi-
Leonis,quem postremos saliem vitaeannos viventem mum sexagesimumquintum , sicut liabetur in Grxca
videre potuerat. G aucloritate, digerens.Quidquid igitur in Graeca col-
Denique ex Codicis Roroani, quem in publicum lectione, qiiant prac manibus habebat, reperit Dio-
nunc primum emittimus, inspectioue (b) manifesluin nysius, hoc codici suo inseruit; quem ne tuncci-
est, eamdem omnino collectionemanliquo usu in ea gitabat quidem aliquando publica EcclesiaeRomanae
Ecclesia receptam, plurimis quidem accessionibus auctorit.ite recipiendum.
aiictiorem diversis tenipor.biis evasisse, non vero Denique vix alia probatione indigemus ut codex
spreta una aliam in ejus locum esse asstimptam ab hujusmodi Romanaetcclesiae abjudicetur, quam quac
' lnnocentii papae I lempore ad Gelasii l'P. aetatem. ex ipsa ejus inspectione sponte exsurgit, et quae
Priorcm modo iranslaiioiiemac collectionem qtiod cuique lectori paulo attentiori facto facile persuade-
attinet, eam esse quae in Ecclesia Itomana et aliis bit, hoc Graeculi alicujus ad Latinam aspirantis,
etiaro Occidentalibus, tisque ab anliquo ad Diony- suuinque in ea prolectum periclitanlis tentamentum,
siani codicis tempora lisu celebratam csse, persu.i- prorsus Eclcsia Roinana indignnmesse.
dent sibi Biblioiliecu:Juris Canoniciveteris doclis-
simi conditores Voellus et Jtistellus. Quorum sen- 690 CAPUT II.
teutiam pluribus confiilat Joannes David liliro de Priscum illum codicemeum ipsum esse quemjam pu-
Episcopiscanonice judicandis capile 5, art. 5. Hujus btici juris facimus. Unde, et a qud acceptuscodex;
opinioni subscribimus, quaienus Romanum liiinc co- quibus constet parlibus; quo ordine digestus; quibus
dicem essc negat:quanquam pleraegue illius proba- per varias mlater,incrementisauctuscredatur.
liones leviores sint, unumque id efliciant ut colleclio
et translatio ejusmodi niiilta coiiliisione laborasse _ Jam vero quod Justclliano codici abjudicamus, an
credanlur, quod niiiius Juslelli consilio nocei quatn ** nostro abjndicanduui sit, decernet lector eruditus,
faveat, cum tantam fuisse testelur Dionysius, ut cum nostras seu conjecturas, seu probationes, quas
plerosqtie offenderet, novacque landem condendae modo promemus, aequalarice pohderaverit. " '
occasionemdederit. • Priimini omniuoi ex quo fohte coditem hauseri-
Validior est (c) probatio, quam ex iranslationis mus, dicendum : ut et fraudis suspicio omnis amo-
BALLERINIORUMANNQTATIONES.
c dicesRivipullensis monasteriisunt duo exemplaria manifesta flet.
colleclionis Hispanicae a Perezio aliisque laudaia: (c) Duas alias non leviores confirmationes adjici-
quaesane collectionec Leoni, nec aetati Leonis, nec mus. 1" Quia in prisca canonum eoitione Sardicen-
RomanaeEcclesiae ascribi potest. Vide quae de hae ,ses a Nicaenisseparantur, propriumqueSardicensiuni
Hispanicacollectione diximus in traclatu de Colle- 'titulum praeferunt; curii apud Rdmanam Ecclesiam
ctionibus. utrique copulati essent, ac Nicaeriorumriomine in-
(a) Hanc objectionem refellimus in tractalu me- scriberentur. V Quia Nic;erioruminierprelatio ab ea
motato part. n, c. 2, §3, n. i. discrepat quani Romana Ecclesia recipiebat, ut col-
(o)Num id ni.inifestumsit, patebit, ut confidimns, ligere licet ex iis Rom.tnaeantiquae versionis parti-
ex nostris observationibus liuic dissertationi inox colis quae supersunt; de quibus vide tractatum de
subjiciendis, ex quibus potius contraria sentcntia Collcctionibits part. u, c. 2, § 1.
005 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 904
veamr, et cujus raunere acceperint antiquilatis ec- A J Constantii Augusti, cuin duobus Volusiani et Palla-
clesiaslicc sludiosi tam venerandae velustatis xevfil- dii pracfectorum edictis adversus eosdem haereticos,
Xtovnon ignorent. Hujus apographum missum est ad pagin. 283, 288, et 291. Eumdem codicem laudat
me Oxouio a clarissimo viro miliique amicissimo (a) Chiffletiiis in notis ad Brevialionem Canonum Fer-
Edtnundo Bernardo in academia Oxoniensi doclis- randi pag. 305: Vidimus certe, inquit, ex bibliolheca
simo astronomiae professore Saviliano, quein an clarissimi viri Jacobi Augusti Thuani codicemveterem
singularis humanitas cum doctrina conjuncta, an in quo, ut apud Ferrandum titutus 20 Nicmnus Dio-
promovenilarum lillerarum ainor indefessus raagis nysii, non censetur in canonibus Nicmnis; prmmissa
commendent, diflicile dixeris. Asservalur codex in autem fidei formula Nicmna pro primo titulo, reliqui
Orielensi Oxoniensis ejusdem academiae collegio, Nicani canones19 Dionytiani extenduntur in 26, ita
cui illuin dono dedil ante ducentos annos ejusdem e ut omnes lituli Nicmni in eo codice sint 27 exclitso
collegii sociis unus Andreas Mankyswcllensis : ita ultimo Dionysiano. Haecqui cum codice nostro com-
enimvco prae se fert prima codicis pagina : Liber ponet, de alio intelligendum non esse Chiflletnm
dcmus beatmMarimde Oriell. Oxon. ex dono magistri facile animadvcrlei.
Andrem Mankyswell. supradkli coltegii socii. Anno Iloc invento tam egregio monimenlo novus labor
Domini HCCCCLIX. Codex iste, qui pergamcnacejis subeundus fuit, ac nova cura in lustrando conferen-
est, grandiorisque formae, et boc numero notatus, 91 doque codice ponenda. 692 Qu0 fact0 qu'd inter
B, coutinel, praeter colleciionem hanc canonum et utrumque discriminis deprebenderim, etsi suis locis
decretorum, epistolas et sermones S. Leonis Magni. annotaverim, breviter tamen bic edissero. Eumdeih
Epistolis insertac legtinlur Constilutiones imperato- TR titiilum in capite indicis codex uterque habct. In-
rum Theodosii et Valentiniani adversus Manichaeos,•**dex ipse, si pauca excipias, idem est in utroque.
ct contra Hilarium Arelatensein. Sennonibus subji- Eadem capitulorum series usque ad quinquagesimuui
ciuntur duae epistolaeepiscoporum Proierii Alexan- sextum. Reliqua qninque Oxoniensis ms. capiiula di-
drini, el Paschasini Lylibaetani ad Leonem noslrura, verso ordine numerantur in Thuanco : quod et no-
et alia noiinulla vitam sancii pontiflcis attinentia. taium babes in flne indicis pag. 10. ttabet et hoc
Colleclio canonum et decrelorura sexaginta capi- amplius Thuaneus codex, quod decretalium episto-
tula cominet, et unumquodque capitulum in titulos larum synopsira exhibet, quod decretalem habet Ge-
dividitur, cum ita fieri res palitur: concilia enim in lasii papac, et regulam formarum. Qnod enim atti-
canones, el epistolsein capita seu decreta scinduntur. net epistolas sancti Leonis papae, (b) eas non esse
Sexcentorum lere annorum esse dicitur codex ex corpore canonum, seu ex codice isto, indicat
inanuscnptus, cujus apographum ad nos transmis- clausula post regulam formatarum snbfixa, in hunc
sum est: sed ex codice alio longe antiquissimo de- modum : i ln numine Uomini expliciunt canones. >
scriptus est, uti tum ex uliis, tuni ex hac scribae Istud etiam probatur ex discrimine et ordinis et iiu»
noia intelligitur, 691. quam descriptam habes pa- meri epistolarum quae in utroque codice jacent; pau-
gina 34 codicis : lste codex transcriptus esl ex vetu- ciores enim in Thuaneo, plures in Oxoniensi, et a
ttissimo exempturi, quocirca de veritate scriptorum, recentiori quidem nianii superadditae sunt. Denique
ncc in isto primo capiiulo Nkwnoruni canonum, nec titulus Oxoniensis codicis easdem epistolas rejicit a
in omnibus sequentibus, aliquis dubuare debel, licet colleclione canonuin : Conlinetcodexiste canonesec-
aliter in novetlis exemplaribusinveniatur. clesiaslkos el consliluta sanctm sedis apostolicmsub
Absoluta erat haec disserlatio, jamjamque ipse C ( capitulis sexaginta. Qumadjecta sunt ex scriplis beali
codex prelo subjiciendus ex hoc unico apographo Leonis papm, non sunt ex corporecanonum. lta lego in
Oxoniensi, cum mihi Thuaneam bibliolhecam per- apographo quod penes me habeo: cujustiiuli sinceri-
lustranti ecce occurrit ejusdera codicis exemplar ms. taieui probat Calalogus librorura raanuscriplorum bi-
octogintorum circiter, ni fallor, annorum, ac noiae bliothecae collegii Orielensis Oxoniae, Londini ediius
optiinse, quod assidua manu versalum deprehendo anno 1600, pag. 43, uhi eadem leguntur. Caetera
dociissimoruni virorura Sirmondi, Salmasii, Chiffle- , uinusque codicis discrimina ad loci cujusque margt-
tii, Juslellii, Voelli, etc. Ipse enim esl codex nu- iiem notala habes.
mero 129 notatus, cum quo convenire versionem DistinguenrJiimporro in Codice canonuin a nobis
canonum Clialcedonensiura Priscae editionis Lalinae, ediio inierea quibus capitula constant, et hisloricas
annotaverunt BibliotbecacJuris Canonici collectores quasdam observationes quae sparsim et extra capitu-
Voellus et Justelltis totn. 1, pag. 296. lpse est ex li.rum seriem injeclae leguntur, etsi non frequcnics
quo Jacobus Sirmondus tractatum Gclasii papaead- admodum. lstae eniin recentiori stylo exaratae sunt,
versus Graecos, et mutilam ejusdem epislolam ad nec liabenlur nisi in solo Oxoniensi codice, et, ut
Orientales primus edidit pnst appendicem Codicis opinor, ejus opera, qui in superiori annoiatione te-
Tbeodosiani. Ex eodem Claudius Salmasius in suo stalur transcriptum a se codicem ex veiustissimo
adversus Sirmondum Eucharistico de Ecclesiis sub- exempiari; quaeqnidem cum non sint pars codicis,
urbicariis, edidit rescriptura imperatorum Honorii alio cbaractere excudi curavimus. Sed nec codicis
et Theodosii contra Pelagianos, nec non et sacram partes omues (c)ejusdem esse aetatis credendaesunt.
BALLERINIORUMANNOTATIONES.

(a) Que.snellus in praefatione generali Eduardo D canonesalio referendam probavimus not. 8 in ipsius
scripsit: ex hoc autem loco ibidem nolavimus legen- collectionis cap. 63.
dum Edmundo. At Fabricio raonente tom. II Biblio- (c) Ciuii Quesnellus ex una parte crederet hunc
tliecaeGraecae,c. 1, n. 20, verum nOmenesse Eduar- fuisse veterem Romanae Ecclesiac codicem publica
dum intelleximus, maleque hoc loco Edmundum a auctoritate editum, qui viguerint sub Innocenlio I
Quesnello appellari; ac propterea tom. 1 hujus editio- aliisque ipsius successoribus ad Gelasium usque,
uis delenda erit nosira annoiatio duodecima in ejus- pust cujus poiitificatum Dionysius Exiguus novura
dera Quesnelli prsefationempag. xxxvu. codicem digessit; ex alia vero parte perspiceret uon
(b) Leonis epistolas, quaein Thuaneo codice aliis- oinnia quaein eodem codice contineniur, posse com-
que pluribus et praestantioribus, sicut et in nostra petere publico Romano codici sub lnnocentio, Zo-
editione, ipsam collectionem claudunt a cap. 67 ad simo, vel Leone; ut omnia cum sua senlentia, seu
cap. 98, ejusdem collectionis esse portionem, quaein polius preejudicioaliqua raiione conciliaret, alia do-
solo ms. Oxoniensi alio consilio omissa fuit, osten- cumenta codici diversis temporibus addita excogita-
diraus not. 1in cap. 67, ubi eliam explicavimusamio- vil, ac ejusmodi additionum lempora disiinguens,
taiioneiu, quacvidelur contraria, laudati codicis Oxo- octo aelalescodicis conflnxit, quaeituilo fundititiento,
Uiensis. Clausulara vero In nomine Domini expticiunt sej solo memorato praejudicio innixEufusiori confu-
 '
905 DISSERT. XJI QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. D00
693 Aliae aliis antiquiores priorum lemporum co- .A (d) nullos alios canones regulasve ecclesiasticas com-
dicein composuerunt; alisa,quaejunioris aevi,subinde plexum esse praeter Nicaeni Sardicensisque concilii
per succedenliaaelatumintervalla annexaesunt priori- canones; neque Sardicenses in illo locum habuisse,
buscapilulis, ita ut aliquando tandemad sexagenarium nisi quia pro Nicacnishabiti sunt, eorumque nomine
iiumcrum codex pcrvenerit. Quo vero quaequepars vestiti, ac eis sine ulla distinctione subjuncti. Clarum
tempore vel codicem conflare, vel codici accedere est ea de re Innocentii ipsius lestimonium , cujus
coeperit, obscura res est, quam utcunque aperire, verba et asserendae codicis hujus sinceritati suffra-
n si conjecturis, nemo possit: quod et nos periclita- gantur, et vicissim a codice lucem maximam reci-
bimur inferius. piunt. Nos enim, inquii Innocentius in epistola ad
(ndicemqui toli operi praefigiliir, eodem (a) poste- clerum populumque Constantinopolitanum, quanlum
riorera esse clarum est ex mentione sexaginta capi- ad canonum obsetvanliam atlinet, illis obsequendum
tuiorum, ac proinde quidquara statui ex eo non po- esse scribimusqui Nicmmdeterminatisunt, quibus solis
test pro earum partium noiitia quae codicem prirao obtemperare, et suum suffragium addere Ecclesia ca-
composuerint. tholica debet (Ep. 15, ex Sozom.t. vm, c. 26, tom. I
De prologo idem non est apud me judicium : nihil Epist. sum. pont. edit. Romanm).Idem in epistola 16
quippe (b) vetat quin circs quinti sacculiinilium edi- ad Theophilum Alexandrinum: Si conscientimconfi-
lus credatur, praefixusque ei codici qul Innocenlii dis, tu quoquejudicio accurre ad synodum proxime in
papaeI temporibus in usu erat apud RomanamEccle- Chrislo celebrandam,et itlic juxla Nicmni concitiica-
siam : liber enim decimus Historiae Ecclesiasticae nonet et decrela contende.Atios quippe695 canones
Eusebii a Rufinoadjeelus, qui laudatur in ea praefa- D Romana non admitlit Ecclesia. His, inquara, verbis
tione, pluribusanle Innoceulii obilum annis in lucem opinio noslra conflrmatur, qua asserimus non alios
missus erat. Si cui niliilominus placuerit prologum canones a Romana Ecclesia Innocenlii aetate susce-
istumad posteriora lempora differre, contra ego iion plos, suoque habuisse insertos codici, quam qui vel
contendam. Hoc tamen certum videtur pauca admo- Nicaenircvera erant, vel pro Nicaenis habebantur,
dum capitula complexum esse codicem islum, cum eisque accensebanlur a Roraanis, eo modo quo in
ei praefatioannexa est: tum quia tota fere est de solo nostro codice repraesentantur. Sed ex eodeiu vicis-
Nicaeno concilio, tura quod eadem indicet pauca sim codice conciliatur lnnocentius cum Innocentio,
quaedamtantum decreta Nicaenisesse superaddita, qui multolies Sardicenses canonesadducit et usurpat
vice appendicis, nec ita quasi propria synodorum a in epistolis suis : ut in epistola ad Victricium cano-
quibus condita erant auctoritalc locuin sibi in codice nes 3, 4 et 7 de appellaiionibus ad Romanum epi-
Romanovindicarent, sed velut ab apostolica sede in scopum et epist.16 de clericis abjectis ab alio non
proprium usum assumpta, et Ecclesiaesuae admini- recipiendis, et de synodo ad^quamTheophilum invi-
slrationi profulura : Nam et 694 nonnullm, inquit, tat, et aliis in locis, quorum meminit Joannes Da-
(c) regulm subnexmsunt, quas memorata suscipiens vid. Hac etiam via idcm Davidcum Marcain gratiam
eonfirmavit Ecclesia.| Quibus verbis Carthaginensis redit; et asserta utriusque opinione, aller ab altero
maxime synodi canones, qui NicaenisSardicensibus- victus de altero simul victor evadit : cum utruraque
in uuum confusis subjiciuntur, intelligi persua- verissimum sit, ct solos Nic*nos canones ab Inno-
3ne
ent verba capiluli de gratia eorum primi quaeCoele- ceniio receplos esse, et tamen Sardicenses ab eodera
stine olim, nuiic Leoni ascribuntur. Quae verba admissos et in causis ecclesiasticis discutiendis usur-
eosdem illos Canhaginensis Ecclesiae canones tunc, C palos : siquidem Sardicenses recipiebat Innocenlius,
ut olim ante, codici Romano insertos fuisse testan- sed habitos pro Nicaeniset eorum nomine deco-
tur, sic de posterioribus habentia : Ita ut etiam Afri- ratos.
canorumconciliorumquasdam tenttntiat jungeremus, . Haecfuit, opinor, codicis Romani aetas prima ac
quat ulique tuat (ecetunl aposlolki anlistites, dum velut infantia, in qua primum sohimraodo capitulnm
tltas comprobarunt(Cap. 1, deGrat.). codicis quem damus, tolum conflabat illius ;i latis
Facile igitur in eam senteuliam inclino : Romanum codicem sub Innocentio pontilice Romano : eo scili-
codicem a NicaenaeSardicensisque synodorum tem- cet tempore quo Cbrysostomi causa ventilabatur. At
poribus ad usque Innocenlii Zosimique aetalem, sub eodem Innocentio (e) postmodum adolevisse
! BALLERINIORUMANNOTATIONES.
tatione non egent. Si emra bunc codicem ad Roma- tentiam refellemus qua Gelasium ex hoc prologo
nam Ecclesiamnon pertinuisse evidenter demonstra- exscripsisse contendit. Num vero hic prologus cose-
bimus, uti demonstraluri sumus in observationibus vus sit nostrae coilectioni, an eidem posterius acces-
post hanc dissertationem subjiciendis; hae omnes serit (in ms. VindebonensiCaesareo39 non legiiur);
eetalesex uno inemorato praejudicio confictae, cum et num.pracfixus fuerit soli primo capiti Nicaenara
eodem corruent. Confer praeterea quac circa lianc synodum complectenti (de hac enim synodo (antum
actatum bypothesim animadvertemus in observatio- in eodem prologo sermo est), an ad universam col-
nibus cap. 1, n. 4 et 5, nec non cap. 2, n. 8, ubi lectionem perlineai, quidquid credatur, nihilum re-
nonnullae peculiares incongruenlise detegentur. In- pugnabimus.
signemeliam Quesnelliconiradictionem patefaciemus (c) Solae Nicaenaeregulae fidei symbolo subnexae
not. 21 in cap. 4. hoc textu indicantur, uii ostendemus in observatio-
(a) Cum mdex capitulorum operi praefixus ex ,y. nibuscap. 2, n. 2, indeque conjectationes quae hic
Thuaneo codice designet capitula 98 liujus collectio- a Quesnello proferuntur, inanes esse quisque perspi-
nis, quie sane non tam in Thuaneo quam in caeteris ciet.
Oxoniensiantiquioribus ac praestantioribus ejusdem (d) Nullos quidem alios canones practer Nicaenos
collectionis exemplaribus inveniuntur; manifestum et Sardicenses Romanam Ecclesiam olim recepisse
fit eumdem indicem primaevam collectionem indi- non solum usque ad lnnocentii et Zosimi aetatem,
care, eidemque esse coaevum; posteriori autem tem- sed diutius etiam postea, probavimus in Tractati*
pori tribuendam esse annotationem solius ms. Oxo- part. :i, c. 1. At Nicaenorum versio diversa erat ab
niensis, in qua fit mentio capitulorum sexaginta. ea quaein hac colleclione a Quesnello edila contine-
Vide quae de hac annotalione diximus not. 1 in tur, ut ostendcmusin observationibus cap. 1 num. 2
eap. 67. ac 3.
(b) Ne hic prologus circa quinti saeculi inilium (e) De hac et de sequentibus codicis Romani ac-
scriptus editusquecredalur, illudmaxime vetat.quod cessionibus seu aetatibus, quas Quesnellus commi-
ex Gelasiidecreto de libris apocryplus nonnulla in niscitur, satis diximus not. 5. Quaedam nihilominus
eum iraducta invenianlur. Confer observationes in peculiaria in notis sequeutibus observabimus
Uancdissertationem cap. 2, n. 5, ubi Quesnelli sen -£ . . ....
PATKWI..L\l a»
 907 AD OPERA S. LEONIS MAGNLAPPENDIX. 9,53
credldertm canombus Carlhaginensis concilii auctio- A plecti juberentur. Quatuor efiam epistolae decretales
rem faoium, cum videlicet alidnot a morie Chryso- Innocentii I subduntur, quibus varia magrii momenti
^sloml annis obona Pelagiarta haeresis, majoris Ro- disciplinaecapita, fraterna coepiscoporum suomm
| mananf inter et Africanam Ecclesias commereii ne- Exuperii, Victricii,Decentii et aliorum consultatione
| cessitatem fecit, lilterisque et legationibus locum pulsatus, secundum ecclesiasticas regulas ac Roma-
dedit inter utriosque Ecclesiaepraesules amplius so- nae imprimis Ecclesiae iiormam explicat confirmat-
lito frequentandis : Tot et tantis, inquit Augustinus que.Haec omnia ante Leonis noslri terapora apposita
lib. ii ad Bonifac, cap. 3, inler aposlolkam tedem esse codici docemur primum ex cilatis Capitulis de
ei Afros episcoposcurrentibuset reeuttenlibus tcriplis Gratia, in quibus multa excerpia legnntur ex Africa-
eeetesiastids. Itac occasione magis innotuit Roinanc nis conciliis epistolisque ac Innocentii resCriptis ad-
EcclesiaeAfricana disciplina; quam suis moribus ac- versus Pelagiana dogmata: qu;« concilia, sua fecisse
commodatam judicantes Romani cleri proceres, suam dicuntnr apostolici ant stites, dum illa comproba-
illam faeere ac proprii codicis partem esse voluerunt; rnnt, suoqne codici inscripserunt, appellauturque in
et hac aslate seciindum capiittluin primo acce-sit. Cne capitttlorum sine ulla distuictione tam Africani
Majores adhuc vires sumpsit sub Innocentii Suc- eaiiones quam pontilicum epistolac, apostolkm sedis
cessore Zosimo : qui cum natione Graecusesset, pa- icripta : sicut de Cartliaginensi synodo dixerat,
triarum legum amore captus Graecoscanones Ro- cap. 7. Illud etiam, quod intra Carlhaginensissynodi
mana civitate donavit, tresque illas synodos Aney- decrela conMutum esi, quasi proprium apostolkm se-
ranam , Neocaesariensem ct Gangrensem, quaeCar- dis amplectimur. Probant hoc idem verbasancti Leo-
thaginensem 696 >n codice excipiunt, RomanacB nis in epistola 3 (<Vunc4, cap. 5) ad episcopos Cani-
collectioni attexuil. Nec temere irinm illarum syno- j. panine,Piceni, Tusciae, etc, data, quos adire vult
dorum canones prae caeteris Graecis allecli sunt, et observare tlecreialia Innoceiiliiconstituta :Nequid
quippe qui omnium antiquissimi erant, et eam ob Verosit, inquit, qu&dprmiermissuma nobis forte cre-
rem eodem ordine descripti leguntur in antiqua ver- datiir, ottmia dectetatiaconstitula tam beatwrecotda-
sione apud Isidorum. Ancyrana enim anno Chr. 314 tionis Innocenlii.quam omniumprmdecessorumnoslro-
habita esl, quam Neocaesariensis stalim est secuta; rum, qum de e<$lesiasticisordinibus et canonum pro-
(a) Gangrensis vero an. 325 habita creditur : ideo- mulgata sunt disciplinis, ita a vestra dileclionecusio-
tfue Nicaenaesynodi temporibus vel aequales istae diri deberemandamus : tit si quis in ilta commisirit,
erant, vel superiores. 697 veniamsibi deincepsnoverit denegari.'
Virile robur adeptus esse mihi videtur post Zo- Cum liaeCscribebat Leo, convertebat menlis octilos
simi morlem. Finita enim sub ejus pontificatu Pela- in ea Innocentii decreta quae habentur in epistola .id
gianorum causa, (unc quidquid ea de re vel scriptum Victricium Rothomagensem, et altera ad Maccdones
erat ad Romartom pontificcmab Africanis episcopis, episcopos, quibus reprobatur bigamorum ordinatio.
vel his ab illo rescriptum, ac praelerea synodos ad- At quomodo ejusmodi decretalia constitnia in remo.
versus Pelagianos in Africa celebratas placuit in co- tiores Galliarum partes et in Macedoniammiss.iItalis
dice Romano reponi : adjunctis etiam imperatoris ila noia esse potuerunt, ut iis promnlgaia dicerenlur,
eonsiitutionibus et priefectoriis edictis adversus eos- iisdemque lenerentur obsequi, (b) nisi publico ac re^
dem haereticos datis; ut si forte aliquando pugnam eepto codici haberehiur inserta? Cur etiam, dum
adversus catholicam doclrinain redintegrarent, vel omnes praedecessoressuos generatim commemorat,
Hlis decretis subscribere, vel pcenis illic sancitis <C unius exprimit lnnocentii nomen, nisi quia (e) unius
BALLERINIORUMANNOTATIONES
(a) Gangrehsem synodum multo posteriorem esse nello sit ftdes, nullaepontifleum decretales Hlterae
ae cetebratam inter annum 362 et 370, ostendimus relatae erant in codicCm, nullae promulgatae ante
in Tractatu parl. i, c. 4, § 1. Chalcedonensenisi unius Innocentii. Anle'lnnocen-
(b) Hanc Quesneili rationem pro astruendo pu- tium ergo nullaeerant decretales relatae in codicem,
hlico RomanaeEeclesiaecodicerefellimtts in Tractatu nullae promulgatae; soliijiieNicaenicariOneset Satdi-
part. u, c. 1, § 4. censes, ut idem conleridit, sub Irinocentiopro regula
(c) Vide exactum Leonis interpretem. Leo epi>t. habebantuK Quomodo ergo Siriciiis in epistola ad
4 scripta anle conciliumChalcedonenseanno 413 ser- Hiraerium, postqttam euni ad servandot canones et
vanda praecipit OHSIA decretalia conslituta tam beaim tencnda decretaliaconsliluta hortatus est, illam gene-
recordationis Innocenlii quam OMNIDM prmdecessorum ralem sententiam pronunliavit : Stalutasedis aposto-
noslrorum : ubi lam /nntjcenftt idcm est ac non lam ticm, vel canonumvenerabitiadefinita nulli sacerdotum
Innocentii, seu non unius Innoeenlii, sed omnia om- Domini ignorare tit liberum? Ut ha?cvim labereni,
nium prmdecessornm.Explical nihilominus.-Qiiesrielius aliqua promttlgaliorequirebaiur. Ad promtilgationem
unius Innocentii decreta, et non omnia quidem, scd vern in Quesnelli systemate codcx publicus exigitur,
ea lantum quaein codicemtunc temporis relata erant qui ipso tradente primum post lnnoceritiuin aposto-
ante Chatcedonensemsynodum, id e.st, qiiaiuor tan- licas constitutioncs rccepit. Quid quod hanc ipsius
tummodo decretalia conslituta ejusdem, quemadmo- sententiam palam reprobant Gallicani episcopi sedi
dum ex ordine codicisdignoscitur: quatuor enim tan- Arelatensi adhaerentes, cum ad S. Leonem scripse-
tum unius lnnocentii constiiiitiones in Quesnelliano r. runt episl. 65 nostrac ediiionis, c. 2? Quate quidem
codice praemitluntur geslis Chalcedoncnsibus, quae antiquitatem sequentesprmdecessoresbeaiitudinis ve-
describumur cap. 25. Si ltas solas unins lnnocentii ttrm, hoc quod erga privilegiaArelatensisEccletimin-
epistolas S. pontifex voluisset indicare, quid opus erat ttitutio vetutta tradiderat, PROUULG/LTIS
(sicut et scrinia
ut omnia omniutnprmdecessorumdccretalia constituta apostolicmsedis procul dubio cominenl)auctoritalibus
Commendarel? Quod si ut haecomnia essent promul- confirmarunt. Voce auctoritatibus indicantur Zosimi
gata Leo exegisset codicem publicum; admiitendus epistolaepro privilegiis EcclesiaeArelatensis. Haeati-
esset pfocul dubio attte concilium Chalcedonenseali- tem a poutiflcibusnon fuerunt insertae codicipublico,
qUiscodex in quO non quatuor tantum uniut Inno- Sicut nec iri Quesnellianoinvcniunlur: unde non co-
centii, sed alia mulia tum ipsius, luin praedecessorum dieent,sed tcfinia, in quibus conservabantur, iidem
j emnium decreta conlinerentur. Quod Cum nec in episcopi memorant. Cum porro eas niliilomintis a
.'Quesnelli codice, nec in ulla alia antiqua collectione pontiflcibus promulgatasafflrment, ex quomissaefue-
inveniatur, exploratum redditur illius commentum, runt in Gailias; nullam utique pubiici Romanicbdicis
quo publicum codicemad promulgationemrequiri ex editioriem promulgationi necessariam pUtaronl, Ne-
Leone collegit, et multo magis quo codicem abs se que vero quispiam reponat Quesnellumloqui de-con-
Tulgatam tanquam Romanae Ecr.lesia: publicum et a stitutionibus quaepro Ecclesiisad Romanamsyttodum
Leooeiadicatumtraduxit. Addemus eialiud.Si Ques- pertinentibus proraulgarentur, Siricium auienietepi-
189 DISSERT.XII QUESNELLI. DE CODtCE CANONUMECCLESIASTICORUM. 010
Innocentii decreta iu codicem tunc lempoiis retata . sunt (a)
A Nicaeniscanonibus,quat memoratasuscipiens
erant, sattem ante Gbalcedonenserasynodum,qnem- confirmavitEcclesia,Romanascilicei. llaecctiamsunt
admodum ex codicis ordine dignoscitur7 Soli vide- decreta synodalia Africana, de quibus sic prapfatio
licet canones Nicaeni698 v6' Pr0 Nicaenishabiti, ut senlenliarum de Gratia s ipra : Ita ut etiam Africa-
non serael diximus, projudiciorum ordinationumque norumconciliorumquasilamseiiteiinassubjungeremus,
ecclesiaslicarumregula habebantur Innocentii aetate quasuiqueJQQ simsfeceruntapostohcianlistiies dum
in EcclesiaRomana. Ilis posuuodum adjecla Inno- probarunl; et eap. 7 : Illud etiam, quod inlra Canha-
centii decreta, quae commentarii vice essent cano- ginensissynodi decretacomlilutum est, q asi proprium
nibus intelligendis. Tum hoc exemplo etiam Siricii aposlolicwsetlisampleciimur.Haeceniin decreta, quae
Innorentio antiquioris decreta iu codicein conjecta. apostolici sedes, t|uemadiiiO'liimex citatis modo te-
Porro nonsine observatione commemorandasunt siimoniis patel, suscepit, confirmavil,probavit, sua
a nobis Leonisverba superius descripta : Decrelalia fecit, quasi propria am, lexa est, ac regidis suis sub-
eonslitula.... qumde ecclesiaslkit ordinibut el cano- nexuit, vidcutur oimiino in codicem Romanuin con-
num promulgalasunt disciptinis: quaequidem a nobis jecta, rmi instruendis ecclesiasticisjudiciis, sacrisque
iniegritaiisuae sunt reddita, cum prius legerelur or- administrandis inserviebat.
dinata pro promulgala,Ac primo vox consiiluta, qua Duplicem enim scriptorum sedis apostolicaeclas-
decreta suorum praedecessorumindicat Leo noster, sem, ni fallor, animadverio, duplexque archivum in
eadem usurpatur in litulo codicis nostri : Constituta quo monuinentaecciesiasticaapudsedem apostolicam
tedis apostolicm: ut vel binc suspicari liceat indica- scrvarentur. Untin de quo sub scriniorum nomine ~
tum aLeone eumdemcodicem. . menlionem faciunt scriplores antiqni; alteriun,
699 Deindevox promulqalavidetur etiam innuere ** - s;epe
quod Codex canonumet consiitutorumsedis aposto-
leges easdem ecclesiasticasprius ad singulos episco- licm nuncupaliim legitur. Utrumque ex linperin in
pos longiuquarumregionum scriptas, postmodum in £ccle-.iamtranslalum ; ut et aliaepene omneseccle-
publicum constitutorum pontificinriimcodicemcon- siasticaevoces : unde CodexTheodosinius : et iu No-
jectas esse : quo in cirum omniumEcclesiarum noti- titia imperii scriuia episiolarum, libellorum, et nlia
tiam venirent, quaelegem disciplinaeab Ecclesia Ro- plura, primice.riique scriniorum mnltiplices. Aliud
mana sumebanl, velut ad ejus synodum peninentes. igilur scrinia sedis apostolicm,aliud CodexRomanm
Hujuscerte vocis expticationempluritmsprosequitur Ecclesim.In illa conjiiiebstur quidquid litterarum ex
Hincroarus Remensis in opusculo Capitulorum 55 variii orbis partibus ad apostolicamsedem conlltie-
adversusHincmarumLaudunensem,quiex pontiflcuin bat, et quidquid actorura instruinentorumqui!eccle-
epistolisplura delibaverat quibus probaret neminem siasticorumservandum esse aestimabaturab aposto-
iis obedientiamsine tenieritatisnota posse detrectare, lica sede, illinc pro data occasionedepromendum.Iia
atque adeo Reraensem praesulemhujuscriminis reum Leo noster memorat epislolam sancti Cyrilli ad Nes-
traduceret.Operosius igitur inquirit iste in vociscly- torium : Quam, inquit, ab eo missamapostoticmsedis
mon, collatisqueveterum ea de re sententiis, i pro- scrinia susceperunt;et in ep. 92 (Nunc 119) ad Maxi-
mulgo,scrildt, ila dici.quasi promovulgo,s\\eprimum mum Antiocli. aliam ejtisdem citat epistolam, quam
in vulgusedo.Unde, inquit, Paulus in Glossissuis dicit in noslro, inquit, scrinio requisitam nos authenticam
Iioc raodo : Promulgan leges dicun,tur,cum in vulgus noveris reperisse. (b) In codicero vero reierebanlur
eduntur.... Isidorus qtioque, ul ipse dicit, auctore quaead quotidianamEcclesiarura disciplinamservan-
Tullio exposuit dicens : Promulgatumesl.foras prola- C I dam, jusque dicendtim in ecclesi.tslicisrebus assu-
tum; ul lex dicilur promulgaia; promulgatumautem menda erant, vel ea qu;e ad fldeiconlirmationemseu
ud omniumnotitiamet totius vulgi inlimatum.Diffe- scripta ab episcopis, seu sancita erant ab imperalo-
rentiam vero sensus, addit Hincmarus, inter divul- ribus adversus haereticos. Primi geueris sunt in no-
aata et provulgataseu promulgaia enucleaiores ver- Stro codice canonesconciliornmet Romanorum pon-
oorum lianc voluerunt esse, ut divulgatasimpliciter tiflcum decreta; alterius lihelli fideia sede apostolica
ianlum dicantur ad noiiliamomnium propalata ; pro- suscepti et probati, imperatorumque edicta et con-
vulgala vero vel promulgata, ad conservandura de- stitutiones. Ea ratione pomiflcura epistolae ad pri-
crela, ct in omnium notitiam, ut illa sine refraga- vatas exierasque Ecclesias missae, per Ecclesias ad
lione conservent, deprompta intelligantur. > Ex his sedem apostoiicam pertinentes robur acquirebant
intelligimuset quaenecessitas fuit reponendi in Leo- alque obediendiindicebani necessitatem, cum e pri-
nis lexiuvocempromutgata,etea nobisKomanumcodi- valis scriniis in publicum codicem eductac promul-
cem canonumet constitutorum non obscureindicari. gari ac pro decretali constituto haberi coeperant. Cae-
Eamdem codicis parlem teslatam eiiara facit epi- tera scripta quandiu inde non profWebanlur, publi-
Stola 6 (nu»c 1, ad Aquiteiensemepiscop.)eju»dem cataelegis vim 701 habere illic non poterant. Sy-
Leonis nostri, tum cap. 1, ubi duas parl.es, ex qui- nodalia pono Africanorumdecreta, de quibus nobis
bus coalescit,indigitare videtur bis verbis : Quodper sermo est, cura ante synodi Chalcedonensisacta vcl
auclorilatem canonum decretorumquenoslrorum ne decreta locum habeant in codice, indiciura est ea jam
insonlibusquidem conceditur; tiim cap. 2, ulii haec ante illam synodum Romma civilate essedonata, ac
babet: Omniadecreta synodalia, quw ad excisionem.** p. RomanaeEcclesiae juri accensita.
hujus hmreseosapostolkmsedis confirmavitauctoritas. Post Chalcedonenseconciliura Leonis cura et sol-
Haeccnim ex illis sunt de quibus in pracfationeco- licitudine, uti ex ejus epistolis nonsemel habemus,
dicis ila legimus : Nani et nonnuUmregulm subnexm collecla hujus synodi gesla, (c) Latine reddita, et in

BALLERINIORUM ANNOTATIONES.
scopos Galliaeiocis taudatis sermonemfacere de con- (a) Sicut nonnttllmregutw ex praefationiscontexlu
stitulionibuspro Ecclesiis Hispaniset Gallicanis.Nnm Nkamos canones(ut monuimus not. e [Supra, col.
si ad promulgatiouemrequiritur publicus codex pro 906]) indicant; ita vox subnexmrefertur ad sym-
Ecclesiis suburbicariis, pro longini|Uioribusnon exi- bolum Nicaenum, cui eaedem regulae seu canones
gelur? Vel si pro longe distantibus satis est ea pro- subnexi erant. Male ergo Quesnelfus Nkmnis cano-
mulgatio, qua sineedilione publici codicisdecreta in nibus inquit. Substituatur Nicamo symbolo,et sic re-
eas regionespalam miltantiir et in oronium notitiam liqua argiimentalioevanescet.
perferantur; quidni idem valebit in Ecclesiis ad Ro- (b) Hoc totum. cum sequentibus merum est inge-
roanam syiiodum perlinentibus, ad quas pontifices niosum quidem, sed non satis lirmum systema,quod
suaconsiitula plerumqueepublicasynododirigebant? ex antecedenti not. satis extruditur.
Ex hac Quesnellianicommeuti parlicula lotius syste- (c) Leo quidem a Juliano petiit epist. 113ut omnia
Bwtis commentum «lucescit. gesta Chalcedoneusia absotutissima interpretatum
911 AD OPERA S. LEONISMAGNlAPPENDIX. 942
iinura corpus redacta sunt. Quac cum seorsim inte- A tione rerum ipsaruiit, quae ad proximos L,eonis
gra in scriniis servarentur, placuit tamen praecipua successores pertinent.
capita ex illis delibala codici Romano annecli, ut ad QuatuorconciliorumGraccorumcanones,qui omissi
manum omnibus essenl. Et ea stiiit quacjacent in no- fuerant in anterioribus, Ephesini scilicet definitio,
stro codice post Innocentii PP. epistolara ad Victri- Anliocheni, Laodiceni et Conslanlinopolilanidecrela
cium, in capit. 25, 26, 27 et 28. cum Thelensi synodo, totum (c) claudunl codicem.
Clialcedonensinmonumcnta sequuntur epistolaeSi- An eodem terapore addiia, an diverso? non liquet.
ricii papae cum S. Ambrosii rescripto, nec non epi- Constantinopolitani saltem canones post S. Grego-
stolae Zosimi, Bonifaiii et Ccelestinipontificuin Ro- rium Magnum subnexi sunl, ni fallor, codici : ejus
nianoruiii, quas esse a Leone nostro insertas plura enim leinpore hnic esse insertos ul credamus, vetat
mihi persuadent. Primum enim proxime subjiciuntiir pont fieis ejusdem lestimonium asserentis Consianti-
Chalcedoneitsisgestis, imperatoriisquc constitutioni- nopolitanos canones adhuc suo tempore receptos non
bus ad ea speclantibus. 2. lloc maxime convenit ar- esse. De Thelensi synodo quid judicandum sit infe-
denti studio quo sedis suae decreta auclorilaleinque ritts ostendemus dissertat. 15.
prosequebalur : quo adduclumeum facile existimem,
ut praedecessorumsuorum decreta, (a) quae posset, 703 CAPUTIII.
colligerel, atque inlcr regulas ecclesiasticasponeret. De sincerilate codicisinquirilur, pluribusque aiseritur
3. Haec pnntiljcum decreia ita illic ilispo.-ilainve- argumentis.
niuntur, ul. paucissimis interjectis claudantur ilia le-
stimoniorum congerie, quac ex sanctis P.iiribus a 1. Pro codicis htijus(d) sinceritate primi argumcnli
Leone collecta erant, atque ad finem cpistolac154, B loco sit praeniissa haec ejus descriplio, quaenullnm
al. 97 (JVunc165), ad Leonem imperalorem subjecti eidem inesse fraudis vel vo9si«cindiciumevincit. Vix
sunt; nec non el actis d;imnalionis Euiychis in Con- cnim, ac ne vix qttidero fieri poluisset quin mulia
stantinopnliiano Flaviani concilio ab eodem missoad his capitulis miscuisset irapostor quae consilium ejus
S. Leotietn.4. Cumoniiiiiniifere Lconis praedecesso- proderent fraudemque aperirent. Nullus quippe huc-
rum episolae referantur, ne una quidem quaeipsius usqi;e suppositiiius fetus visus esi, qui certas prac
sit apparel: quod ob aliam causam factum non puto, se non lulerit suppositionis notas ex quibus a since-
quam quia illius accessionis, quaecodici tum fiebai, ris scriptis dignoscerelur. Cujus rei duplex modo
auctor ipse Leo erat, qui scrinia apostolicaesedis di- occurrit ratio. Una,quod plerumque ab imperitis con-
ligentius excmieris, quae majoris moineniivisa sunt, sarcinatoribus cudi solent miserae Imjusmotli scn-
e scriniorum istorum tenebris in pubtici codicis tu- plitinculae,quas ita veritatis coloribus vestire ac or-
cem proferri ctpromulgari voluit. Qua raiione eiiain nare nequeuni, quin certa sponte erumpantindicia
factum puto, ut Zosimi epi>tolaequae pro Arelaten- quae malam artem mcndaciorumque artilices rete-
sis 702 Ecclesiae privilegiis dalau fuerant, in codi- gant. Altera ratio est, quod falsis hujusmodi scriptis
cem Romanum non fuerint relatae. Qui enim eas Leo quaeritur plerumque falsis seu juribus privilegiisque,
inserendo approbaret , quarum sentenliam melinri seu dogmalibus palrocinium : qu* cum uniconienda-
postroodum judicio correctam dixit; Bonifaciivide- cio lidem obtinere admodura difficile sit, aliorum
licet decreto, quod codici ab eodem pontiflce insere- mendaciorum advocari suffragiumnecesse est; quas
balur. Inde eliam puio nalnm , quod ilhe praeterito- dum eo consilio multiplicantur, contrario succcssu
rum sedis apostolicaepraesulumanctoriiaies, de ^ra- C cvenire solet ut veritati magis patrocinentur qnam
tia et lihero arbitrio, quaeCcelestiniesse putataestnit, mendacio , fraudemque eo amplius aperiant quo
praetermissaea Leone fuerunl : quia nimirum Iiiijus adornant curiosius. Nihil lale depreliendimus in hoc
Collectionis (b) auctor ipse erat. Denique ouinium il- codice.
lorum pontilictim, si Siricium forte excipias, actate 2. Ne F.d fraudem facienlam recenier confictus
vixerat Leo, eorumque decreiorum lestis, nonnullo- esse credatnr libellus, facit quod tertium ejusdem
rum etiam condendorum particeps et auctor fuerat : exemplar nostris prorsus simile devenit olim in ma-
ut mirum non sit eademilti prae caeteris in pretio nus viri eruditi Jacobi Pamelii, qui ex co sextum ca-
fuisse. iionein Nicaeiiumrefert in nolis ad librum sancti Cy-
Sequitur narratio quaedamreriun Eutycliinnarum, prianido Uniiaie Ecclesiae. Art'ca;nt,inquit, concilii
ubi de Dioscori et Acacii damnaiione. Quaequidem canon vulgo sexlus ita legilur in codicevenerandman-
pars est Brevicnlihistoriac Euiycliianisiarnm tempore tiquitatis D. Vetlasii Atrebatensis, scripto ante annos
Gelasii papaeconcinnati, ut coujiciunl Romani ponti- plus tninus octingentos: • Ecclesia Roniana semper
ficiariiin Episiolarum editores qui illum Leouis epi- habuit primatom. Teneat autcm et yEgyptus Libyae
stolis praelixeruni. Hancque narralionem una cum et Pentapolis; ita ut episcopus Alexandriae harum
epistolis Simplicii, Felicis et Gelasii pontiiicum Ro- omnium babeat potesiatem : quoniam et Roniano
manorum, caeterisqueincamationem Dominialtinen- episcopo haecest consueludo. Siroiliter autem et qui
libus usqoe ad capitulum 56, Gelasii tempore inser- in Anliochia constitutus est. Itaque et in caeterispro-
tam esse codici probabile est, tum ex frequentibus at- vinciis privilegia salva sint Ecclesiarum. > Hactenus
que acerbis concertationibus quacttim exarsertuii oc- j. ille, inquit Pamelius,ilajam olimtranslalus ex Grmco
casione Eulychianaehaeresis, tum ex serie et ordina- ** per Dionysium abbatem Romanum cognomentoExi-

BALLERINIORUMANNOTATIONES
redderentur Lalinc. At id non obtinuit, uti conslitui- stolaein vulgatis subjici solenl. Hanc autem ejus sen-
mus lomo II in observationibus ad uolam tertiam tentiam luculenler refellimus tora. II in observationi-
Qucsnelli in eamdem epislolam 113. bus ad disscrialionem ipsius tertiam.
(a) Si S. Leo praedecessorum suorum decreta qum (c) Id falsnm patebit ex noia 1 in caput 67 ipsius
posset codici addidisset, itane suo tempore, quo apo- codicis (Nobis col. 745, not. a), ubi Leonis epistoiasad
stolicac sedis scrinia erant florentissima, roultas et eumdem codicempertinere. ipsumqueclauderensien-
praestantissimas conslitutiones neglexisset, quaede- dinius De Cnnstantinopoiiianis amem canombus
sunt in nostra collectione, at in aliis editacsiini; nec vide qu;c dicentur in observationibus ad hanc dis-
eorum qui praece-serunt Siricio saltem ac Damaso, sertationem cap. .1, n. 4, et cap. 2, n. 8. Confer
unam constitutionem publico codice dignam repe- etiam not. 21 in cap. 4 hujus disserlationis (Infra,
risset? col. 923, not. b).
{ (b)Quesnellus hoc loco indicat S. Leonem ex sua (d) Sincerilaiem codicis nemo impugnarit. Solunt
|aententia auctoreni esse collectionisearum auclorita- conieiidimus liiinc non esse codicem EccJesi» R,o-
Itum dearatia et libero arbitrio. ttuaoCoelcstiniepi- raaiise
 913 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 914
ul
guum, patet ex ejus epistola ad Julianum presbyte- A Nonita censuissent, si vel post excusum Dionysiico-
riini in calcedicli codicis; qnem claruisse dicit Trilhe- dicem vixissent, vel illum consulnissent qnem Mo-
mius ciica annum Domini 550. Versio 704 hujus guiiti.-e ann. 1525 edidit Joannes Wendelslinus, vel
scxti canonis Nicaenieadem omnino est qu;e noslra, meminissent Leonis papaelegaios eam translalionem
alque ex sitnili omninocodice desumpta. Quodlonge protuli»se in concilio Chalcedonensi quinquaginta
claritis ac distinctius probaliim habemus ex Al.uii circitcr annis ante condituin Dinnysii codicem cano-
Copi Londinensisdialogo i adversus Novatores anie num. Erratetiam Alanus cum ex capilibus 30 et 34
c iitiim annos ediio : ita enim habet cap. 12 :Ca- codicis sui nostrique colligit alios Nicaeniconcilii ca-
non illc (Nicaeniconcilii) vutgosexlus, sed in hac Dio- nones fuisse pr.ctcr viginti, qui in Graecisexemplari-
tnjsii inlerpretalionedecimus,cuititnlus esl intcriplus : bus liabeniiir. Errat denique dum Sardicenses Patres
de primatu RomanaeEcclesiae: his verbh exprimitur: canonem suum dc appellationibus rauluatos esse a
i EcclesiaRomana semper liabuil primaltim. Teneat Nicamis verisimile putat in coiisequentiiius verbis.
aulem et .Egypius Libyaeel Pemapnlis : ita et epi- Sed haecinstitnto noslrn non nocent, nec impediunt
scopus Alexandrinebarum omniiim habeat poicsla- qnin fides maxiina cndici nnstro e'xillo Pamel>iAla
lem : quoniam et Romanoepiscopo heecest consue- nique codice concilielnr. Alter enim alteri simillimus
luilo. Similiter autem et qui in Antiocbia consiilutus est. Eadem quippe sexti canonis illins ver^io, dfim
est. Itaque et in caeteris provinciis privilegia salva ordinis numerus qui in uiroque decimus est; idem
sint Ecclesiarnra.... > VerumItic foriasseq::wres,ubi etiam canon tricesimus cum codem titulo : iilem iri-
detileathcecNicmnorumcanonum inlerpretatiotam an- cesimtis quartus, etsi levicula in tiiulo diversitas.
liqua undeeam sim nuctus. Islum sane thesaurume le- o Totidem canones Nic;cni numeranlur, niniiruni qua-
r.ebrisnuper primus eruil vir pwclare doclus, ad in- draginta septcm cum liac ad calccmilloruut clausula :
slaurandamveterumTheotoqorumBibliolhecamnatus, Hi canonessunt vel decretaNicmniconcilii.
Jacobut Pamelms: quem ut is mecum, qua est huma- Eumdem codicem Atrebatensem venisse etiam
nitale, sponte sua communicavil,ila ego nitnc libenlis- suspicor in manus Henrici Gravii professoris Lova-
sime tecum: ul hincetiam inleltigas alia [uisse Nicmni niensis, huncque ex illo deprompsisse constitutionem
conciliiquam nunc vulgo circumferunturexemplaria, Honorii imperatoris ad Palladimii PP. adversus Pe-
eaqueab his tum in ordine, lum in numero canonum lagianos, quam cum cardinale B.ironio olim commu-
diversa. Nam in hac Dionysiiinterpretalionerecensen- nicavit. Rescriplum illud, inqnit is Annalium condi-
tur canones quadraginta septem, quorum viginli in lor ad annum Chrisli 418, num. 19, accepimus e
Grmcistum exemplaribusdefuissetestaniur hmcibidem latebris antiquitalis eruium a viro diserlissimo pim
verba, qum canonem vicesimumseptimumconsequun- memorim,Henrico Gravioprofessore Lovaniensi, dum
tur : i ltem quaein Gracis non habentur, sed in La- Romwaqeret sub Greqorio XIV Rom. pontifice,jam
linis codicibus reperiuniur. > ln horum auiem serie anie vocatusa Sixto. Nactus est ipseex codicemonaste-
canonestricesimuset trkesimus quarlus inscribuntur: rii S. VedasliAtrebalensis.
alter, de appellationibus ad episcopum Romanum : 706 5. Antiquitatem ac sinceritatem C"dicis pro-
alier, de retractanda synodo provinciali per vioarios bant aliquot monumenta quac in illo inveniuntur,
episcnpi urbis Romae, si fuerit appellatum. Monet vel antehac nunquam, vel a paucis annis ediia, vel
adliuc Alanus Copus in exlremo quadraginta septcm longe excusis exemplaribus emendaiiora. Talia sunt
cauonum hanc clausulamesseapposiiam : < Canones n rescripta imperatorum Honorii et Theodosii, unum
sive decreta concilii Nicaeni. > Denique haecsubdit : ad Palladium PP., alterum ;id Aurelium Carthagi-
Codexveroin quo hmcNicwniconcilii interprelatiode- nensem episcopum. Item aliud imperatoris Consiau-
scripla est, in BibliothecaD. VedasliAlrebatensisser- tii ad Volusianum praefeciumUrbi, una cum edictis
vatur, qui eam antiquilatisspeciemrefert, ul censealur Palladii et Volusiani, et Aurelii lilteris : quse omnia
ab illis qui judicare de eo possunt, annis abhinc plus edita sunt ab emin. card. Baronio ad annos 418,
minus octingenlisfuisse exaratus. Cilalur idem Atre- 419 et 420, ex Alrebatensi codice jam laudato, quae-
baten^is coiiex a Severino Binio in nolisad canonem que e nostris coreectiora modo prodeunl. Tale est
6 Nicaenumet ad concilium Sardicense : quem codi- etiam oblongiim Gelasii papae fragmcnttim epistolac
cem Dionysianum simililer ac illi esse putat. Re- ad Orientales episcopos, quod a Sirmondo nuper
fert (a) ibidem latitare in bibliotheca 705 Vaticana editum post appendicem Codicis Theodosiani, repe-
codicemms. in quo descripli repcriunturcanonesNi- ritur in nostro codice iisdcm partibus truncatum.
caenict Sardicenses sibi invicera annexi sine ulla di- Denique fldei professio Faustini presbyteri et aliae
stinctionis nota, quasi unius concilii canones fuerint: fidei formulae nondum editac codicera , cui insertas
ut suspioari liceal codicem istum nostro csse si- sunt, a novitatis vel suppositionis nota vindicant.
milem. Nescio enim an hactenus ex subdititiis fetibtis pro-
In his Alani et Pamclii verbis plura quidem sunt dierint genuina antiquitatis moniraenta vel ante non
emendanda. Errat scilicet uterque, cuni hanc cano- excusa, vel raendis purgata.
nis Nicaeni6 versionem Dionysianam essc existimat. 4. Accedat et aliud argumentum ex (b) Ferrando
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
a) Biniusquidem in notis ad cnnciliumSardicense D diebtis Dominicis et Pentecoste primus Sardicensis
duos codices laudat, alterum hililioiliecaeRom.inac, computatus est, ul apud Ferrandum legimus, hujus
alterum Atrebatensem, in qnibus canones Sardicen- auctoritas Quesnelliano codici potius obest. flinc
ses cum Nicaens ita conjuncti sunl, quasi unius con- enim evinceretur codicem Riimanum, ex quo ea di-
cilii canoues fuerint. Cerlum quidem id cst tlc ins. visio facta creditur, exhibuisse canonem illum Nic:c-
Atrebatensi, qui ad nostram colleciioncm perlinet. num, qui erronea"divisionepriraus Sardicensis evasit.
At nullum exemplar nis. Vaticanum aut cujuspiuni Hic autem canon cum desit in codice Quesnelli.iiin,
biblioihecae Roraanae superest, in quo ea canonum islum procul dubio cndicem non fuisse Romantim sc
Nicaenorumac Sardicensium conjunctio inveniatnr, queretur. Ferranduro vero eum cannnem inter Sar-
nisi codex Yai. Reginae 1997 alterius collectionis, dicenses primo loco allegasse, propterea quod Sar-
qui tamen multo post Rinii aetatemin Vaticanambi- dicensium exemplo usus est, in quo dum Sardicenses
blioihecam illatus, ttti Romanus codex ab eodem Bi- a Nicamis separati fuerunt, ac proprio noraine in-
nio laudari non potuit. scripti, errore aliquosb ultimo Nictenocanone sepa-
(b) Ferrandus Quesnelliano rodici nihil suffraga- ratio c«tpit, diximus in Tractatu part. n, cap. 1.
tur. Immo si ex Romano codice in Africam delalo, Num vero ex Romano an ex alio codice in quo euni
in quo Nicaeniet Sardicenses canones juncti essent, NicsenisSardicenses jungebanlur, fuerit facla divisio.,
subinde facta fuit illa eorumdem canonum divisio, ifnotum est.
qua ultimus Nicaenuscanon de non flectendo genu
915 AD OPERA S. LEONTSMAGNIAPPENDIX. 916
EcclesiseCarthaginensis diacono. Hic titulo 214 suae A Alano Copo laudatum; (a) Fatteanum, quod vidii
Breviationisstatutum refert, ut diebusQuinquagesimes Sirmondus.
genua non flectantut : ex concilio S rdicensi lit. 1, 708 6- Arcessitur etiara ex ipsa translatione ca-
cum tamen sit iste canon 20 Nicaenaesynodi. Nec noniim Orientalium, quae in lioc codice reperitur,
librariorum error est, lum quia omnes Ferrandi edi- non spernendum pro ejus sinceritate et antiquiiate
tiones, Pithoeana, Altaserrana, Chiffletiana, Justel- suffragium. Versio quippe illa ipsa est qtiar ante
liana, omnesque cod. mss. ab iis consulii eamdem Dionysianam in Ecclesia Roraana et per plures forte
lectionem exhibeant; tum quia secundus Sardicensis usurpabatur Occidentis Ecclesias. Apud Africanas
apud Ferrandum respondet primo Dionysiano, ter- enim Hispanasque Ecclesias in usu fuisse translatio-
tius secundo, quartus tertio et ita deinceps : ut du- nem illam canonum quae-in Isidoriana colleciione
bium non sit revera ab auctore ipso pro Sardicensi habeiur, quaequenostrae,paucis excepiis, similis esi,
primo habitum esse canonem istum. Qua ratione, eruditorum est virorum sententia. Dc Gallicanis
quo fato id contigerit, ignoratur. lta hoc ego evenisse quod idem opinanlur nonnuili, verumnon esse osten-
augurnr. Venil in manus Ferrandi diaconi endex demus (6) in dissertatione de codicis Dionysianiusu
vetus ranonum Ecclesiae Romanaenostro similis, in in Galliis : quae videlicct Ruflni versionem cauonum
Afr cam scilicet vel per legatos Zosimi papaedepor- Nicaenorumin usu habuerunt saltem usque ad Caroli
tatus, vel illuc missus post eorum reditum ad partes Magni teropora. Sufficit porro ut in Alricanis Eccle-
transmaiinas. Leg n us certe in Africmiailla synedo siis viguerit, quod Ferrandi Carthaginensis diaconi
in qua deappellationibus adsedem Roraauamdeltreii- Brevialio canonum probat; et in Hispanicis,quod ex
dis 7Q7 "ctum esi, dum Alypius de petendis au- _* Marlini Bracarerisiscollectione suadetur, ut ejus aii-
theniicis exemplarib is ab Orientalibus Ecclesiis tiquitas pretiumque in comperto sint. Versionis
verba faeeret, Fauslinum legatum haecconciliiPairi- porro canonum Orientalium sinceritas integraccolle-
bus suggessisse: Sed hmcipsa, inquii, ad sanctumac ciioni aucloritatem conciliat, fideroque commendat
beatissimumpapam nosirum scribete dignemini, ut et rollectoris. Etsi quaedam sunt loca (ut revera non
ipse integtos canones inquirens, cum vetlra sanctiaie patica leperiuniur) qnae, ut disciplinaeRomanaeac-
de omnibusconsiiiuiistraciare possit. Ex quibus credi . commodarentur, muiationem aliquampassa fuerunt,
potest inlegros canones istos, Nicaenosscilicet, et qua ab Isidoriana discrepare prpbatur, (c) haec non
Sardicen-es, sub una numerorum serie eisdem an- modo ejus codicis integritatem in dubium non vo-
nexos, transmissos esse in Afritam; quibus postmo- cant, setl confirmant magis : hanc enim diversitatem
dum vigesimum canoneminierexium crediderim ex inoiiceie in codicem anliquum, qu:e discij linae pari-
exemplaribus Teilonis et Tiiaristaeex Oriente missis. ter antiqtiae coucineret, tentasset nuuquain aul co-
Ciim porro errore confusionis iilius detecto canones gilasset imposlor novitius juxta atque imperitus.
Saidicenses Africanis prius fere ignoti innotescere 7. Siniiiem codicem, in quo Sardicenses canones
cceperunt, eosque suaecolleciioniinserere voluit tiia- Nicaeuismixti annexive haberentur, visum vel a se
conus ille Carthajiinensis, eosdem decerpsit c codice vel ab aliis indicat Hincmarus, cum refutandam scri-
Romano, et ab illo primo Sardicenses censuit nume- bil falsam opinionemde quorumdamsciiptis exortam,
randos, in quo Nicaenosdesinere ex proprio Ecclesia: auod NicmnumconciliumtemporeJulii PP. fuerit ce-
sua' codiceet usu noverat: nisi enim cerium habuis- lebratum. Haee quippe falsa opinio nala v.iieiur ex
set vigesiraum illum Dionysiannmpro Nicaenoapud utrorumque canouuin perroixiione. Cum enira in
Afros non haberi, nunquain eum a Nicacnorumnu- C Sardicensibus Juiii PP. inentio habealur, sub quo
mero ablegasset; neceunideiii inter Sanlicenses nu- habiia tst, iidem auiem Nicaenisannexi pro Nicaenis
nierare primum potuil, nisi aut-toritate alicujus co- haberentur, hinc errandi oceasiodala incautis lecto-
dicis, qni SardicensiSnispiaefixum illum habuerit, ribus, qui canones illos omnes, Nicaenumqueadeo
quod rursus contingere vix aliler poluit,vel qu.tnrex concilium, sub eodem Julio celebratum esse sibi per-
canonum utriusque synodi permixtione, potius siiaserunt.
alligatione, quaepro unius synodi canoi.ibusulrosque 709 CAPUT IV
haberi sineret. Nec ipsi noliis coniradiciiius, cum Eum codieemproprium(uisse RoinanmEcclesim
niodn negamus canonem illnm ab Aliis pro Nicaeno
habitum, vel pro canone in illis reg ouibus recepto; Asserta codicis sinceritate, restat;ut eumdem Ec--
quin inferinsultro faiebimur genullectendi rilum per clesiaeRomanaeproprium fuisse cenis xpivoptolcios-
diem Dominicum et Qtiinquagesiraam paschalem tendamus ; quod operosum meo quidem judicio on
apud Africanos viguisse: aliud enim est cauonem est. Quaecuuqueenim codicis Romani super.^untsive
repeltere, et disciplinam eodem canone conlentain in epistolis pontificumUrbis, sive in aliis monimeu-
recipere alqun usurpare, sive ex anliqua consuetu- tis vcstigia, lustranti nosuum codicem sponte oc-
dine et tradilione eeclesiasiica, sive ex propriorum currurit.
canonum praescripto. Primura enim ipsa codicis (d) confusio, qua offen-
5. Concentus exemplarium mss. hujus codicis, sus Laurentius quidam DionysiumExiguum ad no-
quaein vanis bibliothecis, vel nunc adhuc asservan- vum cudendum iinpuhl, Romanum clamat codicem.
tur, vel olim asservata esse narrant scriptores, illius uf. Quaequidem conlusio magna esse debuit, cui vide-
asserunt sinceritaiem. Quatuor sunt ejusmodi : licetsatis nonesset medicam manum adhibere, sed
Thuaneum, quod ipsi vidnnus et evolvimus, ac ante qnte opus plane novum posceret. Vix tameii major
nos Sirmondus, Salmasius, Chiffletius,Juslellus, et esse potuit ea, qua codex nostir laborat. 1° Quoad
Voellus ; Oxoniense,cujus apograpliumpenes me est, translationem, quae paraphrasi aliquot in locis simi-
quodque in Catalogo mss. Oxoniensiumnumeratur ; lior est quaro translaiioni. 2° Quoad canonumdislin-
Atrebateme, a Baronio, Gravio, Pamelio, Binio et ctionem et integrilatem : aliqui enim oiuittuntur, ut
BALLERINIORUM
ANNOTATIONES;
a) Confer noU2 (Supra eol. 913, not. a). Aliavero lectionis sinceritas, non ex sola vetustale ac numero
anliquissima mss, exemplaria hujus collectionis, quae codicum, sed praesertim ex loto complexu elucescit.
posiea detecla sunt, et a nobis in praefationead co- (6) Id pariim verum, parlim falsum est, uli osten-
dicem fueruntrecensita, ejusdem sinceritatem com- demus in observationibusad dissert. 16.
probant: si raodoex raultitudinecodicum quiin variis (c) Vide Observaliones in hanc dissertat., cap. 2,
bibliothecis servantur, sinceritas legilime colligi num. 9.
queat : cum supposititioruinquoque operum mss. (d) Hoc argumentum non solum refelletur, verum
exempla velustissima nonnunquam reperiantur.utde etiam in Quesnelli senlentiam retorquebitur in ob-
fseudo-Isidoricollectionenotissimumest.Nostraecol- servationibus cap. 1, n. II.
917 DISEERT. XII QUESNELLL DE CODICE CANONUMECCLESIASHCORUM. 918
vigesimus Nicaenus et Gangrensis quartus; alii ejus- A.nius, et Isidori Mercatoris codex, quem procul dubio
dem conciliiin ununi conflanlur; quidam etiam non- ex antiquioribus transcripsit. Istud porro dubium non
nullorum conciliorummiscentur aliorum canonibus; est ex Eusebio hauslum, quo tunc temporis unico
quidam truncantur, quidaro amplilicaniur. 3° Quan- fere utebantur Occidenlales post Hieronymianam
tum ad ordinem, cum conciliorum decreta ponlili- Chronici iranslationem; quod et praefationis liujus,
cura decrelis raisceantur, nec pro aetatis suaeordine quam expendimus, finis demonstrat. Porro Eusebius
collocentur, sed posteriora praeponanlur prioribus, Nicaenam synodum trecentesimo vicesimo quarto
topica cecumenicis. Neque tamen haecconfusio codi- Christi anno assignat, aut assignare videtur, Licinii
cis auctoritali detrahit quidquam : sua enim ratione vero senioris obilumanno trecentesimo vicesimo se-
haec confusio nititur, nec ordine vacat ipsa ordinis ptimo. Secundum quam epocham, liquet Liciniuin
periurbalio; inde nimirum orla, quod obscuriores potuisse (c) imperatorem 711 inscitiae e0 ann0 appellari
quanduque canonum regulaelme paraphrasis indige- quo synodus congregata, absque nola, qua
rent: quod anle Chalcedonensem synodum nullis nisi simul noii aspergatur Eusebius.
Nicaenis canonibus astringi se Romani existimave- Sed et Idatii Fasti consulares occisum Licinium
runt, neceis alias regulas adinitlere placuit, nisi quas produnt sub Paulini et Ju iani consulatu, quiNicaenae
Ecclesiaesuaeconsuetudiui ac moribus convenire cen- synodo vulgo assignalur et in treceniesiraum vice-
suerunt. Inde fsctum ut eas aliqua immutatione facta simura quintum Christi annum incidit. Quo posito,
suis u-ibus accommodarint, nec alio ordine digesiac quid veiat eodem anno et congregatatn synodum
reperianturin codice, quam serie lemporis, per quod _ mense Junio, Licinio adliuc in vivis agente, et eum-
visum e-t earum unasquasque in tisum recipere. dem Licinium postea occisum? Etsi porro nec Euse-
2. Codicis(a) praefatio declarat ad usum Ecclesiae " bii, nee Idatii numerandi ratio protietur, sufficit ta-
Rom.inx ipsum esse concinnatum. Quid enim aliud men ut nota temporalis ex altero eorum in praefatio-
indicant haecverba de Nicaeua710 ^ei expositione? H8111 codicis transcripta, niliil hujus lidei et auctori-<
Quam sancta, inquit, et reverentissimaRomana com- tati detrahere posse judicetur : cum facile fuerit lam
pleclilur et veneratur Ecclesia. Quid quod mediantibus celebrium scriptoritin errore abripi praefationisau-
Victoreatque Vincentio religiosissimisRomanw sedis clorem, liujusmodi clironologicis apicibus discutien-
presbyterisesse prolatam ass^rit? Nonnullas etiam disSed minime assuefactum.
subnexatesse regulas, quas memoratasuscipiensconfir- liujusmodi responsis alierum addimus, quo
mavitEcclesia.Eamdero nullis synodicisdecretis, sed Joannis Davidis objeclio, nisi spes me fSllat, exsuf-
Salvatorisvoce esse prmlalam ac primatum obtinuisse. fletur. Quid enim vetat quominus de Licinio juniore
Denique quidquid ibi de RomanaeEcclesiaelundatione sermonem liic esse conieiidaiii s? lt quippe Licinius
ac fundatoribus privilegiisque scnbilur, argumento cum Crispo Caesar jampridem erat appellatus; cum-
cst pro illa codicem esse exaratum. que ex Eusebii Clironico usque ad annum Christi
Erit tanien qui vel ex hac praefatione lotum co U- trecentesimum vicesimuro nonutn Licinio seniori
cem explosum velit. Siquidem el anachronismis la- pairi suo supervixerii, et ipsi synodo Nicaenaepluri-
borat, quos admisisse liomani codicis auciores, pro- bus etiam annis, manifestum est hanc Constaniino
babile non est: et praeterea praefatio illa impostoris et Licinio Caesaribus essts celebratam ex Eusebii
Isidori fetus e-se videtur; cum eam suae caimnum mente.
Nicaenorumedilinni praefixerit. Quod enim adversus Jam ad alterum objectionis caput qund attinet,
Justellianum codicem excipit Joannes David, ne pro C quamvis Isidorianae synodi Nicaenaeeditfoni praefixa
antiqua colleclione Latina habealur, procul dubio inveniatur ista praefatio,non eam ob rem suppositio
adversus nostrum urgere non omitlet: scilicet in in- nis argui debet; sed conira verosimillimum est pseu-
scriptione concilii Nicaenilegitur.habitam eam esse do-lsiuoruin illumtot comnienlitiis scriptis celebrem,
ConstantinoAugusloet Licnio Cmsare.At quae,inquit praeFationemistam suffuratum esse, virumque pla-
ille, impostoris insciiia : quisve eam ferat tribui pri- giatui assuetum eam suo operi quasi propriam prae-
masLatinorum collectioni? Constat enim Licinium fixisse : quod pluribus (d) argumemis probatum
ante annum Chrisli 325 esse occisum , ac proinde imus.
(b) consulatum gerere non potuisse anno illo 25 vel 1. Isidorus eam solius concilii Nicaenipraefationem
28 quorum alter concifii celebrationi assignatur ab inscribit: Prmfaiio Nicmni concilii: quam lamen eo
omnibus scriptoribus seu chronologis. fiue scripiam liquet, 712 ut integro alicui regula-
At vereor ego ne parum scita sit hacc inscitiaeac- rum ecclesiasiicarum cotlici praeligeretur : ita enira
cusatio, quaeet plurilms codicibus mss. irrogatur, et in praefalione : Nam et (e) nonnutlw, ioquit, regulm
Eusebium Historiae ecclesiasticac principem petit. subnexmsunl, quas memorata suscipiens confirmavit
Non solus enim codex Justellianus eam epocham ha- Eceiesia Romana.
bet, sed et alius quem Cresconianum appellat Baro- 2. Nihil (f) est in Isidoriano codice quod eum Ec-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
,a) Vide observaliones cap. 2, n. 2. D Paulini, alteram canonibus praefixam cum consulatu
(6) In praefationecollectoris non notatur quidem Constaniini Augusti et Licinii Caesaris, uiramqtie in
consulatus Constantini et Licinii, qui signalur in unum copulasse, retento Paulini et Juliani consulatti,
editione Justellianaversionis priscae, Atidemconsu- qui Nicajnaesynodo congruit, suppressa autem voce
lattis in nostra collectione inseritur in alia praefatiun- consulatus in Constantino Augustoel Licinio Caesare,
cula seu annotatione Nicaeniscanonibus praefixa, in quorura consulatus, incidens in annum 319, ab ea-
quam vide not. 43, ubi hujus crrooei consulatus ra- dem synodo plurimum distat.
tionera expiscari studuimus. (d) Unum argumentum quo tiaecprsefatio ab Isi
(c) ln verbis ex praefationea Quesnello recitatis, doro Mercatore ex nostra collectione suropta proba-
Licinius non imperator vocalur, sed Cwsar tantum ; tur, istud est, quod eadem collectio pseudo-lsidoro
ac propterca de Licinio Augusto hic locus mtelligi est antiquior, non autem econtra. Auctor vero no-
nequit. De Licinio autem Caesare ejus lilio, qui Ni- straccollectionis eam praefatinnempartim ev Gelasio,
caenaesyuodi tempore vivebai, accipi quidem potest. partim cx Rufluo exscripsit, ut in notis ad eamdem
At cur solum Licinium Caesarem potius quam Cris- aniroadvertimus.
pum, aut alios CaesaresConstantini iilios preefationis (e) Haec praefationisparticula surapta est ex de-
auctor appellarit, congrua ratio afferri non poterit. creto Gelasiano de apocrypliis, in quo voces nonnullm
lllqd unum nobis verosimile est, eumdem auclorem, regulw subnexmsunt ad Nicaenoscanones fidei syra-
cum duplicem notationem chronicam in diversis col- bolo subjectos referunlur, ut ex lectione ipsius de-
lectiouibus, quas adhibuit, reperisset, alteram prae- creti manifestum fiet.
missam Nicaeno symbolo cum consulatu Juliani et 7j Niliil potius cst in ea praefatione, quod eaip
 ' '
919 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 9W
clesiaeRomanse proprium indicet : nihil econtra in .A tibus, cum in epistola Romani pontihcis anquid ad-
pnefalione eiucet quod eam non clamet codici Ro- dcbant, quod ad ejus illuslrationem faceret. Nec te-
mano appensam. roere quis exislimaverit ex hoc fonte illam parenthe-
3. Isidori opus non esse manifesium cst ex Gelasii sim in ptures deinde editiones derivalain. Potuit
papae decrelo de apocryphis scripturis, quod Hor- eliam parentbesis illa in texlum irrepsissc ex nola
inisdac ab aliis tribuilur. Tolum enim fere scriptum " marginali studiosi alicujus, qui Osii meminerat di-
istud legitur praefationis vice decreto huic annexum. centis in Sardicensi concilio : Si ptacet, sancti apo-
At sive Gelasius, siveHormisdas hujus decreti auctor sloli Petri memoriamhonoremut.
sit (quod postremura codex noster, ut et Dionysia- 6.Vigesimns octavus Chalcedonensis conciliicanon
nus probabile reddunt, qui cuin niiilta Gelasii ha- in eo codice (e ) desideratur : quem revera Romano
beant, (a) dccretura lamen istud tam codici proprium codici insertum non fuisse certum est.
non conlinent): uterque, inquam, illorura por.tificum 7. Ex pturibus priscorum Romaeepiscoporumepi-
auctore colleclionis lsidorianae antiquior est, ut is stolis, aique ex canonibus in Africam a Zosimo papa
polius ab illis vel a nostro codice accepisse creden- missis sub Nicaenorum canoniitn nomine, quamvis
dus sil, quam ex eo alii. Sardicenses eos fuisse'jam in confesso sit, cerlum
Firma igitur, ni fallor, manet probalio, quam ex pene hactenus fuit apnd eruditos Romanam Eccle-
praefatione elicimus, ut codicem Romanac Ecclesiae siam ulriusque concilii canones habuissc 714 «ibi
probemus fuisso proprium. invicem vel immixtos vel subjectos sine ulla distin-
Tertiam probalionem arcessimus ex citato (b) Ge- ciionis inter utrosque nota : cnuique novatores Zo-
Jasii seu Iloriiiisdaedecreto : ex alieno enim codice sirao affectati mendacii ac meditatae imposlurae cri-
pudor vel religio fuisset alterutri praefationem inte- men procacibus vcrbis impingere praesumpserunt,
grara in suum transferre, at ex suo non item. nihil meiius nostri habuere quo calumniam repelle-
4. Canon (c) sextus Nicaeniconcilii a Paschasino rent, quam ut modeste faterentur pro Nicacnis cano-
legalo sedis apostolicaecodem modo lectus est aclio- nibus Sardicenses ab illo habilos, et assererent t"<fex
ne 16 concilii Chalcedonensis, quo habetur in nostro eo profectum, ut scribit Marca (Lib, vn de Concord.
codice; ul exeodem omnino desuraptus esse inlelli- sac. et imp., cap. 16), quod ea tempestatecanonetNi-
gatur. At dubium non est quin ex proprio Romanae cwniet Sardkensesin eodemvolumine{tetcripti etsen*.
Ecclesiaecodice canonem istum decerpsisset Pascha- nullo discrimineadhibilo, sub titulo canonumNicmno-
sinus, uti Constantinopolitani ex suo eumdem pro- rum. Probabilis quidem, addit ille, conjectura, si ve-
tulere. Unum obstare videtur, quod videlicet sextus lusli codicisauctoritale niteretur, qui nondumemersile
canon a Paschasino numeretur, qui decimus est in tenebris.Immo vero jam ex parte emerserat(f) opera
codice. Islud po.rro non est grave moraenlum. Pri- Alani Copi, in primo dialogo, sufficiebatque pars
mum enim facile fuit 713 sexlum pro decimo repo- tldita, ut haereticorum pervicacia retunderetur; sed
situm esse a scriha vel aliquo synodi eraendatore, nunc tandem codex integer prodit in lucem, ejusque
qui animadverlens in aliis omnibus sive Graecis, sive ope probabilis catholicorum scriplorum conjectura
Latinis, sive aliarum regionum codicibus canoncm in certum jam cvadit argumentum, quo simul et pia
istum pro sexto haberi, atquc eo numero notaium pontificis memoria maledicentibus linguiseripiaiur,
fuisse a ConstantinopolitanaeEcclesiacsecretario, •non et codex ipse Romanus fuissc pronuntielur. Quod
dubitavit mendosum esse Romanum numerum at- enim in marginali annotalione loci superius descripti
que ita mrobique sextum esse voluit. Deinle facile G Stephanus Baluzius istud incodicem Christophori Ju-
fuit ut in Graecoexcmplari IXTOJ pro Sixafo? irrepse- sielli trarisferre videtur, pace illius dixerim, (g) de-
rit, demptis scilicet ex posteriori duabus litterulis 5 fendi non potest. Nihil quippe est in eo codice Justelli
et «, ac deinde ex GraecoLatinum male corrigi. De- quod Zosimum in errorem potuisset inducere. Subji-
nique Pascbasinus ipse, qui non ignorabat canonem ciuniur quidem Sardicenses canones Nicaenis;at et
istum passim pro sexto, et forte in sua Siciliac Ec- suis utrique numeris titulisque discernuntur, el Nicae-
clesia, haberi, sextum etiam a se nominandum esse norum subscriptiones, qu;c liorum calci adjiciuntur,
censuit: ne contcnlione ex illa diversitate numeri utrosque ab inviceiu dividunt, vetantque ne Sardi-
vel codicis exorta, Orieniales adversus Romanum censes pro Nicaenis, vcl hi pro illis accipiantur.
codicem velut corruptum insurgerent: quod sapien- 8. Constat ex Innocentii papae epistolis duabns
tissimi legati fuit praevenisse. (h) Antiochenoscanones ab eo rejectos fuissc : quod
5. Nonnulla sunt etiam in contexlu codicis quae, argumento est eosdem in Romano tunc cndice non
in graiiani Ecclesiae Romanaeaddita, eura pro ejos- apparuisse. Nonabsunt quidem iidem canones a no-
dem usu confectum esse indicant; velut (d) illa est stro; sed itaextra ordinern positi, rejecli scilicet ad
parenthesis quae in epistola Innocentii papaeI ad Vic- calcem, ut raanifeslumsit nonnisi post diuturnum ab
triciura Rothomagensem Ieaitur: Cujus (EcclesiaeRo- aeiate Innocemii intervallum, immo et post Gclasii
manae) tn omnibus causit debet reverenlia custodiri. aelatemcanones fuisse superadditos : quod in ullo
Cum enim hsec desideretur in codice Dionysii abba- alio codice non deprehenditur.
tis, nec eam in venerandae anliquitatis codice San- 9. Ex Constantinopolitanis canonibusargumentum
Germaniano, quem mille annorum esse aiunt, inve- r. nonabsimile elicitur, qui scilicet ad finem tantura
nerimus, facile quisque adducelur ut credat a codicis codicis jacent, etiam Antiochenisinferiores. Et reve-
Romani auctoribus additam, jure suo se uti autuman- ra perspicuum est ex Leone nostro atque eliam ex
BALLERINIORWM ANNOTATIONES.
clamet Romano codici appensam. Vide observatio- n. 6. ...
nes subjiciendas cap. 2, n. 2. (f) CodexAlani Copi, in quo Nicaenicanones cum
(a) Cum alia multa praestantissima ponlificia de- Sardicensibus jungebantur, ad nostram collectionem
crela desint tum in nostro codice, tum in Dionysiano, perlinebat; nec tamen exinde sequitur hunc fuisse
quaeutroque codice seu collectione antiquiora sunt; codicem RomanaeEcclesiae,cum atliae quoque colle-
defectus Gelasiani decreti de apocryphis easdem col- ctiones non Romanacsubinde inventacsint, in quibus
lectiones anteriores non astruit. Porro idem decre- eadem ipsorura canonum conjunciio deprehenditur.
tum Gelasii qpus esse probavimus in Tractalu part. Vide Observ. c. 2, n. 7.
III, c. 11, § 5. (g) Haecplenius explicatafuerunt in praemissoTra-
(b) Confer observationes cap. 2, n. 3, ubi hocar- ctatude Collectionibus part. n, c. 1, num. 7.
"umentum expunximus. (h) Hoc et sequens argumentum ex Antiocbeniset
(c) Vide ibidem,n.n.5.4. Constantinopolitanis canonibus ductum rejicietur in
(d) Lege ibidem, observ. c. 2, n. 8.
(e) Hoc negativum argumentum ibidem rejicitur
 *
921 DISSERT. XII QUESNELLI. DE COWCE CANONUMECCLESIASTICORUM. 922
GregoriiMagniepistola 31 libri sexti, sero 715 ad* -A
A post paucasubjiciuntur in eodem canone : Sed ncqr.e
modumvel innotuisseRomanis, vel ab iis auciorilate ordinalionislemporeabeo postuletur ul profiteatur se
donatos : Romana, inquit, EccUsia eosdem canones a legitimacumuxoreconsuetudine abstenturum.Cano-
velgetta stmodttMius(Constantinopolitanae i) hactenut nemenim 10 Ancyranaesynodi videntur mihi petere
nonhabet, necaecipit: in hoe anlemeamdemtynodum isia sanctione quinisextaesynodi Patres. Utut sit de
accepitquodest per eamcontraMacedoniumdefinilum. isto canone, majoris procul dubio auctoritatis est
Quod saltemverura est de posterioribus hujus con- pro confirmationecodicis nostri Martini Bracarensis
cilii canoaibus, quae nec in Dionysiana collectione cum eo consensu^in mulandisAncvrani canonisdis-
hahentur, nec in nliis plttrimis antiquioiibus. At nec ciplinaatque contextu: quod a Martinofactumesseex
priores lemporeLeonisnoslri fuisse in ea Ecclesia Orientalis licentiaeodio scribit Antonius Aiigustinus
receptos, et ex hujus Hlteris patet, et ex Lucentiile- de eraendationeGratiani lib. i, dial. 10. C. cur Mar-
gati in Ghalcedonensiconcilio contradictioue ( Act. tinus ab archetypodiscessit? ait tinusecolloquenlibiis.
16), qua constanter asseruit Constantinopolitanos A. cum in Occidenteesset, respondet alter, notuit
canones, quiab Aetiolecti sunt, inter canoneslocum Orienlislicentiamimitari. Dicendum potius existima-
non babere. rim, isiud Marlinum ex antiqua versioneLatina hau-
10. Nonnullicanonesconciliorum topicorum, ita sisse, quaeapud RomanamEcclesiamin usu erat. Ul
in codice recepti sunt, ut prius tamen (a) ad Roma- enim errant Garsias Loaysa, Franciscus FLorens et
nam disciplinam sint accommodati.Talis est Ancy- plerique recentiores, cum hunc auctorem (d) Grae-
ranus decimus,quem ille undecimum numerat. Cum cum origine fuisse scribunt, quera diserle Panno-
enim canon secundum alias omnes versiones decer- .I» nium asserunt Gregorius Turonensis lib. v Histor.
nat: Ut diaconi qui ad nuptias post ordinationem Franc, c. 38; Aimoniusmonachus lib. III de Gestis
transierint in ministerio perseverare.permittantur,si Francorum, cap. 38, et ex ejus Epitaphio Aubertus
in ipsa ordinatione protestati essent velle se conjugio Miraeusin Scholiisad Isidorum : ita allucinantur, qui
coputari, nec iia se posse pernianere : idem canon in eum novae 717 translationis canonum auctorem
nosiro codice hujusmodi diaconos jubet in clero tan- praedicant.Tria solummodo a se prsestitaaperit ipse
lum raanere, et a roinisterioabjici. Haecetiam ultiina in praefalionesua ad Nitegesium.Primum enim.quia
verba : Laicam tanlum eommunionemrecipientei, de multa immutataputavit in ea versione, quae tum pcr
suo addideruntRoroanicodicis auclores. Neque hoc Hispaniarum Ecclesias circumferebatur, ea conatus
discrimenin*versionumdiversitatem refundi potesr : est restituere, et, ut ipse loquitur, emendatius re-
cum lsidoriana versio, quae, paucissimis exceptis , staurare. Deindecum et aliquasimplkioribusvideren-
cum nostraeadem est, genuinam canonis disciplinam tut obscura, ca simplkius exponenda esse censttit.
repraesentct : nec in clero tantum, sed etiam in mi- Denique omnescanones in duas classes distribuit,
nisterio diaconosiiujusmodimanere permittat. quarum una qui ad clericos, altera qui ad laicos per-
Cnm omnesvcrsiones codicesque ab hujus versio- tinent, continenlur. Id porro tolum non ad Graeco-
ne discreparedicimus,excipiendusest MartinusBra- rum exemplariutn, sed ad veteris seu Romanaetrans-
carensis, qui (b) ex antiqua canonum translatione lationis fidem perfectum est. Videbat enim Marlinus
suamcollectioiiemconcinnavit;veteri,;inquam,trans- versionetn canonum, quaeapud Hispanosin usu erat,
laiione, non ut est apud Isidorum Mercatorem, sed quaeque ea ipsa fuisse videtur, quae in Isidoriana
qualis priroituserat in Romanoislo codice.Cum enim colledione modo legitur, in multis ab illa discrepa-
{sidorianaversio recedat a nostra hujns canonis An- G I re, quaeapud Roma.nosvigebat, nec dubitandumpu-
cyrani versione,non modo quoad verba, sedetquoad tavit quin liomana purior esset et pristinae sinceri-
sensum ipsum et disciptinam canone sancitara; huic tati concjnerel rnagjs. Quamobrem ad illius sensiim
econlra Marli.nianaconcinit,earodemquecuni Roma- revocavit Hispaiiensemcanonum codicem : nonnullis
na regulam in ordinatione diaconi servandam indi- tamcn vel de suo additis, vel abbreviatis, ut obscu-
cit: Diaconus,inquit pariei, cap. 39,17111 eligitur, si rioribus locis lux affulgeret. Et haec, ni fallor, origo
conlestatusfueril pro accipiendomalrimonio,716 etl esl discriminis trium illorum codicum, qui licet eam-
dixeritnon possetn castilate permanere, hic non ordi- dem versionem antiquam usurpent, lol tamen locis
netur. Quodsi in ordinationetacuerit, et ordinatus fue- a se invicem discrepant.
tit, et postea matrimoniumdesideraverit,atienus sit ai Jam ut ad canonem'Ancyranumredeamus, facile
minislerioel vaceta clero. Ubi vides diaconum illumi est ex dictis invesiigare, cur Martinus (quod qnaerc-
a castitatis proposito alienum vel non ordinandum, bat Antonius Augustinus)ab archelypodiscessit? Non
ut Martinus,vel si fuerit ordiuatus, a ministerio, ut'. quia cttm in Occidenieesset, noluit Orientislicentiam
codex nosler habet, abjiciendumpronuntiari, si adI imitari: persuadere enim mihi vix possum, id quero-
nuplias convolarit. De eo vero qui tacens ordinatnsi quam auctoritate privata tentasse, ut in canonis ab
fuerit, si contraxerit matrimonium, jubet et a mini- universa Ecclesia jam recepti versione ita recederet
slerio amandari, et abslinere a clero , quod codext a sensu canonis, ut eura subverleret omnino : immo
noster pariter statuit, aliis hujusmodi diaconum ini et hoc maxime in. canonum translatoribus redarguit
clero residere permittentibus. Atque hunc Ancyra- Mariinus, quod eorum vel oscitantia, vel ignorantia
num cannnem10iia olim lectumftiissein codice Uo->-j\' noiinulla immutata essent. Sed cum ipse Romanae
inano innuere videtur canon 13 quinisextae synodi,, versioni uni atlendcret, et illius aliarumque Eccle-
cum Romani canonis meminit: Quoniam, iuquit, ini siarum discipiinse,ad quas Hispanorumcodicem cen-
ordtnecanonit in Ecclesia Romana traditum novimus, , sttit emendandum; in sensutn a canonismente alie-
ut promovendiad diaconatumvel presbyteratumprofi- num incautus incidit, multaque insuper ex proprio
teanturse non ampiius suis uxoribus conjungendos,, ingenio inseruit, canonura ad simpliciorumcaptum
etc.; videtur enim (c) codicem canonum Ecclesiae e accomraodandorumgratia. Nec tamen ea in re cul-
„omanae his verbis indicare; EVrri 'Pu^aiuv 'ExxWtax pandus auctor, qui non codicem canonum proferre
v TR|CIxavovof.Magis autem aliis his verbis, quae e instituil, sed capitula ex Grmcorumsynodit collecta,
BALLERINIORUM ANNOTATIONES
(a) Vide ibidem, n. 9. exemplum apud illos Graecosepiscopos inveniretur,
ib) Id refelletur ibidem, n. 10. recurrendum sit.
(c) Quinisexta seu Trullana synodus Ancyranum (d) Etsi MartinusBracarensis origine non Graecus,
quidemcanouem respicit : at cum contrariam Ro- sed Pannonius fuerit; Graccamtamen iinguam,com- dum
manae Ecclesisetraditionem et canonera meraorat, in Oriente versaretur, eum didicisse, et in sua
pontilicias constitutiones et anliqnam Occidentis pilatione adornanda Graecocodice usum, ex eodem
praxim indigitat, ul ne ad Quesnellianum codicem non pauca Latine liberius reddidisse ostendimus in
eanonum Roraanis ipsis ignolum, cujus aliquod Tractatu part. iv, c. 2.
923 AD OPIRA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 92i
ut habet epistolaeejus inscriptio, et probat ipsa me- A ordine primarum sedium : quam consuetudinem pa-
thodus operis, in quo multa abbreviata, interpolata, riter commemorat sejtus canon Nicaenuscum admi-
aliave ratione mulata cernuntur, 718 '" ouo nec nistrationis iljarum limiles ponit, et septimns cuin
synodorum canonumve ordo servalur, nec unde, de Jerosolymitanaesedis praerogativadecretum sami;;
unumquodquecapitulumsumptum sil, ascriptum est, vel si sextum canonem Nicaenum innuere voluit,
et nonnulla etiam capitula ex diversis diversarum certe non ex alia versione quam quoe in nostro co-
synodorum canonibus conflata apparent. Denon hujus dice legitur : ubi disertis verbis Ecclesia Romana
colleciionis aucloritate, usu et approbatione est semper priraalum habuisse, vel semper habere debere
hic dicendi locus : unum hoc dico, videri milii plus dicitur.
ei, quam par sit, tribui: non liquet enira eam vel ad Haec eadem versionis nostrao verba codicemque
concilium Lucense raissam, vel ab illo aliove susce- nostrum attcndit procul dubio, cum scribit conlinuo,
ptam ac auctoralam. Altum de eadem apud Hispa- quod (recentarumdecemet octoPatrum invictoet sin-
nenses synodos silentjum : ex quibus potius certum gulari judicio vetusiissimusjudkalus esl honor sedis
videtur antiquacversionisiet codicis usum in Hispa-r Romanae, quodque deferri debeat primm beatissimi
niarum Ecclesiis perseverasse. Petri sedi antiqua el vetusla reverentia, per quam om-
11. Ex capitulis de gralia et libero arbitrio, Coe- nium sacerdolum dignitas semper est roborata atque
lestino papaeolimascriptis, nunc veroLeoni assertis, firmala. Ubinain scilicet gentium vetusiissimus pri-
(a) conslat AfricanaeEcclesiae decreta adversus Pela- matus honor Romanse sedis judicalus est, nisi ubi
gianos Roraano codici inserta fuisse; quae nec in Ju- decretum, quod Eccietia Romana semperprimutum
stellia,no, nec in alio qtiovis, qui Dionysiano anli- n habeat vel habuit. Quis vero codex praeter nostrura
**
quior sit, reperire est; jaccnt vero in nostro, non unum verba liaecunquam exhibuit? Ad quem etiam
sola quidem, ut apud Dionysium, sed Romanorum canouem referas antiqiiam illam reverenliam, vetu-
ponlificum epistolis ea de re in Africam scriptis im- stissimuroque honorem, quo omnium sacerdotom
mixta, qualia fuisse indicant laudala capitula. digniias firmata, nisi ad Sardicensem m, qui episco-
12. Non infirmum asserlionis nostraeargumentura pis in synodo damnatis concessit ut causam suamin
est, quod non solura codex in fronte habet Nicaenos alio judicio denuo ventilari postulare possent, simul-
canonesSardicensesque consequenter, sed quod etiara que decrevit ut secundi hujus judicii decernendi cura
in ea teinpora desinat, quibus novus Dionysii codex ac solliciludodeferretur Roraano pontiflci, quoin eo
veterem (6) jara ulierius non amplificaium in desue- Petri meraoria honoraretur. Quod si aliquis, inquit,
tudinem abire jussit: quod post aetatem contigit Ge- adjudicatus fuerit episcopusin aliqua causa, et putat
lasii papaequi postremus est eorum ponlificum quo- se bonamhabere causam, ut iterum concilium renove-
rum decreta in codice appirent. tur; si vobis placet, sancli apostoli Pelri memoriam
13. Ad co licem nostrum af.cndere mihi prorsus honoremus, ul scribatur Romanoepiscopo, elc. 720
videtur (c) Gelasius ipse, quem modo laudavimus, Porro hocNicaenaesynodo tribui a Gelasio non potuit,
in priori tractatu, quem cum allero luce donavit Ja- nisi ex codicis auclorilate, qui nostro similis esset,
cobus Siriiiondus in appendice codicis Theodosiani Nicaenosqueac Sardicenses canones baberet sibi in-
pagina. 182, ubi ex ordine inter praecipuas Ecclesiaa vicera sine discriraine ac sub una serie annexos.
sedes conslitulo argumentatur, atque ex Nicaeno
judicio. Secundm, inquil, sedis antislilein nec expel- CAPUT V.
lere quisquam, nec revocare sine primm tedit assensu C Objectiouesadversttscodicissincetilalem expendunlur;
vel potuii, vetdebuit. Nisi forle, confusojam ordine ac primum, qum ex vigesimi canonis Nicmniomis-
rerum alque turbato, nec prhna, nec secunda, nec tertia sione repeti potest.
sedesdebeat observari, vel suscipi secundum aniiqua
ttatuta majorum ... Qua enim ralione, vel eonsequen- Probala salis, ut opinor, codicis noslri sincerilale,
tia aliis sedibus defendendumest,si primm beatistimi assertoque ejusdem usu in Ecclesia Romana, restat
Petri sediantiqua et vetustarevcrentianon defertur, per ut quidquid contra ulramque hanc instiluti nostri
quam omniumsacerdolumdignilas semperest roborata partem potest objici, in medium afferamus. Unum
atque firmala, trecenlorumquedecem el octo Patrum quidem et alterum jam excussimus, quod ex nomine
invicto el singulari judicio vetustissimus judkatus Licinii inscriptioni synodi Nicaenaeinserlo, et ex co-
719 ett honor? ulpote qui Domini recordabantur dicis praefaiionerepetebatur. Nicaenorum Sed aliud jam occurrit
sententiam: Tu es Petrus, etc. Enimvcro quod de dubium ex ipsorum canonum numero et
ordjne sedium affertur hica pontifice.quem ordinem integritate enascens. Deest quippe in codice no-
secundum antiqua statula majorum esse asserit, non stro (d) canon ultimus illius gynodi, quem rejeclum
legitur in ulia synodo constiiutum. Ex Nicaenoenim fuisse ab Ecclesia Romana non usquequaque proba-
sexto canone hoc elici vix potest, nisi indirecte, nec . bile videtur.
de isto ordine conslituendo vel confirmarido illic Erit qui respondeat hoc in scribarum oscitanliam
sancti Patres laboravere, neque auctoritatem lantac rejiciendum esse, qui canonem illum aliud cogitantes
synodi obtendere oraisisset Getasius, si quid hujus- omiserunt. Verum haec responsio tnilii nen arridet.
modi ab illa novisset decretum. Constaminopotita- Si enim scribarum error esset, vix accidere potuissel
nam synodura, quaeeumdem ordinera innuit, non u ut plures codices eodem errore infecii essent, vel u|
esl verosimile Gelasio in mentem venisse, cum et a tria exemplaria, qnac sola in notitiam nostram ve-
Romana Ecclesia tunc recepta non essei, et longe nere, Gallieum unum, altemm Anglicanum, tertiiim
tunc abesset ul Gelasius hujus concilii auctoritati Gallo-belgicum ex eodem corrupto fonte fluxissent.
deferre vellet, quae secundas Constanlinopolitano Etsi vero integrum Atrebatense exeraptar non vide-
antistiti dederat. Vel igitur buic ob oculos versaba- rim ego, conjicio tamen in eo canonem ultimum
tur quod ex antiqua traditione ac vetustissima con- Nicacniconcilii desideratum esse : nam canones, qui
suetudine refertur in praefatione codicis nostri de trigesimus et irigesimus qttartus illic numerantur,
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a)Confer observ., n. H. eidera iu usum publicum addendum era..
(b) Vide hominis conlradictionem. Scripstt antea (c) Hoc ultimum argumentum confutabimus iq
cap.2, in fine, Conslantinopolitanisaltemcanonespost observ., c. 2, n. 13.
S. Gregoriummagnumsubnexi sunt, ni fallor, coitici. (d) Hoc argumentum pro abjudicando a Romana
Hic autem codicem canonum post Gelasium jani ul- Ecclesia Quesnelliano codicelaie proponemus in ob-
teriusnon amplificatumtradit, adeo ut novo .Dionysii servationibus, cap. 1, n. 7 etseqq., ibique ^uesnelfi
codice in desuetudinera abieril. Sane si inducto Dio- resnonsa excutiemus,
nyeii codice vetus ille in desuetudinem abiit, nihil
 925 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 926
iidem sunt iu nostro codice : cura ex vigesimi illiuss A poiiori jure hoc idem exislimasset de more 722
canonis addiiione deberent esse trigesimus primuss Deum stando precandi per diem Dominicum et pas-
ct trigesimus quinlus. chalera Quinquagesimam, qui cnm fide et morum
Dubium igitur non est quin ex consilio omissussitt regulis commune nihil babet, et ita in seipso est
canon iste; nec aliam obcausam, opinor, quamquiai aStzyopa;,ut contraria consuetudo genuflectendi pro
receptus ab Ecclesia Romana non fuerat, nec forsani aliorum locorum et temporum usu longe potior vi-
in Occidentalibus partibus. Haecsunt canonis verbaJ deatur?
cx Dionysiana versione. Hoc igitur observandum de Nicaeniscanonibus seu
Canon 20 Nicaenus: Quoniam sunt quidam in dies definitionibus, eorum si quac fidem spectant, aut bo-
Domiuicogenuflectentes, el in diebus Pentecostes; utt nos mores, vel generalem Ecclesiae ac superioris
omnia in universislocis consonanter observenlur,pla- ordinis disciplinam, per universalem Ecclesiam ita
euit sanctoconciliostantes Dominovota persolvere. auctoritatem babere, ut qui secus, quam synodus
Durus forsan videbitur iste sermo, et qui non pos- illa decrevit, attentarit, anathematis mucrone confo-
sil audiri, canonem scilicet cecumenici concilii, il- diendus sit. Talia stint sacratissimum fidei symbo-
liusque praesertim, quod sumnia totiiis orbis vencra- lum, ct decreta de ordinandorum delectu, de metro-
tione consecratmn est, ab aliquibus Ecclesiis usui politanorum auctoritate, de clericornm cutu mulieri-
receptura 721 non fuisse. Se<ldurius non est, c<v bus cohabitiitione, de haereticorum baptismo, ordi-
nonem a synodo sancilum alicubi usu nou recipi,, naiionc, receptione, de usuris et caeteris ejiismodi.
quam eurodem postea indesueiudinem, qtiod plerum- Alia vcro sunt quae caeremoniariim ac minutioris
que fit, abire. Deinde si ad celebrem sancli Augu- R disciplinae flnibus contincntur : et haec, qtiia ex co-
stini de variis Ecclesiarum consuetudinibus regulami " gnitione corruptelae, quae in Orientales quasdam Ec-
attenliores efficiamur, oranis cessabit sinistraehac ini clesias irrep^erat, proflnxeruiit, ad earumdem prae-
re suspicionis occasio. Ad hwc, inquit iile (Epist. cipue Orientalium Ecclesiarum tisum sunt condita a
118, ad instit. Januarii, cap. 5), ita respondeo: ut' synodi Patribns, quos inter vix pauci erant Occi-
quid Iwrum sit (aciendum, si divinw Scripiurw prw- dentniiiim partium episcopi. El vero cuiqtie anliquos
scribit auctoritas, non sit dubitandum quin ila facere; pcenitentialis disciptinac canones, vel ordinationum
debeamusut tegimus, ul jam non quomodofaciendum, rilus ac regulas curiosius perlustranti liquido appa-
sed quomodosacramentum inlelligendum sii, dispule- rebit, non in tlissitis modo a se invicem regionibus
mus. Similiter eiiam, si quid horuin tota per orbem diversos usus, diversaniquedisciplinam vigiiisse, sed
frequenlat Ecclesia. Nam hoc quin ita faciendum sit et in diversis cjusdem regionis Eeclesiis mullipliciter
. ditpuiare, insolentissimwinsaniw esl. Sed neque hoc, variasse, ut ex notatis a nobis in epistolam 2 (JVunc
neque illud inesl in eo quod lu quwris. Restat igitur, 167) ad Riisticum Narbonensem potest intelligi:
ut de illo terlio genere sit, quod per toca regionesque: quod alitcr contingere non potuit, quam ut a Nicae-
varialur. Faciat ergo quisquequod in ea Ecclesia, in noruin caiionum disciplina earum aliquaerecederent.
quam venit, invenerit. Non enim quulquam eorumcon- Jam vero si canon , de quo quaestioest, attentius
tra fidemfit, aut contra moreshinc inde meliores.His considerelur, evidens flet de Orienlalilius Ecclesiis
enim causis, id est, aut propter fidem, aul propter mo- in eo traciatum esse, nec de Occidentalibus vel Pa-
res, vel emendari oportetquod perperam fiebat, velin- tres cogitassc. Qitonium, inquil, sunt quidam in die
stitui quod uou fiebat. Dominka genuflectentes,etc, non ait: Suntquaedam
Neino certe dixerit morem illum pcr diem Domi- iC Ecclesiae vel regiones, quod ulique dixisset, si de
nicum ct Quinquagesimam paschalem standi inler aliis ageret, ouam de Oricnalibus : necenim conci-
precandum, vel fideni altinere, vel bonos mores : ut liura cecumeniciimin Orientali imperio celebraium eo
necesse fuerit Romanam vel aliam quamvis Eccle- ciiiain suam ac sollicitudinem demisisset, utde qui-
siam post Nicaenam synodum a sua cnnsiiettidine ad busdam lioininiluis in Occidentali parte a communi
aliam iransire, et sprelo genufleetendi more stationis regnla el usu discedenlibus sentenliam ferret et ca-
per illos dies morem amplccli, si de gcnibus orare nonem conderet: quod tamen eos fecisse circa sua-
consuevisset jam a temporibus apostolorum : qnan- rum provineiarum incolas, nonest a ratione alienum.
doquidem vel fidei vel roorum tantummoilo causa Adde liis raiionem canonis non fore usquequaque
emendari oporleai quod fiebat, vel instilui quod non verara ac probabilem, si de aliis quam de Orieniali-
fiebat. Ipsa quippe tnutatio consuetudinis, etiam quw bus provinciis inlelligatur. Tanta enim crat consue-
adjuvat uliliiate, novilate perturbat. Quapropter qum tudinum inter Occidentis ct Orientis Ecclesias diver-
utttis nonest, perlurbatione infructuosa consequenter silas, tanla disparitas disciplinae, omnibus consen-
noxia est: quemadmodum eodem lnco scribit sanctus tientibus et approbantibus, ut nunquam synodus
Aiigustinus. voluisse credenda sit omnes imiversi orbis Ecclesias
Nec ea mens fuit sanctissimaesynodi, ul decreto iisdem uli moribus, el omnia in universis locis con-
suo omnes universi orbis Ecclesias ad eum roorem sonanter observari. Quam vero parum rationi 723
observandum compelleret : sciebat enim , ut sum- consenlaneum est, ut posthabilis innumeris maximi
mum piaculum esl unam per omnes Ecclesias fldem momenti consuetinlinibus ac caeremoniis, in quibus
non vigere, non easdem morum regulas; ita liber- j. • Occidentales abOri'iitalibusdiscrepabai)t,hancunam
rimum semper fuisse caeremonias disciplinamque selegisse caeremoniam Patres credantur, in qua vel-
ipsam per loca terrarum regionesque variari. Tolum lent OccidentaleScum Orientalibus convenire.
hoc genusrerum, inquit idem Augusliniis, liberas ha- Temeraria igitur non est liaec persuasio, nec au-
bet observationes.Nec disciplina una est in his melior ctoriiati cecumenicarum synodorum injuriosa, aliquot
gravi prudentiqueChristiano, quam ut eo modo agat, disciplinaccapita harum decretis sancita, recepta non
quoagere videritEcclesiamad quamcunqueforte deve- esse ab aliquibus Ecclesiis, praeserlimque (a) a Ro-
nerit. Quod enim nequecontra fidem, neque contra bo- mana : qnae cum multa accepisset a suis conditori-
nos mores injungitur, indifferenierest habendum, et bus aposiolis Petro et Paulo disciplinaeinstiluta, non
pro eoruminter quos ttvtfur socielaleservandumest. poterat iis non lenacissime adhaerere vel his postha-
_Porro si de sabbali jejunio, de quotidiana commu- bitis mores alienos inducere.
nione corporis et sanguinis D inini, de sacrilicii eu- Tale aliquid contigisse reor circa consueludinem
charistici oblatione et aliis longe majoris momenti canone illo confirmatam, quam apud Romanaro, atias-
consuetudinibus istud intelligit Augustinus; quam que nonnullas Ecciesias non viguisse facile existi-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) RomanamEcclesiam omiiiummaxime Nicaenos sciscere, aliquot testimoniis probavimus Ioeo Iauda'<
canones totius orbis reverentia consecratos adeo ob - notatione praecedenti. Hunc ergo uliimum canoneQj
jejrasse, ut nefas duxerit ab illis vel taniillum de- eam non recepisse quis temere suspicetur?
927 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 928
maverim. Hoc prooatum naoes ex nostro codice, A Augustini verbis : Tamen qttta tn eo sequatur tccle-
qui ex Nicaenorumdecretorum numero (a) ultimum sia, dixi ut potui, el arbitrar esse manifestum. Si enim
liunc non rejccisset, nisi alia fuisset Romanorum de consueiudine slandi inter orandum intelligatur, ut
consuetudo: quam ex apostolis descendisse probabile series sermonisinnuere videtur, vix Augustinum ciim
esl; (b) cum videamus Act. c. xx, 36, et c xxi, Auguslino conciliare possis : de Ecclesia enim uni-
5, Paulum apostolum per illos dies flexis genibus versali loquitur. Qui porro dicerepoluit universalem
orasse. Nihil enim velat consuetudinem non genu- Ecclesiam moreni illum sequi, quem protessus est
fleetendi (c) Orientalibtis relictam abapostolis fuisse, prius sti ignorare an ubique servarelur; multo minus
et ab aliis apostolis traditam fuisse Romanis consue- aulein id esse manifesluin asserere pntuit. Satius est
ludinem contrariam non abstinendi, scilicet per eos- igilur haec ultiraa verba ad ea referre quae in supe-
dem 724 illos dies, a genuflexione inier orandum. rioribus dixerat de Paschate et Pentecoste, quaeque
Et inter diversos hujusmodi mores, quod de jeju- tribns aut quatuor ante lineis hac clausula terminan-
nantibus et non jejunantibus sabbato Augusiinus tur : Hmc de Scripturis firmissime tenentur, id est,
dicit, hoc et nos de genu flectentibus et non flecten- Pascha et Pentecoste; deque aliis, quae stalim postea
libus dicimus : lnter se concorditervivebant genufle- Ecclesiae consueiudine roborari fidenter pronuntiat.
ctentes, quos planlavit Petrus, et non genufleetentes, 4. Superiorem hanc ex Augustino conjecturam
quos planlaverunt condiscipuliejus; ep. 86, ad Casu- coQflrmatFerrandi Carlhaginensis Ecclesise diaconi
lanum. Breviatiocanonum, inqua canon isle Nicaeniconcilii
2. Probatur ex Ruflno Aquileiensi, lib. i Historisc uliimus, Sardicensis primus dicitur, ut jam superius
ecclesiaslicae, cap. 6. Cum enim ille recenset ac nu- _" monuimus. Unde [Certum manere videtur canonem
merat Nicaenos cauones, hunc ultimum de statione istum (() in Carthaginensi Ecclesia pro Nicaenonon
inler orandum per Dominicam diem et paschalem fuisse habitum ; cum a Ferrando ignorari neutiquam
Quinquagesimamomnino (d) omitiit. Quod vir Romae potuerit quae de Nicaenis canonibus in ea Ecclesia
diutissime commoralus ex Romano more vel codice opinioesset, quaequeet quot hujus synodi sanctiones
hausit, vel ex Aquileiensi: hos enim Historiaceccle- numerarcntur.
siasticaelibros horlatu Chromatii Aquileiensisepiscopi 5. Nullum supercst apud auctores qui Romae vel
scripsit, et, ut ipse ait, Palris religiosiprmceptiset in de Romanis consuetudinibus scripserunt, (g) vesti-
hoc parens. Quamobiem nec ab illa Ecclesia receptum gium omissaegenuflexionis paschatibus et Dominicis
fuisse canonem illum Nicsenum, facile adducor ut diebtis, etsi de aliis hujus Ecclesiac moribus non si-
credam. leant. Habes de Grmcisid altcstantem BasiliumMa-
3. S. Augustinus in epistola jam laudata ad Janua- gnum, libro de Spiritu sancto, cap. 27, et auctorem
rium videtur canonem hunc ignorasse, cum hanc Quaestionumapud Justinum martyrem, quaest.115;
consuetudinem asserere non audeat ubique Ecclesia- Epiphanium in Expos. fldei: quibus Photium, Zona-
rum esse ustirpatam. (e) Ut autem, inquit, stantes in ram et alios recentiores potes addere. /)eA/Ws726
iltis diebus (Paschae et Pentecostes) et omnibus Do- Tertullianum de Corona Mililis cap. 3, et Augusti-
minkis oremus, utrum ubiqueservetur, ignoro : lameni num citatum. De Gallis Cisatpinis, S. Ambrosium
quid in eo sequaturEcctesia, dixi ul potui, et arbilrot serra. 61, vel potius Maximum Taurinensem, serm.
esse manifestum. Ubi duorum unum ex his consecta- de Pentecoste. De Hispanis Isidorum Hispalensem
neum 725 esl< scilicet Auguslinum vel canonis i!- Eccles. Offic. lib. i, cap. 31. De aliis plerisque Hie-
lius noiitiam non habuisse, vel existimasse nihil esse! Q ronyroum adversus Luciferianos. De Romanit nul-
piaculi, si a Nicaenocanone recipiendo aliquaeabsti- lum tcstem habemus, nec ex illorura omnium con-
nerent Ecclesiae. Aliquid obscuri subest in postremisi suetudine fas est de hujus Ecclesiaeusuarstuere: cum
BALLERINIORUMANNOTATIONES
(a) Hunc ullimum canonem non idcirco omisit mus Lugdunensis Occidentalis Ecclesiae episcopus
cotlex Quesneliianus, quia in ea regione, in qua con- S. Irenaeusin libro de Paschate, uti tradit S. Juslinus
dita fuit ejusmodi collectio, alia vigeret consuetudo. quaest. 115.
Ipsam enim collectionem digestam fuisse in Galliis (c) Occidentalibus etiam communem fuisse bunc
probabilius ostendemus in observationibiis, cap. 1, ritum patet ex testimoniis Occidentalium Patrum,
n. 13, cum tamen in Galliis ritus et disciplina cano- quos postea ipse Quesnellus laudat. Si autera, ut
nis servarelur testibus IrenacoLugdunensi in libro de ipse fatetur, Afri, Galli, Hispani (adde et liali, ad
Paschale, quem Justinus martyr laudat quaesi. 115,. quos S. Maxirauspertinet) diebus Dominicis atque
ac Hilario Pictaviensi in prologo in librum Psalmo- paschalibus stantes orabant, quis credat has omnes
rura, n. 12. Cum porro idem canon desil non solum Occidenlales Ecclesias tanto consensu et quasi con-
in nostra collectione, verum etiam in alia versione spiratione in tam solemni ritu discessisse a Romana
quam edidimus ex ms. Vat. Reginae1997, nec non Ecclesia, a qua omnes propagataefuerunl; cl non po-
in abbrevialione Rufini, vera ratio esse videtur, quia tius omnes hunc ritum ideo cuslodisse, quia ipsum
in aliquot Graecisexemplaribus synodi Njcaense, ex in inslitulione et origine sibi a Romana Ecclesia tra-
quibus haecversio et abbreviatio Rufini prodierunt, ditum et commendatum acceperant?
librarii cujuspiam incuria omissus fuit. Illud quidem (d) Veriorera rationem hujus omissionis attulimus
mirum videbitur desiderari in noslra collectione, ta- not. 3 (Hujut pa:;. not. a).
metsi versionem Isidorianam, quae boc canonc non (e) Quantum riobis potius faveat hoc Augustini
caret, in Nicaenisfcre contineat. At cum collector in D testimonium , videsis in observalionibus, cap. 1,
Nicaenorum canonum partilione numero ac tilulis (ut num. 8.
alibi monuimus) sibi proposuerit codicem aliquem si- (f) In Carthaginensi Ecclesia vulgala fuit ea Nicae-
milem laudato Vaticano Reginae, in quo idem canoni norum canonum versio, quam Atlicus Constantino-
desideratur; idcirco ipsum praetereundum credidit, politanus ad ipsos Afros transmiserat. In hac auiem,
lieet in Isidoriana versione legeretur. qua; in Isidori colleciione inserta csl concilio Car-
(6) Haec exempla ad Orientales ptagas pertinent. thaginensi vi, canon de omitlenda genuflexionedie-
praeterea orationem praeferunt habitam itineris causa, bus Dominicis atque paschalibus inter Nicaenoslegi-
vel etiam in littore, antequam Paulus navem con- lur. Cur autem Ferrandus eumdem canonem Sardi-
scenderet. Qui autemdiebus DominicisetPentecostesi censibus primo loco accensuerii, intelliges ex not. 3
standi ritum commemorant, de iis potissimum ora- in c. 3 (Supra, col. 913, not. b).
tionibus loquuntur, quaein ecclesiis inter ecclesiasticai (g) Vide observationes noslras in hanc dissertatio-
offlcia peragebantur. Hujus autem ritus consuemdi- nem cap. 1, n. 8.
nem ab aposlolorum temporibus repetit antinuissi-
 929 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CODICE CANONUMECCLESIASTlCORUM. 93fi
constet etiam Mediolanensem,quae omnium proxima A exempla. Sed ne extra canonicam materiem vage-
erai, multos habuisserilus a Romanis diversos : qua- mur, quis credat Clialc.edonensem, exempli gratia,
lis erat mos sabbalo non jejunandi. synodum de Occidentalibus regionibus el Ecclesiis
6. Inde conjectura nostra probabilior redditur, cogitasse, cum canones illos viginli et ocio condidit,
quod aliquot aliae Ecclesiae videntur eumdem cano- qui imprimis ad resecandos abusus in Orienlt; natos
nem non recepisse. (a) In illa enim Arabica Nicaeno- sanciti sunt? Quis putet de Gallicanis, Hispanicis,
rum canonum collectione, quae circumfertur, canon Britannicis, lialicisque Ecclesiis sermonem esse, cum
iste non apparet; nec de paschali illo privilegioquid- canone 17 decernitur : Quod si quisquam a suo me-
quam ibidem commendatum habetur. Niliil etiam vel tropolitanoIxdilur, apud primatemdimceseos,attt apud
in canonibus apostolicis, vel in constitulionibus S. sanclamConstanlinopolilanam sedemjudicetur?Ubicer-
Clementis de eodem ritu legitur, tametsi ex professo tum est per primales dioeceseosAlexandiinum Antio-
in utrisque agatur de pascbali feslo, de die Dominica, chenumque intelligi; ac proinde solos Orientales epi-
de Quinquagesima posl Pascha, deque jejunio per scopos eo canone conveniri. Cum itcm decernit can.
illos dies omiltendo decernant non semel : ut con- 26 : OmnemEcclesiam habentem episcopum habere
siilutionum lib. v, cap. 17, 18 el 19, et lib. vn, cap. aconomumdeclero proprio, qui dispenset res ecclesia-
30. Iia porro in aliquibus Ecclesiis ritus ille usu slicas, etc, quis exislimet Occidentales Ecclesias
auctoratus erat, ut exceptionesaliquas pateretur, nec spectare hunc canonem, apudquas ignotum cecono-
illo privilegio uli sinerent pcenitentes. Planum est mi nomen et munus, quale aptid Orientales ? Nihil
ea dere (b) ConciliiCarthaginensis iv decretum 82 : igilur obest 728 '"a universaliiatis nota quin ad
Pmnitentes, inquit, eliam diebtts remissionis genua cerlas rcgiones Eccleiiasque restringi canon possit.
flectant. Porro cum in cujuslibet potestate fuisse vi- g
deatur pcenitentium more uti, eorumque se ordini CAPUT VI.
inserere, binc videtur etiam permissa fuisse genulle- Sjitisfil aUis argumenlis, quibus vel codicis sinceritas,
xio diebus Dorainiciset paschalibus, saltt;m in Afri- vet ejusdem usus apud Ecclesiam Romanam peli
canis regionibus.
7. Non inepte forsan Hieronymum superius cita- polest.
tum buc adducemustanquam ejusdein sentenliae suf- Polerit contra codicis nostri au6£VTtKv, vel ejus
fragatorem. Etsi enira loco dialogi adversus Lucife- apud Romanam Ecclesiamusum objici, qnod adver-
rianoslaudato,die Dominkoet per omnemPenlecosien sus Juslellianum objicit Joannes David (Lib. de Epi-
»on de genkulis adorare, inter ea numeret, 727 scopis canonice judicandis) : antiquum scilicet codi-
qum, etsi scripta non sint, rationabilis sibi observalio cem lilulis cai uisse, canonesque alios ab aliis aliter
vindkarit: nolandum tamen qttod («) nulla hicNicaeni non fuissc dislinctos quam numeris suis, qui litulo-
decreti vel allerius legis mentio habealur; sed to- rum vicem impleverint: hoc porro codici nosiro non
lum a consuetudine Ecclesiaearcessat Hieronymus : convcnire, in quo non solum canones a canonibus
quod suspicionem augere potest de ignoralo Nicaeno tilulis propriis discernuntur, sed et unus canon in
canone 20 per eas Ecclesias, quas frequentabat sau- plures partesdispertitus tot habet titulos quotpartes.
ctus ille ductor,ac pracsertim Romanam. Teniieni liujiismodi argumentationem vix pulo al-
Sed expressissimis, inquies, verbis canone illo lerius mentem pulsare posse..Quid enim, si ncgave-
sancitur ut in omni Ecclesiavdie Dominica'et per rim antiquum EcclesiacRomanae codicem titulis et
Quinquagesimampaschalem asiantibus preces fun- C ( argumentis caruisse? Probabis ex oitaiis canonibus
dantur: iv jr«r>jnapoixia. (d) Primum ipsa haec vox in concilio Chalcedonensi, ubi altum de titulis silen-
Grsca strictiorem habere miiii videtur significalum tium ? Quasi vero is passim citandi mos fuerit, ut ti-
quara quaeusurpari dehuerat a Patribus Nicaenis, si tuli simul allegentur, cuni polius omitti soleant tum
omnes oroninoEcclesiae universalis diceceses eo ca- brevitatis graiia, lum quia canonibus adjectitii sunt
none raoneri ac teneri volttisset. Cum enim episcopi ct siiieanctoritale compositi. Deinde quid Graecoco-
territnrium significet lioc loco, omnes diceceseon dici cum Roraano, quasve necessiias, ut quia forte
Orientaliura potius quam totius orbis christiani Ec- titulis caruere canones a Graecis edili, titulis etiam
clesias snnare mihi videtur. Deinde nemo nescit vo- careant iidem Romana lingua Romanoque usu do-
cem hancuniversitalis cujusdam indicera, suos liraites nati: nec potuerit in mentem venire auctori veteris
iiabere solitam esse apud quoscunque auctores pro illius versionis, quod Diouysius Exiguns faciendum
subjecta materia, et pro eorum de quibus, vel ad censuit, cum adornavit snam ?
quns sermo habetur, numero et qualitale. Nullus fere Immo, inquit idem scriptor, Dionysius ipse innuit
scriptor est apud quem non exstent plura hujus rei (e) primum se lilulorum auctorem fuisse. In epistola
BALLERINIORUMANNOTATIONES
(a) Duaeediliones collectioms Arabicaecanonum (c) ResHieronymo eratcum Luciferiano, quisacran
Nicaenorumcircumferuntur, una Francisci Turriani, Scripturae testiroonium postulabat. Reponit autem
Abrahaini Ecchellensis allera ; et inutraque hic ca- S. doctor multa observari in Ecclesiis, laraetsi in
non legitur, in priori quidcm c. 29, in secunda vero divinis libris scripta non sint, et aliquot exempla
c. 32. Porro silentium de hoc ritu sive in canonibus meri ritus proferens, inler haec refert rithm nmissae
apostolicis, sive in constilutionibus, uti appetlantur, genuflexionis diebus Dominicis atque paschalibus.
S. Clementis, si quid probaret; probaret praeseriim D Consueltidiiiemautem Ecelesi.e tantummodo ingerit,
hunc ritum non fuisse receptum in Orientalibus prae- ut pote comraunemaliis exemplis ab eo indicatis, qu;e
serlim Ecclesiis, in quibus illi canones el constilu- in Nicaeniscanonibus non praescribuntur. llinc pnrro
tiones Graccescripti ct editi sunt. conira Quesnellumsequitur, consuetudinemomitten-
(b) Concilium, quodquartum Carthaginense inscri- dae genuflexionis memoratis temporibus obiinuisse
bitur, non est Conciliumvere Africanum, sed colle- per eas Ecclesias, quas frequentabal S. Doctor, ac
ctio quaedam, seu ubbreviaiio antiqua canonum, de prmsertimRomanam, uti latius probaturi sumus in
qua pluribusdisseruimus in Tracjalu part. n, c. 5, observ. c. 2, n. 7.
§ 4. Cum autein pcenitentibus prostratis sacerdotes (d) Quam violenta sit licecNicaenaelegis restrictio,
orantes manus imponerent, necesseerat proculdubio ut in ea non credantur compreliensae Occidentales
ut ipsi diebus quoque remissionis genua fiecterent, Ecclesise ; quas liujus ritus observantissimas Occi-
siquidem liis pariter diebus ipsis prostratis manus dentales Palres ab ipso Quesnello allegati tradide-
imponendacessent. Quod aulem est peculiare pceni- runt, quisquecognoscet. Vide not. 5 (infra, not. *).
tentium, qui non aiit r quain prostrati adesse debe- (e) Non desunt collectiones antiquiores Dionysio
bant cerlo lantum lempor.e sacris officiis, nihil geoe- quae canones cum litulis exhibent, uti collectio Vat.
rali cajterorum lidulium ritui pracjudicat. Keginse1997, Lucensis 88, prisca canonmn editio,
 m AD OPERA S. LEONfS MAGNI APPfiWMX. 932
scilicct atl Jiiliarium pontifici.irum Epistolarum co- A prxserlimque Romanus, vixprimum alios admiitebat
iliei praoflxa: /rt quemdam, inquii, redigens ordinem canones praetcr Nicaenos, quibus deinceps subjuncti
titittts dhtinxi composttis eo modoqtio dudnm de sunt alii nonnulli pro arbiirio episcoporum Ecclesia-
Cwrd scrmonePatrum transferenscanonesordinatam. rumque suumsibi eodicemconlicietitium, nullutnqiie
Ilx-c Dibnysii vcrba Sunt, scd truncata: q-iae intcgra alium servantram ordinem quam teinporis quo rcci-
si repracsentassct loannes David, sinceritati magis piendorumalicujus synodi canmiumoccasio nata crat;
ifuara cans;c sux coiisiiluissei. Triiim igitur puncto- nec Graecissolummodocanonibus li contenti fuerant,
rum illorum loco, <|naevcrbis 729 Dionysii substi- sed et Africanos, et Sardicenses, et epistolas ponli-
luit, bacc legiinliir: fiio duniaxai, ut singmorum pon- ficias.aliaqueeliammonumeuia ccclesiasuca iisspar-
tificum quotquot a me prmceptareperta sunt, tub ttna sim ac sine ordine injecerant: unde ct naiaconfusio,
nnmcrorum serie lerminarem, omnesque tilutos huic qua offerlsiilli quos mcmorat Diouysius, de novo co-
prmfationisubnecterem,eo modo quo dudttm de Grmco dice condendo cogitarunt. Frustra igiturcx uniusor-
temone Patrum transferens canones ordinaram: quod dinede ordinealteriusdecernilur; fruslraque titulos,
Hobisnimium ptacuitse cognoveram.Quis jam non vi- argumenta , divisionemque unius ad eadera in allero
deat Dionysii verba in alicnum scnsum a Uavideesse investiganda juvare posse credidens.
dclorla ? Quis non intelligat b;cc vcrba: eo modo quo Ne quid eorum quae nostro Codici possunt npponi
dndtwi canones ordiilaram, ad lituloruni compositio- dissiinulem , locus est in epistola Bonifacii papaead
hem referri nonposse, ul pote renioliorcm; nec in Hilarium Narbonensem episcopnm, ex quo quis con-
aiio comparationem instittii, qtiam in prdinationc tendere possit (b) aliam lunc temporis Nicaenoruni
tilulorum, quos simul collectos praefalioniutriusque n canonum versionemin usu fuisse apu I Romanam Ec-
operis siibnexucral Dionysius?Si eiiim cum iis omni- clesiam, quam quaein codice nostro proferlur. llaec
bus quacantcccdunt comparatio (iat, jam claudicabit, sunt Bonifacii verba : Nulli elenimvidetur tncognita
el ipsum Davidciii in apertam conlradictioncm abri- tynodi constitutio Nicmnm,qumita prmcipil (ut eadem
piet. Ut enim verura est epislolas a Dionysio tilulis proprie verba ponamus) per unamquamqueprovineiam
distinctas cssc compositis, non ita cst de canonibus, jus metropolitanossingulos habere debere,nec cuiquam
qui scipsis distincii crant; el insuper, ut fatetur duas debereesse subjectas. Haecad unum aliquem Ni-
David, numeris suis, titulorum vicc, disccrnebantur : caenorum canonum referre diflicile putant plurimi;
ut dicendi sint potiUs illustrati ct adornati argumen- impossibile pronuntiat Joannes David (pag. 50) : nee
torum accessionc, qUam distincti. Undc et ipse ab- cnim vel quoad veiba , vel quoad sensum in ullo vi-
bas de industna non cadem in ulroque verba usur- ginti canonum conlineri; neque ad sextum, qui om-
pat: distinctas enim a scepistobs ail, quas in plures nium maxime accedit ad Bonifacii verba, etiam con-
tevera secuerat partcs; ordinatos vcro asserit cano- tonis, ut ita dicam, verbistrahi ullatenus posse. Ipse
hes, scu potnis canouum titulos post prsefationetn: vero mdicatos mavult a Bonifaciopapa primos cano-
illic composttos a se tiiulos commemorat; de his hic nes duos Consiantinopolilani concilii : ex quo ulte-
tacct. Deinde si ad illa, tiiulis disiinxt composiiis, re- rius arguit in usu positum in Ecclesia Romaiia,731
ferciida sint postrcma ptriodi illius verba, eo modo Nica?noscanones appellare eos omnes quos probaret
quo canohesorainaram ; criint ct ad intermedia pari ac reciperet (J. David, c. 1, pag. 50, el c.2, paq. 80).
ac potior) etiam jure rcfcrenda : tuncque ci:m dicat Hoc certe mirum est, Bonifacium pontilicem ftoma-
Dionysius epistolas a sc fuissc sub una numerorum . num Constantinopolitanos canones admisisse, ac Ni-
serie ordinalas, idem de canonibus erit dicendum. G caenorumiisdera nomen indidisse, quos Ecclesia Ro-
dtque abbas ille primus dislinctionis hujus auclor mana nec tunc probabat, necdum Gregorii Magni
censcndus; quod tamcn ipsc David aperie negat, temporibus in auctoritatem recipiebat. Utrumque ta-
negationisque argumenta' sunt canones in Chalcedo- men intra paucas paginas asserit scriptor ille. Sed
densi synodo chali, ct septuagesimus nonus a Dio- lapsus memoriae est, quem aequum est condonare.
nysio abbatc in epistola paschali relatus : ut taceam Unum porro me angit; ad quos videlicet canones
de Codice cui Justelliis universac Ecclesiae nomen verba Bonifaciireferet, qui ad solos Conslantinopoli-
indidit. tanos confugere coactus erat: quandoquidemnec Sar-
Unum adhuc est,dc quo jam monitus a me, iterum dicenses, nec Nicaenumsextum ad rem facere existi-
inehendus est idcm scriptor : quoniara eodem errore mat. Nec ego (c) hunc nolari puto, licet ad margi-
tanicrlissimo priueipio saepius abusus est ad alios er- nem omnium pene excusorura codicum ascribalur :
rores confirmandos.Existimat siquidem Dionysianam de majoribus enim diceceseon primatibus magis agit
canonum versionem ad illud autographum exemplar quam de metropolitanis singularum proviuciarum
<Gra<curo esse elaboratatn ad quod prisca versioLatina i episcopis; at de his ordinariis metropoliianis provin-
facta fuerat; et consequenter 730 eadem una ver- ciarum episcopis sermo est in canone 4, qui est de
sionc conlineri, quoealia, eodemque ordine ; nec in- Ordinationibusepiscoporum, quique melropotitani cu-
tcr antiquam recentioremque translationem alitid in- jusque potestatem intra suani provinciam clarissimis
tcrcedere discriminis, qiiam quod iila obscurior con- verbis statuit asserilque : haeccanonis clausula apud
fusiorqueerat, haecaccuratior niiidiorque. Al graviler Dionysiura : Firmitas autem eotum qum getuntut, pet
allucinatur quisquis ita sentit. Utriusqueenim codicisi unamquamque provinciammeltopolitano tribuatur epi-
longe dispar fuit origo (a). Codicemenim Graecum,, D scopo (To Si xvpos T5VyivoftivanSiSotrflax«6' exaUTini
toltis quantus erat, exscripsit Latinitateque donavitt inap%mvzm p.t)zpono'kivp). Sed codex nosier , qui in
Dionysius, auxitque Chalcedonensium, Sardicensiuml plures partes dividit canones Nicaenos, propnisque
et Alricanorum canonnm additione. Latinus codex , partes singulas argumentis dislinguit, hoc modo par-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
<etaliae. Econlra vero qmdam vetustissimi codiees ut astruatur Romana versio diversa a versione nostrae
titulis carent, ut Veron. 58, qui canonum Graecorum collectionis, nihili faciendum credidimus, quia reipsa
Isidorianam, ut voeari solet, versionem sine litulis Bonifacii verba nullius Nicxni canonis propriam in-
exhibet. terpretationera referunt, uli animadvertimus lomo II
(a) Aliquid discriminis ia Graeciscanonum exem- in observationibus* ad dissert. 5 Quesnelli part. n,
plaribus exstitlsse colligere licet exnostro Traciatu de c. 6, n. 5 et 6.
Colleciionibuspart; i, c. 2, ct 6. CerteexemplarGrae- (c) Licet non negemus Bonifacii verba referri ad
cum quod Dlonysius adhibuit, ab eo discrepabat quo canonem quartum , nihil tamen obest quin respicere
priscae versionis auctor est usus; hoc enim inter alia possinl eam sexli canonis partcm, qua irrita esse
diversitatis indicia caruit Laollicenis canontbus, quos prsecipitur ordinatio habila prmter votuntatemmetro-
Dionysitis in suo Graecocodice reperit. politani eoiscevi.
Ib) HocarEumentumex Bonifaciiepistola suroptum.
953 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 934
tem exlremam canonis 4 velut distinctum canonem A Occurrit quarto ioco Innocentius papa I, 733
exhibet. qui epistola 27 ad Rufumet caeterosMacedoniaeepi-
VII. De polettale metropotitani. scopos scribens de Bonosiacis, canonemNicaenicon-
Potestat tane vel confirmatiopertinebitper tinyulas cilii in haecverba refert: De his qui nominantseipsos
Calharos , id est mundos, el aliquandoveniuntad ca-
provinciasad melropolilanum. tholicam Ecclesiam, ptacuit sanclmet magnmsynodo I
Quisnon inleiligatadhunc canonem respexisse Bo- u( acceplamanus impositione, sicmaneantin clero : a
mfaciurain ea epistola? quaetota est (queraadmodiim qu;i versione codicis interpretatio discrepat, praeser-
praefixusDionysii titulus habet) ut in unaquaquepro- limque quoad ultima verba, quorum loco baec sup-
vincia nemo,conlemptometropolit.axo,episcopusordi- ponit: ut ordinentur et sic maneant in clero; cuni
netur : quaeet ipsa canoiiis Nicaeniniateria est. Hoc illic habeatur : ut accepta manusimpositioriesicma-
ipsum est, inquam , quod Bonifaciusscribebat a Ni- ' neanl in ctero.
cacnocanone praeceptuiri, per unarnquamqueprovin- At ratio tota discriminis est (a), quod cum Inno-
eiam jus melropolilanostingulos habere debere: quod centius papa Macedonum episcoporum objeclioni
enim ulterins adjicit: Nec cuiquam duas debcreesse responderet, voluerit canonem qui objectus fuerat,
subjectas, consequenlia est quam ex canone Bonifa- verbum e verbo vel scribere vel vertere ex illorum
cius elicit: si enira poteslas pertinel per singulaspro- litteris. Nec ratio erat cur stia potius uieretur ver-
vinciasad metropolilanum,consequensestut duaeuni sione Innocenlius, quia difflcultas non erat posita in
melropolitanosubjicinon debeant provinciae.Sedsive hac canonis voce XJI/JOSSTO-U/XSVOUJ, quae manus im-
sextum , sive quarlum altenstas, ipsa canonis verba, R positionem signiflcat, vel quid hbc Ioco per manus
quaereferre velle visus est Boiiifacitis,in codice no- **imposiiionem intelligeretur? ultro enim falebantur
stro nequaquam732 occurrunt, sed necin ulla alia Maccdonesordinationem illic significatam esse. Nec
Iranslaiione, ipso etiam Davideconfitente. quacstio erat an Bonosiaciiterum ordinari deberent,
Dilficileest sane faleri haec propria esse canonis ut in eo cleri ordine permanerent quem apud Bono-
verba, qux a Bonifacioposita sunt : nec Graecaenim sum obtinuerant; sed utrtim etiaraiterata ordinatione
iis possunt accommodari, nec aliasversiones simile in clero raanere permitiendi essent? Hoc flsserebanl
quid prxter sensum habent, nec ad canonum formam Macedones, negabat Innocentius, solaqtie laica com-
compositavidentur. Conjecerimego conlrarium ora- munione donandosesse volebat; de illo utriqtie con-
nino scriptum esse a Bonifacio in illa parenthesi, veniebant : quamobrem alterutra versio aeque Inno-
eumque cum nec codicem ad manum haberet, nee centii causoepatrocinabalur; et si Romanailli favis-
propria verba canonis memoria tenerel, sensum so- Set magis, facile erat Macedonibuseju3 auctoritatem
lummodo exhibercvoluisse, lectoremque adnionerc declinare et ad canonis fontcm provocare.
se verba non proprie eadem, ut legitttr, sed prope Caeterum versioni nostri codicis, ubi ysipo9sTov-
eadem, ut corrigendumputaveriro, posuisse.Sed con- ftsvou?per ordinandi voceminierpretanlur \b), suffra-
jectura est, quam, donec codicis alictijus aucloritate gatur illa canonura Nicaenorumtranslalio per Teilo-
confirmctur, nonausiinfldentius assererc, etsi neces- nemetTharistumfacta.atqueconciliiCarthaginensis,
garia videatur correctio. Inde tameu confirmatur, ut vocant, sexti auctoritate edita : suffragantur et
quod nemo unquamdixerit, proprie eademverba po- aticiorilates aliaeadductaea doctissimo Morino, de
nere , pro propria verba ponere: ut roerito suspicari sacris ordinationibus parle in Exercit. 5 , cap. 12.
liceal, vel reponendum esse prope, ut jam diximus; C Nam ahtiquara versionem alteram, quam laudat, et
vel vocemillam propriealiquo tunc sensu usurpatam, Gratianus exbibet 1, q. 7, cap. Si qui, recensere
qui nobis modo ignolussit. Certe occurrit aliquoties omitto : quoniam alia non est quam Isidoriana, no-
apud illius aeviscriptores voxilla non eo signilicatu, strae in omnibus fere concinens.
quein modo habet, vel olim habuit antequam lingua Suggerit adhuc vir doctissimus adversus senten-
in seniumdeclinaret: ut verbi gratia, cumLeonoster tiam nostram momentum unum. Si proprius, inquit,
ad MarcianumAugustumscribensepist.78 (nunc104), fuisset RomanaeEcclesiaecodex iste, in quem partes
cap. 1, ait ipsum fideliter propriequeprospexisse ul quaelibet, quibus constat, eo temporc , eo ordine
OrientatibusEcclesiisdiabolicminsidimnon tioccrent. conjectae734 essent, quo in auctorilatem ab illa
Serm. 5 (nuttc4), cap. 2 : Omnesproprie regitPetrus, receptac; quis credat Siricii epistolas lnnocentii de-
quos principaliterregit el Christus. Et cap. 3 : Pro crelis postponendas fuisse, et non polius priori loco
fide Pelri proprie supplicalur.Lib. n deVocat. Gent., in codice collocandas? An Romanis ignolaeante In-
cap. 4 : Deus patriarcharumfiliisproprie prmsidebat. nocenlii lerapora, an contempiui habitae, an minime
Et canone20 Antiocheniconcilii, ubi vetatur ne quis receptaeper eam tempestatem? Hoc quis velit asse-
episcopus synodum practer metropolitani conscien- rere ? Istud certe nec ego velim (c) : sed noh Una
tiam per se habeat; -xaffiaurov; TtoieTo-Qai : alii per suppelit nobis hujus dissolvendacobjectionis ratio,
se, aliiproprteapudsemetipsumvertunt, ut Gentianus cui etiam abunde satisfecimus ctim codicis ordinem
Hervetus : ubi proprie poni videtur pro separatim , exposuimus. Revocandum enim est in memoriam
vel alia ejusdem potestatis voce. casu ita compactura codicem emersisse, qnam
: Dsnique ex obscuro hujusmodi loco nihil contra r, inito potius consilio ac data opera conditum. Usque cnim
codicem nostrum strui polest; cum nullius canonis " ad lnnocentii PP. I aetatemex solis Nicaenissahctio-
propria verba exscripsissevideatur Bonifacius; et po- nibus Occidentalesadrainistrabanlur Ecclesiae, ipsa-
tius nostrumin mente habuisse credendus sit, iu quo <juepraesertim Romana , ul idem pontifex testis est,
videlicet litulus 7 Nicaenus,De potestatemetropoli- Ecclesia, quae Sardicenses Nicaenisaccehsitos habe-
tani inscribitur; et 11: iVesine votuntate melropoli- bat. Haesolaeregulcepro codiceerant sedi apostolicae.
lani quis ordinetur episcopus: quae res tunc verleba- fdis poslmodumsubnexi sunt Cartliaginenses, trium-
tur. Quod enim Joannes Davidad aliquem canonem, ^ue Orienlis synodorum canones, qui Orientales Ni-
qui ex hominumperierit memoria, recurrere videtur, cacnis tempore vel antiquiores , vel aequaleserant.
liominisest somniantispoiiusquamrem serio agentis. Pluribus non constitisse codicem cum primum codi-
BALLERINIORUMA.NNOTATIONES.
(a) Hanc Qnesnelli responsionem rejicieraus in jam peractam, haecvero ordmationem lterandam si-
observalionibuscap. 1, n. 2. gniflcat. Confer quae in hanc rera pluribus disserui-
(*) Versio Teilonis et Tharisti, seu potius Philo- mus not. 13 in observation. Quesheili ad epist. 167,
nis et Evaristi, licet vocem GrcecamX^P^^O^I^VOMS tomo II (WoofsI, col. 1491, not. b).
de ordinatione explicet; nontamen suffragaturinter- (c) Sequentibusconiectationibussatis fespondimus
pretationi codicis Quesnelliani, seu Isidorianae,quac in notis ad cap. 2.
taeodem cvdice recepla fu.t: illa enim ordiiialionem
 93S AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 936
cis forraam induit, ac praefatione ornatus est, ipsa A
, lucem librum :
cui lilulus Ecclesia Africana sub pri-
praefationisverba indicant. Sola namque decreta Ni- mate Carthaginensi, in cujus dissertatione 3 cap. 6
caenalaudat, tanquam totum fere codicem conflan- discutit concilinm Hipponense anno 393 celebratum,
tia : Quibus nonnullm, inquit, tegulm subnexmsunt, collatoque exemplari breviaiionis canonum illius,
quat memorata tuscipient eonfirmavitEcclesia. Exorta quaejampridem inserta est voluminibusConciliorum,
post haec danmataque Pelagianorum haeresi, omnia cum eo qitod codicis nnstri capilulum secundum con-
advcrsus eam decreta'sive ab Africanis, sive a Roma- stituit; illam brevialionem genuinam germanamque
nis pontificibuscondita visum est codici subjungere; censet, nostram vero spuriam supposititiamquepro-
atque ex occasione rescriptorum Innocentii ad Afri- nuntiat. Ul ita sentiret adduclus est nonnullis argu-
canas synodos, caetera quoque ejus, quaead manum memis, quac valida ac decretoria illi visa sunt; mihi
erant, decreta annexa sunt: Siricii vero epistolam, vero admodum inflrma ac nullius fere mornenli.
quae cum aliis forsan anleriorum ponlificum decretis Ac primum quidem invadit Scbelstralius synodicam
in scrinio sedis apostolicaeasservabatur, non retule- Carthaginensis synodi, in qua relecta , emendata,
runt in codicem, tum quia de illa tunc non cogila- aucla dicuntur slatuta Hipponensia : et tametsi fatea-
bant, tum quod nihil fere contineret quaein decretis lur ab omnibus conciliorum collectoribus aut eccle-
Innocentii sancita non legerentur. Leonis vero tem- siasticis scriptoribus babitam illara fuisse pro syno-
poribus, cura occasionehacresisEutychianae,vel etiara dica Carlhaginensissynodi, hanc tamen illi abjudicare
ambitiosi illius Anatolii pro sedis suae prxrogativa non veretur, el Byzacenoconciliocuidam adjudicare.
conatus, diligentius excussa suut sedis apostolicae Ejus rationes paucis excutio. Habet, inquit, hmc
ccrinia, multa inde prolata sunt, atque e scriniorum _" synodica quwdam de Cresconio Viltarensi episcopo,
tenebris in luce codicis posita , praedecessorUmejus qum canone58 concilii Carthaginensism longe atiter
decretalia constiluta, quae illic ante deliiuerant. conceptasunt.
Certe Leonis lempore non fnisse in Romano codice Fefellit eum merooria. De Cresconio Villarensine
constitutionqs ponliflcuraInnocenliopapa antiquiores, verbum quidem in synodica, sed snlummodo in sta-
ejusdem Leonis epistolaead episcoposper Campaniam lutis concilii Hipponensis breviatis, quac synodicsc
Picenum, 735 Tusciam, etc, captit ultimum decla- subjiciiintur. Quod porro eo loco habeiur de Cresco-
rat (Epist. 5, nunc 4, cap. 5). Cum enim pluia disci- nio Villarensi, non modo non pugnai cum canone illo
plinae ecctesiasticsc capila perlractasset, ne ex alio- 38 concilii Carlhaginensis, quod (c) falso terlium
runi silentio errandi occasionem sumerent episcopi, absolute dicitur, sed illum illuslrat, ab eoque vicissim
orania innovat et confirmat prsedecessorum suorum (d) illustratur. Canon enim ille 38 tria nos docet de
constilula, nec lamen vel Siricium , vel quemquam Cresconio : primura, adversus eum pronuntiatum esse
Innncentio antiquiorem nominat, ita ut ab Innocentii synodi judicium; deinde idem fuisse confirmaium ;
constitulionibus indicet sumendum esse initium ea- ac lertio in eo pelitur, ut liceat contra Cresconium
rum quae codice tunc conlinebantur : Ne quid vero adire rectorem provinciae,quia contemplis episcopo-
lit, inquit, quod prmlermitsuma nobis forte credalur, rum decretis, EcclesiamTubuniensem relinquere de-
omnia decreUdia conslituta lam beatm recordationis trectarat. Porro decreium illud aliud non est quam
Jnnocenlii, quam omniumprmdecessorumnostrorum... quod in codicenostro legimus, in Hipponensiquidem
testram dileclionemcustodiredebere mandamus. condilum , in Carthaginensi vero confirmatum , quo
Praeterea non roagis nocet codici nostro, quod ln- CresconiusVillarensis episcopus, qui TubuniensisEc-
nocentii papacepistolae,postbabita tunc Siriciana, illi Q clesimcathedramtenuisse dicebalur, plebesua, hoc est
insertaesunt, quam (a) codici Dionysiano, quod hic, ViltarensisEcclesimjustus estesse contentut.
in sinu licet EcclesiaeRomanac, et ex ejus forte scri- Pergit Emmanuel : Habet intuper in BreviarioHip-
niis condilus, careat lamen statulis sedis apostolicac ponensis concilii complura capilula qum mutila tunt
Siricio antiquioribus, ab eodem non unoloco comme- vel interpolata. Unum tufficiat ordine 36 de Scripturis
moratis, et ut scribil cap. 1 suae epistolac, missa ad canonkis, 737'" 1U0 omittunlurtibri Machabmorum,
provincias a venerandm memorim prmdecessoremeo et Epistolm canonicmPetri apotloti dum,Joannit tres,
Liberio generalia decreia. Nemini enim hucusque ve- Judm aposloliuna, et Jacobi nna.
nit in mentem ut eam ob rem Dionysii collectionein Unura Schelstratio sufficit mutilorum canonum
jn dubium vocaret; nec eamdem ob causam quem- exemplum de Scripturis canonicis, quia plura non
quam puto minus aequum nostro esse fulurum. habuit quacopponeret. At tria sufficiraus responsa.
Deniquejam monuimus confusionem partium codi- 1° Omnes libros illos qui omissi sunt (si primam Pe-
cis, non modo sentenliae noslrae non repugnire, sed tri et primam Joannis excipias), non fuisseOlimab
favere potius : cum hoc nobis cerlissimura veteris omnibus Ecclesiis receptos. 2° Deinde canonem illum
codicis dignoscendi xpn-npwvsuggerat Dionysii prae- adliuc incertum fuisseAfricanis Ecclesiis, de quo ni-
fatio : si modo aliud nihil ejus sinceritati obstitcrit, miruin statuernnt transmarinas F.cclesias esse con-
sulendas.antequam confirmaretur. 3° Denique (e) fa-
ADDITIO ADDISSERTATIONEM XII. cile fuit ui properanti scribae vel incaulo exciderint
De Codicecanonum Ecclesim Romanm: qua Hipponen- libri illi quorum mentio hoc locodesideralur.
Capitula vero quae inlerpolala vocat, melius cum
sis concilii (b) breviariumejusque sinceritasasserun- vf. Palribus
tur advertut EmmanuelemSchelstratium. Carthaginensibus appellasset diligentius
conslituta, ut in synodica; vel diligentiutperlraclata,
Adversus parlem codicis, non certe ignobilem nec ut in litulo statulorum brevialorum. ..
modicaeulilitatis, insurrexil anno 1679 Emmanuel a Sed ab hac ipsa vocnla praecipuumargumentum
Scbelstrale, vir, dUmviveret, ecclesiasticarum rerum sumit scriptor adversus sinceritatem Hipponensis
non parum studiosus. Eo enira anuo emisil in 736 islius compendii. Nam, quodcaput est, inquit, refe-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Id refelletur in observationibus cap. 1, num. 10. cum aliquot canones ex ipso reciianlur.
(b) Nostras vindicias pro germanitate hujus bre- (d) Confer quac in hanc rem diximus in Traclalu
viarii videsis in admonilione, quam capiti secundo de Collectionibus part. n, c. 3, § 3, num. 5.
priecedentis collectionispraefiximus. (e) Haecesl vera responsio. Equidem excidisseama-
(c) Tertium non falso, sed recte dicitur relate ad nuensibus libros illos, quorum mentio desideratur,
numerum eorum conciliorum quae describuntur in ostendimus not. 98 in cap. 2 (supra col. 427 not. »)
collectione Isidoriana : duo enim alia concilia eidem nostraecollectionis;eosdemquelibros e nostro optimo
in ipsa collectione praemiltuntur. Adde quod in sy- codice Vindcbonensi ejusdem collectionis, ac ex aliis
nodo Carthagihensi celebrata sub Bonifacioan. 525 tribus mss. colleciiouibusootimaenoiaesupplerenoa
iliorespectu appeilatur conciliumterlium sub AuretiQ* (lubitavimus.
9S7 DISSERT. Xll QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 958
runlur in isla editioneomnes integri canones, cumti- ,
A Ecclesiaetotius Africanac; ita ut tn
qum poslea Africa
lulus prm se feral: Slatuta concilii Ipponiensis brevia- celebratmtunt synodi, ex Hipponensi, tanquam ex ar-
"ta:unde si aliqita ex duabut edilionibus amplectenda chelypoquodam complura fuerinl mutualm, ut refert
foret, non illa qum integrot canonet retulit, sed editio Schelstraiius exTBaronio.Quamobreni cum praesian-
potius vulgataamplectendaforet, qum solum canonum lissimae liujus syoodi integra acta exciderint, inagiio
Hipponerisiumbreviariumconlinel. Sed neuira lamen apud omnes in pretio debetesse liaec canonum illiiis
illi arridet. Decernitenim contra eminenlissimos Ba- collectio, eamque ob causam illius authentiam ac sin-
ronium et Perronium, synodicam illam cum breviario ceritaiem majori studio ac diligentiavindicatumimus
tubjunclo, si non supposililiam, saltem interpolatam a falsis Scbelstratii suspicionibus, quibus leviores ac
eise;quod iis rationum momentis probandum iri, in- infeliciores conjecturacvixnllae esse possint
quit, confidimus,qumnemo prudens contempierit. Prima quam objicit haec est, quod (b) epistola sy-
Miraenim vero flducia, quam nullo negotio repres- nodica inscribitur Episcopis Numidim, Maurilaniw
sum imus. Nam ul id qund caput esse asserit retun- utriusque, Tripolis el provincimproconsularis, omissa
damus, nnn uno modo breviantur conciliorum sialu- provincia Byzacena, < cujus, inquil, alia 739 ratio
ta. Sic enim in rompendium mitti posstuit, ui sensus afferri non potesi, qnam quod haecsynndica ab epi-
et materia cujusque canonis aliquot verbis indicen- scopis Byzacenisscripta sit ad aliarum provinciarum
lur: qua ratione Dionysius Exiguus utriusque sui episcopos, eliam proconsularis, cujus melropolilanus
codiciscanones et decreta breviavit, illorumque sum- tunc temporis erat Atirelius, qui... lcstalus est in
maria brevis-ima et sigillatim unicuique pnefixit et concilio Carlhaginensi m lit-ierasfratrum Byzaceno-
colleciim in utriusque codicis capite appendit. Eadem **rum et Mizoniiad se trausmissas, ut ibidero legeren-
methodo usus est Ferrandus diaconus738acdemurn tur. Unde sequunturduo : Aiirelium imprimis inscri-
(a) quisquis eam Hipponensium canonum synopsim ptioni synodicae contra actorum fldem habei i inser-
concinnavit, quae in vulgata editione conspicilur: "tum; synodicam insuper falso prae se ferre titulum
quanquamita brevis ac jejuna sil, ut in pluribus ca- Cartliaginensis concilii, cum sit Byzaceni, ut recie
nonis maieriam vix delibet, ejusque vel rudem noti- animadveitit in nnlis ad codicem AfricanaeEcclesiae
tiam satis clare ingerat legentis animo. Christophorus Justellus. »
Alia est ratio synodalium compendiorum , quam Justellum multa passim erudite scribentem poterat
plerique codicum canonicorumac summarum conci- sequi Schetstratius; sed parum lelicilrr hoc locoillius
liorum conditores secuti stint, quae in eo consistit, pressit vesligia, et cum errante erravit. Uterque enint
ui resectis quaeVelad historiam, vel ad particulares (e) duas epistolas prorsus diversas miscel ac confun-
controversias pertinent, et aliis a fldei vel disciplinae dit: unam, quam seripserat Mizonius, Byzacenaepri-
communis materia alienis,soli canonesdes<ribanlur, uias, cum suis collegis ex provinciali sua synodo, in
ut qui ad illos vitam moresque suos componen: te- qua selecti stint legati qui ad Carllingiuensem syno-
nentur, facilius eos subjectos octtlis habeant. Ea me- dnni geueralem omniuni comprovincialiuuinomine se
thodo breviata sunt a Carthaginensis synodi Patribus conferrent; alteram, tiuam ex generali ista synodo
statuta Ripponensis concilii: quos subiude imilali Ciiin Aurelio caeierisque Patribus scripsit idem My-
sunl Orientalium canonum colleciores, et postea Dio- zonius ad illam delegatus post absoluiam synodum.
nysius, Cresconius, Martinus Bracarensis, ac demum Piiiiiain scripsit ad Aurelium primatem, unaqne
postremis his sacculisCarauza, Coriolanus et alii. misit breviarium Hipponensium canonuin a Byz.ice-
Verum omnium collectionum vel compendiorum G nis quidem concinnatum, sed nondum in melius refor-
sive auctoritatem, sive diligentiam superat stntuto- matum, immo eo consilio iiiissuin , ut si qnid ineo
rum Hipponensium collectio, quae primiim per Byza- deprehendereluraniinadver>ionedignum, melius con-
cenae provinciaeepiscopos, seu eoncilium, confecta stituereiur, ul reapse faclura est. Clara sunt hanc iu
est; deinde emendatores, approbatores, amplificato- rem Aurelii verba in illa Cartliaginensi synodo anni
resque habuit concilii Carthaginensis numerosissiini 597. Et ideo, fratres, si veslrw charitali videtur, litterm
episcopos, ac demum pturibus magni momenti cano- frairum noslrorum Byzaccnorum, sed et breviarium
nibus auctior facta, habita est pro integro fere codice 740 au0&eidem epistolmadjunxerunt, ad hunccw-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Tria dislinguenda sunt. 1° Integri canones Hip- ibidem raoverent Patres, in melius reformarentur.
ponenses anni 393 , quorum duo tanlum supersunt Cum Quesnellus priorem cpistolam scriptam prodidit
recitati in synodo BnnifaciiCarthaginensis an. 5-25, in synodo Cartbaginensi aiini397, vi kal. Julias; non
iique ampliorem reliquorum forraam satis designant. animadvertit procul dubio diem iduum Augusli, quam
2 Abbreviationeseorumdem canonum in syuodo Car- cum et ipsius codices et omnes nostri designein, sy-
thaginensi a Byzacenis conditae idibus Augusti an. nodum hujus diei palam aslruunt, non vero synoitum
397, eaequesuni verum breviarium Hipponense.quod celebratain vi kal. Julias. Haecauiem synodus Car-
subinde lectum et confirmaium fuit in plenaria syno- thagine coram Aurelio coacta a Byzacenis, qui diera
do Carlhaginensi ejusdem annf 397 habiia v kal. Se- plenariaesynodo pnestiliitam praevenerant, non erat
pterabris. 3° Summaria, seu liluli harum abbrevia- synodus ex aliis episcopiscongregala: et iu liac ira-
tionnm a Crabbo ediii, qui ati auciore nostrae colle- ctatu habito cum ipso Anrelio breviarium conditum
ctionis lucubraii fuere. Haec si distinguas, omnia fuit, non tam a Byzacenisqinni ab AureJio praesente;
recte ac facile inteltiges. D subscriptum ; atque cum Byzacenorum litteris dire-
(6) Hanc objVciionem solvimus in admonitione ad ctum ad episcopos synodi plenariae, quae non multo
cap. 2 nostri codicis, n. 6. posi congreganda erat, ut ejusdem synodi examini
(c) Multa falsa veris permixta in hac perturbata re- subjiceretur, ac ubi opus esset relormaretur: quod
sponsione continentnr. Duaeepistolae notae sunl ex aliis privatis litteris ad Anrelium Mizonius pe-
interlocutione Aurelii Canhaginensis episcopi prae- tierat. Dies synodo plenariae preesiituta in concilio
missa cap. .34 Codicis Africani, quae constituil pro- Hipponensi erat x kalendas Septembris, eoque die
cemium, seu primum litulum synodi pienaiise anni lectuin luit breviarium cum litleris Bvzacenorum.
397 celebrataeCarthagine quinio kalendas Septem- Sed cum nondum advenissent legali provincise Nu-
bris. Prima est Byzacenorum epistola, cui brevia- midiae, prorogata fuit synodus ad diem v kal. Se-
rium adjunxere ad hunc, ut Aurelius in memorata ptembris : et in hac iterum breviarium et memoratae
interloculione teslaiur, cmlumcorrogaium, id est di- litterae recitatae fuerunt ac gestis inserlae. Haec fu-
rectum ad episcopos laudatae synodi plenariae habitse sius eonslituimus in admonitione ad cap. 2 nostrae
v kal. Septembris. Alia est epistola privata Mizonii colleciionis; acex his quot falsa in sequenlibus Ques-
primatis Byzaceni ad ipsum Aurelium, qua peliit ut nellus intexuerit, facile intelliges.
breviariura iu plenaria synodo legereiur, etsi qute
PATitot. LVI. 30
 »30 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. W(>
tum corrogatumlegantur, ut si qua forte illic movere A riam prioris illius conscssus refricare, nisi jam duo
charitatis vestrmanimum possunt in eodem breviario, saltera roenses a primis.cjusdemconsessibus fuissent
qumdiligenUusfuerint animadvetsa, in melius refor- elapsi: lolidem porro, rionplures, reveraetfluxerant
mentur. Hoc enim frater et coepiscopusnoster primm ab illa synodo cum vi kat. Jtilias coiigregata esl. Non
sedis,vir perspectusmeritosum gravitatisalque pruden- igitur alia fuit synpdiis, sed magnaeilltus Syliodian-
tl"a?,Mizoniut tcribens ad meamparvaatem postulavit. ticipati consessus, in quibus qui ad praestitotam con-
En primae epistolacargumcntum. cilii diem convenerant, aut eam ctiam praeveneraiit,
Secundac epistolac,cui idem Mizoniuscum aliis to- de variis capitibus tractatum inter sese inierunt. tm-
tius generalis synodiCarthaginensis Patribus subscri- primis lecta turic fuit epistota Byzacenorum, cnm
psit, non unumad a prima discrimen, et diversa prorsus breviario missa, deque eodem per Mizonij epistolam
materies. Non Aurelium, sed ab Aurelio, Mizonio, postulatis 742 actum est una cum iis episcopis qui
caeterisque episcopis scripta fuit ad quinque seu om- ex Byzacena provincia advenerant.
nes Africee provincias, sola Byzacena excepta : in Enimvero, quod inaxime observandum velim, li-
eaque epistola non amplius posiulatur ut breviarium cet iidem ad Aurelium scripsissent e sua synodo an-
illud reformetur, sed brevemstatutorum, ut ibi legilur te irienses forte non paucos, iion propterea neglexe-
(in quo omnia videntut esse complexa,et qumdamdili- runt se synodo generali praesenles sislere. Immo
gentius constituia) huic, inquiunt, epistolm subdi fe- vero cum ipsorum res illic agitari debcrenl, impri-
cimus, ut compendio, qum decteta sunt recensentes, misque breviarium illudsuum in melius reformandum
solticitiusobservarecuremus. peroptarent, omnium prirai Cartliagiriem se coniu-
Si vero Belga dissertator impossibile putaverit ut ierunt, et quidem maximo numero, quod facile ex
uriam Mizonius scripserit ad Aurelium e Byzacena B relatis Aurelii Verbis deprehendimus, et ex his aliis
provincia, et alteri cum Anrelio subscripserit Carlha- quae proxime sequuntur : Sed cum consacerdotum
gine, nodumin scirpoquaesiit.Nihil enira facilius quam noslrorum epislola Byzacenorum fuisset reeifata, vel
alterum atleri conciliare. Hoc enim vero saepesaepius quid mecum iidem, qui tempus et diem concilii ptmve-
usu venii, ut melropolitanus qui provinciali coepisco- neranl, tractassenl, veslrmcharitati legeretur, leela est
porum suorum consTegationipraefuit, subscripsitque eliam a fralribus Honoralo et tJrbano, qui nobiscum
libello quo deputati ad generalia comilia delegan- hodie concilioparlicipantur, legatioSitifensisprovincim
lur, epistolisque seu iristructionibus aut coramonito- destinata, etc. Verum cum de illo breviario coram
riis ad illa directis, iJem postea comitiis'generalibu.s synodo nondum numerosa nec plena actum fuisset,
inlersil statutisque ct synodicis subscribat. (exspeclabantur enim Numidiae episcopi, aut saltem
Non arbilror tamen eadem prorsus ratione rem, eorum legati) iterum coram synodo jam frequentiori
de qua quaestio movetur, contigisse, 741 sei' 'st 0 effeclalecta est Byzacenorum epistola una cnra bre-
potius modo. PostqUamHipponenses sanciiones con- viario, omniumque Pairum judicio subjecla 6unt quae
dilsefuissent, et in provincias missae, quia abusus deutroquein prioribus consessibus fuerantinmeliiis
bene muTli per illas rescindebantur, non nisi aegre a reformata, ut superius retulimus, descripiis Aurelii
pluririiis receplae sunt, immo effrenata temeritate a de illa epistola el breviario verbis.
quibu-dara minime cuslodilae,ut narrat synodica. Ad Byzacenosconcilio inlerfuisse, ita u't caeterosellam
hujusmodi excusandos excessus ab aliquibus praelen- praeveuissent, eisi satis indicant illa Aurelii verba :
debaiur quod ea qusejamdudnm legibus statuia ewnt, Quid mecum iidem, quilempus el diem concitiiprmve-
ignorahtes praeteririiserant. Hoc ipsum autem in By- (j nerant, tractassent; illudsecundoprohatur exapposkis
zaceriis praesertim locumhabaisse, et ignorantine prae- breviari) jani in melius reformato suliScriptioiiibus.
textu excusationem ab eisdera fuisse adumbratara, Nam^ost Mizoniumprimae sedis in Byzacena episco-
non obscure innuuni ipsa synodic* verba et alia ex pum subscribunt VklOrianus Mgsciliaiiensis, Lupia-
Cartliaginensi concilio superius descripta: ex quibus nusplebis Tambiianm.NimsJubattianensis, Philolo-
patet, et a Byzacenisepiscopisbreviarium Hipponen- gius Adrumelinm, el Fetox Macrianensis: qul oraiies
sium canonum roissum fuissead Aurelium, utrursus Byzacenaeprovinciac episcopi erant. Quod cnini in
examinaretur, ac si ojpus esset io melius reformare- vulgaiis legitur Lupianut TamugadensH, Ninus Tu-
tur, el illud idem ad Byzacenam postmodum provTn- ballanensk et Ferox Macriensis, scribarum osci-
ciam remissum fuisse, sed emendatatn ac plaribns taiitijc asci-ibetwloin: Tamugada quippe in Numidia
canonibus atictum. erat, e qua ne legaii quidem ad synodum vencniiit,
Recepta epistola Ryzacensium, non ad synodum, ut conquerilur Aurelius : el verisimile est sotum Re-
sed ad Aureiium scripta, ut ipse disertis verbis as- giiium Vegesililanum in ea provincia episcopuiu, qui
serit, rem lstam majorisesse momenli censuit, quam forle apud Cartltagiuem propriorum negotiorum
ullpsesolus deea quidquam decernerei, nec syno- causa lunc versahaxur, imerluisse synodo, in qua lit-
'di generalis statuta aliter ^uam in atia generalisy- leras Cresceniiani pnm e sedis episcopi recitavit. Tu-
nodo retractari aut emendari posse existimavit. Sive badiaiiensiscivilas an aliquando fuerit, ignoro, igho-
aulem .jara indicia esset «ynodus, sive ea occasione rasseque pariter videntur quotquot Africanaruiu
alioruraque negoliorura traclandorum causa illam proviticiarum ivotiliaro recensere aut comnienlari
Aurelius corroaartt, qno verbo scite ipse uliiur, ja« agg.ressi sunt. Macri denique ct Macrenses seu Ma-
ex parte congregala illa fuisse videfur sexto kalen- " cricnses episcopi ad proconsularent provinoiamperii-
das Julias ejusdem anni £97, itaut fuerit vetut prae- nebant, e qua unicum inter Byaacenos subscripsisse
ludium generalis synodi, qme longe raajori nmiiero parum credibile cst. Cur autera prae aliis subscripse-
coaluit vkalcndas Septembris ejusdem anni. Ad hu- rinl -Byzaceni,obvia ex diciis esi ratio. In Dyzacena
jus enim calcera haechabentur in Godice Africano : ortae eraiit difficullates circa Hipponeiisia «tat0ia;a
Cmsarioet Atticovv. cc. conss., sexlo kal.Julias., Car- Byzaceivisea de re consultus fue.rat AureHits; htvc
thagine, ptacuii ut nuliius episcoporumnaviget sine ipsa anle omnia ad 743 syiindura delata fuarani,
formata primalis. Gesiain authenticis qui qumret, tn- Byzacenis praesertim instaiitibus in melius refor-
veniet..Quaeyerlia si conferanturcum liis quaev kn- mata slalula fuerant : et communi concilio ,peruni-
lend. "Sfeptembriscjusdera anni praefatus esl Aurelius versam Byzacenam in noliimm cunclis deducenda
in ipso coucilii generalis exordio, constabit, ni fallor, censuimus, inqniunt, ul ab hincquisquis lemeratar^ex-
\ioii de alio coiicilio esse intelligenda quain quod slilerit, scial se status sui apecalum esse jacturam.
sexlo 'kal. Julias inchoaium fuerat. Post diein, in- Merito ig.lur Byzacenorum episcopuntm eoruinque
quit,.pnBs(ilu(amconct7ticonsedimus,ut recordamini, primatis noutine et aucloritaie muuitum cst brevia-
fratres beatissimi, el afbitrabamur omniumprovincia- ritmi, ut -quiper prov.inciamillain ignoranl.iaevelum
rum qtet AfiHcamlegationes convenisse ad diem, ut proterviae suacet inobedientiaeoliiu obtenderaiit, aut
dixi, pvmstitulamnostri traclatus, Powo non opus quid simile, smruiu epiiscoporumauctoritale.faciltus
habuisset Aurelius apud consacerdotes suos memo- ad .meliorem frugem reducerentur. Porro cutu nlu-
 041 DISSERT. XII QUESNELM. DE CODJCECANONUMECCIESIASTICORUM. :42
riirii salicm Byzacenaeprovinciacepiscopi cum suo .4 synodicam ; Slaluta contilii Hipponensis brevialu, et
eique subscripsissent, inde qumdameorumin concilioCarthaginensicum Byzacenis
primale adessent synodo, eorum
est quod synodicae Utulo provincia inscripta episcopiscollala tt ditiyentius perlraclata, hwc sunt.'
po;i legatur. Ipsi cnimad sua redeunies delaturierant Demum post quinque aut sex capiia abbreviaia, qua.
breviarium illuit- sunm, ut e lotius suae Byzacenae . fc)no»fuerantinserta a Byzacenis, illorum lirevinrium
provincia?Synodo, post redlium congreganda, illud in roelius reformatum, hoc titulo insignitur: 7«ct>ii
mittcrent per universam Byiacenam provjnciam, ut drevts«talulorum.Quld miriimigilursiduineoruin ali-
miitendum Patres ceqsuerant. qua laudantur, modo HippQiiensi, tpodo Cartbagi-
Ex diciis de gemina epistola ct cx aljis annotaiis nensi iribuaniur?
patet in auras abire secupdum Schelstratii argumen- Secundo vel ipsa breyis aut brevlarii appellaiin
lum, ab iis vcrbispelitum, dupt in Carthaginensiurbe satis Indical non omoia siatui» jllj inserta fuisse, sed
conveniremus;eum enlm constare inquit, synodum nonnulla prpelermissa, ut qus particulnria potius ne-
hanciiabitamfuisse in Byzacio, duassynodos, Byza- gotia quam communem Ee lesiac disciplinam specta-
eenam unam, Cariliaginensem alteraui, in utiam, ul Bant, aut primaium tanturomodocuraeac sollicitudini
diximus, conQ.itac confuodit, reservata erant, Hujusmodi sunt quiuque jlla capita
Tertium (») ex sywbolo petiium, valeat per me a Carlhaginensibus addita , quajque 3 Byzacenis ob
ticet adversus vulgatam indiculi Hipponensis edHiq- illaro forte raiionem omissa fuerant. Pnmum enim
nera, ubi iritegrum habetur, sed mendis deturpa- speclat indiciionem diei Pascliatis, secunduroparticu-
tiim; at nihil hoc ad nosiram ediiionem, jn qua sym- larera causam Cresconii 745 Villarensis episcopi;
bolum indicalur, non referlur. n sed cujus occasione censuerunt Canbaginenses com-
Quartum evanescii per dislinclionem quam Slatui- » rouni canone lertium istud sancienduni : Ex hoc pla-
mus inter breviarium missum a Byzacenis ad Aure- cuit ut a nitlto usurpenlur plebes olienm, Quarlum ad
lium, tii quw ditigentiut (uerint animadversa in melius primatem Sitifensis provjnciae unice pertinet; sed
reformentur, ut loquitur ipse Aurelius; etidem bre- con«equenler de caeteris primatibus honnihil adjc-
viarium remissum per uutversam proviociam Byza- Clumest. Earodemabbreviandi rationem reddunt Co-
cenam, jam recensilum , in quo qumdam diiigentius dicis Africani (d) auctores ad concjlium anni 405.
consliiuia, ul babet synodica Carthaginensis. Quare Hujns, jnquiunt, concitii gesla ideo non ex integro de-
Iianc vulgato statuiorum breviculo prafixam epigra- scripti, quoniam magis ea qum in lemporenecessaria
phen, quam objicit disscrlator, Concilii Hipponensis ftterunt, quam aliqua generalia consliluta sunt; scd ad
abhreviationcs(b) (actm tn concilio Carlhaginensin\; visiructionemstudiosorum ejusdem concilii brevemdi-
hanc, inquaiu, epigraplien 744 ,lloalur qui volueril gessi. Non esl igitur cur mirelur noster dissertator
breviculyui vulgaium defendere; haec cene cura non pro Ilipponensibus canonibus habilos esse aliqnos
me attinet, qni in rococodicehunc tiluluin, non aliuro, quos breviario inserlos non Jegimus : hoc enim ipsa
brcviario pradixum lego : lncipit brevis sialMtorum. breviarii raiio postulal, ut non omnia complectatur.
Quintura argumenium sic proponit brcviarii adver- Quod autem insuper asserit, milla c statutis boc
sanus. Quad nulius, inquit, eorum qui concilii Hippo- breviario contentis ab ullo relerri ac Jaudari pro ca-
nentis meminerunl,vel unum ex omnibuslilulis (primo nonibus Hipponensibus, confidenler magis id dictum
de Paschate excepto) agnoveril pro titulil canonum quam vere ac r erilc, nullo negotio probaliiri sumus,
Hipponensimt; quin cuncti poliusalios retulerint qui in Primura enim Augustinus i<aepistola nunc 64 ad
brevutrioillo non reperiuntur, Q Quimianiim presbytenim Siccum affatur : Miror prtt-
Bicoroe istud argumenlum, quod negativum esl, dentiam luam, auod me adnwnuerit ut jubeam non
vel eu nomine infinnuo) est ac debile; sed fruslra- recipi eos qui ad ttajsa vobisad monastcrtum veniunt,
neum cst uiunino ac evanidum aliis prpeterea nomi- Utquod stalulum esl a nobisin concitio permunerei; et
nibus. tu nonmemineris in concilioinslilulutn qum sint Scri-
Primo quia cum in plurihus synodis condila sint piurw canonkmqumin populoDei legi debeant.Itecense
pler.ique staiula qtiaebrgviprio iiicludiiutiir, primum ergo concilium el cmnta qum ibi legeris contmeuda
quidem in Hipponeusi,-deinde in Canhagineusi, nii- memorim, et ibi ttiam inveniesde solis cterkis fuisse
rum"no« est, si modo uni ,'modo alleri tribuantur. ttatutum, t(0iieliam de taicis, ut undecunquerenientes
Eoque facilius hacc varielas contingere poluit, qqod non recipiantttr i» monasterium. Non quia mona lerii
in hoc ipso breviario, ,ut in Romano Codice jacet, facta meniioest, scd quia sicinstitutum est, ut clericutn
utrique ilii concilio tribuandir canone; queis dc con- atienum nemo suscipiat. Ecce (e) duos canones ab
trovenimus: sic enini primo in iiraine habeiur : Ca- Augustino laudaii, unus de Scripturarum canone,
nones conciliiCartliuginensishabili sub die iduum Au- aller de alieno clcrico non suscipiendo. Prior e.vstat
gustarum, Atiico el Cwsarioconsviibus. Deinde post quidem in illo concilio Carlliaginensi an. 397 quod
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Augustious lib. 1Retraet., c. 17, testatur se jam (d) Codicis, ut in vulgatis Conciliorum appqllalur,
presbyterum corahi Palribus Ilipponensis concilii D Africani aucior est Dionysius Exiguiis, ex cujus col-
disputassedeaposlolicosymbolo. lloniratuset Urba- leciione.Africani canoues fuere excerpti, et in Grae-
nus eniscopi in syuodo plenaria anni 397, c, 47Codi- camlinguam tratfucti. LegeTractatum deCoIIectioni-
cis Airicani loquenies de breviario canonum Hippo- hyshuic lomo iiiserium part. 11,c. 3, § 9, n. 6.
nensiupa, quod fuerat recitatura , proiitentur se in (e) Duo laudati canones fuerunt quidem conditi in
ejus lectione fidem Nicmnam audisse. concilio Hipponensi; at dein abbreviati lecti fuerunt
(b) Uaec anuoiatio, qna abbreviationes canonum contirmati et inserti synodo plenariae Caflhaginensi
Hipponciisiumin .concilioCattbaginensi 111factmlra- anni 397, in qua Augustinum jam episcopum inter-
duntur, Crabbum habet auctorem , nec in ullo nis. fuisse osiendimus in cilalo Traciatu parl. 11, c. 5
codice reperietur : ac propterea niliil hinc objici po- § 3, paulo antc linem , nbi de ejusdem synodi sub-
lest. scriptionihus egknus. Cum porro de canone alienum
(c) Pnima quinque aut sex capita ad brevinrium clericum respiciente iilem Augustinus SQriha,t:Quod
niaxime parlinere, quod a ByzacenisCarlhagine con- stalutum est a nobis in concilio,pjilam esl eJgnifjcarta
diium vidiniiis,paiet ex iis quaeattulimus in Tractatu conciliuriiio qtio ipsc jani ep scupus sedit ac statuii.
p>rt. u, c. 3, % 5, n. 2 qt seqq. I11Barberino quidera Igiiur non ex IIippoiiensi, in quo erat lantumraodo
cod. 2§8S priinum breviarji capilulum incipit a sym- presjiyter, sed ex Cartbaginensi anni £97 eo-seano-
bolo Nicanp; ACpropterea oiniltilur titulqs Incipit nes aUega-vtt.Videqisrestitutionera canosuin .liujus
brevis stalutorum, qui in collectione |ioc tomo edita synodi loco citato, ac exinde intetliges eamdein syno-
post illa prioracapita inseritur. Vide not. "0 ip cap. dum nee apud lsidorum, nec in Codice Africaua
2 laudalaecollectionis(Supra col. 420, not. m). omniuo pcrfcctam exhiberi.
 »45 AD OPERA S. 1.EONIS MAGNlAPPENDIX. 9M
refertur inCodice Africano, et inter acta concilii.A gregatorum, ab Hipponensi auspicalur collector; sed
quod vulgo Carthaginense 111dicitur; sed tieutrum quia istius synodi canones jam collecti fuerant in
indicatum esse hoc loco ab Augustino certum mihi prima codicis parte, ad eam relegat lectorem : Gesta,
videiur. Naraex duabus illis collectiohibiisalterulram ' inquit, hujus conciliiideo descripta non sunl, quia ta
fictiliam esse oportet, utpole quae et eodem anno et qumibi statuta sunt, in superioribus probantur inserta.
mensi assignentur, et iisdemferecanonibus constent: Quaerendi sunt igilur in prima illa codicis parte Hip-
746 at nemo est qui auctoritatis ac autbenliae pri- ponenses Canones, inter triginla et iria illa statuta :
mas Codici Africano ultro non concedat, ac conse- et revera omnes fere constituiiones io. breviario
quenter alterius acta prorsus commerititia non pro- . nostro recensitae, illic inveniuniur quales eranl ame-
nuntiet, ut aliquando forte fusius probabilur. Si ergo quam insertis aliis quatuordecim auciiores fierent et
Cartbaginensem synodura designare voluisset Augu- in Tertii aliis quibusdam parlibus in melius reformarentur.
stinus, non aliam designare poluisset quam quaeCo-' testis loco erit concilium Carthaginense
dici Africano ad annum 397 inserta nabetur. At ex universale sub Bonifacioprimate celebratum an. 525,
concilio illo duos cauones a se laudalos hausissemihi post restitutam Alricanis Ecclesiis et episcopis liber-
non videlur Augustinus. Agitur enim de conciliocui tatem a Vandatorum lyrannide. In illo recitata sunt
ipse interfuerat: Quodnon slatulum esta nobit in concilio. plurima ex gemina illa parte Codicis Africani. Ex
Porro concilioan. 397 interfuerat sanctus doctor, secunda longe plura ac praesertim ex concilio anui
ut ex actorura initio clarum est, ubi Aurelius com- 397, quod lertium sine addiio aiipellat, nimirum ter-
memorat litteras Crescentiani Nuiriidiarum primalis tium sub Aureiio, sed ad calcem primae diei duas
ad se scripias, in quibus promittebat pro suae pro- •H insignes particulas non ex breviario Hipponensi, sed
vinciaeepiscopis, quod aut ipsi dignarehtur venire, aut ex integris hujus concilii actis quae lunc adhuc su-
ad hoc conciliumfuissent ex niore deslinaluri legalos; pererant.
ted hoc , inquit, minime factumvidetur, etc. Restat Primum excerptum eam exhibet gestorum partem
igitnr ul ex concilio Hipponensi geminum canonem in qua, quemadmodumcompendiose referiurinPlacuit prima
hauserit, cui concilio ipse testatur "d senondum adhuc (b) additione ad nostrum 748 breviarium,
episcopura interfuisse. Deinde qu Numidiae simpliciter con- eliam propter controversiam,qum swpesolet oboriri, ut
cilium appellet episcopus provinciae et ipsius omnet Africanmprovincimobtervalionemdiei patchalis
Hipponae episcopus Hipponense concilium indicare abAlterum Ecclesia Carthaginensicurent accipere.
milii videtur, velut testein sibi domesticum, quod excerptum continet eam actorum partem
concilium celeberrimum fuerat, primum sub Aurelio inquastatulumhocconditum fuit: Primatem proprium
primate, eo imprirais consilio congregatum ut col- Mauritania Sitifensis, cum id postularet, habere per*
lapsa Ecclesiae Africanae disciplina rursus instaura- missa esl in longinquioribusMauris, ut habet codex
retur, ad quod denique velutad archetypum quoddara nosler in addiiione prima breviario facta a Carthagi-
animos adverleruni Africani episcopi, quoties de ali- nensibus Patnbus. Item altera pars ejusdem statuti,
quibus disciplinaecapitibus restituendis in synodisin- quod abbreviatum pariter habelur post verba mox
quisitum est. Denique cum velHipponenseindicaverit relata : Cmtetiprimm sedis episcopiex concilioepiscopi
Augusiinus, vel Carlhaginense an.fuisse 397 celebratum, CarlhaginensisEcctesim primatet provinciarumsuarum
primum poiius quam secundum illi ob oculos consliluendosesse professi sunl, si aliqua altercatio
mde confirio, quod proprie postremum istud de cle- . fuerit. Non potest, opinor, luculentius refutari argu-
ricis alienis non suscipiendis nihil sancivil, sed in iG mentum Sclielstraiii, desumptum ascrii torum om-
multis concitiishoc statulum esse in meinoriain revo- nium, aut monutneiitoruni antiqtioriim, ut putabat,
cat Epigonius syriodi Patribus (Cod. Afric, c. 54), silentio, quam gemina illa interlocutione, quaecodici
el nunc hoc confirmandumesse ab illorum prudentia nostro et Hipponensi prueseriimbreviario lucein af-
episeopus fert maxiraam, certumque sinccritatis cbaracterem.
suggerit,ul ctericumalienumnullut prmripiatPostul.vit
prmter ejus arbitrium cujus clerkus fuerit. Abuude igitur videnr inihi satisfecisse primaeparli
eliam Victor promoiioneaniiquissimuspetitionemEpi- argumenti quinti, quo asseriiur, quod nulluseorum
gonii generalem omnibuseffki; sed obsiaiile priinate qui conciliiHipponensismeminerunl,velunum ex om-
Aurelio niliil conclusum. Irisuper dicilur Julianus nibus titulis (primo de Paschate excepto)agnoveritprq
contra 747 staluta concitii faciens, si clericum sur- titulis canonum Hipponensium. lmmo meminit Augu-
replum non restiluerit. Jam ante igitur conditum slinus, roeminit auctor partis u Codicis Africani, et
fuerat ejusmodi slatutum in aliquo concilio, nec alio omnes fere illius canones in priori recensitos digito
quara Hipponensi : de hoc igitur locutus est Augusii- 1roonstrat: meminere Carlbaginensis concilii plenarii
nus, quod concilium pariter hocloco simplieiter con- rum Patres anno525 congregali, et duas integrorum acto-
cilium nuncupatur, ut ab Augustino factum legimus. particulas insignes, duasque sanciiones Hippo-
Secnndum testem pro Hipponensi breviario adduco nenses ob oculos ponunt; meminit denique Ferran-
(a) colleciorem Africanum conciliorumomnium tem- dus, cujus adversusbi-eviariilestimonium potissimum objicit el orget
poribus Aurelii primatiscongrigaiorum. Habetur illa dissertator sinceritatem, quodclare
collectio in Codice canonum Ecclesiae Alricanavqui patebit ex iis ad quaepergimus.
duabus consial partibus, cujus prima continet cano- jt Altera pars quinti argumenti haecest: quod cuncti
nes sub triginta et tribus litulis, eosque corrngatos (qui Hipponensisconcilii mentinerunt) alios retulerunt
ex irilius fere conciliis, quorum primtim habitum est (canones)qui in breviano illo non reperiuntur. Ad ge-
sub Grato Carthaginensi pririiaie an. 348, secundum ncralem hanc objectionem, generalem supra respon-
sub Genethlio item primate an. 390, lertium vero sionem reposuimus : siugulis exemplis jam respon-
esl Hipponense noslruni sub Aurelio primum etcele- sum iinu-.. Hoc (c) priiiitiin subjicitur: Quatuordecim
braluni anno 3i)3. Quam ob causain, secundam co- annis tanlum post concilium Hipponense cetebralum
dicis parlem, quae. est conciliorum sub Aurelio con- fuit Carthaginenseconcilium sub Aurelio, qttireferl tn
BALLEKINIORUMANNOTAlTONES.
\ (a) Dionysius Exignus, non autem quispiam Afri- (6) Quae hic a Quesneiio vocatur prima additio ad
canus, anctor est vulgati Codicis Afncani; neque nostrum breviarium, et quaepaulo post similiier dicitur
ille in hoc codice collegit omuia concilia sub Aurelio additio prima breviarii factaesta Palribus plenariae sy-
ce.ebrata, sed exiiibn i unain synodum Carthagmen- nodi Carihaginensis, pars ipsius breviarii Hippo-
sem anni 419, in qua antecedenlia conciliasub eodem nensis quod a Byzacenisepiscopis et Aurelio Cartha-
Aurelio lecta et insena fuerunt. Confer quaediximus ginensi conditum fuit. Consule not. 10 (Supra,
in Tractatu part. u, c. 3, § 9, ubi eliam de prioribus col. 941, not. c).
33 canonibus ejusdem codicis quid senliendum sit, (c) De hoc primo ac de secundo exemplo videnot.
explicatum invenies. 42 (Col. 422, not. v) in cap. 2 nostrae collectionis.
 945 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CODICECANONUMECCLESIASTICORUM. 946
Hipponentx concilio stalutunt de
fuitte 749 concilio .
A Eadem responsione eliduntur objecta Ferrandi
plenario singutis annis per divetsas Afticmprdvincias capitula, quae (a) ex integris actis excerpta ab illo
habendo, quod nullibi feperilur in breviario. Ponilus fuere; sicut factura est a Patribus concilii Carthagi-
ego libens addo objectioni. Nimirum non in illo so- nensis anni 525, sub Bonifacio primate.
lum concilio anni 407, sed in concilio generali arini Sextum argumentum repetii dissertaior ex Car-
397 bis fit mentio staiuti illius Hippone condii, ut tbaginensi concitio, quod vulgo terliura dicitur, et
videre est Cod. Afric. c. 51 et 52. Sed quid tum? si in quo cannues illi Ilipponensi concilio aitributi, sta-
omnia in breviario cominerentur, non esset brevia- tuti stint. Sed hsec canonum colleclio quae sub no-
rium. Deinde prima pars statuti tota quanta est, jacet mine concilii lertii Carl.haginensiscircumlernr, extra
capite 5 breviarii nostri; et revera legitur etiaminter Codicem Africanas Ecclesiae,(6) cerlissime spuria est
Hipponenses canones in prima parte Codicis Africani ac supposititia, ut jsm superius evici. Geuuina sy-
t- recensitos. Aliera vero pars non videtur omnibus nodi isiius acta snla illa sunt quae in Africano cano-
placuisse, et eam ob causam non excerpta. Nam iu num Codice habentur ad annum 397, Caesarioet At-
cOncilioanni 397, in quo repetiti ac confirmati sunt tico coss. At vero qui istius codicis pariem, quara
canones Hipponenses, haecc. 51 codicis dicit Aure- disseriator objicit, paulo accuratius inspexerit, sta-
lius : Nos spopondissejamdudum meminimus, ut tim animadvertet quam vana sit-ejus objeelio, qnam
singulisquibusqueannit ad traclandum conveniamus. his verbis proponit, adducta prins
Hac occasioue Honoraius et Urbanus legati provinciae senientia : Epiqoniu*episcopusdixilEpigonii episcop!
: In hoc brevia-
Sitifensisalteram partem comraemorant, Quia consti- rio, quod decerptum esl de concilio Hipponensi, nihil
lutum est in concilio Hipponensi singutas provincias D arbilramur esse emendandum, vel assuendum, nisi ut
tempore concilii visitandasesse; et exinde urgeni ut dies sancim Paschm tempore concilii innolescat. Quo
secundum ordinem Mauritania provincia visitaretur, ex canone habemus, iuquit Sclielstratius, niliil de
id est ut iu ea provincia concilium generale per vices siatutis Hipponensibus relatum fuisse inler canones
congregaretur. Quo audito sermonem arripuit Aure- concilii Carthaginensisiii quam illud quod de Pa-
lius, effecitqueut nihil legatis promitteretur: et ta- schate tractat.
men hoc observaiumest, inquit Aurelius in concilio Qtiis non miretur animadversum a dissertatnre non
an. 407, ttt indkeremus aliquando tn Numidia, ali- fuisse, verba illa Epigonii, 751 AfiAi/arbitramur
quando in Byzacio; at, ut idem statim subjicit, hoc emendandum, vel assuendum, nisi ut, etc, extendi
laboriosumomnibusfratribus visumest. Quamobrem in (c) non ad solum canonem de Pascbatis die concilii
capite subsequenti (n. 95) placuit synodo uuiversae tempore indicanda, sed ad alios etiam tredecim ca-
1*Ul non sit ultra fatigandisfratribus anniversariane- nones illi subjectos, qui omries sttnt inserti breviario
cetsitat. 2* Quotiet exegerit causa communis con- Hipponensi? ui facile iutelligiturex his verbis canoni
gregandam este synodum tn ea provincia ubi opportu- decimo quarto appensis : Quibus insertis Honoratus
nitas persuaserit. 3" Utcausmqumnon sunt communes, et Urbanus episcopi,etc, dixetunt. Non unicus igitur
in suis provinciisjudicentur. Haec op.nor causa fuit canon assutus est Hipponensi breviario , sed toti
cur slatutum , quod aliarum provinciarum episcopi quatuordecim.
condi curaverant apud Hipponem, Aurelio tunc tem- Et ne quis objiciat parum credibile esse Epigoniurn
poris adhuc recente in primatu el in aliena provincia statim iiiilla habita dcliberatione, tot canones protu-
synodo praesidente, idem in sua anni 397 synodo lisse breviario inserendos, weminisse opus est addi-
absenlibus Numidiae episcopis excerpi ac confirmari C tionera istiusniodi jamdiu ante fuisse stattitam ab
vetuerit, ac post aliquot annos etiam abrogari cura- Aurelio citiierisque episcopis, qui diemet lempuscon-
verit. cilii prmveneraut, ul loquitur Aurelius in eo tractatu
Idem fere dicendum de canone Hipponensi, 750 quem cum ByZacenisidem tunc habuit, in eo for-
quo statuium diciiur ut x kal. Septembris annuus san conventu qui iisdem coss. sexto kalendas Julias
provinciarum conventus haberelur. Videtur enim habitus Carlhagine legitur in CodiceAfricano ad cal-
primas Carthaginensis cum suis coepiscopis aegre tu- cem concilii de quo agimus. Et revera eadem illa
lisse ut ejus arbitrio nou dimittereltir cura deligendi sunt quae in cotlice nosiro post synodicam dicuntur
et lempusct locum concilii: unde inCodice Africano, tn concilio Carlhaginensi cum Byzacenisepiscopis col-
oi unica synodus extra Carthaginem coaluisse con- lala et diligentius tractaia.
spicitur posl Hipponensem, ita unica x kal. Septem- Quaroobrem antequam Epigonius loqtferetur, haec
bris, etsi paucae aliae ad istum lemporis aniculum Aurelius dixerat : Si ergo placel, quw traclata sunt
accedunt. Quare non curavit Aurelius Hipponensem leqantur, et singula a veslra charilate considerentur.
illum canonem retineri in breviario. Si haec non sa- Post quae Epigonius non privatum, sed coniinune
tisfaciuni, addo hoc staiutum non pertinere ad com- convenius illius suffragium prolaturus, non ait arbi-
munem clericorum disciplinam, et eaui ob rem tror, sed arbitramur, et inserlis quatuordecim cano-
breviario non contineri. Producat dissertator origina- nibus, ad alia tractanda perrexeruni Palres.
lia et integra concilii acta, et Jtlic omnes ad uniiin Tantum abest igiiur ut objectus codicis locusBre-
canones ostensurum me spondeo. viaiii siiiccritatem minuat, ul polius illam confirmet,
DaL.L,cntiitunuiii flmiuittiiwiiB.
(a) lapiluia synodi Hipponensis anm 393 non ex D pluribus in Tractatu, part. n, cap. 3, § 3.
integris hujus synodi gestis allegavit Ferrandus, sed (c)Epigonii verba non ad solum quidem Hipponen-
ex actis plenarii concilii Carthaginensis anni 397, sem canonem de die Paschatis, qui Uionysii inconsi-
quibus breviarium erat insertum. Quac autem capi- deraiione omissus fuit, nec ;ul solos canones trede-
tula ille recenset ex concilio Hipponiregiensi, non cim breviarii Hipponensis suo loco insertos , sed
specianl ad concilium Hipponense anni 393, sed ad ad totttm breviarium, quod anic Epigonii interlocu-
aliud anni 427. Vide Tractatum part. n, c. 3, § 3 et tionem lectum fuerat, exiendenda suut. Confer Tra-
9, nec non part. v, ubi de Ferrandi breviatione ser- ctatum, part. n, c. 5. § 3, n. 52. Solos tredecim
monem fecimus. breviarii canones Dionysius suo. loco inseruit, quia
(b) Ininioapud Isidorum plenius exhibenturcanones alios iu synodo anni 419 repetitos antea recitaverat.
concilii Carthaginensis iu anni 397 quam apud Dio- Tota Quesnelli confusio in hac appendice ex eo pen-
nysium in Codice Africano, in quo uon omnes cano- det, quod valde confusa haberetur conciliorum ei
nes ejusdem concilii suo loco descripti fuere. Solum canoiiiim Africanoniin notitia, nec restiliituni esset
apud illum ordo canonuin non servatur, quidatn coiiciliura pleuariura Carthaginense anni 397. Cuiu
etiani canones recitantur cum lectioue alicubi inutata vero nos in pr;emisso Tractatu, part. n, c. 5, pluri-
in synodo aniii 419, unusque canou ex alia synodo bus laboraveriiuus, ut siugulos canones suae cuique
perperam assutus fuit : quae omnia explicavimus svnodo assereremus,. eo lectores reinitiiinus.
 947 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 94«
ctim omiies illi eanones rovera inserti habeantur bre- Acaeterisque quae initio hujus dissertatioms discussa
viario, 752 Bcontrario autcm infirmat auctoritatcm sunt. Plura shpersunt quae emendatione indigent in
coHectionis illius canontint concilii Garthaginensis illa Schelslratii disserlatione; sed modo non vacai
tertii, quoc extra codicem liftbetur in voluminibus illis discutiendis operam collocare. Mihi saiis est c.\-
ConCiliorum.Consiat enim quatuordeoim illos inser- sufflasse cuncta quse a viro non indocto adducta luft-
los canones ante %kalendas Septembris editos non ranl, ut breviario illi Hipponensiauctoritatem delra-
fuijse. Consiat eliam post illam synodum aliam con- heret, ac per illius lalus Romanumcanonum Couicem
gregatam non fuisBeeodem anno apud Cartbaginem; confodcret. Fallor, nisi omnes quorum palato sacra
aC proinda (lctiliam esse necesse esl vulgarem illius sapit antiquitas , inihi jam ultro non concesserinl
canouum farreginem. Illa aulem quao in codice lia- suam modo constare breviario illi Hipponensi since-
beiur X Sept. (Lege v kal. Sept.) anno 597 collecla, ritatem et auctoritatem.egregiumque isiud rei canoui-
est verC Caithaginensis. Est enirti earum quae 6ub caemonumentum ab oronibus supposilionis suspicio-
Anrello coaotaeeunt tertia; sed prima Hippone, duaa nibus plane liberum jam esse debere: ac demuni cx
alite apud Cartliagtiiem celebratso sunt. illius authentia non paium auctoritalis nc ponderis
Septimum argumeiilum, ex subscriptioue Aurelii accederel,intagro, cui inserlum "est, ia) cannnum Ec-
petiltim, responsione non Indigel, explicata superius clesiaeRomanae Godioi,eujus antiquitati ac sinceri-
synodorum Ctrlhaginensis et Byzaceme differentia, tati tol alia momenla tuffraganlur.
BALLEftlNtORtlMANNOTATIONES
(a) Immo ex hoc breviario, Uti nostrascollectioui clesia Romaiia hoc brevianum olim recepisset, his
inscrtum est,tyion modicum conllrmatur, eamdem additamentis idem careret in publico ipsius Ecclesiae
colleciionem non posse reputari anliquum Codicem Codice, sicut carot in ms, Veronensi, licet publicui
ranonum Eeelctimtiomanm. Cum enim in ea duo uU codex non fuerit.
timi eanones ad breviarium non pertineant; si Ec-

BALLERINIORUM OBSERVATIONES
In DisstrtaHonem XII Paschasii Quesnelli, dte Codke canonurri ecclesiasticorum et conslitu-
torum sanctw sedis apostohcce, quem ilile perperdm Romance Ecclesite attribuxt
753 L Cum Questiellus in ms. Oxoniensi colle» B nulla prottare potuit, sed ex eo solo prtejudicio sla-
Ctionenicanonum et r.onstitulorum sedis aposiollcae mendum fuit.qiiod hic codex RomanaeEcclesiacessel,
conjunctatn depreheridisset cum epistolis et sermo- nec aliter objectis difficultitibiis respondere literet.
nibus S. Leonis Romanl pontificis, statim eam opi- II. Totus itaqne hie ejus labor mera est inanium
nionem induxit in animnm, hanc collectionem ad conjecturarum congeries, quam disjicere non diffi-
Romanam Ecclesiam pTtiinilsse, fuisseqtiepublicum ciie fuerit. P. Coustantius in praefatlone ad tomuin
ejusdem Ecclesise comcem, qul quidem in usu fnerit primum Eplslolarum Romanorum pontificum part.
sub Innoccntio I, Zosimo el Leone ponlificibus, Li- u, § 3, scitequitlem et naviter755 non pauca pro-
cct autem huic sententiac nec titulus ipsius collertio- tluxil, ex quibus lllius nisuj saiis etidittir. Juverit
nis, nec praefatio, ncc iilla alia annotatio suflragare- tamen et studium nostrum, quo dum ex ejus obser-
tur, magno taiiien cnnjeetatori facile fult plura con» vaiionibus proficienies alias atque alias adjiciemus,
iierere ut camdem setHeutiam aliqua verisimilitudine praemissaedisserlalionis falsitas cvidentius eluces-
indiieret. Absolutain hanc rem dissertatione, Thua* cci. ln id autem e£ ratitmes praemittentur, ex quibus
neum codicem ejusdem collectionis multo vetustio- bunc codicem ad Romanam Ecclesiam non perti-•
rem, quem antea ob solas Leoninas lilleras coniule- nuisse conslabit. Tum vero Quesnelli argumenia
rat, diligcnlius evolvens, pervidit eamdem in eo seu potius conjecturas ad calculos revocabimtis.
cahohum ei constitntorum collectionem rejperiri, sed
sine serinonibus S. Leonis, et cum paucioribus ejus* CAPUT h
dem episiolis quam in ms. Oxoniensi; ac procterea Probatur codicema Queinelto edilum non fuisse Ro-
lias in lllo invenit ipsl collectloni arinexas, cum in Q mana; Ecclesiw. Fuit colleelio privato itudio con-
cxomplo Oxoniensi alils pluribus epistolis ipsius dita in Galliis.
pohiificis addilae, tlistinctum vcluti corpus coiiftce»-
rent. Si aniiquiori ac pracstanlrori codici majoreitt I. Tria sunt potissima capita quac collectioriem a
fldem pracbuissei, et si hoc inier utrumque codicem Qnesnello volgatam non fulssc Codreem canonum
discrimine moiiitus, exquisisset alia ejusdem coltc^ Romanae Ecclesi* anctoritaie «ditum nsuqtie rccc-
ctionis iitss. exemplaria, quorum ptnra in Gallicanis ptum probant. 1"Quia tnult* continet qu* Romanae
bibliothecis conservantur; facile eoghovisset eam Ecclesiae non congntnnt. 2* {Quia non paucis taret
collectionem in hoc uno Oxoniensi exemplo, ac in quae in publico ejusdem EcclesiacCodicenon fuissent
alio antiquiori, ex quo Oxoniense exscriplum fuit, omissa. 3° Quia nimia confusione inficilur, qtiaeCo-
conjunctam fuisse cuni Leoriis operlbus, meroque riice Romano sub sapieiuissimis pontifidbus edito
anliqui librarii arbitrio ab ea dlssCcias fuisse duas et Indigna sunt. Prtmum cannl plura demonsirant.
triginta ipsius pontificisepislotas, nt inter ejus opera II. Versio canonum Nica^norumquss tri Quesnet-
cuih caeteris ejusdem epislolis describerentur. Hinc liaria collectione exhibetur, altena est ab interpreta-
auierii inteliigens eas epistolas 52 linjus coltettionis tione quse In Roinaria Ecclesia obtinebaV.Duse Ni-,y
esse portionem caeteris omnibus veltistioribus exem- caeni concilii particulae suppetunt ex ea versione
plaribus probatam, ipsainque collectionem, ut Ro- quam eadem Romana Ecclesia recepft. nimirum
niana credatur, nibil prrcsidii tiabcre ex Leonis ope- symbolum, quod S. Leb tnseruit eplstolae 165 ad
ribus, quae in Oxoniensi annecluntur, senlentiam Leonem Auguslum, cap. 3, ct cauon de Catharis re-
jprimo receptam fortassis deseruisset.vAt cutti haec citatus ab Innoceniio 11n epistola ad Rufum Thes-
jpsi multum placeret, novo labore lucubralam dis- D J satOnicensem aliosque episcopos Macedones, quaetn
sertationem recognoscerc, el in ipsa lusius eamd.em nostra cotleclione describitUrcap. 22. Confer utrum-
opinionem fulciri nisus est. Ut auteim quaehuic opi- que cum interpretatione nosiri eouicis, etvetsionis
iiioni adversabanlur componerct, octo sctales ejus- discrimen in oculos stfllimincurret. In canone 4u-
dem codicis distinxit, ac si hacc collectio non uno lem^de Catbaris dissimilitudo utriusque inlerpreta-
tcmpore condiia, sed pluribus subinde accessionibtis lionts eo inajor patebit, quod noritam ih verbis sila
aucta fuerit: ouod tamcii niillo coi]ice, auctoritaie est quain in sensu, et in ed quidem sensu qui i|i co-
949 BALLERINIORUMOB9ERVAT10NESIX DI^SBRT. \ll QUESNELLI. 950
dicisQuesnelliani versionedisciplinani onininn erro- A IV. Multoaulem magis aiicm suut a Romano Co-
neam et ab Ecclesiaepraeserlim Roman» disciplina dice, qui in usti fucrit Innocentio I, Zosimo,ac Leone
ac doctrina roaxime abborrentein praefert. De Ca- pontificibus(sic enim ab ipso Quesnello inscribitur),
ibarorum enim clericis ad Ecclesiae unitatera re- canones aliarum synodorum nosiraecollectioni lnser-
deuntibus, qui ex lnnocenlii jnterpretatione reci- ti, cu.n soloscanones Nicaenoset Sardicenses simul
piendi erant sola manuum impositlone, in versione junctos ei Nicaunorum noinine inscriptos Roinana
ejusdem codicis traditur : Piacuil sanclo conciliout Ecclesia ad Loonem usque roceperit. Id latius pro-
ordinentur, et sk permaneant in clero. Quandonam bavimus in praemissoTractatu part. n, c. 1, ubi in-
Romana Ecclesia clericos in haeresi vel schismate ter caciera eorum opinionem rejecimus qui Graecos
lile ordinatos, dum in gradu suo reciperentur, ile- canones antiquioium conciliorum Aneyrani, Neocae-
rum ordinaro consuevit ? Num ejusmodi versio, in sareensls atque Gangn-nsis Nicaenorum nomine a
quam interpretis inconsideratione error irrepsil, a veteribus Romanis pontificibus designalos conlen-
Roroanasede recepta, et publico Codici inserta credi dunt. Clariora porro siint quae Constantinopolitanos
potest? Elsi vero in versione quoque ab Innoceniio canones in Roinana Ecclesia diulitts , seu usque ad
proposita aliquid diificultatis insit, ul pluribus expli- 5. Gregorii tempora, non receptos evincunt. Frustra
cavimus lomo II, nol. 13 (Col. 1491, not. i>),in ob- vero hanc objectionem elidere Quesnellus nittur
servationes Quesnelli ad epist. 167, iiullrtamen er- cap. 2, ubi varias sui codicis aetales comminiscens,
rori dogmaiico favet. Neque probabilis est ejusdem eosdem canones post 8. Gregorium codici additos
Quesnelli responsio allala cap. 6, Innocentium seili- ingerit. Cumid nulla ratione fnlciatur, merum inven-
cei, duni Macedonibus rescripsit, voluiue canonem, » tnm agnoscilur, ut invicti argumenti vis declinetur.
qui objeetui fuerot, verbum e verbo vel tcribere, vel Ejtismodi eliam sunt alia multa in iisdem aetatibus
vertereexeorumlilterit; perinde acsi vel illi Gracci dislinguendis, qu* nulla alia de causa affertinlur,
Latine seripserint ad Innoceiitiiim, vel lniioceniius nisi ut aliis difficullaiibtisoccurratur. Quis vero me-
ex Graccotexlu Latine reddiderit canonem nova ver- ris arbitrariis inventis fidat, piiblicuraqiie Roraanae
sione, quacerronearo disciplinam ingereret, ea ne- EcclesiaeCodicem astruat, qui evidentissimis argu-
glecta quaain sua Ecclesia recepta erat: cum niliil inenlis refutatur? Ipse Quesnejlus disserl. 11 num.
liaeenovavergio adcausam pertineret, ut ipseQms- 6, Nunquam, inqtiil, a Romanit pontificibusLeoni
iiellp» eodem loco fatetur. Alterutra vertio, inquil, vel mqualibut vetanterioribus allot canonescilatosle-
mqu* Innocentii causm patrocinabatur. Et siquidem gimus prmter Nicmnosvel Sardicenses pro Nicwnit
cx Ronianaversione metuendum ipsi erat, ne forte habilos. IiiHocenliusI expressis verbis ait alioa reci-
Macedonet(ut ille ait) ejus auctoritatem declinarent, piendosnon esse, Quis ergo eum Romanop Eeclesiae
et ad eanonit fentem (utique Graecum)provocarent; Codicem vendilet, in quo praeler Nicaenoset Sardi-
aeque timendum erat de nova versione, quam ipse censes, aliarum quoque synodorum canones recepti
pontifex confecisset. Quaestiocum MaceUonibusnon inveniunlur? At subdit : Nee parlicularium synodo-
circa ordiuatiouem versabatur, nuin rata esset, an rum decreta, elsi aliqum illarum synodorum in Codi-
irrita; sed in eo erat, num a Bonoso ordinaii reci- cem Romanumjam etsent relalm,anteChaleedonensem
piendi essent in clero. Macedoneslioc asserebant M- synodumapud plerasqueOccidentaliumpartium Eccle-
caenicanonis auctoriiale, in quo ut Calhari, seu No- sias in auctoritatemrecepla sunl: id est, relata erant
vaiiani in suo gradu reciperenlur concessnm iuit. in codicera publicum, sed in aucloritaiem nnn erant
Innocenuusvero id negans.^canonem eo tantum con- C recepta, nec idcirco ab ullo Romano pontifice un-
silio recilavil, ut ostenderet indulgentiam erga Nova- quain citata fuere. Quis id intelligere potest? Cum
lianos adhibilam peculiari do causa, ad alios haereti- codex publica aucioriiate edilur, ut publico usui in-
cos et a'd BoiKisianosnon essD extendendain : qttam serviat; canones ineoinserti publicam aucloritatem
in rem nulla noa versione opus fuit. Igiiur Inuocen- aequirtint. Si nulli alii cauones praeter Nicacnoset
tii versio Romaua negari non pote6t; 757 ac l'ro" Sardicenses aucioritatem habebant in Romana Ec-
pterea quas in nosira eolleclione tam est diversa, clesia, non ergo luerant publico codici inserii, nec
aliena agm sciuir ab eo eodice, qui in Romana Ee- pubiica auclorilate vulgaii. Quomodo igittir codex
clesia recepius credatur. • Quesnellianus ille esse in ipso litulo iraditur, qui tn
III. Alium quoque Nicaenumcanonem 11 observa- usu eral in RomanaEeclesia sub InnocenlioI, Zosimo
re libel. Felix III, in cpi-t. 7 ad episcopos per diver- el Leone, si canones in eo descrjpti non erant in aij-
•sasprovinciasconstituios, liaeeecripsit: De ctericit ctoritatem recepti? Num quod erat fnusu in Romana
aulem tt monachit, dut puellis Dei, aut tmcutaribus Eccletia, in auctoritate non erat ? Nonne Quesnellus
setvari ptaeipimus lutnetenorem, qttemNiemna syno- in amecedentidissertatione 11, cap. 2 759 c'rca
dus eirca tot qui lapsi tunt vel fuerunt servandumette medium contendit, decreta promulgala haberi, ita ut
conslituil, ut tciticet qui uulla neeetsitate, nultiut rei homines iitdem teneanlur obnoxii, eum publiooac re-
timore atqueperuuto, te, ul rebaptizarenlur, hmrelicit cepto codicihabenlur inserta? Pro publico aulem aa
impiidediderunt,ti tameneosex eorde pmniteat,tribus receplo codicesuam collectionem venditat. Dum ergo
annit inter audientet tint, tepiemveroaunit titbjaceant descriptis aivea verbis particulares synodos in ea-
inter potailenta manibus sacerdotum, duobus etiam j) dem coliectione propositas in auctoritate non fuisse
oblationeimodii onmibutnontinantur afferre, ted lan- prodit, ipse sibimet manifeslissime contradidit.
lummodotatulanbut f Al. popularibut] in otalione Quanto igitnr melius dicemns eam cblleclionera, in
sgeentur. Niliildubitandum videttir quin hic verba qtia synodorum eanones a Romana Ecclesia non re-
Rotiianaeversioniseanonis 11a S. pontifice cxscripta cepti describunlur, pro Romano publico Codice ba-
luerint, a quibus nimiumraullum absuut verba Inler- beri nonposse?
pretationis iti Quesnell ana collectinne insenae, ubi V. Alia ejusmodi codici minus congrua paucis in-
idetn canon sic efferlurc. 17 : De hitquiprwvaricali dicabimus. Quis credat Romanos nontifices in suo
tunliUeuila necessiiate,sine ablatione patrimonii, vel codice publico breviarium synodi Hipponensis con-
sine atiiuo peticuto, etc. St qui etgo ex animo pceni- ditum in concilio Cartliaginensianni 397, idibus Au-
tetil, ttibut annii inter auditoret comiituantur, si fide- gusti, cum tribus alienis canonibus recepisse? Si
ies tiiU, et teptem annit inter pasnitentes; duobusvero Quesnellocredendum esset, idem breviarium secun-
aunit extra eammunionemfn oratione tota participes do codicis capitulo insertum fuit, cum oborta Peta-
fiant populo. Par fere dissimilitudo deprelienditur giana hmresis majoris Romanaminler et Africanam
eliani in duobtis aliis Nieaeniscanonibus 15 et 14, ab Ecclesiamcommerciinccetsilaiem fecit. Si autem, ut
eodem pontifice in laudata cpistola memoratjs, qui ipse ait, hac occasionemagisinnotuilRomanmEcclesiw
in Quesnelliano eodicerecensentur can. 19 el 20. Africana disciplina,quam stth moribusaccommodatam
Quis ergo Romanum Codicemcredat in quo lantum judicantes Romani cleri proceres,suamillam faeere ac
<3*tTemonis Mieaenorumcanonum discrimen? proprii codkis partem esse voluerunl; ea utique inntH
981 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. m
tuit ex Aurelio et Augustino episcopis Africanis, A
qui * conlra Nkmnorum canonum in quacunquetynodo vet
praecipue eadera occasione ad Romanos pontifices tentatum est, vel ad temput videtur extorium,nihil prm-
Utteras dedere. Breviariuui ergo hac occasione acce- judicii potestinvioiabilibutinferre decretit; et facitius
ptuni ab iis qui ipsum velcondiderunt vel cotilirma- erit quarumlibet consensionumpacla dissolvi, qttam
runt tres illos canones addititios bahere nou pote- prmdictorumcanonum regulas EXULLAPARTEcorrum-
rat. Hac autem animadversio sicut improbabilem pi. Et cap. 5 : Num qnod ab itlorum regulit et consti-
ostenditQuesnelli conjectationem de tempure quo tutione discordal, apostoticwsedisnunquam poteril ob-
boc breviarium codici - accessisse existimat; ita tinere consentnm. Alia ejusdem generisbrevitaiis gra-
etiam incredibile evincit, Romanos pontiGces, si lia pratermiltiinus. Hinc ergo nihil dubitandutn est
idem breviarium aliquando accepissent, non since- quin et -ingulos Nicaenoscanones , et illum quoqne
rum, sed extraneis additamentis auclum accepisse, tle omittenda genuQexione diebus Dominicis atque
el publica aucioritate edidisse. paschalibtis cnnstanter ab apostolica sede fuisse ser-
VI. Mtillo autem incredibilitts est eosdem codici vatos : alias si liiinc iinum disciplina» canonem Ro-
publico bis inseruisse definitionem cmicilii Clialce- inana Ecclesia respuisset, nilnl pmioris ratinnis fuis-
donensis, pnmum capite 25 ex una versione, dein set Le ».»ii ponlifici, ob quam tantopere reprehenderet
cap. 54 ex alia, quam, a Quesnello omissam, ex om- Chalccilonenses Paires, qui iu frequentissima synodo
nilius liuins colleclionis exemplaribus in nostra edi- alinmdisciplinae canonem reforma^sent, nec potuissel
tione produxiinus. Quid dicemus de errore manifesto sttain ei suaeEcclesiae nbservantiara tam generalibus
qui elucet in epigraplte praefixarescripto Honorii ca- el snlemnibiis formulis profiteri.
pile decimo quarlo? Hoc rescriptum signatuin pridie «* VIII. Hanc quidem disciplinam non tam in Oriente
kalmdas Maiianni 418, in epigraphe datuin praefer- quam in Occidente viguisse, testes a Quesnello pro-
tur acceptis synodi suprascriptm gestis, quae capite ducti iu dissenaiione cap. 5, n. 5 satis evincunt. Alia
pra-cedenti decimo leianni
lio dicnniur condila sequenli itidem ex aliis Painbus afferri possent, quorum non-
die kalendarum Maii ejusdem. Num vetus Ro- nulla ita generalia suni, ut eatndem disciplinam in
mana Ecclesa tantum i rrorem in publico codice in- tota Ecclesia custodiiam declareut. S. Hilarius pro-
seruis=et? Vide qnae hac de re plenius dicentur in log. in librum Psalin,. num. 12 : Hmc qnidem, ait;
observat onihtis ad Quesnelli disseriationem 13,num. sabbala sabbatornm ta ab aposlolis religione cetebrata
2. Adde libellum fidei qui Augustino aiiribuitur cap. sunt, ut his Quinquagesimmdiebus NDLLDS neque in
40. Iluncnihil aliud esse nisi regulam fidei mulo terram slraio corpore adoret. Cum in hoc aliisquesi-
post Augiisiimim condilam in concilio Hispanico , milibus testimoniis NULLUS excipiatur, Romana uti-
quod Leonis jussu liabitinn fuit, osiehdimus in notis que Ecclesia excludi non potest. Unum satis explo-
ad Quesnelli observationes in epist. 15 adTurribium, ratinn addemus ex S. Augustino, qui cum aliquandiu
tomo II. Huncauiein libelluin cum aliis tribtis a S. Romse versatus sit, ibideinque noitntillos librosscri-
Leone codici additum Quesnellus. opinatur dissert. pserit, ul liquet ex lib. n Retractationum, c. 7 et 10,
14, § 8, n. 3. Niiii)bic pontifex libelli niemorati au- Romanorura quidem ritnum, quorum nonnullos iden-
ctorem ignorasse credendus est, vel Augtistini nonien tidciii memorat epist. 36 ad Casulanum, notiiiam ac-
vnluisse imponere? Mem esset, si alius antiquuspon- quisivit. Is autem epist. 55 ad Januarium, postquam
tifex codicis auct r crederettir. Qnid porro inier plu- num. 28 de diebus pasclialibus generatira prodidil,
res fidei libellos, qui in aposiolicis scriniis servaban- stantes oramus; addidit num. 31 : Utautem stantet in
lur, qnatuor tantum in codicem relati, ac inter hos G i"'s diebus, et omnibusDominkis oremus, utrum ubi-
ille Faustiui, quem schismiticum fuissecertura est? que servetur, ignoro. Cnm ex diciis ignorare nequive-
Quid d cemus de n nininlis le.sribusex Codiee Theodo- rit quid in eo servaret Romana Ecclesia, in qua ali-
siano excerptis? Quid de regtila formaiaruin.aliisque quot saltem Dominicis diebus persiitit; ceritim elfi-
similibus documentis, quae pulilicocodici in Romanae cittir eum memoratam disciplinam in hac Ecclesia
Ecclesiae usura cdilo non videntur congruere? invenisse. Nec minorem vim habet testimonium S.
VII. Nec minus moverc debenl qnae in eodem co- Hieronymi in libro adversus Luciferianos num. 8 :
dice omissa fuere. In Nicaeniscanonibus non legitur Etiamsi, inquit, Scriplurm auctoritas non tubesset;
tillinius de omissione genullexionis diebus Dominicis TOTIUS ORBIS in hanc partem consensusinstar prmcepti
atque paschalibus. Id in eam cau-ain Quesnellus re- obtineret. Nam et multa alia qum per traditionem m
jicit, quod contraria esset Romanae Kcclesiaedisci- ECCLESIIS observanlur, auctoritatem tibi scriptm legis
plina. At idipsum improbabiiissimtim est. Quanta usurpnverunt, velut in lavacro ter caput mergiiare,
enim fuerit omnium et singulorum canonuni Nicaenae deinde egressos lactis et mellis prmgustareconcordiam
synndi apud Romanos pontifices observanlia.explu- ad infanlim tignificatiomm, die Dominieoet otnntPen-
ribus, Leonis praesertim, le-limoniis liquel, quibus tecoste nee de geniculit adorare, et jejunium tolvere,
adversqs Anatolii Constantinopolitani uistira uni Ni- multaque alia scripta non tunt (in divinis libris) qum
caenocanoni contrarium resistens , proteslatus est rationabilis sibi observatio vindicavit. Hic quoque S.
se non posse perroillere ul quippiam ex iisdem ca- doctor anlequam haecscriberet, Romaeversatus, stu-
nonibus violetur. Ilinc in episu 105 ad Pulclieriam diis fuerat erudiius, et diebus Dominicis sepulcra
Augusiam, cap. 2, Quoniam, inquil, conlra statuta jv apostolorum et martyrum frequemans, standi vel
palernornmcahonnm, qum ante tonqissimw mtatis an- genufiectendi disciplinam eadera in urbe servatam
nosinurbe Nicmna spirituatibus sunl fundata decretis, ignorare non potuit. Si aiitem deprehendisset in hac
nihit 761 cuique audere concedilur; ita ul si quis di- principe totitis orbis Ecclesia genua flecti diebus lau-
versum aliquid decernere velit, se potiusminuat, quam datis, non poluisset interexempla eoruraquaetn Ee-
illa corrumpal. Confer eliam epist. 106 ad ipsum clesiit lotius orbis consensn observantur, hoc recen-
Anaiolium, cap. 4,ubi Nicaenasleges mansuras usque sere quod die Dominicoet omni Pentecoste nec de ge-
in fineintradit; ac de NicaenisPatribus ait: Apud nos, niculis adoraretur. Esto autem hoc generale Hiero-
etin lolo orbelerrarumin suis constilutionibusvivent;et nymt testimonimii 763 possit non compieliendere
si quid usquamaliter quamillitlatuereprmsumiiur,sine aliquara ipsi ignotam Ecclesiam, Roinanam certe ei-
cunctatione cassamus, ut qumad perpetuam ulililatem dem perspeciatn praccpue coinplectitur. Confer not.
generaltter statuta sunt, nulHlcommulattonevarientur. 12(Supra,ubicol. 930, nol.c) incap. 5 praemissaedisser-
Et episi. 107ad Julianum Coensem : Cumfrequenlibus tationis, ipsa Quesnelli verba in banc rem adhi-
experimemis probaverit dilectio tua, quam CONSTANTIbuimus. Quod si de hac ejusdem Ecelesiaeveteri di-
FIRMDO.UE PROFO-ITO SANCTORUM NlC/ENORUM CANOKCHsciplina nullus peculiaris et expressus lestis suppelit,
STATUTA CUSTOMA.SI, dtsso/iitomnesecclesiastkas regu- id ea de causa accidit, quia nullus qui hoc <leritu
lat mstimamus,si QUIDQUAM cx illa sacrosanctaPalrum apud Romanos scripserit, ad nos pervenit. Satis
eonstilutionevioletur.Siinilia leguntur in epist. 119ad est aiitem nullum testari contrarium, ut ea Ecclesia
Maximum Antiochenum cap. V : Si quid a quoquam iu generalibus testimoniis compreheusa qredatur.
 953 BALLERINIORUMOBSERVATIONES1N DISSERT. XII QUESNELLI. 95*
Neque enim nisi apentissimis argumentis persuaderi A tissimi pontifices, aliique sludiosi homines Romae
poterit, ipsam, quae tantam erga Nicaenoscanones 765 loruerint; si hi publico usui collectionemca-
observantiamprofessaest, hac in re ab omniumalia- nonum et constitutionum concinnassent, nihil dubii
rum Ecclesiarum consueludine et a Nicaena consti- est quin documentis recto ordine disposilis codicein
tutione descivisse, ac e suis Nicaenaesynndi exem- omnium optimum nobis dedissent. Mirum igiiur est
plaribus canonemde genuflexione expunxisse. Con- Qnesnellum ex ea conrusione, quaea Rnmana ejus
. fer not. 5 (Supra, eol. 928, not.') in cap. 5 disser- praeserlim lemporis Ecclesia maxime abhorrel, in-
taiionis Quesnellianae, in qua aliam observalionem tulisse codicem esse Romanum. Ipsa confusio,ait c.
boc loco opportunamproposuimus. 4, n. 1, qua offensus"Lunrentiusquidam Dionysium
IX. Urget Quesneltus defectum canonis de omit- Exiguum ad novumcudendumimpulit, Romanumcla-
tenda genuflexionenon tam in sua collectione quam mal eodicem.Neqne huic sententiaequidqnamsuffra-
in «btireViationeRufini.Cum vero idem canon desil gatur leslimonium qund liisverbis respicit, Dionysii
etiam in alia vetustissima interpretatione, quam ex iii epistola ad Stepbanum. Dionysius eniin non d«
ms. Vat. Reginae1997 hoc tomo edidiinus, manife- publico Romanae Ectlesiae Codice loquilur, nec de
slum fit tiunc defectum non proficisci ex versione documentoruminen confusione,sedloquitiirdettans-
Romana, sed ex aliquibus defectuoi-is Graecis exem- lalione pnsca cannnuui Gracorum, qu;e circumfere-
plis, ex quibus lum Rulinus abbreviatinnem compe- batur in codicibus praesertim llalicis, ctijns confu-
gii, lum laudata interpreiatio derivata fuit: quam sioneLaurentins presbyter Romanns offensns, eum-
quidem auctor colleciionis Quesnellianaein nonnullis dem Dionysiumad novam eorumdemcanouum inter.
secutus esi, ac praesertim in omissione hujus cano- o preiatinnem lucuhramlam impuleral. Haec uimirum
nis (a), ut in notis ad caput 1 ipsius collectionisani- sunt Dionysii verba: Quamvischarissimusfrater Lau-
madvertimus. Idem vero defecius praesuminequit in renlius assiduaet familiari cohonatione parvitatemno-
eo Graecooriginali, qu >dad Romanam Ecclesiam ex stram regulas ecclesiasikasTRANSFERRE pepulerit,CON-
ipsa Nicaenasynodoiransmissura fuit, etex quo ver- FUSIONE credoPRISC/E TRANSLATIONISoffensus,elc. Haic
sio statim lucubrata,ab eademEcclesia receptaestac prisca iranslatio, uti conjecimus in Tractatu de Colle-
diligenter custodita: ac propterea defectus poliusejus- ctionihus parl. n, c. 2, § 3, illa esse videlur quara
dem canonisin Quesnellicollectione; hunc non fuisse post Justellum hoc tomo edidimus: quae et-i forias-
ipsius Ecclesiaecodicem magis magisque confirmat. sis fuerit in aliquot Romanis codicibus frequeolior,
X. Quid porro dicendum erit de omissis in eadem non tamen hi dicuntur fuisse codices canonum pu-
collectionepraesiantioribusconstiluiionibus Romano- biici, seu RomanaeEcclesiaeaiictoritate editi, usuquo
rum antistilum, quae vel maxime inserendae fueranl, publico recepti; nec si fuissent hujiismodi, idem lia-
si ipsi poutificesex Romanis arcliivis, in quibus om- bendi essent ac nostra collcciio, in qua ex versione
nes arcuratissime servabantur, publicum codceifi prista praeier Chalcedonenses iiulli alii Graecarum
edidissent? Hac aulero in re ne plnribus exemplis synodoriini canones inserti leguntur. Quodporroeo-
lectores distineamus, considerare libet solas aposto- dem loco Quesnelltisad confusionem codicis aliqua
licas litteras in causa Pelagianorum, quas potissi* ratione vitidicandamsuhdil: Sua ratione hmc confu-
mum colleclionisauctor exhibuit. Inler constitutio- sio nititur, nec ordinevacat ipsa ordinis perturbatio,
nes autem hac in causa ediias omniura celeberrima ei hypothesi iiicumbil, qua hunc codicem non iino
profecto est iractoria Zosimi, qua Pelagiana haeresis terapore condiium, sed diversis aetatibus auctum
toto orbe truncaia est. Hanc quidem potissimuin de- C cap. 2 statuit. Qnaetamen hypolhesis, ui paulo ante
dissent Romani pnntifices, si monumenta hujus gene- animadveriimus,merumest inventum, seu potius com-
rU collecta in rodicem publicum retulissent. Deest menlum ad plures difliculiates declinandas excogita-
autem in laudata collectione, ut aliae plures insignes tum.quod iiulla rationefiilliim nemini probari poterit.
constitutione* desunl, quaevel ab aliis collectoribus XII. Sed ut ad confusionem nostrae collectionis
inventaeet insertae fuerunt, vel a nonnuliis antiquis revertamur, banc, si qttis diligenter singula expen-
indicatae, injuria temporum periere : nec periissent dat, unoque obtutu omnia compleciatur, tantam esse
profecto, si publicus Romanus Codex ejus temporis deprehendet, ul nedum Romanae,sed nulli alii Ec-
conditus ad nos pervenisset. Quoi prastantissima clesiae publicum codicem editurae, at privato tantuni
RomanaeEcclesiaedocumenta nobis conservaviiAvel- homini congruat, qui primis curis ac privato studio
1ana colleciio Romaeolim compacta ,ex apostolicis ex arbitrio collegiiqnae invenit, nunc haec, nunc illa,
scriniis, licet ejus attctor nec publica auctoriiate po- nullo ordine, delectu nullo. llunc quoque non tlede-
liretur, nec codicem usui publico edendum sumpsis- cent alii defectus anlea nolati, quemadmodiimde-
set ? Qii.intoplura dedisset codex publica auctoritate feclus similes in aliis privatis colleclionibusantiquis
in usum publicum promulgatus? Neque satisfacit passim occiirrunt. Hinc sicut nullae ejusmodi colle-
Quesnelli responsio ex codice Dionysih,qui siatutis ctiones sunt codices publica aucloritale editi, ita nec
sedis apostolicaeSiricio antiquioribus aliisque etiam nostr.i collectio.
posterioribus non paucis carel. Dionysius enim non XIII. Addemus tandera aliam animadversionem,
publica, sed privata auctorilate suam collectionem qua cum probabilissimumfiel banc collectionem non
edidit, nec apostolica scrinia exacte consulere potuit. ']r) Romae, inimo nec in Italia, sed in Galliis fuisse
Qni aulem publica auctoritate, et in publicum usum digestam, lum vero eam codicem RomatiaaEcclesiae
codicemvnlgasset, is apnsiolicumarchivum evolvens, haberi non posse non modicum confirmabitur. Licet
praestantioresconstituiiunes usui maxime utiles, quae plurimum diligentiae adhibuerimus in exqttirendis
tunc sane non deeranl, h.iudquaquam pnetermisisset. hujus colleciionis mss. exemplariluis, ne unum la-
XI. Omnium autem maxime publicum Romanum men invenire licuilvel Romae,vet in tota Italia, cnm
Codicemsaeculov editum dedecet mira contusio quae plura in Gailiis pa-siin occurrant. Gallias veteri si-
in nostra collectione deprehendilur. Nullus scilicet gnificationeaccipimus, qiiateiiusNarbouensem,Aqui-
i:i hac or.lo neque rerum, neque aetatis servatur: tanicam, Lugdiineu,em, el Belgicam coniprehende-
quippe conciliorumdecreta, uli ipse Quesnellus nola- bani. Crabbus unum codicem Gandavensem primus
vit cap. i, num. 1, pontificumdeerelismiscentur, nec adhibuit. Alanus Copus, Pamelius, et Henricus
pro mtalUsum ordine coltocantur,sed posteriora prm- Gravins Atrebatensi usi sunt. Thuaneus, Trecopi-
ponuntur prioribus, topica lecumenicis.Si quis afios ihaeanus, Bellovacensis, HubertinusS. Vedasti, el
puhlicos qui supersunt, Romanae Ecclesiae libros, alii ejiisinodi in Gallcanis bibliothecis inveniuntur.
sacramentarios, anliphonarios, etc, consideret, . Ide.n censeiidum de duobits codicibus bibliutliecac
aequuui in omnibus ordinem inveniet. Cum saeculo CaesarcaeViiidelioiieiisis,in quam aliquot exemplaria
V, quo bic codex digeslus el editus credilur, sapien- uiss. e Belgio allata fuerunt. Tanla manuscriploruiu
(o) Confer nol. 3in c. 5 praemissaedissert. (col. 927, not. »).
955 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. Oaf,
copia boc quoque lempore conservala in solis Galliis, A H. Secuudum Quesnelii argumenlnm, quo con-
nonueGallicanam hujus collectionis originem astriiit? lendit codicls prmfalionemdectarare ad uium Eccle-
Adde quod nonnulla documenla hujns coJIectionis sim Romanm ipsum esse concinnatum,ptane mirificum
nuspiara in Italicis, sed in solis Gallicanis collectio- est. In verbis cnim quae ex ipsa praeiationerecitat,
nibus reperire licuit. Ita ex. gr. synodus Telensis, nihil de Romano Codiceindicatur. Sola autem menlia
seu verius Zellensis, in Gallicanis tantum codicibus RomanaeEcclesiae, quae Nicaenamfnlem complectitur
iuventa est, uti monuimus not. 2 (Col., 724, n. m) in et veneralur, Nicamasque regulas fidei, seu Nicaeno
cap. 62 nostrae colleclionis. Ancyranos qitoque cano- symbolo subnexas suscipiensconfirmavit,et alia ejus-
nes ad Occidentaliura disciplinam emendatos pracler dem generis, nonne etiam a non Romano colleclore
nostram collectionem praesefert etiam codex Cor- eoque privato scribi pottierunt, ut neexinde publicus
beiensis, qui aliam Gallicanam vetustissimara colle- Codex Romanus colligi qneat ? Quid quod oa verba
ctionem a P. Coustantio taudatam coniinet. Italicae ciun legantur in Getasii decrelo de scriptis apocry-
autera aniiquissimae collectiones Vat. Reginae 1997, phis, niliil aliud innuunt, nisi collectorem in cou-
767 Lucensis 88, et Barbeiina 2888, quae profecto denda praefatione, Gelasii verba exscripsisse, sicut
easdem emendationes recepissent, si in publico Ro- in reliquo ejusdem preefationis textu longum fra.
manaeEcclesiae Codice fuissent promulgatae, eosdem gmeutura non dubitavitexeerpere ex hisloria Rufiiii?
canones sine ulla correctione exhibent. Vide ergo Num Romanac dignitatis fuit publici cndicis praefa-
num Romana haberi queat noslra collectio, quc tionem aliorum verbis cnmpingere? Cuin vero ea
liisee cliaracteribiis Galiicana ostendilur. Hinc qui- praefatio de Nicaana synodo lantum loquatur, et ad
dem solis Gallicanis auctoribus isthaec collectio usui „**Nicaenam769 lidem ac regulas referantur verba a
fuisse deprehenditur. Pseudo-Isidorus, quem in Gal- Quesnello descripta, quamadmodum el apud Gela--
liis suam collectionem digessisse ostendimus, ex sium, unde sumpta iuerunt, eodem referuntur; si a
eadera collectione plura decerpsit. Vide Tractatum collectore ea praefatiohuic codici praemissafuit, cum
de Collectionibus part. m. Eneas Parisiensis in libro Nicaenoscanones in codicem retulit; ipsi Nicaonica-
advcrsus Graecos tom. 1 Spicil. Achcr., ubi nibil noncs hujus collcclioiiis primi post decretum Gelasii
Isidorianum subole^cil, aliqunt testiinonia ex nostro in codicem relaii dicendi essent, ut ne prima linjus
codice exscripsil. Non solura enim c. 187 recitat aetng,qtiain Quesnellus comminiscitur, solos Nicacnos
longum fragmentuni praefalionisNicaenoconcilio prae- canones ctim Sard censibus praeferens ad lnnocen-
fixae, verum eiiam c. 195 et seqq. plura referl ex tlum I pertincat.
docuraentis Acacianis iisdem lect onibus et eodeui III. Tcrtia probatio ex ciiato Gelasii decreto accer-
ordine quo io eodem codice descrtbuniur. Neminera slta pancis expungitur. Nulla cnim ratione Quesnel-
extra Gallias ejusdem codicis vel leve iiidicitun prae- lus praesumit, quod nondum probavit, Gelasium ex
buisse invenimus. pracfatione codicis iniegras periodos exscripsisse, et
CAPUT II. non potius praefaltonis ct colleciionis auctorem ex-
Refelluntur argumenta pro asserendo Romano Codice scripsisse ex docreto Gelasii. Hic quidem pontifox
a Quesnelloatlata capite quarto tot celehrium et luculentissimaruni constitutionuiu
auctor non iia eral in scribendo difficilis, ut alienis
Nuiic expendenda sunt argumenta quibus Ques- verbis senientiisqiie indigeret, eaque soleinni Iracta-
nellus suam sententiam statuere nltitur; ipsaque eo- tui inserta proprio nomine edere non vereretur.
ruriideiii imbecillitas nostram senteniium magis raa- Q Praefationis autem ignoto scriptori sicut pudori non
gisque confirmabit. fuit ex Rufino plura tolidera verbis transcribere, ifa
I. Primura argumentum sumptum ex Dionysio nec ipstiin pudtiit alia qundamexcerpcre ex Gelasiano
Exiguo satis elidimus capite praccedenti num. II; decreto.
neque enira de antecedenti coilice canonum et con- IV. Qunrium argumentum sumplum ex sexto Ni-
stiitiloruiii sedis apnsiclicae,qui Romaeesset publicus caeno canone, qul a Pascbasino apnstolicae sedis
usuque receptus, sed de Grxcorum canonum prisca legato eadem lectione recitatus est in concilio Chal-
translaiione loquitur, qua>a nostra collectione maximc cedbnensi netione 16 qua describilur in nostra col-
discrepat. Confusio autem hujus collectionis, qiiam lectione, pluribus capitibus nutat. Piiino eniiu si
diffiteri non potuit, ip>um monere tlebebat ne hanc idem canon eatleni lectione in.ertus inveniatur in
Romano publico libro ascriberet, nt ibidem aniniad- aliis ciilleciionibiis Lalinis, quac procul dubio Ro-
vertimus. CaHerumsi ex Dibnysioargumentari liceal, manaeEcclesiae codices non fuere, nonue lota haec
duo cuin P. Couslantio adversus Qiiesnellum brevi- argtiinentatio corruet i At hujus generis sunt colla-
ter indicabimus. Primo si noster codex publica, tit ctiones quaecontinentur in ms. Fossatensi, in alio
ille opinatur, auctoritate Romanorum poniificum Cl.iudii llardy, inPithesano,inVaticano Reginae1997,
editus tisnqiie fuisset receptus, non tam facile Dio- et iu alils eodicibus qni etsi ad RoraanamEcclesiam
nyshis Romae privatis peiitionibus iudulgens, de eo inMi periitiuerint, enmdem tamen canonem cum
miitando ac de alio codicein ejus locum substituendo Pascbasini lcciione praeferunt. Secundo canonis nu-
cogUasset: ncc si id studiosoriim homlnum commodo merus, qui a Pascbasino sextus dicilur, surai non
sibi sttmpsii, illud commisisset unquam, ut quae in _ potuit ex itostro eodice, in quo decimus censelur.
publico Romano Coilice erant recepia, his locum in " Potius ab eo recitatus dicetidus esset ex ms. Har-
suo iioii relinqueret. Absunt tamen ab ejus codice dyensi vel Fossatensi, in quibus non lam verba quam
synodorum Carthaginensis et Milevitanae, nec non numerus cauonis cum Paschasino cousenlit: et si-
quinque Africanorum episcoporum ad Innocentitim qtiidem hi codices non idcirco Romanae Ecclesira
epislolae, jpsius Innocenlii ad easdem synodos et dici qtieunt, multo minus Romanus credi potest
episcopos Africanos responsa; Siinplicii, Felicis et noster codex, qui, etsi in ejus canonis verbis cum
aliorum scripta, quae in nostra colleclione invenies. Paschasino concordat, in numero tamen discrepat.
Dein lametsi Dionysius sutim codicem privata aucto- Cnnjectursequas affert Quefinellus ut hane rationem
ritatc concinnavii, ipsius tamen interpretatio mox a eludai, meroe divinationes sunt, quaelocuro habere
pluribus recepla fuit, adeo ut illam teste Cassiodorio neqtieunt, nisi anlea certe consiitutum sit Paschasi- ,
de Divin, Lect., c. 23, Romana Ecclesia usu cele- num e nostro codice canonem rccitasse. Tertio ne- ',
berrimo complecterelu''. Qui autem fieri poiuisset, que certum est Paseliasiimm e Romano exemplo
ut lam brevi et |am faeile in desuetudinem abiisset eum canonem legisse, nec certum item est exem-',
publicus regularum codex apostolica auctoritate vul- plaria Romana Nicaeniconcilii eamdem lectioneot ac t'
gatus confirmalusque, et sua quodamtnodo antiquitate versioneiii cxhibeisse quam Pasehasinus adWbuil,
consecraius ? Nonne id potius indicium est manife- uliobservaviiiiiisinTraclaiudeColleclioiiibuspart.il,
gluiu nullum publicum codicem Romae vulgatum at- c. 2, § 1, n. 5. Tandein rebus pluribus mauifestum
Huereceptum? fecisse yidemur auetorem noitri eodicii prse oculis
 957 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSKRT. XII QUESNELLI. ttS8
' habuisse eam Nicaenorumcanonum versionem
quae A aiiquot subinde additamenta recepisse. Deinde falsuin
in ms. Vat. Reginae1997 conlinetur; ac ex ea ca- est Antiochenos et Constantinopolitanos canones in
nonem de quo agimus, totidem verbis el eodem nu- fine codicis esse descriptos, cum referanlur cap. 59
mero descripsisse. Vide notas in cap. 1 nostrae col- et 61, codex auiem procedat usque ad capul 98.
lectionis. Porri codex Vat. Reginaecerte Romanus Num omnes etiam S. Leonis epistolaealiquanlo post
non fuit, nec Romanaro Nicaeniconcilii interpreta- Consta-niinopalitanos canones descriptae, quas ad
tionem conlinet, ut in Traciatu loco allegato oslen- noslram collectionem spectare ex pluribus ac prae-
sura cst. Quis ergo ex canone qui ex versione non stanlioribus exemplaribus vidimns (o), a Romano
Roraana sumptus est, nostrum codicem Romanum Codice exclusae. et post Gregorium Magnumadjecioe
fuisse colligere poterit ? dici queunt ? Vera bujus ordinis, seu potius hujns
V. Neque fortior esl quinta Quesnelii probatio ex confusionis ratio in auctorem collectionis referenda
parentliesi Innocentii epistolae ad Victricium in Ro- esi, qui nunc hsec, nrinc illa, prout libuit, vel in
iiianaesedis gratiam, ut putat, inserta : Cujus (Ec- iuanus ejus veneruut, codici inseruit. Caeiermnsicut
clesiae Romanae) in omnibus causis debet revereniia iidem canones licet a Romana Ecclesia non recepti,
custodiri. Cuin enim haec parentliesis absit a codice erant in colleclione Dionysii ac in aliis antiquis;
Dionysii et a Sangermauensi antiquissimo exemplo; ita potuerunt referri etiam in nostra, dummodo nec
facile, inquii, quisque adducetur ul credat a Codicis illa Dionysii, nec aliae anliqiius et publicus Homanae
Romaniaucloribus additam, jure tuo se uti autuman- Ecclesiae codex judiceutur. S. Gregorii testimonia,
tibus, cam in epistola Romani ponlificis aliquid adde- qu;c in Tractatu retulimus, probnnt Constantinopo-
bant, quod ad ejus illustrationem faceret. Ilujus autem „" litanos canones fuisse in codicibus canonuin. Cum
conjccturae, qua Roroanos in iberiorum additionum aulem negat eos a Romana Ecclesia receptos, eos-
suspicionem vocat, imbecilliias patel ex duobus : dem codices nnii fuisso publica auctoritate probatos
tum quia falsum est eam pareulliesim inveniri in significat.
sinceris noslraecollectionis exemplaribus, adeo ut ea IX. Quod porro num. 10 reponit Quesnellus de
in uno recenliori ct minus exacto codice Oxonicnsi nonimllis coficiliorum lopicorum canonilius ad Ro-
posteriori iuanu fuerit inserta, unde ipsam uii alie- manara seu Occidenialem disciplinam accommodaiis,
iiain ab bac collectionc idem Quesnetlus in sua edi- Ancyranum canonem 10, in nostra autem collectione
tionc expunxit; tuni quia eadem legitur in sex aliis 11, respicil, in quo cum diaconis qui in ordinalione
vetustis colleclionibus quae Romanae non sunt. Vide protestati sunt se non posse continere, et nihilomi-
771 "ot- (Col.521, n. d) 18 in cap. 24 nosirae col- niis fuerunt oidinati, si postea tixores duxerint, con-
lectionis, in quo ipsa epistola produciiur. Adeo igi- cedatur ut maneant in niinisterio; innostra colle-
tur haec parenlhesis inepta ost ad codicem Romanae ctione einendatiiin fuil maneantin ctero tanlum,-et u
Ecclesiaeasserendum, ut aliis etiam in codicibus et ministerio abjkiantur. Ne quid vero ex hac emenda-
collectioiiibiisnon Romanis reperiaiur. Quod si haec tione arguatur pro conslituendo publico Ecclesiae
parenihesis iti cxemplaribus vere Romanis exsitit, Romanaecodice, illud potissiiiiuinevincit, quodidera
uti invCniturin antiquis cillectionibus praeseriini Ita- canon aeque emendatus invefiilur in celebri colle-
licis.quas in roemorataannotalioue indicavimus; cum ctione Corbeiensi laudata a P. Cnustaiitio; ciiin lamen
sincera nostrae collectionis exerapla illam ignorcnt, haec nec RomanacEcclesiaefuerit, nec codex.
haec collect.o Roraanum Codicem nou continere ex Sic niim ibidem legitur leste eodempublicus Couslantio in
boc ipso defecm vernoscitur. C pracfatiouead tom. I Epist. Rom. niini. 67:
VI. Canon vigesimus octavus Chalcedonensis con- Diaconi qukunque ordinantur, si in pontif., ipsa (ordinatione)
cilii, quo de sedis Constaniinopolilana; praerogativa protesiaii sunt dicentes, se (veilc) habere 7-73 u«ore«,
statuluni fuil, deest non minus in nnslra collectioiie ne^weposse se conlinere; hi postea si ad nuptias con-
quam in Dionysiana, Prisca, Isidoriana et aliis, venerinl, maneanl in cltro lanlum : quibus verbts in
sicut etiam in Graeco ipsorum canonum lextu non noslra collectionn addilur, majoris ulique explicalio-
inveuitur. Ad aliam enim actionera pertinet, cx mia nis gratia, et abjicianlur a ministerio. Idem Quesnel-
quidam poslerioies Graeci illum excerpentes, caeleris lus in notis ad canones Gangrenses canonem hujus
canonibus iliversaactione editis eumdcm additlerunl; synodi quarium ingerii, in quodecretutn fuit: Siquis
sicut duo alii canones ex aliis ejusdem concilii aciio- ditcirnit presbyterum conjugatum, tanquam occasione
nibus ab iisdem Graecis excerpti, canonibus adjecii nupiarum quod offerre non debeal, et ab ejus oblatione
fucre. Quis ergo binc noslram collectionem Romanuin ideo se absiinet, anathemnsil. Ilunc autem canonemin
Codiccm inferat, eum id tol aliis colleclionibus non nostra collectione idcirco omissum pronunliat, quia
Romanis commune sit ? Romana Ecclesia nnn recepit, ne forte idem canon de
VII. Etsi Ecclesia RomanaNicaenoset Sardicenses presbyiero non lam conjugnio quam conjugii juribus
canones simul junctos ac Nicaenorumnomine in- ulente intellectus incaulns deciperet. At hac eademra-
scriptos haberet, non lamen so!i ejus codiees hanc lione delenda etiam fuerant in synodica ejusdera con.
conjunciionem et formam praeferebant. Vide in hanc cilii illa verba quibus damnantur contendentes, presby-
rem Traciatum de Collectionibus part. n, c. 1, ubi teroi quimatrimonia contraxerunt,sperni debere, necsa.
alios quamplures aliarum collectionumcodices recen- -j. cramenia qumab eis confieiunturallingi. Si autetn baec
suiinus ; ac exinde tota sepliuii argumenti vis pro ' verba, ad quae canon quarltis referlur, expuncla non
asserendo Romano Codice a Quesnetlo fusius propo- fuere, idem canon iion memorata de causa, sed col-
sila plane evanescet. lectoris incuria ac saltu omissus agnoscitur". Porro
VIII. Ex Anliocbenis et Consiaiitinopolilaiiis ca- ab Ecciesix Romanseoonsueiudine alieiuim fuit ca-
nonibut, quos Quesnellus fatetur a Romana Ecclesia nonum verba miilare, vel omittere : unde iit colle-
usqiie ad S. Gregorii poniificatum fuisse rejecios, ctione Dionysiana, quam postea liadrianus papa I
niir.fiiiim plane argumenlum elicuit pro astruendo Carolo Magnodedit, nilnl neque in Ancyranis cano-
codice ejusdem Ecctestac eo nomine, quia curii 1111 nibus, rieque in Gangrensibus eriiendatum vel omis-
ad calcem, ut opinaiur, codicis jaceani, post diutur- suro fuil: quod fecisset profeclo, si in veleri Roma-
num lemptts superadditi fuerint: quod, inquit, in naeEcctesiaecodice ununi canonem in Ancyranis cor«
ullo atio codicenon deprehenditur. In aliis scilicet rectum, alium in Gangrensibusexpunctura reperisset,
collectionibus suo loco inserli, non autcni in calce X. Neque minus arbilraria sunt quac Quesnellus
superadditi iuveniuntur. Verum hoa quoque argu- subdit de Martino Bracarensi, ac si in Ancyrano ca-
nieiitum ea gratuila hypotliesi innititur, de qua ca- noneadOccidentalemdisciplinam revocando Codicem
pite anlecedenti satis diclum est, nimirura hunc caiionum Romuix Ecclesiac secutus fuerit. Neque
codicem non loturiisimul compactum, sed per partes enim ipse, qui licet Pauuonius, in Orietite Utmen<aJi->
(a) Confer not. 2 in cap. 67 nostraj colleelionis (Col. 743, n,»),
 9B9 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 9f.(l
quandiu versatus Gracam linguam didicerat, in sua A notatio codicem a nostro diversum eidem auciori usui
compilatione adornanda Graecoromcanonum Latinos, fuisse confirmat.
sed Graecos codices consuluit. Id satis colligitur ex XII. Duodecimum argumentum, in quo Quesnelli
ipsius epistola ad episcopum et concUium Lucense. contradictionem deteximus not. 21 ad caput i, adeo
Etenim post memoratumGraecumoriginale eoriiindem infirmum est, ut confutatione imn egeat. Aliaecol-
canonum, absque ipsius diligeiiti collMione praslare lecliones Dionysio antiquiores desinunt in Gelasio;
non poiuisset, quod subjicit, nimirum ut ea qum per nec propierea codices Roinanae Ecclesiae habeuiur.
tramtatores obtcuriut dicla sunt, eteaquw per scrip- XIII. Quod landem afferiur ex traciatu ipsius Gela-
toressunt immutata, simpliciut et emenddtiusreslaura- sii, ubi sedium ordosecundumantiqua statuta
rem. Hincejus verba inGraecis, quosexhibuit, cano- esse Iradiiur, primw atitem beatistimmPelri majorum seditre-
nibus cum nulla versione conveniunt, nec cum Isido- centorumdecem et octoPatrum mvictoet singutariju-
riana, quae inaxime in Hispania vigebat. Solum cum dkio velustissimusjudiealutetihonor, pro nostrocodice
non integram eorumdem t-anonum interpretationem nihil conclud't. Ordp enim praecipuarumsediumsatis
sibi proposuisset, sed ut selecta quacdamcapita, quae constiiulus fuit in Nicaenasynodo, cumearum prae-
magis expedire credidit, novo ordine brevins ac faci- rogativaeex veteri ciuisuetndine confirmataefuerunt
IIIISprolerret in usum Ecclesiarum tlispaniae, Ancy- can. 6, unde liunc canonem laudavit S. Leo, cum
rannm canonem earumdem Ecclesiarum disciplinae Cbalcedonensem constiiuiionem, qua Constantinopo-
accommodandum putavit. In quo etiamsi forlassis litano episcopo secundus locus tribuebalur, idcirco
aliquod nostrae collectionis exemplum babuisset anie noluit approbare, quia Nicacnodecreto adversabatur.
oculos, non tamen exinde sequiretur hunc fuisse co- R Qmd ergo praefatio noslri codicis a Quesnello oblru-
diCemRomame Ecclesiae: aliquod eiiim htijus Galli- " ditur, ac si Gelahius laudatis verbis respexerit eum
. canae,utvidimus.colleciionis exeroplarex Galliis, ubi ordinem sediura qui in ipsa praefertur? cura praeser-
ejusmodi codices adliuc abundant, in Hispanias trans- tim haec praefationis particula ex alio Gelasii ilocu-
ferri, ac in Marlini Bracarensis manus potuit per- mento exscripia fuerit, uti vidimus imiii. 3. Quod
venire, porro de primaesedis honore a NicaenisPatribus con-
XI. In capitulis de gratia et libero arbitrio, quos stitutum dicilur , elsi forte referatur ad eam versio-
Quesnellus Leoni nostro perperam attribuisse proba- . nem quaea nostrae collectionis auctore recepta fuit,
vimus tomo II in observationibus ad disserlationem ubi eidem sedi primatus expresse asseritur; non ta-
ejus tertiam , non solum laudantur tria decreta sy- men sequilur eamdem colleciionem adbibitaui fuisse
nodi Africanaeanni il8, verum etiam auctorilates ex a Gelasio, cum eadein versio in aliis collectionibus
epistolis Romanorum pontificum conlra Pelagianos. et codicibus conlineatur. Vide cap. 1, num. 4. Quid
Haecporro cum Quesnellus ab auctore eoriimdem ca- si eamdera sententiara poluil Gelasius colligere ex
pitulorum excerplaputet ex Codiccranonum Romanae alia versione <anonum Nicaenornm,ex. gr. ex prisca,
Ecclesiae,inquo tura nieniorata decreta Africana, tum in qua Romanaesedis primatus canone sexio palam
iudicataeRomanorum episiolae continerentur; ani- astruilur liis verbis : Antiqui moris est ut urbis Romm
madvertens ejusmodi documenta nec in Jnstelliano , episcopus habeal principatum? Illa landem ejusdem
nec in ullo alio cndice canonum inveniri, sicut.in iractatus Gelasiani, in quibus Roraanaesedi ea anit-
nosiro, hunc RomanaeEcclesiaecodicem fuisseexinde qua el vetusta reverentia tribuitur, per quam omnium
demonsirari arbitrattir. Haec,ni fallimur, vis esiejus sacerdotum diynilas semperestroborata atque firmata,
argiitnenti, quod a Quesnello non ita clare proponitur iC Sardicensein utique carionem videntur respicere, in
num. 11. Cum vero ea dociimenia ob c-lebriiatem quo siatutuitt fuii ut in episcoporum causis secuudi
causse Pelagianaevulgatissima essent, nihil cogit ut judicii decernendi cura Romano episcopo ob S. Pelri
tesiimonia quae auctor capituloiumadbibuit, e codice reverenliamdeferretur. At Sardicensescanoiiesetiain
publico et non potius e vulgatis exeraplaribis ex- cum Nicavnisconjuncii, ac Nicaenorumtilulo inscripii
cerpta credantur. Dein si etiam <-xcanonum Codice non in sola Quesnelliana collectione, sed in aliis
dicenda essenl, cum in noslro non legantur multis repei iebantur, ui nihil exinde pro ea collec-
' sumpta
duae epistolae, altera Zosimi generalisad totius orbis tione convinci queai. Garlera, quaein praemissa dis-
episcopos, altera Africanorumadeumdem pontificem, sertatione aliqiiatrianimadversionemhiic periinenteui
ex quibus aliquot auctOrilates iisdem capiinlis fue- merentur, in subjectis annotationibus expensa repe-
runt inserlae; alius potius a nostro fnisset ille codex ries. Cuui ergo nihil probent quaecunquejiro asse-
ciiionum, ex quo auctor capilulorum profecit. Prae- rendo Romano Codice Quesnellus congessit, econtra
lerea 77$ dumhic auclor Cartbagiriensissynodi ca- vero raultuiu convincani, qtiaenos pro eodem abjudi-
nones reciial, teriiuni, quarium ei quintum capiiu- cando superiori capite aitulimus; ad reviiicendam ac
Itiniv<cat, quaein n"Stro cndice sunt cauon quarliis, evlriidenilani prorsus ejus sentenliara nibil amplius
quiniix, et sexius. Haecergo diversa numerorura an- desiderabitur.

DISSERTATIO DECIMA TERTIA.

DE CONCILIISAFRICANIS1N PELAGIANORUM CAUSACELEBRATISAB OBITDINNOCENTHPAP£ I
USQCE AD ZOSIMIADVERSUSEOSDEMSENTENTIAM:
tlbi de eorum prcesertim numero, ordine et iempore; item de numero canonum Africanicon-
cilii de Gratta; et de prima 'Constitutionis Honorii imveratoris adversus Pelagianos origine
et auctotibus.
Ad CapilulaXIII et XIVCodiciscanonumet constitutorumEcclesiaeRomanae.
777 '• Occasio hujus dissertationis. — Adversus ID supradictmineolegilur SStm, idest, tupratcriptm.
codicis sinceritatem, ejusqiie assertum a nobis in proSalmasius, qui hoc posteriori codiceusus est, Cartha-
Ecclesia Romana usum arguel nonnullns ex inscrip- ginimscin synodum illico interpreiatus est duabus
tione constilutionis Honorii imperatoris, pridie ka- litieris designatam; nec opus illi fuit divinare, cura
lend. Maias an. 418 datae, quae incipit: Ad contitr- luce clarius appareret auctoreiri tituli aliam in menie
bandam, occurritque capit. 14. Sic enim se habet synodum non habnisse quam plenariam illam Car-
iHa epigraphe in codice Oxoniensi: fnciptl sacrum inagine habitam, ubi octo vel novem decreta adver-
retcriptum acceptis synodi tupradktm gettis: quibus sus Pelagianos condita sunt, quae qnidein capite
rrorsus similia exhibet Thuaneus codex; nisi quod immediate superiori compreliendiinlur. Atque ex
9G1 DISSERT. XIII QUESNELU. DE CONCILIISAFRIC. IN PELAG. CAUSA CELEB 9«2
hujusmodi epigraphe concludit Salmasius Euchans- A tbtque autut ett pet obreptionem locum presbyteriipe-
tici de Ecclesiis suburbicariis parte n, cap. 1, et ex lere.
Salmasio Usserius de Antiqu. Ecclesiar. Briian., c. Igilur iterum Coelestius ad Carthaginensein syno-
10, edictum Honorii datum esse acceptis Canhagi- dum inissis per Orosium Erotis et Lazari episcopo-
oensis synodi geslis seu decretis octo. At, inquiunt rum Gallorum liiteris cum Pelagio est delatus anno
nuperi Pelagianae llistoriae scriptores eruditi Henri- 416, lataque in utrumque sentenlia damnation s, qua
tus de Noris et Joannes Garnerius, cum uuo saltem communidelibiralione censuerunt, hujusmodi persua-
die edictum antecesserit plenariam iilam synodum tionit auctoret, nisi hmc apertissimeanathemattzarent,
quae kalendis Maiis in eodem codice 779 as8'gna- anathematizari oportere(Ep. Carthag.ConciliiadInn.).
tur, qui lieri potuit ut hujus gesta ex Africa exspec- Mox gesta synodi Innncentio Rom.e episcopo inti-
taverit Honorius, constitulionem suam edilurus ? manda duxere Patres: Ut statutis nostrm, inquiimt,
Porro tam gravis allucinatio non arguere videtur mediocritalis eliam apostolkm sedis adhibealur au-
codicemauctorilate Romanae, hoc est, doctissimae ctoritas pro tuenda salule mullorum et quorumdam
Ecclesiaecondilum, sed rudiorem potius imperiti con- perversitateeiiam corrigenda. Similem In eosdem sen-
sarcinatoris operam. tentiam tulere concilii Numidiaeepiscnpi in Milevi-
II. Par non est titulorum capitulis prmfixorumauc- tana civitaie eodem anno congregati, el utriusque
lorilat ac capitulorum ipsorum. — Diiiicilis certe-no- simul synodi relationes ad Romanaro sedem sunt
dus : quem tamen videor mihi. multifaiiam posse trarismissae.
dissolvere. Ac primum quidem uecesse non habe- IV. Epistola quinque episc. ad Innoc. PP. non sy-
mus eamdem vel aetatem, vel auctoritatem (a) litulis nodica. — Non multo post selecli quinque ex utra-
et inscriptionibus seu canonum, seu ponlificioruni •Bque synodo episcopi prolixiorem adtiuc ad Innocen-
decretorum tribuere, quam ipsis canonibus et de- lium dederunt epistolam, non ex synodo, ut putat
cretis. Haecenim in codicem relata auctoritate et ad Garnerius, sed ex familiari colloquio: unde uhique
usum Ecclesiae Romanae re prudenter ac mature et in excusis 780 et >n "iss. codicibus familiarit
considerata: titulos vero privati alicujus homiuis epittola inscribilur : nec ut synudicam vocemus co-
opera adjeclos, vel eiiara recenlioris studiosi indu- git auctoritas Marii Mercaloris, qui cuni de tribus
stria esse conditos non lemerequis asseveret? Unde conciliis sermonera habeat, priusCartliaginense anni
et plurimi leguntur in codice Thuaneo, qui in Oxo- 412 duobus aliis Africanis anni 416 conjnngit. Eisi
niensi non apparent, quemadmodum videre est in enim prior illa synodus relationem ad Innecenliuin
canonibus Ancyranis, Neocaesariensibus,Gangrensi- non miserit, ejus taroen gesta ab aliera Carthagi-
bus, etc, qui suam cuique pracfixam synopsun ha- nensi niissa-siint ad eumdein, ut clarissime habetur
bent. Imuio et nounullura discrimen in eo quem in utraque synodica : Unde factum est, inquit Car-
excutimustitulo Carthaginensis synodi jam superius ibaginensis,ut recensendumpularemus quodftnteferme
observavimus: ut aequolectori facile persuadendum quinquenniumsuper Cmlestiinomine hic apud Eccie-
pulem, exaliquibuslitulorum erratis adversus sinceri- siam Carthaginensemfuerit agitalum : quo recitato, si-
latem codicis ipsius decernendumquidquam nonesse. cut ex subsequentibusadvertere poteril sanctitas tua,
Ul. Synopsit chronica geslorum adversus Pelagia quamvis jndicatio manifesla conslaret, etc. Milevitana
iws. — Etsi porro isla responsione abunde sit ob- vero sic habet: De quo Ccelesiio anle paucos annos
jectioni satisfacium pro asserenda codicis uostri siu- quid gestum[ueril, sanctitas tua de Carthaginensi Ec-
ceritate; quoniam tamen quaestionem de Hononi Q cleiia melius instruitur. Augustinus ip»e cum tres
consliluiione semel altigimus, et de Carthaginensi epislolas recensei lum alibi, ttim ep. 47 ad Valenli-
Bynodo,post cujus accepia 779 gesta dicitur emissa num, distiiictissime primam de concilioCarthaginensi,
ab Augusto; juvat de utraque diligcniius examen secundain de concitio Numidim, leriiam a quinque
inire, et eximiam obscuramque simul historiae Pe- episcopis scriptaro asserit, non synodi locum no-
lagianaepartem in majorem lucem proferre. Quod menque pr.itermissurus, a qua tertia data.si ita
ut dilucide magis fiat, exponenda synopsis chronica fuisset. Et in ep. 106 ad PaUlinum: Scrtpsimusetiam
rerum gestarum lam in Ilalia quam in Africa, ad- ad beatmmemorimpapam Innocentium prmter conci-
versus Pelagianam haeresima lerapore geminae sy- liorum retationes (quid clarius?) litteras familiares.
nodi Africanae, cujus relationibus ad Innocentium lnterest autem plurimum ne familiaria pfo synodicis,
papam missis, Pelagianorum causa ad sedem apos- vel synodica pro fainiliaribus accipiantur, si ad id
tolicam primum delata est. Etsi enira jam ab anno quod (c) Rusticus EcclesiaeRomanaediaconus scribit
(6) 412 damnatus in Carthaginensi synodo Ccelestius, in dialogo adversus Acepbalos, ailcndatur : Quod
ab Africanorum anlislitum sententia ad Romani epi- Ecclesia Dei familiaribusnon intendit, neque hypom-
tcopi examencredidit appellandum, ut capite 1 Com- nisticis, neque iis qumad unum et domestkum fiunl,
monitorii docet Marius Mercator;,ea tamen moxipse sed his qum ad synodos aut a synodUdogmatice et
appellaiioneneglecta, Ephetum Asimurbem contendit, publice et definilivede his qumin quwsiionemveniunt,
BALLEKINIORUMANNOTATIONES.
Videobservationes
fa) Non amio subjiciendas num. 3. D sincerae, dispensative et condiscensorie scripiae fue-
(b) 412, sed 411 babita fuit haec syno- rint; cum praesertim Cyrillus scirel, quoniam Dei
dus Carthaginensis, uti probaturi sumus in observ. Ecctesia familiaribus non inlendil, etc., ut supra :
n. 5. quibus sane verbis solis epistolis a Cyrillo non de-
(c) Num boc Rustici testimonio innuere Quesnel- fimtive, sed oeconomice et privatim scriptis eam
lus vult, quinque Africanorum episcoporum episto- auctoritatem adimere Rusticus voluit, quaedebetur
lam, quam familiarem eo tanlo sensu Augustinus epistolis publice, definitive ac dogmatice exaratis,
vocavit, ut eam non e syuodo nec synodi nomine quales erant illaequaede pace scriplae fueranl: unde
exaratam sigmlicet: hanc, inquam, epistolam quinque posl reciiata verba statim addit: Hoc verocluret,
insigmura episcoporum auctoritate ad Romanura quia istas epislolas,id esl suas el Orientatiumde pace,
pontihcem raissam, quaecaiholicum dogma in dua- transmiltens Romanm Ecctesim tedi, a sanciissimo
bus synodicisepistolis constitutura fusius confirmat, Sixlo confirmarisalegit: earum vero, quma vobisdi-
perinde habendam esse ac liiteras hypomnisticas cunlur (id est epistolarum hypomnisticarum) nihil
privatim scriptas, de quibus Ruslicuseo loco contra manifestavitprimm apostolkm sedi. Cum ergcepistola
Acephalosdisserit? Res huiceratde quibusdam epi- quinque episcoporum Africaemissa fuerii ad sedem
ttolaribut hypomnisticis S. Cyrilli, in quibus iste apostolicam, aequeac ad eamdem missaefuerunt sy-
signiiicassetradebatur, se condescentoriead Orknla- • nodicae. ut doctrina catholica adversus Pelagianain
let scripsittepropter paeem. Reponit Rusticus certum haeresim conlirmaretur; ea ex principiis Rustici
uon esse num hae polius litterae, etiamsi credantur maximaeaucioritalis habenda est.
 ?65 A© QPJSRAS, J,EONJg MAGM APPfcNDlX. 304
Gaqsas scribend* epistolae edjsserit: \ detur Zosimus papa in prima epislolarum ad Africa-
con<scr<;'et(n{Hr,
scilicet fnonendus eral pontlfex, Komre esse non- nos episcopos universos per Africam constjtulos, ubj
ttutloi qui diversit causis 781 P?lQmo(averent, quod rationem acceleraijpnis sua? in scribgndo afferens,
(a) post syoodicas scripias aucUaranf; non agi de unp Ne (raUrnitalis, Ipqult, veslrm de advenlu a? discus-
Pelagio, ne forte, si correctus esset, dogmatibus sione CqelestUdtutius penderel exspectaiio, vosthabitis
ejus parcereiur ab Innocentio; eumdem sup nomine omnibns,elc, Unde entm rescjvil Zosimt(sde »id»entu
gratiae virus suum frauduienter legere, Miltendus ac discusslon$ CcelestiisoIHcilosesse Africauos, nisi
ctiani erat pontlfici Jjber Pelagii a Jacpbo et Tima- eorum jd litteris dhjicti^, et qtiidem sypodicis, cum
sio aeceptus cuni Augusiini responso et epistola rei momenturo jd poscerei, e| fretjuejnes eisent
emepdatoria gd ipsum Pelagium scripla, aliisque sypodi in Afrka, ne extra ordineni staiutura bon.
ad
causae.iiislrumeniis, quae nianuiu non eranl, cum gregniam dicamus pr$ oecurrente necessjiate. 8.
synodicx datae suqt, Eam adliiic synoduro indjcant alia cjusdem eplstolae
V. Hescribit lnnocenthts ad tris A{ricanor,tilleras. verb^ij anle mediqm : Ad tttleras, inguit, Erotis et
—i Ipnocenlius papa, acceplis iribus Africanorum Lazanpriori relatione destimtas, equidemobfertorem
lilteris, ad eas rescripta dedit vi kalendas Februarii, fidei prmfestinatumetse ptomptissimumesl. Prior illa,
Honorio xi et ConslanlioII consulibns, tioc e4 27 Ja- qqam cpmraemprat, relatip posteriorem supponjt.
nuarii die anni 417, quibus decemit ut in supradktos At cum e Carlhagtnensi synpdo primnm missas esse
Petagium et Cmlesliummatteal fixa sentenliq. consiet ad sedem apostotfcam liiteras Erotis ac La-
Instante Quadragesima, reddiiae sunt Africanis zarl, quaenamputanda est posterior relatio, quaejnter
lnnocenlii li('terae, vel etiain jam inchoato sacro n illam synodum el tltteras primas Zosimi supponitur?
jejunio (Pascha eo an. "22Apr. occUrrente); Juliqs **An rela(.ioMilevitani contilii? Al (c) posterior non
onim cpiscopus, qui et scripta synodica tulerat, et fuit: eodem enlm tempore, et per eumdem episco-
rescripta aposiolica referebat, vixciiius in Afiicam puni Julium missa relatio utriusque synodi Atricanae
remeare potuit. anni 416, ita ul priorem pctius locuui tribueru vi-
Qiiarlo idus Martias seu die 12 iitoritur lnnocentius dealur Innocentius Milevitanae,quam Caribaghieusi:
papa, locumque cedil Zosimo; qui, ut ex Prospero Frater el coepiscopus noster Julius ditectionisvestrw
et Paschasino prpbabile est, die 18 Martii aposlolicain lilteras quas ex Milevitano concitio 783 cttTa fidei
gedeni obtinuit. propensioremisislis, mihi peroptanter ingessit,Cartha-
VI. De synodo Africana receptis Innocenlii litteris ginensis etiam synodi querelm parilis scripta subjun-
conjecturw,— Quid factiun in Africa receplis Inuo- gens.
cenlii litteris, iraiismisso nuntio de ejus.ad melio- An qumque episcoporum epistolam retalionem
rem vitam transitu, rescita Zosimi electione, Coele- illam postenorem essc dixeris? At iron eo ttoinine
stiique Romam festinanter accurrentis profeCtipne, esse decorandam supcrius ostendimus : et cuin nni-
non traduiit scriptores. Vix taroen ac ne vix quideni yersos Africasepiscopos alloquatur, non de alia qtiani
persuadere roilii possim (b) non collectam eo tem- de synodica relatione intelligendus est sernioneiti
pore synodum, saitem cx utraque illa provincia, ad habere, Igitur habita videtur syuodus ante Htteras
quarum episcopos rescripta mi.-sa fiicrant, nisi forle Znsimi, ex qua relatio ad eum iuissa fuerit. Verum
er cx aliis Africa?.provinciis coacta fuerit. Primum conjecturas istas libens dociioram censuiae*ubjieio.
enim status rerum Ecclesiac,imininens ab insurgente VII, Primm Zosimi lilterw ad Africanos.— Sne-
hacresi daranum, eniis^a iiovissiinc adversus eam C cesserunl prima? Zosimi ad Africanos Ktterae. if^oo
apostulicac ^edis rescripia, id postulare videbantur, mense, quove die scriptae stnt, ex ipsis lHttrrrs«a
ut Ecclesia Alricana Innocentii successorem litteris parte ininutis non docemur, sola consulum iwta
suis conveniret praevenirelque. 2. Pelagius auditis superstite : docemur autem, ni fallor, ex secondis
eis quae|um in Alrica acta erant, tum itb Inuocentio litteris, quae xi kalendas Octobris, lioc est ?1 Se-
rcscripta, ad eunidem poniificem scripserat e.pisto- ptembris daiaelegunlur.Has enim uosierioresi^d)post
iam, quaeZ tiino reddiia; Ccetes|ius coram acitiru; menseni a prioribiis sccundum scniitas esse oportet.
causam suani apud ponlilicem ad urbem Romanam Qtiippe cum monuisset Zoshnus (Episf. 5 Zosinriai
tota festimlione 782 pcrrexit, ut scribit Marius Afric. i), Ut intra mensemsecundum aut venirenl, qut
Mercator : quo Zusimo jam electo pervenil, a quo prmsentemCcelestiumredarguerent ttliter tentire quam
et benigne sqsceplum didicerunt Alrieani. Unde nihil libellit et confessione contexuit : aut trf/itl pott hatc
a taro dolosjs adversariis timeuduin nqn erat, ni ab tam aperta et manifesta, qure protulit, dvMi retedisse
•Africanisftomam lilterx mitiereiitiir, quacex syn.idi cognoscererit : non potuil ante secnndum hunc
iiuctopitaie plus ponderis liaberent apnd episcopum menscm corapletum in banc expostulationem entni-
Roinaiiun). 3. Vix poteranl rescripta Innoceritii per pere adversus Ccelestii accusatores, qtiae in secunda
•Africam.prornulgari sccundum disciplinac leges, nisi epistola (Epist. i Zosimiad Afric. n) legrtur : Ecce,
coi)grogatasynoijo, in qu.i et ex qua omnitius notiim Inquil, Pelagius CmiesliusqueapostoHcwsedi in litieris
fieretquidRoma rcscriptum, quid dccretuin de causa suis et confessionibussuts preeslosttnt. Ubi Erot f ubi
lixreticoriim : et cum finiiara causitm dixerit Augu- Lazarus? enthescendafaclis ei damnationibusnomi-ia?
SUBIISserm. 2 de verbis Apnstoli, accoplis rescriptis n Ubi illi adolescentesTimasius el Jacobus, qui scripta
Innocenlii, synodi procul dubio.pleniqris spleraniiate quwdam, tit asserebatur, protulerurit? elc. igilw tion
.'iiqjenda 1'uit. Quatnobrem probabile cst coisse in menseSeptembri, iiipiitaviiGamerius, scd veljunio,
ununi uirjHiigite.synodiiin,cx qua dataead Innocen- vel Julio videntur scnplae priores litterae, cum practer
•lirnn liiterae fueraiit. 4. llatic synodum innuere vi- coiicessos nienscs duos, aliquod tempus perferendis
BALLERlNiORUMANNOTATIONES.
(a) Gratisdiaec dicuntur. Kequc emm certum est Ctus conscripserat. In Iittens quidem laudat s quin-
num quinqup opiscoporum epistola idcirco ad lnno- que episcoporum legitur misimus non tam desyno-
ceniiura scripla fuerii, qttia ite nonnullis Romanis a dicis quam de Iibro Pelagii, et de Augustini resppnso:
Pelagio deceptis postea audierini, an vero alia de ac proindc haecomnia simul missa noscuntur.
causa,, et fortassis ne Romanos illos deceptos in (b) Hanp quidem synodum non cotlec^am ostcn-
Bynodicis quac legendac crant in Romano concilio, derous in observ. § 3, ubi scquentia Quesnelli argu-
ipainrn viderenlur perstringere. CertC incredibjle e>t menta refeltimus.
lempore synodQruiiiAfricanaruiii, in quibus de Pe- (c) Id falsum paleblt ex observ. n.41.
lagiaiv^tiaeresj actum fuit sub Iiiiiuceiiiio, ad majiuni (d) Primam et secundara ZoSimi epistdlas lfou
n<oufuissq n^clibrumPelagii, uucui a Jacobo ctTi- duorqm mensium inierstitio, sed qodem lneijse^e-
jnasio Augustiiius acceperat,; ncc res.po.nsmpqnod .ptembri scriplas pidbabiinus in Ubserv. § 4,
contra eumdem liljium anno anjecedeiiti idem jjtiii-
965 DISSERT. XIII QUESNELLI, DE CQNCILJISAFRIC. 1N PELAG. CAUSA CELEB. 96(J
litteris, referendisque responsis dandum fuerit ante- A synodicam missam, cm responsum illud dedit xn
quaut sccundo scriberet. Continent pofro llticfae kalendas Aprilisdaium et IIIkalendas Maiasacceptum.
gravisstmam objurgatjonem nimiae Afncatiorum, nt Verurii Xmicanisynodura celebratam esse 785 exi-
putabat Zosimus, credulitatis : monet ponlifei, Cce- stimo inlra illud tempus, ita ut (c) tres tanttim po-
lestium presbyterumRomqno sese ingessisseexamini, namus coaclas tempore Zosimi adversus Pelagianos.
el expetere ea qum de se apostolicmsedi aliter qwttn Primam scilicet post acceptas Zosimi litteras autu-
oportuil essentineulcala, purgari: co.ncedit,ut modo mni tempore arini 417, secundam kalettdis Maiis
diximus, duos menses, intra quos se judicio sisterent anni 41<3,tertiam vero post acceplum iosimi decre-
accusalores; omnia lente ac maiure pensanda dicit; tum : nlsi quarlam addas, quae, iit conjecimns, post
gesla insuper in Romano jniiicio iraiismillit, et ul accepta Innoccnlii resCripta ante tres illas celebrala
ipsi suum corrigant Africani persuadere conatur. fuerit.
VIII. SecundwZosimilittermad Afticqnos.— Post Unicamirilra niensemOctobr. et kajend. Maii se-
duos menses expletos rursus scribit Zosimusad Afri- quentis anni probo ex ipso Garnerii furidaiiiento.
canos xi kalendas Octobris, nondum receplo Africa- Nam liiterae quas exdiversis synndismissas putai, (d)
norum responso. ^g/^Iterandarum litterarum causa ex ima rademque scriptas docetZosimusin postrema
fuit Pelagii episiola ad Innocentium scripia, a Zosimo sua cptstola daia xu kalend. Aprilis. Eamdem enim
recepla; cujus ad Africannsmittendae luncconsilium synoduili alloquiiur, cum ait: Post itlas (e) quas vel
cepit pontifex, ad id permotus recentibus litteris superius, vel nunc litterasvestrasaccepimus.Et infra :
Praylii Jerosolymoruiuepiscopi, quibus causmPelagii A vobisad nos missa obtestatio. Rescribit quippe ac-
enixiut aslipulatorinlerveniebal(lbid,)lllius exemplar, _ ceptis posterioribus litteris, et tamen eidem synodo
et forsan utriusque, ad eosdem trarismisit; Pelagii **tribuit obtestaiionem, quacad primas liileras attmet.
Ccelestiique fidem magis i.n dies singnlos elucerc Idem pluries eodera modo significatnr incadem epi-
scribii litteris el professionibus catholicaedoctrinae stola. Quoties vel sanclus Augustinus, vet sanctus
congruentibus; demnni tardiialem tergiversationem- Prosper enumerant syimdos Africanaspet ld lenrpus
que accusatorum, ut putabat, gravioribus vcrbis in causa Coelestiihabitas, non plitrcsreceusetilqiiain
insimulal. dnas, quarum posterior kalendis Maiis assignanda
DifTerendicausa Africanis fuit necessilas cogendac est. Hnc clarius elucescet eXihfra dicendis.
synodi, quaelarilo,quod parabatur causacfidei, dainno 5. Fatetur Garnerius Marcellinum subtHaconuM
elficaciier occurreret : magnum enira scandalum Carthaginensis Ecclesiae perlatorem fulsse epistolae
imminebat Ecclesiae, si plures synodi adversus Pe- poslerioris, quain putat concilii etiam postertoris
lagium Coetcsiiuniiiuehabitae, Cartbagineiises duae, esse, antio 418, anle fjuadragesimaYn«olebr-atii atl
Jerosolymilana, Diospolitani, Milcvilaua,Consianti- quam per lertias litteras rescripsit Zosiritns 21 uie
nopolilana, etinsuperRo.iianuin Innoccnlii jndiciuiii, Martii. Et iilud certotn esrex finebarum Hi|erarmn,
ab unoZosimo baereticorumartibus circumvento in ubi recensitis primis Africanorum : Satitque, mquit,
irrilum miilereniur, ul statim iniltenda (a) tinie- illit scriptis (f) qum ad itlas resctlpsefaUs, et-ediritus
baniur. Inde certus liacreiicis triumphus, catholicae eSse tesponsmh) continno subdit: Sed posiea mistm
doctrinae damnum, sedi aposlolicaelabes, catbolicis per Marcetlimm sttbdiaddriuhtvettrum ephtdtm ..-.
oranibus dolor, Ecclesiae unitati periculnm, quam omne volumenvotvimus. Consiat 78€ i|ctn lias po-
scbisraate scindendam praevidebant Africani. Res sieriores lilteras noti ita pridem rcddiias %esiiriO,
erat imprimis AfricanseEcclesiae,cujus judicium ab C ctim iis fescripsit 21 illa dieMartii, siqaidem ita scri-
apusloiica scde approbatum petebatur. Tolius igitur bit: (g) Posl illas quas vel sUperins, vel nunc iillerat
Africanae dioeCesisdeliberatione opus erat, quam vestrasaccepimus. At quis credat Marcelliiitffnpro-
proinde ijt majorem synodum coatescere necesse fectiira fuisse ex Afriealantura mense Januario aniii
Juil. (b) Eani circa auiumni tempus congregalam 418, quo tempOre synodum celebratam putat^ai'-
puto, nori tam quia ab antiquo cogendis synodis nerius. ctlm eumdeiri Marcellinumsribffi.iconum(h)
hoc erat 'tempus praestitulum,quam quia vix citios accepisse a Paulirio diacono lihelliiiHZresiiiiotraden-
congregaripotuitpost receptas primasZosimilitteras, dura, jam ab octavo die Novembris superioris aiim'-,
Carihagine liabliam esse syriodum probat inscripiio certissimum liabeanius ex ejusdetri Paulini Itbellof
epistolaetertiaeZosimi, quaeAureli) ac cateris qui in Ex una igitur eademque synodo geinitiaeliiteravpro-
CdncitioCarthaginensiadfaerunt daia legilur. fectaesurit, quod qua ratione sit factum, ita ex|-en-
IX. Quot synodi Africw ab obitu Innocenlii ad dimns.
traclofiam usqui Zosimi?—Dupliccm quidem con- X. Cur gemiiimabeod. conciliolitterm?Cur PauH-
slittiit Joannes Garnerius inter primam Zosiirii epi- iws llomamnon ivit?—Posl aCceptasprrmas litieras
stoiam ettertiaTn ejusdem, qnse xn fcatendasApnlis Zosiroi slatim de synodo eongreganda cogitaverunt
'dataest : priOrefn mense Decembri, vel etiam No- Afiicani. Sed ad id lempore opus fuit, ut ntunerosa
vembri anni 417, posteriorem ante Qnadragesin»?™ esset et negotio sufficiens, nec videtur ante Octo-
anni 418; nec aliam distinctionis raiionem affert, brem velNovembremmensem esse congregata : quae
quam quod ex priraa accepisse diciturZosimus litte- causa esl cur Rasiliscus subdiaconusRomanaeEccle-
ras cum obtestatione Afroruminstrumentisque cau- _ siae, qui litteras illas atlulerat ad Africanos, adhuc
sx, quibos litteris non respondit; ex posteriori vero ** versaretur Carthagine iv nonas Novembris, quo tlie
RALLERINIORUMANNOTATIONES.
\a) IluriC melum commentitium ostendemus in (e) Htfiic textum aliler ex codicibus emeiidabimus
vibserv. *i. 54 ei seqq. iri observ., n. 19; obtestaiionemvero, quamZosimiis
(6) flahc synodum non circa aulumnale tempus memorat, referri ad epistolam ab Africanis missaiu
anrii 417, sed yel Januario, vel Februario anni 418, niense Novembri anni417, ibidem ostendemus'n.18.
liubilam videbimusin observ. § 5. et 6. (/) Indicatur eadem epistola qua Auretius cUm
(c) Duajlantum celebratae fuerunt, et ambaeanno quibusdariiepiscopisprioribus Zosimi lilteris respon- •
418, ut fusius in observationibus dcraonstrabitur. dit. Vide observ. locis allegatis.
(d) DnasAfricanorumepistolas distinguit Zosimus, (g) Confer not. 11 (Supra, not.d).
atiaih alia anteriorem : quarum prima brevior ab (/*) Marcellinumquidem die 8 Novembris anni 417
Auretio aliftque episcoprs sitie coflcitiiforma coaetis accepisse a Paulino libellum, sed non discessisse ex
statira pos"tacceptas Zosimi fitteras Teseripta fnit Africa nisi postsynodum coaciam paulo postiiiitlum
inense Nffvembriannl 417, alhevavero prohxlor ex anni 418, acceptis prolixioribns ejusdem synodi lit-
Africana synudoanni 418, raense Januario vel Pe- teris; anteriorem vero epistolara Aurelii et allorum
bruario adeumdem pontfliceiiitransfflissa. Videob episcoporum ad Zosiiiiuui Rasilisco tradilara niense
«erv. 5'5 et <$. Noveuibri, videsis in observ. § 6.
961 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. Wil
Paulinum termoneconvenitcum geslisapostolkmsedU A Altero capite (d) conquesti sunt (idque urgebant
direclis; ut adessel ad apostolicamsedem et Zosimi maxime) quod Zosimus catisam Ccelestiiin Africa
judicio. Vadimonioconstituio («) obtemperare renuit: riaiaui et ad Carthaginense788 trihunal delatam,
nec ingeniose modo, vel etiara, quia non juridice ad se iraxisset: sui enim Cypriani ad Cnnieliiiin
nec scriplo conventus erat; sed quia cuin ;>gerelur papara scribentis sententiam hanc tenebant : Cum
de appellationeCoelestiia sententia concilii Cariha- stalutum.sitomnibusnobis, et mquumtit pariter ac ju-
ginensis anni 412, quam ideo pristinamappellalionem ttum, ut uniuscujusquecausa illic audiatur, ubi crimen
vocat Zosimus, locum jam habere non poierat: quo- est admissum .....oportet utique eos quibusprmsumus,
niam ipse Ccelesliusappellationi defuit, ut ait Pauli- non circumcursare, nec episcoporumcohwrentemeon-
nus (Commonil.cap. 1), et ea neglecta,ut scribitMa- cordiam sua subdola et fallaci temerilate collidere;
rius, Ephesum concessit,ibiqueper obreptionemausus sed agere iltic causam suam, ubi et accusatoreshabere,
est presbyteriilocum petere. Et iterum post aiinos et lestessui criminispossint ... Jam cuuta cognilaest,
qualuor ad idein Carihaginensis Ecclesiae iribunal jam dicta est senlentia; nec censurwcongruitsacerdo-
pertractus, et hujus, elMilevitani concilii 787 sen" lummobilisalqueinconsianlisanimilevitatereprehendi.
tentiam exceperat, duplici deinceps Innoceniii con- His similia scripsit Aurelius cuui suis de Coeleslio,
siilulione roboratam : post quaefinitam esse causam qui ab illo presbylerii gradum accipere voluerai, et
sanctus Augtistinusserm. 2 de verbis Aposloli pu- apud eum accusalusdamnalionis sententia percussus
blice proclamavit. Merito igilur AfricaniPaulinum fuerat. Id habeo ex Zosimi verbis : Pariter vobiscum
ne ad diem dictum Romam iret proliibuerunt; quod voluimushabere tractatum de illo qui apud vos, sicut
praelereaaegre ferebant: utetiam praesensitZosimus,_**ipsi per litteras dkitis, fuerit accusatus. Ita enim le-
qui eam ob rem non scripto suo, sed sermonesub- genduin apud vos, ut omnes habentcodieeset sensus
diaconi sui Paulinuro convenit. exigit, non vero apud nos, ut legitur in edilioneGar-
BasiliscusZosimi i-ubdiaconus,audila Paulini re- nerii, quod in operarum oscitanliamlibens rejicio.
sponsione, acceptisque, ut puto, primis Africanurum Tertium epistolaecaput erat Africanorum episco-
ad poniilicemrescripiis, in Italiam remeavit, nondum porum obtestatio. Scilicet cum intelligerent ex epi-
videlicet paratis omnibus causae insirumenlis pro- stola Zosimi (e) eum ad CcelestiumPelagiumque ab-
lixis, quaeiu eadera synodo adornabanmr, tradenda solvendos festinare, decreluroque apud se habere,
postmodum Marcellino subdiacono cum posteriori utrumque communioniEcclesiaeexistiroationiquere-
epistola. stituere, nisi inlra duos menses accusatoresRomam
XI. Quid prioribus Afrkanorum lilteris continere- accurrerent probarenique accusationis suas capita :
tur? —Utraque periit vel adhuc (b) in Vaticano ([) obtestalorium libellumimerposuerunt, quo suum
pulvere cum blatlis dimicat. Quid pnor continerei, sibi jus servari postulabant, el ut nihii de sententia
ex ipsisZosimi tertiislitierisexpiscandum. Cumenira inutrunique illuiii prolaia immuiarelur, sed ineodem
utrisqueAfricauorumlitteris istaerespondeant; priori cuncta relinquerentur statu, saltem donec unum e
parte prioribus, posteriori eaque brevissima poste- snis Romam mitterent cum idoneiscausaeinsiruinen-
rioribus satisfacit, prolixioreroad isias i esponsionem tis, quibus haereticorum aries aperirentur, docere-
cum tracioi ia missurus. Apparet igiiur tria maxirae turque quam legilime et canonice essent damnati.
prioris Alricanaesynodi epistolaecapiia fuisse: uiium Extrema epislolae verba hujus obiestatorii Iibelli te-
quo (c) graviter expostulabant adversus Zosimum, sles sunl: Noverit,inquil, fralernilas vestra nihil nos
quod postliabito el AfricauaeE<cle-iae, et RonianaeQ post illas quas vel supertus, vel nunc lilleras veslras
per Innocentium judicio, quo finita Ccelestii causa accepmus, tmmutasse; sed in eodemcuncla reliquisst
fuerat, ad novumeam exaraen revocasset, non sine slatu in quo dudum fuerant,' cum hoc nostris lilteris
magno catholicaetidei et unuatis periculo. Huc enim vestrmindicavimussanciitati: 789 "' '"a aux a l'0'"*
spectal, ni fallor, ilia privilegioruraapostolicaesedis ad nos missa erat oblestatio lemaneret. Haec porro
comraendatio, quaetolam fere Zosirai iropleiepisto- verba, missa erat, indicant isiam obtestationemad
lam : Quod Patrum traditio aposlolicmsedi auclorita- priorem epistolampeninere.
tem tantam tribuerit, ut de ejus judicio disceplarenul- XII. Geminategatiodecretain prioriAfticmsynodo,
lus auderet; humanisdivinisque»legibuset disciplinis una ad Zosimum, altera ad Honorium.—Dumpriores
omnibusfirmatam,quam omniummajorum sludia scr- istae litteraedeferuniur ad Zosimumper ejus subdia-
vaverint; eam nullis hactenusactamotibushabere fun- conum Basiliscum, iidem episcopi in eSdem synodo
damenta, qumsine suo periculotemerenullus incesset; congregatimajori otio et matura deliberatione inqui-
nullum deniquede ejut possereiractare senlentia: quae reliant inter se, quidnara facto opus esset, ut baere-
quamvis ita essent, se tamen ad eorum notitiarooro- tici artibus occunereiur, et (g) ne Zosimos niraiuiu
nia retulisse. credulus propensusquc in Ccelesiium, sententiain
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Paulinus non renuil obtemperare, sed oblato epistolas a Romanis fuisse occultaias suspicetur.
excusationis libello, causas cur Romani non accede- (e) De hac quam Qursnellus proferl Africanorum
rei satis elficaceshumililer exposuit, quas a ponli- querimoniam, vide observ. num. 54 et seqq.
fice approbandas putavit. lnter has illam,quod nimi- (d) Hanc querelam ab Africanorumspiritu et geslis
rum haccnon amplius sua, sed tolius Ecclesiiecausa alienam in observ. loco atlexatoconstabit.
esset, ab Afncanis Patnbus approliatam tradit; nec (e) Non sotuni litteras a Zosimo Africani accepe-
ullum uspiam indicium est, ipsi prohibiium fuisse D runt, sed cum litteris eiiam gesta primaecogniiionis,
ab iisdem Patnbus, ne ad diem diclumRomam iret. qua Crelestius discusstisfuit. Quid auiem ex his, quae
Soluih probabile est, ipsis consentieniibusnon trans- pontificismenteracl rius aperiebam, iidem intellexe-
misisse, libellumque excusationis ab eo tradilnm rint, et num poiuerint meiuere ne Zosimus Coeie-
fuis.~enon Basiliscojamjam discessuro, sed Marcel- stiumetPelagium communioiiiperperam restitucret,
l)no, qui ad perferendaRomainAfricaniconcilii rela- patebit ex dicendisin observ. num. 35.
tionem ac Uocumemaerai desiinatus; eo quod illi (/) Obteslalio cnjus Zosimus meiuinit, non erat
ha'Comnia siiuul cuui libello Zosirooexbiberi crede- libellus, sed epislolaepars : nec iu ea suura sibi jus
reni exped.re. servari Africani postulabant, sed meram temporis
(b) ln pracsiantissimacolleclioneAvellana, ex cujus dilaiionem, quoad concilium cogi et idonea docu-
Vaticano exemplo Barouius ires Zosimi epistolas et menta parari ac transmitti possent. Vide observ.
Paulini libellum edidit, uiraque Arricanorumepistola num. 20.
desideralur : quae si in bac collectione, vel in alio (g) Cave ne credas Afros timuisse ne Zosimussen- '
Vaticanocodice fuisset inventa,aequeac caeteraeedita tenliam ferret tn Ecclesimfideiquedamnum proditu-
fuuset. Haecmonere voluiinus, ne guis forsitan bas ram. Videhac in re observ. num. 54 el waa>
D69 DISSERT. XIII QUESNELLI. DE CONClLHSAFRIC. IN PELAG. CAUSACELEB. 1)70
ferrel in Ecclesiaefideique damnum prodituram. Ge- A synodo autumnali anni prxcedentis. Apud omnes
iiiiuaindecernunt legationem, (a) unam ad Honorium eniin in confesso esi synodi kaleudarum Maiarum
Augusium per Vindemialem episcopum obeundam; gesta vel decreta a Zosimo accepta non esse, prius-
alieram ad Zosimumpoiiiificema Marcellino suhdia- qnam Ccelesiiumipse senleniia feriret: sive qua,
cono snscipiendam.Quem cum lego (Ex libelloPau- ui pluresiixisimiaiit,jani ante knlendasMaiiprolatum
lini) jani ab ociavodie Novembrislibclluin Paulini erat Zosimi jiidicium; sive, qnod verius existima-
pariier deferendumaccepisse, nec tamen (b) Romam mus, quin ex ea kalendarum synodoscripium (e) non
venisse anlc medium iiiensein Marlium (Ex epistola est ab Africanis 791 ad Romanum pontificem.
Zosimidata xu kalend. Apritit), uniim e duobus col- Deinde claruni videtur synodumcujus gestis probatis
ligo : sciliret, vel Marcellintimnon tam cito profe- secula estZosimi sententia per lotumuiundum missa,
ctum ex A-rricaqnam a Pauliuo sperabatur.vel forte eam esse quaeepistolacvolumencum plunbus instru-
ipsum comitaium esse Vindemialem episcopum Ra- ctionibus gesiisquepraecedentiumsynodnriiniad Ro-
vennam usque, el cum eo aliquandiu in comitalu re- maiiuin ponlilicem transmisit per Marcellinumsub-
sedisse. De priori secretiorique legatiene dicemus diaconum. Ai haec omnia jam a 21 die Mart.i accepta
inferius, de altera modo dicendum, et de his quae in erant a Zosimo, ut ex leniis ejus ad Africanosli teiis
concilio acla alque ad Zosimiim deferenda Iradila certum habetur. Denique de ea synodo inlelligi de-
suni Marcellino.Quodqueoperosius est et spcm pene bent, post cujusrescripta directa, consecutumest ut
omnem superai, videndum qnid huic concilio tri- juslissime in Cwlestiumsenleniiaa Zosimoproferretur,
buendumeorum quasapud S. Augustinutii,apud ejus tit habet Augusl. lib. 11de Pecc. Origin. c. 7. At ea
discipulumProsperum, Mariuin Mercaiorcm,etc, et •Brescripla ipsa sunt quaeimerposiio duorum imtisitim
in CbronicoProsperi, seu ejusdem, seu alterius, ex ft tempore poslulataerant a Zosimo, ut eodem loco lia-
Atricanoconcilio profecta aniiotantiir. betur. Tempusporro illud ante synodum autumnalem
XIII. Quid actum in aulumnali Africmsynodo? — esse interpositum consiat ex p imis Zo-iiui liiteris :
Huic igitur aiitumnali concilio anni 417convenit im- ut eam ob rem evidens sit ad cam synodum autiim-
primis quod a MarioMercatorescribilur post receu- nalem referenda esse rescripia illa, non vero ad sy-
siiam epistolam Zosimi bctiignilnliserga Ccelestiura noduin kaleiulisMaiispost sex menses habitam; quud
plenam ad Afroscpiscopos: Episcopisvero,inquit, ex adliuc amplius ex dicendis elucescet.
Afriea rescribenlibus,omnemquecausam quwapud eos Eodem forsan revocandum quod idem scriptor ad
facla fueral, exponenlibus: 790 niissts eliam gestis annuin 416, consulibus Theodosio vu et Pall dio,
exinde,qumfueranl lunc cum illo vel de illo confecta, refert, notato hic per errorem pontifi.atus Zosiini
tocalus ad-audientiam pleniorem, ul quw promiserat initio : Romanw, inqiiit, Ecclesiw 39 episcopnum
(ettinarelimplere, id esi, ut damnalis pfmdtctiscapi- tuscipil Zosimusannis tribus : qno tempore,Pelagia-
tulis, sententia Afrorumponiificum, qua fiterat com- nis jam a papa Innocentio prwdamnaiis,Afrorunt vi-
munioneprivalus, absolverelur,non solumnon adfuit, gore ac maxime Auguslini episcopi indusiria reshte-
ted etiamex memorataRomana urbe profugit: atque batur. Meniio enim sententiaeab Innocentiojam pro-
ob hoc a bea'.mmemoriwprmdklo Zosimo episcopo lataeet inilii punliflcitus Zosimiconcilii hujus tempus
teriptisamplissimisvel longissimisperdamnalusest. indicat, etsi sub alieno consnletria haecreferantur;
2. Ad idem conciliumpertinct quod habet Zosimus forsan errore lihrarii, qui initium sequcntis anni in
epistoia scripta xu kalendas Aprilis anni sequentis fiiienipraecedentisiniprudens transtulerit, quodfacilc
ad epitcopot qui in concilio Carthaginensiadfuerunt, Q esl. ManilVsluiiiest, objiciet aliqnis, ab ipso auctore
ex quo missum ait per Marcellinum subtliaconum baccstib 1II0consulatu esse posiia, cum tribus annis
epistolmtolumen, quod (c) non sine taediolegisse vi- asseral Zosiiniira praefuisse Romanae Ecclesiae, et
dctur Zosimus. Bonifacii pontificatuni anno'419, Monaxio et Plirita
3. Hoc idem est quod commemorat Prosper in consulibus, assignet. At licet ita liabeat Clironicon
Cbronico(De aulumnali synodo) ad annum 418, bis Piosperi in codicilmsmss. Sirmondiel Chiffielii, cx
verbis : Concilioapud Carthaginemhabilo"214episco- qnibus illud edidit Andreas du Cliesne tnm. 1 Script.
pornm,ad pipam Zosimumdecretaperlata tunt : qui- Hist. Franc, autiquissima tanien Joanuis Sicbardi
iut probalis, per totum mundum hmresis Pelagiana editio anno 1549Basileaeexcusa, baud dubieex piu-
damnata esl. Pensanda sunt Clironici verba :' non ribus mss. codicibus.ut marginalis lectionumvarietas
enim ait lioc anno 418 concilium apud Carlhaginem indicai, li.ee, inquam, editio ila habet : Zosimus59
esse habilum : sed concilioapud Carlhaginemhabito, RomanmEccltsimepiicopatumsuscipitanno unomen-
(d) per autumnaliascilicetanni praecedentis,sequenli sibus 9 diebus8. Ex ijua lectioue, quaehisioriae veri-
seu 418 ad papam Zosimum synodi decreia perlata, lati respondei, jam 11011 probabilis modo, sed neces-
ab eodem probala, et per totum mundum haeresim saria transpositio hujus partis, quaeest de Zosimo,in
esse damnatam : quod plane quadrat senleniiaeno- anniim sequentcra 417 ex instituto scriptoris per
strae. Verba bsecProsperiani Chronici, quaevulgo ad scribarum iuciiriam inverso ; alioquin plures nume-
synodum anno 418kalendis Maiis habitam pertinere randi erunl ponlilicatus Zosimiaimi.
existimantur, cerium apud me est scripia esse de XIV. Augustiniteslimoniade concilio anni 417.—
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) LegationemVindemiatis episcopi ad Honorium D ac revincendishaereticorumfraudibusac dolis neces-
hoc lempore missam commentitiam videbimus in saria erat. Confer observ., num. 25.
observ. § 7, ac propterea commcniitium pariter est (d) Recte quidemprobat QuesneJlusAfricananisy-
quod Quesnelluspaulo post suspicalur, Marcellinum nodum post cnjus rescriptaZosiiuus Pelagianos dam-
comitatuin fuisse eumdem Vindeaiialem Ravennam navit, antecessisse illain quaehabitaesl kalendis Maii
usque. anni 418. Ateam celebratam per autumnalia anni
(6) Vera causa cur Marcellinus Rom.im pervenit prmcedentisnon recte probat. Nos vero mense Janua-
anie mediummensem Martium, illa est quia post ac- rio velFebruario anni 418 ipsam coactani probaturi
ceptum a PaulinolibellumdieSNovembris anni417, sumus in observ. § 6 ac propterea Prosperi verba
non staiim profectus est ex Africa, sed pbst conci- concitioapud Carthaginemhabito de synodo ejusdem
IiumAfricanumhabitum mense Jannario vel Februa- anni accipienda patebit.
rio anni 418,cujus relationi ad Zosimum afferendae, (e) Ex synodo quidem plenariaquae kalendis Maii
nec disjungendaea Pauiini libello erat destinatus. canones condidit, scriptum non fuil ad Zosiiuuiuair
Videobserv. num. 21. tequam is in Pelagiuin atque Ccelestiuin senteniiani
(c) Verba Zosimi de epistolw volumine ab Afris fcrrei. Al Tractoriae cjusdera ponlilicis, qua eosdeiu
transmisso, quoaliquandopertecto, etc, non legendi damnavii, ab liac synodo fuisse rescr piinn deiuon»
lediuui, sed prolixiiatem indicant, quaureleg' ndis straturi sumus in observ. § II.
J?AT*OI,.LYK 31
 971 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 972
4. Eamdetn synodumdesignat S. Augnsiinus epi- i. A sequentis. Ris adde convenientiaiu numeri episco-
llola 47 Iffe *Mt&ilfflqU6Spdpm'Zostriiode Affi- \_ » p^rf^l4," qiii'paVitgr!set«p1«JsBp1s'iiuju8 «fecVeti
cauo conciffoscriptum est, ejusquereteriptum ad uni- a
j. conditqribus Prospero Auguslttiidjscipali)iribuitar,
versqt toiiut et
otbUepiscopotmissum: quodposterioti ri- et a chronpgrapbo u<5(|or qonciljoi|li Carlhagmensi
792 conciliopienario,etc. Prius, inquam, illud con- ,. cujut decretttprobalis,per tolum tnundumhceretitPe-
eilium, quod A.fricanuradicit sanclus doctor, ipsum n . lagiana dqmnaiaesl. Deniquecum thin tantum c»n-
est quod autumnale dicimus, et ex quo omnia eausae x cilia a primis lilteris Zosimiad ejus decrelum liabita
gesta missa sunt ad Zosimum. I*eendcm sunt haec c esse in Africa probavirimus,; nutVlibinotatur ex pn-
quae lib. ndePecc. Origin.cp. 7 habentur. Sed in- ,. steriori, quod kalendis Maiiscelebrainnt est, scri-
ttrposito duarum merisiumtemporedonecrescriberetur ,r ptam esse ad Zosimum epistolam, quaj citaiura de-
ex Africa... Sed posteaquaniex Africanoepiscoporum „, cietum continerel, iit ex alio Prospcri loco iamjam
eonciliorescriptadirectq iunt, quid fueril consecutum, , reterendo cbrum est.
ut in eum (Coelestium)lenienlia proferretur, cuncta d 6. Ex iiis conseqiiitiirejusdemsynodipariem esse,
tggite, quia cuncta iransmUinius.Ubi vides ex uniusj guod de iisdera duceniis quatiiordecim sacerdolihus
concilii Africaiiiscriptis ad senteniiam proferendam n refertur in allero Prosperi loco cap. 10 conira Colla-
niuturofuisse Zosimum. Et postea cap. 8: Cumvene- ,. torem, ubi haeclegimus : Erraveruntducentiqualuor-
fabili papm Zosimosynodus Africanaresriondit;quod d decithsacerdotes,qui tn epittotaquamsuitcmnitulio-
Vestrwcharitali cum cmteris instruclionibusmisimus. ;> niousprieluterunt,ttaapottoticmsedisantistitembeaiun
Et cap. 911:Vistisest Pelagius ad lemput atiquid di-;. Zosimum sunt atlocuti : Conslituiinusin Pelagium
eere quod fideixatholicmconveniret, sed illam sedem n -. qtqtte Qpelestium per venerabilemepiscoptunInnocsn-
usquein finem fallere non prmvatuit. Post rescripta a '**,ttum de beatissimiaposloliPetri sedeproiqlamtnanere
quippeAfrkani eoncilii, etc. Nonde alio concilioRo- ienientiam, douec aperlissima confessionefaleantur,
mam littermvenerunt, qum exspeetabanlurex Africti ii GraliaDeiper Jesum ChristumDominumnottyumiton
venturw, ut plenius et manifesiiusin Cmtettiofieret, sdlum ad cognoscendam.verutn etiam ad fqciendflm
quod responderatselitterisbeatmmemorimpapm Inno-I juslitiam, nos per actus singulosadjuvuri; ita ut sine
ceniii eontentire, ut ferme habelur lib. n ad Bonifa- iftonihitvermsanclmque pieiatithabere,cogitare,dlctre,
cilmi, cap. 5. ln quibus variis Auguslini loeis aliquaa. agere valeamut. Neminerafore exisiimo qui haecet
notanda.l°Conslaniissimeab eodici Africanuiu con- snperiori numero relata ex resp. ad capit. Gallor.
cilium, ut et a plenario, quod posleriusfuit, dislin- djversis synodis ascribere veiit : constitutio qoippe
guatiir, et de eodem iis omnibusin locis meotidnein „ eadeii), iitem numeriisepiscoporum,eadem verba.
esse inte|ligatur.: 2" Ublque de illo coucilio rescri . . Xyi. CdnonetAfricanidegratia condititurit insyn.
plufti esseZosimo testatur, ut iterum distinguaturabI) aulum. an. 417. — 7: Exhis porro unum non parvi
illo plenario et posterioriquod kalendis Maiishabi- moinentieruimus; sciliceioctoill.isconsiilutionesseu
tum : nullaeenim inde litterae ad pontificeiriscriptae. canones de>gratia,qul olim Milevilanoconciliomale
3°'.Synodiimillam esse cujus reseripta exspectaban- fributi, nunc Carthaginensiscsse agiioscunlur(a), in
tur post coucessos duos inenses ac proiutie circaj il|o autumnali concilip Carthaginensi esse ronditos.
autumnum habilam. 4° Earadem esse cujus scriptax Jliijus euim consiitutiones disertis verbis hic nolan-
accepla consecuium sit Zosimidecretum:ad nniversi ; tur, et tales coiistiiutiones, qriaead sedem aposloli-
orbis episcopos missuin.5" Eam ipsam syiiodumesse» cam missae sint cum 794 synodica ad Zosrmum
ex qua inslriunenta el gesia emnia missa suni adi C ( epistola iisdem praelita; tales insuper, 900« totut
Zosimum per Marcellinum«ubdiaconwn ad causae e . mundui amplexuttit, ut ex ajtero loco Prosperi ba-
instructionem : quandoquidem non nisi posl bancc betur. Ojiiacnara autem aliae constitutiones, qui ca-
ejusque reseripta secut&estZosimi senleirtii. Ilacci f nones de gratia obivis terrarom unquara visi sunt,
ni faliOr,clara sunt': ut mirum si* haeeoinnia ad ny-'. qui ascriptoribiisulliscommemoraii, praetercanones
nodum kalendis Maiis habilam referri a Garnerio;; illosocto celebratissimos,quos babent omnesConci-
quod inferitts discUtiemus.' < liorum editiones, quiquejacent in nostrp <Romaiiae
. XV. Prospet. Aquitan.de conc. ann. 417 tqca duo. Ecelesiae codice capil. 13 ex concilio posteriori
—S: Ad ProsperrimAugustiiii'discipulum venitnus, kalendisMaiishabilo, in qiio confirmaliet subscripti
cujus impltcatiorasant ttstimonia. Ad eamderaigiiurr suiit, ut inferiusdicemus.,2°ConHrmaiurhaecasser-
syuodum ea refero qtr.ebabei ttte respondens ad ca- |lo nostra ex eodem Prospero cap. 10 conlra Colja-
pitula Gallorum, resp. ad object. 8: Cum dueentis 1 tprem. Ertavetunt, inquil, Africanaepitcoporumcqn-
qualuordecimtacerdotifntt, inquit, quorum comtitu- cilia, qumdecretU tmt conttiluereulrumqueDeidonum
ttoneni contra inimkos gratim Dei totus mundusam- eue, et scirequid faceredtbeamus, et diligereui fa-
ptexut est, veraciprofessione;quemadmodumipiorumt ciantus : ut mdificanterliaritale, tcknlia iwn possit
hnbet sermo,dicamusgratiam Dei per JesumChrislum 1 inflare quia iieul de Deo scriptumest : < Ille eiiqui
Domimtin,non tolum ad cognoscendam,verumeliam1. docet hominemscientiam; >iia scriptttmesl: 1 Cljaritat
ad faciendamjustitiam nosper actut tingulosadjuvare; ixDeo ett. > Manifesieeuimplurii usconcdiisAfricanis
ita ut sine ittanihil vermtanctmque pietatU habere,\ ascribit Prosper consiilutiquemquaai refertt 'est au-
wjtare, dicere, agere valeamus. Hue enim ad ill.im1nr tem quartus {/n codtcenpttrb quinttts)canonum Car-
A.ricanorumsynodum pertinent, cujus constitutionem t *?,lUaginensiiiin, qiios] proinde necesse esi djcere, si
!. tut mundut amplexus793 est •' 'd est>cujus de- citni Prospero sentire veliiiius,in duobus saltemcon-
:reta ad Zotimum papam, ut liabet Chrbftogriiphus; ; CiliisAfri«aiiisesse prolalos : quorurn unum fuit au-
pertata sunt, quibut probatispertotum mundumhmre-'. tjiranale anni 417, de quo nobis ipodo seruio est,
tU Petagianadamnataest. Post cujus sCriptumut Au- quodqiiecontinupexplicatiusdesignat idem Pro^per,
gust. epist. 47, secutum est rescriplut»iZostmtad[ dtscerniiqueaposteriori,cumcimimeruinduceiitorum
mkersoftotiusorbU epittopot.Exquo item pottquam1 quMuordecim.episcpporuma quibus fuitwium illo-
Msefipta difectatunt, cotueculumestut-inCmtestium 1 numceteferaiiim, sjgpiflcat; et senientiam Innocen-
mttentia proferretur. August. lib. n de Pecc Orig., tii in eo connrmaiam adversus Pelagiura et Coele-
<ef4.,At ex superius dictis liquet baeeumnta desy- ' stium, et epistiplamcpiisii|utioaibus prsefixammissam-
nodo autumnali417 esse-iiitelligerida: eX qua nimi-- que ad ZosimuraiUtvoniniliaMdealiasynododisiincta
lum dimectusMarcellinus rae>ise'Noveinbri, cujus; »}prius memoratis intelligamus oulla raiio occurrit;
omnes instrucliones et gesta sytrodlca per eumdem1 obstat vero quodde,inquslriaa synodj vopabuloabs-
xu kalendas Aprilis amii proximei tiHuithoc loco, et uname citatjs toancesseindieavit,
V !• Zosimus
recepit
' - • ..: I ...
i.»,i^M..!vl :,,«!(•,l«cl,., i... ., t. - * < '•
BALLERIJSipRUM AJNNOTATIQNES.
(a)Non in Africano concilio, qiiod Quesnellus automnale existimat, sed in plenario kalendarum J^aii
canoDescouditospalamfletexdiceiidis§11. .;,- ...._. .1 , v ^..:v •
«73 DISSERT. XIII QUESNELLI. DE CONCILHSAFRIC. -4NPELAG. CAUSA CELEB 971
cuin eplstolam commemorans quam suis constitutioni-A tufficilquod nullus fidelium in Ecclesia Dei reperitur
oiiirpra?iuferuniepiscopi illi 214, innuit non esse con- quolibetprofectu excellehlialque justitia, qui audeat
Slifuiioiiesdi-tinctasadecrelis,qttibut constituiste,mox diceresibi non necessdriamprecationemoralionit Domi-
dixerat cmicilia , utruntoueDet donum esse, etc. Ex nicm: Dimiite nobis, eic. Verum haecRigberii inten-
quibus clarum est umimesse illorum conCiliOriima Pro- tuiri nou probarit : alind est enim esse sine pectato,
spero laudalorum idein ac auluranale quod *ta- aliud ila credere se esse sine peccato, ut audeat quis
irtimus. 3° Prosper chronographiis ad annum 418 dicere silii non necessariam esse precationem Dorai-
disenis verbis scribii synodum illam 214 episcopo- nicam : Dimitte, ctc, hoc nullum fldelium audere
rtiin, quas auiumtialis fuit, et ad qtiam rescripsit dicit Augustinus; at nullnm esse sine peccalo, etsi
Zosiinus epistolam per univer-iini orbem missrni, non probei dici, eodem lamen epistolae illius loco
cnntlidisse decreta synodalia, quibus Rotnam perlatis scribit, tolerabiliterin id quemquefalli, nec diabolicam
probatisque, per touim muniluni haeresis Pelagiana eise impieiatem, ted errorem humanum. Quibusjunge
damnata est. Quaenamporro illa decretu, si non ca- locum ex lih. de Gesiis Pelagii.
nones octo vel novem de quibtis agimus? Cum ita loqueretitr sanctus doctor paulo ante istud
'' XVII. Anfe condiiot canones Afncanot de gratia concilium de quo agimus, et de hujusmodi quaestione
mitius tractavit. imjxxpTwim Pelagianorum Augusti- nondun definitae sollicims, inter catholkos pacifice
nits. —'Videnr imtii posse adhuc prohare hos 795 fequirendum esse censeret; nihil cnnvchientius est
canones octo si non puhlicatos, salteni conditos es»e quam nt existimemus Auguslinum curasse eam ad
iiVhac autumnali synodo; ita ut nec prius, nee serius ekamen dednci, ubi primum Concilii nactus est oc-
procusi fiierint. Non prius edilos probat, rii fallor, U casionem opporliniam, qualis fuit illius auiumnalis
modtis loquendi quem usurpavit, ac temperaiitia sin- • synodi, in qua quidquid ad conirnversiam de gratia
giilaris, qui sensnm sunm exposuit Augustiftus circa Ciiristi ct in Pelagianorum causa aciuni erat vel dis-
rslatn Pelagianorotn propositionem : An fuerit ali- ceptaliim, ad incudem revocarunt Paircs, et perdiu-
qkarido,vitiit in ptwsnti, vel deincepsaliquis futurus tiirnuiii tempiis vcntilariint : ut omnia plene ierfec-
sHsine peccato: nuniiuam enim ante annum 417, quo teque digesta cum Zosimo communicareiitur. Per
constiiuli suni canones, graviori censura dignam eam mulium enim lemporis durasse syiiodumjamobser-
putavit, nec labe hacreseos nolavit: aut si quando vavimtis; et clarissime probaiur ex eo quod Iitierae
errorein vocavit, at tolerandum humanum, nec per- Zosimi, ett quarum recepiione synodi con.regandae
niciosum errorem. Sic in librrt de Spiritu et Litlera ortaerat necessitas, ante mensem, ul minus dicam,
eap. 1 : Proinde, inquit, non multumeo nomiiie mo- Septembrem vel Octobrein veneriinl in Airicam, et
lesli sunl.... Quinetiamsi nemoest, aut fuit, aut eril, Marcelliiiussttbdiaconus ab illa missus jaiu ab 8 die
quod magis credo, tali puritale perfectus; el tamen Novembris libellum P.nilini ex praescripto concilii
etse, nut faitse, aui foredefenditurel putatur, quanium deferendum acceperat, nec tamen ante inensem Mar-
egojudicare possum, non multum erratur, nec perni- tium sequentis anni pervenit ad Zosimum.
ctose, cum quadam quisquebenevolentiafallitur... Sed XVlll. Canonesnonfuisseautumnaliann.insynodo
Utii acerrime ac vehemenlissimeresistendumest qui posteriores. — In ea igitm synodo defmiia quaestioest
putant sine adjutorio Dei per seipsam vim volunlaiis tribus posteriorilms canonibus 6, 7 et 8. Quam ilefi-
humanwvd justitiam posse perficere, velad eam len- nitionein ad pnsterius tisque concilium kalendis Maiis
dendoprofieere.Eamdem comparationem inter utrum- habitum diiferre non possuuius. Primnm quia syuo-
que hocdogma tnstituii et explicat episi. 89 ad Hila- C dus haec pnsierior et plenaria totins Africae niliil
rium, ubi ait : Sed isli uteunque toletandi sunt , nisi (a) lireviier consrttnil, nl scrihit S. Augu-tinus
quando dicunl vel esse, vel fuisse hic aliquem, qui nul- epistola 47, nec prolixiori traciaiioni dogmatum in-
tum haberet peccalum. Itetn lib. de Perfeciione jusii • cubuit, cum ad id non esset 797 cougregata, sed
tia», in line : IVonriimis,inquit, existimoreluctandum: ut quae in priori non plenaria cOiisiiiuta fiierani, a
tcio enim quibusdam esse visum: quorum de hac re inajori ex tnta Africa synodo confirroarentur, publi-
tentenliamnon audeo reprehendere,quanquam nec de- carentur, ac omniiim subscripiione roborareiitur. 2.
fenderevaleam.Libro de Natura et Grati.a, ait, se non Quia fas non est ctedere de ista quacstionesiluisse
mttttum cutare ntriim tales velsint, vel fuerint; et Africanos apud Zosimura papam", vel ei aliquil iri-
eap. 60 : Potesl, inquit, de hoc este aliqutt quwstio certi etdutiii proposuisse, cura unura esset e tribus
inler veros piosqueChrislianos.Imnio in epislola quin- praccipuis Pelagiani dogmalis capitilms. Nec istud
qtie e"piscop')inma 1 lnnncentiuin scripta sub fmem pariter omissuin a Zosimo in sua deliniiione : quae
arini 416: Quoqitomodo,inquu, sehubealistaqumsiio, tota ex gestis decretisque Afrorum approbalis con-
ti non inveniturhomoin hac vita Sinepeccato : tulera- flata esse siguificatur in loco Prosperi chronographi
bililerin idquisqne fatlitur; nec diabolica impietasesl; a nobis superius descriplo. Porro mhil ab Africanis
sed error humanus, eliboranda etoplandn affirinare, mis^um est ad Zosimum e-synodo pro ii.siructione
etiamsi quodaffirmatnon possit ostendere.Denique in causae Pelagianac, nisi ex priori illo autumnalique
lihri) de Gestis Pclagii, qui ultiinus esi enrum quos concilio.
sancus gratiaedoeior anle aututnnale conciliumanni 3. Ratio adhuc peculiaris erat cur quaestionem
417 elucubravit, nec nisi posl sciiptam ad lnnocen- D banc quainprimum examinandam definiendamque
liiinia qitinqiie episcopis epistolam : in hoc, inqnam, curaret Auguslinus in synodo post scriplum de Ge-
npuscdo, c.ip. 50, hahcqtraestionem ait a Pal.esiinis slis Pclagii librura. In nujus enim c. 30 monet ve-
14 episcopis non esse definitam : Quod, mquil, non nisse non iia pridero in manussuas nd>inul!amPela-
inter catholicoset hmreticos,Sedinier ipsos catholkos • gii eiiisiolam scribentis ad amicum suum quemdam
pacifirereqnirendumeit. H;tc po irema S. Augiistini presbyterum, inqua tanquam devictoriagloriabatur,
v.rlia lihri post quinqueepiscoporumepistolainscripti qnasi approbata esset in synodo Palaestina ejus de
(isiendmit799 nondum tunc definitam fuisse lianc «vccfiapTwiasanctorum sententia. Quatuordecim,in-
de ovapeorvvtKquaestionem, nec conditos cannnes de quiehat, episcoporum sententia definitio noitra com-
quibus disserimus: ut inde emendetur Rigberius in probala est, qua diximus posse hominemtine peccalo
iioiis ad MariumMereilOrem, pag. 141, ubi Milevi- eite, et De\ mandala facile custodire, ti velit. Qum
lm;e synodo Iribuit canonum istorum conditioriem; tenfentia, addebat ille, eonlradictionisos eonfusione
ad M asserendummoius loco epistolaecitatae quinque perfudit, e.lomnemin tnalum conspirantemsocietatem
episcoporum, ubi Aususlinusscribit: Nobis autem ab invicemseparavit. Unde consequens erat ut essent
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
xa) In iisdem observationiDus§ 11, cum canones mus; iiin) vero sequentia Quesnelli argumenta 'refet-.
inplenaria synodo, et uon in anleriori Africana con- Icinus. '
siitutos ex hoc iii-o Anansiini testimonio coiitirmabi-
 •.'•'
976 AI) QPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 078
qui non se
propter , seo tantum propter alios dice- A imposuisse : ut qui ante canones conditos ptitavilto-
rent in oralione : Dimitlenobisdebila nostra ( Matth. lerabiliter posse defendi, aliquos sine peccato vel
si
vi, 12). Respondit quidem Augustinus, hoc fieret vixisse, vel vivere, vel victuros essejpost illos,
in hac vita, non nisi auxilio Dei et gralia iieri; nec cuni fide christiana quotidianaque precatiuue posse
tamen id esse a synodo definitum : sed interim epi- conciliari negavit. Ex quo eliam sequilur longe a ve-
stola carnalis ventositatiset elalionis volabat, ul ait ro alienam fuisse eorum opinionem, qui Milevitano
Augustinus eo loco, el gestorum Palmstinorum tar- concilio eosdem canonesolim tribuerunt: postsynodi
ditate procurata celeritate prmcedensin manus homi- enim definilionem non ita locutus essetde hacquae-
nnm prmvolabat: ita tit timendum esset ne si dintius slione, ut scriptum supra legimus in ep. quinqtie
res in inccrlo relinquerelur, latius serperet h;rre- episcoporum et in libro dc Gcstis Pelagii, quibus
lici virus, miiltosque inficerel. Quare primae syimdi prxivit Mileviiana synodus.
occasionem arreplam esse ab Augiislino, qui scribe- Talis fuit igilur synodus, ex qua priores liilerae
bal; et ab Aurelio, ad quem scribebat, probabiiissi- datae Basili-co RomanaeEcclesiac subdiacono, et ex
mum est : cum et hic concilii dux, ille ingenium qua posieriores etiam lilterae longe prolixiores cum
manusqiie esset. gestis, instrumentis, inslructionibusque omnibus ad
Eisi porro coudilos velim in hac autumnali synodo causam Pelagianorum atliiieniibus, Marcellino Car-
canoues octo de gratia, non tamen publicatos credi- tbaginensis Ecclesiae^ulidiaconoIraditac sunt ad Zo-
derira; sed potius nihil gestnruin in synodo in lucera simum perferendac. Ulraeiiueperierunlvel lempnruoi
tunc prodiisse : omnia vero cum ad Zosimum papara, vel liominum injuria. Quid priores continerenl,
tum ad Honorium imperatorem sub sigillo missa, eo n**quantum ex superstitihus monumentis scire licuit,
modo quem dicemus, in posteriore concilio promul- dixiraus superius ; quid posterioribus inscriptum cs-
ganda. sei vel annexum, pari diligentia investiganduui :
XIX. Post canonesAfricanosAuguslinusad hmretica quanquam vix aliud agendum restet, 799 quam ut
dogmala relegavit. —Ilis aulera promulgalisjam se- loca notata pro statuendo concilio in memoriam re-
ctirius confideniiusque priorem de U-mu.'/p~,rvi'j. sen- vocenlur.
tenliam, non jam ut suam, sed ut Ecclesi.i-'doclri- XX. Quid poslerioresaulumnatissynodi littermcon-
nain aperle. defendit; conlrariam erroris indubitan- linereni? — Ac primum quidem prolixissima fuisse
ler insimulans, aique inier damnala 1'elagii dogmata scripta tcstatur ipse Zosimus epislola sua 3 ad Afri-
rejiciens. In eo enim bipartito opuiculo quod de gra- canos, 21 Martii data, ubi dicit: Missmper Marcelli-
tia 793 Chrisli et de peccalo origiuali statim post num subdiuconum epistolm omne volumen volvisse:
daraiiaiosa Zosim > Pelagianos scripsit ad Albinum, quo aliquando perlecto. Prolixitatis euim iudices sunt
Pinianum , el Melaniaiu, lib. i, cap. 48, Pelagio re- vocesistae, ettatis(a) quae laediinonnihil crearil Zo-
spondens de S. Ambrosio, qui Zachariam et Eliza- simo : quam prolixitaiem Marii Mercatoris etiam
belh sic quodam loco laudaveral, ul eos sine peccalo verba testantur quue inferius referentur.
visus esset asserere; post nonnulla quibus sanctum 2. Ilis litteris coniinebanlur Africanorum querelae
doctorem a Pelagio male intellectum ostendere sa- advcrsus Zosimum fralernaque correplio de nimia
lagit, haec subjicit: Iilud ergo S. Ambrosi testimo- ejusdem faciiilate, qua credulas aures Ccelesliocom-
nium, quo pro sua sententia Pelagius utiiur aul se- modavcrat, fidein praebucrat verbis ejus , nec salis
eundum quemdam modum dictum est, probabilemqui- h.ec discusserat. NiniiriiuiZosimo sua verba redde-
dem, sed non minutius excussmm: aitt cerle si ille vir IS bant, et quod coiiquestus fuerat admissum ab Afri-
tanclui el humilisZachariam,el Elizabelh summmal- caniserga Erotis et Lazari iitteras, Paulinique libel-
que omnimodoperfectmjustilim, qui ntlul addi jam liini et accusationes, hoc ab eo revcra coramissum
possel, fuisse exislimavit,profectosenlentiamsuam mi- erga hacreticos roeriio reposuerunl. Haec ex Zosi-
nutius excutiendoeorrexil. Quaclonge dilferiiul ab liis mi verbis clara suut: Quo episiolaevestraevolumine
quae in superioribus operibus habet sanclus doctor; aliquando perlcto, ita tolum litterarum mearuin com-
in quibus buic opinioni non nimis reinciaudum e\i- preltendististextum, quasi nos Cmlestiocommodaveri-
stimat: quia sciebat ita quibusdam esse visiini, quo- mus in omnibusfidem, verbisqueejus non dUcussisad
rtim de hac re sententiam non audebat repreliende- omnem, ut ita dicam, syllabam prabuerimus asten-
re, ut scribit lib. de Perf. Justiliae, in fine. Sed cla- sum
rius adhuc lib. iu ad Bonifaciumj,cap. 8, eam opi- 3. Cum ex gestis Romani judicii inchoalis intel-
nionem ad Iria praccipua Pela-gianismi dogmaia Iexissenl Africani qund Coeleslius 6ealt Innocentii
revocat, subjungitque erroribus quibus peccalura papm litleris non est ausus obsislere; immo se omnia
originale et grati.i Chrisli negaiilur, alienaniurqtie qum sedes illa damnaret, damnaturum esse promisit
liomines a gratia Salvaloris. Et lib. iv, cap. 2 et 3, (verba sunt Augtisiiiiilih. n de Pec. Orig., c. 7): ex
eadc-mtria isla nefaria el damnobilia dogmala in hac quibus sp rabalur plenus ab co dandus epistolis In-
tripartita divisionequemque meniecaiholica exhorrere iiocentiicoiiseiisus : Romamlitterm venerunl ex Afri-
debere comendit, ut hacreticoium insidias devitiet. ca, inquit idetn doctor lib. u ad Bonifaciuin, cap. 5,
Ex hac de diverso Auguslini circa «v«,u«cTi7»i«v id contiiient.esnon sufficerehominibus tardioribtts800
traciandi inodo, observatione (quain dehere me pro- i.. el sollicitioribus, quod se generatiter Innocentn ept-
liteor viro doclissimo), constat canones Carthagi- scopi tilleris comentire falebatur, sed aperte eum de-
nenses, quibus controversia ea de re linila esl iuter bereanathemalizare qumin suo libellomale posuerat:
catholicos, Augustino aliler toquendi necessitatem ne si id non fecisset, multi parum intelligentes, magis
BALLERINIORUMANNOTATIONES
(e)Confer not. 25 (Supra, col. 969 not. <). Ad ld bus Ccelestiusse Iittens B. Innocentu consentire re-
porro, quod mox additur de A/ricanon<iiiquerela et spondens, eraendandi erroris voluntatem pratulit :
correclionefralerna, hatid suspicandum est Africanos eodem plane raodo Africanaequoque synodi liileras
in hac causa discessisseab ea modestiaet observantia illud dictum explicasseindicat, cum subdit, in iisdem
ergasuramumpontificemquamaliis inlitterisadBoni- scriptum fuisse, non sufficerehominibustardioribut
facinm scriplis in Apiarii causa praiiitlerunt. Si qua et sollicilioribus,quodse generaliler Innocenlii episcopi
in re Zosiinus acerbius notari poterat, illa profecto lilterisconseniire fatebatur, elc, ut inox apud Ques-
est qua libellnm Coelestii, in quo his originale pecca- nellum legitur nura. 3. Postrema verba quam emen-
tum iion obscure inli'iabatur, catliolicum esse dixe- data propter illud , quod se papae Innocentii lilterit
rat. Quam vero raodeste in hoc ipso Africani Patres contentirerespondit, eam iiilerprelationem , quaiu ex
ad Zosimum scripserint, patet ex Augintino lib. n ad Augustino memoravimus, in iisdem lilleris iusertam
Bonifacium. c. 3, ubi posiquam dicium ejusmodi ita prsesumunl.
interpretatus est, ut refereiidura affirmet ad illa qni-
977 DISSERT. XIII QUESNELLI. DE CONCILIISAFRIC. 1N PELAG. CAUSA CELEB. 978
in libelloejus ilta fidet venenaa sede aposlolicacrede- A ad Ronifacium, ut plenius et manifestius in Cmlestio
rent approbala,proptereaquod ab illa dictum eral eum fieret, quod promiserai, se nimirum litteris Innocen-
tibillum essecathoticum,quam emendalapropter illud, tii subscripturum. Sunt enim eaedem propositiones
quod se papm InnocenliiUlierisconsenlireipserespon- totidemque in concilio Palacstino objectae Pelagio,
derat. HiCrpropeccalioriginalisdoctrina monuerunt ut ex libio de Gestis Pelngii inlelligitur. Etsi porio
ocu-atissimipraesules,ne sub verborum larva impo- commonitorii formam potius habeat, ftiit tamen in-
ncretur pontilici Romano ab haerelicis. slar deliniiionis synodicae, tum quia ex numeroso
4. Ne eiiam sub generali gratiae nomine lalleret, concilio emissum, lum quia huic etiam apostolieae
addiderunl quod haliel l'rosper cap. 10 conira Colla- scdis accessit aiicloritas. Immo crediderim Zosimum
torem : Constituimusin Pelagium atque Cmlesliumper pomilicem formulam illani epistolae suaead univer-
venerubitemepiscopumInnocentiumde bealissimiapo- sura orbem missaeab omnibus subscribendam inse-
sloli Petri sede prolatam manere sententiam, donec ruisse. Eadem eniiii haec subscribendi formula a
apertissima confessionefatealur, gralia Dei pcr Jesum siibsequentibus pnntificibususurpaia, quolies, revi-
ChrislumDominumiwstrumnon solumad cognoscen- viscentibus Pelagianae haeresis seminibus, ad sub-
dam, verum eiiam ad faciendam justitiam, nos per scriptiouem veniendum fuit, et a Leone praesertim,
aclus singulosadjuvari:' ila ul sineilla nihil vermsan- iriter CIIJUSepistolas reperta a nobis fuit, ut ftisius
clmque pieialis habere,cogitare, dicere, agere valea- in dissertaiione proxiinadicemus. 802 "inc inserta
mus. Haecin epistolaquaro ad Zosimumcpiscopi 214 Romano Codici. Proposita etiam luii ab Africanis
scripserunt, tesie Prospero. pro subscribendi formula : quod inde uianifesinin fit
XXI. Capituta excerpla conlra Pelagium gestisquen" quod in pluril.us cxemplaribus mss. exctisisque ct
inserta.—5. Cum respondissenlAfricani nonsufficcre in Roroanocanonuro Codiceconnectitur cum epistola
ut generaliter Ccelestiusfaterelur se lilleris Innocenlii Aureliiad Africanos provinciarum Bizacenaeet Ar-
consenlire(quod ullro se facturum spondebat), sed zugitanaeepiscopos, quibus ex imperatoris mandato
oportere aperte eumanathemaiizare quw in suo libello subscribendi necessiiaiem indicebal. Haec capitiila
prava posuerat,quoddara veluti coinmonitorium epi- lilteris Africanis fuisse, ut diximus, inserta, probo
stolaesua; subjunxerunt, quod passim circuniferlur. eliam ex Mario Merc. Cum enim scribat, Capitula
In epistola sancli Augustini'106 ad Paulinum legi- de quibus Cwlestiusaccusatusfuerat, coniineriin Tra-
tur, sed et habetnr supra in codice nostro cap, cloria Zosimi '. non sola, opinor, capiiula Ccelestii,
18, sub hoc tilulo : (a) Capilnla excerpta de gestis sed et capitula opposita, qoae Pelagius in Palacstina
801 iiabitis contra Pelagium hwretkum el alia de profiteri jussus est, ins.ita sunt: nec aliunde accepta
tibris ejus, qum in Palmsiina synodo objecta anathe- quam ab Africanis, qui eadem opera sancti Augtistuii
matizare compulsusest. Ipsuin vero CQinuionilorium collectaad Zosimum papam cum aliis instruclionibus
ita incipil: Quod ad Jerusalem nolemem colligifilios Iransiniserani.
suos Dominusclamabat, hoc nos clamamus adversus XXII. — 6. AdmonebantAfricani Zosimumsuis lit-
eos qui filios Ecctesim colligi notunl, nec sallem post (eris, ut rccoleret quid imitandus praecessor ejus
judicium quod de ipso Pelagio in Palwstina faclum Innocentius de ipsis senserat Gestis Palaestinis,qtii-
est corriguntur, elc. Et post recensitos duodecira bus absolutum se jaclabat Pelagius. Et ul intcliigeret
articulus Pelagioobjectos, subjungii: Hmc omniaPe- ponufex ea nec ignota fttisseInuoceniin, nec omnino
lagiui tic anathematizavit,quod satis ipsa yesta lestan- proliata, litteris suis inseruernnt Africani excerptum
tur, ut nihil ad ea quoquomodo defendendadisputa- C epistolae illius ad quinqtie episcopos, quo ista cou-
tionis alluleril; unde fil consequensul quisquissequitur stabaut. Hoc indicat sanctus Augusiinus lib. n da
illiut auclorilatemjudicii, et ipsius Pelagii confessio- Pecc. Orig., cap. 8. Quid ergo, inquit, de Palmstinm
nem ( utrumque se facere jactabat Coeleslius), hmc synodi gesiis, quibus se Pelagius absolutum esse gto-
tenere debeat qum semper tenuit caiholka Ecclesia. riatur, sanctus papa Jnnocentius judicaverit, quamvis
Sequunlur totidera capiia caiholicae doctrinaehacre- el in lilteris ejus, quas nobis rescripsit, legere possitis,
ticis opposita, in quorum plerumquc inilio babetur: et commemoraium,cumvenerabilipapm Zotimo syno-
Faleatur, elc.; ct in fine: Hmcomniasimpliciter sine dus Africana respondit, quod veslrmcharitati cum cm-
ultis [ateaturambagibut,si quis in aucloritatem catho- teris instruclionibusmisimus; tamen, etc.
licamet expressaipsiusPelagii verbaconsentit. Neque 7. Constat praeterea ex Commonilorio Marii Mer-
enim itta qumhis sunl contraria, veracileranalhemali- catoris cap. 1 litleris illis fuisse illigatum quidquid
zalaesse credetidumest, nisi hmc quibus sunt illa con- in Africa acium fueral adversus Coelesliumet Pela-
traria, fideli cordeteneantur, et aperta confessionepro- gium; ct omnem causam qum apud eos facta fuerat,
mantur. Ilaec sunt proculdubio quae ex Africa exspe- ab ipsis fuisse exposilam: mistis eiiam gestis exinde
clabantur, quemadmodum Augustinus supra lib. u qumfuerant tunc cumillo vel de illo confecta: hoc est
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Capitula errorum Pelagio objecta in Diospoli- vero de capitnlis Pelagio objectis in synodo Palacsti-
tana synodo ex gestis Palaeslinis exccrpsit Augusti- na loquens lib. n de Pec. Orig., c. 8, ea tantum com-
nus in epist. 186 ad Paulinum scripia anno417; memorata, non aulem inserla indicat in Africanaesy-
eisque idem S. doctor toiidem capila calholicaedo- nodi litteris adZosiraum. Integrum S. docloris testi-
ctrinae subjecit. Num vero haecoinnia ab eodem Au- nioniiim reciiatur a Quesnello paulopost num. 6, in
guslino roissaad Paulinum , ex ejus epistola fuerint quo notanda sunt verba : El commemoralum, cum
excerpta, ac cum cacierisdocumentisPela^ianaecau- D venerabilipapm Zosimo synodus Africana respondit.
saedirecta^etiara ad Zosimum, subnexa litteris sy- Cutn porro capilula objecia Pelagio , de quibus hic
nodi Africame anni 418, non ita certuin est, ut agitur, iu plures antiquas collectiones Latinas tra-
Quesnellus aflirmal. Marii quidcm Mercatoris lesii- ducta inveniantur ; ea alicui usui ex Augustino oliin
inonium, cui iste innititjir; non de his capitulis Pe- exscripta videnlur. Formam vero non referunt for-
lagio objectis in Diospolitanasynodo loquitur, sed mulaefidei, cui subscribendum esset, ut liquet ex aliis
de illis quaeaPaulino objectafuerunt Ccelestioin sy- forraulis quac bac,vel siraili raiione exponuntur :
nodo Carthaginensi. Cum eniro praemisisset de eo- Ego ille hac scriplura, quam manu mea perscripsi,
dem Ccelestio:Ibi (Carlhagine)deinfra scripiis capi- profiteor, etc. Vide duas formulas in nostro codice
tulis apud Aureliumepiscepummemoralmurbis per li- canonum cap. 53 et 55, in fiue. Ea quidem lidei pro-
bellum a quodam Paulino diacono sanclm memorim fessio, quam S. Leo Pelagianis ad Ecclesiam re-
AmbrosiiMediolanertsis episcopiestaccusatus: recitalis deunlibus prsecepit epist. 1 et 2, diversa perspicitur,
niox ipsiscapitulis, quaeseptem tantum rccensentur, cum inter caetera exigat ut apertis professionibus
de Zosimilitteris scribit: In quibus et ipsa capitula, damnent auclores, qui in noslris capitulis non ine-
de quibut accutalus fuerat, continentur. Augustinus moraotur.
979 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 880
KeslisCarAiagqiciisissynodi (a) anni 412, et alierius A attdiel a communiamico sanctttas tua: quo m Uei mi-
iiiiii 416, noii iiins-is procul dubio gestis Milevitanae serkordia ctimsahtte remeante,speramusnos de omni-
sMiodieodem aniio liabilis. bus fieri posse cerlissimos. Qnin enim de Zosimoet
8. Si canone* illi octo Carlhaginenses 803 ae Sixto pracserlim haecintelligenda sini, ilubiuniapnd
gratia in illa aniumnali synodo, (b) ut videur mihi me nulliim esi, actnta illa scribendi ralio persuadei.
proliasse, cniiditi siint, dubitandum non est qnin ilji Adicrunt igilur imperalnrem tunc Ravennaeagentem,
eadem opera nnssi sint ad Zosiinum cura reliquis ut regiis edi<lis senientiam adveisus Coce-tiun) in
causacinslruineiitis. ATricaprolaiam, et auctoritate aposiolic;c sedis per
9. Testalur sanctus Augusliinis lib. de Peccato Innocenlii rescripla confirmatam, sua qiioinc sai-
Originali,cap. 21, pliirimum iisdemlitteris laborasse ctione roboraret. Res cniro ur.ebat, et grave peri-
Africanos,ut fraiideni aperirent Pelagianilibclli, qui ciiliiin eratne si a Zosimo judicium sententia; iuno-
ab liaeretico<x Orieute ini-sus ad Iiiuoceiitium,suc- ceutii Africanoiumqueconirarium prodirei, ut jani-
cessori ejus Zosimo traditns ab eoque transmissus jatri prodilunnn (e) credebatur, inde pernicio^um
ad Africannsftierat.Puiabaiur Pelagius sinceredam- inter uiramque Ecclesiam schismaoriretur. Annnit
nasse in PakesiiiiO;judicio dogiiia negaiii.i.iiinori- jusiaepetiiioni imperator; ei gestis decretisque \fri-
ginale peccatum :t et ila c'reael),aiAngusiinus ipse canis coiisideralis, constitutionememisit pridie ka-
cuin iliellumde Gesiis Petagii elurubraret. Jatit vero lendas Maii anni hujus 418.
itt librofide sttm,inquii S Atig. cap. illo 21, quein Hanc narratii nem velut somnio siraillimam ride-
Romamcum ipsis littens misit ad euthdrmpapamln- bunt nonnulli qni constittuionem post Zosimi decre-
tiocenti m ad quem etiam epistblamscriptirat, thutlo ** R lum iracioriamqiie epistolain, nec uisi ex pontificis
tvid.nlius s ipsum tegendonudavit, dicens : Raptisma hujus suggestione ediiam putant; quac cpiuio est
unum leneoius, quoa tisdem sacramenliverbis tn in- Baronii,, Janseriii, Rigberii in notis ad Marnim, No-
fantibus, quibus etiam in majoribus dicimusessecele- risii in llist. Pelag. lib. i, Garncrii cl forsan aliorum.
brandum .... visttt est ad tempus aliquiddicere, quod Veruiii etsi ab eruditorum 805 srege divelli ine
fidei catholicmconveniret.Sed illam sedem utque in aegre admndumpaliar, v<rilaii tameri conseiitaiicam
finem fallere non prmvdtuU.Po>t rescripia quippe essc meamopinionemnonlevibusconjecturisaslruere
Africani concilii. in quam provinciamquidemdoclrinq niihi videor.
illa pestifera serpmdoprmvenerat, sedeath non tam XXIV. Sententia Zotimi non ante kalendat Maii
late occupaverataiiequepervaserat, alia quoqueipsius prolala. SynodusRomanaan. 15 die Apritiscongrega-
in urbe Rqmacura fideliumfratrum prolala patuerunt: ta.—1. CondeuinatioiiemCoelestiia Zosimo (f) pro-
qumlilleris suis,quds conscripsilper orbemcalholicum laiain non esseanie emissum pridie kale ilas Maii
perferenditspapa Zosimus exsecranda,sicul legerepo- Honoriiedicium facile sibi qmsque persuadebit, si
testis, altexuit. modo rectilat litteras Africanorura,quaetesie sancio
XXIII. LegaiioAfricanaad HonoriumAuguttum.— Aiigiistino, lib. u ad Bnni.fcium, cap. 3, exspecta-
Dum ilefertintui'Rotnam gesta omnia syn xlica epi- bantur a Zosimo, ul de Ccelestii causa jdenius iri-
stolaeAfricauorum illigata per Marcellinumsubdia- siruereiur, aiitequaiii seiilenliani suam promeret,
conum . (c) pergunt etiam Ravennam alii ejusdem rccepias esse a poniifice circa xn katendas Apr.lis,
synodi legati. Episcopi quippe pro fide catliolica et qno die ab eodem jescripium Afiicanis. Quod reli-
quiele Ecclesiae plurimum sollicili, cura meriio ti- quiiin erat sacraeQuadragesima»,.teni|iusque oinne
niereul rie Ccelestiusinsignis leclinariim artifex Zu- C usque ad diem decimain qiiartainAprilis',pietaii da-
simum papam transversuin agerel, et ab eo senten- lnni i st, solemniquepaschalis lesli Octava', quaeilla
tiam absolutiniiis suriiperet, quae et Africannrum die oceurril anno 41S, PasclVasciiicet Jn. idente iri
judicio et 804 Innocentii papae i escripiis essent dieiri7 mensisAprilis : til mirnni sit qnml Joannes
coniraria , coristitneraiit, ul supia dixiiiius, iiiiuii)e Garneiius conlendit pag. 216, habitam tynodum die
suis ad comilalum delegare, qiu de slatii rerura llo- 15, statim post absolutosdies feslos,geslisquead Ho-
norium certioreiri faceret, ejusque animUriiad tilen- norium delatis ediiam pridie kalendas Maias san-
dam Ecciesiaefideni pacemqiie acceriderei. clionem.
Quam anxios enim faceret Africanos episcopos Ui eiiim priraoloci) Garnerio Gariieriumoppnn.ini,
Zosimi haesitalio, nimiaque in CCetestiiiinpropensio, cur vult Itoinie liaberi poliiissecoiicilium15 Aprilis,
quamque sinistraiii c/ticepissent opiniohemde pro- qiii duiu Alricanumconcilium legii eongregalum v
cerum cleri Roiiiariiconsiiiis, (tf) iniiicat, ni fallor, kalehd. Maiasseu 27 Aprilisan. 399, conlendii erro-
Augustinus uliiinis .ebistql* 106 verbis, quahi ad rem irreptisse hunc in locum; et postas vel kalendas
sanctnm PatiliniitriNohe episcd|um co ipso tempore pro idibus, vel Sfaias pro Junih;rie quid enormiter
dedil. Qumautem, inquit, ef de qitibusaudierimus, factumdicaiur^l contra canonesin aliis conciliis san-
qum multum dolemus, et facile credere nolumus, cte observatos? An KomanaEcclesia rainus religiosa
BALLERINIORUM ANNOTATIONES.
(a) Corrigeiidum credimus annt 411. Vide Obser- J) qnm mullum dolemus, et facite crederenolumtts.e'e.
vationes, n. 5. Nequeciiim de Romanis, sed de aliis apud Nolam
(b) Immo eiim riqs in observationibusnUra. 26 et degeniilius se qunedammolesta audisse jam amea
seqq. conira QiiesnelluraprobaiUri sihius eos cano- perspicne tradiderat iium. 29 : Quod proptereacom
nes conditos in alia syriodbkalendaniriiMaii, ii ab memoravimus,quoniamquidemapud vos, vel in vestra
anteriori concilio Africano ad Zosinium missi dici poiius civiiule, si tameit verum est quod AUMVIMIS,
nequeunt. Nondiffiieriiiirtannm eorumdem canonum tanla pro isto errore quidam obstinalionenitunlur, ut
sententias fortassis praestitutasfuisse in litieris quas dicanl facilius etse ttt etiam Petagium deserant atque
idetn concilintn Africahum ad eumdem pontilicera contemnant,qui hmcsentienles.anathema'.iznv>t, quam
scnpsit, ut ibidi-lnraortebiuiiis. ab hujus sententim,ticul eit videtur,veritateditcedant.
(c) HancAfricaiiaesyhodi legationem ad impera- Si autem ceduritsedi aposlolkm, etc. Ilic de Pclagia-
torehi cuiri carteris quaeiri id a Quesiiellocongeruri- nis apertissimis el contumacibiis, qui ipsi Pela^io,
tiir, explodemus iri obseiv. § 7. si resipiscisset, anatliema dixisseni, sermn est :
(d) AuguStlniepist. 106, nunc 186, ad S. Paulinum qualem fnisseZosinium, vel Sixtum nec ipse Ques
Nolanuin, scripta an. 417, pnst Ihiioceniii poniilicis nellus judicaret.
monttiu, et ante Africanamsynodum arini 418, indi- (e) Hocce commenlum explodemus in observ.,
care non potesiea quaeejnsdemsynodi Patres solli- nuiii. 34.
citos fecisseQuesnellus exisiimat. Perperani qiiidem (f) ZosiniuindamnasseCoalesliumante legem Ho-
de Zosiiiioet Sixlo inlelligenda credit illa ejusdem norii probabilur iri observ. § 9, ubi sequentes Ques-
e|>istoJ»ii, 40; Qmvautem, et de quibut AUDIERIHUS, iielliconjectationes excutienttir.
 9H DISSERT. XIII QUESNELLI.DE CONCILIISAFRIC. IN PELAG. CAUSA CELEB. 982
fuerit, qua.mAfricana? An vero quod enorme apud A rum omniura exeraplaria procul dubio ad itujierato-
Africanos, apud Romanos canonicum? rein Ravennam deferenda fuerunt: quem 807 Par
2, Qua ralione episeopiquos adfiiisse synodo as- est credere omnia diligenter perlegisse, antequam
serjt etfatemur, ipsa die 15 Aprilis Roraam conve- haecconstituiione sua firmarei, praeseriim cuni pro-
nire pottierum ? Nonenim avellet eos vir religiosus pensior antea visus esset Zosimus, erga Cuelestium.
a propriis eorumEcclesiis anle completamsolemnem Kis omnibus rite et mature peificiendis vix unius
octavamNeophytorum:qua completa 14 die, qui paulo mensis vel eliam duorum spatinm sufficial: ut vero-
remotiores ab urbe eranl, sequenti die adesse nou simillimum sit ante kalendas (Junias ad finem non
polueruht, nisi quodam miraeulo divinitus advecti. esse perducla. Obseivandum etiam quod et relata
Ea tamen vel falente Garnerio acciendi fuere e lon- Mariiveiba iouuunt, ei idem adhuctestaturcap. 2et
ginquis provinciisepiscopi, quandoquidein plenioreui 3 Commonitorii, non Cuelestii solummodo,. sed et
audientiam fuisse e suo Mario Mercatore asserit. Pelagii causaro discussam,esse in illp Romano judi-
Deindevocandus fuU Ccelestiussecundum juris lor- cio, ejusque tum sermones, tum cominentarios in
mam, qui cura vocatus non ades>et (quod nisi post apostolum Paulum examinatos : ex quibus fusiora
aliquos sallem dies cognosci non potuit) diesilli ile- excerpta in Tractoriara Zosimi conjecta, testis est
rato dicendus fuit, et interposiiis iterum 806 die- idem illius aevi scripior : quod examen intra breve
busajiquot, tertia compellatio indicenda. Haecenim tempus confici uon pntuit.
judiciorum lex inconcussa; quam religiose observa- XXV. Honoriui detcntenlia Zosimisilet in tua con-
tam videmusadversus Eulyclien (a) a quariac synodi stitutione, de Afrkanq memtntl.*—3. Si Zo«iinidecre-
Patribus, quamque in sua causa praelermissamaltiore B tum adversus Pelagium et Ctelesiiuiii (b) jara tunc
voceconquestus esset Ccelestius,qui adversus Zosimi conditum et emissum esset cum iinperatoriuiii cdi-
judieiuiu quidtiuidposlmoduni in buccam venit, iui- clura sancitum est, non illius profeclo menlionem
pndenter evomuit. Vereor ne jara magnam partem omisisset llonorius. nec i.n edicto dixisset se novam
elapsi sint qualuordecim dies, quos usque ad pridie liaereticorurati«rsu<tam pervulgalaopinwnecoqnovisse,
kalendas Maias judicio adornando, coroplendo, de- nec addidisset inferius, quod aures suas recens fama
scriltendo, publicando, et ad Augustum deferendo perttrinxUset intra sacralhsimam urbem virus suum
praefixit scriptor laudalus ; et lameu vix adhuc deli- illos sparsisse; sed potius hoc se Jitteris papae Urbis,
bala causa est, de qua non sine magna deliberatione ipsaqne lata ab.eo seqtemta accepisse; praeserlini
statuendumetse, et tttmmo ditceptandumjudicio, scri- cum e re calholica esset ut Zosirouniprioris lardita-
bebal Zosimus (Epitt. 10 ad Afric. m) paucis ante lis pceniienieni in haereticosexcommunicationis gla-
diebus. „• . dium exemisse, regio diplomate omnibus innote-
- Hoc ut ita fieret, congregatis judicibus in pleniori sceret. .; •,..,.,
illa audiemia, quidquid acitim liactenus fuerat ad- 4. Cura anno sequenti ad Aurelium litteras dedit,
versus baereiicumtam Romae quam in Africa repli- boc prius ediclura commemorat, et in eo condendo
candum fuit, ampliores muliiplicesque Africanonmi (c.)secntum se asserit Africanorum judicium, nitul
litlerae legendae, ingens illud instruinenlorum syno- de judicio Zosimi, quod praeteriisse, facta alterius
dicorum volumen accurale evolvenduin, quod exspe- nieiilione, iniquuin prorsus fiijsset et a debiia pri-
ctaium ex Aftica fuerat, audienda singulorum suffra- mariaesedi revereniia alienum. Qnod enim deliiiior
gia. Tum ceptode senlentia adversus Ccelesliumpro- r*- centio pariler siluerit non eadem est ratio : quia non
ferenda consilio, cudenda fuit conslitutio et singula lam proprium liabuerat, quam suum fecerat Africa-
ejus verba ad trutinam libranda ; immoet to.ta san- norum judicium. • , .
ciorum Patruni desubjecta materia uaditio cvolven- 5. Cum constitutjonem suam Augustus edidit,
da, examinanda et miiiua cum decreto collatione (d) Romaeversabalur Coelesiius: qiiandoquidem ab
componendafuit, ul dignum aposiolica sede in causa Urbe eura pelli jubet: Pulsis, inquit, ex Urbe primi-
lidei prodiret judicium. Post. haec quanto tempore mitus capilibus dogmutisexsecrandiCcelestioatque Pe-
opiis fuit exarandis scriptUamplusimis vellangUsimk, lagio. Atciim suam edixit pontifex, immo et cum
quibus perdamnatusest haereticus, ut liabei Marius vocatus Cu)lestiusad judicium, non solum 808 "on
Mereator: in quibuiel ipsa capitula de quibusaccusa- adfuil, inquit Marius, sed etiam ex memoralaRomana
tut fwrat, continebanlur,el ontnUcausa tam de Cmle- urbeprofugit, atque ob hqc a bealmmemotim Zosimo
stio tupradtcto, quam de Pelagio magittro ejutpra- perdamnatus.Scio/ijuidreponi .queai: PelaginmRqmae
liorevidelureste narrala. Nondico describenda adlmc lunc non fuisse, etsi pariier eum pelli jnbeat flonOr
fuisse timilia eademquetcripta, quae ad epitcopot rius. Verura hoc loco, subjunctus estCoelestio ilje ne
transmUta tunt, teste eodem Mario, ad Orientalet poenaeos discerneret, qui ejjisdem dogmaiis coiiimu-
Eecletiat,.JEgqpii dicecetim, el Constantinopolim et nione jungebantur. Caeterum superflua essent edicti
Thettalotticam -et Hierosolymam: quibus addo pro- verba, nisi alteruier saltem Romnetunc praeseps aij-
vinciasJialiae, Hispaniae,Aliicae,ubi causa orta erat; fuissel. Al iniqua^ inquies, Augustini de Ccelestii
Galliarum, ex.quibus accusationes iransmissae; Bri- fuga exprobratio, immo et jussio Zosirai illum ad
tanniarum, quas inde oriundus Pelagius procul dubio , jiidiciuiu vocantis: si imperatoris edicto Urbe pulsu»
iufecerat: haec,inquam, sileo; quoniam id perotium D lunc temporis fuisset. Non itaest: hnjusroodi enim
acium esse potesi, etsi gratis, responderi. Sed ho- primum edictum ita comminatorium fuii, ut si hsere-
: ; BALLERINIORCMANNOTATIONES. ....
(a) Eulyehes non a quartm, seuiChalcedoiieivsis, stium; sed.post condemnationem et judicium petita
sed a Coiistantinopolilanaesynodi Patribus vocatns fuit, ut § 9 ostendemus; ac propterea nihil mirum
fiiit,cii)iis tamen synodi gesta in Cbalcedonensi lecta si Zosimi decreium in ipsa lege non roemore.Uir.
el inserta fuerunt aci. 1. Etsi vero idem Emyches Satis tamen indicantur lumultus Romaeexcitati, quos
ter vocatusfuerit aliqun spatio inter.jecio,non tamen priesertim post eam condemnationem a Pelagianae
l uto qtiantiim Quesnellus videtur exigere. Secunda haeresis fauioribus ibidem promotos, imperatorem
(uira voeatiodie 15 Novembris facta fuit, el eodcm non ab Africanis, sed a Zosimo rescire potuisse eo
d.e sero data ftiit vocatio lertia, die sequenti eidem dem loco probaturi sumus. .
i timanda; ut veniret in crastinum. Hanc veio non (c) Hoc argumentum solvetur in observ., n. 47 ec
fuisse fegetninconcussampatel ex ipsa synodo Clial- seqq. ;•• • ;••... . • ,. ', > . ••••<•' - -o.-i.
cedonensl acl. 3, ex qua discimus Dioscorum ler uno (d) Videsis responsionem in iisdem Observ,, n.45,
eoderoque die vocatum fuisse. . ubi validissimtim pptius argumentura ex ; ubjeclis
(*) Cuma Zosimo peiita fuit imperialis lex, non- ipsius legis verbis adversus Quesnellum intorque-
duin qiiidemconditum et eniissum fuerat ejus decre- bimus,
luui, seu Tractoria adversus Pelagium atque Coele-
 033 AD OPERA S. LEO.MS MAGNIAPPENDIX. 934
tici ad potititlcis judicium convolantes nefaria dog- A demonstrartt, elsi eanidein iioiinulli perversitaiein
ruata abjecisseni, a pcenaimmunes procul dnliio es- sentire non desinerent, vcl etiam insusurrare non
sent relicti. Justissime 'igitur fngam exprobrat Au- cessarent.
gUstinus : quam non tam edicluni Augusti quam 8. Ex epistola sancti Augustini 157 intelligimus
erroris pertinacia persuasit. Non enim amplius res lunc cum eam scriberet recentes fuisse apud Africa-
erat de dogmate Ccelesiii discuiiendo, sed, de ejus nos litleras Zosimi iraclorias de damnatione Pelagii
promissione effectui iradenda, qua videlicel respon- et Coelestii: istud enim haec illius verlia suggerunt:
derat se Innocentii PP. litteris consentiie: quod si De qnibus exempla (c) recenlium scripturarum, tive
scripto nonambiguo professus esset, irritum fecisset qum tpecialiter ad Afros, sive qumuniversalilerud om-
Augusti edictiim. Deinde non effeclui iraditani esse nes episcoposde memorata sede inanarunt, ne forle ad
primam hauc consiiiutioiiem, innuit imperaloris epi- vestram sanclitalem 810 nondum pervenerint, vobit
stola ad Aurelitim data, qtiaehabetnr cap. 16 codicis curavimustnilti ab eis fratribus, quibus ei has tilterat
imstri. Dndum, inqiit, fuerat constitulumut Pelagius ut tum venerationi dirigerent, dedimut. At liae lilteras
atque.Cmlettiusab urbe Roma pelleremur... sed quia vel eo 'enipiire scriptac sunl cum Augiislinus in Mau-
obsiinaticriminis perlinax malum, ut constilutiogemi- ritania Cacsariensi ageret non pro collatione cura E-
naretur exegit; recenii qnoque sanclione decrevimus, meriio quae xn kalend. Oclob. haberi coepit; sed ow
etc. Non dicit Urbe:pulsos hacreticos, sed quod cott- lerminandat, ut scribit Possidius, in Viia S. August.
stilutum fuerat ut pellerentur : unde suspicor vel Zo- (Cap. 14), alias Ecclesimnecessitatesjuxta litteras se-
simo tantiim, accelerandi judicii gratia, fuisse decla- dis apostolicac, vel, inquani, dum illic ageret, vel
ralam vel dilalam a Palladio edicti proinulgationeni n eliara posi ejus inde rcgressttni, ut signilicare milii
ex ejusriem Zosimi suggestioue, douec sententiani videntur haecverba: Liltermiltm quas ad Mauritaniam
ipse siiani promeret. Cwsariensemmisisti, me apud Cmsareamprwsenteve-
6. Edictum suiimhis claudit verbis Augnstus: Ju- nerunt, quo nos injuncta nobis a venerabilipapa Zosimo
val autem per omnem pene mundum, qua imperium upostoticmsedis episcopoecclesiasticanecessitastraxe-
nostrum exiendilur, hujusmodi promulgata diffundi, rat; lempus enim istud, ul aiuni, plusquara pcrfe-
ne scientim\orte dissimulalio pastnm prmstel errori: cium bac voce iraxeral designatum, Augustiiiumnon
alque impunese quisqueputet audere, quod condem- amplius illie lunc commoraium, cum scribebat, si-
natum vigore publico sete finxerit iynorare. Profecto giiilicaremihi videtur. Necerat revera, quodptiulicis
(a) timendum non erat (si809 J,,m decreiuni Znsimi negotiisimpedilus sanctus dnctor feslinantiusrespon-
per lolumorbem uiissumfu;s et) nedissimnlaliopastum derel cpistolaeOplali, quaead ipsum scripta non erat,
prmstaret errori, aut ne quis sese fingerei ignorare, sed ab aniico coinmunicaia. Porro quis credideril
quod per otnnem pariier non Itomanum modn, sed consiitiitioiiera Zosimi, si jampridem condita erat,
et Christianum orbem, disseiuinaiuin cura pontilicis lam sero inissam esse in AlVicam;quo ut ciiius per-
fuisset. veniret multuui iniererat famae pontificis clerique
7. Roraanaecivitatis stalus, qui desciihitnr in edi- Romani?
Cto imperatoris, ( b) talis est oninino qualis erai dum 9. Sancius Auguslinus lib. n ad Bonifacium, cap.
Zosimus papa, Sixtus presbyter et alii clerici Ro- 3, refert Pelagianos de clericis Romanis conquesios
mani in CcelestiumPelagiuiiique propensiores, titrum- esse, scribenteseosjussionis terrore perculsosnon eru-
que innocentem jamjnn erant pronunliaturi : cum buisseprwvaricalioniscrimenadmittere, ut contra prio-
videlicel inlra sacralhsimam Urbem, ut Au;:ustiisha- C retn tententiam tuam, qua gestiscathotico dogmati ad-
bet, aliaque toca, ita pestiferumvirus quorumdam ino- fuerant, posiea pronuntiarenl malam hominum eite
leverat pectoribus, ul interrupto directm credulitaiis naturam. Qnin clericorum Itomanorum nnmine (d)
tramite, scissts in parles sludiis asserendi, materia im- Zosunum ipsum cutn suis coinprehensuravelit, du-
pacatm dissensionisinducta csset, novoquescandali fo- bilare non sinuntalia Angiistini loca, quae Zosimiun
mite concilalobealissimmEcclesimnutaret tranquillilas; ipsum praevaricationisaccusatum a Juliano fnisse te-
aliis nempe aliud ancipiti mterpretalioneseciantibus et stantur : Et tamen, inquit, lib. i contra Julian., cap.
pto captu versipellis ingenii profanum novorumcoin- 4, lanocentii successoremcrimine prmvarkationisac-
mentorum woventibusqumslionem.Quam graphice de- cusas : quia doclrinmaposlolicm el sui decessorissen-
pinguntur his verlii- dissidia quae in Romaiia Eccle- tentim noluit refragari. Idem lib. vi, cap. 12. Confert
sia excitarant Ccelestiiartes, cum hinc pontifex prac- igilur Julianus priorem Zosimi conventuni cum po-
cipuusque adminisler Sixtus presbyter ab haereticis steiiori; contenditqiie pnniificemclericosque Roma-
circumvenli videbaulur, inde vero alii ex eodem clero nos priori sententia caiholico dogmati adluisse, quia
sanaedoctrinae decretique Innocentii tenaces pro lide videlicetea pene ab-olutus abscesserat Ccslestius, ut
pacequc calholica loto affectu decertabant. At nihil ex Zo>imilitteris liquei, Coelesiii|ue ac Pelagii pro-
tale in Urbe fuit posl sentetitiain a Zosimo adversus fessio hdei, ut calbolico dogmati consentiens, ap-
Coelestium decretam; nihil amplius in ea Ecclesia probata fuerai; poslea vero posteriore sentenlia, cum
turbarum creabat haereiicus, a qua videlicet aufttge- videlicet leclinis liaereticideiectis calholicain de pec*
rat: non amplius discors procerum cleri illius sen- calo originali doctrinam sanxernnl, eos pronunliasse
lentia, qui omnes in damnationem Cceleslii Pelagii- T) malam liominiim esse naluram. Decreturo 811 'g'~
que coieranl, Sixto omnium priino anaihema eis in tur Zosimi notalum hic habemus. At istud Pelagiaui
populo frequenliisimopronuntiante, ut ait Augustinus criminantur condituma Romanis jussionis terrore per-
epist. 105. Non amplius virns suum Pelagii Ccele- culsis et ita in prxvaricaiionis crimen prolabenti-
stiique asseclaesparserunt, sed, ut idem doctor scri- bus. Quid porro jussionis nomine intelligit haerelicus,
bit epist. '104, illi repente reticuisse perspecti sunt; nisi imperalorium edictum, quod proinde ex lioc loco
omninosiluerunt magnolimore compressi(epist. 105), probatur ante Zosimi conslitutionem fuisse prolalum?
et usque ad profundum silentium suppressere timore At istam de jussionis lerrore objectionem, nihil Au-
quod senliebant, quos satis terrilos ipsa laciturnilas gustinus reponit: quippe qui noverat et postulaluin
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) limendum non erat de calbolicis, qm aposto- canorum Zosimique senlentiara in Ccelestiumatque
lico judicio obsequunlur. At de haerelicislimeri uti- Pclagium. Vide observ., n. 41 et 42.
que potuit, ne si lege non comprimerentur, novas (c) lloc Augustini tesiimonium niliil evincere in-
turbas concitarent; ac propterea ipsara legem pro- telliges ex observ., n. 53.
mulgare jussit Honoritts, ne dissimulatio (priucipis) (d) Clericorum Romanorum nomine Zosimuin
pastttmprmstaret ttrori, aut ne quis eamdein legem noti comprehendi, verbis autem juttionit terrore uott
$ete fingeret ignorare. indicari legem Honorii, patebit ex observ., n. 50.
(b) fmmo lalis est qualis erat post rescripta Afri-
.085 DISSERT. XIII QUESNELLl. DE CONCILHSAFRIC. 1N PELAG. CAUSA CELEB. »86
a se suisqtie Africanis Honorii ediclum, et istud ab A lor : Dudum quidemfuerat constilutumut Pelagius at-
imperaioreprolalum antequara Zosimi senlentia pro- qtie Cmlestiusinfandi dogmatisrepertoresab urbe Roma
diisset. velul qumdamcalholicmulililalis conlagia pellerenlun
XXVI. Quo edictitoco Honorius meminitZosimiani procui dubio designat consiiiutionem dalain pridie
decreii. Possidius objicitur et explicatur. — Quid con- kalendas Maiasanni praecedentis, lioc est,- tred. cini
ira hanc assertionem nosiram objici possit non divi- ante mensibus. At hanc ipsam dalam profitetur in-
nassem. Sed en occurrit Garnerins, locumque digilo tiiitii Africani judicii: (b) In quo, inqttit, secuta est
monslrat in cdicto Honorii Augttsti ad Palladiuin, clementia nostra judkium sanciitalis lum, quo constat
quo jndicium Zosimi papc Ecclesiaeque Roraanae (itaablegunt omnes, non, ut Garnerius, eum constel)
apertissime, si Deo placei, designatur, evincitque eos universisjusta tenienliwexaminationedamnalos.
ipse pontilicis decretum pracivisse constitutioni Au- Clara sunt verba, nec interprete indigent: tinde roa-
gusti. Haecsunt verba edicti: BEATISSIM* ECCLESI.E gis ea corrumpit Garnerius quara explicel, dura his
ACTA : majusculislitteris depicta, ne legentium ocu- expedire seconatur. Cum eniin pag. 245ad judicium
los fugiant. Decretoria cerle verba : sed ubinam gen- Carthaginense anni 412 recunit, quod puiatob ocu-
lium sunt, aul quo sensu ? Integram illam couslitu- los habuisse imperatorem quando edictum condidit,
tionem edidil Garnerius pag. 239, et parlim collatione vix puto ex animo scribi ab eriidilo viro, nec ut ita
ediiionum, parlim codicum manuscriptorum ope plu- credamus eum exigere. Quis eniiu sibi persuadeat
rima quaesupererant menda correxit post Magdebur- illud jiidiciuiii respexisse Augustum, quod anle tolos
gensium, Baronii, Salraasii, Labbei et Baluzii accu- sex annos habitum fuerat in provinciali synodo Car-
ratissimam recensionem. Ilaiic lego ac relego, nec T>lliagiiiensi, qiioediligentiori postea examine, necnon
lale quid invenio in illa Garnerii ediiionc vel in alia et aposlolicis rescriptis judiciisque pluribus recen-
unde vel minima suspicio animum subeat de actis lioribus, ac omni cx parte absolutis pene 813 0D'
synodi RomanaeEcclesiaeadversus Pelagianos liabitae. scurata fuerat: cujus nc meminit quidem Augustinus
Ita, inquit, pesliferumvirus quorumdaminolevissepe- epist. 47 ad Valentintun, cum ei omnia hujus causae
ctoribus, ul... novoscandaii fomile concitato beatissi- instrumenta transmitlit : hanc, inquam, synodum
mmEcclesimhactenusntttetintentaia tranquillitas. Ubi quis pulet memoratam, posthabilis recenlioribus ex
synodus, ubi judicium, ubi acta? Curro ad nolas, ne Numidia et ex proconsulari, quas rescriptis suis In-
forle illic reservata sit myslerii intelligentia. Video nocentius firmarat, quaset aliaenumerosiores ac fere
Salmasium,Usseriumel Lalibeuralegisse: Reatissimm plenariae synodi, ul diximus et probavimus, conse-
Ecctetim acta nutet ct aitentala tranquillitas. Sed id , cuiae fuerant? Deinde illuJ memorat judicium Alri-
ut statim monct Garnerius, minus concinne. Igitur ex canum quo constat Pelagianos ab universisjusta ten-
inintts concinna ac rejeciitia leciione argumentuni lentimexaminalionedamnatos. Nemo istud de primo
sumit: et reprobala emendatiori lectione in texlum Carthaginensi intellexerit, a quo relationes ad sedem
allecta, quaespuria fuerat redil in gratiam desperatae apostolicam cum emissaenon cssent, cxtra provin-
scilicel caus.e patrocinaiura. Sed quovis modo lega- ciam proconsularem velsaltera cxtra Africam, aucto-
tur, niliil causam adjuvat, cui non magis propinquat ritatem habuisse non fatebitur Garneritis. Jara mo-
quam ccelum terrac. Caetera,quae ex Augustino refe- nui qua arte vim hujus argumenti eludat, siipponendo
runtur, vel ipsis coufiientibusadversariis, nihil pror- cumconslet pro quo conslat; ut pag. 213 verba edicli
stis habent, unde proposita solvalur quaestio. Paulo inlerpretetur de examinalioue apud sedem apostoli-
Validiusvideaiur esse quod (a) ex Possidio in Viia G cam sub Zosimo habita, cujus Tractoria ad univcr-
sajicli Augustinicap. 18. At itli, inquit, lantm sedis sos missa secuiutn sit, ut ab universis damnarentur
apostolka antUtites, Innocentius, et Zosimus, suis Pelagiani. At quaniacunqtte licenlia texlum edicti,
diversis temporibuseosdemPetagianislas notanlcs, at- prout rei su* congruere censuit, pro libito rautaverit,
que 812 ° membrisEcclesiwprmcidenlet,datit litteris niliil (ainen profecit; cum et superius oslcnderim
ad Africanaset ad Orientisel OccidentisEcclesias, eos Zosimi scriptum non poiuisse ante kalendas Maiasin
anathematizandoset devitandosab omnibus calholkis provincias iransmitti, et illa depravationi simillima
censtterunt.Et hoc tale de illis EcclesimDei catholicm corrcclio sermonis filum sensumque pervertat: ut
prolatumjudicium eliam piissimusimperator Honorius omittam omnes excusos manuque scriplos codices
audient ac sequensstii.ieos legibusdamnatoshmretkos liiijtismodicorreclioni contradicere.
haberi debereconstiluil. Sed neque lioc tamen adbuc 2. Alleraiu (c) probationem suppedilat ea edicti
satis idwieum solvendaequacsiioniprofitetur Garne- imperialis epigiaphe, qua?in utroque codicis nostri
rius. Illud nihilominus eonfidentius urget Henricus Romani exemplari ms. habelur : Sacrum rescriplum
NorisiusadversusUsserium et Silmasiiim; nonanim- acceplissgnodi supra diciw [Tbu., SStm id est supra
advertens geminum pontificisurbici judicium a Pos- scriptm]geslis. Quam in auctorilatem merito adduci-
sidio laudari, Innocentii unum, alierum Zosimi, quo- mus ex antiquissimo scilicet Ecclesiae Romanaemo-
rum primum ab Africanisaudiens ac seqitensHonorius numenlo , reclamante liccl Garnerio , cujus contra-
sua constilutione roborarit, ut dc se Ilonoiius ipse dictinnis rationes snper.us vcnlilavimus. A quibus
testalur in epistola ad Attrelium. Sed nec meminit vir porro accepit gesta synodi Honorius, nisi ab Alric.i-
crudilus ab ipso Honorio gemmum edictum esse con- D nis? Quibus rescriptum roisil, nisi Afiicanis? Quibus
dilum ac geminatamconslitutionem,ut disenis verbis denique de causis Africanisdiploma direxil; nisi quia
testalur ineadem epistola, el innuil ipse Possidius, ab iisdem decondendodiplomatepulsalusfuerat?Oxo-
cum non ait lege sua, sed legibus suU quarum po- niensi el Thuaneo mss. suiTragantur Baluziani et
strema sequi poluil sententiam Zosimi, prima vero, Atrebaicnsis ab erain. card. Raronio laudaius; in
de qua quaesliomovetur, insianlia AfricanaeEcclesiae quibus Rescriptum nuncupabalur haec tlonorii con-
prolata est. siitutit). Sed et Augustinus ipse testis est omni ex-
XXVII. ConsiilulioHonorii inslantia Afrkanorum ccptione major lib. ni cap. 1 , adversus Juliamim,
emissa.— 1. Pars baec, etsi jam satis ex superioribus qnem liis verbis alloquilur : Sune, ul dicis, si pro vo-
roanifesiamaneat, uberius lamen subjeclis probatio- bis potius ab imperaloreresponsumest, cur non 814
nibus confirmalur. in mediumprosilitis? Certum est igilur rescriptumesse,
Primam habemus ex vcrbis epistolae Honorii ad et ita persuasum habebimus deinceps, donec ex cer-
Aureiiumjam ex parle relatis: cum enim ait impera- tioribus meliorisque notac monumentis eviceril Gar-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Testimonium Possidii ex aliorum testium ,ac 47 et 43 ila explicabimus, ut Quesnello nihilum suf-
ratioiium complexu Quesnelli senteniiaj contrarium fragetur.
videbimus iii observ., n. 44. (e) Haec probalio rejicielur in obsorv., n. 40.
(b) Hauc secundam Uonorii legem in ouserv., n.
987 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 0U8
nerius (pag. 240) quod Hisloria demonstratnon esse A dicit, jam cnim anle decretum Zosiml, Palaestinum,
rescriplumproprie, sed eonstitutionem, citmimperaior Con-iantiuopolitaniim, Africanumque multiplex et
nulti vel per tiiteras pelenti, vel scriptisconsulenlire- provinciale et plenarium prscesserat. Joannes Gar-
tcribat. neritis post redilura Augustini ex MauritauiaC.aesa-
3. Ex serie edictijnanifestum fit suggestuindieau- riensi scripium asserit, id esi, circiter raedium Octo-
que fuisse imperaiori prarcipua Pelagiani dogmatis brem. Non video cur landiu differendum ;,de uiro-
capita. A quibus porro? Non eerte (a) a Zosimo vel que enim libro n Retractat. non aliam ob catisaru
clericis Ronianis, qui adhuc in ambiguo versabaniur, meminit post Mauritanianam profectionem, quaiu
nec itl egissent, ul episcopi sui constitutio adversus quia. per secundi libri adjectionem perfectum non
liaereticosab iroperatoris edicto praVeniretur. Igitur est opus istud nisi post illud lempus. Sed certum est
ab Africanis, pmes quos summa islius negotii erat, saltem ,quod sufficil, scriplum esse paulo post pro-
et a qttibui, ut ait Garnei ius, tentatwsunt vim omnet, laiutti Zosimi judicium, et faletur sanctus doetor cap.
quibut partim fideidamno, parlim suo dedecorioccur- 35 fuisse sihi ad dktandum negotiosumquibus parli-
rerenli culu temporumeum invenissetotiosum, el etaboralum
4. Ad istud referri potesl baereticorum furentium inter ecclesiasticatcurat tuat. Quibus forsan veibis
(b) qnerela. qui sanctos Augustiuumet Alipium ma- tempus ipsuin desiguat ecclesiasticae necessilalis a
ledicentissimis dictcriis insectaniur, tanquam edicto- Zosirao injunclqea qua tracium se dicit Caesareamin
rum imperialium auctores aut procuraiorcs. Cur tan- ep. 157 ad Opiatum. At certum esl pariter anle illuU
tit. inqnil Julianus, tolam Italiam factionibuscommo- tempus plures ab Augustinoscriplas esse ad Valerium
vistis? CurseditionesRommconduclispopulisexcilasth? T, coinitem litteras, in quibus niagni momenti res agi-
Cur de sumplibuspauperumsaginastis per totam fere latas probat snllicitudo ei molestia quain eidem re-
Africamequorumgreges, quos prosequentcAlipio, tri- sponsionis dilaiio cieaveial (e). Cumdiu, inquit, mo-
bunis el centurioriibusdestinastis'! Cur matronarum tetle hoberemquod aliquoliens.scripserim, et nulla lum
oblatishmredilalibuspoteslaiessatculicorrupistis, ul in tublimiiatit retcripta meruerim, repenteepUlolat Iret
nos stipula-furoris publiciarderel? Cur retigiosiprin- tum benignitalisaccepi: unamnon ad mesolumdatam
cipit lempora persecuionumimpieiale maculastis? Ati per coepiscopummeumVindemialem,etnon longepost
prius Honorii edictum ista polius videniur mihi per- per compresbyterumFirmnm duas. Vi'ies multolies
tinere quam ad posterius : qnod videlicet post sen- scripium ad Valeriumab Aiigusiino. Yides qiio leoi-
tentiam poniificis eraissum, meliiis poterat a Jnliano pcre : eo videlicet quo Romaeprius exaraen de Coi-
hiijus precilius ac sollicitudini iinpulari, quani Afri- lesiio liabehatur : inei illaseiiiin epistolas Auguslini
canorum; prius auiera non nisi Africanis proctiranti- 816 inlerv.illa quadani lemporis supponendasunl,
bus. Deiude quoe de commota Italia sedilionibusque qnibus anie seciinilas responsio ad pritnas ex^pecta-
Romaeexcitalis, ea de adverso a Coelestii partibtis reiur; el longa quidein imervalla, tum propter loco-
cleri Romani sludio intelligenda veniuut; qui cum rum disianiiim, intn ne praecipiiempraematurainque
vnitio examinis Pelagin Coeleslioquefaverct, posl- rredamus paiientissimiAiigustiniimpatienliam.Vides
moduiri uirique anatliema dixii, non sine Africano- iusuper avide exspeciaia responsa e comitalu : ne
rum opera ac solliciiudine. parvi momcnti aut laniii;iris sulummodo alloquii
XXVIII. Quid aclum Ravennmagente Valerio, pro- suspiceris lilterarum materiem : quibus non neglexe-
cutanlibus Afriranis episcopis.—5, Arctissimaneces- • rai respondere Valerius, sed miitendarumlilterarum
sifudo, quaeAughsiinoAlipioqueerat (c) <um Valeriou nacius noii erat occasioneni. niliil interim omiltens
comite, cui et ardentissimiiin adversus Pelagianos ul quaeab imperalore pro Ecclesiac causa olilinere
studium , et summa erat apud imperatorem gratia, possei, solliciltidine sna procuraret. Sed (quodinagis
non sinil ut credanms illud episcoporuropar aureum, atiendi velim in istis verliis) nonne vides episcoiium
de catholicacausa Rohiaetum periclitante adeo solli- Africanumecomiiatu redeuntein (Africanisenim iui-
citum, de toto negoiio per comiiem illum iinperatori men Vindemialis familiare) el redeuntem eo circiler
815 no" suggessisse quale essei Romanorum pro lempore tiuo poter.it deferri in Africain edictura Ho-
Ccelestio siudium, quid darani ex illorum judicio ti- norii pridie kalettdas Maias condilum, qneni. illuc
meretur Ecclesiaedoctrinae,quid denique facio npu<, sponie i ropria perrexisseeoiemporequomagnae res
ul imminenii malo quantocius occurreretur impera- in Africa versabantur, probabile non esl; seil magis
toris auctoritate. Et m id revera factum credainus, verosimile a coepiscopissuis Africanis delegaltuu.|>ro
plusquam conjecluiis movemur. Ex epistnla enim fiilei et h ' reticorum causa ; ctim inde, redeunleui
S. Augustini ad Valeriumcomiicm niiiicnpalorialiliri legamus cum Valorii comilis epistola ad, episcojios
primi de Nuptiis et Concupiscenlia, phires episiolas Africanos scripla. Quid enim aliud iunutint baecAUT
ultro ciiroque daias discimusab Augustino et Valerio, gustini verba nntatu digirssima : epistolat tret tum
et, ni fallor, in causa Ecclesiic. sublimitalis accepi, unam non ad me solum dataml
Primus hic lilier scriptus 6st ab Auguslino :m. 418, nisi rescripitini fuisse ad episcopos a quibus liltera*
uti omries iconveniuni,et epislola cilata ad Valerium prius acceperat per Vindemialeniepiscopura, quero
indicat qui vero loctis ex cap. 5 libri i ad Bonifa- non nisi ob sccretissima et maximi ponderis negotia
cium ad hec probandum afferiur a nonnullis, bnc D Ravennam misissent, qui unnm solummodosubdia-
probare mihi non videtur : etsi eni>n dical scriplum conum legarunl Romaroad Zosiinum..Quaeporro.ea
a se librum post damnalionem Pelagii Coeiestiique, negotia essent, etsi ex rerum lemporis illius statu
(d), quam tamen damnationem intelligat eo loco non promplum cuiquc sit divinare, non id tamen necesse:
BALLERINIORUM ANNOTAT.ONES.
(a) Iramoa Zosimo, quem ante imperialem legem qua uiriqtie a Zosimo damnati fueranl. Haucautcm
senlentiam tulisse in observationibus demonstrabi- condemnationera pnrcessisse cum Augtistiuus hunc
rous; non vero ab Africanis, quorum legatio ad im- librum scripsit, perspicuum fit cx lib. u Relracl., in
pcraiorem comroenlitia ibidem ostendelur. quo c. 53 duo libri ad Valeriura referuniur post gesta
(6) Haec Pelagianorum querela , quae ad lempus cum Emerito signata die 20 Sepiembris,aniiii,41&;
secundae legis pertinet, ad priorem legem perperara et anteriori cap. 50 de illoruracondieronationeS. do-
translertur. Vide observ., n.49. clor scripserat: Posteaquam Pelauiana hmresis cuiu
- (c) Quid acliim fnerit Ravennae agente Valerio, suis auctoribusab episcopUEcclestm Romanm, prius
exponemus, in observ., n. 32, ibiqne Vindemialisle- Innocen.io, deindeZosimo convictaqtque datnaata
gationem ad obtineiulamlegera Honorii opulante eo- est. Vide plura in oliserv., num. 31 et seqq., ubi haec
de;n Valerio , quam in sequentibus Quesnellus con- fusins conslituia invenies.
Stituere nititur, expungemus. (e) Iloc et scquentia testimonia Quesnello niliil
(d) lntelligit procul dubio eam condemnationem ^irodesse osiendemusin obierv., g 7.
989 DISSERT. XIII OUESNELLl. DE CONCILHSAFRIC. IN PELAG. CAUSA CELEB. 990
baecenim pluribus locis, etsi paulo obscurius, ul par A.qtio CoslestiusPelagiusque Urbi cedere, eorum a-se-
erat, Augustinus : Audivimus, inquit in eadem epi- clse velut novi dogmatis assertores cnnyicii damnati-
Stolaad Valeriumcomitem, quanta libi cura sit nequis que ad-judices perirabj, cxsiliique inexoraii, ut ait
intidietur membrisChristi coopertus velaminenominis Augustus, depoiiatione puniri jus>i »unt. Atque iia
Christi, tive in recentioribusinimicis; quamquesis eo- imperatorium ediciUm,quo innnccnlii PP. Africano-
rumdeminimicorum providus satuli, infesius 'errori. rumque judiciis sua (irmitas vindicabator, jirajvenit
Htee atque hujusmodi, ut dixi, et ab aliis solemusau- sententiam Zosimi, qua (a).Coelesiiobrevi indtilgen*
dire; sed nunc ea per siipradielum frntrcm pluia et dum timebatur, cnm jam duabus Zosimi lineris pene
tetlatiora cognovimus.Qui sint illi recentioresinimici absolutus esset. ,
Chritti nemo nun videt: Pelagiani enim sunl procul Hoc S. Atigustinus non diffitetur, imnio vero con-
dubio. Sed quamlo et quomodo eorum se saluli pro- filetur clarissime. Superioribus eiiim respondens Ju-
vidum,infetlum errori ostendurat, nisi pro sua apud liani verbis, quibus idem addideral satis ex laudibus
Honoriumgratia ediclum eliciendo, qno nisi sacrile- Valerio datis oslendi quid cuperet Augustinus, scili-
gumdogma 817 ejurarent illi, etpellebantur urbe, cet ul contra raiionem, cdntra fidem, contra omnem
et poenisaliis subjiciebanlur? Ilaecsunl testaliora quse morum et dogmatumsanctitatem,vi fera el cazcaimpo-
lum cognovit de Valerio Augustinus : anie edictum tentiadimicaretur, ita satisfacit Juliano, ulnonneget
enim illtid, niliil a comitatu profecium erat adversus Valerium, dignilate et auctorilate usum, obstitisse ne
P.elagiauos, qui vix in Italia innotuerant ante Zosimi examini locus et discepiationi tempus esset. Contra
pontificalum. vero tottini hoc ullro concedit: nibil in eo peccatum
. Sed clarius adhuc Augustintts in ipso libro I de .. ab imperalore contra fid^m, sed potius pro fide etex
Nupliis et Concupiscentia, cap. 2, ubi exponens qua fide acmm, et coercitioncm juste ab eo impositam.
pptissinium de eansa ad emn de hac re scribere vo- Occurrensque objeciiom quamexDonatistarum exem-
luisset, Altera, inquit, causa est, quia profanisistis no- plo vel sutnebat, vel sninere poterat.Julianus, quod
tilelibus, quibus.hic dispulandoresistimus,lu polettate videlicel non ita pridem ad publicam collationemin-
eurando et. instando efjicaciterresutisti. Quid eni-n, vitati et admissi causae suaedefendendx locum tem-
aroabole, poestateeuraverai Valerius,quidinstaniia pusque accepissent, discriminis ratiohemafferi, quod
sua obtinuerat, qnomodo eflicacitcr restilerat profa- aliter ciun his, aliter cum illis actum sii. Verba bacc
nis novilatibus, nisiquod, ut edicium illud ab Hoao- sunt Aitgusliui meridianosole clariora, Absit, inquit,
rio prodiret adversus haereiicos, potestate et ililigen- chrisiianis potestatibus terrena reipublipmul de anli-
tiasua effecil?de quo.el vehementer cnnqueritur Ju- qua caiholica fidedubitent, et ob hoc oppugnatoribus
lianus verbis ab Augustino relatis lib. i. cap. 10, ejus locum el tempus examinis prmbeant; ac non po-
Operis aiias imperfecti, nunc peiieeti studio doctis- tius in ea ceni atque fundati, tnlibus, quales vosesiis,
simi VigncriiOralorii D. Jesu presbyieri; verba enim inimicis ejus disdplinam coercilionisimpondnt. Quod
Augustinisuperius descriptn ita inseciatur, falsa veris enim propter Donatittas factum est, eorum violentis-
miscens,veraque eiiam faisis relegens: Laudal eliam, simai lurbm fieri coegerunt, ignorantes quid ante sit
inquil, poteniemhominem, quod nostris pelitionibus, gestum quodeis fuerat ostendendum;quales vosturbas
qi/i niail aliud quam dari tanio negoliojudices vocife- Dominusavertat ut habeatis : Deo tamen propitio noh
rabmmr,ut ea qumsubreplionibusacta consiabatemen- habetis.
darentur polius quam punirentur examine, molesux 6. His qusemodo dixintus, lucis roborisque 819
iignitalit obstilerit,nec ditceplationitempus aut locumC non parum accedit ex Zosimi PP. commonitorio Fau-
permiterit impetrare. Quod utrum ille, ad quein scri- stino aliisque legatis daio, cum ad Africanns ab eo
bitur, tam uequilerfecerit quam testalur ipsa laudatio, missi suni- Quatttor constabatcapitibus, quaehaben-
ittteviderit. Ex boc loco lucis plurimum accedit ver- lur in epistola Afiicani concilii ad BonifaciumPP.
bb Auguslinisuperius relatis in laudem Valerii. Quod Primum , tertium et-quartum sunt de episcoporum
enim actiim ab isto piissimo comite laudavit sanctus appellationibus causisque Romam perlrabendis , et
doclor, cum ait: Prvfanis hlis novitatibus tu po- de aliorum clericorum causis perfinitimos episcnpos
testate curando etinslando efficacilerrestitisti: hoc ip- judicandis. Secundiun vero caput commonitorii erat
sumestde qno invidiose queritur Jiili.iniis,quod mole hnjusmodi : Ne ad comilalumepiscopiimportune na-
WIBdignitalit obslilerit petilionibusipsorum; qui nihil vigent. Quis hxc cum superius recensitis componens,
aliud quam dari lanto negotio judices vociferabantur, (b)nem statim cogitet non ita pridem navigasse ad
ut ea qua:subrepiionibusacla constabatemendarenlur. comilaium episcopos Afriranos aliquid ab Honorio
poliusquampunirenlur e.ramine.Non possutit intelligi impetraturos, quod Zosimo displicueril, eique im-
hxe iuliani verba de posieiiori judicio, quo senten- portune elicitnm visum fuerit? Qua vero occasione,
tiam.Zosimi corrigi poslularent Pelagiaui. Qua enim nisi Pelagiani negotii, quod unice Africanos superiori
impudentiasubrepliiiam clamassentillam scnteiitiam, anno occupatos tenueral? Observandum rinrro nihil
cui adornandaeannus inleger datus fuorai, etab eo ad istud commofiitorii caput esse ab Africanis re-
judice quipertotum illud tempus faciliores illis aures sponsum, quasi legationem a se missamad comiiatuin
praebuerat, deeorum innocemia tain amicas ad Afri- tiltro sint confessi, nihilque suo juri hac in re de-
canos dederat litteras, et laniuui eos npti absolveraj? n" tralti permiseririt. ^ -
Quodigitur hoc loco Julianus scnbit, hoc ipsuiu esf, Xil%.CommentitiaAlipiilioclemporelegatio.— Ex
quod Coeleslius818 postlniiotenni PP. mortem et his quie de Vindemiali episcopo Ravennamad couii-
anie Zosimisententiam poscebat; cutri ijiso lese 16- tatum missn pro constitulione obtihenda iliiimtis, sed
simo papa in prima triiiin epislolarnm (Ad. Afric. i), etex silentio scriptornni,evanescit eortim conjecliira,
Iiomanose ingessitexamini expctensea quie de se apo- qui Alipium eaoccasione legaium pularunt iaTt.-iliaiii
ttolicw sedi atiler quam oportuit essentinculcata pur- ab Africanis , si qui tamen revera sint, qui ita ali-
gari. Huic examini locuni teinpusque non csse per- quando senserint. Nam quod eam opinionem dr.ctis-
missum inslantia Valeiii Julianns ex laudatione Au- simo cardinali Baronio iiflingit Joannes Garnerius ,
gustini asseril : nec disceptalionitempus aut locum profecto memoriae lapsnm passiis est vir erutlitus.
permiserit; quia videlicel edictum llonorii emissum Eniih vero ne apicem quidem deprehendas in Anna-
estex Africanoruni suggestione et diligentia Valerii, libus, qui hujusmodi suspicionem suggerat, contra
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Ex Zosiniilitleris.ac multo magis exgestis pri- detectis ejus dolis .Zosimum, ne deciperelur, certis
inse. eognitionis Coelestiicolligebaiur , ipsi indulgen- cauiionibus prsemunieriint. Vide quse ih observatio—
dum fuisse,siquodsedamnaturum promiserat reipsa nibus, n. 31 et seqq. disserenlur.
coudemnassei. Solum Africahimeluebanl ne meiida- (b) llanc conjeciuratii et iiiterpretaiioneinexpun-
Ciiset fraudibus veneuum occuieret. Hac de causu, gtiiitis in iisdeni observ., nuui. 33,
 991 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 998
vero ad annum 418, num. 19 disertis verbis scribit:. A aposiolicacsedis auctorilale , indicabantque ejns jti-
Cum Romma Zosimo papa et sacro collegio clericorum dicitun, qualecumque tandem esset fuiurum, sine ul-
Pelagius alque Ceelesliusdamnati essent, ab eodemque lius contradictione recip.ienduinesse. Tiim de crcdu-
Zosimo ad universos calholicm Ecclesim episcoposde litaie nimia accusatinnem frigide repellit: el laiiiuiu
iptorum coademnalionelilterm conscriplmessent; mox abest ut de ingenti illa inslructiontim gestorumque
eas conseculumest Honorii imperatorisrescriplum ad- receptione cum nonnulla gaudii significatione scribe-
versitseosdemhmreticos.Non igitur exislimavil cardi- ret, e conira cum laedio perlectitm ab eo epistolae
nalis AUpiumhoc anno4I8, quod scribit auctor, Ec- volumen teslantur rescripti ipsius verba. Demumctsi
tlesias Africanmlegatione(unclum.ad imperatorem ad- omnia in eodem statu remansisse scribat, tmllatn
versus Zosimi concilia Pelagianis artibus delusi, ab tamen de damnando intra breve tempus Coelestio
eoqueobtinuisse decretum quo Ccelestius, qui a sede spern injicit, sed polius in longum adhuc prolraben-
apostolica ex parte absolutusvidebalur, Romeeprohibe- dam causam esse, saiis clare iudicat, diiin adhuc
retur consistere. 820 En lotius erroris origo. Con- diuiurnain traclaiionem magnamque deliberationem
fundit Garnerius aunum 418 ctim 419 , poniificatum necessariamdicit.QuareAfricani intempesiivam hanc
Zosimi cum Bonifacii episcopatu , concilium Africa- cunctationem largiversalioni similiimama?gre feren-
num prioris illius annicum altera synodo posterioris, tes,ut pote (ideipacique Ecclesiaepernoxiam, securique
ediclum Honorii anni 418 cum epistola ejusdem ad factide iinperatoris animo, qui rescita indictaesynodi
Aurelium scquenti anno data, et quas Baronius de die, emittendam a se eodem tempore consiittitionem
obita Alipii legalione ad hoc rescripium obtinendum spoponderat, canones illos novem(6) jamin superiori
dixit, transltilit ad legationem allcram. Ubi adiiuc g] synodo conditos, in plennria quam tutic babebant, de
contra fidem Annalium peccalur.quod Baronius ab novo statuerunl, publicarunt, ac omnium subscri-
Alricana Ecclesia legatum Alipium dicit, uon a sy- plione roboratos pro perenni sanctione ac immobili
nodo illa plenaria, quani post narratam Alipii lega- fidei de Gratia Clirisii regula habendos definierunl;
lionem rccenset, ut aii eam non pertinentem. Non nuti omiltentes , ut par est credere, idem quod iit
igilur ob hanc Garnerii rationem suscepiani ab Alipio priori conciiio constituere : (c) In Pelagium sciticet
provinciam islam negamus; sed quia et Vindemialem atqueCcelestiumper venerabilemepiscopumInnocentium
ea functtim procuratione probabile ad minus oslen- de beatissimi apostoli Petri sede prolatam maneresen-
dimus, el hocdeAlipio asseri, nisi divinando, nulla- tentiam. Hsecita gesta esse non a?gresibi persuade-
tcnus potest. bit, qui revocaveril sibi in meraoriam qttoede Vinde*
Ravennam igilur pervenit Vindemialisepiscopus, miali episcopo misso ad comitatum tliximus, de epi-
Romam Marcellinus subdiaconus : hic litteras, gesta sibla Valerii comitis non ad Augustinum solum tunc
synodica, caHerasque inslriiciiones tradidit Zosimo; temporis allata , de constilutione imperaloris pridie
ille intperatori Honorio, Valerioque comili scripta kalendas Maii, ct Africanorum decretis ipso kalen-
pariter Africanorum obtulit, suaequelegationis expo- darum die publicatis ac subscripiis,denique de Valerii
suit causam. Causa erat Ecclesioe, causa apostolicse coniilisstudio ardentiori, quo Pelagianorum providus
sedis, quao Pelagianos Innocenlii ore damnaverat, saluti, infestuserrori, non mole sum dignilalis, ut in-
quam propterea defendendam auctoritate su i susce- vidiose Julianus oggerit, sed potestale curando el
pit Augustus , zelum ejus accendente Valerio, etpo- eflicaciterinslando profanis istis novitatibus resliterat.
testatecurando el efficaciterinslando, ut lestis est Au- ,, De ltac synodo plenaria intelligendus Augustinus,
gustinus : i>a ut tandem de constitutione proxime (-• epist. 47, ad Valentinum : Quod posteriori, inquit,
emitlenda adversus haerelicos certum vel ipse staiim concilio plenario toiius Africm contra ipsum errorem
reluierit, vel nriserit ad Africanos responsum. breviierconsiituimus.Breviter, inquit, sivcquia paucis
XXX. Quid aclum kalendis ilaii in synodo plenana verbis res decreta est, sive quia, cum (d) omnia in
Africm, receptis tertiisZosimililteris. — Episcopi Car- ' superiori essent disposita et constituta, non tainen
thagine per Aulumnum congregati plenariam indixe- publicata, ut, quod sedisapostolic%822 rcvereuliaa
rant synodum post proximi anni paschalia habendam. dabatur, prius cum Zosimo communicarenttir et
Prseviderant enim circa illud lempus responsa lum deferrenlur ad Honorium , opus tanttim fuit ea re-
ab apostolica sede, tum e comilatu esse afferenda, et legi, confirmari ac subscribi, quae conlra ipsum erro*
tunc quidem maxime deliberanduni fore de tnodo te- rem constitula fuerani. De eadem synodo inlelligen-
nendo ad exsliroaiidam haeresim Pelagianatn. Revera dum unum Africanorum conciliorum, quae, testa
responsum Zosimi scribentis xn kalendas Aprilis, Prospero, cap. 10 conlra Collatorem, constituerunt
venil iii kalendas Maii Cartlmginem, ubi jain Patres ulrumque Dei donum esse el scire quid facere debea-
ad synodum conveneranl, cum kalendis ipsis Alaiis mus, et diligere ut faciamus, etc. Hoc ipsum est con-
lecti subscriptique canones jam antea synodum in- cilium plenarium habitum Carthagini contra Pelagium
choatam inhuaut. et Cmleslium, Honorio Augusto xu consule,"kalendis
PerlectisZosimi litteris(a),nonmagnamexiisspem Maii, quod legitur in codicis Romani a nobis nunc
pro fidei causa conceperunt Africani. 821 l°l8e publicali exemplaribus mss. Thuaneo ct Oxoniensi,
quippe fere erant in commendanda et inculcanda I[) nec non in aliis codicibus a Binio et caeleris conci-

•BALLERINIORUMANNOTATIONES.

(a) Cum ex iis litteris satis clare perspiciatur quan- mitis suo sensu explicata, etc, his praejudiciisjam a
tuin refriguerit prior illa Zosimi in Ccelestium pro- nobis refutalis, tota baec gestorum narratio in fabu-
pensio atque credulitas, quas duae anleriores epistolae lam atque commentum iransit.
praeferebant; cumque prselerea idem pontifex in (b) Non in superiori, sed in hac synodo kalenda-
ipsis litieris palam significet se eidcm Coelestionon rum Maii canones fuisse condilos probaturi sumus in
commodasseinomnibas fidem, nec voluisse quidquam observ., n. 26.
definire antequam, rescriptis Africanorum acceptis, (c) Haecverba Africani concilii lilteris ad Zosimnm
cum iisdem haberet traclatum, non levem sane spem Iribuil S. Prosper, uli animadvertemus in observ.,
Iiaelillerae poterant,seupotiusdebebantafferre. Hanc n. 24. Si in canonis formam repeliia fuissenl in con-
vero spem mox conlirmavil fama, quae de judicio cilio plenario, legerenlur profecto inter canones ejus-
subinde Romse habito in Africam pervenit. Vide ob- dem concilii in mss. noslraa coilectionis, vel apud
serv. n. 40. Cum porro gesta, quae deinceps Ques- Dionysium, aut Isidorum. Sine ulla autem auctori-
nellus sup arbilrio describit, innitantur, utipse pos- tate hunc canonem omissum credere, inter somnia
tea fatetur, prsejudiciisjam praeslilutis de Vindemiali couiputandum est.
episcopo misso ad comilatum, de epislola Valcrii co- («0 Confer observ., n. 26,
 m DISSERT. XIII QUESNELLI. DE CONCILIISAFRIC. IN PELAG. CAUSA CELEB. 994
liorum editoribus recensilis : quod ibidem habitum X sicul confileri videlur, nisi eorum qui baptizati sunt,
dicilur ab Aurelio Cartbaginensi, Donatiano Tele- non potest esse, profeclo eos qui non baptizati moriun-
ptensi, et aliis ducentis et iribus episcopis ex omni- tur mors perpetua consequetur.Cap. 21 : Sed postea
bus Africaenroviuciis in unutn convenienlibus. De non defuerunt fratres qui nos admonerenthoc ideo di-
eodera etiam Photius cod. 53, ubi et cnrrupta nomina cere Pelagium poluiste, quia de ista qumstioneita per-
et ducenti quatuor el viginti numerantur episcopi hibelur sotititsresponderequmrentibus,ut diceret: Siue
pracler Aurelium et Donatianum. Denique et idem baplismo parvuli morientes quo non eant scio, qio
annotatuni habemus apud Prosperum - Cbronogra- eant nescio : Id est, nonire in regnum cmlorumscio;
plmm, qtti sub consulalti Honorii xn, an. 418, post quo vero eant se nescire dicebat, quia dicerenon uu-
priorem synodum anni 417 recensitam, quse probala debat in morlemillos ire perpeluam, quos el hic nihil
a Zosimodicitur, addit ppst alia : Carthaginis con- mali commisitsesenliebal, et origiiiale traxisse pecaa-
ciliumtontra Pelagianos. Nisi tamen liaecsit margi- tum non consenliebat.Cum porro islam fraudem non
nalis annolatio : quippe qtiae in sola editinne ins. detexissent Africani nisi post Innoceniii rescripla,
A' gustani ope procurala babeatur, ut est in Bibliotb. postque scripium ab Augustino de Geslis Pelagii li-
PP. edit. Coloniensis ann. 1618. Ex quibus intelli- bellum 824 nondum synodus occurrerat, in qua
gitur quam perperam hactenus coiiluderint omnes aliquid coiura medium illnm parvulorum sine ba-
scriptores prius concilium cumposteriori, aulumnale ptismo decedentium locutn definiri potuisset. Nec
cnm verno, Aliicanum cum plenario, illud episco- par est credeie autumnalem eaquxsiione intacta so-
poium 214 cum isio 205 aiitistitum. lutam esse : in qua videlicet una exaclissime di-
XXXI. Denumerocanonum Africanorum de gratia „" scussa ac diligentissime ventilala sunt omnia ad islam
Christi. Necessitascondendi canonis in Africana sy- haeresim pertinentia. Necessitatem definiendi augc-
nodo. De sancilo canone testimonia sancli Augit- bat quod cum scripsisset Pelagius ad Innocentiuiti
tini. — 1. De nuinero canonum hujus synodi cunlro- epistolam sui apologeticara, plurima retulit ex re-
versiaeoccasio nascitur ex varietaie codicum. Alii centiori quodam opere suo, quibus piirgantluin se
enim octo lantutnmodo numerant, ut vulgati pleri- plenissitne exisliinabat, ct quibus revera imposuit
que, alii novem. Tertius enim inserlus legilur de Zosimo, qui scripta illa non sine laudis encomio
medio beatitudinis Ioco iufamibus sine baptistno dc- trausmisit ad Africanos : Post interpositum,inquit S.
cedentibus allributo a Pelagianis, qtii ex canonum Augustiniis de Pecc. Origin., cap. 19, ex Evangelio
Carlhaginensium numero eliminandus putatur ab leslimonium,quod nisi renatus ex aqua et Spiritu tan-
omuibus couciliorum editoribus. Talis est porro ca- cto regnum ccelorumnullus possit intrare, adjunxit di-
uon iste controversus. cens : < Quis ille tam impius est, qui cujusi bet sela-
Item placuit, ut si quis dicit ideo dixisseDominum: tis parvulo interdicat communem humani generia
In domo Patris mei mansiones mullae suut, ut intelli- redemptionem, et in perpeluam certamque vilain
gatur quia in regno cmlorum erit aliquis medius, aut renasci velet eum qui natus sit ad inccrtain? > Iia
ullus alicubi locus, ubi beate vivanl parvuli, qui sine Pelagius. Quae verba pene imposuerunt Auguslino,
baptismo ex huc vila migrarunl, sine 823 1U0 "' qui iiioiiilus a frairibus quibusdam referetitibus Pe-
regnumcmlorum, quod est vila mterna, intrare non bigium dicere solitum de hujusmodi parvulis, Qno
possunt; analhemasil. Nam cumDominusdicat: Nisi noneanl scio, quo eant nescio, intellexit per incerlam
quis renalus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non illam viiam, quam parvulis iribuebat, mediaiu quam-
intrabit in regnum coelorum: quit catholicusdubitet C dam feliciiatem mediumqne locum ab baerelicoiniel-
participemfore diaboli eum qui cohmres non meruerit ' ligi, qui hujusmodi parvulos inler regnautes in coelo
esse Christi? Qui enim dextra caret, sinistrain pro- et damnatos in inferno constitueret. Qtiam essel ne-
cul dubioincurret. ccssarium ut fraus ista atqtie in synotlo
•• Hujus canonis antiquitalem auctorilatemque vin- proxima deeernerelur aretegeretur,Patribus contraria doclrina,
dicat Photii codex 53, qui concilium illud Cartbagi- h.i'c Augustini verba postmodum scripia sigmlicant:
nense evolvens ac relegens, haec babet : Damnat, llaque, inquit, el ista ejus verba Romam pro magna
inquii, hmc synoduseos qui asserunt Adamum morta- ejus purgalionetransmissa, tam sunt ambigua, ut pos-
lem esse conditum, non autem prmvaricationiscausa sint eorum dogmatiprmberelatibula, unde ad insidian-
morlemulctatum.Simililer et eos qui recens natos in- dum prosiliat hmreticuttensus. quando nulto exislente
fantes baplismo minime indigere dicerent, quod illos qui valeat respondere, tanquam in solitudine aliquit
peccato originis ex Adamo non putarent obnoxios.Eu invenitur infirmus. Et revera de hoc fuisse rescriptum
duo primi canones. Teriium porro ita conlinuo sub- Romam ab Africanis in consequentibus lesiatur Au-
jungit : Kos quoque qui affirmarenl medio quodam gustinus verbis a nobis sacpiusdescriplis.
loco paradisum inter et inferos non baptizatosinfanles 4. Sancttis igitur Augustinus, loco citato, sed prse-
bealetivere : sex ilem alia his affinia capita, quaza seriim aliis locis jamjam referendis istud definitum
Pelagianislis et Cmlestianistradumur, anathematePa- fuisse clarissimis verbis signilicat. Lib. n de Aoima
tres jugutant. Nono saectilofloruit Photius : qtieui sibi et ejtis Origiue, cap. 9, snribit sanctus doctor : Non
de oplimaenotaeaniiquitaiisquecodicibus providisse, baptizaiisparvulis nemo promittat inter damnationem
nemo dubitabit qui viri noverii doctrinam ei in colli- m.regnumquecmlorumquietts vel feliiitaiis cujuslibetai-
gendis libris industriam. que ubilibu quasi mediumlocum. Hoc enim eis eliam
2. Pervelustum codicem laudant Conciliorum edi- haresis Pelagiana promisit. Clarius adbuc cap. 12
torcs, in quo canonem illum legerunt, et exinde cu- ejusdem libri: Novellos, inquit, hmrelicot Pelagianot
rarunt excudi alio cbaractere distinctum. justissime conciliorumcatholicorumet sedis upostolicm
3. Necessitaserat hujusmodi sanciendi canonis eo damnavit auclorilas, to quod ausi fuerint non bapti-
tempore quo celebratum est autumnale concilium zalis parvulis dare quietit et talulis locum etiam prmter
Africanum. Recenter enim detecta erat ab Augustino regnum ccelorum.En manifestissime designata duo
faliacia confessionisPelagianae in concilio Palaestino Alricana concilia in quibus conditos publicaiosque
emissx circa originale peccalum stalumque parvu- canones conlendimus. En Zosimi epistolam indica-
lorunt sine peccato decedeotium. Damnaveratquippe tam, quae si exsiaret, abstrusa procul dubio plurima
Pelagius banc proposiiionem, Quodinfantes, etiamsi paiefaceret mysteria. 825 En matcriam cnnonis de
non bnptizenlur, habenl vilam mternam, quae objecta qtto quxstio esl diserlis verbis explicatnin; nullo
idi fuer.itetcontrariam fuerat amplexus. Ac per hoc, enini canone alio medius ille quietis et beaiitudinis
inquil S. Augustinus de Pecc. Origin., cap. 20, quam- locus proscriptus legitur : ita ut vel hoc
vis mternammortempitrvulorum sine baptismi sacra- parvulorum
uno Augustini testimonio cenum sit et invicte pro-
mento ex hac vila migrantiumaperte noluerit confiteri, baium pro genuino canone habendum esse eum quem
tam/ii de illo solUcitudineinnoslram quasi cerla raiio- tit adjectitium ablegant plerique. Duo insuper ex eo-
(inatio tolabatur. Dicebamusenim ; Si perpetua vita, Ueui boc sancii doctoris loco habere mihi videot
995 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. W6
:
superius jam cxposita primum esse (o) canones illos in A risiis 1609. Hoc porro observ.indum est, uitmeruni
geinino concilioanni Cartltaginensi conditos, in au- nou apponi nisi ad ipsos caiiones seu decrela conci-
ttimnali scilicei 417, et verito anni 418, aute lioruni ;'siVe integri <anones itli reproesententur, sive
Tractoriam Zosimi; aliertnri, eosdem canones esse abbreviati; eo vero loci libi solum concilii tiiulus,
trictorlc illi Zosimi erislola' anuexos et, ttt Prosper nota consttlaris, loctis synodi, et alia hujusmodi,
CBron»graphus indicat, probatos; ac proinde jain ex quae canonibus praeireconsdeverunt, habentur, nulla
aiittiiiirtaii «.ynmlrt per Mateeiliiium subdiaconum numeri distinciioappingi solet: qtiod omnium con-
Carihaginen^feiii(ielitos reccpiosque a Zosimo mense ciliornm quae codex continet recensione facile «st
Maitio scqttenlis anni. Ettiudemteriiutn sen mediiim probatiiin facere. Sed observittiohe imprimisdighum,
lbcuiit taniiuairVtoPelagiaiiis^iiivehtiiiii stiggillat salt- 827 1n°d 1ost triginta tres c.mones concilii Afri-
Clus Atigitstiiitislib. i OperiS (o im) iniperfecti, c. 5n : cani nnno 4i9, ubi relecii antiquiores rontinuo de-
tJege nobis,iftquil, ubi, prater reqnum boniset suppli- scribunlur, (ria concilia recenseutur una ser.e : qttia
eium maiis, tertium quoquelocuiiiprmparaveril et pro- priorum duoriun ann. 393 et 594 tiulla decreta refe-
miseril non regeneraiis innocentibustuis. Et c. 150 runtur, nullus eis nuraerus affixus e-t, teitium, quod
htnic eiiindein secundm feliclatis locunt, quem lalibus est anni 397, numerd pariter iiullo distinguittir, nisi
mdificavithmfesis'veilta, in<|uit:alloqueus Julianum, post nolam consularem, poslque praetatinnem, quae
reprobat. Etlib. dePraedest. sancl. c. 15 : ffoc si ihtegram implet paginani; post hac enim primus hu-
audirentPehgiani, non jum labm'arent, negando pec- jus synodi canon numero 34 annotatus habelur. Si-
Catuni origindle, qumrere'parvulis extra regnum Dei mile liabes exOmplumpost canonem 56, ubi tres si-
ttesciocujus iuw felicilatis locum, etc. Hanc nescio n miliier synodi tuillo numero insignilachabenlur, nisi
quam medielalem ciim acerbius insecteiur sancttis post longam lertiae praefationem. '
doetoriii libris post^Cartbaginenses cohditos c nories Sed propius attingamus conciliutn de quo asimus:
edilis, afgumetiluiirest iuter bacretica dogmata Vtre posl ultiniiim canonem concilii Carthaginensis anni
ftiisse proscripiam; quodprobari tameit, nisi ex con- 407, qui nuniero 106 notaiur, seqitiinitir duortim
sequenti, ftullomodo poierit, si canon iste ut Intru- cohciliorumnullum tiiuli seu notiiiae, nullis numeris *appo-
sosreprobeiur. siiis, qtiia canonem habent; tum cdncilium
'"'5. Codicis Romani ex utroque nostro exemplarl de cognitioneepiscopiinscriptum , cujus quia canon
edili aucloritas immensum poudus sehtenlise nostrae unus refertur, ideo numenim 107 habel asrriptuui.
adjicit. Hlius enim antiquitatem iiemo reVocabilin Huic succedit concilium conlra Donatistas abiii 410
dobiutn, Iiec826 (') e* Ecclesia Romana profectum, niillo canoue ac nullo propterea numero insigniium.
vel ab ea etiam"tisurpatum negabil, si modo proba- Deniqtte uostrum hoc concilium contra haeresim Pe-
tioiies nostras oculis perlustraverit. Quod contra pos- lagii et Ccelestii, cujus oclo canones suis qiiique nu-
set objici ex vnlgatis Cohcitiorum editionibus, nOn meris indicantur. Sed et ipse concilii titulus, qui ni-
estmagni momenti; cum enim illarum procuratores Itil, practcr consnlarem notam, l<ctim synodi, et Au-
ipsi lestenlur se eanoncm illum in autiquis codicibhs relii primatis praesidisquenomen, contiiet, mimero
mss. invenisse; non est ratio cur bis minor fides ha- suo, scilicet 108, connoiaius babetor : qiiod unico
be uur quam aliis qui canone illo sunt minuti. Major huic litulo inter omnes eos qui canones non cOnliiient
difflculias cx codice Africano Dionysianaecollectioni contigisse animadvenimus. In codice quidem Mogun-
itiserto, in eo enim canbn isie controversiis non ap- lino Wendelstini, paulo aliter ordmnntuf numeri ca-
paret. Kesponderi potest Dionjsiuin incidisse in C nonum, licet canones ipsi etimdem servenl ordinem :
ihehdosos truneaiosqiie coiiees; nec Afrio.anamcol- et in eo conciliuiricontra Donatistas, quod nostrum
lecdonem habbisse ex Romano eodice, in quem Afri- lioc coutra Pelagium anlecedit, rtullo iue ritimerono-
canorum epislola ad BonilaciumPP. nunquam relata (atur in aliis codicibus, qitia nullos babet canones, in
' isto numertim babet 75. priinusque canon seqiientis
esset.
Sed melius, meo quidem judicio,respondebimus, si cmcilii ciiin titulo ipsius coiijuuclus tiUmerumlia-
dixerimus httnc canonem.dequo controvertimus, olio bet 76. Sed mendOsam'esse lianc numerorufiVordi-
locum habuisse in Africano codice eiiam apud Dio- nalionem, ex indice coll.ctionis ejttsdem inlelligiiiir;
nysiuni, indeque subtractum esseitajam ab antiquo: ille enim omnimode coiuinit codicibns aliis coruhi-
riectemerafiam esse suspicionem, comprobo. Co quc indicibus , ubi solus titulus hujus conci ii conlra
dex Afiicahus cattones continet cenium triginta ci Peiagii haercsima primo suo canone sejunctus et in
ocio, humeris dislincios; neque plttres vel puiciorei indice exprimitur, el in corpore canonum, non secits
habent Dionysius in suo codice, cui Africanuminse- atque in tndicibus, numero suo designalus babetttr.
ftiil, velaliud hujus exemplar quod edidit vir doctis- Porro praamissapostrema ista Observalione, quatn
simus Christophorus Jnstellus, VclGrsccaversio ejus- milii vir doctissimtis suggessit, biijus discriminis ia-
dem cura ei studio publiota p st anni 1540 editio- tio alia non vitlettir nieo 82SJ1"'' 0'0 Posse afferri,
riem a Joannc Tilio procuratam, vel coriex nor quam recisio decreti unius, ejus videlicel quod cx
iiiultuin Dionysiauo absimilis a Joanne Wendelstinc nosiris codicibus inss. rcprnesentamtis; cujus vaicuui
Mpguntiaeeditus anno Domini 1525, recususque Pa- numerus ut impleretur, aflixus est tiiulo ipsius con-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(o) Si verba Augustini paulo anle descripta conci- D Quesnellus monet, Coocilioruin edilores tesiari se
iiorum calholicorumduo concilia indicant, Africanttm canonemde qtio quaesiioest in antiquis codicibusms%.
atque plenarium, quorum illud ante judicium Zosimi, invenisse, Crabbi noiationem respicit, qiii eumdem
istad vero postea celebratum ostendemus eodem canonetn in ms. Gundavensi nostfie collectionis ih-
amitf 418; haud opus est inferre canones illos in venil; ac proptcrea omiies ejusihodicodices ad eam-
pfiori concilioAfrieano fuisse conditos, in altero pti- dem nostr.tm collectiohem peflitieiit. Codices vero a
bricatos. Satis enim est si dicamus Africanum conci- Qoesnello postea memorati, qui hocciiione carent,
lium in littefis ad Zosimum ea luculeiitius digessisse vel sunt Dionysiatti, vel a Dioiiysioprofecti, aul al-
qtisemox ab eodem ponlilice approbata in posieriori teriiis collcctroiiis', qusiJ',in Hispanicam et Isidoria-
cohcili» pienario breviter canohibus dorisiituta fuere. nam collectionem traducta, canOifesde ijnibus agTiiius
Vide*6Ksefv,.',tt.26et27. concilii Milevitani nomine' exhibet. Corbeieusis col-
\b) Jurene an ihjuria Imnc codicem Romanae Ec- lectio, quaenec a Diouysio, hec ab Isidoro, adt Hi-
clesiaeesse ifegarimns, ex observationibus in disser- spanica colleciione proticiscilur," eosdem cai.ones
laiioheor prsecedentem exploratum (iet. Magna ni- contincre tradiura Sirmondo in notis ad capiiula de
nilominus in rem pra;sentem exemplaiium ejusdein gratia Cuelestinicpistolaesubjecta. At cum is merum
tiodicis et collecfionis aucltiritasest, uii late osien- initium exiude prodiderit, num ea colleciio contro-
dimtis in traclatu pai"t. n, c. 3, § 7, n. 3. Quod porro versutn eaaeneuTe&rat, ignoramus
 997 DISSERT. XII QUESNELLI. DE CONClLIIS AFRlC. IN PELAG. CAUSA CELEB. 993
t
cilii, idemque litulns in indicem relatus, quod sine .A ne< esse ab invicem discretos, ac pro libito fuisse
alio exempl» estutn in codice quam iu indice. Igitur unmeratos a quocunque osurparenlur. Ita eerte ja-
nnn niodo non nocei objectio ex codice petita adver- eenl in Tbuaneo, inqtio norisojuinnon nuineris, sed
sus nestram de canonis iilius sinceritate et «uflsvrta nec lincis distinguuntnr,' una enitii nec interrupta li-
opmionem, sed poiius ei siilfragatur. nearuni seric descripti in eo babentur. In Oxoniensi
Quandonain aulem reeisio ilia facta fueril, et qua vero nnlli pariier numefi, elsi singuli canones a li-
<casione, non esl manifesium. Probabile admodum nea, iit aiuni, incboentur. Quod autem diximus, di-
e-t ae pene certum jam illo canone minutuin fuisse versa fuiss;: concilii exemplaria, lioc extra contro-
codicem Dionysianum, (a) cum allatus est in Gallias vcrsiam essevidetur;ot planumeritctiique conferenti
iraditusque Carolo Magnonomiuc Adriani PP., quot- epigrapben seu inscriptionem, quae estincodice no-
quot enim anie visasuril mss. Iiujus codicis exem- stro, et referttir etiam iu plerisque editionihus, ctim
plaria, eaqtie, ut superius indicavi, vetustissima, ist- vii'gala inscriptione, qme est hujusmodi.
Laeccanoues orto lantnmmodo repraesenlaiil. At in (c) Gloriosissimisimpp. Honorio xn et Theodo-
notis ad episiolam 1 sancti Leonis probavhnus inter- sio vui consulibus,kalendis Maiis, Carthagine in se-
poiatam additamentis quibusdam fuisse Dionysianam eretario basilico?Fausti; cum Aurelius episcopus in
banc rolleclioncm jam aiilequam in Gallias mitteie- tiniversali concilio consedisset, astantibus diaconis,
lur ab Adriano : quam ob rem diflicile non esi cre- ptacuit omnibus episcopis, quorum noniina et subscri-
dilu eamdem et aliquibus parlibus esse tliuiinutam. ptiones inditm sunt in sancta synodo Carthaginensis
Quo auctore, quo consilio, quo colore id tentatum Ecctesimconstitutis, ut, etc.
sit, divinandum aliis relinquo. R Confer, inquam, cum alia epigraphe, quaesupra
- XXXII. Quid ex appendice epistolm Coeleslinide ". habeiuf, capitulo 13 codicis, et discrimen non mo-
gralia tontra codieemet canonem afferatur. — lutru- dicurn tnier utrainque invenies, quod' exempl.irimii
Sttinnihilominus canonem de quo agimus existimat diversiiatem arguit; sed ita ut primas codex tOstcr
Henricus Norisius, probaique ex appendice ad litte- aniiquiiale sua mereatur, ac majorem proinde fidem.
ras Crelestrni papae ad Galliarum episcopos, seu po- XXXIII. ConciliorumAfricanorumtub Zosimo syn-
lius (b) ex Jancii Leonis colleclione auctoritatum se- opsis.—Jam ut brevitcr resumam conciliorum Afri-
dis aposlolica?tle gratia et libero voluntatis arbitrio. canorum ' enumerationem fusius siipfa perCeciatn,
Porro capii. 10 (nobis 7) baecrecitantur: lllud etiam, missa (d) illa synodo quam conjecimos habitam post
quod intra Carlhaginensis synodi decrela constitutum recepta Innocemii paiwerescripla, quatuor sub Zo-
ett, quasi propriumapostoliemsedit ampleclimur,quod simo habftmus, de quibus dubiiari non possil.
iciUeettertio capilitlodefinilumest. Et postea : Et ite- 830 Pri»';l est autumnatis mense Octobris vel
rmm quarto capilulo. Et : Item quinlo capitulo. Sub Novembrisanni 417, ut diximus, celebrala : ex qusi
iisdem certe numeris jaceut iiaectria capitula in vul- nondum ita oumerosu primo rescriptum est ad Zosi-
gatis eodicibus : ex quo manifestum lotidem, non mum, et postea cmn ad numerum 214 eiiiscoporum
plures canones Leonis lempore uumeratos inier Car- crevisset, missus est Marcellinus subdiaconus cum
thaginenses : quibus si tertio loco inserueris contro- iiistrmnentis gestisque synodalibus; et missus item,
versum de beaiitudine parvulorum canonem, jam ulnon sine ratione suspicali snmus, legalus Vinde-
canones a Leone descripli non 3, 4 et 5 erunt, sed mialis episcopus ad imperatorem. ln eodem forsan
4, 5, 6. Haecautem objectio non soluiu hunc cano- concilio eranl Alypitis et Augusiinos cum ad Pauji-
nem petit, sed et inlegrum codicem nostrum; si C num Nolae episcopum epistolain 106 scripserunt per
enim is in Ecclesia Romnna fuisset in usu,- ex eo id lemporis : cui epistolae inserta capitua a Peiagio
fonle bausli essent canones a Leone descripii, eosque partini damnata, paitim reeepla. quae (e) et inserta
fubei Bumererum distinciione citasset quam codex pariler diximus instrumenlis ad Zosimnm missis.
exbibet. .,Alieraoi habemus kalendis ipsis Maiis scquentis
: Fateor nodumdifficile solvi posse, nec 829 !>''ua' anni 41S, inqua canones denuo sanciti, probati ac
occurrere modo quod respottdeam, nisi haec: scilicei promulgati. ..,..
diversa ium exetnplaria concilii istius Carlhagiiiensis (() Teriiam sub Zosimo niiinerare cogit nos PfO-
fusse; his vero usum esse Leonem, quaj canone illo spercai*. 10 conira Collatorem, ubi, post cominemo-
miuuta essent. Vel certe non distinctum fuisse se- r.itam Zosimi Tractoriam ad Afri<anos, haec subdit:
eundum a tertio, iia ut pro uno numerarentur pro- Erraverunt Africani episcopiad eumdcmpapam Zasi-
pter materiaenecessiludinem, est enim hic illius velut mum rescribentes,eumque in tententim hujus sqlubri-
appendix. Vel denique nullis omnino numeris cano- tate laudantes, cum aiunt: lllud vero, quod in litteris
BALLERINIORUMANNOTATI0NES.
(a) Canonem conlroversum subductum fuisse a nomen, numerum Patrum, ei provinciarum nomina
codice Dionysiano, cum eum Adrianuspapa misit in ex subscriptionibus quaeerant irisuo codice adjeeil.
GaUias, falsum agnosciturex Graecaversione codicis (rii Iianc synodum expiiugemns in observ. §5. De
JUricani, quaectsi ex Dionysiicodice sumpla fuerit caeteris autem syuodis quid sentiamus, in anteriori-
aoieAdriani tempora(laudaturenim in concilioTrul- bus annotalionibiis diximus, ac plenius ex lisdem
lano), bune lamen canonem ignorat, ac proinde tunc observationibus intelliges.
quoque idem canon deerai in eo Dionysiicxemplo quo .D (e) Confeniot. 32 (Supra, col. 977. not. «).
Gwecusinterpres usus est. (f) Africanos rescripsisse ad Zosimum ex eudeni
(/>)Illam appendicem ad lilteras Ccelestini, quae concilio, quod canones edidit kalendis Maii, demou-
capiiuta continet de gratia, S. Leoni tribui non posse straiuri sumus in observaiionibns, § 11. Ad bnc
Mtendhnustom. II, in obserr. ad disscrt. 3 Quesnelli. propterea concilium refeienda stint quae scribii Pro-
(c) Cum bac inscriptione codicum Dionysii conci- sper contra Colialorem, nec non nucior, qtiicuuquo
nit etiam codex, quem adhibuerunt Patres concilii sit,'ciipitiiloriim seu aucioritatiim episcoporum apo-
Carthariaensis anni 525, tom. VConcil. Veneiaeedi- stolicaesedis de gratia : qucm Leonem non"essepro-
tionis,~ioM77v nisi quod nnius Honorii consulalus bavimus in observ. nd dissert. 3 Quesnelli , tomoli.
xii ibideai designatur, utin nostra collectione; cum Hinc terlia lioecsynodu-, quam Quesneilus astruen-
apud Dionysiumuterque consul memoretur.Ex con- datn putat, omn uo excludenda est. Synodus vero
eordia autem Dionysiani exempli cum codicesynodi anni 418 in causa Apiarii cum ad Pelagianam causani
Carthaginensis, qui sane Africanus fuit, ejus inscri- non spectei, nibil impedit quin dito lanlumconcilia,
ptio exaetior sgnoscitur. Quaeautem amplior profer- Africanum et plenarium ab Augustino meinoraia, iu
Hir in colleciione quam post Quesnellum boc tomo eodem Pelagiaiioruni negoiio sub Zosimo habita di-
edidimus, a collectore compacta esl, qui dum quae- cenda sint.
(tom initio brevius descrinsit: Donatiani Teleptensis
999 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDlX. 1003
luis,quas adunivertos curatti ette mittendat, potuisli, A214 convenemnl : quae ratio 832 fuil cur Cartba-
aicens : Nos tameninttinctu Dei (omnia enim bona ad ginense non dixerit Augustinus, eisi Carthagine ha-
auctoremsuum referenda sunt), etc. Meminitejusdem bitum, quo nomine priora duo Cartbaginensia appel-
synodi sanctus Leo in capiiulis seu auctoritatibus lavit pluribus locis. Non item plenarium(a), quia non
episcopornm apostolice sedis de gratia, cap. 8 ( no- ex omnibus Africaeprovinciis collectumest. Cur ita?
bis 5): Hunc autem, inquit, sermonemsinceritsimm Conjectationem nostram accipe. Venerunt lilterae
tnilatis luce radiantem tanio Afri epitcopi honore ve- Zosimi priores iu Africam , nuntianles Coelesliumad
neralitunt, ut ita ad eumdemvirum scriberent, elc. apostolicam sedem accurrisse prosecuturum appella-
Vix poluit ante auturanum anni 418 celebrari, et, ut tionem prislinam, qua provocaverat a Carlhaginensis
videttir, post reditum S. Augustini ex Mauritania Cae- concilii anni 412 sententia. Res urgebat; jam enim
sariensi. examen habitum esse scribebat Zosimus, Ccelesiium
Quarla denique in causa Apiarii, ex qua dataead per omnia catholicum esse probamm, temere, ac
Zosimttm lilterae : qtiam et alia consecuta est anno praecipitanier judicattim esse ab Africanis; denique
sequenti, sub BonifacioPP., 25 Maii. liomiiiem illum qnam primum communioni eccle-
XXXIV.Exdiciisfacilequisqueintelligetinquo 631 siasticae esse resliluendum, nisi inlra secundum
Pelagianaehisioriaescriploresscopuin veritalis attige- mensem praesentesse Romae sisterent, qui non sane
rint, in quo aberraverint. Jacobus Usserius propius eum sentire comprobarenl. Plenariam ex omnibus
vero accessisse mihi videlur quam caeteri. Duasenim provinciis synodum convocari angustite lemporis
nobiscum admittit Africauorum episcoporum syno- non sinebant. Duas praesertim provincias spectabat
dos, unam in autumno anni 417, alteram ad kalendas j, negotiom istud, proconsularem et Numidicam,qua-
Maias anni 418. Primam provincialem fuisse subin- rum gerainum coucilium Carthaginense et Milevita-
dicat, secundam plenariam, in qua sententia fere se- num s nlentiam in Ccele^liumpronuntiaverat : quae
cutus est Vossium. Ptenariam fuisse posteriorem sententia, etsi Innoceniitatictoriiaie roborata, et lit-
istam, extra dubium est; eam enim ista appellaiione : teris Zosimi male habcbatur, et brevi mitienda erat
donat Augusiiniis, epist. 47, quem locum male in- in irriiutn, ni citius occurrereiur. Probahile est igi-
terpretatur Usserius, pag. 293, de Concilio plenario tnr uiramqite illam synodtim in unam coaluisse apttd
anni 419, sub Bonifacio : in quem errorem lapstts Cartbaginem, episcopis etiam aliis propinquiorum
eiiam videtur Rigberius Franco-Germanus in erudi- provinciarum advocalis : qui omnes facile numerum
tis ad MariumMercatnrem notis, pag. 153, ubi litte- 214 complevertint, cum ex ttna Numidiaeprovincia
ras ad BonifaciumPP. ex alia plenaria synodo ann. cenlum et viginli tres episcopi numerentur in notilia
419 datas ascribit plenariae synodo ab Augustino provinciarum Africanarum a Sirmondo edila. Non
epist. 47 laudaiae, seu, ut explicai deinceps, synodo igitur sine consilio utriusque synodi discrimen in
kalendarum Maii anni 418. Deceptus est uterque au- ipsa appetlatione notari voluit Augtisiinus : et cum
cior verbis sancti Augustini male intellectis : Quod non fuisset ista generalis synodus, ea causa luit
papm Zosimo,inquil Augustinus, de Africano concilio (praeler alias quas diximtis) cur plenaria fuerit in-
icriptum est, ejusque rescriptuni ad universos toiiits dicta jam ab eo lempore, kalendis Maiis celebranda.
crbit epitcopos, el quod potteriori concilio plenario Peccat adiiuc in pluribus idem Usserius synodo-
totius Africmcontra ipsum errorem breviterconstitui- rum istarum hisioriam edisserens: ut est illud, quod
tnus. Duplex enim, opinor, argumemum inde sum- 275 plenario concilio kalendarum Maii ascri-
psit: lum quod rescriplum Zosimi prius numerelur, Sagina it ea quae de 214 episcopis narrantur a Prospero
quam plenarium isiud concilium; quod proinde de cap. lOcontra CollatOrem, et in Resp., ad object. 8
plenario illo concilio kalendarum Maiarum intelligi Gallorum; probavimus enim baec ad priorem seu
non possit; tum quod vocelur posterius pleuarium, Africanam autumnalem synodum perlinere; quod
adeoque supponat plenaritim prius. Verum nou ob item pag. 270 ex ea plenaria synodo dicit scriptam
eam causam rescriplum anteposuit concilio, sed ne esse ad Zosimum synodicam eo loco commemora-
rescriptum a scripto disjungeret, et quia idem rescri- tam; quod pag. 260 ad idem concilium refert Pro-
non ad litteras concilii plenarii kalendarum speri Chronographi locum de synodo apud Carlhagi-
laii, sed ad litleras aulumnalis illius ab eo prius nem babita, cujus decrela missa ad Zosimum, ab
Btum,
coinmemorati datum fuerat. Plenariumvero poslerius eoque probata sunt; quod denique pag. 271 consii-
dixit, ut ordinem temporum notaret, et posterius tutionem quam ab Honorio editam babemus 833
priori subjungeret, non ut plenarium plenario suc- adversus Pelagianos, sancitam putal acceptis liujtts
cessisse signilicarel eodem hocanno. Eadem plenaria plenarii concilii gestis, quae uno die coustitulione
synodus item vocatur in utroque codice Oxoniensiet posleriora sttnt.
Thuaneo, et in ulroque insuper omnes Africaeprovin- Aberravit etiam eminentissimus Baronius ad an-
ciae nominantur ex quibus afftterunt episcopi. num 418, num. 1, qui unicum concilium Africanutti
XXXV. Autumnale conciliumnec provinciale, nec constiluit, Tjttodipso primo verisinitio collectum,pro-
plenarium. — Quod vero prius illud autumnaleque pagatum sit usque ad mensemMaii: quod satis refu-
concilium provinriale fuisse subindicant scriplores latura remanet ex supra dictis : (b) sicut et quod si.
laudati, probare non possum. Sed nec lamen probo n gnilicat ante kalendas Maias damnatosesse a Zosimo
plenarium dici a viro erudito Heurico de Noris, Pelagiauos in Romano judicio.
Hislor. Pelag. lib. i, cap. 14. Quo ijjitur nomine XXXVI.Jansemi Iprentit el II. de Norit assertio-
appellandum? Africanum voco, ut quater ah Augu- net aliquolimprobantur. — Consequens est ut etiam
snno ap.iellatum est, non sine ratione. Non enim erraverit Cornelius Jansenius Iprensis episcopus,
provincialefuil: quia non ex una provincia episcopi (c) dum pluribus synodis, uni scilicet autumnali anni
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Cur Augustinus Africanam, et non plenariam canam sub initium anni 418, et plenariam sub ini-
vocaverit priorem synndum sub Zosimo, explicabi- tium Maii, quam postremam praecesserit Zosiini ju-
mus in observ., num. 28, et ex iis Africanam syno- dicium conlra Pelagianos sub finem Martii, iia tamen
' dum ex tota Africa, non vero ex solis provinciis Nu- ut Tractoria promulgata fuerit aliquanio post, ex ob-
niidim et proconsulari coactam patebit. servationibus palam fiet. Litterae auteui, quas sub
(b) In hac secunda parle non Baronius, sed Ques- inilium Novembrisanni 417datas crediinus ad Zosi-
nellus erravit; Zosimum enim damnasse Pelagianos mom, ut prsestitutum bimestre prorogaret, quoad
in Romsn» judicio ante kalendas Maiasin observalio- Africatia synodus cogi posset, ab Aurelio aliisque
uibus probabimus. episcopis scriptae sine forma synodi, niitil cogunl, ut
(c) Duas tanlum synodos proprie dictas in Pela- praeter duas synodos Africanam et plenariam anni
gianorum causa sub Zosimo esse admiltendas, Afri- 419, tptas latitum Auguslinussub Zosiiuohabitasuie>
1001 DISSERT. XIII QUESNELLI. DE CONClLHSAFRIC. IN PELAG. CAUSACELEB. 1002
417, et alten quae inino sequentts anni habita sit, Ariam: ex illo scnptum quidem esse ad Zosimum, a
tribuii litieras et instructiones quas ex Paulini libello Zosimo tamen nihil rescriptum; deniqiie visum tion
aliisque rationibus docuimus ad unam autumualem esse ei operae pretium tractatione illud ab alio se-
illam perlinere : cum Hem varins posierioris concili qneniis anni distinguere, vel huic inter 835 sP'en-
consessus supponii, quorum ultimum kalendis Maiis didam illam viiiinti qttatuor synodotuni lurmam lo-
celebralum praecesseiit Zosimi dainnatio Pelagiano- cum concedere. Superius lamen ostendimus, nec ei
rum sub linenrmensis Martiivel inilio Aprilis Romae incerlis conjecturis dubiisve monumenlis, celeberri-
protiutlg.iia. miiin fui-se synodum illam, a Zosimopapa, a Mario
Optimeante synodum kalendarum Maii, aliam prae- Mercaiore, a Prospero sancti Augustini discipulo bis
cessisse'asseiil Higberius : male ei illam cum synodo terque, a Prospero Chronographo semel, ab Augu-
217 ejiscoporum, cujus lilterae ad Boiiifaciunidatae stino quinquies ad minus commemoratam, vocatam-
sunl an. 419, confundit, (a) et banc aimi 418 initio que tolies fere Africanam: ab ea (d) geminas datas
ascribii. esse ad Zosimum epistolas; quarum posterioris insi-
Mulia stini etiam aptul Norisium quae improbare gues reliquias ex Augustino aliisque curiose collegi-
cogimur, praeler ea quae jam noiavin.us. Prinium mus; bis non modo rescripsisse Zosimttm, sed etiam
enim existiniat nullam syuodum collcclam esse in ad eas dcdisse celeberrimam illam iractoriam per
Africa anno 417 posl receptas Zosiini liileras, sed quam et approbata Africanortim decreta, et per
indiciam fuisse primam, quam ipse plenariam putai, imiversiim orbem cum Romaoo decreto Iransmissa.
prope kalendasFebruarii anni sequentis. (6) Sed pro- Denique ita iutcr alias insignem es.se banc syuodum,
fecio non ita credmius indormiisse Africanos rcbus nutei debeii coiideninationcmCoelesliia Zosimo dc-
Ecclesiaeet causae lidei, immo propriac, ut taudiu cretam passim pr*dicet Aigustinus, e» quod thecnas
distulerint congressum episcoporum, qui quotannis artesque haereticorum reve arit, modumqtte in exa-
baberi solebat a primatibus in sua quibusque provin- mine ac judicio Romano a Zosimo tcnendum effica-
cia (Ex Garnerio infra), et quidem eo tempore quo citerdocuerit. Quibus adde legaiionem inde ad comi-
primae litteraeZosiniiilluc pervcneiunt. Deinde nefas tatum missam.
est credere Aurelium unum inconsnliis coepiscopis Secundum (e) concilium, quod ante Quadragesi-
suis obtestalionemillam misisse ad Zosimum, qua ne mam ponit, elcommentitium est, et superfluimi; ex
quid innovaretur834'n causa Ccelestiiaute rescri- priori euim anni superioris synodo missae sunl ab
pta synodi postulabat. Demum banc ip-am c synodo Africanis lilterse, ut diximus, quas ex ista antequadra-
esse missain lesiaiur epistola tertia scripta a Zosimo gesimali scriptas esse vult Garnerius, et ad quas xn
ad synodumCarthaginensem xn kalendas Aprilis, ut kalendas Aprilis rescriptum contendil a Zosimo;
fusiussupra. Marcellinusenim subdiacontis, ut pluries jam ruo-
Quid quod post inchoatum mensem Januarium sy- nuimus, post breve tempus proculdubio profeclurus
nodum priiiiam coactam scribit, indeque Marcelli- erat ex Afriea, epistolam citatam cttm iiislrumentis
num missum esse, (c) cum idem Marcellinusjama die caeterisallaturus, quando 8 dic Novembrisa Puulino
8 Novembrisin prociucttt esset ut Romam proficisce- accepit libellum Romam deferendum.
relur, jamque libellura accepisset a Paulino ad Zosi- XXXVIII. — Teriiam synodum afligit kalendis
inum papam perferendum. Maiis anni 418, quam nemo non agnoscit cum Gar-
Ad haec lapsus est memoria vir doctissimus, cum nerio : sed multa de eadem commiiiiscilur, quic ad
pagina 82 scribit liiteras apostolic.s de damnaiis a C examen revocaiula sunt, etsi jam ex sti| erioribus
Zosimo RomaePelagianis acceptas esse ab Africanis elitcescant. Existimat igitur conciliiimistud kalenda-
'tertiokalendasMaias. Quaeenim litterae acceptae hac rum Maiarumesse concilium214 episcoporuni (quod
die dicuntur, sunt leriiae datse xn kalend. Aprilis a fuit tantum 205), et consequenter ad idem refert
Zosimo, quibus indicat se prnlixiora rescripta Afri- quacProsper tam in Cbronico quam in opusculiscon-
canorum accepisse per Marcellmum, et quibus tan- traCollalorem ejusqtic asseclas de illa synodo habet.
tum abest ut nunttaret damnatum Ccelestitim, quin Hanc opiniouem, quoc non est Garnerio propria, su-
potius monebat omnia in eodem mansisse statu qui perius rejecimus.
erat quando obiestatio Africanorum venit in Urbeni. Ex eo concilio puiat rescriptutn summo ponlilici
XXXVII.Joannis Garneriitententiade conciliisAfri- de modo judicii cum Coele-tioexercemli post acce-
canisdiscutitur. — Ad postremum rei uni Pelagiana- pias tertias littetas Zosimi tn kileudas Maii, indeque
rum scrip orem Joannem Garnerium venimus, qoem missa ad eumdem monita concilii, caeleraque litis
in multisa nobis dissentientem habemus. Haecetsi inslrumenta. 836 lla scribit pagina 213. At priiuo
saiis ex diciis pateant, paucis tamen juvat recensere sccitm ipse pugnat auctor, ncc meminit scriplum a
quaepartim propria sibi babet, partim cum aliis ejus- ie pagina 210 oiunia haecinstrumenia jam ex eo tem-
dem historiaecommentatoribus communia. pore iuissa ad Zosimtim, cum ad primas ejus litteras
igitur pro duobus Africaeconciliis, quaeposuimus, rescripsere Africani : ipsa verba Garnerii reddo.
nno intra Autumnumanni 417, altero kaletitlisMaiis Constat, inquit, lilleris Zosimi respunsum fuisse ex
sequenlis anni 418, qualuor constituit Garnerius. Africa, missamqueobtesiationemut ne ponlifex de re
Primum nobiscura in aulumno collocat, secundum 'n tanta judicaret sine Africunisinslrumenlis, qum cum
ame Quadragcsimam,lertium kalendis Maii,quartum obtestationemissa sunt, qitmquepartimgesta prmceden-
circiter diem 17 Junii. tium synodorum, p.irlim libellum Paulini, lilterasque
De primo hoc unum arguo, quod hujus nihil om- Gallicanormn episcoporum,ac librum de natura Pe-
nino superesse scribit praeter obscurissimam memo- lagii, el responsionemAugustini, aliaque plura conti-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
morat, aliud conciliumautumnale anni 417astruatur. datas putat etiam priores htteras, quas (amen Aure-
Confer ob-erv., num. 19et seqq. lium aliosqtie episcopos,anlequam synotlus cogipos-
(u) Hanc synodum plenaria anteriorem Quesnellus set, ad Zosimumiiieunte Noveiiibrimisisse, ostinde-
recte ascribit inilio anni 418, ut ex diclis liquet. mus in observ., num. 16. Quarc liae litlerae nd au-
(b) Haecobjectio saiis disjicielur, si Aurelius cum tumnale quidem tempus referendae sunt, non tamen
aliis coepiscopis, qui Carlhagine aderant, vel cito ad synoduraatuumnalem, qttara in memoratis obser-
accurrere poterant, staiim post acceptas Zosiiui lille- vationibus excludemus.
ras adeumdem scripsissecredatur. Videnot. 70 (Su- (e) Hoc habendum crat primum concilium Africa^
pra col.999, not. c), ac praserlim Ohserv.num. 16et num in causa Pelagiana sub Zosimo cclebratuin ini-
seqq., ubi reliqua objecla soluta invenies. tio atuti 418, quoiitiidem tempore-Marcellinustraits
(c) Vide observ., iiuin. 21. misii, uli fusius siaiucmr itt ob^erv , nuui. 21.
(d) Geminas,iitqttit: quippe qui ab eadem synodo
PATROI.. JUVI» 32
 1003 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX 100*
aerent. Non tempus teram ut (quod jara praestitum a A A' berare se nequaquam potuil. Necesse non erat ttt
i.iobis) probem iibellum «PaulHiitradilum^Iareellino scriplis lertio ex Africa mittendis prO Coelesliicausa
jie 8 Novembris,caeteraqne instrumenia jara abauno saitciissimos episcopos toties fatia$ret: jaui a mense
snperi re missa esse ex Africa, ut iiiirum sit haecab Novembri antii 417 plurima m'tss;i esse fatetur; alia
»o dici m;ssa kalendis Maiissubsequenlis anni; eiiiin- iierum anie Quadragesimani lerlntst docmt: quid
\ero h->c*nosonereleviit ipse Garnerius eadein pag. igilur praelerea e.xspectiretiir? Veruw hoc pvccaiuiii
210. Constat quinto, iuquit, aliquod (uisse, immo ge- Garnerii .praecedentis erroris sequela fuil. Hoc enim
miuum Cartltaginensis.provinciv concilium ante Afri- concilium M&iiputayit tllqd esse, quod:214 episco-
eanum plenarium kalendis Maiis inchoatum, et a priore pottim fuit,>et coose.-iucB£ereidem li ibuere compul-
quidtm post acceptas saltem primas Zosimi de Ccelestio sus est qu i' de his 214 episcopis dicmiiur, a quibus
litteras missam fui*se obtestationemcum instrumeuiis cerium est missa esse scripta ad Zosimum. Pariier
causm, qum prius diximus; ad posierioris vero synodi- falsum est seiiieniiam a Zusiuio in Peiagium Ccele-
cam daturHa Zosimoresponsumilludquod ttl kaiendas siiumque decretam esse ante recepia sCripla214 epi-
Maia* Carlhamne acceptum est, duobus nimirum die- scoporum jiidicitimque Romantim, non exspectalis bu
bus ame inchoatum generale conatium. Sed quo lan- ju-mo I inslriimentis finilomesse: ita ut etiaio 838
dem anno, qnove mense celebratum prius illud con- secundum suatn seiiieniam profiteri cogaiitr veisyu-
cilitim. ex quo inissa obtestatio cum omnibus iliis oduni 214 episcoporum ante kalendas Maii celebra-
ihslrumentiscausae? Contendo, scribit continuo Gar- tam esse, vel Zosimum non nisi post mensem a
nerius, habitum fuisse menseOctobrivel etiam Novem- kalendis Maiiselapsum , senientiatn dixisse in Pela-
bri anni 417, quotl et repetit pag. "243.Primas line- ni gianos.
ras Zosimi credibile est pervenisse Cartliaiiinem ante Antequam scripia quae kaiendis Maiis missa con-
solutum concilium provincim proconsularis, quod de tendii ab Alficnnis recepta esseut a Zosimo, seiiien-
more circa tempus aulumni habebatur. Ex eo rescri- tiam ab eodem pontifice prolatam non esse ita de-
plum esl ad Zosimum,missaque simul omnia qum cum ihonstro.
Cozlestioprmsentegesla fueranl in Carthaginensi con- Ex ipso Garnerio, pag. 213, ad concilium seu prio-
cilio an. 412. Missi quoquecumaliis multisinslrumen- rem consessum Africanum , kalendis Maiis habitum
tis libelliduo Aurelio oblali sice a Paulino cum accu- ab episcopis 214, perlinenf ea <|uaecqnlinentiir tribti*
saret, sive a Cmlestio,cum seilladefenderet. Quomodo prioiibus quaestinnibus el septima ab eo propositis
igitur non missa inslrumenta ante kalendas Maias pag. 212. At synodi qiue contin'tui- iis tribus primis
anni 418, si jam a mense Octobri vel Novemhrianni qmestionibus et septima sciipla perlata sunt ad Zosi-
417 transraissa fuerant ex synodo? Itcruin si bxc mum ameqoam seiiteuiiam lcrret de baereticis. Rece-
omniagesia mstrumentaqueex ea synodo missa nihil- suni, pit igitur Zosimus scripta concilii episcoporum 214
quomo lo hujtis obscnrissimammemoriam dt.cit, kalendts Maiis habili ante linitura Roma:Goelestiiju-
que omnino ejus superesse; cum 837 inslruciioiium diciuiu. Hujiis Gaienici syllogi-smipraemissasprobare
islarum toties meminerit Augustuius, et Alrica HUII oiiosi iioiniiiis fuerii, ttti amqtie enim suam esse ille
vocaveril toiidem locis synodum eam, cujus benefi- non diffitebittir. Deseribo soum <iuaeliones : Prima
cio suitt acceptae? esl, iiiqnit, qum sil illi syiodus Africana qum revoea-
Sed hoc iterum ratiocinio urgendus scriptor: si yissedicuur inmemoriam.yenerabilii>aimZosinio quid
(quod falsum tamen probavimus) die 15 Aprilis lala ejus prxBcessor Innocentius de gesiis Palmsinm synodi
est a Zosimo in Pelagium Coelesiiuiiique sententia , G ( judicaasel, et post cujus rescripta in CoeUstiumjuslis-
htissaque tractoria per universum orbem (boc enlm sima prolatq est sentenlia. Igitur non nisi post re-
contendit pag. 216), quomotlo instrumenia illa qitiu scripla ejris synodi lat* estZ^iiui sententia. Locum
fliscutiendae causae inservilura erant missa sunt ex indicavital liiarginem lib.de Peccato prigjn. cap, 7
Africa Romam kalendisMaii-: autsi luncmissasuut, et 8. Et id quideiu'optime;. ibi emra assejit Augu-
quomodb quindecira diebus prsecessit judicitim litis stiuus interpositum ^uoruni tnensium lenipus, denec
iristrumenta? Intelligo quid respondeai vir eruditus: rescriberetur.ex Africa.... Et poslea quam,ex Africano
icilicet missa sunt kalendis Maii iustrumeiita, quia episcoporumconcilio.rescripta dhectq sunt quid fuirit
Romam mbis perventura credebantur ab Africanis, consecutum,utjustimme in eum senlentiq proferretur,
ijuam judicium institueretur a Zosimo (pag. 213): at legeiui cliirumesse. Secuuda quaestio ideui fere con-
Africanorum episcoporum spem Insit Zosiinus, prae- tinet. Tertia, inquil, ex quo pariter Africm conventu
Venitqtie sua senlentia instruciiones Airicanas, et "Romamlitierm yeiierimid coniinentes,non sufftcgreho-
itatim data xu kalendas Aprilis epistola tertia ad syno- ininihut lardwrij/us et soUicitioribusquod se generali-
dum illam, si Deo placet, aiitequadragesiuialem, vo- ter lnnoceniii, episcopi lilleris consenlireCmlettiutfa-
cavil summus ponlifex ad pleniorem audienliam sum- tebatur, sed aperte eum debere analhemalizare qumin
mumquejudieiumCmleslium,quisubduxk sise examini. suo Libelti)prava posuerat, etc. Quin hae.lilieraeRo-
Vbi vero (uga innotuit, conlinuo lata est in utrumque matn aiue sententiani Zosiinivenerint et exspectatae
infandi dogmalisdefensorem decretoria senteniia, scri- fuerint, nemo est adeo contentiosus, qt.iinegare au-
plaque universis mundi episcopis a poniifice grandis r. deat, si Augnstioi verba a Garneno omissa repraesen-
Ula epistola, quam Tracloriam Mercaor vocal. tenttir: Exspectabatur, inquit sanctus tloctor, veiituris
XXXIX. Refeilitur Garnerii sententiade judicio Ro- ex Afiicalkteris, ul scilicei plenius el manifettiiit,Cj>n-
mano ante scripta Ajricanorumrecepta finito. —Lepidai sentire se Innocenlii Jitteris profiieretur Coeiestius.
ista narraiiuncula iiilnl est, meo quidem judicio, f.i- QumRomam litterm posteaquam veneruntid COlUinm-
bulse similius, nibil ab Augustini testimoniis aliemimi les, etc..., lunc cum ejus prmsenlia poscerdur...te
magis, nihil magis sci iptoris ipsius auctoritati contra- tubtraxit el negavit exantini? Septiipa paritef quaistio,
rium. Conlradictioitis periculum facile evasisset, sii qiiae ex Curouico Prosperi nasciiur, esjl.de, Synodo
res est) confcssus esset nihit ex ista kalendarumi apud Carthagihein habita 214 episcoporum,cujus de-
aii synodo plenaria missum essead sedem aposto- cretd ad.Zosunum papam perlala sunt: quibus probatis
Suod
licam (quippe cum in illa solum contra erroremipsumi per totum;vwndumItcereshcl.amnata, est. U&ijnanifeste
ireviter consiiluerinlsubscripserinique Afncani, teste: declaratur non fuissa Romae daiuja,atps%Zusitfto Pe-
Auguslino epist. 47), si omnia qqaede synodo 2l4r lagiauos, nisi ppst accepla,probalaque deerejuasynodi
episcoporum referuntur a Prospero et Augustino ad1 bujus Africana?, quam kalendis Matis 83& ^figtt,
autumoaiem synodum transtulisset. Sed cura haecnont (a) iips vero "" mense Uclobri vel iNuyeiiibrijMperioris
admittit, exdifficiliumseptem quaestionumlabyriiuhb,, aonii. . . ...... ...,.;.. ;. ,,.j .,.a
in quem sese pag. 212 parum caulus intromisit, li- XL. CanonesAfricani non ultra kalendat Maias.difT
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Melius dicendum sub initium anni 418, ul saepe monuimus.
1005 BELLERINIORUMOBSERVATIONESIN DlSSERT. XIII QUESNELLI. 1006
ferendi.—Dequartoconcilio circitermedium Junium & flantesque'venti privalis nuntiis pepercerunt magis
habito restat ut dicamus aliquid. Mira sunt profecto quam publicissacrisqueRomani judirii delatoribus?
quaecommeniatur mctor ih eam synodum; sed tam Merito igitur rejicimus Joan. Garherit couje<tuiam ,
fktitii sunt commentarii, quam ipsa synodus. Quae quam his verbis proponit: Cur eruo, inqnii, condit
enim necessitas, immo quae vel levis causa occunit canones? Id faclum reor, quiajamad Palrespervene-
animo.propterquam totepiscopi omnium Africaepro- ral exemptar Tractorim, sed privalis tdntum litleris ,
vinciarumab Ecclesiis suis per illud lempus divelli nondumper legaios. Quareut abeuntibusepiscopistra-
debtterint, ctin synodum plenariam colligi? Vix men- deretur jam aliqua in anUcessumpars Tractorim, ex
sis forle elapsus erat, ex quo solufa kalendariim eaputo exlraclos canones, saltem duos priores (qui
Maiarum synodo ad sedes suas Palres reversi erant; deesseTractorim cum doierent partem, qum gratiam
nondum litterae judicii Romani indices velTractoria Dei spectaret, eam suis canonibussupplendamcredide-
ipsa ZosimiAfricatn atligerant seu propler tentpestuo- rint) quosab omnibusferri majoris fuit ponderis quam
tum mare aut reflanles venlos, ul puiat Joannes Gar- ti a soCisdelegalis,quorumforte potestaseo usque non
nerius,seu, qund magis reor, quia (a) nondum lala pertinebat. UlSicausam non aperit cur duos tanitim
erat sententia, ac proinde nulla conveniendi necessi- priores canones extracios velit, curve mancam fuisso
tas. UnicoS. Augustiniepisl. 47 loco urgeri se pula- decuriatatnqii" suspicetiirZosimidefiintinneiii,quam
vit, ubi cnm scribit de potteriori concilioplenario to- suppletamconjicit perAfricanorutn dili^entiam.Mitto
Htit Africmcontraipsum errorem breviterconstituimus, alia, quaeborum canonom occasioneedi-serit: quale
visusesi sibi invenissesynodum plenariam, posterio- est, quod interrogando nsserit, provii cialiuin conci-
rem synodokalendarum Maii.Sed supra ostendimus „ liorum nullam esse de dogmatibtts dcfntiendi au, to-
per vocem plenario noluisse Augustinum plenariam a~ ritaiem ; nihilque in aliis Afiican» Ecclesiaeconciliis,
synodum plenariaealteri successisse, sed voluisse po- quod ad (idein pertioeret, decretum esse, sed actunt
tius posleriorem a priori eonomine distinguere, quod de sola disciplina, causisquiipersonaruni, etc. Hajc
baecnon (b)plenaria esset quatn propterea Africanam olim forsan meminisse juvabit.
ubique vocat, illa vero esset plenaria. Deinde plena- Manrtmab ista dissertationerecipio, si 841 Pr'lis
rium islud concilium de concilio kalendarum debere obseiv.iveroquidtandemexdic.tisevictum,quod atti-
intelligi jam superiusasseruimus. net inscripiionem constitutionis imperatoriae, ctijus
Pqrro quod canones octo celeberrimos conditos in occasione in istam de conciliisAfricanisinquisitionem
ea synodo conlendit, pugnat cum omnibus actis sy- delapsi sumus. (d) Cum igitur nou obscure ostende-
nodi seu prolisiori illa epigraphe canonibus praefixa: riiuus supra in aulumnali Africae concilio anni 417
cujus cum plura diversaque exemplaria legantur, sancitos esse canones de gratia , ab eoque decreta
omnia tamen in eo conveniunt, ul kalendis Maiicott- Vindemialis cpiscopi legatione ad imperatorem Ho-
stitutos canones, nihilque actum aliud significcnt. norium esse delatos cum aliis causae Pelagianae in-
Unde sive concilium, sive consessum appellare ma- strttciionibus: manifesturainde evadit sinceram esse
lueris; a kalendistamen Maiiscanones divellere sine acrei gestaeveritaii cohgruenlemepigraphen illam,
ms. codicis excusiveauctoritale, vel antiqui alicujus quoecoiistitiitioni Cnrthaginensibus canonibus sub-
seriptoris suffragio, timeo ue temerarium videatur. jectae in hunc modum praefigitur: Incipit sacrumrc-
Sed cur tanlopere desudat ut canonum islorum con- scriplum acceptissynodisupra seriptcegestis. Hevera
ditionem a kalendis Maiis removeat, differalque ad euiui gesta cauonesque Honorius receperat. Ex qui-
medium usque Junium? Grande mysterium: moleste G bus et conurmaiur Salmasii Usseriique conjectura :
nimirum 840 ferebat quidquam de iide statutum qui tamen in boc corrigendi quod oculisin solam ka-
tfici ab Africanisautcquatn.a Zosimodefinitum esset, lendarum Maii syuoduui, quae canones.84l^ conlir-
pervenissetque Tractoriaeejtts exemplar, saltem pri- inavit, publicavit, subscribeodosqtiedecrevjt, defixis,
valis lilteris, ad Africanum corieiliiim; unde inferret eosdem autuuiitali synodo orjginem suam debere non
non t m constitiitionem esse Africani concilii pro- attenderunt. Eatn epim ob causatn syttodo illikalen-
priam canones istos, quam delibalam definitionemex daruin Maiilribuuuiur.in ea annotatioiie,et alibi, quia
apostolicae sedis Tractoria. Verum cur (c) citius, non nisi ex ea synado in publiciiin prodierunt iuno-
exempiaria Tractoriae litteris privatis delata sint, tueriiulque Ecclesia:. Quo.dobstare non debuii, quin
quam auctoratis sedis apostolicaenuotiis? Anleulio- Romani edictum HonoriisuoCodiciinserentes, occa-
rem diceir.usZosimicuram minusquediligeulem sol- sioitemque emissaecti.nstitulionisannotare cupientes,
licitudinem, quain privatorum bominum ? an cujus- (Ifibueriutid posferilati tradere, quod neuio lunc non
quam alius intercrat magis quantucius deferri in Afri- noveral: scilicei datum esse iraperatoris rescriptum
cam senienliam Zosimi, quam Zosimi ipsius, cujus posl delala ad comttatum synodi Africanaeautumna-
lentitudo et iudtilgeniia suspensos duduui dubiosque lis gesta, seu post receptos canones de gratia san-
de eotenebat Africanoruin animos? an eliam Tra- citos. .
etoriani privalorum curiositati dimissam credemus, Hactenusde conciliisAfricanis Pelagianorumcausa
antequam aulhenlica ejusdem exemplaria ad Eccle- a Zosimi papse electiune usque ad ejus contra Pela-
sias deferrentur ? an deinum tempestuosummare re- gianos senleniiam celebra,tis.
BALLERINIORUMANNOTATIONES;
(a) Zosimi sententiam in Romano judicio editam D est ex Augustino,epist. 194, ad Sixtum, num. l.Cum
sub firiem Martii, Tractoriam vero, quae aliquanlo vero idem judicium, ut probatuii sumus, hnbitum
pbst edita fuit, subscriptam fuisse in synodo plena- fuerit sub fincm Martii, certa ejus notitia cojnniode
fia, quaecanones sanxit kalemiis Maii, in observa- afferri potuit anie kalendas Maias, ita ut canones
tionibus palam fiet. . conditi fuerint postquaincerlum erat a Zosimoappro-
'b) Disiinctionemplenartm synodi ab Africana ex- batam fuisse relationetu concilii Africani, in qua eo-
plicabimusin observ., num. 28. ruindem canonum seiiieutiae,aiiis licet verbis, prc-
(c) Roiuaai judicii famaiucitius in Africam perve- positaeet inserlaefuerant..'.. '....„.,., ....
nisse, aniequamZosimi Tiactoria afferretur, certtim (d) Vide observ., num. 26, 29 et seqq.

BALLERINIORUM OBSERVATIONES
/n Dissertationem XIII Quesnelli de concitiis Africanis contra Pelagianot.
can<num praeligitttrcapiti 14, Incipil sacrum rescri*
PROOEMIUM. ptum acceptis synodi supradictm, seu (ul uos ediilt-
843 '• ^1 cpigrapbe, quae in nostra coliectione mus) suprascripln.ge.tis, QuesneJlusQccasiouem&uuk-
 1007 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDlX. 1008
lucuorandae prseceuentis dissertationis, in qua A norii ipsam collectionem cqmpegit; at ascribi nequit
psit
de Africanis conciliis in Pelagianorura causa celebra- Codici publica auctoritate digesto et edito in Rom.tna
tis praesertim sub Zosimo, de hujus Traciofia, et de Ecclesia, quae si paulo post Zosimi morleni baec
Honorii imperatoris iege in eosdem promulgata fu- Pelagianae causae documenla suo Codici addidit, re-
sius disseruit. Scopus quidem ejus, qui num. 1 prae- rum gestarum ordinem ignorare, eamque epigrapben
fertur, ille est, ut editae colleclionis sinceriiatein tam apette erroneam praeligere nequaquam poiuit.
tueatur, quse ob memoratam epigraphen aperti er- IV. Neque vero probabilis credatur altera defen-
roris notata in dubium vocari polerai. At in ipso sio, quam Quesnellus in fine dissertalionis obtrudit,
dissertationis cursu ditnr in eo praecipuelaborat, ut cutn eam epigraphen referemJam putat ad gesta an-
legera Hooorii Zosimi Tracloria anteriorem propu- terioris coucilii Africani, in quo ipsos canones pri-
gnet, eamque non a Zosimo, sed ab Africauis peli- niuin condilos, et Vindemialis cpiscopi legaiione ad
tam suadeat, eo quod hi meiuerent ne idem pontifex imperatorem missos existimat. Cum enim Vindemia-
cum gravissimn scandalo pro Ccelesiio sententiam lis legationem commentitiam, tum vero canones non
ferret, non p.iuca inserit non lam Zosimo, quam in Africana anleriori, sed in posteriori plenaria syn-
apostolicae dignitati aique aitcloritaii, parum bonori- odo consiitiitos demonstraturi sumus : ac propterea
flca, quae cutn sanctissimorum Africauae Ecclesiae liaec deiensio duplici falsa hypothesi referenda suffulla corruit.
Patrum sensibus ascribat, tniniis cautis fucum fa- Deinde si.utvera sii epigraphes, est ad
cere posstint. Multum itaque refert in eamdem dis- canoues anterioris coucilii Africani; eisdem canoui-
sertationeui sollicitius animadverlere. Hac autem in , bus aliigendus erat ejusdem concilii dies : praefixo
re totam ejtis bypotbesim inambus tanlum conjccta- K autein die posterioris synodi plenariae, ab errore ex-
tionibus suffultam, et gravissimis argumentis oppu- •» cusari nequit epigraphes, quae suprascriptm, id esl
gnatam demonstrare posse confidimus. posterioris plenariae synodi gesla ab iutperatore ac-
cepla commemorat.
CAPUT PRIMUM. V. Quod porro Quesnellus § 5 et alibi Iradit, sy-
§1. nodum Cartbaginenseni, qua Cuelestiusdamnatus fuit
Error epigraphis qum in Codice canonum capili 14 Itinocentio ponlifice, habitam fuisse anno 412, non
ita ccrturn esi, ttt passim creditur. S. Augusiinus,
prmfigitur, ipsius Codicis auctori tribuendus, elsi Iib. II Retract., c. 33, hanc synodum jam celebratam
niltil prmiudicat sinceritali documenlorumejusdem cutn scripsit duos priores libros de Bapiismo
Codicis, tpsum tamen liomanm Eccletim perperam praeferi,
attributum confirmat. Synodus Carthaginensis, quce parvulorum, seu de peccalorum Meritis et Remissio-
sub Innocenlio I Cmlestium condemnacit, habila ne. 1'orro bi libri ab eodem memoraniiir in epist. 139
fuit ad Marcellinum, ac ila memorantur, ul eosaliquanto
non anno 412, sed 411. ante lucubratosaperlissime prodat. Ctitii eniin ipsos
II. Cum rescriptum Honorii, qviod in Codice cano- ad eumdem Marccllinum jam antca missos subinde
num describiiur cap. 14, uno saltem die antecesse- recepisset, cur is eos remiserit se oblitumtestatur.
rit plenariam synodum, quae in eodem Codice cap. Libros de Bapiismo parvulorum, inquit iium. 3, cum
13 affigilur kalendis Maii, epigraphen laudati capitis jam codicem ipsum prmslantimtum misissem, cur abs
14, Sacrum reteriplum acceptis synodi supradicta?, te rursus acceperim oblitus sum. Porro haecepisloU
seu suprascriplo; gestis, manifeatum errorem conti- serius scripta fuit pridie kalendas Martias anni 412.
nere, huncque errorem publico Romanoe Ecclesiae H In hac eniin, num. 2, indicatur Marcellini frater
Codici, qui paulo post ipsum rescriplum hoc addita- Apringius lunc Africaeproconsul, ad quem idem Au-
menlum sub Coslestino recepisse credatur (ut Ques- guslinus dederat epistolam 134. Pridie aulem kalen-
nellus putat dissert. 12, c. 2), minus congruere das Martii anni 412 proconsulalum Alricaegerebat
neino jure negaverit. Cui enim conferenti synodi et Eucharius ex aliquot legibus codicis Theodosiani,
rescripli chronicas notas non statim palebit,dare Hono- eodemque anno idibusOctobris Euchario successisse
rium die 31 Aprilis non potuisse rescnptum ac- Julianum cx iisdem legibus discimus. Apringius ergo
synodi, quae ipsos proconsul Afrieam administrabat an. 411, quo qui-
ceptis gestis, seu canonibus ejusRomano
riondum condiderat? Cui porro Codicis au- dem anno nuilum aliuin Africae proconsulem inve-
ctori in scribenda ea epigraphe lantus error excidere nimus. Forte cum Marceliintis in Africam destinatus
potuit, pracserlim eo tempore quo recentium sub fuit anno 410, iv idus Octobris, in eamdem provin-
Zosimo geslorum recordalio vigebat? ciam fuit missus fraler ejtts Apringius, ut Palladio in
III. Inanis porro est duplex Quesnelli nisus, quo proconsulatu succtderet. Igilur illa Augustini epi-
hanc difficultatem elidere studet. Quod enim primo slola 139 ad Marceliinum Apringiojam proconsule
insinuat § 2, eam epigraphen non ab auclore Codicis scripta, serius data fuit anle diem pridie kal. Martii
845 inditam, sed posterioris hominisindusiria ac- anni412. Libri igiturde parvulorum Baptismate, qui
cessisse, omni probabiliiate caret. Non negamus aliqttanto anle banc epistolam fuerant lucuiiraii, in
quaedam antiquis collectionibus in quibusdam pusic- fiiieni nnni 4(1 rejiciendi videntur. Certe vero liuic
rioribus mss. exemplaribus nonnunquam exscripto- anno assignanda synodus Carthaginensis , post quam
riim sludio fuisse adjecta, quae primo auctori iri-, -v idem Augustinus eos librosscripsit. Huic quidem an-
biieuda non sunt. At cum de titulis agiiur, qui in no exeunti maxime congruit quod traditur in alia syn-
omnibus eliam vetustissimis alicujus collectionisco- odo Carlhaginensi anni 416, ubi causam Coelestii
dicibus legunlur, hos ad ipsam collectionem ab ori- ante fermequinquenniumCarthagine agilatam Palres
gine pertinere, ipsique collectionis auctori ascriben- affirmant (Au<j.ep. 175, n. 1).
dos nihil e-t dubilandum. Exerapla quaea Quesnello § II.
ingerunlur de tittilis qui leguntur in ms. codice senlentiade
Thuaneo, in Oxoniensi autemnon apparent, ad rem 847 Quesnelli quatuor synodit Africanit
in causa Pelagiana celebratis tub Zotimo. Duie tan-
praesentein nihilum conferunt. De epigraphe enim tum cum Augustino el Prospero admiltendm,Africa-
agimus, quae in nullo codice, necuniusin ipso Oxoniensi,
na , qum ZosimiTractoriam prmcessit, et plenaria ,
desideratur. Defeclus quidem aut alterius
exempli, ut ilii sunt ab eodera Quesnello indicati in qum subsecula esl.
uno ms. Oxouiensi, quem in aliis noiinullis imperfe- VI. De numero ac tempore conciliorum Africae
ctum deteximus, privato arbitrio librarii tribuendi sub Zosimo in Pelagiana causa potior erit cum Ques-
sunt. Ea vero epigraphes cunctis mss. exetnplaribus nello contentio. Qtiaiuor celebrata putal. Priiuum
approbala ipsuin collectionis auclorem praelert. Er- acccptis Itiito.entu litteris post auditam eleciionem
ror itaque in ipsa expressusxum ab ejus auctore pro- Zosimi , Coelesliique Romam feslinanter accurrentis
ficiscatur, facile poluit obrepere privato homini mi- profeclionem : secundum mense Octobri vel Novcm-
ntis perito aut iadiligeuli, qui JulutQpost legeui llo bri auui ill receptis eotsiolis Zosimi, quibus Coeie-
 1009 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUESNELLI. 1010
stio atquePelagio favere videbatur : tertium kalendis A lur. Qtiidquid vero de Prosperi versibus sentire pla-
Maii anni 418, et quarttim post acceptam Tracioriam cet, certe vel solus Atigusliniis sufficere debet: qui
laudati pontilicis adversus Pelagianos sub auiumnum ciun duo tantttm concilia sub Zosimo referat, ncc
attni ejusdem. Ex hoc autem synodorum numero ac plura apiid queinpiam aliiiin memorentur; plnra sa-
tempore, el multo magis ex iis qttae ipsis synodis ne astruenda non sunt, nisi qnid expioratum aliunde
Qtiesnellus tribuit, iiinlta consequuntur non levia, compellat. Quandiu igitur nihil ejusmodt afferatur in
deqiiibus ui recte et brevius, quoad fieri possit, sta- mediutn, quod congrtie explicari non possit (nttm
ttiatur, deearumdem synodoruni ntimeroac lempore auiem quae opponttntur, cqngrue explicari queant,
antea est decidendnm. Difficilequidem argumentum, deinceps videbimus) duo taniutn conciliu Africana
in qno alii praestanlissimiscriptoresinvicem pugnant. sub Zosimo admittenda ernnt cnm Augustino, unum
In hac vero lam ancipiti conlroversia nihilprobabili- anterius Tractoria, pnsterius alierum.
ter definiri polerit. nisi iria prsestituantur, qtiseex- VIII. Secundoconcilium, in quo contra Pelagiano-
ploraiissimis testibus certissima nobis videntur. rum errnres condili fuerunt canones qtii in nostra
VII. Primo duoetantum synodi sub Zosimo cele- collectione exhibentur c.ip. 13, celebraluui fuit ka-
brauc dicendae sont in Pelagiana causa, nisi aliquid lendis Maiianni 418. ld certum fit tum ex colleclione
cogat plures astruere : qtiarum altera responderit Dionysii Exigui, nt videre esl in vulgaio codice Ec-
priorihus ejusdem pontificis epistolis, Tractoriam- clesiae Africanae,cap. 108, lum ex noslra collectione
qne ipsius in Pelagianos praecesserit, altera vero capite citato, in cujus inscrrptione praeierea notan-
post Tractoriam coacta fuerit. Testimonium Augu- duin est lioc coucilium appellari plenarium. lnanilitis
stirii in episl. 215 ad Valentinum evidens est. lbi n autem conjeeturis laborare Quesnellum, ut ejusmodi
enim, num. 2, breviter quidem, at distincte recen- canones in plenaria qtiidem synodo editos, at in an-
sens quaecunque concilia Africae in causa Pelagiana teriori concilio Africano praestiiutos suadeat, videbi-
habla fuerunt, duo taiilum sub Zosimo memorat, al- mus § 6.
lerum anterius Tractoria, quod Africanum\oc-ai, po- IX. Tertio aliud concilium Africaecoactum anta
sterius alternm, quodplenarium appellat. Quod enim, kalendas Maias, seu ante concilium plenarium, prae-
inquit, scriptum est ad vapam Innocentium Romanm ter testimonium Augustini auiea recilatum, cngunt
urbis epitcopum de concilio provincia;Carthaginensis, etiam Zosimi liHerae sigialae die 18 aut 21 Martii
et de concilioNumidix, et aliquanlodiligentius a quin- ejusdem anni 418, qtiibus respondet concilio Afri-
que episcopis, etqumipsead tria isla respondil (haec cano. Haecenim ipsis inscriptio pvaefigitiir: Zosimus
ad Innocentii poniificatum pertinent, exactissimeque Aurelio etcmleris, qui in concilioCarthagincnsi affue-
non tam synodos, quam familiarem qu nque episco- runt, dilectissimisfralribus in Domino salulem. Duae
porum epistolam sub eodem pontificescriptam recen- aiae anteriores ejusdem pontificis epistolae in eadem
sel): //e»i quod papm Zosimo de AFBICANO concilio Pelagiana cansa scriplae ad episcopos Africae, alia
scriptum est, ejusque rescriplunt ad universot loiius epigrapbe praenotantiir, qtineconcilii mentioue carct,
orbis episcoposmissmn(est ipsa quam vocant Tracto- qtiia non ad episcopale Africanorum concilium, seJ.
riam Zosiiui), et quod posterioriconcilioPLENARIO lo- ad episcopos extra concilium per Africamconsiitutos
tius Africm conira ipsum errorem breviler constitui- datae fuere : ZosimusAurelio et universisepiscopisper
mus.... misimusvobis. Nuspiam in aliis pluribus Au- Africam constitntis, dilectissimisfratribm in Domino
gustini testimoniis, ubi concilia Africana conira Pe- ^J salutem. Illa autem tertia epistola, qiine idem ponti-
lagianos commemoral, aliud indicatmn invenies sub fex concilio rescripsit, de anteriori conciiio Alricano
Zosimo ni>i Africanum, post cujus rescripta ejusdem nos dubitare non sinit. Cum porro haco lerlia epi-
ponlilicis Tractoriim enianasse affirmat, atqtte ple- stola exarala fuerit, dum Zosimus nondttm adversus
narium, quod eamdem Tracioriam excepit. Cum Au- Pelagium atque Ccelestium Tractoriam ediderat; jiim
gttstino consenlit etiam Prosper in carmine de Ingra- hijecsynodus TractoriaPatrum anterior dicenda est. En igi-
tit, cap. 3, ubi Africara alloquens ait : tur duo Alricanorum eoncilia sub Zosimo iu
caitsa Pelagianorum, unum ante diem 18 vel 21 Mar-
Conveneretui de cunclisurbibusalmi tii, quo Zosimus eidem respondil; alteriini kalendis
Pontificet, GEMINOO.CE senumceleberrimacmtu Maii. Quod si duo tauttim concilia Africana sub eo-
Decernis. dem pontilice ex S. Augustino admittenda sunt, pri-
mum erit illud, quod idem S. doctor vocat Africanum,
Hic geminuscmlus duplex Africaeconcilium innuit : celebratum ante Tracloriam; alterum erit plena-
verba autem de cunctis urbibus cum aplari nequeant rium, Tractoria posierius, utisane plenarium in no-
duabus synodis provincialibtisCarthaginensi el Mile- stra collectione, et (quodpromiscue apud Afros usur-
vilanaesub Innoceniio celebratis; palam fit referenda patur) universale apttd Diouysium inscribitur : nec
esse ad illa duo concilia, Africanum, atqtie plena- alind concilium praeter haec duo, quod recitata Au-
rium, ab Atigustinolaudata, quae sub Zosimo con- gustini verba non lerunt, admittendum erit, nisi ali-
gregala fuerunt. Dnas quidem unius concilii sessio- quid cogat. Niliilautem cogere ex iis palam ftei, qui-
nes a Prospero indicari putat Antelmius, cum in sub- bns in sequeniibus ita rerum gestarum seriem sla-
sequenttbusejusdem Prosperi versibus conciliumsin- i ) tuemus, ul omnia, qtue difGcuItatemmovere qneunt,
gulari numero appellelur (Dissert. 8 de oper. SS. probe concilientur. Immo hac occasione non pauca
Leonit el Prosp., num. 10). At si Hieronymus in occurrent, qttnecum in Quesnelli sententia non snlis
Apologia terlia adversus Rufinum conciliumvocare conveniant, duo lantum concilia cum Augustino
pottiit quotquot in Oriente et Occidente contra astruenda mulio magis conlirmabuul.
Origenein fuerunt celebraia, si Orientales ail Libe-
rium a pluribus synodis missi singulari pariter nu- § in.
mero tynodum appellarunt (Socrat. lib. IV, c. 12), eo primum concilium Africm, quod Quesnel-
quod omnes synodi in unam senten/Jam conspirave- Expungilur lus sub initium pontificatus Zosimi aslruit.
rant; quidoi idipsum multo magispoelae licuisse cre-
damus ? Certe verba geminocmlu de duplici concilio •X. Conciliuin, quod stib initia poniificatus Zosimi
accepia cum Augtisiino 849 coucordant; numerus- in Africa coactum Questiellus num. 6 insinuarecon-
que trecenlorum Patruin, qui in eodem carmtne tendit, adco imbecillibus conjecttiris fulcilur nt ipse
postea notatur, cum uni concilio dtiarum actionum qtioque non solnm in (iue ejusdem numeri proiesie-
miuiine congruat, de duobusconciliis distinctis Pro- tur : Verum coujecturas islas libens doctiorum c^nsn-
sperum fusse lociitum confirmat. Hac in re consen- rm subjicio ; sed eliam num. 33, ubi paucis recenset
tii etiam Quesnellus, qtiippequiindissertaiiotieprae- synodos Africanas, hanc praetermitt^ndam duxeril :
cedenti, § 9, n. 2. Prosperum a;que ac Augustinum Missa, inquit, i//a synodo, quam conjecimus liabitain
iio» vlures sunodosrecensereguam duas aperte tcsla- post recepta Innocentii papm uscripta. Etg51 jire
.1011 AD OPEHA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. lOli
quidem hsec praetereunda fuit, cum nihilex his quae A Ihaginensis, dein Milevitanae synodi Numidiie meu-
num. 6 attulit convincat. Ut staret ipsius sententia tionem fecit.
de hoc prirao concilio, relatio ejusdem synodi ad XII. Cum ergo nihil sit quod ullam synodura
Zosimum transmissa dici deberet. Duaevero priores contra Pelagianos ab Afris ineunte pontificaiu Zo-
Zosimi epistohe, quae post hoc concilium scripwe simi habitam indicet, e contra vero ipsam excludant
fuissent, non modo nullam acceptae relationis men- quae iuitio animadvertimiis ex iisdem Zosimi litieris
tionem faciunt, verum etiam iradiioe dignoscuntur, posteriotem tanium synodum memorantibus, prae-
hon ad concilium, a quo pnntifex aliquam synodicam terea nullam, ct mulio magis excludant quaeattuli-
acceperit (uti faclttm perspicimus epistola tertia, qua mus ex Augusiino, qiti duo lanlum posteriora con-
relationi syuodicse resciipsit), sed ad Aurelium et cilia sub Z<tsimolattdat, 853 Africanum atque ple-
wiOSersosepiscoposper Africam constilutos, quae for- narium, de quibos deinceps erit sermo; niliil opus
'mtilaconcilii antea congregalt opinionem excludit, est-pluribtts dislineri in refellendis Quesnelli conje-
Adde quod ex ipsarum epistoiarum contexlu non ob ctationibus, quae nuilo positivo riocumento suffultse
relationem aliquatri synodi, sed alia de causa, qtiae corfuunt. llla inter cseteras, qua vendilat, vix po-
Romse aceidit, sporite scriptae perspiciunttu-, aliera luisse restripla Innocentii per Ajricam promulgari se-
ob Coelestii advemum in Urbem, altera ob libellum curiduni disciplinmieges nisi congregutasynodo, ex-
fidei missum a 1'elagio, et ob Praylii Hierosolymi piincta bSc Synodo, quam absque fundamenlo com-
tani lifieras. Hinc eiiam inlerlia episiola ad conci- miniscitur, omnino inanis et falsacognoscitur. Quid?
liiim Africanum data die 18 aul 21 Martii anni 418, Noiine ad promulgationem rescriptorum lnnocenlii
cuih easdem priores epistolas ullro, id est sirieanie- g satis erat, si plura eornmdem exemplaria per uni-
rioribus Afritflnorum litteris, exaratas Zosimus versam Africam vulgarentur? Ubinam jactatasdisci-
aperie tradit: Ad vestramnotitiamnosirislitteras
ULTRO litie- plinaeleges inveniel? Cum Pelagiani apitd Augusii-
ris referretrius : tum vero post easdem tan- num, lib; tv ad Bonifa' ium, c. 8, querantur, sttbscri-
tummodo sese accepisse ab iisdem synodicam rela- pliones Tractoriae Zosimi t» tolo penilus Occidenteab
lioriem, cui hac teriia epistola respondet, palam de- episcopissine congregationesynodi in locis suis seden-
clarat : Sed post missm per Marcellinumsubdiaconun, tibus l'ui-se extortas, pnlam ostendunt eatn discipli-
vestrum epistolmomne volumenevolvimus. lum, quoe ad promttlgationem cnnsliltitionum fedis
XI. Neque suffraganlur Quesnelli stntentiae illa apostolicoeconcilia qnaereret, ignoratam fnisse a ca-
prioris epistolae verba : JVe(raternilatis vestrcede ad- tholicis totius Occidentis antslilibus, qni sinecongre-
ventu et discussione Cmlestiidiutius penderetextpecta- galione sijnodi in locis suis sedenles ips m Tracioriam
tid. Africanorum exspectationem ex ipsorum litteris recpperiint. Atlgustinus autcm, huic Pelagianorum
Zosiuum didicisse Quesnellus exisliniai; eum tatnen objectioni respondens, num. 3i, satis esse osietiditj
sine eorum litteris idem pontifex suspicari |iotuerii h-iTeticoriiin damnationem innotescere, nec opus
eos scivisse Ccelestiumaudita lnnocentii rte Ro- esse nt synoduS cortgregdur. Aut vero, inquil, con-
mam fuisse profeclum, etde exiiu apud novum-pon- gregaiione synodi opus eral, ul aperta pernicies da-
tificem notitiam aliquam exspectare. Gseterumadec mnaretur? qua i nutla hmresis aliquando nisi syhodi
falsum est eos de exitu causse sollicitos sciipsisse ad congregatione dunihaia sit : cum potius rarissimmin-
Zosimum sub initia ponlilicalns ejusdem, ut Angu- ". venianiur, propler quas damnandas necessilastalis ex-
slinus, serm.131, habito ad popnlum vm kal. Octo- siiterit; mulionue siiit atque incomparabiliterplures,
bfis anni 417, palahi affirmare nondubiiavcrit: Duc G qua' ubiixslilerunt, illic improbaTiddnThariquemerwe-
concilia missa sunt ad apostolicamsedem (nimirum rttnt, kque inde PERC£;TERAS TERRAS devilandmINNO-
Carlhaginen9e et Milevitanum anni 4!6), inde eliam TESCERE potuerunt.
rescripia venerunt: causa finita est, utinam atiquandc
finiitlur error! His enim verbis non solum niillum § iv.
aliud concilium post illa dtto habilum praesumit, Prior Zo&imiepistola ad Africanosscripla probalur,
qtiod ad sedem apostolicam scripseril; verum eliani non mense Junio, vel Julio anni 417, sed nonmulto
causam fimtam pronunlians, Omnetniri ea re sbllici- a.tediem xi kat. Oclobrisanniejusdem.
tudiitem sttb novo pohtifice ab Africanis alienam sa-
tis declarat. Verba porro prirhae lauttaiae epistolac .VII. Repudiat.t hac prima commentitia Africano-
Zosimi, tpiae aQuesnello opponuntur, ad Utleras He- ritm sytiodo, Zosimus ad eosdem ultro duas priores
rotis et Laxari PRIORIRELATIONE deslinatas, id est de epistolas dedit, alteram Ccelesiii, alterain Pelagii
stinatas una cumrelaiione missa e Carihaginensi syn- cansa. Secutida signatur xi kalendas Octobris. Pri-
odo, nibil ipsum juvant. Prior quidem illa relatic iuam vero, «juaedie caret, Quesnellus scriplam puiat
aliam posterioremsupr^onit, non vero quae ex synodc mense Junio, vel Julio : eo quod praeterduos menses,
hujus lemporis ad Zosimtim directa fuerit. Prioi qui in ea conceduniur accusatoribus Ccelestii, ali-
en'in relatio, qua lilleim Herotis et Lazuri destinata quod tempus perferendis iisdem lilteris ac responsis
fuerunt, est illa synodi Cartbaginensis; posteFiorverc r dilendis astruendiitn sit, antequam Zosimus secun-
est alia relatio synodi Milevitanae,qtiae (icet una cum ,;dahi epistolum' scriberet. At cuiit priina epistohi ad
rclatione concilii Caftbaginensis pef eumdem episco^ U Ccelestium, secttnda a'd' Pelagium pertine.at, ante«
ptiin Juliunl ad lhnobentium missa fuerit; cum la- qtiam de boc Zosimus scriberet, nihil opus eratduos
men Milevitana synodus post Carthaginensem babita menses exspeCtafe, qtti prioribus lilteris non Pelagii,
sit, hujus relatio prior, illius autem posteriorjure in- sed Ccelestii causa praestituli fuerant. Immo si bi
teliigitur. Miteviianam vero synodum ejusque rela- duo menses jam fiiisseut elapsi, dum secundam epi-
lionem posteriorem fuisse concilio Cartbaginensi, u slolam scripsit; hac de re procul dubio Zosimus in
ipse Qiiesnellus alibi pervidit, manifestum fit ex iii hac episiola cotiqiiestus fuisset. Quesnellus ea;pos;«-
ejusdem retatioiiis verbis, quibus Cartbagiiienst lationethadversiisjjreleitiiiaccutatoresvidere sibi visns
conctlium antea celebratum laudatur. Hmc ud san est in illis ejusdem epistolae verbis : Ubi Heros? Ubi
clitatem tuam de concilio Numidiw scripta direxi Lazarus? UbiiltiadotescenlesTimasius etJacobus?
mus, imilantes Carthagihensem Ecclcsiam, et Car etc. At hi non Cceleslii,sedPelagiiaccusatoresftiere;
thaginensis provincim[ratns ct coepiscopos nostros nec H ros ac Lazartts versabantur iu Alrica, in qunm
quosad sedem aposlolicam de hac causa scripsissi priores litierae directae, solius Ccelestii accusatorei
eomperimus. Quod si lnnoceniius papa in epistola Romam evocnbant. Nihil igitur haecqtiaecuiunieque-
quam Quesnellus in praemissa dissertaiione oblrudi rela a prioribus litleris pendet, nec ad bimestre
num. 6, Milevitanaesyuodi litteras priori Ioco nomi spatium in iis concessum refertur.ut
nat, id ex eo evenit, quia ad eamdem synodum re XIV. Alia vero nos movent, priorem quoque
scribit. At S. Augustiuus. qui in epist. 219 ad Valen epistolam mense Seplembri scriptam credamus paulo
tiuum chronologicum ordinem prodidit, prius Ca.r aule sccundam. Cum Auguslinus, serm. 13 ad popu-
 1015 BALLERINIORUMORSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUESNELU. I0U
lum habito, ut diximus, vin kal. Oclobris hujtis anni A rerret. Cum igitur a ate prtorumtiiterarum ad tein-
417, causamfinitamaflirmarit; nuHam rerte notiliam pus, qito Aurelio tradilaefiieriint,:jatii mensis efllttxis-
acceperat priorum litterarum Zosiini, qttibiisea causa sel, nec reliquo biraesiris spatio coiiciriumex tota
accitis Coelestiiaccusatoribus iierum ad examen vo- Africacogi posset, cujns responsa mox Romam niit-
cala, finita dici non poterat. Eas quideiri noridmri terentur; nihil Aurelio supererat, nisi ut uua cuiii
allatas in Africamillud eliam evincit, quod Basiliscus episcopis, qui lum Carthagine ob aliqna negotia iu-
in Africammissuscnm iis quaeRomaecoram Zosimo venirentur, velle vicinis urbibus acciricommode po-
gesia fuerant, ut Coelesiiiaccusatores ciiaret, Pauli- lerant, epistolam scriberet, quae ad conciliiuu ba-
num pr.ccipunm accusatorem non convenit nisi iv bendumet idoneadocumentatfansmitiendaconijrunm
nonas Novembris,nt ex ipso Paulirii libelloexplora- tempus a pontifice peleret, et ut nihil interim novi
tum est. Cum auiem dubitare rion liceat, quiu Basi- fieret, obtestaretur.
liscus RomanaeEcclesiae subdiaconus Zosimi man^ XVII. Licet autem haec epistola aliquot episcopo^-
data citius exsequi properaverit , praecipuumque rum nomine Aurelioduce scripia esset.id Zosimum;
Coelestiiaccusatoremconveherit; eum cflm prioribus cum lamen data non esset ex concilio proprie dicio,
Zosimilitteris sub iniiium 855 Novembris, aut sub quod ex Africana disciplina certa qtiadaul ratione
Octobris finem in Africam pervenisse cognoscimus : indicendum et celebrandum erat; niliil mirum, si
et ut congruum tcmpus ejus ilineri concedamus , hic quicunque episcoporum conventtis, qui nitlla
eaedem litterae mense Septembri scfipiae dicendae habila discussionecausaemeiani dilationemad con-»
surit palilo ahte seruridas, et utracqiie forl»ssis ab cilinm habendum ac fem ex proposito tr ciandatu
eodehiBasiliscn simul'allatic. ttt codice Vaticnno, o postulabat, inler Africana concilia proprie dicta
qriem Goustaniius laudat not. 8, col. 948, priorum: 857 nnn ceuseatur, hec Censehdum jure sit : adeO
liiterarom chronica noiaiio sicmedidose expfimitur ut Auguslinus duo tattttim concilia , Africanumet
Data exemplariaave toris habita Honorio Auguslo xi plenarium, contra Pelagianos sub Zosimo refercns
et Flavio Constantioconss. ldem vero acutissimus (quae ad seqvienlemannum, ut dein prohabiunis,
annotator suspicatifr aliquo ka'endarum Octobris die pertinent), hnjus convenius meniionempraeletmise»
hanc tpjoqne-epistolamscripiam fuisse aeqtteac se- rit. Qti"d si qttis forte hunc qtialeincunue episcopa-
cundam, et Ociobrislocoob iinperitiaih amanuensis lem couventiiiiiconcilium vocari posse conlendat;
av« torit irrepsisse. Nosvero etst circa tempus datae Aitgustinuni vcfo idcirco non memorasse, quia sola
epistolaecum eo consentiamns, banc tamenemenda- concilia quacaliqnid de gratia et de Pelagiana causa
(ionem probare non. possiimus. Duo enim codices staineriim in epistola ad Valentinumrecensuii; quae-
Veneti S. Marci171 et 172 ejnsdem Avellanat colle- siio instituetur de nomine, in qtta nobis uon erit
ctibnis, ck qua eadem epistola in lucem'prodiil, sic magnopere fepugnandum , ciim exinde ad ea quae
habent : Data exemplaria auctorum Honorio, etc.; conira Quesi.elltim ad excludendam ab autumnali
flbi pro auciorumlegendum est actorum, qiiaescilicet lempore synodnm Africanam probaturi sumus, nihil
Basiliscusuna cura iisdem litleris deferenda accepit. praejudiciicreetttr.
XVIII. Hanc porro Aufelii et conventus Carihagi-
§ V. ncnsis epistnlam anle diem 8 Novembrisanni 417
DuabusprioribusZosimiepistolisin Africamallalis sub, scripiam foisse explorate declaraut illaquae in libello
finemOclobris,aul inilium Novembris,slalim Aure- . Paiiliuised leguntur : Cui (Ccelestio)nunc jam, nonme-
tiuscumaliquot episcopisrescripsit, el quid conline-C cum, cum universaDei Ecclesiacausa est, sicut
ret Itoc rescriptum. Non tamen.lunc habita synodus DATAad bealitudinem luaui Afrorum episcoporum
Africanaab Augustinolaudata, qum plenioremrela- SCRIPTA teslantur. Voces Afrorum episcoporum,quae
iionemad Zosimum direxil. Quesnelli sententiade in editis desiderabanior, ex Vaiicanocodice supple-
synodoaulumnalirefellitur. vit P. Cousianiius, easderiiqtte diio laudata Veucia
exemplaria confirmant. Cum atitem sententia Itis
XV. Primam synodum, cui Zosimus respo idit epi- verbis indicata in aliis Afrorum lilteris ad Innocen- '
stola tertia ad Africanosdata anno 418, die 21 seu tiiim non invematiir; epi-tola ntiqtie episcoponum
die 18Marti (duoenim laudaticodicesVeneiidiemali- Africaead Zosiiiiummissa (ad Beatitudinemtuam in-
ler praeferunt:Eisubscripsibenevatetefratres.Dataw qiiinnl) illa sine dubio intelligenda est, quac ante
kal. Aprilis HonorioAugustoxu consule), hanc, in- Paulini libellnmMarcellinooblatura die8Novetnbris
quam, priinam svnoduin Quesnellus § 9 cebbraiam exaraia fuit. Ad lianc eamdem epistolam referenda
putat circa aiittiiiinuiii anni 417^quiavix citiuscon- sunt etiam illa ipsius Zosimi iti lertiis litleris ad
gregari polnit posl receplas primat Zosimiliiteras. At Africaitos: l\overil veslrafraternitas, nihil nos posl il-
si baelitteraea Basiliseonllaiaefiieruntin Africamsub las, quas poslerius, vel litteras vetlras accepimus,im-
finem Oclobris vti ineu.ne Novembri an. 417, ut mutasse, sed in eodemcuncta reliquisseslalu, in quo
paragrapho antecedemi <onsliluimus, quomodocirca dudumfueranl, cum hoc noslris lilleris vestrmindica-
aulttoinurfranni ejusdem ea synodus cogi ei bnberi vimussanclitali, ut illa, qum AVOBIS ad nosmissaerat,
poluit? Potuit qnidem Paulinus, qui mnx a Basilisco ODTESTATIO servuretUr.Suiii qui pinant, obtestationit
citatus fuerat, libellumstatim traderc Marcellinodie Q nomihe id, quod AfficahiIniioceiitium rogaranl, si-
octava Novetiibris, ut cnm ad Zosiiltum perferret: gliificari. At obtestaliobic indicala eo pertinet, ttt in
unica enm pCrsona libello dalo respondere staiim eodemchncia relinquerenturslalu, in quo dudum fi/e-
potuit. At Zosimi Iitterae universisepiseopitper Afri- rant post Innocenlli decrethm; nimirum ut lala ir,
cam cohttirulis inscriptie,'omnibns communicftri,et Ccelesiiom aique Pelagitim Innocehtiisenleitiia nibi-
synodns freqitentisslroa«piscoporttm^ltt videbimus) lum immutarethr: quotf non coriveliil Africanorum
214 ex*loia Africaevocan, negotiiimque -Summimo- litteris antea scriptis ad lnnocentinm, in qnibus ttul-
inenti d scutere, aique plenam de eo relationem do- lam ejiismodi obtestationem invenire licebit; sed illi
cniiieitis prdbatatn iradere statim non potnit. tanltini epistolaecongniil, quam Aurelium cum aliis
XVI. Neque idcirco negarrhhis, Aurelium, cujus episcopis Afrieanis acceptas priores Zosinii lit-
unicumnomen in epigfaphe liiterarum Zbsimi erat teras ad eumdem post ponlilicem statim dedisse arbi-
expfessunl,;atiquid dt.tiim*ad pontificemscribendum tramnr.
pulusse:;W isaiie exigebat-Inhi observaniia, quam XIX. Haecquoque epistola inntiitur, uti credimns,
Africanisempef^pfOfessr snht ergaapostolicamsedeiu, illi- antecedentibus verbis, post illas, quat superius
neejus auctoriiatem videfeiitur iiealigere atque con- vel titterasvestrasaccipimus. Cum Garnerio mancus
teiiiuere, tum eliam catisoegravitas alque periculum, visus esset hic locus, iia restituendum : post
ne sl bimestfe a Zosimo pfaestifuiuih sine tilla re- iltas, quasvel superius, vet nunc litteraspuiavit veslrasacce-
sponsioneelaber^tur, is ih Goefestiiauf Pelagii favo- pimus; ac propterea duoeAfiorumepistol*aiitel)anc
reiii documentoruiu ignorantia aliquod iudicium tertiant ad Zosiiuummissaecreduntur. Sed codices.
 1015 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 101C
iit notavit Coustanlius, huic emendationinon favent. A falsum agnoscimus, eos ferre non potuisse hanc
Meliusidem Coustantiuscorrigendum conjecit : post causam post Africauum ad Romanum tribunal tra-
ilias, quas scripsimus,vellilteras vestras, quas accepi- duci. Quod si de Coelestio dixerunt, eum ap; d se
mus.Sed deficienlevel unius codicisauctoritate icx- fuisse accusattim (quiapud vot, sicut ipsi dicids, fue-
tum vulgatum immulare ausus nonest. Emeitdatio- rit accusatus), id dixerunt, ut innuerent se docu-
nem vero huic affinemreperimus in duobus memora- menta habere manifesta, quse ejus nientem atque
tis mss. Veuetis, uimirum : Nihil nos posl illa, qum errores coiivincunl; quorum causa Zusimus respon-
vobisscripsimus,vel litteratvestras(supplendumquas) dit, se idcirco noluisse decidere, anteqtiani hae<-do-
accepimusimmutasse,eic, quaequidem optima et ve- cumenla ab ipsisobtestatio recipiens, cum iisdcm traclalum
ra leclio deinceps recipienda erit. His autem verbis haberet. Tandem Afrorum, quam Zosiinus
indicatur, res in eodem statti relictas ftiisse a Zosimo raemorat, nullo fuudamento explicaltir a Quesnello
non solum post primam, quam idem pontifex dedit pro obiestatorio libello, quo iltisuum sibi jus servari
episolam, itt qtia promiserat se per bimestre omnia stolioposulabant. Ea enim obtest itio ipsius Afrorom epi-
eodem loco reliclurum, verum eiiam post acceptam pars erat, qua Zosimtim deprecabantur, itt
ab ipsoAurelio aliisqtieAfricanisepi-cnpisepistoIam, omnia in eodcm statu relinqueret, quoad ex Africa
cui oblestationemmemoratam inseruerant; tametsi idonea causaeinsirumenta milterentur.
mense Martio, quo haec scribebat an. 418, praeter
duos praescriptosplures jam menses clapsi ftiissent. § VI.
«Adhanc qtioqtte Afrornm epi>tolamspeclant illa ea- Africanasynoduscontra Pelagianos tub Zosipiohabila
rumdem litierarum Zosimi : Omnemejus (Coelestii)n ostenditur menseJanuario vel Februario anni418.
pelitionemprioribus litleris, quas vobit misimus,satis- Sententia Quesnelli, qua conlendit hanc synodum
quescriplis, qumad itla (cor. illas) rescripseratis,cre- fuisse au umnalemanni prmcedentis,ilerum rejici-
didimusesse responsum.Cum euim mox sttbjiciatur tur. De numeroPatrum ejusdemsynodi.De relationa
meiiiio liiierarum, quas ex synodo Africaedeinceps ad Zflsimummissa. Conslitutionesejusdemsynodia
congregata Marcellinus postea attulit(ser/ post missm relatione synodica haudquaquam dislinctm,ted ipsi
per Marceltinumsubdiaconumvestrum epistola:),pa- insertm. Vulgaticanonesdegralm in huc tynodonon
lam fit relatis verbis alias Africanoruro anteriores fuerunl conditi.Cur hmc synodusab Augusiinovoce*
litteras indicari, quibus priori Zosimi epislolse re- tur Africana, nonautem plenaria. Quid ad tynodum
tcripseranl. Ubi nolaiida etiam sunt Zosimi v<rha plenariamAfricanaditciplina exigerel.
satis credidiinuse se responsum,859 <Iuoeprofecto
innuunt, se anteriori Afrorum epistolaesaiis respon- XXI.Prima AfrorumepistoIa,dequapraecedentipa-
disse in iosis prioribus lilteris, ut ne novo respmso ragraplto egimus, B.isiliscoRomameEcclesiaesubdia-
indigerent. llli nimirum opposuerant lnnocenlii ju- cono, qui mox post allatas in AfricamZosirailitleras
dicium, qnod sartum lectum servandum erai.ac er- ofliciosuo functus Romam repetiit, tradita videlur.
rores in'eo auatlieraatizatos damnari oporlere. His Libellus autem Paulini cum non disjungendtiscrede-
atttem se satis respondisse Zosimuscredideral prio- relur a pleniore relatione synodi, quae subinde con-
ri episinla ex gestis enlem auuevis, ex quibtts pate- greganda erat, noti Basilisco, sed Marcellinodatus
bat, Ccelestiumliinoceniiililteris cniisciisis-e, etom- fuit, quippe 861 1l>iad synodi gesta transferenda
nes eporesdamn.isse, qui ab eodem poniificefuerant erat destinaius. lndicium iiiierim ab Aurelio conci-
condeminiti. llaec igittir Afrorum epislola ad Zosi- C lium : qtiod tamen cum ob temporisaugusiias ac re-
niiiin, scripta ante coucilium Africanum, in dubium gionum longinquitatem ante nataliiia festa ex tota
vocan non potest. Africa congregari, et absolvinoupossel, post eadem
XX. Quesnellusquidemin praecedentidissertatione, festa convocatiimcredibile est. Enim vero cum Zo-
§ 10, hanc episiolam asiruil dislinctam ab tis poste- sintus, qui prioris Afrorumepistolaea Basiliscored-
rionbuseorunidem Afrorumlilteris.quibusexAlricana dilae responsionem distulit, quoad plenior synodi re-
syuodo ad pontilicempleniusrescriptum fuitjel § 11, latio pervenirei (simul eniin ulrique respnndit), bac
non male censet Zosimum in priori parte epistolae per Marcellinumtandem accepia cito rescripsisse
tertia»,quatn ulrisque litteris reddiditdie 21, seu 18, indtibiutn credimus. Cum vero huicrelalioni respon-
Mariii anni 418, priorihus Africanorum litleris, in derit die 21 seu 18Marlii anni 418, ut congruum in-
posteriori eaque brevissima posterioribus respon- lervallum tribuainus itineri Marcellini (unus autem
disse, prolixiorem ad istas epistolam cum Tractoria meusis aul paulo amplius ex aliis similibus trans-
directurum. Dumvero ex priori parte ejusdeni leniae missionibus sufficit) eadem synodus jam absoluta
epistolae cmijicit, quae priorum litterarum Afrorum cognoscitur sub inilium Februarii atini ejusdem, ita
Patrum capita acsensus fuerini, nonnolla suo tnore ut ejus initiumin Jauuariiiminciderit.
vendilat, quaeab iisdem aliena putamus. Eaqnidem XXII. llinc validiusexpungiturQuesnelli sententia
pontificiae.epislolse verba, quibus sedis apostolicae proposita § 1S de synodo autummilianni 417, exqua
praerogativa in judiciis lereudis extollitur, ul de lis direclus Marcellinus mense Novembri cum omnibus
disceptarenultus auderet, etsi videri possiul indicare, insiruciionibus et gestis synodicis, haecZosimo tra-
Afncaiios in prioribus litteris fnisse conqueslos cum _. diderit xu kat. Aprilis anni proxime sequentis418.
Zosimo,propterea quod Ccelestiiac Pelagit causaui, u Num probabile est Marcellinummenses circiter quin-
quae Gnitaerai lnnocentii decrelis, ad examen ite- quc in itiuere consumpsisse? An vero in suo munere
rum revocaii permitteret: cum tamen idera Zosimus obcundone^ligens, aliquot tnenses alicubi imraoralus
addal, se hac nuclorilate uli uoluisse, nisi prius est, autequam ex Afnca solverel? Idem Quesnellus
Africanos consuleret; ea verb.ialio (ine dicta viden- $ 36 improbabilejttdicat Africanos Paires synodum
ttir, ut quanittmin hocjudicium ferendum ipsis Afri- Uislulissein annum 418, quia eos nonita credimus,
canis deluleril, paiefaceret. Eosdem porro ACros iiiquit, indormisserebus Ecctesimel causmfidei, immo
conqueslos pariter fuisse, qnod ZosimuscausamCx- proprim, ut tandiu distulerintcongressumepiscoporum.
leslii tn Africanaiam, eta t Carlhaginensetribunal de- Cur distulerint, et qtio remedio omne pruejudiciuin
luluin ad se traxisset, periude ac si in hoc negutio stalim praecaverini, exposuimus paulo ante. Hanc
cam sequi voluerint Cypiiani sentenliam ad Corue- aulem reprehensionem iiicuriisset procul dubio Mar-
liuui (De hoc lextu vid. observ.in disterl. 5, parl. i, cellinus, si absoluta tandem synodo ad Zosimummis-
c. l,n. 10): Cumstalulumsil omnibusnobis,elmquum sus mense Novembri, landiu distulissel proficisci, ac
sit pariter ac justiim, ut uniuscujusquecausa iltic au- in perferendis litteris acgestis morosiorobdormisset.
diatur, ubi crimen esl admissum,etc, nullum vel le- Quod vero ex praejudiciosuscepti a Mnrcellinoiiine-
ve in tuia Zosimi responsione indicium est. Cum ris mense Novembri suspicatur Quesnellus § 12,
porro iidetu Afri jam atttea Ccelestiumei Pelagium, forte ipsum comitalum ette Vindemiatemepiscopum
licet datunatos in Africa,adlnuocenliumdelulissent; liavennam utgue, et cum eo atiquandiu in comitalu
 101? BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUESNELLi. 1013
resedisse,praeterquam quod hypoihesi nililur de Vin- A , ipsam conslitulionibus praemissam,ac proinde distin-
demialis legatione, quam dein ostrndemus falsam; ctam videatur innuere; considerantibus tamen lotum
in ea Africanorum sollicitudine, qua rescripta Alii- contexfum, constiliitiones ab epistola haudquaquam
cani concilii jam promissa- et Romae exspectata, e separandas, ipsiusque epitolae partem fuisse, mani-
quibus causae definilio pendebai, chitis perferenda feste constabit. Textus cnim a Prospero nutic recita-
Maiceilino tradita sunt, est plane incredibile. tus, Constituimus,eic. una profecto ex constitulioui-
XXIII. Illud, qnod Quesnellum maxime movit ad bus est, qnam sane idem Prosper repetens in respon-
asserendum concilium autumiiale, est bimestre, qttoJ sione ad object. 8 Gallorum, conslitutionemappellat;
prioribus Zosimi litteris praescriptum fuerat. Allicet et nihilomintis hanc ipsius epistolae partein fuisse
lioc spatium Zosimovideretur sulficere; cum tameu declarat scribens : ln epistola ... ita apostolicmsedis
ex memoraiis circumsi.intiis reipsa non sufficeret, antislitem Zosimum sunt allocuti. Conslituimus in
nihil pro autumnali synodo exinde colligi potest, cum Pelagium, elc. Quare voces contra Collatorem, quam
praesertim Aurelius cum aliis episcopis statim per suis constitutionibusprmtulcrunt, idem sunt ac quam
Basiliscumad pontificem scribens, necessariam dila- una cum suis constilutionibusipsi inserlis prwlulerunt,
lionem enixe postulasset. Quod si Augustinus in libro nisi legere malis cum ms. Corbeiensi protulerunt.
de perc. origiuali, c. 7, memorat interposituma Zosi- Nec novum est epistolas, quae constituiiones contine-
mo duornmmensium tempus, donec rescriberelurex rent, appeilari decreta. Nam et S. Augustinus in
Africa; non tamen aflirmat, hoc Africanum rescri- epist. 178, n. 2, ad Hilarium, decretumvocat Carlha-
ptuni siaiim post illud bimestre fuisse transmissum, ginensis concilii epistolam ad Innoceutiura: Cogno-
ut ex integri texttts lectione patebit. Hoc igiiur fere _ veramusin Ecclesia Carlhaginensi adversus eos episco-
unico Quesnelli fundamento everso, jant ex iis quse " palis concilii conditum fuisse decretum per epistolam
ii' s fortius statuimus, manere debet, banc primam sancto el venerabili papm Innocentio dirigendum: ubi
sub Zosimo synodum habitam fuisse non anno 417 S. doclor decretum ab epistola non distinguit. Plura
mense Novembri, sed sub Jannarium anni 418, ac autem decreta in noslrse synodi litteris fuisse inserta
cerleabsolutamaliquot saltem dies ante diem 24 Fe- vox ronsfifufione*, qtta Prosper est usus, aperle
bruarii, quo celebralum est concilium Teleplense, astruit. Unius tantum constitntionis verba locis alle-
seu poiius Zellense, cui aliqui episcopi laudatae sy- gatis ex Prospero nobis conservata fuerunt : csetc-
nodi Africanaeinlerfuerunt. rartwhnon item.
XXIV. Htijus sane -ynodi mentionem facit Prosper XXVI. Quesnelltis § 16 canones octo, seu polius
in Chronicoanno 418, ubi haec leguntur : Concilio novem de gratia, qui in collectione hoc tomo edita
apud Carthaginem habito ducentorum quaiiiordecim exhibeniur, cap. 13, in hoc primo concilio, ut ipse
epitcoporumad papam Zosimumsynodalia decreta per- putat, autumiiali conditos tradit, non lamen editos,
lata, quibusprobatis, per toium mundtuh hmresisPe- sed sub sigillo missos ad Zosimum, et imperatorem,
lagiana damnata est. His postremis verbis indicaiur in posteriore concilio plenario kalendarum Maii pro-
ZosimiTractoria, qua idem potitifcx Africana decreta mttlgandos. Patres quidem in synodica Iiiijus primi
probavit, et qua ad omnes episcopos ntissa, atque a concilii rle capitibnserrorttmCceiesiii ac Pelagii fusius
cunctis subscripta, Pelagiana haeresis in tolo orbe disseruisse, ut Zosimum instruerent, negari non po-
damnata fuit. Eodem senstt idem Prosper scripsit in lest. Inter bos errores ille proculdubio conftitatus
respousione ad objeclionem 8 Gallorum : Et cum 214 dici debet, qno parvulis sine baptismo decedenlibus
sacerdotibus, quorum constitutionem conlra inimicos C, mediusquidam felicitalislocustribuebntur. Cumeniin
nraiireDeitotus mundus amplexusest, etc, utique per Atigusiinus, lib. ii de Anima et ejns Origine, scripto
Tracioi iam, qua sola Africanorum Pairum constilutio sub finern anni 419, cap. 12, trailat, banc Pelagiano-
per totum mundum diffusa fuit. Rursus in libro con- rum senienliam post concilium Palaestinumab Afri-
tra Coll.torem, c. 5, de eadem synodo ait: Errave- canis detectam, conciliorumcatholicorumet sedis dpo-
runt tecundumte dueenti qualuordecimsacerdotes,qui slolicw aucloritate fuisse damnalam ; sicut sedis apo-
inepislola, quam tuit conslitutionibusprmtulerunt, ita ttolicm nomine eo lempore non aliud indicare potuit
apostolicmsedis antistitem 863 Zosimum sunt allo- nisi Tractoriam Zosimi, ila nomine conciliorumca-
cuti: Conslituimusin Pelagium atque Cmlestiumper tholicorum Alricanam et plenariain synodos videlur
venerabilem epitcopumInnocentium de beaiissimiapo- intelligere, adeo ut illa prius de hoc errore ad Zosi-
stoli Petri sede prolalam manere senlentiam, donec mum retulerit, qui subinde ab eodem Zosimo iu
aperlissimaconfessionefateantur, gratia Dei, etc. Haec Tractoria, et expresso canone in plenaria synodo
spectaie ad epistolam laudatae synodi datam anle proscriptus fueril. Ordo uimirum, quoconcilia cilho-
Tractoriam non solum patet ex eodem numero Pa- licorum memorat ante sedem apostolicam, uuum sal-
Irutii 214 qui in praecedentibus testimoniis exprimi- tem ex iisdem conciliis praecessisse significat. Hacc
tur; vertim eiiam ex iis ejusdem epistobe verbis . itaque relatio African.c syuodi conslitulionibus, seu,
liquet, quae solius lnnocentii, non autem Zosimi sen- ut aliter appellat Prosper in Cbrotiico, decrelis
tenliam lommemorant, el ila commeinorant, ut Zosi- insertis Pelagianorum errores notavit. Ai ipsi 865 cano-
mum cautum efiicere snideani, ne in ferendo judicio nes, qni eosdem errores in posteriori plenaria syuodo
dolosis Pelagii ;ic Ccelestiiverbis lidat, sed aperlis- .n breviter, ut ail Auguslinus (Epist. 215. Vid. infra),
siinam professionem requirendam monent. Hinc per- " proscripsere, toiidem verbis in Airicana synodo con-
peram nonnulli lnrc iria Prosperi testimonia, nume- diti dici nequeunt. Quod enim in hac fusius consli-
rumque Patrutn 214 lisilem testimoniis coostanler lutumac veluli paratum fuii.ulZosimusinsirueretur;
assenum, quibus respicitur synodus anlerior Tracto- apprubaiione lmjus acccpta, in synodo posleriori
ria, ad aliain synodum pertrabunt, quaepost Tracto- brevius octo aut novem canonibus placuit compre-
riam habila est. hendere. Cerie consiitiitio, quam e.x synodica prioris
XXV. Hnc epistola synodica valde prolixa erat, concilii ad Zosimuni referl S. Prosper, inter eos c.a-
adeo ut a Zosiioo volumen appelleiur, cujits lertio nnties non invenilur, ncc formam iisdem caiiombus
non modicumtemptis consumpserit. Id satis innuitur similem praefert: probabile vero est caeterasconsii-
iis formulis ejusdem Pontificis epist. 3. Missce per tutiones ejusdem concilii eanidem pariler formam a
Marcellinitm subdiuconumveitrum epistotmomne vo- memoratis canonibus diversam pr.ctulisse; ax quo
lumen evolvimus.quo aliquando perlecto, etc. lu hoc factttm sit ul in concilio Carthagineiisi anni 419, in
episiolari voluinine plura continebamur, quae dili- quo omnittm anteriorum synodorum canones sepetiii
geuier collegit Quesnellus § 20. Inler caetera vero fuere ac gesiis inserli, nttllus canon ex hoc concilio
insertae ipsi erant illaeconslilutiones,seu decreta, quse Africano recitatus ac descriptus fuerit, ut ex Diony-
Prosper lecitatis lestimoihis commemoravit. Licet sio Exiguo discimtts. Quid quod iidem canones lum
enim in ullimo textu conlra Collalorem epistolam apud eumdem Dionysium, lum in vetusla colleclione
lioininans, quam suis conslitutionibus prmtulermt, hoc lomo edita, quuca Dionysio nihil accepit, itou
1019 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. . 1020
ascribuntiir synodo Africanae, sed plenariae habitaeiA fuit, uti Zosimi epistolae Aurelioet univertit episcopit
kalendis Maii? Objicitur S. Prosper, qui in libro per Africam constitutte inscriptse videbanthf exigere.
contra Collalorem, cap. 5, quarlum e\ ipsis canoni- Ipsum vero concilium idem S. doctor disiihguit a
bus plurali itumero trihuit conciliit Africanis, ac si plenario:q\\h in ipso convocando ea methodtis, qua
eosdera canones in diiobus saltem conciliis Africanis plenariae.synodi in Africa cogebantur, observala non
sancitos indigitet, nimirum in Africanoei in plenario. liiit, vel etiam ob lemporis circtunstaniias obsefvari
Al pr.Tierquam qnod haec duo coneilia innui potue- noh potuit. Aiile cohcilium enim pleriariuin, sen, ut
rtint eo sensu, quo Africanumconcilium in relatione alio nomine piomiscue vocabatur, univevtile, singti-
nd Zosimum eadem capita fusius-consliluerit, quae larum provinciantm synodi babendaeerant, ex qui-
postea brevius expressa ftterunt in canonibns concilii bus legaii destinarentur ad universale concilium, ut
plenarii kalendarum Maii <:-si S. Pro-pe.r eadem suae cujusqite provinciae nbniine qtiaecunque opus
quarti canonis.verba duobus saltem synodis laudato esseni praesiarent. Frequens est litijtismiiili legato-
loco voltiit ascribere, praeter synodiiiii kalendnrum riim ac legationiim menlio, ut. videre est in gesiis
Maii, in qua ille canon siatittus fuit, respexit aliam conciliorum Carlbaginensium anni 397, arite cano-
synodum anni 419, in qua idem omnino cannn cnm nerh 34CodicisAfricani anni 'it>3,ante cah. 91 ahni
casieris relectus et confirmatus fttit. Vide Codicem 407, can. 96 et anni 419 initio, ct can. 18, nec non
Afric, c. 112. Hic ergo Prosperi locus pro asseren- ahte canonem 127. Hxc melhodus slalrila fuerat in
dis ranonibus concilio Africano nihil conviniit. concilio Hipponensi an. 395, cujus canon quintus iu
XXVII. Ariimadversioneramcfeltir Augustini te- . Breviario nosirae collectioni inserto, cap. 2.sic com-
slimoninm lib. n Retract., c. 50. Potteaquam, in- ni pendio exprimitur : Ut propter causas eccletiatticas,
quif, Pelagiana hmresiscum suis auctoribusab epitco- qum ad perniciemplebiumtmpe veterascunt, tingulit
pit EcctesiwRomanmprius Innocentio, deinde Zosimo, quibusqueannis conciliumconvoietur, ad quod omnet
cooperanlibus conciliorumAfricanorunt I.ITTERIS con- provincim, qum primas sedes habent, Aeconciliistuit
ticta atque damnata est, etc. VidesAfricnnisconciliis, ternos legatot mittant, ut et minut invidiosi, minmque
quae cooperata sunl Pelagianae haeresis condemna- hospitibut sumvluosiconventus plena possit este au-
tioni noii minus sub Innocentio, quam sttb Zosimo, ctoritas:et ut aeTripoli propterinopiam cpiscoporum
roeras LITTERAS , non autero canones tribui : ctirri unus episcopus advenial. Praeter lios legatns ad ple-
tamen canones, qui licet brevins, expressius tamen nariam synodum nulli :>liiconvenire tlebebant, ut
eosdem errores proscribtinl, si missi fuissent ad discimus ex decreto synoili Thttsdritanne apud Fer-
Zosimum, praecipue commeroor.andivideantur. Cl;\- randum, num. 77 : Ut episcopus",qm non suscepla
ritts idein S. docmr in epist. 47, nttnc 215, ad Va- legatione, universali (id est plenario) concilioinleretse
lentinntn, dum tttriosque concilii Africani, et pienarii prmtumpserit, ttb eis episcopis, qui tegntionemtusci-
sub Zosimo meminit; Africani, qund Tractoriam piuni, ad ipsum coneihumnon admiltatur. In gravio-
prsecessit, scripta, id est litteras vel relationem tan- ribus tamen causis, quaefrequentiorem episcoporum
tum ad enmdem pontificem laudat: Quod papm Zo- numerum postulare videbantur, alii qnoque epi-
timo de Africanoconcilio scriplumest: plenario autem scopi praeter legatos recepti. At licet aliqtii, vel plu-
quod post Zosimi rescrip a celebratum fuit, canones res ex his convenissent, legatorum tamen pr.rsentia
vindicat scribens:£f quod posleriori concilioplenario , potissimum requirebatUr. Hinc quamvis in concilio
toliut Afrieie contra ipsum errorem breviler constiiui- - Cartbaginensi anni 397 i dessent riounulli episcopi
mus. Adverbium brevitercanones significat, qui pau- G Numidiae; cum tametl deessent legati ejttsdem pro-
cis exposili sunt. Verbum aiitem constituimut ipsos vinciae, synodus altquandiu prorogata fttrt, ut iidein
in eadem, non vero in anteriori synodo brevitercon- exspeciarentur. Vide intefloculicinem Aurelii prae-
dilos et constitulos manifestat. Cum p rro tota eo- missam canoui 34 et canonem 47 Codicis Africani.
rum maleries parata jam fuisset ac iusius digesta Confer etiam concilium Cnrthaginenseanni 403; ubi
in antecedenli concilio Africano, quod prolixam re- de legatis qui nonduitradvetieriiht aliqnot inierlocu-
lationem scripsit ad Zosimum; ut ipsi canones bre- tiones iti eodem Codicd tegiimur. Cum ergo terapo-
viter consiituerenlur in plenaria synodo kalendarnm ris cirumstantiae noh fefrent, ut ante synodum ,
Maii, consuieralione quidem aliqna in verhis, at nou qttam Zosimi liitene citius habendam flagitabant,
prolixiqri tructatione dogmalum(ut pntavit Quesnellus singulae provinciae cOnciliacogerent, ex quibus te-
§ 18)opusfuit. Quod autem is multum Iaborat, ut ex gati cttm mandatis ad synodum uhiversalem dirige-
diversa loquendi ratione, qua Aiigustinus de Pela- rentttr; hoc concilium ex toia Africasine inemoraia
giana impeccantia scripst ante, et post ediios ca- Iegatorum deputatione cOngfegatum,quantumvis fre-
nones, iii quibus hic Pelagiantts error damnatus qiientissimiim , juxta Africariam rlisciplinam vere
fuit, eos primum constitmos suadeat in synodo, uti plenarium non fuit, itii fuit illud celebratum kalen-
vocat, autumnali, et non poiius in alia kalendarum dis Maii: etiiicirco Africahum, rion auiem plenarium
Maii, in.qua solum promulgatos judicat. nihil evin- ab Augtistino appellaltir. Hinc nihil dabitandum est
cit, nisi probare possit, Augustinum ea diversa, de numero Patrura 214 , quem S. Prosper tfibus in
quam jactat, ratione loquendi, ante kalendas, Mnins ii locis num. 24 recttatis huic Afticanoconcilio atiri-
ustim fuisse : quod tamen non probat. Testimonia rv buit, lametsi concilio pienariokalendaruni Maiiminor
eniiu quaeab ipso proferuntur, iis Iibris inserta sunl, iiumerus assignetur. Neque eriim ptenarium ex nia-
quos post id. tempiis lucubratos inficiari nequit. jori Patrum numero, sed ex legatorum depuiatibrie
Forte vero in epistola primae synodi Africanae, ha- pendebat; ita ut si Vel soli legati singularum pfdvfn^
bitae, ut ostendimus, circa mehsem Januarium, inter ciaruin convenissent., uti ex Tbiisdritano decreio
constitutiones ipsi insertas haec ftiit, qua error de soli convenire debebant, ptenarium esset concilium;
iiupeccantia perstringebatur, ut ne tamen in eadem major vero numeius sine legatoruin deputatione ex
synodo*867 sanciti dici debeant iisdem verbis ca- synodis provincialibus plenarium conciiium nequa-
nones tres de eadem impeccantia, quos uni concilio quam constitueret
kalendarum Maii omnia documenta adiudicant. Illud llinc etiam evertitur eorum opinip , qui ptttarunt
tandem bac ih re evidenlius prodit Quesnelli com- boc concilium Africanum fuisse provinciale, aut ex
mentum, quod hos canones in anleriori quidem sy- duabus tantum provinciiscoaluisse.Ducenioruinemm
nodo conditos, non autem proratilgatos, sed sub si- et quatuordecim Pairum numerus syiiodum lotins
gillo ad papam et imperatorem missos sine ullo teste Africae indicat, simulque ratiouem affert, ob quam
comminiscitur. Quis vero canones a Patribus214 in ante Januarium cogi nequiverii.
Africauasynodo signatos, et ad pontificetu ac \mpcra-
torem missos, uoudum publicatos credere poterit? 869 § vn.
XXVIII. Hoc primiim concilium ab AugustinoAfri- Vindemialisepitcopileffatio ad imperatorem mitsa ab
canum vocatur, eo cjuia ex tota Africa convocatuiu eodemconeitioAfricano,ut legemcontra Pelagianos
10*1 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSEIiT. XIII QUESNELLI. 1024
anf* ZosimijudiCium edendam curarel, commentiliaA tractatiotiibus eorum Iibrornrh nveminissescribit post
ottenditur. Tria Angustini loca expiicantur. Falsum Gesta cum Emeriio ac posl Mauritanicain pro:'eiio-
oslenditur, Africdnot timuisse, ne Zosimm atiquid nem, quia per secundi libri adjeclionemperfectum iion
decerneret,quod apostolicm sedi labem iriferret, et esf oput istud (de Nuph>) nisi post illud tempus'.Na.;i
magnum inter Romanamel Africanamschisma pa- si secundi libri causa exlra propriitm tempus Augu
reret. stinns recensendum pntasset librtim 'primum, hoc
opus noii erat memoraiidum cap. 53, sed intmediaie
XXIX. Dum litterae et gesta coc.cilii Africani Ro- ante, vel post recensionem Iibrorum quatuor ad Bo-
mam ad Zosimum papam perferrentur a Marcellino nifacium, qtios idem S. ttoclor contra dtias epistolas
Carthaginensis Ecclcsiae subdiacono, aliam legatio- Pelagianorum conscripsii. Cnm enim Alypius ad Ati-
nem Ravennam ad Honorium imperatoreni ab eodem gustintim attulerit lum excerpta a Valerio tradita,
concilio destinatam Qtiesnellus opinatur § 23 et 28. quaesecundo bbro ad ctimdem Valerittm refellnoliir,
Hanc praeterea legalionem commissam tradil non tum duas episiolas Pclagianorum, quibus libri qua-
simplici snbdiacono, sed Vindemiali episropo, cnjus tuor i<d Honifiicimii reSpondent, omnes sub i<lem
Augustihlis meniinit in episl. 200, enmqiie in man- tempus liicttbrati tioscuniiir. Al libri ad Bonifacitmi
datis accepisse, ut ad impediendum fidei damnum et in Retractatiombus lib. n recensentnr multo post
seanrlala, qtiaee Zosimo eos limuisse exaggerat, Ra- cap. 53,-irmiriim cap. 61, Igitur cum cap. 53 rcfe-
vennam secreto pergeret,ei opitulante Valerio comite runiur dtto libri ad Valerium post Gesta curn Eme-
statim peteret ab imperatore legem conlra Ccelestintii rito; non secundi, sed primi libri causa hunc locttin
et Pelagianos, quae ejusdem Zosimi judicium praeve- « obtinent. Hinc ergo printus liber et epistola ad Vale-
niret. Ita porro hac lege non a Zosimo, sed ab Afri- ritim eidetri praefixajure collocaiilnr post Aiigustini
canis episcopis procurata ac missa in Urbem, jactitat iter in Mauriianiam snb linem arini418 vel sub ini-
frenum exinde impositum fuisse Romanis, ne Ccele- titiio sfiquenti
siio et Pelagianis ab imperalore dainnalis amplius XXXII. Idipsum vero slio nianifeHiori arguhiento
faverent, ac idcirco Zosimum metii ejnsdem legis confirmare licet. In laudatis ad Valerium lilleris Au-
percnlsum Tractoriam in eosilein landem ediilisse. gustinu- seaccepisse teslatur ipsitts Valerii epistriias
XXX. HaecQttesnelli sentemia merum putum est duas per compresbuterumFirmum. Hunc autem Fir-
somnium. Vindemialis enim episcopi legaiio obii- mum alias Sixti iitteras Roma altulisse Hippoffem,
nendae legis causa, ctii lota haec fabrica incumbit, dum Aiigustinus abesset, palam fit ex epist. 191 ad
plane commentitia est. Tria nimirum, quae ex Ati- ipsum Sixlum. Aberat vero, qnia in Mauritania ver-
gu-tinoQuesnellus profert testimouia, nihilejusmodi sabatur, ut colli'gere est ex epist. 193, num. 1. Sicut
esprimunt, vel etiam aliorsum raanifestissime detor- ergo litleras Sixti post Mautiianiae iter Atigustiniis
quenlur. Primnm testimonium sumplum est ex Au- accepit, ita etiam duas epistolas Valerii, qui una cttm
gustini epistola 200 ad latnlaiiim Valerium comitem Sixti litteris ab eodem Firmo perlntae videhtur. Ita-
scripla, ut ipse putai, anno 418, vel ante, vel saliem que epistolam Augustini ad Valerium, et librunrlpfi-
paulo posl Zosimi judicium. Recitat liaec ejusdem mnm d ' Nuptiis et Concupiscentia post Mauritanicam
epistolae verba : Cumdiu moleste haberem quod ali- prnfectiotieui, et multo post judicium Zosimi liicu-
quotiet scripserim et nuila tum snblimitatis sciipta bratos dubitare non licet.
meruerim, repente epistola*tres tum benignitatisaccepi, XXXIII. His aittetn praetnissis facile esl consti
unam nonad mesolum datam per coepiscopummeum C tuere laudata verha epistolae ad Valerium aliud Pe
Vindemialem,et non longe post per comprestyterum lagianorum molimen respicere, quod post imperialem
Firmum duas. Illis autem vocibus unam non ad me legem tentatum, Valerii auctorilate comprimendum
tolum datam per coepiscopummeum Vindemialem, fuit. Id-plane evinciirii, etexplicaut duo alia testiiho-
significari existimat Valerii epistolam nori ad unura nia, qtiae a Quesnello subjiciuntur. S. Augustinus
Augustinum, sed ad alios etiam episcopos Africanos, lib. i de Nuptiis et Cnncupiscentia, quem ad ipsutn
qui ante ad ipsura Valerium scripserin', cum ex c<m- Valerium cum lattdafa cpistola direxii, cap. 2, catt-
cilio Vindemialem Havennam direxerunt propler sam exponens cur de boc argumento ad eumdem
negotia fidei in Pelagiana causa : in qua cumdem scribat, Altera, inquit, caiisaesl, quia profanis istis
comitem sese demonstrasse infestum errori, eo quod novitatibus,quibus hic disputandoresistimus, TUPOTE-
pro ea graiia qua apud imperatorem pollebal, obti- STATEcurando el inslando efficaciterrestitisti. Qua au-
nuerit legem adversus Pelagianos, satis innui credit tem in re Valerius potestate usus sit, explicatur iti
in sequeniibus ejusdem epistolae verbis : Audivimus tertio testimohio ex lib. r Oper. imperf., c. 10, ubi
quanta libi cura sit, ne quis insidietur membrisChristi, Julianus recilata nunc Augustini verba in Valefii
coopertm velamine nominis Chrisli, sive in veleribus commenda ionem acriter perstringens, ait: Laudat
ejut, sivein recentioribusinimicis, quamquesis eorum- etiam (Atiguslinus) potentem hominem, quod nottris
dem inimicorum providus saluti, inimicus errori: Hmc petitionibus, qui nihil aiiud quam dari tanto negotio
atque hujusmodi, ut dixi, el ab aliis solemusaudire, et judices vociferabamur,ul ea, qum subreptionibusacla
nunc ea per supradiaum fratrem plnra et testathra co- constabat, emendarenturpolius quam punirenlut exa-
gnovimus.Non negamus recentioruminimicorum no- rj mine, mole sum dignitalts obstiteril, nec disceptationi
mine Pelagiahos pra?sertim intelligi, quorum connti- lempus aut locum permiseritimpelrare. Cui querimo-
bus sese Valeiius objecerit. Verum aliud omnino niae S. Aitgustimis soluhi respondei, coercehdos esse
negoiium hic respici, quara Honorii legetn, iinmo a Christianis potestatibus haereticos, quales erant
negotium attingi, quod post editam eamdera legem Pelagiani, nec ipsis locum ac tempus examinis"e&se
accidii, et in quo Valerius suam auctoritatem iner- indulgeudtim : quae verba satis manilestant, Pela-
posuit, certissimum credimus. gianos, cum se Zosimi Tractoria et imperiali tege
XXXI. Id veio ui statuamus, probandum impri- damnatos vidissent, utramque irritam reddere cona-
mis est, hanc epistolam 200, quc cum primo libro tos, novum exameii hi aenerali, ut videtuf, synodo,
de Nuptiis et Concupiscentia ad Valerium missa fuii, (Vid. lib. iv, ad Bonif, c. ult., et libeliuin fidei in
non ante, nec paulo post jndicium Zosimi, sed post app. Aug. t.X, pag. 110) ail quam post Zosimi judi-
Mauritanicam profeetionera ab Augustino fuisse exa- citim prOvocarunt, ab imperatore postulasse; Yale-
ralam exeunte anno 418, vel ineunte 419. Saiis in rium autem sua auctorilate, ne id concederetur, ob-
banc rera esse deberet liber secundus Relractatio- stitisse. Inani vero conatu htinc textum' Quesnellus in
num, inquo duo libri de Nuptiis et Concupisceniia ad rem suam dislorquere nititur, cum %18 ettmdem re-
"Valeriumreferumur cap. 53 post Gestacum Emerito fert ad petitionem novi judicii lege ac Tractoria an-
qoae in Mauritahico itinere die 20 Septembris anni teriorem, qua scilicet Cmlestius Romano se ingessit
418 habita 871 sunl- Neque enim probabile est examini, expetens ea qum de se aliter quam ophrtuit
Quesnelli effugiuui, quo idcirco Augusiinum in Re- essentincukata purgari. Cuiexamini novsequediscus-
10» AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX* 102i
sioni locum tempusque non este permitsum agente A tuere non posscnt, ne a Zosimo judicium Innocentii
Valerio, idcirco Julianum asseruisse ptitat, qtiia Ho- senlenlim contrarium prodiret, sedique apnslolicae
norii edictum, quo Ccelesiiuset PelagiusUrbe cedere labcm et Ecclesisemgnum scandalum inferret. ld<iue
compulsi sunt, ejusdem Valerii diligentiacdituih fuil. ipsis taittb minus erat metitendum, quippe quibus
At nonne Crelestius cum sub Zosimo exaraen petiit, cerlum erat qtiod de eadem sede Augustinus traJidit
prima cognitione fuit audilus ? Nonne iterum ad au- in psalmo conlra partem Donali: Ipsa estpetraquam
dientiam vocatus post rescripta Africana, iterum nonvincunl superbe inferorum portm : uti sane eam
examati fuisset institulum, nisi ille non lege pulsus, nec Ccelestii, nec Pelagii dolis victam idetn doctor
sed ob malae fidei conscientiam et perlinaciam sese pluribus in locis lestatur. Hi ergo metus a Ques-
subduxisset examini? 873 Quomodo ergo de hac nello Africanis afficti commenlitii sunl, et ab eorum
Ccelestii| etitione scribere Juliattus potuit, Valerium sensu plane alieni.
ncc disceptationilempm aut locum permisisse? Quid XXXVI. Scribil ilie § 11 Africanos inlellexisseex
quod hanc novam discussionem, quae ante Tracto- ipistola Zosimi eum a'd CmtestiumPelagiumqueab-
riam ct Iegem peiita fuit, unus Ccelestiuspostulavit, solvendosfestimre, decrelumqueapud se habereuirum-
eamque non ab imperatore, sed a Zosimo petiit? Eam que communioniEcclesim existimationiquerestituere,
vero, cui sese Valefius opp<suit, plures Pelagianos nisi iutra duos mensesa-ccusatoresRomamaccurrerent.
ab imperatore postulasse ex recitnlo Juliani texiu li- probarentqueaccusalionissuoeffflj capita. Solas Zo-
quel. Ab imperatore autem ipsam non petierunt Pe- simi liitcras laud.it, in quibus etsi negari nequeat
lagiani, nisi postquam Zoslmi examen ac judiciuni praeferri aliquid lenitatis erga Ccelestium, ac durio-
pr.cler spem conlrarium, Honnriique legem contra g ribtts quibusdam verbis Alricanos notari inconside-
se editam sensere. Juliauus qnidem inquiens, noslris rati zeli, curiositalis intemperanlis credulitatis erga
petkionibusnihil aliud quam dari lanto negoliojudices accusatores indignos, ac praecipitis judicii laesaeque
vociferabamur,banc novam discussioneiu se quoque chariiatis, euin tamen ansam aliquam praebuisse
cum aliis petiisse significat. Idem vero suum crrorera exislimandi dccrettun apud se esse Coelesiiuin et
ea occasione solum produxit, cuin Tractoriae Zosimi Pelagium absolvere contra senientiam mentemque
subscribere noluit. Verba ergo illa, quibus emen- Innocentii, non videtnus quibus cx verbis earumdem
danda contendit, quae subreptionibusacta constabat, lilterariim elici possit. Quid quod non solae iiiterac,
Zosimi Tractoriam Honoriique legem respiciunt, ac sed una cum litteris directa fuerunl a Zosimo etiam
subreplionis accusant; cl Valerius, qui hoc in nego- gesta primie cognition s ? llaec autem qua ratione
tio Pelagianis obstiiit, non in eo iraditur obstilisse, Ccelestius absoivendus fuissel atque communioni
ut legem obtincret, sed ne disceptationi lempus aut restituendus ita declarabatit, ul ea timeri non possent
locuseoucederetur.Totum igitur hoc factum ac tria qme Qttesnellus obtrudii. Lectis quidem iis gestis
quaeoblruduutur Aitgitstini testimonia ad idem fac- nihil cjusmodi timuii Pattlinus, qui boc codem leiri-
luiu pertinentia, quaeVindemialis episcopi prolectio- porc ex A.frica libellum ad pontiGcem Marcellino
nein ad comiialum, Valerii comitis apud imperato- dedit. Immo iis Romanis gestis edoctus, non soluut
rem patrocinium adversus Pelagianos, ac liiierae niiiil metiis, sed plurimum gaudii iu eodem libello
ejusdem ad Augustinum aliosque Airicanos episcopos expressit: Cujut (Innocentii) sentenliam secuta bea-
innuunt, non ad imperialem legem diei 30 Aprilis litudo lua, Cmlesiio,cum a tede apostolicaaudiretur,
anni 418, sed ad conalum Pelagianorum ipsa lege inter cmtera prmcepit his verbis: t Damnas ergo ilta
posteriorem referuntur. Perperam ergo Vindemialis, C omnia qum in libeltoPaulini continenlur, hoc est de
qui hac solum occasione memoratur, a concilio Afri- qumstionibus1 » Et in alio loco: < Cognovisliquales
cano legaius fuisse ad obtinendam legem ex iisdem lilteras dederit sedes aposlolicaad fratret et coepiscot
tesiimoniis traduciltir. Africanm provincim? > Et adjectum esl: < Damnas
XXXIV.Atqui banc Vindemialis legationem con- illa omnia, qum damnavimus,et lenes qum tenemus?*
firmari pulat Qttesnellus ex Commonilorio Zosiuii Et ilerum : i llta omnin damnas qumjactala sunt de
dato sub finem anni 418, quo idcirco hitnc praece- nomine tuo? > Et iterum: t Vel ea qumin libello suo
pisse judicat, ne ad comitatumepitcopi importune na- exposnil Paulinus ?i Et cum me diceret posse ex iis,
vigent, qtiia Vindemialis legatio eidem displicueral. qum illi objecta sunl, hmreticumapprobari; sancto re-
Cum vero hoc Zosimidecrelum Sardicensi canoni in- pletus Spiritu, apostolica auctoritale respuisti, et re-
nixum eos solos episcoposrespiciat, qui privatis de pressistiinsanienlis el calumnianlis verba, hujutmodi
causis ad comitattimfacile proficiscuntur, non vcro proferendosentenliam,quaipse catholicus approbarer,
illos, qui publica de causa; si Vindemialis iter huic illum, si sanari vellet, curares; qum hujmmodi esi:
decreto repelendo causam dedisset, illud seqtteretur f Nolo noscircuitu ducas. Damnasea omnia,qum iibi
ipsum non pubiica legalione functum, nec ob ptibli- objecta a Paulino, sive per famam jactata sunt? •
cam, sed ob particularem aliquam causam Ravemiam Et post pauca gaudium proferens addil : Ego tamen
transmisisse. Deoet ChristoDomiw gratias ngo,quod Ecclesimsum
XXXV. JVeqtieminus commeniitia sunt ea quibus causam ita agi votuil, ut tedes aposlolica, a qua opor-
Quesnellus Africanos ad hanc legationem decernen- tuil ore duorumsuorumpontificumhmresimcondemna-
dam, el ad quatrendam ab Honorio Iegetn ea de causa TJ ii, ea damnanda prmceperit,quma meCmlesliofuerant
motos tradit, quia meiuebant ne si a Zosimojudicium objecla. Non aliter quam Paulinus sensisse credeudi
senlentimInnocenlii Africanorumque contrarium pro- sunt Africani Patres, quorum consensu etimdem li-
diret, vr JAMJAMPRODITURUM CREQEBVTUR , inde per- bellum a Paulino scriplum credibile est, sicut et per
niciosuminter utramque Ecclesiam schisma oriretur. MarcellinumCarihaginensem subdiaconum,una cum
Augustimis, lib. i contra duas epistoIasPelagianorum, concilii Africani relatione Romam niissus fuit: cuin
cap. 3, hos quidem spe falsa sperassescribit, novum pricserlim iisdem 1'airibus nolum esset pnntificem,
et exsecrabiledogmaPelagianum vel Cmleslianumper- licet inilio, ob simulatas et fratidiilcntas Ccelesliire-
suaderi quorumdam Romanorum catholicis menlibus sponsiones errore aliquo non dogmalis, sed facti
posse; quando viderunt Coelestiuma Zosimo emen- personalis circumvenius, eidem aliquaienus fidere
dationis ejtis spe illeclo leniusaliquando tractari. At et favere videretur, noluissetamen ferre senlemiam,
RomanamEcclesiam fallere usquequaquennn potuisse accuraliusque examen acjudicium dislulisse, quoad
affirmat lib. de Pecc. originali, c. 8. Cumque erga pieniora documenta ab Africanis transmilterentur.
CcelestiumZosimus non alia de causa inilio indul- Ex gestis praeterea intellexerant Ccelestium idcirco
gentius et milius egerit, nisi quia ille pluries iiuer- noii fuisse condemnatum, quia etsi objecta Pauliuo
rogatus, litleris se B. papmInnocenlii, quibut de hac damnare expresse noluit, tamen uon solum bcati
redubitatio lota sublalaest, consentire respondit;salis papmInnocentii litteris non ett ausus obsistere, verum
ex hoc Africanis patere debuit ipsius Zosimiconstan- eliatn se omnia,qum sedesilla damnarel, damnaturum
tia in vindicanda seui^entialnnocentii, adeo ut me- esse promitit, tesle Augustino de Pecc. orig., e. 8,
 tm BALLERINIORUMOBSERVATIONES1N DISSERT. XIII QUESNELLI. |02(J
Immo spem quoque injecerat, atque spoponderat, se .\auasi nos, inquit, Cmleslwcommodavenmusin omnt-
pariter damnaturum, si exigeretur, quae sibi a Pau- bus fidem, verbisqueejus non discussis ad omnem, ut
lino apudCartbagiucm objecta fuerant. Id ex iisdem ila dicam, syltabam prmbuerimusassensum.Cuui vero
gestis tradidit Marius Mercaior in Commonilorio, et scnteniiam suspeudisset, quoad notitiae afferrentur
iia tradidil, ut certam Zosimi in hac ipsa re delibe- ex Africa, bis perlatis et evpensis se satis instruc-
rationem raanifestet. Aclis, inquit, quorum ex^mpla- tum credidit, ut tute posset peremptorium judiciiim
ria habemus,interrogalus, cum ab illo cognitore(Zosi- inslituere. Ccelestins ilaque, qui Romac erat, voca-
mo) afi<niatttnuslerreretur, crebris responsionibus et tur ad audientiam pleniorem, inquit Marius Mcrcator
proseculionibussuis spemprmseminavit, condemnarese in Commouitorio, ut qum promiserit fesiinaret im-
illa capitula de quibus apud Carthaginem fuerat accu- plere, id est, ut damnalis prmdicliscapilulis (a Pau-
tatus promittem ; idenim el instanliitsjubebatur, AD lino olim objeclis) sententia Afrorum ponti/icum, qua
EOQUE VEHEMENTICS UTID FACERET EXSPECTABATUR ; fuerat communioneprivatus, absolveretur. Hsec gesta
atque ob hoc ipsum nonnulta illius sancti sacerdolis videntur statim, vel non mullo posl accepa Alri-
humanitatedignus est habitus; et sic epistolam quam- cana rescripta, seu non tmilio post diem ib aut 21
dam benignilatis plenam ad Afros episcopos meruil. Martii, quo praediciaepislola ad concilium Afr caiiiim
Cum in hac re pontifex tantum instilerit iu prima a poittificescripla ftiit; ut nimirum Pascbate appro-
cognitione, nec nisi hac promissione data senteniiam pinquante, siquod eo anno 4!8 iucidit iti diem 7 Apri-
dislnlerit, nibil dubium esse ooierat quin in secunda lis, illuin, promissa impleret, ab omni sus!icione
quoque cognilione, qua senteniia ferenda erat, etiam haereseos in judicio absolulum, cathoTicaecouuiiu-
si ex Africa nulli accusatorcs accurrissenl, eadem nioni sacerdotalique officio, domitiica Palmaruin ex
ipsi praecepisset, non absoluturus profecto, nisi qusc " more restitueret.
damnanda promiserat condemnasset. Dilationem ju- XXXIX. Neque nimis angttsium ad rem liujusmodi
dicii, quoad ex Africa rescriberelur, et oeconomiam in pleniori audientia perliciendara credatur h<c spa-
Zosimi erga haereticum ob emendationis spem, ipsi liiiin, quod inter diem 18 aut 21 Mariii, et diem 31
Africani in eam paternam charilatem relulerunt,qua dominicae Palmarmn escurrit. Quesnellus quid m
resipiseendi 877 e' locus sub quadam medicinalis longam discussionem longiimque lempns neccssa-
sententimlenitate concessusesl, ut ait Augusiinus lib. rium exaggerat. Sed non iia est. Verba Zosimi in
de Pecc. orig., c. 6. Quoniam revera si, deposita per— episl. 3 a<iconcilium Africanum: Nunquam temere,
vicacimvankate, quod promiserat vellet allendere, et qum sunt diu 879 tractanda, sinuntur, nec sine ma-
easdemlitierat (Innocenlii) quibus fe consensurumesse gna deliberatione slaluendum esl, quod summo debet
responderat,diligenter legeret, sanaretur. Qui sic judi- disceplari judicio, qtiae diuturnioreiti discussioiiem
cabant de Zosirao ejusque prima cognilione iit causs adliuc reliquain indicare credit, eo tantum conslio
Cceleslii. et qui sanum ejusdem consilium et cecono- dicta fttere ab eodem pontilice, ne Africani pnia-
miam ex geslis explorate novcrant; hi baud dubie rent se in prima cognitione Cceleslii verbis non dis-
timere non poterant ne idem pontifex decretum ali- cussis ita praebuisse in omoibus lidem, ut siue ul-
quod Innocentii senienliae conlrarium proferret, qtiod teriori examine non exspectatis Afticanae synodi
(Sic Quesn. § 12) in Ecelesimfideique damnum cede- rescriptis senientiani essel hturus. Porro boruin
ret; neque hocmetu eoadducendi erani, ut ad tan- re^criptornm volumen cutn documentis annexis, qui-
tum malum vitandum legationem, quae nullo docu- bus Zosimus iu tota causa luculentis:ime inslrue-
mento probatur, ad Honorium imperatorem diri- Q battir, jam ante diem 18 seu 21 Marlii, non prope-
gerent. rnuier, sed aliqtto dieruni spatio diligeuter evoiverat,
XXXVII. Quod porro addilur de limore schisma- ulilli indicare videniur, quo (volumine) aliquando,
tis inler Africanam et Romanam Ecclesiam, praeter id est non cursim, sed seiisun, perleclo. Nulla vero
quam quod eadem fnlsa bypolhesi nititur, nimium erat dogmatica qu <slio de capitibtis aniea delinitis
est Africanorum principiis contrarium. Nunquid ab Innocentio, quibus sese cousentire ipse (Jcelesiius
enim, si quo etiam errore personali peccassel Zosi- professtts fuerat : ac proinde circa docirmam iidei
mus, schisina limeri poterat ab Afris, qtiibus in- nibil erat novi, quod longo examiue indigcret. Cutn
(ixum erat cordi illud S. Cypriaui principium, nb ex Afrorutn rescripis lechnaetl fraudes pletiissime
Augusiino toiies repetitttm, unitatem catbolicam detectoe fttissent in libellis Ccelestii atque Pelagii,
praeserlim cum Romana Ecclesia non esse violan- ncqtie de his disputandum erat. Cum vero etiamsi
dam?ln circurasiantiis autem, qnoe Africanis nibil Jii libelli reprobari deberent, nor> «ainen idcirco
metus afferebanl circa Hdeindefinitam ab Innocentio, damnandi cssenl auctores, si jidcio Ecclesiae sese
etiamsi aliquid fortassis erratum foisset circa per- subjicereiit; huc tantum toia causa rcdibat, ninn
sonas, schisma ab illis unilatis catbolicae tenacissi- Ccelestius, praeter assensum jam pracslilum litieris
mis conficiendumsuspicari inullo minits licei. Prio- Innocentii, reipsa damnaret, uti promiserat, quae
res epistolae Zosimi, quibus erga Cceleslium vel apostolica sed. s damnanda praecepisset, quneque
Pelagium non male aniinatus videbatur, cum examen praesenira illi a Paulino objectn fucranl. In hoc Alri-
diligentius ac judcium differendum pollicereniur, canorum litterae maxime instaliant. In id autem mlii
donec rescriberetur ex Afnca, diligentiora ab Alri- , p. aliud requirebatur (quod Marius Mercator innuit)
canis rescripia et documenta, quibus doli retegeren- " nisi ut vocaius ad .pleniorem audicnliam objecla a
tur, efflagilabant; non veroutad ituperatorem desli- Paulino ipsi damnanda proponerentur : feisi quidem
naretur secreta legatio, cujus in universis monumen- staret promissis, absolvcretitr, et die Paschatis di-
tis nullum iudicium est. vinis cotninriiiic.vrei: sin vero, condemnationis sen-
VIII. tentiam subtret. ldipsum quoque indtcat Augustiuus
§ lib. n ad Bonifacium, c. 3, cum Ccelesiitun post ac-
Zosimi judiciwn conlra Cwlestiumet Pelagium sub cepla Africana rescxipla vocaium tradit, itl certit ac
finem Marlii anni 418 astruilur. Tractoria ejusdem dilucidis responsionibm vel astutia hominis, vel cor-
post iptumjudicium exarala el edita. rectio ditucesceret.Quam vero hoc lacile esset, quani
XXXVIII. Zosimus, acceplis ac lectis prolixioribus expeditum, nemonon videt. DesQuadragesimaeniltii
Africanae synodi rescriptis ac documentis quaeiisdem impediebantquin in rc lam gravi et urgenti, de qua
erant annexa, die 18 aut 21 Martii anni 418 ad eam- Alricani Patres maximeerant solliciti, ad quos, Qttes-
deni synoduni brevem epistolam dedit, ex qua satis nello annotante § 22, ut definilio citius perveniret,
Clare dignoscitur quanluiu ex eorum leclione im- multum intereral famm pontificis clerique Romani, in
mutata ineo fui-set opin>oquam in anterionbus lit- ditbtts dominicam Palmarum praecedcntibus plenior
leris de Ccelestii siuceriiate praetulerai. Detexisse convetittis congregaretur. In hoc praeter episcopos,
jatn ejus lechn s et iraudes verborutu palam indicant qui vel Romaeeraiii, vel ex viciuis locishabita noti-
jila quibus queritur iia de su Africanos scripsisse, tia rescriptoruin Alricse accurrerant, irequenlissH
1087 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1028
miis Romanus cerus convenit.1 Plenior audientia,, A XLH. Hac autem in re Quesnellum acerrime re-
quam Marins Mercator memorat, nibil amplius exi- pugnantem videmus, quippe qui Honorii legem Zosimi
git. Immo si hixtus RomanaeEcclesiaepresbyter, qui judicium praecessisse, et non a Zosimo, sed ab Afri-
primus adversus Coelestium et Pelagium anathema canis missa iegatione petitam contendit. At cum
dixil, leste Augustino in epist. 194, n. 1, hoc ana- Africanorum legalionem, qttam Quesnellus obtrudii,
thema pronunliavit in ipsa audientia, hanc ob cleri commeqtitiam ostenderimus, satis ex boc ejus sen-
ac praesertim populi multiludinem frequentissimam lenlia corruit. Honorii aulem legem, quae, Africa-
fuisse Augustinus ibidem tradil his verbis: Primo te norum legatione ac petilione exclusa, non ab alio
priorem anathema eis in populo frequentissimopro- peli poiuit nisi a Zosimo, ante hujus judicinm non
uunliasse eadem fama non tacuil. Sic etiam in judi- fuisse sancitam illtid maxime comprobat, quod in-
cio, quoil S. Leo habuit contra Manichacos',non solum credibile prorsus sit imperatorem voluisse legem
frequentissimaprmsenlia sacerdotum, sed eliam illu- ferre contra Cceleslium atque Pelagiuin, aniequam
strium virorum dignilas, el pars qumdam senalut ac eoruur causa in apostoiico judicio ventilata decide-
ptebisinlerfuit. Vide epist. 15 ejusdem Leonis, c. 16, retur, ne si forte Ccelesiius in ipso judicio prouiissa
lonj. I, col. 708 (crassiori charactere expressa). exsequens damnasset errores, injusta lege per-
XL. Vocandus quidem fuit ad audientiam Ccele- cellerelur. Adde quod legis ferendae causa fuerunt
stius, qui Romaeerat, secundum juris formam. At tuir.ultus a Pclagianis Romae excitati, ut ipsa legis
juris formam non flagitare ul tres citationes aliquot verba declarant. Intra sacratissimam Urbem noslram
dierum intervallo fierent, quemadmodum Quesnel- ita pestiferumvirus Jiuorumdam inoleverat peaoribus,
ios contendit, patet ex concilii Chalcedonensis ac- n ut interrupto directm credulitatis tramite, schsis in
lione lertia, e\ qua discimus, Dioscorum ter eodem partes sludiis asserendi, materia impacatm dissensionis
die vocatum fuisse. Fuga porro Ccelestii, qua vo- inducta sit, novoque scandali fomile concitato, beatis
catus sese a judicio subduxit, breyiori tempore ju- simm Ecclesimaciu nutet altenlata Iranquillitas, aliis
diciuiii cousiimiiiavit. Haecenim cilius ejus fraudem iler aliud ancipili inlerpretationesectantibus, ei.... p*o
et perlinaciaiu manifeslara fecit; patuitque oranibus caplu versipeilis ingenii novorumausuum profanam
ipsum in antecedenli audienlia fuisse meutitum, movenlibus qumstionem. Hac in re observanduiu in
fellacique simulatione praebuisse consensum lnno- primis est, sermonera hic esse de turbis et quaesiio-
centii lilteris, ac perversa menle sese sublraxisse a mbus quae actu, dum ipsa lex scribebatur, Urbis
damnandis iis quae illi a Pauiino objecta fuerant. tranquillitatem et dogma catholitum impetebant.
Hinc expeditum fuit in eum proferre senientiam, Dogmaautem, quod praecipuoimpeiebatur, eral circa
nec no» in Pelagium ejus inagistrum, cujus com- originale peccatum, quod sane audacius oppugnatum
nieniaria in Pauii Epistolas, cura nonnuliorum Ro- antecedentibus verbis imperator queritur. Cum vero
manorum hac occasione producta, manifesliorem ejus post primam cogititionera sub Zosirao, antequam
baeiesim prodidere. Vide Augustinum de Pecc. ori- Africana rescripia afferrentur, spes aliqua Ccelestio
gin., c. 21. Tractoriae quideui lucubrandae, in qua ejusque asseclis affulgerel ex ejusdem ponlificis et
totura negotium explicandum, errores referendi, ac Romani cleri favore, bi tumultus atque haec aperta
dogma catholicum confirmandum erai, non modicum dissidia iu Urbe ab ipsis excitata dici nequeunt.
teinptts requirebatur. At ad dolos et malitiam dete- Cum enim ejusmodi favor ex prioribus gestis Coele-
geudam, ac anathema dicendum in eum qui dolo slio praeslilus fuerit, eo quod suos errores dolosis
malo 881 fugetat, satis eram illi dies, qui domi- C professiouibus celasset, et assensum simulans liiteris
nicse Paiiuarum praecedebant. Enimvero S. Augusti- Innocentii spopondisset se condemtaaturum quidquid
QUS,lib. u ad Bonilacium, c 3, id e*t stalim post Romana sedes praeciperet,nec non qiiaesibi a Paulino
aceeptas ex Africa litteras gestum non obscure signi- objecta luerani, eum utique cum suis asseciis a
ficat. El hoc, inquit, ui pleniut et manifestius in illo defendendis 883 anle '"od tempus iisdem crrori-
(Cteleslio) fierei, exspectabalur, venluris ex Africa bus, ei ab excitandis ea de causa dissidiis atque profa-
lilleris, in qua provincia ejus aliquanlo calliditat evi- nis quaestionibus, quae siunilatioiiem ac dolos ejus
denlius innotuerai. Qum Romam litlerm postquam ve- detexissent, et faventium pontificis ac Romanornni
nerunl, etc TUNCergo cum ejus prmsentia posceretur, animos alienassent, coliibere debebat. ld vero probe
ut cerlis ac dilucidis responsionibusvel astutia homi- intelligimus evenissc, postqtiara reseripta Africaua
uiSyVet correclio dilucesseret, et nulli ambigua ma- ad Zosimum a Marcellino allata innotuerunt. Cum
nerel, se subtraxit et negavit examini. NECDIFFERE.N-enim haec certis documentis Ccelesiii ac Pelagii
DIIHJAMFUERAT, SICUTFACTUM EST,quod atiis pro- errores ac dolos detexissent, ac inter ceiera apertam
dessel, nimirum condemnationis sententia. flagitarent condemnationem errorum circa peccalum
§ IX- originale, qui in Paulini capitulis compiebendeban-
stutim Romanum lur, et in id certam deliberationem Zosimus decla-
Lex Honorii adversus Pelayidnos post rasset, tunc Coeleslius ejusque asseclae, qui Romse
judicium a Zosimo petita, non vero ab Africanis. erant, sese omni spe fruslratos agnoscentes, nt
XLI. Damnatione haereiicorum in Romano con- condemnalidnem, si fieri pusset, impedirent, objecta
veniu peracta sub finem Mariii, etsi nondum Tracto- _. capitula palam defendere, originalepeccalura uegaie,
ria lucubrata et edita fuerit; fama lamen ejusdem " calholicisque sanura dogma propugnantibus resistere,
condemnauonis statim propagata est, adeo ut Afri- ac quiestiones et dissioia spargere cceperunt: quae
cani eamdem ex fama intellexerinl, aiitequam Zosimi dum mox instiiutum esset jujiiciuii), acrius accensa,
litierse ad eos perferrentur, ui liquet ex Augustini post latam in Ccelestium a(que Pelagiiim condenina-
epist. 194, num. 1. Cum et porrpRomae aliquot Pela- tionis seiiientiam, haereticorum apostoiicaeauctor^lati
gianaeiiaereseos fautores, inter lios fortasse non- non acqtiiescentium sludio iranquiliitatem publicam
nulli episcopi, quos in Italia eadem labe infectos perturbabant. Has autem turbas post Africanorum
iuisse certuro est, turbas commovissent, et ex istorum rescripta excitatas, actuque post Zos mi judicium
fa<lipne adversus Tractoriam, qiiae edenda erat, ma- ebullientes Alricana synodus, anteqnam nnscerentur,
ipres motus limerentur, prudeus Zosiini consilium praesensisse, ac detubsse ad Houoriuui dici nequit.
fuit, iunperatorem Honoriurp staiim de judicio habito Certe cum Afiicairi Paires in lattenn adiZusimum
ac de tuutullibus exciutis commonere, ut data lege mqnuerint non sufficere hominibus :tasdiatibus el
Urbi qiiietem pareret, atque haereticis frenum impp- soilicitioribus, quod se gejteraUler:Innocg/Uiiepttcopi
ueretwiliiiclex abeodem Augusto edita die 30 Apri- litteris consenlire(Cceleslius)fatebatufi sed aperte eum
fis rmriptuin vocatur in mss. exemplaribtis nostri debere analhematizare qum in suo tibeUo.vwte po-
Codicis, cap. 14, eta Juliano respqnsum dicilur apud suerat, quorum prsecipuum erat caput conlra ongi-
AugHSLinuiii,lib. nt contra eumdem, cap. 1, eo quod nale peccatum, bujus profeclo pertinaciam iu uoc
njrtcrtWhusZosimi litteris pelita fn i it. errore Romae uropugiiandt» ignorabaat. Nou ergot
 1029 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUESNELLL 1030
Africana synodus, sed Zosimus easdem Romanas X Priores versiis respicere synodos Africaecoactas sub
turbas imperaiori significavit. . Zosinio, oslendimus supra, n. 7. Igitur illa quodlioma
XLIH. Neque buic sententiae opponuntur illa probet Zosimi judicium Africana rescripla approbantis
Augustini testimonia ex epist. 104, nuiic 191, et 105, indicant. Ad llonorii auiem iegem datam pridie kal.
IIIIIIC104, quibus Quesuellus suadere nititur Pela- Maii anni 418, vel etiaioalteraiu anni sequentis, utras-
gianos po-t Zosimi constitulionem nibil lurbarum in que nou tam Africanum, quam Romaiiuin jiidicium
Drne coinmovisse. Turbas enim ob quas Zosimus subsecutas spectapt ista : quod regnd sequantur, Si-
le^em postulavit, eas fuisse credimus quaepost Afri- militer Augustinus, lib. de Pecc. prig., c. 17, Pro-
cana rescripia, et post ipsnm seiitenliam unte ediiio- fecto sentitit, inquit, in lam nefandi errorit auctores
nem consiittitionis seu Tractorise commoiae fuerunt, episcopaliaconcilia,et apostolicamsedem,universamque
ex quibus idem poulifexmajures lumultuspost editam RomunamEcclesiam, liomanu-inqueimperium, quod
constitutionein excitandos liiniiii. Caelerum licet ex Deo propilio Chrislianum est, rectissimefuissecommo-
laudatis Augustini liiieris Romam missis conslei tum. Possidius vero, in VitaAugustini, c. 18, omnium
noniiiillos post consiiiiiiioiieni Zosimi conlicuisse, apertius siientio praeteriens Al.ricana concilia, post
alii tameu ea in urbe adhuc pro Pelagiano dogmate memoratas lnnocentii ac praesenim Zosimi consiitu-
palam locuti, alii clam venena sparsisse, ac molus liones subjicit : Et hoc tale deiltis Ecclesim Dei ea-
coucitasse ibidem iraduntur. Eos eniin corrigendos tholicm pfolatum judicium AUDIE.NS ET SEQUE.NS etiam
et plectendos monet, epi-l. 191, n. 2, qui errorem piissimus imperator Uonorius, tuis eos (Pelagianos)
illum Christiano infestissimum nomini audenl garrire leqrbus damnatos inte%hmrelicoshaberi consliluit. Ne
UBERIUS; el qui eum pressius quidem ac timidius, sed o vero quemquam perturbet Quesnelli interpretatio.
tameninsusurrare non cessant,penetrantes domos,sicut qua non legem, sed leges a Possidio memoratas ani-
dit Aposiolus,et cmtera qumsequuntur, exercita impie- madverieiis, saiis esseait si dicamus ex Possidio
tale facientes. Ei clarius in episi. 194, n. 2 : Sunl sequi imperatorem in secunda lege anni 419 secutum
enimquidumquijuslissimedamnalasimpietalesLIBERIUS fuisse judicium Zosimi, etsi negetur de prima anni
defendendas putant: et sunt qui occultim penelrant 418. Id ex co tantum praejndiciourget, quo Zosirai
domos, el.... in secrelo seminarenon quiescunt. Cum judicium priori lege poslerius fuisse opinatur, quod
hae epistolae ad Sixium scriptae fuerint aliquanto post lainen nondum probavit
ipsam legero Honorii, hi motus, qui adhuc post legem XLVI. Zosimumautem judicasse ante earadein le-
ad eos compriinendos editam turbas concitabant, gem , pncter argumcnla.quae hactenus produximus,
majorum utique aniecedentium turbarum, quaruro aliud landem afferemus ex Augustini epist. 215 ad
causa lex petita fuil, indicia sunt. Valentinum, num. i, ubi recensens omnia judicia
XLIV. Aliud argumentum nostro quidem judicio turn Africana lum Komana sub Zosimo, scribit :
evidenlius ex iis ejusdem legis verbis colligimus, Quod papm Zosimo de Africano concilio scriptum est,
quibus Ccelestium Pelagiuraque ex Urbe pelii jubet. ejusque rescriptum aa universoslotius orbis episcopqs
Pulsis ex Urbe primitus capilibus doymatis exsecrandi missum, et quodposleriori concilioplenariototius Afri-
Coslestioatque Pelugio. Si .haeclex ante judicium Ro- ca contra ipsum errorem breviter consfituimus. Hoc
manum lala fuisset, uihil dubii est quin Ccelestiusante plenarium tolius Africac. concilium babitum fuisse
ipsum judicium Koma pulsus fuiss.ct. Non fuitautcm kaltnd.s Maiianni 4I8etiam per Quesnellum certis-
pulsus anie judicium : nam voc.itus ad audientiain, ' simuin est. Porro AlricanospostacceptamTractoriaui
non solutn non adfuil, inqun Marius Mercatir in 2 Zosirai ad eumdem rescripsisse iu plenaria synodq,
Commonitorio,sed exmetnorata Romana urbe profugil; . eam vero synodum plenariam, ex qua ad ettm re-
dique ob hoc a beatm mepiorimZosimo per.damnatus scripserunt, non aliam fuisse nisi hapc tpiae kalcndis
fuil. Consentit el Augu.stinus lib. n a.d Bonifacium, Maii canones cousiiluit, evidenler, ut cootidimus, de-
n. 5, dutn Ccelestiohanc fug.im non obscure expro- monslrabitur § 11. Judicium crgo Zosimi post quod
brai: Tunc eryo cum ejus prwsentia posceretur, ut Tractoria ab eodem scripta fttit et in Alricam inissa,
certis ac dilucvdis responsiombusvel aslulia hominis, liabitum negari nequit aliquanio ante kalciidas Maii,
veleorrectio ditucesceret, el nulii ambigua remanerel, ac mullo magis ante laudatam. legein Honorii, quae
lesubtraxil, el negavil examini. Hanc autem repre- pridie kalendas Maias data fuii. Quesnellus tit lioc
{jensionem perperam in eum contorsissei, si ante argumentum eludat, aliud tertium et serius Alrica-
pdicium iegis vi pulsus fuissel. Igilur Zosinii judi- nuin concilium astruere debet sub Zosimo, quo hujus
ciuro imperiali lege anlerius Itiit. Dicere auiein cum litteris post Ruiianum judicium acceptis Africant
Quesnelio § 23, n. S, legem quidem latam fuisse ante respoiulerint. At duo laniutn Africana concilia sub
judieuim Zosiuii, sed non promulgaiam 885 "'s' Zo»imo babiia in Pelagiaiiorum causa ex Aiigustino
post, sive quia Zosimo lantum communicata fuii, sive QStendimus§ 2, nec tertium esse astrueitdiim , nisi
gpiarfiffafa/utf aPuiladio ejuspromulgalioex ejusdem quid cogat, iliidetn slatuimus. Si Honorii legem anle
Zosiini suggestione, donec senlentiam ipse suam pra- Zosiini judicium babitam fuisse consiaret, i.dquidem
merel,, idque itullo prorsus fundameuto dicere, satis cogeret. At cum plura a nobis proposita oppo-
somniari est, et rem per sese plane iucredibilem situm suident; tum vero quic Quesnellus 887 Pr°-
soittuiari, ut argumentum iuvictum aliquatenus eli-1 ->tulit uteam legem anteriorem, et non Zosmto, sed
sumvidealur. Neque vero si Cuelestius anle legem Africanis petentibus redditam coosiiiueret, levissima
Vfcatu»ad iudictum, Roma jam cxierat, inane erat sum,utex dicendis paragrapho sequenli luculeoter
kgis praeceptumui peliereiur. Cumenim id decretum patebit.
fqetit etiaui de Pelagio, qui tum a Romana urbe §X.
lougius cUstab.a; ne inane dicamus hoc praeceplum, Quesnelli argumenta quibus Honorii legem adversus
ita lulelligeiidumest, ut siilli forte aliquando Romam
, Pelagianot ab Africanis petitam >:etaiUeZosimi,ju-
accessissent, siatim ejicerentur. dicium tatam probarestuduit, quam imbecilla sint.
, XLV. Quid, quod nostram sententtam confirraant Lex secunda ejusdemimperatoris conlra eosdemnon
S. Prosper, S. Augustinus, atque Possidius, qui ad unum Aurelium Carthaginensem, ted ptwsertim
diversas Pelagianae haereseos conderanaiioncs hoc ad Ramanum pottlifieemdireetai • *' -
semperordiue recensent, ut prius Africana concilia,
.deii) apostolicam sedem, ac, tandem imperialem XLVH. Argumentura quod Quesnelius ingerit ex
auctorilalem eaanteriora judicia subsecuiam memo- ros. Codicis canoiinmboc tpmovulgati, iu quo cap.
rent? Prosper in carmuie de Inqratis Alricaui allo- 14 Honorii lex scripia iraditur acceptis synodi su-
ijuens ait:... pradictm, seu, suprascriptm,gestis*quoe antecedenli
v Convenerelui de cunctisurbibus almi capite 13 non sunt gesta itoinatiae, sed plenarise syii-
Pwlificet, geminoquesenumceleberrimacoetu odi, nihil valet. In ea enitn epigrapbe, quaea coUe-
Dfetam^ «tiod Bjomaxirobet.quodregna sequanlur. ctore antiquo proliciscitur, erroruianifesius est; cuu»
bi . i,u^' :.'. . ii,;...;. .(.:-, . .;... .....,
 1051 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. im
gcsta synodi antecedenti capite 13 descripta signen- A legera non uni Aurelio, sed nliis quoqtie praccipuaruiu
lur kalendit Maii anni 418, ac proinde ipsa lege pos- sedium episcopis tradilam ex eo patet, quod non iu
teriora sint. Neque obtrudatur cum Quesnelloeadem una Africa, sed in omnibus provinciis esset promul-
gesta, sen canones eo capiie 13 exbibitos , primtim ganda atque servanda : Aurelio aulem in solas pro-
conlitos fuisse in antecedenti synodo, ut ipsepntat, vincias Africanas ius erat, ejnsque episiola superest
aiitumnali, ac deinde repetitos el confirmatos in ad episcopos per Byzacenam et Arzngiianam prmin-
synodo kalendarum Maii : hoc enim subterfugium cias consiitulos, in qua eamdem legem tuis tanttim
antesjitisexplosimus§ 5,6 et7, sicut etiam comiiieii< coepiscopisimimandam tradit -.Gloriosissimorumprin-
litiam probnviiniis eam legationem qua Africanos ex cipium Chrislianorumfidemrectam et calholicam rus-
priori synodo ad imperatorem laudatos canones clam todienlium accessit aucloritas, qut.m per humilitatem
misisso idem Quesnellus praetulit. meam UNIVERSIS HEISCOEPISCOPIS voluit inlimari. Inier
XLYIH. Validiusaliquanlo videri poteril, ut Hono- alios vero praecipuarum sedium cpiscopos, quibus
rii lex Africanis pelentibus data credatur, quod ille non minus quam Atireliobaeelex data dicenda est.ttt
profert ex altera lege ejusdem imperatoris missa ad ipsam suisepiscopis similiier communicarent, Bonila-
Aurelium anno sequenli; in qua dum priorem legem ciusprofecttVZosimisuccessnrpraeciptiefuissedirendtis
'memorat, se ipsius Aurelii judicium esse secutum est ad reprimendos Pelaginnos episcopos Italos, quo-
aflirmat. Sed neque hoc argumenlum satis idoneum rum causa sancita fuerai. Ca?u accidil ut nobis con-
est. Cum enim de rescripiis ac judicio Africanorum servatum sit solum exenipiumad Aurelium, sicuiica-u
fama statim post Romanam synodum late pervagala conservatum fuitsoliim exetiiplum epistolm Aureliiad
sil, eademque fortassis ad imperatorem ab ipso Zo- ^" Byzacenos el Arzngiianos, illis deperdilis quas ad
simo una cum sui judicii noiitia missa fuerint, con- alios aliarum provinciarum Africse episcopos ab eo-
starelque interomnesRomanum judicium idem fuisse dem Aurelio ex imperiali jnssione missas fuisse non
ac Africanum, quippe quod suum feceral Romana est dubitandum. Eadein lex eodem lenore etiamad S.
sedes, cum approbavit, ut de Africanis decretis ge- Auguslinnm episcopum dala in mss. Iradittir. Eotlem
neralim montiit auctor capitulorum de graiia , idem igiiur lenore daia quoque fuit praecipue ad Bonifa-
fuit Honorio dicere se secutum judtcium Aurelii, seti cium papam , qui quidem ea lege in persequendis
Africanum, ac dicere se seculum judicium Zosimi, Pelagianis utebalur leste Prospero conra Collalo-
quo is Africanum judiciiim comprobavii, ul Prosper ad rem c. 21, ac in ejusexemplo procul dubio imperaior
in Chronico tradidit. Cum atuem imperator posset illa, In quo secuta esl clemenlia nostra judieium
utrumque vel alterulrum dicere, congruum visum fuit sanctiiatis tum, exigua mutatione, ut fieri solet, pro
in litleris ad ipsum Aurelium ipsius judicium in ejus sanrtitatis tum, scriptum fuisse verosimile est prmde-
eominendationem memorare; sicut si scripsisset ad cessoris lui, aut aposlolicmsedit, aut aliquid simile.
Zosimum, similia de ipso haud dubie prolulissei. Vides ergo quam leve sit id quod ex bac lege in rem
Certe cum Honorius in eadem lege secunda tradat suam Quesnellus conjecit.
illttd Aurelii judicium se ftiisse seculum, quo constat L. Neque melius, sed pejus multo § 27, n. 4,
eot (Pelagianos) ab universisjusta senlentimexamina- arguit ex alio Pelagianorum testimonio, quod ab Au-
tionc damnatot; non judcium Aureiii ad se missum guslino recitatur lib. ni Oper. Imperf., c. 35. Ibi fu-
ex Africa, sed illud in Tractoria Zosimi tibique re- rentium hscreticorum querela adversus Atigusiinum
ceptumatque subscriptum, cum baecverba scripsit, et Alyiiium his verbis expoiiiiur. Cur tantis, inquit
pne oculis habuit : neque enim alio nisijudicio Aurelti G Juliauus, tolam Italiam factionibus commovistit?Cur
Pelagiaui ab universisdamnali fuere illo quod, sedkiones Romm conductis poputit excitaslis ? Cur de
in Zosimi Tractoria toto orbe diffusum, ab omnibus sumptibuspauperum saginastis per lotam pene Africam
signattim fuit. Quod etsi anie primamadlegem non equorum greges, quos prosequente Alypio tribunis et
evenerat, cum tamen secundam legi-m Aurelium cenlurionibutdeslinastis? Cur malronarum oblalishm-
dedit itnperator, si ut perfectum jam erat, ita in Au- reditatibus potcslatessmeuli corrupistis, ut in nos sli-
relii laudem Honorius noiandum pulavit. pula furoris publici arderet? Cur dissipaslis Ecclesia-
XLIX. Caeterum ad Bonifacium, qui secundse rum quietem? Cur religiosi principis lempora pertecu-
legis temporc post Zosimuni aposlolicam sedem te- tionum impetate maculastis? His postremis verbis
nebat, eamdem legem potissimum fuisse directam Augusiiimm et Alypiumperstrictos credit Quesnellus,
nibil ambigendum videiur. Haec enim secunda lex tanquam edictorum imperialiumauctores et procurato-
propier episcopos Pelagianorum fautores, qui Tra- res; itlque ad primum Honorii edictum anni 418 po-
ctoriaesubscribere renuebaot, edita potissimttmfuit, lius periinere existimai, quam ad postcrius auni 419.
ui liqucl ex illis ejusdem verbis : prmcipuelamen ad At cum verba prosequente Alypionon obscure respi-
quorumdam episcoporumperliuaciamcorrigcndam,qui ciant Alypii iter in llaliam, in quo omnes ii motus
pravas eorum (Pelagii ac Cuele-iii) disputntionesnonvel ab eodem et Romaeel Havenne adversus Pelagianos
taciloconsensu astruunt, vet publica cppugnatione exciiati fuerint; Alypius vero in Ilaliain non venerit
destruunt; ac ex sequentibus, quibtts praecipiiur ut nisi an. 419, cum Ravennae excerpta Juliani a Vale-
nisi hi tiiibscribanteorum condemnationem Tractoria rio coniite, et Romaeduas Pelagianorum epistolas a
editam, episcopatus amissione mullali, inierdicla , in ..u Bonifacio papa iradiias, et ad Augustinum perleren-
perpetuum expuhi civitaiibus, communionepriventur. das accepil; et iterum anno 420, cum Angostini re-
Forro episcopi rebelles non in Afiica, sed in Italia sponsa ad Valenum et Bonifaciumrelulil; illud testi-
versaban ur ; et contra hos legem praecipueeditam monium ad edictum anni 418 referri non poie-t. Po-
889 MariusMercator tesiatur. Cui (Tractoriae) Julia- tius referendum est ad legem anni 419 qua in Pela-
nuselreliquicompticesejussubscriberedetreclantes,con- gianos accuratior inquisitio, et poena acrior decreta
sentaneosquesenolentesiisdm Putribus (qui eam sub- fuit. Certe ipse Quesnellos § 29 eorum opinionem
scripserant) facere, non solum IMPERIAMBUS LEGIBUS, expungit qui Alypiutn priinse legis causa in ltaliam
sedel sacerdolalibusslatutis deposki alque exauctorati, ab Africanis legatum puiarunt.
ex omni ITALIA deturbati sunt: quo i sane post me- LI. Aliud argumenttim § 25 n. 9, idem Quesnellus
irinraiam legem accidit. Hos decem et octo episcopos educit ex Augustini lib. n ad Bonifacium, c. 3, ubi
fuisse, quorum caput erat Julianus Eclanensis, disci- refer.t Pelagianos de clericisRomanit conqueslos 891
mus ex Augustini lib. l ad Bonifitcium,n. 3, et iib. esse, scribentes, eos jussionis terrore percuhos non
II, n. 1. Aliae imperiales leges fere dirigebanlur ad erubuisse prmvaricalioniscrimen admiitere, uf contra
praefectos praelorio, ut eas in stiis dioecesibus pro- priorem senientinmsuam, qua gesliscatholco dogn.ali
niulgarent. Al haec, cum de episcopis prae-ertim ad adfuerant, posleapronuntiarent matam hominum ette
suhscriptionem cogcndis, autdcponendisagerel, prae- naturam. Inter hos clericos Zosimum comprehendi
cipuariini sedium episcopis data fuit, ut eam quisque existimat, ac si Ccelestiidogma ab ipso (tit illi jaita-
lubjeclis sibi aimstiubus iniimaret. Enimvero hatic baut) priori cogmtione approbatum, jussionis, id est
1033 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUCSNELU. 1034
Quod si ila essel acci- A is:a peslilentia manifsiissimo etiam sectit
legis, terrore condemnasset. apottolirm
piendum, profccio Zosimi judicium post legis pro- judicio damnaretur, vobisinnotescere poluerum : 893
mulgationemrejrci deberet. In hac autem Quesnelli quot nunc (id est *postejusdem scdis judicium) iv-
iuterpretatione duo falsa sunt: 1° clericorumnomine pente retieuitse perspickis.Hos aulem lcrrore adactic-
Zosimuma Pelagianis fuisse compreliensum; 2" jus- sequenlia ostendunt. Cumenim de his incertum essct
tionis lerrore legem Honorii indicari. Et primo quis num recle sentirent, an metu conticescerent, /<;nn<«
unquam clericorumvucabulo ipsum Romanum ponii- profecto, inquit, sunl tractandi. Quid enim eos terrera
ficemcomplexus est? Zosimum quidem a Pelagianis oput est, quos salis TERRITOS ipsa taciturnitas mon-
eo nomine non fuisse comprehensum, palam fil ex slral ? Neque ideo lanquam sani prmtereundisunl dili-
illis verbis quibus ii perslringunlur, qui gestiscatho- tjentia medicinm, quorum vulnus in abdito est. Eui
tico dogmati adfuerunt : ii nimirum Romani clerici, ' enim terrendi non sunt, tamen docendisunt; et quan-
qui adfueranl in prim.i cognitione, in qua Zosimus tum existimo facitiuspossunt, dum eis TIHOR severitatit
cum Ciclestio raitius egit. Clarius vero Augustintts doctoremadjuvat veriiatis. Simiiia repetit epist. 194
eosdem clericos praevancaiionis accusaios ex ipso- ad eumdem Sixium dire. ta num. 2. Sermo ibidem
rum Pelagiauorum nie.ile a Zosimo disiinxit scribeus est de iilis qui cum Rom< antc constiiuiionem Zo-
e. 4 : Quomodoigitur ab istisdeserloribuset oppugna- simi pravum d«gma defendissent, etsi post eamdem
toribusgratimRomaniclericiprmvaricalionitarguuntur consiiiutionem lerrore lacuerunt, fratribus tamen
tub episcopoZosimo, quasi ahud senserint in damna- ejusdeiii Sixti, id esl Romanisclericis nolissimi esse
tione poslerioreCuHesaiet Pelaqii, quam quodsub ln- debebant. Ili ergo terrore ipsius con-tilutionis, scu
nocenlioin priore senserunl?ubi liomani cleri.i sub R , apostolic.e atii loritatis siluerant. Cum porro Rotiiani
Zosimo,et sub lnnocenlio, sicul ab lnnocentiodisce.- "* clerici post Zosimisenteniiainin Pelagianosanitliema
nuntur, ita eliam a Zosimo. dixissent, inler quos primiis omnium anathemaeitnr
L1. Atqui opponel foriassis quispiam, cum Angu- populofrequentissimopronuntiaveratipseSixtus,quem
stinus loco lattdato refutaturus Pelagianorum teuie- Pdagiani suuin palroiium anlea jactaverant; hunc
rilatem qua clericos Romanos praevaricatinnisaccu- a iosque Romanos ckricos pari raiione Zosimi sen-
sarunt, vindicet potissiinum Zosimum, liuiic ponlili- leulia et analhemale lerritos ac praevaricatos iidem
cem clericoruin voce ab illis fuisse comprehensum baereticiopponebanl. Videsigitur qmimperperam hic
credidit. Sed S. doclor non hac de causa Zosimuin jussionis terror ad llonorii lejjem referatur; <|uodse-
purgavit, sed quia gesta priorisexcognilionis conlra cuntlo probandum rccepimus.
eosdem clericosfuerunt objecta ; <|uibuscuin con- LIII. Uiiiini supcrest Quesnelli (§ 25, num. 8)
starct eos lunc idcirco favisscCuelesto, quia Zosimi arguuientum ex epistola S. Augustini157, nunc 190,
leniUiieinsecuti ftteranl; iidem profecto ab Augustino ad Optatum, num. 22, ubi cum recentes scripturm
aliier dtfcn li non poteiant, nisi ipse Zosin.us antea vocentur Zosimi litterae contra Pelagianos, has re-
vimlicareiur. Ilinc antequara eosdein clericosab im- cens pervenisse in Africam colligit, nimirum dum
pacta pr.evar catione eximat, pulasse quidem Pela- ipsam epislolam scriberet vel in Mauritania, vel
gianosal, novum <<exnecrabiledogma Pelaqianum post ejusmodi iter. At cum certum est eas in Afri-
vel Cmtestianumpersuaderi quorumdam Romanorum i cam fuisse allatas dtitn Augustinus(Videl. i de Grat.
ealholicismenlibuspnsie, quando illa ingenia(sub Zo- Christi, c. 1, et l. n Retract.) adtiuc esset Carlha-
simo) aliquantoleniusquam severiorpostulabal Eccle- gine, antequam in Maurilaniam pergeret; tum vcrq
sim disciptina, traclata sunt. Tum ralionein alferens>G ( eas pervenisse nondum soluto concilio plenario, l|a
cur iia len us iractata fuerint a Zosimo, qiiem Ito- ut ipsis lilieris subsfcripserinlepiscopi ejusdem sy-
mani clerici seculi sunt, cam a pr.cvarica:i"ne alie- nodi babitae kalendis Maii anni 418, § II demon-
nTii ostendit; cum praesenim Zosimus agniiis ex strabimus. Litteras auiem ante paucos aliquot men-
fuga Ccelesiiiejus fraudibus et pcrvicacia, etim sla- ses acceptas recentespoluisse appellari quis antbigat?
tiin damnavcrit : cui senlentiae ciiin Romani clericii Quod si Augustinus tunuit ne forte ipsarum littera-
adhaeserint, prtcvaricati dici nequeu.it, etsi praevari- rum exemplum ad eumdemOptalum missum fuisset,
catione nniari posscnl si quid approbassent contrai nihil movere dehet :|iicenim remotissimaeciviiatis
decreltira Innoceniii, cui jam sub hoc pontifice as- episcopus fuisse videiur, etdeipsa Pelagianacausa
sensi fuerani. Ac proindec. 4 concluditveibis pattlo• non satis instructus. Confer ejus epistobu num. 22 el
anle recilalis -.Quomodoigitur.... Romaniclerici prm- 23. Illnc inscriptio i|'a alterius epistolaeAugustiniad
varicationitirguuntur sub episcopoZosimo,quasialiud! eumdem Optatum e ms. codice Goilwicensi eruta»,
senserinlin damnalioneposteriori(cum hunc pontifi- et inseriae tomo XI novissimaeeditionis Venetae,in
cem sccuti sunt) quam quod sub lnnocentioin priore qua ipse Milevitanvsepiscopus vocatur, erronea esi,
senserunt? Que Romanos clericos Jubani verbi- ini et ex antiquiori ejusdem norainis et urbis episcopo
pe.iios a Zosimosatis di-tinguuni. traducla. Immo ex eadem epislola, qtne
Lll. Quod s^duobtis aliis locis a Quesnello no- perperam
iu cerle genuina esl, ips m OptaiUmEcclesie extia
tatis eju-dem praevaric.iioms reus ah i sfeiu Pel.i- Africamfort ssis praefuissenon improbabilitcrquis-
gianis accnsaltis fuisse traditiir eiism Zasinni-, i.ul-- piam cnnjiciet. Nihil ergo inter tot conjeclationes,
libi lan en invenietur jussions lerrorem objici, ubii ,rvquas Qncsnclliisfuse el prolixe congcssii, satis t%\
Zo-imo praevaricatioimponilur, uii objicitur in eo> u lirmum utea convellanturquibus Zo imi seiueutlaui
lesiimonio, in quo de solis Itomanis clericis ajlur. adversus Ccelestium atque Pelagium |ionqrij |ege
Quid ita? Nempe quia hic jussionis terror, qui clericis> anteriorem, ipsamque legem non ;<bAfricanis, scd nlt
Itomanis injcctiisdi<ehatur, noii ni.ttavit ex imperialii eodem p ntificc post PelagianorumCQiideinuaiioi em
iege, <inasZosimi judic.iumpraecesserit,ipsique pon- ad ipsorum tumultus compescendos petilam, osicn-»
lilici ciiin clcricis limoiem incusscrit; sed ex ipso• dimus. Idipsum vero muU<>iiiculenlius confirmabi-
Znsimi jmlicioprodiit, quo hic apostolica auctoriiale' tur ex seqiieutibus, cum synodum quaead Zosiiuiim
nsus senlcntiam in Pela^ianos lala n ab omnibns r, - post edi am iu illos coiistiiiilioiieiii rescripsit, am
r.i;.i jussii, omnesque prrescrtimclericos(etiain>i quii esse probahitiiusqmi' kaleud s Maiicaiioiiescoudid,ii.
forte Pclagianoerrori antea lavisseitt) ad anatliemai
in Coelestum aique Pelagium, eormnque errores di-
ceudum ecclesiasticarum pcenirum meiu adcgit. Ita; • i xi.
qiiiiem nonnulios Romir, qui an c Zosinti senlen- Synodusptennria, qux canonesde gratia condidilka-
tiiimaliquem ejusmoiJi errorem defenderam, siatimi lends Maii anniiiS, eademest acilla qum pqst
post ipsam, antcquaih iinperialis lex ederetur, ejtis- acccptam ZosimiTroctoriam ad eumdemrescripsit,
de.n sententhc, auctoriiatis, ac analliemalis metui Quarta synodusautumnqlit anni ejusdem,cui Ques-
coniiiuijsc disc.mns ex Augusiino epist. 191 adI nellus hoc Africanorum rescriplum tribuit, exctu-
SiUum, n. 2. Nonnulliquippe eoruin, ait, anleqnam i ditur. De numero Patrum ipsius synodi pleuarioj
PATBOL.L\ I. 33
 ?103S AD OPERA S. LB.ONISMACNIAPPENDiX. 03G
kalendarum Maii. is.anonef de'graHia iiv ea editi, A libri t, c. 1 : Apud€arthaginem... ut potumtus itta
quatenus a tede apostolica fueiint approbati. diclavimus.Ex libro auietn ttetractationnm secuodr),
... ,.-•;".: -i. !, i:-:-: i. •>...-...!• •) • • ! • cap.SOj eosdem lucubmosdiscimuspostTiracioriam
LIV. Zosimus damnalis Pelagiants in Romano ju- ao judiciam Zosimi,:cujus quidem in iisdtm iiuris
tlicio sub linem Marlii, TrRCtoriatnsubinde lucubra- mentionem facit: Porro eos 'libros digestns Carilia-
lam, eer(us de lcge ab imperaiore edenda, non gine, antequart'AugusliiHis ih Matiritaniam Caesa-
intilto post emisit anle lincm Aprilis. Atiguslinns reensem pergerelj |»atet ex Rctraolatiomim ii^ris
etiim in episi. 815 ad Valentinum num. 2, po&t^re- in quibusgestacum Emerilo in Mauritania Caosa-
ceusiias conciiii Africani litteras ad Zttsimum885 reensi post libros deGratia, etPeccato originali re-
scriplas, bujus rescripta commemorans atl toiiits ccnset.InprioiosanelibrodeGtatia,cap:i,sese apud
urbis episcoptis, II-JCC ante plenariam syiioduin col- Carlhaginemoccupatissiratimpraefert; et in episi. 195
tocat, qiiie kaleodis Maii breves cauones constituit. ad Merealorem mim. leasdem occupationes «emo-
iyus (Zpsimi) rescriplumad tolius orbif episcopos, raos, easanteiier in Maurilaniam constiluit. Utauum,
-et qupd' posterioriconcitio plenario totius Africm con- inquii.-n Carthaginenon rescriberem, non occatiode-
tra ipsum errorem breviterconstituimus. Questiellus fuilperlaterum, ted alia magisuryentia,donecindepro-
itt hoc lesiimiinium dcclinet, § 34 ait: Non ob eam ficisceremWjnos occupalissimoset intentittimot conti-
causamrescripium (Augustinus )anleposuil concilio, riebant.Cumveroinde digressisumut, perreximutusque
quod anterius fuerit; sed ne retcriptum a tcripto ad MaurilaniamEmtariensem,quo nos ecclesiasticam-
Africanorum ditjungerel. Al hoc esse inane elTugium eessitastraxlt: qua occasione gestacum Emerito897
pnlebit, si Tractoria Zosimi ad toiius orbis episco- R habita fuerunt. Vide lib. u Relract., c. 51. ilgilur sjr-
pos in ipsa plenaria synodo recepta fuerit, eique nodus plen iria in qua accepta fuit Zosimi Tractoria
Atricani r scripserint. llinc eniin sequetur eam et subscripta cnndemiiatio Pelagianoruniv illa est
ante ip-am synodum missam fuisse, adep tti eadem quae Augustini iier in Mauritaniam proecessit. Nnlia
synodus rescribere potueril. damnaionem alia synodus plenaria praecessit, nisi quse kalendis
LV, Zosimus quidem post Peiagia- Maii canones cotistitut. ilsec ergo, et non alia pos-
norum duas in Africam episiolis misisse tradilitr ab lerior autumnalis «yuodus, quaeTractoriam Zosimi
Auguslino in epist. 190, n. 2 omnes : unam specialiler ad recepit, eidem pontilici responsum dedit. ;
Afros,alleram wniuersa/iterart epitcopos,id est LVII. lllud unum hac ia senientia difficubatem
Traclpriain."1lU litleriS acceptis Abicanos rescri movere potest, t<rtiam Zosimi epislolam ad Arica-
psisse ad enmdem pontilicemn.teslatur S. Prosper in nosdatam die 18 aut 21 Martii, curo ilie nondum
lib, contra Collatprem c. 5, 15, ubi fiagmeiiiuin sentenliara lulerat in Pelagianos, nec tractoriam
«x ipsa Africanorum epjsiola recilat: £rraver<tnf scripserat, ab Afneauis acceptam fuissedie 20 Apri-
Afri eptscopiad eumdem papam Zosimum rescribenlet, lis. Quomodo igiturtam cito subsequi poluil Tra-
eumque in sententim sum hujut palubritatelaudantes , cioria, cui exarandac non modicum tempus require-
citm aiunt, etc. Hi profecto Afri cum rescfipserunt, balur? Hajc autem diflicullas facile adimetur, si res
coacti erant iri SynodOjCum Quesnellus ex suis prse- iia gestas dicamus, ut probabilius nobis videnior.
judiciis credat Zosimi allaiamTracioriani miilio serius con- Zosimi judicium sub finetn Marlii anni 418 atite
dilam, ei in Africam multo post synodum, DominicamPalmarum instiluttimfuisse, ut Coelestios,
qiiaBcanones constiluit kalendis Maii; § 25adiiiitiere lerliam si promissis staret, posset absnlvi, et paschaiibus
syiiodura, quse ad Zosimuln rescripserii, G diebus cemmunioni restiluis § 8 ostendimus. Eodem
•cogiiur, eatnqtie vix celebrari poluisse ait ante au- - vero aufugiente judicium, ante<diem 31 ejusdem
tumnum ahni 418,' ei, ut tidefur, posf reditum S?Au- mensis apostoic.i io ipsom et inPelagianos sententia
gusiini ex'Maurilahia duo Cmsareen.it.Ita po'rrjb>Augu- laia fuit, cui universns clerus Romaniis suas sub-
stinum deseriti/quera tantum Afroriim concilia scriptiones adjecii. Sixtus presbyter inter omnes
,sub Zbsimb cohtra Pelagianos uabita tradidisse fa- primns in annthema freiiucnlissimopopulo adversus eosdem
'tetur § 9, ri. £. Nos/vero demonstrare pbsse nobis haereticos pronunli.ivit. Hujus rei fama
-videmur eam syriodum quae acceptis Zosithi ilferis statim in Africampratcucun it, adeo ut Zoshni litterae
respbndit, non.afiarii fuisse bisi illam plenariam quae post ipsam famani eo perveneiint. Hinc Augustinus
lcalendisMaii cariftiiescondhlit. ;' >. epist. 194ad eumdein Sixiiim, nuin. t, ait: Teprio-
LVl. Zbstmi lilteras accepl s et sujiscripias fuisse rem anathema eis in populo (requentisshnopronun-
4t Palribus Africariis coactis in synodo plenaria, ma- liasseeadem fama non tacuit. lleiit cum litleris apo-
nifestum fit ex tesiimonio Aurelii Carthaginensis in stolicmsedisde illorumdamnatiemad Africammitsis,
lepistWa ad episcppbs per' Bysac nam et Arziigita- tum quoque litterm ad venerabilemvirum Aurelhim
nam provincias constiiufos quaelegitur in colleciidne contecutmsunl. Quis non videat a die^irciler 30 Mar-
lioc lomo edita cap:17, iibi ex imperiali lege ab tii famam ita cilius, occasioue aliquaoblata, potuisse
-oniriibussubscfibendim esseaii Pelagianornm con- in Africam pervenire, ut(qui suut ilinerum inarili-
demnatiorieth, quarii Zosiroi Tractoria praeceperat; morum expeditiores exitus) ante kilendas Maias
suusciiberidam, iiioiiam,' ab tmnibus Africanis epi- eorum condemnalio Africanis cerlo innottterit? Cum
scopis, siiie ijiioiKmm'noit sj/nodafifriis-gesfissubscriptioU iiaque plenaria synodns jam coacta csset, eo qud
terie:ur, siiie qui yoluisl« eidem PLENARIOsttb hoc tempus posi Pascha, cum speralianlur Ro-
jam mana responsa, iinlictu luisset; ipsis kalendis Maii
rtotiut AfricwinieressecbiicUio.Exstabatlt ergb insy-
nodalibusgesiis subscriptiohes episcopofuni qui ple- editi fuerint canones ;de gratia, quibus Africani Pa-
nario conciliojnterfueranl. Pofrd synodu| quie ka- tres aposlolicaesedis judicio eonemeutes, in Pela-
lendis Maii viilgatos catiories sitnxit plenaria in 6m- giana dogmaia anatheina pronuniiarunl. Cum porro
nibus noslraj collectionis mss. exeinplis appellaiur, Zosimi:Tractoria ob ea quae continebai, maturius
.et apud Dioriysium universalis,quae^vox eodem re- studium poslularst; id ir. o nonstalim posi judicitim
cidil: ex Afficariorumehim locuiione ptenarium et in Africara missa fuil, scd aliquaut.. posl. Interim
miversale promiscue accipitur, utiium. 28 monuimus. vero plenariae synodi Patres post e.liios canones,
lfanc vero synodum plenariam iitam ftiissequse Zo- cum aposlolicae sedis litteras certo afferetidas intel
damnalionem Pe agia- ligerent, quibus nomine ipsius synodi pleniiria: re-
*siroi litteras recepit, utatquene sit cum Quesnello spondendum erat; ne diutius universiepiscopi qui ad
iioriim' subscripsii,
: astruete aiiam opus
pleiiarrara syriodum autumnalemduas anni eonciliumcongregati sunt teneTrentur,ab universocon-
418, cujus nemo mehiinit, qniBque Atigustino ciliojudices ternot de tingutit provinciis eligendosde-
tariliim synodos Africariani et plenariam asirttenti creverunt, qui omnescum sanctoseneAurelioumversa
repugriat, ex,codem S. doclore evinccreo possumiis. cognoscant; a quopetiit w.ivertumconcilium, ut cun-
Libros de Gratia Christi et de Peccaio iginali ali ctis sive gestit qumconfcctajam tunl, seuc.EPISTOI.IS
eo scriptos fuisse Carthagiue cerlum esi ex verbis iose subtcribal. Vidc CodicemAfricanum 127. II;
1037 BALLduRiUUUM OBSERVATIONESIN DISSERT. XIII QUESNELLI. 1038
cujusqtie provinciacdelecii judices,.,qui tolius plcna- A libus codiciliu- nacii essent alii collectores, eadem
riae synodi auciorilal.m obtineb.uit, et alii forte statuta .".scripseruntPatribus 21i, qttos apud Pro-
eiiani non pauci qui aliquandiu exspectmdum cen- spcrtim inveiieruni iribulos concilio Carlbaginensi
suere, noii multo posl kalend <sMnias Zosimi litte- aimi 418. Sic in colleclione nis. Vat. Palat. 574 le-
ras videniur accepisse, eisdeniqne acceptis Pelagia- gilur : Synodus Africqna epiicoporum 214. Slalula
norum condemnationem subsigtiasse, ac ad pontifi- Ecclesimantiqua. El in mss. Val. 1341 Coisliniano,
cem dedisse responsum : nisi qtiis forsilan inalit aliiique collectionum. Hispanicae el Isid T anae, quae
credere Zosimi lilteras, quas cilius iii Africam de- eadem statuta assignant concilio Carlhaginensi iv,
ferri intererat, eo pervenisse ante ipsas kalendas habetur : SynodusCarlhaginisAfricmiv, ab episcopit
Maias, ita ul eodem die kalendarum a tota synodo 214. Sic.il autem hic numerus ex Prospero suuiptus,
rescribi poiuer t. Quidquid atitcm scntire libeat, iisdem statutis perperam nfiicius agnoscitur; ila
semper erit vsrniu eam synodnm plenariam quae aeque male iu ms. Corbeiensipra-fixusvideiur synodo
subscripsit Zosimi litteras, seu Pelagianorum con- kaleudarum Maii, cum cx Prospero alii anteriori
deronationem, et ad eumdein rcspondit, non aliam concilio viudicandus sii.
esse nisi banc quae canones condidit, qtiaroque se- LIX. Nunc de canonibiis ejusdem synodi pauca.
cundam Africanorum synodum sub Zosimo Augusti- Hos in plenarii .-yiiodokal. Maii, non vero in anle-
nus memorans, plenariam appellavit. Cotnmeoiit a riori Africana conditos superius probaviraus. Cano-
igitur est alia synodus plenaria sub eodem pontifice nem de parvulis sine baptismo decedentibus, praler
sub aulumnum liujus anui 418, iu quod lempus Quesnellura satis vindicasse videmur in Tractalu du
dilatam fuisse responsionem ad Zosimi ln.eras. <|uas g Collectionibus part. n, c. 3, § 7. Ad haiic synodum
jaradiuante accepvasvidimus, incredtbile est. Nul- • pertinent illa Augiistini in epist. 215 ad Valentinum
Iam sane aliam plenariam synodum sub Zosimo ha- n. 2 : Et quodposteriori concilio plenurio tolius Afri-
bilam, conlirmari etiam potest ex Codice canonum cm contra ipsum (Pelagianum) errorem brevitercon-
Ecclesiae Africanae, ubi posi illam kalendarum Maii stiluimus. Voces breiiler conslituimus camnes indi-
anni 41« alleram plenariam refert anni sequentis canl in quibus Pclagianorum errores paucis verhis
419, celebratani sub lionifacio mense Maio die 25. conliguniur. Horura scilicet caiionum vis ei seuten-
LVIll. HujiiS'nostrae synodi Paties pra-tcr Aure- tiae fusius constilulae fuerant in anteriori ci ncilio
lium Carthagineosem, et Donatianum Teleptensem Africano, cujus couslittitiones et decrcla synodic.e
folsse 203 in niss. nostrac colleclionis legittir. I.xero- relaiio.ii inseria contra hteresim Pelagianam laudat
plar893quod Photiusvidit, nuroerum 224 prse- S. Prosper, quaeqtiead Zosimumdirecta et ab eodem
ferebai. tum vero utiicus Photii codex Grtrcani ver- approbata testatur in Chionico., Concilio, inquit,
sioueia cuntinerel, error iti. hanc versionem facilius «pud Carthaginem habito 214 episcoporum,ad papam
irrepere potuit, quam in nostra antiqua et plura Zotimum tynodalia decrela perlata, qui.ut probatis,
Lalma exemplaria, qux numeriim 203 consianter per totum mundum hmresisPelagiana damnata est.
exhibent. Sinnondus in uoiis poslhumis ad capitula Haec autem decrcta brevioribus c nonibus digesta
de gratia, quaeCcelestiniepistolaesubjiciuntur, inser- fuere in concilio plenai io.
tis a P. Labbeo tom. 111Concil. editionis Venetae, LX. Auctor capitulorum de gratia, § 7, tres ex
col. 477, antiquam collectiouem Corbeiensem alle- iisdem canonibusreciians,901eoS('cin Quasiproprios
gal in qua hujus synodi canones conlra Pelagianos G apostolicmtedii affirroat. Huic ipsos a Zosimo api ro-
descriptos teslatur. Exslanl canonesiiiiem in codice baios in Tractoria, aut, ut P. Cousianiius exisjimal,
Corbtiensismonasterii.hoc tilulo : Incipiunt constiluta in eidem insertos quispiam judicabit; cum praeser-
synodi Carthaginentis episcoporum214. Placuil om- iitti idem attcior capituloruro in pricfatione pofes-
tttbus episcopisqui fuerunt in sancta synodo Carlhagi- sus sit se ex Africanis synodis quasdam seiiientias
nentis EccUsim conttiluti, ul quicunque dicit Ada.n allatarum, quat utique suas fecerunt apostoliciantisti-
primum hmniuem immonalem faAum, etc, ut in tes, dum probarunt. Quod si perinde accipiendum
priroo canone. llinc in synodo ptenaria quaeconfecit sit, vel jam antea iidem canqnes a prima symdo
laudatos canones, Patres 214 adfuissc iretluutur, iia Africana condili et ad Zosimum missi dicendi es-
tit nostrorum codicmn et Plioiii numcrus corrigentliis senl, ut in Tracloria probarenlur, vel haccTractoria
sit. Al cum numeruin Patrum 214 a Pr»spero tribus multoserius data credi deberet, posi acceplos scili-
in Iocis semper memoretur dum allegat synodum cet a plenaria synodo eosdem canones, quos appro-
Africanamquae Zosimi judicium praecessit, uec etiin- b >vil, vel inserlos rccepit: qtiod ulrumque nostrae
dem niimeruni unquain .'.(Teralcura laudat posterio- senienliaejam constitiilaeadversatur. Verum animaoV
ris synodi canonem et rescriitum Africaiiorum ad vertimus eumdem capilulorum auelorem § 5 longtir.i
Zosiinum; liicprofecioauclor roulto anliquior, qui fragmentum allerie ex epistola synodi plenaria-,
utriusque sygpdt gesta prse oculis habuii, in eol'a- qua Zosimo post Tractoriam rescriptiim fuii. Haect
trum numero priori tantum synodo assiguaiido de- quoque epistola ex ejusdem apctoris pracfatione
ceptus non faciie dici poiest ob unius iris. Corbeien- censeri profecto debet inter Africana docunienia,
sis inscriptionem, quaeeum numerum alteri synodo qumsua feceruntapostotici antistites, dum proburunt.
kalendarum Maii assignat: cum praesertim. in hoc j) Sicut autem haeca Zosimo probata dici potuit, licet
ipsonumero n.c cum Pholii, nec cum nostrtr culle- in Tracioria nec laudaia, nec inseria fuerit; iia
ctionis exemplaribus codex Corbeiensis conveniat. etiara de canonibus meiuoralis censendiim, quos
Illud potius et probabiliussuspicati bcebit, aiictorein qtiidem ab Africanis cum illa epistola (ut par est
collectionis Corbeiensis, cuni non alinm synoduin credere) adeinr.dem pontificem miss s, eadein ratio-
Carthaginen-em anni 418 cognosceret uisi hanc Maio ne qtia epistola receplos et approbatos putamus.
inense celebralam, cujus quideni solius inentionem M>sauiem erat ea documenta, quae a Homanis pon-
facit conciliiim Carlhaginense atini 419, nec in ea lificibus probabanlur, in apistolicisscriuiis condcre.
reperisset certuro numerum Palrum a Diouysio quo- Ita S. Cyril i epistolain ad Coeleslinum, cum ab lioc
que praclermissum, vel non inventum; putasse eiiin ponlificeapprobata luissel, ut liquet ex bujus eiist.
numcrum Patrum 214 qui a Prospero nolalur, eidein 12 apud P. Cousianliutii, apostolica scrinia tusccpe-
synodo kalenilarum Maii convenire, ciinr tamen ad runt, Leone teste epi-t. 69, c. 1. Ipsa capitula de
anlerius ejusdem anni concilium Africanum perti- gratia eadem ratione olim probata , quia in iisdem
neat. Neque rari »uiit ejusmodi errores in collectio- scriuiis fuerunt recepta, adeo tii llormjsdaein litteris
nibus autiquis. In vetustissimo codice Verou. 59, ad Possessorem satis luerit ipsa scrinia, in quibus
stalula antiqua, quae Alricatiis conciliis ascribi non cuslodiebantur, mernorare, ut ea probaia sjgnilica-
posse alibi osienditnus , referumur ex synodo Car- ret. De arbitrio tamen tibero, inquil, et gtatia Dei
thaginis Africm Honorio xn ef Theodosiovin coss.: quod Romana, id esl calholica, seqnffur ac servet Ec-
est coiisulultis anni 418. Id auteni cum in aliis simi- cletia,... in tcriniis ecclesiatticit expressa cupituta
 ;0;-9 AD OPERA S. LEONISMAGNIAPPENDIX. 1010
contnieiitur: qua si tibi desunt, et necessariacredilis, A quo ante novistimamcogmtiontmeraitt. i>um porro
destinabinius.Alia vero fortiori ratione nosiros ca- Zosiinus mox post mcntionem priorum lilteiarunt,
iiones ab apnstolica sede probilos putami s, quia qnas Alri rescripserant, subdil: Sed POSTmitsm,per
nimiriiiii tesie Prospero paulo ante laudalo, probata Marcetlinumtubdiaconumvtstrumepistolmemnevotu-
fiierunt :i Zosimo in Tractorin synodalia decrela ad men volvimus,quo aliquandoperleclo,etc, adverbio
•iimdeui missa ex concilioAfricano.Cumvero in his post secundaslitteras posterius directas manifesiesi-
dccrelis vis et sentenliae ipsorimi canonum fuissent gnilicat. Non ergo una lantum, sed duaeepUoIae di-
cwposite, III sicpins inonuimiis, his probalis in Tra- verso temporeanlediem 21 Manii ab Africanismissae
cioiia.Z >siiiH,ipsoscanones approbatos agnosciraus. admiiieiidaesunijet secundasolumvoluminitnomine
% XII. indicala, a MarcellinoRomamallaia fuit.
LXIII. Deinde verba omnevolumen,quo aliaitando
P..£eustantii systema derebm sub Zosimogeslisex- perlecto,palam innuiint secundatn fuisse
pensitm. Rerum gestarum ordo,ac brevecompendium. eam fusioreni relationem Africanaeepistolamsynodi, cui do-
LXI. Nunc P. Cou-lantii, qiti tomo I Epislolarum cumenta ad loliim negotium explicandum uiHiaan-
Romanoriim poniilieum,pag. 987, in mediam quam- nexa f«ere. Maleergo baecrelalio a Coiistaniioirans-
d«m«enientiaui ahiit, sysiema expeiidendumesi, ne fertur ad syuoduiii kalendarum Blaii. Igitur prior
i Hffoite ttrgumeuta ejus sine responsione praeter- episiola brevior congrue a nobis tribuia fuil Aurelio
missa,' aliqunni de tiacten s cnnsliiulisdubitationem aliisque Africanis, qui citius post accepias duas prio-
injichmt. Sic aulem res sub Zosimo gestas putat. res Zosimililteras rescribendum putarunl, petenles
Censet Afrieanosacceplis duabtis primis Zosimi epi- _ nt tempus coticcderelurad congregandamsynodum,
siolis synodum coegisse mense Novcmbrianui 417, " ct ne quid interea praejudiciifleret. Allera vero est
eique tiibuii liltcras ad ctimdem pnntificein, quaein epistola ipsius synodi habitae ineunte anno 418. Sic
lerlia Imjtis epistola-voluminisnoinine designatae, a pr.be iutelligilur cur Marcellinuspost batiCsynodum
MarcellinoItomainallataefuerinl cumPaulini libello. ex Africadimissus Romam perveneiit circa medium
llis autem liiteris cadem omniiio ascribil qiiae nos Martium:cum in Coustanti senientia, si disc ssissel
§ 5asseruimus cpistolaeAureiiiet ali rutii episcapo- ante iuediiimNovembrcm, qnatuor menses ejus iti-
rttm sine coriciliiproprie dicti f •rinaidataemenseNo- ncri-essenl iribiienli; qu<d omnino incredibdeest.
venibri. Porro htiic epistolae Zosiiiiuni respond sse LXIV. Multoatiicm m.igis est incredibilesynoduni
scribitalia episiola signala die -21Marlii, et ab Afri- Africaiiamqiiae ad Zosiinum instruciionesel docu-
caiiis accepla die 29 Aprilis. Addii Ims triduo posl tiienti necessaria direxii, habilam fuisse kalend<s
liabuissesyuod uit kalendisMaii, :tc in ea consiituisse Maii. Nimqiiideniin in re tanti momenti,quaemaxi-
canones, qiiosciiinplenioreinslriiciionead /osimum mam solliciiudiuem postul.ibat, landiu indormuisse
direxiriiit. Hoe vero conrilitim kilciidaiiin Maii cicdeinus latres Africanos, ut acceplis Zosimi litie-
illtid essc e islimal qnnd Africanum ab Aiigusiiiio ris mcn-e Novembrianni praecedenlis,qtiaeexpedi-
"ippellatnr,cuiqne tribuenda sin qini' S. Prosper ad- inm responsionent exigcoml, synoduin et rescripta
\dicat yynodnepischporum2l4. Ilincporro Zosimus in >e>menses distiileiin ? Quid quod lynodus kalen-
ctectis Coelestiidol s, ac mttlto apeiliusex ejus fuga, darum Maiiplenuria, scti universalisin omnibus co-
na judiciiinixieclinavit,omisisse 903 creditur ce- dicibus inscribiiur; liaocqueilia est quam ptenarim
jbrem Tiactoriam exeunte Julio anm cjusdein. Tan- noniine Augustiimsdesiguaus, disiinguitab anteriori
£111bacTracloriaaccepva Afrinanosgratnlaioriasad Q Africana,quaead Zosinium antea scripscrat ? Afiud
«umdempontificcmliiteras iradidissearbiiraiur circa eiium mirilicuin in eo accidii, quod synodomquaead
TinemAugusti. IIIIIICponlifi em post Tracloriam graiulaiorias litie-
LXII. Iloc aulem systema pluribu? nulat. Piimo ras dedil, ut ipse puiai, ante fiuemAugusti,sic Cou-
pf,ositnits iu tcriia cpistola ad Africanam synodini) stintius describil n. 24, eol. 998: Episcopi Africm,
iscripia d e 2i Marti anni 418, duas Africanorumepi- qui post condliuinCarlhaginentektlendis 905 "<"">
ktolas distiiiguit, unam anieriorcm, quam isii priori- ipsius conciliidecretotemi ex singulis provinciisCar-
fi s ipsius ponlilicislitteris rcddiderunt, posteriorem thagine permanserant, cum ibi accepiswit vroximas
lilieram, qusEper Marcelliiiiiinnovissime allata to- Zosimiepistolat (id est Tracloriam), adjuncttssib', ul
i.ime.ivocilur. Sic enim loquitur: Omnemejus (Ccc- videlur,episcopis,quosfetlinato vocarepotuerunt,gra-
icstii) petilionemprioribuslif.eris, qua.ivobis misim s, tulatoriatad eumdempapam litterat reteiipserunt. H.ic
ptttaiimut ac novimusexplicatam: satisqueILI.ISscni- sigu ficareviden nr eam synodomqua. in cj«s sentcn-
PT.R,</"<B ud illa [lege ad illas] RESCRIPSERATIS, cre- tia atl Zosimiim ante Tiactoriam scrp-it kalendis
didimusesse responsum. Ilacc primam Africanorum Mai:s, legatis constilutis productam us • ad (ineni
opistolatn, quatn a>\priores Zosiini liiterasrescripse- Aiigiisii, posi Tra toriam ad eiimdeui Zosimumre-
int, ile-ignanl. Coustantiiinterpretaio, qna jn notis scri.sisse. Ita uni cideniquesynodo trihuitqtix dua-
ulirari pirtat cpistolatnAfricaiiortimad InnoceiiMuin bus . sserenda fuerant; eamdemqtievult esse siiuul
<lamanno 116, nimis violentaest, et abobviover- el Africaiiun quae scripsit, et plciiiriam qu c rcscri-
irum sensti alicua: Afiieniro ad lnnoccntiumscri- psil. dZosimiim, cum allera ab altera apu.l Augusti-
er.int, non autcm rescripserant.P.ari quoque iuicr- " ntiiitei a io- distingualur. Quodsi banc synoduiiiquae
etandi violenlia idem auclor col. 976, nol. h, de post frac oiiam rescripsit, ab il!a kalendatuin Maii
rortim liltersad Innoccntitun intelligenda exisii- diveisam velil; huiii tribue da eruut ea qnaeeideui
ii illa ipsiusepistolaeZnsimi,qnibitsctinclase reli- adjiulical Augiistiniisepisi. 47, niiitc 215, n. 2:
isseaitin codem siatu in quo dudum fueranl, «f Quodpu leriori concilio plenario lotius Africmconlra
i quma vobisad nos mista erat, obtestaCotervare* ipsumcrrorem breviterconsiituinius.Ilce attlem, quai
: Ubinam Afri in lilteris ad lunoccntium oble- canone.-ind.cml coutru IMagi.inamli.eresiiiiconsti-
<ti fuerant, ut omnia in eodemstatu servarentur ? lutus kalcnds Maiis, p rperam refcrrenttir ad poste-
atttem primaeepistolae ad Zosimuni optime con- rius c. nci iinii pleiiariuni, cujus nulla cst • pud anti-
uit, qua illi ifimpuspeientes ad synodumcogendam, quos uienlio.
ad doeumenla Iransmitleiuia opporiunum, ne quid LXV. Addelandem legem Honori adversus Pela-
terim nnvi fierei, bbsecraii smit. Quod saue postea gianos dalam prldie kalendas Maii. Hujus legis apu.i
nnadvert.os idem Cou lautius in nolitia scripto- Coiisiatilitimhac occ.isionene verbum quidem. Ilicc
iiad Zjbimtim periiflenlitironum. 6, col.988, se- atiiem vel n.axinie ejtts scnientinm evernt. E t eoiui
-tiiiiquorlammodocorrigens, hanc nhiesiatioiiem quae mcriplum, el respontum vocatur (Vid. supr.,
IIKI!Afroruroad^ASiintinicpistol* iuse tnn falc- vunt. 40), :tb aliquo procul dubio post damnalosPe-
>-.TumprmmonenWs, inquit, slnceiamnoncsseiliitt lajiirtnos pctila luit. ln Cousianlii auiem senlenlii
0'estii) fidem: Zosutusi ©BTKSTABANTcn, ue illum pet tn non luil ncc a Zosiuto, mc ab Africanis: si-
.iWvrojiereabsolveret;ted resin eo reHitqiierei sntlu ia quidem Iti post ipsam legeui in conciliokal. Maii
 1041 DISSERT.XIV QUESNELLI.Dli CONCILUSAFRIC. IN PELAG. CAUSACELEB. 1042
'
canones coutra Pelagianos rondentes ad Zosimum A tlie 18vel -21 Martii,plura dein rescriplurus post jn-
scripserini, ille vero condemnaiionissentciitiam tu- dicium atqui! sentciHiain.Ilaque de lota re satis jam
lerit multo posl. Praeler quatn qtiod Cccleslio vi in-liiictiis Cnelestitimad atidieniiamvocat, ut si es
cjusd.m legis e Romana urbe expuso, nibil erat qire se damiiatiiriimiti prima cognilione spoponde»
quodculparettir, si vocaiusad audient am a Zosinio, rat, condcmnaret,ahsolveretnr, et in proximo Pas-
non adfuit; necturpis fugaeidemimpulari potuisset. cliaie sacris cominiincaret. Cum vero IS fugiens so
Videsergo quam multaCotistanlii systeroa rcvincant subtraxissci ex»miui, condcmnaionis seulenliam in
(Vid. supr., num. 43). ipsum, el iu niagisliumejus PelagiumZosimiispro-
LXVI: Nuno paucis proponemus t«tam rerum sub niiutiavit sub finem ejusdem mcttsis Martii, Traclo-
Zosintogesiarum seriem quam in his observationibus riatn, qtta tolum boc negotiitn explicare ur, quam
fusius constiluimus. Allatis in. Africaina Basilisco cititis edilnriis. Cum Pelagiani sua spe frustrali in-
sub initiiiniNovembrisaritti417 primis Zosimi lii:e- gen es lurbas itrCrbe excitassent, idem pontifex ad
ris, quibus idem pontifexCce'cs ii dolis circHtiiven- iraperatorem scripsii, ttl data- lege baereticoscom-
tus, intra duos ntenscs accusatores ejus Romam lesceret, ae Traciorie edendae-obsequium atque
evocabal, Aureliusciitn episcopisaliqttot, qui erant obedientiamconciliaret. Dala ab-Honoriolex die 50
Carlhagine, vel cititis accurrere potuerunl, episto- Aprilis. Interim Romani ju licii fama in Africamci-
lam staiim dedit ad Zosimnmqua teinpus ad cogeti- tissimepervenil sub idetn circiter tempus quo lcrtia
dam synodomt.tius Africaeidoiieumposlolavt. Hae Zosimi epi-loln accepta fueral, niiuirum stib lineni
littcrae mox trausmissaefuerunt ad eumdem pontifi- Aprilis. Africani, qui ciica hec lempus afferen-la
cem perflasilisciim,<|tiiexsecutus ponlificiamandata R pracsenserant Romana rcsponsa, jam congregaii iu
in Urbem rediil. Isqu d m Paulinum Ccelestiipracci-** plenaria synodo, hoc nuntio accepto, kalendis Maii
puumacctisaloremconvenerat die 2 Novembris. At canonesediderunt. 907 &em cx una<iuaqueprovin-
libellus Pauliniuna cum rescriptis Africanaesynodi, cia eleeti judices, qui pleniores Zosimililteras ex-
quaeIIOHita cito coriijregaripoterat, transmittcndus, spcclaiies, ipsius plenni.e synodi nnmine gratula-
die8iNovembrisnoii ilasilisco ItomanaeEcclesiaesub- toriati epislolam ad eumdem redderenl atque sub-
diarono raditus fuil, sed Marcellino subdiacono scriberetv. Id autem factum fuil non nuilto post,
Carlliagiiiensi.qiiiad ea rescripta Romam perferenda cum duae ponlificlacepislolaeacceplc fuerunt, altera
erat de linatus.Moxindicta ab Aurelio lotius Afiicae pculiaisad Africanos scripta, aliera generalis ad
synodttscnngregandiiineunte anno sequenti post na- loiius orbis episcopos. lmiuo litiicsecundaeepist ex 1c
laliiia festi. Hacc,quaeAfricana ab Auguslino voca- omnes in ipsa plenaria synodo a.lbuc residentes,
tur, ruiqiie S. Pro-per iribuit Patres 214, prolixam inandato pontificis stibscripseriinl. Uic gesloruin
relatioiienicum opportu is documentis ad Zosimum onlo qitamprobe conc liet omnia, qun:in aliis sy^te-
misit per laudatumMarcellinumsubdiaconum.Zosi- ma.ibus iie<|iiaquamcohaercnlex antei coa#titutis
imis niriqtie Africanorumepislohc paucis rcspondit quisque facileintelliget.

DISSERTATIO DECIMA QUARTA.

<*
DE VARIISFIDEI LIBELLISIN ANTIQUOROMANJ3ECCLESI*CODICBCOMTENTIS;
Vbi ex occasione de auctore libelli fidei, qui vulgo dicitur Symbolum sancti Athanasii,
conjecturce m medium adducuntur.
909 Mu'ta siinl quaeantiqtii CodicisRomani edi- G mandatur cordi, non chartm: quia divinum credkum
' tionem caiholicae Ecclesiaeutilem coirimodanique humana non indigetcautione.
reddaut: nec liujus ttlilitatis pars haec miiiimaesi, Ne lamen iniaclum praelermittamus apn lolirum
qund plures habcat lib ilot fidci vel anie nnnqtiam istud symbolum, qu:e varis tle eodeni locis sparsa
in lucem editos, veledilis longe emendaiiores. S<-tl liahenliir apud Leonem,910 'IUCst>buno conspeciu
istiul gloriaeiinprimisEccles aeRomanaecedit, quod collecta conjiciemus.
in htijns codicemlibelli plures olim conjecii, c<>ntr.i Observo igitur primo loco, seplies ad minus de eo
apost. licat seilis txmulos adversariosque perspicnc mentioncm factama sanctn Lcone, lomi primi pag.
docent, ad primariam illamcalhedramvelut ad totius 81, 176, 258, 273, 803, 857, 858, 1137, 1242.
conimuiiioiiiscatbolica: ce triim semper confluxissc 2. Vocariab eo Regulamcaiholiciet apostolicisijm-
calbolicosomnes; ct si qtiidtispiam concerlationisin boli : serm. 23 (nunc 24), seu de Nativii. Dom. 4,
Ecclesianascereitir de aliquibtislidei capitibus, Ro- cap. 6.
manum pontilicemjnre merito ab iis raiionem susc 3. Appellaturabsolut* sytnbolum: serm. 45 (ntt-c
(idei poposcisse,qm in |u licim erroris adinissi sns- 46), seu 8 deQundrag., cap. 5: Hoc fixumhabete.in
picionemvenerant; si modocoiiiniuniuns apostolicae animo, quod dicitis in symbolo.
parlicipes e^se vellent. 4. Regttlafideidicilur per auctoritatemapo^te'icae
I. Symbolumaposloloium.— Ac primum qtiidem institutionis accepta : serm. 60 (nitnc62), scu.dePas-
roirabilur aliquis ntiium in co RotnanseEcclesine sione 11, cap. 2. Hac, inquit, /irfei quam in
Codicclocum esse datum tymboloaposto'orum, quod ipso exordio symboliper uuctoriialemregula, apostolicm insti-
EcclesiaRomanaintcmeralumsemper custoditel ser- w.tuionis accepimus. <
iat: nec ullain ejusdem in illo inemoriam haberi, 5. Expressiusasscrit idemsymbnliimasanctis apo-
nisi in islis sancti Ambrosiiverbis qnae in ejus epi- siolis esse inslilulum, serm. 93 seu tta-
«io'a ad Siricium papam leguntur in capitnlo 31 C<>- ciatti contra Euiychen in basilita (nuncflt»),
Aiia.-lasiae,cap. 1.
dicis. Causam puto eam esse quam Rufinus idem Dominicm,inquil, incarnatiunisnegatores,et instkula
symbolumexplicanssuggerii, scribens (Comment.in a sanclis apostolissynibolorepngnantcs.
symbolum): Idcirco non scribi chartulis alque mem- 6. Brevem et perfcciam confessionem, diiodoeim
branis, sedretineri corditms, trndiderunt: ul ccrtuin aposlolorum lotidem signatam senteiviis, iin e^p.27
essetneminemhmcex lectione,qua interdumperrenire (nmic 31) ad Ptilchcriam,'cap. 4. Siquidem, inquit,
eliamad infidelestolet, sed ex apotlolorumtradiiione ipsa catlwlici symbolibrevisel perfeclaconfessio, qunt
didicitte. Eadem ferme Pclrus Chrysologusserm. 62 duodecim apostolorumtotidem esl tignata sententiis,
symbolniiicxpendeus :Sijmbolumfidei, inqitit, sola tamiitslructa tit munitionecmlesti, ut omneshmreti-
Side ftrtw.tur; non tilterm, sed sptiiltii creditur; et cornm opinioneis<io iptius possintg(a<lipdctruncari.
1040 AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENDIX. |0i»
Ctijixs sumbiiti plenitudinem, Eutychct puro et tim- A stolae134 (nunc 165); cap. 3, et hoic Leoninajconci-
ti
pici votuissetcorde concipere, Vc. njt Profettio fidet Ntcafni contilii, qurc habctsr in
7. Vocalur symbolum salutare et confessio, in epi- Codicecanonum Africano Groceo-Laiino quemJusteli-
Siollaf
97 (riunc 124), ad monachos Palaestinos,cap. 8. 1USedidi,t'.
Vblti, inqtiit, sa/utaiht symbpliet confessionis,quam III. Cottttttrit.«/•ftfVo/t/m.—Secundum iocum habet
prohUMiantescorammullit testibut sacrainentiimbapti- Corislantinopolitaiiumsymbolum quod describilur in
smi suscepittis. 912 capitu'0 25 inter acta coriciliiChalcedoncnsis:
8. Eutychi exprobrat in ep. 24 (nunc 28), ad Fla- cui subjungitur exposilio Dominicaeincamationis, ex
viaiium, cap. 1, quod ne ipsiuSquidem symboli initia Versioue magriam partem nondnm ante editar qnam
coiiiprelienJii:et quodper totttmmunduni omnitim re- ChalcCdohensesPatres condMernm. De illo Constan-
gencrantiorumrocedepromitur, istiusadliuc ieniicrde tinopolitaiio symbolo abundla Joannes Vossius in
nOricapitur. Etcap. 2: Illamtaltemcommunem 9tl dissertaiione tertia de Sjrmbolis.
et iridisxretamconfestionemsollicito reccpissetjiuditu: IV. Libellut contra Pelagianm. — (b) Libeilum-
fiua fidelum univetsitasprofitetur, e.rederete m Deum fidei non temere appellaveris scripturo illudquod ba-
Patrem omnipblenlem,et in JesumCltrittumFilinm ejut netuir'capiiulo 1» Codicis, continetqiie duodecimca~
uriicum, Dominumuottrum, qui uatut est de Spirilu pitula, qUaedamnare compulsus est Pelagius, et op^
taricio et Marid Virgine. Quibus tribus sententiis om- hositos totidem eatuolicae doclrinae arliculos, quosi
iiittmfre hmreticorummacliinmdeslruuniur. ampletii se professus est, ui stmmimminenlianathe-
9. ExdescriptisS. Leonis verbis ad moriacliosPa- irisfticaptit sijbtralierel. Antonius Augustinus in Epi-
lirstinhs, ad Flavianum Coiisiantinopolitaniim, a<lR tottie juris veieris lib. n, tR. 40, cap. 27, ut Pelagii
Piilchcriain Augostam, et ad ^Egyplios iri sertn. 93 D dogtria describeret, iisdem capilulis iu compendium
(nunc 96), manifesium est in ea fuisse pontificemsefi- inissis otifrii',eaque retert tanquam ex concilio Car-
teiitiir, omries quotquot erant rier orbeiji univershm lliagirierisi aliquo , qudd post epistolam S. Leonis 72
/cclesias eodem quo ulebatur Rbniana symbofoapo- iii Veterieditione (Merlinianascificet Isidori) excusuro
Stolico pariter usas esse in tradilione symboli ante CoiSsetestatur : an ex conjeeittra tatiinm excerptum
baptisninm : de quo viile doclissiniiini Voss.uin ih iilud ttibnat Carthaginensi sjnodo, an vero ita inscri-
dissert. 1 dc tribus Symbolis, thesi 30, qui conlrar ani ptum alibi rerererit, non apparet. Sed aliquid islius-
ampleius est opinionem. Nec enim de bis pluri dicere riittdijampridem auguratus sum, cum ea c.ipitula le-
animus est. Ad libellos igitur (idei quos habet Codex ge^re milii COniigit in mss. Grimanico, Victorino,
tnmshnus. Cisffircierfsi,et in utraque edilione Merliniana Con-
H. Nicmriumsymbolum. — Primiis;est, Expositio cifi,irurit_Isidori Mercatoris anni 1523et 1533, una
fidei Nicamm,qiiae(a) in primo capilulo liSbeiur. Est currt epistola Aurelii Carthaginensis episcopi ad
ex eadem omnino versione, ac ea qriaslegitur in pri- 6{iiscopos Byzicenae et Arzugilanie provinciarum.
sca illa Juslelli canonura cditione Latina, quam Dio- Cuiti enim haec epistola diciis capitnlis juncia illic
nysianae attexuit: diversa est autera ab altera qttaea reperiatur, procul dubio ad idem negolittmpertinere
S. Leone inseria est suaead Lconem Augustum epi- nccessepeneesi existimare 'c\. PorroepL-toiaiila Aure-
BALLERINIORIJMANNOTATIONES.
.o) Non splum in primo, ted eliam in secundo C nulla aucioritaie niinntnr, verum rtiam validis ra'io-
capitulo exniMtur hic expositio fideibreviario c»no- hibus refutanluf. Plttrimos Africanos episcopos Zo-
nura llipponensium inserla, quam a Quesnello hoc sitni defiuitioni ct conciiio Caithaginensi reluctaios
Seciintlocapite bmissami et mss; eiemplaribus huj.us fuisse nulium indicium est. Immo omnittm episcopo-
colleclionis restituimus. Qusc auiem legitur capite rtim Africanorum Zelum atque constantiam advereus
primo, non est omnino eadem ac in prisca veisione, Pelagianos satis testanlur frequemissimae synodi,
ul conferenti patebit. Quaevero in breviario profer- quae per idem tempus cnnra illos aceWine duhica-
tur, et apud Dionysiumin synodo Cartbagitiensi anni runt. Honorii autem legem non Afrorum ,-sed llalo-
415, esl anliqua verslo jairi iride a Caecitialiilempore rum quorumdam episcuporutn causa potissifniimedi»
ab Africanis recepta; cura qiia cur etiam coriciuat lam, ih quibus decem et octo Juliano praeeunte litle-
inerpretatio ejusdem symbott rccepta a Romanis, ris Zosimi repugnabnnt, e.nnqae non ad unum Aure-
uli legitur apnd Leonem epist. 165, Videiri Traclatu liHm.sedeodemexemplOadaliospraecipuarumsedium
de CoUeclionibuspart. n, c. 2, § 1, n. 3. antisiftes, ac prasertim ad BotrifaciumRomanuroponti-
(b) Capitula Pelagio objecta in syriodo Diospoliiana ficemdireciam ostendimus in ol*ervaiionibus ad.dis-
cum totidem pppositis dociriniiecallioiica: capiiibUs, >ertalionem praecedeiitem | 10, n. 48. Subscripiio
quae capite 18cistendimiisriot.
riostri codicis exhiberitnr, rion esse quaiiieadem lex, et Aureliosexniundatoejusdemlegis
libellum fidei 32 (Sufta, cot. 977, exegit, tion memoralis capitulis, sed Tractoriae Zo-
not. ») in disserlationem praecedenteiri.Pelagius qui- siriii, qoam refraclarii episcopi n .lebanl subsignare,
dem ipsa capitula sibi objecta in laudata synodo aria- adjiciehda erat. Etenim tom imperator in lege, tum
Ihemalizare compulsus est, ui iri epigraphe kiudati "j. Aureliusin epistoia ad Bysacenos et Arzugilanosexi-
capitis tradilur. At oppb<ilosioiiaem catholicm do- gunt, ut praeter errores ipsi haereiici condemnentur.
clrinm articulos ampUcii se pfofestut diCi nequil. Eos Horum anlem haerelicorum, qui expresse damnaban-
enim articuios Pelagii c:Vptulis Ahghstirihsposl Dio- lur in Tracloria, nulla est neque in memoraiis capi-
spolitanam synoauin '^ubjecit, curii atl Paiilinumtnm lit- tiilis , neque in opposiiis aniculis mentio. Quod si
ter^s dedit^ ,ac ek AiigjistiribVumea capitrila, eos quoque episcopos qui inplenaria synodo Tracto-
artciiii catholicaedoctJnriaeekcerpli fuiere, quStes in riam Zosimi suhscripseranl, eum caeteris subscribere
nostra colleclione inveniuntur. Hirtc Anionii iAugu- jitssil Aurelius; nou idcirco otiosa credenda esl hacc
stini conijectura, qua ea capitufa ac hppoSitrfsariicii- itCrata subscriptio. Aureiius enim imperatori res-
los retulisse iradilur idhquamj& cdticitib Carthagi- poBSuras, ut edicti exsecutionem probarel, pervidit
nensi aliqua, cvariescit. Certe riuffurii codicem cuin *mnium»ubscriptiones ad eumdem transmitli opor-
iiiseriptione copcilii Carthagiriensis nivenil. Solam tere, lirm eorum qtti in concilio sederani, tum eo-
enim ediiioriem Merlihianam allegat, in qha eadem rum qui abfuerant. Lconem porro, qui anle medium
capiiula Aureliiepislolae ad ByMcennset Arxiigitauos annum 418 io Africara a Zosimo directus fuerat, ut
subjecta, post episiotahi 72 S. LeOirise^dsa legun- Tractoriam afferret, ibidem immoratum suspicari
tur. Merum diversorum colleciorum arbitrrum fuit etiam post Zosimi mortem «Sque ad kalendas Au-
ha c tf [ittula;&lAui^eiiiepiistolamsimul jnngere, «quia gusti 'anni sequcnlis, cum Attrelius post acceptam
ad eamdem Pelagiatiorum causam pertinebnnt. Honorii legcm ad episcopos Africanos scripsit tam.
(c) Tofa subseqtieris riarratio somniosmiillima est. est incredibiie quam quod maximcv
Eaeuim profert quae non soluin nullo fundameulo,
 1015 DISSERT.XIV QUESNELLI. DE CONCILIISAFRIC. IN PELAG. CAUSACELEli.- 1043
i< > I-
lii 913 ',ac occasionc scripta esl. Pnsiquam scnten- A sem epise. sive alia.nssumplaniqne eo consil o fnisse
tia Zosiniiadversus Pclagianos Ronvnlata fuissel, etet ak illo partcin epistnlac 106 S. Atigiisliniad Pauli-
illinead Africanosepisiopos ir.insinis-a a Romano o ntim. H;rc a S. Leoue fuisse proposiia, utmspicer
ni facit, quod illa inter epistolns sancii biiju? ponlilicis.
ponliliceopera Leonis noslri tttnc acolylbi, pltirimi
etiam episcopalihoi oie fulgentes lim decrelis sedss edila habentiiriri collectioneMerlinianaConciliorum
aposlolicr, quam concilio Cartbagi ensi adluic rclu-i- seu Isidori Mercatoris, Parisiis an. 1524et 1555 ty-
ctari, damnatutuquedogma secretis dispufalionibus is pis excusa, et in mss. codd. epistolarum ejtisdem,
assererenonveriti sunt. Qua de re monitus Honorius is Viciorino, Cisterciensi, et nostro Grimanico, qui
iraperatorstaiim ad Aureliumrescriptum misit noia- t- postremus cum saiis accurale servet ordinom leiii-
tum Monaxiiet Plintaeconsulatu,liocest an.419, qtto 10 poris quo utiaquaequeepistola scriptaest, hnc lemma
quidemomnesepiscopiadsubscribendnm damnalioni li descriptum habetstalim pnst epistolamailDioscorniu
Pelagianoromcogereirtur,nisi episcopatudejici, ex-- vel hoc ipso anno 444 , vel sequemi scriplatn, qtiae-
pelli civitaiibus, el communioneprivari vellciit. Quo
10 que prima esi in lioo ms. cod. Et licet compendio-
accepto Aurelius scripsit episcopisprovinciarumBy- f- sior videaiur iste libellus, qtiam ul caflidissimorttm-
zaceoaeel Arzugiiauae,misitqtie pariter imperaioris is haereticorumconfessionisufficeretpropter posicrio-
edictum, ciijus lectione inielligerenl quemadmndura n res Pelagii et Juliani errores recentioribus libris ex-
unusquisqiH!eorumsubscribere deberet haercticorum n pressos; potuit tamen S. Leo existimare magisillutn
<laninalioui,sivequorumsynodalibus gestis Carthag. ;. assumendumesse.quam novumcondendtiui,.l° prop-
concilii anni praecedentissubscriplio jam tenebamr, ', ler S. Auguslini auctoritalem, a quo excerptuser.it;
sive qui nmi poiucrant eidem plenario tolius Africae se g 2° quiaPeiagianorum an'esignano propnsilus i lim
uiteres-e concilio.llnde conjicimnshanc stibscriben-l- ftierai a Palribus Diospoliianis, quos minime om-
dam formulam proposi am ab Aurelio fuisse, quae ae uium infensoshabueral Pelagius : cipostea episco
olim oblaia fucrat Pelagio in concilio Diospolitano, i, pis Africauis ab Aurelio jussu imperatoris missa, ui
et duodecim.articulis conliuetiir buic epislolaesub- »- mox dicemus; 3° quia RomanocanonumCodjciin-
jeelis. QuodAuguslino auctore facinm fuisse facile le serius habebamr inler caelera monumcnta, qua! sibi
credet, qui meroinerilhanc subscriptionemquasi ap- i- fropria fecerat sedes apostolica. Esl cnira in capi-
icndicem fuisse ac supplemenium Carihagincnsis is lulo 18 cum endem timlo, s«quiturque episiplam
concilii, cui dux Aurelius , ingeniumqueAugustinus is Aurelii Carlhaginensis ad Africanos episcoposprfi-
erat, ut de eo loquiiur Prosper: toiainqne illius ne-i- vinciarum Byzacenaeet Aizugitaiin'; qua ad cerlam
goiii molemAuguslinoincubuisse: qua de caiisaim- i- formulam adversus Pela^ianos subscribcndam eos
pe-aiorium illud edictttm, non ad solum Aurelium n compellat suo imperatorisque nomine. 4? Praeciptia
destinatum fuit, sed eliam ad Augusiintim.914 At- L- catbolici dogmatis capita libeilo coniineniur: quilius
que ul credam assumptam fnisse hanc fonnulam, i, si semel acquiescerentPelagiani, aliis cai ilibus, qua>.
suadet praetereanecessitassubscribendiquaeiisetiam n ex illis fitiebant, non -argreerant .assensuri. Quod.ct
episcopisimposiiaest nui concilio posteriori Cartha-- Augustinusipse indicat in lib. dellaeresibusad Qiiod-
a vultdeum cap. 88. Pelagianorum bceresim iisdem
ginensi interfueranl. lter.ita enim subscriplio otiosa
videreiur, si iisdem capiiulis quibus jam eoruin ple- fere capitibusdamnatisa Pelagio coram synodo Dio-
rique in synodo subscripserant, iterum subsrribcree spolitana, circumscribit; baccslatim subdens: Obji-
cogerenttir. Ex his colligesquam ob causam in illiss '_ ciimJtireit, inquit, et alia nonnulla; sed ista sunt ma-
codi<ibus S. Leonis quos vidit Antonius Augusintis,, C xime, ex quibut inlelligunluretiam illa velcuncta vel
capitula illa Carthaginensiconcilio tribunntur: qniat fere cuncla pendere. ,
scilicet subscribenda proposita sunt ad corrigendam i Hacccapilulaexcusa reperies primumquideinapud
perviiaciam eorum praeserlimepiscoporum qui illii S. Augustinumrpisi. 106 ad Paulinum, tttma Mar-
synodo restilerant: quia missa ad eosdem episcopos s garino de ia Bigne in ulraque edilionc Conciliorum
qui synodum conflarant, et ejusdem, ut diximus,, Isidori post epistolam Aurelii, quaeinter,Lepninas
portio quaedamaccomplenientumfuere. Inveniasuntt 72 ihi numeralnr.!Haic eiiam Gabriei Ynsquezsub
autem tam epislola Aurelii quam articuli eidemsub- synodi Paiacstinaenomine etpro genuinis,9l6 istius
jeciiinterS. Leonisscrinia; unde facium est ulejus-. concilii actis edidit adcalcem tomi II, in 2r2 S. Tho-
dem operibus insererentttr: qttia cum in Africa, quo> mae, ex ms.cod. Antonii Aquinatis. Kadcmsuis An-
anno superiori jam mediam partem elapss profectusi nalibus inseruit em. card. Ilaronius atl annum 417,.
erat damnationem Pelagimorum perlaturus, forle> num. 21,. ex ms. eod. colleciionis Cresconiana!.Ja-
adbuc tunc temporis morarctur, quancload Aureljumi cobus Sirmondus S. J. ead>m quasi noviiinopnscu-
rervenit imperatorisedictum, et Aurelii ad episcopos ; lum ex mss. cndd. edi cttravit inler alia vetcrnm
Africanos scripla direcl.i snnt, cumcapitulis subscri- auciorum opuscula anno 16S0. De i ;ue in CodicD
bendis, eorumdemexempl r secum Rotuam detulit,, nostro Romanojacel post eamdeni Aurclii epislolrm
de totius negoiii illinstam operosi fine acsuccessu ex: cap. 18.
ipsorum actorum inspectione certiorem facturusi V. Libellusfidei contra Arianos.— Quartum libel-
summum pontificem.Quibns capitulis et ipse , sum- litm habes in capitulo 37; ila inscribitur : Exposkio
mus postmodumpontifexfaciits,wi pottiitad exstin- fj I fidei catholicmcontra hmresim.Arianam. Quis porrn
guendos compescendosquePelag anortun motus per hujtts confessionisaucior sil, prorsus ignoro. Suspi-
ea tempora reviviscenles. cor esse alicnjus Luciferi.ini,. lum quia bujtis c>.m-
Venit enini in nientcm propositam fuissea sanctoi munionis bomines boeresimArianuii .ptignac;ssiniti
Lence (a) hanc fideiformulamcui siibscriberenl Pe- semper insectati sunt; liini qund, ilnm pfuiali tm-
lagiani commiiitioneraEcclesise915rccepluri : sive! roero eifertur libelius: N"t confileinur,ctc.,iiidicarn
ea occa ione de qua epist. 6 (nunc 1) ad Aquileien- videtur editum illtiincsse ab homiuibtis aliquo.pccu-
BALLERINIORUM ANNOTATIONES.
ya) Cum in capilulis Pelagio objeclis, ac totidem Iegantur, speclant ad colieciioncmposieriorisxviS4,
oppositis Ecclesiacdogmatibus nolli damnentur has- eaque capilula post Lconisepistolns una cttm Aurclii
relici, eadem profecto habcri nequeunt proilla for- litterisadditiliaesseexnostrisejttsdemColleciionismi.
mula seu professione fidei quaro S. Leo subscriben- nuscripiis perspeximus.ApudMerlinumdescribuniur
dam proposuitPelagianisin coramunionemrecipien- post epistolam ad Turribitim, quaein ins<. lauda au
dis, quos aperlis professionibusPelagianoe baeresis collectionisii ullima recensetur.IncodiceauletuGri*
auctores conderonare jussit. Qaod porro ea capitul.i nianico leguntur post epistolam ad D.oscorum. C;ui-
legantur in aliquotLeoniniscollectionibus,iuerumTuil sam inquirere quncLeouem attingat stipervacaneutu
collectorumarbiirium, cujus ratio reddi non potest. esi>Invliis cerfe.ct pluribus el aniiqtiioribus I.eouii
Duo exemplaria,Victorinumet Cisterciense,qnoeal- colliKlionibusnuspiam appareni. .
 1641 AD GPKRA S. LEONIS MAGNlAPPENDl*. 1048
liaris communioitis tiexu conjunclis, nec tamen a ca- A Sic porro concepta esl Fausiiui (ides, ut concinat
tholica fide exlonibus : quales cranl lunc temporis omnino sta ulis celeberrimi illius Alexandrini conci-
Lutiferiaiii. Tertio videmur in ea confessione uOlari !ii qtio i celebratum est a sanctis Atbanasio, Asterio,
illi e calholicis, qui ires hyposLisesdicebunt : Tres aliisque ab exsilio revocaiis post Constantii impera-
Deos dicit, inqiiii, qui Divinitutemseparat Trinitatis ; loris obiium, qUemad annum 362 vnlgo referiiut. In
qnod pariter urgel Faustinus in sua (quce sequitur) eo concilii Palres studiiim omne primamque operam
1'onfcssioneadversu trium hypostaseon asserlores : pdsuerunt ul dpiscopos qui sese haeretica conim;-
Cvnsequensest enim, inquij,, ut tres Deos confilean- nione infecerant, Ecclesiae sedibusque restiiuerenl,
tnr , qui tres substantiat confttenlur. Dcnique suspi- si modo delicti pcenitentes Ecclesiae misericordiam
imneiti augei, quod istam iidei expositionem aliae implorarent. Omnes fere iri sententiam concilii loiis
ilua: cxcipiani , quarum prima, quaecapitulo 38 ha- studiisconvolarunt: UnusLucifer 918 Calarilanus
beiur, Fatislirto presbylero inscnbitur, liaud dubium episcopus nemiuem illorum qul cum Aiianis com-
quiit Liicifcriano; allcra vero huic proxime subjecia municaverant, coramunioni catholicae sacerdotali-
Cretlimr a viris eruditis esse Gregorii Baeticieodem busque muniis reddendum acriter conlcndit, repro-
Luciferi scbisniale iufecii. lluiic igilur libellum non bavitque concilii Alexandrini decreta, quibus tamen
*gre darem Marcellinopresbyiero, qui una cum Fau- per diaconum suum subscripserat. lnde et ipse cum
slino preces illas obtulit Th odosio imperalori, quae suis perniciosum schisma conflavit, conimunioiiis
Jacobi Sirmondi opern in lticem sunt edit.c. Ita a tri- nexum d ssolvens cum iis qtti lapsis veniam daliant;
busviris omnium Luciferianorum celeberrimis, facile et consequenter conlroversia de liyposlasibus, quae
est fidei suaelibellos seu ad imperatorem, seu ad se- g Alexandrinaesynodi prudemia sopita erat, infauste
deiri apostolicam esse missos,quosdeinde(a) in suum recruduit. Fausiinus igitur inter Luciferi scduaces
codicem Romani conjecerint, inde pro nasciiura insignis, cumeam ob causam exagitaretur, Sabellii-
olim occasione deproroendos. Eumdem Imnc libel- que et Apollinaris sectator apud catholicos passim
lutn fidei conra Arianosinveniin ms. codiee Tbua- audiret, quia concilii Alexaudrini decreta, quibus
rieo 199, cum hoc titulo : Fides sancti Ambrosiiepi- illi danui.ti erant, re-puebat, hanc, «pinor, confes-
ictpi. sioitern fideisuae edidit, in qua si excipias concessam
' VI. Fauttini tibellut
fittei.— Sequilur igitur quinlo lapsis indulgentiam de qua omnino sitet, et triiim hy-
loco seu capitulo 58, Fauslini presbyterifides mitta poslasum usum, quem aperle damnat, omnia conci-
Theodosioimperatori. Ac primum qudem Fanslitius lii Alexandrini capla attingitasseritqtie.
alius non occurrit qui fuerit auctor hujus lib lli, prae- Acprimoquidem.qtiia in illasydonica sancliAtha-
ter Faustinum illum Lticiferianum 917 PreSDyte~ nasii epistola (Qute tom. II operum sancli Athanasii,
rum; qui cum ad Flaccillam Theodosii imperatoris ed. Paris. an. 1627, inscribitur ad Aniiochenses p.
Uxorem libros septem scripserit adversus Arianos et 576), in quadecreta continenliir, sncli Palres pro-
Macedonianos, et libellum precum cum Marcellino bantes consilium synodi Sardicoisis statuerant, ne
presbyiero Tlteodosio ipsi obtulerit, facile pot iit ad quid ullra Nicmnumsymbolumde fide scriberelur, et
eumdem iupcratorem libellum millere fidei suac sete contenlosesse Niemna fide declaraverant, ut cui
lestem. nihil deestet, et in qua integraet solida pielat conline-
De tempore quo missus libellus, lioc unum cer- relur : neque edendamesse aliam profestionem fidei;
tum est, iion ante annum 379, cui assignantur impe- ne illa qumNicmmscripla esl suos numerosnon habere
rii Theodosi; ni exordia, missum esse. Circa tro*<C videretur; neveillit quibus libidoest semper nova sta-
lempora Eleutberopoli versabatur Faustinus, ut ipse tuere, oecasiohujusmodituppeditaretur ut iterum at-
imniil pag. 87 libelli precum : ubi et a Turbone ci- que iterum de fide dtfiniant. Eam, inqoam, ob ratio-
vitatis bujus episcopo exagitatum se queritur. Ex nem libellum suum ab exctisatione orditm, illiusque
quo nata forlasse occasio condendae confessionis (i- scribendi necessilalem initiquit, adversariorum malevolen-
dei, cjusqtie mittendaead Theodosium, cujus nomitic tiam rejicit: Sufflciebat, fidesconscHptaapud
et auctontate usum esseadversus schismaticos epi- Nicmam adversus hmresim Arianam : sed quia pravo
scopum, pronum est existimare, Liquet enimetexmis- li- ingenio,quidam subillius fideiconfetsioneimpiaverba
bello fidei tunc a Fauslino scriptam eam esse miscent, nobisinvidiam facientes, quod velut hmresim
sam, cnm tanquam errorum Sabellii et Apollinaris Sabellii lueamur; paitcis, etc.
seqiiaces, Fauslinus aliique ejusdem cuma ipso com- 2. Decernuui Patres synodi.ut artat/tema/einurfllur
tnunionis homiries, invidiam paliebantur catholicis. Sabellii, etc, sloliditas : quod si ita fiat, inquiunt,
Nun videtur etiam diu post atinum illum 379 scriplus omnisapudomnessuspiciomala delebilur (Ibid.). Fau-
<essetibeSlusiste: tum quia altum de Macedonio si- stinus pariter Sabellium damnat nomin uim, dislin-
lentium, ac de concilio Constaiitinopolitano primo , ctiouemque profitetur personarum sanctae Tririi-
a qtio damnatus est an. 381, lum quod alio modu de tatis.
errore conlra Spirimm sanctum non loquatur, quam . 3. Synodus petit ul qui in comrounionem c.itholi-
quo adversus illuin liaereticiunscripserant Alexandii- cam recipiendi erant, exsecrentur eos qui dicunt Spi-
ni conciliiPatres in episiolajamjam laudanda. Quam- ritum sanctum esse crealuram et divisum a subslantia
obrem intra biennium illud missa mihi videtur fidei fj Christi. Et pnst multa : Spirilum sanctumnoh creatu-
professio ad Theodosium.qui sub imperiisuiralionem exordiis ram, neque alienum, sed propriiimel indisgregalnmab
pulsalus forle adverstts schismaticos, potuil essentia Patrit el Filii. Non eodem solninmodo sensti,
ab eisfidei suaeposcere, (t>)stiggereute forsan pipa sed et iisdem 919 Pene verbis coiistibsiantialitaleni
Damaso: ad quem proptereaillam fldei professioncm Spirittis sancti asserit Faustinus in stia confessione :
scriuiis sedis apostolic» postmodum inse- Spiritus sanclus, inquit, rion creaturd existens, sed
miserit, Patris et
rendam ; unde iu Codicem Romanum translata fuit. Spirilut Dei; non est alienus a substantia
Confirroatur ex ista libelli inseriptione, quam habel Filii, sed est ejusdem et ipse subslantim cum Palre et
cod, Thuan.; llem Faustini pretbyteri eonfessioverm Filio, sicut ejusdem Deilatis.
fidei, qnamprmfatis [forte a prmfalis] scribi et tranf- 4. Actuiii est etiam de fide Dominicaeincamatio-
mitti jutsit fheedosius imperator, nis iu syuodo, assertaque verilas carnis iu Chrisl<>,
BALLERINIORLMANSOTATIONES.
Codicem libelli fuerunt inserti, apostolicam missis nullofund.imento inmtiltir.
{a) noslrum.cuihi
non Roroanum, sedin Galliis privato studio digestum (b) Id Quesnellus conjicit ex hypothesiConferqtiod coitcx
nota-
probavimus in observationibus ud disseri. 12, c. 1. nosler sit collectio Ecclesi.i'Romanae.
Ilic vero libellus iiiveuitur eiiaro incodd. Iialicaecol- tonein praecetleniem. Ms.Vindebonense eum liiulura
lectionis Colberlin» et Lucensis. llinc subsequens prarfert, quo libcllus ad imper.itoreitt mrssus signili-
conjcciura de hcc et se<iueiitibuslibcllis ad sedcm calur.
 10i9 DISSERT. XIV QUESNELLl. DE GONCILIISAFRIC. 1N PELAG. CAUSA CELEB. 1050
rarnis uiique animatacmenteqttc ac spirilu praedilae.A rus Remensis : Alhanasii tamen tvm csse, et jam-
Similiter ei Faustlnus : Nam qui nos pulant, inqtiii, pridem augurati sunt viri eruditi, el iuiper Iitculen-
esse Apollinaristas,tciant quod non minus Apollinaris ler demonslravit Petrus Franciscits Chiffletius in
hwresimtxsecramur quam Ar anam. llaec oinnia in- Vindiciissuis Vigilianis opusc. 2, ubi (c) Vigilio Ta-
dicant, ni fallor, Fausliirum objcclam oculis habuisse psensi in Africa episcopo itlud asserit ex ipsius etiam
cpisiutam synodicam, tuuc cuin suam condebat fi- Vigilii testimonio. Confessio hacc, quae libri undeci-
iiem : nec alio, ul videlur, consiiio , quatn ut e m- mi exordium est inter operasancti Atbanasii.librum
dem se cum Athanasio fidem tenere, ac contra Aria- nonum integrum facil in Chilfleliana librorum isto-
nos et Apollinaristasdefendere comprobaret; lameisi rum editione. Eamdem appellari libellum fidei in co-
et irium hypostaseonprofessores damnaret, el lapso- dicibus mss. Clttniaccnsiet Poiiliniacensi, lestis est
rum refugeretcommunioncm. Cliiflletinsin suo optisculosecundo, quibtis codicibtts
VII. Anonymiseu forleGregorii Rmticifideilibellus. sulfragalurauclorsaeculinoni RatramnusCorbe ensis
— Sextusfidei libellus, quem c<>ntinetcapitulum 39 monachus libro nt conlra Graecos(Tom. II Splcilegii
codicis, nomen auctoris prafixum non habel; elquis Dacheriani, pag. 99), ubi post plura ex iis de Tiini-
ilte fuerit incerium oinnino. Duodecim primae ejus late libris sub nomine sancti Athanasii decerpta,
lineaeleguntur iu tomo I Conciliorum Crabbianaeedi- ex nostro fidei libello refert in hunc mo-
tionis adcalcem actorum Cliiilcedoneiisium.ctini hoc 3uaedamum : Ilem in libello fidei sic ait: Paler verus genuil
tittilo : Fides Romanorum: e\ mulilo, ut conjicere Filium verum, etc.
cst. codice accepta; ac for e (a) ob eam ralionem do- Ex dictis quaestio nascitur : an scilicet illa fi-
natus est hoc titulo libellus, quod ex aliquo Codicis » dei confessio de qua disserimus auctorem habeat
nostri Itomani excmplari descriptus sit.Quam suspi- VigiliumTapsensem, cum lolum opus illud deTrini-
cionemconfirmat unus et aller pannus, qui ex codera late, cujus partem facit, Vigilio asseraiur. Verum
codice assumptus videtur, eodem Crabbianae iilius extra dubium est Vigilii non esse, tttra propter alias
editionis loco ('e;criptus. Huic enim liomanorum fi* rationes qcae cx inferitts dicendis elucebiiut, tum
dei proemitiiturnarratio de Dioscoro Alexandrino, maxime qu a ex isto libello aliqua descripsit sanclus
quam habelcodex notter ca| it 43. Eamdemque fidem Augusiinus Vigilii aetate longe superior, loco a nobis
sequitur regula illa formatarum quae CodicemRoma- jamjam refercndo. Illam itaqtte excerpsisse Vigiliuin
num claudil in Thttaneo exemplari ms., unde non e CodiceRomatiofaeile.mibi persuadeo : 921 (lu°d
omnino lemere conjicias ex simili descriptus esse . co probabilius esl, quod per id tempus quo scriben-
tres istas partes. dis de Triniiate libris incumbebat Vigilius(In prmfat.
Est et apud sanctum ilieronymum (Tom. IX ope- libri contra Marivadum), in Neapoli urbe Campanim,
rum, edit. Mar.i Vict.)symbolumquoddamDamasidi- ut ipsemei loquitur, comtitutuserat : ubi Romantim
clutn, quod magnam partero ex isto libello concinna- Codicemfuisse in omnium manibis, nerao admira-
tum cst: concinunteuiin ulriusque exordium et iinis. biiur.
Alterutrum genuinum non esse sibi quisque facile Editus est etiam inter Gregorii Nazianzeni opcra
persuadebit; nec minus facile est decemere D.una- libellus bic noster Laiiue lanluraniodo, estqtte velut
sianum illutl fictitium e^se, quod vel ex his verbis : oratio ejus quinquagesima hac epigraphe decorala :
De Patre Filioque procedentem,manifestum esl: hsec D. GregoriicognomentoTheologiepiscopi Nazianzeni
enim juniorem aetatemarguunt: et praeterea, quod de Fide NicmnaRufinopresbyierointerprete Tractatus.
male compactum est opusculum islud videiurque cx G Gregorio lamenNaziarizeno,immoet cuilibel scriptori
vaiiis pamtis consutum. (b) Cur Damasi fueril di- Gr.ico opusculum istud abjudicanl viri eruditi, Lali-
cttim, mihi non e>t perspeclum : hoc conjicio , a niqiie csse lucitbrationcm autumant. Ad Grcgorium
Damasiaetate 920 alienum non esse libelluuiin co- quod attinet, inlerpretemque laudatum, Jacobus Us-
dice descriptum, in quem plura conjecta sttnt adver- serius ad calcem opusculi de Symbolis, ubi nostrum
sus Irium hyposiaseon defensores, contra Sabellia- bunc tibellum excudi curavit, annotat se collectiones
nos etcontra Apollinarislas. mss. operum sancti Gregorii Nazianzeni a Rufino
Hieronymo tribuilur libellus iste D.imasiaimsin conversorum manibus -versasse, (d) nec uspiam ap-
ms. codice Tbuan. 199, sub hoc lilulo : Fides dicta parere istudoptisculum unde concludit nonauclorem
a sancto Hietonymopresbyttro. In qtio codicc hocdif- magis Gregoriiim quam Rufinum illius interpretem
fert libellus ms. ab edilo, quod de Spiritu sancto ha- censendum esse.
lici lantum : De Patre procedentem; non vero : De Quid de hac ego senliam , paucis accipe. Est
PalreFilioque, quod anliquitatis nonnitllumindicium inter ejusdera Gregnrii Nazianzcni oraliones tracta-
est. Sed el idera libellus qualis esl in nostro Codice lus alter, De Fide insci iptus Itufinoitem interprete,
Romauo, habetur in eodero Thuan. cod. 199 posl il- ut fert litulus, esique pro 49 oraiione; cui libellus
liim ilieronymi nomine donalum, et (quae huncse- noster proxirae subjicilur vice oralionis 50. Prior
quilur) Gregorii Neocaesariensisseu Thaumaiurgi ille traclatus editus est primum Argemorati anno
professionem fidei. Est autem hic libello titulus, 1508, deinde Lipsiaean. 1522, demum caeleris Gre-
Exemplar fidei catholicm. gorii opusculis acceusitus est. Faveique sanctus Au-
Reperitur eliam inier opera sancti Athanasii edi- "n gttstinus, qui epist. 5, nunc 148, seti commoniiorio
tiottis Graeco-LatinaeParisiensis an. 1627, tom. II, ad Foriunatianum episcoptim Sicccnsem, ex eodem
opus de Trinitale inscriptum, divisnmque in ltbros opusculo reertnonnulla, GregorioqueOrientali epi-
duodecim; in cujus undecimi capitc legitnr libellus scopo tribuit : Gregorim eiiam sanctus, inquit, epi-
i-tenoster. Hocopus sub sancti Aihanasii nomine scopus Orientatis apertissimedicil, Deumnalura invi-
anie octingentos annos laudarunt Theodulphus Au- sibilem, quando Palribut visut est, sicttt Moysi. cum
relianensis episcopus, /Eneas Parisiehsis,etHincma- quo facie ad faciem loquebalur, alicujus conspicabilis
BALLEKINIOKUMANJNUlATIUINKS.
(a) Cum tiiulus huic affinis inveniaiur in duahus (c) Coofer. observ., § 3, n. 5, ubi opus. de Trini-
nliis llaliciset privatis colleclionibtts recensilis nol. t tie a Vigilio Tapsensi abjudicaliiiur.
1 (Cot. 585, not. ») in cip. 39 noslri codicis , qure (d) Elsi codices a Vossio inspecti, aliique versio-
RouianaeEcclesiaecodice- non stini; ex his, aui alia nis Rulinianaesermonum S. Gregorii Nazianzeni hac
simili colleclione eumdetn lilu'uni in ms. Crabbi de- litcubiatione careant, codex la-menex quo prodiit
scriptuni fuisse multoest probabiitis.quatn ex noslro editio Argenloraiensis anni 1508, eamdem lucubra-
codicc ccrie non R<<mano,cujus titulus uiliil affine liunculam cum novem aliis sermonibus ipsi S. do-
habet citm illoms. Cr.bbiani, Fides Romanoritm. ciori inscripiis et a Rufino Latine redditis cuni ejns-
(b) Rationem probabiliorcm cxbibuimus not. 1 dem Rulini prologo praeferebat: dequo plura vidosis
in cap. 39 no trae collectionis (Ubisitpra). in observ., § I, n. 2.
 1051. AD OPlj;RASJ LEONjS,^AGNI, APPENDIX. 1052
materimdispositioneassumpta, sqlva sua invisibititate, A' Faustini libelloadversus Grbgorium coriciiatuitiesse
videri potuisse.Gregoriihiijds OpUSesse hegant l^e- iiiiperatoriim animiim, quod el de se lestatur 1beHi
dericns Mhrellus, irlilqtie,pbsi ijishiil' Viri eruditi, auctbr his verbis : Cum idem, inquit, ipse tis....qui
(U) Lalinoqiie ahctoil''a;cribuht1, rutii !<Uisratiohibus eiiim nuncme ambitioneet potenlia regmnexaghet ao
addueti, tUm ea maxiiiie, tjtfdd a'6ctor'Scriijfiirarii turbes dmnia, etc. 5. Hocerat Lucifjerianorum,e
allegans ulatiir versioiiriJlla diiariVetiisItala dij;ifiir. qtiibus erat Gregorius, proprium, ut tritnn hyposta-
opusculuoi'Gr&cis abiaiuih HJg}» s'art'cio'Ambrosio seon defensoribiisinfensi ess n'l. At lalcm se aucioi
fldricupahfbtfeWm^elus^u^oreafni quorum lomo IV. libelii prodit, cum asserit nontres Deos Pjtirem et
Iiabelur subhciciiiuli): t)t Filli Dtiiniiriie et coit- Filiumei Spiriiuinsancium: nam, ut ex Faustini li-
stibsiahtidlitatecontrdAriarios.Sed et Ambrosii n<>h liello lidei liabemus, consequenspuiabant Luciferiani,
«•ss^.riOiiUndrtChilu^tilis,'Siroiiufi' iriiid*Vigiijo Ta-' aliique unius hypostasis assendres, ut tresDeos con-
pa'gma«55.VihuicTarumi
pserisi'vlffilfca,t! VigilTanariim. fiteanlur qui tres substantiascoufiteniur.
Vir qhidariidhciissThiusfoier,',thebfpgbs Parisenses, "Ilis <'Xconjectiira stattiiis dc priori illp traciatu,
cbhjiiithris' ei as- qui apud^azianzeiiuin brationis 49 locum oblinuit,
rejeclis'''stiperfottnh"ii&ripuSMuri1!'
settlbhibtrVcbrijicftTdi.auutdj' hpus ess"e!(6) Grego- deposteriori seu de or.ttione 50, quae in codice no-
riPrtasflcnlliWftHHt eiiiscjifp'i,:qui <exthvictb Nicac- strp Ijbelli noiriine jucet, idem dicendum. El maxi-
nari fidei deTerisote'Lriciferiahi-schismatissfectator mus qtiidem iilriusque nextis, quem videre riiibt vi-
factuVest. Quibtis id cdlifjclurls suspcelur vfr erii- deor, haud scio an alicujns meuli hactenus occurre-
ditus, nescio : bis ego ad luctiisin eamdem senteii- ril. Priorem enim seu 49(g) posteribrisexplicationem
liabi Venio. Priiiinm enim auctorem esse (c) Lati- _ ei apologeticum ' esse exisiimo; et inversum uirius-
nlhn', prbtfter superitfrein MbrelU'coniecturam, et •tqiie ordiHein.
styitii eVihcItjei nSc'''scrtplHrl!i•vcrba prodtiiil ma'-' LUerque iti sljrli similitudine convenit. Uierque
nifestissime: Katio quccdam,iiiiuit, qumapud Gtrm- Rtifino ihterprele gloriatur. pterque Nicacnisymboli
ctitnuticutotur yoyot, efc.fil Iriitoepo^t mediuri)liaec (i.dehiexplicat, sed compendiose unuset parap'.ra-
aliii Wuntur ; Et hoc est qnodLrmci homousipnap- stice; alter fusiori et dogmatica ac polemica tracla-
pellantl id est, atium ipsum, ul uudieiilia nohiinum trpne. Sed^ quod atlcndj velim, unus alierius expli-
persoiimfiereht, nori "ulsUbstaniiariivdcdbulasepdra- catlo est et apologeiicus; prior posterioris.
rehf. Videriut Latirie primum scrlp tls"iibellusT 2. Ehimvcrb jam a prioris iniiio prodielur auctor,.
De Gregorio Baclico festatur'tlieronythiis eiderii quod.driiorecalholicmfiAeiductut jampridein adtersus
«equalisscripsisseeuiri, (d) d't fideeteddntethttbetium, Ariaiios libeltumedideral. Sed, inquit, non defuit qui
neque hid nosier libellus isto elogioin.tlighiVs. \ Jarii prq studio dpctrinm, vel pro charitais officio,ea qum
oliii Gregorii aticujus nomen praelhtiiii fuisse oii- a riobisdicta surii scrupulosiusretraetaret, et qumdam
sculo locus saricti Augustlnliaudai'i's argiiit: ut mi- itle vel sitperfluaiel ambiguadiceret, qum aliter pos-
rurii sit vel Ambrosio assertuiii esse, ctijtis ut riia- sint d quibutdamquam a medicta sunt aceipi. Proinde-
gistri sui curiosissime opera jndagarat Augustinus, rursus ea ipsa planiori sermonein hoc libello digessi,
vel VigilioTapsensi ascriptutn eo loci, ubi ipse Au- ui el simplicitaiemsemut meiostenderem,et sorupulum
gustiui locum ihtegrarn^eiscribebiit: At ut Gregorio legenlibusampuiarem. En libellum 924 aP eodem
non tribuil bpusculum Aiigustiriiis, nisi ex codicum aiictore prius ediliim, el quidem libetlum fidei, ut
aucloritate, ita facile ei ^iVuWtriiGregOrlumpro al- expressis verbis in consequenlibus scribit : Nam et
terb laud.ire, hominl,' triiitiamj dhgmaiicis rebtis, Q professio,inquil, fideimanifestacst, etc, quod et ex
quam crilicis, intciitiori,' ei'qui uiuiih' Cregoriiim iiitegro libello clarum est.
Nnzlanzehumnosse videtiir', qtibiii riimirum cfTusis Libellumautem hunc qttemdefendit, eumdemesse
ubiqpe laudibus cbmmeridal. Unde sicut in illai epi- ac nostrum, qui cap. 59 codicis occurrit, plura evin-
stola 3 eiirocuirilll Deritanbconfundit; ita lib. con- cunt. Primum enim quod auctori pif obiiciebatur,
tra Juliaiiiihi,'cap. 5, eiiiodem Nazianzenuma Nys- ipse refert in huiic modum : Nam hoc ett quod aiunt
senb hoh disccrnit, tametsi stibdubitans. Ila eniin poite reprehendi; quod ubi Verbum Dei' ex persona
post relata Gregorii ~Naz!ia'hzciiiet Rasilii Magnile- Fitii legendttm, ni fallor, pro persona'^itii posuimus,
stimoriia : Videjam, iriqhlt, ti/ruiii sufficiant tibi ex tale hoc Verbummlelligereputemur,quale gfammatici
Orientisparlibusdudiiiitaminsighes vtri',el'iamclarq trdduni, etc. Et posiea : ijlirdri me fateor, hoc ita
prmdttitarictitate, et (e) sicut ferluretiqm 9^3 ,car"« senliri poluisse,quasi nos petsonam ptopriam Vtrbi,
gerntani. Haecpoiius dicenda de Aiigusiinocredidie- quod est Filiut, hegdremus',quem tot locis verumFi-
ririi quam'icribaruih dili^enliiim accusare, qtii pro liurn de verqPfitre natum ingeisimus. Arguebarrl igi*
EllberiibriisuijposueHnt Orientalis ':' s rie auctoriiate itir primum quodjejunam adraodumel inexpliealam
enim'rijliiis codiciStaie aliqhid prpferre in meajiim Verbi mentionem fetisset ahctor in sua fidei profes-
temerjdnuirjesi,' et hbminis iraluita ioagjs efJFugia siohe : unde suspicio nasci poterat non Verliumab-
sedlamis qiiair! ratibiies'1'4. Cutn Gregorii Baetici eoiricreatum et coaeternuroPalri iniellgi, sed crea-
(fOWate cbnyenit ljlieHi materies, ei coritrbversia tiini aliquid et quale gramfnaiici tradnnt. Deindecar-
de Jjmtls substanliis, biiaepjijfillim aetaiemagitauatiir pebaht qtiod personaevoce non usus esset: unde su-
iri EccfesIa.CohveriitCumAriaporum,quibuscuh^res spicabantur veram ab eo personarum distinctionem,
erafpr^gbrfoj' hibribus'ejl coh^uetudine, qtia catho- D hon agnosci. Verbi Haec duo fidei libello congruunt, ubi
lic'os"V'<iiutSafiellii' ^eQtiatbrespassiih ihfama^anf. semel tiiitum nomen apparet sine explicationei
Chhvei/it criih fSjf'quaeidleepiscopp jljo Hliberitaho personae ' vero homen nuspiam. ;
rccilantur : constajt ijnim riiaxinid ex Marceltiui et 3. Leginiits eiiam in posleriori libello, quod scii-
<!.-.-i ; V.-;-,- - '. . li ANNOTATIONES.
BALLERINIORUM ',.•'.t ' .- >
.,<•:!»-
(a) Vtde observ., § 1, n. 3. denlalis Ecclesiae episcopum, quem non agnovit,
(b) Hauc sententiam refelleraus in observ., § 1, pro GregoribOrientali absolule traducere; sed Orien.
n. *• talem Gregorium appellavit ex Rufinianaversione,
(c) Confer obser,v., | 1, n. 3. et ex codice, qui Nazianieni episcopi nomen prae-
(d) Hoc ar£um'enluinajiii plur(ibnsaiictoribttsan- ferebant.
liqtlis tfui.pMlm^lloss^u t a^ai«s de lide seripsisse (f) Non magis cum Gregorii Baeiici quam cum
irSahtilur, "cominuhe "esi: 'unde"nihil ' pfo Gregorio Nazianzcniaelateista et sequenlia conveniunt:
B%^lw#- (g) Orationem 50 posteriorem oratione quadra-
gesimaiiona ostendemus in observ., § t, num. 5.
inqiiit) .brMofium Ijrazianzenuincnm alip ejusdem (/i) Vide quae iu haric objectioncm animadverte-
*#.eV'?P^r ^y^ll 6 ^*' 1SJ'alre coitfuiidcre; nius eodetu n. 5, in fine.
ndn taraen Gregortum BaeticuinIlltberiian^e Occi-
1053 DISSERT. XIV QUFiSNEULn DB CONGILIISAFRIC. IN. PELAG. CAUSA CELEB. M>54
Eadem fidei confessio iaudatur a Magistro senteu-
ptum ase dicit attcior in piiori tat tocis verum,Filium A tiarum
de verd Patre nalnm. Confitemur, inquit poslerior, lib. m, distinct. 21, sub flnem : Secundum
Patrent vernm,,qui gejwt FUium vsrnm; HfS eU Deus quani rationem, inquit, dieit Augustinus: Si quis
de Deo, lnmm de lumine, vita ex vita, perfeclum de dixerit atque crediderit 926 Filium Dei Dtum pas-
perfecta, tolumalato, plennm-a pleng : et praeierea sum, anathema sit. Locus Augustini ad marginein
oclies Filium et a Patre uaUimvel geaitum qomme- nolatus recenliori, ut puto, manu est: Sermo de
morat, ut meniQ dixerit: Tot locisverum Filiumde Fide, qui est 5 in, feria 5 in CmnaUomini. Revera
vero Patre natum a.se ingesturoesse. ti.m. X opertim ejus exstat sermo 129 de Temporc,
4. Ipsa eliam verba repetit: Totum,de tpto,. iiite- De fide recla inscriplm, quem in appentliccm non
grumde integro,perfectum,de perfecto,: quod posle- rejecerunt doctnres Lovanienses, ac proinde Atigtt-
riori iibello sic exprimit, paucis muialis, non tamen stiriianum feltira esse censuerunt. Verum haec con-
quoad sensmn : Perfectum de perfeclo, totum a toto, fess o apud sanctum Augusiinum longe prolixior est
ptenum a. pleno. el pltifibits locis interpolata. In tribus codicibos
5. Tcstatur diclutn a se Filium genitum de Patre, mss. duodecim lanlum liabet aoaihematismos. Inter
non factum. Iia etiam libellus noster : Non creatum, sancti Auguslini opera auciior aliis quatunrdecim
sed genitum; non ex nihilo, sedex Patre. anathematismis legitur. Sed et insigno inter utram-
6. Arguebatur auclor Sabelliamsmi, eo quod unum que discrimen observo (levioribus proelermissis),
Deiiin Patrem, Filium, et Spiritum sanctum dixisset-: scilipet in codicibus mss. snperius laudatis de Spiritu
Sed quia, inquit, uniut Dei voeabutum diximus, per- sancjo dicilur solummodo, quod a Palre procedat;
sonas negatte putamur. Ita revera professio fidei: n" et iterum : A Patre procedent: at vero apud Augtt-
Non tretbeot Palrem,et Filium,el Spirilumtanclum, stinum nterqtie locus habet, a Patre Fitioque proce-
sed unum Deum etse confitemur. Cui accusationi iia dat: et a Patre Filioque procedent: quod procul
satisfacit, ut alia omittam : Quomodopolm ipsurn dubio recentioris actatis indicium est quatm Augusli-
Patrem, 925 *ptum s*biFilium ponere, et hoc modo niinae.
unam personam duobut nominibusappellare : quippe Liliellum liuric eumdem insertum legimus actis
cum et hanc seclant, id ett, Sabellianam, in eoaem concilii i Toletani, circa annum 400 celehrali; sed
libello damnaverim? Vcriini est, libellus enim hsec eidem (b) novem analbematismi, quos noster non
habet: Non sic unnm Dtum quasi sotitarittm, nec baliet, adjecti sunt; detracti verp sextus, septimus
eumdemqui ipse sibi Pater sit, ipse et Filius; sed Pa- et ociavus, qui jacent in codice.
trem verum, qui genuit Filium verum. lu tanta exemplarium istius libelli diversita.ie, quiil
7. Hascetiatn de libello fidei refert auctor: Proindt certi staiuenduiu seu de illius siiicectat.e, seu deau-
titumPatri ascribimm, quod est Filii, tt tolum Filio, ciore, fncile non est decernerc Qjuidego senliam,
quod Pat *it ett, etc. Quis non videat locnro libelli paucis aperip.
sic legimus : Veneramur tamen unum
designari ubiunoPaire Ac primuin quidem (c)exisiimo confessionem hanc
Deum,quia ex totum quod Patrif ett, natns fidei talem ab a ctore conditam csse qualetn eam
ett Filius Deus, et in Patrt tatum quod inest, totim exhibent tres mss. codices laudai, ntqtie adeo aiiti-
gtmtit Filium. quus Romanae EcclesiieCodex: qpaeeiiini ct inter
Sit igitur certum fixumque unius auctoris esse ge- S. Augiislini sermones et inter acia synodi Tole-
minum hunc de fide Nicaena traclaium, nullusqtie lanael babentnr aucliores, vel ex solis a,ddiiionibus
separet quod non materiae solutn affinitate conjun- C et ex mentiope processionis Spiriius sattcti ex Pqtre
ctum est, sed et scriptoris ipsius consilio, et scripli FUioqyte,recentiorem primp illius aqctore maiiiun
nalura, Quaequidem postulat ut quod posteriori loco produnt.
positum est hacienus, stiperiorem dcirtceps ohlineat: 2. Manifestug» est ex libelli ipsius in^pcctiooii
cum et prius «criplum sit, et alierius sit scripti nia- concinnatum euro fuisse contra solam Prifcjlliani-
teries, et demum prius legi debeat, ut alter melius s|arum seciam; iamelsi confra 027 pmneshmreset
inlelligatur. scriptum esse scribat lilllli auctqr |n tribtis mss. co-
VIII. Auyutlini libellut. — Posl anonyrouro fidei dicibus. 1'lures quidem illic ecrqres proscribuntur,
libelluro quem modo discussimus, sequitur in cod ce qui attctores habueruht parlim Sabellium, partint
cap. 40, Libellm Auguttini de fide tara eathotica contra Origenem, panim Manicbqetiin,et alios; nullos la-
omnet hmreses: ila eniin inscrihitiir in codicibus inen quos uon profilerentur Prisciliianistae; vix ullos
Thuaneo et Oxoniensi quam iu tertio, quem mecu.m quos iisdem non affigant sancttts Atigiislinus, sanctus
communicavit vir antiquiiatis litterariae cultor exi- Leo I, et alii. Quaeeuim coutra SabeHium prima
mius Dom. Vion. dTlerouval. (n) In quo quidem co- pars libelli et quatuor prinii anathenialismi conti-
dice cum simul occurrant antiqttaeversiones epistolx ncnt, haecsibi propria fecisse Pri^cillianisias teslis
sancti Athanasii ad Epictetum, et alterius sancti est sanctus Augustinus lib. de Haetesibus, c. 70, et
Cyrilli ad Joannem Antiochenum, quales habentur lib. conlra Priscillianisias ad Orosium, nec non et
in nostro Roroanae Ecdesiaa»Cqdice, suspjcor ex Leo noster episl. 1$ ad Turribitim, cap. 1. In eodem
eodem fonte manasse professionem istam. Magna etiam lib. conlra priscillianistas asserit Augusiinus
pars enim codicis ms. Herouvalliani esi colleciio Isi- r, " istos bareticos plnra a Manicbaeis ei ab Ongenisiis
dori, cui notum fuisse Codicem noslrum Romanmn esse motoatos. Unfte qiii brigeiiis errores in libelln
ideo suspicor, quia ex eo hausisse videtur antiqnam anaihemaiiznniiir, ipsps iii Vrisciiiianisiis eo loco
qtia utilur canonum Orjenlalium versionem. damnari evidens puio. EqriJmderii hre.reticorum so
DALLERINIORUMANNOTATIONES
(«)Codex Herouvallianus, quem eumdem csse ac cicni ct Sardicenses, nec Clia,lce<Joneiisesiia apud
Remensem Antonii Favre Quesnellus in catalogo Isidorum legtimur, ul in noslro canonum codice.
codicum prodidit, pertiitel ad colleclionem additio- Quod si in atiis Grxcis synodis Isidoriana et nostra
num Isidori. Hanc aulem, sicut et jpsam collectionem collectio plerumque conveniuot, id e\ eo prluin est,
Isidori, in Galliis couditam probavimus in Tractatu quia iu iisdem ulerque a^ntiquaniversiouem rccepil,
part. III, c. 7 et 8. Utriusque autcm auctores ex Isidorus ex tlispaica, auc or vpro hostr3ecoliectionis
collectione boc tomo edita, quae ite.mest Galiicaoa, ex alio fortte vclustiori.
nonnulla sumpserunt; non vero ex Romano Codice, (b) Iti regula fldei Tolelanasj synodo subiecta sex
cui perperam QuesneUus editam collectionein ascri- spli anatbematismi adjecti: quintus vero, sextus,
psit. Isidorum autem ex hac collectione hausisse an- sepiirous, et duodecimus non detracii, sed clarius
liquam canonum Orienlalium versionem, falsum esl. expressi SUDI,ul ex observ., § 2, patebit.
Ille enim Hispanicain colleclionero quo.id canpnes (c) Nosiram sententiam in.iisdem pbservationibus,
coiiciliohim in suam transtulil. Enimvero nec Ni- S 2, explicabimus.
1D55 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1056
rietatem aflioi atem |iie cti.it Palripassianis Sahellii A tloctissimus carclinalisBnroniusad an. 417, num. 16,
discipulis, cuni Arianis, cum Maici no, Gerihiie, ad illud concilium an. 40Dcelebralum non pcriinerc
Paulo Samosaieuo , Photino , eic., observat Lco (c) regnlam fidei ejus actis insertam; sed potius ad
noster in eadem ad Turribium epistola; eorumque posterius, quod Leonis nostri tempore et admoni-
de Incarnatione Domini dogma bis verbis exponit: tione coacttim est anno 447 vel sequenti, si e Toleli,
Qni, inquit, sacrilegiosensuila se Christumsimulant s:ve in alia Hispaniarum civitale. Conjecturam crti-
coufiteri, ut incarnationis, et morlis, e.t resurrectionis diti cardinalis confirmat epigraphe seu anuotalio,
auferant reritatem. Quatnobrem ad alios quam ad libello fidei pnsl syuodi illitts canones praefixa,quatn'
Priscillianistas necesse non est referre qtiaede Inc.ir- non ex antiqiiiori mcndosaqiie edilionc concitii, sc<l!(
naiione in eodem libello haheniur. ex emendatiori GarsiaeLoaysaedescribo. Post. ano-'
5. Etsi potuerit libellus istc alium Atigitsiinumab nes 929 Toletanaei synodi hnec legimns : Explicit
llipponcnsi pro auctore habcre, velul illum Atigusti- constitutioToletaniconcilii. Vide; Itic exprcsse illius
num AquileicnsemepiscoDiimqni Ilipponensi aequalis concilii acia a sequen'ibus discerni: sequilur eiiim
?rat, ct scdil posl Cbromal um, ut habet llenricus conlinuo. «.
Palladius de rebus Aqtiileiensiumscribens. uihil la- Incipit regula fidei cathoticmconlra omneshmreses
nien vctat quin ab Hippoticnsi antistile Augusiitio et quam%maxime contra Priscitlianos, qua.n episcovi
conscriptiis fucril: hujus enim aeiale cottdiius vide- Tarraconenses,Carlhagi enses, Lusilani, et Bmlicife-
lur; (a) ncc stylus discrepal ab Augiistiniano,niliilqtie lerunl, el cum prwceptopnpm urbis RommLeonit ad
continct quod non facile in ejus scriptis repeiiatur; Balconiumep:scopumGatticim nansmiserunt.Ipti eliam
pracsertim vcro in libro de llsrcsibus et in aliero n el suprascripta viginti canonum capituta slatuerunt in
conira 1'riscillianistasad Ornsium. concilioTolelano'.
4. Constat ex ipso Augustino lam in boc uiiimo Primam parlem liujits annottlionis qui co iferet
traciatu quam in lih. u Rciraclaiionom, c. 4, con- com epislola sancti Leouis ad Turribium, facile ani-
stiltaiioncm sd etim missam ex Ilispania ab Orosio mailvcrlerel (quod vel sola Leonis menlio indicai)
dc errorc Priscillianistarum et Origenistarum; quae h nc fiiei regulam noti al illt.ulantiquius cnncilium
consultatio cxstat Augustiniano responso praefua, pertinere, sed ad alittd qii.i.lraginla elamplins amiis
totn. VI cjtts operum. Non aegre igiiur puiaveriin postiritts. SulTrag lur rnncilium Bracarense, seti i
simtil cum hoc opusetilo missum esse ab Au.itslino scu n, stih Jonniie PP.III habitura nnitoChrisli 565,
liltcMunifidei, qnembaerelicis928C!it'l0''c:)m fidem nbi Lucretius cpiscopus in'hap.cverba synodum allo-
profiteri, ct Priscillianum dogma ejurare cupientibtis qtiilur : Credo auteqt veslrm'beatitudinisfraternilatem
cpiscopi Ilispatti, si hanc approbarent, pnssent snb- nosse qwa eo temporequo in hit regionibut nefandit-
scribcndum proponerc. Nec iintts Orosius ex llispa- sima Priscillianmseclmvenenaserpcbant, beatissimus
niis dc hujusmodi erroribtts ronsulnit Augustinum : papa urbis RommLeo... ad synodum Gallicimscripla
siquidcm ex inilio consultationis illius docerour Eu- S'ia diiexit. Cujttsetiam prmceptoTarraconenseselCar-
tropium et Pattlum episcopos llispanos coinmonilo- thaginensesepiscopi, Lusitani quoqne, et Bmtici, faclo
rium ad Anguslinuiii iransmisisse adversus invale- inlerse concilio, regulamfidei contra PrisciWanamhm-
scentes in lli-patiiarum rcgionibis crrorcs. Hac igiiur reslm eum aliquibus capitulis conscribentes,ad Balco-
occasione potuit libelius iste et poslulari ab Hispattiae niumtunc hujutBracarentisEcclesimprmsutemdirexe-
episcopis et scribi ab Augustino. runt. Verba haec commenlario non egenl; sed clare
5. Probahile adtnodnm est libellos fidei quos hac C docent illam fidei regulam quae Toletanae synodo
tlisseriaiione discutimus, (b) in Codicem Romanum anncxa est, non in ea condilam, sed in alia lempore
conjeclos essc a sancto Leone nostro, ut in disser- Leonis celehrata, n-lectamque post cenlum annos in
laiionc 12 diximtis: eosqtte e scfiniis apostolicae Bracarensi, alque illi posteriori synodo vindicatam.
sedis exlractos esse, ubi nnle scrvaianiur. Quis Hanc autem ftdei conressio em Hispani episcopi
porro pulet banc fidei co.ifcssionem lemere Augu- vel a Leone lunc accepertint e Codice Rotnano de-
slino inscriptam esse, atque m lalem asseryatam in ccrptam, et cum aliqua epislolarum quas timc lent-
scrinio Romano, et insertam Codici, nisi ex indiibi- poris ad eos scripsit pontifcx, transmisam; vel cam
tato id certum habuissent intlicioRomani? An vero e propriis scriniiseduxerunt, qu busolim concrediia
(ncile Augtisiini res poiuit ignorare sanctus Leo, fuerat, cum ab Augustino acepta est, ut superius
Augusliiii. inqnam, cui aequaliscrat, et cttjus scripta coi.jecimus. Sic tamen eam confessionem nstirparunt
dc fidc summo semper in prelio babila sunt apud synodi Palres, ut praesenti Ecclesiarum su.trum ne-
se lem apostol cam. Sed qua occasione libellus Ro- cessitati accommodarint, (d) demptis tribus anathe-
mam dilatus? Hoc licct nohis ignorare. Dicamlamen matismis, scilicet 5, 6 et 7, cx Augustiniano lihello,
vel illum ex Africa asportatum a Leone cum illuc tribusque aliis in eoruro lociim substitutis : ob eain
adlnic acolytltus Zosimi decretum advcrsus Pelugia- procul dubio causam, quod grassantibus tunc per III—
nos detulil: vcl 1-gatos ab episcopis Hispanis ad spanias erroribus isti magis, illi minus congruebant:
Augustiuum missos, jussos esse eadem via sedem sed et alios sex post Atlgiistini.mosadjecerunt, qtiibus
aposiolicani adire ex Africa redeontes, quo sedis proscribunlur errores Priscillianorum a S. 930
liiijus auctoritatem opemque implorarent, ut S. Leone j) Leone nolati in sua ad Tiirribium advarsus eosdem
pontifice facttim est, adversus priscillianos per Ec haerelicos epistola: iia ut facile in mentem citjusque
clesias Hispaniarumgrassantes; eosd inqiie libellnm venerit, ab ipso Leone in hunc modtimauctos con-
ab Augusiino acceptum cum EcclesiaeRomanacpon- ciiinalosque anathematismos fuisseet in Hispaniaiu
tifice vcl proceribus communicasse. missos.
Jam quod ad concilium Toletanum i speclat, cui Posteriorem hanc parlem annoiatiouis, fideilibcllo
annexum legimus libellum liunc, jampridem mouuit praelixae post canoues Tolctani i concilii : (e) /pii
BALLERINIORUMANNOTATIO.NES.
(a) Immo stylum palam discrepare Bcnedictini (c) De h.ic reguli (idci i lura ilisseruimus lom. I',
editores, qui in expendendis ac vulgandis Augustini nol. 5 (Nobis lom. I, col. 1331, not. ») in obsetva-
operibus maximam styli ejus peritiam conseculi tiooes Quesnelli ad epist. 15 S. Leonis. Confer etiam
sttnt, Iiauddul.ie teslantur. Ipsorum texlum in obser- observaliones huic disscriaiioni subjiciendas, § 2.
vationlbos recilabimus, § 2, n. 2, ibiqtie allerius (d) Non dempti, sed aliis verbis expressi clarius
Beuedictinimaximaeauciorilatisconsenliens judicitim fuere anathemniismi 5, 0, 7, et 12, ut not. 20 (Col.
adjicienuis. 1054, not. b) animadvertimus.
(b) lliuic Romani Codicis Itypolhesim jam rejeci- (e) Vide quae de bis verbis diximus tom. II, n. 5,
mos in observ. ad dissert. 12 Quesnelli, el cx ibidcm iu obscrvati.ines Quesnelli ad episl. 15 S. l.eoitis, ci
ciisputatis tota hwc conjectatio corruet. utiaeadjicienlur in scrquentibusobserv., § 2, n.3.
1057 DISSERT. XIV QUESNELLL DE CONCILIISAFRIC. IN PELAG. CAUSA CELEB 1058
in
rcani «I tupratcripta canonum capituta iiatuerunl ,A occasio nnta cst locum huic lilielio dandi inter ser-
toncilio Tolelano: putni card. Barouius ad episcopns moiies htijus sancti doctoris ilti feriae 5 ass gnatos.
coucuii i Toletani refereudani esse, utaleque liuc liauc conjecturam in niediiim adduco, quoniam quiit
translalam ab impcrito scriba. Sed quid veUttea in- iiieliusdicam modo animo non occnnil. Plura et do-
telligi de episcopis Leonis tempore congregalis, qui cli-simo viro digna exspectamus de lioc libclloa R.P.
slaliita oliui a synodo priori decrela, de novo sta- domno Fraucisco Dclfau, asceta Dencdiciino, in ea
lueritil, ad id corruplela in mores el discip inain quaro cuiti suis San-Gcrmanensis ccenob.i collegis
illius lemporis invecta adducii? Cerle nec mss. co- adomat, operum S. Augusiini editionc.
dicura conscnsusca subreplilia credi siuit, neque isia IX. Formula libelti fidei.—Poslep slolam S. Alha-
verba : Ipsi etiam et supra dicta, etc, ad alios referri nasii ad Epicielum el alteram S. Cyrilli Alexandrini
episcopos, quamqui in eadem cpigiaplie nominantur, ad Joanuetn Aiilincheniim,quae cap. 52 et 55 baben-
et Leonis tempore convcuerani. Quse si vera suni, lur, sub codem hoc capilulo 53 adcabem legiiur:
jam de loco liiijus synodi dubium non restat: ctitii Formula libelli fidei: (a) quam a Romana sedc mis-
aperte Tote um congregatos esse postremaadverba sam puto ad Orietilales. praescrtimque ad Coiistanti-
lcsteniur. De qua synodo plura alibi in noiis lau- nopolitanos. lstud ex his libelli verbis conjicio : Epi-
datam Leonis epistolam 15 ad Turribiiim. stola ad tanctm memorimFlavianum Conttanlinopoli-
Superest ut de libello, quomodo jacel inler scr- tanm urbis episcopum noslrum. Illud probat mentio
raones 5. Aiigiisfini,aliquid dicatnus. Ejus interpo- coiifirmaiionis deliniiioni Cbalcedonensi datae a S.
laiionem superius nolavi : hoc iiunc observo, viginti Lcotte, ci ejusdem ad Flavianumepistoiac. Tola baee
sex anaihcmatisuios in eo legi, quorum duodecim n formula confccta est cx 932 pariedefiniiiotiis Chat-
priores iiilem sunl qui et in nosiro codice jaceni, cedonensis, quue ab aliis pio allcra dcfinitione habe-
quosqttevere Augustinianospulo; alios qiialuordeciin tur, ab aliis pro posteriori ejusdcm et unicae paric,
nec inCoiiice Romano habcri, nec in coucilio Tole- ab aliis ueniqtie Tr.ictatns concilii Cbalcedouensis
ta.no. De-cripli sunt vero, et liuic libelln asstili ex dicitur, ctijus prima hx>csunl vetba : Su/jecerat qui-
confessionelidei caiholicsequnm Damasus papa inisil dem, clc. Ex versione illa sumpta videtur qu:e Ru-
ad Pauliniim Antiocbeouiii episcopum, quamque stico diacono tribui solel; etsi in nonnullis aliquaniis-
babes iu Codicenosiro Romnno pag. 214. An aiicu- pcr discrepct. Cur vero il igata sit haee forniula epi-
jus syiiodi auctoritate it.i i.i iitiiim compacli siut duo st.dis S. Cyrilli ad Joiinncni Aiitiochenum et sauc i
l.bclii, an propriostiiil.osi nlictijusingenio; prorsus Atbanasii ad Epcictuui, inile suspicor natuni, qttod
ignoro: illud nmi niiinino improhabile. Caeterumhoc simul bianis illaesub^cribemiaercvertentibus ad ciitliolicaiu
moneo, islos Damasi PP. aiialhematismos nonnullis Kiityi vd Neslorianis propo-itic sint sci: Con-
iiitcrpolalionibiis luborare apud Augiislinum, inter sfaiitiiiop >liseu Alexaudriae.Nec hoc sinc exempto :
quas unicam observo : ubi videlicet in nosiro codice siquidera renitentib is aliquando Orientalibus ne S.
el apud iheodonitim haec legimus de personis divi- Leonis cpisloluef ubscriberenl, (6)optio ab ip-o Leone
nis : Umniasalvantes: babetur in illo Aiigusiiuiano tlnta est, ut vcl suae vel Cyrilii episiolac couseiisum
sermone : Omv.iaqumsalranda tunl salvantes. adbilicrent. Epistola 54, ntinc 70, ad Pulcherram de
Sed quomodo, qtiaeiet aliqnis, libellus isle jnter Anatolio haechabel: Simptex est, inquit, absolulum-
eos S. Augnsiinisermoncs qui fcrise 5 in CoenaDo- (jue quod posco : ut remolo longarum disputalionum
mini assigtianlur loeuin habuit, cuiii in en ne apex iabofe sanciw memorim Cyrilli Atexandrini episcopi
quidem apparcalqui hujusdiei solemnita;i convenial C epistolmqitamipse atl Neslorium miterat, acquiescal;
vel acconuiiodaripossit? Nec hoc minus 931 obscu vct epislolmmem,qum ad sunctmrecordationitFlavia-
rum quam caetera. Dicttmquod venit in inentem.Posl num episcopttmcst direcla. consentiat. El episl. 88,
prolaitim nnathematismuinscu capitulum lti coucilii IIIIIIC117, ad Julianoiii (Cap. o), ubi de rebelli IIIO-
Bracareusis secundi an. 563 : Si quis, inquit, quinla iiacboruin Palaestinoruiiiimperilia : Qumsi de nostra,
feria paschati,qumvocaturCana Domini,hora legitima iuqti.l S. Leo, puiat ambigenduinesse doctr',na,saltem
post nonamjejunus in Ecclesia mitsas non tenei; sed bcatmmemoriasAlhanasii, Theophiliet Cyrilli Alexav.-
tecundumtectam Priscilliaui festkitalem iptiut diei ab drim saeerdotum scripta non renual : cum quibus ita
Itora tertia per missas defunctorumsolulo jejunio colit; fidei nostrm forma concorda!, ul in nullo a nobts di-
ariatliema sit. Ex hoc capitulo iiitelligimus feriam screpet,qui te iliu consenlireprofitetur.
quintaiii in CoenaDominia Priscillianistis per sacri- Quod ad tempus conditaeforuiulaeattittet: (c) pcr
legas suas caeremoniasesse pollutaro. Quod si dica- ca procul dubio tempora scripla esl qttibusAcepbao-
mus eam ob catisam et propter mysteriorum solem- rum secta per Oriemeni grassabatur. Qui haerelici
nilatem episcoposllispanos eamdem feriam delegisse, cuin Chalcdonense coucilium ei Lconis loiniiinabji-
in qua professio lidei adversus Priscillianos publice ccreni, his semper comliiionibus ad Ecclesiiecont-
in fidelium cceiu legerelur; vel eam ipsam diem iu iiiuiiioneni invitali siint, ul utriimque aihplecti se
qua (utadliuc hodie observatur) solebant pcenilenics proliierenlur : q.iod omnia pene probanl Ecclesix
publici Ecclesiae reconciliari, eoriim etiam reconci- moiiuiuenia qute stipcrsiiiii, Simplicii, Felicis, ct Ge-
liationi destinatam esse, qui Priscillian»rum hneresim lasii poulilicum Roinanorum lemporibus scripia. Ad
ejurare et cathoiicam fideni prolitcri volebaut, quibus r) hiijuspostremi aetatemformulainrefero,quoniam haec
ea fidei piofessio pncserip a fuerit publice cdenda : posl idius epistolas inserta codici legiiur.
quic cum in ritiialibiis llispanicarum Eccles aritm —X. Confessiofidei DamasiPP. adPaulimtm Anlioclt.
libris invenla fiient inter soemnes feriae5 in Coena Sub capitulo55 babelur Damasi papaeepistola ad
Domui riitts ac pieees, el eodem loco, vel alibi, ut Pauliuum Antiocbeiiiim episcoputn 933 C1,n 1 'or~
vidimus, iiomcii Augustini pneferrel: inde fortasse mula fidei illi amiexa. Ctiius tilulus, <iui Pautintim
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(o) Hanc iormulam ex Leoms meiite scriptam vel (b) Videnot. 8 in epist. 70 S. Leoiiistomo I (Nostrv
Itoina Constaiitinopolimfuisse ntissam, vel Constan- tom. I, col. 805, not. *), ubi hanc Quesnelli optio-
litiopoli ad Leonem directam alque ab eodcm appro- nem refellenles, oslendiuiusin epistola 54, nunc 70,
baiam et Latine redditam, in aliquot La inas col e- ad Piilclieriam, part culam vel pro et a Leone fuisse
ctiones transisse putamus. Videaniioiaiionosiii ipsam acceplaro : qttod plenius confintiavimus not. 5 in
formulamlioc tomo editam cap. 53noslri codbis. Haec epist. 51, nuiic 67, codeui lomo 1 (Ncstro tom. I,
aiiiem formula non esl coofuiidciidacum delinitione col. 88(5,not. K).
coucilii Cbalcedoiiensis,quam a QiiesnelJoomissaiu (c) Si bxc ormula, ul indicavimits nol. 27 (Hac
sequeuti cap. 54 ejustlem codicis ex hujus colle lio- pagina, nol. a) Leonis lempore scripta fuil, antcrior
nis uiss. exeuiplaribus prodtiximus, qtneque ab inier- prccul tlubio'Acet.bali)ttiinlneresi diccnda est.
prelatione Rustici maxiinc dhcrepat.
 1059 AD OPERA 5. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 106'J
Antioclienum opiscopum expressis verbis habet ini A . direxeram : tuojudieio derelinquens; indicaviram
ulrpgiie'hostro codice riis., diibium oiririe femovet,, me commolum: postrnodlmi' vero "aitcraiii lianc.epi-
quod ex autiquToribustum Conciliottihi ediiionibus,, Stolam commemornns a pluribusvel pluriiira ttomine
litm Tfieodorftiversionibus hasci videbathr : ubi Pati- scripiam eamindicat, ciim ail: Misitnusvttobittociari
liniis Thessalonicensis episcopus legebatur. sc.ibimus , consemus noster. Efrevera flihil bhjus-
Formulam auiem fidei imm curii epistola simhlI riiodrferum sihe synodo agere consueverant'pohttii-
missarii essea Damasb n<mdubiio, ac prOindealte- cesHomilni: quam Cotistieiridinemnrohurii intererat
ram'aijaltera h'6nre'sse,uthactenus factum est,'se- Ihicin occasiorie non violari, in l^nti^ inqu im, mo-
parandam. Hoc priiiiuiiiipersuadet codicis' htrlusque! metiti negbilo, quod Itdem commBnein.iuefidei j ro
nostri auctorilas^qui' hon riiOdouhath allefi pfoxlftie; lessibhem artlinebatin quo merito thnendom erat <a)
subdit. sed et'utraitoue srib'urio eodeniquecapiltiio> ne Ofientales Occidentalibus pauto iniquiores'fldei
repraeserilat: ila'ut lonriiila iiflei, etsi ab epistolai fbrmulam repellerenl quamnon cognovissent nume-
dislincta sil, iUi (bihen veltfti pars cjuaCdamalligarii roso Occidentalium concilioroboraiam.
debere vTdeaiur. 2. Certuln ^ est ex ipsius episiofae ; Ad qhem 'porfo annnm utraque Teferenda sit; non
initio uria curii epfelola mTssamesse fornlulam fidei,, extfa dUbiUmest. Si ordinem quo anaiheraatismi
quis haerericis'aid"caitlililicamreverleniintts subscri-- descripti sum a Theodorito, onnOrumordini respon-
benda) proj)oriereltur: Fidem, IriqUit, mtefrtin*, noni dere consiarfet, certum esset paritftr formutam hanc
idm Jlibi.'quiiius fidei cdriinitlriibnitocidris, quam hisi fidei postaiiuum'381 ediiam esse : cum ab eopost
qui htea*ty0!Mh¥e?jiiri',Jid esl hbUtperU, vdlv&riht t synddiim'sechndaro oecumenicamreferantur; immo
sdctari .•'qiibdprpciil ditbiode professibhe fidei dislin- et'"phst Ullferhm'episcoporum in regia urbe couven-
cla ab epistola ihtelligendum venii. Quod enim infe-. B ' itjni, pbstqrie resctiplas ad eorum epistolm Damasi
riiispost iiohhufla delide Intarniitiohis interposita, Ktieriis.Idem tempus innuefe videtur, citm, recensitis
de epislolae ipsiuS'siibscriptiohe ihentioneni habeat, , cap. H arialhematismis, hsecde tempore snbjicii:
ftoc ob eam cahsaiitscriptiiiri puio, qobd cum epi- Et hwc quidem gesla suhtsuperstite Gratiano : quae
slote 'shbjcc'a esseliider fofihula, qui buic sttbscri-• vitae"hujus 'imperatoris finem indieare videntur,
bebat^ illi jp^iirftersdbseribere
1 censerttur ieo fefmei quem tameh toto decennio atiteverlit eoniniunis epo-
inodo, quo qiiis fbrmulaeCXnhtiexo episcbpi mandaioi <ihaConeilii'Hi RVimaoi, a quo (luxisse creduntur
proposilae subscribehs; iam iiuriifaib episcopali qu<mi aiiytueriiatishii. Baronium , qiii epistolam - ad aim.
foririuiaeipsi subscrib t. 3'. Quiii hoc in morcerat po- Chfisli 573 refert, meriio arguit II. Valesius, a quo
silum, ul ab'bSereticis ad Comihuiiiohemcathoiicam (6) scripta dicitur' 935• ann. 582, paulo posl syno-
aspirahiibus,' nbn "bfcvissimae,qualis est hacc, epi- diiro; sid fusius liaec perlractare non esl anrmus.
slolae, in qua non prolfie satis fides explicaiur,'sed I Vide notas ejtisdem Valesii in Theodorilum pag. 45.
d is^tihctaea<ileclisvefbis Cohcepiaefbrmulaestibscri- lristittJtumriiags nosirum attinet (c) insignis in-
prio' exigereViir:'4. Titolos fOrmulaeul est in Thua- terpblaiio, qoa auclior legiiur professio (idei in vul-
heo, libc ipsUin prhdit Clafissime. Verum dum haec ga(is editiohibus et in codire Thuanco, qiiam in
scfibo, Opiioftuhe «lccbrrit'1 Collectio' Romana Lucae OxOn.codice. Niriiiflimposisextum anathematismnm
Hilslisnii, quae ftonfaeefifla est anno 1602; in caque liaectam n ilhsquam Opud Theodoritum liabeniur :
inveiito formubiirifidei seu anathematismos ipsi in- E*oJmttm'gui>ab Ecclesiisad Ecclesiat migraverinl,
seftosepisWlae; eoihco qhi Iitleriila a ribbisnotatur. tutidiu &'rioitracommunioiiealienoshabemm, donecad
Ul ]am asst^ftioiiostramm solis nilatur conjecturis, C eas redierint 'civitates in quibus smt primilus cantli-
934 'secf cbdicis ahctbritale , quo docCmursaltem luli. Quodtiquis aliui, atio trantmigrante, inlticum
professionem Kaiic(ideiab epistola sejtmgemlamnon vivenlisordiriatus est, tandiu vacet sacerdutii dignkate,
esse, et utramque eodem esse tempore editam. qui suam deseruit civitatem,donecsuccestor ejutquht-
Ihde scquiluf synodicam esse Damasi epislolam. catin Domiho. Hseo pon 0 superaddila esse vix dubi-
Siqiiidem iestis e-.t Theodoritus (Lib. \,cap. 10) lare ticel. Pfimum auctoritate Oxoniensis exemplaris
illos anathemalismos, quos sequenti capile reterl, ab ms. nostricodics in ipsa Urbe Ronia, nbi«cribcbal
episcbpis inihagtia Roriia congregatis sancitos esse; Dumasus, 'ab Ecclesiae Roinanaeproceribtis et ope
etfsqtie coriciiio tn Romano sub liamaso vulgbassi- scrinioftnfl aposiolicae sedis conditi : cui hocnomine
griant.' Illud eiiam inniiereiuilii Damashs ipse vide- major longe fides habeltda , quam »el Theodorilo,
tur;qui de familiariepislola,'quam per Vitalem mi- velpa-rumaecufaiis aliisedilionibus^ qiiae ex Graeco
serai5siiosuMimriomine, ipsoihitio hujus serhiohem deriva a* mihi videntur.' 2. Favet codex alter, qui
nafiens,' siiigUlareiti iiitihei^uiu ustifpat, Mtripia clafissimiJdnellitst, landaturque in Labbeana Con-
RALLERINIORUMANNOTATIONES.
"(a) Licet ROirlauipohtifices rcsmagni momeniiin eodem Vitale jam presbytero haec episiola a Danmsn
Tfomahasyhodtt di^coterent atque ileciderent, episto- seripta fuit. Tillemontiuseam afngilanno 375, (Cou-
li.s"trttiieo solp pontiBciSnomine solebant inscribere, staniitisvero anno cifcitcr 378. Pluraide liac re dis-
qubd apostol&e seUis Sttctoritas pofissimum1specta- serere non vacat.
fetur; bamqiie nbn sblhm OccidcntaiesVsed Oriebia- • (cjCum no» solus codex Thnaneus, sedeaeieri
les' etTariVpiopler priticipaliidtcm,ut li eiiaJusloquitur, etiam ndstrae coHectionis (unO retentiori ms. Oxo-
prscsertira in (ideiphsis maxiini faciendam perpettia D niensi excepto), ac praeterea alii omnes aliarum col-
EtMesi* ifadivioned dicissent. Hinc ipsa epislola de leclionUm Latinarum, quae hanc Damasi epistolam
qtia ririnc sefmo esl, rioriRbmahaesynodi, sed solius continent, in textu constanter exhibeant decretum,
Damasi riomine praehotaiur, ei soli Damaso tribuitur Eos autemqui ab Eceletia, etc , frustra Quesnellus
in allocutione synodi Chalcedoiiehsisad Marciannm auctorilate nnius recenlioris codicis, quero in aliis
Augustum tom. IV Concil. Ven. editibnis, col. 1766. nonnullis maiicum vidimus, idem decretum supposi-
(b) Scripta fuit cum sp s eral de Vilaii tunc pre- liiinm venditare se posse credidit. Nec vero illi lavn
sbyieVoi aHiefjttain 'apertiim siihisma corificiens, ab atius codex Justelli. Hic ehim Isidovianusesl. Isido-
Apptiiriiirislis ad erifscbpainm Ariiibclienum pfomo- rus autera hanc exposilioneiri fid.i inires paries di-
veretur: Porro is sese ^erebat episcopum' Meletio visit, et a prima parte submovit ideni 'decretum.
vlvenle : unde'HiefOnymusihepisi, ad Damasum de Dein aliis interjectis postremam partem ejusdem
liibits liypostiisibus'tfes episccpos Antibcbenam Ec- expositionis dedit: ac tandem aliis inserti* iaudatum
clcsiam siiniilocchpantcs memorat: Non noviVkalem, decrelum separatim exhibuit. Sicuti vero divisio
Mele.ium respuo, ignoro Paulinum. Meletms'autem primae parlis a postrema Isi ori Merc.iioris arbilrio
obiit aniio 381 , dum Constaiilifiopolitaiia synodus tribnenda est; ita ctiaih ejus decreti sep.uaiio atque
agebatur. fgitttr ante hanc syriodum Vitalis episcopus distinctio.
erat; ac propterea 11011 paulo post, sed ante aliquanto
I0G1 DISSERT. XIV QUESNELLl. DE FlDErLlttELLIS'iN-CODICE CONTENTIS. 1062
ciliorum' ditione. 3. id
Ipsa persuadet loci inspcctjo; A
, bere cOguritur m ils libeflis, rqui'abtiiefcsi reverte-
longe eni.n a<>anaihematismoruro materia abhorreut bantttr.
verba haec, ad disciplinam, iton ad fidem spectantia, XII. Detymbolo Athanasidnq conjcctttrm. — Post
qunequeet orationis liltiin, et fidei formulaeseriem tpt recensitos (idei libellos, quos sitidiose servabat
impormne abrumpunt. Qua igitur, inquies, ratione Ecclesia inifabitur Romana in suo canQiiiiiitdecrelofum iue
inierpolata est, ilar ut' jam a tempore Tbeodoritiea Codice, aliq is inier eos iJesiderari pfae-
parleauciior circumferretur? Hoc ego Pauliui ipMUS clnram illam fidei cpnfessionem^quae'*i/»nio/umS.
Antiochani arte el studio faciurn esse crediderim : Athanasiidicilur, et ctijus lahsin dfiicio cc<iesi'astco
qui cum magnumMeletiumin episcopatu AntiQcheno peroinnes Occidenlalissaliem orbis Ecclesias ; quod
sociom haberet, hac indtis ria usus est ut notum lic- cerie symbolum iiiinqiiampraetefmTss^iniessetaRo-
ret ilhnii a sedis aposiolica;-coimnitnione esse alie- manis alias lohgeminoris momenti fdrihulas inilloiri
ntitii. Neque hoc solura publicari voluit in jpsa fidei simm codicem coiijicientibiis, si iliod tuiic temporis
formuJa. sed etquolquot ad catliolicam r.verlentes eisdem innotuissct; praeseriimyero |i,,'qubd confen-
buic siibscnbeieni, eos ouiiics profileri voluit Melelii dil eminentissimus' cardin.ilisBarphitis.eam fidei
commuwoiti iniuquam se iininiscendos , ad idque suae confe-sionem Romae S. Atbanasiiis edidisset
proprio teneri cbirograpbo. Quem enini hoc cmone Latino sermone, recitassi tqiie cqr.im ponlifict;eique
melitis designari dixertmus <iuaiuMehlitim, qui ciim asHdentibus episcopis. Augebit adiniratioiieni, quod
Sehi>tenus in Annenia rpiscopus constiiuiiis olim iu illo lcslimoiiiorumdelectu, quem sanclus Lencum
foisst-l,<subditorum offensus inobedienlia, ul scribit epistola sua 134, nunc 165, ad Leoncra Aiigusium
Tbeod.iritus, aliose 936 contulerat, ibi in otto vitant °U misit, quique ab cddem vel ab alio ipserius Codici
aclurus, cum.ad Auliochenain scdem ab omnibus Roroano sub capitulo 41, quod, ihqham, syniboiom
po-tiilat'is est et evectus. llmic igitur prima decrcti illud Ailtanasiaiium locum noti habeat in illodeleciu
pars noiat. El ui deteiior lieret adlmc Melelii con- ubi aliqna e sancti Athanasii scripiis excerpta legnn-
ditio, sanciiur pnrte altera, eiim,qiii in illiusSebastcn tur, quibus illa confessio et familiarior csse debuis;
dcsereutis lociim suffectiisfuerat, landiu sacerdoiii set sanrto Leoni, et clarius potenijuS|ue Einychis
digniialc fruitnriim, donec sibi vita superesset. errorem p: ofligasset et '£cclesla3Roiriahaeprivilegiis
Aliaeliam adiluntur apud Tlieodoritumiiniim,qiiae addidissel roboris pltirimum.
non levis mnmcali suni. In tiltiino enim anatlitina- Ilaec mirabuntur aIiqiii:,ego vero miror magis Vel
tismo : Quod <i quis partiatur, elc, post baecverba, ex hoc uitius sancti Leonis sileniio hpndiim viris ali-
propter unam D vinilatem, quam credimut esseel sci- qtioi crn.litis fuisse pers asiiin, rio.n Atbanasii esse
mm Palris et Filii et Spiritus sancli; haec conlinuo Ojiiisciiliiitiisiud, sedalterius auctoris, qui vel Leoni
siibdunlur: 8eovfou.evrpiarivUTTOOTOIO-SITW : Deumunum ejusqiie praedecessoiibus ignotns fuit, vel seiate in-
in tribus hypostasibus. Iluec a Damaso scripia esse feror. Uinimque ignur boc argumenlum ex sancti
nemo crcdidcrit, tiiin quia in niillo codice Laiino Leonissileniio et Codicispriiissione petilum caetefis
seu excnso, scu iianuscripto le^unlor, tum quod a accedat, qtiibus istud scriptum olim Athahasio ab;u-
ir.um hypostaseonafserlione Latini abboriebiint. Illa dicarunt scriplores doctissimi. Noriest hiijus locivel
addila esse aTheodorito uon puietu : ciim enim Rpi- otii de illius attctore fusius operpsrisque. inquirere :
pliaiiiiisScholasiicnsomniinri Tlieodoriiiauaehisioriae abunde enim jam id prxsifiurii est et erudite a do-
iiiierprelumaniquissimiis verba ii:a nonrepraesenieti ctissitno viro Gerarilo Jdanne VosSiode' tribus syro-
ut ex Tripaitila Cassiodori Hisioria manifeslum est, C bolis dissercnte (Diss. 2). Pauciila sbluriirhodo vice
inde conjicio in recentioribus Thcodorili exemplari- appendicis addcre hic visitm e l, dccasinne Iibello-
bus fuisse addita, ab iis forte qin banc Damasi pro- rum lidei,quosdisciissimus, et tesiimpnioriima Leone
fessionem (ideiGraecereddiiam relegentes ad exem- coltectorut» cbuira Euiyclien : iit sj ijiia^lux ex itova
plnria Paulini arte et studio interpolaia , tres illas conjeclura rei Imclenus 938, nbscursealfrilgere po-
voces velut a scribis per inciiriam omissas libello lest, ea lectotem iio.n frustreinus.
restiiuendas ptilarunt. Porro jam olim insertas esse Ccrta inipriniis ab iiiceriis secernciida sunt; lum
lexiui Dnmasiano ad Oiienlalibus Mclelii parles se- suspiciones cdnjecluraequeiiosine in medium addu
ctntitibus, sttggirit Theodorili ejiisdem narraiio lib. cendae.
v, c. 5, ubi haec-Flavianiad Paulinuni Antiocbeiium Primo itaqtie' jtim, omnium fcre eriidiiorum con-
verba refert : Si Damasi communionemamplecleris, scnsu conslat opusculum istud, (b) sancii Aibanasii
o amice, doctrina; nobit manifeslam simtliludineit Aiexuridriro'fe(nm' non esse : qi od ntaxinie arguit
ostend .. Nam ilte quidem unam eamdemqueTrinitais siylus ipsc serriiorifsquc cpriiexlnsi qui null.ilenus
subttantiam confilens,tres hypostasesdiserte prmdicat: Graecihominis esl, sed Laiini : confirmalurqtie tum
lu contra Trini atem tollis kypostaium. Haccsi dixil, ex eo qttoii Athanasius ipse tcst^itir in episloln ad
vix dubilo quin ex inlerpolata versione epislohc Da- Antiochensesel alibi, procnl se fuisse a condenda
masi, si tunc scr p'a crat: sin minus , ex assertione nova fidei formpla, et praeterca Nlcicnaesynodi sym-
triuni personaritiii, Irium liyposiasiitn asscrtipnem bolum sttis omnibus numeris^absoluiissiimim esse
Datnnsolribuit. Iliutlveio clare asseriluri-nfragmentp semper contenderit: tum cx alio sileniio qtto usqtie
dccreti Damasinniiu coilcclione Romana l.ucaellol- „ nd sexltim saltem saeculum sepiillum fuit hoc sym-
sleiiiipag. 170. boluiii. Cum enini rieqjiiesanclus Cyrillus Alexandri-
XI. Alia fidei formula. — Damasianaefideiformulre nus Atlianasii successoruni unns,iieque sahclus Leo,
rroxime sttbjicitur sub eodem cnpitulo brevis alia neque alii scriplores ecclcsiastici, vel ahiislites quiin
fornnila, quaealia non estab ea quam habel superius Ephesino Clialcedonensique conciliis fidem catholi-
capilnluR)55ad calcem Cyrillianac937 ai' •Joartncin cam adversus Neslorium et Eulychen propugnavc-
Antiochenum cpislobc. Eadem, inquam, e-l formtiln, runt, nunquam exilln quidquamprotulerint, nunquam
sed in eotii|iendium missa , ntque ex iractaiu seu de- illius fecerint mentionem ; quis sibi persuadealmter
liniiiom-Clialcedonensidecerpta. (u) Utramque Aca- Atbanasii opcra recensitum tunc fuisse istud symbo-
ciaois lemporibus propositam esse puto : siqtiidem Ittm ? His plura qui legerc yoluerit, adeai laudatum
iiinc respuebant Itaeretici tam Ch.<lcedoiiensedecre- Vossium al.osquc qui bac de re prolixibres coiniinn-
tuni, quam sancii Leonis cpislolani, qtiihus subscri- larios edideunt.
BALLERINIORUMANNOTATlOSES.
(n) Cum Itacc formula conlractior quidem, sed temporibus assiguanda est. Vide praecedenles notas
seusu eadem sil ac i la subjecla Cyrilli epistolaecap. 27 et 29 (Supra col. 1054, nol. a, 1055, not, c).
53 uostraecollectionis, et utraqiie codem letnpoie (b) De bac senteniia lege observationes seqtientes
scriota fuerii; sicul illa. ita etiam haec S. Leonis §3, n. I.
1063 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. ••> 1064
2. Ex hac uhima raliorie evincitur pariter, quis- A editus est, iteculli auciores quidquam de illius aetaie
quis tandem symboli istius auctor fuerit, eum posl vel leviter attingant; 940 "ec potior videaiur esse
exortam damnaiamque non solumNestorii, sed etiam ralio illum sancto Leodegario ejusque synodo tri-
Eutychis baeresim floruisse; immo posi Leonis Ma- buendi, qnam posteriori alicoi Augustodunensi epi-
gni tempora. Delur enim per indiligentiam nonnul- scopo vel concilio. Eorum tamen seniemiae libenter
lam omissum fuisse Athanasianum hoc symbolumin accediraus, donec lucis amplius aliquid affulgeat.
concilio Ephesino et Chalcedonensi; certe nunquam Ilujus ergo aucioris, quem inquirimus, aetatemintra
posteriorem sancti Leonis diligentiam fugisset, qui annum circiter 480 et 600 staluendam esse putamus,
saepe saepius post quariam synodum scribens ad vel etiamintra brevius spalium.
Orientales episcopos, et propnara Orientalium Ec- 6. Certum videtur neque casu, neque librariorum
clesiarum tradiiionem appellans, nunquam tamen incuria, nomen Albanasii in hujus scripti titolum
Alhanasii symbolum coramemorat, in quo tnm ex- irrepsisse; sed polius ex certo consilio (b) ab ipso
presse, tam distincle utraque illa haeresisconfoditur. auctore fuisse sancto Athanasio ascriptum : quolquol
Sed neque annoChristi 458 nolum erai, cum illam enim illiusexemplaria seu manu exarala, seu excusa,
testimoniorum congeriem ad Leonem Auguslummil- hactrnus visa sunt, praese ferunt Aihanasii nomen.
leret, quaepost denuo cxcussa aposlolicaesedis scri- XIV. Non est impostoris scriptum. — 7. Tantum
nia auclior prodiil allera, quam ad synodum C.balce- abest ut imposluraearguendus sit quisquis talera fidei
donensem dudum direxerat. Quin el eorum pontili- professioiiemsub alieno nobis noraine ingessit, quin
curo qoi adversus Acepltalos Eutychianosquecerla- poiius Spiritu Dei istud consilii ab eo ceptnro fuisse
runt, silentium de islo symbolo, tesiatur illud adlmc n evincil ipsius symboli contextns, in quo mire elucet
tum ignotum fuisse. et fideidocia sunplicilas', et divina SpiriUisunctio,
3. Consial bujus symboli auclorem posleriorem quibus ita sauctis EcclesiaePatribusAtbanasiana fide
non esse anno Domiuisexcentesimo939 septuage- dignum appurut,ut illudsingulis Dominicisomnium
simo :ja) hoc quippe annohabiia est Attgustodunen- clericorttmore celebrari el inter officii ecclesiaslici
sis in Gallia synodus sub sancl < Leodegarioepiscopo, panescenserivoluerint. Enimverolalissirmirodiscri-
cujus liic canorilegitur : Si quit pretbyltr, diaconut, men est inler ipsum et impostorem illum qui nobis
subdiaconus,vtl clericus tymbolumquod sanclo intpi- tot commeutiiias epi.-tolas sub poniificumRomano-
ranle Spirilu apotloli tradiderunl, et fidem sancti rum nominibus pessima arte mentequeconGciaspro •
Athanasiiprmsulis irreprehensibiliternon recensueril, tulil: iu hujusmodi enim epistolis nihil pen«. est
ab episcopo condemnelur. Immo el jam ab anno 633 quod non aliis turpi furto subreptumfuerit, vel quod
aliqua ex isto symbolo descripta mihi videntur in ea iis pontificibus quibus tribuuntur indignum non sit,
confessione fidei quaeedita est a concilioToletano iv, utpote el illorum temporumdisciplinaeadversum, et
babetiirque capit. 1 ejusdem. ex consutis pannis male compactum. (n hoc vero
4. Dubium nonesi quin mullis ante synodum illara Atlinnasiano symbolo omnia Allianasiodigna suni,
Augustodunensem annis composilum essel, et jam omnia fidei sinceritati quaeexponitur apprime con-
oiim per tolam Ecclesiam celebre evasisset: nun- venientia. Immo nec ntulus ipse mendacii potesi
quaroetiim sapienlissimi antistiles id commisissent, omni ex parle argui: non enim, ul in hodiernis ro-
ut islam fidei formuam omnium ordinum clericis dicibus legitur, Symboliuomen pracse tulil, sed Fide*.
amplectendam et irreprehentibiliter,ut aiunt, recen- Iia in Auguslodunensi tanone supra descripto, iu
tendam synodali edicto sub conderanationis pcena C breviario ms. monasterii Casinensis sexcenlorum
praeciperenl, immoet illam c rcgione cum symbolo fereannorum,dequo inferius diciuri sumus, el alibi.
apostolico ponerenl, nisi jam longo usu recepla, np- Genuinumque esse sciipli hujustiiuluin probant ver-
probata, et iuler germanas roagni Athanasiilucubra- siones Graecae,in quibus appellaiur Miaic, vel o,uo-
liones numerata fuisset; quod nisi post plurimorutn ^oyiaTnf xafloXtxijf itimiuc, vel iztpi iriiTTtMfX«T«
annorum seriem fieri vix potuit. trvvroftiav;hoc postremtim habet symbolum Aibaua-
XIII. Quolemporeicriplum videtursymbolumAlha- si. num a Graecisinterpolatnm, a Jacobo Usserioedi-
natianum. — 5. Hiuc setpiitur cjus auctoreni non lum : auciores pariter Latini illud exposilionem fidei
exlra centtim fere annorum illorum spatium requi- vel sermonem de lide inscribunl: inter quos Hiuc-
rendum esse qui ab llilari papae Leouis successoris roarus archiep. Remensis. 341 Hanc autem esso
pontificatu usque ad (inem scxii saeculivel septimi Athanasii Gdero,quaehoc symbolo conlinetur, nemo
inilium elapsi sunt. Ut sexagiuta vel septuaginla ante inficias brit, qui quid.m Athanasiumcredideril a
synodtini A<gust. dunensem anni evulgando svmbolo catholica iide noii recessisse.
dentur, ejusqne aucloriiati per omnes Ecclesiassta- XV. Cur sub alienonomint evulgalum?— Sed cur,
bdiendae: prseserlim cutn litijusmodicanontt, Augu- inquies, auclor calliolicus alieno nomine, non suo.
slodunensessancti Leodegariiepiscopidicti, quibuset opus suum inscripsit ? Dum enim Aihanasiinouiina-
illc qui de symbolo agit annumerniur, a solo Leode- tur symbolum, qtiod tamen sancli Albanasi non
gario in dioeccsanasynodo pro Ecclesia sua conditi esse (Onvincitur, meiuendumcst ne inter sptiria et
esse vidcanliir, ut vel ille tiltilusindicat. Existiman- apocrypha numeretur : quod Salonius episcopus
dum enim n n esl itnicum episcopum hoc sibi arro- rj Galluslimebat ne Salviani libro eveniret qa m sub
galurum fuisse ut novum symbolum,nec ab univer.-a Tiraothei nomine ad Ecclesiamcatbolicam scripsc-
Ecclesia vel usu recepittm, vela iiiullis approbatum, rat. Verum quod Salvianns respondet in epistola ad
clero siio velut lidei tesseram memoria lenendaiu, eumdem Salonium, re^pondeosmiliter: Sufficeread
corde credeiidam, ore confileudam gravi intentati excludendampenilusapocryphisiy'.i suspicionemetiam
pcena praeciperei.Quanqoatn, ne quid dissimulern, hoc solum posse, quod satit perspicuum est libros
vix aliquidceni exunicoillo canone Augustodunensi neolericmditputat onis esse, et a posterioristempoiis
statuere auderem, nisi me doctissimorum virorum hominedhinarum rerum studio atque amore conscri-
compellerel aucloritas, Jacobi, inquam, Sirmondi, ptos. Carentenim apocryphi suspicione,qui agnoscun-
Pclri de la Lande, et Godefridi Hermamii, qui lau- tur, nec Albanasii, nec hominisAlliaunsiocoaevi,itoc
tlatum cauonem ad annum 670 referre non dubita- Gracciesse amloris. Qu d atileiu proprittin nom.'i>
riint, cum lamen nec mss. collectiones ex quibus sublicere voluerit, id raelu haereticorum et advers.i-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Non armo 670, se<l anno 676 vel 677 hanc sy- (b) S. Athanasiinomen ab ipso auctore pr i lixuni
hodum liaiiilaro ostendit Bohierius in epist. ad Ma- sytnbolo cx vetusiiorihiismss. exemplaiibus falsum
biilonium. Vido tom. VII Concil. Ven. edit., col. ostendemus iti obsetv., § 3, n. 2 et 3.
549 not. 1,
1065 DISSERT. XIV QUESNELLL DE FIDEI LIBELLIS IN CODICEGONTENTIS. 1066
riorum fidei, cum quibus auctor vivebnt, dum scribe- A professionibus, quasi prmsenlescum prmsentibusage-
rel, accidisse putandum est: de quo et amplius ali- rent, introducerem.... Sabellium erg-o, Pholinum,
quid inferius dicemus. Arium, alque ad nostras partes Athanasiumintroduxi:
Ex his porro quaesttpra statuimus, qiia;que vix in ut veritas summo confiigenliumcertamine eliquata ad
dubium revocari possunt, hoc clicimus, qttod ad omniuin notiliam perveniret.
inveniendtim auctorem hujus symboli vinm aperit : Iride etiam confirmatur primumhsee nostra opinio,
auctorem scilicet illum imprimis catboliciiro intra quod quos adversarios (idei praecipueimpugnatsym-
cetitum fere illos aimos vixisse et lloruisse qui ' bolum, Arianos scilicet el Eulycbianos, eosclemsem-
Lconis vel Hilafi Romanormn pontilicum morlern per scriptis suis persectilus est Vigilius. Pleraque
proxime seculi sunt: eumdem metu persecutionis enim opiiscula stia contra Arianos, qui Africanas
nomen proprium suppressisse, ac proinde eum in vastabant Ecclesias, conscripsit, et insigne optts ad-
ea regione sedem habuissc in qua fidei calholicae versus Eulychiarios emisit, quo et sancti Leonis epi-
bosles Arianique praesertim rerum potiebantnr; et stolam et Chalcedonensedecreiutii ab haerclicorum
eo lempore quo Arii, Neslorii et Eutycliis errores impiignalionibusstrcnue vindical.
longe lateque spargebantur : tres enim istas potissi- 2. Aliasfidei professionesetiam stib nomine Alba-
mtint haereseshoc symbolum confodit. nasii etlidit Vigilitis,tjiin'euiu QiJ.3 liujiistnoilinpnscn-
XVI. VigiliumepiscopumAfricanumvideriauctorem lis conscribendis assuetitm produnt. Vcltit sunt (c)
esse symboti Athanasiani.— Omissa porro eorum illse quae libris de Trinitate insertx legunltir. Hanc
senientia qni illud bomini Gallo tribuuni, in quibus autetn quaesymboli nomen oblitiet, lunc ab eo condi-
esl P. Pilhoeuslib. de Process. Spiritus sancii, quara "R tam esse existimamusctiin Constanlinopoliexsularet:
in senlenliam propendere se profitclur Vossius iti quo lempore jam mulla ediderat opusctila contra hae-
appendice suae in hancrem disserlationis : videnliir reticos Arianos, etim adhuc in Africamorarelur. Au-
hsecomnia qttaepracmisimusmasime convenire (a) Vi- diens autein, cttm esset in Oriente, quantas stra^es
gilio Tapsilano seu Tapsensi in Africa episcopo, nec ageret in Africanis Ecclesiis Ariana haeresis, et qtio
cuiquam potius hoc opiisculum tribui posse arbilror in disciiiniiie versaretur populariiim siioruni fides,
quam acerrimo liuic catholicae fidei dcfensori. Flo- pastoralis oflicii partes esse existimavit periclitanti
ruitenim Vigiliusisle sub fitieni quinti sacculi, et ut populo suo suppeiias ferre, sitnplicioribusqtie (Jhri-
verisimile est ad sexlnm usque pervenit, quippe qtti stianis eain fidei professionem ob oculos ponere, qttae
atino 484 Bizacettorumomnium episcoporum ultimus i einotis oinnibus sitbtilioriset implicalioris iheologim
erat, ut ex notilia Africanorumaiitisiilum regis Hun- ambagibus, catholicam doclrinam pure, riilide, bre-
nerici jussu pro reddeuda fidei ratioiie convocato- viierquc exponeret. Qun exposiiione Ecclesiam suam
rum 942 feliciterconjicit Petr. Franc. Chifdetiusin aliasque Africanas non solutn adversus ArianaesecUe
notis ad eumdem hunc Vigilium. PraHerea vivebat perfidiam muniendns esse exisiimavii, scd etiam ad-
Vigilius et sedem episcopalem lenebat in Africana vcrsus Nestorianam et Eutycbianam; quaecum apud
regione in qua Wandali Ariana peste infecli calho- Orientales, inter quos agebat, longelateque grassare-
licos omnes dirn persecuiione vexabaut; ila ul de tur, eam ad Africanas regiones, vel jam esse inve-
catholicafidevel verhuro proferre crimini vertcretur. ctam, vel invchi facile posse videl.ai. (d) Athanasii
Eo eliam vivebat lempore quo Neslorinna et Euty- nomine ontatidam esse existimavit hujusmodi profes-
chiana hxreses roaximosiu dies progressus agcbant, sionem : quia et tanii viri aucloritate eos qui sola
praesertimper Oriemales Ecclesias, ad quas fugere C auctoritnte ducuntur retinendos fore putabat; et
compulsus est Vigilius ab impiorege extorris facitts. probe noverat illius aevi eruditos non posse in huuc
Denique, quod magnopere pensandtim est hac in errorem induci, ut Atbanasio illam expositionem tri-
disquisinone, admodum familiare fuit Vigilio, ut si buerent, reclamante novellarum hacresum, quam
quae scriberet opuscula saeviente persecutione, (6) ea distincte babet, menliohe. Sed et hoc necessarium
non suo, sed sub antiqtiorum Patrum vel nuetorum omnino videbatur, ne qnisquam Africanorum qui
persona in publicum emitteret. Sic librtim contra Mn- tunc vivebant, episcoporum de condila hujtis fidei
rivadum scripsil sub nomitte Idacii Clari ; alierum formula in suspicionem aptid haereticos devenirct, ac
compnsuit in persona S. Auguslini conlrn Fclicianum propterea in certissimum vilae discrimen, quaeAria-
Arianum : tertium contra Palladium Ainbrosio vel norum erat saevities, adducereiur: quod meriio ti-
Gregorio Nazianzeno inscripium. Scd et sub uomiiie mendum fuisse inlelliget quisquis Vicloris Vitensis
sancti Athanasii plures, quam sub aliorum personj de Perseculione Africana narraiionem peiiegeril.
evulgavit : duodccimenitn de Trinitnle libros habe- 3. Etsi in tam brevi et in hujus generis sepiiiin-
rnus inier opera sancti Aihanasii, Latipc tantiim edi- cula, qualis est haec fidei profcssio, vix locus sit
t"S, qttos Vigilii csse clamant erudiii (Jac. Sirmon- conferendo siylo cuin.caeieris Vigilii luciibrationibiis
dus, in not. ad Theodulphmnde Spirilu sanclo; Phil. (aliam enim dicendi rationem breves et excgeticae
Labbeus, de Script. ecclesiasl.; Chiffletius,in opusc. 2 fidei formtilae, aliam scripta prolixiora et polemica
vindiciarum operum Mgilii Tapsensis); sicut el Dia- exigunt): non levem lamen inter symholum et alia '
logoruiit tibros inler Atbanasium, Arium et Probum Vigiliiopera (e) slyli affinitatem scribendique ratio-
judicem. Sed elsi non indubitata litlc essenl Vigilii "j. nem dcprehendere mibi videor. Eamdem enim me-
memorata haec optiscula, sabem Dialogus adversus thodum sectalur in opere contra Marivadum scriplo,
Arianos, Sabellianos el fhotinianos, vel ipso Vigilio et praesertim libro m.qiiam etin symboloconficiendo
fatente, ab ipso sub nomine Albanasiicoiura Ariura, lenuit: ita ut prior parssymboli, quaeTrinitalis uni-
Sabellium et Photinum coram judicc Probo dispu- tatem contra Arianos defcndit, compendiosa videa-
taiitis, composilus est; ex quo ccrie rnaximum pon- tur esse recapittilatio eorum quae centum capiiulis
dus accedil coiijecttiris noslris. Ipse, iiiquani, Vigi- 944 exponunlur in tribus illis conlra Marivadtim
lius in praefalioncItujus dialogi hoc profiletur : Utile libris : isti enim toti siini in exponenda probandaque
hoc, scribit ille, et valde commodum apparuit, ul unitate Trinitatis, et Triniiale unitatis, quaee>t prio-
uniiiscnjuyquehmretici personant cum sui dogmatis ris partis symboli propria materies. Sed et boc di-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) itaric yuesnem senteniiam reteitemus m usdem (d) llic pnesumiiur Athanasu nomen ab ipso au-
observ. § 3, n. 5 et 6. ctore inilio inscriptttm fuisse, quod tamen falsum
(b) Non omnia Athanasii, aui aliorum Patrum no- ostendemus in observationibus.
mine edita opera quse Vigilio Tapseusi iribtiuntur, (e)Hoc argumentum a styli senlentiarum queaffini-
ipsius esse liquebit ex dicendis in observ. § 5, n. 5. tate petitum in re pracsentiquam leve sit, e\ obser
(c) Hasformulas VigilioTapseusi perperam ascribi valionibus palam fiet § 3.
iu observ. lococitato probaluri sutuus.
PATROL.LVI. 8i
10« AD OPERA S. LEQNIS MAGNIAPPENDIX. 1068
stinctius apparet in lib. m; tria enim hiijus pripra A epigrapbe : Fides djc£aa tancto Athanasio episapo.
capiluta -totidem has propositibnes cooiplectuntur Porro conjecturae nosfrae de auctore hujtis symboli,
cum suis probationibus : Deus Pater,' Deus Filim, Vigilio noii parum sulfragatur quod in antiquissimo
Deus Spiritus sanctus. Dominus.Pater, Dominus Fi- codice (a) illigatumreperiaiur opusculo; cui nomen
lius, Dominus Spiritus sancius. Omnipoterii Paler, Alhanasii pariler praeliuim legiiur, sed qund Vigilii
OmnipotensFilius, OmnipdlerisSpiritus sanctus; qtiae Tapsensis esse indubiiaium liabetur ipsius Vigilii
totidem et iisdem verbis habentur in symbolo. In testimonio : siquidem lib. v adversus Eutycheu,
quo plures aliae ejusdem forinsepropositiones legttn- Uitm.2, hsec scribit : De conciliorum,inquit, diveriis
tur : sicut et in dicto Iibro tii longe plurimae; vide- sanclionibus et nominumreligiose additis noviiatibns
licet adcentenarium usquenumeruni, Scripturaetesil- pteuissimein its tibris quos aaversus Sabeilium, Pho-
mooiis probalae reperiunlur, eumdemque, ni fallor, linum et Arium sub nomine Athanasii, tanquam si
spirant auclorem. Alia quoque non minus sibi invi- prcesentes cum prmsenlibmagerent (ubi eliam cogni-
cem convenientiafortasse deprehendet qui atlentius loris persona videtnr inducta) conscriptimut, a nobit
ei mnjori otio caeterasVigilii lucubrationes evolvefe fuit expressum, ctc. Nec <mitlam observare locnm
volnerit : nobis haec modo siifliciatitex occasione ex ejusdem libri v Vtgilii.Tnpsensis num.6, ubi uni-
scripta. tns Christi ex Deo et homine constantis confertur
Absolutadissertalionum nostrarnm editione, iuveni cum unitale hominis ex auima rationali etcarne sub-
codicem Thuaneum, in quo dialogus VigiliiTapsen- sistentis : Sicut credimus unitm esse hominem, ani-
lis adversus Arianos , Sabellianos et 1'hoiinianos mam ralionabilemet caxnem; ita credamusunum esst
legitur sub hoc titulo : Incipit allircatio Athanasii n ChrislumDeum et hominem:qnaeomnino similia sunt
cumhceretibut.Post hunc tractatum babeiilur symbo- 7 liis symboli Alhanasianiverbis : Sicut anima rationa
ium Nicaenumet formula fidei' Ariiiiiiiensisconcilii, lis el caro unus est homo; ita Deus el homo unus est
quam proxime sequitur synibolura Athanas. ctim bac Chrislus.
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) iti>... '!•.i cilnto, n. 6.

BALL^RINIOIUIM GBSERVATIONES
/n Dissertatior\em XIV Quesnelli, Qe libellis t'n Codice insertis, elc.

945 ,nler ea u<^e'monumenta de qttibus in prse- sumpla, salva sua invisibilitate, videripotuisse. Nee
cedenti dissertalioue agitur, duo tantum libelli lidei quispiam cuni rccenti auclore reponal hanc Gregorii
nostro codici <anonum inserti cap. 39 et 40, ac sym- scnientiam inveniri in oratione 37, qttse certtts ejus-
boium QuicunqueS. Alhanasio vulgo inscriptum fu- dem Gregorii fetns est. Legenti enim utramque ora-
siores observationesreqiiifunt. tionem 57 et 49, uon lam seotenti.-imquam qucdam
etiam verba cbaraclere mnjusculo indicaia congruere
§1- C soli oiationi 49 qnisqucperspiciet: ac prselerea cnm
Libellusfideiqui in coUeclionehoc l$mo edita exhibi- Auguslinus iioti Graecuni texium, sed vulgatam Ru-
lurcap. 3'Ji'S. Cregorio Na%i,cin%eno probabilius fini interprelationem ndhibueril, ut ex aliis locis, in
viridicaridttt c reditur. senlenlia qua. au- qtiibus alia Gregori Nazianzeni teslimonia recilal,
Impugnalur
clbri Ldtinb adjudicalur, el GregorioOrientali cum perspicere licet; oratio antem 37 non iia fnerit a
douata, uti oratio 49 (de cujus ver-
Quesnellosubsiitititur Occidentalis,Gregorius Bmii- RuliiioLatiiiita.e
sione mox dicemus), hanc Augustinumallegasse itt
cus, vel cuninovissimq auclore Phmbddius.
cpisi. 148dubiiare non licel.
1. Uniim cerlum praemillendum est, hunc libel- II. Alterum t<siimouiuin est codex ex quo prodiit
lum, qui inter S. Grcgorii Nazianzeni opera est edilio Argentoratensis 947 ani,° 1^>O8.Hic euim
sermo 50, ila concirteie cum sermone 49, ut utrius- coilex decem orationes ejusdem S. Gregorii nomitte
que unum eumdein.iueauctorem esse Quesiielius§ 7 insciiptas, el a Rulino Laiinc redilitis cxhibuit cum
jure probaverit. In eo solum aiter ab altero discre- ipso Rulini interpreiis prologp : in quibus esl oral o
pat, quodsermo49 Nicnnam fidem fusiofiet dogmn- vulgata 43 et oratio vulgaia 50, seu irns er libetltts
tico tractalu statuat; scrmo autem 50, sett libcllus liilei. Qnare Jiistus Fotitaninus lib. n Vitae Knlioi,
fidei, easdem pr.<cedent s sermonis sentetuias com- c. 8, has omiics sicul Rttliiio interprcti, ita Gicgorio
pendio exbibeai. Igiiui' si S. Gregorius Nazianzenus Nazianseuo atictori ass r<'re noiidubitavit. Neqttere-
auctor sit sermoois 49, eidem qm.que aitribuendiis fert in aliis codic bus, qui Gregorii sermones a Ru-
erit sermo 50, seu metnoratus libellus lidei. Pro as- fino Litinitate donalos contincnt, e.is orntioiies 49 et
serendo aulem cjus sentioiiis 49 auctore S. Gregorio B 50 desiderari. Nam in pleri-que mss. duo, vel tres,
Nazianzeno duo exprcssa lesiimoiiia suppetitnl, " vel quatuor tanltim ejusdem Gregorii seru.ones, quos
unum S. Auguslini, altentiti ejus codicis qtti Argen- idem Rufinus Latine reddidit, leguntur, ut laudatus
toraien^i eiitioni operum ejusdem S. docloris iistli Fontanmus nolavil : i ec tamen idcirco ocio saliem
fuit. Soleiinie est S< uigtisiiuo Gregorii Nazianzeiii ip^ius Gregorii sermoites ab eodem Rufino iraductos
auctorilate nli, et ex Rufitiiversione, qtiie ob aticto- qiuspiam ambigit. Idem porro Riifmus in libroxi lli-
ri.s et interpretis ciiebritateih longe lateque propa- stptlae Eccl., cap. 9, de scripiis sanctorum Gregorii
gata erat. tlinc in lib.i adversu<Juli.uiiim, c. 5, cjus-: Niizianzeni atqtie Basilii lestatur : Nos denasferme
dem Gregorii testiiu .nin pioilticiurus, pr.fe.iioiinil siiigulorumorqliunculas translulimus in Latinum. Ba-
Sed tibi non deerit magninominiset farha celeberrima sjlii bfaiunes a Rufiiio Latinis duiatae non inve-
illmtrisepitcopuseliam de partibusOrientis,cujns eib- riiuntur nisi octo, atu, ut credimus, novem. Vide
quia inyentis merilo gratimeiiamin L\TI.NAM LINGGAMnostrara praerationem in appendicem tractatuum S.
TRANSLATA usquequaqueclaruerunt. Sttbdiislalim qua- Kenonisepi^cOpiVeronensis, num. 2, pag. 29i. De-
tuor loca ejusdem doctoris e.xversioue Ruiitii. P.;rvro c^m autem Gregorii Nazianzeni Suppeditavit codex
sermone n 40 eideiriS. Gregofio Urientali episcopo saepeluidatus, quas idcirco ipso Rulino teste eidetti
explorate vindicat in episi. i48 scrihens, nuni. 10, sancto adjudicandasagnoscimus.
Gregoriuseliam sanclus episCopusOrieiitalis aperlis- fll. Qui Gregofiura Nazianzenumexcludendum pu-
sime dicil, Deumnatura invisibilem,qudndd Patribus tnrunt, ea bypotbesi nituntur, qtiod iidem sermoncs
visus est, ttcul Moysi, cum quo facie ad faciemloaue- 49 et 5li Laiino auclori, non autem Graeco atiri-
balur. alicuiusCONSPICAGII.IS disjjosiliohetis- buendi credaiitur. Rationes auletn qoibus hanc livoo-
MATKKI.I-;
1069 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIV QUESNELLI. 1070
Ibesim ttieritiir, niliil cvincunl. Quaemaxima omnium A gessimus: Si priroi libelli auctor iji eodem scse ila
frpferlur ex Scripltirarum Itala velerique interpre- explicasset circa personarum disiinctionem, ut se,
talione inserla orationi 49 nihilum valet, cum Lati- paucis licet verbis, explicat in libello fidei, scu in
»iiisinterpresin reddcndis Latine Scripturarum testi- s.ermone 50, in quo praecise 11 nrcnraie loqtiilur;
moniis endem yersione sno aevo usitala, quae cum iititiqtiam ipsi oppotti potiiissent quse prioris libelli
Groeco iexlu Interpretum LXX a Graecis Pairibtis causa eidem ohjecla traduntiir. Quid quod voces tot
ailbil.ito congniebat, uti pqluer.it. Forlipr vidcri so- locis longiorem tractalum confirmant, quae breviori
let ea loquendi r.ilib a Graecoscriptore aliena, qubd libello nequaquaiii conveniunt? Hic ergo sermo 50
Grmciouooiat.rjV qppellanl, el illa : rqtio qtuedam qum pro illo primo libello adversus Ari.inos edito haberi
ipud Gimcos nuricupalur loyo;. Veruiti nonne ex hequit; sed alius anteribr, et prolixior Nazinnzeni
Graecofeddituni full Latine symbpluin Nicaenuninn- Jractalus in Ariants et Sabelliauos iiidicatnr, cujus
tiqtiissinta versiorie, i|i qtia nibilomihiis non absinii- Apologiant idem aticlor contexuit sermone 49; iibel-
(iter leginius apud Lepnem epist. 16jj, c. 2, a'jud S. lus vero fidei nostrse colleciioui insertus poslerior
Hilariumet alios : unius substanticecum Palre, qtiod est eodem sermone 49. adeo ut ipsitts compendium
Grmci dicunt ofioouirio»?Ciim porrti Riifintis fherit yideiiiur, qtiod timen iq fine aiticttlum praefert de
Jjus oraiionis inierpres, pfq ea liberlate qtta ille in resurrectione corporum, qub sermo 49 caret.
inlerpretandis Gfaecisoperibiis htebaitir, similes for-
mulas adhibere potiiil. idem est de siylo quo Rufi- §H.
nusliberior jnterpres in afiis qiioque versionibus hti De altero fidei tibello, qui in nosira coilectioneexhibe-
consuevii. Siriiilis quidem siytus elucet in cseteris lur cap. 40. Abjudicalw ab Auguslino, cui ittitm
oclo oraiionibus, quam fpsu«i ex Gregorio reddidisse JJ Quesnellus tribuil; et concilio Toletanoi asseritur.
lieirionmbigit.
|V. Cum ergo niltil cogal pro asserendo auctore I. De hoclibello egit Qucsnelltis § 8, ubi jpsum ,
Latino, duo auteni testimonia Augustini, et codicis qualis esl iit Codice canonum, cap. 40, S. Augustino
in editione Argehtoratensi impressi testimonia pro adjiidicandum exislimat. Cumqtie idem ferme repeta-
5. Gregorio Nazianzeno satis apefta sint; nulla ex lur in regula fidei subjecta concilio Toletano i, quse
aliorum sententiis iquaeLaiirium aitctorem ingerunt, ab alia synodo Hispariica sub S. Leone condita fuit;
pr.i ferenda videri poterit. Illa certe Quesnelli :q»a hujus synodi Palres ex ipso Atigustini libello eamdem
pro Gregorio Nazianzeno Gregorium Baeticnm sup- regulam hausisse opinalur. Ut nulem brevius, quoad
'
p»nit, "ac si Augustinus in designarido Gregofio tieri possit, noslram setitentiam aperiamtis, prsemit-
Orientali pro Occidenlali allticinatus sit, minus pro- tendum est, hoc docuraentum inter Auguslini opera
babilis esi. Nam praeterquam quod Atigustinus Gre- olim editum , levioribus variantibus exceptis, idem
gorium Nazianzenum allegare consuevit, nuhquam omnino esse ae illttd nostrae collectioni insertUm:
vero Gregoritim Baelicum; errorem et allttcinalio- quod tanieii in editione Augustini posteriori manu
iein in eo notare, nisi qnid ccrtum el convincens addiiamentum recepit decem et qualuor anathema-
pro Gregorio B*tico afferalur, praesumpiuosum vi- tismatum, quae ex epistola Damasi ad Paulinura ex-
delur. Nihil autera convincens Qtiesnellus protttlit, cerpta fuere. Al documenlum sub titnlo liegula fidei
sed meras conjeciuras, vel inanes prorsu-, vel cerie subjectum Toletanae synodo i, eisi quoacTsubstan-
ejusmodi qtiae aeque aliis auctoribus accommodari liam sit idem cum illo nostrae collectionis, non so-
quetint, ut in annotationihus indicavirnus. Neque ma- Q lum tameu sex anatliematismaitim addiiionem in fine
gis placere potest novissiriia opjnio, qua in opere in- exliibet, qmc ejusdem Regulm propria sunt, verum
scripto Hisloire lilliraire de la 'France, tom. I, part. eiiam quaedamadditamenta, et clariores aliquot ex-
Sedii.Paris. anni 1733, pag. 273, Phcebadius eoiurri plicationes praefert tum in ipso corpore, titm etiam
sermonum auctor praefendittir. Haecenim cum eidem in an.itbemalhismis, praiseriim 5, 6, 7 et 12, ut con-
hypotbesi Latini nuctoris incumbit, qtiam inanem feremi notationes nostrasin cap. 40 codicis palam
ostendimus; tum vero pares corijecturas congerit, fiet. Nihil ut porro ambigendum videtur quin hoc docu-
quaecorrpente hypothesi nittant, aiiisque pariter La- menium, in mss. nosfri codicis exstat, primus sit
tinis aptari scriptoribtts possunt. velnstioris anctoris fetus, quem Patres concilii Hispa-
V. Uiiuin ex hoc auctore verissimtim credimus, nici sub S. Leone in condenda regula lidei suscepe-
cum Quesnellum rejicit opinantem libellum fidei, s.'ii rint, et aliquot nddilameniis, alque aliis explicatiori-
sermoneih 50, priorem fuisse sermone 49, ac si illtj bus verbis nonnullis in locis ellerenies, suum fece-
libellus in hoc serntone 49 indicelur iis verbis : Jam- rint. Neque enim vcrosimile est posteriorem aticio-
pridem adversusArianos Hbeltumedideram. Hanc au- rem, qui explicatius doctimenttim prae oculis habuit,
tem sciilentiani ille duplici ratione impugnat. Pri- ea omisisse quae ad perspicuitatem conlerunl; setl
mum ex contexlu oraiionis 49, iri qua verba jarnpri- potius econtra accidit ttt quae prius brevius et minus
dem adversus Africanos libellum edideram, indicant elare scripta fuerunt, posterior auctor auctiora et ex-
non brevem lidei formulam, sed traciaiiim polemi- plicatiora eflieiat. Exemplum itaque nostrae collectio-
cum, qno Arianorum error ex proposito perstringe- nis prima;vum fetum esse et Leonis selate antiquius
batur. Id autem 949 aliis qi'|dem Gregorii Na- cum Quesnello arbitramur.
zianzeni fusibribus tfactatibus Arianos impeteutibus 951 N- N"m vero S. Augusiino tribuenduni sii,
optime congruit, non vero laudato Iibello lidei, in ut ille existimat, assentiri non possumus. Idem in fiue
paragraphi 8 sese exspectare dixit Patrum Benedicii-
quo etsi doclrina tnserta est Arianae liaefesicontra- 'noruin
ria, non tamen libellus dici potest qui, contra Ana- judicium in eaquae tum parabalur operum S.
nos editus, eosdera impugnet. Secutido quia in li- Angustini editione. llli vero doctimetitum, quod an-
bello adversus Arianos Sabellii errorem iioiiiinaiini lea inter Auguslini sermones relictum fuerat, nilnl
conlutatum aiiclor sermohis 49 diserle pronuntiaf. inoti QuesneUr observationibus, non dubitaruiii ex-
Nihil verb ejusniodi expressum legitiir in libello bre- iiide excludere et feferre iti appendicem lomi V ,
viori, seu ih sermone 50. Addil eiiam idem Gallica- serm. 233. Quippe, ihquiuut, in mss. hunc libeltum
nus scfiptor nnimadversionem non levem ex ipsa inter Augustini sermoneset opusculunusquam exstare
objectione, qua libellus antea editus ab Arianis im- vidimus.Rittioneraetiam addiinl ex stylo. Augusiinum
petebalur. JVauihoc est, quod aiunt possereprehendi cerle nobis minus sapiunt hi loquendi modi nuin. 1,
(sunl verba sermonis 49) quod ubi Verbum Dei ex hanc unam esse divini nominis Trinitatem. Ibidem,
persona Filii posuimus, tale hoc VerbumEtinlelligere non imaginariitmcorpus, aui forma sola composituin.
putemur, quale cjrammaticitradunt, elc. po^lea : Ibid., et omnia corporis exerciiia, sive ut Romanus
Mirari me faleor hoc ita sentiri potuisse,quasi nos per- Codex(Quesnelliaiuim intelligunt) exilia sensisse. El
sbnam propriam Verbi, qitod esl Filius, negaremus, num. 2, munduin hunc factum non fuissc, alqtte ejus
auem lot locis veritmFilium de vero Patre natum in- omnia irisirumenti. Tandem vox Paracietus passif
 1071 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1072
posita pro Spiritus sanctus. Argtimenttimitaque styli, A synodi Augiistodunerisis stib S. Leodegario ep:scopo,
quod Quesnellus extulit, Augustinum inaxime expun- quse celebrata fuit, non anno ( nt cum etbtis Ques-
git. Hmc jure Verlinus et Vindingus huic sermoni nelltis scripsil) 670, sed anno 676 vel 677, qucm-
intcr Augtistittianos reccnsilo supposilionis nntaih admodum v. c. Bonhierius in episiola ad Mabillo-
affixere. Adde eliam judicium P. Cousiamii in ad- niiim consiiluit. Cum vero canon qui laudatum sym-
iiitiniiione nd episi. 5 Damasiad Paulinum png. 505, bolum fidem S. Athanasii appellat, a Sirmoudo eru-
n. 8, ubi in hOc sermone nihil esse Auguslini profile- tus fuerit e ms. collectione Divionensi, quae non
tttr. Augustiiiiautem nomen in vetttstissimo ms. Vin- integras synodos, sed canones hinc inde excerplos,
ilehoiiensi nostraecolleciionisitt in (ine lituli addilur, ac in titulos distributos continet, incerlum quibus-
ut -idditilium credi possit. Ex aliquo aulem ejusdem ' dam videtur num spectet ad concilium Augusiodti-
collectionis, ut alibi vidimus, Gallicanse exemplo in nense sub S. Lendegario habitum, an vero ad aliud
collectionem iiem Gallicauam additionum Isidori boc ejusdem loci quod poslerius celebralum fuerit : ac
documenlum transisse, el ex alterutro hoc fonte ob prnpterea nihil binc certi ad antiquitatem symboli
inscriptum tilulo Atigustini nomen inter hujtis ser- Athanasio inscripli constiluendam elici posse con-
mones tandem fuisse receptum ei editttm ai bilramtir. tcndunt. Nos vero eumdem canonero invenimus in
Opinio igititr qusc Aiigustinumhujus libelli auctorera colleciione Herouvallianaedita a Jacobo Petit cap. 1.
praefert, ex solis codicibus nostrac colleclionis profi- Licet auiem ibidem canon Auguslodunensis allegetur
ciscivur, in quibus illttis nomen addititium ex nostro sine Leodegarii nomine, tamen collectionis aucloxem
ms. Viudebonetisi conjicere licet. non aliam synodum Augustodunensem prae cculis
111.(ium porro hoc documentuma Palribus synodi n hnbtiisse, nisi quae S. Leodegario episcopo celebraia
Hispanicoesub S. Leone repetitttm et auclum cum li- fuit, patet ex labula canonum eidem collectioni prae-
tnln Regula fidei in mss. collectionum Hisp. et Isid. missa, et a Petit exhibiia pag. 264, in cujus fide de
subjiciaitir conciliol Toletano, de quo plttra dixiraus Aiigiistodtinensibus canonibns in eadem colleclione
tom. II, not. 5, ad Quesnclli ohservalioncs in epist. allegatis haecsolum iraduntur : CanonesAugustcdu-
15 S. Leouis ad Turribium (Noslro lom. I, col. nentium S. Leodegarii episcopi. Concordat eliam ca-
1351, nol. a), valde probabile vtderi potest pri- put 70 ip-ius collectionis , in quo dum cxhibeniur
maevum hoc documentum ipsi synodo Toleianae i episcopi qtti canones ipsius collectionis confirma-
tnbuendum esse, quae cum damnaverit baeresim runt, haec ad Augustodunenses canones referuntur
Prisciiliaiiistarum , hunc libellum fidei adversus it. 19 : Consensio et confirmalio Leodegarii episcopi
eam aliasque baereses cum duodecim anatbematismis Augustodunensis.Negari igitur nequit quin antiquior
edidit. Hic libellus contineri poterat in uberioribus codex quo Herouvallianau collectionis auctor ustis
cjiisdem synodi gestis, quoruin in prooemio ipsius csl, cauonem laudatum retulcrit intcr cos qui in
synodi fit inentio. Hoc aulem documeiilum Patres synodo Augusiodunensi sub S. Leodegario sanciti
posterioris synodi Hispanoesub Leone lepetenles, ut fuertitit; ac proinde post medium sseculumvii sym-
illud pracsenti suarum Ecclesiarum neces-itati ac- boluiii QuicunqueS. Aihanasio ascriptum riubiiare
commodarent, nliqua clarius explicandn, alia addenda non licet. Neque eiiim probabilis credi potest Pape-
censuere. Huc refereiiduni viilettir additamenlum Fi- brocb i npinio in Respons. ad exhibit. error., part. n,
lioque, qttod illi in Regula fidei inseruere Leonem nrt. 13, n. 50, ubi tradit verbis ejusdem canonis
seculi, qui in epist. 15ad I urribium, cap. 1, de Spi- Fidem S. Athanasiinoii Athaiiasiantim, sed Nicaenum
ritu snncto scripsit, de ulroque processit. Aucior col- C symbolum designari, in quo lucubrando Athanasitiin
lectionis Htspanicae primsevum documetituin, quale plurimum laborasse satis credibile est.. Nicaenum
jn nosira collectione legilur, in gestis Toletansei sy- enim symbolum proprio Nicoeninomine in Eccfesia
nodi nactus, cum illud explicatius et aucttus invenis- appellari solebat, nuiiquam vero Atltanasii. Ctim
set in posleriori synodo sub Leone, huc illi subsii- porro Athanasii quidera nomine et in mss. et ab
tuendu.ti ac eidem Tolelansei synodo subiiectcndum aliis VIII ct ix sseculiauctoribus inscripttira invcnia-
pniavit, ea admonitione praembsa, qua alleri coocilio raus symbolum Quicunque, nihil dubiiandum vidc-
sub Le<ne ipsum perspicue-asseruit his vcrbis ; In- ttir quiii aliquanio ante iu synodo Aui;iislodiiiieiisi
cipil regula fidei catholicm conlra omnes hmreses et S. Leodegarii, verbis Fidem S. Atltanasiiidetn sym-
quammaxime conlra Priscillianos, quam episcopi Tar- bolum vocatum fuerit. fdipsum confirmari potest
raconenses,Carthagineiises,Lusitani etBmtici fecerunt, e, collectione ms. Vat. Palat. 574, cujus additamenta
el cum prceceptopapm Urbis Leonisad Balconiumepi- ejusdem circiter aevi idem symboluni hoc titulo prse-
scopnm Gatticio?transmiserunt. Solum offendere pos- feriini: Incipil fides calltolica S. Athanasii.
sttni quaesequunlur : ipsi etiam et suprascripta viginti II. Majorem vero ejusdem symboli antiquitatem,
cattonumcapttttla staluerunl in concilioTotetano: qtiae omisso tatnen Athariasii norhine, aiia vctuslii ra do-
ad Patres coucilii sub Leone referri neqiieunt, cum cumenla demonstrant. Sunt qui ingcnint conciiinm
canones in Toleiana i synodo conditi luerinl, ttt laudata Toletanum iv habiluin an. 633, in quo nonnullns
not. 5 lusius probavimus. Duasinltsec postrema verba formulas ex eodem symbolo excerptascrcduni. At
conjecturas ibidem indicaviinus. Ntinc aliam, quae similes formulaeatque sententise in definitis ct vul-
i robahili r fortassis videbilur, proponemus. Haec jj gatis Ecclesiae dogmatibtts ita communes erant ca-
nimiriim verba forte ahauctore coileclionis Ilispani- lltolicis, ut Toletani Paires communibus formulis
cae iu.enlu in titulo libelli lidei ejusdem synodi To- ttsi dici possint, nec ex nostro symbolo eas derivasse.
leian.e 1, cui congruebant; hoc loco, ubi ob subsli- Similes quidem pbrases invenire licet in aliis scri-
tniani regiilaiu lidei alterius concilii sub Leone, mi- ptoribus, quos ex Alhanasiano symbolo casdem sum-
ims iong-'."*.ini,incaute retenia fuere. psisse nenio dixerlt. Si iidem Toletani Patres in
iii- condenda professione fidei Alhanasiaiium symbolum
953 § oculis habuissent; alias 955 nlque sententias
De auctore symboliQuicunque, quod S. Athanasii no- prac ex eodem derivassent: quae tamen in ea professione
mine inscribilur. non inveniuntur. Aniiquitatem vero ejusdem sym-
I. Aniiqiiius lestimonium quo syinbolnm Quicun- boli ipsa Tolelana IV synodo nnteriorem aptius
que S. Athanasio tribttitur, essent duse epistoloeinler asiruil manuscripia collcclio, quaecontinetur in per-
S. isidori Hispalensis opera editne, uha ad Claudium vetustis codicibtis Barb. 2888 et Vat. 1342. In hae
dticcni, altera ad Eugenium episcoptim Toleianum, enira exhiberur epistola canonica.,quam sub ioitium
si vere eumdem S. Isidoruin liaberent auclorcm. At vi sacculicelebrein, inter documenta Juris canonici
cum h;c scripiai euni jam saecnlo ix et xi exortse vcteris edidiinus n. 4, ac in eaderii sic canon priinus
essent Graecorum adversus Laiinos controversiae, exprimitur: Primum omniumFIDEH CATHOLICAM omnes
S. Isidoro liispalensi perperam iuscribaiiiur; pri- presbyteri, et diaconi, teu subdiaconi memoriterte*
MHinitosiimoniutti peli Polest ex quodam canontj Kcttntj <>/«i ?HidiLege >i quis\ hec faeiendumvrmtet*
 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XIV QUESNELLt.
millat, quadraginla dierum [Lege diebits]a vino absti- A bavit. Sola AllercatiosanctiAilianasii episcopicontra
neant [ Lege abstineat], ctc. Fidei calholicmnomine Artum, Sabeltitim atque Pltotinum hmreticosin dialogi
indicari symboliim Quicitnque, cerlum (it cx anti- lorniain scripta, Vigiliiqiiidcinesl, cum ab ipso Vi-
quiss iuis ejttsdem symboli codicibus, qui idem sym- gilio laudetttr lib. v conlra Eutychom, cap. 2; nt nnn
bolum (ul mox videbimus) fidem calholicam inscri- idcirco Alhanasii nomine edita dici debel, cum in
bunt. Ea enim respiciuntur ipsius symboli verba : praefationemoneat se Alhanasiiim loqiienlem indu-
Ul teneat CVTUOLICAM FIDEM.FIDESautem CATIIOLICAcere.ut aliiscriptoresinducere solent alios, quos ta-
hwc est. Et in fine : Hwc est FIDESCATHOLICA, eic. nien nemo idcirco dialogi aticlores putat. Librum
Adde Veiianiiiiin Forluttaium , cujits exposiiio in contra Marivadumseu VarimadumIdaciiClarinomine
syinboluni QuicunqueaMuraiorioedita lom. II Ancc- vtilgatum Vigilioquidemadjudicavii Chiflleliiis, pro-
dot. Latin., pag. 212, inscribitur :Exposilio fidei ca- ptereaquod ipseVigiliusin laudala Allercatione lib.n,
tholicmFortunali : sic enim lianc inscriptionem in- n. 45, librnni adversus eumdem se edidisse prolite-
telligendamputamus, ut Forlunatns auctor sit, iion. tur. Cum vero in eadem AltercationeVigiliusprolixum
fidei calholicm, seu symboli Quicunque, sed exposi- IDCUIU reciletex suo opere contra Marivadum, qui in
lionis in cumdem symbolttm, quemadmodum alias tribus Idacii libris conlra Varimailum uon legilur;
exposiliones edidit in symbolum apostolorum et in hiuc satis lute colligilur librum Vigilii cotilra Mari-
oralionem Dominicam.IIsecsunt duo testimonia sae- vadum diversum esse ab Idacii libris contra Variraa-
culi vi. Si auiein hoc tempore non solum Fortunaius dum, nec adnos pervenisse. Quare hi postremi con-
lunc Fidem catholicamexplicavit, verum etiam ca- tra Varimadum libri Vigilio tribui nequennt, ac si
none prtcceptuin fuit ut oinnes presbyt^ri, diaconi g ementitum ldacii nomen eisdem prsefixerit.Videplura
et stibdiacoui ipsam memoriler discerent: iilam jam- apud Antelmium loco laudato.et admonilionera prse-
diu ante scripiam usuque plurimorum receptam fa- missam libris de sancta Trinitale in edjtione novis-
leri necesse esl. sima operuin S. Athanasii tom. III, pag. 602. Simi-
i III. Vetustiora porro ejusdem symbolfexemplaria lia reponi queunt caeteris opusculis qui aliorum Pa-
vel litttlo carent, vel sine auctoris nomine inscribunt trum, attt Athanasii nomine inscripli, eidem Vigilio
tantutn Fides catltolica.Primi generis sunt ms. Ant- a nonnullis addicuntur. Libri duodecim de Trinitate
brosianum, olim Bobiense, anie annos mille et am- fciter Atlianasii opera eo praccipue noinine Vigilio
plitts exaraium, in quo tioslrum symbolurn sine ulla tribuuninr a Chiffletio,quia laudantur in pracfatione
inscriptiono legitur, teste Mttratorio loco allegalo librorum I<jaciiClari contra Vaiimadum, quos a Vi-
pag. 22i, et codex Colbertinus 784, oevocirciter glio Idacii ementito nomine edilos prsesumpsit :
Pipini scripttts , in quo ejusdem syiuboli pars legi- qtiam hypolhesim jam refellimus. Sicut aulem libri
tur; quia librarius ita mutilum se Treveris iti vetu- contra Variniadum non Vigilii, sed ldacii sunt; ita
stiore utique codice reperisse testatur, nullo aucto- eiiam libri deTrinitate. quos Idacius in laudata prae-
ris noniine aut lilulo designato. Tres alii codices falione selucubrasse alfirmat, ejusdem Idacii, nonVi-
referuntur a Benedictiniseditoribus operttm S. Atha- gilii esse dicendi sunt. Neque veroquidquam movere
nasii, § 2, Diatribae in symbolum Quicunque, pag. potcst Cliiffletiicisus, qui ut cosdem libros de Tri-
721 : unus Regius 4908, aller Colbertinus 5133, ac uitale Vigilioasscrat, longuni illud teslimonium ab
tcrtius laudatus a Felckmanno, in quibus hoc syra- eodetn Vigilio recitatum in Altereatione roemorata,
bolum omni liiulo et auctoris noraine caret. Inter ei excerptum ex suo librocontra Marivadura, in ipsis
secuudi aulem generis exemplaria prscler illa saeculiC de Trinitate libris invenire sluduit. Neque enim hoc
vi quie usui fuerunt Fortuuato et auctori epistolm clficere poltiit, oisi aiiquot seittentiis elPaulinis lo-
canonicm, de quibus diximus ntimero praecedenli, cis binc iude collcctis. Praelerea hi libri nuspiam in-
omnium quae hactenus itiventa sunt atiliqtiissimum scribuntur contra Marivadum, Vigilius autem illud
est illud quod ab Usserio laudatur, ubi nullo auclo- lesiinioiiiiim ex libro contra Marivadum se eruero
ris nomine baec inscriplio prsefigitur: Fides catholica. tradidit. Vides ergo qitam imbecille hoc argumenium
Item legitur in duobus inss. Vat. 81 et Vat. Reginae sit, quod ex praesumpio, sed non probato Vigiliiusu
12; eumdemqtie titulum exstilisse in codice quero ducitur. Cum porro libri deTrinilale non sintVigilii,
adhibuit Tbcodulfus episcopus Aurelianensis, liquet sed Idacii; fonnulae (idei eisdem inserlaeet inscriptae
ex^capitulariejtts secundo, paulo post initium. Atha- Alltanasiinomine, si quid probarent, non pro Vigilio,
uasii itaque nomen nnn ab auctore inilio ascriptum, sed pro ldacio probarent. Adde quod iidem Jibri in
sed poslcriori tempore indtictum fuit : unde po- quibusdam codicibusconcluduntur libro octavo; Illse
steriora lantum exemplaria et scriptores septimi, autem lidei formulsead posieriores libros peninent,
octavi el notii sscculiillud prseferuiit. qui alii auctori tribuendi videntur. Confer admoni-
IV. Haec,quae ex codicibus et aniiquioribus lesti- tionemPP. Benedictinorumin eosdem libros tom.lll,
bus produxinius, debercnt suflicere ut Imcce sym- pag. 601. 1ri aliis aulem mantiscripiis ila etorditte,et
boluin S. Aihanasio postcriori lantum aetate suppo- nutnero, et inscriptinriibusdiscrepaiit,utnibil certum
situm dignoscalur. Ipsi quideni non posse illud dc primicvo felu constitui queat.Vide Josephum Blan-
ascribi alia plura argumenta convincunt, tum quoe chiuium in Enarratione pscudo-Athanasianain sym-
in praeccdenti^dissertationeQuesnetlus digessit Jl2, j\ bolum aposlolorum, pag. 69.
tura qtise postea addiderunt PP. Benedictiuieditores VI. Opponilur, symboluraQuicunquein quibusdam
operum S. Alhanasii in peculiari Dialribn de eodcm codicibus illigaturo, se potius subjectum reperiri Al-
symbolo § 3. Ludovicus Mttratorius iom.ll Anecdot. tcrcationi contra Arium, Sabellium,atque Photinum,
Latin., in disquisiiioiie de eodetn argumeiito, et no- qu:e certeVigilium babet auctorem. Quidinde? Num
vissime P. DomitiicusMaria Speronius dissert. 1 de binc recte inferlur utrumque opus esse ejusdem au-
symbolovttltjo S. Alhanasii, Palav. 1750, ubi prae- ctorls? Minime gentium. Librarii enim saepe plura
lerea Iiiijussymboli auciorcm, non Graecum, sed diversorum scriptorum opuscula in eodem codice
Laliniim esse evidenter ostendunt. Tota auteni quae- scribere solebaut. Styli ac sentenliarum simililudo
stio nunc in eo versalur, cuinam Lalino scriptori ctnn operibus Vigilii, etiamsi probarelur, iu liisce
ii.tccc syitibolum iribuendum sil. QuesnelltisVigi- (idei docttincnlis levissimaralioest. Quis eitiui igno-
iiuni Tapsenseni opinatur. At ejus senteiiii.im pri- rateam csse catbolicoruni coiistieiudiueiii,ut. in se;'-
iiniin impuguavit Josepltus Antelmius in nova de beudis fidei professionibus ac in proponendls fidei
symboloAtlianasianodisquisitione Parisiis edila an. do^miiibus forntulajetlocutiones in Ecclesia receptiu
1695. cui b.ic iu re auctores paulo ante nieinorati adhibeanlur, novac aulein vitenlur? ilinc forinulas
calcnlos addidcie. non dissimiles in diversis licet scriptoribus, qui ea-
957 v- Ceilequud ait Quesnellus eumdem Vigi- dein dogmaia tradidere, invenire licebit ut itc tamcti
liuin Hiuiiiulla ejusdein generis opera Athanasii aut cx hac locutioiiumsimilitudinecunidemesse diverso-
plionun scriniorum uominc edidisse, non salis pro- tuiti opusculorum auciorcm colligi qucat, iluc dy
 1075 AD OPERA S. LEONISMAGNI APPENDlX. T07U
causa jure P. le Quien in dissert. 1 Damascenica, A usque ad (inein. ISaec quidem ostendunt symbolum
n. 16, pag. 9, iueflicacem demonstrat paralleium sen- Qaicunque sinc aucloris nomine a codicis Colberlini
tentiarum symboli Quicunquecum aliis simiiibus Vi- ainanuensi inventuin fuisse in vetustiori codice Tre-
gilii senteniiis, quippe et S. Augustinus similes for- virensi, quod aniiqtiiiatem symboli plurimum confir-
mulas ac senienlias exhibel. mat. At auctirem ejusdetn symboli Trevirensempa-
VII. Hsec.quseQuesnellisententiam respuunl, seque riler fuisse nequaquam probant.
valent conlra Antelmium, 959 <juiViucentio Liri- Vlll.Cum vero nullus codex, nullus anliquus scri-
nen^i idem symbqlum vihdicare conlendit. lu cujtts ptor VigilioTapsensiaut ViiiceiitioLirinensi hocsym-
iiigumeniis singillaiim refellendis si quisplura desi- boluiu-lrihueril, antiquiores autem codices auctoris
deret, adeat PP. Beiiedicliiios et Muratoriura locis noroine cnreant, mtius erit ignoium audorem fatcri,
laudaiis, nec non P. Dominicura Mariam Speroniura quam hujusmodi conjectatioiiibus, quae variis scri-
disseri. 2 de symbolo, cap. 4 et 5, ubi omnia ab An- ptoribus accommodari queunt, hunc vel illuth syriiboli
telmio producta iion magisVincentioquam aliis ejus- auctorem Iraducere. Qua in re conciudemus cum Til-
dem circiler aetalis scriploribus aptari posse ostetidit. lemoniio not. 54 in S. Aihanasiuiri, iom.Vlll. p.671:
Unam ipsius Antelmii conjectationem praeterire non // vaul dqnc mieux npus lenir itins tes tinebrei de no-
possumus, qua primas symboli lacinias Trevetis in- tre iguorance; et je riesdis s'il rie fdul poirit encore
ventas, ac idcirco a Trevirensi scriptore, qualero ajouter quit vaudratt mieux nepoiht perdre le temps a
Vincentium credit, symbolUmlucubratum arbitratur., former lanide conjecliiressur des chosesde ce genre-
ld autem colligit ex cod. Colb. 784, in qno posl de- la. II peut eire de qttetqueuliliie de savoir le veritable
linitionem Chalcedonensem, et ante Nicsenum sym- " auleur a"une piece, mais qurinddririeri peut Savoirrien
bolum iriterjecta legilurea vulgati Alhanasiani sym- ^- de certain, a quoi sert-il de savoir qde c"estpeut-itre un
bo'i pars, in qua catholica de Christi incamatione lel, ouun tel ? Ceia est ptus propre a former desconles-
doctrina continetur, hac prsemissa annotatioue: Hoc taiionsqu'd ilablir ou edaircir aucuneviriti.ConUn-
inveni Treveris in uno libro scriptum sic incipiente : tons-nousdoitcd'etre.assuris que ce symboleliesl poiiil
Doinini noslri Jesu Chrisli, et reliqua. Domini nostri de saint Atltanase, mais qu'il eslahcienel du vie siecle
Jesu Chrisli fidelker credat. Est ergo fidesrecla , etc, uu ptus lard.

DISSERTATIO DEGIMA QUINTA.

De supposititio concilio Telensi et pseiido-epistola Siricii papce quce Tractatoria ad episcopoi
Africanos dicitur.
Adcapilulum60CodicisRomani.
961 CAPUT PRIMUM. cnm ineptum istml figmentum admota sinceri jndicii
De pieudo-synodi norhine. luce pfopins peniiinsque inspexerit.
Ac primum quidein tle ipso concilii nomirie inqui-
(«) Ultimtimseu sexagesimum codici^noslri capitu rendtim : de quo variai stitit cruditorunicoiijecliirae,
lum contirietcartonetiTetensisconciliisecundumTracta- c.t noiinulla eiiant (c) concertaiio fuif inter dhos iria-
toriam Stticii papmper Africam. Quod concilium cele- gni nominis theologos Pctrum Aurelium et Jacobuiii
bratitm diciluf post consulatnmgtoriosissimorumAu- C Sirmoiidniii, ,
gutiorum HonOriixi et Constantii,vi kalendas Marlii; Eminentisstipus caniinalis Perronius Replicae ad
hoc est, anno Cltristi 418. sereni^simumBtitiiiiiiartini regem.cap.48, existimat
A'bomriibus pro legitima ac vera synodo ista est pro Telensi reponendum esseZef/ensc; qiiodqueaiiter
liaiiita ad banc usqtie diem , nec aliquem. scio qui de legatur in fronte el in prooehiiosyitodi, hric piitit
ejus «0«v8ia controversiam liactenus moverit: nec scribarum oscilaiHiae impiitaiidiini. Favere videiur
David Bloudellus , qui in suo pseudo-Isidoro dubita- cardinali Ferrandi Breviatio canotium, in qua decies
tionem suam de Siricii epistola proposuit judicioque Zellense c<inciliumrefertur, sexies vero additur : Ex
lecioris permisit quidquain adversus illam synodttm epistoa Siricii papm-. ut dubiuni nbn sil vel eam ip-
excipiendum censuit. Eamdem recenset Cliristopho- sam synodum esse quie nunc telehsis 963 dicituf ,
rus Jtistellits in praefationeCodicis Africaoi, omnes- vel adillius iustar confictam esse.
que Conciliorumeditores exbibeut. Eam nou agnoscil •' Suffragalur eiiatn Perronio Chiffietius in nolis ad
modn cardinalis Baronius (Ad. an. 418, num. 51), sed Ferrandi diaconi BreviaiiOnemcanomira , vei poiihs
et roirum in modum exlollit praedicalque, velut insi- eum cum antiquis Conciliorum editoribiis concilinl,
gne monumentom observantitB.qua Ecclesia Africana cuin eamdem asserit civjtatem esse quse Zclla ei
Romaham sedeth prosbquebalur, ejusque decrelis ob- Tiella, vel Thele, et Usilla sive Usula; ac proinde
lempefabat: quifi 982 nimirum ante omnia in con- idem concilium Zeliense , Tiellense, Telehse. fil rie-
ciliis recitari juberentur. vera hanc'synodum, quae in plerisque codicibus aiiis.
Quin Africana Ecclesia sedi apostolicaeejusque sla- Telensis diciiur, Z.ellensemappellari in Trecerisi cb-
tutis debitum semper hoiiorem iiiipenderit, dubium JJ dice, testis est idem Chiffletitis,
r.nllbm est; at qui ex moritimenlis qu:e hac disserta- Terliain viaot ineiint cardinalis Baronius ad nnhhm
tittne discutimtis, id persuadere voluerit, is profecto Christi 418, num. a!,et ex ipso Binius in notis ad
bonae caussc male patrocinatur. Certissirottm enin hanc synodum : itbi secure proiitiniiant non Telehse,
mihi est tt synodutn et epistolam, meram esse fabu- ut hactenus leclum est, sed Teleplense scribendiim
lam , meruinque commenium; (*) neminemque futu- esse; hocuno argtimenlo moti, qnod Donatianus Te-
rum esse spero qui in ineamultronon eat setttentiam, leptensis primae sedis episcopus synodo prsefuisseIe-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Si ultimum et sexagesimum codicis capitulum prsestantissimorum scfiplorum sttlTragatoreminvene-
est in ms. Oxoniensi, quod exemplar et recentius, et rit. Vide observationes subjicietidas, c. 1, n. 1.
imperfeclurn deprehendimus; in aliis certe omhibus (c) Nullam iu hoc concertaiionem fuisse inter Au-
et antiqitioribiis ct prsesiantioribus nec ultimum est, reliuiri atque Sirmonduin notavit Baluzius in dissert.
nec sexagesimitm, ul ex alibi dictis liquet. de concilio Telepieusi subjccla libris Pelri de Marca
(b) Adeo difficilem , he dicamtts desperatntn pro- de Concordia, edh. Paris. an. 1704, pag. 1545.
vinciam in ltac disscttatione suscepit, ut neininem
1077 DiSSERT. X.V QUESNELLl. DE SUPPOSITITIOCONCILIOTELENSI. 1078
cator itt procemio. Atque adeo Sirmondo arrisit haec A erat nt tina Tetensis, allera Usulensis tn notitia dice-
tiirittsque coniecliira, ut certiorem nnllam unquam "retur. Praelerovsi conjecltirneChiffletrana?locus esse
fnisse emendalionem audacter asserat in Anrirrhe- deberet, et Za pro Dia pbni, vel hoc pro illo deberet,
licii sno adverstts Petrum Atireliuiti. dicenda essct illa syriodusDietlensis , vel alia ilerum
Ridet tamen Chiffleiiiisloco c.itato hanc socii sui facta mntationeTiellensiS. At constantissime dicitur
ciiiendationem, miraturque hanc consequcnliam a Telensis in omnibus codicibhs, (f>) eliam in Cor-
viiis di.ctis deductam : ut eam ob rem celebratairi beiensi perantiquo eodem, ni failpr, quehi laudat
Telepte synndttm pntarent, eo quod illi praeftterit Chiflletius; licel superitis lectum in eo dicat Tiellen-
DonalianusTeleplensis; quasi non potuerit synodus sis . memini enim in eodem Corbeiensi codice , qui
colligi ac cclebrari praesidenteprimse sedis episcopo asservaiur in ascelerio sancii Germani a Praiis, le-
in alia ejusdem proviuciaecivitate. gere me Telensemsynodum, non Tiellensem.Codicern
Chiffleiioasseuiior in quanium vocemTeiensisre- Trecensem commeniorat qui Zellensem synodum ap-
lin ndam esse censet, maleque in ejus locum Tele- pellaieaitidem quam alii Telenseni : sed irnicusest
ptrnsis esse suhsiitutamin Binianaaliisqueposteriori- (c) adversus inntimerns. Adile qitod ex 965 litlera
bus editionibusConciliorum. (a) Omnes enim anle- T, ut Itabetiir in antiquis coilicibusmss., facilis la-
riores editiones, omnes codices mss. et recentiores pSus est ad liiieram C vel Z, si dormitent scribse.De-
ct antiqiiissimi , Telensem dicunt synodum noit nique rie.Kiiieincordatum esse cfediderim qui cum
Teleptensem.Confirmatur cx eo quoil diflicile esset ii uuo Africaurn tioiiiiaeloCo legat Telensem civita-
ut scribae omues, quasi e.x condicto in eumdcin tem, et Usulensem in alio; non ad prioremslatim re-
errorein incidissent, praesertim ciitn semel et ilc- p currat, si forteift aliquo moriumento de Telensi ciVi-
riim occtirrat vox illa , in litulo scilicel , et in " taie inciderit inentioneni (ieri. Sed de nomiiie satis
prooemialiconcilii narratione : et in bac proxiine se- superqtie dictum : de re ipsa disserendurh modo,
qoatur vov Teleptensis, quse vel una pnterai scribas
ab orrore revocare. Certe consiaiis titriiisqiie vocis CAPUT II.
hujiis dislinclioab illis facla , accuralseprorsus -eri- Discuiitrir Ferrandi diaconi Breviatio tanohum , 'iibi
piionis indiciiimest: alioquiiiosciiantes vel ignati liu- canories Tetensis, seu Zellensis cdhcilii 'exlitbk ex
jiisntodi opcnc facilevel utrobique Telensis,vel uiro- ephlota SiriCii pdpm,interpolationisqueargiiltur.
biqtteTc/ep/ciwis,posuissenl, voctithscilicet illarum
simililudine et affiniiaie delusi. Denique mendum Primum constal ex Breviatione canonum Ferrandi
i-tud nec doclis , nec indociis ivibui potest : itidocti iliaconi aliqiod vel pliira concilia babita csse in
cnim ac 964 iHillerati scribse cum a gcmiina voce A(rica quae Ccllense, Zellense, vel Telense nuncu-
scribendo recedunl, mirumest si harbaram aliqtiam pentur. Ei ex isto quidem Ferrandi diaconi Opuscn-
ac niillius sensus vocem non suppotiant : s<d longe lo, de Telensis seu Zellensis concilii, epistolaequeci
magis siiipeiidnin, si in eam hic vocem omnes inci- annexse sinceriiaic secure proniimiari possei, si de
dissentqtta veieAf.icanam episcopalemqtiecivitaiem, ipsius lireviationis integritaieconslaret; cum quatuor
pro episcopali Africanaque ilidem civitate supposuis- decreta verbum e verbo illic describantur ex isla epi-
sent. Docli vero , quibns ignolum non fuisset qnid stola. Al merilo iu aliqua sui parle (d) ndulteraia et
Teleusis civitas, quid Teleptensis; illam in procon- interpolata esse mihi videlur illa Ferrandi lucubra-
sulari provincia , Itanc in liizaccna ; uniusque pro- ^ tio : nec milii solummodo, sed et viris quoritm acer-
vinciaeprininteiit, in aliera nec synodnm habere, nec C rirouro habelur in nmiquitate ecclesiaslica judicium.
ei praeessc poluisse : nunqttam Telensem synodum Frnncisctts Florens vir dociissimusin dissertaiione
eam noniinassent, qn-itTcleplensem episcopitmpro de origine, arte el auctoriiate Juris canonici, pagina
p-.rsitlc hal.uit. Resiat igitur ut a semidoctulis im- 165, faletur ullro hanc Ferrandi Breviationem (e)
posinribus id fuerit perpelraturo : qui cmn fraudem nsevisscatere, et id neminem inficiaturum, qui atieh-
archiiectari sibi proposuerinl, satis crudili iton fue- lius inspexerit Ferranduro, num. 105, 105,109, 110,
ruut tit perite caro adornarenl; quod nunqtiam fcre Ul, 112, 115, 114, 115, 185, 188, 216 et 221, quae
non contingit. enucleatius examinanda reservabal vir eriidittts in
Jam quod CliiffietiusTelensem ait idem csse ac noya quam parabat Ferrandi editione. Noslri non est
Usulensem, TielUnsem , vel Zellensem, quia Za pro insiituii his immorari : periculum tamcn in uno et
Dia sa>peusiirpatttm aittnt ab Afris; fateor nintis Itoc altero capitulo faciamus, ul ex ungue leonem agno-
coactum mihi videri ct a proposilo alienum. E-to scas. Numero scilicet 105sic habetur : Ut presbyteri
enim iisiirpattimilludfueiit,quod eruditi contendunt, alterius regionisprmsentibuspresbyterisnon sacrificenl:
respectu vocum aliquarum ; at nec omnium respeclu a sensu canonis longe baec absunt. Quod enim itt
fuii, nec respeclu Iiiijus, de qtta qusestioest. Si enim Grseco legilur eiu%wpiotnpsa-Shspoi, aliae versiones
ita fuisset, non <st ralio cur in notitia proconsularis de conregionnlibtis"presbyteris, aliae de vicariis seu
proviiiche distinctissime hftstmusDeumltabelTelensis: ruris presbyieris interpretantur; nullae de alterius
in Bvzacenavern habeatur Victorinut Usulensis, cum reginnis 966 presbyteris. Tum de episcopis, coram
iitrinqite legi deb.ret vel Usulensis, vel Telensis. Si quibus offerre nonien
prohibenttir, ne verbum quidero. De-
dixeris ad disiinciionemalterius ab nliera ita (actum l^nique civkaiis oinittit in altera canonis parte,
<sse : non ergo conftmdenda, ut facil Cbifflciius, ista quod in ea necessarium est, ut de presbyteris civita-
nbmina; sed suumcuique.civitaii trjbuendum. Quan- tis sermo esse intelligatur, non de aliis quibusvis.
quam salis provinciis suis discernuniur, nec necesse Ntim. 105 prohibetur : Ut diaconijudicio populi non
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Id falshhiconstabit ex observ., c. 1, n. 4. Hoc est lihrafiorum lapsus ex littera T ad Z, quam a lit-
atuem concilium nec Teleptense, nec Telense, sed tera Z adT; ita ut.ex Zetlensi facile scribi poluerit
Zellensevere fuisse? ibidem probabimus num. 7. Telettse, hi'siforte id ex Afrorum consueiudine acci-
(b)Verum'quidem'est in ms.Corb., ubi hoc conci- defit. Vide observ. c. I, n. 6. Quod si notitiaeZeltdm
linm describitur, legi Tetense; sed verum est eliam, in Africa non memorani, illam tamen latidat Slrabo;
qtiod tradit Chilfletius, in eodem codice, ubi Fer- et Donatiantis plebis Zellensis episcopiisMaiidalurin
randi Breviatio pfofertur , idera concilium appellari colfalione Carthaginensianni 4ll.'Nihil atitern addi-
Tietlense. mus de voceUsulensi,quatn nulli codices approbant.
(c) De codicibttsqui Ferrandi Breviaiionem conli- (d) llanc ibesim falsam probaturi sumus in observ,-
nent, P. ChiffletiusInquilur. Perperam vero unicum C 2.
allirinat Quesnelltts adversusinivumeros.Nam praeler (e)Confer obsefv., c. 2, n. 1 et 2, ubi hanc obiS-
Trecense, non thiiamera sriht Breviationis exempla- ctioiiem disjiciemus.
ria.sed unicum Corbeiense. Porrb non -r'"us facilis
 1079 AD OPERA S. LEONIS MAGNl APPENDlX. 1080
eligantur : ex Laodiceno xm curo de sacerdoiibus A Curnon idemprastitil nura. 16,decontinenlia Iritim
canon sancitus sit. Nottnulla etiam occurrunt in illa hiajorum ordinum clericorum? cum et alius carion ea
collectione, quae annolationi alicujus sludiosi simil- de re superfluus esset, epistola fusissime de eadem
Iima sttnt; quale est illud num. 194 : Hoc et in con- tractante :. vel sallem liujtis nieutio debuerat fieri.
cilio Thenitanostatutum est : quoda citandi more, Haecautem ideo tam scrttpulose distinguenda pu-
qui Ferrando familiaris est, abborret. Multa etiam tamus, ut vera Zellensis synodus a commenlitia Te-
observat Chiffietius hujus Brevialionis loca, quae lensi vel Zellensi, et genuinae Ferrandi citationes a
inedica manu indigeant. subdilitiis discernantur.
2. Non salis liquet (a) an conciliiiin seti Zellensc, Genuinam enim synodum censemus eam qtisesim-
seu Telense a Ferrando cilatunt, in ea Breviatione pliciter el sine additamento Cellensis vel Zellensis a
ad eiitiidem locum perlineat. El, siquidem ejusdem Ferrando noniinatur, germanasque consequenler ci-
loci est, an iinumsit coucilium, an plura? Pro uno et lationes piiiaiuus numerorum 5, 16, 65, 68 et 218.
eodem habetur a Francisco Florente, Pelr. Fr. Chif- Decretorumque istorum tria posleriora oranino desi-
fletio, Guillelmo Voello-, Henrico Justello, et doctis- derantur in epistola Siricii : alia tluo implicile et
simo cardinale, quetu primum nominare debueram, quoad sensum in ea legunitir, verba autem prorsus
Jacobo Perronio. Quam .persuasio.nem inde natam alia sunt, quaeque facile est alterius syttodi verba
puto, quod quaeconciliosimpli.citer Z.elleusiyel Cel- credere.
lensi decreia tribUiintur,.surnpia videnttir ex Siricii Commentitiain vero pronunliamus eam synodura
epi-loha in eo Telensi sen Zellensi concilio recitata, quse Telensis dicitur : coramentitiasque ac subjectas
quod cuin illa cilatur a Ferraudo : tum etiara nomi- n aliena manu vel citaiiones, vel sanciiones illas quin-
num aifiriitasIaudatos scriplores itieam traheresen- que residuas, 968 1nae "' Breviatione Ferrandi tri-
tentinm potuii. buunlur Zellemi concilioex epislola Siricii papm. De
Plura esse et distincta concilia pulat Allaserranus synodo ipsa inferius rationes nostras profeiemus, ut
in notis ad Ferrandi indiculum : nec invitus ei as- et de epistola Siricii subjecla. De quinque citationi-
sentior. Primum quia distincta sunt nomiiia. Deinde bus vel decrelis Ferrando supposilis, liis modbcon-
quod ubi de Zellensi sermo est, protinus additur ex jecturis aggredimur demonstrare.
epistola Siricii papae :iion item quiindo de Cellensi. Prima (b) habeliir titulo 4 : Ul episcopus a tribus
Praeierea ratio non est cur non admiliaiur Cellensis ordinelur consenlientibusaiiis per scripta, cum eonfir-
synodtis a Zellenst dislincta, siquidetn dttplex occur- matipne melropolitani vel primatis : referlurque hoc
ritcivitas Cellensis dicta in Africana notitia (Notitia decretum ex Nicseniconcilii lit. i et 6, Antiocheni
provinciarum Africanarum el episcoporum apud Sir- 19, Laodicensis 12, Caribaginensis sub Genethlio 10,
mondumel Chiffletiumin Ferrando, et Tom. IV Con- Cartbaginensis universalis 49. Quam porro, ul miuus
cit. editionis Labbeanm) : altera quidem iu proviitcia dicam, superflue addalur : ConcUioZellensi.exepistola
proconsulari, ctijus Episcopus loco quadragesimo papm Siricii: manifestum inde habelur quod primum
ituinlo legitnr Cyprianus Cellemis; altera vero in Siricianae epistolae decrelum, ad quod solum referri
Mauritania Sitifensi, cujus episcbpus CrescilurusCel- posset citatio, de primatum ipsornm ordinalione
tensis noininatiir loco decimo septimo : ut verosimil- agit, et de Romanaesedis consensu, vel conscieutia,
limtim sit in alterutra civitatuin illarum liabitum esse secundum noslri codicis, quam defendimus, leciio-
concilium in ea Brcviatione Cellense seu Zellense nem : niliil pqrro lale legitur in illo decreto Ferrandi.
commemoratum. Dehique ex decretis, quae Cellensi,' C" Deinde secuiiuttm nliam leciionem requirlt Siricius
sett simpliciler ac sine addilo Zellensi tribuunlur a conscientiam- primatis, quae ordiiiationera vel ante-
Ferrando, vix ulliim est quod 967 possit ascribi cedat, vel cohiiteiur : Ferrnndi decrelum de confir-
Zellensi seu Telensi, quod ex epistola Siricii designa- matione est, quaeordinationem sbbsequilur. Praeterea
lur. Decies siquidem alterutro modo ciiatur, quin- istud maxime ac prascipue eo collimat, ut a tribus
quies priori, qtrinquies posleriori. Ex priiiribus cila- saltem ordineiur episcopus; ut comprovincialium
lioriibus , tres omuino non conveniunl epistolae Siri- omnium consenstis scriplo dnius accedat, ct ut ordi-
cii, scilicet quse sunt n. 65, 68 et218; duse rcliquae, natio rite consummelur : de quibus ne veibum qui-
n. 5 et 16, ad eam reduci possuttl quOad sensum, dem apud Siricium, qui de una sedis apostolicaeseu
nequaquam quoad verba ipsa. IIoc pacto evertitur primatis praerogativa sollicitus videtur. Demum tot
unictim alteiitis opinionis fundathenlum. illustrium conciliorum decretis quid ponderis addit
At, inquies, cum non integra supersint Zellensis obscurse synodi suffragiuro uliiroo loco prolalum, ac
illius concilii acta, qttoil episiolam Siricii suscepii, eo noniine adjectionis suspecium?
ilecerni non po.iestipsius non esse decretn, quaj Cel- Secunda (c) citatio est tituli 6 : Ut unus episcopus
lensi tribuuntur. Ita e-t plane- Ncc nos eiiatit decer- episcopum non ordinet, excepta Ecclesia Romana :
nitiius quidqtiam ; scd conjecturis tatiium agimus, tit cnjiis interpolatio ac suppositio indubitala mihi vide-
in re obscura; sed iis coujecturis quibus contrarias tur. Tria enim postrema verba, excepia EcclesiaRo-
paris roboris non facile objicias. Has ilerum uno con- mana, subdititia esse probant onines codices quot-
lirmamtts argumeiiio. Si concilium Zellense vel Cel- quot stint cpistolae illius Siricianae, vel concilii, ex
lense idem est ac illu.l cui epistola Siricii subjungi- ]) quibus decerpta dicuntur; nec ullus eruditus difiiie-
lur, cur novus canon tlisiinclus a priitto conditus est tur. Addilum porro istud fuit non a Ferrando : quis
ac relatus num. 5 : Ut qtti post baptismum smctilari enim crcdideril erudilum virum et canonicsescientiae
nrililim nomen dederil, ab ordinalione arcealur : cum. peritissimum hanc labem inurere voluisse sanctis
suscipiens ac conlirmans epistolam Siricii idem habet canonibus : ut contra celebratissimos Nicseniconcilii
jam decrelttm bis aliis verbis : Si quis post remisiio- canones tolius roundi reverentia, Leone teste, con-
nem peccalormncingulum militimsmcularis habuerit, secraios cuiqitam licerel episcopos ab uno episcopo
ad clerum admitti non debet?Vel si idem hoc decre- ordinandos decernere vel ordinare ? Longe profecto
tum Siricii a Ferrando relatum est ex concilio Zel- ab hujusmodi disciplina abhorrebat Ecclesia Romana
lensi, cur non subjunxit, ul in aliis : Ex epislola Si- etiam temporibus Siricio posterioribus, ut passim ex
ricii? Cur non iisdem Siricii verbis, quod facere Leone nostro manifestum est : sed et ex ipso Inno-
consuevit cum ex epistola Siricii; exceplo titulo 4, centio in epistola 969 ad Victricium, (d) quam
ubi quinqtie aliac synodi ante Cellensem cilanlur? pseudo-Siricius ille tolaro fere exscripsit. Absoluie
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Vide easdem observ., c. 2, n. 3. n. 5.
(b) Haec prima ailegaiio vindicabitur in observ., u. (d) Non pseudo-Siricius ex Innocentii epistola ex-
2, n. 4. scripsit, sed Innocenlius ex sincera epislola Siricii.
(c) Auologiam bujus citatiouis invenies ibidem, Videobserv., c. 4, n. 2.
1081 DISSERT. XV QUESNELLI. DE SUPPOSITITIOCONCILIOTELENSI. 1082
enim ac sine excepiione pronuntial: Ne unus epuco- A perflui videnitir? Nam litulus 158 : Ut abjectum cle-
ptts ordinare prmsumat,ne furtivum beneficittmprmsii- ricum alia Ecclesia non admittat; conlinetur lilulo
tum videalur : hoc enim a synodoNicmna conslilutum 27 : Ut episcopus alienum clericumnon suscipiat; et'
est atqus definitum. Hanc aulem disciplinam a sola adhuc clarius habetur in tit. 55: Ut nullits episcopus,
Ecclesia Romana potuisse non observari, quis vel vet presbyter, vel diaconm excommunicatuscommuni-
soniniando dixerit? Quasi ipsi licitum fuissel vel ca- cel. Nam canones Nicaenus 5, Sardicensis 16, Car-
notiicis Nicseniconcilii statutis adversari, vel fiirti- thaginensis 8, et Antiochenus 2, ex quibus tiiulus
viim praeslare sacerdotii beneficium. lmmo vero Ro- ille 55 refertur, cxpressissimis verbis definiunt, ne
inanu' imprimis Ecclesiachancfuisselunc discinlinam, clerictts abjectus ab alio admiltatur: ut otiosum fue-
aperte praedicat Innocentius, qui Victricio Romanm ril alternm lituliim de eadem roateria adhuc 971
Ecclesimuormamatque auctoritatem magnoperepostu- pottere. Tilultis vero 174 : llt venienlesa Novatianis
lanti, roluntali ejus moremadmodumgerens, digestas vel Montensibusper manusimpositionemsuscipianlur:
viimet morum probabiliumdisciplinasannexas litleris ex tiiulo 177 prorstts inutilis reddilur, etamplifica-
suis misil, per quas adverlerentitlius regionis populi, totis oiiosi mantim prodit. Iloc enim ultimo eadem
Qualis, inqiiil ponlifex, servelurin urbis Rommeccle- disciplina <leNovalianis iisdem statuitur : Ut Nova-
siis discipima. Et infra : Propler ebs igilur qui vel tiani vel etiam Quartadecimani non recipiantur, nisi
iqnoruntia, veldesidia non tenenlecclesiuslicamdisci- prins hmresimsuam condemnaverint: ila ut symbolum
plinam, el multa non prmsumendaprmsumunt, recte fidei doceantur, et chrismate unganlur, ex concilio
poslulasi, inquil, ut in illis parlibus istiusmodiquam Laodicensitit. 7, cui stiffecisset locumZellensis illius
tenet Ecclesia Romana forma servelur. T>concilii subnoiari; nisi commentitisc hujus synodi
Deinde mirum prorstts esset ttt (a) Ecclcsia Afri- decreia obtrudendi libido dislinctum tilulumfieri po-
cana, quaeRomaiiseerat celsiludinis aemula, nec ejtts stulasset.
privilegia amplificareavebat, tam singularem praro- Ex his perspicuum est (idcm Brevialionis Ferran-
galivain (si tamen prserogalivn est sacris c.monibus di, aliqmi sallem sui parte vacillare : qua semel in
iion subesse), eidem ultro dedisset, ttec sibi illam aliquibus litulis intcrpolatione delecla, (e) caetero-
arrogatiii. Cerlenon studiosiorem lunctemporis quam ruin ejnsdem Brevialionis capilulorum plurimum
anteii fuisse Roinani splendoris aiigendi, (b) probat detrahitur aucloritati : cum et interpolatam illam
concilium Carlhaginense sub episcopo Bonifacio ha- esse constet, et incertum inanent in quas ejus partes
bilum anno Clirisii 525, eodem videlicet tempore grassaia sit impostorismanus. Ex quo rursus sequilur,
quo (lorebat, nc forte scribebat Ferrandus. Relecti Concilio Zellensiseu Telensi, et Siricii epislolseei-
enim ea in synodo antiqui canones nc conlirmati fue- dera annexae nibil addi roboris ex illa colieclione :
rtint : qiioruin tres posteriores transmarina judicia cum ratio subsil de ejus sincerilate ambigendi, el
proscrihunt, 970 veiantque ne ullus ad Iransmarina siquidem subditilise sint aliquse Breviationis illius
audeat appellare; ne qui appettaverit, ad communio- vel parles vel cilaiiones, illaa maxiroe tales essc cre-
nentinlra Africamsuscipiaiur : el ut quiin Africa non dendse, quae sunt de Zellensl vel Telensi concilio :
communicat,si ausus fueril in transmarinis, damnelur. quandoquidem eae semper vel solae sint, vcl ordine
Haecilla synodtis, ex quibus patet quam alienus esse ultimae : quod adjeclionis suspicionem in Itujusmodi
debuerit Ferrandtis ab hujusmodi verbis superad- dubiis, plnrimum adaugere norunt rei criiicae perili.
dendis : ut tuceam non adeo deploratse Udei creden- Haecdemnmsuspicio adhuc ex diversitatecitationum
iluni eiim esse, ut Concilia decerpendo adulierare et C illius concilii confirmatur.
de suo amplilicarevellet. * CAPUT III.
Imposioris igitur (c) toium hoc opus est: quem
etiam cerium puio iiiiegrum boc capitulum sextum Hujusmodi (ragmentumTelensisconcilii nominedona-
addidisse. Valde enitn inulile ac superiluum videtur tum, cominentitiumesse demonstratur.
proliibere, cap. 0, ne unus episcopusepiscopum ordi- Quidquid tandem sit de Breviaiione Ferrandi,
net, postquam cap. istaiutum legitur, itl episcopnsa concilium illud cujus nunc habemus fragmentum
tribus ordinetur, consentienlibusaliis per siripta; et Siricii episiolseprsefixum,quodqueTelense appellant,
cap. 5, ul in ordinando episcopoalii quoque episcopi commentitium essecontendo, et ex his probationibus,
tuper tres addanlur, si ab ai.quo fucril contradictum: ni fallnr, persuadco.
praesertimctitn priori etiam sttlfragitimZellensis con- Prima repelittir ex jam dictis (/) de nomine concilii:
cilii accedai. conslat enim ubique Telense scribi, nec librariorum
Tres (d) reliquae citationes litttlorum 130, 158 et errore ita scriptum. Liquet porro unicam esse Telen-
174, uiliil quidem in seipsis falsi contiiient; sed ex sem civitatem, quaein proconsulari jacet provincia:
priorum dtiorum adjectione in adjecliouis quoque Donatianum autem Teleplensem in Bizacena episco-
suspicionem veniunt. Qnid quod titiilus 150 duo de- piim syiiodtim in proconsulari habuissc, somnium
creta Siricii in iiiiuin contrahit; et muliercm pro vi- est imposloris, cui nec disciplina?ecclesiasticae,nec
dtta supponil; quod denique duo fosiremi liittli su- Africanaruui regionum 972 notitiaesatis affuit, ut
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Ciim Africana Ecclesii apostoliesescdis prima- ]D (b) Quid speciarint canones tres in hoc concilio
tum et suprematn aucioritneiii semper venerala sit, repetiti, explicavimus tom. 11in observ. ad dissert.
sttamqtie obseryantiam atque obedientiam bac quo- 5 Quesnelli, part. i, c. 6. Ibi enim ostendimus Afri-
que aetalerebus pluribus demonslrarit, ut patebit ex cnnos in ea de nppcllationibus controversia, qnse
observ. c. 5, n. 7, injuriostim valde est eidem Eccle-' Apiarii cansa excitata fuit, aposiolicse sedis jus non
siaescribere, eara Romanmfuissecelsiludinismmulam. impeiivisse, sed quoad clericos inferioris ordinisian-
Ciiniporro ipsiusRomanaeEcclesiaeprivilegia amplia- tum, de quihus tunc agebatur, improbis fraudibus
re idem sit ac commemilia privilegiafingere; itl nec et effogiis voluisse aditum intercludere. Alia quaesiio
ipsa Ecrlesia concupivit. Quid autem htiic Ecclesisc lunc exorta quoad canones Sardicenses, qui Nicae-
Iribuerit, aut quid significavcrit Ferrandus, cuin nortim nomine allegmi fuerani. Verum haec Bonifa-
scripsit excepta EcclesiaRomana, laiet. Quidquidau- cii episcopiCarthaginensis aelaieomnino sublala dici
tcm illud est, cura a Ferrando ea verba addita fuissc debet, ciim jnm Sardicenscs canones proprio noinine
ohines qui supersunt codices Brevi.Hionis lesierrtnr; cogniti et recepti fuissent, tit ex Ferrandi Carlhagi-
aliquid proculdubio respicient quod apOstolicsesedis nensis diacoui Breviaiione liquet.
pra-rogaiivashaudquaquainexcesserit; necquia igno- (c) Vide observ., c. 2, n. 6.
ratur quid sit, intrusa dici possunt ea verba, nec de (d) Responsionemibidem invenies n. 7.
iiiconipeienti praerogaliva suspicari licef. Confer (e) Confer observ., c. 2, n. 8.
obsetv. c. 2. n. 5. ([) Solvetur hsccoppositioiu observ., c. 3. num. 2.
 I*(fj3 Ati ttPE^k S. LE0N1S MAGNlAPPENDIX. im
sclie rraijdem lexerbl. Ei0 eiiim tttgus -rtominisliie- A nantur. Retiquos episcopos e variis synoilis v.-l epi-
rit fbrte vTcus alfquis ih Byzac<iita,nusiuam, ta- stolis arcessivii, aui ipse finxit. Locum synodi apud
nien JfprifiscHhlorps fceleliraiur : Ciilri tameti rion Telenscm civitatem constituit, nnn magnopere solli-
ira ignobllis ftiiSse debuisset in qtia synOflitsaiiipla CUHSan in eadem provincia jaceret, modo sciret .n
coflvfiiiiret,aa qttam et jltocOhsuIaris proviuciaele- Africa esse Itttjus nomihislocuin. Deniqneepistolam
galj coirifctifrerijnf. tfsl SiriciiPapse atinexuit, ctijils gralia lola haecfabula
2. Probabile non synodum (a) habilam fnisse adoruabatur. Hsecetsi a contentiosis hominibus elu-
tunc lempofis in Bizacena provincia vi kalend. Mar- di possint, saiis erunt tamen apud cordatum ac sin-
Iblius Africce convenlus tnense ceruni lectorem, ut fiaudis retis impostor convinca-
lifis., cuin 'geffferalTs
Maib seqherite cobgregari deberei, et jam tom in- tnr : qnod et seque.ntibusconfirmamus.
dicitis tjsset. ^QhabtUm enim ex fragmeino apparct, 4. Igiiur inemlacii illdicium(f) ex cscteris verbis
nuWiiriimajofis hVomehti hegotiiiWiti illa synodo elifcilur.lnducit enim duos legalos simul loqueuies :
iractandtitn fcrafl,qttsm tectio episfo'ae vel epislola- Vincentiut el Fortunatiahui dixerunl : tiim omnes
runi^Siiicil: qiive prbfecto (prajsertim cum tunc Vel cpiscopos synodi rcspondentes : Episcopi dixerunt.
iii¥f;iref, Veljamfiichoata esset sacra Quadraj;esima) Posltilant iu recitentur epistolae Siricii; una lameu
adgeiitfralembsqne syhodom dilTerri facile poterat, Soluinmodo legitur. Denique ut multa barhariem
ih qtta Wajofipompa ac splendore ab omnibtts fere spirantia omittaih, revocatur in meinoiiam synodus
fotius Affffcse ^plscopis attJita esset epistola, quaead Tusdritana vel Tysdritana, cui dicuniur inierfuisse
bthhes eiiSftier« scripta, Si iiiscriptioni fides. episcopi Telensis hujus coitcilii : Eliam cumTltisdre
3. Cuih ..gener.ilh noit praedicetur ltaec synodus, n fuittemus, sicut mecumrecolit memorialit uudiuo ve-
nbhtfsltotio burex proViiicia proconsulari (b) legati stra, etc, quasi provinciae ttniiis episcopi aiteritis
adfiiissentTeleiisi illisynodo. Conciliorum etiiniAfri- pro.vinciaesynodis interesse poiuis&ent: Tusdrita-
canbrum geiiera diib indicat ac decemit Milevitaha nam enim synodum nemo est qui generalein lotius
syrihdus : alia erani getier.ilia lolins Africse, procnii- Alricae conventum asserat.
sls cotmrihhiboshallenda; alia pariicularia, pro cau- 5. Cum ex loto hujusmodi concilio (g) aliud nibil
Sis, quS cuiri corrimiinesnon essent, ia ctijusque pro- posteritati traditum inveniatur, praeter reciiationem
vlncifeeplscbpis discutieodaeerant. Quid igilur in ea hujus cpistolaeSiricii 974 papse,profecto istud ni-
synodo legatiproconsiilaris provinciae? Aniroadvertit mis aflectaium est, ac nterito in siispicionem irabit
^rodrll dnbio lectof erUditus quidquid id esl, (ictum suppositionis tale fragmentum. Cur enim omi-si ca-
<*sseab liiijus syrBidilis frngmenti artifice, fcujus tale nones qui a Ferraftdo refertinlur, si in eadem sy-
ConciJittihfuisse Hiihividetttr. , nodo condili? Cur altera epistola Siricii prcetermissa,
Nescio.quis Roroan» amplitudinis aitctoritalisque ciijus mentio in eodem fragroento,quaequejussa esi
pfaeiposTerestftitidsus, (c) ut vidit male successisse pariier recitari 1Cur alia negotia in ea synodo tractata
legiitls R tmanis operam quainpro jure aippellaiionum silemio pressa sunt? Dubitandum enim non est quin
nd sedem aphstollcam defeicndaium in Africanas in ea synodo nd quam ex primaria Africsc provincia
provinciiis ihvehehdo posuerant, sub Rtjniaiiorum legati convenirent, res magni momenii veniilattdse
episcoporhm Zosimi, Bonifaciiet Ccelestiniponiifica- essem. De bis tamen ne verbum quidem.
tu, hiijii&iribtlimali successus memorimi obliltcmre 6. Ccrtum est per eam setatein Africanos suartim
conatusest;'qfiod etliac arte non frustra teniandiim Ecclesiarttm adminislrationem ex propriaruin syno-
putavit, si celebrem alitpiain synoiium Africanam 6 doniiiicanonibus gessisse, (/<)nec leges ecclesiasiica:
pluresve prodncer. t qusejpisecejttisRomani pontilicis discipiinae a transroarinis regionibus sibi imponi
sese ullro subinisissenl, ejiis Vecepissentdecreta, eis passos, tametsi cum de commuiii causa fidei agere-
dltem^p&S&eht,non Ih u%atSillViVtifriotfh prbviriiclb, tur, ut de Pelagiaua baeresi, ad sedem R.omanaiu
sed eiiam in fjllifious. Crelfdfi "pfieTefftaniajus ad- ralationem dirigere non omilterent. Ea enim erai
tiiic pondhs habiitiram synodiiin, si eo ipso terapore Africanaedisciplinsepurilas el sanctimonia, ut eam
quo legajtis Zositni fes niinus [eliciler cesseriit in et pleraeque aliae Ecclesiaeultro a.mplexae sint, ^t
(Carlhaginensicohcilip, synodus illa cclebrata osien- propriain sibi Romana ipsa fecerit. Africana vero
deretur. Fixa,esi973-igit«r subZosimo syuodi epo- yii aliehas regulas suis immisceri passa csi. Ncc
caa. Ut vero etiam ab anliqno rcreptam poniilfcis alios canones, praeierNicaenos,in ea vi^uisse, tisu pie
aubtorititero in AfriCanisfegitiriibus o^tcinlerei, in- et auctonlale donalos puleut ante cntcilitiin Chal-
troilnxit legatos prbvincise procon-ulacis, qui litteras cedonense : post quodcseteri Orientalium proviuci-
Siricii conimeinorarenl in afia SynodoTusdritana ac- rum canones plerisque invecli sunl Ecclesiis ex
ceptas. leqtas, approbuas. Al<|oehajc.oiiiniaconjecit prinii cananis synodi illius cecumenicsepraiscriplo :
inprologiim (ictflisesynodi :.qiiain ut condcret, ocu- inde est enim quod n Ferrando in sua Breviatione
los convcftit ad synodttm Carthaginerise.mJ|n,nise- commeinorantur. Patuit certe in synodo illa Car-
quentis, ex ctljus praefatione loruinm suie . utlendae tliagiiiensi anni 419 in qua appcilaiionum (i) causa
accepif, qiiie eodem mqtto ihcipit : Posi COHSM/OIUHI, ventilata est occasione Appiarii, quanlopeie abhur-
etc. Ex eodem et ex Milevifauoconcil o praesidemsuae rerent Afrirani a iraosmarinis legibus intra Africum
synodi mutualus esl impostor; Doliaiiinuin scilicef,j) admitlendis.
.Teleptensem episcnpum Byzacurise.lutic priroatem. 7. Si quae hic praedicantur de gesiis in utraque
Ex eodetnetiam tegutos pxuvinciaB.procofisularis as- synodo, Tusdritana et Telcnsi, vera otnnino esseni,
shmpsil, qltos coraihpseUiJo-syiKidosisieret,Vincen- (j) iiunquam ea re.ferre prpeiermisssent legnti papse
titiro et Foriitnatianum.qui (rf) iu.Milevilaiiasyoodo Bonfacii in laudaia synodo Carthagineiisi : ul au-
Legali electi sutil e\ proyincia CaTiliaginensi,et in ctorilatem sedis aposiolicse, cujtts assercndaegratia
praelaiioliepariter (e) Carthagiitensis iinni 419 nomi- missi fuerant, tali praejudicio cohiirmareht : non
BAtLERlNIORUMANNOTATIONES.
. (a) Ithriiosub hoe teinpus cogendamfuisse pfovin- (e) Videbbserv., c. 5, n. 1.
ciaiem synodum in Byziicioostendemus ibidem, n. 5. (f) Hanc objectionem diluemus ibidem, n. 5.
(b) Yidp ibideiu.,.n. 4., (</)Vtdeeasdem observ., c. 5, n. <f>.
.. (c) llaqc hisioriolam, quam niilbrdocumeiito sibi (/i) Confer ibidem, n, 7.
Questtillus linxil, intcr SQtntiiacouiputaiidam osten- (i) Qttid in hac causa A/ricani Palres, intacto
demiisin oliserv., c.M5..„n. 9. , ., apostolicse sedis jtire, coutetideriiit, exposuiihus fu-
(d) Hiccanon refertur quidem apu.d' Isidorttm sub sius tomo II in observalionibusad disserl. 5 Ques
litulo synocfi Milcvitatiaj.At vere e>t canon uliiiiins nelli, part. i, c. 5 et 6.
concilii Caribaginensis anni 418. Vide traciatuiii de (;') Vide observ. sequeriles, c. 5, n. 8.
Collectionrbusparl. u, c. 5, § 0, n. 1, et § 7, n. 6.
i085 DISSERT. XV QUESNELLI. DE SCPPOSITITIO COiNClLiOTELENSI. KJifS
parvnm enim fuissct rcceplaeluijus aucloritatis argu- A Conservans, cle prironte ipsb interpretattir, cui.ad
iiicnitiiit, quod a gemina synodo, utraque nunie- liiinc elTectiiiu apostolica ipsa summa auetoritas
rosa, aliera in pro onsulari seu primaria provincia, jtne competeret : ut niiiil neceSse esset eo in casii
altera in Byzacetta coriitn legatis episcoporum pri- Riiinaniiui ponlificem convenire : atquc id rioininis
consulariiim ha' ita, tanlu cum veneralione rcceplt i i) aiitiqttioribits ctiicunqtie sedi episcopali passitri
csset pou.tificisTracialoria seu Tracloria, lam ayid.i .•iiiiibiiltini legi. Pdsiierrinm quidem islttd fateor :
a idita, inseitaqtte synodicis actis lanquiuti disci- s<-<linde crescit difficultns, non solvitiir. Si enini
) lituc iiorma, 975 cui parere omiiibus necessiias qu.-iiiUetseiies er.it aposlolica, eoqiie nohiine decb-
essd. Ni il lale egcriinl legaii : ut vel propriiB iibatiir, qubnibdo priirinti ila proprium erit, ut eo
c.iis.e obliti diccndi sint, quod probabile itoii e>t; designaiiim priihatetii ponlifex yelil? Deinde elsi
vi-1(iclitium credeiiduiii sil quod bic de litraqcie possel quaelilietepiscoiialis sedes dici apoStolica, vix
syoodo obtrudilur. tniiieh ei>iriolloid iisitfpalum ihvenias, quo in hoc
8. Ciini tata baec synodhs, vel synodi paniius eo tlecrein, prasertim vero a Ronianac sedis pontifici-
concilio descriptus sit, ni ei Siricii epislola subjiiii- btts, qui iuulum isiitm vix cnm solis majoribus Orien-
gerelur, aique iia allerulri i-xaltera suffragiuin con- taliiiin partmm sedibtts coraiiiunicabant : quemad-
ciliaretur; (a) non erit quo concilii islins sinceritas inotliihi Leb hosier ad Martiahum Aiigtisltimscribens
ac. verims uicunqiie ftilcialnr, si semel de epislol.o dc Anatolio CP. episcopo (Ep. 78, cap. 5) : Non
vMix constilerit : cuni geniina synoilus Aliica<i.i deditjtietur inquit, regiam civilatem, quam aposloli-
IIOIIita hcbes et vecors puianda sii, ul comineiili- cam non potest (acere sedem. Deniqtie non iis vcrbis
tiam e.pisiolam velttt sincernm el geniiiiiam ample--,_;nsiis essei Siricitis, qusc interpreialiohe egereht;
cterelur, ac pro decreto aposlolico susciperci. Nihit " sed vel soliihitriodo primatem, vel, quod Afris farnl-
cst autem, nieo judicio, clarius, qtiarii bujus epi- liare erat, priihse seilis episcopuni dixisset. Qu3ii-
siolic iuiposiura et sitpposilio, quimi variis atgumeit- qitam et boc valde supervacaiieum erat AfriCanis
tis palam facere seqnciui capite conabimur. regionibus commendare, quae iq et propriis Iegibus
cauttim liabcbant, et religiose ouservatuhi.
CAPUT IV. Aliud igiiur fuit aucloris epistolse consilium, qnod
Stricii epittola fragtnenlo subjuncta suppositionisar- f.icile ex coiiicis Oxoitierisis lectipne intelligilur:
guitur. Primum vo9itaj argumenlum ex primo epi- iiimiriim hoc sancituiii praeseriii decrelo yoluit, ne
stolm Aecreto; cujitt variw lectiones ac sensus varii Ecclesiaruih Afiicnnaiura primaiies absque conscien-
tia. Ronianse sedis ordinarenttir : Ut extra conscien-
expendunlur. tiam appstolictksedis primdtes riemoaudeql ordinare.
Anle oriinia primiini tiujus episioloe ctecreium atl Qtiae leciib inde ctiam confirmatur, qubd nisi lega-
examen revocantfmitest, (b) cuih iit eo difficult <(is lur primates, nullum eril nbihen, quod a verbo illb
non parurii versari vidcattir, ttim ex ipsa ejtts mate- ordinare fegaiur : ex qiio (ietut et .oratio manca sit,
ria, luiii ex diversv (ectione, cjua; in variis codici- et sensus 977 anibigtros. Ordinandi qitippe vox nori
btts occurfii. Iii Oxoniensi euitn iia habetur : Pri- unius est poiestatis aputt scriptbres rei canonicse,
mum, ul exlra conscientiairisedis apbstolicm printales ipsosque canones. Sanpeenim, ul alibi annotavimus,
nemo uudeat ordiriare: integrum eiiiin judicium est; ndroiiiistratiohein significat, aliquando consecralio-
quod pluriinorum se-nleiitiacorisecra.ur.Iu colleclione neiri episcopi, freqtientissime securidi, terlii, alib-
Coiicilii.ruin et iii Tliuaneo coifue sic legitur : Pri- rQ rumqne iiiferioritmordinum celebrationem designat:
mum, ul exlra cbiticitniiam sedis dposiolicn; hoc esl et ad quem islorum signilicatuum ea vox Iioc loco
primalis, riemoaudeat drdinare : iiitegrtim enimjiidi- coerceri debeat diibium remanebit, si vulgaris le-
cium e>t, quodplurihwruiri seritenitaconseqiialur.De- ctio reiineatiir. Quamobrem nostram esse prseferen-
nique nptiil Iniiociiiliuin, cx cujtts ad Viclricinin dam, ut atictotis menti congrttehfem, existimo.
episiola Itsectoia fere sumpla csi, fta referiur : pri- Verum ut comihuniori vocuin usui et grammalicaa
miiin, ut extra corisciehtiarii ineirdpblititii cpiscopi legibus noii actommodalur, ita regipnum istarum di-
nutlus audeal ordiriare episcdptiiri: irilegrutn eiiitncst sciplinse ac m tribus prorsus adversatur. Si eriim
titdicium, quodpluriniorumsenleiiiifiicCh/irniaiur. priiiiaiiiin uoinine Cartbaginensem episcopum intelli-
Sensiis verborum Irinocentii clarissiiiiiis isi, nihil- gat, non pluralis, stid singularis numerus apponi de-
quc conlinent qttod canoniiiu Nicaeiioftiihaiioniinqiie liuerat: cuni iinicus esset hu|iis'mbdlpriiuas iii Africa.
antiqtiiiVruriidiscipliritution onininb corigfuat. Sed ft qtiairi lioc ab Africanis jnribus et coiisuetii-
Sensiis eoriihideni, iil.jacent in qodice Oxohiensi, dine alienuiri , ut ad episcopiim Romanum de ordi-
planus esi. Per scdein ehiiii aposiolicahi, Rohiaiiaiii liaiido Caribaginensi episcopo consuitatib vel re-
iiiielligit: per priiiiates veio. singulafutu provincia- laiio initierelur ! Q'uodsi per prirnntes metropolita-
rum Africaiiafuin ineifopoiilaoos designai; vultque nitni iiiiiiiscujiiscjueproyinciae episcQpumseu primse
auctpr epislolae proliiiiiiiiii esse ne tiuisqunhi 976 sedis aiitistitem desigiiat; jam vero ineplissimuin est
Africaiiorum liielropplitaiioriiinordinaii posset abs- ac ridicultiin istud decretturi, quod primales extra
que coiisciisuel conscientia ROmaniepiscopi: ntque consciehtiatn sedis apostolicae ordinari vetat: cum
adeo non dubito quiti baic gennina sit adttllerinie «p priroafes in Africi, excepto Cartliaginensi, nunquam
episiolx leciio. (jrioil enint in editione vulgari le- ordiiinreiitiir, tit saepiusa yiris erudiiis observaluni.
giiiir : Ul exlra cqnscieniiamsedis apostolicm, Itocest Fixie quippe noti ei-ani pfiihatum sedes iis in regip-
priniqtU, nenio ditdeut ordinure : piorstis non videoi liibiis, sed desultorise; nec episcopi ai suarum sedimri
ad queiii coniiiiodumseiisum possit revocari. Fran- antiquitate vel digqitate primatus iibriorem cbhse-
ciscus Florens antecessor Aurelianensis erudilionei queltantur; sed sedes ipsae ad bauc prscrogativain.
conspicutis iu Tractalu li ad Tii.,.6 decreialium, de episcoporuni suoruth primatu aeiatis et cbnsecraiio-
eleciionc et electi poiestaie, pa.^ina194, pulat verba nis ariliquitate evehebanlur ; ita ut quisquis prdina-
buc es-e interpolaia, lcgendniiique taniummodo : baiur episcopus, is iuler suos comproyinciales episco-
£.Tlra eonsrieniiuniprimaiis, deletis hi-. verbis inter- pos ultimus esset : excepio Cartliagiiieiisis civiiatis'.
niediis : sedis apostoticmhoc cst: tanquam subditi- episcopo, qui tbtius Africaeprimas ordinabaiur e&
liis. Reclantat Cliilfleiius ex auctoritaic vetustissi- pr.tprio suse sedis privilegio. Hancque constietudii-
morum codicum, qtii integram iliatiileciiohein exbi- rieni eiiam post Gregorii Magni ppntificis Rbhjiaiiis
beni, inier qu<s Corbeieu^em laudat an iqtiitate ve- tempora viguisse in Africanis.regiqnibus,, ,)'ia,tet,ex
neraiidtiin. Ipse vcro verba illa apostolicm sedisi iltius epistola ad episcopos Ntimidise, quibiis ian-
BALLERINIORUMANNOTATIONfeS.
L<
(a) ge ibi.lem, n. 9. in olisefv., c. 4, h. 1.
(61 Objectio loto hoc capite proposita refellelur
1087 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1088
sueludinemsuam immotam permanere concedit, sive A cum illa vcrha primtiro capilultiin clnudarit, nec ad
de primalibusconstkuendis, sivede cmteris capitulis. sequeniia refetii possinl, qmc pro alterius decreli
Quanqttam idem ad Gennadium Africse exarchum iniiio poiiuntur.
scribens oplal ab eo concilium Africanorum episco- 6. In secundo illo decreto verba bsec adduntur,
porura adinoneri, ut primasnon passim, sicut moris quse apud liinoceiiiium non reperiunlur: (() Propter
est, per villas, sed tii una, juxta eorum electionem, arrogantiam. Post hsec videlicet verba : Ne uuus epi-
civitaleresideai • , scopusepiscopumordinare prmsumat.Quasi hoc lictie-
Pfimum igilur vo8staf argumenlum adversus hanc ril, modo cilra arroganliam lierct. Ubi interpolaiioni
Siricii noniine conliclam epistolam ex hujus primi et disciplinse et linguse corruplela misceltir.
decrcti ihsulsitate repetatur, quod quovis raodo le» 7. Manifestam faciunt impnstoris vel malitiam vel
geris, nec ad usum loquendi, 978 nec a<-gramma- insciliam (g) verba hseccapilis tx : Suademusul sa-
licac leges, ucc ad Africaham disciplinam et consue- cerdotesel levitmcum uxoribus suis non coeanl, quia
ludineii) pussis flccommodare. in ministerii quolidianis necessilatibusoccupaniur : ubi
suadel et bortatur auctor epistolse, sicut el inferius,
CAPUT V. hortor,moneo,rogo, etc, quasi lege continentise non
Alia suppotitionis argumenta proponuntur adversus tenerentur sacerdotes et levitae:non ita Innoceniius,
." Siricii pseudq-epistolam. cujus verba corrupil; nam pro suademus, habet :
Tenere Ecclesia omnino debet. Non ita Siricius ipse
Secundam probationcui nostram inde conficimus, in epistola ad Himerium Tarraconensem, ubi sa-
qttod hsec epislpla tota fere concinit cttm epistola In- ._" cerdotes et levitas dc uxoribtis propriis filios pro-
nocetitii papaelad Viciricium Rothomagensemepisco- crennlibus, quasi gravissimi criminis reos lacessit,
pum : iit alteram ex altera transcriptam esse necesse additque : Quarum sanctionum (sacrse scripturse)
sit. ASiricio descriptam epistolam lnnoceniii succes- saceidolesomnesatque levitminsolubililege constringi-
soris sui nemo dixerit(a). lnnocenlium n Siriciomu- mur, ut a die ordinationit noslrm sobrietati ac pudici-
lunitmi esse, ne suspicabitur quidem, qui attenderit tix et corda noslra mancipemuset corpora. Decernit-
Innocentium non omi^surum fuisse de Siricio men- que insuper ulqni hujuscriminisrei convicti fuerint,
lioiieni injicere, si cjus verba et decreta usurpassei, a ministerio suo pellantur, eisque omnis indulgenlise
cniii id in epistola adExuperium praestiterit, etsi non aditus prsecludalur. Perspicuum igitur csl auctorem
lauia cssei necessilas. Deinde vel Victricium ad epi- cpistolae, sacrae disciplinae, quae Siricii temporibui
stolam Siricii remisissei, vel novam proprio marte ac in Romana Ecclesia vigebat, et ab ipsoSiricio fuerat
siylo condicfisset. Deniquenihil immutassetin decre- sancita, vel ignaruru fuisse, vel coiiiemplorem: quod
lis, nihilqtie truncassel eorum qusead sedis aposto- de Siricio vel alio poniifice Romano dici nefas est.
licaespleiidorem pertinebant. 8. Ineplum illttd figinentutn, in iis quae ab Inno-
5. Nihil somnio similius est qitam (6) quod indi- centio vei aliis multiatus tion est, ita (/i) rudis est et
catur iu prscfatione, propter Afros raaxime has lit- iiifantis loquelae, ut vix queat slylo menlem suam
teras dalas rsse a synodo romana : Quia in prmsenti aucior exprimere. Taiia sunl, poputi voluptatemse-
prm vatetudinecorporis aut fessmmlatiscausa minime qui, (essmmlatis causa, prmceplaimperare, pari more
adessepotuerunt. QttasiRoraam ad synodos convenire pro similittr, a canonum ratione evagari.
solerent Africani episcopi, el sola adversnevaletudi- 980 9- Qhid s'bi vull nugator illecum sacerdo-
nis, aut effese setatis causa eosdem a synodo absen- C lem (i) oinni moniento paratura e*ssedebere ait, ne
les fecisset. Admiralionem adliuc auget, quod quasi ant sticrificitim olferre, aut bnptizare cogalur ? De
<lefortuita synodo loqtiittir iniiio cpislolsc : Cum in baptismo qtiidem occa-io nasci poterat ex instantc
unum pturimi fralres convenissemusad sancti apostoli caiecbumenoriiin vel inlanliom roorle : at sacrificiis
Petri reliquias, etc.; a cujusmodi fortuiio convetitu ollerendis stati dies erant consliuiii, cerlscque diei
cur plerique abfuerint, non est ex valeludine vel borsc, nec timendum erat sacerdoti neomni mometilo
aetate ratio arcessenda. offerre cogcretur: cum soli dominici feslivique dies
i. Nonminus (c) abhnrrent ab illius nevi moribus inysteriorum celebrationi deputati essent. Longe
cl agendi modo cum Africauis, verba illa duriora : correcliiis toquitur Innocentius cum sacerdolibus ait
Nemo audeat: qtiibus erga Africanos usum esse Si- el orandi et sacrificandijuge officiumesse; juge cnim
ricittm rion facile qnis crediderit. ofiiciiiin est, non jtigis omni momento necessilas.
S. Qusenaraesl baecratio decreti primi, ut videli- 10. Non memini mc tinquam legere epistolam an-
cet sine conscientia seu metropolitani, seu prinfatis, liqtti alicujtts poniificis Romani, qttam (j) Rommda-
seu sedis apostolicaenemo ordinare prscsumat (d) : tam , vel in concilio episcoporum, in iine notaret:
Integrumeiiim judicium, quod plurimorum sententia qnando enim syuodalisepislola miltilur, id staiim in
coitsecraiur? Quis primalem plurimos esse dixeril? fronte expriraitur in liiinc modum :ib ipso Siricio
Qtiis judicium consecrari alicujus senlentia? At ea- usiirpaium : Siricius et sancta synodus ocluginla
dem ratio, inquies, affertur ab Innocenlio. Puto cgo episcoporumqum Rommconvenkapud S. Petrum.
mendosam esse lnnocentii lectionem et inlerpun- 11. Tam adversus hanc episiolam quam contra
ciionetn, hsecque vcrba integrumjudicium est, elc, _ concilii ipsitts veritatem facit, quod ctitn saepius de
ad posieriorem decreti partem pertinere, cnjus opti- "continciilia clericorum acttim silinCarilinginensibus
ma 979 est ra>i° : Jnlegrum judicium est quod conciliis, (k) nimqnnm lamen de Teletisi concilio,
plurimorum senlentiisconfirmatur : ne unus episcopus vel de episuda Siricii in eo relecta facta est mentio :
ordiriare prmsumat episcopum, etc. Nec gralis aut cum tiinien prsecipiia epistolse materies continentiara
sola hac rationeiiixus id conjicio : aitctoritas eniiii sacerdoialem ailincret. Exsiat ctiam in Codice Afri-
codicis Oxoniensis accedil, iti quo causaliva parti- cano num. 4 suffragium Fatislini Potentinse Ecclesiae
ctila enim desideratitr ante vocem judicium : tanietsi episcopi , legatiqite Roman.e Ecclesise, in quo ila
(e) eam in conlexlu epistolse posuimus cx aliis co- loquilur : Placel ul episcopus, presbyler, el diaconus,
dicibus. Idem porro non valel pro Siriciano loco; vel qui sacramenta conlrcctanl, pudicilim caslodesflfe
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Responsionem inveities in observ., c. 4, n. 2. (f) Confer observ., c i, u. 0.
(b) Videibidem, n. 5. (g) Lege ibidera, u. 7.
(cj Confer ibidem, n. A. (h) Vide ibideui, n. 8.
(d) Vide ibidem, n. 5. (i) Haec objectio rejicietur ibidem n. 9.
(e) Particula enim in Quesnelli editione qua usi (j) Confer observ., c. i,n. 10.
sumus desideralur. Eam nos ex omnibus nostris co- (k) Lege ibidem, n. 11.
dicibus revocavimus.
1089 DISSERT. X\ QUESNELLI. DE SUPPOSITITIO CONCILIOTELENSI. 1090
uxoribus se abslineanl (Hwc vrrba sunt canonis H ne.mobservaridebere. Ubi canon priora slalula inno-
conciliiCtrlliag. xi sub Genelhlioan. 590). Q.tod suf- A vnns, hoc imprimis conslilnit, ac illis coiisliliilum
fragium vel :id Carlhaginensem anni 418, vel ad se- d<:inonst'ai, quiiiam clericorum continentise: legi
quentis anni.synodtimperlinet, quseutiaqiteZellensi snbjicieiidiessent, (res scilicet priores gradus qni-
vel Telensi poslerior fuit. Porro legationis suse cjus- iiam siio hac in re arbitrio essent relinquendi. Si
que sedis, cujus vices gerebat, oblitus esset Fausii- miilqiiedocet qiiasdam fttisse iti Africanis regionibus
iins, nisi hoc loco laudnsset Siricii epistolam ad Ecclesias qtiac banc consuetudinem observarent, ut
Afros missatn. Quod vero niliil de ea commemorent caetorosclericos compellerent ad subeundam conli-
vel lcsati apostolici, vel Aiirelius, citjtisatiGloritaic nendi necessitalcm; qtiaequcalias etiam ad eamdcm
Vincentius et Fortimatiantis ad Telensem synodum observaniiam vellent pertrahere. Unde occasio data
essenl delegati, vel ipsi Yincenliusel Fo.rlunaiiatius, ul in illo prmieritoconciliode conlinentimet casikatu
qtti ulrique liuic Carlhaginensisynodo adcrant, cer- moderaminetraclarelur : el soli gradus isti tres con-
iissiititimapud mc esl stippo ilionis illius epistolse scriptionequadam caslitati per consecrationemannexi
argtimenttim. sint.
Facessatergo illusirissimi Petri Marcaeconjectura: Ex diciis salis superque probatum, ni fallor, habe-
qni primam cnntinenliseclericalis necessitatem apud tur, quidquid sive in illo synodi fnigmenlo, sive in
Africanas Ecclesiasa Siricii constitutione manasse epistola Siriciana ei subjuncla continetur, prorsus
asserit Concordiaelib. i, cap. 8, niiin. i. Undc enim commciititium essc et impostoris arte conficltim.
id 981 aflirmandi fiduciamcepit, inde ego idem ne- Unum est ex quo fidei non nihil mereri videatur :
gandiargumeiitttm snmo. Quippe cum tamin concilio quod videlicet insertse sinl sytiodus et epistola Co-
Carihigineiisianni 590q<iamin prmteriloconcilioquod n dici illi Romano, cujus et antiquilatcm etsincerilatem
in illo cilatur, inentio non sit Siriciani decreti in ipsi tantoperc commendavimus. Verura non lanti est
Africam missi et recepii, -melius ex illo rejicitur haecralio, ttl conirariis argumentis superius prolatis
qtiam astruitur Siricianaehujns epi-tolae auctorilas. prsepomlerare<lebeat:(a)cum facile potuerit posterio-
Deinde quis Marcamdocuit conciliuin illud praetcri- ribus sseculisgenuino codici (ictilium scriptum sttper-
tum canone Carthagiuensi notatutn anle annura 588, addi. Hoc eo probabilius est, quod ulliitnun capitu-
vel eiiam ante Siricii poniificalum celebratnm noii lorum lociim occupat, ubi plerumque annecli soleut
fuisse? Deniquc illa ipsasectindasynodusCarthagine sive appendices, sive supplememn, sivc quid aliod
habita ab apostolorum doclrina et a totius anliquila- vel germaninn, vel stipposiiitium. Nec hocsinc exem-
tis observantia, non a Siriciano decreto, auctorita- plo: (6) siitiilienim fraude aitctioremttna episiolaessc
tem suam arcessit: Ut, inquit, quod aposloli docue- faciam Dionysianam decretorum poitiificioruin col-
runt, et ipsa tervavkantiquitas , nos quoque cuslodia- . leclionciii, inferitis pi-obabimus in notis.nd ep:st. 1
mus. Carthaginensis l sub Grato episcopo, quaeJulii (ntitic 12, lom. II). Breviationemcanonum Feriandi
papse temporibus ctiebr.ita dicitur, legum sancit: diaconi noniiullis etiam addilamentis esse similiter
Ul uullis liceat ab affectuabstinentibuscarnali apud interpolatam (c) diximus superius cap. 2 ; sexcent.i
extraneaspariter commorari; ubi ct legem continen- sunt nlia htijtismodiexempla.
lise jam olim indictam iisdem supponit, quoruin Sed et idem bic locus manifeste adhuc itnposiu
caslitali providet, et clericos eadem lege coercere ram prodil. Si enim genuinae essent syriodus et cpi
videtur : cum in fine canonis aiiam laicis poenam, stola, non tam diu latuissent EcclesiscRomanc cle-
aliam clericis videalur imponere : Si ergo laici sunt, rtim, nec ad pislremum (d)eodicis locmn rejectaces-
inquit, poslcommonitionem,si contempserint, a com- C sent. Cum enim unaqusequeilliiisparsperidiempoiii
munioneseparenlur. De clericornm poena silet, quo- eidem inserta sit, quo vel innotuit, vel iti usiioi et
niatn prsecedentiuin canonum auctoritate novernnt auctoritatem recepta in Ecclesia Romana : tnirtnn
proctil dubio sancitam fuisse. Sed lamen siippouit certe esset genuinam Siricii epistolam lam sero nd
clericorum aliquos Iege contiiientiaenstriclos: alioqui notiliam Komaiiorum983 perveuisse, vel ab iisdem
supervacauea laicornm exccplio. Ita canon 25 Car- esse probalatn. Incrcdiiuiis etiam supinitas, si acta
ihaginensis iu dicti communis est clericis et con- synodi numerosae, et Romanae Ecclcsisc votis lam
linenlibiis. secunda volttntate suffragnntis posthaltuisseni, neqiie
Adtlo praelerilum illud cnncilitima Carthaginensi in scrinia stta etCodicem Romaniiinnisi po-t ceniuiii
)t citaliim, noii tam legem tnlissc de continentia cle- annos reiiilissem; praesertim cum lot alia scrijita
ricorum, quam de continenlimel casiitatis molera- minulioris moiiieiiliin suitni illumCoilicemcanonuni
mine traclnsse. Ipsa sunt verba Canonis, qune nonsa- et coiistitiitorum ullro co.ijecerint : fidei libellos ,
tis perpendit Marca, nec tam probant edictttm ut c!e- epislolas, narrationes , et alia bene mulla, qtise nec
rici ab uxoribus abstiuerent, quatri iiitlicatiiin, qui ad synodorum vel decretorumpoiitificiorum auctori-
clericornm ad hoc non cogi dehcreiit, qui vero es- taieui nccedunt, nec Romanam rem proxime attine-
senlcogeudi : notnuillis videlicet severioris discipli- bant. Nihil e<tigilur undeex codice gentiinosuhditi-
n:c studiosis, rainores etiam clericos absiinenili ne- lioehtijusmodi scriptiunculaeatictoritas concilietur.
ccssilati subjicere volentibtis. Quani interprelalinnem Caeterum si ciijus forte menlem hsec incessat opi-
ex ipsius canonis leciionc emergenlem cottfirmat nio, utrumqtie illud monumeiiluni iuter spuria seri-
alter canoii concilii Canhaginensis anni seu 398 seu 0 pta relegari invidioso erga Romanam Ecclesiamani-
401, qui in Codice Africano sepiuagesiiniis numera- roo ; is profecto et de nostra mente pessime judicnt,
inr : Placuit, inqtiil, episcopos, el presbyteros, el et quid vere sedis apostolicie rationibus conducat,
diaconossecundumpriora stututa eliamab uxoribusab- minime novit. Revera enim et Ecclesiae Romanae
stinere: quod nisi fecerint,'ab ecclesiasticoremovean- epistola illa et Siricii nieinorise(e) coniumeliosa esi.
tur officio.982 C&terosvero clericosad-hnc non co- Cum videlicet sanctior semper fuerit Eccle-ix Jtujtis
gi, sed secundum uniuscujusqueEcclesim consuetudi- primiriac disciplina circn a:ia passiincapita, roaxime
BALLERINIORUM ANNOTATIONES.
(a) De hoc satis diceiur in observ., c. 1, num. 2. ctiOnemcanonum hoc lomo editam , fuisse Codicem
(b) Nullafraus fuit,cum Dionysiansecolb ctioni iu- RomatiseEcclesiae.Cadente auietn hypolhesi, tot.t
ter quaedamalia sincera documenia addita fuit Lco- haecraiiocinatio corruit.
nis epislola nostrae editionis li ad Mauros, qttam ab (e) Qitesnellusne RqmanaeEcclesirevideatttr infen-
omiii suppositionis aut iuterpolationis noia vindica- stis,edcm coiinimiMiosainfingit cpi-lolaii) Siricii ,
*illllI5. qunm soli heterodoxi nd praviitriaiit faciliorciti scn-
(c) Dixit, sed non apte probavit, ut patebilex ob- suni inlerpretari queunt. Obviutn ejus scusum, qui
serv., cap. 2. iiihilremissius indulgei, explicabimusitiobserv.,cap<
(d) Insistit hypothesi, quamjam refeflimuj, co!le« i, n. 7.
1091 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 1092
in iis quac ad clericorum sanclimoniam continen- A' Koc videre nostri saeculinnvaiores clericali conti-
tiamque spectant, caeteris Ecclesiis religiosior me- nentise infensi, etSiricii, ul putnbant, indiilgeniiam
rito jure semper est habita. Ilinc prima videtur sub- noinre noti omiserunt, velut ad suum dogroa magis
diaconis continenliaelegeni indixisse. Hinc Ancyran « ncccdenlem <|uain reliqua pontificumdecrela. ltiier
syhodi •canoneihillumdecimuihsuisregulis utaccen- cieteros Georgius quidam Calixtus in acadettiiaJuliit
seret non ante sibi persuasil, quam IJIiim severiori professor in iractatu de Conjugioclei icorum, quem
suae disciplinae acconimodaret : quoniam videlicet llelmaesladiiedidit ann. 1651, pagina 345 hscc Ita-
canon ille diaconis qui in sua-ordinatione continen- bet: Videtur, inquit, Siricitts magis persuadere vclle
tiie legi sese subdere recusarant, conjugii licentiam quamcogere; etconsitia potiusquamimperia prome,e :
indttlgebat. Itinc denique Siricius ipse in gcnuina Suademus, ait, itein : Horlor, moneo, rogo. El infe-
epistola ad Hiroerium Tarraconeiisem 984 episco- ritis p igina 355 : Neque dissimulandum esl, inquii,
puiii, sacerdotes et levitas omnes divinarutn etiain videri Siriciumin poslerioriad Africanotepistola mi-
sanctiotrumirtsolubili lege cobstringj scribii, ut a die tius-et remissiut qgere , forte a moderatioribusad-
ordinaiinuis suaesobrielati ac pudicitiaeel corda sua monitus, aut jam tentiscens et animadvertens T6|OV
inaiiclpent et corpora. Et iiiliilominus facetus ille imrsiiibpismvf/iiywaSai,de fervore suo aliquid dece-
pseude-epistolaewtifex, quasi de servanda a sacer- dere passus est. Videsul islo pnnno misereabutnntur
dolibus contiiientia prseceptuin non haberel Siricius, haeretici, et quantopere intersit honoris et sedis apo-
eumdem indttcii velatconsilium danlem, suadetitem, stolicae,et Ecclesiae Africanse, et syiodoium, ne
hortaniem, rogantem denique ne illi cum uxoribus diutius psetido-synodtts et psendo-epistola suh ista
suis coeani, non quasi retn imperatam, sed velut di- lafva et catholicis imponaul, el hsereiicis illiidcmli
gnam, pudicam et huneslain suggerat. B occ isiohem mihisirent.
, . ' i ^
BALLERINIORUM OBSERVATIONES
In Dissertationem X V Quesnelli de conciho Teleplensi, seu verius Zellensi, qttod una cum
Siricii epistola in eo recitata a suppOsilionis nota vindicatur.
CAPUT PRIM.UM. dub:n esse poteral. At aliae tres vetustissitnaecollc-
Quanla aucloritate hoc concilium sincerum p/obetur. ctiones , Corbeiensis , Fossalensis , et illa hoc tomi
Audax Qtiesnettinitus. De nomtne hujuscoritilii. imprcssa postea detectae,quaetina cum aliis pra: tim-
tissimis documentis fragmentiim hujus coiirilii nc
Refetiilur prmmissmdissertationiscapul primum. Siricii epistolam ad nos iran-miserunt, omnem snp-
-985 '• Telepiense aut verius (ut videbimus)Zel- positionis sustiicionem987 excludunt. Tanta eniin
,ense conciJ.ium, seu potius hujus concilii fragmen- harura collcciionumantiquitas esl, ttl sictiidc cacteris
tiim, quod cuni Siricii episiola in eo recjtata prodiit documentis , nisi quid explorattim obstet, dubitnre
in lucem, adco mui.tis iisque antiquissimis mss. col- non licet; iia neque de Zellensis concilii fragmento,
lcctioriibus,,-acFerrandi Canhnginensis Ecclesisedia- ac de Siricii epistola, quibus niliil certi oppobi vidc-
coni auctoritate niunitor, nt de ejus sinceritate jure bimus. Quesnellus, qni nostraccolleciioniprimum abs
ambigi non posse videatur. Hinc Blondellus licet in pV se editsc plurimuro jure atiribuit, idcirco hoc fta-
suo pseudo-lsidoro, pag. 550, contra epistolam Siri- gmenlum et epistolain rejicienda puiat, quia tiaec
cii duo objecta proposuerit, non tamen eam aut con- ultimo capitulo collocata el addiiiiia esse. praesumii.
cilium supposiiionis accusnre ausus est. Immo vel At cuin boc capitulum nlia noti patica excipiant, om-
utuim Fefranduin sufOcereaii conciliandam ulrique niaqtie aropria esse hujus velustissimns colleciinnis
aucioiiiiilem fatelu.r. Qqesnellus vero audenlior probarimus not. 1 in cnp. 67, maumuin ex hac ipsa
ulrumque itieram esse imposthram in prsemissadis- collectione auctoritatis argumentuni, ipso Quescello
scrtalioiie dempnsir.indums.uscepil. Hac autem in re astipulane, debet arcetlere. Adde alins duas optimse
boroo, qtti conjectiiiionibusfacije ind.ulget,adeo pro- notoe collect ones , unam in ins. Colbertino 3368,
fecisse silii visus cst, ut capite pritno m.n dubitaverit nlteram in Vaiicano3827. Alia duo exemplaria regia
tcribcrc : Cerlissiinumniihi esf el synodum, et epislo- Baluzms memorat, et duo pnritcr c<dlegiiSoc. Jesu
lam meramesse fabulam, merumque,commentum: ne- P. llarduinus : quaecitjus colleclionissint ignorairius.
minemque[uturum spero qui in meam ultro non eat Phirimum eliam auctoritntis accedit e cod. Veronen-
tenlenliam, cum ineptum istud figmenlumadmolasin- siscapiiuli 5l>,ctti similis est nlius nniquiis liber ca-
teri judtcti- (uce propius peniliusqite inspexeril. Quo piiuli Luceusis. in his e im , qui inille ei aniplius
vero hxc spes ejus evaser.it, ex erudiiissimorum vi- annos excedttnt, aiuiquissinia nbbreviaiio caiiontim
rorum qui postea de bpc eodem argumenio tlisse- conlinctur, qoam ex vetiistioribus collectioniluis
ruere, jodiciis liquel. Non allegabimus llalos , ne Hispanicis et Gallicanis excerptam in Traciatti tle
Studio partium du,cl|icredmtur. Ipsos GaljicaiiQsatt- Collectionibus animadvertimos. Ili otnnes cod ces
ctbres qui celebripres surii considerare sufhciet, quoad hauc synodum sunt Gallicatii, vel e Gallicanis
Ti.Ilemontiiimnimiruin, ^a.taiem Alexaiidrum, Balu- 0 cotlicibusoriginem ducunt.
zium, Pelagiuroj alque Coustaniium, qiioriiniprimtis, 111.Alium vefo codicem Africannmadbibnil Fer-
etsi Quesneilistii.cjjqsi.-siihiis,propositis iis qtisedu- randtis in Breviatione canonuni, cum ejttsdem cO .<i-
bium roovere queunt, erudilortimjudicio cuncla sub- lii et Siricii epislolse ineo init. In co aittem codice
jlcieus, (igtuenlumafljrmare nou poluit : qttaluor noii mutiluin , sed integriim reperisse ipsum conci-
yero ultimi tum synodi, ttitri epistolaeaurevQixvpro- lium ex eolicet, quod alios ejosdem canones laud.it,
ptignaitdiimac Quesnellt senteiiiian) refellendaiu pu- qtii in vulgato fragmento' non invenitmiur. Cum
larunt. Horum autem vesiigiis nos insist.nies , ac porro idem Ferrandus ex conciliis quseplenaria in.n
praesertim Baluzii, qui in fine librofliWPetri tle shnt, stTlhs^riefteratcanones synodonnn provincise
Maica de Concordia sqcerdplii et imperii dissertatlo- byzacense, uti observavimus in allegato Tractalu
nem adjecit de concilio 'feleptcnsi; dum observatio- part. iv, c. 1, palarii Itt eum in recensendis bujus
nesin singuliiQuesnellicapila subjiciemus,speramtts eoncilii canonibns usum fuisse ms. exemplo ByZnce
fore ut mulio apertior verilas eluces,cal. norum pecnliari, quod mullo evidentiusomnem sup-
II. Priuium vero iecoleudx smit niaiiuscriptaecoU positionis suspicionem prorsus abstergit. Hoc invi-
lectionesquie bttic synodoet epistolaeSiricii auclori- cttim testimonium non diffitetur ipse Quesnellus; ac
latem concilient. Olnu cuiiiesila itJilione Merlini in propterea cap. 2 inquit : Ex illo quidem Ferrandi
conciliis prodicrint, in M.erliioau^etii pltira apocry- diaconi opusculo de Telensis, vel Zellensisconcilii,
pba inveoiamur: iDsormri«0viv9t«ex iniDuroloiilQ eoitlolmqueei annexmauctoritatt secure pronunimri
 1093 BALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XV QUESNELLI. 1094
posset, «i Ae ipsim brevialionis inlegritqte constaret. A ctiones Teteptet\se,et Telei}s,e,qnae p,osli;t?,nia in mss.
Veruni u\ iila supposititia evincal, hoc quoqtte Fer- freqiieniibiis legitur, uti stint duo codices Vindebo-
randi opusciilum inlerpplationis accusat. Ita i-ronia nensis, et 0xoniensis nostrse colleciipiiis, Coibeien-
illi suspecu sunt, quseejus senlentisR nori faven.1. iis, Col.berliiius3368 primo loco, et duo co Icgii Soc.
Eia verovideamusniiniqu*in tola dissertationeopub- JcJsu,Vjjiia P. Hardtiino laudanltir. Cum vero con-ict
nii, lauta ac lalia sint, ut advtrstis tot collcciioiiuhiet DopatiaiiUnifuisse episcopum Teleptenscin, inscri-
Coiliciiinprirstaritissimortijiilidem, nec non advei-sos ptio Concitii,Teleptensisnihil repitgnat. Ecpntra vero
vnlgatam Ferrandi Breviatiottem probabile dubiurii feciip Telense, si ad Telam civitatent pi oconsiilareiii
injiCianl. refefinda s t, cufri agatnr de synodo provinciaeBy-
IV. Primum ejtis caput, nbi de synodo agit, nuiic zacenae,eriori amaiiiiensiiiin est ascribenda, sicuii
expehdamus. Aflirmnlib dem iminesanteriores edilid- hianifesto eorumdem lapsui adjudicari debet similis
nes, ontnescodicestns*.et recentibresel anliqiiissiritqs vox Dohatiano episcopo afficta in tribus mss. quse
Telensem dicere syiioduin, non Telej>teiisero..Ciiiii . riiemofaviinus. Quemadmodum vero in his tribus
vero Tela sila sit ih provincia procOnsujari, non vero iiv-s. ulii Donatiani episcopatus indicatur, | ro Te-
in Byzacena; hanc s; nodum, ctii prn-sederit Dona- iehsis chitatis episcopuslegenduin est cura aliis codi-
tianus Teleptensis Ijyz cenac prOviiiciceprimas , ab cibus Teleptensis; ita ctiain iu concilii nomine pro
imposiore conticlain colligii cap. 3, n. 1 : Conslql TeVhse cprrigetjduni v^et.ui- Teleptense,ut n,ah pauci
enim IJBIQUI: Telense scrifii, nec librariorum errbre iia c.odicesinscriouijt.
scriptttin.Liquetporro unicamesse Telensemciiitiiiciii, VI. Hii verb difficultaieui nou levem movere po-
qumin proconsularijncet proviricia: Donalianumau- u„ lest RreViaiibEerramli,' in qiia iioc conciliuin decies
teiri Teleptensemii ByzacenaepisCopum, synodum in lahdatiir intii).?, 4, 6, 16, 65, 68, 130, 138, 174 et
procov.sularihabuissesomnium est imposloris, clii nec 218; titillibi auteni Telepiense voeatur, vei Telense,
disciplinmecrlesiusticce,nec Afiicaniirumregionumno- sed Z,eiiense,vei Tkttense. Dtiotaniuin hujus Brevia-
titim salis affuit, ul sciu fraudem legeret. Hii:aulein iionrs exeihplaria hactenus inyenta 'spnt, Trecense
jure Quesnelluincoarguit Siephiinus Balu/.iusanda- et Corbeiensei In Trccensi, ut uoiavit lialuzius, sem-
cter allirinainero onines codices Telensemdicere sy- per appellatur Zellense, unp tahtutii numero tettio
nodum, non Teleplensem: cum ille ipse codex Ttiiia- exceplo, iifqiii) Cellen,tiescriptitpi fuit/tibi e.rfO'e
neus , nuuc Colbertimis95i, in bibliotheca Regi.i, tibf.irii C pro Z siiinptiiiii iipparet. In Corbeiensi
quo itlem Quesuellus in sua editione usus est, discrte verbseinper Tiellense,etiino htimerp i.ertio nnitile
ac distincte habeat: Incipit conciliumTeleptensesuper ellense. Si alia ejusdem opusculi exemplafia, qustj
tractdria S. Ctjricii p&pmurbis Rdmm per A[ricani, in Rbriianis aliisqUeTlalicisbihliQthecisfiustra qu;c-
et dein «n ecclesia Apostolorum plebis Teleptensis, slvimus, aiicuiii repeiireiiceretl utra leciib esset
ac in ipsa labula capiitfldrum, quatn' ex codeiricodice verii'r'cofliger'e' possemhs.Cuih vcro diio laiituin
suseeditioni prsefixii,num. 62 : CbnSiitutaThelepten- laudati codiCessuppefahi, niliil dubilan linn videiur,
sit conciiii. Si codicemhunc, qnem adhihuil dum iiaec quin Zellense melius scribatur ih iits. treceiisi, a
scfiberet, oblitus est; qtise (ides ipsi babenda dtiii^ Zella, qtiatn ihter eivilales"(,iy/.aCiiStrnho recenset
oiHii<'scodiccs Telensem dicere proniinliavit"? AMUs lib. xvii; fafciUatiterii riiendo iii ms. Corbeiensi ex
quoque codex regitts quondam S. Petri Piclavicnsis Zetlenskmiiiata litiera Z iri Ti factiim fueni Tiel-
apud Baliiziumcniii Thuaiteo cohrinens , Teleptehse lense. Id tiuidcm Afrorutn cpitsieiud ni tribuit Da-
concilium el plebis TeleplenSissimilitef praeferl. A'l- C luzihs, qtios T pro Z commufare cohsuevisse ex eo
dimus aiiliquissimamabbreviationem canonnm, qu.u probat, <jtiodubi Crabbits in codjcibus Lberati Afri
exstat in pervetttsto ms. Veroncnsi 59, nbi habetur: C. 13 legit Atticus Zeilepsis, itlii ires vetuslissimi (i-
Ex synod) Teleptensi; quain leciionem librarji osci- bri, qiiibiiscuih ipse cohtulit ejusdeiii Liberati hre-
laniia Te lilteris diminutam 9S9 cxbibel etiam co- viaritnri, constattter habearil Alticus Tallensis. Ciiin
dex Lucensis : Ex synodn Leptensi. Caetera vero porro idem Baluziiis inscriptionem concilii Teleplen-
exeu plana , quse Teleptensisvoce carent, lal-um est sis verani eiistimel, Zellemis aulem lectioneut au-
conveuire in vocabulo Telense. Nam aliud exemplar ctoriiaie Ferraiidi haud 'rerjudiahdatn pervideai; ila
re.-ium, quod antea fuerat archiepiscopi Remensis, titratiiqtie concil.iarfposse credii, si"dicamusZellam
Telenense utrobiquc exhibet ; et paulo ilissimililer provinciic Byzuceitseperlinuisse ad diceeiesiniepi-
Tltcllenenselegitur in ms. Val. 5827. Codex Colb. scopi Teieptensis, ibideihqiVehabi.liiin fuisse coitci-
5308 , qui duas collcctioius cont.net, ut vidimus ih lium, quod diversa relatiohe yocaiuiri liier.t a Fer-
Tractatu parl. n, c. 8, n. 2, duplex complectitur hu- rando Zellense, qnia Zells6, seu ih Ecbesia plebis
ius concilti exemplar ; et in secundo Telenensescti- Zetlensts verc fuit celebiauini';' in' prsestahlioribus
bitnr. Codex autem Vat. 1340 Telesoensehabet. Duos aufem codicibus Teleptense,quia Zella ad Telepteu-
alins codic s Colberlinos, et unum legium lattdat seiu 991 cpiscopatum speclab.it : eo ntoi/o, inq <it
Baluzius, in quibus canooes cjusdem synodi vocuitnr ille, quo Loaisa conciliumTaftaconense vocavilillud
Tetiuenses. ln catalogo conciliorum praemisso colle- quod lemporeSisebuti regis habitum (uit qpud Eqar-
ctioni Hernuvallianseapud Petit, loui. I Pcenitentialis ram in prcvincia Tarracohensi; SirmoHdus vero Ma-
Theodori, pag. 265 , leghur : Canones Tliolonetuesrv gillonenseitlud, quod convenilapud Jltncariis in tef-
tpiscoporum53. Cum ergo verum non sit omncsco- ritorio Maqalonensi, Nce ''desurit'ahfiqua exeropla.
iiices Telensemvocare hanc syuodum, perperam om- Nam synodiis a S. llilarto liabita Jusiinni in teirito-
nino Qtiesne.Ius ex hac, qtiatii male praesumpsit, rio Arausico, a synodi locb Justianerisis dicitur in
tiiniiiiimexemplariumconcordia intulit verum tiomeii titulis subjectis epistolse Joanujs II ad Caesafium; in
csse Telense,et synoditm Telseciviiatis indicari, quae plerisque vero colleciionibus ab episcopali sede,
iionai By/acenain, sed ad procoiisuiarem pfoviticiani cui Justianum subetat, \ei Arau^icanq
catur. '' Aramica,
••...'....•.!. ... \ti-
pertinet.
V. In lanla codicum et lectionum varielate error VII. Ilsec yero Baluziiopioio haudquaquam placet.
procul dttbio librariorcrii alicubi irrepsit. Tres me- Eienim ineuhte saecdiov, duo distiticii episcopaius
niornti codices, qui Te.lenerise,vel ThellenenSeexhi- erant Telepiensis ntque Zellensis. Id perspi. tittm lit -
tient, ceriissime Crrant, ciim Donatianum civilatis ex coliatione Carthaginensi CuijfiDpiiaijsiis habiil
Telensis episcopum vocant. Ex aliis enirti indubiis arlno 411, paulo' ante iiostrum coticiliuui'.Ibi enitn
documentis euui Telepierisemepiscopum fuisse ma- duo Donaiiani inemorantur, unus' cap. 121',' Voiiq-
iiifestuin est. Hinc autem lectio quoque Tetenense, tianus episcopus Ecclesim Telepteniis; n( er sub (i-
vcl Thellenenseerrori liibtiend.i, cuni Telena, vei nem c. 135, Donatianus episcopus plebis Zetlehsis.
Thettena Africaecivitas iguoia sit: eadenique rationc Balttzius e\ his iluobiis uiiuiii Doiiiili.iiittmionfla',
ineiidosse pariler suut lcctiorics Telesodnse, Teli- qui simiil fuefit episCopusTelcpieiisis atipie Zelien-
ncme, ac Tholonente. Rcliqiiacigiiur sunt duoe le- sis. Sed pefperam : duse ehinisubscriptioiies ejus-
 1095 AD OPERA S. LEONIS MAGNlAPPENDIX. 1096
dem mandati in cadem collatione distinctse duos.A detur. Cum vero in edendo ipso fragmento codices
ejusdem nominis episcopos astruunt, unum Zellen- in quibus descriptum est sequendi fuerint, noluimus
sem, alteruro Teleptensem; sicttt duo etiam Dona- ex Ferrando lextum cmendare, sed praetulimus cum
tiani in nostro concilio nominantur. Adde quod in plerisque mss. lectionem Telense, qnaea veriori le-
laudata collatione duo similiter recensentur rontrarii ctione minus discedens, pro Zellensescripia nnn im-
calholicis episcopi Donatiste, in civiiate Teleptensi probabiliter creditur. Itn porro satis refeliuntur quae
Bcllicius cap. 198, iu Zellensiautem Nalalicut cap. ex diversa hujus synodi appellatione, ac ex varian-
165. Nc quis vero dubilet nutn lorte bic Natalicus tibus el mendosis codicum leciionibus Quesnellus
«rrore aliquo appelletur episcopus Zellensis, et le- obtrudit: quomintis ipsum concilium tot codicumet
gendum sil Telemis; satis erit animadvertere in collectionum, ac Ferrandi testimonio comprobatum,
cadem coltatiotiecap. 203 Teleusem Donatistam epi- sincerum putemtis. Si ubi mendosse, vcl etiam re-
scopum Felicemappcllari. Si ergo duo diversi episco- pugnantes inveniuntur lectiones, quae simul recipi
palus erant Telepte et ZcIIa, hsec. procul dubio ad nequeunt, protinus imposiurseaccusan<lumesset do-
Telepiensem cpiscopalum seu dicecesim non perti- cumentum; de omnibus fere scriptoribus ac docu-
nebat: ac propterea Baluzii conciliatio fatssc hypo- raentis actum esset. Eruditorum atitem oificiutn
'lliesi innixa recipi nequit. Quid igiiur? esi.ubi varias lectiones in diversts mss. repcriiint,
VIII. Dttocodices Thuaneus et regius olim S. Pe- eas expungere quaeapertum crrorem prseferunt, et
tri Pictaviensis, qui concilium Teleple celebratum veriorem lectionemex ipsis quandoque erroribus eli-
pweferunt, hae in procemiohabeiit: Gqngregatocon- cere.
eilio inecclesia Apostolorumplebis Teleptensis, bedtus B CAPUT II.
Pater primm sedis episcopus DonatiunuscivitatisTe- Breviatiocanonum Ferrandi, qumcanonessynodi Zc,-
leptensis cum resedisset, etc. Quid islhsec repetitio lemis allegat exepislola Siricii papm, ab interpola-
ejusdem vocis Teleptensis, et inutio loco cum voca- tionis nota vindicalur. Excutkur Quesnellianmdit-
bulo plebis, in allero civitatis? Si.Telepte habilutn
fuisset hoc cbnciliura, scriptum fuisset proctil du- serlationitcaput secundum.
bio : Congregatoconcitioin ecclesia Aposlolorumci- I. Qitesitelliis, ut Ferrandi diaconi aucioriiatem,
vitalis, vel plebisTeleptensis, el deiri ejusdem civita- quae ad synodum Zellensem comprobandam omnium
lis, vel plebis. Teleplensis igitur vucabulum, quod a inaxime valet, infirmet e(, si Jfieri possit, eripiat;
Donatiano ejusdem urbis episcopo sepafari nequit, ejus Brevialionem, inqua ea synodus decies lattda-
in designalione Ecclesiae perperam sciiplum fuit; ittr, inierpolaiam ostendere nititur. Videautem quam
Conciliique locus ex ipsa scribendi ratione a Telepte irobecillibusconjecluris ulalur. Primo nonnullos nae-
diversus agnoscitur. Ctiraergo expungenda sit priroo vos ejus opusculi obtrudit, quos subesse pulnt nume-
loco vox Tekptentit, atiudque loci noniensubstituett- ris 103, 105, 110, 111, 112, 113,114, 115, 185,
dutn; etsi codices alii pro Teletenti passim prsefe- 188, 216 et221. Ili autem numeri cuiri speclent ad
rant Telense: cum tamen Tela ad provinciam procon- alias synodos, non vero ad Zellensem; si nsevi qui
sularem pertineal, nomen Telensesubstitui nequit: in ipsis inesse dicuntur inlerpolationem probarent,
ac proinde cum Trccensi codice Ferrandi substi- tolam Breviaiionem ititerpolalam el nihili faciendam
tuendum credimus Zellense,ex quo usitata apud Afros probafenl: quod nemo ttnquam pronuniiavit, el nec
inutaiione litterae Z in T, in plerisque codicibus ipse, ut putamus, Quesnellusauserit affirmare. Si ex
invaluit Telense. Neque incredibilis hic librariorum C ntevis qui in mss. antiquis frequenter occurruni, de
lapsus credatur. Etenim Natalicus Donatista, quem interpolatione liceret cogitare, quodnam opus aut
futsse Zellensem episcopum ex laudala collatione documenitimab hac censura esset immune?
Carthaginensi didicimus, idem esse videtur ac Nata- II. Sed eia jam videamus num ea quoque loca quse
licus subscriptus pseudo-synodo Cabarsusilanae,cu- uti potiora selegit, lam vitiosa sint, ut imposttiram
jus codires quinque Baluzius contulit, ubi lamen attt interpolaliotiem subiridicent. Numero 103habe-
erroie simili appellalur episcopusTelensis.Sicut au- lur : Ut preibyterialterius regionisprmsenlibuspres-
tem melitts in uno codice meraoratae collationis, byieris nori sacrificent : laudatur concilium Neocae-
quam in his quinque cudicibus legitur (Telensis enim sariense. c. 13. ld a sensu canonis longe abcsse op-
episcopus, ut viilimus, eratFelix); lta iuelior est ponil Quesnellus. Ferrandus in Grsecarumsynodo-
L-ctiounius codicis Trecensis, quam aliorutn prsefe- runi ranonibiis versione ab Isidoro posl.earecepia
rentium Tetense,quod noraen, nisi scriptum oicatur tisus est. Presbyleros autem, qui in hac versione
pro Zellense,Byzacensesynodoconvenire non poiest. itoti conregionalesdicuntur, ille alterius regionisvoca-
Adde aliam observationem, qtise lianc nostrain sen- vit. Qubein boc sensusdiscordia? Omittit \orem cpi-
tenliam non roodicuraconfirmabii. Etsi codices bu- scopi. At qui eos presbyterisprmsentibussacrificare
jus concilii sint diversarum colleclionum; omnes veiat, multo magis prsesente episcopo velare intelli-
lamen, cum non conlineant nisi idem fragmentura gitur. In abbreviandiscanonibus quasdam paniculas
ejusdem synodi, ab uuo eoderoque fonte acexemplo rton nec-essariasprseterire licet. Qtiod si posl voces
proliciscunttir, itt quo primum ea synodus perinde prmsenlibuspresbyterisdeest civitatis iiomen, qttod in
mutila descripta fuit. Nulluscolleclor nisi iiiu primus n" canone legitnr, aliquid ejusmodi, quod opponalur
inlegram syuodum prae oculis habuit, ex qua hoc vocibusalierius regionis,ex contextu subaudiri quis-
fraginentiiiu cuin Siricii epislola excerpsit: cseteri que facile intelliget, vel cerie voxcivitatisamanuen-
ex hoc profecerttnt. Ferrandus vero integram syno- siiim osciiantia excidit. Nuraero 105 prohibetur, ut
dtiin in Aliicano Byzncenaeprovincisecodicecnra aliis diaconijudicio populi noH eliganlur, ex Laodicenoc.
syttodis cjusdera provinciau invenit; et idcirco ali- 13, ciim de sacerdoiibus, inqnit Quesuellus, cauou
nuot alios canones, qtii iu hiemorato fragnieiito993 ; saucilus sii. Verum inlerpretalio lsidoriaua sacerdo-
desunt, ex eodetri concilio laudat. Duo igitur sunt tum expresse non meminit, sed eorum qui aUarismi-
hujus concibi• fontes, uniis in mss. collectioiiibnsca- nisttrio sunt appticandi. Ferrandi autem mos esidia-
nonunt, in etemplaribus Ferrandi alter. Primitsi conos nominare, ubi in ea versione gltaris ministe-
fous, qui itt inss. collectiones transivit, variis lecliu- rium, aut aliaris ministri appellautur. Confer Brevia-
nibus, quoad locl nomcn, ita corruptus est, ut quidi tiortem, num. 101), 111, 112, 113, 1U et 120, ubi
in primo origiitali, unde laudatx collectiones tnana- 995 alios Laodicenos canones simililer laudal, lila
runl, •scriptum fuerit, dignosci nequeat. Ilinc n.lnll iioiiieri 104, Hoc et in concilioThenitanostatutum est,
niirum si in lanta leciionuni varietate nulla invenia- a citandi raore, qui Ferrando familiaris est, aliena
tur quacomni prorsus difficultale careat. S cundus; dicunlur el a studioso aliquo videri adjecta. At cuin
vero fons exemplariuni Ferrandi iiiimis vitialus, camt ex solo Ferrando Thenitani concilii notitia suppeiat;
leclionem in Treceusi codice satis aptam nobis con-• quis studiosus posierions setatis eain allegatioiicm
servavit, quae cum optime cobaereat, recipienda vi- adjicere potuit? Cselerum similis allegandi formuU
1097 BALLERiNiORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XV QUESNELLl. 1008
occurrit eliam num. 52, ttbi legitur: J7ocinalio con- A unam Siricii epistolam 997 num- 4 laudet, sed
cilio Carlliaginensiactum est; et iia legitur, ut hsec plurium conciliorum canones; ex ejus more sufficit,
Terba cxpttngi nequeant, ne cation ibidem proposilus si aliqua sallem particula in memoralis litieris repe-
prseter Ferrandi consuetiidinem allegatione careat. riatur, dum omnes particulse exomnium aliegalionutii
Plura Breviationis loca dilficultatem facessebant, eo complexu coalescant. Ita sane non omnes ejusdem
quod vel in notandis canonum numeris alicttbi erru- nutneri Ferrandiani particulse insunt Laodiceno can
lumfuisset, vel nonsatisexploraiahabereturcanonum 12, Antiocheno c. 19, et aliis qui eodem numero alle-
et conciliorum Africanorum cognitio. Qua in re cum gantur, nec tamen idcirco bce islorum conciliorum e<
exactiorem diligenliam posuerinius in prsemissoTra- canonum allegationes addilitise creduntur. In primr
ctatu part. IV,c.l, de Ferrandi Breviatione.si nonom- , autem canone Siricii ex ea lectione quam ad mss. c»
nes.saltem plerasque difficultates stisiulisse videmur. dices exegimus, cum decernitur, ul exlra conscien-
III. Quesnelltts Altaserrae assentilur, qui putavit, tiam sedis aposlolicm, hoc est primatis, nemo audew
concilium Zellense, Cellense-et Teiense, apud Fer- ordinare: primatis consensus seu conlirmatio, qttam
randum non ununi, sed plura ac distincla esse con- Ferrandi JBreviaiioexprimit, satis prsecipitur : et vo-
cilia. Id ipsiutile erat, nc omnia loca expungeret in ces qttidem vel primaiis apud ipsum insertse fuerunt
qUibus Zellense allegatur, sed illa tantum qfiseSiricii - ob Siricii epistolam et conciliuin Carthaginense sub
epistolam ex eodem concilio laudant. Cum hac uiia Geneihlio, cum in aliis synodis quas allegat Primatis
epistola inimiciliam gerit, ne Africanos pontificiac mentio nullibi occurrai.
aucloritati lantum detulisse credantur, tit aposlolicse V. Interpolationem et suppositionem indubitatam
sedis iilteras in synodis recitarent, ac pro disciplinse •j»prsefert Quesnelltts in Breviationis Ferrandianaenum.
regula acciperent. Pervidit Altaserrse argumenla non 6, ubi legilur : Ut unus episcopusepiscopum nonor-
convincere. Satis illi fuit dubia spargere, ac propter- dinet, excepla Ecclesia Romana. Licetautem tria po-
ea scripsit: Nec nos eliam decernimusquidquam, sed strema verba excepta Ecclesia Romana non legantur
conjecturis lantum agimus, nt in re obscura; sed iis in epislola Siricii, non tamen idcirco allegatio ejtisdem
conjecturis quibus contrurias paris roboris non facile epistolae, ctti prima pars canonis congruit, suspicio-
objicias. Verum conjectnraepro diversis synodis allatae nem afTerre potesi. Quid porro tribus iflis verbis in-
vulgatorum leclionibus niintis accuratis vel aperlis nuatur alii aliter explicant, ut videre licet apud Balu-
sopbismalibus nituntur. Tria proferuntur nomini zium in Disserl. de concilio Teleptensi, pag. 1552.
Zellense, Cellense ac Telense. Nuspiam in mss. Quod si nulla explicalio probabilis judicelur, non id-
Ferrandi Telense legitur. Tiellense habel codex Cor- circo ea verba addititia ac in Ferrandi textuiu intrusa
beiensis, Trecensis vero semel tanttim prsefert Cet- judicari queuiit. Quot alia aliorum scriptorum ioca
lense, novies auiem Zelleme. Cum Tiella civitas non difficilem explicationem recipiunt, nec tamen bac de
inveniatur, Zella auiem in Byaacio sita fuerit; Tre- causa iiiierpolatione notantur? Adde quod ca verba
censis codicis lectionem veriorem, ac Tielensein Cor- ejusmodi sitnt, ut cuique studioso tribuantur, haud
beiensipro Zeltense scripturo fuisseagnoscimus. Vide facile intelligi et explicari possint. Cum ergo sequalem
quse in hanc rem animadvertimus cap. 1, n. 6. Porro diflicultaiem pariant, sive a Ferrando scripta, sive ab
ex novemlocis codicis Trecensis, inquibusconstanter nlio inserla quis opinetur; nihil est cur a Ferrando,
legilur Zellense, corrigendus profecto est unicus io- cui illa codices ascribunt, abjudicentur.
cus num. 3, ubi Cettensescriptum fuit. Iia tiniini con- VI. Totum vero textum itumeri sexti, etiam in ea
cilii nomen superesl, nimirum Zelleme : nec unica lC parte qua prohibetur ne unus episcopusepiscopum
mendosa allegatione de Cellensi suspicari licet. Ne- ordinet, addititium aflirmare, propterea quod inutile
qne generatim verum est, quod ubi de Zellensi sermo et superlluum videatur boc interdictum, postquam
ett, protinut addkur ex epittola Siricii papm: nam nttroero quarto praeceplum fttii, ut episcopus a tribus
nuni. 16, 65, 68 et 218, Zettense allegatur, n«c ulla ordinetur, comentieniibusaliis per scripta cum confir-
lanien Siricii epistolse meiitio est, sicut nccidit nuro. matione metropolitani, vel primatis; et num. 5: ut in
3, ubi mendose Cellense pro Zeltense legitur. Cur ordinando episcopo alii quoqueepiscopi super tres ad-
porro his in locis non laudetur Siricii epistola, qusc dantur,si ab aliquo fueril contradiclum: eutu, inquam,
in aliis quinque locis memoratur, iique indicentur texium hac dc causa additititim affirmare valde so-
canoues, qui fere ad Siricii cpistolam revocari ne- pbisticum et cavillosum est. Singuli enim hi tiumeri,
qtieunt; ea ratio est quia canones ipsius concilii alle- seu cauones abbreviati in toto complexu aliquid pe-
ganlur, qui si in vulgato fragmento desunt, in inte- culiare habent, ex quo recte disiingui polueriot. Fer-
gris gestis exstitisse dubitare non licet. Integruro ratido iiiinirum usilatum est canones qui iu aliqua
euim concilium, ut capile prsecedenti monuimiis, in parte conveniunt, ntiineris distinguere, si in aliquo
mss. colleciionibus transcripium non fuit, sed ine- dilferani.
rum fragmenlum, ut cx ipsa leciione constabit. fn ea VII. Tres alias allegationes numerorum 150, 138
igiittr parte quse in laudatis cblleciionibus omissa de- et 174, nihil falsi continere Quesnellus fatetur. Ex-
sideratur, inscrii erant canooes qui a Ferrando re- pungendos oiliiloiiiinuspmat totos illos numeros, seu
feruntur. Nimiumcuriosa quseslio ingeritur, curZel- canones, qui ibidem alfcntiiUir ex epistola Siricii,
lense coucilium duos canones condiderii a Ferrando "_. quia nuuierits 130 duo decreta in iiniiin coniraliit, et
relatos num. 5et 16, cum similes sententiae legantur mulierisvocem pro vidua supponit; canones vero ex-
iti epistola Siricii; ct cur Ferrandus iisdem in ntiiue- pressi numens 138 et 174 superflui videntur, cum
ris non subjunxeril, utalibi, ex epistola Siricii. Num alii canones in eadem Breviatione sitniles describan-
si hortim canonum consiituendorum ralio afferri ne- lur. Hanc postremam rationem numero praecedenti
quit, eo quodinlegra concilii gesta, quaedesunl, ex- satis refeHimus. Quseauiem oppoiiunitir ad excluden-
pcndi nequeunl; id ad conciliuni distinclum astruen- duin n erutii 150adeo cxilia snnt, ut rejicere pigeat.
il.ni cotupellii? Nulla ergo ex his conjecturis plura Duos ejusdem Siricianse epistolse canones ln iumm
concilia et distincta probat. contrahere, unoque nutnero proferre quid absurdi
IV. Neque magis probant conjecturse quibus alle- est? Nonne plurium eliam conciliorum canones eo-
gationes ex epistola Siricii quinque numeris in Bre- de.m periinentes Ferrandus in unttm conjnngere so-
viatione exhibitas Quesnellus suppositionis accusat. lel ? Cum Siricius post vocem mulierem explicatiouis
Printa allegatio ejusdem epislolse num. i laudatse gratia adjecerit id es/ viduam, ut ex potioribus mss.
expungeuda crcditur ob leciionem mutilam atque edidimus ; palum cst Ferrandum non substituisse
meudosam, quam Quesnellus in ipsitts epistolse edi- vocem mulierem pro vidua, sed explicationem id est
tione recepit. Si auietn legatur ut ex nostris codici- uic/uamabbrcviationiscausaomittendaro putasse. Quid
bus integram dedimus cap. 62, tota illitts ratiocinatio si voces id est viduam glossema sint inlrusum iti lex-
evanescet, Quod si in Siricii litteris non omnia con- liiin, ut P. Cousiantius credidit? Vjde ejus noi. 27.
tinenlur quse Ferrandi verba exprimunl; cum is non Palet igilur quam lovia sint omnia qttae Quesnellus
PATROL. LYI. 33
1099 AD OPERA S. LEONIS MAGNI APPENDIX. 1100
cap. 2 proposuit, ut Zellensi synpdo ac Siricii epi- A referuntur inter legatos Byzacenos ad alia plenaria
stolse Ferrandj auctorjtatem stibtraoeret. ejusdem temporis concilia directos. Gela Jubaltia-
Vllj. £x fiis tatidcm,iiUelligitttrquam auda,x sit illa nensis legalus adfuit synodo anni 403; Crescontis
ipsius illalip, qua sub finem ejusdeih capitis ex con- Timonianensis et Jocundus Sufetulemis synodo anni
jecluris. tam imbeeiilibus non solum allegationes Zel- 418; idem Jocundus et MaximiatitisAqnensissynodo
lensis concilii, sed totam Ferran lianain Breyiatipnem anni 419. In epistola Attrelii Canliagiiiensis ad epi-
in 'sb,spicion,eihjnterpotationis addujfit, cu,m jncer- scopos Byzacenoset Arzugitanos scripta eodem atitio
tum, inqutt, maneat in quas ejus partes grassata sil 419, post Donatianuro primatem noroinantur Janua-
imposlorismmui. Certuiii quippe est, ui sciie notavit rius, iilias Januariiinus, et Felix, ttii etiam primi iit
Baluzius pag. 1342, vix uilam esse velerumscripiorum nustro concilio describuntur. Nonne hic taiiiiis epi-
lucubralionemadeo sanam, adeo 999 integram, et in scoporum Byzacenorum consenstts inter Zellcttsis
quam minut grqssatcesurit nianus, riondicatri imposto- coucilii fragmentum et collationis Carthaginen is,
rum, sed imper%ioyun\iibrariorum, quam esl itla Fer- aliartiinqiie Africanarum ejusdem temporis syuodo-
rqndi Brctiado. Nos quidepi cum Airicanorura conci- rum gesta ejusdera fragmenii sincerilatera declarat?
liorum et eanonuiri scriein expendlnius atque explica- Nullus impostor qui ex ingenio inera ep scoponuii
vimus, ita E%rahdianas allegationes cohserere depre- nomiha £001'" eo fragmento inseruisset, ad ian-
hehdimus, ut duobus vel tribus tanlutn nunieris error tamcoiicordiam casu poluissel accedere. Impostorcin
scribarutn irrep^rit. Vide quse de Ferrandi Brevia- autcm imaginari adeo sludiosum, et docuiiienlis ra-
tiorie (iisseruimus in Tract. part. iv, c. i. Hinc auteuj lissiniis adeo iiisiructuin, qui lot episcoporum Byza-
sicut nulius est ambigendi locus de sincerita,te Bre- n ccnorum nomina cum aliis confusi, nec in collaiione
viationis in caeicrorum canonum el conciliorum Afri- provinciarum nolis designata, a non Byzacenis di-
canorum allegationibus, quae cum vulgatis conve- siinxerit, atque exinde exscripserit, merum est som-
niuni; ita niliil est dub\iandum de sinceritate concilii hium. Babes igitur pro cMsma. hujus concilii Zel-
Zeiiensis, quod Ferraridus cum aliis synodis Byzace- Iensis plures vettistas coilcctiones canontim, qiiaruin
hae proyinciaeiu suo Africano Codice iniegrum repe- qux-dam itiitium sexti ssectili altiiiguni; habes te-ti-
rit, nec de alb gationibiis ejusdem coucilii ac epistolae moniutn Ferrandi, tarthagtnensis Ecclcsi* diaconi,
Siricii, quasduo atitiquisima ac Ferrando fere coseva qtti Africano canoniiin Codice ttsus est; habes ipsiiis
tnss. exemplaria lucub ntissime vindicant. Uterque prooemii, seu episcopoium qui in prooemioindican-
enim codex Trecepsis annorttm saltem, 800, et Cor- htr caialogum.qtioctimalia ejusdem aetatisdocumenta
^eiensis ante aiutbs circiter 1,100 scriptus, Zellen- concordani. Num Quesnelli coiijeclatioiies (ania sin-
sem syiiodutn el Siticii epistolam a Ferrando alle- cerilalis argumema vei tanlilluro elidcre qucaiit, nunc
gatas prsefefunt, aeque a,c allegavil csetera concilia videndiim est.
Africana. Adversusquamauctoritatem,inquit Baluzius, II. Piimam conjeclttram cx concilii iioniinedticiam
itf,prmscribere possit Quesnellus, necesse est at unum expiosinius cap. 1,'ubiinter caetera eam fal.-sebypo-
sallemvelut Brevialionis illius exemplum ostendat in tbesj ihiiixam osteiidiiiius. Zella porro, quatn Strubo
quq nulla concilii.Zellensis et epislolce Siricii mentiore- in Byz:i,<;iocollocai, per boc temptis. non erat ita
feriatur. Alioqui nos explosa novilalerelinebimuson.lt- igiibbilis, ul Quesnellps existimat. Ad boc eniin tem-
quitalem, quara sol s ievissimis cavillationibus irape- pus perliuet collatio Carthaginensis aitni 411, ex <;tta
titaui vidimus. discinitisduos Zellsefuisse tpiscopos, unum catboli-
CAPUT III. G cum, Donaiislam alterum, uti roonuimus eodcni <a-
a
Zellensis concilii (ragmentiun supposilionis censura pite nuro. 7.
III. Secundo objieit probabile non esse synoduin
eyuiiur. RefeUitur Quesnellianm dissertationiscapvl babitam fuisse in Byzacena provincia vi kal. Maruas
tertium. cum universale concilium celebraudum essct kalen
I. Vindicala Brevialione Ferrandi, in qua concilium dis Maii. Immo vero cum ad concilium univcrsnle
Zellense decies allegatur, ipsius Ferrandi aucioritale seu pienarium (Vid. observ.indissert. 13, n. 29) le-
satis, constiiuta est ejusdem cpncilii «uSevria,irriiqs- gaii eligendi et miliendt essent a syriodisctiju-qtic
qqe perspicifur omnis Quesnelli conatus quo ejus pro.vinciseAfricanae, neccssaria eratanterior Byzace-
concitii,fragmenlum commenlilium esse demonslrare na synodus, qttsesuos legatos destioarel. Quod si iu
se ppsse cptifldit. Ipsum quidem fragmenlum quod fragmento hujus sjrnodi soln Siricii epistola e.vhibc-
prsetet Siricii epistolam solum prooeiniumcum epi- tur,noniamen de ea so!a acium fuit.Non solum eniut
scQporuiii iiominibus exbibet, tantani sinceritatem ideni fraguientuiii in (ine iiiuiilum est, sed etiam | ost
praeteft, ut vel solum apud horaines nulla prajoccu-- procemium aliqua desunt, ut indicat lormula ei reli-
patione, impeditos. siifficere quea.t. Eadein enim epi qua, quam e.vmss. supplevimus.
Scoporum fere onmium nomina legunlur in collalione IV. Curporro Vincentius et Forlunalianus Icgati
Carihaginensi paulo ante idem concilium celebrala provincise prpconsularis in syuodo Ryzacena inter-
ahno 411, ipsisque episcopis,ese sedes in eadem col- fuerint (quod lertio ioco Qne-nellus ingerit) , ex g-
lalione ascribuntur, quse ad Byzacenam provinciam siorum defectu ignoraltir. Elsi provinciales cattsie a
pertinetif. IJpiscopi in iaudato prooemio recensiti 0 cujusque provinciaeepiscopisdisculi solebant, nibil
prceterlegatosprpvinciae proconstilaris siint 34. Uijius taiiien impedit quin pro aliqtia peculian causa ailvo-
Dinatiaiii teleptensis sedes de^ignatur; cietcrorura cari aut piilti possent ad syiiodum Byzacenamlegati
spla, nomina. In cpllatioiie vero Carihagineitsi, cap. provinciae linitimaeproconsularis, sive quia negoiiuiii
126,Jaiiuarius,alias JanuarianusTubuibacensk voca- inpidisset quod aliqua ratione utramque provinciam
tur, MaximianusAquensiumregiorum, Victor Baane^n- attingeret; siye quia legati e procousulari synodo
sisj, Cresconius.Timo/ii<fiieri«is,Jocundus Sufetulensis, missi aliquid in mand <tisbabercnt quod io synodo
Sppater Tambdiensis,Fortutiius,, seu Foriunatus Ca- Byzacena promovenduni csset. Idquidem a disciplina
psensis.,Feiix Segermilensis; pap. 127, Secundps lltt- Alricana non fuisse alienttm probat tlecretum conci-
Tutus Melcitanus, lii Carihaginensis anni 405, aputl Diony>iuroExi-
spiieitsts.JRomanus Leptiminensis,
Donaiu^ ttsilitftnus; cap, 128, Get» Jubaltiqnensis., giiu.tnc. 9,i : Adljtizqnium (Byzaciipri.matem) legati
Juliaiius tasftui$nfis, Terciolus Cillitanus; cap. 133, ei litterm propler liberam dirigendam legqiionem (qtise
Secundianus Efwanjensis, Restitutus Muzucensis, iti coiicilio provittciali decerneoda crai) desiinariprm-
Biiiiomius Mardzariemis; cap. 135, Donatianusaltcr c&ptcesunt. lidem sane procoitsularis provinci i<legali
a Telept<jhsi^diy,ersussZellensis; e.l cap. 120, Lato- Vincentitis et Fortunaiianus paulo ante interfu sse
nius Teniianus appeflatur; oirines episcopi provinciie traduntur efiam in Thustirensi Byzacena synodo,
Byzi.ceniJ. Cajierivel in collatioiie defuere, vel post qiiaiiiasiipposiiionevindic.il Ferrattdus, duin ejus
collaiioiieni adepiscopatum provecti sunl. Adde ipiod cauones iaud.it.
lioniiulli ex bis episcopis in Codice EcclesiseAlricatnc V. QuesucHusmuii. 4 niendacii iudicium esse vulf
1101 BALLERINIORUMOBSERYATIONESIN DISSERT. XV QUESNELLI. 1102
inducantur : Vincen- mando isto canone? Cum hac aetale tanlam ob-
quod dtio legaii simuldixerunl.
loquentes 4\ ergo
tius-et Fortunatianus Quid autem frequen- servantiam apostolicae sedis aucioritati praestarent
lius in aliis conciliis Africanis hac formula : Honora- episcopidecretis
Afri; eos in synodis Thusdriiaita et Zellensi
tus el Urbanusepiscopi dixerunt, Lucianus et Silvqnus optimis referlas Siricii litteras recilari vo-
episcopi diacerurtt? Addit lcgalos petere ut legantur luisse quis obslupescat? Addemtts unum ex concilio
Siricii epistolae, et unam latitum legi. Cum vero acta Carthaginensi anni 525, quodetsi posterioris tempo-
syuodi muiila sint, niliil rairttm si e duabus epistolis rissit, eutndem tamen auterioris disciplinae zelum
altera desideretur. Notat legatorum verba : Etiam prscfert. In eo act. 2 recitata (Tom. V Cortcil. edit.
cum Thusdri (uissemus,sicut mecum recotitmeinorialis Ven. p. 790) legunlur documenta Arelalensis Eccle-
auditio vestra : quibus innuitur eosdem noslraesynodi siae pro libertate monasterii Lirineiisis. Si ad parem
episcopos eiiam in Thusdrilaua adfuisse, quasi, in- libertaiero concedendam monasterio provincise Byza-
quil ille, provincim unius episcopi alterius provincim cenoePatres ejusdem coucilii non dubitarunl profer-
synodis interesse poluissent. Ludit itt hypothesi qua re, et gestis inserere documenta Gallicana; multo
nostram syiiodum Telensemprovinciae proconsuiaris minus ambigendura crit quin Thusdritnnseac Zelleit-
prsesuniit. Si vero hsec synodus cum Ferrando 'Ze/- sis synodorum Palres Siricii littcras legerint atque
tensis statuatur, ejusdem Byzacenseprovincise episco- susceperint, ctim prsesertim hae non nova ediderint
pos primum Thusdri, dein Zellse convenisse con- dccrela, sed vetera restaurarint, ut in ipso procemio
siabit. idem pontifex diserle tradit. Litteras tales dare pla-
VI. Quintum Quesnelli argumenlum evertetur, si cuit, non qumnova prmceptaaliqua imperent, sed qui-
primus auclor qui ex integris hujus synodi gesiis hoc R bus ea qum per ignaviam desidiamque aliquorum ne-
fragmentum excerpsi!, et susecolleciioni inseruit, eo glectasunt, observari cupiamus.
tantuni consilio excerpsisse credalur tit Siricii epi- VIII. Septitnum falsilatis imliciitm Quesnellus ex
stolam, quam in iisdem gestis tantummodo licuit in- eocolligit, quodlegati pontificisBonifacii haec Siri-
venire, susecolteclioni adjiceret. Hinc canoues ejus- cii decretainiti duplici Aliicano concilio recepta noti
dcm synodi, qui a Ferrattdo altegantur, et alia quac allegarint synodo Carthagittensi anni 419. At qnis
ad suutn consilium 1003 n011conferebani, omisil. affirmare poterit eosdetn legatos, qui Roma in Afri-
Altera Siricii epistola, cujus mentio est in eodem fra- citm advenerant, scivisse quid in duabus Byzaceme
groenlo, fortassis a colleciore hoc loco praetermissa provincisesynodis praccedenti anno aclum fuerat?
esi, quii ipsi aliunde cognita, ex hac synodo exscri- Quid porro, si id scivissent, ad appellationem Apin-
benda non fuit. Enimvero P. Couslantius in monito rii, et ad Sardicenses canones Nicsenorum nomine
ad epislolam vi Siricii hanc, quae Orthodoxit per di- inscriptos, de quibus erat quaestio, utiie fuisset eas
versaspromncias inscribitur, et ex I+idoiiana nc ve- synodos et Siricii litteras proferre, in quibus de iis
lustiori colleclione llispanica prodiit, esse alteram capilibus nihiloccurrit?Cum autem de auctoritate
illani epislolam censel quae in hoc concilio recitata apostolicaesedis, quam Africani recentissimis etiam
fuii. documeutis numero praecedenti indicatis professi
VII. Certumest, addit sexto loco Quesnellus, per fueranl, nulla controversia esset; nihil erat, 1005
eam mtatemAfricanossuarumEcciesiarum administra- cur ad ipsam viodicandam earum synodorura gesta
lionemex propriarum synodorum canonibus gessisse, cum Siricii litleris allegarentur : sicut nihil catisse
nec leges ecctesiasticmdisciptinm a trammarinis regio- fuit cur memoraretur illa novissima ejusdem sedis
nibus sibi imponi passos. Ilic memotanda sunt quse C delegatio, qua S. Augustinus aliique episcopi Africani
idem Qtiestiellus pr.i-stiluit cap. 1 : Quin Africana anno 418, Zosimi auctoritati obsequentes, in Mauri-
Ecclesia sedi apostoticm, ejusqtte STATUTIS DEBITDMtaniam proficisci compulsi sunt, ut aliquot Ecclesiaj
SEHFEA HONOREU IMPKNDERIT, dllbium nullum CSt. lll necessitates ipsius sedis auctoritate terminarent,
qtto aulem, qusesumus, hunc honoremdebitumeisdem quemadmodiim Possidius tradit in Augustini Vita
statutis impendit, si leges ecclesiasticse disciplinse a cap. 14. Confer etiam ejusdem Augustini epist. 190,
transmarinis regionibus sibi imponi pa.-sa non esl? num. 1.
At nonne Tertullianus Africanarum Ecclesiarum ob- IX. Num Siricii episiola fragmento subjecta com-
servantiam in Romanaro Ecclesiamprofessus scripsit mentitia sit, ita utexinde novum falsitatis ejusdein
in libro de Praescriptionibuscap. 36 : Habes Romam, fragmenti argumentum a Quesnello ultimo loco du-
unde nobit quoqueauctorilas prmstoest ? Neque id in clum fuerit, patebit ex sequenti capite, ubi conjectu-
solis lidei causis verum fuit; sed etiam in legibus di- ras ejus exctitientes, ipsius epistolse aoflsvTtavvindi-
scipliiiat.Aliquot liujus rei documenta inter plura, cabimus. Ita porro sinceritate ejusdem fragmeuti
quaeperierunt, adhuc supersunt, ex quibus quod ille constiluta, eam Quesnelli narrationem, qua occasio-
cerlum posuii, falsum revincitur. Baluzii verba (De nem et consiiiura ejus fragmenti confingendi expo-
Syn. Tetep., pag. 1349) exscribimus : Si regula illa suit, inter somnia referendam palebit. Si pro asse-
eerta tum erat, cur illa ipsa mtate Africani episcopiin rendo appellationum jure in Africaoas Ecclesias ali-
synodis habilisP. C. Flavii Stiliconis, et Vincentioel qtiidco'nfingendumfiierat;nonhaecsytiodtisZellensis,
Flavito consulibusdecernuntmittendum esse legatum, nec Siricii epistola, in quibus pro eo jure nihil est;
et litleras scribendasad Aim.stasium papam elVenerium D immo nihil decernitur quod cum communi disciplina
episcopumMediolanensem,oralum ut temperentdecre- ab ipsis Afris suscepta non conveniat; sed aliud do-
tum quoddamsynodi cujuspiam Occidenlaltt,quod gra- cumentum, quod juri appellationum faveret, ab im-
vabat EcclesiasAfricanas? Cur eadem synodus habita postore compingendum fuisset.
Vincentioet Flavito coss., cum leclm (uissent litterm
ejusdemAnastasii, qumnonnutla constitueranl adver- CAPUT IV.
sus DonatistasAfros, gralias Deo agendas censuit, Siricii papmepistola fragmentosubjecta a suppositionis
quod illi optimoac sancloanlistki suo tam piam curam ' suspicioneeximitur. tmpugnantur Quesnellianmdis-
pro membrisChristi, quamvis in diversitate terrarum, serialionis capita 4 et 5.
sed in una compagecorporisconslkulis, inspirare di-
gnalus esset? Cur Afri episcopicongregali apud Car- I. Mirtim maxime accid.it Quesnellum ad suppOsi-
thaginemStiliconeu et Anlhemio coss. suis sententiis lionem litterarum Siricii coinprobandam pririio loco
confirmaveruntdecretum papmInnocentii, ut episcopi altulisse prirouro canouem, ex quo ipsarum sinceriias
ad transmarina ptrgere facile nondebeant? Cur deni- plurimum conlirmauir. Id autero non alia ratione
qtie in concilioplenario Africm habilo Cartltaginein obtinere se posse pervidit, nisi earo corruptam lectio-
secretario basilicm Fausti Honorio xn et Theodosio nem sequeretur quam unicus inferioris notse codex
vin coss., ««'217 episcopiinlerfueruni post constitu- Oxoniensis praefart, niminim : Ut extra conscienliam
tum sacrarum Scripturarum cahoaem episcopi decer- sedis aposioliemprimates nemo audeat ordinare. Multa
nunt, ut Ecclesimtransmarinw consulanlur pro confir- congerit ui hanc lectiouem meliorem esse suadeat.
• 103 -. AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. «0*
At incassiim. Namcseten omnes codices ct vetustio- A verterint; adeo ul Siricius verborum snorum auctor,
res, et prsestanliores, post voces sedisapostolicm in- Innocentius Siricii inlerpres plane appareat. Veri enim
serunthocest, quseadditiopalam facitlegendumnon simite non est eum qui ex lnnocentii verbis epistotam
primates, sed primatis, utVat. antiquissimum exemplar componere el Siricio affingerevoluisset, qucedamillius
Corbeiense, Thuaneum, 1340, aliique codices verba qum ad perspicukatem sentenlimvidenlur necet-
extiibent: Ut extra comcientiamtedis aposlolicm,hoc saria fuisse omissurum.Quae autem loca ab Innocen-
esl primatis, nemo audeat ordinare. Hsecautem leclio, uotis lio explicationis gratia addita vel niutata fuerint in
ratiocinationem subyertit, non diliaenter indicavit.
qusc totam Quesnelli III. Addit Quesnclltis somnio simile esse quod in-
solum optima est, veruro etiam aOOsvTiav ipsius epi-
stolse satis declaral. Probe enim sensit P. Cousian- dicaiur in episiolse proceraio, propter Afros maxirae
tius lianc epistolam primo datam ad episcopos subur- lias litteras datas esse a synodo Romana : Quia in
scripturo fuisse, prmsentiprm valetudineeorporis, aut fessmmlatis causa
bicarios, aul Italos, eoruroque causa nemoaudeat
»1exlra conscientiamsedis aposlolicm or- minime adeste potuerunt. Verum hoc somniuro eva-
dinare, subaudiia voce episcopum.Cum vero eadem itescit si hsec epiuola non ad Afros, scd ad episco-
epislola AfrUcommunicata fuit. ipsHdero decretum pos Romanaesynodo subjectos primum daia fuit, ut
usui ac disciplinaj suarum Ecciesi <rumaplantes, ver- de bis ea verba dicta iutelligantur. Dein mirilicum
bis aposlolicmsedis inlerpretationem adjecerunt, hoc prscdicat, scribi initio epislolse : Cuni in unum plu-
est primatii. Id quidem a pontificii menle aiienum rimi fratret convenissenms, quasi bis verbis fortuka
non fuisse probavil idonens Siricii imerpres Innocen- synodus indicetur.Nihil Hsecvero interpretatio mtillo ve-
in lilteris ad n rius mirifica est. enim fortuilum hsec vcrba si-
tius, qui eumdem canonem repeiens " gntficant, sed communis est quamplurium
Viciricium Roihomagensem, sic illum Gallicansedi- eliatn Afri-
sciplime acconimodavit : audeatUt extra conscientiam me- cnnarum synodorum formuln, obquam nemo aliquid
tropulitani episcopi nullus ordinare, ubi seque fortuitum suspicatus est. Concilium Cartbaginense
acapud Siricium subinlelligitur epiicopum. Africanam amii 397 post noiam clironicam incipit sic : Cartha-
vero disciplinnm, ne quis ordinet episcopum incoit- gine in secrelario basilicmReslitutmcum Aurelius epi-
sulto priinaie, satis leslantur concilram Carlhagi- scopus una cum episcopisconsedisset.Id ipsutn legilur in
nense sub Genethlio can. 12, toro. XI Concil. Ven. praefaiioue aliarum syuodorum Africe apud Diony-
edit., pau. 1248, et Codexnum. EcclesiaeAfricanaecan. 13. sium Exiguum.
Feri-andus quidem cum 4 in or.Iinaiione epi- ' IV. Duo in primo Siricii decreto Quesnelli censura
scopi requisivil confirmationem meiropolitani, vel pri-' pcrstringit. Primum verba illa, uti appellat, dqriora,
matis, ob vocem primatis allegavil nou solum con- Nemo audeat, cum Africanis a Siricio adhihita incre-
ciliuro Carthaginense lit. 10, sed etiam concilium dibiie judicat. Legat quicunque velit iniegrum lextuni,
Zelltnse ex epittota Siricii papm, unde lectionem pri- et niliil non sequissimum in iisdem verbis inveniel.
matis in suo qubque Africano codice reperit. Si Quid porro, si epistola ad episcopos suburbicarios
Siricius ad Afros hanc epislolam primo direxisset, iniiio scripta fuerit, et sola commuuicatione ad Afros
nihil dubium esl quin Africanse disciplinaesese ac- deinde pervenerit?
coininoilans, omissis vocibus sedis aposioticm, scri- Y. Alterum , quod vellicil, est ratio ipsius prinii
ad Gallos, decreti : lnlegrum enim judicinm est, quod plurimo-
pisset primatis; sictit Initocentius scritiens
vocibus sedis aposidicm suppressis, subsiituit melro- rum senlentia consecralur. Iti praemissodecreto solius
sedit apotlolicmQ primaits mentio f.cla fuerat: Quis primatem, inquit
poli.ani episcopi.lntactis vero voctbus
mserere hoc ett 1007 primulis, non ipsutn pontfi- . Quesnellus, plurimos esse dixeril ? Quis judicium con-
cem, sed alium aliquera prseferl.qui niliii in pomificio secrari alicujus sententia? Si id non est ineptissiuie
textu voluit expungere, sed explicaiionem tantum- cavillan, quid unquam erit? Cum Siricius exigit, ut
modo Africanaecousuetudini congruentem adjicien- nemo exlra primalis conscientiam audeat ordinare,
dam putavit. Cutri auietn non meiropoliiani, sed pri- non soium primatem, sed ordinatorem eliam com-
matis explica:io addita luerit, haec ab ipsis Alris prebendit, aut potius ordinatores. Moxenim secttndo
Siricius prsecipit, ne unus episcopusepisco-
apposita tognoscitur; quippe apud tpsos lanium me- canone
tropoliiani locura obtinebant antiquiores tujusque pum ordinare praesumat. En igtur 1009 plurimo-
provinciae episcopi, sed qui primates vocabamur. Htnc rum judiciurn. Idein sane legitur in epistoli lnn cen-
ergo non snppositio, sinccritas ipsius epistolse ab tii ad Viciricium, in qua si primtis et secundus canon
Africanis recepla? maxime coitfirmatur. Nemini enim apud Siricium iu mss. ct excusis iibris divisi, melius
qui Africanu* non esset, venisset in mentem expli- conrieciuntur, nihil officit : lum quod particula eniin
calionem addere hoc est primatis, sed aliam poiius ulrobique ad anteccdentia refertur, lum quod haec
cseterarum Ecclesiarum usui aptatam, hoc ett metro- apud Siricium divisio librariis potius quaiii ipsi Si-
ricio tribuerida est. Porro verbtim consecratur reti-
poltiani, adjiciendam puiasset.
II. Aberttm objectum, quod capite 5 Quesnellus nuiiiius quidem cum codicibus noslrse collcctionis;
elicii ex iisdein Siricii decretis in epistola Innoceutii at in notatione momiimus, rectius aliarum collectio-
ad Victricium descriptis, ea Baluziiobservaiione di- num exemplaria habere confirntatur, ul apud Inno-
luitur, qua notavit eumdem Innoccntium in lilteris _" cenlium iegitur.
ad Exsuperium cap. 1 piopria verba exscripsisse ex VI. Multoautetn magis cavillosum cst, quod Ques-
recentioris ad Victriciuro episiolse cap. 9. Minus ergo nellus ex vocibus secundi canonis propter arroganliam
mirum videri debel si ex decessoris sui Siricii anti- iofert: quasi licueril uni episcopoepiscopumordinare,
quioribus litteiis qusedamnullamexcerpsil. Sicut autem in modo citra arroganiam fieret. Scite enim notal P.
epistola ad Exsuperium ita suse ad Victricium Cetistantius, hoc argumentandi genere nihil magis
epistolse meniionem fecit, nec in epistola ad Vi- confici, quam eo quo nonnulli ipsa Siricii mlale ex v,r-
etricium Sirtcii liiteras allegandas credidit; cum bis Mattltccic. i, v. 25 : Et iton cognoscebat cain do-
prses<rtim ex iisdein non omnia ad verbura sumpse- nec peperit filium suum primogenilum, Mariam a
rit, sed n. nnulla aliis verbis efferat et clarius expli- Josephonon post partum Christi cognitam volebant.Quis
cei. Tantum vero abest, ut ex hac lnnocentii et Si- autero videat, laudalis Siricii verbis arrogamiae
ricii epistolarum in decretis concordia possit colligi, vitio notari eutn episcopum, qui solus episcopum or-
Siricit litteras ex epistola lnnoceniii ab impostore dinare pnesumeret? Omnem quidem exceptionis su-
fuisse transcriptas, quin potius contrarium sequilur spicionem adimii ralio quam siatim Shicius subjicit:
Innocentii epistolam ex Siricio fuisse exptessam, uli Hoc enm in synodo Nicmnacomtilulum est et defini-
P. Coustanlius bptime observavit in monilo ad Siricii tum ttbi respicitur Nicaenuscanou quartus, qui tres
epislolam 5, num. 4: Idiis, inquit, pertuatum iri saltem episcoporum ordinatores requirit.
VII. Manifetlam impoitoris maliliam vel imciliam
[conAdo,qui qumin epistola Siricii explicationeegeant,
tin lnnocentii epittola ut plurimum suppteri animad- palam fieri allirmat Quesneilus num. 7, iis vocibu
HOS- DISSERT. XVI QUESNELLI. DE PRIMO USU COD. DIONYSHEXlG. 1106
canonis nom : Suademusul sacerdotes et levitmcum A J borum scnsus est, sacerdotem omni momenlo para-
uxoribus suis non coeanl; nec non illis : Horlor, mo- tniit esse debere, quia munditia semper requiritiir,
neo, ngo, etc, qttasilege conlinenlim,inquii, non te- sive sacrificiura olTerat,sive ad baptizattdumvocetur.
nerenlitr sacerdolesel tevitm. Hac interpretandi ra- Ad veritatem nutem propositionis siilficil, si horum
tione quanium faveat nostroruin temporum novaio- alterum omui momento contingere possit.
ribus, qtti clcricali conlinentiae infensi, hnc Siricii X. Quid dicemus de Quesnelli animadversioue in
testimoniutn similiter distorserunt, ut liquet ex ver- postremam epistolaepartem, qua dicitur data Romm
bis Georgii Calixii, quse idem Quesnellus iti fiiie dis- in concilio episcoporum80? Stephanus Baluzius aba
sertationis descripsit, nemo est qui non videat. Id refert exempla tum epistolse Hormisdaead Imperato-
qitidem iste non eo consiiio fecit, ul heterodoxis suf- rem Anastasium per Theopomptim et Severianum
fragaretur; sed ut h«c arguraento imposturam pro- inisssp, tura epistolae Joannis II ad Justinianum Au-
bans, Siricii auctoritatem iisdem eriperet. At cum gusiiim, lum duarum Gregorii Magni, qu.i' Ronue
netpie hoc, nequb aliis argumenlis litijns epistolse datae in fine notantur. \erba porro in concitioepisco-
siucritas nutet; ea interpretatio, quse ievissima est, porum 80 quid reptignat exhiberi in calce, cuni alia
ab eodem refellenda erat, non autem approbanda. Dtmasi epistola ad episcopos Illyrici non absimilia
Enimvero quis ignorat ea verba a Siricio usttrpari verba in fronle praeferat: Exemplum synodi habilm
poiuisse ut sacerdotes et levitas ad continenlise le- Romm episcoporum93?
gem, qua obligabantur, suadendo,hortando, monendo XI. Postremo ceriissimtiro suppositionis argumen-
et rogando excitaret? Nuro ad consilia tanlum, quae tuin Quesnello videtur, quod cum ssepitts do conli-
liheroe volunlati permiltuntur, rogandi, monendi, —neutia . cleri.coruinactum sil in Carthagineiisibuscon-
hortandi.et suadendi locus est? Nonne haecverba in " ciliis, ac praesertim in synodo anni 419, ubi Fauslino
continentise maieria, de qua agit Siricius, non meri npostolicie sedis legalo interloqttente canon quartus
consilii vim habere idem pontifex satis declarat in de eadem roateria e synodo Genethlii an. 391 repeti-
prooetnio,cum ea ad quae hortatur, non consilia, sed lus fnii; nunqtiam lamen nec Aurelius, nec Vincen-
prmceptaesse testatur,el prseeepla quidem non nova, tius et Foriunalianus, qui in Thusdritana et in Zel-
sed qumapostolica Patrum constitulione sunt consli- lensi conciliis interfuerant, nec ipse Fauslinus Ro-
tuta? Quid quod in fine addit: Si quis sane inflatus mani poniificis legatus de concilio Zellensi, seu de
mente carnit sumab hac canonis raiiont voluerit eva- Siricii epistola, quae praecipuecontinentiam attingit,
gari, sciat sea noslra communione seclusum, et gehen- mentionem fecerini. Sed fallitur. Ideo enim nulla
nm pmnas habkurum. Quis hinc grave prseceptum mentio facta est de epistola Siricii, quia in concilio
non colligat? Nemo en,im quemquam ob ncglecta anni 419 isiud unoni consilium fuit, auteriorum >y-
consilia ab apostolica communione secludendtiin ac nodorum Carthaginensitim vel nniversaliuni Africse
gebennaepcenis mulciandum censuerit. Hanc quidcm canoites repetere et confirmare. Hinc omnes fere ca-
loquendi formulama Siricii more alienam non esse nones 33 primse aclionis vei ex Grati, vel ex Ge-
probat Baluzius ex epist. 6 ad episcopos orlhodoxos, nethlii synodo, vel ex alia auni 397 sub Attrelio
ubi cap. 3 abusum qtti contra apottolica prmceptain- surapti fuere. Cum vcro pro episcopis illis autiquis
valuernt, verbo admonendi inlerdicit: Quod ne fiat! qui, in anlerioriims syooilis interloquentes, canones
ullra admoneo. Idem Siricins, sive, ut alii mnlunt, pronuiiiiaverant, stibstituta fuerinl noraina episcopo-
Innocentius in canonibus Romanorum ad Gallos epi- _ rum qui in synodo anni 419 aderant, ex. gr., Augu-
scopos simili formula utitur : Hominibus coinquinutis i " siini, Alypii, etc, cannn quartus Faustini apostolicae
et infidelibus.... mysteriumDei credere non oportere, sedis lcgnii praesenlis nomine prxnolatur. In hoc
veneratione reiigionis ipta SUADENTE, HONEO.Addei aiilem synodi scopo, quo revocnndi erant antiqui ca-
quod innocentiusin epist. a<lExsuperium. Siricii dei nones EcclesiseAfricansc(ut et alias saepiususitatum
lege continenliseverba laudans, beatm recordalionis fuit), quis locus erat allegandi Siricii litieras occa-
viri Siricii episcopi MONITA appellat; nec tamen con- sione repetendi canonis de continentia ex synodo Ge-
silin, sed prseceptaesse credidit. nethlii, curo ipsa lepetilio hujiis canonis ex anteriori
VIII. Illa censura qua nonnulla Siricianse epistolsei concilio (quod lameii memoratum noii fuii) totunt
verba Quesuellus rudis et infuntis loqttelsenum. 8 ac- scopum aitigissei? Nemo igitur ex omissa meniione
cusal, ac si vix auclor sciverit mcntem stiam siyloi earum liiterartim in synodo anni 419 ipsas comir.cn-
exprimere, atque exinde figmenti indicium colligil,, titias, nedum certissinie, sed ne probabiliter quidem
qiiam sit levis et inepia, legentibus ipsaro cpistolami judicare potesi.
ex"pIoralitmfiet. ilaec aliis pluribus ejiisdem generis> XII. Ex his landem satis superque probattim cre-
locutionibus, quse in aliis certis liim ejusdem Siricii,, dimus quam imbecilla sint omnia quaecunque Que-
tum aliorum poniificum epistolis reperiuntur, confu- sneilus in lota praecedenti dissertatione conjecii, ut
tarc morosioris hominis esset. Zellensis synodi fragmentum, ac epislolam Siricii
IX. Leviuscule pariter snggillat verba quibus tradi- eidem subjeciam imposloris arte conficta ostenderel.
tur, Sacerdosomni momento1011 paratus esse de- Hsccautem nullo gravi i.rgumetilo impetita satis in
bere mundkimpurkate securus, ne aut sacrificiumof- luto poiiunt tum aniiquissima diversarum collectio-
feral (sic texlum ex mss. emendavinius), aut baplizare' fj num exemplaria, tuin praisertim Ferrandi Breviatio,
cogatur : quasi dicatur sacerdos omni momentocogi quam idem Quesnellus in suspicionem adducere
posse ad ofiereiidum sacrilicium. Obvius enim ver- ineptissime studuit.

DISSERTATIO DECIMA SEXTA.

DE PRIMOUSUCOD1CISCANONUM DIONYSIIEXIGUl 1N flALUCAMSREGIONIIUS;
Vbi qitod ante Adriani Papa: I et Caroli Magni imperatoris tempora receptus non fuerit,
ostenditw; et quoi apud Gallias Latina Canonum Orientalium versio antehcec tempora
viguerit, inquiritur.
1013 I- Cur hac tentata dissertatio. — De col- an veroad tempora usque Caroli Magni imperatoris
leciionis Dionysianieusu iu Galliis disserere aggre- Francorumque regis illius codicis receptio in Galliis
diitiiir : uiruin videlicet siatiin nlque iu Romana dilTereudasit. In quo quidem proprias meias tionnul-
Ecclesin usurpari iila coepit, v<l non multo posl a lis procul dttbio iransilire videbimur, et ab instituto
Gallicanis quoqne I cclesiis suscepta fuerit, et in nosiro longius recedere. Ab boc tamen non recedi-
causarum ecclesiasticarumdisceplalioue usu probala; mus: auaiidoauidem quo in loco (uerit episiola>uin
 1107 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX, 1108
Leonis per Galliam auctoniss, an anle Dionysii seta-. A. lectioncm jam tum, cuni lucem videre ccepil, a Galli-
tem illic receptse, an cndicis tantum illius ope Galli- canis episcopis csse recepiam auctoralamqtie ante
canis regionrbus iiinoiuerint, ex hac discussione ma- Caroli Magni lempora. Prius illud negare, cuin mani-
iiifesttim (iet. Deinde memini meiton semel asserere festum sit, sumraae fuerit demenlix; sed posterius
iii supefioribus dissertationibus, codicem Dionysia- inde deducere, el rationi et oranium synodorum
mim nttllam iri Galliis (a) auctoritalem ante impera- Gallicanarum cousueiudini adversum essc conslabit
toris illius terapora esse adepium : quod ne quis te- ex bis quaj roodo dicluri sumus.
mere a me dicium putet, assertionis meae ratioriem Alterum, qu )d in antecessum lectori suggero, lioc
tectOri me debere jirofiteor. Praetereacuhi illustrissi- est, (c) ita probationibus argumentisque validis dc-
mus Pelnis de Marca hanc versans quaestionemvali- siilui conlrariiini opiiiionem, ul quotquot in ejus
(lissimtim liabere se pro sua sententia lestimoniuiii palrociniuni adducunturab illius defensoribus, eidem
crediderit ex epistola sancti Leonis diu ante Adria- omnino adversa esse luce ipsa clarius simus ostensitri.
num papam laudafa io Gallicana synodo, nobis bujus II. Primum argumenlumquinluplex ex causaContu-
difficullatis iUustfandsBpro susceptO labore onus-in- meliosi. Anno 534. — Pfimum nobis argumentum
cumbit. Denique cum (b) ex codicis antiqui Ecclesiae suppeditat C.oiitumeliosiReiensis in Gailta episcopi
Roinnnse,quem in publicum einittiraus, cum 1014 negotium : de qun ciim sancius CsesariusArelalensis
Gallicana disCiplinacollatione perspicuum sit Galli- episcopus scripsisset ad Joannem papam II, rescri-
canos nostros anlisiites tioti Romano usque ad Dio- pium ah eo accepil quo significat pontifex rigorem
nysium Exlguum Codice usos esse, sed proprio; uon canoniim adversus etiiti qui lapsus erat seivandiiiu
supervacaneum eril, nec viris erudilis ingraium no- _"' esse : Qumvero, addit ille, de his canones prmcipiunt,
bisciim disctitere, utrum post condilum Dionysii co- snbler adjecimus, ut qum [acienda sunt possilis agno-
dicem, aliqiiid in judiciorum ecclesiasticorum forma scere, Quaeporro subjiciuniur iiuic epistolae (d) de-
irtriovatum fuerit in Galliis : cui disquisitioni maxime creta apostolica, Antiocliena, ei Siricii papae, ex
pioilerit nosse, quoriamcodice canonum, an Romano, colleciiono Dionysiisutnpta sunt. Qtiis vero sibi pcr-
an proprio uterentur Gallicani episcopi, usique fue- stiadeat Joannem ita de uiitteiulisex codice Dionysiano
rint itsque ad Caroli Magni aetatem. decretis fore sollicitunt, nisi apud eum constitisset
Petrus de Marca, de Concordia sacerdotii el im- eumdem in Galliis usu nondom fuisse recepttim;
rerii libro m, capite 4,sibi persuasum asserit, usuni aiioqui consulentetn Csesarium qusenam esset ea de
colleclionisDiomjsianrestalim atque edita fuit, priore re 1016 Aposiolicne sedis disciplina, snffecissetad
interpretalione spreta, per Gatlias invaluisse: tum quia codicera prsedictum reniitlere ; quod taraen ille non
apud sedem apostolicamvigebut, tum etiam quod nitore praestitit.
ssuocommendabalur, prm squatlere veleris interpreta- 2. Nec opus habuisset Csesarius de RomanseEc-
tionis: etsi hanc omnino Galli rion deseruerint. Ad clesiseconsiieiudine ac legibtfssciscilari a pontifice, st
liujus aucloris opinionem accedit scriptor novellus unus et ideih (e) cnnontiin codex utrique Ecclesiic
de canonicis episcoporum Judiciis, cap. 4, ubi con- communis fuisset incausisecclesiasticisdiscepiandis:
trariam stiggiltal, variisque conjecturis convellere nec ila negligentes foisse episcopi credendi sunt, ul
conatur, canonicnruin codicum erat in Galliis non
Contrafiam senferitiam tueritur viri tres, maximi quldquid
eVolvisserit,antequam alicna pulsarent scrinia iqiiod
apud antiquitalis canonicse studiosos noininis, Chri- revera factum ab illis fuisse testatur geminum excer-
siophorus Juslellus in praefatione Codicis universie Q i pttim canonibus a Joanne missis subjunctum. Quid
Ecclesiae, Jacobus Sirmondus in praefatione ad anti- ; ergo in hoc uegotio agendum essei, jam noiuiii crat
qtia Concilia Gallise, et Ffanciscus Flofentius Ante- ex quatuor Galiicanaruro synodoruro canonibus, qui
cessor Aurelianensls iil dissertatiotte de Ofigine, arle excerpti leguntiir a Galliarum episcopis : constabat
el auctoritate Jufis Canonici, parte iti, qtiam senten- eliani ex Nicsenocatione 9, quem aiterum excerpiiun
tiam ut altera longe prcbabiliorem hac dissertaiiun-, corttinet. Verttmcum pliirinios haberetContuineliosus
cula vindicamus. Cui priusquam manum admovea- patronos, quibus pro nimia pieiale sanctorum Palritm
mus, 1015 umiriret alterum monebo. Primum est, severitasnon placebat, ut babet scriplum Csesarioipsi
duo esse ab invicem discernenda, quaevel confundunt aSirmondo attributum, guique per (alsam potius pie-
aliqui, vel ita conjuncla volunt, ttt uuum ex altero tatem, ila tolis viribus elaborabant,ut aut nec mitteretur
necessario consequi existiment. Nimirum decretales, Conlumeliosmin monasttrium, aut certe post non lon-
ut vocani, potuilicum Romanorum epistolas ndnrtun- gum tempus, imporlunitate nimia et disciplinmcccle-
quam in usum vocatas esse in priscis Galliarum sy- siatticm inimica exlorquere conabanlur ut redirel a:t
nodis; aiterum, Dionysianam earum decretalium col- honorem; Coesarius, disciplinse tenax, sedem aposto-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Tota Quesnelli senteniia ei hypoihesi innititur, pervenerit Joannes pontifex fortasse ignor.iret.
qua canonum Codicem, qui usu receptus esset, non t (e) Etsi Dionysii codex, ex qtto Joaimes 11canones
nisi pubiicum et publica auctoritaie donatum , seu, excerpsit, tum ROmseesset iu usu; non tanien id-
ut alibi appellat, auctoralum prsesumit. Hsecautetn circo credendns est fuisse codex publicus Romanio
lrypothesis quam falsa sit, videbimus in observatio- jj Ecclesiae. Vide TractalumdeColteclionibus part. m,
nibus huic dissertationi subjiciendis, cnp. 1, num. c. 1. Simililer eliamsi itoc tempore idem codex ad
Iel2. Gallos iransisset, non propierea fuisset codex Galli-
(b) Hunc aniiquum non fuisse publicum codicem canse Ecclesisc publicus, sed privatus, qui alios codi-
Romanae Ecclesiae, sed collectionem privatam in ces canomim item privatos non excludebat. Qtiesnel-
Galliis conditam, probavimus in observaiionibus ad lus solum codicem publicum ex suo pra-judicio tisu
dissert. 12, cap. 1. receptum priesurait, cum tamen nullns nec Romse,
i (c) Quicunque leget observationes cap. 1 num iJ nec in Galiiis publicus esset. Vide observationes in
verutn an lalsutn sif statim intelliget. Iianc disserlationem, cap. 1. Plures autem privatae
(d) Ordd eorum quaeJoannes suae epistolse subje- collecliones in Galliis vigebant. Num imer bas apud
cit, bic est. PrimO fragmentum epislolaeSiricii, dein Gallos exslilerit eiiam Dionysiaha Caesarii lempore,
duo canoites apostoliei; tum (ut discimus ex nostro id est paulo post edituui Dionysiicodiceut, necaffir-
codice' Vat. Pnlat. 574) unus canon Neocaesariensis, mari, nec negari potest. A<lQueshelli autem seriien-
qtti iu vulgatis desideratur : tandem duo canpnes tiam refellendam sufiicit, si ante Carolum Magnum
Antioclieni. Licet autem lnec omnia a Joaiine sumpla Dionysiiiiiuiiicodicem in Galliis fuisse,- usuque non-
ex colleetione Dioriysiipiobent, hanc aptid Romanos niinqttam receptum ptobcmus, de quo ih observatio-
iroc tempore tisu fuisse receplam; non tamen pfo- nibus plura.
bant eahi ad Gnllos nOtiduinpervenisse, «tsi num eo
1109 DISSERT. XVI QUESNELLI. DE PRIMO USU COD. DIONYSHEXIG. 1110
licnro, ciijtts vices gerebat, consulendam censuit, ulLA 538, ubi decrela Leonis papm de metropolitanorum
etsuam Gallicattisprsestilibusauciorilalem jungerei,, electione profernntur ; qum pctita cum sinl ex epistola
cl quid observaretur in Ecclesia Romana ex cotici- data ad AnastasiumThessalonicensemepiscopum,apud
liorum et ponlificum Romanorutn decretis certioresi Gatlos decretorum nominevalere non polerant, nUi ex
eos faceret. Caesario rescripsit duo Joannes PP. eo quodcolleclioniDionysiisubdecrelorumappellatione
(Joannis papmll epist. 6 ad Cmsar. Arel.), rigoremi inserta essent, cujut aucloritatem Gallicani episcopi
scilicetcanonumservarenecesseesse, et (a) secundumI atnplexi fveranl.
decreta sedis apostolicaeContumeliosum ab episco- Antequam discutiamus quid ex hoc canone roboris
patu suspendi debere : Atque ideo prmdictum,inquit, accedat adversariorum opinioni, quid nosir;», operse
ab episcopatusordine noslra suspenditauclorilas. pretitim est etundem hic integrum legentium octtlis
1017 5- Ex Gallicanis excerptis manifestum subjicere. '
cvadit (b ) Gallicanum codicera a Romano seu Dio- ConciliiAurelianensismanno Chrisli538, canontertius.
i.ysiano plurimum discrepasse. Accurate enim suum De
versantibus Gallis alius canon non apparuit prseier melropolitanorum provincialiumqueepiscoporuiti
Nicsenum9 et quatuor Galiicanos. Ex quo necesse, electione et ordinatione.
est affirroitrenec Siricii papse decrclalem ad Ilime- De melropolitanorumvero ordinationibns,id plaeuii,
riiim, nec apostolicos canones in co codice fuissere- ut melropolitania melropoittanis,omnibus, si jieri po-
penos, quos procul dubio non omisissent. At, in- tesl, prmsentibus comprovincialibus,ordinenlur : ita
quies, nec Antiocheuos excerpserunl, quamvis codici ut ipsi metropolitano ordinandi privilegium maneat,
Gailicano insertostuuc temporis fuisse probabile sit, _ quem ordinationisconsuetudorequiril. Ipse tamenme-
vel etiam certum ex pluribus mss. Gallicanarumcol- " tropolitanusa comprovinciatibusepiscopis,sicut decreta
lectionum codicibusappareat, Quod Antiochenosnoni sedis apostolicmcontinent, cum consensu cleri vet ei-
commemoraverint, non ob eam causam factum est, vium eligatur : quia mquumest, sicut ipsa sedes apo-
quod suis non itiessenicodicibus; sed quod ad causami stolica dixii, ut qui prmponendusest omnibus, ab om-
quse agitabalur non faciebant. Quaestio enini erat aui nibus eligatur. De comprovincialibusvero ordinandis,
episcopus de crimine capitali convictus, esset depo- tum comensu metropolkani,cleri et civium,jnxta prio
nendus; nec ei unquamadsedem suamrcleundi spes. rttm canonumstntuta electioet voluntat requiratur..
uila superesset. Hoc Antiocheniscationibus a Joamiei His igitur verbis, sicnt decretasedis apostqlicmcon-
missis iion continetur; lii enim damnatiim jam epi- tinent, Leonis decreia de metropolitanorum electione
scopumsupponunt, talemque asserunt non licere ali- proferri ex epislola ad AnastnsiumThessalonicerisein
qnid de ministerio tacro contingere, nec inaliasy- existimat auctor ille; quod tamen persuadere mibi
nodo restitutionis spem aul locum hnbere satisfaciio- vix ac nevix quidem possum : nonenim 1019 alium
nis. Quamobrem ab illis excerpendis abstinuertint; epistolic hujus locum prae,oculis hnbere potuissent
Gallicani, sola Nicaetti concilii sanctione contenti, Aurelianenses Patres, quam caput 6, quod nutnero
quaeelsi de criminibus episcoporuin anie ordinatio- 30 notatur apud DionysiumExiguum. Pltira sunt ati-
iiem perpetratis decernat, poltori ratione ad crimina tem ex quibus hoc caput ab illis notatum esse non
ab ordinalis cotnraissa exteitdilur : ut facluiii est a crediderira.
Gelasio papa 1epistola 9 ad episcopos per Lucaniam, I. Quia diversum prorsus inihi videtur Leonis con-
Brulios el Siciliam consiittttos. siliiim a syuodi iltius mente. Hocenim itnum intendit
4. Discrimen versionis Nicsenicanonis noni, quam C i sanctus pontifex, ut dissidium inter vicariura lilyrici
Gallicanura excerptum exhibet; a Dionysiana ver- et metropolitanum Epiri ortum, htijusque metropo-
sione, diversum ab uiraque Ecclesia codicetn fuisse litani jura cum Tiiessalonicensis episcopi privilegiis
usttrpatum, pefspicue declarat. ita componat, ntillibata utriusque maneat aucloritas.
5. Tractatus ille excerptis adjcctus qtii incipit: Ex ipsius capitis inspectione id unicuiquepefspicuum
Ecce manifesiissimeconstat, etc, tres constanler di- efil. Sed et ex titulis eidem praefixistam a Dionysio
slinguit auctoritaium ordines ^eti classes, quibus Con- qtiam ab aliarum edilioitum procuratoribus. Talis est
tumeliosi deposilionem asserii decernendam. Umis in vulgatis codicibus excusis : Ut metropolitanus epi-
est ex codtce Ecclesiae universalis, alter ex codice scopus de electoquem est ordinaturus episcopum, atl
Gallicano, tertius ex codice Romanse Ecclesise: seu Thessalonicensempontificemreferat, et de melropoli-
polius duo primi ex uno Gallicano codice, qui biper- tano etectolimililer provinciatesepiscopifaciant. tilem
tilus erat, prima parle continens Nicsenos aliosque est litulus apud Dionysium, tamqui inler titulos loti
Gnecos canones receplos, altera Gallicanos: unde decretorum collectioni prselixoslegimr, quam qui ipsi
diversilas codicumclara esi. Nihil etiam aliud 1018 capiti alfigitur : nisi quod initio habet: Ut metropo-
in decretis a Joanne papa missis prseter apostolicse Ikanus Epiri, elc., ex quo arnplius adhuc pontilicis
sedis auctoritatem el suffragiura iniiietur Csesarius: consilium aperilur in hoc decreto, quod eo maxime
quam unam laud.it, cura de illo excerpto menlionem collimat, ut jus relatiouis Thessaionicensi episcopo
facii. asserat in ordinalionibus lam metropolitanorurnquatn
III. Stcundum argumentum ex concil. Auretianensi provinciiiliitmepiscoporum,qui intra vicariatus Tltes-
III, an. 538. — Secundum argumenttim Itabeniusex ",n salonicensislimites constituti erant. Longe aliud con-
concilioAurelianensi m, ex quo Petrus de Marcastiae siliiim esse synodi Aurelianensis, legenti obscurum
opinioni auctoriiatem ineluctabilem conciliare sibi non erit: hoc enim loco, ubi auctoritatem sedis apo-
visus est. Conjecturis,inquit, addenda esi probaliode- stolic* adducit,de provinciaiiom episcoporum jtire
sumpta e canone 3 Aurelianensiscoitcilii habiii anno in metropolitani et comprovincialium electionibus,
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Verbasecundumdecretasedts apostoltcmContu- mss. Gallicamscationes NIC.TIII inlegri continebantiir.
meliosum suspendendum indicant ex anteriorum pon- . Collecliovero quseRufini abbreviationes pro integris
(ificuiiidecretis; cum tamen textus.mox rccilatus Nicwniscanonibus exhibebat, fuit codex peculiaris,
nostra suspendit auctorkas, exprimat ipsius Joannis qualem reperimus in cod. Vat. Palat. 574, de quo
nuctoiitatem, quaepolissimum a Ccesarioimerpellata vide Tract. de Collecl. pirl. m, c. 9. In hac quidem
fuerat. collcctione pr.vter abbieviaiiones Rufinianas exstant
(b) Excerpia ad Joannem missa a Csesnrinid unum etiam quatuor illa concilia quorum canones Csesarius
manilestant, eum codicem ex quo Csesarius canones exscripsit. At inserta invenitur eliam epistola Siricii
excerpserat, fuisse eain collectionem in qua Nicaeni ad Himerium, noo autem Antioeheni, sicut nec alii
caiiones ex Rufini abbreviatione, et qnatuor Gnllica- synodorum Grsecarum canones : ex quibus palam fit
naesynodi inter caeterascontinebantur. Hic nonerat quam inanes siut conjecluraequas Quesnellus ii) se-
codex pubiicus lotius EccIesLeGallicanse,nam in aliis quentibus subjicit.
1111 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1112
deque cleri et plebis consensu ac suffragiosolummodo tA decreti nomine decorare, nisi Gallicano codici inser-
agitur. lam, vel acceptam a Dionysiano. At quam Itaecom
2. Quod maxime'canon prxcipit illis verbis, quse nia a ratione usuque Ecclesiarum omniumac praeser-
ex sedis apostolicaesenlentia proferuntiir, illud est: lim Gallicanae aliena sint, quis non videat, si modo
ut consensus cleri et plebis non prsetermittatur in ele- synodos nonnullas aliquando perlustraverit, vel
ctione metropolitanorum comprovincialiumque epi- rationem ipsam consulendam 1021 censuerit?
scoporum : utque id roagis persuadeant concilii Pa- (b) Quotenim codices anliquarum collectionuni velad
tres, uon atictoritatem solummodo sedis aposiolicse, privatorum hominum, vel ad aliquarum Ecclesiarum
sed et rationern ab ea allatam refemnt: Sicut decreta, usum manu olim exaralf plurimas pontilicuro Roma-
iuquiunt, sedit apostolicceconlinent. El poslea : Quia norum epistolas ad Orientales aliosque scriptas con-
mquum.est, sicut ipsa sedes aposlolica dixit, ut qui tinenl! Inter quos ex Trecopilhceana Oralorii biblio-
prmponendusesl omnibus, ab omnibus eligalur. Veri- theca unum penes nos habuimus, alios ex Thuanea ,
simile autem est ex eodem loco et aucioritatem et sed egregium imprimis, quemque Gelasio, si non a>
rationera esse desumptam. Non certe ex epistola ad qualem, sallem supparem existitnant, cx Sau-Germa
Anastasiura, in qua ratio itla non legilur ; sed potius niana ascetarum Benedictinorjm bibliotbeca. Ad
ex epistola ad episcoposprovinciac Viennensis (Epist. baec: familiare fuit episcopis Gallicanis aliarum dice-
10, c. 5), quseutramque diserlis verbis continet. Per ceseon canones et decreta commemorare, ac etiam
pacem, inquit, el quielemsacerdolesqui prmfuturi sunt exscribere, vel anlequam de sua collectione condenda
poslulentur. 1020 Teneatur subscriplio clericorum, cogitasset Dionysius, aut ullus codex Romanus esset
honoralorum testimonium, ordinis comcnsus el plebis. j> in Galliis receptus; queniadmodum et Ilisnanis ssepe
Qui prmfuturusest omnibus,ab omnibuseligatur. Quis contigit Gallicanarum synodoruro verba suis decreiis
eniinvero credat synodum illam ex uno codice aticto- inserere, vel subjicere, atque ex iis de causis eccle-
ritatem priorem, ex allero posteriorem accepisse? siasticis judicare, ut patet ex Uerdensi, Valenliuo ,
quod tamen necesse est tit fecerit, si venini est pri- Hispnlensii et Toletano xn, quamvis inde nemo pu-
mum locum ex Dionysiano codice esse excerptum : taverit Gallicanumcodicem Ilispanis proprium fuisse.
alter enim loctis ipsis Leonis verbis exhibitus ex ea Deniqiie Gallorum singulari erga disciplinam eccle-
epistola est, quse nunquam fuit, uec motlo est in siasiicaro ac apostolicaiu sedem sludio injuriosum
Dionysiano codice. Porro si ex utio codice uterqtie videtur, si collcctionem Dionysianam exspectasse
desumptus, codex ille liionysiantis non fuit, sed alier credantur, nt aliquam dccretorum apostolicae sedis
(a)adusum Gallicanum compactus, qui epistolam noiiiinm, vel exemplaria sibi comparnrent, qui et
ad Viennenses episcopos habuerit, cujusmodi vidi- particularia Graecortint concilia et Africana loties
mus codices plurcs mss. ex Thuanca el Trccopitbcea- usurparunt in suis conciliis.
na bibliothecis. Et certe si ad epistolnm ad Anasta- Jam vero istud argnroenium Petro Marcseereplum,
sium respexissent Aitrelianenses prsesules, cum tle- rtostrsesenlcntise roilitare necesse est. Siquidem cla-
creta sedis apostolicsecommemoraveruni: si rationetn ruin est alium a Dionysiano codicemtunc usurpalum
auctoritati vellent subjungere, illani necesse non per Gallias, ex quo epistolam ad cpiscopos Viennen-
fuissetextra eamdem epistolam quserere, siqttidem sis provincisedeprompserinl. Qui codex Dionysii, si
eap. 5, quod prccedit, hanc Leo liiculeniam alfert, ve! tunc temporis Gallis innotitisset, plura iis obtu-
quoe et explicatior e-t et validior : Ne, inquil, civitas iisset sedis apostolicnedecrela de quibus siluerunt,
epUcopum non optaiam aut contemnal, aut oderit; et G quaeque facile prsettilissenl episiolse ad Viennenses,
fial minus religiosa quamconvenh, cui non licuerilha- qure nec in codice auciorato esset reperta; uec Gal-
bere quem votuit. licanis episcopis olim (c) nisi scgre accepta fuerat,
Constat igitur non ex epistola ad Anaslasiuro, sed cum primiim transmissa :n Gallias : nmnibus Vien-
ex epistola ad Viennenses decrelis suis aucloritaiem nensis provinciic 1022 aniistitibus antiquum Ec-
conciliare voluisse Patres synodi. Et merito quidem clesiarum suarum jus inoremque conlra asserehtibus
ca epistola utebanlur, quse ad Galiicanarum provin- in gratiam Hilarii Arelatensis, quem suis semper
ciarum disciplinam reformnnd.ini a sede apostolica dum vixit privilegiis ttti voluere.
missa fuerat, potius quam epistota ad Thessalonicen- V. Tertium arquntenl. ex concilio u Turonensi.
sem scripta, quaespeciali illartitn provinciarum dis- Anno 567. — Turonense concilium u, non anno
ciplinae ad vicariatus privilegia accommodandie al- Cbristi 570, ut Davitli visum est, sed triennio ante
laborabai. Iiabitum, adducit auclor ille pro asserenda suaepo-
IV. Etsi usi essenlep. ad Anastasium, nihil indecon- cha. Capile siquidem vigesiroo primo, inquit, epi-
cluditur. —3. Eisi ultro detur epistolamad Anasta- stola Innoceniii papse ad VictriciumRothomagensem
sium Thessalonicensem a Gnllicanissynodis esse lau- , et canones Milevitani citanlur a coucilii Patribus.
datam, quo tamen pacto ex hoc probet Marca re- Jam superius objeciioni hujusmodi abunde satisfa-
ceptam auctoratamque lum in Galliis Dionysianam ctum est, eamque rnrsus atiingemus inferius, cum
colleclionem, plane non capio. Pritis enim demou- de laudata a concilio Agathensi ejusdem Innocemii
strandum ernt epistolani aliler in Gallias invehi non epislola ad Exsuperiutn agemus. Sed non modo non
potuisse quam per illum codicem; ncc lictiisse Gallis "_. officit, sed etiam fnvet ea synodus ; lum quia episto-
aposlolicse sedis decreta in promisc.tiiscodicibus de- lam iltam non laudat quasi ex codice recepto decer-
scripta habere, vel aliarum Ecclesiarum sanciiones plam : unde (d) non decretura appellat, quod solet
in suarum suifragium et confirmaiionem Inudare, nisi fieri cum ex decrelorum codice hujusmodi scripta
proprios illarura omnium codices suos fecissent; nec assumuntur; tum etiam qnia clarum est epistolam
denique potuisse Gallos epistolam apostolicse sedis illam inter canoues locum non babuisse, auandoqui-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Hic quoque solum codicem publicum et au- . sertim Gallicanm,alienam, qua qttis contenderet non
ctoratum indicat: quod prsejudiciumetiam in sequeit- potuisse Gatlos episiotam aposlolicm sedis decreli no-
tibus ssepe ingestum in observaiionibus refellemus. minedecorare nisi Gallicano codiciimertam. Vult au-
(b) Hic plures vetuslissimas collectiones privaias tem a synodo Aurelianensi III hoc decreti nomine
agnoscit. allegatam fuisse epistolam Leonis ad episcopos Vien-
(c) Quse hic Quesnellus breviler indicat, fusius nenses, qum nec in codiceauctorato essetrecepta. Fal-
proposuit in dissert. 5, part. in. Ateadem nosrefu- sum est Turonense concilium n idcirco tton
laviiiius in Observ. ad eamdem disserl. h, lom. II, col. decretumigitur
appellasse epistolam Innocentii ad Viclri-
1057 et seqq. (crassiori charactere expressU). cium, quia Gallicani hoc ii-.mine uti solcrent solum,
(d) In prsecedenti paragrapho eara senientiara re- cum ex decreiorum codice ejusmodi scripla assume*
ecerai tanquam a ratione usuqueEcclesiarum,prx- rent.
1113 DISSERT. XVI QUESNELLI. DE PRIMO USU COD. DIONYSIIEXIG, 1114'
dcmeam sigmhcant(a) tunc pnmum illis a se mseri, K coliectionem a Dtonysio conditam m Ecclesia seu
ac inde siatuli vim ac robur deinceps habituram : Gallicanaseu universali non comparuisse : quod fal-
Quia, ioquiunt, in sentenlia papmInnocentii ad Victri- sum esse norunt eruditi, qui passim cos ab antiquis
cium episcopumRothomagensemlata legitur scriptum, Patribus (b) et pontificibuscitatos inveniunt sub re-
elc. Ncs ergo hoc sequenies, quod vel Paulus aposto- gularuro ecclesiasiicarum nomine, quo etiam oman-
lus, vel papa Innocenlius statuil in canonibusnoslris tur a Dionysio. Et certe nunquam ausus esset abbas
inserentesslaluamus observandum,elc. iste eosdem collectioni suae prsefigere, nec ab Eccle-
VI. Quarlum argument. Ex causa Prmtextali. — sia Romana una cum codicein usum 1024 missent
Ex his quseGregorius Turonensis de libro cauonum vocati, nisi jam eorum aucioritas apud Ecclesias
referi, quem rex Cliilpericttsad episcopos transmisit, longousu esset confirmala. Si porro apud Romanos,
cttm damnatioiiemPrsetextaliRothomagensis episcopi profecto et apud Gallos pariter noti esse potuerunt:
urgerci, inlerre videtur Marca Dionysianumcodicem Gallos, inquam, quos disciplinseecclesiasticsestu-
in Gallia tunc esse receptum (tamelsi quid ibi velit dium singulare semper commendavit, et continuum
sit obscurum); quod qna ratione probetur, prorsus commercium cum Ecclesia Roniana eorum omnium
nic fugit. llsec sunt Gregorii (Lib. v, c. 19) verba : participes fecit, quae per illam Ecclesiam circumfe-
Jpse vero, scilicet rex, ad melatum discessittrammit- rebanlur de canonica disciplina.
tens librum canonum; in quo eral quaternio novusan- Sed canones apostolicos in Gallias (c) ante Diony-
nexus, habens canones quasi aposlolicos continenles sii colleclionem advectos esse, neque ex illo codice
hmc: <•Episcopus in bomicidio, adulterio et perju- sumptum esse canouem illum a Chilperico oblatum,
rio deprehensus, a sacerdotio divellatur. » n ipsa ejus evincit versio, quse a Dionysiana plurintum
1023 E* quibus intelligimus primo librum ca- discrepat. Canon enim iste vigesimus quinlus est,
nontim a rege oblatum alium non fuisse quam codi- etiam Petro de Marca confitente, quem in hunc mo-
cem aniiquum, cui novus qualemio annexus fuerat: dum protulit Cbilpericus : Episcopus in homicidio,
ac proinde non fuisse Dionysianum, cui necesse non adulierio el perjurio deprehensusa sacerdolio divella-
foisset apostolicos canones anneclere, siquidem in tnr. Eumdem autem sic apud Dionysium habemus :
prima parte codicis continebantur. Epitcoput, aut pretbyter, aut diaconut, qui in forni-
2. Manifestumest nondum antea viguisse per eam catione, aut perjurio, aut furlo cqplnt ett, deponatur.
setatemin Galliis Dionysiicodicem, cum de apostoli- At corruptus est canon ad premendum Praetexiatum,
cis canonibus, qui in capite erani, tanquam de no- inqtiiunl. Hocji ita esset, de eo conquerentem ha-
vellis nec usu receplis canonibus loquatur Grego- beremus Gregorium ; qui cum inviclo animo Prciex-
riti-. taturo defenderet, totamque mentis aciem omnibus
3. Si in usu fuisset codex Dionysii, non mTtlendui caussecircumstantiis intenderet, nunquam omisisset
fuisseta rege llber canonum interpolatus; sed satis de canonis corruptela coepiscoposmonere, fraudem-
fuisset inonere synodum tit judicaret secundum ca- que inclamare; nunquatn ex corrupto canone deposi-
n nes, quos coram se habttisse non est dnbiuin : prse- tionem episcopi decerni lacitus tulisset, uec cjus
sertim si, ut contendit Marca, jam proqalus otim consensisset depositioni. Setueniise enitn subscri-
fuisset codex auctorilate Aurelianensis concilii, a ptum esse ab eo inde perspicuum est, quod ejus so •
quocitataro putat Leonis epistolam er. eo coilice ac- lummodo conditionibus consensum abnuit, qtiia con-
cepiam. Irariaeerant canonibus. Rogabat enim rex uljudi-
VII. Canonesapostoticiante Dionysii mtatemin Gal- C ciK»i contra eum (Prseiextatum) tcriberetur, ne in
liis noli.— At hoc saltem, inquies, ex Gregorii ver- perpetuumcommunicarel Quibuscondilionibustgo
bis hatieri polesl IUHCtemporis apud Galltas fuisse restiti, inquit Gregorius, juxta promissumregis, tit
codicemislum : cum ex iis apostolicog canones de- nihil contra canonet gereretur. 1025 Nimiruni apo-
cerpsisset rex, quos veleri cauouum codici annecte- stolici cannnis haecpostrema pars erat, qttam dissi-
ret. Quud si fuerit apud Gallos, probabile est admo- mulasse videtur Chilpericus : Non tamencommunione
dtimusum ejut priore inlerpretationespreta invaluisse: privetur; dicit enim Scriptura : Non vindicabitDomi-
tum qttia apud sedem apostolicamvigebat, lum eliam nut bis in idipsum. Non ergo corruptus canon, sed
quod nitoresuo commendabaturprmsqttalore veteris. uniiis tantum voculaeaddilione auctus, nimirum vo-
Ut pritts illud sequerelur ex prolato apostolico ca- cis homicidio,quse vel subintelligituf ex canone 28,
none, supponendum esset canones apostolicos anle quo deposilionis poena adversus percussorem cpi-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Vide mirificum interpretem! Patres llujus sy- lato, qui se designati homicidii reum spc venisepro-
nodi Iiinoceniii decrelum cum Pauli apnsloli san- fessus fuerat, vel cx aliqua colleetionc, in qua iidem
ctione iia conjuhgunt, ut de ulroque eadem formula cationes cx Dionysianaversinne sumpti, liberius ex-
scribant : Nos ergo hoc sequentes, quod vel Pattlus posiii fueriiit, ut in Herouvalliana cotlectione obser-
aposlolus, vel papa lnnocenlius statuit, in canonibits vaviinus Tract. de Collect. part. iv, c. 7. Hanc qui-
nostris inserenles, elc. Nutn el Pauli Epistolae apud dem vocem homicidio relineut eiiam Excerptiones
Gallosante lioc concilium auctorilatem noti habe- D ex Ecberlo Eboracensi c. 33, Halitgarius lib. v, c.
banl; el iis verbis signiticant, unamex ipsis sanctio- 4, Regino lib. i, c. 86, et Burchardus lib. u, c. 189:
nem lunc primum inler canones a se inseri, ac inde qui sane cum Dionysianam inlerpretationem nd ver-
statuli vimac robur deinceps habituram? Obvius ver- bum referant, laudatum canonem ex aliquo vetu-
boriim sensus nihil aliud exprimil, nisi eos Patres sliori inlerpolaio Dionysii exemplo derivarunt: ctti
consiituisse quod et Paulus aposlolus et liinoccnlius simile fuisse videtur illud a Cbilpericoadhibitum,
poiilifexantea decreverant. quod similem inlerpolalionem receperal. Adeo ve-
(b) Vidc quacin banc rem disseruimus in Tractatu rum est Dionysiaitam versionem, quse sola in his ca-
de Collect., pari. i, cap. 1. nonibus cognita erat, ex hac voce inserta excludi non
(c) Curanulla versio canonum apostolorum neque posse. Cseterum peculiaris ratio Gregorii Turonensis
anlerior neque posterior Dionysio cognita sit, cano- in allegando hoc canone neminemmovere debet, cum
nem quem in causa Prsetextati Chilpericus protulit, lib. ix Hisi., cap. 33, decretuin Gangrense sub Ni-
ex Dionysianaversione sumpunn credimus. Quod si caeninomine ita recitet, ut nec cum Grseco, nec cuin
a Dionysiiiiuerpreiatioiie verbn aliquantulum discre- ulla interpreiatione consenliat. Duorum scilicet cn-
pani, adeo diflerunt eliam a Graeco texiu, ut nulla nonum Gangretisium primi et decirai qtiarli senten -
alia versione sic reddi potuerint. Hinc additamentum tise poiius quatn verba in unura copulalse videntur :
vocis homicidio,quaenec in Dionysio, nec in Graeco quod pariter in aliis bujus circiter cevi collectionibus
legiiur, ex alia inlerprelaiione derivari neqtiit; sed canonura prscsertim pcenitentialiumnoniiunauam in-
vel ex eo insertum, ut ipse canon aplarelur Praetex- venimtts.
|MS AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. 1116
scopttni dccermtur, vel cliam tjjnc legebatttr in ea A nonam protuleril Chrodebertus, non esl milii noliim.
ciuionis versione, qiise per Gallias circumferebatur. Posteriores eriim synodorum Parisiensis, M.iiisco-
Pofro etsi ea parte corruptum carioneihconcedere- riensis ct Turonensis n canones adduccre poiuissei.
ihus ex opprimendi episcopi consilio, nulla similis Sed stiffieere credidit uiium canonero mulieri, non
hecessiias efat alia fere omnia verba rriutahdi; hec probalionum cohgeriem, sed salubre rimedium <iti:e-
discrimen aliunde polest venire, quam exdivefsitate reiili: suberalque fortasse litijns canonis potiusqiiam
Versionum. Qtiod eiiim G-regofioIpsi tribuitur, qriasi aflerius allegandi aliqua causa, vel ex babitaiiotie
ipsa canonis Verbarefefre ttoii curaverit, gratis boc mulieris, vel aliunde descendens.
dicitur refelliturque taobuna ratiorie. Primum enim , IX. Sexlum argumenlumex Zacharia PP. An, Dom.
tanlam negligentiam in re tanti momenfi affingere 747.—Anno 747 Gallicani episcopiclerusque univer-
GregOfio, non est iriutVuma calumnia alieiuim. 2. susZachariara papam consuluerunt,annilenle Pipino
Toia sermonis illius series hominerii indicat ipsa ca- palatii majore, de vigintiseptemdisciptinaeecclesiasti-
noriis verba referentem : Habens carionesquasi apo- csecapilibus. Totidem articulisconsultationi respondit
siolicosContinenteshmc: Episcopiis, etc. 5. Qnia ca- pontifex , quos omnes canonibus et decreiis ponlifi-
hon ille a Gregorio relatus consuetaui habet aliOrum cumexDionysiana collectionead verbum iranscripfis
cahOnumfofmani.4. Ita lecttim fnisse coram episco- confirmavit. (b) Quis porrO credat episcopos Galliic
pis a-serit auct <r : His, jnquit, ita leclis, cumPrm- de hujustnodi disciplinse 1027 regulis a pontilice
iexlalus sldret, etc. 5. In priori acctismionca Cliilpe- accipiendis fore sollicitos, si eas penes se in codice
fieo advefsus Pr*textalurti insiituta coram convehiti canonitm et decrelorum in judiciis ecclesiasiicis
episcopali, ita cnhon a rege ciiaius esl, ut eadcm TJ ttsurpari solito liabuisseiit? Legandi certe non erant
fere retulerit: Mane rex adfuit, dixitque: Episcopus Romam, qui eas inde adveltereut; sed aperiendi
tnim in furlis deprehensusab epsccpali officioul avel- codices quibus conlineri notum fuisset saltem ali-
lalur. Ubi haeOvides ela Dionysian.ivcrsiohe discre- Qitibuse clero Gallicano : paicendnm etiam labori
pare, et cum aliis canoni* verbis a GregOriorelatis Zacbarise,qui facile episcopos Gallicanos ad coiiicem
cOnvenire : ut platte cerl-jiri appareat niliil prorstis Dionysianum remisisset, qui et Romanse Ecclcsiae
ex Dinnysii codice stimptum esse a Chilperico. el Gallicanae,ut volunt, usu fuisset auctoralus. Nec
Vlll. Quinlumargument. ex judicio ChrodebertiTu- de hujusmodi capitulis ita scripsissel (Ep. 9, ad Pi-
ronensis epiic. Circdan. Dom. 670.—•Potest et non- pinum majorem domus et ad cterum Gallicanum),
nnlla pfobatio erui ex judicio Chrodeberli episcopi quasi antea ignotis : Itaque , iiiquil ille, ut flagilavit
Tiironensis de muliere adullera, quod e riis. codice q nobis cumveslrocomullu superius effalus filius no-
Tbuaneo riunc primuin ediluhi baties in notis nostris sler Pipinus, ut de omnibuscapilulis de quibus innoluit
iu episiolam 83, nhnc 108, ad Tlieodorum Foro- responsumdemus; in quantum Dominodante valemus,
Consultus enim de ejusmodi adullerio de unoquoquecapiluloinferius conscriplumjuxla quod
;inodeberlus respondet : 1026 mllil se iuvenisse a sanclis Palribus iTitdilumhabemus.Et postea : Hmc
tiiliensem.
iri conciliis Nicsthio,Constaiiiitiopolitano, Epjtesitio ilaque..... inter cceteracapita deflorantes ad vestri
et Chalcedonensi : Quas quatuor, inquil, synodos prmsulalus nolitiam et prmdicationem, atque populi
tatilum terra noslra venerabiiker recipk el eoncredit. vobis a Deo credili mdificalionemmandavimusmini-
Attamen in Auretianensi synodo de hac re invenimus stranda atque perficienda.Deniqne sic Gallis ignotam
prmfinilumjudicium , quod tibi destinavimus.Ex his putabat hanc canonum colleciionem, ut illos et an-
pfomiiiliare facile est codicem canomnn quem prae C tea excusatione aliqun dignos fuisse, et post accepin
hianibus habebat, quehique adire solebai Chrode- hacc capitula omnino inexcusabiles forc pronuniici.
berlusdecausisecciesiiStiCisjiidicium inilurus.aliiim Cmteruin,inqtiit, hmcamantiisiininobis,dedimusvobis
a Dionysiano fuisse : qilandoquidem Ephesiriam sy- in mandatis, ul nec nos coram Deo de taciturnilaie ju-
nodtim isle non habet, ttec nisi tres Constanlinopoli- dicemur, necvosde neglectucoram eo cogaminireddcre
tani concilii canones, 2. Si codex Dionysianus rece- rationem, sicul scriptum estin Dominicoprmceplo: Si
plus hinc temporis fuisset in Gallicaua Ecclesia, non venissem et loculus eis fuissem, peccalum non
receptoequoque fuisseht AfricanaeSynodi, Sardicen- haberent. Itaque nihil excut.ationishabentesomnium
sis ei alise Orientales, qnas hibet codex ilie, et Ro- ralionabiliumanimarum salutemprocuretis.
mana jaro tunc-ficclesia amplectebaitir. Cum vero X. Septimum argttmentum ex Siephano PP. II.
de his sileat Chrodebei tus, arguriicuiiim est (a) ple- An. Dom. 754.— Sepiimo abhac consulmtione anho
rasque illarum codici suo iusertas ctiin non repe- Slephanus papa II, in Carisiaco Galliaruui villa ad
risse, ac proinde non fuisse Dionysianttm. 3. Plures Saram fluvium tunc temporis agens, responsa no-
invenisset in eadem collectione Siricii, lunoceiiiii yemdecim Britanniaco monasterio dedit ad varia
et Lecifis epistolas, quae sacrarum Deo iiiulieniin consulta de quibils erat 1028 >»terrogalus.Porro
adulteria condemnant, et eisdem agcnda; pceniientiic cum plurima lum conciliorum, tum pontificum Ro-
legeni decefmint. Cur auletn ex Gallicanis synodis mnnorum decreta refcral, (c) ea hon ex Diotiysianu
unicam AurelinKcnsisconcilii v sauciioiiemdecimam codice accepisse lnahifestum est ex divefsitatc uu
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Num itiio codice canonum Cbrodebertus ustts Dbertus unam synodum Aurelianensem retulerit, ip-e
s'it, ali sementiamcanonum perquireret, iitcerium esi. Quesnellus ita inlerpretandum agnovit, ui ne id'<iico
Quattior synodorum NiCacnsc,Cohsianiinopoliianse, alisc synodi, praeserlim Gallicanae, in suo coilice
Epliesinseet Chalcedoueiisis hicnUoindicare videtur deessent. Nuliutn ergo hiuc argumentum elici po-
colieclionem Hispanicam, quae in Gulliasjam pervc- lest, ex quo hns, vel nlias synotlos, quse in collectio-
rteiit. Haecenim sola lunc temporis , quotl sciamus, riibns Gnllicanis frequenter occurrunt, in eodem
phcter Nicsenos, Constantinopolitanos et Cbalcedo- codice defuisse aflirmari queat.
nenscs cariones , sancti Cyrilli epistolam ctim ana- (b) Pipinus cpiscoporum consilio (lagilavit a Ro-
tbemalismis contra Nestorium Ephesini concilii no- mano pontifice, ut de omnibut (proposilis) capilulis
ftiine contihcbat. Cxieriim Sardicenses canohes ivon responsumdaret. ls vero responsionem ex canonibus
soluin in hac collectione , verum etiam in aliquot et cohstitutionibus quaelegtintur iu Dionysii codice
antiquissimis Gallicanis codicibus fuisse descripios, fere exlraxit. Num autem hic codex esset in Galliis
et (ere cum Nicsenisjunclos alibi Oslendiiivus.Afri- necne , nihil intererat. Quoties enim vel hoc tem-
cani canones jam allegati fiieriint in concilioTuro- pore qutestiones solvuntur ex vulgatis canonura li-
rjensi artni 570. Romanoruin quoque pontificum con- bris, qui omnittm manibus lerunlur?
Sliiutiones iri iisdem Gnllicanis collectionibus inser- (c) Imroo ex Dionysiano codice accejiit. Nam cap.
tas et a Gallicanis allegatas vidimus. Cur porro 7 recitat canoneroIh Chalcedonensis concilii ex ver-
inter plures cauOnes,qui laudari poterant, Chrode- sione Dionysii, cap, 15 canonem decimuiu cjQinluQv
11« DISSERT. XVI QUESNELLI. DE PRIMO USU COD. DIONYSIIEXIG. 1118
merorum quious notantur, ac eliam lextus ipsius Accepit bsec usu recipi in Galliis , n>n spreto tamen
decretorum. Quod inde contigisse probabile est, ' veteri codice Gallicanis episcopis fnmiliari : bujtis
quod cum Roma codicein non asportasset, uli coactus enim interpretationem ssepius usurpavit etiam Caro-
cst in Galliis Gallicano , qui a Dionysitno diversus lus Magnus in suis Capitularibns. Ut enini scite ob-
erat. Enimvero citai et refert epistolse S. Leonis ad servavit Sirmondtts ad capilulare prirottm anni 789,
Rnsiicutn Narbonensem caput quinlum, quod apttd quotquot ex synodis Grutcis hic canones proferunmr,
Dnnysitim 19 numeraltir; epistolse Innocenlii PP. discrepant a vulgata versione Dionysii, et cum alia
nd Victricium Rothomagensem caput 15, quod Dio- interpretatione couscntiunt, cujus' exemplaria [Forie
tiysio 20; Concilii Antiocheni 15, quOd Dionysius Parisiis] Pathini in bibliolhecis servantur, nec nlia,
93, numerat; Neocacsariensis9, quod est in colle- opinor, qmim antiqitiv illa quae in anliquo nostro Co-
clinne 53. Ac praeterea non modicum discrimen re- dice Rotmino jacet et nb Isidoro accepla , (b) licet
perilur inter lextum decretorum quorumdam a Ste- pluribus in locis vel corrupla—, vel mutata.
phano relalorum , el Dionysinnunv, ut videre est in XII. Vetri Marcaiobjectio. Jam vix ullus restare
excerptis epistolarum S. Innocentii PP. ad Exsupe- mibi videttif aliciijus momenti scrupulus , qiti ab
ritim et ad Victriciuro, Siricii ad Hitnerium, cfca- hac sententia deterrere, vel in adversam inclinare
tiuiium ConciliorumChalcedonensis, Neocaesaiiensis quemquam debeat. Qttod enim apostolicae scdis
et Carlbaginensis. Ex quibus patet Dionysianain aitcioritaiem boc toco prsedicat Marca, ac interpre-
collectionem per id lemporis non raodo a Gallis tisti ralioiiis Dionysianae nitorem, colleclionisque ordi-
non fuissereceplain, sed itcc iisvalde noiiiiii: ea enitn nem : optime id qtiidem, sed nullius in praesenli
procul dubio usus fuisset pontifex, si ad rnantim eam n roboris. (c) Nemo eiiim ignorat qttnm semper fuetit
imbtiisset: luni ut conciliaret eidem usu ipso aitcto- omnibus Ecclesiis ac prseserlim Gallicanis libertim
riinlem, lum ut Romanum morem inveheret Gallica- suis uli legibtts ae caiionibus in iis quse universalis
nis rcgionibus. synodi sanclione iion erant delinita, quod vel ex
XI. Octavumargwnenlum ex concilioVernensi.An. solo disciplinseGallicanaea Romnna discrimine in-
Dom. 755.—CoticilitiinVernense anni 755 canouem lelligilur. Nnium eiiam cst qitam (<f) antiqui moris
Cartliaginensis concilii refert, quem (o) nonum ca- tenaces fuerint Gallicani antistiies, qui laceram
pul nppellat, ciiiu apud Dionysium sit decimus quin- 1030 ac tmpolitam nnliquilatem novello nitori
tus canon: cujus varia est in utroque Idctio, maxi- tantliu prselulerunt quanditt per impcratorem suum
mumqtie discrimen; ut aliunde haustum appareat, eis licuit : hoc sancti Auguslini effatum animo reti-
quam ex Romano Dionysii codice : qtii proinde in nenies, usuque probant.es : Ipsa quippe mutalio con-
usu tunc non crat in Gallicana Ecclesia. suetudinis, etiam qum adjuval utililaie, novitate per-
Ita sese res habebant etiam Cnroli Mngni tcmpo- turbat.
ribus, qui imperium adeptus est iion mullis post XIII. Joannis Davidis dilemma discutitur. — Quse
annis. Porro cum ab Adriano 1029 pontifice dono Marcse argumenlls conjecturse addunttir a Davide,
accepisset Romanam Dionysii abbatis collectionem, extremam probationum penuriam produnt. Conciliun»
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
Autiocbenum , cap. 17 Neocsesariensem canonem Eadem porro versio liberius aliquot in locis correcla
nonum ejusdem versionis. Adde quod cap. 16 laudat C invenittir in mss. collectionis lioc lomo editae, qiiam
Cartbaginensem canonera vigesimum , qui in solo in Galliis conditam ostendimus.
Dionysio eodem numero et iisdem verbis effertur: (c) At simiil exploraium est quanlum Gailicani
dnm apud Isidorum , seu in collectione Hispanica aposlolicis cons'.itutionibus deliilerint, quas in suls
legitur canone oclavo sub titulo Cartltaginensis m. canonum codicibus auctoritatis nomitve inseruerant,
Quod si nuraeri canonum Grsccorum non conveniunt quibusque ut parerclur, prseceperunl ipsaeGallicanae
cutn serie numerorum quae in Justelli editione pro- synodi. Vide inter csetera concilium Agathense anni
ferlur, nihil repugnat : ipsa enim versio , quae soli 506, c. 9; Aurelianense ni anni 538, c. 3, et Turo-
Dionysiocongruit, potiorem prohalionem affert. Ac- nense n anni 507, c. 20.
cedit quod Joannes II et Zacbarias , quos Dionysii (d) Notum potitis est qtiam in bac mnteria antiqui
codice usos Quesnellus agnoscit, continuaio nurae- moris non fuerinl tenaces episcopi Gallicani. Cum
rorum seriem non semper seculi suttt. Ille enim duos ante Rufinum non ignorarenl canones Nicaeni con-
Antiotbenoscanones iis numeris designavit, qui pro- cilii, quos allegatos videmus in synodo Valentina
prii siint ipsius concilii; isle vero nullum canonem anni 374, integra eornmdem antiqua versione nte-
cum ea serie numerorum, sed cum propriis cujnsque banlur. Post Rufiniim vero qusedani sallera Gallicniiie
concilii numeris oiimes Graecos canones nllegavit. Ecclesioe ejus abbrevialiones eoriundem canonunt
Quoad epistolas vero Romanorum pontiftcum, sicut pro inlegra versioue receperunt, iit Iiquet ex Tra-
aucior colleclionis Hispanicue eas e.v Dionysio cum ctatu part. n, cap. 10. Dein ipsa Dionysii eorumdem
ipsis liiulis sumpsit, et mliiloniinus coniiuuaro nu- interprelatio inseria fuit paulo posl ipsitts editionenv
mernrum seri<:mnon teuuil; ila etiam Sleplianus II. p. in collectione Corbeiensi, ct in aliis Adriano I et
potuit eamdenv numcrorum seriem praelerire, licet " Carolo Magno anterioribtis, dequibus in observatio-.
ex Dionysiano codico ipsorum poniilicum decreta nibus subjiciendis dicetur. Falsum est igitur quidquid
aliegnril, Hiuc porro pro Dionysiaito codice nnte hoc loco Quesnelltis pronuntiat, antiqui moris tena-
Carolum Magnumin Gailias allalo validum argumett- ces Galliaruro anlislites laceram ac impolitam anti-
tum elici potesi. Vel enim Slepbanus II usus cst quiiatem veleris versionis novello nitori interpreta-
Dionysii codice, quem Roma attulit scciim inGallias; tionis Dionysianoelandiu praelulisse quandiu per im-
vel si non attulit, cuiii, quo uterelur, in Galliis uli- peraiorenv suum eis lictiil. Quod si illud S. Augustiui
que invenii. ellalum nnimo relinebant: Ipsa quidem mutalio con-
(a) Hoc testimotiium probat codicem ex quo hnjus suetudinis, eliamqttmadjnval utiliutle, novilatepertur-
synodi Patres Carihaginensem canonem noniim re- bat : multo magis debehant reeolere eam ejusdem
tulerunt, non fuisse Dionysii; at codicem Dionysii Augusiini et aliorum episcoporum Africc crga apo-
per baec tempora nullibi fuisse in Galliis nequaquam stolicae sedis decreta observanliam, qua in cnusa
probat. Donatistaruni ad tiniiatem Ecclesiaeredeunlium BIIS-
(b) Isidorus in Grsecarum synodorum versione penderunt qitamdam vetustam consuetiidinem jant
nihil corrupit, inutavit nibil; sed Hispanicam colle- ab exordio ipsius cau.-oevigentem, eo quod conlra-
ctionem originis Gallicanaeexscripsii, in qua qusedam rinm praeceplum ab eadem sede emanaveraV, quoad
mendosa loca purse Ilispanicae ex arbitrio emendata legatione Roiiiam missa, ac neccssitate utilitateque
fuere, uti observavimus in praefatione ad Leonis epi- Ecclesiarum iudicala, interdictum illud tollerdnr,
gtolas §10, num. 20, tom. I, pag. 5231Nobis col. 559). Vide Tract. parl. u, c. 3, § 3, num. 47,
1119 At) OPERA S. ^UlNiS MAGNIAPPENDIX. 1120
eniiii Agathense et lUronense n commemorat A eo quo jam modo Patrum canones ordmaverat, atqtie
(qtiorum postremo jarn satisfeciraus, allerum vero iisdem subnectere curaverit, ner me licet, nec am-
jamjam sum discussurus); lutii quasi testium nubem plius aliquid asserlum rst, 1032 vel a clarissimo
argiimentorumque seriem beno longam adduxisset, (b) Justello, vel ab ipso Dionysio,licel nliter scribatur
Ex his, inqtiil, omnibusconcludo, vel Dionysiumpri- a Davide : at talem ordiriem quis necessarium pttia-
mum omnium non este qui in unum corpus collegerit yerit, ut hujusmodi decreta a Gallicanis episcopis
anliquorum Romm episcoporum epislolas, a Siricio laudarenlur referrenturque ?
initium ducens,easque (olleclioni canonum allexueril, XIV. De eoncitio Aqathemi; ex quo arqumenlatur
qttod tamtn el a clarissimoJustello asseritur, el ab ipso Joannes David. —3. Ut ipsum scriptoris hujus fiin-
Dionysiosuggerilur in epistola adJulianum cotteclwni damentum petam disjtciamque, Agaihense concilium
prmfixa; vel concludo egregie allucinari quotquot sibi anni 506 (de Turonensi jam diximus quid seniiendmn
persuadeht cotlectionemDionytianam in Galliis ante sit), AgaiheiiSe, inquam, anlerius est, nisi me fallant
Caroli Magni mtatem non esse rtctptam : quandoqui- conjeclurse, Dionysiana pontificiorum decretorutn
dem aliquot ante hunc imperatorem swculis videmus colleclione.
epistolas pontificum,(a) Africanatqitesynodosa Galli- Primum enim certura est DiOnysiumRomse egisse
canis cpncilih citalas esse, quasi codici qui tunc in usu abbatem cum Latinis lticubrationibus operam dedit,
erat, insertas : hmcenim omuia Dionysii codicemindi- inler qtias duse sunt epistolnepaschales, qttie scriplse
gitant. Vereor ego ne David ipse egregie allucinelur: sunt annis Christi 525 et 526, circa quse lempora
nibil enim hoc ejus dilemmate 1031 ineptius, quod floruil maxime usque ad ann. Christi 540, ut habet
ct ruinosis fundamenlis nitittir, ct lolum viliosura n Labbeus in dissertalione hislorica de Script. Eccles.
est. 2. Dionysium collectioni epistolarum serius ma-
Primum enim hoc demtis ciiatas esse lum ponli- nunvadmovisse, nec nisi dudurn post cauonum Codi-
fictinv epislolas, tum Africanas synodos, quasi ex cenv elaboraturo, lestis est ipse in epistola ad Julia-
approbato Codice canonum assumptas : qnis practer num presbyterum, quae collectioni praefixa est: Ita
Davidem inde concludat Dionysianum codicem a ui omnes, inquit, titulos huic prmfalioni subneclerem,
Gallis tunc receptum? quasi aposlolicie sedis aucto- eo moctoquo dudum de Graco termone Patrum tram-
rilatem ita omnes ori.is Christiani Ecclesiie lotis ferens cauonesordinaram.
quingentis annis spreverint (quse est Joannis Davidis 3. Cura non nisi prmteritorumsedis apotlolicmprm-
erga pontificem Romanutn reverenlia) ut ante Dio- tulum constituta, u( ipse scribit Dionysius, hoc est
nysium de colligendis illius decretis non cogilave- eorum qui ja.m vivere desierant, collegerit, ct tamen
rint. Al meliora nos ac magis religiosa de Gallicanis Anastasii papse epislolim referat, consequens est,
aliisque Ecclesiis erga capul ac primatem stium exi- ut non ante 16 diem Novembris anni 498, quo obiit
stiioamus : ad idque impellimur pluribus Gallicanis Anastasiits, opus istud sit adorsus, scilicet sub ponli-
canonum et poiitiliciortiin decretorum collectionibus, ficatu Symmachi, qui annis oclo Agatliensi concillo
quas et ante uos erudili viderunl, et ipse Davidadire superfuit.
poieril, si fone velit. Est imprimis in bibliotheca 4. Certum est Dionysium nondum venisse Romnro
Sancti Germani a Praiis ittsignis colleciio ad usum anito 496 quo Gelasius papa ultimnm dicm obiit,
G.llicanse Ecclesise coiicinnata, quso Gelasii teinpo- cum liunc ponlificeninunquara se vidisse tcstettir in
ribus coseva credita est a viris doctis, et triginta praefatione ad Julianum : Quantique sit apud Deum
fere Romanorura pontilicuin epislolas habet insertas, G meriti beatus papa Gelasius, et nos, qtti eum prmsenlia
quaruin plurimse etianvapud Dionysium desiderantur. corporali non vidimus, per vos atumnos ejus facitius
ilic etiiiii septenv taniutu liabet a Leone scriptas, reslimamus.
codex vero San-Gerroaniaiius scxdecim. Ad biinc Ex his ita arguo : a morte Gelasii papse, quem Dio-
codicem alii dno exscripti videnliir, tintis Thuaneus nysius nonvidit, usque ad concilium Agnthense,decem
qtti num. 195 uotatiir, alter Trecopithceatiiis: easdem tanlummodo anni sunt, inlra quos necesse est ut Dio-
enim poiiiificinii epistolas habent eodem ordine de- nysius natione Scytha Roinam venerit, ibi sallem ali-
scriptas, nisi qttod San-Gerraanianus, qui Corbeieu- quot annis vixerit, ut ejus doctrina ac merituro inno-
sis olim fuit, duabus auctior esl. Leguntur etiam tescerent, et tniitani sui existimationem spargeret,
Africaua aliquot decreta el concilia, ex quibus liquet quantaopus 1033erat ut in ipsa urbe Komaperegri-
earmn omnium notiliam in Galliis a Dionysiano mis ethospesinabbatem poscereiur. Tum canones om-
codice non esse accepiant, ct infelicem omnino esse nes Grsecosin Latinum transferre et in unum codicem
Davidis ex illarum citatione argumentationeiti ad compingere debuit atque vulgare, adjunciis aposto-
exstrueiidani Codicis Romani apud Gallos aucto- licis , Sardicensibus et Afiicanis canonibus; deindc
riiatero. dudum post editum hunc codicem decreiis stiraniO'
. 2. Qttod Dionysius non primus collegetil decrela riim pontificum maxima cura conqtiirendis, colligen -
stimraorum poutificum, sequitur ex his quse jam dis, ordinandis, dislinguendis nianum admoverc.
diximus, et invicie etiaro probat anliquus noster Quibus omnibus tam arctum decennii spatium haud
EcclesiaeRoinarioecodex, qui plura conlinet a Dio- scio an cuiquam sufficere videbitur. Sed notv hsec
nysio praetermissa : ut niliil dicam de aliis Ecclesiis, n solutiiniodo. Nam anieqnam vel Codicem canottutn
quae suas hujusmodi poniificiarum epistolarum col- de novo conderet astidua et familiari cohortationt
lectiones ante Dionysii tempora liubuerunt. Esto, Laurentii cujusdam compellendus fuit, Slephaniqiie
primtts in unum cas corpus redegerit Dionysius, sub episcopi, ut aiunt, Salonitaiti mandato. Posiinodnm
una disposucrit numerortim seriej titulis dislinxerit, vero decreta poniiiicum non collegit nisi piis excita-
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) ConciliumTuronense n anni 567, c. 26, antt- dixerunt Dtonysium, ut hanc ralionem adjecennt:
quum Milevitanumcanonemvigesimum recitat. Apud Antiquioreseuim collecloresdecrelates pontificttm epi-
Dionysitim idem canon legitur c. 126; non tamen slolas omiserunt, synodorumcontenti regnlis. Idipsutn
Iribuitur Milevilanoesynodo, sed veriusCarihaginensi quoque videtur afftrmasse Christopliorus Justcllus iu
anni 418. Milevitanaeautem synodi rioinirtepraefettnr praefalionead Codicem Ecclesise universoe, pag. 19,
in peculiari cpllectione conciliorum Africac, in 11i— ubi de Dionysii codice ait : Atque hmc est prima et
spanicam ac Isitlorianam posteritts traducta, quam antiquissima decretatium pontificum collectio. Si de
proinde anle has duas collectiones compactam apud collectione decrelaliu o separata a collcctioue cauo-
Gallos exstitisse cogiiosciraus. ntim haec intellignnlur, vera fortassis suut; non vero
(b) Gttillelmits Voellus et Henricus Jtistelltis in si decreiales pritiium a Dionysio <u collectionjbu»
ad BibliothecamJuris canonici adeo abso- canonum fuisse inse<"oecredanlur.
ute primum epislolarum pomificiarum collectorem
Eiraiatione
 1121 DISSERT. XVI QUESNELLI. DE PRIMO USU COD. DIONYSIIEXIG. 1122
lus ttndiis Jnliain presbyteri tlluli Sanclse Anastasise. Asianus, quaero an jusappeilandi ad Romanum pon-
Quis credat porro opus presbyteri unius impulsu a tilicem vigeret in Galliis, an non ? et an revera ex
nionacho exiero condilum, siatim auctoritaie ponii- boc jure appellationes aliquse delatfc sint? Si ila fuit,
ficin in ustiin Romanse Ecclesiae assumpiuin esse, cur idem jus non viguisse, neque ex eodem jure de-
sprela amiquiori colleciione tot aiinoruin usu conse- lataecredentur appellationes post cotiditum Dionysii
crnia? Aut qttispotius non existimet nntea non esse codicem; cur el ex illis appellationibusquaeritur ar-
receptum quam pluriroorum annorum experientia guroentum pro asserendo bujus codicisusu in Galliis
docuissetan non ista mulatio consuetudinis,quod ti- per eadem illa tempora ? Si non viguit jus illud anle
niebat Auguslinus (Epist. 118), eliam qum juvabat Dionysii codicero, cur islud asserit David, pluribus-
titiliiate, novkate perlurbarel? Facile igitur persua- que exeroplis probare conatur: et qua tatidem ra-
deor non nisi post annos j>Ittresrecepttiin codicem tione nova ista disciplina Galiicanis invecta credetur
Dionysii a Romana Ecclesia : ct revera Cnssiodorus, regionibus, post conlrariam quingentorum annorum
qui aitno 514 consulalum gcrebat, et adliuc eral in consuetudinera? Si cx ipsis Sardicensibuscanotiibus
vivis anno 562, ila de illo codice loquilur cap. 23 di- ante Dionysiumjus istud creatum dixerit, atiunde
vinnrttm Leclionum, quasi novissime lum ab Ecclesia igilur illorttm notitiara habuerc GallicansaEcclesioe,
Ronvanain usum vocatusessel: Quos, inquit, Diony- quara 1035 ex Dionysianocodice ; atque ita ruit
sii cuiiones, UODIE utu celeberrimo Eccletia Romana tota Davidicoeargumentationis moles.
complectiinr. Ili porro Romoe recepti, transalpinas 5. In dissertaiione apologetica pro sancto Hilario
Ecclesiaslam cito pervadere non potuerunt : nec af- Arelatensi ostendimus (6),quam oegretulerint epi-
finc cst Gallicanismoribtis ut statim ntque iiinotuere scopi Gallicani causas suas ad Romanum judicium
eos avidc arripuerinl, probaverint,suosque feceiint. B deferri, resliterunlque aiiquandiu; licet Romanorum
Quod elsi daremus a GallicanisEcclesiis factumesse, poiitificumvoluntatiobsecundarent imperatores.edi-
nuuquam laraen id ante Agatltenseconcilium permit- ciumque Valeminianus misisset in Gallias, quo im-
tere potuerunt teroporis angtistise. perabat ut pro lege haberetur quidquid sanxisset
XV. Objectio ex appetlaiionibus petita. — Reli- ponlifex Romauus : Ila ut quisquisepiscoporumad
quum est ut quod de appeliaiiouibus 1034 0UJ'~ judicium Romani antistitis eeocalusvenire neglexerit,
ciunt adversarii dissolvamus: nec opcrosum esi, per moderalorem provincimadesse cogatur. Cessere
meo quidem judicio, id agere. Receptum, iiiquiuiit, quidem aliquando episcopi, ne repuguando nihil nisi
codicem constat ex receptis Sardicensibus canoni- princi.pis odium sibi qusererent: at quam immerilo
bus : istos autenv per Gallias iuvaluisse eiiain sub reclaiuassent episcopi noslri contra jus appellatio-
primn regum nostrorum dynastia manifestum est ex num hujusmodi, si receptus tuncfuisset in Gallicanis
appellationibusad scdemapostolicam qusepassimde- Ecclesiis codex Dionysii, qui eos canones contine-
laise sunt e Galliis non coulradicentibus episcopis bat, Sardicenses scilicet, quibus recipiendi appella-
Gailicanis. Unde porro jus isttid jpostolicae sedi as- liones faculias attribuebatur pontifici Romano, ut
sertum noverunt, nisi ex Sardicensibus canonibus, docet Gelasius papa ?
cum nulla omnino Gallicanarum synodorum id illi 4. Jus illud appellationis cum deferre coeperunt
vindicasse intelligatur ? Sardicenses autem canones Gallicani, (c) non ad Sardicenses canones respexe-
iion hauserant nisi ex codicc Dionysiano, ctti inserti runt, sed ad primatus pontilicii dignitatem, et ad
ab eo fuerant. Quibus adde pontifices Romanos boc Rotnansesedis antiquitatem, ac potentiorem, ut Ire-
ipsum jus nunqunm sibi noii vindicassc iuGallicanas iQ nsetisloquitur, principalitatein : cui suse iidei origi-
Ecclesias, sub prima regum nostroriim dyna-lia: nem et primordia debebant pleraeque Gallicanarum
umle consequens est ttt noverint receptas esse per provinciarum Ecclesiae: ad quas Trophirous aliique
id temporis Sardieensis concilii sanctiones iu Eccle- ejus socii abapostolica sede transmissi fuerant.
sia Gallicana. 5. Ut ad exempla notata respondeam, dico (d)
Mirumprofecio jus quod cx faclis coiilumacium subobscuram esse Contomeliosihistoriam; Salonium
aliquot episcoporumacquirilur, miraque argumenla- autem et Sagutarittm noti nisi exsingulari regis con-
lio, qu.c ex istis iliud inferre satagit. Quasi vero non cessione Romam appellasse. Quod iilis aliisquc, cum
seqtiiinimagis fuerit dc factis (a) ex ipso jure judi- factum est, ideo negatum non est, ut improbis bomi-
cium ferre, quam de jureex factis aliquibtisnon pro- nibus querelarum praelextus omnis auferretur : ac
batis dccernere. demum ex diclis jutlicandum est de hujusmodi ap-
2. Antequam editus esset in lucem codex Diony- pellalionibus.
BALLERINIORUMANNOTATIONES
la) Appellalionumjus ex primatu pontificio origi- (0) Istud Quesnelli prsejudiciumrefellimus lomo II
nein ducere paulo post fatetur Qucsnellus, iitim. 4, in observ. ad dissert. 5 ejusdem, part. m, c. 2.
nosque latius statuimus iomoII inobserv. ad Disscrt. (c) Cum Sardicenses canones Gallicanis usui es-
5 ejusdem Quesnelli, part. i, c. 7. Ex factis eiiam scnl, ttt moiiuimns not. 24, non tam ad primatus
non niale colligitur, quemadmotlumibidein ostendi- pomificii dignitatem quam ad eosdem canones re-
mus c. 5. Sardicenses autem canoues, qui idem jus spicere potuertint episcopi Galli quandoappellationes
ex primatu Roman.x>sedi asserunt, apud Gallos D ad apostolicam sedem detulerunt.
antc Dionysitimviguisse, ex nmiquissiinis Galiicanis (d) Licet non omnino explorata sit tota Contume-
collectioniou-, que a Dionysio non proliciscunlur, liosi historia, certum lamen est eum depositum a
ibidem deinonstravinvusc. 6, n. 17. Idipsum confir- CaesarioArelalensi appellasse ad Agapetum Roma-
inatnr in synodo Arelatcnsi anni 524, in qua cau. 2 num ponlificem, qui novum examen sese delegatu-
legiltir : Et licei de laicis prolixiora lemporaantiqui rum ad eumdem Coesariumscripsit epist. 7. Salonius
Palres ordinaverinl observanda, lamen quia crescenle vero et Sagitlarius cum Guntramni regis jussu con-
Ecclesiarumnumero, necesseest nobis plures clericos gregata synodo, ab episcopalu fuissent dejecti, cum-
ordinare; liocinler nos sine prmjudicioduntaxal canor que adhuc propitium sibi regem nossent, ad eum acce-
num convenilanliquorum, ut, etc. Verha antiqui Pa- dunt, inquit Gregorius Turonensis lib. v llist., c. 21,
tres, el sine prmjudiciocanonum anliquorumrespiciunt deplorantesse injuste remolos, sibiquetradi licentiam
caiioneinloSirdiccnsetn, qui longiorero probationem ut ad papam urbis Romanm accedere debeant. Rea
iu l.ucis requirit, antequaiii ad sacros ordines pro- vero annuens petitionibus eorum, datis epistolis, eot
iuoveaiiiur. tii ergo canones erant in codicibus Gal- abire permisk. Qui accedentes coram papa Jcanne,
lic.inis, uti sine iu vetustissima cullectione Morba- exponuntse nulliusrationis exislentibuscausis dimotos.
ccnsi et Vat. Palat. 574 ille canon de laicis Nicaeni Ille vero epistolasad rcgem dirigit, inquibus locis suis
concilii appellatione describilur. Vide Tract. part. eosdemresliluit. Quod rex sine mora, casligatis priui
in, c. 9. illis verbii multis implevit.
 1125 AD OHfiRA S. LEONIS MAGNIAPPENBIX. H21
Denique quotl Romant pontifices canones 1036 A numcratur, lametsi nonus est m aliis cdilionibus
Sardicenses allegarunt, ut jus suum luerentur eliam concilii.
apud Gallias, ad rem nequaquaro facit, cum id etiam Arclatensis synodus n mulliplex eiiam asser-
longe ante Dionysiuin natuiii suoe feccrint. Adde quod tionis argumenlum coniinel.Canoneenim hujus primo vetat
curo eosdem caiioucs pro sedis privilegiis addu- ijeopbytumordinariad diaconalusac sacerdotiiofficium:
xerunl, (a) sub nominc Nicaenorumcanonunvprotu- in quo Nicsencesynodi vesiigia premere videtur, sc<l
lerutit: ex quo descendit ul nvajore iiducia eos per ut cst apud Rufinum. Soltus enim presbyteraius
oroiies Ecclesias grandiore tuba personarent. At inda exsoitem hujusmodi fteri jubet canori 2, prout cst in
receptionem Sardicensium cauonum vel Dionysiani aliis editionibus : ttufini interpretatio sola cleitum
codicis arguere, bominis est aliud agentis, aut de- fieri prohibet.
ploratse causse taliacunque quaerentis patrocinia. Canone decimo : De his, inquit, <7«tin persecutione
XVI. Qricccanonumversio usurpata sil in Calliisahle prmvaricalisunt, si volunlarie jidem negaverint, hcc ds
Dionysianam receplam. — Hoc jam -extra dubiuin eit Nicmna synqdut slatuit, ut quinque annos iirer
posito, anliquam collectionem et versionem qu;e \ catechumenos exiganl, et cluosinter cemmunicantes.
ante Dionysium usu recepla crat in Galliis, etiam Nicseiiuniprocul dubio cnnonem 11 respicit synodtt»
apud easdem Ecclesias viguisse post condiitim Dio- l>secGallica : diversa tamenutriusque discip ina. llle
nysii codicem usque ad Caroli Magniiila tempora : quae- etiini duodecim annorum pcetiitenliam iapsis hujus-
ret iector, (b) qusenatn essel antiqua versio ? Au inodi injungit, secunduroIsidorianam versionero ct
illa quam Romana ttsurpabat Lcclesia? au aliqua priscaroillani Justelli, qtiscGrsccisl038conci""nt;
Gallis propria? an quaeIsidorianse collectioni inserta D „ secundum vero Dionysianam, undecim. Septcnarimn
legi(ur?au demum prisca illaluce translatio quseexChri- igilur illum poeuitentix siadiuin, qttod Gallicano ca-
stopbori Justelli codice ms. non ita pridem do- none sancitur, ab aiia vcrsione derivari noii potuit,
nataestin I tomo BibliothecscJurisCanoniciveteris? qtiam ab ea quam proferi Rulinus, cujus hoec siint
Viri duo summaerudilione conspicui, Jacobus Sir- verba caitone 12 : Si qui absquelormentisin persecu-
mondus in prsefaiionead ediliouenvantiqtiorum Gal- tionibuslapsi sunt, et excorde agunl pmnitentiam,quin-
liae Conciliorum, et Chrisiophoriis Justellus jam que annos inler calechumenosfaciqnt, ct duobus unnis
lauualus iu prsefafioneCodicis veleris Ecclesiae uni- posl liocfidetibus tantum in orationejungantur, ct ita
vcrsae, in ea sunt sententia vcterem translaiionem poslmodum sttscipiantur. Quacsequiinlur in cotJeni
apud Galiostunc receptam, eam esse quae apud Isi- Arelaletisi canone : In potestate tamenvel arbitrio sit
ilorutn Mercatoreni reperiujr ; suamque opinionein episcopi, K(tt eos ex animo errorem deflere el aijere
asseruiil ex canonibus conciliorum Valeniihi, Rhe- pmnitentiamviderit, ad communionempro ecclesiastiia
gensis, Arelatensis n, Agalhensis et Epaonensis, in httmanitatesuscipial .-sumplum videtur ex his cnnonis
quibus Nicaenr^, Ancyranos el Laodiccnses ex Isi- 13 verbis Rulini : Essetamenin polestaieepiscopimo-
doriSna translatione citatos putaiit. derandi facultatem,*etc.
De integro Galliarunt codice quidquam certi sia- C.moii Aielatensis septirous -. Hos qtti se carnuli
tuere difltcile est adtnodum, nec video queronam vitio repugnarenesciemesabsciduht,ad clerumpervenire
Orienlalium canoiiuin, qui iu priscis Galliaruni sy- non posse : ex Riifiiiianaetiam Nicoeniprimi interpic-
notlis citatus fuerit, ex una vefsione, potius quamex tatione assumptum esl. Nulla enim alia versio impo-
aliera 1037 ass"lrlill,lin fidenier proiiuntiare pos- tenlianvvel iropatienliam libidinis commerooratin co
sinl scriptotes laudati. Nicsenos excipio, quorum ut C | canone, quem sic Rufinus abbreviat: Statuunt prm-
lneraoria frequenlior est iu antiqiiisillis Ecclesiarum ierea observandumesse in Ecclesiis, ve quis ex his qui
liosirarum nioniroeritis, iiaex quu versione assumpli semetipsosimpalieitlia libidinisexciderunt, veniret ad
siut, iton ita operosuro est decetnerc. Quanquam a Clerum.
yero prpcul dubio aberrarunl Sirriiondus, Justellus, Canon Arelalensis decimus quintus : In secretario
et si qui alii lsidorianam Nicsenorumcanonum irans- diacono inler presbyteros sederenon ticeat, vel corpus
iatiunem in usu fuisse arbitraii sunt apud Gallia- Chrisii prmsente presbyiero tradere non prmsuinmtt.
rum Ecclesias anlequaro in illas inveheretur Diony- Quod si fecerint, ab officio diaconalusabscedant. Ex
siana. canotie 13Nicsensesynodi depromptum canonem i^-
Mibi enitii islud curiosius invesliganti cerium om- tum perspicuum esl: sed non ex alia versione quam
niiio visoin est canones Nicsenos (c) Gallias nostras Rufiui, cui vigesimus iste est: Et ne didconi,inquii,
tiiutuaiiis esse a Rulino Aqutleiensi, ex libro x presbyterisprmferamur,nevesedeantincomessupretby-
Historise Ecclesiasticae,quetu Eusebianis subjunxit : terorum, aulillis prmsenlibusEucharistiamdividant,sed
ubi capones Nicxnos recensct abbreviatos, qtios et iilis ageniibus solum ministrent. Si verominislernullus
iti vi;4i1111 duos parlilus est. Ncc in eam opinionem sit in prmsenli, tunc demumeliam ipsis licet dividere.
coqjecturis modo adducor, sed cerlis argumentis, Aliter vero agentes abjici debenl. Duo isti canones in
>|tiie iii alioruin oculos miior tion scilicel
incurrisse. Ea ex eo conyeniutit iutcr se, et ab aliis versionibus discre-
geinino prasertini fonte liaurimus, excoitcilio pani. 1. Quod ueuter pfohibet Eucharisiiam presby-
Anlalciisinetex illiscanoniiiii excerpiisqusc in causa teris a diaconibus porrigi. 2. Quoduterque a diacouo
Cunlur-veliosiRhegiensisaCacsarioArelaiehsicoliecta . dividi Eucharistiatu praesentepresbytero, vetai. 3.
puianlur. Tale est excerptuni ex Nicaenasynodo, quod ** - Qttod ntulia prsetermiltunt de potestate consecrandi
Gallicanis canonibus ibi pr;cmiititiir. corpus Christi a qna s.nictionissuse ralionem sumunt
« Ad locuni de synodd Nicaena, id es(,318 episco- sancti Patrcs. 4. Nihil liabenl dediaconisante epi-
pprtim : Stquf forle indUcrctead sacerdotiumprovecti, scopos sacra mysteria altingentibus. 5. Niliil uler<|ne
pqstinoduinvel ipsi qliquid de se criminosunt professi de regula etconsueiudine, quam contumaces illi din-
sunt, vetabaliit revicti,abjicianlur. >Qui canon verbura coni infringere prsesumebanl. 1039 Quamobretn
e vcrlioiransi riptus est ex Ituliuo, a quo undecimus dubium non est quin Rttfini canones in suo codice
BALLERINIORUMANNOTATIONES.
(a) Cum Sardicenses canoites sub nomine Nicaeno- (c) Concilium Arelatense n, ct excerpla canonum
rum Romani poniilices allegarunt, usum secuti sunt in causa Contiimeliosi, Rufini abbreviationes in pro-
oliraiii Occidente ac prseserlim apud Gallicanos fre- vincia Arelatensi receptas aslruunt. Codices Morba-
quenieni, quippe in vetustissimis istprum codicibus censis el Vat. Palat. 574, nec non collectio Ilerou-
hlriusqiie synodi canoivescopulali Nicitnorum inscri- valliana, in qtiibus esedemabbreviationes leguniur,
ptionem prseferunt, uli osieiiiiiiiiusin Traclatu part. earum usum alicubi in Galliis induclum probant.
Alicubi vero in iisdem Galliis integra Nicaenorum
'ji,c. 1,Itac
§5, eicap. 10,12.
(b) de conlroveisia vidc observ. scquentcs, interpretalio adhibita alia Gallicana documenlaevin-
J*. cunt ,ut ex S 2 observaiioiiutn patebit.
1125 RALLERINIORUMOBSERVATIONESIN DISSERT. XVI QUESNELLI. 115G
Jum haberent Arelatenses Patres cum sanciionem .\ rique et plebis sullragiis, quoevel rediinere, vel emcti-
suam condebant. , dicare siiramum nefas. IJiui sit, levis videtnr biijiis
Canondecimus sextus : Phoiinianos sive Patdiani- canonisdiflicullas, necquse toicnnonum auetorilai m
slas secundumPatrum statula baplizari oportere : juxta possil elevare in quibtts perspicuus est et indiibiinlus
hunc NicaeniimvicesimumprinvumversionisRufiiiinnae ltuliiiianoeversionisususquoadNicsciioscaiiones aptt I
conscriptus est : Et ut Paulianislm, qui sunt Pholi- Gallicanas Ecclesias.
niani, rebaptiientur. Phoiirtianos enim, qui a Photinp Quod vero aliarum Orientis synodorum usum aui-
Sirmiensi episcopodicli sunl, a NicsenisPatribus in pet, Ancyranoecitatum canonem habemus in Epao-
catis.iinvocari nemo dixeril, cum tiondumexorti es- nensi synodo an. 517. Caiioneenim 31 de prjeniieoliit
sent : nec eos revera commeinorat vel Grsoca editio, liomicidartim observari jtibet quod Ancyritani, ut
veittlla versio Latina, exceplaRufiiiiana,a qua caiion aiunt, canonei decreverunt : sed ex qua versione iiou
Areliiensis derivalus esl, et Photinianis acconnno- patel. Canones 65, 66,67 et 68, Agaiheosi. concilio
datus. stibjuncii ex versione Laodiceni concilii, quae Isido-
XVII. An sola Rufiniana versio usu tunc recepta in riana vocilatur, transcripii suni; sed quo tempore ,
Galiris. — HoecdeNicsciiistanouibus a synodis Gal- cujtis aucioritate, an ab aliqua synodo Galiicana, au
liaruiuolini ciiatis vel rclatis. Ex qtiibusindtibitalum potius a famoso illo intcrpolatore Isidoro, ad hccc
reliiiquiturRiifiiiiiiiam vcrsioiieniapiiil easliiissesicpe, usque lempora ignoratum est. Hocapud erudilos cx
ssepius iisurpitianv.An sola f..ierit, Rliegensis concilii antiqtiissimis pluriuiis<iiie codicibus ross. cotvst.it,
au. Clirisli439 canon tcrtius subdubitandi dat locum. Agatltensis concilii canones istos non esse, s d eis
Cumenim ArmentaritiminEbiedunensi Ecclesia male fuisse posieriori aevo-annexos. Quamobrem ex eis.
ordinaiuin ad chorepiscopi iiiuiius relegaret, sequi se " slatuere non licet de versione quic a Gallis usurpatn
profilelur Nicsenutnsiatuluin : Liceatei, inquit, unam pst usque ad sexltimCliristisaicnlum jacncompleniui.
parochiarum suarum Ecclesiamcedere, in quaaut chor- Cseterunv,ut obscura adtnodum videtur fuisse no
episcopi noinine, ul idem canon loquilur, aut pere— titia cnnoniim Nicaeiiorumin Galliis ante Rufini lo.iii-
griua, ul uiunt, communionefoveatur. Sola Isidoriana 'pora, ita postmodura avid.: hausti, quje ab eo dnts
versio el parochise et cborepiscopi noraina sitnul iu pst, illorura canonura versio in suo EusebiaiiaeHj.sio-
hoc canone usurpal : neutrum babet Rufinus : ul il- riae supplemento. Qttod nequis mirettir, revocet ii>
lam potius quanv istius versionem ob oculos luiic memorinm maximo semper in pretio fuisse RuOnunt
habuisse Palres synodi videantur (a). Mendum ego apud Gallos et omnes Occidentales (si Hierotiyihuiii
putavcrira Rufini textui inesse, nec iia legenduui : Ut excipias); aique iraprimis acceplam 1'uisseejustlisto-
qumral ei episcopitocumvacanlem, hoc sit in ipsius po- riani, qua primnm Latinis innoiuerant tot rerum ec-
teslaie; sed polius : Ut qumral ei chorepiscopilocum, clesiasticarum praeclarissima monuuienia.
elc. ln episcopi enim cujuslibel polestate eral vacan- Plura de his alieno quadamtenus loco scribere nec
tem aliquam parochiarum suarutn ecctesiam alteri convenii, nec,vacat. Ad ciiligeniiorem hnjus materiae
coroniendare sub nomine chorepiscopi: at episcopi inquisilioncm viros eruditos bac dtsserUliuncula ii-
iociiin vacantem quserere alteri, non item. Cum id in vitasse sufiiciat.
p.iteslate 1040 coiitproviiicialiuiiiepiscoporum cle-
BALLERINIORUMANiSOTATIONES.
(o) Coufer observ., § 2, n. 9.

BALLERINIORUM OBSERVATIONES
/n Dissertalionem XVI Quesnelli de primo collectionis Dionysianm usu in Galliis.
§1- C pubiica auctoritaie edilum aut confirmalum ibiden)
Dionysii colleclioinGalliis nota el usu etiam aliquando exstitisse probavit. Solum afferri possunt priscseGal-
ostendilur ante Caroli liarum synodi nc episcopi Gallicani qui canones con.
rccepla Magni lempora. ciliorum aut constilutiones pontificum allegartitit.
De codicis Dionysiani usu iu Galliis ante Caroli Licet vcro hi canones vel constituiiones sumpli es-
Magnisetaiem cum qitseritur, ne acquivocatio fiat, du- sent ex aliqua collectione, noii lameit continuo sequi-
plex qusesiiodistingtieitda est. Prima, niim illc fuerit tur bas collectiones fuisse codices publicos : cuiri
codes publicus, seu publica auctorit.ite editus, vel iidem canoncset consiitntiones satis auctoritatis ln-
approbatus, omnium Ecclesiarum Gallicanarum usu berenl ex ipsis conciliis et ponlificibus a quibus cdi.i
receptus. Secunda, iiiun fuerit codex privatus, qui fueranl, nec publico codice indigereflt. Hinc sauo
anie Carolum Magnttm in Gallias perveneril, et, si idem Quesnellus in aritecedenti dissertatione, § i,
rion omnium, aliquaruin lamen Ecclesiarum vel scri- tria aflirmut quse GallicanseEcclesise praxinv publico
ptorum csu aliquando saitem adbibitus sit. Primunv codice no» indiguisse confirmant. Primp fatetiir co-
cogitare vel suspicari inanissimum est. Nam neqne dices privatnruro colleciionumin Galliis 104311'"-
Rnuise, ubi citius celebris exstitit, publicus, sett pu- res fuisse. Quot enim codices,inquit, untiquarum col-
blica atictoritate probalus, sed privatus codex cano- leclionum ad rruvATOitusi UOMINUH, vel ad aliquarum
niim diuliiis fuit; nec publicarn auctoritalem obtinuii. Ecclesiarum USUM maiiu Olimexarati pluriinas pontifi-
nisi cumiiadrianus 1 summus pontifex ipsum Carolo cum Romanorum epistolas contineni? Et aliquot
Magno usui Galliarum tradidit. Vide Tracl. de Colle- etiam vetusiissiinos ejusmodi codices exempli gratia
ctionibus part.m, c. 1. Cuin porro ante hoc tempus ** n recensel. Secundo loquensdesvnodo inAurelianeitS',
nulliis alius codex canonum publicus esset in Galliis, quae Leonis cpistolam 10 allegavit can. 5, codiceui
sed omnes essent collectiones privatsc, quariim tisus meinorat tunc usurpatum per Gailias, ex quoepisiolam
deficienle codice publico liber erat, uti probaviinus ad episcopos Viennensis provinctm deprompserit: et
part. II, cap. 10, sola superest secunda quaestio, nunv licet paulo anle htinc codicem affirmaverit ad ttsuiii
codex Dionysii inter privatas collectiones esset in Galticanum compctctum;non tamett publicuin agno-
Galliis anle aetaiem Caroli Magni, ita ut eo seque ac scit, hsec scribens: Qum (Leonis epislola) nec in co-
aliis privatis collectionibus uti liceret; et iiuin eodein dice auclorato erat recepta. Codex.auctoratus idenv cst
ante illud teiripns Gaiiicani aliquando usi sint. apud Quesnellum ac pubticus, seu publica auctoritate
II. Quesnellus de publico codice qui olim in Galiiis approbatus. Tertio inlcr seitieniias, quas o ratione
auctoritatem haberei, initio praemissse tlisscrtatioiiis usuque Ecclesiarum omnium, ac prmsertim Gallicqnm
loquitur; nullibi vero aliquein hujusmodi codicem alienas reprobal, liauc refert; qua quis contenderet,
 J127 AD OPERA S. LEONIS MAGNIAPPENDIX. H23
necpotuisse Gauos eptstolam apostolicm sedis decreti A ctiones Gallicanas, oevo Hadrianeo antenore», typig
nomine decorare, nisi Gallicanocodici (id cst publico) postea edilas [expendere potuimns, iu quibus non-
insertam. Si autem plures olim erant codiees privali, nnlla ex Dionysio sumpta deprehendimus. Una est
quorum quidam adliuc supersunt; si ponliliciaecon- Herouvalliana, quam Jacobus Pelit post Theodori
stilutiones, et similiter canones conciliorum exinde Poenitentiale magna ex parle vulgavit, de qua vide
allegari poterant aique solebant; quid ergo toties quae in rem praesentem disseruimus in Tractatu parl.
ingerit codicem publicum auctoratum ac in auctori- iv, c. 7. Altera est collectio antiqua canonum pmni-
tate receptuiu, qui prseter privatas collecliones anle tentialium e ms. Floriacensi nongenlorum annorttin
Carolum Magnum in Galliis fuisse nullo teslimonio, edita a P. Edmundo Martenein Thesauro Anecdot.,
indicio nullo probatur? ld qtiidem cohseret cum ei tom. IV, col. 31 et seqq. Hanc in Gailiis lucubralant
ipsius lltesi, qua alibi ad promulgalionenvexigit co- non solum ipse Gallicanus codex, verum etiam sy.
dicem pttblicum. Haoc vero thesim fusius expunxi- nodi quae in ea alleganlur oslendutit, nec non lituluu
mus not. 11 (Col. 907, not. c) ad dissert. 12, ac Statuta Ecclesim antiqua, quem in solis Galliarum
propterea nibil jam disputandnm superesl de codice collectionibus invenimus. Anteriorem porro esse
publico, qui ante Dionysio-Hadrianeum nuilo funda- Adriano, ex eo palet-quia digesla fuit vivente Gre-
menlo suffultus, inter roera comraenta est compti- goriojuniore, ut manifeste ostendunt hsec verba col.
tandtts. Cum vero plures privatse collectiones ipso 37 : ltem ex decreto papm Gregorii minoris, qui NUNC
Quesnelio faiente in usu fuerint apud Gallos, saiis in Romanamcathoticam gerit matrem Ecclesiam. Cano-
rem nostram erit si inter has ante Carolum Magnum nem recital synodi Romansesub eodem ponlifice ce
locum habuisse saltem aliquando codicem Dionysii g lebratae anno 721. Licet autem auctor hujus colle-
probare possimus. clionis in quibusdam Grsecorum conciliorum canoni
III. Etsi Quesnellus afflrmanteni senlentiam impu- bus earo versionem adbibuerit quae dein in Isidori
gnans, in dissertatione optime probasset caiestimonia codicero transiii, lamen Diouysii quoque interpreta
qusepro Dionysii codice in Galliis recepto producia tionem explorate exhibet in canone Neocaesariensi
fuerant, nihil favere huic senlenlise; ad excludendum secundo, qui his verbis exprimitur col. 35 : Canon
tamen ab iisdem Galliis liunc codicem nibil evicissel. Neocmsariemis. Mulier si duobus fralribus nupserit,
Cum enim nullus apud Gallos esset codex publicus, abjicialurutque ad morlem. Verumtamenin exitu pro-
solse collectiones privatae usui esse poterant : cum- pler misericordiam, si promiteril, quodfacta incotumis
que hse plures essent, hac vel alia collectione uii cu- hujus conjunclionis vincula dissolvat, fntclum pocni-
jusque arbilrio permittebalur. Testimonia, quaeQues- tentim consequatur. Quod si defecerit vir, aut mutier
nellus ad calculos revocavit, eorum sunt qui non Dio- in talibus nuptiis, difficiliserit potnilenlia in vila per-
nysianam, sed aliam collectionem adbibuere. Esio. manente. Ejusdem Dionysianoe versionis est eiiam
Nunquid sequilur nullum Dionysii exemplum anle canon 25 apostolicus, qui proferittr col. 40. Pra:-
Caroli Magniaevtimexslitisse in Galliis, et neminem terea col. 32 legiiur : in concilio Hipponeregio. De
Gallicanumeo usum fuisse? Alia qtiidem lestiroonia pasnilenlibus. Secundum differenliampecculorumepi-
vel documenta nobis sunt explorata, quibus Diony- scopi arbitrio, etc, til apud Dionysium can. 43. Est
sianam collectionem ea vetustiori tetaie in Gallias canon concilii Carlhaginensis anni 397. Hipponire-
transisse certissime credimus. Qtiesnellus in prae- giensi autem syjtodo ila adjudicaiur, siculi in colle-
missa disseriatione § 12, ut probet Gallicanos ante ctione Herouvalliana eidera synodo ascribilur idem
Caroli Magni sevum recepisse apostolicas consliluiio- C canon cum aliis qui npud Dionysium legunlur post
nes, vetttstiores collectiones Gallicauas, elsi privaio nnnotationem concilii Hipponensis. Vide Tractatum
sludio digestas, recensei, in quibus eaedem cotisiitu- loco paulo ante allegato. Titultis quoque de potniten-
liones describuntur. Earumdetn ergo collectionum tibus Dionysianum titulum ei canoni praefixumexhi-
argumento uos quoque uteraur pro Dionysii codice. bet. Haectria Dionysianum codicem ab hujus colle-
Esedem nimirum collectiones GallicanoeCarolo Ma- ciionis^auclore usurpalum evinctint.
gno anteriores, cum non semper ex antiqua versione, V. Quid quod celebri Gallicanae colleclioni Cor-
sed quatidot|ue ex Dionysiana Grsecarum synodorum beiensi, qiue sub medium sextum saeculum scripia
canones receperint; hanc ante Caroli Magni impe- fuit, Nicsenos canones ex Dionysii versione insertos
rium in Gnllias invectara tesiantur. Nos, qui ex anti- indicst P. Cousiantius in adrooniiione ad epist. 17
quioribus Gallicanis collcctionibus unum codicem Innocentii, nunv. 4? ubi canonem octavum ejusdem
Vat. Palat. 574 inspeximtts, insertim itv eo vidinvus ver^ionis recilat: idipsttmque vidisset etiam Que-
ex Dionysio ipsius epistolam ad Siephanum, nec non spellus, si consuluisset enmdem codicem, quem in
canones aposiolorum, el aclionem 15 concilii Cbal- biblioiheca S. Germani conservatum laudat § 12, et
cedonensis. At P. Sirmondus, qui in ediiionem Con- colleciionem vocat ad utum GallicanmEcclesim con-
ciliorum Gallise quamplurimas Gallicuias mss. col- cinnatam. Alii quibus facullas erit legemli alios co-
iectiones expendit, idipsum in aliis atque aliis vetu- dices et collectiones alias Gallicanassexii vel seplimi
stis exemplaribus se deprehendisse in proefationead sseculi, idipsum inveitient.
eamdem editionem his verhis diserte pronuniiat : VI.Addere possumus codicemVat. Palat. 577, qui
Quin et Dionysianamcanonum translalionem ignotum 0 ipsnm Dionysii collectionera canonum, seu primum
Gallis non fuitse priusquam ejus exemplaria a sede ejus felum.continet. Hic codex ad Gallias pertinuit;
apostolica sub Carolo Magno acciperent, alque hac in- scriptus atitem fuit sub medium ssecuium vm, Car-
terdum usos esse,deprehendimusex anliquissima colte- loraano et Pipino regnamibus, ut probavimus pari.
ctione canonum e bibliolhech S. Benigni Divionensis, III, c. 1, § 3. Habes ergo exemplum Dionysiani co-
olque ex aliis ejutmodi Caroli mvolonge anterioribus, dicis in Galliis ante Carolum Magnum, qui siiiecuni
1045 inquibus canonesGrmcipromiscuenunc exDio- ab Adrianeis exemplaribus discrepet, antiquiorem
ny.vana,nuncexveteriiltaprisca (quamscilicetlsidorus originem prsefert. Alii fortasse in bibliothecis Galli-
poslearecepit) profetuntur. Hoc colleciionumGailica- canis aliqua seque anliqua Dionysiana exemplaria
n.irura lestimonium, quod exploratissimum est, vel invenient, quse ab Adrianeo codice non p od iiui.
solum sutficere debel: miramurque vebementerQues- Antiquissimum exemplum puri Dionysii quod in bi-
neUiimexcussiscseterishocaSirmondoproductum vel bliolheca Regia custoditur, a multis laudatur. Num
nou animadverlisse, vel praeiermisisse: quin ex bac ad aliquam 1047 Gallicanaro Ecclesiam olim per-
ipsaprsefationequasDionysianicodicis usum inGalliis tinuerit ignoraraus. Postquam tradiius fuil Carolo
ante Caroli Magniimperium tam disierleastruit, ausum Magno codex Dionysii cum iis lectionibus et addita-
fuisse recensere Sirrooridura inter eos qui conlrariam meutis qusc Adrianeam collectionem a pure Diony-
sententiam defendunt. siana disiinguuiit, multiplicatis Adrianeis exemplis,
IV. Divionensem collectionem, quamlaudavit Sir- puri Dionysii codices sensim defecere. Hinc isiorum
mondus, inspicere non licuit. At duas alias colle- raritas orta est, non vero ex eo quod nulla ejusmodi
1129 BALLERINIORUMOBSERVATIONES1N DISSERT. XVI QUESNELLI. 1150
exemplaria olim exstiterint apud Gallos, qui Diony- A fuisse auclori ejtts collectionisGallicanaequse Areia-
sianam canonumversionem iu meraoraias colleciio- lensis u concilii nomine inscribitur, roonuimuspart.
nes Adriano anteriores nonnisi ex codicibus pure ii, c. 10, § 2, n. 19..
Dionysianisderivare potuerunt. Certe fuisse
aliquod purum IX. Quaenamporro esset liacc integra versio qua
Dionysiiexetnplura aptid Gallosolim liquei ex Gallicani usi sunt; cum S. Hilariusin libro de Syno-
vetustissimoGailicano codice Alrebatensi, qui Ga.lli- dis, n. 84, et in fragniento2, col. 643, editionis Ve-
canam colleciionem hoc tomo edilam continel. Hic ronensis, Nicsenumsymbolumrecitet ex ea antiquis-
enira codex in calce deseriplam habel Dionysii epi- sima versione quae, slalim post concilium Romam
stolatn ad Julianum presbyterunv, uti testatur Pame- allata, RomanaeEcclesise usui fuit; dubitari potest
lius in notis ad S. Cypriani librnm de Unitale Eccle- num haecetiam in canonibus apudipsos veteresGal-
siae. Hsecautem epistola exslat in solis mss. codici- los oblimierit- anteqoam Rufini abbreviaiiones ede-
bus puri Dionysii, nec in ullo Adrianeo invenitur. rentur. In concilio Valeniino cum Nicaeni canonis
Codicemergo pure Dionysianumin Galliis reperit et senlentia, non autem verba promanlur, nihil exinde
adhibuit librarius, qui eam epistolam in laudato Gal- pro Itac vel alia inierpretatione elici poiest. Solum
licano exempio descripsit ; idemque codex satis ex Gallicanis documentis Rufino posterioribus cer-
agnosciiur anlerior Adriano, post quem manuscri- tum fit apud Gallos eam antiquam versionem ali-
pios libros pure Dionysianos obsolevisse explora- quando fuisse receptam, qusepostea in Hispanicam,
tum esi. ac ex Hispaiiicaiolsidorianamcolleciionemtraaucla,
VII. Dionysiiquidem exemplaria multo ante Adria- et lsidori nomrne vulgata, Isidorianavocari solet. In
neum Jempus in Hispaniam, Africam, Angliam, et oB concilio enim Regensi amii 439 , can. 3, Nicaennm
Hiberniam propagata fuisse cerium est. Hispanica octavtim decretura, ut Quesnellus fatelur § 16, iis
collectio septimo sseculoineunte lucubraia, constitu- verbis indicatur quae in ea sola versione leguntur.
tiones pontificias, quae in Dionysio leguntur, cum Mendumvero quod ille putavit Rufini lextui inesse,
iisdera titulis et divisione recepit. Circa idem tem- solo ejus arbitrio ingeritur , ut idem decretum ad
pus Cresconius in Africa ex Dionysiosuam collectio- Rufinianasabbreviationes per vim revocetur. Id pa-
nem compegit. Egberlus in Anglia ante Carolum lam iit ex ipsa emendatione quaro ille nullo ms. co-
Magnumusus est codice Dionysii, ex cujus versione dice allegato ex ingenio snbstituit. Cunvenim duae
aliquol canones synodorura Grsecarnm suse colle- voces parochiarumet chorepiicopiin Regensi canone
ctioni inseruit, uti monuimus in Tractatu part. iv, receptaeantiquam illam versionem referentes Rufini
c. 6. Ibidemeliam descripsimus perantiquaui colle- abbreviationibus non congruant, unius tantiitn vocis
ctionem llibernensem, in qua ex puro Dionysii co- chorepitcopi emendatio nequaquanvsufficit ut idem
dice nonnullaexcerpla probavimus. Adde quod idem decretum lisdem abbreviaiionibusapletur, cttin prae.
codex in Graeciametiam pervenit. Hinc canones Ec- sertim sola interpreiatio Isidoriana prseter parochim
clesiaeAfricauseex Dionysio Graecereddiii fuerunt; nomen etiam chotepiscopi vocem exhibeat. Adde
et haec Grx-ca versio in concilio Trullano laudaia quod ejus antiquse versionjs iisutn comprobat etiam
anno 692. Quis ergo dubitare qneat quin collectio concilium Epaoneuse anni 517, in quocan. 31 de
in longinquioribusetiatn regionibus ante Caroli Ma- pcenitentia homicidarum illud observari prsecipitur,
gni regnum pervulgata viciniores Galliarum pro- quod Ancyriymicanonesdectevetunt, Nomen Anctjri-
vincias penetravcrit ? Si autem ea quoque vetusiiori lani solius antiquse interpretaiionis propriuiU est :
aetale puri Dionysiiexetnpla fuerunt in Galliis, haec C natn in versione quaedicitur Prisca, iidem canones
cujtisque arbitrio usui fuisse negari non potest. Ancyremes,apud Dionysiumvero Ancyranivocaniur.
Quod si in nulla antiquiori synodo, et praeter Grego- Adde veltisiissimaiti colleclionem Corbeiensemab
riumTuronensem.de quo diximitscol. 1113, noi. cin i ipso Quesnello laudataro-, in qua Graecaniinsyiiodo-
dissertalionemprsRcedetiiem.apudnullumGallicanum rum canones, Nicaenis exceptis , eamdero antiquam
scriptorem aliquid ex ipsis allegatum invenitur, ino- interpretationem teferunt. Idipsttmdeprelienditiir in
piseducumentorumtribuendum esi. Collectionesau- collectione hoc tomo edita quam in Galliis digesiam
tem vetustissimaeGallicanse,quse ex Diouysiano co- probavimus. Alias peranliquas collectiones Gallica-
dice aliquid receperont, usiiui ejus liberuro probant, nas Fossalensem, Ahiciensero,atque Remensemcum
et cujuslibet scnploris loco leslimonium salis ido- eadem versione Sirmondtis memorai. Hinc in poste-
neum suppedilanl. rioribtis synodis seu capitularibus eadem versio fre-
§". quenter occurrit, ut hotavit laudatus Sirmondus ad
Qitibut veriionibur.
usi sint Gallicaniante vel posl edi- capitulare 1 anni 789, idemque Quesnellusconfessus
tum ac receptum codicemDionysii. est in praemissadissenalione, § 10.
X. Citm vero ntillus esset apud Gallos certus co-
VIII. In ea quaestione,quam § 15>propoiiitQues- dex publicus canonttm, nu'Ii qtmque certa versio
nellus, qtiopnam canonuro Grsecorum versio usur- eisdem pncscripla fuit. Hincaliiabbreviat onibiisRu-
pata esset in Galliis aniequam Dionysinnarecipere- fini in Nica-niscanonibus iitebantur, alii antiqua ver-
tur, certum quidem esi quoad Nicscnoscanoms ali- sione lsidoriana, quanvcuin frequenliusGallicanico-
cubi oblitiuisseabbreviationesRulini, ul idetn Ques- uI» dices prseferam, freqtienliorem quoque fuisse ejus
nellus eodem loco statuit, et nos confirmaviraiisin usum tiegari non potest. Priscamnihilominusversio-
Tractaiu part. n, c. 10, § 2. Num vero hse solse ab- nem a Justello editam, et a nobis hoc tomo rerusam
brevialiones quoad eosdem canones in usu fuerint, in Gallias pervenisse, eamqne Gallicanosaliquando,
licet ille in dubium vocet§16, iniegram tamen eo- sed rarius adhibuisse, demonstrat Gallicana colleclio
rumdem canonum versionem in Galliis usiiatam hoc.tomo edita. Iu hac enim canones Chalcedonenses
fuisse cerlunvnobis est ex conciiio Valentino anni ex Prisca inierpretalione exhibentur. Dionysianam
374. In boe enim can. 3 habetur : Circa eorumvero quoque translalionemante Carolum Magnumallatam
personas qui te pott unum et tanctum lavacrum vel inGallias, ibidemqitealiquotiesusurpatainantecedenti
profanitsacrificiisdmmonum,vel infesta lavalionepol- paragrapho vidimus. Ciimvero neque per Adrianum
luerint, eamctniurm (otmamduximut essesercandam, I, qui Dionysianumcodicem cum aliquot additaraen-
ul his juxta SYMODUM NICENAM satitfactionit 1049 i tis Carolo tradidit, neque per bunc imperatorem ve-
quidemadilus non negetur, etc, ubi indicatur Nicse,- titum fuerit ne quis alio codice uteretur; amiqiia illa
nus canon undecimus. Hunc sane canonem non ini versio eliam post hoc tempus aliquoties adhibita in-
Rufini abbreviatione, qnsa nondum prodierat, sed ini venitur. Solum multiplicatis subinde et propagatis
integra aliquaantiquiori versione ejus synodi Patresi Adrianeis exemplaribus imperaloris ejus cura , qui
invenerutvl.Quid? quod in iisdem Nicsenis canoni- RomanseEcclesiaeac disciplinseamanlissimus, sicut
bus non solum abbreviationes Rufinianas, verum el. liturgicos ejus libros, iia et canonumcodicem ab ea-
aliam integramipsorum interpretationem prse octtlis, dem Ecclesia quoerere, et in Gallicanarumusum dif-
PATHOL.LVI. 36
1451 SANCTl LEONIS MAGNI 1132
fgnderestuduit; sensim frequemior esse ccepit cum A AquisgranenseCdrdliejusdem, quod totum Grmcisan-
eoderi)Codice Dionysiana ittterpretatio, ut nolavit tiqumvtrtionit aucttiritaiibustefettum est,prmterquam
Sirrnoridiis, cujus teslimonio 1051 na<> observa- in canonibusapostolicis,qui necessarioex Dionysiana
tio^ies cphciudere libel. Certum est iltos (Gallos)Pri- citantur, quia alia lunc itlprum vefsio nulta erat. Po»l
i//api(Isidorianam) libentiut semper uturpasse, hmcriro semimab ea deftexete, codicemquecainonum
sgtin» usnmad eadem
ejvfque Usque Caroli Magni ttmpora Dionytiahmcollectionitper Adriahurri papam Carolo
freqneriiasse; idque declarat inter cmtera capilulore tegi commeridaiumamptexisdnt.
inirmii nnifir*:,'"'J.."" a "'"""ittT.m Vui «mi n iii' "''i i M.I. ifii- i -il • i -m

SWCTI Liolii licn

SEMONES INEDltl,
Etfiracti ex bioiioihseU\FUrmiwiitedente A. B. Caillau presbytero spcietatis Misericordice,
una etmt doctore SaiM-Yves, ejusdem sodetatis.'
' ~ i
—^--ii

ADMONiTlO,

. Etchis sermonibus qui omnes in codicibusrioritensancti Leonis papaj praseferunt, alii sunt qui recte illi
tribui posse videntuf, alli;•<tjut'Sb djutfdi6<intfffafibiveevjdenter recedunt. Ne autem, ut in nostra sauctl Au-
est, nbftigexproDretur audacia quavlam,qua nos omnibus sentehtiart itostramiihpririere
gustini editiorie'J:actuiri
vbluisse nontiulli suspicati suffi, orationes istas, prout Jacent in manhscriplis, leclorum oculijt stibjicimut,
eorum saga"ciiatihoc opetW reHriqiieiiteil,iri' «jjuaivera sulif, ab jjs quaospUria,prbprio secernat judicio.

SERMO fRIlfUS. B pauperibus, nt perpetua nouis orationibns eomrh mu-

In temporejejunii (1). riera jvrsebeahtur. Nam exigui panis aerisque cora-
I. Dilectisslmi nobis, lMes vestra nos admonet rnercio peccaiorum nobis conferiur impunitas.
religionis pfdriiere documenta. Hortamur naiivque Sciendum est etiam quia sicut dehiles mulirts, ita
ad (2)jejunium, quod estrecte viventibus devoiionis p"auperesDominus fecit, quaterius sit bominum ro-
augmentum, mtirus fldel, dxpiitjriatiopi-Wtatid. Sua- gandi riecessitas,ut qui nibil horum pnssus es, timeaa
deraus etiamrionsoluiria Ctbisesse, sed abdmnibus vi- ne forte paiiaris. Pasce igitur qui sanus es, debilem,
tiis semper ahstineiidum. Nolite esse in eomessatio- laiiquam vicariac calaiiiitatis exem^)I'um.Pascfcigilut
nibus prodigi vel in ebrielalrbus arro*antes; quoniahv patipefem dives, cujus forsitan poriionem a Domino
stfripturiiest ih Saloniohe: Cdtpusqiib~dcdrrumpiiut, Deo nostro ut eum paseeres accepfsti. Pasce jejU-
aggraval aniniam (Sap. 11,15). Nec non el Apostolus num(5), rie pars"eju- tibisriblafadeluraliolargienti.
ait: Garniscurathne feceritisin desfdtriisvtsttis (Rom. P;is'cefatiie ihoricntein; quisquis eiiiiii servare pa-
srfi, 14). Abstinete vos efgb nis diebiis a saecularibus scendo hominem poteras, si non paveris, occidiitr.
cufis rfesideriisque carnalibus. Casligetur eorpus, III. Anticipentur eliam tacenlum desideria mendi-
ut atviiua satieiur. Roboratur enim spirilus, attenUila eorum, quoniam legimus : Beatus qui inttlligit super
parcimoniis carne. Nam deliciarurii iri yictti vita prse- egenum el pdriperem, in die mala liberabiteum Domi-
G
seris alitur, non futura, quoniam abundanliam rerum nus (Psitf. XL,2). Demus ilaqtie alimoniarhegentilius,
luxuria comitatur. Auferte a vobis invidias, simolta- a"nteqttaihpetaiit, ne pfaenimia riecessilatoelamando,
tes, nialiloqhia, contentiones, et univefsa setnina cunclantes nos exigere videantur. Praebeamuseis col-
peccatoruih dissolvite.Violentarum laqueos aetionum, latorum nbbis ccefestiumrMibroiri fel iliqdam pbr-
etnodosa calumroarum argumenla eassate (sic). Prae- lionem , rib pcenaies ob segnitiem feneratori nostro
beie egeritibus ae domesticis fldei mahsiohem. Chi- reddamus usuras. Cogitemus illttm divitem, qut pro-
rographa' ihiqua dirurivpjtp, ut nqn solum corpore, pter micas panis , guttarivaqhaepCtfit, nec accepit.
sed' eliam spiriltt, placita Deo jejunia celebretis. Recoliithusvlduahiillam quiiein gizopbylaciodtioa>ta
II. OpOftet-quoque eleeihosynaTuiii s^iriirie, ffu- nvitiendp, totulii quem habiiil Deo obtolit viclum.
ctt^noV'^tjrM's'|^'ra'r«j^uuii. Scriplum estenim : Et nos fratribus, vei quod nobls supefat, demus. Nec
Sict/t aqua exstinguk ignem, sic eteemosynaexstin- ssfnetfistes ef iiypbcritae divitia debeinus exercem
guit peccuium{Racti. in,5S). Agetidnmest etiam, ut rilandata , sed agamus graiias Deo, nostraelargitaiis
ntfli avaritiWthiitiib, «jed'inT^idbix|raVcura videamur D aiTclon, ut orantes assidue pf*bttrnius- egentlbiis
ab dpulentis apparalis abstinere. Demus temporatla strostantiam vilae teoi^ofalis, ut vitam' consequaniur

(1) Hicsermo proditex fruinque codd. Plorehtiii. p. 167 6. Nomeh habel ubique sancti Leonis.
nerope : Bifel.Laurent. Plrit. U, cod. 1, pag. 1^6; R) j*1 Pod'.flse*1 *d-
jbid. Plut 33, cod. 4, p. 61; Plut. 23, de«. cod. l'(|, (3) Cod., jejunium.
ip. *S; Bibl. sedU.cod.140, p.101', «t ibid. cttd. li3,
•1133 SERMOiSES1NEDITI. llVi
scternam, rroeslanteDominb riqslro Jesu Cbristo, qui A SERMOIII.
Vivilet regnal in ssecula saeculorum. Amen. DePascka(%).
SERMO II. 1. Scripturam quidem Uebraici exitus' (§), <itve'r-
De passione Domini (1). ba mysterii, dilectissimi fratres, aiidistis; qiiomoilo
I. Post illarivhumahae praevaricationis primam et Agtiiis immolaius est, quomodo plebs jalvaiaest; e't
ttniversalem ruinam ex quo per unum homiriempec- qliomodo Pharao per mystefiuiti verberaius est. Iii-
cntum inttavit in liunc mundum',et pet peccatum riwts telligite, dilectissimi, quemadmodum sit riovum ac
(Rom, v, 12), nemo jam diaboli dofninationerh, neiirio vetits, teroporaie et ajiernum, corruptibile et incof-
vincula dirae captivitatis evaderet nec cuiquam atit fuplum, mortale ct imraortale Paschae niysleriuin'.
reconciliaiio ad veniain, aiit reditus pateret ad vitam, Vetus quiderii secunduiri legerh, novuiri autem secuii-
nisi coaeternus, et coaeqttalis pef omnia Deo Pairi dum Verbum (10); temporaleperexemplar, *ternuhi
Filius Deus, etiam hominis esse (lllus dignaretur (2), perglbriam (11); cofruptibile pfbpter viclimam pecu-
et pro omnium homtuum (3) redemptiorie et salute dis, incofruptibile pfoptef Domiiiivitahv; niOrtaiepro^-
carnaliter in cruce susperideretur. Totius enim hu- pler sepullurani, immorlale propief resurrectionem;
nvani generis haec fuit causa redemptionis el salulis, vetusquidem lex, riovumautem est verburiv.Tempo-
quod ipse Deus iu lioniine vere passus, vereqtte ^ rale (12) exemplar, sed sempilerna (13) est gralia;
mortuus est, vereqiie shrrexif a fnortuis, et vere hb- corruptibiles oves (14), incbrrtiplibilis Dbmimis.Nani
hvinibuscredeniibtis sibi, el ih volunlate ejus morieri- (15) cbnvminulus ut agims, sed resuscitatus tit
tibus regni cceleslis jahtias aperiret, atque nbs ab Detts. Eleniiri ut ovis ad viciwiam duclus est, sed non
setenia morte et punitione redimeret. Slultas eniiri erat ovis; Et sicut agriui sine voce(Isai. LIH,7), sed
atque diversas pro uobis siisfulit irijitrias, nbn suis hbft efat agnus. Illa enim in (igura flebant, liaecve-
exigentibus culpis, qui nulliim unqiiam peccatum fiiis reperiuntur. Prb agrib ehlm Dbininus factiis esi,
fecil, sed nostra tanturiv necessilate; quia tatn duris et prb pecude bomo, lioirio autem Clirisfus, in qtib
fuimtisviiicnlis catenati, et iri lam profundunv morlis capiunt omnia. Esaias aufeiri ait: Sicitt ovtsad occisio-
barathrum devoluti, ut (4) nisi per ejtis clementiam riemductusest,elsiicuiaAnui\coram tondenlese, sinevo-
immensani , per ejiisqtie hurnariam passionem et ce, sicnonaperuitbi suurri. lrihumititate judicium ejus
mortem, non possenius absolvi (5). Nisi ipse pfetioso subldtum est. Generdtioriemuutem ejus quis enarrabit
sanguine redimeret, nisi ipsii mbrte sua oeterria a (tbid.i, 8)?Mult3 quidem et alia pliiHma a prdphe-
nobis auferret stipplicia (6), nisi ipse diaboli vires tis praedictasuiit, inPascha (10),lhystefiuriiJesuCliri-
frangeret, atque ad coelestia secum regna pefduceret, sti, cui gloria in saeculasaeciilorurii.Arrien.
et nobis omnibus iter suave ac leve voleritibus in G II. Ipse eniiit adducuis ut agrius,et dccisus ut ovis,
sua voiunlate perroaneire ad (T) dtfelesliafegha do- veluli ab ^Egypto, nbs a mtindicultu (17) redeinii, et
naret. salvavit nos de mahu diaboli, quasi de manu Pharao-
II. Quapropter, fratres charissirti, quid hbbis prd nis; el consignavit ariiroasnoslras pfoprio spiriiu, e't
tantis beneficiis Dei agendiim est, riisi ut moriamuf nvembra corporis iioslrj suo saiiguine pretioso. Ilic
mundh, et concupiscentiisejits, monifiCaiitesin no- est qui confusione morteth induit, et diaboluin ih
bis carnalia desideria itv vigiliis, in jejuniis, in casli- planctum (18) constiiuit. fllc est qui iniquiiatem per-
tate,in tolerantia adversitatis.in perseverahtia totius cdssii et injhstitiam, sicut ttoyses ^«yptum sierili-
boniiatis, in orationibits nosmetipsos Deo jugitef tate (19) dariinavit. Htfcbstqui ribs eriphltde servitute
eommemlemus. Poenitendo, deflendo, atque corifi- ad libertaiem, detehebrisadiucerii, de nvbrie ad vi-
tendo peccata nostra eleemosyriisquenos ab a^ternis tam, a tyrannlde ad regnurivperpettium. Hic est qui
suppliciis redimentes, ut ita divina Ope sulfulti, illic in multis riiulta susiinuit; liic est qiii iii Abel occisui;
ubi nos sua morie reduxil misericors Dominus Deiis est, et in Isaac pedibiis colligalus est, et iii Jacob
noster, in aeterna inereaniur bfJatitudine perraanere, peregrinatus esi, el iri Joseph vehiiniiatus est, et iri
praesianteDomino nostro Jesu Chfisto, cui esthonor Mfoyse(20) obvolutiis est, et iri anine amaire exposi-
el gloria in saeculasaeculorum.Amen. H tiis, ei in agrib jugitlalus, et ih David persecutus, et

(1) Hic sernio, quem eduximus ex cod. 1, Pliit. 14 136, p. 98; inutrbqiie ribhvenpfaeferVsahciiLeonis,
Bibl. Laurent. nonnullas hnbet sentenlias quaelegun- (9) Cod. 136, Scriptura quidtrri hWrdtca pasclia
tur in sermon. 1 edit. Quesnel., sed in aiiis omnino exitus
' est, et pet verba mysterii.
tlillert: urtum lanttimmoilo habentibus codicerivplura (10) Hat-cverbalegtinttir iti cbd. 136, desunlauleiu
envendandaoccurrerunt, quae,prout potuiraus sahare incod. i.
sumus conaii; utrum bene, videat lector. (11) Cod. 4 qloriam; cod. 136 gralidth.
(2) Totum hoc principium repefitur in editis, pau (12) Cod. male, per.
tis lantummodo immuiatis. (15) Cod. 4, sempilernum.
(5) Cod., pro omnihumand redemplionependetetur. (14i Id., corrupiibilisovis.
(i) Deestul in cod. (15) Id.,pessiuve non. v
(5) Eadero fere sententia legilur ubi supra. fl6) Cod. 136, Paicha; Cod.aiitem 4, Paschac.
(6) In cod. deest vox supptieia. (17) Cod., cullum.
(1) liem in cod. non tegittir ad. (18) Cod., plantum.
(8) Hic sermo reperitur iri duobuScodd. Florent. (19) Cod. 136, in slerititdteih.
nempc Ifibl, Laur. cod. A, p, 113, etBibl. eedil.cod; (20) Cod.male Moyten.
1135 SANCTILEONIS MAGNI 1136
in prophetis exhonoralus. Hic est qui in lerra se- A conlrario (11) felle cibasti. In magna diei fcstivilate
pultus est, etresurgens a morluis ad coeiorumexcel- tuum Dominum peremisli. Et tu quidem epulls frue-
sa cohscendit. Hic estagnus sine voce; hic est qui baris, ille outem famis patiebatur esuriem; lu bibe-
de grege assumptus est ad victimam, qui vespere bas vinum et panes edebas, ille autem fel et acetum;
immqlatus est, qui nocte sepultus est. Hic est Jesus • tueras splendidus cornore, etille confectus (12) mce-
ChrisltisDominus noster qui resurrexit a mortuis, et roribus; tu exsultabas, et illelribulabatur; tu psal-
deinferiore sepulcro hominem resuscitavit advilam. lebas, et ille dijudicabatur(13); tu choros ducebas, et
Bic itaque in medio Jerusalcm interemptus est. A ille in tumulo condebatur (14); tu quidem in mollitie
quibus? Ab Israel. Quam ob causam ? Quia claudos strati jacebas, ille autem in sepulcro et Ioculo.0
eorum curavit, et leprosos mundavit, et caecosillu- lsrael impiissime, quid banc novarivinjustitiam per-
minavit, et mortuos susciiavit. petrasti?Novis(15)tuum Dominumsubjiciens passio-
III. Quid fecisti (1), Israel, taranovaminjusiillam? nibus peremisti, dominatorero (16) luum, factorem
Ignobilitasli eum qui te nobilem fecerat; ignominiasli tuuoi qui te honoravit, qui libi Israel nomcn impo-
eum qui te gloriflcaverat; relicuisti eum qui te prae- suit. Tu aulem Israel nequaquam invenlus es, nequo
dicaverat; occidisli eum qui te vivificaverat (2).Non- vidisli [(17) Dominum, nec Deum intelligere voluisli.
ne scripluro esl: iVoneffundassanguineminnocentem, 3', Y. Nesciebas, o Israel, quoniam bic est primogeni-
ne pestimemotiarit (Jet. xxu, 3) ? Ergo, inquit, Israel, tus Dei, qui ante luciferum genitus est? Hic est, qui
lioc fecisti (3), quia pati eum oportuk (Act. xvu, 3). te in iEgyptura perduxit, atque ibile conservans ali-
Erras, o Israel, cum taliier sapis. Pati eum oportuit, mentum exhibuit. Hic est, qui ad le transmissus est,
sed non pef le; oportuerateum contumeliis aflici, qui patientes tuos curavit, qui mortuos suscitavit.
sed non per le; oportuerat eum incruce(4)suspendi Hic est, in quem inique gessisti, quem trucidasii. Hic
patibulo, sed minime per tuam dexteram ueridebuit. est,quem vendidisti. Idcirco, olsrael, quia (18) super
o
Hac, Israel, voce ad Dominum clamare debue- Dotvvinumnon contremuisti, impugnatus ab hostibus
ras : 0 Dbmine, si volunlas tua ita decrevit ut tuus contremuisti. Super Dominumnon formidasti, super
Filius paliatur, sed minime per me patiatur. Plane Dominum non ejulasli (I9),supcr mortuns filios ejtt-
ab alienigenis (5) dijudicetur; ab incircumcisis, a lasti. Quia (20) dereliquisti Dominum, nec invenieris
quolibet tyranno clavis conflgatur. Absit ut per me abeo; aliisisti Dominum, et tu quoque ad terram
hoc piaculumperpetretur. Hac, o Israel, voce, pro- allideris (21). Et lu quidem jaces in terra, ille autem
clamare minime voluisti, nec inferre in Dominum surgens a mortuis transvectus est ad allitudinem
tuum manus proprias pepercisti. Non es (6) veritus coeli(22).
opera ejus; nullam tibi incussit verecundiaro (7) cum G i VI. Nunc ergo venite, universoefamiliae hominum,
manus arida proprio corpori reslituta esset incolu- qui estis commixtae(23) deliclis, et remissionemacci-
mis. Neque cum obturati oculi patefacti fuissent, pite peccatorum. Dicitenim vobisDominus (24): Ego
nec cum dissoluta membra per ejus consolidata sunt enim sum vestra remissio, ego pascba salutis, ego
vocem. Sed neque recens illud erubuisti miraculum, agnus, qui pro vobis sum jugulalus (25); ego vestra
quod jam quatriduanus (8) ntofiuus ad vocis ejus redemptio, ego viia, ego vestra sum salus, ego ve-
imperium de sepulcro surrexil. stra resurrectio. Ego vestersum rex, ego vos resusci-
IV.0 Israel.tanta mirabiliaChris.lividisli, etsemper tabo per dexteram meam. Hicesl Dominus noster,
iniiifidelitateperniansisli.Te (9)quidem, universa hxc qui fecil ccelum et terram; qui in ligno suspensus
praetervolans, ad necemDomini (10) prseparasti. P/t- esl, qui in terra sepultus, qui resurrexit a moriuis,
rasti ei acutissimos clavos, testes mendaces, fel asceudit ad celsa coelorum, el vivit el. regnat cum
quoque et gladium, ut homicidse latroni. Intulisti Paire et cum Spiritu sancto in sscula sccculorum.
eiiam verbera ejus corpusculo, et in capiie ejus co- Amen.
ronanv spineam posuisli, el manus ejus illas bonas, SERMO IV.
quae le de bumo plasmaveranl, vinculis colligasti; et De Pascha II (26).
bonum illud os ejus, per quod tu cibatus es vitu, e D I. Licet omnes solemnitates, dilectissitni, quae in

(1) Sic cod. 136; hoccod. 4 addit sibi. (151Cod. 4, petpeltasti nobis ? tuam.
(2) Ita cod. 136; ultimum senteniiaemembrum (16) Id., male, aonatotem.
in cod. 4 dcsideralur. (17) Id., male, novisti.
(5) Cod. 136, ftcit. (181Cod. 136, quoniam.
(4) Cod. * male, cruci; cod. 136 in cruce; forte le- (19) Codd., jejunasti, ul videlur, male.
gendum crucis. (20) Cod. 136, qui.
(5) Cod. 136, ab alienis. (21) Cod. 4, elidetis.
(6) lta'cod. 136; cod. 4 male, est. (22) Cod. 136, cettitudinemcasli.
Cod. 4, incutsil vetecundia. (23) Cod. 4, cumistis.
8) Cod. 4, triduanus.
!7) (24) Haecverba desunt in cod. 4.
(9) Codd., tu, minus bene. (25) lterum hajc in cod. 4 desiderantur.
(10) Deest vox Dominiin cod. 136. (26) Hic sermoipartimlegitur in duobus codd. Cass.,
(11) Deestein cod. 4. nempe cod. 11, fol. 222, et cod. 123, fol. 139 b, cum
(12) Cod. 4, confusus. "" nomine sancti Augustini. Undc illum tanquam S.
(13) Cod. 136, judtcabatur. Augustini fetum in noslris ejusdem docloris supple-
(14) Id., conditbatun meniii in lucem «didimui. Sed cum nomiue sancti
1137 SERMONESINEDITI. 1158
Ecclesiis pro Deihonore (1) celebrantur, sanctaesint. A III. Unde obsecro, dilectissimi, cum universa Ec-
atque venerabiles, lamen hodierna Dominicaeresur- clesia (7), praecipuevos qui in novamsalutem rege-
reclionis dies peculiarem festivitatem habet. Ideo nerati (8) candida indumenta sumpsistis, ut munus
utique, quia omnes alii dies viventium in se tantum quodaccepislis, purum immaculatumque lenealis, ut
continet gaudium, hacceliam laetitiamdefunctorum. nitorem vestri habitus eliam in conversatione serve-
Communis ergo est infernis simul ac supernis ista tis, el tam candidasint cordaveslra quam veslimenta
festivilas,quia resurgens Dominusa morluis, et illic vestra. Audistis evangelislam dicentem hodie quod
festivitalemdedii, ubi mortem vicit, et istic, ubi vi- quicunque in Deum credunt, ii lilii Dci sunt. Dedit
ctor a morte remeavit. Et ideobene Psalmisla loqui- enimeis, inquit, poteslatemfiliosDei fieri, hit qui non
lur de hac peculiariier die dicens : Hcecdies quam ex tanguinibut, nequeex voluntatecarnit neque ex vo-
fecil Dominm; exsultemusel tmtemur in ea (Psal. luntate(9.)viri, sedex Deonati sunt (Joan.i, 12). Ergo,
cxvn, 24). Annuntiansenim Dominicam resurrectio- el vos non estis ntincex camis conceptu editi.sed ex
nem non supcrnis lanttim, sed infernis, diem saluti- DeoPatre generati. Superest ut conservetis pef san-
feraeexsultationis indixit; quia descendente in tene- ctae vitaeconversaiiouemsanciae originis digniialein,
brosam inferorum caiiginem(2) Domino etiam illic et vere juxla id quod Apostolusail: Sicut modogeriki
tunc absque dubiodies splendidissimusfuit, ubi sai- ]3 infantes rationabile(10) sinedolo lac concupiscite,ut in
vator illuxit. Uude pulchre evangelista q. lect. eo crescalisin salutem (I Petr. u, 2). Et pax Dei qum
Et illud, inquil, in tenebrislucet, et tenebrmeam non exsuperal omnemsensumcutlodiatcorda vettra, et cor-
comvrehenderunt(Joan. i, 5); quia licet, et in tene- poravestra (Philip. IV,7) pcr Dominumnoslrum Jc-
bris Dominus ascenderit, tenebrarum tamen obscura sum Christum, cui est honor et gloria in sxcula sae-
non sensii. Tenuit in illo noctis horrore (3) inviola- culoruni. Amen.
bilem majeslatis suae splendorem lux sempilernae SERMOV.
naturae, ac sic non lux a nocte, sed nox a luce supe- In natali sancti Pauli(\\).
rata esi. (Dictusapud ejut Eccletiam.)
II. Laelemur ergo, dilectissimi,' et exsullemus in I. Gemina hodiernacfestivitatis nobis, fratres clta-
Domino.Hodieenim nobis data est a Dominolux sa- rissimi, renovantur gaudia, dum annua Doctoris
lutis, secundumillum quod idem Psaloiisia in conse- mundi percolimus nataliiia. Unde exsuliantes iu Deo
quentibus ait : Deus Dominut, el itluxit nobit (Ptal. et jmraensas ejus ineffabili majestati refefentes lau-
cxvn, 22). Et quid adhuc addidit : Comtkuitt, in- des, ingenti laetilia gratulemur, et nimiruin affluen-
quit, dienttotemnemin confrequenlationibus usque ad tissima jucunditate laeiari oportet, quia quoties san-
cornu altaris (Ibid.). Completum etiam hoc hodie in <C ctorum memoria celebratur, nimio fidelium mentes
Ecclesia Dei video, nam cum usque ad cornu aliaris gaudio replentur, et spirilualibus admodum profecii-
omnia religiosis conventibttsplena sini, istaScriptu- bus illustrantur, in id quod eorum praesentia adesso
ram sacrae Ecclesiaeplenitudo complevii. Dies ergo non ambigitur. Convenieniibus ergo nobis, charis-
bic, dilectissimi,dicsest resurrectionis et vilac. Facit simi, huic sacratissimaeaulae eumdem in medio no-
eum per Quadragesimamgratiorem delectabiliorgra- strum egregiumprxdicatorem assistere(12) ct spiri-
tulatio, quia ad tristitiam rerum juncli sunt dies re- tuali atqtte invisibili quodammodo pariter nobiscum
nvissionum,ul patienliam utique slatim remuneralio in hac ejus celeberrima solemnitate credimus gratu-
consequatur, secundum illud : Qui seminantin tacry- lari. Et ideo nulla debel, dilectissimi, quemquam
mis, in gaudio metent (Psal. cxxv, 5). Quicnnque Christiahorum ad occurrendum huic venerandae ec-
ergo seminaslis in lacryrais, capite praemiaexsulta- clesiae, ubi sanctum ejus quiescil corpus, desidia ir-
tionis. Sciat se unusquisque quo majora seminavit retire torporis, praecipueautem cuncti Romanaeurbi
semina fleiuum, majores (4) fructus capere gaudio- et finitimis commorantes regionibus; qtiam totanv
rum. Speciesergo fuiurarum beatitudinum (5) jam in (13) accelerare praeomnibus congruit, nam (14) si uni-
prsesentibuscontinelur. Sicut enim nunc est relaxatio versi de extremis mundi panibus, neque austerita-
post strictionem (6), sicet in fuiuro erit requies posl ]D tem acerrimi itiiteris, neque prolixitatis terrae spatia
laborem. metuenles, eo quo (15) valent tempore, aposlolorum

Leonis reperitur in tribus Florenlinis codd., nempe

bibl. Laur. Plut. 17, cod. 37, p. 6; ibid. Plut. 23 (6) Codd. Cass., ditlrictionem.
(7) Idem, cttm univetsamEcctetiam.
dxir., cod. 10, p. 70; et Bibl. aedil. cod. 143, p. (8) Idem, tegenetatio.
205 b. Hic totus habetur, qui partim tantum apud (9) Cod. Cass., voluptate.In cod. Florent. desunl
Montem Cassinnm. Stylus S. Leonem magis sonat haecverba, nequeexvoluntatecarnit.
quam S. Augustinum,et haecinterpellatio dilectissimi (10) Cod.Florent. et codd. Cass., tationabiles.
frequentius ab eo usurpaiur. Unde Itunc sermonem (11) Hic sermo educiturex. Bibl.Laurenl.Plut.25
melius sancto Leoni accommodatum, et ampiiorem dext., cod. 10, pag. 85 b, ubi nomen sancii Leoiiis
hic repraesentareoperaeprelium duximus praefixum habet. Unum haberous codicem, et.deesl
(1) Cod., per Dei honore. linis.
(2) Cod., in tenebrosa... caliginem. (12) Cod., atsisti,
13) Cod. male,/iorrcrem. (13) Cod., loliusacceletati.
(4) Cod. male, majore. (14) Id., male, quam.
(5) Mem, iiem, beatitudinem. (15) Cod., eoque.
 1139 SANCTILEONIS MAGNI 1440
devote se praesertlariinhiant liminibus (1), quid tto- A SERMO VI.
nvanioives excttsalionis «roferre in eo quod (2) prse- De Annunlialione beatmMarim vhrginis(10).
-sentialiler assistetvtes dissimulant saltem in eorum Virginalis bodie solemnitas(ll) linguam nostram,
nccurrere feslivitate, duin eorumdera apostolorum fratres, ad praeconiumvocat, et in praesenli vita his
precibus defensionis tueri noscuntur ope. qui converierunt, provisor utilitatis efficitur; et
tl. Hesterno quippe die (3), quo ipsi apostolorum valde competenler. Castitatis enim maler est (12) et
nrincipes martyrip sunl coronati, devotissimo affeelu feminei gloria sexus. Propterea quae in tempore ma-
in ecclesia beati Pelri apostoli properantes ejus ce- ter est, semper virgo permanet. 0 quam concupisci-
lehravirous soiemnitatero; eteniin oporlebat ut ejus bilis congregatio! Eeee enim et terra et nvarerou-
qui principaturo praraeruit adipisci apostolatus, prius nera (15) Virgini offerunt. Illud (14) quidem nubibus
celebraretur feslivilas. Hodie vero doetoris gentiutn dorsum tranquille (15)substernens,imbrem effundit;
et lotius muivdi illuminatoris natalitia colimus. Nan» liaecgradientium sine impedimento dirigens vestigia,
licet pitriter ambo martyrii bravium sumpserint, ccelitus munera confert. Gaudent enim naturae et
proplerconihientis tamen pnpuli frequenliamin iliam' mulieres lionoraniur, atqtie corruscat humanitas.
diem beati apostoii Pauli feslum (4) inerat ratlo Ubi eniui abundavit peccatumsuperabundavitet gratia
transferendi: ut $icut in beati Petri aulam universa B (Rom. v, 20). Convocavit uos beata Marte, immaCu-
conveoit mullitudo, ita in ejus coapostoli Ecclesiam(5) latutvvvirginitatis ros (16), railonalis secundi Adam
eadem pariler annexa conflueret populi congregatio, |17) paradisum, offlcina unitionis naturarum, solem
aequaliterque omnibus inesset laetandi devotio. Et nilas salutaris commutationis, thalamus in quo Ver-
ecce plures aut desidiae(6), atil saecularibusdediliou- buua desponsatum est oarne animalum, natUraerubus,
ris, ad banc diatuterunl praestanlissimi beati Pauli qucm divini partus ignis combussit. Vere levis (18)
advenire aulam. Qtiapropter, fralres charissimi, abjt- nubes, quae eum quem (19) cherubim et seraphira
cienda est omnis mundana cogitalio (7) et lempora- coitiremiscunt, cum corpore portavit. 0 CKlestis
lis Iucri desideria respuenda, eoque omnes quo va- Iniber I 0 purissimum vellus, ex quo Pastor ovium
lemus annisu ad celebrandam sanclorum memoriam, indutus est! Mariamater et ancilla, virgo et coelum,
maxime beatorum Petri ol Pauii apostolorum prinri- sola Deum et hominem ferens. Fons tefribilis, di-
pum natalitio (8) occurrentes. Jn amboram ecelesias spensationis tela, iri qua ineffabiliter incarnationis
devote pariter aggregaticonveniamus* ut sicut pares tiexUesitunica,cuioperi(20)quidemsuperspectorSp1-
eos lionDruni infula diviua ilJustravil dignatio, illos rltus sanctus est, textrix autem altissimi obumbrahs
sic habeat in solemnitalibusdevotio. (ii) virtus; vesiitautem arttiquttm Adam indumelito
III. Hic eniro beallssimus prius quidem Sauius et G florido. Ilsec sancta et imiriaculata caro est. Sed et
poslmoduro Paulus, prius inquam perseeutor, post- radius hujus lelaeadmirabilisgratia (22) exstiiit; arti-
nvoduni praedicator,Jndaicae crudelitatis infecius sse- fex vero quod per obedientiam insiluit, verbttm Dei.
vitia, nimia feroeitatis adversus Christianos exarde- INanvquis vidit vel quis audiefit qudmodo ;n sacra
scebat insania. Nam sieut in Actibus aposlolorum sanciae Vifgiriis vulva incircumscriptus Deus liabita-
continetur, aceepta a priucipibus saeerdotnm pote- vii, et quem coelutivnott capit, ventt r beatae Virginis
slate ut si quos cullores (9) Ghristiante feligionis cepit (23). Natus est ex muliere Deus, sed non nu-
inveoire potuisset, viuotos in ilerusalera deduceret, dus, ethoino non purus. Et quia natusest, veteris
ibat (reraeivs, magtvairreptus saevitia, et sobito coe- bominis peccatum auferens, portatn salutis ostendit.
lestis radii splendore iHustratus ac perterrilus audivit Ubi enim serpens pef inobedientiam venenum effu-
vocem de ccelodieentem sibi: Sdnte, Satete,qttid me dit, ibi Verbum per obedientiam iitgrediens lemphan
persequeris?Durum est iibi contra stimulum etttdtrure vtviflcum plasniavit. Unde prirous peccati discipulus
(Aot. ix,^)!£tprotiBuscadensinlerramocuIortimlu- Cairi emersit, inde genei is nostri liberaior Clifistus
men aroisil. 0 magnaepietatfc omnipoienlis Dei nostri sitte semine pullulavit. Non erubuit amator omnium
benignitas I 0 inaistimabilis longanimitatis miserleor- mulieris dolores (24); unde emerat negolialioquaeage-
diat Modicumeum perterraii, ut multipliciter eonso- D batnr. Non coinquinatus est, habilaris, quam ipse
larelur. sine contumetia corididerat. Si non virgo mansit
(I) Cod., timina. (12) Codd. male, materium et, deinde glortam.
. (2) Cod., ineoque. (13) Cod. male, numera.
(3) Deest die in cod. 414) Cod. male, illum.
cod. Gbd. ILI, trdnquillm.
(4) Deest festmn.inet (15) Codd. male, nos.
(5) Cod., Ecclesia, supra qula. (16)
(6) Cod., desidHs. (17) Godd. male addimt in; et deinde officiumpro
(7)'Cod., omnis mundanmcogilationitJ •officina.
(8) Cpd., notoiilia. (18) Cod. male, tsvi.
(9) Cbd., eorumdem. (19) CodtJ.male atWnntde.
(10) Legitur hicsermo, cum nomine sancti Leonis, (20) Cod. male, «pefts, nisi legaS cujus.
quartis in codicibus Florentinis, nempe Plut. aO, (21) Codd. male, el «<lt«simisobumbras.
cod. 1, p. 211, et Plut. 17 cod. 41, p. 107. Bibl. (22) Cod. 61 male, graliam:
Laurent. etin Bibl. gedil. cod. 138, p. 128 , t>,et (23) ld., concepk.
cod. 143, b. (24) Sic; forte «terum.
(II) Codd., tolemnitalit, male.
1141 SERMONESINEDITI. 1142
mater, purus homoest qui natusest, et non mirabilis A dicilur: quid (10) aulero interpretatur Gapriel? bea-
parius; si aulem et post partum virgo permansit, tissirnscyirgiiiis(fiiius)Deus et homo (l.lj. Efgp quia
ille ineffabililer nalus esl, qui sine proliibttioneja- is (12)qui ab ipso evaogelizabatur,Deuserat et homo,
nuis ciausis ingressus est, cujus cotijunctioneni na- praeqessi.tappellatio, ut crederetur dispensatio. pisce
lur.irum Thomas eXclamavit dicens : Dominusnteus causalivum praesentioe, et glnrifica virtufem incar-
et Deusmeus(Joan. xx, 28). Nouerubescas, o bomo; nati, inultum iu hac re debebat geaus humaiium, et
ipse nobis f.ictus est occasio salutiS. Si iipn ex tiiq- deliciebataddebitum. Per Adam omiies(13)peccatttm
liere nascereltir, nequaquam moreretur; si.npn iiic- conscripsimus, per quem et ser.vos nos retinebat
retelur carne, nequaquam per mqrlemdestruereleum, riiabolusinstrumcnta nostra proferens (antum scientia
qui habebal mortis imperium, id esl diaboium(Hebr. corpotis (sic), stabat nialus o.mnium falsarius, con-
II, 14). Non est injuria (i) architecio manere in his culiens coiilra nos debitupv, et posttilans ex judi-
quae ipse ccdificavit. flam siCutnon (2) coioquina,t cio (14). Erat igitur necessarium unum e duobus, aut
figulmn lultim renovantem id quod plasmaverai, sic oninibus importari ex judicio mortem, quia omnes
non coiiiquinat inconlarainabilem sacro ex Virginis peccaverunt, aut talem dari in convpensatio.nemqui
ventre procedere. Quaiii eiiira dum plasinarei nop tolius redemptionis juslihcatio existeret. Et horao
(3) coinquinatusest, j.er ipsnm transiens noii poliu- B quidem salvari non polerat, subjacebat enim de-
tus (4) est. 0 ulerus jp quo comm.u.htS itbertatis cau- bito (15L).Angelus redimere non valebat, deficiebat
tio composita est! 0 yenter (5) in.quo cputra morlein enim in tali liberatiotie. Tantum eunv, quisinep.ec-
(6) fabricata suni iirma! Q area, in qua naturaeagri- calo erat, pro peccatoribus rnori oportebat; ipse
cola Christus, sicut spica, sine sepfiine pnliulavii! 0 •n.im splus relictus es.t ad mali solutionera. Quid
tentplum iu (7) qup Deus factus e.st sacerdos, iion ergo? ipse qui universam naturaro mutat, te duxerat
naturani.commutansjsed eum qui secundumordinero ut Deus, ct qui in uulio bonitatis deliciebat, adinve-
est Melchisedecli miseraius , indutus est : Verbum riit adjudicaiis vitam decorissimaraet mortis soliuip-
eniroDeicaro factumest(Joan.,t, 1,4); etsi Judaeinon nem cenissimam, quia (16) honio sicut et nps.
credutil partum, Deus hpminis foiuiam induius cst; Sermo enini interpretat-i miraculurii non potest.
etsi pagam delrahunt miraqplo incarnaiioiiis judi- Mo.ritur itaque qui homo factus est, et hoc liberal
cium manifesturo est; prppler li.OCpaitfi et Judais qtiqd exciilerat (17) secundum Paulum dicentem : lu
scandalum, et gentibussluilitia est (l Cor.t, 23). My- qup habemus reolemptionemper sanguiqem ejus el
sterium resonat, quia ultra ratiqnem est miraciilum. remissionempeccatqrum (Qoloss. i, 14). 0 slupenda
Si non Verbunihabitasset in utero, ive.quaquamcaro res ! talis (18) iicgotiatus est inmortalttatera (19), et
sederet super llironum. Si ideo injuria fuisset in C ipse enim erat inuxprtalis.Talis enlm alter secuiidmn
vtilvam ingredi, et angelis injuria esset hominibus dispensaiionem nec erat, nec factus est, nec est,
ministrare. Qui cnim cst secundum naturam , ulpote nec erit. Sol.tisiste ex Virgine natus est Deus (20) et
Deus impassibilis,propter misericordiain factus est homo, nou soiunvquae conlra poni et appre.tialioneni
multarum passionum. Nonne ergoex proventu factus afferre(21) possit, habens dignilatemad muliitudinein
est Deus Chrislus? Absit. Propter roiserationem, eorum (22), sed etiam omnibus senieiitiis superemi-
qttemadmodtimcredimus, facttisesi homo; hominem neniein; in boc quidem quod filius erat, id quod
cnim DeifacttimDraedicamus(8), sed Deum incarna- iivcomiiiuiabileest ad patrem conservans, in hoc
tum conlilemur. ,1'rqpriam anciliam conscripsit ma- autera quod conditor, id quod yirlulis est, indefl-
trem, qui secundqm essenliam sine matre est, et se- cienter habeiis; in amore autero miserandi, et quce
cundura dispensaiionem sine paire; si purus bomo compassionissunt, sine ulla publicausdiiatione (23).
est, non estsine pitlre (9), babel enira pairem. Nunc In hoc vero quod saccrdos (24), id quod ad repara-
auietn idera ipse sine matre ut plasmator, sine patre tionem erat, digna fide afferens, quorum nihil simile
aulcm ut plasmalus. Erubesce vel appellaiione ar- inveniet quis in aliquo aut vicinum aliquando.
cbangeli, o liqmo,qui Mariae evangelizavit. Gabriei Altende tnim ejus in hominibusamorem (25); volun-

(1) Codd. male, injuriam. D (13) Codd. Qiale,omne.

(2) Deestnon incod. 61 etqurdemmale. ldem deinde (14) Cod. 61 ex judicia, melius quam cod. 1, qui
rcnovantem,benecontra cod. 1, qui babet renovatum,
"'""' ' habet ex judicium.
(o) Deestilerum non incod. 61. (15) Cod. 1, inale, debitum.
(i) Codd.male pollula. (16) Codd., etquid.
(5) Cod. 1, lenlre. (17) Codd. male, existerat, mtexisteret.
(6) Codil., antra monlem, tibsque
' sensu. (18) Cod. 1, male, tali.
(7) Dee lin i i cod. 61. • (19) Codd., immortalitate.
(8) Cod. 1, (aclus est prmdicqmur. (20) Deest Deus in codd., sed sensu evidenter re-
(9) Codtl.m.itre. llieqiKedaihviilenlur ileesse; fqrle quirittir.
addeudaesseitl: Si DeUieti, nohisl iineritaCie,
' ''" " habel (21) Deest afferre in coild., quod yerbum supplere
e. im matrcni. praesumpsimusquadam divinatione.
(10)C<id.l,<7«orf. (22) Forte peccatorumsufficienlem.
(ll)Codd. hahetil Virginis Deumet hominem.— (23) Cod. l.male, dilationem.
Gabriel interpretalur wi-DeUs. \ii) Cod. 1, sacerdotum; Cod. 61, sacetdotem.
(12) Codd.hit. Cod. 1, evanqeliiabanlur. (25) Cod. 1, otnnibusamote.
fUS SANCTILEONIS MAGNI HU
tarie adjudicalus est, et se crucifigente (1) eam quse jKI, 13) ? Et iterum : Eralis enim aliquando ttntbtm
erat mortem dissoivit, et convertit perimentium (2) (EpAes. v, 8). Quis ergo illuxil? David te doceat
se iniquitatem in iniquorum salutem. Hominis igitur dicens : Btntdictus qui vcnit in nomint Domini (Ptai.
pueri salvare posse non erat, eienim ipse indigebai cxvu, 26). Quis est iste? dic aperte, o David: Dtus
salvari (3), secundum Paulum diceniem : Omnes Dominus (9) et illnxit nobis (Psal. cxvn, 27). Con-
enith peccaverunt, et egent gratia (4) Dei (Rom. m, venerunt naturse el inconfusa permansit uniias.
23). A diabolo peccatum ducebat, quia diabolus ei Yettit saivare, sejd oporlebat et pati. Nam quomodo
mortcm exportabat in magno periculo, eamque circa ergo poterat utraque homo purus salvare (10) qui
nos callide subintroducebat, et jam (5) inpossibiiis non praevalebat; nam el Deus nudus pati non pote-
erat solutio mortis. Denique qui missi fuerant a rat. Ipse existens Deus naiura faclus est homo, et
coelesti medico eam accusabant, unde videnies qui- quod emerat salvavit, quod aulem faetus est pertuiit.
dem ipsi (6) prophelae ultra humanam artem rem Propterea cum synagoga eum spinis coronasset, sau-
esse, ad ccelestem medicum exclamabant. Et hic cta Ecclesiaplorans dicebat: Fitim Jerusatem,exite, et
quidem dicebat : Domine, inctina cmlos tuos et de- vidfte eoronamqua (11) coronaviteummater sua(Cant.
scende(Psal. CXLIH,5). Alius : Sana me, Domne, et iu,ll). Ipse enim ex spinis coronam portavit, ul
tanabor (Jerem. xvn, 14). Alter clamabat: Excita 1B spinarum sententiam dissolveret; ipse in sinu Patris
potentiamtuam el veni, ut liberesnos (Psal. LXXIX, 3). et in venire Virginis, in ulnis matris et super pennas
Alius dicebat: Heu! me, anima, quia periit mistri- venlorum; sursum ab angelis adorabatur, et deorsum
cotsatcrra (Mich. vn, 1,2). Alter: Si vtrt Deus cum telonibus recumbebat. Seraphim non proficie-
habitavitcumhominibus (7) (III Reg. vtu, 27). Alius : bant, et Pilatus interrogabat(12). Servuspercutiebat,
Cito apprehendit nosmisericordia tua, Domine(Psal. et creatura terrebaiur. In cruce conGtebatur, et in
LXXVIH, 8). Ilem alter : Deus, in adjutorium meum throno erat. In sepulcro jacebat et cmlum tendebat
inlendt, Domint, ad adjuvandum me ftstina (Psal. ticut petlem (Psal. cui, 2). ln mortuis reputabatur,
Lxix, 2). Alius : Qui vtnturus est, veniet et non lar- et infernus spoiiabatur. Deorsum quasi seductorem
dabit (Habac. n, 3). Alter: Erravi sicut ovit qumperit- caluraniabant, et sursum (13) a sanctis gloriflcabatur.
rat, rtquire tervum tuum, Domine(Psal. cxvin, 176). 0 stupendum mysterium! video miracula, et praedico
Non despexit igilur diu naturae oppressionem, qui deitatem; aspicio passionem et non abnego humaniia.
naturaliter exstat rex et Deus. Sed venit qui semper tem. Sed Emmanuel nalura (14) quidem apparuit ul
aderat et exsolvit redemptionem proprio sanguine, homo, virginale autem claustrum non dirupit u|
ac dedit pro genere humano in compensalionem Deus, sed sic ex vulva egressus est, quomodo per
mortis, quod ex Virgine inetutus fuerat, corpus, et' G auditum ingressus est. Sic natus est, quomodo con-
redemit mundum ex maledicto legis, de quo clama- ceptus est. Impassibiliter inlroiit, incorruplibiliter
bat el Paulus ; Ckristusnos tedemil de maledictolegis egressus est, secnndum propheiam Ezecbielem di-
(Gal. ni, 13). Ilominum enim natura peccato decepta centem: Convertit me, inquit, Deus ad viam portte
serviebai. Qui enim redemit nos non purus homo sancluarii exteriorern, qum (15) atlendit ad Orientem;
est, o Judaee, sed nec Deus nudus, corpus enim el hmcclautaerat; etdixil Dominutad me: Fili(l6)ho-
habuit. Omnia haec si non indutus esset, me non minUrporiaistaelausaerilel nonapetielur(Ezech. xiiv,
salvasset (8). Sed qui in utero Virginis sententiara 1,2). (17) Nullus enim transivit per eam, sed solus
lulerit, indulus est reum. Ibi terribilis illa facta est Dominus Deus ingredietur et egredietur; et erit porta
commutatio; dans enim se Cbristus accepit carnem,. clausa. Ecce approbatio manifestasanctaeDeiGeniiri-
et idem ipse cum virgine ex virgine; et hic idem cis et perpetuae virginis Mariae.Dissolvaturdeinceps
obumbravit eam, hic autem incarnatus est ex ea : si omnis contradiclio, et sanctarum Scripturarum illu-
aller Chrislus, et alter Deus Verbum, non jam Trini- minetur doclrina, ut (18) coelorumregnum obtinea-
tas, sed quaternitas. Non disrumpas dispensationis mus in Christo Jesu Dominonostro, cui est honor et
tunicam, quse desuper contexta est. Non sis doctor gloria una cum Deo Patre et Spiritu sancto, per
Arii; invpius ille sentenliam dividii, tu unitatem non " nunquam finienda saeculasaeculorum.Amen.
patiaris conscindi. Quis enim appatuit in tenebriset
umbramortissedenlibus(lsa. ix, 2) homo, et qiiomodo? SERMO VII.
quia in tenebris degebant secundum Paulum dicen- De tanclo Dionytio mattytt (19).
tem : Qui eripuit nos de polestate tenebrarum(Coloss. I. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione
(1) Forle crucifiqentium. (12) Cod. 1 male, inttttogabant.
(2) God. 61, perimentum. (13) Cod. 1 male, rursum.
(3) Codd., talvare. (14) Cfldd.male, natutam.
(*) Codil., gloriam. (15) Codd., quem, pessime.
M5)Codd., etiam. (16) Cod. 1 male, filius.
(6) Cod. 1, male, ipse. (17) Haecverba: etat, et dixit Dominusad me: Fili
Cod. 1, male, omnibus. hominis, patta itta elauia, desunt in cod. 41.
!1)8) Cod. 1, male, salvet. (18)Cod. 61, et.
(9) Coil.61 male, Dtus mtus. (19) Sermo iste qui certe ad sanctum Leonem non
(10) Codd. male, salvari. perlinet. cum in eo laudetur sanctus Gregorius, et
(11) Cod 1, quia; cod. til, quam. sancti doctoris gravitati non consenianeus videaiur,
/1445 SEUMONESINEDITl. 1146
colendambeatissimi Patris nostri alque pastoris san- A huic viro donum post aposlolos tribuil divina digna-
ctissimi Dionysii, nobis dilectissimi fralres, hodie tio, cui cum potentiae suae tribuit potestatem, qualis
festivilatero divina pielas renovare dignala esi. Quam cum eo esset gloria declaravit. Iste omnino, fratres
non minus credimus in coelestibus praedicari, dum a mei, isle est beatus ille ot vere praedicandusChristi
nobis etiam peccatoribus devole vencratur in terris; sacerdos el martyr DionysiusAreopagita, quem apo-
nam licet omnium sanctarum solemqitatum Chrislia- siolorum Acta commemorant, civis Atbeiiiensium
norum sit animus particeps, nobis tamen proprie ac nobili progenie ortns, dialecticis el rhetoricis studiis
pccttliarius in ducis el Patris nostri festivitate (1) ab infantia rudimentis inslructus, in Diona insula
laetanduraest, ut ubi prrecipuus martyris et pontifl- Alticaeprovinciaegenitus. Qui ideo Areopagita dictus
cis gloriflcalus est exilus, ibi in die ejus nvartyriisit est, eo quod in eodem loco qui arcopagus dicilur
laetitiaeprincipaius. Quidquid lamen a nobis ejus im- liberalibus fuerat lineris erudiius.et eamdem seclam
pendilur servituti, ad laudem sui noslrique referatur ejusdem gentis non solum didicerat, sed aliorum
aucloris. Sicut enini ipsa vestra, fratres, pia testa- erudilissimus doctor inerat. Sed adjuvanle nos ipsius
tur praesentia,inielligitis diei bujus rccursum (2) ad misericordia qui per propheiam polliceri dignatug
communem pertinere laeiiiiam, dum honorem cele- est, dicens : Aperi os tuum et ego adimplebo illuA
braluri concurritis ad annua festa pasloris; abundan- B (Psal. LXXX, 11), et bruti voluit animalis ora laxari,
tiori namque devotione vos credimus praesenlispa- pauca vobis de hujus sancti signis inlimandum cre-
troni precibus divinae clemenliae appropiare, dttm didi, (10) quaevestris sine dubio devotis credimus
solerii studio ad ejus sanctas vigilias conveniiis (3); animis placitura. Quaedametenim in quibusdam Grae-
namque devotionem vestram ille non deserit, cujus cis codicibus legendo agnovimus(ll), et quaedamre-
vos reverenlia congregavit. Vestris (4) nempe, fra- latione nobis virorum sunt nota fidelium.
tres, ut pius paler, sanctis congaudel (5) obsequiis, IV. In Dei nomine EugippiusaristarcusOnesipboro
el in suorum exsultat numero filiorum. primicerio salutem. Apices vestraecariiatis (12), Ana-
II. 0 veneranda nobis sancti Patris nostri festi- tolio deferente, suscepimus, in quibus insertum est
vitas! 0 vere beata et magnis laudibus praeferenda ut nostrae (13) memoriaenota, vel priscorum vetnsta
soletnniias, de qua Dominum angeli collaudant in traditione recordata de variis dogmatibus vel secta-
astris! Sacerdotum coetus magno resultant honore, el rum (14) varietate Atheniensium, seu de ritu vel com-
martyrum praedicat(6) chorus victoriaepalmam, in posiiione urbis Athenarum(15) vobis rescriberestudio
qua diu clausa ora reserantur in terris, caccorumre- litterario curaretiitis. Et inter caetera in scriptis ve-
deunt caecalalumina, dum dirse abluunlur roaculae siris reperimus, qualiter vobis brevi stylo perslrin-
(7) peccalorum, et vota cunctorum assumuntur ge- C gerem (16) quacin ipsa civitate Athehiensiumtempo-
sta piorum. Quamvisetenim, fratres charissiroi, anni ribus apostolorum gesta sunt; vel quomodo Paulo
revoluto circuitu, ejus nobis sacrae videanlur reno- apostoloibidem supervenienti perinanes philosophias
vari vigiliae,et Chrislianis populis per spatia tempo- et fallaces rerum imaginaiionesquidam restiterunt.
rum novaesint ac slupendse, sed ad Christi gloriam Imo etiam expetistis a nobis ut de Simacho el Apolli-
nobiscum virtulibus quotidianae (8) permanent et nare Chronopagitanecnonetde Dionysio(17) Areopa-
laudandae. Quis enira huc seger(9) adveniens, non gita qui audilores Pauii apostoli temporibus apud
sanus abscedet?quis delicloruro sarcina praegravaius Athenas claruerunt, ut quod de illis scirem vel quali
ctim geroitu dixerit esse se reum, et non indulgentiam prosapia (18) Atheniensium, quaque de stirpe orti
promeretur? hujus certe, ut credo, diei festivitatem sint, vobis luculentiusexprimerem. Quodita secundum
mulioante propbeta conspexerat, Domino cum dice- imbecillitatem ingenii nostri per transacta rctro tem-
ret: Domine, dilexi decoremdomus lum, el locumha- pora, iraditione vetustatis sicut audire potuimus,
bkationis glorim lum (Psal. xxv, 8). Et bealissimi vobis (19) pcr Auatolitim, noslrum filium et gerulum
Palris uostri condigne sacrum transitum praedicans, vestrarum litterarum, direximus.
et Dominumcollaudans aiebat: Beatus quem etegisti V. Athenarum (20) civitas in confinio Thraci» et
et atiumptitti, Domine,inhabkabitin atriis luis (Psal. Lacedaenvoniorumposita, siiu terrarum montuosa,
LXIV,5). lonicimaris faucibusinterclusa, iEgaeopelago sinislra,
III. Magnum enim et admirabile, dilectissimi, parte contracta, urbs inclyta et antiqua, terrarum

extrahitur ex tribus codd. Florentinis, nempe Plut. (10) Cod. 5, forle quod.
20, cod. 1, pag. 258; Plut. 30, eod. 5, p. 262 b; el (11) Id., cognovimns.
liibl. Mugell. cod. 13. p. 222 b. (12) Cod. 13, tanclitatis.
(1) Sic cod. 13; alii, ftstivilaltm. (13) Cod. 1 male, vestrm.
(2) Id., cursum. (14) Sic cod. 5; Cod. 1 male, sectetatum.
(3) Cod. 5, convenistis. (15) Omnes cod., Athenm.
(4) Cod. 5, vesltis tnim ntmpe; cod. 13, vestti, (16) Codd., petstrinxisstm. Forte legendum estdt-
male. pingttem.
(5) Cod. 13, sancii congaudent. (17) Sic cod. 5. Deest dt in aliis.
(6) Cod. 1 male, pradicabat. (18) Siccod. 5; cod. 1, qualis prosapim.
(7 ) Sic cotf. 5; alii roale, dira macuta. (19) Siciterumcodd.5etl3. Deesl «oMsin cod. (;
( 8) Cod. 13, quotidie. cod. 13, stipra, traditiontm.
(9V Cod. 5, hic mgerperindie adreniens. (20) Codd., Aihenm.
UJ3
~s>"T SANCTILEOtflg MAGNl 1148
ft.TJiilit.ateopulenta fu>U,et ,e|pqu.enliav uwMixpbilo-1A resislere non valeret, (14) invenit veram esse doci.i-
sppliprum,pt sapieniiunigeuUrix, ar.iumque varia- nain.quani Paulusapu-i Aihenasedoctiil. Retinquens
ruiu et <ijyitiarnmopulentia pr.p caateris utbihus ergo vanas supersiitiones geutium, provoluius peii-
pollejvia. JP«»C ,ppsita jest jp Auica provincia, ubi bus (45)Aposioli, deprecatusest ut eiveram tloctri-
Cecr,<ips Mjn^pderrfig.es^entium claruerjinl; ubi nam et viam ralutis ostenderet, seque ji in Christi
,e.t
Applio,ctJHippo.Qia?, et Aristote.lesnatisupi,qui tolo non Saturni dicebat (16J esse discipulum.
orbe iu ipsisi.cuipoiiilius floribtu fulserunt.
&:j,pientiae yU. His itu geslis, cum quadamdie PatilusAriopa-
Ip lipc terapQre(I) Cecrqps et Mjnanderr-ges, si- gtimvidisset, beatuni Dionysiuminlerrogare coepit
mulacroriun cullores ,exs,lkeru.nt,,idc|I(ir:unaquipie quid coleret avit qttibus(17) numinibnsin lairi spa-
supfifstitipspreligto pritnitus apnd eos reperia,emi- tioso et venerabili loco inserviret (18). Cui ait Dio-
cp.il.Qttinque eteuim regionibiis disper.titadescribi- nysius : Doos, quos coluerunl patres nostri, quorum
lur. Piima regio est quac JEgaeum mare respicit, virtiiteetsolertia mater terra continetur, hos (19) co-
mqns suifireminens (2) urbi.ubi Salurni et Ptiapi limus, el adoramus aras , quae Marlis et Herculis,
aurea siniulacra variis celautur iilusionibus, quam Mercurii et Priapi nomine et honore sacrataesunt.
re^iuncnvCurooopa;;iiimGr*ci nuncupant; Cluonon D.tniveroP.iulussiiieuaaltariu et simulacra falsorum
eteidnvGraeciSpturiiuip ypcaot. Securolaregio A'he- B ] dcoruntperlustraret, inieratiasaras reperit (20)altare
narunv.e.s.t.qtjiaDrespicit cpntra Chiuro (3), ubi ler - niitroi, in quo erat de-uperscript>im: Deo ignoto(Act.
bitttqs iuirse m.ignilutlinis inerat, et (i) ttbi fauni xyii,23). Etconver>usad ettrn Paulus, ei ad reliquos
agresles bpminesst pastoribus, djebus constiiutis, qtti euro comilabanlur, (21) interrogavit illos quis
cp),ebapHir.JTeriia,r,egio,ur,bisest Aiheuaruui,quae etset deus iile ignolus! Gui respondit inler caeteros
re-picit porttim Neplupi, ubi simnlacrum Dianrjeet Diouysiusdicens : Adhuonon est ipse deus denvon-
tyenjjWi^gaei .coiebaiit..Quem locum JR«pedonpa- ' siratus ittter deos: scd esi incogniius nobis, el ven-
gani (a^pqliawt j Graecieoira NepjuflumP»i«don di- luro saeculofuiurus; et ipse est Detisqui rcguatiirns
ciinji.,Q]Wta rjegjp ^thcnienjsis urbis (ast, ubi ido- est in coeloet in terra, etregnum ipsius noti accipiet
luoi ,$) Mar.lisfit JUerculissimuUcxum poneb >n- (ioem. Iiitflirogans iierum Paulus: Quid vobisvidc-
lur (6), quse£7),es)t,in rcolleTrilonise: DKMIS iu roedio lur ? homc erii aut spiriius deorum 1 Respondentes
u.t.))jsnojiius, ubi ,cpn.c,ursusto,liuspopiili, Inna re- dixerunt: Quia et VerusDettset verus homo, et ipse
nascenje, vettj^bat ,»(1qojenduin scUket Alartemet rennvi.tiirtisest mundum; sed ndhuc ignotus est ho-
H_e,r,culen,v, qtifl, d,^fts lorljssiroos adorabitnt; quem rninibtis,quia apud deos in ecjeloconversatioest ejus.
lociim Grajci Arippiigiuni.vpcanl; Atis euim Grajce, Paiilusdixit: Uiura Deum (22) praedicovobis quem
Ma,r,sLaline <l.\cijt,|if. jQlHPtaregip .tirbis Atlieniensisi;G igtioiiimusque itnnc hftbuislis. Natusenim de virgi-
est.^ua.'rcypicJ,t1pd^or.if)}p Sjcjtjeanv,ubi idolurh ot ne sedet ad ttextfraroPatris VerttsDeus et verus Ito-
sunujacruip^lercur.p pos.tuui esl, qni locps;Ermipa- nto, per qttem omnia facla Sunt. Notttsosl itt ^Hrfrra
gosMifijiiia^urs.^lliis.enHn G,raiceMcrcur.iusdici- Deus, el in Itraei sanctumnomenejus(Psat.Lxxv,2).
ttir. jlfjec jjrbs ,nia.rjsj^rracgu^, silvaroro el montium,, Quem incegnittmi usque nunc babuisiis niodo co-
flunjiip4ii,ipet ,viretoi;pnv (8J o,pule,nl4aprajcaijeris urbi- grioscite, quiajpse est solus Deus, et praeier illum
bu| ^GraccU(^^.nQbilissiipafljainit; ejtquae lunc ca- non est alius Deus,qui vos de mone reduxit ad vi-
put (ip) nrbibps cu teris nrfcf^rebaliir roafjp.gentium i tam, qui ccelumet lerram, homines et angelos in
iritdeliipopressa^l |nierce.pt9,(li),depriroiiur. uoilale regni sui conjunvit, Qui vivificatel mottificat
yi. A|»olip^|c!j!S,es,tAp(12) A,poiUo,is cujusdaiiino- (II lieg. ii, 6); qui ctaudit, et nemoaperit; qtti aperit
bilisshnj AtJien.ieji,siuinp/i!U;ip.is pinsapia iterivalus,, el neinoctaudit (Apoc. m, 7).
cujys paier Nicolsius,yjr ijiagju i|i^eii|i, lilierarpmi VIII. ilaecet alia plurima Panlo praedicante, cttm
stridip pollehs ci.jiisei i.oclyiqsArgplicaear.tis ipagi- per slngula lciiipla prcedicarclCbristumDei (iliiini
ster. Cojus filius A|)0'lo 4uni ittlcr pliilostjpjjortiiii i esse, Dionysius veram doctrimim et dogma salutis
scbolas cjaijus habferetur,^t .ajiihiin,iicashUdialhecas s accipiens, el nihil esse idola quibus serviebat ac dic-
revoiveret, dumque (13).dedilusesset philosophiae£t t P monia uvagisquamdeos esse recognoscens,Spiriluro
vanissuperstttionibiis^ a ui!ivUP(auIuro apoatolumnoya l quoquesancium et verba vitaein Pauli doclrinaevi-
et lnaudita antea dpgmaia pr^dtcantem. Qui duro cii deiUersenliens, diviivagratia insligatus,ad Paulum

(1) Cod. 5, in hoc magnopereteinpore. 13. Cod. autein 5 male, dedkut etai.
(2) Cod. 13, s«p«r«tni«<!<.' (.14)Cod.5 male, valebat.
(5) Cod. 5, contta ttachium. (15) Cod. 1 male, provofutispedibut.
(4) Deestin cotl. 13. (16) Cod. 13, ptwdtcabat.God.5 prmferebat,in quo
(5) Coil.l male, idolorum. antea deesl particula jam.
(6) Cod. 5, qud. (171Cod. lomale, quid.
(7) Cod. 13, ponebatuf. (.1,8)Cnd. 5 male, interviebat.
(%)Sic cod. 13; "a!ii,«if£'Cf<Jii<m
opuienta. (19) Deesl hos in codd. 1 el 13.
(9) Codd., Gi-ftcc. (20) Desideranturcaeterain cod. 5, cui deesl pagi-
(10) Sic cotl. 13. Vo,\ cqpui deestin aliis. nn tina.
(11) Cod. 5, iritetcapia. (21) Cod. 15, quicumeo comitabanlur.
\H) Sic corf.13. Deeslab in aftis. (22) Deestvox deumin cod. 13.
(13) Deestque in cod<l.1 et 5, sed habetur in cod.
 1149 SEftMONESINEDITI. 1150
conversus, expeiivitab en, ut pro illo divinam miseri- A donorum gralia praepolieret,in.doclrinse eloquenlia,
cordiarodeprecaretur,ut(l)ejusdiscipnlus essemere- et scriplurarum floribusper omnia fulsit.Gracciiieiu-
reiur. Cumque die altero iier ageret Paulus, caecus pe eum ires libros mirificpsscripsjsse referunt (13).
quidam oculorura luce privatus, Paulise postulat vir- Unum qui dicitur Antilimreseos, ltoc est, conlr.i
tute sanari. Moxergo sanctus apostoliis, Domini et omnes baeresesvolumen; tuium de Contemptumundi
magistri sui Jesu Christi (2) iniiialor effectus, crtt- el novemOrdinibusantjelorunt; ununvqui, ut audivi-
cem ejusdiu clausisoculis imposuitdicens: Christus mus, Constaniinopolilanis scriniis retinelur (14.).
videlicetDominuset magister noster, qui oculis lu- Hunc etiara sanctum virum beatus Gregorius in bo-
lum imposuit caecinali, et lumen illico accipere me- miliissuis verum et antiquumPalremomni cum vene-
ruit, ipse tuis oculis potentia sua lumen restituat. ralione collaudat.
Tum mirttmin modurolumen nccipere meruit oculis X. Qualitcr autem sub DomilianoChrislianorum
caecus natus, quem (3) his verbis staiim adorsus est persecutore per martyrii gloriam transivit ad supe-
dicens Paulus: Vade ad Dionysium, et dic ci, quia ros, passionisejus vobislumen (15) innotuil. Nosau-
Paulus servus Ghrisli Jesu ad le me misil, ut roemor tera ex ingenii imbecillitale ei segni scientia, non
sponsionis-tuaead eum venire non pigrileris, qnaie- lam temere quam felici praesumplione, ob amorem
nus baptismuni saliitis accipiens, ab omnibtts absolvi R et reverentiam sanctissimi Domini et palroni nostri
possis nexibus deliclorum. Moxisqui lumen recepe- veslraecharilatiobaedificationisgratiam breviier hoc
rat obedienliae pede verba jubeulis implevit, et ad innoluimus, scientes hoc (16) quia si quid vobis ser-
Dionysium properans, Pauli ei verba per ordinem vitutis impendiraus, vestris nos sinc dubio apud san-
nuntiavit. Sed eleclus jam (i) Domiiii Dionysius ut cium roartyrem precibus adjuvetis. Operae prctium
caccumrespexit (5) firmis bitninibus incedentcm, his et hoc reor, ut intcr laiviipalroni sacerdotis et mar-
eumverbis allocmusest djcens: Tuue es ille querocae- tyris solemnUatem beatorum etiam Rustici et Eleu-
cum nalum cuncti cognoverunt aifines? Cui ille re- therii memoria recitetur, ut ubi uno die pro Chrisio
spondil: Ego nempe sum, qui caecusnalus sum, cui- siibieriint marlyrium, ibi in die enrum martyrii sit
que usque nunc lux mihi vitae est negata praesentis veneratiohe digna festivitas. Namqueciinvin omniitm
(6). Sed ipse Paulus qui tibi ad se venire mandayit, marlyrunv(17)sanctorumcomntemoralionelaetandmn
invocata Jesu Christi magistri sui virtute, sanitatis sit, in horum tameu excellenlia martyrum merito
roihi lumen indulsit (7). Tunc protinus surgens ad exsultanlius gloriandiim est, quos gratia Dei in lan-
beati properat mandati (8) monita Pauli. Quid diu- tum apicem inter omnia Ecclesiaemembra provexii,
tius moror?Gonfestim credidit, et sacri baptismatis ui eosCbristi gratia et eleclio pares, et labor simi-
unda respersus, abnegatis erroribus paganorum,ejus I! les et hnis fecisset sequaies.
se tradidit magisteriis imbuendum; ac deinde ipso XI. Isti suntenim viri sancti, patres tui, pef quos
PaulojubenteChrisiiEvangelium praedicavit.Quide libi, Gallia, evangelium Christi et gratia salutis
Thessalonicaconvertens plures ad viam salutis, nva- resplenduit, et quaeeras mater erraris, facta es fllia
xiroam (9) partem illius provinciae convertit ad (18)veritalis. Isii sunt sancti lui palres verique pasto-
fidem. res, qtti te regno (19) ccelestUradiderunt aptandam,
IX. Himcetiam beatissimum virum sancti Spiritus Quamvis enim multis aucla victoriis jus regni tui
ardore succensum (10),cum in cruce mundi Dominus terrae marique distenderis, minus lamen eslquod tibi
Judaeorummanibus penderet affixus, et sol sui Do- bellicus labor contulil quaro quod-christiananax per
mini mortem expavescens, lucis suae radios in te- horum pretiosorum martyrum ora {20)subegit. Nam-
traenoctis mutaret horrorem, et mundi cliraala tene- que ignorans tuae dignitatis auctorem, cum caMeris
brarum nocte lexisset, dixisse ferunt: Haec nox, dominari gentibus yidereris, magnis nehvpe subacia
quam nostris oculis novam descendisse miramur, (21) scrviebaserroribus. Nam quanlo tenacius eras
loiius raondi salutem advenisse monsiravil. 0 vere per diabolumvincla (22), tantuni es per eorum pas-
saiicutm vatem! o vere divina perftisum luce, qui siones mirabilius absoiula. Felix es, Gallia, <)uaelan-
sic erat beata jam sorte praeelectus, ut qui necdum ^ tos ac tales meruisti suscipere sacerdotes. Felix es,
sacroerat fonte renatus, paganus(11J adhucmembris, Parisius, cujus glebie meruerunt (23) tantorttm mar-
ianii valeret mysterii (12) esse relator. Nam cum tot tyrum cruore rigari. Ecce trium marlyrum gloria

'
(1) Cod. 13, et. (13) Id., tefetuntnr.
(2) DeestJesu in cod. 1. (14) Cod. 13, detlinelut./
(3) Cod. 1 male, qum; in cod. autem 13, quem. (15) Sic cod. 13; cod. 1, volumen.
(4) Deestjam in cod.l3. (16) Deest hociu cnd. I.
(5) Sic cott. 13. Deestrespexit in cod. 1. (17) Deesi vox martyrum in cod. 1.
Cod. 13 tnale, prmsenti.
(6) ldero (18) Cod. 13, minus bene, disciputa.
(7) pessime, inclusit. (19) Codd. male, tegni.
(8)Codd., mandatisabsque sensu. Forle mandatus. (20) Codd., hota.
(9) Hic male addit cod. 1 viam. (21) Deest subacta in cod. 13.
(10) Cod. 13, accensum. (22) ldent male, juncta.
(11) Cod. 1, pagants. (23) Sic cod. 13, qui supplel verbum meruetttnt
(12) ld., miitislmt. quod non legitur In cod. 1.
 ''
1151 SANCTILEONIS MAGNI 115«
polles (1); ecce rutilantibus agminibus eorum te^A aut peremplioejus reum filiumexhiberet. Vult furo-
beaia praemiaambierunt, et quasi ex multarum ho- * rem filii fugiendo compescere, desideratdeclinando
nore gemmarum conserto diademale coronarunt. De parricidaesaevitiam temperare. Sed crudelitas mente
quorum praesidio, dilectissimi fratres, noslris(2) ad concepta tam (11) sedari non poluit, quam immanis
exemplum patieniiaeet connrmationis fidei praepara- saeviiiaad perliciendum facinus provocavit. 0 inno-
tis animis, eorum, in quanlum possumus, iraiiemur cenlia, quanlum apud reos periculi suscipis, quantum
exempla, ut illuc perveniant merila gregis quo prx- molestiaeper flagitiosos incurris! Davidsanctissimus
cepit fortitudo pastorum. Nam illud nobis, fratres tot dementes exercitus quia non reliquit offendit; lot
charissimi, magnopere providendum est ut cum prae- populorum rabiem, quia nonlaesit, incurrit. Absalom
sentibus roartyrum festivitatibus honoramur, fuiuris unus est reus et infelix, el universus contra patrenv
valeamus sanctis eorum consortiis copulari. Ecce, spirat exercitus. Armantur in caedem(12) patris fu-
fratres mei, ut.aspicilis beatorum martyrum auri nestae mullorum manus; provocatur in innocentem
gemmarumque copia (3) corpora tegunlur, et qui ulcisci facinus alienum; unius parricidae furor, tot
bic pro Cbristo impiis subroiserunt colla felicia, ler- millia insanire convpellit; unius dementia dementes
rarum eos principes pronis adorant (4) cervicibus. efficit multos.
Quanta eos illic ergo putatis inter angelorurn et ar-1B If. Offenditenim David filium, quia fratris in eum
changelorum choros gloria subiimari, quando hic noluit ulcisci parricidium'.Semper enim scelera, dum
eorum beata cadavera tantis honoribus extolluntur. non resecantur, increscunt, et in augmenta facino-
XII. Haecnos fratres et domini, ut stiperius dixi- rum prosilitur.quotiessedatur (13)impunitate pecca-
mns, pro tanii diei hujus solemnitatevestris auribus tum. Dumenim in Absalomfratris occisi facinus non
non tam (5) temere quam felici devoiione intimare vindicalur, in parricidium patris recidivum faciuus
curavimus, scientes quod (6) babet quamvis ignara, ileratur. Vos, vos, inquain, exercitus infelices, ad-
pura tamen devolio et fldelis dilectio, justae retribu- moneo, vos affectu pietatis exhorlor, cur inaiienum
tionis mercedem, sicut ante et nos experii sumus, et facinus irruiiis? Cur furentis insaniam adjuvalis?
nostri probaverunt majores. Credimus autem atque Cur parricidaesimilesac dementes exisliiis?Deserite,
confldimus inter omnes labores istius vilaead obli- quaeso, deserite reum, deserite novo supplicio mori-
nendam misericordiam Dei semper nos liorum spe- lurum. Forsitan enim si deserilis, ces&abit,quem(14),
cialium palronorum orationibus adjuvandos , ut ut auderet, vester numerus provocavit. Cerie solus
quantum propriis peccatisdeprimimur, lanluro eorum pereat qui naturse vim debellat, solus concidat qui
sacris meritis erigamur. Et qui in nostris (7) iniqtti- pietatem patris impugnat. Aut enim cessabit, dum
talibus maceramur , beatorum Palrum nostrorum'** pcenitet, aut perseverabit et periet. Ego enim doleo
marlyrum precibus foveamur, isla ipso concedenle reum , doleo impium , doleo novo supplicio morilu-
selerni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu sancto rum. Quis le in hoc facinus prosilire, parricida te-
vivit, dominatur et regnat, nunc el per immorlalia terrime , docuit: Quis te furor audere tam immane
saecula sacculorum.Amen. facinus provocavit? Si offetvdit, pater est, si laesit,
SERMO VIII. genitor, quin imo nec oITendit,nec laesit; vincat fu-
De Abtalom:quomodopatrem suum persequebatur(&). rorem pietas, affeclusinsaniam superel, crudeliiatem
I. PerdidilAbsalomsceleratissimusmentem, perdi- natura debellet; aut nunquid te pater, quia non lae-
dit sensum, amisit consilium; insectatur patrem, fu- sii, olfendit, aut idcirco te offendil, quia non kesit,
gat innocentem; insequiturgenitorem, usurpat impe- qui (15) forsitannonoffenderetsilsesisset.Reddeaffec-
rium, potestatem corripit, regnum invadit, non ut lus, exhibe pietalem; libi parcis, dum a palremanus
cum paire societatem regni iniret, sed ut lotumre- averlis, quem defendere deberes, si quod audes, al-
gnum patris sanguine possideret. Perdidit, inquam, terum audenlem (1G)cognovisses. Ubi jam solatium
Absalom consilium, dum parricidio(9) mercari cupit patres, ubi praesidiumgeniiores invenienl, si filios
imperium; amisit sensum , dum per exitium patris seoserint parricidas , aut qttando externa luta sunl,
consequi desiderai regnum. Festinat, properat, quae-^ si domestica nobisobsistunt. Bestiseet mutae pecudes
ril innocentem opprimere, reus patre superstiie mo- pietatis jura conservani, et quibus nalura denegat
riturus. Al contra David humilis ac mitis cedit liomi- rationem, non tamen denegat pieiatem. Innocenlem
ni(10), persequeniem fugit, declinat liostem,relinquit perimere nefas est, patrem occidere scelus, prophe-
affectusne aut parricidaeinteritus ei IuctunvalTerrel, lam jugulare facinus inaudilumj et ante hoc tempus
(1) Cod. 1 male, pollens. codd. Florent. nempe bibl. Laurenl. Plut. 21, cod.
(2) Id. male, nostri. 11, p. 137 ; ibid. cod. 12, p. 129; cod. 13, p. 151,
(3) Desitleratur verbnm cbpia in cod. 1., sed repe- et bibl. Strozziana cod. 16. p. 135.
rilur in cod. 13. Deindecod. 1 male, tegunl. (9) Cod. 11. patricidio.
4i Male cod.l, adora/. (10) Sic cod. 13; cod. 11, homo.
(5) Codd., non temere. (11) Cod. 12, lainen.
(6) Codd., qui. Cod. 5, sermonero iterum habet (12) Sic cod. 13; cod. 11, male ceelum.
scnptum ab his verbis ignara, pura. (13) Forte celalur.
(7) Cod., quid investrit. (14-)Codd., qui.
(8) Hic sermo, qui ob dicendi rationem sanclo (15) lidem, quia.
Leoni non videlur ascrihendus, eruiiur ex quatuor (16) S**cod. 12; cod. 11, audtns^
1155 SERMONES INEDITI. 1154
nvortalibtis cunotis ignolura. Sed cessa jam ab isto A ses, lanceas torqueant, ut dolor lsesi patris luo inter-
scelere, cessa; ne semper te boni omnes exhorreaitt, itu dilualur, lamen te fugientem arbor excipiet,
nc audaces ex te, quod non uoveriiit.discant; cessa, rami interiment, ligna suspendent. Adcst, inqunm,
inquam, ne qui post le tanlum facinus perpeirarit, nrborquae nec patrem, ut tibi parcatur audivit, et
te utalnr auctore. Cur mundo novum facinus tra- jussa Dei implere contendit, nec poleris hoc bellmn
dis?Curdoces quod pietaiis natura non novit? Cur invpunilus evadere, qui genitori necem conalus es
cupis quod pietas ipsa horrescil?Cur audes perficere irrogare. Igitur commissobello prosternunlur hosles,
quod novo supplicio cogaiur Dominusvindicare? adversi cadunt, inimici vincuntur, nudalur boslis,
III. Interea parricidae furor non minuitur, non re- deseriiur parricida, jam suam in suis concipit poe-
frenatur; ardescit, in pejus immanis accenditur. Cu- nam, jam supplicium debitum sibi suorunv interilu
pil lacinus concepttim implere, desiderat scelusdi- recognoscit, jam timet, jam formidat, jam proprium
sposilum instantissime perpetrare. Perpetranti ne- medilatur interituni. Denique animal pelit, mulam
fas (1) tarda sunt cuncla , festinanti ad facinus conscendit, dat se in (6) fugam pnecipitem, paraiam
videntur remorari disposita. Ctipit parricidiura ante prope feslinat ad arborem, cui traditur, et ictu vio-
complere quam agal; feslinat patrem ante intercipere lento immissus a sali (sic) subducto, et subter in
quam occidere; sui (2) sanguinem patris, cruorem B campis elapso inseritur ramis, obligafjir lignis, Irans-
appeiit geniioris; timet differre vel modicum, ne fixo gutture colligatus ac pendens. Jam morliius ab
aut ira remorala deliciat, aut furia dilata languescat, omnibus invenitur, quem jam nec ccelum pntuit vi-
disponitur prope bellum, acies dirigitur, pugna -pa- vum conspicere, nec lerra ulterius sustinere.
ralur, cognalaectasses in semet ardescunt. Inde par- V. 0 nefandum merilum parricidae,injuriam patris
ricida exercitum contra patrem inflammat; hincDa- non pugnantis gladius, non hostilis manus, non ja-
vid ut parcatur filio abeuntes duces exorat: Parcite, culaniis ictus defendit, sed vindicant ligna, ulciscitur
inquit, filio meo.Absaiom; inde dementia contra ge- arbor, rami defendunt, nec est ulla crcatura, quae
nilorem insurgit, hinc qlemenlia, ut parricidae par- mota non fuerit, cum ipsum Doroinum senserit mo-
catur, exposcit; inde furor, binc pielas operalur; veri auctorem. Ideo redeunt cuncti debello, parricida
inde insania , binc misericordia inlerponitur; inde auctore belli (7) prostrato, cujus sanguine scelus di-
crudelilas, hinc bonitas ostenditur. Parricida non luitur, cujtis supplicio imroanis crudelitas sepeliluw
laesusinsanit, David laediiur et mitescit; debellatur Gaudent omnes, cuncti lselantur, solus David plangit
ab impielate pietas; nec movetur pietas (3) patris, filium, parricidae lamentatur interitum. Quid plangis,
nec gladio vincitur, nec lcrrore mutalur; parricida gloriose pater? Quid lamentaiione (8) quasi Absalom
nec ratione frangitur, nec imminenle interitu de- C quod ausus est coraprobaris? Quid fles scelestum,
terretur. Obduratur in poenam, in supplicium cogi- quasi eum perpelrare volueris parricidium. Frangitur
tur, nec salutem jam in aliquo roeretur, qui patrem gioria victoris exercitus, etiam flelur hostis interilus,
salute (4) spoliare conatur. nec lattitia esse poterit in victoria, dum parricidae
IV. Respice (5) jam scelestissime hostis; fief.mde, plangitur pcena. Ille luus non fuit filius, qui sicvio-
jamrespice.parricida. Respice, inquam, usquequa- lavii paternos affecius. Ille tuus dici non meruit, qui
que quasi in le cuncla converli. Respice contra te ab jus pairis altissimi violavit. Te non contempserunl
ipsa rerum natura pugnari, et quamvis contra te di- exercitus, non duces quibus pro tam scelesto manda-
roicet coelum. rooveatur lerra, exercitus pugnet, sli, sed illa arbor, illa te ulta est, illa defendit, illa
taroen aliud ignotum te et inopinatum sustinet bel- laesi patris injuriam, quae te non audierat, vindicavit.
lura; aliud tibi jam paratum est praelium, quod fu- Defensiotua securitalem (9) patribus altulit, et par-
gientem excipiat, perpelratiiem interimat, festinan- ricidarum audaciam removit, per te injuria naturae
tem occidat. Non enim isti exercitus carnis quos defensa est, et paterna pietas revocata. Novoenim
conspicis, quos aut tuus furor contra palrem arma- supplicio debuit interire, qui saecuio novum scelut
vit, aut palris conlra te necessitas provocavit, qui patris exitium voluit inlulisse.
quamvis digne contra le exerantgladios, vibrent en- D

(I) Cod.11 perpetranti in nefas; cod. 13 perpelrante (5) Cod. 13 tesipisce,...jam retipisce
nefas. (6) Sic cod. 13. cod. 11 male in se.
|2) Codd. sicut. (7) Cod. 11auctori bello.
(3) Htecverba desuntin cod. 11, sed leguiilur in (8) Sic cod. 12; cod. 11 lameutantim.. comprobari.
cod. 12. Cod. 16 lamentando.
(4) Hiccod. 11 additilerum in atiquo. (9) Codd. mal. satutitalem.
 INDEX

RERUM- ET SEWTENTIARUM MEMORABlblUM.

tri itoc lndice revocaturlectorad numetos crastiori charactereexpressos.

Africandrummos repetendf irr concilllscanonesante-

A liprumCQUciliOfumxcvm.cui, fiV,6o0ji<X.6St ttot.Aliquan-
AboonisAbBallscdliectiOeaudriuhv.ccxc. do in repetitione quaedamvoces oiutataevel additae, 649
Abortumprocuraiitesqua pceria canonica 650
tnulcentur, tmt., riot., nof„ 681 6SJnot.
U3- ! „ . ..... ,..-. Ahicanumconciliumcontra Petagianos &ub Zosimoce-
Abstittentiaa Cafnibusqriavbona, et quaesupersttttosa, lebratum.Tid. Pelagiani.
AganusepiscOpus Hediierisis,cxcvi.
AcaciiepiscopiCP, fragmenUdePetro, episcqpoAniio- hmshW^f^. ...
cberio,ef Jbahne 5Antiochefjo; episcopOApamenb, 312 Agatliensissynodicanones vulgati post canooemqua-
Quosdanwaverat, 15.Adenmscrlhit Simplidutipapa,ut drageshnuinseptimurtl sunt adilitttll,631. Edrumderri ca-
soandalaEtelesiaeAlexandrinas auferat, ibid.Resqi-jptpm noiiumnuiiiertisqui vcrrior,cctix.
Acacii,Slil Damnatura Felicei pads, quia haSreticos a se AlexahitrinajEcclesiaesct)ismacum duobusepiscopis,
damnatosreceperat,St7,319, 580. uno catholico,alterobtefetlco,5#.
Acacius,qujcnmPetroAtuMpcbenpsenQn ct^umcasse Alexandfiiiiepiscopipotestas, 55. In ^Egjptocoeroiia,
sllibscOiimuiiicasse
jaftabat,peldamnalionem 572, 575.Ex- •ffll.
detdgttdi',lala
secutusest a sede apostolica io prssva- S,AlypiiTagastensiseptscopt legattcjadimperatofem anno
rjcjtores, 333.Rpcidensindamnatorum consortiumdam- 418commentili^, 819. Quaado,venitin Italiamet cur, 889.
natiisest, 3156.ImpudenterdicebattirAcaciusveniaih po- S. Ambrosiiet synodi Mediolanensisepistola ad Siri-
stulasse, el poritificeroexsiiiissedilficilern,ibid. Kpisoo- clomcohtraJoviniafmm , 299.
pqmseciincjsfedtscaitmliciimdqxjtexcludendum, etPer .^Anastasi.iisjr»peiator a fielasio litterai accipit, 338.
triimmMfesititiinalretVcum, suaquoquee.xseculionediim- Ejus pietatisstndiuniin viu privata, 5i0. Imperator re-
natum, caihohctjpontitieipermisitsobt-pgari,5§3. Calea- frenavltpopulares(UmiiltUspro rehtrslodieris,545.
diouemtertiav sedis, epUcppumfecit^expejli.,et havretif ^qast^siiisII papa qumvolueritoccuiteAcaciumresli
cutn Petrtim sua passus'est dispositiohrjsuDstiuii,iota. tiiere, et upde nata afiirmativasententia, quaefjjsa cre
yuandovotuit,obstititpotestattbus,533, 558.De Basitisco ditor, 52trniot.Tria frsfgmenta etderivpdiitfrti pefjierani
tvranuomu.lit.adSBosjnlfcaipsedem, 5Sf Zenpn impera* tribpta,.felasip.at^rencl^,oxivi.
toi oror&sus est se diinctagesst&seAcacuconsilio,533, Ahcyranlcanooesex versione 106.£x Frisra,
557, 482. Qui episcoplih AlieVfariaIsidoriina,
syndrto(StJnVtederiiit,
105
AcaciysnuHoprivUeppftinjrebalur. ut de secundasede nql.C^noftJundeciBVUs, aliasdecimusAncyranusquibusin
possetferrej juaiciurii,361. Seobentiain Adaeiumapostt> collectionibiisdisciplinae' Latinorumaccommodatus,11.0
uei tanlurapraesttlisneovineedita , cujuseral ulique pote- ««*.,77t, Id serios fictum',ur. Et"a IffarfindBfacarerisi,
statis,360.Secretodjxecta.etctir,jl>id.Non fuit Qpussyn- 775.Notalioclironica AncyraniscanonibuspravQxa afirae-
6Bb atcl.eamferendahi,518,364, 371il seqq.Plufimorum co foritedimanat, xxm. AocyfahorumPalriim catiNogus,
tamenin Ilalia corigregaiiosacerdotumcogaovit eum ra- qul ctlm clvitatiimet pfWinciattitnnominibusin Vulgatis
Uooabiliterfaisseprplatam,5j51, , concilior.um exhibetur,a Grqecocodicealienuset supposi-
Ac-aciahse'caui>;iedbCurnentaih duobuscodieibuscollecla, tUiii?,x\ii.Osiiinterlocufio AhcyVaniscanonibuspraemissa
cxui. Qtiffiesse deberet integraejusmodidocunientorum in' cflebfi codiceGortteiensl,SUpprtsititia ostenditor,23.
cOllectio,cxuv. Uqdecimdocuraentabujus causae»|;o- a Andiomacosvir ^iliistrisa sede apojtolieaConsLantiiio-
crroHa;CXLV. AGriBCO confi6Uvaiilc/quihtumcorieilium, potim missiis,ut Acaciumad communionemrevocaret;
° sed obtinerenon 1otuii, 336, cxLvm.
Accusatoresqui ^lleqdi, 33, ?36,6,57.642,,6SJ. Ne,- ^Aodrona},e.tflatei»? a clericissinecettaetmaximeofficii
mthitanVelinAWpwprta'ac<ctWaW^ necessilatenonadeunda?,(!61.
651. Accqsatormoltacrimjnaobjiciens,si piimum| robare Arigeliqui et quatenuS cum haerelicisnon nominandi,
npn yahierit,ad ctnteranouadmiUaiur,ibitt.Oe episcopo •*38»of.t
Angehcihsefelici,439not.
Atihefiana'coilectioexpticati, CCLXXX. AnsegisiaabaiisColtectioCapitularium, ctxxxxui.
Adammortalisfaciufex peccalo, 165,166.Anathem.1- S. Anselrniepiscopi Lucani cellectiocanopum,ccxcv
lizMufqdl' tfixerit'eummnttale[rifiAWihiirjhpeccatiuve- et ieqq. QuaesltO d« auclore, ccxcvi. Judiciumde eodem,
i-ito, seo necessitatenaturae,ibid. Pelagiierrores hac in ccxqvn.tjui de eollictioneihs.BastlicaeVat.Auselirioat-
% notati, 178.Doctrinacatholicaexposita, 179. tribntae. ccxax. Applogeticumpro ftrisgQiioVII contra
5*AdditionesDionysianae quae, CLXXXIX el seqq. Fontes, •Sutbertlihialludopus Anselmi,ccxcvm.
uniteadditionesejusmodifilerumderivat»,cxc. AnselmusII, episcopusMediolanensis, ad quemdirecta
AdditionesIsidorianaecjuae, cuxxxvuelseqq.Harumad- viis.colleciiosaeculo n ono, CCLIXXVIII.
ditiouuuipraesutitia,ccxt Iri Balliisd611r<,cise. Ibideiri. AntlocBeria svndilusanbi 379quidegeril. cxxv. Tomus
Adulterorum poeniteritia,113.Adulteriumin ttfrorrue Occidentalium in ea productttset lectusqnlsfuerit, cxxvi.
sexu condemnatchrislianareiigio, 186. Viricumatjulle- Anliochenicanonesex versione Isidoriana, 423. Ex
ns juxorilsusooueooveniant,et ettr,ibid. Adnlterisir.ulie- Prisca,555.Horum canonumcelebrilas,xxv. JOeeorum-
ribus communiodenegata: idem et de vifi;, 4eorurn de- demauctoribusquatuorsentenliseexpensa;,ibid. Momeola
lictumprobetur,ibid. Adulterest vir, qui v)|/enfeuxore quibustribaunlur synpdoAptiochenae anni 341 celebralae
aliamducit, et roulier,quaealltimducit', etiamsidissocia- in encaeniis,xxvi.Quteeidemsynodononconveniant,ibid.
tum vid aiur conjugiuin,ibid. Numduorumconciliorumcaoonesconfnsi,xivn. fn conci-
iElius, nonvero Joannes, fuit episcopusThessalonicae lio Antioehenoanni552.Omoescondili detegnnlur,xxvu,
temporesynodiSardicensis,XLIV. _. xxviti.CanonquartusnonfuitedituscontraS. Athanasium,
Africanorumcanonnmcelebritas, LXXIV. De canontbus xxix. Undeid antiquiquidamcrediderint,xxx. Titultisin
Africanisfuse, ibid.et seqq. De vulgaio Codicecanonuin tncmniii,scuin dedicatione,qui refertarad synodumanni
EcclesiaeAfricanae,vid.CodexCanonnm.ColleclioAfrica- 3H', in puris Dionysiicodieibusrectius omissus,ibid.Quo-
norumcanonumins rlacollectiooibusHispanicae et Isido- rumdamcanonumAnfiochennrum viwticia?,ibid.Anlioche-
rianaeauteriorest collectiotieHispatiica,LXXVI. Duoanti- norumHatrumeatalogusvitiatus,xxvu. Cur inter episco*
qui Alficanorum canoDUtn «odices,LXXV, I.XXVII> porum Domhva desit Antioobcnus, x xix,
1157 INDEX RERUMET SENrENTIARUMMEMORABlLltiM. 1158
: Aiiliochenicanonesolima RomanaEcclesiauon rece- Baptizandaeprregnatites, 117.Baplismaaegrotarttium, 98.
pli, LU De baplizatisin se^riludine,440. Mortui non liaplizaiidi,
in
Appellalio episcoporum adRomanumepiscopum,65.Non 91. An dubiobaplizandum,101. Nemo suscipia'ur ad
superordinandus,si quis appellaveritante judiciumepi- baptisma post <-nashebdomadds
• Pascha Quadragesimae, 440. Prre-
scOpiHomani, Quandoretractandaacauste iu synoio ter
6 6. et Pentecoslen baptismi non conferendum,
[irovinciali ex mandatoRomaniepitcopi, 67. AppellatiOnes nisi periculumsit dilatinnis,247, 413.
episcoporum Galliae,1035nol. Quidcannnegcircaappella- Bapiizaticlirismatepaflicipessint. 440.Bnplizaudifidei
lionemad Roiuanam sedem, acde judiciisejusdeceriiaiil, syinliolumdistant , et q<-int'aferia ultimaeseptimanae
335.Adillamde quajibet mundi paite canotieaappellari quadf-agesimalls episcopovel presbyteroreddant, ibid.
voluerutit,ab illa autemnemo est appellare pjrmis-its, Rittis tiaptismi,24**,658.A baptizaiidis,consignaiidisqtte
351.Quorwrilibetseritenliisligatapohtmcumeademsedes inliilpretiiexigalur, 410. (.Iniante bapusmasauriticarunt,
jus babet resolvendi, ibid. post haptismanonexclusia clero, 110.
Apostatae a corporeCliiisliabscihdendi,sed po.olteati- Baptismain neeessitateministrareetiamlaicisconcedi-
bus nonnegandaiu linnvilaevenia, 218. tur. 4tt. In nulla Ecelesia baplismalipresbylprabsque
Apostolorumcanoues,uid. Canonps. (I aconosit, 671.Bapiisihaper trmammefsioiiemcollalum,
Aqueusi-sepiscopiPontius et Itostagnusjuraitientum ccr.vm.
praesiantEr.clesiae Arelaiensi,CLXXII, ^ el Basilic*sanctorumniariyrUm,ibique cohventuscele-
Arausicauasynodusdicta etiam Justiaiiensis, cur, bratl, 126.Basiliiaenovaeex morededicaudaanon erant
cxxxiu. absi|uepraeeeplione' Koriianipontidcis,410, 420. Qii;ndam
ArelatensisEccfesia;eollectio,CLXX. Juramenla episro- biisilicc.tediQcatae i,t quorumdam riohomninolideliuihno-
porumpraestilaEcclesiajArelauensi,CLXII. Anno, Ponlius mine, aGelasio reprobantur, 420.
et ltaimbiildus episcopi Afclateiises, ibid. Ecclesia Arela- B.isiliscolyranno bsereticoAcacius CP.rtsljlit, 355. Et
tensisS. Slrphani, ubicorpus6. Trophimiquiescit,ibid. de eo retulitad aposlolic.imsedem, 354. Scriplis apostolicss
Arelatensisu synodtisveriusest anliqua colleciiocano- sedis ipse Basiliscusinfractus«st, et a pluribusrevhcatus
oum, cxxxui,cxxxiv.Quomodocompaetael iittando,ibid. excesstbus.if<id. ..,,....
Ordo,et uumeruscanoiiupvinniss. diversus,cxxxitt. BasiliscusllomanaeRcclcsiiesubdiacoiius Zosimiliiteras
Arianoruinerrores, 375. A 8. AtUauasiocontulati,376 ct aclacircaCmlestiumin Africatnallulit,et quahdp,8.'i4,
et seqq.Ari.ininon rebaplizaiidi,2i7..Io Constantioopoli- 85'i.AfrorurnrescriptaRornamretulissejifl.ej.ur.860,
tanoi conciliodamnali,4S3,334. Bedse1'ceuitrnlialte, ^CCLXIX. tibei' de Reineditspeccdlo-
Arii impielasin Nicaenoconcilioproscripta,588. tum Bedn:sscrijituscuius Sit, ibid. ,
Arvernensiscohciliicimonesvttlgatisunt poliusconclii Benedictuslevita Sloguiitinuscollectdf Caj.itularium,
Aurelianehsisquinti,CCLX. CCLXXXIII.
S. Albanasiusa pseudosynoiipOrieniali damnatus,a Big.imiItnbendi,quipostproppsllunivirgihitalisprseva-
serteapostoiieaexcepttiset ai solulus, 352. Ejus epialola ricati stint, H4«o(. , ..,...,.
ad EpicleluuiCoriulbioruinejiiscopuin,574. Alia&dEc- Blasphemia in Sp ritumsahctum qtisittiiius noa remit-
clesiasMareoticas e ms. Vetpnensiuditaciiin subscripiio- laiur, 328.
iiilius Patruio Sardicensium, 600. Alia ad Eccles'um Bonil'acii'1epistola ad eplscoposTliess^aliae a sqpposjtia-
Alexandriiiam ex eodem codice, 611. De symbolo,quod nis et intefpolaiionisnota eximiiitr, CLXX, SSnet. gcribit
S. Atlianasio tribuitiir,Quesnelltconjec.turte. 957. Obser- ad Hilarinmepi.icopttm Narborienserh. 209. tlbcumenlaob
vationeseditorurn,9a3. Vi'l. Syinbolum.Non omnesPa- schismaiuter Bonifaciumet Eulaliiun'edilae rolleaioite
tres quosS. Aibanasiusiu Apolegiasecundasibi faveules Avillana,CLX.
recensuit,perlhient,ad conciliumSardicense,XLH. Nola- Bonizonisepi,sco|iicollctio, cccvn.FJeahuq eninrtnaii
bilis disliuctloiuler eo«demPalres fanienda,XLIII,XLIV. ejusdem,ibid. Excerptaex ms. Brixiani),cqcvttiet. teqq.
Mendosuslocus Apologia'secundaeemeudandus,XLVII. Auctortttitlibri<:esacfameiitis,cccvii,Scripsjtin Ugonem
Aliamendacorrecia,XLIV, XLV, XLVI. scliisinalicilin,cccix. EjusHbera<lAmicunv, tbid-£jusdeui
AlticiCP.episcopire^ula formataruiTi, 4sil not. Exem- EpltomesenteiitiariimS.Auguslini,CGCVU. .
pjaria Nicienorum cj.nonuinLalitiereddita adAfricanosnii- Btmosuspassimsine ulla discussiptieordinationesilfici-
sit, ci.AulUentica snbsciiplio,qua eademexcmplariasigna- tas faciebat,105. Ordhialisab eodero Anvsiiisel sociiho-
vit, e mss.ediuta,cu, noressuosservai-ipemiisefaiil,el cur, 105.,Qui,decailio-
Auctoritalesa Gallisepiscopisvocalaeconslilutioiies apo- lica ad Bonosumtransierunt damnalum, et ab eo sunt
stoljca:, cxxxi. ordinati,in lionorihussiilsnohsunt recipjqnSi,19^,
Avellau»collectio,ejusqttepra?stantia,CLVIH Breviarium liluliscano-
Aveniineusesepiscopi Betiedictuset Pelius juramen- num, cccxvu.etCapiiuiapromiscueaccepiaptb
itsetfq.
. . ,, ...
lum prajslanlEcclesiseArelatensi,CLXXHI. BreviarimncanonnmHipponeijsiuin yih^icaoinji,79 et
S. AugustinusinleruilconcilioCartliaginensi anni397, seqq.,733etseqj. Qiiand6,ubi, eta quibiisconditun),.Lxxx,
LXXXVII. Num, et qualenus ordinattisloadjutor Valerii 79. Ejns cuionesqui, 85 el seqq.Idern Breyiarjimidj.re.-
Hipponensis,igiioraverit inlerdiciumNic-tnum, 82, b5. ctnm' ad synodumCartbaginenseinjjfeiiariam a.niii.397,
Auguslini epislolattna.cunilibroprimode loiptiisel con- LXXX. Ejusquegestis iiisetftum,82. Series eoniindemca-
cupisccnliaquandomissaadValeriumLoinitem,870.Hono- nonumii»ba.'synodo,LXXX el Canopdf clericis))o-
ril lex cunlraPelagianos ad J-Ugusiiiiumet>amdirecla, natislis,el alius"deinfanlibusBseqq. reviarioasseru|)tur,LXXXUI
176not.,889.Libri de Gratiaet PcecaioOrigiiiali quando et seqq.S. Augiisiintisduoscariorieshujtis ^revl.ariiaUv-
ab Auguslinoscripti,895.Au u?tiiiusin Mauritauiampro- gavit ex concilioann: 597.Cui erantjjiuser^ npnvero ex
feciusest aurtorilateseilisapostolica; compulsits,ut ipias- concilioHfpponen.si, 745ridt. SimiHtei-eiiam Frjrrandus,
dnrncausaseademauclorjtatelermiiiarel, 1005. Notaiur 750nol-Canonesduo Breviarioip fine adjecti,102, 105.
error iqscripiionfsepistolaeA.ugustirii ad Optatum, 893. Alii pltiresin alio codiceadiliti,CCLIX,.
AliusAugustiniloctispqiendaiidiis, seusiipplendiis.cxxxii. BreviatioFerr'drid.1, vid. F^rrapqus'.k , „, ,
Locaejusdemexplicata,LXXV , xcvit,82, 804 no'., 866, BrevialiocolleclibnisMispariictB fttjita a^rdinali de
870,883,890..petiriili-.» dogmatum ecclesiasticorum Gen- Aguirre exms.Joannis BaptistasPtjrejiii,cjix.xiij, Excefpta
U3diiposteripriijiaiiuAugostiiio tributa, cxxvm. fWtex atlctibricolleclioneHispaiiica,ipui. Pe aticlore
.' ttrelianensis synodusaonj 558, cxxxv. CCLXIV.De
AurelianusprsefectuspraetoriosnbGlycerioimperalore, Cju.-dem cotleclionis, lejm^qre^cqLxy,,
BrevialiOpervetnsiiac?np'iuirh cjoijtehta in riiipbui» i;pij:ci-
bus Veronertsiel Lucanbdescriihtui-,CCLVU el scqq.£ tjiii-
.'.urelii episcopiCarihaginensisepislola ad epfseopos birsanti-iuissiniis fontibusbSijsa, CCLXI".
per Kjzacenampl ArzvipUnamprqvinciamconstitutos, Brevicuiushistoriaefiutjcbinnisiaruiii ih vulgaiisconci-
17<>, 889.Concilia Africaesub Aureliocelebrata, LXXVU. liorumsupplentiris* CLXIII, , ,i , ,
Az;,ma a Judueis non accipienda,439. BrevisstaluloritmproBrevialibiie,seiilifeviifio,87/.90,
Burcbardus,ejusquecolleclio, CCJC. QiijkQQltectarfuin
B canonumihscriliPndiest, tfcitf.^Denumijroliprorumejus»
dem colleclioriis,ccxci. Gehuiiiapra?fa'(i6p. insjs..^lita,
Balneaviriset mulieribuseommuniaintefdicuntut,458. ccxcn.Burchardlrhosinstiriberidisy,tvo<Jis, poiililicibusvd
Baplismaab omnicriminepurgat, 110.Tnm origiriali. patribussentphljasquortihtdairi stiriplprum,, ccxpy. Hrr,
lum p?rsoi]jlj,65i. supposititia ihscriplioin alios collecfpresdgrivaia,quatu
liaplsu.inecessiUsetiamin parvulis,166.Parvuli sine cohfusionem induxerit,ibtd. Pcerailcnlialfveliislicclesiai
bapiismomorieoies,noneruntin medioquodamloco, ubi Germanicae a Burchardoinserlunisuae^pjtjei^ioiii, ccxcv.
beate vivaut.ibid., 167.Error Pelagii rtotatus, ibtd, 179. Byzacenae provinciae synodisubAufeliocelebratae,cv.
Cauoriconciliiplenarii AfricaeConiraeutiirJemerrofejii
constitiiius,xcvi,180.HujiiscaaoniS viihlicis,$&etseqq'. G
Jdeinerior ctiaitia sedeapostolicadrfmuatris. Xcvi. CadoluiPumflnslt,«cMX,
1169 INDEX RERUMET SENTENTIARUMMEMORABILIUM. 1160
Caesaraugustana collectio,cccxix. Calechumeni,117. A quibusdebeant absUncre,658.
CalendionAntiochenusepiscopussanctus,353. Venera- Cattiari quomodorecipiendi, 54. CanonNicaenusde
bilis,362.Asede exclusus contra cmones, 335, 353, 336, iisdemexplicalus,ibid., nol. Maleredd lusLaline in ver-
357.Ideodepulsus,ul haereticispandereturintroiius,562, sionecodiciscanonumboctomoim|ressi,756.
365. Causaeclericorumin AfricaquomodotracUndae,95, 642,
Canonscriplurarum,vid. Scripturaecanonicse. 644.Causaeinter clericosinferioriset superiorisordinis a
Canooumaposlolicorum collectioomniumvelustissima, qtiibusteiminandae,206, 230,673.
vt In Orienlecondita,et quando,ibid. De usu ejus apud Causaeepiscoporum,presbyterorumet diaconoruma
Graecos, vt. ApudLatinosusuinon fuitnisi post versionem quibuscognoscendae ex Africanadisciplina,638,639,641.
DionysiiExigui, ibid. Canones iidem ab apostolis verbo Causaeinajores ad sedem apostolicam post episcopale
et
traditi, | osteaab aliiscollecti,v. Nontamenomnesre- judiciumreferendae,207.
lali inlercanonesaposlolicossunl apostolorum,ibid. Cur Causa agitari nequil apudeos qui iidem sinl inimici,
inter apocrypharecensiti, ibid. I)e numero eorumdem lestes et judices,537.
canouom,vu. Centiicamerariiliberde Censibus,ccciu.
CanonesinsingulissynodisPatrumconstittttiobservandi, Ciialcedonensiscollectioedita a Bustico,CXLII.
225.SolicanonesNicseni,ct SardicensesNicaenorum no- Chalcedonensis concilii stesUactionissextae versionis
nvineinscripti,diutiusa Latinisrecepti, LI.Canonesalia- primaevae, 214nol.1. Definitiofideiejusdemconcilii,320.
rumGraccarum synodornmquandoa Latinisallegariccepe- Eadenv ex alia antiquaversione, 391. CanonesCbalcedo-
rint, LVI.(Jndehaecobservantiain Lalinos proiecU,ibid. nensesinterpretatiolis priscae,223.Ex alia anliquainler-
CanonumnominealiquandodecretalesRomanorumponii- pretationenuncprimnmedita, 617.Canonescondiliaclio-
ficumromprebensae, LVI.VideCodexcanonum.Canonum ne septima, 617nol. Caulogus PatrumChalcedonensium,
constilutapro temporumqualitatemoderanda,407elseqq. 549. QuaeChalcedonensiagesu approbata a sede aposto-
Quodin necessitate indulgetor, extra necessitatem-non lica, et quaerejecta, 321.Nonomniaconstaredebent,quae
usurpandum,409,412, 419.Canoneset statuta sedisapo- rumin in ea synodocontinentur, ibid. Codicescanonum Gravco-
stolictenulli sacerdotumlicet ignorare, 25t, 276.Piena Chalcedonensiadhibili,eorunvque dirersitas,xxxvi,
violantiumeanones,49, xxxvit,xxxviu.Duovilia cujusdamloci vulgaUeactinnis
Capitulaet Breviariumpromiscueaet cqepta,cccxvu. decima}sextaenotata,xxxvn.Sincerustextusrcstituendus,
Capilulariaregum Francorumquid quomodocondita, XXXVIII. DiversaallegaliocanonisNicaeniaclione decinia
CCLXXXII. Capitularium collectioAnsegisi abbalisstudioin terlia notabilis,xxxvu.LocusCbalcedonensissynodi,quo
quatuor libros digesu CCLXXXIII. AliaBenediclilevilaein laudattir suppositiliumdecretnm Sardicense,explicatus,
librostres, ibid. De qualuor addilionibuscapilularium, xxxix. Tres canonesChalcednnensibus additi, et unde
ibid. sumpli,771.
Carlbaginensis synodussub Gralo,LXXVI. Cliorepiscopi dictivicaruepiscoporum,110, 427. Quid
Aliasub Genethlio,ibid. ipsisvetitiim.110. Formatasdare poterant,427. In vicis
Aliaanni394, sub Aurelio,LXXIX. et villisconstituli,et ut episcopiconsecrati,ibid.Eornm
Aliaanni 597,Kal.Julias, ibid. potesus quibuslinibuscoercita,ibid.
Aliaanni ejusdetniduum Augustarum,in qua Brevia- Chrismapo.t baptismadandndi, 440.Pctendum a pro-
rium cationum Hipponensium conditumfuit, 79.CelebraU prio episcopo,nonab aliis,667. Baplizaiinon cons'gnaodi
ab AurelioCarlhaginensicum episcopisByzacenis,LXXX. nisi ab episcopis,200,413. Presbyteri possuut baptizatos
Vide Breviariomcanonumllipponensium.Duaeepistolae nngerecbrismalo,quodfullab episcopoconsecralum,non
dislinguendae,allera ejusdemConcilii,attera Mizoniipri- tamenfronlemeodemsignare, quod solius episcopiest,
matis Byzaceni,739not. ibid.In chrismatenihil pretii exigendutn,410.
Aliaanniejusdemhabitavkal. Septembris,in qua Bre- Cltfistus.Vid. FiliusDei.'
viariumcanonumHipponensiumlectum, et conflrmatum Citaltonestres antajudiciumaliquotdieruminlervallum
fuit, LXXIX. Ejusdcmsynodirestituendaenecessius, ibid. uon requirebanl,806not.
Series canonttinejusdemsynodirestituU, LXXX etseqq. ClemenlisI papaeepistolaadJacobumsnpposititia,454.
Carthaginensissynodusanni 598 ex mss. Collecionum A RufinoLalihereddita, el a Graeeoconficta,ibid., not.
Hisp. et Isid. vulgata, non pertinet ad ullam synodum Aliaejusdemepistola ilemsuppositiiiaad eumdemJaco-
Afncanam,LXXXVIII el seqq. Variaede ea sententiae,ibid. ' bum, 674. Eodem interprete e Graecoin Latinumcon-
Quiilprobabiliuscredatur,xci. versa, 631.Discrimenearuma Vulgatain conciliis, ibid.
Carlhaginensis anni 399,xcn. Aliaeduaeanni401. ibtd. Solaaddiumenla,quibusutraqueinterpolataest, Isidoro
Secundaesynodianni 401. Necessarh resituii , ibid. et Mercatoritribuenda,ccxvu, ccxvm.
xcin. Clericitamsuperiorisordinisquaminferioris,206.Cle-
Altaanni 403,xctv.Aliaan. 404., ibid.* rici quiordinandi, 90.Laiciquando,etquatenusordioandi,
Aliaanni 405, cui quidamcanon adjudicatidus ostendi- 409.Clericorumorticiismonachosaggregarivult et oput
tur. xcv. Siricius, 253.Nunordinandus illitteratus,aut aliqnaparle
Aliaanni 407,ibid. corporisimiitinutus,415,416.Necpoenitens,667.Necser-
Aliaeduaeanni 408,xcv,xcvi. vussinedominorumvolunUte,414.Neccriminosnset qui
Aliaanni409,ibid. ordinatusah ollicioremovendus,416.Nec qoi est rebapti-
Ali*an. 410,iiiid. xatus,644.Necquividuamduxit, 189,190,207, nol.230,253.
Carlbaginensis,qua?danmavitCoelestium, celebraUnon Necqui secundamduxit uxorem,190,191,251,253,419.
an. 412,sed41t, 843. Etiamsiprimamante baptismaaccepisset,190,289. Nec
Carlbagiliensis syuodianni416 epislolasd Innocenliun qui postpeccatorumremissionemcingulummilitiaesaecu-
papam, 128. laris babueril,206,449.Neccorialis,211.Nec qui reptt-
Carthaginensisplenaria anni418contraerrores Pelagii diatam duxit, 667.Cleriralumobtiriere non polerit, qui
et Ctielestii,xcvi,165. Canonejusdemconciliiconlraad- grandaevus baptizalur,nisi eo quobaptizalurtemporests-
mittentes.satutiset quietislocumparvulissine baptismate tim leclorum,aulexorcistarumnumerosocielur,252,253.
decedeittibus,a supposilioneeximitur, xcviel seqq. Nonordinandussedilionarius, usurarius, aut injuriarum
Carthaginensi synodiniinii 19.Kxacia descriptio,xcvtit. ultor, 662. Neopbyliadsacerdotalemordinemnonpromo-
Subscriplionesejusdemsynodi,646.Canonespriores tri- vendi, 434.Qui non promovendi,et irregularitalesa Ge-
tres actionisprimaeundederivali ac repetiti, LXXVI. lasionoUtae,408, 410. -
iisolicanonesin quibusdammanuscriptisanliquissimis Clerici qua aeUleordinandi,90, 252,640. Qusein sin-
ginta
contenii,utxxin. Divirsa ipsorumdivisioin codicibusdi- gulisgradibusabservandasinttempora,266. Quidinmona-
versis,629.Iidemnunc impressi,uti legunturin anliquis- chis, 408. Quototemporeio singulisgradibus minislrare
simiscollectionibusmss.Italicis,633el seqq. debeant, 253.
Carthagigenseconciliumanni 421, ntincprimo edilum, ecclesiae Clericus nullnsest ordinandusnisi ad titulum alicujus
ctu, 649et stqq. civiutis, velvici, vel martyrii, 229. Clericinon
Aliud Carthaginensevigesimumsub Aurelio,cm. Ex ordinandicoramcatechumenis,434,455.
hoc scripia videtur Africanorumepistolaad Cuelestinum Clericiquantumviserudtliartificiovicttimquaerant,604.
papam,civ. Temptiseiusdem concilii,itrid. Victumet veslimentumsibi artificiolovel agriculturaab-
Canhaginenseconciliumanni 525 ex unicocodiceVat. sque officiisui detrimentoprteparent,659.Qui ad operatt-
Palatinovnlgatum,cxxxvi. In aliis anliquis documentis dnmvalidisunt, artificiolum et btteras discant,661.
laudatum,ibtd. EjusJemconciliierror noutus, LXVI. Locus Clericiprelioordinati,ab officiodeponanlur,419.Pccua
emendandus, xctv. clericorumqui ad gradum amplioremnolunt promoveri,
Castitas,v.d. Continentia. 645,650.Anleordinalionempfaciu conciliiiisdem incul-
Caupbrygaebaptizacdi, cum ad Ecclesiamveniunt,431. candaab ordinatoribus,90,641.Nonordinenlurnisiomnes
Cataphrygarum vnx perperaminlrusa canoni Nicaeno domesticoscalholicosfecerint,95.
versionis Isidorianae,61not, Clericividuamnonducantuxoreuv,449. De clericis et
1161 INOEX RERUM ET SENTENTIARUMMEMORABILIUM. HG'2
episcopis ordinatis,q ui viduasacceperant,Innoceniius<Vie- Codicum diversarumcolleclionum collatio quanti inter- ('
ritur, 189.Id in Macedonia factumex consuetudine,190. sit, n.
Clericiqoeadeorum vilamet honesutem, 659, 664. S. CcelestinusI scribit ad episcoposViennenseset Nar-
Clericinonintersintspectaculis,441. Vid. SpecUcuIa. bonenses,270.Iteiriad episcoposApuliaeet Calabriae,276.
Si in nuptiisvel cceaisnuptialibusspectacula tiant, aute- Coelestiusin Carthagineitsiconciliodamnalus,129.Dam-
quam tliymelici iogrediantur, surgant de convivio, et natusadpresbyteiium pervenii,ibid., 145. Ipsinserrores,
abeant, ilnd. Non sint negotiatores, 415.Non cohabitent vjd. Pelagius.
cumextraneismnlieribus, et quaetales, 49, 95, 669, 676. Collectionesantiquorumcanonunvet decretalium quatn
Ex qualibetmuliere suspicio generetur, uullam cum ipsa utiles, iu. Earumdiversaorigoquomododelegalur, vu
conversalionemhabeant, 671. Quatenusad feminasacce- Collectionesmss. anonymreet iueditae,CCLXXVIII, CCCXVI
dere delieant,96, 676. INonsint in condnctoresaut procura- el seqq.
causisepiseopijussipne
tores, elc, 93,227, 610.Quibus671.Nonveniautad Collectio Sorbonico-Mutinensis in Italiasaiculo ix ex-
procuraUonemreapere possint,229. Non transeantdemili- eunte lucubrala, CCLXXXV.
tiamvel dignilatemsajcularem,Nisi necessilate Ec- CoIIeclorum quorumdamlibertasin aiTerendiscanonibus,
clesiaad Ecciesiam,58, 228. cogente, CCLXXlV, CCLXXV.
clerico
236, 419.Noa liceta sua ecclesia in duarum ciyiUlum ecclesiis Coloratum judicium,357.
mililare, 231. Qui recedunt, ab afiis non Communiouiscathoticaeet haereticaeconfusio notata,
recipiantor,59. Poena recipientiumclericos alienos,425. 572. Sacerdotes catholicicommunionemcatholicamreser-
Peregrini clericisine commendatitiis sui episcopinonmi- vantes, et eos qui apostolicae sedi communicarentelegere
nistreut, 253, 426,439.Non morentur in aliena civitale consortes, et illos quibus sedes apostolicarainimecommu-
nisi causajusU ab episcopotoci, vel a presbyterislocorum nicarel, usque ad persecuiiouisincursusnon tenuere con-
cognita,98. De clericisqui diutiusmoranlurin alienacivi- sorles, 367, 568. Communiocumhaereticis vitanda, 342,
Ute, 74. Clericipropinquis noncalholicisnthil rerum sua- 343. Communicantes cumillisa catholicaet aposlolicatom-
rum donent,95,645. Filiossuos non emancipent nisi de munionesejuncti,343, 344.
eorum moribus et aetatesecuri, 95. Clerici feneratores Commnnioobeuntibusdata quasi viaticum profecturis,
abiiciendi,59. . . aut praecincti
. , 185. Olim quibusdamnegata, et cur, ibid. Vid. Eucha-
Ctencinonministrentpalliisamicli, lumbis, ristia.
271. Quodin Galliisinductumfuerat, ibid. Presbyteris et Commissalia, 441.
clericislapsiset ab oflicioremovendismanus non impo- Couciliadiabolisunt haereticorutnconventus,665.
nendae,quatenus, 64i. Clericis prseterulcanouum regulas Conciliumex omnibus provinciislegitime convocalum
ex ignorationeordinatisiU iudulgelur,et aliis spes eis adima- cecumenicunv est, etiamsiplures adilludnon accedant,vet
tur promotionis,184, 254.Energumeni passionibus ab t o, cui caput Ecclesiaepraesit,plures separentur, xxix.
irretiti, miuisteriasacra uon tractent, 417. Declericis et Ecclesiasticimoris nonest cum his, qui pollulamliabent
episcopisaccedentibus ad iniperatorem;428. cotumutiionempertnixtarcquecum perfldis,miscere.con-
Clericialieninonordinandi,450. Sine volunUteepiscopi ciliuui,355. Vid. Synodns.
sui, 59, 74,96, 288.Non sollicitandi, 7 4. Alienosclericos ConciliumAfricanumcur appellatumsil illudcontra Pe-
episcopisibinonvindicent, 410. Dei<ositi ab episcopo,ab lagianos coactum sub Zosimo,867. Quid intersit iuter
aliisnonrecipiantur,73.426,450, 657.A vicinisepiscopis conciliumAfricanumet plenariumab Augustinodislincta,
audiendi,75. Exconimunicati a suo episcopo,quamdiunon et quidrequireretur ad plenarium,ibidem.Vocesplenarium
recipiendi, 426, 428. De clericis qui excommunicatieri- et universmeconciliumab Afrispromiscueacceptaer 807,
gunt altare ei sacrificant, 638. 895. Unicum conciliumplenarmm coactumab Atricanis
Clericisordinatisab haereticis,cumredeunt ad Eccle- an. 418, nonvero duo, 895. NumerusPatrum ejusdem,
siam,ordinationishonor negandus, 192. Obsolamnecessi- 898. Expungiturplenariumconcilium,quodautumnoejus-
Utemordinatia Bonosorecepti, 193.Catholic.iab eoordi- dem anni celcbratum Quesnellus pulavit, 895 el seqq.
nati ordinationiscareantdigniute, 194. Quidde invite ab Canonescontra Pelagianosin eo concilio plenario, quud
eo ordinatis 195. QuodNovatianisNicaenasynodusittdul- kalendisMaiianni ejusdemhabitumfuit, condili,864, 899.
sit, ad aliosnontraliendum,193. De his duobusconciliisAfricano et plenariocontraPela-
Clericorumcausae.Vict.Causae. gianos, vid.Pelagius.
Clericiaut monachiconjurantesaut macninantesin epi- ConviliumAfricanumvulgatum est segmentume Dio-
scopumvel clericum, amitunt gradom, 235. nysioExiguo, ci.
Codex antiquus canonumapud Graecos quinam initio Conciliumidemquandoqueduplici nomine appellatum
fuerit, etquomodoauclus, xi. Laodiceni cauones olimin relationediversa,991.
ipsocodicedeerant, xu. ltemUbi Anliocheni,xni. Quoscano- ConciliaGallicana,in quibus emendandisantiquavcol-
nes primumcontineret, ibid. conditus, ibid. Addita- leciionesGallicanaecollectiouibusHispanaeet Isidorianai
mentaejusdemnolaniur,xiv. Aliaeposterioresaccessiones, praeferendae sunt, LUI.
xv. Confessiofaciendasacerdoliqui praeest,459.
CodexGnecuscanonumnonfuit publicaauctoritatecon- Conjugiumbonumet a Christosanctilicatum,260. Veia-
ditus aut editus,xxxiv. Nullus fuit olim publicus codex men conjugale,248. Benedictto quam sacerdos uupturaa
canonom praesertimapudRomanamEcclesiam, L V.S iricii imponit, 249. Nemo alteri desponsalam ducat uxorem,
et Coelestiniloca explicata, ibid. Nullus item fuit codex ibid. Vtd. Nuptiae.
publicus, quidecreUles.pontifieuui complecterelur,LXV. Conslantiilex contraCoelestium,181.
Quomodosinecodicepublico decretales promulgarentur, ConsUntiniconstitulum apocrypbum,cxxiv. Epistola
ibid., 697, not. .,. „, , _, ejusdem de synodoNicaenaad EcclesiamAlexandrinam
Codiciscanonnm prima mentio in conciho Clialcedo- versionisineditae,cxxvm.Lex ejusdemcontraAriumver-
qui canonesdiversarumsynodo- sionispariterineditae,ibid.
nensi, vn. CodicesGraeci,serie
rnmcontinuanumerorum praeferebant,ibid., xxxvi. ConsUntinopoIitanus episcopusest parochiaeHeracleen-
Numerorumdivisioin quibusdamcodicibusdiversa,vm, sis Ecclesiae,552.Neciuler sedespraecipuasest ejussedes,
xxxvin.Nontamen omnesGraecicodicescontinuainnume- nec inter melropolitanorum jura censetur. 356. NulJa illi
rorum seriemexhibebant, xxxv, xxxvm. Quosiu codices praerogativacompetit,eo quod sit regiae civitatis episco-
haecseriesinducta,xxxvi, 578.CodicumGrsecorumdiver- pus, 355. ConstantinopoliUnae Ecclesiaearchivi,315.
sitasnouta, xxxvi, xxxvn. Aliialiis auctiores,xxxvm. Constantinopolitani i conciliicanonesexversioneIsido-
CodexcanonumuniversaeEcclesiaea Justelloeditusin riana, 445. Ex versione prisca, 553. Initio deerantxu. in
nullovelustoexemptoinventus,et quomodoconcinnatus, Graecocanonumcodice,cui additi poslChalcedonense,
VIII. CatalogusPairum eiusdemconciliiad mss. codices exa-
a RomanaEcclesia
Codexcanonumboctomo impressus nnm fuerit codex ctus, 556. CanonesConstantinopolitani
RomanaeEcclesiae.AffirmativaQuesnellisententia, 685 et non recepti, LV.Hocconcilium olimab ipsis Graecisuon
seqq.Undeort», 753.Refellitur, 755 el seqq.NecRomae, recensilum inter oecumenica,uv. A Latinispost Chalce-
nec in Iulia conditus,sed in Galliis,765. Tempusejusdem donensecelebratumest, nec tamenbabitum uti tccunieni-
collectionis,7. De ejus praestaniia,ibid. Novaeeditionis cumnisi aliquantopost, idqueob solum symbolum, LIII.
necessitas,ibid. Quotcapitacontineat, conlraQuesnellum Hoc symbolum jamdiuante Latinisnolum, et missuraad
statuitur,9, 467.,not. Damasum,nec idcircohaeesynodqshabita uti cecumenlca,
uv. Quandoapud Latinos recenseri cceperit iuter cecu-
- Codex encyclms,cxui.
CodexcanonumEcclesiaeAfricanaeGraeceet Latine edi- menicas,LV.CanonChalcedonensis de primalusedis Cou-
tus quidsit, LXXIV. Qualisesse deberet, cvt. slantinopoliUnae cahonibus Constanlinopolitanlsadjectus
Codicescanonum EcclesiaeGallicanae,cxxtx. Nulli pu- in priscaversione, et cur, 555,nol. Canonesduo quintus
blici, sed privatostudiolucubratiet editi, ibid. et sextus concilioCP.i pOrperamattribuli, ad quauvsynO-
' CodicisTheodosianilegescodicicanonuminsertte, 593 dum referendivideantur,x.
el seqq. CotistanUnonoliUnuni conciliumsoxlum cecuinenicuiu,
PATROL.LVI,
 1163 INP&X BEBUM ET SENTENTIARUMMEMORABILIUM.
et epistolae annexaejn ipss. auctioriscollectiqnisHispa-
ei DistconissaePaulianistarnni,62.
nicaea suppositionishota vihdicanlur,ccv. Didaclduo episcopiCompostellani,quoromalteri notle-
Constantinopolitanum conciliumanqi 382 Sardicensem ctio canonum Gregorii presbyteri inscripla delegitur,
cauonemNicaeni nomitieallegat,XLI. cccxiv.
Constantinopolitanum concillunvsttb Flaviano contra DioecesesAsiana,Pontieaet Thraciav,444.
Eiitychen,wet.seqq. DionysiiExigui enconiiuni,CLXXIV. Collecliocanonum
Consueludiiium vartetasin Ecclesiisunde, 198.Consue- el decrelaliumab eolucubrata, in duas partesdivisa, et
tudo Komanae Kcclesiae a b iisKcclesiis a Hotnana o ri- separalim ab eo ediia?, CLXXV, Coniinua
quae
ginenj,habetit, s,ervanda,199,203, 412-Vid.Romanae Ec- singultepartes
nuitterorumseriesin Graeciscanonibusa bionysioapposita,
clesiaenormanv. ibid. QueelamennondumInvenUest in codtcibus,qui su-
Continentiaministrisaltaris praecepta,183, 231, 450, persunt, CLXXVI. In aliquo codiceincboabala canonibus
635.Etiaqvsubdiaconis,644-Po-na iticontiiientium,184, apostolicii,axxxu.VulgataJuslelli eJitio dqodocumenta
185, 251.Sacerdoteset levitaecum ttxoribus suis non aJdiWapuroDionysJoafiena, CLXXVII. Qualisesse deberet
coeaot,209,430.A djeordinationissuaepudicitiam ser- pnra Dlonysiieditio, CLXXVIII.
vare debeut, tbid-Quiantea dxorati ordinantur ad mioi- Dionysianae colleclionigpraestantia,ibid. Celebritaset
steriumsacrum,post ordinationemab uxore abstineant, propagat0, CLXXIX. Post HadriantiinI multQmauispropa-
675. Qui corruptus.ef postea bapUzatus ad clericaliim gata,CLXXX .Ntim Dionyslusfuorilprimusquidecretalescot-
ascendprevo|uerit, SPQpdeise noq ductururnuxorem, legit.CLXX vtii.1032,not.Numeasexapostolicis scriniissuin-
2li. Cleffcorum ihajfiruplincoritinentla argtiitur, 176,18,1 pserit,cLXxix.Tempns,(|iio eain coudidit.CLxxx. Numhaec
elsegq. Maledefeqdepaiur,250.LectpresetpsaltseiBqui- collectioanteCaroliMagniselaem receptafuerit iqGalliis,
btisdatnJEcclesiis nuberepefmissi,233.Lectofes cumad Quesnellisenienlia, 1013et seiiq.Refellilur,1041et seqq.
pubehateippervenefhit.cbganturvel uxoreno, duoere, vel Chilpericusrex Dlonysiana versioneinterpolataugus,102*.
contjnentiamproftteri,940. NOI.StepliantisII papa,codicemDionysiiadbibuil, 1028,
Convenliculaprivalareprobaqiur, 124. De bis qui, ah nol. ItemJoannes seoundus,cxxxu.Eademcolteclioante
Ecclesiaesuae comraunione separantes, conventicula in Hadriaiiuin 1 in
recepia Hispauia,Africa,Anglia,Hibernia,
domibusagebant,428. De.prespyterisvel diaconibus,qui 1047.Itemin Greecia,ibid. l'sus collectionisPjonysianaa
separatim conventicula e t collectas faciunt, 426. apud Romanos qualis,CLXXX. Haeccollectioab HadrianoI
Conventiculahaereticorumnon Ecclesiae,sed concilia traditaCaroloMagoo,quteadditamentafeceiterit,CLXXXIV.
diaboliappellanda,665- ExindeCodexcariommappellari coepit,tetd., CLXXXVI.
Crescotviana qollectioaBaronioaliisquelaudataquaenan Vid. Hadriana collectia Dionysiusalia quaedamGraeca
sit, CXVII,CLXXXIX, CCLVH. Laiinereddldit,QLXXXI.
CresconifAfricani episcopiduo opera, CCLIV. Unum opusculaDioscorusAlexandrinuaEulychiconsensit,et datnnavit
poemade peijisLibycis, ibid.Alterum collectionem,quam S. Flavianum CP., 309.A Marcianoimperaldre,ab aullcii
Concordiqtn canonumiuscripsit, ibid. Haecin duas quasi pote8tatibus,et a cunctasynododamnatus fuit, tbtd.Et ab
partes divisa,quarumuna ipsamcolieclionem,alia eolle- apostolicasedo,552.
ctionisbreviariumpraefert,ibid. UtraqueCresconiovindi- DioscoruspraefectuspraelorioOrientissub imperatore
canda,CCLV. Ediliohujusoperisquomodocuranda,CCLVI. Glycerio,679,not.
Cresconiusprimus inter Latinos collectionemin litulos Dispensationes obnecessitatemet ulilitatemecclesiasU-
dlstrjbuil,CCLVII. Idemia veterl ms.colleetionelattdatus, camconcessae a Gelasio,407. 413.E^tra necessitatenvet
CCLXXXV. utitiiateinnon usurpandaa, ibid.
CresconiusVillaregiensisepiscopus,89. De divinationibus, 114.
S. CyrilliAtexandriniepistouadJoannemAntioohenum, DiurnusRomapus,cccnt.
38»f< ^lia ad Nestorium, 465.DuaeeiUsdemCyrilliepistolae Dominioum dieitvapostolivolueruntfestivum,201,Hoc
concihf Eplusini nomiriequibusdanv eotlectiombus hisertae, die fermentomper titulos Romaamissum;non per parn-
«LXXXVI, qxcviu,CCLIX. '"'' chias rurales, hec per coen,eteri*t(M. Domiaicisdiebus
nonfleclendagenua. Vid. G«»nflt:xio.Qui die domioico
D studiosejejunat, noncredaturoattiolicus, 664. Vid. Jeju-
nium.
Daltnattaniis Caesar,LXIV. Quisfuerit, LXIII. DonatianiepiscopiAfrieaniduo distinguendi,991.
8. Damasuspapa scribit ad PaullinumAntiochenum, Donatistaelerici qnatennsrectpieridi, 101.Num pueri
396..Quandq,934, not. Formaetres ejusdem epslolse, eorumad clerumpromovendi,Ifa.
596,nol. Undeprofectse,397,not.Coudilionespreescribit,
qua ApoUinaristae suscipiantur,399, 400. Conlessiolidei
ad eumdeinPaultnummissa contra errores Arianorum,
Macedonfanorum et Apollinarisurum,400. Anaihematis- EcclesiaeatholicaveraciterIlla est quaeab omniumper-
mus in vulgatis Theodoreti eidem confessioniadditus fidorumet ab eorum successoribusconsortibussincera,
ostenditur,403, not.Aliusanathematismus interpolationis pura, immaculatacommunionedivisaest, 341.E-tra Ec-
accusatura Quesnello,934, 933. Vindicatur,402, not.; olesiamcatholicamnullus salvatur,654.Ecclesiaepotestas
93B, nol. Nicaenum symbolumeidem confessionifuisse in dimittendispeccalis, 526. Pax Ecclesiarum nonulcun-
prasmissumprobatur, 396, not.; 399, not. DuaeDamasi que, sed veraciterChristianaquaenam sit, 342.
ad
epistola? Paulinuma Ccelestinopapadistinctae,597,ttof. Ecclesiasin Italia, Galliis,Hispaniis,Africa,Siciliaet
Damasiepistolaad Orientalesvindicata,cxxv.Locaquae- aliis interjacenlibusinsutisnemomstituil,nisi ii, quosaut
dame ms. emendata, cxxvi. Decretum ftisiustle libris S. Petrus, aut ejus suocessoresconstitueruntsacerdotes,
Tecipiendisvelnon recipiendisin quibusdammss.JDamaso 198.
inscriptum,CLI,CLIII. Quteparliculaejusdem ipsitribuenda, Ecclesi*honanon dislrabenda644,646,652,657,670,
CLV. Scriptjurarum sacrarumcanonnum ipsiadjudicanilus, 672, 676. Quidin necessitate, 644. Quihtui condiiidmbus,
ip.id- 661. Quatenusbona uniusEcclesi*dari possint, vefnoa
Danielquidamgraviter accusatusin Galliisepiscopus possintalii Ecclesit»,650.Nonaiienanda, bona acquisttaa
ordlnatur,275.Postulatumjudicium declinat,ibid. Inle- clerico,qut ante ordinationemnihil habehat, ex pradiis
fim ab episcoporun^ coetusegregatur,273. suo nomineemptis, 646,651.Bona Ecclcsiaenon itifldu-
DecentiusepiscopusEuguhinnssaepeRornamprofectus, etanda,nee shae volnnute poniificisvicariodapda, 672,
jDnocentium papam,ibid. 673. BonaEoclesia» in dioecesioonstiuita,si fuerintdere-
nConsulit
eusdeditcardinallsoposadversusinvasores,simonia- licta, episcopiasnonapplioetKcciesJEe matrici, 653,not.
coset schismaticos,ccxcix. Aliudejusdem opnscoltectio Eeelesiaepro locisDeosacratis. Vid- Basilicae. Convivia
canonuirinondumvulgata,ccc. Plura excerpta ex lomis in ecclesiisvelita, 97. Haereticisnonconcedendusingres-
antiquisbasiltca}Lateranensis,ccciu. sus in ecelesiam,455.Solaescripturaecanonicaein,Eccle-
Diabolus noa *r
pef conditionem, - ' sed per
f arbitriumtactus siis legendae,441.Et passionesmartyrum, 100.Psattniab
aal m.lno ftkt
00*. idiotiscompQsitiet vuigaresin ecciesiisqpndiceudi,441.
WtlfliUUS,
Dia,contqualesessedebeant, et eorum officia,459.Dia- Nemo,sive gentilis,sive haerelicus,sive Juda?us,prolii-
couusunus sit citmpresbyteroin Ecclesiabaptismali,671. beBdusingredi ecclesiataad audiendumverbunvDei hsque
QuandoEncha,ristiam, ministret 662.In une cubi- ad missam, calechumenorun), 657,
culocUtopreisbyterosuo maaeat,pppulo, 672. Diaconisupra pre- Egbertus Eboracensisepiscoprtsprobatoranctoclipri de h
Ipvterosnonsint,80. Necsedeantin mediopresbjtererom, remedUs peccatorum,qui BedaeinbMitur,cct,xix..Qualis j
i5t4.,4il.Sed]"ubentibuspresbjteriisedeant, 437, 663, hiclibiw edendus, im* Kxcernttwiest^ghejto Ijjscfiptae
Htplhfa,ab llsdetutenendi q«3S,4lt. Eoratn eonliaentia, cujussint, CCLXX. Egbentiopus<M( SAceraNatiJure, ibid.
Excerptionesex hoe apere erut», s£(| ijlj?!?*!1* iim la"
Diaconiconpra sacrario,457. serla ab Eghertoalieqa,cttxxi. Poixnteytial.e ipsi IrfbuUiuv
Diaconissa; qua setate,earumquecontinentia,234. et inquatuorlibrosdistinclmu, alu aucton vindicandutn.,
 1168 INDEX REJUJM ET SENTENTIARLMMEMORAP.ILILM. 1166
CCLXXU. De libello,quem Morinus edidit Egberto inscri- Solotamen pontificum nomine plerumqueinscribebantur,
ptuni,CCLXX, CCLXXI. 934, nol. Primurnscriptaead episcoposquarumdainprovin-
ElectionesministrorumEcclesiaepopnlijudicionon con- ciafum,dein aliis comuiunicatae, diversasin codicibusin-
cedendae,436. scriptionesreceperunt, LXV,407, not. Nonminquamaddi-
Energumeqismanusnonimponendaea presbyleris,etc, tamenta inserla, ut accommodarentuf disciplinaediversae.
nisi jnbenle episcopo,201, 202. Imponendaeab exorcistis, 1000.
663. Energumenlpavimenlaterrae everrant, ibid. Ipsisin Erchemhaldicancellariiduo, CCLXXKIV.
domoDei assidenitbusvictusministretur,ibid, Error. Quanditialiquis manet in errore, sententia in
EpUesne sedis laus, 24. errofem praeflxaobslnctnsmanet,323. Participes errores
Ephejiiia)synodiantiqua versioet collectiodocumento- damnati, 351.
rnmadNesiorlicausanvpertinentium,cxxxix.Insigniatoca) EsiciusepiscopusSaloqitauuscijfjsulitZosimumpapam,
in eademversionee ms, supplenda, cxn. EpheslUicarifr- 265.
nesserjus additi(jfaecocanonum codici x, xiv, #ly..yw- EucharistiacommuniocorporisChristi, et de reliquiis
sioactioiiissextieEphesinaea MarioMercatorelucubfata, quaesupersUhl,674. Eucharistiaevialicumin infirmilaio
et uotabiles lectiones e niss. erutae, cxvm. tiandum,6S8.f irf. Commuuio.Euchafislia cofporisdefun-
Ephesihaaipseudusjnod.m sedes aposiollcanonconsen- clorumnon deiur, 91, 641. LoCoettlogiarumth paschata
tjendosoljisnbtiiovit,352- ad alias parochiasnon mittenda, 436.
Epibatae,idante
esl lalci, 461. Eudoxianianalhemaliitatiih concilioCP. 443, 534.
Episcopus ordinationemexaminandus,et quomodo, Eulogiae,ccctv.
653. Qualisesse debeat, el ejiis ofticia,457, 462. Qnalis Eunomiierror damnatus,*401. Kundmiahianatliemali-
eligendus,275,653, 654. Episcopie laicis non ordinandi, zati, 443, 554.
71, 276, Nemo prdinandusepiscopusextra conscientiam Eunuchiqui a clero exdusi, 47.
setj s apO$tolicaB, hoc est prlmalis,419, not.Vel metropo- S Euphemiaemartyrium, seu Ecclesia, in qua habila
X
Htattt,2t)6,269,430,436. metropoliuniscopflrmatio,50, synodusChalcedpnensiS, 215, ?17.
33. Nullusin vicahtem Ecclesiaci irrepat, etiamsi plebs EuphetnluSCP. defendltAcaclurn,gl quomodo,334.
eum velitepisropum, 429. Episeoporum ordinatianes non Euphratesiaprovlnclapost Niriavnani SynOduntjnstituta,
dilTereadB,acintra tres mensesflant,nisi necessitas pro- et dissecla a Sjria, xvm.
rbgari cdtjgerit. 237. Itv ordinatlooe intimenttir episcopo Euseblus CaesareaePonti prajfutt concvlio Gangrensi,
placilaconciliiab otdinatoribus, 641. Statutaab episcopo XXV.
servandaproponuntur,
' 6 55 et seqq. EusebiusCaesareensis in Palsestina c
praefuit onciloAn-
Eplscopla quibus et quomodoordinandl, 50, 430, 436, tiocheno anno332,xxtx. Sepalfatlia» a caetefis scripsit atj
659. Ne unus episconus episcopumordinare prsesumat, ConslantiDuiii, et cur, xxvnt.
206,249,Nottminus quam a tribiis episcopisorilinandus, Eustalhius, seu Eustasius qiiscopus, ejusque discipuli,
103. In alienaprovinciaquandonamdebeatepiseopusofd- qnorUmerrofes damnatiin coucilloi5angfensi, 121. Quia
nari ab episeopisvlclriis,66. In episcoporumdissidiop!u- iste Eustathiusfuerit, xxiv.
fimorumsentenlla obtitteat,53. Nemolaicusvel monachiis Eustathiusdiacoiinstevide causa diaconiigralia spotia-
nfdinandusepiscopus,nisl per gradus ordiuum inferioruin tus, ut reslitueretur Innocentiuspapa I poslulal, 196.
probatiis,263, 273. Ntillus invitis episcopusdetur, 274. Eutyches in CP. synodoa S. Flaviaho damnatus,et ge-
Cleri,plebis et ordinisconsensusrequlrendus, ibid., 651. sta ejusdemsynodi, 293. Testimonia Patrum de dUaBu»
alia Ecclesia sumeudusepiscopus,274.Nulfus haturis in Cbristocontraerrofem Eutychis,285. EUtychia»
Quandoexsuccessorem
episbopus sibi substitnat,431. Episopus non nus error damnalusin concilioChulcedoneusi,222.
Ofdiddndus in viciSet modicis civitatibus, 66,441. Quid Eulychianitege Mafcianiimpefatorispefstricti, 242.
<tebrdfotjtisip ejusmodilocis, 441. Episcopusordinaiussi Excommuoicaiia sms episcopls,ab atiisnoh fecipian-
negligat Ire ad Ecclesiam,cogendus,429. Quidsi non eat lur, 50, 72, 627. Quoadin syuodoprovinciaticausacognita
oh corilradictionefn plebis, 430. ab omnlbttsuon recipiamuf,51. Vel epistopusexcomrivu-
Episcopinontranseantde una ad aliamEcclesiam.431. nicaiibumanioremsententiam ferat, ibid. Cumexcorrimu-
Qui transeunt, nec laicam communionemhabeant, 65. nicatisnon comniunicanduiii, 425.Poetiacoinmunicantiutn,
Qnldtriepiscopusinsua Ecclesianonsusceplusaliamadeal, 660. Decleficisexcomriiunicatis, qui anteaudientiamcom«
113, 487. Quahdoliceat de utlaEcclesiaad atiam transire, municaririt,645, 650.
636. Transeuntesde Exlesia ad Ecclesiam Undiua Da- Exofcistaeenergumenismanusimponant,663. Exorci:
masi communiouehabentur alienl, quandiu ad primam zate vetitumiis qui ab episcopononsuutordinati, 438.
Eeclesianiredierint, 402. Qnldsialius in eademsede fuerit Essoperius episcopus Tolbsannsconsulit Innocentium
ofdinatus,u)id. papam, 182.
Episconnsnonabsit a suaEcclesiaultra tres hebdoma- F
das:,72. Owanifiiiin aliena civllatevel provinciaperegri-
nus recipiqueat, ibid. EpiscopiAfri non transeant mare FatistinipTesbylerifides,278.
nisi cumformataprtmatis,97, 643. Qni ad comitalumire Feminaesacfisallaribus non minlstrent, 420. Nec ad
queanl, et quibus de causis,68. Diaconum potius mitlant altare ingredianiiir,450. Quamvisdoctaeet sanctae,in con-
cumcommendatiillsmelropolitani, 69. Causae eundi e?:a- ventuviros norttloceaut, Vid. Mulief.
minandaeab episcopo Itotuano,ibtd. Quandoexaminandse Felix pap.iIII damiiat660, Acacium,qui hiereticos recepe-
ab episcopisqui snnt in canaH,70. rat, ejus episiola eumdein,317.Vitalemet Misenum
et ad
Episcopuscum episcopo titigans ex alia provincianou legatosConstantinopolim mistt,3l8. Vid. Viialis.Tres epi-
advacetepiscopum,64. Quidsi episcopusdepositusfuerii, siolaeejusdem ponlificissupposititiaeante PseiidoIsidori
6?. Quidsi diversaejudicumsententiae,429. Episcoporum impisturas, CXLV. Tres al-oe'in ilubiumvocataBvindican-
causae.Vid.Causaeepiscoporum.Causaemajores. tur, CXLVII. TractatusGelasiiFeliciIII perperamassertus,
Episcopusnnllamrei familiariscuram a<!se revocet, et CL.FfagmentumepistolaeFeiiCisIII iti vutgatisaddendum,
lectioni,orationiet prxdicationi vacet, 655. Quasupelle- CLXiV. '
ctltl utatur, ilrnJ. Qoomodoclerlcos ordinel, 656. Vid. Feriaticanec at>haereticrs,nec a Jiidaeisaecipienda,439.
Clerici. Iii alienaparochia clericossibi uou ordtnet, 431. FerrhenturtiRomaeper titulosdie dominicohiissum,nOn
Anritlooecnpeiitnrplebes aVieuae, 89. Noii sibi vlndicet pef psrochiasrufales, et cur, 201,nd.
cterieasalienos.410, 428. Nihil extra suos terminosusur- Ferrandos CafUiagihensisEcclesiaediaconus quando
pet, 443. Quomodoministretbona Ecclesiae.435. CaUsas flOruefit.CCXLVI. De Bfeviationecahohumab eo tucubfata,
non audiatabsquepracsenliactericorumstiorUm,656. Ad ejltsquerarissinii codhfe-,ibid- Cur inter canones Sardi-
synodumvo<atusnonse subducat,439. censeSpritrioIocoretttletft caooriemultinjnnvNicaenurii,
Epistolacaronleae nvss.edita, 669,De anctoreet lem- CCXLVU 706, not. Plufes obscufaeallegat;ones ejusdern
pore ejiisdein,631. Breviationisexplicatae,aliaesupptetae,vel emendatap,qure
Epislolaecauonicae episcoporumAlexsndrinorumetalio- novaeedltihnt ipsiiisBfeviationisutiles erunf, ccxtvu £if
rUm reeeptaeiu Graecocanonumcodice, xv. sedq. Feffandusin^^ Vetericollectiohetaudatus,CCLXXXV. Et
' Epistolaefamiiiares et htjpormrisUca, 7tW,noi;. a FacuridoHermianensiatque Cfesconio,CCXLVI.
Epistola?formatmab eprscopoclericis alio migranlihus Festi diesnonagen<^icum Judaeis,vet haereticis,439.
tratJeodae,atiarsnonrecipieidae, 426, 620. Diclaeetiam Neccum paganis,ibid.
cammicee, 439.Eptstolarumformatarumregula, 432.Altico Fidel catholicaenbrhineiudicatutn, sjmbolumvulgoAtha^
CP. ewscopotribnta, a NicaenisPairibus Bfactjcrlpta tradt- nasianum,669, noi
tur-,#W., not. Videtur Latini auctoris felus, roirf. Usn Fidei cOnfessioa Damasomissaad PaulluuniAntioche-
recfepta,jMJf.Duaeeptstofae rormatae,cxi, cxu. Alia, «i-xiii. num, 400.
EpiJtole Bomanorum ponliflcunvCattonum nominccohv- Fidei libelliet formulaefldei,277,278, 279, 3»0, 403.
prehensae, LTI.Decretinominedonatas,803. Anttoritates Fideilibellus Augustinoiiiscfiplusquid sit, Sf82,not.Ah
appellataea Gallis, cxxxi. Fere scriptaein syupdis,cxxxu. judicatur Augustinp,et concilioToletarioI asse'ritUr,9t9
 mt INDEXRERUM ET SENfENTIARUM MEMORABIHUM. 1168
1 AnathemaiacontraerrcresPriscMianieidem suhjecta,283. procemionondumimpresso,el cunxformaa vulgatisdiversa
Fidei libellus,u,uicap. 39colleclionishoctomoimpressae e mss. prolertur, CCXLIV.
exbibetur, 279.S. Gregorio Nazianzenoprobabiliusasse- Gregoriijunioris,aliassecundi,epistola nunc primume
rendus, 945. De variislibellislidei Qu°snelli disserutio, ms. edita, cccvi.
910el seqq. Observationesin eamdemdissertationetnac GregoriusBaeticusnum auclor cujusdam sermouisvul-
ineosdem libellosiidei, 915. gati imer illosS. GregoriiNazianzeni,948.
FiliusDei, dequoquid sitcredendum,Damasusexponit, S. GregoriusNazianzenusprobablius est auctor libelli
401 etseqq. Ejus incarnaiio,unitasper-onae,etduaenalu- fidei,qui conlineturc. 39 collectionishoc tomoimpressae,
rae explicatae,390, 392, 653, 654. Patrumtestimonia de 945. Ipsi asserunturduo vulgatisermones49et 50 a non-
in
duabusnaturis Christo Filio Dei, 285. nullisin dubium vocati,946,947. Horum interpres Ruii-
Filiorumcura a parentibus nou deserenda, 126. Debi- nus, 946.
tum filiorum erga parenles, ibid. GregoriipapaeVII quaedamgestaindicata, cccix.
S. FlavianiCP. episcopi et synodi ab eo habitaegesla Gregoriipresbyteri collectioPolycarputinscripla.Vid.
conlra Eulychen,295. A congregationeGraecorumdamna- Polycarpus.
tus, quoniamsedes apostolica non consensit, absolutus, S. GregorinsTuronensisNicaeniconcilii nomine Gan-
352. grenscm canonemallegavit, I.I. Undeid sumpserit, LII,
Formata. Vid. EpistolaformaU. ccLvm.Canonapostolicuscum additamenioab eo allega-
FortunatusVenantiusauctor expositionistidei catholicae tus, CCLXXV, 1023.
seu symboliAthanasiani,669,not., 955.
H
G
Hadriana collectio, CLXXXIV. A Dionysianadistinguitur
Gallicaniepiscopiquantum apostolicisconstitutionibus ob addiumenta,ibid. Additamenu primaepartiscanonum,
axxxi. Gallicanae
detulerint, 1029,nol., cxxxtv. Gallicanae synodi auctoritate ibid. Aliapartissecundae decrelalium,CLXXXV. DUO,quae
apostolicaconflrmalae, canonunvcolle- posteriusaccessere,CLXXXVI. Breviarium ejusdem colle-
ctiones, cxxxix. clionis,ibid. Kpilomecanonum Hadrianopapaeperperatn
Gangrensissynodica, et canones versionisIsidorianae, in vulgatis Iributa, CLXXXVUI. Capitula, quaeeidera Ha-
121.Versionispriscae,328.Haecsynodusposterior Sardi- driauo inscribuntur,a Pseudo-Isidoroconiicta probantur,
censi ostenditur,xxiv. Quis fuerit Eustathiusiu synodica ccxix.
memoratus, ibid. Usius Cordubensisalicubi perperam Hadriano-Hispanica collectiodescripta, ccxm. Antiquo
recensitus interPatres Gangreuses,ibid. EusebiusCaesa- collectoriusui tuisse videlur,CCLXXXI.
reensis eidem conciliopraeluit, xxv. Cur canonesGau- Haeresisauctore damnato,fautores et communicantes
grenses, licet posterioresAnliochenis,in Graecotameu damnati, 349,551, 364, 366.
codice ante Anliochenos describuntur, ibid. Gangrensis Haereticorumcouviviael sodatilalesclericovilandae,664.
canon a S. GregorioTuronensi Nicaeuinomine laudatus, Cuiohaereticisnec orandnm,nec psallendum, 665.Haere-
et cur, LI, LII. ticis in haeresi permanetuibusnon concedendusingressus
' Gazophylacium Ecclesiae,661. in Ecclesiam,435. Catliolicisnon adeunda coemeteria,vel
Gelasiusanctor libriin vulgatis inscripti,Breviculushi- marlyria, seu ecclesiaehaereticorum,ibid. Cum baerelicis
storimEuttjcliianislarunt, et locusinfine ejusdemsupplen- non iueundavnuptiae,436,438.Nec ah ipsis benedictiones
dus, CLXUI. Est auctor ejusdem opusculi, sed brevioris, accipiendae,nec cum ipsis orandum,438. Neceorumfalsi
inscripti, Harralionisordo de pravitale Dioscori,508, not. martyrescolendi,ibid.Nec separataipsorumconveuficula
Tres nujus opusculi editioues,ac tria additameulaGelasio adeunda,in quibus idololatricocultu angeli seu daemones
auctore, ibid. Gelasiilomus de analltematisviuculo,521. colebanlur,ibid., nol. Nec feriaticaab iis accipienda,nec
Ejusdemcommonitorium ad Faustum,533. Scribitad An.i- cumiisde.mdiesfesti agendi, 439.Multavera in hteretico-
stasiumimperatorem,318. Ad episcoposDardaniae,347. rum libris, nec ideo refuianda,quia illorutnlibri ob alios
Epistolalongiorad Dardanosab interpolalionisnola exi- errures refutaritur,326.
mitur, CXLVII. Duo ejusdem epistolaeexempla, atterum Ha;reticiredeuntesad Ecclesiam recepti, 247.
altero auclius, et utrumque ab codem Gelasioscriptum, Ariani, Eunomiani, Macedonianiadqtiomodo fidetnreverteutes et
ibid. CXLVIII. ad
Epistolaipsius episcoposper Lucaniamet hic remissionemsuaeperrepere blasphemiae, et infulu-
Brutios, et Siciliamconstitulos,ad aliosdein propagata et rum spemsuscepere indtilgentiae, 525.
inscripta,407, not. Alia ad
ejusepislola episcoposOrientis, Halitgani libri sex de poenitentia,CCLXXXI.
361. GelasiiepistolaadSucconiumvindicatur,CXLVH. Qua- Hellespontus el dissectaab Asiapost
tuor opusculaacepbala Gelasio asseruntur, cxnx. Eidem Nicrenamet anteprovinciainstituta, Sardicensemsynodos,xviu.
tribuendatria fragmentaAnastasioII ascripta, CXLVI. De- Henricus rex pseudo
Gonradifilius, et nonnulla ejns gesta
cretum de libris recipiendisvelnon reiipiendisnum Gela- indicata,ccctx.
sii sit, CLI.Triplex ejusdemdecreti forma, et quid Gelasio HerardiTuronensiscapitula, CCLXXXIV.
ascribendum, CLIIet seqq. Scriplurartim canon num ipsi Hereteuva regina Theodoricimater, ccciv, not.
adjudicandus,CLVI.Gelasii locusexplicalus, 775. Gelasii Heros et LazarusCoelestium apud Afros missis litteris
fragmentaex ms.collectionecardinalisDeusdedit edita, accusant,129.
ticav. Herovallianacolleilo, CCLXJKV. Conditain Galliis, ibid.
Genuflexionis omissionemdiebusdominicisatquepascha- Anleriorcollectione Hadriana, CCLVI.
et
libus communemfuisseorientalihus occidentalibus,723, Hibernensiscollectio,CCLXXIII.
not. Et RomanaeEcclesiae,761. Exceptio pcenitentium, Hieronymiepistolade gradibusclericorumad Patroclum
726, nol. inscripta, et num genuina, CCLXI.
Glyceriiimperaloris lex anlea itvcditacotvtraordinatio- Hierosol.ymitana sedes. Vid. Jerosolymitanae.
nes simoniacas,677. Initio imperiiejus edita, 635. Hilarii Pictaviensisloca emendanda, xvui, XLV,XLVI,
Gratiaad singulosactus datur, nec daiur secundumme- XLVII.Stibscriptionespseudosynodicae Sardicensis apud
rita, 180. Gratia quolidiana, 1 60, 162, 164. Gratiaeneces- ipsumvitialae, x tx.
sitas, 136 et seqq.Gratiariisi magnisprecibusimploranda, HilarioNarbonensi Bonifaciustotius provinciaeNarbo-
137.Graliaper JesumChristutnnonsolumdelet peccaium, nensis primaecuramcommittit,270.
sed etiamadjuvatad non peccandum, 167. Adjuvat non Hildeberii Cenomanensis,postea Turonensis episcopi
solumilluminando,sed etiam praestando,ut bonumfacere exceptionesdecretorttm, cccxx.
diligamus et valeamns, ibid. Condemnanlitrqui dicunt HimelcopraefeeluspraelorioItaliaesub imperatoreGly-
eam praeslareUntum utfacilius operemur bonum, ac si cerio, 633. Ejusedictumnuncprimume ms. erutum, 679.
absquegratia possimus,ibid., 168. Himerii episcopi Tarraconensislitterae ad Damasum
.Gratialegis temporeocctilla,nunc manifesta,157. Gra- 246. Siriciotraditae,247.
tia qoamdocet doctrinaChristianaquaenaiiisit, 153,154. scriptae, canonumnominequidamnon Hipponen-
GratiamDei in qno ponaut Pelagius et Coelestius,130. sesHipponensium
a nonnultislaudati, et cur, CCLXXVI.
GratiaeDei, quaChristianisumusnullumlocumrelinquunt, Hispanicacollectio,et ejusfontes,cxcv. Primumquae-
ibid. GratiaeadiutorlumPelagiuscollocabatin possibiliiate nam fuerit, cxcvi.Dein auutiorin quibusdam mss., cxcvu
naturae,155. Refulalur, ibid. Graliamsiveltberumarbi- et seqq.Tempusquo haeccollectiodigesta,ccm.In Hispa-
trium, sive legispraeceptum,siveremissioiietnpeccatorum niis lucubrata, ibid.De Hispanoauctore conjectnrae,cciv.
diceus Pelagius, nihil dicit quod ad concupiscentiamten- De addiUmentis amplioribus,qute in ms. S. ^miliani in-
vincendaspertineat, 151. ccvi.Haeccoltectiocorpus canonumaullienlicum
' tationesque
In Gratianicollectionemnotatio,cccxx. veniuntur,
ccv.NotabilisdistinctiocodicumHispanaeorigi-
S. GregorliMagnisynodicaad omnesepiscoposaauo601 appellau, ius et Gallicanae,qui collectionem Hispanicamcontinent,
iu vulgatisnonrecte afiixa,CCXLIII. sintveraeejus ccviiel seqq.
Qtiaeiiaui
subscripliones,ibid. Ejusdentcpislolaa<tAugustinuiiicum Hisjoanorum testitrioiiiunide auctoritalesedisapojtolicae,
1109 INDEX RERUM ET SENTENTIARUMMEMORABILIUM. 1170
r.xcvu.Gallicanaesynodi apud Hispanos quanti fierent, J
(IXCVl.
Homicidiiquaepoepitentia,113.Homicidium voluntarium jejunia Ecclesiaenoncontemnenda,126. Quatenusnou
et casuale,itnd., 114. jejunandumdie dominico,ibid., 664. De jejunio sabbali,
Homuncionitae qui, 61, not. 200. Jejuniunvferiae sextae propter passionemDomini,
HoDoriiI papaeepistolaeduae uunc impresste, cccvi. ibid.
EjusdemlexcontraPelagianos,170.Romanum Nonab Africanis, sed Jerosolymitanaesedislaus et honor,24,54.
aZosimopapapetita posljudicium in eosdem, S. JoannesChrysoslomus episcopus CP. a synododam-
et cur, 882.Honoriialialex ad AureliumCarthaginensem natus, a sede apostolicaetiam sola, quia damnationinon
contraeosdemPelagianos,174. Explicatur,887. Haecad con-enst, absolutus,352.
Bonifaciuin pontiticeiiipraecipuedirectaostemlitur, 888. 312. Joannes episcopus Alexandrinuscatbolicusordinatus,
ConlraquosPelagianospotissimumedita, ibid., 889. Mittitsynodicam Roinamdesua ordinatione,ibid Im-
Honoriusimperatorquid egerit in schismaleinterBoni- perator connririationema pontificesuspendeadamcurat,
faciumpapamet Eulalium,160. xbid.JoannesRumamronfugil,318.Cotitraregulasa sede
Hormisdae papaequidamcodicesinscribuntdecretumde pulsus,535,353, 355,357,362, 365.
libris recipiendis,vel nonrecipiendis,CLIV. Quidipsi tri- Joannes episcopusAtitiochenusnum ad pacemconci-
buendum,CLVI. nunc
Ejus epislola Hormisdae
prhuum edita, CLXVI. lianduincum S. Cyrillo sullicere putarit lidein ab ipso
Epislolaper universas provincias i n aliquot mss. scriptamtemporeconciliiEphesitti,386, noi
collectionibus tributaquidsit, CCLXXVH. JoannesepiscopnsApamenusa Petro Antioclieno haere-
Hurarius levitaauctor in
Exceptionum,quae vulgatis licoord.nalus,312 AbApamenisnon receplus,Anlioche-
tribuunturEgberto Eboracensi,CCLXX. nam Ecclesiampulso eodemPetro imadit, ibid.AbAcacio
HugoCatalaunensisauclorSummaedecrelorum Ivonis, damnatusunacutn Peiro Aatiocheno,315. Item a sede
cccxu. aposiobca,ibid.Post tot damnaiionesab Acacioprafectus
Humeriusde diaconiodejectus,atque Christianinominis EccltsiaeTyriorum,ibid., 317.
appellaUoneprivatus,abAcaciopresbyter ordinatus,317. busJoannesepiscopusRavennasdeEcciesiarumnecessitati-
frequenterad Gelasiumpapamrelulit, 407.
I JoannisScholasiiciGraecacollectioin titulos distiucta,
xiv, XL.Theodoritoperperamaltributa,xv.
IdaciiClarilibri contra Varimadumnonsunt VigiliiTa- Jovinianidoctrinaquaediaboloauctore, 255. Quamper-
psensis,sed Idacii, 957. Ejusdemsunl libri duodecimde niciosa dum latebat, et quomododelecta, atque dainnata,
Trinitate inter Athanasiiopera editi, ibid. 256.NovaeIiaeresisincenloresdamnati,258. Jovinianuset
Indicnluspro instructione, cix. sociiManichaeos se probant,263.Romaeblasphemiassuas
luferiorpotioremseu superioremabsolvereneqnit, 332. produnt,257. RomaMediolanum venerunt, 263.Ubi el.iara
Inlirmiqui pceniteatiampetunt. Vid. Poenitentia. damnati,ibid.
InnocentiiI papaeepisioladuodecimaHispanicaecolle- Judaai,a quibus feriatica non suscipicnda, nec cumeis
ctioniinsertaaJ Aureliuma suppositionisnota eximitur, dies fesli agendi,239. Nec azymaab eis accipienda,nec
ccn. Consnlalus in ea emendandus,cctu. EjusdemIuno- cum ipsorumimpietalibuscommunicandum,ibid.
centiilitteraeet judiciumadsvnodumCarthaginensemcon- Julianus archiepiscopusToletanus num fuerit auctor
tra Coeleslium et Peiagium,134.Aliaead synodumMilevi- BrevialioniscanonnmcollectionisHispanicae, CCLXV.
lanamin eadetnroaleria, 144.Aliaead quinqueepiscopos Justellus(Christophorus)CodexcanonumuniversmEc-
Africanos,160.Alitepecnliares ad Aurebum,164.AdEx- clesimGraeceet Lalineab eodem edittts, ex ingeniocon-
snperiumTolosanum,182. Ad episcoposMacedoniae, 188. ciimaius, et quomodo,vm, ix. Nonest vetusGraecorum
AdDecentiumEugubinuni,198.Ad ViclriciumRolhoma- codex, x. Neque universaeEcclesia;, xi. Neque est ille
gensem,204.CurInuocenliusAnliocheooscaaonesbaere- codix, qui in Gi;eca Ecclesiamediosaeculosextoaobtine-
ticisaucloribusattribueril,xxx. bat, ibid. Defectus ejus notati, et addiiamenta veleri
JnterpretesLatini Graecorumoperum quandoqueinse- Graecocanonumcodicealiena, x. EjusdemJustelli opinio
ruere originale Lalinumeorum,quae in Graeciscodicibus de couliiiuanumerorumserie in omnbus antiquis cauo-
etoperibuseLatinoGraecereddita et interserta fuerant,XL. num codiciius rejecta, xxxiv.Juvenis rescidit canones
lrregnlarttates,quaeab ordinibusarcent, 408, 409Vid. Sanlic nses a codiceversionisp<iscae,et cur, LXXIV. De
Clerici. cnnteiitioneea de re habitacumPetio <icMoca ac edito-
IsaacLingonensisCapilula,CCLXXXIV. ribus ejus versionis, LXXI.De CodxeEcclesia'Africanm
Is doriana,uli vocatur,antiqua versiocanonumGraeco- ab eo impresso,LXXIV, CVI.De editioneab eo factaDio-
rum, LXIX. CaruilinitiocanonibusChalcedonensibus,xm. nysi Exiiiui, CLXXVII.
Laodiceuiquoqueet Conslantinopolilani posteriustraducli Jusiianensissynodusproiransicana, cxxxm.
in Lalinuin,el eilem versioni adjecli, ibid., LXIX. Ilem Justmiani imperaioris lifcellnsilatusAgapitopapae,et
Antiocheni,xm. Quamlale propagalafuerit, LXX. cbronicanotatio ejusdemin vulgatiscorrigeitda,CLXIII.
IsidoriMercatoriscollectioplur bus apocryphisscatens, Justinusimperatorad Trasamundumlegationemdirigit,
cccxv.S. IsidoroepiscopoHispalensiaflicta,ccxvi. Quam CLXVll.
sero impostnrae ejusdemcolleotionisdelectae,ccxv,ccxvi. L
Potioresrbaracteres, qni imposturasdemohstrant,ccxvi.
NumNicolausI ejusmodicollectionemapprobaril, ccxv. Laicus praesenfibusclericis, nisi ipsisprobanlibus,do-
Sinceradocumenlaeidem collectioniinserta, et quibusex cere nonpraesumai,660.
fontibushausta, ccxvn.Quaedam genuiuaab eodein impo- LanfrancusadlendusepiscopisTicinensibus,ccxctx.
store interpolaia,ibid. Quaedamantiquioraapocryphare- Laodcena synodusquandobabila, xxi.
cepu, vel eliam interpolata,ccxvtti.Quofine inipostortot Laodicenicanonesex iiterprctaiioneantiqua, quaeIsi-
apocryphafinxerit, ccxx et seqq. Num hisce imposluris donanavocatur, 434 Desuntin versioae Pri-ca, tt cur,
disciplina ecclesiasticamutatatuerit, ccxxt. De auctore, xn. Deeranl ab initioiu Graecacolleclionej.ibid.
loco et temporehujuscoUectionis, ccxxu, ccxxtii. Codi- Lapsisub Lcinioquomodorecepti, 56.4Lapsispfesby-
cumbiijusrollerliomsvarieias, ccxxv.Quicodicespuriores, teris et diiconisquidfiat, 106. Quidde laicls lapsis, 107.
ibid.ccxxxu.Describtur pura ejusmodicollectio, ccxxv Varialausorumgenera, ibid
et seqq. Quaedamadditamentasecundis PseudQ-Isidori Laurentius Nucerhtus episcopusqiiandoa Symmacho
cttris notautur, ccxxxu. De codicibusqui colleclionem. constitutus,cx. Duo ejus schismatacontra eumdem Sym-
Isidorinonomninopuramaul iutegramcoutinent,ccxxxui, iiiiicbuinexcii&tadist.iiguuutur,cxi.
CCXLI. Quaedamdocumentaapocrypha Isidoroperperam Lazaru-. Vid. Herosel La/arus.
atiributa,ccxxxv,ccxxxix. Caulio'adbibenda,ne pro Ist- Leetorespopulumnousaliiteni,90, 640. Quandiulegant,
dorianispurismss.exemptisea accipiantnr,<iuaepuranon vel legere no.i sinaiitur,95.Cumad pubertatempervene-
sunt, CCXLI. AddiUmentum supposillliumepislolaeS. Gre- rint, c gantur veluxoremducere, vel coutinentianiprofl-
goriiadSecundinmnnouest Isidorotribuendum,CCLXXXU.teri, 640.
NPCab eoconfictaesl epislolaS. tsidort Hispalensisad Legata inortuorumnegantes, aut cum diOicultatered-
Masonem,ibid. Necalisealiquot,quaein puris Isidorianis denles excomtimnicati,668.
mss.desunt,ccxxxv,ccxxxvn,ccxxxtx.CodicesIsidoriani Leges Romanae in canonumcollectionesquandoinductae,
minuspuri, ccxxxmel seqq. CCLXXXVII. LegesJustinianeaein Italia viguerunt,iWef.
IvonisCarnotensiscollectionesduae: Derretumdistin- S. Leonis epistolaeabjectaeGraecocanonumcodici,xv.
ctnm in partes decemet septem, ac Panormiain octo EpistolaLeonialtributa, et apocryphade privilegiochor-
partes disiributa, cccx. Quidamalterutrum opus ab eo episcoporum,uonest recensendaiuter imposturasIsido-
abjudii-ant,cccxn.Quid probabilius,ibid. Utrumqueei- rianas, ccxxxv,
denvascribitur,cccxui.Fontes,exquibus Ivo profecit,ibid. Liberii papaegesta apocrypha.cxv, cxxxv, cxci.
StuumadecretorumIvonis,cccxu. Liberumarbitriumnegare, si indigetdiviuoauxilio,fuit
1171 INDEXRERUM ET SENTENTIARUMMEMORABlLlUM. 1172
error Pelngii,179.Catholicadoctrinafaietur contrarium, ordinariGelasiusstatuit 408.Qualuofmonacttoruni gene-
180. ra, cccix.
Liciuiityrannis,56. Monnsteriumsine voluntate episcopi aediBcarenoh li-
Lothariusl ioiperator,et versusinejusfunere.cxxxvm. ceat, 228.Monasteriasemel dedicatanunquSmiHantcoe-
Lucillus,alias Lucius,episcopusVefonensisinter Sar- naculasaecularia,237.
dicensesPatres, XLVI. Moneniti,hortandi et tuadendi verba in praeceptisfe-
LnjtubensisEcclesiaequerimonia adversus Patroclum rendisadhibita.lOtO.
Arelatensem,269. Montenses,Vid.Novatiani.
Morsex peccaloAdam.Vid. Adam.
M Mortuinonbaptizaodi,91.NecEocharislia cisdanda,ibid.
_
MacedoriesepiscopiInnorentiumconsulunt,189. Ejus,qui inorttttisestin drimnatione,nometinon potesllu
Maiedotiiantiserror additamentosymboliNicaeulsnb ecclesiasiicarecitationeascribi,344.
Damisoperstrirtus,401,not.Confessiofnleiab eodemDa- lieris Mulierviriliveste nonutatur , 123.tid. Femlnae.Mu-
masocoulr eumdemerroremmissaad PaulinumAntio- nomenpro viduaacceptum,207,nol.
cbennm,401,402. Maceriomanis anathemadicitur, 401.
MacedoniusMopsuestenusepiscopusinter Nicaenos Pa- N
tres quaieiiusarcp.nsitus,xxi.
Magiet incantatoresclerici ab Ecclesiapetlendi, 439. Neocaesarienses canonesversionisfsidorianae,116.Ver-
Maleficiipoeaacanonica,114. sionispi-is.cae,490.Notatiochronicaiisdemcanonibusprae-
se
Manicbeos probaverunt Jovinianus et socii,263.Lex fixae Graecofontedimanat,xxxui,
in Manichaeos,396. Neocaesariensium Patrum catatoguscum civifatumet
Marcelliaoidamnati,441,noi; 551. provinciarum nominibusinvnlgalisConciliorum imp^pssus,
Marcellinipapaecausasupposititiain pseudosynodo Sin- est supposililius,xxu.
vessana,cxv,cxxi, n on
Neophyti ordinandi, 15.
MarcelliiiusCarthaginensis subdiaconusadZosimumpa- Nicaenae synodilaus,374, 37o. Ejuschronicanotalio fn
painmissus,785, nol.; 789, nol.;839, 860. quibusdammss.et.vul^alispraemissacanonibusmendosa,
Marcianiimperalorissacra de conciliogeneralicogen- 22, no(.;27, not.; 46, nol. 48; 495, noi; 710, noi Alia
do, 213.Ejttsdemallocuioad synodumChalcedonensem, annolaliopostsymbolunv edila, et DionysioExiguoperpe-
215. Constitntiopro eadem synodo,238. Alia,240. Alia r«m allribtita,e\ Graecocodice profecla ostenditlir,28,
et
contraEutychianos Apollinanslas, 242. nol.Nlcaetiam synodum sub Julio papa habitamnon-
cur
B.Mariaevirginitateminpartunegantesrefellunlur,260. nulli scripserint,LXI.
MariiMercalorislestimoniumde capitulis, de quibus Nicaenorum canonumanliquissimaversina RomanaEc-
Ccelestiusaccnsatusfuerat, explicaiur,800, not. clesla recepla, ejustpte parliculaequae supersunt, LXVI.
S. MartinusBracarensisprimofuit episcopusDumiensis, Eademplurihns OccidentalibusEcclesiiscommunis, ac
CCLI. Graecae linguaeperitus, et versio ab eo lucubraia, pravserlimAfricanis,ibid.Alia versioa Philoneet Evari-
ibitl.Capitulacanonumnom et quatenusex Graecocxpres- sto lucubrata,et ail Afrosmissa,Lxviii.Allatvntiqna versin,
serit, CCLII.Nonomniaex Graecoexcerpsil, CCLIII. Num quae Isidorianavocatur, sed liberiusalicubiinulata , 47,
haeccapitula lecta et confirmatafuerint in concilioBraca- not.Alia versio Prisca,494.Al a vetustissiraautiiic pri-
rensi secumlo, i bid. Marlino I papa?a nonnullis perperam mum vulgata,567. Item alia anliquaanlea htediU,581,
tnbtita,ibid. Praefarionislocus explicaus, LXX. Canonumordo alicttbidiversus.47 not. Nicrenorom cano-
Martyriumpro Ecclesia martyris,213, 217 ,229. num :|uania esset observantiain RomanaEcclesia,759.
Marlyrumnatalitianouceli-brandain Quadragesitita, sed Nicaenorum canonumabbreviatioa Ruflnoedita, in Gal-
eorummemoriatanltim faciendain sabbatoet dominica, liis usitala,LXVIII, cxxxi, 1037,nol.
440.Eorumpassioneslectaein ecclesiis,100. Nicaenorumcanonnmnomine Sardlcensesoliutlaudati
Matrimoniiinicum genlillbus,haereticisvel scbismati- etrecepli, vid. Sardicenses.NonomnesGraecarumsyno-
cis non ineundum, 95. Vid. Nuptiae. dornmcanonesNicaenoruin nomiiielaudati,LI.Gangrensis
MauritaniaSitifensispropriumprimatembabeat, 89, canotiaGregorioTttronensiNicaenoconciliolribtitus, ibid.
640. Um*eiii sumpseril,tu, CCLVIU.
MaximiCyniciepiscopiCP. ordinatioet ejus acu irrita, Nicaenus canondeCatharisexpltcatus,54,not.Ejusdem
444. canonisversioincollectionehoe tomoimpressa,est aliena
Mediana dictadominica quartaQnadragesimae, 413. a Homana,755.Erroremcontinet.ibid.
Mediolanensis synodnsad Siriciumpapamrescribit con- Nicaenuscanon de omiitendageqnflexionediebnsdo-
tra Jovinianum,259. minicisatque paschalibusin qnibusdamcodicibusdeest,
De Meletioet de ordinatisab ipsodecretum Nicaenum, 62, nol.Cttrdesit in iisdenv,nec nonin abbreviatlOne Rn-
588. fini,ibid.; 723,noi; 763. CnrFerrandnseumcanonejnih
Meflini(Jacobil editio tomo primo Isidorianamcolle- Sardicensibusprimumallegaril,706, not.
ctionemcunvadditionibusIsidorianisexhibet,ccxxxvn. Nicaenum symbolumadivefsis interprelihustradtictnm,
Metropolitanorum potestas,50, 53, 269,427, 451. Yiil. etln antiquis'canonumcollectlonlbnsreceptum,27, nol.
Eptscoporumordiuatio.Commendalitiae ab episcopome- lilem symbotumex antiquissimaversione, qnamCaecllia-
tropolisdandaedlaconomisso ad comitatuio,69.Intelligitur nus in Afrlcamattulil, 88, nol.Nicaenafidesnon vlolanda,
hoc.locometropoliscivilis, geographica,xxxm.Metro- 443.
seu
politanussua provinqiacontentus,In alienisprovinciisni- nesNicaenum concilllimnum aoleriomm synodommcano.
hil audeat,274. legf et conflrmarivnluerit, xxu<.Numcondideritca-
Milevitanasynodusanni 402,et quiejos canunes, xctv. nonemScripturarnnidivinarum,100, not. Numlanones a
Quaeapud IsidorumMilevitanaappelletur, ibid. se coniilosmiseritad Sytveslruuipapamol>eonlirmatio-
Milevitanae alterins synodilitterae ad Innocentinmcon- nem, 46, not.EJusdemconcjlliepistotaapocryphaad sy,
tra Pelagium et Coelestium , 141.Haecsynodnspost Car- nodumnomae,seu adSvlvesirumpapam, cxvii. Ejus'em
thaginensemanni416, nonvero ante cetebrata, 831. epistolaad EcclesiamAlexandrinamet eplscoposiGgypti
Misenusepisropus.Vid.Vitalis. de gestiscirca Ariumet «ocios,ac de Meletii schismate
a
Missaesacrificium jejuniscelebrandum,97. Pax danda ex versionenunc primumcdita, 587. De regula formata-
non.anie , sed post confectamysteria,199. Nominaotfe- rumtributaconcilioNicaeno,1!52,not.
renfutmintramysteriarecitanda, ibid.Biduoante Pascha NicaenorumPatrum catalogus e primaevocanonuin
noncelebratummissaesacriflciom,200. tn coemeteriisce- Graeco codicedinvanat,xvi.Asriptoribusantlquisindicatus,
lebratum etiam Innocentiitempore, 201. RomaeIntltnls itridem.ApudS. AthanasiumInventiis,xvti. Qualuordi-
urbis nonconficiebatnrtlie dominico,at in parochiisrura- versaeverslonesettmdempr8e"erttnt,xvt. Duplexepisco-
libnset ccemeteriiscelebrandi Userat, lOtrf.,nol.Non porumordoinmss. notatus,30, not.Uem catalogtts PX
oporiet in Qnadragesimapanem otferrinisi in sabbatoet eodetndnpliciordine productus,30et seqq.,304et segq.
ilominii-a,440.Oblationesnonoflierendae in domibusnec Notninaeplscoporumcumcivilatnmnominibns per provin-
a iiresbytero,neo ab episcopo,441. Clas d<strihuU,xvu. Civilis provinciarumdlstributioin
Mizoniussenex Byzacenae provinciae,87. eo calologodesignata,Nicaenotemporicongrnit,xvm.Ob-
Monachiepscopissubditi,et ab episcopoilsdemcompe- Jecta eldemcatologodilunntur,xix, Quanaoet aaomodo
tens proridenliapraestanda,228.Monachnssi ad clerjea- idem caulogusconditusluerit, xx.
tnm niti voluerit, a prion propositodeviarenon debet, Nomenpro causa, 93, not.
210.Monachinonsint conductores,necprocuratores,227. Nospronomen,e( aliaslmiliade pontlflclasede et aucto-
Jfe se inserantrebus ecclesiasticis,nec saecularibns, de- rltate sttmpta,et a RomanisPontiflcibnsustirpataob rerti
serlis propriisinonasteriis,228.NecalienumservuruSine quaea pravdecessoregesta fiierai, CXLVIH.
liceutiadomiuisuscipiant,ibid.Mouachorumsolitndofre- Novatianl,vet Montensesvenientesad Ecclesiauiquo-
rraemau,265. Monachosqnando,ct quibusconditlorifbus modorecipiendi,-209,4lW,450.
 1173 INDEX RERUM ET SENTEKTIARUMMEMORABILIUM. 1174
Nupli»nondamnandae,123,125,258, 654. Nuptiarum PaulinnsCcelestiiaccusatorRomam evocatus, excusa-
vincummcum castilateconjugalihonorandum, 127.Nu- tionislibellum obtulit, non vero recusavitobedire, 786,
ptiis intersuntsacerdotes, 258.Velamen in nnptiisimpo- not.Locus ejusdem libelti explicatuset emendatus,8S7.
situm,348.Nuptiaenoncelebrandaein Quadragesima,440. PaulusEmesennsepiscopus a JoanneAntiocheuomis-
lu nnptiisnon cantandnm,nec ballandum,sed caenandum, sus ad CyrillumAlexandrinum,ut pacemconciliarel,384,
i velprandendum,otCltristianosdecet,441.Vid. Conjugium, 585.
Matrimoninm.Dehisquisaepius nubunt,117. Nuptiaesecun- Paulus Ephesinus sedisapostolicaeauctoritate
dresaecularibusconcessae,419.Nonreprobandae,654. Ataf- dejectus,535, not. episcopus
centaclero.Vid.Clerici.Secundisnuptiisjunctiquidagere Pauperum cnraet lilleraecommendatitiae quibusdandae,
debeant,434.Nuptiarumsecundarumconviviopresbyternon 252.
iotersil,117.Nuptiaecumhaereticisne Uant,438.Nonoportet Peccaium originale, 166. Negatum a Peiagianis,131.
dare in malrimonium filiosvelGliashaereticis,sed polius Peccatumadmortemqtiodnamsit, et quod non ad mor-
accipere, si profiteantiirse fulurosesse catbolicos , ibid. tem, 326.Peccatumin Spirilumsauclum,525,528.Nemo
Filii clericorumgenlilibus,aul haereticis, ant schismalicis perfeclus et sine peccato,168,180.
matrimoniononjungantur, 642. Nuptiaeincestaeseparan- PelagiiI papaeepistolaeac epislolarumifagmentanunc
dac,et quisepararidistulerint, excommunicandi,670.De e ms. edttcta,ccov.
nupU duobusfratribus quid. 116. Pelagius et Ccelestiusvocumnovarumioventores,148.
Auctoreserroris abomnibus anatliematizandi,129. Ipsis
o non negandusEcclesiaeaditus, si errorem deponant,148.
Ab Ecclesia abscinduntnr,et eorutitfautores, ibid. Leges
Oblatasuperaluri sub sigillopresbyteriet diaconi sint, contra eosdem,170,174, 181.EdictumPalladii,173.Aliud
et ab unone expendaturubi necessariumfuerit, sineno- Volusiani,182. Pelagii et Coelestiierrores perstricti, 129,
liliaalterios.672.Oblationes eornm qui pauperesoppri- 154,141,144,150,161,165, 178. CapitulaerrorumPela-
munt.a sacerdotibusrefulandae,663. gio objecta in Diospolitauasynodoex gestis Paluesinis
OEconomi cousliluendivacanteEcclesia,237. excerpta, 178.Nonsuntformulafidel, 800, noi; 9t2, hot.
Olberiusadjutor,non vero auctflrcollectionisBurchar- Nec propositaa S.LeonePelagianisut Ipsisubscriberent,
di, ccxc. cumad catbolicamcommuntonem redireut, 914,not.Pela-
Oleumsanclum,quo infifmiungnntur, est genus sacra- sius Romiediu vixit,150.Ronvae nonnultosab eo deceplos
menti,203. Ab episcopo conficiendum,ibid. Presbyteri ignorabat Innocentius papa, 161. Hierosolymisquosdam
etiain minisirarepossunt, ibid.Non concedendumpoeni- fallere nisus est, 143.Ibia pltiribuset a S. Hieronymo
tentihus temporepo-nitentlae, ibid. confutatus, ibid. Pelagii libruma duobus ejus discipulis
Olograpbamanut antiquatbrmutaquldsignillcet,cu. traditum refutavit Augostinus, 153. In Oriente, id est
Olyrapiusin canonibusSardicensibusmemoratus quis Diospoli,putabaturesse purgatus, 130.Episcopalibusge-
fueril, XLVII. stis absolutus,131. Purgationlsejusgesta ad Innocentiuth
Optatus,ad quem edita est epistolaAugustini ex ms. niissa, 162.De veiitate gestorum dubitavithic pontifex,
Gottunicensi,nonfuit episcopusMileviUnus,sed atius ex- 163. Pelagiuspurgalionisstiae quaedamscripta misit ad
tra Africani,893. Augusiinum, 138,not. Quomodose purgaredebeat, 131,
OsiusepiscopusCordubensisnum legatns Romanipon- 135. Pelagiierror auctoritatesedis aposlolicaeanathcma-
tiflcis in Nicaenasynodo,29, not. Osii inlerlocutioe ms. tizandns,150, 131.Synopsisgestoi-timadversus Pelagia-
Corbeiensiedita ostenditursupposititia,xxm. Osius non hos, 778, 906.De concihis Africaniscontraeosdero,ibid.,
fuit inter Patres xxiv.
Gaogrenses, ad JuliumEjusdem Osii, et 843et seqq. QuatuorconciliaAfricanasub Zosimoa Ques-
Protogenis Sardicensisepistola papamnunc nelloadmissa,ibid., 847.Duotantumadmillendaproban-
primumedita, 597.Judiciumde eadem, xxxix, 577, 997, tur, unumAfricanum,uti Augustitiusvocat,alterum ple-
nol. narium, 847. Utrittsqueroncilii tempus statuitur, 819.
Orariouti qulbus non licet,437. ConciliumcootraPelagianossub initium pontificatusZo-
Oralioad Patreni dirigenda,93. Vid. Preces. Orationis simiexpungitur,450 el seqq. Sub autttmnuhianni 417,
necessitas,131, 137.Oratioest clarissiinagratiaetestiflca- Aureliuscumaliquotepiscopisscripsitad Zozimtim,tion
tio, 152.Etiamsancli orationeegent, qua petunt: Dimtl- tamen ex conciliopropriedicto,853. Conciliumifnamwnt
lenobisdebitanostra, 168,169. tunc iniliclum,sed coactumJanuario vel Februario anni
Ordinandinon snnl ii quorum uxores adulterarunt, 418ostenditur, 861.Nonverok3lendisMaii,905. Epislola
117. hujus conciliiad Zosimum quid conlineret, 799. Constltu-
Ordinatiosine examine reprobata. 55. Lapsi ordinali tionesab ipsa epistolanondislincttfi,863.Vulgaticanones
deponendi, 56. Quomodorecipiendi, ibid. Ordinatio epi- contra Pelagianos in hoc concilionon conditi, 864.Eorum
scopt. Vid. Episcopns.Ordinatioclericorum.Vid.Clerici. materies parau, etin relationead Zosimuinexposita,865.
Ordinationum tempora, 413. Ordinationumformalaeseu NumerusPatrumejusdemconcilii,862, 863.Nonfuit cou-
rubric* velnstissima?, 668. cilium provinciale,nec ex duabosprovinciis, sed ex tota
OrdoRomanusantiquus, ccciu. Africacoaluit, 868.De hocconcilioAfricano, et de alio
OrosiusHerotis el Lazari litteras contraPelagium et plenarioin Pelagianos.Vid. ConciliumAfrlcanum.De ju-
Coeleslium Cartbaginensisynododedit, 129. dicioZosimipapae.Vid. Zosimus.De rebus gestissubZo-
Osroeneprovinciapost Nicaenam synodum,immoetiam simosententtaP. Coustantiiexpensa, 901.
post pseudo-Sardicenseminsiitutaet disectaa Mesopota- Perezius(JoannesBaptista} laudatur, ac de duobusin-
uiia, XVIII. editis ejus operibus, ccix. Insignis ejus praefatioe ms.
Ovelensis conciliitempusemendatur, cccxiv imprimitur,ccxi.
Petrus Alexandrinusdiaconussecutor Dioscori,309.
P t)ua cumTimolbeo/Elurondamnatus,311.Ab uno haere-
tico eptscopoordinatus,ibid. Imperatoriussit eum ejici,
Pacisoscolumpost peractamysteriadandum,199.Non ibid.Latebat in Alexandrlnacivitate,ibia. Dicebatur Ku-
anle, ut qnidamfaeiebant,ibid. tychianam haeresimdamnasse,sed falso,513.Aliade eo-
Palladiipraefectipraelorioedictum contra Pelagianos, aem, ibid.AlexandriapulsusTimotheocatholicorestituto,
173. 313.Eamsedemrursus invasit,pulso Joanneepiscopoca-
Parembola erronee reddilum in epigraphe epistolte tholicoTimotheisuccessore,517, 518. Sempercommuni-
Athanasian»,611, nol. cavitcumPetro Anliochenohaerellco,367.
Parochiaea litulis ttrbanisdistincttede ruralibus eccle- Pelrus Antiochenusepiscopus,qut monasteriumapud
siis acceplae,201. CP.gubernaverat,hocpropter criminarelictoAntiochiam
PaschacumJudsels noncelebrandum , 424. RegulaNi- fugit, 312.Pulsomartyrio catholicoAntiochenamsedem
caenade Paschateservanda,ibid. Pasehaunodle et tem- invasit,ibid.InexsiliummissusOasim,indefugit Constan-
oorecelebrandum,664.Genua in paschalibusdiebusnon tinopolim.ibid.BasiliscitemporibuSiteiummissusAnlio-
tlectenta.Vid.Genuflexio.Paschalem diemab Ecclesia chlam,ibid. Ordinat ApamenisJoannem episcopum, a
Carlbagiuisprovinciae Africanaeaccipiant,89. quo Antlocliiapulsusfuit, ibid. Damnatusab AcaeioCP.,
PassionesmarlyrumIn annlversariodie lectaein Eccle- 313.Et cuiu ipso usque in flnemse non communicasse
siis, 100. gloriabaturAcacius,367.
""alareaapud Mediolanum exorla, cccix. SS. 1'etruset Paulus unodie, unoquetemporemartyrio
PatroclusArelatensisepiscopusLulubensemantislitem coronati, 23.A Petro episcopatuset tota aucloritasnomi-
contraPatrumregnlasordinassearguitur, 269. nishuius emersit, 134. Per eumet' apostobtUset episco-
Paullianistae redeuntesad Ecclesiambaptizandiet ordi- patnsInCliristocoepitexordium, 201, 448.Petrus Roma-
n:itidi,(lf.Noo baptizabaatin nomlnePatrig, et Filii, et nospontilicesin omnibusadminislrationis suas prolegltet
Spiritussancti, 194. tuelnr haeredes, 247.Confessioni B. Petri lufefhl porUs
PaulinusAniiecbenus,ad quem Damasusscripsit, 397, nunquampraevaliturasCbristusasseruit,338. Munooradlt
 1175 INDEXRERUM ET SENTENTIAItUMMEMORABILIUM. 1179
est aposlollPetri gloriosaconfessio,541.Petri simulatio-A PriscacanonumeditioLatinae Justelli eodice vulgau
nem coapostolus Paulusredarguit,322.S. Petri praecepU. ad mss.codices recogniu, suppletaet recusa,478etseqq.
Vid. PraecepUS. Petri. Addiumentumin fine ejusdem editionise ms. Justelliano
PhotinusepiscopusMacedo, subrepto sedi apostolicae impressumquid sit, 363, nol. CurhaecPriscaeditioapnd
judiciodamnatus,ab Innocentio absolvitur,196. Justellumsit rantila,LXXI. Laodicenicanonesa Prisctever-
Pbotinus (Sirmiensis)Hebionishaeresimrestaurans, sionisauctoreLatine nonredditi, et cur, LXXIII. Cur cano-
a Damaso,401. nes CP. post Chalcedonensesin ea describantur, ibid.
' anathematizatus
Photiuiaoiaoathematizali,413. Quando et ubi haec versio lucubraU, ibid. Kum Dionysius
Phrygiaquando in duasdivisa,xix. Exiguushanc notaveril,ibid.
non 4 39.
Pbylacteria facienda, Africanos Promulgalio decretaliumnon exigit codicem publicum,
Plenariumconciliumapud quale,ejusque ,re- in qnoillae descriptaeet edilaefuerint, LXV, 697, not.Ne-
quisita, 867. Quae dies ipsi constituta in concilio Hippo- que synodum requirit in qua recitenlur, 853.
nensi aniii393, et curomissain breviarioejusdem conci- S. Prosperi locusdeduabus svnodissub Zosimoexplica-
lii, 92, not. tus, 847. Alialoca ejusdemexplicata,863, 866.
Pnetimatomachi, qui contraSpiritnmsanctumpugnant, 679, Protadinsprafectus praetoriosub imperatore Glycerio,
443.Pn>iiitentesnoti ordinandi,667.Poeniteulibiissacerdo- not.
tes rnanusimponautomnitemporejejunii,663.Manus im- S. Proterius episcopusAlexandrinusquid pro fide ege-
ponendaepcenitentibus ante ahsidetn,quandopeccatumest rit, quid passusfuerit, 309el seqq.
et
publicumet vulgatissimum, 9*.Pumitentesmortuosefle- Prologenisepistola.Vid. Osius.
rant et sepeliant,ibid Genuflcctaaieiianvdiebtts remis- Provinciauna nondividendain duas,233.
sionis,ibid. Pceiiiteutium leges, 249. Quandopoenilenti- Psalmiab idiotis compositiet *ulgaresnondicendi ia
buscoocessacomiriiinio , 434. Ecclesiis,sedsolilibri canonici,441.et de
Pueniteiiliaest donumDei, 181. PoenitentiacanonicanD Psaltae,qni pulpilumascenrtunt, codicelegunt,
permissajudieioepiscopi,97,108. Nondandaa presbyterls 436. Psalmistaseu cantora quo olticinmaccipiat,668.
inconsulto episcopo, 97. Quibusdatncrimiuibuspiius Pulcberiaimperalrixunacum Marciano Augusloactiotti
durior, posteainiervenientemisericordiainclinalior,185. sextaeconciliiChalcedonensis inlerfuit, 215, nol.
Quilmsdarn concedebaturpoenitentia,comniunio negabatur,
et cur, ibid.Sacerdolisest judicare uondusdelictorum,et
diinilticumviderit congruaiiisalislaclionem,202. Q
'eria quiniaantePaschaindulgendaremissio,nisi aegrilu-
i"ubere Quadragesimatota jejunandunv,440.In Quadragesima
do ioterveiterit,ibid. Quidi.i periculomortis,ibid Poeui- nonoportet panem oflerri nisi in sabbatoet dominica,
tenlia iiturientibusnonneganda,272. Qnidde inlirioisqui ibid.Natalitiamartyrumin Quadragesimanon celebranda,
pelita pomileiitiaobmutuerunt, vel in phrenesiin lapsi sed eorumtantum memoriafaciendain sabbatoet Domi-
sunt, 638. Quidsi supervixeriut, ibid. Quidsi anie recon- nica; nec nuptiaecelebrandae,ibid.
cilialioiieuiobie.rint,ibtd. Posi pcenitenliamclericumHeri Quartodecimani Paschacuui Judaeiscelebrantes,433.
canonesnonpermittunt,194,253.Pcenilentiamagere cui- Quirogie( Gasparis) episcopi-epistolaad Gregorium
«juamnouconcediturclericorum, rursum ibid. Pcenitentiaj s ulfu- XIIIpontiflcem de collationibus maimscriptorumad emen-
gium iiunesl iisqui, aclapcenitenlia, peccant,249. dandaconciliaHispaniae,ccx.
Quouiodoplectendiqui post poenitenliamciugtilum mili-
tiae, ludicras voluptates, inhibitos concubiiusappeiunt, R
ibid. Pa-Ditentiaeorumquibaptizaliad saecularemmilitiam
redeunt, 57. Vel eorum qtti prsevaricatisunt a fide,56. Raptaesponsae restiluendae, 110. Poeua raptornm et
Pccnitentiacatechumeuorumiapsorum, 58. Peccantium conniventium rnptoribus,237.
incestu, 112. Reconciliationounegandamorientibus,57.
PceniteiilialeGermanicumapud Burcliardum, ccxcv. ,, ReditusEc<lesis in qualuorpartesdividendi,411. Quo-
PoeniteiitialeRomanumab ltalitgario exhibituui l ibrosexto •-<modomiiiislraiidi,432. Vid. Ecclesiaebolia.
de poenitentia,CCLXXXI. PoenitentialeRomanumeditumab Regembertusaddenduscaialogoepiscoporum Ver«ellen-
AntonioAugustinoquid sit, cccxix. siumapudUghellum,CCLXXXVII.
Poenitenlialiaundeccepeiint,CCLXVIU. Regensisynododuocanonesadditilii, LIII. '
Polycarpus,seu collectiocanonum Gregoriipresbyteri, Regia civiUstiullam praerogativamepiscopo tribuit,
quaePolt/cat-pus inscribitur,cccxui. Tempusejusdemcol- 355, 336.
lectionis, cccxtv. Praefatio, et colleclionisdescriptio, Reginoniscollectio,CCLXXXIX. Mnltarecepil ex colle-
eccxv. ctionemss.quaein qtiatuorlihrosdistribuftur,CCLXXUI.
PontifexRomanus.Vid.Romanasedes. Rcgumet pontilicumpotestas, et utriusque potesUtis
Populeti colectio, Vid.Tarraconensis. 254. discriiuen, 330,331.
Possessioannorumtriginiaquaati habenda, RemediiCuriensisepiscopicoilectio,ccxxiv.
Potestas ponlificiaet regalis, 339, 368, 369.Isuruno Resurrectioin hac quamgesumus, non in altera carne
postestatum.discrimen, 330, 531. futura' credendaest, 654.
PraeceptaS. Petri de sacramentiscS. onservandise mss, RhabaniMauri liher pcenitentium,CCLXXXI. Ejusdem
edila, 674. Sunt epislolaapocrypha Clemenlitributa epistolaad Heribaldum,CCLXXXII.
et e GraecoLatiuereddita,631.Ejus interpres quis, ibid. RicutfusepiscopusMoguntinusnon fuit auctorcolle-
Preces quotidianae, et quid-iisagalur, 139. Preceseae. ctionisIsi lorianae,ccxxn.
demhora nona et vesperecelebrandae,436.Preces supei Romauadiscipliua,204.Satisconveniensest ut totum
catechumenoset pcenitentesquaivdodicendae,437. Vid. Ecctesiaecorpus iu canonumobservatone cum Rotiiaua
Oralio. Ecclesia<oncoidet,412 VictriciusRothomagensisttoma-
Presbyterqna avtate ordinandus, 118. Qualis esse de- naeEcclesi* nornvainel auctoritatem poslulavit,204.Ut
beat, et ejusoflicia,457. Vid. Clerici. Presbyteri conti- in Galliisquamtenet RomanaEcclesiaforma se:vetur,
nenlia et poenaducentisuxorem, foruicanlisvel adulte- U 205. Quanta esset observantinranonum Nicaenorum in
rantis, 116, 183, 184, 185. Qttidde presbyteroqui aute RomanaEcclesia,259.Solos Nicienoscanonesolni reci-
ordiualiouemcommisertlcarnale peccalum,118.Presby- piebat, LI.Nicaenorum taiuencanonumnomine Sardic<n-
teri non itigrediaiuurante episcopum,nec sedeaut, 441, ses ab ea recepti, Vid.Sardicensiscanones.Quandoalia-
Nihilsine praecepioet consilioepiscopiagain,ibid.Incon- rum Graecaromsynodorumcanonesa Romaniset Latinis
sulto episcopononreconcilientpuenilentes,97,636.Quan- allegariccepennt,LVI.Nullusfuit codexcanonumpnblicus
do reconcilie.nl, ibid. Nec virgines consecrent, 98, 636, RomanamEcclesiam,LV,LVI.
Chrismanon conflciant,98, 411, 636. Non consignenl apud RomanaEcctesiasemperhabuitprimatum,qnatenusin
r es
baptizatos,200,411.Nonvendant Ecclesiae, quid et s Nicaeno canonemullicodicesp-raeferant,52, nol.Romanae
vemliderint,111.Praesenteepiscopo,nisi jussi, nec ora- Ecclesiaeaucloritaliquanlum AfricmiaEcclesiadntulerit,
tionis, vel aclionis sacraeliccntiam sibi sumant, 411. Nec LXXXVI, 1003.Augusllniisaliique Africaniepiscopiau.tori-
sine episcopoacolytbum vetsubdiacooumfaciant,ibid. tate sedis apostolicaequasdam ecclesiaslicascausas in
Presbyterava Graecis erant apud Latinosvi- Africa terniinarunt,1005."QuantumGallicaniauctoritati
duaeseniores,univiraeet appellatae
nvatriculariae, 436. Romanxsedis deferrent, cxxxiv, 1029,not. Iideui aucto-
Presbyteri contegionales, id estrurales, 118. ritatisnomineindicabantconstitutionesapostolieas,cxxxt.
Primatesproviiictartuii Africaedictiprvmmsedisepiscopi, SynoliGallicanae auctoriuteapostolicaconflrmatae, cxxxiv.
89, 97. Ex cousilioCarthaginensisepiscopiconstitueudi. QuautuiuHispan'eidemauctoritalidelulerint,cxcvu.
89. PriuiasMauriUniavSiUfeusidatus, ibtd. Primatisjut Romanae sedis prterogativn,23,498. Et primatus, 340,
in episcoporumcausis,91, 92. 544. Eademsedes pr.ncipatumin Petro Domiuivoceper-
PriiuitUequaeet quatenusofferendae,96, 124. Qui eai ceptumet lenuit setnper,etretmet, 350. Mosconsulendi
uegabaut, 122. et referendiad Romanamsedem,134,183,569, 370.Ke-
 «77 INDEX RERUM ET SENTENTIARUMMEMORABILIUM. 1178
lationesad eam missaenti ad caput Ecctesiarum,189.Hi- Sardicensispseudosynodi formula fldei, 613. Judiciuu)
meriusepiscopusadeam retulit uti ad caput sui corporis, de eadem,ibid., not. Ejusdempseudosynodisubscriptiones
254.Appellationes ad Romanamsedem, vid. Appeilatio. apud Hilariumalicubi viliatae, xix. JoanoesThessaloni
Romanae sedislegati ante Patres Nicaenossubscripti,50, censis expungendusa synodicahuiuspseudosynodi, XLIV.
vot.Confirmatio gestorumconciliigeneralisaRomanasede Scriniasedisapostolicae,CLXIX, 700.Ea quaea Romanis
petiU,46, nol.Romanaesedisauctcrilasstalnlisa concilio pontiflcibusprobabantur,in scriniisrepositaet castodita,
Africanopostulala,130.Canonemsacrarum Scripturarum 901.
a Romanasede Afripetierunt, 643.Uniuscujusquesynodi Scripturaecanonicae in Ecclesialegendae,98.Canonsa-
' constitulum,quoduniversalisEcclesiaeprobavitassensus, crarum Scriplurarum,ibid., a187, 442, 643.Numcanon
nullammagisexsequisedemoportetquam primani, quae Scripturarumconditusfuerit Nicaenasynodo,100,not.
etunamquamquesynodumsua auctoriute conflrmal, et Numa Damasopapa,CLX. Numa Gelasio,CLVI. Anveroab
continualamoderattonecustodit,350. Quos ab OrienUb- Hormisda, ibid. Sacrarum Scriplurarnm auctor Deus,
bussynodisdamaatosRomanasedes solaabsolvit,352.Jus 654.
Romanae sedis absolvendisine ulla praecedeotesynodo SecundusepiscopusPtolemaidisquatenus insertusca-
qnossynodnsiniquadamnaverai,et damnundisine synodo UlogoPalrumNicaenorum, xxxi.
quosoportuil,ibid.,5l8etseqq. Impiamgyhoduinpseudo- Sedesapostolica.Vid.Romanasedes. Quantumad re-
Ephesinameademsedes nonconseniiendo"sribmovil, 352. ligionempertinet, nonnisi apostolicresedi juxta canones
Acaciusnonprius damnavitPetrum Alexandiiuu.nquam debetur toliussnmma judicii,337.
etad Romanamsedem referret, et posceretapostolicaau- Semiariauidamnati,443.
cloriUledamnandum, 365.AliquotepiscopiOrienulessola Seotentiaerrori praeflxa,quandoresolvatnr,323.
Roinanae sedisatictoriutedejecti,355. Apostolicasenten- Servorumdebitumergadominos,124.
tia nonresulvenda,538. S. Silvestripapaecotistitutum apocryphum, cxv. Epistola
Romaaasynodussub Damaso,cxxv. Alia sub Siricio ejusdemad Nicaenam synodum item apocrypha,cxvu.Alia
papa, 448.In bacdala Siriciiepistola,452. e ms.edila, cxc.CanonesS. Silvestrisimililerapocrypbi,
RolberlnsNormannorumdux Gregoriumpapamsepti- cxvu.Zosimiepistolapro sede Arelatensi,Silvestrosup-
mumab olisidioneliberavit,cccix. posiu in gratiam EcclesiteAugustodunensis,et interpo-
Rulinilibride Historiaecclesiaslica,25.Rnfinusinter- Iau, cxxxv.
doarumepistolarum,quae tribuuntur S. Clementiad Simoniacae ordinationesreprobalaeetpunitae,223.Quatn
acobum,434, not. Vid. 631. Ejusdemabbreviationes- frequentes,677. Lege coercitaj,678.
5res
canonumNicaenorum. Vid.Nicaeni canones Stmpliciuspapascribitad Acacium,315.Laudatura Ze»
none imperatoreeo qnodhaereticoconslantissime restitis-
s set, 354.
Sinvessanumconciliumapocrypbum,cxv.In quoMar
Sabbatijejunium,200.SabbatisEvangeliacumallisScri- cellinipapaecausaagiuta fingitnr,cxxi.
pturislegenda,436.Sabbatonon vacandumcum Judaeis, Siricii monita,183. Ad provinciascommearunt, 184
EjusdemepistoUad Himerium,246.Addiversosepisco-
Sabellianidamnati,443. poscootraJovinianum,255. EpistolalecU iusynodlsAfri.
Sabelliierror, 401. canisThusdritana et Tellensi, seu potiusZellensi,447,
SabiniHeracleensisepiscopicollectioquid contineret. 448.Adquosprimummissa fuerit, ibid.not., 1006,1007.
VII. Scriptaiu concilioRomano,452.Eadem epistolasupposi-
Sacrificiummissae.Vid. Missa. tionisvitio nuUta a Quesnello,978 et seqq.Vindicatur,
SardicensescanonesNicaenissobjecli sine distinctione 1005etseqq.Canonejusdemab fnnocentiopapaGallicanas
ulla, ac Nicaenorum nomineinscripti,61, not.Olimallegaii disciplinae accommodatus, dum ad Gallosscribensipsum
uti Nicaeni,LVU. Codicesdiversaeoriginis,quiSardicenses repetivit,1006.Et in synodoZellensiacconvmodatus disci-
cumNicaenisjunguot,et omnemfraudissnspicioneiuab- plinaeAfricanae, ibid. Siriciiepislola ad Genesiumin qui-
stergunt, LIXet seqq.Eadem unio ex aliis posterioribus busdammss.collectionibus laudalaquidsil, CCLXXVII.
collectionibus conlirmata,LX.ComprobaU ex DiohysioExi- Socrattslocusnotatus, xvu.
guo, LXi.Nonfuit propriacodicumKomauae Ecclesiae,sed Spectaculafitii episcoporumet clericorumnec exhi-
in mss. aliarnmOccidenuliumEcclesiarum pervulgau, beant, nec spectent,94, 659. Hocsemper ouinibusChri•
LXII.Quidametiam velusti Graecicodiceseam praefere- siianisinterdictuinest, ut ubi blasphemitesunt, omnino
baut,ibid.Iidemcauonesetiam apud Gallos iuncti erant nonaccedant,639, 640. Spectacnlavetita praesertimdie-
cumNicaenisa Ruflnoabbreviatis,cxxxi.De dlssidioAfri- busfestis, 659.
canorumcum Zosimoob SardiceusesNicaenorumtitu'o Spiritum sanctutnEunomiusasseruitesse creaturam,
allegatos, LXIII.Sardicensescanones dupticioriginalia 801.De Spiritu sanctomale sentiens, licet de Patre et
concilioedili, Latinopro Latinis, et Graecopro Graecis, Filiobene sentiat, haereticusest, 404.De Patre Spiritus
xxxi.Notabilehorumoriginaliumdiscriiuen in canonum sanctusest et vere, et proprie,et de divinasubstantia,ac
nnmero,ordine, et in quibusdameiiam sententiis, ibid. Deusverus,403.Eumfactumper Filiumdiee s, anathema
VariantesLatinorumexemplariumunde profectae,xxiu. est, ibid.Cum Patre et Filiounius est potestatisalque
Nonreferend*iiilerpretationibusdiversis ex Graeco,6 3. De
substantiae,401. Spiritu sancio aliqnid in Romano con-
not.SardicensescanonesoriginalisLalinieditionisPriscae, cilioadditumNicaeno symbolo, et quid, ibid.nol.Pneuuva-
513.IidemLatinaeversiooisanliquaeex originali Grseco tomachi,qui contra Spiritum sanctumptiguant,analhe-
nunc primumimpressae,589.Canon,cujus initiumJamm- matizati,443.
hoc interprele in Grtecoolim inveutus,qui in
rius, ab l.rsco StatutaEcclesiaeantiquae mss.impressa,653.Colleclio-
vnlgato deesl, 595.Sardicensescanonesnon de- numdiscrimenin iisdem slatutis afferendis,inscriptio-
erant in omoibusGraeciscodicibuscanonum,xxxvm. XL. numquediversitas, LXXXVIU. Diversusetiam ordo, etqui
Eornmauctoritaset ususapud Graecosetiamantiquos,XLI. verior, LXXXIX. Anliquitas eorum sutulorum prohatur,
De usueorumdemapudvetereseliain Gallos, quorum ibid. Quidde iisdemcensendnm,xci.
in
colleclionibus veluslissimisconiioenlur, 1034nol. StephanoEpliesino,qui in Cbalcedonensi interfuit, col-
SardicensissynoJusaon fuit mera synodusOccidenta- lectiocanonumperperamattributa,ix. Alteriusposterioris
lium,XLII.Sedfuit uecumenica, XLIX, L, 578.Curnonfue- Stephani Epbesini collectio, seu potiussynopsiscano-
rit memoratauna cumquatuorgeneralihus, LI.Hilariiel num, x.
Epipbaniiquae oppoouoturtestlmoniaexplicantur,ibid. Subdiaconiscontinentiapraecepta.Vid.Contioentia.
Sardicensissynodicaead episcoposcatholicosineditaver- SubscriptionesPatrum Sardicensium,608, 610.Non
sio antiquaex originaliGraeco,al emendatioriquamillud omnes praesentessemper subscripti, sed unus pro aliii
quoTheodorelusususest, 598 , not. Expositiolideieidem subscriptus,XLUI.
synodica? adjecla, 605, nol. Judiciumde hacexpositione Superstitionibusserviensseparandus,665.A presbyte-
fidei, 577.A Scriptoribus GraecisconcilioChalcedonensi ris post correctionemnon recipiendus,671. Superstiliosa
anterioribus,et in ipsoconciliolaudata,xxxix. Quandoet crimina,ibid.
a quibusscripta, ibtd.In ipsoconcilioSardicensiproposita, SymbolumApostolorum, ejusqueapud Leonemmentio,
sed rejecta, et cur, ibid. Sardicensissynodicaad Eccle- 910. SymbotumNicaennm versionis Isidorianae,27.Idem
siasMareolicas ex unicoms.Veronensiediu, 607. ex versioneantiquaAfrlcana,88.Ex prisca,495. Symbola
SardicensiamPatrum subscriplionescanouibussubje- Nicaeno sub DamasoaddilumcoDtra Macedonianos,
ctaeexciderunt,XLII.Varieussubscriplionum in codicibus 401,nol.qivid
Symbolum NicaeDO-Constaatinopotitanum inser-
unde,ibid.Quaein vulgatisConciliormnet quibusdamco- tum gestisChalcedonensibus, 219 SymbolumQuicunque,
dir.ibusprodiicuiitur,interpolatae,ibid.De numero Pa- vulgoAthanasianum,fidei calholiemnomiuedesignatum,
truniSardiceusium,ibid. CataloguseorumdemPatrumac- 669, nol. Memoritertenenduma presbyteris,diacouisei
cnratinscontexius,xuv el seqq.CatalogiAlhanasianino- subdiaconis,669. QuandoAtbanasioattributum, 933.Ejm
tabilisdistinctio,xc.nr. «ynibolianiiijuitai.954.Auctoreiusdemest Latinus, non
 *
H7d iHbfeX RERUM ET SENffeNtlARUM MEMORABILIUM. «190
ttatitUurJSH.Tigclli e JUsdehl "(MSnMK 859.Tetius ex-
AlitisMtis thghrMusraftluiiuk,8j8, Alius V
plicit&it,TO3,
Gfaeciis, 956.SjOft tamej) estVsgtljusTapserisls,md. Nec ltbrwtl Vslerluscotnes, ad quem Augustinusscripsit. et raisit
Vincetitiusyrlnehsis, 957.S<3uTin6t6r lStibtiis,iWd. ptimnmde Nuptiis et Coneupiseentia,870, Qtiid
Sjhvmarihtpapaesyftbdl uutfe,oiiiiita et sexta vnlgata, egefit contra Pelagianos,878.
stippositiliae probarttUr,ccxv.n. JTressyttbdi stricerte,cx, Venlaet absolutionondanda nisi correctis, 335,536.
Sjnoduspatmarissubeodemquo antvo celebrata,cix. Con- Vercellensibus episcopls addendus Regembertus
Rnlai-is npta vindicatur,ibid.NuthhaeemerU rjttartttsyhp- CCEXXXVll: Graecl
otissub SyminachQ. cx. Versiototius eaiionuutcodicisqaavab Isidoropo
Synesa,ciae, id esl siibinifoquctse thultefes, 49, (rtit Stearecepta, Isidorian»vocarisulet, quamantiquasit, ixix '
Synodjcae littera; pfQCommenddtiiiU,, &3?,235. Quampervulgalft,LXx.Versioprisca. Vid. Pnsca. Versi*
Synodusper uiiamqiiam:|ueprovihr-.lam bistn ahriocele- Dlonysil Etfgul. Vid. DionysiusExiguus.Versionespecu
branda, 51,235, 641, Et qiioleinpore, 5t, 430, QuaequaV- llares cailotitlmISicaenorum. Vid. Nicaeni<anones.Qui
stiones ibi discuiieridae , 3l. QUiad has syriodosdebeant dameanones unius versionisin quibusdamcodicibusinter
convenire,641. In Afrh-.a per sitigulosapitpSgerver/alissy- polati ex alia verSlone,cxtv, CLXXX.
noduscongreganda,et qupie.Singiilispft)vlrt<3is iriHi&rai, . Vesless-acr-eqott convertendaein usus profanos,673
91.GestasynodbruiupriecetleiniumlilcUet CO:ilirrriaia lii Quldagendumsi vetustate consumpuesint, 674. Pailaee
sequentibusconciliisAfficanis,xcvltt, citi, cv, 6$, 651), vela sacracum sordidata,quomudolavandasiot, 675.
not.;651, not, Jn prqvhic.ialipUs synodis slrit bfaesehles Viatichmdommunionis,185,658.
presbytefi et diacoui,et omnesqu| se kJ£os M|stitriant, Victrielus episcopus RotbomagensisRomaniBEuclesia?
et synodicamexspectetUsentehtlam,431.SyriodorUni hro- Bofmainet auclOritatempetlit, 204.RomrecUmInnocen-
viucialiUmauctonlas,cccxvlii. tio papa fuil, 211.
Viduic seniores, univira;el matricatarleein Ecolesi*
T Unquamordinata*non consliiuetida?,436. Vidutspropria
i.abernasingrediclerloiset monachisvetilum, 437. voluntate profcssae,418. Quidsi propositumviolaverlnt,
ibid,.,668, not. Viduaeesse
Tabuiacapitulorumcolleclionibusanliquisprielixa,pri- baptliandarunt. deputandaeinstructioni mulierum
quales debeant, 668. Quaevidu* sli-
migehii fetusindicinmesse solet, ex quo addilametilapo- pendiis Eccleslae
sustentatid*, Ibid. Viduaeadolesr.enles
stea inserta deteguutur,cxcvi,9,
TafraeonensisColleciio,seu Populeii, cccxviu. toi-poredebiles sumptuEcclesiassUstentandav. 660.Viduie
Telense oonciltum,446.Varia ejus no- non velandae.414. non est auctor symboliQuicunque,
Telepiense, sea Verius
mina in inss., 987. dicendum Zellense, 446, IILV., VigiliusTapsensis
991.Ull i-.onimentiliiini a Quesneitotraducitur,971«(seqq. 9bS.Nec librorumcontra VHriinadum,
ibid.Neclibrorumduodecim de
qui Idalio inscripti
Trinitateiater Alha-
Viudicatur, 9 85et seqq. Duo fonles diversi hujugcoiiqilii sunt,
991. sedes in naslj opera editorutti, i bid.
noiamuft Episcopiejnsdem,eorumque By-
zacena pfovinoiadetegumur,999.Fuit conciliam provirv adViilUemialis Africanl episcopilegatio contra Pelagianos
elale Byiacenum,iMtf.l.egati proconsularesad provinciale imperalorem missa, commenlitiaoslendilur. 869 et
coiieiliummlssi, 1002.Telepieusis et Zellensis episcopa-, seqq. sacraeparentibusorbatae quibuscommendandse,
uis duoih Uyzaotodiili.ictisaeiulo quinto,091.
Tesies qut npnadtriittendi,65*. . 98.Virgines
VtrginfesqulbU-idielnts vehndae,413. Quaaetalecon-
TheodOffeto Cvrenslepiscopo oolleotioratvonumperpe- secrnndae,640. Virgo sanclimonialisconsecranda quibus
et quid de
ram ailfibtia, xv. Inseriptio episiolseSardicensis apud veslibus utatur, 678. Virginitatisprofessio,
ipsuminierpolsta,xix, 399,noi. Additamentumexpositio- praevaricaiitibQS 113,254, 417, Virgines velatte.sipostea
nis iideleidem euistotee apnd eumdem,577,Theodoreti bubtice nupserinl, vel occultecofruptaefuerint, 211.Non-
editloin exhibenriaconfessionelideia Damus»ed Pauli- uum velaiaeqnae in propositovifgiiiitutisse permanere si-
si postea nuberovoluerinl,subjiciendaesuut
nummissa, anathe.natismuaiaddititiumprteferl, 43, net. nnilaVeraiit,212.
Alia verba intrusa et expungendanotantur,tbtd. nol.; pCehiteutiav, Vlfginitatislaudes,260.
404 ndt. Vitalis et Misetiusepiscopia Felice pipa missiConsuti-
TneOdoflGantuariensispceiittentialevulgatumquid sit, llllopollm ad Imperatorem,ut expelleretur Petrus episco-
tCLXVIt. pus Atexaiidfinush318. «feticiis, et restitueretur Joannes epi-
Theodorilectoflslocusde Svmmaulto $coptiscatholicus, Quomodo tractati ab Acacio, ibid.
tiotat.us,cx,
TheodorusTarsensisinter NiraenosPatres recensendus, Cesserunt Md.
eidem, et a Pontlficehonoreet comniuniono
Jiversusab eo quetn Suldasseu Philostorgiitsmemorant, privati Vitafis presbyteri Antldcbeni causamDamasusdereli-
XXI. Paulintepiscoplvoluntaliet judicio, 597. Conililioiii-
TheopbylactusTilBculanusJbanni vendidit papatum, quit bbs praescriptisquibus ille suscipiendussil, 398. QuidVi-
ICCVIII. talis egeril. ibid.not.
Theotardlabbalisprofessio,axovi, VolusiauipraefectiUrbiertictuiticontraCoelestium,182.
ThessalonicetisUcollectioquai, CLU. Walterius Spirensis episcopusadjuvit Barchardum In
Tliessalonicensium civltasquanta et qualis, 74.
ITiessaloiiicensis episcopustempore conclliiSardicensis coIlecUoiie canonum,ccxs.
>onfuit Joaniies,sed Aetlus, xi.iv, X
Thiudi,seuTbeudesrex, CCLIN.
Tliilsririanum concilium, in quo lecteeepistolaeSiricii Xysiipapaagesla de ejus purgalloneapocryph»,cxv,
papae,447. Ejustempus, cv. CXXI.
Thymelici,441. z
TicinetvsitiriieplscoporumcatalogoaddendusLanfrancus
Luciill ctEugenii temporibus,ccxcix, ZellensecouciliumAfricae,Telehsis,vel Teleptensisno-
Tilii(JoannisjOfaecorumcanonumeditio, xv. mine editum.Vid. Teleptens<>.
fimolheus Alurus sectatorDioscoriAlexandrinusepi- Zeivoimperator suis litteris prqfessusest cuncta sese
scopusab haerelicls ordinatus, ejus gesta, 309U seqq. Aoaciigessisseconsiiio, 373. Acaciuseidemnonassensit,
et
Cltersonamin exsiliummissus,311. Ubi moriiur,315. cuhi Petro Antiochenovoluit commiinicare,ibid. Acacii
TtmbtbeusCaiholicut)eplscopusAlexandrinui, et ejus Specialisfautor et amalor, 354. Lilteris suis Simplicium
Vicissiludines, 311. papamlaudibusextulit, quod haereticocoristanlissimefe-
Toletanuinconcitium primnmcondldissevideturlibel- stitisael,ibid.
lnm lidei, qui capite quadragesimocolleclionishoc totnO ZenoTyriusa Nicaenoruin Patruro calalogonon expun-
invpressae exhibetur, 931. AliudConcilini Toletanumsub gendus,xx.
S. Leoneeumdemlibellum liilei repuUvltet auxit, ibid. Zosimuspapaad EsiciumepiscopumSalonitanum scribit,
DuaesynodiToletanaee ms. Hispanicoedilaevindlcantur, 264.Quidamejuscierici ad comiutumpergunt,ipsuiiiaccU-
ccvi. saturi, 267.Eosulrebelleslitterismissisa cotnmtinionesua
Trinitalis singnlaqUssquepersonaest plennsDeus, et abscimlil,268.Sed desociiseorumjudiciumdilferl,ibid.Cur
totaetres personaetititisDeUs,633. Zosimuseum Coelestipmitius egerit, 874. Quio.Africani
Tutus EccleslaeRomanaedefettsor a Felice papa Con- noUra potuerint in Zos;modeceptoa Ccelestio,799, nol.
. slaiiLiiiopolini directuscuinsemenlia daintialionisin Aoa- Africanorummetus de Zosimoa Quesnelloperperamas-
cium, 319. sertus ostenditur, 874.Tres ZosimiepistolaeadAfricanos
dala?in causa Pelagiana,830, 851.Prioris epistola:l»m-
u pus, 834. Zosimi judicium conlra Ccelesfiuitiet Pela-
Urbicanlcanones,cxxxi. giumquando latumfueril,877, Latum probalarantequant
Usura interdieta,89, 96, 43B,640, tum In clericis,tura lex Hoooriiederetnr contraeosdem,et haeclex a Zusimo
in laicis, 656.Centesimaet dimidiaceittesima.59. petila osiendilur, 882 el seqq,ObjectaQuesneliirejecta,
11« ORDORERUM OOJB IN HOC TOMOCONTINENTUR. mi
887el teaq. Jusslonisterror, quoRomanictericiaoteaCoe- scrlptutnfiieritj 893. ad Zoslmum
Rescrlptum Arelatetisi ex eaiieni
lestiobventes, «urneotidemnarunt,nonex lege Honorli, sytiodo,897. Zosimleplstolapro sede Silvestro
sed exZosimiiudieiomanavit,891. TractoriaZosimi post papaesupposiu et interpolalain gratiamSedls AUgustoiJu.
idemjudiuumlueobrala, 880.QuandoediU, 894.Quando iietisls,cxxxv.
delaUin Africam,898.tn quaplenariasyriodoeidemsub-

ORDO REIUJM QU^ IN HOC TOMO CONTINENTUR.

Prmfalioad eminentissimtim Fortunautm Tamburinum RomanaEccies-aonm recepli, Cpnslaniiiiopoutana sytlo-

S. R. E. cardinalem. 9 dus ejusque symbolumpost Clialcedouetiseconciliuma
nec tamerieadem syuodusbabitafuit
BALLERINIORUMDISQUISItlQNES DE ANTI- Latiniscetebrata; nisiabquantopos|, neo cauonesejusrecepti
QUIS COLLECTION. ET COLLECTOR. CANONUM. ut oecumeuica
usque ad S. Gregorium Magnum,sed solum symbolum
PARSPRIMA.—Tie GraecisCanonum collectionibus.11 ejusreceptuni. AttleClialcedoneuse haecsynodusab ipsis
CAP.I. —De Graecacanenumapostolicorum collectione GrrecishonfUitrecensitaiuter conciliaotcumenica.Siricii
omtiiumantiquissima.Quaeiiaui fuerit colleclioSabinl Ma- ae verba pro Gnecoium canonumusuapud Lati-
cedonianiEpiscopiHeracleensis.PrimaGriecicodlciscano- riosCoelestini objecta expticantur.F^orumUsusapud eosdem indu-
num expressa mentio in concilioCbalcedonensi.Codex ctus saeculovi. 65
canonniB iiuiversteEcclesiaea ChristophoroJuslello edilus, § 3. De coiijiulclionecanoinimNicanoruntet Sardicen-
nonfuit vetusGraecorumcodex, nec universaeEcclesiae. Slum,qua Iii poslrernisine proprioSardicensiuuinomine
l)e GraecacolleetioiieSlepbanoEphesiorumEpiscopotri- Kicienissubjeclipro Nicivnishahebantur.Diversaeoriginis
buu. . ma. collecliooesLatiuaehanc eoruhvdemcanonum coujuiictio-
CAP.II. —Antiquuscanonumcodex apud Grtecosqui- tiematque appeltalionemapud Latioospervulgatampro-
naminitio(uerit, et quomodosubindeaticlus. 19 bant. Hinc omnisdoli et fraudis experies cosnoscuntur
G»P.III. —De catalogisPatrumNicaenorum, Ancvrano- HomatilPonlifices,qui SardiceusescanonesiNicamorum
rum, NeOLaesariensium, atque Gangrensitim: num*apri- noniiiieallugaiunl.Similiscanonumulriusquesvnodiuniu
maevoGraecocodicederivent. 24 fuissevideturih aliquopriscoGraecorunv codioe. 70
§ 1. CaiulogusPatruoi NicrenorumSymbolosubjectus, § IV. Kumitomanorumponliflcumdecretales epistolae
nonsolumin primavvoGrsecocodice canonuminerat, ve- in uininicodicemiinacumcanonibusNicaeniset Sardicen-
jrum eliaroanliquiorest ipsacollectioneGrteca.Provirtciae Sibusrelataeel edita; fuerint. 78
uveo designatiesunt juxta civilem dlspositionem,quse CAP.II. —De antiquisversionibttscanonunisynodorum
Nicaenassjnodi tempore vigebat. Nonnullarumclvilium Graecarumante Diotvysianain lucubralU, 79
provinciarum divisionescondlio Nictenoposteriores pro- § t. Vcrsiones peculiares LatioaetanotiumNicaenorum
banlur. Phrygia nondumdivisa In duas tempore ipsius ab EcclesiisLatitus olim adhibitieet dislinctaeab inler-
synodiSardiceusis.S. Hilhriilocusemendaltis.Inscrintio pretationibusuniversiGraeciCodiciscanonum. Quaepar-
Sardicensissynodicaeapud Tlieodorltumviliata. Constl- llGulaeISicaeni conciliisupersint ex antiquaversione apnd
tuitur tempussynodiLaodicenae. Ibid. Rumanamet AfricauamEcclesiamrecepta. Integra eano-
§ 2. CatalogiPatrUm Ancyranorum,ac Keocaesarlen- num ejusdemconciliiversioin ms.VaticanoRegintenobis
sium,quiouniriviutumac provinciarumnominibusin vul- eonservala.Abbreviationeseorumdemcanonumlucubratae
gatis conciliorumexhibentur, a GraecocanonumCodice a Huftitoet a Gallicanisusurpatae. Ibid.
alieni et snppositiiiidemonsrantur. 51 § 2. De versipnetotius GraeciCodicis canonum,quav
—
CAP.IV. Denotationibuscltronlcis, aUibus Aticyrani Isidorianavocarisolet. 83
et.Neooaegarienses canones dicuntur antertores synodo § ". De alia versione,quaePrisca appellalur. 85
Nictena,Gangrenses vero i et de Vefa —
CAP.111. De canonibusEeclesiavAfricanae,qul in
eanonumAntiocheuorum,posteriores
ac de synodo, in r.|Uaepoclta
condlti omnesfere colleciioues Latinas autiquas fuertint iiiserti,
ruerunt. 32 et de velusliseorumcodicibus. 88
§ 1. NotatioitescbrotiicaepraafixteeanonlbusAncvranis- § 1. Necessitasdissereudi de canonlbusAfrieanis.Re-
Neocaeaariensibiis, atque Gangrensibus,a prlmaevoGraeco censenturcodiceset collectiones,in <iuibusAfricanicano-
e d'manant- Expungitursentenlia, qua Gangrensls nes contiiienlur. DB aniiquitate rolleclionis synodorum
synodtuiNictena anterior traditur, ejusdttetempusconsti- Africae,qu;ein colleclionibus Hispanicaet Isidoriana re-
luitur. Numanteriorumsynodorum canoheslectl et con- cepta esl. Duocodices canoiiumAfriianorumproduetiin
Ormatifuerint in Nicaena. Jbid. synodof.arthaginensianni 525, De canonlllussyliodoruin
§ I. CauonumAntiochenorumcelebritas Variaesenten- Carlhaginensiumsub Grato et Genethlio,qui iu unOex
ua; 1eeorumaur-toribus,ac tempnre.Ostendltnreos tion iisdemcodicibuscoatinebantur. Ihid.
perltnere, ut hactenusinvaluit,ad synodumAntiochenam § 2. De synodisAfricanissub Aurelio episcopoCarfha-
j ad hsereticiscoacum in encaenilsanno -.41, ginensi celebratis,quaein aliocodice produotoin synodo
"f aliamanlerioreme«
sed NioaenlsferePatribUS anni 525eranl descriptae.Earum caialogus.De concillo
taaianno552. CaulogusPatrum ejusdemsynodicelebra- In con- Hipponensi anni 395 ac de duobus Cartbaginensibus i
ciliis vulgattupost synodlcamsupposititiusprobatur.De et II,subAurelio. 92
numeroPatrumqui eosdemcanonesedidere. 35 3. Kes ituilur synodusCarthaginensisanni 597, tef-
CAP.V.—De canonihnsSardlcenstbus. Htdupliciexem- lia§sub Aurelio habita v kalendasSeplembris, in qua
ploab tpsa synodoedili, Grasceet Laiiue. Horutnexem- breviariumcanonum Hipponensiumlectum, conllrmatuivv
plorunidiscrimen.QuidsentiendUmde insigntbusViirian- et geslisinserlumfuit. QuantuuvAfrioaniRomaneeSedis
tibtislectonibus exemplariumLatinorum, ob quas non- aucloritatidetulerinl, Subscriplionesepiscoporumlaudalre
nnlh diversaa interpretatlones Latlnas rpraeferrloplnati synoJiex oplimocodiceerulae. 94
sunu it §4. Desvnodo Carthaginensianni 598, v .da<imNo-
CAP.VI. — NumSardlcensesCanonesGraecocanonum vembris edila ex collectioneIsidoii. Slatutorum,qu;elu
codioiinsertifuerlnt. NonomnesGraecicodicescanonum ea continentur, antiquitas atquu eelebriiasex aliis mss.
fuere similcs,nec in omnibuscanonescontinuanumerorum collectionihuscomprobata.lo aliis tolicibus inscribuntur
serie notati. De Sardicensiumcanonumauctoriute apud sututa Ecclesia!aiuiqua, in aliissiatittnantiquaOrieiitis.
brtecosotiamOrientales. 41 Diversusstatutorumordoa vulgatoin plerisqucmss.nota-
CAP.VII. — De Patrum SardicerislnmsubscrlptionibUs tttr. Non periinentadUllamsynodum Alficanam.SuntCol-
»c numero.Accufitusipsornm caulogus ex certioribus leclio, seu abbreviatioanliquorumcanonumpartimOrien-
monnmenliseontextus. Num Sardlcensissynodus ' fuerit talium, partim Occideutalium.Formnlaein brdioationo
oecnnveulca. g^ Ollicialium Ecclesisein flne ailjeclte. 103
PAR8 SECUNDA. — De antlquioribuscolleclionibus 5. De concilioCarlttaginensianni549. Et de dUOhus
v elsuntanteriores | VI SUbAure-
Laiinis,quat» DionysioExlguo,vel ex atiisanni 401, qure sunt conciliaIV, V 61
fonlibusDionysloanterioribusoriginem dticunt. 65 lio. Alterumconciliumanhi401reslltuitur, 107
C*».I. —De primaeva canonumcollectioneapudLalinos § 6. Milevitanagynodusanni 402 apud IsldorumCx
prtBsertlm Romanos,qute solosNicajnoscaqoueset Sardi- plurium syiiodornmcanonibuscompacfa.Sinceruel intc-
censes simuljunctoscnniptectebatur. Jbid Dionysiumlegltur. De alils jjnodls sub Aurello
1.1. Canones, qui olim apnd Latinos,praeserlimRol graapud ab oclavaad decimamquintam. 116
manos,auctoritatemhaboere, soli fijeroMNicaeni et Sardi- g 7. De synodoCarthaginensiXVI anni 416.Vindica-
cewes.Expungitursententls,qua 3li) GrajcicanonosNi- tur ojus canonedituscoulra illam Pelagianorumsenten-
eenorum uominelaudati,aut in Nicavuasynodoconfirmati liam,quaIparvulisabsquehaptismodecedentibustribue-
dJcuDtur. jbid. bantsaluliset quietis locumextra reguumccelorum. 112
§. 8. NecAntiocheni,nec ConsUntinopolitani canonesa § 8, De celeberrima synodoCarthaginetisiXVII. anui
1185 ORDORERUH 1184
in
419 qua anteriora concilialecta et inserta fuere.Isido- §. 3. Descriptio codicisVat. Palat. 577,qui solam prl-
riaoaeet Dionysianae collectionumdefectus. Duae bujus mam partem Dionysianae collectionis,seu potiusprimum
et in
synodiactiones, quid uuaquaque aclumsit. De gestis ejus fetum continet.Discrimen ejusdem non exignum ab
post hanc synodum ob exemplaria canonumNicaenorum, ea, quamDionysiussecundiscuris digessit. 203
et de exemplo versionisab Attico ConsUiiliaopoiiUno CAP.II. — De collectiouequam Hadrianuspapa II
missatv in Africam.Auitienticaeius subscriplioe mss.edu- CaroloMagnotradidit. 206
cta. 115 CAP.III. — De collectioneAdditionum Dionysii. 211
§ 9. De synodis.CarthaginensibusXVIII, XIX et XX, —
CAP.IV. De collectioneHispanica. 218
subAurelio.De synodoHippouiregiensi,anni 427. Aliae § 1. Prrecipui auctores qui de baccolleclioneegerunt.
synodiprovinciaeRyzacenae laudatiea Ferrando. Integer Quomodocompacta. ejusdem De codicibus. Ibid.
codexcauonumAfricanae Ecclesiaequidcontineredeberet. § 2. De primigeniahujus collectioniseditione.Tabula
ObservalionesinvulgatutnCodicemcanonumAfricanae Ec- eorum,quaein ea continebanlurEpistola.Innoceulii1 ad
clesiae. 120 Aureliuma noiasuppositionis Isidorianaeeximitur. 220
CAP.IV.—DecoUectionecanonumvetustissimaomnium § 3. De tempore,clooet auctore ejusdemcollectionis.
detecta in ms. VaticanoKegiuae1997. De synodissub 227
Symtnachocelebralis. Tempus flgituredttae. synodi Palmaris. § 4. De additamentisquaeprimigeniaecdollectioni Hispa-
Duaeepistolaeforroatae ex eodemcodice 124 nicaesubiade accesscruat. Vindicaulur ocumentain au-
CAP.V. — De collectionein pervetustoms. Corbeieasi ctiore collectioneHispanicasubjecu ConcilioCP. II, alias
descripU. — 130 generalisexto. 228
CAP.VI. De colleclionequaeconlinetur in duobus § 5. NoUbilis dislinctiocodicumoriginisHispauicaeet
mss.Lucano88el Colbertino,784. 132 originis Gallicanae. 231
CAP.VII. — De alia collectione,quav conservaturin § 6. De his qui ex codicibuscollectionisHispanicae
mss.Uarberino2888etVat. 1342. 135 documenUedideruntvel emendaruat, ac praesertimde
CAP.VIII.— Decollectionea Quesnelloedita, et lioc JoanneRaptistaPerezio. 234
tomorecus».De alia collectioneColberlhia3368. 141 CAP.V. — De collectioneHadriano-Hispanica, quae ex-
CAP.IX.— De coUectioue,qujBcontinelurin ms. 55 sut inms. Vaticano.1338. 238
capitulicatbedralisecclesiaeVeronensis. De synodoAn- —
CAP.VI. De collectioneIsidori Menatoris. 240
tiochiaecelebratacireaaa. 379.TomusOccidenlaliumin § 1. De spuriis hujus collectiooisdocumentis.Quam
ea productuset subscriplusdetegilur. Praestamia hujus sero imposturadetecta. NumNicolausI ejusmodicolle-
collectionisex versioneanliquissimaet documentisin ea ctionem approbarit.Potiora suppositionis argumenlapro-
conservatis. 143 ponuntur. Ibid.
CAP.X.— De collectionibus Gallicanis. 148 § 2. Alia documentasincera eidem collectioui
ioserU,
§ 1. Vetusti codices canonuinapud Gallicanosplures quibuse fonlibushauslafuerint.Quantiinlersithosfontes
privatostudio conditi,nullus publicaauctoritatedigeslus detegere ad ea discernendaquaePseudoisidorus cooflnxiu
el editus. De celebrioribusbujusmodicodicibusac prae- Quaedam sincera documentaab eodem interpolaU.Duae
sertimde Vat. Palat. Ibid. ultimaesynodiSymmachoallributae,et capitula Hadriano
§ 2.Palal.
Explicatur, noUtionibusqueillustraturcolleclioms. I asserta, quae geouina a muhis credunlur, an eodem
Vat. 574.CanonesNicaeniex abbrevialioneRulini Pseudoisidoro suppositademouslrantur. 242
a Gallicaoisrecepti. SurdieensesNicaenorum nomineiu- § 3. QuofinePseudoisidoruslotdocumentaspuriasttp-
scripli, et cumNicteuisnunc abbreviatis, nunc integris posuerit. Numhisdocumenlissuppositiliisdisciplinaeccle-
apudeosdemGatlicauosconjuncti.CanonNeocaesariensis siasticaimmutaiasit. 246
inter titulosa JoanneII mtssos ad CaesariumArelaten- § 4. De auctoreet lemporeejusdemcollectionis. 248
seniex eodem codice in vulgalis supplendus.Synodus 15. De coiiicibusIsidorianis.Ordo et caulogus docu-
ArelatensisU videlnrpolius antiqua collectiocanonum, menlorumhujus collectionis sumptusex antiquissiroo om-
quamsynodus,ejusquelempusligitur. 150 niumms. Vat. 630. Spuriasinceraet jtiterpolalaaccurate
§ 3. Additamenuejttsdemcodicisrecensentur. 156 discernuntur. 251
§ 4. De colleclioneGallicanacontentainms.Vat. 3827. ,§ 6. De quibusdammss.codicibus,qui Isidorianamcol-
Versus
- 5. De ex hoccodiceediliin funere Lolhariif. 157 leclionemnon omninopuram, aui integram nonliuent.
§ alia Gallicanacollectioue,qhaeexsut in ms. Quaedam epistolaeapocryphaePseudoisidoro perperamattri-
Colbertino3368. 158 butae. 260
CAP.XI.— De colleclionibuspertinentibusad causas CAP.VII. —De AdditionibusIsidorianaecollectionisa
Neslorii,EulyehisacpraeserlimAcacii. 159 Merlinoeditae,quaeconlineiilurin ms. Val. 1340, ac in
§ 1. Deduabus colleciiouibusad Nestoriiet aliis dua- aliisduobusbibliothecae VenetaeS. Marci. 264
busad Eutycbiscausampeninentibus.PrimaevaEphesina CAP.VIII.— De codiceCanlabrigensi,quemFabricius
collectioe ms. Veronensidescripu et suppleta. Ibid. el Larroquanuslaudanl. Deduobus mss. Vat. 1343 et
§ 2. De cojlectionibusin causa Acaciaoa.Descriptio 1344.EpistulaS. GregoriiMagni,qua Augustioiinterro-
duorumcodicum,Virdunensiset Veronensis. 162 gationibusrespondet,cum procemionondumimpresso,et
§ 3. De integracolleclione omnium,quaenactenuspro- tormaa vulgatisdiversaex iisdem mss.producitur. 268
documeolorum in causaAcacii.
dierunt, et a Graecoconhctaostendunturante Quaedamspuria PARSQUAItTA.—De atiliquiscaunnumbreviationi-
notantur, svnodum bus aliisquecollectiotiibusLatinisin tituloset locoscom-
quinlam. Duae epistolaeperperam inscriptae.De tribus munesdistribnlisad Gratiaoumusque. 275
fragmentisa Baluzioedilis. 164 CAP.I. — De breviatione canonum; Ferrandidiacooi
§ 4. De epistolis,additamenliset IracUlibusGelasianis, CarthagineDsis.Plures obscuraeallegationesexpiicaiae,
qui in dubiuma nonnullisvocantur. 167 aliaesupptetaevel emendatae,quae novte editiuni ntiles
§ 5. Decretumde ltbris recipiendisvetnon recipiendis erunt. — Ibid.
uumet quatenus Gelasio tribnendum. Triplex ejusdem CAP.II. De collectioneseu capitulisS. Martini-epi-
decreli torma proponiiur,codicumque varielas notatur. scopiRracarensis. 279
Idem decretumalicubidivisumm duo.Codices,qui Da- CAP.III. —De hreviarioet collectioneCresconii. 282
maso, velGelasio, vel Hormisdae d ecretum adscnbunt. CAP. IV. — Deabbreviatione canonum,quae continetur
Quidcuique— asserendumvideatur. 172 in ms.59 capituli Veronensis, et alio 88 capituliEccle-
CAP.XII. De ms collecliooeAvellaoa.Duaeantea si;c Lucanae. 286
ineditaeepistolaeHormisdae,et quaedamfragmenlaex ba: CAP.V.—DeabbreviationecollectionisHispanicae edita
colleclioneproducU. 179 a cardinalide Aguirre. 291
CAP.XIII.—De collectionibusThessalonicensielAre- CAP.VI. — De vetnstioribuscollectionibuscanonum
latensi. 190 pcenitentialium a Theodoro,Beda, et Egberto lucubratis.
PAP.STERTIA.—l)ecolleclionibus Dionysianiset cae- Vulgatusliber de remediispeccatornmBedaeadscriptus,
a
teris quae—Dionysioprofeceruot. 195 Egbertoasseritur.Egberliopusde sacerdolalijure, ejus-
CAP.I. De collectioneDionysiiExigui. Ibid. que fragmenta.Excerptionescanonumex hoc opere Hu-
§. l.Cassiodoriilestimoniumde Dionvsin. r olleciions carioLevitaevindicanda?.Pceniteutialein quatuorJibros
Dionysianae partes duae, earumque oescriptio. De conti- distinctumab Egberlo abjudicatur. De collectionecano-
nuaianumerorumseriein canonibusGraecis.Justelli editio numlibro quarto comprehensa,ex qua Reginonemprofe-
duoadditamenlaa Dionysioaliena io secundaparte rece- cissedetegilor. 296
pit. Puri Dionysiicodicesrari, et cumHadrianeisnonIbid. con- CAP.VII.— Detribnsvetnstiscollectionibus, qnae cano
fundeudi. , nes in locoscommunesdistnbuunt. 502
§ 2. De Dionysianae collectionispraeslantia.Nnm Dio- § 1. De colleclioneHibernensi. Ibid.
nysius primuscollegerit decretales Romanorum ponlifl- §2. DecollectioneHerovalliana. 504
cum. Auimadversiones in eamdemcolleclioneni.Quantum §3. De colleciionecontenU in ms. Yallicellano18.
hsecpropagatafuerit.De temporequo coudiufuit, 20Qt »11
1185 QILE IN HOG TOMOCONTINENTUR. 118S
—
CAP.VIII. De coUectiombnsAcheriana,Halilgariiet —
CAP.XXVII. Alia constitntio
Marciani. 549
Rhabani. 309 CAP.XXVIII.—AliaeiusdetnMarciani. 551
CAP.IX.— De collectionibus CapitulariumAnsegisiet CAP.XXIX.—DecretafisSiriciipapaead HimeriumTar-
RenedictiLevitae,et de earum additionibus.Excerptaex ractmensem. 554
iisdemCapitularibus IsaaciepiscopiLingonensis.De Capi- CAP.XXX.—EpistolaejusdemSiriciiad diversosepi-
tulisHerardi archiepiscopi Turouensis,TbeodulphiAure- scoposmissa.— 562
lianensis,— Ahylonis Basiieeosiset aliorumsimilium. 512 CAP.XXXI. Rescriplumepiscoporumad quem supra.
CAP.X. De maauscriptacolleclioneSorbouicc-Muli- 566
nensiin partes duodecimdistriliuu. HaecsaeculoIXex- CAP.XXXII.—EpistolaZosimipapaeadEsiciumSaloui-
euntein Italialucubrataostenditur.De usu legumRoma- tanum. 571
naruuiin cullecliomtius. 314 CAP.XXXIII.—Commonitorium Zosimipapaepresbyte-
CAP.XI.—DeReginoniset Abboniscollectionibus.519 ris et diacoi.ibussuisRavennaeconstitulis. 573
CAP.XII.—De collectioneBurcbardiepiscopiWorma- CAP.XXXIV.— EpistolaBonifaciipapaead Hilarium
tiensis. Hujus mosiosi-ribendisyuodis,pontiflcibus vel Narbonensem. 574
Patribus senteutiasquorumdamposteriorumscriptoruov. CAP.XXXV.— EpistolaCcelestinipapaead episropos
Poenitentiaie EcclesiarumGermauiaeab ipsoreceptumet Viennenseset Narboneuses. 570
anctum. 520 CAP.XXXVI.— EpistolaejusdemCcelestiniad episcopos
—
CAP.XIII. DecoUectione S. AnsehniepiscopiLucani. Apuliaeet Calabriae. 581
326 CAP.XXXVII. — Expositiofideicatholicaeatque aposto-
CAP.XIV.—De collectionemannscriptaVaticanacar- licaecontrahaeresimArianam. 582
dinalis Deusdedit.Aliquot documenUhactenus inedita CAP.XXXVIII. — FaustiniPresbyterifidesmissaTheo-
exinde prodncunlur. 330 dosioimp. Ibid.
CAP.XV.—De ms. collectioneBonizontsepiscopiSu- CAP.XXXIX. —Alterlibellusfidei. 583
trini. - 338 CAP.XL.—LibellusAugustinide fidecatholicaconlra
—
CAP.XVI- De IvonisCarnotensisduplicicollectione. omneshaereses: 585
342 CAP.XLI.—ExemplatestimonioramsanctorumPatrum
—
CAP.XVII. Dems. cotlectioneGregorii presbyteri, de duabusnaturisin una personaD. N. J. C.indiscreteet
quaePolycarpus inscribitur. 346 distinctemanentibus. 587
CAP.XVIII.—De aliis manuscriptisnondum.editiscol- CAP.XLII.— gestorum, uti iu Constantino-
lectionibus. 348 poliUna synodoExeinplar
a sancloFl viano episcnpoet confessore
liareticasauditusatque damaatusest. 596
CODEXCANONUM ECCLESIASTICORUMET CON- Entyches
CAP.«XLIII.— Narrationisordo, qualiter Dtoscorus
STITUTORVMSANCTMSEDIS APOSTOLICJE. Alexandrinus episcopusEiilycbicousenliensin ea, cui
Praefatioeditorumin eumdemcodicem. 353 praeeratipse, Ecclesia,vel Constanlinopolilana,errorem
Tabnla seuIndex ejusdemcodicis,uti in mss. exhibe- induxerit, usqtie ad lempus quoAcaciusest damnatus,
tur. 559 qui FlaviaoisuccessoriAnatoliosuccesserat. . 607
Praefatio. 367 CAP.XLIV.—EpistolaSimpliciipapsead Acacium.613
CAP.I. —CanonesconciMNicaeni subtitulisXLVI. 371 —
CAP.XLV. Exemplarepistolae,quam misitAcacius ad
Praefatiueditorumin capitulumsecundum.De brevia- sanctaememoriae SimpliciumpnpamRomanaelirbis, ubi
riocanonumHipponensium.Hujuseditionisnecessitasac damnatumretulit PetrumAlexandiinum. Ibid.
praesUntia. Ubicondilum, et quando, ejusque vindiciae. CAP.XLVl.—EpistolaFelicispapae,damnantisAcacium
411 episcopum,quia Petrum et aliog
CAP.II. — CanonesCarthaginehabili sub die iduum Coastanlioopoliuiium
haerelicos,q uosipsedauinaverat,sine aposlolicatide re-
AugusUrum Atticoet Caesarioconsulibus. 415 cepit. 614
CAP.III. — CanooesAncyritaniconcilii. 433 (IAP.XLVH.— Tomusde anathemalisvinculopapae
CAP.IV.— CanonescouciliiNeocaesarieosis. 442 Gelasii. 617
CAP.V.— CanonesGaugrensisconcilii. 446 CAP.XLVIII.—S. GelasiiCommonitorium FaustoMa-
CAP.VI. —EpistolaconciliiCarlbaginensisadS. Inno- gistro,fungentilegationisofiiciumConstanlinopoli. 628
centinmpapamI, contraPelagiomet Ccelestium. 453 CAP.XLIX.— EpistolaS.Gelasii papaead Anaslasium
CAP.VII. —RescriptumInnocentii papt» ad eosdem. imp. 633<i
458 CAP. L. — EpistolaejusderaGelasiiad episcoposDar-
CAP.VIII.— EpistolaMilevitaniconcilii ad eumdem daniae. G40
papamcontra eostlemhaereticos. 464 CAP.LI. — Ejusdemde ralionereddendaad episcopos
—
CAP.IX. Epistolalnnocentiipapaead conciliumMile- Orientales. 653
vilanum. 467 CAP.LII. — EpistolaAthanasii episcopiad Epictetum
CAP. X . — Epislcla familiaris quinque episcoporum Corinthiorumepiscopum. 664
Africaead eumdempapam. 472 CAP.LIII. — EpistolaCyrilliepiscopiAlexandriniad
CAP. XI. —.Rescripttunejusdempapaead quinque epi- JoannemAntiocbenum episcopum contra eos qui de eo
scopos. — , 482 prava in ftde (ioxerunt; et de epistolaAlhanasiiad Epi-
CAP.XII. EpistolafamiliarisInnocenlii papaead Au- ctetum, et formulafidei. 673
reliumCarthaginensemepiscopum. 485 Formulalibellilideisub eodemcapitulo. 390
—
CAP.XIII. Conciliumplenariumapud Cartbaginem CAP. LIV.— DelinitioS. synodiCbalcedonensis. Leges
habitumcontraPelagiumet Gelestium. 486 ex libroxviCodicisTheodosiani. 679
CAP.XIV.—SacrumrescriptumHonoriiImp. 490 CAP.LV.—Damasi papae ad PagltnumAntiochenum
\CAP. XV. — ExemplaredicliJunii Quarti Palladii PP. episcopum. 684
\.»H XVI.<— m Confessto fideicathoticm,quampapa Camasusmisit686 ad
Epist.imp. Honorii ad AureliumCanha- PaulinumAnliochenum episcopum.
gtaenV. — 493 CAP.LVI. — Eusebiiepiscopi Mediolanensis epislolaad
. *J3PI- EpislolaAurelii Carlhaginensisad omnes Leonempapam. 691
eptscopo»^,. Byzacenamet Arzugitanamproviaciascon- CAP.LVIl. ^- EpistolaRavenniialiorumqneepiscopoi
"r"CAP.icvi\
i.vn\ capjtuiaexcerptadegestis 4.9-5 rumGallorumad Leouempapam. Ibid.
habitiscontra CAP.LVIII.—ConstitutaS. Gelasiipapae. Ibid.
496 CAP.LIX.— — ConciliamAntiochenum. 705
"WxttX Conslanliiimp. adVolusia- CAP.LX. Concilium LaodiciaePhrygiaePacatianae. 714
nw/m i»
r. vv. >Ta
,\ epistola IQQ CAP.LXI.—Regulaesivedefinitionesexponitaeab epi-
r* YX —EdiCv
r XXI_Epis\Prot)OS'tumaVo,usianoP,v- 500 scopis150,qui in unum Constantinopolim convenerunt,
papaead Exsuperium quandoordinatus estB.Nectarius. 722
enisoiDum Tolostinuiiilnnocentii it/iu. CAP. L XII.— Concilium Telense super Tractatoriam
ru.v. XXII
AAI . — EDistotw
v >oocentiiad episcoposMacedo- S. Siriciipapae UrbisRomaeper Afrlcam. 724
.. S0.1 CAP. LXIIf.—Regulaformatarum. 750
CAP XXIII. - EpistolaV x jn CAP.LXIV.—EpistolaClementispapaead S. Jacobum.
731
ad Victricium CAP.LXV.—EpislolaCeretii, Saloniiet Veraniad S.
Leonem. 741
Rotboma^ensem. ^entii CAP.LXVt.—EpistolaS. Cyrilliad Neslorium. Itrid.
stiuVcanooes.- ConslilutioMarX V» W**™ 8«» —
CAP.LXVII. EpistolaS. Leonis ad LeonemAugu-
J\p XXVI. 527
\™P- °e synodo slum. 743
Uialcedonensi. CAr.LXVIII.—EpistolaejtisdemLeonisad Juvenalem.
 1487 ORDORERUM OUJE 1N HOC TOMOCGNT+NENT11R HR«
*Mrf. VI. Gljcerli imperatoris edictum, contra ordinationes
CAP.LXIX.— Epifttola. ejusdemid Elavianurj», Ibid,. sinioniacasnqnc erulume ms, VatipanoReginae19£t7.896
CAP.LXX.— Enistouvejusdemad Tbeadoj-um. ItAd. PASCH-ASII QCESNELLI DISSERTATIONES IN CODl-
CAP.LXXI.— Epistolaejustiemad Turbium Asturicen- CEMCANQNUM ECCLESIASTICQRUM.
sem. lbid. QUESNBLLlptSSEKT.XII. 899
CAP.LXXII.— Epistolaajusdemad Rusticurp. Utd. CAP. — Epcleslamsuqm olim codicemha-1
CAP.LXXIII.— Lpistoladecretalisejusdemad Anjsk- bnisse \.ante Rpm-wam Exlgttl abbatti Mll^tliwem. Ibid.
<iom. C*p.II. —gionysll
pristninjj||u|j)Cqdicpm eumipsijmesse quem
IAP.LXXIV.— Epistolaejusdemad Nicelam. Io»<?. 744 j4m puhljctkfrs fatfei-s. 902
JAP.LXXV.-— r Epistola eju-stjein
»<4Januariqm. fliti/. ~ 9?2
CAP.LXXVT. Epistolaejusdema'depiscopos &*' in* — B? ¥2dS!Me ^Bdl?fs tojW'ritHr<
per Caro- CAp.IY. E,liniCodWsiii ppi;litm
,» Wfs^efemanavEc-
paniam,Pieenumet TtMciam, Tflia. c}esiae. — ^
(IAP.LXXVII.—Kjpistola ftjusdem de
CAP.LXXVIII.-- EpistqlaejiisdemadManichsis. I»<if. Vt*p-Y< OMacUooes" adversus,cojllplsslnceritatem
'7
episoQpq» Sidllai. e5yDi}nduntiir. 924
fy.t. y|. — Satlsflt ajllsargumentls,qnibus yel codicis
CAP.LXXIX.#s Eptsiolaejuidemad PulcheriamAngu- slftqeritA ve| '^Hm <wlW'Wi " ' «•'31-lfiarn
stani. tvffd* PMtpPI*».. . 9Wl
CAP.LXXX.* Epistol*rjusdem ad CoastaqtinopQlitit-
' Addillo ad dissertaiionem 12de Codlce EcdestreRotpa-
nos. tbid. nfe 938
CAP.LXXXI.-I Epistolafymdoraad,Palajftiqqs, 7fJ ^ALLERINIORUM OBSERTATIONES Indissertationetn
C*P.LXXXIL—Epistola ejusdem«4 Aquiloiensugiera» lirpuesflelli. 947-948
scopnm. |(np. codjpem r- etJltiJmn<Jn
CA».LXXXIII.— Epistola ejusdem ad Sepliinuju,eph »fnfeseRoivMdieKcKsIae!'- r- r% HT
W--W<f Quesnplo ",r 848
scopum. /pKJ- CAP.H-T-RefeUuulBr argtimentaprfias8arefnta
^T ^ ^tomatio
G*t>.LXXXIV.—<Epistola eyusdemod, Maurcjeujscp- «Jdicea QuesnsllSMiafalSptteatmo. " 9m
pn*. ji (M^. ^QUESNEpLl DISSERT- W- -W
CAP.LXXXV.T Epistol»ajusJemad synodumEphesi- BALLEBIN<OIUJM OssERVAViONi io disscft. 13 Quesbelli.
natn. fftid. 1Q0S
CAP.LXXXVI.—Epislolaejusdemnd TheodpBiuw Au- § t. Error epigraphisqnaein Co<J|ce canonumcapjti U
,-ustum. Wa. prajfisitur,jpsius coilicjsauclorltrib.udndUs, etc. 1007
CAP.LXXXVII.— Epistolaejusdemad PqlcherUm Aii- § If. QueSnelliSehtenllade quaitdbrsynodis Afrieauis
ustam. Ibid. in cnusa Pelagiana eolebratis sub Zosimo. 1008
CAP.LXXXVIIt.— Epislolaejusdem ad Jullanumepi-
' opum. §. 111.Kxpungiiurprimumconcihum^tyicae,qtvodQues-
tiut. nellussub initiumponiificatus Zpsimiad4rui(. 4010
CAP.LXXXIX.— EpislolaejusdemadTbeodosiumAu- § IV.Prior Zosimi epistola ad Atric. scrmta probatur.
diistum,
' CAP.XC.— Ibidc
EpisloJarjusdem ad Marcianum Augustum, lis§gubflnem V. DuabUsprloribus Zosiml epistollstn Africamafia-
tbid. Octobris,aut initiumNovembris,sutlm Au-
CAP.XCI.—Epistolaejusdemad Anatolium. 746 relius cum aliquolepiscopisrescripsit,etc. 1015
—
CAP.XCII. Epistola ejnsdam ad synodumCnalcedo- § Vi. Afrlcann syiiOduscoqtra PelagJanossub Zosimo
nensem. Ibid. liabitaostenditurmense vel
Januario, rebruario anni 418.
CAP.XCIII.—Epistol»ejusdema 1Aiiitoliuni. tbid. Sentenlla Quesnelli,qua conlendithancgynodumfuisse
CAP.XGIV.-Eplstolaejus.demad Looneni AHgustum. auiumnaleiiianni praecedentis,iierumrejicitur, etc. 1018
§ VII. Vitidemialisepiscopi legatio ad imperatorem
OAP.XCV.— Epistolaejusdcmad Anatolium. Ibitt. IbiU. missaab eodem CopcilioAtilcano. Tria Augtistintkica
CAP.XCVI.— Epistolaejusdemad Aualolinra, lb\d. explicantur,etc. ltl?.d
GAP. XCVII.— Epistolaejusdemad syttodumClialcecjo- § VIII. ZosimfjudiciumcontraCcelestmraet Pelagiuin
nensum. Ibyd. sub finemMartiiamil 418 adslrnituf. Traclorla ejus<Jetii
CAP.XCVIII.— EpistolaejusdemadDorum Heneven- pOstipsmujudiciuaiexarataet edila. 1025'
lanuro. Ibid. 8 IX.Le%Honorlisdv<JrsU5 Pelagianos staiimpost Roiua-
j> PRISCACANONUM EDITIOLATINA. 747 numjudicilim a Zosltnppetlta, non veroahAfrhanis.1037
CanonesAucyrenses. JfMd. | X. Qdeslelli argUmenta,quibus Hottortt legem ad-
CanonesNeocaesarienscs. versus Pelagianos
75S fudiciumlatam a.bAfric.inis pelitam, et ante Zosimi
GanooesNicseni. 758 pfobarestuduit, quam linbectllasint, etc.
GanonesSardicenses. 773 1030
CauonesGangreuses. | XI. Sytiodus
785 kalendisMaii p leuaria, quaecanonesde gratiacoodMit
anoi 418, eadetuest ac illa, quae poat accc-
CanonesAntiochenses. 791
CanohesChalcedonenses. 801 ptam ZosimiTractoriamad euindetnrescripsil,etc. 1034
CanonesConslantinopolilani. 807 5 XII.P. CousUDtii systemade rebds sub Zosimogestis
ANTIQUISSIMA INTERPRETATIO LATINA CANO- exeussuih.Rerflm gestarUmordoac breve compendium.
NUMNI&ENORUM. 817 1039
VETUSINTERPRETATIQ LATINACANONUM NTCiE- QUESNELLIDISSERT.XIV. 10*1
KORUM,SARDICENSIUM ET CHALCEDONlNSIUM. BAI.LEHINIORnM OBSEBVAtiONIIS. 1067
823 QUESNELLI DlSSERT. XV. 1075
SynodusNicaena. tbid. CAP.I. — De pseuclosynodi nomine. 107$
CanonessynodiSardicensis. —
CAP.II, DiscufltilrPerrandibreviatiocauonoin. 1078
, 832 —
Osii Cordubensiset ProtogenisSardicenai,»apistolaad CAP.Ill, HujusmodifrajiuebttrmTelensisconcilli<2<<•'
Suliumpapam. 839 mihe donalum,CQmmentilium essedemonstratur. 1P(
conciliiSardicensis, CAP.IV. — Slriciieptstolafragmentosubjuncla
. Synodica 8i0 su»J&
Epistola conciliiSardicensisad MareatiaasKecJesias. Upnisarguitur. ,'»W
CAP. V. — Suppositlonls argumenta. / J1*'
818
EpistolaS. Athanasiiail easdemEoclesias. 850 *rJAU,EhmiORUMOBSERVATlOT<iRS. ;|*,J
"w
Epistoli Athanasiiad EcclesiamAlexaudrinam. 852 QUESNKLLIDISSIiRT.XVL
PseudosynodiSarticsoH»fbrmulafidei. 834 BALLEBiNltJRroi OBSEAVATIONES. JJ«J
Sutula sattctaesynod. Chnlcedoiteosis.„ 836 S. LEOiNfS SEKMONES INEDHT. /I.8'
DQCUMENTA JURI8CANQNICI VET^RlS, 863 Admotiitio. jW-
. I. CanonesconoiliiCarihnginensiscolehr.itianntj4J9, —
StRM.PRIMCS.Ia temporejejuaii.
If. —Be prissioiieDomini.' ^g-
utl leguntur io antiquissimiseolleetionibus Italicis. JiiiVJ. StBM. MJ?
II. ConcillumCartliaginenseanni 421, sub Auralio SERHI. III. — Ds Pasoha. IJ2*
«vttii,ex ms. codice53 capUuliVeronensisnuncjq (ucenv SERM. —
IV. Dc Pasuha u. *™<*
IWOductam. 1378 SERM. *-
V. Deuauli stmoti VfM. Virginis
6ERM. VI.— De aunuiitiatiOjKj Viia
tij. Statuta Eccleaiaeaoiiqua ex praBstantijsimis mss. nuttlvrl. UJS
COllecli<,inibus ediU. 879 BERM. Wl. - UBsaneiAj D^uomooo u
SERM. VIII. - De AbsaFM Mtrsm
|NW*lft «^Z
IV. Epistol»caitoniea.tjuaedebeant adimplerepresby- ^TOp
• *w*
teti, diaconiseusubdiaconi. 890 auebatur. /
V. Praecepus. P«tj-ide sactamentiscQnservandis.895
FINIS TOMI QUINQU4-3ESIMISKXTJ./