DE

LAPIDIBVS

LIB E R.

Daniele Furlano interprete.

39'Zte THE 0 P H R A S T I

,q f' ,«4 Jl ;';;ap'" Kat; d'E G a}l..}l..a t11J"df'O'. TO" ferunt Auxiones: rarz vcro runt Iecundum

J!;• 0 ,., , , , • if', alia. Lapidum & prater has alia: Iimt differen-

t Iv 0., "UTtI.{ Tt , f(g.( ~, TaUTtLj, tLj "aid- "I r "I" {i

~..II 'J - - ~, ., - , tlx,l Ia:: lCllCct, qua: 11l1luntur a viribusj qui-

'-9" ""r.wCi.f'~' T~Ti 71"O'f1V 'I ·,.H"O"Xf1V , J7 T1$ ",'1 bus aut cfticcre poflimt , aut pari, aut mini-

wciO"xm. TI1"I~1 ",,J.p' c;, dl', ::'TI1"I!J" ~ Kav~ me. Sunr enim qui liquari poflunr • & qui nc- 1201 01 al' , ;,,,«,U'IO" ~ a}l..}l..a, niTo" ;",o,a,,"';" queunt : qui comburi, & qui rninirne : atqt:e iv a,uri T, JGa.JC1"~ ~ '7TVee.:fT~ 'ZJ7.~~' ~xtJ:]£' d',a.- alia huiufcc generis. quin & in vflione ipfa tpop"",' trio' d'e TO', 'K,pe.:ft~fT'V 'e£!Jf-0'ou.iJ }l..i,/,Of- plures habere differentias deprehcnduntur,

-r../l ' .. G.. ," \\ »r C , ~I'?!:... Aliqui autern dicuntur pofle Iirnilem fibi co-

","'''' "r.wfLfAJ(Ja, TO V(6)~ , fA! t11J"fe 11 fTfLfL(!Jt'Y \!;;'/"'.

ell Jl' ~}I..(,r)' ~}I..,9-~v ~ T,9-£t4a, d, £fLI)/~" lore aquam rcddere, vt Srnaragdus : ali] in la-

., t". lu) , - • ql' n ';1)' pides commutare , qua: 10 ijs pofira fine i alijs £T£e!J' OE o}l..K. T'Ya, W~les,. ()' L! f')a,o"OU'r..,'iY TO' atrrahendi vim cfle , alijs auri & argcnri ex-

ap,/,ue"', ;5t11J"fP ~T£xa}l..I/,.a;'l ).,i~", ·IJeJ.x.}I..~a, periundi , qualis Herculeus fcu Lydius lapis ~ ~ AUd'~' ~a,ufA'.a,C1"'6)r;;.TJ7 d', ~ f'£'Yt,,'1 dJ.~ya,- en. Omnium aurem maxima > & quam quis, P-", ii'zne d,)"'l9-"£" ~ TtZ'VTt}"/~'" ,/,vr.JVftr.J/£- fi vera fir, magnopere admirctur , facultas en ~ d'e Tc.dV ~ i, ",",,-flOIT' xfL7d T«i if:J<XC1",tllf' 'YAU- liq uabihum Iapidurn, Sed ea notior eO: , & ~", ,/,a.e £f'''' ~ 1opv£v7o), ,,;., 71"Vt;o;' 7~' pluribus incfi, quz in opificijs ceruitur. Nam 1'£ ~Ji o}l..{a/' ;£..;je1tLj C1"'~~ljOIl' EWIfA!Y dl,£ ,,«x;, ~ alij calanrur , alij Icalpuntur torno, alij ferro

JI ' ,,' '1 ' , Iecanrur : quofdam ne atnngcre quidem fer-

p-c)..". ~O", "Le mEfi5, I(§I a,}I..)..tLj I(.fLla .a!lT~ rum porelh aliquos vix & male. Atque Iecun-

[ j,r.tqJopal·] ai;f).;J J .. K.ala. X~"'fLfLrit. If.9I T~ dum Ius tacultarcs plures Iunr differenrie,

cr"A'IeOT'11oe; ~ fL«}l..ax.rm';'G, , ~ A~OT'I~" ~ vero Iumuntur a colore, duririe , rnolli-

Ifd.t TaA}l..a. TI:~ To,au',J',~ TO 7iTeljf,~v. 'Ziil7.~aO"IV ric .Ieuore , arque alij., huiufcernodi, propter rJ7rctfX&'fTlV' ~ iV£!J" ~xa7a. Tt'<frDV ~)..DV, fE J'I praflanriam pluribus infunr , atque nonnultIl,~ ~ dtlfA!~ofMM~~ A.9-o10",t~ , llao'-JY TI lis quidern toto aliquo loci rraCtu. Ex quibus Ifi1 ll£~'}I..,X.~", ~ X:fA!~ T£ 'fiI.I e"$aij,,,;v, ~ iam nominata: lapidicinre Pariorum , & Pen(,d'" Q 'Wel~ A'....".;jllV i~ e~(jnJ' a,}I..(J/,~a,"I:TJW telicorum.Chiorum>&lhebanorum.~em-

~ U'"" - _, V' admodurn en & Thebis alabaflrites, Nam &

fC9" ,/,J.~ ;T®-- f'E"'" TEfL~;]CLI' ~ C 1~ &)..icp",- hie magnus caditur . & ebori fimilis CherT' Df-O'(§}- , ;, XEpvtTl'J' XfLA';~~' c'; w£-m.~ nires , vbi & Darium ferunt ill peplo conditp"'tr~ ~ l1a.efiar xiioSCLI ~ 0 7r;p@--0(A-a,@-: rum. & Porus colore, & duririe Pario Iimilis, Tf! :t~r..Jf'a,7' VI'; wIIK.vor,,7, T~ na,e)'fl, Tf,~ d'e peculiari lcuitare, quo fit vt in operofioribus XIICPDTJ7'(g. f'0~!J~ tA:;i:IIV T; 7iTOPlJ' JI.,6 ~ ell nil'" :rdifiajs Diazomaris loco ponatur ab .£gy-

t- Y. _.O.~ ,I ., 11' J. ptijs. En & alius ibidem niger, perfpicuus,

trJT¥Oa,~:PMJD" e'''1JfLtto"lV, Iiljazne "L,a'-:Ji:llfLa.n- d d h b ..

.9-ia.fTlll d.!JI~v a; AIi'V~'D' t fLEA~ cWTi$-, quema mo urn & C ius. & ali i plures alij,

Arque he quidem differcnrie • quernadrno- 1l'4CPtXN~' e",.rJ{i:II' Tf; xt'!', "aI waf' J,A)..!J" JLi dum dixirnus , communes n.ultorum funt. f.T£P!J' m~lI'. ;- Ai,1)P ;IIT!J,atiTtLj Jl"acpll. ~a: vero Iecundnrn faculrates fimt.quas antal. "a9-a.7Jr£p iA':t9r,. "1l'VOTEf.9" 'rN7..aDO"'Y. a.: tea declarauimus , non item & [otis infimt JLe K.a,7a. T~ Jlr.wafLq, T~ '1'l6~PI1"B,J«f ,~" alit conriuuiatibus , alit rnagrutudinibus lain TO;, DAal, u'ZJ"a..PX~C1"1)' I ~d' ITWJ£Xt1tLj, A,9&<Jv, pidurn. Nonnulli rari admodum , & exigui

'J' 9- " ../l" , , [LlI1t. vt Smaragdus, Sarda , Saphirus , Car-

li 'fLt'Yf. eO"',,' Iflli' "L! K.M fW4",a, wafL7Z411 bunculus , & omnino quicunque ad ficilla

«0:, xct/ (J"fL'K.tJo,. K.fL9-a..'ZJ"fP ~TE. ITfLde.9''Yd@V, h

,\ ,,, .. ~ ,. Of n. t ,., J fcalpuntur. Aliqui inueniuntur in alijs, dum

,,~ TrJ C1"fLfO'6V, "at rJ aiJ(!Jtc" , J(~ '1 fTa.'liJ"CP~PD'. cadunrur, pauci aurern funr , qui incendi &:

Kai trxed'QI/ t AD')IIIII d, r; fTCP(!5-')ItJ',a, i'Au. cornburi poflunt. de quibus quot , & quales .;j,z". 0' Jl£ Xa1 Ef £T£Plli, £Ue,AO""!J;jtLj dl,a,ltD.;JO- habeanr diffcrentias primo loco dicendum ,i¥o". o}l..''Yc, ell.' "a) ai WEe) Tlu) 7Tr5~lTlV ,,&4 en. Ad ignem igitur adrnori nonnulli liquanJ(,",utrll'. V7iTEe J~ d'~ xa) wp(;nv IC1""" }l..lxlie". n- tur • & fluunr, quales ij , qui in rnetallisinuer«; "af 71"00"«; £Xb'G"n lI"a({loe_i.,. niuntur, Nam vna cum ar~ento, zre 2C fer-

Kala. Jl.~ T/U; mJpfA!O"IV III tlJP T~""Vr;, leal pe1J- ro, flnir & lapis, qui ex ijs efl. feu propter hu-

rniditarem eorum , qua: in illo [unt , fell ercrill , ~Q11"£~ !J'f'E)a}l..}I..£v7D'· pH ",de ;'fLa, Tf; a:? - jam Iuapte natura. Eode'l' modo & Pyroma.

),uP'!' Xal .if Xa,}l..x~ "aI (,.,J'~p,!, , xa~ ~ )..ts-®- ~ chi vocali I & molarcs lapides liquantur (LliH. T~TfA!V. d TD'VWJ d)"d Tlu) U')IpDT'1?ic. T~Y U"iirfL~- rer ea, qui bus, qui com bur lint, impofucrint. :tM)i:ll1l • iln "g, d,' aula.i. r..ia-aUTfA!' dli JG«.i 01 Sunt qui affirmant omnes liquefcere pr:rtcr 'ZiVPIi",.a.XC', x.a,; Iii fLv).'tLj PEl/fT'",,,''' f.W-;} • .9-EfL- marmor. hoc enim comburi. & cinerem ex crn' 0' " .. iG;j". Cli ell! )Ca" o}l..w, )..1",lJO"' 7TcU'(g., .~_ hoc fien. quod omnioo videri p?m~ nimio x£09-tLj, 'lZJ..~ T; ftae",d.pl/. '{;TOf eIli K.fL7axal,- plus quam fir di8:lIm e.(fc. multI COlm ft1l1t, _0. • , 't· '7- '0 11 'lJ J1' " qlll frangl1ntur, & fallunt, tanquam repuQT~, Ka" )C'Vuu,~ a,UIb' 'Y'"£o.:rcq. 0l0t;;'i! "'L ar

iITfIJ' Q)..rN(j £WI 'liJJ\iirJ'I dp~09-ttt' 'iiiClA)"O~ ')lap CI f'l,/,vJr8f", 1(.a,4 1,a.w'l1r,;,,7., ,;, ,; pa"Kh8tJH gnantes

LIBER

DEL A P I 0 I B V S.

39j

[IGct7tll T~ ",,':PfAlU'IV, , , ~dl.' Q IL£e3ft@-. gnantcs cornbuflionl , vt ngulinus ( quod &

d JC.9.t IGald A;jtDV i.,iv. c·: :ujtp_9IT,Ji/olTu': ranonefir ) quippe qui exliccari funt. quod

, ,\~, ., enim liquefcere porcit, madidum ell; & mul-

;r;l::aV~ITIV. TO jt"'e n1x,~v, "f"oHmq aH. I{g-f tum in le humorern continer. Fcrunt criam

v)-e~!"'a. £X1 mHfAl ({:alT. Jr 1(91 T~V ~).I~P.£- eorum, qui infolanrur , alios III rorum exfic.. fAlV n;~ ~I tUaE'Ie~v£0.9 tX/ ' • HfAl" (.;ii· 0,. cari , vt nulli Iint vfui, nili iterum madefacn, ';t;pu~, J,tX/ p.~ "ala~eEx9-t;;«; .".d).." ~ a-IJ- altos rnolliores • & friabiliores ficri. rnanife'Vi'iGfta09-£~«;' r~, dle ~ f'CI.)..6t"fAl7iplS~ JC9'-i dlC&- Hum autem quod vrrorumque humor extraS-pat5<;"~~ p.-a)..).,o'l. /PCUEPOV clJ.e cd, ap.-q;tl7epfAlII hirur. fit aurern , vt denf exficcati obdure,JY.p' itCLfPi1,W, T~V uxeoTl'J7a. (71)ft{ja.iv~ ole r~, kant: rari vero, & quorum compacno eiuf~ WUI£V~' ~tl'Je!flVe,4J~t;, trXAl'JeUV!0.9-a,· modi en; & liquefcant , & frienrur. ~in &

, ~, 'lI.. nonnulli traglliulll lapidum , dum fran gun-

T~' Ill· fl.t.W~t;, 11..91 ~v ~ <pua-",routUT'I, ..:re·ur;~, tur , in carbones euadunr , &. diurius perm aJval";'" TllI(.7~,. EnD, JL'E Tbiv S-ectu<;(;v tUS-eJl-- Ilene. quales funt ad Benas in merallo , quos ~V/al r, .9-eJl-UIT<!, ~ d"lat1¥~IT' 'lZMifAl XPO~Qv. flumen dcfert. Cornburunrur aurern iniedis uarnp 0; wee/. B;~«; tV T;;;~£/d.).,).,~· ~(i Q wo']a- carbonibus , & inflame aliquo , donee Opl:S ~,,,,,,/"'qJieq.,,a;o{ja& ,,-tip OTlX+' oU.9-e.9!"~' £3n- fit; dein Iiccanrur , & vrunrur ircrum. ~oT,9-(;a-I, 'f.i.t ~£Xlj T~nJ x,Ei~ ({JUITe?- T'(i. HT' circa & diutinus ef] illorum vfus, odor au}j.mfUtDtt.{VOV/tti , ~ wd)..w Itttlo;]tti. 1.0 ~ wo- rem grauis, ac terer efl. Lapis autem , quem

~ ~ \\ dicunt Spinum ,in metalhs reperirur, qui dif-

)..W) x~ovoP ';Xp~trl'. ~ 'atrft~ /?;apua a-C(JMe_;;t fcCtIlS, & in [c congcflus , ad Iolcm fi pon:1tur.

~ ju,X&P~" DV r ji ~ 1f.a).,~a-1 QlT'i~~v,ot; &; IV rol', vrirur, quodvel magis euenir , fi infpergat & ft;Ja)..).,c;I~, Tlll~1~ 8,aI£07rf1~ ~ ITtWl£.s-f1~ ~(i irroret aliquis. Liparaus vero lapis vflus exitau/a'V, £VT~ ~ ).,I~ Tle;fI~@--) xametl, J'.91 p.till· nanirur , & pumicofus euadit, vt & colorem AOV £@ E'UrItJ,-£"atr~ If.9.I''''Elj~~~ Tlt;.Q d"E AI7Ta- & denfitarcrn immuret, Nam antequarn vraFal@- E"q;cp~Ta; TI T~ KetUtr~, ~-I ;r1,na""CT'1- rur.niger, & denfus, & leuis eft. fit hie in pu-

eo~d~~. f:J,O' :Iu&/, TlLJ T£ 'X/,;u p;Jttbd)"A~1i II';" mice varijs partibus.veluti loculis quibufdam \ I '1 r / ~, ~" ,dirclufus , neque continuus. qualem fcrunt & 'T1t~ 7rUXV'T'Ilct. fl.E).,~ T£ rete I{g.j ).,El" i<j l • v,g.f in McIo punucern in alio fieri lapide, qui ve-

I ,. r?l. »r 'rJ t-, .. 11:l...' ~

-,ruYwvc, • a.JGc:au~w- CIIV' jtWE.al 0 lITw- tV T~ 1"- luti rependir ac refarcir. alioquin lapis hie

o.>~p<! d'1~A'IfI.~@}- a,)..Ao9-1 ~ a.!'AO$-,. IGa.Bd.- Lypareo diflimilis. Inanis etiam , & leuis ell: "liT£pivxu71apf1~.~ ~ trWjEX~~.;t11T!P ~ i~ M~- lapis , qui in Terrade Sicilia fir , qur locus e A~ tpaCTI T~ K;o.:s'le;~ (V «)..).,"! Til;' )..IB~ ;r'WI- regi one Lypara: eft Porro lapis. qui in pro- 09-,u. Ktt~ EKi1~~~T~T'f' (;aJTfP tUTlzr£?irC~- rnontorio Erineadc rnultus eritur , perinde Sr,k ..rn.lW 0 )"i9-(g).. Jrc~ ~'X: ~fLO'®- T~ AI7Ta- arquc iUt: , qui in iellis eft , combuflus bitu-

\\ minis odorem emirtit : quod aurem ex vflio-

~ar~· ix.qJopiira, de ~ 0 tV nie;io, T~~ '};.lKe)..;~ ne remanferit combulhr terra: fimilc fit. quos

)'w~;1).p(§).. r~TO d'E TO :tfAle)()~ £~I xa7d. ,Murd- aurem Car bones vacant. qui propter vfum e__~v. 0 dE )..;!)-(g).. £n~ aK~~ TrEe;vead', I(,",A~- Irangunrur, terrenifunr. Vruntur autem , & fI~~ 7ro)..J~, ofttJ1fAl' T«j~ BI~ttI~ Kct,c,4@-,0- incendunrur vt carbones, ~unt hi in Lygu(Tr-~ ciq;''1tr,V eiCTrpdl/~. r~ d' EK T~~ "e{Jctscav- ria.vbi eriam fuccinurn efi. & in Elide Olym(TffAl( apolov ;rMl«, r~ K£KalJ~~. ;;~ dE Y..a).,;. piam per montes petentibus. ~iblls & v(TIV ~u.9-S, aZ9-IJr.t.ll.«; T(;jV 9-~u.;joAJfAlV d",a. T.fu) tuntur fabri. Inuentus & in Scap .

~. \\ r: rallis lapis putrido ligno non abf

XPUtt41 ,ua-; ~~d<!,. i,J(;H:etIOV al Of 1{!11 7rIJDCWJ 1lJ.' cum oleum aflunderes vrebatur • quod cum

xa9-d,71Tfp 0; cU9-~"w efCT~ de WEe) T£ T~ 1\1- crcmarum eflet , incendium definebar lapi"JIUC;IKlW, ow~ ~ TO ~).,e,;J~ov, ~ £~ Ti 'H).,Ei~{.3ct- dis, tanquam dfct inpatibilis. Atque eorum, J,(Q~7fAl" 'o).,lJp..".;al. TlLJ 8/ De~' .• ;, ~ Ol ::t;aA- qui comburuntur , ret pene funt differenrie. K"~ XP~~~" f.Up£O'l dE "";;i £~ r TOI', I :r.Ka.f.1'1- EO: autern aliud lapidum genus contraria natr~Ar;, p.;Jd)..)"o" ).,I9-@>. ~t; ~ p.£~ c~~ 7rCleO- rura , quod vri nequit. vr gemma. qua' vocauc,~ r:Jv tJA~ CTa7rDij' OTt J' £7rlXEG[j; n~ t'Aal- tur Carbunculus , ex quo & figilla fcalpunr: , • lI.." ~ tlIr. Colore rubro, ardentis Carbonis [pecie. IJV. xr:t.mctl· ~ or" tl(,xauvf!'1. TIl f£ .".",u£/al ~ a.u- fi ad [olem ponatur. precioliffimus, vt ita di-

r~~ ;;au£f ci7raB~, ;§v. cam. Nam valde paruus quadraginta aureis

T';v p£~ ii'lI xalcp.Eyr.d'l trX£8~v tt~Ta, JIt.l.qJ,- zO:imatur. Fcrtur hie Carthagine. & Maffipetl. a.A).,O d£ T& jtEv@Vs<;i A,OfAlV,(;C11J"iP e, i.'!W- IiI. En & Milcfius, qui non vritur , anguloTlfAlP 'Wi~UK~' J.K«.U<;"OV OAfAlt;, cU.9-er.t.t xaA~- fus ,ill quo & fcxangllia. Vocatur amem & .J),Ij~. iE : ~ T~ a-qJpet;rId",a ;r}-,uq;~;IV. EPU- hie Carbuncnlus. & fane quod non vratllr

9-gov p.'s~ rfij xpr.it-tct7" .zre9, 8'£ rOll ~A'Oll Tl9-if.moll. eU9-~ax@).. Xt.'tI()t-t~'V1I'lJirflIf1 Xe.,ftt41.· rrlft,6;'{g.TO' l' fAit; E1z;rH~. ftlK.PO~ jttip a-q;;8fct, nflctpai.lG~v7a X,QUCTcZV' a'}-fla, d"' iJr®-- ,Ie. )(a~X'1aOV®-- ~ Mao.:scc).,1«;' ~ "",,J"I d'i ci~6e) l>1;A~/ov )'(Alr,o~J~, ~v. EV ;.1f'£p ~ T~ i,U,.fAlva. XaAiiq-l d" a:.9-~a"al£a)

D d d iij mirum

•

•

•

394

THEOPHRASTI

•

•

LIBER

DEL A P I D I B V S.

391

THEOPHRASTI

I

Onyx vero mixtus ex pullo & albo colore altcrnis dillingurtur. Amethyllus vcro vinace o colore cit lukhra b~mma ell & Acharcs , ex Achate Siciltx Iluuio , qux care vcnditur, Ac Lampfaci 111 auri ructalhs inucnra en ahquando gemma mirabili pukhrnudine , ex qua cum au mallcurn rclara cflcr , "giilulll Iculptile rcgi miflum ell: propter prallanuam, Er hoe quidem gcmmz Cum pulchra finr .rare etiam inuentu tunt, ~,x vero nafcuntur in Gracia, viliorcs flint, qualis carbunculus el1, qui fertur ex Arcadia. I:'.fi aurcrn 'hie Chio nigrior, ex quo Ipecula fiunt , & Troezenius albo, & purpurco colore varius, & Corinthius ijfdem macutis , nifi quod riridior lil. Omuino aurcm ex hoc £cllcrc non pauci rcpcriuntnr, fcd qui excellunr , raii [unr • & in paucis locis, cuiufmodi funt, qui Carthagine , Be Maflylia imporrantur, & .tEgypro circa Cat adupi loca , & Sicnem ruxta Hcphantincm & a rcgione , qua: Pfepho dicitur. lnucnitur & in Cypro & Smaragdus & Iafpis, ~bllS vcro vruntur ad monilia , e flaCtrian:r dcfertis fcrunrur, Lcgunr hoc Etefijs Ilantibus profeai equites. rune enirn apparent arena commota a ventorum irnpetu, Sunt hi parul , nee magni. Ex prccrofi s gcrnmis ell & margarita vocata, narura tranflucida.cx qua [aciunr preciofiora monilia. nafcitur in concha pinue fimili. hanc fcrt India. & Infule quadam rubri maris. Atque in his peue peculiaris przIlanria, &exccllentia. quamquam Iunt & ali:.: quzdam , vt ebur foffile nigricantibus maculis varium, & qua' Sapphyrlls dicitur: hec cnim nigra efl , neque adco longe diflat a Cyano marc, & Prafius , quz gemma eft zrugiuei coloris. Frcqucns ctiarn Hzrnarites eft. fqualidus iuxra nomen, tanquarn e ficco [auguine concreto. Eft & alius appellatus Xanthus, non ille quidem flauus , fed e flauo candidus , quem eolorem Dores Xanthurn nuncUP:lI1t. Corallium enim, hoc enim vel uti lapis eft, colore quidern rubrum eft, teres autern tanquam radix. oritur in mari , cui non omnino diflirnilis , & Indicus calamus in lapidem cornmurarus, Hac vero alius conrernplarionis Iunt. Lapidum porro mulra alia genera funt , & corum qui cum rnerallis eruunrur. qui [imul & aurum & argentum habent, manifcfium aurern argentum folum • grauiorcfque hi & odore & pondere. Er ccerulenm natiuum , quod in Ie Chryfocollarn habet, ~ alius lapis carbunculo colore fimilis, Graces hi funt ac ponderofi, arque III fodinis pillrirna ac praflaneiflima huiufmodi foflilium genera reperiunrur. ~orllm aliqua rerre funt vt rubrics, & Ochra, aliqua velut arena, qua:

LIB E R DEL A P I D I B V s.

,97

lis Chryfocolla , & Cceruleum, non nulla cinis , vt Aunpigrneutum , Sandaracha , & quzcunqul! his Iimilia flint. Atque hofum quidem plures fumere proprietarcs pofsit aliquis. Nonnulli aurcm lapidrs vires ha .. bent, vt non pananrur , vt antea diccbamus, Icilicer VI: ne fcalpantur ferro , fed lapidibus ahjs. In Iumrna multa cit differenna e. tiam maiorum lapidum , qua: in opificijs cemitur • Nam alij fediles , alij Iculptiles , quemadrnodum diximus, nonulli toruatiles, qualis & ipfe lapis Magnetis cit. qui & infigni Ipecie ell , quod nonnulli mirantur , argenri Iunilitudinem habet, cum eadem genne non fie. Multi item funrlapides , qui omnia opifida in fe admittunr. Iiquidcm &: in Siphno huiufinodi lapis eft fofsihs, trium Iladiorum a rnari Ipacio , rotund us & glcbofus , qui & fculpitur propter molliticm. Qgando oleo affuto calorem Icnferie , fit valde Illger, & Iolidus, ex quo & vafa fiunr f quibus in menfis vtimur, Arque hurufinodi lapides omnes vim fern aduuttunr, Nam alij lapidibus alijs Icalpunrur , ferro aurem Icalpi nequeunr , vr anrea dicebamus : quedam ferro quidem, fed hcbeti .quod pcrinde efl.arquc fi ferro non Iecarenrur. ~allquam fcrru& lolidiora fecar, & duriora, quippe lapide durius. Illud porro etiam abfurdum videtur , quod coricula ferrum exedie , & ferrum pocefl illam diuidere & expolire: ilium vero lapidem.ex quo liSilla fiunr, millime. & ramen lapis quo figilla lealpunr,cx eodern eft lapide.ex quo ctiarn cores, aut non abfimili.Adfertur aurcm ex Armenia. Mirabilis eft & natura lapidis ~ qui probar aurum: viderur cnim eandem atqllc ignis habcre poteflarern. Narn & ille aurum pro bar. quamobrcm dubitant eriam nonnulli , non .adco ramen opporrune dubitaut : non enim eodem modo probant: fed ignis comrnutando colores , lapis aurem attritione, Potef] enirn , vt vidctur , vniufcuiufque naturam excipcre. Inuenturn Iancferunr rempeflare noIlra multo rneliorern , quam qui olim in vfu fuerar. vt hoc non modo purum aurum expeririticear , verurn edam zs , argentum. &; aurum, & quantum horum ad lancern cum auro miflum fit. A minimo pondere lignum his dr. minimum autem pond us, hordei granum eft. deinde Colybum, mox quarta oboU pars.aut femiobolus, aut obolus, ex quibus agn'ofcunrquod rectum ell. Hi lapides in Tmolo fluuio reperiuntur , 1enifque eorum naturacfi.& cakulofa,lata,ncc rotunda. magnitudo duplum maximi calculi. Ad experi .. mentum differunt fupeme parres, qua: Solem afpi(iunt. & inferna. Melius enim probant fu .. perna:: id quod ratione fit. quod illz ficciores Iinr. humor enim ab excipicdo irnpedir: fiqui .. dem & in :rfiiblls no bonum fit experimcrum.

THEOPHRASTI

mittit enim ex fe concula madorem aliqucm, quo humecta fit: id quod eriam aliis lapidibus accldit, & iis, ex quibus fimulachratabricanrur, quod fignum dl propri ... m hoc efle Iapidum generis, Lapidum igirur differentia & vires in his pene Iunr. terre autem pauciores quidem , fed magis propria. nam & liquari, & alteran , & rurfus durari terra: quoque accidit. Liquefcit enim cum foffilibus, quemadrnodum & lapis. Mollitur etiam, lie ex ea maffas faciunt , ex quibus & que compofitz [unt , & variei omnes enim vrentes Be mollientes componunr, ~od fi & vitrum ex terra vuraria fit , vt multi dicunt , & ipfum denfatione fit. maxime vero infignis , quz cum zre comrnifla eft. Narn pr:rrerquam quod liquefcit & commifcerur , facultatem excellentem habet. vt coloris Ipecie differennarn conlhtuar. Porro In Cilicia terra gu:rdam dl:,quz coCtione lentefcit , qua vires 10. co vilci oblinunt contra conuuolulos. Liceret fane & has Iurnere differenrias , rerrarum nempe, quz vt lapidefcant, apre natura funr, quandoquidern quzcunque Iuccos edunt inter fe diuerfos, aliquam htbent certam naturam. qaemadrnodum.Sr qua: Iuccos mittunt ad plantarum nutritionem. Verurn com mo· dius numerabir aliquis cas, qu:!! colore prz .. flanc j quibus & pidores vtuntur: harum e· rnm generatio, quod initio dicebamus • ex affluxu , aut percolatione faCta couflar e nam & aliquaex foffilibusignem videntur pa(fa,& vduti combufla, qualis Sandaracha , & Au .. ripigmenrum efl, & huiufinodi catera, Om. nia autern hzc, vt Iimplicirer dicam , ab exhaIatione ficca , & fumida. inueniuntur ha:c omnia in metallis airti , & argenri , nonnulla, Be in fodmis zrariis • vt Auripigmenrum , Sandaracha, Chryfocolla, Rubrics, Ochra , Orruleum. Hoc ramen minimum & rariffimeEx aliis vero nonnullorum vcnz funt in fodinis . Ochram autem aceruatim conge. flam aiunt inueniri , rubricarn omnifariam: vt ilia ad mifturam colorum pidores vrantur. Et Ochra auripigmenti loco : eo quod nihil colore difterant, quanquam differrc videantur, Verum Rubrice , & Ochra: fune: foain:r aliquot in locis , in quibus queadmodum in Cappa do cia multa effodirur. Periculii fuffocationis effe ferunr in rnerallis his, ciroq; id fieri. Sane optima Cea rubrics en (plures 611m fillnt ) iIla inquam qua: e fodinis eruirur.quando & in Ferri rnerallis inuenirur. Sed &: Lemnia, &-quz vocatur Sinopica : hzc aute ex Cappadocia eft. & Synopem inlportatur:

~:"IT' ';Yap 'T,pe£ v~;~a EE d.U/~~. J1J lJJ ~A'cS-a;~~, trofA'{je4~~ dl.£ Tiho'~ ;'''''01' T(;V )..1- $-f.fJv. ~ i, ;;v Ta.d,..d)..f'ar;. 'UoI~(jjV. ;; ~ f1'1]f'iiQv~"a~rM'-1r,Js ,it,on~ T~Hd~,. t

Ai t1); ;v TrZV A:$-f.fJ1I JLla~oe9" ~ rf!.IJV4- f'H' u):;&d~P auw i, nIToI,. a' dl,' -T~S ,..",. i}.a..fion~ ~, '~I';T£e9' elLi. T~ ,lJt) T~xE09-rt.f fI..i1 d,M.olgoS-cLf, ~ wd",r 'iXmu-xA'1pwJeoS-tIL{. rt91 '(;JTtl o"Vf'/3"i~H' T~K~'!4"a.p ';Yap TO'n:!)TO', Jti.I 0PIJK},'" id(lD"te ~ i J..ifH§),,· f'a"r1..J1il9U Jl,£ , ,,",w9-~, Ti '7NOI~o"W. ;v?;, n WO'x;,,~ ~~, a.A)..«-; ~, O"WJ7,9-.tlJP«-;· a,1ra,~ yttp WV~lirWT!' ~ fA'""a,.fiov7£" '7NOliicow· a 4£ ~ 0 VIA@-!'V T~' t1t,,;8®--, (;;, T'J£' <paITI, ~ J.J/" WtlxvcdO"H ,,[ve?;,' 'Jlu.cJ7d.-

JI" - - ".0/ ,I'

"1'" u" '1 T~ ~a~.x~ f"')IVVf"U('/ '1. 'ZiO' ')Ia,~ TO

"I'~x£09-t1_., '<if fLi),vu09-ctt , ~ dl.wJa.fLIr' aXH 7ZtljfJ!w, idi), T~ Jt.ci,,,)..~ T~' ):;p6~ WOIE1V J'Llet.tpoejr. wee) cIl.e KI""(.w. i,,; TI, ~ £t!te~, ,..~, ~ OYI~EJrt.f ';YAIIT'X,~. G.UT~ Jl: a)..H<plltn ~, dfA''1f1'i''~, a.tT~ j~ii ~, T~' 7'ZlT'~. ,1'1 JL' a: )..a.f'(jaJHV .,;., r;uTCt~ Q, rf!.,a~tle;., elTOI '1Jf9' T~ ')m",9-fAJO"IV iV~UH,· £'iiO~ ti:'j€ T~' T~ TCaI' 'ZJOI~ Uctt ):;v~, d[.Ia,C(JcelJ' "'A-

I ..... I·' ,,~\-

} .. :.,)..f.fJ1I Till £X~lV'aj <PUtTIII. f.r)CZlTI~ I{fIf a. T«4 T"I'.

tpv7;;, • ti}...,,';' P.a.}'AfJlI tU TIS' T~' 'TO;, :t~aI'" PAO"' JLIa.t)-.&fA'~rT~e· olazrep ~ oi "ye?CP~' ~p~v~,. ~ oy"e ~ oyiIlEIT" T~Tt.JV, f);arrep if a1~~' ft7iJ'(J~ • ~ TOI 'vppo~, Tn@- ~ J1.1'1S-~V!CaI' )'.roF41'1' • If.9.t iv,d1S dl.~ t:pa.Iv{}aj 'WIWUpf.fJ~t:t , ~ OlOV xa.r9:KeIGaV~", tlrc!' ~ ~ I.rutll«ei-XfIJ ~ T~ • ApPE"'~V. ,,;., TJ ;')..)..4 ~ TOlaUr;. 7iTa.wa. dl.' , r,J, d.'ZA1J\~t; ,.j'7N~II, ~ ~, ,ua.S-IJfA-'';'nCal~, Taunt. r-~, E'1J~' If.9.t x:a.WVc.JJM'. llJeJuxilrt.f JL~ wa;ja EI' Tiir; f'iJd,,?-Ol, I'll;' afj-'lJer-llll' r TE 1 ~ XfVtTEi oW £Vla. ~L ~ ill TOI' xaAAOPIJx,c-io;,. ouw· APP£VIKCV. l:.aN~tte:J.x" , XpvOxo}.)..a. , M[;.._1®-> , ",'nXe9', K';a.k@}w • f)..a~ji'®-> Jl.i :T~ ".;., x,,7 E)..a~,"a.. T~~ til.' iL)J.AfIIIV T~V ~ atrl pd~1D&" T~ eft" "nxeP d9-potXN 'iT,;, t:paO")v i;vctf • M,. ;'lev eIl£ 7.J'm I(Ja.wtw. ;';~e a, ~ a,; ~e~X£Aa. ~~oS-rt.f TH' )'~cpif,. ~ "i'nx,u,v rUT" AppEVIxi, Jl,Itl TO f'tJdEII T~ xeet!- Jt,~q;ie4v. 'lOXHI' 'Li. a.)"AA ""Nil Ti '<91 ';xeJ" £~~v tmtX~ p.r .. TtU.A4. ~ xa-'G TaUT«- , Ka,sa'tJ'5p iv K4~. "llfAaoxft!-, ~ Oe';.fl~lZl 'ZJ'tlA}"tf ~A.'ZJ~v Jl.i ni'r fLlJd.","ols qI"'-'1V ';,rt.f ..,.i 1V1I1')I£09-aj. "1'4-

, \ ,.. .... .. ... n ... '1' .JI ....

~tJ )'ae 'fJH tV o"'),r,c> TIlTD 'ZVOIEIV. pM/llj'1..- ~r.

~Q"f1 fA'17fi~ ~ Kr-It:t ';Vet.f. ')Itllll{ictt ')Ide 'ZAl7\r-Id;

w. ~ ~ ~v EX T{;V p.{}d)..)..f.fJv, £7rHJt~ ~ T~

.JI,' v J ' ., • \ " , "', ., " .. " .. ., .11'" •

~u 1.'1 va tX'i P.,A/O'· a)..)..a, J(!I/ '1 A"f"'a., J{!JI UlJ XI&FlllrT'r l;'I'f.fJ'ZVIXCt.U· t:t1J/tj "L' 1<;" '1

Ka.WWa.cIl.oxl"~. xa.lal'ilcq Jl.' fi, I.wr/;wlw. l~ Jl.i T¥ f'~;; p~a.Mf.';lT~"~' &tJjlW. i~, .' in Lern-

_ J

LIBER

DEL A P I D r B V S.

399

in Lemno aurern cfloditur ipfa per fcfc. Sunt eius tria genera. Nam ell. qua: multurn rubra cfl, altera, qua: ex rubra candida, tertia inter has media, quam & fynceram appcl, lam us, eo quod non perrmfla ell. Naill alias cornmifcer, Fit & ex Ochra cornbufla fed peior. Cydiz inuenrurn hoc fuir , qui tabernJ: incendio id auhuaduertir , cum viddlet Ochram Iemiuflam rubefcere, ponunt enim in caminis ollas nouas luro circumliras , qua: cum canduerinr, excoquunr. quo autem magis In caminis arferinr , eo nigriorem ,& carbonibus Iimilicrern efficiunr, Porro hoc ipfum atreflarur generano. vidcn cnim poflint ab igne hzc omnia commurari. Siquidem hanc natiue Iirnrlem aut proximam cenIere oportet. Qtl,cmadmodu!lJ aurcrn eft rubrica nariua & taftjria. fie CrJ3m Ca:ruieum, alrerum natiuum eft, alterum arrificiofum, vt in '£gypto. Sunt eius tria genera. pumum .lEgyptium • Scythicum alterurn , rertium Cyprium, Optimum k'gyptlUm ad 10- menta mera, Scythicum ad dilunora, JEgyptium fit arrificio. Vnde & qui Rcgum Annales Icribunr , hoc etiam tradunr , quis primus ex Regibus Caruleurn factitiurn natiui imiratione confecerir. Ad hzc tum aliunde, tum e Phccnicia munera pro tnburo rnnti Iolita Czrulei tum viui • tum ignem pafii. A~ Iunt porro qui pigmenra terunt,Orrulcum quatuor ex fc colorcs facere , pnmum ex tenu.Ifirnis partibus c~l1didi[filllum, Iccundunf e cralliflimis nigerrimum. Hzc igitur arre conflanr , vt eriam cerufla : ponitur enim plumbum Cuper acero in fiti:illuus , & quando craffamcnrum acceperit lamina (accipit 2utc vt plurimum decem diebus) adaperiunr, & deradunr veluti cariern aliquam ex eo; rurIus idem reperunr , donee abfumarur ornnino plumbum. quod iraquc abrafum fit, terunt in rudicula, & continue coquunt, quodque ad imum Iubfider ccruflaefl. Simili ferc modo & a:rugo fir . .k:s enim rubrum Iuper amurca ponitur, & quod infuper genitum fir, abraditur. Sic enirn apparer , quod ponirur, Fir & minium,altcrum natiuum , alterum fafiitillm. Natiuum quod in Hifpania oritur valde aurum. & lapidofiim , & quod inuenirur in Colchis Hoc ferunt inacccfiis indle rupibus , quod decutianr iaculantes, FaCtitium vero paulo Iupra Ephefum ex quodarn loco colligi. Arena ranrum efl , quam rplen~ denrem cocci colore colligunr , atque in Iapideis vafis Icuiffimc tritarn lauanr paulum in vafis zneis. ~lOd vero fub'idcr. fumunt iterum , & terunr , & lauanr, Arque in hoc eft minium arre confCC1:tUll. Et alii qui. dem ex pari materia multum conficiunr ,

THEOPHRASTI

LIB E R DEL A P I D I B V s.

alijfque 10CIS. horum natura precipua- Nam bpiJof.l pot ius dl ~ quam. terrena. Lapis aurc.n Alabaflrirse hmrlis, neqllc is magnus cedirur ~ fed frullatim. mira eius vifciditas & calor.quando iam madefadus efl . Vtuurur cnim In adificijs hoc lapide aqua conlpcrfo, & ii quid velinraliud glutinarc. terunr eriam, & aqua aff[1(a" lignis comrnifcenr e manibus enirn propter eius calorcrn neqecunt. Made .. f.Kiu11C porro Itatim ad Vfl101. Ii paulo ante, celcnrer coit , nee licet ilarim dupetccre , commendarur & eius vis. quando parietes vitiantur. & rimas faciunn f..l:peetlam cu.n alia: in a:dificijs partes ceciderunt.ahe Iiifpenfa: funr , nee tenentes inuicem, Porelt autern exccpturn irerum arque irerum dccoqui. & vtile reddi, arque in Cypro quidem& Pheenicia in his rebus przcipllc vtuntur & in condiendo VInO, & pidorcs in quibufdam. qua: ad arrem faciunr : fullones cnam infpclgcndis v,fiibus. Praftare videtur alijs in Iimulachris , & tigillis: & ita vtuntur & I in Grccia ponffimum propter lcnrirudinern ' & leuorem. Gypli fane vis in his, atque in [a- ~ libus confiflir. eius vero natura viderur calcis & terre fimul & calorem & leutorem habere. fed vrraque praflare. eft enirn calce calidius 6 terra autem lange lentius. quod enirn igneum fit. vel inde manifeflum ell. lam euim Vetliaria nauis madcfadis veflibus igne concepro inccndio abfumpta ef], coquunt & in Phccnicia & in Syria in fornacibus condirum .przfertim marmorofum, & Iimplex, folidiffimum conflruentes , quod & magis, & cirius comburatur. videtur enim calidiflimum dfe cottum • & diuriflime perrnanere- Hoc cum excodum (it. rerunt veluti cinerem, atqne ex hoc mamfellum cfIe videatur orrum eius omnino igneum exi-

Ilere. '

T07M~r ~ 1£ <p~cr" ri.u/wv jJ'ia.· J\,OfAld£'1EeT -yd~ p.a,)..)..ov is-IV ~ 1'f&id''1~. 0 dE )..IS®- &p.~£f'~' r~ 'A}.a.~a.r;~nl' ~£"'" dl: ~ T£~~e',. aJ\Aa, :ta.J\1"~d''1'. ~ 4£ Y)..'IT;!:;eJT'1' I(g.f S£gf'OT'1' D 'flU bpE:tG~. S-a.()f't1ti~· XPtd~~' -yde ~, 1'£ ~ ();"o~o",~""a.~ T~TOV TJV )..;eov 'ZiT€ljf.;!:;o(Jt, ° xU:" 4AAO t3~}.fAlV~' TfJI~TOK,OAA~ITI'iL(. "otJ;ah'/e, JL'E, ~ ;;d'fAle £'ZiT,;!:;£oV)e~ , Tae;fi~CT' ,JAO". T~ ;!:;~tJ. ')Irle H Jl.wilUl~' , Jl.,et T~ 9i~f'6T"~. {3pi,. ::t;h'IT' d'i ~:tp~f'd. ~~ TlW Xe"ah' • £cU """eorl ~Tf~a~ Ta.:tU' 7Z~')Iv()7CL1. 1(g.I';" ti.,., J).IEAOEit d.,,,,4 ° is-, dl ~ ~ iCTXU,. 0 T£ 'Yd~ oj TOIXfJ' p~),vw.;I"., y.9J Jl,}d.q;BEipoV}fY./. ~ d],i aftft@}-cUlI1- (/"I. wa}.J\a."', JJ.i y.s., Ttl,.ap 'ZiT£7BfAJIGe"g" u~~f,,7a.,· T" 4' ~fAl IGpe",dtlJpd. ~ CTw.;Exa~", T~ "Q}'A~CT' ° JLw.Ja7a, Jj,i Y..9I U P~P~~rJ WAN'I ~ 7Ma)..1'1 i7fla;09-a., If.!R y[ve09-1'iL( xel1CT:",,,. WIiV F4J iI, KJ7JIPOV 1(91 cf>oWlIGlw fi, Ta.UTaf'a.A,s-a.· 'ZiT£e) JLi 'ITa.)..itU ~ H~ TO'; tlj"iiollo If.9l ~i -Ye9'q;ii~ f.~,a. TeZV "a,~ TlW T£Xvlw. 671 JL' tl, "va.cpii, '''''7rd,£o;j£~ £1, Trl i",_d.Tla.. JJ.lacpie~1I 46 JLtl"~ If.9l 'lA1f9' Ta. ~""d,Yf'a.'a. 'ZiT,}.J Tl<ill a.AAfAJV. £1, ;; ~ ;!:;t;~;ja., ""a;AAOII, ~ ftd,}..,09-' oi 7MEV rlW 'EA)..d.Ja.· -Y"',u-xpoT1)7, Ifi.t

"qaT"". .. ..

~ •. tJ.~ ~' " "AI ,

H fNf" ... "WJa.f'" £11 T~TO" I(g.I TOI' TO'~TG"·

~ JLi tpUCT" £fJ'''EV cif'tpOT6eJ1- 7ATcJ, eX~II' ~ xa.- 1'.:& rij, "fJw.i~ ~ ret T~~ y~, , 3-epf'cT'l'a. JCiI i'NCTXPQTJl7a.. ",ii}'AOII JJ.i f_ltal£eJ1-' V'ZJ"EPEX~V",. 9-£Pf'o/£fjt yrlp r~~ XQvi~. /lA'U-XIlO}Ee!- ~6 7rtlAU r~' y~,. or, Jj,' EfL7ATUpO~. JGdltf".9-£v qJa.veo pov. ~~~ -yap TI~ ~aiJ, 'p.a/'ryo~ . (j~£:tO£;jfAllI i· f,,{jilA/lI, r,j, e7rUe~9-'1CTtU • 1T()')'lta7£Ju,,~0'1 ~ 4VVI. "a.th'V" Jj,e If!H £'1 <l>omK~ ~ £V~()eJt:t, "a.f'lVlvo~t~ au,lu) I(g.j "d.[o;Jw xa;~CTI JLe p.a.J\,<;a. 1'11, ",apf'''pl'' y;" a.zrA~s-£p~, "'f.PEfN7a.T~' ~ ~1,$-~V/E' t Jl.ld Td Sa;flov ""luSa.1 ~ ",a.»"fJv· J!.OKE1 "rlfl .9-Ep""~Ta.l()v ~Vttl 7rtJPfAlS£II. ~ ~i1.,QV xg611()Y d,a.~~. G.,fj~u-tU'£~ de ,u-m~CTIII i:Ja;u£p "lu) JC.Ol'Iah'. iJC. T~T~ ~. tU dO'~EY it-

wa.' CPah'ff~V J on 'JrIJP~J''1' T'~ ~ -y£vlcr,~ alJ'1~ TQ OAQ .. ,.,'V.

E ee iij

THEO~