mm

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu125mign
 PATROLOGIyE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

mm]\ SS, PATHUM, DOC TOIIUM SCRIPTOIIUMOIJE ECCLESI \ST1C0RU]I,

SIVE LATINORUM, SIVE GRyECOBUM,
QUI AB ^VO APOSTOIJCO AD TEMPORA INNOGEXTII III (ANNO 1216) PflO LATINIS
ETCONCILII FLORENTINI {ANN. 1439) PRO GRASCIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA.
OMNIUM QILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ TRAUITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESLE S.ECULA,
JUXTA ETIITIONES ACCUBATISSIMAS INTER SE CUMQUE N0NNULLI3 CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS. VABIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
;

OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU^ TRIBUS NOVISSIMIS S.ECULIS DEBENTUR ABSOLUT.iS
DETECTIS, AUGTA INDICIBUS PARTIGULARIBUS .ANALYTIGIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS
;

IIOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DON ATA GAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET
;

TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINE.M SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE-

RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADOBNATA; OPEBIBUS CUM DUDIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIO.NEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERU.M, ALPHABETICI3. CHR0N0L0GICU3,

STATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE KELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MOR.iLE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PR.E-
;

SEBTIM DUOBUS INDICIDUS IMUENSIS ET GENERALIBUS, ALTEBO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERU.M ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
0.\1ISS0, IN QUODLIBET THEMA SCBIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTEBO SCRIPTUR.-E
;

SACR/-E, EX QUO LECTORl COMPERIBE SIT OBVIU.M QUINAM PATBES ET IN QUIBUS OPERU.M
SUOBUM LOCIS SINGULOS SINGULOBUM LIBRORUM S. SCRIPTUR.E VEBSUS, A PRIMO
GENESEOS USQUE .AD NOVISSI-MUM APOCALYPSIS, COM.MENTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSIMA, C.ETEBISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PEHPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS
CHART.E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PEBFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORU.M TUM VARIETAS, TUM
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PEBQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO P.\TROLOGI.E DECURSU CONST.^NTER
SIMILIS, PBETII EXIGUITAS, PB.ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODIG.^ ET CHRONOL OGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIG SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
INNOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES, LOCOS, LINGU.iS FOR.MASQUE
PERTINENTIBUS ,COADUNATORUM,

SERIES LATIN.l PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOGTORES SCRIPTORESQUE EGGLESIiE LATIN/E
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

aggurante' j.-p. migne,

Bibliothccie deri iiaivcr!»ie,
SIVE CURSUUM COMPLETORC.U LN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC^ RAMOS EDITORE.

PATROLOGIM TOMUS CXXV.

HINCMARI RHEMENSIS ARCHIEPISCOPI

TOMUS 1'UIOU.

»
- I

PAIIiSIIS
APUD G.\RNIER FRATRES, KUITOHES KY J.-P. MIGNE SUCCESSOFiES,
IN VIA UICTA AVISNUE DU MALXH, 1«), OLL\I CIIAUSSEE DU MALNE, Ml.

1879
CLICHV. — EX. TTPIS PAULl DUPOST, VIA DICTA DAC-D^ASSIKBES. 850.7.7^

mt INST STUOIES
s
10 .;,

TOROMTO 5, CAIJ,a.DA.

3il26
 S.ECULUM IX.

HIN ^-
R
KUEMENS18 ARCUIEPISCOPI

OPERA OMNIA,
JUXTA EDITIONEM SIRMONDIANAM AD PRELUM REVOCATA.

(JU.€ SUPPEniTARUNT

SURU, PERTZIl, ETC, COLLECTIONES MFJIORATISSIM^.

ACCURANTK J.-P. MIGNE,

Biltlioihec*!» Clcri universie,

SIVE
CURSUUW COMPLETOHUM IN SINCULOS SCIENTIiE ECCLESIASTICE liAMOS EDITOItE.

TOMUS PRIOR.

P.MUSilS,
APUn OARNIER FRATRKS, Kl)lT(tHRS KT J.-P. MIOM-: SUCOESSOHES,
IN VIA DICTA AVh-i\lIh'-DU-MMiVh\ 189, OLIM C/IAUSSER.nU-MAIAf, 1:!7.

187'J
 ELENCnUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXV CONTINENTUR

HIXGMARUS RHKMENSIS .V.11CUIEPISC0PUS.

Col.

Epislola ad Carolura rcgem, priori conlra Praeleslinatianos Dissertalioni (deperJii»)

praifixa 49
De Pra3destinalione Dei el libero Arbltrio dissertalio posterior (J5

De una ct non trina Deilatc i73

De divorlioLotliariiregis ct Tctberga; reginaj . 0^0
Capitula synodica 773
Coronaliones regia». . «03
Explanatio in Fereuiinn Saiomonis 817
Opuscula varia (quorum emimerationem vide in Ordine rerum ad calcem voluminis). . 833
Appendix. — nincniari .Vnnales sive Annaliura Berlinianorura pars lcrlii 1203

-»<
 ANNO DOMINl DOCCLXXXII

NGMAllUS
lUIEMENSIS ARGHIICPISCOPUS

AD OPERA HlNCMAUl PUOLEGOMENA

HOTITIA IlISrOIUCA
(Apuil Cave, Scriiiloruni ecclesiasticorum Ilistoria litlcraria.)

Gallos loco Jialus, a puc-

IliNi.M.\nus, nobili apuil A subrogalo, in monasLcrium dcliudi fecit cumque ;

Dionysii propc l'arisios sub

ritia iu co,'noljio sancti scdem apostrolicani appellaret (exstat libcllus .ippci-
llilfluinoabbateerlucalusesL; {«) ubi tiirn liltoristum lalionis i\[iud Haron. ad an. 803 num. 81, et Concil.
pietate mire prolccit et cuui lclici el acuto infj;enio
; lom. Vlll, p. 785), eum iterum damnavit. Interce-
non mcdiocrem in aulaapnd Ludo-
pi'a!ditus esset, dente quidem Nicolao poutilice Rotluidum e carcere
vicum impcratorcm gratiam iuivit.llilduinunianno dimisit, Romam vero ire, quo ad judicium instau-
830 in Sa.^coniam relegatum, iptro, permiltenle epi- randum eum mitti pr;eceperat pontifex,neutiquam
scopo.in exsilium comitatus cst.eiipic c.xsiiIaMti non permisit. Nec tertio quidoin a Nicolao admonitus,
ingrat.-is suppetias tulit. Deposilo anno 835 oli per- proposito suo abscederc voluit.fjuamvis etiam quo-
duellionis crinien, Ebbone, vacavcrat jam Cerc de- lidianas minai de litteris exeommunicatoriis Roma
cennio sedcs Rhcmensis, cum ineuntc anno <S-'i.5,in mitlendis ei intentarentur, omnibus tamen insuper
synodo Bclvaccnsi, concurrentibus tum cleri tum habiLis,canonum auctoritatc se tucbatur,ut ex apo-
populivotis, favente etiam Carolo rcgc, Ilbemcnsis logotica ipsius ad Nicolaum cpistola abunde liquet.
archiepiscopus Hincmarus ordinatur; cujus eli'ctio- Anno 805 in concilio Romano Rolhadus sedi suae
nem anno sequenti episcopi in convcnlu Parisiensi restitutus est, roscisso duplici llincmari judicio (/").
congregati suffragiis suis iterum conlirmai'unt,red- AnnoNOG concilio Suessionensi III pra'fuit, in quo
ditis tunc etiani a regc Carolo Kcclesi;e Hheniensis Wulladus sociique prcsbytori Nicolai papa^jussudi-
possessionibus, quas, vacante sede, palatiiii diripuc- gnitatem prislinam recuperarunt..\nno sequente in
rant. Anno 8-'i8 synodo Garisiaccnsi inlcrruit, cl in ooncilio Trecassino, cui pr.csedit.eanidem causam
decretis synodicis contra Gotleschalcnm aut hic,aut j{ accnratius expendit. Anno 80'J Hincmarum episco-
alibi ractis,primas lere ubique partes tulit. (h) Auno pum Laudiinensem, nepotcui siium,criminum plu-
853 habita est synodus Sucssionen.-is,uti insius sy- rimornm accusatum in synodo Vcrmcricnsi.ipse illi
nodi.Vctatcstantur^etsil^^lodoardus.-iiinoepiscopatus pra) c;cteris infensus calculo suo (i;uiinavit.lliucgra-
Hincmariani septimo habitam rererat.ln liacsynodo vcs patruum inter et nepotcm inimicitia^, et larga
Hincmarus ordinationem suani iterum coiilirmari, magnarum rerum materia..\nno882, crumpentibus
et VVulladum, ca^terosquo presbyteros ab Kbbone in (ialliam Normannis,lIincmarus descrtis Rhemis,
post depositionem anno 840ordinatos dignitale sua et ablato secum
sancti Rcmigii corpore, silvcstria
iliinoveri cHecit. .-\nno855 decrcla in concilio Cari- loca trans fluvium MaLronam petiit ubi in villa ;

.:i icensi Ilincmaro satagente seplennio anto lalain Sparnacox Kal. Januarii diciu clausit oxtromum, in
s\ lodo Valcntinacassatasunt.irilJccretasynodi Va- S. Remigii monasLerio sepulLus. Non incum est de
;• nUna! anno 85'J conlirmarunt concilia Liugonense tanto virojudicium fcrre, (picm rcvercndissimum et
i't 'rullense quorum capitula, Carolo rcgi oblata,a
; desidcnilissiinum virum,cl mcrilo rccUu fidci ac sanx
rege data sunt Ilincmaro conrutanda. I'ra.'stitil id profcssionis ah oninihus catludicis ritc vcnerandum
ilic scri|ilo opcrc insigiii. Anno N)l) duplici synodo vocal, (lui ipsiim optimc novit, Ralianus Maurus.
i^uisgrancnsi adfuit, td) ubiThcutlicrgasccumfra Nohilitatcm ucncrositatis, inqiiit Liipiis Kerrariensis
llucberto rem hubuisse, scu vi, seu vcrilate id co-
I '
{episl. {•>), ornat cruditio salutaris, allitudincm officii
ntc, confessa, 1'atrcs eam Lotluirio regi abdican-
:•
conimcndal rcli(jio prafcssionis.ln faciiltatibus Tlieu-
d. ju cssc, ct publica' paMiiteiitiai addiccndani dccro- logicis, conccdcnlc id ipso liarouio (ad an. f<><2, num.
\ runt. Pneclaram id llincmaro luiilla agcndi scri- 17), erat cNcultissiuius, ipicm consuluerint plurca
p
t iidiipie ausani suppedilavit.Kodcui auiio concilio dc divcrsis (ju;i'stioiiibiis; in scientia c;moiiuiu eru-
ollciisi iicl scqvicnte Ai|uisgranciisi iii snlisci ipsit.
i
ditissimus, liccL iuterduiu niniis iis liivens, supor
.\!iuo.S(;:!ailcratconcilioMelciisi(('), iii quo rat.e sunt aposlolica; sedis dcerela cos ('vliilcrit. Kt sauc Kccle-
'hiibita- Lotharii i«gis nupLiai cum VValdrada. jiost si;c lc.ges cl jura iieino mclius iiilcllcxil, ncmo aui-
irpudiatainTheulbergam inil.clstud vcrocouciliuin mosiiis dclcndil. K.jus Opei-i, niiilla quidem erudi-
niox aNicolao piipa in synodo Romana daiunatum tione, (loctriiKi. pielalo rel(U'l;i, Kcclcsi;e Gallicana)
^l. Kodem aniui llincmarus, iiupelrala
•
privilcgio- bisliuiam iiiirc illiistr;int do (piibiia recte Sir-
;

rom Hhenicnsis Kcclosi.-e conlirmatione, Rolhadiiiii iiiiindus, in iis nullani cs.sc quod utilitalc sua curcal,
t-iies.siouenscmcpiscopuin cedere rcnilcnlem habito rt in ijuo pr.rslaiis aucloris judiciuin cuni scicntix co-
coacilioSilvanectensi dcponi,alio(|ue iii ejiis lociim ]iia non cluccat.

;«) Klodoaril. Uist. lUiemciis. lib. iii, pcr |o- d) Hiid., p. C9G.
luni.
(7) Ihid., 704.
(h) Cnncil. tom. VIII, p. 7'.).
/') Concil. ibid., p. 808. elc.
[c) Ibid., p. 137. Loc. (ilal. p. (;~3, 074.

Patroi.. CXXV.

.\ If
 1

11 niNCMAHUS UIIRMEN^IS AIlcniEPISCOPUS. 12

N()'ii'ii\ iiiSTOmcv Ai.ri.i;\

li.illiii' ailiii iiala

(Ilisloire liltiraire <lc la Frawi-, [om. V, |)ag. .'»44.)

lIiM.M.Mi, cfUil ilc loiis los prclals flc snn Iftmps A. <le l.i conr (ilait dc snrvir les (iviqucss dans lcurs
niii lil piTsnnn.ijio dans rKglise de
lo |iliis gr.iiiil asseinblees (/"i. En 844, il assista h cnllo <iui so linl k
1' rance, iiaqnit dans lo.s prciiiii rcs annecs <lu ix" si6- Vcrncuil au inois <ln d<iceinbre. S'il n'otail pas en-
clc, ct, co scjiiliie, cn 800, sans (iu'on ait pncoro pu core rnviMu du sacerdocc (yi, il I elait au nioins
d6couvrir lo licii do sa naissance {h).\\ ctail {''ranQais rannco siiivanlo au mois d'.avril, qu'il se trouva en
do nalioii,issn d'nno ancionnn noblosse, ol so trou- cetle (iualil(i au concilc de Beauvais, compoiki Hcs
vailparentde liornard li.coinlo dc Tonlouso, ct dc (iV(ii|uos dos doux provinces, Ileims ct Snns. II y
liortraiid, i^iiiiilo do Tariloiinis. II av;iil iino sioiir avail dix ans qiie la prnmiore ilaitsans iii<ilropoli-
6tal)lio dans
{{oiilonnnis.laqnrllo liit iiioro dliinn-
li; lain.dopuis la di''posilion d^llbbon, cn 835. Lcs (iv6-
mar.diqniis cvriino do Ijaon. r.'ost toul cc (]uo Ton ques.cnnvaincns dc la necc-ssito dclui en donnenin,
sait dos pari!iits de notro ai'clu!V('(iuo. priront les pnicaiilions convnnablos cn paroil cas ;

(()) son onCance il Tnt mis an monaslore dc

l)i''S cl llincmar riit 6lu par le clergc cl lo pcuple do
Saint-Denis, pres dc l'aris,poiir y lilre instruit dans Reinis pour romplir cc siegn. Son clcction,l"ailc du
la pit;te ct Ins honnos lottros, sous rabl»; Ilildnin, consontcmenldesacommunaut6 cl avec ragr^iinnnt
qu il honora toujonrs dopuis commo son mallro. du roi Charles,rut apptaudic dns ev6(]ucs de la pro-
Cotto al)l)ayo (Mant alors tomboe dans In reli\clic- vince, et consenlie par rarchoveque (le Scns, rev6-
ment,Iojoune llincmar n'y prit (rahord quc riiahit que de Paris el raobe de Sainl-Denis, scs Fupe-
dc chanoino. 11 on l'ul lin'; au hont do (iiiel(|ue tomps rieurs. Ilincmar en conscquence fut onlonne le
pour la beaute (b; son csprit ol la grandeur (h^ sa lroisi<";mc jour de mai dc la in6mc annee par llo-
naissanco, nt placi; fi la conr dc remporoiir Loiiis lc n Ihado. ev(''(|ue dn Soissons.
Dobonnairo.C.o princo liii dniiiia part h son ainilic; (/il Di'sle mnis dejuin suivanl il assisla aii ronrile

niais llincniar ni; s'cn snrvit ijiio ponr porter ['(^m- dn Meaux, puis i c<'lui dc Paris <lu mois de fevricr
porcur rotabliriiSainl-Donis la discipline mnnas-
ii 847. I']ii cclui-ci riil coiilirnitic son ordinalion, (jun
liquo. Le liossin cii fiit rormi;; au concile dc Paris, rcmpiTour Lothairo avait voulu troubleren ruisant
011 829, cl ex6ciil(i pou dc tomps apros. retablir Kbbon dans le siogc de Roims.Dans In Euiln,
(c) Hincmar sc r(irorma lc promier. II quitla la il ne se linl prnsque aucun concile en dei^A dc la
cour.pril riiabit mnnastiiinc. ombrassa toulc la ri- Loire.auquel llincmar non-seulemcnt ne sc trouvai
gueurde la rogle.ol diMiionra longlomps cn cnt ctat, en per.sonno.mais auqucl il n"ciit encorc lc plus de
sans csp(;ruiice ni desir d episcopat ou d'autre pr^i- parl.etdont il no riit cnmnie r.1me ou memc le pre-
lature.llililiiin, s.3n abbo, (itant lonib^; dans la dis- sidonl. II s'.ac(iuit par \h unn tr<is-grandc autorile
gricc (lo rompcrour, ot ayanl ('Ue on consequonce dans tnutc ILglise de Francn, aupr>''s <lns prinrcs
rcleguij en Saxc Tan SliO, llincmar lo suiviton son regnanls nl .1 llomc m6mn. Ccllc aulorite, joinlc ft
exil, avcc la pomiission de son livoqiio nl la biine- son proroiKl savoir,8urloul d.ans lc droit canoniquc,
diction de ses rriires.II III oncoro i|U(d(iuo cliose de le rnndail larbilrc dela plupart des alTaires delica-
plus <m sa ravonr. U nmploy.i si erilcaci>monl son tes nt impnrlanlos.
credit aupros do cc prince el des soignniirs dn la II elait cnmme Tev^quc de la cnur. ct sc Irouvait

cour, qu(!, d(>s ranniin suivanlo, il obtinl lo rappnl pres<|iie Inujnursi sasiiile.II nc s'y raisait pninl de
d'Hilduin ol la restitulion do deux de ses abbayos. cer<iinonie <le cnnsc<]unncc qu"il n'y p.arut av<,'cdis-
Dans la suitc, lorsiiuo lo papn (iregoire IV vinl en p linclion («). Cn ful lui qui lil k Verbnrin, en KSG. la
I''ranee poiir appuyor le parti do Lotliairn contrc cer6monie du maringc de Judith,tilli> dc Chnrlns lo
rempcrcur Louis.HiJdiiin tonla (rnngagor Ijincmar Chauvn, avec Kdilulfn, rqi des Snxons (•ncidcntaux,
dans lo m(imo parti.mais co fut en vaiii.Il (l<Mnnura et rolle dii coiironncmnnl de ccltc prinrcjiso J II

paisiblc dans soii inonastoro,jus(|u'aco(|uocoin<"nie occupa aussi.on .s<"iO,la pn-miiTC placeau coumniie-
prince lo rappnlftl Ji sa cour. qiioi il sc rondil par
.'i incnt <le la rcinc llermontru<ln,<jui sc lil au con(''ie
obeissanc(\ .Apivs la morl do romporonr, coiiimc il dn Soissons (k). .Aii boul dn Imis ans, il coiirornn
paratt, llincninr rolouriia cncnrc ii Sainl-Donis, cl narnillnmnnl h Metz Charln.8 In Chaiivn, roi <les
y l'ut cliarg(i de rnnice <le livsoricr ou gardc dos Klals <le Lnlhnire.snn neveu ct,cn S77. nu mois ;
1

reliques. deceinbiv, il fil h Comniignn In sacm de •"'- 1" 1

(rf) Charlos loChauvn vnuliil cnsuile Tavoir h son U(''gun(/)..\Coblnntrouli's princns n:-pnant-
scrvice;cl pnursoraltachor davanlagc, il liii donna as,«nmbl(''s,nn .'^><>,pour faire la pnix i-nlre ii.
les nionasloros <lo N<(lr<'-l)amo nl dn Saint-linrinain h la l(''U'; dcs Ireize pn>lats qu'ils rhnisin-nl. aN,c
fi Compii-gnn, avoc cnlui <lo Sainl-Ciormer dc l'"laix. Imnln-lrnis snignours.pnur dmssor In snrinnnt qu ils
II y ajouta aussi unn lorro i|u'lliiicmarc(''<la il linlir- dcvnienl signnr mulunllnmenl, cl les arliclcs qiM
inorio dc Sainl-Donis, lorsi|ii'il nul <ile lail archn- leurs sujols dcvainnt obsi^ncr.
V(jquc(tf). Unc de scs principales runctionsil la suilo (»n) Charlcs lc Chauvc avail bcaucoup d"<«tiinp

fl) Flod., I. III, c. 1, 2r>, p. 517, .580. Lab. Dib. nov. l. I, p. 350; Hinc. l. U. pnp- 272,
b) lhi,L, c. 1, p. 5i7,.")VS; Conc. t. VIII, p. 1012. •273, 303.
(<j Mab. An.. 1. xxx, n.27 ; IJal., Capil. l. 1, p. ('.7« ; D (A) Conc. 1813 l. VIIUp- 38,39 ;
Flod. i'...
i/.., p. ;

Flod. ((/., p..">4.S; Conc. i7»., p. l'.M2, 1913 Aslr., ; c. 2, p. 548.

-
an. &0\ Theg., c. IC. (I) Haluz. ih., t. II, p. 310; Berl ,
«n. 856.
Flod. ifr.,c,l,lS,p. 548, 508 Mab. ih. 1. xxxi.i
(</)F ; ; 0) Conc. t. VIII, p. .x:!2, 836.
n. 15. (k) Ual. ih. p. :MtJ. 300.
(c) Conc. ih., p. 1013. (Dlhiil., p. 137.
(/) T. VII, p. 1,S(6. (»M) Flod. i7... c. 17. 18. 20. p. 567,585, 51»;^»-
{g) P. 1811, 1812; Flod. i'/».. 1,5, p. 550; lus. 1/'., p. 68.
13 PROLEGOMENA. 14
pour notre prelat, ct tira ile grands avantages dc A. la captivi te de ce pauvre prisonnier, qui fut d'environ
ses scrvices.Aussi n"cntropronait-il ricn diniporfanl vingt ;ins. Sculcment on dira qu'llincmar ayant
soit dans les affaires ecclcsiasliques, soil dans scs epuise toute son industrieet lespremicres forcesde
entreprises purement temporellcs, quil ne lc cnn- sa plume.et se senlant trop faible pour soutenir seul
suliat ou par lettre ou de vive voix. Connaissant son le poids de cette dispute,mendia dessecourselran-
zele pourle boii ordrc.il eu fit un de ses envoyes ou gcrs. llaban (jui Ty avait engage,ainsi qu'on Ta dit,
coniniissaires pour lenir la niain a l'excciition de ses rclusa dc lui en preter. S;uiit Prudence de Troyes,
ordonnances. Cc prince tuutc-fois nc lui donna sa i cjui il eut rccours, bien loin d'appuyer scs senti-
conRance quejustju',\ iin certain point, c"csl-a-dirc nicnts, se crut au contrairc obligcj de le combattre,
lorsqu'il (itait assure quil n'avait aucun inleretalc craign;int (ju'on n'cnveloppat la doctrine de saint
lioniper («). L'airaire de N'ullade lui avait.fait voir Augustin, d;nis ce i|u'Hincmar ct ses partisans don-
qu'llincmar n'etait pas csclave de sa parole. Char- naient pour des errcurs. Loup, abbe de Ferrieres
lesd'aillcurs n'ignorait pasqucrcmpcreur Lolliaire, [cp. 12'.!), i qui il scmble qne notre archeveque s'a-

avec qui il fut presque toujours en din'ercnd,quoi(|ue dressa aussi,Iui repondit dc maniereilleconvaincre
son frere.comptait sur le dcvoucnienl de notre pre- qu'il ne pcnsait point aulrement sur les maticres
lat. Tout cela, joint au soupi,'on qu'Ilincmar avait cn question que Gothescale mcme.ParduIede Laon,
favorise rinvasion que fit cn Francc Louis, roi de le diacre Amalaiie et Jean Scot Erigene furenl plus
(iermanie, porta Charles lc Chauve h exiger de lui compkiisanls, et se flrent un merite de venir h son
en parliculicr,au concilc dc Ponlion.un nouveau ser- appui. Maisleurs efforts furent bienliiit renversestant
ment dc tidelite. Hincmar le prcta niais son amour t>
; par ce qu'y opposc^-rcnt saint Prudence et Flore,dia-
pi-opre cn cut beaucoup ;\ soullrir, comnie il parait cre de Lyon, que par lcs ecrils de Loup et de Ra-
par un do ses ccrits h. ce sujet. Charles nc faissa tramne, moine de Corbie.
pas neanmoins de le nommcr le premicr cntre ses Hincmar s'adressa encore Ji Amolon, archcvique
executcurs testamentaires, liirsqu'cn 877, il partit de Lyon, qui condamna Ji la viiritij les erreurs qu'on
pour son dernier voyage d'Italie. lui exposait, mais qui eut soin de joindre k sa re-
Cinq papes qui gouvernerent rEglise de Rome ponse un ticrit dont notre prcjlat nc pouvait etre
pcndant l'episcopat d'Hincmar, lui donnerent tous content, puisqu'il se trouvait conlbrme^Ia doctrine
cn dilferentes occasions dcs marques de la haute dc OothcscaIe(c).C'cst apparemment cc qui rcmpfe-
estime qu"ils avaient pour son merile i/i). Leon IV cha dc se prtivaloir de raulorite d'Amolon dans son
lui accorda lusage du pallium, avec le privdegc sin- grand ouvrage sur la prtidestination,oii il cite d'au-
gulier de le porter tous lesjours.Ce fut en conside- tres ecrivains qui nc lui sont pas si favorables en
ration de son savoir ct dc sa piete quc ce ponlile lui apparence. 11 ne se rt:buta pas cependant, et tenta
accorda celtrc grace,qu'aucun autie ai-cheve<|uc n'a- unc secondc foisd'altirercelarehevt;queflson parti.
vait encore jainais rcQue (c). Un autrc l'ape cn tit Mais ce fut eii vain; el cette seconde demarche cut
depuis une espece de crimc a notre prclat.cjui sen nne suite encore plus fatale pour sa cause que n'a-
justiha en rassurant qu'il n"en avait use que deux v;iit eu la prcmiere. Elle tit eU'eclivement naitrc k
fccis dans rannee, i Paques et a Noel. A sa pricjre nemi,sueccsseurd'.\molon,roccasionderef'uteravec
Benoit 111, charmc de son zcjle pour le maintien de avantage fecrit d'Hincmar, et ccux de ses associes
la discipline ecclesiastique,conlirmalesactesdu se-
p (f). Les conciles de Valcnce et de Langres ne tar-
cond concilede Soissons,cequi etaitimportant pour (lercnt pas k se declarer contre la mcme doctrine,
'-'

Hincmar.U est vrai'que ce pape en le faisant dciclara ct a contirmcr par leurs canons ce que ces grands
que ce n'etait qu'au cas que les faits fussent tcls Ihcjologiens avaicnt etabli dans leurs doctes ouvra-
qu'on les lui avait annonccjs condition qui eut de-
; ges, conformtjmcnt h lEcriture el aux ecrits des
puis de fAcheuses suites pour rarchcvc)qnc dc Ilcims. Pcres de rEglise {y). Le pape Nicolas de son cflte
Nicolas !'•', cclui de tous lcs papcs qui cut plus do cn fit aulant, ou du moins il passa pour constant
liaisons avcc Hincmar, ct qui le connaissait niieux, dans resprit d'Hincmar nieme et d"un de ses plua
faisait b. la veritij beaucoup de cas de son cjrudilion zc^dc^^s panc^^gyristcs que ce pontife avait approuve lea

ct dc ses autrcs grands talents,mais il ne le llatlait scntimcnts de scs advcrs;iires (/i).De eorte que cette
point dans les occasions, et personne n'a rclcvii avcc f;uneuse dispute fit voir tous ceux qui voulurent ;"i

plus de forre ce qu'ilyavait dc reprehensihle dans ouvrir lcs yeux que notre prijlat, quoique trcs-ha-
la conduite dece prelai..Adrien II ct Jcan VIII furent bile d'ailleurs, n'entcndalt point les matiijrcs theo-
dcux de ses plus grands admiratcurs, et eurcnt tou- logiqucs. 11 ne fut pas plus heureuxi vouloir inter-
jours pour lui une estime et une arnitie cjui ne leur dire lusage de chanlcr la strophe Te trinn IhiUis. :

pcrmcttaient pas dc lui rien refuser. On et;iil encore dans la plus grande chalcur de la
Quatre farneux evenements arrives dans rKglise disputesurlapredeslinalion,Iorsqu'iIsurvintMlinc-
de Krance au tcmps d'Ilincinar, ct auxi]uc;ls il eut la mar unc autre afTaire qui linlrigua bcaucou]) ct lui
part principale, concoururent p.irticulicjrcmcnt a attira dc grands sujets ilc cbagrin (O.H crut devoir
faire connaitrc son csprit, son giinie, son ad>-essc, (K'poscr (;t dtijiosa n^cllcmcnt au seeond concile de
son habilcle. Le premicr est la grandc alfaire dc D Soissons, en 853, Vulfadc ct les aulrcs clcrcs ordon-
Gotheacalc. Notre prijlat, ayant trop facilement n6s par Ebbon son piedticcsseur. Ccux-ci en ayant
epouse lcs fadicux prejugcjs do Uaban, arehcvcjquc appelii uu Saint-Si(''ge, et lc roi Charlcs lc Chauve
do Mayence, contre cc moinc infortunc!,niil tout en les protegcant cn considtiralion de Vulfado, leur
ceuvrc pour Ic contraindi'C a renoncer ses prc- rause fut cx;imin(ic de nouveau cn un ;uitre concile
;"l

miers scntimcnts. OubIi;int, selon la bclle remar- dc Soissons qui se tinl en 86fi, cl ;iui]uel llincmar se
(lue de S. Rcmi dc Lyon (i/i, (]iu' l;i vcritii se per- Irouva. Cc; |irelat y emiiloya lout ccijuil avail desa-
suade ct nc sc commande pas, 11 le lit tniilcr d unc gacilti iiour cinpc"Ther ijucin ninliiiiKlt sii prcmit^ire
mani(;re horrible. Apriis (|U(ii il renfcrma dans lcs scnlcnce. Ntianmoiiis lc concilc rcnvoya la derision
prisons d'llautvilliers, oii II lc hiissa mourir sans dc la causc au pape Nicolas.qui pronon(;aen favcur
aucun sccours spiritucl. ilcs clcifs. Ilincmar n'cn fut pas quilte pour cctto
On ne repeterapasici toulccquisepassa pendant (ontradictiiin. Lc Ponlife romain,uyanl examiiit; Ic3

(rt) Conc. ib., p. 811, p. 31, 32; l. IX, p.20l-2VH ;

(e) Flod. (7;., p. 570, 2; Agob., t. II, app., ji.lV.)-
liinc. ih., p. 834-837; Bal. //)., p. 20'i, n. 12. 171, 179-18r>.
(b) Flod. X., c. 18. p. .552. 2. (/') Hcm. ib. pr.
(c) Conc. tom Vlll ct IX passim. ((/) Conc. //)., pag. 13/1-130, CiOO-OOI.
(d) Uem. ile Iriliiis ep.. c. 25. p. lisii. Ucrt.. an. (Ii) llinc. ('/<., p. 202; licrt. an. 8.50.
8W. ()) Flnd. (/»., c. 11, p. 553; Conc. ibid. passin}^
15 IIINCMAHUS IIHKMRNSIS AilCillKPlSCOPUS. IG

piciccs du proccs, cruL avoir dccouvcrl qu'il y uvuit \ toutcs ccs grandcs dislraclions,iI nc negligca point
eiii|iliiyc InulcB sortcs rlc riiscs i'l «rurtiriccs.ll lui cii lc bicn spiritiicl ct lcm|iorcl dc son Rglisc.Oii vcrra
lit ilos ro|ir(ichcs suii^laiils, qtii ti'iiiii'nt ii uoiis rc- piir ri-iiiiiiici'iition dc ses licrits lc soin qu'il cut dc
lircscnlcr lliiiciiiar ciiiiirin' un ciiiiielcon oii uii l'ro- bicn inslriiirc Ic clcrgc ct lc pcuplc de soii dioccsc
Ihec (jui fci^uait toutcs sortcs dc curactcrcs scloii ses ((/). II n'eut jias nioins d'uttcntion li iiiuiiitcnir lcs
vucs cl scs inlijicts. Cliarlcs le (Miauvc ne lut iiui'rc droits do son siiigc, b conscrvcr lcs tcrrcs et Ics
Jjhisconlcnlde laciinduilc ijiic tiiil d:ms ccttc a.lairc domuiiics (lue lui avuicnt laisscs scs priidi-cebscurs,
rarchcveijuc dc Iteims. I)e incinc, lcs jirclals qiii cl ii rcvcndiqucr ccux qui uvuicnt «itc ou pillcs ou
coinjiosaient concilc dc Soissons cn .Stifi, ('iirciit
lc ulicnes.
si scaiidalisiis dc ce que contenait lc quatrieiiic iiiii- II (ilciidit scs suins bicnrai8.'ints jueque sur lc
nioirc iju^il y pr(!:senta sur lc iueiuc sujct, qu"il inonuslcre dc Suint-Ilcrni, dont il fut ;ibb>'-,quoi(|ue
n'eii purciil soutcnir la lccturc jusqirau hoiit. archcv^iijue do llcims (c). Aprcs en nvoir augnicntu
La nianiijri; diinl Hincinur sc conduisit dans ral- rcglisc, il y lil cdiistruirc, cn K.V2, utie voOtc iiia-
fairc do Uothadc, livdquc de Soissons, son propre giiiliiiuc dun ouvragc adinirublc, et y translcru le
ordinateur, nc lui tut pas not' plus lorl honorable, corps du sainl putiun avec une poinpeuso ceK'mo-
quoiqu'cn disc rAiinalistc do Saint-llortin, son jia- nic. II voulut ciicorc niarqucr sa dtivotion ct son
n(;gyriste{«).llolha(leayanl puni.siiivanlloscanons, rcspcct jiour lc saiiit par dcs vers de sa fa<;on dont
unilesespr^itrosconvaincn d'iincrim(!capital,llinc- il orna le licu et lcs draps dc soic dans lcMjuels fut

mar, indisposiidopuis lonj,'lenips contrc Uolhadc,le enveloppi; cc pr(irieux tr(isor.

priva dc la coiniaiinion episcojiale sous pr(;lextc de n (/) Au bout dc dix ans, ayant acheve le beau vais-
d(isolj(iissance aux r(!glcs d.^. rEglisc, jjarce (ju'il scau dc soii eglise cath^idrale qu'Kbbon son jirtidti-
rolnsait dc rclalilir cc jiri'tro, dont le mclropnlitain ccssour avuit commcnct;, il rcmbcllit magiiiliquc-
avait pris la didcnsc. Coci se jiassa cn iS()l,au con- iiient, ct eii lit cnsuite la tledicucc, k luiiufllc se
cilc dc Soisson.s. Le concilo, u rinsligalion dllinc- trouva lc roi Charles lc Chauvc avcr grand iiombrc
mur, conlirma la ssntcucc, cl llothade en ajipida de prtilals llicn, cc scmble, n'cchappait /i la solli-
au Saint-Si(igc. Mais rurchevcijuc dc llcinis, uyunt citudc d'llincmar. II n'cut gardc dc ni-gliger tlen-
Irouvii inoyen dc rempt';chcr d allor ;\ lloiiic, lc lit trctcnir lcs ctudes dans son clcrgc, lui qui faisait
dejioser dc Tiipiscopat, et renlormcr dans un nio- un cxcrcice continuel dc sa plumc. et qui lui don-
nastcrc. Cependanl le pape Nicolas,inslruit de cclte nait par li rcxcmjile de laculture dcs Icltres (t/i.tJn
injusticc, lcva lcs ohslacics ijui retcnuicnl Uothude avait ouvort prcccdcmmcnt dcux licolcs, Tuiic jiour
et le lil venir ;\ Uomc; cnlin,upros uvoir vainomcnl lcs chiinoincs ilc la cuthcdrale, luutrc pour b-s au-
prcssii lliiicmur de comjiuraUrc, il riilahlit rinfor- trcs clercs du diocesc. Ilincmar cut soin dc lcs sou-
tunii priilat dans sa prcmicrc dignit(3. tcnir, ct vcillu pareillcnient ireque lignoruncc ne
(//) llincmar, suivanl ropinioii dc (luclqucs ecri- ptinctrit point i Suint-Hemi. Cest dans ccttc vue
vains, ahusa en ccttc occasion dii crcdil (|u'il uv;ut qu'il dorina i cc ruonastiire et h. son tiglisc cathti-
aupr(is du roi Cliarlos le Chaiivc, cl n'cn lit p;is un (Irale plusicurs livrcs sur Icsquellcs il voulul qiron
moillcur usagc lors de lu grandc alfairc dllincmar inscrivlt son nom (h). Outr« ccux qu'il com[>os.-iit
de Laon, son ncvcu, diins luijuollc nolrc archcvequo tous los jours, il avait bcaucoupdcsoindcrccucillir
fut bicn 6loignc dc fairc iinivaloirlamisijricorde sur „ ceux dcs anciens. II portait incmo cc soin jusi|u'&
la rigueur. 11 y lit par;iiLre au conlruire Leuucoup ^ amasscr lcs upocryjihcs comme Ie8 autrcs. Mais ce
de durctij ct d'autics ji:issioas, qui ne convenaiciil qui siir|)rcnd cxtrtimcmcnt, c'c8t (Faprri-ndrc quun
ni i un mcLropolil;iin iii ti un oncle.Lcs scntimcnts jjr^ilat occupii dc tnnt d^alfaircs importantcs pdt cn-
dc la naturc cl rhonncurdcriipiscopat rticlameront corc trouvcr du loisir pour copicr lui-niimc les
toujours contrc la conduile (juil garda en ccttc oc- ("•crits dcs autrcs (i).

casion. II ne lit pas, i1 cst vrai, crevcr lcs ycux Ji Cclte foulc d'occupations non-sculenicnt nous fuil
sonncveu,commc(juitl(juos-unsrcnontaccuse;mais coniprondrc conibicn c*t archcviquc tilail laboricux,
il n'y a pas licu ;i doutor que, s'il avuil voiilu cm- cllc s<!rt cncnre h nous faire connnttre qu'cllc t-lail
ploycr le criidit (jiril avait uiijircs du roi pouradou- sa pii^^to ,j). Car, nialgrti tous lcs divcrs cmbarriis
cir lesprit de cc jirincc, il cut tipargnii i cet uutrc qucllcs lui causaicut, il ne luissait pas de p
iulortuuc prtiiat un ch/Vliincnt aussi inhumain. stiricuscmcnt h la inort. Di-s les dcrnicn^s nti
(c) Tunt dc ch:igrins, tant dc travcrscs (jiril rcn- du pontincat dc Nicolas I, il In rt^ganlnit romiuo
contra dans riijiiscopat, lui luisaicnl i|uolqucrois rc- iiroehaine, ct sc scntait dcs lors dcs inrirniiles dc
grcttcr la paix et la traniitiillittj donl il jotiissait la vieillessc. II vticut neannioins cncorc plus dc
autrofois dans son cloitrc. II rcgardait comme une quinzc ans dcjiuis.
puiiition de scs pochiis, poitr jiarlcr d'uiiK'S Iiii, dc A|)iiis avoir pri-sidti au concile qu'il :.- "' "i

co quc le ci\blo ilc rancrc qui lc tciiaii pout-(Mre rismcs uu commcnccmcnt tl'avril SJ<I .il ]

trop nt^gligemmeiil atlaclic i cc jiort siilutairc,s'c- tranquillcnicnt le rcstc de Tannc* /t). M

laiit rompu.il s'ctiiit vu jclc au iiiilicti dcs teinpijtcs rours dc Tanncc suivantc.U^s Normands •

dunc nicr oriigcnsc, sous lc s|)i'cicux iirtjtcxlc de D Icurs ravagcs aiix cnvirons dc In Ch . . i

suuvcr lcs uulrcs. iJun autre ci"itt;, la inultijilicitti villc dc llcims ulunt cncurc alors ! ,
.:-

dc9 bcsoins dc llCglisc ot (li> rElal. ct l'cmbarra9 dc dofonsc, ce s.igo pn-lat crul <lcvi..r ,••.. u U :

des alTaircs scciilicros, ntixqiicllcs il nc poiiviiit .sc sun'tti tlti corps dc saint Rcmi pour lc souslrnirc k

rcriiscr, lc fiiisiiii^nt gcmirdcsc voirsi soiivcnt cloi- In fiirour dc ccs burban-s. II jinl donc nvcc hii ee
gni^ dc son |irii|irc Iroujiciui. II nvoiinit ulors (|iic, prticicux dcjitit, ct sc n-fugia nu dcli dc la Marno,
s il avail bicn connii lcs pcincs ct lcs dangcrs iiisi!- duns la villc d K|)crnav. Lh, sonl..i.l l."iil m .!' .iu.l-

|iaruldcs dc l^ijiiscoiint, il sc ffit bicn donn*i de i|uc lcmps son dcrnicr jour
gardc ilo racccjitcr. avant dc niourir donncr ciicor. _ ,
•
.
-

II faut jioiirtnut liii rcndre la juslirc quc.malgrc dc son tis\e pour TKglisc, cn dcnvant «ux cvti^jucs

(n) Bcrl. an StH, W»:? Conc. ih., p. ~UCt, 70i, 775, , Mnh. i/>., I. x\.xvirr, n. 62.
78.5,791. /. .5. 21, 23, p. 550, 572, 57'.» ; Lup.,
l'lod. ih., c.
(A) Mab. .\n. I. xxxviri, n. *'>'2.
cp. 7fi; Hinc, Inst. rcc.. p. 201.
(f) Conc. i7.., p. lliin. I'.tl7. (i) Flod. ih. c. 2:i, •£>, p. .V<n. i .W. 2 Conc.ifr.,
: ;

Flod. i7.., c. •S.i, i». 5,s(». •>; llnl. ih.. p. iJil.

(</) p. I'.ll7.

(e) Flod. 1. 1, c. 21; I. irr, c.".>; Mab., An. I.xvxiii. 0) Conc. t. IX, p. an.
n. 2'i ; I. xxxtv, n. 12. (kj Flod. ih., c. 30, p. .5'.^'. 2 ; Mab. ih.

{!)
Flod. I. rir, c. 5, p. 55«», r.
 17 PnOLEGOMENA. 18

scs collegues pour les cxhortcr a Tuir la siuionio, fi ^ fiaiidia plena iiiilii Ii.tc qiioquc po.=ce simnl.
Clirislf, tiii i'li'iiii'iis faiiuili miserere lidetis
s'applif[uer i Tetude des canons ct a l'insf ruction dcs :

Sis pia i',iilluri, saucta Jlaria, tuo.

peuples confics k lcurs soins. Tclles sont lcs dispo- Dulcis lleuiigii siliimet devolio prosil,,
sitions dans lcsqucllcs mourut cc grand arclieveque, yua te ilile.vit ]iCL'tore, et orc, niauu.
le plus illustre et le plus savantdcs successcurs dc Qiiare liic su]ipetiis supplex sua luemliia locari,
rapijtrc dcs Fi-angais. Son corps fut uussitot rc- Ut lieiie comjilaeiiil donique sic obtit.
:

porle k Rcims ct cntcrre dcrricrc le tomlicau dc Aiiiio Dnminiae Incarnalionis 882, cpiscopalus autcm
saint Remi, avcc 1'epitaplie suivante, qu'il avait cu sui 37, mensc 7 ct die quarta.
soin dc faire graver dc son vivant sur une plaquc
(jCux qui sc sont plus appliqucs a eludior
(a)
de cuivre qui sc voit encorc a gauchc du gi-and au-
rhistiiirc.dc co doclc prclat convicnncut qu'il elait
tcl. Lejourdc sa mort cst divcrsemeul niarquo
irrc|iruchahlc cu scs micurs, ctquil s'ctait fait uue
dans lcs anciens necrolog-s dansles uns au vingl-
:

lre,s-graudcrc])utatioii uiais ilsavoucnt|aussi qu'elli3

unicmo de decemhre, dans lcs aulres au vingt-lroi- ;

nc lut ]ias saiis lache. 11 n'y cut prcsque point en

siemc du mcmc mois. Diircrcnco au restc qui nc
son lcmps 'lc prelals d'un oertain mcritc cn Francc
vient apparcmnienl que du Jour prccis qu"il miui-
avcc lesqucls il ne fut cn commcrcc dc lcttres. 11
rut a Epcrnay, eldu jour qu'il fnt inhumc aSainl-
clait miime corame roraclc rlc la plupart, ct con-
Remi. Pour cc qui est dc rauncc,cllc cst marqucc,
sulto dc loutes sortcs d'cndroits, par lcs princes,le3
avec le tcmps dc son cpiscopat, dans raddilion qui
priiicesscs, lcs grands seigiiours, lcs ahbcs ct au-
a etc faite ci son cpitaphc.
., tres porsonncs dc distinction. Outrc les liaisons
EPITAPHE. " qu'il avait avcc lcs papcs (/)), il cn contracta aussi
avcc lcs gcns de lctlrcs des pays etrangcrs,comme
Nomine non nierilo, pra;sul lliiuinaiiis, ab aulro, Anastaso, bibliothccaire de rEglise Roraaine, de
Te, Lector, titiili, qiioesu, ninnrnto iiii.'i. sorte que, dcpuis les prcraiers sicclcs de rKglise,il
Qiicni grcge pastoreni ]iro|irio iJionysius olim
a p,'iru cn Francc pcu d'evcques plus cclebres
Hlicmorum populis, nt |ietii're iledit.
(^iiisqiie liumilis magnoe iilicineiisis rcginiua pleliis
qu'llincmar. II garilajusqu'a la mort labstinence
Rexi pro modulo, liic uiodo vermc voror. de la chair, qiril avait vouee cn iirufcssant la rcgle
Ergo aninuB requiem uuuc, et oum carue resumpta, de Sainl-Bcnoit.
la) Mabill. ibid. (/') Flod. ib., c. 21, 33; Ilinc. t. II, p. 824.

NOnriA Bir»LIOG!UPIlICA
(Ex cadem Hist. Litl.)

§ 1. — Scripta
llincmari qu.T sunersunt. C tions : furatis linrulis a divcrsis occupatinnum distCH-
Gn a vu par lc dctail abrcgc dc riiisloirc dllinc- sionihus. E\]ii'CSsion (]ui siipposo qu'il fut un teraps
mar quc ce prclat a bcaucou]) ccrit. M.ais inalhcu- considcrahlc h lo linir. II Tavait au iiioins acheve
reuscment lcs sieclesqui ront suivi n'ont jiuintcte en 8(13, puisqu'il IVnvoya ahirs a Romc au papc Ni-
soigneux de nous conservor toutcs lcs productions colas, ])ar Odon, ev("'(]uc dc Bcauvais, qui y faisait
de sa plumc. Nous allons faire d'abord renuraera- uii voyage pour d'aiilrcs alTaircs. A la tctc est une
tion de collcs qui nous rcstont,cn commengant par profacc prcsquc cnticrcnicnt cmploycc Ci rapporter
le recueil qu'cn a public le savantP. Sirmond.Noiis dcs ]iicccs (Urang(''rcs lc Scrmnn dc Florc, diacre
:

y joindrons ensuile ccllcs qui ont cte dccouvertes de Lyon Ic sccoiid canon a"cc lcs cinq suivantsdu
;

depuis; nous donncrons enlin une notico dc ccllcs concilc dc Valcnco; qiiclqucs scntcnccs des Pcrcs
qui sont pcrducs, et dont on noiis aconscrve qucl- tiri'cs dc lccrit do Lyon, qu'Ilincmar placc entre
que connaissance. Nous souhailcrions pouvoirsui- lc sixicme ct le sc]iticmc canim lc hiiiti(''rae du ;

vrc ici rordrc chronologiquc mais le dcrnicr cdi-

: concilc de Langres, ct un autrc tirc (raillcurs; Ics
tour no Fa pas suivi lui-mcnic, parcc qiie la chosc qiiatrc famcux articles dc Ouicrcy cnlin la lctlrn ;

lui a paru impossihle. Ccla n'cmpccbcra pas ncan- dc S. Prudcnco a rassciulihic d(! Scns. Lautcur dc-
moins, quc iidus ne soyous attcntifs a attachcr h die suii uuvr.igc au rui Charlcs le Cliauvc, ct s'y
chaquc nuvrage sa vcrilablc cjioqiic autaiit quc pro]iosc dciix ulijrts ]iriiici])aux run dc raontrcr
:

nous pourrons la dccouvrir. (]nc (iulhcsc.ilc a rcnuiivclr! rhcr(''sie priHciiduc dcs

1" A la tctc dc redition quc nuus mettons sous PredcstinaliiMis, raiitro dc suulcnir Ics (]iiatrcs fa-
les yeux est plac6c rciittrc dcdicatoire d'un ouvragc n nicux articlcs dc Qiiicrcy coiitrc la ccnsurc qu'on
qui cst pcrdu. Nous revicndrons a cctte pieco dans avaii'iit faitc lcs Pcrcs (fu iii'' coucile ih' Valcncc.
la suite, ct noiis commcn(;ons lc cataloguc dcs ccrits II s^arrrlc particulicrcmciit .\ ce sccoiid ol)jet:et
d'IIincmar par son grand traitc sur la prcdcslina- rcxanifii dcs six ;\ scpt prcmicrs canons dc cc con-
tion, par lcqucl comracncc proprcnicnt lc rccucil cilc fail lc corps de Touvragi^ Ilincniar montrc par
piiblic jiar lc P. Sirmond. II csl intiliilo Dcrnicre : iirrinicr rcril quil avail ]niblic quelqucs
la qiic lc,

disscrlalion sur la prddcstiuation dc IHcu cl lc libro aiijiaravant siir la |ir(';ilcsliiiation,ct dans lc-
aiiii(''cs
arbilrc, cl divise cii trcnlc-huit cluqiilri'.'^, la ]dii]iart qiiol il avail (li'Ja alla(]iii'', ccs nirincs caiions, avait
fort [irolixi^s, sans y cunqirciulro riqiilrc diMlicaloiri', , ('li' Jiig('i faildc ct insiiflisaiil jioiir pruuvcr cc qu'il
qui y scrt de prcfacc et r'iiilu;.,'ur qiii cunticut six
i ]iii lciidail. Ccliii diiiit il csl iri (picstiun n'a ])as
grands chapitrcs. Un lui fait porlm' |iiua' titrc /)(•/•- pliisdc forco. L'aul('Ui' y fail jiaraitrc jilus d'cru-
nidre dissertatiim ou dernier Iraile, parco qu'il avail dilion (]ue dc Jugcmcnt ct dc Juslcssc d'cs]irit, ct
616 prcccdi! d'aulrcs ccrils sur lc mcmc sujct. i.o il i^y a proprcnicnt niussi qi'';\ niontrcr qu il n'c-
P. Sirmond ncn comple f]u'uii aiilrc; mais on tail ]ias llicolugiiMi.
vcrra par la siiilc qnc raulcur en coni])osa au nioiiis L'criiililiun inciiic duiil il lail jiaradc cst sans
triiis 011 (]uatrc sur ccs malicres, sans jiarlor dcs clifiix ct sans crili(]ii('. II y ]irciiil llihiiid, (jui ctait
siiii|ilcs liHlrcs ,a divcrscs pcrsoniic,-^. un la'i(]uc,ct duiit 11 cilc unc, lcttrc .\saiiit Augustin,
Iliiicraar rciilrcprit a]iri's lc nmis de jiiin dr r.in- puur saiiit Ililairc, ('vcqiic iFArlcs. II siqipu.s»! i|uo
nce 8.VJ et rcxecuta i\ mesuri' qu'il ptit dcrobcr lc, dc (cltc raciiic \ili('.(iii lc pr(''lrc Liicidc so
coiicilc
quclqucs hcurcs dc sou tcnips ii scs autres occupa- retracta lut tcnu par urdrc du papc saiiit Cclcstin,
19 IIINCMAUUS lUlEMKNSIS AUClIimSCOPUS. 20
morl plus dc qii:ir;into ans .iviinl cc concile.II y sou- X roi qu'autant (]u'il fait son devoir, ct qu'on ne de-
tient ijuc Ytlyfiiiijnitsticon csl uii ouvragc dc saint vrait pas ob(;ir h un princc criniincl.
Augustin, ct le traitc sur IKndurcisscnient <le l'ha- A° A la suitc de cut ('crit viciit lc rccucil dcs capi-
raon, un 6orit do saint Jerflnie. Comme
11 soup(;on- lulaircs do notrc pnilat, (iu'on a nHinprinii: dans la
nait quc le septieme canon fle Valencc contre lcs colleclion giiniiralo des Coneilcs. Le premier capitu-
ordinations irrcgulicrcs d('s (jvi";(|ues,avait ctc mali- laire, (livi.s(3 en di.t-sept articles, fut publie dans un
cieuscmcnt fait contre iui, il s'y (itend bcaucoup,et synode le preinier jour de novcmbrc H5:i. Ilincniar
en prond ocrasion de rapporter riiistoirc de son or- y rccdmmande 4 cnaque pretrc do son di(xcse de
dination ct les Actcs du coiicili' dc Soissons.oCi cllc sinslruircfifond dcs cxplications de rUraison douii-
avait (Jt(i lc d^jnoinbrc-
contirm(Jc. ['lodoard laisant nicale et du Syiiibole des apotres.alin d'iitre en (ilal
mcnt dcs ouvragcs (rilincmar, liii donne discrle- d'en instruire lcs autrcs d'apprcndie par ca'ur la
;

ment celui-ci, qu'il a soin dc (listingucr dcs autres prcface du Canon ct le Symbule attribui- 4 sainl
sur les m(;mes matii^Tes, et dont il rapporte rtjpltrc Athanasc den bien comprendre le sens pourpou-
;

dedicatoirc en cnticr. voir rexpliqucr au pcuplc ; dc s'apj)liquer i lire

2" Le mi^me auteur marque aussi dans son cata- distincteiMcntctcorrectement rEvangile.les Enttres,
logue r^icrit qu'llincmar composa dc passages dcs les Psaumes; dc posstjdcr les quarante homelies de
Peres pour inontrer (iu'on ne (Joit point sc servir de saint Grcgoire,de Ics bicn cntcndre; de savoir par
cette expression, 7';'(«(i Dcilus,can{.Tc les blasphcmcs cocur le scrnion du mt;me papc surlos soixanlc-douze
de Gothcscalc, pour nous servir de son expression. disciplos du Sauvciir, siir le modiile desqucls, dit-il,
Cet ccrit, donl le titre cst con(;u prcsque dans lcs p lcs prtjtrcs ont iHc (itablis dans lc ministiire cccle-
memes termcs (|u'omploic ici Flodoard,est iinprinKJ siasti(|ue; enfin, dc prendre unc connaissancc pai^
i la suite iu j)riicedent. Uincmar ladrcsse aiix cn- faite du comput, ou calcul n(iccssaire, el du chant.
fants de TEglisc cathidiqiu', ct a scs colli-gues dans Gn voit par la le soin qu'avail Hincmar dc bannir
lc saint ministiirc. Lc P. Sirmond on mct rcpoquc cn rignorance dc son clerg(''. Entre les aulres [loinls
857. Ce qui y donna occasion, futccquo Ilalranine dc discipline preserits par cc capilulaire,on fmuve
et Gothescalc avaient pulilii'! poue la dcfcnsc de la reau li(;nite el le pain b(;nit pour chaque dimanche,
strophc dc riiyinnc C(!'lt;bre des martyrs, Tc trina a peii prrs conime cela se pratique cncorc aujour-
Dciliis. (|u'llincmar avait changijc contrc, Te snnrti dhui dans les paroisscs.
Dcitas, sous pnHexlc qiie le Trina supposait Irois Le second capitulaire esl compris cn vingt-scpt
dicux dans lc mysl('!re de la Trinit(j.PiquiS de sc voir articles, diint lc dernicrost fort prolixe.ct pcul pas-
contredit dans cc changcment, il entreprit de re- scr pour une esfKi-cc de petit p(?nilenlicI,on ce qu'il
pondre fi scs adversaires par rouvragc cn qucstion. roule sur les p(;nitcnccs qu'on doil inlligor aux
Quoiiiiril y attaquc Uatraiiinc, il ne cite ccpendrtnt pnl^trcs et aux diacres. Lcs autrcs articlcs sonl dcs
rien de son licrit.ll sattache parliculiilTcment i\ ce- instruclions pour les doycns ruraux cl autres qui
lui dc Gothcscalc, ct suit cn y repondant la nu^mc 6taicnt charg(;s de veiller sur Ics <;glisos paniissialos
methodc que saint Prudcncc avait di^jJi suivie en ot lcs chapolles du dioci-se. Ilinriiinr les ciigage k
refutant lc traitt" de Jean Srot surla priJdcstinalion. lui l'airc chaqnc anni;e, au pn-iiiicr jnur de juillet,
Entreprcnant d'y ivpondre pied i pied, il eii rap- un lidelc rapporl de ce quils auront obser^e^confor-
porte le texte par partics avec un obele, puis il y p nitjmcnt aux instructions quil lour prescril ici.
joint sa rijponse avec un crisimon, alln de la niieux ^ Lc troisiemc capilulaire, divise cn trois arliclcs,
distiugucr du tcxte dc son adversaire. cst proprement une addition faitc nu prcmior, cn
II parait dans cct ouvragp bcaucoup d'(;Tudition, juin hS7, la douxieme annte de l"t'piscopul d'llinc-
et autant dc subtilitti. Mais il roule toutc enticr sur mar. Par le prcmicr articlc, qui cst imporlant, les
une fausse conscquencc,que Golhescalc priivicnt drs run''s sont ehargiis de vcillcr sur Ics pecheurs pu-
rentrije dc son tjcrit, cn d(Jclarant que le Trina ne blics, pour les cngagcr 4 sc soumcttrc k la peni-
tombe que sur les personnes,et nullement sur les- tcnce publiquc, ct de rcndrc comple h rcvt^quc do
sencc ou la nalure divine. Quant aux accusalions quellc sorto ils s'y coiuportoront.
dont llincmar y chargc Uatranjnc,il sc contcnlcde Le quatrieme cnpilulairc comprend cinqarliclcs,
les avancer, sans se mettrc cn devoirdc les prouvcr, qu'IIiiicmar donna k scs ruK-s dans un svnotlc,qu"il
quelque graves qu'clles soienl. Le slylc qii emploic tinl cn juillct S7i. La mt\me anni^-c, sclon los PP.
1 auteur cst V(3h(3mcnl, ct sc ressent prcs(iue partoul Cossnrt ot Lnbbe. ou seulemenl Irois ans apn'8 so-
de sa mauvaise humeurcontre liothescalc.Aiirestc, lon lc P. Sirniniid, notn^ prelut (il un autrc c«pitu-
PEgliso n'en a pas lrouv(> les raisons fort concluan- laire, ijui ost Ic cin(|uiemc ol le dernior du recucil.
tes, puisfiuelle a continue de chanter lc Tc Trinn II ccntieiil, cn treize articlcs uno instruclion pour
Deitus. A la lin de Touvrage se liscnt vingt-six vers Ics pitMres Gontairc cl Odelhnni, qu'il ctablissait
de la lcttre de Gothescalc h Uatramnc. archidincres, ct tcnd cn pnrticulicr Alos detourncr
3" L'ccrit d Ilincmar sur le divorce du roi Lo- dans leurs visilos dcs exnctions sordidos. qui n'c-
thaire et de la reinc Thiclberge, (|ui siiit rouvrage Inicnl peut-i^trc quc Imp . - en dnulrca
prcccdent, consistccn Irente qiicstions quon avait D djiicescs. Toiis ces cnpiliil.i -int en favcur
proposecs il raiitciir ii dcux diirilreutcs lois siir re do la solliritiide pnslnmle il inn iii.ir Jiour lobscr-
sujet, et les repoiiscs qiTil y lil, avec nne pivfacc vation de lexncle disripbno.
adress(''e aiix princcs rcgiianls.aux(';vequcsel k lous .V' Apn-s cux suivcnt dans r<'dilion qui noiis sorl

Ics lidclcs.conime ayanl tous inten^t cn cette alTaire. de giiidc. los coiininneinenls des niiset des reinoii.
Ccsl ce qu'il proiivc dans sa preface, oii il lAchc nuxquels llincmar eul le pbi- ' "-! c'c.-l A-dire >
;

aussi de pr^ivenir ses lecleurs cnnlrc le scandali- (iiic Ii; recueil des disroiirs.dos -.drs prieros
!

pourraicnt Icur causcr les fails rapporlcs dans les . prononct'i>s on cotlo sorle d. Os rou- . :iii-s.
questions. llincmnr iiiil la iiiain 4 eet ouvrage enlrc mnnonicnls sonl ceiix Ghnuve. on
de Oharlos lc
les anniS^s XCirt et XCt'A. II v etablit (rexcellenls prin qualilt' dc mi ile Lormine iriieriiicntrudo, sa ffm-
;

cipes niais il y dil aiissi divcrses choses qui nc sonl

; mo de Loiiis lc Uegiie. leur lils nin<\ol do Judilh,
;

ni intt^ressanlep, ni bien appiiyi-cs.Telles sonl cclles leur lllle, on i|uali(i'' dc niue de Soxons occidcn-
qu"il deliilc siir repifuvc par reaii chniide. En rti- toux.
ponilant ii la qiiin/.ii'mi' qiieslion, i' fail voir tiiril ff Lo prcmier loinc dc rclle 6dition o.<»l lorminc
crovnil ipril y avait des sorciers.ll y a aiissi ilu bon par rfxplirulioii on pmso d'un dcril on vors
ct (\ii iuauvnis cii ce (jiril dil siirla vingl-iii-iivii-me i|iriliiii-iiiar nvnil ndn-.-J.s»' nii mi {.hnrles lc Chnuvo
queslion, qui csl la sixii^iiic des sepl diTnicn-s II sous lo titn- de Fcrcutum *- '
de
etablit fi la V(T-ile (|ii'un mi n'a pcr.«onnc au-de.ssus lable, oii lo niels d.- Saloii: ins
de lui que Dieu seul. niais il seiublc dire quil ncst plus aujourdbui. OUc cxplicauuii ert uii ii;;u de
21 PROLEGOMENA. 22
mysticites, oil nous apprenons toutefois que par A donnc ici, dans un ancien manuscrit, ii la suitc du
ce Mcts dc Salomon rauteur entend rEglisc, qui est trailij.
le corps mystiquc dc Jesus-Christ, ct qu'cn cta- 10° En continnant roxamen dos lettres et opus-
blissant le dogmc du librc arbitre de l'liominc, il a cules de notrc prelat, sc prescntc la longuc ct belle
soin d'ctablir aussi celui de la grice prevenante lettrc ocritc Louis, roi dc Gcrmanie, au nom dcs
;'i

pour vouloir lc bien ct lc mctlrc cn pralique. Hinc- evcquesdc la provinec dc llcimsct deccllcdcRouen,
mar y rapporte, sous lc nom de sainl Ambroise, commc porle le lilrc dans la collcction gijnerale
lc
qualorzc vcrs hexametres sur lc nombrc ternairc, des Gonciles, cl lc rccucil des capitulaires de nos
et linit son explication par qnatorze autres vers de rois, oi"! cctlc leltrc cst inssrce. On ne doute point
sa facon, mais d'une grandc platitude ot dc dilK- cependantqu'clle nesoil uncproducliou dc la plume
rente mcsure. d'Hincinar, dont on y reconnait tout le g(;nic. Elle
7° A la tetc du second volumo est place un traitii contieiit cn quinze articlcs d'excellcnls avis; mais la
qui porte pour tilrc Dc rcgis jwrsona cl rcijio nii-
: fable de la damnation di; Charles Martcl encorps et
nislerio; de la personnc du roi et dc scs dcvoirs. en ame, qui sc lit au scpticme sicclc, ne sert (\n'k
Flodoard, qui marquc cet ecrit entrc lcs autrcs dc fairo voir la Irop grande credulitijde i'autcur.Quel-
notre prelat, cn donne un sommaire asscz justccn qucssavants[rt)lacroienlmemede rinvciiliond'Hinc-
disanl qu'il cst tire de rEcriture et dcs Pcrcs dc mar; cl Ton cn voit la represention au naturel
rEglise, et que Tauteur s'y propose trois objets dans reglisc dc Saint-Rcmi de Reinis, vis-k-vis lc
principaux, qu'il discute en trentc-trois chapitrcs, grand autel, dn cotii de rEpilrc. Hincniar envoya
savoir, lcs qualitcs et lcs devoirs d'un roi par rap- p;ir son neveu,a Charles lc Chauve.nnc eopic dela
jj
port ci TEtat; quelle doit 6tre sa discretion dans les lcttrc cnliere, et ravertit eiisuilc en une autre occa-
bienfaits ct les grAces qu'il accordc; qu'elle ven- sion quelcsavis qu'cllc contient i!'taicnt cncorc plus
geancc il doittirerdecertainsparticulicrs.llincmar pour luique pour lc roi Louis son frdTC.
y prescrit de fort belles et tres-utilcs maximes pour 11" Ccst dans suivanlc, adrcss(3e k
la lcllrc
regner heureusement. L'ecrit cst adrcsse k Gharles Charles, qu'IIincmar nous ap|ircnd cclle circon-
le Chauve par unc courte prcface dans laquelle slancc. II ecrivit-cell(;-ci ce princo lorsqu'en 85' i"i

Tautcur explique son dcsscin. 11 partiiit avccson aimccpourallcr vciigcr linvasion

8° Suit un autre traite plus prolixo quc le prece- quc lc roi de Gcrmanic avait faili; en France ranncc
dcnt, ct adrcsse au memc prince. II est intitule : precedente.Lebut principal de r;iuleurest dcporter
Dcs vices quon doil dvitcr ct dcs lerliis ijiCon doil Charlcs ;i empcchcr ses soldals dc sc livrer au pil-
mcttre cn pratique; titre qui parait pris de Flodoard, lage, co (jui csL exprime dans le Lilre de la lcLtrc.
qui Ta fait entrcr sous ces mcmcs ternies dans le Hincmar y mclc aussi quelqucs autrcs avis pourle
catalogue des OEuvres dc notrc archcveque, et qui roi.
en parle comme d'une instruction tre.s-utile. Ellc 12'i
La lcltre qui suit.et qui fait le sixiijmc opus-
Test en elTct; el rauteur, aprcs avoir expose dans cule du recueil, roule sur le m(!'nic sujet. Elle esl
Tecrit precedcnt lcs devoirs d'un prince en qualite ccrile aux clcrcs de la cour,(jui marchaicnt i\ la suite
de souverain, traite fort au long dans celui-ci des du roi ct dc la reine. Comnie lours domestiques
vertus quMl doit pratiqucr en (pialilc de chreticn. commcttaicnl les memes crimcs que les gens de
Cest cncore un recueil de pas?ages de lEcritiire et p gucrrc, llincinar rcprijsente h. ccs clorcs qu'ils sont
dcs Peres, ranges sous douze Ires-longs cbapitres, '-'
responsablcs des piiches de lcurs domestiques, ct
dont lc sccond cst forme de la lcttrc du papesaint qu'ils doivent non-seulement s'abslcnir du nial,
Gregoire fi Rccarede,roi des Visigoths on Espagnc. mais aussi en diilourner les autres.
Charles le Chauve avail demande cctte lottre k 13" Lc septii'me opusculccsl un mandement pour
Hincmar, apparenmicnt ce qui lui donna
et ce fut njprimer lc pillagc.il lul fait la ini''iiie imniic 859 et
occasion de composer cet 6crit, dans li^qucl il adrcsse aux curcs dii diiiccse dc Rciiiis, avec ordrc
discute presque tous les devoirs de la piete chrc- dc le publicr ;i la ni(;ssc apres repitrc.On ctaiL iilors
tienne. en car(;mc; el Hinciii;ir preiid de cc saint lenips
9° Le traite qui suit Toucliant lii niitiire dc iiiiiic, occasion dc prcsscr ses dioccisaiiis do s'abslenirde
neportedanslesmanusciits le nom d'aucun autcui'. cetlc snrle di; cilnics et aiilresqni les i'cndaicnt in-
II y est seulcmcnt inlitulc Hccucil d'un ccrliini
: digncs dc la coiiimunion pascale ce (lui leconduit :

sniictird dcs livrcs de saint sur ki milure

Auijusliii, h. parlcr des dispositions pour iic pas coniiniinier
dc Flodoard nc lc
/'(JHiC. compte poinl iion iilus en- iiidigni;mi'iit.ll cnvoya ;iussi cc iiiandcnienl iiCliar-
Ire les autrcs cicritsd'Hincmar.Lc P Sirinond elait les li; (;liauve, alin do lc faire lire dc leiiips en
n(3anmoins pcrsuadti (:iu'il lui appartient; etquecfi temps aux oflicicrsct aux soldats de son ariiicc.
que dit rauteur dans la pr(iface nc peut convcnir 14" Ilincniar cmploic lo huiticme opuscule i\ cx-
<\n'h Charlcs lc Chauvc, a qui par consCqucntil Ta- )ilii]uer lc dix-seplicmc vcrset du cent-troisi(';me
dressait.Dn Taainsi cxprimi'; dans rijililioii (|u'on cn lisauiiK; llcrodii iloiiius du.t cst coruni. Le nid de
:

a faitc.Ce traito est compris en huit cli;qiitri's,dans la cigogne esl commc lc prcuiicr el lc chcf des aii-
lcs(]ucls llincnuir agite aiilant de (|uestioi)s au su.jel D trcs.ll a rccours i\ cel clfcl au lexti; hebrcu^lcl quo
de riime,saiis y ciiniprcndre la pr(;l'ace,par lai|nellc saint Jeroiiie riiilrrprcli;, aux dilVi ri;iiles versions
il parait qiie c'cst Ciiarlcs lc Cliauvc (|ui avait pro- du lc.\le r;ip]iiiil(;es par lc iiieiiic Pcrc.etaux aiilrcs
lcs liuil questiiiTis.L'iiulciir,('n y r(i-
pos('; liii-n)('iiic IV-res qiii oiil (''Cril siir lcs Ps;iiiiiii's, uoiiiiiicment
pondant. ('tablit dans les prciiiicres (|uc rAine est siiiiil .Vngiistiii, saiiit Pros]i('i', Cassiiidorc.tleltc cx-
spiritu(_'lle,qu'cllc n'cst point dans lc lieu a la fiiiMin plic;iliiiii i'sl ;iilii'ss(';c fi l.ouis.iiii dc (ieriiiaiiie.qui
dcs corps,(|irellc ne sc meiit pniiit noii |ihis localc- cn fais;iiil llincniar cl ii rrvi'i|iii' .Mllrldi; d iiulres
ii

mcnt, (iuoi(iu'ellc changc dc viilonti' (;t dc disposi- (|uestioiis siir irautres dillicultcs ilc 1'Eciiluic, lit
tions.La dernicre (luestion est cniployce ;\ iliscuter nailrc c(;ll(; diint 11 s'iigit ici. L'auleur la liiiit par
si lcs .justes ;ipres la r(''suri'ectii)n verront Dieu des six vcrs (';l(';gia(]U('ii, qui ('ontieiiiniil dcs vunix dc
ycux (lu corps,ou sculcmeiit dc ceux de. resprit? I.c lirosperitc pnur cc priiicc.
triiili; cnticr csl un enchainciiieiit di; passages dc 1.5" (j"cst au sii.irt dii iiii'inc mi (]u"a liic fait le
rEcrilure et dcs Pcres.oii l'oii fait iicu (l'usa.ges ilii iicuvieme opusciili', ipii est iiuc l()ii.guc lettrc com-
raisoiincmcnt.A la lin on a inipriiiii' uiie lislc (riiu- prisc cn V2 articlcs,ct adn^sscc aux (^(''^(lucs et aux
Ires passiigcs tiiT.-j de s;iint Aiigiistiii, cl (]iielques- scigneurs dc l;i ]ir(ivince dc lleims. Les iiremicrs,
uns (10 saint Jtirtinic, pour prouver iiuc l';\nie est ayanl iipiiris (]uc Loiiis deviiit eiilicr ii iiiain aiuuic
dans lc corps. Cetlo listc sc Irouve telle ipron la cn FraiicCjpour obliger lc roi Cliarles, son l'i'('re, i\

(a) BeU. 20 Feb. p. 213, 215.

 - .

23 IIINCMAUUS lUlEMENSIS AUCillEl'ISCOI'US. 24

quittrr l'Ilalic,ofi il etait allc rccucillirlasucccssion \ au jiapc Nicolas I"', cn riSponBC k celle que cc
do rcmpiTour I.oiiis, ItMir novcu.coiisulterciit lliiic- ponlilc lui avait ccrilc sur lu lin dc Tan tVY.i, par
mar,li;ur arrhcvcquo.sur la conduitc quils ilcvaiont Odon, evcqiic dc Ueauvais aiiisi cllo cbl de raii-
:

tenir cn cetto occasion.llincmar lcur rcpondil par neo t-uivantc Htii. Flodoard 1 u jugec si iiiipor-
cctlc l(-ltrc, picsque toutc rciiiplic d'autorilcs des tante, quil Ta insijrije cn cntier dans rilisloire do
P6res,suivant sa inaximo.Cc qu'il y dit sc reduit u nolic prolat.llinciuar s'y prjpose (lualre olijcls dif-
les conseiller dc dcmeuror liilclos iiGliarleslcCliau- fiircnts. D'ab(ird 11 y rcnd raison on peu dc mols
ve,sans nt^aninoins se separerdo laconimunion du poiirquoi losioge dcCambrai (Hail vacaiit dopuisdix
roi Louis.i (lui ils sccontcnteront do rcprcscnlfr sos innis.ll lui parle cnsuilc dc lalfairc du oninli: Uau-
obligatii)ns,oii ciinsi-qiicncc de la Ibi dcs iraites laits douin ot dc la roiiic Judilli. vciivl' d EdiluUo, siir
avoc lo roi son rWro. I.a loltrc csl dc runiicc 875, quni il passc .issoz K-goronioiit. Cc ipii ruicupo da-
conimo nn a ou sniii dc lo marquor daiis lo titro. vantago, ost d"unc part la doposilion de lloihadc,
ilWLc dixioino npiisculo iriliiu-mar cst iinc lcllrc 6voquc dc Soissons, et dc aulrc, la cuuso dc (jo-
1

h Louis lc l!cj;iic, cciito iirosi|iic aussitut aprcs lc Ihcscalc. llotlialc olait parti iiour lUuiie lln d"y
couri)nnomoiit dc co priiicc, qui sc III cn dcccinljre poursuivre son appcl au Saint-Sicgc.Uinciiittr n'ou-
877.l''lodi)ard la mar(|uc cntrc lcs autros (icrits de blie rion iiour justilior la deposillun dc cc iiK-ialet
notro pivlat, qiii y doniic h co jcune roi de sages pour doloiirnor lc papc dc pcnscr h le rct;iulir; cn
avis poiir lo Ijon jjouvcrnomcnt dc scs Etats. qtioi nc rcussil pas.Mais pour jugcrsuincineiit dc
il

17° ()n doniic dans lc tilro du onziomc opuscule cctte partic dc la lcttrc de notre arehcvi'quc,il fuut
iinc assoz jiisic iilijc dc cc quil contienl. Cesl uiic la coinpaior .a la roqudtc (luc Uolhaik' presenta au
jj
letfro h. Charlos lo Gios, cniporour, pour longaftcr mcmc papo.Uiiur co qui est de GolhcscalcHinciiiur
i voiilor sur ediication dcs jcuncs rois Louis et
1 so plaint, cn |iroiiiicr licu, de ce que Ii; pontife ro-
Carloman, ct fi lour procurer de hons consoiiror.'; inain navait pas daigniilui faire un mot dc ruponse
pour ri!'L,'ner hcurousoiaonl. Ellc cst apparcinmcnl touchant lcs ecrils(|u'il lui avail envoyesparOdon
du conimonciuiicnt dc lcur rcgnc, cn uvril ou luai dc Uoaiivais conlre los erreursdont cc iiioinc infor-
suivanl do rannco 87i). tunij (ituil acous^- Ensuitc, apros s"otrc accusc dc
18° Lc dnuziomo opusculc cst unc lellre au roi n'aviiir pas assisto aii concile do Mctz.oii lon devoit
Louis, fils do Louis lo, ^('jguc, po.ur lc prior de lais- examinor sa causo,il fail h sa niode un abropi- dc sa
ser liliro roloctionirun (iviViuc a 15oauvais..\ la iiiorl vic,ct un dctail dcs erreurs dont on lc chargcait.Au
d'Odiiii, au oommonconionl dc 8S1, lc clorge«llc travci-s iicaiiiiioins de lout ccquc dit ici llinruiaruu
pouplo dc colto Egliso c^luront pour son succosseur sujet de sun prisunnier, il laisse apcrrcvoir (|ue le
un cloic nommi' (Idacro, que la cour prolcseail, papc avail ctc autrcinont inslruit,ctqu'cn consi';-
cii
niais quc lo concili! do Fisiiics, tcnu en avril do la queiice cnnscrvail qucl(|ue bonne volootc pour
il

mijme ann^icjugca indignc de r^jpiscopal.Sur ccla, (iotcscalc.('."est pounpioi nolre prelat insinuc quil
le roncilo fil une (h^putation au roi ellui (icrivit los ne maiiquail poiiit (regards pour lui.
causos du rolus.La coiirsen orfonsa,cllc roi adrcs- 2-?' Lc di.x-huilii-mc opusculc d^llincmar csl lc
sa une lottrc ?i llinomar.cn insislant cn rav(^iird'0- prcniiordos qiialrc iiioiiioires (]u'il prisoiila aux nr-
dacrc.Co fut pniiry njpondrc ct justiliorla condiiilc chc,V("qiics ct cvcqucs a.sscmblcis cn concilc k Sois-
du concilc quHincmar (jcrivil la lcltre cn qucstion. r, sons, l'aii 8(i<i, aii siijct dc Vulfadc et des aiitres
Ellc cst vraimcnt ('^piscopale, cl tres-iinportantc cii olorcs ordiininjs par Ebbon de Ueims.ll lcnd h mun-
cc qui rcgardc les elcctions dcs (['vi^-quos, et la part trer quc ccs clercs onl clt> doposiis par lcs evi^qucs
'

qu'y avaicnt los princcs cn ccs tcinps li. dc cinij |irovinccs; qiic lcur lir-

l'.)'(;otlc lctlrc allirai llincmar dc lu pait dii roi mi-c par doux Papcs; quc i 1",
unc rcponso. niona(;anto, ,^ laqiiollc nolro prt-lat lil Tun donlrc oux.voulant quo c-ut- .iw.nv lu; jugco
une rcpliiiuc eiicori! plus vigoureusc que la pr(jc(;- de noiivi'au,iI y acquioscc et di-sire le rclHblissoiiicnl
ccdcnte.C cst cc uui formo snn troisiinio opusculc, dc ccs clercs, mais qu'il dcmandc qu'on lui fassc
qui cnntient dcs choscs int(3ressantes touchant los voir cn quoi lo prciiiior jugonicnt pmnonci» contrc
noux puissancos, la spirituollc ct la tomporcllc.Son eux (ilait contrairc aux canons.sansqiioi il prilcnd
autcur V lait paraitre une fcrmete h touto (>prouvc, quo linlontion du Pa|ie n'(>tuit pasquony louchAt.
el un zclc ardont jiisiiu'ii donncr sa vie pour la dij- 2.> Dans lc socnnd memoiro, ()ui forinc In dix-
fensc des droits (io rEgliso.Mais scscxprcssions iic ncuviciiic opuisciilc. Ilincinar ctablil lcs prcuvcs dc
sonl ni asscz respoclucusos ni asscz inosurcos. la dojiosilion dElilmn. snn prodcccs.«cur, cl Krfutc
2()" L'opusciilo suivanl,lo plus considcralilo onlre lcs raisoiis qu'nii ap|iiirlail pour rinlirmcr. Aprc«
tous cciix d'llincniar,cst uno instruclion quil dressa quni il monlrola rogiilurilA (ic sa propre ordination
en 882, Ji la prioro dcs soignciirs dc la Kranccocci- failo aii cniicilo dc Uoauvais, cn 045.
dcntalc, pour la condiiito do lour joune roi C.arlo- 2li" II onqilnic son troisiemc ni6moire, qui csl lc
man. La prinripalo partie do cot licril cst prise dii viiigti(''mc o|iusciilc du n'Cucil.Jk cxposcr lcs rnisons
traili: (]ii(; saint Ailalbard, abb6 dc Corbio, avnit _ ou ic» mnlirs(]iii |ioiiv.'ii''nt porm^-dn^do rcrovnir lcs
composi' sur Torilro du palais. " clci-cs dnnt il saci- or- '

21" llincniar eni|iloic oncorc le quinzicinc opus- dn's sujioriciirs.L' 'n-

culc Jidonnf r dcs runsoils pour la conduilc du iiRhnc dulgcnro ct rniilnri''- 'iii l'-i\"-\ ': irr (lUC
prince. II radrosso aiix ovrques.ct cc qiril y dil csl cc qirnn forn cn ecltc orcasion - consc -

rcsnuc loul lirc do rErrilurc cl dcs Porcs.tioldasl quoncp |)inir lavcnir. .\u moycn n. ini"i d njnulc
F a fail imprimcr soiis lc lilre l>c jioteslalc rcgia cl
: (iiril dnnnc snn ccnscntcmcnt pour la n^haliilitalion
ponlilicia. (los clcrc,".
22" Ccst dans los im^nics sourccs qu^llincmar a 27* Le qualriomc momoirc cl vinpt-uniemc ojius-
piiiso son si-izii^-mo opiisciilc conlre los ravissoiirs culc cst conlrc Vulfado on |>arlioiin.r H;iiiii..ir y
des vciivc8,dos lillos,dos vicrgesconsacn-os 1*'"
Diou. ."i pcint sa cnnduilc .«ousdi's cniiliu
II cst au noin dos ev(''qiios dos riaiilos ct d''s (icriii.i- cvi^^qiios nc puront cn .«oiilonir la •'«
nies. ot adrcssi' aii r«i ipii parail Oln' Lniiis, frcrc mcmoircs dc noln" pn-lal fnnt ji.i 'lu

de Garliiinan. II l'ul,piir consfqncnl.riiiiipo.so nvaiil IniisifMnc cr.ncilc dc Siil.^-.-inns, |. ijs

lcs doiix aiitrosnpusoulos qiii lo pr>'ooilcnl.L'rnil(<iir sont iinpriiiios. Ils lo funMil )iniir l.i |ir«>iiii. > fois

y a ajoiilo h la liii uno listo sans nrdrc rlo pns^iagos ilnns lo n^rucil ilcs (Vnrilne di- Frnni"o pirl" P.Sir-
pris ilcs ranons dc quoli|iios odilsdos «'nipiTiMii-s.ol ni.in.I. ihiiconipio. i.

parliciilii^rcmont dos DocrOlalcs dc^ papcs i|iii iiiit roiid do cc qiii .s»' |
"n,
trail Ji la mciiio iiialiorc. cl cpIIc dcs clcrcs i|u :1 .nail iiriliiinii.'.-, m: il"il |'as
23" Le di.x-3epliemc opusculc est unc longiic lotlrc s'cn tcnir aux qiiatn: nicmoires dHincmar ; il faul y
25 PROLEGO.MENA. 26
joindre la lcctiiro de la rrlation de ces clercs,dress6e A lon, Jison relour de Rome, lui avait rendues, de la
par nn d'entre cux, quo Du Ctiesne a publiee sur un part de ce Pontifo, le vingtiimc de mai 867. Dans
manusciit d'Arras. l<;ile est ecrile avcc beaucoup de celle lotlre,qui fut ecritc le mois de .juillel suivant,
candeur, et aurait du.ce seniblo, Inniver place dans lliiiciuar entreprend de se jiistilier sur les vifs re-
la colleclion des Conciles. II 1'aul encore lire la letli'e proches donl le Pape le chargeait dans lcs sienncs,
de Charlcs le Chauvc au Pape Nicolas l"' sur )e oCiil lercpresento conime un homme plein d'orgueil,
meme suiet, et y ajouler les deux que ce ponlire qiii n'agissait que par ruses.par linesses.par dissi-
ecrivit a Hincmar,apres la tenue du concile di; Sois- mulalion, etc. Do sorte que celte lcttro est une apo-
sonSjCn .S6<i,et qu'il ne rcQul que Tannee suivaule. logie de la conduile dHincmar, mais dilftirente de
28" Le vinf;t-deuNii'-nie opuscule est une letlre de ccllo quil ful (ibli.iri; (radresser dans la suite au
notre archeveque au ui("me, Pape, a qiii il lenvoya papc Jean VIII. Cello dont il est iei qiiestion a (3te
par Bicilon, archevernie i\t\ Sens, di'qHilc a Romc par inseriio dans la collection ginnjrali^ des coiiciles,
le concile dont on vieiil de parler, poury porlcr les 33" t)n y a aussi fait enfrer uno autre lettre de
Actes de lassemblee. Hans cotle l(;ltre, qiii a cte notre prelat, qui 1'aitle vingt-septieme de ses opus-
reimprimce ala lin du huilii':'!!!^ volunie des Conci- cules. Ellc est encore adrcssceau iui''me Pape Nico-
les, ct qui est en date du !'' si'|ileiiibrc de la memc las, et roule sur le racme siijet que la prijccdente,
annc^e t'60,I!incmar di'taille les raisons qu'il a eues dont elle n'est pour la plus grande piirlie qu'une
pournepas rctalilir ^uiradc et ses associes de son riquHition.Cest pourquoi les edilcurs n'en onl ini-
autorite particuliere. II assure neanmoins le Papc prime que ce qui ne se lit pas dans raulro, ct qui se
qiiil auraantant de joie de leur rctablissemcnl qu il boriie presquc aux excuses qu'Hincmar fait au Pape
]}
a eu de doulcur de loiir deposition ce qu"on aurait
; de ue lui avoir pas envoyi; toua lcs ecrits de part et
bien dc la peine & concilier avec la conduitc qu'il d"aulrequi rcgardaient celte grande alfaire.comme
tint dans toutc celtc airaire. Du reste, il rcnvoie lc 11 lavait demandt!. L'on a peino a comprendre com-

Pontile romain au porteur de sa letlre.qui rinsirui- meiit notre archev^i^quc ecrivit ainsi coup sur roup i
rait de tout de vive voix. la memo porsonne deux lettrcs aussi semblables sur
29" Afin qu'Egilon Tiit en ptat de s'en acquitter au le nn'me su.jct. Peut-etre que le desir do se jusliller
gre d Hincmar.il eut soin de lui donner ses instruc- auin'('s dii Pape lui ayant fait craindro ipie sa pre-
lions, et n'oublia rien pour le mettre dans scs intij- mii^M-e leltrc ne lui "fiit pas rendue, il lui ecrivit
rcts. Cest co qu'il flt par uiie leltre qui lorjne lc encore la secondc par unc voic qui lui paraissait
vingt-troisieme opuscule du recueil de scs teuvres, pliis sure.
ct qu'on a impriniei^ daiis la coileclion des Coneiles, 3i" Le vingt-huitieme opusculo du recueil est
a la suite dc la precedcnle. Hineniar y debute par une courte instruction aux moines d'Hauvilliers,
dire a Egilon qu'il lui parlc en conliance coniinc k touchant la conduite qu'ils devaient garder envers
unautrelui-meme.Quelqucchosc,aurcste, quil dise Gothescalc, a rarticle de la morl ct aprcs son
danssalcttreau Pape, delajoie qu'il auraildn rola- dtices.
blissemont dcs rlercs dcposes,il niontre sur la fin de 35" Le vingt-ncuvicme cst une longuo leltre i
celle-ci qu'il nele dcsirait pas si f'ortqu'il voulait le Charles lc Chauve, cn faveur dHincmar, evijque dc
persuadcr.Lauteur finit sa letlrc par deux trails rc- L;ion. Lc roi ayant Tei;u dcs plaiiilcs au sujet de
marquablcs. II pric Egilon d'avoir soin de lire les coliii-ei,ren reprit publiquenient k quoi Hincniar ;

p
lctlres que le Pape rerait cxptjdier sur rafTaire cn r(;poiiilit avcc tant dc hauteur,quc le prince ne put
question, avant qu'on les envoyAt cn France, de s^eiiipechcr dc !e rnaltraiter de paroles, Ccttc brouil-
peur,dit-il, que lcs sccretaires n'y commeltent quel- lcriealla jusqu'k faire saisirles bieiis de rt;vt^che de
que t'raude,comme on les acciise de faire.Il lui ro- Laon.(;'esf cc qui donna occasion k la lettre dont il
commande enfin d'apporter les Gestcs des papes, sagit. Hiucmar do Reims crut devoir venir au se-
depuis le pontificat de Scrgius ,iusqu'i rannee oii coiirs de son neveu, en repr^^^senlanf au roi que ce
llincraar ccrivait sa lctlre. Quant <\ceux des autres qu'il avait f;ut coiilre revfiquc do Laon etait con-
papes, il ravcrtit qu'il les avail. On voit ici le zcle Iraire aux lois des emporeiirs, aux decrels dcs papes
de notre archevcque &. rccueillir lesmonumentspour ct aux docisions des conciles sur (juoi il en rap- ;

rhistoire ccclcsiastique. II y a quelque aiiparence porle plusieurs textcs,suivant sa coutumc.L'editcur

quc ces Gestes etaient une espece dannales de ce avdiie (]ue le nianuscrit d'apri3s lotpicl il a donne
qui se passail sous chaquc pontificat,plut6t que lcs cefle letlre no lui a pas permis dc limprimer cor-
Vies des Papes. reclemcnt ni en son entier. Co qui a portti M. dc
30' L'opuscule suivant, lo vingt-quatricme dahs l;i l,:iudc,qui eu avait recouvre iin moillinir manus-

rordredu recucil, est encore une lettre ou inslruc- crif (bins rubbayc dc Rii)oiiil,a la faire eiitrer dans
tion adrcsscc a E.gilon sur son depart pour Rnme. son Suiipltinicnt aux conciles de Erance.Lc P.Cellot
Ilincmar la liii ocrivif sur la nouvelle ((ue Gothescalc rav;iit (le,j<i doiintie aussi enlit'>re ;\ la suifc dcs
avait trouvii le moycn d'envoyer son appel au Pape, Acles duconcile de Dt)u;-,i, coiiimc 011 le dira ci-
ce qui parait Pavoir beaucoupintriguc. II lui fait un apres.
detail abregt; deserrcurs doiitil continuait loii.jours U 36" Vieniient ensuile, dans rtjtlition des OEuvrcs
dolccharger, et prie cnnfidemment Egilon, a'u cas de notre archcveque, dcux pctiles li>ttri>s Hincmar, i"i

qu'on rinterroge sur TiMat do cc prisonnier,ile dire son nevou, avec los rtiponses dc celui-ci. Ellcs sont
qu'oii agrand soin di^liii roiirnir non-sculonienl loiit compUies pour le trenlieme ct trenfe-iiiiit;me opus-
ce qui lui cst neciissairo, niais do lui oirrir inenie dos culo. L'uiio cst au su.jct de Niviii et dc Itertric, et
adoucissemciits, coinmo le baiii, Cesf dans celtc raulre en faveur du pi^^-fre lladiilplie. qulIincnKti'
lettre qu'llincmar noiis .ipprriid i|iio sainl Priidonco de Laon avail oxetuumunit'; ce tpii fiil uiie dt.; ;

deTroyesavait enmposo des AmKdesdaiislrsrpiolles sources du dilferend eiilro roncle et le neveii,

il niarquait que le i';ipi> Nicolas avait con 11111! Ja
li
37" Lc tronte-deuxi(';mo opuscule d'llincmar csf
\er\l6 des dciix prijdeslinalious ct lcs aulres poiiils iino lcttro (icrite aux tjvi^qucs de !a proviiicc dc
dc doclrine iiui lilaieiit alors Conlrovers('s, ICgilon Lyon, au comincncement do iiiars ^71. ;\pr('s t|uo
etait prit3 de tenir celte leltrc sccrcto. !';iub'ur lcs ;iinstruils en peii denHilsdc l;i r(;volle
31" llincmar liii luijoigiiil iiiie aulre.ipril poiiviiit.
de Carloman rontre lc roi son pt-rc, et dcs hrig;in-
montrer, el qiii lait son viiigl-ciiiqiii('uie fqnisciile, da,L;es que luictceuxde sa faclion aviiicnl exerces
Celle-ci est loulo employiiB .h exposcr aii lomr les dansbi provinre de Reimscn pnrliculier. saiis quo
crreurs dont 11 n'av,iil raii qirim c(iiirl abre;;.': d;iiis ses iNliiirbitioiiS ct scs rrioiiiiliaiices rcilerees, ile
la prcccdeiile. liii lliueniar, lcs ciisscnl arri"lt;s, il leur aniiiiiico la
32" Lo vingt-sixieiiic opusriile est unc loiiguc peinedont il croyail ilevoir minir ccs criiues, alin
lctlrcau PapcNicolas,en leponse aux deuxqu'Egi- iiue les t'Vi.''iiucs h qui il (>erit s y roiiformassent dans
97 HlNCMAllLS ItHEMENSlS AIILUIL 1'ISGOPUS.
roccasion. Le P.Sirmond n'ayant donne ccUc lcltrc A. Tavail priedcluidirecc qu'il pcnsail de recrit que
nu'ini|iiirl'ciiti',ri'ililciir (iu Suppiernent aux conriles Raban avait compose sur Ic mi^mc sujcl. Prcsque
de Kiaiice l'ii iait reiiiipiimer cn son entier,H'aprrs toiit cc(]u'IIinrmarall(''guoici |)oursoulcnir sonsen-
«n nianuscril dc .M. Pelau, qui apparlenail aiors ii tiinent esl tir-ii de rEcriturc,<iu'il ajipliquc comme il
la reino Ciirisline. lui pluil,sans juslessc.elsouvent contrc le sens na-
3.S" De toutes les pieces qui forinent ie corps des luri'1 du lextc.
opuscules d'ilinciiiar,il ii'enftst point dc plus prolixc i.yLeiiuaranliemcopuscuIeeslremarquablenour
qnc son traiteconlre Hinernar de Laon.compris en sa singularil(3.C'est unc ubsolution par letlre.aiircg-
55cnpitulcs, sans eompler la preface, avec la piece siic i llildeboldc, cvCque de Soissons, (]ui, se trou-
de vers (]iii esl en li^te. Cet ecrit i'cpoiid i ileux vant ilangci'«'useirient maladc, avait cnvoye sa con-
meiiiuires ([u lliiiemar, neveu de nolre priilat, lui fession a llinemar, en lui dciiiandant dcs Icttres
avait 1'uiiriils ii l'appui ile soii appel au Saiiil-Sicge. d'absoluti(jn.Mais cest iiioins une absolution gacra-
Autanl l'aiileur y est applii|iic ii repousser les re- mcnlelle, comiiic robservent les UieologicnH <b),
proclies de l'(iv('que dc Laon,autant il y a d'attenlion qu'un(! esj)(''ce dliidulgencc ct de bi-nediclioii.Cesl
h Hscr de rcpr(isailles, ce (iuil fait le plus souvcnt cc qui iiarait ])ar les paroles meiiies d'Ilincniar, qui
avcc aigirur.Leiidroil le plus intercssaiil dc ce lo:;g avertil lllldebolbe d avolr soin dc se confcsscr cn
ecril cst celui ou Hinemar paile avec un certain dctall <l un pnilrc.
delaildesdi'oitsdesnu;ti()pulitainsctdesconciles(n), •'irvNous avons quclquc chosc dc plus inldrcssant
dc rautorili'; de leurs eanons et des lellrcs dcs Papcs. cncore, dans lc (]uaranteuiii(':mc ojiusrule, qui esl
Cct oiivrace cst rcinpli d'(3rudition. Lauteur y citc n une vigourcusc lcltre cn rtiponseau Pape Adncn II.
les (icrivains proranes comme lesautres. Mais il s'y Elle csl dc runnee s70,el Ton y dislinguc deux par-
trouve eiieore moinsdeerilique^iue danssesauties ties.La premlerc est cmployec i rcpondre il la lellrc
ecrits. Hinemur dc Laon eut soin de repliquer a qu'll avait rci;iie d'Adricn,lc 19 octohre dc lu m<^mc
cclni-ei. annec,ctdaiis l.aquellece Pontife sc plaignail.cnlrc
30° Le lrente-(]uatrieme opuscule de nolre arche- autrcs grlefs,dc cc qu'llincmar n'.'ivait pas detourne
v6que est une reponse k ce que son neveu lui avail Charlcs le Chauved'usurpcr lc royauiii(.'de Lothaire;
mand(i di^ vive voix, par lleddon, pnjvot de r^iglisc quen consiiquencc il s't3taitrendu comjiliccel ineme
dc Laon, louehant certains griers dont on hii avait autcur dc cclte usurpalion:qu'il luiortlonnaildesc
donni; siijet ile se plaindre depuis ce qui sijlait siiparcr de la communion dc ce princc, sil voulait
passe h AUigni. demeurer dans eclle du Pape,au cas cepcndantquc
•40" L'opusculc suivant, qui a etc Wre du vingt- le roi persistat dnns sa diisobiiissance.
dcuxieine chapitrc de rilistoire de Floduanl, livre A toulcs ccs plalntescl mcnaces,llincmar repond
troisi(''nie, ne parait pas enlier;c'est un tissu de avec heaueoup dc lumii-rc el une fcrmcl»} digne d"un
rcproches vifs el amer.s contre llincmar dc Laon, 6v(3qiie fran^ais, mais cn meltant dans la bouche
parini lesquels sont meliies quelques r(3ponses aux des autres cc qui lui scmblait Irop dur duns la
ecrils de ce prelat qui suivircnt louvrage des 55 sicnnc. On Irouxc dans ccltc partic de sa reponsc
eapitules. plusieurs belles choscs touchantles dcux puii-sanc«s
'il" On a dans lc mi^me Flodoard des exlrails ct les droils dc Tunc ct del'autrc,aussi bicn quc sur
d'un iiulrc t-crit, dont on a form^j le trenle-sixieme „ rexcommunication.Cest danscettcrcponscqullinc-
opuscule de nulro archev^^que. qui y conlinuc ses " mar dit que lc Pape ne peul i-tre loul enscmble roi
reproches contrc son nevcu dc soi-le que, si Flo-
: eti^veiiue; d'oCi le cardiiial Uaronius, cn sorlant de
doard nc lc distinguait pas de Lt^crit precedent, on sa mod(3ration ordinuire,a pris ocension dinveclivcr
le prendrait pour en i^lre unc suilc nalurelle. dune maniiicsi vi-himenlc rontrc nolrc prclal.que
42" Lc trenlc seplienie o|iiisciile d'llincmar (ait M. Baluzc s est cru ol>lig6 de (ircndrc sa diifcnse.
partie du concile de Tousi. Ce-t une inslruelion Uuns In seconde parlie de la lcllre, lllncmar re-
adress(3eauxaiThevtquesdel)ourgcS(ldeBordeaux, ]iond k cc que lc Pape lul avail ccrii rannee pri-co-
Rodulfe el Krolaire.au sujel du inariape qu'un sci- dentc cn faveiir d"Ilincmar dcLa(in.Surrei]u"Adricn
gncur de la cour avail eontracli; avcc la lille du lui dcmanduit qu"ll envoyAl celui-ci h Ilome, avec
comle Uaimond, el donl le conlractanl deniandait Irois anlres evrqnes di-putes au nom dc lous ccux du
la ilissolulion,sur la crainlc dc sc rcndrc couiiablc royaume dc Charlcs lc Chauvc, rnrchavt^^quc lui re-
d'inccsto. presenlc(iu"il iraaucunpouvoirirenvoyeruncvi-quc,
43" Le IrcntD-huilienie opuscule, qui sc Irouvc iiieiiie de sn proviiire, soit a Ronie ou aulrc |«art,
r6imprime dansla Colleclion gemiralc dos conciles, sans ordrc du roi.ni de sortir lui-mi^mc du royaumc
esl une reponsc <i(Ionlhier, archev(^que de Cologne, sans sa ficrmission.
qui avait consulU'' llincmar au auni dc son concilc •i7" Lc quaranlc-deuxiemc opuscule dc notrc ar-
provinrial. auquel la reponse est adrcssiie. Ingcl- cheveque nVsl nutre que In sccondc lctlre du roi
trnile, femmc du comlc Uoson, dc la provincc de Churlcs le Chuuvc nu iiajic .'Vdrien II. Ilinrmar Pe-
Milaii, qui avait quittc son mari el s'etait rcliree crivil nu nom de rc prinee.t^l opiisculc,dnnsredi-
dans le dioC(';sc de Cologne, ajiivs avoir t'te cxcom- D llon des (ruvres dllincmar.esl coniple pourlequa-
nuiniceparun roncile lenuiiMilan, fail le sujet de raiilc-lroisiemc.quoiquil nc soil n'ellemenl que Ic
la coiisullalion.Cioiilhier deniande de(]uelle niaiiii'1'e Huniaiile-dcuxlemc.Wnis lu raiito n'a iiinuc qiic sur
ilSP devail eoiiduire iliiiis celle allaire ; :i i)iioi Uiiii- Iiiiiuseiilc siiivanl.el a lilc corrigic Ji reliii qui vieiit
mar i''''l)ond avee aiilant de tingrsse qiie de liiiiiiere, iiiimcdialciuenl apris.el qiii se Irouvr sous le nom-
renvoyant aii reste i\ danlns il(''eisions iiuil avail brc qui liii ronvicnt. Lc qiinranle-troislime. qui,
d(''jii"loniicessurili'Seinlilaldesilinieull(^s.ll noinmc pour In raison qu'on vicnl dc dirc. csl maniuc lc
eii iiarlicullcrla vingl-deuxii-iiieel laviiigt-huitiemc. quaranlc-qunliieme, csl unc lellrc adrfssi-c a Ad-
Ccst ai>|iuremment ii son graiid ouvrage sur lc di- venco, eviqiie dc Melr, dans ln()ucllc Hincmar fail
vorce (lc Lothairc cl dc Thielberge qu'il renvoie un dclnil curieux de la cin^nionic dc rordinalion dcs
ici. nreheviqucs el dcs cviques.
4i"0na vu que n"lre arrhcv('que se d(!'rlure
de.jii •i><" a diins Ic (iuaranl«^-qualriime opuscule
On
cn faveur dc Teprtjuvc par rrau-ehaude. Son tivnte- uii Iraitc touchant lcs droits dcs mcln«)M.lilains.
ncuvicme opuscutc esl pour elahlir eclle par Tcau ndi-cssc k lous les iviiiues. Ilinrniar le roinposa k
froidc.ll rudn'sseii llihlegniie.rviMjue de Meaiix,qui roccasion d"Anscglsc, archcviiiuc dc Sens, quc Ic

(«) Turricn quelqucs aulres auleurs cilcnl sous

cl vants dc rouvrngc des 55 capitules.
lenom d"Hincniarun traiU^dcsConciles, qui no pn- (ft) Mor., dc Sacr. pocn., I. vni, c. 25, n. *5.

ralt autre que les chapitrcs 20, 21 cl Ics qualre sui-

29 PIlOLEGOMEiNA. 30
pape Jean VIII avait ctabli, cn S7(>, son vicairc en A. nant qu'un prelat aussi occupe se soit amusii k de
Gaulo el cn Gcrmanie.Lc Ijut He l'cciil cst dc mon- somblablcs minulics; et il nc Test pas nioins qu'il
trcr quc lcs nouvclics prelentions de ees vicaircs du eiit ainsi qualit(3 ce concile sur les raisons quil
pape nc doivent poiut prejudicieraux anricns droits alleguc.L'opuscule suivant est plus s(3ricux Hincmar
des metropolitains. L'auteur n'oulilic pas d'y re- y donne son avis sur la piinilcncc qu'on devait im-
hausscr ccux de TEglise de Ueims. poser a Pt3pin,hls de P(3pin roi d'Aquitaino,et novcu
49" L'opusculc qui suit est une rcponse a la con- de Charlcs le Chauvc, qui, liion que moinc, s'('>tait
sultation d'un evcque touchant lu translalion d'Ac- joint aux Normands ot avait onibrassi'' lourroligion.
tard, eveque do Nanlcs, au siege molropolilain de \)f\\\ dcs opuscules prcoc(lcnls,(iui sont doux lettres
Tours.QuoiquIlincmar y eut conseuti au concilc de synodales, la preniiere fort courto, ont eto reimpri-
DouzijCt qu'il en eut ecrit en eousequcncc au papo nics dans le recueil gtjneral dcs Concilcs.
Adricn, il nc laissc pas dc lc condjatlrc dans rccrit A la Hn dos opusculos d'Hincmar, son editeur a
dont il cst ici quoslinu,et dans lequel il donnc d'a- publie une letlre quc Pardulo, i3V(3que de Laon, lui
bord des raisons contrc les translations en gencral a ecrite, pour lo congratulor sur lo rccouvrcment de
d'un siege A un autre. sa santo. Ellc cst curieusc pour le d(3tail oii cntre
50"0n peut regardcrlcquarante-sixiemc opusculc rautour, des alimcnts qu'il lui proscrit pour Ton-
comnic un dcs ccrits les plus utiles dcnotrc prelal, trotonir. II ne nous roste point quo nous sachions,
quoiqu'il soit asscz succincl.Cest un trailc dcs dc- autrc chose do Pardulo, sinon dos fragments d'une
voirs d'uneveque,tant parrapportau tcmporelqu'au autro lottre a Ainolon de Lyou,rapport(3s ot refutes
spirituoljdans lequel il parlc aussi des usurpations n par saint Rcmi son succosseur.
des bicns ccclcsiastiqucs.Cc qu'il dit sur la lin lou- Lo P. Sirmond terniinc l'(3dition des OEuvres
chant ceux dc roglise de Beauvais monlre quclle d'llincmar par quelqiics fragmonts considiirables de
n'avait point cncore d'eveque Icgitimc, ct (luc cc plusicurs do ses lottros i dilfi^Tentes porsonncs,que
traite fut ecril aprcs la mort d'OdoTi,cn 8S1, lors de lui a fournis rbislorion Flodoard.Apres avoir donne
rintrusi(jn d'Odaere. cn diitail une notico rie toutes los pii^ces que con-
51" Le quarante-seplieme opuscule cst uiic longue tient cetle edition,iI estde notre dessein de rendre
lettre ^u Pape Jean Vlll, sur lcs app(^lli\liiins des compte de cellcs qui ne s'y trouvent pas et qui ap-
ev(;ques ekdes prcMrcsau Saint-Si(''ge,(|ui dcveiiaicnt particnnent a notre prclat.
alors fort fnkjuonles dans le royaiimc. C.etlc lcltro 54° 11 y a do lui, dans la Colloction g(3n(3rale dcs
est (jerite au uom de Charlos lc Chaiivc, alors cm- concilos, uno lettro sur lo Bapti"mo adrossee aux
percur. prctros do son dioceso,pour los instruiro dc cc qui
52" Uans ropusculc (pii suit, intitul(3 Dcs I'n'tres regarde co saoroment et les corcmonics qui raccom-
criminrh, olc. Ilincmar nous donne un rccueil de pagnent.Cest un traite ci peu pres somblable k ceux
lois cccl(3siastiques et civilcs, ci cominencor par lcs qu'on avait vus paraitre sous lc rogne de Charle-
capitulaircs de nos rois,touchant los aceusalions et magno, pour repondre aux quostions proposeos par
lcsjugoments de ccs pivtres.II y discute ce{|ui rc- ce prince sur le menie sujet.
f;ardo les pcrsonncs qui les peuvent accuser,la([ua- .5.5"On ne doute point quc la longue lettre syno-
ite, le nombrc dos femoins, le jugc dcvant le^picl daio du concilc de Tousi, en 8(J0, ne soit rouvrago
on peut porlcr raccusation, los sujets sur lcs^inels p d'Hincmar.Elle est adrosse ^ tous lcs li(l('>les, pour
cllc peut tomber, la maniere dont ccs pr^jtrcs doi- los instruiredc lanature des biens consacr(3s h. Dicu;
'-'

vent se purgcr,lors(iu'il n'y a ni preuves ni temoins Iesd(3lournor desusurpations qui s'on faisaicnt alors
contre cux. II y montre la faussotc dun d(3(-rct linj cn tant de manieres, cl lcur inspircr dc rhorrour
dcs Aclcs du papc saint Silvestre,(pii tend aotalilir pour toules sortcs de pillagcs cn gi'n(3ral.
qu'un clcrc nc peut lilre accus(3parun laiipio.iii uu .5(j° On conjocluro que la Icttre (icrito au papeNi-

clcrc supcricur par un elerc infiTicur.II omplnie l(> cnlas l''au noin dc Cbarlcs lo Chauvo, dans laiiuello
quarantc-ncuvi^^Mne opusculca fairo dcs maximos go- il lui l'aitrhistoiredeladepositiiin irKbbiin do iteims

ni^rales (|u'il a etablies dans roiiusculo piVH-iiilont, et do scs suitcs,est de la l'ai;on (rilinciiiar. I.a con-
uno applicalion k un sujct particulicr.il s'y agit dc Jecture est fondee sur co quc lo P. Sirmond assure
quello maniero on doit discutor et juger dolinilivc- 'l'aviiir trouvee a la suilc de pliisicurs oiivragos do
nicnt la cause d'un prctre nommc Thcutfridc, qui cc prclat, dans deux manuscrils, rnn dc Notrc-
avait viil(3 dcs orncmcnts d'(iglise. Uame dc Laon, rautrc do saint Laurcnt do Li(3gc.
53° Ucs diuizo opusculos d'llincmar dont il nous Mais,(iulre qu'on n'y reconnait point lc stylc dc no-
rcste k rcndre comptc, et qui avoc lcs pnjccdonts tn; archov(!;(pio,il ost hors dc douto (pTil no so sorait
font lc nonibrc de soixante-un, la plupart sont do pas cxpriin(3 sur l'a(rairc d'Khbon dc la iiiaiiicrc quc
lr(';s-courtes lettres, od il n'y a rien de fort int(ircs- fait lc veriliible auteur do la lottrc.
sant.On adanslc cinquanticnio rhistoirode la vision .^T^On adejil fail rcnunKsration dc plusiciirs (•crils
qu'un noinme liorniild, dudiooescdc llcims,ciil a la (riliuomar do Roims cnntrc llincmar (h; Laon, soii
suite irunc inalailie miirlcllc, quclqiie lomps aiires novou.Kn voici encoro d'autrcs ipril puliliadaiis lc
hi nun-t dc Charlcs le Cliauvo,ot qu'il raconta fi son coiirs dc cotlo mcmc alVairo 1" uno longiio rc^iuclo,
:

confcsseur, de qui llincmar Tavait apprisc. II on daiis hiquollc il oxpnsc scs plaiiiti^s et sos gricls cnn-
adresse la rclation h tous los lidrdcs, cn lcs cxlinr- trc cct infnrliino prclat.ct qui fiil |irt3sent(3e cl luo au
tant ;\ (Hre tou.jiiiirs cii crainte pcndaiit fctte vio cnncilo do Uouzi,on 87l.Lllo ost coiiiiiriso on Ircnlo-
touchant lcur clat aprrs loiir morl, ct ii nc pas iiii- (iiii| cbapilros, saiis comptcr la conclusi(iii,iii'i raii-
gligor lcs remi'-dcs quc Uicii noiis a |>roparcs. Otto lciir mnnlro qiio, malgro rappol inlcrjolc au Sainl-
vision, au rcslo, cst dc mi''mo naluro il peu prcs Si('tgo,on poul jugor ot proiionccr sciilcnccdcliiiilivc;
que collo de \V(;tiii dr Uichriiou. 2" la lettrc synndah; dii mcmi; (nncili; au Papo
La Icttro qiii siiit riiisloirc do cclli^ vision a (^.i. Adricu Il,(laiis laqiicllc oii apcn; lit loiit lc gi''nic do
6critc pour ciigagcr Odoii, ('^v^j^pio do Hcauvais, k nolrc archovoipio, pri'sidciil dii cnncilc.dniit la scii-
ri:poii(iro aux rcpi-nclios dcs (irccs scliisiualii|ucs. loiico cniilrc soii novoii ost (Micoro rouvrago; H" unc
Onailansriipusoiilc ciiiipiaiito-dcuxiciiic lnsciilciicc lollro particulicrcau niciiio Papo,dans laquollc il lui
d'cxc()nimunicali(iii (pi'IIiiicmar priiiiiiii(;a cinihc iiiinonco irabnnl.piiiir liii fairc sa (aHir,(|u'iI a cnn-
Odacrc, lorsqii ily avail ilcja [iliis d'iiii iin ipic dii- sonli ala Iraiislalinn ir.-\clard ausi('go nii'lniiiolilain
rait soii iiitrusion daris lo snigc do licaiivais. ho di; 'fours, cl liii rcnd ciisuilc cniii|ilo (h; hi causo
cinquaiit(vliiiiti(''mciiiiiisciil('riiiilosiir lcsmyslicili'\s d'IIin(;iiiar,snii ncvcu. 1! y a lioaiicniip iraiqiarcnco
tirccs dcs nombros, |iiiiir rcndrc raisnii do la quali- (jiiola plainlc (pic Cbarlcs" lcCliauvcn'iiilit au mcmc
(lcation do mysliqiio qii"lliiiciiiar, daiis iin do sos cnncilo cniilriM-cl i'vi^i|iic, cst aiissi dc la l'a(;on dc
(icrits,avait doniKJe au ooncilc dc Nicec.U cst eton- nnlrc prclal.Au ninins lo slylc oii cst-il forl scmbla-
 31 HINCMAIIUS IIHEMENSIS AKCIllEriSCOPUS. 33
ble & eclui de scs aulres 6crils. Toutes ces piecps A qu'ellc conlienl.Sigcbcrl cl 1'anonymc dc Molk re-
parlie dcs Aclcs du concile de
foiit la [^riiicipalc connaisscnt quHincrnar cst Tautcur d'unc Vic dii
Doiizi m(''mc saint; et ce que lc prcmier nous apprcnd de
.5.S"11 y ji oncnrc do notrc arciicvfque qiuilrc opiis- cnt ccril niontrc quc c'c8t le iiifmc (|u'on a dans
culesouineiiioircsprcsrnlesaiiroi GliarleslcCiiauve, Surius. Outrc rabrege de rancicnnc Vie de Siiint
b. IViccasioii do la suisie tlcs dc rcvcclic ilc
Ijiciis Rcini, p;ir Forlunat (li; Poiticrs, sur lcqucl dit Si-
Laon.Lc prcinicr de ces autrc que lo
riiciiioircs ii'est gcbcrl, Iliricniar Iravailla, il IJt cncorc cntrcr dans
viiigt iiiiirmi'! opuHCulc d'llinciiiar dc Rciins, dont ccllc dc sa l'a(;on iion-sculcincnl tout cc que lui four-
nous avDiis diniiic unc iiolicc siillisanlc h rarticlc :j.'5
nircnt sur son sii.jct lcs hlsloircs pn-ci-dcntcg el les
du dciiniiijjrcniciit dc scs ccrits. Lcs trnis siiivaiils divcrs iii(!'moircs piirticulicrs, muis ciicorc cc qu'en
Sdiit a Tappiii du prciiiii^r, ct lous lcs (|Uii!rocii Ta- piibliiiit la tradilion dc son tcnips.
vcur du dilliMciid ijiriivait llinciiiardc Laon avcc lc Toiis l.;s babilcs crili^pics c(invicnncnl que ccl ou-
nii. Dcs i(i.").S, le 1'. (Icllut lcs lit inipriiiuT, avcc vrai;c d llinciiiar nc r(''pund aucuncnicnt ft sn rcpu-
dcux aulrcs pctitcs |iiiccs dc l'cvi'()uc dc Laon sur lc tuation <;'cst une longue suitcdc parolcs (|ui ncdi-
nicinc sii.jcl.fi la lin dcs Actcs du concilcdc, Dou/.i. sciit ricn dc fort solidc.Lcs fuits.^iiii soiit cs.sciilicl
I

Lc loulcsrillu!-tic dcsnolcsdc la ('ii(;on dcl cdilcur, dc rhisloiic, y sont rarcs ct pcu ccrlains, pour iio
cl a (He iviniprini(i dc la sorlc d;ins la Collcction p;is dirc lii plupart suspecls, ii causc dc reloipnc-
g(ini:ralc dcs concilcs.Un an avanl le H. Ccllol,dom nicnt ofi (ilait raulcur.Lcs (ipisodcsysonl friqucnls
Luc d'.\rhcri, aviiil piibli^; lc qualricnie niiiinoirc ct lcs citations cncorc davaiitapc ct prcsquc foujours
goiis le tilrc dc lctlrc iui roi Chiirlcs. hors d'u;uvrc. Un si riche sujct tnucln' (func ina-
B
b'.^" A la siiil.i dc ccs inciiinires diiiis lc nicnie re- nicrc aussi imparl'aitc,montrc(iu Hincmar.avec tout
ciicil, 011 a piililic liiiil lcllrcs, iircsqiic Iniilcs trcs- son savoir,n'avait ni lc genie ni lc talenl ncccssaire
prolixcs.dc nolre archcvciiuc, ipii avaicnt cchappe pour ('!crirc riiistoirc.
aux rcchcrchcs dc scs r^dilcurs. Kllcs ont c.Ui lirecs Outrc Vcc.vii pr(jc(;dcnt, Mosandcr, conlinua-
(V.i"
d'un maniiscrit du Valiciin parlcs so.nsdc M.llols- lcur de Sui'ius,a puhliii un (.logc dcsaint Ucnii,par
tenius, ct pcuvciit scrvir i niicux ciitcinlrc cc qiii Ilincniar,(|ui n'cs'T proprcmcnt (iu'un tissu dc mora-
se passii iuix concilcs de Vcrbcric, d'AUif;ni et de lilcs cl (rap|ilication dc IKcriturc, dont la justcssc
Doiizi, p;ir ivipporl i la grandc ^ilfuirc dcs dcux n'est pas la qnalif6 dorninantc.Ccftc piccft nous pa-
Ilincmar Lcs(|uiitrc prcmicrcs,dcuxdcsqiicllcs sont ralt (^trcla nii^nic quc Surius t(;nioipne avoir luc dans
adressccs au clcrtiii do Laon, roulcnt siir rintcrdit quclqucs nianuscrits, i la suitc de la Vie dont on a
quy avait jclc rev(j(iuc et sur scs suitcs.Les autrcs parl(;,mais qu'il n'a pas jugi; h propos dc fairc im-
sont ccritcs k cc piiHat, i qni ronclc faitdcvifs rc- prinicr. 11 scmble m(5me qu'clle faisait originairc-
prochcs daiislcs (pialrc derni(''rcs,nonimiMTicnldans mcnt partic dc ccltc mi^mc Vic.ll cst au innins vrai
la huiti(''inc,i[ui csl l;i plus longuc dc toutcs,ctune quc lc di^biit sunposc quc c'csl unc suilc dc quol()ue
rcpoiise fi unc aiitrc ilc la part du ncvcn,(|ui parait ouvragc.Bollanflus n'a ricn pul)li(jdcccs deuxpiccts
avoir vivcmcnt |)i(jui' ronclc.dn y litdivcrscs choscs au l3.janvicr,.jour dc la morl dc saint Rcmi.Le 1'.
qui nc foiit honncur ni a ronclc ni au ncvcu. La Sirinoiid n'a ricn fait cntrcr non plus dans lc rccuil
scpti(>«ii; pcnt ('trc dc f|ucli]uc utiliti'; pnur riiistoire dcs OEuvrcs dc notrc archcvfijue.
de rcqlisc dc Laon on y tronvc la succcssion dc scs n
; CWfniOn produit cncorc sous son nom unclellre
,

feveqncs dcpuis Ccnchaud Jus(in'i llincniar.tA^s huit fanicusc h Chiirles Ic Chauvc.au sujcl dc la Vio dc
lettrcs furcnt (3critcs daiis lc cours des aniK^cs 809 saiiit Dcnys r.-\ri;opagilc,<;critc cn grcc par Mclho-
ct 870. On y ;i jnint l;i rclation dc ce qui sc passa dius, cominc Ton nretcnd, ct trduile cn latin par
enlre roncle ct le ncvcu, dcpuis r^ipoipiedc lijcrit Anastase lc Hibliollii'oairc On a voiilu fairc croirc
de nolrc archcvOquc, compris cn .55 capitulcs.dont que ccllc lcltrc (''taif dc lann^-c 870 ou K77, puis-
on a ^iiirh', jiisipi aii l.s juillct .S7(i, lcllc qu'illc sc qu'ellc donne fi Charlcs le Cliauvc lc tiln- dcmpc-
{rouvcdaiis lc iii;ujusciil duVatican,.a la suitc deccs rcur.Lcbut dc raufcurcst d'appuycrropinion d'Ilil-
mi^-mcs capitulcs.tln if;norc,au rcslc.qui cst rautcur duin touchant rari-opngitisim^ do snint Uenys, 6v*-
dc cctle rclation.M.lCccard croyant que ccs liuit lct- que de I'aris, laqucllc.mal.ijrc lcs ccrits de ccl nliW
tres n'avaicnt jamais clc imprinKJcs, lcs a publii-cs ponr rciablir, sonlfrait conlradiction. Lcs prcuvcs
couinie anccdotcs aii sccoml volunic de son Corps quilapporlc pourronlirmcrcc scnlimcnf sonl priscs
d'historiciis, p. 37.5- 'i.5(). du nuiivcl (icrit dc Mcthodius cl dcs Acl<^s dc saiul
Cii)" Lc P. Sirmoiid.dans sa savanle disscrlation
S;iiictin, (jui, sclon ccl (jcrivain. Ic favorisaicnl oii-
sur ridcrtion ct Idrilinalion dcs (5vi"qucs cn ccs vcrlcmcnt.Kl poiir dnnncr plus dc fiirco h cc qiril
temfis-li^.impriiiK^c ;^ hisiiitc dcsiicrils ilonton vicnl avancc, il dil qiiil cnvoyait au n>i dcs Arlcs qu'il
dc l;iirc lc dciiombrcmcnt.nous a doiiiu' cinij li;ilrcs avail aulrcfois transcrits c! con j ;'. II
'

dllincniar sur lc nK'nic su.jci, di'j;i pul>li(;cs p;ir iKius apprcnd,;» ccllc orc.asion.ij «le-
M. dcs Gordcs.Ccllcqui conccrnc rc>rdiii;iliiin irilc- tcrrcs dans la pctilc al)b;i\c d. > ..,,,. ,,. |Kir
donuire, (5v(5quc,ailresscc au clcri;('' cl iiu pcup dc _ Wandclniar (i^ui. apn-s avoir appris lc chant sous
,

cclte (iglisc, cn ihitc de raiincc. .S77, cl signcc dc ^ Tcngaircii Saint-Donvs.ravail cnscipncdans c^jlisc I

scpt snlfra;.,'ants dc Itcims, cst considcrid>l(^ cl nn^- dc Mcuux, ot h qui riA.^pic HucImtI avait donne
rite d'iMrc luc.M. ISiduzc a fail rcimprinicr lcs qua- ccttc pclilc ahhayc h lilrc dc bcnclirc. M.iislcs sa-
ti-e prcniicres k la suite dcs capitulaii-cs dc nos vanls sont aujounriiui pcrsua.bs quc rcflc lcllr(>osl
rois. supposcc, ct M. rabb(; lc Buuf cn donnc quclqucs
(>l" 11 faul nussi comntcr cntrc lcs (^crils d'llinc- prctivcs.
iiiiir Aclcs dii concilc dc Kisnics, lcnn cn .S8I.
lcs UoniMal)illonquilarc4»nr<Jailcomnic<;lanld"Hinc-
Oulrc ipic nolrc aiclicvi"'(|iic pri!'si(l;i h cclle ;issciii- iiiar, cl (|ui cniyail <|u'cllc n*iiv;iil pas ctc linjc dc
blec, co qui nous cn rotc poitc lous lcs curacUJrcs rabscuril.;.ra fiiit iniprimcr cn d.nx cndniilsdo ocs
d(; son li-rndition cl dc son g^niic. ouvragcs. Kllc nc sc Irouvc pnlnf, il cst vrai. diins
C)->° Surius noiis n donniSsnus Ir noni dllincmar,
lcs rccucils das ccrils (rilinrniar.niais Siiriiis I avnit
nne trcs aniplc Vic dc saint llcnii,(;v(>quc de lloinis, piihli('c aii octobrc, ct, d"aprcs lui ^'
'.• ">'> '

avcc rhistoirc do dcux dc scs translalinns. Notrc .\ la siiitc dc si.n jiipcmcnl sur lcs .\ 'cs
priMat csl noniini'; avcc scs tilrcs ordinaircs,,^ l;i l("'lu d'llil(luin, avoc dcs obscrvalions .' ' ^a-
dc la pri'facc.qii'il iolrcssc aux ciircs dc snn dioccsc ; fai;on..\pr<'S loul.r^-dilion (iii'cn ,
^'a*
cl riodoard f.iil nicnlion d'unc(|c scs lcllrcs JkLouis, billon, ircsl poinl inutilc. On cn >. .|.c
i .,. . Itrc
roi do Gcrnianic.louchant cellc Vio cl lcs miraclcs linit h ccs mols : tnagii splaidctcit in /iK-<rm.Lc rcatc,

(n) MabilL, Annal. lom. I, p. 59-62.

33 PROLEGOMENA. 34
qui se lit dans Surius et dans M. de Launoy, est une A plus scandaleuses qu'clles tombaient plus directe-
addition faile parqneliinc autrc parlisan dc ruroo- ineiit sur nn saint evcquc iK\\h. juge parle souverain
pogilisnie de sairit Dcnys. Cesl principalcnicnt sur jugc.Des;iintPrudencerannaliste p;issea Uulhade,
celte addition que roule la cen.sure dc M. de Launoy. ev(ique de Soissous, qu'il repr^iscntc coinnie le plus
ct qu'on fondc la preteiulue histoirc dc saint Sanc- insense dcs hommcs, .iinguUirts atncnlia;; eunime un
lin. On ue saurait dire au juslc dou raulcur a pris autre Pharaon pour sun endurcisseniiuit cn uii mut, ;

ce qu'il y debite; si c'cst des Actes du saint (]u'il commo une biite fiiruce plutol qu'un homme. II est
envuyait a Charles le (Jhauve, ou de quelquc autre niianmoins constaut, comme on Ta vu, qne Uuthade
luonument. Mais on peut assurer, sur 1 idce que fut ploinementjustitiii aUomesansquHincmar, son
rimposteur nous cu dunno lui-mcuie, que cette ad- accusatcur el sun jugc, os;\t s'y prcsenter ni y cn-
diliou u'cst poiut la memc chose que ces Aclcs. voycr personne pour soutenir ses accusations,et quil
05" M. Baluze, ayant rccouvre unc lettre d'llinc- fut ensuite rc'tabli avcc honneur dans son siege.
niarqui avaitechappCci toussesedileurs, Ta puljliee Aprcs ce dcbut.qui fait horreur, rannaliste cst per-
au septicme tome de ses Misciilunen. Elle est ecrite peluellement attentif a faire paraitic llincmar sur la
au roi Louis, fils dc Louis lc Beguc, tant au nom de sceno et d exalter ses moindres tictions. 11 seinble
uotre archcveque que dcs autres preiats alors asscm- qu'il n'ait entrepris son ouvr;ige qu'i ce dessein.
hlcs au concile dc Fismes, au sujet de Telection d"nn Cc n"cst pas encore tout. II est hors dc contcsta-
cveque pour remplir le siegede Beauvais. llincmar tion que ce qu'on lit sur rannee 882, et qui termine
rians la prcmiere partie dc cette lettrc, qui est une ces Annales, telles quc les Duchesne les ont publiiies,
reponse k une de edlcs du roi, releve rheresie oii g est de la mt-me main que les articlcs prectidents,
le scribc dc la lcttre elait tomhe, peut-etrc par sans qu'on y apei\'oive le moiiidrc indice daddition
inadverlance, cn ailmctlant dcux personnes en Jti- 1'aite apres coup. Or il est constant que cc dernicr
.sus-Christ. article eonticnt des (iv(inements qui n'arriverent
6('i" Pour ne rien omcttrc de ce qui noua reste des qu"apr(is la morl d llincmar. Tellc est la pruteetion
ecrits d Hincmar, r,uus ajuulcrons a tuus ccu.\ dont singuliiire qucDieu accorda i la ville de Ueims, en
on vient de lire le catalogue, la profession de fui quil la prescrvant de la furcur dcs Xormiinds, dunt la
lit a son ordinatiun, et quil envoya ensuile a Uome craiule avait fait fuir llinciuar dans le lieu oii il
pour avoir le pallium. (Juoiquc snccintc, ellc com- mourut; tel cst TavanUigc Carloman rem-
qiie lc rui
prend tout ce qu'on pent exigcr d'un mctropulilain porta sur ces barbarcs; tclle est enlin leur rctniite,
en pareil cas. Dom Marlut la fait entrcr dans rilis- apics les conventions failcs avec cux, et rapporlt^cs
loire dc notre prclat. en delail par rannalisle de Mctz sur Tan 884.
67o On a dit qu'llincmar sc mclait quclquefjis dc Daillciirs raulenrdont il s'agil,annoni,antla fuite
versification, et Ton a dejfi indiqne lca poesics de sa de notre archcveque Epernai, parle de ce"tte ville
;"i

faQon qui se trouvcnt jointes k scs ecrits cn prose. avec la miime indiifercncc qu'un autre continuateur
Oulre eelles-la, il y a cncore quclqucs autres pctiles des UKimos Annales parlc de labbaye de Saint-Ber-
jiieccs de vers qui lui appartiennont. 1" L'epitaiihe tin, in quudnm villa. llincmar se scr;iit-il ainsi e.x-
de saint Remi, cn trente-dcux vers elcgiaques, qui prinni en parlant d'un licu oii il fut (pielque teinps
se trouve dans Flodoard et dans Surius, a la suite m.ihvde et oii il mourut? .\joutuns une dernii^Te
de la Viedu meme saint par notre prelat. 2" L'epi- p riillexion qui ;ippuic lcs pix^ccdentes. Est-il croyable
taphc de rarchevcque Tilpin. 3" La sienne propre, ^ qu"un honime qui se tiuuve obligii a fuir precipi-
lelle qne nous Tavons donnec apres Tavoir tirce de taniment,ct di^jaattaqniide la maladie dunt il meurt,
Klodoard. 4° (Juel(|ues vers hiiroiqucs et lilisgiaques s"avise dans ces extremites, ou il a tant d'autres
pour orner rautcl de la Viorge, qu'il avait fait re- choses bcaucoup plus iniportantes h faire, de niar-
nouveler dans sa calhiidrale. 5" Quclqucs autres qucr ces minuties d;ins dcs Annales, conime on les
vcrs, graviis prcs du tumbeau dc saint Rcmi. Toutes lil dans cellcs dont il cst ici qucslion ! ^

ccs petites poesies nc se distingucnt en rien des ^'uila Ks difli('ult(_^si]ui nous paraissontsnflisantes
autres pieccs de ec tcmps-lii. puiir refuser a UincmarciUte |iurtiuii d'ouvrage.Mai9
6S"Deuxsavants moi|..rncs,M.rabb6 lc Bccufdans ellesserunt levecs ccs dilliciilli^s,et tuut s'accurdcra,
ses Dissertations ct Eclaircisscmcids sur lllistoire cn allribiiant recrit a quel(]uun de scs (iliivos et de
dc l'"rancc,et Mki- rcvci|iie de la Ravalierc, dans ua scs plus zcl(is partlsans. homine hiiliili! dailleurs ct
6crit imprime dans Mcirurc dc dcccmbrc 17.'iG, et
le vers(i conime sun nuiltie d;ins le diuit cauon, qui
dans deux ont parn les anniies suivanles
lctlrcs^iiii aura cntrepris et ex(icut(i cette suitc d"Annalcs de la
1737 et 1738, soutiennont qu'llincmar cst autcur de maniilu-e (iu'ellc Test jiour liure sacour i ce pr(ilat,
la dcrniere partie des Aunalcs dites i/f StiiiH-ISerlin, et qui n"on ayanl pas tirti dc son vivant ce (|u'il en
c'e3t-il-dire dc cette portion ([ui rcprend rhistoire h. esperait, aura u(iglig(i ou UKimc d(idaigU(; d'y mar-
ranmJc 861 et la conduit jus(iu'i la (in de 882. 11 faut quer sa mort.
avouer qu'ils ont assez bien r^kissi fi y fairc scntir Casimir Oudin ct Cavo, d'aiiivs lui, unt vuulu
le caraclisro et le pcnic de ce prclat; et nous sous- trans)iorter ;i Uinciuar riiouncur irun p(;tit puiimc
cririons volonticrs leur .sentiment, si noiis n'(;tions
;"i D iutitulii 1)0 funlc viliv, ci \\nh\\i\ jiar le prcmicr de
:

arrites par diverscs difllcultes qni nieritcnt attcn- cos dcux savants. Mais cct (!;crit apparticnl ;\ .\u-
lion. drade, chorevciiiic dc Scns, h qiii ils iiictcndent
L'nn ne pciit en clfit altriluier a liincmar celte (]ii lliiirinar r;(dri'ss;iit.
suite d'Ann;des s;UiS lui siipposer ditnx vicos hurii-
blcs une tiainc iiuphicabhunintrcde picux (jvequcs,
: S II. — Sci ijila ilcpcrdila.
qu'il aurait ciduiiinii;:^ piibliqueniciit, ct nn amour- E.ii quc soient lcs ecritsqui nous
i|uel(iue qnantilii
proiire exccssif, ipii r;iurait porle se Iouim' sui-
;"i rcstcnt iriiiiiciiiar, ceux qu'oii a negligii dc nous
miimo cn dccri;int ses ;Ldvcrsaircs. Lcs preuvcs de cou.scrvoi', 011 qirun n";! pas oncuro tircsdc lobscu-
ceci se tircut dc lccrit luOme cn iiucstion. L'auteur rilii dcs hibliuthiiiucs, sunt cneore cn plus grand
affecte de le commcnccr par la mort dc saint Pru- nomhrc. Cesl de (]uoi va convainere Itinuniiiralion
dcnce, eviitiuc dc Troycs, pour avuir occasion dc lc uous alluns
(Itie fairc dc ceux do cctto classe duut
tnuluirc cnmnic iin d('d'en3euronlrc de rhilresic dunt 011 ;i (juchiue i'unn;iissance.
on cluirgcait Outhcscalc, comiiic un prelat ulciii de 1" Do
toiis ceux (luil compusa contn; la doctrine
fiel ct d'animosit(; conlre ses culli'gucs dans l'(Jpisco- de Golhcscalc, noiis n'avuns poiul cclul (]iril lui
pat,cnlin cummc un ;iiilcur qni n'avaitcum|)os(': ((uc ailrcss;i ;i Iiii-memc, aii siijct de plusicurs imssages
dcs uuvragos remplis dc coulnulictlunsct cuntniircs d(;3 P(ires, nomm(;mcnt ih; saiiil Prusjicr, iiiiil ucn-
ilafoi cummiincfle rKglisc.Calumnicsd'aul;uit iiius lendait pas, cuniiiic le iirctondait lliucniar, et quo
alroccs qu'elles etaicnt niuins rondees, et danlant cclui-ci lui cxpliciiuiil h sa mani6re iiard'aulros pas-
 ;

35 IIINCMAHUS miRMFNSIS AnCIflEPISf.OPUS. 36

sagcs (ie sainl Auc^ustin Pldaiilres Percs (n). Uutrc f^ cncffet n^avoircujusque-lilaueuneconnaissancedes
ccltc discussidn, luulcur ('nlir|iivn.iit iVy (jt;iljlir dix-iieiil arlieli-s de Je.in Sciit, et navoir pu iniHnc
runit(i (lc prcdcstination u r(^j;aril des b(jns sculc- cn diicouvrir rauteur. On a vu ccpendanl que ce fut
inent, ct dc moiitrcr que Dieu nc lait (|ui! pr^ivoir les lui-miime, avcc Pardule di' Laon. qui engagea cet
uiiichants sans les prcdestincr.Ccs uiali(;rcs, trailiies (icrivain ii prendre la plume, et (|ue cclui-ci leur
par iin auteiir aussi dilFus qiie I etait llincmar, dc- diidiu son ouvrage. Parlunt des canons du concili- de
vaient prodiiire un ijrand vidiiiiie. Valenee, il les (|ual:fie diUrcls sijnndmuc, el le» rc-
2" Niiliv pii-lat, vijyantiiue inalgrij tous scs soins gardccomme I'ii'uvred'uneasscinbleed'arclieve(|uc8
plusieurs pn-naient li^ parti dc liotliescalc, (Jcrivil et d'(ive(pies (listiiigU(is par lcur iiiiirile, tcnvre ii In-
un trait6aux recliisdesim dioc(''se poiirles pr^jcau- (]uelle Kliboii de (Jn-noble,contre (|ui il parait irribi,
tionncr contrc sa doctrine. Ce lutvers la (in de lan clsur riiistoire (lii(|uel il S(itt!nd un peii, availeu la
849, ou au commcnccmcnt di; ffiU iiuil y mit la part priiicipale. .Neaninoins il se dissimulc k lui-
main; ct diis lc niois de mars de cette derniere an- iiKime quc ces canons soient r^iellement du concile
niie, il renvoya fi Kaljan, arehev(j(|uc de Mayence. (le Valence. Cest ce qui lc, porle h dire, que, ne sa-

I! y joiijnit les ecrits (]u'on avait diis lors puhlies chant h. qui il a alfairc, il adresse sa reponsi: au
coiitrc leurs srntiinents eciix de saint Prudence de
: roi Charli;s, (|ui; lui avail remis les ticrils qu'il en-
Troyes, de K.itiamne, el la plus aniple prolessioii Ireprend de nifuter. II avoue toutefois <|uc ce eoii-
de (iotiiesr.ile. Ci^ trait('! (riliiicmar au.^c reclus nest cile avait condamne ses i|ualn;s artieles de (Jdiercy
poiiit veiiu jiisiiiril. nous. mais il se plaint qu'on ii.- les avait pas instires
3" II nous ni.inquo aus.-ii la letlre dont il racrom- n dans le d(''Ci'et du concile, ct qu'on Favait condamn^
pagna,el ipii parait avoir eteile qiielqiie etendiii! yhj, sans rentendre.
puisipiil remployait cn partie a rapporter des pas- llincniar traitait encorc de la grlce et de la prii-
(')''

sages do pliisieurs Peres touchant les mystilsrcs de la deslinatiun dans uii poeiiieque Fludoard nousdonno
Trinit(3 el ili! la predestination, sur lesi|uels il pri.iil p.iur iin exeellent ouvrage, opus quvildain cgrcgiatn.
Ralian de lui donnerdes cclaircisscments. Ilaiiaii y 11 y discutail aussi ce qui regarde le mystere dc
repondit par unc aulre forl longue lettre, (jui a eu rEucharistie, la vision de Dieu, rorigine dc FAinc et
un sort plus heureux i|ue cellc (rHineniar. .Nolre la foi de la Trinitii. Le poeine^lail iutitule le .Mels
:

areheveiiue nous apprenait dans la siennc, cntre de Salomon, Fcrculum Siiloinoiiis, et dedie au roi
autrcs cliosos, quc Raban ctait alors le scul des Charles le Chauve. L'auleur en ayant donne la
disciples dAlcuin qui fut aii monde. lccturc h Pardule, lui licrivit ensuitc poiirle prierde
4" un
a aussi perdii plnsieiirs autrcs lellres au su- lui en dire son sentimcnt.avant (|ue de le pn-senler
Jetde (iothescaic et de sa dKelrine.qullincmar avail au priiiee. On y comptait qiialn' cent qiiaranle-six
(icrites, tanl au nu'(iie llaban et .\iiiolon,archcveiiue vei'Selegia(|ues,saii.s ycomprendrf la prefuce,(|ui en
de Lyon,qu'a llolhade.eveqne de Soissons ela .saint conteiiait vingl-(|uatre. Ue luul cel oiivr.igc il ne
Prudence dc Troyes (ri. II ne nous eii restc (|uc la nous reste que douze vers, rapporli-s par Uurand,
nolice sueeinte qiie nous en doniie Frodoard, et ce abbe ile Troarn, el reiinprimes par les fragnirnts
quon en Irouve d.ins la reriitation que saint Ueini de notre prelat, qui y lilablit clairement les dogme?
de Lyon lit de celle a .-Vmolon, son predijcesseur. de la presi;nce reelle et de transsubstanliation.
la
5" Outre les traites preccidcnts el les lettres par- p On a parlii plns baul de rexpliealion iny3tii|ue
(iu'il (loiina de ce pueine, et qui tcrmine lc premicr
ticuliercs, qui valaienl des traittis cnticrs, llincinar ^'

composa un grand ouvrage, roluinen ingcns, divise voluinc de ses OKuvres.

cn trois livres et dedie h Charles le Chauve((/). !)c cct 7"0ulrc le traitequi nous reste sur lc Trina DciUu:,
ouvragc, dans leqiiel rautciir traitait dc la priides- ct dontun a aussi parle.Hincmarcn coinposai-ncore
tination el dii lilire arbilre contre ses adversaires, un autre sur lc miiraesujel i/).Celui-ci etait dfdiii 4
nommiimcnt encore llalramne, moine de Corbie, il Oharles le Chauve; raais on a n(gligii de nous le
ne nouH rcste quc liiptire dedicaloire que Flodoard ronserver.
nous a cnnservee. el (|uc le P. Sirmond a lait reim- S" Parnii ccux qu'on nous a Imnsmis, on a fait
prinicr a la tiite de lcdition des OKuvres d'llinciiiar. mentiondunc lcttn' apologrtiiniedllincmarau pape
Cette cpllre, joiiite i\ eelle par laquelle raulciir Nicolas 1", pour justiliersa conduite. II adressa en-
adresse au menic prinec raulre onvrage qui nou9 core au iiKime pontife un aiitrc erril.qne nous n'a-
rcstc surle m^Hnesujcl.nousapprend en qiiel temps vons plus, et (]ue nons ne connaissoiis (jiie pnr Klo-
et!i(|uelle oceasion lut eomposi! rcliii dont il sagit donrd. Notrc prelat y faisait s^n profession de fui cl
ici. .Apres le concilede Valeiiec,en S.'Vj, lleuii, arelic- son apologie contre lerreur ()u'il iniputait (othi*»-
,'i

V(i(lii(! dc Lyon, (pii y avail presidi'', en pnrla les ealc, el s"attaehait d iiiontrer ijiie de la dependait
canons ;\ remperriir Lothairc, ii qiii la ville de Lyon la conservation de la foi orthniliixe.
'.^•11 nefaut pasconfondreces errils apologeliqucs
ob(>issail. II
y joignit les dix-neul' artieles dc .iean
Scot, condamnes dans ce coneile, et les deux trailes avec un nutre qu'llincmarciiiiii>osu apn-s le c«inrile
qu'il avail faits, liin contic lcx trois lctlrcs, lautrc de Troyes, pour sc justilier des acrusalions dont on
De lit vt'ritif ilc l'Kcritiirc, el pria Lothaire d'eiivoyer n le chargcait aupn's du Pape Jcan VIII, sur ce qu'il
tous ccs eerils i\ (^harlcs le (;haiive,son frere. (leliii- rejetait raulorite dos derrelales (31. II y montrait,
ci, les ayanl rci.-iis ii Verberiedc lu main d'Klibon, romme il Favait deji expose dnns ce concile. quil
evfique (ie (irenoble, qne Lothaire en avait charge les reeevait avec la disrrelion convcnable, r'cst-&-
avant de moiirir, les reinil !\ llinemar au mois de dire aiitant qu'elles avaienl ele n'i;ues ct nppnuivecs
seplembrc S.t(i, lorsquils etaient a Ni^aulle, ninison par les conriles. II y disrutait niissi ce qiil s'elait
de rarchev("'(|iie de Uoiien.C.e fut donc |)our y n.ipon- passii dans la grandc d'llinrmar dc Laon ;
alTain'
dre, el pnur n^futer aiissi le traile de Ualranine sur comment il avait el' onsuilc relabli; rom-
!

In nielre maticre, comiiie nous lapprend Flodoard, nienl lledenulfc av:. iine cn sa plaro clcon-
qnc notre prelat entreprit rouvrage eii (|uestiiin. lirme par le pape. linuiiiii d.ms le niemc ouvrage,
.

Ca nianien' dont il lex^H-uta, et (luil Fexplique se jusliliaitencon'(lelacali'iiiniedonlon lorhnrgeail

lui-mAme, a fait .juger h M. rabln! Fleuri, cet histo- aupn-sdii nii^nie papo.commosil avait pn"tondii (jue
rien sisage et si jiidiricux, qu'llinrmary avait ap- la (lignite du Ponlife rotnain ne fill pas au-<le«sus dc
portij plus dartilicc que de bonnc foi (<•). II pretend la sicnnc. A toulccla il joignail ccriains eclair. i--.--

(n) Flodoard., lib. iii.cap. 2.S. ((•) Flodoard., ibid.

(ft) Flodoard., ibid., cap. 21. (f) Flodoanl., ibid., cap. 1."

(f) Id. ihiil. ((/1 Id. i7>ii/., rap. 21.

(d) Id. ibid., cap. 15.
37 PROLEGOMENA. 38
menls au sujet de Carlomam, el (l'autres divcrs ob- \ tait lc titrc do tr;ute snr la maniirc de pner, et les
jcts qui avaient servi de pretexte l'accuser.Il linis-
;"i (lunlilcsqiw iloil avoir la prirrc (/'). Klle fut ecrite en
sait ce grand ouvrage par declaror qu'il lui serait r6|ionse h cclle de ce prince, par laiiuolle il enga-
aussi facile de se laver de toules les autres calom- goait Iliiicinar ci prior ot h fairo jirior par le plus
niea dont on le couvrait mais qu'il rerusait de le
; clo porsonues qu'il lui sorait possihlo, pour lo re-

fairc, pour ne pas parailre repousser des injures pos de rime de rempercur, son poro, qui, Uii litant
par d'autres iujures, persuade qu'il y avait pkis de apparu en songe l'avait conjur^j di! le d^^divrer des
gloire h mepriser ses caloninial(;iirs ([uk les vain- poinos (pi'il soulfrait.
cre par ses reponses. 17" L'i!crit qu'Hincniar fit sur lo calcul, pour
10" Entre les si.^i h sept lcttres de notro arche- troiivcr le jour auquol on dovait ciihibror la Kio de
veque au pape Loon IV qui sont pordues,il y avait IWques, nierite d'6tre romarquo (f/). Dans cet ecrit,
une consultation imporlanle (ti). Ellc roulait sur il laisailquelques obsorvationssurletraitedemome

les chorovcques, qui s'emancipaioiit de contoror la n;itiiro (pravait conipose rabbe saint Adalhard.
confirmalion, ct qui, a la mnrt de revoquo, fai- IS" Hincniar ijcrivit quclquos lctlrcs h Ebcrard
saiont toulijs lcs autrcs fonctions episcopalcs, co 011 Evr;ii'd, comte de Frioul,enlre lesquclles il y en
qu'Hincmar regardait commo autant d'abus. II par- avait uno qui pouvait passor pour un traite de pie-
lait aussi au Pape, dans le meme ecrit, des clercs to (h). L'autcur, apres avoir loiic la conduite toute
qu'Ebbon, son prodccesseur, avait ordonnes. chrcLionne dc co seigneur,y elabliss;iit la necessite
11" 11 adressa a C.harles le Ghauvc un recueil ofi d'avanoer dc vortu en vertu,aliu dc se roidir contre
il avait reuni graiid nombre d'aiilorites touchant n 10 ponchant naturol ([ui conduit rhoiume au vice.
les eglises et tes chapolles, poiir ropposer hcc qiio 11 lui donnait pour principe do chorchor plaire ^ ("i

saint Prudence de Troycsavait etabli i co sujet^/»). Dieu en.toutos choses de travaiUor Ji donnor la
;

12" llincinar composaeneoro pourrinstruction du paix ii rEglise de ne se pas contentor d'oxhorter

;

meme prince un traito qu'il intitula Dl'S douic abus. los princes, auprcs do qui il avait du cr6dit,i pra-
Cetail un tisau des passages des Pores et doscons- tiquor le bien, m;us de les y pousser eflicaconient;
titutions que les rois, ses predocosseurs avaient pu- do contribuer de son pouvoir ci etablir la tranquil-
blieos. II avait soin de rappcler au prince dans cet lile publique de protegor les geiis de bien; de re-
;

licrit lc souvenir des promessos qu'il avait faitos sistcr aux mcchants de voillor avec soin sur lui-
;

avanl la ceremonie do son sacro.tantaux grands du momo, en pratiquant la temperance, la justice et

royaumo qu'aux evoques. Nous avons parmi les ou- la pioto chretionne.
vragos supposes h saint Cyprien et ;\ saint .Augustin, 1',)" On pcut aussi rogardor oomme uii autre
un traite qui porte le mome titro. M;iis cc iVnHt tr:iil6 do piote, ou uno instruction chrotionno, la
|)oint assurement colui d'HiiiiMii;ir. Oiitro qu'on n'y grande lctti-e (|U0 notrc prolat ocrivil i Roric, Tun
aporQoit point sa m;uiiore dilfuso d'ocrire, lauleur dos chofs dos Noruiands,;ipr6s qu il so fut converti
n"y omploie que rautiu-ito dos livres sacres. il l;i fiii, ot qu'il eut regu lc saint baplcme (().

lli" U nous reslo,comme onTa vu.plusieurs aulres 20" Ilincinar, h la priere do ses coUoguos dans
instructions quo notro prolat avait faitos en favour ropiscopat, avait aussi un traite sur le culte des
des princos rognants.Mais on on a perdu quelquijs inia.;os, tant cellos du Sauveur que dcs saints (j).
iiutres qui paraissentavoireleconsiderables,suivant - L'epilogue de ce traite otait en vers.
''
ridee qu'on nous en donne (c). Nous n'avons point 21" II en avait compose un autrc (k) pour r6pon-
ccllo qu'il adrossa a Ch;irles le Chauve, ofi, aprcs dre Ji la question duno cortaine personne qui lui
lui avoir appris cc que rcmpereur Loth;iirc son avait domande pouri[uoi los baptises qui ne sont
Irere faisait ci Rome, et quand il reviendrait en ni pretrcs ni (liacros,et qui ont le malheur de tom-
IVance, il lui proscrivait la conduile qu'il dov;ut ber dans rapostasic, reijoivcnt une seconde fois
tenir envors Diou et d Tegard dos homiiios. II y riniposition cles niains de rev6que lorsqu'ils vien-
donnait aussi 4 la reinc des avis salulaires, alin nont a la penitcnce.
qu'ello engageilt lo prince, son opoux, & nioncr uue 22" Outro ce qu'il disaitdos principaux niystoros
vio irroprochablc ct digne d'un roi. do notro redomption, dans son poome Ferculum
14" On n'a poiiit non plus rinslruction qu'il lit Salomonis, il ht un ecrit particulier, en prose, sur
pour Louis lo Boguo, imnicili;ilcmont aprcs l;i mort le momo sujot, qu'il adressa a un archeveque de
do rpmperour (;harlos,son ))oro,ct qui cst dilfereute scs aniis.
de colle dont nous avons p;irle aillours((/j. Ily pros- 2:j" Flodoard,qui cntre dans un grand det;iil dos
crivait i ce princc de (juelle manioreil ilevaitsecon- ecrits pordiis de notre archovoquo, iic lait auciine
duire.pour bien commcncersonrcgne,lui proposant iiu!ntiou dc celui (pril adrossa lEglisc de Ra- ;"i

lcs c.xcmples de sos prodecosseurs, ot lui donnant vonno (/). Mais on sait d'ailloiirs (iu'il oxistait en-
p;ir articles dos avis sur le bon gouverniunont, le core au xr' sioclc, ct qu'il otait fort conuu do Sige-
rospect (iu'il devail avoir pour rKglisc,et surdivors bert d(! Gomblours, (lui on fait iuk! montion parli-
aulros points intiirossants pour liii et pour rLI;il. (•uliere. L'(3crit etajt pour ropondre la lettro quo .'l

1.5° II nous manquo oncoro une aiitro inslrucliun I) 10 clorgo (ie (!Otte Eglise ;ivait ccrite ii Cliarles le

d'Hincmar h Louis, lils ot succossour do Louis lc Cluiiivc toiichant los liabits dcs cl(!rs,et (lue M.des
I?('^guo ((').ll s'y agiss;iit dc l;i naturo ct conslitution Cordos a l';iit impriinor parmi los opusculcs d'Hinc-
du conseil qu'un roi doit se formor pour quil liii iiiar.
soit av;int;igeux de la manii^ro d'cxcrccr l;i justice
; 2'i" 1'oiir ;ilirogorcc qui concernc lesdcritspcrdus
et ilo i'cnilre sos Jugomcnts ;(l(^s avantagos (pic pro- 011 onooro cachcs dc co prolat, nous nhservcroiis,
duit rohsorvalion dcs r(!'glcs qu'il prcscrlv;iit Ji cn gonend, qiio Flodoard, (lui p;ir;ut los avoir oiis
cetlo occasion, ct des douimagos qu'!iUirc l;i iii;- loiis sous los yonx.cn fait uiio 6nuni6r;ilioii iifl 1(111
gligonci' (l(! I(!S inottro on pnitiqiio. 011 ciimplo pliis do (iiiatro conls,p;irnii losquclssoiil
IG" Parmi plusicurs lettres qiillincmar (jcrivit ii cnmpris la plupart dc (!eux dont nous avons parle
Louis,roi do Germanic, il y en avail unc qui nKJri- dans cct orticle ct plusieurs de 1'artlcle prcceilcnt.

(a) Id. ibid., cap. 10. ) Id. ibid., cap. 23.

(i) Id. ibid., cap. 18. ) Id. ibid., cap. 2C.
(f) Id. ibid. 1} Id. (/'/(/.
(d) Id. ihid.,
{e) Id. ((-/(/.
cap. 10.
i
(k) Id.
Id. ibid., cap. 29.
//'/(/.

{f} Id. ibid., c;ip. 20. (/) Mabill., Aimal. lom. I. pap. 0.').
39 UINCMAHIJS ItllKMKNSlS AltClllKPISCOPLS. 40
Hncdiu cot cciivuin a-t-il soin d'uvcrtir qiiil cn ii A. nous le rcprC-scntc (eiiisl. 42) coniine un priilal g(;-
oinis iilusicnrs.cdiiiiiic un Vn pii rcmanjucr ilansle iicreux,l)ienraisant cnvcrs lout lc nion(le;en qui la
cataioguc i|uo iious uvuns (loiinc dc cciix i|iii mms
nohlcsse dcs scnlinicnts ullail de [luiruvecunciiiiii-
icstcnl,.!! s cst iiarliculicrciiicnt utlaclica nous lairc ncnlc sugcsse.CiSlail veritahlement le curactere dc
connailrc lcs lcttrcs illliiiciuar, (|iril rcganlait cct urcheviMiuc Jl Ttigurd dcs personnes quil airec-
coinini; iininirtantcs. Kllcs rctaicnt cn cHcl [loiir la tii)nnail;iiiais nar ru|)|)ort ii cclles qu'il nc goutuil
|)lu|iarl, suivanl lidiic (jiril nous cn a laisscc. 101 pas, ou (hint il croyait avoir re).u quclquc sujct de
si Idn [Huivait rcussir ii lcs rccouvrcr, on y trou- m(icontcnlenient,il nc nieltait de hornes h soii indi-
vcrait i|uantili' dc choscs inlijrcssantcs [loiir Ihis- gnution que par politique.Outre lcs diverse.veiiiples
toirc dc cc tiiiiiis-lfi, lanl ccclijsiasliijuc i|uccivilc: (ju'on cn u allegutis.on jieut eiicorc [iroduirc cclui
pour la Cdnnaissancc dcs coutunics ct dcs ji.sages 00 suint l'rudencc de Troycs. Assuremenl cel livc-
alors (ilisiivcs.pfiur la disci|jlinc toufhant la pcni- (jue litait Ins-iiloignii dcs crreurs dc Jean Scot (:\ ;

lcnct;, lcs lilciHions dcs iHc(]ucs, la niiniination aux niianmoins llincmar, qui n'iitait pas conlenl dc lui,
curcs, la prcspiitalion aux licinjliees, la rorinc dcs ne craignanl pas dc le vouloir lairc pusscr pour
Juginncnls cccl(3siasli(|ucs, ctc. conijilice des exciis dc cc .sojihiste (c).
l)n a, d-ins (|uoli;ncs-uncs dc ccllos qui nous Unc dcs c.xccllentcsquulittisde notrc archev(^.quc,
rcstent, divcrs (raits sur les dcvoirs dcs 6vi'ques; que tous lcs diiluuts nc sauraicnt juniais cclipscr,
niais on en aurait liien davantagc daiis sept a hiiit lut sa rcrmetii h sout/;nir les droils de Tltglise cn
di! celles iiui sonl pcrdiics.Tellc est ccllo qu'il (icri- gi'ntirul,ct ccux dcrfiglise gallicane cn particulier.
vit fi l}crlulle,archevi;(]uc de Tr(!ves,au coinniciice- n Ccsl dans cos occasions qu'il nc savait jjoiiil laire
inent dc son ijpiscopat ((i),pour linstruircde la ina- acception dcs pcrsonnes, et qu'il monlrail qu'il ne
ni('re dc gouverner son diociisc et sa nictropole. craignait ijuc Dieu scul.Kntre plusieursiivii^nements
Telle est cclle qiriladrcssa iillincmar de Laon.son ofi ii signala cette fcrnictii (ipiscopale,cclui de Tin-
|)ro|ire nevcu, aussitiH a|)res son ordinalion, pour lrnsiond'Odacre dunslcdioccscdclJeuuvuissufliriiit
iiii prcscrire les regles d un sagc gouvernenient. II .scul pour lu fuirc voir avec toul son Lrillant. I.a
ilonnail aiissi dc saliitaircs avis, dans une. autrc cour pcrsisluil iappuyer rintruscontrelcjugement
leltre, i\ Krcanras, ('vriiiie de Ch.ilons-sur-.Marnc, que les (iviiques en uvuicnt jiorlti cn jjlcin concilc.
au sujct duqnel on lui avait lait de rAcheiix rap- llincmur sojqiosa toujours ii celleinjuslict; uvec un
ports. Gelle a (iuilleliert, successeur du precedent, zele tout de fcu,(|ui allail Jus([u'a la disposition de
contenail aussi (rexcellentes inslruclions |)OLir iin vcrscr son saiig iioiir la diilense dc ccllc cuusc. Le
succcsfcur dcs api")lres. La ivpnnse ([nil lit a Wala meinc rinqierutricc llichildc ayanl cxjiulsti d'.\u-
011 NValon, cvri|iie de Mrt/., ([ui lui avait denianilc rigni rahhcsfe Itigilinie, |i(iur favorist^r rinlnisinn
des avis sur la (•onduile d'(in pasteiir, parait cn- d'une amhilieuse, notrc prelut lui licrivil avcc une
corc avoir (itii iin ecrit considcralile sur le nieiiie vigucur h riiprcuve de tout.
siijet. Daiis iin autn^ il (^ntrait dans le detail ilc la 0» a vu de quellc maniercil faisiiil iiurlcr le roi
conduilc ([Uiin (Heque di)il lenii- a ri';,'.ird de; [:!- Gharlcs le Ghauve, dans les lytlres qu'il ccrivuil niix
roisses de la cainpagne (/;i. papes, au noin dc c« prince,lorsqu il sagissail tlc
maintenir les droits de la royuule ct lcs lilK.'rtes «lc
_ ri\Lrlisc de Franre contrc li\< pri';lcnlitinb delii eniir
s- III. —
l)i' imjciiio, eruililionc, doctrina Uincmari ^- ile llonic. llincmar nc jiarluil pus avcc iiioins dti
iihjiu) de cjus scribcndi moilo. vigiieiirduns ces meiiics rcnconlrcs, cn ccrivaiit cii
son [irii[)rcnom.(ln cn a des prcuvcs non tiquivoqucs
Ce qu'on a dejadit qiri?incmar dansrhistoire de daiissafortc niponsc uu pa[ie Adrien II, qui voulait
sa vic et le calalogue raisonni; desesijcrits pourrail reiigagcr i^isc sejiarcr de la coinniniiKin du roi
suriire pniir laire connaitre soii gtinie. Mais on on Chiirles son souverain. Cette vigueur a|)os(tiliquc
aur.i uiic |ilusjiisle idee cn ra[ipro('hant li-s uiuiles jiiirait cncorctluns toul son jour duns lu lcllr»! au
aiitres les ilivers Irails i|u'(in nen a donnes (jiie se- iii(''nie |iajie contrc les frt-qiicntes aii|iellittioiis au
parcmcnl.Le lccleiirya [)ii oliscrver uninelangede Siiint-Siii-gc, cl dans lc lmil(i en fuvcur dcs dmits
honnes et ile maiivaises (|ualit(''s.(yest ce qui a liiit dcs melr<ijiolilains contre lc jirivilfgc ijuc Itomo
(lire aii Ciinliniil Itoiiii i|U on aurait di; lu |icine ^ avait accordti Ji Ansegise, urclieviique. ile Scns c/ .
dclinir ce [lui a pieviilu en lui.ou le bicn ou lcniiil: Gctle 'meiiie vigueur, (|ui sc. Irouvait soutcnuc
duliiii vitiorum ar virtuliiiii li-niprnimcnto. L'iin ne dans llincinar jiar rautorile quil avail nC([«isc cn
pciit en eirct le liien connailre qiicn rcnvisageiint Friincc, par sim haliilele dan.-< lc dniit canoniqiio
par ces deux laies. l)'aliord on aiieixoil en liii un et |)ar son aneienncte dans rejiiscopat, lui ntlira
esprit vir, suhlil, [xl^iKJIraiit, elendii, eapahle des la «lisgrAcc de la coiir roiiiuine qui s'cn prcnait k
plus grandes choses une su[iiiriorite de connais-
; lui dc toulcs lcs ivsolutions vigourcuscs quc lcs
sances.uiie riigularilii dans lcs mo-nrs, qui, joinlcs ('•veques dc Francc fdrmnient dnns lcurs concileg
Jl rcininencp (le sii (lignite,lc faisaient hrillcr enlre coiilre lcs ivscrits de llonic qu'il8 n'ajiprouvnicnt
les aiitres [irelals de son siecle et Ini alliraienl le. D [las. G'csl i)eut-etn! dc la mt.^me sourcc qiftitincnt
rcspecl dcs papes ct dcs rois comnie des uiitres. veiiues cn parlie lcs dis|>iisitions |>cu favnruhles
Mais on y decouvre cn mcinc teiiips un canictere dii iia|M> Nicolas jiour notrc archevi^quc, ct donl
allier, iiillexihle, iioperieiix, riise. |)artiiil, eiivelop- qui-lqiics «'•crivuins nininins, nnmnitWiient lc rni^
|>e, arlilicieiix, enlre()renanl une |)olitique qiii lui
; flinul Haronins, onl lieiile cn ccs dernicrs
iiiisail ndriiilenienl niellre Iftut en nsage pour ve- lcnips.
nir ;\ houl de ses desscins el de ses enirc|irises.llii Iliiicmnr snvail bcaucoup, mais il s'cn faul liicn
n'u [loiiit liesoin d aulres prciives, pour asseoir ee e|. - .!! hii
qiic snn savoir f'.' |,'|vcr^;
jligcinenl, i|ue crlles qu nn a deji'i liies dans lc uviiir etti In-s-fai lii cilc fi 'il ct
c.oiirs de son hisloii'e. ('.'csl celle polilique q>ii le \i.._.i
sans gi'nc dans M-- " . : lint
portnil fi rejcter lcs deeretiiles, iDrsquelles ctaicnl a|)prol°ondi lcs niysti i pnr
conlrairt^s ;\ scs vues.suivanl lc reprnehc (jircnrui- nit^moin-.Ccst ce ipu ;
,qili-

suit ses conrren-s le [lapc Nicolas !•', ct d lcs rc-

i^l
qiier : cc qiril a fuit h sa laiiliiisic,? e,el
cevoir, lorsqu"elles lui etaicnl ravoraliles. soiivcnt conlrc le scns nalurel du •. II 'i

Loup rlc Fcrrit^Tcs.grand ndniir^toiir d'llincinur, nvnitlulaiilupartdcs Pcrc«,ctr«itnnasscx (requcnt

{(7) Floiloard.. lih. iii, cap. 21. (f) Vide librum dc Pnedcsl.. cap. 31. pag. 231,
(fr) riodourd., (/-;(/., cap. 22, ti. 232,
(a) Marca., Conc. 1. iv, c. 6, 12.
41 PROLEGOMENA. 42
usaee de leur aulorile (a); mais il n'uvuil point ^ oas d'y rcconnaitrc la necessite d'une grice preve
eturiie au n'avait pu gouterjes scntimenls de saint nante,d'une gr;\eo qui donne le vouloir et lc 1'aire,
Augustin ni ccux dcs autres Peres qui pensent suivanl le bon plaisir de Dicu.Maisil nosecontcnte
comme ce saint docteur. pas d'cnscigner quc le libro arbitre a part au bon
La science lavorite et dominanlo de nolre prrlat usage de cette graco, il mct de niveau ces deux
elait cellc de la discipline dc ILglise, qull avait agcnts. Cest peut-etre un dcs motils (pii lui Tai-
puisec dans les canons ct los autrcs ccrits dcs con- saient rejcter les ecrils de saint Fulgence et ijui
cilcs, par une elude serieuse ct jouriiaiitire. 11 se remprchaient de goulcr ccux de saint Augusliu,
Ijortait volontiers h ecrire sur celtc sorlc de ma- qu'ii cite neanmoins souvent, sans rentendre.
licrcs.qui tont robjetde la pkipart de sesouvragcs, Hincmar au restc parail avoir ponse sainemcnt
r[ avail peine a linir lorsqu'il en trailait lant il
: sur los autres dogmes de la foi calholique.ll a peu
elait plein de belles connaissanccs qu'il avait ac- ecrit sur scs maticres,dont il navait pas fait uiie
iiuises par cettc ctude. II a eireclivemcnt rcussi d etude assez serieuso. Le peu qui nous reste de son
laire enlrerdans ses ecrits une inlinitc ire.vcellcntcs luTfiiluiit S(dnmanis,o\l il cn Irailait quelqucs-unes,
ii'gies et d'autoritcs sur le gouverncmcnt de TE- monlre qu'ii y elablissait clairemont la presence
glisc [l)). II n'est point d'anciens autcurs ou Ton en recllc et la transsubstantiation de rEucharistie.Un
trouve un aussi grand nombre, si bien elablies, ct voit par quelques autres de scs ecrifs quil avait
dans lequel on puisse apprendrc plus de droit cc- unc juste idee de la nature do rame et de la royau-
clesiaslique. Hincmar lit aussi usagc de son erudi- te, au-dessus de laquclle il nc mot quc Dicu seul.
tion pour ecrire sur des sujets de morale ot de n II est vrai qu'en cet endroit il senible avanccr une

pio.te. Temoin les instructions multipliocs qu'il iit pinion peu exacte, i r(3gard d'uu roi qui ne ferait
pour plusicurs tetos couronnees, pour des arche- pas son devoir.
vequcs, des evequcs et Ton peut dire, qu'il n'y
; Les principes qu'il pose pour rijgler Ics mocurs
roussit pas mal pour le temps ofi il ecrivait. dans diverses instructions qu'on ade lui,tendent k
II est loutefois surprenantde voir qu'un prolatqui clablir une morale evangiiiqiie ct une piettj aussi
savait tant do bonncs choscs, ot qui etait ;uissi oc- solidc qu'eclair(5e. Ce quil a (jcrit sur la discipline
cupOjSe soit amuse fi traiter serieusement desquos- ost cn tout conforme aux canons, donl il avait une
tions assez inutilos. Nous cntondons parlor (le ce connaissaiice particuliiirc, comme cn ayant fait le
([u'il a ticrit sur les epreuves par rcau froide ol roau priucipal objet de son (Jtudc.En lisant sos ouvrages
ch;iude.II nc Test pas moins de lc voir doniicrdans sur ce sujet, on s'aperQoit sans peinc qu'il n'a pas
des mysticites insipides et dcs visions dont quel- tcnu k lui qu'on eutobscrvc en son lenips les regles
ques-unes sentont la fable la plus grossiere. Tels dc rEgliso sur la penitonco, radministration des
.sont, d'une part, les ecrits qu'il lit pour ox|ilii|uor aulres sacromonts.les (Jloctions.les ordinations des
son Ferculuiii Saluinonis, et la qualilicalion de mys- ministros do rautel,la forme des jugements ecclii-
tiquc qu'il avait donnee au concile de Niceo. Tolle si;istii[ues,etc. De memo, on dijcouvre bcaucoup de
cst, de l'autro,la fable dc la damnation de Chaiies lumiijre et de sagesse dans ses rtiponscs aux con-
Martel en corps ct en ame. sullations de ceux qui s'adressaicnt ci lui. Quc s'il
On a par lados prouvcsquerorudilion iruincm;ir n'a [las toujours suivi lui-mcmc, dans sa propre
('dait sans goul.Elle avaitencore tous les autresde- ~ cause, ce qu'il proscrit aux autres, c'est une er-
fauls dc celle de son siocle. Elle (;tait brute, sans " reur de fait, qui ne doit pas tirer a eonsequenee.
clioix, sans critique. La plupart dc scs ouvragos II y a de la clarli; etquolquo ncttct^; dans sa ma-

sont dos amas, des compilations d'aulorit(!:s sans ni(ire d'(jcrirc, mais elle est dilfuse Ji roxc(is,ct Ton
(irilrc, sans arraiigcmcnt, oij, a forcc do vouloir n'y tronve ni lilij.gance ni politesse.Aussi remar([ue-
laire montre d'unc grande memoire, il a laissi!'. peu l.-on (() qu'clle est plus propro pour des m(^.moires et
ilc miirqucs dcjugeinent et de justesse d'ospril. U des iuslructions quc pourdos ouvragcs dc doctrine
lait voir sou ignorancc dans la critique, non-seulo- cl d'(!ioquonce. Ello ne convii'nt point non plus au
iuoiit on attribuant a saint Augustiu lo lameux //;/- gonre historiqne; et la longue h^gonde ([u'lliucmar
/)()c/)(i),s7(V()»,;i saint Jiirome r^crit sur rEiiduriissc- nous a hiisstie dc sr l'ai;on sur sainl Uoini annonce
nicut do I'liaraon,et un sermon sur rassomplinn de fi toHS ceux ([ui l;i liscnt que son aulour iravait ni
la sainte Vicrge en corps et en ame, niais aussi cii goiit, ni gonic, ni talent [lour (icrire riiistoiro,quel-
rejetant comme apocryphes lcs ecrils de sainl Kul- ([uc habilo qu'il fiit d'aillours.Les autres caractijrcs
gencc, sur ce qu'il supposait qu'ils avaicnt tHi': di'- (lo sa manierc d'ecrirc. Ccux qu'il a faits dans sa
clari-s lcls par le docretdu papc Gclascipii prociida proprc cause hdssent apercevoir dos trails de subti-
dc plusieurs annces rorigine dcs ouvragos de ce lite ct une certaine adrosso pour tourncr i sonavan-
l'6ro.Nous taisons les autres trails ilu momo gonre tago les autoril(Js qu'il om|jloic. On voit d'uu aiitre
(\uo nous avons rapportesaillours.pour parlor de ce cut(i,(lans ceux ([u'il a composil^s coutre ses advcr-
qui rogiirilo lcs f;iusses Decrelalos. Hincmar sixvait saires, un style v(ihement, plein daigrcur, d'amer-
(|u'olles ctaicnt (rune date lort r(!conlc,ctiiiconuiies tumo ct souventd'invoclivos.End'aulrcstermcsIors-
;iux sioclcs qui ravaicnt priiccdij. Copendant il i\e D qiiil s'agit de s(! faire craindn!, do fai.ievaloirson cre-
liiil j;im;us on di-mclor l;i su|iposilion, (|iioiqu'il la (lit, de souloiiir sos droils ct lcs pn^^rngiitivcs dc sa
t-fntit fiirl bion. II aurail fallu c.vaiiiinor si ollo.s dignilo, il |i;iii(! dun loii luiut, llcr, iiuporioux. .\u
ii;iii'iil vr;ril;ililfiucnt dfsaiicious p;i[ifs;iqui roii ;i conlniire, y a-l-il qiioli[iio siijol dt^ craindro pour
|ir('lcndu oii tain; hiuineiir. M;iis ciimuio 11 igiiiir;iit liii-iiifMie.il r;ib;(isse son ton prend un air dc tiini-
Ifs rogles dc la critiqiif.i! iif [iiil i>iili-fr tbius fiilc dili'' ot ([Ui'l([ucfois i-am|iant.C'f.st cc ([iron [icut re-

iliscussinn. ni;iri|iior daiis la |ilupart do ses leltrcs aux l'aiies,

Co (l('iaut de crili^iuo lui ay;int f;(il coufiindro los ot (l;ins Ofllfs ^idrcssi^es i rarchcv("'que Egiloii.
boiis ct lcs niauvais auleurs, il sc (il, siir co [ilan
(lcfccliicux, uii syst(''.me do religion qui ne pouvjiit j;
1\'. — I>c Ilincinari Opcniin cdilionilms.
ftre exact. On a vu de ([uiilc S(uie les concilos ct
Ifs lh('Milogi(;ns do son lfni|is roleveivnllcso|iinions .lusi|u'('ii l';iiin(!e 1002 il n'av;iit rioii [i;iru d;ins lo
qiril av;iit embrass(':cs sur la gr;\ce,lapri'(lcslin;irniii |iiiblic (lcs ouvragosd'lliiicm;ir (|U('cc(|u'eii r;ip[iiirte
(i lc lihro arbilrc. Quoii[uc ce[iciidiiiit il ;iit bfaii- l'lii(lo;ir(l lui troisii^^mc livrc dc soii llisUnrc do
coup donni'! ;i celni-ci d;iiis ses (•crils, il iio laisso Ileims ((/). .Mors Jc;in liusec, j(''suilo, 011 |iiibli;i nouf

(«) Mab., /1«. I. xxxviii, n. (\2. c) Dupiii., ibid.

{b) Dupin., Ilist. ecd., i.x" sicclc. '(i)Hilil. Tcller., pag. 2G.

PATnoi,. CXXV.
a:\ INCMARUS IIIIEMENPIS ARr.HIEPISCOPrS. 44
opnscules avec tr.iulrcs ancicns monumenls cl dcs \ d'aulrc3 6crils frilincmar, qu'il fit cnlrer en partic
noles dc s.i lai^on. Co rocucil, qui cslin-'i", lulim- dans lcs Actcs des conciles aiixqucls ils apparticn-
prinn: .MayiMice {.•luv. Jran Albin. Lcs ecrils (lllinc-
i"i ncnt, el (|u"il a renvoyes eii parlie k la fin de son
niar i|u'ii conlicnl soiil lcs mCmes((ueU'sopuscule3 troisieiiie viiluiiic.Mais en ayanl encorc decouverl
10, 11, l'i, 15, lli, A'i, 'i7, avee les deux suivaiils de depuis un grand niiMil)ri;,il('orma ledessciiide
pliis
la dernii-re edilion, ilonl on va rondre coniplc. les .joindre eeux qiii .tvaicnt dej.'i ('di; iinpririies ct
,'i

An IjouI de Ireizc aes, Jean desCordes, cli.inoinc d"i'n doiiner une (jditiiui eiitiere.Cestccipril exeeula
de ia cathedraies de Linioges, cn ayanl recouvre cn- on deux volumcs in-fitl., i\ui parureiil a Paris chez
viron vingl aulresopuscules.lanl parnii les inaniis- Soba&lien Cramoisy, Tan i<)'i.5. txtte (-diliun nous a
cril» de la Idljliotlieiiue de M. dc Tliou (|ue p.ir lc scrvi dc guidc dans le catalogue raisonnc quc nous
moyen dc rran^ois 1'itliou, son ami, lcs mit aii.jour avons fai; des (jerits d'llincmar;ct Ton cn a par I&
en un voliimc )n-'(", qiii iiarut ;\ Paris eliez Nivelle, iino juste idee.Nous njoutcronsseulemenl quc lc P.
cn lG15.L'editeur y avail 1'ail enlrcrijlusieursaulres Siriniind, ainsi (|uc lc pr(jc(';denl (idileur, a laisst:
picccs clrangeres d'anciensuuteurs,entre lesi|uellcs saiisaucunes notcs lc lcxte dcsonaulcur.scbornant
nous nons conlcnlcrons dc marqucr la lctlrc irui- h inollre U la tiMc un tres-court avcrtisscnicnl avcc
fridc h Liiillicrl, arrlieveipic do Mayencc, le Dia- un abre.gechronologique qui indique k peu pK-s le
loguc sur rel.il de l'l'2glise, lc traile dc Josse iV\- lernps auquel chaijue ouvragc qu'il public a (•It;
micns sur lo liaptenie, la Conslilution dc lliculrc coinposiJ.Kn a observii plus haut quc le P.Sirmond
de Soissons, ot plusiours lcllros du papc Nicolasl. n"a pas.jugc i propos dc donncr place dans son
Les principau.\ecrits donotrearchi;voi]uc recuoil- n edilion i ce que Surius avait dejii fait imprimcr
lis dans cc volumo sont lc grand ouvrago divisocn d"Ilincmar louehant sai:it llemi, (;ve(iue dc Heims,
.55 capitulcs contre Ilinemar do Laon ; le traitc sur et saint Uenis dc Paris. II a rcfusi; le mOme hon-
lc divorcc du roi Lothairocl dc larcinc Thielherge; nour i qucl(|ucs lcttres dc notrc pnilat sur T^lec-
la roponsca laconsultationde Conthier dcColognc; tion ct rordination de divcrs (iveques, quuiqu"il
plusicurs leltres aux iiapes Nicolas ct Adricn, tant les cut ins(;r(;cs dans sa dissertalion sur le miimc
au nom d'llincniar (|u'au nom deCharlcs loChauvc. sujct, ct quc M.des Cordes Ics cCl plac^s dansson
II scmblc ([uil eut (l-tc du desscin de rediteur dc (jdition.
jiiindrc aux ccrits nouvcllcment decouvcrtsde nolre Dcpuis ccilc du P. Sirmond, lo P. Ccllol, son
pielat coux ipic liusee avail deji donnes;niais c"cst coiifriirc,decouvrit dc son coli; i|uel(|ucs ^crils de
ce (|u'il n'a pas lail. II na point noii plus Juge i notre archcve(|uc (|ui avaicnt (icliappc aux rcrher-
propos d"y lairo dos noles, de nenr.,dit-il daiis son chcs des editcurs pr(!'Ci:dcnts, ct les jiublia en I<'>5.-<
epilre dedicaloirc !\ M. dc Tliou, dc priivenir lc nvec les .Aetcs du concile de Douzi. Les PP. Cos-
.jugeiiioiit de scs lcctcurs. Sculemcnt il a mis h la sart ct Labbe cn Irouvcrent encore depuis, cl les
tetc dc son (^dilion lo passage dllincmar cites par nrciil eiitrcr dans le huiticme voiumc dc lcur re-
Yvc de Charlros cl Graticn dans son D(icrct, avcc cueil gencral dcs Concilcs, commc nous Tavons
un cxlrail de rhisloire dc Treves, qui conccrne le d(;ji remarqnc cn un aulre licu. Duchcsne a
divorce dc Lothairc. aussi inseri; quclqucs opuscules choisis dHinc-
Le P. Sirmond, faisant ensuilo dcs rccherchcs mar au sccond volumc dc scs Ilistoricns Fran-
pour son edilion des Conciles dcs Gaules,recouvra ^ais.

H I i\ GM\KI
AUCIIIEPISCOPI IIIIKMKNSIS

OPERA OMNIA IN DUOS TOMOS DIGESTA :

Citra et studio JACOIil SlltMOM)I, Societatis Jestt preibijtari.

DF IIIMIMVIIO
VKTHnUM SCHiPTOHlM IKSIIMOMV
tiahanus, archii']>isco}>us Moijuiilinu.<i, in fu.r ail C l.upus. olibas Fcrraricnsis. cioslola ii, ad llinana-
Hincniaruni cpistoLv iiiscripttoiic : rum, cpiicopum hhcmensem.

Rpvcrcntissimo dcsidoranlissimo rmlri.ct mc-

ct Non sum ncscius, cum l.uiiw .IMnv er.ili.. inii-
nrolessiojiis ab omniliiis
rito rect.T lidei ac san.i; neribtis abiindotis, ultro \
catholieis rile venerando lliNCMAmi pontilici.Ilaba- peni jiivandi bonos fiirull.i . .

nus, servorum Dci scrvus, in Domino xtemati) op- ut ipiod in sc non habcnt, in vobis possiiieanl, i-l
tat salutem. rcniunerand.T vestrocindustrist; matcriam pr.Tbcant.
 '

45 SIRMONDI PR.CTATIO. 4t;

Nobililateni vestraj goncrosilatis ornat eruditio

salutaris,aititudincm orficii coninionrlat roligio pro-
i
—
voljis ct nobilitas et sapicutia convenerunt,
' :_..- -.-i-_x ...•_„, .._i....:,
tuni h.-cc socictas valeat ctiam nolenlibus emineat,
'
quan-

lcssionis. ll.cc vestr» celsitudini non arroganti;B i|uiipsa quoquc lumina Ecclcsia! obscurarc conten-
vitio, scd amiciti;!; studio scripsi ut quoniam in
; (luiil.

Sir»iyiOIVDI PR/EFATIO.

Ilincmari llhcmensis Opcra, Loctor, duobus his lomis comple.xi sumus; non sane omnia hoc cnim :

spondiTC sibi aut spcrare quis audcat? scd ea prorsus qu.-c vel jam edita, vol in occulto adhuo latentia
invcstigarc ct assequi licuit. Dum plura, cum Deus volct, sc offcraut, non ingratam hanc libi aliisque,
quos tanli viri lucubrationcs dclcclant, lot ejus librorum accessioncm futuram conlido. Erunt ctiam qui
niibilem illam adversus Pr.-cdcstinalianos dissertationcm, qu,i! nunc primum exoritur, opportunam hoo
loinporo ad eosdem rcfcllcndos aptissimamquo arbitrentur.»Juanquam in Opcribus Uincmari nullum est
(|iii)dutililatc sua carcat, ot in quo pr;cstans aucforis judicium cum scicnti;c copia non oluccat. In his
porro digorcndis concinnandisi|uc, quia seriem lemporum, quam spectabamus, ut ubique toncremus res
passa non cst, synopsirn tibi chronioam subsidio comparavimus,quffi ab Hincmari usque ordinationc ad
vitaj finem deducta, de singulis 1'ere admonet quas ad res qusvo ad tempora referri prfficipue debeant.
Fruere, Lcctor, ct vale.

a SYNOPSIS CIII10NIC4,
Ad inltlligentiam ulriusf/ue loini accommodafa.

(An. S'i'i) llincmarus dcccnnio posl dcpositioncm B (8.57) Hincmari Capitula anno opiscopalus duo-
Ebiinis libcmorum archicpiscopus ordinalur in sy- docimo suptrioribus capitulis adjocta. Tom. Lpag^
nodo l!clv;iccnsi, Carolo Calvo rcgc, Sorgio pnnli- 730.
lioo. Tom. II, epist. 19, pag. 272. Iliiioiiiaii Collectio cx sacris Scripturis et ortho-
(8'i7)Scrgio papa VI Kalendas Fcbruar,dcruncto, dn.yorum dictis.Quod una et non tnna (licenda sit
Leo IV in ejus locum cligitur. Uoifas, coiitra Gothescalcum. Tom. I, pag. 415.
(848) Synodus Moguntina Uabani archicpiscopi, (858) Boncdicto papaj defuncto substituitur Nico-
in qua Gothcscalcus monacluis,dc pr;odostin;xtionc laus.
Itci pravc sontiens, damnatus cst, et ad Hincma- Lud(3vico Gcrmaniae regi, cum Caroli fratris rc-
rum mctropolitanum transmissus. Tom. I, pag. gnum invadcret, adinonitionem scribunt episcopi
20; Tom. II, pag. 262. (iiiarum piovinciarum. Tom. II, pag. 126.
Synodus apud Carisiacum palatium, in quo Go- ^8.5'J) Prolicisccnte cum cxcrcitu Carolo, ut Lu-
thoscalcus itcrum damnatus, prcsbylori gnulu est (lovici fralris impetum rotunderet, llincmarus de
dojoctus, atquc in orgastulum retriisus in Altovill;u-i coorcondis militum rapinis litloras ad eum mittit,
monasterio,ct Capitula qnatuor Gothoscalci capitu- ct ad cloricos palatii. Epist. 5, 0, 7. Tom, 11, papr.
lis opposita sunt constitula. Toin. 1, jiag. 2(1, ot 1V2, ctc.
cap. 16 ac doincops. Synodus Lingoncnsis, in qua synodi Valentina;
(851) Ebo, Rhcmorum quondani opiscopus, mo- docrola conlirmafa snnt a Uomigio Lugdunensi et
riliirxiii K;ilond Aprilis. Tom. II, p;ig. 313. ;iliis opisoopis.
(.S52) llincmari Capitula paroolii;c Uhcmcnsis r ConciliiimTullonsc duodcoim prnvinciarum apiid
lircsbytoris Kalond. Novombris dat. Tom. I, pag. S;i|ionarias, in quo rclocla siint capilula Lingoncn-
710, 716. sia, rogiqnc inox oblala, ot Ilincmaro a rege data
(8.53) (^oncilium Suessioncnse quinquo provin- ad rospondondiiin. Tnm. I, ]iag. 2, 3.
ci;irum, in quo actum csl de Wllado aliisiiuc clo- IlinciiKirus altcruni do pivodostinatione insignc
riois ;dj Abone post dcpositioiii.uu iirdin;itis, ol ilo voliimon cdif conlra Gothoscalcum ct c.xHeros Pr;c-
logitima Ilincmari succcssoris ojiis oloclionc. Tom. doslinalianos. Tom. I, pa.g. 1, olo.
II, pag. 282 ct 306. (<S60) Syniidus Aquisgr;iiioiisis duplox in causa
/Eno;c I';irisionsis cpiscopi ordinatio, cujus occ;i- Toiifliorg;oiixoris Lotliarii rogis,in(pi;ipulilic;i> illam
sinnoa I'rudontio Tricassimo scripla cst opislolado pa'iiilonfi;c addixerunt. Qiio comporlo lliiicm;iriis
qiia Hincmarus iu pr.-nfationc sua sub linom,ot cap. ribriim scripsit, cui titulus Dc divorlio Lotbarii
:

5 dc Pr;cdost. I, p;ie. 2(5. of Toiifborg;o rogin;c. Tom. I, pag. 861.

(8.5.5) Synodus \alcntina triiim priiviiioi;iriini, Di; Ingoitriidc Uosonis comitis uxorc, qiuc viro
cii.jus primi c;uioncs Carisiaconsiljiis lliucniari c;i- roliiHo |)rofugorat, ciinsiilfus a Giinllnirin llincma-
pitiilis rcprcbondondo advcrsaiiliir. Iii eiiislola iiil rus iiuiil scnlirot ad ojiis qu;osif;i rospiindot. Tniii.
Canilinn rriinii, inilio lonii I. ll,cpist.2S, pag. 66'.).
Leii IV p:ip;i nioritur mcnso .\iigiislii, oiquo siic- ('.nnoiliuinTullonsoii prnviiioi:iriiiii qualnnidooim
ccdif lionodiotus 111. apiid Tiisi;ii'iiiii, cu.jns maiiibifn lliiiomariis ail llo-
(.S.5{;j .luililh Caroli rogis lili;i,Kiiiliilf.i Aii.nlnniiu diiHiiiii ol
I'rnl;iriiiiii opiscn|iiis scripsit dc niiptiis
rogi di.>spoiis;il;i, K;ilonilis Oolnbr. ;ili liiiioin;ir cn- ,.Slophani ot tiliio Uogimiindis. Tnm. 11, pag. 647.
rnii;ilur ;ipiid Vorincriam.Tnm. 1, |i;ig. 750, " (.S('i2l Synodiis lli .Xqiiisgriinonsis, mcnsc .\prili
llincmuriis do |ir;rdosliiiatinnc Dci cl ilc lilioro ;ir- oxoiiiilo, in (|i.a permissum ost Lotlmrio, ut aliud
bitriscontra roprohcusorcs suns,ni;ixiini.'quo cniilra (nnjugiiim inirot.
Gotbcscalcum ct llalramnum, trcs libros .scribit ad Italduinus comcs Caroli rcgis liliam furalnr in
C;iroliimrcgcm. Cii.jus opcris sola rosl;it, dc qua uxoroni. Tom. II, pag. 244.
diclum est, prajfationis cpistola initio tomi I. (863) Corcilium Mctcnse, in quo \Valdrad;c cum

Hanc cditioni noslr.T! accnmniodamus, texdii

.1
biis, i|ui cditionis Sirmondian.T! paginas Lcctori ro-
jntcrmistis, ut moris est nostri, numcris crassiori- procscnlauf. Eiut. P.Mitoi,.
 1

17 IlINr.MAIil IIIIHMKNSI.S AUCIIIKPISCOPI. 48

LoUiario nupti.i! approbala; Runl,in concilio lloma- \ Synodus Uuziaccnsis mcnsc Augusto,in quallin-
no niox (lania;ituin,(!ju!;c|uc auctorr^.s Ounlliiirius et cniarus Laudunensis ab ofllcio rcmotuscst Actalto-
Toulj,':uiihi.s ilcpo.sili. Toin. II, p.-ij;. 201. i()2. niam por Aclardinn inissa.
Uutluulum Suo.ssioiifiii ppiscojjuiii, llinr.iiiaro (872) Actaiilus .Nainiictcnsis episcopus ud Turo-
inslifjaute iii conciiio Silvancctensi iiiipcr ile.pusi- ncnsciii Kcclcsiain Iran.slatus. lom. 11, pag. 741.
tiiiii. Nicolaus papa lliiinani ail iitstaiiiaiifliiiM Ju- Adriano pa|).c mortuo succcdit Joanncs Vll xix
ilicium niitti julji't. Tniii. II, pa;». 2'i(> i-l L'('i'i. Kali-ndas Juiiuarias.
Carolus ivx.Nicolao papa ilcpiccanli-.liliani siiam (873j Coiiciliuin Silvancctcnse, in quo Curlomun-
Jiiilith ISaiiluino lc^aliler cunjugio sociuri poriiiitlil. nus Cui-uli rcgis lilius clericus diuconus grudu de-
Toiii. II, pai;. ".i'iG. jcctus, luic;ci|uc communioni esl rcdditus.
(.SCi.'')) Conciliiini Unmanuni, iii ipio Itnlliniliis in llincin:iridc lliinoldi prcsbytcri purgatiune episl.
prislinum honorcni rcsliliitiis rsl, cl lliiiciiiari rc- Tom. II, p;ig. 81".».
scissuni .judiciuiii. Toin. II, paf;. 39",), 4(11. (874) llinciiuiri C;ipituln in synodo llhemis edita
(8(j(>) Gonciliiim Siicssioiiciisc iii, Nicoloi papa; iiiensc Julio. Tuni. 1. p:ig. 732.
jussu, pro cau.sa Wilfadi sociunimquo ejus, ail cos (S75) C;iiolo rcgc Itoinum iirufccto. Liidovicus
grarliljus suis rcslilticnilos coiivocalum xv Kalcnd. fratcr rcgnum cjiis itcrum invadil, Tom. II, p. 157
bept. Ad hujus synodi cpi.scopos qiiatuor suntllin- cl 834.
cmari cpist. 18,"iy, 20 cl 21. Torn. II, paj;. 2(1.5, Ludovico imp. mortuo, Carolus Roma: imperator
etc, eodcmquc otiam pcrtincnt 22, p. 282, 23, p. a Joanne pa|)u cxeunlc anno coronatur.
285, 2-i, p. 2"J0 ct 25 p. 208. T> llildcbolilus Sucssionunsis opiscopusmorliproxi-
Ilirmintrudis rcgina Sucssione in basilica S.Me- mus brcviculuni confessionis su;e ud Hincmarum
dardi ab llincmaro ct aliis cpiscopis Carolo regepo- niittil, ;ib eoqiie absolvitur. Tom II, pag. (j86.
stulantc, coronatur. Toin. 1, p;ig. 7.52. (87(j) Joanncs vices suas in Gullia et Gcrmuniu
Uodullo cpiscoiio mortuo Uitiiriccnsis Ecclc- dciegul Anscgiso Senoncnsi iv Nonas Januar.Tuiii.
sia Wllado a Carolo rcge committitur, Toin. U, p. 11, cpist. 44, pag. 719.
285. Concilium Poiitigoncnse mcnsc Junio, in quo le-
{867)Nicolaus panaobjcclioncs Gra;corum in Gal- cta cst Joannis pap.-e epistola de priiiiatu Ansogisi,
liam mitlil ul rftrollantur. Tom. II, pag. 800. el juramentum ab llincmaro exuctum,de quo toin.
Concilium Tricassiiuim sex provinciarum,ab cpi- II, pag. 834.
scopis qui Suessionensi adlucrant celebratum viii Irotariiis Hurdig;dcnsis proptcr paganorum dcva-
Kalend. Novembris. Ciijus acta pcr .Aclardum epi- stationcm traiisfcrlur ad Ecclesiam Uiluriccnscm v
scopum ad Nicolaum missa. scd Adriano cjus siic- Kalcnd. Novcnib.
ccssori rcddita, totam Ebonis, ordinatorunniuc ub llincinarus dc villa Novilliaco scribit. Tom. 11,
60 clcaicorum causam accurate complcxasunl.Tom. pag. 8;i2.
II, pag. 40() et 82-4. (877) Capitula ab Hincmaro data Gunthario ct
(868) Nicolao pap;e Idibus Dccembris morluo suc- Odclhardo archidincanibus presbytcris. Tom. I,
ccdil Adrianus 11. pag. 738.
- Carolus rc.x llincm.irum Lauduncnscm ad s.-ecu- Carolus imperator ad Joanneni papam scribitdc
larc judicium vocat, cumquc iiroscribit. Tom. II,
p judiciis et appellationibus cpiscoporuin el prcsby-
cpist. 20, pag. 316, 317. *' lcrorum. Tom. 11, pag. 768.
(8(j0) Concilium apud Vcrmcriam viil Kalcnd. LuDOv:ccs Balbus Carolo patri mortuo succodil,
Maias, in quo prinuim aceusalus Hincmarus Lati- ct ab llinomaro apud Compondiuni coronatur \i
duncnsis scdcin aposlolicam appellavit. Tom. 11, Idus Ueccmbr. Toni. I, pag. 7-47.
pag. 351, 60 'i, 6>(I5. Ilincmaruspetcnti LuJovico regi cpiislolam mitlit
IlincmarusLauduncnsis dupliccm pro dcfcnsione dc rccla regni adiiiinistrationc. Toin. II, 170.
sua vcterum dccrclaliu.in Colleclioncm conlcxuit. Hoc otiam toin|)ore scripta cpislola 46 Quid cx- :

Monstruosuni primo liliriim.cui subsrripsit ipfc.et soqiii dcboat episcopus.Tom. 11, pag. 762, ct cpia-
a suis subscribi Jussit.Tom. II, p. .526, .5",I0; dcindc lola .50 de visione Ucrnoldi, pug. 811.
altcriim versiculis praMiotatum.qui llincinaro apud (878)Conciliuin Tricassinum Joaniiis Vlll.in nuo
Gundulli villam pcr Wcniloncm urchicpiscopuin rcclamavit Hincmarus Lauduncnsis adversus lllie-
rcdditus cst, cxstjitquc Tomo II, pag. 3.55 ct dcin- mcnsom ct nlios.
ceps. Ulriusipie incnliocst in cpislola 35, pag. 500 (789) Ludovicus rex Compcndii mortuus dic P«-
Pt 600. rasccvcs iv Idus Aprilcs. Succcdunt lilii Luduvicus
Lothario rcgc vi Idus Auguslas in llalia dcfunc- et Carlomannus,quos .Vnscgisus npud ren-arias co-
lo.Carolus rc,\ illius rcgnuin obtincl, Mclisque ab ronaviL
llincmaro coronatur v Id. Scptemb. Tom. I, p. Ilincmarus ex synodo RhcmcnsixKalcndas Maias
741, etc. binas e])istol.is scribit dc Godbaldi •• dopo-
y -
'
'

apud Atliniacum deccm provin-

(870) Conciliiiin sitionc, ct dc Kulchcri ol llardois.T nu-
ciarum mensc Maio,in qiiollincmarus Lnuduncnsis n ptias excommunicalione. Tom. II. \

itcrum accusalus, tres Judiccs clcgil,profcssioncin- (.•^sin Luilovicus cl C;irlomaniiiis rse :

'

que suam rcgi cl mclropolilano suo dcdil.post fiiga apud.Vinbianosdividunl.ila ut Lu"lo\ riani .

lapsiis .ad scdcm procbnnavit aposlolicani. .Vcliim et Ncustrinm obtineret, (^rloniannus Aqiiilaniaiii
cliam in codcm do rcbcllioncCarlomanni rcgis lilii. cl Itiirgundiain.
Toin. 11, p. XjO, (>04, 644. Eodcmqiic anno, scd Caroliis Cnissus Romx die Nalalis Christi impe-
uiilc conciliiim scriptu cpistola 3(t,p.-ig.334,ctcpisl. ralor ab Joannc papa coponatur.
31 pag. :i50. (SS|) Synodus apiid S.Macram iv ^
llincmari volumon j.v capilum Hincmnro ncpoli Scribunt "hujus synodi o]>iscopi Lii'
apiid Alliniaciiin oblatnm, in qiio ddiibiis cjus Col- libera elcctionc in Ecclcsia Htlvnc<ii>i. Tuii!. 11.
lectionibiis aliisqiic scriplis oinnibus r.'spondct. cpisl. 12, pag. 188. Scribil et Ijincmurus priviilsm
Toni. II, cpist.:5;t,p. '- (iOO. .\d h,vc ctiam ad cnnidcin i-egcm opislolam 13 "" '

tcmpora |ii rtincnl c; . 35, 3(1 ct qu.i-

hia cjusdcm Ecclcsi.-p. (Juo cli;im t-

intcrposiln csl, proliv.i ihniin ui ncpolis cpistola, .52,(tilncri .'. 1

p. C^OS el scipj.; itcnique cpislolu 41 cl i'2.p;n:.(is".t, (S82 Lud ipud

clc. S. Uionysiiiio. ii :: '.irio-
(871) Carlom.inni complices ab llincmnm. nisi manni regis iqiistolam 14 scribil ad procero.srcpni.
inlra v Idus Marlias sc corroxerint, cscoiiimnnira- Tom. II. p. "2(11 el 15 ad episcopo? regni, p. 216.
;

li. Tom. II, pag. 353.

* Deccssit llincmaru^ x Kalendas Januarias.
 ;

49 EPIST. AD CAUOLUM II. EX DISSERT. I DE 1'ILEDEST.

HiNCMAIIi
DE PRJ5Dl^:STmATI0NE
C0NTI5A GOTHIiSCALCUU

L I'] c r o p. I

Dc prw?'e Hincniari opere contra Prxcleatinalianos.

Daplcx ruit Hincmari adversus Prmdostinatioiios iucubratio. Una tres libros continrns, pro dcfcnsione
Carisiaccnsium ejus Capitulorum contra Gothcscalcum, ipKc Lugduncnses scriptis suis impugnarant. .\1-
tera non Hbris distincta, sed capitibns octo ot triginta, cum Lugdunenses iterum advcrsus llincma-um
insurgercnt. Atque h;ec posterior illa cst Uissertatio (|uam in hoc volumine integram repra.^sentamus c\
codic(3 sancti Romigii Rhomensis, vel Hincmari polius, a quo librum monasterio ilH dalum docot inscri-
ptio. Prioris autem operis sola, quod sciam, apud Flodoardum rcstat cpistola seu pr;ulatio ad Carolum
regcm, quam ad jactura: solatium hoc loco exhibcri visum cst opera; prctium.

IIINCMARI EPISrOLA Al) CAllOLUM WV.GV^

Priori cjus contra Prxdcstinationos Operi prxfixa.

Domino glorioso regi C.\rolo IIiNCMAnus, noininc A nimus. Qua; capitula, sicut a nobis cxcerpla sunt
non mcrito Rhemorum episcopus ac plebis Dei fa- suis scriptis inscrcre nolucrunt, nc ab illis legercn-
mulus, una cum collcgis domnis ct fratribus meis tur in quorum manus illoruir capitula dcvcnirent
vencrandis cpiscopis, oratoribus scilicct salutis at- sed qu;odam de his qua; in capilulis a nobis cxcer-
que prosperitatis vcstra' devotis. ptis habentur, alio sensu et aliis verbis tctigerunt
Dco gratias agimus qui cor vcstrum ad amorcm ut ajjominanda illa monstrarent quKdam autom :

suum aeccndit et ad cognitionem verilalis el ortlio- supiiresscrun t, et taliter inde memoriam h;ibuerunt,
do.xa; fidei scientiam et diligentiam ignivit prudcn- : iiuasi nos contra sanctornm Palrum scnsa in Afri-
tiam quoque et intelligentiam vobis in littcris divi- cana et .Arausiea synodo senserimus. Dc quodam
nitus inspiratis donavit, et in earum meditaliiuie autem capitiilo, id est, quod omncs hominos vult
atque excrcitationc, quantum vobis pro rci public;e Dous salvos lieri licet non omncs salvcntur, fundi-
negotiis licet, studium vestras devotionisipiotidiano fus lacuoruiil, sicul postmodum signantius dcmon-
augmcntoad utilitatem sancta? su;e Ecclesi;c priive- strabinuis; cum Dominus dical Ecco constilui te :

hit.Ca;lerum capitula syuodalia vencrabiliuhi con- sujicr gcnlcs ct rcjna, ut cvellas et dcstruas, ct dis-
sacer lutum nostnn^um, trium scilicct iu-oviuci;irum, licrdas,ct dissii^cs, et ndifices, ct iilimlcs Ucr. \, 10.)
sieul ibidcm continetur ct inlerius scri[ilLim inve- r. Piiiis oiiim, si de conscieiitia rccla iiitolligciiti;e
nielur, vobis dclata, qu;e nostr;e humilit;ili juxl;i fiioro onnlisi, ponentcs eaqu;edcstrucrc,nitebantur,
Scripturam pra:cipicntcm : Inlcrroijn saccrilutcs lcijcm siout ilhi oum iutogrilale sua aceepcrant, in quibus
meam [Arjgxi ii, 12), quia legcm esse lcgi- ct fidci evelloiid;! ol di.-^sipanda orant lcgcntibus demons-
mus, pr;eredenlium regum more, ob studium co- trarc, et tunc illis por aiioU)rit;itom dostruolis ;il(|ue
gnoscciube veril;itis, legend;! et ventil;ind;i dcdistis, sua ratioii;(biliter ot ordinabilitor phinlarc
(lisporsis,

revolvinius. In quibus nos, licet noniiii;i nostra sint dobuorant ao iii snblinic ;odilio;inti^s extollcrc.
lacita, dcsigiiationc laiuen elfectus velut iion c;itho- De quodaiu etiam capitulu,(|ua;;i ludilieatio aliqua
licos re|irehcnsos, ct sinc fraternilatis lespectu de- in siicris myslcriis csse possit, ita scripscrunl ut lc-
speotds rcperimiis. Caiiilula(]Uoinie, (|ii;e ob not;im hoc a nobis dictiiiii 1'uisso intelligerc possint,
goiiti;s

vobis (it iiilra innotcsetiuhuii iiei-es.sit;ili'iii, ex e;i- do quo nihil a iiobis esl iiuMiior;ituiii cl (|uaro nihil :

tholicoriiin Piitniiii seiibiljus ct verbis excerpsimiis, ;i iiipljis iiide sit diotuni, ot iii ciijus scriplis a iiobis,

velul inutilia, iiiiii noxia repuls;i et aliiiiiiiii;(t;i inve- posloaquani ilhi eapittila soripsimus, sit iiivcntum,

« l''liido;irdiis, lib. 111 llisliiri;i' Ulioiiiriisis,o;i|i. I.'), iiwiiailiuni Ciirlicicnsnii,ad Candiim

(jac lialnniiiiiiiii
do libris ab lliiioniaro ciiiiipositis : tUiiniuisHit ndu- rrijiiii. iliidom oap. IC) : llcm aliud edidil ro-
Idoiii
ranlinrns liliriis de l'r,-i'dcslinatiiinc
iiicn iiiijcns jilurcs lanicn insiijnc ad cuindcin rcijcni, ccnitra iinrfatum
f'
''
Dci ct iilicro arhilrio, conlra iiuosdam rcjirclicnsorcs Golkcscalcum el crtcros jir.vdcslinatianos.
suos ciiiscupos, nia.vimciiuc conlru ('•olkcscalcam at-
 :

Sl lllNCMAUl UllliMENSlS AUClllLPlSCUl-l. 52

suo \cci) rlicomiis. InsPiurrunt eliani in oisficm suis A. synoduni consaccrdolum dclicl venire, ulout disca
scriplisdc quibusdam soxdccim ca|)itulis, quasi no- autdoccal? Litleras nani(]uo (|uorumdum eorum
bis (lcbcant imputari dc quibus nihil audivimus.vcl
:
quidam noslruin beuignaset frutcrniu; Busccpimus,

vidimus, antcquam voncrabilis Ebo Gralianopolila- noslrasquc rcmisimus, ct niliil dc lale eorum
illis

nus cpiscopus vobis oa, (luasi a bon.i! mcmoria! fra- patrc perspoximiis, audivimus, iiitcllcxinius.Bensi-
trc vostro Lolliario (ransinissa.apud Vermcriani pa- mus,vo| porciperi! pra-valuiiiius. Si autcm talia scri-
laliuin dotiilit. Ounrum capituloiuni auolnrcm ncc pscrunl.si forlc illi scripscruiit, ut suam supiciitiaiii

ibi adnolatum invcnimus, ncc cum multuni qua^sic- de iiostra insipicnlia (loiiirmstrarciil, ct plus dc ja-
rimus, invcnirc valuimus. Unde putavimus quia ali- ctantia laudis appctituin qu.crcrcnl, quam bona
ciijus invidia ad oujusquamopinioncm inramandam nostra cl bcnc u nobis dicla, si forent, pcr charita-

fuoriut cnmiiilalii, sicut s.opo lo{;inuis.Ul dc niultis lcm sua faccrcnt : si eliam sccus a nobis dicla iii-
pauca comniomorcnnis, volnti cpistolaeapitulorum vcncrunt, plus illa publicare quam nos rratcrnc cor-
(juam vcnorabilis Ibas cpiscopus suam ossc
e.\slitit, rigcre maluorunt : miramur de tantis et talibusvi-

in synodo dcncgavil; ct sicut quidam a;niuli dc ris, archicpiscopis el episcoporum primoribus.maxi-

verbis bcati Augustini adhuc in sua vita fcccrunt, mc autom dc Ebone, qui rcligiosus cst, ut audivi-
qua; illc argutc ol calholicc ropulit, quantum ad j^
mus; quippe sicul ab ipsis penc cunabulis s ub rc-
illius notiliani cxindo porvonit. Post cius etiam ligiono et babilu guiari nuiriius
rogulari nulrilus in iincmcnsis
Fllicn

obituni,(|uidam iiividi capitulalim dc ipsius soriptis, Ecclcsi.p moiiastcrio, ubi rc(|uicscit sanctus Ileini-

ex his ctiam undc nunc agitur,colligcrc curavorunt, gius. In qiio locri rcligio.so suani cxegit .Ttatcm,quou-
ul illius doctrinam orlhodoxam alquc ulilliniam squc a domno Ebonc avunculo suo, lunc Ilhemorum
ob persona! illius invidiam vilifacerc pra?valercnl,ct archiepiscopo, ibidom diaconus consccratus, cl ab-
lectores devotos ab illius dilcrtionc ac lcctionc cl bas monaohoruni ad regularcm ordincm lcncndnm
necessaria crcdulilalc avorlorent. Ouic videlicot ol gubernanrliini rnnslilulionecpiscopalieslordina-
.Tinulorum moiidacia, ox dologalionc sancUc scdis lus.lJniMiiquo ila biiinililatis tcnorc nutrituin,rt bii-
Roniana! por Ca'lostinum papain, sanctus Prospcr miiilalis locuui appclerc el tcnerc vollc didirimus,
catholico cl prudenti stylo falsa csse et imprudenlcr ul illi el omnibns scriplum osl : Si Sjnrituf polcitalfm
objoeta o.itendit,ct memorati ac memorandi virido- liahenlis ascendcril aupcr tc,locum tuum ne dimiiteris
rtriiiani orlhodnxani cssc lucidissime donionslravi!. {lurlc. X, h). Spirilus eiiim potcslalcm Iiab(>iitis
Undc cl liori polesl, ut ista capitula, qu;c vobis ox spiritiis cst supcrbia' locus auti iii noslcr cst hiimi-
nomino confralrum nostrorum ab aliisquam ab illis lilas. quam a sc verc locus munitus cl lurris forti-
delata vcl transmissa sunt, talitcr in suggilationc tudinis nos discere jubel : Disritc a me, inqiiicn!).

nostra conscripla non fucrint, scd instigantc dia- C ijuia mitis sum cl humilis corde (VatUi. %i, 19);
bolo, inter CKtcra mala qua; nunc in hoc mundo quamque pro loco tuto contra rlationis ac jactantiai
crobroscunt, ad iminittondain inlor Dnniini s.icer- spirituiii, pr.-ofatum rcligiosum virum obiiixe tonorc
dotes discordiani siiit conrorla,qui charitatom vehc- vclle audivimus, et pro ccrto crodimus, ct idrirco

montcr in nobis ct timct et invidet, rum vidot illani disororlimiis isla capitula ab co confccla : quia prr-
a nobis scrvari hcininibus terrenis in tcrra, quam tcrmissis aliorum cnnsaccrdotum nominibus, solius
ille scrvarc nolcns angelicus spiritus amisit in cado. Ebonisnomcn cumarchicpiscopisestibidcm jactan-
Quomodo enim fiori possct ut sic fratrcs noslri nos lor, ut quibusdam vidctur. oxprossum; et quod

succonsorio ruiii aniiihilalionisdespeclu judicaroiit, qiiam niaximc in hoc ipsc collaboruvcrit.quasi c rc-
qui rogulam Doniinicani, qualiter confratrom quis- gioncsit sensuin,ut ctiamcumarchicpiscopis niajor
quo admonore debeal, cnnlinue pr.r oculis et in usu c.Ttcris ct dnctior iu scnlcntia fuorit. Ilor cnim do
quotidio habeant? Scriptum cnim cssc cognoscunt sancto Augustino,qiii in conciliis Africanisscicntia
Priu.tqaam iutcrroges, nc vitupcres qucmquam, ct ctim ct laborc ac vigibintia major cxstitit,ncquaquan) in-
intcrrogavcris, corripc juste (Eccli. xi, 7). vonimiis. Nam ol ipso sanctus.Vugustinus non solum
Sanclus onim .Augiistiniis h.Troticorum ot ropro- se c.Ttoris coopisoopis prisatam ploriam qu.vrens
hcnsoruni sunriini scripla, ct in eis quiddam bono rj nnn pr.Ttulit, noc pr.vforri pcrniisit. voruin sc aliis

dictuni invcnil, boniguissinio acccplavit,ot pliiraad siqipnsuil, cum ii>so plus aliis laboravcrit, sicut in
rcctos scnsus interprctari elaboravit, nulla autcm cpistolis ad sanctum Innoccntium papam scriptis.rl
dc rcclo scnsu ad pravum inclinarc tontavit. Et quo- ad alios apostolic-c scdis pra>sulcs,qui lcgcro volur-
'

modn fralrcs nostri talia agcrcnl, antcr]uam nos rit invenirc valobit. Nec dc ullo im in ulli» . ;

socuiulum evangolicam roguluin vel viva vorc, vol conciliis lalilor lcginiiis. nisi foi o.rlilter.T
scriptis suis indc inlorrogaivnt, ul vel volentos di- pmiitor evidonlom oausain aliquom co< piscoporum
ccre doceront, vol pravum soutionlcs.cl ad traiiii- ad hnc ncgotiumcuni archicpiscopo suocx nominc
tem vcritatis cl lidci rodirc conlcmncntcs, fralcrno drcignari docrcvcrint, sicul dc Augustoduncnsi epi-
ct s.Tpiuscommoncront, ct auctoritatis divin.T el scopo in opistolis licati Grcgorii logimus: qiianlo
sanctorum Patrum scripta nobis i>niponcronl, el ut mngis islc ridiginsiis ot vircnuliis in hiijiismodi so
in unuin oonvcnircmus noscum mansuotudiiie ot Ic- Ol'
.... - ..(<.|..

nilalo invitarcut, seicntcs quia o]>iscn)ius idco ad- II ;l .dit

33 EPIST. AD CAUOLUM II. EX DISSERT. I DE PR.EDEST. 34

quia fratres nostri et consaccrdotes surda aiuv nou \ Scripturis, et catholicaj atquc apostolicK Ecclesia,

dcbuissont Iransire Salomonis dictum commonito- sanctKque RomanaB scdis fidei, ct orthodoxorum
rium, si cx noljis aut auditu aut scriplo quiddam Patruin scnsibus, qui oidcm sanct;c matri Ecclesia;
sinistri secreto accepissent, ut prajpropere illud in pr.Tsedorunt, et^qui ab eadem apostolica scde Ro-
publicum, quacunque mobilitate nostra moti, undc mana nobis in canone recipicndi dati sunt,sensum
non sumus conscii.ad contentiones et jurgia propa- nostrum in eisdem capitulis espressum concordari
larcnt.Ait enim Qua; videnmt oculi tui,ne profcms
: dcmonstrarepotucrimus, agcrc veracitor,liumililer
in junjio cito, nc poslca cmcmlarc non possis, cum acdcvote sludcbiuius (|uia aliorum ad slipulandum
:

amicum tuum (Prov. xxv, 8).

dchoncstavcris nostr;c calholiciL' intolligentia! scnsum scnlcntiasrc-
Scimus tamen quia sunt nonnulli qui, dum plus cipcrc nccproforre voluiraus, cum conslct illud csse
sapere quam oportet sapere student, a proximorum vcrum atque catholicum quod ipsa mater omnium
pace resiliunt,dum eosvelut hebetcs stultosquecon- Ecclcsiarum.ct universalis Ecclcsiaduxerit ad pro-
temnunt. Undc pcr se Veritas admonet dicens : bandum Et si qui fuerunt appellati doctores,ad pro-
Habcte in vobis sal. ct pacem habetc inlcr vos (Marc. bandam
fidci sinceritatom illorum scnlonlias non ro-

IX, 49) ;
cipimus.noque prororimus, nisi quorum scnlontias
ut quisquis habere sal sapientiic studet, cu-
ret necesse est quatenus a paco concordia; nuntjuam „ ipsa catholica mater Eoclosia decrcvit esse probabi-
recedat. Unde terribiliter Paulus admonet dicens les. Si autem et aliqui cmerserunt qui doctrinalem
:

Paccm sequimini ciim omnibus,et sanctimoniam, sine cathedram tcnuerunt, postquam ab cadem sancla
qua nemo videbit Deum [Ucb. xii, 10). Pra^cipue au- scde canon sacrarumScripturarum,atque doctorum
tom nos eam servare et persequi, id est pcrfectc sc- catholicorum.fiidelibus cunctis cst datus,qui aliter
qui debemus, qui Deo quotidie sacrificare debomus, senserunt,quam ipsi intcllexerunt atquo docucrunt,
et veritate contestante specialitcrquasi praicipimur, quos ipsa maler catholicasuo ortbodoxo sinu recc-
ut si offeramas munus nostrum ad altare,et ibi re- pit, amplectitur, atque fovet, ncc debcmus, nec ne-

cordati fuerimus quia frater nostor habct aliquid cesse habemus, ad auctoritatcm scntcntias illorum
advorsum nos, relinquamus ibi munus nostrum antc proferrc, aut recipero volumus, quoniam in istis el
altare, et eamus prius roconciliari fralri nostro, ct pcr istossatis ad salutem habcmus.Et si (pii ;dilor
tunc venientcs offeramus munus nostrum(.V(i«/(. xv, quam isti maluriorcct sauiorcdocumento lcnendum
23).Ecce ductor ct doctor noster a discordantibus docucrunt, dogmatizant aut dogmatizarc pra;sum-
nonvultacciperc saerificium,holocaustumsuscipero pserunt,totumducimusfideictsalutiadversumquid-
recusat. Ilic ergo perpcndendum est, quantum sit quid ab eorum salubri doctriua conslat essc divcr-
malum discordia;,propterquod et illud non adniitti- sum.Eorum ctiam senteniias qui divinadignatione.
tur,per quod culpa laxatur.Non cnim nos adversus C postquam ipse canonabcatoGolasioconscriptuscst,
fralrcs nostros habemus, si talia contra nos ante sonsu ct doctrina calholica ct sanctitate conversa-
coUationem scripserunt. Sed credendum esl si illa tionis in Ecclesia norucrunt, ct ab ipsorum ortiio-

scripsissent, adnos, contra qnos illa scripserant, doxonim Palrum, qui in eodcm canone adnolali
transmisissent.Xuncautcmillisquoraodo resoriljcre fuiit, tidci (piia calholica doctrina nihil dissonum,
possuraus, cum utrum illa scripscrint ignorcmus"? divcrsum scripserunt vel docuerunt,revei'cntiu
iiihil

Verumtamon nc sine rosponso noslro vcstra do- pari amplcctimur. Vcluti vcnerabilis lioda- prosby-
minatio maneat, vobis de cujus manu illa accopi- tcri, a discipulis sancti papx Grcgorii catholica lidc
mus,corde,ore, et stylo, non formidantes carpen- iiiibuti.ct a sanclo Thcodoro archicpisoopo, utrius-
tiura nos derogationcm, respondorecuranuis. Prinio qiic Iiiigu;c, Gnec.-c vidolicet et Lalina^ pcrilo, cl a
caquajab cisdem fratribus iioslris
scilicct raittentes sancta llomana Ecclo.si;i ;id Anglos posl discipulos
in synodo conscripta fuissc lcgunlur, lioct hinc aiitc bcati Grcgorii ad cruditinncni transmisso, non :nc-
alia fuissc conscripta reperiantur. Scd quia li;rc iii diocrilcr instrucli, ac vcncranda»mcmori;c P;iiiliiii
Buggillationcm noslram et contra cxcerpla a nobis palriarcha; Aquilcicnsis parochi;c, atquc Alcuini
capitula confccta noscuntur, ca prlmum Jiidicavi- viri roligiosi ct docli. Quorum fidcm ct doctrinam

mus poncro, qu;c majoris nominis,liccl iion aiicto- j) ;iposlolicu scdcs Iloinana non solum benignissimc
ritalis, (|iiia partira non vontalis, proplor t;iiiion acccplavit,vcrura et niullis laudibus cxlulit, sicut in
synodalcni |ira;titulationeradignumduximusiii;igiii- scriptis ipsius sancla' sedis invcniimis,(iua; Ecclcsia;
pcndcrc. Dcindc illa quK a pluribus ct pcraliorum nostra;ab eadcm Ecclcsiaruiu mulro aceepcrunt
nianus depluribus cxhiscausis ;iccppimus, iiroplcr temporc diva; mcniori;e Guroli iiupcraloris, quuiido
quani nccessitatcm cx catholicorum Patruiii.iil dixi. synodus pro cognita inlidclitalc {''clicls cstjiabita,
mus,sensibus ct verbis capitula illa ([uatuiir cxcor- et ;id lliiiiiaiiriii Ecclcsiaiu \cliil ud ;i|iicc.iii ICcclcsia-

perc procuraviraus,cu condlticne dc siiiguliinini til niiii Irunsmissa. Scd et connu scriplu iiul lcgit,

scriptisex singulisscnlcntiiHiHKiMnaiiobiscxcerptis quum sinl laiiibiuda et rcclplcnda Inlclllgit.Dcniquo

capitulis contincntur, qua;dam proul ncccssc vidcri- silaliuni,ut diximus.senlcntiis conconlurl c;ipllulu
mus ponamus. Post ha;c, capitula a nobis cxccrpla quajc.xccrpsimusdcmoiislrarc non polucrimus, pa-
de Patrum sensibus cl verbis, ut illa excorpsimiis, rallsumus doctorlbus et calholicls aurciii accom-
poncre procurubimus. Et si divinis cl uiitliontlcis niodurc, sciisuin subdcre, cl sine coiilontione nos
55 iiiNCMAiii iuii:mi:.\sis AUCIIIKHSCOPI. 56
doctrin.r illiiiLim suliJiriTc.El fnii.i liliilliim dc srri- A ni'in'f'i undc notam Doijjs (|uasi tacile el c lutcrc
nio bon.u mcmoriic fratris vestri Lothiirii sine no- impegcrunt, quod in Golhcscalcl scriptis invonimus
minc aiictoris siisrnpimus, in quo sinpillatim prr posti|uaiii capiliila qiia!uor s.T-pe memorala exrer-
loca singula rapiliila a noljis excerpta sunt posita.ct psiiiiMS,i't (piid iiidc scntiamus, Doinino inspirantc,
assrnsu illius,(piisruni|Ur ill(^riicril,rcprcli(^iisasiint dirciniis. Et sir tandcm sulijiricmus illa dcrcm ct
ct (laiiinata, riiiii dc ralliolic(jruin Patrum dirlis scxcapitula pro (|uibus dc Scoloruiii piillibus c(in

noslra capilula si iiotcriiiius connrmarc curaljiinus, fratrcs noslri, sinc culpa nostra, in hac diintaxul
ipsius ntiam rcprclicnsioncs poncmus, el cas, (juan- causa nos pascere decrcvcrunt, el quid dc cisdem
tum Dominus dcderit, confutarc sludebimus. Tunc capitulis senliamus, cxcalholicorum Palruni sensi-
dcmuin ponemus de capitulo confratrum nostrorum bus ostendemus.

HINCMARI
ARCniEPISCOPI BIIElUtNSIS

PB/EFATIO sursI":oiii:ntis ()i»i:ius

Omncs in quorum manus hoc laboris nostri npu- B vcntii apiid Itniioilum transcripsiniiis, ct post rc-
srulum vcncril, siippliri dcvotionc pcr charilali.s vcrsioncin (b; liiiiiullu Brioncnsi, quodam oircrenlc
visccra postulamiis ut (|iinniam dc ipsis schcdiilis clcrirn, cx scriiiio Ebonis, sicut ipsc dixcrat, vcne-
nolarioruni anlc rmcndalinncm, instanlc doiiiino labilis Oratiannpolitani episcopi
acccpimus, inte-
nostro rcge Carnlo, sub cclcrilate illud transcribi grum hic poiicrc dignum duximus, quia ct con-
fccimus, ct idcirco in locis plurimis eradi elemen- struclionc ct sensus vcritatc cautc inccdil,cxccpti8
dari qu.Tcdam necessitas compulit,sinacta occasione duobus Incis, iii quibus cum ita dixissc non crcdi-
alii[uis .Tmuliis rccta binc crascrit, ct fortc prava mus siciil iii co scripto invcnimus quem dc scrinio
siipcrindiixcrit.aut scriploium impcrilia sccus Iran- vcncrabilis Ebonis acccpiinus, cum in aliis sic ca-
scripscrit,alicnum nobis crrorcm non imputcnl. Ihidicc di.xcrit, sicut
maxiine patcbit Icgcntihus :

Scd collccta hic a nobis tcstimonia catholicorum quia in eodcm scriplo,

Hc- qucm pcr manus pra-fali
inspicicnles, quorum doctrinam sensu,ore et manu, rilioldi. sicul ad se a pr.Tdicto Kloro Iransmissura

quantiim dalDnmintis.scqiiimur.autsupcrscminala acccpimus, alilcr invcncrimus qiiain in isto qiicra

ab inimico zizania in nicdio trilici evcllant ct cnl- poslca acccpimus, rcpcriamus. Qua dc rc immuia-
lig.inl, aut si taiitum adbibcrc dignali fucrint stii- tum ab aliiiiio suspicamur. Qu.t? loca,anli^quam scr-
diuni, pcr qucmcunqiic illis placucrit paucis liltc- p mnncm illum scribcrcadoriamur, spccialitcr desi-
rulis ha;c innotesccndo, dc Ecclesis Ithcmensis gnarc curabimus. Ubi enim dicil « Sed quos pra?- :

archivo undc dubitavcrint, relevare procurcnt. Et scivitel pr.Tvidil malos atquc impiosluturos proprio
ciijiis dignationi h.TC qu.T scquuntur Iransrribcrc vitio, ipsc cos pr.Ttlcstinavit ad .Ttcrnam damnn-
complariicrit, hanc ctiam postulalioncm conscribi tioDCiiijiislnjiidirin; • in illa mliila scriptum habo-
qu.a'sumii3 faciat. Qu.t idco dicimus ct prccamur lur quani dc llcriboldo ucccpimus Sod quia cos : •.

quoniam et olim Ncslorium Constantinopolilanum, prajscivil ct pr.i'vidil malos atque impios fuluros
ct Macarium Anliochenum episcopum,dc scripluris proprio vitio, pr.cdcstinavit ud aclernam daninn-
authcnticisac sanctorumdictisqu.Tdaniintcrrasisse tioncm, qua ipsi puiiirunlur justo judicio. » Et in
al(Hic corrupissc prndcntibus pcstis conipcrimus El co Incn ubi srriplum csl : •• Non cniin illc nliqucra
siriit ipsorum (iiii intcrfucrunt cnncilio rclalionc pr.cdcslinavit iit ninlua essct, scd vcrc omncm mn-
didirimiis, qiiamlo div.T mcmori.T dnmniis Carnlus liiin pr.i-dcslinavit ut iinpunitus non ossol ; •• inve-
Fcliccm,inl'cliccni Orgcllilan.T civitatis cpiscopuni, niniiis in roluln quam a pnrdicto ilcribolJo arro-
synodnli dccrcto h.Tereticunicomprobalum atquc pimus : « Scd vcrc pn-cdcstinavit pa:nam,ut omnis

daiiinatum compcrit. cliam rcviclum iiivcnit quia, iiinlus impunitus non cssct.» Quod in scquontibus
corrupto muncribus juniorc Itiblinthccario .\(picn- ipsi" di-mnnstrat diccns : '• Pa'nam corum cl pr.r-
sis palalii, liliriini bcati llilarii rasit, ct ubi scrip- D scissc, qiiia Dciis cst.ct pr.Tdcstinasso,quia ju.-tu»
tum crat qiiia in l)ci I"ilin rrtniu liuiiiililas ailoraliir, csl. " f.Ttora calholici lcctoris judicio dcrclinqui-
immisit ramis liiimilitns adoiiUiitir. ScH cl sicut mus. Sod idcirco hunc scrmoncm cx int4?gro po-
niox lcclor invcnict, sermoncm riori «lc pni-ili-sli- ncrc ni^cossarium iluximus,quia cx co confictor in
nationc nupcrius rditum iion inccrlo imlicio crt-di- proximo subscqucntium capituloruin duo capilula
nms dcpravaliim. do pr.Tscicntia ct pr.Tdcslinationc, confuso ct pr.v-

Iii capitc iiidirulorum scqncntis opcris scriiioncni poslcro ordinc, ac sensu falsir simo, in sccundo ra-
Klori, qucm muluanlc IIcrib(ddo, qiinndani .Vnlis- piliiln stiiiluit compilarc, sicul qui hunc ot illalcgc-
siodorcnsiuni vcncrabili cpiscopo, in syuudali ron- ril apcrlo intclligcl.
57 PR.EFATIO IN DISSERT. II DE PR^DEST, 58
Scrwo Elori dc Pr.nleslinaUonc, siciU cst dc Ebonis \^ cos pnedestinavit ad .Ttcrnam damnationcm Justo
scrinio sumplus. Jiiilicio; non quia aliud csse non iintuerunl.scd quia
aliud cssc noluerunt. Ipsi igitur sibiinet i|)sis exsti-
Orniiipdtciis Dcus, quia verissimc vcrus cl solus tcrunt causa perdilioiiis.Deus autemjudexjustus el
Deiis cst, omnino \n sua .xtcrna et iiicoiiiinutaljili ordinalor Justus ipsius damnationis.Xon cniiii praj-
scientia praiscivit omnia antcquain riorcnt, sicut destinavil iujusta.scd Justa Pr;edestinavit lamcn et
Scriptura tcstatur, diccns Dcus xlcrnc. (jui cs al>s-
: coronas Justis.cl pi.enas injustis,quia utrumquc est
condilornin coijnitor, qui nosti omnia antcijuam fiant Jiisliim. Quam Justitiam ejus commendans nobis
(Dan. xiii, k->). PriTscivit crgo sinc duljio cl bona .Apostolus ail yuniiuid iniijuus Dcus, ijui infert
:

qu» boni cranl facturi,et mala <\\v.v. mali crantge- irain ? .li').'i/( iftom.iii,.5).Et quia modo omnibuspr;n.
sturi sed in bonis ipsc 1'ecit sua gratia ut boni
: rogat patientiam ut convcrtanlur ad po-nitentiam ;

essent,in nialis, vcro non ipse fccit ut essent mali, et qiii piM-eunl suo contcmptu ct durilia [icrcunt,
quod absit, scd tanlum prKScivil eos proprio vilio qui;i lanlaiii bonitale.m Dei contempscrunl, iterum
talcs futuros.N'equc eiiim pra3scicnlia Dei imposuil alio loco dicit An divilias boiiitatis ct patientiie et
:

eis nccessitatem ut aliud esse non posscnt,sc'd tan- lonijanimilatis ejus contciimis, ignorans quoniam bc-
tum quod illi fuluri erant ex propria voluntate,illc niijnitas Dei ad picnitentiam tc adducit? Secunduiii
iit Deus prMvidit cx sua omnipotcuti majestate. diiritiani aulciii tuam ct cor impivnitcns thcsauriiiis
Unde Scriptura incontaminabilem justitiam ejus tibi iram in dic irie at revelationis justi judicii Dci,
nobis insinuans, ait dc illo: iScniini mandacit impic qui rcddct unicuiquc sccundum opera sua (Tom. ii,
agere, el iiemini dcdit spatium pcccandi. Quod ergo n 4). Hinc ctiam alia Seriptura testalur diecns Deus :

impie agunt impiict iiiii|ui,ct spalium temporisvitai mortcm non fecit, nec lctatur in pcrditionc vivorum.
hujus,quod cis Dcus dcdit ad bcne agendum,ipsi e linpii autcm manibus ct vcrbis acccrsieruiit illam, et
contrarioconvcrtunt ad malumexercendum,nonDci .Tstimintcs ainicam. dcllu.vcrunt, et sponsioncs posue-
seil ipsorum cst culpa, et idco rcctc damnantur i[i- riint ad illain, quoniain diijni suiit qui sint c.c partc
siiis justitia.Pra'scivit-autcm idem omnipolens Deus illius (.Saji. I, i:!). Non ergo oiiiiiipolens Deiis ulli
etiaiii ;eternam illorum damnationem,sed cx mcrito liiiminum causa mortis vcl pcrditionis cxistit, sed
ipsoriim, ((uos in propria malitia perscveraturos ipsain mortem et pcrditionem manibus et vcrbisipsi
pivevidit, non ex sua, quod absil, iniquitate, qui iin|)ii sibi ;iccersunt,dum ncqiiitcr operando, el nc-
niliil injusteconstituit^ctquircdiletunicuiqucsecun- (|iiius aliis persuaiicniln,otsil)i et illis dainnationem
diiin opora siia, ideslet bcncagentibusbonaa-^terna, aililucuiit;duinviam iniiiuitatis ctpcrditioiiisaman-
el malc agentibus mala perpetua.Ergo bonos pra?sci- tcs, a rccto itinere denectuntur, el ad pcrpetuam
vit omnino, et per gratiam suam bonos futuros,et damnationem, tanquain datis inter sc dextris, pari
per eamdem gratiam ffiterna pr;emia accepliiros, id conscnsu nequitia!,quasi cx voto et sponsione fcsti-
cst,et iii pncsenti sa^culo bene victuros,etin fuluro nant, ftcdcrati mortis, et vit.-E a!tcrn;c inimici, ipsi
felicitcr roraunerandos, utrumquc tamen ex dono seeundum iluritianisuamct cor impcenitcns.tbesau-
misericordia; Dei.Undc Apostolus rasa niiscricocdi.v rizant sibi iram in dic ir.c. Iii qua die Justi Judicii
ejiis appellat, dicens l't ostcndcrct
: divitias iirati,:v Dei quia iinusquisque secuiidum opera sua lecipil.
su^L' in vasa misericordix.iiua' pr.vparavit in ijloriaiii neiiio e.x Dci prayudicio.scd cx merito propri;c ini-
(liom. IX, 23). K contrario autem, malos et pra>sci- p uitatis
iiuitatis condcmnatur. Non enim illc
il aliqucm pr;e-
vit pcr propriam malitiam malos fiituros,et praisci- destinavit ul iiialus csset, sed vcre omncm malum
vit per suam .juslitiani a-lerna ullioiic damnandos. pr.edestinavit ut impunitus iinn esset; qiiiaetiina-
Sicut pr;escieliat de Jiida proditorc, quoil cuin csset ([U.eqiic lcx Justa crinicn non lial)et,nc sit injusta,
traditurus, sicul Kvangidium dicit, cuin cssct uiius et laiiicn eriininosuni |iiiiiil ut verc sit justa. Qui
c.r duodccim iJoan. vi,7".i); |)r.Tscicbal etiam ;ctcrna ergo diclt qiioil lii ijui percunt.iir.edestinati suiit ad
cjiis daiiinationcm ciiin diccrct : V.v autcm lioniiiii iierdilionem.ct iilco alilcr evonirc nnii potcst; simi-
tlli pcr i/ucm filius hominis Iradctur .Hiiiium crat ci si lilcr quuiiiie ct dc Justis, taniiiiam cl ipsi idco sal-
natus non fui.isci /loiiio illc (Marc. xiv, -.^1). Sic cl dc vcntiir.iniia pnedestinati ;iil s;ilutcm aliud essi^ nuu
impiis Jud;cis priescicbat sinc dubio coruiii im|iieta- poliicruiit. Qiii crgo Ii.tc taiii confusc ct insiilse
lciii futuram, de ijiia pr;cdixit in psalmo Dcilcrunl : (licil,rl illis toUit meritum damiiationis clistis iiie-
in escam meiim fal,ct in siti mca polavcruiil iiic accto riluiii salutis; ae per lioc qiiid aliud agit,iiisi ut et
(/',«i/.Lxviii, 22) ; pr.Tsciebat et subscquiMilem ipso- |)creuiitibiis seciindnm
illuin sit iniposita neccssitas
rum damnatioiicm.dequaineodem psaliiio siibjiin- |ierilitiniiis, et bis ([ui salvantiir sil impusita ncces-
xit Delcantur da liliro vivcntiuni, cl cuin justis noii
: sitas s;ilutis? at(iue ideo uec illi Juslc daiiinciilur,
scrilmntur [ihid., 2'J). Sed in islis el in oiiinibus (iui;ijiisti essc non [loliicriiut; iicc isti Juslc rcinu-
inicpiis illud [irius ex pro[)ria est pravitatc, istud nerentiir, quia aliud quain Justi esse ne([uiveriiiit,
scquensex divina ;nquitalc.Hoc modn cl dc [inedc- iit iii utraqiic partc ct [icrditio et salus non sit ex
stinalione Dei omnino scnticndum cst,i|uia in boiiis Jiidieio prii|)ri.T ;iclioiiis, scd ex [incjndicio divin.u
pr.edcstinavit et i[)s;iin eoruiii bonitatcin futiiraniex [ir;enriliiialioiiis.I'jt iibi erit illud, ijui reddct uiiicui-
j^
diiiin grati;e sii.t, et [iro eadcni bonitate a'lern;ini D quc sccuniluni opcra sua ? (Ilom. ii, i.) ct ilcriiin :

ilisorumrcmuiieratioiiem,utipsiiisdonolicrcntboni, I\uiiiiuid iniquus Dcu^i qui infcrt irani ? Absit (Hoiii.

ijisius dono esscnt rcnuinerati.Unde ait .\iiosli)liis: III, 5). Apcrle iianique (';iiisa |)ei'ditinnis illuriini qiii

Qui privilcstinavit nos in adoplioncm filiorum pcr pcrciint iii Deuin ndcrtur.si ipsc eos ita ad iiiti ri-
Jcsum Cliristuni in ip.\uin [Ephcs. \,U) et alin Ineii : ; liiiii [)r;i'ili'slinavit,ut iiliiid csse non |iusseiil:(|iiu(l
Quiis pr.rscivii ct pr.rdestinavit confornics ficri ima- seiitiri^ vcl diccro liurribilis blasiilicinia est. S l
ijinis Filii sui (llom. viii, 29). l>r;i>deslin;ivit ilaiiuc Kcclesi.e c;illiulica^ liiles,ciijiis lilii et scclalures Cs 1
clcclos suos.iit et iiuiic assiiuiercnlur in ;ido|)lioncin debciiiiis.ita nobis lirmissimc teneiiduiii insiiiiialiif.
(ilioriim I)ei per graliain b;iptisini,cl in fiilurueHi- siipeiius Juxta Scriplura) sancl.c ;iiiclorit;iteiii brcvi-
ci;inlur, conformes iiii;(giiiis 1'ilii Dei, pcr eaiiidi-m ler ilesigii;(viiiius; videlicetjomniputinileui Deiiiii iii
Dci j,'r;iti;iui scciiiidum ini;igiiieiii ejiis ienov;ili el iiialis ipsoriim iiialili;im pr;i'scissc,(iuia ex i[)siscsl,
'irilicali. Pi'<i'dcsliii;ivit omniiio iil c( liie esseid. iiuii i)r;cileslinassc,qiiia cx illo iinn rst : pncnaiii vero
joni,non cx se,sed cx illo,el illic beati, luiii per se,
1] coriim et |ii';i'scissc quia Dcus est,ct [ir.Tdcsliiiiissc
scd per ilhini.lii ulroqiie crgo bona sua in eis et dc (|iiia Jiisliis ('sl,ul et in illis sit meriliiiii sii;c ilam-
eis fiitlira piNescivil cl [ir.edrstiiiavil iii iiialis vern
: n.iliiinis.ct iii illo putislas cl Judiciiiin jiisbe d.iiii-
et inipiis noii pivedestinavil oiiinipoleiis Deiis inali- naiilis. Non |ira'dcsliii!il Deiis, iiisi qii;e i|)SO
ciiiiii
tiam cl im[)ietaleiii, id esl, iil mali el iiiipii esseiil f;u'tiiriis cst pr.escil vcro iinilta ijii.i' iiisc l';ieliiriis
;

claliiid cssc nnii possriil.Seil qiios [ir.Tscivit et \)rn\- iioii esl, siciil niiiiiia liiala, qii.e iii.ila uliqiic iiKili
vidit malos atquo impios futuros pru[irio vilio,ipse f.iciunl,iiiiii illc. Ipsos quo(|uo malos iion idco peririi
 S9 IIINCMARI RHEMENSIS ARCIIIEPISCOPI. CO
quia boni c?sc nnn potucninl, suil quia liDni cssr aliorum pcrvcrsilulc diversitas, in tubscqucnti opu-
ncilucruut, cl sun vitio rasn ir.r ajiln iii iiiltTiluin siulo conseiiucnler cst viccsimo secundo cl Iricesimo
pcrsinr'iMvcruiit,i'l iii ui.issii (I;iriin;itiiiiii3 vi'l oriLji- quinto capilulis explanuta.
naii vcl nifiilo prrin^insirLiut. Iii Ijcmis au-
;ictiiiili

lcni oinuipotcns Deus, sicut supra s;itis osti^nsum I. Dcum pra?sclsse mtcrnalitcr ct bnna (jua" boiii

cst, utriiiii(]uc pr;nscivit ct |ira:ilcslin;ivil, ut i;l in crant facturi, ct mala (pia- m;ili sunt nesturi, quia
pra;sciiti vila pcr suaui gr;ili;iiii existcrciit lioni, ct vocciii Scri]itura' diccntis habcnius t)cus .vlcrnc, :

in futuni cliaiii lii';iti. lUriiisi|uc enini bnni cnruiii, qui ubsc.omUlorum es cognitor, qui nosli omnia mitc-
iil cst cl pr;i'scutis cl rutiiri, ipse cst aiictnrct ipsc quain fiant {Dwi. .\iii, 4".i), (idclitcr lcncmus ; cl
largitnr,ct idcircn siue diiliio utiiusquc (inccognitor placct tciicrc, bonos pra;scisso oiiinino per ^raliaiii
ct praiilcsliiialor: quia cl i(isi cx scipsis non snluin suaiii bonos futuros, ct per caiiid);iii gratiaiii
aliuil cssc potucru.it, soil etiani aliuil ficruiil aiiti-- a'lcrna pr;cmia acccpturos inalos vero pra.'sci8Be ;

(|u;iiii pcr runi i]ui justilir;it im]iiiim cx iiiqiiisjiisti pcr projiriam malitiam malos futuros, ct pcr suaiu
cldccrciitiir. Sivc auteiu in illis ipii g;ilvanliir, sivc ,]ustiti:im a>tcrna ultionc damnandos, ut sccunduin
iii iilis (]iii pcrcuiit,vnluntas prnpria roinuucratiir, Psalmislam, Quia polcslns Dcic.it, ct Domini mis,--
viiliiiit;is ]iriipri;i (l;iinu;itur. Si'il in illis. (]iiia ]i(>r ricordia {l'sal. lxi, rcddat unicuiquc sccun-
l:i, IS),
pnitiani Domini Salvaloris
cst sanata.iil ex iiuila ct diimopcrasua;ctsicutapostolica doctrinasc habcl:
pr;iv;i licrct lion;ieticcla,cst prncul dubin dimiissimc llis quidcm qui .secunduin
ixilicntiain boni opcris.glo-
coroii;il;i : in istis autcin, (|iiia non acipiirsrit pcr riam. el incorruptiuncm qiurrcntibus vi-
Iwnorein, cl
Siilvatorcm rccipcrc s;initatcm.jiistissiinc ]icr cuin- D tam .Ttcmam : his nuU'in qui e.t contentionc, et qui
dciii ju licciii scntict pi^r|)'Mii;iiii damnatioucin. Et noii acquicsruni. verilati, crcdunl autrm iuiquitati,
boc csl lircvitcr totum quod ilclibnro arbilrio Ju.vta ira ct iiidiijnnlio, tribulatio cl aiujustia in uinnem
vcritatiMii lidci c:itbolic;ecst ti'n 'udum.Qiiod scilicct aniinain liominis operantis inalum iltom. i, 7). In co-
omncin boniincmlibcri arbitrii cnndidcril iJcus.Scd dcm scnsu idcm alibi In rcvclatiottc, in(|uit, /)<)-
:

(juia pcr unum bnininciu psccatum intnivit in mun- inini nostri ile civlo, cuin aiujelis virtutis ejus.in igne
(lum,ct pcr pcccatum niors,cl ita inomncs boinincs flainmv danlis vindiclain his qui non noverunt Dcum,
pcrtr;iusiit, in (juo oinncs peccaverunt, ita istud ct qui non obcdiunt Evangelio Dci nostri, qui iiirnas
libcrum arbitrium in universn bumano <j;cncrc illius dahiinl in inleritu .clcrnas, cuin veneril glori/icari in
praivaricationis mcritn vitialiim ct cnrruptiiin, ita sanrtis suis, et admirahilis fieri in omnibus qui ercdi-
obc;ccatuin est ct inllrin;iliiin,ul siiflicial boinini ad dcrunt {II Tlu^ss. i, 7). Ncc prorsus ulli inalo praj-
niale ai^cndum, id est ad ruiiiam ini(]uit;itis, ct ad scieutiain Uci imposuissc ncccssitatcin,ulaliudessc
hoc soliiin possil cssc libcruin: ad bcnc vcro ai»cii- non possct. sed (|und illc fulurus cral cx pmpria
dum, id cst ad cxcrcilium virtutis ct fructiini bnni volunlatc.illcsicuti Dcus qui novil omnia antcquaiii
o|)cris,nullo moilo assur.ccat. ct convalcscat.uisi pcr riant,pra)scivil cx sua omnipolcnti ct incomiiiulabili
lidcm uniiis mcili;Uoris Dci ct bominum bcminis majcstatc. Nec cx pr.TJiidicio cjus uliqucm, scd cx
Cbristi Jcsu.cl douiiiii Spiritus sancti, inslaurctur, mcritopropri.Tiniqiiilatis crcdimuscondcmnari.iicc
illuniinclur ati|iic s;iiictur, sicut ipsc Salvalor iii ipsosmalosWlcopcrircquiabnni cssc non potucrunl,
Evanf^clio promillit, dic 'ns Si ros rHius lihcravit,
: sed quia boni cssc noluerunt.suoqiic vitio in massa
tunc vcrc libcri crilis [Joan. vui, 3(>) cl .\postolus ;p damnationis, vcl raerito originali, vcl ctiam acluali
ait: (//»(' SiiirilHS noinini, ilii lihcrlas [II Cor. iii, 17) ^ pcrmanscrunt. ;

ut pcr li;inc gnitiam Cbrisli cl Spiritiis Christi,bii- II. Scd ct de prasdcslinalionc Dei placuit cl fiiJc-
manum libcriini arbitrium libcratnm. illiiminaliini litcr placcl juxla uuctoritatcm aonslolicam, (|u.t ;

atqiic sanaluui, dic;il gralulans illud Psalmist.-c dicit .\nnon habcl potcstatcin figulus luti cj eadem
: :

Dontinns illuminntio inca cl .lalus inca, iiucin liincliof inassn f.iccrc aliud vas in lionorcin.aliud vero in con-
XXVI, 1.) (Jiii if^itiir banc pratiam libcrtatis
(/'.V(i/. lunieliam {lioin. ix, ".iH? ubi cl slatim subjunpil :
accipcrc dcsidcrat, iit ad bciic ct iiic vivcnduin ve- Quod si volcns Dcus ostcndcrc irain cl nolam facere
raciicr libcr fiat.non dc suis viribus ]ir;csiini;it,scil pnltiitinin suaiii, sustinuit in multa i>aticnlia vata ir,r
illc so lidclilei' saiiandiim cnrrnbnrandiiniquc coin- aptala sirc pnrparata in inlcritum. ut oslcndcrrt di-
mittat, dc qiin idcm I's;ilmisla dicit : .l/iin/ Doini- vitias iirali.r su.v, in vnsa miscricordiT. qutr pr.rpa-
nuni iircssus lioiniiiis iliriiicntur, cl viain cjus vnlet ravit III gloriain (ibul.. Ti, 2'.i)'! Miynler fat^-inur
(l'.wl. x\xvi, 2:!\ llliiiii nrct alqnc illi su|i])lici>l, pr.Tdcstiiialioncin clcclorum ad vitani, cl pr«;dcsti-
diccns Grcssu.'< inros iliriiir sccuinluni c/oi/m/hhi
: nationcm impinrum ad niorlcm. In clcctionc Inincn
tuuin, ct non doininclur inci oinnis injuslitia (Psiil. . salvandoriim iiiiscricoriliamDci pr.Tct>dcn> incriluiii
r.xv.ii, V.V.i) ; ct itcrum Doininc, ilciluc iiw in via
: boiiiim ; in dainnalinnnaiilcin pcriluroruin ••''"•;
lua, ct iniircdiar in vcrilalc tua {l'sal. v, Oi. (>t c;c- maliim pr.i-ccdcrc jiislum Dci jiidiciiim.l'i
tcra siniilia. ll.rc vnbis brcvilcr ivscripsi ud ca qii.T tioiicaiitciiiOcumlantuiii slaliii.-i<(; qua> \i ., ... I

jiissislis: nunc lidclilcr i|c]iivcnr ct cxbortor iil, in tuita niiscricordia vcl jtislo jiidirin rncliirus crnl.sc-
siiiijilicilatc ct sinccrilatc vcnc (blci luiidati, claii- cundiim Scri]ituram dic(>nl'!n 'bii f ril ..'» r fnlura :

datis aiircs vcslnis advcrsiis linijuaiii ncqu;im illiiis U sunt ; in mnlis vcro ipsn: is.«c,
vanissimi cl niiscrriini boiniiiis.iiui cum sil panilus qiiia cx ijisis est, non pi >> illu
ad cnnlpniioncm ct conliimHx advcrsiis v<>rilatcni, noncs'. :p(i"nnrasancmaluiniiii -

lucnloni,
nialiiil sc.inldix.diabnlico iiiflatiis s]iiritu.a Christi uti Dcum qui omnin pros|iiril -c rl prn»-
Kcclcsiact saccrdnlibus separarc.quani sua profiina dcslinassc,qiiin juslus csl apud (|uciii e-sl, ul san- ;

el inanilnqiiia dcscreiv. ctus .•\ii(;iistinus ait.dc omnibus omnino rebus Inm

(ixa scnl(>nlia qunm ccrta pr.Tscicnli. .\'\ hoc siqui-
Exjiliril Hincmari archicplscopi Rhcmcnsis, nd
dcni facil Snpicnlis (liclum:/'rtr(iM .«uiif dcnsoribus
omncs pcnc lunc tcniporis cpiscopos, tani GalliiG judicia, ct viallci ]>crcutii'ntcs stiiltorum
qnain aliarum pTOvinciariini, siipprcsso nominc, (Prov.\i\, 2*.'!. Dc hnc immnbililalc jir.T-
'

cnntra (inlhcsi-alcnni, luiic tcmpnris nb ijiso Iliiic- pra>dcslinnlionis Dci. pcr

lani f:icla sunl.cliam apud
iii;iro lii .Mlovillari nionaslcrio n'lrii>tini,qui in Or-
1i,L;iliir dirtuni : ' -. ...i.... ... ,... ,..
. •

baccnsi nionastcrio prius monachus fucral. Ticus i>crscvcrcnl im: non ihwsiiinus hii ad-
,.... Dcus ul Jm' >'''
dcrc ncc aufcrrc ,.. .
/"..'.

U.Tc cniiiliila. in .uinoilo Tullcn.<.is tcrrilorii i>riino lli.l VI- ^cruni aliqiins nd mnliim pr '

rclccta, ct a ijuihu.iidain fralriliits rcfuttita, sc<iucnli divinn potcslalc, vidcliccl ul qiiasi

autcin opcrc C.aiholicoruin iliiilrina siiiil plciiius possint.non siduni non crcdimus,sed ctiam si sunl
confulala. Capilulorum autcm quarli cl ijuinlt ah qui tautura moli credcrc vclinl,cum omni dclesta-
61 PH.^EFATIO IN DISSERT. II DE PR/EDEST. 62
tione,sicutAr;ui?icasynodus,illisanathemadicimus. A inferentcs,quR? periculosissimis et gravissimis fem-
III. Ilcmdcrodciu|itionosanguinis Cliristi.proptcr poribus ad cumulum labnriiin nostrorum usquo ad
nimium enorem qui do hao causa cxoilus cst,ista scissionem charitatis luiserabilitor et lacrymabiliter
ut quidam, sicut eornm scripta indicant, ctiam pro succreverunt, ne mentes Christiana; inde corrum-
illis impiis qui a mundi exnrdio usqiie ad passionem panfur, et excidant a siniplicitatc et castitato lidci,
Domini in sua inipietate mortui ;Blerna daninatione qu;c est in Christo Josu, penitus respuimus, et ut
puniti sunt.eCTusum cnm diiliniant.contra illud pro- fraferna charitas cavendo a talibus auditum casti-
pheticum Ero morti lua, o mors ; ero morsiis ttius,
: gct Uomini Christi amoro monemus. Recordctur
hifernc {Osc. xiii, 14, illud nohis simpliciter et lide- fratornit;is nialis mundi gravissimisse urgeri,messo
litcr tenendum ac docendum placet. .juxta evange- nimia iniquorum, et palois lcvium hominum so du-
licam el apostolicam vcritatcm, quoil pi'o illis hoc rissime suffocari ha^^c vincere ferveat, et corrigere
;

datum pretium teneamus, de quilnis ipse Dominus pie dolontium et ge-

laborot, et superfluis ccctuin
nostcr dicit Sieul Moijses exallavit serpeiitem. in do-
: nionliuiii iion ouerotsod polius ccrta et vera fide,
:

serln, ila exallari aportet jiUum hominis, ut omnis quod a sanctis Patribus dc his et similibus sufli-
qui credit in ii'so non pereal, sed liaheat pitam ;i'ler- cicnfcr prosecutum est, amplecfatur.
nam. Sir ciiiin Deus dile.Kil mundum nt rilium suuni
unicjenituni daret, utomnis (jui credit in euin non pe-
Sanetorum Patrum de gralia et libero arbitrio
sententi;r.
reat, sed lialicat ;rternani (Joan. iii, 14); et
vitaiii
Apostolus : Cliristus, inquit, semel oblutus est ad 1. In pncvaricationc Ada) omnos homines natu-
multorum exhaurienda peecata {llebr. ix, 28). Porro j> r;ilom possibilitatem et innocentiam perdidissc, ct
capitula numero novemdocim syllogismis ineptissi- neminom do profundo illius ruinro perlibcrum arbi-
mo ct mendacissimc a quodarn Scoto conclusa,ubi trium possc consurgere, nisi eum gratia Doi mise-
non argumentum lidei,sed potius commentum per- rantis erexerit.
lidi;c, parot nulla nmnino philosophiic arlo, ut ar- 2. Quod nomo nisi per Christum lihero bene uta-
roganter a quibusd;im Jactatur, eonstructum, scd tur arbitrio.
inani l'allaciactdeco|)tiono imperitissimc conlusum, I^. Quod omnia studia et omnia opera ac mcrita
a pio auditu lidelium ponitus cxplodimus et ut : s;uictorum ad Dei gloriaiu laudemque roforenda
taliii ot similia cavoantur per omnia, auctoritatc .sinf, quia nomo aliuiidc ci placoat nisi ex eo quod
Spiritus sancli interdicimus novarum eti;im rerum ; ipso donavorit.
introiluctoros, ne districtius rcriantur, castigandos 4. Ouod ita Deus in cordibus hominum atque in
osso consomus. ipso liboro operetur arbitrio, nt sancta cogitatio,
IV. Item lirmissimo lonendum crcdiiuus i|U(m1 pium consilium oinnisquo niolus bona? volunlatis
iimiiis multitudo fidolium ex ;iquaet Spiritu sancto ex Doo sit, quia pcr illuiii aliquid boni possumus,
ri'gonorata,ac pcr huc voraciler EccIcsi;o incor[ior;i- sino quo niliil iiossuiuus.
la,i't juxt;i doclrinam apostolicam in morto Gliristi (imiiium studiorum.omniiimque virtutum.qni- .").

baptizala, in cjus s;Higuincsit a pcccatis suis ablu- bus ab initio fldoi ad Doum tonditur,l)oum prolifo-
t;i,i|uia ncc in eis potuil esso vora rogcnoratio,nisi iiiur auctorcm, ct non dubitamus ab ipsius grafia
fiorot etverarcdoiiiptio,cumin Ecclesi;e sacraiuontis omni;i hominis mcrita pra^vcniri, per quom lit iit
niliil sit cassum, nihil ludilicatorium, scd prorsus p aliquid boiii et velle incipiamus et facero.Quo uti-
tolum vorum, ot ipsa sui veritate ac sincerilato sub- ^ qne auxilio et miscricordia Dci non aufcrctur libe-
nixum. Ex ipsa tameii inultitudinc fidclium ct re- rum arbitrium, sed libcratur, ct do tcnebroso luci-
dempforuin alios salvari ;ctcrna saluto,quia per gra- diim, de pravo rectuin, do languido sanum,do im-
ti;im Dei in rcdeiuptionc sua fidelitcr i)orm;inent, prudonte sit providum. Tanta onim estergaomnes
ipsius Domini sui vocem in corde rorentes (lui pcr- homines bonitas Dci, ut nostra velit esse merita,
:

severaverit usijue in ftnein, hic salviis erit {.Mutth. x. qiiai sunt ipsius dona, ct pro his qu;e largitus cst,
2>); alios qui noluerunf permanere in salute fidci, adcrna pncmia sit donaturus. Agit quippe in nohis
qmimininitio acceporunt, redcraptionis(|uc grafiam ut qnod vult et volimus et agamus.
])i)tius irrifam facere prava doctrina vel vila quam (). Faleiiiur gratiam Dci ct adjutorium eti;iiii ail
scrvare olegcrunt, ad plenitudinom salutis, ot ad singiilos actus dari, eamiiuc non dari socundiim
pcrcopfioncm ;etcrn;o iioatifudinis niillo modo por- mcrita nostra, ut vora sif gratia, id cst,gratis dat;i
veiiire. In ulroque siqiiidcm doctrinam |)ii docloris ]ior cjiis misoricordiam qui dixit Miserehor eui :

habomus Quicumiue baptiMti sumus in C/iristo .lesu,

: misertus cro,el miserieordiam pr;rstaho eui miserieors
in morti' ipsius bapti-ati sumus (Itoni. vi. 3) ; ol : fuero {lloin. ix, 15.)
Omncs qui in Christo buptixati eslis, Christum indui- 7. K;itcniur osso liborum arbilriiim,cfiamsi divi-
stis [Cal. III, '^7) et itcrum .Iftri/H/HM.^ eum vero
; : 110 indigcl adjiitorio.
rorde in plenitudinc ftdci aspersi corda a eonscienlia 8. Arbilrium voluiitatis, in ])riiiio honiine infirma-
nuilii, el abluti corpus aijua munda, Ivncamun spei tnm.nisi porgratiam ba])tisiiii,noii ])iitosl rcjiarari.
no.str;i' confessioncm indcelinubilem iUehr. x, 22); ot .\rbilriuiii voluiitatis func cst vcrc liborum cum
'.).

itcrum Irrit/im iiuis faeicns lcfjcm Moi/si, sine ulla

: D viliis pcccalisque non scrvif. Tale dafuiii (;st ;i Dco
miserationc dunbus aut tribus lestibus moritur,iiuanto ulii[iio liomini prinio,(inod amissiim,nisi a quo |)ii-
iiiaijis putatis delcriora mereri supplieia qui Filinm fiiit dari, non [lotuil roddi undc Vcrifas dicit .Vi
; :

Deieimeuleavcrit, el sunijuincm leslamenti pollutuin vos l'ilius liheravit, verc liberi eritis (Joan. viii, 'M'>).
du.ierit, in ijuo sunelifuulus est, ct Spiritui ijratl;c VI. Et (|iiia indiscussi cl incx;iminati,scienti;c(iui'
contumeliam feecrit? (Ihid., 28.) lillcrariim pciie igiiari, minusquc a|iostolic.T pr;r-
V. Ifem de grafia pcr quam salvanlur credcnfrs, ccptioni ;ii)j)ropinquanlcs, ])occ;itis nosfris agenti-
ct sino (|u;i ration;dis (roaliini nunqu,im be;ilo vixil, liiis, por civilalcs c])iscopi ordinanlnr, iiiia occa
ef do libcrii arbilrio p(>r pcccatum iii priiiin humino sionc inaximo vigor ccclcsiasficus (lc]iorif .placiiil ul
infirmalii, scd |icr gr;iliam Drimiiii .jcsu liilidiluis si ([iiando aliciijus civilulis o])iscii])us vocalioiic lln-
ojus rcdinlcgraiii el s;iiiat(i,id ipsiiiii ciiiisbiufissinii' iiiiiii dccosscril,agl(irinsissiiiiis principibiis siqi]ili-
cl lidr plrna lalciMur, qiiod sanclissiiiii l';ilros ;iiic- c;iiiilo ]ioslulclur ul c;ini)iiic;im clcclinncm clcrii cf
torihitc sacr;iruiii Scriptiirarum iiobis teiioiidiiiii rc- piipiilo ipsiiis civitalis pcrmillcro dignciifur, afqiic
liqiioruiil, (|iiiid .Mrican;!, (|iind Araiisioa synndiis ita ;iiil iu cloro, aiil iii ]iii|)iilii. ;iiil (liicccsi ccrte
piiiri-s>;i rsl, qiiiiil lii-;il is>.iiiii piiiilillci-s ;ipiisliilic,i' ipsa, si oiiiis ^if in viciiii;i i|niii:-, |iriib;il;i nllicio d
soilis cathiilic;i lido loniicriinl scd cf de naliir;i el ; digiia persona ini;crilur, qu;c iiivcnta con.-icnsii to-
gratia iii ali;iiii parlcni nullo unido dcclinare pr;csii- lius clcri ct poi^iili ad boiKirciii civilali jir.Tlirialur.
inentes. Ineptas ;iiili'm (pi:rsliiiiiciil;is cl anilcs pene Scd et si a scrvifio pioriim princiiium nosfroruin
fabcllas, Scotonimqiio pullos puritati lidoi nausonm aliqiiis clcricorum vcncrit.ut nliciii civilati pra'po-
 G3 IIINGMAIII lillEMKNSIS AUCIIIEPISCOIM. 64

naliir cpiscnpiis, timorn casto sollieiU; oxaiiiiiictur \ giiitudincin et protii coj)insitatpm,8cdadinfi(|plium,

priinurn riijus vit.in sit, flcinilo cu.jus sciciili.-i'. VA et ad nnn crodentium i:a fide qu.p per dilcctionpin
vignrc ecclosiaslico sub oculis oiniiipolcntislJciugul opcnitiir, rospicil partcin qui;i nnculuin humau.-n
:

inctropolitauiis iii liac parlc,c.i'loi-is cpiscopis sicjt salutis, quorl eonCectum cst iii(irini(ato noslra et
Dci ininistris ailjutcriuui lcrenlibus, nc inaculataj virlutc divina, liabct quidcm in so ul omiiibus pro-
vil.p cl pouiii.i s,'cciili lurgiilus.clsirnouiaca h.crcsi sil, scd si non bibilur, non mcdolur.
polluUis, huinilibus i't nuiuilis inoinbris Cliristi Ec-
Seiiuitur episUila /'rudcnlii Tricassinx civitntin Cjii-
clcsi.cipjc snpcrponalur cpiscopus, ncc pr.nsumat
scopi, ijua' in proccssn operis sciiwnlis sxpc coin-
illitcralnni ct cupiilitatc illicila ci-calum, redditu-
memoratur, cl n calholicorum jidc alquc doctrina
rus lacti sui Dco i'ationc,in, po|julo pncliccrc. Si
discordarc monstratur.
voro uccossarium isilcin mctru|)olilaniis viilcrit, nc
tauluin lualiiin cngatiir aprcrc, utiuilcliilo honnroin l';i(ri' vcnonibili ct cailcris parlribus fratribusquc

bouis tantiim ilobitum tradat, instruat poiiulum.iii- sincorissinio diligcndis, atijuc coopiscnpis i-cvercn-
formol Ecclcsiam, potius adirc clcnieuliam rogiini, (lis,l'rudcntius .eternain in Domiiio salutcm.Uuan-
ct i[isc cum ca'piscnpis suis fpiibus valucril inodis tum ad incritum pcccatorum meorum spoctatjuslio-
ailcat, ut Ecclosiam Dci gloriosi rogos digno houo- simo Dci judicio, quaiiium vero ad indebilasatquc
i-ont ministrn.Si autoin turpitor cupidilatc quacnn- indolicientos e.ius misoricordias pcrtinerc dignosci-
qiic motrnpolilauus victus, ant aliiiuo inunere de- tur, misericordissimo ipsiiis muncrc,infirmilatibu9
ceptus, tantum opus ncgligonlcr ct a'grc 1'uerit peno omnibus nolis dciiressus, sancto dcsiderabili-
exsccutus,.iiiilii-ium oinuia eernentis Dei sc incur- n quc vcstro eonventui adessc prohibeor.Ouod autcm
rei'0 nnn diiliilol, sed ct scntcntia ecclcsiastica iio- possum, praisentibus littoris, alqup legalo iiostia;
vcrit sc culiiaiidum. Kcclosi;e prosbytcro Arnoldo, mci conscnsus pr.p-
llt hi qui nnlinaudi sunt, sccundum ordincm cc- scntiam eotcnus oxhiboo, iit is <)ui ordinandus ett,
desiasticiim ct instilutioncm sanctorum l'alruni si apos(olic;e scdis omnibus inslitutis, pt bcatorum

ordincntur, vidcliccl .jiidicio molropolilanuruni el palruin Innocontii, Zosinii, Boniracii, Sixti, Lconis,
eoruin opiscoporum qui circumcirca suut,provehan- Gclasii, Coeleslinii, (}rcgorii, llilarii, Ambrosii,.Vu-
tur ad ecclosiasticam pntestatcin.cx exccrptis Mar- gustini, Isidori, Primasii, rulgonlii, Hipronynii,Cas-
tiiii Non licoat olcctioncm (acoro coruiii qui ad
:
siodori, Bed;e alioruraiiue ada'(|uc calholicomm al-
saccrdotium provocaninr,sed.judiiium sitepiscopo- quo orthodoxorum virorum scriptis et diclis, ac
ruin, ut ipsi eum ([ui orilinaiidiis est probont si in snceiulitersupori]uatuorcapitulis,(|uibusomnisEc-
sermone ct in lidc et in opiscopali vita edoclus cst. clesia catholica advcrsus I'el-apium ejus(iuc ha>re-
Itcni quo .judicio reriondi siid qui in nrdinandis seos scquaces pugnavit ac vicil, atquc ad poslenj-
ppiscopis sanclnrum Palrum staluta iioglcxorint,ex runi mcmoriam litloris auctorilale ct vcrilalc plc-
decrotis papa^ Lconis Si qui cipiscopi lalom con-
: nissimis mandavit, conlitendo subscriberc, el sub-
socravcrint saccrdotcin qualoin osso non lieeat, scribcndoconlKcri volucrit.cjusme ordinalioni C4ui-
ctiamsi aliqun modn dainnum proprii honoris cvu- scnlanoum cssc profitear siu alias, prorsus ncquc
:

serintjordinatinnis tainou.insallcriusiion liabebnnt, asscntior, nequc fidclibus Chrisli assonticnduin

ncc unquam ei sacramcnlo inlcrornnt,i]und ncglcc- suadeo. Capilulorum voro qualuor pr.Tmissonini
to Doi.iudicio immeriln pr.Tstitorunt. p sericni,quamvis vcstram prudenliani niulti) viv;i-
^ cius([u;iiii mcain extrcmitalem coni]ior(aiii esse non
//<•{'(• nutcni qnalupr nipilHln si-riuuiilhr, npwl Cnrixin- dubitem, ncccss;irio lamcn breviter adnpclendaiii
cum contra 1'nrilcsliuntinnos constituUt, cl jiost juilicavi,ul racilius qiiid senliani, cui verilali coii-
lertioncm pr.rceilcntium in privfnta stjnoilo relcctn, soiliam, vostra beadtas rocognoscat vidolicpt ul :

in suhscqucnti etiam op-re Srriiiturarum ntiinc or- libcruiii nrbitriiini, in .\dani morilo Inobodicnli.-n
lliodoxorum sunt tcslimoniis conlirmntn. ainissuni,i(a iiobis por Dominum nuslruiu Jesuiii
I. D.?usoinuipoti'ns hominonj sinopoccato recluiii Christnm rcddiluinatqueliberatuaiconlitcalur.inle-
cum libcro .Trliitrio coudidit, ct in paradiso nosuil, riijjinspe,])os(moiliim;iu(oni inr>7,sipu(dicit.\poslo-
qucm in sanclitale.justiti.c pcrmaiioro voliiil.Homo, snlri fncti sumiu (K()m.viii,'2i),utlampn
lus:S;)tft';ii/)i

liborn arbitrio inalo iitcns, pocc.-ivit el cociilil, ct sempfr;iil omne o])us bonuni Doi omnijnitpntis gra-
lactus esl massa pcrdilionis lolius linmani .gcncris. lia iiiiligo;iinn8, sive cogi(andum,si'.^c inchoanduni,
Dcus iiulem bnniis ol jnstiis elogit ox oadeni niassa nncrnnduin ac perscvcrantcr consunimnniluni, ct
penlitionis, secundiiiii pnrsciontiam suam.iiuos per sinc ipsnnihil boni nos posso ullaleniis aiil rogitare,
pratiain pr.odeslinavil ad vilam.ol vilain illis prip- aiil velle, aiit ojiorari scianius.Soriindo.ut l)oi oni-
'

doslinavit .Tlornam. O.olPins autoni. qiins .justitiic nipnlonlis aUissimo ^. '

it nl-
juilicio in massa perililinnis ridi(|(iil, p.Tiluros qucralpnlurijuiisilain 1 mlo
'pra>scivil, scil nnn ul pcrirenl pr^edeslinavit pa;- ; oninia s.Tcula jir.Tile.-' im-
ul
nain autom illis. quia .justus psl, nr.cdoslinavit persorii(al)ili jiislida ;
.

asternain. .\r por hoc unam Doi pr.TiIoslinntioneiii id vi(|clic('t. sive in ^ . ... .... .odis
lanlummniln ilioimus. qii.o aiil iid doiiuin pprlincl D pr.pdo?linavpril.quod r,il csso judicando
gralia" aut ad rotribulioncin justili.i'. lacturiim, diamte prnj .
' i '>.-i7iiu.r fulura
'
II. l.ibortalcm arbitrii in
priino liomino pordidi- sunl. Tcrtio, ut crcibit ot c .irn oninibus
mus, iiuam |>or (".hrislum Dominuin nnslriini roce- cndinlicis, sanguincm Dmi Jcsu Chri.-li i

piinus; ct habcmus llboriim nrliilriiim ad lioniim pro oninibus hominibiis cx lolo niun.lo in ouin crc-
pr.ovcnluin cl .iil.inlum gra(i;i. ot habcinns liboriim donlibiis riisiim non niitPiii pni illis qiii niinquam
;

aibilriiim ;td ni;iiiini dcscrliim graliii. Lilicriiin :iu- iii eiiiii prcdidcriint.iKM' li<Mlici|Uc rn-dunt.nunqiinin

toiii IkiIiciiius arbilriiim. quia gra(ia lilicra(uni, el ncf cn-didiri siiiil, dipciilp ip!ii Dotiiino yrnitciiim :

gritia dc ciirriiplo sanatuiii. filius hciiiinis noii mini.\lrnri, i,cd mniislrarr. rl dare
UI.DcusniiinipotonsomncshomincssinpPxcpplin- nnimnm siinm in rcdrinplioncm pro mullis Vallh.wi,
nc vult s;ilvos (icri.licol non oniiics salvenlur.Ouod £•<). O"nrlo ul crpdnl at(|up cnnlUoalur, Dciini
aiilcm quiibmi salvan(ur,salv;iii(is pst donum quoil ; oiiiiii|iiilpnlpm oinnps qiiosrunqiiP vull .lalvan". ct
au(om quidam noroiinl. porouiilium csl iiipridim. npmiiicni posso salvnri iillntenus, n:
IV. Christiis .losus Dominiis nostpr,
siciil niilli'" salvnvcril omncs niilpm .«.ilvari qu
;

hoinci psl. Iiiil vcl oril.cu.ius nalura in illo nssiimpla snlvnro voUicrit nc per h<^"
:
••"
nnn ruord, iln niillus os(, (iiil vcl cril homo. pro (ur.)icnilns non p.-sso voIui 'ur,

nuo passiis non riioril. licct n»n oiiines passinnis (licoiile I'm])heta <»m'im</i. ,,.., / i.iiniu
.'
: .

ejusmystcrio nMlimanlur.guiavcrooiiincs j>;»ssinnis fccit. in cirlo cl in Irrrn.in mari rl in omnihus ahtjstit

(-"ius ravstcrio nou

rcdimunlur, non rcspici;. ad uia- \Psal.cji\xiv, 6). El liccl quxdam sinl alia, quibus
65 DE PR/EDESTINAT10iN'E DIPSEIiTATK POSTERIOlt. ) 60

in Pclagiodamnatis univcrsaliterEcclesia consonse- A lionc scqucnti operc St-epius facimus menUonem,

rit,sategcrit alquc subscripsoiil, li,i'c lamcn spccia- sed et complicium tyus agoncs pcstifcros hic prE-
lius adversuseum ejusquo compliccs, pcr aposloli-
ponerc non necessarium duximus, quia licet pesli-
cam sedem,instuutiabcatisainiiAurcliiCarlhagincn-
sis episcopi, atqne Augustiui, cuui aliis Irccentit lens eorum doctrina ex aliquantis se in diversa scin-
quatuordecim episcopis, ab ejus pravissiniis scnsi- dat itinera, de praidestinatione tamen reproborum
bus crulu, vindicata, et mullis tam cpisttdis quam ad interitum, et quod Deus non omncs homincs
lihris toto orhc vulgalis, omnis hodicquc. gaudet,
vult salvos fiori, sed eos taiitummodo qui salvantur,
conlitetur, pr;edicat. et tenct, atiiuc toncbil Ecclc-
sia. Ilisper omnia consenlaneam, pr;cdicahilcm pa- cl ([uia non pro omuibus pasrus sil, uudo oiniscu-
lernitateni fralernilalemqiio veslrani gralia sup. rua luni subscqucns catholicorum doctrinam suflicien-
invictam atque pra^validam, el suo mnnerc gauden- t. r ostendit, conspirarc noscunlur,et contra eos jam
tcm perpelim conservare dignetnr. singiilatim in aliis libcllis ante hos actis, prout

Ca;tcrum multipliecs ac tortuosas et vcnenalas Dominus dcdit, lahorem impendimus, sicut ei cui
sententias Guthescalci, cujus dehita cum o.Ksecra- libueril \el licuerit paterc valobit.

AnciiiEriscon niirMKNTis

LiliEIIO AltlilTltlO

POSTEl'.IOi{ niSSKiiTATIO
Adversus GOTnESCAi.cuM ct crtcros ['ixdrstinatinms.

1 EPISTOL.\ AIJ IlEGIiM. C lonsi, iii villaqux dieitur Saponurias, anle hiduum
Domino C.\rolo regi glorioso Hincmarus, nomiiie quam vohis porrecta fuerint, sunt recitata, profe-
«on morito Rhemorum opiscopus, ac plebis Dei la- renle ct dcponente ea synododomno Remigio Lug-
mulus, una cum collcgis dominis et fratrihus meis dfinensium archiepiscopo qua; sicul dixil, et in :

venerandis cpiscopis, oratorihus sciliect salulis epigr;inimate eorumdum capitulorum conlinetur, in

atque prosperitalis vestra; dcvolis. hoc ipso anno, in K;dcndis nihilominus ihidem des-
Nuper elapso mcnse Junio, per Indictioncm septi- suburbio Lingonicffi urbis ad instruc-
criptis, et in
mam, anno Incarnationis DominicK y59, dedistis tioncm Dominici populi ipse et sihi comprovincialcs
nohisquffidam capitula,sicut nostra;dixistis humili- Episcopi edidcrunt.Et in crastina alia qusedam ca-
tati, a Remigio roverentissimo Lugdunensium ar- pitula,dc quihus post locuturi sumus, rclocta fuore :

chicpiscopo vestra; porrecta suhlimitati, jiihcntcs nt sn[iorquihus,siciitquibusdauiexfralrihusvisiim est

lemporc congruo de his vobis reddcremus respon- quorumdam sensus csl inotus. Nam ut vcre, ct nos
sura, siunanimes uno orc corumdcm capitulorum fatcamur, noslra; conscientia; supcr pridem capitu-
sonsui concordaremus: an quiavobis acanaPatrum lis, qua; ut diximus Remigius archiepiscopus synodo

lid(! in quihusdani disscnlire videhantur, nosterscn- pr.TScnUivcrat, recitatis,c;dliolicorum ad memoriam

sus, qucm a catholieo tramitc non doviarc credcha- p reducentos doclorum truditiones, non modice se
lis, ab cis in aiiquo dissidcrol, soqucnles et pr.TCcpti concusscrunt. Unde noslrorum qiiidam lidei Chri-
Doraini jussionem, cl Christianam pncdeccssorum stiana; zelo succensi aliqua synodo voluerc suggc-
vestrorum consuctudinem. Esteuim el divinis Icgi- rcrc : eodcm venerabili archie-
scd motus nostri ab
bus cautum,et prisco anterionim principuni morc piscopo llcmigio Lugdnnensium sunt modcste com-
suetum,ut (piotioscunque in calliolica lidevol divina positi eo voncrabililer peroranle, ut si quorumcun-
:

religione quiddam novi emerserit, a prineiiiali sen- que nosl rorum sciisus ah cisdcm prolatis capitnlis in
tentia episcoporum consultui reforatur, et (juod eo- aliquodissentiendo se commoverot, ad proxiine fu-
rumjudicio.Scriplurarum sanctarum anctoritatc,cl luram synodum catholicorum libros doctorum ijui-
orlhodoxorum2 magistrorumdoctrina,atquescciin- quedcferrccurcmup.et sieut mclius secuudum ca-
dum auclorilatrm canonieam.ct dccrela ponlilicuin tholicamclaposlolicamdoctrinamincomniuuciiive-
llonianorum.Chi-isti Dei nnslri viearii ct sancUe Ec- nerimus, de c;plcro onines unaniuiitor tcnoamus. In
clcsia; pivesules crcdcniluin, sequciidum, et tonen- ciijus devolionc, cocpiscoporum^iue ipsiiis diiecc-

dum, alque pr.Tsdicandnm decreveriul, id ad iniini- s.iis.qniiriini .'li;iiii ol nnl.Mirdiniitionom mentcmea-

bus cordc crcdatur ad jnstitiam, orc eonliteaUir ;i(l lholic;iiii alqn.' doctiiiiam.sicul et vos non Iatel,co-
salutcm, scquaturad vocalionem, teneaturad coro- gnovimus,quantum sensui pusillitutis nostne lidem
nam, pr;cdiceturad lueriim. On.c siqiiiilcm capitula D accommodaie andcmus, iiercopimus quia nou cx
in conventu cpiscoporum habilo in terril.irio Tiil- ipsis,Ht non dicamus per i|)Sos, synodoeapitula ipsa
(,7 lIINCMAItl ItllEMENSIS AliCllllCPISCOPI. 08
liHTi! ])rulat;i. niiii|iroptor (nuinivis blantio sibilo eos A colloqucremur scrmonc, eleo.s si aliquo modo vale-
i|uiil,iiii cliiir;ix:irc volucruut dc cuquofl sjuictus Ca iiiiMis ;ib hac pniv;i iiilentione a<l calholica- lidei

lcslinuscpiscoposGallicanosrcdarguil,dicens(c/^M/. unitatcm cooperanlcDomino rcvocarcmus. Sed quia

8) :« Quid illic inquil, spci est, ubi magislris lacon- jiarlim ocriipalionibus pra?pedili, partim autcm in
tibiis lii lo(|uuntur, ciui si ita cst eoruni discipuli fratcrnis suasionilius iiiiiiiis iiuam neccsse fucrat
noii lucninl? Timeo nc coliiberc sit huc taccre : li- ob;iudili, cus qiios muncrc (lis]iosuiiiius asua iiilcii-
mco nc ma^is ipsi liif|iiantur, iiiii pcriiiittunl illis tione revocare nc(]uivimus : indc quia, sieul dicit
talilcr loiiui. In talibus causis non curcl suspicionc .A])Ostolus, Quorumdaiii lioniinuin yeccata nuinifesta
laciturnitas, (|uia occurrcrel veritas si falsitas dis- sunl, ad judicium; (luosdam auleni el
pnvcedcnlia
]iliccret. Mcrito namquc causa nos rcspicit, si silcn- suhsequunlur. Siniiliter cl facta bonu manifcstti sunt,
tio lavcamus crrori.» Nos lamen ])lures, qui corum cl iju.v aliter se lutbenl, abscundi non possunt (/ Tim.

ct lidcm, ct doclrinam, ct piudcntiam novimus, adco quorumdain cxcrcvil dissensio, ul

V, 2-4, 25),

minus in cis isla nnsccntibus scntcnliam pro dis- h;cc dissonanlia ad vcslram |icrvcniret notitiam,ct
scnsione ba]itisini dc bcalo C.ypriano, a sancto synodali dccrelo, pro zelo fidci cl unanimilali'? amo-
collaudulam s,i'iii'niinicru, in libro sc-
Anf;uslin(i rc, antciiuam h;i;c nobis [icrscrutanda comniillcre-
cundo dc baplismo {conlr. Ihnidl. c. 'i) iiusilam 3 T> tis, (]uatiior capitula cpisco|iali .1 diflinitionc vobis
proposuiniiis. <> Oi'oniodu ciiiiii, iiuiiiit, putuit ista dc c;ilholicorum I';itrum diclis c(illigi,et singulorum
ros tantisaltcrcatiunum ncbulis invululaad [iliMiarii cxigcrctis manibus roborari. Poslca voro ct (|U0-
concilii luculcnlani illustratiuncni conliriiiationciii- rumdain ex his eisdem capitulis subscripse-
(jui

qnc pcrduci, nisi primo diutius per orbis tcrrarum rant, ct aliorum ctiam intantum cst accumulata ve-
regionos multis hinc atquc liinc disputationibus et cordia.ut nccessc forct et jussionis vcstro; inslaulia,
rollalionibus cpiscoporum ]icrlracta cunslarct? Iloc et exsccutionis nostra; obcdienlia, hinc coruin quos
aulcm lacit sanitas pacis, ut cuni diutius ;ili(|u;iub- lir.cmisimiis scrijitis et |)ro|iosilii)nilius littcrali ofli-
sciiriura iiu;pruiitnr, ct pruplcr invcnicndi dillicul- cii) rcspondcre. Iiiterqua' ct liis c;i|)itulis,(|ua? nobis
talcm divcrsas ]i;iriunt in ruilcrna disccplaliune niqicr dcdistis, pro nuslri iiigenioli cajiacltate, siib
sontcnlias, donec ad vcrum liquidum pervcniatur, dubiclatc tumen respondimus:quia non crcdidinius
vinculum pcrmancat unilatis, nc in p;irlc pra'cisa ut fratrcs etcocpiscopi nostriconlra regulas ecclc-
rcmanc;it iiisaiuibilc vulnus erroris. Et idco plerum- siasticas adversum nos talia dcbuisscnt conscribc-
quc doctioribiis miiius aliquid rcvclatur, ut curum re : non ignorarent liuminicis insti-
])r;cserlim cuin
paticns ct bumilis charitas, in qua fructus iiuijor tutionibus et lcgibus sancto Spirilu proniulgalis
esl, comprobetur, vel quomodo teneant unitatem prrcfixum csse, qualiter si in sa-pcfatis capitis fidei

cum in rebus obs'curioribus diversa scntiunt, vel C obloqueremur, nos compellarc, cl lunc synodali
quumodo accipiant vcritatcm cum coiitra id quod Judiciu nos noslras(|uc sontcnlias a suadcbuissenl
scnlicbant dcclaratum csse cognnscunt. » communionc cxplodcrc. Nunc vcro, (luia ccrti su-
Sciebant namquc iidcm vencrabilcs catholici ct mus, cujuscompusitioni dobcmusdc 9a>f>enominalis
docli viri, quia in multis rcgionibus ac provinciis qu.Tstionibus respondcrc, scrvalis rclalionum abso-
ha2c pestifcra eral recommota doctrina. Kt ideo si- lutionibus contra cos quibus a vcstra dominationc
lcntium imponcrc tam lacilcsicul
in suis provinciis pro imposito nobis miiiislcrio jussi sumus rcddere
furtc potcrant iiuluerunl crruri, doncc iid ])liiriiiio- rationom, conlra h.Tc tanlum capitula, quantum cx
rum notiti;im pcrvcnta pluriinorum judicio qu.ostio nnbis cst cum omnibus puccm habonles, cx snncta-
sopirctur: (iiiia iit dicit sanctus Cadcslinus in epi- riim Scriplurnrum auctoritatc. cl ciilholicnnim l'u-
stola ad Nostorium dirccta Omnes {epi.st. 5 in fin.),' Irum sontcnliis, sim|)liciter rcspondcrccurabiinus;
dcbent nosso quod agilur, quoties omnium causa ut cui forlc omnia illa legere non licucril vel non
tractatur, vidclicct ut rum omnium iii unius pro-
>i libuoril.hiccompcndiosas protcmporccapituloruni
positiuiic fucrit dilTinit;! cunsullalio, cunclonim va- rcsponsioncs invcniat : quas furatis horulis a divor-

lcat ad omiics cinaiiarc solutiu. Ibcc eadcm iKiiiique sis occu])utionum distonsionibus.^in "um
capitula, sicut facilc rcniinisci poleslis, anlc Iricn- n fcrias non habcmus, sicut dc .-cnli-n i uni
nium nobis in villaRothomagcnsis opiscopii, quie Patrum accopimus, nc lorporc vel inobcilionlia a
Niclfa dicitiir, quando in cxcubiis contra Nortman- vcslra dcnolaromur r.hrisliana devolionc, coinniil-
iiorum iiilV'St;iliuncni di'grb;iiiius,sub liliilo qu;isi in lcrc sclicdulis (umulliiario scrmonc studuimus :

Valcnlina syiiodo conscripla fiicriiit. uiino Incarna- i|Uoniam iii pr.vfalis rolutioiiibiis provocali iniilti-

lionis lloniinicic t^TiTt, sub Lothurio imiicralorc dc- plicibiis miiltipliciiim illutinnibus , multiplicilcr

dislis, nt ad illu qiiic nobis vidcrentiir Ciilholicc ii)iilti|)liciliiisi|iic non sinc sicul sci-
collulidiiibus.

ox orthodoxorum magislorio rcspondcrcmus : cuin miis ol cflnlilomur lccloris l.-cdio, scnsu scd lamcn
aliis quorumcuiKpio scriplis iju.t liinc ad vcstruin ralholico, in tribus libris lacinioso scnnonc rcspon-
noliliiini jicrvciicrc : (]iiiiriiiii (|ii.'cilam scri|)ta rcco- dorc salogimiis. Sod in hnc Diaxinac bcnipno loclori
])iiiius, scd cu publiciirc iioluimus, sollieiti servnrc nos salisfarere autumamus, quia sinpulorum sin-
uniliitem spirilus in rineulo }meis (K;i/i. iv, 3i : do- giilas scmpcr poncntcs sentcnti.is, singularitcr ad

neo cum cis qiii vobis illa transmiseranl ruiniliuri objecla cl rcsistculia lidei respondcrc studuinius.
G9 DE PR.-EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOK. 70
Et vol \n devolum quomquo lectorem
lioc solo A qua petis ut de hc-eresibus, qure oriii
l^nn luatii, in
nobis conciliai-i conlidimus.quia cum ox sua menle potucrunt ex quo Domini in carne nuntiari capil
nostrum laborcm perpenderit,nos apud se excusatos advcntus, aliquid scriberem.Hoc autem feci, ut vi-
habebit. Quis vero sit istorum capilulorum compo. dcrem utrum jam deberem ipsum Opus aggrcdi,
sitor, cui qunsi a novo cogimur respondere, ipse et inde tibi aliquid mitterc, ubi considorare tanto
sc prodet cum neccssario urgebitur ad lucem ve- osse diriicilius quanto vis essc brevius. Sed ne boc
rilatisvenire quiaoporatortenebrosorujm operum
: (juidcni potui.talibus curis supervenientibus impc-
inter qua; ab apostolo cl ha;reses describunlur,odit dilus, a quibusomnino dissimulare non <• possem.
lucem non venit ad lucem. ut non arguantur
et Nam ino et ab eo quod habebam in manibus aver-
opera cjus oninis vero qui bona agit, inlcr quaa
: terunt hoc autem est,ubi respondeo libris Juliani,
:

bona ab Apostolo et ndcs conniimoratur, vonit ad quos octo cdidit post illos quatuor qnibus anlo
liiceni, ut nianifeslonfur opera pjns, quia in Deo respondi. Ilos enim cuni Rom» accepisscl iValcr
sunt facta. Sed ct ille quicunque ost, si ad lucem Alypius,nondum omnes dcscirpserat,cum oblatam
v( norit, et veritati ex corde conscnserit, csse fllius occasionemnoluitpra3terirc,pcrquam mihi quinque
lucis potorit. 5 Si autem et pertinacitor contra- transmisit.promittens alios tros cito se essc missu-
dixerit veritali,ipsc infidclitate sua et contentionis „ rum, et multum instans ne respondere diirerrom
nomcn imponct B
su.-E vccordia, hajrolici sibi : quia sum remissius semper agore
Cnjusinstantia coactus
non statim est lucreticum quod ignoranler a lide qudd agebam, ut opora utrique non decssem, uni
scntitur diversum si non liat pcrtinaci contcntionc diebus alteri noctibus, quantum mihi ab aliis occu-
ha;reticum. pationibus hino atque hinc venire non desistentibus
CAPUT PRIMUM. parccrctur.Agebam vero rcmplurimumneccssariam
Qncinilo, ct iihi.rt iindc lurc PvxdcUinatiana Ivrrcxis nam retractabam opuscula mea,et siquid in eis me
liriiniim cxorta jiicrit, et pcr i/ho.s iic iiiialilcr rc- partim reprc-
olfrnileret, vol alios olfendcre posset,
vicla atquc coiiijircssa cxslitcrit.
liendcndo, partim defeudondo, quod legi posset et
Nunc jam dicendum ccnsuimus quando, cL ubi, deberct operabat.Et duo volumina jam absolveram,
el qua occasione haec hseresis orta primum oxslitc- rotractatis omnibus libris meis, quorum numerum
rit. Ante quadringcntos circiter triginta et oo am- nesciebain, eosquc ducentos Iriginta et duos osse
pliusannoshtechwrosiscstcxortatemporoTheodosii cognovi.Restabant epistolio, et tractatus populares
et Valentiniani impcratorum, sub pr;osulatu saneli qnos Gra;ci Ilomilias vocant. » Isti autom libri Ju-
Cujlestini.poridcm tempus quando et Nestorianaha;- liaiii, sicut manifestum est, non sunt illi, quos in

resisapudGrajcosinConstantinopoli civitate auclore libris Retractationum commemorat.

Nestorio ebullivit, sancti Augustini temporalis vits C Scdetdoha^rcsibus ocloginta etocto iisdcmdoctor
termino imminentc,sicut Prosper in Chronica sua miriricusAugustinusconscripsit,quibusnovissimam
domonstrat, dicens Thoodosio XI ct Valenti-
: <( h;ercsimPclagianamsubjunxit.IndcGennadiusMas-
niano consulibus et ad locum, Nestorius Constan-
: silionsis sacerdos valdc doctus,qui et de viris illu-
tinopolitanus episcopus novum Ecclesiis molitur stribus scripsit, ab eo loco incipiens ubi sanclus
errorcm inducerc.El item Theodosio XIII, et Va- Ilioronymus memorio! scriptorum illustrium fincm
:

ientiniano III, Augustinus episcopus por omnia ex- imposuit,ot ad sua usque tempora scriptores famo-
collontissimus moritur v Kal. Scptcmbris, libris siis ciini debita laude commomoravit, hanc Pr;i"-

Juliani inter impetus obsidentium Wandaloruni in drslinatianam nonagesimam lueresim secta; Pela-
ipso dierum suorum llne respondens,et gloriosc in giana; supposuit, dicens :« Sunt,inquit, qui dicunt
defensione gratia; Christiana; perscverans.oEt Boda quod Dcus non omnes homines ad hoc croet, ut
in Chronica sua Theodosius, inquit, minor. Ar-
: « omnos salventur, sed ut multitudinc hominum or-
cadii filius,annosviginti sox rcgnavit.Valentinianus nelnr mundus, » et roliiiua qu;e prosequitur, qua»
junior, Conslantii tilins, Ravenno; impcralor croH- in processu monstrabimus. Deinde nonagesimam
lur...Et post paululum : cc Sed beatus Augustinns primam Nestorlanam ponit,sicque Eutyciiianam,ot
llipponcnsis episcopus, et omnium doclor eximius
Ecclosiarum, nc civitatis suaj ruinam viderot.torlio
jj
•
describcns
...
posl li;mc Timotheanam.Sed et llyginus,catalugiim
ha;roseon,octogesimam ct nonain haaro-
(ibsidionis ojus rncnse migravitad DominumvKal. siiii Nestorianam ponil, et nonagesimam istam Pra;-
Septembris,cuin vixisset annos soptuagiiil;i sox, iii destiii;ili;uiam,cuni liholloab eisdem Pivedestinatia-
ilericatu autem annos ferme quadraginta cnm iiisconi[H)sit(),ita diceiis:« Noinigesinia h;eresis, in-
plessot. > Qui bo;itus Augustinus in ipso dierum cpiil,i]u;iin in pradatione nostra diximusde nomine
suorum finc librum dc llairesibus, inter rcsponsio- Augustini episcopi cssc mcntitam,Pra;dcstinatiano-
nos pr;edictorum librorum Juliani,quorum Prospcr rtiin nomon accepit. » Hoatus etiam .\uguslinus in
fecerat menlioncm, ad Quodvultdeuni diacoiuim pr;ef;ilioiio Retraclationtim de opusculis sttis dicit :

scripsit, sicut ipsc in epistola ad pra'dii-tuiii di;ico- " llliicl enini qucid scriiiltim ost,c'.i; inultiloijnio iion
num ita coinmemorat : <i Ciim iiiilii, inquions, li;ec c/fugics ;)ccr«/K7)i(/'ro«.x,l'.l),leriot me phirimuni :

scrilicndi offerrettir occasio pcr Eusalonsem presby- non (iiii;i multa scripsi, vol qui;i niulta oniam quaj
teruin,qucm comiBcndo cliaritati tua;,rclcgi cpisto- dicl;il;i iioii sunt tamen a iue dicla conscripta sunl-
72 IIINCMAIU IIHKMENSIS Altr.lllKCFSCOPJ 72
absil ciiiiii lil iiiiilllliii|iiiM ili'|Jiili'liir,i{ii.(ii(lo ncccs- A. *^<^^ 1''0''i'»i uuutorilatcin t-inc juJicio scquuntur
suriii (licuiilur, i|ii.'inl.'ilil>rl mtiiiiiiiiiiii iiiulliluilliii; assercre. >. Kl circa linem ip^iius epistolin: "Neces-
(lieanlur. ycd islain siMilcnliain Sciipluni; tiiinct.-i! surium el utile cst, inquil, ctium qux scripla sunl
proiitcrca tinic(i,(|uia(li'l;im niiillis (lis|iulalioiill)US scribere, 110 lcvc e.vistimetur (|uud non frequcnler
mcis siiic (luliii) iiiullii cnlligi iinssunt, i]u;c si noii S arguitur. » Iliiic cl llilarius .Xielalciisis opigco-

falsa, al cerle vi(lcantur,sivc ctiam convincantur 3 pus ad cumdeiii sancluin Augustinuin iiilsit epislo-
non ncccssaria. » Ut paulo superius :«Nequo enim lam, iii ipia dicit :« lld.>c sunt itaquc (|ii:e Mussilix
quis^iuani, nisi imputloiis, idcu quia niea errata rc- vcl etium uli(julbu6 locis in lialliu veiililunlur, el •>

prcliendo nie rcprcliciidcrc aiidi-liil. Sed si dicit icliipia. Kl itcm rirca liiicm sii.e opislulte dicil :

niin ca dcljiiissi; a iiio dici qu;c posli^a milii eliiiin " Libros, cuni eilili fueriiit.quus de universo oporc
disciplicorent, veruin dicit et mecum lacit. Euruni nioliris, (|u;cso habere incraamur : maximc ul pcr
i|nippc reprchonsor cst,qnoruin ot ego sum.Ncquc eoruni aucturitalem, si quu in tuis displicciil, a
iniiii ca reprehendorc dcberom, si dicere debuis- dignitale lui nominis jum non trcpidi scquestre-
scin. " mur. »
Nain ct iii AlVicaiiis cl in Gallicis rogionibus liicc Undc clsanclusAugustinus duos libros, ultcrum
priiiium hicrcsis cicpit cxonliuiii ailliuc in vita bc;iti _ dcPruidcslinalionesanetorum,alt/;rum de Uono per-
ti ,1, _. „1 »' ...: -. :ii., O scveraiiti.e.ad
1: „(..! n _:i:
.'Vugustini. Undc ct ipsc ad Valciitiiium el cum illo
.
prajlutus cpiscopos, Prosperum scili-
. • : 1 1 :

monachos librum scripsit de Correptioneet Gratia, cet ct llilarium scripsit.In quibus Iibris,sicut sibi
sicnt Prosperinopistolasuaadeumdein.'\ugustinum visum ruerat,nomcn pr;cdestinalionis,quo anlea in

ilirccl;i dcmonstrat, diccns : « Mulli.iniiuit, scrvo- uliis suis libris indiirerenlcr usus fucrut, jirujirie

rniii (;iii'isli,qui in Massiliensi nrbe consis-tunt, in posuit, sicul ct in libro dc Currejiliunc ct Grutia
sanctitatis tu;e scriplis, qu;c advcrsus Pelagianos diriinilive correxit.In (juiLus eliaiii et liurnm novo-
hiercticos condidisti, contrarium pnlant Palrum rum hoirclicoruni facit crcbrius mcnlioncm.uti qui
opiiiionijCt ecclcsiaslico sensui, quid(|uid in eis de legit agnoscit.cl nos brcviler Icctoris prxscntuinus
vocationc electorum sccunduin Dei propositum[dis- obtutibus.Ail cniin in libru de IJono perseveranlia!
putasli.El cnni iiliipiandin lardilalcm suam culpare ((Vi/). l'.t) : i< Porro si bivc ilu Ueum nuveraiit dape,
nialui'rint,(|uani iion inlclKcla rcprchendcrc, (lui- ut nuii ignorarent eum daturum se esse jir.Tscisse,
dani([ue coruni lucidioreni super hoc atiiuc apcrtio- et quibus daturus csset nou puluisse ncscire; pro-
rcni bealitudinis tua; e.xpositioncni voluerint postu- cul dubio novcrart pra-dcstinationcin, quam jicr
hirc, cvenit c.x dispositione misericordi.iB Dci, ut apostolospra;dicatani contra novos ba;rcticos o|>ero-
cuiii quiilam inlra.Mriciiiii siiniliauiovissciil,liiirnin sius diligenliiisijuedefcndimus. » Et itcin {cai>.20) :

deC.oricptioiic cl Gralia plcnniii (liviiia; auctoriliitis C « (Juid uutciii cocgit locu Scrijilur.irum, i:i quibus
oiiiiltcies : qno in notiliain noslrani iiisper.ita pi'icde^tiiiatiocoinnieiidaluosl,cujiiusius el enuclea-
opportunitutc delulo.putavimus omnesquerclas re- tius isto nustro labore delcndi^nisi qiiod IVIagiani
sistentium sopiendas, quiauniversis qu.^cslionibus, dicunt gratiain Dci secundum inerila nostra dari? >•

de (|uibus consulenda erut sanclitas lua.lam plenc ct reliqua. Et itcrum [cap. 23) : • De liac cniin re,

illicabsolulcquo respoiisuniesl.qii.asihocspecialiler quam nunc advorsiis iiovus h.T;relieos non comine-

studncris, ul qii.i; a|i.ud noscraiit tiiib.ila eoiiipoiic- niorarc tanlum, scd jdaiie tucri et dcfcnsarc coin-
rcs.»Oiiciii libiuniisdciiib.;utus .\uguslinus in ^erie pclliniur; ct itcm : (ju.x- nunc cuiitra novos h.Treticos
librorum Retractationum ullimuin posuit. Qui in cura diligontiure defcnditur; ct itcin : Ar per hor
coruindcni pr:erutioiie dicit :<<Quaproptor quicun(|ue pr.-edestinationis hujus lideiii, qii.-c ronlra novos
ista lecturi sunl non nie imitentur crrunleni.sed iii li;crelicos novu sollicitudine nunc defendilur, nun-
mcliu.^^prolicicntem.lnvcnictcninirorlasseqiioniodo (juam Ecclesiu Christi nun hubuit. " Sunt cl qui

scribciido prorcreiiiii,(jiiis(juis opuscula nica ordine dicunt, quiu iiomen pr.vde^tinutiunis noii alitcr.nisi
quo scripla sunt legerit. Ouod ut jiossit, hoe opcre sicut in aliis suis librisposuerat.beatus Augustinus
(ju^mtnm poterocurabo ut eumdem urdincm nuve rctractarc volueril. t'ndc scianl quia pust onines
rit.'d)e (jno libro et Prosper in jir.clata epistolajir.n;- n libros suos, quos in libris llelraclalionum coinnie-
ccdcnlibus sulinc.\uit,(licens:«llccensito auleiii lioc iiorat, duos libros c<inscri|)sil, quus loco
islos
bculitudiuis tii;c libi'(),sicut (jiii sanctaiii abjiie ajio- ivtnictutionis cumposuil.ln ijuibus nihiluniiniis de
stolicain doctriiKctu.i;auctorilatcm anlca scqueban- eisdeni Iletractationiim libri.s ineinoriani facil.sirut
ttir, inlelligenliures miilto instructiorosijiic suiil lucilo lcetor agnoscil.Ail eniiii inlibro de Pr.-rdesli-

fucti, itu (jui |>ersnusioiiis su.-c inijiciliebaiiliir ob- nalionc suncloriiin (iti/i.4) :•• l)e lioc prinio duoniin
sciiro, advei-siorcs ijiiiitii fiicrant reccsscrunt. yiio- illoruiii libro in si^ciindo llcli-nrlaliunum priinuni
ruiii liiiii aliriijila disscnsio jiriiiiiim jirujiter ijisus loculus siini. » Et itcin in libro de llono perfcvc-
mclucndii csl.nc l;cn claiis tiiniijiio cgicgiis in uin- raiitin' (C/i/). 1 1 i^.Deniijue in jiriiiio llelrnrlutionuni
niiiiii \irliiliinisludiu virissjiiriliisPclagiann- iiiijiic- libru, quod ojiiis meum noiidnin lej^stis, cuiii ad
l^ilis illiidut no sinipliciuies quiijiie,ajiud quos ho-
; eusdein libros relrurlandos vcnisscm, •• cl reliqua.

rum niiignu esl de jnobilalis contcmjilaliono rcve- El iii libro Ilyjiomneslicon ah .Tinulis SS rjilumnia-
rciitia.hoc tulissiiiiuni sibi .T^timcnt. ijuod audiant tum fuissc demonslral, dircns {lit. vi) : •< Crcderc
 .

73 DE PR^DESTINATIONE DISSEI5TATI0 POSTERIOR. 74

nos quippe vel praedicare suggillatis.quia cum lege A est in uno responsum, monachus fuit Syra-
libro
Dei el prophetis, cum Evangclio Chi-isli cjiisijuc eusanus, autem Hilarius exstilit Arclatensis
iste

apostolis, prjedestinationem dicimus, eo quod Deus episcopus,eui simul cum Prospero isto quos nunc
quosdam hominum sio praedestinet ad vitam regni memoramus libros rescripsit. Si quis tameneosdem
Cffilorum, ut si 9 nolint orare et jejunare, aut in libros non habet,videat in collectione vencrabilis
omni opere divino vigiles esse, cos omnino perire 10 Bada; presbytori de opusculis sancti Augustini
non posse. » Et paulo post Non miramur vos de
: (c super apostolum, et ibi discere poterit quod autea
nobis, id est homines de hominibus, falsa posse ignoravit. Sancti nihilominus episcopi Africae pro-
confingere, cum videamus vos sic a diabolo esse vinciae ita eorumdem librorum in synodica sua
fascinatos, ut Scripturas sanetas et veridicas ad epistola faciunt mentionem dicentes : « Dei gratia
voluntatis vestra3 intellectum mutare nitumini, » et plurimnm amplectendis sanclis fratribus, Joanni
reliqua qus diserte prosequitur. prcsbytoro et archimandrita;, et Vcnerio diacono,
De quo videlicet Hypomnesticon libro, qiiidam et fidelibus viris quorum in vcstra epistola sub-
contendunt quod eum sanctusAugustinus non com- scriptio continetur, Datianus, Fortunatus, Boethus,
posuerit, quoniam illorum erroribus manifestissime Victor, Scholasticus, Orontius, Vindicianus, Victor,
contradicit : dicentes quia sanctus cpiscopus, qui Januarius, Victorianus, Pontius, Quodvultdeus, fa-
B
omnium librorum illius nomina in indico conscripta muli Christi in Domino salutem. Et in eadem ad
Vitae ipsius subjunxerit, illum non adnotaverit. locum « Libros sancti Augustini,quos ad Prospe-
:

Unde sciendum est,quia plures illius libros habe- rum et Hilarium scripsit, memoratis fratribus
mus, qui in eodom indiculo non habentur sicut :
'"
lcgendos ingerite : quorum mentionem beata; me-
esl de Disciplina Christiana, excepto etiam illo qui moriaa Hormisda, sedis apostolicae gloriosus antistes
titulatur de Doetrina Christiana. Sed et de Pra;desti- in epistola, quam consulenti se sancto fratri consa-
natione gratiffi, et dc Ha^resibus ad Quodvultdeum cerdotiquc nostro Possessori scripsit, cum magno
diaconum, et librum dc
de unitate Trinitatis, et pra!Conio catholicas laudis inseruit; cujus hajc
Pocnitentia, quem commemorat in epistola ad Con- verba sunt De arbitrio tamen libero
(epist. lxvii) :

sentium monachum (cpist. 146, sub fln.), et librum el gratia Dei quid Romana,hoc est catholica sequa-
qui titulatur de Verbis Domini, et alios quoscom- tur et servet Ecclesia, licet in variis libris heati
memorarc superfluum ducimus cum idcm ipse : Augustini, et maxime ad llilarium et Prosperum
sanctus Augustinus in fine Retractalionum dicat : abunde possit agnosci,tamen ct in scriniis ecclesia-
« Ha;c opera nongenta et tria in libris ducentis sticis expressa capitula continentur. « Et in eadem

triginta duobus me dictasse recolui, quando ha;c cpistola prffifati sancti episcopi ipsa bcati Auguslini
rclractavi, utrum aliquos adhuc essem dictaturus C vcrba de supradiclo Hypomnesticon libro cx respon-
ignorans. Atquc ipsam eorum retractationcm in sione lerti;c quajstionis ad rcvincendos ponunt luu-
libris duobus edidi.urgcntibus fralribus,antcquam reticos. Et ipse beatus Augustinus in libro ad
epistolas atque sermones ad popuIum,aliosdictatos, Dulcitium de octo qua?stionibus, quas ei scripto
alios a me dictos, retractare cojpissem. » Et isdem solvit revertens a Carthagine, commemorans libros
sanctus episcopus, qui indicem librorum illius suos in quibus de eisdem qua;stionibus seripserat,
sive opistolarum conscripsit, in fine ipsius indiculi ita ad finem ipsius operis de eodcm Hypomne-
subjungat dicens « Fiunt, inquit, simul quos me-
: sticon libro commemorat dicens « Addere etiam :

moratus sanctus Augustinus Spiritu divino actus in hoc quam maxime huic operi oportot,ut vestra ca-
sancta Ecclesia catholica ad instructionem anima- lumnia, quam nobisobjiccre soletis, per illumina-
rum fccit libros, Iractatus, cpistolas, mille el tri- tionem graticC Salvatoris rcvincatur,imo confutctur,
ginla, excepto qui numerari non possunt, quia nec ctnostra; fidei integritas comprobctur.Credere nos
numerum designavit ipsorum.» Ipscsanctus episeo- quippo vel prffidicare suggillatis, quia cum Icge Dei
pus, qui illa dcscripsit, numerari non posse tracta- et prophetis,cum Evangclio Christi cjusque aposlo-
tus et epistolas illius dixit, et quidam omnium li- lis pra;destinationcm dicimus, » et rcliqua qua; ibi
brorum numerum diligentis- n lcctor cx integro cum sexta qua;stionis solutione de
sive epistolarum ejus
sime in finc ipsius Scriptura; eumdem sanctum Hypomnesticon libro inveniet. Similitcr et de libro
episcopum subjunxisse tcstantur cum possint et qui sub nomine sancti Hieronymi intitulatur dc In-
:

ipsi viderc in eodem indiculo si conscripti sunt duratione cordis Pharaonis,quia corum scnsui con-
libri isti dc Pr.-edcstinatione sanctorum, ac Bono tradicit, magnopere satagunt non esse ipsius. Sed
perseverantia;, quos sancti Augustini essc nemo nihil cis proficit si eum rcjiciunt, quoniam isdem
denegarc aut volet aut valel. De quibus etiam con- sanctus Hicronymus, et cajteri Doctores calholici,
tendere quosdam audivimus, qui cosdcm beati codem sensu eos male sentirc convincunt, quo ct
Augustini libros intclligenter non lcgerant, quod idem liber illorum exurit zizania.
de illis seriptum sit in indiculo, Rosponsio oljjrc- Dc reprchensiono nihilominus sua,undc pra;misi-
tis llilarii libcr i, cum sine aliqua contcntione mus, contra obtreclatorcs suos isdcm in linc libri
falsum csse valeat dcmonstrari ab his ([ui cosdcm de Bono pcrsevcraulia; dicil « Qui vcro mo erraro
:

libros noscuntur habcre, quia et iilo Ililarius, cui cxislimanl, ctiam atquc otiam diligcntcr qua; suiit

Patrol. CXXV. 3
73 iiiNCiMAiu kiii:mensi.s AltCllimSCOl'!. 16

(licta considcrcni, nc iortassis ipsi crrcnt. » Dealus A aliquibus scriplis eum a quo lalis emanat doclrina

siquiJom Coclestinus hoc in epistola decrclali ad convenianl? Magna enim gloria sua humano gcnori
Vcuciium ct ciotcros Gallicanos opiscopos ctiain consulucrunt,si.\ugustinum ab errorc revocaverinl.
post obitum illius demunstrat {cpisl. H.) diccns : Nisi forte 19 modesti bomincs, noviquc censores,
« Vilcntur hujusmodi qui hiboraiil 11 por tcrras magnorum idius mcritorum scni honorabiliter uc
aliud quam illc nostcr jussit agricola sominarc.Ncc misericorditcr parcunt, et sccnri quia libros cjus
tamcn mirari possumus,si ha;c ergavivcntcs hi nunc nemousquam recipiat conquicscunl.Atquinoverint,
tcntarc audent.qui nituntur etiam quicscentium fra- imo noverunt, non sulum llumanam.Africanamquc
trum memoriain dissiparc. .\ugustinum sanctic rc- Ecclesiam, ci per omnes mundi parles univcrsos
cordationis virum pro vita sua at(|ue moritis in promissionis lilios,cum doclrinahujus viri sicut in

nostru communionc scmpcr haliuimus, ncc umnwun tota fidc ita in grafi.B confessione congrucrc : sed
hunc sinistraj suspicionis saltcm rumor aspcrsil : ctiam in his ijisis locis, in quibus udversus eum
qucm tantaj scienlia; olim fuisse meminimus, ut inter querimonia concitalur, csse propitio Dco plurimos,
magistrosoptimosetiamameissempcr decessoribus qui ad perceptioncm evangclicx apostolicxque do-
habcretur. Ijeno orgo de eo omiics in communc scn- ctrina; saluberrimis ejus disputatiunibus imbuun-
soruntjUtpote qui ubiquc cunctis et amori fuerit ct „ tur, et quotidie in membris corporis Christi in
honori.Unde resistatur talibus quos malc crosccre quantum ca ipsc multiplicat dilatantur. »
vidcmus.Nefas est ha:c pati rcHgiosas animas.qua- Et itcm idem Prosper in libro qucm edidit contra
rum afflictatione, quia membra nostra sunt, nos Cassianiquondam abbatis librum,qui prxnotaturdc
quoque convenit maccrari quamvis mancat hos
: Protectione Dei, de reprchcnsoribus librorum sancti
boatitudo promissa,quicunqiio probantur pcrsecu- Augustini.scilicct de Correplione el Gralia, de Pra>-
tioiiom proptorjustitiam sustincrc: quibus quid pro- dcstinatione sanctorum, ac Bono poraCverantia>,
mitlatUominus in luturuin scqueiis scrmo dechiral. quos circa finem ediderat, ita post laudcm bcali
Nonest agcntiumcausa solorum.quando univcrsalis Augustini a Coclestino prolatam dicil Conlra : <<

Ecclcsia quacunque novitate pulsatur. Intelhgamus istam clarissinKC laudalionis tubam, conlra istam
ha;c ipsa vobis qua; nobis non plucent displieero : sacratissimi testimonii dignilatem.audet quisquam
quod ita demum probaro potorimus,si imposito im- maligna; inlcrprelationis murmur cmiltcre, et per-
probis silonlio do tali re in posteriim qucrela cessa- spicua; sincerissima-que scntentia; nubem obli(|ua!

bit. » Sanctus quoque Proptor hinc in epistoia ad ambiguitatis obteudore? ut scilicct,quia in epislola
Itufinum ita dicit « Has, inquicns,versulias,quibu3
: papa; librornm, pro quibus actum est, non expressug
se filii tencbrarum in similitudinem filiorum lucis est titulus,hinc eos appareat non probatos,ctistam
traiisfigurare volucrunt,cum ct Orientalium cpisco- C in sanclum Augustinum laudalioncm pro antcrio-
porum Judicia, ot apostolic;e scdis auctoritas, ct rum scriptorum mcritis fuisse collatam. m Et posl
Africanorum conciliorum vigilantia doprchcndorit, aliquanta « Apostolica enim scdes quod a pr.x-co
:

bealissimus quoquo Augustinus, prx'cipua utiquo in non discrcpat cum pra^cognili.s probat, ct
gnitis sibi
hoc tempore portio Domini sacerdotum, copiose et quod judiciojungit laude non dividit.Qui crgo boa
pulohrc in multis voluminum disputationibus de- proximc editos libros refutant, antcrioribus acquic-
slruxit utpoto intor mulla Dci dona,quibus illum
: scant, et iis qua; pro gralia Chrisliana prius sunl
abiiiidantissime spiritus veritatis implcvil, habcns scripta conscntiant. Sed non faciunt. Sciunt cnim
ctiuiii hanc scicntia; cl sapientia; ex Doi charitate omnia Pelaginnis csse contraria, ct nihil sibi posse
virtutem, ut non solum istam adhuc iu suis detrun- compelerc ad consequentium resolutioncm, si con-
cationibus palpitantcm,sod ctiam multas prius ha>- litcantur in pra^cedcnlibus consisterc veritalcm.
reses invicto verbi gladio dobollaret. Cui inlcr tot Igilurhujusmodi bominum pra\itali non tamdispu-
corlaminiimpalma9,intor lot triumphorumroronas, tationum studio, quam auctoritatum privile^io rc-
ad illuminationem Ecclesia;, ct ad gloriam Chri^ti sislondumcst ut do prostrati dudum dogmaliscor-
:

qua ipscillustratus cst perfulgonti,quidam noslro- piire nullum mombrum sinatur assurporc quia :

rum.iiuoddcipsimullumdolondumcst, occultissod jj nolumcstita sc falsitalis istrius habcrc vcrsulias.ut

nonincognilissusurrationibusobloquuntur:etpi-out si ci liccat, prictcnta corrcclioais imaginc, aliquod

sibi obnoxias aliquoruni aurosopporluniisque rcpe- sibi favcntium radicis sux germcn cxcipcre.lotam

rerint,scripta ojus (luibusorror Polagianorum im- so possit in cxigua sui parlc rcpararo.Ubi cnira non
pugnalur infaniant,diccntes cum libcrum nrbilrium aliud habet summa quam porlio, non cst dcvotionis
pcnitus submovere,ct sub gratia- nomine necessita- dcdissc propc totum, scd fraudis rcsliluissc vel mi-
tem pra;dicarc fatalem adjicicntosctiamduas illum
; nimum.Quod nc bypocrilarum obtincatur insidiis,
humani goncris massas et duns credi vcUe nnturas, confidimusDominiprotectione pra;standum,utquod
ut soiliool tunta^ pictatis viro Paganorum ct Mani- operatus cst in Innocontio, Zozimo, Bonifacio, Cod-
ch.Torum asoribatur impictas.Qu.Tsi vcra sunt.cur lcstino.opcretur ct in Xysto.et incustodia Doiiiinici
ipsi tam nogligentcs ne dicam impii sunt, ul lam gregis h.TC sit pars gloria; huic rcscr\al.i pasl<.ri, ut

abruplam perniciem ab Ecclcsia non rcpellant,tam sicul illi lupos abegcrc manifestos. ita bic dcpollat
Insanis pradicalionibus non rcsistant, nec sallcm occullos : iilo auribus suia doclissimi Huis inso-
 ;

77 DE PRyEDESTlNATIONE DISSEUTATIO POSTERIOR. 78

nante serttione,quo collaborantom secum hortatus ^ sionum coiitra Gallos pravc sentientes hoc idem
est dicens Sunt enim quidam qui justissime fl3
: demonstratdicons:c<Doetrinam,inquit,quamsanctge
damnalas impiotatcs adhuc liberius defendendas mem.orife Augustinus episcopus contra Pelagianos,
putant, et sunt qui occultius penetrant domos, et inimicos gratiffi Ghristi et liberi arbitrii decomptores,
quod in aperto clamare jam metuunt,in secreto se- per multos annos apostolice asseruit, litterisque
minare non quiescunt. Sunt autem qui omnino mandavit,quibusdam visum est autnonintelligendi,
siluerunt magno timore compressi,sed adhuc corde eam nolondo
aut intelligi reprehendere,et hoc quasi
retinentes quod orc jam proferrc non audent. Qui compendium cognitionis his qui judicio eorum du-
tamen esse fratribus possunt ex priore ipsius do- cebantur afferre,ut qu.'e in libris prwdicti viri dam-
gmatis defensione notissimi. Proinde alii severius nabilia se roperisse jactabant,brevium capitulorum
sunt coercendi, alii vigilantius vestigandi, alii tra- indiculis publicarent,talique commento et dctesla-
ctandi quidem lenius,sed non segnius sunt docendi, tionem ejus quem impeterent obtinerent, et ab his
ut si non timentur ne perdant, non tamen negligan- qu.x infamassentcuram exterriti lectoris averterent.
tur ne pereant. Sufficienter ut arbitror demonstra- Ne ergo hanc persuasionem temcrc quis recipiat,et
tum est reprehensores sancti .4ugustini et vana talemputetsensumscriptis catholici inessedoctoris,
objicere, et rccta impugnare,ot prava defendere,pe- qualem eum qui frustra calumniantur oslentant,
P
remptorumque armis intestinum bellum moventes, singulis capitulis, quae damnatiouis titulo prsnota-
dictis divinisatquehumanis constitutionibus rebel- runt, brevi et absoluta professione respondeo in :

lare.Quorum tamen,dum adhuc non sunt a fraterna nullo recedens a tramite earum diffinitionum,quoe
societate divisi, toleranda magis est intentio quam in sancti viri disputalionibus continentur: ut facile
desperanda correotio ut donec Dominus per Eccle-
: vel tenuis diligentiiie advertat inspector,quam inju-
siaeprincipes.et legitimos judiciorumsuorummini- stis memoria car-
opprobriis catholici prcedicatoris
stros, hac qum per paucorum superbiam et quo- patur,et inquod peccatum cadant qui aliena insli-
rumdam imperitiam sunt turbata,componat,nobis, gatione commoti scriptorem celeberrimi nominis
Deo adjuvante, sit studium, quieta modestaque pa- promptius habeaut culpare quam nossc. »
tientia odiis dilectionem reddere, et ineptorum Hc-EC autem,qua5 prolata sunt a sancto Ccelestino
vitare conflictus veritatem non deserere, nec cum
:
et beato Prospero in redargutione et compressione
falsitate semperque a Deo petere, ut in
certare, ex verbis beati Augustini hujus novm ha;reseos,
omnibus cogitationibus,in omnibus voluntatibus,in acta sunt post obitum ipsius doctissimiet catholici
omnibus sermonibus atque actionibus nostris, ipse viri,secundo anno postquam ipsc obiiit.Et congre-
teneat primatum qui se dixit esse principium quo- ; gata, sicut Prosper in Chronica sua demonstrat,
niam ex ipso, et per ipsum, ot in ipso sunt omnia, C apud Ephosum plus ducentorum synodo sacerdo-
ipsi gloria in stecula. Amen. » Et item Prosper Ga- tum,Nestoriuscumha3resinominissui,etcummultis
millo et Theodoro Januensium presbyteris scribens: Pelagianis, qui cognalum errori suo juvabant do-
« In libris, inquit, beata3 memoricB Augustini epi- gma,damnatur. Sed et sanctus Liberatus,archidia-
scopi,quorum titulus estde PrcTdestinationesancto- conus Ecclesiffi Carthaginis regionis sextffi, in Bre-
rum, quKdam sanctitatom vestram vel insolitaaut Nestorianorum et Eulychianorum col-
viario causa?
minus claramovGrunt,quKad humilitatemmeamde lecto ita ad locum dicit {cap. 4) « Cyrillus voro
:

contextu disputationis excerpta misistis,ut quo in- per Posidonium diaconum suum retulitdeNestorio
tellectu quove judicio ea acciperem nosceretis,» et papa; Ga;lcstino, et quid Constantinopoli ageretur
reliqua. Et item in libro qui titulatur de Ingratis eipcr epistolam suam allegavit. » Et post aliquanta
contra Pelagianos, aliosque ha3reticos,quorum ibi- {cap. 5) " Imperator sacram ct beato Augustino
:

dem nomina designantur :

Hipponeregiensi episcopo per Ebagnium Magistria-
Contra Augustinum narratnr sfirpore quidani num scripsit,ut ipsi concilio 15 pra^slaret sui prai-
Scriptor, quem dudum livor adussit edax.
sentiam qui Ebagnius veniens Carthaginero ma-
:
Inler mulla suis quie Iradidit li.eresiandies,
Quod cognoscis, ait, nalurain, ([Uic bona facta est, gnam,audivit a Capreolo ipsius urbis antistitc bea-
NuUis cum vitiis in i|uo([n.-uu (ininiuo ereari, TA lum Augustinum ex hoc mundo migrasscad Domi-
Nec cuiquam primi culiiani ndcuisse pareutis,
Kt quoniani taies nascantur nunc quoque, (lualis num, acceptisque ab eo ad imperatorem litteria
llle fuil uustri generis pater nnte realuni loqucntibus de obitu beati Auguslini, Constantino-
Posse hominem sine peccato decurrere vitam,
Si velit, ut potuit nullo delin.piere primus polim unde venerat rediit. Porro Capreolus archic-
I.iberlate sua. Noinpe li:ec daniiKitJi f.itcris piscopus propter impctus Wandalorum, Africanas
Conciliis, muudi^pie inanu. Cdiiiiectit et illuil
regiones obsidcntium,univcrsaIe concilium congre-
t4Idem auctor, quoJ lex it.i sanctos miserit olini
Crjelornni in reftnuin, sicut uunc jrratia niitlit. garc non valens, Vcssulam diaconum suum misit
Hoc qnoquc judicio sancto scis psse ]iiT('niptum. Epliesum ad concilium legalum. Cteleslinus vero
Obj«clum est aliud ipsum dixisse niayistruin,
Quod meritis homiiium triliuntnr pratia Cliristi, papa Romanus scripsit Ncstorio incrcpalionis epi-
Qnantiini (inisipic l)ci donis sc fcccril aptuiii. stolam, » et scquentia. Scd ct memorata cpislola
Sed uiniis adversnm lioc lidei iiiniiuin<|iic lepufinans
Esse videns, dixil su uon ila credcrc, ct illos Capreoli, ([ua; a nobis et a multis habctur, ha^c ita
Damnari digaos, quorum mens ista teueret, sc habcre testatur, sicut legcntibus narratio ipsa
Verum et in Pricfationc objectionum atquerespon- conlirniat.Cunira quam han-csini vcnerandse memp-
79 IIINCMARI IIHEMENSIS AKCHIEPISCOPI. 80
rio! Augustiniis, siciit conlra alias roHIus cfat, A I''"I"enlcK crgo dc Dei gratia et obcdicntia hominis,
morlc praevpnlus spiciali luboi'c npquivil conlligcre. id omni modo staluerc debemus.ut ncque pioiii in

Forle cliam quia pro cerlo ad suam non pervcnit 8inistram,ncquo importuni dexleram, regia ma-
in

noliliam quani si cvidrnler agnovisset, crcdi po-

: gis gradiamur via. Illud autcm vcneralioncm tuam
testde ipsius fcrvoris zelo erga fidci sincerilatcm, dixisse miratus 6um,quod nullus unquam sub rcli-

quia non omittcrct quin contraillaniscribereprocu- giosa professione contra calholicam fidem vel scri-
raict : sicut ct conlra istam.qua! apud Gallos exci- pserit vcl pra;dicavcrit, cum pluriini multiplices et
tata pcr Prospcruin cl llilarium sibi innotuil, ct profanoscrrore.-iEuos ctiam scriptorum monumentis
antea iii AtVicanis rcgionibus commotam non igno- crediderunt insercndos, qui lamen Chrisliuno no-
ravit, cuique nomen quod postea accepit non indi- mine gloriabantur. Brcvitcr ergo dicam, quantum
dit, comprcssa pleniter non
quia in suo tcmporc cumabsenle loqui potsum,quid scutire cum calho-
obmutuit. Sed post obilum illius, auctoritatc apo- lica Ecclosia deboas. Id est ut cum gratia Domini

stolic;c sedis, pcr bcatum Cculcslinum, instantia opcrationcm baptizati famuli semper adjungas, ad
sancti Prospcri, cx delegalione ipsius sancta; uiii- cum qui praedestinationcm cxcluso labore bominis
vcrsalis Ecclcsia;, verbis prfffali vcncrabilis Augu- asserit cum Pclagii doginate detestcris. Anathcma
synodali censura csl rcdarguta, convicta, ut- crgo illi,qui intcr reliquas Pelagii impiclatcs homi-
stini P
que sopita, vcluli suprascriptus bcatus Coelestinus ncm sinc pcccato nasci,et pcr sulum laborcm possc
in mcmorata epislola dcmonstrat dicens (episl. 8) : salvari,damnanda pra^sumptione contcndcrit.etqui
(( Dilcctissimis frulribus Vencrio, Marino, Leontio, cum sinc gralia Dei libeiari possc crediderit. Itcm
Ausonio, Archadio, [•'iltanio, ct ca;teris Galliarum anatbcma illi,qui homincm cum lideli confc-ssionc
cpiscopis Coslcstinus. » El ad locum : « Filii nostri solemniter baplizalum et asscrcntcm catbulicam li-

proesentes Prosper ct Ililarius, quorum circa Deum dem.etpostmodum pcr divcrsa mundi hujus oble-
nostrum sollicitudo laiulanda csl, tantuni nescio ctamenla ct tcntamcnta prolapsum,in Adam ct ori-
quibus prcsbvtcris illic licerc,(iui dissensioni ccclc- ginule pcccalum pcriisse asseruerit.Itcm anatbcma
siaruin studcunt, sunl apud nos proRccuti,ut indi- illi, qui per Doi praiscicntiam homincm deprimi in

sciplinatas quicstioncs vocanlcs in modium.pcitina- mortem dixeril. Itcm anathcma illi. qui dixcril

citer eos dicant pra;dicare adversantia veritati. Scd illum qui periit non acccpisse ul salvus csse posseU
veslra; dilectionihoc justius imputamus quando illi Itcm anathcma illi.qui dixcrit quod vas in contumo-
sui>ra vos habcnl copiam disputandi. » El ilcm : liam non possit assurgero, ut sit vas in honorcin.
<( Habctoto, fratrcscharissimi, pro calholicre plobis Item analhema illi. qui dixerit quod Christus non
pacc tractatum sciantsc, si tamcn ccnsentur prc-
: pro omnibus mortuus sit, ncc omncs horaines sal-
sbyterii dignitatc, vobis essc subjcctos ; sciant om- C vos csse vclit. Cum autcm ad nos in Christi no-
ncs qui male docenl,quod sibi disccrc magis eom- mino vencris, aut cum u sanclis saccrdotibus
pclat quam doccre.Nam quid in ccclcsiis vos agitis, evocatus fueris, tunc opportuna si Dominusjus-
si illi summam tencant pnrdicandf? » scrit locis suis tostimonia prorercraus, quibus ct
Ad cujus jussioncni pra;dicti Galliarum episcopi qun; catholica sunt manifestcntur, ct qux calho-
synodum habuerunt,cl hujusmodi prave senlienlcs, licis contraria destruantur. Nos autcm por illu-

aut resipiscentes pietale ccclesiaslica regulariterrc- minationcm Cbristi vcraciler cl confidcntcr a»-
ccporunt.aut in sua vecordla et pravis sensibus pcr- serimus, ot cum qui pcriil per culpam, salvum
sislentes cpiscopali atquc catholiea et aposloliea CRse poluisso per gratiara, si famuli la-
gralia; ipsi

auctoritale a consortio fidclium scgrcgavcrunt, sic- boris obcdicnliam non ncgasscl, ct oum qui fK3r

ut cpistolaamicalis 16 Kausli ad Lucidum prosby- gratiam ad bona; consummalionis mctas scr\ itioob-
tcrum, et libcllus ejusdcm presbytcri Lucidi in sy- sequentc porvcnit.cadcre pcr dcsidiani el pcrirc po-
nodo porrectus cpiscopis apcrte demonslral : qua; tuissc pcr culpam. Nos ergo per mcdiura, Chrislo
ulraquc, ct cpistolam sciliccl ct correctionis libcl- duco, gradicnlcs, posi gratiam sinc qua nibil sumus
lum,ad dcmonstrandum rei cvidcns documentum, laborem orTiciosa; scr\ilutis asscrimus scd omni :

quia non qu;crimus dc mcndacio astrucre vcrilatcm arrogantianiot \clu-

D niodo
•

hic insercrc nccessarium duximus. dimus; ul totis viribu- nobis

cvacuctur.quidquid dc manu Oomini suscopcrimus,
Epislola Fausliad Lucidtim preslnjlerum.
13 donum pronunlicmus ossc non prciium,scicnie8
« Domino dovinclissimo, ci mihi spociali affcclu laboris ipsius frucium ofllcii rem csec, non mcriti,
vcncrando cl suscipiendo fralri, Lucido prcsbylcro cuni Evangelisla diccntcs: Scrri inufiles sumus.iju.^d
Faustus. Grandis charilas esl parum cauli fratris dcl'uimu.<i faccrc, fccitnui {Luc. xvil, 10}. llar .;.c

errorcm pcr Dci graliam cl ndjulorium magis vcllo striclim pro cpislol.T brcvitato mcmorala sunl aut
curare.quam sicutsumnii anlistitcs mcdilantur ab rccipcrc sc.aut rcspucre, unanimitas iua rccurronlc
unitulo suspondcro.Quid possum dc hoc sensusic- sermone rcspondcai. Ca;icrum qui banc vcritaiis

ut vis cum unanimilalc tua pcr liltcras loqui.cum monsuram gratia pr.vrodcntc cl conatu a.'<surprnie

tc pra;scns mulla cl blanda ct humili colloculione non scquilur, dignus eril qui sacris liminibus ar-
nunquam potuorini ad viam verilalis allrahcrc? ccatur.Cgo iamen individuammibi bonitaicmtuam
81 DE PR/EDESTINATIONI*: DISSERTATIO POSTERIOR. 82
toto sinceraj benignitatis amplexu in via retincns, A dcguissc; qui dicit ignes et inferna non essc. Hkc
intra malris Eeclesiae grcmium permanere repu- omnia quasi impia et sacrilcgiis replcta condemno.
diato lioc errorc desidero; qui si cito respuatur, Ita autem assero gratiam Dei, ut adnisum hominis
ignoranlia fuisse videbitur : blasphemia vero repu- elconalum gratitE semper adjungam et libcrtatem :

tabitur, si pertinaciter defendatur. Gravem namque voluntatis humanas nou cxstinctam, sed attenuatam
in auctorem retorquemus invidiam,sidicamus quod et infirmatam esse pronuntiem; ct periclitari cum qui
ci possibilitatem capessendaa salutis noluerit dare etcumqui periit potuisse salvari. Chris-
salvus est,
qui periit : cum minime
negare possimus, quod tum etiam Deum ac Salvatorcm nostrum, quantum
mandati praivaricatorem in judicii sui examinatione pertinet ad divitias bonitalis sua;, protium mortis pro
damnabit. Qui enim non est obnoxlus de suscepto, omnibus hominibus obtulissc elquia nullum perire :

nescio quomodo possit esse de perdito ac : sic pec- velitqui cstsalvatoromnium hominum maximcfide-
cantes in Deum, cujus in primis incantius asscrui- lium,dives inomnibusqui invocantillum.Et quia in
mus graliam, in postremis ejus videmur impu- tantis rebus conscientiffi satisfacienrtum est, memini
gnare justitiam. Hujus autem episto!a3 exemplar me antc dixissc quod Christus pro his tantum quos
mccum retineo, in conventu sanctorum Antistitum, crcdituros projscivit advenisset, sententias Domi-
si ita necesse fuerit, profcrendum. Quam si susci- n nicas sequcns, quibus ait : SicutFiUus hominis vcnit
piendam putaverit fraternitas tua, aut subscriptam non ministrari, sed ministrare, et animam suam
manu propria mox remittat, aut sequentibus scri- rcdctnplioncm darc pro multis (Matlh. xx, 28). Et
plis omnino se improbasse respondeat. Quod si cam illud : llic cst cadix sanguinis mci Novi Tcstamcnti,
subscriptam, ut dixi, rcmittcrc nolueris, aperte qui pro multis effundelur in remissionem peccato-
adhuc compro-
se in errore persistere ipso silentio rum {Matth. xxvi, 28). Vcl illud Apostoli : Sicut
babis, ac proinde jam necessitatem mihi facies ad semcl statutum est hominibus mori, ita est Christus
personam tuam publicis conventibus esponendam. scmcl oblalus est ad multorum exhaurienda peccata,
Et idco secundum hac qu83 a me sunt directa [llebr. IX, 27). Nunc
vero sacrorum tcstimoniorum
rcscribe, ut ea, remolis oirouilionibus, aut agnoscas auctoritate, qufE abunde per spatia divinarum Scri-
aut respuas. Ilcm alia mami. Faustus exemplar pturarum invcniuntur, et scniorum doctrina3 ratione
epistolK mea; relegi et subscripsi. » patefacta, libens fateor Christum etiam pro perditis
advenisse, qui eodem nolenle perierunt. Neque
Item exemplar libclli Lueidi prcsbyteri.
enim fas est circa cos solum qui videnturesse sal-
i< DominisbeatissimisetinChristoreverentissimis vati, immensa; divitias bonitatis ac bencficiadivina
Patribus, Eufronio, Viventio, Veriano, Paulo, Eutro- concludi. Nam si Christum his tantum remedia
pio, Marcollo, Claudio, Leontio, Mamerto, .4uxanio, C attulisse dicimus qui redempti sunt, videbimur ab-
Megctio, Leontio,Croco,Ursicino, Fonteio, Paticnti, solvere non redemptos, quos pro redemptione con-
Fausto, Graeco, Claudio, Basilio, Pra;testato, Prag- tempta constat esse puniendos. Assero etiam per
malio, Vivcntio, Joanni episcopo, Theoplasto, Ju- rationem et ordinem sa3CuIorum alios lege gratiae,
liano, Opilioni, Leocadio, Amicali, et Licinio prc- alios Icge Moysi, alios Icgc nalurm, quam Deus in
sbyteris, Lucidus. Corrcptio vestra salus publica, ot omnium cordibus scripsit, in spe advcntus Christi
senlentia vestra medioina est. Unde et ego summum fuisse salvatos : nullos tamen ex inilio mundi ab
remedium duco, ut pvEeteritos errores accusando originali nexu nisi intercessione sacri sanguinis ab-
excusem, et salutifera professione me diluam. Pro- solutos. Profitcor etiam aiternos ignes ct infernales
indc juxta pra^dicandi rcccptia statuta concilii, flammas factis capitalibus prwparatas, quia perse-
damno vobiscum sensum illum, qui dicit laborcm vcrantcs in fincm humanas culpas merito scquitur
human;c obedienti;e divina! gratia; non essc jun- divina scntcntia, quam justc incurrunt qui hoec non
gcndum; qui dicit post primi hominis lapsum cx tolo corde crcdidcrint. Orate pro mc, domini sancti
toto arbitrium volunlatis e.xslinctum ;
qui dicit quod ct apostolici Patres. Lucidus presbyler hanc cpisto-
Christus Dominus et Salvator noster mortem non lam manu propria subscripsi, et qua; in ea astruun-
pro omnium salute suscepcrit; qui dicit quod prre- n tur assero, ct qua3 sunl daninata damno.
scientia Dci hominem violonter oompollat ad mor- Ibcc autcm ideo his scriptis interponero dignum
tem, quod Dei pereant voluntale qui pcrount,
vol duximus.ut manilbstum fial,quia quaidamisli mo-
qui dicit quod post acccplum iegitimc baptismuni dcrni Prasdcstinaliani dicunl, qua; et vetcros ha!rc-
in Adam moriatur quicunquc dcliqucrit; qui dicit tii-i anle dixerunt : quibus catholica ct apostolica
alios dcputatos ad mortem, alios ad vitain pr;edcsli- auctoritatc et isti, longe post exorluri atque futuri,
natos; qui dicit ab Adam us(iuc ad Christum nullos devicti ct pr;cdamnali Prosper in
fucruut, sicul
ox gonlibus per primam Dci gratiam, id est per prrcfalo libro contra Cassiani abbatis librum cdilo
lcgcm natura; in advcntum Christi fuissc salvatos, ad locum dicit : « Vcncrabilis, inquiens, memoriaj
co quod liberum arbitrium ex omnibus in primo ponlifex Cceleslinus, cui ad calholica; Ecclesiie pra3-
parcntc pcrdidcrinl; qui dicit palriarchas ac pro- sidium multaDominusgralia! su;c dona largitus ost,
phetas vel summos quosque sanctorum, ctiam antc scicns damnatis non examcn judicii, scd solum
redomptionis 18 tempoca, in luiradisi ii;ibitatione senloiilia; remcdiura osse prmslandum, Ccelcsliam
83 HINCMAHI HHEMENSIS AHCHIEPISCOPI. 84
quasi non discussi ncgolii audicntiam postulantem A qui paululum se ad legcnda hxc dignali fuerint
totius Italiae finibus jussit cxtrudi. Adco ct pra;de- occuparc, cvidenter agnoscant, impiarum profana-
cnssoi-um suorum slatula ct decrcla syuodalia invio- rum(jue opinionum nullum 30 cordibus nostris
labililcr scrvanda censebal, ut quod 19 scmcl mc- inh.Tsisse vestigium, et blasphemias quas p.>rspcxe-
rucrat abscidi ncquaquam admittcrct relraclarl. rint nostra profcssione damnari, in carumdcm re-
Ncc vero segniorc cura ab hoc eodcm morbo Hri- pertoribus ccnscant debcre puniri." lla;c cummola

tannias Hberavit quando quosdam inimicos gratia;,

: et compressa atque composita illis ita fucre tcm-
solum sua; originis occupantes, etiam ab iHo secrcto poribus.
cxclusi Oceani, cl ordinalo Scottis cpiscopo, dum CAPUT II.

Romanam insulam studcl servarc catbolieam, fecit Per quaUlcr hac cddcm h,Trcsis, ut de truneo
(jHos cl
cliam barbarani Cbristianam.Pcrliunc virum etiam amaritudinis spuria vilulamina in teinjwrc iito
,

pullulaverit.
Oricntalcs Ecclcsia; gcmina peste purgata; sunt :

quando Cyrillo Alcxandrina; urbis anlistili, glorio- In hoc autem tcmpore quidam Gothesculcus, es
sissimo fidei catholica; defensori.ad debeUendam metropolis Ecclesia; Uhemorum monasterio, quod
Ncstorianam inipietalem apostoHco auxiHalus est Orbacis dicitur, babitu monacbus, mcnle fcrinus,
gladio, quo ctiam Pelaginni, dum cognalis confccde- p quietis impatiens,ct intcrsuos mobilitate noxia sin-
rantur erroribus, itcrum prosterucrentur. Per hunc gularis, de omnibus quE pcrvcrse tune lcmporis
virum intra Gallias istis ipsis, qui sanclE memoria; sensa cognovcrat, quatuor sibi elcgit capitula, om-
Auguslini scripta reprehendunt, maleloquenti;e est nium pene pcrvcrsitatum illarum fxtidas ct ca;DU-
adcmpta libertas quando consulcntium actione
: lentas feccs in .se contincntia, quibus simplicium ot
suscepta, ct librorum qui crrantibus displicebant dcvotorum sensus pervcrtere,et maglKlri sibi nomen
pictatc laudata,(iuid oporteret de eorum auctoritate usurpando, post se discipulos traherc, illisquc qui
scntiri sancto nianifcstavit cloquio, evidentcr pro- ad suavota auribus pruricnles magistros sibi coa-
nunlians,quantum sibi pr.usumptionis istius novi- cervarc deccrtant valerel indcbite, quoniam Icgi-
tas displiccrct,qua audcrent quidam adversus anti- timc non poterat, vita rcligiosa et catboUca doctrina
quos magistros insolentcr insurgere, et indiscipli- pra;essc. Isquc quos potuit sibi compliccs fccit dun-
nata calumnia prffidicationi veritatis obslrcpere ta.xat innolcsci dcsideranles.qui quoniam rcctis non
:

11 Augustinum, inquiens, sancta; recordationis vi- polcrant dyscolis noli ficrcnt. yuiquc a monaittcrio
rum, pro vita sua atquc pro meritis, in nostrasemper irrcgulariter cxiens.pcragratis regionibus plurimis,
communionc habuimus, » et scqucnlia, sicut e.\ in Mogunlina civitatc habita; synodo ct Uabano ar-
cpistola ejusdem papa; supra posuimus. Quia nihilo- cbicpiscopo libcllum sui crroris porrigcns.damnatus
minus ex dclegalione apostolica; sedis ha;c incom- C cum littcris synodalibus ad Ubemorum mctropolim
posita in Gallicis regionibus composucrit, sicul ct csl remissus quarum liltcrarum cxemplar hic in-
:

in prn;fata epistola CaOcstinus monstravit, isdcm scrcre ralionabilo duximus,quod ita se habct." Ue-
Prospcr in pra;fatione Vincenlianarum objcclionum vcrentissims fratri ct consaccrdoti Ilincmaro archie-
ostendit dicens « Quidam, inquit, Christiann; ac
: piscopo Uabanus servusCbristi etsen'orum cjus in
fratcrna; charitatis obliti, in tantum cxislimationcm Domino salutcm. Nolum sit dilcclioni vestr.r quod
nostram quoquo modo student bcdcrc, ut suani se quidam gyrovagus monachus nominc Golhcscalc,
cverterc noccndi cupiditatc non videant. Contcxunl qui se asserit sacerdolem in veslra parochia ordi-
cnim,etqualibus possunt scntcnliiscomprchcndunt, natum, dc Italia vcnil ad nos Moguntiam, novas
incplissimarumquarumdam blasphcmiarum prodi- superstitioncs et nosiam doctrlnam de pra;destina-
giosa mendacia, eaque ostcndcnda ct ingcrenda lionc Dci introducens, cl populos in errorcm mit-
niultispubliceprivalimquccircumfcrunt,asscrcnles tens diccns quod pra;dcstinutio Dci sicut in bono
:

talia in nostro cssc scnsu, quia diabolico contincn- sit ita ct in malo; el lalcs sinl in hoc mundo qui-
turindiculo. Qua; falso in nos ad suscilandam in- dam, qui propter pra;dcslinationem Dci qua; cos
vidiam jactilari, facile cl sufficicnlcr subscriptione cogal in niortem ire, non possiul ab crrorc ct pccy
unius probaremus anathematis, nisi maligniUis eo- T) cato se corrigcrc, quasi Dens eos fecissct ab iriitiu
rura,qui so gravari putant si do nobis benc scn- incorrigibiles essc, ul paax obaoxios in intcritum
tialur, ipsam subscriptionis nostra; brcvitalem sus- irc. Ilanc crgooj)inioncm nupcr in s\i Mi>- " !

peclam esset habitura. Undc nc hujus qucrel.T in- guntiam hablla ab cu audientos, ct . . ,• m
vcnircturoccasio,nccessariumconvcnicnsquccn;di- cum rcpcrienlcs, annucntc etijuc jubcntc piissimo
dimus.ut sivcad calumnanlium animos nHligandos, rcge noslro Ludovico, dccrevimus cum cum perni-
sivc ad cos quorum auribus talc oliquid insonuil in- ciosa sua doclrina damnatum mitlcrc ad vos; qua-
slrucndos,quaulum, ndjuvantc Doniiiui, lleri p.iluc- tcnus cum recludatis in vcstra paruchia undc pri-
ril, plcne lucidequc pandamus quid dc pcrvcrsis
dc- mum inordinnlf; rcccssit. ct nnn iiiniilis cuni aniplius
finitionibusjuilicenius. Propositis igitursingillalim crrorcni dor :m,
scxdccim capitulis, .-iub iinoqtioquc ccirum scnsus quiajam mii nus
noslri ct fidci.quam conlra Pelagianos cx aposlolicaj devotos crga suam suJutem, qui dicunl. Quid mibi
sodis auctorilalc dcfcndimus, vcrba ponemus ul : prodcrit laborarc in servilioDci? quia si pr«desti-
85 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR.
natus sum ad mortem, nunquam 2t illam eva- A Qunsi stuppa collecla 23 sijnagoga pcccantium, et

dam : si autem male egero, et prwdestinatus sum consummatio illorum flamma ignis {Eccli, xxi, 10), et
ad vitam,sineulla dubitatione ad a?ternam requiem illa vetus congregatio, et ista nova complexio, sunt

vado.Hc-cc crgo paucis vobis scripsimus, intimantes errorepares,quanquam diversa latentes.Et idcirco
qualem ejus doctrinam reperimus : vos ctiam vale- capitulaiim de unaquaquc sententia ponendum
bitis de ore ejus quid sentitplenius audire, ct quid duximus qu33 illi dixerunt, et quK isli dicunt, qui
indeagendum sitjuste decernere. Dominus omni- catliolicorum et apostolicas sedis doctrinse contradi-
potens sanctitatem vestram bene valentem, ct pro cunt.quiquccapitula anobisexorthodoxorumverbis
nobis orantcm, in a;ternum conservarc dignetur. > exccrpta discerpuut : et sio calliolica? atquo apos-
Indeque a synodali conventu in Carisiaco palalio tolica? Ecclesiue magistrorum ponontcs sententias,
iterum auditns ab episcopis, et coeteris quam pluri- qualilcr illi senserunt,et utrum nostro collegio, an
mia viris ecclesiasticis atque religiosis, qui eldem eorumdem orthodo-
illorum divisioni, diffinitiones
synodo interfuerunt.videlicetWenilone Sennensium xorum Domino inspirantc et cooperante,
faciant,
archiepiscopo, Hincmaro Rhemorum episcopo, Fol- demonstrare curabimus,cum secta3 pcstifera; catho-
coino Morinensium episcopo, Teudcrico Camaraccn- licorum sensibus respondcre,ct de capitulisa nobis
sium episcopo,Rothado SuessonicKcivitatis episco- „ excerptis rationcm reddere coeperimus
po, Ragenario Ambianensium episcopo, Immone
CAPUT III.
Noviomagensium episcopo, Erpoino Silvanecten-
sium episcopo, Lupo Catalaunensium episcopn, FuUjcntio, cx cujus libris ad suam confirmandam
senlentiam exempLa Prxdestinatiani punutit.
Yrminfrido Belvacensium cpiscopo,ParduIo Laudu-
nensium episcopo, Teutboldo provincia? Lugdu- Unde praemonemus quemque lectorem,nepravo-
nensium et Lingonica; civitatis episcopo, Ger- rum haereat sensibus,cum in illorum scriptis testi-
nobrio Turonensium provinciai episoopo, Rigboldo monia invenerit posita de libris Fulgentii, quod
Rhemorum chorepiscopo, Witao Camaracensium reprobi prmdestinati sunt non ad malum, sed ad in-
chorepiscopo, et aliis,qui nunc Dei gratia episcopi teritum : quaiin libro ad Monimum,quasi in defen-
ordinati, tunc autem jam dicta3 synodo cum epis- sione beati .\ugustini,sfepius repIicat.Unde non est
copis suis secundum ecclesiastieum morem fuerunt. illo hanc beati Augustini ex-
necesse catholicis ab
Wenilo scilicet,tunc cum Ragenario patre suo, nunc cusationem suscipcrc, quia satis superque idem
autem Rothomagensiumarchiepiscopus, /Encas no- beatus Augustinus se hinc excusavit, atque retra-
tarius sacri palatii, et modo Parisiorum episcopus, ctando defendit. Et legatus Romana; Ecclesia; fide-
Isaac diaconus Parduli,et nunc Lingonica; civitatis lisquc ejus interpres beatus Prosper, de cujus libris
episcopus.Sed et venerabiles abbates synodo ipsi in- C rccipiendis in catalogo orthodoxorum memoriam
terfuere, Ratbertus CorbeicB, Bavo Orbacis, et Ilal- facicns sanctus Gelasius inter alios ita dicit, llem
duinus Altivillaris monastcrii,aIiique domini sacer- opuscula beati Prosperi viri reliyiosissimi, pro illo no-
dotes ac diaconi. Wlfadus quoque Rhemorum me- bis salissime salisfacit et quoniam non diccndum
:

tropolis cEConomus, et Rodoaldus archidificonus, neque credendum nobis sit,Deum pra;destinasse ad

cum aliis sequentibus cleri ordinibus. In quorum interitum reprobos, sed pocnam reprobis prn;dcsti-
pra3sentiaidem Oothesealcus, sicut ct in Moguntina nysse,noscredere ct docere evidentissimc instruit.
civitate, inventus hffireticus atque incorrigibilis, ho- Non tamcn venerandum Fulgentium pro hoc dicto
nore presbyterali.quem per Rigboldum Rhcmorum in cunctis rcjicimus,neque illum in hoc dicto, vide-
chorepiscopum,cum esset Suessonica; parochi.-n mo- licct ut rcprobi a Deo pra;destinati ad interitum

nachus, inscio civitatis su.td opiscopo, usurpavorat crcdi vel dici debeant, sicut Augustinum, in his
potius quam acceperat,abjectus, ct pro sua irrevo- duntaxat qua; indc dixerat in pr.Tfiitis libris, vide-
cabili contumacia, secundum leges, et Agathcnses licot dc Corrcptione ct Gratia, dc Praidestinationc
canoncs, ac regulam sancti Benedicti,ut improbus sanctorum, ct Bono pcrscvoranticT, ct llypomncsti-
virgis ca;cus, sicut dccrcverant Gormania; provin- con scx quccstionum contra Pelagianos ct Ccelostia-
ciarum episcopi, ne aliis noceret qui sibi prodessc t\ nos,ct in libro dc Prajdcstinatione gratia;, quos hinc
noIebat,crgastulo cst retrusus.Sed ne illesoluspe- contra a;mulos suos scripsorat, et sicut sanctum
riret, sibi conacnticntcs cocpcrunt undccunquc cx- Prospcrum.imo sanctam matrem ct sedeni aposto-
surgcrc, ct pravam ab illo rcmotam doctrinam et licam scquimur. Sed sic dcvcncrando Fulgcnlio di-
vcrboct scripto disseminarc.Quo adultcrino semine cimus,sicut in Hilarii Arelatensis epislola ad sanc.
hc-cc quibus nobis jubctis rcspondere pullularunt tum Augustinum pro hoc negotio,unde nuncagitur,
capitula. Quaproptcr primo sciendum est,quoniam do cjusdem opuscula calumniantibusdicitur « Sed :

quffidam prisco tcmporc alitcr dixcrunt luerctici de l)lanc,inquicns,illud tucerenondebco,quodscdicant

pra:falisqualuorcapitulisqua! primuniGothescalcus 23 tuam sauclitaU'm,hoc cxccpto iu factis ct dictis
sibi assumpsit, et dc quinto quod postea supcrad- onmibus admirari. » Scimus namiiuo sanctum Cy-
dcndo praisuiiqisit, et i|u,i'dam alitcr (iothcscalcus, prianum aliler de h.Treticorum baptismo sensissc
novorum Prajdcstinalionorum primiccnus,et schokc quam sanctus StephanusRomancE Ecclesia; ponlifcx
dyscolcT caput dicit. Verum quia sirut scriptum cst. senscrit,et nunc sanctaEccIesia tcncal, tamon intcr
 :

87 HINCMARI UHEMENSIS AHCHIEPISCOPI. 88

ratholicos computari doctorps. Sanctus Augustiniis A quarli post Leatum Gelasium, ct fidcm consulatuB
qu.Tclam alitcr sanctum lliiarium scnsissc qunm Symmachi et Boclii,q'ia tempcstate Wandalis pra?-

idcm sontiri velit, in libro scxto dc Trinitatc capi- fuit llildoricus successor Trascmundi, qui post ne-
tulo docimo monstrat.ct sanctus Leo ad Ctialcedo- cem sanctorum cl innumerasclades indignam vitnra

nense concilium confirmandum, cjusdcm bcati Hi- digna morto finivit, isdcm bcatus Prospcr Chroni-
larii testimonia inlcrcatholicorum doctorum exem- cam mira vcrilato composuit in qua diverparum
:

pla eliam prima connumerat, ct bcatus Gelasius rcgionum viros sanctitate el sapicntia praclaros, ct

euin,sicut ct sanctum Augustinum,ac Properum,et ctiam cxortos ha;reticos, cum fama cuiquc congrua
Cyprianum,alquc Leoncm, sive Hicronymum rcce- dcsignavit, ct non cumdem vencrabilem Fulgon-
plissimum in calalogo scriptorum ccclcsiasticorum tium nominavit. Venerabilis siquidcm Beda prcs-
atqueillustrium computat. Scd et de co ut nolum byter in Chronica sua, cum plures alios illustrcs
cst a notissimo dicitur, Hilarius episcopus Roma- viros descripserit, sajpe fatum Fulgentium oequa-
norum lucifcr, Ecclesiarum lucerna et pretiosa lam- quam commemoravit. Verum nec a quinta synodo,
pas,pulcliro aurcoque oro loquitur univcrsa.HOuK- qua; temporibus Vigilii undccimi papa; post Gcla-
dam aliter sanctus Augustinus sensit quam boalus sium, sub Justiniano Constantinopoli contra Theo-
llieronymus ct itcm sanctus Hieronyuius quacilam doruMi et alios ha;reticos est aggregata, ad confir-
:
p
aliterscnsit quambeatus Augustinus,ctambo inter mandam fidcm catholicam intcr alioa orthoduxos
catholicos doctores perscvcrant. Quidam autcm doctorcs invcnitur dcscriptus. Quin ncc a sexta
alitcr beatus Gregorius, dc sc praicedcntium doc- synodo universali, Constantinopoli cclebrata tcm-
trina; floribus quam maximefavus replclus ct dul- poribus Agathonis triccsimi primi pap» a boato Cic-
ccdine propcnsiore profusus scnsit,quam sanclus lasio, sub Constantino principe, intor catholicorum

Hieronymus.el quaidam alitercxposuit quam san- doctorum testimonia suorum librorum mcntio ba-
ctus Augustinus exposuerit vel corrcxcrit, et ambos bita reperitur : praisertim cum plures, qui posl
ut orlhodoxos amplcclilur ct ut doctorcs Ecrlesia eumdem Fulgcntium in Ecclesiaclarucrunt, ad con-
vcneralur : quoniam ut beatus Augustinus in libro firmandani fidom catholicam in tostimf nium dcvo-
dc Baptismo dicit (lih. II, r. 5) : « Ideo plcrumque cati ropcriantur. Undo si alilor de pra;dostinalione
doctioribus minus aliquid revolatur, ut corum pa- Dci dixit,quam panctus.\ugustinus in prjrfatis libris
tiens et humilis charitas, in qua fructus major ad sibi objecta rcscriptis correxit, el alitcr ctiam
comprobetur, vel quomodo tcneant unitatem
cst, quam bcatus Proptercx delcgatione scdis apostoli-
cum in robus obscurioribus divorsa sentiunt, vol ca3 jussu sancti Coslestini diffinivit, alitcrquo quam
quomodo accipiant vcritatcm cum contra id quod ipsa sancla scdes aposlolica dicta susccpit ac dici
scntiebant dochiratum csse cognoscunl. » Scientcs C voluil, ipsc vidorit. Sed et nos quid indc dixcrit,
Scripturam divinam esse pretiosam margaritam, quia cunctis logcntibus est manifestum. ipnorare
quse cs omni partc forari potcsl, ct idco divcrso non possumus.
stylo, sod non diversa fidc, exponunt plura plura- C.\PLT VI.
liter, ut pluribus non modo salubriter, veruni et in- Dc aposloUca sctli" nivM
.^cqueiula, iloctrinx innili el
notescant delectabiliter. Est ctiam quia in catalogo auflorilatem .<' iii.

apostolica; sedis, ubi a beato Gelasio doctores ca- Scquimur autem qu.-e r , . apostolica nos
tholici descripti ct dcsignati sunt, eumdem virum ddcot sancta Romana Ecclesia,qu5e nos in fidc go-
vcnerabilcmFulgentium probabilem nonroperimus. nuit, catholico Incte aluit, ubcribus coclo plcnis ad
Sod nec quoniam in rcprobandorum descriptionc solidum cibum nutri\-il,disciplina orthodoxaad pcr-
dcsignatum invenimus, improbabilem por omnia ju- loctum viruni pcrduxil,ct ad alios instrucndum sua
dicamus.Impcrante siquidem Anastasio.cujus tom- probationc instituit, atquc in doclrinali cathwlra
porc beatus Gclasius sericm orthodoxorum alque fautoro ct adjuvante Domino sublimando constituit
illustrium virorum edidit, sieut ipsius epistolis ad sicut snnclus Innocentius nd Dcccntium cpiscopum
cumicm dircctis manifestatur, principntus est in Eugubinum scribit diccns^i^/jul. 29,in princ.):-'Ouis
'

AlVicaWandalorum rcxTrasemundus.sicut inChro- Q .: - i il, nut non advertat id qiiod a principc

nicis aliis, ot eliam in Chronica vencrabilis llrd.T ;i :i Pctr" <4 Rnm.nn.T Errlcsi.T tr«ditiini
prosbytcri roperinius. Cujus tcmporc Fulgentius in cst, ae nuiic us ;

Africa claruit : quinque contra quasdam proposilio- sorvnri, noe siii' . .

i

nes cjusdem Trascmundi rcscripsit, cl contra ojus aut auctoritatcm non habcnt, aut aliundc acc
perfidiam trcs libros composuit primum vidolicct : vidontur cxcmplum : pra?sPrtim cum sil maiiii.;--
dc mystcrio Modiatoris, socundum do 14 immon- lum, in omnom Italiam. Gnllias. Hispnnias. Afri-
sitalc divinitalis Filii Uoi, torlium do sacramonto cnm. :r -

Dominica; pa.^sionis. Non tamen illum sanctusGo- lum ir

lasius intor scriptores ccrlosinslicos numeravit, apostolus Pclrus autojiis sucr.

sicut beatum Prospcrum.qui tcmporibiis beali Ge- saccrdotcs; aulloganlsi in hit i-.-
... - -i,'^-

lasii papa- suporvi.xil. Scd cl nb Adnm usquc ad stolorum invcnitur aut lcgitur docuissc. Qui si non
Justini Augusti temporo ct ubitum Joannis papo;. logunt, quin nusquam inveniunt, oporlot co« hoc
 :

89 DE PR.EDKSTINATIONE DISSEllTATIO POSTERIOR. 00

sequi quod Ecclcsia Romana custodit, a qua eos A ctos suos incommutabililer pcr gratuitam gratiam
principium accepisse non dubium est: ne dumpe- suam prffidestinavit ad vitam ffiternam, similiter
regrinis assortionibus student,caput inslitutionum omnino omnes reprobos,qui in dio judicii damna-
videantur amittere. » buntur proptor ipsorum mala merita,idem ipse in-
CAPUT V. commutabilis Deus per justum judicium suum in-
De consuetudinc Gothcscali ct ccmplicium cjus, et de commutabiliter praedestinavit ad mortem merito
lihris corum de quibus quxdam hic cxcerpta po- sempiternam. » Et donus Prudentius in epistola,
nuntur. quamnobisveneratioveslradeferente eam vobis ve-
Prasmonemus ctiam Gothescalci et complicium nerabiU/EneaParisiorumcpiscopotradidit,cujusin
ejusforcconsuotudinem,utcatholicorumtestimonia, prajfatis libris memoriam fecimus,quamque Weni-
prailatis doclorum atque librorum nominibus, cx- loni suo archiepiscopo, et cceteris coepiscopis, ad
cerpta detruncent, et ad suos sensus,sicut et Scri- ordinationem ejusdem JEnets Prudentius ipse di-
pturarum sententias, inflectere curent, quatenus rexit, ut si. sccus ordinandus sentiret, in ipsius or-
auditorum sibi sensus, si minus cauti fuerint, con- dinatione ipse nuUatenus consentire deberet, ita
ciliarc prajvalcant. Unde quisque illorum scripta dicit: « Secundo.ut Dei onmipotcntis altissimo se-
relegens mcmorotur quod dicitur :
n cretoque consilio credat atquc fatcatur, quosdam
Frigidus, o pueri, fugite hiuc, latet anguis iu liorlju. Uoi gratuita misericordia antc omnia Sc-ccula prae-
Et destinatos ad vitam,quosdam imperscrutabili justi-
Carpc botruni, cave spinam. tia prcEdestinatos ad pccnam nt id vidolicet, sive :

Qua de re secunduiii.\postoIum omnia probantos et in salvandis, sive in damnandis pr.Tdcstinavcrit,

quai bona sunt retinentes (/ Thcss. v, 21), quas ipsi quod se pnoscierat judicando essefacturuni.dieente
dixerint,qureque auctorum exemplis confirmare vo- propheta Qui fecit, qii,v fulura sunt. Ratramnus
:

lucrint conferentes,ea quas illi detruncata vel com- nihilominus monaslcrii Corbei;E monachus libellos
pilataad suamconfirmandam sententiamproferunt, duos.quos nobis exarainandosdcdistis, ca intentione
in libris auctorum, de quibus testimonium donant, olaboratos porrexit, ut ostendat qualenus siout
videant si meraca vcritatesunt excerplaqua^prole- clecti a Deo praedestinantur ad vitam,ita et reprobi
runt;ut ne his incaute credentes quas prolata sunt, a Deo praidestinentur ad mortem. Indeque prroter-
per viasquaj bonffiquidem videntur esse,sedearum missis aliis, quorum nomina hic non necessarium
finis ad interitum ducit, in infidelitatis voragincm rccitari putavimus, quoniam in unam concurrunt
-demergantur:sod faciant sicut pn^ceptum csV.State sententiam, et in pr;i?fatis tribus libris jam ul po-
super vias, ct interroyate qux sit via bona, et amb^i- tuimus ex catholicorum auctoritate respondimus.ad
late in via (Jcr. vi, 16). His ita prffimissis, pona- C capitula vcniamus,qu«sccundo,utlcgiturin Icge ve-

mus qua3 Gothoscalcus, signifer et praivius atque teri (/o«.v,4),petrinis cultellis circumcidenda a ves-

hujus pravac doctrinae modernus resuscitator, de trajussionesuscepimus, quorumquenoxia atqucsu-

primo capitulo.undc versatur qua;stio,in libro su.b pcrfluaacuminccatholicorumamputarecurabimus.
virosmconscriptionisarchicpiscopo Rabano porrocto
CAPUT VI.
scribat dicens « Tandem, inquit, legi Iibrum,vc-
:
Exordium rnpitularum de quibus agitnr, imde comjio-
nerande pontifcx, tuum, in quo positum repcri, sitor eorum illa compilare studuerit.
quod impii quoque sive reprobi non sint divinitus Aiunt enim,pra;missis commendationumsuarum
ad damnationcm prasdestinati.» Et postaliquanta fabulis, in secundo capitulo « Dcum pra^scire et :

« PrKscivit, inquam, illos pessimum habituros or- pr,-Dscissea;ternaIiterctbona 2V qu;o bonieranlfac-

tum, pojorcm obituni prasdestinavit autem eos ad
: turi, et mala qu;B mali sunt gesturi,quiavoccmScri-
luendum percnno tormcntum ct sempitcrnum inte- ptura; diccntis habemus, Deus .rtente, qui abscoudi-
ritum. » Et itcrum post aliquanta Quia re vera
: « torum es cognitor, qui nosti omnia antequam fiant
sicut elcctos omnes pr;i!destinavit ad vitam porgra- tenemus et placct tcncre,
(Dan. XIII, 4), fldeliter
luitum solius gratiai suaa beneficium, 86 qucmad- bonos prffiscisse omninopcrgratiam suam bonosfu-
modum Votcris et Novi Testamcnti pagincmaiiifes- D turos,et per e;midem gratiam ajtcrna pr;omia ac-
tissimum pra^bcnt solcrteracsobrie considonuitibus co[)turos malos prioscissc per propriam malitiam
:

indiciuni,sic omnino et roprobos quosquc ad a;tcrna! lualos futuros,et pcr suam justitiam aHernaultionc
mortis prajdostinavit supplicium, per justissimum damnandos: utsecundumPsaImistam,^ij(« pol.'stas
vidolicetincommutabiIisjustitia2sua!Judicium. -.In- Dciest el Domini misericordia (l'sal. lxi, 12),ro(!dat
dcctin chartulasua; profcssionisad cumdcmRidia- unicidque secundum opera sua (liom. ii, 6) ot sicut ;

numepiscopumitadicit:« EgoGotljoscalcuscrodoet apostolica doctrina se haliol llis quidcm,qui setun- :

confltcor. profiteor ct testificor ox

Doo Palrc, por dum paticnliam boni operis, gloriam ct honorcm ct
Douni Filium, in Dco Spiritu sanclo, et aflirmo at- incorruptioncm quxrunt, vitam .rlernam :liis aulom

quo approbo coram Dco et sanctis ejus, quod ge- qui swit ex contenlione, ct qui 7ion aequicscunt vcri-
mina electnrum ad requicm,
est pricdcstinatio,sivc tati, credunt autem iniquiluli, ira ct imliynalio. Tri-
sive reproborum ad mortem quia sicut Dous in-
: bulatio et anyustia in omncm animam hominis opc-
commut;djilisaiitomuiidiconstitutionem omncs cle- rantis malum (ibid., 8, ".>). lii codem sonsu idcm
 ::

91 IIINCMARI nilFNT.NSIS AnCHIEPISCOPI. 92

allhi : /h revdatimc, inqnit, Dnmiiii noslri de arlo A lionomimpiorum ad morlem:el quomoilohocpoPBit
cuni atiijdis virttUis cjus. iii flitiiima ignis ilanlis vin- ulrumquo fieri, vidcrc non possumus,scilicot ut et
diitnni liis qui non novcrunt Dcuin, ct qui iwn ohc- in massa daiiinalionis relicli pcrmanoanl, et itein

dinnt FAmngclio Dei noslri, qui piviias dahunt in in- iidom pr;i'dcstinati a Dco ipsiu.* prKdestinationc ad
teritu a^ternas cum veneril glorificari in sanclis siiis, mortcm vadant. Si cnim ita constanfem posuiirsct
et admirabilis omnibus qui credidcrunt {II
fteri in scnfcntiam.sicut Floruseam in sormonesuoposuit,
r/i«s. 1,7-10). Npcprorsusulli muiopra^scientiam Dci unde hanc iste compiIavif,bonc cam quisque intel-
imposuisso ncccssitatcm,ut aliud cssonon pnssct:scd ligeret,quia rccfc constaret..\it onim,ut audivimus
quod ille fulurus crat cxpropria voluntale,iilesicul ef apparcf.isdem virdocfus pcne inprincipioscripti
Deus, qui novit omnia antoquam fiant, pr.rsciitcx sui « Pracscivif ergo sinc dubio Deus, ct bona qua."
:

sua omnipotentia ol incommutabili mnjestate:ncc boni cranf facfuri.ct mala qu.T mali cranf gesfuri
ex pr.T?judicio ojus aliquom, sod cx merito propriaj scd in bonis ipse fecit sua grafia uf boni esscnf.in
iniquitatis credinius conderanari ncc ipsos m.ilos : malis vcro non ipsc focit uf csscnt mali.quodabsit,
idco pcrire quia boni csse non potiieruiil, sed quia sod fanlum praescivif eospropriovitiofales futuros,
boni essc noluerunl, suoquc vitio in massadamna- Nequc enim pra?scicntia Dei imposuit eis ncccssita-
ionis.vclmerito originali,veletiam acfuali pcrman- n tcmutaliudcssenonpossent:scdfantumquod illifu
TT *i _; :_i_ i t ..— :_ i_i_ :ii: ..t rk»..^».——.•:.! :i
turi erant es propria volunfate.illi uf Deus prjpvidif
. 1 1 I* 1 : i
sorunt.» Hoc capilulum,sicut conferenfesoxscripto
Flori Ecclesiai Lugdunensis minislri, quod olim in cx sua omnipotenti majestafe. » Ef posf plurima :

Dcnoilo a venerand.-c momori.Tf llcriboldo cpiscopo « Nemo cx Dci pr.TJudicio, scd ox merito propriac
Anlisiodoronsc accepimus, excor|)tum cx maxima iniquitatiscondcmnafur. Ef iterum supra antc
>•

parte invenimus:quaproptor utcunquc arafionenon multa quam ad hic pcrveniaof « In malis vcro ef:

invenifur penitus alicnus. Dc pr.-cscienfia enim Dei impiisnon pra?dcsfinavit omnipofens Dcus maJifiam
cafholic.-E fidci adversa non loquitur. Scdpr.Tetermi- et impiclafem.id cstul mali etimpiiessenf,ef aliud
sit insulsus cxccrptor, quod ihidem invenerat darc cssc non possent, sed quos prajscivit el pra-vidit
exemplum dc clectis dono gralis ad vitam .Tctornam, malos atque inipios fufiiros proprio vifio, pr.Tdes-
volcns qua^dam per suam sapicntiam addere.Et idco tinavit .etcrnam damnationem qua ipsi punircnfur
qu.TCunqueinvenit cxretributione justiti.Trcddcnda justo judicio,non quia aliud csse non potuorunl.sed
impiis coacervare cxempla curavit. Dicens enim quia aliud esse nolucrunf. » Quam sententiam sic

bonos pra^scisse omnino per grafiam suam bonos haberi in notula nb Hcriboldo accepla relegimus
futuros, et per eamdoni grafiam ajferna pra;mia sed in illa,quam ex scrinioEbonisopiscopiGratiano-
accopturos, tacuit .rqualia inerita, et doni gratia; politani per quemdam acccpimus,alitorconstnrein-
pi .-ptermisif exompla. Sicque subsecufus adjunxit, C venimus;quam falsutam noquaquam discr«dimus,
malos prKscissc per propriam malitiam malos fufu- cum in his duobus capifulis,ipsius religiosi ct docfi
ros, et per suam jusfitiani a;fema ulfione damnan- viriacompilatorc corum scripf um commisf um at/]uc
dos. Unde qu.T alieno labore excmpla collocfainvc- confusumct dotrunrafiimrcperiamuus.In Hcriboldi
nif, inordinato ordine posuit. Deinde postquam in- namque rolula sicul pr.Tmisimus scriptum rclcgi-
ordinatc posuit quod ordinafc alfcrius ore accepit, mus cf in rotula, (|uam sicuf dicfum est, ox sori-
:

nec ipsos maJos ideo perire quia boni cs.sc non p» nio Ebonis accopimus Ipse eos pra?desfinavif ad
:

fuerunf, sed quia boni essc noluorunt,suoquo vifio ajternam damnationcm jusfo judicio, scriplum
in niassa damnationis vel merifo originali vel ofiam inveniraus,'quod iste in Hne rapifuli posuif, suo-
actunli permanserunt, sinc ulla interposifione in que vitio in mossa damnationis vel merito oripi-
tcrtio capitulo subdidit:« Sod ct de pr.T?destinationc nali vel etiam actuali permanserunl. < 99 Melius
Dci *8 placuit.cf fidcliter placof juxfaaucloritatem ille posuif, imo illc bcnc, ipiia isfc m.ale. Vidclicct

apostolicam qu.n? dicit, An non liuh^t polestatein figu- inquif Florus.omnipotcnlem Deumin malisipsorum
lits hUi f.c eadein massa facere aliiui vas in honorem, molitiam pra?scisse quia cx ipsis csf,non prafdesfi-
aliud vero in conlumeliam {Rom. ix, Sl ubi et ; nasse quia cx illo non cst : pa?nam vero illonira et
statim subjungit Quod si volciis Deus o.?/mf(Ti'
:
jj
pra?scissequiaDeus cst, cf pra?dcafinasscquiajustus
iram, et notam facere potentiam sitam. siislinuit in esf. Quam senfenli.T particuliim istc compilalor dc
mulla paticntia rn.«(i ir.r aptaUi sive prxparata in consoquentia pra>ccdenfis ad istudrcsorvavitcHpitu-
intcritum, ut oslcndcrel diiilias gratia^ tua" in vasa lum Cui conjuncfum csf in Flori scripto, uf cl illia
misericordiw qiia' pr.Tparavit in gloriam (ibid., 22), sitmeritum sujf damnationis, ct in illo potcstas ct
fidenter fafemur prajdcsfinationcm elocforum ad judicium juste damnantis. Non cnim pnpdcslinat
vitam ef pr.Tdestinafionem impiorum ad inorfcm. » Deus, nisiqu.T?ipsccral facturus: pr.tscilvcromulta
Dal, sicut longo anfe nos dicfum pst, sine monfe qu.T ip^c facturus non est, sicut omnia mala, qus
sonum. Paululum pra?misif, (]uia siio vilio mali in ufiquc mali faciunt, non ille ipsosquc malns non
:

massa damnalionis vel mcrifo originali vel ofiam ideo pcrire quia boni c^se non potucrunl, sod quia
acluali pcrmancant, cf stafim subjunxjt, qnia boni osse nolucrunl.el suo vitio v.isa ir.T aptata in
placuit et lidelitor placct fidcntcrque fatefur, pr.v- infcrilum pcrscveravcruBt. Quod furatusisfecompi-
dcsfinationem elecforum a<l vifam ct prjEdcstino- lulor d« medio,sci«nssedatarum istud apostolicum
 ::

93 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 94

exemplum, no mox redarguereturacunotis legenti- A impertiendo misericordiam quibus enim non im- ;

bus, in capitulo altcro conjunxit,suo vitio in massa pertitur,nec digni sunt,nec merentur : at potius ut
damnationis vel originali vel actuali merito perman- non impertiatur hoc digni sunt,hoc merentur.Quae-
serunt.Quffi perspicientes.subvenit nobis quod dixit rimus autem meritum misoricordicB,nec invenimus,
MacariusAntiociienus episcopus redargutusinsexta quia nullum cst, ne gralia evacuetur si non gratis
synodocoramimperatoroGonstantino,quarcdetrun- donatur, sed meritis redditur.» Sedetsanctus Gre-
caverit testimonia catholicorum, quce collata ex li- gorius in libro Moralium trigesimo quarto (cap.il),
bello illius libris authenticis furatus ea fuerat com- non inconvenienti comparatione de refuga spiritu
probatus.Ad hoc enim inquiens egi, ut intentionem dicil : « Qui factus est ut 7iullum limeret [Job. xl,
meam potuissem statuere. Sic et iste ad hoc illius 24). Sic quidem factus est per naturam, ut condi-
viri docti composita scripta scientcr malc dcposuit, torem suum oaste limerc dcbuissct, timore vidclicet
ut suam pravam inlelligontiam,quia ex vcritate non soln-io, seouro, non timorc quem foras charilas mil-

poterat,mendacio conlirmaret:fcstinans falsaosten- tit, sed timore qui in sa3culum ssculi permanet :

tare,ut posset vera subripere, aut inscius,aut obli- sed sua perversitate talis factus est ut nullum lime-
tus,quia pictores mondam cum alis sine pedibus. ret. Relicto eo qui vere illi sufficere poterat.se sibi
quoniam diu constarc non potest, sunt soliti pin- t> sufficere posse judicavit, ct tanto magisinfra se ce-
gerc, qu£e a pravc sentientibus ct incautis et incon- cidit, quanto magis sc contra gloriam sui conditoris
sideratis laqucosprotendentibusinconstabilisctara- erexit. » Sic et vasa qucc in massa humani gcneris,
nearum cassibus similis solet protcndi. Sed sicut liono scilicet vase Adam, in quo fuimus omnes boni
scriptum est, Frustra jaritur rele antc oculos pcnna- a Ueo bono facti, si ipse in co statu permaneret in
torum\Prov.i, 17). quo factus fuerat rectus, pereunte illo suggestione

CAPUT VII. diabolica ct vilio proprio, in quo pcrivimus omnes,

De cxemplo aposloUco, quod capiluloruiii compilator faetisuniusvasairiT.pra^paratavelaptatajSivoperfec-
ad suam confirmandam pon.it scntcntiam. la in perditionem.De qua si nullus eriperetur,irro-
Excmplum denique ponit compilator capiluloruni prehensibile esset Dei judioium : quia autem multi
beali Pauli apostoli,quia sicut sunt electi prsdesti- eripiuntur,inetrabilis grati» Dei est donum.Etitem
nati ad vitam, ila et impii a Deo sint prffidestinati beatus Grcgorius in libro vigcsimo nono (cap.G) Mo-
ad mortcm, dioens, /1» non hahet potcstatcm fujulus ralium dicit « Diabolus quippe vcl homo ab statu
;

lutiex eadem tnassa faccre aliud vas in lionorcm, conditionis propria; elata meiile corruerunt, ut vel
aliud vero in contumciiam? (llom ix, 21.) Unde vi- illc diceret, Ascendam super altitudincm nubiuin, si-

dendum est, si vasa ir» aplata vel pra;parata sunt a milis ero Altissimo {Isa. xiv' 14); vel iste audiens
Dco,scilioot ejus pr;cdestinatione,in interitum. Er- C crederct, Apcrientur oculi vestri, et eritis sicut dii

go iniquus Dous, qui infert iram,puniens eos quos (Gen. III, 5). Idcirco ergo ulerque oecidit, quia esse
talcs praidostinavit.Scd nunquid iniquitasest apud Dco non per justitiam, scd per potentiam
siinilis,
Deum? absit.Si autem Doi prajdestinalionc vasa ira; concupivit. Sed homo per gratiam libcratus,qui Dei
non sunt aptatavel prajparata in interitum, quid similitudinem perverse appetcndo ceciderat,in rea-
30 adjuvat illum istud cxemplum ad suam conlir- tu criminis sui longe Deo imparem se esse cognos-
mandam sentenliam,quadicit quiainipii suntaDeo ccus c]i\ma.[.SlDo>nine,quis similis tibi? (P«//.xxxiv,
pr.-cdestinati morlcm? Hoc etiam excmplum et
ad 10.) Diabolus vcro, in lapsu sui criminis justc di-
Praidcstinatiani, sicut Hyginus in supra memorato missus, in mcnsura ruina; 8u;c minime pcrmansit
illorum libello dicit,ad suam conflrmandam senten- scd (iu;into diutius ab omnipotentis Dei gratia de-
tiamprotulerunt:quod beatus Augustinus in episto- fuit, tanlo luagis reatum criminis oumulavit. Nam
la ad Sixtum prcsbylerum alio sensu cxponit dicens qui ideo cecidit,quia perverso ordine Deo similis esse
{epist. 105) « Scd si vasa sunt ira;, qua; perfecta
: voluit, eousque perductus cst, ut Antichristus ve-
sunt ad perditioncni qu;c iUis debita reddilur, sibi nicns videri Deo similis dedignetur, atquc oum.
hoc imputcnt, qui ex ea massa faoti sunt, quarn qucm haberenonpotuit superbusa;qualom,damna-
proptcruniuspcccatum,inquoomnespeccaverunt, ]) lus putet inferiorom.» Sio et dc vasis ira; in pordi
merito Deus juslequc damnavit. Si autem vasa lionem propria iniquitate perfectis, qui se, sicult
sunt miscricordi;o, quibus cx eadein massa faotis Paulus dicil, yratia Dei emundavcrit ab liis, quibus
suppliciuni dcbitum reddcro noluil, non sc inllcnt, inquinatus existit, erit vas in Iwnorem (II Tiin.u,2l)
sod ipsum glorillcont.qui cis misericordiam non de- qui autom iu iuiqnitato pormanorc dolcgcrit,vcl,jam
bitain pr;estitit.» Et aliquanto superius « Ergo cui : adco ad iniquitatcin cxcrevcrit, ut judioo Deo ex.ju-
vnlt miserclur, et qucm vult obdurat (Ilom. ix, 18). stilia; retribulione ab iniquitate rcdirc non pos:;it,
Talibus itaquc dicamus cum Apostolo, non cnim sicut lcgitur dc Phar;ionc obdurato quiagratianon
mclius illo invcnirc possumus quid dicumus,0/w;HO, cniollito, ct roprobum scnsum
do his qui sunt in
tu (/HW cs qui rcspondcas
Dco? (Ibid 10.) Qu;erimus ,
traditi,qui;i gratia non lil)orati,crit vas in contumo-
niunqno mcritum obdurationis, ct invcnimus mc- : liam, ot porfcotum iu porditinnom doquaqui non :

rito namquo pcccali univcrsa massa daninata cst, cripitur.sicul cst iiToprohcnsibilo Doi judicinni,ita
ncc obdurat Deus iniportiendo maliliain, sod nou ot incxcusabilitcr atiiue irrcfragabilitcr
turmontuni
93 HINCMAHI IIHEMENSIS ARCIIIEPISCOPI. 96
palicturrelornum.Siccnirn ppliila ad inlerilum vasa A o^^i pcccatum : cujus dicta, quia ipse celcri prsven-
sunl irie, sicut ct Aposlolus isdcin dieit ««i«r((/i/(05 tus est obitu, Prosper vir eruditus ct sanclus recta
ir;v{Ephcs.i\, 3);non f|tia primus iiomo ost condi- dcfendit (ide {al., rocte defendit fidoli) et copioso
tus, sed qua posl peccatum ipsius ex nialedicto sc- sermonc.Ex quibus Gallorum capituli.-^ ut non iiiul-
niincquisqueest gencralus:undo soli salvantur (]ui ta nunc ponamus,ne libellum istum queni prulixum
Salvatoris gratia salvi liunt,et psalmus dicit,f(i<.7((i facercdisputandi necessilascogit prolixiorem vulun-
sum tanqmm vas perdilum {Psal. xxx, 13), quod taa facere videatur, duarum rcsponsionuin loca du-
exponit Hieronymus, homo pordilus pcr pcccatum. ximus inserenda. Decima quarta quippc Gallorum
ubjectio sic habetur " Quod qui evangeli(5a; pra^di-
CAPUT VIII.
:

cationi non credunt, ex Dei prxdcstinationc non

Vnde Prwdcslinaliani uuctOritalem, poliusqiie opinio-
nem hujuscemodi exposilionis aposloUci capituli, crcdant; ct quod Deus ita dclinierit, ut quicumjue
non sihi profuluram quia ex mendacio sumpse- non credunt, ex ipsius conslitutione non credunt.i>
rinl. Huic itaquc pravilati, qu.-n bcali Augustini dictis
Cretcrum non hilot nos unde compilatorcapitulo- non ox veritate.scd ex livore objiciebatur.tali Pros-
rnm Ininc sentmiti.-e apo.^tolica; sonsum cum liducia per sermone respondit " Inlidelitas non crcden- :

adsuum suorumquc complicium errorem astruen- t» lium Evangelio nequaquam ex Dei prxdeslinationc
dum assumpserit nimirum de vcrbis Fulgentii,qui
: generatur bonorum eijim Deus auctor cst, non
:

sicut supra posuimus,adMonimum dc prxdestinatis malorum. Pnedestinatio igitur Dei semper in Lono
ad intcritum (lib. i, quasi sub dofcnsioncsan-
c, 3), cst, aut ad retributionem juslitia;, aut ad donalio-
pti .Auguslini, scripscral exponendo verba illius quaj nem pcrlinens gratia;. inirersx cnim vi.v Domini
dixcrat in libro de Pcrrcctione jusliti;e bominis : misericordia et veriias Psal. xxiv, 10). Proinde inli-
« Legente mc, inquis,librumde Perrcctionejustitia; dclitas non credentium non ad constitutioncm Dci,
hominiSjteslimonium propheta; in ordinem relcgcns, sed ad pra;scienliam referendae3t,qua;non ideo ne-
auditu caulo podetcntim paululum retractavi.ctca!- cessitatcm non credendi intulit,quia falli deeaqua;

tcra,usque dum a bcato Auguslino ibidem dioitur, futura erat infidelitate non potuil. Decima quinta »

scd in eo gcnere hominum quod pra;destinatum est etiam objeclio his vorbis inserta est « Qnod idem :

ad intcritum. Hic dicla sancti Augustini detcrmi- sit pra'scientia quod pra-destinatio. Cui Prosper >•

nanSjCt ad me intentionem tuarum dirigens littera- sic respondil : " Qui pra;scientiam Dei in nullo ab
rum,dicis sentire me jam curitcrum ha^e inculees, ipsius pra;destinatione discemit, quod Iribucndum
scilicot quod sa;pius rcluctanti mihi pra>dostinatio- Deo dc bonis, hoc ei etiam de malis conatur cst
ncm non tantum in bono dici, scd ctiam in malo. cum bona ad largitorem coopernto-ascribere. Scd
Posteaautcmassumittestimonium sancti .\uguslini C remque eorum Deum, mala autem ad voluntarinm
cx libro S^ secundo de Baptismo parvulorum ad rationalis creatura; nequitiam referenda sint, du-
Marcellinum,utsuam valeatconfirmare sentontiam, bium non est sine ulla S3 tcmporali dilTercnlia,
quia sunt damnandi pra;dcstinati ad pcrnam.ln quo Deum el pra;scisse simul et pr.Tdcstinasse qua; i]i>ri
libro tractans hoc apostolicum teslimonium iladi- erant auctore facienda, vel qua> malis raeritis JMr;u
cit {Ibid., c. 26) Quia causam iniquitatis sua; ex
: <> crant judicio rctribuenda : prirscissc autcm tan-
propria homo habuit voluntate, propterca boatus turamodo, non eliam pndcstinasse, quje non ex
Puulus sustinuisse asscrit Deum in mulla -patientia ipso erant causam opcrationis babitura. » Nos ila-
vasa ircc aptata ia intcritum [llom. ix, 22). » Et post que, charissime, ha;c intcrim panca de libris sancti
paululum « In hoc itaque ista vasa Deus aplavit in
: Augustini, et de responsionibus Prospcri, ob hoc
quod pra;destinavit,hoc cst in intcritum illum uli- : maluimus huic libello inserere, ut cuncti noverinl
quc interitum, quem Paulus malis repente supcrT quid debeant de pra-deslinationc sanctorum inipio-
venlurum demonstrat diccns Cum cnim dixcrint : rumquc sCDtirc. Uojc sumpta sunt dc libro PuN
par et sccurilas, tunc rcpcnlinus eis tujwrvcniet intc- gentii.
ritus {l Tlicss. v, 3). » Post qua; subjunxit in codom
^"^'^ '"'''"" '
libro dc beato Augustino dicens {cap. 20) Et ut : .. n
manilestiorc, inquit, dictorum ejus indicio noslra
bcali .1mi/:..>. ... , , i
fulciatur asscrtio, alii|uid nobis ponendum cst dc rcvinril, ct Fu: : iti.tn quam C-r
libro qucm scripsit dc Prxdestinatione sanctorum, illo assumunl i: ,

quo nianifcstius ostendil sino pra;dcslinationc pra;- .\dducunt ctiam in tcsUmonlum Isidorum Hispa-
'
scientiam Dei esse posse, pr.Tdcstinationem vcro lenseni cpiscopum, virum dor' .
'

~
sine pra>scientia esse non possc. » Et post pauca mullis prolicuum. qui in lilini

{(•((/). 3il) : « .Non autcni ignnras, diam prcTtorito n.am dicit essc ]

temporc illi luculenlissiino sanrto .\uguslini operi, rcquiem,sive rcj ;

,
quod scripsit de Pra;dcslinntiono sttnclorum, a qiii- tcntiam in sccundo libro, cap. 6, quasi cx verhis
busdam Gnllis objectiim quod beatus .\ngustinus in sancti Greporii dc libro Moralium vigesimo nono.wl
asserlionc pr.Tdestinationis divina» peccatores non vigesimo quinlo, sive dc sancli .\upuslini diclis.ut
ad solum pra;dcstinatosdicerct judicium.scd ctium vidclur lcgcnlibus, vol undccunquc sumpserit.com-
97 DE PR^DESTINATIONR DISSERTATIO POSTEIIIOH. 98
pilavit : scd non ita,sicut in lectione ejusdem libri A. (Joh. xxxviii, 18), aperte conspicit noluissc intelligi
quiiibetevidentissime poterit cognoscere,sccundum boatum Grcgorium, reprobos a Deo prscdestinatos
beati Gregorii sensumexcerpsit.Unde potest opinari ad mortemj sicut clecti ab eo sunt praedestinati ad
ut iste Isidorus, in aliis doctus,in hac sentcntia de vitam. Ait enim inter cajlera qu« plenius in suis
reliquiis Gallorumiu Hispaniis per successiones re- locis leetor inveniet(<i6.xxix, cap. 9) -.«El inlcUigas,
manserit.De quibus Prosper in cpistola suaadbea- inquiens, semitas doinus ejtis, id est consideres at-
tum Augustinum mandavit ad locum dicens :«Pos- que dicernas,vel cui bona actio perseverans eeter-
^remo quemadmodum perhanc prKdicationcm pro- nam mansionem prsstet in regno, vel quem usque
positi Dei,quo lideles fiunt qui pra;ordinati sunt ad ad terminum suum actio prava eonstringens in ater-
vitam ieternam, nemo eorum qui cohortandi sunt num damnet supplicium.>iEt item ad locum « Vae :

impediatur, nec occasionem negligentias habeanLsi miseris nobis,qui de electione nostra nuUam adhuc
se prfBdcstinatos essedesperent.Illud etiamqualitcr Def vocem eognovimus, et jam in olio quasi de se-
diluatur qua^sumus patienter insipientiam nostram curitate torpemus.Debet profecto, debet in spe esse
fercndo demonstres,quod retractalisdchac re prio- sficuritas, sed etiam timor in conversalione, ut et
rum opinionibus,penc omniumparinvenitur ot una illa certantes foveat, et iste torpontcs pungut.Unde
sententia,qua propositum ct praidcstinationem Dei n rectc ptr Prophetam dicitur:(3«itiiiient Dominum,
B Domino {Psal cxiii, M)
secundum pra3scienliam receperunt,ut ob hoc Dous spcrcnt in ac si aperto
:

alios vasa honoris, alios contumelice fecerit, quia diceret : De spe incassum prassumit, qui timere
fincm uniuscujusquc prajviderit, et sub ipso gratiffi Deum in suis oporibus renuit.» Et itom ^ciVce etiam
adjutorioinquafuturusessetvoluntatemctaclionem laudabili vita; hominum, si remota pictatc judice-
prffiscierit.Quibus omnibus enodatis.et multis insu- tur:quia districte discussa inde anie oculos judicis
per qua; altiore intuitu ad causam hanc pertinentia unde suspicaturobruiiur.Unde recte Do-
se placere
magispotesviderediscussis,credimus et speramus, irino per Prophetam dicitur:iVe intres in judicium
non solum tenuitatem nostram disputationem tua- cum servo tuo,quia non justificabilur in conspcclu tuo
rum projsidio roborandam sed etiam ipsos, quos
: omnis vivens{PsaLcxLU,2). » Et paulo i>ost « llinc :

meritis atque honoribus claros caligo istius opinio- rursus per Salomoncm dicilur : Quis lioininum inlel-
nisobscurat.defcecatissimum lumengratia; roceptu- ligere poterit viam suain?{Proo.x\, 24). Et nimirum
ros.34 Nam unum corum, prtecipuce auctoritatis et bona malave quis faciens conscientia attestante co-
spiritalium studiorum virum, eanctum Hilarium gnoscit.35 Sed idcirco dicitur quod via sua ab ho-
Arclatensem episcopum,sciat beatitudotua admira- minibus nesciatur, quia ctiamsi recta se quisque
torcm sectatoremque in aliis omnibus tua;essedo opcra agere intoUigat, sub dislricto tamen examine
ctriujc, et de hoc quod in querelam trahit, jampri- € quo tendat ignorat. » Et iu eodom libro {cap. 33)
dem apud sanctitatem tuam scnsum suum perlit- exponens seutentiam ^lumjuid nosti ordincm cooli,
:

teras velle conferre.Sed quia utrum hoc facturus,aut et poncs rationem ejus i)i tcrra? {Job. xxxviii, ,33.)

quo fine sit facturus, incertum est, et omnium no- Alio sensu modos supcrnorum judiciorum in cloclis
strum fatigatio,providente hoc praesenti sfficulo Dci ct rcprobis demonstrat, quam Isidorus in pnodicta
gratia, in tuaa charitatis et scienti;e vigore rcspirat, sentontia colligat,de quibus sno loco diccnuis.Nam
adde eruditionem humilibus, adde increpationcm quisquis omnos beati Gregorii libros sollicita consi-
supcrbis.Ncccssarium et utile est etiam qua; scripta derationo perlustrare satcgcrit,ita gcminam pra^de-
sunt scribcre, ne leve existimetur quod non fre- stinationem,ut sicut electi ac vitam, ita reprobi a
quenter arguitur.Sanumenimputant csse quod non Dco pra;dcstinentur ad mortem, nequaquam illum
dolot, ncc vulnus superductum cute sentiunt:sed di.vissc vcl intelloxisso rcperict. Scd volut sanctus
intolligant pcrventurumadsectioncm quod habucrit Auguslinus in libro de Priedcstinaliono sanctorum,
pcrseverantcm tumorem. » Ad quae sanctus Augu- ct Prosper contra Gallos dicunt, pra;destinationcm
stinus eisdcm viris Prospero et IIilario,ut prajmis- Doi, qu;c semper in bono est, quia aut ad donum
sum estjlibrosdc Pra;dcstinationc sanctorum, otdc pcrtinct gratire, aut ad retributioncm justitia;, in
Bono perscverantia; rescripsit. Vcrum qui contem- n divinis operibus, qua; sompor bona sunt, inlor (|ua!
plalur verba Isidori,quibus subscquitur in pra;fata computantur.cum porindobitam gratiam salvantur
scntcntia de gomina pr.x-destinatione diccns :«Ulra- clecti, et pcr debitam justiliam reprobi puniuntur,
([uo divino aguntur judicio, ut scmper electos su- manifeste confirmat, uti in subscqucnlibus donion-
pornaet interiora scqui faciat, semperquc reprobos strabimus. Proferunt nihilominus ad suam confir-
ut infima ct extcriora dcleclentur dcserondo per- mandam sontcntiam modorni Prardostinatiani.quia
iiiiltat,sic ut ignorct homo tcrminum lucis et tene- panclusBodaprosbytor,quiutinsuisopuscuiisapcrtc
brarum.vol ulriusque rei quis finis sit, »et rcliqua donionslrat,alilcr intellexit otleiuiit ox vcrbis sancli
qua; soquuiitur, ct rclegit locum vcrborum beati Augustini quodam loco in Ilexamcron libro.ol vcnera-
Gregorii in Moralium, ubi dicit
pra;l'ato libro In- : bilisAIcuinusinabbreviationecommcnticvangclistas
dica milii, si nosti oinnia, in qna via luihitel lu.r, ct Joannis, quod sanctus Auhustiniis copiosissimo ad
tcnebrarum quis locus sit,ut deducas unuinqiiodque populum porscrmoncsdissoruit.sicutibidoindiclum
ud terminos suos, ct intettigas scmitas domus rjns invonorant, proidcslinatos ad intcrituin posucrunt.
 :;

99 lllNCiMAltl RHEMENSIS AtlCUIEPISCOPI. 100

Nam si alitor qUam in pr.-pdicti viri Iractalitjus invc- A " Fi<lcs igitur et inchoata ct pcrlocta donum Dci cst
nnrnnt,in suis exccrplionibus possuissont.non alic- ot hoc donuni quibusdam dari.quibusdam non dari,
nornm verborum exccptorcs, seil ilc alienis suorum omnino non dubitct qui non vult inanifcstissiinis sa-
})otius compilatores quam conipositorcs existerent. cris littcris rcpugnarc.Cur auforn non omnibus de-
Unde non nostra, sod qufc nobiscum cliam ipsi lc- lur, fidelem movere non debct, qui credit in uno
gunt accipiant.Dixil Dominus nil Judrcis Ego non: omnes issc in condomnalionorn sine dubitalione ju-
acciiso vos : cst tini accusat vos Moyscs hi qucm spe- stissimam : ita ut nulla Dei esset justa rcprohcnsio,
ralis (Joan. v, 'i.5). Sic quoque IJ. .Augustinus, qui eliainsi nuilus inde liborarotiir. Undc constal ina-
usus csl
iniliiriMcutcr nomine pr.cdestinationis, di- gnam esse gratiam,quod plurimi libcrantur,et quid
ccns interdum pr.-edcstinatos ad inleritum in liliris sibi debcrotur in eis qui non liberanlur agnoscunt
quos ante istos scripsorat,in quibiis propric pra;ile- utqui gloriaturnon in suis mcritis,qua! paria videt
stinationcm exposuil, oo responso rcdarguat, quo osse damnatis, scd in Domino gloriclur.Cur autom
rerragatoribns su.-e postorioris scntenti.o in librode istum polius quam illum iiborot.inscrutabilia sunt
Hono perscvcranli.-c cx libris de liboro Arbitrio re- judicia ejus, el investigabiles vi.-c cjusfflofn.xi, :«).
sponderc curavitVu?;. 12):"Frustra itaque mihi, in- Mclius enim et hic audimus aut dicimus O homo, :

quicns.de illius libri mci vctuslatc pr.-cscribitur,ctc. p lu quis cs qui rcspondcas Deo? (Rom. ix, 20) quam
Nemo, ut opinor, esset tam injustus atque invi- dicere audeamus, quasi novcriraus quod occultum
dus.qui me proncorc prohibcrct.»Et item in oodem osse voluit.qui tamon aliquid injustum velle non po-
libro (cap. 21) :ii Quamvis, inquit, ncminem vclini tuit. Et item in cpistola ad Sixlum prcsbytcrum
>i

sic aniplccti omnia mea ut mo soquaUir, nisi in iiis (epist. 105): « In vasis qua? pcrfccla g"jnl ad pcrdi-
in quibus me non crrassc porspoxoril.Namproptcrea tioncm,qua; damnatx dcbita est massa;, agnoscant
nuncfaciolibrosinquibusopuscula mearelractanda vasa cx eadem massa in honorcm facta.quid eis mi-
suscopi, ut necmcipsum in omnibus mc secutum sit. » Et post paululum
sccordia divina largita :

fuissedemonstrom. Sed profieionter me existimo Denique ad utrumque concludit Ergocujus vnU

II :

Deo miseranlo soripsisse, non lumon a perfoetione 7niseiclur, ct qucm vult olidurat (Rom. i.\, 1«.) Iloc
ca;pisse (|uandijqiiidem arrogantius loquor quam
: facit apud quem non cst ini(|uitas.Miserctur itaque
verius,si vel nunc ilieo me ad pcrfectionem sine ullo gratuito dono, obdurat autcm justissimo merito. »
crrorescribcnili jam 36in ista setalc venisse. Scd Et aliquantosuperius:i<Quxrimuscnimmeritum S7
interest quantum el in quibus rebus erretur,ct quam obdurationis et invcnimus; merito namque pcccati
facilo quisque corrigat.vel quanta portinacia suum univcrsa massa damnata est.Nec obdurat Dcusim-
dofondere oonctur orrorem. Bona; quippe spci ost pertiendo malitiam,sed non imperticndo miscricor-
ln)mo,si euni sie proficientem dios ultimusvit;e hu- C diam;quibuscnim non impertitur.necdignisuntnec
jus invenerit.ul adjiciantur ci qiia; proficienti defue- merentur,acpotiusutnonimpcrtiaturbocdignisunt
runt,et perficiondus quani puniondus potius juilicc- hoc merentur.Quajrimus autem meritum misericor-
tur.Quocirca si hominibus, qui proptcroa me dilc- dia;,ncc invonimus, quia nullum esl, nc gratia eva-
xcrunt,quia pervenit ad oosanlcquam mc diligoront cuctur.si non gratis donatur.scd mcritis rodditur."
aliqua mci laboris utilitas, nolo cxistere ingratus, Et itcm idom sanctus .-^ugustinus in libro do Pr.odo-
quanto magis Oeo,quem non diligeremus nisi prius stinationo gratiT (cap.2); « Occurrit enim cur pc-
(liloxisset nos, ct fccissel dilectores suos, quoniam reant ex his aliqui,cum Omnipotens omncs homincs
cluu-iUis ex ipso est (I Joan. iv, 7), sicul dixerunl salvos fieri velit, ct in agnitioncm voritatis vcniro.
quoslocit magnos.non solum amatorrs.verumctiam Doinde cur rursus indurct alios misertus alioruin,
pr.-cdicatoros suos?» Sod otsi dc Fulgontio ad suain aul quomodo omnos hominos velit salvos (icri,cum
conlirmandam scntentiam oxcmpla daro voluorint, ipsc nonnullos nc salvcntur indurcl. » Et posl ali-
objiciomus cis,in prasfalo libro ad Monimum libros quanta (cap. 3):i<Si ergo.ut apparuit, dc prxvarica-
dc Pra;destinatione sanctorum,et responsioncs Pro- toris seminc omncs nascimur dcbitores, quoniam
spcri laudibuscxtulisse.ct quia Prosper vircruditus in ipso omncs, sicut ait .Vposlolus, peccaverunt
rccta fidc et copioso sormonc rcprehensoribus beati n (llom. 111,12 ,ct ipso jam in principio unde doscon-
Augustini obstiterit.Quaproptor de pra>fato Apostoli diinus massa dnnmnla ost, nullus dc duritia sua.
toslimonioaudiant quid beatus Augustinus in laudato nullus dc poena conqueri audoat.qua? ctiam non cxi-
ab eis libro Augustini de Praidostinationc sanctorum slontibus pcccatis propriis,sola nosccndi conditiono
dicit {cap. 8) u Cur autcm, inquit, non omnos dcbelur. Quod vcro Dcus aliis gratuila vocalionc
:
do-
ceat.apcruit .Vpostolusquantuninporiendum judica- convoi - '
' '
"',•,!
vi t : iiu ia volcns ostvndcic iiam,ct itcnwnslraic potcn- dispoi, . :
-

liam suain, atlitlit in multa p.iticntia vasa ir.r qnn' cordis.simam liboralilatem vontalis rationc rcforen-
pcrfccta sunl in pci(litioncm,rt ul nolas faccict ilivi- dum cst. " Et paulo post (cap. i) : « Ilaquo cx
tias gloria-turrin vasa miscr icordix qux pr.rparavit superioro hujus partc sentenlia; qua dicit. Cui vult
in gloriam /loiii. ix, 2.' .Ilinc ost quod vcrhnm cru- »iiiitir/Mr;flom.lx.lS'.putoquod nullusnisi indipnus
cis pcrcunlihiis sluttiiia cst.liis autcm qiii salvi fiunt inisoriconiia audcat dispularo. Quod vero soqui-
virtus Dei csl (/ Cor. i, IS). » Et post aliquanta : tur, qucm vuti indura \^ibieL). Ihi paululum bumaQs
101 DE PILEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOH. 102
mentis intenlio verbi novitate confunditur. Sod non A porituros,et salvatis quos inillasecrotasuaelecliona
jta intelligendum est.quasi Deus in hominc ipsam prajscierat esse salvandos, toto orbe diffusa multi-
qua; non esset duritiam cordis operetur. Quid est plicaretur Ecclesia. Gratulare ergo,quicunque illu-
enim aliud duritia quam Deiobviare mandatis? » Et minatus es,et gratiam quam non mercbaris agno-
post pauca «Ergo quidquid post illam pra;varica-
: Ece geme.quicunque induratus es,et justitiam con-
:

tionem natus supplicii homo jDatiturjuste reddi me- fitore. Dic, quicunque ab originali contagio lavacro

ritoque fateatur. Indurare enim dicitur Deus eum gratiae te gloriaris ablutum Misericors et miserator :

qucm mollire noluerit.sic etiam excascare dicendus Dominus, patiens et raultx miscricordix, non secun-
est eum quem illuminare nolueril,sic eliam repel- dum peccata nostra fecit nobis, neque secundum ini-
lero cum quom vocare noluerit. Qiios enim pr.rdcsli- quitalcs noslras retribuit nobis (Psal. cii, 10). Dic,
narit, illos ct vocavit ; cl quos vocavit, illos ct justifi- quicun(iuc damnaris, jHiiiis es, Dominc, in omnihus
cavit {[{om. viii, 29). Et post aliquanla (cap. G) : qux fecisti nobis, et omnia pulicia tua vera {Dan. iii,
Ha'C quidem, regulam, Domino
quantum ad fidei 27),quia in veritate etjudicio suporinduxisti omnia
illuminantepiedictasint.Sed video quid etiam jam hsc proptor peccata nostra. » Et item in eodem
hinc calumniosa pravitas possit opponere.Scquilur (cap. 6) : « Ego aut^im induraho cor Pharaonis (Ejcod.
enim, ut si eos quos praedestinavit illos et vocavit, iv,21).Quid est inJurabo nisi non molliam ? .\ppa-
et si eos quos vocavit illos et justillcavit, qui nec
B rct enim in alios manante justitia, in alios gratia
pnedestinati nec vocati, ac per hoc nec justilicati profluentc, Scripturffi illius sententiam fuisse com-
sunt, ab omni culpadebeant esse innocentes, inju- pletam, qua dicit Deus Pharaoni,M hoc ipsumexci-
steque ab eis pro vitai pravitate transact.-c in illo tavi te, ut ostendam in te virlutem meam, et ut an-
agnitionis die sint poscenda supplicia. Dicat islis nunlietur nomen meum in universa terra (E.rod. is,
apostolus Paulus, .Vi<«(/ii(rf inicjiiittis apiid Bcuin'.' lOj.Utcnte enim Deo bene etiam nialis, induratione
{PiOm.ix, 14)statim ipse respondeat, ahsit. Cumque Pharaonis, flagellis .Egypti, et tot ac tantis in illa
hoc fuerit in hominis mente sana pietate fundatum, gente miraculis pariter acervatiniqueperfectis,quid
quod nulla sit iniquitas apud Deum, ita intelligal, aliud gostum est, quam ut Dei virtus.apud se ma-
Cui vult miseretur et qucm vult indurat, quasi dicere- gna in se plena,ad humani generis notitiam pcrve-
tur:Cui vult miserelur,cui non vult non miserctur. niret,non Deo,sed ipsis relogentibus ut credontibus
Itemqiiehooipsum ita rursus intelligat,quasidicere- profutura?» Et post pauca {cap.l) « Hoc etiam di- :

tur Cui vult donat,et a SS quo vult debitum pos-

: vina; potestatis in hominum electione judicium
cit. Quod qui dicere perseverat injustum, ab Apo- paulo ante commemorans boatus Apostolus ro-
stolo audiat, homo, tu quis es, qui 7-espondeas Deo} buslissimis 39 monstravit exemplis, cum de Re-
(/io)«.ix,20.) Gongrue siquidem hujusmodi impieta- f' bccca; partu adhuc intra uteruinconslitutototumad
tem apostolica retundit auctoritas,tantuin dc exag- Dei gratiam referons loquerelur. Sic enim ait ^cd :

gerationc nominum pondus inculiens, cum dicil, ct Hchccca e.v uno concuhitu habens haac patris no-

homo, tu quis es, qui rcspondcas Dco ? o homo Deo, stri.cum nondum nati fuissent ncque aliquid egissent
lutum figulo? Subjungit enim idem Apostolus : boni aut mali,ut secundum electionem propositum Dei
Nunquid dicit figmcnlum ei qui se finxit, quare sic maneret, non ex operibus, sed ex vocante dictum csl,
me fecisti ? aut non hahet potcstatcni fiyulus luti cx quia major serviet minori, sicut scriplum cst, Jacob
eadem massa facerc aliud quidem vas in honorcm, Esau autcm odio habui (lioin. ix, 10) sta-
dilexi, ;

aliud in contumcliam ^ Et post sequentia (cap. 13,

» timque subjccit, Quid dicomus ? Nunquid iniquitas
14) : " Dominus noster Jcsus Christus Filius Dei, apud Deum ? negansque respondit, absit. » Et post
Verbum Patris aequale et coaeternum Patri, semet- aliquanta, quffi plenius lector in suis locis invonict
ipsum cxinanivit formam servi accipiens, et cum (cap.S) Praidcstinatus est ergo Jacob vas in ho-
: u
peccatumipse non cssct,factus assumpta carne poc- norom,sed n(m «x operibus, quia non ex operibus,
caluni, ut pcccato carnis homine «anato pcccatuin sed cx vocante dictuui est, major scrviet minori.El
damnarct in carnc,venlt quffirere quod perierat, sa- ne fortc vasain honorem pra;dcslinata aliquid suis
nare quod a;grolabat,erigero quod jacebat, potcsta- ])
viribus tribucndo negafont gloriam Creatori,aliooa
tern habens dimittere pcccata, quod non dcbebal loco Apostolus vasa misericordix nominal,ut totum
donarc.quod ei dobobatur ignoscero, deletisque om- quidquid csscnt sccundum miscricordiam sc csse
nibus vcteris culpa; inacuiis quam feccrat rcparat rccognosccront.wEl post pauca:" Eccc in illisjuste
naturam dc his quibus pa;nam scveritas justode-
: punitur i[iiquitas,in istis gralis nulla justilia munc-
crcvorat, sccundum inclfabilcm disposilionis oc- ratur. » Et itcm (cap. 10) « Hanc : ita^iuc distribu-
cultajmisericordiam elcgit vasa qua; faccret in ho- tionem,quadiximusaDeohomines nullis exislcnti-
norom.ctaliosavcntura ira dono gratuita; vocationis bus meritis vocari, et vocatos, ut boni aliquid opc-
absolvit,aIios dcrclinqucns ad a^fiualitatis judicium rcntur, Dei adininiculis indigcrc,sumplo dc vetori-
reservavit;nullitamcn agnoscciid.Teveritatis abstulit bus litteris .\postoIus monstrat cxenipIo.Poslquam
facultatcin : ct ita plcuitudo divin;c pra;sciontia;, in iilam dc duobus geminis elcctioncm, omni repulsa
aIiosinanantejustitia,inalio3gratiapronuentecoin- laudo ineritorum,ad Dei gratiam judiciumquc relu-
pleta cst,ul percMntibus quos prx-scicral Dcu* cssc lcrat,vidcns quid impid possot blasphciuarcgarru-
 :

103 IIINCMAIII lUlEMENSIS AilCIIiKPlSajPI. 104

litas, dixit, Nuuquid iniquitas apud Deutn? et scqui- X. homines eranl;quaiilumad dignitatcm.amborcges;
tur,Hfci7,'et quasi diceretur ei,Unilf probus?iJaruui quantuni ad causum.uiubo ca|itivum Dui populum
putavit auclorilatcm sua; valerc doctrin.-c.nisi scn- possidentes;quantum ad pccnam.ambo flagclliscl(v
tentium suametiam legisdocerct exemplo.Siccnim ipenter admoniti. Quid ergo (inos corum fecil esse

inlL-lligi voluit quod Moysos dixcrat, Miscrchor cui divorsos,nisi quod unus nianum Dci sentien» in re-

miscrebor, ct miserlcordiam pr.vsUibo cui misericors cordationo propriaj iniquitatis iiigemuit,alter libcro
fucro {Exod. xxxiii, 10), ut priniam a Ueo miscri- contra Uei misericordissimam veritatem pugnavit
cordiam vocationc credamus homiuibusprairogari, arbitrio?Hic quicunque respondet,iIli ut mularctur
qu.-c sola ad recte vivcndum non sufncit, si deserat adfuisse divinum,huic ut indurarolur defuisse pra:-
qui vocavit.ldeoque addilum.e^ misericordiam pr;c- sidium,el hoc contcndit injuslum,proptcr quod rc-
slabo cui miscricors fuero, ut a Dco accipi manife- rum ipsarum finesin Uci voluiilateconstituensdixil
stum sit eliam ipsa misericordi;e opera, qux cum Apostolus : Cui vull miserelur, ct ijuern vull indural
videmur impcndero Dei misericordiam promere- (Hom. IX, 18), dicente ctiam Uomino: Sine mcnihil
mur.» Et paulo post « Si qucm vero movet, quod
: potestis facerc (Joan. xv), intelligal ista omnia vcl

non omnos.etiam dc his quijam vocati sunt.adse- adjuvante Domino perfici,vel deserenlc permitti.ut
cundam graliani,id cst ad rocte vivendi donum por- „ novcrit lanion nolcntcco nihil prorausadmitti. • Et
vcnirc mcrcantur,sicut Doniinus in Evangeliu dicit, post pauca (cap.id) : << Nune autcm, cum daninatis
Mulli vocali, pauci vcro elecli {Mullh. xxii, 1 'ij, Iiinc pccna justa dutur,salvatis autcni gratiu donatur in-
intelligal quale sit.quod contra Dei graliam dofen- dcbita.quis usqueadeo humanx conditionisoblilus
sarc molitur qui dc libero sibi blanditur arbilrio. divini scnsusarcana discutiat.utrumipsam pa^nam
Quicunquc cnim, divina; vocationis munere dereli- merito fuerit consecutus.qucraturcuraliusgratiaiu
cto.ad impiam rursus delluxcrc perlidiani,ipsis Dei qua; ci non debebalur acceperit?» Et item S. .\u-
gratia dcserentc ad iniplendum quod voluerint sufli- gustinus in libro de Ilono ))erscverantia; (rap. 11) :

eitarbitrium.oElitem post aliquanta(trt/<. 1-4, l."i) « Non enim est iniquitas apud Deum,sed inscrutabi-
« llanc crgo Pharao miscricordiam non accepit, ct lia sunt judicia ejus, ct investigabiles via? cjus ilUm.
idco ci ad pereunduui libcruni suITecit arbilrinm : XI, 33), universa; autcm via; Domini roiscricordia
qiicin quidem nullus ila ignarusdivinarum Scriptu- cl vcritas (Psal. xxiv, 10). Invcstigabilis crgo cst
raiunieril qui audoal dicerc illaomniainjustecsse miscricordia, qua cujus vult miscretur, nullis ejus
perpessum. An fortc, si pie de Uco sicul expcdil praicodcntibus mcritis : ct invcstigabilis veritas
senliamus,etiam Pharaoni datam misericordianire- qua quem vult obdurat, ejus quidem pra;c©-
perimus?Paticnlia enini Dei valcre ei debuitadsa- denlibus mcritis, scd cuin co cujus misorctur
iuteni qua diffcrens jusluni mcrilumque 40 sup-
: C pleruraque commuiiibus ; sicut duoruui gcmino-
plii-iuin, iiiiraculoruin vcrbera crobia densaliat : rnni, quuruiii uiiiis ussuaiilur, nlius rclini|ui-
iiuiu[uid iiuii piituil.sicnt nagellis cedons expulilpo- tur, 41 dispar ost exitus, mcrita comniunia.
pulum, ita miraculis crcdons Ucum tanta; virtulis In (juibus tamcn sic allcr magna Dci bonitatolibo
agnoscere?Si dic|turjam Pharaoncm non potuisse ratur,ut oltcr nulla ejus iniquitate damuctur. A'un-
mutari, quiacum praiscicral Dcus non esse mutan- quid cnim iniquitas esl aptul Deum .' .Ibsil: s(;d int<^-

duiii : rcspondetur Dci pra;scicntiam non cogerc sligabilcs sunt vix cjus. Itaque miscricordiam ojus
honiineni ut talis sit qualcin pra>scivit Deus, scd in his qui libcrantur. ct veritatom in his qui jiu-

pra;scire talem futurum qualis futurusesl,quamvis niuntur sine dubitationc credamus.ncque inscruta-
cum non sic fecerit Ueus; quoniam si cogerctesse, bilia scrutari aut investigabilia vcstigarc concmur.
hoc utiiiiic cogeret quod non cst porro si hoc : Ex orc quippc infanlium et lactcntium suam perticit
pra;scicrat fulurum esso quod non est, pra;scientia luudein ^/'$a/.vili,3): ut quod in his videmus. quorutn
non cst quod de Uoo quam inipic dicatur,advcrlit
: liberationcni bonacorum mcrita niil'
quisquoqui peccatissuis inde blandilur.quod Ueus in his quorumdamnationcniutrisqi.
eum pcccatorem fulurum osse pra;scicrit. Potest ginalia sola prxcedunt.hoc ct in msgoribus ticn nc-
cxistcre nihilominus forlasse qui dicat minus ido- quaquam omnino cunclcmur, id cst, non putantes
j)
neam ad salutemviam,si nullaintrinsccusvocatione vel sccunduiu sua mcrila gratiam cuiquam dari,vcl
pulsatustamcn quispiam nagoIIetur.Unde Naburho- nisi suis mcritis quemqunm puniri. si\' i

donosor paMiilontiani nioruit fructuosam ? Nonnc liboranlur atque puniunlur, .»iivc dispai
post innumcras impiolatcs nagellatus pccnituit, cl causos malas ; ut qui vidctur starc vidtial du cadiit
rcgnumquod perdiderat rursusaccepil?Pharao au- (/ Cor. X, 12', cl qui glorialur non in seipso. scd in
tem ipsis cst flagellis durior cfToctus, ct pcriit. Hic Domino glorictur (/ Cor i, 31)." Ilcm Augustinus in
mihi ralioncm reddat qui divinum consilium nimis libro quarlo contra Pelagium (rap. 5; : « Attulit in

allum sapienti cordc dijudicat.cur niodicamentura multa paticntia vasa inc qu.i; perfccta sunt in pcr-
unius modici confectuni alii ad intoritum.alii valuc- ditionem.ut no'
rit ail saIutom,nisi ijuia Chrisli honus odor, aliis csi miscriconiiiqu .

odor viUT iH vitain, nliis est odor nmrlis iii morUtn non rcdditurnisi debita.ncsit iniquilasapud Urum:
(// Cor. II, 15, 10). Quantum ad naturam, ambo miscricordia vero ctiam cum prabelur indebita^
iOo DE Pli/l^.DESTINATIONE DlRSEIiTATin PdSTEIilOil. ior>

non est iniquitas apud Deum. Et hiiic intelligunt A. CAPUT X.

vasa misericordias quam gratuita illis misencordia De testiiiu)iiii;i Scriptiirdnint, ijuibiis Gothesculciis et
pra?beatur, quod ivx vasis, cum quibus eis est per- compliccs ulicno scnsn a fule catholim ct ortho-
siii

ditionis causa et massa communis, ira dcbita et doxorum doctrina irreccrentissime abutuntur.
justa rependitur,» Et item Augustinus in cpistola ad Scicndum quod sub hoc seusu, quo
est etiam,

Optatum dixerat (epist. 57) » Tanquam figulum : isto conipilator usus cstApostoli testimonio, etiara
luli,ex eadem massa facere,aliud vas in honorem, aliis testimoniis in assercndo suum errorem Golhe-
aliud in contumeliam merito autcm viderctur in-
: scalcus cum suis scholaslicis utitur,ut Univerra pro-
justum, quod fiunt vasa ira; ad perdilioncm.si non ptcr scmctijisum operalus esl Dominns, impitim qno-
essct ipsa universa ex Adam massa damnata. Quod quc ad dicm muiiim (l'rov. xvi, 4); et de Ecclesias-
ergo fiunt indc nascendo vasa irfe, pertinct ad debi- tico, Qui transyrcditur a justitiaad peccutnm,paravii
tam poenam quod autem fiunt renascendo vasa mi-
: eum Deus ud romphxum Dc quibus
{Eecli. xxvi, 27).

scricordice,pertinet ad indebitara gratiam. Ostendit ita catholici scntiunt: quia impium ad diem malum
crgo Deus iram suam, non utique porturbationom operatus est Dominus,et transgredientem ajustilia
animi, sicut est quc-c ira hominis nuncupatur scd ; ad peccatu-m paravit ad romphwam, quia quem im-
justam fixamque viudictam, quod de stirpe inobe- -n pium ct transgrodicntcm iuturum pra3scivit, non
B malum,otad rom-
(lientiee ducitur propago peccati atque supplicii,et prajdestinavit ut ad diem sibi

homo natus exmuliere, sicut in libro Job scriplum phajam, id est dcbitam ultionis vindiotam pcrvoni-
est («1J9.XIV, l):brevis est vita, el plenus iracundia; rct,sedpormisit,factum(iueproprio vitioimpium, et
cjus cnim roi vas cst qua plenus ost ; undo ira; vasa arbitriosuotransgrossoreni,justo judicioconiiemna-
diountur. Ostendit et potentiam suam, qua beneuti- vit.Qui non ideo cst impius factus.noque cst idcirco
tur etiam malis,multa illis naturalia et temporalia transgressus, quoniam impius futurus et transgres-
bona largiens, eorumque malitiam ad exeroendos et sor est aDeo prajscitus sed ideo cst impius et trans-
:

comparatione admonendos bonos accommodans, ut gressor a Deo praescitus, quiaimpius et transgressor

iu cis discant agcre gratias Dco, quod ab eis non vitio suo crat futurus. Propteroa quicunquc legcrit
suis meritis,qua; in eadcm massa paria fuorunt, sod hoc Apostoli teslimonium in luijus toitio compila-
illius miserationc discreti sunt. » De qualibus Gre- toris oapitulo positum, sanius secundum catholico-
gorius in vigesima prima Ezechielis homilia dicit : rumPatrumdoctrinam intelligeredcbetquoddictum
« Paulus cum adhuc rudis esset in fidei vocatione, est ab Apostolo Vasa irx perfecta vel aptata al interi-
:

quiajam Domini vorba percoperat, et coelcsti gratia tum [Rom. ix, 22),peccato primaj prajvaricationis et :

ilrnus crat, vas electionis appollatur,cum dicitur quod dicit. Facit Deus vus in honorem, scilicet gratia
:

Vas electionis mihi est {Act.\x, 15). Ilinc pastoros C ct pr;i;dcstinatione facil autcm Ciis m coHiHHic/niw, :

altiue doctores prophela admouct dicons Munda- non opcrando, scd justissimc dcscrendo, sicut plcna
:

mini qui fertis vasa Donwii {Isa. ut, ll).Ipsi ctenim sunt orthodoxorum volumina tali expositionc. Sci-
quasi 4S mensaj Domini vasa porlant, qui vitam licet 43 quacor Pharaonis justo judicio induravit,

liilelium crudiendo tolerant, ut quandoque hanc quod per gratiam non emoUivit in reprobum sen- :

Domino ad holocaustum et sacrilicium pcrduoant.» sum ex retributione justitia;, quia ost pecoatum et
Quas scquens sententias Florus, ex cujus scripto pa!na peccati. lu aliud s;cpc poccatum peccatoros
iste quicunqucsit compilator falsidicus hac capi- tradidit, quia gratia non libcravit justilia oxciTca- :

tula commasticans expuil, iiiidcm scripsit diccns. vit, quia aratia non illuminavit vas in conlumcliam :

« Undc Apostolus, in^iuit, vasa misericordiai cjus fccit.quia justo in massa pcrditionis atquc damna-
appoUat {liom. ix, 20), ut ostondcret divitias grali;e non por gratiam pivcdestinandovas
tionis i-oliiiuil,ct
su;c quai pra^paravit in gloriam. Et contrario autcm honorabilc fccit. Sic ot inclusit quoniam non ape-
malos propriam malitiam malos fulu-
praiscivit per ruit, destruxit quia non a;dilic;ivil, doxpoxit qucm
ros, et praiscivit per suam justitiam Kterna ultionc non rospcxit; et eum qui Iransgroditur a justitia ad
damdandos. Sicut pnesciebat de Juda proditore iniquitatem, fet retributionejustitia' Deus paravitad
quod eum cssel traditurus, sicut Evangelium dicit, romph.-cam ; et pcrmisit gentcs ingredi vias suas, et
py
cum essct uniis cx duodecim {I Joan. vi, 72) pi\Ts- : hiimincm dimisit in manu consilii sui balteum ;

ciobat ctiam ;ntcruam ojus damnationcm cumdico- rcgumjustum dcsorondo dissolvit,funerencs corum
rct Yte uutcm homini illi per quem lilius hominis
: pcrniittoudo pra'cingit ;ox rctributiono justitia; in
Iradctur honum eral ei si nattis non fuissel homo ille
: tontationomiiiducit,quoniam justc induci pcrniitlit.

(Matth. XXVI, 74). Et itcm malos nou idco perirc El iii Job, Privuvit Deus sapientia {Job. xxxix, 17),
quia boni csse non potuerunl, sed ([uia mali csse cui justc non dcdit : et de his de quibus scriptum
volucrunt, ct suo vitio vasa ir;o apl;it;i in intorilum cii[, i[u\a non potiwrunt aitdirc qiioniam vnluit Dcus
porsevcraviTunt.ot in iii;issapi.'rilitiouisvol origlu;ili Cfls occidere (l Hcij. ii, 25), scilicoL quod mcroban-

vid actuali incrito pormanscriint. « tur : ut reddat justitia quod non iudulgct gralia.
UndcetProspcr,ox vcrbis sancti Augiistini, iii ros-

ponsiono objcetionis xv Vincenlianarum, ostcndit

quia sicut Dcus nemini corrcclionis adimit viani,ilu

Patiiol. CXXV.
107 HINCMAIU IIIIKMENSIS AUCIIII.PISCOPI. 108
iiouqiioinquuiu Ijuui possibilitatedispollul quiaciui j^ ncm, protinus addcndo, So/ libcra nos a malo (MaUh.
:

se a Deo avcrlil, ipse ct vclle quod bonum cst et VI, 13), manifeste docemus.ejus inducere in tcnta-
posse sibi sustulit. Non est ergo consequens, ut tionem non esse aliud quam non libcrare a malo;
Dous quibus prcnilenlium non dedorit respicenliam ojus pcrdero animam csse a perditione salvain non
abstulerit,et quos non lovaveril,allisi;rit cum aliud : facere. » Et sanctus Grcgorius in libro vigcsimo
.sitinsontom in crimcn ogis.se, (juod alienuin cst a nono (cup. 15) Moralium : " Semetipsuni, iiiquil,

Deo aliud criminoso veniam non dedisse, quod dc Dominus hoc gelugignerc perhibet; non quo pravo-
poccatoris cst mcrito. Ist.-c sunt dua; sortes,ctduo rum mentos ipso ad culpam format, scd quo a culpa
funiculi dimcnsi, unus ad occidendum, et unus ad non libcrat; sicul scriplum cst, Ego obduraho cor
vivilicandnm, commeinorali dc scripturis in libollo Pharaonis (E.rod. iv el vii}, quod quia misericorditer
donini Prudenlii.ad confirniandam sontcnliain quia molliro noluit, profoelo districlc sc obdurare iiun-
sunt rcprobi a Deo prKdestinali ad mortcm, sicut tiavit. " Ilinc sanctus Augustinus in psalmo xxxv :

electi ad vitam. Scd molius, quia verius, Prospcr, DeiUt Deus in concupisccntias curdis illorum,
illos

ut di.\imus,cx verbis sancti Augustini, qualitcr ca- laeere qux non convcniunt (Hom. i, 28). Si Ueus hoc
Iholice intclligcrc debcainus hujusmodi Scriptura; facit ut fariant qu.c non conveniunt, (juid ipsi fccc-
sacriG locutioncs apcruit. Vidolicel quia aut ad do- p runtPErgo fuit concupiscenlia, quam vtncere noluc-
luini Iiertinclgratiaj, aut ad rctrlbutionem justilia;, runt,cui tradercntur judicio Dei,si aut digni habc-
quidquid Deus miscricorditer justcque facit, qui rentur qui traderentur. » Et in psalino xxviii : " .\lii

fecit quae futura sunt,quia ut S. Augustinusdicil in diccbant Ronus cst, alii Non.Ut alios in charitatem
libro dcBono pcrseveranti.-c.nihil est nisi quod aut suam trajicerot,alios in malitiacorum relinquerel.»
ipsc fecit,aul liori ipse pormittil,ct in libro dc Gra- Et in psalmo vi : Dcdit in rcprobum sen-
illos Dciis

lia et libcro Arbitrio ad Valonlinuin et cum oo ino- sum. Nam ca est ca;citas monti. In cam quisquis
nachos (cap. 21) : « Fi.\um onimdebet csscet immo- datus fuerit ab intcriore Dei luce sccludiiur; sed
bilc in corde vostro, quia non est iniquitas apud nondum penitus cum iu hac vita cst suntcnim tc- :

Deum ; ac per hoc quando legitis in littcris veritatis, nebr.Tj exlcriores,qua; magia ad diem judicii pcrti-

a Deo seduci homincs, aut obtundi vcl obdurari cor- nerc intelliguntur, ut ponitus extra Doum sil quis-
da corum,nolito dubilaro pra;ccssissc mala inorila quis dum tempiis cst corrigi noluorit. Et ia psalmo '•

corum,utjusto ista patcrcntnr.nc incurratis in illud v : « Cum punit Deus pcccatores, non nialum suum

provorbium Salomonis Insipiciitia i'iri violiil vias

: cis infert, sed malis eorum cos diinittit. » Et in
ejus, Deum autcin causatur in cordc suo (Prov. xix,3).» psalmo vii : « Esse ad luccm pcrtinel, non essc ad
Et in codcm post aliquanta (cap. 23) " Quando ergo
: tenebras. Qui ergo deserit eum a quo factus est, ct
audilis diconlem Dominum : Ego Domiuus scdiu;i C inclinatin id unde factus est,id est in nihilum, in
prophctam illum {Ex-crh. xiv, 9) : ct quod ait .Apos- hoc poccato tenebratur,et tarnen non penitus pcril,
tolus : Cujus vult miscrctur, cl ijucm vull ohdurat scd in infimis ordinatur. » Ilis catholicorum docu-
(/iom. IX, 18), in eo quem scduci 4.1 permittit vcl monlis agnoscat capiiulorum compilator, nihil sc
obdurari, mala ejus mcrita, in ca vcro cujus mise- adjuvari possc a Fulgenlio in csposilionc sccundum
rctur, gratiarn Dei non roddentis mala pro malis, suuin sonsum hujus 45 apostolici tostimonii.Qua-
sed bona i)ro malis, ndclilcr ct indubitantcr agno- proptor ad pcrscrutanda capituli rdiqua Iransea-
scite. Noc ideo auferatis a Pharaonc liberum arbi- inus.
trium, quia muitis locis dicit Dous : Eijo imluravi
C.\PLT XI.
Pharaonem,\c\ induravi aul indurabo cor Pharnonis
Non cnim propterea ipse Pharao non induravit cor Dc perscrutandis capituli subscqucntii reiiquiis.

suum nain ct hoc dc illo legilur, quando ablata

; Deniquc ait noslcr, quia veritatis sccundum suam
cst ab /Egyptiis rynomyia dicentc Scriptura K/ : intclligontiaminfeslissimuspersocutor,"Inelectionc
aggravavit Pharao cor suum ct in isto Ivmporc. cl tanicn salvandorum niiscricordiam Dci prjrccdcrc
iioluil dimittere populum (E.tod. viii); ac pcr hoc et incritum bonum : in damnalioneautcmpcrilurorum
Dcus induravit por justumjudicium,el ipsc Pharao r» maluni mcrilum pra;ccdero jusluin Dei judicium. "
pcr liberum arbitriuon." Hujus etiam locutionis ino- Noluil ha;c istc compilator sic ponerc, siciit illa
dum ot Beda in socundo libro commenti Luca' cvan- Florus in suo scripto bcne studuit poncre, ct in
golista; domonstrat,exponens sonlentiara dicti Do- quantocunquc illa vorbis convcrtit.in tanto a rccto
minici, animam salvam facere an perdere, hoc cst sensu pcn'crtit. Dixil namquc illc, " Sivc autcm in
hominem curarcan non;.. IdemcstquodprKmiserat illisqui salvanlur sivein illisqui percunt, voluntas
bonc faccre an malo non quod Dcus sunnnc bonus
: propria remuncralur, voluntas propria domnatur.
auctor mali nobis aul pcrditionis essc possit; scd Scd in iHis,qnia pcr gratiam Domini salvatoris csl
quod cjus non salvare Scriptura> consuctudino por- sanata,ul cx mala ct prava ficrct bonact pccla. csl
dcre dicalur, sicut dicitur indurasse cor Pharaonis, proculdubio dignissimc coronata. In istis autcm,
non quod molle obduravcrit.scd quod moritis pra;- quia non acquiescit pcr Salvatorcm rcciporo sanita-
cedenlibus obduratum misericorditcr cmoUirc no» tcm,justissimc per cumdcm judiccm scntict pcrpc-

lucrit.Et cum rogamus, .>V tios inJucas in tcnlatio- tuam dpmnatioDcm.» Et supra : •' Ergo bonos prs-
109 DE PILEDESTliNATIONt; DISSEIVTATIU POSTERIOR. 110

scivit omnino et per gratiam suam bonos futuros,et A vivendi donum pervenire mereantur, sicut Dominus
per eamdem gratiam aeterna pra^mia accepturos : in Evangelio dicit : Mulli sunt vocati, pauci vero elecli
id est in prajsenti skcuIo bene victuros et in fu- (Matlh. xxTi, 14), hinc intelligat quale sit, quod
turo feliciter remunerandos : utrumque tamen ex contra Dei gratiam defensare molitur qui de libero
dono misoricordiae Dei. Unde Apostolus vasa mise- sibi blanditur arbitrio. Quicunque enim, divinni^ vo-

ricordiiE ejus appellat dicens : Vt oslenderet divitias cationismunore derelicto, ad impiam rursus de-
gratix sune in vasa misericordix, qux prwparnvit in Duxere perlidiam, ipsis Dei gratiam deserentibus ad
gloriam {liom. ix, 23). Econtrario autem malos et implendum quod volucrant suflicit arbitrium, » et
praescivit per propriam muliliam malos futuros, et reliqua,qua3 latius et disertissime ibidem prosequi-
prffiscivit suam justitiam .Tlerna ultione dam-
per tur gratiffi coelestis orator. Hinc et Prospcr in libro
nandos. Immutavit cornpilalor incouiposite vertia
" Sontfcutiarum epigranimalum,quas ox sancti Angu-
composita, ct roctum seesum transtulit in pcrvor- stiui dictis brcvilcr adnotavit [cap. 130):« Sicut duo

sum. Si enim dixisset, in salvatione elcclorum sunt, inquit,oflicia !nedicinffi,unum quo sanatur in-
misericordiam Dei praecedcrc bonum nieritum, liruiilas aliud quo custoditur sanitas ita duo dona :

utcunque constare intelligeretur sententia. Xunc suut gratiffi, unum quod aufert carnis cupiditatera,
autem,quia dicere maluit,in electione salvandorum _ aliud quod facit animi perseverare virtutem.» Ilis
misericordiam Dei prcEcedere bonum merifum, a doctorum sententiis discat et inlelligatso non bene
consequentia rccti sensus rocessit. Nam de salvan- dixisse.in electione salvandorum misericordiam Dei
dorum electione scriptum cst FAegit Deas nos in : praicedere meritum bouum; quoniam prima est
ipso, id est in Ghristo, untc mundi constitutionem, quam altera non prajceditgratia inelectione etvoca-
prxdestinans nos in adbptionem Ixliorum (Ephes. i, 4). tione salvandorum,qu8e omne prscedit bonum me-
Unde Augustinus in libro de Pra:destinatione san- ritum quin et cogitare et velle bonum, etfidem to- :

ctorum dicit(rap. 10):« Si qua^ratur unde quisque tius operis boni initium,qua3 per dilectionem opera-
sit dignus,non desunt quidicantvoluntalo humana: tur, sine qua impossibile est placore Deo, ut Scri-
nos dicimus, gratia vel pra^destinatione divina. » ptura testatur dicens Non quasi sufficienles simus co- :

Et praedestinatio, quae sine praescientia esse non gilare aliquid a nobis,quasi ex nobis : sed sufficientia
potest, ipsa est electio,sicut docet Apostolus Quos : nostra ex Dco cst {II Cor. m, .5) : Qui dcdit nobis ct velle

prxscivit ct prxdcstinavit conformes fieri imayinis et pcrficcre pro bona voluntatc (l'hilip. ii, 13), ot : At-
Filii sui (Rom. viii, 29). Et itorum : Quos pr.r.scivit lios tcri datur fidcs in eodem spiritu (l Cor. xii, 8). Unde
Augustinus in libro de Pr.cdestinatione sanctorum
et prxdeslinavit, vocavit, justificavlt, gloriftcavit [Ibid.

V. 30);quibus singulis hanc opponens sententiam dicit (cap. 18) « Elegil Deus in Christo ante mundi :

sanctus Augustinus subjungit {cap. 17) et non C constitutionem membra ejus

>< et quomodo eligeret :

alios; » et electio gratiiE ipsa est misericordia. Dicat eos qui nundum erant, nisi praidestinando ? » Et
ergo.quffi misericordia est aliaquaj praecedit bonum post aliquanta : « Elegit ergo nos Deus in Christo
meritum in electione salvaiulorum, si in electione aute mundi constitutionem, pra^destinans nos in
salvandorum praecedit misericordia. Igitur miseri- adoptionem tiliorum non quia per nos sancti ct im-
:

cordiam 46 preecedit misericordia, et erunt dua; maculati futuri eramus, sed elegit, prffidcstinavit
niisericordia; quibus eliguntursalvandi:cum non in que ut essemus,» alioquin gratia jam 47 non est
electione salvandorum, sed in salvatione electorum gratia, si non fucrit gralis data. Secuiida autcm est
duobusmodissit intelligendaDei misericordia,vide- misericordia sive gralia rocte vivondi, ad quam prae-

licet ejus gratuita gratia. Unde si vult intor primam sciti et pi-Mdestinati, olocti atquo vocati gratia- dono
et secundam misericordiam, gratuitam scilicct gra- pervenire merentur : (jua gratia justilicati in futuro
tiam,cognosceredifferentiam,legat sancti Augustiui gloriflcabuntur, accipientes gratiam pro gratia, id
librum de gratia; pra^dcstinatione, in quo ad locum est gratiam beatae retributionis pro gratia boua:
dicit 'cap. loj :« Misereor cui misercbor, ct misericor- operationis, sicut sanctus Augiisliiius in libro de
diam prieslaho cui misericors fucro {F.xod. xxxiii, 19), Rono perscverantiK scripsit.
ut primuiu a Uoo misericordiam vocationocredamus -n
CAPUT XII.
hominibus prKrogari quae sola ad rocte vivcnduiu
:
DilJinitio siincli Auyuslini,iiuiil sit sanclorum prx-
non sufficit^si dcserat qui vocavit. Ideoqueaddiluin, (Usliniilio,a ijna ciqnlulorum istormn compilator
et mtsericordiam pr.rstabo cui misericors fuero, ut a onininidilis (liscordarc coiinoscilnr,(t jiiramhagcs

Deo accipi manifostuin sit etiaiii ipsa misericordia! fidcin (lirinii pr:cdi sliiuitionis c.ilcnu,iniU> )>i i vcr-
lil, 1 1 virlia vcrilalis ad iiii nilacia iiiiaiilnin polcst
opcra,([u.T cum vidomur imiiondiTe Doi misericor-
iiilUclit uudc cuni caltioiicuruiii iloi trina apcrtd
:

diam promereiiiur. Sic enini in Evangolio Dominus rcrilatc, it si non iiiin pcrlinaci:c inli:i ri nteni
dicit lieati miscricordes, quoniam misericordiam
: (ul Iramitciii vcritalis rclU-clit,vcruin dc mcndacio

consequcntur (Malth. v, 7).Quod nisi sic intellexisset cuntrarium vcrilati rcvincit.

Apostolus.nunquam probationis gratia dispiilationi < ll;oc cst, iuiiuions, priodostinalio sanctornm,
su;c hoc testinuHiiuin curas.sot inserorc. Si quciii iiibil aliud, pr;rscicntia scilioot ot pnoparatio bone-
vero movet qiiod non oiiinos, (^tiain di' liis qiii jain licioruni Dci, quibiis corlissimo liberanlur (inicun-
vocttti 8unt, ad sccundum gratium, id cst ud recle que libcrantur. » Et itom in eodcni (cii;^. 7) : « Post
 :

lil III.NCMAIII llIIKMIilNSIS AllCllli: l-ISCOPI. il2

casiiin auLcm lioniinia, non nisi ud graliani suam A ricordia rnisr>ri oligunlur, ul lioni dc malis fiant :

Deus voluil porlin^^re ul honio accedat ad eum, nc- quibus pcr eamdcm misrricordiam clcclis dalur
fjuc nisi ad grnliam suam voluil jjcrtinere.ul hi)mo fidis, paranlur opera bona, in quibus praeventi,
non recedat ab co. llanc gratiam posuit in illo in adjuti, aiiibulanlcg, el ul perscverenl Eubsccuti, od
quo sortcm conseculi sumus, pr<ndcstinati secun- vilani, id cst ad graliain pcrviniant wmpilernam.
duni propositum cjus qui universa opcralur ac pcr Quod vcro subjunxit, • in dainiiatione aulem pe-
hoc sicut operalur iit acceilamus, sic opcralur ne di- riturorum muluni meritum prii-ccdei-e jusluni Uei
sccdamus.» ¥^l in libro, sicut supra diximus.de Pr.-c- judicium,»si vull ipsam praidestinalioncin i-eprobo-
destinatione sanclorum (cap. 10) : • Si discutialur, ruin appc]lai'i,judicium l)ei,quod vidclicct judicium
inquit, ct quasratur undc quisquc sit dignus, non Dei, id csl pr;edcslinalionein, prffcedal malum nie-
dcsunt qui dicanl volnnlatc humana : nos aiilcm rilum rcprojjoruin.proquo sccundum jir.vscienliam
dicinius, gratia vcl pr;edcstinationo divina. Iiitcr pra;dcsliiiavil rcjirobus ad inlerltuni, (juia nialum
gratiam porro cl pra;dcslinationcm hoc tanlum in- mcrilum illorum pra-scicns Dcus ad iiitcritura illos
terest, quod pr.-cdcstinatio cst grati.-c pr.Tcparatio, pr!Edestinavit,quam malc dicat intelligat.Nemincm
gratia vcro jam ipsa donatio. Quod itaque ait cnim Dcus damnat antcquam peccet quia ncmincm
Apostolus :Non cx operibii.s, nc forle quis e.vlolla- .p dcscrit antoquam dcFeralur, sicut calbolici dicunt
Uir, ipsiux enim sinnus fiijmcnlum, creati in Clirislo doctorcs. Et Fanctus Augustinus in libm dc Pra;-
Jcsu in operihus honis (Eplies. ii, 0), gralia est : quod dcftinationc saiictorum, cl de IJono jjcrscvcrantiK,
autem soquitur : Qua' pra-paravit Deus ut in illis am- latissime cl frequentissime alque catholicissime
bulcmus, pra^dcstinatio est, qua; sinc prajscientia hinc rcpugnat cis, Scriptura: sacra; exemplis, et
essc non potesl. > vcracissimis ratiocinalionibus, quorum verba talem
Sed istc commutator, immutans vcrba et scnsus impcritiain resonabanl, ct insipicutia talem ?lulli-
Flori qui secutus fucrat scnsum .\ugustini, sicut tiam dcnionstrabat. Si autem intclligi vull juslo Dei
dicitur : judicio, quod prajcedit pLTituroruin malum mcri-
tum, pccnara cis cx rotributionc justilix prjedesli-
Catlus in objcuris cepil jiro soricc picuui,
nalam, ipse suam senlenliam, qua pKPdestinatoB
pulamus quod quando dixit in electiono salvando- ad intcrilum dicit, cum conatur astruerc, videlur
rum nusericoidiam mcrilum bonum,
Dci pr.Tcedercpro cerlo dcslruerc quia ulrumque,et pr.T>dr.Ktinati :

in dainnationc aulcm pcriluroruni nialum mcritum ct rclicti, id csl ctgratia jinTparati, ct I

pr.-Bcedcrc justum Dei judicium, hoc diccre voluc- jusliti.T in massa pcrditioniscui cst pceii :- _

ril, quod sanctus Augustinus rectissime ct apertis nala relicli, csse non possunl quoniam catholici :

sime in libro dc Bono perscveranti.-c d\cM{cap. II) C magistri nostri sentiendo conlirmant, quia Dcus
:

« Ex ore, inquiens, infantium el laclcnliuin Dcus honiincm creavit, quem consislerc ad .Tlcrnilalcra
suam pcrfecit laudcm {Psal. viii, 3), ul in his quo- voluil, ct non ul perirot pr.x'dcstinavil n
rum liberationcm, id cst clcctionem, vidcmus, bona aulem illum pr.TScivil, qui facfus csl ni .-

corum mcrita nulla 48 pra^ccdant, et in his quo- tionis lotius humani gcncris, cx qua ma~s« pcrdi-
runi damnationcm vidcmus, non cunctcmur nisi tionis 49 prirscivit ct pncdcstinavit ante omnia sc-
suis mcritis queinquc puniri, sive parcs qui liberan- cula quosdam ad vitam, cl vilam illis pra^dcslinavit
lurct qui puniuntur. sivc disparcs babcant causas .Tternam, ut dicit Aposlolus : i
' 'j

malas. » Nam ideo dicunlur clecli, quia de massa ,r/<'m(i (/fa»i. VI, i;?), qu.T in 1. .r

pcrditionis sunt gratia clccti nullum hahcnlcs me- regnum paratum.id cst prxdcslinatuiu, elccliii sci-
ritiim antcquam cligantur, quorum clcclio ipsa cst liccl proidcstinatis ab originc mundi.
Dei mlsericordia, sicul in Asausica sj-nodo, cui bca- Dcinde subjungit atquc dicit : « Pra.<dcslinalionc
lus C.Tsarius cx dcleg.itione scdis apnstoIic.T pr.T- autcm Dcum tantum slafuisse qu.T ipscvel gratuita
sedit, et capiUila
ab aposlolica scde dirocla, sub- mifcricordia vel justo judicio fncUirus ernt, s^-run-
scribcnda el tcncnda omnibus prolulil, capite xiv dum Scripturam dicenfom : 'j i

dicitur : Nulhis •miser dc quanfacunquc miscria li- n '"int {ha. lxv, scc. LV.V : in nin
beralur, nisi qui Dei misericordiapr.Tvcnilur, sicul litinm pra^scisse, quia ex ipsis est, non pr.Tdc.>:ti-
dicit Psnlmisla : Cito anlicipel nos miserirordia tim, nap.-:i\ quia ex non csl; pirnam sane malura
illo
Dominc (/>««/. lxxviii, .S^; pt ilhid : Dciis mcus, mi- iiiiTiUini corum exscqucntcm. uli Dcura qui oinnin
serieor-Ua cjus pmr. ./. lviii, II). t El ca-
pifc .wiii : Dobclur n. lis ojieribus si flant,
sed gralia quas non dcbolur praicodil ul fianl. » hic commi.«culans isfa decerpsit, lcgiiur po.«u;--' .

Hxc cst grafuila oleclio, quT pr.TCcdit opcra bona, Vidclicct, inquions >i Omnipofcnlcm Dcum in i!;,i-

hjBCOst misericordia.qiia misori libcrnntiir.ciiin..Io lisipsorum maliliam pra>scis«c, quia cx ipsi.« 0*1,
mnssn pcrdifinnis cligiinliir, i i
non pr.Tdo<fin.T
tur. Qunm miscricoidiaiii, i<l (.^> vcro illorum ct |
i

ctioncm, Dci scilicct n-tcrnam pr.Tdcslinationcni, tinasse quia juslus est; ut ct iu iliis sil nnr,. .

alia misericordia non pr.TCcdit. Qua\-idcliccl misc- suo; damnationis, ct in illo pot«£tas ot judiciuu.
 il3 DE Pn.EDESTlNATl-J.NE DISSIv!!TATIO POSTERIOR. 114
jusle damnantis. Non enim praedestinat Deus nisi A non potcst prassciuntur. » Ecce in his duoljus
falli

quaj ipse facturus est : praescit voro multaqure ipsc capitulis incompositus iste compositor dixit repro-
omnia mala, qu;c utique mali
facturus non est, sicut bos in massa pcrditionis relictos, et ad intcrilum
non ille. » Unde et Prosper in responsione
faciunt, iterum prajdestinatos : et post ha;c eosdom prius
decimaquinta contra Gallos dicit :« Qui pKescien- relictos, et post ad interitum pra;destinatos, in ma-
tiam Diii iii nullo ab ipsius pra;deslinatione discer- lis suis prffiscitos non pra?destinatos, pojnam
au-
nit, quod tribuendum Deo de bonis, hoc etiam
est tem eis prfedestinatam. Monstruosa oonfectio, ut
dc malis conatur ascribere. Sed cum bona ad largi- dc monte Lyciae per transformationem oonfingitur :

torem cooperatoremque eorum Deum, mala autem

ad voliintariam rationalis crealura; ncquitiam refe- I'riuia leo, postrema draco, niedia ipsa chimera.
renda siiit, dubium non est, sine ulla temporali Quid qurerit latibula? Veritas angulos non habet.
dilferentia, Deum et prKscisse simul et prffidesti- Quid tergiversando ad omniase componit? Qum ca-
nasse quaj ipso erant auctore facienda,vel quas ma- tholici dicunt dicit, vel potius ad illa se afrcclaiido
lismeritis justo crant judicio retribuenda pra3scisse componit, et qure ha^retici
:
dicunt pro viriluis asse-
autem tantummodo, non etiam pr;odestinasse, qu.-e Sicut de chamffileonte
rit. reierlur, qui in omnes
non ex ipso erant causam oporationis habitura. „ quos viderit mox se oolores convertit, et dc
/Esopi
Potest itaque sine pra;destinatione csse prffiscien- barba fabulose refertur, quia quidquid do ea domi-
tia, praidestinatio autem sine prajscientia esse non nus servi dolosi dixerit, dictum suum in illa inve-
potest. » Tamen qualitercunque iste confusor ista nire valebit : sic et iste suam sententiam temperat,
posuerit, videtur nobis quia intelligere possumus ut et catholicis et dyscolis se accomodans, cum
quK dicit, « Pra3destinatione autem Deum tantum ulrisque se partibus pra3stet, nulli conveniat. Cffitc-
statuisse qua3 ipsevel gratuita misericordiavol justo rum postquam dixit:« Pojnamsane iiialum meritum
judifio facturus erat, secundum Scripturam dicen- corum exsequentem, uti Deum qui omnia prospicit
tem, qui fecil qiix fulura sunl : in malis vero ipso- prajscivisse, et prajdestinassc quia juslus est, »
rum malitiam pra3scisse, quia cx ipsis est, non adjunxit, « apud qucm est, ut S. Augustinus ait, de
pra3destinasse, quia ex non ost piBnam sano
illo : omnihiis omnino rcbus tam fixa sententia quam
malum mcritum eornm exsequentom, uti Deum qui certa pra;scicntia. » Hoc namque vcrum est quod
omnia prospicit pra;scivisse, ct pra^destinasse quia S. Augustinus in Iibro suo convcnicntissimc posuit,
Justus est. » Beatus namque Augustinus dicit, et et iste compositor incompositus hic inconvenien-
Prosper ex verbis illius clarissime manifestat, quo- tissime usurpavit. Nihil cnim Deus pra3scit, quod
niam pra3destinatio Dei est,qua3 aut ad donum per- non sit omnino futurum nec fulurum quid esse
:

tinet grati;equa liberantur clccti, aut ad retributio C potest, quod non Deus prsescierit. Non tamon
nem justitia; qua puniuntur injusti. Et bone posuit, ([uicunquc pcreunt, ideo pcreunt quia pcrituri a
non iutolligons quod de alterius dictis assumpsit, Deo prffisciuntur, sed quia perituri sunt, a Deo
prajdestinatione Deum statuisse qua3 ipse vel gra- antc SECula pra^sciuntur. Sicut Prosper in deci-
tuita misericordia vel justo judicio faoturus erat :
ma tertia responsionc contra Vincentianos dicit,
quoniam misericordia statuit libcraro elcctos, 50 « quod ctsi ex ajlerna prKscientia prKrognitum
judicio poenam prasdestinavit injustis. Et hoc totuiu habct quid uniuscujusque meritis rctribulurus
cst Dei pra^dcstinatio, qua; aut ad donuui pertinet sit, nemini tanien per hoJ quod falli non 51 po-
aut ad rctributionem jusliti;e. Nunc dioat
gratia', tost, aut neccssitatem aut voluntalem inluiit de-
quomodoDeusperiturosadintcritumprasdestinavit, linquondi. Si^ergo a justitia et pielatc quis deficit,
quoniam in secundo capitulo dixit, « quiain massa suo in pra;ccps fertur arbitrio, sua courupiscontia
damnationis vel merito originali vel etiam actuali trahitur, sua persuasionc dccipitur. Nihil ihi Puler,
pcrmanserunt » ct in tcrtio fideiiter esl fassus,
:
nihil Filius, nihil agit Spiritus sanctus : ncc tali ne-
« pnedcstinationom clcctorum ad vilain, ct pr;ede-
gotio quid([uam diviuM volunlalis intcrvonit, cujus
stinationem impiorum ad mortem, » ct postcasub- 0[)erc muIlosv=cimus ne iaberentur relontos, nullos
socutus cst diccns,« Misericordia salvantur olecti,
D autcm ut labcrcntur impulsos. » lilt itom in dccima
judicio injustis est poena pr;odostinata. » Talcm quinta « Si ergo in sanctitatc vivitur,
: si in virlute
onim scnsum exprimit sua contoxtio. Quomodo ergo liroficitur, si in bonis sludiis permanetur, manifes-
nunc itcrum injusli possunt intelligi ad puMiam a lum munus est Dci,sino quo nullius Ijoni opcris IVu-
Deo pra3dostinati? Quoniam si a Deo ad intoritum clus aciiuirilur. Si autem ab his receditur,et ad vitia
pnedcstinantur, Dei pr;edestinationc sine duljio ac pcccata transitur, nihil Deus nmK-e lcntationis ibi
pereunl, sicut ad salutem praidcstinali Doi-praide- inimittit,etrcccssurum non dcserit antoqnain dcsc-
stinationo salvantur. Et si rcfirobi Dci prtEdestina- ratur, et facit plcrumquo nc dosnrat, aut clinm si
tione [lercunt, dicant quis auctor est eorum perdi- . discossit ut rcdcat. Cnr autein illuni rotinoal, illum
tinnis. llndo Prospcr actionc decima sexla coutra non relincat, ncc possibilc est coinprchondcrc, noc
Vinccntiauos dicit : « Non pcrsevoraluri, vidclicct licitum vcstigare, cum sciro suriiciat, elab illo osse
[icriluri, non ex Dei opere, iu(|uit, scd cx sua volun- quod statur, ot non ab illo csso quod ruilur. » Et
tato dcnciunt, casuri tamcu et roccssuri ab eo ([ui itciu Prosqier in libru Scntcntiaruui (('((/>. 370) :
 115 HINCMAIII miRMKNSI.S AHr.IHF.PISCOPI. 116
« Neminpm Deus ad peccanfiimi rnpil; pr.miiiet ; A ut poi^sit qnalicunqiie inodo conslaro, intcrpretari
tanien eosqui propria voluntale peccabunt.Curcrgo volumus. Dc hoc siquidem tcstimonio vencrabilis
non vindicet justus qua; (ieri non cogit pra;scius?» Beda presbyter Patrum sequens gcntentias dicit
Undo vcriim cst quod o.Kceptor iste de Flori scripto, {/i7). XI in Prov.) : < Pnralti su»t derisoribus judicia,
licct inonlinato ordine, hic interposuit diccns :" In et mallci percuticntes stultorum corjwribus. Kt si re-
malisvcro ipsorum rnaliliam pra^scisse.quiacx ipsis probi, inquit,sicut pra;dictiim est, vcl jussionis vel
est, non pr.Tdcstinasse, quia ex illo non est : pa-nain comminationis divina; Judicium dcridcnt, parata
sanc malum incritiim corum exsequcnteni.uti Deum lamcn cos exspeclant judicia damnalionis, qua; ul
qui omnia prospicil prffiscivisse, el pra;destinassc mallci fcrruin candens, ita eos in fornacc gchcnna;
quia juslus De scnlenlia autem Augustini,
cst. » sine finc verbcrcnt. llinc et sanctus Gregorius in
quani supposuit dicens:" De omnibus omnino rcbus libro dccimo quinlo Moralium dicit :• Ou'a omni-
tani lixa est senlcnlia, qiiam certa pra;scienlia, n polenlis, inquiens, justitia fulurorum pra^scia ab
sanctus Prosper in pra^lato libro (rap. 057) dicit, ipsa uiiindi origine igncm creavit.qui in pa-na re-
ostendens quia non sub co sensu illam Augustiniis proborum cssc semel incipcrct.sed ardorein suum
dixit, quo liic capituli compositor inlerposuit, ex illa ctiam sine lignis nunquam flniret. >« El S. Hierony-
probare ciipiens, sic reprobos pr.edeslinalos ad in- p nius in librcidecimoComnienti Isaia- profihcta; :• Ab
teriliim.sieiit eleeli sunt pr;edcstiiiali ad vilam. Ait lori (juippe el pra;terito lempore pra-parata cst
eiiiiii l'rospcr : « Ira Doi iion perliirlialio ejus est, a rcge domino Thofclh, id csl lala (*t spatiosa ge-
sed.judicium (]uo irrogatur pa;na pcccalo : cogitatio henna, qu.e cos, id cst impios, .Tlernis urat ardori-
vcro ipsiusctrecogilatiomutandarum rerumestin- ribus.iiQuod mox subscculuset dc hac immobililatc
commutabilis ratio. Nequecnim sicut hominem ita pra'scientia; et pra-dcstinationis Dei, per quam apud
Deuin cujusquam lacti sui pccnitet, cujus de omni- euin futura jam facta sunt, ctiam apud Ecclesiastem
bus omnino rebus tain lixa sententia,quam certa est bene intclligitur diclum :Cognori quod omnia opera
pra^scientia.» Quam ultiiiiam sentenli.T hujiis par- qwr fecil ncus persevcrenl in perpetuum : non juitiu-
tem idem Prospcr in eodem libro [cap. '.i^M) cxponit mus his addere nee auferre qu,T fecit Deus ut timea-
diccns : « Magiia opera Domini, criiuisita in omnes tur. {Eccle. iii, 1-4).

voluntata cjus (Psal. cx, 2). Prajvidel bonos futuros Videndum est in doctorum tractatibus, qualitcr
malos fuluros cl creat,soipsum ad
ct creat, pr.T;vidct hoc cxemplum sua; astipulctur srnlenlia-^qua; runn
frucndum pra;bens bonis, multa muncrum suorum tur asserere sicut elcclas ad vitam, ita et reprobos
largioiis ctiam malis, misericorditer ignosrcns, juste a Deo piwdcslinatos ad poenam. Ait namque llicro-
uleiscens. Item, raisericorditer ulciscens, juslc igno- nymus in cxpositiono libri Ecclesiasles cap. 31 ',

scens, nihilmetuens de cujusqiiam malitia, nihil C Cognovi, inquicns, ^iiin omnia qtuT fecit Deus ipsn
indigens de cujusquam justitia, nihil sibi consulcns <7n(H/ in xternum : super illa non potest nddi, et ab
dc opcribus bonorum, et bonis consulcns eliam dc illis. non jiotest auferii, cl fccUDeus ut timeant a facie

pa;nis inalonim. » Et iteriim [cap. '.I'i0) « .\ullum ejus :•' Nihil est, iiiquil, in mundo quod novuni sit.
:

Dous vel an.yelorum vel hominum croarct, quem Solis cursus, et luiia- vicos, ct tcrra? arborumque
mahim fulurum osse pr.nc.scisset, nisi pariler nossot siccilas vol viror, rum ipso mundo nata sunt alquc
quibus eos bonorum usibus commondarct,al(iuc ita concrcata. Et idcirco Dcus certa rationc cuncla
5? ordinem sa;culorum qiiasi pulchorrimum ear- modcratus est, ct jussit humanis usibus clc-
mcn otiam cx quihusdam anthithelis hniieslaret. » monta scr\'irc, ut homincs ha;c vidcnlcs intelli-
H;ec agit pr.Tscius ot pr.odeslinans omnium bono- gant csso providciliam, ct timcant a facie Dci,
ruiii Deus, pr.Tscius non pra^dcstinansomnium ma- duni ox rcrum .Tqualitato, cursu, ordinc, atquc
loruin Deus,apud quem do omnibus omiiino rcbiis 53 constantia intclligunt Crcalorcm. Invisihilia
tain (ixa est sentcntia,qucm certa pra;scicnlia : quia entm ipsiiis a creatura niundi per ea qiuT facta suiil
ncc aliud, ncc aliter fuluriim osl, nisi qund et sirul intellecta conspiriunlur. Sempitema quoque ejus vtr-
pra-scil, et quod et sicut rnturuni est Dous anlr pr.o- tiis ct divinilas illoin. i. 2(h. Quod m vnlueriinus
scivit. Non lamen inala liori pra-srirntia suacnegit, [)
prinre sriisu liniln iiiiasi a capilc lcgcrc. Kt Iteus
sed qua; fiitura oraiil, ut Deiis ante pr.escivit, de fecit ut limcant n facic rjus, hic cst scnsus. Deus feril
quo scriplum csl : Deus xteriic, qui absccwlitorum hn;c omnia homincs ab co quod scmcl
ut timcant
es cognitor, qui nosti omnia antequcm fiant (Dnn. Dousdisposuit dccIinarc.PuIchrcautcm tcm-
in nlia
XIII, -i^). poravit diccns, ut tiinrnnt a farie «^/uj.VuIttis quippc
Va qunil in rapiliiln cnrnpilalnr sulijunxit, ad lioc Dnmiiii supor facionlos mala. El Alcuinus in cx-
si(|iiidrm facit Sapiriilis dirtum : Pnratn sunt dcri- planationc cjusdeni libri, ad Uniam saccrdotrm, ct
sorihiis judicin, ct mallei percutientcs stulti^riiin corpo- Canilidum prcsbyloriim, ct Nalanaolcm diacnnum
ribus Prov.\\\,W),'m hor sensu potest
'
convonionkT discipulos siios :« Didin quui omnia opcra qun Ircit
intelligi positum, quo posuit, pa^nam sane inaluin Drus iierseverenl in peri>etuiiin. Son potsumus eis
morilum ooruni oxseqnoiilom, uii Doum qui nniiiia addrrc quidqunm, ner nufrrre qiuT fecit Deus ut ti-
prospirit, pr.Tscivissr, el pr.Tiloslinassc quia jiislus nirntur {Errle. iii, Ui. Nihil ost in niundo, inquil.
est.Sod adquidillud posuorit nonignoranius:tanirn quod noviim sil. Solis cursus. ct Lun<T vice«, el
117 DE PR.^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 118
terra3 arborumque siccitas vel viror,cum ipso mun- A vitque ut essemus. Fecit autem hoc secundum pla-
do nata sunt atque creata.Et idcirco Deus certa ra- citum voluntatis sua>, ut nemo do sua,sed de illius
tiono cunclii moderatus est,eljussit liumanis usibus ergasc.voluntato glorictur.Fecithoc secundum divi-
elementa servire, ut homines vidontes hsc intclli- tiasgloriK suK,secundum bonam voluntatem suam,
gant esse providentiam Dei, ettimeant afacic Dei, quam proposuit in dilecto Filio suo, in quo sortem
dum ex rerum i-equalitate, cursu, ordine, atque conseculi sumus, pra;destinati secundum proposi-
constantia, intelligunt Creatorem. » tum,non nostrum, sed ejus qui universa operatur,
Et quoniam hoc de Ecclesiastc testimonium qua- usquo adco ut ipse in nul)is operetur et velle.Opera-

liter sua3 astipulationi conveniat, vcdelicet quia nc- turautcm sccundum consiliurn voluntatis suae, ut
quaquamconveniat.doctorum senlentiisdcmonstra- simus in laudem glorice ejus.» Et item,cap.i7 « Ex :

vimus.ex hoc quod pra;misit,De hac.inquicns, im- hoc proposito cjus est illa clcctorum propria voca-
mobilitate praescientia; et praedcstinationis Dci, pcr tio, quibus omnia cooperantur in bonum.qui secun-

quam apud eum futura jam facta sunt,Prosper illi dum propositum vocati sunt et sine poenitentia ;

ex libro secundo {cap. 33), dc Vocationc gentium sunt dona et vooatio Dci. » Et itcm « Elegit ergo :

respondeat « Non est, inquiens, in Dco accidcns,

: eos de mundo cum hic agerct carnom, sed jam
motus, aut nova voluntas,aut temporalo consilium, „ elcctos in seipso ante mundi constitutionem. »
nec cogitatio ejus cum rerum mutabilium inajquali Talis est fides orthodoxorum de pra;destinatione
tate variatur scd cuncta pariter tempora ct tcmpo-
;
sanctorum. Studeat ct dicat capitulorum istorum
ralia sempitcrno ac stabili comprcnhendit intuitu,ct compiIator,quia relictos reprobos, impios et injus-
omnibusomuiajamretril)uitquiqua;sunt futurajam tos, ac periluros, antc mundi constitutionem pra;-

fecit.IIinc est illud beati Pauli apostoli scribentis ad dcstinavit Deus ad intcritum, ct pcrditionem, et
Ephesios Denedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu
: pocnam. Nos dicere non audemus quia non dixit
Christi,qui bem^dixit nos in omni bcnedictione spiritali Apostolus, nec per eum loquens Dominus Jesus
in ccnlestibus in Christo. Sicitt elcgit nos in ipso ante Christus. Noc emendatiore stylo et ungue censorio
mundi conslitutioncm,ut cssemus sancli ct immaculati corrigens sua scripta bcatus Augustinus jussit eis-
in conspcctu ejus in cliaritiite. Qui prxdcstinacit nos dem scriplis nos taliter pra;dicare.Dicit idem bealua
in adoptionem filiorum per Jesum Christum in ipso, Augustinus in codem libro (cap.cod.) « Electi sunt :

secundum propositum voluntatis sux, in laudem glo- itaque, quin pra;destinati, ante mundi constitutio-
rix gratix sux [Ephes.i, 3), et ca3tera (sicutibidem nemeaprffidestinatione in qua Deus suafutura facta
lector quisque devotus vel curiosus plenius et latius prasscivit electi autem dc mundo ea vocatione qua :

poterit invenire,)qua! sub ejusdem scnsus pra;dica- Dous id quod pra;destinavil implevit. Quos enim
tione connectit, docens donum atque opus gratia; in C pra^destinavit illos ct vocavit.illa scilicct vocatione
a;terno Dei semper mansisse consilio, omncsque secundum propositum. Non ergo alios, sed quos
adoptionis fllios, non solum in eo tempore quojam prasdestinavit ipsos ct vocavit, nec alios sed quos :

existentes vocati sunt,sedetiam priusquam mundus ita vocavit ipsos et justificavit,ncc alios scd quog ;

constitueretur,eIectos. In qua eleelionc quisquc ho- pr;cdcstinavit, vocavil, justificavit, ipsos et glorifi-
minum in Christo prajcognitus non ost nulla oidem cavit illo utique finc qui non habct finem. » Et
:

ratione sociabitur. Omnes enim qui ad regnum Dei item (cap.lH) « Elegit Deus,inquiens,inChristoante
:

de cujuslibct temporis vocatione vcnturi sunt, in mundi constitutioncm membra ejus. Et quomodo
ista quae sfBcula cuncta prcecessit adoptione signati eligeret eos qui nondum erant nisi pra;destinando ?
sunt.Et sicut nullus inndclium in hac sorte nume- Elegit ergo pra;destinans nos. Nunquid cligeret im-
ratu.i,ita nullus piorum ab hac benedictionediscre- pios ct immundos? Nam si qua;stio proponatur.ut-
tus cst.Dc plenitudinc quippo mcmbrorum
rumhoseIigal,anpotiussanctosetimmacuIatos,quid
corporis
54 Christi pra;scientia Dei, qua; non potest, horum respondeatquis rcquirat?ac non statim ferat
falli

nihil perditctnullodetrimento minuipotest.Sunmia 55 i)ro sanctis immaculatisque sentcntiam ? » Et

prfficognita atque in Ghristo antc sascula ;ntcrna itcm in librode Prasdcstinationc sanctorum {cap.15) :

pra;electa. Sicut ad Timolheum scribcns .\postoIus n « Est etiam, inquicns, prjeclarissimum lunicti pra;-
dicit Collaliora Evangclio sccundum virlutem Dei,
: dcstinalionis et grati;e ipse S;iIvalor, ipso Mcdiator
qui nos lihcravit ct vocavit vocatione sua saticla, non Dci et hominuni homo Christus Jesus. » Kt ilcm

sccundum opera nostra, sed sccundum suum proposi- {ibid.) : « Ipsa est igitur pra^dcstinatio sanctorum,
tum, et yrutiam qux data est nobis anlc tempora xtcr- qua; in sancto sanctorum maximo claruit,quam nc-
m {II Tim. i, 8). » Et sanctus .'Vugustinus in libro dc gare quis potost rectc intelligentium cloquia verita-
Prajdestinationc sanctorum (cap.iH) : « IIa;c cst im- tis? Nam cl ipsum Dominum gloria;, in quantum
mobilis vcritas pra^destinationis et gralia;, vclut homo factus cst Dei Filius, pra^destinatum csse di-
Apostolus ait : Sicut elcijit nos in ipso ante mujidi dicimus. Claniat Doctor gentium in capitc Epistola-
constitutioncm (Ephes. i, 4). Elcgit ergo nos Deus in runi suarum : l'aulu.s .servus Christi Jcsu vocatus
Christo ante mundi constitutioncm, pra;dcstinans .ipostolus {llom. I, 1), et c;eteru usquo dum dicit :

nos in adoptioncm filiorum.Non quia per nos sancti Qui prxdestinatus csl Filius Dei in virlute. » Et itein
et immaculali 1'uliiri eramus,scd clegit i)r;edcstina- in ci)dcin libro ; « Sicut ergo pr;udoslinatus ost ille
110 IIIXC.MAHI ItllEMICNSlS AllClllKPlSCnPI. 120

unu3 ut caput noslrum cssot, ita multi prailostin.iti A quorum ulii aiiscricordia salvi fiunt, ulii vcrilale
sumus ut mcmbra cjus csscmus.» Et item {cap. 16) : daninantur,univcrsx vix Domini,id ost miscricurdia
« Vorat Dnus cnim pr.Tclcstinatos multos filios suos, cl veritas, suo fine disjunct.T sunt. »

ut cos facial mninbra pra-dcstinati unici Filii sui.» Tandcm concludit compilatorc jpituIorumdicenB:
Et in fino liiiri de Bono pcr.-cverantia; (cap. 24) : I'Verumaliquosadmalumpr.edestinatos essedivina
« Nullum est autcm,inquit, illustrius praidostinatio- potestatCjVidelicet ut quasi aliud csse non possint,
nis cxemplum, quam ipsc Jcsus, unde ct in primo nonsolum non credimus.sed cliam si sunt qui tan-
libro jam disputavi.et in hujus fino commondare de- tum mali credcre voluerit, cum omni deteslalionc,
lcgi nullum cst, in<]uam, illustrius pr-cdestinatio-
: sicut Arausica synodus, anatbema dicimus.
illis •>

nis cxcmplum quam ipse mediator.Quisquc fidclis Faciat sicut promisit. Legal totam illam synodum,
vult eam bcne intcUigere, attendat ipsam, atquc in et videat si invenire potuoril ul pra?dc&tinatos ad in-
eo inveniat et seipsum. Fidclis, inquam, qui in eo terilum aliquo modo eadem sacru synodusdixoril.ot
veram naturam credit ot confitctur humanam,id est si hoc ibi invcncrit,dicat sicut illa synodus dixit : Si
nostram,quamvissingularitersuscipientcDeoverbo, autcm hoc ibi non invcncrit.quod dixit dicat.ul non
in unicum D('i Filium sublimalam,ila utquisuscc- aliud quam verum dicat,quia profcssus cst sicul illa

quod susRcpit unu ossct in Trinitatc pcrsona.»

pil ct j>
synodusdixitscdicerc.Sicnimaliterdixeril.autaliud
Ecce caput,eccc lumen pra;destinatorum,occc pr.r- ndcicontrariumsuperaddiderit.manifestumestcum
destinalionisexomplum.Quocircaquireprobosadin- anathemacontrariasenticntibus non diccrcsicutilla
teritum prajdestinatos dicuntjdicant aquosuntpraj- dixit, quo: in nullo a fidc catbolica discordavil.
dcstinati,profcrant pra?destinationis illorum exom- Et quia in Scripturis dicitur malum, non solum
plum,ostendant oapul talium pr.vdcstinatorum,dc- pcccatum.sed ct peccantis supplicium.vidcat in ca-
mon3trent,quialumen non |)ossunt,toncbrascoruin. tholicorum senteiitiis, utrura honio, sicul nvc ad
Contra quos vidoliccl, qui reprobos ad interiluni peccati malum,ilactiam nec ad pro pcccalu suppli-
praedestinalos dicunt,S.Prospcr in rcsponsioac duo- ciuiii pi'a.>dcstiuatus intelligi dchcal, scd polius cx

decim conlra Vincentianos dicit « Hi autcm dcqui- : retributionc justitia? voluntarie pcccanli a justo ju-
bus flicilur Ex nobis c.ricninl, scd non crunt ex no-
: dicc dcbitum sit pra^dcstinalum suppliciuni.Maluni
bis : si cnim fuisscnt cx nobis, mansi.t.ient ulique no- siquidcm in Scri[)turis afllictio nomiiiatur, sieut
bisrum (/ Joan. n, 19), voluntatc cxierunt,voluntatc scriptuin est : Suffuil diei malitia sua \Mattli. vi,

cecidcrunt, et quia praisciti sunt casuri, non sunt 3'i),quam pro ainictione positara doctores expoiiunt:
pr.-cdeslinali : si esscnt sicut ct dies mida vocatar, non quod mala sit, sed
cssent aulcra prasdcstinati,
rcvcrsuri, et in sanctitate ac veritale mansuri ac quod mala facicntibus sit inala. Ita ct ignis a-ter-
:

pcr hoc pr.-cdcslinatio Dci multis est causa standi, C nus malus lorquondis est pcccatoribus.angelis sci-
ncmini cst causa lalicndi. » Et sanclns Auguslinus licot ot hoiniiiibus malis non in nalunt honaopc- :

in liljro de Dono persevcranli.-u (cap.S) Ex duo- ruin diviiiorum,qua crcati sunl an^:
: >> -ncs,

bul.inquil, piis cur huic donelur pcrseverantia us- cl idem gehcnna; ignis; sed operali um :

que in fincm,illinon donctur.inscrutnbiliasunt ju- cujus opcralionis initium csl infidelitas^scilicclde-

dicia Dei, illud lamcn fidclibus dcbcl cssc ccrtissi- sertio veritalis, sicu! iniliuin salulis lides essc di-
mum, hunc essc ox pricdostinatis, illuni non csse gnoscitur donata gratia Inrgitoris.ldcm CDiu) ignis,
Nain si fuisscnt cx nohis,ii\l unus pi\cdcstinatorum, qui stantibus angclis cl hominibus •
i po-
qui dc pcctore Doniini bibcrat hoc sccr;tum, mniwis- tuil.cadcntium traiisgivssionom px I' < jus-
scnt uliijue nobi.u'um, Quid est, qua!so, ywn crant c.v Uabylonicx in-
tilix piinit.sicuti ct flainnia fornacis

nobis, nam si fui.^tsent, mansisccnt utiijue twbiscum} nocenlium vincula arsil,Pl nec capilluui quidcm co-
Nonnc utriquc n Dco crcati, utriquc cx .Adam nali, rum adussit, diirusaautcm circa fornaccm inccndil
""'
utriquc de terra facli erant,ct ah co qui dixit omncm quos repcriliiiiiiislros rcgis qui " '

flalum ego fcci(/.w.i.vii, 18), unius ejusdcinquc na- ignis trcmcndi juiliriiSJquijii.r
tui-.-c acccpcrunl?nonnepostrcino56utrique
a.niraas bil.iuflummubil iii circuiti.

vocati fueranl, ot vocantcm secuti? ulriiiuc cx iiii- r. t\aobviainilIieuntibuspcr\ -

piisjuslificali.etperlavacrumregcncralionisutriquc mundumilluminat,ctinnrniisoculisnoc«t,noaoxse,
renovati? » Secundum h.-cc omnia ex nobis crant. sedexpnssionibusoculorumtqui dod sibi ipsi divcr-
Et posl piiululuin Non crant pr.x»dcstinati secun-
: .. sus disersa agit.cuni coram liquat et lutum ^lrincil.

diim propositum cjusqui uiiivcrsa operatur."Attcn- Et panis vitam fortiuni rolK>ral, par-
ditc quid bcalus .Vugustinua dicit.hunc csse ex pra;- ct lcnis sibilus cquos mitigat, cnti. ;

dcstinalis,illum non csso.Cur non dixil hunc cssc cx vcnenum mors esl homini.ct \ita scrpcnli.Sic un.-»
pr.Tjdcslin.ilis ad vitam, illum es pro^dcstinalis ad Dci in .Eg)'plo signorum operalio roollicbalcorfrc-
inlcrilum? » El Prosper, in recapitulalii.ni' x objc- duloruin,ot incrcdulos indurabat : quia juxladiiri-
clionis (iullonim dicil : n I' 'us ilaqiic vivit tiaiii siiaiii.

ix lido sibi donata.non pi .is piiit iiilidi li- irniii iii dir
taie voluntaria, non coacla. » Et In libi"o Siiilciilia- banl licri non crdcbant. El p .m sornio
rum (('((/). 2tS) : « Si omncs simul considcrcmus, aliis csl odor vilA' in vitam, ai:..^ . - mortis ia
 121 DE Pll.EDESTINATIONE DISSEIITATIO POSTEIilCR. 122

mortem, Sic et spiritibus refugis, et hominilnis A bitum potuisset. Unde Prosper in libro Scntcntia-
reprobis, operationc sua malus fit ignis a;ternus, rum {cap. 270) : « Naturale nobis est velle viverc,
crcationo divina bonus. male autem vivcre jam non est natur», scd per-
Ad quod etiam malum, videlicet mortem sinc vers;e voluntatis, quani juste pa;na consequitur. »
morte,non est homo a Deo prffidestinatus,sicut ncc Quia vero sicut nec ad peccati, itaneoad mortis
ad anima3 mortem vel corporis. Adam quippe, ut malum homo sit a Deo prasdestinatuSj.A^ugustinus in

notum est, peccando anim« mortem cum omni libro quarto de Trinitate demonstrat dicens {cap.
stirpe sua incurrit, de qua scriptum est Deua inor- : 12) : Per unum quippe hominem peccutum intravit
tcm non fecit (Sup. i, 13). Et ideo mortem a judicc in niundum, et per percalum mors, et ita in omnes
justo vindicante recepit, hoo est in separationc homincs pertransivit,in quo omnes peccaverunt {Rom.
animtB et corporis, et nisi Dei gratia ante scpara- V, 12). Hujus via3 mediator diabolus fuit, pcrsuasor

tionem liberata fucrit,in aeterna crucialione anima; mortem. Nam et ipse ad

peccati et prfficipitator in
ipsius et corporis, illa scilicet.qua disccdcnteanima opcrandam duplam mortem nostram, simplam at-
caro sola moritur, et anima ptrnis torquctur, usquc tulit suam. Pcr impictatem nainque mortuus in

dum rediens in carnem, in eadem et cum eadom in spiritu,carne utique mortuus non est. Nobis autem
qua peccavit, osternalitcr puniatur ut cum qua : r» et impictatem persuasit,et proptcrhanc utinmor-
communicavit morti peccati, quod Dei bonitas in- tem carnis venirc mercremur effecit. Unum ergo
terdi.xit homini, cum ipsa communicet morti sup appctivimus iniqua suasione, alterum nos secutum
plicii, quod pneparavit divina justitia peccatori. est justa daninatione. Propterea quippe scriptum
De hac morte Salvator nostor dicit Eum limcte, : cst,Deus inortcm non fccit {Sap. i, 13), quia causa
qui pptest et anitnnm et corpus perdere in (jchcnnam mortis ipsc non fuit. Scd tamcn per ejus rctribu-
(MaUh. X, 28), et de qua scriptum est Norset ritn a: lioneni justissimamors irrogata ost peccalori.sicut
Domino Deo est {Eccli. xi, l-'i): ut Augustinus e.Kpo- supplioium judcx irrogat rco, causa tamen supplicii
nit, vita scilicet a dunante, mors a vindicante. Et non meritum criminis. Quo
csl justitia judicis, scd
ut Prosper dicit in libro Sententiarum [cap. 295) : ergo nos mediator mortis transmisit, ct ipse non
('Justum judicium Dei est,ut peccato suo quisque veiiit, id est ad mortem carnis, ibi nobis Dominus

percat,cum peccatura Deus non faciat,sicut morlem Dcus noster mcdicinam emendationis inserui t,quam
non fecit, ct tamen quem morte dignum censet oc- ille non meruit.occultact nimis aroanaordinatione

cidit. Unde lcgitur, Dcus mortcm non fecit [Sap. i, diviuffi aItc-equejustilia3.Ut ergo sicut perunum ho-
13); ct, Mors et vita a Deo est {Eccli. xi, 14). Quai mincm mors, ita por unum hominem fieret rcsur-
duo inter se contraria profocto non vidct, quisijuis rectio mortuorum, quia magis vitabant homincs
ab operibus divinis judicia divina discernit : quia C quod evitarc non potcrant, mortcm carnis, quam
aliud csl creando non instituisse mortalem, aliud rnortcm spiritus, magis pifnam quam mcri-
id cst,
judicando plcctere peccatorem. » Et iterum (cap. tum paMUR (nam iion pcccare aul non curatur, aut
290) Deus quidem mundum fecit, et corpora pror-
: « parum curatur; non mori aulcm, quamvis non
sus omnia; sed ut corpus corruptibile aggravet obtincatur, vehementer satagilur), vit;e mediator
animam, et caro concupiscat adversus spiritum, ostcndens quam non sit mors tinicnda, qua; per hu-
non est pracedens natura hominis instituti, sod maiiam conditionem jam evadi non potest, scd po-
piuna damnati. » Et item contra Gallos {cap. 14) : tius impietas.quaj perfidem caveri potest, » et reli-
" Praidestinatio Dei est, qua: in electis ct reprobis qua, quas ibi proscquilur. Et Prospcr in libro Sen-
aut ad douum perlinelgratia!,autad retributionem tcntiarum («i/).25I) : « llomo factuscratimmortalis.
justitiie. » EtPaulus coni\vm»X,Slipendia enim pcc- Dcus csse voluit non perdidit quod homo crat, scd
:

cati mors,(iratia uutcm Uci vita .vterna (/Jm. vi, 2.3), pcrdidit quod inimorlalis crat,59et de inobcdicii-
qualionus ct niiscricors Deus ffiternalitcr in hominc tia supcrbi;c contracta est poma natura;. » Eccc
curonat 5!4 quod tcmporalitcr bene gestum csl : ostendunt isti doctorcs catholici, quia homo ncc ad
quia honio, qui prajvcnientc, comitanto, et subsc- pcccati, nequc ad supplicii maium sil a Deo prasdes-
^
qucnle se Dei gratia, ex voluntale et rccta inlentiono n tinatus, scd ex retributionc justiti;c, sicut lit niors
|,
a peccatis, quantum humana fragilitas patitur, se corporis, ita et intei'itio rctrihuta sit iili dcbil;e ul
custodivit, aut ante niortem a pcccatis vcl incrc- tionis just;cquc piinitionis.
dulitate se rotraxit, et in fidc recta et bonis operi-
GAPUT XIII.
bus usque ad finem corporalis vita: perseveravit, Dc eo quod FuUjentius in lihro suo ad Monimum scr'-
semper Doo vivere vellet, si sempcr iu corporc psit,pr,vdcstinati(mcm Dci,nim tanlum in hono,scl
sine mortis intercessionc viverc potuisset. Econtra ctiam in malo dici.
vcro, stip(Midio peccati.morto vidclic;ct scmpitcrna, Niinc vidcanuis dc hoc iiiiod dixit l'ulgcnlius in
Dcus ;Blernus et juslus idco (luod inalc tcnipoi-aliler suprascripto libro ad Monimuin, pnedcslinationem
ab honiinc gcstuiii esl fcternalitcr vimlicat, (|iiia lici 11(111 taiiliiiii in bono dicit,scd etiam in inalo.Ad
homo,qui in incrodiililatc. ct in pcccatis voleiis us- (piiiil ri\sp(inil(;;d illiidciii li. Augustinus cx libro do
que ad lincm corporalis vita; porscveravit, scinpcr PraMlcstinationc sanctoruiii,(piiwii siciit cst laiidan-
peccarc vclh't,si scnipi;r sivrrc sccundiiiii siiuiii !i- iliis, (Uiiii l''iili;i'nliu;^ isdcin UlU(l;ivci';il. .\il onini
 :

123 IlINCMAltl RIIKMKNSIS AHCHIEPISCOPI. i-2i

{cap. 10) : " Quocirca pra;<Jc=Unalio iJoi, qu.i" in A lurgiloroni cooperatoremf)Uf eorum Doum.mala au-
bono est, gr.itia cst, ut dixll, pnrparalio, gratia tcni ad voluntariam rationali^ croatura; ncquitiam
vcro est ipsius pr.cJcsliiialionis oirectus. » Et i|)Sc refcrcnda sint,dubiuni non est, sine uHa lcniporali
Fulgcntius a scipso preposita incdicina sanari pro- diffcrcntia.Deum etpra;scissesiriiulet pra^destinasse
curct. Ait enim idcm, ut prajmigimus, in pr.-ofato qua; ipso eranl auctore facicnda, vel quae malis mc-
libro ad Mo)i.,c. 30)
{lib. I " Huicitaque pravitati,: rilis pnscissc nu-
juBlo erant judicio retribuenda :

inquicns, qu.i! H. Augustini dictis non cx veritalc, tcin tantummodo.non etiam pr.Tdestinassc,qua> non
scd cx livorc objicicbatur, lali Prospcr sermonc ex ipso erant rausam opcrationis habitura. n Post
respondit : Iiilidclitas iion credciitiuin Evangelio nc- ha-c autein (incm libro imposuit.

quaquam cx Dei pra;dcslinaliune gcnerutur; bonc- Sed cur apcrtiorcs rcsponsiones Prosperi, ad (juos
rum cnim Deus aiutor est, non maloruin. Praidesti- se reclamavll, dimiserit ct istas posueril, ip.sc vi-

natio igitur Dci scnipcrin boDO cst,aut ad rctribu- derit. Nos autcm rcclamantibus per Fulgenlium,
tioni'injuoliti:p,aut ad donalionoin pertinons gralia;; ipsas objectiones ct rcs|)onsionescommemoralas a
utiivcr.tcC enini i'i.V Domini miscriconlia ct vcritas Kulgentip.de prafatls B. Augustini librisproponcre
(/'.s(iL XXIV, 10). .. dlgnuin duxlmus; utsinosfortcnolucrint.coneilium
Adbuc ctiam,ut cum vonia duiiuii 1'ulgciitii dica- r. Fulgontii, sicut ipsi dicunl corum fautorls,quod in

mus, aliud quod nos cx vcrbis illius inovct dcmon- rcliquum proferemus, obaudiunt. Ait enijn B. Pros-
slraro volumus. Di.xit enini in pra;scripto libro, por adCamillum et Theodotum presbytcros Janucn-
sicut oslendinuis {cap. cod.) : " Non autcni ignoras, sium civilatis " In llbris, inquiens, bcata; memoria;
:

inqiiions.etiani pra^torilotcmpore illi luculentissimo .\ugustini, quoruni titulus est de Pr.x-dcstinatione

sancti .\ugustini opori, quod scripsit dc pr.-cdestina- sanctorum,qu;odam sanctitalemvestram.vfl insoli-

tione sanctorum,a quibusdam Gallis objectum,quod ta,aut minus clara, moverunl. • El sic per Ecptcm
B..\ugustiiiusin assertione pra;destinatlonisdivinK, objcctioncs et responsiones progrcdicns ad octavam
pcccatores non ad solum pra'destinatos diccrotju- pervenit.quadicHur i^Sequiturdeincops quod in li-
:

dicium, sod eliam ad poccatuin. Cujus dicta, quia bro invenitur sccundo, .\n quisquam dicere audebit
ipsc ccleri pr;ovontus ost obitii, Prospor vir erudltus Dcum non pra«scisse quibus csset daturus ul crcdc-
ct sanctus recta derendit fidc (a/., rccte defendil rent,aut quosdaturus e.«set Filio suo, utex eis non
fidcli) etcopioso sernione. Ex quibus Gallorum ca- pcrderet quemquam? Qua; uliquc si prsescivit.bpnc-
pitulis, ut non multa nunc ponanius, ne libellum sua^quibus nos dignatur liberarc pra^scivit.
ficia

istuiii,queni prolixum facerc dlsputando nccessitas H.x'c csl pncdestinatio sanctorum, nibil aliud, pr«-

cugit,prolixiuroni vriiiint.is fucere vldcalur,duaruni scientia scilicet ct pra^paratio beneficiorum Dti,

rcspuiisionum loca duxiinus inscrciida... Et pivcter- C (juibus certissinic liberantur quicunquc liberantur?
mittens illas rcsponsiones apertius sibi conlradi ca;teri autem ubi nisi in massa perditionis jnsto di-

centcs, quamvis et ist«e ipsa; illi aperte resistant, vino judicio relin.]uuntur? ubi Tyrii relicti sunt el
quas Propcr objcclionibus, de cisdem libris collc- Sidonii, qui eliain crcdere potuerunt si niira illa
clis rcspoiidit, .id alias sc convcrtit diccns Quar- Christi signa vidissent? {MaUh. xi,'H.) Scd quoniaiii
: >•

ladccima qiiiiqio Gallorum ohjectio sic habetur ut crodoront non eis erat datum, ctiam undc crcde-
:

Quod qni cvangoilc.c praidicationi non crcdunt, ronteslnegatum..>Adha'cS.Prosper respondit.qucm

ex Dci pra;de3tinalione noncrcdunt; cl quod Dous 61 Fulgentius de fidc el copioso sermono laudavit
ita difliniverit, ut quicunque 60 non crodunt, cx <i Qui istls resistunl,hoc sonlire apertissimc proban-
ipsius constitutione non credunt» Iluic ilaque pra- lur,quod fides non sit domum Dei.et quod gratia
vitali, qu;o bcati .\ugustini dictis, non ex vcritalc, non pr.Tvcniat libcrum arbitrium, scd scquatur, cl
6cd ox livorc objiciobatur,tali Prosper sermonc res- quod gratia Dci secundum niorila noslra delur. «
pondit Inndclltas non credontium Evangolio ne-
: 1' Et past paululum " Vcroqui ita sentiunt fidom non
:

quuquam cx I>ol pra;deslinationc gciicratur: boiio- accepcrunt, aut quam accopcrinl perdidcrunl. •• El
rum cnim Dcus auctor cst, non malorum. Pra;des- Itcm post pauca : " Agnoscamus itaque sapicntor,
tinutio IgiturDoi sompor in bono est, aut ad retri- [)
picque fateaniur, pra>scissc incomroulabilitcrDcum
butioneni jiistiti;o, aut ad donum iicrtinons gratio'; quibus essct daturus ut crodcront.aul quos daturu?
univcrsx cnim vi;v Domini miscricordia cl vcritas essol Filio suo, ut ox cis non pordoret quomquam,
{1'sal. XXIV, 10). Proinde infidelitas non crodcntlum, et si b.TC prn;scivil,bcnoncia sua illupi quibus nos
nunad constltutioncmDci,scd ad pra;8cicntiamrcfe- dlgnatur libcraro, pra^scissc; et hanc csso pr«;dca-
rundu cst; qu.i; iion idco necessitatcm non crcdendi tinationcm sanclonim, pr.rdostinalioncm scilicct cl
intulit, quia falli dc ea qu.T futura orat infidelitale pr.Tparationom bcneficiorum Dci qua ccrtissimc
non potuit... Decimaquintu etiain objoctio his vorbis libcrantur quicunquo liberantur. Ca-tcros nut»>m,
insertaest :" Quod idem sit pr.TScienlia quod pra>- quos a gcnorali ponlilionc l.umani pcneris gratla
destiiiatio.Gui Prospcrsic rcspondit: « Qui pra;-
.> non oxeinil.Justo noveriinus judicionon cxcm[itos,
scicntiam Dei in nullo ab ipsius prxdcstinationo et quid nobis rcmissum sit in cis disc.amus, dc
diseernit, quod tribucndum est Dco dc bonis, hoc ei quorum qucri damnalionc non possumus. Non est
ctiam dc miilisconaluruscribere.Scd cum bona ad enim iniquitas apud Deum {Hom. n, 14;, ncc quis-
125 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 126

quam sub judicio ejus innocens perit (Joh iv, 7), <>
A judice Pst poena praodestinata,sicutelectisa piissimo
et reliqua,qu.-o brevitatis causa hic ponere superse- largitore dono grati» vita est ;etcrna donata. Nam
dimus,qua?que qui studiose vel curiose volverit, in ct .\postolu3 hoc utrumque testatur dicens:.S//;jf«-
suis locis legere prsevalebit. dmm cnim peccali mors,gratiamUcm Dci vila ivtema
Nunc autem audiant,qui dictis innitunturFulgen- {Rom. VI, 23).

tii,ipsius consilium.Ait enim in praefato libro, qua- CAPUT XV.

si eorum synagogulam alloquens in Monimo (L(7!.i,
Dc quorum verbis (li^tic Scripturnrum sc)itcnlii.'< qua-
sub/i?!.): « Nos itaque, charissime, hiec interim pau- luor capitula, a nohis olim conlra rcc.rortos l'r:rile-
ca dc libris sancti Augustini, et de rcsponsionibus stinatianos c.vcerpta, qu.v istorum capilulorum com-
Prosperi,ob hoc maluimus huic libcllo inserere, ut positor reprchendil, collecta fucrint ct c.rccrpta. et
quie inde veteres Pr;rdeslinaliani di.ccrint, qtiwve
cuncti noverint quid debeant do praedestinationc
modcrni e.v his delirantcs dieant hxretici.
sanctorum impiorumque sentire. » Quid sit autem
quod cunctiindesentiredebeant secundumejusron- El quia de duobus capitulis, nescimus a quo ex
silium, idem in capite sequentis libri ad eumdem Flori scripto de praescientia et prffidestinationc Dei
Monimum loquitur dicens {lih, n, c. 1):« Satis, ut cxcerptis, singillatim praemissis sententiis,exortho-
arbitror,Monime charissime,qu8estionem de diversi- n doxorum vcrbisetsensibus,promediocritateingenio
tate praidestinationis, justorum scilicet et iniquo- linostrirespondimus,ut congruentiusostendere va-
rum,hoc est.quos gratuita misericordia Dei prffivc- leamus,de quorum verbis capitulaa nobis exccrpta,
nicnsjustilicando convertit gloritlcatura conversos, et a pr.Tsfatorum capitulorum compositorc reprc-
etcorum,quosjustaDeiseveritasin pcccatis dcrelin- bcnsa collcgimus.nccessorium duxinuis, alligarc in
quit punitura damnandos,superior sermo,in quan- quatuor fasciculis ad comburendum 2izania,qua;in
tum Dominus pusillitatem nostram dignatus est ad- Dominici tritici medio prisci seminarunt Pradesti-
juvare, et pertractatam continet et solutam: ita ut natiani, varia quidem voce, sed cognata pariquc
plerique, licet in ea soleant non leviter pcrmoveri, impietatc, de Doi prsscientia et pra;destinatione
iacilo possint.et divinorum librorumtestimoniis in- suum dogma perniciosissimum componentes; quos
strui,et sancti Augustini libris,et Prosperi erudilis- .Augustinus et Prosper suis scriptis suflicientissime
simi responsionibus informari, quibus agno-
\nri revicerunt, ct contra quos B. Ca?lestinus decre-
scant pra^destinationcm Dei nihil aliud esse, nisi vit. Quorum unum quia secundum prsscien-
est,

prwparationem operum sterna sua di-

ejus,quffi in tiam 63 Deus bomines damnct pro meritis sua; vi-
spositione,aut misericorditer se facturum prKscivit, tai.quainon habuerunt mortc pr,Tventi,sed habiluri
aut juste. Et quia in pcccatis nec misericordia inv essent si viverent. Aliud est, quod ab eis qui non
nitur nec justitia,ideoqueomnem iniquorummalam ^ sunt praxlestinati ad vitam, non auferat pereepta
voluntatem qua peccant, a Deo praescitam,non ta- baptismi gratia originale peccatum,et licet pie ju-
men esse a Deo prfedestinatam,cum ipsam volunla- stequc vixerint, nihil eis prosit, sed tandiu reser-
tem inalam non aliter essent habituri, nisi in eo quo ventur.donec ruant et pereant. Et quod libcrum ar-
fuissent aDominoreccssuri,necDeum pr*destiiiasse bitrium inhominc nibjlsit,sedsivea(lbonum,sivead
discessionem hominisase,cumcausaipsa discessio- malum pr.Tdeslinatio Dei in hominibus opcretur :

nis 6? sola voluntaria essct aversio peccatoris : ([uoniam Doustale in hominibus plasmot arbitriuin
qua;,quiaDeumfuturanonlatuit,inaBternapra!Scipn- quale est daemonum,quod proprio motu nihil aliud
lia cjus praparatam sihipocnam justre retributionis possit velle nisi malum. Tertium est,quod ideni sit
invcnit. • prwscientia quod praedestinatio. In quarto aulem,
(:.\pi;t XIV. pr.Tilestinationem electorum ad vitam uon denogant,
Uinc scquitur r.rhortalio ad scholam dij.tcolcnn Colhc- etreproborum prwdestinationcm ad intorituni con-
scalci. fitentur; quos sicut dicunt a Dco pi;cdestinatos ad
Nunc ex (iothescalci schola,quid(iuid antca dixc- interitum,ita otiam adpeccatum.Dcquibus inodcrni
ritjFuIgcnlii audite consilium,ct credito dictis Au- PraMlestinatianiunumnontangunt.aliudtransiliunt,
gustiiii ac Prospori, qu;o isdcm Fulgentius paulo ]) lcrliuni declinanl.quailum coloro inutant,scdodoris
anto proposuit: l'ra'(lcslinatio, inquions, Doi somi)or alqiio saporis intolligontia rcdolont. Dicunt cnim :

in bono cst, aut ad rctribulionem Justiti;o, aut ad Pr.Tdestinavit Dous roprobos ad intcritum, non ad
doiiationem pertincns gratia), et proedestinationom pcccatunijCum nonnisipcrpcccatunipcrvcnirivaleat
acprajparationcmgratiffi Dei, quacertissimclibcran- ad intcrilum.
tur quicunquo liberantur CKtcros autcm, quos a
; Qua; quatuor hwrelica bcalus Augustinus el Pm-
ponor.Tli porditionc hiimani geiieris gratia non cxe- spcr,et cum illis postcrior lcmpore, sed prior loco,
mit.Justo novorimus judicio non cxeiiiptos, et con- sanctus ("irogorius.pariajudicantcs a-qualitcr.ol ipsi
fitomini oloctos.id csl de gcnorali massaporditionis, paritcr condcmnantes dissolvuiit. .-Vil eniiii boatus
ab co lego quo dicitur, Qui legitis ftores, gratia clo- Augustinus in libro de Pra;dcstinationc sancloruni
ctos ct pra-dcstinatos, irl cst, gratia pr.Tparatos ad icap. 13) : i< nnn potcst quani molpste fcram,
Dici
vitam; ca;teros autom in massa porditionis judicio quod vidurunt Pdagiani cssc falsissimum cl absur-
justo rclirt(>s;i]iiiliusox rclriliiilionoJuslili.T ;iJuslo (lissimuiii,lioc non vidisso istos.qiii nohisriim orro-
 ;

127 IIINGMAIU HIIiCMiCNSlS AJlCIlli: PISCOPI. Ii8

rcin ilioruin li.TrcLicorinn culliulicaaucloritalccon- A etiain post baptisrau noveral.el idcirco cum ad La-
dcninanl.Scripsit liliruin di; morlalitatc Cyprianus plismutis grutiam non pcrducat. Quod si itu cst,

((((/;. 14), niuKis iio peno oinnlljus qui ccclitsiaslicas pcccata quorumdani procul dubio priusquain siiit

litlcrasanianl landabililcr notum;in (juo proplrrca perpelratapunlunlur.Etquisila rccta sciens di.\crit,

dlcit non soiuni non csse ridclibup inutileni mortcm, quia omnipotens Dcus.quialios a perpelratis raciiio-
verunictiam utilem repcriri.iiuoniam peccandi po- ribus libcrat,ha?c in aliis etiurn non pprpetratu con-
riculis hominem subtrahil, et in non peccandi sccu- dcmnal? Occultaituque sunt ejus judicia,ctquai'.ta
ritatcm constiluit.Sed quid prodcst,si ctiani futura obscuritatc ncqueunt conspici,tantu debent humili-
quc-e commissa non sunt pcccata puniuntur ? .Vit ta- tatc venerari. »
menillecopio.sissimcalqucoptimc,pcccan(lipcricuia Dc alio Prosper contra Callos (cap. 11) demon-
nec dccsscin islavlla, nccsupcrcsse post istam. L'bi strat, xquia in baptismo Christi cuncta reinittuntur
ot illud tcstiiiioiiiMiii ponit dc libro Sapientia; : /{«- pcccata ; scd qui post buptismum u Christo rcccdit,
ptus cst, n' inalilia inuturet iiilelleclum cjus {Sup. etulicnus a gratia finit hanc vitam,non propterilla
IV, 11). Quod a me quo^juc poslluin fralres istos ila qua; ei in baptismo remissa sunt, sed proptcr illa

'fespuisse di.vislis, fan(|uain non de libro catholico qua3 postea admisit crimina, condemnutur. In qua;
adhibitum. Quasi e.xci^pta hujus libri attcslationc, prolupsus,ct sine pa^nitentiu deliciens,nonexcone-
non claraquain voluinus hinc doccri.
B ccssilatempereundi habuit quia prajdcstinulus non
rcs ipsa sit,

Quis eniin audeat ncgare Christianus, justum, si fuit, scd idco non (uit prxdcstinalus, quia talis futu-

morte pra;occupatus fuerit, in rcfrigcrio fulurum? rus c.\ voluntariu pra;varicutione fuil a Deo pra:sci-
quillbcl hoc ill.vcril, qui.s hoino sanic fidei resistcn- tus. Libcrum arbitrlum in homine esse dicil [cap.

duin putablt?lti'insi(li.\i'rlljustuin, si a sua justitia 0) ; sed ante illuininationem lidei in lcnebris ct in

rcccsserit, in qua diu vl.Klt.et in ca fucrit impictatc umbru mortismunere,priusquumudoniinulioncdia-
dcfunctus,in qua non dico unuin annuni,sed unum boliperDeigratiamlibcrolur.lnquovoIunlasinbonis
diem vixcrit,in pconas iniquis debiUis hinc iturum, sit intelligenda dc grutia, in malis uutcm volunlos
hihil sibi sua prictorita profutura justitia, huic pcr- intclligendu sit sine gratia."Dclertio idera Prosper
spicuiu vcrilati ([uls lidclluin contriidlclt? Porro si dicit((V/;).15)," quia non csl dubium.sine ulla tompo-
quicralur a nobls utrum si tunc cssct inortuus,64 rali dill'crenlia,Dcum et pra-scissesimulet jir.Tilesli-

quando erat justus, pcenas csscl invcnturus an rc- na--^so,65 qua; ipso crant auctore facienda^vcl qu.T;
quiem, nunquid requicni rcsponderc dubitabimus? malis meritis juslo erant judicio relribucndu;pra'-
H;ec cst tota causa cur diclum cst a quocunque sit scisse uutemtantumniodo.nonetium pra^dcslinasse,
dictum : llaplus est, nc mulitia mutuirl iiitcllcctum qua; non e.\ ipso erant causam operutionis habilura.

cjus [Sap.iv, 11). cst cnim secundum peri- C Potcst itaque sine pra;destinatione csse pr.Tscientia,
Diotum
cula vilic sccundum pr;csciciiti;ini Dci,
hujus, non priedcstinutio uutem sine pr.a'scionlia essc non po-
qui hoc pra;scivit qnod futurum erat,non quod fulu- test." Do quarto nihiloniinus idcm beutus Prospcr,
rum non erat id est, qiiod ei mortem immaturam
: dc verbiE suncli Augustini ex libro qui titulalur dc
fucriil largiluriis, ut tcntationum subtraherclur in- Dono pcrscverantia', in rcsponsione ocLuva contra
ccrlo, non quod pcccaturus cssct qui niansurus in Jnnuenses dissoIvitetrcpulil(ai;;. 9): Agnoscanius,
tentationc non esset.» Et post uliquanta: Si ciiim «. inquicns, sapientor, picque fulo.imur.priscissc in-
judicarentur hominespro mcritis su.-c vita;, qua; non commutabiliter Deum quibus essct dnturus ulcro-
habnerunt morte pr.evenli, sed habiluri essenl si vi- dcreut, aut quos daturus csset Filio suo, ul cx eis
verent; nihil prodest oi qui raplus est ne malitia non perderct qucmquam. El si basc prafscivil, bo-
muliirot inlclleclum ejus, nihll prodesteis qui lapsi neficiu sua illum quibus nosdipnalur libcrnrc pr.T-
nioiiuntur, si anto morcronlur, (luod nulliis dlcerc scisse, et hanc csse pr.Tdcstinationem sancloruni,
Christianusaudcbil.Quocirca non dcbent fratres no- pr.edcstinallonem scilicet et priTparationoin prali.T
striastrucrciiuodnondicocrediturum.scdsomniutu- Dei.ijua certissimc liberantur qnirunqtieliberanlur;

rnni ncmincmputarcmus, secundumeasciliceljudi- CTteros autom quos a gcncroli perdilione bumani

cari (|ucmquo inortuoruin, (iiiic gesturus fuorut si
jj
generis pratia non oxemit, juslo novcrimus judicio
tcniporcprolixiorcvixissct." Etsanctus tlrogorius in non cxeniplos; ct in nbsoluliono objecliouis lortin»
•>

libro Moralium vigcsimo scptimo (cap. 2) : « Uone, in- Gnllorum ifa dicif nd locum ••(}' :

quit, pcr Salomoncm dicilur : Sicut ignoras qua' sit in h.x'c prolnpsi mala sine cori

viaspirilws,clqua rationc compingantur ossa in vcnlre derecerunt. non cx eo ncccssilalcm pcrcundi habut^
pr.viinanlis, .<sic ncscis opcra Dei, qui fahricalor esl runl, quia pr.Tdeslinnli non sunt sod idco pnrde- ;

omnium Uteniin unum e mullis loquar,

(Eccli. xi, .5). stinati nnn sunl.qiiin tnles fuluri cx voluntnriapr.i-
"
duo ad hano lucem parvuli veniunt. sed uni datur varicntione pr.Tscili sunl. • El .

ulad roilcinplioncm por bnptisiiia rodeat, altornntc enim rclirti sunt a Dco ul reJii . :

sublrahitun|unin hunc i-cgonorans undu perfundal r<;liquoriint ct rclicli sunt.etcx bono in mnluni pro-
els.Tpelideliumliliiissinc liilc rapitur, el s;epc in- pria voluntate mutnti sunt; atquc ob hoc liccl fue-
fidoliuin concesso lidoi siicramcnlo renovntur. Sod rint ronali, fuerinl juslificati, nb co tamcn qui illufl
dicalquod liuuc Dcusaclurum pravc lalcs pr.vscivil, non sunt prKdcslinati. -
1'ortasso aliquis
120 DE PR.'EnESTINATinXE DISSERTATIO POSTERIOir 130
Alia duo etiam adinvenerunt prisci Praedestina- A. " autem boniis et justus elegitexcadem massajjcr-
tiani,ut obnixius suam possent confirmare senten- « ditionissecundum prKscientiam suam quos per
tiam,quod Deus reprobos et ad peccatum pra^desti- « gratiam pricdestinavit ad vitam.et vitamiilisprtc-
navcrit.et ad interitum, scilicot quianon vult omnes n dcstinavit «tornam casteros autem,quos justitia3
;

homines salvos fieri, sed cortum numerum prffde- " judicio massa perditionis rcliquit, periluros
in
stinatorum, etiarasi omnes salvari velint et quod ; « proescivitjSed non ut perircnt prajdestinavit a;ter-
non pro totius mundi redemptioneSalvator sit cru- « namautemillis quiajustus est pr^edestinavitEeter-
cifixus,quia certum est, si omncs homines, secun- « hocunam Dei proedestinatipnemtan-
nam..\c per
dum Apostolum, vull salvos fieri (I Tim. ii, 4), et « tummodo dicimus qua; aut ad donum pertinet
:

pro omnibtis mortuus est {/ Petr. iii, 18), ut Petrus ad retributioncm justitia;.» Ecce capi-
« grati,'c,aut

dicit,neminom vult perire,et nullum credendusest tulum,quod dc prffidostinatione electorum Dei gra-
ad perditionem praedestinasse.Contra quae quatuor tuita gratia, et rclictione reproborum justissimae
capitula,novorum Pra;destinatianorum infcstatione, ipsius rctributionis justitia,contra Gothescalcum et
ex catholicorum Patrum dictis et sensibusqnaluor erroncam cjus scholam,noeessitatc compulsi,ct in-
itcrum capitula exccrperesumuscompulsi.Qu.Tque, tcrrogationcprincipalis devotionisoxacti,secundum
sicut in capitulis a vcstra dominatione nobis antc j. sanctaruni Scripturarum tramitcm, ex verbis beati
triennium datis, et in Valentina synodo habitis, \ugusuni ac Prosperi, caeterorumque catholicorum
scriptum reperimus,reprehensoris condemnalione, doctorum sensibus excerpere procuravimus. Quod
judicio sancti Spiritus,sicut illi non Dcodicerepla- quia cum aliis tribus a nobis exccrptis,quasi a Pa-
cuif,sunt explosa.Undc necossccst nobis ostcndere, trum catholicorum doctrina ot fide discordans, ab
do quorum dictis studuimus illa excerpcre, ut ovi- infestissimo oxplosore abominatur,membratim nc-
dentius olareat si credendi sunt illi Spiritu sancto cesse est nobis porvcrba singulademonstrare,qua-
locuti fuisse, quorum verba lcctor quisque in capi- liter non modo eum sensu atque doctrina, verum

tulisanobisexcerptis inveniet.Quod cumfuerit com- et cum verbis orthodoxorum Patrum usquequaque

probatum.nemo ambiget, cxplosorem istorum capi- concordat.
tulorum de illorum fuisse numero, dc quibus scri- 'iil Scripjinuis enim in principio capituli, Dcus
ptum est, quia 6G prophctabant de corde suo omnipotois, siout scriptum cst in Iloptalycho dixisse
dicentes Hxc dicit Doininus, cum Dominus nan sit
: Dominum ad Moysen, Eyo, Dominus Deus, hoc cst
locutus {Etsech. xiii, 2, 11); et quia sicut itemDomi- nomen meum memoriale sempilernum in generationes
nus dicit per prophetam de pariete a?dificato seulito et proyenics {E.cod. iii, 1.5). Et Hilarius in psalmo

absque temperamcnto. Ite, dicite parieti illi quia cxxix lluman», inquit, infirmitatis roligiosa con-
:

casurus est,cujus a;dificatoribas vwpronuntiaturab C fesslo do Deo hoc solum nosse, quod Dcus cst.
est,
ipso.Et alibi ad prophctam iterum Dominusdicit : Et Ambrosius in epistola ad Galatas:Deus enimna-
Ecce constitui te super gentes cl regna, ut evcllas ct tura;nomcn est et potestalis. Et in cantico Exodi,
destruas, et disperdas et dissipes, et xdiftces, et plan- Omnipolens nomcn e/«5.UndeexSymbolo apostoiioo,
tcs (Jer. I, Impulso paricte aedificato super are-
10). Nic;cno ct Constantinopolitano,secunduni prophcti-
nam, quia non habuit Christum Dei vir-
et everso, cas, evangclicas, et apnslolicas vocos, Douin onini-
tutem,et Dei sapientiam fundamoulum,et disperso, potontcm credimus, conHtcmur, et pr;i'dicaiuus_
quoniam non habuit a:diflcatores apostolos.et apo- Patrem,ct Filium,et Spirilum sanctiini,ex quo, per
slolicos viros, convcnit aidificare nos, super funda- quem,et in quo sunt omnia ipsi gliu-ia in sa;cula :

mentum vorum,deIapidibus vivis,sententiisscilicet s;cculorum.

catholicis, munitionom simplicibuset fidelibuscon- Subscculi sumus," Ilominom sine peccatorocluin
tra h;ercticorum funiosos impclus et iniplcto a ve- ; cum libero arbitrio condidit." Et in Gcnosl scriptum
ritato dicto vcridicu Omnis ptantatio (juam non plan-
: cst: Et crcavit Dcus homincm ad imagincm suam, ad
tavit 1'ater meus cwlestis eradicabitur [Matth. xv, 13), imaginem Dci creavit illum {Gcn. i, 27). Constat
oportet nos plantare fidclia gcrmina, profcrcntia enim.ct nemo fidelium dubitat,nequc diffitelur,quia
'ructus, id est intcllcctus fideles, ad quod sumus n quem ad imagincm suam Deussanctusct reclus.qui
gratia Doi plantali in donio Domini,in atriisdomus siiiopeccatoest,condidit,rocluractsincpoccatoillum
Doi nostri. creavil. Et in libro Ecclcsiastico : Dcus rrcavit ho-
CAPUT .WI. minem,ct sccundum imagincm suam fccit illum {Eccli.
Abliinc excerpli a nobis primi capituli te.xtus ponitur, XVII, 1). Elitorum : Cffnvcrlit illum in ipsum, ct sc-
et unde sumptus fuerit mcmbratim dcsignando cundum se vestivit illum virtute {Ibid., 2). Et itc-
monstratur. runi : Dcus ab inilio constituit homincm, et rcli^iuit
Hic enim est texlus priml capltiili: « Dousomni- illum in manu consilii sui {Eccli xv, 17).
. El in Eccle-
" potens liomincm sine peccato rectum cum liboro siastc : Solunimodo hoc invcni, quod fecerit Dcus ho-
« ftrbitrio condidil, et in paradiso posuit, qucm in niincm rec.tum,ct ipse se infinitis misciwrit gu.vslinni-
" pcrmancrc voluit.llomo libero
sanctitatc justili.c bus (Ecclc. VII, 30). Undc Alcuinus in cxplnn;itioiie
« arbitrio male utcns pcccavit, et cecidit, ct factus cjusdora capituli dicit «bonos nosaDco croalos.scd
« cst masBapcrdilionis lotiushumani geucris.Dous ([uia libcro suiiius dcrolicti arbitrio, vitionoslro ad
 13i lllACMAUl IIUEMENSIS AUCHlKl-lSCUPl. lai
pojora lahi, (liim majora qu.Trimiis, et uUra vires A tomplalus (|uippc intcrna (;audiu visionis Dci, et
nostras varia cogilamus.» Et beatus Augustinus in socialem frequentiam angelnrum pcrsistentium.reg
libro de Correptionc ot Gratia ad locum ita dicit duxit oculos ad ima; vidit (|uo jaeeret, qui ad hoc
(cap. 12) Primo itaquo homini, qui in oo liono
: i< condilus fucrat, ut in cadcstibus slare potuissel. «

quo factus fiicrat rcctus, accepcrat possc non p(>c- Uem in libro vigpsimo {rap.KJ;: « llumanum igitur
care.possc non mori, possc ipsum bonum non de- gcnus rcclo Dei judicio in vnluptatibus suissibidi-
serere.» El aliqnanto superius in eodem libro^cftp. inissum, alque pcr casdem voluptat«s spontancia
iO): " Quaproplcr salubcrrime confilcraur quod re- tribulationibus traditum.absinthio cst cbriuin.» Et
ctissimc crcdimus, Dcum Dominumquc rerum om- in homilia dccima scptima « Quid aut4,'m animas
:

nium.qni crcavit omniabona valdc,ctmalaex bonis hominum nisi cibuin Domini dixcrim, (|ua; ad hoc
oxnrlura cssc pra^scivit, ct scivit magis ad suam sunl condil;c,iit in cjus corpore trajiciantur, id cst
omnipotciilissimam bnnilalcni pi^rtincre, ctiarn dc ut in .vtern.n Ecclesia? augmcntuni tcndant. » Et
nialis bcncfaccrc, qiiaiii niala csse non sincre, sic beatus.Ambrosius in psalmocxviii: < Undc Aposto-
ordinasse anpdorum et hominum vitam, ut in ea lus,in eos quitlem qui ceeciderunt scvcritatcm.in te
prius ostendcrel qnid possel coruin libcrum arbi- autcm bonitatcm. Si cnim non cecidisscnt, utique
Irium, dcinilo quid pnsscl sua; gratiae bcneficium utercntur et ipsi Dci bonitatc.» Et sanctus .Augusti-
B
justitiajqiio jiidiciuin. > Hl pnst pauca:« Pic ct ho- nus in libro dccimo tcrtio lcap. 12) de Trinilatc :

mincm fccil cuin libcro arbitrio. » Et itcm in libro « Quadam justitia Dei,inquit,in potestatem diaboli
de Natura et Gratia ^cap. 67) : « Cum autcm dc li- traditumestgcnushumanumpeccatoprimihomini!»,
bera voluntatc rectc facicndi loquimur, de illa sci- in omnes utriusque sexus coinmislione na-scentcs
qua homo factus est loquimur. »
licct in originalitcrtranseuntc, etparcntumprimoruindcbi-
Dcinde subjunximus, v Et in paradisn pnsuit, » tounivcr.<osposterosobligante.Ha!C traditioprius in
quod et lcctio Gcncsis docct, Plantavil, inquicn-, Gcncsi signilic.ita csl:ubi ciim serpnti dictum cssct
bcus paradisnm voluplatis a principio, in quo posuic, tcrram manducabis. bomini dictuni lcrra es, et in ler-

liominfm (jucm formavcrat (Gen. ii, 8). Prosocuti ram ibis (Gen. iii, li, 19). In co quod dictuin cst, m
sumus," qucm in sanctilatc justitio; pernancrc vo- terram ibis.mars corporis prxnuntiala cst,quia nec
luit.>> 1'ndcct bcatus Grcgoriusin homiliaEvangclii, ipsam fui^ratcxpcrlurus.si pormansissct ut fucrat re-
GH Erant appropinijuanU'.^ ad Jcsum puhlicani ct ctus. " Et paulu inferiua : « Eramusnatura filii ir.Tsicul
peccatorcs, ad lociiin dicit, (hom. 'M in Evanij.) : ct cirtcri (Ephcs.ix, "X'. Quocirca orancs 69 hninines
" Angelorum qiiippc clbominum naturam ad cogno- ab originc sub principc sunt potcslatis aeris. (]ui
sceudum se Dominus condidit quam dumconsis opcratur in niiisdiflidcnti.T.Etquod dixi aborigine.
:

tereadffitcrnitatcm voluit,eamproculdubioadsHam C hoc est, quod dicit Apostolus natura, et se fuisse

siinilitudincm crcavit.» In qua .Ttcriiitatehomopcr- sicut et caiteros, natura scilicct ut cst dcpravala
mansissct, si in sanclitalc justili.c |)crslitissct, sicut peccato, non ut rccta creata est ab initio. » Et
sanctus Augustinus in pr.Tfato libro de Corrcplione llicronymus in Michca prophcta in sccundo libro :

et Gralia (rfl/). 10) :quostatu, inquit, rccto ac

« In « neuscnim creavit hominem ne intcriret.etmorlcm

sine vitio, si pcr ipsuni libcrum arbilrium homoma- non fecit. » Et beatus Gregorius in libro quarto Mo-
ncrc voluissct,profccto sinc uliomorliset infclicita- ralium (<vip.28) : « Quia cnim si parentum pritnura
tis cxperiniento, accipcret illaiii inerito hujusiiiodi niilla pcccali putrcdo corrumpcret, ncquaquam cx
pcrmansioaisbeatitudinisplcnitudincm.qiiaclsanc; sc lilios gchcnn.T gcncraret, sed (]ui nunc pcr pe-
li angcli sunt bcati, id cst ut cadere non posset ul- dcmptioncra salvandi sunt.soli ab illo elfCti nascc-
tcrius, ct hoc certissime scirct.(Nam quoraodo ipse rcntur. » Et sanctus .\mbrosius cura tractarct, In-
posset etiain in paradiso bcatus esse, {irao ibi non tellectum da mihi et vivam (Isa.cxvm, 144), ait « Si :

essel, ubi esse misoruin non dcccret), si eum sui c.i- petissct .-Vdam sicutpctivit David,iincquaquam illos
sus prajscienlia ct timor tanti mali miscrum facc- inexlricabilcs erroris laqucos incidissct,quibusom-
rcl? » El item beatus Grcgorius in libro oclavo Mo- nis cjus h.Tredilas strangulatur. Ideoquc raorluus
raliumJob(((i/>. 6) ».\dhoc namquehomoconditus f*'.ct quod gravius est niort*; pcccali, quia antc
:
D
rucrat,ut stanti mcnte in arccra scconteraplationis usurpavit scire,quani intcllcctum quo vivillcarctur
erigerct, et nulla hunc corruptio a Conditoris sui accipcret. ••

amore declinarct. » Itcm in eodora {cap. 10) : « ..Vd Deinde subjunximus,« Homo libcro arbitrio male
contcniplandum Croatorom homo conditus
(iiiippc ulons pcccnvit cl cecidil,ot faclus osl mossa j>opdi-

fuoral, ut cjiis sonipor sp.^ciom qu.Trcrct, atquc in linnis totnis huraani gcnoris. Tnde Apost(diis :

solomnitale illius amoris habitaret; sed extrase pcr /Vr MriH"i, in(]uit, hominrm in hunc mundum fcc-
iuobcdicntiam missus, montis su.tc locum perdidil, calum intravit,et pcr pcccafum murs,cl ita in omnes
quiatcnebrosisilincribussparsus, ab inhabitalione homincs perlransiil, in quo omne* pcccarciunl
veri lnminisolongavit.»Ucm in lilirodocimoscplimo {Kom. V, 12). • Et ilom • Judicium c.r unn in:

{cap. IX) : vitam namquo hoino condilus in li-

" .\d condemnalioHcm, fl sicut pcr tmius dclictum in
bortatc propri.T vnluntatis, spontcsua faclusestde- onincs homincs in cnndrmnationcm (IbiiL, iC>j. «
bitor mortis." Uoni iu decimo nono(fa/).24;: « Con- Uinc sanclus Ambrosius in cxpositione Luc* :
 : ;

m DE Pn/EDESTINATIONE DlSSEllTATIO POSTERIOn. 134

« Fuit Aflam, ct iii illo fiiimus omnes : periit A. pra;destinationem scilicet et pra;parationem gratia;
Adam, et in illo omnes perierunt. » Et beatus Au- Dei.quacertissimeliberanturquicunque liberantur;
gustinus Quia vero, inquit, per liberum arbi-
: « autem, quos a generali perditione huniani
ca;tcros
trium homo Deum deseruit, justum judicium Dei generis gratia non exemit, justo noverimus judicio
expertus est, ut cum toto sua slirpe, qua? in illo non exemptos, et quid nobis remissum sit in eis
adliuc posita totacum illopcccaverat,damnaretur.» dicamus, de quorum queri damnatione non possu-
Subjuiiximus denique « Dcus autcm bonus et : mns.» Et Grcgorius in libro vigesimo quinto {cap.
jusluselegit exeadem massa perdilionis,sccundum 7) Moralium :<iCunctis liquet quod in illa cxlrema
priTcscicnliam suam.quos pergratiam pra;destinavit roquisitione examen publicum facturusest omnipo-
ad vitam.et vitam illis pr»destinavit 5elcrnam.»IIinc lens Deus, ut alios ad tormenla dcserat, alios ad
apostolorumprinccps Pctrusaposlolus Jcsu Clirisli,: participationem rcgni crelestis admithit.Sed ct hoc
elcclis aclvenis sccunduin pncscientiam Dci l'alris nunc secreto judicio quotidie agilur, quod tunc
(/ Petr. I, 1). Et Paulus apostolus Nam quos : in publico demonstrabitur. Nam juste ac miseri-
prwscivit ct pra^destinavit conformes ^ficri itnaginis corditcr singulorum corda vel examinans vel dis-
fdii sui [l\om. viii, 29). Et Augustinus in libro de ponens, alios in exteriora respuit,
ea alios ad
Praedeslinatione sanctorum, et Prosper ex ejusdem qua; sunt Intrinsecus trahit,hos accondit intcrna
verbis, contra objectioncs querulo! imperitia; seu appetere,illos pro voluptatibus suis deserit exte-
fallacis invidia; remulorum beati Augustini :« Pra3- riora cogitare. Et ,\ugustinus in supradicto libro
dostinatioest,inquiunt,gratiae prMparatio; qua sine de Correptione et gratia [cap. 10) « Quotquot ex :

praiscientia esse non potest,potest autem esse sine hac stirpe, quin primi hominis, gratia Dei liberan-
prajdestinatione praescientia.QusenimexDei mune- tur a damnatione utique libcrantur,qua jam tenen-
re habemus, et quaj prajscita dicuntur, non possunt lur obstricti,nnde eiiamsi nullusliberaretur.justum
non esse pra!destinata,et quaepri-Ddestinataappcllan- Dei judicium nemo juste reprehendcret. Quod ergo
tur,non possunt non esse pra^scila. Et Doniinus in pauci in comparatione pereuntium,in suo vero nu-
Evangelio : Vcnite,bcnedicti Patris mci,percipite rc- inero liborantur multi,gratis fit,gratia; sunt agenda;
gnum quod vobis paratum,id cst prffideslinatuiii,ri; quia fit : ne quis velut de suis meritis extollatur,
ab originc mundi (HJattli. xxv, 3'i).Et ilem Paulus :
scd omne os obstruatur, et qui gloriatur in Duini-
Graliaantcm Dcivita :rlerna (Hohi.vi,23).» Iliiic Au- no gloriclur. »

gustinus in prsfato libro de Pra^destinatione sanc- Et in dc Gratia Christi, et libcro arbi-

libro
torum « Gratiavero est jam ipsa viita» donatio. »
: trio, atque originali peccato, qucm llypomnesti-
Et item :nQuo circa prsdestinatio Dei qua; in bono con appellavit, ad locum in explanatione qua;-
est, gratiffi est, ut dixi, praeparatlo, 70 gratia vcro C stionis sexti-B de pra;destinatione ita dicit lib. iv.

ipsius pr«destinationis effectus. » in princ.) : « Prajdestinatio quippe a pra;viden-

Deinde conjunximus : « Caiteros autem, quos ju- do, et prffveniendo, vel pra;ordinando futurum
stilia; judicio in niissa perditionis reliqui, peri- 7 I aliquid dicitiir. Et ideo Deus, cni pr^scienlia
turos pra;scivit, sed non ut perirent prajdcstinavit, non accidens, sed essentia fuit sempcr et est,quid-
pccnam autem illis quia justus est prKdcstinavit, quid antequam sitpra;scit pra;deslinat; et propterea
ffiternam. » Et Prosper, actione tertia contra Vin- prccdestinat,quia quale futurum sit pra;scit.Ideo ct
cent"ianos:« Omnium quidem hoininum crcator est Apostolus, Nam quos prirscirit ,\nqm\., et prxdcsti-
Deiis,sed nemo ab eo ideo crealus est ut periret. » navil {Rom. viii, 29.) Sed non oinne quod pra>scit
Et beatus Augustinus in libro de Bono vel Dono pra;destinat :mala enim tantum pra'scit, iiona vero
perseverantia;, ad locum ita dicit (cap. ii) : « An et pivTcscit et pra;dcstinat. Quod crgo bonum est
quisquam dicere audebit, Deum non prmcisse qui- pra;scicntia pra;destinat, id est priusquam sit in re
bus essot daturus ut credcrent, aut quos daturus pr.oordinat. Iloc cum ipso auctore csse cn>[ierit,
cssct Filio suo.ut ex cis non pcrdcret qucmcjuaiii ? vocal, ordinHt.et disponit. Undc et sequilur : yuni
Uu;e utiquc si jir.Tscivit, profecto beneficia sua qui- quos prudcslinavit lios ct vocavit.ct quos vvcavit illos
lius nos dignatur libcrare prascivit. Ha;c cst pr;c- justijicavit; quos autcm justificavit illos ct glorifi-
j) ct
dcstinatio sanctorum, nihil aliud : pra;scieatia sci- cavil (ibid.). Jam disscramus quod
igitur apcrtius
licet et pra;paratio
beneficiorum Dei,quibus cerlis- loquiiiinr,quomodo orgahumanum genus pra>soicn-
simc liberanturquicunque libcrantur.Cnderi autem tia ot pr.odcstinatione sua Deus, iii quo iiiii]uilas
nbi nisi in massaperdilionis justo divino jiidicio rc- non cst, utatur.Massa- ilaquc liumani generis, qu.i;
liniiuunlur? » Undc et sanctus Prosper in absolu- in Adain et Eva pra;varicationc dainnabilis niorta-
tione objectionis octava contra Januenses : « Agno- lisque facla est, non conditionc divina gcncraliter,
scainus itaquo sapionlcr,pieque fateamur pra;scisse scd ex debito,poena cruciatusquc gchcnna; dcbctur
incommutabiliter Deum quibus csscl daturus ut vcnia vero non mcrito,sod Dei jusli judicis miscri-
crederent,aut ipins daturus cssct Eilio suo,ut ex eis cordia; largilatc confcrtnr. Quia vcro juslus ol ini-
non pcrdcrct qucinquani.Et si ha^c pra'scivit,bcnc- soricors Dous,pra'Sciusque fulurorniii, ex hac daiii-
ficia sua illum quibus nos dignalur liberarc pr.T- nabili massa,non porsonaruin accoptiono, sed judl-
scissc; ct hanc essc pra;dcstinationcm sanctoruiii cio asquitatis suk irrcprchonsibili, imo incompro-
135 HINCMAHLS lUIEMKNSIS AHCIllKPISdOPliS. laii

hensiljili quos pr.oscil,misoricoi'diu gialuila pr.upa- A inorlcm carnis.ilji nobis Dominus Deiis nosler mc-
rat, id cst.prfndcslinal ad ajtcrnani vit.Tni ca^lerog ;
diciuani omondationis inseruit. quam illo non mo-
autcm pa'na, ut pr;pdi\i, dcbita puiiit; quos idco ruit, occulta et himis arcanaordiiiatione divina- al-

punit,(iuia quid esscnt luturi praiscivit, non tamcn toique justitio!. Ut ergo sicut por unum bomincm
punimdiis ipsc fccit vd pr.cdcstinavit.scd tantum, mors.ita et per unum homincm ficrct resurrectio

ut dixi, in damnabili massa pra-scivit.Quod si a

mc morluorum.quia magis vitabant homincs quodevi-
quicris sciro,cur duo ista dilTcrenter Dcus lacit, si tare non potcrant,mortem carnis quani niorti^n) spi-

personarum acccptor non cst, quia gcneraliter aut ritus, id est, magis pa'nam quam iner.tuni pujna',

punirc debotjustitia.aut misericordia liberarc con- (nam non peccare aut non curalur,aut pai-um cura-
tcndc cum I\aulo,imo si audes, argur P.iulum, qui tur non mori autcm.quaravis non oblinoatur.vehe-
;

dixil,('.bristo iu .«o loqucnlo.O hoiiio, til iliiis cs^qiii menler satagitur), vitae mcdiator, ostendens quam
rcspondcas D(0 {liom. ix, Kl)? » ct c.i'lrra qu.c lc- uon sit mors linieiida,qua> per humanani condilio-
ctoribisulllcionlissimopotcritinvonirc.Nobisautem ncin jam evadi non potcst,sod potius impiotas^qu.i!

interim suincit dcmonstraro, qualiter c.x verbis ct per fidcm caveri potest. » Item Auguglinus in libro

scnsibus c;illiulicorum a nobis capitula sint pxccr- decimo tertio {cap, 11) dc Trinitate " Pator pro- :

beatus Augustinus in co- _ pter nos Filio non parcit.ipsc pro nobiscum tradl
pta.Et post pluiima, itom
« Oporlot igitur ut ad ca qu.o su dit ad rnortem (Roiii. viii, 32). Sed video quod ol
dcm libro dicit :

pcrius disputaro cioiiimus rcvertamur. Dixiiiius

antoa Pater dilexit nos, non solum antoquam pro

namquc,de dainnabili humani gencris massa Dciim nobisriliusmoreretur,sod antcquam condorct niun-
misericordia non mcritis, quos cloctinno duiii, ipso tcste .\postolo qui dicit : siciit clcgii nos
pr.i^seisso,

gratiio pnodcslinavit ad vitam; CKtcros aulcin,qui in ipso anlc constiiuiioncm mundi (Ephes. i 4).

judioio justitiai ojus ab hac gratia efnciniitiiroxpor- Et S. Cyprianus in libni dc Lapsis, quia pu-iia

tos, pi-ioscisso laiiliini vitio propiio pcriluros, non

sit constituta roprobis ita dioit : " In Evanpoli<>,in-

ut poriront pr.n^dostinasso. Sod, ut dixi, quos in

quions, Dominus consummiitor
in vorbis doctor ct

opora impiotatis ct mortis prioscivit, non pr.-oonli- in fnctis,docons quid fiorot,et facicns quodcun<|ue
navit, ncc impulit,in quibus Deum,ad iracundiam docuisscl, quidquid nunc goritur el gorclur.nonne

provocantcs.siihitis fidcm aut priodicatiiin sibi aoci- antc pricmonuit? Nonnc ct ncgantibus .Ttorna siip-
plicia,et salularia conlitenlibus pr.Tmia ante consti-
pcro nolunt,aul Dco judioouon possunt,vol acoopta
male utuntur, ot ob hoe Iraduntur in roprobiim tuit? El in libro do Mortalilato iladicit,» Ncmo Tu-

sensum,ut faeiant ca (luaj non convenit {Hom. i, tiirorum uiolum cogilat,diem Dominict iram Doi,et
fatemur.» incredulis ventura supplicia,ctslatutaporridis .vlor-
28), his pa;nam prajdestinatam essc rile
El sanctus Prospor in priina rcsponsiono prima; C na tormcnta ncmo considerat. • Itcm in libi-odcZolo

objcctionis ('lidlorum ad locum Pr;cdcstiiialionis

: i' ei Livore :"Oui odit, inquit, fralrem siium in tcue-

autoni ndos iiiulta sanctarum iuietoritate Scriplura- bris 33 ambulat, et nescit quo c^it. Abit onim

jum 72 muiiita osl,cui nullo modo fas cst ea qu.-c neseius in gohennam.iBnanis et c.tcus pr.rcipilatur

ab hominibus malc aguntur ascribi; sed cx primi in pa'nam, reccdons scilicot a C.hristi luinino ino-

pulris pricviiricationc voncrunt,do cujus pojnanonio ncntis et diccntis : rgo sum liix nmnili. (Jui me
liboriitur,nisi por giiitiam Doinini no;tri Josu Gbri- sccutiis fucrit iioii amlnilabit iii lrncbris,scd halwhit

sti pr.Tparalaiii ot piiodostiiuilam in ajtcrno consilio Inmcn vit:r [Joan. viii, 12). >> Ilom in libm nd I)o-

motiiiinuiii Morito crgo inciirsnnlibus plagis non

Dci antoconstitutionoin miindi. »
:..

Et Angustiuus in libro quarlo dc Triiiilato ifiip. d.'sunt Doi lliigolla.ncc vcibora : qu.vcuin niliil istic

12) •."Pcr tinum ijilijipc hoinincm jurnitnm intravit prumovoiint, noc ad Deum singulos tanlo clnilimn

in minuliiin, cl ))cr pcccatum mors. ct ila in oinnrs tcrrorc convertant, manct postnioduin carccr «ctcr-

pcrlransiil. in quo omncs pcccuvtriint {Uoin. v, 12). nus, et jugis flafnma,ct paMia pcrpolua.Ncc audie-
Hujus viio iiioiliatoriliitlnilus fuit.porsuasor poccali, tur illic rogantium gcmitus.quia ncc hic Dci iiidul-
et pr.TCipitator in niortcm.Nam ct ipsc ad oporan contis torror anditus cst. » Et item « ncclum te, :

damduplammortoinnostrnm,simplamallulitsuain. Q inquit,Dous fooil; ct cum M-tcra animalia pronaot

Pcr impiclatcm namque mortuus in spiritu, carnc ad lorrani silu vergcnte dcprcssa sint.tibi sublimis
uliiiuo niortuus nonost:nobis autcm ct impiotalom status, ot nd ca-lum alquc ad Dcum tuum vultus

pcrsuasit, ot por haiic ut in inortom carnis voiiire eroctus est.llluc intuerc.illuc oculos luos cxigc; in
mcrcromur oirooit. Unum crgo appetiviinus iniqua supornis Dominum qu.vro.ul carore inT -: '

suasioiic, altorum nos scciilum cst juola danina- siiblimitatcm sorva qua nahis os, pcr -i

tionc.Proptcrea qnippc scriptum cst, Dciis morlcm qualis a Domino faotus os. •> Et itom : •• Crcdito,

non fccit {Sap, i, 13), qiiia causa mortis ipso non inquit, illi qui incrcdulis .rlcrna supplicia do go-
fuitsod tanion por i^us retributioncm juslissima
;
honn.r ardoribus irrogahit. • Itcm in epistola ad
mors irrogataost pcccatori; sioiit .siipplieiunijudox Ilomanos > Dous onim,inquion9,ul cst indulgons,
:

oi quidotn
irrogat rco, cnusa lamen siipplioii non ost Justilin ila cst ct pr.rcoptorum suorum oxaclor,

judicis, scd mcritum oriiiiinis.Quoergo nos iiiodi.i- diligons, sicut ad convivium voral. ^ u

tor mortia transmisit, ct ipse non venit, id est ad nuptialem non babcntcm manibuset \>' '
-
i^-
 :

137 DE PRyEDESTINATIONE DISSPJtTATIO POSTERIOU. 138

tuni extra sanctorum coitum forus jactat. Paravit A sed suainiiiuitate consors, iino portio diaboli cfllei-
C(x>luni, sed paravit et Tarlaruni : paravit relVigcria, lur, Ir.iclaiii versum Fcci liidicinni ct jusli:iani
sed paravit etiam a;lorna supplicia : pai'avit inaccos- {rsul. cxviii, 121), ait : « Qai culunf dicilcs fieri iuci-
sibilcm lucem, sed paravit etiam pcrpetua! noctis dunl iii tentalion' m et laqueiim diaboli{l Tim . vi).»
vastam aeternamquecaliginem,» et sanctus Hilurius El itcm : «Morlificale crc/o iKembru restrn quxsuut
in expositionc cxvni psalmi (vers. Concupivil anima supcr lcrrum, fornicationciii, inDinindiliain, libidi-
mcu) : i'.\n cum ex omni otioso verbo rationcm si- nem, cuncupisccnliam matam, ct uvuritiumqua' cst
mus pr;estituri, diem judicii concupisceremus, in idulolutriu (Co/. iii,5). In his cnini diaboli volunta-
quo nobis est ille indelessus ignis obeundus, in quo tcni facimus, et exsequimur potestatem, qui per
subeunda sunt gravia illa expianda; a peccatis ani- carnis istius desidcria incentivum sua; fraudis opc-
m^ supplicia? " Quia nemo Dei pr;cdestinationc pe- ralur.Quemcunque ergo in viliorum suorum posses-
rit, et neaiincm Deus deserit antequam descratur, sione ropererit, tanquam obnoxiuiu suo juri vindi-
in libro de Lapsis : " Quam vim, inquit, potest ob- cal..\dultorium quis facit,luxuriam exercet, alicna
tenderc qua crimcn purget,cum vim magis ipse fe- diripil,portio diaboli cst : pudicus autem et conti-
cerit ut periret? » Et ita do libro Puralipomenon ncns, et miscricors, Ghristi portio est. Ghristi ergo
proponit (Cypr, de exhort. MarUjrii, cpist. nd Forlun.; „ scrvum
-, sibi non polest vindicare, nisi fortc lapsum
cap. 8) .-
Domintis vobiscum est (juandia cstts voss in vitia doprehendcrit. Nc tum quidem vindical, scd
cum ipso ."
si uutcin dcrclinijucritis cum, rclinquct lunquum suum sibi tradi poslulat. » Et paulo post
i'0s (II Par. XV, 2). Pra3scientiam quoquc non pra;- (1Ponit thronum suum diabolus supor sidera,quando
destinatiouem Dei ad pccnam doccns, de libro Ma- electum decepit, quandojustum circumvenit, cujua
chabffiorum ita exemplum proponit dicens (cap. opcralucentsicut stella; in cuclo.NonneetJudas pro-
15) : « Quintus, iniiuit, [iraHer quod carnificinam ditorintcr ca;tcros audiobat, ^os cstis tti.v mundi!
rogis,et duros variosquc crucialus lidci vigore cal- (Matih. nonnc diabolns lunicn ejus exstinxit?
V, 1 'i)

cabat, ad prffiscientiam quoijue et notitiam futuro- Quiii etiam,(iuos non potuerit circumvenii'e,calum-
rum, spiritu divinitatis animatus, prophotavit rogi niatur invidons rognicoolcslis gloriam ut quos illc- :

indignationeniDei et ultionom vclociter secuturum: cebris suis a Ghiisto nou poluil soparare,cos calum-
Poteslatem, inquit, inter homincs hubes (II Mac vii, niis suis debili lionoris fructufraudare conelur. »
IG), el reliqua qua; prosequilur. » Et post pau- El sanctus Joannes Gonstanlinopolitanus episco-
lulum " Nec tanti in(iuit essc lucrari.brevia vita;
: pus, cujus cxemplis sodes aposlolica cum aliorum
momcnta, ut offcnso Deo incurrcrc iEterna suppli- mundi luuiinuiii,et bcatus Auguslinus contra Julia-
cia. Quo exomplo ostcnditur,quia nonliomo pr,e-
<> num s.epenunicro, ct in aliis opusculis suis, vclut
dostinatur a Dco ad pocnam, scd ipso pcr propriam C mulleo fortissimo ad comiuassanda capita ha;re-
iniquitatem pccnam incurrit.Et alibi (de Ilono paticn- ticorum, et vcrticem capilli perambulantium in
ti.T) oxponcns Apostolum,//ie.sa!H'jMS tibi irumillom. delictis suis, uucloritulive utunlur. In libro dc
xi), ot reliqua.justum judiciuni Doi essc dixil,iiiua Ilcparutioue lupsi ita dicit ad locum : « Propteroa
scrum cst,quiadiu multumiiue dilfertur, ut hoinini eniiii, inquiens, crcavit nos Dcus, ct esse fecit qui
ad vitam longaDei patientia consulatur. Et 7.i tunc non eranius, ut a;tcrua in nos conferat boiia, et
repraisentatur pccna impio etpcccatori.quundo jam prtBstet regna coslorum. Nou enim nos ad 75 hoc
non potest pocnitentia prodesse poccanti. fecit ut gehenna; nos tradut igniquc pcrpetuo. lle-
Et sanctus Arnbrosius,cum cxponerct do Psalmo gnum cdlorum propter nos, gchenna propter dia-
cxviil, Fiut misericordia tua ut consolclur mc, cora- bolum facla est. Et hoc ita esso ex Evangcliis do-
mcndans gratiam Dci," Moysi cnini, inquit, dicit ceani. Ipsc elenim Uominus dicit liis qui a dcxlris
Deus, Miscrebor cujus miscrtus cro, cl miscricor- sunt, \cnile,beiiedicliPutri!i inci : percipilc rccjnum
diam prxstabo cui misericordiam prxstilero {Exod. ijuod imrutum est vobis a coiistitulione utuntii
xxxiii, 19;. hjitur non est volcntis ncquc currentis, (Mutlh. XXV, lii). Illis autem qui a sinistris sunt
scd misercntis Dei (Itom. ix, 16). Ergo non (lebeinus ilieil, Disccdilc u me,malcdicti, iii iijiicm .vtcrntiin,
vcllo vcl currcre? Atqui negligentos Dcus descrerc r\ qui [)arulus cst, non dixit cobis,i^i'i\ diubulu ct aii-
consucvit.Non crgo hoc dicit, se;l quid dicat con- (/6'//i-6'j«.v(J6it/..41).Sicrgoproptordiabolumgehenna
sideremus. Non volentis nequc currcntis hominis ignis, propter hominem reguum ctelorum a conati-
persevorantia cst. Non cst cnim in honiinis po- lutione saiculi pra;paratum est, tanlum cst nc nos-
testalo, sed miscrcntis Dei cst, ul possis com- mclipsosab ingrcssu bonorum persistondo in malis
plcre qua- caqicris. Dcnique itcrum dicit, Quiu in porliiiacitor oxcludamus.Doiicc eniiii sunius in hac
hoc ipsum te siisrilavi, ut ostcndam in tc virtutcm viLa quanlacuniiuo nubis aecidcrint pcccata, possi-
meam{Exod. ix, 16). Colligitur ergo, adhortationem bilc cst absolvi omniapcr poenitcntiam.Gum aulcm
divina; misericordia; deputandam. Unde scquitur, abducli fucrimusdc hoc sa;culo,ibi jam ctiain poc-
Eryo cui vult miscrcltir, ct qucni vutt indurut (liom. nitebil nos : valdc cnim poenitcbit, sed nullu erit
XI, 17, 18) : liunc misoralus hortatur, illum non ulililuspamilcntia\ Et licot sit slridor denlium, licut
rcvocal cxsccralus.» Itcm quia non luimineni iJcus ululutuset llelus,"ct reliiiuuqua; proseiiuitur. Quod
pra;destinavil ad igncm, ct diubuli licri cuiuurlem, cxcmplumcatholicissimiviri,sicutctcujuslibclttlio-

Pathol. CXXV.
 : : :

m umnMARUS nFiEMF.NSis AitnniRiMsropus. 14

runi r|iiosp03uimusacpoi;cuius,suriicorc polcrul ud A liouiiiiis aniilliinus, qui griiUum hoininis non tenc
rcctain inloliigeiiliainelauctonlalcm.si iii coiilraiii- iiiiis. o K\ sanctiis .Auguslinus in scrmonc de pym-
centibus niajoros parles potuissct habere recli con- bolo ad Ncophylos, « Memenlole ita crcd<>rc onini-
sensio, quani pravacuntontio. Quein magnumviruin potcntem Dciim, ut nulla omnino natura sit quum
in synodo, ctcliani insui-sscriplis, tiothescalcus ro- ipse non condidit et idco peccalum punit quod ipso
:

probus roprchontiit. Sod Augustinus. probusuil suas iioii focit, quiu eo l'a'datur nutui-a quani fccit. »

confiimandas sontcntias, sicpissinie appiohondil llincsolertissinicperpcndi-ndum csl.quam conso-

quemolnossequcnlcsaniplcctimur,<|uigratiaUeidi- na isti sancti ductoros, uno rcpli-ti spirilu.sint divcr-
vinaniscienLiamelfidonicatholicamcomprehendit. sis oribus vuriia locuti gentibus. Unde ct apostolica
El ne quilibot perlinaces, fides fidibus conlentio- doctrina ad imagineni Uei.ad quam crealisumus, et
num augontes, (luiluis ud sui porniciem amplius rclormari, et renovari spiritu mentis noslrae (/lom.
conslriiiganlur,,j;u'Lilent quia di.ximus reprobis puu- XII, 2; Ephcs. iv, 23), et nosmelipsos salu4)riter ad-

nuin pru;dcstinalani,oL c.\ hujus losLimonio doinoii- monol dijudicarc, ul nun judiccmur, nc cum hoc
alramus.non huniiiiibus, sod diubulo ignem praipa- muiidodaninoinur El saiietusGrcgorius in librode-
:

ratumajtornum,attcntiusaudiantqu£ebicvirsanctus cimo quarto Moralium Job {cap. 11), (luia uon homi-
proscquiLur: (iTuiiLum osL,iiiquicns,ucnosineLipsos |, nes a Deo sint pra;destinati ad pocnam.scd diabolo
ab iugrcssu bonoruia porsisLcndi in niulis porlinuci- cum corpoi-e siio cx rctributione justili;e sit pana a
Ler oxclu(l;imus : dusincnlc.s scilicot ossc (|iio"l fufli Dou pnodcslinata. ita dicit : « Et omncs inquicns
suinusjiucipiaiiius csscviLio nosLro quod fiori prolii- qui de (;jus, id osl Antichristi.pcrver.-ia persuasionc
bcmuSjdicenLc divino scrinonc, Homo cu:n in lionore in pravis aclionibus nati sunt.illustrationc advcntus
esset non intcUcxU : compuralus csljumentis insipien- Doinini a?terno interitu cum eodem suo capite fe-
libus, el similis fdctus esl illis (Psui. xi.viii, 13).» Undc rienlur. » Item : " lla;c sunt tabemacula iniqui :
suncLus Ainbrusius cuiii IraoLuiVt voisiiiii l'suliiii vidi-licot indicuns,<|uia is ipii nunc ipnDrandoexlol-
cxviii, Jlanus tuw [ccerunl mc, ct ptasmavcrunl mc, litur. tuiic ad propria labernaculu porvcniet,quando
itu dicit : « Scriplura cniin, ini|uicns, euni hoiiii- enni sua ini<|uilas ad suppliciu domerget." Ilem in
nem dicit, qui cst ad iiiiaginom decimo quinto irap.h) « Manus ilaquc illius ei
et similitudincm libro
Dei : pcccautem autein, non hominem, autscrpen- dolorem reddunt.quia damualionem justam cx ini-
lcm,aut oquum udhiniiionlem feniiiiis, aut vulpecu- qua rccipiet operatiuDe. Kcnc aulcm non dabunt,
lam auL junientuiii vocare consuovil.iVo/i/c/icn' ,s/ti(i red rcddcnt dicitur quia pervors.-e ejus actioncs :

Cfiuus et mulus (juilnis non isL intcUcctus. In frcnoct xlcrnuni eisupplicium quasi quoddam debitum sol.
camo ma.rittas eorum conitrini/e, qui adlcnon appro- vent." Itcm (ni;». 17) " Uerorabil eum ignisquinon :

pinijuanl (Psal. xx.\i, 9, 10). Et dicite liuic vulpi C .iticcenditur (Joli. xx, 2(5). Miro valde modo paucis
:

(Luc. xiii, 32) de Ilcrodc ait. Generatio viinTarum vorbis cxprossus cst ignis gehcnnac. Ignis nam-
(Luc. III, 7) vocatur ab Joannc plobs huminuin. que corporous, ul csse ignis valeat, corpopcis in-
M;igiiuin ergo opus Dci cs.homo, iiiagnuin cst ipiod digol fomcntis Cui cuui nccessc est iit ser\'etur, :

dcdiL libi Dous. Vidc nc quod libi Deus tribuil por congosla ligna procul dubio nutritur, nec valct
amittas amiltas magnuui illud muiius quod cs ad
: nisi succcnsus esse, cl nisi rcfolus subsislerc.

imagincni Dei, et hoc in te puniutur magis. Dcus At cuntra gohcnna; ignis, cum sil incorporcus, ct
cnim nun 36 punit similitudincin suani, scd euin iii se niissos rcprobos corporalitcr exural, ncc ex
puiiit, qui ud siinililudincm Dci factus, hoc quo<I stiKlio liumano succcndilur, nec lignis 7 7 nutritur
accepil scrvaro uon poLuiL. Piinit orgo illud qno<l sod creuliis soinel durat incxstinguibilis.ct succcn-
ad similitudinem Dei cssc dcsistit, hoc cst peccaluni sionc non indiget, et ardoro non careL Hcne ergo
tuuin. Nain suam Dciis non damnal iinagincm,nec de huc iniquo dicit, Dcvorabit cum ignis qui non
in illud incendium niittit a-ternum scd inagisvin- : succendilur, quia omnipotcnlis justitia, futurorum
'

dicat iin;iginoin de co,(|U) imagiiii illi fccil injurium, pra;scia, ab ipsa niundi origine j ignem
ut per inuliliam quod cras esso dosincrcs, ct lieros crcavil, ijui in p<vna rcprohnnim •
inci-
mulus cx hoiuinc. Vinuicutur crgo iinago, non cun- rv perct,se<l ardon-msuun ii^iiis iiunqiiam
demnatur vindicatur quasi oxpulsa, non condcm-
: finirot. » El sanetus Hi in libpu docimo
natur quasi rea.Posti]uum enim peccusli,aliud esse cxplanalionis lsaia> propbctic : « Ab beri quippc et
cccpisti, illud quod eras desisli. Quoniodo igilur a pr.Tlerilo lcmpore pra*parata cst a rege Domino
punitur in te <iuod in le non invonilur'? Nani si Thofoth \lsa. xxx, 33 1, id csl lata cl spatios.i pc-
invoniutur in lc iin;igo Doi ot similitudo, non sup- honna, qu.T eos, id ost T'
plicio incipis digiius esse, sc<l pr.Tiuio. lla iniago nbus. " Itoin idcm in lii <:>

illu, qua; ad imagincm ot simililudinein Doi fuctua Araos, « aulem Uci in Scnptuns sic
Picnitcnliani
es, non condeinnalur scd corunatur. Cundcninaris debcnius accipcrp.quoniodo soninum cl iram non :

autera in co quod ipsc niutalus cs, ut fiorcs c\ ho- quo Douin p(£uiteat.etmutcl scntcntiam, qui Inqui-
mino scrpcns, mulus, equus, vulpccul.-i. Ilis nos tur pcr prophetam,£.(70 Dcu* cl non muLir ,Wii/. iii,

cnim nominibus jani Scriptura condoinnnvit qui : 6', el cui nos dicimus, fu aulcm idcm ipi.ccs. rl anni
e^iuli ccslestis imagiuis orDamcnto, ctiam nomcn lui non dfficienl (Ptal. ci, 28; ; sed quo nobis ad
 141 DE Pn.EDESTINATIONE niSSEllTATIO POSTERIOR. 142
meliora conversis, ipsum pceniteat sentpnti.T s>i.t :
A rum.justus in supplicio cerforum et lionus in om- ;

ut ncc justo reddat praemia qiu-R promisit, si dct-li- nibus.qnoniam honum est cum debituni redrlilur:
naverit ad iniquitatem, nec p^ccaloi-i p^Tnas (|uas et justus in omnibus, qiioniam .jiistum est cuni in-
comminatus est, si conversus tuerit ad salutem.» Et debitum sine cujusquam fraudc donatur. » Et in li-
item « Vos autem, filii Israel. quasi in orihro asci-
: bro ooalra Pelagium ct Ccelestium.dc (iratiaChristi,
tatos atque concussos mundabo et eligam, ut qui et Liboro Arbitrio, et originali Pcccato ad lociim
lapillus fuerit, et perpoenitentiam roboralus.de cri- (/////)o/;-n 7i"6.vi) : O homo /u qitis es qiii re.ipoudcas
Ijro meo non excidat ;
qui autem instar pulveris co- Deo? Xiinijiiid dici/ fiiimcn/itm ei <iui se fccil, Cnr
ciderit in terram, porcutiatur gladio et moriatur : me sic fcciiti/ 4n non luibc/ polcs/a/em fiijulus liili

peccnfores popiili mci; non quia ante peccaverint, c.c eadem massa facerc. aliud i/uidcm vas in liono-
sed quia usque ad mortem pcrseveraverint in pec- rem,.aliud rcro iii con/timcliam [Hom. ix, 2t)? Ego
catis. » Item ubi dicitur, Ecce ego mundabo, cum auteni hoc dico quod quidquid Deus
dixi, quia
exponit test'monium Jeremiie, /isxnmam et Inquar agit, misericorditer, juste, sancteque facit, quia
super gen/em, et reliqua, « Non ergo Deus, inquit, solus ipse prajsciendo scit quod homo nesciendo
mutatur,qui semper est immutabilis sed nos cum : ncscit. « Quis enim cognovit sensum Domini, qui
noslram conversationem mutamus,s;evit,irascilur, j, instruat eum? aut quis consiliarius ejus fuit? aut
comminatur, et dicit sc illaturum esso supplicia si : quis prior dedit illi ct retribuelur ei ? aut quis dicit
agamus poenitentiam, ipsum quoquo sua? pffinitcbit oi : Quid me fecisli sio?Non potcst tantum dici jus-

sentcntia;. » Et sanctus Augustinus in Psalmo vii : tus Dcus,aut solum misericors,sed justus etmiseri-
<cNcc putemiis illam tranquillilatem el inefTahile cors.Sic legimus,sic credimus.Propterea quaiido illi
himen Dei de se proferre, unde peeeata puniantiir : oum David misericordiam ct judirium canlamus,
scd ipsa poccata sic ordinare,iit qu.T: fuerunt delcc- metuontes non intcrrogainus qua; sit voluntas ejus,
tamenta bomini peccanti ; instrumenta Domino
sint dc judicio el misericordia conquircntes. » Et post
punienti. » Et in Psalmoxxvui « Cum venoritDo-
: paululum « Quia si scrutari voluerimus secretum
:

minus fercnsin manu retributinnisdamnationes im- Dei, quod justilicE ipsius solius notum est,compre-
piis,regnum justis,societatem cum diabnlo iniqiiis, hendere non valomus, ct inipleliir in nobis quod
societatera cum Christo fidelibus." Et in Psalino xl : scriptum est, D^fecermt scra/antes scriitu/ioncm
« Nam etZahulus Ghristum exstinguere concupivit, {Psal. i.xiii,7). Quare? ([uia «fce.vii7,inquit,//o//(o ad
et Judas Christum occidere voluit : occiso aulein cor altum, et exallabilur Deus {ibid., 8). Scd for-
Christo et resurgente nos vivilioati sumus. Diabolo te,cum sitisreprehensibilesjudiciorum Deiesse vos
tamen et Juda> mcrces malas voluntatis redditur, comprebensibiles jactatis mclius scilicct Deo pla- :

non nostr» salutis. Noveritis ex animo queiiuiuam C centes,quam Paulus apostolus, qui esse incompre-
pendendum,ad retributionem vel pr.emii vel pania;.» hensibilia pcrsanctumSpiritiimpi';pdic;ivit.»Etpost
Capituluin quoque ita subjungcndo conclusimus, aliquanta: « Ecce in omnibus qu.Te ex auctoritiite di-
« Ac per hoc unam Dei prosdestinationem dicimus, viiia protulimus,habes misericordiam et judicium.»

qih-E aut ad donum pertinet gratia;, aut ad retribu- Et sanetus Prosper in rcsponsione objectionis
tionom justitiK. » Et beatus Augustinusin libro de Gallorum decima quarta ita dicit Pr.-cdcstinatio :

Bono vol Dono perscveranti;e {cup.i'i) : « Oiiia vobis, igitur Dei semper in bono est,(jua! ad rctribulionom
inquit.datum est nossc mysterium regni caduruiii, justitiL-G,aut ad don;itionem pcrtinet grali;E unicer- :

illis autem non est datum,quorum alterum ad mi- SiVcnim vix Domini misericordia et veritas{l'sal.
sericordiam,78aIterum adjudicium pertinet illius, xxiv,tO).Et sanctus Hieronymus in expositioneOseae
cui dicit aiiima nostra, Misericordiam cl jw.licittm propheta; :«Argcntum suum ct aurum quidquid ha-
can/ubo /il/i,l)oininc (l'sal. n,!).» Et longo superius berc 79 poterant naturalitcr scrmonis ac sensus,
{cap. 12) : « quod
gratiam dat,aliis
In eo ergo aliis vertorunt in idola quaj dc suo cordc finxorunt, ct
non dat, cur nolunt cantare Domiiio misericordiam vorterunt non ut interircnt, sed quia verterunt idco
et judicium? Cur autem illis potius quam illis de- intericrunt. Ncque cnim hac ratione fccerunt, ut
tur, quis cof»novit sensum Uomini? quis inscruta- I) perlrent;sed quia feccrunt, idcirco pericrunt. Et
bilia scrut.-iri valeat? quis investlgabilia vestigarc? nos verbis beati llycronimi concordantea diciinus,
(lonticitur itaque,gr;iliam Dei non .'^eciindum merita non ideo perieriint,quia a Doo pr.-edestlnali sunlut
accipientunidari ; sedsccundum iilacilum vokintalis pcrireiit, scd ideo a Deo non sunt pm^destinati ut
ejus in laudcm el gloriam ipsius grati;c; ut qui glo- salvi nercnt,(iuia proisciti sunt ab ipso proprio suo
riatur nullomodoin seipso scd in Domiiiogloriclur, vilio pcriluri quibus ox retribu tionc justitia; pa-nam
;

qui hominibus dat quihus vult quoniam misericors pnedestinavit a;teriiam. » Et Prosper in absoluliono
cst quod et si non det.justus cst et non dat qiiibus
; : objeclionis tertia;(ialloriim « ()uod orgo hujusmodi,
:

non vull, ut notiis faciat divilias glori.e suoj iii vasa in(|uit, in h;i'C prohipsi mal;i,siiie correptione p(eni-
misericordi.o. Dando eniiii iiuibusdam iiiioil non tenli.c defocerunl.non ex eo nccessilatom pereundi
mercntur, profecto gratuitam. et per hoc verain, babuerunt, ([iiia pnudostinati non sunt : sed ideo
suam gratiam essc voIuit.Nonomnibus dan(ln,quid pr.edestinati uon sunt,(|uia lales futiiri ex volunlnria

omnos mcrcntur ostendit, bonus in bcnolicio certo- pr:Evaricatione prajscili sunt,» Et itcm : « Non unim
143 IMiNCMAIU lUIEMENSIS AnCHIEPISCOl»! 141
rclicU suiU a JJeo ul relinqiiorcnl Dcum, sed rcli- y^ cantis, ita nullus obvial Juliliu} rclinqucnlis.lnclu-
qucrunl cl rclicti sunt,cl cx bono in nialuni proiiria dcrc ituque Dci cst, clausis non apcnrc undc ud :

volunlale itiutali suiit, alquc ab co qui illos lales Moy.sem dicitur dc Pliuraon'' F.goobdurabo corcjia :

pnescivil, non sunt proodestinati. » Etitcni in abso- (E.Tod.w, :i[), Obdurarc quippc pc-r juslitiuni dici-
lutione objectionis (luodecima! : « Vircs itaquc obc- lur, quando cor reprobuui pcr giutium non cuiol-
dicntiffinon ideo cuiquam subtraxit, quia cum iion lit.Includit itaquc bomincui.qucm iu suoruui opc-
pr.vdcstinavit sed idco non prasdcstinavit, quia
: rum tcnebris rclinquit. » Ilcm [cap.l) « Novit de- :

recessurum ab ipsa obcdienliacsse pra!vidit."Et in cipicntem, quia in maiiu suoruui opcruin dimissum
absolutionc objcctionis dccima; tcrtia; coiitra Vin- huiic ut ad pejora proruat dcserit, sicut Ecriptum
centianos « Quod clsi cx ffilcrna; scientia iirajco-
: cst : Qui iiucct, nuceut udlnic : ct ^ui in surdibu$
pnitum babcl, sciliccl Dcus, quiil uniuscujusque est, sordescat adiiiic {-//^oc. xxii, 11,). Novit quoquc
mcritis retributurus sit.nemini tanicn pcrhocquod ct cuin qui decipitur : (|uiaBa!pcconimiltunl bumi-
lalli non potest, aut nccessitatcm aut voluntalcin nos inala qu.x' sciuut,et idcirco permitlunturdccipi,
inlulit dclinquendi. » Itcm llieronymus in Amos ut cadunt cliam iu mula qua- ncsciunt i]uod laiiiCD :

prophetam " Qui vcniuiit in diom inaluni,parantcs

: deccptis uliquando ad purgulionem,!iliquando vero
sibi vitio suo diem malum non quod dies ullus sil _ ad ultionis initium fieri solel.» Ecce quouiodo pra:-
;

malus,sjdqiiodunusquisqucparetsibimalum,juxta deslinatio Dei, uut ud donuin pertii.ct grulix, aut

iilud quod in Ecclcsiastc lcginnis Nc dixcris dies ud retributioncin juslili;e. Itcin idcm in eudcm IJob
:

priores meliorcs crant mihi quam isti,quoniain non XII, 18) « DaUeitm regiim dissolcit ffay>.S).Cum dc :

in sapiontia intcrrogas supcr hoc (Eccle. vii, 11). ipsa contincntia clalionc incns taugitur,plerum<|uc
StuUum cst enim rercrrc ad tcuipora,cum in noslra omnipotcns Deus ejus suiieibiam desercns haiic in
sit potcstatc,vcl bonum diem nobis facerc, vcl ma- iinmunditiuui opcris cudere pcruiillil.Uegumitaquc
lum. Itcni in Nahum prophetam in capite capituli, baltcum dissolvit, quando in his qui bcne rcgcrc
Ubies/ habilaculiuii leomiiii(_^'afium,u, II) ^icrcnuas sua racmbra vidcbuntur, proptcr clalionis culpam
quoquc dc pcccatoribus loquilur, I'crcussit eos lco caslita'.is ciiigulum destruil. » Ilcm [caji. 9; « £/ :

dc silva (,Jcr.\,b). » Et post paululum « Omnes (/ui ojitiiiiales su/iiiiantat (7o6xii,iyj.0uiu cuin mciitem
:

cyrcdknlur cx cis, id est civitatibus, cajiiciitur.ln regentium justo judicio descril, ha;c in xlcrnum
quo auimadvertc quod ncmo capiatur, nisi qui de retributionis proimium nou rcquirit.» Itcm in libro
civitatibus Dei fuerit cgressus. Deniquc Judas de decimo tcrtio (ra/i.ll) « Ncquc ila boc dicilur, ac :

ovili Christi fuit, ct raptus a lconcsuspendio suffo- si omnipotens ct iniscricors Dous longo cor hominis

catus est. Sed cl illc prophcta, cui pr.-cceiicrat Do- u disciplina faciut sod quod sponte delupsum ibi :

niiinis nc comederet panes c regionc illa, ubi crant C rcmanerc ubi cecidit judicando permittil sicutin :

viluli aurei ct mcntila religio,quia comcdit a leone orutione quoquc dicimus Ll nc nos inducas in ten- :

percussus csl{III Jtcg.xni, 2'j). Quod lotum ad rc- taliontm (Matlli.xi, 13), id cst iuduci minimc jicr-
tributionem divina; justitia; pertinct. » mittus.» Iteni in libi-o dccimo quinto • TradidU :

Unde ct sanctus Grcgorius in libro decimo Mora- iltos Deus 1/1 rcprobum sensum, ut faciiuit yu.r
lium Job (ert//.8},quia iion ul ad gloriam clccti, ila non conreniunl (llom. i, 2ti). Quiu cnim gloiiiicare
sinl reprobi u Deo ad pccnam pr.T3dcstinati, sed in nolueruut (jucm cognovcrunt, i-cjirobo sensui Ira-
niassa porditionis vel in iniquitutibus suis cx retri- diti ad huc rclicti sunt, ut ucscircnt jam jiensare
butioncjustitiKJustojudiciorelicti:«SisK6mVfn7, mala quo; facicbant. » Item in libro vigcsimo (cap.
inquit, omnia, qiiis conlradicel ei? (Job xi, 10.) IC) : « llumanum igitur gcnus, rccto Dci judicio
S.vpc namque in clalionem cor attollitur, cum l.-etis in voluptalibus suis sibi diuiissuin, atque j>cr cas-
80 succcssibus in virluto roborutur : sed duni la- dcm voluptatcs spontancis Iribululiunibus Iradi-
tcntcs motus audacia- in cogilationc conditor con- tum, absinthio cst cbrium. » Et sanclus Augusli-
spicit, se sibi hominem ostendendo dcrclin(juit; ut nus in propositionibus cpiatoI(B ad llomanos :

ejus mcns derelicta quid sit inveniat.qua;

male ipsa « Quod autcm dicit fradidil, intcUigitur dimisit 81
sccura gaudcbat. » Itcm in libro undocimo (caj}.2) : r. in desideria cordis illorum. « Et Cassiodoru^ in
« Seicndum esl, quia aliud cst quod omnijuitens Psaluio Lxx.\ll. « Scquitur, revcreanliir rl jtcrtanl.
Deus misericorditcr tribuit, uliud quod iralus hu- Ijise sensus csl, qucin sujHTius di\ ri\r-
bcro sinit. Num quod pervcrse pr.i-dones faciunt, rcndo non proliciunt, scd pcrcunl <; -iiium
hocdispcnsatora^quissimusnonnisijustcponnittit.» supplicium dcstinantur, scilicct ia malis obstina-
Itom {Job XII, l'i} : • Si dcsfruxerit, ncmo cst (jui tiono sua,non pnrdcstinationc divina.siculmoxsub-
,vdi/icet: si incluscrit ltoiiiiiicm,»eino est t/ui u/icritd jiinxit, el cognoscaul quia nomen libi, Domine, lu
(caj). ri). Omnipolens Dcus humanuiii cor destruil, soltts .{Itissimus in oinni terra (Psal, i-xxiii. TJ).
cum relincjuit a-dilicat, dum rejilct. Ncquc cnim
:
Cognoscant ad pcnus rcspirit utrumquc jicccan-
humanam menlcni debellando dcstruit, sed rccc- tium, sivc qui obslinalionc sua j>crituri sunt, twc
dcndo quia ud perdilioncm suam suflicit sibi di-
:
qui habita satisfaclionc libcraiitur. Omncs cnim
missa. » Ilem : « Si inclusorit bominem, nullus cst coguosccnt omnij>otcntiam Domini,quia ij sc solus
qui aperiat : quia sicul ncmo obsistil largilati vo- cst Allissimu^, cum ipsi cognoTcrinl, cl convcrais
m DE PRiEDESTlNATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 146

parccre, ct obduratos iTterna ultione damnarc )>Et A pra;destinationis eodcm libro

elTcctus. » Et itcm in

in Psahno i.xxxviii : « Dissolvisli cum ab emwuln- (ra;;. omnes docet ut veniant ad

8):" Cur ergo non
tione, et sedem cjiis in terra collisisti. Frequcnter Christum, nisiquia omnes quos docct misericordia
emundat divinitas quos flageliat, ut purgatum reci- docet, quos autem non docct, judicio non docet?
piat quem peccatis sordidum rcspuebat, quos vero quoniam cujui vult miserctur, et quem vult obdu-
ab emundatione dissolvit, id cst removit, hos jam rat; sed miseretur bona tribuens,obdurat digna rc-
ctdamnare decrevit. Quapropter illis hic significat tribuens.»EtitemsanctusAugustinnsinHbrodePrK-
JudK0s,qui obstinatione mcntis Christum spernerc destinatione gratia; {cnp. 4, 5) :« Ergo quidquid post
malucrunt. Sedes quoque eorum in terra collisa est, ilhim pr.-nvaricatiouom natus supphcii homo patitur,
quando respuentes regem Dominum salvatorem, justi reddi mcritoquc fatealur. Indurare enim dici-
nequaquam dc gcnte sua principem ulterius haberc tur Deus eum,quem molhre noluerit. Sic etiam excfe-
merucrunt. Sedes enim pro regno posita est. » Et eare dicendus est eum quem illuminare noluerit. Sic
item in eodein :« Ipsa est commutatio Christi, qu.i; etiam repellere eum, quem vocare noluerit. Quos
obstinatos deseruit,et fideles dono suo: pietalis asci- enim prccdcslinnvit, illos el vocavit, illos ei JHStificavit.
vit. » Et in Psahno cviii Sivc magis una generatio
: Ipse enim dedit ut siinus, ipse ut boni csse possimus.
illa diccnda est, quando in peccatis nascimur ct : t« Praisoivit nos ejus divinitas, sapientia condidit, ju
ideo pctit ut ad secundam, id est regencrationem, stitiadamnavit.gratialiberavit.Mundusenim quam-
non pcrvoniant. Qui tainen in pr;edestinationc re- vis pro tempore cx quo factus cst cffiperit, in illa di-
pulsi suntj ut in prima peccatorum suorum fece vina; pra;scientia; hice faciendus nullum potuil ha-
dispereant, neo secundee nalivitatis beneficio la- berc principium et quanticunque vcl ex Adam
:

queum mortis evadant. Sed ha;c et his similia illis usque in hodiernum homines nati sunt, vel post
dicuntur, qui in Domini judicatione damnandi sunt. julatem nostram generationis sunt propagine nasci-
Etquia unaest prffidestinatio,sanctus.\ugustinus turi, apud Deum et jam nati sunt, et decurso totius
in sni^pc mcmorato libro Hypomnostieon contra Pe- tcmporc transierunt, in illo nihilominus divini
vito?

lagium et Cajlestium, do GraliaChristi, et Libero obtutus lumine pcrmanentes. Deus cnim, qui nec
Arbitrio, ac originali Pcccato, ut commemoravimus, loco elauditur, nec temporc pra;venitur, omnium
ita dicit (lib. vi in princ.) :« Prsdestinatio quippe a rerum tam prceteritarum memoria, quam imminen-
prffividendo ct pra'veniendo,vel prwordinando futu- tium soientia plenus est nec rcminiscens volvitur :

rum ah'quid dicitur, et ideo Deus, cui pi\tscicntia in pra;tefituni, neo sperans tenditur in futurum. Et
non accidcns cst, scd essenlia fuit semper et est, qua;cunquc omnino sunt, qu;e tcmporum motibus
quidquid antcquam sit pr.i;scit, pra;destinat, ctpro agitantur, a eo principio in quo erat Verlnim, ct
plerea pra3destinat,quia quale futurum sit prKscit. C Verbum erat apud Deum, et Dcus erat Verbum,
Ideo et Apostolus Nam (luos prxscivit, inquit, rf
: usquc in fincmomnium sKCuIorum(doquofinccum
pra'destinavit (Itom. viii, 29).» Et in libro dc Bono per- diceret bcatus Moyses Domine, inquit, qui regnas :

soveranti;u ((((/;. 14):« [Ijec est pra;destinatio sancto- in s;i'culnm ct in sxculurn, et adkuc), noc sperantur
rum niiiilaliad^pra^scientiascilicctct pr;eparatiobe- fulura, nec pnulorita Iransierunt, sed in pnesentia
neficiorumDei,quibusccrtissime iiberanturciuicun- divinitatis pr;csenti semperIuceccrnuntur.»El itcm
que liberantur.»Et in libro do Pnedestinationc san- post aliquanla (cap. 13) :« Dc his puibus pocnam se-

ctorum :« Ipsa est, in([uit,pra;destinatio sanclorum, veritas juslc dccreverat, secundum inefTabilcm dis-
quae in Sancto sanctorum maxiine cjaruit, (|uam pjsitionis occult;e misericordiam, elegit vasa quce
negaro ([uis potest rocte intclligcnlium cloquia vcri- facerot in honorcm, et alios a vcnlura ira dono
tatis? Nain et ipsum Dominum glori;c, in quantuin gratuita; vocationis absolvit, alios dcrclinquens ad
homo factus et Dci Filius, pr;cdcstinatum essc di- a;qu;ditatis judieium reservavit : nulli tamen ;igno-
dicimus. » Et ilem in eodem libro (cap. 10) :« Intcr sccnda; veritatis abstulit lacultalem. Et ita |)lcni-
gratiam porro et pr;edestinationem hoc tantum intc- tudo divin;n pr;cscienti;B in alios manante 83 jus-
rest, quod 88 pr;e(Iestinatio cst grati»; pr;eparatio. titia, in alios gratia prolluente completa est, ul pe-
gratia vcro jam ipsa donalio. » Et posl paululum :
j) rcuntibus quos pra;scierat Deus csse perituros, et
« Praidcslinatio esl qu;c sinc pr;eseientia non potcsl s;dvatis quos in illa sccrcla sua electionc pra;scic-
csse : autem esse sinc pra;destinatione pra;-
potest rat esso salvandos, toto orbe diCfusa multiplicarctur
scientia. Piv-cdostinationc quippe Dous ca pra;scit Ecclcsia.» Et post paululum {cap. l'i, 15) :« Si pic

qua; lucrat ipsc faclurus, undo ilictum csl Fecit qiue : do Deo sicul expedit Bcnlimus, ctiam Pharaoni da-
julura sunl; pra;scire autcm [(otens est etiam qua; tam misericordiam repcrimus. Paticntia eniur Dci
ipso facit, sicut qu;ecunque peccata : qui etsi sunl Viilcrc ei dcbuit ad saliilem : quia dilfcrens justum
i[u;cdaui ([ua; ita peccata sunt, ul pa'n;e sint etiam merituin([uo suppliciuiu miraculoruni vcrbcra crc-
[icccalorum (undc diclum cst : Trudidit illos Dcus bra dcnsubat. Nunquid non potuit.sieut flagellisce-
in rcproham mcntem. ul faciant qit;v non convcniiml), donsex[)ulil [iDpulum, ila iniraculis crcdcns Dcum
(/lOm. i, 2S), non ibi [loccatuni IJci cst, scd judi- lant;i'virtulisagiioscere?Sc(ldicilur,jamPliaraonera
cium. Quocirca pr;edeslinatio Dci (|u;e iii bono cst, non poluissc iiiut;iri,quiacuin pra;scicrat Dcus non
gratia; cst, ut dixi, pneparatin gratia voro ipsius : esse mutandum vespondolur Dei
: |)ra;scienliamnon
147 lllNCMARI RHEMKNSIS AUCHIEPISCOPI. 148

Cuticn' hominpm ul Inlissil qualoin pr.i-scivit bi:\is :

A. 1"'^ vcrlm f|u;i' riixit otiam pcr doclnrum Blu<1inm
sed pr.nscirc laiiMn riitiirumi|u.ilis (iiturusesl,qunin- scritii larpilus cst, in iiiaiiu calamum tenuit. Hui

vis cnm non sic fcccrit Dcus. Quoniam si coRCfcl calanius mensur.o dicitur, qiiia ipsa Doctoruin slu-
essn, lioc utique cogcrct quod non rsl. Porro si Iioc dia sub quadam occulli judicii disponsutionc retinon-
priTScieratfuturum esse quod non est, priBscientia lur, ut ct aliis legcnliliuB prosint, et aliis legentibuB

non esl quod de Dco qu.im inipic dinatur, advorlit

:
prodessc non possint. Unde el sancli apostuli, cum
quisque,qui peccatis iiido blanilitur,quod Dcus eum magistram veritaloin silii aportius lo(|uentcm rcqui-
peccatorcm luturum esse pr.x-scierit » rereiit cur tiirbis in parabolis ioipierotur, audicrunt.
Kcce de quorum verbis capituluin istnd excerpsi- Quia vobis ddluiii rst iiosse mxjsUTium rcijni arlorum,
mu.s. Ascendant repreiiensores cl oppugnaloros no- illis uulem von [Mullli.x\u,li).\c\ corlc calamus
stri, imo impupnatorossed non expugnalores rcctm mensiir.c est.quia in ipgo sacro ejus oloquio, quod
fidei,et affcranl uni;ues aculissimos cum subtiiissi- nobis conscriptum cst, occullasesgcdisponsationes
mis acubus, et in morom feminarum acupingcntium ejus agnoscimus. Nam pcr incomprehensihilc ojus
cxtondant, ol divcrsis coloribus pravorum sonsiiiiin judicium, altcr inlra monsuram cleclorum inctitur,
suorum divariarc atque decolorarecapitulum istiu ct altcr foras relinqiiitur, ut nullo modo ad clocto-
altentcnt ubicunquc vel in solo vcrbo, quanto
: ct i> rum numcrum pertincre niercalur. Ilubclergo funi-
magis in sensu,orthodoxe (idci ac calholicorum Pa- culum, habel in manu mensur.i: calamum.Qui enim
trum doctrin.T adversum vcl diversum invenorint, funiculo locurn mclitur, alibi funiculum trahit,
miuulatim transpungant. Quod si invonire ncquivc- oliundc rctrahit, et huc ducit quem aliundo subdu-
rint, maliti.T! sua; mucroiie pcrfossos.et victoria vori- cil. Sic nimirum sic Redomptor noslor incolloctio-
tatis confusos, at(|uc rcdargutionc ipsiiis bcati Au- ne hominum facil, dum alios a suis iniquilatibus
gustini atqucProsperi,quorum sedictis vicloresjac- abstruhit, ct alios in sua iniquitatc dorelinquit. In
tabant,verccundi;e ruborc pcrfusos intclligenles,nos his cnim quos colligorc dignatus cst, occult.T mon-
curperc desinanl, et sano intcllectiii maniis donont. siira; fiiniciiliim tra.vit.etab his quos rclinquendos
Quod si et ailliiic iigere dctraclant,vcni;it sanctus essejudicavit,quid aliiid nisi funiculum rolruxit? ut
Grcg(irius,ct percutiat eos, non cluva lierculea, scd et boni inlra iiicnsuram ca-lcstis fabrica; tcnoan-
auctoritate ecclesiaslica, beato Petro apostolorum tiir, ct mali o.xtru fabricam, in quibus bona qus ss-
primn a vivorum et mortuorum judico tradita, ut timanturnon sunt,quasi sine mcnsura ronianeant.
convcrtatur dolor eorum Hunc funiculum ot monsur.n- ralamum in nianu sua
in caput ipsorum, et arcus
eorum confrinpatur,ct in vcrticem i|)sorum iniipii- Rcdemptornostortonuit,ciim Paulumaposlolum per
tas corum descendat nos aulem confiteamiir Do- : apparentem viriim Maredonom admonero dignatus
mino in ejus.juslilia. Ait cnim in Ilomilia Evangclii ^ est ita ut isdcm Macodo vir dicorot. Trnnsirns nd :

decima scplima :« In qnacunquc domum, inquit, juvtt nos l.icl. xvi, II), ct tamon volontibus apostolis

inlraveritis, primum dicile Pa.v huir ilomui, rl si ihi ad pr.Tdiranduin irc in Asiani non permisit spiritUB
:

fucril litiiis pucis, rciiuirscct siiper illnm pn.r vrslrn : Josu. Quid ost quod sancli aposloli vocnnliir iro.iibi
siii (lutem, ad vos revcrlrlur [Luc.\,r>). Pax (|u.t ab fortiisse iro non cogitabanl.ol illtic ulii dosidorabant
orc pnedicatoris airertiir, aut reipiioscit iii (himo, si porgerc, irc porhibontiir. nisi quia ooculii jiidicii
in ca filius pacis fucrit, aut ad cumdcm pr.rdicalo- funirulus ct monsur.T calamus lcneturin manii, ul
rcm quia aut crit quisquo pra-dostinatus
rcverlitur : et alii vcrba vita> audiunt, et alii nu.hitenus audirc
ad vilam, ct ccelcstc vcrbum scquitur (jiiod audit : mcrcantiir? Funiculu? ergo monsurir osl.qui aliundo
aut si nullus audire volucrit, ipsc pr;i'dicalor sinc traclus ost, uliiindo rolractiis. Sanclo qiioquo Kvnn-
Iructii non cril,(|uia ad eum p;ix rcvortotiir : (juo- golio lcsto. didicimiis, i|Uod venit qui dirorol, Mn-
niam ci a IJomiiio pro hiborc siii oporis morcos rc- gisler, sniuur Ir iiuocunijuc ieris : cui rosponsuiii ort,
coiiipcnsatur. " S-l .Mtendant cl Jippendant ropro- M5 rii//x'.< fovcas h.hrnt.ct voliicrrs ca-li nidos;
heiisores istius ca|iituli,(jui volunt sic a Dco pr.Tilcs- 1'ilius uutcm hominis non hahcl uhi rapul tuum rc-
tiiiatos creilieldici ad inlerilimi, qiinniodocrodun- clincl (Mnllh. vm. W, 30). Vonit allor i|iii dirorct.
lur ct diciiiiliir a lididibiis pivedostiiiati si d ;i(l vilain Ij .Wii(/».Wcr,
iiMC nie primum irc rl scin-lirf fHilrnn
clccti, et rcprobi iiuii pr;c(losliniili sod rolioli ad iiirum : ciii dioilur, Sinc morluos, scitrlianl mvrtws
iiitoritum, quare iion di.vit suiicliis (•rogurius. El suos : lu aulrm mr .(.ri/i/rrr. <•/ aniiunlia rrgnum hci
erit ((uisquo pivodostinaliis ad iiitcritiiin. et non so- quod illc promitlit .•^ iro
(.UdUyi. VIII, 2l,'.ril.Quid osl
quetur vcrbuin qiiud audierit, sicut di.xit, aiit erit el dosoritur, i:)lc domum vuU rcdirc, ct lamcn ut sc-
quisquo pr.Tdcstinalus ad vitiiiii.et soquotiir verbuin qui dcboat jubolur? illo non siiscipiliir. isto nr* ad
Ciolostc qilod audit. Ad pr.odostinntiini oiiiiii nd vi- hor.T momonlum nbobsoquiorcla\atiir?lnlornoori:o
tiiiii dixit, soi|ueliir vorbiiiii : ud non pr;odosliiialo3 ocrullii judicio ruiiirulusol nionsiir.-o oalnniiisduri
aulLiii, so.l iii iiiassa poiilitiiiiiis roliolns \.iiii'iis. liir.in i|iiool islo Inihilur.ol illc rolinqiiilur.iil r«i' li-s-
si nullus auilire vnliiiuil dixit. tisrabrionnonsinopiootjustooxnmincconBlnialur."
Quod si hinc voriluloiii non p(is-.uiil pii.iii.i.-. Kl itom snncliis (irogorius Momlium vi-
in libro
audianl quid in deciiiiu lorliu Uuiiiilia Kzochiclis gosiniu quinto {cap. H) :>' l'otum mcum rum flctu tetn-
piophelfl; dicil : •• Rodoiiiptor igitur noslcr, inquil, lierahiim t^Psal. c.i, 10). Potus quippc ab oxlcrioribus
149 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 130
intcrius trahitur, fletus nutem ab interioribus A nec rursum reprobis justitinm sine misericordia
exterius emanat. Potum ergo Dominum eum fletu Dxercet.quia hic aequanimiter tolerat quos quando-
temperaro est, alios ab exterioribus introrsus tra- qun in perpetuum damnat.Si ergo et elccti prasve-
here, alios ab interioribus in exteriora reprobare. nientem se gratiam sequuntur,etreprobi juxta quod
Conferef enimnniltosef innwnrrabilex^et xtare faciet mcrnutur accipiunt, et de misericordia inveniunt
alios pro eis (Joh x\\]v, 2'i). » Et post pauca [ibid) : electi quod laudant.ctde justitia non habent reprobi

« Quod autem ([\\\\.contcret ?n!(//o.?.ctilIico adjunxi^ quodaccusent.Bene itaquc dicitur, ()i(25 anle dedit
innumerabiles, vel multitudinemexprimercstudui'- milii ut reddam ri? .\c si aperte diceretur : Ad par-
reproborum.qua; humanae rationis numerum trans- cendum reprobis nulla rationc compellor, quia eis
it: vel certe indicare voluit quod omncs qui pereunt debitor cx sua actione non teneor. »
intra electorum numerum non habcntur, ut co sint Dipant,dicant istius reprehensorcs capituli, quare
innumerabiles,quo extra numerum eurrunt. » Et bcatus Augustinus in libro dc Bono vel Dono pcrse-
paulo post [cap. eod.) « Sed quia in Ecclesia cre-
: vcrantia3,qucm loco retractationis cum librode Pras-
scente multitudinc etiam reprobi colliguntur, apte destinatione sanctorum contra hujus objectionis
subditur, (dixerat .siquidera paulo superius pcr Je- cnlumniasscripsit, dixorit [cap. l'i) : « H;ec est pri-e-

rcmiam prophotam csse pr.fdictum, yEdificalnlur „ dcstinntio sanctorum,nihil aliud, pra3scientia scili

cirilas Domino a tiirre -Innancliel usi/iiead portain cct et pra^paratio bencnciorum Dei,qui!)us ccrtissi-
nnguli,et e.ribit ultra nonnam tncnsurrc (Jer.xwi, mc libcrantur quicunque libcrantur: castcri autein
38). E.vibit xiltra normam mensurx, quia usque ad ubi nisi in massa pcrditionis justo divino judicio
eosquoqueextenditur,quinormamjustitia3transeun- relinquuntur?» De qua, sicut ex cjus vcrbis prce-
tcs intra mensura; coclestis numcrum non sunt. misimus,si nullus Iiberarctur,irrcprehcnsibileessct
Unde per Isaiam qnnquo eidem Ecclesic-c dicitur, divinum ejus judicium. Qunrc iion diriinivit pr.e-
.4dde:cleram eniin et adUvvam dilatahcris,ct scmen destinationem reproborum ab intcriliini,si(nit pra;-
tuum gentes lisrredilabit {ha.L\\\3). Intrante quippe destinationemsaactorum ad libcrationempcrdivina!
multitudine gentium ad dexteram extenditur, dum gratia; bcneficium ? Dixit cnim, « Prasdestinatio
quosdam justilicandos suscipit ad lajvam quoquo : priEscientia est, ct pr;cparatio beneficiorum Dei,
dilatatur, dum ad se quosdnm etiam in iniquitate quibus certissime libcranUir quicunqueliberantur:
pcrmansuros admittit. 1'roptcr hnno multitudinem, c;uteri autom ubi nisi in massa perditionisjusto di-
quaj extra electorum numcrum jacot, in Evnngclio vino judicio rclinqnuntur? » Dicant illi arguti viri
Dominns dicit, Mulli rocati, pauci aictem electi qui sunt illi ca;teri,et si audent, cum .^uguslino in
(Malih. XX, 16). Sed quia hoc quod electisaliis alii hoc loco contendentcs, dicant ad interitum, sicut
conteruntur,dc mcrito patientis cst,non de iniqui- C tu, .\iigustinc, ante di.xeras, prajdestinati. Nos
tate punientis. Non enim iniquus Deus qui iiifert aiitcm cuni sancti Augustini verbis correctioribus
irani. » Et paulo post (cap. '.'.) " Ligati.'! manihus diciiiius: «Sancti beneficio grati.n Dci snnt ad vilnm
:

elpedibus millite intenehras e.vlcriorcs(Matt. xxii, pr;iMlcstinnti ;

qui et sancti non inventi, sed gnitia
13). Tunc enim coactus in tenebras exleriores mit- sunt etfceli ; c.Tteri autcm,idest reprobi, in massa
titur, quia nunc in interioribus voluntario exca'ca. perditionis cx relributionc justilia; suntrclicli. »
tur. >i Et itcm sanctus Gregorius in libro trigcsimo Lcgant ctiam qua; posuimus cx libro Hypom-
terfio Mornlium Job icap. 20) « A'o?i qvasi crudelis
: nosticon (lih.w) ejusdcm bcali .\uguslini contra I'c-
suscilaho euni (Johxu, 1), (juin Lcviathan : et vclut lagium ct Cc^Iestium, de Gratia Uhrisli, ct Libero
simox a nobis rationis causa qua;rerelur,quomo(lo arbitrio,atque originali Peccalo, rt iion crrent pal-
eum non quasi crudclis suscitas.qucmscimusquia pantos cTci in moridie, quia lui'c cst , ul prophcta
tantos invadorc et devorarc pcrmittas?statim sub- dicit, dircctu lia, ita ut .•itulli mm errcnl pcr eam
didildicens, Quis enim resislrre jiolcst rnllui mco, (l.ia. xxxii, 2). « Mass;e ita(pic hiimani gencris, qua;
et i/uis aatc dcdil niilii ut rcddam ci '.'
[ihid., l , 2.) in .\dnm ct Eva praivarioatioue dainnnbilis inor-
Quibus duobus versibiis, ct virtutem siia; polentia', talisquo fncta ost.non coiiditionc divinn genemlitcr,
clonine pondus rationis cxplcvit. Nain iiroptcr po- [j
sod cx dcbito pojna cruciatusquo gohennn; debelur.
tentiam <S6 dixit, Qtiis enim resi.iterc potcsl luliui HJ Venia vcro nnn mcrito conlcrlur, Scd Dei justi
mcn ? et proptcr rationem snbdidit, Quis anU: dcdit jndicis misoricordia; Inrgitntc. Quia voro juslus ot
mihi vl rcddam ei/ Ac si dicorct Nnn enim qii;isi : miscricors Dous pr;p.«ciusquo ruturorum,cx h;ic dam-
crudoli.s suscilo, (pna dc ejiis Inrtitiidino et clcctos nnbili iii;issa,non pcrsonarum acccpliono,sed jiidi-
ineos potontcr eripio, et rursum roprobos noii in- cioa'quitalissu;BirreprchcnsibiIi,imoincomprchen-
juste,scd rationabiliter damno
ros quos ; id est, et sibili.quos miscricordia gi;iluila praescil et pra;pa-
benigne eligo.eripercmirabililoriinssum.etcnsqiios rnt, id cst pra;dcstinat ad vilaui : ca;loros atilem
respuo non injuste dcn-Iinciun. » El p;iuIo pnsl : piriKi, ul pr.odixi, debilii puiiil ; i]inis idco pimil,
« Miro liiodo a'ipnis nmiiiliiis cnndilnr.ct (piosdniii qiiin (lund cssciil ruliiri piviscjvil ; non Inmon pu-
piv-pelegitjOl (|uosdam in suis roprobis innrilnisjiislo niondos i[)so 1'ocil vcl pr;odoslinavil, scd laiituiii, ul
dercliniiuit.Necliinci!lcc(issuispiel;ilom sinc.jusli- dixi, in dnmiiabili massa pr;oscivit." Quid nianifc-
liaexhibut,quia hic eos duris ariliclionibus piciiiit: stius,(iuidocrliusdiccrcpotuit?Elboatus Giogorius,
 :

151 iiiNcMAiii i{Iil:mi:nsis aiichjkpiscopi. «52

iit pra3scripsiiniis : c Sic nimirum, sic lledcmplor f^semp'Uci-nrK,uorjUCcjasvirlusclc'iciiiilus:itaulsint

nostcr in colicctioneliominum rucit,(lum aliosa suis iiie.TciiHiOilex (Uoiii. i, 20). Ue his aut«ai qui audic-
ini(|uiiiilibus abstruliit, et alios sua iniquilalc
in runt.cl noii obaudierunt, iterum scriptum csl : Fu-
fler('liiu|uit.» Quitl clarius, quicl apcrlus dicere va- ctici cl rcnuisiis, desjicxislis oiiine consilium iiiciim.
hiil ? Et ilem in lluuiilia quarta Kvangulii dicit : inleriluvcsfro ridcbo (l'ruv.\,2'%,-^).
]'(jo ijuofjve in
« l'riiis soli Jud;c;e voluit,postniodum cunclisgcn- Scd eldchis, qui audientes vcrbum crediderunl, cl
tibus Dominus pr.-cdicari : ut dum illa converli vo- in lidc rcclc ac bonis opcribus non pcnnanscrunt,
cata rcnucrct, pivodicatorcs sancli ad vocationcrn in Evangclio dicilur: Keiiio millcns mantim niiam in
Rcntiuin pcrordincm vcnircnt, ctquod Jud.cTe fiobat aralriim.rl rcipiciens relru,uj lusestmjno Uei\Luc.
in tnstimoniuiiijlioc gcnlilnis fijraliicesscliiu-renicn- El de audieiilibus, crcdenlibus, ac persevo-
IX, 02).

lum. Eranteliaiii tunc, quideJuda^a vocandicssonl, ranlibus dicit,quia scn.cncecidit in t^rram bonain,et
ctdogentibus vocandi non csscnl. Namctin aposto- allulilfriicluw(Lue.v\ii.H).Ei.: Qui audil verba vicu
loruin Actibus (^/c/. m, iv, .\vi), pravlicantc Pclro, etsermUa,siiiiiliscsi rirorjui ;udi/icavil domuin su-
leginnis et prius llebr.-corum tria inillia, et poslea amsujirajiclram (Midl li. \\\. 2i). "EC^^om :Qi' i luiUt
quiiic|ue niilliacredidissc: elcuni pr.ndiearc aiiosliili virliii mru clscrcul ca,illc(sl ijui dilirjil mc: ijui iiu-

geutibus iu Asia voluisscut, per S|)iriluin prohibili |, lem diliijil mc.dilirjituru l'alre mco,elego diligum
cssc memoranlur: tamcn iiisc Siiiritus, qui ]ii'ius
ct eum el mnnifcslabo ei meipsum (Joan. xiv, 21 \ El
prwdicationcin proliibuil, hunc Asianorum conlibus Qui jtcr.^icvcrnveril usijuc in l\nem,hic salvus eril Matlli.
postmoduminrudit.ldcircocrgopriusproliibuitquoil XXIV, 13).» Et itcm idcm bcatus Grcgorius de electis
postmodumiccit.quia tiinc iii illaeranl, (|uisalvandi clroprobis brevitcr in Iiomilia octava dicit : > Na-
non crant tunc in illa erant iiui iiccdum ad vilam
: sciUiro Doinino mundus deFcribitur.quia ille appa-
rcpai'arimcrcrciilur,neclaiiieiigruviusdecoiilem))la rcbat in carnc, qui oleclos suos uscribcrel in a-terni-
pncdicationcjudicari.Subliliergooccultoqucjudicio lalc. yuo conlra de roprobis per Prophetam dicilur:
a quorumdam auribus praidiciilio sancla sublrahi- Pcleanturde liliro vivcntinm ,ct ewnjusHs uon scri-

lur,quias;dvarip('rgratiamnonniei'enlur.LIndel'sal- banliir (fhul. i.xviii, 20). •

misla dicit : rcniic ct vklclc npcva Doiiivii : iiuam Scd adhuc de bealo Augustino qnod nondum
si

tcrrihi liaincoimliis supcr litiviUiiiiiiiium{Psii l.\.\m, posuimus voliint audire, nccipiunl (|uid in j^nefalo
5).Vidjt namqucquod ulius miscricoiditcr vocutur, libro dc Bono vcl Dono porscvcrantia', loqucn-t du
alius justitia cxigcnte rcpellilur : et quia ulia par- Tyriis cl Sidoniis:ininassap(^rditionis rclictis dixc-
ccndo,aliaDoiiiiiiusirascci!dodisponit,e.\puvil ipiod rit (cap. 14) : • Ex quo, inquit, upparet haberc
peiiptrarc non potuit ; et qucm noii solum invesligii quoKdam in ipso ingonio divinum naturalitcnnunus
bileiiiin quibui^d;iin suis seiilcntiis,scdetianiinncxi- C inlolligontiu', quo movcantur ad liiiem, si congma
bileiii vidiljlcrribilcm inconsiliis csse mcmorii.vit.» suis nienlibus vel audiant vcrba, vel signa consjii-
Etilcm alibi in Evangclio legilur dc bis qui vocali ciant : cl tamen, si Dci olliorc judicioa pcrditionis
adca-nam vcnire iiohiorunt, (iuia(yHe inrilali eranl massii non .^unt gralia; pr.Tdcslinalioncdiscrcli.nec
noii fiwrinil diijiii [Ma'lli. xxil, S), quoiiiani (|uiiljim ip^a cis adhibentur vel dicla divina vel facta, per
verbo pi';pdicalioiiis vocanlur.scd digni non sunt ut quio possint crederc.» Et posl pauiuluin « Sod nec :

obaudientes vcniant :quidam auleni veniunt,sed di- quod polerunlcredcrc.quiapr.-pdeslinnti

illis iJTOfuit

gni non sunt ut in vocatione pcrmanoanl : quidam non erant ab co, cujus inscrulabilia sunt judicia cl
aulcm noc eliam sunt ul vocontur, sicut in
digiii invostigiiLilcs vi.T noc istis obhiisset quod non po-
:

pi-iofalaEvangelii homiliahicdoclor cgrogius dixit. terantcredcre,(quin dcquibiis diclum cst per Pro-
Scd ct intrigcsimaquintaEvangelii hoiniliade voca- plietam l'.xc;vravii oculoscorum ,el indurarilcoril-
:

iisctvenirc nolonlibus dieit, quia" sicul illi pecca- luruin (l.ia.w ; Joan. xii), si ila pr.Tdestinali cssenl,
lores fuerunt, qui vocati vcnire nohicrunt : ita Iii ut oos ca;cos Deiis illuniinarct, ct indurutis cor la-

quoquc peccatorcs sunl, qui invitanlur ct vcniunt. liidotim vellct uuferrc. » lindopost paululuio sequi-
Scd pcccatorcs supcrbi i-cspuuntur, ul pcccalorcs tur(|uud praunisiinus,'|uoruin altcruiuad iniscricor-
'

hiimilcs eligaiilur. S8 Dc his oliani (pii vocali ve- p diain, alteruin • '11 porlincl illius, cui dirit
niuiit, .=od vocalinne iion periiiunent, ilcni Fori-
iii aniina iioslra .'i(/»;i cl judicimn cantulio
plum cfl, quia ad teinpus ercdunl. cl in teinporo Hbi. l):):iiiUc (l'Sul. t, l).

tontalionis i-cccdunt. Quod Doniinusiu Evangolio dc H9 De hoc ctiain quod hoc capitulo cirra fincni
in
audientibusotnonfruetificanlibusv(?rbun)inunireslc posuiinus, • P(unain aulcni viddicctin mas.^a
illis,»

demonstral, Uiqiioiis de seniine quod ceeidil secus pcrdilionis rfliclis, • qiiia justi: ' '
' '

viaiii, cl suiicr tcrram, ct intor spinas (Luc. viii). .etcrnain, » audiant quid iu s. ,

Nenio taincn coruni ev;ulol JMdiciuin nllionis, quia U.ino vol Dono porsevcranli.T lil

n^cossc polerit oxcusabilis. Do hi.s quippo, qui ver- .\ugu^linus (r«j>.l?): qU' .. Quoniam
buiii pra.>diciilio. isaudirc non fHt^runl di';ni, Paulus inquil, Tiv uiiuin hnini::C>n /teccalum inlrtivii in mu:: -
(i\c'd:Quicuii(]ucciiiinsinelrg.-prrcarerunl,.iinclcge duiu, c! fKr pcecatum mors,elVai:- '" ' ' '-ni-.ci

}ieribuut(l('>m. \,l-i\l iivi.^ibiliacniin Ihi a crcalura fcrlruitsiil ^Hom.v, l'2),a\'\lcr Tixlc > n i"-
mundiperea ijuic fartu suul inlvl lccta coHS/iieiun! ur. fo,';t:necuniorlcporpetua,q«.'pjuslissimci.>tri'lriljula
 ,

133 DK PR.EDRSriNATIO.N!'; DISSi:itTATIO POSTERIOR. lol

peccato, libcrat qiicmquam pusillorum atque ma- .4. ante constitutionem elcgit in Christo, daturus eis
gnorum,nisi ille qui propterrmiiltenda etoriginalia gratiam gratis, hoc est nullis eorum vcl fidci vcl
et propria nostra peccata inorluus csl.sine ullo sno operum meritis priecedcntibus; et majoribus etiam
originali proprioquc pcccato.Scd quare illos polius his, quos pra3vidit, si apud eos facta essent, suis
quam illos? Iterum atque iterum dicimus, nec nos miraculis credituros quibus non vult subvenire,
:

piget, homo, lu qiiis cs qui rcspoiidcas Dco(Rom. non subvcnit de quibus in sua prajdesiinatione
:

i\,2Q)'l Inscrutabilia sunf jiidicia cjns, el irwesliga- oiiculte quidem, scd juste aliud judicavit; » Hoc
biles vix cjiis (id. xi, 33). Et hoc adjiciamus : -tl- enim excmplo suamconfirmare oblrcctatorcs rostri
/iora tcne qu:rsieris,et forliora I cne scrul aCitf fucris conantur scntentiam, inllectcntcs hoc quod dixit,
(Eccli. III, 22). " Sed si ista et illa non sufficiunt, «dc quibus in sua prasdestinatione occulte quidcm
qu» de commemorato contra Pelogium
libro sffipe sedjuste aliud judicavit, » quasi intelligi volucrit
et Coclestium posuimus, adhuc ex codem quaj ipsc sanctus Augustinus, aliud judicavit, ad interitum
vir sagacissimus ibidcm prosccutus cst,qua3 necdum praidostinavil : quod qnam absurdam sit manifes-
posuimus apponemus (Ilypomn. lib. vi) « Vcrum : lissimis patet indiciis. Ait cnim, « quibus non vult
aulcm, inquiens, esse quod dixiraus, liccl plenc sit subvenire, non subvenit, » videlicot quia quibus
dispulatum, id est,pcrituris pccnam esse praidcsti- ri subvenit, prasdestinatione, id csl gratia; prajpara-
natam, audi Petrum apostolum, cum futuros cssc tione subvenit. De his autem quibus non subvenit,
pseudoprophetas et magistros mcndaces,ct aposta- aliud in suapra;destinationo occnltc quidem se justo
tas in Ecclesia dicit, sicut fuerunt in populo vetori judicavil; ct quid judicaverit inj subsequentibus
(// /'e//Mi,l):quia judicium jam olim non cessat' aperlissimc dicit : Non enim cst, inquicns,ini(iuitas
ct pcrdilio eorum non dormitat. Ilem Judos apo- apnd Dcum:sed inscrustabilia sunl judicia cjus,et
Stolus Subintroienint. ail, qiiidnm Iwmincs, qiii
: investigabiles viae ejus(/?o»/.ix, 33): universa; autem
olim pnrscripli stint in Iwc judicitim impii.tjraliam vi;p Domiui misericordia ct veritas {Psal. xxiv, 10).
DomiiiinosfriJcsti Cliristi iran.sfrrrtitcsin I iixttriam «Invcstigabilisergo cst misericordia,quia cujus vult
cl soluni Drumuitrtorcmcl Domimtm J csiim Clii isiiim niiscrctur,nal!is ejus prwcedentibus meritis :ctin-
neijuiilcs (Juil. l\). Et Domimis in Evangelio pcc- vestigabilis veritas, quia qucm vult obdurat, ejus
catoribus Ile in ignem wlernum,qucm paravil Patcr
: quidem prajcedentibus meritis, sed cum co cujus
nicus diabolo et angelis ejus; pr;cdcstinatis autcm : miseretur plcrumque communibus, sicut duorum
Vcnile,brncdicti Palris mci.percipite rcgnumpara- gcminorum, quorum unus assumitnr, et unns rc-
lum vobis iiborigine miindi {Hlattli.\\v,'i 1 , 3i), id cst linquitur. » Ecce quid est illud aliud, quod in sua
pr.Tdeslinalum.Tcnendacst igilur inconcussa hujus pr;c(Ieslinatione Dominus judic;ivit.
dispulalionis regula,quadivinis testimoniis claruil, t-i ilincdenique sequuntur vcrba ipsius Augustini
pcccatores in malis propriis, antequam essent in in libro dc Bono perscverantia; « Dispar est exi- :

mundo,pra3Scitosessetantum non pra3destinatos,pa;- tus, merita communia in quibus tamen sic allcr
:

nam autemeisesse prajdcstinalam secundum quod magna Dci bonitale liberalur, nt alter nulla ejus
pricsciti sunt."Et Prospcr in absolutionc objectionis damnetur. Nunquid enim iniquilas est
ini(iuit;ite
decima; contra Vinccntianos : iiHoc,inquit,pra;des- apud Deum?Abs!t.Scd invcstigabiles snnt via: cjus.
tinavit.quin Deus.judicium suum,quo unicuique re- Itaquc miscricordiam ejus in his qui Iibcrantur,ct
tributurusestprout gessit sive bonum.sive malum.» veritatem in his qui puniuntur, sine dubitatione
Dicant obtreclatorcs nostri, qnid dicors, vcl credamus, nequc inscrutabilia scrutari, aut invc-
obvium, sive devium invenerint islis sanctorum sligabilia vc;Hig;ire conemur. Ex orc quippc in-
Augustini, Gregorii, atquc Prospcri dictis in capi- fanlium ct lactcntium suam pcrficil laudcm [Psal.
tulo a nobis cxcorplo. Et si non possunt dicere, VIII, 3), ut (|uod "in hi;; videmus, quorum libcralio-

manifestum estmaluisse cos malcdiccrc, quam ve- nem bona corum mcrita nulla prajccdunt, et in his
rum dicerc. Accipiant etiain concors ct consonum quorumdaninaliononiutrisquecoinmuniaoriginalia
prfficedentibus diclis bcati .Augustini exemplum,dc sola pr<-ceedunt,hoc et in in;ijoribus licri nc^ina^iuam
sa-pc nominato liliro qui litulatur dc lionovel Hono j^ onuiino cnnclcmur,id non pulantcs vcl s'ccun-
csl,
piTscvcranli;c.Quo oxcmplo quidam abntcnles ad dum siia mcrila graliam cniquam dari.vcl nisi suis
suos scnsus eonantur inflcctcrc, scd non possunl : mcrilis qnemciue puniri, sive pares (lui liberanlur
quia et manifestissiina verilas 90 in hoc eodcni atqiie puiiiuntur, sive disparcs habcat causas ma-
excinplo, et in pra;ccdentibus ac subsequentibus I;is : 91 videtur slare videat ne cadat (/ Cor.
ul (jui
cjudem libri, forlissimc molitinnilnis corum rcni- X, li),ct(|ui glnrialur non in se ipso, sed in l,>o-
tilur.Nani loquens cnntra obIo(|iu'nlcs vcritatis sin- mino glorictur(/ Cor. i, 31). » EL posl ali^iuanta in
ccrilati,sicut in lcclinnc cjnsdcm libri qni volnerit, e(](Icin libro subpcquilnr dicens{f('/7>. 17) :(>Isla igl-
facile cngnosccre polcrit, ita ad locuni dicit (cap. lnrsu;idunaquibuscuinqucDensdonal,procul thibio
11): « Prnindc, inquiens, sicut Apostolus ail, Noii sc donaturum csse proescivil, et in sua prxsciontia
voleiilis,nequc currcnlis, sed inisercntis est Dci pru>pnravit.fUios crgo pnedcstinuvit, ipsos ct voca-
(Rom. lG),qui et parvnlis quibus vnlleliam non
IX, vit vcicationc illa,(]n;un mc Sicpc commcmoraiv non
v.ilcnlibus,nc(]uc currcntibus suhvenit.quos mundi piget, dc (|u;i dictum c^t.siiic poeniU-nlia .unl iloiia
155 IIlNCM.Ull IlllLMENalS AHClllEPISCOPI 156
ct vocalio Iki Jiuin. xi, 20). Nainf|uc in sua, quaj A. '"uni testirnoniorum pluralitos idagerenon exposce-
falli mulariquc non polest, pr.Tscientia opera sua ret : u Quod.inquit, personarum acceplorem Uoum

ruliini (lisponorc.id omninonon aliud (|uidquam est se crcdcre existimiint, quin aiictores et dissomina-
(juuiu priJL'desLinaro.»i!)l posl alii|uauta :" Gum iia;c lores pcrvcrsi dogmatis, si crodant quod sine ullis
el alia niulla (|u.t pi^aH rcpiiUuc dixcrimus, atipic pr.cccdcntibus mcritis cujus vull Ucus mi.«crotur,el
ostcndcriinus cl iiiilium fidoijOl usque iiilincm pcr- quos dignatnr vocat,ct quem vult roligiosuni latit,
scvcranliam, Doi doiia cssc, noc ulla lutura sua purum allondunt quod dobita roddatur paMia dam-
dona.ct qute danda cssent.et quibus dandacsscnt, nato, iiidcbita gralia libcruto. .Agamus crgo gratiaa
Uoum non praiscirc non potuisse.ac per hoc prajde- Salvatori,dum nobis non redditum cernimus quod
slinatos ab illo csse quos libcrat ct coronat. » Et in damnatione similium ctiaiii nobis dcbitum fuisse
aliqiKuUo snpoiins :<.Anfbrtc ncc ipsa dicunl,quin cognoscimus. Si enim utriquc liberarontur lalcrct
Doi dona, pr.odosliiuila"? Ergo nco d.inlur .i IJoo, quid pccc;ito per justitiam dobeatur:si ncmo,quid
aut ea sc dafuruin cssc ucscivit quod : si ot dautur, gralia largiretur. Misoricordia et verilas occurre-
ct ca se dalurum esse prasscivlt, profecto pra!di>sti- runt sibi, ut ncc miscricordia irapcdiat vcritatcin
navil. » Et saiictns Ilioroiivmus in scntenlia Ecolo- (lua ploolilur dipnus,ncc veritas miscricordium i|ua
siastc : « l\'on csl viiiue rvcivs siib solc dicciidum »> liboratiir iiidignus.Ergo cui vult miscrctur,et quem
(Ecctc. I. lol, (iiuid ox pr;osoionlia ot prKdeslina- Qua;rimus enim mcritum obdurationis
vult obdurul.
tiono Dci jain lacla sunt, qu;c futiira sunt. Qui crl invenimus merito nami]uc pcccati univcrsa :

enim elccti sunt in Christo anle conslilutioccm massa damnata est, nec obdurat Deus impertiendo
mundi, in prioribus s;ociilis .jam funrunt. » Et san- malitiam,sed non impcrticndo misericordiam. Qui-
ctus Auguslinns in libio de Corroptione et Gratia bus enim iion imporlitur, noc digni sunt, noc tiic-
(cap. 9). Do illo dioit ol pniphola Is;iius, Qui fc-
.. rcnlur, ac potius ut non impcrtialur hoc digiii sunl,
cil qu;v futiira siiiil. (,)uiouiiiiuo crgo in Doi piovi- hoc mcrcntur. Qua;rimus autem nioritura niisori-
dcnlissima dispositione pra;sciti pr;cdcstinati, vo- cordio;, ucc invcnimus, quia nullum cst, ne gralia
cali, justilicati, glorificati sunt, non dico etiam evacuctur si non gratis donutur, sed meritis roddi-
nonduin ronati, sod etiam iioiidum nati, jani filii tur. Quod est ergo mcritum hominis antc gfatiam,
Dci sunl, cl oiniiiiio pcrirc iion possunt. » Kt Pro- quo nierilo porcipiat gratiam cum orane bunum
spor in absolutiuiio olijcctioiiis Gallorum dccima; moritum nostrum nonin nobis faciat nisi gratia et :

(luiiil.i; :« Dabiuni non osl.inqnit, sinc ulla tempo- cum Dcus coronat mcrita nostra, nihil aliud coru-
rali diflorontia Dcum et praiscisscsiniul et pnodosti- net quam muncra sun! .siipcndium, inquit, pccctili
nasse qua; ipsc crant auctore facienda,vel qua; ma- mors,gratia aitlcm Dci vita atirna in Chiisto Jesu
lismerilis jiisloorantjudicio rclribucnda: pnuscistc C Doinino noslro (tioin. vi 23). Scd si vasa sunt ira-,
anlein lanliiiiunodo.non cliam pr.cdostinasso, qn.Te qu.c pcrfccta sunt ad porditioncm qua; illis dcbit«
non cx ipso cranl caiisam opcrationis h;ibilura. rcddilur.silii hoc iinputcnl. quia cx oa massa facln
Polost ifa(]iio sinc jnvcdi^stinulionn cssc iir.Tscioiiliu. siiiit, ijuuiii proptor unius |ioccatum in quo omnes

pr.Tjdestinatio uulem sine pra;scicnlia cssc iion po- pccc»verunl,uicri(o Ucus justequc damnavil.Si au-
tcsl. » El ileiii in Uecapitulalionc quinta dccima': tciii vasu sunt raiscricordiai.quibus ex eadem ra.issa

IIQua; enim cx Dei muncre habomus,ct qua; pr;cscita fuctis sujipliciuni debitura rodilere noluit, nun se
diciiiilur, non jiossunt non ossc pra^deslinat;!, ot innent.sed ipsum gloriliccnt qui eis misericordiam
(jii.o pnodc^slinata appollanlur.non ])Ossunt non essc non dobiLam pr.-cstitit. Non itaqiic gratuils; miscri-
pr.-cscita. Et in absolutionc objoctionis dcciraa;
)> curdia; Uci pcrlinacissima adversentur insania. Si-
quint.T contra Vincontianos Nullam animam nc-: nant liliuin hominis in qualibct xtato qiia-rcrc ct
quilcr turpilcrquc victuram Deus-ad hoc ul taliler sfdvuin facore t]uod pcrieral.Ncr dc inscrutabilibus
vivoroL pr;cparavit, scd talom futuram noii ignoru- judioiis ojus audcant judicarc.curin unacadcmque
vit, ct dc luli juste sc judicaturum essc jincscivit. causa sujior aliutii voniat miscricortlia ojus, sujkt
Aliiuo ita ad iir.rdostiiialionom ojus iiihil aliud ro- alium autcm muncal ira cjus. Qui cuim sunl isli
fcrri pntcsl,nisi ijuud aut ad dobitam Jusliti;c rctri- [) «jui rcspondcant Ueo, quandoquidora illc lloliccci?
bulionoin,aul ad indebitam pertiiiet gratia; largila- habcnli gcminos cs uno concuhilu Isaac patris no-
tcin.Videant ct noninvidcant roprohonsoros noslri, slri, cum illi nondum nali niliil rgisscnl boni vcl
ct daniiiuloros cu|iiluli ox his sontcnliis a nobis mali,ul socunduni clcctiuncm jiropo.»itum cjus ma-
e.xccrpLi, iiuuiii ooiicipnlitcr consonct scnsus a no- norct,clocli(inoni srilicot grali.i; non dcbili, clcclio-
bis in hoc codoni capilulo cx vcrbis bcati 92 .\u- nom «iiia cligondos facit ijiso, non invenil, 99 non
glistiiii et Prosperi.et aliorum doclorum exccrplus, ex operibus sc-d cx vocanlc dicil niinori scrviturum
his scntonliis ab codem sanclo viro Auguslino con- csso miijon-iii (Gcn, xxv, Itom. ix). Krgo cujus vull
tra sc caluiiinianlus pra?positis,ol uliis ]icr oos san- uii.scrclur, ot qiiom vull obdiiral. Moc facil a|iiid
cto Sjiirt'! ))roiiiulganlo piuhitia. qnoin non o.sl iiiiquitas misoroln
:

Addam eliuiii qu;oiluiii,i]iMsi cx suporurngatiunc, duno, obdurul aiitcra juslissiino III'

'

dc opistola bcati .\ugiistiiii ad .Xystum prcsbyl.irum igidir vosa cx cadcra raaHsa io honorcm lacla qiiid
epist. 105), dc (]uu nihil e.vcipieuduui luix>t,si uliu- cis inisuriconlia divina largila sit. •
1j7 DE PRyEDESTLNAIlUNL: DISSERTATIO POSTERIOR. lo8
Hinc cliam sanclus Augustinus in liLro (|uinln A nialis meritis damnare.quia justus est.»Et in libro
conlra Julianum ita dicit (cap.3) : « Deniiiue pI hic quinto (cap. 18) :« Itaque islo inalo,quin libidinis,

cum dixisset: Oiindci coojicranlur iii boniu/i liis qui cum bene utuntur conjugati fideles, a cujus reatu
scciiniliiin Jiropositiun vncati .woi/.onutinudsuljdidil, soluti sunl muncre Salvatoris, profcclo quicuniiuc
quoniani quos ante pr;i scivit cl pcrdcsliiiavil con- indc nascuntur, ejusdcm muncre Greatoris.non si-
forines ficri iiiiuyinis Filiiejus,ul sit priinogenitiis iii cut nobis obicis in regnum diaboli praeparantur,sed
multis fralribus : quos aittem prwdestinavil illos et ab illo potius eruendi,et in regnum Unigeniti trans-
vocavit,ct quos vocavit ipsos cl justijicavil; qitos au- ferendi.» Item in eodem libro : " Nam prorsus ea
tcm jiistificavit ipsos ct glorificavitJtoni.\u\,2S-30). non perpeti cum hic vivitur, nullo modo, nulla ra-
lli suut sccundum proposilum vooati ipsi crgo : tiono quisquam potest nec taincn sive maximis,
:

clccli,et huc anlc uiundi constitutionem, ab eo qui sive minimis urgeatur, fas cst ut dicat ei qui se
vocat ea quas non sunt, tanquam sint, scd elccti Onxit, quamvis omnipotenti, justo et bono Quare :

por elcctionem gratias.Unde dicit idem doctor ct do me sic fecisti 1 et de jugo gravi,quod est superlilios
Israel : lieliquix pcr elcctioncm gratiir satan factx primi Adam, nemo liberat nisi secundus Adam. »
sunt {Iloin. XI, 3). Et nc Ibrlc ante constitutionem Et post paululum :" Licet ipsi hoc ncsciant, donec
inundi ex operibus pra^coguitis putarentur clecti, ,, si cx illo sunt pra'dcstinatorum iiuuicro, acoi-
«cculusest et adjunxit:.Sio!</c//( gratia.juin none.v piant Spiritum qui ex Deo est,ut scianl qu;e a Deo
opcribus,alioquin gratiu jam non est gratiajbid. ,6). doiiiitasunt eis. » Et item in codem libro : Si hoc
Exislonumero eleclorumet prffidcstinaloi um.etiam profundius esse perspicis, quam ut absle valeatin-
qui pessimam duxcrintvitam.pcr Dei bcnignitateni vcuiri, utrunique utrique nostrum prorundum sit,
adducuntur ad peenitentiam, per cujus paticnliam cur et in ni;ijoribus et in minoribiis Deus velit altcri
con suut huic vit;e ia ipsa scelcruin perpetratione et nolit alteri subvenire: duni tanieii eertuni et iiii-

«ublracti,ut ostendatur et ipsis,et allis coluorcdibus nioliile lencamus.non essc iniipiilateniapud Deum,
eoruin.de quam prulundo nialo possit Dci gratia li- qua queniquam sine nudis nicritis (lamnet,et esse
berare.Ex his nemo perit quacunque a;tate raoria- bunitateuiapudDeum, quamultossinebonismeritis
tur:absit cuim, ut pricdeslinalus ad vitam sinc sa- liberet,demonstrans'in eis quos damnat quid omni-
craincnlo mediatoris tlnire perniiltatui- hniie vitain. bus dcbcatur.ut hino discant quos liberat,qu;e sibi
Projitcr hos Dominus ait Uuc est autim
: votunlus piciKi debila relaxetur.et qu;c indebila gratia oon-
cjus qui misil mc Putris,ut omnequod dedit milii non diiiielur. » Et item in libro quiulo : « Aut certe,
pcrdam cx eo IJoan. vi 39). C;eteri aulem mortale.':;, (piia paiuni erat vitain quam nascendo sortitus est,
(]ui ex numei-o non sunt, et ox quidem masea,
isto iileo aililiilil el misericordiam ne remaneret nalu- :

;'x (|ua et istl,sed vasa irs facti snnt,ad utilitatera L r:iliter lilius ira; sicut oa?tcri, at^iuc inter vasa ir;c.

n;iscuntur istoruin. Non enim (lueniquam eurum non intcr vasa raisericordi;c lierct, » Et in liliro

Deus temere ac fortuilo creat,aut quid deillisboni sexto (cnp. I) : « Quns (juidcm ab isla tanto malo
upcrctur ignorat:cum et hoc ipsum bouum opcrc- polcst gratia Dci persanguinem Mcdiatoris crucrc;
lur.quod in eis humanam crcat naturam, ct ex eis scd unde iioliieruiil iii laiiliini iiialum ruere,si di-
oidiiiem s;('eulipr;esenliscxornat.lstorum neiiiiiiem vino judieio nuUa origini dcbctur po?na vitiat;c? »
adducit ad pflDiiitciitiara salubrem et spiritalein.qua Iteni in codem libra (cap.i) « In cis crgo,ut saqic:

hoino iii Christo rcconciliatur Deo,siveillis ;uiiplio- (iixiinus,ira; vasis notas fecit,scounduiii Aiioslolum,
rcm patientiam,sivc noii imparem pr;cb('al,Quamvis (iivitias glori<e suajin vasa miscricor(li;c,ne glorien-
ergo omncs ex eadcm niassa perditioiiis ct damiia- tur tauquam de meritis vita3 sua3, cuni cognoscant
tionis sccundum duritiam cordis sui,clcor inipueiii- hoc sibi Justissime rcddi potuisse,quod vident reddi
tcns, quantum ad ipsos pcrtinct, thcsiuirizaul sibi ])aribus consortibus mortis sua;.»Et itera in eodcm
iraiii in dic ira;, quo reddilur unieiiiiiuc seciiiiiluiii liliro (cap. 5) :«Ccrlc bic, ubi fiti miUa est immo-
opera sua,Deus tameii alios iiide per miserioordem bilihis, nulla furtuna; tcineiilas, nulla ])Crsoii;c di -

bonitatem adducit ad pieiiileiiti.im,alios.secuiidiiiii giiilas, quid rcstal nisi miscricordi;c vcritalisi]iic

juslum judicium iion ;iililiuil, " ct o;etera qu;e in u iiriifuiiditas? ul sciamus ct cx buo iuconqirclieiisi-
codem loco proscquitur, De (pio e;ipitulo eoiitr;i bile cumprchendamus, juxla duos honiincs, unum
dccimam tcrtiam objectiuiiem Gallorum sanetus lier quem [icoo;itum intravit in miindum, allerum
1'rosper catbulice et sullicienter satis disseruit.lleiii (|ui tollit peoeatum muiiili, omnes lilios oonciiiii-

s;iiiotus Aiigustinus contra Julianum in libro tertio scentiaj carnalis,uudccun(iuc nascantur, ad juguin
(,cap. 17), " (Juis auleui Christianus ignorct, quod griavc (ilioruni .\dara merito portinerc, et ex liis

illc qui primum hoinincm fecit ex pulvcrc oinucs fa- oinncs filios gratia; spiritalis, undccunKjuc nascan-
bricetur ex semiiie? scd ox scmine 94 Jam vilialo tur, ad jugura suavc llliorum Dei sine mcrilo pcr-
at(]iio daninalo qui ])artim; ))cr veritatein reiii;iiieiit venirc? » Et ilciu in cuil(;iii libro i,cap. .S) : « C.ur

in suppliciii,|i;iiliMi ])er misiM-icordiani lilieiviiilur a '>.» iiutaiiius ali ejiis uiierilius ;ilili(irrerc, iiiiud ab
malo, 11 Item in libro ti;itio : <i lioiiiis est iJciis, (iiigiiie viti;U;i da.mi;iliiles illu crc;inte naseuiilur,
juslus cst Dcus : ])otcst ali^iuos sine biuiis mcritis (]ui crcator cst umuiun^cl pcr Mcdialurem regcnc-
lilicr;ire,((uia boiiiis esl, nnu pntesl i|ueiiiipi;iiii siiic r;ili a d;iinnatiui!e liberantur dcliila, sed graluilu
 I r.!) lUNnMAHI nilEMKNSIS AIICIIIEP^COPI JGO

miscratione non dcbila : qiir.s plcgit antc conslitu- A. CFSct.Si cnim taiis fiictns cs!-ct,inculpabilif essct.e^
tioncni munili pnr clcctioncm prati.i!, non nx opnri Dci opiticio rcputurclur.iinn Juda-.lujustc etiam in
bus, vi!l pr.ctcritis, vcl pricsontibus, vd fuliiris ? cum pr.claladamnalio cssct.Snd absil boc a i-uinmo
alioquingratiajiim nnncslgratia.»n;cc omniaexcm- bonojudice auctore oinnium bonorum Deo,danina-
pla intuealur lector.si astipulcnliir capitulo a nobis tore vero cunclorum malorum, qui malum Judum,
cxccrpto,in qnn scriptum cst: llonw lihero arhitrio ut pra;scivit non fecit,el tumcn in quibus
prffidi.vit,

malp nlcns prccavit el ccciUit, cl fncltts csi iiiassa pr.-cscivit, judicio justo fradcns cum in rcprobum

pcr<litionis lolitts liiiiiiuni gcncris, D/as aiitnii honiis scnsum.nl iniplcrct pcrmi:=it: cl idfo pcrmisit,quia
ctjiislus clrgit rx cadein niissaprrUitionis srcuiidiim per Spirilum sunctum cum pcrituruni ante pnp-
pr:rscientiam siiaw.qnos per gratiain pnrdeslinaril dixit. » Et post paulura : « Talis ergo perituronim
ad vitain.et vitam illis pr,rdcstinavit wtcrnaw :ca:- omnium causa est,licct culpa sit aculpadissimilis.
lcros aittcm, quos jitstitix jiidicio iii mnssa pcrdi- Vcrum autcm cssc quod diximus.liccl plcne sildi-
tioiii.i rcU-iiiil.pcriiitros prtcscicil, srd iion iitpcri- spululnm.ideplperiturisptcnami -
-tinatum
rcnl privdrslinneit : paiiam alilciii illis,qiiiajitstus audiPelrumuposlolum,cum futui iidopro-
cst, pr:rdcslin(icit .rlernam. phetus,et magislros mcndaccs,cl aposlatas in licclc-
sia dicit, sicut fucrunt in populo velcri Qttihns
CAPI:T XVII. U :

jitdicittm, \nnu\t, jam olim non cessat, et perdilio

De co (jitocl Ciithcscalcits c.vcmpliim lihri bcnli Ati-
corum non dormitat {II Pct. ii, .*?). Itcm Judas apo-
giistini,(jncm sui complice.i cjusdcm es.se auctoris
slolus Suhintroirritnt.nil.guidant hontincs,ipii otim
dciirganl, ad suum coiilirmandam '•eiilentiaiii po- :

suil, clde tiliii saiictnriim senlcntiis ad statiim pnrscripd siint in liuc juiliciunt inipii.graliam Doiiii-
capiluli a nohis e.ccerjiti 2}roj)o.uiis ninoslri Jcsu Chiisli tramfcrmlcs in luxuriain, it
DcniquG Gothescalcus de libro Hypomnesticon solnm Deum aiictorem el Dowinnm Jcsum Clirislum
Augustini intcr cojlcra ad confirmandum scntcntiam ncgantcs lJud.'i).El Dominus in Kvangclio pccculo-
suum,quiasintreprobi aDooprffidcstinatiadptcnain, riliu? Ite in ignem :rlcrnum, quem paracit Patrr
:

hoc ponit cxcmplum dicens de Juda :« Si talis, in- tncus diaholoct angelis cjus : pr.Tdcslinatis aulcm,
quit beatus Augustinus, fuctus essct, inculp.ibilis l^cnitc, bencoicli l'atris inci, pcrcipile rcgnum pa-
esset, et Dei opificio reputarolur,non Juda;. Injuste ratiim vobis ab origin^ mnndi (Uatllt. x.\v, 41, 3i\
ctiam in co pradala damnatio cssct. Itcm Pelrus, id cst pra;dcstinatiim. »

Qtiihus jtidicium jani olim non ccssatxl pcrditioco- Ilinc quoque nihil conlracumdcm Gothcscalcnm
rnni nun dorniilat II Pctr. ii, 3). Et Judus Suhiit- loqui censuimus.cum sulis apcrtissimc «aiictus .\u-
troicrttnl(iuidamhoi,iincs,guiolimpruscripti sitnlin guelinus pro sc conlra cum loi|uutur. Cujus gomfui
hoc jutlicium impiVJiid 'i).»Cujus ca;citus non lan- C et vcrbis dcrcgno sanctis pra?dc3linalo,pl de poiiiis
tuin admirunda qiiantum demonstranda vidctiir reprobis prajparatis, sanctus Joanncs CoDstantino-
quia derelictis niauifcstissimis talibus taiitisquc polilanus,uiu> spiritu, uuo animo, unoquc orccon-
cxcmplls, quaj ex cod;'in libro po.suiinus, h;rc tan- cordat in libro de Ucparationc lajisi, sicul supra
tum tria excmpla dccurt;ivil, ct ad .«eusuni fuum posuimus qui cx cvangclica vcritalc dcmonslrat
:

impudcnler inflcxit. Nam loqucns in codom libro rcgni coclorum gloriam propfcr homines.gohcni^am
bcatus Augustinus dc prffidcstinalione clcctorum, quoquc faclam proptcr diabolum.Scd cl dc Juda in
ct rcproborum,ita dicit (llypoinn.lib.vi):
relictione codem libro idem sanctus Joannes ita dicit Pro- :•<

(.Diximus numqui' dc dainnabili buinani gencris pterea dcniiiuc, inquicns, el hinc Judum ii:iniicus

massa Deum pr.rscisse, misoricordia non mcritis, rapuif.nc fortc.quia scicbat quuil ossol roditus ad
quosetclcctionc grati;cpra;dcstinavit ad vitam ; ca?- sulutcm, lapsum suuin pfvnitonlia rcformarcl. Ego
lcios vero, qui judicio justitia: ejus ab hac gratia cnini, ctiamsiluirum vidotur cssc quud dico, ne
cfficiuntur expcrtcs, prajcisse tantum quidcm Judic peccatuui dixcriin vircs exco-
vitio ))roprio illud
periluros, non ut [lerircnt pr;rdcsliii;isse." Et post •. rudo cl sanctus .'\m-
derc picnitcnt' '
>•

paiiluluui :"llis po^nani pr;odostiiiatuin esso rile fa. brosius, cum vorsuiii Psulrai i_\viii To :

temur. Quoil ul probarc vulo;unu6, snlum reor ud ^ sucnint pcccatorts laqiicnm mii/ii, ail . Ac nc :

cxomplum suflicero Juduin. Ilunc onim Dous cuni mcdiocrom hunclaquoumpiitos.hir laqucusJudam
pr;cscissct in vitiis propriaj volunlalis pcssimuiu apostolum strangulnvit : rui raiscr cuiii cssct illa-

rore,id csl clcclicnc discipulutus sui bcnc a Christo qucalus, ul proden-'

'>••:•• ' '.prtif quan-
confercnda mule usurum, ardentem 06 et avuritia liiin scclcris cssot 93 sc ipse
prelio Jud.Tis Dominum traditnrum,pa>nam ei pra;- ul non
deslinavit cx morito.»tju("l oiiin e.xomplis Soriplu- l. IVus
raruin sutissiino coiifirmarot.ad hunc lucura pervc- enim etiura in ipso pius oirt prodilores, ul ad poc-
nit,(|ucui riollv-.-ii "-; '•''iMcatum usurparc non nitcntiam pri>v-"^"'"-.'' •••• -.
"•.•'' — '••-.iposito

timuil. " Ubi bcutus .\iigustinus, rcflcclantur, > . a quo

commomorulio ...;.. i iiiu .jij; iiud.

Spiritu in psalnii.^, priutqnum o.

non factus.quod talis adversus Kilium Dci luturus sc dedcrunt capiendos.sed ctiam ad votuntatezn dia-
 ;

10 nE Pn^DESTINATinNE DIPSERTATIO POSTEHIOU. IG2

boli lonciilur astrioli, cum possint dicerc : Disrum- A cimdum qiddem ijui secundum pntien-
opcra sua : his
pamus vincida eorum. Dedit enim tibi Scriptura di- tiam boni opcris, gloriam et honorem el incorruptionem
vina, ut non solum caveas diaboli laqueum, sed qumrunt, vitam xternam; his vero qui sunlex conlen-
etiam per panitentiam cjus vincnla disriimpas. » tione, et qui non acquieseunt varitali, credunt autem
Quantum namque Dcuspcenitentiamomnis pccoa- iniquitad, ira et imUgnatio, et angustia supcr omncm
toris acceptct et diligat, qui non vult mortem pcc- animam hoininis operantis malum {liom. u, 4-9). De
catoris, sed ut convertaiur et vivat, et in evangelicis, quibus Psalmista, Statuerunt oculos suos decUnare
ct in apostolicis, et in propheticis scripturis ipsc de- in tcrram, et ecce qui elongant se a te, Domine, peri-
monstrat. Videns cnim civitatem peccatricem flevit buni {Psal. xvi, 11). Et Perdidisti omnes qui forni-
:

super illam diccns, Qida si cotjnovisscs ct tu {Luc. cantur ahs te {Psal. lxxii, 27). Quos invitat Dominus
subauditur, pcenitcntiaj lacrymis flcrcs;
XIX, 42), dicens : Audi, populus meus, et contcstahor te; Israel,
quia gaudium est super uno peccatore posnitentiam si uudieris me. Non eril in le dcus rccens, ncqtie ado-
agcnte [Liic. xv, 7), qua; multoties prajdicatur, ut, rabis deum aUenum. Ego eniiri sum Dominus Deus
Panitcnliam aijile, appropinquavit enim reijnum ca- tuus {Psul. ixxx, 9-11). Et de quibus iterum conque-
lorum [Matlh. iii, 1). Et in Evangelio Marci, Ycnit ritur dicens : Et non aiuUcit popidus meus vocem
J.'ius in GaUlaam privdicans Evanijclium rcijni Dei, et meam, el Israel non intendit milii. Ideo dimisi eos
diccns Quoniam implclum csL tempus, et uppropinqua-
: sccundum dcsideria cordis eorum : ibunt in adinvcn-
vit rejnum Dei, pmnitcmini el credite EvangeUo. lionibus suis. Si populus meiis audisset me, Isruel si
{Marc. I, 14.) Et Joannes Baptista, Facite fruclus in viis meis ambulasset, pro nihilo forsitan iiiimicos
diijnos pwnicnti.-c {Luc. iii, 8). Et Pctrus, Pamite- eorum humiUassem, et supcr trihulantes cos misi.sscm
mini et convcrtimini ut delcantur vest.ra pcccala {Aet. manum mcam. Inimici Dornini mcntili sunt ci, ct erit
iii, 19). Et itern Scriptura, Miscreris oninium, Do- tempus eoruin in sxcula {ihid., 12-16). Quos adhuc
mine, ct nihil odisii eorum qux fecisti, dissimuLvis in singulari persoua Evangelium Luck hortaturdi-
peccata Iwminum projder poinv.entiam {Sap. xi, 24), cens Cum autem vadis cum udversario tuo ad prin-
:

25). yuam qui agcrc 1'ugil, non Dci prMdestiiiatione cipem in via, da operam Uheruri ub illo, nc fortc Ira-
pcrit, sed ipse in perdilionein se ipsum diniergit, dat le apud judicem, et judejc tradat te cxaetori, et
Domino attestante in Evangclio Luc;c, Cuin ei nuu- cxactor miltat in carcercm {Luc. xii, 58). .A.dvcrsarius

lialum cssct a qidbusdam de Galikvis, quorum sanijui- nostcr, iuquit Boda, in via est sermo Dei contrarius
neni Pilatus miscuit cum eorum; quibus
sacri/iciis nostris carnalibus desideriis in pra;scnti vita:aquo
respondens dixit : Putatis quod hi Galilxi prw, omni- ipse libcraturqui prKCcptisejus humilitcr subditur.
hus Galilivis peecalores fuerunl, quia laiia passi sunt? Alioquinadvcrsariusjudici,oljudcx tradct cxaclori
Non, dico vohis; sed nisi pamitcntiam habuerilis, om- C quia cx scrmone Domini co:itemplo reus pcccalor
7ies similitcr peribitis. Sicut ct ilU decem etoeto supra tonebitur in examine judicis ; quoin judox oxactori
quos cecidit turris in Siloe, et oceidit eos, putatis qida tradet, quia hunc maligno spiritui ad ultionem tra-
et ipsi debitorcs fucrunt prxter omnes homincs habi- hcre permittet, ut compulsam animam ipse ad pos-
tantcs inJerusalem? Non, dico vobis; sed si non pce- nam dc corpore exigat, quoe ei ad culp^im spontc
nitcntiam cgeritis, omnes simiUter pcrihitis {Luc. xiii, consensit. Exactor mittit in carco;'am,(iuia pcr inali-
1-5. Undc Bcda : Et isti IlierosoIyinit;o qucuiadmo- gnum spiritum in inferno rctrudilur, quouscjuo dics
dum et non soli 1'uerunt peceatores, sed
illi Galila;i, judicii veniat, ex quo jam in inrcrni ignibus simul
iii tcrrorcm sunl reliquorum puniti qui ruinaturris : el ipsccrucietur. Dico tibi, Non cxics inde donec
opprcssi pra!nuntiautomnesqui pocnitere nolucrunt otiam novissimum minutum reddas, id cst doncc
perituros. Qualos plaugit Paulus diccns, Ut Uujeain eliam ininima pcccata pcrsolvas qu;c qiiia seinpcr :

multos cx Ids qui unle peccavcrunt, et non egerunt sclverc pauias paticndo, scd nunquam pcrsolvcre
pa-nitentiam [II Cor. xu. 11); ct de qualibus Domi- vcniam conso([ucndo potcris, noque eniin ibi veni;e

nus dicit, Vocavi, dicens pconitentiam agite, et re- locus crit, nunquam exics inde, ubi perpctuas ope-
nuistis : cxtendi mamun meam, et non fuit qui aspi- ruin pccnas liics, scilicct prajdcslinato judicio ex
ccret, Despexistis omne consiUum meum, et inerepa- -n. rctributione justitia;.
paliones mcas ncylcxistis [Prov. i,24). Proptera pr;e- Et quia plus sonsu portiuacibus quam viv;icilius,
dcslinaUim puniet judicium de quo ibidoin
talcs cl potius curiosis quam
cogimur rcsiioii-studiosis
Huhscquilav, Eijo quoque in intcritu vcstro rideho, et dcrc, dicamus iUis quod sanctus Augustinus in libro
subsannaho,cum vohis quod timebatis advenerit: cum dcPivcdestinatione sanctorum suis respondit dero-
irruerit repcntina calamitas, ct judicium vcl damnatio galoribus :» Multa, inquit, diximus, ct 1'ortasse jam
quasi tcmpcstas ingruerit; cum vcnerit super vos tri- dudum potuimus pcrsuadcrc qua; volumus,cladliuc
buhitio 6.*5 et anguslia {Prov. i, 20, 27). Qualcs allo- lauibonisingcniissicloquimurquasi obUinsis, ([ui-
quilur l';mlus, An diviUas bonitatis Dci ct patienliw bus ct quod iiimium csl, uon cst salis. Sod dcnl vc-
contemids:' ignoras quonium honitas ejus ad pindtcn- uiain nova enim qua;stio ad hoc noscompulil .u Unde
:

tiain te adducil'! lu uutcm secundum duritiam tuam 99 ct cxplosor, imo quicuiiquc ruorint dc schula Uo-
et cor impainitens, litesaurixas tibi iram in die irx ct Ihcscalci modcrni Pra;dcslinatiani,quia audicruiit
rcvckUionis jusU judicii Dci, qui reddet unicuiquc sc- qu;o bcalus Auguslinus ct sancUis Prospcr scripsc-
 :

Iti3 IIINCMAIII miEMENSIS AIlfJIIEIM<(,(iI'l lC.i

runt contra (ialliis, acripiant qu.T idcm bcatus Au- \ lilicali. Oiiod auti^ni |iosiiit jn linc, illos et ijlorifica-

gustinus scripscr.it coiitra Africanos Pr.cdcstinatia- ciV, siqiiiilern illa gloria est liic intelligendii, di; qua
nos in liliro ilc (Jorrc|)tioiic ct (iratia.rle quo sanctus idciM dicit, Cnin Clin.sliis njipiirwril viUi vrslrn.tunc
Prosper ail bcatum Augustinum flicit, in epistola et vos iipparebitis cum ipso iii glorin {Col. iii, 4), non-
pro hiijusniodi negotio ad illum directa :« Flvcnit. dum fr.ctum cet. Quaiiivis ol illn duo, id eet t<oca-
inquit, cx dispositionc miscri^ordi.-p Dci, ul cum vit ct justificavit, non in omnibus fncla sinl, dn qui-
quidam iulra .Afiicain similia movisscnt, vidclicfit bus dicla siint : udhuc cnim usquc in linoin KiKcuil
sicul ipsc pr.TScripsit, his qui iii Massilicnsi urbc mulli voeaiidi ct justilicaiidi sunt: ct lainen verba
consistunt, librum dc (^orreptionc ct Gratia plcnum praUeriti temporis posuit dc rebiis ctiam luluris,
ilivin.c auctoritatis De quo, sicut ct dncniittercs. tanquam jam feceril I)eus, qu« jam ul licrcnt ex
aliis libris qnos commemoravimus, convenicntius ajtcrnitatc disposuit. Ideo de illo dieit et propheU
est ad rcvincendos crrores excmpla poncrc, por quos Isaias Qui frcil ijmv^lfulura sunt. Quicunqucergo in
:

voluitipsc cosdfim errnres rcvincore, (|uam dc illis, Dei providenlissima dispositione pncsriti, pr.x-de-
quos iii certum corri-
libris istis studiiit sicut cst stinati, justilicati, ct glorilieali sunl, non dico etiam

gere. Nos in pra^scripto capitulo, sicut supra taxa- nondum renali, sed etiam nondum nati, jam lilii

tum est, diximus Dcus boiius et justus clegit ex

:. _ Dei sunt,;et omnino perire non possunt. » Kt posl
cadem massa pcrditionis secundum pra;scicnliam aliquanta|(rflp. 10):« Si enim sccundum proposilum
suam qiios pcr grati.iin praidcstinavit ad vilam, et vocatus iste, procul diiliioilli eliam quod corripilur

vilam illis prajdcstinavit ;L;leriiam : ca^lcros autcm, Dfiiiscooperalur in lionum.lltrninaiilemistasil vora-

qiios .jiislo jiidicio iu massa pcrditionis rcliqiiil, pe- lio,r|uimiamquicorripit nescit.faciat ipseeuin rhari-
riturus pr.nscivit, scd non ut pcrircnt pr.i'di'stiiiavil, talcquod scilcsscfacicndum.Scitenimlnlicorripien-
aulcm illis quia.juslus
poMiaiii psl prajdeslinavit dofacturum Denm aut miscricordiam aut judicium :

aHcrnam.» Et bealus Augustinus in mcmorato libro misericordiamqnidcm.siamassa pcrditionisillcqui

de Corrcplione ct Gratia {rnp. 7) :(. Qui vcro. inquil, corripilurgrati.clargitatcdiscretusesl.el nonest in-
pcrscvcraturi non suiit, ac sic a lidc |r,liristiana el ter vasa ir.e,qu.T! pcrfecla sunl in [icrililionem, sed
conversationo lapsuri sunt, ut talcs eos vilic hujus iulervasamisericordi.T.qu.T; pr.T])ar;ivil in glnriani»
finis inveniat, procul dubio ncc illo tempore quo Undeclidem beatiis.Auguslinus in librodc Pr.D-
bene pieque vivunl in pricdestinatorum numero destin.itione gralia; dicit [cap. 5! :" Ab illo ergo, qui
compulandi sunt. Non enim sunt a niassa illa pcrdi- sternus,ct pr.-escius, (jui ct justusct piusest, quiet
tionis pr;cscientia Dei cl pra^destinationc discrcti.» exerit dcbitom scveritatem, el exhibet indebil.nm
VA ilem Nec nos movcat, quod liliis suis
{riip. 9) :« pielalem.cl habet in cn^andis atque elipcndis homi-
quibusdaiii Deus non datistam perseverantiam. Ab- C nibus, sicut in liilo liguliis, polcslalcm. fncla sunl
sit enim ul ila essct, si de illis pr;edeslinatis esscnt, alia quidcm vasa in honorem, alin vero in conlume-

ol secundum propositum vocatis, qui vcrc sunt filii liam. Anlcquam lacercl pr.Tscivil nos.et in ipsa no»
proniissionis. Nam isli cuni pic vivunl dicunliir lllii pr.TScicntia cum nondum fecissct clcpil. Sed a quo
Doi sed q loniam vicluri siinl iiiipie, ct in cadem
: boc lieri poluit, nisi ah eo qui vocat ea qu.rnon (unl,
iinpietatc moriluri.non eos dieil lilios Dei pr.TScien- tnnijuam ra qu.r sunt (Itoin. iv, 17)? .Vpnstolus enim
tia Dei. » Attendc (|u;irc non dixit hic,siculdicunt dicit (Jui ekgil nos ante mundi coiistituliongm [F.pk. :

Prffidostinaliani, ad intcritum pr.-cdestinalio Dci I, 4). Intra mundum facti sumus, et anlc mundum
:

scd dixit de clcctis lorpiens pr.-pdeslinationemjdc rc- clecli sumus; atquc ita uno eodomque, ncc trans-
probisaulciii pr.Tseienliiim.Et posl paucii:.. Qui vcrc cunte, ncc futuro, sed conliniio lempore.vcl si qiio
lilii siiiit, pr.TSciti ct pr.Tdestinati siint coiiformcs nlio modo diei polest, sed tnmcn polesl, apud Deiini
imaginis lilii (;jus, ct secunduin proposiliiin vorali cst, cl pr.Tscire, el facerc, cl oligcrc, ct fir.f scicnlia

snnl ut electi essent. Non cnim peril lilius proinis- suaincommulabililcrpormanenlocligcrc faciendos,
sionis; scd lilius perdilionis. Fuerunl crgo isli ex (|uos facturiis fucral oligondos." Kt ilcm idom in ert-
multiludine vocalorum, ex clcctoruin autem pauci- dem libro (cap. 16):m llanc ilnqiic divinam olerlio-
tate noii fuciunt. Non igilur liliis suis pr;eilestiiialis n ncin, non merilis reddi, sod sola voluntalis muni-
Dcus persevcranliiiiii non dedit. Ibibereiil eiiim eaiii, licentia donari honiinibus. Moyscs cum jam tunc
si in co filioruni niimero essent. Ipsi sunt praidesti- quamvis carnalem populum docercl oslcndit. Sic
nnti, illi pncdestinati ol secundum proposilum vo- cnim in Deulcronomio dicit ad populum Ecce do- :

cali, quorum nullus perit.» Klilem :" El Jam in illn mini Dei tui cirluni, el cirlum ctrJi, terra et omnia
praidestinationo lilii siinl ejus..'Et post aliquanlu : iju.v sunl in ca.yerumttimen pntrcs veslros elegit Do-
11 Quos anle pr.Tseivit ct pr.T,destinnvit conformes minus dihgere eos, gui elcgil semrn e^frum pott iptos,

iinaginis Filii cjiis : (|iios nulein pra-destinavit, illos vos pr.T oinnilius grntihus [Deul. \, H). Et adjecil :

cl vocavit : quos aulcin vocavit, illos ot juslificavit Circumcidimini ergo n duriiia conlis iv*(ri, cl cervicem
quos auloin juslifieavit. ipsos el glorilicavil : illa rejitram ne indufetis ampliiu (ibid., 16). Sed hanr in
lOOoniniajnm fiiclasunl, pr.T9civit,pr.Tdcstinuvit, tOI cismansissedurilinm cordis, «icut suprajam
vocavit, jiislilicavil ; qiioniiim et omnos jam pr.T.scili dixi. boatus Slophanus cum ludfoos incropat osten-
nc prxdcstinati sunl, et multi jam vocati atquc jus- dit. In Actibus eniQ apostolorum ipse eic dicit :
 :

163 DR PH.EnESTINATlONE DISSERTATIO POSTERIOTI. 166

Dtira cervice cl incircumcisi corde et auribus, vos A rantiam usqiie in finem. Ha-c Deiis facturum se esse
semper Spirilui sancto rcstiliMis {Act. vii, 51). Unde. pr;e?civit : ipsa est pr;i;def tinatin sanctnrum, quns
dura cervix in eo populn,qui cx munrlo clectus esl?» elegit in C.hristo ante constitutionem miindi, ut es-
Et post aliqnanta r.um illo, scilicct Apostolo,
: II sentsancti ct immaculati in eonspeclu ejus in cha-
quando de talibus quairitur admiremur, et manente ritate, prajdestinans eos in adoptinnem filiorum pcr

scntentia quod non sit iniquitas apud Deum, si quid Jesum Christum. » Et itera :« lllud tamen fidrlibiis
illud modum nostri sensus excesserit, et intelleclus debet esse ccrtissimum, hunc tssc ex pra^destinatis,
rostri non dignatur angustias, in illa justitia;. mise- illum non essc. >>

ricordiK,prajscientiiPque divin;e plenitudine perma- Et Cassiodorus in Psalmum xiv : « Revera, in-

nereinconcussa wquitate fateamur.» Et item ali- quit, ipsi restituta est ha;rcdi(as,cui ante conditio-
quanto superius [cap. Iri) :> Elegit vasa quse faceret nem rerum fuerat in prsdestinatione collata. » Et
in honorem, et illos a ventura ira dono gratuits vo- item : « Hsereditas Christi est pra-destinata multi-
cationis absolvit, alios derelinquens ad a^qualitatis tudo sanctorum. » Et in Psalmo xux « Memento :

judicium reservavit uuUi tamen agnosceudie veri-

: quod por has allusiones pr;eilcstinatorum numerum
tatis abstulit facultatom. Et ita plcnitudo divinaj significat, non de sola Synagoga Judi-eorum, sed de
praJSciontiK in alios manantejustitia,in alios gratia „ cimctis gentibus esse completum. » Et in Psalmo
profluente complcta est. » Item bcatus Augustinus i.xwii :« Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus, Pa-
in libro de Cnrreplinnc et riralia (Mp. 12):« Ipsc r;i.-ffi, signifioal pnBdestinafos.qiii ab origine mundi

igitur eos facit persevcrare in bonn, qui facit bonos ipsomiseranteprTparafisiint.^l^lin Psalnini.xx.cviii:
:

qui autem cadunt ct pereunt, in pra-destinatorum E.valtetur dc.vtcra tua. Clurificelur niimcrus prajdc- II

numern non f^runt. » stiniifnrnm, (lui est ad dextcram collocandus. » Et

Audiat cum schola sua Gothescalciis princeps in Psalmo xc :« Non enim possunt a lalere Uomini
narratorum, et hujus iniquae fabulationis rcssusci- vel a dexlris ejus cadere, qui jam in beatorum nu-
tnr, quid dicat sanctus Augnstinus :« In pra^destina- mero pi\Tdestinali esse noscuntur. Scd hoc de pra>
torum numero non fuerunt.Si vellet et debuisset, siimpforibiis bene dicitur, qiii illud sc conr-equi cre-
convenienter dicere potuisset, Qui autem cadunt et dunf qund minime prnmcrcnfur.» Et in Psalmo xci
pcreunt, ad interitum prKdestinati fuerunt, et ideo « Dum plantaf io dicifur, prasdestinatio Domini signi-
ccciderunt ct perierunt. » Et item sanctus Augusti- ficatur, quia nisi quis in ea plantatus fuerit, cre-
nus in prafato libro ad locum {cap. 13) : « Hicc de mentum felicissimum non habebit » Et in Psal- :

his loquor qui praHlcPtinati sunt ad regnum

Donius enim isla, id est universalis Ec-
Dei, mo xc.v :«

qunrum ita certus esf numerus, ut nec addatur eis clesia, qua C.hristus inhabitat, vivis lapiilibus sem-
quisquam.nccminuatur ex eis non de his qui,cuin C per exstruitur, quia quotidie de confitentibus «difi-
:

annuntiasset et locutus essct, mulliplicali sunt su- cationis sumit augmentum, nec wdificari desinit,
pcr numerum.» Et item in eodem libro:(c Hi vcro qui doncc usque ad finem stcuH pivedeslinalorum nu-
iinn pertinent ad hunc priTdestinalorum numeruin, mcrus iniplcalur.»Et in Psalmo ciii :« Et ccdri Lihani
quos Dei gratia, sive nondum habontes ulluiii lilie- ijims planlasli, id est qu;e fua pravlcstin;itione sunt

rum su;e voluntatis arbilrium, sive cum arliitrin in religinnis ama>nissimo paradiso consfitiil;e. » Et
voluntalis, ideo vcro libcro quia per ipsam gratiam item in oodcm :<. Omnis justus cum Dci Ecclesiam
liberato.perducit ad regnum, hi ergo,qui non por- ciipit augeri, peccatores optiit sinc dubitatione con-
tinent ad istum certissimum ct cleclissimum nume- vertimaximc cum noverildcsiderabilem advcntum
:

rum, pro merilis justis^^imc judicantur.» Et itcm : Domini usqiic ad pnedestinatoruni numeruni posse
« Si is qui cnrripiturad pr;edestinatorum numerum suspcndi.»Et in Psalmo cxviii « Nnn iiicniigrue :

pcrtinet, sit ci cnrrcptio sahibre inedicamcnlum : si Ecclesiam cafholicam, qii;e adhiic in isto muudo ge-
autem non pertinet, sit ci corroplio pccnalc tormen- quatuor cardines inundi indicare noscuntur,
ritilr,

tum.»Et item (ffip. 15) : « Nobis quidcm tunc, id quando adliuc imperfecta est, donec pra^destinato-
est quando evangclizamus, incipit esse quisquc (i- rum numcriim competenter acquirat. » Et in Psal-
lius pacis cum obcdierit huic Evangelio, et cx lide n mo cxi.iii :« Itepufas cum, ufique iii ovibus tuis in
justilicatus pacem ad Dcum liabore ca;[ierit : sccun- numoro praKlestinaforum. » Ilis senfentis sancln-
dum prffidestinationcm autcni Dei,jam lilius pacis rnm doclorum animadverti potest, quia non prn;-
crat. Neque cnim dictum est, supcr qiicm rcquicve- dcstinationc Dci quisquam perit, ncc Judas pcriif,
rit pax vcstra, fiet fiiius pacis : sed Vbi fucrit, in- ncc ctiam ipsc Autichrislus maximus pcriet scd :

quit, filius pacis, requiescet supcr illam. domum pa.v inllilidifatc et perseveranli iniquifate pcreunt qiii-
vestra (Luc. x, 6).» Et item« Proinde quantum ad : cnnijiie pei-eunl; quia Dcus ncniinem deserit jiiite-
nos pertinet,qui pr.Tdestinalos a non pr;edcstinatis qiiiuii descralur. PiNTScivit tamcn Deus aiife oiiinia
discernere non valeniiis. » Et hic atlendeniluni, s.Tciilii, sicutel Judam, omnes periturosquiciiniiiie
quarc nnn sanctus Auguslinus, qui pivTdesti-
dixit perciint,vcl perifuri sunt, ,juxta quod scriptum est,
natos 102
ad vitam a pra;destinatis ad inlcriUiin Scicbat cnim 103 Jcsus qui esseiit »o)i crcdoitcs, ct
discernere non valemus. Et quod jam posuimu? ox quis Iradilurus cssct euiii (Joan vi, 05).
librg dc Bono perseverantijc :« Deus donat perseve- Et quoniam sanotug Auguslinus pluro loculus est
 :

1(17 I1INGMA1U:S UI11':M1':NP1S AllClllliPlSCOPUS. \iJH

ili' cci-lo praHlcsliaiilonim numcro, iie (|uisquara A sunt, id est alieni a proposilo Dei, ct pcrduianl in
malc sicul dialjolus Scripluras inlcrprptans, dical operibu-j malis,8i sic eliarii e.\ hac vilu iiiigraverint,
quia ccrtus csl numorus prajdcslinatorum, et qu; non eos dicimus,ut vos Deohominuin pulutis,ila a

pcrcunt in pncdcsliuatoruin numero non luerunt opificc ordiiiatos ul perircnt, tanquam ipsc illis
et qui procdestinaliad vitaai sunt,quidquid laciant, mors mala." vilaj creaverit,ipsc ad omne opus mor-
quamlibct negligentes vivant, porirc non possunt, tis invitos prfficipilaveril. Absil hocadivino propo-

lioc cnim ct veleres Prajdestinaliani dixcrunt, au- silo. Non ciiim volons iniquitulcm cst Deus, ncc

dianl cuiudcm B.Auqustinum contra suos obtrccla- inanduvitcuiquaniimpie agcre.nec alicui dedit laxa-
torcs in llypomnesticon libro dicentem (lib. i) :
mcntum peccandi. Fccit ciiim ut essent omnia, ot
« Gredere nos quippe vel prxdicarc suggillatis,quia sanabiles nationes orbis lerrarum. Invidia uutem
cum lcge Dci et prophetis, cum Evangelio Christi diaboli mors iutravit in orbem tcrrarum.lmitautur

cjus^jue apostolis, pr;odestinationcm dicimus, eo crgo illum qui sunt ex partc illius.Ncc dicimus, ut
ijiiod Dcus (|UM;dani huminuni sic prajdestinct ad fingitis, et si credere vcliiit, vel bonis operibus Dei

vilam rcgni ca:ljrum,ut si p.olinl orarc et jcjunare vacare.Deum illis hoc nollo pr;cstare,cuin ejusmodi
aut in omni opcre divino vigiles essc, cos omnino velle donum. Si trgo ex Dco est quod vo-
Dei sit

perirc nou possc,nec prorsus deberc sui cssc solli- j^

lunt, vult Deus perfectum (ieri quod docavit. Si

cilos, quos Dcus quia voluit scniel jam eligendos autcm ex Dco non cst,sed est cl jactantia proprioe
prccdcslinavit ad vitam quosdam vcro sic praidcsti,
: volunlutis, qua sc mcritis Deum a;stimunt prome-

nel iu ccnam g(^hcnn;c, ut ctiamsi crcdere vclinl^ reii, munifeste quod vulunt capere non pO:^sunt,
I

si jcjuniis ct Dralionibus,omniquc volunlali divina; quia tion volenlis, inquil .\postolus, ncitu; currenlis,

se subjcccrint, in cis Deum non dclcclari, vitam sed miscrcnlis csl Dci [llom. ix, 10). Ct quia non po-
illisiclcrnam in loto dari non possc, sic clcclione lest bomo a se facerc quidquam, nisi datuni illi

priKdestinatos esse ut percant Deum nos taliter : fuerit desupcr, non hoc agit Dcus suiumc bonus
oi)crauleui pcrsonarum csse diccrc acccptorcm.Non malitia, scd justi:ia nec pcrsonarum accepliono,
:

miramur vos dc nobis,id est homiucs dc bominibus scd causarum secretaruin discrelione. «
falsa posse confingere cum videamus vos sic a
: Et item idem in libro de Bono perseverantia;
diabolo cssc fascinatos,ut Scripturas sanclas et ve- (cap.22) : Vos, inquil, ctiam ipsain obcdiendi
ridicasadvolunlatis vcstra; intellcclum mularc nita- perseveruntiam a patre luminum, a quo desccndit
mini,lidcm Chrisli aposlolorumpr;cdicationc funda- omne datum optiiuum, et omne donum perloctuio
tam cvcrtcre.falsum dognia vcstrum anleponcre ve- {Jac. I, 17), sperare dcbclis.cl quotidiunis orationi-
rilati. Ilinc cst uliquc, ut non possitis agnoscerc bus posccre, utquc hoc fuciendo conlidcro, non vos
vcrilatem.lmo hinc esl,ut corrupLi cl ubominabilcs C esse a pra;deslinatione populi cjus uJicnos, quia
facti silis in voluntatibus vestris. » cliam hoc ut faciutis ipsc largilur. .\bsil aulcni a
Et item ad loeum « Vclut nubis calumniam ob-
: vobis, ideo dcspcraro de vobis,quoniuin spom ve-
quod operari bona, ct oportcre esse iu Dei
jicitis, slram in ipso habcre jubemini, non in vobis.Male-
proposiLo sollicitos prohibeamus.Quiu polius qui so dictus enim oninis qui spem habet in hoininc Jcr.
donograiia;adDciniisci-icordiuniscutiuntpcrlincre, xvii, 5), et bonum esl conliderc in Uouiino, (juaiu
hortamur oporlerc incumbcre oralionibus,obsecra- couliderc in homine {fsal.CKm, «),quia beali om-
lionibus, jcjuuiis, vigiliis, omuiquc operi vollinlatis nes qui conlidunl in cum. Hanc spom tencntc!«,
divina;. Prasdestinalis cnim dicitur apo^lolis, cum servite Domino in timorc, et cxsullate ci cum tre-

lamen gcncride sit quod illis dicilur a Chrislo,pr;c- more (1'sal. u, 13, 11) : quoniam dc vita a;tcrna,

(leslinato sccundum carnem ox seminc Diividjpr.-c- quam liliis promissionis proinisit non incudax Dous
destinante uutem sccuudum potentiam Dci Patris ante temporu a'lcrna,nemo potest csse sccurus.nisi
cum Patre ct Spiritu sancto, Vigilate et orale.utnon cum consummata fuerit isla vita, quic tentatiu csl
itUretis in tcntalionctn (Matlh. xxvi, 'il). Item, Vigi- super tcrrum. Scd racial nas sperare iu so ustjuc iu
latc in onwi tcmporc oranl<'s,ut diijni liabcatnini fii- hujus vit.!: linem.cui quotidic dicimus, AV tios in-
Hcre ista omnia qu.r fiitura sunt, ct stare antc filium J) fcras in icntalioiuin (Matili. vi. 13). • El itom posl
Ilcm, Contcndite intrarc pcr aliquunta (cap. 23) « .Vttondant orpo quoiiioilo
hominis (Llic. xxi, 3(i). :

angustain portatn, (Luc. xm, 24). llcm, \os atnici fullantur qui ]>utant cssc a nobis.non dori nobis.ut
ineis cstis, si fccerilis qux prxcipio vobis (Joan. xx, petamus.quaTamus, pulscmus : cl hoc essc dicnr.t
2-4). Et niulta uliu, qua; longuin cst enarrure. Scd (luiul gralia pr.TCcditur morilo nostro, ut sequatur
"

iit supcrius mcnioravi, qui cis dixit. Sinc me nihil illa.c

-
polcslis pcr ipsum qun; jubenlur faccre
laccrc, lcs, i.

possunl. Hujusniodi in Christo osse clectos Dci ail ctiam hoc divini etse muueris, ut urcuiu.-^.lKH c^t,
Apostolus, /« quo prxde.ttin^iti .wundiitn pro]>os::um petamus, quacramus, atquc pulsscmus .icfcpimui :

ejiis qui oiiiiiia operatur, (Eplics. i, 11). Intclligedi- enim spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamut
cluin qiii omiiia i^pcnitur, ul cn^de cssc opus Dei .\bbu. Patcr (Hom. viii, 15). Quod \-idil ct boatus I
operu eorum 104 qui aitibulanl sccundum propo- .Ambrosius. Ait cnim (Commcnt. sup. Isa.) : Et
situm Dci, Qui vcro absque pra;dcstinalioiiis gratia orarc Deum gralia: spiritolis cst; sicul schptmn
109 DE PIL'EDESTINATIONE DISSEHTATH) POSTERIOH. 17(1

105 cst : Nomo dicic Domiiuis Jcsiis nisi in Spiritu A luntur, sivc cum cum coronantur.
pra^liantur, sivc
sancto.Hmc igitur qu;c poscil a Douiino, cl scmpcr Nam et tunc esseDci misericordiam necessa-
illis

cx quo essc cu3pit poposcit Ecclesia, ita Deus vo- riam sancta Scriptura testatur,ubi sanctus de Do-
catis suis daturum se esse pra3scivit,ut in ipsa pra3- mino Deo suo dicit anima3 sua3 Qiii coronat te in
:

destinatione jam Quod Apostolus sine am-

dedorit. miseratione et misericordia{P sal.cn). » Scd ct tunc
biguitate dccIarat.Scribcns quippe ad Timotheum, pro bonorum operum mcritis juslo judicio etiam
Collabora, inquit, Evangclio sccinidum virtntcm Dci misericordia tribuetur.Quod vidit beatusGregorius,
salvos nos facientis ,ct vocantis vocatione sua sancta, prim;e et sanctae sOdisRomana3ornatuspra3cipuus,
non secundumopera nostra,sed secundiim suumpro- dicens in libro primo Dialogorum (cap. 8) « -Quas :

positum et gratiam qux data cst nobis in Christo Je- porennis.inquit, regni pra;destinatio ita est ab om-
su antc tcmpora xternu,manifcsla uutem siint niinc nipotente Deo disposita, ut ad hoc electi ex hibore
per adventum Salvatoris noslri Jcsu Cliristi{ll Tim. perveniant, quatenus postulando meroantur acci-
i,8).Etitcm hinc idcm in libro do Gorrcplionc ct Gra- pere quod cis omnipotens Deus ante sascula dispo-
tia. suit donare. » Unde et sicut in gestis Romanorum
GAPUT .WIII. pontificum legitur, arcanis sacramentorum coile-
Dc certo numero l'r;rdcsliHalorum. j, stium augmentare curavit, Ut dies nostros in sua
« Gertum vero esse numcrum clectorum, ncque pacc disponat, atque ab a^tcrna damnatione nos
augendum,nequo minucndum quamvis et Joannes eripi, ct in electorum suorum jubcat grege nume-

Baptista significet, ubi dicit : Facite ergo dignuin ruri,porChristum Dominum nostrum, pra3destina-
fructimi poeintcntiw,et nolitc diccrc apud vosmctip- torum et electorum capul, Deus et Pater ejusdem
sos:Patrem habemus .ibraham.Potenscst eniniDcus Domini nostri Jesu Christi, ad quem sacri canones
de lapidibus istis suscitare filios Abrah.u (Matlh.in, prcces cid altare dicendas a sacerdotibus fundi ju-

8), ut ostendat sic essc istos an.putandos si non bcnt,per eumdem Filium suum Uominumnoslrum,
fecerint fructum,ut non desit numorus qui promis- cui cum eo in unitate Spiritus sancti est gloria,
sus est Abrah»; tamen apertius in Apocalypsi di- virlus et imperium, per omnia sa^cula sa3Culorum.
citur :Tene qitod habcs, ne aliits accipiat coronam Amcn. »

tuam {Apoc. ui). Si enim alius non est acccplurus CAPUT xi.x;.
Quali/er una Dci pricdcslinat io gemina fideliler
iiisi iste numerus electorum.
perdiderit, certus est
possit dici,undc Golhescalciiscum mia sijnagoga
Quod autem etiam perseveraturis sanctis sic ista pcccunlium.prave seiilicndo atque inlcrprclaiulo,
dicuntur, quasi perseveraturos habeatur incertum, anxie acjjernicio.se iaboiat.
non aliler haec audire debcnt quibus expedit non Laborat nihilominus Gothescalci complexio utsic
altum sapere sed timere. Quis enim ex multitu- C geminampra3destin;itioncmostcndat,quatcnussicut
dine fidelium, quandiu in hac mortalitate vivitur, clecti a Deo prasdestinantur ad vitam,ila reprobi a

in numero prredestinatorum se esso prffisumat? Dco pnudestinentur ad mortem.Gui nunc hocmodo

Quia id occultari opus est in hoc loco, ubi sic ca- scnsibus et verbis catholicorum Patrum respondere
venda est elatio, ut etiam per Satana; angelum, ne censuimus. Beatus Gregorius in libro xx Moralium
extollerctur, colaphizaretur tantus apostolus. Ilinc {eap. 23). « Dicitur, inquiens, Deus zelans, dicitur
apostolis dicebatur:.Si manseritis in me.dicenle illo iratus,dicitur pQcuitcns, dicitur misericors, dicitur
qui eos utiquc scicbat esso men.suros ; et per pro- prescius, dum nec zclus, nec ira, ncc pcenitentia,
phetam : Si voluciitis ct obaudieritis hic, cum sciret ncc proprie misoricordia,nec prasscicntiaessepossit
ipse in quibus operaretur et velle ; et similia mulla in Deo. Ha3c namque omnia ab humanis in illum
dicunlar. » Ilajc sentcntia sa^pius revolvenda ct lir- quahtatibus tracta sunt. In illo cnim ncc pr;eterita,
miter retinenda est, contra eos qui dicunt Quid- :
nec fulura reporiri quount, sod cuncta mutabilia
quid facit pra^dcslinalus ad vilam,ad rcgnum pcr- immutabiliter durant, et qiiai in sei|)sis simul cxi-
vcnict seinpitcrnum; ct (luidijuid ctiam faciclpra',- stere non possunt.illi simul omnia ussistunt. Nam
dcstinatus ail interitum, in mortcm ibit ;eternam. ilum circa nos quaidam prospcra et advcrsa varian-
Quod dixerunt Kmuli sancti Augustini sicul j)
liii-, in 00 quod nos mutantur, quasi ejus circa
nos
Prosper in objectionibus calumniatorum, qiias nr- mulatum animum suspicumur. Ipse vcro in se in-
thodoxe dissoIvit,manifestc dcmoiistrat, et nos pro commutabilis iicrmuncns alitcralquc alitor in cogi-
nostra mediocritate commcmoravimus. Undo etiam tatione scntitur hominumproqualilate meritorum.»
quas ad bcatum Auguslinum dircxerunt,
in cpistolis Qua dc rc, quantum ad propriotatom nominum,
iidem Prosper cl Ililarius Arclalensis conqucsli ct divinam B07 spectat csscntiam,sicut beati Grc-
fuerant, ad quaj hasc beatus Augustinus rescripsc- gorii verbis ostendimus, prasscionliam in Dco, cui
rat.Et itcm adlocum in oodcm libro dicit :c<Numc- non cst aliud esso et aliud scire, sed hoc cst sapcro
rus ergo sanctorum por Dci graliam Doi regno pr;c- quod cssc,cuiquc nihil pnelcrit acciditque futuruin,
destinatus,donata sibi usque in lincm lOC pcrse- scil scmpcr csse in illo esl,upud qiiem non cst tnins-

verantia, illuc inlegcr per(lucetur,et illic intcgcrri- riuitatio iiec vicissitudinis obumbratio.cui vcraciler
musjara sine finebeatissimusservabitur,adha3rcnlc diclum esl : Tu anlem scmpcr idein ipsc cs{Pstil.c.i,
sibi miscricordia Salvatoris sui, sivc cum convcr- 2^y. ilhim prcscire,cui ilcruni dictuni csl Tu uiitcm,

Patrol. CXXV.
)7I lllNCMAHUS nilRMENSIS AllCIIlKPISCOPUS. 172

Ihmiiic, qui iioiti 0'.nnia aiitciiuum fianl {Dan. xiii, A fjus, qua; siiic pricscientia esse non polesl, una el

•42), quo scriptum esl

ct (le Qui ferit iiu.r futiira
: bona et juslaesl,qMa? autad donuinpcrtinet gralia?,
ii(H/,(licerc non valemus.Vcrunilamcn Seriijtura sa- aut ad retribulionem justiti.c, sicut sanclus Augu-
cra, qua! excellentiam suam alilcr nobis deraons- slinus in libro de Bono perseveranlia; dicit:" Sine
Irarc non potesl nisi condoscenrlcndo nohis talibus pcxnitentia suntdona el vocalio Dei.Naniqup in sua,
vcrbis congruat, quibus nos ad suain intelligen- qu.-c falli mutarique non potesl, pra'sciculia opcra

liam trahcre et sublevare prffivalcal, nobis propria sua fulura disponere,id oniuino nec uliud quidquam
usiHpavit.ut silii propria nos docerel,qualcnu? per est pra;deslinare. » Et in libro de Pra;dcslinalione
ini[nc>pria,quanlum licet mortalibns,propiia cog:io- sanctorum :" Pra-dcstinalionc ijuippe Deus ea pri-
scamus. Sicul item sanclus Grcgorius in libro ,\xix Ecivit qu;e ruciat ipsc facturus; unde diclum esl :

Moralium(('fl;).l)dicit :. DominusDcus nosler Jcsus Fecit qux fuluru sunt. » Quia.ut ipse in tcrtio libro
Christus,incoquod virtus el sapienliaDci cst.de Pa- dc Trinilatc dicil :«In illa summa cssenlia necori-
trcantetemporanatus est,vcl potius, quia nec cocpit lur ncc moritur aliquid.nccincipil csse nec desinit.»
nasci nec dcsiriil.dicamus vcrius sciiiiwr ««iici.Non Et in libro Hypumneslicon [lib. vi, sub inilium) :

aulcm possumus diccro,.sc;H;)(;r ?!(i.v(7Hr,nc iinpcrfe- «Ucus,cui prffiicieutiaiiou aecidens est.scd essenlia
ctus vidcatur..U vcro ut a;ternus dcsignari valoat et t» fuit semperct est,i|uidqu!d antcquamsitsic prxscit,
pcrfectus, et seinper quatcnus et
dicamus cl nalus, pra:deslinat, el propterea prxdestinal, quia qualc
natus ad porreclioncm pcrtineat,et semper ad a;ter- futurum sit pr.-c^cit sed non omne quod prxscit
:

nilatiun ut quocunfiuc modo illa essentia sine tem-

: pr.-cdestinat; mala enim tantum pra^scit, bona vcro
porc teniporali valoat dosignari sermonc. Quamvis pncscit et pricdestinat.Quod ergo bonum est, pra;-

hoc ipso quod perlectum (lici!uus,nniUum abillius scientia pr.x'destinat, id est, priusquam sit in rc

veritalis expressione dcviamus, quia quod racluin pr.T3ordinat, hoc cuin ipso auclorc csse cocpcril vo-
non est, non polest dici peiiectuni. Et tamen infir- cat, ordinat ct disponit. »

mitalis nostra; verbis Dominus conde6cendens,ait : Qua pra;scit:ntia et pra;dcstinalionc Deus bunus
Estole perfecli sicut el rater vcstcr ca-lestis perfccttui et justus (]iuL'euiu|ue fecit in temporc,cl ipsactiain
est {Mare. v,5).'> Hoc enim dc radice traxiinus quud U:{ii[)ord, qui fecil qu.r futura sunt, pr.Tscivit el pra;-

in ramis portamus,ut lalibusac laliter doceri indi- destinavit siuc tempore, quia ante omnia teinpora
geanius; quoniam corpus quod corrumpitur aggravat hominem cuni libero arbitrio se facturuin.Pra;scivil
animam.et deprimit terrcna inhahitatio sensum multa aulem, non pra;destinavit, cumdcm homincm per
coijitantcm [Sap. ix, 15), et quandiu sumus in hoc idem libcrum arbilrium casurum.ct massam perdi-
corporc, percgrinamur a Doniino,et ingomiscinius tionis totius humani geiieris futuruni. Pra-scivit
gravali, superindui cupientcs habilationcm qux de C etiam et pr.Tdeslinavit sine lcmpore.quia antc om-
coelo esl. Cum autcm corruptivum hoc iuduerit in- nia tempora,cx cadem raassa quosdam pcr gratiam
corruplionem.ct mortale hoc induerit immortalita- se ud eamdem.Tternnm vitam reparaturum,ad quam
tem,quodnuncverbissibiimpropriisdivinaessentia, primum homincm consislere voluit, quem se nd
quasi in figuract .cnigniate, ex parlc nos doecl, qui iinagincin ct siniilitudinem suani antc omnin tem-
doect homincm scientiam,ct a cujiis facic cst scien- pora pncscivil ct prjcdestinavit facluruin :et eadem
tia etintcllectus,quandoveneritquod pcrfectum est, gralia pr.TScivit el pr.vdestinavit antc tcinporu s.t-
et cvacuabitur quod ex parte cst, ct revelata facic cularia.pr.vscitisel praedestinatissuiseamdem a>tcr-
gloriamDominispcculabimurincivitatelucidaatque nam vitam sc donaturum.Pr.Tscivil autcm,non pra;-
perspicua,qu(c est similis auro niundo, vitro inun- dcstinavil.quosdam in cadem massa mortis pcrman-
do, el cujus lucerna cst agnus, omnesquc ejus suros, ct ad secundam mortem, qu.T .Tterna cst,
filii crimus uocli a Doniino, in propriis propriado- pcrvcnturos : pr.vdealinavit vero cisdem, persevc-

ceri non indigebimus. rante iniquitate ad .Tternam morlem pcrventuris,

Vcrumtamcn, salvo fidei intellcclu,rcclissime di- pocnam se merilo redditurum. Quoniam sicut pra?-
non ei
citur pr.a^seientia ct pr.T.leslinalio Dei, qu.T? srivit ct non pr.Tdestinavit antc omnia tcmpora

ex tempore accidens, sed essentia scmper est, cui j)

homincni peccatuin, ct pcr pcccatum mortem
cssc esl, cl id scirc quod csse est. El sicul idcm incursuruin ila cisdem, qui non cst auctor
:

Dcus scinpilcrnus, idom sciiiper a;ternus cl bonus niorlis, scd damniitor vitfl" ct mortis, non esl

ost, ita pr.Tscientia el pra;destinatio cyus coa-terna mors morienlium, scd vila vivcntium, qui di.vit :

et bona, non accidens, sed essentia fuit illi semper Non cst Deus morluortun, sed viivnlium {MaUh. xxii,

et est. Unde Auguslinus in scnlcnlia Evangelii 32), pra-scivit non pra>dcstinavil bominem .-i.l

108 Joannis : Sicul audio judico {Joan. v, 30). Au- mortem, quem nd a-ternitalcm consislerc 109
dit videlicet per unitalcm substanti.T et proprieta- voliiit; in quo omncs consislerent si ipse pcrsis-

tem scienti.T. A quo est genilus, ab co illi est in- tcret, sicul in eo oinncs peceaverunt, ipsc pccca-
telligentia, ab illo utique est scientia, ab co igitur vit, sicul scriptum csl : /n quo omnrt pecntverunt
audicntia,qu.T nihil est aliud quam scientia. Et si- Non pr.Tdcslinavil bomincm nd pcc-
(/{om. v,12).
cut idom Deus unus, ct non cs nccidcnti, sed cs- nam, quem condiditcura honorc ad ploriam non, :

gCQtialiter bonus ct Juslus est, ita ct prxdcslinatio inquam, praideslinavit, sed prxscivit bomincm
 173 DE PILEDESTINATIONE DlSSCltTATIO POSTERIOU. 174
ad pcEnum, ud quam per pcenis digna opera perve- ^ shyter :«In haereticis et malis catholicis non sacra-
uitur; quia et infidelitas poenale opus ost, sicut et menta communia, in quibus nobiscum .-unt, et ad-
opus saiutis est fides, dicente Domino lloc cst au- : versum nos non sunt, sed divisioneni paci veii-
tem opiis ejus, ul crcilatis in cum quem misil ilLe tati(|ue contrariam.qua adversum nos sunt, et Do-
{Joan. VI, y.l); ut (]uicunquc ad paMiam vadit, ori- minum non sequuntur nobiscum,detestari etprohi-
ginali vel actuali peccato in inlidelitate permanens, bore debemus. »
aut non credendo,aut nialis operibus,sicut Aposto- Quoniam Gothcscalcus ct sui complices geminam
lus dicit, Deum negando, non prasdestinatione Dei prajdestinationem dicunl, non per totum neque in
ad illam pervenit. Alioquin opilieio illius reputa- toto hoc refutare debenius, scd sensum catholica;
retur, ut deputatur ejus opilicio quod pra^desti- lidei contrarium in hoc dicto, quo praidestinatio-
nati ad vitam pcrveniunt senjpiternam. Siout nec nem Dei geminam astruunt, tidei catholics filii abo-
primus horao l)ei pra^destinatione peccavit, vel minari et anathematizare debemus. Dicunt enim,
praBdestinatione mortem incurrit, quia Deus non ut praemisimus,quiasicutelecti aDeo prajdestinan-
pr.-edestinat nisi ea quaj ipso auctore sunt facicnda. tur ad vitam, ita rcprobi a Deo prajdostinantur ad
Sic etiam et de prwscientia Dci sentiendum cst : mortem. Qui tam vitandi sunt Ecclesiaj, ut si Ueri
quia sicut nnn pra^scientia Dei, sed proprio vitio ^
potest, sicut de lcprosis ha;reticos significantibus
primus homo peccavit et cecidit, ita ctiani nemo '
legi1,ur,-^longius remoti magno clamore Ghristum
propaginis illius prfescientia Dei in pcccati massu intcrpellent, et cum aliis turbis non comprimant,
cogitur permanere, vcl ad po^nam pervcnire, quia de ([uibus legitur, qtii stctcnint a longe {Luc. xvii,
nonideoprimus homo peccavitquiaDeus illum pec- 12). Qui vero in sinu calholic.c matris Ecclcsia
catnrum pnescivit, sed quia peccafurus erat honio positus, ita Dei pra;dcstinationcm voluerit dicere
primuSjDcusprnjscivit.Similiter non reprobi porma- geminam, ut in elfeclu operum Doi, qni ftcit qux
nent reprobi quiaDcus hoc prffiscivit, sed quia.illi fuluva sunt,\ma recto sensu intelligat ; sciiicet ut ad
permansuri erant reprobi, Deus praescivit, sed non eleclos donum gratia; pertinere,et secundum supe-
prjedestinavit quia quod 1'uturum est non pra^scire
: riorem sensum ad reprobos retributionem justitia;
Dcus nnn potest,sicul et quod Dcus pr.Tscit nnn po- faleatur, ut dono gratia! clecli sinl prffideslinati ad
test nonessofuturum; vcluti non aliud uec alitercst, vilani, ct illis vita sit pra;destinati ;eterna, reprobi
nisisicut Deus pnescit:nec aliter vel aliudDeuspne- aulcm non a Deo prxdestinentur ad pffinam, sed
scit, nisi sicut et quod est pro ccrto futurum. Pr;e- retributionejustitiffiillispcBnapra;destinetura;terna,
scientia igitur Dei in malis sine pra;deslinalione nondiscordat a vero.si hanc Dei prKdestinationem
ejus in bonis autcm cum pr.-pscientia et prasdestina- sic dicit geminam,sicut catholici doctores charita-
tio Dei est ; et pncdestinatio Dei semperjn bono est, C tem geminam dicunt,qu.'e una est, et in pra;ceptis
qu;e, sicut diclum est, aut ad donationem pertinet dunbus,dilectione vidclicet Dei et proximi,gemina,
gratiff!, aut ad rctributioncm justiti;c, et prwsciti (licitur.Sod non alia est charitas qu;c diligit proxi-
ac praedestinati donatione gratias ad vitam perve- mum quam illa quae diligit Deum ;
quamvis sit aliud
niunt,et vita illis donatur .'cterna pra;sciti autcm : Deus, aliud proximus,tamen una charitate diligcn-
tantum et non priT.destinati,ad pocnam pcrvcniunt, dus est Deus et proximus.Et sicut unus est Spiritus
et ex rctributione justiti;e pa;na illis pra;scita et et fluo data, ita una est Dei prKd(?stiiiafi(), qu;e aut
pra;dcstinata rcddilur scmpiterna. Quocirca una ad dunuin pertinct gratia;, aut ad relributioncm
est Dei pra;destinatio quaa scmpcr in bono est; justitia;. Quia sicut beatus Gregorius in homilia 17
Deo pra;destinatio electorum ad vitani.uon
et est a {sub mcdium) Ezechiclis propheta; dicit :« Non alia
autem est a Deo pra;dostinatio rcproborum ad mor- cogitatione Deus justos adjuvat,atquc alia injustos
tem. daiiinat,scd unacademqucvi natur.c singulai'is, sibi
Veruin, ut vencrabilis Heda pn^sbyler in Coin- sciiqier dissimilis, dissimilia disponil. Gur uufein
mento Kvangelii Luca; dicit :« Nulla falsa doclrina hoc dc potontia Greatoris udmireuiur, qui virlutis
cst,qua; non aliqua vera intermisceat. » El sanctus ejus vestigia et in creuturu conspicimus? Naturu
Cyrillus ad Eulogium prcsbyteruni(i«6 initium cpi- t» quippe luti et ccrse
c diversa csl, solis vero radius
*/o/,r):(.Non omnia,iu(piit,(|u;p('UM(|uc dicuut h;(;rc- non esl diversu
lici, fugorc et rcfufarc decct. Mulla enim coulilen- divcrsa siiut (iii.'c in luto opcraturcf ccr;i: (iui;i uuu
tur sicut ct nos conntcnuir. VcluL /U'iaiii (|u.uuln endemquc sui ignis calorc lutum dural ct ccram
dicuntPatrcin quia Grcatorest umnium ct Doiniiius, liiiuat. Sed foitasse hoc in natura luti vel cer;u cst,
nunquid propter hoc fugere conscquens est bujus- non in ipsa solis substantia,quaj in naturis diversia
modi confessiones? Sic et in Nestorio, 110 licct diversavidcturlll opcrari.OmnipofcusauloniDcus
duas naluras dicat, diversilatcm signilic;ins cariiis iu scmctipso habet sinciiiimutatioiic mufabilia dis-
et Verbi, altcra ciiiiu Verbi iiafura, ulfcra cariiis poucre, sino divorsitate sui divcrsaagcre, sinc cogi-
unitafcm cniilifcLur no-
cst, sed taiiicn n('(|u;i(iuain t;itionum vicissitudiiie dissimilia furmare. Longo
biscum. Nos autem h;oc unientcs in iiiiiiui, uiiiiiii cigo dissimilitcr opcrutur dissimilia nunquam sibi
Christum.unum Filium cumdem.uiiuiu Itciiin ciiii- dissiiiiilisDcus.quicfubiquccslcf ubiiiuctotusest.'>
fitemur.» Et item ubi supra memorabilis Bedu pre- El sicut Puulus dicit ; Cltristi bonus odor sumui
 ;

nr> IIINCMAIII UIIKMENSIS AUCIIIEIMSCOPI. IV.

Dco in onini loco,el in liis qui satvi fiunt,ct in liis qui A corde dijudicat, cur medicumcnlum unius medici
pcrcunl (II Cor.n, i5), uno co(iciii(|uc Ijomo oJi)I'u confoctuiii ulii ud iiiterilum,alii valuorit ud salutom
quidam sulvi riunt,(iuidam uuleni pereunt.Qui salvi nisi quia Chriui honus odur uliis esl odor vilx in vi-
fiunl,gratia3 dono salvantur ct coronantur; qui pc" tam, atiis odor morlis in morlem ,/1 Gor. ii, 15).
reunt, sua iniquitatc percunt,ct ex rotributionc ju- Quaiituiii ud nutuiuiii anibo lioiiiincs orant.iiuantum
slitia^ puniuntur.Et ut boatus Grcgorius in tractatu ad dignitatcmamboregcs.quantumadcuusuinambo
Ezcchielis propheta3,scd et in Moralibus Job dicit ; captivum Dei jiopulum poggidonlcs,quaiituuiad poi-
« Panis vitam fortium roborat, parvulorum nocat nam ambo llagcllis clcmenter admoniti.Quid crgo fi-
ct lenissibilus cquos mitigat, calulos instigat. » Et ncseorum fccitcsscdivcrso8,nivi quod uiius iiiunum
boatus Augustinus in septimo psalmo(5Mfc/!nc;«)ex- Doi sentiens, in reeordutionem proprio; iniquitulis
ponit diccns : « Scd qiiia non sagittas tantum, scd ingomuit,ultor libro contia Dci iiiisericordissimam
ctiam vasamortis di.xit in arcu Dominum parassc, veritatom pugnavit arbitrio? Hic quicunquc rospoii-
qurcripotestqua! sintvasa mortis.An forte h.-cretici? delilli ut mutareturadfuisscdivinum.buic ut indu-
Nam ct ipsi cxeodem arcu, id est ox cisdem Scri- rarelur defuissc pra-sidium, et hoc contcndit inju-
pluris, in animas pro
charitatc inflammandas, scd stum,proptcr quod rorum ipsaruro llnes in Dci vo-
voncno mortis pcrimcndas insiliimt quod non con- _ lunlatc cdnslituens ilixit Apostolus: Cui wm// miscre-
;

lingit nisi jiro mcritis.Proplcrcadivina! Providoftliaj tur ct quein vittt i/K/Mraf (/lom.ix,lH),dicontp aul«m
etiam ipsa dispositio tribucnda cst, non, quia ipsa Domino : Sine mc tiiltit potcslis facere {Joan-w ,5),
peccatores facit,sed quia ipsa ordinat cum peccave- intelligat ista omniu vcl adjuvunlt Deo perfici, vel
rint. Malo enim voto per pcceatum legentcs, malc deserente permittit. »

eoguntur intclligcre, ut ipsa sit |)ccna pccrati.Quo- Et Prosper in libro Epigrummatum, cap. 2*(, do
rum tamcn morto lilii catholica; Ecclosia;,tanquam dupliei ojiore Dci :"Si omnes homincs simul consi-
quibusdam spinis,a somno cxcitantur,ut ad intclli- dcreini:s,quoruni alii misericordia; sulvi fiunt.ct alii

gcntiam divinarum proiiciant Scripturarum.O;wJe/ veritate damnantur, univcrsae visDomini.id cst mi-
eimn ct lixrcscs cssc, iit probati, inquit, manifcsti scricordia et veritas, suo fine distincta; sunt.Si au-
fiant inlcr vos {I Cor.xi.lO), hoc ost intcr homines, tem solos sanclos iiituamur, non disccrnentur h«
cum manifcsti sint Doo.An Ibrte casdcm sagittas ct via;. Individua est enim ibi ct a misericordia veri-
vasa morlis disposuit ad pcrnicicm inndclium ct ar- tas et a verilatc misericordia : quia beutiludosan-
dentes vel ardcntibus opcratus cst ad c.xcrcitationcm ctorum,ct de rauncrc esl gratia;, ct de retiibutione
fidelium?Non cnimfalsumcstquod Apostolusdicit: justilia;.
Aliis sumus odor vila; in vilam,atiis odor viorlis in Omnilius in reliu? gemiuum c?t opus Omni|iotcutis,
Tiiliiiii aiit jiislilia i<t i|iuhI ^'eril, aiil inctas.
morlcm[II Cor. 11,10). Ex ad ha^c quis idoncus^Non C niia' .«iiuiil iu terias di-fcouduul lucis ab aroc,
crgo mirum si iidom aposloli,ct vasa niorlis eis a N'e ciiiquani parti desit ulrunique boniiDi.

quihus pcrsecutionem passi sunt, et ignca; sagilt.x' Et (iiioninin ciincti auxilio niiscreiilis cgeuiii!',
1'ra-rL-ilit ?ini|iL'r f.'ralia jii^titiain,
suntad inflammanda corda crcdenlium. Post hanc Dallili.iiilfin tlaliis. «alviniliMii jiislilicatos,
dispensationem justum vcnict ,judicium,de quo ita Quus l)(;u$ i-t (luuis ad.xcril ul mcrilie. >
dicil, ut intelligamus unicuiquc homini supplicium Et itcm idcm in eodem libro cap.lOde Justitiact
ficri,ot ci iniquitatoin in pocnam ronvcrli.Ncc pulc- Gratia : « Dua; rolributioucs justitia;,rum aut bona
mus illam tranquillilalcm cl incffabilc lumen Dci do pro lionis,aut mulu redduntur pro malis.Tcrtia ost
se proferrcundcpcccatapuniantur; sodipsapeccata retriliutio gratia^.cum jicr rcgencrationom rcmitlun-
sic ordinarc, ul qua3 fucrunt deloctamenla homini tur mala el relribuuntur bona.Atquo ita manifcsla-
pcccanli, sint instrumenta Domino punicnti."Et in
lur quod univcrsx vix Domini miscricordia ct vcri-

psalmo XLiv « Qui scquebanlur bonum odorom.

:
tas, lllara aulcm impiorum retributionom, qua pro

Diligcbatamicumsponsi sui ipsasponsa,qua; dicitin bonis mala rostituunt, Deus nescit, qui nisi rclri-

Cantico canticoium Poslodorcm ungmcntorum luo-

:
buorot bona pro malis, non essct cui relribucret
rum currcmus[Cant.i,3}.\\U autcm alii,quanlo ina- bona pro bonis.
gis cum vidcbant,quin Paulum, in gloria pra-dica- r»
113 Jnslitiip niercos geoiina est, cum vel buna reclis,
Vi-1 prnvis digne luiu uiala restituit.
lionis Evangelii,ot in vita inculpabili, tanto magis Salvntnx niilem cunrlorum prnlin Chrifli,
invidia torquclianlur ct occidebantur bono odoro. » Niiu jiciisans nitTiliim, ililiiil uiuiic uialum.
Crcilciilesqiie ouiih's reuovaus. linjilieiiiate sscro,
Et itcm sanctus .Augustinus in libro de Pr.xdoslina- Dnl lii)ua»<]ii.'p proptcr del mclioni bonif. ••

tiono gratia' (cop. 151 : '. Polost cxisterc nihilomi- Et itcm sanctus .\ugu:<tinus in libru de Bonopcr-
nus fortas.se.qiii dical 119 minus idoneam ad salu. scvcrantid! (rap.6) :i'.\t cnim voIunlat« sua quisque
tcm viam, si nulla intrinsccus vocaliono pulsatus deseril Doum,ul nicrito doseratur a Dco, quis hoc
tantum quispiam nagoIletur.Undc Nabucbodonosor negaveril?Sed idco pctimus nc infcramur in tcnta-
pocnitcnliammoruitrrucluosam^nonnoposlinnume- tiuncm, ut hoc non fiat. Nihil cnim fit, nisi quod
ras impietates llagollatus pa>niluil,ot rognum quod aut ijise facit^aut ficri ipsc pcrinitUl.»Uinc sanctus
perdidcratrursus accepit? Pharaoaulom ipsisflagcl- Commento Mattba^i dicil [canonc 26)
Hilarius in :

lisduriorosl cffeelus, cl pcriit. Ilie milii rationcm I.Sccundum diluvii tcmpus, in ipso vil.-p nostrx
rcddat,qui diviuum cunsilium nimium oltasapicuti cursu omnia agciitibus ac facicntibus magnus ille
177 DE PR.EDESTIXATIDNE DISSERTATIO POSTERIOR. 178

dies aderit.Quin etiam in assumcndis fidelibus fu- A sancti Spiritus dona per imposilionem manus epi-
turum csse discrimen ostendit, cum duobusin agro scopalis ct consignationcm sacri chrismalis in con-
positis assumit^ir unus,et alius rebnquitur, et dua- firmatione fidelium coelitus largiendo sancta cele-
busmolentibus improbeturaltera.ot alteraeligatur, brat ot frequentat Ecclesia.>>UndcbeatusAmbrosius
et ex duobus qui in lecto erunt, adh;urcat unus et in tcrlio libro de Sacramcntis (cap. i) dicit :« Sequi-
alius deseratur. Infidelium enim ct fidelium discri- tur spiritale signaculum, quod audistis hodie legi,
men in relinquendis aliis et aliis assumendis docet. quia post fontem superest ut perfectio fiat; quoniam
Dei enim ira ingravescente, sancti, ut Propheta ait, ad invocationem sacerdotis Spiritus sanctus infun-
in promptuariis recondentur, perfidi voro ad ccele- ditur, spiritus sapientia; el intcllectus, spiritus con-
stis ignismateriom relinqucntur. Duos igitur in silii alquc virtutis, spiritus cognitionis atquc pieta-
agro, id est duos populos fidelium et infidelium in tis, Spiritus sancti timoris. Scptem quasi virtutes
saeculo, tanquam in vita; hujus opcre, dies Domini sunl et omnes quidcm virtules ad Spiritum perti-
deprehendet. Separabuntur tamen, relicto alio et nent : sed istae quasi cardinales, quasi principales
alio assumpto. De molentibus quoquc par ratio est. istm sunt scptem virtutcs, quas accipis quando si-

Mula opus logis est. Sed quia pars Juda2oruni, ut gnaris. Nam,ut ait .\postolus sanctus, qmamiittifor-
per apostolos crcdidit, ita per Eliam est creditura, „ mis cst sapicntia Domiiii iwslri. el mutliformis sapien-
et justificanda pcr lidem ost ideo una per eamilem
: tia Dci (Eplws. in, iO, ila multilbrmis est Spiritus
fidem boni operis apprehendetur, alia vero in infru- sanclus, qui haheat diversas variasque virtutes.
ctuoso legis opcre relinquetur, molens in cassum, lIndcDeusvirtutumdicitur,quod aptari polestPatri,
non factura coclestis cibi panem. Duo autem sunt et Filio,ct Spiritui sancto.» Et sanclus Gregorius in

in lecto,eamdom passionis Dominicfe requiem pra3- libro Moralium .xxxv (cap. 7 :« Joannes soptem Ec-
dicantes, circa quam et hajreticorum et catholico- clesiis in Apocalypsi scripsit {Apoc. i, 4), pcr quas

rum eadem atque una confessio est. Sed qnis unita- universalem Ecclesiani intelligi voluit. Qua; nimi-
tem Patris et Filii, et communem eorum theoteiam, rum universalis Ecolesia ut plena scptiformis gratise
quam deitatem nuncupamus, catholicorum veritas spiritu signaretur, Elisjeus super mortuum pue-
pra^dicavit^eteamdem rursum plurimis contumoliis rum sopties oscitasse describitur. Super exstinctum
hKrcticorum falsitas impugnavit, idcirco ex duobus quippo populum Dominus vcniens quasi septies
in lccto alius relinquelur, ct alius assumotur quia : oscitat,quia oi dona Spirilus scpliformis gratire mi-
fidem confessionis utrius(iuo in uno assumendo, et scricorditcr aspirat. Et hairctici atquo hi qui a;quc
alio rclinquendo, divini arbitrii judicium compro- extra ecclesiam positi sunt, rcatus sui absolutionem
babit. » non accipiunt, nisi gratiaj septiformis spiritu uni-

Unde prfemissis excmplis apertissime demonstra- C vcrsali paci, a qua e.xcisi fucrant, aggregcntur.
tur, quia ha^c Dei prmdostinatio ita rocto sensu po- Scd ct bcatus Paulus dicit Alii dutur scnno sapien-
:

test gemina dici, non quo ea ipsa prajdestinatione lis', alii scrmo scientue, et ca;tera usquc dum dicit:
sic pra;destinentur reprobi ad interitum, sicut prae- H;ce autein oinnia opcratur unus atque idem spiritus,
destinantur electi ad vitam : sed quia electis dat dividcns sinijulis prout vuU (/ Coc. xii, 8-11). Nam
gratia quod non mcretur malitia, relcctis aulem red- sicut fides opus est Dei juxta cvangelicam veritatem
dil a-quitas quod meretur iniquitas. Scd et charita- qua; dicit : IIoc eiit autcin opus Dei, ut credatis iii

tem, qua; una est, quia Dcus cliaritas est, qua; ut eum ijucm misit illc (Joan. vi, 29), ita et reliquio vir-

etomne datum optimum,etomne donum pcrfectum tutes ad donorum charisniata divina sunl opera,
descendens a Patre luminum est, non solum gemi- qua; tunc ex Dei pra;destinatione cffcciibusoperum
nam dicilbcalus Grcgorius,verum 114 ct de ea- ostcnduntur, cum largitatc bonitatis divitiarum
dem scribcns :< Sicul ex una, imiuit, radicc mulli ejus, ([ui divcs est in omiiibus, pro sua misericordia
arburis rami prodount, ila et cx una charitatcm ot voliiutatc honiiiiibus ad crcdciitiuni utilitatcm di-

mulla; virtutes gcnerantur. Et de sancto S[)irilu, qui stribuuntur, sicut dicit .\poslulus : Unicuiijuc diilur
unus duo sunl ejusdcm sancti Spiritus data.
cst, ct 115 inanifeslatio spiritus ad utilitatem [I Cor. \u.
cum nominc
laus sapientia; describitur in libroqui rv 7). Ili enim omnes oporis divini ctreclus ad donimi
Sapienlia; titulatur, postquam dictum est Spiritus : grati.o pcrtincrc noscuntur.
Doinini rcplcvit orhcm lcrrarum {.Sap. \,1). ai\iun- CAPUT XX.
ctuni est : Est cniin illa, quin sapiciilia : .Spiritus Qualiter intclliyi ilebcat quod licutus Grcijorius phirali
intcllcrtus, spiritus unicus, multiplc.r, subtilis, niolii- nuiiicro piwdcslinatioiics posiiit.
lis, (.Sa/). vii, 22). Qui tamcn unus
liuiiumus, stabilis Heatus cliam Gregorius effcclus pivpdcstinatioiiis
cssc non dubitatur.Et diciturunicus quia indivisus, Dci in libro Moralium xxviii)rrt;i. 18) plurali numero,
mulliiiiex vern, quoniam in virtutum clfectibus dispositionum scilicct ct pivTdcstinationum, nonii-
multifiirmis. Et in prophctia Isaia;, quam Dominus navit, dicens :« Ordineni, inquil, rudi nossc cst su-
in Evangolio in scipso montravil cssc coniplelam, pi-rnariini dispositiiiniiiii occullas |ir.i'ili>linaliiincs
dicitur : Spiritu,i sapientia' cl intcllcclus, spirilus con- videre : rationoiu vcro cjus in lcriam ponerc cst,

iilii et fortitudinis, scientix ct pictatis, cl spirilus li- ante bumaiui corda talium sccrctorum caiisiis ii[ic-
moris Doinini (Isa. xi, 2: Luc. iv, 21); i[nx ipsius rirc. » Et paulo post iiiuilos cITcctus (liviiii opcris
 179 IllNCMMirS IIIIKMKNSIS AIlClliKHSr.OPUS. 180

computat, qiii nninps aiil ad flonum pcrtinent gra- \ tinerc sicut Bcriptum cst : AscMtut in corde tuudit-
ti;n, aut ad rflrilinlioncni justili.n. Dicit nnim:<' Quis pnsuU iii convallfl laciyinaruin iPsal. lAXXill.O), qul,
intclliRftt qu;n osse ralio sncrftorum [lotnsl, quoil ut l^uulus dicit, renovatur dc die in diem {11 Cor.
s.Tpo vir justus n juflicio, non soiuiTi non viiHlicalu?, IV, l()j. Et item psalnius : Adliuc raulliplicabuntnr
sed ctiam punitus rodcat? » quod ad donum pcrli- in scnccla uhcri {Psal. \a, 1.5i; quoniam illi in sc-
net gralia;, sicut scriptum est, sanclus sanclificcliir necta ubcri multiplicantur, quorum vila cuni dif-
adhiic [Apoc. xxii, 11). Vcluti sancti Dei in conciliis fcrtur, semper ad melius Ibrtitudo producilur, eis-
ct in synagogis fliipcllati, Pt antc reges ct pn-esidcs que pcraiignicnlum tcmpnrum crescuntetiaui lucra
ducti el condpmnati rucrunt. Nain ut nos dono gra- meritorum. Itcin econlru, " alius male vivcns diu
tiiT salvarct, pro))tcr nos honiines et propter no- resPrvalur ut corrigatur; » quod ad donuiii pertinct
stram salutcm, et Jesus stetit ante pr.-csidcm, qui Bratia*, sicut Paulus dicit : Fidelis termo, Chrislut
alapis ct contuineliis alTectus cxiit a judicio injuste Jcsus vcnit in hunc mundum pcccatorcs salvot faccre,
judicatus,ct vcniet in majcslatc suact Patrisac san- iiuorum primu.t c<jo sum..Scd idco mitcricordiatn con-
ctoruin angclorum vivos et mortuos juslejudica- scrutits suin, qui prius fui Idasphemus, cl pcrscculor,

turus. Scquitiir in vcrbis sancti Grcgorii : « El ini- ct coiitumeliosus. ul in me priino ostenderel Christut

quus ejus adversarius non solum nim punilus, scd ^ Jcsus oinnem puticntiain, ad infornmtionein
etiam victor abscedat? » quod est cx retribulione qui credituri sunt itli in vituin xleniam [I Tim. i, 15).
justitia!,ut qtii nocet noccat adhuc,quatenus justus • Alius vcro bpiic (|uideiii videtur vivere scd in bac :

juplificctur adhiic. Itcm scquitur: Quis intclligal VI la eous(|ue diirat. quo ad perversa proruropat. >
<i

cur vivit alius insidians mortibus proximorum ? ^ Quod occullo lit, sed non injuslo, Dei, in qiio non
quod cst ex rctributione justitia;, ut qui in sordibus cst iniquitas, jiidicio. Dc qualibus scriptum est Ad :

esl sordescat adhuc, Itpm, « Et morituT- alius, qui leinpus crcdunl, ct in temporc lentationis rccedunl
profuturus cssct vita- multnrnm? » quod ad donuin (Luc. VIII, IM). Sicut Balaam post propbetiani cl la-

pertincl grati.T, sirnt scriptum csl : liaplus cst ne erymas, el Jiidas dc aposlolatu post signa miraculo-

nialitia mutarct intcUcctum rj».? (.Snp. iv, 11). Unde rura, quia cuiiidilatis igncin cxstinguere noluil, od

Augustinus in libro dc Pr.-cdcstinatione sanctorum :

pcrpctiia tormenta pervenit; quod pertinetad rctri-

« Dictum cst hoc secundum pcricula vita; hu- butionem jus!iti;p. Item :« .Vlius in errorc infidelita-

jns, non secundum. pr<-Escientiam Dei, ut tenta- tisnatus, in crrore deficil; » quod perlinct nd re-
tionnm sublrahcrPtur incerto, non quod pcccatu- tribulionem jiislilia^.quia qiiod in radice pulruit, in
rus pssct, qui innnsurus in tcntationc nnn cssct. » ramo exaruit ; do quibus scriplum csl : Errovcrmt
Itcm :« .Mius culmcn potcstatis asspquitur, qui non ah utcro Psal. i.vii. k\ ut Esau adhuc in vulva csl

nisi L-cdcre studct. » Quod nst cx juslilia: relribii- C rcprobaliis. « Alius in calboIic.T lidei rcclitudinc gc-

Uone, sicut scriptum est Transicrunt in affcctum

:
nitus, in calholici lidci rectiludine consummalur.»

cordis. Item « Alius tantummodo la?sos dcfendcrc

:
Quod ad donum pcrlinet gratia», sicul Jeremias ct
conrupiscit, ot tainen ipso opprossus jacct, » quod Joannosde vontre voeati.et in utcro sanctilicali, et
ad donum pcrtinct gratia?,qiiia s.Tpc quidam in Isaac antequam conciperi^tur dosignalus, el Jacob
subjoctionc cautius sc custodiunt, ct in prTlalionc vocalionc elccliis. Econtra vcro, « ;ilius calbolicx

delinquunt, utin Davidopcribus discimus,qucm Do- malris vcntrc ediliis juxla, vit.v tcrminum erroris

minusmisoricordilcrtcmporat, nc forlcqniin planis voragine devoralur,» quod perlincl ad rclribulio-

tilubat in pr.rcipitio pcdom pnnat. sicut idom san- neni justiti.-c, qiiia cum Deura cognovissct, ul Pau-

ctusGrcgorius in Rogula 1 IC paslorali domonslrnt. liis dirit, non sirut Deum honorifiravit {lUmi. i. 21);

Et sicut soriplnm ost Saiiclus sanctificctur adhuc

: et dc diabolo. laliirn vidclicet ciipito, scriptum est
(Apoc. XXII, II). iit Tobias ct ca;tpri in caplivilate quia in vcritatc non stetit(Joan. viii, *S), in qua sinc
electi. Item :« .\liiis vacare appplit, ol innuinoris (iubia fuil, scd ca pcrmansit, quoniam lu-
non in

ncgoliis implicalur : alius ncgotiis implicari desidc- mcns de dono 117 gralia; Dei, de suhlinni cxccl-
rat, et coactus vr.ral. » Qu.tb s.ijpc ad doniim pcrti- lentia cx rclributione justilia; cecidil ad miseris

nont gnitia^, .«a^pc ad rctributioncin jiislilia-. situl p inlima.« Aliusniitein vilaiiisuain incBlholica pictatc
idcm sanctus Crogorius ot in libris Moralibiis, et rnnsiiminal.qiii ortus in pcrlidia cuin bict<' iniilris

In flegula pastorali dcmonstrat. Ilem :« Alius malc hnuserat virus ermris; quod ad doniun piTtiiiel gra-
li.-c, sicnl scriptum csl : Gratia
salvi facti ettit, et
inohonns usque ad vilas suai lcrminum nd pcjora

progredilur; > qund porlinct ad rclribiitionom ju- hoc non e.r nihis, donum enim ftci rst {F.phet, ii, x).

sliti.T, sirut aportissiina cxindp rxcinpla nuilloties Alius celsiludinem bene vivcndi appclere cl volcl
in Soripluris invcninnis. El Paiilus dicit in Epistola cl vnlot : "quod nd donum portincl grnlix. sirut
ad Uoinanos, de his qui cuni Douin cognovissent, Paulus dicil Patum nohis cfsc a Dco et vclle et jier-
:

pro bona volitnlate (Philipp. ii. 13). • Alius nec

non sicut Dcuin glorilicaverunl : Propterea tradidit ficere
eos Deus in rcprnhuni scnsum (Itom. i, 2"<1, iit do volot nec valel, alius volct non valel. nlius valel
( l

Pharaono logilur.<. .Miiis bcnc incipions, pcr longilu- cl non volet; •> quir perlinenl ad rclribulioncm ju-
dinein tcniporiini prolicit ad aiigm(\;itiiiii niorilo- sliti.T.qiioninni bor, rcmolo eliam addilamenio ini-
rum;»quod ad donum grati.o non ilnbiuin osl por. qiiilnlis nostr.v, promeruil pencralis inasta pcrdilio.
 181 DE Pli.rLDES-IIXATKiXF. DISSEEITATIO PnSTKRI»,!!?. 182
nis; de qua, ut Auguslinus dicit, si nullus libera- A simiis illn qv^ cximle posuimus ci r/e prxposte
rntionc ilUus, quse a quibusdnm inordinnte facta esse
rctur, ut incomprehensibilis itn et irreprehensibi
(liytiosdtur.
lis osset Dei justitia.
Ad cognoscendos quippe istos judiciorum secreto- Secundura capitiilum synodo apud Carisiacum
in
rum sinus nullus ascendit.quia scit in suo secrcto habita nos de gratia et sanctorum
libero arbitrio ex
consilio artifcs et peritus cemcntarius, quo funem Patrum dictis excerpsimus; dequoprisci dixerunt
perpendiculi trahere, vel quo retrahere debeat : Pr;edestinatiani,quod liberum arbitrium in homine
quem lapidem in macoria Jerusalem, qucc aBdifica- nihil sit,sed sive ad bonum sive ad malum prffide-
tur ut civitas. ab intus foras trahere, quem a foris stinatio Dei in hominibus operelur, quoniam Dcus
intus retrahcre, et uhi in opere suk constructionis tale in hominibus plasmet arbitrium,quale estda;-'
ponere,quem a compositiono debeat ipsius suk ci- monum,quod proprio molu nihil aliud possitvella
vitatis relinquere,quod fit unius ejusdemque prsde- nisi malu.Ti.Indc et Gothescalcus modernus Prsde-
stinationis aut dono gratim.aut rotribulione justitia;. stinatianus in libello ad Rabanum aichicpiscopum
Unde sanctus Gregoriusin Ezcchiclis prophcta! ho- Moguntinum dicit ad locuni :"Dc quo videlicet lil'cro
milia 13 dicit : « Vis illa divinitatis.qua; in diversi- arbitrio quid EccIesi.T Chrisfi tonondum sit atque
tatis motuni non ducitur, ea ipsa n credendum, cum a ca;leris calholici.~ Patribus cvi-
et mutabiliiatem
qua
luce justitiae afflictos ac pcenitentes vivificat, dontor sit Deo gratias disputalum, tum praicipue
superbientes ac rigidos percutit. » Et homilia 17 contra Pelagianos et Coelostianosa beato Augustino
:

« Omnipotens Deus,quia sibimetipsi dissimilisnon plenius et uberius diversis in opusculis,el maxiine

est, ea virtute vidot qua audit.ea virtute crcat qua inllypomnesticoncssecognoscilurinoulcatum.Unde
judicat creata. Ejus vero et videre simul omnia ad- te polius ejusdem catholicissimi docloris fructuosis-
ministrare est.et adminislraro conspicere nec alia stmis asscrlionibus incomparabililer inde quoque
:

dam-
cogitatione justos adjuvat,atquo alia injustos maIueraniniti,quamerroncisopinionibus Massilien-
una eademque vi nalura; singularis sibi
nat, sed sisGennadii, qui plerique prajsumpsit iri locis.tam
semperque indissimilis dissimilia disponil.nDe quo ndoi cathoIiccs,quarn bcatorum etiam Patrum invi-
terribili in consiliis super filios hominum exclamat clissimis auctorilatibus, iiifelicis Cassiani pornicio-
Paulns ; alliludo,\n(\\n\-.sa]iicnli;c et scicnlix Dci\ sum
dogma sequcns rcnili.» Contra qu.-o nos
nirais
qmim incomprclwnsibiliasunt judiciacjus,ct invcsti- synodo sciipsimus :<'Libortatem arbitrii
in prtcfala

gabiles via'. ejus\ (/Joni.ii,13). Qui si mutattempus, in primo homine perdidimus, quam per Christum
non mutat eonsilium, quoniam consilium ejus in Dominum nostrum rccepimus,ct habeinus libcrum
Kternum manct.cngitationes cordis ejus in s.Tculuni arbitrium ad bonum prajventum el adjulum gratia,
sajculi. llwc ost pra;destinatio Dci, qui praidcstinat G ol habemus liberum arbilrium ad malum desertum

ea quK ab ipso sunt, vel qua; crat ipse facturus, gratia. Libcrum autem habemus arbitrium, quia
pra;destinans, id est gratia pr.iiparans eIectos,pro- gralia liboralum, et gratia de corrupta sanatum. »

bos et justos ad regnum,ad vitani a;ternam, id cst Cul capitulo.cuin aliis tribus de quibus ralio agilur,
ad gratiam quaj est pra;destinationis efTectus pu. : in conventu cpiscopoium doinus subscripsit Pru-
niens relictos, reprobos, injustos, quod est just;c dontius. Postca autem in opisiola ad Weniloncm
rctribulionis elTectus. Sicque, ut beatus Prosper suum archicpiscopum de ordiiianilo .Knoa Parisio-
istis ipsis verbis confitetur,ct alii catliolici doctores rura episcopo dirocta, qualuor ponons capilula, ila
concordi sensu fatentur, et sacra Scriptura, atque dc hoc prirao dicit « Libcrum 130 arbilrium,in
:

cathiilica crcdit et docet Ecclcsia,pra;destinatio Doi Adam merito inobcdicnli» amissuni, ita nobis per
semper in bono e.st, aut ad rolributioncm justitia;, Dominum noslrum Jcsum Christum re.lditum alque
aut ail donationcni pertincns grati;c.Idco has multi- libcratum confitoahir, intorim poslmochim
in so,
plices varictatcs at^iuo eireetus divin;u pra;dostina- autoni iii rOjsicut dicit Apostolus .S;)p cnim salvi
:

tionis a 118 beato Gregorio eomputatos, qualiter facti sumus {Roni. viii, 2 5), ut tanicn scmper ad
aut ad donum gralia;, aut ad retributionem justi- omne opus boiuim Deiomnipotcntisgratia indigca-
tia: pcrtineant, ostendere procuravimus : quia qui. r\ mus, sive cogilandum, sive inchoaiuUim, oporan-

dam, sicut in pra;falis libellis ostondiinus, pncdcs- dum,ac pcrseverantei» consummandum.ct sinc ipsa
tinalionos ox vcrbis sancli Grogorii phirali nunicro nibil boni nos posse ullalonus aut cogitaro,aut volle,
posuciunt, ut liinc pivpdeslinationcm giMiiiiiam aiit operari scianius."Unde miramur, cuiii in pr;o-
perdoceient, qua sancti ad vitam, et sicut illi di- fata synodo capitulis superius memoralis subscri-
cunt, reprobi pra;destinantur ad mortem. Nunc ad pserit, ct canonicas sanctiones,alque dccrcla apo-
reddcndaiii rationem secundi capituli Iransca- slolicajsedispontincum, suniciculcrcognila dc sy.
mus. nodali subscriplione atque professionc habcal,lam
iiiconsulle,ct iiiconsuoto, sinc proliabili collalioiio.
CAPUT XXI. contraregulariim iiistitiit;i,liiijusmiMli srriptiiin pro

Qualiter de secundo cnpilulo, n nol/is conlrn PrxUesti- ordiiiatiuniscousensu cu;piscopi sui ad archiepisco-
7ialianos exceplo ilc ijrniin et liberu urbitrio, veleres puin ct cucpiscopos suos Iransmiserit, vcl quia in
1'rsdcstinatiani setiserunt, dc qnorum verbts sump- capilulis s;cpe iiicmcralis sccundum oblinel loeum
183 IlINCM.Mtl IIIIK.MKNSIS AIICIIIEPISCOPI. 18»

do gralia ct lihcro nrbitrio, eur in hac ?iia cpislola A perdidimus : qui nivc ad piccandum, sive ad non
illiHlc.tpiulum incapitcposuit.Cnnvonicntius(|uipp(; pcccaiidum, arbitrium liberum babuit, ct non per

aiiteponitur illud capitulum,in quo dc prfpdcstina- aliud oITcnsam contruxit,nisi per quod nc dolinque-
tione Dci loquitur,qua; ante omnia sa^cula cxslat ct i<ct suadenli rosislerc potuil.Qui ergo per possc bo-
tempora, illi capitulo in quo dicitur do libero arbi- num vinccre potuit vellc malum, pcr malum velle
trio, quod homo in sajculo et in tompore non peni- perdidit bonum possc. Unde post casum primi pa-
tus vcl in tolum perdidit, scd infirmavit. Dcniquc rentisaibilriuni hominis,priusquam a dominatiooe
in volumine nobis a vestra dominatione' ad respon- diaboli per Dei graliam libcrctur, in illo profundo
dcndum commisso invenimus in sexlo capitulo qua; jacetjin quod sc sua libertatc dimcrsit : sicqnc in
soquuntur « Itera do gratia por quam salvantur
: malis oranibus arbitrii justitix liberi, scrvi autcm
credentes.et sine qua rationalis crcatura nunquam pcccati, voluntas intelligenda cst sine gralia.Accc-
beate vixit, el de libero arbitrio, por poccatum in dentc autem gratia, idcm urbitrium liberum, quod
primo homine infirmato, scd per gratiam Domini sua libcrtale erat pravum spiritu Doi agcntc lit rc-
Jesu lidelibus cjus rcdintcgrato ct sanato,id ipsum ctum. Sicquc in bonis oranibus csl libcra volunlas
constantissime ct fido plena fatcmur,quod sanclis- intelligenda de gratia, quara arbitrii libortatem per
simi PatresaucloritatesacrarumScriplurarum nobis Christum recepimus,quid cum Patre dedit nobis pi-
B gnus spiritus,ct ubicslspiritusDomini.ibi libcrtofi,
tcnondum roliquerunt, quod Africana, quod Arau-
sicana Synodus professa est.quod beatissimi Ponti- ct ut scripluin ost : Si vos Filius liberavit, tunc ve-
ficcs apostolica} sedis catholica fidc lenuerunt, sed re liberi critis (Joan.viii,.'i<'H;qua libertate Christus

et de natura ct gralia in aliam partem nullo modo nos liboravil.Ilinc sanctus Augustinus in libro dc
dcclinare prajsumcntes. » Correptionc ct Gratia (cap. 12; dicil "Undcautem :

Dc hoc etiam compilatore istorum capitulorum non glorietur omnis caro[id esl omnis bomo)coram
miramur, cur post omnia eapituladc quibusrcdivi- ipso, nisi de meritis suis? qu.-c quidani potuit ba-
va qu.Tstio vcntilatur, novissiiuc posucrit dc gralia bere, seil perdidil, et per quod habcre potuit, pcr

et libero arbitrio, cum tortio et quarto convcnien- hoc perdidit, hoc cst, per libcrum arbitrium, pro-
tius prajponi valcat.sicut potest quilibet sanum sa- pter quod non restat liberandis nisi gratia libcran-
piens ex consoquentia rationis discerncre. Sed non lis.»Et ilem in libro Hypoirnestico {lib. iii, tub
est mirum, quoniam captiosus quisque, dum vult inilium) : <• Vitiato libero arbitrio, totus homo csl
impiovidis ct incaulis laqucos ostcndore,confusionc vitiatus, por quod absquo adjutorio graliac, ul Deo
nuilliplici oamdem
studet decipulam paleis vcl qui- placcat, ncc valct incipcrc, nec pcrlicerc suflicit.

buscunque pcrmiscendo quisquiliis occuUaro

valct Et aliquanto suporius : <• Ideo liborum arliitrium
sicut et in prajscripto capitulo dc Flori vcrbis atque C dictum quod in sua positum sil potoslate, ba-
est,

sentcntiis studuit agcre.Quaproptcr neccssc est no- bens agcndi quod vclit potostatem, quod cst vitalis
bis intcgritatem capituli a nobis excerpti iterura po- et ralionalis aniraa; motus. Scd hujusmodi, ut antc

nere, et verba catholicorum de quibus illud cxcer- jam dixijfuil in homine protopl.isto.cum ante pec-
psimus dcmonstrare. Hic cniin cjusilem csl textus calura raanercl ilU-csus. Non oiiim por aliud con-
secundi capituli :<>Libertatcra arbitrii in primo ho- traxil offensam.nisi pcr id quo potuil iic delinquerol
minc perdidimuSjquam pcr Christum Doraiuum no- rcsistcrc suadcnti. Per vcllc crgo malum.reclo pcr-
struin recepimus, 1*0 et babcmus liberuin arbi- didit possebonum.quiperpossebonum 191 potuit
trium ail bonura pr.Tventunict adjutum gratia;ct ha- vincere velle malum. Quam juste Dcus jam dclicto
bcmus liberum arbilrium ad malum desertum gra- caplivum voluntati depravataedimisit.ut haic eidcm
tia. Liberumuutom haberaus arbitriura.quiagralis essct pccna in non faeiendo quod vcllot, qua; sem-
liberatura.el gratia dc corrupto sanatum."Uude.\ u- per si Deo fuisset obediens sufliccrc potuissct ad
gustinus,in libro dc Bono perseverantia!(crt;>.7),quia omnc opus bonuin quod voIuisset.xEt item :« Crc-
libcrtas arbitrii in primo hominc fueral ita dicit : dit cnini calholica Ecclesia, quod salus hominis cx
« Fuerat, inquicns, in homino antcquam cadoret : Dco sil Cbrislus, ciijus vulnere liberum nostrum
qu;c taraen libcrlas vnluntalisinilliusprira.T comli- I)
curalur ol rcforinaliir arbitrium vulneralum. » Et
tionis pr.Tstanlia quantum valueril,apparuil in an- ilciii iii eodcin : • (^uni aiitoni acccpi-nl spiriliim
gelis.iiQuam inilloscilicct primo houiinc amisimus, Domini, crit in co liberlos, ad Domini CApc<iscnda
siciit idem doctor in libro dc Corrrptione ct Gratia pr.Tcepla, quia iibi spirilus Homini. ibi liborlas. "

(cnp. 12) dirit :. Nunc vcro, inquions, posleaquain Deinilo siibjinximus : Et habcmus lHvrum atbi-
racla est illa raagiia peccali uienln aniissa libertas, triiim <id honiim jw.riv m/i/i»i rl atljiitum gratia.rt tui-

ctiaiu majoribus donis adjuvanda remansit infirmi- bcmus tibcrumarbilrium atlmalumdcicrtum gratiiL
tas. » El aliquando supcrius (frtp.ll) ^«IbTC autcm El Aiiguslinus in libro de Prtcdcstinationc sancto-
tanlo niajor est, ut parum sit homini pcr illam re- rum : •• Est crgo, inqiiiens, in malonim polo^lalc
pararc perdilain liborlaloin. Siibsenili siiinus,
•> poccnn;: nl aulem peccandn hoc vcl hoc illa malilia
qmtm pcr Christiim Domiiiiim nostnim reccpimus fucianl, iion csl in onriira pi'! 1 Dei divi-

Illaniaibiliii liberlalera.quam per Clirislura receiii- deiilis U^ncbras cl orJinanli;- ni .Xugusli-

mus.illam,in(|uam el non aliara, in bominc primo nus in libro Hypomnesticon(W<»»-o iii )<oit mctiium).
185 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTEHIOR. 180

« Est igitur liberum arbitrium, quod quisquis esse A cupiditates, alii magis, alii minus, sed omnes niali,
negaverit catholieus non est; et quisquis sic csse etpro ipsadiversitatediversis suppliciis judicandi.D
dixerit, qiiod sine Deo bonum opus, id est quod ad De sensu autcm et contextu totius Capituli, idem
ejus sanetum propositum pertmot, noc mcipere ncc beatus .\ugustinus in libro de Perfectionc justitia;

perflcere possit, catholicus est.» Ed item {ihid, sitli hominis itadicit :« Verum
autem quod ait,quin est
initium) : « Vitiato libero arbitrio totus homo est obtrectalorsuus; quodDeus tambonus quam juslus,
vitiatus per quod absque adjutorio gratia; Dei, ut
:
talem hominem fccerit, qui peccati malo carere
Deo placeat.nec valet incipere.nec perficere sufficit. sufficeret, scd si voluisset. Quis enim eum ncscit

Prffivenitur autem medicina, id est Christi gratia, sanum et inculpabilem factum, et libcro arbitrio

ut sanetur et reparetur in eodom

atquo pr;c- vitiata, atquo ad justc vivendum potcstale libera constitu-
paretur voluntas, qua sempcr indigons in adjulo- tuiu? Sed nunc de illo agitur qucm semivivum la-
rium, illuminante gratia Salvatoris possit tam Dcuni tronos in via reliquerunt; qui gravibus saucius con-
cognoscere, quam secundum ejus vivere volunta- fossusque vuIneribus,non ita potest a justitia; cul-
tem.» Et item :« Non crgo homo voluntate sua,adhuo men ascendere, sicut potuit indc desccndere, qui
in vitio libcri arbitrii claudicante,pr;evcnit Pcumut ctiam si jam in stabulo est,curatur. Non igitur Dcus
cognoscat qu^rat eum, gratiam tanquam mcritis
et n impossibilia jubet, sed jubcndo admonet, ct facerc
accepturus; sed pra;cedit etiam, ut diximus, misc quod quod non possis.
possis, et petere :

ricordissima gratia sua Deus homines ignorantes,ct Et in epistolaad Valentinum :« Primo enim
(46)
necdum so quKrentes voluntate liberi arbitrii,ut eos Dominus Jesus, sicut scriptum est in Evangelio
se scire et qua;rere faciat, sicut dicit Joannes apo- Joannis apostoli yon venit ut jutlirarct mitndum,
:

stolus in Epistola sua : Scuiuts (pioniain Filitts Dci scd itt salvctitr mundits per ipsuin (Joan. iii, 17).

venit, ct dedit nobis sensuin, ut cognoscainits verum Postea vero, sicut scribit apostolus Paulus : Jitdi-

Deutn,et simits in vero Filio ejtis : hic est verits et vita cabit Deus hiinc mundum (Rom. iii, 0), et venturus
xterna (l Joan. v, 20;.»Audiat etiam quisque lector, est, sicut tota Ecclesia insymbolo confitetur, Jurfi-
sivebcnevolus,sive malcvolus,quid de libero arbilrio rare vivos et mortuos. Si orgo non cst Dei gratia,
praiveutoet adjuto gratia.etdeeodem libero arbitrio quomodo salvat mundum? et si non est liberum
dcserto gratia, senliat idem doctor catholicus.'i Esse arbitrium, quomodo judicat mundum? Proinde li-

fatemur, inquiens {libro iii, sub initium), liberum brum vcl epistolam meam,quam seciim ad vos su-
arbitrium omnibus hominibus, habens quidem ju- pradicti attulerunt, secundum hanc fidem intelli-
dicium rationis, non per quod sit idonoum qua; ad gitc, ut neque negetis Dei gnitiam, nequc liberum
Dcum portinent sinc Dco aut inchoare vol ccrtc per- arbitrium sic defendatis, ut a Doi gratia soparotis.

agere ; sed tantum in operibus vit;c pivTScntis, lam '-' tanquam siiio illa vcl cogilaro aliquid,vol agorc sc
bonis quam etiam malis. Bonis dico, qua; de bonis cuudum Doum ulla rationepossimus, quod omnino
nalura; oriuntur, id est,velle laborare in agro, vellc non possumus; » et post aliquanta:« Credite divinis
manducare ot bibere, velle habcrc amicum, » et c;c- eloquis, quia ot liberum est nominis arbitrium, ct
tora qua! ibi prosequitur, qua; omnia non sine gu- gralia Dei, sine cujus adjutorio liberum arbitriiim
bcriiaculo divino subsistunt : imo cx ipso, ct por ncc convorti potest ad Deum, ncc proficero in Doum,
ipsum sunt, vel cssc cocpcrunl. Malis voro dico, ut et quod pic creditis, ut eliam sapienter intolligatis
est velle idolum 122 colore, velle homioidiLim per- orale. Et ad hoc ipsum cnim, id est, ut sapicntcr
petrare, et reliqua qu;c prosequitur in eodcm Hy- 123 intelligamus, est utique libcrum arbilrium.
pomnesticon libro. Nisienim libero arbitrio intelligeremus atque sapc-
Quod autcm in conclusione subjunximus dicentos: remus, non nobis prwciperetur diccntc Scriptura •.

Liherum autcm habcinus arbitiiiim. (luitt ijralia libe- Intclligite ergo qiti insipicntcs cstis in populo, ct

ratitvi, et gartia de corrupto sanatum, simctus Au- stulti aliijittindo sapite (Psal. xcix, 8). Eo ipso ([uippo,
gustinus in libro dc Corrcptione cl Gratia (cap. i:^\ quopra;ccptumatqucimpcratumest,utintolliganius
prosequitur, diccns : « Hi vero qui nou perlinent atque sapiamus, obcdientiam nostram requirit.qua;
ad hunc prajdeslinatorum numeruni.quos Doi gra. 1) nulla potcst cssc sinc, libero arbitrio. Sed si posscl
li;i, sivo nondum haliontes ullum liberum sua; vn- hoc ipsum sine adjulorio Dei grati.i; nori, por libc-
luntatis arbitrium, sive cum arbitrio voluntatis, rum arbilrium ut iiilolligoromus at^iup saporemus,
idoo vcro liboro, (luia i)or ipsain gratiam libcrato, non diccretur Doo /)(i mihi intclleetum iil tliscam
:

pcrducit ad rcgnum; bi ergo, qui non pertincnt ad mandata tua (Psttl. cxviii, 73); noc in Evangolio
islnm cerlissimum ol lidelissimum numcrum, pro scriplum ossol Tunc nperuit iliis sciisum ut inlclli-
:

mcritis justissimo jndicantur. Aut enim jaconl sub gcrcnt Scripluras (Luc.kxw, 45); nec Jacobus apn-
peccalo quod originalitor gononilione Iraxoruiil, ol stolus dicoret S/ ijuis aulcm ve.itrum indigct .lapicn-
:

cum illo h;oroilitario(lobilo liincexeiint,(piod iKin ost tia, po.^stulct a Dco,qui dat oiiinihus afjlucnlcr, cl noii

regeneraliono dimissum, ;iul porlibonini arbiliiiim impropcrut, cl dabitur ci (Jiic. i, .'i). » El iloruin in

alia insuper addidcrunl : arbitrium, iiiqiiain, libc- eunidcm Valenlinum

allera cpistola {epist. 47) ad :

rum,scdnon libor;itum, libcrum justili;B,peccati au- " Quantum potuimus, ogimus cum istis ol vestris ot
tcm scrvum, f|Ui) vnlvuiiliir [icr divcrsas iioxiasqiie nostris iVatribus, ut in (ido sana oalholica porsevo.
187 HINDMAHI 1(1II':NI:NSIS AltnillRNSr.OPI. 188
rent, qua> iicquc libcrum arbilrium ncgat, sivo in A posse cum volumiiB. Ncm qnid prodcst, siquod non
vitam malam, sivo in bonam, ncqtic tanlnm ci (ri- possumus volumus, aut quod possumus nolumus?»
buit, ut sinc Dni pratia valcat aliquirl, sivo ut cx El itcm {rap. 17)Ut crgo volimus sine nobis ope-
:i<

malo convortatur in bonnm, sivc ut in bonum pcr- ratur, cum aulcm volumus,
et sic volumiis ut facia-
severanter proficiat.sivc tit ad Imnuin scnipilcmiim mus, nobiseumcooperatur; tamcn sinc illo vel ope-
pprveniat ulii ,jam non timcut ne tleficiat. » Et posl rante ut velimus, vel coopcranle cum volumus, ad
pauca : In bis verbis sanctfe Scripturn; coni-ideratc, bon.-e pietalis opcra nihil valemus. »

fratrcs, quia si non rsset iiberum arbitrium, non El itom in libro Hypomnosticon ilibro iii, versus
diccrctur : Itrrtns rursus far pcdihus luis, et vias finem) ila dicil :" Et gratiu inquons ot liburum ar-
tuns diriijr, nc dcclitics ud dc.rlcriini, ncijuc iid sini- bilriiim pcragit sine dnbio i(or fidei. Liberum arbi-
striim {I'rov. iv, 27). Et (amen sinc Dei gra(ia si Iriura dum I)ci Christianus Tucit pra;cep(a, sod non,
possct hoc fieri, non postoa diceretur : Ipse aulem ut supra di.xi, sine gralia dirigontc vel giibernanle.
rectos fncict cursus lucs, ct itincra tua in pace pro- Prop(cr quod dicit in Psalniis Dirigc in conspeclu :

ducet. » Kt pnst nliipianla f Idcn vnbis di.xi ne dc- : tuo vium nienm [Psal. v, 0), e(, a Domino grcssus
rlinelis in dcxleram, noqiic in sinislram, lioc est niiO Iwmiuis diriijunlur {l'sal. xxxvi, 2.'?}. Kaquo ncc
sic dc(enda(is libcrum arbilriuni, u( oi bona opora n gralia sine libcro arbilrio faci( hominem liaborc
sino Doi gru(ia tribuatis ; ncc sic dcfendatis graliam, beatam vitam, ncc liberum arbitrium sine gralia.
ut quasi do illa sociiri mala opera diligatis, qiiod Tamcn parvulos sine usu liberi arbitrii facit gratia
ipsa graiia Doi avorlat a vobis. » habcre beatam vitam; cos aulein qui jam radonis
Et iteni ad ciimdom Valontinuni in libro dc Gralia capaces sunt, pr.-cvenit atquo docet, ut bonum velint
et libero arbitrio (rap. 'i)-.'! lla(|iie ii( hoc vorbiini, et possint.» E( itcm :« Nemo sit scgnis et romissus

quod nonabomnibus capitur.ab aliqiiibuscapiatur, ad serviendum Dco, nec sic de gra'.ia conndat, tan-
et Dei donum osl libcrum arbitrium.» Et itcm {cnp. quam de libcro arbitrio cjus, quod per mortcm Kilii
5) :« lioijamus in vacuum gratiam Pci suscipiatis
nc sui roparavit, ct sibi pra;paravi(, opcra non rcqiii-
{II Cor. VI, 1).VI quid cnini cos rogat, si gratiain rat. » Et item :« Opera liberi arbidii bona, qii.T ul

sic suscopcrun( iit propriam pordcrcnt volun(a(em'? fiant pricparandir per gradi' pra-von^um, nuUis li-

Tamcn nc ipra voIun(as sine gra(ia Dei pu(olurboni beri arbilrii mcritis, ot ip.=a facienle, gubernanlo, ct
aliquid possc, conlinuo cum dixisset Grntia cjus in : abundcnl in libero arbitrio, non dam-
pcrficientc, ul
me vacna non fuit, scd plus omnihus illis lahoravi, nanuis,quiaex hisvel hujusmodi homincs D''ijusli-
siibjiinxit atqiic ait Non aulem cgo, scd gratiii Dci
: ficati sunt, justificandir, jus(ificabiintiir in Chrislo.
niecum {I Cor. xv, 10) id cst nfin solus, scd gra(ia Doi
; Damnamus vero auctorilato divina oiicra libcri ar-
mccum ac per hoc noc gralia Dci solo, nec ipse
; bitrii qua; grati.-o pr.cponuntur, c( cx his lan<iuam
solus, sed gra(ia Dci cum illo. » Et item {cap. 0) : meritis in Christo juslificari rxtolluntur. Quis cnim
« His talibus tcstimoniis divinis probaturgratia Dei priordcdit ei, el retribuel illi? "Et itcm :« .VuscuKa
non spciindum inerila nostra dnri, quandoqiiidom tamcn aurcs habeas audieudi, ct cor
et intollige, si

nnn snliim nullis bnnis, voriim o(iam iniiliis mcri- non induralum intelligondi. Propter liborum
sit

tis malis pr.Tccdondbiis vidomus da(aiii, o( quo(iilio arbitriuni, quo bona ct mala operantur honiincs,
dari videmus; sod planc ciim da(a fuori(, incipiunt dic(uni est unicuiqiio rodili sccundum opcra sua.
csse etiam merita nostra bona, por illam lamon. llaliol cnim homo malum meriluni, cum vilin siio

Nam si sc ipsa sublraxerit,radil homo, non ercc(us jam baptizatiis declinat a bono, ct facit malum, id

scd pr.-ccipitatus liboro arhitrio.» Rt itcm in codem esl, cum relin(|uit Doum ct diligil sa-culum, sirul
191 libro {cap. l'i) : « lla-c dixi, ut apostoliris f.
cisse Demam (// Tim. iv, 9) cl llermogoncm (//

vorbis libcriim arliilrium veslrum a malo dclcrre- Tim. 1, 15), lestalur .\poslolus; vel cum ctiam in
rem, ct cxhorlarcr ad bonum. Ncc lamen ideo dc- toto 195 spcm habcns in \ariis simularris, Deum
botis in homine, hoc cst in vobis ipsis; scd in Do- vcrum agnosi'crc non vult,quem cognosccndi in hoc
mino gloriari.» Et item :« Liherum quidcni hominis Sicculo habel polcstttlem si vclil sumnius Dcus, ;

arbitrium pulsatur ubi dicitur vocem cjus Q lam pcr indebilam gralinm qua juslifical, impiiim
: llodic si
audicrilis. nolitc ohdurarc rorila vestra (/*.w/. xi;iv, salvare, quam etiam cuiii so avcrlil jiidicio jutln
8). Sod nisi possct Dcus etiam diiridam cordis au- tradituin in reprobum scn -um fuliiro cchoiin.v sup-
ferrc, non diccrcl per prophctam Auferam nb ci^ : plicio reservarc, ut n-ddul ci secuixluin ojH-ra sua.
COT liipideutn, el dabn eis cor
carneum (^Ezech. ii, 10; Ilabct nihilominusci boiium moritum, cum in om-
xxxvi' 2(5).» Et item (cn/). 1.5) ; « Semper csl autem nibus grati.T Dci bona in se opcranli non rcsislit,
in nobis voluntas libora, sod non scinper esl bona. sed coopcralor oxislit." El ilem :•< Sod ui.-* mihi quia
Aut enim ajustilia libcra ost.qiiaiido servit peccato. ociilis haTcdco dolorc turbatis, in(cnderc lumcn
ct lunc est mala aiit a pcccato libcra ost, quando
; verilalis non polcs, et niilluni csl prorsus merituin
servit justiti.T, el lunc csl bnna. Gralia voro Dei propri.T volunlatis. Si disccrnas iiitcr volunlalcm
scmperest bona, clper hanc lit, ul sil liomo volun- clgratiam csl. Audi crgo brcvitcr Ppoprix volun- :

lalis bon.-c, qui prius fuil volunlalis mal.c. Tunc lunc csl mcritum bonum, quando gralia,- do-
lalis
enim utile est velle cum possumus, el lunc ulile est num pra;ccdil uniuscujusque volunlalcm, ct ope-
189 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 190
ratur ut meritum faciat homo pcr propriam volun- A agimus ct Dei est, el nostrum Dei per praevenien :

tatem. » tem gratiam, nosfrum per obsequentem Hberam

Et Gregorius in libro Moralium x.\vi,cap.lu : « Si voluntatem.Si enim Dci non est,unde ei gratias in
quis salvari,inquiens,sic munditia manuum siiarum aeternum agimus ? Rursum si nostrum non est,unde
cr6ditur,ut suis viriiuus innocens flat, procul dubio nobis retribui pr;emia speramus? Quia ergo non
erratur : quia si superna gratia nocentem non iminerilo gralias agimus.sciinus quod ejus munere
pra?venit, nunquam profecto inveniet quem remu- pra;vcnimur; et rursum quia non immerito retribu-
nerct innocentem.Undeveridici Moysisvoce dicitur: tionem quaerimus,scimus quod subsequente libero
NuUusque apud te per se innocens est (Ext-d. xsxiv), arbitrio bona elegimus qua; agcremus. Et in ho- >>

Superna ergo pietas priusagit aliquid in nobis sine milia Evangelii 37 « Non vos me etegistis, scd ego
:

nobis.ut subsequentoquoque nostro libcro arbitrio elegi vos, ct posui vos ul eatis et frurtum affcralis
bonum quod jam appetimus agat noljiscum; quod (Toan. XV, 16). Posui, ad gratiam plaiitavi, ut eatis

tamcn pcr impensam gratiam in extrcmo judicio ita volcndo, fructum alVeratis opcrando. Eatis enim
remuneret innobis,ac sisolisprocesssisset ex nobis. volendo quia velle aliquid facere jam mcnte
dixit,

Quia enim divina nos bonilas ut innocentes faciat ire est.Qualem vero fructum atferre debeant subdi-
praivenit, Paulus ait : Gralia Dei sum id quod sum tur, el frurtHs vester maneat. Ibi ergo, id est post
(I Cor. xv,10)..Et quia camdem gratiam nostrum li- mortcm, illa retributio inchoat, ubi ista termina-
berura arbitrium sequitur.ad jungit Et gratia ejus in : tur. » Et in homilia 9 (m prinripio) Ezechiclis pro-
me vacua non fuit,sed abundantius iltis omnibus labo- phcta! : Et itigressus est in me Spiritu-s, poslquam
ravi. Qui dum se de se nihil esse conspiceret, ait, locutus esl mihi, et statuit mc supra pedcs meos
non autem ego, et tamen quia se esse aliquid cum {Exicch. Ecce divina vox jaccnti prophetae
II, 2)
gratia invenit, adjunxit scd (jratia Dci mecumMun- jussit ut surgeret sed surgere omnino non posset,
:

ditia itaque manuum suarum innocens salvabitur, ni-^i in hunc omnipotentis l)ei spiritus intrasset :

quia qui hic prjevcnitur dono ut innocens (iat,cum quia ex omnipoientis Dei gratia ad bona opera co-
ad judicium ducitur ex merito remuneratur. » Et nari quidem possumus, sed ht-ec implere non possu-
in libro xxxiii : « Ncmo quippe, ut divina illum mus siipse non adjuvat qui jubet. Sic Paulus cum
gratia subsequatur, prius aliquid contulit Dco. discipulos admonerct, dicens : Cum mclu et tremore
iSam nos Deum benp opcrando prnn-enimus, ubi
si vestram ipsorum salutcm opcramini (Philipp. ii, 12,

est quod propheta ait •..Miscrirordia ejus pr.rrcnici 13), illico qiiis in eis hjcc ipsa bona opcrarctur
me (Pal. lvui, 11)? Si quid nos bon.-c operationis adjnnxit, diccns^Duia cstcnim qui operatur in vobis
dedimus, ut ejus gratiam mereramur ubi est quod et velle et perficere pro hona voluntttte. Hinc esl quod

Paulus apostolus dicit Gratia salvi facti estis per C ipsa Veritas discipulis dicit Sine me nihil potestis
: :

fidem, et hoc non ex vobis, sed Dei donum est, non ex facere {Joan. xv, 5.) Sed in his considerandum est
operihus {Ep/ies. ii, 8)? Si nostra dilectio Deum quia si bona nostra sic onmipotciitis Dei dona sunt,
pr,-cvcnit,ubi cst quod Joannes apostolus dicit:.Vo« ut iii eis aliqiiid noslrum non sit,cur nos quasi pro
quia nos dilexerimus Deum, sed quonium ipse prior nieritisa>ternam retributionem quffirinius? si autcm
dilexit nos (I Joan. iv), 10)? Ubi est quod per Osee ita nostra sunt,ut dona Dei omnipotentis non sinl,
Dominus dicit Diligam cos spo"lanee (Osee xiv, 5)?
: cur ex eis omnipotenti Deo gratias agimus? Sed
Si sine ejusmanere noslra virtiite Dcum sequimur, scienduin est quia mala uostra solummodu noslra
ubi est quod per Evangelium Vcritas protestatur, punt, bona autem nostra et oinnipotcniis Dci sunt
diccns Sine me nihil potcslis facere [Joan. xv, .5)?
: ct nostra : quia ipse aspirando nos pra;vcnit ut
Ubi est quod ait Nemo potest venirc ad me nisi
: vclimus, qui adjuvando subsequitur nc iiianitcr
Pater, qui misit me, traxerit eum (joan. vi, ii)? vclimus, sed possimus implere qua; volumus.Pra;-
Ubi quod itcrum dicit : Non vos me elcgistis, scd ego veniente crgo gratia.et bona voluntatc subsequente,
elegi vos (Joan. xv, 18) ? Si saltem dona bonorum hoc quod omnipotentis Dci donum est, lit nieritum
116 operum virtute nostra benc cogitando iir.-c- iioslrum.Quod beiie Paulus brcvi scntcutiacxplieat,
veniimiB, ubi est iiuod rursuin per Pauluiii taiii ., 197 diccns Plus illis omnibus luhoravit (/ Cor.
:

salubriter dicitur, ut omnis dc sc humanae meiitis XV, 10). Qui nc videretur su.-e virtuti tiibiii.ssc quod
flducia ab ipsa cordis radice succidatur, rum ail : fcccrat, Non autem eyo, sed gratiu Dei
adjunxit :

Non quia sujficientes simus eogitare uliquid a noliis niecum. Quia cnim ccclesli dono pr."cventus esl,
quasi ex nobis, scd sufficicntia nostra ex Dco cst (II quasi alicniim sc a bono suo operc agnovil,dici'i\s :

Cor. 5)? ,\emo crp;o Dcuin meritis pra-venit, ut

III, ,\!)» autcm ('(/(). Scd quia pra>vcniens gratia libciiiiii

tenerc eum quasi debitorem possit!"Et paulo post : in co nrbilrium feccrat in bono, quo libcroarbiliio
« Idcirco enim nequaquam cucleslis patria praMnia camdem graliam est subseculus in operc.adjunxit :

aeterna percipiunt, quin rcprobi,quia ca nunc,dum sed gratia Dei mecum; nc si dicerct In bono :

promereri potcrant, ex libero arbitrin ronlcmpse- opcre laboravi, iion ego, scd ct ego. In eo enim
runt.Quod videlicet liberiiiii arliitriiim in bnnn Ibr- quo solo Doniini dono praivcntus suin, non cgo ;

inalur plcctis,cuiii eorummcnsa tcnenisdcsidcriis iii po autem quod donum voltintalc subseculus,
gratia aspirante sus|)enditur. Honiim qiiippi- qund el ego. Ilis igitur brcvilcr contra l'i-lagiiim ct Cu;-
 IIINCMAIII illlF.MKNSIS AltCillliPFSCOPi. 192

lestinum dictis, ad pxponendi ordinpm redeamiis. » \ trium? el idco non est personarum acceptio apud
El Prosper in cpistola ad Runnuni do Gralia et de Douni.In omni itaque opore sancto prior esl volun-
libcro Arbitrio :< Quis amljigat, iiiquil, tunc libe- tas Dei, posterior libcri arbitrii, id ost opcralur
rum arbitrium cohortalioni vocantis obedire, cum DeuSjCOoperaturhomo." Et plura alia, qua; si quis
in illo gralia Dci affoctum crcdcndi obcdicndique plenius scire voluerit.cumdem librum ex ordinc ro-
generaverit? » Et itcm :"Qui crcdunt, Dei aguntur legat, in quo multa mirifica et miranda aut cogno-

spiritu; qui non credunt, libcro avertunlur arbi- sccre aut recognosccre valebit.
trio. " Et item : < Gmne quod non est ex fide, Et sanctus Coilestinus in Decretalibus cx verbi»
pcccatum cst,ut scilicet iutelligas justitiamjnfide- Innocentii papae {post epist. 8)Liberum enim, : «

liuni non esse justitiam, (juia sordet natura sinc inquit.arbitrium primus homo perpessusdum suis
gratia. Aniissa quippe nalurali innoccntia, liomo inconsultius ulitur bonis,cadcn8 in praevaricationis
cxsul ac pcrditus,auibulans sinc via, profundiorcs profuiida dimersus csl, et nihil quemaiiinodum
intrabat errorcs; scd quaisitus, ct invcntus, et exinde surgcre possct invenit, suaquc in ailcrnum
reportatus est, et in via qu;c veritas ct vita est libertale dcceplus, huic ruina: suljjacuisset oppres-

inlroductus, ac dilcctionc in Deum, qui illum non sus, nisieum post Chrisli pro sua gratia rclevassol
dilipcnlcm prior dilcxit, agnitus cst. » Et itcm : adventus, qui per novoe regcnorationis purificalio-
« Gratia quoscunquc justincat, non ex
it;ilur Dci,
'

ncm prajteritum omne vitium sui baptismatis iava-

bonis mcliorcs,scd ex nialis bonos facit^postea pcr cro purgavit. » Item : « Adverte tandem, o prava-
profectum ex bonis factura meliores, non adcmpto rum mentium perversa doctrina, quod primum
iibcro arbitrio, sed liberato; quod donec sine bominem ita libcrlas ipsa decepit, ut dum indul-
Deo solum luit, mortuum fuit justitia>, vixitque genlius frenis ejus utitur,in pra?varicalioncm pr»-
peccato; autcm id illuminavit misericordia
ubi sumptione incideret.Noc ex hac potuit erui, nisi ei

Cliristi, crulum cst a rcgno diaboli, et factum est providontia regeneralionisstatumpristin.T liborlatis
regnum Dci. In quo ut pcrmanore possit, np ea Christi Domini reformassel adventus. El posl ali- >•

quidem facultate sufficit sibi, n-si indc accipiat quanta « Quotquot enim spiritu Dei agunlur, hi
:

perscveranliam, unde accepil industriam. » filii sunt Dci, ut nec nostrum deesse sentiamus
Et item sanctus Auguslinusin libroHypomnesti- arbitriiim,et in bonisquibusque voluntatishumanai

con (lib. iii) Si altcndas ad pcccatum primo-

: <• singulis rnotibus magis illius valore non dubitouius

rum hominura,quo niassa humani gonoris damnari auxilium." Et post aliquanta :«Quod ulique auxilio
mcruit,quia secundum testimonium Pauli apostoli, cl munere Dei non aufcrtur liberum arbitrium,80d

ex uno omiws in condninnalionem (Rom. v, 16), liberatur, ut de tcncbroso lucidum, do pravo rec-
poteris agnosccrc judicia Dei essc juslissima. Inde C tum, de languido sanum, de imprudcnle sit provi-

esl enim malum mcritum in omnibus,tain parvulis duni.»Et item sanctus Prosper in epistola ad Rufi-
quani majoribus, prc-ccedcns Judicia Dei, ut justo num : « Et ut mapis probarctur, inquit, libcrum
ejusjudicio puniantur.»Et item, « Audi tamcn ad- arbitrium nihil possc sino gratia.cui dictum fuerat,
huc calcatius,ut ad propositum superioris disputa- Confirmu frnlrcs tuos, et roga ne intretit in tenltitio-
tionis rcvortamur, quia homo vulncratur libcroar- nem (Ltic. xxii, 32), quique responderat, ut4]uc

bitrio pcr Ad.t pcccatuin, sine gratia Dci pcr so ex libcro arbitrio, Domine, lecum paratus sum el

solum sanarc sc non potcst, noc sponlc ad paradi- in cnrrcrcm cl in morlein i><r, oidem ]>r.vilicitur quod
sum revcrti sanctorum numero sociandus,ncc cum prius quam gallus cantot, ler Dominum nepatunis
gratiam meritis ullis accipere.scd tolum sua mise- sit; quod quid est aliudquam quod in fidedefcctu-

ricordia Doum pcragere. » Et de vulncrato &cst'mi- rus sit? " Et itcm :..Nimium vcro inepto,nimium-
vivo irlido {I.uc. x, 30) sccundum parabolam cvan- que inconsidcratcabadvcrsantilius dicilur,quod por
geticarn ibidcm loquens isdem sanctus .Xugu.^itinus hanc Dei grati.-im libcronihil rclin(]ualur arbilrio."
subjungit:«Rcctcdietuscstscmivivus;habobatcnim El post ]iauca « Proindc homo.qui libcro arbilrio
:

vitalcm motum, 1*8 id cst libcrum arbitrium vul 149 fuil malus, in ipso libcro arbitrio faclus csl
uoratum, quod ci solum ad .rternam vilam quam jj
bonus:scd per se malus,pcr Dcum bonus.qui cum
pcrdidorat rcdire non suflicicbal." Et itom Cum : •< ita in illum inilialcmhonorom alioinilio refomiavit,

aiitcm acrcpcril spirilum Doniini,orit in co lihorlas uloinnnsolumculpammnI.TVi.li .iclionis ;

remillcrcl, sod oliam bcno vello. i^alquo

ad capcsscnda Doniiiii pr;cccpta, quia ubi spirilus ,

Domini, ibi libcrlas. Et post aliquanla « Quia

>• : in his permanere donarot. El itcm • Ex una
•> :

cum Doi miscricordia sc pr.Tveiiicntc agil et ipse massa, qu.t; est caro primi hominis, unani scimus
satis pcr libcrum arbilrium.ul mundolur; sola au- omnium hominum creatam crcarique naluram, cl
tem voluntate sua si pra^suniiit, mundari non po- camdom peripsius primi hominisliberum arbilrium,
tcst. > Et idcm » Qiiibus oiiim dicilur in ps.nlmis,
: in quo nmnes poccnvcrunl, cssc pmslraljim, noc

nisi liberuni arliilriiiin li.iboiilibiis : yniilc. /ilii.nu- uUo mndo ab .vlorn.r innrlis dobiln lilKT.irn. nisi
diteme, limorcm Domini doccbo cosl (/',vn/. xxxiii, cam ad imagincm Dei sccunda! crcationis Christi
12).Q.uomodo autcm unicaiquc sccundum sua ojicra grulia rcformavit, libcrumque cjus arbitnum
redderelur in die judicii, nisi liboruro osset aibi- agendo, spirando, auxiliando, ut usque in fincm
lO.T DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTEIIIOII. 19 4

)ra3Cundo Et item in eadem epistola

servaverit. » :
A igitur cu.jusquam peccati auctoi- Deus sed natura
I Nunc autem idem arbitrium conversum est, non creatoresl; quK cum potestatcm habuerit non de-
n-ersum, et donatuin ei aliter vellc, aliter sapere, linqueiidi, sponte dcliquit, et deceptori suo propria
iliter agcre, et incolumilatem suam non in se, sed voluntale se subdidit. Noc naturali sed captivo motu
II mcdico coUocare : quia necdum lam perfectauti- vcrsatur in donec morialur peccato et vivat
vitio,

Mv sanitate,ut ea qua; ei nocuerant, nequeant jam Deo. Quod siuc gratia Dei facere non potest, quia
nocere,autinsalubribuspossitjam viribussuis tem- libcrtatem, quam libertate perdidit, nisi Cbristo
perare. » Et in absolutione sexta contra Gallos libcrante non reoipit. «
(i-csp. 6 ad Gallos.) :« Liberum arbitrium nihil csse Ecco habet lector, quia libertatcm quam libertate
vel non esse perperam dicitur; scd ante illumina- pcrdidimus, nisi Chrisio libcrante nequaquam rcci-
tionem fidei in tenebris, id est in umbra morlis, pimus quamque Christi gratia liberatam ad bonum
:

agere non recte negatur, quoniam priusquam a do- habcmus, et sine Ghristi gratia captivo motu ver-
minatione diaboli per Dci gratiam liberetur, in illa samur in vitio. Et sanctus Coelestinus, ut supra
prolundo jacet, in quo se sua libertate dimcrsit. » scripsimus :« Primum hominem ita libertas ipsa
Et paulo post {post cpisl. 8),« ut quod in illo inclioa- decepit, ut dum indulgentius frcnis cjus utitur, in
tum cst por gratiam Christi, etiam per industriam p pncvaricationcm pnesumptionis incideret; nec cx
liberi augeatur arbitrii, nunquam remoto adjutorio hac potuit crui, nisi ei providentia regenerationis
Dci, sine quo nec proficere, nec permanere in bono statum pristinaj libertatisChristi Domini reformas-
quisquam potest.» Et Cassiodorus in Psalmo cxvii : set adventus.» Unde videat illa compo-
qui capitula
« Est quidem in mala parle exsecrabilis libertas suit, qu;e nobis dedistis ut de eis vobis respondea-
arbitrii, ut pravaricator Creatorem deserat, et ad mus,sicapitulum,anostrairiediocritateexhisetalio-
vitia se nefanda convertat.In bona vero parte arbi- rum etiani doctorum vcrbis excerptum, a catholica
trium liborum Adam peccante perdidimus ad quod ; lide discordet. Quoniam in scxto capitulo,quasi nos
nisi per Christi gratiam redire non possumus, di- ab ea discordaremus, scribere voluit, dicens : « Iteni

centc .Apostolo Ucus est enim qui operatur in vobis

: de gratia per quam salvantur credcntes, et sine
et vetle etperficcrc pro bona voluntatc. Unde assidua qua
nunquani bcate vixit, et dc
rationalis creatura
oratione peccandum est, ne nos voluntas perversa libcro arbilrio, per peccatum in primo honiinn in-
rapiat, sed inspiratio divina possideat, quoniam firmato, scd pcr gratiam Domini Jesu lidelibus cjus
quidquid ex nobismetipsis sapimus, mortifera con- rcdintcgrato et sanato, id ipsum constantissime et
tra nos audacia concitamus. Jure ergo vetuit in fidc plena fatemur, quod sanctissimi Patres aucto-

homine confidendum, qui per se nec alteri nec sibi ritate sacrarum Scripturarum nobis tenendum rc-
pr.Tvalct dare rcmcdium. » Ecce quomodo liberta- C liqucrunt, quod .Vfricana, quod Arausica Synodus
tem arbitrii in Adam perdidimus, etquomodoeam profe^sa est, quod boatissiini Pontificcs apostolics
pcrChristum rccepimus; ct quia habcmus liberum sedis catholica fide tenuerunt. Sed et de nalnra
arbitrium ad bonum prffiventum et adjutum gralia. et gratia in aliam partcni nullomodo declinare
Unde addidit Paosper :« Cum in bonis voluntas sit prccsumentos.)! Verum et nos, sicut supra ostendi-
jiitclligendadegratia;etnaljemuslil)crnmarbitriuni quod sanctissimi Patres auctoritato sacra-
nuis,
ad malum desertum gvatia.» Ex (|uo inox idcm au- rum Scriplurarum nobis tcncndum rcliqucrunt,
ctorsubjungit :<<In malisautcmvoluntasintelligcnda ct (luod bcatissimi pontifices apostolica) scdis
est sinc gratia.n Et sanctusAugustinus in libro de calholica fide tenuerunt, de gratia et libero arbi-
CorreptionectGratia:«Liberumarbitriumad maluni trio tcnuimus tenemus, scripsimus et stylo ca-
et

suflicit, ad bonum autem parum cst, nisi adjuvctur tholico scribimus. Sed el do
natura et gralia in
ab omnipotonle bono. Audiat cl leclor qiiia sicut in aliain partcm nullomodo dcclinaro praisumcntes,
ca[)ituli conclusione posuimus, habemus libcrum (|iindciimpositorcapitulonini cum cclipsi posuit,
arbitrium, gratia siquidcm 130 libcratum.» Unde 131 nos supplementcs adjicinius, firmissime credi-
Prosper in recapitulatione absolntionis decima; : nuis et tencmus, vidolicel quod illi credidorunt ct
Arbitrium cnim hominis gratia Dei non abolct, j)
tcnucrunt. Sicut ctiam sanctus Auguslinus in libro
sed adolet, ct ab errore in viani revocat ac rcducit, dc .Natura ct Gratia scripsit, ct sieut in libro dc

ul quod sua libcrtate erat pravuin, Spiritu Dci Bono pcrseveranlin^ dicit :« Nuni|uid crgo hominum
agente sit rectum. » El sanctus Cujlcstinus, sicut naturie dua; sunt? Absit. Si duai natura; esscnt,
supra diximus :« Auxilio et muncre Dei non aufer- gratia ulla non csset. Nulli cnim darelur gratuita
tur libcrum arbitrium, scd libcratur. » Quod quali- liberatio, si nalura; dcbita reddcrontur. llomi-
tor ct [ler qucm perdidimus, et a quo quod pcrdi- nibus autem videtur, omnes qui boni appa-
deramus, recipinius, ex absolutione l'< Prosperi rcnt fidelcs pcrseverantiam usijue in finem ae-
lector accipiat :« Qui cnim, inquicns, quod (vide- cipcrc dcbuisso. Deus autcm niclius essc judi-
licet liberum arbitrium) acceperat perdidil, non ravit misccri quodam non perscveraluros certo
inile id recipit unde perdidit, sed ab illo recipit nnmero sanclorum suorum, ut quibus non ox-

(liind liabcat, a ijuo quod amisit acceperal. » Et pedil in hujus vit;c lcntationc sccuritas, non pos-
n absolutionc quinta contra Vinccntianos :« Nun sint csse sccuri. Multos enim a pcrniciosa clationo
193 IllNC.MAllI lUlKMKNSlS AllCIIlKnSCOl'!. lOG

roprimit (jiui(i ail .Apnstoliis : Quupropter iiui vide- A le inutilcs.cum tcmplum magnm Dian.i? apud Kphc-
tur slare videat ne cuilut. Voliintatein aiilnin sua ca- suin iiio.ndisset.comprehonsus ct intcrrogatus rur
dit qui cadit, el voluntate Dci stat qui stat. Potcns taliapra3surnpsisset,diciturrcspondissP:Quiabonis,
eslenim Dcusstatuerc illum.Noncrgo ipscseipsum, inquit, non potui innotescere, saltem vel malis in-
sed Deus.Vcruintamen bonuincst nonaltum sapcrp, notoscerem. Nam etisdom quiprxfatum contra nos
scd tinicrc. In cogitationc sua volcadit quis(iuo,vcl scripsit libellum,quantuin dalur intolligi, si artem

stat. Sicut auteiu .Vpostoius ait, quod in liljro su- scirot qua votum suum ad elfeclum quod dosidera-

periore mcmoravi : Non sumus idonei coyiture aliquid vci;it pcrduccre valuissct, ut innotcscere possct
quasi cx nobismetipsis, sed sufllcicnlia nostra ex Dco voluntarie hirelicus espct. Sed quia contractug
est {llCor. III, .">).» Quom sccutus et beatus Ambro- scientia,ct distractusjactantia, ncc quanlum voluit

sius audct et dicit :« Non cnim in potcslatc nostra dnoore prava pra.'valuit,et armgantia iiif1atus,atque
cor nostruni et cogitatioiies nostnc.yuod oiiinis (^ui jactantia velut (luibusdam caloaribus stin)ulatu..i, ct

humiliter et veraciter pius est, esse verissimus scn- quasi quodam pressorio oppressus, intra silontii

tit. )> Quaproptci- lia'c qua; scripsiinus capituloruiu mctas sini aliquo sono se cohib(»rc non potuit. Cui
coinpilalor relegat, cl vidcatsi in eis, uti in pralato in supra mcmoratis libcllis, quantum omnlBgratix

scxto capitulo scripscrat, poterit invenire inoptas .. largilor dare dignatns est,cum aliis recens rcexorlia
qua?stiunciilas,olanilos ponc fabollas.Soiillorumiiuc Pivodcstinatianis rospondimus.Scd et quoniam isto-

pultes puritati lidci nauscam inrercntos, ipia; poii- rum capilulorum,qua; interm.anus hubemus, com-
culosissimiset gravissimis tomporibus.ad cuiniilimi posilor Afrioan.-c et Arausica; Synodorum fccit mo-

laborum iioslroruin, usquc ad scissionem charita- moriam, et conscriptas sentenlias suis subjunxit
lis, miserabilitcrct lacryinabiliter succreverunt, nc capitulis, ne refugere videamur pr.-elemiissis re-

mentes (:liristian;e inde corrumpaiitur.et excidant sponsionum illius objectionibus, et a quocunquc

a simplicilatc et castilatc lidci (pi;e est in Chrislo dicatur nos illi non voluissc, scd respnndoro non
Josu. Vidoat nihiioiiiinus, si dc duobus pr;escriptis potuisse , nullique subripiatur suspirio, qnasi
capitulis, ct do aliis otiaiii (Unibiis iii prncessu scri- cnpituluni a nobis excerplum ab his Palrum son-
licndis, qure ex calholicorum vcrbis oxcorpsimus, lontiis discordct, conteramus sicut i-evcra ad li-

Cbristiaiuc nientcs corrninpanlur, ex excidant a sira- ncam recta: Ddei, capitula a nobis excerpta islis

plicitato ct castitdto lidci iiua! est in Christo Josu ;

Patrum sententiis, et vidcat lootor si his potorit

an de illis,(iu;e ipsecum iiiodernis Pr;cilostinatianis convenire. Ponontcs primum de synodis quarum

et priscorum Pr;Bilestiiiatianorum anathomatizatis mcmoriam fecit, demum do sententiis Patrum,

excerpsit ;idinvcntionibus, ad compressam et ruiidi- quas suo subjunxit capitulo, sensus carumdem
tus exstinclain li;crcsim resuscitandani, qua; ad
('
133 scntontiarum cx capitulis a nobis cxcerptis
cumiilum bibiiruiii iiostrorum, periculosissiniis et coinparare curemus. Sanctus Ccclestiniis [epitl. 8)
gravissiniis toniporibus, us(|ue ;iil unanimis scissio- ad Vcncrium et ad alios Gallicanos episcopos scri-
nem fraternitatis miserabiliter et lacrymabiliter ila dicit ad lorum
bens, in Decrclali sua opislola :

rcmovetur. * ((Quid rectoros Roman.-c Erclcsia? de harcsi quse

corum temporibus exorta fuerat, judicarint, cl con»
835 ('..\1'IT Wll.
tra noccntissimos libcri arbitrii derensores, quid
De eo r^j-rehensioncin istorum ciipilulorvm tacito
f/ui trl
de gratia Dei sentiendum csse censuerint, ila ul
xuo noiitine, libellum composiiit, el ile srnlciitiis si/ho-
etiam .Mricanorum concilioruin qu.isdam sontcntias
(laliliu<:, i/uns comiiiliilur cn/iitulorum nnliis n reijia

sublimitate datoruin colleyit, voteiis ostemlere ali illis jungcremus, quas utique suas faciontes apnstolici
nos discordasse. antistites comprobarunt. Ut ergo plcnius qui in ali-

Doniquo subjiinxit compositor capitulorum, a

ct quo dubitant instruanlur, constitutioncs sanctorum
vestra sublimitatc nostr,T humilitali datorum, son- Patruin compendioso manifestamus indiculo quo, :

tentias sanclorum Patrum capituhdim conscriptas, si quis nnn nimium cst contentiosus, agnoscat om-

evidenti signilicationc proclamans, ut quia capitula nium disputationum connexioncm cx hao subdila-
rum auctoritatum brcvitatc penderc, nullamqucsibi
a nobis excerpla discordanl a lidc illa, (idelis quis-
quo tcnorcl lidolitcr qua; qu.isi de abditis Patrum contradictionis supcrcssc rationcm, si cum catholi-

scriptis isdom pictatis studio rclcvar.it, ct quasi cis crcdat et dical (cap. 1). Quod Adam omncs homi-
promulgando docrcvorat.Quas etiam sontontias qui- ncs l.Tserit, necqucmquam nisi Christi gratia posse
dam lingua rusticus, sonsu insulsus, et sccundum salvari. " Et nos ha.'c eadem diximus in primo capi-
scire suum intelligentia pravus, libcllo inscruil, tulo ponentcs : " Homo liboro arbitrio male ulcns
quem, suo nomine, inconiposituin satis com-
tacito pcccavil ct cecidit.ct factus esl massa perditionis
posuit. In quo quatuor a nobis excerpta capitula, totius humani generis." Prosccutus estsanctus Ca:-

quaiiluin ox ipso fuil.disccrporc ot ha<retica dcmon- lestinus dicens (oi/i. 2 : Quod nemo sil bonus suis
strarc curavit, ul do pusillo crescons major lioret de viribus,nisi p.articipationeejus quisolus cst bonus.»

minorc, et de nostris hlasphomiis (luia dc suis non Nos quoquc illius doctrinam scquenles diximus :

poterat laudibus, cinoret modo quocunquc favores. Deus bonus ct justus clcgit cx eadcm massa per-
..

Sicutdequodam lcrlur udolescenle rumores captan- ditionis quos per gratiam prajdcstinavit ad vitam,
107 DE PO^DESTIXATIONK DISSRIiTATIO POSTKlUOIi. 198
et vitam illis prajdestinavit fctcrnani.vDoinde addi- A propagini,asscruit nocuisse.aut certc morte tantum
dit sanctus Ccelestinus {cap. 3) Qudd nisi gralia: <. corporis,qu,-c pa;na pcccali cst,non autem et pecca-
Dei onlinua juveuuir.insidias diaboli ;;u[)crare nou
( tum.quotl niors cst anima-, per unum homineni in
po^sumus.et quod per Christum IDjcro bene ulamur omno genus hunianum transisse lestatur.Tcrtium.
arbitriOjCt quod omnia sancloruni rnerita dona sint Si quis invocationc humana gratiam Dci dicit possc

Dei, et quod omnis sancta cogilalio et molus piae conCerri, non aulem ipsam gratiam facerc ut invo-
voluntatis ex Deo sit,et quod gratia Dei non solum cetur a nobis.Quartuni. Si quis, ut a peccalo pur-
peccata dimittit, sed ctiam adjuvat nc committan- gemur.voluntatcni nostramDcumcxspectareconten.
tur.i>Et nos.iiiius ?equentcs magistcrium, seripi-i- dit, non autem ut ctiam purgari vclimus, pcr sancti

mus quiciliberlalcm arbitrii in primo homino per- Spiritus infusrionem et operationcniin nos fieri con-
didimus, quam per Christum Dominura nostrum fitelur.Quintum.Siquis sicutargumcntum,ita etiam
recepimus. » Non autcm ipsum liberum arbitrium initium fidci,ipsumque credulitatis a;i'ectum,quo in
funditus in homine primo pcrdidimus.scd liberta- eum credimus qui justificat impium,ct ad regcnera-

teni arbitrii ipsius, quam per Christum reccpimus. tioncm sacri bapti.inialispcrvcninius.non per gratia:
«Et habcmus libcruni arbitrinm a«l l)onum pra;vcn- donum,id est pcr inspiralionem ranctiSpiritus cor-
tum adjutum gratia."Scilicet ut 00 bene utamur p rigentcm voluntatcni nostram ab inlidelitatc ad
ct

ad omnia studia, et ad omnia opera ac sancta me- fidem, ct cMtera qua; ibi prosequitur. Scvtum. Si
rita,et ad omnem sanctam cogitalionem ct pi;e vo- quis sine gratia Dei credcntibus, volcntibus, niisc-
luntatismotum,ut velimus ctpossimusquod bonurn ricordiam dicit conferri divinitus, non aulcm ut
est, ct pctamus, et mereamur, et impctremus non credamus, velimus, et reli(iua. Septimum. Si quis
solum pruiteritorum pcecatorum indulgentiam. scd pcr natura; vigorcm bonum aliquid, quod ad sa-
etiamfuturorumneillacommittamuscautelam.Sub- lutem pertinet vita; a;ternK, cogitarc ut cxpcdit,
sequitur sanctus Coclestinus [cup. 4) •.<iQuod praHcr aut eligere, sive salulari, id esl evangelica: pra;-
statula sedis aposlolica: omnes oratioucs Ecclcsiaj dicationi conscntirc posse confirmat absque illu-
Chriati gratiam rcsonant, qua gcnus humanum ab minatione et inspirationc Spiritus sancti.Octavum.
a^terna dLunnatiune rcparatur; et quod giatiam liei Si iiuis alios niiscricordia, alius vcro per libe-

etiam baptizandorum testclur iiistltula piirgalio, rum arbitrium, quod in omuibus, ([ui dc pr;u-
cum e.xorcismis cl exsufflalionibus spiritus ab eis varicatione primi hominii nati suut, constal esse
abigantur immundi.)>Et nos magistcrio docli
illius vitiatum, ad gratiam baptismi posse vcnirc con-
diximus •.«Deus bonus et justus elegit ex massa per- ti;nilit. Nonum. Dc adjulorio Dei. Divini est mu-
ditioiiis quos pcr gratiam pricdcstinavit,id csl,gra neris, cum et recte cogitamus, ct pedcs nostros
tia pr.-eparavit §3-4ad vitam. .< Et ijuidquidjiii san- C contincmus.Decimum./fc ud-
a lalsilatccl iiijustitia
ctis orationibus, ct mystcriis fit ccclcs^iasticis, Dci julorio 135 Adjutorium Dei ctiam renatis ac
Dci.
est pra;destinatio quoniam Dei cstgratiae pra;para-
: sanatis seniper est implorandum. lla;c omnia capi-
tio,pcr quE sacramcntorum munia pra;dcstinati ad tula, si (|uis benigno animo et devoto studio voluc-
vitam illis perveniunt pra^dcstinatam aiternam. Do rit intendcrCjinveniet in his duobus nostriscapitu

illoctiamarbitrioscnsuni posiiimussancli Cu;!estini lis nos |)rosccutus csse, (|uibus diximus Quia :

in secundo a nobis exccpto capilulo [ibid., iii fine) « homo lilicro arbitrio malc utcns peccavit et cecidit,

dicentes « Liberum autem habemus arbitrium,

: massa pcrditionis totius humani gene-
cl factus est
quia gratia libcratum,et gratia de corrupto sana- ris.Deus autem bonus ct juslus clegit cx cadem
tum.» Nam et ipsc dicit :«Uti(iuc au.xilio ct munere niassa quos pcr gratiam prsdeslinavil ad vilani » ;

Dci non aufertur liberum arbilrium, sed libcratur, ct" llabenius libcrum arbitrium ad bonum pra'ven-
ut dc tcncbruso lucidum,do pravo rcctum, de lan- tuni ct adjutum gratia. » Unile, si non arrogantia
guido sanum, dc imprudcnte sit providum. Tanta dcn()tari,ct ledori l.Tdium ingercre limcrcmua, nc
cnim esl ergaomncs homines bonitas Dci,ul nostra quilibet diccrct quasi singidariler nobis hocdatum
vclit esse merita quse sunt ipsius dona. » Ecce arrogaremus, ut alii hajc legcntes non possent pcr-
quomodo 1 sensu synodi Africana; non disscnti- J) oipcre, nisi nns singula singulis scntcntiissingilla-
mus, neque synodo illius sancta; conlraria scripsi- tiiu dcmi)iislraremus,f'ingulis capitulis horum duo-

mus, ncc etiam gluriosa; Ilomaii;c Ecclcsia; eon- rum capitulorum scntentias cumponentca, qu.'ililcr
tniimus. eonvenircnt ostcndcrc studcremus.Nune de undeci-
Nunc a sancta Arausica synodo, cui sanctus
si mo capilulo et scqucnlibus aliis, qua; maxime do
Ca!sarius cx dclcgatione scdis aposlolic;c prajsedit, libro scnlcntiarum Prosperi, quas dc dictis sancti
discrcpemusinaliquovidcamus.Primum capitulum Augustini brcvitcradnotavit, sicutet aliquanta qu;u
ejusdcm synodi cst Si quis olfcnsarn pra;varica-
: pr;eniisimus,assumpta sunt,pressius rationem rcd-
tioiiis A(l;i; non lutum, id est sccundum corptis ct dcrc stuilcamus. Est cnini undecimum capiluliim,
animam.in dctcrius dicit homincm cummutatum, Dc ohligutionc votorum. Quod ncmo quidiiuam Do-
scd anim;e libcrtatc ilhcsa durantc.curpus tanlum- mino recte vovcrit, nisi ab ipso accepcril. El nos
modo corruptionis credit obnoxium. Sccundum. Si dixiinus :» Ilabcmus libcrum arbitrium ad bonum
quis soli Mx pr;cvaricatiuncm suam, nun ct ejus pra;vcntum ct adjutum gratia. » Duodccimum Qua
 :

19!) HiNCMAiii iiiii:mi:nsis ahciiihpiscopi. 200

l<;s nos diliijit amat Deus, quales
Dcus. Talos nos A poteslis facere. Vigesiinum primum. bc .\atura a
Tuturi sumus sumus nostro
ipslus dono,non quales a
GruCia. Sicul cis qui,volcnles in lege juslificari el

merito. Viilelicet sicut scripsimus, Quos per gra- gratia c.xcidcrunt, verissime dicil Aposlolus Si ex :

tiam pranloslinavit ad vitam. » Tcrtium decimum. lege justilia est, erijo Christus ijratis morluus csl. Et
ArLitriuni volunlatis, inquit synodus, in primo ho- si per naturam justitia est, crijo Christus gratis mor-
mino inlirmatum, nisi pcr gratiam haptismi non tuus esl.^Son ergo apud nosChristusgratis mortuus
quod amissum, nisi a quo potuil
potest reparari; cst,quiadiximusquodcrcdimus,sicul scriptum esl
dari,non potest roddi.Et nosdiximus « Libertatem: Credididi propter rjuod locutus sum, ol nos credimus
arbitriiin primoliomino pcTdidiinus,quamper Chri- propter quod et loquimur. • lloino libero arbitrio
stumDoniinumnoslrum rccepiinus.»Quarluin doci- male utcns pcccavit,et cccidit, et lactus est niassa
mura.Nulius miserde quacumiiucmisoria libcratur, pcrditionis totiushuinanigcncris.Deusautcm bonus
nisi qui Dcimisericordia praivenitur. Et nos dixi- elegit quos per gratiam praidestinavil ad vitam. »

mus « Et habcmus liliorum arbitrium ad bonum

: Vigesimum secundum. De his qu;r homini propria
pra;ventum ol adjutum gratia.»Quintum decimum. sunt. Nemo habet de suo iiisi mcndacium et pccca-
Ab 00 quod formuvil Dcns mntatus .Adam, sed in tum.Et ideo diximus:«Habcmus liberum arbitrium
pojus pcr iniquilatcm suam,iib oo quod operatacst j, ad malum dcsertum gratia. » Vigesimum tertium.
iniquitas nnilatur fidelis,sed in melius pcrgratiam De voiuntate Dei et hominis. Suam volunlalcm ho-
Dci. Et nos diximus : « Ilomo libero arbitrio raale mines faciunt, non Dei, quando id aguntquodDeo
utens peccavit et cecidit, et factus est massa pordi- displicet. Quod autem ita faciunt quod vulunt, ul

tionistotius humanigcncris.Deus aulcm bonus ele- divina; serviant voluntati, quamvis volenles agant

git quos per graliam prredcstinavil, id est gralia quod agunl.illius tamen voluntas est,a quo et prae-
pra;paravit ad vitam. Sextum dccimum. Ncmo cx paratur et jubctur quod volunt:quia sicut dixiiMus,
eo quod videtur habcrc glorielnr tanquam non ac- « llabcmus libcrumarbitrium ad bunum pra;ventuia

ceperit, et reliqua. Et nos diximus « Habemus li-: ct adjulum gratia, » et « ilabcmus liborum arbi-

berum arl)itrium ad bonum praivontum ct adjutum trium ad malum desertum grutia. » Vigi»simum
gratia. » Septimum dceimum. Fortitudinom genti- quarlum. Dc palmitibus vilis. lla sunt in pulniile
lium mundana cupiditas, fortitudinom Chrisliano- vitcs ut nihil confcrant, sed indc accipiant unde

rum Dei charitas facit, ct rcliqua. Et quia charitas vivant, et rcliqua, Quia, sicut dicit Apostolus, Gra-
gratia est,pra!venit voluntatem nostram, et facit ac tia Dei sum id quod sum. Et e\ mossa perditionis,

custodit fortitudincm nostram, qua; dilfusa cst in veluti scripsimus, Deus eleijit quos per graliam ad
corilibus nostris pcr Spiritum sanclum,ut et Psal- vitam prxdestinavit. Vigesimum quintum. Dilcclio
mista dcmonstral,diccns Diliijani te,Doniine. forti- C qua diligimas Deum,prorsus donum Lk-i est, ct re-
:

ludo mca, ct fortiludincm meam a te eustodiani. De liqua. Et nos diximus " Habemus liberum arbi- :

qua non tacuimus, quando diximus ;« Prmvenit li- trium ad bonum pra;ventum etadjutum gralia.»Et
berum arbitrium nostrum gralia Domini nostri, » quod in codcm subscquctur capilulo, hoc etiani sc-
scribenles:"llabomus libcrum arbitrium ad bonum cundum (idcm catholicam crcdimus, quod acccpta
pra;vcnlnm ISCctadjnlum gralia. » Uctavum de- per baptismum gniliu, oinncs baplizati, Chrislo
cimum. Dcbctur merces bonis oporibus si fianl auxiliante ct cooperantc, qux ad salutciu animai
;

sed gratia qua; non deba;tur pra;ccdit ut fiant. Et pcrlincnt possint et debeant fideliter laborare,
istud absolutissimc nos dixissc potcst intelligi,quia ct si voluerint adimplerc, quia sicul diximus :

«habomus liberum arbitrium ad bonum prajvcntum 133 llabemus liberum arbitrium ad bonum prx-
et adjutum gratia. >iNunum decimum. Nalura liu- ventum et adjutum gratia, ct quod subsequitur :

mana,cliamsi in illa intcgrilatc in qua cst condila .'Miquos vcro ad malum divina potcstalc pr.Tdesli-
permancrct, nullomodo sc ipsa Crcalore suo non natos Psse, non solum non crcdimus; acd etiamsi
adjuvanta scrvarct. Unde cum sine gratia salutcm sunt,qui tantum malum credoro velint, cum omni
non posset custodirc quam accepit, quomodo sinc detostalionc annthoma dicimus. Undect i^upra
illis

Dei gratia polcrit rcpararc quod perdidit? Et idco r\ in ralione redditadcprimocapitulojam scripsimus
posmmus quia « homo libcro arbilrio malo utens Et nos ctiam cum sancta synodo.ot Pridcslinatia-
peccavit cl cecidit, cl libcrtatcm arbitrii, quara in nis,qui sicut oloctos ad vitam.ita ct reprobos a Deo
primo hominc perdidimus,per Christum Dominum ad interitum dicunt pra^dcstinatos.cum illis qui ad
nostrum recepimus.et habemus liberum arbilrium malum uliquos divina potcstatc prtedcslinatos fatcn-
prajvenlum ct adjulum gralia. » Vigesimum. A'/7ii7 lur, nisi sc correxerinl, et ad unilatcm catholic*
boni homincm po<se sinc Deo. Multa Deus facit in tidei,atquc suncla' matris Ecclesia; sinum |>crdcbi-
homine bona, qun; non facil homo; ulla vcro facit tain satisfoctioncm rcdicrint. cum pra;fata synodo
homo bona, qu.i; non pivTstet Dcus ut faciat homo. dicere anatbcma debcmus. Ilinc quoquc quilibct,
Et idco diximus :« Habcmus libcrum arbitrium ad columbinooculointondcns.qu.t; proposucrunt sancU
bonum pra;vcntum et adjutum gratia » quia sine : Patros nostri, el qu.x» subsccuti sumus.cl non acci-
illanihil possumusfaccrc,cuin qua possumus agcre pitrinis unguibus carpcrc fralernam ol innoxiam
qux ipse dignatur largiri qui disil : Sine me nihd simpiicilatem quaerens, videat quK licet breviuri-
201 ni'] PRiEDRSTINATIONE DISSKilTATIO POSTEIUOIl. 202
bus voi-ljis, capaeium minusque
proptor miniis A. ambulans sinc via, prolundiores intrabat crrorca
studiosorum incrtiam, contcxuimus a revcrenda Sod qua^situs, ct inventus ct rcportatus est, et in

et veneranda alquc calliolica prulixilatc tantorum via (puc vcrita.^ ut vita csl iutroductus, ac dileclione
doctorum, nec in aliquo deviavimus cum constet : inDeum,qui illum diligenlem prior dilexit, agnitus
quia quicunque nos vonenato dcnle rodcrc sinc est.»Et post aliquanta :« Non adcmpto libcro arbi-
causa maluerit, se malevolura, et non nos non ca- trio, sod libcrato quod donoc sine Deo solum fuit,
:

tholicos comprobabit. mortuum fuit justitia3, vixitque peccato. Ubi autem

Nunc de sentenliis memoratis, ([uas capitulorum id illuminavit misericordia Christij orutum est a
compositor adnotaverat, vidoamus.« 1° In pnuvari- regno diaboli, et factum est regnum Doi. In quo ut
catione Ad;p omncs homines naluralem possibilita- pcrmanero possit, ne ea quidem facultate sufficit
tem et innocontiam pordidissc, et neminem do pro- sibi, nisi inde accipiat persoverantiam,unde accepit
fundo illius ruinas per liberum arbitrium possc con- industriam. » Et itcm « Nisi Christi gratia refor-
:

surgere,nisi eum gratia Dei miserantis crexerit. » maverit liberum cjus arbitrium agendo, spirando,
Nec nos negavimus in prasvaricationo Adaj omnes auxiliando, et usquc in fincm prajcundo servavcrit.»
homines naturalom possibilitatem ct innoccnliam El contra Gallos : « Quoniam priusquam a domi-
perdidisse, dicontos :« Libcrtatcm arbitrii in primo y, nalione diaboli per Dei gratiam liboretur, in illo

hominc pci-didinms. » Sic et sanctus Augustinus profundo jacet.quin arbitrium hominis, in quod so
dixit in libro de Correpliono ct Gratia (cap- 12) : sua libertate dimorsit, » Et sanctus Augustinus :

« Nunc vero, inquiens, posteaquam est illa magna « Proptcr quod non restat liberandis nisi gratia
pcccati merito amissa libertas, eti(mi majoribus liberantis. » Et hinc diximus : « Liberum autem
donis adjuvanda romansit infirmitas. » Et it(mi : habemus arbitrium, quiagratialiberatum, etgratia
« Parum sit homini por illiut^ ropararc porditam do corruplo sanafum.» 3"Dcinde supposuit« Quod
libortatcm. » Quid appellaveril pcrdilam lilicrlatcm omuia sludia, cl ouinia opera ac merita sanctorum
ipse nobis Jcxponat. Ait enim in libro Hypomnc- ad Dci gloriam laudomquo refcrcnda sint quia :

sticon (Ubro iii iion longe a princip.) ; « Peccato er- nomo aliundeci placeat, nisi ex eo quod ipse dona-
go libcrum arbitrium hominis possibilitatis bonum verit. k» Quod ita Deus in cordibus hominum, atque

perdidit, non nomen ot rationem. » Et itcm (posl in ipso libcro opcictur arbitrio, ut sancta cogitatio,
medium) :« Quid eliam aliud ostendimus in ovo illa pium consilium, omnisque motus bonaj voluntatis
pordita ex centum ovibus, nisi libcrum arbitrium ex Dco quia per illum aliquid boni possumus,
sit :

possibilitatis bono vitio primi hominis pcrdito, a sine quo nihil possumus. » Qua; nos ctiam non ne-
justorum errasse consortio? » Et item « Pcr vcllc : gamus, imo etiam conlitcmur dicentes luEthabe-
ergo malum rectc pordidit possc bonum, qui per C mus libcrum arbitrium ad bonum pra;ventum et ad-
posse bonum potuit vincere vollo malum. » Et julum gratia.» ,1(1 bonum cnim absolute posuimus,
item « Sod cum vclle ct noUe pncdocuit, cui ad
: ut adomncborumquidquid bonumestintoiligamus.
utrumque posse liberum donarat arbitrium, quo Si bonum est stndium,si bonum est sanctum opus,

malc utens incautius dum spontc serpenti pra;bet si bonum cst sanctum mcritum, si bonum est quod

suadenti consensum Domini prstcriro pra3ceptum, sancto cogitamus,si bonum est pium consilium,si bo-
amisso possibilatis bono, solum velle potitus csl num est movori ad quodcunquc bonum, ct ad (piam-
vulnoratus.» Et sanctus C;p|cstinus dicit ex vcrbis cunquo bonam voluntalcm, ad ha!c omiiia liberum
S. Innoccntii qua; ad Carthaginenso conciliuai scri- nostrum arbitrium pran-ciitumetadjutumgratiaDoi
pserat. Liberum, inquieus, 138 arbitrium illc
« 139 et credimus,et dicimus.et scripto lirinavimus.
pcrpessus, id est primus homo, dum suis inconsul- Et Ikcc omnia exDcocssecrodcntcsdiximus.quando
lius utitur bonis, cadens in ptvcvaricationis profun- « ad lionum pra;venlum ct adjutum Dci gratia libe-

da dimcrsus esl, ct iiihilqucmadiiiodum cxinde sur- rum arbitrium nostrum »conseripsiinus.Doumquo-

gerc possot invcnit, suaquo in .•otoruum libcrtatc quc in ipso lilicro nostro arbitrio opcrari sanctam
dcceptus.» Et idoo scripsimus :« [-ilicrtatcm arbilrii cogilationom, pium consilium, omnesque motus
in primo homino pcrdidimus.» 2" Subjuuxit, Quod n liona; voluntatis, professi sumus, dicentes :« llabe-
i-i_-_
i-n.„* i:i .-j_i 1
mus i:r
i „.-l,:j..; 1..«^ ..«:!:«.,* ««»..._ ,
•

liberum arbitrium praivcntum,» scilicct ante-

..
ncmo :
nisi per Ghristum libero benc ulalur arbitrio.
Et no3 ita diximus poncntcs Qunm liberlalcm pcr quam bona cogitomus,« ct adjutum gratia,» ul bono
:

Chrislum Dominum nostrum rccepimus, et hahcmus cogitcmus, bono opcrcmur, in bonis poracvcrcmus.
libcrum (irhitrium ad bonum pnvvcnlnm et adjutum Ncc in istis duobus capitulis a catholico sensu ct
gratia. Lihcrum aulctu /luhemus arbilrium, iiuiii yrn- calbolicorum vcrbis in aliiiuo Dco gralias dcviavi-
tia libcrntum, et gratia dc corrupto sanatum. Kt saii- iiiiis. !)" Sii|iiiiisuit :« Oninium studiorum, omnium-
ctus Ccclcslinus dc vorbis Iniioconlii prajmisit : qiii^ virUitiim.quibus ab initio fidei ad Dcum londi-
« Sua in ailcrnum libcrtatc homo primus dcccptua tiir, Dcum protitomur auctorcm, et non dubitainus
huic ruimc subj.acuissct opprossus, nisi eum post ab ipsius gratia omnia hominis mcrila pra;vcniri,
Christi pro sua gratia rclevassct ndvcntus. » Et pcr quoiii lit ul uliqiiid boni ol vcllc incipiamus, ct
ganctus Pruspcr in opist( la ad liullunm « Aniissa : faccrc.Quo utiiiuc auxilin ct niiscriconlia Diu unu
quipponaturali innoccntia, homo cxsul ac pcrditus uufortur liborum arbitrium.sod liboratur.ulde tcuo-

Patrol. CXXV.
203 UlNCMAItl IIIIK.MENSIS AllCllIEPISCOPI. 20 i
broso lui'iilum,<le pravo rectun),(lc languidosanum, A '1*' ilc Vocalionc genliiim (lcmonolrat,dicen6 :" Non
de imprudente sit providum. Tanta csl cnim crga ila(|ue omnis roparabilis roparatus, noque omnis
omncs honiines bonitas Dei, ut nostra vclil essc sanabilis sanus ost quia rcparabilis el sanabilia
:

merita quoe ipsiusdoua,et pro his quee largilus

suiil de natura cst rcparalum autem et sanatum esse de
cst ictcrna prajmia sit donaturus. Agit quippe in gralia cst. Quaproplcr colligondum atque sciendum
nobis ut quod vult, et vclimus et agamus.» llic ali- cst,sanum quidem fuissc arbitrium liborum in pri-
quantulum, responsionc non oniisa, sed inlerniissa, nio homine eidcm primo homini datum,<iuo liberta-
liccat nobis alloqui capitulorum istorum composito- tcm et possibilitatem bonum velleet posse habuil.ct
rem. Vidc, corrigcndo lc, fraler, velis nolis rralcr quo per malum vellc perdidil bonum posso,qui por
nosler, quandiu di.\cris vel vere vcl ficte Domino posse bonuih potuit vincere velle malum. Post hoc
Pater nostcr, quia scriptum est Uicile liis qui se : aulcm non fuit in liomine arbilrium liberum sanum,
alienanl, fralres tioslri vos cslis (Isa. lxvi, 5), nc a te S(.'d sanabilc : illi taiuun cui nihil est impussibile.
incorrccto audiat sanctus Cotlestinus, in illo ma- Est autcm in cis Hanuiii, ab eo et per euin sanatum
nens cui nuda et aperta sunl omnia, ct cui cogita- cujus est gratia, dc peccati servo gratia libcratuiii,
lio hominis confitetur, unde clomnia nostra vidol, ct gratia libortatc donalum, ct libertuti gratia rcddi-
et audit, te hoc suo tcstimonio fuissc abusum, cl lum sicque : in elcctis suis gratia Dei dc corruplo
dicat tibi Ex orc tuo nequam.
B sanatum, numcratum,
ali|uc incolumitatis sanitalc
:« te judico, serve »

Quando legisti et scripsisti, et credcnda ac tencnda modo in spc, in futura vita ro sanum, sinc ullius
atque prajdicanda h«c in manus rcgias pcrvcnire corruplioiiis intcrpolalionc et allaminaliono datum
fecisti, (|uod di.\i,ct Spiritu saucto replctus vcracitcr at(|uc donanduin.»' Et idco diximus :• llabemus libe-
dixi : Tanta est erga omncs hominos bonitas Dci, ut rum arbitrium gratia de corruplo sanatum.» Subse-
nostra velit esso merita qua; sunt ipsius dona. Quo- quilur sanctus Coclcstinus :<< Dc imprudentc sit pro-
circa constat csse ccrtissimum quia Deus, sccundum vidum.» Nec hoc exinde exccptum ost quod diximus
Apostolos Paulum ot Petrum, vitll omncs komincs de corruplo .mnalum, sicut sancti Innucentii verbis,
salvos fwri (/ Tim. ii, 4), et Neminem viiU pcrirc ul brevitatis studio qua; Augustinus ot Prospcr et
(11 Pclr. III, 9). Quare dixisti illuiii in suprascripto sanclus Gregorius atque Ambrosius indc dicunl prae-
capitulo quosdam pra;destinassc ad interitum? lla- lermittamus, S. Ca-lcstinus dicit : « In pra;varica-
tissimum cst enim quia, sicut ego dixi, et tu abusus tionis profuiida dimcrsus huic ruino; subjacuisscl
scripsisti, tanta cst crga omncs homincs bonitas oppressus, nisi euin posl Christi pro sua grati<i rcle-
Dei,ut noslra velil esse nierita qua; sunt ipsius dona. vasscladvcntus. In pr.cvaricalionisquippe jirofuiida
Unde est pro certo falsissimum quod dixisti Dcum liberoarbitriodimorsus liberum corrupilarbilriuin.
:

quosdam in intcritum prasdestiiiasse, quoniara qui C el ruina jacens oppressus utilc sibi providere quid
omnes homines vult salvos ficri et nemincm pciire, posset, nisi cum Christi gratia relevaret, sanarel,
neminem credendus est ad perdilionem pra;dcsti- atquc illuminarct, ct de imprudoute providum fa-
nasse.Sicut supra apostolicam tenentes doclrinam coi'et?(iNec biuc a catholico scnsu el calholico-
commilitonosaccomministrinostridocuisscnoscun- ruiii verbis, gratias gratia; sompilorna;, vel in ali-
tur. Et si cum tali scntcntia ad illiusjudicium vcnc- quo deviavimus. ("•"
subjunxit :< Katomur gratiam
ris, scias pro ccrto quia non clava llcrculea, scd qua; Dei ct adjutorium otiam ad singulos actus dari,
amplius pensat apostolica fcrula.lalcm in capite ic- 141 camquc iion duri secundum mcrita nostra,
tum accipies,ut t4©vixaut nunquam ultorius jam ul vera sit gratia. id osl gralis datji per cjus mi-
resurgas. Dc hoc capitulo satis in supradictis respon- scricordiam qui dixil Misorcbor cui misertus ero,
:

dimus. Et ne dicat nos coraplcx quilibct composito- et miscricordiam pra;slabo cui misericors fucro. »
ris capituli plenitcr non ad omnia rcspondisse,quia II.iic duo capitula, seplinium ct octavum, in unura

duo lanlum cx libero arbilrio de verbis sancti Ca'le- copulans dc s^niodo Pala;stina conlra Pelapnum
Capiluloa nobis cxccrplo posuiraus,quando
slini in dicta assumpsit. Korlc lothargica possionc opprcs-
diximus :" llabemus libcrum arbitriura, quia gratia sus, aul Silcnico canlharo dcbriatus, nicmoria
libcralum, et gratia de corrupto sanatum,» dc aliis mortua ignoravit, quia in tcrtio et quarto Capilulo
J)
qua; sanctus Cu;lcstinus posuit, supcraddanuis. beuti Cadcslini illi jnm scripserit, a quibus nos non
Dixitenim :« De tonebroso lucidum, quando tonc- discordasse luonstruvimus. 7* » Kalcmur cssc libe-
brosum fuit, corruptum sine dubio fuit quando : rum arbilrium,cliumsi diviuo indigeat adjutorio, »

lumen rccepit, sanilalem acccpit. Do pravo rcclum, Et boc capitulum, in Synodo Pa]a;stina dicimum,
quando parvum fuit, corrupluin sine dubio fuil : inlerponero procuravil, de quo nos fassi sunius,
quando rocrcalum gratiaDei fuit,procul(lubio sani- quia " habcmus libcrum arbitrium ad bonum pre-
tatem reccpil. Do languido sanum.quando fuil lan- veulum cl aiijutum gratia,ct habemus liborum arbi-
guidum, fuit sine dubilulionc corruptum quando : Irium, qiiia gralia liboralum, ot gratia dc mrrupto

sanilatem rccepit, sannlum ac pcr hoc sanum sine sanatum." Ad ha;c autcm,ct ad illaqu.-p subjungit,
dubio fuit. Etquia aliud sit sanum,aliud sit sana- gratis rospondemus quia jam inde rcspondimus sed :

tum.sieulelaliud sanabilo, ot aliud sanum.et aliud adhuc responderc non detreclamus, quia scriplum
reparabile, aliud reparutum, Prosper in libro secun- csl : Quod supererogavcris cg<> cum rcdioro rcd-
spondcndi neccssilalom abstulit. sod libcrtatcm si dam tibi. Sanclus euim Uulesliuus nobises bis rc-
 20o DE PR/EDKSTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 206
vellemup niilhilcnus intcrdicH.Ut crgo inquiens ple- A synorlus ct catholicG ct sufficicntissime texcns ct nr-
nius qui in aliquo dubilant insli'uaiilur,constitulio- din.ins lennndumcapitulumnobis suis posteris com-
nessanctorum Patrimicompendiosomonstramusin- mcndaxit. A cujus consensu.verum nec a scntentia
dieulo quo si quis non nimium est contensiosus
: Prospcri, nostra conscriptio, sicut supra ostendi-
agnoscat, omnium disputationum connexionem ex mus, in aliquo deviavit. Scd cl si quacunquc ncces-
hacsuljditarum aucloritatumbrevitate pendero,nul- sitatccapitulorumistorumcompositorsensumistius
lamque sibi conlradictionis suporcsse rationem, si capituli cliquassct, non ab rc csset quod egorat.
cum catholicis crcdal pt dicat, vidclicct qu;B illius Nunc autpm,manontc verbis et scnsu in sua incolu-
dictis supracondixinius.Scd quoniam forte istorum mitalc capitulo, minus neccssario illud divisit ac
capitulorum compositor nimis conlensiosus est, et compilavit. Bene siquidem sanctus noverat Ca;sa-
nec cum catholicis crjdit et dicit quod crodidcrunt rius,qui cx delcgationc apostolica: sedis buic synodo
ct dixerunt catholici, et esse mavult Aristodemus pra^sedit Arausica, quid sanctus Augustinus de li-
apostoli Joaniiis contradictor contrarius, quam bcro arbitrio homini primo dato in libro dn Correp-
apostoli Joannis et apostolici Ga:Ieslini disciplus,ac- tionc ct Gratia dixerat, qucmquc in libris de PrK-
cipiat tunicam nostram,Patrum scilicct labore con- dcstinatione sanctorum, et dc Bono perseverantiaB,
textam, id est vestem fidelem, qua ipse gratia Dei „ ad pra;decessorem suum Ililarium scriptis comm
possit resuscitari ad fidcm,ut vel sic indignationcm morat, qucm etiam librum compar ot socius illius
animi ejus contra nos, qui fidcles sumus, aufcrre sanctus Prospcr sc habuisse non tacct in cpistola ad
possimus.Unde adhuc illidcduobusscqucntibus ca- Augustinum, dicens « Librum dc Corrcptione ct
:

pitulis respond(-bimus.S"« .-Vrbitrium voluntalis in Cratia plcnum divin.T aucloritatis emittcrcs.Quo in

primo homine infirmatum, nisi per gratiam bapti- notitiam noslram inspcrata opportunitate delato, »
smi.non potest reparari.)'El hoc ex tortio de dccimo ct rcliqua. Et credendum cst quia sanctus Prosper
capitulo. Arausicffi synodi assumpsit, de quo nos Ililario eumdem librum,qucm se habere dixit.con-

diximus, quia « libertatem arbitrii,»id est possibi- juncto ct lamiliari suo non negavcrit.Undc et beatas
litalem liberK voluntatis arbitrii, « per Christum Cicsarius, quaa hinc sanctus Augustinus dixerat,
Dominum nostrum rcccpimus.I'!! habcnuis libnrum succcdcns in ordine suosanclollilariononignoravit.
arbitrium quia gratia liberatum, " sicut scriptiim Ail iMiiin sanctus Augustinus inpraifato libro (cap.
est : Tmic vcrc Ubcri crilis, cum vos Filius lihcravc- 11, sub fincm) : « Fil quippc iu nobis pcr hanc Dei
rit {Joan. viii, 36), quodque tunc fit, cum eodcm gratiam in bono rccipiendo, ct pcrseverantcr te-
spiritu sumus rcnati,quo idem Christus redcmptor nendo,non solum posse quod volumus,vcrum etiam
el salvator nostcreximmaculala Virginis carnc pro
vellequodpossumus.Quodnon fnitinhoniine primo:
nobis est natus. 9" Arbitrium voluntatis tunc est G unum cnim horuminillo fuit,altcrum non fuit.Nam
«

vereliberum, cum vitiis peccatisquenonservit. Talc que ut rcciperet bonum gratia non egebat,quia non-
datum est a Deo utiquc homini primo,quod amis- dum pcrdiderat ut autem in eo permaneret.egcbat :

sum nisi a quo potuit dari uon potuit reddi. Undo adjutorio gratia!,sine quo id omnino non posset. Et
Veritas dicit : Si vos Filius libcraveril,vcrc libcri eri- llSaccperat posse quod ut nollet dc li-
si vcllet,

tis, j) tt2 sicul in pr.-cccdcntibus duo capitula cx bcro descendit arbitrio quod tunc ita libcrum erat,
:

synodo Palaistina conjunctimposuit,ct superfluoin- ut bene velle posset et malc. Quid crit autem libc-
tcrscruit,quasi non sufficerct quod apostolica scdcs rius libero arbitrio,quando non poterit serviropec-
ad sufficcntiam cdidit: ita nuuc capitulum tcrtium cato? qua; futura erat et homini,sicut facta est ot
dccimum Arausic.T. syninli in diio divisit, (;t iditcr angclis sanclis, merces mcrili. Nuno autem, pcr
quam ipsa protulcrit isdcu) sccaiido coui|iosuit.lloc peccatum pcrdilo Iiono mcrilo,in Iiis (pii libcraiilur
siquidem capilulum Arausica synodus dc libro Scn- faclum cstdonum grati.T3,qii;c mcrccs iiicrili fiiliira
tcnliarum Prosperi,capitulo L^i) partim assumpsit, crat. Et post pauca « Nunquid (licluri suiiuis,
1) :

et dixil :«.\rbitrium voluntatis in primo honiinc in- Non potuit pcccarc qui talc habcbat liborum arbi-
firmatum,nisi per gratiam baptismi non potcsl rc- trium? aut non poluitmoricuidictum cst,si pccca-
parari quod amissum, nisi a quo potui dari, non n
;
veris morte moricris? aut non poluit bonum dcsc-
potcst rcddi.Undc Vcritas ipsa dicit Si vos Filiui li- : rcrc, cum hoc pcccando dosiicril, ct ideo morluus
beraverit, tunc vere libcri eritis. » [Joan. viri, .Sf).) sil? » Et idem [cap. ii) « Scd dcscruit ct descrtus
:

Iste autem, sicut pra;misimus, octavum capitulum est. Talo quippc orat adjutorium quod dcscrcrct
erexitdemedietateistiussynodalis capituli scribcns: cum vellcl.et in quo per.Tiancret si vcllet, non quo
«Arbitrium vokintatis in prinio hominc innrmalum, ficrct ut vclleLllajc est prima gratia, qu.i; dala cst

nisi pcr gratiam bai)lisiiii,non potcst rcparari.') Et primo Adam scd h.Tc polcnlior csl in socundo
:

noiium dc scntcnlia Prospcri, cx vcrbis sancli (|iia Adaiii.Prinia pst,qii.t; lit ut hubcat honio justiliain
Augustini dicit :«Arbitrium voluutatis tunc cslverc si vclit sccunda crgo plus potcst,(|ua ctiam lit ut
:

liberum cum vitiis non scrvit.Talc datum cst a Dco vclil.et lanlum velit tantoque ardore diligat, ut car-
homini primo.Quod amissum,nisl a quo iioluil dari, nis voluntatem conlraria concupisccntcm voliintate
non potesl rcddi.Undo Vcrilas dicit : Si vos Filius spiritus vincat. » El item sanclus Auguslinus in
libcraverit, tunc vcrc libcri eritis. » Ca;lcrum saiicta codcni libro dc Correplioiie cl Grulia^crtii.U, initio) ;
207 HIiXCMAHl iniEMKNSIf^ AUCHIKPISCOPI. 308
(< Qui orgo Adam non habuil Dei graliam ? Imo A Manifcstalur cnim co, quod arbilrium voiuntatis
vcro habuit magnam, scd disp.irom. lilc in lionis sanum |irimo Iiomini fuerat datum, et in illo infir-
cral qua3 boniLate sui condiloris accepcral. Ncquo matum,et quod amisssum non potest reparari nisi
enim ca bona,et illc suis meritis comparavcrat, in per gratiam baptismi, quo ronascunlur fidelcs eo-
quibus prorsus nullum paliebatur malum. Sancti dem spiritu,quo ct conditor el reparator nostcr cst
vcro in hac vita, ad quos pertincl libcrationis bacc natus,idemquevoluntatis arbitriumabipso ndclibus
gralia.in malis sunt, ex quibus clamant ad Domi- redditur, quo primo homini fucrat dalum. Plena
num Lihera nos a malo (JUaUh. vi).Ille in illis bo-
: vcro sanitas atquc perfccta libcrtas nunc fidclibus
nis Clirisli mortc non cguit: istos a reatu et ba;rcdi- rcdditur in spc, in futuro, cum novissimc inimica
tario et proprio illius Agni sanguis absolvit.Illc non destructa fuerit mors, in ro, sieut scriptum cst,«pe
opus habebat co ajutorio. Quod implorant isti cum salvi facli sumus. Nain quandiu hic mortalitcr vivi
diicunt :Video aliam lcgem in membris meis rcjmgnan- mus,cum morte conlligimus, ubi corpus quod cor-
lcm legi mcnlis mcx, ct cuplivantcm me in lege pec- rumpitur oggravat animam.el dcprimit terrcna in-
cati fjiux cst in mcnhris mcis. Injclix cgo linmo, i/uis haljitioscnsum inulta cogitanlem. Ubi caro con-
mc lihcrabit dc corpore morlis hujus ? Gratia Dei pcr cupiscitadvcrsusspiritum,spirilusadvorsuscarnem,
Jc.wM Cliristum Dominum noslrum {Itom. vii, 2.j). ulnon qua;cunquc volumus illa faciamus.Ubi inter-
Quoniam in eis caro concupiscit advcrsiis spirilum, dum habcmus descrcnlrs, ideoquc gratiu justc de-
ct spiritus adversus carncm,atquc in tali certaminc scrti, librum arbilrium justilio: libcrum peccati

laboranlcs ac pcriclitantcs pugnandi vin-

ilari sibi scrvum, sicul dcmonstrat Aposlolus diccns Cum :

ccndique virtutem per Chrisli graliam poscunt.Illc enimservi cssetis pccc:iti,lil>eri fuistis jiutitia. Quem
vero,nulla tali rixa a scipsn advcrsus scipsum ten- crgo frnrtum habuistis tunc in his, in ijuiliHS nunc
tatus atquc turbatus,in illo beatitudinis loco .sua .';c- erubcscitis'1 (Rom. vi, 21.) Nam linis illorum mors
cum pacc iruebatur. Proindo ctsi non inlcrim la;- est. Intordum autem habemus, gratia ])rajvonti el
liore, nunc vcro tamcn potcntiorc gralia indigcnt adjuti libcrum arbitrium, pcccali libcrum, juslitia;
isti. Et qua; polentior, quam Dci unigenitus Filius, servum, sicut iterum idem dcmonstrat Apostolus
aiqualis Patri el coicternus, pro cis liomo laclLis^ct dicens Nunc vcro libcrali u pcccato, scrvi aulem
:

si sinc suo ullo vcl originali vcl proprio pcccalo,al) facli Dco,h(tbctis fructum iicstrum in sanrtificationcm,

hominibus pcccatoribus Qui quamvis

crucifi.xus? finem vcro vitam ivtcrnam (ibid., 2i). Cum autcm
tcrtia dic resurrexit nunquam moriturus ulterius, mortalehocinduoritimmorlalitatem.ctcorruplivum
pcrtulit tamcn pro mortalibus mortcm qui mortuis hoc inducrit incorruptionem vcnerit quod pcrfcc-
pi-i-cstitit vitam,ut redcmpti cjus sanguinc, lanto ac tum cst, pvacuabitur quod ex parte cst habcbimus
tali pignorc accopto diccrcm Si Dcus pro nobis, : C 'unc pcrfecte arbitrium libcrac voluntatis scilicct
(juis contra 7tos? t]ui proprio Filio non pcpcrcit, scd 1-85 noUc peccarc, non posse pcccarc, non posse
pro 7iobis omnibus Iradidit illum, iiuomodo «ore cum mnri,non posse bonura dcserere.Et in hisomnibus
illo otnnia nobis donaritf (l\o>7i. viii, 31-32.) Per adhoircnte nobis miserieordia Salvatoris noslri, ul
hunc racdiatorem Dcus ostcndit eos quos cjus £4)4 beatus Auguslinus dicit,in sajpe moinorato libro dc
sanguinc redcmit faccre sc cx malis deinccps in Correptione cl Gratia,dc pr.-cdestinafis : quia sivc
ffitcrnura bonos, qucin sic susccpit, ut nunquam cum converluntur, sivc cum pra-lianlur, sivo cum
csset malus, nec ex malo factus scniper essct bo- coronantur. Nara ct lunc illis Dci miscricordiam
nus, Istam gratiam non habuit horao primus, ncccssariara sancta Scriplura tcstatur, ubi sanclus
qua nunquara vellet cssc malus scd sanc habuit, : dc Doraino Dco dicil anima: suai, ^iii atronat le in
in qua si pcrmanere vcUct, nunquain malus os.sct. tniscrationf ct »nLscric))rdia\Psal.c\\, k). Iloc libcrura
(I Kt itcm bcatus Augustinus " Prima libcrtas vo- : arbitrium homo prinius habuisscl, si in oo libcro
luntatis crat, posse non pcccarc novissima crit : arbitrioquodhabuitsicut potuorat usus fuisscl,sicut
mullo major, non possc peccare qua; futura eral : pr.-cmisimus de verbis sancti Augustiui {cap. IlJ ;

ct homini, sicut facta cst cl angclis sanctis, mci'- <i Quid cral, inquit.Iiborius libcro arbilrio, quando
ccs meriti. » jv non potuorit scr\'ire pcccalo, qua- futura crat cl
homini, sicut facta cst et nngelis sanctis, mcrccs
CAPUT X.XI1I.
incriti?"Sod cuicumquc animo con-
;

Sequiiur redargutio ipsius compilntoris, ex heati Augus- fcratcapitulumsancta.Vr,. umcapitulo _

iini cl cxtcrortim dociorum verbis.
a nobis nd scnsum cxccrpto.quia librum prx moni-
llis sancti Augustini vcrbismanifcstissimc clarct, bus tunc non haliuimus, quando hoc c-apitulum de
rationabilius sanctam synodum composuisse capi- scnsihus orthodoxorum dictaro coacli sumus, ct
tulum, quam istum divisisso. Quia quod synodus vidcat si in aliquo iJ! •t

dixit Arbitrium voluntnlis in priino honiinc in-

: i< cxpositione synodi .. - - .
:

firniatuni,nisi pcr gratiam bai^tismi non potost re- «Arbitriura volunlatis in prirao honiinc inlinnatum
parari, quod amissum nisi a quo potuit dari, non nisi per gratiam baptisrai non polcsl rcparari,quod
potcst rcddi, » lotum continct quidquid ad scicn- araissum nisi a quo potuil dari non potcsl rcddi.
dum atquccrcdcndura nobiscxindo csl neccssarium. Undo Veritas ipso dicit:5i wm Filius liberavcril.tunc
 209 DE PR/EDESTINATIONE-; DISSERTATIO POSTERIOn. 210
verc Uheri eritis. nos diximus, Libertalem
« Et A restat libcrandis nisi gratialiberantis.Quam arbitrii
arbitrii in primo hominc perdidimus, quam pcr libcrtatcm roccpimus, ut non solum bone velimus
ChristumDominumnostrum recepimus.lithabemus et benc possimus verum ut a bono discedcre non
:

liberum arbitriumad bonum pr;eventumetadjutum velimuSj ct in bono pcrscverare possimus, non abo-
gratia et habemus liberum arbitrium ad malum de-
: lente sed adolente gralia arbitrium liberum gratia
scrtum gralia.Libcrum autcm habemus arbitrium, liberatum, gratia de corrupto sanatum. lla;c est
quia gratia liberatum et gratia de corrupto sanatum. socunda gratia, et arbitrii iiberi gralia Dei recupe-
Hisitaredditiscontrarcprehensoremhujusanobis ratalibcrtas.Cumautem in electispcnitusnovissima
excerpli capituli, quasi ex latere breviter memorari inimica dcstrueta fuerit mors, et mortale hoc in-
delegimus, quia pervenit ad nos, quoniam isli nc- duerit immortalitatem, et corruptivum hoc induerit
bulones, qui in totum adhuc sicut prave sentiunt incorruptioncm, profuturam scilicet ad honorcm
proferre inpublicum non prajsumunt, librumadver- vita;,non ad diuturnitatcm supplicii : quia et pccca-
sum nos occulte conscribunt,quom ad nostram no- torcs iuducnt incorruptionem ad diulurnitatcmsup-
titiam pervenirc, ct ad lectioncm nostram advcrsus plicii, non ad honorcm vitsE. Quos ignis qui non
quos scribunt dctractant perducere. In quo, sicut exstiuguetur cura suscepcrit, non cxstinguet ct
nobis retuIitquieumdemnol)is transcriptumpcrfcr- r^ pcrimct,'sed poena! sua; scmper integros conscrva
resatagenSjin turbine tumultuoso, qui nuper huic bit. Tucn ejusdcm conditoris ct rcparatoris, atque
rcgno accidit, cum aliis suis perdidit, ;emuli nostri coronatoris nostri gratia, qui coronat nos iu mise-
dicunt nos diccre,scribercclpr;cdicare,quialibcrum ricordiuctmiscrationibus,si cum clcclis resurgentes
arbitrium funditus in hominc primo pcccantc sit immutari mcruerimus,omnes quidem resurgemus,
perditum.Undc brcviter adnotarc decrcvimus,quid scd non omnes immutabimur,accipicmus perfcctam
de libero arbitrio sentiamus : ut qui fortc fatuitatem cl illam maximam libertatem, ut ncc peccare, nequc
illorum attigcrit, qua; salc catholica; sapicnlia; con- ab ;i3ternitate dcsistcre possimus, ncque velimus :

ditamcnsnostrasentiathicsine diffioultatc repcriat. quam acceperunt iu muucro angcli sancti ;

qua^ crat
Primus namque homo cum libcrio arbilrio ita im- arbitrii merccs mcriti, siue intorpositiono
libcri
mortalis est conditus,ul posset nonpeccaresi vcllct, mortis, non pcccasset, et homini. Hanc arbitrii
si

et posset peccare si vellet : non morerelur si non libcrtatcm primus homo non habuit, quia nc ad
'
peccaret, moreretur autem si peccaret non peccarct
: hanc ut poterat pervenirct, libertate arbitrii quam
verosinonvcllet. Etsi arbitrio libcro ita persisteret, acccperat inconsultius utens,inilcr laivum doflovit,
iUam mcriti magni
ut pcccarc non vollet, acciporot 84? Dci gralia,quem prior ipso dcscruit.
descrtus
pcrmansioncm, 1.1G ut pcccarc non possct nec Sed quia non in ;Bternum projiciot,aul obliviscctur
vellet,sicut accopcruntin muncrcangcli sancti,qua3 C misereri Dcus,dabitur hac gratia hominiin futuro,
merccs merili erat futura ct homini. IImc est primi cum fucrit sicut angoli sancli in coclo^nunc in spe
hominis arbitrii liberi magna et prima libertas, qua salvus factus in sa;culo, tunc in re salvandus in
libertate voluntatc pcccavit, ct mortcm sibi a Dco sajcula sasculorum. Amen.
prasdictam, nc illam peccando incurrcrcl, voluntato
pcccandoincurrit:otpermalumvclleperriiditbonum CAPUT .X.XIV.

possc, qui per possc bonum potuit vincere vclle Rdldcivla ridio de cupilulo tcrtio a nobis
iudi/it
cxc3ri>to, quod tompilator cnpitulorum Jiobis a regia
malum. Et sicut homo ita, ut di.ximus, immortalis
sublimitate datorum accrrime rcpreliendit, cum /lis
conditus fuit, quia Dcus essc voluit, pcrdidit quod qux Pncdciiinutiani cxinde ad suam dicunt confir-
immortalis, ct rcmansit quod homo fuit : ita post mindam sententiam, et quulitcr cntlioHci eorum
casum habuit arbitrium liborum, justilia: libcrum prave dictis ex amptururum scu'.enliis contradi-
cunt.
peccati sorvum, per sc suflicions sibi malum, ;id

languidum autcm atquo invalidum ad omnebonum, Explicitis prout Dominus dcdit duobus capitulis,

antcquam pcr Christi advcntum spiritu Dei agente non con-

ct rcddita ralionc conlra cribratorcs, scd
sit rcctum, ct fidci gratia illuminatum, quod sua sumptores coi'ura,nunctcrtium adcamus capitulum
Ubcrtatc erat pr;ivuni ac tcncbrosum. Quod nun j) cum omni fiducia,non do nobis pra)sumcnles,sed dc
inde recepit undo iiordidit : scd ab illo roocpit {[uod illo coiilidoutos qui dixit : Eyo dnbo vcbis os Cl su-
habcat, a quo ([uod amisit accoiicrat. Quoniam post jiienliam, cui non jiolerwtt rcsislcre et conlntdiccrc
casum primi hominis noluit Dcus nisi ad suam gra- omncs advcrsurii vcstri {Luc. xxi, 15), crcdentes
liam pertinere, ut homo accodat ad eum, et homo certissime el uibil hoesitantes in fide,quiaqui ecepit
non recedat ab co, sicut scriptum est Fial munns : ipse perficict : ipsi imperiura in
gloria, virtus, el

Uta suj^er virum dc.vterie tu;i',cl supcr jUium hominis sa;cula scmpilcrna. Dc sanctus
lioc capitulo, sicut

quem confirmasti non disccdimu.f a tc {l'sul.

tibi, ct Prospcr demonstral,ex objcctione Gallorum ctVin-
Lxxix, IM). Istc cst sccundus .\dani, peri[ucm accc- ccnlianorum, ct ex rcsponsioiiibus quibus cx delc-
dimus ad Dcuni, cl in quo non disccdimus a Deo. gationcscdisapostolic;ccorumipsoriiin(|uosiiiiiliuui
In primo namquc Adam disccssimus a Dco, in quo commcnla dissolvit, vclcrcs Pr;cdeslinatiani dixo-
licrdita cst libcrtato arbitrii maximailla libcrtas,ot ruul.Ait onim objoclio oclavaGallorum : Quod non
uou roiiKuisit nisi sola infirmitas. Quaiiroptor non omncs hoiiiiiios volil Dcus salvos ficri, scd ccrlum
211 HINCMAIU RHEMENSIS AHCllIKPISCOPI. 212

nunifirumpradeslinatorum.Elitcmobjccliosecunda A omnium Ecclcsiarum matcr, sanctam catholicam et

Vincenti.inorum : Qiiia Dcus ni)iil omncs salvarc, apostolicam Romanam Ecclesiam: quoniam privile-

ctiamsi omnc^s salvari volint. Et riollicsralcns mo- gium quod Hiorusaicm.honorabilissecuiidum sacros
Nieajnos canoncs, quaiolim diclacstcivitasjustitia;,
dcrnus Pnedestinatianus in liljro ad Raljanum ar-
ctmalcrcivitatura, proptcr infidclitatem et ncgatio-
chiepiscopnm Moguntinum " Omncs, iuquit, quos :

ncrn Filii Dci pcrdidil, diccascum lilium Joscph ct

vult Dous salvos fieri, sine dubitatione salvantur :

ncc possunt salvari,nisi quosUeus vult salvos (ieri.

filium fabri, el ad cum Tu homo cum
: sis facis le

Ncc est quisquam que:n Dcus salvari vclit et non

ipsum Dcum, et da;monium hahcs cl dc oo Non ; :

salvctur. Quia Dous nostcr omnia «juKCunque voluit

habomus rogcm nisi Cajsarcm, ct sccunduui lcgem
omncs itaquc salvi (iunt quos omnosvult dfbct mori.quia Kilium Uci sc fccit, hoc conrcssione
fccit.Ipsi
beali Pctri promcruit diccntis : Tu cs Chrislus filiuf
salvos fieri. » Et domnus Prudcntius in cpistola ad
Dci vivi (MattJi. xvi, 16), ct contestatione Pauli ob-
archicpiscnpum suum Weniloncm, de ordinando
ila di- tinuit affirmantis, quia Chrislus Jesus fartus cst obe-
/Enoa Parisinrum episcopo, quarto capitulo
mortan, moriem outem crucis
cit: «Ut tTfdat atquo confitoatur, Deum omnipo-
dieiis 1'atri usiiue ail :

propter qiiod ct Dciis illum cxuUuvit, et donnvit

tcntcm omncs quoscunquo vult salvare, fct ncmincm
illi

nomcn, ,juod cst iuper omnc nomcn,ut in nominc Jcsu

posse salvari ullatcnus, nisi (lucm ipse salvaverit. jj

quoscunque ipse salvare voluC' omne ijcnu flcctatur avlcstium, terrcilriuin ct infcr-
Omnes autem salvari
noruni, ct omnis linfjua confitcatur quia Dominus Jc-
rit:ac pcr hoc quicunquc non salvanlur, penilus
siis Christus in ijloria cst Dci 1'atris {l'hilipp.\\,H, ctc.).
non essc voluulatis illius ut salvonlur, diccnte Pro-
Proplcrca sicut quondaui dc llicrusalcm dictuin esl
phcta Omnid qu.Tcunciiie voluit Doiiiinus fccit in
:

ct in oinnihus iiliiissis»(Psal. pcr Prophetain : Cloriosn dicta sunt dc te, civitns Uet
cadoet in tcrra,in miiri
Quos mendacii rcdarguit, ct prave san- ni>itcr. Sion diccl homo, ct homo natus csl in ea, ct
cxxxiv, 6).
ipsc funihivit cnm Allissimus iPsal. lxxxvi, 3,i ita
ctam tradcrc Scripturani Loo in tomo ad Flavianum
:

brovitcr domonstral dicons (epist. 12, nnle medium):

a Proplietarum Domino ista glorificala cst riiagni

« Opus fuitsocroli, 1-I.S inquil, ilispensationo con- Petri principis apostolorum pra;scntia, cui 149 a
vcro Dei Filioctvere homiuis filio, ex duabus ct in
silii, ul inconmulabilis Dous. cujus voluntas non
potestsuabenignitate privari, primamerganos pic-
duabus naturis aluuc substantiisscuopcralionibus,
divina scilicct ct humana, in unilatc persona?, non
tatis sua; dispositionem sacramcnto occultiore com-
in unitatc substantia;, sub^^istcute uno Jcsu Cbristo,
pleret,ct homo diabolicas iniquitatis versulia actus
in culpam.contra Doi proposilum non poriret.Ingre- toto in suis, qux n;qualitcr ct indivisc habet cum
diturergo lucc mundi inlima Filius Uoi.» Ilinc cnm- Patrc cl Spiritu sancto, cum quibus una illi est
'-' coastcrna et indivisa substantia, toto in nostris, in
positor istorum capitulorum, qua: nobis ut ois rc-

spondcamus dedistis,cxpressius nihil dixit.ut pula- quibus uoslri cst gencris.id cst anima rationali, et
mus, quia percepit se posuisse de verbis sancli Cce- sine ullo pcccati contagio carne bumana, dc Vir-
Ioslini,qu,-c in oapitulo quarto scripsorat, ubi dicit :
giuis matris carne inimaculata Spiritu sunclo fo-

Tanta enim ost erga omnes homines bonitas Dci,ut cundata, quo: ab initio in nobis Creator conilidit,

nostra velit esso morita qua' sunt ipsius dona. Nos et qua; rcparanda susccpit, tunc carne adbuc pas-
sibili ctmortali, nunc autcin dcvicta mortc clariti-
aulom, et contra priscos et cinitra modorno? Pra-dc-
stinatianos,de verbis Prosperi.et ipsius aliorumi|ue cala passionis vicioria, atque in Doi Patris ghiria

catholicorum doctorum sensibus, capitulum istud pcrmaucntc, cl sxculum judicaturo, ac sinc linc
excerpsimus, dicentes Dcus omnipotens omncs ho-
:
rcgnantc, dictum cst Tu cs Pclnu ct sujKr hanc pc-
:

mincs sinc c.rceplionc vult solvos ficri,liccl non oinnes trani a^di/icabo Liilcsium meam {.VaUJi. xvi, 18;. Et

siilvcntitr. Qiwd otitcni quidain snlviinlur, siilvnntis sicut quuiKlam llicrusalcm civitas suncti minuta
ilia

quod outcm quidam pcreiint, pcrcuntium cst angcloium custouia, usquc duin pruptcr incre-
est dontiin ;

merilum. dulitatcni ct duritiam cordis sui audivit ab cis :

cst
Primo salisfaciamus lcctoribus, quoniani idco Transcanius ab his scdibus, ct a Sulvaturc 6Uo, si
apostoli ct Prosperi vcrhis sincc.rcei>tionc inlerposui- voluissct Ecec rclinquclur vobis domus vcslra dc-
D :

mus,quia Gothcscalcus novorum Pra-doslinaliano- scrla ; ita ct istu illustrata purmanut et prolicla

riim primicerius in praifato euo libello ad Habanum oralionibus gcntium magistri diccniis : TcsHj, ett

scripscrat : Omnes ot omnes deborc intclligi. id cst cnim mihi Dcus, cui scrvio iii spiritu meo in Evnn-
omnes qui salvantur,dc quibus dicil Apostolus: Qui ijclio Filii cjus, quod siiie intcnnissione memonum
viilt onines homincs solvos ficri (/ Tini. ii, i), et vcstri facio in oralioniius meis Jiom. i,9). Qua; noii
omnesquinon salvantur,quosnon vull Deus salvari. ab hoinine, ncquc pcr homincm, scd pcr Duroinuiii
Sicque hac intcrpretatioiie perversa et apostolica Jcsuin Christum, sicul Pctrus el Paulus a|>ost<ila-
vorba et Prospcri apud audilores suos pervortohat tiim, itu et h.vc sancla scdcs uinnium civituluiii
sentcntias. Uudc iicccssc osl nobis, ox orthoiloxo- iiieruit priiicip.iliini. Vrluti sanctus .Anaclclus. tor-

ruin scriptis ostepdcre,si catholica; lidci capitulum lius a bealo Potro Uumana; tcdis cjiiscopus, ct ab
islud a iiubis cxcerptuni valuat cuuvuuirc. Consu- ipsu upostoloruiu priiicipc prcsbjior ordinatus, in
lontcs ante omnia sicut et prima est in lolo orhe cpislola sua dicit (cpisl. .1 suh initiitm : •• Alia-.
 :

2!3 DE PR.EDESTIXATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 214

inquit, prima! civitates, qiias vobis conscriptas in A iniquitate et obduratione propria pcreant. Verilas
quodam tomo mittimus, a sanctis apostolis, et a est enim quae dixit : Vivo ego, dicit Dominus Deus,
beato Clemente, sive a nobis, primates priedicatores Nolo mortem impii, sed ut revertatur impius a via
acceperunt : hfec vero sancta Romana et apostolica sua et vivat. Convertimini a viis vcstris pessimis, et
Ecclesia,non ab apostolis, sed ab ipso Domino sal- quare moricmini , domus
Nunquid volens Israel.

vatore nostro primatum obtinuit, sicut ipse beato cupio mortcm iniqui ? dicit Dominus Deus {Exech.
Petro Apostola dixit Tu es Petriis, et super hanc
: xxxiii, 11). Dominus jurat, nc quis criminum molc
petram xdi/icabo Ecclesiam meam etjiortx inferi non , desperet, quia non vult mortcm impii, sed ut re-
prxvalebunt adversus eam ; et : Tibi dabo claves regni vertatur a via sua et vivat, et Prffidestinatiani per-
cwlorum, et (luxcuncnie Ugaveris super terram, erunt jurant, quia qui non salventur penitus non essc
ligata et in cwlo, ct ijuacunque solveris siiper terram, voluntalis Domini ut salvcntur. Et item Dominus
erunl sohita et in ca'lo (Matth. xvi, 18, 19). .'Xdhibita in Evangclio dicit Dico vobis, gaudium est coram
:

est etiam societas in eadem Romana urbc bcatis- Angelis Dei in cwlo super uno peccatore pcenitentiam
simi Apostoli Pauli, vasis electionis.qui uno die uno- agente (Luc. xv, 7). Et ei super uno poenitente gau-
que temporis gloriosa morto cum Petro sul) principe dent angeli, non irtulto magis, si omncs poeniten-
Nerone agonizans coronatus est, et ambo sanctam n tiam egerint et crediderint, angcli sancti gaudobunt,
Romanam Ecclesiam consecraverunt, aliisquc ur- qui in illo vident unde gaudeanl"? De illius scilicet
bibus in universo mundo cam sua prccsentia atque gaudio, a quo sempitornum gaudium accepcrunt.
venerando triumpho prajtulerunt.» Et sanctus Inno- Legem ergo credendi, ut sanctus Ccclcstinus .jubet,
centius ad Decentium Eugubinum scribit episco- lex nobis statuat supplicandi : ut quoniam ab omni
pum dicens (epist. 29 in princip.) :" Quis enimnes- Ecclesia catholica Deo supplicatur pro omnibus,
ciat, aut non advcrtat, id qund a principe apostolo- credamus Dcum omnes homines vollc salvos fieri,
rum Petro Roman.T Ecclesi.e traditum est, ac nunc licet non omnes salventur, et quod quidam salvan-
usque custoditur, ab omnibus delierc servari, nec tur, salvantis sit dnnuin; quod autein quidam pe-
superdici aut introduci aHquid, quod aut aucton- reunt, sit percuntiuin merilum.
tatcm non hateat, aut aliunde accipere vidcatur atquo catholicis hoc potest et hoc
Piis, devotis,

exemplum? Pra-sertim cum sit manifestum, 150 debet sufflcere, quod omnium Ecclesiarum mater
in omnem Raliam, Gallias, Hispanias, Africam, sancta catholica atque Apostolica 151 docct Ro-
atque Siciliam, insulasque interjacentes, nullum mana Ecclcsia. Ipsa enim ut mater nos Chrislo ge-
instituisse Ecclcsias, nisi eos quos venerabilis Pe- nuit, nos rcligione nulrivit, nos doctrina instruxit
trus, aut ejus successores, constituerint sacerdotes. nos sicut in sancto Petro a Christo firma petra acce-
Aut legant si in his provinciis alius apostolorum U pit,doctores instituit, et catholico lacte nutritos, ct
aut legituraut inveniturdocuisse.Qui si non legunt, ad virum perfectum perductos, ad docendum alios
quia nusquam inveniunt, oporteteoshoc sequi quod inform.avit, per Paulum dicens, quia Cliri.ttus Jesus
Ecclesia Romana custodit, a qua eos principium ac- venit hunc muiidum peccatores salvos fucere (/
in

cepisse non dubium est, ne duni poregrinus asscr- Tim. I, Dicant Pr;edcstinatiani, qucm non esse
15).

tionibus student, caput institutionum videantur peccatorem possint cxciperc, illo cxccpto qui sine
amittere.» Cum ha^c ita se habeant, et sanctus Cce- peccato et alicno ct proprio vcnit qumrcre et salvare
lestinus papa, cujus tempore primum ha^c exorta est quod pericrat. Dicant qni non periit, cum idem di-
ha;resi, dicat in Dccrctali cpistolo sua (post epist. cat Apostolus, ex uno omnes esse in condcmnatio-
8. ad Vencrium et cseteros Gallicanos
Ccclesini) nem (Itom. v, 16). Si oinnes perivimus, omnes quje-
episcopos (cup. 11), quid inde creilere, tencrc et rero vcnit : si omnos quaM-ore vonit, omncs salvari
pra;dicarc catholice debeamus : « Obsecrationuni, vriluit. Et itcm scriptum est Invidia diaboli mors :

inquicns, saccrdotalium sacramenta respiciamtis, inlroivil in orbem terrarum {Sap. ii, 24). Et Joanues
qua; ab apostolis tradita, in toto mundo atquc in apnslolus : In hoc apparuit, inquit, Filius Dei, ut
omni catholira Ecclusia uniformiter celebranfur, ut dissolvat opcr(i diaboli (I Joan. iii, 8). Unde Heda :

lcgeni credcndi lcx statuat supplicandi.» Qu,o sit n « Omnes sunl in quantum
peccatorcs cx diabolo iiati

autcm lex supplicandi, et ipse in cndem capitulo peccatorcs. Idoo onim vonit Cbristus homo ut sol-
cxplicat, et Eeclosia quasi specialitcr in die cruci- veret peccalu hominum. Quocirca si idoo venil, pcc-
fixionisDomini nostri Jesu Cbristi, ostendens pro catores salvos facerc vcnit : ct quia omues sccun-
quibus crucifixus, quosque vullsalvos fieri.sup-
sit dum Apostolum peccatorcs erant, sicut dixit per
plicando, el congcmiscendo dcmonslrat, orans pro pcccatum mors, et ita in omnes homincs perlransivil
omnibus hominibus, ct singillatim atque dislinctc in quo omnes peccavcrunt (Itom. v, 12), qui venit
pro onmibusordinibus, pro omnibus gradibns, pro qu.rrero quod pericrat, onines qu.iirere venit, oninos
omnibusdignitalibus, pro schismaticis ct h;e?-elicis, salvos ficri voluit diconlo Piuilo pcr qiiom
ilorMiiii

pro Judffiis alquc paganis,ul nonio credatur excop- ipsn loculus cst (;hrislus : Qui vult omncs homines
tus, agens apud divinam clcmenliam tolius hum.ani salvos fieri (l Tim. ii,'i); cl Polro Qui nemincm :

generis causuni. Undc ct ad locum dicit : Dcus qui vult pcrire, .wd oinncs nd pa nilcnlium converti (II

salvos omncs, el ncniincm vis pcriro, licct ((uidani l'elr. III, 9).
215 IllNCMAIU 111I1:.M1:NS1S AIICJIIEI-I.SCIJP! 210

Cur ergo non omncs salvanlur, ipsa Verilas pcr A. luminamur, sfid c.xigenlibus nostris nieritisadjuvari
Joannem evangclislam respondcat. Iloc cst atiteyn, non possumus. » Ab Omnipolcntc vidolicol, de quo
imiuit, judkiurn, quia lux venil in mundum, el di- et Paulus dicit Si neijamut, ct ille ncijabit nos : si :

lexcrunt hmnines tenehras magis quam luccm. Erunt non crcdimus, illc fulelis pcrmanel. Negare se ipsum
enim corum inala opera {Joan. iii, 10). Unrlc sanclus non potest {11 Tim. ii, 12). Quoe impolentia, ut Au-
Augustinus dicit (tract. Vi in Joan.) « Quomodo : gustiuus dcmonstiat, maxime ad omnipotentiam
quidam bonuni opus ffccruntjUt vcnircnt ad luccm, pertinct. Eidelis cnini permancl, ncgure seipsum
id cst ad Christum, et quomodo quidam dile\erunl non potest. Undc idcni doctor e.ximius in Sermonc
tenebras? Si omnes peccatores invenit, et omnes a de symbolo ad Neophytos ita dicit : « Omnipotens
poccato sanat, ct serpcns illc, in quo figurata est ex nihilo primitus cuncta fecit, cum quibus fccit

mors Domini, eos sanat qui morsi fucraiit.ct pro- pariter unde fccit. Matorics itaque ctcli et lerra»,

pter morsus serpontis eroctus cst scrpens, id cst sicut ha3c in princiiiio sunt crcala, simul cum ipsis

morsDomini propter mortaleshomines quos invenit est creata. Nec fuit undc fierent qua? Dcus in prin-
injustos, quomodo intelligitur : lloc c.st judicium, cipio fecit, ot tamcn facta sunt quw Omniiio-
quoniam lux venit in mundum, el dilexcrunt homines tens focit, qu;o facta composuit, imple\il, ornavit.
magis tenebras quam luccm. Erant cnim mala opera |. Si cnira qua; in principio fecit cx nihilo utiquc
corumf Quid est hoc? Quonim cnim crant mala- fecit, otiam cx his quaj fecit quidquid voluorit
opera ? Nonno venisti iit justiliccs impios? Sed di facere potens est, quia omnipolens est. Nec
iexcrunl, inquit, mayis tccebras quain lucem. Ibi po- idco credunt iniqui Deum non cssc omnipotcnlera,
suit vim. Multi cnim dilc.vcrunt peccata sua. Quia quia multa conlra cjus faciunt voluntalem, quia
qui confitetur peccata sua, et accusat peccata sua, et cum faciunt quod non vult, hoc cis facict quod
jam cum Deo facit. Accusat Dcus peccala lua, si et ipse vult. NuUo modo igitur omuipotentis vel rau-
tu accusas, conjungcris Deo. Quasi dua! res sunt, tant vcl superant volunlaleni sive homo juste :

homo ct quod audis homo, Dcus fccit

peccator : : damnctur, sivc miscricorditcr liberetur, voluntas
quod audis peccator, ipsc bomo focit.DcIe quod fe- Omnipotentis impletur. Quod crgo non vult Oin-
cisti,ut Dcus salvetquod fccit.Oportct ut odcris in nipotens hoc solum non potest. Utitur crgo malis,
te opus tuum, ct amos in te opus Dci. Cum autem non sccundum corum pravam, scd socundum suam
cocpcrit tilji displiccrc quod fecisti, indc incipiunt rcclam volunlulcm. Nam sicut mali natura sua
bona opcra tua,quia accusas malaopera tua.Iiiilium bona, hoc est boiio ojus operc, male utunlur sic :

bonorum operuni confossio est opcrum malorum. ipsc bonus cliara corum malis operibus beno uli-
Facis veritatcm, 159 ct venis ad lucom. Quid ost tur ne Omnipotentis voluntas aliqua cx parfc vin-
fkcis veritatcm? Non to palpas, non tibi blandiris, C^ calur. 153 Si enim non haberct quod bonus dc
non te adulas, nou dicis Justus sum, cum sis ini- malis jusle ac benc faccret, nuUo modo eos \tl
quus, et incipis facorc voritatem. Venis aulem ad uasci vcl vivcrc sincrot.Quos malos ipsc non fecit,
lucem, ut manifestentur opcra tua, quia in Doo facta quia homines fecit quia non pcccala, qua; sunt
:

sunt quia et hoc ipsum quod tibi dispHcuit pecca-

: conlra nalurain, sod naturas ipsas creavit. Malos
tum tuum, non tibi displicorct, nisi Deus libi lu- tamcn eos fuluros pnscius ignoraro non poluil. Scd
ceret, et ejus voritas tibi ostenderetur. » sicut noveratqua: ipsi cssent mala racturi.sic eliam
At si quis dc Pr.-cdcstinatianis h.-ec logcrit, forlc noverat qua; bona de illis esset facturus.» Et post
sub suo scnsu dicot quod dixcrunt (piidam in illo paululum :» Sod quoniam dixi hoc solum Omnipo-
temporo. Qui aporuit ociilos c»ci nati, nunquid non tenlcm non possc quod non vull, ne quis me tcmorc
potcrat facere ut isto non morcrctur? ot 1'ra'desli- dixisse arbilrctur uliquid Omnipolenlem non possc,
natianus Sicut isti illuxit Dcus, qucm salvum nori
: hoc cl boatus Apostolus dixil : Si non crcdivius, ille

voluit, sic ct isti illuxissct ut salvarctur, si illum fidelis pcrmancl, ncyare scipsum non jMtlest. Noncnim
salvum fieri voIuissct.Omnipotcns ost cnim Dcus, polost justilia vcllo facerc quod injuslura csl, aut
ut ot in symbolo cathcdica conlltctiir Ecclcsia, qui sapienlia vollc (luoii slultura est. aut vcrilas vclle
omnia quwcumiuo Vdliiil fecit. Ilcspondoat Evange jlLiquod falsum csl. riido admonoinur Dcum omni-
Marcus Et non polcrat ibi virtulcm ullam fa-
lisla : polcnlcm non hoc iolom quod ail .Xpostolus, ncgure
cerc, nisi paucos in/innos imposilis manibus curavit. scipsum non potesl, scd multa non jjossc. Eccc cl ogo
El mirahatur propter incrcdulitatcm illorum {Harr. dico, ct ojus verilatc diccre audco quod ncgarc non
VI, .5'. Hinc lioda (cap. 'i) in Evangolio Lucof : audoo. Dcus omnipotons non polest mori, non potcst
" Amabat itaquo civcs, sed ipsi so cbarilalc patria mulari, non potosl falli, non potcsl misiT lieri, non
suo livore privabant.» El Dominus diconli sibi : Si potost vinci. Ila^c alquc bujiisinodi absil ut possit
quid potcs, adjuva nos miscrlus no.<itri (Marc. ix, 22) Omnipotens. Ac per hoc non solum oslcndil Vorilaa
respondit Sipolcs crcdcre, omnia possibitia crcdenti.
: oinnipolentcm esse quos isla non possit, scd ctiam
Et sanclus tJrogorius homilia ;il : • IIuiic vidrlicol cogit Vcrilas oinuipolcntom non o.-isc qui h.TC pos-
incurvalam muliorem cuin vidissol Jcsus vocavil ad sil. Volcns csl enira Ucus quidquid csl. /Elernus

80, " ct roliqua. " Vocat, inquil sanctus Crogoi ius, (.•rgo,cl iucommulabilis, ct vcrax, ol boalus, cf in-

sed non erigit : quandoquidcin pcr ejus gratiam ii- siiporabilis volons ost. Si orgo P"^l0Pl os»" qimd non
217 DE PR^DESTINATIUNE DISSEHTATIO POSTKIUOIt. 218
vult, otnnipotens non est. Est autem omnipotcns, A suae mcrito excajcatis veracissimc scvips'd:Propter-

ergo quidquid vult potest.De quo et Psalmus dicit ea non poterant credere {Joan. xii, 39.) quia iterum
In cwlo et in terra omnia (inxnmqiic voluit fecit. » dixit Isaias : E.vcxcavit oculos eorum, el induravit
{Psal. cxni,3),et iteni in libro de Natura ct Gratia cor eorum, ut non videant oculis, et inlcUiganl corde,
{cap. 49) : << Absit a nobis ul Dcum posse pcccare et convertantur el sancm eos IJsa. vi, 10). » Quod de
dicamus. Non enim ut stulti putant ideo non erit ; hrarclicis est valde timendum,qui sanct;c Scriptura;
omnipotens,quia nec moripotest.et negareseipsum sententias, et apertisssima eatholicorum dicta de-
non pofest. » Similiter et justus pcrmanens,dc quo truncantes, ad suos scnsus violcnter inflcctendo,ex
Joannes apostolus dicit : Fidelis et justiis est (/ Joan. eiscontra conscientiam suam prava dogmata qu»
I, 9), injustus esse non potest, ut salvct ad se con- dissominant conantur assererc. Unde itom Bodain
verti ut reverti nolentes : quoniam, ut Gregorius Evangclio Duc;e (in Lucam cap. 12) : « Sola, inquit,

dicit : Peccatores diu ut convcrtantur exspcctat, blasphomia in Spiritum sanctum, qua quisque in
quos non conversos duriusdamnat.Quipcr prophe- similitudinom diaboli angelorum ejus,contra con-
et

tam dicit Deus appropians ego swn, et non Dcus de

: sciontiam suam majcstatem
deitatis oppugnare non
longe [Jer. xxin, 23). Et itorum pcr eumdcm trepidat, non habet remissionem in n?lernum, sed
prophetam, Pcrcata, inquit, separant intcr me et reus erit Ktcrni dclicti, sicut evangolista Marcus
vos. evidentcr exponit,qui posito hoc Doinini tettimonio,
Unde Joannes Constanlinopolitanus iii libro do subjunxit atque ait, quoniam dicedant, spiritum
Reparationc lapsi : « Si ergo pcccata sunt quai nos immundum hubet (Marc. iii, 30). " Hanc prophetae
separant a Doo,aurcramus e medio islud obstacu- sententiam, qua dicitur, E.vc,rca cor populi hujus
Ium,ot nihilost quod nos prohibeut conjungi Deo.» {Isa. VI, 10), el rcliqua oxponit beatus Gelasius in
Et idem in eodem libro :« Cum inipasisibilem esse tomo de anathematc Acaoii, sicut qui legerit inve-
naturam divinam diflinitio veritatis ostondit, intel- nirc v;ilobit. Et item Beda in Evangolio Lucn; {in
ligere debemus, quia etiamsi punit Deus, ctiamsi Lucam cap. xii), quia incxcusabiliter pereunt, quos
poenas infert, non hoc cum ira passibili, sed cum vult Dcus salvos fieri :«Quid autem et a vobis ipsis
ineffabili elemcntia facit, medentis non perimentis non judicatisquod justumest? ostendenseos,utpote
affcctu. Et ideo vale libenter reclpit poonitentem. rationalem croaluraiu, ctsi litteras nesciant, natu-
Pffinitentio; medicamontum si pra;vcnions curct ani- rali tamcn ingenio possc dignoscere, vel eum qui
mam,non facil cum ad vindictam iracundito perve- operainsoqu;o neino alius focisset,supra hominem
nire pro his quaj commissil in Dcum.Non enim,ul intelligendum, et idoo Deum esse credendum; vel
diximus, propter scmetipsum vindicat Deus in pec- post tot sfficuli hujus injustitias, justum Creatoris
catorem,quasi ulciscens injuriaml54 suam.Nihil C judicium esse vonturum. Ncmo igitur, ex eo quod
cnim talo rocipit in sc natura divina,scd ad utilita- supradictumest.servum nescientcm Domini volun-
tem nostram facit omnia pro utilitate nostro et ; tateni vapularc 155 paucis, intcr peccandum de
correptiones inducit et pronas, non ut se vindicot, remedio nosciendi pr;osumat quia,ut alia taceam, :

sedut noscmendet.Quodsi persistitquis in duritia, ex eo ipso quod homo est, nec mala quK cavcat,
sicut et illc qui avcrtit a luce oculos suos,damnum nec bona potost ignoraro qu;c appotat. » Hinc et
quidem nullum, semelipsum vcro tene-
luci intulit Paulus in Epislola ad Uomanos, quia, inquit, quod
bris condcmucivit ita et qui per cor impmnitons
: notum esl Dci, manifcstum est illis (lioyn. i, 19).

contcmnerc sc pulal virlutem Dei,scmctipsum alie- Undc Amlirosius Notitia Dci manifosla est ex
:

num efficit a saluto. Et in Evangclio Marci scrip

)>
mundi f;ibrica.Ut enim Deus, qui natura invisibilis
tum cst Qui autem blasphemaverit in Spiritumsa^i.
: est, ctiam a visibilibus possit sciri, opus factum ab
ctum, non habel remissionem in xtemum, sed rcus co cst quod opiflcem visibilitate sua manifestaret.ut
eril xterni delicti (Marc. iii, 29.) Undc ct Bcda {in per cerluiii incertum possct sciri, et illc cssc Deus
Lucem cap. 'il) ; « Qui ergo mahifcstc intelligcns omnium crodorctur,qui lioc o|)us fecil quod omni-
opora DeijCUMi ilo virtutc nogarc non possit,oadcni bus possibile cst.Deus oniiii illis manifcstavit.Mani-
stimulalus invidia o;iluinniatur ctChrislum Uoiquc n festavit se Deus dum opus fecit por ipiod [lossct
Vcrbum, et opcra Si^iritus sancti dicit esse Ueclzc- agnosci. Invisibilia enim ejus a crcalura mundi pcr
bub,isti non diinittctur,nequcin hoc sfficuIo,neque ea qux facta snnt inlellecta conspiciunlur (liom. i,

in futuro.Non (]uod negemus ct ci, si pa^nilonliam 20), et sequeutia, qu;c ibidom mirabilis Pauliis, ct
agere volueril, |)osse dimitti ab oo qui vult omnes cxpositor cjus .Ambrosius prosoquuntiir.Sicutcl Lco
homincs salvos agnitioncm vcritatis vc-
fiori, ct in in tomo ad Kbivianum de Eutychc loipions (ci^ist.
nire; sed quod ipsi Judici ct largitori venia; creden- 10, cap. 2) dcinonstrat « Scd si de lioc, inqi it,
:

tcs,qui et so pconitcntiam scinperaccepturum,et hanc Christian;c fidei fontc purissiino sincerum intelle-
blasphcmiam nunquam dicitessc rcmittendam,crc- ctum audirc non poteral, quia splendorem pcrspi-
daiiius huno l)las[)homiini cxigonliluis morilis.sicut cu;c vcritatis obc;ccalionc sibi propria lcncbrarat, »
nunquam ad rcmis.sioneiii, ncc ad ipsos dignos ita et reliqua.
pa'nitoiili;u fruclus essc pervciituruiu. Juxta lioc IIoc autom quod dc spccic csl diclum in gcncrc
quod JoannesEvangclistadcquiliusdam lilasjilicnij,!' debot intclligi, vcluti et sanctus Grcgnrius in libro
219 HINCMARUS RHEMENSIS AilCIlIEPlSCOPUS. 220
XXI Moralium (rap. 2't) dicil : " Tmdidil illos Dcus ^ rectos ct zclo Dei ha;c agebat.dicit dc eo Dominus,
in reprohum scnsum, ul fiirianl iju.r non convcniunt, quia 11(15 elcctionis milii cst, tneum
ut portct notncn
{Rom. I, 28).Qiiia onim gliirificaro ni)luf!rual quoin coram rjentihus el reyihus ct omni populo Israel (..ict.
cognovorunt, rcprobo sonsui Iradili ad lioc relicti IX, 15). <> Et in homilia sccunda de Psalmo l :»Mi-
sunt,ul ncscirciit jam ponsarc mala qua; facieljant.» scricordia Dci inajstimabilis cst, sinc fine cst, quaj
Et item in libro viii (cnp. 0) :i< Nunc enim pcccalor comprehcndi non potcsl, superans omncm scnsum,
quisquo llrum non incluit cl vivit, Ijlasphcmat ct vinccns omncm cogitationcm.Scd quia talis cst mi-
proficit : qiiia scilicet miscricors Crcator, qucm scricordia Domini.taincn iion ut homines misericor-
cxspoctanili) vull corrigero, aspicicndo non vult diam consccuti rcmissiorcs ficrent,quaerit quiddam
punirCjSicuL scriplum eai: Dissimuluns pcccata homi- a nobis Deus.Miseretur quidem,sed non passim ni-
num propler pwnitcntiam (Sap. ii, 24). >< Et in libro seretur.Provocat nos et dicit Da tu et aliquid, ut
:

XVI {cap. 18) : < quodcunquo

Sic itaque aiiima cjiis pula.millc scelcra perpctrasti, habcs onera delicto-
voluit lioc fecil, ut indc quoquc voluntatcm suam rum,volo alloviarc pondus tuum.da et tu manum
implcatjUndc voliinlali illius rcpiignari videbaliir." tuain non quia lui cgo cgeo,se quia volocltcali-
:

(Jiiia ut Augustiniis in libro de Bono pcrscvcraiiti.-n quid confcrrc ad tuam salutem.Quomodo ergo latro
dicit : <( Nihil fit,nisi quod aut ipsc facit, aut ficr' salvatus est el lanta solvit peccata? Scilo eum roise-
ipc pcrmillit. » Unde S. Grogorius in libro ii Mo- ricordiaprovocatum.et sua tanquam adminiculo
fide

raliuin {caj>. Quia Dcus sine mulabili-

1
'i) dicil : « usum in eo quod dicit Mcmento mci, Domine,in rc-
:

talc simul cuiicLa rcspicil,sinc distcntionccomprc- (jnum luum {Lue. xxiii, '12). Quid conlulit Dcus sa-
hciidit vidclicct ct bonaqu.T adjuvat,ct mala qiia;
: luti ipsius"? rcmissioncm vidclicct pcccalorum.Quid

indicat, ct qua; adjula rcmunerat et quffi judicans vcro intulit latro? indicium salutissua;,conressionis
damnat.In his quK divorsodispnnitnrdinc divcrsus fidcm.Qualcm? grandem ct cxcelsam nimis.coilum
nonest.»Et Ilicronymiis incpislola ad Philcmonom, tangentein. Quomodo? crgo dicam. Juda?i vidcrunt
contralioc quoil diciiiil riolbcscalcus atquc Priidcn- mortuos suscitalos, ct post virtutes adnunicratas,
tius Qui non salvaiitur, non csl pcnitus voluntas
: latro, inquit, nihil liorum videns, sed consideraliat

Dei ut salvi fiant, ila dicit « Si enim Dcus volun- : sputis rcpletum,crucifixum, aceto potatum ct fcllc.
tarie ct non cx nccossitate bonus est, debuit linmi- Et cum hajc omnia vidcrct, non est scandulizatus,

nem faciens ad suam imaginem et similitudinem scd rcgcm coclorum confessus est. Vides quoniam
faccrcjhoc cst ut ipsc volunlarie ct non cx nccessi- nonsinc causamiscricordiamconsccutus est,quiaet
tatc bonus cst.Qiii autcm asscrunt ilacumdcbuissc ipse fidcm intulit ad salutcm suam.' Necnon ct pu-
fieri, ut malum rccipcre non posset, hoc dicunt : blicam.us alicna injustc aufcrcns,quoniodo salvalus
Talis dcbuit ficri,qui nccessitate bonus cssct et non C est? Transicns namque Christus dicil ad euni :IVni,
voluntatc. Quod si talis fuissc effectus, qui bonum scquere me. Qui statim exsurgens secutus csl eutn
non voluntato scd neccssitate pcrficerct, non Cisct (Mntlh. IX, 9). Et sicut confessionem intulit,
latro

Dco siinilia, qui idco bonus cst quia vult.non (piia sic publicamus 157 obcdicntiam suam.etmcruit in

cogitur. » Et S. Prosper flSO in librc SiMilcntia- apostolatus ordine collocari. Sicut cnim, cum qui-
rum (cap. 108) : « Ncino invitua bcnc facit, cliamsi dam gravi a^gritndino vcxatur.ct multis modis imii-

bonum est quod facit quia nihil protest spiritus

: gct mcdic.iminibus,ct attcnuatus est sumplil>u!<, si

timoris, ubi non cst spiritus charitatis. « introicrilmcdicus, cl dixerit ad cum qui ajgrotal,
Et Joannes Chrysostomus in libro ad Dcme- Plurcs spccies ad confectioncm medicaminis ncccs-
trium dc cordis coinpunctions :<< Possumus.inquit, suriajcrunt; respondeat vcro a-grotans, Non hiibeo
ctiam cx his ha?rcticis occasioncs dare, si dicamus undc tantas species emnm, paupcrtatc dctincor;
quia aposloli ct omncs sancti.non cx proposito suo dicatadcummcdicus.lllam ct illam damihi specicm
et laborc mirabilcs facli sunl,scil cxDeigratia sola. lanlum, ca;tcra de mco pr.TSljibo. Idcoquc rogat
Diccnl enim, Et quid prohibct omncs fieri talcs? David, ut multum ab iniquitatc sua lavetur. Quid
t^iralia cnim Dci si nihil rcquirit a nobis, sed ipsa crgo pro hoc munus intulit? Dixit, Miscrcrc mci.
uiiumqiicmquc pcrlcctum.cur non ct
cst qua: faciL .> ct, us(|ucquaque lava iiie ab injustilia mca, ct a

omnibusex a;quo infuiidiLur,cL liunlomncs rcpcnte dclicto mco munda nie, quoniam iniquilat4'in

pcrfecti? Non cnim cst pcrsonarum acccptorDeus. mcam cgo cognosco. Yicissitudo cst, Dcus dat,
Sed quoniam non sola gratia Dei hocagit, scquitur et qui salutincct reus. Dcdit Dominus misericor-

enim ut et nos quod in proposilo ct viribus noslris diam suam, dcdit el qui pcccavcral confcssionem
cst cx[)lcamus,idcirco vcnit quidcinin unumquem- peccatorum suoruni. Parum quidem, sed quod
([110 gratia Doi ; si;(l apud cos ([ui digne explcnt ea habuit. Quid dabis, o David, ut snlvari [lossis, uli
quic in ipsis sunt pcrmancl,ab his vcro qui ininus niisccalur incdicamcnluni? Quonintn, ini|uit, iiii-
digne agcnt cito disccdil.ad eosautem qui nccdum quitntcm meain cijo eognosco {Psal. 1., i). >•

iniliuin faciunl converli .-id Deum,oninino noc vcnil. Et ilem ad Dcmctrium de cordis compunclionc :

Ileclascnim menlcsdiligil,et sinefuco proposiluin, •<Et idco, inquit, perditionis nostra; causa nulla
Quoil eliain in Paulo pcrspiciens, licct alio adhuc nlia (|uam ncgligenlia noslra csl alquc dcsidia. »

ilincrc viderctur iuccdci-c, taincn, (^uia proposito El iii hoinilia de militia spiritali : « Scito autcm
221 DE PR.EDKSTI.NATIONE DISSEIlTATIO POSTElilOR. 000

quia non vincct natura corporis, neque strangu-

te A est,et meretrix testis csl, qua3 de sua fuit liln
labit invitum, neque tc obnoxium focict ex libero tione sollicita. Non igitur videndo meretriccm, de
nisi voluntaria dcclinatio. » El item in humilia de tua libcralione desperes sed et ; Judam cogitando
patre et duobus filiis « Describitur autem in istis,
: non debes csse securus. Utrumque enim periculo-
elevidenter ostenditur liborlas quam anima? ratio- sum est, ct confidentia, et desperatio. \am confi-
nali inseruit creutor Dcus. Vide cnim, pater isle denlia slalem ilerum desperatio post
evertit, ct
quomodo nec illura disccdere volentem retineat, lapsum noa admittit exsurgere. Et ideo Paulus ex-
nec liberi arbitrii auferat poleslatem. Neque alium hortatur dicens Qui se pulal siare, videal nc cadat
:

manerc cupientem cogat abscedere,no forte sequen- (I Cor. X, 11). Hahes excmplum utriusque personre.
lium malorum,qua3 postca his suo vitio accedcnt, Discipulus pum se starc putarct cecidit ; meretrix
ipse potius auctor csse videatur, si in illis liberta- cuin se cecidissse arbitrarelur exsurrexit. » Et ite-

tem propriee voluntatis absciderit. Ilaque ctpetenti rum

Sed nec apcrle eum omnibus pu-
in eadem : «

dat, quia ex nobis, non ex Deo, inopia: ct offmsio- blicabat, ne irapudentiorcm faceret; nec penitus
nis nostrae causa proficiscitur. Accipiens nutem par- silentio praeteribat, ne celare arbitratus audacterad
tem smm junior peregre, inquit, abiil loni/e [Luc. prodilionem properarct. El ideo frequenti admo-
XV, 13]. Quod autem ait longe, non locorum intcr- n nitionc clamat Unus cx vobis tradat me (Mallh. :

capcdinem, sed dcclinalionem mentis cxpressit. XXVI, 21). Xec tamcn eum magister piissimus pu-
Qui enim oblivioncm Dci ccperit, hic verc percgri- blicabat. Et degehenna fuit swpissime locutus, et
nari a Deo dicitur; sicut econtra, couversatio s;c- do regno coclorum traclavit assidue.Utriusque me-
cularis non solum pcrcgrinum, scd ulicnum Dco rilum frequenlcr cdoeuit,el quid pcccatorihus con.
hominem facit. Et ut brevitcr dicam, sicut pcregri- stitutum cst, et quid non peccantibus pneparatur
nantcs a saiculo prrcscntamur ad Doininum, sic et ostcndit. Scd ha-c omnia crudclis illo contcmpsit,
permanenles in rcbus terrcnis a ccclcslibus exsula- ct Deus iUum non traxit invitum.Et quoniam bona
mur.Dcnique et Cain exiit a facie Domini.et longe atque mala in nostra Deus posuit potestate, electio-
efficitur; non quia et locus aliquis foris csset in nis liberum donavit arbitrium, et invitos non reti-
conspcctu Dei, sed quo sua toente divisus exiisset net, et volentes ampIcctitur.Nam non sponte bonus
a Domini respectu, per homicidiuni scparatus a malitiam non amittit. Et idco Judas,nimia^ cupidi-
Dco. » Et item in libro dc Eruditionc discipWn» tatis praicipitatus urdore, ca!ca quadam improvi-
:

« Quoniam quidem minus est peccatum ci qui pco- sione deccptus, suam vcndidit aniraani, et su;c sa-
cat priusquam agnoscat disciplinam Domini.NuIla lutis mercator exstitit, ct ait Qui vultis mihi dare, :

autem venia est peccanti post agnitionem Domiiii, et ego vobis eum tradaml (Matth. xxvi, 15). Et ut
nisi pccnitens revertatur; quia Deus mortcra non C virtutum Christi cliam inhac partc cognoscas, rum
fi!cit,et non vult mortcra moriontis, quantum ut re- ad cupiendum eum advenisscnt,voocm cjus minimc
vertaturcl vivat.Nc sit spiritus vadens et non gS,S tolcruiv. polucrunt, sed omncs territi cecide-
revcrtcns.quorum daninutio justa cst » Et in hoini- ruiit, i;i i|uoiiiaiii nibilominus in sua impudentia
lia secunda Psalmi i, « Peristi, sed poteris sal-
: E5f) pcrdurahant, ipsc sc ultro coramisit, ipsc sc
vari fornicatus es, sed poteris continerc moo-
; tradidit. Et ha^c diximus, ut Christum nullusaccu-
chatus es, sed poteris libcrari ad spcctacula pro- ; set, cur Juda; cognitionem non mutavit adversam.
rucbas, sed potcris rcvocare podein, cum malis Sed si quis hoc dixerit,audiet,Judas i]uemadmodura
hominibus vcrsabaris, potcris rcccdere et cum corrigit potuif? sponto,an invitus? Si invitus,nulla
bonis essc. In utraijuc partc hubes libcrum urbi- corrcctio cst, nam mcntis malitia necessitate non
trium. » toUitur. Si sponte, oninia qua; meliorarc animam
Et in homilia dc proditiono Juda; « Quid igilur : potcrant audire cognoscitur. Et si rcmedium res-
qui meretricum mores valuit coinmutarc, discipu- puit, non medici vitiuin est, sed laiigucnlis. Et ut
lum non potuit rctinert? Valde, inquam, ct incuu- seias ejus crimen csse qiiod prodidil, non mugislri,
cfantcr valuit retincrc; scd noccssitate nolcbat bo- .sxpiiis Deus dc prodilione pnodixit, et totius eum
num efliccrc, ad se curabat. Tunc n philosophiu' pra'cepto et scrinone docuil, et rcbus
nec vi tralierc
abiit, inquit, ostendit.Dederat ei da'monum potostatem,gehenna!
non invitatus a principibus sacerdo-
tum, nulla necessitalc constriclus,sponle proccssit, tormcnta monslravit, coclorum regna promisit, se-
et propria malignilalc consiliuin genuit sceleratffi creta racntis ojus el pra!dicebat et non publicabat,
in(!ntis nullo participe cunvocato. » Et pnst paulu- pcdcs ojus cum aliis lavit, monsnj foeit partiri|ii-m,
liim Ea oniin qu:e vel injuriosa dcinonstrantur,
: « niliil ponitiis pra;lermisit,scd in nialitiu spontc du-
ip.-aniDomiiii miscricordiani clcmcntiamque dccla- ravit, ctjOiTmihus admonitionilius spretis, prodilor
rant, qui proditorcm suum Jutronem sccleratum malignus cmersit. El ul cum possc mutarc, scd
tantis beneficiis ampliavit, et usque ad ipsuii pro- corrigi noluissc cognoscas, postquam cum Iradidit,
dilionis lenipus snlitis udiiiiiiiitionibus toloravit. jactuvit triginta denarios, ol ait : Pcccavi Iradens
Nam admonebat, suadcbat, ct omiii sludio cum fanguinem innocentis. Quid cst? quando ab eo nii-

sanaro curabut. Scd si ille scrmonciu rcspuit, si raliilia gerobaiitur, non dixisti : Poccavi tradcns
tunti magistri verba contcmpsit, Christus causatio sanguinom justum, sed : Quid vullis mihi daic ot
223 IIINCMAIU lillKMENSIS AltCHIKPISCOi*!. 2i\
cgo vobis tradam cum ? cL pusl lactuin scclus, post A. apcrtum Cutn eniin sigiium dedit, orc doloso
est.
coinmissum dclictuiii, post complelam prodilio- aperuit qucm lenerenl. Juda?i quoquo, cum cum
ncni,post|icrrcclum pcccatiim cognovisti peccatum. volcnlcs dolo perdorc, iil Evangclium pandil, cla-
Ex hoc, dilcclissimi fratres, edocemur quod nc- mavcrunt dicentes Crucifiye, crucipiic! »
:

gligentibus ct dcsidiosis lacile admonitio prodesse Hinc et pr;cfatus Joanncs in raemoralo libro dicil :

non potorit; studiosis autcni, eliam admonitione < Sicut ct Judas,inquil,illo non solum nullo iiilrin-
cessantc, multumcommoditatisaccedit.Namet iste sccus impcllente dilapsusest,scdc contrario pluri-
quando magistcr adnionebat non fleclcbatur, ct bus adjutus remediis sturc non potuit. Vis ut hajc
quando nullus adinonuit,c.\cilataconscicntiascelus nonsolum persingulagesta,sed etiam per populos
cognovit admissum,ct projccit ti-igiuta denarios. » docearn? Quanla erga Jud.-corum populum cura
Et itcm iu libro Qiiod ncmo l.cditur nisi a semel-
: cxslitit divina; providenli;o? Nonnc omnos, ut ita
ipso, post cnumcratos Pauli laljorcs « Nouncper- : dicam, crealura! emendalionis corum minisleriuni
mansit, in(iuit,scinpcr idcm Paulus, el idcm voca- pricparata; sunt? Nonne pra; cclcris omnibus ho-
tus apostolus? Econtra autcm, Judas unus fuit et minibus nova quaidam el magnifica eis vita: insli-
ipsc de duodccim, ct voeatus ai)0sfnhis fuit. Scd tuta sunttradita? et post omnia cis divina munera
neque quod unus c.\ duodccim fuit, ncque quod -n attributa dicit : " El tamon post omnia h.TC lam
vocatus apostolus dictus rst, prodcssc ci quidquam cvidentiadivina! virtulis insignia, ot post universam
poluit non habcnti aniniuin virlutibus dcditum. Scd gloriam quaj eis supra cunctos morlales data csl,
Paulus quidcm cum pcuuria et plagiscucurrilcur- infideles cxstitcrunt et ingrali.Caput namquc viluli
sum qui ducit ad calum; illc vcro, cum ct prior adoravorunt,et dcos quffisierunt sibi alios ficri,cum
vocatus cssct in apostolalum,ct simili cum c;ctcris lantu talosquc Dci virtules alia; adhuc in oculis
gratia donatus,cffilcstcmquc cdoctus essct philoso- luibcrontur, alia; voro recontcm et nuper gostam
phiani,ct sacnc Ohristi mcnsa^ vcncrandiquc sacra- scrvarcnt in corde memoriam. At vcro Ninivitarum
menti particeps cxstitissct,habuisset cliam donum populus, alienigcnaetbarbarus, nullis prius di^ina:
Spiritus sancti, ita ut mortuos suscitarcl, et lepro- providentia; bcncficiis assuetus, non legibus, non
sos curarct,ac da^monia ciriigarct, cumquc dc con- mirabilibus, non prioceplis uUis aut operibus illu-
tcniptu rcrum s;ccularium 1'uissct ciloctiis,adh;crcns minalus, homincm naufragum, vultu
vidit iiabitu
latcribus (',hiisli,atquc iiidigcntium sibi csset com- percgrinum, noc unquam sibi prius cognitum;
missa dispensatio, quo scilicet avariliaj per hoc primo statim ingrcssu dicentcm Adhuc triduo :

latens in eo vitium sanarctur, erat cnim fur : ta- et Ninive subvertetur. Ex istis solis sennonibus
men nec sic quidcm proficere in melius potuit.cum convcrsi sunt ad timorcm Dei, abjcctis-qup con-
erga cum tot tantiscpic provisionibus utcretur. C tinuo prioris vita; malis, ad virtutem se el ju-
Sciebat cnini Christus ([uod avarus cssol Judas, et stiliam per pocnitentiam contulerunl. Vidos quo-
pro amore pccuni;o pcriturus; ct non solum nou niain qui intus cst ot suiquc mominit,
vipilat.
arguit cum pro hoc vitio, scd ct HGO latenlibus non soluin ab hominibus non potcst la;di, scd
medicamontis curare voluit.ipsi committcns dispcn- ICI imniincntcni ccclitus iram repellit? qui vero
sationcm pccuni;e, ut hahciis in manibus quod dcsi- sometipsum prodil et l;odit, ctiamsi millc intrinse-
deral(;it, perniciosa passio,cxplotacupiditate,cessa- cus divinis bonoficiis fulciatur, non ci sufliciet ad
rct, nc dccidcrct in ilhim mortis fovcam, sod nii'io- salutoin quia ncquo Jud;cis lanta inirabilia, quai
:

ribus malis majora rcprimorct. Sic iii omnibus qui in eos collata sunt profuorunt, ncquo alienigenis
semetipsum non Ia;scrit, abaliis non potcstIa;di; et quod nihil horuin adcpti fucrant obruit; sed quo-
rursus qui sometipsum corrigcrcet einendarenoluc- niam aniino proposiloquc recto, cum el soipsos
rit,ct (luod in ipso cst ati]uc in potcstatc i^jus cx- dcdcruut Dco, parva occasionc sumpta pluriinum
plcrc, luillus ci cxtrinscciis prodcrit.» llndc ct san- profeccrunl.» Quaproptor, ul sanrtus Grogorius in
ctus Augustinus in libro llypomnosticon ad locum homiliu Evangclii 13, dicit " Dous dcspiciliir cl :

dicit Quod ut probare valcanuis, solum rcorad

: II cxspcctat, conterani so vidct cl rovocat.injuriam dc
excmplum sufncerc Judam. llunc eniin Dcus cuni j) coiilcmptu suo suscipit,ct tauion quandoquc rovcr-
pra-scissct in viliis propria; voluntalis pcssiinuin tentibus ctiam praMiiia pniniiltit. > Qui rtiain, ut
forc, id cst clcctionc discipuhitusbcnc a Chrislo siii Auguslinus in libro de Pr;o'' - snnctorum
confcrcnda nialcusurum.ct avaritiaardcntcm pretio dicit : El ipsi quia volucruii unt. Et itora
Juda;is Dominum traditurum, panam oi pra;desti- Grcgorius Nomo hanc ejus lonpiniinilalcm nc-
:

navit ex mcrito, dicontc pcr David Spiritu sancto : gligut: quia tanlo districtioncm justitiani in judicio

Deus, laudem meam ne lacucris, quia os pcccaloris excrit, (juanlo longiorcm palicntiam anlcjudiciura
et os dolosi snpcr me upcrtum cst (l'snl. cviii, 1), id pra?i"ogavil. » Ilinc clcnim Pauhis dicit Ijnoiat :

est Juda;, vol Juda>orum, iii Christum Juda;, cuni quoniam beniijnilos Oci ad jHniircnlinm Ir o<<duciL
dicit : (Juiil vultis milii darc,ct cijo rohis cum Irailamj Scrundum duriliam nuicm .nnm '
•<.

(HlatUi. ^xvi, 15) etposl pecuiii;o spunsioncm dans tftesiiurizas lihi iriim in dit ir.v cl .. ,,!;,>/(

signuin traditionis : Qucmcuii(|uo, inciuil, osculntus judicii Dei {l\om. ii, 4). Et illi, ut .\iigustinus in
vero ipso est, tcnele ouni. Ideo supcr mo, ait. pra;fato libro dicil, quia uolucrunt non crcdidciiint.
 :

225 DE PR.EDESTIXATIDNR DI8?EnTATI0 POSTERlOn. 226

Et si forto crediderunt, de illorum numero exstite- A. innocens cst ct misericors, ct non erumpct ncque
^•unt, de quibus ilem dicit Apostolus : Qui sc confi- (•lamal)il, ct ipso mitis et propitiatio c?t pcccatorum
tcnlur nosse Bcum, fuclis tiulcm npijanl (Tit. i, 0). nostroruni.ljuaproptcr non rccipiemustuoszolantes
Dcniiinc ponamus ortliodoxorum atque in Ecclesia impctus, ctiamsi dccies millics rcaccipies Phineem
probaiissimorumvirorumtostimonia^et videatlcctor cl Eliam, ipsa audicntes quas non placebant Jcsu,
ilcvotusjSircddant nobis atque capitulo tostimonium a discipulis qui tunc erant mansueti et benigni spi-
hinc es illorum sensibus et dictis excerpto, quod ritus participes, Christus inmenlibus benignus sit,
siraus catholica! Ecclesire filii, ct gratia Dei fidclcs crrantcm inquirat, et refugicntem advocet, et vix
verbi ipsius dispcnsatores. inventum in humeris toIlat.Non deprccor,non male
istud dc nobis ipsis consilicmur,nequc in nos ipsos
CAPUT XXV.
Sequuntur orlliodoxorum verba, quibus coynosci vahut
impcllamus gladium.Quicunquo enim inique agcre,
qualiter exincle sancis Ecclesix cathoUci senscre doc- aut quicunque c contrario bene agcrc inchoant,iIIo3
torcs. angclos, quorum voluntatcm faciunt, sibi aut ma-
Dionysius quoque, ut bcatus Grogorius ditit lilia aut benignitatc consociant. Et illi quidcm be-

Arcopagita, antiquus cl vcnerabilis Palcr, sicut lc- nignorum angclorum discipuli cl comitcs, et hic ct
gitui'pcr Paulum apostolum gralia Dci lidc illunii- t> illic cum omni sacra datione et libcrtatc omnium

natus cl baptizatus, qui cum beato Potro et Jacobo inalorurn ad sempcr existens sa^culum beatissimas
fratre Doniini, aliisquc quamplurimis sanctissimis dclcgantes terminationcs, cum Dco semper, quod
Chrisli discipulis, Ilierosolymis apud sepulcrum est bonorum omnium maximum isti autem deci- ;

vitiu principis, vclut ipse in libro dc Divinis nomi- dent a divina siniul el pcrpctua pace, ct hic et post

nibus narrat.in synodo agcns fuil,ct disputalioncs morlem simul cum domcsticis suis erunt da-moni-
eorum dc incarnatione Dci [•'ilii et audivit, et corain bus. Non ergo oportet nos mulla fcslinatione cum
eis rcgularitcr protulit, in cpistola ad Dcmophilum, Dco bcnigno ficri, et esse eum Domino scmpor, ct
quia omncs homines vull Deus salvos fleri,ita dicit scgrcgare de malis in justificantibus,nos secundum
« Ulique est enim, quin Christus Jcsus Dei Filius,in dignilatem ex nobis ipsis sustinentes ? >> Et in libro
parcntis, et supcr scientiam bcnignitatis, qua cxi- de Ecclcsiastico principatu, cap. secundo : « llic-

qua ipsa omnia ad essc pcr-

stcntia cssc facit, ct rarchas quidcm unus quisquc, Dci assiniilaliunc
duxit, ct omnes homincs vult scmpcr fieri similes omncs honiiues volcns salvarc, et ad agnitioncm
sibi ipsi, et communiales suorum, secundum sin- veritatis vcnire, prajdicat omnibns vcra Evangelia.
gulorumquorumcunque convenientiam.Quidautcm Qiianli, inquit enim, acceperiml eum, dedit eis pote-

quia et rofugientibus cupidc juiigilur, ct contendit, slatcm tilios Dei fieri credentiLus in nomine cjus
Dt non Bffi5 dcdignatur dcdignari a concupitis, ct ^' ijoan. I, 12). BfiS crgo disccdit a vcro
Si quis
se rcjicicnlibus, ct sinc causa accusantos lolcrat, Uiminc, aut dc intcllcctualibuo spontanoo arbi-
et ijjsc excusat quin magis promittit mcdcri, ct in
;
trio maliliic cupiditatc concludcns naturalitcr in-

his ipsi abstinent. Tamon appropinquantibus pra;- spcrsas sibi adilluminari virtutos per seipsum se
occurritet obviat, ct tolus totos complcctcns oscu- dcslruel.
latur, et non accusal dc prioribus, sed diligit prx- Cvnrianns quoquc, doctor mirificns et martyr
sentia, ct diem fcstum agit, ct provocal amicos, nuignificus, in libro dc Oratione Dominica Xam : ..

videlicct bcnignos angclos, ut sit omnium dclcclan- cuni discipuli ab co non jam tcrrcni appcllonlur,
lium habitatio. » Et paulo post « Non oporlcbat, : scd sal tcrr.c {Mdllli. XV, 13), et Apostolus primum
inquam, bcnignum in salutc perditorum, et in vita hnmincm vocct dc tcrra;Iimo,secundumvcrodcca;lo
mortificatorum dclcctari, etsine dilalionc in humc" (/ Oir. XV, 'i?) ; ct nos, qui csse dcbemus Patri
ris tolli vix ab crrore ronvertcnlcm, ct bcnignos Dco similcs, qui solcm suum oriri facit supcr bonos
angclos ad cpulationcm cxcitarc, qui bcnignus cl malnSjCt iiluit supcr juslos ct injuslos,sic Chrislo
est supcr ingratos, et oriri facit solcm suum supcr moncntc,oramus ct potimns,ut prcccm pro omnium
malos et bonos, et ipsam animam suam ponit pro salutc faciamus ut quomodo in cwlo, id cst in
:

refugientibus.» Etitom ad locum, E.vparit coelum in j) nobis.pcr fidcm nostram voluntas Dci facta csl, ut
islud : « Et horrui ego, quia Demophilus opinatur cssemus e coclo ; ita et in tcrra, hoc est in illis cro-
bcnignum in omncshomines Deum nonesscet hu- dcnlibus.liat voluntas Dci,ut(iui adhuc suut prima
maiium, nequo scindigcrc miscrentis aut salvantis, nalivilatc tcrrcni, incipiaut cssc c(x:Iostcs, ex aqua
cum sacerdotcs ordinatione digni bcnignitali olfc- ct spiritu nali. » Et item « Potrus hora soxla in
:

runt ignoranlias populi, benc intelligentcs quia et tcclum supcrius asccndens {Act. ix, 10), signo pu-
ipsi subjacont inlirmilati.»Etpaulopost: «Incropat ritcr et voce Dei monentc, inslruclus cst ut omnes
autcm ct discipulos (Luc. ix, 55), quia impiolatis ad gratiam salutis admittcrct, cum de mundandis
immiscricorditcr dignum putant judicarc pcrse- gcntilibus antc dubilarel. » Et iu opislola ad .\nto-
quentos cum S.imarilas.Istud aulcm dccies millics nianum: < Utiquc, ini|uit, ad picnilculiam Doininus
loctum esl non tcmcraria cpislola nostra dlctum, uon liorlarctur,nisi quia pLciiilcntibus iiululgcnliam
Non liabemtis numquc pontificem, qui non possit pollicctur.Nam cum scriptum s\l Dominus mortein :

conipiiti infirmitatibus nostris {llcbr. iv, 15). Scd ol non fccit, nec kvtatur in perditionc vivorum (Sap. i,
227 lIINCMArtl HHEMENSIS AllCH!El»lSr.(il' 228

13), uliquo qui nemincin vult prrirc, cupit pccca- A Logimus scriptum in Joroinia : Mnledirtus qui facit
torcs pffinitrnliani a^ero, et pcr pu;nilcnli;ini linnuo op.ra Dci uciiliijaitcr (Jcr. xlviii, Ifi;. Legliiius et
ad vit.iin redirc.ii Iteni in cpistola advcr.sus Judaeos iu Evangeliis scriptuui : Omni enimliahinti dahitur,
ita dicit : " Surre.Kit, inquieus, Doininus tertio el ahundaljil : el qui non hahel, etinm quod hahel
die, apcruit testamentum novum, atque ita di.\it : uuferetur ab co {ilatlh. xxv, 29). Ergo babcns abun-
Venite,cxtpra; gentes ha;redcs moi, Israel cnim non dabit.Propheta non est obnoxius maledicticnis con-
obaudivit. Quaproptcr ite, discipuli, in ultimam ditioni, quia non negligentcr opera Dei egit, eum
usquc terrani, ct praidicutc per orbem his vcrbis : toto cordc porquirens. Deiiido confidenter pctit nc
Venite undiquc palria gf;ntiiim, ite in a;tcrnam a inandatis Dci rei)ellatur, quiaeum tofo corde pcr-
hu;redilatem, Israel enim quirat.Secundum Evangelia enim habenli dabitur,
noluit. Ncc dubitct quis :

nuUa hic cxccptio cst,ncc ingenuitas, ncc diguitas, et ei qui non habct cliam id quod habct auferlur.
ncc conditionis, nec positionis, ncc formae, nec Deus igiiur non aufert nisi non habenti,sccunduin
ajlatis. Licet dignitatc magnifici.lierl nobiles, licet quod noquo rcpcllit nisi negligentoin. Adco autcm
scnes, licet juvenes, paupcrcs, divilcs, boni, mali- bonitate plenus csl, ut habentem abundantia niune-
que, domini at juo scrvi, indiffcrcnler a;qualiler relur adeo vero non vult quemquarn non haborc, :

introitc in hocreditatcm. Elsi debilis caplus es, et _ utnon habcnti ipsum quod hubet adimat.Neminem
corpore dcformis, elsi macula turpis, el capitc de- igitur nisi obnitcntem repcllit,ncmincm nisi ncgli-
fcctus, clsi oculis viduatus, universis liberc licet genlem rojicit.llanc enim propheta protulit causam,
discuniberc in convivio, ct cpulari nuplias Sponsi. cur sc non repelli a niandatis Dei prccaretur, quia
Nemiiicm pudeat, ncc a-tatis, nec liumililalis, nec non ox parto, nequc pcr desidiam Domiiium, scd
valetudinis, ncc conditionis. f.onsncvit enim Domi- loto corde quaisisset. Por quod intclligimus cuin a
nus hujusmodi homines suslincre nam ct emcis mandatis rcpclli, qui per mullam incuriam fueril
:

oculos rcsliluit, et claudos ambulare fecit, et mutis indignus admitti et extra inhibentis invidiam esl ;

sermoncm rcddidit.rt maculosos mundavit,ct mor- quod deculpa proficiscitur non merentis.» Et itein
tuos suscitavit. Ncc timctc qui pcccatis, priores ad idcm in codein psalmo {in hclli, psal. cxviii, 01) ;

vitara venitc ; nec quiliomiciJiumfccerilpaveat quia « Misericordia tun, Domiiic, plcna est tcrn!. Terra,
fecerat, ncc furatus alicna dospcret quia involavcrat, inquil, miscricordia Dci plena cst, qua; containi-

nec publicanus timeat quia concusscrat omnibus : nata, qua; corrupta, qua; irreligiosa, qua: infida,quic
enim remissio peccatorumslatuta cst.» Etposlpau- pcrdita est. Et si quis forte audebit impio orc pro-
ca: <c Dominus eos placidc alloqucbatur his vcrbis : phetam menJacii argucrc, tanquam non in oinnem
Venile ad mc, omncs qui silh oncrc luboralis, cl cgo terramDeiraisericordiampulet essc dilTusani.Deum
xws reficiiim. Est enim jufjum mcum phicidum, cl C in Evangcliis rccolat di.xissc Estote boni sicut Pn- :

onus levissimum (Mutlh. xi, 2S). '864 El rcspon- tcr vestcr, qui solcm suuni oriri facil supcr lonos cl
derunt Non audiemus. Sed genlcs cxaudiorunt et
: malos, cl pluit supcr juslos cl injustos (MaUli. v, 45).
crediderunt verbo salutari. » Et post pauca < Vivit 165 i'atiens enim et niiscricors Deus,dum mavult
:

queni intcrfecisti, iuipia llieriisalcm, et lamcn non paMiilenliara pcccatorum quain mortem, liona sua
toiam spcra dcnegavit Doininus.Dedit enini veniam tainjustis quam injustis lai-gilur,unieuique per pa-
pccnitentia;, si quoqiioniodo possis pu'nitcrc. Quis tienliam longn; a^quanimitati.-^panilcndilonipusim-
tam bonus? quis lam piiis? quis tam misericors? pcrtiens. » El ilcm idem (in lamcd, psal. cxvin, 89) :

Accipe, inquit, salutem, liccl nic oocideris ; ha;res « wlernum, Dominc.permancl vcrhuni liium in rtrU).
In
csto cuin virgine. Licct non mercaris, ignosco si In hiscnim tanquara in ctr-lo verbum Dei perraanel,
pocnites. » in quibus boe verbuui non ofTcnditur ira.cbrictate,
Bcalus Hilarius doctor calholicus, qui propter odio,inndcIilalc,lasciviis. Nam ct si aliqiiamlo nia-
exccUentciTi doctrinam Romanorum lurifer appella- ncl in nobis, tamcn has cohabitatiunis su.t conlu-
tur, cxponcns versum Psalmi cxviii, quo dicilur : melias non fcrl, ut scmpcr inessc pcrmancat. Si
In toto cordc mco cxijuisivi tc, nc rcpcllns mc a mnn- vero h.TC commcmorata vitia s-unper in nobis crunl,
datis tuis (in bcth, psal. cxviii, 10), ila dicil : r. noc inlroire quidcm pnlluta corporiim domicilia di-
« Compelere bonitati Dci non vidolur, ut a mandatis gnabilur. Adest autcm unicuii|uc proximum, ut
suis quemquam rcpellat; scdsormonum adjcctioet dictura cst. Slal cuim ad ost.um verbum Dei, ct
virtus verborum, qua; cx pcrfecta; coclcslisque doc- pulsat ostium animo; noslra;, ct dicit : Ecce stnntad
lrina;ralionc dispositaest, nihil dubium,nihil con- ostium pulso. Si quis apericl mihi ostium, ingrediar
trariuin in sc habot.Qui ergo secundum prophetam ad cum {.ipoc. iii, 2(1). Vull rrgo scmper iiitroire,

raavullpoccatorum paMiitentiam quammorlem,nun- sed a nobis r.c inlroeal cxcluditur. Claudimusenim

quid existimandus esl a mandatis suis quomquam perh.x'C corporis vitia aninia; nostra; adilum.Qua^si
rcpcllorc? Proci.l sil istud cxislimare. Sed neque coeperit emundalis omniLus patcre, introibil modo
hoc nunc prophela scnsit, maximc qui in loto corde solis.qui clausis foneslra: volvis introirc prohibclur,
Deum pcrquisicrit. Sed absolutio dimcullatuin in patenlibus vcro lotus immitlitur.Ipsc quidcm scm-
his ipsis requirenda esl, ex quibus videlur existcro. por ut illumincl prompluscsl,scdlumen sibi domua
Prophetu enim quid seaserit in promptu est noscere. ipsa obscratis adilibus cxcludit. Est cnim verbum
 ;

229 DE PRiEDESTINATIONE DISSEHTATIO POSTElilOIi. 230

Dei sol juslitiffl, assistens unicuiquc ut introcat, A euli indignus liabitaculo; quod significare Doininus
nec moraturlucem suam ropcrtis adilibus.»Et itcni intelligilur cuui dicit: Erf/o sum viLis vcra, vos csiis
ipse in oodcm psalmo {in saiiiech psal. c.xvui, 115) : propacjines. Pater meiis agricola est. Omnis jiropago
Declinate, a me maligni. « Nostrum cst, inquit, et in me non mancns, ncque fcrens fruclum, eradicabi-
malos amare et bonos, ct bonos ad bonitatcm, do- tur. Et oinnein propaginem in nie manentem cinun-
cere, secundum eum qui universos ad se potius in- dabit Pater meus, ut fructum amptiorem ferat (Joan.
vitat, dicens : Venite ad me, omnes qui luborutis et one- XV, 1). Si qui igitur per fidcm corporali Dci mancre
rati cslis, ct cijo vos rcficiam [Mattli. xi, 28)." Et itcm : in natura assumpti a Deo corporis merebuutur, lii

Sprevisti omnes disccdcnlcs a justiflcalionihus tuis cmundantur in fructus a;ternos ex se aircrcndos

{Psal. cxviii, 118). " Et hic, inquit, servata ea ratio quia necesse est ut naturam verae vitis propago intra
est, ut non dictum omnes peccatores,
sit, Sprevisti vitem manens toneat. At vero qui incredulus natus
sed sprevisti omnes discedentes. Si cnim peccatores in corpore Dei fuerit, vel si et credens maneat,
Deus sperneret, omnes utiquo spcrneret, quia sine fructibus tamen fldei sua; carcat, ei'adicabilur,
aut
peccato ncmo sit sed spcrnit disccdeiites a se, quos
; ob infidclilatcm,aut ob inutilitatein fructuum npga-
apostatas vocant. Nequc intcrcst an in juslificatio- toruni. Natus cnim cx Virgiue Dei Filius, non tum
nibus Dei quis aliquando fucrit. Spcrnendus enim a p priinum Dci Filius cum filius hominis,sed in Filio
Deo est quisquis disccsserit,quia manentis meritum Dei cliam filius hominis, ut et filius hominis esset
conservat consummatio permancndi. Differt vero a Filius Dei, naluram in se universi^e carnis assum-
peccatore discessio,quia pcccatori vcnia pcr prcni- psit, pcr quam vera vitis genus in se uni-
effectus
tentiam reservalur; disccssio vcro cum ipsa pccni- versa^ propaginis tenct. Si qua crgo propago iiilidelis
tentia discessionc so damnat,qua2 hinc oritur, cum aut infructuosa est, cradicandam ipsa se praibet,
voluntas eorum qui discessuri sunt est iniquia.» Et per naturam quidem manens, scd per infidelitatem
item in eodem psalmo (m lau, psal. cxviii, 17'!) : aut iuutilitatem revellitur. Ex hoc ergo labernaculo,
<>Concupivi salulare tuam, Domine, ct lex tua meditii- tanquam ex vera vite, hic impius Doech et evellitur
tio mea est. Totum se iste in advontum icm, id est ct emigratur, manens [ler naturain et in tabernaculo
Salvaloris, extendit, ut pcr salvatorem suiuin ;cter- ct iu vilc, scd per inlidelilalem dignus avclli : avul-
numquc pustorem i.T cffilo angelis in c-eterna gaudia sus autem de tabernaculo eradicabitur et de viven-
perhibcat se receptum. Filius enim hominis venit tium terra. Qui enim non rnanebit in Ghristo, regni
salvare quod perierat, missus ad oves perdi tas domus Christi incola non erit. Non erit autem, non quod
Israel Dominus Jesus Christus,qui est benediclus in sibinon patuorit incolatus. Universis enim patet ut
Sfficula. Ainen. » Item idein iu tractatu Psalnii i.i, consortes sint curpuris Dei atque regni, quia Vor-
dicit de populo Israel Moysein maledixil, Dcum
: « C bum caro factuin esl, ct habitavit in nobis, naturam
abominatus est, filios suos da:inonum hostiis vovit, huinaui generis assumens. Sed
scilicot in sc tolius
prophetasocciditjipsum quoque DeumacDominum unusquisque pro merito, et evellendum se de taber-
suum, sui causa naluin hominem, proditum prsetori naculo, et cradicandum de terra vivenlium pra^bct,
in crucem sustulit, ac sic toto vitaj suaidie iniquitale non prohibitus unquam inesse, quiaper natura; as-
ICC glorians cum poleos csset, potens tameu in suriipli(jneiu incolasit receptus, sed eradicabilurub
rnaHtia pcrinansit. » Ilom in codem Hunc pru- : (c iGS crimcn natuiie cuiisorliu iiidignus
iulidelilalis
pensai malitia; aCTectum Dominus in Evangclio con- exsistons. Eradicatiir ergo de viventium torra, qiuu
dcninat, dicens : Uoc est auleiii jiulicium qui lux in beata regione sanctis Domiuo congrogantibus
vcnit in hunc mundum, et dilexcrunt homines mayis prarparatur; cujus ipse in Evangclio ineniinit di-
tenebras quain lucem [Joun. iii, 19). Poinilus itatiuo, cens ; Ucati inansucti, iiuoniain ipsi li;i'rcditaliunt ler-
cui ad redemptionem peccalorum Verbuin caro fa- rain (Mallh. v, 'i). Et hic ideiu prupheta : 1'luccho
ctum est, ct Deus hoino natus cst, ut pcr fidei justi- Domino in terra vivcntium (Psal. cxiv, 9).» El ilom :

ficationein malcdicto lcgis libcr esset, dum iu trans. <(Non enim confessio peccatoruiu nisi hujus s;ueuli
grofsione lcgis mavult scrvire malcdicto, ipsum tcmporeest,dUmvoluntatisua; unusquisqucperniis-
illum Deum suum tradidit pccna;, sanguinein ojus, T) sus cst, ct pcr vita; liccntiam habct confossionis
ul pra;tor esset innocons, in sc ipse suscipions, et arbitriiiin. Dccodcntcs namqucdc vita, simul et de
ha'c;igcnsdomutatnatur;oconsuetu(iiucni.M;ditiam jure doccdinius vuluiitatis. Tune cnim cx morito
cniin diligit super bciiignitatein, ct cx bonis aino- praHcrit;^ vuluiilatis lex jam coiistituta, aut quielis
rcm convertit in pessima. Diligcre quoque injusti- aut pa;n;c exccdcntium ex coiporc suscipit volunta-
tiam super quam loqui justitiam nialuit. » teui. Cujus tcmporis nou jam libcram sed necessa-
Itcm in eodem. « Elevabo David tnbcrnaculum quod riain voluntatem ostcndit Prophcta, cum dicit Non :

cccidit {.\mos ix, 11). Sanctum illud scilicet, ct vone- cnini inilii in dichus illis voluntas, ccssaiit eniin vo-
rabile nati ox Virginc Dci corpus ct teniplum, in hiiilatos liber;o, eliaiu vulunlalis si qua erit ccssabit
quo ([ui crediderit, taiKiuam consors Douiinic;c car- efrectus. Traiisiro iiamque ud .Vbraham vulcns dives
uis haliitabit. Uiiinis auteni inlidciis a cognalione chao mcdio nun sinitur; cum tamcn pcr liberlaloin
Ikcc iion crediti corporis, id est Dci tabcrnnculo, voluntatis in Abraha; sinibus essc poluisset. Inlor-
rcvoUclur ct cmigrabitur, spirilalis hujus tabcnui- clusacslergolibertasvuluntati?,(|uinoonfcssionulla
231 III.VCMAI iillHMI^NSIS AliClllKPISCdlM. 232
sit morliii, sociinilmn iil ijiiod .scriptum cst : In /«- \ das quoquc in passioneDomini ministerium diabuli
frrm aatem quis ronfilehittir tibi?{l'sal. \i, ii). Ili'i:i riiit.ct per oiim cffocliim volunfalis propria; csl cxbc-

in psalmo ui " Populus hic labiis me liunurat, cur

: culus,evaiigelista lcstanto.» Item in eodem :« Justus
autem corum lonye est a me (Isa. xxix, 13), quia no- Doininus, patiens scilicct in ultionem, dissimulafor
lunt crcdcre quod ncgaro non possunl. » ad pajuitcntia! tempus.Non interexordium human;B
Item in psalmo lvii : « Alicnati sunl peccatores ub iniquitatis prompfus ad pocnam, sed desinendi a cri-
utero (Psal. Lvu, i).SiDEsau alienatus ab utcro cst, minibus seram licct voluntatem peccatorum exspe-
cum iiiajor niinori antequam exsi-
serviturus etium eum sine aliquo de-
cfans: tunc cerviccs concidol,
sterot nutianlur, Deo futuraj non ncscio volunlatis, sinendi modo fabricanlur, cum in longum peecafa
cum et scrnionis lalsitas ct vit;c crror a vcntrc csl> tcnduntur, cum jam omne patientis misericordiaj
ipso iiolius hoc scicntc, quam alii]iio ad neccssila- tempiis exclusum est. » Itcm in psalmo cxxxii :

tcm gcnito naluramquc pcccali. Ac ne vitium rclcrri 11 Ergo quia munora ct benedictiones Dei, quibuD
posset ad origincm, pr;cdurale in his ad ohcdicn- primum omniacum creata ct facla sunt benedixit,
dum voluntatis ciimen cxprohrat, dicens Furor : illis postea vero ex peccato Adaj in anathcmatc constitc-
sec.undum similitiidincni scrpenli.s.sirut iispidis surdx runt,gratum Dco est ea rursum in sanctificationis
ct oblurantis aurcs suas, (jux niin c.raudiet roccm in- -n scdem rcdirc atquc dcsccndcrc. Bcnedictus eiiim
cantanliuin, inrdicamcntis nicdiivita a sapiniilc. Non honio fiiif, scd post bcncdicfionem pcccavit, et sta-
excusatur quxdam neccssitas naturalis in criminc. tiin iiiipius fuit; sed qui mavullpeccatoris poeniten-
Nam scrpens innocens esse potuissct, cui aures per tiam quam morlem.vult benedicfionis sua; rorem
se ut surda^ sint ohstruuntur, voccmque incanlantis ab Ilermon in Sion descendere, id estcx impielalis
non audit,cum mcdicatamcdicaniina as;ipiciitc non sedc in sanctificationis locum Iransirc. Rorc cnim
Xcquc liic niarsorum c;iiitiis el consopila
pcrcipit, oinnia virescunf, alunfur, augcntur : ita principali

vipcraruui siliila mcini)rat,quia hn;c oadcm ni.ijorc illa Doi bcncdictioni; homo gignilur. siiirat, et cre-
cum energia pcr fidcm nominis Dci virtulemque lor- scit. Esf ergo honum atquc jocundum, ut a gciitili
pescunt. Scd illam contumacem afquo insolcntom crrore, id esl a profana Ilcrmon vcncrationc des-
antiqui serpentis inohcdicntiam docct ;ulvcrsum san- ccudcns, ad Sion, id cst, ad xterna; beatitudinia
clonim cantus modicata a sapicntc niodicaniina
ct donium transcat, et eum qui salufc omnium l.ctatur

ohsurdcsccntis. Cum ei quotidic, nc fallat.ne suhrc- ohlectct. » In psalmo cxxxiv :<• Voluissct enim po-
pat, nc mordcat,cliam suh divini nominis dcnuntia- pulum suuni, quein in patribus eorum Abraliam,
tionomandctur,ctfamcnohstructodesa;vitaudilu,ox non judicari, ob quem posl
Isaac, ef Jacob elcgcral,
quo non ohedientcsEvangelio nati viperarum sunf.» diversas plagas yEgyptum aflli.xerat, ob qucm in co
In psalmo i.xviii : « IK-cc itaquc doctrin.-c mcnsa, vcl v lumna ignis ct nubis astilcrat, obquem niare divi-
hic vitalis cibi scrmc, ct laqucus, ct captio, ct rclri- sciat, aquam c pelra ejeccrat, manna e coclo miso-

hutio,et scandalum cst,cuin anohis Dcus Jacob csse rut, legein i)osuerat, vcniam lantis sacrilcgis indul-
qui ab his sit crucilixus ostcnditur. Ha;c est enim serat, tot irrcligiosorum rogna dcjcccral, prophctas
rctributio tanta; impietutis, ut quod nobis est Dei misoral,unigenilum suum nasci hominem voluorat.
virtus,his scanihilum sit. Nam oum illaqucati capti- Scd lottantisquc bcneficiis poi)uIus ingralus, el co-
quc siiit scriplis, inlclligeiili;c faiiicn caront scnsu. Ijiius vinc;c primus eleclus, in ipsum 169 domi-
Et idro KfS oliscurati suiil oculis nc vidcant, id ost nuiii vincc parricidales manus intulil, Doum quait-
nc luiiicn iiilelligcnti;ocontucrcnlur,quiasocundum tum in secst cruxifixum in hominc morlilicans.Scd
Evangelium, omni hahcnti dabitur, qui autcm non electi sunl servi, quibus vinca fructum cjus redden-
habct,etiam (juod liahet auferetur ab co {Matth. xxv, tibus tradorctur quibus Dominus judicato populo
:

20). Indigni vidclicct qui intclligenti;e scnsum ac lu- suo pictutis su.T damnum consolarolur." In psalmn
mon ;icci[iorcnl, cl idco cv;uigi'lic,i; libcrtalis scicn- c.\\\\i\,(Juoniam iimtjuilirasli sujtrr omiiia nomcn
tiam non adcpti, pcrpcfuo udhuc lcgis oncre dcpri- sanctum litum (Psal. cxxxvii, 2). • Xon tantum unl-
niuntur, ut Ibrant quod sustincrc non possunt. >> gcnili Dei nomcn cst cognitum, supcr omnia magn>-
Ilem in psalmo cxxi Ille Isracl, a domino Pharaonc ficatum omncs sc m^nsucludo sanclilalia
csl, ct in
:
D
vindicatus, in mari ahlatus, in dcscrlo angclorum exlendit. Non barbarus, non Scylha, non scrvus,
ciho pafus, in legc Prudifus, in prophclis objurga- non libcr, non mulicr, non vir, non a;tas ulla scccr-
tus, in naf ivitafc a Domino per consorfium corporis nitur. Super omnia cnini maguificatum Dei nomcn
susccptus, in cruco si crcdot salvatus, in resurrcc- cst. •

lionesi confiterclurglorilicatus, niliil horum suum Et idem idcm in libro priino de Fido [lib. (U i

crcdidit, nihil Iioruin inanere suum voluil. > Trin. in princip. :<• Essc aulcm filios Dci non nccca-
Item in psalmo cxxviii « : Secundum piincipom sitalcm esso scd potcslatcm.quia proposilo univcrsis
aeris hujus spirifus, qui niinr opcratur in (lliis ino- Dei muncrc, non nalura gigncnlium affcralur, scd
bcdicnti;c. O|ioranlur orgo
h.T> spiritalcs noquiti.v iii voluntas pra;miuni conscqiiatur. Ac ne id ipsum,
his qui inobedicnfcs Dci logi sunt, quos voluntatis quod unicuique osse Dei filium a Deo filio sit potcs-
sua) lanquani opcrarios cligunt, in rcs suas alicna tas, in aliquo infirmitatem fidei Ircpida' impedircl,
nterccssionis ministcrio usuri.»Et posl pauca :
« Ju- quia pcr sui diflicultalcm «gerrime spereturquod et
233 DE PHyEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTEIIIOR. 234
magis optaturet minus crcditur.Vcrbum Deusi;aro A sciobat. Quim si per impudcntiam elcctum putant,
factum est, ut per Deum Vorbuui carncm lactum Sed hoc a:stimare non
diviiKo dcrogant potestati.
caro proficerot in Doum Verbum. Ac uo Verbum possuni, euiu Scriptura dicat, quia sciebat Jesiis
caro factum,aut aliquid aliud esset quam Deus Ver- prodilunts erat (Joan. xiii, 11). Accipiant
qtiis euiii

bum,aut non nostri corporis caro esset,habitavit in etiam ipsi,quarationeDei Filius, vel preevaricaturo
nobis:ut dum habitat non aliud quamDeus mane- mandaverat, vel elegerit proditorem. Venerat Do-
ret : dum autam habitat in nobis.non aliud quam minum Jesus omnes salvos facere peccatores,etiam
Deus caro factu.s esset, per dignatio-
nostr;c carnis circa impios ostendere suam debuit voluntatem.Et
nem assumpta; carnis non inops suorumquia tan- ideo ncc proditorem debuit pra?terire, ut adverte-
quam unigenitus a Patre plenus gratiae et veritatis, rentomnes quod in electione etiam proditoris sui
et in suis pcrfectus sit, et verus in nostris. » Itcm scrvandorum omnium insigne prstendit. Neu in co
in secundo libro {lib. ii de Tiiii., post inediinii) : I.Tsus est,vel Adam quia mandatum accepit,vol Ju-
« Humani enim generis causa Dei Filius natus e.t das quia clectus est.Non enim necessitatem Dcus,
Virgine est et Spiritu sanclo, ipso sibi in hac ope- vol illi pra3varicationis, vel liuic proditionis impo-
ratione famulante, et sua Dei videlicet inumbrante suit : quia uterque, si quod acceperat custodisset,
virtute. eorporis sibi initia consevit, ct exordia -n a peccato potuisset abstinere. Denique nec Judajos
carnis instituit, ut homo factus cx Virgine naturam omnes credituros sciebat, et tamen ait A'on veni :

in se carnis acciperet,perquc hujus admissionis so- nisiad ovcs pcrdilas domus Israel {Mallh. xv, 24).
cielatem sanctificatum in co uuivcrsi geucris huma- Ergo non in mandantc culpa, scd in prajvaricanto
ni corpus existeret ut : quemadmodum omnes in se peccato. Et quod in Deo 1'uit ostcndit omnibus
per id quod corporeum sc essc voluit conderontur, quod omnes voluit liberare. Nec tamcn dico, quia
ita rursum in omnes ipse per id quod ejusestinvi- praivaricatirpnem nesciebat futuram,imo,quia scic-
sibile referrctur. » Et post pauca : « Non ille eguit bat asscro sed non idco pereuntis preditoris invi-
:

homo cffici, per quem homo factus est, sed nos diam in se debuit derivarc, ut ascriboretur de eo
eguimus ut Dcus caro fieret, et habitarot in nobis, quo utcrque sit lapsus.Nunc autcm uterquc redar-
id estassumptione carnis unius membra universa; guitur atque convincitur,quia et ille mandatum ne
carnis incoleret. » Et item « Angelus pasloribus : laberetur accepit,et hic etiam in apostolatus munua
nuntiat natum Christum Dominum salutem univer- ascitus est, ut vel beneficio Dei rcvocaretur a pro-
sorum.rtEt item « Cum Samaritana Domino erat
: ditioniseirectUjSimul unde mali revincunturprodes-
sermo vcnerat cnim redemptio universorum.» Et
: sct oranibus.»Et in psalino cwiii cxponens versum,
item :«Munus autemquod in Christo est omnc om Boiiilalcm fccislicuin servo tuo, Domine, sccunduiH
nibus patet unum, et quod ubique non decst, in C ue/-6!iHi fui/)n(Pi«^cxvni,69),itadicit :« Quam bonus
tantum datur in quantum quis volol numcre,in tan- Israel Dcus rectiscordol Ergo bonus omnibus.quia
tum residet, in quantum quis volet promereri. » omncs rccto vult esse corde.Qui autem cor decliua-
Item in tertiu libro (libro iii in princip i : « Curam vcrit, ipse a se gratiam divin;e bonitatis avertit.
ergo humani generis habens Dei Filius, in-imum ut Scmpcr Dcus bonus est, ideoque Paulus ait : Vide
sibi crederetur homo factus est,ut teslis divinarum crgo bonitatcm Dei (Rom.xi, 22).l!o-
et severilutein
rerum nobis esset ex nobis, perque infirmitatem nitas eniminomnes est,sevoritasin paucos.Donique
carnis Deum Patrem
nobis infirmis ct carnalibus subdiditidomapostolus:/iiC'05(y!((rft'Wi7uia'cW(.'CKii<
pnedicarctjVoluntalom in co Doi Palris etficicns ut scvcritatcm, in te auteiii bonitatem. Si cnim non
dicit : A'ci7i veni 17 vulunCalein meuin fuccre, scd cocidisbont, utiquc utorontur el ipso Dci boni-
voluntatem ejus qui inisil uic [Joan. vi, 38). « tatc. Nam et tibi idoo bonus est, quia periiianes.
Sanclus quoquc Athanasius .\lcxandrinus iu opi- Quod si 131 non permanseris iu bonitatc, et tu
stoia ad Epictetum episcopum sic dicit :« Vere ho- excideris. Non ergo Dcus propterea bonus essc
mine facto Salvatorc,totius humanis facta est salus. dosistet, quia tu lapsus es, et indiges severitate,
Ncc corporis solum, sed totius liumani anim;e et si (luidcm ul sovoritas Dei in bonitatem rccur-
corporis vere salus factaestinipso Vcrbo.llumanum n rat, unusiiuisque castigatus podem roferat a pocca-
vcro naturaliter ex Muria, secundum divinas Scri- tis, et ad virtutum tramitcm bonanKiuc convcrsa-
pturas.etverumeratcorpusSalvatori.Verumautein tionem recurrat Dcnique docet de illis qui cccide-
erat.quia similc crat nostro. Soror etenim fuit iio- runt .VpostoluSjquia sinon perinanscrint in incrc-
stra Maria, quoniam oinnes ex Adam sunius. » dulitato iiiserentur. Potens est eniai Deus itcrum
Sanctus Ambrosius, cujus scntcntia! lidci ct Ec- insercre illos, ut, quomadmodum dcsorta virgulta,
clcsi;e atcjue oninium virtutum firmissima; sunt co- ita ct homiiies vclut caudicibus quibusdam virliitis

lumiia;, qui S. Augustinum pcr Uei gratiam fidc inscrli, bonijiuiu IVuclus possint rcfcrrc mcrilo-
illuminavit, baptismate consecravit.atque doclrina Mimr
pictatis instruxit, ita in libro de Paradiso dicit : llriii ubiox|)oiiit: Appropimiuaverimlpcrsequcntcs
«Discantigiturnoii sui)crnuum,nou iiijiisliini,eliam iiis ini^iuitali {l'sal. (:xviii,i5(t) : « Peiiolrut orgo.in-
pr;cvaricatori pr;esjriptum esse m;iiui;Uum.l\ain el quil, aiiiuiam, ot ([uasi caiidor ;et('rna'. lucis illu-
ipso Dominus JcsusclegitJudaiii,(iuoiu prodilorem strat. Sod (juamvis dilfuso per oniues, et iii oiuno-

Pathol. G.\.\V. 8
235 IllNCMARI IIIIEMENSIS AIICIIIEPISCOIM. i-M

et snper omnfis potpstato sil.quiaomnibiis orliis ex A. quiTnri-pellondum putat.vidoarnus ne excusationem

Virginc cst, ol bonis ot maiis.sicut et solom suum eiIribuat.qui cum sequi iJcum velit repulsus sit : et

oririjubet super bouos ct malos.illum tamon lovet primum qucmadmodum bonurn Deus repellit se-
qui appropinquat sibi. Sicut onim a se fulgorem quenlem,nisi ipse mercatur repelli.sicut ipse Domi-
solis excludit qui fenestras domus sua; clauscril, nus ait yulpes foceas liabenl (iWa«/i.viii,20),et ideo
:

locumquc tunobrosum in quo divcrsctur ciet^crit : quasivulpom rcpellit ?»Item ubi expouit: Hevelaocu-
ila qui so avortorit a sole justitiai.non potosl splen- los Tiieos (Psal. cxviii, l.S).<( Bene, inquit, admouuit
dorom cjus aspiccrOjCjuia in tcnebris ambuliil,ot in lectio Kvangelii qua; decursa est,in qua sanatus est
omnium luce ipse sibi causa cst ca:citatis. .•\peri loprosus ille qui dixit : Si vis, poles rne mundare
igitur fenestras tuas,ut tota domus tua veri fulgore (Mallh. VIII, 2), in voluntate Domini ronstitupns
solis illuccat.Apori oculos tuos, ut vidoas oricntom potcstatis eirectum.Cui respondit similiter : Volo
tibisiilom justiticO.Pulsat januam tuamDei Vcrbum: iinindavc. Pra^missa pietas voluntatis, secuta pote-
Si quis iiiilii fl;wMcn7,in(iuit, iiitrtibo {-/poc. iu,20). est.Omnibus dicit Jcsus: Volo,qui
slatis auctoritas

Bi quis crgo non aporuoril,nnnquid non inLjredien- non vull essc peccatum. Velle Chrisli comrnunein
tis et non magis non aperientis esl culpa? Nihil omnesest inundari fideiesl credentis in Christum.
:

quidemDeo eslobseralum,nihiIcIausuma;terno lu- ,-.El tctigit eum. Tangit eos, quorum fide tangitur.

mini.Sed porlas malitia; dedignaturaperire,concla- Denique dicit Tetigit me aliquis, sentio virtulem
:

vianon vultponetrarc noquitia;. An voro,cum anima; oxisse de me.»Et item Aufer a me upprobrium et
:

nostrffl vigiir putrom corpuris refugiat portionom, conteiiiptumirsaLcx\ni,22)." Adversum me, inquit,
quod ejus gratiam corrupti artus sentire non pos- detraclabant.Ego eorum redemptoradvencram.ego
sint.Dous corrupt;e anima; membra; qua;dam dedi- veneram, ut omnium peccata mundarem, ut recu-
gnatur habilare? Animiu tamen vigor per corpus perarcm amissos,restituerem paradiso sancti Jacob
omne diiruudilur sivc manus, sivc pes, sive digi-
: h.-Ereditatem.etilliadversuinmcdolractabant.iiItem:
tus.particops scnsns ost. Dci potosl alicubi doesse /n a:tcrnum,Dominc,permanctverhuin tuum (Psal.
sapientia? alicubi doosse luajostas? Sano fugicntes cxviii, 89). « Dilata, inquit, cor tuum, occurre Soli
non retinct, non cogit invitos, sed neque fastidit lucis a;tcrnsE, qui illumiuat omnem bomincm. Et
appropinquantes.Et Illius quidem virlus,illius Ver- illud quidem verum lumcn oranibus lucct : sed ei

bum Deus omnibus prope est.In ipso enim constant quis fencstras suas clauserit,a;terno luminc se ipse
omnia, ol ipso cst capul corporis Ecdosiie, in quo fraudavil. E.xcluditur ergo et Christus, si tu mcntis
omnis inhabitat plonitudo. Scd plerosque ab eo tua; .januam claudas.Etsi possit intrare, non vult
poccata Hocernunt, do quibus diclum cst Ecie qui : tamen iinportuuus irruere.non vult invitos cogere.
elongant se a te pcribunt.Vinilo Psalmisla ail Hlihi : C Ortus ex Virgine processit cx alvo, universa totius
autem adhxrcre Deo honum esl (Psal. lxxu, 27). Et orbis irradians, ut luceret omnibus horainibus.Ca-
ApLislulus ait : Non longc esse Dcum ab unoqu.oque piunt (jui desiderant fulgoris perpetui claritatem,
nostruin, In ipso, inqnit, vivimus, movemur, ct su- quam nox nulla intcrpolat. »
mus [Act. XVII, 27). Vilalem ctcnim gratiam onini- Et ilcm eum oxponeret, .^nima mea in manihus
bussubininistrans,omnibuspra;sloest bonitatissuiB tuis seinper (Psat.cwiii, 109), ait : » El idco Filius
munero scd proprior cst illis qui contrito sunt
:
homiiiis non habebat ubi caput suura rcclinarct,
corde. " Item ubi exponil : Miscricordiiv tu.T mult:e quia cum divescsset paupcrfaclusest^necgloriam
Doininc (/'ia/.cxviii,loO).« Et si longo, inquit,a pcc • islius sa;culi requirehat, quia venerat non ut io

catoribus salus, tamcn nerao despcret, quia iiiuII;b portiono,sod ut in universum humano gencri sub-
sunt misericurdia; iJoniini. Qui suo poccato porcunt, veniret,diceiis Mihi ira.^ciinini.qui totum hoininem :

iniscricordia satvum feciin SuObato? {Joati. vii, 23 lluc est lo-

Domini libcranlur. Miserebor, inquit, .

cuimisertuscro[Exod.\\x.iii, i9).Pu.\a.m apparuit non tum, non ut facuUatura collationc dilaret, non ut
(lu;croutibus, vocavit fugicntcs. congregavit 171 honorum in.-^ignibus, non ut glori<c sircularis cu-
ignaros.iiEt itcm ubi cxponit Longe cst a pucato- niularet augmento, ha;c enim non habpnt beati-
:

ribiis satus iPsat. cxviii, 155). Quorum scruin, n ludinis et gratia; plenitudinem, sod totuin. hoc est
<>

inquit, est judicium, eoruin salus longo cst. Sed longitudineiu vita» cumplcctcretur .vteru.T.-illera in
ipsi sunt sui auclores periculi,qui Domino non ap- 133 eodem psalino: Ponit thronum juum, quin dia-
propinquarunt. Ideo facti sunt Ionge,quia volunta- bolus,iMpcr 5i(/f>'a.Quando electum decipit, quando
le sua a salutis so gralia separavcrunt. Non refugit justuin circunivenit, cujus opera lucent sicut stcllx
eos salus, sod ipsi salutem, qui sc elongavcrunt. cu-lo." Nonne audie-
ct Ju(l;is [iroditor inlcrcaiteros

Venil ad Jud;cos, scd ipsi salutein non receperunl. hat : Vos lux mundi? C,l/u»/i.v,li.;Nonne dia-
cstis

Quomodonon receperunl?audi.Jcsus salusest.Jesus bolus lumen eJusexstinxit?quando ctiam quos non

lilius hominis nuncupalus est. Venil lllius hnminis potucrit circumvenire caluraniatur, invidens regni
qu.-crere ct salvum facerc quod perierat.Sed Juda;i ciclcstis gloriara ut quos illccebris suis a Christo
:

dimitti sibi lutioncin postularuiil^Jesum ropiidiave- non putuit separare,eos caluraniissuisdebiti hono-
punt. II Et itom : Se rcpcttas mc a manUatis tuis ris fructu fraudare conetur. Eccc manus Doraini
{Psat, cxiii. 10). « Si Deus repcUit uuum^uemquc parata cst, qus te rugienlem ab advcrsariis tuca-
 237 DE Pll/EDESTINATIONE DISSEliTATIO POSTEUIOU. 238
tur ac protesat. Pharao teinpatribus tenebat : su- A Jcsu adulterii, et hac oblata fraude, ut si eam
perbus,immitis. Fugisti ab cn, suscepit to manus absolveret.legom solvere videretur sin vero dam- :

Domini, et fie periculis liberavit. Non dimisissct narct, propositum sui mutaret adventus.quia pec-
Pharao, nisi tu ad Dominum refugisses. Diccbat cata omnium remissurus advenit. » Et itcm in co-
Pharao, Dominum non dcmitlo (E.rod.
nescio, Isracl dem : » Vide,lector, divina mysteria et clementiam
v,2).Videm quam superbus. Merito ergo susceptus Christi : cum accusatur mulier, caput Chrislus in-
in bono est qui malum fugit. Non patitur ergo Deus clinat : elevat autem, ubi defecit accusator. Ita
in malo nos esse, suscipit in bono.Nec patitur suos nullum daranari vult, absnlvit omnes. »
calumniis subjacere.Quare ergo non nmnes salven- Nunc quia tempus et ordo ponendi est sanctum /

tur, ita in eodem psalmo exponit. Dicit Sapientia : Jnanncm Constantinopolitanum eplscopum,qui pro-
Qu.Trunt me mali etnon. inveni;nt. Non quia Domi- ptcr dulccdinem salubris ac saporivffi elocutionis a
nusnolebat inveniri ab hominibus, qui sc etiam non Gra?cis Chrysostnmos,id est Os auroum,dignissime
quairentibus offerebat, sed quiahisoperibus quc-ere- est appellatus, verbi sancti Augustini,quibus eum
batur, ut indigni cssent qui quiTrerent invenire. in testimonium suum contra Julianum invitavit.utl
C.Tterum Simon, qui eum ncsciebat, invenit, inve- dignum censuimus. Ingredere,inquit, sancte Joan-
nit .Andrffias, Philippus ad Nalhanael eum invenisse j> nes.ingredere et considecum fratribus tuis. a qui-
se dixit. » Et itcm in libro de Joseph « CKterum : busnulla ratio, nuUa tentatio te separavit,opus est
quod ad moralem pertinct h3cum, quia omnes vult ot tua sententia. Qui ait in Commento Epistolffi ad
salvos fleri Dominus Deus noster, dedit etiam per Hobra?os « Ad propitiandum cnim,inquit,peccatis
:

Joseph his qui sunt in virtute solatium. nostris quare non dixit mundi, sod dixit populi?
:

Item in libro primo de Pffinitentia {cup. 3) : « Non Nam omnium peccata sustinuit : scd quia interim
in ceternum projiciet Deus, aut ohUviscetur miserere de ipsls vertebaiur sermo. Nam et angelus dlccbat
Dfc»!(.s (P.so/.LXXvi,8, 10),clamat prnpheta,ct sunt qui Josoph Vocabis nomen ejus Jesum, ipse enim sal-
:

divina; miserationis qusdam inducant oblivia. Sed valiit popuhim suum {Matlh. i, 12). lloc quippe pri-

aiunt ideo se ista asserere, ne mutabilem Deum fa- mum oportuit fieri, et proplerhoc venit,utistos sal-
cere videantur,si his quibus fuerit iratusignoscat. varot, et tunc pcr istos illos, tametsi ccontra cnn-
Quid orgo? rcpudiabimus divina oraruIa,et istorum tigit. Hffic ctiam Apnstoli ab ipso inltio dicebant :

opinioncs scquemur? Sod non Dous alienis asser- Vobis suscitans filium suum misit licnediccnti'in vos
tionibus, scd suis a:stimandus est vocibus. » Et {Act. III, 26). Et iterum, Voliis sermo -laUuis missus
post aliquanta (cnp. 4) : « Et tu quidem, Domine, est; scd quia repcllitis illud, et indignos vos judicatis
omnes cupis sanare, sed non omnes curari volunt. » reternx vitx, ecce convcrtimur ad yentes {Act. xiii,
Et item post aliquanta (cap. 12) « Ipse te doccat, : C 46\ Gcnerositatem his ostendit Judaicam, dicens
qui etiam non custodientibus mandata sua veniam ad propitiandum peccatis populi.» Itorum sic dixit:
nnn negavit sicut haljcs in Psalmi corpore, Si « Qui enim? ipseestqui poecataomnium dimittit.

justitias meas profanavcrint {Psal. lx.xxviii, 32), ct Manifestavit in paralytico dicens, Dimittuntur tihi
reliqua. Omnibus igitur promittit misericordiam. » peccala {Marc. v). Et in baptismate Dixit enim ad
Item in secundo libro {cav.4) « Et idco revcrtimini : discipulos suos : Euntes doccte omnes gejitcs, bapti-
ad Ecclcsiam, se qui vos scparastisimpie. Omnibus xantes cos in noniine Patris, et Filii, et Spiritus .'<an-

enim convorsis pollicetur vcnlam, quia scriptum cti {Matth. xxviii, 19). » Et itcm : « Nam ct beatitu-
est Omnis (luicunque invocaverit nomen Domini sal-
: dincs qu;e a Christo dicunlur.non monachis tanlum
luseril {liom. x, 13). Et item {cap. 5) « Scd si
>> ; diclre sunt, alioquin univcrsus mundus peribit, et
isti non convertuntur.vel vosrevertimini, qui iapsu accusabimus crudelitatcm Dci.Si vcro beatitudines
vario de innocentia^ fideique pr.-ccelso fasligio dcci- solis monachis datai sunt,s.-ncularem autem hnmi-
dislis. Bonum Dominum hal)emus,qui velitdonare nem ImpnsKiblle cst eas implcrc, ipso nuplias jus-
omnilius. » Et post nli(]uanla {cap. (i) : « Ipse Do- sit.ipsc ergo omncs pordldlt. Si onim non pnssunt
minus llierusalcm (levit^utquia ipsa flerc nolebat, cuin nupliis oa qu.T mnnachorum sunt implcrc,
Domini lacrymis ad veniam pertincrct. Ipsc nos porieriint ct corruptl sunt, ol in angiislumconelusa
D
flere vult, ut evaderc possimus, sicut habcs scri- qu.-p vlrtutis sunt,ct quomndo honorabilcs sunt qu.-e
ptum in Evangolio,/'(7i,y' llierusalem, noUtc me flere, nobis tantum Impcdiunt? Quld orgo impossiblle est?
sed vos ipsas jlete [Luc. xxiii, 2«). » Kt itcni idem in ol valdc possibilc, eliam habontcs uxnros vlrliilom
scrmnne ex scntentia Apnstnli : « (Uvdidil S7-1 atjgrodi sl voluerimus. Qunmodn? sl habontcs lan-
Aliraham Deo, et reputatum est ei ad justitiam {Gal. quain nnn habentes simus. Qui non gaudemus in
II, 0). Dcnique ait Apostolus : Ecce eijo l'aulus dicn hiscu.^; si mundo ulamur tanquam non
possidcmuf ;

vobis,quoniam circumcidamini, Christus vobisnihil

si iitoiites.Si autem aliqui impodlti sunt cx nuptiis,
proderit {Gal. v, 2). Non quia non possit, sod ([uia flT 5sciantquoniam nonnupti.T; illlsimpcdinioutum
indignns beneliciis suis judicot (lui vias ejus dcso- futM-iinl, sod volunlas qu.T malo utltur niipliis;
rant. > Et item in serinone Evangelil, quod /)/v/7(T- iiam ncquo vlnum faclt cbrietalom,scd volunlas ct
iens Jcsus vidit a //enerationc r.rcum {Joan. ix, 1). oxoossus mndorallonis. Uterc cum modcralionc
« Oblata erat.inquit.aScribisetPharisaiis Domino nupliis,ct primus cris in regno,et omnibus Irucris
239 IIINGMAUI ItllEMENSlS AllCIlIlCIMSCOl'!. 240
bonis. » Et itcm, « Ueproba, inquit, et mnlediclioni A ilem : Poslquam cnim dixit supprius illa magna
«

proxima (ffcbr. vi, 8}. quantam habet consolatio- valdeque miseranda, dicit nunc cl decora ex ejus
nem hic scrmo! Malediclioni, inquit, proxima,non sollicitudine quam de hominibus gerit.Et quamvis
mulpilictio. Qui aiitcm nccdum in malcclioncm quod omnia continot, vorum-
illud univcrsale sit
incldit, seil proximus cst, cl lonpe fieri poterit. Kt lamen hoc multo amplius cst universalc, ul quan-
non hoc solo consolatus cst, scd etiam in co quod tum in ipso cst Nam ctiam Joannes
oranescredant.
sequitur.Non enim dixit Hcproba et maledietioni: dicit, Vila ertil. Scd
providentiam ejus manifcs-
et
proxima, quaj comburetur. Sed quid? Cujus con- tans ilerum dicit, quoniam lumcn cst. I\r ipsum,
summatio in adustioncni. Si usque ad finem pcr- inqml, muniLiUotiem jacicns pcccatorum noslrorum,
maneat, inquit. Pruinde si ab:cidamus el aduramus sedet in daxtcra majestatis in cxcelsis. Duo qua;-
spinas,potcrimus niille bonis perfrui,ct fieri pro- dam in hoc loco significat majora, quod de nobis
babiles, ct bcncdictionis parlicipcs. » curam gcril, vcl quod pcccata nostra mundaverit,
Et item : " Quid autom mihi,quam
dilTicilius^dic ct quoniam pcr seipsum hoc opus impleverit. Et in
conluin in froiitc portarc, ct impositum pucrum multis locis invcnics cum in hoc maximc gloriari,
multa schemala fucientcm ibidcm bajulare.
niillia non solum quoniam conversi sumus ad Deum, scd
et delectarespcctuntes? Quid autcni dinicilius (|uuin j, etiam in co quod per Kilium fucrit istud clTectum. "
cum gladiis pilurum niorc luili'rc? quid (liflicilius Et item < Nullam autem imbecillilatem aliquid
:

quam supcr funum extensum ambulare veluti supcr arbitror <fb quod dixil Patrem indignaturum pro his
ffiqualc solum,cl rursum ambulantcm vestiri, spo- qua; fucrit indigna perpcssus. lloc magis multx
liari, tanquum in lecto scdcat? Nonnc mirubilis, Putris circa Filium dilectionis ct honoris ostODditur.
nobis istu rcs csse videtur, ct tcrribilis ut ctiam Qui enim indignatur pro co, quomodo cstraneus
vidcre nolinius, scd tinicumus ct Iremumus ad ub illo cssc conjicitur? Quod ctiam in alio dicitur
ipsum aspcclum? Quid autcm gravius, dic mihi, psalmo : Qui luibitat in calis irridcbit cos, et Domi-
quam profundum pelagi scrutari, ct decem miliia 7tus subsannabit cos. Tunc loquctur ad eos in ira sua,
aliusurtcs quis diccre possit? Si omnium istarum ct in furore suo conlurbabit eos(!'sal. ii, i). » Et

facilior cst virtus,si volucrimusct in ccclum ascen- iterum ipse dixit Eos autem qui me sibi rc-
: «

dere. Yclle cnini opus ost hic tantum, ct onmia gnare noluerunt, udducitc in conspeclu mco ct in-
scquuntur. Non potcs cnim dicerc Non possum, : terimite. Quia verc cjus sunt ha;c vcrba, audi quid
neque accusarc potcs Conditorcm. Si enim impos- dicat et in alio loco : Qiiotics volui congreyare filios

sibilcs nos fccit, dcinde impcrat,accusatio ejus cst. tuos ct tioluisti^ Eccc rclinquctur vobis domui vcstra
Quomodo non possunt? Quomodo
ergo,ini[uit,nuilti desertti (l.uc. xiii, 34). Et itcrum Auferctur a vobit :

ergo, multi nulunt, dic. Si enim volucrint, onmcs C rcijnum Dci, ct dabitur ijcnli fncienti fruclus cjus. »
potucrunt. Proplcr hoc ctPuulus dicit Volo omnes Et item " In hoc ccrnimur similes Dco, si cuuclos
: :

homines cssc sicut ct mcipsiim (/ Cor. vii, 7). quo- amabimus, diligamus cliam inimicos uostros non :

niam scicbat quia omncs potcrant essc sicut ipsc. autem si signa vel miracula feccrimus. Nam cl
Ncquaquam cniin hoc dictrct, si impossibilc cssct. Deum ipsum admirumur quidem miracula facicn-
Vis ficri priucipium tanlnniupprchendc.Dic uulcm
;
tcm, sed ainjdius udmiramur miscrantcm ct loa-
mihi, in urtibus cunctis, cum volucrimus in cis guniinilcr sustincntem. Si igitur ct in ipso Deo
pcrfecti licri, non sufficit nobis vellc, an cliam illud amplius admiruudum, quanto magis in ho-
uggredimur ipsas res? Veluli quod dico Vult ali- minc? » :

quis ficri gubcrnator non dicit Volo, ct hoc ei

: El itam <<Si cnim patres vcslri,inquit,quia non :

euflicit, scd ctiain rem ipsam aggreditur.Vull fieri spcravcrunt sicut oportcbat sperarc, h.cc passi sunl,
negotiator non dicitVulc taiilum,scd ctiam rcm
: niulto amplius vos. Ad illos cnim isle sermo factus
uggreditur et sic omnibus non suflicit vellc tan-
: cst, llodio namquc, inquit, sempcr csl doncc constcl

tum, 6cd eliam opus oporlet addcrc. In ccclum au- mundus. Pcoptcrea cousolamini vos ipsos pcr sin-
tem volens ascendcrc dicil laulum Volo. Qtioniodo gnlus dics usqucquo vocatur hodie hoc pst,,i'difi- :

ergo dicebas, in^iuit, quia vcUe sufficit? Sed vclle ]j calc inviccm, corrigitc vos ipsos, ne contingant
cum opera apprehcndens, etiam rcni cum labore. vobis similia, nc obduretur quisquam cx vobis dc-
Ilabemus quippc coopcrutorcm ct adjulorem Deum. eipiente peccato..\ttondis (juia infidclitas iicccatum
Tantum rcm assumamus, lantum veluti ad opusac- facit? Sicut cniminfidclilas malignam vitani pro-
cedamus ad rem, tantum curam gcramus, tantum crcatjSic ctiani animaquando in prorundum malo-
in menlc ponamus, ct cuncla scqucntur. Si vero rum vtneril contcmnit, conlcmnens aulom neque
dormierinuis,et stcrtentcs speremus inlrarc in coc- crcdore patitur ut se timore libcrct.Dixit nainquc,
lum,quando polorimus ha-reditatcm ca;!oruni ap- iuquit, .Vi)" vidcbil Dominus, nequc inleUiijct Vsal.
prehendere? Dcsideremus 13 6 crgo ha;c,obsccro, xciii, 7). »« Quidam cnim audicntcs
El item :

dcsidercmus. Quid omnia ad pr.csentem vilain ne- amaricavcrunt, sod non omnes qui cxic- H7
gotiamur,qua;crastinaderelinquemus?.\ssumamus runl c.v vEgypto pcr Moysem. Quibus nutem ira-
igitur virtutcm,qua; nobis in pcrpetuum sufficict.in lus cst quadraginta unnis? nonne peccaloribus,
quo crimus sempcr et aitcrnis bouis fruemur. >• Et quorum mcmbra cccidcruul in crcmo? Quibus
241 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 242
autem juruvit quia non intrent requiem c.jus, nisi in ^ stiterint, tunc jam couvcnit increpare, no si anle
infidclibu.s? ct viclcraus quia non poferant intrarc impudcndos ct protervos efficias.
volueris arguerc,
pcr infidelitatem.» Et paulo post :< Quorum obdura- Sicut eliam Moyses fecit circaZambrium et Casbi-
torum mcntioncm facit, nonnc Judajorum? » Quod tidem. Pmnikntia', inquit, locum non invcnit. Potest
autem dicit, talc cst Audicrunt et illi, inquit, si-
:<c quia poccatum pccnitentia majus
et alitcr intelligi,

cut ut et nos audivimus, scd nihil profuit illis. Xon admisit. Sunt onim peccata poenitentiam supcran-
ergo putctis quia cx auditu tantum prfcdicationis tia veluti si diccret Non cadamus in insanabilem
: :

juvamini, quia et iili audierunt, sed nihil utililatis ruinam. Dum enim claudicat quisquis, facile potest
habuere,quoniam non credidcrunt. Caleph autem et rectus vel sanus cffici : si vcro penitus subvertatur,
Jesus.quianon conscnscrunt infidelibus.effugerunt quid ulterius? Proindc necdum lapsis haec loquitur,
pocnam qu.-c illis illata est. Et inspicc quam mirabi- ut eos timore deprimerct. Veluti si dicerct, quia qui
litcr. Non dixit non consenserunt, scd non contcm- cccidit nullam consolationem mcreri jam poterit. Et
perati sunt, hoc est sine seditiono disscnscrunt, illis hic quidem istos nc cadcrcnt alilcr admonebat in :

omnibus unam atque eamdcm scntcntiam habcnti- alio vcro loco ubi jam cis qui cedidcrant loquitur,
bus.» Et item In die qiia npprehemli monUm eonmi
: ne in desperationem dccidercnt, contraria dicil :

ut edurcrem eos dc terra JEgypti, et ipsi non mansc- r^ Filioli mei, inquit, quos itcrum parlurio doncc refor-
runt in tcstamento mco, et cyo neglexi eos, dicit Do mctur Chrisius in vobis [Gal. iv, 19). Quibus alibi
minus (Jcr. xxxr, 3'2). « Intucrc a nobis primum in- dicebat: Qui in lege justificamini a gratia CMidislis
cipcro mala. Ipsi, inquit, primi non manscrunt. Ex {Gal.x, 4), Eccc ipse tcstalur quia ceciderant. Qui
nobis est negligentia. » crgo stat et audit,quoniam qui cecidcrit veniam non
Et item Prudentia autcm carnis
: iniraica csl valet impetraro, validius stabit et cautius. Si vero
in Deum, legi autcm Dei non subjicitur, neque ct circa eum qui cecidit simili volueris vehementia,
potest. Quid ergo, inquit, non hoc est
" crimen ? ad id rcdigilur ut nunquam possit assurgcre. Quali
Et valde quidem crimen cst. Malus cnim usque- enim spe conversioncm vel qualcs fructus suscipit?
quo cst malus non subjicilur quidem, mutari au- Non Bolum, inquit, lacrymas fudit, sed etiam exqui-
tem et fieri bonus potcst. Abjiciamus igitur intel- sivit.Et videtur quidem oxcludcre pconitontiam :

ligcntias carnales. Qua; sunt autcm carnalia? qua3- sed cautiores eos et muneratiores reddit, ne feran-
cunque corpus florere faciunt, et luxuriari, vitiant tur pro omuibus ad ruinam. Quanticunque igitur
autem animam.» Ponunt autcm quidam cxcmplum non crcdunt cssc gohcnnam, ha'c in mcntcm revo-
Apostoli (licentis dc Esau A'oh cnim invcnit pami-
: cent et quolquot cxistimant impunita remanerc :

lentix locum, quamvis eam cum lacnjmis inquisissct peccata, ha;c considcrantes attendant cur Esau ve-
(llebr. XII, 17), volontes ostendere quia non Deus G niam non potuit adipisci, quia videlicet non po^ni

omnes salvos vult ficri, etiamsi vclint salvari. Undc tuit ut debuit. Vis vidcrc integram pccnitcntiam ?
isto doctor in hoc codem libro dicit :« Quid hic di- Ailvcrte Petrum,qualitcr pa!nituerit postquam nc-
cimus? Num pa-nitcntiam Paulus excludit? Noqua- gavcrat Christum. Narrans namque nobis evange-
quam.Quomodo ergo dicit, quod non invenirit pco- lista ejus bisloriam Et exicns, inquit, ploruvit :

nitentiae locum? Si enim culpavit semetipsum, si amare {Matth. xxvi, 75). Idcirco illi rcmissum eat
gemitibus magnis ingemuit, cur pcEnitentia; locum tam grandc peccatum, quia sicut debuit pocniten-
invcnire non mcruit? Quoniam non erat poBnitcntia tiam gcssit. Etiam Judas panituit, sed male la- ;

illa. Sicut et tristitia Gain non cx palientia desccn- (pieo nam([uc sc suspcndit. P(i;nituit etiam, sicut
debat, quod occiso fratris aporuit sic ctiam hic jam dixi,et Esau; magis autem iste ncque prenituit.
:

non crant illaverba paMiitenlitr. Nam et hic fratris Lacryma! quippc ilke non erant pocnitcntiffi, sed
occisione dcpalatur, quandoquidcm, quantum ad animi violenti et indignationis iiifernaj (]uod ex :

cum attinuit, ctiam ipsc fratri suo Jacob intulit cjus opcribus apcritur. Pocnituit ct beatus David :

mortoni. Nam sic dixit : .{ppropinquaiit, inquit, dics Luvabo pcr singulas nocti's lcclum moum, cl in lacry-

passionis 1'atris mci, ct intcrficiuin fralrcm nicum mis stratuin mcum rigabo (Psal. \i,(i,'!). Ei \i<icca-
{Gcn. xxvii, 41). Non crgo valucrunt sohu lacrynuc j) tum, quod anfo niultum lcrapus adniiscrat, post
pcrnitcntiara illi tribuerc : et non di.vit siinpliciter tantos annos, tantasquc generationcs lugcbat.vcluti
quia per pocnilentiam quaisivit, sed cum laerymis de recenli tempore pcrpctratum. PoDnitcntem quippc
inquisivit pa;nitcntia; locum et non invenit. Quid non convcnit indignari, ncc exaspcrare quin po- :

crgo dicimus, nisi quia non poonituit ut eonvcnit? lius continerc, sicuti condemnatum ct liduciam non
IIoc est cnim p(Dnilentia, ut cougrucntcr gcratur. gercntcm, et vcliiti i|uippe misericordia salvari de-
Alioquin si pccnitcntiam damnat Apostolus, quo- sidcrat. »
modo itcrum vclut scgncs admonct ct hortattir? Et itcm : « ll.rc (iiiippe est causa omnium bono-
quomodo claudos cffcctos et rcmissos atquc solutos, riiin, si iii nobis spiritalis gratia pcrsevcrat. IIsc
quod est ruina; principium, ut erigantur invitat? quippc nos ad omnia recto itincrc reducit, sicut
Mihi (|ui(lem vidctur, iiuia siguillcat .•iliquos inter ctiain quando ab ca cxccdimus perimus, et de-
illos adiilLcrds, t7H i|Uiis tamen publicc nolcbat serti clliciraur omni bono. Nou itaquo cani rc-
urguerc, scd lingit ignoraiitiam postca vcro si pcr- pcllauuis. lu niibis qiiippc est cliam ut pcrmancat
 :

2i3 IlINCMAni nilF.MENSIS ARnillEPISCOPI. 24 i

13W in noliis, vel ut (liscodat .-i iioljis. Illuil Liiiiii A '••i|iiis Ji;reiiii.c (|u;e referuntur de Dco, vel apud
fil quaudio crelestia mcdilnmur, lioc autcm (juaiido rcli(iuon proiibelas. Quomodo etlaiii cum despicerc-
ad satcularia dcclinainus. » Ileni in liomilia iirima lur 180 coulcmnoretur a populo, lamen rursus
et
Psalmi L :.< Proptenja scribo, ul vulnus ct iiiedica- rcverlebatur ad eos, et aiiiore eoruin constrictus,
menta uiiivcrsicognoscant.Non limeoconfusioncm, sectabatureos ctiain aversos a sc. Et hoc csl, quod
quia mcain salutem dcsidcro. Sic et Paulus lacil : ipse Dominus iii Evangeliis indicat cum dicit :

concessa sibi peccata publicat dicens Gratias ntjo : Jerusnlem, Jerusulcm, qux occidis proplictas el Uipi-
qui mii confortai'it Cliristo,quia fitlelcm me e.ristimuvit, dus missos ad te : quoties volai cotigrcgare /ilios tuos,
qui prius fui hlasplicmus ct pcrsccutor ei coiilumelio- sicut iialliiiu cuiitjrcijnl pullos suos sub alis suis, ct
sus, et nunc fitklcm me fecit (I Tim. i, 12). Prople- noluiiti? {Matlh. xxiu, 37). Scd el Paulus dicit ad
roQ, inquit, memctipsum publico, ut si quis est Corinthios scribens, quoniam D<ri« erat in Chritto
blasphcmus et injuriosus, et multis obnoxius malis, mundum (II Cor. v, 19), non rc-
reconciliuns sibi
non dcspf>rnt salutem. Tantum cst ut reccdat a ma- putans ipsorum et posuit in nobis ver-
eis dplicta
lis ct faciat bona, ct habeat spcin salutis, (juia nolo bum rcconciliationis. Pro Christo eniin legatione
mortem pcecatoris, dicit Donr.inus, tantum ut eon- fungimur, sicut Deo deprecanle per nos, rogaiuus
vertatur et vivat. » Item in homilia de Cananrea : t» pro Christo reconciliamini Dco. Hjcc cliam ad uos
-,7\.««..,'^«« :t T ..; j.-i sr,..i. .^ _-j-.. ** j:_: x' _-l _„; ;_r!j_i;.__ _. i
« Transiens, inquit, Jesus vidit Mathxum scdentem in dici pulcmus. Non solum enim inndclitas, scd ct
: .-. i

teloneo, et di.rit ei : Seiiucre me [Matth. ix, 9). virtus vita; containinatio, e.xsccrabiles istas inimicitias
sermonis quasi quidam introiit hanius, et captivum
I facit inter Deuin et hominem. Sic enini Apostolus
militcm focil, ct c.\ luto auruni est operatus. Venit dieit, quia sapicntia carnis inimica cst Uco (llom.
unicus, et statim c.xsurgens secutus cst cum. In Agc eigo, deslruamus hunc inimicitiarum
viii,7).
profundo malignitatis erat, ct usquc ad verticem parielem, el vium nobis rcconcilialionis fajriamus
virlutis conscendit, ut nobis npmincm dcspprare de- ad Deuin, ut iterum efliciamur amabilcs et con- ei
borc salutcm docerct, (luia naturalis iiialignitas non cupi;cibiles. » Et post aliquanta Nos autem, qui :<.

est. Liberi quippc arbitrii nos creavit Deiis, ul vo- ccrti sumus de fiiie, ct manifesle novimus, quia si
luntate nostra cuni adjutorio Dei quod volumns nolumus, neque naufragia anima:, neque damna
faciamus. Si publicanus es, potes fieri evangelista. poterimus incurrere,quomodo non arripimusdcnuo
Si blasphemuses, potcs fieri aposlolus. Si latro es, priora e.xercitia, et negotia qua! negligenlcr ouiisi-
- potes paradisi colonus effici. Si magus es, poteris mus reparamus, scd jacemus rcsupini et de?idcs, ct
adorare. Non cst ulla malitia, t\wx pa;nitenlia
non mauus otiosas plicamus ad pcctus, ct utiuam olio-
solvatur. Et ideo tan^piain principia malignitatum sas, el non operantes in pernicicm noslri.quod csl
elegit Christus.ut neiiu) usque in finem scmetipsum C utiquc cvidentis insania;? » Et item :« Nam si pro-

despiciat. Noli uiihi dicere Perivi,quia jam medi- : ptcrea nos fecisset Dcus ul penircl, bene dcspcrarcs
cum habes satis forliorem tc, et potenliorem quam ct dubit.ircs dc salute lua. Si vero proptcr bonila-
infirmitastuacst.Mpdicum habes volunlatein tuam, tem suam lantumrnodo nos fccit, ul a-tcrnis ejiis bo-
si volueris pmcndantein, et potentein, ct cupicn- nis et muncribus fruamur, atque qux agit ab initio
tem. » Sipculi us(|uc ad pr.-usens lcmpus, proplerca agit, ct
Item in homilia dc Turture Orilur sol et occi- : .. propterea mouet, ut i:os miscricordia sua salvct,
dit sol.etad locum suum reverlitur.Orlus est enim quo! ultra nobis despcrandi, qua; ambigendi causa
nobis sol justitia.>,Christus,dc sancla Maria spcun- supcrerit? » Et post paululum, ostendcns quam
dum carnpm gcnitus
Oricns quippe nonicn illi.
: amabiliter convorsionein suscipial peccatoris dicil
Occidit vcro, quando post cruccm ad inferna dc- <i Quis dabit cor curum ita cssc in cis, ul timcant
scondit. Orilur sol, et occidit sol, et ad locum me ct cuslodiant inanduta mea omnibus dicbus vila:
suum revertitur, ipso dicenle : Cum exaltalus fuero, suo;, utbcne cis flat ct liliis eorum usquc in sccu-
universos traham ad me (Joan. xii, 32). De hoe sole lum ? Sed ct Moyses, docere populum volcns quid
justiticTB ct Isaias pronuntiat diccns : In dichus illi.\ Deus rcquirat ab omnibus, ita dicit El ntinc. :

orietur sol justitia', ct sanitas crit in pcnnis cjiis Israel. qnid Dominus Dcus luus pflscil a /<•. nisi ut
J)
Uuluc. IV, 2). Veniente enim soIp jusliti.-e, Chri- linwus Dominum Ucu:n luum. et inccdas in omnibus
sto.ad tactuin fiinbri.c vpstimcnli ejus fons produ- viis cjus, ut diligas cum cj: toUt cordc luo cl cx tola
vii sanguinis cxsiccatus est. Nigra sum pl speciosa, anima lua ? {.Deul. x, 12). Deus vcro, qui cupit diligi a
fllia Jcrusalem. Si qua hic peccatis nobis.ct omnia facit pro boc, ncc unigcuitu suo
anima deni-
grata, ne tinieat, tanluniniodo pienilentiain agat et p.ircit pro salutc nostra et charitaic, ct qui oplal,
dicat:Nigra suin cgo. et decora. Et si in novissimo ut ita dicnm, ut (luocunque pacto et quandi»cunquc
spiiitu est, cl : ut ila dicani.si iu pxlrcmo halilu po- rcconciliemurei.(iu(iiiiodo poioitontesnosclcoiivcr-
situs, nc forinidet, tantum cum netu paMiitcat, ct sos ad se non libentcr suscipict el amabit ul lilios'.'»

compuncto confileatiir cnrde. Ad vpspcrum enim ct c.-vlcra quo; plcnius el lalius in prKfatis suisdi-
demorabiturllclus.el^ad niutulinum lailitia. Imilare ctis lcrlor quilibcl pdlcrit invcnirc.
namque Ezcchiain regein,ct sequciilia.» El in lilTO Scd cl in Commeiilu Evaugulii Matlb.Ti dicil :

dc Reparulionc lapsi :« Intuerc (lcnique vel iu prin- « Jcrusulcm, Jcrusalcm, qu,v occidi* prophclas, cl
ns DE PR.EDESTIi^ATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 246
lapidas eos qtii ad te mitliintur (Vatth. x\nr, 37). A eum misi Ezechiel.et tractum per lapidem exce-
:

Omnia Dominus prcBvidit

fulura aiitc prospiciens rebrasti eum. (Juomodo saneris, qui nullum ad te
etiam ruinam civitatis illius, et plagam qua3 a Ro- modicum venire permittis? quomodo curos inlirmi-
manis ventura fuerat super populum illum.Ideo ex- tatem tuam,qui omnem medicinam conculcas? San-
tollens lamentum lugebat eum B81 diccns Jcru- : ctis meis 182 non pcperci,ut tibi parcerem pecca-

salcm, Jerusalem. Recordabatur quidcm Fan,::ui- trici. Illorum vitam neglexi ne tuam mortem vide-
ncm sanclorum suorum qui offusus erat ab illis,ct rem.Omnos mcdici spiritalcs in te defecorunt,et tu
qui adhue postmodum fui^rat pffundendiis.Scd nnn curata non es:insanabilis passio tuavicit artem di-
tantum dolebat de injuria sanctorum suorum,scicns vinam. Si de mortc tua gavisus fuissem, nunquam
qualem illis gloriam prsparaverat pro morte car- ad te misissem prophetas. Si te pcrdcre voluissem,
nali : sed de illorum interitu flebat.ct in illo pojora. nunquam ad te ipsc vcnissem. Ego tibi quid fa-
Sicut enim bcnefacientes non Dco priestamus, scd cia!n,si fu ipsa vivere non vis? Quotidics volui con-
nobis.Deus autem gaudet non de suo lucro, sed dc gri'gare lilios tuos.sicut gallina pullos suos, et no-
nostra saluto sic poccanlcs non Deo nocemus.sed
: luisli? t^um te in ilLgypfo quasi sanguinarius acci-
nobis,Deus autem tristatur non de sua injuria.sed pitcr sequobatur Pharao, misi super te Moysom et
de nostra pcrditione. Sicut rex benignus, audiena y.
Aaron,quasi duasmollissimas pennas miscricordia!.
criminosas personas, lege quidem ipse mortis sen- Liberatos vos de unguibus ejus rapui in desertum,
tentiam dictat advcrsus cos tamen, miscricordia : et noluistis, faeioiites vobis vitulum in Ghoreb, ut
instigante,lacrymas fiindit supcripsos.etvuUoos ad- serviretis potius idolo niortuo, quam Dco vivcnfi.
juvare.et non potest,contradicentcsibijustitia.Quo- Quofies volui congrcgarc filios tuos, sicut gallina
niam misericordia tuncestvera miscricordia, si sic pullos suos, ct noluisti? Percurro si vis in judi-
cam non condemnetur.Si
facta fuerit ut justitia per cium, quoties peccavcrunt, ct tradidit illos Deus,
autom.contempta justitia, misericordia obsorvetur, et ifcrum liboravit. »
ipsa misericordia non est misericordia.sod fatuitas. El sancfus Theophilus .'\loxaiulrinu.i cpiscopus :

Nam et justitia non est verajustitia.nisi habuerit iii Cujus rei testis cst iile qui loiiuiiur: Uniitcs ncctina-
se misericordiam.Justitia sino niisericordia non est vcrunt, simul iitutilcs facti smil (Psaj. xlii, 3). Et
justitia,sed credulitas:sic et misericordiasine justi- prophetaB Christi auxilium deprecantes: Oojnj'nc,if«-
tianon est misericordia, ?ed fatuitas. Sic ct Domi- clina ccelos et desccnde (Psal. cxmii, 5)non ut :

nus ipse quidem mortis scntcntiam dictabat super mularct loca,sed propter salutcm nostram carncm
Jud.Tos dicons: Ecce "gomilto ad vos proplietas,cC humanaj fragilifafis assumerof.
ex ipsis occidctis, iit vniial super vos onmis >(inguis Et sancfus Hieronymus.Hebraica',, draica?, ef La-
justus {Malth. XXIII, 34) ct ipse eos mirabili la- C tinaj linguoB perifissimus,qui diciturutnucem juxta
mcntatione plangobat diccns : Jerusalem, Jerusa- nuclcum frangens, rncdullas et ipsa viscera Scrip-
/em.Nam Dcus invitus compellitur cum magno do- turae sancls iuvestigando, Domino inspirantc, pe-
lore peccatores condcmnarc. Non enim sic dolet, nelrare promeruit, in oxpositiono Ezechielis pro-
quia ipsc ab cis ofrcnditur,sod iiaia quasi violenter phota' ita dicit Nunqnid volunlutis mcr est mors
:c<

cogitur perdore aliquem qui omnos cupit salvare. impii.dicit Dominus Detis, ctiioii tit convertatur a
Nam quomadmodum in vobis contra naturam est viis snis et vivai? (Ezccli. xviii, 23). Ergo Dumini
benefacere? Sed dicet aliquis:Cum in potestate ha- voluntatis estomnes salvos fieri.et ad notitiam ve-
beat Deus perderc ct salvarc, quis eum invitum, ritafisvcnire.Unicumquc autcm Dei videfur severa
compcllit condemnarc si non vult? Tu (]ui non dc- ct fruculenta sontentia, non homines sed pcccafa
sidcras misericordiam Dei. Nam sicut qui desi- condomnaf. » Et itcm supra « .\d cos sermo fit
:

deranti misericordiam dcnogat crndolis est,sic qui qui volunt agere ptonitcnfiam, et jusfitia peccafa
non dosidcranti misericordiam pra?stat injustus est. dclere,ut cum fiducia converfantur, et plono animo
Sed dicis:yuis est homo qui non desiderat miseri- agant pocnitenfiam. Hic autem ad eos loquitur,qui
cordiam Dei? Tu,qui pcrmanes in peccatis.Deside- magifudinc peccaforum, imo impictatum suarum,
rare cst autem misoricordiam Doi, converti ad n despcrant salutcm. » Ef post pauca « Quibus rc- :

Doum. lllo cnim desidorat misericordiam Doi, qui spondof Dous.non velle se mortom impii.sod uf rc-
timct iram o.jus. Non dcsiilcrat misericordiam Dci, vcrfatur et vivat. Afquc ut sciamus qui sint impii
scd conlomnit, qui non convortitur ad Dcum qui ad quoslo(]uitur,sc(|ucns sermo domonstrat: (Juare
fecit oum. Jerusalem, Jerusalcm, qua; usque moricmini, domus Isracl? {Ezech. xxi, 31.) Vita
nunc luctata es contra misoricordiam meam tuis autom ct mors in hoc non h.vc significafur, qua
pcccatis.nunc aufem jam suporasti.Volo oniin in tc omnos communi cum bcstiis logo natura; vcl vivi-
misereri.scd vires misericordia^facioiubcnon haboo, mus, vol morto dissolvimur sod illa dc qua scri-
:

ncc possum tc amplius sulforo.lncossabilibus cnlm ptum csl 1'liiceho Oomino in rcijione viventium
:

iniquifafibus fuis misoriconlia inea quasi jnm las- (Psal. cxiv,9),Et, /nima qn.r pcccavcrit ipsa morie-
sala proposita suo dvkdl.Qmv occidis proplictas,rt ^«r (/.coc/i. XVIII, 10), ot a s[iociali comiiionitiono,
lapidas eos tjui ad lemillunlur.^W^x ad lc Isaiani el qua Israol iloiinii loi]uebalur, ad goiieraloin Iraiis-
scrrasti euni : misi ad tc Jerciiiiam, ct lapidasti it disi)utafioncm, (luod ol .jusluin pr.rferitn' non
247 HINCMAm UHKMKNSIS AUCinEPISCOPI. 248
salvcnl jusliliiD, si novis scclcriljus fucril occu- \ fcrri polest, ul cum cgerinl poenitcntiam vcniam
palus, ct peccatorcm vcl impium antiqua peccata conscqucntur. » Ilcm in prophclia Amor : « Siipcr
non pcrdant, si operilnis justiti.Tj vctcres cmen- tribus scclcribus Oaz:r(Amos i,0).lloc esl ergoquod
darit crrorcs, Dcumrjue non praitprila in ulro- dicit : Ilvppcctavit multo tcmpore ut agerent pceni-
quc judicarc, sed pra;scnlia. Si dixcro, in- tcnliam,ct idco nolui punire pcccanles,utaliquando
quit, juslo : Vita vives, ct ei prsmia justitia 1183 convcrsi rcciperenl sanitalcm. >'Et ilcm : < Non fa-
pollicitus furo, confisusque ilic peccavcrit, oin- cict Domiiius Dcus vcrbum, nisi revelarcrit (Amos
ncs justiti.T^ rjus prislinao obiivioni tradentur, in III, 7).Et nola quod clemcns ct bi-nignus Dcusscm-
prjcsenli iniquitatc morictur. Nec mca est mu- pcr fulura prajnuntial, 184 ne cogalur inferrc
tata scntentia, cum non possim in codem hominc supplicia.Qui aulcm pncdicit non vult punirc pec-
pcccatori redderc quod justo promiscram.Econlra- cantcs.ii Et item :<< Jitravit Dominus in supcrbiam
rio, si pcccatori ct impio fucro comminalus, ct d:- Jacob (Anios viii, 7). Ut qui egerit poinitenlium.aj-
xero : Adhuc tres dies ct Ninive suhvertetur, et illc ccndal ctim fluvio ascendrntc : qui aulem perscvc-
egcrit pocnitcnliam, bonisque operibus emendaril raverit in <lc]k\)s.dcsccndat sicul (luvius jKgijpti.cl
crrorcm, in mandatisvil.ic aml)ulet,ncc faciat quid- ingrespus marc absorbeatur. Ac per hoc ostcndit
quain injustum,nonnc habcbit vilam, cui oslCbri- _ supcrbiam Jacob, contra quam jurat Dcus, .Ttcrnis
stus vivcrc, ct neqnaquam mori? Comminalio pcc- suppliciis dcvorandam.»Et ilem :« Si conversa fue-
catoris justum punirc non dcbcat. » »-i7 gcns illa a malis suis.cl ego agam pcenil cnliam dc

Et in Osec prophcta : Ctim sanare vcllem Israil hisquir cogitavcramf<iccrcci(l/icr. xviii,><;.Non erpo
(Oscc Ego qui malo pffinitcntiani peccato-
VII, 1) : « Dcus mutalur,qui sempcr cst immutabilis sed nos :

ris quam mortcm, ct postca loquor in Evangolio : cumnostramconvcrsalioncmmufamus^sa^^-it^irasci-

Non indigcnt sani mcdico, sed lii qtti malc liabent tur,comminatur,'ct dicit se illaturumesse supplicia.
(/-«c.v,51),vulncra populi mei sanare conalussum. Siagamuspa;nitentiam,ipsum quoquesuajpGcnitcbit
Et cum hiTDC omui artc tractarcm, nt miserabilis scntcntiic. « Et ilcm in prophctia Jon.T IJoan. iv,
populuscur.-irctur, subitocxstilit Jcroboam dctribu 2):<iiliscricors cnim ct miscrator Dominus.paticnset
Eiiliraim,qui vitulos aurcos fcccrcl, ct malitia Sa- mull:r »)ii5fr«<iOHi5.Tamencosqui cui custodiunf va-
maric-e rcvelala est. Et cst sensus : Cum vellcm nitates non relinquit, non dcfcstalur, scd cxspcctat
vctera populi mci pcccata dclcrc proptcr antiquam ut rcdcant. llli vcro tantam miscricordiam,et ultro

idololatriam, Ephraim et Samaria nova idola repc- se ofrercntcm, spontc propria dcrelinquunt. » Et
rcrunt. Sed ct boc dici polcst,quod Domino Salva- itcm : <i
Aflliclus est Jonas(Jon,v iv,l).Pulchcrc au-
torc, post cfrusioncm sanguinis sui, ct Ecclesiam tcm dolcns, quod intcrprctatur Jonas, afTligitur
tam dc Judcis quam dc gentibus congrcgatam, vo- dolorc, ct trisfis csf anima ejus ad morfcm quia :

lcntc populi pcccata sanarc, ct cos ad pocnitcntiam nc periret populus Judxorum, quantura in se fait,
reducere, subito Ephraim, qui ubertatcm falsorum multa Christus pcrpcssus est. » El ifem « Confi- :

dogmatum rcpromittunl, ct populus Samari.-c, qui dcnfcr rcspondil ot dixit :liene irascor cgo, vd con-
sc dicit Dci pra^ccpta servarc, surrcxcrunl ct opc- trisfor («^ucflrf »)ioi7c»>i.Non cnim sic volui salvarc
rati sunt idolum falsorum doginatum,
ot per illos alios ut periret alii.non sic alicnos liicrifaccrc, ul
ingressuscstfur diabolus in Ecclesiam,sive
ct latro mcos perdercm. Et rcvcra usquc ad praischtcm
jpsa doctrina hajrclicorum ingrcssa cst quasi furet dicm Christus plangit Jcrusalcm, el plangit usquc
lalrumrulus. Dc quibus cl Salvalor dicil iu Evan- ad mortcm,non suam sed Jud.-corum.uf morianfur
lio Onines qtii vciwrunt furcs fiicrtinl ct latroncs
: ncganfes, ct rc.surganf Dci Filium confifcntcs.
(Joan. xiv,s ..Kcni :«.Vo;i siint rrversi ad Dominum Et in Michaia prophcta Ante facicin corum divise- :

Dcuin suiim,ct non qu.rsicnint in omnibits Itis^Qscc, rtint (Micli. ii, 13) : « Quis angoli^sivc Patcr, cf Fi-
VII, 10). Quod si rovcrsi fuisscnt ad Dominum, au- lius, ct Spirifus sancfus,diviscrunt quod vidcbatur
disscnl uliquo pcr Jcreiniam loqucnlcm Dominum : obstarc, cf fcccrunt viam volenlibus inprcdi. El
Bcvcrtimini ad nic, et cgn revcrtar ad vos. Et cum ifcm :< Indicabo quid sit bonum (llich.
tibi,o lioino,
tanfa fcccrint.non qu.Tsicrunf cuin qucni sun vilio j) vi, H). Quia dubifa.«, o populc Israel, imo univcr-
pcrdidorunt...Iloiii Circumdcdit me in mcndacio
: u sum hominum gcnus (ncqucenim loquor ad popu-
IClihraim (Osec xi, 12),Quod ct Ephraim ct domus lum Jud.-corum, scd generalitcr ad omncm homi-
Isracl ct Judacircumdcdcrinf Dcum in mcndacioct ncm), quomodo pro peccatis tuis possis placaro
impictafe, ct tanta> clemcntia! sit I"cus, ut non eis Dcuni,si ncc babcs victimas,quibus tuacompcnse-
nbscindat spom salufis.scd ignoscat illis,ct parafus tur impiefas, cgo rcspondcbo tibi, quid qua-ral
sit vocarc populum sanclum ct popiilum Dci, qui Ucus. " Ef ifcm idcm in Commcnlo Epislol.T ad
niinc impictafe pervcrsus csl. Juxla fropologiam Ephcsios : « Nos bomincs plcraque volumus faccre
quoque, vcllc Dominum cl ha;rcticos salvari, el consilio, scd ncquaquam scquitur
cfTcctus. Ilb au-
ecclcsiasticos pcccatores, cl omncs suo vocabulo lcm, Dco, niillus rcsislcrc potcsl, quin om-
sciliccl
nuncupari. » Ef ifcm :<> \anabo contritioncs corum nia qu.T volucrit faciat. Vull autcm ca qu.-c sunt
(Osec XIV, 5). lloc fam ad ha-rcficos cf Jud.oos, plcna rafionis afquc consilii.VuIt salvari omncs, ct
quam ad gcntes ct ad omne dogma perversuin rc- inagnitionem veritafisvcnire.SedquianulIusabsquc
 249 DE PILCTESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 230
propria voluntato salvatur, liberi cnim arbit-ii su- A Hioronymo testimonia rlala sufficiant.nniasi omnia
mus, vult nos bonum velle, ut cum volucrimus, vclit possunt,ctde omnibus illius librisquos
qu,-o colligi

in nobis ct ipsc suum implero consilium. » Et itcm, habemus testimonia posuerimus, non solum suffi-
(' Nolite contristare Spirilum sanctum Dei (Eplies. cientiam, scd sufficientice modum excodent.
IV, 30). Moeror sancti Spiritus sic inteiligendus, Et sanctus ad Ncstorium (epist. 2).
Cyrillus
quomodo ira Dei,etsomnus,et crctera; in humanam «Ttaqiic is qui ante sKCula omnia cst natus cx Pa-
similitudinem passioncs.Non quocontristctur Spiri- tro, etiam ex muliere carnaliter dicitur procrcatus.

tus,etullam perturbationem Divinitas scntiat : scd Non quia divina ipsius natura do Virginc sumpsit
quo ex vcrbis nostris Dci discamus alTcctus, quod exordium, nce quod propter seipsam opus habuit
moereat quotiescunque peccamus, ct defleat pcc- sccundo nasci post illam nativitatcm 186 quam
catores. 185 Nam ct Salvator in corporc consti- habebat ex Patrc est cnim ineptum et stultum hoc
:

tutus flevit Hicrusalem,et omnc honiinum gcnus in diccre, quod is qui ante omnia sa^cula est conscm-
prophcta dcplorat,diccns: Heu milii nnima qida pc- piternus Patri, secundai regenerationis cguerit nt
riitrcverens a terra, el qui corrigat intcr homincs non cssc inciperet sed quia proptcr nos, et proptcr no-
;

est. Omnes in sanguine judicantur (Mich. vii, 2). slram salutcm naturam sibi copulavit humanam.ct
Et item in homilia undecima Evangolii sccundum ti processit ex mulicre.idcirco dicitnr natus csae car-
Lucam : H;p.c fuit dcscriptio prima a prtTside Siiri.r^ nalitcr. »
Cyrino (Luc. ii,2). Evangelista, videris significare Sanctus .\ugustinus, vir sagacissimus atque oru-
quiain totius orbis professione dcscribi oportucrit ditissimus,qui contra ha^reticos h.TC vcrba .^postoli,
etChristum, utcum omnibus scriptus sanclificaret quibus dicit omnes homines Dcum vellc salvari,
omnes, et cum orbe relatus in censum, commu- multoties ct multipliciter exposuit, et in libro En-
nioncm sui prxberet orbi, ut post hanc descri- chiridion hinc plura locutus est, sed et in libris
plioncm, dcscriberot quoque ex orbc sccum in libro coiitra Julianum,et dc Corrcptiono et Gratia, ct de
viventiuin, et quicunquc credidisscnt in co, postoa Pivcdestinationc sanctorum,ac Bono pcrseverantias,
cumsanctisillius scriberenturin coclis.» Et in duo- hanc sententiam sajpe revolvit. Undc et expressius
decima: « Quamobrem angelus descendit de ccclo, atque calcatius in libro dc Spiritu et Littera (cap.
et ait : magnum (Uic.u,iO),
Annuntio vohis gaudium 33), ita dicit « Rursus metuendum cst ne infi- :

et rcliqua.Puto ct do universis hominibus gencrali- delcs atquc impii non immerito sc veluti jiiste cxcu-
tcr dobero credi. Unicuique duo assistunt angeli, saro vidcantur ideo non crcdidisse quod daro illis
alter justitia;, altor iniquitatis. Si bona fucrint in Dciis istam noluit voluntatem. Nam illud quod di-
cordc nostro, quin nobis loquatur angelus Domini ctuin csl, Dcus est enim qui operatur in vohis et vctlc
Sin vero mala fuerint in corde nostro versata, loqui- C et operari pro bona voluntale (Philip. ii, 13), gratia
tur nobis angelus diaboli.Sic ct in singulis provin- jam cst,quam fides impetrat.ut possint esse homi
ciis. » Itcm in tcrtia dccima Cum fecissent om- nisopcra bona,qu.n3 opcratur fidcs pcr dileetioncm,
: <c

nia, » qiiin angcli, « qua; in suis viribus crant, ut qua; diirunditur in cordibus nostris pcr Spirituni
sanarentur homines.et noluissent illi rccipere sani- sanctum qui dalus est nobis. Sed credimus ut impe-
tatem,cernunt eum qui sanare potuit glorificantes.» tromus hanc gratiam, et utiquc voluntate crodimus.
Itcm in decima quinta : « Videns Simeon parvulum Do hac quseretur undc sit nobis. Si natura, quarc
a se gestari, qui ad vinctos venerat resolvcndos, non omnibus, cum sit idoni Dcus oranium crcator:
sequo ipsura nodis corporis libcrandum, scions no- si dono Dci, etiam hoc quarc non oninibus, cum
minem possc de claustro corporis qucmpiam omi tlcrc omncs hominos vclit salvos fiori, ct in agnitioncm
cum spc futura; vita5,nisi eum quem brachiis con- vcritatis vcnirc.Prius igiturillud dicamus, et videa-
tincbat. Undc ctad eum loquitur, Nunc dimittis ser- nuisutrum huic satisfaciat qunestioni^quod liborum
vum tuum in pacc [Luc. ii, 23). IIoc autem non so- arbilrium, naturalitcrattributum a Creatore animw
lum dc Simcone, sed de onini humano generc scn- ratioiiali, illa mcdla vi.s est, qu.i! vcl intcndi ad
ticndum cst. Si quis c carcere vinctorum domodi- liiicm, vel iiiclinari ad infidclitatcm potcst. Et ideo
mittitur,ul ad Christum vadat,sumat Jcsum in ma- nec istam voluntatcm, qua credit Deo, dici potest
J)
nibus,ct circuradct eum brachiis suis,lotum habeat horao haberc quain non accopcrit quando quidem :

in sinu suo,et tunc cxsultans poterit ire quo doside- vocanlc Dco surgil dc libcro arbitrio,quod natura-
rat.» Et item in vigesima prima « Diccndum cst : litcr cura crcarclur accepit.Vult auteni Dcus omnca
baplismo Jesii ccclum fuisse reseratum,etad(lispen- bomincs salvos ficri, ct in agnitioncm vcrilatis vc-
sationcm remissionis pcccatorum, non illius qui nire. Non lamen, ut cis adiinat libcrum arbi-
sic
pcccatuni non fccit, ncque inventus est dolus in oro triuni, quo vcl bcno vol malc ulentcs justissinic
cjus, scd ad totius raundi, apertos esse coolos, et judicenlur. Quod cum fit, infidelcs quidcm conlra
Spiritum sanctum descendisse. Etpostquara Domi- Dei voluntatera faciunt cum cjiis Evangclio non cre-
nus ascendit, et in excclsuiii caplivain diixit capli- duiil. Ncc idoo tamen oani viiiciiiit, vcriim scipsoa
vitatein.tribuit ita nobis Spiritum qui a sc vcncrat. f'i'.iiidaiit iiiagno et suiuino bono, malisiiiic pLcnali-
Qucni ipiidcm ct dcdit rcsurrcctionis tcmporc di- Ijjiis im[ilicaiit, cxpcrturi in suppliciis potcstatcm
cens : Accipitc Spirilum sanctum. » Haec dc saiiclo i^,jiis,cujus iii donis niisericordiam contempserunt.
251 HINCMAni RIIENr>NSIS AnCIIlEPISCOPI. 252
Ita voluntas Dci scmpfir invicl:i psl. Vincprntur au- A. runt interim quaj responrlpre mihi placcat, alli-

tcm,si non invcnirct quirl fic fontemploriljus racp- luilo diritiarum ! cl, yunijuitl iniijuittis aimd l>eum?
rct,aut ulio iMOiIo possent ovailcre quofl dc taliljns Cui responsio ista dis(ilicot, qua;rat doctiores, sed
Qui enim 'licit, vorlii gratia.Volo ut
illc conslitiiit. caveat ne inveniat pr.osuinptorPs. »

hi omne.s scrvi mci opcrentur in vinca, ct post IuIjo- Et in libro v (rap. .3), contra Julianum : «' An
rcm requipsecntos cpulentur, ita ut quisquis corum oblitus es quod idcm ipse doctor ail : Ne forlc del

hoc noluprit, in pistrino scmpcr molal : viflotur qui- illis Deus pcenitentiam ud cognosccndam verittilem, el

fioiTi quiciinquo conlempscrit.conlravohinlatoni Do- rcsipisranl u diaboli laqucis ? (// Tim. ii, 25.) Scd
niinisui facoro, sorl tunc eam vincol, si el pistriimm jiidicia c.jus sicul multa abyssus.Nos ccrle,si eos in
contemncns clTugorit, quofl nullo morlo lieri polcsl ([uos nobis potcstas est ante oculos noslros perpi?-
subDoilHJ potoslalo.Unfiescriptuiiicst,.Scwc//()(M- trarc scelcra pormiltainus, rei fSS cum ipsis
tuse.HDeiisiP.wl. lxi.12), hoc est incominutabiliter : enmus.Qiiam vcro innumerabilia illc permittil lieri

quanquamotflo unioo vorho jiossil intolligi. Doinile ante oeulos suos (ffip. 20), qua- utiiiuo si iioluisset,
subjunpons quiil inconimutabilitor sit loculus, />i(o et tamen justus et bonus
nulla rationc permitloret '?

/i/rf,inquit,«!(i//i7', quouiniii ]ii)tt'xlii.i Dci quod pra;bcndo palipntiam dat locum [ifEiii-
rsl,ct til>i,l)o- cst,et
mine, miscricoadia, qui rcddis unicuiiiuc sccundum „ tcntiaj nolcns aliquem perire." Et in libro dc Cale-
opera sm. Ille igitur reus erit ad damnationom sub chizandis rudibus,in quo qualitcrcunque hanc Pfn-
potpstatc ojus,qui eontcmpserit ad crcdondum ini- tontiam contra ha;reticos exposuerit, quomodo im-
scricoriliam ojus. Qnisi|uis autcm crciliiloril oi.qui buondis ad fidem tradenda sit, et imbutis tenenda
sc a peccatis omnibus absolvoniium,et ab oninibufi sit, cvidentor ostcndit, dicens « Vcrc, fraler, illa :

vitiis sanandum,et calnrc ac luminc ejus accpndcn- magna et vera beatiludo esl, qua- in futuro SiBCulo
dum iIluminandumquenoncontcmpsprit,habebitox sanctis promittilur.Omnia vero visibilia transPunl,
ejus gratia opora bona, ex quibus etiam sccundum et omnis hujus smculi pompa, et delicia», et curioBi-

corpus a mnrtis corruptione rcdimatur, coronctur, las intcribunt, et spcum ad interilum trahunt ania-
honisquo snliotur, non tpniporalibus, sed a^tornis, tores suos. .\ quo interilu, hoc est pocnis scmpiter-
supraquam petimusot inleIli,qimus.H.i?c dispulatio, nis, Deus misericors volens homines liberare. si sibi

si qua;stioni illi solvenda; suflicit^sufficiat.Si autem ipsi non sint ininiici, et non resislanl misericordisB

respondotur, cavendnm ease nc quisquam Deo tri- Crcatoris sui, inisil unigenitum Filium suuin, hoc
buendum putcl pcccatum quod admittitur por li- est, Verbum suum, ajqualo sibi, per quod condidit

boruin arbitrium, si in eo quod dicitur, Quid hahcs omnia, et manens quidem in divinilate sua, ct non
quod non acccpisti? itro]iteroa otiam voluntas qua rcccdens a Patre. nec in aliquo mutatus, assumendo
credinuis dono Dci tribuitur, quia dc libero cxislit C tamen hominem.el in carne mortali hominibusap-
arbitrio,quod cum crearcmur acccpimus attcndat parendo, venit ad homines, ut qucmadmodum per
:

et videat non ideo tantum istam voluntatem divino unum hominem, qui primus factuscsl^idest Adam,
muneri tribuondam,quia ex libero arbitrio est, quod mors intravit in gcnus humanum, quia conscnsit
nobis naturalitcr onncroatuin est,venini etiam quod mulieri su.p .seducto? a diabolo, ut prirccptum tici
visorum siiasionibus agit Dous ut volimus,et ut cre- transgredercntur: sic per unum hominem.qui etiam
damus, siveextrinsccus per evangclicas exborlatio- Deus est Dei Filius, Jcsum Christum, deletis om-
ncs, ubi et mandata legis aliquid agunt, si ad hoc nibus peccatis prietcritis, credenlcs in cum omncs
admonent bnmincm innrmitatis su.-c,utad graliam in a^tcrnam » El in libro dc
vilam ingrcderentur.
justincantom croilemlo confugiat sive intrinseciis,
: Bono pcrspvcrantia! Atquc utinam tardi
(cap. 23) : •

ubi nemo habct in pntcstatcquid ei veniat in monlpm, corde et infirmi. qui non possunt Prripturas vcl
sed consentirc vel dissentiro propria; vnluntatis ost. earum expositioncs intelligere, sic audircnt vel non
His ergo modis quando Dousagitcum animaratio- audirent in hac qu.Tstione disputationes nostrac.ut
nali ut ci credat, ncque enim crederc potest qund- magis intnerentur orationcs suas, qnas scropcrha-
libct libcrc arbitrio, si nulla sit suasio vcl vocatio buit Pl babcbit Ecclesia ab exordiis suis, doncc
cui crcdat.profeclo et ipsum vclle crcdcre Dcusopo- finiatur hoc s.Tculum. De hac enim re, quam nunc
J)
ratur iu homine, et in oninibus misericordia ejiis adversus novos hwrcticos tcap. 24i. non commcmo-
pi\Tvenit nos. Conscntirc autem vorationi Oci, vcl rarotantum, sed plane tueri ct dcfonsare compclli-
ab ca disscntire, sicut diximus, propria; volunlatis mur.nunquam tacuit in precibussuis.eti-ialiquando

est. Qua; res non solum non infirmat quod dictum inscrmonibus cxcrcndam.nullo urgcntc adversario,
cst, Quid eniin hahcs quod non arrepisti ? \crum non putavit. Quando cnim non oratum cst in Ec-
etiam confirmnt. Accipcrc quippc ct habere anima clesia pro infidelibus, atque inimicis ejus ut crcde-

non potcst dnna, de quilnis hoc audit, nisi consen- quando fidelis quisquam amicum,proximum,
rent ?
ticndo ac per hoc quid baljoat et quid accipiat Dci
:
conjugem habuit infidelem, et non ci pelivit a no-
est : accipcrcautem ct habei-c, utiqnc accipientis ct mino menlem obedipntem in Christiana fide ?Ouis
habcntis psI. Jani si ad illam profunditatom scru- aulpm sibi unquain non oravit, ut iii Uomino pcr-
tundain quisquam nos coarctet.cur illi ita suadenlur mancrct? out quis sacerdolcm sn|)er infidelcsDomi-
utpersuadeatur.illi uutem non ita duo sola occiir- num invocantcm, si quando dixit Da illis, Uominc, :
 :;

253 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 254

in te sperarc usque in fincm,non solum voce ausus A adversatur, injiista ost. Ab illo enim qui summe
est,sed saltem cogitatione reprehendere, ac non justus est, omne quod qualitercunque justum est,

potius super ejus lalem benediclionem, et ore cre- manare manifestum est. Quis ergo erit qui incom-
dente, et corde confilente, respondit Amen"? » Ecce mutabiliter manentem.pt omnia quas sunt conden-
quomodo sanctus Augusiiuus consenlit et confirmat tem, regentem, atquc servantem, Dei sapientiam
quod sanclus dixerat Calcstinus Legem credendi : humanrc sapientix pendat arbitrio, de qua idem
lex statuat supplicandi. Cur autem non omnes Aposlolus dicit, quia Sapientta caniis inimica cst Deo
salventur cum omnes Deus salvos fieri velit, ipse (liom. viu, 7), et alibi : Supientia liujiis mtmdi slul-
in libro de prffidestinatione sanctorum (rap.Q) dicit titia cst apud Dcum ? (/ Cor. iii, 19.) Non est ergo
. Multi audiunt verbum veritalis, sed alii credunt, dc illa majcstatc divina sapientia: humanffivanitatis
alii contradicunt. Volunt ergo isti credere, nolunt arlntrio di::^putandum. » Et paulo post (cap. 3) :

189 autcmilli.Quishocignoret'?quishocneget?Sed (1Quein ergo movet ha;c in divina; gloria; dispensa-

cum in aliis pr;cparetur, in aliis non pra^paretur tione diversitas, et injustum putat negari alter
voluntas a Domino, discernendum est utique quid quod alter acceperit,iutelligat quemadmodum 190
veniat de misericordia ejus, quid de judicio. Quod divinilus dixcrit Psalmista : inivcrss vix Domini
quserebat Israel,ait Apostolus,hoc non estconsecu- i^ Mi(st!aft)n/((i et verilas (Psal. .xxiv) ; atque co
tus, electio autem consecuta est, c»teri vero exca;- guoscat tali Doum res humanas agitare judicio, ut
cati sunt,sicut scriptum est : Dedit illi.i Deus sjdri- dobitas poi^nas aut juste rcddat, aut misoricorditcr
luin compunclioiiis : oculos ut non videanl.ct aurcs donet. )> Et paulo inlra : " Per unum homincm, in-

ul non audianl usque diem (ha vi

iii kodierniini qu'd,peccatum intravil in mundum, et peccalum mOrs,
liojn. IX, 8;. Et David dicit Fial inense eorum in : etitu in omncs homines pertransiit, in quo omnespec-
lat/ucum, et in rclributionem, et in scandahun cavcrunt (Hom. v, II). Mors intrarc non potuit nisi
illis.Obscurentur oculicoruiii necidcaiil,c! dursum inlrantc pcccato : et quoniam mors nou uaturae
curuin seiiipcr iacurca \Psal. lxviii, Xi). Ecce mi- conditio, sed pa-na peccati cst,sequalur nccesseest
sericordis et judicium,miscricordiaineleclione qua; pcEua peccatuin. » Et post pauca : « (juoniam in
consecuta est juslitiam Dei,judicium vero in CEetoros ipso oinnes, quin primo homine.sicut ait Apostolus,
qui exca;cati sunt ct tamcn illi quia voluerunt cre-
: peccaverunt, et ipsa jam in principio unde dcscen-
didcrunt.illi quia nolueruntnon crediJerunt.Miseri- diiLius massa chimnata est, nullus de duritia sua,
cordia igitur ct judicium in ipsis voluntatibus lacla nullus de pojna conqueri audeat, qua; ctiam non
cst. » El itcm : « Est crgo in malorum polestate existentibus peccatis propriis, sola nascendi condi-
pcccare. Ut autcm pcccando hoc vel hoc ilia mala lione debetur. (juod vero Deus aliis graluita voca-
faciant, non est in corum potcstate, scd Dei divi- C tione conversis misericordiam largitur indebitam.
dcntis tencbras, ct ordinantis cas, ul hinc ctiam non ad dispensatoris iiijustitiam, sed ad donantis
quod faciunt contra Dci voluntatcm,non iniiiloatur misericordissimam largitatom veritatis ratione rcfe-
nisi voluntas Dci.» Et in libro de I3ono perscveran- rendum est. » Et item post pauca (rap. i) : « Ita-

lia; (cap. C) : Pctimus nc inrcraniur in tcntatio-

« quc ex supcriorc qua dicit
hiijus parte scntentia;,
nem : et si cxaudimur, utique non fit, quia Deus cui vutt miscrelur {fiom. ix, 18), puto quod nullus
non pcrmittit ut fiat. Nihil enim lit, nisi quod aut nisi indiguus misoricordia audeat disputare. Quod
ipse facit, aul ficri ipse permitlit. » Et in libro dc viM-o scipiitur, (lucm vult indural, ibi paululum hu-
Pr;odestiiKitiono grati;c (cap. 2) : Quicstionis e.jus, mana; mentis inteiitio verbi novitate confunditur.
quantuiu donantc Domino possumus,occulta rime- Scd non ita intelligcndum cst, quasi Dcus in ho-
mur, quam bealus apostolus Puulus diversis locis, mine ipsam quaj non essel duritiamcordisoporetur.
non parum etiam discrepantibus verbis, studiosis Quid est enim aliud duritia quam Dei obviare man-
proponit scrutatoribus, cisque per ipsam loquitur datis? Unde illud bcatus Stophanus dicobat ad po-
vcritatom. Scntentiam siquidom,in Dci gratia; pra;- pulum l)uracercirc,et non circuinciso cordc el au-
:

ccdcntis latissimaot robuslissima disputationecon- ribus, vos scinper S/iirilui sanclo rcsli/islis (Vrt.vii,
feclam,ita concludons ait Ergo cui vull miseretur, n :
51). Quam qui a Deo fieri putat, proptorca (]uod
et qucm vull oUtural ; cum in alia epistola de divina dictum cst (juem vull i7(rf«vrt/,ipsumpra;varicationi3
henevolenliaipsc s,\cA'\t:a.\.:QuivuUomneshominessal- intuatur cxordiuni, cl Deo donante inandatum,per
vos fieri,et in a(/nitioncm veritalis venire (I Tiin.u,'t). quod traiisgrcssionis culpain in corde lucrit opora-
Occurril ciiim cur pcroant ex his aliqui,cuin Omni- tus atteiidat. Quiuiivis nc ab ipso (|uideni.si nogi-
potons omnes salvos fieri vclit,ct in agiiilionem vc- rcl assensum, potuil tentatore compclli.Ergo quid-
deindc quarc rursum indural alios,
ritatis vcnirc": quid post illani pra;varicalionein natus supplicii
miscrlus aliorum,aut quo modo vclit omncs salvos homo patilur, .justo rcddi, ineritoquc faleatur.Indu-
ficri homincs.cum ipsc nonnullos nc salvcnlur iiidu- rari; ciiiiii dicitur Ucus cuin (]ueni niollire nolueril
rct. lloc quautum ad huinaiiam jiistiliaiii vidolur (rap. (>), sio etiain cxca;c;iic dioeiidiis ost ciiiii (]iiom
Scd quis ita dcsipiat, vol polius quis ila
iiijustuin. illiiiMiiiaro iiiiluorit, .tic etiaiii repcllcro ouiii, i|ucni
blasphcmcl,ut dicat de.justitiaDei lcge human;i'Ju- vocarc noluorit. »

slitise dispulaniliiin ? iju.i; profeclo si .juslili;c Dei Et posl ali»]uanla : « Qiii aiilem pio quwrDns ali-
 :

235 HINCMAKUS lUlEMENSIS ARCHIEPISCOPUS. 236

quiddcsidcrat invpnirr, illum locum pjusdcm Scri- A I'cni 'pse in Psalmo x.\xii:Dominus dicit in Evan-
pturm rclcpat, ubi prinio Mnysi in rulto ignis appa- gclio : Non ego judicio qucmiiuam : sernw qucm locului
ruil, ntquo ila cor cjus anloro divin.t» charitali.s sumcis, ipse judicnbil cos in novissimo dic{Joan. viii,
ipnivit, ut in conspcctu rcgum, sicut David dicit, 15). Ncc se cxcusct qui audircnon vult, quasi non
tcstimonia cjus sinc confusiono loqucrclur ct ibi : sit quod abillo exigalur.ldipsumcnim exigilur.quia
invonict,totum hoc quod indurassc Deus Pharaonis noluit acciperc cum daretur. Aliud esl enim non
cor pr.-pmittit, non ad operationem Dei, scd ad pr.TR- posse accipere.aliud nollc. lllicpxcusalio necessita-
scicntiam pertincrc. Loqucns cnim Doinituis dc tis, hic realus est volunlatis. .. Et in Psalmo xxxv
ruho. sic dicit : Kf/o autem xno quod non dinullct « Dt.cit iiijus/us nt deliaquii/ in .<!cniclipso : nonesl
vof: Pharan rcx /Egyvli, nisi per manum magnani timnr Dci an/e oculos cjus (/'.<a/.xxxv,2).\on unum
{F..rod. iii). Sed cxtondcns manum meam, pcrcu- hominom, scd genus hominum iniquorum dicit,
tiam ^gj'ptios omnibus mirabilibus qu.c faciam,
in qui sibi advcrsantur, non intcliigendo ut bcnc vi-
et postca dimiltet vos. H.tc prima vox Dci cst, qiia vanl, non qiiia non poisunl, scd quia nolunt. »
futur.am voluntatcm Pharaonis sicut pr.-cvidcrat Prospcr quoquo, vir cruditi.-simus atquc rcligio-
indicabat. Postcajam inlori[isosmiraculnrum im- sissimus,hinc in librn primo dc Vocationo gcntium
bros dixissc logitur: lu/o aulcm indurubo cor 1'lia- r. (cap.'Z) ita dicit:" Credimus et piissimc connicniur,

raonis, ne dimitlat poimlum (£rorf.iv,21).Ubi jam quod nunquam univcrsitati hominum divinac provi-
191 apcrte intelligilurprimam itcrasscscntcntiam. denti.R 19$ cura defucrit:qua5 licel exccptumsibi
Quid ost cnim indurabo.nisi non molliam .Apparct '? populum spocialibus ad pictatem direxit institutis,
enim in alios mananlc justilia, in alios gratiapro- nullilamen nationi hominum bonitatis sua; dona
fluonto, Scripturffi illius sentcntiain fuissc comple- subtraxit, ul prophcticas voccs ct pr.ecepta legalia
tam,quadixit Deus Pharaoni /n hocipsum excitnvi te,
: convinccrentur in elemcntorum obscquiis ac lcsli-
uloslcndum in te virtutcm meam, ct ut annunlietur moniis accepisse. Undc et ine.xcusabilcs facli sunt,
nomcn nicum in univcrsa lcrra (E.rod. ix, l(i). Ulento quia dcos sibi Dci dona fccerunt, et qua; creata
enim Deo benectiam m.ilis, induratinne Phiiraonis, erant ad utcndum, vencrati sunt ad colcndum. In
flagellis .Egypti, ct lot ac tanlis in ilia genlc mira- quam impietatem etiam iila gens, quam sibi ab
culis paritcracervatimquc pcrfectis,quid aliud gc- omnibus gentibus Dominus scgregavit,tota transis-
stum cst, quam ut Doi virlus apud se magna, in sc propositum susten(andi!<
sct,nisi misericordiaj sua;
plcna, ad hum.ani gencris notitiam pervcnirel, non electorum iapsibus prailendisset. Nam plen.-n sunl
Deo.sod ipsisrelegontibuset credontibus profutura? pagina; VeterisTestamcntidc Israeiitica; defectionis
Pharaonom non osso nuitandum, ot illam oinnoin rclatu : ut apcrte apparcat divina; semper fuisse
gcnteni.qu.T, posl lot vcrbera vix sibi crutum Dei po- gratix-,quod non omnis populus discessit a Do-
ille

pulum armisctiam insectari conabatur etbcllo,alta mino.Ita humana natura in primi hominis pra-va-
illa Dcus providenlia;suae luce prajscivit. Scd per- ricationc vitala, etiam inter bcneficia, inler prff-
ituronim inlcritum pr.Tdestinatis a se vasis miscri- cepta ct auxilia Dci,semper in exloriorom cst pro-
cordi.T salutis csse voluit ari;uinontum, ct aliorum cliviorvoluntatem.cui commitlil non estaliud quatn
pordilionc ad salutcm usus cst aliorum. » Et post diinitti. » El post aliquanta (rap. 3). Quid cniui •>

plurima(OTp.l3) « Dominus nostcr Jesus Chrislus

: mirum,si quidainad vitoe sacramenlanon voniunt,
Filius Dei, Verbum Patris, wquale et coa!ternum cum flcrique qui videbantur venissc discedanl?do
Patri, scmctipsum, cxinanivit formam scrvi acci- quibus dicitur B.r nobis exicrunt, sed non crant
:

piens, ct cum pcccatum ipscnonosset,factus assum- ex nobis.n Et post pauca:'. Taies non invocanl nii-
pta earno pcccatuin, ut, pcccato carnis hominc sa- mcn Domini, quia non habcnt spiritiim uduptionis
nato, peccatum daiiinarct in carne : vcnit qua^rerc tiliorum,in quo rlamannis .\bba patcr.Ncmo autcm
quod pcrierat, sanarc quod a-grolabal, crigerc quod potcst dicerc Dominum Jc^um, nisi in Spiritu san-
jaccbat, polestatem h&bens dimittcrc pcccata,quoil cto : et quicunquc spirilu Dci aguntur.hi fiiii sunt
non debcbat donaro, quod ei dcbcbatur ignoscero Doi.qui ad Deum per Deum por\oniunt, el saivari
dcletisquo oiniiibus votcris ciilp.T maculis,quam fe- n volontcs omnino salvantur: quia ipsum dosidcrium
ccrat repararo naturam. De bis quibus poi-nam scvc- salutis cx Dei inspiratione concipiunt, ct por illu-
ritasjusta dccreverat,secundum inctTabilem dispo- minatiouom vocantis,in agnitiuncDi voniunl vcrita-
silionis occuUk miscricordiam, clegit vasa qu.T tis." Et item posl aliquanta (cap. 4j : " Cum ha^c
faccret in honorcm et aiios a vcntura ira dono
: lcgerint vel audierint qui aniant calumniosa certa-
graluit.T vocalionis absolvit, alios derelinquens ad mina.dicent nos pcr hiijusmodi di.sputationes Apo-
a'ijualitatis judicium roscrvavit, nuUi tanien agno-
scend.T vorilatisabslulitf.ieultalcm:ct ita plcnitudo
slolo eontradiccro.dolinienti
omncs hominos volit salvos
quod Deus omnipolons
ticri, et in agnitionem
f
divin.T? pr.TScienti.T, in alios mananle Justitia, in vcritatis vonirc.Quam particuiam verborum .'\|his-
alios gratia protluento compiota cst,ut percuntibus toii itanos intcgrc plencquc suscipimus.ut nihil ei
quos prajscicratDcuscsse pcrituros,ot servatisquos dc pr.TCcdcutiltus sivo sulijoctis quic ad ipsam por-
in illa secreta sua elcctione pr.Tscicral csse salvan- tincnt sub(rahamus:quia ut CBlera divinorum cio-
dos, toto orbc dilTusa multiplicarctiir Ecclesia. » quiorum tcslimonia sc<|ucstrcinus,hic iocut suflicit
2»7 DE PH/EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOIt. 238
ad evacuandum quod calomniosc objiciunt, et ad A. num, his qua; impossibilia erant cnarrare succu-
delendendumquod impiediffitcntur.Scribensitaque buit. n Et post pauca [cap. 5) : "Pra;missa enim do-
ad Timotbcum magister gentium Paulus apostolus centis assertio locum dabat multimods qua;stioni,
ait : Ohsccro primo oinnium,ficri ohsccrationcs,
iijitur ut variata pcr tot populos ac temporagratiae causa
postulationcs, yratiarum aiCtioncs, pro omnibus homi- qu;crcrotur,curscilicet anterioribus SECulisdimiss.-c
nihus, pro rcyihus, ct pro omnihus qiii in sublimitiite csstnt omnes gentcs ingredi vias suas, uno tantuni
sunt,ut (juictam ct tranquillam vitam iigamus in omni Isracle, qui divinis eloquiis crudiretur, e.\cepto, et
pietnte et eastitate (/ Tim. ii, 1). lloc enim bonum ad cognitionem veritatis electo, Cujus infidelitas lo-
cst, ct acceptum coram Salvatore nostro Deo, qui cum tandem salvandis gentibus fecerit, tanquam, si
omnes homines vult salvos fieri, et in agnitionem unus populusin fldesui generis perniancret,miseri-
veritatis vcnirc. Unde enim Deus,et unus niediator cordia Dei ca;teris nationibus se pra;sfare. non pos-
Dei et hominuni,homo Christus Jesus, qui dedit sc- set.Gur denique ipsi,quorum diminutio salus gen-
metipsum rcdemptionem pro omnibus. De hac crgo tium est, ab obca;calione sua non libcrentur prius--
doctrina; apostoUca; rcgula,qua Ecclesiaunivcrsalis quam ingrediatur gontium plenitudo,quasi illumi-
imbuitur, ne in diversum intelloctum nostro evage- nari cum omnibus nequeant,qui omnes facta 194
mur arbitrio,quid ipsa univcrsalis Ecclesia sontiat, T, omnium gentium adeptionc salvandi sunt. Aut quo-
rcquiramus B93
quia nihil cssc dubium poterit in
: modo omnis Israol sublata obca;cationo salvandus
pra;cepto,si obcdientia concordat in studio. Pra;ccpit sit,cujusinnumerabilis multitudo in sua infldelitate
itaque Apostolus, imo per Apostolum Dominus, qui deflciens ad tempora salvantis promissa non porve-
loqucbatur in Apostolo, fieri obsecrationes, postula- nit. Vel quomodo ipsarum gontium, quarum prius

tiones,gratiarum actiones, pro omnibus hominibiis, non est facta vocatio,dicatur nunc ingredi plenitu-
et pro regibus, ac pro his qui in sublimitate suut. do,cum tanla promiscua; a;tatis et conditionis ho-
Quam lcgom snpplicationis ita omnium sacerdotum minum millia, in omnibus nationibus quK sunt sub
ct omnium fidelium dcvotio eoncorditer tenet ut CQ;lo,sine Chrisli justifleatione moriantur. Sed ho-
nulla pars mundi sit in qua hujusmodi orationes rum mystoriorum judiciorumquc causas pius et do-
non celcbrentur a populis Christianis. Supplicat ctus magistor maluit ad altitudinom divitiarum sa-
ergo ubiquc Ecclesia Deo, non soluni pro sanctis, pionli;c Doi seieutia;que suspendorc, quam juslissi-
et in Christo jam rcgcneratis, scd etiam pro omni- m;c veritatis ct misericordissima; honitatis subtra-
bus infidelibus, ot inimicis crucis Christi, pro omni- ctum ab humana conditione secrctum temeraria in-
bus idolorum cultoribus,pro omnibus quiChristum quisitione discutere nihil omittens de his quae non :

in membris suis perscquuntur, pro Juda;isquorum oportet ignorari, nihil contractans de his qu.-e non
c;ccitalilumen Evangclii non rcfulget, pro h;ereticis C licot sciri. Multa enim sunt in dispensationo oporum
ct schisraaticis, qui ab unitate fidoi et charitatis divinorum, quorum causis lalcntibus soli monstran-
alicni sunt. Quid autcm pro istis potit, nisi ut,relictis tur circctus, ut cum pateat quod geritur, non patcat
crroribus suis, convcrtantur ad Deum, accipiant 11- cur geratur, negotio in medium deducto, et in oc-
dem, accipiant voritalem, dc ignorantic-e tcnebris
ct cultum ratione subducta, ut in eadem re et dc in-
l:berati,in agnitioneni vcniant veritatis? Quod quia scrutabilibus pra;sumptio comprimatur,et do mani-
ipsi pra!starc sibi nequeunt, aialx consuoludinis fcstis falsitas rofutotur. » Et post plurima {cap. 7) :

pondere opprcssi, et diuboli vinculis alligati.uequc 11 Si vcru qua;rilur cur Salvator omnium homiuum
decoptioucs suas evinccre valcnt,quibus tam pcrti- noii omnibus doderit hunc sensum,ut cognosccrcnt
nacitcr inha;serunt, ut quantum amanda est veritas, V(;rum Dcum, ct essent, id cst pcrmanerent, iuvcro
tantum diligant falsilatcm, misericors Dominus ct FiIiocjus:quamviscredamusnulIishominibusopem
justus pro omnibus sibi vult hominibus supplicari : gratia! in totum fuisse sublractam, do quo plcnius
ut cum videmus de tarn profundisinalis innumcroa in consoqucntibus disscrcmus tamcu ita furtc hoc :

erui.nonamhigamus Dcum pra;stitisse quod utpra;- vclatum sit, sicut illuil absconditum cst cur.umni-
starel oratus cst, ot gratias agontes pro his qui busgontibuspra;tcrmissis,unumsibipopulumqucm
salvi 1'acti sunt,sperenius ctiam eosqui necdum sunt ad Ycritatis cognitionem erudiret cxccperit. Dequo
J)
illuniinati, eodcm divina; gratiae operc e.ximendos de judicio Dci si non cst conqucrcndum, multo minus

potcstatc tcncbrarum, et in regnum Dci priusquam dc hoc quoil cum omnium gcntium gcritur
elocliono
do hac c.\cant vita transfcrcndos. Quod si aliquos, inurmurandum Qu;c onim Deus occulla csse
cst.
sicut vidomus accidere, salvantis gralia pr.ctcricrit, vuluil, non sunt scrutanda qua; autem manilcsta:

ct pro eis oratio Ecclcsia; reccpla non fuerit, ad oc- fccit, non sunt negligenda. »
cultadivina;justitia!,judiciarcferendumcst,ctagno- Et in libro ii Quamvis cnim ad om-
[cap. 1) : "

sccndum secrcti hujus profunditatem nobis in hac nium hominum vocationcm Evangclium dirigcrctur,
vita patcro non possc. E.v partc cnim scinius, et cx omncsquc Dominus vcllet salvos licri, ct in agnitio-
parto prophetamus, ct vidomus nunc pcr spoculum ncm vcritalis vcnirc : non taiiicn sibi dispcnsatio-
iii a;nigmalo noc sapiontiorcs aut sciontiorcs bca-
: num suaruin abstulorat potestatcm, ut aliterquam
tissimoApostolo sumus; qui cum dc grati.c potcutia occulto justoquc judicio slatucrat consilii sui ordo
disputarct, magnorum mystcriorum ingrcssua arca- dccurrcrct. Undc locum non habcufcontuaiucium
 ;

i>5 lllNC.MAUI UUliMBNSIS AUCUIEPISCUlM. 2G0

inurmuia c|uorclaiuin, qiiia quod Deus fieri voluit, \ scd in aiiis prajvaluisse graliam, in aliis rcgiluisse
constat non aliter ficri debuisso quam voluit. <' Et naUiram. Hanc quippe aljundantiorcm (^ratiani ila
post pauca : "quidem sa?culis
Sed ne in pr;cteritis crcdimus atque cxpetimus potcnlcm, ul nullomodo
h.cc eadem Domini noslri Jesu
gralia, qu.T posl arljilremurcsseviolentiam, quoquidquid insalvan-
Christi resurrectionom ubique diffusa cst,etdequa disliominibusagitur,exsolaUcivoluntatcpfraf;alur,
scriptum cst, IlluxeruiU coruscaUones lux orbi cunietiain ipsisparvulisperalicn.f voluntatissubve-
terrx {Psul. lxxvi, 19), dofuit mundo, » Et paulo niatur obscquium." Et item (cup. 9; : .. Igitursicut
post : « Non ita so tamen ajterna Creatoris bonilas q:ii credidorunt juvantur ut in mancant, sicqui
liiie

ab illis hoininibus avertit.ut eos ad cognoscendum nondumcredidoruntjuvanturutcrcdant.Etquemad-

so ati[iie niotiKMidum nuHis significalioiiibus adino- modumilli insuahabp.ntpotostalcneveniant. Kitque
neret.» El paiiln |ii)sl : .. Igitur, sicut dicil Prophcta, inanirostum, quod divorsis uliiue iiinumcris modis
Misericordia Domiiii plciia cst lcrra (Psal. xxxii, .'>) nninohominesvuUDeussalvosficri.ct in agnitionom
qu.-cnullis uiuniani3a'culis,nullisgonerationibusde- veritatis vcniro : sed quiveniunt Dei auxilio dirigun-
l'uit,eamque providentiani,qua universitatcm rerum tur.quinon veniunt suaBOC perlinacia rchiclan-
adiiiinislral ct contin(>t,rogendis alcndisque naturis tur.» Et contra Gallos Isenlciilia 8) : « Item qui dicit
[icr IOj iinpondit, disposilumhabensexincom- p qiiod non omncs homines velil Dous salvos lieri, sed
imitabilis .Tlornitatc consilii,i|uibusquidquetemp()- cerlum numorum pr<Bdestinatorum,durius loquitur
ribusdistribucret.etinultiformis grati» su.-c inscru- quani loquendum est de altitudine inscrulaliilisgr.a-
labiles investigabilesque mcnsuras perqu.-c dona ac ti.-c Dei, qui el omnes homines vult salvos ficri, cl in

sacrainoiita variaret.»Etitem post aliquanta(cn/).3l: agnitionem veritatisvcnirc; ptvoluntatis 8ua?propo-

«.Manifc3t.iveruntenimdivinorumeloquioruinniult<c silumineisimpletjquospr.-Bscilospr.Tdestinavit^pr.-p-
auctor''.3.os,et continua omniuin s.Tocuiurum expe- deslinalos vocavit, vocatos juslilicavil, juslificatos
glorificanl.» Et postpauca: " Quod autcm promisit
rim.,. jdocuerunt.justani Dei rniscricordiam, mise-
rii.(.fdemquejustitiam,necalcndisunquam corpori- Peup.potcns esl et l'accre ut et qui salvantur ideo
:

bus hominuin,noc docondis juvandisqueeorum nien- salvi sint, quia illos voluit Dcus salvos ficri, el qui
libus defiiisso.Semperetoniin pluit super bonos ct pcreunt ideopereanl, quia periro mcruerunl.»L'nd.:
inalos,scnip(>r sdloni sunm oriri fecit supor jiistos ct in libro ii (cup. 10] do Vocationo gentium «Xul :
-

ol iiijustos. » Kt plurinia divinic misoricordi.-u dona latonus murmurandum ost,quoniani juslus ct bonas
commemoransprolixcprosoquitur.Et poslaliqnanla aibiler, nec voluntatis iniqua; esl, ncc discrctionis

(cap. 7) « Cnni tamen illud, quod de bouitate Dei

: inccrl.-u, ut sub immcnsa misericordia ejus alque

piissiinc creditur. qua omnes homines velit salvos justitia pulcmus quod quisquam pcreal qui perirc

lieri ct in agnitionein voritatis venire,non oportoat C non debeat.» Et de Vincenlianorum objectionc (n/'
nisi perpiHuum .vternnniqne senliri, secundum eas Jecl. ii), quia Oeus nolil omnes salvare. eliamsi
monsuras quibus Dcus dona generalia spccialibus omiics salvari velint : « Cum Vcrilas dical, .Si iw,
novit rumulare muneribus, ut et qui cxsorlcs gratia; cum silis mali, noslis bona data liare filiis vcstris,
1'uorint, dc suancquitiaredarguantur,et cfui in cjus qwmto mngis Paler vester ca-lestis dabit Itona petrnti-
lumiiK^ cnitucrint, non in suo mcrito,sod in Domino bu^ se (Haltli. vii, 11)? quomodo fieri potesl ul r>eus
gloricntur. » Et post aliiiuanta {cap. 8) : « Sive igi- qui cliam illos salval, do quibus dici non potest
tur novissima conlomiiloniur s.Tcula, seu media, quod salvari vclint, nolit aliquos salvare etiani qui
rationabiliter et pio creditur omncshomines salvos salvari volinl, nisi aliqu.e caus.-c cxistant, de qiii-
lieri Deum volle scmperque voluissc. Et hoc non bus,quamvis sunl nobis incognoscibilcs, ille tanion
aliudc monstratur, quam
de his beneficiis qu.-c pro- hcne judicat, de quo alitcr dici non potej^t oiim
vidcntia Doi nnivorsis gcneralionibus communiter qnidqiiam facere debuissc quara fcccrit ? Remota
atquc indiircroiit(ir iinponilit. Euerunt onim ae snnt crgo hac discrelione,quam divina sciontia intra so-
cjusinodi dona ista gcncialia.ut ipsorum testimonio crotum juslilia' sunc conlinct, sinccrissimc crcdon-
iil onino? hnmi-
ad quwrendum verum Doum posseut hnmincs ad- duni atque prolilondum,Deuni vclle
juvari : quibus donis auctoreni suum peromnia sa--
jj ncs sa!\i Siquidom .\poslolus, cujus isla scn-
lianl.

cula protestantibus, specialis gratia- largitas super- tentia est, soilicilissime pr.-ccipit. quod inomnibus
fusa est. QuT licot copiosns nunc quam anlc pra;slc- Ecc.esiis piissime cuslodilur, ul Dco pro omnibus
tur,causas tanien distributionum suaruin Dominus hominibus supplicetur. Ex (piibus quod multi por-
apud scientiam suam loiiuit, et intra socrctum po- ounl.pcrcunlium cstmcrilum,quodmulli salvanlur,
tentissim.x' voluntatis occuluil. Qux si oninibus uni- salvanlis cst donum.l't cniip rcusdnmnclur incul-
formiter alllucronl, non latorcnt. et quam nulla cst pabilisDei jusliliacst : ul autcin rcus juslificclur,
ambigiiilas de bcnignilale goncrali. tam de spociali inollabilis Dci gralia est. »
misoricordia nihil quod stupcndum esset oxislcrct, Et sanctusCirloslinussenlintiampromuIgalamul
ao proindc illa cssct gralia, isla non cssct. Pco au- legom crcdcndi lex nobis slatuat supplicandi.vidoli-
tcin placuit, et hanc mullis Iribuerc, ct illam a cctquia pro omnibusa cnlholira supplicalur Erclo-
ncmine subraovcrc, ut ex utraque npparcat, non sin, Deum salvos ficri omncs homincs velle crcda-

negalum univcrsitali quod collatum est portioni : mus.sic in conclusione confirmat dicens {post cpis-
 ;

261 DE PH.EDESTINATIOiXE DISSERTATIO POSTERIOR. 262

stolam S) : « Tanta enim est erga omnes homines A iret.» Item idem homilia de Epiphania (homit. i,

bonitas Dei, ut noslra velit esse merita qu» sunt cap. 1) : « Ad omnium hominum spectat salutem,
ipsius dona,et pro his quae largitus esl ajternaprae- quod infantia mcdiatoris Dei etiiominum jam uni-
mia donaturus. »
sit verso declarabatur mundo, cum adhuc exiguo de-
Sanctus quoque Leo, vir religiosissimus atque tiiierctur oppidulo. » Item in sermone de eadem
doctissinius et facundia honestissimae eloquenlia; (scnn. 3, cap.1): « Providcntia misericordiffi Doi,

valde profusus, quia recens ante ordinationis ejus dispositum habens pereuTiti mundo in novissimis
lerapora hsresis ista emersit.quanta et qualia con- temporibu3subvenire,salvationemomniumgentium
tra eam iutenlet, est solertissime attcudcndum..\it pr.tfinivit in Christo:ut quia et cunctas nationes a
enim in epistohi ad Leonem .A.ugustum " Sicul : veri Dei cultu impiorum error dubum averterat, et
enim negari non posset evaugelista dicente quod ipse peculiaris Deipopulus Isracl ab institutis lega-
Vcrliuin caro fucium est cl habiCavU in nobis , libus pene totus cxciderat, conclusis omuibus sub
[Joan. I, 14) ita negari non potest, beato Paulo peccato.omnium misereretur. » El item {eod. cap.
apostolo praedicanle, quod Deus crat 19? in 3; :<'.\Jorent in Iribus Magis omnes populi univer-
Christo mundum rcconcitians siOi (11 Cor. v. 19). sitatis Auctorem, et non in Juda?a tantum Deus,
iju;e autem reeonciliatio esse posset, qua huma- j» sed in loto orbe sit 39S notus, ut ubique sicut in
no generi propitiaretur Deus, nisi omnium causa Israel sit magnum nomen ejus quoniam hanc electi :

mediator Dei et hominum carnem susciperet? » Et generis dignitalem,sicut infidelitas in suis posteris
item « Ut autem repararel omnium vitam, re-
: convincitessedegenerem.itafidesomnibusfactiesse
cepit omnium causam, et vim veteris chriographi- communem, » Itera (serm. 5,c. 2) : « Quod illi tres
quos soius inter omnes non debuit, pro omnibus viri.universarumgentiumpersonamgerentes,adora-
solvendo vacuavit ut sicut per unius rcatum omnes
: to Domino sunt adepti,hocinpopulissuis per fidem,
facti fuerant peccatores, ita per unius innocentiam qu,T3 justificat impios, totus muudus assequitur. »
omnes fierent innoeentes, inde in omnes manante Sanctus Felix papa in epistola decretali per di-
justitia, ubi est humana suscepta natura. » El iu versas proviucias, ad locum « Sed quia idem, in- :

cpistola aJFlaviauum Constantiuopolitanum epis- quicns,Douiiuus atquc Salvator clemcntissiuius est,

copum (cpisl. lO.cap. 2) Isdem vero sempilcrni
: << et ncminem vult perire.usque ad existus suis diem
genitoris Uiiigenitus sempiternus,natus est de Spi- in pa-nitentia, si resipiscant, jacere conveniat. »
rilu sancto et Maria Virgine. Quse nativitas tempo- ElsanctusCregorius ialibro
vii (cup.6)Moralium:
ralis illius nativitati divinae et sempiternce nihil uii- <.Vd hoc namquc homo
conditus fuerat, ut sancti
nuit,nihil contulit: sed totum se repai'ando homini mentc iu arcem secontemplationis erigeret,et nulla
qui erat deceplus impendit, ut et mortem vinceret, C hanc corruptio a conditoris sui amore declinaret. »
et diabolum,qui mortis habebat imperium,sua vir- Et item (cap. 9) : « Nunc enim pcccator quisque
tule destrueret. Non enim superare nos posseraus Deum non raetuit et vivil, blasphemat ct prolicit :

peccata et mortis auclorem, nisi naturam nostrara quia scilicet misericors Creator, quem exspectando
ille suscepisset et suara faceret, quam nec pecca- vult corrigere, aspiciendo non vult punire, sicut
tura conlaminerc, ncc niors potuit detinere. » Et scriplum est : Dissiniulas pcccala Itominum proptcr
item in eadem (cup. 3) : « Salva igitur proprietate pcciiilciiliam (.Sap. ii, 24}. >• Et itcm ^cap. lu) : .. .\d
utriusque natur« atquo substantia;, et in unam conteuiplandum quippe Crcatorem homo cunditus
coeunle pcrsonam, suscepla est a majestale humi- fucrat, ut cjus scmpcr speciem quaereret, atquo
litas.a virtule infirmitate,ab aiternitate mortalilas: in solemnitate illius amoris habilaret. Sed e.xtra so
et ad resolvendum conditionis nostr;c debitum,na- pcr inobcdicntiara missus,raentissua; locum perdi-
tura inviolabilis natura? est unita passibili,ut quod dit,quia,tcncbrosis itincribus sparsus, ab inliabita-
nostris remeJiis congruebat, unus atquc idcni me- tione veri luminis elongavit. » Et itcni (cap. 20) :

diatorDei ethominum homo

Christus Jcsu, et mori " Cur quasi coutrarium tibi horainein despicis,qui
posset ex uno, el mori non posset ex altero. » Et ccrtus scio quia perire vel ipsum quem despicere
item in eodem « Nam quia gloriabatur diabolus,
: n crederis non vis? »Et in libro decirao seplinio(ctfp.
hoininem sua fraudedeceptum divinis caruisse rau- 4) :>'Dcdit ci Dcus locum pacnitcntix.ct illc obutilur
neribus. et inimortalitatis dole nudatum, duram co in supirbia. Quisquis deliuquit el vivit,idcirco
mortis subisscsententiam,sequcin malis suis quod- hunc diviua dispensatio in iuiquitatc tolcrat, ul ab
damdepr.-cvaricatorisconsortio invenisse solatiuin, iniquitate compescat.Sed qui diutius toleratur.nec
Dcum quoque, justitiaj exigente ralione.erga horai- tamen ab iniquitate compescitur, munus quidem
nera.queni lanto honore condidcrat, propriam rau- supcrn.T! palientio! percipit, sed rcatus sui vinculis
lasse scnteutiam, opus fuit secreti dispensatione ex ipso se muuere arctius aslringit.>' El in Re.^ula
consilii,ut incommutabilis Deus,cujus voluiilas non pastorali, cap. 37.« Vcrsa cst inihi ilonius Isruct in
potcst sua benignitate privari, priinam crga nos scuiiain. Omncs
islis :is. ct stagnum ct fcrrum, cl
pielatis su.-o dispositionem in sacraracnto occulliore plumbum mcdio fornacis (Eicch.ww, 18). .\c si
in
compleret, et horao diabolico; iniquitatis vcrsutia aperle dicat Purgarc cos pcr ignem tribulationia
:

aclus in culpam, contra Dei propositum non ptr- volui, et argcntura illos vel aurum licri qua>sivi
263 IIINCMAIU Ulll^MENSIS AHCIIiEPISCnPI. 264

pod in lornacc milii iii «s, stagnum, lerrum, ct A. "cni suam perficiunl felici retributione.Si vero non
]ilumbum versi sunt, quia non ad virtutcm, sed ad audierint, transibunt pcr gladium,ct consumcntur
vitia otiam in tribuiutiono jiruruperunt. » Et iteiii slultitia quia ct vindicta cos in tribulatione por- :

in libro decimo scptimo :" Quod qui pereunt, sicut culit, et finis in fatuitute concludit. Sunt enim
et primus homo,non Uei voluntatc, sed suainiiiui- nonnulli, quos a perditis moribus nec tonucnta
tatc pcrcunt. Ad vitam, inquieus, conditus bomo compescunt:dequibu8 per iirophctam dicitur; /Vr-

in libertalc propris voluntalis, sponle sua factus cussisli eos, ncc dolucrunt : flagellali cos, cl renue-
cst debitor morlis. Et itcm in oetavo 'cap. 20)
» : rinit accipere disciplinam (Jer. \, 3 ct de quibus
«Tunc sibi conlrarium Deus homincin posuit.cum sub liabylonis spocie dicitur Curaviinus Dabijloncin, :

honio peccundo Dcum doreliquit, Justus, vero Con- ct non csl sanala (Jcr. u, 'J). Et dc quibus rursura

ditor hunc sibi contrarium i)osuit, quia inimi- dicitur : Interfcci ct perdidi populum mcum {Jer.

cum eum es elationc depulavit. » Et item « Sunt : XV, 7), el tamen a viis suis non sunl rcversi.\V\ non-
plcrique qui etiam post perccptum rcdemptio- nunquam deteriorcscxistuntcx verbcrc,quia pulsati
nis uuxilium, ud dcripcrationis tLMicbrus dcvol- doloribus, aut conlumaci pcrtinacia duriorcs c.xi-

vuntur, el tunto nequius pcrcunt, ([uanto ct stunt,aut, quod ])ejus csl,iu blasphemia,- ctiam e.\-
oblala remedia' misericordi;c contcmnunt. » Et speralionc prosiliunt. » Item in libro vigcsimo se-
199 item:i< Nimirum Deus mirabilitcr cuncta dis- plimo : Sicut ignoras qux sit via spirilus, et ijua
II

pensut,ct juste facit quod malignus spirilus injustc ^QOrationecoinpingunturossainvenlrcprugnanlis,

laccre appctit,et hoc licri nonuisi justo permittit.» sic iicscis opcra Dci (jui fahricator (st oinniumEccl.

Et in lil]i'() dccimo uctavo {cap. 10) : u Quu in rc li, 5). Et enim unum c multis loquar {cap. '.i), duo

(luajrcndum est curdicatur ijuud hanc purlcm atquc ad hanc luccm parvuli vcniunt,sed uni datur utad
hseredilem suam pravi ab Omnipotcnte percipiunt. redemptionc pcr baptisina redcat, aller anle sub-
Sed, si rccte considcratur.liquet quia ctsi a sci])sis trahitur quam hunc rcgcncrans unda pcrfundat.
habucrunt injuste agcre, supcrna; tainen a;quilali Et sa;pc lidclium filius sinc fidc rapilur,ct sa!pc in-
sup]ictit iiijuste aetu justc judicarc, ut divina scn- fidclium concesso fidei sacramcnto renovalur. Scd
lentia orilinet in ijicnu, (]uus inordinutu sua actio fortussc aliquiddicatquod huncDeus ucturu:u pravc
ad culpum.»Et itcm
tra.vit « Nam bonu facicns ct : ctiam post bai>tisiua novcrut, et ideirco cum ad
ordinans Deus,malc vero non f'ucicns,sed abinit]ui3 baptismatis graliam non pcrducat. Quud si ita cst,

facta,ne inordinate cvcniunt,ipse disponens, consi- peccata quorumdam procul aubio, priusquam sint
derut univcrsorum fincm,ct paticnter toicrat omnia, perpctruta, puniuntur. Et quis ita recla scicns di-
atquc inluetur clcctorum tcrminum quo cx malo .xerit quia omnipotens Deus, qui alios a pcrpelralia
mutcntur ad bonum. Intuctur ctiam rcproborum (i- '-' facinoribus libcrat, ha.'c in aliis ctiam noii pcrpc-

nom, quo dc nuUo opere dignum se traLantur ad Irala condcmnal? Occulta itaquc sunt cjus judicia,
supplicium. »Et itcm in libro decimo sexto (cap. cl quanta obscuritatc ncqueunt conspici, tonta dc-
18):« Aniiiia ejus quodcunijuc voluit hoc fccit. Sic beut humilitutc vcnerari. » In libro xxx (cap. 2) :

itaque cjus uniuiu quuilcuniiue voluit hoc fecit, ut « Cuum divini operis myslerium sic misericordia

inde (iui)(]U.'e vuluntutem siium impleat.unde vulun- peragat, ul lamcn ct ira comclur, quatcnus occul-
tati iUius repugnari vidcbatur.» Itcm idom in libro tus arbiler alios respicicns rcdimal, alios descren?
vigesimo quinlo [cap. 13) « Aliquando facerc Dei
: pcrdat, » Item in eodem •
Auferetur ab iinpiis lux
est, id quod ficri prohibet irasccndo permittcre. » sua [Job. xxxviii, 25),quia dum vcritali crcdere re-
Itcm in codem «Nenio discutiat cur stante Juduiro
: nuunt, cogitationcm lcgis in pcrpetuum araittunt :

piipulo duduin in infidclitatc geiitilitus jueuit, et ct dum de acccpta lege superbiunt, nimirum de
cur ud tidcm gcntilitute surgcntc Juduicum popu- scicnlia; sua; gloria cxcanlur.Scriptum i]uippc cst,
lum in jnfidclitutisculpa prostravit.Ncmo discutiat Obscurentur oculi coruin, ne lidcunl; rursumque
cur alius trahatur ex dono, alius rcpcllatur ex mc- scriptum csi, Excaca cor populi hujus ct aurcs ejiu
rito.Si cnim geutilitalem miraris ausumptam, ipso aggrava'J'sal. lxviii, 24). El rursum scriptum csl :
concedentc paccm quis cst qui condcinnot? Si Ju- D In jutliciuin cgo in hiiiic iuundum vcm,ut quinonvi-
d;Bain obstupcscis perditam, ex quo absconderit dcnt vidcant,ct qui liUint ca ci /iuH^ct «luia scmctii>-
vultum suuni,quis est qui contcmplctur cum? lla- sos de legis opcribus contra conditorcinlcgiscxtule-
que eonsilium summ;c ct occulta; virtutis satisfaclio runt,aplcsubdilur,ct brachium exceltum conlcrclur
sil apertn; rationis. » Ilcm in libro x.\vi (cup. 22) : (Joan.ix, 39). • In libro xxxi : « Justi viri securitas
» .S'i audicrint ct obscrvavcrint compltbunt dics suos reclc lconicomparatur, qui contra sc cum quosli-
in Oono.ct anuos suos iii gloria .si (tulcm iwn audic- bct insurgcreconspicit,ad raenlis suscconlidcntiam
rinl, tiansihuiit pcr gliidium.ct consuincntur stulti- rcdit, ct scit quia cunctos advcrsantcs supcral,
tia^Job.wwi, li). l'or bonum rccta actio, pcr glo- quia illum solum diligit.quem invitus nullo modo
riaiu voro superna rclribulio designatur. Qui vero aiuiltit. » In libro xxxii (cap. 7) : « Supcrbos enim
obodiro piwccptis ccclestibus sludenl, dics suos in impios juslo judicio Dorainus in pulvcrc abs-
atiiuc
bono coiuplent, unnos in gloria quia ct cursura : condit,quia eorum corda ipsis, qua; dcspcclo
prfesenlia tcmpori;^ in recto operc,et consummutio- amoro Crcatoris cligunt, tcrrenis opprimi negoliia
 :

263 DE PR^DESTINATIONE DISSEItTATIO POSTERIOR. 266

permisit. » Ilcm in libro xxxui (raji. 10) :« Uljiqiie A. t^iLe et majeslate visuri sunt, qiiem in humilitate

noljis occurrit superna mediciiia, (|uia et (icilit [)(isiluni audire noluPi'unt, ut virtutcm ejus tanto
mini prfficepta, tamen peccanli deiiit
ne peccet : et tunc dislriclius sentiant, quanto nunc cervicem
rcmcdia, ne desperet. Unde cavendum summopcre cordis ejus paticntiam inclinant. »

est,ne quis delectatione peccati Leviathan istius ore Et venerabilis presbyter Beda in tractatu Actuum
rapiatur, et tamen si raptus fuerit non desperet, apostolorum :« Ipse Petrus sic intellexit omnes ho-
quia si peccatum porfecte lugeat, adhuc foramen in mines cequaliter ad Christi Evangelium provocari,
maxilla ejus invenit pcrquod evadat. Jam dcntiljus nullumque secundtmi naturam esse polutum. » Et
terJtur : sed adhuc, si evadcndi via quccritur, in item : « Incrassalum csl cnim cor pojndi liujtis, el

maxillaejus foramen invenitur. llabetetiam captus auribiis graviter audierunl {Act. xxviii, 27). Ne pute-
quo exeat, qui prajvidere noluerit ne caperetur. » mus crassitudinem cordis, et gravitatem aurium,
Et post ])ii.u\[i\um [cap. eodcm) :k Misericordia enim natura; esse non voluntatis, subjungit culpam ar-
cl ira ab illo. Divina itaque clcmenlia maxillam bitrii et dicit : Et oculos suos cornpresscrunt, ne forte
Vehemotli istius perforaus, uljiqno huniano generi videant oculis. Id ost, ipsi mcritis proccdeutibus
el misericorditcr et potentcr occurrit; quia nec li- causa fuerunt, ut Deus eis oculos clauderet. Vel
bcro admonitionem praicavendi tacuit, nec capto « ad superiora jungendum est, dicente Domino ad
reincdium fugiendi subtraxit.» Item in libro xxxiii
: prophetam Vade ad populum istum, et peccata
:

{cap. 20) : « Ad parcendum rcproljis nulla ratiune quibus CMcitatom meruerunt illis impropera, si
compell&r, quia eis debilor ox sua actione non lorte vel sio audire et ad me converti dignentur. »
tencor. Idcirco enim tunc 20 B noquaquam ccc- Et itcm idem in exposilioiie Evangelii evangelistas
lestis patriffi prasmia aHernu percipiuut ,
quia Marci (/li. I, r. 3) :« Qui ergo manifeste intclligens
ea nunc dum promereri poterant ex libero arbitrio opera Dei.cum de virUite negare nou possit, eadem
contempserunt. » Et item 'cap. eodem) « Lcvia- : 2©'2 stimulatus invidia calumniatur et Christum,
than iste bealitudincm quidem mcain perdidit, Deiquc Verbum,et opera Spiritus sancti dicit csse
sed dominum non evasit; quia et ips;c niilii po- Beelzeljub, isli non dimittetur neque in hoc skcuIo,
. testates inserviunt, qu.-c mihi jiravis acliouibus neqLic in futuro. Non quod negemus et ei, si pccni-
adversantur. » Item in eodeni {cap. xxiv) : « Dum tcnliam agerc voluerit, posse dimitti ab eo qui vult
ergo eis Dominus vicem malorum operum roddo- omnes homines salvos fieri, et in agnitionem verita»
ret, dedit illis scutum cordis laborem suum : quia tis venire : sed quod ipsi judici et largitori venisB
recto judicio inde illos contra se superbe obsti- credentes,quietsc pffiuitenliamsemperaccepturum,
natis cihibuit, unde ipse pro nobis in intirmitate ot lianc blasphemiam nunquain dicit csse rcmitten-
laboravit. Repulerunt quippe a se verba praedioan- C dam, credamus hunc blasphemum, exigentibus mo-
tium, quia dedignati sunt in Domino infirma pas- ritis, sicut nunquam ad remissionem, ita nec ad
sionum. » Item iii libro xxxiv {cap. 10) : iSon fuijavit ipsos dignos pcenitcntiae fructus esse pervonturum.
eum vir sayitturius. Undc benc poccatis pra;cedenti- Juxta hoc (|uod Joannes evaugclisla de quibusdam
bus irascens Doininus, de his quos iii manu anliqui blasplicmia; suk mcrito excTcatis veracissime scri-
hostis deserit, per prophetam dicit :« Immiltam vobis psit : Propterea non patucrunt credere (Joan. xir,

scrpcntcs regulos, quibus non est incanlalio {Jer. 39, 4U), quia iteruiii di.xit Isaias : Excxcavit oculos
Ac si dicerct Justo
VIII, 17). : judicio talibus vos eorum, et induravit cor eorum, ut non videanl oculis,
immundis spiritibus tradam, qui a vobis excuti el intclligant corde, et convertantur et sanem eos. »
cxhortaliono praidicantium, quasi incantantium ser- Et item (m Marcum lib. i, c. 4) : « Hi autcm sunt,
mone, non valeant.» El post paululum (cap. eodcm) qui circa viam ubi seminatur vcrbum, cLcum au-
« Scd quid mirum si humanus vircs dcspicit, verbum
dicrint confcstim vonit Satanas, ct aufcrt
qui ipsa etiam superni in se judicii aBterna tor- quod seminatum est in corda eorum, et ctetera. In
menta contomnit. » Item in eodcm libro (cap. 15) hac Domini opposilione omnis eorum qui audire
« Omnipotciis Dcus, quia pius est, miscroruni cru- quidoin vorba salutis polucrunt, sed ad salutem
ciatu non [lascitur; (juia autcm jiistus ost, ab ini-
J)
pervenirc noqueunt,distantiacomprehcndilur.Sunl
quorum ultione in porpetuuni iion scdatur. Sed ini- naiiKiuc, qui vcrbuiu quod audiunt, iiulla lide,
quioinnesa:;ternosupplicio,ctquidcm sua iniiiuitato nullo intellectu, nulla saltom tentandnj ulililatis
puiiiuntur,eltamcn ad aliquid coiicrcinantur, sinli- occasione percipere dignantur : quorum indiscipli-
cct ut ct justi omnes, ot in Doiniuo vidcant gaudia n.ilis acduriscordibusmaiidatumverbumconfcstim
quie pcrcipiunt, ct injusLi respiciaut supplicia qu;c inHiiuiiili spiritus, (juasi vi;e trit;jL' volucres soiiien
cvaserunl: ut taiito in aiternuni magisdivin;o grati;c cri|iiuut.» VA iloiii :« Et non potcrat ihi virtulcm ullam
dcbitores sc esse cognoscant, quanto in ;oLeii)uin faccrc. nisi paucos in[innos inipositis manibus curavit.
mala puiiire conspiciunt, qua; cjus adjutorio vitarc Et niirahalur proplcr incrcdulilatcm illorum. Non quo
potucrunt.» Et in homilia Evangelii prinia ; « Do- ctiam illis iucrcdulis non potuerit virlutes nuiltas
minus ct Ilodcmptor iiostcr, icu-alos iio» iiivoiiiro fiicei-e, sod (|uo ne imillas facii^iis cives incn-dulos
desiderans, scncsccntem muiiduin (|u;c iuula so- coiidcmiiarot. » Et item (idid , lib. i,cap. 10) : « .V-
quantur denuntiat. » Et itcm iii eadcin :« In poles- dcre aulcni atl dc.ilcram mcani, vcl ad sinistrain, non

Pathol. CXXV. U
 : :

2G7 IIINCMAMI ItlllvMENSIS AltCIIlKPISnOI'1. 268

csl nwuin dnn: roliis, sed tjuihus ptiraluin cst (Hair. \ Solum est enim, ul in hac vita peccatum omne
X, 40). Sic intcUigciulum i-cgnum coelorurn non
cst, faleamur. ubi ct humana fragilitate delinquimus.»
cst flantis, scd accipicntis. Non est enim pcrsona- El iii psalmo lxvtii Additum est in relribulionem,
:i<

rum acccplio apud Dcumrsed quicunquc talrm so quia subtracta illa mcnsa et gentibus tradita, ma-
pnchucrit, ul rcgno ca'lorum fiignus sit, hic accipiet loruin retribulio fuit. Quippe quando in ea epulari
quod non pcrsona;, scd vitrc paratum est. Si itaque molentes ab ea merito videntur cxcludi. » Et in
tales estis qui consequamini regnum ca;Iorum,quod psalmo Lxxiii : psalmo civitatis sub
« In pra:senti
Patcr mcus triumphantihus et victorihus praipara- versio deploratur, ut durissimus animus Juda^orum,
vit, vos quoque acciiiictis illuil.» Et itcm :<' El tu si vel ipsius civilalis sua; calamitalibus lerrcretur.
non vis auiiirc in judicio a Christo : Discede a me, Totum fecit incdicus bonus, si sanitatcin recipero
malcdicle, in ignom ;eternum, quia csurivi ct non voluissot a;grotus.» Et in psalmo lxxv :" Amiscrunt
dcdisti mihi manducare, arbor csse sterilis in hac esgo ct istud, qui majcstati cjus ncquaquam crcdere
vita cavcto : quin potius pauperi Christo et esurienti voluerunt." Et in psulnio lxxxi :« El bencdixit sicut
fructnm quo indiget otrcr.n Et itcm :>' Scri-
pictatis ovcs, non tamen ovcs, quia non crodendo facti
ptutn csl tiuia domus mca donius ortUionis vocabilur sunt h;odi.»El in psalmo lxxvii « Gonus pravum, :

cunctis (jcntibus (Marc. n, 17) n Omnibus, inquit, : ., quia vcritatem rccipcre nolucrunt. » Et ilcm in
gcntibus, non uni genti Judffia;, nec in uno Jeroso- eodcm :« Maliliam hominis in sua indignalionc, cl
lymn; urbis loco, sed in toto orbc tcrrarura. Itcm in ira, cl tribulaliono dcreliquit, ut propriis pcrvcrsi-
Gommcnto Evangclii Luca; : « Nam sicut in qnibus latibus affligantur, qui divinis jussionibus obodire
vonandi ars cst, ubi fcras, pisces, ct volucrcs plus contomnunt.» El in :" Nam cum qua-
psalmo xciv
al)undare diilicorinl, suamaxime
tendunl
ibi retia draginta dicbus ad mystcrium numerum Dominus
ita ei Dominus scmpcr docuit in Synagoga, et in jcjunaverit, cuin alios quadraginta dics cum apo-
lcmplo, quo omncs Juda;i convenicbanl, vnlens stolis post rcsurrectionem fecerit ut lotus mundus
omnes salvos fieri, et ad agnilionem veritalis ?03 credcrct, Juda;i obstinati reperti sunt. Qui quadra-
vcnirc.»El item :« Tulistis clarem sricnti^c. Iloc ost, ginla annornin 704 beneficiis acquicscere nolue-
humilitatcm fidci Chrisli, qua ad divinitalis ojus runt. Quiburf idoo paratur m;ijor ruina, quia in eis
agnitionem pervonirc poteratis, spcrncntcs abjiccre grandescit diuturna supcrbia. » Et itcm :« Qui crgo
maluistis. » Et itcm {ibid., lib. iv, cap. 11) < Nam : ingressus cst in requiom cjus, cliam ipse requievit
si pctenti datur, et quajrens invenit, et pulsanti ape- ab opcribus suis, sicut a suis Dcus. Significat cnim
rictur, crgo cuL non datur, et qui non invenit, ct
beatitudinis illiustompus,quandojusti postagonem
cui non aporitur, apparot quod non bcne peticrit, sa;culi istius a>tcrna requic pcrfruuntur quod impiis :

qua;sioril, pulsavorit.» Et itom :« Verum illc qui vull C utiquo non dabitur,quiasuaindignitatcdurucrunt.>i
omncs homincs salvos fiori, ct ad agnitioncm veri- Et iu psalmo xcv :« Hic vcro dictum est palrix gen-
tatis venire, nunc ad ecs, nunc cis audientibus ad tium, ut nuUus iudigcna, nuUus bospcs, nullus pe-
discipulos suos verba faciendo, eonsueta; pictatis regrinus rcdderetur cxceptus." Et in psalmo xciii
doiia benignus impendnrc non ccssat. » Et itom « .Nullum genus bominum ei credcns probatur cx-
(/(/(. v, c. 19) « Vcnit cniin filius Iwminis iiu:rieic ct
: ccptum, quod sit ab ejus muneribus alienum. > El
salvare quod pericrat.» Iloe est quod alibi dicit :« yon in Commento Epistola; ad llomanos plura bis con-
vcni vocare justos, sed peccutores. Pius sane magis- cincutia dicit, quoi sludio brcvilatis oraittimus.
tcr,qui murmurantibus turbis sua mysteria non de- CAPUT X.\VI.
dignatur cxponerc, adeo scilicet peccatorum poeni- Recaftilulotia rcdditie rntivms post sonclorum nomina
tentiam non esso rospuendam, ut ipse Doi Kilius ob designala dc cepitulo tertio.
hanc niaxime quiTrcndam sit doslin;itus ad torras. Eccc quid ex hoc capitulo senserunt divino re-
Qui ut piot;xtis suk nobis dispcnsationcm inculcet, plcti Spiritu sancti Dei honiines. Cxtcrum capitula
Fa;pissimc so filium hominis appollat, commendans a nobis ex sanctoruin Palrum exccrpta, qua repre-
sollicite nobis quod factus cst bcnigne pro nobis. » hendit, domnus Prudcntius venerabilis episcopus
El iloin :« Impiotatom Juilworum, vcl omnium n nobiscum constituit «tque firniavit.Qua; poslea
reproborum ad Chrislum converti nolcntium, signi- bac cpistola, de qua loquimur, ita confudit atque
ficat in die judicii puniendam. » Et item « Quia pra-posleravit, ul vcrbis aliis, el sensu confrario, et
:

visitationis su;s tcmpus minimo cognovit, illis in ordine immulalo, illa quantum ex ipso fuil disper-
exlrcmo vila; inimicis traditur, cum quibus in wler- deret. Nec plus invenit quo illa discerperct verba :

nojudicio damnalionis sua; societate colligatur. » niutavit, sensum contrariuin inlulit, ordincm adeo
Et itcm :« Somper ambigcre dicitur Dcus, ut libora perturbavit, ut dc secundo primum, cl dc lorlio
voluntas homini rcscrvetur. » quartum rcddorcl. Si adhuc quartum inoduin invo-
Et Cassiodorus in psalmo lv Ipsum cst enim nirc potuissct, quo illa dissiparet, manifcstum est
:'•

quacunque die, quia Doniinus cloincnti paticntia quia voluntaric faccret. Tamen quidquid iile gcs-
quodlibel tempus nostra; conversionis cxspoclat Et serit,ordo pouendi lepitiraus islc manobit, ul primo
ideo culpabilcs sustinet, exspeclat crranlos, dicons : ponatur ab eo qui capitulatim illacupil dcscribcrc,
^'ollo morlcm peccaloris, scd ut eotmrlatur ct vivat. De pra;scicntia ct prxdcstinationc clcclorum, ac
 269 DE PR.^DESTINATIONE DISSEllTATIO POSTERIOR. _>70

prKscientia et relictione reproborum, quK ante A ciuoil item miserator miscriuors miscrfam pcrilurK
omnia tcmpora exslilit. Deindc ilc ai-ljilrio liljci'o, civilatis dcllcns dicit Jcrusalom : Qiiolies voliii con-
quod homo in tompore acccpit, et diaboli suasionc ijii yaie jUius iiws.iiuimadiiiodvM (ja llinacongregat
suo vitio infirmavit atquc de Dci gratia, sine qua
: jiullos suos siib alis suis, ct noluisti ? {Liic. xiii, 34.)
in primo homine perditi non reparantur electi, et Ac si Quod volui noluisti,et idcirco
apcrte diceret :

qua non libcrantur ingeneruli pcrditioni^ massare- perisli sicut qui omnibus ViijilaCe dicit,et ad omnes
;

licti. El tunc, quoniam hon)inis urbitrium liberum. pcr Sulomoncm dicit Vociifi et rcnuislis cxten-
: :

licet merito primaj culpa; liberlatcm, id est boni di maiiuiii mcam, etnon fuit qui aspiceret. Despexistis
possibilitatcm perdiderit, non tamen nomen et ra- omne consilium metim, et increpationcs tneas ncglexi-
tionemam_isit,Deus,qui hominemad imaginemetsi- slis. Ego quoque in inlerilu vestro ridebo, et subsan-
militudinemsuamcondidit,quemqueada;tcrnilatem nnbocum vobis quod limcbalis advcnerit.Cum irrucrit
consistere voluit,alalronibus vulnoratum ao semivi- rcpcntina cnlamitas, ct inlerilus quasi tcmpcstas in-
vum rclictum, verus scilicct medicus,gratia sanare grucril,quando vcncrit supcr vos IribuUitio ctungustia.
venitplagis mortalibus saucium.etpastorbonusgra- Tunc invocabunt me et non cxaudiam mane consur- :

tis quaerere et salvare perdilam vcnit ovem. Sicquc non invenient me {Prov. i, 24). Quoniam ibi
gent, et
poncndum cst quod dicit Juanncs apostolus Quod ^ : jam a L)eo mereri non potest quod pelil, qui hic
710S vidimus et lcslificamur.iiuoniam PatcrinisitFilium noluit audire ijuod jussit.
suum salvatorem inundi tl Joan. i,1 4) ; qui sccumlum Nam ut dicunt isti moderni PrKdcstinatiani,
si,

VaulunT.vuU omiics/ioiniiwss(ilcos/ieri,e/iii.agnitio- non quisquam quem Dous salvari velit ct non

est
ncm 205 vcrilatis vciurc {l Tiin. ii, 4) ;et juxta salvetur, et quicunque non salvantur, penitus non
Polrum : Neiniiicm vul/ perirc,sed omncs ad /lani- csse voluntatis illius ut salventur,et his qui salvan-
tentiam conver/i {U Petr. iii, 9). Et tunc dcmum, lur imposita estnecessitassalutis.et his qui percunt
quod itcrum Joanncs dicit : !:t in /loc cognnscimus iuiposila est necessitas perdiliouis, atque ideo ncc
c/iarilalon Dei,quoniumil/ejjronobisaiiiiiiamsuain illi Justc darananturiiui salvari non potucrunt,'^©©
pnsuil (I Joan. iii, 16) ;
qui ut Petrus dicit : ScmcC ucc isti jusle rcmunerantur, quia aliud quam sal-

pro pcccal is noslris mortuus est.justus pro injuslis vandi esse nequiverunl. Utin ulraque parte ct pcr-
(/ Pctr. III, 18). Fidelis enim sermo, quoniam ut ditio et salus noa sit ex judicio propricB actionis,
Paulus dicit:(.7in'47«5 renil in /lunc muni/um pccca- sed ex pra;judicio divina^ pncordinationis, quoniam
torcs salros faccrc,ut omnis i/ui crcdil ia ijisum non utrisque auferlur ponitus arbilrium volunlatis,cum
pereat (l Tim. i, 15), Evangclio cunclamante, sed scriptiim de Dco sil Quia tureddcs uiiicuique sccun-
:

liabcat vitam a'lcrnam (Joan. iii, 15). Unde ctidem dum opera sua {Psal. lxi, 13). Et ilerum : Nunquid
Dominus omnium, dives in omnes qui invocant C iniquus Deus qui infert iram? Absit (Hom. iii, 5)
iilum, discipulis suis jussit : Prxdicale, inquiens, Et venerabilis Bcda prosbyter in Homilia Evangclii
Evangelium omni crcalunv. QuicredidcritctbaptiuUus exponens senteutiam ipsius ait: » Et cuin vencrit,
fucrit,siilvus erit; qui veronon rrcdidcrit, condemna- qui Spirilus sanclus,illea;-(/i/f/ )/(»»(/«;« f/f/;ecc(i^o,
bitur IMarc. xvi, 14). Credentes autem baptizati, ct ct de juslitia, et de judicio {Joan. xvi, 8). Claret
per Dei gratiam salvi facti credidcrunt quia voluo- namque,quod Dominusnostcr Jesus
ipse Filius Dci
runt : non credentes, non baptizati, neque salvifacli Christus, cum csset in mundo, arguebat mundum,
sunt, quia credore noluerunt, ct ideo perierunt. Qui id est scctalores mundi, de pcccato suas incrciluli-

non crcdit, inqmt, jam judicatus cst {Joan. iii, IS), id talis, drguebal dc juslilia, quia vidclicet juslitiam

est Dei prKscientia jani damnatus cst. Quare .' ^.'i(«a lidclium nollcnt imilari, argucbut de judicio, vide-
non credidil in nomine unigenili EilTrDci.Iloc esl au- licet quare diabolum,qui jam judicatus el damnatus
tcmjudieium, quia lux venit in munduin,et dilcxcrunt ciat,sequerentur.Sed non sine causa Spiritum, cuin
homines tencbras magis quam luccin. Qu;e sint lene- vcncrit, hoc idem dicit acturum : (|uiaprofccto pcr
bra! ipso conscquenlor expoiiit dicous Erant cniin : hujus insiiirationcm corroborandus erat animus
corum mala opcra. Ut ct fidos, quce pcr dilcclioncm discipulorum, nc mundum,qui contra sc fromcbat,
o|)eratur, lux cst, sicut ilem scriplum csl Luccat :
Q arguere timcrent. Exponens scntentiam suam Do-
lux ceslra coram liominihus ,tit vidcanl opera vestra minusadjunxit: Ucptccatoquidcm,rjuianoncrcdidc-
bona {Mallli.v,i6).Qi}ai sinc fide non possunt cssc runt in ine. Pcccatum incrodulitalis quasi spccialc
bona, qui>i ncc Deo sunt phicita. Sine fidc eniin posuil, quia sicul fidcs origo virtutum, ita solida-
impiissibilc est placere Deo.Bona uciupc ugcnsvciiil uicuUmi csl viUuruin in incrcdulilulc pcrsislcre,I)o-
ad luccni, ut mauifeslcntur opora c.jus, quic in Dco luius terribililcr allcsluiile,(pii dicit : Quiaulcm non
I
sunt fucla, qui lux vcnit in munihun,dicen3 lCgo : ri-cdil,j<im judiinius cst, quin non credidit in noinine
sum lii.v mundi ; qni .lequilur mc nnn ambulabi/ in uniijcnili Eilii Dei. At contra, justus cx fidc vivit. »
teiicbris {Joan. viii, 12). Qiias udil {|ui niliil odit Et [laulo post : <( Justitia ca'lerorum fidelium, qui
eorum quaj fecil, cl i)crseverauler eus dilexcrunl Dumiuum in caruc non vidcrunt, h;cc esl. (piod cuin
qui pericrunt, cl ipiud diligil jiistLis Dumimis qiii qiicm cor|ioiali iiiluitu uiiuiiuam vidcruut. Dcum
juslitias dilcxil, diligcutcs iniqiiiluicm i^l udiciili's ct humiiicm vcrum curdc crcduiit ad diligiiiit. Uo
auimum suain odcruiil, ct idcu pcricrunl. Juxta quu prulccto justiliu lidci urguuntur inlidclcs, cur
 :

271 HINGMAIIUS FUIRMENSIS AUCIIIRPISCOPUS. 272

ipsi viiicliccl, cuni simililcr vcrbum
aiidirent, A. percunt, non Dci volunlato, sod dobiU:' pcrditionis
vit,-n.

nolucrint crcdcrc ad juslitiani.Ncquc cnim ncc|uitia mcrito pcrouiit.Nam sicut coiidilor naturam homi-
malorum cx sua solum fortitudinc.vcrum ctiam ex. num, id csl primuui honiincm, quia et Eva .Vdam
comparationc rcotorum, quam sit damnanda mon- est, ad a,'ternitateni consisterc voluit, quia a;lerna-
stratur. » Scd et sanctus Augustinus in libro do liter bonus cst. Quem ab a^ternilate contra suam
.'\gonc Chrisliano (c«;7. 27) dc hac liVangclii scnlcn- voluntatom cadentem justc damnavit.quoniaui ju-
tiadieit " Qiii non credit jam judkalns rst. Pra;-
: stus cst. Qncmquead salutem gratia reparavil.quia
scientia utiquc Dci, qui novit quid immincat non miscricors esl.Ha redcmptor juslus in umnibus viia
crcdcntibus. " Hiiic etiam apparct mcntiri Pra-desti- puis, et sanctus in omnibus opcribus suis, omncs
natianorum scholam dyscolam, quaj e.K hac Evan- cx gcncrali massa pcrditionis gcnilos vult salvos
golii spntcntiaafnrmareluctaluraDcopra?dcstinalos fieri.quia bonus cst scd quosdam ineadem massa
:

ad intcritum.Et itcm venerabiiis Hoda presbylcr in perditionisju<iicio deserit quoniuin Justus cst.quos-
(!ommcnto Evangnlii Luca?, lieati Augustini ct ulio- dam a pcrditiono cunctis debita dono gratio; liberat,
rum Palruni in-liiodoxorum scqucn.s sontcntias, ait quia misoricors csl. Et ne velint nobis illudere,
" Dico attlcin rof/is, ijuia oinni habcnli dufnlur, ab diccntcs a-nuili rccla; fidci, quoniam quosdam in
eoatilcm ijni non liubct , et ijuod habcl uuferelur ab j» massa perditionis descrit, idco Deus justuscst.ali-
cu {Mallli. XIII, II). Hkc ad superiora scntontia terenim justus cssc non possct, legant Psulinum,
rrsiiicit,docons ot illum posso amiltcro munus Dei, ubi inlcr c.Ttora dccantatur : Qui ) ercussit regts
qui Iiabcns non habot, id est non utitur, et in co inagnos,tl nec/dil rcgcsf'ortes,el i/cdit lcrramcurum
augori qui habens habct, hoc est bonc utilur. " Et /laredilulem fopulo suo.Quia in liumilttale noslra
paulo superius : « lloctc amitlit collafam gratiam, ineniorfuilnost rcdcmit nos ub iiiimicif noUris:
i,ct

(luam prrcdicando aliis communicare ncglexit,ul ei pcr singula, yuoniam in,Tl€rnum misericordia ejus
augcatur qui indc laboravit, juxta quod angolo (Psal. f.\xxv, 17). Justus in omnibus, bonus in
Ephesi Eeclesia; dicitur Et movefio candclubrum : omnibus, ct cum punit impios, et cum libcrat pcc-
suiim da loco .suo,nisi jirrnilcnliam ccjerit ( /y.oc ii, calores, et cum coronat grulia justos.
5), cl cum rcgiiim 207 chrisma, quod suporbicndo 208 Ca;tcrum dc primo quod ponunt testimonio
Saul amisit, David obcdiendo promeruit : Spirilus, ait sanctus .Vuguslinus in psalmo a\ii (//i enarrat.
inquit, Domini disccx.^iit n S(iul,ct dircctiis esl iti Diivid sub fincm. {Psal. cxiii, 11): Deus autem nosler in
(T die illn ct dcinccjis. » ccelo sursum:'' Inciclo, iuquil, sursuni. ijuoii irans-
Proferunt quoque Pra^dcstinatianiadsuamcnnfir- grcditur omnia corpora cadestiu et tcrrestria, in
mandam scntcntiam, quoniam qui non salvantur Cttdis ct in tcrra omnia quxcuncjue volail fccil. Nec
non cst penitus voluntas Domini ul salvcnlur, psal- indigct oporibus suis tanquam in cis collocctur ut
morum toslimonia : Dcus noster in ccelo, oinina mancat, sed in sua a;tcrnilalc pcrsistit, in qua ma-

ijuxcuncjuc voluit fccit {Psal. i.wii, II). E[: Omnia nens omnia qua;cunque voluit fccit in cado et in
quxcunrjuc voluil Domiiius fccil in ecelo el in tcrra, tcrra. Ergo in quibus cst ipsc lanquam indigontia

in marict Scd
in o.iinibus aby.^ssis (Psul. cxxxiv, 8). conlinct, non ab ois lanquam indigens conlinolur.
longc sonsu alio cxponunt doctorcs calhollci.
illa Sivc sic inlelligitur : In coclo cl in lcrm omnia

Nos uuteni, antcquam sanctorum hinc cxpositionos qua:>cunquc voluil fccil, vel in supcrioribus, vel in

ponamus, illos interrogare volumus, ulrum volun- inlerioribus populi sui voluntariam gratium suam
tatc Doi angcli de cado, ct homincs in paradiso ce- constituil, no quis de operura raoritis plorietur. «
cidcrint.Si dixcrint quia voluntatc Domini cccidc- Elsanclus llicronymus: Deusautem noslerin ccelo,
runt,plebs univcrsa lapidabit cos conscquens enira : omnia qu.Tcunijuevuliiil fecil. Dcus in coclo sursum,
cst ut dicant Dcum casus illorum auctorom. Et om- dicunt sancti ad illos iiifidcles qui idola adorant :

ncssciunt sanctum Grcgorium vcracitcr in homilia Vos veslros Dcos de manu langitis,ct oculis coma-
3i diccrc: <i.\ngclorum quippc ethominum naturam libiis ccrnilis sed noslcr Deus in cii-\o cst sursum,
;

ad cognosccndum sc Dominus coiididit,quam diim in cado cl in terra omniu qu.tcunque voluit fccil.

consislcrc ad xlcrnilatcm voluil, cam procul dubio j) In his (jui ca;lestem vitam ngunl, el ndhuc tcrrcna
ud suam simililudincm crcavit.» Si autem vcrilale carno cludunlur, iui|)lebil voluntalcs suas. Dt> oltero

convicli vorum dixcrinl, non Dei volunlalc, scd vero testimonio ex psalmocxLilem sanctus lliero-
proprio illos vitio cccidissc, manileslum csl quia nymusdicil: • Omnia </u.TCut)<jue roluit fccilin ccelo

non cum cis, sed conlra eos prolatu ub ipsis faciunl ct in terra, in mari ct in omnibus abi/isis (Psal.

lcslimoniu. Quonium sicut duoprimi homines, non cxxxiT, 6). Pro voluntale bonitatis placuil Dco in
Dei volunlutc, scd suo vilio ccciderunl, qui, ut cre- cxccIsnsanimas,inaridasmenlc?,ins.T;cuIifluclibn$,
diinus bcalo .\uguslinoetca;terissanctis dicentibus, in pi-ofuadilalc malilia; facerc mirabilia.» El Banctus
Dei gralia pcr pa^nitcntiam ad salutem in Christi .Augiistinus ila por loca cxponcns dicil • Omnia :

sanguinc rcdierunt : ila dcoinnibus in prinii hoini- i/uaYunque roluit Dominus fecit in arlo el in terra,
nis pcccato pcrditis, cl in cjusdem porditione gone- in mari el in omnibus nhiissis. Quis autcra compre-
quicunquc salvantur, gratia Dei, qui vull
ralis, hendat li.rc ? Si comprchendcrc omnia non possa-

omncs homincs saivos ficri, salvantur, quicunque mus, tamcn credcrc omnia inconcussc el tcnere
 :

273 DE PR^DESTINATIONE DISSEEITATIO POSTERIOU. 274

debemus, quia quidquid creatura; in coElis ct in A Pra^sumuntnihilominusPraedestinutiani sibibeati

terra et in omnibus abyssis cst, a Domino factum Job iibri sententiam, ut vorisimilo suum possint

est. Non omnia qua3 fecit coactus est facore, sed ostentare meadacium,qua dicitur : Anima cius quod-

causaomniumqufc fecit voluntas ejus cst,necessitas cunque voluit hoc fccit {Job xxiii, 13). Quam cxpo-
cocgit te facere domum, vestem, et cxtera. » Et ncns in Moralibus beatus Gregorius dicit (/rt. xvi,
paulo post Invonimus aliquid quod libera volun-
: « cap. 18) : " Sic itaque ejus anima quodcunque vo-
tale facimus, cum ipsum Deum amando laudamus. luit hoc fccit, ut inde quoque voluntatom suam im-
Non enim cx necessitate, sod quia placet. Unde pleat, unde voluntati illius repugnari vidcbatur. »

justis ct sanctis Dei placuit Deus, etiam flagellans Et item : « Aliquando facerc Dci cst, id quod fieri
eos. » Et item : « Deus autom in coilo et in terra prohibet irascendo permittere. » El sanctus Augu-

omnia qua^cunquc voluit focit. Ipse tibi dct gratiam, stinus in libro de Bono persevoranticc {cap. 6) di-
ut in te ipso facias quod vis. Nisi enim ipso adju- cit « Nihil fit, nisi quod aut Dcus facit, aut fiori
:

vante nec in te facies quod

quiacaro concupis-
vis, ipse pcrmittit. »Legantadhuc contentiosi cum istis,
cit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem, si non sufficiunt, testimonium quod posuimus cx

ut non qufficunque vultis illa faciatis. n Et post libro de Spiritu et Littera sancti Augustini. Ob
pauca « Quia non solum in doino sua, nee solum
:
„ quorum etiamcontrovcrsiamsimplicibusexponcnda
B est Evangelii Luca; senlenlia (jua dicitur Conten-
in agro suo, sed in carno sua et in spiritu suo.non :

implevit quod volebat, clamavit ad Deum qui omnia ditc angustam porlam, quia mulli, dico
intrure per
qu.TCunque voluit fecit in ccclo et in terra,ct dixit vobis, quxrenl intrarc et non poterunt {Luc. xiii,
Infdix homo, quis me lihenihit de corpore morlis 24). Hinc Beda (in Lucam cnp. .3) « Quasrunt, 1 :

hujus ? {Rom. VII, 2'i.) Et ille bonus, ille suavis, inquit, intrarc salutis amorc provocali, ct non
tanquam rosponderet ci continuo subjccit : Gralia polerunt itineris asporitalc detcrriti. Ousrunt hoc
Dci per Jesuni Chrislum Dominuni nostrum. Hanc ambitionc pra;miorum, a quo mox laborum timore
ergo suavitatem araate, hanc suavitatem laudate. refugiunt, non quia jugum Domini aspcrum et onus
Intelligite Deum, quia omnia quaeunque voluitfe- est gravc, sed quia nolunt discerc ab eo quoniam
cit in coelo et in terra, ipse et in vubis facict quod mitis cst et humilis corde, ut inveniant requicm
vultis, ipso adjuvanto voluntatem 209 vcstram animabns suis, eoque fit angusta porta qua intratur
implobitis, sed nondum potostis, confitemini cum 2S0 ad vitam. > Et post paululum : « Nam foris

potueritis, gralias agite, jaccntes clamatc, erccti boatorum sorte sccre-

stantcs ostium pulsare cst, a
supcrbire nolite. » tos misericordiam quam neglcxcrant a Deo frustra
Ad quod si vetcrcm pestom cvomuerint moderni flagitarc. Et respondens dicct vobis Nescio vos :

Pr.-cdcstinatiani^dicentcs quos non vult Deus salvos C undc sitis quia tunc velut incognilosDeus deaorit, :

fieri.quoniam qu.TCunquo voluit fecit in ccclo ot in quos niodo suos per vita; morilum non agnoscit. »
terra,non facit cos volentos, non facit confitcntes,et Et Gregorius (hom. 13 in Ecant/.) « Hinc etonini :

noncrigitjacentes.quiaadmortemeospra^destinavit Paulus dicit Iijnoras quoniam henignitas Dci ad :

a;ternain et ideo postquam eeciderint sic a Deo

: pcvnitcntiam le adducit? serundum duriliam auteni
dispensantur,ut nec possint ncc velint per pccniten- tuam et cor impamitens, tkcsaurizas libi iram in die
tiam liberari.Respondeat ois Prosper quod cx dole- ir;c ct rcvelationis justi judicii Dci [lUmi. ii, 4). Hinc

gationn scdis apostolica; rcspondit actiono l.j Vin- Psalmista ait : Dcus, judc.r justus, fortis ct longani-
centianis : « Non veracitcr, inquiens, ncc sapienter mis (l'sal. vii, 12). Dicturus quippo longaniniom,
noc dicitur. Qui enim a fide et sanctitate excide- prffiinisitjustum, ut quem vidcs pcccala ileliniiuen-
runt,sicut voluntate prolapsi sunl,ita voluntate non tium diu patientcrferrp.,sciashuncquandoqueeliam
rcsui-gunt.otdnminutum concupiscentiarum quibus districte Judioare. Hinc pcr quemdani sapiontom
succubuerunt sponto patiuntur. Si (lui autcm capti- dicilur .Htissimus cst enim putiens rcdditor (Eccli.
:

vitatem sii:un gomunt, ctjuilicantos semctipsos ad Paticns cnim rodilitor dicitur, quia pcceata
v, 4).

miscricordianiDci mulato cordeconlugiunt,nonsino hominuni patitur et roddit. Nam quos diu ut con-
spiritu divin;c visilationis hocfaciunt.Hfficenim est n vertantur tolorat, non conversos durius damnut.
immutatio dextcra; Excclsi,qui innumcris lapsis dat Vult cnim placari precibus, qui scit quia porlari
pocnitentiam ut rcsipiscanl a diaboli laqiiois, aipio non possil iratus : cuni adhue moram facit venirc,

captivati lonontur ad ipsiiis voluntatom. Nomini lopationcm pacis sustinot. Vcnisset jam namquo si
autom Dous correctionis adiinit viam, ncc quom- vollol, ct cunctos suos advorsarios trucidassol. Sod
quam boni possibilitatc dispoliat^ijuia qui sc a Deo ct quam tcrribilis venict indical, el tainen ad vo-
avortit,ip30 cl vclle quod bonum csl, ct possc sibi nicndum tardat quianonvultinveniroquospuniat, :

sustulit. Non cst crgo consciiuens, sicut putant qui qui venit quKrcrc et salvum facere quod pericral,
lalia objicinnt, utDcus quibus po^nitcnliam non qui vuit oiiinos homines salvos fiori, et nemiiicm
(iiins non lcva-
dedcrit, rosipiscontiam abstuicrit, ot vult pcrirc, qiii oinncs ad salulcm dignalus est iii-

verit aliiscrit, cum aliud sil insontein in crimon vilaro : Yenite, iii(|uions, ad mc omncs qui laboratis
egisse, quod alionum csl a Dco, aliud criininoso et opcruti estis, ct cijo rcficiam vos {Mullh. ii, 2«). >•

vcniam non dedissc,quod de peccaloris ost merilo.» Hinc Bcda in Evangclio Luc;c : « Moralis Dominus
275 HINCMAIIl RMKNSIS AIICHIEPISCOPI 276
omiics iiivilat, iioc volontcs rcpudiul, nc.c inWtos A c.ipiluloriim,quibusnos responderojussistis.quarlo
allit;;it, ncc adciinlos rojicit, ncc rcgantiljus dcest, capitulo .licit " Itoin de rpdeniptione sanguinis
:

qui prope cst omnibus invocanlibus sc in vcritate, Cliristi, proptcr niuiium errorcm qui de hac causa
scrutans corda ct rencs Dous, cui cum Patre in cxortus cst, ita ut quidam, sicul eorum scripta in-
unitato Spiritus sancti debelur oranis honoret ado- dicant, ctiam pro illis impiis, qui a mundi exordiu
ratiii por omnia s.i!cula saiculorum. Amcn. » usque ad passioncm Domini in sua impiotate iiior-
tui ffitcrna damnationo punili sunt,eirusum eum ilif-
CAPUT XXVIl.
finiant, conlra illud propheticum Ero mors lua, o :

Riilio rcdilcnda rjnnrli rnjnluli i)ici/>il, i/oml no.i ronlra mors, cro morsus luus, infeme (Use. xiii, H). »
Vr.rdcstinatiancis cxccrpsimus, ijuoili/iie cii/iitu/oruiii
Miramur cur istorum compositor capitulorum
qu;c noliis dcili-itis coiii/iosilor crrore nimin dctwtnvit,
dcrocnns in n.ciliuiii, nil cxai/ijcrntidnm re/jrclicnsionis omisit quod qiiidam, ad confutandos nos,quia non
Jiostra: notam, AnticliristutK et impios in sun impietnlc rocto dixcriiiius Chrislum pro omnibus passum.li-
de/unctos, et nnte adrcntum Clirisli iyne ilnmnatns cot non oinncs passionis ejiis niyslerio sint rcdoni-
lEterno.
pti, impiis et peccatoribus,ab inilio mundi pro suis
Rationem reddcndain ([uaiii capiluli adcuntes, sccleribus in infernum dcmorsis ct ajtcrnitalitcr
gratiam Chrisli Domini iiostri dopnscimus, ut sano r» cruciandis, diabolum cum suis refugis angclis ct
lidoi intcUootii, sanctariimiiuo Soriplurarum aucto- Aiitichrislurn solciit apponcre. Quos cum uliis stul-
rilalihus, cl orlliodoxorum tostimoniis, ah obtrc- titia porditis in libro de Consolatione ))hilosophia.'
ctalorum nostrorum viMiundationibus, qui dc no- (piirtc I, rap. i>) Hoclius complungit, dicpns : Elwu
cmerc laudis ramain,
stra infamatione sibi qu.-crunt quam miseros tramilc devios abducit iynorantin! El
redimat nos qui rcdcmit Isracl cx omnibus ini- sanctus Gregorius in Regula pastorali de talibus
quilalibus suis, ct sitnobis senipor in omnibus dicit, quia quod ulbugo 4Hin oculo, hoc arro-
%l S rl ubiquc in Doiim protcctorom, ct iii lociiin gantia agit in mpnte : qu.c cum candorem sibi justi-
nuinilum, ut salvos faciat nos ab ha;rolic.T pra- ti;o seu sapionti.TO tribuit, a luce sc superna! cogni-
vitatis muscipulis captiosis. De hujus capituli tionis cxoludit, ct eo eiaritatcm veri luminis nuqua-
sensu votcres Pricdcstinatiani dixcrunt, sicnt Ygi- quam pcnetrat, qno se apud se per arroganliam
nus scribit, et sanctus Prospcr demonstrat objcc- exaltat, sicut de quibusdani dicitur: Dicentes cnim
tiono 9 Ciallorum, quod non pro totius mundi re- sc csse sapicnlcs, .stulti facli sunt (Itom. i, 22). Scrip-
domptiono Salvator sit crucifixus. Et ilem prima sitcnim quidam dolirus.queiu supra menioravimus,
Vinconlianorum ob.joetione Quia Dnminus noster : contra nos dieens " De sccunda, inquicns, diflini- :

Josus Christus non pro omnium hominum salute et tionc, qua in illis capitulisdiffiDitum est,quod iiul-
redomptionc sit passus. Et Gothescalcus novorum C lus homo est, fuit vel crit, proquo Christus passua
Pra;dostinatianorum siirnifor,in libcllo ad Riibanum non fucrit, quid uliurl rcsponrlcrc possuinus, nisi ut
archiopisoiipum iMo,:;unlinuiii, ila dicit ail locuni priinum ipsos qui hoc dirfinicrunt scdulo intprrog©-
:

« Illos omncs iinpios cl pcccntorcs, quos proprio mus, cl admonoanius, ut vigilanlcr cl lidelilcrpon-
fuso sanguinc Filius Dei redimcrc venit, hos oiiini- sarc studcant, ne forlc minus considcrundo quod
potontis Doi bonitas ad vitam pra;destinatos irre- dicendum erat, contra fidcm et conscientiam suam
tractabiliter salvari tantummodo volit ct rursum, lalia dixcrinl ot scripserinf.Nam ul taccamus de his
:

illos omncs impios ct pcccatoros, pro quibus idom qui nunc sunt, vel adhue usque ad linom Sirculi fu-
Filius Dci noc corpus assumpsil, neo oralioncni ne turi sunt, in quibusutiquc.\iilichristuscrit,ccrlpdc
dico sanguinom noquc pro cis ullo niodo cru-
luiJit, illainnunicrubili niultitudincinipiorum.rjuifucrunt
cilixus fuit, quippc quos pcssimos fuluros csse pra;- ab initio mundi u.^quc ad udvcntum Domini, ct in
scivit, quosquc justissimc in aHcrna praicipilanilos sua impictatc mortui cl a;tcrnis pccnis sunt cou-
tormonta pr.-cfinivit, ipsos oninino pcrpctim salvari dcmnati, noc ipsos qui hoc dixcrunl credcre puta-
pcnitus nolit. » Scripsit et alia sub hoo sciisu uiiil- mus, quod pro his in sua impiolate mortuis, cl
tipliciter roplicanrlo, qu;c hic supcrfluuin duxinuis a>torno jum Judicio condcmnatis, Dominus passus
ponere, cum hinc quisquc scnsum illius sufiicicnlor i\ csse ci-cdcndus sil. Si eniui pro his passus csse cre-
possit cognosccrc. Scripsit ct domns Prudenlius ditur, cur etiom pro diubolo ct angelis pjus simili-
memorala opislolaad Wcniloncni urchiopi-
in sa?pe ler passus csao non creditur? Cui convenionter cx >•

scopum suum, pro ordinando .Enca Parisiorum Evangolio vcrbis Doniinicis n-sponderc valemus : V,

episcopo, capilulo 3, dicons Ut crcdat ct confi-

: n Erras noscions Scripturas, nequc virlutem Oci.Puu-
tealur cum oninilius oatholicis, sanpuineni Domini lus uposlolus dicit : .ViMyiiiim rni'/i augrlos apiire-
nostri Jcsu Christi pro omnibus hominibus cx toto hciitlil (Hebr. ii, 10), quin Dcus,sedtemen .^brahx
mundo in cuni crcdcntibus rusum nonaulom pro : Unde Joanncs Chrysoslomus
apjirehendit. : « Ouio
illis qui niinquam in cuin credidcrunt,nec liodioquo non quemquam angclorum apprchcndit, id cst non
credunt, nunqiiam noc credilii sunl, diconto jpsn cujuslibct nngcli nutiirain sjscopil, sed scmen
Doniino : Vcnil cnim fO.ius hominis non minislriiri,sed Abraha; uppreliondil.Non enim angclis tonta digni-
minislrnri', ct tLirc iinimam sunm redemptitmcni /iro los donata cst, ut in uiia persona Dci Kilius corum
mullis (Maltli. XX, 28). » Et conipositor islonim natunc conjungcrctur : scd hunc bonorcm et banc
 ::

277 DE PH.EDESTINATIONE DISSICRTATIO POSTERIOIl. 78

dignitatom hiimana^ naturc-eDeus Doi Filiusconces- A Pt volcns carum auetoritate nrmare quod dubium
sit, iit Dcus et liomo una esset persona. Quare di est.Origenes autem, absquo uilo divina; vocis tosti-
nos quasi recedentes ab eo et
x\i apprehendil? quia. monio, vim facere nititur veritati, et exstincta lu-
longe fugientes insecutus apprehendit, et in unam cerna invenire eam. Fautor dajmonum, et non ho-
pcrsonam nostrfe fragilitatis naturam sibi contem- minum, crebris calumniis lacessit Filium Dei, et
peravit. Hoc ergo redimere dcbuit quod assumpsit. denuo crucifigit,non intelligens in quam profundam
Ut beatus Gregorius in libro ix (cap. 28) Moralium ethorribilem impietatis voraginem detrahatur. Con-
dicit Angelorum, inquiens, spiritus idcirco irre-
: sequens enim est ut qui priora susceperit, suscipiat
missibiliter paccaverunt,quia tanto robustius stare et quffi sequentur, ut qui pro da^monibus Christum
poterant, quanto eos carnis admistionon tenebat. dixerit crucifigi, ad ipsos quoquo dicendum esse
Homo vero idcirco post culpam veniam meruit, quia suscipiat : estcorpus meum.F,t
.Accipite et edite,hoc
per carnale corpus aliquid quo semetipso minor Accipe et bihitejiic est sanguis meus (Marc. xxvi,26).
esset accppit. Unde et apud respectum judicis ar- Si enim et pro d»monibus crucifigetur, ut novorum
gumentum pietatis est hEc eadcm infirmitas car- dogmatum assertor affirmat,quod erit privilegium,
nis. » aut qua; ratio,utsoli homines corpori ejus sangui-
Est et a!ia causa qua pcrierunt irreparabiliter re- r. niquc communicent, et non d;einones quoque, pro
fugi spiritus, et homo gratia mcruit reparari. Sci- quibus in passione sanguincm fuderit? Scd nec
licet, quia diabolus propria periit iniquitato,homo d.-cmones audicnt .iccipite ct edite, et Accipite ct
: :

veroetiam diabolica persuasionc, sicut .\lcuinus in bihite, nec Dominus sua proscepta dissolvct, qui di-
libro responsionum Geneseos ad Sigulfum demon- scipulis ait : Nolile dare sanclum canibus, ncc mitta-
strat. Unde et sanctus Ambrosius in psalmo cxviii tis nujrgaritas vestras ante porcos.ne forte ccndulccnt
dicit : " Fortasse dicas : Qua ratione ?13 non di- cas pcdibus suis, et ccnvcrsi disrumpant vos (Matth. v,
ctum sit, miscricordia Domini plcnum est ccelum, 6). Nam et .Vpostolus scribens : iVo/o vos participes
quia sunt etiam spiritales nequiti^c in coelestibus. dcVmonum jieri [I Cor. x, 2). Nou potestis 214 cali-
Sed non illoe ad commune ejus indulgentiae donum cem Domini bibere et calicem doimonoHum, non po-
remissionemque pertinentpeccatorum,quibus ignis testis mensre Domini participari et mensae d»mo-
servatur a^ternus. » Et sanctus Theophilus Alexan- niorum, impossibile esse demonstrat, d.cmones de
drinus episcopus in secunda synodali epistola dicit : caliceDomini bibere,et de nicnsa ojus participari.
11 Vcrum quid ista memoramus, cum in tantam cru- Cibus diaboli negatoresDei sunt,Hal)acuc loquonte :

perit Origenes vccordiam, imo demcntiam, ut Escx ejiis clcct.v (Hahnc. i, l(i). Cibus autem impio-
aliud Saivalori crtwen impingat, diccns eum et pro rum omnium exsecrabilis ipse diabolus, propheta:
dsmonibus ac spirifalibus nequitiis apud superos C vaticinio concrepanto : Dadisti etttn escam populis
affigendum cruci, ncc intelligit in quam profundum .Ethi(ipibns(Ps:il. Lxxi, i-4). Ex quibus omnibus appro-
impietatis corruat barathrum? Si cnim Christus batur,Christum pro duMiionibus non possecrucifigi,
pro hominibus passus homo factus sst, ut Scriptu- nc dicniones corporis ct sanguinis ojus participes
rarum tcslantur eloquia, consequcns crit ul dicat fiant.Cain crgo ct.^postolus do Salvaloro signiflcct
Origenes Et pro daemonibus passurus dsmon fu-
: Hoc enim fecil semel seipsum offerens {Hebr. vir, 27),
turus est.Hoc enim necessitatc cogctur ut inferat, et Origencs tam audaciter illius scnlcnticeconlradi-
ne ab eo quod cccpit discrepare vidcatur imitator. cat,tcmpus esl illud Inferrc Terra, tcrra, terra,aii- :

Et illi enim Christo simililer Joquebantur Dtrmo- : di vcrbani Domini.scribevirum istum abdicalum {Jer.
nium luihcs [Miittfi. xi, l.S).Et In licclxcbul) principc : xxn). Quienim infcrniis h.-cc mala suscipcre potest?
dxmoniorim pjici.s dxmonia iMatth. xii, 2-4). Scd qui Tartarus dc rebus istiusmodi cogitarc? qua;
absit ut pro dnsmonibus Christus passus sit, nc et gigantum insania tam rcl)ellisexstitit,ct lurreni im-
ipse d.Tmon fiat.Et qui hoc credunt, rursum cruci- pictallscxstruxit?qii;i'lil)idolasciviens,etdirmonum
figunt ot oslcntui habenl Filium Dei, qui ncqua- amoro doporicns, sio uuiverso dogmati transounli
quam ut semrn Aljraha» apprchcndit, ita assumet divaricavcrit crura su;o? Quis intantum dc
iiioiitis

et dajmonum, ul pro illis quoquc crucifigatur. Nec Sodomitica vinca bibit, ut inebriatus vino furoris
jj
da;mones pro so,Dcum in passionu ccrncntes, cum ojus tolo cordu concidcrit? Quis Ilabylonioruni ila
propheta clumabunt Hic pcccata nostra portavit, et
: fluminum gurgitibus irrigatus vivos Israel fontos
pro nobis dolct; nc(]iic cum Isaia diccnt : Livorc cjtis roliiiiiit? quis ogrodioiis do Jcriisalom ct Jcroboaiii
sanali sitmus [Isa. i.iii, .5 ; ncc pro d;oinonibus,sicut filii N';ib;ilh imilator oxistcus, tot orrorum fabrioa-
pro bouiiniim gcncrc,(/Hrt.s( ovis Chrislus ducclur ad tus allaria ost, ot ararum profana Ihurasucrcndil?
victinnm; ncc pro eoruiii salutc dicetur, proprio Cur Dathan cl Abiron,qui iiiinora pcccarunt, non
Filio non pcpercil; quia nec da?mones clamabunt : vonicnt ante tribunal Christi,ut sui eum compani-
Tradilu.s cst prn pccratis nostris, ct rcsurreirit pro liono condeiiinoiil,(]ui cxtra Ecclosiain Salvatoris
jiistificationc nostra. Paulus (luidem porspicuo scri- variarum docliinaruni thuribiila diabolico igno
bit : Tradidi cnim vobis in primis quod acccpi, rjitia complovit? Noijuo. cniin Doniiniis qui loquitur per
Christu.s mortuus cst pro ]icccatis noslris sccundum proplietam IJjo visioncs multiplicnvi, ct in imi-
:

Scriptitnts (/ Cor. xv). lllas in loslimonium vocans. nibus proplictariini assiinilntit.i sttm {Ose. xi, iO),
27'J IlINCMAm iniKMENSIS AnnHIEPISCOPI 280
adullirin.is Pum dociiil prorerrc doctrinas, ncc qui A non pordidit vcl dojoclus. » Et itom in Edicto civi-
a i)rinci(iio ipsi vidorunl, ct ministri fucrunt verlii bus Homanis proposito llihro xi, episl. 3} Pervc- : <.

Dci.Nec prophctaruni cliorus,qui olim vocahantur nil, inquit, ad me

quosdani prosliyteros por%'ersi
Videntcs, hajc eum inslituil sed ipse sua; mentis : spiritus hoinines, prava intcr vos aliqna, etsanctic
arbitrio furori dasmonum serviens,et blando cogita- (idei adversa scminasse, ita ut die Sabbati ali(|uid

tionum crrorc deceptus, gregem, et, ut ita dicam, operari prohiberonl. Quosquid aliud nisi Anlichri-
exaiiirn dogmatum porvcrsorum per totum orhcm sti pr.-ndicalorcs dixerim, qui veniens diom Sabb;i-
immisit nientibus iddoclorum. Istc cst qui Assyriis tum at(|uc Doininicum ab omiii faciet opore cuslodi-
Dabyloniisquc fluminibus aperuit os suum, qui na- ri? Quiuonim mori sc et rcsurgare simulabil, hai
vem Ecclesi£E, bonarum mercium plenam salutis do- beri in venerationc vultdiem Dominicum et quia :

trina:,nuctibus opcrirc conatus cst,dum imperito- Judaizare populum coinpellet. ut exteriorem ritum
rum laude sustoilitur.etScripturarum scnsum aliter legis revocel. ct sibi Juda>orum porlidium subilat,
quani se habet veritas edissercns, gloriatur in con- coli vult Salihatum. » Et Beda in Chronica sua :

fusione.Quis enini tain innumcrabilesct garrulos et <i Et vidi, inqiiil,de mari bestiam ascondontcm, ct
verbositatis utque imperitia! plcnos conscripsit li- dedit illi draco virtutem suam ct polcstatem ma-
bros.et inraligabili studio dics noctesquo conjunxit, n gnam. Id est, vidi hominem s.-cvissimi ingenii, dc
ut crrorummonumontadimittensmercretur audire: tumiiltiiosa impioriim slirpe progenilum. Cui mox
Multh ilinerihus tuis dfcciHiis ci.Vsufi est onim duce nato, et per magicas artes a pcssimis imbufo ma-
pessimo aura popniari, ct plurimis falsa! scienti;e gistris,adjungens .se diabolus, tolam virtutis su.t?
voluniinibus cxaratis,acrcbe!licontra Dcum mente potenliam, per qiiam magica c-cteris omnibus ma-
pugnans, ungucnto coolcstium doctrinarum saniem jora patraret, inviduus comes attulit. Et data cst
quamdam et putorem sui fetoris imniiscuit,ut rur- poteslas, inquit, illi facere menscs 42, id cst, tros
sum ad suam animamdiccrctur:lmmii(la et famosa annos ot dimidiiim. l'ercusso autom illoporflitionis
et nimia iniciiiitatibus. Neque cnini prophfta audire ab ipso Domino, sive a Michaolc arclian-
filio,sive
5815 vuluil commonentcm Quare diligili.% vunila-: gclo.ut ([uidoin docont.ct .-etern.T ullione damnatn,
tem, cl quxritis mcnducium? (Psal. iv, 3) Qui pro non conlinuo S16 dics judicii sccuturus csse cre-
da:monibus Chrislum affigit cruci, ut non solum dendus cst. Alioqui scire posscnt homincs illins
Dei et hominum, sed d.-cmonum quoque medialor a;vi tempus judiciijSi post tres semisannosinchoal.T

fiat. Verum absit tam immane nefas de Salvalore persecutionis Anliohristi confostim sequerctiir.
credere, ut templum corporis sui, quod pro nobis Et sunctus llicronymus. exponcns sentcntiam Da-
suscitare dignatus est, amissurus, aliud sibi tcm- niclis : « Beati. inquit, qui intorfccto Anticbristo
plum daemonica; conditionis afligat.ut illorum quo- C supra Mccxx scmis annos dies i5,
dics, id est tres
qucrccepta similitudine pro ipsis patibulumsuboat. prsstolantur, quibus ost Dominus atque salvator
Obsccro, fratres (lilectissiiiii, ut ignoscatis dolori in siia majoslato vcnlurus. » Et item Uroirorius in
meo doctrinis impiis resislcnti. impu- Dum oniin xxxii Moraliuiii libro « Ou"d por Danie-
cap. 12) :

dentiam sectatorum cjus ropercutorc nitimur.rom- lom siibjungitur manu eonUreiur [Dan. vm,
: Sine
pagein lorica; ipsius et venenatipocloris (raudulen- 1.5), hoc per Paulum exprimilur Qucm Dominus :

tias in mcdium protulimus,ut illud quoquecomplc- Jcsiis intcrficiet spirilu oris sui, el desti-uet illuslra-
retur in eo : Hcvclaho i(jnominiam tuum,ct oslcmlam tionc advenlus sui (II Thess. i, 8). Sine inanu scilicel
eam umatorihus luis (Eicch. xvi, 37). » contcreliir, quia non aiipcloruni bello, non sanclo-
Dc .\iitichristo autein sanclus Gregorius in libro rum oertamino, sed por advontum judicis solo oris
Moralium x.\xi (cap. 2)Aic\l n Quia ergo per undcna-
: spiritu a-lcrna inortc foi-ielur. » Et ilcin {oip. i3( :

riumiiuincrumtransgrcssiocxprimitur,hujiisbcstiai « Sed (|uia qualc sit iniquorum capul uudivimua,

cornu undecimo ipsc auctortransgrossionis judica- nuno huic cnpiti i]na! mcmbra adha-rcant iignoscn-
tur.quod videlicctparvnlum oriliir.quia pnrus hoiiio inus. Qiiisi]uis naiii<|uo in superbia cxtollitur, (|iiis-

gencrutur, sed immaniiercrcscit, (|ui iisi|uo ad cnn- qiiis avariti.x' dosidcriis cruriatur,quis(]ui.- luxuri.v
junctam sibi vim angclica: forlitudinis prolicit. " rj voluiitalibus solvitur, quis(]uis injuslx ac imniu-
Et ilcm {cup. 18)Principinm viarum Dei Voho-
: « dorat.-e ir.r llagris ignitur, quid aliud quam Anti-
molh dicitur quia nimirum cum cuncla crcans
: christi tcstis cst? Et in epistola Joannia apostoli
agerct,hunc primuin condidit.qucm rcliquisangolis scriplum ost : Et sirut audistis quia .hitichrislHS
cmincntiorcm fecit. » Et itom (cap. V2} Quid au- : .i venict, el niinc .inlicliri.<.U mulli suiit I Joan. xii,

temcauda Vchemoth islius, nisi illa antiqiii hoslis IJ^). »

cxtrcmitas dicitur, cum vas proprium illum perdi- Uinc vcneralulis prosbylcr Uoda diril : <• Anli-
tum hominem ingrcdilur, qni specialiler Antichri- christos dicil ha:rcliros, sed ct illos qui, fldem c«-
stus nuncupatur? » El itcm (<vi/). eoilcm) : n Tunc tholicam quain conlitcntur, perversis actibus dos- I
mundi
Antichristiis gloriani tempnraiiter ohlinons, triiunl. l-ndc conslat quia .Vnlichristus rontrarius
mensuras honiinuin ol honoris culminc cl signorum Chrislo vocalur. Uiiincs illi maximo Aulirhrislo in
potcslate Iransccndil. Spiritus iiiiippo in illo ost, venluro quiisi suo c«pili to^tinionium
linc s.cculi
qui in sublimihus conditns, potontiuni natur.v su.-u rcddunl.Sicut ct Paulus diril quia Hiy»tfriM»n jant
281 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTEIlinR. 282
operatur iniqiiilalis (II Thefis. u, 7). Dp cujns pr.-rco- A siiis. Si omnes, ot ille hnmo de qvio ap;itiir, qui, ut
nibus itcrum scriptum cst : £r nnlns c.vienint, seil scriptum cst, in suo nomine veniet Antichristus. Et
non eranl e.v nflhis (I Joan. ii, 19). Non cnim excunt si aliquid aliis reprobis, ipsius scilicet membris,
foras nisi Antichristi. Unde et de .luda, pr.ecipuo passio Christi contiilit, nc capiti denegavit, sicut
Antichristo, tntius teniporis usquoquo ille maximus catholicorum sentcntiis ostendemus. Primo tamcn
vpniat Autichristus, scriptum est quia misit diabo- contra compositorem capitulorum.dequibus agitur,
liis in ror Juila' ut traderet cum, ct post buoellam, de parte istius capituli quod Deus dedorit respondc-
inlroivit in eum Satanas, ctc.vivit continuo{Luc. xxii, bimus, ct tunc ex ordine ad rospondendum his quse
3). Qui appcllatus est fllius pcrditionis, sicut et sequuntur, ipso favenle, progrediemur.
maximus Anlichristus.» Et itcm ;« Judas antichri- Non ita scripsimus, sicnt compilator istc compo-
stus tradidit eum qui veraciter dicitur Christus, et suit, ot quare capitula a nobis cxcerpta ponere sicut
colitur Deus, qui est super omnia benedictus in sunt scripta nohierit, ipse viderit. Credimus tamen
saecula. lllc tempore suo adversitur et
autem in quia jam vidit a pictoribus nigrum colorem albo
extolletur super omne qund
dicitur Deus, aut qund sulislralum.ut ([uod erat lucidum extenebrosi com-
colitur, ita ut in tcmplo Dei sedeat, ostentans sei- paralione clarius vidcrclurtct idco noluitvcritatcm,
psum quasi ipse sit Deus.» De isto autem, id est ti a nobis de veridicis auctoribus sumptam, tenebris
Juda, post raulta in libro Hypomnesticon S. Augu mcndacii sui componcre, ne minus incautos fallerc

stinus dicit :« Talis est periturorum nmnium causa, pr8evaleret,et facilius mendax fidelibus innotescerot.
licet culpa sit a culpa dissimilis. » Et de illo cjusqne Scri]isimus nnnique de Prosperi vcrbis, pt ipsius ac

corpore S. Gregorius in libro xxxiii [rn]). 19) Mnra- aliorum orthndoxorum scnsihus, cap. 4 " Christus :

Hum dicit : " FA videntibus cunctus pripcipitabilur. Jcsns Dominiis nostcr sicut nuHus homo es), fuit,
Cunctis cuim vidcntibus pr.Tcipitabitur, quia aUcr- vcl crit, cujus natura assumpta non fuerit, ita
in illo

no tunc judice terrihiliter apparente, astantihus le- nullus est, fuit, vel erit homo, pro quo passus non
gionibns angclorum, assistenlc tiinc minislerio cir- fucrit, licet non omnes passionis ejus mysterio redi-
lestium potcstatnni, atque clectis nmnibus ad lioc maiilur. Quia vero omncs passionis ejus mysterio
spectaculuni deductis,ista belluacrcdulisel fortisin non rcdimnntur, non respicit ad maguitudincm et
mcdium captiva deducetur, et cum suo corpore; id prclii copio;:italein, sed ad infldeliiim ct ad non cre-
estcumreprobisomnibus,sternisgehenna3incendii9 dentium ea fide qua^ per dilcctionem operatur, res-
mancipahitur cum dicetur Disceditc a me, maledicti,: picit partem, quia 218 poculum humana; salutis,
in i<jnem 11 7 ,vternuin,qui paratus est diabolo et angc- quod confeclum cst de infirmitatc nostra ot virtute
lis « Unde quia homo erit repro
ejus iMatth. xxv, 45). divina, habel (|uidi'm iii sc ut omnibus prosit, sed si
bus caput reproborum, porum scilicct ct nliorum ^ nnn bibilur non mcdetur. » Parct quia sicut dixit
('t

omnium,qui ab initio mundi usque ad adventum Do- non scripsimus contra ilkid propheticum, £ro mow
mini,quos istorum compositor capitiilorum,in sug- lua, mors ; ero mor.ms tims, inferne{Ose.x\u, iA),
gillationeni nostram^ajtcrnis pcenis traditos in testi- dicentes, quia vcro otnnes passionis ejus mysterio
moiiiuin (ieduxit,scd et eoriim ipai post adveiilnni Do- non redimunlnr, non respicit ad maguitudinem ct
mini us(]uead finein mundi in inlidiililateel, piirscvi^- prctii copiosilatcm, sed ad infidelium ct ad non crc-
ranti iiiiquitatead (\jus pertincbunt consortiiim.cnm dentium ea lidc qii.T per dilectioncm ojioratur, rc-
inproximo de eisdem reprobis qui calholici doctores spicit partcin. Neqiie cnim sanctum Gregorium in
sentiantscribemu3,quiscumque oalumniator noster homilia22, i|iiaiiilo h.ijc scripsimus, dixisse nescivi-
sc ante se ponat.etutriim iios per Antichristum falsa mus:« Pcr biinc ecleeti,qui quamvis in tranqiiillila-
scripsissc possit rpvinccre videat,ct defensorcs at- si tis sinii, tainen a]iiid iiiferni clan.stra teni^baiitiir, ad
quc adjiitores('atliiilicos ningistroscdnlraillum iiive- li.iradisi auKena rcdiicti suiit. Oiiod ante ]iassionein

nire nnn potuc^rinius, ciim tripudio dc nobis triiim- dixit.iii rcsurrectione suaCliristus iniplcvit,5/(M'ii/-
plict. llomiiiciii i]uiiipe, ul praimisimus, et sanctus tatvs fuero a tcrra, oninia traham ad inc (Joan. y.\\,

PauluRPtsaiictusdregoriusctcastcriquiqucdoclorcs 3'<J). Omnia eteniiii tiaxit, qui dc elcclis suis ainid

fulurum dicunlct nos credimus.ct quilibet re-
illuin y infcros nullum rcliquit. Oinnia abstulit, utique cle-
prehensor ndsterdciiegarc non vnlet.Et si homoerif, cfa.Ncque ctcniin iulidelcs(]iiosqnp, et pro suis cri-
licet dialiolo coniite plciiiis,iii i]iiaiiliim homoquan- minibus .•eternissuiiiiliciis dcdifns.ad veniam Domi-
quam rcprobus morietni.CJiicm Doniinus Jesus,sicut nusrcsurgeiidoreiiaravif :sed illosexinferniclaustro
scriptum osl, interlicict spiritu oris sui,et destruct rapuit, qiios suos in lidc ct actibus recognovit.» Et
illustrationeadvcntussui :quandosicutfulgur,quod hiuc dixiinus, quia qui non rcdimiwtur, non ad prctii
exit ab oriente et ])arct in occidente, erit advenfus ropiositatem, sed ad in/idcliuni respicit partcm. Siih-
ipsius Dei et bominis lilii.Et quiaiiioricturrcsurget, scquilur sanctus ('ircgorins :«. Unde recte ctiam pcr
sicut ifem scripluin est
omnis caro veniet
: ,Ad te Oscc dicit : Ero mors tua, o mors. » Ac si apcrle di-
(P«h/. i.xiv, 3), ct videhit omnis caro, quoi\ nnn sine cat ; QxuVL in clectis mcis te funditus iierimo, cro
anima in resurroctionc fict, salutare Dei(Luc. iii.fi). mor.sus luus, itifertic, quia sublatis eis tc ex parto
Ad cujus advpntuni, secundnin (idem catholicani, fraiisligo. Et liinc dixiiniis : Nullus liomo cstpro quo
omncs homiiiijs resurgcrc h.ilirni ciini coriioiilius Cliristus passus noii fucrit. licct non omvcs passionit
283 HINCMAKUS RHEMKNSIS AUCIHEPISCOPUS. 284

cjus myslcrio rcdiinanlur. Scd cl quanilo Ii.tbc scri- A proluit. Sicut fnim, inquil Paulus, in Aiam omnes
non ignoravinius panctum .Auf^ustinum, in
p.sinius, moriuntur, ita cl in Christo omncs vivificnhuntur (/

Cataldgo hffircscon ail Quoilvultdfum diaconum scri- Cor. XV, 'it). Iliiic sanctus .\inbrosius in Comincnlo
plo, oclogesimo loco h.Trcsim descripsisse d^ qua ipsius Epistola; :» Iloc dicit, quia sicul Adam pec-
dicit :•< Est hacresis, qua: dicit descendente ad infe- caps mortcm invcnit, et tcnuil, ut omnes ex ejus
ros Christo crcdidisse incredulos, et omnes e.xinde origine dissolvantur, ita et Christus non peccans, ct
liberatos. » EL vcnerabilcm presbytcrum Bedam in pcr hoc vinccns mortem (quia qui non peccat vin-
expositionc prima; Kpistol.c Pctri (cn;). 3; scripsisse cit morlem, quia mors cx peccato), omnibus qui
legimns:i<Qnidam hunc locum ita intcrprctalusest, sunt ex fjus corpore acquisivit vitam, id est resur-
quod consolationcm illam,de qua dicit apostolis Do- rectionem.Quamvis ergogenpralcmomnibus Iribue-
minus, Multi prop/icUc et justi eupierunt videre qux rit resurrectionem, ut sicul in .\dam omncs sive

vos vidctis, et non viderunl, el audirc ijiuv auiiilis cl jusli sivc injusli moriuntur, ila et in Christo omncs
non audicrunl [MaUh. xiii, 17), tam crcdcntcs quam dilTidi-ntcs resurgant, licet qui-
dc qua el Psalmisla :

Defcirritnt' imiuit, oculi mei in dam ad pojnam incrcduli tamcn vivjficari vidcntur,
cioiiuium tiium, di- :

ccnlcs quando consolabcris mc? (Psal. cxviii, 82). quia corpora sua rcci|)ient,jam non morituri, sed
Sancti quiesccnles in inferno desidaverint, quod p passuri pccnam in eia sinc linc, quod crcdere noluc-
ha;c desccndcnte in infcrna Domino, etiain his qui Et beatus Joannes Chrysostoraus in libro de
runt.ic

in carocre cranL, et incrcduli quondam fuerant in Rcparatione lapsi :" Scriptura, inquit, dirit quia ot
diobus Noe, consolatio vcl cxhortatio pr.Tilicata fue- peccatores inducnt incorrujitioncm, scilicct non ad
dixcrit. Scd caLholica fidcs habct, quia
rit. Il.ec ille honorom vita;, sed ad diulurnitatem supplicii pro-
desccndcns ad inferna Doniinus, non incrodulos in- futuram.» Et sanctus llilarius in cxpositionc psalmi
de,sed fideles solummodo suos cduccns,ad coclcstia cxviii [vers. 22) : « Exprobrat enira superbis atqu'-
regna secum pcrduxcrit ncquc exutis corporc ani-
: malcdictis cur nihil in sacramcnto sanguinis sui at-
maljus, ct infcrorum carccro scelcrum inclusis, scd que morlis utililatis sua; essc cxistimaverint, cum
in hac viLa vcl pcr scipsum, vcl pcr suoruni oxempla ille nostri causa et natus, cl passus, et mortuus

sinc vorba fidi;lium,quotidie vias vita? dcmonstret.'> sit. » 440 Et item idem sanctus Hilarius concor-

Quapropterdiximus:« Pro omnibusChristus passus dans sancto .\mbrosio in psalmo lv (vers. 8), «iicit :

fuit, licot non omnes passionis cjus myslcrio rcdi- " Sicut c.rspcctavcrunt, inquit, animam tneam, pro
inantur,et quianon onincs rcdimuntur, non ad pre- nihilo salvos fiicics ilhs, in ira }iopulo.i dcdiwci. Ni-
tii magnitudinom, sed ad non credentiuin rcspicit vus hic propheta! sermo cst, ut eos qui cxspectaut
partLin.»EL qnoniam in9I9 processu reiidenda; ra animam suain ad nihilum Dcus salvct. Et cura aliud
tionis de isto capitulo ex catholicorum dictis oslen- C sit ad nihilum, aliud salvari, nunc salus quae in eos
dere procurabimus.quod catholice scripsimus, quia fiel iu nihilum sit. Esl crgo quod salvetur in nihi-

Chrislus pro omnibus piuwis fuit, licet non omncs pas- lum, cst planc, (]uidquid rcsurrectione conccssa de-
sionis cjus mijstcrio irdimantur. Scilioct et pro his, nuitaliono non dignum est. Nam cum oranis caro re-
qui antc advcntum illlius oxstitorunt, sed ct pro his deinptc in Christo omneni .isi-i-
sil ut rcsurgat, el
quos passio illius in carne invenit. non tamen om-
slcrc anto tribunal ejus nccessa sit,
nibus gloria ct honor csl promiscuus rcsurgendi.
CAPUT .XXVIII.
Quilius ergo tantum rcsurrcctio, non ctiam dcmu-
Qualiter de impiis in sua imjiieinte ilvfunctis scnscrunt
catholici, pro his clinm piixsum fuisse Ihnuinum licit tatii) ost tributa, hi salvantur in nihiluin. In ira
non ml siilulcm perpetiiam sint
ejiis iinssionis niyslerio cnim dcduccntur hi populi quibus ad pocna- scnsum
redeinpti.
salus rosurroctionis est constituta .\ qua ira ori-
Yorum ct pro his qui posl passionem ut resurrc- picndos nos Apostolus pollicctur dicens Quoniam
:

clioncm ipsius, et sunt usquc in

cxorli, ct c.xorturi adhuc pcccatorcs csscmus, Christus pro nobis
si cutn

finom sa-culi, ut demonstromus non tiincre nos ca-

mortuus cst, mullo magis justificali in sanguine ejui
lumniiis istius obLrcctatoris noslri^quid dc rcprobis. salvabimur pcr cum ah ira. [liom. \, 8". Pro pocca-
(luns in suo qiiarto capitulo ad rovinoondos nos in n toribus igitur ad salutcm rosurrvctionis csl mor-
modium dcvocavit, senscrunl ct scripscrunt calho- tuus, scd sanctificatos in sanguinc suo salvabit ab
lici, ulrum quiddam cis passio et resurrectio Cbrisli ira.» El ilcra sanctus Ambrosius in Epislola ad Co-
contulerit, clsi nihll illis, corum cxigcntibus cul- rinthios « Quid cst autcm rcos cssc, nisi pocnaa
:

pis, ad salutom profucriL, o.-itondamus. Qutiniaui daro mortis DominitOccisus csl cnim pro his qui
ccrtuiii csl, si aliquid cis passio Doniiui contulit. bciielicium cjus in irrituin ducunl."Et ilcni sanclus
pro oisoliam Doniiiius passus fuil,cujus passioquo- Hilarius in libro lil de Fide (/i*. iii dc Trinilalc] :

niam ad salutcm illis non profuit, ad infidelium, Dci Filius crurifigitur, sed in cruce hominis mor-
11

sicul sanclus Pro^per dicit, et nos e.v vcrbis illius tera Dcus vincit. Cbristus Doi Filius moritur, scd
scripsimus, respicit partom, non ad sacramcnti vir- omnis caro vivificatur. El sanctus .Augustinus in >•

tuloni. Dirat aiitom Pauliis cl cxponat .\mbrosius libro XX dc Civilatc Dci, capitulo fi ad locum :« Nec
quid passio C.hristi cunolis gcncraliler lidclibus ct fecit hic ullani dilTerentiam bonorum el malorum.
infidelibus contulit. qu.-c solis ad salutcm fidclibus Omnibus enim bonum est audircvocem ejus, etvi-
285 DE PRyEDESTINATIONE DISSKRTATIO POSTERIOH. 286
vercad vitam pietitalis cx impietatis morto trans- A crucc exaltatus,ct imigcnitiis Dei Filius pro mundo
eundo. Dc qua morte ait apostolus Paulus Ego sit datus, ut in eo omnibus parata sit salus, sed
:

omncs mortni sunt, et jiro omnibus mortutis est, ut amnia qui credit in eum non pereat.«Tamen et san-
qui vivunCjiini non sibi vivant.scd ci quo pro ipsis ctus papa Loo, in epistola ad Lconem Augustum
jnortinis cst.ct resnrrcxit (II Cor.iu, 14). Omnes (epist. 97, cap. 2i, breviter et luculenter horum sen-
itaquc mortui sunt in peccalis,nemine prorsus cx- sum testimorium ex sanclo Evangelio exponit di-
ccpto, sive originalibus, sive etiam voluntate addi- cens :<i EfTusio, inquit, justi pro injustis sanguinis
ignorando, vel sciendo nec faciendo quod
tis, vel Christi tam fuit dives ad pretium,ut si universitas
justum est:et pro omnibus mortuis vivus mortuus captivorum in redemptorem suum crederct,nullum
estunus,id est,nullum habcns omnino peccaforum: diaboli vincula retincrent.» Qua; sit auteni univcr-
ut qui per remissioncm peccatorum vivunt,jam non sitascaptivorum.Apnstolus dcmonstrat dicens Ex :

sibi vivant, sed ei qui pro omnibus mortuus cst uno issc omncs in condcnmalionem, in quo omnes
propter peccata noslra, et resurrexit propterjusti- pcccaverunt {Rom. v, 16). Quae enim major potest
ficationem nostram:ut credentcs in eum quijusti- esse captivitas, quam de Dei filiis diaboli filios, et
ficatimpium, ex impietate justiflcati, lanquam cx de paradisi incolis fieri ajterna; perditioni obnoxios ?
morle vivificati, ad primam resurrectioncm qua; r. Testimonium autem apostolicum,quod subjunxit
' capitulorum compositor ad suam connrmandam
' '
nunc est pertinere
'
possimus.Ad hanc enim primam ' ' '
"

pertinent qui beati erunt in fcternum ad secundam : scntcntiam,quod Christus non sit pro omnibus pas-
voro, de qua mox locutus est, et beatos pertincre sus, licct non onines passionis ejus mysterio rcdi-
docebit et miseros.Ista est misericordia, illa judi- mantur,nihil eum juvat,nisi ut scriptum est Sicut :

cii.Propter quod in psalmo scriptum cst Miscri- : spina in manu tcmulnili.sic iw ore slulti parahola
cordiam cl Juiticiiim canlabo tihi, Domine^Psal.c.l). (/'(•oy.xxvi,'J).Primum enini ipsum assoiet vulnerarc.
De istis omnibus, qui aut ad miscricordiam, aut Si vcracilcr veram intelligentiam proponere lectori-
adjudicium pertinebunt,quicunquccalumniatorum bus voluisset.convenientius has duas sententiasde
nostrorum voluerit, excipiat si potuerit, de quo Epistola Pauli ad Hebraeos, sccundum suum ordi-
supra scripsimus, Antiehrislum. Propterea et nos nem poneret, sicut lcstimonia evangelica eo or-
921 cx verhis Prosperi scripsimus, quia « Chris- dine quo ab Evangelista sunt posita, ponere stu-
tus pro omnibus passus cst, licet, non omnes pa.-- duit. Ait cnim .Apostolus ttt ad llebra^o : Gratia
sionis ejus mysterio redimanlur quia vero omncs : Dei pro omnibus gastavit mortcm {Hebr, ii, 0). Et
passionis ejus mysteris non redimuntur,nonad pre- pose plura Semel, inquit, oblatus est ad nullorum
:

tii magnitudinem, sed ad non credentium respicit exliaurienda peccata {f{cb'\ ix, 2S).l]nde vidcamus
parlcm. » Unde et sanctus Gregorius in homilia 9 " qualiter sanctus Joannes Chrysostomus,cujus tcsti-
Ezechielis dicit : c( Notandum quia postquam mala moniis apostolica Scdes,ct etiam sanctus AugusH
parcntum derunctoruni dixerat, mitlens prophctam nus.in librissuis multoties utuntur,ad revincendos
ad filios dicil : Si forte vclipsi audianl et fortc quie- haireticos has duas scntentias exposucrit.Ait enim
scanl (Ebech. lii, ll).Quid cst diccre vcl ipsi, nisi de prima:«Et illequidem propter Dci gratiam.quM
quia eorum patres quiinculpadefuncti sunt,audire nobis data est, h;cc passus est. Q ui proprio, inquit,
noluerunt"? »Et Prospcr contra (jallos actionc 9 di- Fitio noii pcpcrcit, scd pro nobis omnibus tradidil
cit : " Hcdcmptor mnndi deilit pro inundo sangui- i^/H)((.Cujus rci gratia? lum ciiim deb('b;intur h;cc
nem suuni,et mundus rcdimi noluit,quia luccm te- nobis, sed gratia hoc fecit. » Et post aliquanta :

ncbrm nou reccpcrunt; et tencbra» reccperunt, qui- « Et ipse quidem pro omnibus morluus est. Quid
bus dicit Apostolus Fuisiis aliijuando tencbnrnunc
; autcm si non omncs crcdunt? ille quod suum erat
autcm lux in Domino • (Eplics. v, 8). Et hoc cst, iniplinit. » Et item de alio tcstimonio : (( Semcl,
iiuoij conipilator istc iii capitulo, licet non reclo ad mnllorum aufcrciida pcccala.
inquit, oblatus esl
sensu subjungens cuntinuavit. « lllud nobis simpli- Quare mullorun!,et non oinnium? Qui;i non omncs
ciler ct fidclitcrtencndumacdoccndumplacctjuxta crediderunt. Pro omnibus quidem mortuus, hoc
evangelicam et apostolicam veritatcm, quod pro D cst,quantuminipsoest,ejusmoinentiestillarsmors,
illis datum pretium lencamus, de quibus ipsc Do- cujus iuomenti esl omnium pcrditio. Non autem
minus nostor dicit:.S!Ci(/ MoyscscxulUwilscrpcntcm omniuiii pcccala abstulit.propter quod noluerunt.»
in dcscrto,ita cxallarioporlcl fdiuni liominis.nt om- El sanctus Augustinus in i>salmo xmi « N;im ct :

nis qui crcdit in ipfitinnon pcrcat, .u-d liabcat vitam crux ipsact [iro ipsis persequciitibus f.icta est.Iinli'
irtcrnaiii.Sic enim Dcus dilcxit mu7idum, ut Filiuin sunt poslea sancti, qui in eum credidcrunt qucm
siitim unigenitum durct, ut omnis qtii crcdit in cttm ipsi occiderunt. » El idem idcm in libro vi {cap. 1)
non pcrcat, scd liubcal vilam ternani{Joan. ui.i 'i). :i ciuilra Julianum :« rnus,inquit,pro omnibus mor-
Quod licel cxpositionc non indigcat, (|noniain bo- luus est : ergo onincs morlui sunt :ostimdcns ficri
iiiinns omniaipia" voliiil ab omnibus (ilis(Tv;ipi lam non polnisse nl iiiiircrctur nisi iiro morfuis.Ex hnc
maiiifcstissinie dixit, iif ab omnibu.i possint intel- eniin probavil onincs mnrtuos esse,quia proomni-
ligi, et nemo sit s;iiiuiii sapicns, qui apcrtissime biis inortuus cst unus. Impingo, inculco, infercio
non intclligat quia pro omnibus filius liominis in rocusanti. Accipo, salubrc est.nolo moriaris. Unus
 2R7 HINCMARI IIIIEMKNSIS AllCnilCPISCflPI. 388
pro omnibiis mordius est.crgo oinnns morliii sunl. \ liiim viam larcrc human.T naturas arl incorruplionis
Vido i|ula (onsei|U('ns nsso voluit, iit inlnlliganlur rccursum, gratia \h;'\, sicut supra dictum csl, pro
omncs mortui, si pro omniljiis mnrtuus cst. Quia omnibus gusluvit morlem, ct tortia die resurgens
orgo non in corporc, rcslat ut in pcccato csso mor- exspoliavit infcrnum. Et venerabilis presbyter
»

tuos omncs, si pro omnilnis Christus mortuus est, Bcda, in exposito Evangclii Marci :« Solug oral pro
noino negot, ncmo (iul)ilcl, qui se non ncgat, aut omnibus, sicut ot solus patitur pro univcrsis el :

duliil.il csse Chrislianum.'>Et sanctus Dionysius in quoniodo pro nobis malcdictum crucis factus osl.el
libro i\c. ecclesiaslioo principalii,cap. :{ i Pro om- : flagcllatus,ct crucifixus.sic pro omnium saluto quu
nibus cnim thearchica bcatiludo, otsi benignitale si no.vius crucingitur. » Et in Epistola prinia Pctri
divina procedit, ad participanlium ejus divinorum {cap. 1 sub fincm.) : < Sicut crgo incorruptibile est
communionom : scd non foris socundum substan- pretiuni Doniinica; passionis.qua redcmpli sumus,
tiam irnmnbilis slalionis el slabililalis fit.i.El san- ita cliani incorruptibilc est sacramcnlum fonlissri-
ctus libm dc Oralioiio Dominica
Cypri.iiiiis in : cri,quo rcnascimur^qu.LMtasibiinvicom connoctun-
"<Qui docuitjinriuit, unitalem? sic orarc unum pro tur, ut unum nobis sinc allcro salulcn conferrcne-
omnibus voluit,qunmodo iu uiin onines ipseporla- quoat. Quia niminim Dominas ita nos tcmporc in-
vit. >i Et sanctns llieronymus in libro xiv Isai.o p carnationis su.T.sacro sanguine simul omncs rcdc
prophot.i3 :« Christus cum iniquis re|)ulalus sil, ul mit, ut nos quoque nostro tempore viritim jtcr rc-
initiuos rcdiincrct a peccato,ot omnibus nmnia fic- gcnerationom baplismi ad consorlium ejusdcm re-
ret, ut omnes
salvns facoret. » Et itcni Augustinus generationis pcrvcnire debeamus.» Et sanclus Pro-
do Cnrrcplione et Gratia {cap. 10 in fme)
in libro : sper contra Gallos, rccapilulationc nona:<-Oui dicil
«Quis magis dilexit infirmos.quam ille qui pro ora- quod non pro mundi rcdompliono Salvator
totius
nibus cst factus infirmus.ot pro omnibus iw ipsa osl sit non ad sacramcnti virtutcm, sed ad
crucilixus,
infirinilatecnicilixus? »Et item.Vmbrnsiusinpsalmo infidolium respieit partcm.cuin sanguis Domini no-
cxviii ;«Et liic qiiidem snl quoliilic super nmnos ori- stri Jcsu Chrisli pretium lolius sit iniindi a quo :

tur.Mysticus autcm sol omnibus orltis

illo justiti.-c prelio exlranei sunt, qui aul delcclali captivitatc
est.ninnibus venit omnibus passus cst.et omnibus
:
redimi nolucrunt, aut post redcmplionem ad eam-
resurroxit.Ideo autom passus cst, ut tollcrct pecca- dem sunt servilutem rcvcrsi. Et conlra Vin- •>

tuin niundi. Si quis autcm non crodit in Christo, cenlianos, actiono prima : << Cum itaquc proptcr
??3 Lrenerali boneficio ipse sc fraudaviL Scd quod 924 unani omnium naluram, cl unam omniuin
solis cst.pr.erogalivum siiaui sorvat quod inipru- : causam a Domino nostro in veritalc susccptani,
dentis cst,communis a se gratiam lucis e.xcludit. rectcomnemdicanlur redcmpli.et lamon nonomncs
Et sanctus Basilius Cappadocus, in sermono de G a caplivitalc sint eruti, rcdcmptionis propriutas
psalmo quinquagesimo nono:«Moyses quidcui san- haud dubic pencs illos cst, dc quibus princcps
guiuc agni Israoliticos postes obsignavcrat tu voro mundi missus ost foras, ct jam non vasa diabuli,
:

dedisti nobis signum, ipsum sangiiinem veri agiii scd mcmbra sunl Chrisli. Cujus mors non ita im-
immaculati.qiii oblatusestviclimuprolotius niundi pensa cst humano genori,ut ad redcmptionem ojua
salute. » Et item sanctus Leo, in cpistola ad Juve- etiam qui rcgenerandi non erant pcrlincrcnl acd :

nalcin opiscoporum Hicrnsolymitanum {cpisl. 72): ita,ut quoil pcr unicum cxemplum gcstum csl pro
«Voram igilur Christi generationom crux vera con- univorsis.pcr singularc sacromontum cclcbratur in
firmal.» El posl paiica « Ut auteiii rcpnraret oni-
: singulis. Poculum quippc immorlalilati.-:,<]uodcon-
niuiii vitam.rccepit omniuin causam.ct vim voteris fectum csl dc inlirmilatc noslra ot virtulc divina,
chirographi,qiiod solus inter omncs non debuit,pro habct quidcm in sc ut omnibus prosit; sed si non
omnibus s')lvcndo vacuavit: ut sicut per unica rea- bibitur, non modctur. » Ex his verbi saiicti Pros-
tum omnes facti fucrant pcccalorcs ita pcr iinius peri, cl supradiclorum catholicorum scnsibus, hoc
innnoeiiliamnmnos ficrentinnocentos.lndc inomncs undc ralio agilurcapiUiluinquartum cxrcrpsimus:
iiianante juslitiu,ul)i ost buiiKina suscepta natura. sicnt quilibct lcctor, cui ha>c confcrrc placucrit.fa-
Et sanctus Grcgorius in libro Moraliiim deciino cile invcnirc valcbit. Qua> numero pauca, virlutc
f)
(XwaTla {cap.ii) •.^iStulti quoqm dcspicicbanl me.Xc pncvalida, ad dcmonslrandum unius Evangcliri rl
si aperte dicerctur:Ipsi mc ctiain <loxpexcrunt,pr.) duorum ex Apostolo teslimonioruni cxplan.-itioacm
quibus sanandis stultiliam prn-dicationis assumpsi, interim posuissc sunicial, donec plura nec minua
id cst.ut por carncm Verbi sanarcnlur ct ot ab ipsis forlia orlhodoxorum huic capitulo testiiuonia sub-
sum.prn quibiis slullusa>stimari veritus
dcspccliis jungamus.
noiisum. » Et in libro triccsiino qiiinlo ^cap. t>) :
CAPIIT X.\L\.
"Consolantem quippe in possione Dominus minime Ratin rrdditur lie iliiobiis </•/.*•, nn-rttHnle compulti in hoc
invcnit qui cx despoctu niortis etiain ipsos hosles qunrto eofntulo lerLis beati Prosfieri insrruimut.
pcrtiilit, pro i]uibus ad niorlom vcnit. » Et sanctus Duo autcm sunt qux.coacli nccc*silalc, cxprcs-
Cyrilliis ad Nestorium (rpist.:\) :«Nam ul niortcm, sius dixinius.de quibus rcddero rationcm vi.iemus.
inquit, incffabili potcntia proculcarct, ct sua carne Quorum unum csl Sicut nuilus homo cst, fuit, vcl
:

primogenituscx morluis licret.el priraiti.T dormion- erit, cujus natura in illo assumpta non lucrit, ila
 289 DE PILEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 290
nullus cst,fui1 ,vel erit homo, pro quo passus Cliri- A^ posset,qua hun,ano generi propiliaretur Deus, nisi
sfus noii fucrif, liret non oiiincs passitjn/s ejus mij- omnium causa mcdiator Dei et hominum carnem
s/crio redimantur. Cum sullicientissiiue clici po- susciperet? Et item ; « Ut autem repararet om-
tuerit quod Prosper dixit contra Gallos in actione nium vitam, omnium causam. Et sanctus
recepit
9 : « Nullus, inquiens, omnino omnibus ho-
est ex Ililarius in librosecundo de Fide, Humani generis
minibus, cujus natura in Christo Domino noslro causa Dei Filiusnatus exVirgine estct Spiritusan-
suspecta non fuerit.» Et item ad locum:» Cum ita- cto,ipso sibi in hao operatione famulante, et sua
que rectissime dicatur Salvator pro tolius mundi Dei videlicct inumbrante virtutc,corporis sibi initia
redemptione cracifixus^propter veram humana; na- consevit.et exordia carnis instituit,ut homo factus
turas susceptionem,et propter communem in primo ex Virgine naturam carnis in se acciperet, perque
homine omnium perditionem. » Et contra Vincen- hujus admistionis sociotatem sanclificatum in eo
tianos {resp. 1) : Cum propter unam om-
itaque universi generis humani corpus existerct. » Et san-
niura naturam,et unam omnium causam,a Domino clus Anibrosius in libro do Paradiso (rap. 10) :

nosti'o iii veritate susceptam,recte omnes dicantur « Salva tdincn, imiml.erit pcr filiorum ijcnerutionem

redempti, et tamen non omnes a caplivitate sint (I Tim. ii), inler quos gcncravit et Christum. Neo

eruti. " Et quaj necessitas fuerit demonstramus. illud otiose,quod nou de cadem terra.de qua plas-
Gothescalcus.ut pra;misimus,in libello ad Rabanum " matus ost Adam, sed de ipsius Adje costa facta sit
arcliiepiscopum scripsit Rursus illos omnesim- : c> mulicr : ut sciremus unam in viro et muliero corpo-
pios ct pcccatoros, pro quibus idcm Filius Dei nec ris csse naturam.unum fontem gencris humani. »
corpus assunipsit, nec orationem, ne dico sangui- Et in hymno ccclesiaslica consuetudinefroquentato
ncm,fudit, neque pro eisullo modo crucifixusfuit. " dicitad Christuni: Tu pufris scmpifernus es Filius.
Et post hoc scriptumcapitulum,quidam rusticusde Tu ad libcrandam susceplttrus hominem ,non hurrui-
illius schola libellum contra ha^c capitula scripsit, sti Firginis ulcrum. Tu, dcvicto morlis uculeo,ape-
9*25 cui ista inseruit Nam si diligeuter conside- : ruisti crcdcntilius rcgna catorum. Et quomodo in-
rttur, nescimus si etiam de quolibet hominp dici telligi deboat ^'JC cpiod sanctus dixit Ambrosius :

possit, ut omnium honiinum naturam nascendo Tu ud iiberandum susccpturus hominoin:qnia uta

assumpserit.QuffiaquibusdamdeGothescalci schola majoribus nostris audivinms. tempore baptismatis
dyscola dici audivimus.Ideo licet non discordantes sancti Augustini hunc hymnum beatus Ambrosius
a verbis Prosperi,et sensu catholicoorthodoxorum, focit, et idem Augustinus cum confecil, in capite

I
cxpressius ista conscripsimus. Unde et de quorum libri de Rono conjugii exponit dicens :« Quoniam,
doctrina illud assumpsimus, rationem devotis qui- iiiquit,unusquisquehomo humani genoris parscst,
busque humiliter reddimus.Sanctussiquidem Atha- C et sociale quoddam esl humananatura,magnuraque
nasius, in epistola ad Epictetum, dicere non rlubi- habet et naturale bonum,vim quoque amicitiK,ob
tavit In ipso Verbo humanum vere naturaliter
: 1« hoc cx uno Deus voluit omnes homincs condere.ut
IX Maria, secunilum divinas Scripturas, el vcre sua societalo, non sola similitudine gonoris, sed
I
rat corpus Salvatoris. Verum autem erat, quia etiam cognationis vincnlo tcnerentur. » Exponitur
simile erat nostro. Soror etenim fuit nostra Maria, etiam in hoc hymno quia omnium naturani pro
quoniam omnes hoc numiuam
c.k Adam sumus, et omnibus liborandis Christus assumpsit, scd cre-
aliquis dubitavit.» Et sanctus Augustinus,cxponcns dcntibus regna ccelorum aperuit. Et sanclus Au-
psalrnum vigesimuiu nonum (Pr.rfiil. incnurruf.2): gustinus in libro de Pra'destinatione sunctoruin :

" i:.mltahu tc, Domine, r/mmiam suscciiisli me.Oin- « Cur diversa ost gratia, ubi natura communis
nis, inquit, homo in Christo unus homo cst, et ost. » Et plura alia, (|ua; in libellis commemoratia
unitas Christianorum unus homo. » Et in psalmo contra eosdem collegimus.
xxxiv i< Maria et Adam Adam mortuus est pro-
: : Ha!C de prima quasi non necessaria,sed non irra-
pter pcccatum, et caro Domini cx Maria mortua tionabili cxpressione sint dicta. .\lterum autem est
est proptcr dclcnda peccata. » Et in psalmo xxxv : quod suporaddidiinus, ubi in (luarto
1'xpressius
« Nascimur de Adam, ut moriamur; surgimus per r^ capitulo scripsimus « (juia voro omnos passionis
:

Christum, ul semper vivamus. Quando portamus ejus niystcrio non redimuntur,non respicil ad ma-
imaginem terreni hominis.homines sumus,quando gniludinem etprctii copiositatcm.sed ad infidelium
porlamus imaginem crclcstis hominis, filii hominis et ad non crcdentium oa fide qua; per dilectionem
sumus, quia Ghrislus filius hominis dictus est. operutur, respisil partem.» Superaddidimusautem
Elenim Adani homo orat, scd lllius hominis non verliis Prosperi ad non credentium, ea lide qua; pcr
erat. Mco illi pertinont adAdam, qui dcsidcrant dilcctionem opcralur. Quod idco superaddidimus,
carnalia bona.Ilortamur illos ut lilii sinlhominum, quiaGothesealcusinsa^pefatosuolibelloadllabanum
et misericordiam desidcront qua? in coclo est. » Et archicpiscopum scripsit:» Proinde quod fidelissime
in psulmo xxxvii : « Suscepit carncm nostram, vcl crcdo, fidcntissime loquor, et cerlissime paritcr ao
potius a nobis, id ost, a genere humano. » Et fructuosissiiiieconfileor,al(iiu'veracissinieprc)rileor,
sanctus Leo in epislola (97, cap, 2) ad Lco- (luod Ueus noster oninipotens.onmium creaturaruin
nom Augustum : « Qu£c autcm rcconciliatio csse condilor ct fuctor, cloctorum tuntumraodo cuncto-
295 lllNC.MAULS 1I11E.MEN5IS AllClllKlMSGOPUS. 296

lor sit cnuilixus, noii ml saorumenli virtulem, scd A. dixcramus aucloritalivc resisleret. Si aulem ct de
ad infideliinn respicit ijarleiii, cuin suiiguis Doiiiini crroro, coiiscienlia se rcmordente, corrigere voluit,
noslri Jcsu Cliiisli prctium totiussit mundi.»El nos ct idco de nicdiu isla abrusit, ct pra;cedcntcs suos
scripsimus Quia vero omnes passionis ejus mysterio
: crrorcs.el subsequcntes nustras indebitas rcprcben-
non rediinuiitur, non respicil ud imujniludinein et siones, peuitus absumerc debuit.
pretii ci)piositatein,sed ad infuleliuin rcspicil purtem.
Prospcr aclionc primaconlra Vinccntianos {resp.l) CAPUT XX.\I.
dicit:» Poeulum quippo iinmortalitalis, iiuod con- IJi: (lecem et novem cajiitulis, qux compilator K.a}nluto-
feclum est de infirmitatc noslra et virtute divina, rum nuiis a regia dominutione tJalorum, m
suyyilla-
lionc no^tra cummemorat, el Je oliis, tive ^ux nui
habcl quidcm in se ul omnibus prusit; scd si non
pns.iiin scriiitii inveiiimux, sirr qu;e a f/uiljusdam levibus
bibitur, non mcdetur.» El nos scripsimus Quia po- :
quxrendo ntlinrenta nudivimus.
culum Inuiianx salutis i/uod confcclum est de iiifir-

milate no.stra ct virtnte divina, hahel quidcm in sc ut Do deccm si(|uidcm cl novem capilulis, qu;o com-
omnibus prosit. scd si non hilntur non medelur. In ([ui- memorat, nunc ad alia occupatiunibus devucali
bus vcrbis si aliquam sylhibam non autcm scnsum scribcrc supersediinus. El i|uia audivimus qunniam
inimulavimus, nou pcrstudium, ncquc pcrarrogan- _ ipsi qui illu reprehenderant eontra ea soribunt,
tiam accidii, scd qua lilirum cjusdcm bcali Prospcri cxspcctamus donec videuuius si uliquis fuorit qui
pr;e mauibus non habuiinus, cl spalium ut atforri ipsa iiitatur dcfendere,vel (|ui(l conlra illa scribeiis
valuissct, inslanlia Chrislian;c dcvotionis vestra! co- nitalur asscrcru. Alia nihiluminus capitula 77 quo-
gcntc, sicut ipsi mclius scitis, vcnerabilis princcps dam onercnte suscepimus, quoruni superscriptio
noster Karole rex gloriose, obtinere ncquivimus, tulisesl :< Rcciipitulatio totius uperis, ct oupitiilum
compclliMilcs nos coarctationc dignissinia, dantes 93*£ |)rimiim halictur hujusniodi :« Dicisi|uadruvio
cxcinpluiii ex libro llii-ronynii dc optimo gciiere in- rogulurum (lualnor totius pliiiusuphi;c omnem qua>-
lcrprclundi, quia non tantum qua^rebalis alicnaj slioncm solvi. Ucspondemus nec illud quudruvium,
compositionis verba, quam sinccr;e et cpiscopulis ncc ullu mundanx sapienlias scnlcnlias, ad uiiincui
conscientiiu calholicadocumcnta. qun;Htiouem eulvcudam sunicerc absque gralia Uei
931 l'ost pncmissadc quibus rutioncm roddidi- cl fide, quaj per dilcctionem opcratur, ac veraci
mus, subncxuil ex ordinccapitulorum compositor : studio et sanctarum scicntia Scriplurarum. Nuvissi»
Porro, inquil, cupitulu numcro deccm et novcm,
<i mum vcro. Dicis anathcmatizare tceosqui geminam
syllogismis ineplissimeet mcndacissinic aquodam pra;dcstinationcm dicuut.aut prsdestiualioncs plu-
Scotto conclusa, ubi non argumenluni fidei, ralitcrelferunt. Respondemus tibi potiusconvenire,
sed
polius comincnlum perfidia: omnino C qui veritutom judiciorum Dei tanlisper impugnas,
patct, nulla
philosophica urtc, ut arroganter a quiuusdam jacta- lidcin dictorum veracium negas, seusa Putruiii |>er
tur,consLructum, scd inani rallacia ot dccrptione omiiia revercndorum fidoiissimu dcpnivas, et ea
impertissimc confusuin.a pio aiiditn lidclium pe- insu|)C!^ novus falsitatum invontor enunlias, quc
nitus cxplodimus. Et ut lalia et siniilia caveantur, nullus antchacdi.xisse vel scripsisse ullatenas repe-
pcr omnia auctoritatc Spiritus sancti intcrdicimus.» ritur." Quorum auctnres.vol poliussibi compugna-
Dc hoc cupilulo quuHlam dempla invcninius ex co tores, et inquibusilam veritutis impugnaturcs, jac-
quod nobis aiitc triciinium, sicut supra iiicmoravi- titantur a multis Prudonlius opiscopus, ct Juiinncs
mus, in .Niclfu villu Uiioloniageusis episcopii com- Scoltigcna. Se<l nos nec cr<jdcre noc conlirmnro vo-
misistis. Ibidem cnim scriptum habctur Porro : lumus,quod documciilis certiuribus demonstrare
capitula quatuor, qu.-c consilio fralrum nostorum non possumus. Interim tamen illorum conloDtioni-
niinusprospcclesusccplasunt.propterinutilitalem, hui iios immisrere noluiinus, usque dum liquidius
vcl eliam noxictatoni, el crrorcm conlrarium veri- cognuscamus ad (jucm finem contontioncm suam
tati, scd ct ulia capitula numcro dcccm ct novcm, quicun^iue sinl illi pcrduxcrinl.recordantejj Sapien-
£yllogismisincptissimoeluicndacissimcconclusa,ot tis pro vcrbii : Sieul qui apprelienilil aurihiu cnnfm,
reliqua sicut cl hic compositor istc niodo disposuit. n sic vt qui iinniisctur rij^c iilkTius .^Prov. xx\t, 17).
Undc miramur, si iste iu compilandis illis fuit capi- Sunt etuliaqu;cvooumnovilatibusdclectanlcs,unde
tulis, hoc quod tunc in cis tam studioso inscniit, sibi inanes coniparcnt rumuscnlos, conlra fidei ca-
quarc do islo crudcro maluit. Et si in illis cnpitulis tholica? vcritatcm dicunt. Yidcliccl quod trina sit
compositor iste non fuil.quomodo lam consonanlcr, DciUis, quod Siicrumcnta alluris Don verum curpus
ut iu nullo alio, exccpto isto loco, el do sequcnli et vcrus sauguis sit Domiui,scd tantum niemuria
capitulo, dcquu unuin clinxit aposlolicum, sicut suo vcri corporis et songuinis ejus, quod angeli natura
loco monstrabiinus, deviavcril vel inimutaveril, nc- sinl corporalcs, quod anima hominis non sit ia
quc trunsverso capillo a concoi-di sciitcnlia cxorbi- corporo, quod non olia; po.-na; sinl infcrnalcs, nisi
lavcrit. Si cnim nos justc ct rationabililcr ivprchcn- torniciitalis mcmoria con.^cicnlia! pcccatoruin. Et
dorc so posse cl debere coulidit, nomorquia Paulus furlc qui non satagunt ul post finiluni univcrsjde

Pelro in laciem reslitit (Co/. n, 11), apporlans judicium Dominum videoiit, qualitcr vidcri dobeat,
scriptorum tuorum pleuitudincm, his qux pcrpcre mordaci cuutcnlionc disquirunt. Et plura alia cuntra
297 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOH. 298

quffl orthodoxosEccIesia! cathoIic;ie rectores necesse A. CAPUT XXX !I.

erit solerti studio vigilare. Di; r/iinxu/ii co/jilti/i ccmiii/atovis, et de tri/.iis qu.-e /luic
sul/uectere procuravinnis ; quorum unum cst
cufjituio
Sed et in prsefata synodo, capitulis quw. nobis
quia iurbs qux Dominicum ni/x'cntum jirwcci^serunt et ,

dcdisti.?, in quaternunculis unius consacerdotis no- qum su/jscqmtntnr , unn eodemque fidc conctnmant
striscptem subjuncfas invenimus, non veritate,sed Osanna, quoniam per gratiom Dei salvnri crei/imus
nominc regulas quia non fidei, sicut ibidem scri-
:
qucmadmoiium et illi.

ptuni rcperimus. regula;, sed ad infidelitatem sim- Tandem hac clausulaadinventor istorum capi-
in

phcibus protensa sunt rctiacula qua: verborum : tulorum prajsens conclusit capitulum dicens « No- :

et sonsuum consonantia ejusilcm auctoris, cujus varum etiam rerum introductores, nc districtius
et capitula nostr;c humilitati a vestradata sublimi- feriantur, castigandos esse censemus. » Et nos ita
tate, fortc creduntur. Quarum initium est : " Prlmo etiam conccnsemus. Vctercs Pra;destinatianos, no-
loco ponendum, ct vehementiiis, prout nuuc pu- varum scilicct rerum introductores,sanctus Augus-
sillitatis nostra; memoria; occurrit,credimus com- tinus in libris de Correplione et Gratia.de Prsdes-
mendandum scptem quasdam esse regulas fidei,ex Bono pcrseverantia;,
tinationc sanctorum, ac 934
divinarum Sripturarum auctorilate venientes, et a Hypomnesticon nihilominus libro, et libro de Pra;-
sanctis atque or thodoxis Patribus diligentissime „ destinatione gratia;, sufficicntissime ct fidelissimc
'' -»
commendatas : dc pra?.scientia scilicet et prffidesti
'
;it(|ue paterne castigarc curavit. Dcindc sanctus
' '

natione divina quas et catholicus lidelissimc tenere

: Ca^lcstinus auctoritatc apostolica, instantia sancti
dcbcat, et quicunque his contraria sap.it, non Prospcri,et sentenlia synodali.redarguit atquc com-
catbolice sentire comprobetur. » Et sio per septem pressit.Etnunc itidcm harum novarum vocumrein-
illas.non vcras regulas, sed fictas reculas, sicut so- troductorcs, eadem aucloritate sanctarum Scriptu-
Ieut2SS sortiaria; facere,ad ora vasculi mella, ct rarum.ct catholicorum atque antiquorum Palrum
vencna supponero.orthodo-
in inferioribus partibus prolatis scntentiis,necesse cst castigare,redarguerc
xorum vcrba detruncata prajponens, ad hanc sum- atque compriniere.Unde triahuiccapitulo subneote-
mam intellectus sui deducit senlentiam, ul sicut mus. Quorum unum est,quia turbK,quceDominicum
electi ad vitam ita et reprobi a Deo prasdestinentur advcntum pnTScesserunt, et qua; subscquuntur(/iO??i.
ad mortem : et secundum proBscientiam suam Deus 17),unacademquefideconcIamantdicentes: Osanna,
damnaverit, quos in iniquitatc et impielate perse- id est, ut in tractatu Ezechielis sanctus exponit
voraturos pra^sciverit, eosdemque perituros pra;- Grcgorius : Saliui nos in c.tcelsis. Quoniam, ut Petru.^
destinaverit. Quse imilari volens Isidorum, de Tico- A\c\\.,]ier (jraliam Dti salvari crcdimus//ueinai/ino-
niu ot aliis sapicntibus septem in sacris Scripturis modum ct illi {Acl. xv, 11). Deinde qualiter docent
regulas excorpentcm,satis insulte et nonverisimile C sanctarum Scripturarum auctoritate catholici viri,
nausiavil, qua:rendo quid dicerct qui loqui nescicns generaliter Christum fuissepassum pro omnibus.
tacere non potuit.De quibns supernuuin duximus Indequc quomodo orthodoxi et antiqui magistri cx
scriberc, quia primam, ct sccundam, ac terliam, Scripturis authcnticis demonstranl, discreto nos
sive quartam, arancarum telas, quasi specialius debere intelligere, quia licct Christus fuerit passus
sanctus Augustinus in libro de Correptione ct Gra- pro omnibus,non tamen omnesad a;ternam salutem
de Bono perscveranticE, et sanctus
tia, et in libro mundi prctio, id est passionis cjus mysterio, sint
Prosper contra Januenses, nullius momenti esse redempli. .\ quo pretio extraiun sunt, qui aut dc-
demonstranl.Ouintam vcro na;iniarum et septimam lectati captivitatc redimi nolueruut, aut post re-
rogulam bcatus Augustinus, conlra vcteres Prmdes- demptionem ad eamdem sunt servitulem reversi.
tinatianos, in libro de Pr;cdcstinatione sanctorum, Sicut el hic reprchensor noster, non inlegro inlel-
et sanctus Gregorius in libro vigesimo quinto lectUjde his qui redimi noluerunt in Capitulo isto
Moralium Job, in totum et per totum annihilant. posuit : Sic enim dile.cit Dctis mundiim, ttt riliiim
Sextam, ut dicitur, sicut fumum puUium, bealus suum unigcnitmn darcl,ut omnis i/ni crcdit incum
Auguslinus inter ca;tera, in libris non pci-eaC, .sed hahcat vitam wfcniani (Joan. iii, 10).
de Gratia ct Li-
bcro arbitrio, et de Bono perscvcrantia;,de Pivedcs. n Quia profecto, ut vencrabilis prcsbyter Ueda cxpo-
tinatione gralia;, et ad Sixtum presbytcrum, cxsul. nit « Idern Dominus ct redomptor nostcr, Eilius :

tlat et facit penitus non parere. Et nostra mcdiocri- Dci ante saicula existens, filius hominis factus est
las in Iribus istum pra>cedentibus Iibellis,ct in isto, in fine sa;cuIorum ut qui per divinitatis sua; pnlon-
:

commcmoratis cx sanctorum Patrum auctorilati- tiain non cro;ivcrat ad perfriicudam vh.v. beatiludi-
bus, Ikcc figmenla lalsissiiiia cssc moustravit. Et neiii, percnnis ipsc pcr IVagiliUilem humanil;ilis
qua; vcra sunt de pra;scicntia ct pra;dcstiualione n(istr;u nos rcstauret ad rocipiendam (|iiam pcrdi-
Dei, et illic et istic ex Patrum catholicorum scnsi- dinuis vitam. »
bus suflicientcr coUegimus : adeo ut qui verilatem Boalus quoquc Auguslinus in psalino tricesimo
dcsiderat, oi colleclio tanla sufliciat : (|uibus vcro Kcxto (concionc 3) dicit : « Dominus cnim ipse in
non ista congosla ccrlum cst quia nee
sufficiiinl, eoi'poi'e suo, (juod esl Ecclcsia, junior fuit iirimis
pluru prodcrunl, et plus falsis quain vcris so cum- temiioribiis, et ccco.jam sciuiit. Noslis, el aguoscitis,
mitlere gestiunt. ct inlelligitisjquia iii lioc positi eslis, el itu credi-

Patrol. CXXV. 10
 2!)!t HINGMAIU ItllEMENSlS AilCillEnsCdlM. 300

disti^:, qmn raiiut no.slrum Cliristus est, corpus A opcrarius luil. » Et item : < Quanli Palrcs antc le-

capitis illius nos sumus. NuMijiiid soli nos, cl non ^irni, sub icgn rncrunt? el lamen lii qui in
f|uanti

etiam illi qui fucrunl ante nos,omnes qui ab initio Doniini adveiitu vocali sunl.ad copioruin regiium si-
saiculi fucrunt justi,caput Cliristum habent?Illum ne aliqua tarditale pervenerunl. Eumdem ergo de-
enim vcnturum essc crcfiiderunt, quem venisse jam narium acceperuntqui laboraverunt ad undecimam,
crcdinius, et in ejus fide etipsi sanati sunt, in cnjus qucm exspectaverunt toto desiderio et qui iuborave-
ctnoK.Ut o.ssct ipse totius caput civitatisJcrus:dcan, runl ad primam:quiaa!quaiem vita; a;tcrn.c retribu-

omniljus connumeratis lidelibus ab initio usque ad tionem sortiti sunt, cum his qui a mundi initio vo-

fincm, adjunctis etiam lcgionibus et exercitibus cati fuerant, hi qui in mundi fine ad Dominura vc-
angelorum,ut fiatillauna civitas sub uno rcge, et ncrunt, » Etitem : " Sed quia anliqui Patrcs usquc
una quxdam provincia sub uno impcratore, felix et ad adventum Domini,quamiibot jusle vixerint.ducti
in perpolua pacc ac salutc,laiidans Dcum sine line, ad rcgnum non sunl.nisi iile dcscendercl, qui para,
bcata sine line.»Etvenorabilis i)rcsbyternoda in Ex- flisi clauslra hominibus intcrpositionc sua; mortis
posito Evangclii secundum Lucam («//). 2) " Vides : aperiretjCorum hoc ipsum murmurasse est,quod et
non solum Novi, scd ct Veteris Testamenti justos rccte pro pcrcipicndo regno %3C vixcrunl, el tamen
335 vita; dcsidcrium habuissc absolvi
spe futuraj j. diu a pcrcipicndo regno dilati sunl.Quos enim posl
T-.. •! , i.-u:_ 1 " :..,.i:i:
pcractam justitiam
I :„r. «,..:.. ;n.
inferni ioca quamvis tranquiiia : i i
Elpaulo post " quibus absquc dubio
,

a corporc. » :

vcrbis apcrit, ([uam niaxinium sc prn^scntium caia- suscc]icrunt,cisprofcclo,ct laborasse fuit in vinea,
mitalum arturum spcret in fine solatinm.Qucm tun- ctmurmurasse. Quasi crgo post murmuralionem de-
tispor advcnirc dcsidcrat Quia vidcrunl ocitli mei : narium accipiunt, qui post ionga inferni lenipora ad
ialu/are tuum, rjuotl parusli anfe facicm omnium gaudia rcgni pcrvenerunt.Nos autcm qui ad unde-
populortim [Luc. ii, 'M). Illum ipsum, inquit, quod cimam vcnimus,post iaborem non murmuramus.ct
omnibus iKislmodum gcntibu.s, popiilis ct linpuis, dcnarium accipinius quia post niediatoris adven- :

mcnte ac fidc conspiciinidum pararc, spe ac dilcc- lum iii lioc muiido vcnientes, ad rcgnum ducimur
tione quajrcndum praividisti, ipse diu dcsidcratum mox cum de corpore cximus, et illud sine mora
nunc ct carnis et cordis oculis tuum saiutare con- percipimus, quod antiqui Patres cum magna pcrci-
tomplor.Lumenquidcm ulriquc popnio salutarcDci, pere diiationc meruerunt. »

id cst Christus, a Dco Patre paratur qui tamon : Apostolorum Sed per Et sanctus Pctrus in Actis :

gloria magis lsrac],('iii diu spcralus ct cx quo pro- Domini Jcsu crcilimus salvari, (lucmmlmcxlum
(jrntiam

nuntiatus advcnit.Gcntium vcro dicitur csse rcvcia- ct illi{Acl. XV, 11). Hinc Bcda « Si ergo ct illi, id :

tio,quarum mcntis oculos,profunda jam caicitatc de- cst Patres, porlarc jugura legis velcris non valen-

mcrsos.ncqucullaspp advcnluDominicoercctos,ipsc C tes,per gratiam Domini salvos sc fieri crcdidcrunl,

visitare, paritcr rcvclarc alquc illustrarc dignatus nianifestum est quod haec gratia cst, qua; anli-
cst. » Et ilcm Dico vohis, rjuod mulfispi-oplictri' ct
(( quos justos vivcrc fccil.quia justus ex fine vivit, ct
reg es voluerunt vidcre tjux vos vidc'is,ct iioii vidc- idco sacramcnta cssc potucrunl pro tcmporum di-
runt et :amlire rjvx audilis,ct non audicruul(Luc.\, versitate diversa, ad unitalcm lamcn ("jusdcni (idci

24). Abraham exsultavit ut viderct dicm Chrisli.ct concordissime rccurreiitia. » Et in cpistola Pclri
viditet gavisus cst. Isaias quoque ct Micha.el multi prima (cJtp. 1) Pcr cos qui evangcliimvninl in vos :

alii proplict.c vidcrunt gloriam Domini, quapropter Spiril'.! sancto misso dc ctvlo (/ Pclr. i, 12). « Supra

fideutes sunt appcliati. » Et in homilia cjusdcm dixcrat prophctas spirilu Christi pr.Tnuntiasse
Evangclista: : « Cunctis,inquit,crcdentibus,sive illis passioncs cjus, ct poslcriorcs plorias, cl nunc dicit
qui incarnationis ejus tcmpora nasccndo pra;cessc- cadem aposloios eis nuntiarc Spiritu sanclo misso
runt,sivehis qui cum
viderunt.sive nobis
in carne dc coelo. Unde palct quia isdcm Spirilus Chrisli
qui post ojus asccnsioncm crcdimus, communis cst crat in prophetis prius, qui postmodum in aposto-
hilarissinia cjus promissio,qua dicil /lcati inundo : iis. Ideoque eamdcm fidcm passionis Christi et

cordc,rjuoniani ipsi Dcuni vidcbunt. [Mallh. i, S).> postcrioris gioria; ulrique populis pra;dicabant.
Et sanclusGiegoriusinhoniiiia 18: ...\derudicn-
~
dam ergoDominuspiebem "
"

suam, quasi ad cxcolcn-

... j)
adhuc venturani.isti jam venissc. Ac per hoc
illi

unam essc Ecciesiara, cujus pars carnaicm Domini

dam vineam suam,nuiio tcmporc dcslilit opcrarios advcntum pncccsscril, pars sil nltcra sccuta. • El
mittcre : quia etprius pcr Patrcs,el postmodum per ilem {ctip. 2) : « Vobis honor crcih'ntihus,non rrcdcn-
lcgis doctorcs ct propiictas, nd exlremum vcro per tihus autcm, lapis qucni rcprohavcrunt a'dif\canla
apostolos, dum plcbis su.-c niorcs excoluit, quasi per (/ Pctr. II, 7).l't sicut rcprobaveruiit cum .Tdifica-

oporarios in vincc cultura laboravit.Opcrator ergo rent actus suos, nolcnteseuni in fundamcnto cordis
mane hora lcrtia, scxta, ct nona, antiquus iile et sui poncrc, ila ct isli rcprobentur ab co in adventu
Ilebraicus popuius dcsignatur, qui in clcctissuisab cjus,nolcntcillo tunc cos,qui sc reprobavcruni in
ipso mundi cxordio,dum rccta lide Dcum studuit n;dificationcm acciperc domus su."c,qua; est in Cfrlis.

coiere,quasi non dcstitit in vine.T cullura laborarc : Et ha;cdistincliohonoris credcntium, non crcdon-
quamvis in quoiibet modulo vci monsura, quisquis tiuni aulcm reprobatio, huc usque pcKinpit. Et •>

cum fidc recta bonic aclionis exstitit, hujus vinca; itcm {cnp. 5) : In quo cii qui in ctinic rcrulufi cran^
301 DE PR/EDRSTINATIONE DISSEIITATIO POSTEUIOR. 302
spirilii venieiis prxdicavit, qui incrediili fucraiU «/j- ^ vcntum Domini omnia gcnlilitatis abolcnriacsso sa-
quundo (/ Pelr. iii, 19). Qui nostris tcmporibus in crilicia,solumquc sacrificium Dco Dominico; pas-
carne vcniens ilcrvitu3mundu pi-a'dicaviL,ip.-c ctiam siduis pru rcligionc populi defercndiuii. Etcnim
ante diluvium eis qui tunc incrcduli erant,et carna- vitulus ille erat intypo Christi,in quo septem spiri-
litcr vixerantjSpiritus venicns prajdicavit.Ipse cnim talium plenitudo virtutum,sicut Isaias dicit, habi-
per Spiritum sanctum erat in Noe, cfeterisque qui tabat. Ilunc vitulum ct Abraham obtulit, quando
tunc fuere sanclis, et per eorum bonam conversa- diem Domini vidit,et gavisus est. Hic est qui nunc
tioncm pravis hominibus, ut ad mcliora
illius a2vi in ha;di typo, nunc in ovis, nunc in vituli offere-
convcrlcrcnt,pra?dicavit. Conclusos namquc in car- batur. Ha;di,quod sacrificium pro delictis sit : ovis
cere dicil carnalibus desideriis vohcmenlcr aggrava- quod voluutaria hostia vituli,quod immaculata
: sit
tos. Unde de iilis Scriptura ail Quia omnis carocoi-
: victima. » Et patrcs nostri omnes baptizati sunt de
ruperal viatn suam.Quod autem dicit,/«g«o,signilicat nube,et in mari,ct omnes eamdem spiritalem escam
in eo quod pra^miserat, ut nos ojferret Dco, quia et manducavcrunt.etomneseumdem potum spiritalem
tunc,si qui ad pra^dicationem Domini,quam per vitam bibcrunt. Uudc .\ugustinus in cxpositione Evangelii
ndclium prajtendcbat, credcre voluissent, et ipsos sccundum Joannem [Iractatu 26] « Patrcs, inquit, :

237 offcrre Deo Patri gaudcbat. » Ecce dc populis vcstri manducavcrunl manna et morlui su?it (Joan.

qui incarnationcm Domini pra;ccsserunt, inexcusa- VI, 49). Manducaverunt Moyses et Aaron,ct ca;teri

biles sunt qui non crediderunt, quia sine pra;dica- sancti 238 qui fuerunt in populo mnnna, et non
tionc salutis non fuerunt, sine sacramcntis salutis sunt morui, quia spirilaliter visibilem cibum intel-
quibus salvarenlur nnn oxslitcrunt, quibus salvati lexcrunt, spirilaliter csurierunt.Alii vero manduca-
sunt Abcl Christum in agno olTcrcns, Enoch sola veruntcl pcrmanserunt in inlidclitatc.Sicut Juda;i
fidei invocatione crcdcns. Noc et in fabricatione audierunt loqucntom Christum,sed non spiritaliter
arcaj pra;dicavit, ct hostias obtulit. Arca Ecclcsia: vcrba cjus intellexerunt.Idcodixit eis : Pali-es vestri
lypum gessit,atqua diluvii figura baptismatis fuit. manducaverunl manna in descrto mortui sunt. Qua
el

Undc ct in eadem epistola scriptumest Qui incrc- : morlc,nisi infidclilatis? Nam communi morte mor-
duli fucrunt aliijuando, quando c.ispcclaliat Dci pa- tuisuntot sancti qui fucrunl iutcr cos.Idco signavit
tienlia in dicbus Noe, cum fabricarclur area {1 l'ctr. Duminus in his vcrbis morlem spiritalcm,non car-
III, 20). Nam et ipsa Dei palientia pra^dictio ojus nalcm : Patres vcstri manducavcrunl iiuinna ct mor-
erat,cum Noe centum annos arcaj operibus insi- : non quia malum
tui sunt erat manna, sed quia
stens.quid mundo futurum cssct quotidiana opcris malc manducavcrunt. Hie est panis qui de cwto
exsocutione monstrabat. Undc Paulus ait .1« i(jno- dcsccndit (.loan. vi, 50). Hunc pancm signilicavit
:

ras quoniam paticntia Dci ad pirnitcnliain leadducit? C manna,huncpancm signantaltarisDeisacramcnta.u

In qua pauci, id est, oclo animx salv;c factx pcr Et cccc dc populo,qui Domini prfficessit advcnlum.
aquam. Quod et vos nunc similis formx salvos facit Dicamus de illo qui sequitur illius adventum.Item
baptisma {liom. ii, 4). Formam baplismi assimila- in Epistola Petri prima Scicntcs quod non corrup- :

tam dicit arca; ot aquis diluvii,quod,pereunte orbe tibilibus auro vel anjcnlo rcdcmpti estis dc vana
toto,pauci id est,octo anima; salvx> facta; sunt pcr vcstra convcrsationc patcrn;c Iraditicnis, scd pretioso
aquam : quia ad comparationcm pcrcuntium multo sanyuiue quasi ayni incontaminali ct iminucututi Jesu
brcvior est numerus clectorum. » Quod ergo aqua Cbristi (/ Petr. i, /8). Unde Beda 2 iii Petri
[cap.
diluvii non salvavit extraarcam positos,sed occidit, Ep.iy.u Q"uanto majus est pretium quoredompticstis
sine dubio pra;figurabat omnem ha;reticum, licct a corruptione vita; carnalis tanto amplius timere de-

habentcm baptismatis sacramcnlum,noii aliis, scd nc fortc ad corruptclam vitiorum rcvertendo,

bctis,
ipsis a^iuis ad infcrna mergendnm,quibus arcasub- animos vcstri rodcmptoris oifcndulis./YHOi; mm ex
levatur ad cojlum. Abraham in lilio Christum im- scininc corruptibili, sed incorruplibili per verbum
molavit. Melchisedcch in iigura panis vita; a;terna; Dei vivi et permancntis in xtcrnum. Talc cst in
vinum obtulit.
et calicis salutis perpctua;,pancra ct Evangclio Joannis, liis qui credunt in nomine ejus,
Moyscs agnum paschalem sacrificavit etcnim pa- : rj qui non e.v sanguinibus, neque c.k volunlatc carnis,
scha nostrum immolatus cst Christus. Aaron cum ncquc c.t cx Deo nati sunt {Joan.
voluntatc viri, sed
vitali sanguinc semcl in Sancla in anno intravit. 1, i;J). Sicut crgo incorruplibile cst prolium Domi-

Undc Paulus : Christu.^i, inquit, a.^tsistcns Ponlifcx nic;c passionis,quo rodciiipli sumus,ilactiam iiicor-
futurorum bonorum, pcr amplius et pcrfcctius taber- ruiilibile ost sacramcntum fontis sacri, quo rcna-
naruhim non manu factuin,pcr proprium sanyuincm scimur. Qua; ita sibi inviccin conncctuntur, ut
intravit semel in Sancta, xtcrna rcdcmptione invcnta unum nobis sinc altero salutcm confcrrc ncqucat;
{Ueb. IX, 11). quia niniirum Domiiius ita nos tomporo incarna-
Unde et Ambrosius in libro de Spiritu sanclo lioiiis sua; sacro sanguine siniul oinncs rcdomit,ut

{libro I in /«•oa'm(o),ex|)oncns sentcntiain libi-i Judi- iius quoquc noslro tcmporc viritiin pcr regcncra-
cum ilc Gcdeon,quia Christus vilulo sit pra;signalus liuncni baptismi ad consortium ojusdcm rcgcnera-
dicit :<iEt ipse soptenncm aliuni viluluMi immolavil tionis pervcnirc dcbcainus.Lt hinc colligatur, quia
Dco. Quo facto manifcstissime revolavit, post ad- sicut cx soiuinc curiuplibili caru qux corrumpalur
 »

303 IIINCMAlll IIHKMENSIS AltCllilCPISCOPI. :»01

nascitnr.sic pcr aqiiam vorbo Dei consecratam vita" A se pcrmisit. » Scd et sicut Patres quidam mandu-
nobis qiKT fincm ncsciat tribuitur.>iEt item {ciip.2): cavcrunt manna.ctaspiritali morfc salvi facti sunt,
« llt bcno (liccndo pcrvcniatis ad rorcctioncm panis quidam autcm manducavcrunt et mortui sunt : ita
vivi qui do coolo dcscondil hoc cst per sacramcnla : Paulus dicil ad Corinlhios, post passioncm
el sicut
Dominicm incarnationis,quibus renati estis ct qui- Domini factum cst.et fil quotidie, futuruinque est,
bus nulriti, pervcniatis ad contcmplationem divinse quoniam quidam accedunt ad mcnsain Doniini in-
majestatis. » Pcd quoniam quidam sunt, et post dignc, quidam autem devote ct quidum sibi judi- :

advcntum Domini antc nos fuerunt, atquc futuri cium manducanl ct bibunt.quidam autcin suam in
gunt, qui quod audiunt non recipiunt, itcm ibi salutcm percipiunt.El de priorc populo vencrabilis
scriptum cst : Ilis offmdunt verbo,nec credunt
(jui presbyter Deda in homilia octava dieit:"Ouia idem
in quod et positi sunt. < OfTcndunt verbo, qui co salutifera; curationis auxilium circumcisio in lcgc
ipsa quod vcrbum Dei audirc cos contingit, ofTcn- contra originalis peccati vulnus agcbat,quod nunc
dunt animo, dum nolunt crederc quod audiunt. baptismus agere revelata; gratioc tempore eonsuevit,
Quorum stultitiam cxaggcrando suljjccit, nec cre- excepto quod rcgni cccleslis janiiam necdum intrarc
dunt in quod ct posili sunt : quia in hoc posili, id polerant,donec advenicns benediclionem durcl qui
est,in hoc pcr naturam sunt homincs, ul crc-
facti ^, Icgera dclit,ut videri possct Deusdcorum in Sion.
dant Dco, et cjus voluntati obtcmpcrcnl, Salomoae Tantum Abraha; post morlcm beala rcquie
in sinu
allcstante, cum ait : Deum time, et mandnlu ejus consolati superna! pacis ingrcssum spe felices ex-
ohscrvn,hoc cxi cnim omnis homo (F.ccle. xii, 13) : id spectabant. » Utraque crgo purificatio, cl circum-
cst, in hoc naluralitcr factus csl omnis homo, cisionis videlicel in Iege,et in Evangelio baptisma-
2S9 ut Deum timcns cjus mandatis obsccundet. tis, tollcnda; pra;varicationis prima; gralia posila
Quidam autcni donum quod accipiunt non conscr- est, et ne cui saBCuli labentis .Ttati superni ?40
vant. Unde in eadcm Epistola adinonet eos Apos- respectus numera decssent.illi quoquc qui a miindi
tolus diccns : C/iarissimi, obsecro tanquam alvcnns exordio usque ad tcmpora dala; circumcisionis,vcl
et peregrinos, ahstinere vos a carnalihus dcsidcriis, post datam circumcisioncm,de aliis nationibus Oeo
qti.r militant adversus animum (l Petr. ii, 11). (Bcda placucrunl, vel hostiarum oblationibus, vel ccrle
ibid.) i< Ilucusque bcatus Pctrus gcneralitcr Ecclc- sola fidei virtulc, suos suorumque animos Crcatori
siam instituit, explicans vel bencficia quibus nos, commendantes, a primi realus vinculis absolvere
divina pietas ad salutcm vocarc, vcl dona quibus curabant. S/nc fide enim impossihilc cst plaeere Deo
aliquando Jud.Tos,nunc autcm nos honorarc dignata (Ilebr. XI, 0), ct sicut alias scriptum est : Justus
est. Ilinc divcrsas fidelium pcrsonas solcrter hor- autcm c.v fulc vivit \Itom. i, 17). El item in Ilomilia
tatur,ne sc tanta spirilus gratia carnaliter vivendo C dccima tcrtia de sequenti populo posl passionem
reddant indignos ne qui rcgali ac sacerdotali vo-
: Domini usque ad fincm sa;culi : • Qui dile.rit nos,

cabulo sunt insigniti,vitiorum malis subacli,a con- in(]uit,ri lavit nos a peccatis nostris in sanguinc suo.
donatrt! vel promissa: sibi nobilitatis gloria dcge- Ncn solum aulem Ia\Tt nos a peccatis nostiis in
nercnl. » Et item : « Vos in liherlatcm vocati estis, sanguine suo, quando sanguincm suum dcdit in
fratres : tantum nc libertatcm in occa%ioncm camis cruce pro nobis, vel quando quisquam noslrum in
delis (Gal. \, 13). Libcri enim rcctc vocaniur, mystcrium sacrosancta; passionis illius baptismi
qui per baptisma a pcecatorum sumus nexibus ab- aquis ablulus csl:vcrum eliam quotidio tollit pec-
soluti, qui a d.Tmonica scrvitute rcdcmpti, qui cata mundi, lavatque nos a poccalis nostria quoli-
Dci cffecti
fiiii non tamen dono liberlatis polio-
: dianis in sanguine suo, cum cjusdem bcat.r pas-
rem peccandi facultatem, vcl licentiam recepimus :
sionis ad altare mcmoria replicatur, cum panis ct
quin imo si pcccavcrimus, mos libertalc pcrdila, vini crcalura in sacramenlum carnis cl sanguinis
eervi efficimur peccati. Et quisque sc ad hoc li- cjus ineirabili Spirilus sanctificalionc transfertur :

bertatem accepisse a Domino putal, ut liccntius sicquc corpus et saiiguis illius,non infidelium ma-
pcccet, talis suam libertatem in vclamcn malitia; nibns ad pernicicm suam fundilur et occiditur.scd
mutat. >> n fldelium ore suam sumilur in salutcm.Cujus rcclc
Et itom in cadoin Epistola scriptum cst : Quia in figuram agnusin lcgc paschalis oslcndit.Qui semcl
hoc vocali estis, ut benediclioncm ha-rcditale possi- populum de iEgj-ptia scrvilutc liberans,in momoria
deatis (I Petr.
iii, 9). Et tamen dc ad bencdictio- cjusdem libcralionis,pcr omnes annos immolationc
ncm de rcdemptis, dc juslificatis quotidie
vocatis, sua populum eumdem saiicfific-arc solebat, donoc
percunt. Undc ct Paulus ad Corinthios dicil Et :
vcnirel ipse cui talis hostia testimonium dabaf,
pcrihit qni infirmiu: est in tua conscicntia fratcr, pro oblalusque Palri pro nobis hostiam odoremque
in
quo Christtis mortuus c.H J Cor. viii, 11). Hihc san- suavitatis, mystcrium sua; passionis, ablato agno,
ctus Ambrosius : « Pcribil infirmus, si edat conlra in creaturam panis viniquc transfcrrct.saccrdos fa-
unius Dei fldcm dc sacriticatis, in liia conscicntia. clus in n;tcrnura sccundura ordinem Mclchistdoch,
Id cst,tua pcritia illum occidis, quando a le licri cujus sanguis vctcribus clcclis rcgni jaunas patc-
vidot quod illc alitcr intclligit : ct lu eris orcasio fcci . »
mortis fratris,qucm Chrislus ulredimercl crucifigi Et Lco in homilia tcrtia dc Natalc Domini :• Ad-
 :

305 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 306

jicienda erat veritas redemptionis mortalibusinsti- A nis pap;e (cnp. 4 in Acta) : « Et non est in alio aliquo
lutiSjCt corruptam ab originom novis renasci
initio siilus.Si in nullo alio,sed in Christo tantum mundi
oportebat exordiis.Offerenda erat pro reconciliandis salus est,ergo et Patres Testamcnti veteris ejusdem
hostia, quE et nostri generis socia, et nostra; con- Rcdemptoris incarnatione et passionc salvati sunt,
taminationis esset aliena : ut hoc propositum Dei, qua nos salvari erodimus et speramus.Etsi enim sa-
quo peceatum mundi Jesu Christi placuit nativi- cramenta pro temporum ratione discrepent, fides
tate et passione dclere, ad omnium gcncrationum tamen una eademque concordat quia quam nos per :

saecula pcrtineret : nec turbarent nos, sed potius apostoIosfactam,eamdemiIIidispensationemChristi

confirmarent mysleria, quse tcmporum ratione va- per prophetas didicerant csse venturam. Neque
riata,cum fides qua vivimus nulla fuerit a;tate di- onim est redemptio humanas, nisi in
captivitatis
versa. Ccssent igitur illorum querclae, qui impio sanguine cjus, qui dcdit semotipsum redemptionem
murmurc divinis dispcnsationibus obloquentcs, dc pro omnibus. » Et item vcnerabilis presb.yter Beda
Dominicoe nativitatis tarditatc causantur, tanquam in Epistola prima Petri {In cap. 1) « Supra dixerat :

praiteritis temporibus non sit impensum quod in prophetas spiritu Christi pra;nuntiasse passiones
ultima mundi ajtate est gestum. Verbi enim incar- ejus et posteriores glorias : el nunc dicit eadem apo-
natio hoo contulit facicnda quod facta, et saoramcn- Pj
slolos cis nuntiare Spirilu sancto misso de cojlo.
tum salutis humann; in nuila unquam antiquitate Unde patet quia idem spirilus Christi crat in pro-
ccssavit. Quod prKdicaverunt apostoli, hoc an- phctis prius, qui postmodum in apostolis. Ideoque
nuntiaverant et propheta; nec scro cst implctum,
: eamdem fldem passionis Christi etpostcriorisgloria;
quod semper est creditum. Sapientia vero ct be- utrique populis prajdicabant : illi adhuc venturam,
nignitas Dei, ac salutiferi operis mora, capa- isti jam venisse : ac por hoc unam esse Ecclesiam,
ciores nos sua; vocationis effecit, ut quod multis cujus paTs carnalem Domini adventum prajcesserit,
signis, multis vocibus, multisque mysteriis per tot pars sit altcra secuta. » Sicut et S. Gregorius in
941 fuerat SKCuIa nuntiatum. in dieljus Evangelii honiilia Ezochielis dccima quinta 2.32 dicit : < Et
non esset ambiguum. Et nativitas Salvatoris, qua; quidcm ab Abel sauguine passio jam cujpit Eccle-
omnia miracula omnemquo humana; intelligentia; sia;, et una ost Ecclesia olectorum prajcedentium

erat excessura mensuram, tanto constantiorem in atque sequentium.» Et in homilia decima septima:
nobisgignerct fidem,quanto pr;odicatio cjus et anti- " Et qui piwihant, ct qui scquehantur, clamnhant
quior pra;cessisset et crebrior. Non itaque novo consi-
OM«/Hi.Pr;Ecessit quippe Judaicus populus, seculus
lioDcusrebushumanis, nec sera miseratione consu- est gcntilis. Et (juia omnes elocli, sive qui in Jud;ca
luit.sedaconstitutionemundiunameamdemqueom- esse potuerunt, sivc qui nunc in Ecclcsia oxistunt,
nibuscausamsalutisinstituit. Gratiaenim, quasem- C in mediatorem Dei ct hominum crediderunt et cre-
per universitas justificata sanctorum, aucta est dunt,qui pra;cuntet qui sequuntur Osanna clamant.
Christo nascente, non capta. Et hoo magni-o pietalis Osanna autem Latina lingua salvii nos dicitur. Ab
sacramentum, quo totusjam mundus impletusost, ipso enim salutem et priores qu;osierunt,et prKscn-
tam polens etiam in suis signilicationibus fuit, ut tes quKrunt, et bcncdictum qui venit in nomine Do-
non minus oo adepti sint qui illud credidere promis- mini oonfitcntur quoniam una sp«s, una fides cst :

sum, quamhi qui suscepero donalum.» Et sanclus prajcedentium atque soquentium populorum. Nam
Augustinus in libro do Natura ct Gratia (cap. 43) sicut illi cxspoctata passione ac resurrectionc sanati
ciEaquippe fidesjustos sanavil antiquos, qua; sanat sunl, ita non pr;ctcrita passionc illius ac perma-
et nos, id cst mcdiatoris Dci et hominum hominis ncnti in sa;cula resurrectione salvanuir. »
Christi Jesu, fidcs sanguinis ejus,fidos cruciscjus, De his auteni (|ui niMi s;dvantur, ideni auctor
fidcsmortis ot rcsurrectionis ejus. Uabentes enjo dicit in bomilia nona : •> Notandum vcro quod post-
eumdem spirilum fidei, et nos credimus propter quod quam mala parentura defunctorum di.xerat, mittcns
el loquiinur. « Et vonerabilis presbyter Beda in ex- Pnjphetam ad filios dicit : Si forfc vet ipsi au-
positiono Evangolii Luca; (crt//. 1) : » Ut convertat </ia7il,et si forle quicscant.QiM est dicere cet ipsi,

corda palrum iit filios, cl incredibiles ad prudentiaui n nisi quiaeorum palres, qui in culpa defuncti sunt,
justorum, parare Uomino plehcin perfertam. Corda audirc noluerunt ? » Et paulo post " Et nos adhuc :

palrum in filios convertere, est spiritalcm sancto- parentes nostrosad iniquitatem sequimur,abeorum
rum antiquorum scicntiam populis prasdicando in- elatione quam vidimus non mulamur;elilli quidcm

fundere. Prudentia vero justorum cst, non de legis intcr gaudia, nos vcro, quod cst gravius, inter fla-
opcribus justitiam prn;sumcre, sed ox fide salutein golla peccauius. Sed ccce omnipolens Deus ini-
quaircre: ut ([uamvis iu lego positi lcgis jussa pcrli- quilatcs judicans jam priorcs nostros abstulit,

ciant, gratia se tamen Dei pcr Christum salvandos j;uu ad judiciuui vocavit : nos adhuc ad pccnitcn-
intelligant. Justus enim ex jidc vivil. » El Petrus dc tiam oxspeclat, nos ad r(ivcrlcudum suslinel et ;

jugo legis ait : Quod ncquc patres noslri neque nos por- qui in illis ,jam judicium cxorcuit, nobis suaj pa-
lare potuimus, sed per gratiam Doinini Jesu, credimus ticnti;B longanimilatem pra;rogal, nc cum nostris

satvari, qucmadnioduin ct illi (Act. xv, 10). Et in niJS prioribns pcrdat, diccns : Si forte vct ipsi au-
Tractatu Actuum aposlolorum,cx vcrbis sancti Lco- diunt, el si forte quiescant, quia domus e.va-sperans
 :

307 1II.'(CMAHI HIIEMENSIS ARrillEPlSCftPI. 308

cst (Ktfc/t. II, .')). » Ergo cl pra?co(lentcs cl subsc- A. juslc vivcndo, unde merilo crcduntur per Domini
quciit(;8 (juot^iuot piilvantur.pcrroilcniptionomillius sanguinem ab exlrcmosupplicio lilicrati.non lamcn
salvantur, ct qui non credentes ut redimantur dc in illa vita mcruerunt ad paradisum revocari sic :

subscqucnli populo infidclitate porcunt, vclqui pra- et caro pcccali, ctiamsi remissis peccatis homo in
vis moribus ct iniquis opcriljus post redemptionem oa jusle vi.xcrit, non conlinuo merelur eam morlom
percunt, sua infidclilatc et ini^juitalc pcrcunt. Sie ct non porpoti, quam traxil de propagine peccati. Talc
de populo vclcri inlidclitatc ct ini(juiUitc quicun(juc ali(piid nobis insinuatum ost de patriarcha David in
sunt pcrdili periorunt, sicut saene Testamcnti Vc- libro Ilognorum. Ad qucm prophela cum missus es-
teris paginaj, a Cain rcprobo usque ad Annam et set, ciquc propter pcccalum quod admiseral, evcn-
Caipbam,evidenter dcmonslrant et quicunquo sal- : tura mala ex iracundia Dei comminaretur, confcs-
vati sunt crcdcntes in vcnlurum, sicut et nos in sione peccati voniam meruit.rcspondcnle prophela
cum qui jam vonit crcdimus, por rcdcmptioncm quod oi tlagitium facinusque remissum sit,eltan>en
qu;c cst in sanguinc ipsius salvati sunt, sieut ct nos consccutasunl qu.T Deus fucrat comminalus,ul sic
eadcm redcmptionc salvamur, et omnes salvandi humiliarelur a lilio. Quarc ct hic non dicilur, si
sinc dubio salvabunlur. Unde et vencrabilis prcsby- Deus propter peccatum illud rueral comminalus,
terBcda in homilia vigcsima quartaEvangcliidicit :
y. cur dimisso peccatoquodcralcomminalus implcvit,
« Turbx au/ciii tju.v pi\vccdchanl,it qiuv sc jucban- nisi quia rcctissimc sic dictum fucrit ? Ilcspondebi-
lur,clainabant diccn/cs:Osaniia filio DavidiMatlh. tur remissioncm illam pcccati factam, nc homo a
x.xi,U).l'nacadcmqucconi'cssionisotlaudationisvocc pcrcipionda vila impcdirctur ajlerna. Subsccutum
Dominum qui pra;cedunt et qui scquunlur exaltant vcro illius comminationis circctum.ul piclas homi-
quia una nimirum (idcs est eorum,qui ante incarna- nisin illa humilitatc excrcerelur alquc probapclur.
tionem Dnminicam ct qui postoa fucro probati, quam- Sic et mortem corporis, ct proplcr pcccalum Deus
vissacramcnta habucrint pro temporum rationo dis- homini inflixit, ct post pcccatorum rcmissioncm
paria, Pctro atlcstanto, qui ait : Sed pcr ijnitinm Do- proptcr cxcrccndam justitiam non ademit. >>

mini t-tS Jcsu credimus sulvari qucmadmodum %4-I Et hinc sanclus Grogorius in epistola ad
et illi (Acl. XV, li). >i Et sanctus llicronymus in Eulogium Alexandrinum, et ad Anaslasium Anlio-
Commento Epistolm Pauli ad Galatas : « Haires iste chenum cpiscopos (lih. vi, episl. 31) : < Ada;, inquit,

parvnlus,qui nibil dilTcrt a scrvo cum sit Dominus animam morluam in pcccalo dicimus, non a sub-
onuiium, sod sub tutoribus ct actoribus cst usquc stantia vivondi, scd a qualitalc vivendi. Quia cnim
ad prn^finitum tempus a patro, totum humanum aliud ost substanlia alquc aliud qualilas, non est
genus usquc ad adventum Christi, et, ut amplius anima ila mortua ut non csset, sed ita mortua ut
dicam,usquead mundi consummationom significat. C bcatanon essct qui tamen Adam postmodum \>ct :

Quomodo cnim omnesin protoplasto Adam nccdum prcnitcntiam ad vilam rodiil. » Et sanctus Ambro-
nati moriuntur, ila omncs ctiam qui ante advontum sius in libro do Paradiso {cap. 10) « Vcrum si :

Christi nati sunt, in socundo Adam viviMcantur. considcros, quia Dco universilatis cst cura, invcnies
Atquc ita fit, ut nos logi sorvicrimus in palribus, plus placerc Domino debuissc id in quo cssot rausa
etilli gralia salvcntur in filiis. Istc intelloctus Ec- univcrsilatis,quam condemnandum fuisso illud.in
closia: catholicfo cnnvcnit, qvne et Vcteris el Novi quo esscl causa pcccati. El idco quia cx viro solo
Testamonli unam asscrit providentiam, ncc distin- non poterat humani csse gcneris propagalio, pro-
guil in tomporc quos conditio sociavit. > nuntiavit Dominusnonesscbonumsolum homincm.
Sic ct sanctus Augustinus ad MarcoUinum in Maluit onim Dous plun^s csso, quos salvos facopc
libro secundo do Daptismo (cap.3\), de rcdpmplionc possct, et quibus donaret peccatum, quam unum
primorum hominum, qua; cst in sanguinc Cbristi, solum Adani qui libcr cssct culpa. Dcnique quia
itadicit: k Mirandum non cst, cl morleni corporis idcm utriusquc auclor esl opcris, vcnil in hunc
non fuissc vcnturam homiui, nisi pra^cessisscl poc- nuiiidiini ul salvos faccrct pecc^Tlorcs. Postpcmo ncc
catun\ cujus ctiam talis pania conscqucrclur, ct Cain parricidii rciim, priusquam pcncrarcl lilio.s,
post rcmissionem pccealorum,oam fidolibnscvoniro, j)
{wissiiscst inloriro. Ergo proplcr pcncralioncm
ut in cjus timorc vinccndo cxorceatur fnrtitndo succcssionis human.i- dcbuit niulicr at^jici viro.Do-
justitia:. Caro enim qua; primo facla csl, non cral hoc ipsa vcrba dcclarant diconlis Dci, non
ni(|uc
caro poccati, in qua noluit homo intcr dolicias bonum solum bomincm csse.Nam cl si mulicr prior
paradisi scrvarc juslitiam. Undc statuil Dous, ut pcccafor crat, liimcn rodcmplioncm sibi parilura
poU cjus poccatum propagata caro pcrcati, ad non dobuit ab usu divin.T opcralionis cxcludi.
rccipiondamjusliliam laboribuscl molcstiis nilorc- Qiiamvis cnim .\dam non cst scdurlus, mulicr ou-
lur. Proptcr hoc cliani do paradiso dimissus Adam, tcm scduclact inprafvaricalionc fucrit, salva lamcn,
contra Edcn habilavil, id csl conlra sedora dclicia- inquit, cril per filionimgcnerationem, inlcr quos
rum : ul signilicarol quod in laboriluis, qni snnt Chrislnm. » El sanclus Augustinus in
gr>itcravit cl
dcliciisconlrarii, crudicnda cssct caro pcccati, quaj pra;falo libro ad Marccllinum (/iftro ii, rap. 25) :

in dcliciisobodicnlia;nnon scrvavil anlc()uani cssot " Talis populus, ul pra^dixi, crudilus in rcgno
caro pcccati. Sicul crgo illi prinii homincs postca ccclorum pcrduo Tcslarocnta, Vctus cl Novum, non
 ;

309 DE PR.^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 310

declinans in dexteram supcrba prajsumptionc justi- A rationem. Simililcr caliecm postquam ccniavit dicens .*

tia",neque in sinistram secura dilectione peccati, in llic cst calia: novum testamctitum in sanguine mco, qui
terram repromissionis intrat ubi jam pcccataulte- : pro vobis fundelur {Luc. xxii, 19). Etibi crat Judas in-
rius nec nobis donanda optemus, nec in nobis pu- ter apostolos, licot quidam de priocipuis doctoribus
nienda timeamus, ab illo Redemptore liberati, qui catholicis alitcr dicat. Sed Joannes Chrysostomus
non venundatus sub peccata redemit Israel ab om- in homilia dc proditione Juda;, et sanctus Augusti-
nibus inii]uitatibus ejus, sive propria cujusquam nus in cxpositionc psalmi decimi, ct Leo in homilia
vita commissis, sivc originaliter tractis. » Unde torlia dc Passione Domini, eumdcm proditorem ibi
constat, sicut sanctus Ambrosius tractans senten- fuissc dcmonstrant. Et post prosmissa Evangelii ver-
tiam Apostoli : Et peribit qui infirrrtus est in lua ba mox ibidem subsequitur Ycrumtamen ecce tnanus
:

scientia frater, pro quo Christus Jnorluus cst {[ Cor. tradcntis tnc mccutn est iti mensa {Joan. xiii 11). De
VIII, 11) exponit, id est, « tua peritia illum occidit, quo scriptum est : Et tietno pcriit, nisi filius pcrditio-
et tu eris occasio mortis fratris, quem Cliristus ut nis : quem ct prffisciobat sc traditurum, sicut scri-
rcdimeret crucifigi se permisit.» Potest perire qui ptum cst : Ipse ctiitn scicbat quis cssct eutn truditurus :

jam donum redemptionis suscepit.videlicet quia do- propterea dixit : Non eslis mundi omncs. Et Iiic vera-
noabusus periit : cur nondicatur etiamChristus pro „ citer scriptum est : lloc est corpus meutn, quod pro
eispassus qui redimi noluerunt, qui si crcdidissent, vobis dntur. Et Ilic : est calix novutti tcslamcniutn in
utique redimerentur, sicut et illi redempli simt qui samiuinc meo. qui pro vobis futidelur. Ilinc quisquc
crediderunt? Quod et Prosper contra Vincentianos contradictor respondcat, utrum pro illis solis, i\\\\

objectione prima demonstrat dicens : Contra vul- dc manu illius illa sacra accepcrant, vcl qui ibi adc-
nus originalis peccati, quo in Adam omnium homi- rant, an ct pro aliis, nobis scilicet, qui in eum
num corrupta et mortificata natura est, et unde con- crodituri cramus. Scimus quia facilc respondebit, ct
cupiscentiarum morbus inolevit, verum ot potens pro omnibus in eum credentibus, quia ibi scriplum
ac singiilare remedium est mors Filii Dei Domini cst : IIoc farit/: in mcam cotntncmorationetn (Luc.
Jcsu Christi, qui liber a morlis 245 dobito, ct XXII, 19).Ergo quiaturbx, qua^pnecodcbant ct 946
aolus absque peccato, pro peccatoribus et debitori- qua; seiiucbantur, clamabant diccntes Osanna filio

bus mortis est mortuus.Quod ergo ad magnitudinem David, sicut pro subsequentibus, ila et pro pra;cc-
et potcntiam pretii, et quod ad unam pertinetcau- dentibus, ut Pctrus dicit, pcr qratiatn Dei credimus
sam generis humani, sanguis Christi rcdemptio est salvari, qucmadmodutti et illi {Act. xv, 10).
totius mundi. Sed qui hoc s.rcuium sine fide Chri- Ad alterum modo eum rcspondere non pigeat,
sti, et sine rcgenerationis sacramento pertranseunt, quando dixit -..IIoc est corpus tneutti quod pro vobis
a rcdemptione alieni sunt. C datur ; et Ilic est calix qui pro vobis fundetur, quia :

Et quia una eademque fide salvata; sunt turba: quE Judam non cxcepit, utrum illum excipcre audebit?
prfficcsserunt et quffi subsequuntur,constat licct sint Scimus quia Dominum mentilum fuisse, licet multa
sacramontadisparia.quiasimili infidelilatoet iniqui- pra^sumat, dicere non audebit. Et si Dominus a rc-
tatoporountium turb.T qu.T pra;cesserunt ct qua:' sub- demptione illum non cxcepit, sed ipsc licet illam
sequuntur intereunt. Sod et Apostolus domonstrat indignus susceperit, se alienum effecit,quid pcccant
quia uno eodemque bono odore alii salvantur, alii dootores catholoci dicentes Pro omnibus Chrislus :

poreunt, dicens Christi bonus odor sumus Doo in

: passus cst, licct non omnes passionis ejus mystcrio
;

his qui salvantur, et in his qui poreunt. Et Ambro- rcdimantur, qui omnium suscopit naturam, et otnncs
sius, cxponens scrmonem Apostoli dc coona Doini- vult snlvos fieri, ct nctninetti vult pcrirc, ut Paulus ct
nica, in Epist. ad Cnrinthios priraa, ita dicit de his Petrus dicunt, licet non omncs salvcntur? Et nos
qui ex ea salutem accipiunt." Mcdicina cniin spiri- quid contrarium fidei calholica! diximus, quando
qucc cum revcrcntia degustala purificat sibi
lalis est, illorum et scnsum et verba poncntcs scripsimus :

devotum. Momoria enim rcdemplionis nostra; cst. Pro omtiibus Cliristus passus est, licet noti otnties
ut Uodemptoris memorcs niajora ab co conscqui mc- passionis cjus myst<rio rcdimatUur : quia vcro omncs
rcamur. » Itom de his qui cx ca vitio suo judicium ij jiassionis cjus tiiyslcrio non rcdimunlur, non rcspicit
sibi accipiunt :.. Futurum est, inquit, utqucmadmo- ad maijniluditictn pretii, sed ud infuleliiuti parlcm
dum accidit unusquisquc rcddat causas in dicDomini quia pocuiutii hutnanw salutis, quod confeclum cst de
Jcsu Christi quia sine disciplina traditionis et con- infirmitate nostra et virtute divina, habet quidctn in se
versationis qui accedunt, rci sunt corporis et san- ut omnibus prosit, scd si non bibilur, non mcdctur?
guinis Domini. Quid ost autem rcos esse, nisi pccnas Quod spiritualitcr liibcrunt ot sancti in Vetcri Tcsta-
daro mortisDomini? Occisus est enim etiam pro his inonlo ac salvati sunt, testantc Apostolo, llibcbant
qui benoficium cjus in irritum ducunl. » Ecco pro dc spiritali
(/ Cor. x, i) sicut et nunc bibunt devoti
:

his passus ilicitur,qui noncjus passionc salvanlur. in Testamcnto Novoclsalvi fiunl.Bibcrunt increduli
Quod in Evangclio sccundum Lucam apertissimc in Testamento Vctcri, licel impari lidci dcvotionc
dcmonstratur, cum dicitur Et acccpto patte, iirulias
: cuni sanctis, ct damnati sunl, sicut ct manducavo-
egit cl frcijit, ct ilcilit eis diecns : lloc csl corjius mcum, ruiit maiina ct morlui suiil.Quomodo manducavit ct
quoil pro vobis datur, hoc fiwile in meam commemo- bibit Judas, ot iion solum tcmporalilcr, sod etoilcr-
 :

311 IIINCMAI!! KllHMENSlS AilCIilF.PISCOPI 312

niililcrmoiluuscst.lCt siriitAi)n«lolusilcquiliusiIam ^ sluiJuerunt, ipsi se, sicut in passione sua ei posl
iiTCvcrentcrmaiuhicantibnsct liibcntilnis dieit Idco : passionein suam fcccruiit, laciunt, ct racluri sunt,
multi in vobis invalidi, cl xgroli, el dormiunl multi a redemptione proposita alienos fecerunt. El sicul
(/ Quia vero dc manna cx verbis sancti
Cor. XI, 30). nunc ipsius passio illis non prodest, sed in judicium
Augustini supra ostcndimus, dc potu spiritali, undc crit, qui in infidelitate vcl pravis operibus de isfo
Apostolus dixit E< OHDiM cwndcm poliim spirilalem
: s.TTulorxeunt : sic et nec illis profuit, imn in judi-
bibcrunt (1 Cor. x, 4), verbis sancti Aml)rosii cx libro cium illius passio cxstitit, exstal, atque cxstabit,
dc Sacramcnlis dicamus (cap. i) « Gum siliret : qui pcr illam redimi poterant si voluisscnt, sicut
populus Judffiorum, et murmurarct quod aquarn redempti sunt qui in illum venturum crediderunt,
invenire non possel, jussit Dcus Moysi ut tanperet et ejuspassione salvari meruerunt. Sic et sanctus
p('(i'am do virpa. Tctigit pelram, et pctra undam Auguslinus, ut pr.ornisimus, de his qui manna co-
raaximam ludil, sicut Apostolus ait : Uihcbnnlautcm niodcrant dicil : Manducaverunt Moysos ct .Aaron,
de consequcnti pelra, pclra autcm crat Christus. Non et CEtcri sancti qui fuernnt in populo, nianna et
immobilis petra, qua; populum scqucbatur : ct lu non sunt morlui, quia spinfaliter visibilem eilium
bibe, ut te Christiis scquatur.» Et sanclus Aupusli- intcllexerunt, spiritaliter esurierunt; aliimandu-
nus in Exposito Evangclii Joannis, paulo ante dixit :
j, cavorunt ct pcrmanseruiit in inlidclifate, ac mor-
yisi manducavcritis carnon filii hominis, ct biberitL% lui sunt, non solum mortc corporali, vcrum efiam
eius sanijuincm, non hahcbitis vitam in vobis {Joan. mortc spiritali. Sic ct do baptismo quo baptizati
VI, 54), et modo dicit : Caro non prodcst quidquam sunt consfat deberc intcUigi, et cx tcstimonio
(ibid., 63), id est, si carnalitcr vultis intelligere.Ouo- beatiPetri ex 248 arca et diluvio supra ostcn-
circa in Vctcri Tcsfamcnto spiritales spiritalitcr in- dimus. Nunc quia manifesfum est, nobis mcn-
tclligcntcs spirilulcni potum liiberunf, et a pccratis dacitcr fuisse ralumniafos, quia dixerimus quod
ac pncnis salvati suut, donec venif illc verus .Agnus non diximus, pro illis impiis Dominum passum
qui follit pcecata mnndi, in cujus figura, per immo- fuis?e, qui a mundi cxordio usque ad passionem
lationem agni Pascha; vctcris, dc ^gypfia servifute Domini in sua impictatc mortuijStcrna damnatione
rcdempti sunf Cujus sanguine, sicut verbis sancto-
. punili sunt, quasi redcmpti sint sangiiinis ipsiu»
illi

rum .Augustini 547

atque Ambrosii supra oslendi- cfrusione. Scd diximus omnibus parafam cssc
sic
mus, ct primi homincs rcdcmpfi sunt, ef omnibus salulem. qui anle incarnationom illius fuerunt, sic-
incarnationis ac passionis cjus mysteriuni creden- ut et his qui posf passioncm illius nati sunt, ct
tibuscoelestis rcgnijanuam patefecit.Credercautem nascifuri sunl tantum ut credanf ca lidc qu.-D per
:

nolcntibus, ct carnalitcr intclligcntibus atquc vivcn- dilectionem operatur, sicnt credidcrunt illi qui salvi
tibus, et infidclitate alquc iniquitate perseveranti- C facti sunt, ct qui nunc salvantur, quiquc salvandi
bus, ct spiritalis illc cibus ac pofus, ct vcri agni sun- sunt. El sicuf salvati sunt ab originali peccalo a
guis, in judicium damnationis est sicut ct posf : mundi usque ad fcraporadafn^ rircunicisio-
i'xordio
passionem illius nun crcdcntibus, vel in .judiciuni, nis.vcl post datam circumsisioncm. de aliis natio-
ut Apostolus dicit, ad hoc sacrum mjslerium susci- nibus qui Dco placucrunt, vel hostiarum oblationi-
piendum convenienfibus, cxistcre noscitur. Et sicut bus, vel cerle sola fldei virtuto, suas suorumque
sanrtus Circgorius de Sanctorum pcrsecutoribus, animas Crcatori commendantcs. Sicut ctiam nb ori-
quod ct ipquo in rcproba vifa finienlibus debet infcl- ginalis pcccali vulnerc, post tcmporadaf.T circum-
ligi, in homilia Irigesima octava dicil :» Quia nrc ad cisionis, bi qui circumcidendi erant sccundum lc-
nirnioriam noslrain vcl in mortuoruni nuincro vc- gcm, circumcisionc purilicafi, et pcr ndcm nicdia-
niunt.» Ita et illi spiritales viri in Tcstamcnto Vefcri toris lunc venturi, nunc Jam a fldclibus sasc^pti,
dc rcprobis illius temporis scnsissc crcdunfur salvati sunt. Et (|uia isforum capifulorum conjeclor
quanto magisnoshocscnlireislecontradictornostcr lestimonium aposfolicum posuil, qno sicul nobis
crcdorc debucrat.qui Doinini aposlolorumquo ojus, videtur dcmonstrarc voluit, quia non pro omnibus
ac catholicorum magistroium docf rina nianifcstissi- Chrisfus passns sil, licct non omncs. sicut nos scri-
mc rcvelata, cognoscimus i|u.r illis in ligura vclulo
mystcrio .. ... i:-:. ..._!..- .:_
ut dicit Apostolus, contigerunt
_. — rv psimus, jiassionis ojus mystcrio rcdimantur, rc-
dcuipti ac rcJimcndi siul scribens t/iru/iu, inquiU
.

temel ohlalus esl ail multorum cxhaurienda pecraUi

C.VPUT XX.\I1I.
snnctanttn .S.Ti/i/Krn (llebr. IX, 2M;; et diininus Prudentius rx Evangclio.
Att hinc seqiiiiur qiiiiliter itocent
rtiin auctorilntc calholici viri gcnernlitcr Chritlum ct aliis Scripluris s.anclis, nd hanc conlirmandam
/\iissc passuiii pro onmibus. asscrtioncm plura ponit exempln, dicilquc in su-
Clarel cx his supra positis tcslimoniis, qnin rc- pra memorotn episfola capite tcrtio :<• l't credal el
dcmptio captivitafis humanrp,Chrislu8 Jcsus, omni- confifcafur, scilicct ordinandus, cum omnibas c«-

bus ante incarnatioucm cf passioncm illius venfura Iholicis, sanguinom Doroini nosfri Jesu Christi pm

eraf, cf qiiicuni|uo rrrdorc voluerunt.ac lidci ron omnibus bominibus cx tolo mundo in cum crcden-
gruis oporibus vivoro studucrunt. por pns.-^ionis ojus tihus fu^^um : non autcm pro illis qui numiuam in
mystcrium i-cdcmpli ntque salvnti sunt qui autem : cum ci-cdiderunt, nec hodieque credunt, nunquam
crcdcranoluerunt, neque lidc dignis opcribus vivere ncc crcdituri sunl, diccnte ipso Domino, Vcnii mtm
 3!3 DE PR^DESTINATIONE DISSEIiTATIO POSTERIOR. 314
filius hominis non minislrari, scd ministrarc. cl darc A. cirectai esscnt,nec poenituissent Corozain (it Both-
animam siiam redcmptioncm pro multis (Matth. xx, saida.Quod ab coaptum,necesse est ut in omnes
illis

2S). )) Sed et Gothescalcus in hanc venit senten- ejusdcm criminis pares fiat,et tunc human.igcneri
tiam : rclinqurnfes interim has niTnias, potinsque exprobrct non pocnitenli,ncquc in viam evangelicam
blasphemias.quid Patrcs catholici senscrint dc my- pcrgcnti, id quod psalmo continetur: (?!;«; lUilitas in
sterio Dominicne passionis,ulrum pro omnibus pas- sanyine mco, dum desccndo in corruptionem (Psal.
sus sit,liect passionis cjus mysterio omnes non re- x.\ix.lO)?Exprobratcnim superbis atque maledictis,
dimantur, an tantummodo pro his solis qui effu- cur nihil in sacramento sanguinis sui atquc mortis
sione ipsius sanguinis redimuntur atquc salvantur, utilitatis csse existimarint.cum ille nostri causa ct
designatis singulorum nominihus, ac positis sin- natus, et passus, et mortuus sit. » Item idem in
gillatim singulorum sententiis, dcmonstrare cure- psalmo Lix : « Idcirco titnli inscriptio pro his qui
mus. immutabuntur ascribitur glori;Dmortisejus qui jiro
Sanctus Dionysius Areopagites in libro de coclcsti omnibus mortuus est.»Et post aliquanta :«lta iram
Hicrarchia capite decimo quinto : « Dn sensuali miscricordia consecutacsl,dum damno terrcnorum
cnim igne cst dicere, in omnes et per omncs im- pr.Tscutiumingcnsitcrnorumrelribuliorepensatur,
miste vcnit,et omnibus,ct omnilnis lucons
pra?ccllit t. Et h»c quidcm non magis ad Israel, quam ad uni-
cum ignotusipsca
sit,pimul est ct sicut occultus : vcrsitatcm humani gencris aptata sunt,quia exuno
se non in porro jacenti materie ostendens propriam in omnes sententia mortis et vita2 labor cxiit, cum
opcrationom,innumerabilis et invisibilis ncque tc- dictum cst,Malcdicta tcrra in opcrikus tuis (C.cn. iii,

nibilis,ct omncs in quibus fit ad 949 suam ope- 17).Nunc autem per unum in '250 omncs vita; ju-

rationcm mutans, tradalis sui ipsius omnibus sibi stificalionisgratia^abundavit.ul quorum tcrra male-
approximantibus. » Item in libro de ecclesiastico dicta estjhorum nunc conlormia Deo corpora sint,
Prineipatu {cap.3) :>< Pro omnibus enim Ihearchica et qu.T! commota mctu, ct ignoratione turbata, et
bcatitudo, et si bcnignitate divina proccdit ad per- laborc contristata cst, ct ipso illo h-ctincantis vini
ticipanlium ejus divinorumcommunionem,sed non compuncta potu, nunc suscepta3 significationis se-
foris secundum substantiam immobilis stationis et cura virtulCjrutura; irai dcfugiat polestatem. »,Item
stabilitatis fit. i> in psalmo i.xi :« Poslcaquam Dci spiritum,Dei vir-
Sanctus Cypriamusin libro de Oralione Dominica lutem, Doi sapicntiam, Dei Filtum, et unigenitum
ita dicit «Hocjam per Isaiam prophelam fucrat
: Deum,ad remissioncm poccati,condemnationcmque
ante pra3dictnm,cum plcnus Spiritu sancto de Dei peccati legis hominem natum esse cognoverit, qui
dignatione ac pictatc loquerctur Vcrbum consum- lnimauarumpassionumsortcperfunclus,adcondem-
:

mans ct hrcvians in justitia, quoniam sermonem brc- C naudain sc cadcstium nequitiarumimpia tentamen-
viatum facicl Dcus in toto orbc tcrrw [ha. x, l\om. tasit mortuus,ut ajlernitalcm omnibus,qui pcrhabi-
ix). Nam cum Dei scrmo Dominus noster Jcsus tautem in carnc noslra peccali legem moriebamur,
Christus omnibus venerit,ct colligcns doctos pariter invcherct, tum hoc sacramento piet.atis accepto,
et indoctos,omni scxui atqne .-etati prnjcepta salutis post ignoralionis noctcm in sciontiae lumine collo-
ediderit,pra3Ccptorum suorum fecit grandc compen- catus,ita dicit A'(U';(e Deo subdila erit anima mca? :

dium, ut in disciplina coelesti disccntitim memoria Ilem in iisaliiio i,x;v « Ilabcmus cliam ct cibum :

non laborai'el,scd quod csset simplicis fidci ncces- paralum.Et ([uis hic cibus est? Illc scilicct, in quo
sarium velocitcr disccret.»Et itcm in eodem libro ad Dci consortium praiparamur,pcr communionem
:

"Qui docuit unitatem, sic oraro unum pro omnibus sancti corporis, in communionom dcinceps sancti
voluit, quomodo in uno omnes ipso portavit. » corporis collocandi.Id enim pra^scns psalmus signi-
Sanctus Ililarius in libro seoundo dc Fidc dicit ficat dicens Parasti cibum illorum, quoniam ita csl
: :

«Ilumani generis causa Dei Filius natus ex Virginc prwparalio lua : qtiia cibo illo quamvis in pra'scus
ost et Spiritu sancto, ipso sibi in hac opcrationc salviuiiur, tauicniti postertim pra"^paramur. » Item

famiilantc.ct sua videlicelDei obumbrantc virlulc iti i.xviiEt |iiimum quidem iion alicnum a Doi
: »

corporis sibi initia conscvit,ct e.vordia carnis insti- ]) misericordia ct bonitate vidcri potest.ut vitamom-
tuit.ul homo factus cx Virginc naturam in se carnis nibus in sc ipso restitueret ex mortuis. » item in
ncciperet, pcrquo hii.jus admistionis soeiclatcm psalino i.xvtii : « lliec sanclorum exspcclatio fuit,
sanctificatum in co iiniversi gcncris humnni corpus ut omnis caro roilimerclur in Chrislo, ut in eo
(]uemaduiodumnmitcs in sepcf id([uod
existoret: nt aaterna; resurroctionis primitio! existercnt.
)d']t ilem

corporeum se essc voluit condcrcntur.ita rursum in in codcm : «lloc enim

multitudine misericordi.o in
omnes ipseperid quodpjuscstinvisibilo referrclur.» bcncplacitum est tcmpus, ciim in se univcrsorum
Et in psalmo cxvtii « /lw/er,inquit,H mc opprohrium
: hiiminutn vitam Deus miserans, ut miserator Dcus
el contemplum. Pecrala opprobrio stint digna,et id- vitam essct largiturus ex morluis.)illem in eodem .

circo pcccalnrcsexstirgenl in oppidbriuma-lorniim. i'Cum erfpi ueccpisscl Jcsus acetum di.rit: Consumnia-
Quod aulimi pcccala oniiiia npprnbrio siiil digna.in tum cst {Joan..\i\, 30). Venerat ad oves pcrdilas
Evangeliis discamus.tunt cuiti Domiiius cxprubrarc domtts Isiiicl, et exspectans consolantem commcc-
fllis civitatibus ((i'|iil,iti qtiibiis pltircs virtutcs e.jus rcnlciiiiiuc itiin habuit:non quod consolationccguit
 315 lll.NCMAl IIK.MENSIS AliCHIEPISCOPI. 3IC

volens pati alquc niori,pnd (]ui so(;um supor luliiis A gcneris noslri priiis proililam aniuiam suscppil.

populi impiclale mccreret.cl qui sci|)suni ipsamtc- proptcrinobcdicnlcmanima; canicm.propler malam

rentis secum salulc consolarctur,ul omnibus lanto obudientiam, pro qua el simul condemnala csl, ut
scelcro pcrrunctis,solaliuin in his saltcm qui salvi sicut in carnect anima fucral condemnalio, ila cl
fiorcut accipcrct, secunilum illuil, Et in scrris suis in cariie el anima flcret salus. Chrislus crgo pro
coitsotidillw (II Miicli. vii, ('<). psalmo
'< Itcm iii Adam, pro oo qui factus i'st sub peccalo, ille qui
c.wl.v > (Juiii (iputl fc propitialio cst.Eal cnim uiii- cral sine peccato introducitur,pro volerc novus, ut
genilus Dei Filius Deus Verbum reilemplio nostra, hujus passionc voluntariaillequiinviluspossus fue-
paxnostra,incujussanguinereconciliati Deo sumus. ral curarclur:quo scilicct ct prosingulis nobishoc

Ilic cst qui veiiit lollcrc pcecata mundi, qui cruci quod supra nos esl reddcretur. » Ilem in sermonc
cbirographuni lcgis afTigciis, cilietiiin daninationis dc Natale Domiiii : >- Ha;c cst ista solemnitas, ha^c
vclcris ilclovil..' Et post aliquanta : • Quia miscri- csl diei hujus mdgna el gloriosa festivilas. Adven-
cors esl,quia copiosa apud cum rcdcmptio cst,quia tum Uomini faclumad hominrs celebramus.ut nos
redimct ab iniquitalibus suis uuiversos. « Item in ad Dcum imo ut rcvertamur ad
proficiscamur,
j)salmo cxxxv :"Redemit nos per sanguinem suum, Dcum. enim reclius dicitur, ut vetcre homiiie
Sic
pcr passionem suain,pcrrcsurrocti(iiicm suam ha;c :
^ deposito,novo induamur, et sicul in Adam omncs
niagna vila^ nostra? prclia siiiit. Mogno cnim, ait morlui sumus, ila in Christo cruci affigamur, et
Apostolus, prulio rcdtmpti vslis (I Cor. vi, 20), et consepcliainur ei in morte, ut cum ipso eliam rc-
redcmpti ab inimicis a diabolo, ab angelis ejus, a surgamus ad vitam (Uom. vi, 4). Nccessc est enim
filio pcrditionis, a principibus aeris, a mundi potc- nos perpcti ulilem hanc et necessariam vicissitudi-
statibus,ab iiiiinica iiiorte ct rcdemit escam dando
: nem, ut sicut ex bonis 55S ad tristia dcvoluti su-
omni earni.Qui dat oscam omiii cariii, id ost, qua; mus,itaex tristibus ad meliora reparemur.i/fcionim
redcmpta 251 cst.dat escam ineorruptam ot ailor- abundiivit pcccatutn,supcrabunduvil gralia (Rom.v,
nam panis vivi, panis cojleslis. Et in his singulis, 20), ut quos gustus ligiii vetitus condcmnavil.Chri-

quod rodcmpti sumus, quod omnis rcdcmptorum sti cruxgratialargiore justificet."Et itcm in eodcm:
caro cscam accipit,oa causa est.quoniam in sascu- « Sed quid aiunt nobis in hoc loco calumniosi isli,
lum misericordia ojiis. Quod coclum, qiiod terra, qui nobis velut scverissimi i)uidani discussoresdivi-
quod c.Ttcra sunt, ct ipsum illud qiiod sumus iiui nitatis procedunt,accusantes ea qu.-c omni vcneni-

non fuimus,quod erimus (luud non sumus.causam tione digna sunt et honore? lcncbrcisi etiam in lure,

aliara non habet,nisi miscricordiaj Dei,qui ad con- imperiti erga sapicnliam,pro quibus Christus gratis
sortium bonorum suorum nasci nos voluit ille qui morluus cst creatur.-c ingratae adversus Creatorcm
bonus cst Dominus nostcr Jesu Christus. « ^' 8uum,figraenta diaboli,exprohranlcs Dco bencficia
Et sanctus .\thanasius ad Epictctum :«Proptcrca sua. Proptcrea minor est, quia propter te humilis
quia natura DcusmancnsYorbum csl impassibile,et scrmone de Epiphania
est?i> Itcra in Nam quo- : <•

ipse quidem incorporalis crat in corpore passibili, niam inimicus noslcrartem suani sophisticam vinci
corpus aulcm habebatinseVerbum impassibilc,dc- non possc prxsumpserat.sicul ipse nos spe decepo-
struons iunrinitatcs ipsius corporis.Faciobat autom rat Deitatis promissa; dicens ; Eritis sicui dii (Gen.

hoc ot fiobat.itu ut nostra ipse suscipiensctolTerens III, 5), ita nunc ipsc carnis objoclione decipitur. et

iii sacriliciuni dcsliuerot.ct suis mi? jam oporicns, vclul hanio esca adoperto, natura .\dani carnciiin
faccrel Apostolum d\ccrc,OporlctcorriipliliiUhpcin- cupit vocare.Dcum intrinsccus invcnit adopcrtum :

ducrc incorruptioncvijCt morlnlc lioc inducrc immnr- ct ita novus hic .\dam velercm rcparat, ct condem-
tiilitatem (I Cor.xv, 53). Absit autem, ut figuratc nalio prioris absolvitur; dum caro pro camcrcsti-
ista factasint,sicut(]uidam itcrum arbilrantiir; sed tuitur, ct pro mortc mors rcddilur, imo dum por
vcrc hoiiiine facto Salvatorc,totius hoiiiinisfaclacst mortcm ipse auclor niorlis punitur. » El ilcm in

salus."El item "Si proptcr quod cst et dicitur in

: eodeni : "Nec confundit tc Jcsu miscricordia, qui
ScripturiscxMaria essc et humanuin corpusSalva- infirmilatos nostras accepil, et .Tgritudincs nostras
toris,putant pro Trinitatc quaternitalcni dici,quod portavit (f»i. liii, 4), qui non vcnil voearejustos sed
q
facta adjcclionc propter corpus.aiullum crrant la- peccatores in pajnilcntiam (.Wrtrc.ii, 17), qui mapi^
cturam co.Tquantcs factori, ct suspicanlur possc misoricortliani vult qu.ani sacrificiuni(if(i///i.ix.l.'{\
dcilalciii ali(]iiid adjeclionis acci]ierc,ct ignorarunt, qui scptuagies scptics pcrnitenli vull pcccala laxari
quia non proplcr adjeclioncni dcilatis Vcrbum caro (,Mrt"/i. xviii. 22). •• Itcm in sermone intercossionis
factuni cst, sed ut caro resurgat neque ut nielio-: pro quodani ad inii>eratorem :•• Ipsum tibiadhibco
rarctur Verbum processil ox Maria, sed nt huma- Christum, qui semelipsuni cxinanivit. ut nobis ho-
num gcnus liberarct. » niinibus loquerctur:ipsius impossibilislibi adhibco
Grcgorius Naziauzcnus in libro A]>oIogia; dicit : passionos.offcro libiad interccssionem cruccm ojiis
« Proplerca naiiiqup Dcus corpnri aiiiiiia modiantc cl clavos.quibiis sacriisanct,'p confix.T sunt mami.«.
commistus est, ut conjungcrct scparata, alquc in sanguinem qucm pni lolius niundi salule profud;.
concordiain ct paccm discoi-dantia revocaret, in scpuIluram,resurrcctioncm,alquc asccnsioncm cju.-
unum sc et pcr se rcvocans oninia. .\b uno palrc ad cados. Adhibco libi islud aJlarc, ad quod com-
317 DE PRiEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 318

muniler omnes acccfiimus,in quo lypum salutis no- A gavit ignaros.pro omnibus se obtulit passioni. Non
strae hoc ipsomct orc, quo nune tc deprecor, celc- ergomultummisericors?Misericordia cnim hominis
bramus. Mecum adhibeo ad mitigandum tc etiam in proximum suum, miscricordiaDommi in omnem

sacrosancta illa mysteria per quaj virtutibus coele- carnom, utomniscaro ad Deum asconderet illa Do-
stibus sociamur. » mini miseralione donata.Dcnique qui Susannamab-
Et Sanctus Basilius Cappadocus in sermone de solvit taccntem, se obtulit morti in illa causa ut :

psalmo Lix « Finis autem dicitur, quod in fine sx-

: nemo desperaretjin hac ut redimendaj universitatis
cnli in consummatione ejusaptatur: propter quod et sacrificium non negaret. » Et item « Quis est au- :

pro his qui immutabuntur scribi dicilur psalmus, tem qui se longe facit a Domino, nisi qui non requi-
quod est, ut omnia simul dicam, de universo genorc rit justitias cjus? Qui vero justitias cxquirit, prope

humano inteUigendum.Inomnesetenim debet psal- est, adhajret Deo. Et ideo justitias Oei qu.-Erentilius
miintelligentia pervenire.»Etpostaliquanta: «Deus dicit Apostolus Vus qui eralis longc, facli cslis
:

ergo, inquit, abjecisti nos {Psal. cvii, 12). Quos? froiie iii sanguinc Chrisli {Eiilies. ii, 13). Sanguis
Qui longe nos fecimus ab eo. Intervcntu ergo pecca- C.hristi juslitia est. Denique ipse ait ad Joannem :

torum,et mediis intcr nos et Dcum intcrcedentibus Sine nos imjilerc omnein justiliain {Mallli. iii, 15).»

iniquitatibus, abjccisse nos dicitur Dcus. Ait enim j. Item ubi exponit, Hch-ibuc servo Itto (Psal. cxviii
el aliuspropheta: Quia inlcrvosct Deum peccala 17) Respondc, inquit ct Christus, Eccc bona cst
: (I

separant {tsa. ux, 2).» Et post pauca:c<Moysesqui- proxima mea (Cren^. i)- Quoniam cognoverat Eccle-
dera Israeliticos postes sanguine agni obsignaverat sia inysterium,ct pro totius mundi redcmptionecru-
{E.vocl.xu,!} : tu vero dedisti nobis signum, ipsum cilixum Dominum Jcsum pra3dicabat,meretur audi-
sanguinem veri Agni immaculati, qui oblatus est rc : Ecce bona es, quia Dominus Jesus mundum ve-
victima pro totius mundi saluto. » nitsalvare, non pcrdere. Ideoque immcmor cst in-
953 Bcatus quoque Ambrosius in psalmo cxviii, juria>,memor gralioe.» Item ubi e\pon'it,-/uferame
Dominiplcnaest lcrru,<'Quo-
ubidicit,.l/iV;7'corf/((i op/)>obrium el contenipluin (Psal.cxviii, 22). « Ad-

modo,inquiens, plcnacstterra misericordia Domini, versum mo, 95-4 detractabant. Ego eorum
inquit,
nisi per passionem Domini nostri Jesu Christi,quam redempfor adveneram,ego veneram utomniumpcc-
futuram pra;videns, quasi promissam prophcta con- cuta mundai-em ut recuperarem amissos, restitue-
;

celebrat?PIena est crgo terra misericordia Domini, rem paradiso sancti Jacob hKreditatem,et illi adver-
quia omnibus data cst rcmissio peccatorum.Supcr sum mc » Item ubi
detractabant (Psal. cxviii, 58).
omnes sol oriri jubetur,et hic quidem sol quotidic secundum eloquium luum " Jus-
exponit,.Vi\sererc rnei :

super omnes oritur {Mallh. v, 45) : myslicus au- titia,inquit,qu;ecstcrucis,nisi quod ascendens illud
tem omnibus ortus est, omnibus C
sol illc justitia; putiiiulum Oominus noster Jcsus Christus poccato-
venit, omnibus passus est, et omnibus resurrcxit. rumnoslrorumchirographumcruciflxit(Cc)/.ii,14),et
Ideo autem passus est,ut tolieret peccatum mundi, lotius orbis peccatum suo cruorc mundavit?» Et
Si quis autem non credit in Christum, generali be- itcm Mala Eva3 successio totum hominem devo-
: «
ncficio ipse se fraudavit. Sed quod solis est, prajro- ravit, praiclara Chrisli ha>reditas totum homincm
gativam suam servat quod imprudentis ost, com-
: liboravit. Non ad unum quidcm,non ad paucos,sed
munis a so gratiam lucis cxcludit. Super omnos plu- ad omnes tcstamcntum suum scripsit Jesus.Omncs
via est. » Item ubi dicit, Principium verborum tito- scriiHi h;credes sumus, non pro portione, scd pro
rum veritas (l'sal. cxviii, 160): «Credo unum Deum imiversitate.Communis cstenimomnium hicreditas
csse, non plures deos. Cum autem cccpcris legere, universorum,etsoliditas singulorum.Novum Testa-
Dominum Jesum Dei Filium in carne venissc pro- montum singuli adount, ct omnes possident, ncc
pter totius mundi rodemptionem,distingi!c sapicn- iiiiMiiiturhan^edi qiiidquid acoha'rcdiblis vindiralur.
ter unuin Deum Patrcm esse, cx quo omnia ct nos Manrt cmolumeiitum iiilc'gruiii,et co magis singulis
in illo, ct unum Dominum Jesum, por quem oninia quo pluribus
crescit, fucrit acciuisituin. H;ercditas
et n03 per ipsum. » Chrisliestresurrcctio. Ilanc quisquam damnum su-
Item ubi exponit IniqHilalem
odio hahui {ibid .
, lOH) : <.n umduxeril,qua'inunocommunisgratia; nomcninve-
(Jui quotidie advocalus
pro nobis csl a[)ud l'alrcm, ut pro quibus in diebus nit? Cliristns enim rcsurgens omnibus resurrcxil,
carnis sua: miscricordi est compassus aifectu, pro quoniam pcrhomincm rcsurrcctiomortuorum. Om-
his opcretur reinissionem quotidie peccatorum.Qua; niuni igitur potost singulorum csse dispondium,
cstonimspes alia generi humano, nisi ut omniuin quod cst totius corporis et humani gcncris rcforina-
viventium delicta donentur? » Item ubi exponit tio?» Item cuin traclarct do littcra Ilebraja deciina
Miscricordix lu;e mull.r, Uomine {ibid., 150) : quinti, ait : « Venim quia passio Saivatoris omncs
« Et si longe e.<!t,\ni\vi\i,apeccalori()us salus{ibid., rcdcmit.nonabsurdumcstintclligcreita hosmovisse
155), tamen ncmo dcsperet, quia mulla! sunt iiii- capila sua,sirut prophctabatprincops illoSynagoga',
scricordia? Domini, qiiiii qui siio porcalo poroiinl, IC.vitcdilunum linmincm innri pro pnpuhi (Joan. xwii,
misericordia Doiiiini libcrantur. Miseribor, inquit, l'i). » Ueni cuin tractarel, .idotcsceiUulus sum ego
cujus yniserlus cro (Exod. xxxiii, 19). Palam appa- cl conlemptus {Psid. cxviii, l'il), ait : « Uex illo
ruit non qua'rentii)us, vocavit rcfugientes, congre- durus indignatur, ct irascilur diabolus, co quod ca-
 319 IIINCMARI RHEMDNSIS ARCIIIEIMSCOPI. 3i>0

nriontjiivpnciil;p,qiiia(Uii'ilia' filiiis paucos decepil; A. omnihus mortuus csl III Cor. v, 1-4), quoniam Chri-
Clirisliis lolimi niiiiKliiiii redemil.^llcineum ti-acla- slus diligcns gcnus humanum, ut cos ifdiiiierut
rct, Tribulnlio ct nnguslix invcnerunt mc {Psnl. cxviii, niorti se dcdil. » Et item (tbitl.) : « Erijo onines
143): « Noli iteruni pcccare, tiit, post baptisinum. mertui sunl, et (Jmi om-
pro omniljws morluus csl.

Omniljus in conimunc simul morluuscslC]iristus,ot nes necesse cst mori causa Ada>,pro omniljus iiior-
sinf^ulis semel moritur, non frcf|iienter. " Ilem : luus est Cbri.-tus,ut cosasecunda mortc iiberaret.
« Calix nomini remissiio peccatorum quo san-
est, Ideoque qui vivunt in corpore, scionlos Christum
guis elTundetur qui totius redemit peccata mundi.» morluum cssg pro se, sint ei subditi profitentcs
Item in tractatu epistola; ad Romanos (cap. 3) : hunc Dominum. Quibus enim prodest mors eju»,
« In lioc enim Chrislus mortuus est, ct
et vixit, et lcstimonium perhibct resurreetionis." Et ilcm cpi-
re.surrexil,ut et vivoriim dominetur,et mortuorum. slola ad Ephesios (cnp. ij. Ycritatcm autcm facieti-
Per Christuni Doiiiiiium facla est crcalura.quni pro tcs, in cliarilute augenmus in ipsum omnia qui ctt

pcccato alienala est, ali auolore facta captiva. Quam cnput Cliri.itu.i (Eplics. iv, 15). « llanc dicit essc
Dcus Palcr, ne opus ejiis perirct, misso Filio de ccc- veritatcm, ut amorcra Chrisli rcspiciealcs, quo di-
lisad tcrras, docuit quid faciendo manus piratarum lexit nos, et tradidit se pro nobis, omacs subjicia-
efTugerel. Proptor quod ct occidi sc passus est ab j^ mur ci, scienlos quia omnium auctor est vita', ut
iniiiiicis, ut desccndens ad inferos, quia innocens quasi capiti mcinbrn subdantur, ut si alii, crroro
eral occisup,reuni faccrot peccatuin.ut quos tencbat vel malivolentia, non fatenlur omnium capul ha-
apud inferos aniitlcrct. Quoniam ergo vivis ostendit bcri Christum, quiaal) ipso facta sunt voluatato

viam salutis, ac se obtulit pro eis, morluos vero li- Patris nos tamen qui catholico! fidci adhafrcmu*,
:

beravit de inferno, tam vivorum quam mortuorum hoc orani dcvolione ct cura agcro dcbemus.ut huic
dominatur. Ex perditis eiiim iteruin reformavit sibi fidei nos daninum, sed lucrum afTcraraus, pcrsi»-
illos in servos.» Et ilem (('«/). cod.): « Qui eniminhoc lcntcs in hac asscverationcut compriinantur prav,-c
scrvit Christo, phicet Deo,quoiiiaiii Christus nos re- mentis eolloquia adveisus vcritalcm armata.>>ltcra
deniit. Ideo, ail,qui hoc sorvil Chrislo, qua- in in cpistola ad Tiraothcum (cap. i ), Qui dcdit tc- I

re?"855 0uia ipse misit Christum ut redimerct mctipsum rcdcmptioncm pro omnibus (/ Tim. ii, 6).
genus humanuni. » Ilem in epistola ad Corinlhios « Quoniam homu jam rcconciliatus Dco obnoxius

(cpist. 1, c. 1) « Vcrhum enim crucis pcreuntihus

: erat morti inferna;, nc ad cum cui reconcilialua
quiilcm stultilin cst (l Cor. i, 18). Manifcstum est fucral possct asccnderc,Salvatorut arbitriura suuui
quia quibus crux Chrisli stultilia est, in perditionc ad etfoctum pcrducerct, mori se passus esl coDtra
sunt infcrn;e cnim niorti non sunt erepli. Ilis uu-
; jus, ut desccndcns ad950infcros, raorlcju dc ioi-
tem qui snlvi fiunt virlus Dei est (ibid.). Non esl C pietatc quam in eo gcsscral damnaret, uufercns cis
obscurum, quia liis qui eredunt Dei virtus est. Cro- quos tenebat : ut dc c;ctero quisquc sigaum cjua
duiit ciiiiii, non iiinrniilatoiii esse cruccm Christi, habcrct, ab ca leneri non possot. Cujus rci tcsti-
sed virlutem : intelli;Tt'ntosiiiorlem victam in cruce, monium tempore quo rosurrcxit ostcndit.Dcslructio
cujus signum qui habcnt salvi sunt.qui ab illa to- cniin mortis rcsurrcclio raortuorum cst.»Ilera idcui
ncri non possunt. (Cap. 0) yon eslis resfri, evipli sanctus .\uguslinus in libro de Spiritu sanclo (i»
cniin eslis prclio (I Cor. vi, 19). Manifostum esl prwin. lih. i), cxponens sentcntiam libri Judicum

quia qui emptus cst, non esl sui arbitrii, sed cjus dc Gedeon (Jud.\i) : « Cum audissot Gcdcon, quod
a quo cm[)lus est, ut iion siiaiu. sed illius faciat dclicientibus licct populorura millibus in uno viro
voluntateiii : sumus,propensius
et quia cliaro einiiti Doniinus plebem suara ab hoslibus libcrarot,oblulit
Deo servirc dcbemus, nc offcnsus a qua nos redemit hxdum caprarum, cujus carncni, sccundum.prs-
morli nos rcddat.Quam cnim charissimo prclio nos ccpta angoli,cl azyma supra pctram posuit, ct ca
emit, ut sanguinom suum daret pro nobis? » Et juro porfudit. Quo; simul ut virga' cacuminc quaiu
itom (cap. 9) « Omiiis nutcm qui in iiijonc contcu-
: gcrobat angelus Doi conlingit.dc (totra ignis cnipil,

dit, oli oinnibus se ah.^iliiict (I Cor. ix, 25), ab his atquc ita sacrificium (|uod olTcrebatur absuraptum
omnibus, qiia^vitanda eadem tra^iit discipliiia, oiim r> est.Quo indicio dcclaratum vidctur quod potra ill
sciant unum corunandum quanto maglsobscrvan- : typum habuerit corporis Christi.quin scriptuiii c«t,
dum nobis cst, qui omuibus promissa esl? » El Hihchant de consequenti cos fK'tra, peim aulhn eral
item {ciip. 10) : « Non potcsti.^ mcn.'<:i' Domini ciiin- Clirislus (/ Cor. x, 4). Quod uliqiic non ad dlvini-
miinicare ct 7neii.i:r il.vmonioriiin. Idcirco onim tatem ejus, sod ad carnoni rolatuni cst, qua- si-
Christus crucilixus ost, quia dissolvit opora dia- tienlia corda populoruiii perenni rivosui Mngiiinig
boli?Qui crgo facil opera diaboli, Christo ropu- inundavit.Jaiu tunc igilur in myslorio dcclaratum
gnat.» Et itcm (cap. 11) « llcus rrtt corporis ct san- ost.quia Doiiiinus Jcsus in carno sua lolius mundi
guiiiis Domiiii (lCor. xi, 27). Quid est autcm rcos pcccala crucifixus aboicret,ncc solum delicta fdcto-
esse, nisi pccnas darc inorlis Domini lOccisus est rum, sed oliam oiipidilalos nnimoruni. Cnro onira
cniiii eliam pro his qui benelicium ejus in irritiim ha-di ail culpani facli rclorlurjus od illecobras cu-
duount. » Et iterum {cap. .5) « Charifas cnim : piditatura, sieul scriptuni esl, Quia concupiiil po-
Clirisli urgcl nos, hoc juilicanlis, quod ti uniis pro puluf eupiditnlem pessimam, ct dizcrunt : Quii not
 :

321 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOM. 322

clhahit carne (Suni. xi)? Quod igitur oxtondit an- A Tuc sanguincm Domini sumimus, mortom Dnmini
gelus virgam,nt tcligit pctram de qua ignis cxivit, annuntiamus.Sicut ergo scmel pro omnibus immo-
ostendil quod caro Domini,Spirifu replela divino, latus est, ita quoticseunque peccata donantur, cor-
pcccata omnia human.-c conditionis cxureret. Unde poriscjussacramenlum sumimus.ut per sanguinem
et Dominus ait Ignem veni miUerc in lcrram{Luc.
: cjus fiat pcccatorum remissio.»Et item :«Quilapsu
XII, 49). )) Et item [ibid.) : « Sicut ipse dixisti., alieno gaudet,diaboli gaudet victoria,ct ideo dolere
Dominp, sequentibus te,serpentcs et scorpiones magis debemus,cum audimus perisse homincm pro
possim calcare vestigio (Luc. x, 19). Redemisti quo Christus mortuus est. » Et in libro primo de
mundum.redime unius animam peccatoris.Hsec est exccssu fratris « Propterea enim pro omnibus se-
:

spccialis tua prairogativa pietatis, qua totum mun- cundum carnom Christus mortuus est, ut nos non
dum in singulis redemisti. » Et in libro Apologiae solis nobis Viveredisceremus. Et item in libro
)) :

David « Non liquct quod ctiam sanctum David,

: secundo :« Venit enim, ullcg\mus, Christus satcum
fide nobilem,prcCstantigsimum mansueludine,manu facerc quod pericrat (Matth. xviii, 11). Sed ut non
fortcm probare voluerit, quema^hnodum Titium tc- solum vivorum, sed eliam mortuorum dominetur.
geret, lapsum emendaret, ut non doceret qucmad- Lapsus sum in Adam, do paradiso ejeetus sum in
modum pasaimus admissum opcrire pcccatum.Nisi Adam, mortuus sum in Adam, quem revocat, nisi
forte vilis causa alicui videtur,ut propter nostram me in Adam invcneril? ut sicut in illo culpfEobno-
corrcctionem tantus erraret propheta, cum proptor xium, morti dcbitum, ita in Christo justificatum. )>

omTiiumredemptioneminfirmitatesnostrasChriftus Et ilem :« Unius morte mundus redemptus est.Po-

susceperit, qui peccatum pro nobis factus est,cum tuit euim Christus noster non mori,si voluissjt.Sed

pcccatum non cognoverit. Nec verisimile crcditur, neque refugiendam mortem quasi ignavem putavit,
quod David propter posteritatis profcctum unius la- ncque mclius nos quam moriendo sarvasset. Itaque
psus opppobrium inciderit, cum ipse Dominus pro morsejusvita estomnium: sicutperhominem mors,
nobis sit factus opprobrium, sicut ipsc ait.Bjo <!«- ita et per hominem resurrectio mortuurum. Ergo

tem sum vermis et non homo.opprobrium lioniimnii resurrcxtt homo,quoniam homo mortuus cst resu- :

vt ahjcctio picbis {l'sal. xxi, 7). Et alibi Opprobria scitatus homo,scd rcsuscitansDeus.Tuncsecundum
:

exprobrantium cccidcrunt super me(^PsaLL\\iu,iO).n carnem homo, nunc pcr omnia Deus. Nunc enim
Et ilem:«ln figurasereus serpens tanquam confixus secundum carncm jam non novimus Christum,sed
est cruci, quia vcrus crucifigcndus generi annun- carnis gratiam tenemus.ut ipsum primitias quies-
tiabaturhumano,qui serpentis diaboli venena vacua- ccntiuin,ipsumprimogenitumexmortu!snoverimus.
rct.in figuramalcdictus,in veritate autem qui lotius Primili^e utique ejusdem sunt gencris atque natura;.
mundi malcdicta delcrct.'>Et item « Cenvenientcr C cujus ct reliqui fructu,quorum prolixiorc provcntu
:

25? etiam illud adjecit quia non pepercit. Non primitiva Deo munera dofcruntur. Sacrum mutuus
enim pcpercilsibiChristus,ut omnibus subveniret.» proomnibuSjC.t quasi 258 rcparata;qua?.damlibami-
Et ifem in libro de Joseph (cap.7) :«Emc igitur tibi nanatura\Primitia! ergoquicscentiumChristus, sed
Christum, non eo quod pauci habent,sed co quod utrumsuoruin quiescentiuni,qui quasi mortiscxsor-
omnes habent. Oiuncs habcnt per naturam, pauci tcs dulci quodam sopore tencanlur.an omnium mor-
offcrunt per timorem.Suum est quod a tc Christus tuorum? Sed sicut in Adam omnes mariuntur,ita in
rcposcit.Ipse vitam omnibus dedit,ipse pro omnibus Christo omnes vivificantur. Itaque sicut primiliffi
morlem suam ohtuIit.SoIve pro auctore quod solu- mortis in Adam,ilaetiam primitia; resurrcctionis in
turus es lege. » Et in libro de Patriarchis lcap. 4) Chrislo. Omnesrcsurgunt,scd iiemodcspcret, neque
« Ex gerniine, filii mi, ascendisti.eo (juod tanquam justus dolcatcommune consortium rcsurgendi,cum
frutex terra- in alvo Virginis germinavit, ct ut fios pr.Tcipuumfructum virfutiscxpectet.Omnesquidem
boni odoris,ad rcdemptionem mundi totius maternis resurgunt,sed unusquisquc, ut ait Aposlolus, in suo
visccribus insplendorenovfelucis cmissus ascendc- ordine (/ Cor.xv). Communis cst divina; fructus cle-
rit. » Et item(ca7J.4) .uLavabit in vino, inquit. sto- mentia;,scd distinclus ordo mcritorum. Dies omni-
iain suam (Gen. xi.ix, 11). Bona stolu esl caro Cliri- rv bus lucct,se.d onincs populos fovct,ct pluvia posses
Bti, qu.-e omnium peccata operuit, omnium delicta sioncs.Omncs resurgimus,scdinutroque vcl vivcndi
eusccpit,omnium crrores tcxit.Rona stola qu.-v uni- vcl reviviscendi gratia dispar, divcrsa conditio. In
versos induit veste jucunditatis.»Et itcm (cap. 11): momento enim oruli, in novissima tuba, ct morlui
« Primogcnitus tauri dccus ejus, habens eornua rcsurgcnl incorrupti, cl nos immutabimur {ibid.).
unicornui,in quibus gentcs vcntilabil.Et bene lau- Quin etiam in ipsa mortc quicscunt alii,vivunl alii.
rus, quasi hoslia pro delictis, et lolius munli vi- Bona quies, sed vila mclior. Denique Paulus ail vi-
clima, ut pacilicaret oiunia.»Et item in libro primo tani cxcital quiescentem diccns: .SHr(;c,(/Hi dormis,
de PuLMiilcntia {cap. lo) : .. Elcniiii 1'ascha noslrum ctcxsurijcnmortuis,ct iltitminahit tv ChrislusyKphcs.
immotattis cst Christus (I Cor.y, 7), lioc cst, passio V, Ergo hic excitatur ut vival, ulsimilis Pauli
14).

Domini omnibus pnnfuit, et peccatoribus donavit sif.ul possit dicere Quianos qui vivimus non prrr-
:

redernptionem.quos flagitii prenituil admissi. » El vcniciiius cos qui dormierunt (I Thcss. iv, 14). Non
itcm in librosccuiulo (c«p.3) :« Etonim quoticscun- cnim communom hunc vivendi loquitur usuni,spi-
:m IIINCMAHUS RIIF.MKNSIS AliCIllKIMSCOPUS. 324

randiiiuc commcreium, scfl mcrilum rcsurgcndi. j^

soij mollire dcsidcral.Et idco cos in Cunticis canli-
Xam cum dixissct : Et morltti (jui iii Christosuiit resur corum Ecclosia, in Evaugclio Chrislus invilul di-
gentprimi, subjccil, Deimle etnos qui vivimus siiiiul ceiis : Vcnite ad nie, omncs qui laboratis el onerati
rum illis rapicmur in nubibtis ohvium Clirislo in aera estis,et ego vos rcficium. Tollite juijuin meum super
(/ Tliess. IV, 15, i()). Uliquc mortuus cst P;iulus, et i'Os, et discite u me quia mitis sum et huinilis corde
passionc vcueraliili vitam corporis cum immorlali ()laUh. \i, 28, 29}. » Et idcm in sermonc Apostoli :

gloria commulavit. Xon 1'cfollil ei-go,qui se vivcn- Christus nos rcdemil dc inaledicto legit (Gu/.iii, 13) :

tem scripsit in nuLibus obviam Christo esse rapien- « Sanguine, inquit, pretioso redempti cstis, non
dum, » cl reliqua. Itcm in eodem « Advertimus : agni utique. sed cjus qui mausuctudinc ct humili-
(juam grave sil sacrilegium resurreclionom non crc- tate tanquam agnus advenit,ct totum mundum una
dore.Si cnim non resurgimus, crgo Christusgratis sui corporis hostia liberavit, sicut ipse ait : Sicut
mortuus csl, ergo Christus non resurrcxiUSi onim agnus duclus sum ad immoIandum.Unde el Joan-
nobis non resurrcxit, ntiquo non rcsurrexit qui sibi nes ail : Ecce agnus Dei, eccc qui lollil pcccata
cur rcsurgcrot non habobat.Rcsurroxit in eo mun- mundi (Joan. i, 29). » El in libro de Incarnationc
dus, rcsurrcxit in eo ccclum^rcsurrcxit in colcrru: Domini {cap.O) Didicistis igitur, quia sucrificium
:

erit cnim cffilum novum,ct terra nova. Sibi aulcm Doo nostro obtuIit.Nam qua; cratcausa incarnatio-
ubi erat ncccssaria rcsurroetio.qucm mortis vincu- " nis,nisi ut caro qua; peccuverat por scredimcrclur?
lanontcnebant?Namctsisocundum homincm mor- Quod peccuvcrat hoc redcniplum esl.Non est
igitur
tuus, in ipsis tamcn crut libor inlernis. Vis scire ergo immolata divinitas Verbi,quia non peccavcral
(luam liber? Factus sum sicut liomo sine adjutorio divinilas Verbi. > Et item (cap.l) < Illud crgo pro :

inler mortuos libcr {Psul. lx.xxvii, .5). » Et post ali- nobis susccpit.quod in nobis amplius pcriclitabalur.
quanta :"Sod non solum singulorum, vorum ctiam Quid aute n prodcst mihi, si tolum me non rcde-
univorsitalis ista mysteria sunt.,'\dvertccnini juxla mit? Sod totum me rcdemit,qui ait Hihi indii/na- :

typum legis ordinem gratix.Cum tuba primaceci- mini quia totum hominem sanuin feci in SaLbato
nerit, Oricntales congrcgal,quasi prajcipuos el clc- (Joan. VII, 23)? Totum redcniit, quia in virum per-
ctos. Cum socunda, supjiaris merili qui secundum lcotum fidclis non cx purtcsed tolusrcsurgil.»Sunl
Libanum siti doreli(iuerunt ludibria nalionuni.Cum binc ct quamplura tcstimonia in libris istius dorlo-
tertia.cos qui tan^iuam in niari exagituti islius 1'roto ri.s,in .\braham ct dcFuga saxuli,
libro scilicct de
mundi, sn;culi hujus lluotibus vacillavcrunt. Cum do Isaac ct .\nima,dc Jacob et Vita beala, dc Ucno
quarta illos qui dura mentium nequaquara salis morlis, et aliis ejus operibus. quae hic, ne lectori
puluorint oloquii spiritalis moUire pra?cepto.Idco sc- incresccrent,quoniam illa in suis locis privalcl in-
oundum Borcani vocati sunt.liorcas enim sccundum (\ vcnirc, distulimus causa compendil poi.crc.
Salomonemduruscslventus.itaquolicoliumomcnto Sanctus vcro Joanncs Chrysoslonius in troctatu
rcsuscilcntur omncs.omnos tamcn meritorum ordi- Epislola; ad Ilcbrxos ila dioit IVindc ostcndit, : ..

ne ?59 suscitantur.Etide iprimircsurgunl.qui ma- inquicns, quoniam gloria 9CO ct honor crux cst,
turi devolionis occursu.ct quodam antclucana; lidci sicut ipse cam semper vocal diccns : L't glorificetur
cxortii prodeuntcs, Solis xlcrui radios rcccporunt. filius hominis (Joan. xi, 1-4.1. Si illc ea qu.-c pro
Quod vol do patriarchi:-. juxlu Votcrisscriem Tcsta- servis passus est gloriam vocat,muUo amplius tu
montijVel do apostolis juxta Evangelium jurc mcmo- qua; pro Doinino i^aleris.Vidos crucis Iruclus quaii-
raverim. Secundi autem,qui ritura gcntium rclin- tus sit. Timco orgo hanc rcm? Trislc quidcm libi
quentcs,ab crrure sacriK-gc transierunt in Ecolesia: vidclur, sod dcccm millia gcncral bona. Oslcndil
disciplinam.Et ideo illi primi cx patribus, isli sc- ctiam ct hoc tcntationis utilitatem, ila diccns,qua-
cundi ox gontibns..\b cnim lux fidei ca:>pit, in
illis lilcr gratia Dei pro omnibus guslavcrit mortcm.
istis ustiuo ad mundi occasum susccpta durabit. Qualitcr, inquit.gratia Dei? Et illc quidem propttr
Tertii suscitantur, qui ab Austro ct ab Aquilone Dei gratium qux nobis data cst hxc passus cst.Oui
sunt. Ilis quatuor tcrra distinguitur, bis quatuor proprio, inquit, Filio non pepercU, scd pro twbit
annus includitur.bis quatuor mundus ;mplelur,liis p omnibus tradidil illum (/{oin.viii,32). Cujus rei pra-
(

quatuor Ecclosia congrcgatur. Omncs cnim, qui tia? iion cnim dcbcbantur hscc nobis.scd gratia hoc
sacrosanclM Ecclesia; copulali divini nominis appel- lccit. El ilcrum dixit : Mullo maijis yrntia Dci, cl

lationo ccnscntur, prairogalivam rcsurrcelionis cl donum unius hominis Jesu Christi in mullos adunda-
dclcctationisa;tcrna;gratiamconscqucntur,quoniam vit [liom. V, 15): qualitcr gratia Dei pro omiiibus
venient ab Orientc el Occidcnlc, ct ab .'\quiIonc ct gustavcrit mortem non pro Qdclibus tantum, sed
:

Austro, ct recumbont in regno [)oi. Non cfiiu cxi- pro mundo quidcm pro omnibus
univcrso. Et ipsc
gua mundum suum Chrislus luce complcctitur, mortuus cst. Quid autcm si non omnes crcdunl?
quandoquidom a suiiimo ca-lo curessio cjus, et oc- quod suuin erat impIevit.Et propric
ille dixil : Pro
cursiis cjus usijiie ad suiniiium ejus, nec cst qui se omnibus gustavit mortcm. Non dixit : Ut moriutur :

abscondal a calore cjus (Psal. .wiii, 7). Omnes rcvera enim siculi qui gustat,?ic brcve intcrvallum
onim benignus illustrat, nec rcfiitai-e levcm, scd in illa facicns confcstim 8urrcxit."El ilcm :• (»u<7/j

einendarc vull : nec oxcludere durum Ecclesia, constHuit hxrcdcm omnium : hic cornem Bignilicul.
 :\-2o DE PR,^DKSTINATIONE DISSERTATIO POSTEHIOU. 326
Sicut etiam in secundo psalmo dicitur : Pcle a inc, A tnli', propter quod nolucrunt. Quid autem esl Poc-
inquit, dabo tibi geiilcs luvrcditalem tuain. Nun jam cala abstulit? Sicut euiin in oblatione sursum olTe-
porliu Domini tuntum Jacoli, ct pars rjus Isracl, sed rimus pcccata, et dicimus, Sive volentes, sive no-
onmes protinus nationes, hoccst, Filium Dominum lcntes, peccavimus, indulge; hoc est, mcntioncm
constituit univcrsorum. Sed eliam et in Actibus Pe- eorum fucimus primum,et tunc rcmissionem pcti-
trus loquitur, dicens : El Domiuum eum, et Ckristum mus sic autem et hic manifcstum est. Et ubi hoc
:

fcrit Deus {Act. u, 36). » Et item « Quoniam itaque

: fecit Chrislus? Audi eum dicentem Et pro illis san- :

talcm habemus pontificem, imitemur eum, ejus ves- etifieo memetipsum (Joan. xvii, 19). Ecce obtulit pec-

tigia conscquamur. Non est aliud sacrificium : unum cuta, sumpsit ea ab hominibus, et obtulit ea sur-
nos purgavit, post istud ignis ct gehenna.» Et item : sum Patri, non ut aliquid decernal advcrsus eos,
i<Mediator igitur factus est noster et Patris, et per- sed ut ea dimittat. In secundo sine peccalo vidcbitur
suasit illi. Et quid igitur, quomodo mediator faclus inquit, e.cspectanlibus se in salutem. Quid est Sine
est? Sermones detulit et attulit nobis a Patre per peccato? veluti non peccat. Non enim debilor mortis
transvectores. Addit ctiam mortcm. In offcnsione niortuus esl, ncquc propter pcccatum.Scd quomodo
quippe cramus, mori nos opportcbat; mortuus cst videbitur? Puuicns, inquit. Scd non hoc di.\it, sed
pro nobis,et fecit nos dignos testamcnti. Hoc modo « quod festivum ct gratum est, Sinc peccato videbitur
tirmum factum est lcstamentum. Annon dignos jam w salutem ; ut jam de Cffitero non
e.tspcctantibus se
luctos? In ipso quidem initio utpote Pater in filios opus haboanl sacriflcio, ut salventur, sed in operi-
testatus est. Sed quia indigni facti sumus, non jam bus ipsis hoc faciant. » Et item « iVc cui, inquit, :

tcstauiento nobis opus crat, sed pttna. Quid igitur ivslrum desit gralia Dei. Quid dicit gratiam Dei ?
gloriaris,inquit,in lege? In tanlum poccalumquippe bonu futuru, cxangclicam fidem, optimam convcr-
nos constituit, ut salvari non possemus aliquundo, sationcm. Omnia quippc Dei suntgratise. Nec mihi
nisi Dominus pro nobis morerctur; nequaquam dicas, quia unus esL qui peribit. Etenim Christus
valeret lex, siquidem est infirma. Et non tantum proptcr unuin mortuus est. Tu crgo negligis propter
ex communi consuetudine hoc confirmat, sed ctiam quem Christus dignatus est mori? » Item idem in
ex his qua^ in Veteri Testamento contingebunt homiliu primu de psulino quinquugcsimo :« Quando
maxime eos introducit. Nullus fuit qui non mortuus iteruni dicit, Fodcrunt manus mcas ct pcdcs, dinume-
cst illic. Quomodo ergo flrmum est testamentum? raverunt omnia ossa mcn {Psal. xxi, 17), non utiquc
Per eumdem ipsum modum.inquit.Quomodo enim passioncs annuntiat suas, sed crucem Domini, sa-
illic sanguis, sic etiain hic sanguis. Si autem non erat criflcium orbis terra;, salutem generi humano praj-
hic Christi sanguis, non mircris; typus enim crut. dixit." Ilem in homilia dc proditiono Judoe :« Dede-
Uiide, (\\x\i,neiiuc primuin. sino sanyuine dcdicatuni c^l. C ruiit pretium sunguinis qui pretium non habebat.
Quid est, dedicatum est? Firmum factum cst, robora- Quid accepisti, Juda? triginta denarios. Chrislus
tum est. Quod autcm dixit, unde, talc est quale si di- grulis advcnit sanguinem suum procommuni salulc
ceret, 261 Propterca oportcbat testamenti solemni- fusunis, 'JC*2 ct tu de sanguine crudelia peccata
tateiii coinpliiri etiam pcr mortem. Nunc autcm, iu- coiiqionis? » Et item in eudem :« Occisus propositus
([uit, scnicl in consuinniiitione s.vruloram ud dcstruc- Chi'istus cst, et cur occisus est vidcamus : ut cicle-
tiiincm pcccali pcr sacrifirium suum manifcslalus cst. stia paciflcet, ut in tcrra rcconciliet universa, ut
Et quemiidmodum statulum est liominibiis scnicl mori, amicuin tc angclorum, ul Deo sociel
constituat
post hoe autcm judicium. Dcinde dicit: Etscmelmor- habenli omniuin potcslatom. » Ilcm in homilia do

tuus, quia qua morte redemptio facta est, institutum Crucc « Idco nou sub tccto passus est, non in
:

Cit, inquil, mori hoiuinibus. liac crgo senicl mor- tcmplo Judaico, nc Judici subtrahercnt sucrificium,
tuus cst pro oinnibus.Quid crgo? Jam non morimur ct sibimct viudiearcnt, ncc putarcs pro illa luulum
niorle illu? Moriniur (iiiidcm, scd non mauemus in pl(-bc oblalum : idco foras civitatcm, idco Ibras
illa,quod et jam nequc mori est. Mortis cnim tyran- niuros, ul scias sacrificium eommune, quod
essc
nis et mors rcvcra illa est, quod nunquam permitli totiiis lcrivc oblalio,(iuod communis deploratio, non
tur morluos ad vitam revcrti. Quando vero post n purtis, sicut Judiuis consuctudinis fuit. Judaiis ete-
mortem vivcndum crit, ct vita mcliori, non esl mors uim idco jussit Dcus omiKuii lcrrum dimilterc, et in
illu, scd dorniitio. Quonium ergo omiies rctcnlura uuo loco sacrificium atquo oblutionem cclcbrare,
crat mors, proptcreu mortiius cst ut nos liberarct. quia tunc omnis tcrru immunda fuit, funio et nidorc
A quo obla-
Sic el Christus, inquit, semcl oblutus cst. ct alicna contaminalionc polluta, qu;c ex sacriliciis
lus est? Manifestum quod a semetipso. Ilic ncquc gentium oelebrabantur. Nobis autem.quoniam Chri-
sacerdotcm eum dicit solum, scd et victimam et stus advenicns omncm tcrram cinundavit, omnis
sacrificiiim pcr se oblatum. Scmel, inquit, oblatus locus oratiiuiis vacal. Idco Paulus cuni omni confi-
est ad multorum aufcrcnda pcccata. Quarc multorum, denliu cxhortatur dicens, Volo crijo orare i<iros in

et non omnium? Quia noii oinnes crediderunt. Pro omni loco lcvantcs sanctas manus (/ Tim. ii, 8). Kccc
omnibus quidcm mortuus, hoc est.quantum in ipso totusmunduscmundatuscst,elemcntapurgatasunt,
est ejus momenti cst illa mors, cujus momenti cst
: ut ubiqiic nobis Deum liceat praHlicare, el oiiinis
omnium pcrditio; non autcm omnium pcccataabs- tcrra sauctior illo lucocst, qui illo in tomporc pra;-

1
 »

327 HINCMAni lillEMENSIS AHCIIIEPISCOPI. 328

dicabatur Saiicta sanctoriim. Nani ibi pccus irratio- A Et llioronymua in Isaia libro duodocimo, F.t non
nabilc oblalum, bic spiritale immolatum csl : cl est ubsquc ine Salralor {Isa. xi.iii, 11). • Ostendit in
lanto majus est sacrificium, quanto et saDclitas de Patre Filium cuncla salvare, dc quo idem prophota
sacramrnlo profcrtur. » Et item idem in eadcm : lcstatur, Et mittct cisDominus salvatorem qui sulvos
« El illi quidem dicebant, Si Filius Dci cs. libera le cos fuciel (Isa. xix, Et itcm in libro decimo tcr-
2(i).

(JI/oH/i. .xxvii, 49); istc auleni omnia suslincbat ut tio, Audite me ct comcdctis bona (Isa. i, 19). « Et non

illos libeiaret qul crucilixcrunt.» Itcm in honiilia solum bona, scd salutem omnibus nuntiavit, quam
tertia deCruce :• Si quid igitur suslinuit Chrislus, ipso pra;buit qui dicil Sion, id est Ecclesia», lieijnabit
non proptcr scmctipsum, ncquc propter Palrcm Deus luus {Isa. lxii, 7). » Et itum in libro decimo
suum, scd ut salvarct pcrcruccm gcnus humanum.» quarto :« Christus cum iniquis reputatus est, ut ini-
Et item in oadcm :» Vidons autcm humanum gonus (juos rcdimcret a peccato,cloinnibusomnia ficrcl,
a diaboli suporari malitia, voluil crcaturam suain ut omncs idem in cadcm
salvos faceret. » Et item
assumerc, ot quasi unum homincn indui, et afli- prophotia :« Quia scicbat illis non credcntibus cre-
gcrc illum cruci, ul sic per hgnum crucis univcrso dituros cssc populos nationum, tronsil ad gentes, cl
generi humano salus orirotur. » Et ilem in homiha dicit misissc Filium suum tcslcm vel lestimoniuin
de Pontccostc : " Proptcroa, inquil Chrislus, homo -r» cunctarum natiouum,quipra:ceplailliusatqucuian-
factus sum, proplcrca carncin iiului, ut orbcm dala populis nunliaret, qni de .sc ipso loquitur,
universum salvarem. Et itoin in liomiliu dc Nati-
•> oportet pr;edicari Evangcliuni istud in omni orbo,
vitatc Uoinini : " In tcrra nascitur homo perlcctus, in tcstimunium cunctis gcutibus, de quo apostolus
homo tolum orbem. » Et in ho-
totus, ut salvaret Paulus scribit Timolheo, Unus nwdintor Dei et homi-
milia dc Nativitale Christi ct Joannc Baplista :« Sod num liomo Christus Jcsus, qui dedit se rcdcmptionrm
niemoratus est Cliristum ipsum soluia futurum pro omnibus {I 7Vm. ii, 5).» Et itcm in cudem pro-
vorum saccrdotein, cui l'ator dixrrat, Tu cs saccr- pliotia:" Ilrcc loculus est, Non scmper irascor, nec
dos in /vlerymtn sccumluni ordiiicm Melcluscdcch jurgatus iiidignabor, quiaad hoc perculio utcmen-
{Psal. cix,4), qui hostiam placabilem pro peccatis dem, idco occido ut vivificcm. Miscreor cnim croa-
omnium Deo ofTert.» Et itcin in cadem :« Ve-
solus tura> mea;, ct quos ipsc condidi in a^tcrnum pcrire
niebat enim solus saccrdos, qui agno solo proprio non patiar. Cum crgo a me cgrediatur spiritus, el
inimaculato sacrificium Dco pro pcccatis omniuni flatu alque inspiratione mca cuncla vegolenlur ct
olferrot. Et iiloo denionstravit cum Joannes Jud.Tis, vivant, non est justuni pcrirc eos in a;tcrnum qui
Ecce aynus Dci, ecce qui loUit peccuta mundi {Joun. i, mco flalu ac spiritu sustcntatur.» Item in prophelia
29). » Ilcm in homilia dc Patre et duobus liliis Osce in libro tertio :« Inlantum dilexi cos, ct lum
:

« Addidit et vitulum saginatum jugulandum convi- C clcmcns pastor fui, ut morbidam ovem huuicris meis

vii oxhibitioni.sinc dubio Dominum nostrum Josum ipso porlarom.Ipsc vcro ignoraveruntcum mca illos
Chrisluni,quoni dedit Patcr in victimam pro salutc passionc curarem.et qui amatorsumomniumtrabc-
nostra qucm vitulum nominat propler hostiam
: rcm eos in vinculiscbarilatis.)' Itcm in cadom f 64
2C3 corporis immaeulati, saginatum autem verc prophctia :« De manu moriis libcrabu eos. ilanum
dixit, quia pinguis ct opimus ost, inlantum ui pro inortis appellat opcra quibus intcrficit, juxla illud
lotius inundi salutc suriicicns sit ad odorcmsuavita- quod scriplum cst, Jn nuinu lingua' mort et vibi
tis et nidorcm imniohitionis ad Ueum mittere, ct pro {Prov. xviii, 21). Libcrat autcm omnes Doininus, cl
omnibus cxoraro. » Et in libro ad Stelocliium dc redomit in passionc crucis ct cnusiono sanguis sui,
cordis Cumpunctionc :« llic csl affcctus servi lidclis, quando uniina cjus descondit ad infcrnum, ct r^ro
ut beneficia domini sui, qua; communiter omnibus ejus noD vidit corruptioncm, el ad ipsain roorlem
data sunt, quasi soli sibi rcputct, et quasi ipsc sit atque infernum locutus ost Ero mors /un, o mort :

omnium dobitor, ct pro unuiil)us ipscsolus habcalur {Osc. XIII, 14). Idcirco enim mortuus sum, ut cum
obnoxiis. lloc fccit et Paulus, qui mortem Domini mca morte moriaris. Ero morsu.$ tuus, infcme, qui
et Salvatoris nostri, quai pro universo cxpensa cst oinnos tuis faucibus dovorabas. Et itcm « De :

mundo, sibi soli pra;stitani dicit. Quasi enim dc se j^m^mu mortis liberabo cos,w\, quod tunc ligurabatur
solo loquens ita scribit Quod enim nunc vivo in : in parlc, nunc sentiatur in loto, ct cum omai hu-
carnc, in lidc vivo Filii Dci,qui tradidit seipsuni pro mnno gcnoi-c Isracl liborandus sit ct rcdimondus.»
me. Ha;c autcm diccbat, non coanguslarc volcns llcni ipsc in prophelia Jona; : .Affliclus csl Jomit.

anplissima et per orbom tcrriD diffusa Christi inu- <• Pulclirc autcm quod intorprctatur Joiias,
dolcnt,
nera scd quasi, ut diximus, qui pro omnibus sc
: aiHigitur dolorc.et tristis esl anima cjus usquc ad
solum judicaret obnoxium. Et rcvcra quid intcrcsl mortcm, quia nc perirct quantum in sc fuit multa
si et aliis pra;slitit, cum qua; tibi pnstita sunl,ila Christus pcrpessuscst.>iltom idcm in Epistola Pauli
pcrfecta, quasi nulli alii cx his aliquid fuorit pix-sti- ad Galatas : « Igitur cl Patcr tradidil Filium. ct
lum. Idco dcnique et illa boni pastoris paraboUi non Filius ipsc sc Iradidit, cl Judas ol sacordotcs cum
dicit quia vcuit niullas ovcs roquircro, sod unam. priuripibus tradidcrunl, ot a<l cxtromum traditum
Ijna namque osl. quia sic oinnibus quasi uiililivinu sibi tradidil ipsc Pilutus.Sid Pator tradidit ut salva-

beneficia confcruutur. rct pcrditum mundum, Jcsus ipsc sc tradidit, ut

 :

:ii',) DE PR^DESTINATIONE DISSERTATK) POSTERIOR. 33U

Patris suamquc iacerot voluntatem. » Item :« Noc A tius cst factus infirmus, ct pro omnibus ex ipsa est
hoc ex meo sensu dictum puletis, Scriptura tcstis inlimiitato crucifixus?Qua! cum ita sint, nec gratia
est, quia Christus gratia Dei salus, ut in quibusdam pruhibet correptionem, nec correptio negat gratiam
exemplarihus legitur, ahsque Doo pro omnibus nior- ct idoo sic est praecipienda justitia.ut a Deo gratia

tuus est, Si autem pro omnibus, et pro Moyse, et pro qua id quod pri-ecipitur fiat fideli oratione poscatur.

univcrsis prophotis, a quihus nulkis poUiit delcre El hoc uli-umquc ita faciondum est, ut neque justa
chirographimi vetus, quod advcrsum nos scriptum corrcplio nogligatur, omnia vero hac cum charitate
erat, et affigcre illud cruci (Col. ii, 1-4). Omnes pec- fiant, quoniam nec charitas facit peocatum, et co-
cavemnt et indigent gloria Dei (/)o»j. ni, 23). » Et in opcrit multitudinem peccatorum.» Et item sanctus
Epistola ad Ephesios : In quo Iwhemus redemptio- Augustinus in vigcsimo lihro deCivitate Dei, titulo
nem pcr sauguinem ipsius rcmissioncm pcccalorum ox scrmonc Apostoli [cap. 0) Pro omnihus morluus :

{Eplies. 1, 3).ci Ille redimitur qui captus est, et in lios- cst (// Cor. v, 14) :<( Omnibus, inquit, bonum est au-
tiuin veniens potestatem Hber esse desinit. Ita ct nos dire vocom Filii Ad vitam pietalis ex
Dei et vivere.
quidam dicunt in hoc mundo esse captivos.ut et suh impietatis morte transeundum. Dc qua morte ait
principibus ot potestatibus jugo serfitutis tcneri, Apostolus : Ergo omnes mortui sunt, et pro omnihus
noc anle vinctas catenis explicare manus, cl oculos t. mortuus est, ut et qui vivunt jam non sihi vivant, sed
sursum attoilcro, nisi Rodemptor advencrit. Sed ;'/ ijui pro ipsis mortuus est, et rcsurre.ut {II Cor. v,
quis iste, aiunt, tantus et lalis, qui possit prctio suo 15). Omnes itaque mortui sunt in peccatis, nemine
totum orbem redimerc? Jcsus Christus Filius Dei prorsus excepto, sive origiualibus, sive etiam volun-
proprium sanguinem dedit, et nos de servitute eri- tate additis,vel ignorando, vel sciendo, nec faciendo
picns libertate donavit. Et rcvera, si liistoriis genti- quod justuni est ot pro omnibus mortuis vivus
:

liuni credimus, quod Codrus, el Curlius, ct Decii morluus est uuus, id est nullum habens omnino pec-
Mures [«/., mures], pestilontias urbiuin,ot fames, cutum ut qui per remissionem poccatorum vivunt,
:

et bclla suis mortibus represserint, quanto niagis jam non sibi vivant,sed ei qui pro omnihus mortuus
hoc in Dei Filio possibile judicandum est, quod est propter peccala nostra, et resurrexit propter
cruore suo non urbem unam sed totum purget or- juslificationem nostram.»Et item in libro quarto de
bem ? » In homilia decima quarta Evangelii sccun- Trinitale {rap. 1.3) :« Christus occisus est innoeens,
dum Lucam :« Tale fuit et par turlurum. Non crant ut diabolum jurc ;oquissimo superarct, et a captivi-
ill.T volucres ut ista; qua:! per aerem volant, sed di- tate proptcr poccatum justa suo justo sanguinc in-
vinum quiddam, et humana contemplatione augu- juste fuso mortis chirographum et justificandos re-
stius, suh spocio columbffi ct turturis apparcbat ut : dimcrot peccatores. llinc etiam diabolus adhuc suos
non talibus viclimis, qualibus omnes homines, ille C quibus se por sua sacra veluli purgandis, et
illiidit,

qui pro toto mundo nascebatur, ct pati habebat, potius applieandis atque mergendis, falsus medialor
coram Domino mundarotur, sed ut dispc.isatio ejus opponit, quod superbis facillime persuadet, irridore
nova omnia, ita novas quoque habebat hostias se- atquecontcmnere mortem Ghristi,a quaipse quan-
cundum voluntatcm omnipotentis Dei. » tum est alienior, tanto ab eis creditur sanctior atque
Et sanctus Augustinus in libro dc Correptionc ct divinior. Qui tamcn apud eum paucissimi remanse-
Gratia(«i/;. IG): 265 « Absit ut ista garricntcs socu" runt, agnosccntibus gontibus, ct pia humilitate bi-
ros nos in hac nogligentia esse debore cicdamus.Vc" bentibuspretiumsuuin,ejusquefiduciadcserentihus
rum est enim quia nemo periit nisi lilius perditionis' 2S6 hostem suum, et concurrentibus ad Redem-
Scd Deus per Ezechielcm prophetam Ille ciuidem
ait : plorem suum.D Et in scrmone centesirao vigesinio
in suo peccato morietur, samjuinem vcro ejus de manu Evangelii Joannis :« Omnes quippe facit suas oves,
spcrulaloris requiram [Ex-cch. xxxii^O^.Proindc quan- pro quibus cst omnibiis passus «luia ut ipse pro :

tum ad iios pertinct,qui praidcstinatos a non pi;cde- omnibus paterctur ovis est factus.» Et item sanctus
stinatis disrcrnere non valemus, et ob hoc omnes Augustinus in psalino quadragesimo tertio « Nam :

salvos fieri vclle dcbomus, omnibus ne percanl, vel et crux ipsa ct pro ipsis pcrsequentihus facta cst :

nealios pcrdant,adhibendaestanobismcdicinaliter j) inde sunt postca sanati, qui in cum crediderunt

sevcra correptio. Dei est autem illis cam facerc uti- (|uom ipsi occiderunt." Et in psaimo quadragesimo
lcm, quos illc pr.Tscivit ct pricdcstinavit conformcH (]iiinlo:<. Compuncti, inquit, corde di.vcrunt : Quid
imaginis Filii sui. Dicit enim A[>ost()lus : 1'crcanlcs facionus {.Irt. ii, 37)? TaiKiuam mngna (les[iorutionc.
coram oinnihus corripc, ut actcri timorcm huhcant lllc laiitus cst quciu nos occidimus.nos ubi eriinns.'

(/ 77»!. v, 40) qnod dc his peccalis accipiendum est

: Et Petrus : Agitc pcenitentiam, et baptixctur unusquis-
qu.-e nonlatent.neconlraDominiscntentiam putctur ((ue vcslrum in nominc Jcsu Chrisli, ct dimittuutur
loeutus. llle enim dicit : Si pcccavcrit in te fratcr tuus, vidiis pcccata vcstra {.ict. ii, 38). Nihil enim hoc pec-
cum intcr te ct ipsum (Matlh. xviii, 15). \c-
corripe cato gravius cogitare potuorunt. Quod gravius [loc-
rumtamen et ipse scvcritatem correptionis cousque catum .Tgri,quum mcdici intorfoctio? (Juid gravius
perducit ut dical : Si ncc Ecrlcsiam audicrit, sit tihi [lotcst ffigor faccre,quam si medioumsuum occidal?
sicut cthnicus cl puhlicnnus {Matlh. xviii, 17). El Cum hnc dimittitur, qiiid non dimittitur? Ab illo

quis magis dilcxit infirmos, quam ille qui pro onini- crgu cui dictuui csl: licfuyium ct virlus, accepcrunl

Patuol. GXXV. 11
 :

331 IlINCMAllUS lUlKMENSIS AIIClllEPlSCOPUS. .132

ma^iiam soruritalcm ; bupUxelur unusiiulsiiiui vo- A, •l»''. quo oro, ([ua Ironle pai-vulos moiiuos ncgatis,
strum in nomiur Domini Jesu Cltrisli. Iii illiiis no- |iro ijuiliiis lihristum mortuum non ncgatis? Si non
iuiiio quom occidislis baplizamini, ot dimitluntur est pro eis mortuus Chrislus, ut quid baptizantur?
vobis pcccala vcslra. Medicuin vel posloa cognovi- Quicunque cnim baptizati sumus in Cbristo Jesu, in
stis : jam sanguinom qiicm fudislis.»
socuri bibile morte ipsius baptizati sumus. Si autem pliam pro
Et ilom psalmo xlvi
in Omnes (jenlcs, jiUmdile
: i< ois mortuus est qui unus pro omnibus mortuus est,

mnnihus, qunniam rex omnis torras Dcus. Non illi orgo omncs morlui sunl, ct isli cum omnibus, ct
sufficit unam gonlom haboro sub se idco lantum : quia in peccalo mortui sunt, moriuntur el peecato,
pretium cx hitore dodit, ut cmeretorbem terrarum.» ul vivant Doo quando rcnascuntur cx Dco. Quod
Itein in psalmo xr,ix :• Qui tcrram voeavit, ct tolam si cxplicare non possum quoraodo vivus gcneret
terram vocavit; qui lcrrain vocavil, tantam voravit morliium, mortuus enim pecuato parens et vivens
qnaiitnm faliricavit. Qiiid milii oxsiircriinl psoiido- Deo, f^cnorat tamcii in peccato mortuum, nisi et
christi elpsoudoprDphetcc? Quid cst qiiod inc verbis ipse peccalo rcgeneralionc nioriatur el vivat Deo,
captiosis illaquearc moliunUirdicenlcs Eccc liic est : nunquid ideo falsum quia cxplicari vcrbis non
cst,

Christus, ccce illic? Non audio ostendentcs partes. potest, vel diWcillimc potesl? Tu ncga, si audes.
Deus Doonim loUim miiii oslondil, qul vocavit ler- -p. iialum mortuum, pro quo Christum non negas mor-
ram a solis orUi usqiio ad oecasum, tnliiin rodomit luum. Unus, enim, pro omnibus morluus cst, crgo
partos autcin caliimnianlcs cnndcmnavit.i> Itom san- omncs mortui .lunt (II Cor. v. 14). Verba sunt apo-
clus Augustinus in libro. de Corrcplione et Gratia stolica, sod arma sunt nostra. Quibus tamcn si rc-

(cap. li) :« Unigenitus Dei Filius, a;qualis Palri et pugnarc nolis, inlelligis quod sine dubitationc cre-
coa-tcrnus, pro hominibus homo faclus, et sine suo dondum est, etiamsi non intelligas (cap.3\. Audie-
ullo vel origiiiali vcl proprio poccalo, ab hominibus bamus a majoribus nostris,qui se id nosse ac vidisse
pecralnrilnis crucirixiis : qui, quamvis dic tortio re- diccbanl, Fundanium Carthaginis rhctorcm, cum
surrcxil nunquam moritiirus iillcrius, pcrtulit ta- ipsc accidenti vilio luscus essct, luscum lilium pro-
men pro morlalibus mortem, qui mortuus praisli- crcasse. Quo cxemplo cverlitur illa lua RCMtcnlia,
tit rodompli ojus sanguinc, tanto ac tali
vitani, nt qua dicis naluralia per accidens non converti. Acci-
pignore accoplo dictront Si Deus pro nobis, quis : dens quippe fuit in patre quod ractura est in (ilio
fonlra nos? Qui proprio Filio nm pepcrcit,scd pro naturalo. lllam vcro altcram,qua dicitis parcnlcs in
nobis omnihus traeidit cum (liom. viii, 31, 32). » Et in filioscaqu» non habenl ipsi aon posse Iransfundere,
libro sexto contra Julianum (m/). 1) : « Tu dicis alius Fundanii lilius, quod maximc usitatum est,
etiam pro peccaloribus mortuum Christum,ego dico cum duobus oculis de lusco natus evcrlit, ct innu-
non nisi pro peccaloribus morluum, ila ut respon- C merabilcsqui nascunturoculati de parcntibusM?cis.
dero cogrris, si nullo pcccato parvuli obslricti Transmittcndo qaippc in cos quos gignunt quod ipsi
sunl, non csse pro parvulis mnrtuuni. Dicit enim iion habciit, vos potius quam suos filios sibi similes
Apostohis ad Corinthios Qtioniam si : unus pro om- esse demonstrant, qui tam fuistis in vcstris dclini-
nibus mortuus cst, crijo omncs mortui sunt, ct pro tionibus cxci. » El ilem in eodera libro [cap. cod.)
omtiibus mortuus cst (II Cor. v, 1-4). Nullo modo hic Qua; sinl enira cx parcntibus, vel utrum sint ctiam
noparc pormillcris, non nisi pro his qui mortui alia conlagia pcccatorum, libcrura nobis cst qu.T-
sunl mortiium fuissc Jcsum. Quos igilur hoc loco rere, sivc sit facile, sive diflicile, sive irapossibilc
inlolligis morluos? nunquid eos qui de corpore roperire per unura tamen homiacra in hunc mun-
l
:

cxicnint? quis ita ilesipiat ut hoc sapiat? Eo modo dum peccatum mortcm,
intrassc peccatum, ct per
96? itaque intclligimus mortuos, pro quibus om- %<iK cl ita in oranes homines pcrtransissc, in quo
nibus unus mortuus cst Christus quomodo alibi rmnes pcccaverunt, aliter nobis fas csse non cxi-
dicit Et vos rum cs.setis mnrlui in dclictis, ct pr;rpu-
: stimcmus acciperc, nisi ut omncs raorluos csse cre-
tio carnis vestr.T, vivilicavit rum illo (Col. ii, 13). Ac damus in prinii hominis peccato, pro quibus nior-
per hnc unus,inquit,pro omnibus mortuuscst,crgo tuus est Christus.cl oranes mori peccalo quicumiue
orancs mortui sunt, ostcndcns licri non potuisse ut j)
haptizantur in Christo. > Et itcm in codcm (cap. K) ;

morerctur nisi pro morUiis. Ex hoc enira probavit " Nam si vos senlcntiam rcclam in vcslrum torlum
omncs niorluos osso.quia pro oranibus morluis mor- scnsum torqucrc nolletis, audiretis Apostolum hoc
tuus cst unus. Inipingo, inculco, infarcio rccusanti. quo
brevitcr oxplicantcm, qui unura dixil fuisse, in
Accipcsalubrc cst, nolo moriaris,unus proomnibus omncs peccaverunt. In illo uno mortui sunl omnes,
mortuus est,crgoorancs mortuisunt.Videquiacon- ut morcrctur alius unus pro omnibus. Unus enim
sequensessc voluit.ul inlcllig.anturomncsmorlui.si pro omnibus mortuus esl, crgo omnes raortui sunl,
pro omnibus mortuus csl. Quia ergo non in corpore,
reslat ut in peccato esse raortuos omncs, si pro ora-
pro quibus Christus mortuus
II.TC .\pos)oli verba, non mea
esl. Audisne, Jtiliane?
sunt. Quid a mc qu.T-
\
nibusChrislus niorluus est, ncrao ncget.nemo dubi- ris quo sit faelum modo, cura videas faclura osse

tct, qui se non negat aut dubilal esse Christianum.» quocunquc modo ? si Aposlolo credis aliquomodo,
Et itom in codem libro (cap. 11) : « Unus proorani- qui de Christo et dc his pro quibus mortuu? est
bu9 mortuus cst, ergo omnes roortui sunt. Quo cor- Christus mentiri potuit aullo modo. » Et item (cap.
 ;

333 DE PRyEDESTlNATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 334

cod.') « Merito crgo inlelligunliir mortui qui non A ccperis, cum adversum matrem, quae te spirituali
habent vitam,pro quibus Chrislus cst mortuus.Unus armis impictatis induaris. Et in libro
fcr pcpcrit, ><

enim pro omnibus morluus est, ergo omnes mortui quarto de Doctrina Christiana {cap. 21), sanotus
sunt. Meo autem mortuus est, sicut legiturad He- quoquc Ambrosius, cum agat rcm magnam de Spi-
hTiCos,i't per morWm cvucuaret cum qui poti'stiitem ritu sancto,ut cum Patri et Filio dcmonstret Kqua-
hfibehitt m.ortis,u\ cst diabolum. " Et itcm (cap. 5) : lcm.submisso tamen dicendi gencre utitur,quoniam
« Propter hoc, inquam, vinculum mortis mortui re- res suscepta, non ornamenta verborum, aut ad
pcriuntur infantes : non ista niorte notissima, qute flectendos animos commotiones affectuum, sed re-
a corporc animam separat, scd ca morte qua tene- rum documcnta desiderat. Ergo inter csotera in
bantur onmes, pro quibus mortuus cst Christus. principio hujus operis, ait « Commotus oraculo :

Scimus cnim, ait Apostolus, quod a nobis sajpissime Gcdeon (Jud. vi, 21), cum audisset quod defieienli-
rcpctendum est, quoniam Uints pro omiiibus mor- l)us licct populorum millibus, in uno viro Dominus

tuus est, ergo omnes mortui sunt, et pro oinnihus plcbem suam ab hostibus liberaret, obtulit ha;dum
mortuus cst Christus, ut qui vivunt jam non sibi vi- caprarum, cujus carnem, secundum angeli prsece-
vant, scd ei qui pro omnibus mortuus est et rcsur- pla, ct azyma supra petram posuit, ct ea jurc per-
re.vit {II Cor. v, 14). Ilii crgo vivunt, pro quibus ut r. fudit qu.t; simul ut virg;c cacumincquam gcrebat
:

vivant mortuus cst qui vivebat. Quod apcrtius ita ngclus Dei, contigit, do pctra ignis erupit, atquo
dicitur, Illi sunt a mortis vinculis liberi,pro quibus ita sacrificium quod offercbatur absumptum est.

mortuus est inler morluos libcr : vcl sic mullo Quo indicio declaratum videtur quod petra illa ty-
apertius, sunt liberati a poccato, pro quibus
Illi pum habuorit corporis Christi, quia scriptum est :

mortuus est qui nunquam fuerat in peecato; et cum Dihchant de conseqnente eos petra, pctra autein eral
scmel sit mortuus, tamcn pro unoquoque tuncmo- Christus [I Cor. vii, 10). Quod utique non ad divi-
ritur, quando in cjus morte quant.-Elibot aetalis fuerit nitatem ejus, sed ad carncm relatum est, quae si-
baptizatur, id est, tunc ci proderit mors ejus qui tientium corda populorum perenni rivo sui sanguinis
fuit sine peccato, quando
morte baptizatur, inundavit Jani tunc igitur in mysterio declaratum
in cjus
si mortuus fuorit etiam ipsc pcccato, qui mortuus est, quia Dominus Jcsus in carne sua tolius mundi

fuerat in peccato. » Et item « A morte quippe ju- pcccata crucifixus abolcret nec solum delicta fa-
: :

stissima3 damnationis perunum mediatorem Dei et ctorum,sed eliam cupiditates animorum.Caro enim
hominum liboratur genus humanum, non a morte h;edi ad culpani facti refortur,jus ad illecebras cu-
corporis lantum, sed a mortc qua mortui sunt, pro piditatum,sicutscriptum esi,Quia concupivit populus
quibus unus mortuus est,crgo omnes mortui sunt cupidilatempessimam,et di.verunt,Quis nos cibahit car-
Et iu libro primo icap. 11) « Postremo sanctus C ne (.Vh»j. xi, 18)? Quod igitur extendit angelus vir
:

Joaunesdicit,qucm tu honnrabililcrcnmmcmorasli, gam, ot tetigit petram, dc qua ignis exiit, ostcndit

qucm tu sicut sanctum cruditumque laudasti,qucm quod caro Domini, spiritu rcplcta divino,peccata om-
tu testimonium ct gloriam de consortio voritatis nia humanee conditioais exureret. Unde et Dominus
susccpisscdixisti,ctiam ipsedicit^.Adamsicpeccasse a.\\.,Iijncm veni mittere terrain {Z,!i(;.xii,.i9),ctca:tera.»
illudgravc peccatum, ut omno genus humanum in Sanctus nihilominus Prosper in libro primo dc
conununo damnarct. " Et post pauca « Dicit Ju- : Vocalionc gcntium dicit {cap. 19) « Et tu, inqult, :

dajum ncganlom virtute unius Christi mundum pos- pucr, proplicta .iltiisimi vocaheris : prxihis enini ante
se salvari. » Item in libro tertio [cap. 12) : « Quis faeiein Domini purare liasejus ; ad dandam scienliam
autcm Christianus ignoret quod illc, qui primum ho- sulutis populo ejus in remissionein peccatorem ipso-
niiucm 2C9 fecit ox pulvore, omncs fabricctur ox ruin : propter visccra miscricordix Dominijn quihns
scminc? Scd ex scmiue jam vitiatn atquc damnato, visitavit nos oricns c.v alto, lucere his qui in tenehris
qui partim por vcritatem remanoat in 'Bupplicio, 970 cl in uinhrn inortis sedcnt, (ul diritjcndos pcilcs

partim pcr misericordlam libcrotur a malo. Non nostros in viam pacis (Luc. i, 70 ct seqq.) {eap. 20)
igitur, ut putas atquc concludis, ullis laqucis tuis II«c autem viscera misericordia: Dominus, non ad
peccati naturalis suffocatur asscrtio. Dcpravalam j) unius tantum populi redcmptionem,sed adomnium
quippcprimi transgrcssoris volunlate naturam,non nationum imiioudit salutcm.Dicit Evangelista, quia
tua defcnsio verbis inanibus purg;it per novilinm Jesus inoriturus crat pro gcnte, non tanluin pro tjente,
dognia vcstrum, sod gratia Doi pcr Jcsum Christum scd etiam ul lllios Dei dispersos congretjaret in unuin
Dominum nostrum. » Et item in libro soxto {cap. {Joan. XI, 51, 52). Iloc cnim ait illa vox Domini,
14) « Unus enim pro omnibus mortuus est, erijo
: quic pcr quamdam pietatis tubam toto tcrrarum orbe
omnes mortui sunt, et pro omnilus morluus cst. sonantem onincs hoininos invitat ct convenit. Nam
Nec aliqui potcrunl vivere pro quibus non est cum dixissct, Conjitcor lihi, Pulcr, Doinine i'ivli ct

mortuus, quia pro mnrtuis vivus ost niortuus. tcrr;v, quia uhscondisti ha'c a sapieiUibus cl prudcnti-
HaBC negans, his rcpugnans, ista convellerc mo- hus, ct revelasti ea parvulis. Ita, Dalcr, qaoniam sie

liens, catholicanfidci inunimcnta ipsosquc ncrvos bcneplacitum cst antc te, addidil : Oinnia mihi Iradita
disrumporc Chrislianac roligionis, vcra; piclalis, sunt a Palrc meo, et neino novit Filiuin, nisi Palcr
audcs insupcr diccrc quod conlro impiosbella sus- nequc Patrcm tjuis nuvit,nisi Filiuset cui volucril Fi'
335 IIINC.MAIU ItllHNKNSIS AIUIIIIKPISCOIM. 336
/(».< rcMhire ; ric tlcindn iirljccit, Ycnilc ttdmc,omnes A cst. Qusc cnim Deus occuila cskc voiuit, non sunt
tiui hiborttlis cl oncriUi csti.i, cl cijo rcfiiiam vos. Tol- scrulanda : (iu;e autem maniCesta fccit, non sunt
lilc jiiijum meitm supcr vos, cl discileamc quia milis ncganda. » Et ilem {citp. eod.) : " Cum utique con-
sitm el humilis corde, et invcnictis requicm imiraithus tra hostem non cxpedlt sinc proteclore confllgcre :

vestris : juijum cnim mcum suavc cst, ct onus mciim cum illo eniin habet cortamcn, a quo uli<|uando su-

levc (Miitth. XI, 25-20). Joannes vcro Daptista in pcralus csl. Non crgo fidat virihus suis, quaicliam
Evangclio Joannis prophctico spirilu prolcslatur cum esscnt intcgra; non stclcrunt, scd pcr illum
dicens Qui ile c.ailo vcnit super omnes csl, cl qtind
: quajrat \-indictam, qui solus non cst viclus cl omni-
vidit cl auilivit hoc testiUitr, et testimonium ejus ncmo bus vicit et si quajrit, non dubitct qua;rendi alTe-
:

uccipit, qui acripil tcslimonium cjus siijnitvit qitoniitm ctuni ab illo sc accepissc qucm quci^rit, ncc quia
Dcits vera.v est {Joitn. iii, 31-3;?). Igitur quunlum Spirilu Doi agitur, ideo se pulct libcruin arbitrium
attinctad luim.-uii gcncris c;ccitatem,longa ignoran- non habcre, quod no tunc quidcm pcrdidit quando
tia> ct supcrbi;c noctc contractam, vcnit in mundum diaboli voluntali sedodit, aquo judicium voluntatis
Crcator mundi, et mimdus eum non cognovit {Joiin.i, depravatum est, non ablatum. » Et item in secundo
10). Lii.v liicet in tenebris ei cam non com-
tenehr.v libro ((•«;). Ifi) : « Nulla igitur ratio dubilandi csl,

prehenderunt {ibid., 5). Qui supcr omncs cst quod j« Jcsum Christum Dominuin noslrum pro impiis et
!•. 1! .^ _.-,,: _:.... '' .__:i :_!:,...:„
pcccatoribus mortuum.a quorum numcro si aliquis
• , :, , : .

vidit ct audivit lestalur, ct lcsliinoniuni cjus nnino

,

accipit.Sed quia non frustra Dcus Dei Filius venit liber inventns est, non est pro omnibus mortuus
in mundum, el dcdit seractipsum pro omnibus, et Chrislus. Sed prorsus pro omnibus mortuus esl.
post mortnus cst, non lanluin pro gente, sccl ctiam Nemo igitur omnium hominum, anle rcconciliatio-
u/ jitios Dci ilispcrsos conijvcijuret in H;n/Hl ct uni- nem qua; per Christi sanguincm farta est, non aul
vcrsisdicit,/'c)i!76'rtf/ me,nmnes qui laboralis ct one- pcccalor aut iinpius fuit,diccntc .-\postolo :Sieniin
riili cslis, cl, scrvato sibi incognuscibilis urbitrio Chritlits, cum itdhuc infirmi esscinus, ju.rlii tempus
electioniSjdut sui Putris notiliam quibus eam volue- pro inipiis mortuus jus0 quis mori-
est, vix cnim pro
ritrcvclarc: omnesfilii lucis, lilii promissionis^filii lur nam pro bono forsitan quis audeat mori {Hom.
:

AbrahaB, filii Doi,gcnus nlectum,regalc saecrdotium, V, 6, 7), ut ct qui vivunl jam non sibi vivant, scd

viri Israelit.'c pr,-ceognili ct pivoordinati ad regnum ci qui pro ipsis niortuus est. Commcndal iiulein

Dci, qui cos vocavit non solum ex jud;cis,sed ctiam swtm charitatcm Deits in nohis, yjuonittm si cum ud-
cx gcntihus (Piom. ix,2'i), tcslimonium ejus qui de huc peccatorcs essemus Christus pro nohis morluus
cieIo vcnit accipiunl, signantcs quia Deus vcrax est, est, mutto maijis justi/icati in sanjuine ipsius salvt

id csl, exprosse significanles in sui salvatione,quo- erimus ab ira per ipsiim. Si enim cum inimici esse-
nium Dcus verax cst, implcns ct perficiens quod C mu.% rcconciliali sumus Dco per niorlem Filii ejus.
promisit AhruhaB oinniuin gcnliuin patri, qui pol- multo nuiijis salvi crimus in vita ipsius {ibid., 8-10
liccnte Deo quod h.-cres futurus essct mundi, non Idemautcm.\postolus insecundaad Corinthios ait :

hxsititvit dijfidentia, scd confortatits esl fide, tlans Charitas cnim Chrisli urget nos, judicantis hoc, quo-
gloriam Deo, ct plenissime scicns, quoniam quod pro- niam si unus pro omnibus mortuus est, ergo omnes
misit potens csl ct facere (Dom. iv, 20). Quis autem morlui sunt, ct pro omnihiis morluus csl, el resurre-
tum ulicniis cst a IJde .Vbrah.-p, tam dcgencr ah uni- {U Cor. v, 14). Dc seipso vero quid pronunliet
.ril

vcrsarum gcntium patrcqui proniissioncm aut non audianius Fii/clis.\nqu\\,scrmo,cl omni (iccc/diunc
:

impleri, ;uit ab alio piKtcr oum qui promisit dicat diijnus. quia Clirislus Jesus venil tn hunc mundum
impleri ? Illc quidem erit mendax,Deus autem verax pcc(iloressalrosfacere,quorum primusego suin..'ied
et omnis qui accipit tcstimonium cjus hoc signat,hoc idco miscricordiamconseciitus sum,uf in me primo
indicut, quod pcr luccm illuminuntcm fuctus cst ostcnderet Clirislus Jesus omnem palienliam,ad in-
vidcns, fuctus est obcdieus, luctus intelligcus,sicut furmationcm eoruni qui crcdiluri sunl illi in ri/am

Jounncs cvungclista testutur dicens : Scimus quia ivternam (/Tim. i, 1.5 el scqq.). Sive erpo circum-
mundus lolits in mnliijno positus esl, cl scimus quia cisio, sive pra!pulium,peccalo univcrsalilcrconclu-
Filiits 971 Dci venit, ctdcdit nohis sensiim ut cogno- n dchatur, unusquc omnos rcatus obslinxeral, el in-
scamn^ vcritm Dcum, ct simits in vero lilio cjus (/ ter magis minusque impios ncmo cral qui posscl
Joan. v, 10). {Cap. 21.) Si vero qu.Trilur cur Sulva- absiue Christi redemptione sjilvari. Qii.t ro.deinplio
tor omnium honiinuni non omnibus dcderit unum univci-so 979 sesc inliilit mundo, et omnibus honii-
scnsum, ut cognoscerent verum Deum,et essenl,id nibus indinerenler inpotuit. » Et conlra Gallos ob-
est, pcrmancrcnt in vero Filio quainvis credamus ;
jeclionc nona < Nullus omnino csl cx omnibus ho-
:

nullis hominibus opem grati.v in totum fuisse sub- minibus, cujus natura in Christo Doniino susccpta
traclam, tamcn ila forlc hoc velatum sit,sicut illud non luerit, quamvis illc nalus sit in simililudinem
abscondilum cst, cur, oinnihus gcntibus pr.Tlcrmis- carnis peccati, oinnis autom homo nascatur in car-

sis, uniim sibi populuni, [|ucm ad voritatis cognilio- nc pcccati. Dcus crgo Dci Filius morfalitalis hu-
nem erudirct, cxccpcril. l)e quo judicio Dei si non mana; parliceps factus absquc peccalo, hoc pecca-
cst conquircndum, mullo iniiius dc hoc quod cum loribus ct morlalibus conlulil.ulqui naliviUilis cjus
clectione omniura gentium gerilur murmurandum consortes fuissenl, vinculum pcccali el morlis eva-
337 DE Pli.-EDESTI.XATlUAE DlSSEIlTATlU I'OSTE!!IOI!.. 338

derent. Sicut itaque non sufficit hominum renova- A vulnus originalis pcccati, quo in Adam omnium
tioni natum esse hominem Jesum Christum,nisi in liominum corrupta et mortificata natura OKt,etundc
ipso eodem de quo ipse orlus est spiritu renascan- omuium concupisccntiarum morbus inolevit,verum
tur, sic non suffieit hominum rodemptioni crucili- etpotens ac singulare remedium mors Filii de Do-
xum cssc Dominum Jesum Christum, nisi commo- mini nustri Jesu Chrisli, qui libcr a mortis debito.ct
riantur et consepeliantur in baptismo. Alioqui nato solus absque peccato,pro pcccatoribus et dcbitori-
Salvatore in carne substantiffi nostra;, et crucifixo bus mortis est mortuus.Quod ergo ad magnitudinem
pro omnibus nobis, non fucrat necessarium ut rona- ctpotentiam pretii, et quod ad unam pertinet cau-
sceromur, et similitudini mortis ejus complantaro- sam generis humani,sanguis Christi redemptio est
mur. Sed cum sino hoc sacramento nemo homi- totiusmundi. Scd qui hoc sa;culum sine fide Chri-
num consequatur vitam a3tcrnam,non est salvatus slijCt sine rcgenorationis sacramcnto pertranseunt,

cruce Christi, qui non est crucifixtis in Christo : aredemptioncalionisunt.Cumitaquo,propterunam

non est autcm crucifixus in Christo, qui non est omnium naluram a Domino nostro in veritate sus-
mcmbrum corporis Christi ccptam, rectc omnes dicantur redempti,tamen non
: nec est membrum cor-
poris Christi.qui non per aquam et Spiritum san- omncs a captivitate sint eruti, rcdomptionis proprie-
ctuminduit Christum, qui ideo in infirmilate nostra „ las haud dubie penos illos est, de quibus princcps
communionem suliiit mortis,ut nos in virtuteejus mundi missusest foras.ef jam non vasa diaboli,scd
habcrcmus consortium resurrectionis. Cum itaque membra sunt Christi. Cajus mors non ila impensa
rectissime dicatur Salvatorpro totiusmundi rodem- est humano generi.ut ad redemptionem cjasetiam
ptione crucifixus, propter veram humana; natura; qui regenerandi non erant pertinercnt sed ita ut :

susceptionem, et propter communem in primo ho- quod per unum exemplum gestum estpro universis,
mino omnium perditionom, potcst tamen dici pro por singularc sacramentumcelebraretur ir. singulis.

his tantum crucifixus, quibus mors ipsius profuit. Poculum quippc immortalitatis, quod conlcclumcst
Dixit enim Evangelista quia Jesus morUurus eriU do inlirmitatc nostra et virtulc divina, habcl quidem
pro gente, non Vmtum pro gente, sed etiam ut filios in se ut omnibus prosit, sed si non bibitur, non me-
Dei ilispersos congrcgarel in unimi (Joan. xi, 51, 52). detur. »

In sua cnim vcnit, ct sui cum non rcccperunt : guol- Et sanctus Cyrillus in cpistola synodica ad Nesto-
quot aulcni rerepcrunt cum, dcdit eis potcstalem filios rium dicit (concil. Kphcs. parf. i, c. 26). « Conflte-
Dci fleri, qui non e.r snnguinihus, ncque cx volunlatc mur cliam, inquicns, quod idcm ipsc, qui cx Dco
carnis, nequc cx voluntatc viri, scd ex Dco nali sunt Patre natus est, ImHus unigenilus Deus.lieet juxta
(Joan. I, 11, 13). Diversa ergo ab islis sors corum naturam suam expers passionis exstiterit,pro nobis
cst, qui inter illos conscntur, de quibus dicitur : C tamen secundum Scripturas carnem pcrpessus sit,
Lu.t: lucelin tcncbris,el ( i nebr,v cam non comprcken- eteratin crucifixo corpore proprin; earnis impassi-
dcrunt {ibid., h), ut possit socundum hoc dici, Re- liilitcr ad sc rcfcrcns passionem. Grutia vero Dci

dcmptor muudi dcdit pro mundo sanguincm suum, prn omnibus guslavil mortem,t!-adcns ct proprium
et mundus redimi noluit, quia lucem tenebra; non corpus, quamvis nuturaliter ipsc \ita sit et resurrc-
receperunt, Pt tenobr.i; receperunt, quibus dicit ctio mortuorum. Nam ut mortcm inclTabili potcntia
Apostolus : Fuistis aliquando tenebrx, nunc autcm proculcaret, ot sua carno primogenitus ex morluis
lux in Domino (Eplies. v, 8). Ipso vero Dominus fieret,et primilijc durmicntium viam faccrct, huma-
Jesus, qui (lixil se vi,'nisse quffirerc ct saivare quod n;c natura;ad incorruptionis recursum, gratia Dci,
perierat : i\on vcni, imiuit, nisi ad ovcs qux perie- sicut supra diclum csl, pro omnibus gustavit mor-
rant domus Israel [Matlh. x, 0). Sed qua; sint ista; tem,ettertiadie resurgens exspoliavit iiifcrnum. »
ovcsdomuslsrael.apostolus Paulus oxponatdiccns: Itcm in epistola ad presbyteros ct diaconos, Palrcs I

?\'on omncs qui e.c Israet, hi .mn! Uraelif.v : nequc monachorum,et ad oos qui solilariam vilam adcpti |

quia srmcti Abra/i.r omncs in Doi fidc consistunt, ad locum (ibid., cap. 2)
:
•iu/i! jilii, sed, In Isanc
voculAlur liljisemen (Gen. xxi, 12i, idcst, non qui I. Suflicit vcru, ut arbitror, ad fidcm etiam sanctis-
filii carnis,lii filii Dci ; seil qui lilii promissionisxsti- n simus Paulus, qui testatur diccns Quid ergo dice-
:

munlur in semine (liom. ix, G, 8). In istis crgo sunt mus?Si Dcus pro nobis, quis contra nos? Qui tiroprio
de quibus dictum supra menioravimus, (|uia
illi, Filio 7wn pepcrcit, sed pro nobis omnibus tradidil
Jesus moriturus erat pro gente, non lantum pro gentc, cum, quomodo non eliam cum ipso omnia nobis </o-
sed ctium ut fdios Dei dispersos congrcgarct in H((i>(7(/.'om. VIII, 31, 32)? Proinde dic inihi, quomo-

unum quia non sohim

: cx Juda;is, scd otiam cx do intclligalur Dei propiius Eilins qui cx sancla
S3 3 gcutibus, per cum qui vocat qua; non sunt Virgine? Sicul cnim proprium 214 honiinis, nec
tanquam (|u;u sunt, ct dispcrsos Israel congre-
([ui non etuniusciijusquc aliorum animalium, quod cx
gat, filii Dci, filii prnmissionis, in unam Ecclesiani cosccundum naluram gcnoralur; ila proprium Dci
congregaiitur, ut imploatur quod iiromissum cst (iuudcxsubslantiacju3e;.t intclligiluralquo dicitur.
Abraha;, cui dictum csl quod in scmiiie cjus bcno Quuiuudi) crgo proprius Doi Eilius noniinalus cst
dicond.ecssontomnos tribus torrio {Gen. xii, 3). Kl >> Christus? Qui crgo traditus est a Deo ot 1'atrc cjuisa
in oljjcctionc prima contra Viiiccntianos « C.oiilra : omuium s;ilutis ct vila;,traditus cst proplcr pcccalu
3;t'j IIINCMAHI UI11vM1':NS1S AHCIIIKIMSCOPI. 3i0

nostra,» ct rcHqua. VA ilcm in catlcm : « Sic etiam \ obduralio non rclinquil, ostendanl undc sibi spcm
posuit pro nobis animam suam : quia enim erat vitaj polliceantur ajteruu;, ad quam tiisi per mcdia-

mors cjus iiiundo .salutaris, suslinuit cruccm.» Et torein Dei et huminuai houiincm Christum Jcsuni
itcni : omuiuiu compcnsatione dignus
« Et unus non potesl pcrvcniri. Sieul cniin ait bcatus IVtrus
niortuus pro omnibus, ut rcdimercl proprio san- apostolus, Soii cslatiud nomcn dalum Itominihus sub
guinequidquidsub ccclo cst, et oflcrrcl Deo ct Patri cwlo, in quo oporlcal fios salvos (ieri (.1(7. iv, ii),

eosqui omni terra consistunt. Et ilem « Unus

in >< : ncccst redcmplio eaptivitalis humanx^nisi in san-
ergoomniumdigniorsuamproomnibusanimani po- guincejusqui dedit semetipsum redomptionem pro
suil. Et itcm « Sicul enim dicit in .\dain, quiii
>i : oninibus, e-l qui, sicut pra;dicat beatus apost^lus
niors, ita cecidil ct in Cliristo usccndcnti quoquc : Paulus.fum in fornia Dci esset, non raiiinam arbi-
propter nos ct pro nobis ad 1'atrcm et Ocum qui in tralus es[ essc se .vjualcm Dco, sed scmcli/jsum e.c-
coclis est, ut eis qui in terra suiit adibilc demoii- inanivit, lorinam scrvi acciincns, ia similituclincvi
straret coclum. » Iwminum facliis, ctli<thitu invcntusutliomo. Ilumiliavtt
Magnus autom Leo, tanta; scilicct sedis Romanaj scmeliijsum furlus ohcdiens usque ad mortcin, mortcm
niiii iminir, in cpistulu ad Lconem Augustum dieil aulcm crucis. 1'roiilcr quod ct Dcus illum c.raltarit.

{cijist. cap. 11) : " Sicut cnini ncgari non potcst, cl doiiavit illi noinen quod est super omnc iiomcu, ut
evangclista dicente, quod Ferbum caro factuin cst, in nomine Jcsu omne tjcnu flcctalur, ca-lcstium, tcr-

et habilavit in noliis {Joan. i, l'i), ita negari non rc.slriuin, et infcrnorum, ct omiiis linijua confitiiatur

potcst, beato Pauloapostolo praidicante, quod Dcits quia Dominus Jesus Christus in glorin cst Dci l'atrt>.

erut in Clirislo inuudum rcconriliaiis sibi {II Cor. {fhilipp.u.C) cl seqq.)."El in epistola ad Juvenaleni
XV, 10). Qu,r aulem rccoucilialiu csse potest, qua cpiscopuni llicrosolymilanum (cpist. 72, cap. 3} :

humano gcncri propitiarctur Deus, nisi omniuni " Verain igiturCliristi generationcm crux vcra con-
causaMcdiator Dei ct hominum carnem susciperet ? firmat, quoniam ipsc in nostra carnc nascilur, qui
Qua vero ratione veritatcm Mediatoris impleret, nisi innostracarne crucifigilur. Qua; nullo inlervcnicnle
qui in fornia Dei .Tqualis Patri, in forma servi par- pcccato, nisi fuisset nostri goncris, non poluissct
ticcps esset ct nostri,ct mortis vinculum unius pr,T- csse mortalis: ul autem rcpararcl omniuin \itani,
varic".tionecontractum,unius morte qui solus mor- rccepil omnium causani, et vim vcteris chirograi^hi,
ti nihil debuit solverctur? Effusio enim justi pro in- quod solus intcr omncs non debuil, pro omnibus
justis sanguinis Christi tamfuitdivcsadprelium.ut solvcndo vacuavil: ut sicul per unius rcatuin oinncs
si univcrsilas captivoruni in Rcdcniptorum suum cre- farti fuerant peccatorcs, ita pcr unius innocentiam

deret, nullum diaboli vincuta rctincrcnt: quoniam, oninos fiercnt innocentes, indc in oinncs mananlf
sicut ait Apostolus: L'6d «ii/eMi ubuiidacit itcccatuin, C justitia, ubi est humana susccpta nalura. > El in
supcrabuiidavil et ijratia {Roin.\,2i) : cl cuiu sub epistola ad Elavianum {cpist. 10; « .Vb ipso autnni
:

pcceati pra;judicio nati potcstatem acceperint ad principio gencris bumanijOmnibus hominibusChri-

justitiani renasccndi,validius faeluni cstdonumli- slus esl dcnuntialus in carne venturuj: in qua, sic-
berlatis (luam debitum servitutis. »El item « Quod : ul dictum 77 erunt duo
est, in carne una Gen. ii,

unquam sacrificium sacratius fuil, quam (jnnd vc- 2i), uti(iue duo sunl, Deus el homo, Chrislus el

rus et ;etcriius pontife.\ altari crueis per immolatio- Ecclesia, (lua; do sponsi carne prodiit, (juundo cx
nem sua; carnis imposuit?Quamvis cnim inultorum laterc crucifi.\i mananlc sanguinc cl aqua, sacra-
sanctorum in eonspeclu Domini pretiosa mors fuerit mentum rcgencrationis ct redcniplionis ucccpit. »
{Vsal.cw, 15), nullius lameninsontisoceisiorcdem- Et item in honiilia de Natalc Domini [hom. 1) :
ptio fuit muudi..\cceperunt,justi, non dederuiit co- « Salvator nostcr, dilertissimi, hodie natus csl,
ronus,et deriulitudlne lidelium e.xemplasuntpalien- gaudeamus.Neque enini locum fascslcssc tristilia;,
lia:,non dona juslitia;. Singulares quippe in singulis ubi natulisesl vita;, qua; consumplo niorlalitalis ti-
niortes fuerunt.nec alterius quisquam dcbitum suo more ingerit nobisdc promissa a;ternilulc la-liliain.
fine persolvit, cuin inler lilios honiinum unussolus Nenio ab cjus alacrilalis participalionc scccrnitur.
DoniiiiusnosterJesusChristusqui verecratagnusim- n una eunctis l<i;liti;u communis cst ralio quia Do- :

maculatus cxstitoril, iii quo omnes crucifixi, oinncs niinus noster peccati niortisquc destruclor, sicul
niortui,omncs sopulli.omncs sintetiamsuscitati :dc nullum a rcatu libcrum rcpcril, ita liberandis oin-
qu bus pse dicebat Cum e.raltalus fuero a tcrra, omn ia
i i : nibus vonit. » Et iteni in alia homilia {liom. i) :

trtiham ad me {Jotin. xii,32). Fides ctcniin vcra, ju- «Nain supcrbia hoslis antiqui non immcrilo sibi in
stificans impiosclercansJustos,ad hunianitatissu.T omnes honiinos jus tyrannicum vindicabat, nec in-
"8? 5 tracta participeni, in illo ucquirit saiulcm, in debito dominatu proniebat.quos.ncglccto mandalo
quosolo se hoino invcnit innocentem, liberum ha- Dci, sponlancos in oh.scquium <3 6 su.t volunlntig
bens per gratiam Doi di; ojus potenlia gloriari, qui ille.\cral. Non ilaquc juslc amiltcret originalcin liu-
contra hostem huinuni generis in earnis nostivi; hu- niani goncriascr^itulcra, nisi dceo quod subcgcrai
mililato congrcssus, liis vindictam suam tribuit,in vincerctur. Cum igitur luisoricors omnipolcnsquo
quoruiu corpore tiiuniphavit. » El item iii cadeni: Salvator, ita susccptionis humana! modcrarelurcx-
• .\lsiin tanta luce veritatis lenebras suas hjcrctica ordia, ut virlutcni inscparabilis a suo hominc dcila-
 341 DE PIL-EDESTINATIONE DISSKUTATIO POSTEUIOH. 3 12

tis per velamcn nostrfe infirmitatis absconderet, il- A mittit, ex illa est voluntatc qna dilexit nos, ct tra-
lusa est securi hostis astutia, qui nativitatem pueri didil semetipsum pro nobis,cooperante inhoc ipsum
insahitem humani goneris procTeati, non aliter sibi Patre, qui Filio proprio non pepcrcit, sed pro nobis
quam omnium nascentium putavit obnoxiam. <• Et tradidit illum.Una est cnim Patris ct Filii voluntas
post pauca {cap. 4) : « Rcdit in honorem suum ab ul est una divinitas, de cujus dispositionis effectu
antiquis contagiis purgata natura, mors morte de- nihil vobis, Judasi, grati;e, nihil tibi, Juda, debemus.
struitur, nativitas nativitatc reparatur, quoniam si- Salvationi quidem nostra; vobis non hoc volentibus
mul etredemptio aufcrt servitutem, et regeneratio impietas vestra servivit, et per vos factum est quid-
mutal originem, et fidesjusiincat pcccatorcm. » Et quid manus Deietconsilium decreverunt fieri.Mors
paulo post {cup. 5) : >• Tibi enim quondam al^jccto, igitur Ghristi nos libcrat, vos accusat. Merito soli
e.vtruso paradisi scdibus, tibi pcr cxsiha longa mo- non habelis quod omnibus perirc voluistis,et tamen
rienti, tibi in pulverem dissoluto, cui
cinerem et tanta est nostri bonitas Redemptoris, ut etiam vos
jam non erat spcs ulla vivendi, per incarnationem possitis consequi veniam, si Christum Dei Filium
Verbi potestas data cst, ut de longinquo ad tuum confitendo illam parricidalem malitiam relinquatis.
revertaris auctorcm, rccognoscas parcntcm, libcr Non cnim frustra Dominus in crucc oravit : Patcr,di-
efliciaris ex servo,de extranco provcharis in iilium :
j^ miltc ilhs, (juia ncsciuut quid fuciunt {Luc. xxux, 34).
ul qui e.x corruplibiii carnc natus cs, ex Dci spiritu Quod remedium nec te, Juda, transirct, si ad eam
renascaris, et obtineas pcrgratiam quod non habes poenitentiam confugisses qua; te rcvocarct ad Chri-
pernaturam. » Et item in homilia quarta (ca/). 2) : stum, non quoe instigarct ad laqucum. Dicondo au-
i< Exsultent ergo in laudcm Dci corda crcdentium, tem Peccavi trudcns san(/uinem juslum {}lutlh. xxvii,
:

et mirabilia ejus confiteantur lilii hominum : quo- 4), in impictatis tua; pcrlidia pcrstilisti, qui Jcsum
niam in hoc prwcipue Dci operc humilitas nostra non Dcum Dei Fihum,sed nostiTC lantummodo con-
eam suus Conditor ffistimarit: qui
cognoscit quanti ditionis homincm, ctiam inter cxtrema mortis tua;
cumorigini humaniB multum dederit, quod nos ad perieula credidisti, cujus flexisses niiscricordiam, si

imagincm suam fccit,rcparationi nostra? longe am- ejus omnipotcntiam non negasses. » Et in tertia ho-
plius tribuit, cum servili formaj ipse se Dominus milia dc passione Domini (cup. 2) : « Quidquid Do-
coaptavit. Quamvis enim ex una cadcroque pietatc mino illusionis et contumeli;c,qui(lquidvexationiset
sit quidquid creatur;e Creator impcndit, minus ta- pffin;e furor intulit impiorum, non dc neccssitate to-
raen mirum est hominem ad divina proficere, quam lcratum,scd de voluntate susceptum est. Venit enim
Deum ad humana descendcre.Hoc autem nisifacerc filius hominis quxrere et salvare quod pcricrat (Matth.
dignaretur Omnipotens, nulla quemquam spccies xviii, II), et sic ad omnium rcdemptioncm utcb;i-
justilia;, nulla forma sapientia^ a captivitate diaboli, C tur nuilitia perscqucntium,ut mortis cjus rcsur-
iii

et a profundo oiterna; mortis erueret. » Et in lio- rcctionisque sacramcnlo interfcclores sui posscnt
milia do Epiphania {/tom. 5, c. 2) : » Judaei qui ex- salvi cssc.si crcderent.Unde sceleratioromnibus Ju-
tra regnum Christi esse voluerunt, adhuc quodam- da quem non pccnitentia rcvo-
ct infclicior exstitisti,
modo sub Herodis sunt principatu, ct, dominante Dominum,scddespcratiotraxitad laqueum.
cavit ad
sibiSalvatorisinimico,alienigcnffi scrviuntpotcslati. Exspeclassesconsummationcmcriministui,ctdonec
Unde quod illi tres viri.univcrsalem gentium i^erso- sanguis Christi pro omuilius fiindorctur inliruiis,
nam gerentcs, adoralo Domino, hoc in populissuis Icthisuspcndium distulissos.Cumquc conscicutiam
per fidem quaj justilicat impios totus mundus asse- tuam tol Doraini miracula, tot dona, totquc illa sal-
quitur, et ha^reditatcm Dei antc sajcula prajparatani tcm te a pra;cipitio tuo s;icramcnta rcvocassent,
actipiunl adoptivi, et pcrdunt qui videbantur cssc qu;c in Paschali cocna jam dc pcrfidia tua signodi-
legitimi. 11 cadem (cap. 4) » Inter ha;c
Et item in : viiKC scicnti;c dctcctus acccpcras, cur de cjus boni-
autrrn permancl super omncs beuignitas Dei, ct tatc diffidis, qui tc a corporis (;t sanguinis sui com-
nulli mit<cricordiam suam dcncgat, cum indiscrctc munionc non rcpulit?qui tibi ad comprcbendcnduin
universisbona multa largitur:cousquequosmcritos se cum turbis et armalorum cohortc vcnicnti pacis
subderct pcenis, mavult invilare bcneficiis. Dilatio 1) osculum non ncg;ivit? Sed homo inconvertibiIis,spi-
enim vindicta; dal locum pccnitcntia;, ncc dici potest ritus vadens et non rcvcrtcns,cordislui scculus est
nulla ibi esso ultio, ubl nulla convcrsio cst : ([uia rabicin, ct st;iiitc dialjolo a dcxtris luis ini^iuitatcm,
mcns (hira ct ingraia jam sibi ipsa suiiplicium cst, (|uara in sauctorum oninium armavcras caput, in
ct in couscientia sua patitur (nii(l(juid Dei honi- tuum vcrticcm rctorsisli ut (luia facinus tuum om-
:

tate dilforlur. Non ita delin^iucutes pcccata dclc- ncm incnsuram ultioiiis 23 S cxccsscrat, te habcret
I
ctent, ut illos in suis actibus vita; liujus linis iuve- impiclas lua judiccm, tc patcrctur lua puina carni-
niat, 27 7 (juoniam in inferno nulla correctio cst, licciii. Cum igilur Dcus csset iii Cliristu mundum
ncc datur rcmedium satislactionis ubijamnun su- rcconcilians sibi.ctcrcaluram ad coiidilorissui im;i-
pcrcst actio voluntatis. •> Itcni iii hoiinliadc passio- gincm rclormandam Cicalor ipsi^ gcstarel,peractis
ne Douiini (Iwm. 1, c. 5} : " llabciit crgo divinam ha;o miraculis opciuiu divinuruiu, (|u;o propheticusolim
opcra virtutem. Scd quod Doniinus majcstatis sua; spiritus gcrcnda pra;dixeral : 'lunc upcricntur oculi
polcntiain comprimit, ct vim in sc pcrsccutoris ad- c;vcoruni, ct uurcs surdorum uudicnt : tunc salict
 .

343 lllM;MAItl uiii:.mi:;nsis AUCllIianSCOl'!. aii

clnudus ul ccrvus, el claru crit liiiijua mutorum {Isa. A stanliaj passionc, scd ctium totius mundi com-
XXXV, 5, 6), scicns Jcsus adesscjam tcmpus gloriosaj motione monslralum Pcndcntc cnim in patibul
cst. •

passionis implcndao : Tristis csl atiima meu, inquit, Crcalorc, universa crcalura coDgemuil, cl cruci»
w.sryNt' ad morlem (Maltli.\Kvi,3H); clilcnim: 1'ulcr, clavos omnia simul clemcnla senscrunt. Nihil ab
si ficri potcst, trauscal a mc calix istc [ibid., '.\'.)). illo supplicio libcrum fuit hoc in communioneui :

(Juil)us vei-ljis,(|uumdam formiilincm prolitcntiljus, sui ct terrani traxil ct cadum hoc petras rupit, :

nostriC inlirmitutis allectus participando curaliat,ct monumciita palelecit, iDfcrna rcseravit, cl deusa-
pcjnalis cxpcricntia; motum subcundo pcllebat. In rum horrore tcncbrarum radios solis ubscondit.
nobis ergo Dominns nostro pavorc trcpidabat, ct Dcbebalhoc tcstimonium suo mundus auctori, ut in
susccpliono si; noslra; irifirmilatis induerat, ut no- occasu Gondiloris sui vcllcnt univrrsa finiri.Scd pa-
straminconstantiam su.-cvirtutissoliditatcvcstircl.n ticnliaDci scrvat rcbus alquc lemporibus ordincm
Itcni in boniilia do passionc Domini [liom. iv, c. i) : suum, nos(iuc in illum potius invitat aircctum, i.'
II Pcraclis ita(]uc omnilius, qua) divinitas ficri carnis eorum salutcm petamus.quorum crimen horrcmu.-
velaminc tcmpcrata pcrmisit, Jcsus Filius Dei cruci Tanlo igitur prclio, tantoquc sucramcDto, cruti (!
(|uam ctiam ipscgcslarat aflixus cst, duoljus latroni- polcstatc lencbrarum, ct ub anti^jua- cuptivitati-
husunoaildo.\liu'amipsius,alioadsini.slranisimilitcr j, vinculis absoluti. » Et in octavu homiliu {cap. i,i

criicilixis,ut('tiaminipsa patibuli spocic iiionsli^arc « S;nvienti diabolo per ministcria Judxorum for-
turillaqua;injudicioipsiusomnium hominumcstla- mam servi nihil peccati babeutis objccit, ul per euiii
cicnda discretio, cum et salvandorum figuram fides agerctur omnium causa, in quo solo cral omnium
crcdontis latronis cxprimcrct, et damnandorum for- natura sine culjia. Irruerunt crgo in lumcn vcruin
mamljlaspIiomantisimpiotaspi\Tiiionslraret.Passio liliitoncbrarum, ct utenlcs fuculis atquc latcrni.-,
igiturChristisaliilisnostr,oconlii'.olsaoramcntum,cl non cvasorunl inlidclitatis sua; noctcm, quia non
doinstrumontoquod Juchcorum paravil ad
inii]uitas intellexerunt lucis auctorcm. Pra-occupanl paraluin
poDnam,potentia lledemptoris gradum fccit ad glo- teneri, ct trubunt volentem trahi qui si rellet oL- :

riam quam Dominus Jcsus ita ad omnium homi-

: niti, nihilquidcm in injuriam cjus impia> munu-
num suscepit salutom, iit iiiter ciavos quibus ligno posscnt, sed mundi rcdcmplio tardar(.tur,et nulluin
tcncbatur aflixus, pro intcrfootoribus suis paterna; salvuret ilKvsus, qui pro omnium erat salutc mori-
clcmentia' supplicarot cl dicorct : Patcr, ignosce illis, turus. » El itcm {cap. 5) : • Pasclta crgo noslnini,
quia nesciunt quid faciunt [Luc. xxiii, 34). Principcs sicut ail Aposlolus, iinmolatus esl Chrislus (/ Cor.
autcmsaccrdotum,quibusindulgcntiamSalvatorpe- v, 71: qui sc novum ct vcrum rcconciliationir sacri-
tcbat, supplicium crucis irrisioiium aculois aspcra ficium olfcrcns Palri, non in tcmplo cujus jain crat
bant, ot in (]uom manibus amplius swvirc non pote- C finita rcvcrcntia, nec inlra scpta civitalis ob mcri-
rant,Iinguariiiii tola jacicbant dicontcs : .1/(05 salvos tum sui scclcris dirucnda?, sed foris oxlra cjistra
fecit, scipsum salvum facere non potcst. Si rc.v Isracl crucifixus est : ut, vcterum victimarum ccssaotc
est, descemlut de cruce, et crcdimus ci {Maltli. \xvii, mystcrio, nova hostiu novo imponcrctur altari, ct
42). » Item in quinta homilia dc passione Domini crux Christi non templi essct ara.scd mundi. » Et
{cap. 3) : I! In omnibus autem, qua3 illi popularis itcm in cadcm " Traxisti, Dominc, omnia ad t*,
:

ac saccrdotalis insania contumclioso ac procacitcr ut quod uno Juda-a; tcmplo obumbratis significa-
in
infercbat, noslra; diluchantur macula;, nostra; cx- tionibus agcrctur, plcno apcrloque sacramento uni-
piabantur olTcnsa; ;
quia natura, qua; in nobis rca versarunuibiquenationum dcvotio celcbrarct. Nunc
scmpor fueral atque captiva, in illo innocens patic- cnim,carnalium signincationura varictato cc8»antc,
baturct libcra ulad aufercnduin peccalum mundi
: omncs difrcrcntias hosliurum una corporis ct san-
illc hostiam sc agnus olfcrrct, qucm ct omnilius cor- guinif tui implol obIafio:quoniam tu e.s vcrus ognus
poralis substantia,jungerct,et ab omnibus spirilalis qui tollis pcccalum mundi, ct ita pcrficis in te uni-
origo disccrncrct. » Itcm in scxta homilia {cap. 1) : versa mystcria, ut sicut unum csl pro omni victima
Juda^orum enim ctccitas nihil obtinuit, nisi ut sua sacrificium ila unum dc omni gcntc sit rcgnum.
:

impictatc se pordorcl : Christi vcro palicntia lioc j) Confitcamur igilur, dilcctissimi, quod mngister
cgit, ut omncs sua passionc salvarot. » Et itcm in gcnlium Paulus gloriosa vocc confcssus csl diccns
cadcm {cap. 4) : n Scditiosis igitur damoribus Ju- Fidclis scrtno ct omni acccptionc dignu.f, quia Christut
da;orum cedentc Pilalo, in loco cui nomcn Golgotha Jcsus vcnil in hunc mundum peccatorcs salvos facere
crucifigitur Cbristus : pcr lignuni erigilur lapsus (/ Tim. IV, 0). llinc crgo mirabilior c«t orga nos
in ligno, ct gustu fcllis ct accli diluilur esca misoricordia Dci. quod non pro justis, nequc pro
pcccati. Morilo priusquam tradcrclur di.xcrat 9J9 sanctis, scd pni iniquis et impiis Christus cst mor-
Dominns : Cum c.rallalus fucro a lcrra, omnia luus : ct cum inorlis aciiloum rccipcrc *HO non
traliam ad mc
xii, 32), id cst, lotam causam
{Joan. posset natura dcilalis, susccpit Inmcn n.Tsrondocs
humani agam.cl olira pcrditam in inlcgrum
,gcncris nobis quod possit olTcrrc pro nohis. » In nona ho-

revocabo naturam, in me oranis infirmitas abolobi- milia U-ap. 2) : • Lugoat carnalis JndsuF, scd gau-
tur, iu mc omni.-! plaga sanabitur. Exaltalum uutcm doat fpiritalis Christianus. ct fcstivitas qua; illi^

Jcsum traxissc ad sc omnia, non solum noslra' sub- conversa est in noctom, nobis coruscot in luccm.
 34a DE PR.EDESTINATIO.M': DISSEUTATIO POSTERIOH. 346
quoniam crux Chrisli eadem est et credentium glo- A. terpellarc, est ipsum se pro omnibus hominem de-
ria, et non credeutium posna. » Et item in eadcm monstrare.» Item in libro trigesimo [cap. 15) : « Id-
(cap. eod.) « Si autem in exitu Israel de /Egypto
: circo namquc inter nos homo factus cst, ut non so-
agni sanguis fuit restitutio libertatis.ctsacratissima lum nos sanguine fuso redimcret, scd eliam ostenso
est facta festivitas, quae pcr hostiam pccudis iram exemplo commutaret.In convcrsationeigiturnostra,
averlcrat vastatoris.quanta populis Christianis con- etveniondo aliainvenit, et vivendo alia docuit. Stu-
cipiendasunt gaudia, pro quibus omnipotens Pater debant enim omnes superba Adam stirpe progeniti
Filio suo unigcnito nonpepercit, sed pro nobis om- prospcra vit» prKsentis appoterc,adversa devitare,
nibus tradidit oum, ut in occisione Christi Pascha opprobria fugere, gloriam sequi. Venit intereos in-
essct vcrum, et in singulari sacrilicio, quo non cx carnatus Dominus adversa appetcns, prospera sper-
dominatione Pharaonis unus populus, sed ex dia- nens, opprobria amplectens, gloriam fugiens. Nam
boli captivitate totus mundus eruitur? » Item in cum Judffii illura regem sibi constituere voluissent,
homilia Quadragesimaj « Prudentiam diaboli stul-
: fieri rex refugit : cum vero eum interficere moli-
tam fccil sapicntia Dei, ut supcrbus hostis homi- rentur, sponte ad crucis patibulum venit.Fugit ergo
nem videns qucm aliquando superavorat, non mo- quod omnes appetunt,appetiit (juod omnes fugiunt:
tuerct eum persequi quem pro omnibus oporlebat n fccit quod omncs mirarentur, ul ct mortuus ipse

occidi.» Itcm in homilia de passione Domini «Ad : resurgeret,et morte sua alios dc morte suscitaret. »
hanc indulgentiam traditor Judas pcrvenire non Item in libro trigesimo primo {cap. 19) « Qui enim :

potuit : quoniam perditionis filius, cui diabolus sta- sunt alii prffirupti silices, nisi illi fortissimi angelo-
bat a dextris, prius in desperationcm transiit.quam rum quamvis non intcgri, sed lamen in
chori, qui
sacramentum generalis redemptionis Christus im- proprio slatu cadentecum suis angclis diabolo
fixi,

plcret. Nam, mortuo pro omnibus impiis Domino,po - rcmanserunt?Pra!rupti enim sunt, quia pars eorum
tuissetforteetiamhic consequi rcmedium,si nonfes- cecidit, pars remansit. Qui intcgri quidem slant pcr

tinassct ad laqueum.»Item in alia: «Evacuatum est qualilatem meriti,sed per numeri quanlitatem pra3-
gcneralc ilhid vendilionis nostrre chirographum, ct rupti. llanc praMniptionem rcstituere Mediator ve-
pactumcaptivitatisinjustransiitRcdcmptoris.oItem nit, ut rcdempto humano genere,illo angelica dam-
in homilia Sabbati sancti : « Ex co, inquit, initium na sarciret, et mcnsuram ccelestis patri;c locuplc-
nobis factum est resurreetionis in Christo, ex quo tius Ibrtasse cumularet.Propter hanc pra;ruptionem
in co qui pro omnibus est mortuus,totius spei no- de Patre dicitur, proposuit in eo in dispcnsationem
strffiforma praicessit. » plcnitudinis temporum instaurarcomniainChristo
Bcalus quoque Gregorius in homilia decima sexta qu.-e in coelis et quaj in terra sunt in ipso. In i[iso

dicil « Non cst crgo indignum Redemptori nostro C quippe restaurantur oa qua' in terra sunt,dum pec-
:

quod tcntari voluit qui vencrat occidi. Justum calores ad justitiam convertuntur in ipso restau- :

quippe crat ut sic tcntationes nostras suis tenta- rantur ea qu<E in coelis sunt, dum illuc humiliali
tionibus vincerct, sicut mortcm nostram sua vene- homines redeunt,undc apostataj angcli supcrbicndo
rat morte supcrare. » Et in homilia vigesima sep- cecidcrunt. » In libro Irigesimo quarto (cap. 8) :

tima « Mori etiam pro inimicis Dominus venerat,

: « Expediebat quippeut peccatorum mortcm juste
ct tamen positurum sc animam pro amicis dicobat, morientium solveret mors justi injuste morientis. »

ut profccto nobis ostenderot, quia cum diligendo Itcm in libro trigesimo quinto (cap. 9) « Sitstimu :

lucrum facerc dc inimicis possumus, etiam ipsi qui simul niecum contristarelur, et non fuit : conso-
amici sunt qui pcrsequuntur. » Et in libro decimo mc quxsivi, et non invcni (Psnl.
lantcni i.xviii, 21).

(|uarto Moralium {cap. 22) « SlnUi qnoque despicic-

: Considantom quippein passionc minime invenit,(pii
Iniiit mc IJob XIX, 18) : ac si aperlo diceretur : Ipsi cx despectu mortis etiani ipsos hostes ptu-tulit, [iro

ctiam me
dcspcxcrunt, pro quibus sanandis stulti- quibus ad mortem vonit. » Et in homilia trigesinia
tiam prsdicationis assumpsi, id cst ut per carnem sexta : « Ad abstergcndum namquc mentis vestra;
Verbi sanarcntur, et ab ipsis despcctus sum, pro fastidium, in cojna Dci illc vobis singularis agnus
quibus stultus icslimari veritus non sum.» Ilcm in n occisus cst. Sed quid aginuis, qiii hoc quod sulijun-
libro vigosimo primo (cnp.5) « Ad lioc itaiiiie Do- gitur adhuc licri a multis vidomus? Kt ncficrunt si-
:

minus apparuit in carno, ut humanam vitam ad- mul omncs cxcusare (Litc. xiv, IS). OtVort Ucus quod
monendo cxcitarct, excmpla prasbendo acccnde- rogari debuit : non rogatus dare vult, quod vix spc-
ret,moricndo rcdimorct, resurgendo repardret. » rari poterat quia largiri dignarclurpostulalus. Con-
Item in vigcsimn secundo 'cap. 13) « Unigcnilo : tomptoribus vero paralas dclicias refoctionisa-lcrna^
cnim Filio pro hominc intorpollarc cst, ap\id cn- diMiuntiat, ct tamcn simul omnos oxcusant.'>Et [ost
I
a;tcrnum Palrom soipsum hominom dcmonslrarc ;
aliquanta : « Ait enim, Dico uutcm vohis quod ncmo
ciquo pro humana natura rogassc cst, camdem uinirum illorum qui vocali .•<unl 'iH'i tjustal>it cwnam
•iS! naturam in divinitatis siia> celsitudine susre- meam (ibid., 24). Ecce vncut (ler so, vocat por nn-
pisse.» liem in vigesimo quarto (cap. 2): « Pcr hoe golos,vocat pcrprophetas,vocat pcr aposlolos, vocat
pro nobis Patri ioquitur, per quod scmetipsum eliam pcr nos vocat plcrumi|iie por iiiiracula,vocat
:

. .
nobis similom ovtcndit. Loqiii (piippc ojus, vd in- plcrunKjuc |ior Ihigclla.vocal aliipianilo por iiiiindi
 347 IIINCMAIIUS imKMKNSlS AIICIIIKIMSCUPUS. 348
hiijusprospcra, vocalaliquando peradvcrsa: nemo A '"uot in semotipsos, non baptizali ab eo. Quod dici^
contcmnat, ne duin vocatus cxcusat, cum volucrit in semclipsos, vel conlra 8coictip:-u8, t^ignificat
introire non valeat. Audilc quid Sapicntia per Sa- quia qui pruliura Dei respuit conlra scmetipsum fu-
lonioncm dicat 7"«»^ invocabunl me, cl non exau-
: cit:vcl ud semelipi-ros missum Dci consilium slulli
dium : manc con.nmjcid, cl non invcnient me (l'rov. el ingrali viluperantcs nuluisse rccipere. Consilium

I, 2S). llinc c.*t (]uod fatu.c virgincs tarde venicntes crgoDei est,<]uo per passionem el morlcm Dumini
clamaiil : Domine, Domine, aperi noiis ; scd jain Jesu rnundum salvare decrevit. » Ilcm : Et bcnc •<

tuncaditum qua;renlibus dicitur Amcn,dico vobis, : saginalus vilulus dicitur,quiu caro ejus adco spiri-
nescio vos (Matlh. xxv, 11, 12). » Hinc item idcm in tali eslopima virtulc, ul pro totius mundi &alut«
hoiniiia dundccima « Ilii jam a Deo non polc.st : suflieial in odorem suavitalis, iiidorcm videlicel
mcrcri quod pctit, qui hic noluit audirc quod jiis- imniolalioiiis ad Dcum mittcre, et pro omnibus
sit : (|ui tcmpus congrua; poenitcnti.-c pcrdidil, fru- cxorarc. » Et item < Qui enim appcllalus cst in
:

stra antc rcgni januam cum precibus vcnit. Hinc terra rcx Jud»ornm, in cijelis csl dominus angclo-
est enim quod pcr Salomonem Dominusdicit Vo- : rum. Vcrum quia Christus in carnc lotius mundi
cavi cl rcnuislis : e.rtendi nmnum meam, el non fuil propitiatio ct lioininum vidclicct ct aiigelorum il-
qui aspicerct ; dc.rpe.ristis omne consilium meum, ct i> luxit, pulchre sibi inviccm in cjus laudc dis|)cnsa-
inercjfiilioncs nicns ncijle.rislis. Jiijo quoque in intcr tioniscoclcsliu simul et terrcna concinunt." Et itcm
itu vcstro ridcbo, ct subsannabo cum vobis quod ti- ex verbis Ambrosii : « Juda, osculo Fitium Itominis
mchatis advenerit. Cum irruerit repenlina calamilas, tradisf (Luc. xxii, 48.) Filium, inquit, hominis
et inlcritus qunsi tcmpcstas inqrucrit. Quatido vcneril tradis, quia caro, non divinitas, comprchendilur.
supcr vos trihulatio cl nnquslia. Tunc invocabunt mc lllud lamcn plus confulat ingratum,quod cum tra-
et non e.raudiam : manc consunjenl, ct nnn invcnicnt didorit, (jui cum esset Dei Filius, proplcr nos ta-
mc \l>iov. I, 24-27). » Et aliquanto .'supcrius : « Tunc men lliius hominis esse voluit.ct quasi dicat: Tro-
regni janiiaIugentibuscIauditur,qua!modoquotidie jiter te suscepi, iagrate, quod tradis. Inlcrrogalive
poenitcntibus apcritur. » sanc pronuntiandum pulo, quasi amantis alfcctu
Et venerabilis prcsbyter Beda in expositione .\c- corripiat proditorem, }udn, osculo Filium hominis
tuuni npdstolorum :" Demulcet autcm apostohis ani- tradis ? hoc amoris pignorc vulnus infligis, ct
cst,
mns.lud.c(>runi,quo adcredcndum faciat promplio- charitatis offieio sanguincni fundis.ct pacis inslru-
reSjdiccndo (juod totius inundiSalvatoreosprimuui mento mortem irrogas, scrvus dominum, discipu-
visitaturusct bencdicturuselcgcrit, Vobis, inquicns, lus prodis magistrum, electus auclorcra? » Et itcm
primum Dcus suscitans Filium sunm [Ael. iii, 2()) ex verbis Hicronymi « Et quomodo pro nobis ma-
:

Et itom Muituniquc dcccbat illum.quin Corne- C lcdiclum crucis lactus cst, et nagcllalus el cruci-
: «

liuin, exaudiri, qui instantiaiii dc[)rccandi tribus lixus, sic pro omiiium sulute quasi noxius intcr
horis continuans a scxla pcrlrahcbat ad nnnaiii. (]uo nuxios cruciligilur, ut ubi abundavit peccalum,
temiiorc Doitiinus ipse (jucm rogabut pro totius supcrabundcl ct gratia.^^
mundi salute cxtensis in cruce manibus orabal. • Et Cassiodorus in Psalmo .vx: « illc solus esl qui
Et ilcm in expositione Evangclii evangclista; Marci desidcrio desidcravit mori, qnando se pro omnium
ad lociiin : «.Mliorc autcni scnsu : Facilius cnim cst salutc olfcrcbat occidi, ut prctioi-us sanguis ejus
Christum pali prodilccforibus s.Tculi,(|uam dilcclo- iiiundiiin rcdimeret, ne diabolus cum adhuc iniqua
res s.Tculi ad Chrislum possc convcrti. • Et ilcm : prxsumplionc vastarct.» Et item in codem : "Nam
<<Passurus pro omni mundo, et univcrsas nationes nescientes vera di.xerunt : oportuil unum pro om-
suo sanguinc rpdcmpturus,moralur in Dcthania in nibus mori. •• Et itcm in psalmo xxi : « Audiaxnus
donin ohcdiciilijc. » Et ilcm « .Ainphoram aqu.f : crgo voccm iiiembrorum cx ore capilis, cl intclli-
liajulans occiirrit,iil ostcndaliir hujiis iiaschic my- gamus cx noslru pcrsona mcrilu fuis.-^c lucutum,
slcriuni pro ulilulinne iicrlcctu mundi Inlius esse qui sc bostiam oblulit pro sulutc cuncturum. •> Et
celcbrandum:a(iua qui|i]ic lavacrum gratiie.lagcna ilcmineodom:«Ouaproptcrjam nonpcrUmcscimu^
fragilitalcm designat coruin pcr ijuos cudcm erat [) diccrc Ocum carnc pa^sum, Ucuui mortuum pp'
gn.lia mundo adminislranda.>^ El ilcm ..Cnnsullc : salulo cunctorum." Et itcin codcm: Nani qui iiali <.

sivc U(]u;c bajuli, scu doniini dninus, sunt [ira^tcr- vcncrat pro salutc cunctorum, qucm curum nun
missu vocabuln, ut omnibiis vcrum jiascha cclc- diccrct fratrcm?" El in psalnio xxx De passion< : •.

brar." vnlcntibus, hoc csl Christi sacramcnlis sua multadiclurus.ut caiu rrc<]uenti mcmoria piis-
iiiibui,cum(]uc su;u mcntis hospitio suscipere qua-- simus commoncrct,(]uam pro omniuin salulc sus-
rcnlibus, faeullas danda signctur. • El iterum : ccjiit.^Et iu psalmo xuv « Ha;c omnia cami con-
:

« Solus orat pro omnibus, sicut ct solus palilur vcniunt,cui pissimum Vcrbum unitum c-^t pro sn-
pro uuiversis cl quomodo pro : iinbis iiialc.li- lutc cunclorum. Et in psalnio lxiii, .< Iwwrc i«i-
••

cliiin crucis faclus csl cl llagclluliis, et criici- HiiW rri;'t' animam riiAim ;.. Non postulat ut miniiiK'
lixus, sic pro omniuiu sulutc quasi noxius pro omnium salutc moriatur, unde Pctrum arguit
*.S3 cruciligilur.» Et iii Comnicnlo Luco) « Pha- : dicentem, 1'ropiliut libi etto, Domitu, non cril Ubi
ris.ci autcm ct lcgis periti consilium Dci sprcve- hoc {MatlJi. XVI. 22) ; scd ut a limore populi pcr-
 ;

349 DE PR/EDESTINATIUNE DISSERTATIU PUSTERIOll. 3oO

sequentis anima ?S4crepta sanota; dispcnsationis A autcm receperunt eimi, dedit cis polcstatcm filios Dci
sua2compleat passionem.» Etin psalnio lxx: « Nam ficri, liis qui credunt in nominc ejus [Joan. i, 12).

cum dixleroVerbumPatris fecissccadum etterram, Unde si, ut Prajdestinatiani dicunt, non est pas-
et umnia quaj in eis sunt,perfecta Doniinum devo- sus Dominus nisi pro his tantum quipassionisejus
tione laudavi. Sed cum atljunxcro incarnatum cssc myslerio sunt redempti, et qui non salvantur non
pro saiutc eunctorum,adjeci cumulum laudibus plc- est voluntatis Dci, cujus volunlati nemo potcst re-
nis." El in psalmo lxxiii : « Revera inlelligens fac- sistere, pcnitus ut salventur, injustus est Deus qui
tos est Asaph, qui talia petit unde totus mundus infert iram, contra quod dicit Apostolus : Absit.
potuisset absolvi. » Et in Psalnio lxxiv : « Ut libe- Quoniam, ut catholici fatentur magistri, est gratia
rarcfur a crimine, invocare neglexil omnium Rc- Dei salvos faciendi,et cst liberum arbilrium volun-
demptorem. » Et in psalmo lxxxiv : « Ad Kgrotos taric Deo sacrillcandi et nemo invitus bene facit,
:

medicus, ad pestilcntia plenos auctor salutis adve- ct'am si bonum est quod facit, quia nihil prodest

nit quod non solum ad unara gcntcm, sed ad be-

: spiritus timoris ubi non est spirilus charitatis.Qua-
ncficium totius orbis aptandum
cst. »Et in psalmo propter catholica Ecclesia cantat Domino miseri-
XXV « Dignum cst cnim ut publicc debeat lauda-
: cordiam et non venit ut judicarct
judicium, qui
ri, qui pati pro omnium salute dignatus cst. » ^. mundum,sed ut salvarctur inundus per ipsum.Ve-
niet autem,sicut in symbolo confitetur,ad judican-
CAPUT XXXIV.
dos vivos ct mortuos. Si ergo, ut Augustinus dicit,
Nunc (juud su/jra comimmornviimm terlium scquiiur,
tjuumotlo urt/tof/oxi et ontiqui maijisiri
ex scripluris non cst Dci gratia,quomodo salvat mundum?etsi
aul/ifnticis ilcmoustrant, discrcte non dehcrc inteiliijc- non cst liberum arbitriam, quomodo judicat mun-
rej quia licet fnerii C/iristus passus pro omnilmSy non
dum?Passus est igitur Doininus pro oinnibus,licet
tamen nmnes ad xternnm sntulcm niundi pretio, id
esi rcdentpti. A ijuo prc-
passiouis e/us mtjsterio sint
non omnes passioniscjus mystcriosint redempti,ut
extranci sunt, qui aul dcleclati cnptivilatc rediini
lio omnis qui crcdit in ipsum non pereat, sed habcat
nolucrunt, nut post redcniptionein ad enmdcin stml omnes, dicens vitam adcrnam, ad quam invitat :

captivitntis servitutcm reversi.

ammabtts f'(.nitc ad me omnes,et invcnielis requiem
Ecce quomodo sancti doctores scnserunt atquc vcslris (Mal l !i. XI, 29), cl vult omnes homines salvos
scripscrunl, quod Christus Jesus Dominus noster, ficri,(iLii neminem vult perire,Iicct non omnes sal-

redcmptio scilicct lotius mundi, pro omnibus sit vontur.Quod autem quidam sa!vantur,salvantis est
passus,Iicct non omnes passioniscjus mysterio sint donum quod veroquidam pcreunt,pereuntium est :

redcmpli. Nam si Christum his tantum remedia meritum,quia perivit Adam ct in ipso omnes peri-
attulisse dicimus qui redempti sunt, videbimur vimus. Dc qua massa perdilionis quidam gralia cli-
absolvcre non redemptos, quos pro redcmptione C gunlur ad vitam, quidain in eajudicio descrunlur,
conti^mpta constat esse punicndos, sicut sanctus et iion a Deo praidcstinantur ad mortem, qui non
Augustinus in scrmone de Symbolo ad neophytos vult mortem peccatoris,scd ut convertatur ct vivat
cx Evangelio dicit : Veniet hora, qmndo oinnca qui (Ezcch. xviii,23). Ipse est enim rcstirrcct in et vi/a,
snnt in monumentis atidient vocem ejus, et proccdent c/ ijiii credil in eum, etiamsi inortuus ftterif vivet,
qui bcne (ccerunt in resnrrerlioncm vita' ; qui mnla et (jtii ciuil et credit inanm non morietiir in xleriitim

ciicnmt, in rcsurrcclionem judicii (.foon. v, 2S) ; et (Jiian. XI, 25, 26), vita vivens cx puiic vivo, qui dc
bjrma hominis in qufm crcdidcrunt,
iUi vi(l(;bunt in cu;Io descendit, et dat vitain niundo, qiiem dcdit in
et illi (lucin contempserunt formam vcro Dei, : crucc pro omnibus redimendis,sicut ipsc dicit : I\t

qua aequalis est Patri.impii non vidcbunt. Tolietur panis qttcm ego cleclero curo meii est pro mttndi ci-
cnim impius, nc vidoat claritatem Domini, ct bcati ta (Joan. vi, 25). Ad cujus csuin omncs P;almista
immdicordcs, quoniamipsi Dcum vidclnint. Et Do- invilat diccns : .-tccedile ad cttm, ct illamintiinini,
niinus dicit l'r;cdicalc Evangclium omni creatunv,
: el cullus restri non cruhesccnl (IKsal. xxxiii, G)

id csl omni homini (^ui credidcril el Ijajitixtilus

: cL : (litslalc cl ciclele quain sitacis esl Domimts :

fucrit salvus erit, qui vero non rrediderit condemna- bcatus rir qtti spcrat iit, eo (ibid., 0). Et dc ([uo
bitur {Marc. xvi, 15, 10). Et : Qui non rredil jain iterum itcm dicit Qui se elongant a lc, peribiinl
:

judicutus est,quia non credidit in nomine uniijcniti (Psat. LxxH, 27) quoniam ut ipsc Dominus dicit:
:

Filii Dci. lloc csl nulcm judicium, quia lu,v vcnit in Qai non credidcri/, videlicct in pr(>missam ct pa-
mundum, et dtlc.vcrunt hoinincs maijis tcnchras quam ratam omnibus salutcni, coiidcmiiahilur [Marc.
luccm : eranl cnim eorum niala opera (Joan. in, ls, XVI, Ki) !•[ Paulus, imo pcr cum ipsc Chrislus, ca
;

1'.'). Et : Cim vcncrit ille spirilus 2S5 vcrilalis, taiitunr lidc qu;e per dilcctioncm opcratur crcdcii-
ille arguet munduni, id cst habitalorcs et amatores tos salvari dicit, e.jus coaposlolo aniriuantc, non
mundi, de peccnlo, quia non crediinl in mc (Joan- liniilossc fidcm, si opera (luis^iiie noii habcat.
x\i, 8). Lu.v cnim in tcnchris lucct, et tcnchr.T cam •iSC Noti cnim sunt pcr univcrsum mtindum
non comprclicndfriint (Joan. i, .'j) : non (piia non atiiiic maiiilcsti ([uorum (^xcm|ila posuimus, quos
potuorunt,scd quia nokicrunt. Naiu ct tcnehnc rccc- singillalim cx noininc dcsignaviinus, quorumque
pcrunt, quibus diciliir : Ftiistis nliquamlo lenebr.v, doclrina! innitimur, a quoruin doctrina cl scnsu
nunc aittcin lu.r in Dnmino (Ephcs. v, S) ; quntqtwt (piicuni|iic (liscdrdal inlcrcalholicos luimcrari non
 :

331 DK P[1/EI)ESTINATI(JNE DISSFJITATIO POSTtlUOlt. 3;.2

valet. Qui sivc IIcbra;a, sive Grscca, sive Lalina A. Galliam,Africain, Ilispaniaro, Illyricum, Tbraciam,
Hiiguis in catholicT veiilalis pr.Tdicalione rulsoriint, Asiam, Orientcm, Pontiiin, .1i;;yplum, Britunniam :

Dc (luorum scriplis suam sapienlibus pio qu.xMvn- qu;o utnumero doiiariuia quippe cxcodontos, ;i(|
tibus pax el multiplcx profertur inslructio, qu;e duodenarium non porvencrant, itact nicriiu impcr-
sicutaliash;cresestlestruxit, itaetiam huncqui nunc fectie erant antequarn cvangelica fidc ct duolriK.i
rcpullulal absciilit errorern. Quorum lectionem, vel pcrficerentur, ha;c qua; ex eorum scriplis collogi-
veram intelligenliam, multum im-
polius lertionis mus, iiiler alia ret^cfidei pr.odicamcnta, porcontum
prudcntcrot nimis imporile isti moderni Pi.orlcsli- decom ct trium provineiarum mysticum a,'que nu-
natiani declinarciioscuntur,ut eliam de eoruincom- merum docuerunt:quoniam quicunquein pnofatis
plici pervcrsa3 eonspirationisconscnsu singulari nu- tribus orbis dimensionibus,Europa; vidolicel.Asi.T,
niero dictum sit a Prophcta : Noluit intclUgcre ut qualuor mundi partibus, in undcoim
ct.-\frica!,ct in

bene agercf : iiii'/iii/a/em meditdtus est in culiili siio quoquc regionibus,et in his ccntum decom cl trilius
(Avu/.xxxv,'!.")). (juid autcni ini(]iiiup, ut Lco scribit provinciis, in nomine Palris ct Filii Spiritu sanc-
quam inipio sap(;ro,ctsapientioribus doclioribusque ti renatus ex aqua et Spiritus sancto, legis deca-
non ci'edere?Sed in hanc insipicntiam cadunt, qui logum gratia evangelica? pra:dicationis vita obser-
cumadcognascendamveritatem aliquoimpediuntur r> vans ct moribus, cum Dei dilcctione et proxirni, in
obseuro,non ad propheticas voccs,non ad aposloli- unilatc Ecclesi.-c calholica; per.sevcraveril, ad a;ter-
cas litloras,noc ad evangolicas auctoritates, sed ad nam vitam, qu;o centcnario numero qui de la^va
semotipsos rocurrunt,ct idoo magistri erroris cxis- transfertur in dexteram designatur, auctoreet fau-
tunt, quia veritatis discipuli non fuerunt.Pra;missa tore Chi-isto pervonict, cujus auctoritatc Patres isti

cnim voce Dominica qua; dicit Prxdicabitur hoc : pcr dispositionem apostoIicam,qua; illis divisil tor-
Evangclium in toto mundo {Malth. xxiv, 1'«), se- ra;,id est Ecclcsia;,agrum in funibus distribulionis,
cundum pr.ouuntialionom propiicticam qua; illi di- domos sibi distributas ad rogendum suscepcruiit,
cit: l^ox tonitrui tui in rota (l'sal. lxxvi, l'.l), id est suisquc succossoribus fidc et doctrina,qua caditus
pnodicatio Evaugclii in toto mundo.qui illis dicit inibuli fucrunt,rcgendas translati ac regna ccelcstia
Prxdicate Ecangclium omni creaturx {Marc. xvi, rcliquerunt.Unde et Basilicus insermonedepsalmn
15), quorun..voHMi in omncm terram e.civit, ct infincs quinquagesimo nono dicit • Nunc crgo.inquicns. :

orbis terr.T verba eontm (Psal. xvni, 5), hodicquc banc pnecipuam cl velut privatam quaindam haT'-
proccdunt, isti sunt quos descripsimus Palres ca- ditalem in divisioncm vocabo, ct communoin ciipi
tholici,quibus Dominus por prophotam dixil,ct us- ca;teris omiiibus faciam.Cum autem divigum fuorii
quchodiecorumdoctrinarccta fidcetoperibusbonis teslamcntum in omnes, ct cuncla ejus utilitas uni-
Ecclcsiam gubernantibus dicit: /'ojiiVe cordavestra C versis cocpcrit essc communis. Dco pro nobis om-
in virtulc c;Ki,civitatis scilicot Jerusalcm, qu;c est nibusmeliusaliquid providente,tunceliam convalli-
Ecclesia, ct distribuile domos ejus, ut cnarretis in tabernaculorum dimetietur,huc est universusorln-
progcnie alte/'u, (juoniuin liic esl Deus nostcr ifsal. torrarum. (|ui vallis tabernaculoruni pro liabitarul -
XLVii, 14), id cst, ut non haboatis formam jiiolatis corporum dictus cst.hic volut quadam sorlediviM
virtutem ejus abnegantes,scd in virtute ejusponitc atque dimensus, per singula loca Ecclcsiarum Ii'
corda vestra, qum cst charitas dc corde puro ct parochiisetincolatibus distinguclur.Tunc eliam > .

conscicntia bona ct fidc non ficta,et ista disponsa- qua; divisa sunt in unitatem fidei congn^gabit illo
tioncpr.Tdicalionis vestr;odistribuitcdomoscivitatis qui pacificat per sanguincm suum.sivc qu.o intorra
mo;p, magni scilicet regis, conoordantcs in angulo sunt, sivc qua; in cu-lis, et qui modium pariel' i

Evangelii vera charitatc conjuncto, ut cnarrelis in scpis sulvens facit utraquc unum (Ephes. u, 1,. 1

sum Dcus vobiscum

progenie altera, quoniain cgo Dc quibus dimcnsionibus sorliti sunl isli calholici
permanens omnibus diebus usque ad consumma- doctorcs hujusmodi rcgondas parochios, id csl in
lioncm skcuH, qui dalio vobis gubern;intibus Ec- urbe Iloma, orbis scilicet capilo, indequc pcr lo-
clcsiam moam, ;ulversus quam porta; inferi non tum munduiu, Innocontius, Cadostinus, Lco, atquc
prajvalcbunt, os et sapicntiam cui non poterunt [) Gregorius,non solum dc hoc capitulo, quo evangc-
resistere el contradicere omncs adversarii vestri. lica et apostolica auclorilatc docctAjr,quia Christus
Isli, inquam, orthodoxi doctores in Asia, Europa Jcsus vcnit in hunc mundum poccatorcj; salvos fa-
et Libya, qua- ct .Mrica dicitur, atquc in quatuor ccre.iiui pro impiis mortuus cl justusproinjuslis:
niundi partibus, Oriente, Occidente, Aquilone ct ct quod si unus pto umnibus mortuus c-'
.\uslro, illuminati ab eo qui est vcrc lux mundi, ct omncs raorlui sunl, el pro omnibus mortiii
illuminat omnem homincm venientem in hunc niun- vcrum dc prajscicnlia cl pra;dcslinalionc Uci,
cl
dum {Joan.t, 0), quicunquc illumip.atur, sive natu- alquc de gratia cl libero arbitrio, necnon cl quod
raliingcnio, scu sapionli.T doclrina, rdocli eliam a Dous omiics homines vull salvos fieri. cl ncmin. m
porfoclo ler quatorno apo..^t(i|uriim iiiimorii.pcrrec- ?SH vult poriro.siciil pr.i scripsir In
ti(luo ?8< in lidc Triiiitulis et doclriiia atquc Italia nihiloiuinus proviuoia Lil'
io

cvangclica vita, pcr undecim regioncs orbis lerra! Ilalio! rcgionis dcceni el octo provinciis, sanctu»
gcdentis in tcnobris ct umbramortis.idcst Ilaliam, .\mbrosius. In septcmdccim a;quo Galliarum pm-
 :

m DE PILKDKSTINATIUNM': DISSi:i{TATI(J POSTEIUUli. 334

vinciissanctusIIilariusctProspcr,itautscripsimus, A " DonatistM apud se t&nlum in ACrica ealholicam
locuorunt. In sex provinciis Africas Cyprianus Car- rnnuinsisse gloriabantur Ecclesiam, falso inler cse-
tliaginensis archiepiscopus, et sanctus Augustinus tcra Scripturaj donantes exemplum quo dicilur :

llipponeregicnsis episcopus siccatholice docuerunt. Drus ab Africo venict, et sanctm dc monte comlenso
Iilenuiuc beatus Aiigustinus antiduli confectioncm, ct unibroso {Hab.ni,3). » Quonun falsitatem idem
ail hanc et alias multas innrmitales mirificc facirn- boatus Augustinus apertissinic dcnudavit, et repro-
teni, hoc morbo in Galliis laborantibus circa fincm bavit, atque revioit. Nam si plures quam diximus
dierum suorum transmisit. llispaniajquoquc septcm numoro moderni existant Prajdestinatiani, necdum
provinciffi hac doclrina catholica pcf sanctum Hila- cognoscere possumus : eorum corda in in-
quia etsi
riuni et Prospcrum illustrata: fuerunt. In provinciis saniam perversi sensua ebulliunt, prava tamen qua;
decem et novem lllyrici, Pauli praidicationc l'un- sentiunt apertins cloqui non priesumunt. Ita ut
dalis, ct sex provinciis Thracia?, in qua cst Conslan- aperte videamus impleri quod scriptum est : Con-
tinopolis, quam Grcgorius Nazianzcnus, vir in ridc ijrcr/ans sicut in utre aquas maris (Psal. xxxii, 7).
et doctrina opinatissimus, pcr duodecim annos cpi- Aqua enira maris sicul in ulrc congregata est,
scopalitor roxit, hojreticorum capita conquassavit. quando amara h.-ureticoriun scientia quod prave
cosque novacula lingua; catholica} a provinciis eis- j. scntit in pectore comprimit, ct aporte diccre non
dem erasit. Vcrum el Dionysius
lysuis Arcopai
Arcopagites, anti- piv-usumit. Et recte
piv-csumit. r noviter garrientes, ut diximus,
quus ct vcnerabilis Patcr, sicut scripsimus, aposto- quantum cognoscere possumus, in novenario nu-
licc docuit, et Joannes Chrysostomus ita ut ejus de- mero remanent, et ad decimum non perveniunt :

clarant testiraonia pro?dicavit. In duodecim provin- sicuti et novom leprosi, qui, uno ad gratias rcferen-
ciis AsiiE, sicut ipse Joannes Chrysostomus suis das revcrso, ingrati Domino remanserunt quia et :

scriptis demonstrat, cxsul factione ha>reticorum ct isti ab unitate Eoclesi;c in lido catholica permanente,
qnorumdam etiam livore, itti pcrdocuit. In Syria liancitatem sue vilitatis scgrcgantes, si salvari vo-
qua esl Antiochia, provinciis vidclicet de-
Cilicire, in lunt, ad unitatem catholicffi necesse est ut
fidei
ccm numero, isdem Joannes Ghrysostomus, antc- rriliri' procurent. Novcm itaque indigent uno, ut
iiuani ab Antiochia, ut Libcratus Carthaginis archi- i;u;i.laiii uiiitatis forma cougulentur, ct decem sint
diaconus scribit, assumptus Constantinopoli ordi- unum aulem non eis indiget utcustodiat unitatem.
narctur cpiscopus, ita dogmatizasso probatur. Bea- Unum si addatur ad novem, qua;dam cfligies uni-
lus quoquc Hieronymus in Syria Palffistina, in qiia tatis impletur, quo fit tanta complexio,ut ultra non
estJerusalem civitas ct Bothlecm oppidum, ticut progrcdiatur, et hac por infinitatcm numeri regula
positaa nobisejus testimoniadcclarant, itascnsissc custodiatur a qua qui sui pravitate sensus reprobi
:

ct docuisse probatur. In Ponti oclo provinciis, qua- C cirectia consortio unitatis exclusi sunt, in n
rum una cst Cappadocia, Basilius Cappadocus, ma- rio niimcro, nisi rcversi fucriut, tanquam impcrfecti
gnus ct orthodoxus orator, ila catholicc docuit. In rrmancntcs, inter ignotos in die magni judicii
/Egypto.in qua cst Alcxandria, Athanasius, Thco- damnabuntur, quibus dicit Dominus Nescio vos
:

pliilus, etCyrillus, sicut scripsimus, sex provincias (Malih. XXV ; Lue. xiii).

docuorunt. In Brilanniaquinqiic provinciarum Bcda Scd si isti, qui ut orrorem suum astrnant, quo-
pn'sbyter, ut ostcndimus, sanctarum Scripturarum riimdam dootorum ox his (pios nominalim signavi-
aiicloritatc ct sanctorum Patruiu doctrina h;pc ca- iiuis tcstimonia profcruiit,sentcntiamlibriApologia}
Iholica monumenta suis posloris dercliquit. brati Gregorii Nazianzoni sollicite legcrcnt, et sibi
Sicquo talium virorum pr.iidicatione, a Christo studiose aptare curarent, solertius et salubrius in
illuminala, ct ab apostolis fundata, catholica tolo lcctiono ct doctrina, atque auditu doctrin.a;
eorum-
oibo (liirusaEcclcsia consistentc, moderni Pr.c- isti dciiiPatrum prolicerent, eorumquc testimonia au-
dcslinatiani.qui quantum rescire possnmus, diversi dicntibus pimderando proponcreiit. Nos quo(|ue, si
ordinis ot habitus, div(,'rs.T(iuc professionis, ncc ad illam devote mpntibus nostris recoiidimus, et vigi-
ilccimum numcrum pervoncrunt, iii tribiis tanliiiii laiiler attcndimus, calcatiusque in Scripturis et do-
pi-fvinciis, contra tautorum doctrinam sicut lcgitur (lijrumtractatibuslcgimus,dentcsimpliciruminarc,
[)
iiiiires cgressi dc cavernis suis, ct vclut pustul.e ac palato cordis progustarc, sinccra cli;im lidc, ct
liumorc noxio coalescentc dc loco in loco scatent in sobrio inlellcctu, ac mundo cordc sumcrc.ori (]iio-
(.ii|iiiro, alquo voliit putrcs el corrupl.T' eicatriccs quc nostro ostium et seras adhibere, vi'rbis((uc no-
E(;clcsi;c incmbra fc["d;irc tcntantes,sc calholicos csse strisstatcram apponcro, et moduiii eis imponere
dicunt, suisquccapitulis.vcl polius pcdiculis, cccle- proeurabimus, ut auditoribus in tcmporc trilici
siarum prffisules, nimio crrore et sinc discussionc vc| nionsurain, sicut scriptiim cst (Luc. xii, •'lii, tribiiere
cxaminationc nrdinatos, alquc iion appropin(|uaiito9 vaicamus. Ait cnim Dominus .id choriiin pi';i'dic;in-
apostolic.p '28» form;p,denotarc sou infainarc pr.c- tiiiiii pcr prophclam Auiliens 'iiiO uuutiabis cis
:
c.v
sumunt. Scd non est hoc novum, sicul ncc nnva lijc, nic (Rwcli. n\, nj.cx. mc vidclicct, non cx lc. .\c
rcsis quam extollunt. Ut i^iim bcatus Augiistinus, ci si apertc omiics nos moiicat, ut Scriptura; ct catlio-
jiitractatibus Psalmnruni, ct in opusculis do Pasto- liiiirnm dictis nostros sensus accomudcmus, et
libus ct Ovibus, ct ctiam iu aliis suis libris dicit ([uiv iiidc, Duiiiiiio iiispiranti',libamus, ac
:
si dc [luro
 ;

353 HINCMAIII ItllKMKNSlS AUCHIKPISCOPI. 356

pr.-clo illibalaaiiflicnlilius propincmus, ct non dicla A modo in illud versi atquc mntali, ct omni vcrbo
culholica, ad noslros pravos spiisiis iiinc-r.lijn.' pr.-csu- iiunc acqijicscciilcs, paulo post ilcrum rcluctant<'9,

mamus. Ait enim prajfatus magiiificus doctorGre- siiuul ct iiiagislrosclstudiapcrmutant,ct vclut pul-
gorius in libro quo di.vimus, id csl in Apoiogia : vis Ad ulliraum
vcnto agitatus facilc traiisfcruntur.
" Triplici naniquc modo in Ecclesia dicentium pc- vcro stultilia! sua- profcrunt fructum. Nam vclut fa-
riculum pcndct, ex scnsu, px verbo, cx auditu, ut liguti audicndo diversos, ct victi ta-diosimul orania

perfaciic cvcnial, in uno sallcm aliquo, si non in rcspuunt, et veluti vacui et inanes in oranibus qua;
omnibuslabi. Aut cnim minus illuminatus est scn- crcdiderunt facti, continuo cliam contcmnere ct
sus,aut ad cxplanandum dcfuit sermo sufficicns.aut irridcrc nos incipiunt, vclut nihi) rationabilc in fide

bcne prolata crassior non rccipit auditus, elex uno nostra habenlcs, et paliuntur quod acciderc solet
quolibct horum casu fit in omnibus periculum vcri- his qui oculos dolcnt, ct solis lunicn accusant, vel

latis. Et quiilcm in aliis quibusquc studiis ct doctri- qui aurcs, et voces hominum minus essc sonoras
nis facilc vcl profcrtu:' vcl rccipitur : in his vcro qu;rruntur. Proplerca crgo uiulto ulilius esl animn?,
anditorum cxspcctatio dicluro
nostris scholis ip?a simplicitcr ct pura? veritalis elcmcnla susciperc, cl
periculum generat.Tanquam cnim de Dco audituri, velut ceris ea nondum charaxalis inscribere, quani
ot dc summa omnium ape ac salutc suscepturi ver-
^
supcr illa qua; anlc malc scripta sunt pcrduccrc, id
bum, quanto callidiorcs erga fidcm fucrint, tanlo csl supcr malam doctrinam et pcrvers>a dogmata
allcntiorcs ct scrupulosiorcs crga audicndum ficnt vcrbum fidci ac vcrilatis ingcrcrc, cl cum ]irimis
ita ut sicubi aliquid sccus diccntis sermo sonucrit, poslrcma confundere. " Et paulo post :« Aninam
non titubalioncm lingua; putcnt, scd prodilionem vcro illam mcliusexcolara, qua? nulloailhuc raaligoi
fidei pielatisquccondcmncnt,etjudicenlomnianon culloris aratro tcracriita cst, nex pr.Tventionc pessi-
doccntis ralionc, sed propriis sensibus. Non euim mi scrainis occupata. Alioquin duplicabilur nnbis
quos in Ecclcsia audiunl, scd quos dc domo secum labor, dum neccssc csl prius ronccpliis raaliti.i- fnr-

defcrunt conscrvantcs dogmata, non qua? ralionabi- mas dctrudere : tura dcindc bcnilalis iraagincm
liter didicerunt, scd qu;c ex consuctudino non pro- virtutura ccris variantcr rcrorniarc, ul quain niulta;
babili tcnucrunl. El hoc dico adhuc non valdc ma- ac divcrsa; fuerant in aniraa species dcpravutiuiiis,
lorum hominum vitium.quid licelregulara non tc- tam multa; sint et restitulionis. •
neant vcritalis, tamen rcligiosc h;cc pati videntur, C.TBlcrum quod dicil domnus Prudcntiiis in liliello

et habcrc zclum Dci, scd non secundum scicntiam : suo,qucm ad quosdum antcquani supra nie-
frulrcs,

et ideo fortassis vidcbantur non dcbere vehcmcn- moratam epistolam Wciiiloni arcliicpiscopo suo di-
tius condemnari; utpotc ncc multum vapulaturi rexissct, composuit.i' Cum cnim, inquicns.quemad-
tanquam ignorantes Domini voluntalcm, ct idcirco C raodum sancti cvangeIist.T,vcrissirai vidclicel dicto-
nou faeicntes cam. .Vtqui fortassis etiani corrigi rum ipsius facloruinquc slipulalores atque scripto-
aliquaiido potcrunt cl emcndari. Scd rcligiosa mens rcs tcslantur, inter ca-nandum mystcria su.t (|uara

quam citoolfcnditur, tam promptc cl facilc curatur. volunlutc subiit morlis prorsus indebil.-c no^lr.^pque
Si quis fortc ei sermo aptc et compctcntcradhibitus redcmplionis cdicerot, pro quibus pat<>n>tiir inli-
cor pulsaverit, continuo sicut ignifcrlapis pulsalus ranvit. Dicil onini Malth.rus El acciqient calicem, :

simili, ex ea qua; sibi naturaliter incsl lucis scin- gratias rgil ct dedit illii! dicctts : ISibitc cjc lioc omiics,

tilla lampadas confeslim vcritatis acccndil. Dc illis Hic cst sanguis iiieiis novi tctlaiiicnli. qui pro mullis
vcro quid dicamus, qui dum J;ictantia' gloriam qua;- cfliindctur in remissioncm ;
" .'//i. xxvi,

runt, ct pra^cssc pupulis dclcctantur, iniquitatcm 27, 2.S). Murcus autera : ii .

ijratias

in excclsum loiiuuntur qui vclut Jamnes quidam

: agcnsdedit eis,et bihetunte-x illo omnes. Kt ail illis :

ct Mambrcs, non tam Mosi quam veritali rcsislunl, llic esl sanyuis meus nori lestamenli, qui pro mulUi
et advcrsum sanam doctrinam coramovent <irma cffiindclur (MitUJi. xiv, 23, 24;. Duras vcn> : Et, ac-

verborum? Tertium qunque gcnus cst cx impcritia cepto panc, gntlias cgit ct frcijil, cl licdtt cis dicens :

contradicciitium : quam
uliquc impcritiara conse- lloc est corpus inciii; r;H,vf pro vobis trailclur. Iioc

qucntcr insolcntia coraitatur, et orani verbo, nisi jj

facile in mcam m iiem. Simililcr cl cali-

quod ipsi protulcrint, hostilitcr ct iusolenler occur- ccm, poslquam cni, ...... iis : llic e-t cadiT novutn
runl. A quibus, sccumlum Doraini diclura, porco- tcslamcnlum in sanijuine meo qui pro vnHs effundctur
-
rum morc vcrilalis margarila; pcdibus conculcan- (Lnr. xxii, r.», 20 .
'
s intolli-

lur. Alii quoquc sunt.qui nullam quidcm cx proprio gendum Iradit (]i; .-.ulnon
scnsu opinioncm dercrunt, ncquc aliquara forraara ttlilcr illnd i:. 'i provobis tradc-
de fide Dci oblincnt, vcl bonani vcl malara sed : lur, cl pro vi.,.. jto illis qui ibi

991 omnibus se tradunt raagistris, atquc orancin itdcrant, in boc quod Mai;; u^ <9t ct Marcus
suscipiunt serraoncm ; velulquod raelius cst ct rc- dixerunt. nn; -i : pos.«unius
clius ex orauibus clccluri, ignorantcs quia non bonos cnira cssc li quoil Luc.is

de vcrilatc judiccs elcgcrunt, scraclipsos vidoliccl, dixil, nic fidc? aliqiia

spcs nobis saiutis nulin crit,

judiccrc sc putanl possc dc sc qua? ?c falcntur igno- rcmancbil,quia Luc.is nonnisi lanlum pro vi.bis
rarc : lum deinde cs verisimilibus frequcnlcr in hoc dixit; et siverilos siculverum dicjl,verum dixerit
357 DE PR^DESTINATIONE DlPSEIiTATIO POSTERIOR. 358
qiiia hoc corpiis pro vobis tradctur, ct hic calixpro A implontur in Ecclesiamagna quce de malorum ad-

vobis funrlctur, quoniam Jndns ibi iiitcrfiiit, ct sa- misliono pr.odicla sunt?» Et in psalnio xlvii :« Oin-
cramenta cum aliis discipulis illa pcrccpil, rcstat nes (luippc sacramentum baptismi Chrisli accipicn,-
nobis intclligcndum, quia ctiam pro cis, sicut ca- tes Christiani vocantur, scd non omnes digne illo
lliolici doctorcs supra nobis oslendcrunt, Doniinus sacramento vivunt. Sunl cnini quidam, dc quibus
passus fucrit. qui passionis ejus mystcrio ad aHcr- dicil .Vpostolus: Ual>cntes formam pictutis, virlutcm
nam non redimuntur salulom. " autem cjus nbneyantes (II Tim. in, 5). » Et paulo
Quiavero ot Domini interfuerat,sicut
Judas ccenre post Sunt ergo filia; mal.-c, et inter illas est lilium
:«

ot cvangelica verilas monstral, pro quo dicit Domi- in mcdio spinarum.Itaque illi sacramentahabcnt,et
nus fusurum sanguincm suum, qui redemptus non morcs bonos non liabent, et Doi dicuntur el non
cst ad saiutem, et sanclus Joanncs (Ihrysostomus Dei, et ejus dicuntur el alieni, ojus propter ipsius
in homilia de proditione Jud.-o testatur : «Vidcs, sacramentum. alieni proplcr vitiuni. «

inquit, quod immunda sunt corum azyma, quod llanc discretam intelligentiam, quod
catholicc
iilicita festivitas, quod non pascha Judaicum, sed Christus Jesus Dominus nosterpro omnibus passus
cxemptum et evacualum est pascha; spiritalis ad- sil, licet non omnes passionis cjus mysterio sint
vcntu, quod Chrislus tradidil.Nam cum manduca- y>
redompti, dcmonstrat ctiam bealus Ambrosius in
ront, inquit, ct biborcnl, acccpil jHincm el frcijit ct socunda Epislola ad Corinlhios dicons {cap. 5) :
(li.vit Hoc esl corpits mciim fjuod pro vobis trudctur.
: V Quod si unus pro omnibus mortuus cst, ergo omnes

.Agnoscunt quod loquor, qui sunt divinis consecrati morlui sunl. Quoniam Christus diligens genus huma-
niysteriis. Et M^rum Accepit caliccm et dixit-.Hic
: iium, ut eos redimerct morti se dedit, et quia omnes
csl sanguis meus qui pro muUis cffundctur in rcmis- necesso est mori causa Ad:G, pro omnibus morluus
sioncm peccatorum. Et pr.vsons Judas erat, isla Chri- cst Chrislus.ut eos a secunda morto libcraret. » Et
sto diccnlc. Isle cst sanguis, dic, Juda, quom Iri- in prima cpislola (cap. 11) : « Rei sunt corporis ct
ginta denariis vendidisti. Iste est sanguis, dc qiio saiiguinis Doniini. tlocisns est cnim pro his qui
cuin Pharisaiis pactum fecisti. Christi misericor- lioiioncium ejus iii ii-riUini ducuiit.» Et in Epistola
dia! o i\ii\x dcmentia! Illc enim triginla denariis ad Ronianos (fii/). 5 :« l'er unum hominem peccatum
pacisccbalur ut vonderct, et Christus sanguincm
ei in hunc mundum per peccatum mors
intravit, et :

quem vendidit olferobat ; ut haberet rcmissioncm omnes homincs pcrtransiit, in quo omnes pcc-
ct ita in

poccatorum,si tamen impiuscxisterenoluisset.Nani cavcrunt [Rom. v, 12). Quia ,\dam unus, id est Eva,
adfuit Judas, qui illius sacrificii communicationem quia et mulier Adam cst, pcccavit in omnibus ita :

meruit, et pedes cjus quando aliorum discipulorum unus Christus Filius Deiomni- peccatum vioit in
lavit, ut excusationem sua; malitia; non haberet :
t< bus et quia propositum grati;u Dei orga genus hu-
;

sod illc dctcstandas mcntis insidias cogitabat. » Et manum oslendit, ut ipsa priinordia pcccati mani-
sanctus Lco in liomilia tertia de passione Domini : festarot, ab Adam cccpit qui primum peccavit, ut
' Cur, inquit, Juda, de ejus bonitate diffidis, quE tc providenliauniusDei,per unum reformcisse doceret,
a corporis saiiguinis sui communione non repu- quodperunumlapsumfuoratettractum inmortem.»
lil?» ncatus nihilominus Augustinus in expositione El ilem :« Adain autcm ideo forma futuri cst, quia
psalmi X ila dicil, loqucns contra ha:rclicos :< Chri- jam luin in niyslcrio decrovit Dcus por unuin Chri-
stus quid voliis fccil, qui traditorcni suuin tanta stum cmondarc, quod por unuin Adam pcccalum
lialiontia perlulit, ut ei primam cucharistiam con- orat, sicut dicit in Apocalypsi Joanncs apostolus :

fectam manibus suis, et ore suo commendatam, Acjnus qui occisus est a constitutione mundi (Apoc.
sicut CEteris apostolis traderct? quid vobis fecit XIII, 8). » Ha;c de gcnerali ad omncs proposito Dei,
CliriBtus,qui cumdcin traditorem suuni,quemdial)0- qiiia pro omnibus passus est.Sed ([uia proprio eorum
liini noininaviUqni aiilc Iradilioncm Doniini nec lo- vitio non omnos passionis (-jus salvcntur mystorio,
ciilis Doininicis fidom pntiiit oxliibere, cum c;eteria itcm in cadom dicit epistola {cap. eod.) » Sicut per
disci[iulis ad pr.edicandnm rcgnum coelorum misit? tuiius delictum in omnes homines in condemnatio-
ut monstraretdonaDcipervcnircadeosquicumfide {)
nem, sic cl per unius justitiam in omnes homines in
aocipiunt.otiamsi talis sit per qucm accipiunt,qualis justificationcm vitx(liom. v, 10), hoc est, sicut
unius
Judas.»Et in psalnio xxxiv:«llle vidcbat tradi-
liiit dolicto oinnos in condemnationc erant simililcr
lorcm suum, et c!(!git illiiin magis ad opus nccessa- peccantes, ita ct jiistilia unins (imnes juslilicantur
riiim.illiusmalo magnuin bonunioiicratnscst; et la- crodcntcs sicut quilibct cundoinnatioiioni hanc go-
:

iiion inlcr duoilccim clcctus cst, ne ipse duodenarius ncralem esse putant, siniili modo et justificationem
l.'uii oxigiius nnmcrus csset sinc malo.Hoc ad cxoiu- gcneralem accipiunt; sod non cst verum, quia non
pliii;i "iija nostra! pationtiaj.Quoniam ncccssc erat omnos credunt.» Et in Epistola priin;i ad Corinthios
ul iiitcr malos vivcremus, nccesssc erat ut malos sivc {cap. I.")) :<( Tradidi cnim vobis in primis, quoniam *39l
scientos sivc ncscicntes tolorcmus, cxemplum pa- Chrislus mortuus cst pro pcccatis nostris [I Cor. xv,
tiontiic pra^buit, nc dcficias cuin ctr.peris intcr iiialos 3); ct Moysos dc crucc oius : Tunc vidcbitis vitam
viverc. Et quia illa schola Christi in duodecim non vcstram pcndenlem ttntc oculos vcstros, ct non crcdclis
defecit, quanto mugis nos flrmi csse debcnius, cum (Dcut. xxvui, 60). )i Et do gonerali benelicio, quia
 35'J IIINGMAI!! lUir.MliNSIS AlinHIKPI.SCOlM. 3(i0

proomnit>URpassuscst,clrcsurrcxil, 71(111 mu;wxiV, A mugi^ ob&crvandum uobis cstj quia oinoibus pro-
iaijuicns, krtia dic (I Cor. xv, {). " In Cliristo cnim niissa cst .^alus? >>

omnes resurrexissc, sicut in Adam mortuos csse, (Jualitcr vcro se quisquc hoc generali dcrraudct
nemo fidelium dcnegat. /Vr homincm
•> ICt itcm :« bcncficio, in cadem cpistula ipse dumonBlrat diccns
mors, et per homincm resurrectio morluorum (I Cor. (cpisl. 1, c. 2) : apiritalis dijudiatt omniu (l Cor.
XV, 21). IJt (jnia peccato homiiiis mors iiivcnta cst, II, 15). <' Cum cniui couatct omnes inimicus fidei

Ghristi juslitia rcsurrectienem mcrucrit mortuo- falsa tcnere pro veris, accusaliu illurum in irritum
rum.» Et itorn, quia non omncs salvanlur passionis jam deducta est, veri judicio cundcinnata : quia
Christi mystorio, qui sunt qui salvi liunt in cadcm Qui non credil, inquit Domiuus, ^am judicatus eU
cpistola dicit [cpist. 2,c- C) :» Tcmporc acceplo cxau- (Joun. III, 18). Scd et crcdens at(|uc rcdcmptus, si

divi te {II Cor. vi, 2i. Sic enini decrevit Deus al- in eo quod credidit et non pcrmansc- rcdemptus esl
fluere miscricordiam suam, ut in nomine Christi rit, ctipsc benclicio gencrali se privut. » Itcni idem

poscentibus iiuxilium lurgiretur. » Et itcm, de pas- 'cap. 0) in eadem epistola dicit > Empti aiim cttit :

siouis ejus bcnelicio gencraliter cunctis proposito prctio (/ Cor. vi, 20), et quia caro pretio cmpti su-
{ibid., c. 5) : « Chrisfus enim, inquiens, post crucem mus, propensius Domino noslro servirc dcbemus,
desccndit ad iuferos dcvicla morte; ct quia pecca- p ne olfcnsus a qua nos redcmit murli nos reddat.
luni ncsciebat, tcneri u mortc non potuit, qiiia mors Et quia ncc tales peribunt, si in incredulilale vel in
pcccatum inanivit el infcrnum, ut niors justi pecca- iniquitate non perseveraverint, in eadi-m demons-
toribus prolicercl, ut de ca;tcro mors eos ijui signum trat dicens (c^p. 3) Aoh potui vvhis loi/ui ijwiti tpiri-
:

crucis habent tenere non possit. » Itein (cap. 6) de lalibus {lCor. iii, !).<> Spiriluscnim sanctus tunc per-
his qui crucis salvantur niystcrio, in Epislola ad manct in co cui sc infuderit, si manet in propusitu
Ronumos : Si enim compiantati sumus simililudi)ii rogcnoratiunis, si quo minus, abscodit : ita tumrii ut
morlis cjns, siinul ct raurrcctionis crimu.i i/iom. vi, si reforniavcrit se horao, redeut ud illuiii. Stniiper
5). «1 Tunc nos felicitcr dicil posse resurgere, si enim paratus ad bonum cst,diligeDs picnilentiam.»
similitudini mortis ejus fuorimus complantati, id Ouod de Spirilu sanclo hic caliiolieus doctor dicit,
est,si inbaplismoomniavitiadepoucntes, in novam hoc de Patrc ct Filio cum coil(«i) Spiritu i-ancto
vitam translati de cajtero non pcccemus per quod : est scntiendum, quurum una esl voluntas et opc-
simul ct resurroctionis illius similes erimus, quia ratio.
similitudoinortissiinilem pr.estabitrosurreclioiipm. llanc catholica^ discrclam intolligcntiam de re-
Nec cnim crit similitudo. ut nihil distctqui similis dcmpLione humani gcncris pcr Uoiuini paKsionem,
crit in corporis gloria, non iu divinitalis natura. » lcnuit sanctus llicronymus, diccns in cxpo.sitiuno
Et ilem (cap. 15) generalis beneficii discretiouera C Ephcsios:» Hoc in Dci Filio pustiibilc
EpistoL-c ad
domonstrat in E|)istola prima ad Corinthios .S/cm/ : judicandum csl. quod cruore suo non urbi-m unam
cniin in Adain oiiincs inoriuntur, ita ct in Chri.tto scd totum purgal orbcm. » Et in ('.>'niii)>-nlario
oinnes vivificabuntur (I Cor.w, 2i}. u Omnibus qui Mallhxi : fi7ii« hominit mn venit .>./

sunt ex ejus corpore acquisivit vitam, id ost resur- ininislrare, et dare animain tuam redi.., jru
rectionem, Ouamvis ei-go generdlem tribuit resur- iiiultis (MaUh . w, 28). » }ion dixit pro omnibus.
'

rectionem, ut sicul in .\dam omncs, sive justi.sive sed pro multis, id csl pro his 'm--
injusti, inoriunlur, ita et in Chrislo oinncs, tam rinl. » Sic cl Bcda in humilia V. .'w-

crcdentos quani diflidontos, rosurgant : ad licet fiVi :• In Spiritu .sancto b;i; -lus,
ptenara incrcduli, tamen vivificari vidcntur, quia I. ad lollcnda peccala, non b ;iu»
corpora sua recipiont, jaiii non morituri,sed passuri mundi, si ci crodcre volucrit, idoneus esL^Uanc

pocnam in cis siiic llno quod erodeio noluerunt. » sanctus llilarius tenuit ot docui' ' ' ^n cx|>o-
Item (cap. 1), quod gcnoralitoromnibus percrucoin sitionc psulmiawiii :•• Tunc hii: ri expro-

salus proposita opcratur siiigulis, in oadoni Epis- brat non piBnilcnti, noque in \j.>u. ckiincoliram
lola : Vcrbuin cnim crucis i>creuntibus ijuidcm stnltilia pcr^cnti, id quod in psalmo contiuclur. (Ju.r utihtat
csl (I Cor. I, I81. « Manifestum est, quia quibus crux u in sanguine meo, duin detcaido in corrupltonem
Ghristi stullitia csl, in porditione sunt : infcrni enim (Psal. sxis. 20? Exprobrat cnim suporbis aUjue
morti non sunt cropti. Ilis autein qui salvi fiunl, malodictis, cur nibil in sacramonto saniminis sui
virtus Dci c.\t ((Wi/.). Non ost obscurum, quia his alque morti- nnt.cum
qui croilunt virlus Doi ost : crodunl cnim non iiifir- ille nostri o niortuus
milatom esse cruconi Ghrisli, sed virtutpm, intolli- sil. n Sic sensil cl docuit sancius Joanncs Chnso-
gontcs mortem victnm ossc in cruce : cujus signum stomus, diccns in Epistola nd Helir.TOS, qualiter
qui habont salvi sunt, quia ab illa toneri non pos- gralia Dei pro omnibus (^uslaverit mortem, non pro
sunt.» Quia genoralitcromnibus sit salus proposita, liil Eldoeo
itom (cap. '.>; in cadem dicil epislola : (hnnis i/ui in (ii, iM llchr.
agone contcndit, ab oinnihus sc akuinct ,/ Cor. t», 25). IX. i»). Ei ipsc quidcm pro on. fst.

II Ab hisomnibus qua? vilanda eadom tradit disci- Quid autom si non omncscrftlun:. i , . uum
plina, cum sciant ununi 90S coronandum quauto : cst implevit? Sic sciuit et docuit S. Augutslinus,
 :

3C1 DE PR^DESTINATIONE DISSEIITATIO POSTERIOIt. 362

dicons in libro de Corrcptiono et Gratia :« Quis ma- A respicit partem, cum
sanguis Domini nostri Jrsu
gis dilexil inlirmos quam illo qui pni oninibus ost mundi. » llanc ipsa sancta
Christi pictiiim totius sit
factusinfirmus, ct pro omnibus ox ipsa296 infir- scdcs apostolica inarcanisccclestium mysteriorum
mitate crucilixus? » Et in libro sexto contra Julia- 293" ex apostoloruni traditione relinet dicens:« H;cc
num sunt libcrati a peceato, pro quibus mor-
:« Illi hostiaquKSumus, Domine, mundct nostra dclicla,
tuus est qui nunquam fuerat in peccato et scnicl quaj in ara crucis immohita totius mundi tulit
mortuns, tamen pro unoquociue tunc moritur, quan- offensam. » Et item : « Annuo nobis, Dominc, ut
do in ejus morte quantffilibet atatis fuerit baptiza- anima3 famuli tui Leonis ha;c prosit oblatio, quam
tur, id cst, tunc ei proderit mors ejus qui fuit in immolando totius mundi tribuisti relaxari dclicta.»
peccato, quando in ejus morte baplizatus, mortuus Et :« Respice, omnipotcns ct misericors Deus.super

fuerit etiam ipse peccato, qui mortuus fuerat in hanc fainiliam tuani, pro qua Dominus nostor Jesus
pcccato.)> Hanc tenuit et pra'dicavit sanctus Theo- Christus non dubitavil mauibus tradi noccntium, et
pbilus pontifex Alexandrinus, dicens in capito Pa- crucis subire tormentum. » Unde iegom credendi,
schalis epistol» tertia; :« Nunc quoque Dei viva sa- ut beatus Coelestmus scribit, icx statuat supplicandi.
piontia nos ad sanctum provocat Pascha celebran- Hanc orthodoxE intelligentiae discretionem hause-
dum, omnes cupiens cjus essc participes. » Et in „ runt catholici patres nostri dc fontibus Salvatoris,
>^..: -..t:^^
prinia synodica :
. .

«
1.1,.:
lilcirco, :., .^..u .^^.,„:k,.., ^
inquit, omnibus errore ..,„.^ *^ —
„..: .i:,.:»
lui dicil
.
:
f.-,...;/
Siniile
. .,„*
estrcynum eaionim liomini / / . .-.
ijui feeit

scductis vivcns sermo Dci in uuxilium nostrum ve- nupticis filio suo, et misit sen'os suos voearc invitatos
nit ad tcrras, qua; ignorabant cultum Dei, ol veritatis wi nujitids,et nolebant venire (Matth. xxii, 3). Et

sollicitudinem sustinebant. Gujus rei testis ille qui post alia Dico vobis quod 7iemo virorum iUorum qui
:

loquitur, Omnes deliquenint, shnnl inuliles facti vocali sunt yustahit ccenam meam {Luc. xiv, 24).Veno-
sunt {fiom. ni, 12). » Et item in secunda :« PrKben- runt autem muUi de viis vocati et scpibus, et im-
tes nos dignos communione corporis et sanguinis plotffisuntnuptiajdiscumhcntiurn.Etquidamcorum
Christi. Sic enim merebimur accipere regna coelo- qui venerunt, non liabuit vcstcm nuptialom.ct ligatis
rum Jesu Domino nostro.» Et sanctus
in Christo manibuset podibus missus est in tenebras exterio-
Leo inepistolaad Leonem Augustum:» Etfusioenim res,ubi eril tletus et stridor dentium. Hc-e nuptia; ab
jusli pro injustis sanguinis Christi lam fuit dives ad ipsis mundi rudimentis paratai sunt, hsec ad has nu-
pretium, ut si universitas eaptivorum in Redompto- ptias ab oxortu humani generis vocatio exstitit, sicut
roni suum crederet, nulluni diaboli vincula retine- sanctus Ilicronymus in Commentario cpistola; ad
rcnt. >: Et i\mljrosius in psalmo cxvni :« Qiiod m.or- Galatas dicit: HKres isle parvulus.qui nihil differt
tuus est Ohristus, morluus est somel. Omnibus in aservo cum sit dominus omnium,sed sub tutoribus
commune semel mortuus est, et singulis semel mo- C est usquc ad prajfinitum tempus a patre, totum hu-
ritur, non frequenter.» Sic sanctus Cregorius tenuit manum gcnus abexortu usquead advcntumChristi,
et pr.edicavit iii libro Moralium decimo quarto di- ot utamplius dicam, usquo ad mundi consurnma-
ceiis [cap. 22) :« Stulti quoque dospiciebant me » : tionem signilicat. Quomodo cnim omnes in proto-
ac si apcrte diceretur : Ipsi me ctiam dcspexe- plastoAdam necdum nati moriuntur itaomneset :

runt, pro quibus sanandis stultitiam prajdicalionis hi qui ante adventum Christi nati sunt, in sccundo
Hssumpsi, id est nt per carncm Vorbi sanarenlur Adain vivilicantur : atque ita (it, ut ct nos legi scr-
et ab ipsis dcspoctus sum, pro, quibus stultus a;sti- vicriiiuis iii patribus, et illi gratia salvantur in filiig.

mari veritus niin suin. Et ileni in hoiuilia secuuda Etquoniam, ut beatus Augustinus iii librode Rono
Ezochiclis propheta; : « Persecutores suos diligunt perseverantiffi dicit (cap. H), nunquid hominum na-
pradicatorea sancti ; scd ipse auctor omuium ac tura! duK sunt? absit. Si dua; natura; csscnt, gra-
Rcdemptor in passionc positus, pro porsecutoribus tia ulla non esset unde constat quia nutura una,
:

iiitorcedil diccns : Pater, iijnosce, illis, quia nesciunt sod disparestgratia.Et cum uinim iu genorali mussa
quid faeinnt \Luc. xxiii,."54). Membra sua ponunt in porditionis sit moritum, magna diversitas esl, ub
passione pro fratribus : sed pro clcctorum vita usqiie initio usquead consummalionom swculi, in homini-
ad mortem sc tradidit auctor vit.-c. <( Et iii homilia bus morum ct actionuin. Per similitudinem de uno
Evungclii vigesima :« lllum Joannes Raplista pr.-c- hominc, ct dc unius vine;c diversitalo,(luarum lectio-
(licarc veniebat, qni qrosdam ex Jud.ra, et multos luiin distinclione, Salvator domonstrut, diccns Si- :

cx gentibuB pr.Tdicare voniobat. « El in vigosimo li- mile est reijnum cniorum liomini palrifamilias, (/»i
bro Morulium :« Rodemptor corpus passioiii olitulit e.viit primo 7nane conducereoperarios in cineani suam

<luod pro clcctisassumpsorat.»Etitcm :« Inlerpellat {Malth. XX, 1). Cum sero autem factum csset, dicit
pro nobis Doininus, non voce, sed miscratione, quia dominus vinciu procimitori suo : Voca operarios ct
quod dairinari in clcctis noluit, suscipicndo libora- rcdde illis mercedem (ibid.,S). Vniio sanctus Grc-
vit.»Et Prospor exdelogatione aiiostolica! sedis hanc gorius (Iwm. 10):« Ad crudiondain, in<iuit, Dominus
catholicam intoUigontiain i;xposuit, dirons coiitra plobom suain,quasi ad oxcolondam viii(>ain suum,
Gallos in recapitulutiiine iiona :« Qui dicit ([uod ikhi luillo tcinpore destilit operarios mittorc : quia et
pro totius nuiiidi rodemptioiie Salvator sit cruci- prius pcr Patrcs, ct postmoduin pcr lcgis docloroa
lixus, non ad sacramenti virtutcm, sed ad inlidelium etprophetas, adextremum vcro per apostolos, dum
Patrol. CXXV. 12
 363 iiiNCMAiti iuii:mrnsis AHCIIIKPISCUP!. 3U4

plcbis suoc morps cxcoliiit, quasi pur operarios in A. <"<"'»• v, l'J). El ilcm : Ut tit ipse primofjeiiituf in

viiica! cultura lal)oravit.(Juau»vis in quolibet inudulu viiillis friilrlbus (Itum. viii,i!'J . Et iteni : {tui muUot
vcl mensura, 998 quisquis cum lide rccta bonac filios in ijloriam adduxerul (llebr. ii, 10). Et ilein :

aclionis cxstitit, hujus vineaj opcrarius fuit. •> Et Christus semcl passiu etl ad multorum exhaurienda
itcm : Vincatn pastinavit homo, cl circumdcdit sc- peccata (llebr. ix, 2rf). Et ilein : CUrisliu dilexil
pein, ct fodit laciim, et ivdificavit lurvim, ct viisil ad Ecclesiain, el seipsuni tradidit pro ca (Ephet. v, 25).

atjricolas in temporc serviim, ut ab atjricoUs acciperct Sed et Matlhoius, et Marcus, et Lu.-us, ideo non
de fructu vinciu {ilare. xii, 1), et rcliqua. Uudo Bcda : pru umnibus, seil pro multis ct pro vobis tradetur

« Bcne lempus fructuum posuit, non provcnlum. 390 corpus meum, et cITundetur eanguia meus,
Nullus cnim fructus cxstitit populi contumacis, dicunt prulcstatum (iiisse Dominum Salvaturcui,
nuUus bujus vinem provcntus.tametsi crcbro ac sul- quialicet proomnibus passusfuerit, nunomnes pos-
licitc qu;crcrctur, inventus cst. Et sic dc primo, sp- sioiiis ojus iiiysturio sunt redeinpti el quia non om- :

cundo, et tcrtio pr.cmissis scr>'is, us^iuc ad adven- ucs sunt rcd<;inpti, pro quibus cal passus, ad infide-
tum filii, de quo dicitur : Forte vcrebunlur filiuni lium respicit partein, nun ud prctii putcbtatcni, cum
mcum [Matlh. .\xi, 37). Quod ambigero Deus dicitur, sanguis Domini nostri Jesu Cbristi prelium sit totius

non dc ignorantia venit, sed ul libcra voluntas ho- ^ mundi.Manifeslum cstctiam.quia ju.xtaApostolum,
mini rescrvctur. Et vcnil lilius, qui vcnit (ju.erei-e Quiiumiiic sumus in Christo Jcsu, in morle
bapli'^iili

el salvum facorc quod pcricrat, diccns : Vcnilc ad ipsius bapliintisumusyHum. vi, 3). Et ut idem dicit
mc onincs qui labornlis ct oncrati cstis, el ego reficium Aj>ostolus Empti sumus pretiu mngno [1 Cor. vi, 20).
:

vos (ibid., 28) : qui non vcnit ut judicet mundum, Et br>alus Pelrus dicit Son corruptibilibut auro el :

scd ut salvclur mundus per ipsum. Et apprehenden- arijcnto rcdcmpti estis de vana vettra convertalionc
tcs coloni lilium occidcrunl.Uuid ergo faciet donii- palennv trudiUonis, seit prctioto sanyuitic quati agni

nus vinea} agricolis illis'?rcsponsuin csl Malos malc : incontuminntt el iminaculati Jetu Chritli (/ l'ctr. i,

perdct [ibid., Ai) : qiioniain qui noii civdit jain ju- 18j. Et tamen licet Gotliescalcus {lerlinacissime de-
dicatus cst, iii cst jam daninatus est, quia non crc- negetquod ncinu Christi rcdcmptus saiiguinc possit
didit in nomine unigeniti rilii Dci hoc est autem : porirc, porcuiit quidum aut ad iiilidclitateio rcversi,

judicium, scilicct damnalio, quia lux vcnit in niun- aut in iiiiquitatedefuncti, sicul idem bcatus Petnis
dum, et dilcxcrunt homines tencbras magis iiuam domonstrul diccns Fuerunl vero i! : '.
: i

lucem;crant cnim coruni mala opcra. Judicatis in populo, sicut ct in vobU erunt hi.. . . i.

autem, id csl, damnatis illius colonis pcssiinis, vi- qui induccnl seclas perdilionis, el eum ^ui emit eo*
neam suam locavit aliis agricolis, qui rcddant ei bominum ncyanles, superducentes tiOi celerein pcr-
fructum temporibus suis; quia sicut ille apud Mat- C ditionem (II Pelr. ii, 1). UndcBeda:« De hoc («mporr.
llKcum expoiuit Idco dico vobis, auferelur a vobis
: inquit, ct Paulus dicil, empti o^lis prclio magno,
rctjnum Dci, ct tiabilur gcnli facicnti friiclus cjus glorilicale ct porlate Dominiim in cnrpore voslro.
(Miiltli. XXI, .13). Sic quippe Uciis dilexil manduin, Meritoautcmsibicelercni u-unt,
ut Filium suum wiigcniliim ilarcl, utomnis qui crcdit qui Iledemptorcin suuin ; • cnn-
in ipsum non pcreal, sed habcat vitam xtcmam (Joan. ntcndo glorificare, ct bcncfacieiido suo in corpore
III, 10). Et bcatus Pctrus .\on Uirdat, inquit, Do- : fcrrc dctractant, quod omncs faciunt birrctici. » Et
minus promissioiwm suam,sed e.vspcctut proplcr vos, sanotus Paulus in epistola ud Corintliios : Itaque gui-
nolcns uliqiicm pcrirc, scd omncs nd pirnitcntiam rcvcr- cunquc cilcrit iHincm huiic, aut hibcril r^dicem Domini
ti (II l'etr. III, y). Et sanctus Paulus : Qui proprio filio indignc , rcus eril corporit et tanguinit Domini.
stionon pcpcrcil.sed pro iiobis omnibus Iradidit illum (/ Cor. XI, 17). Unde Ambrosius : •• Ou'<l csl aulem
(liom, VIII, 32). Et si unus pro omnibiis mortuus est, rcos csse, nisi pocnas darc inorlis Doniini? Occisas
erijoomncs mortui sunt (II Cor. v, l.i) el pro omni- : csl cnim ct pro his qui bcncficium cjus in irritum
bus morluuscst,quiiledit scmotipsuin proomnibus, ducunt. •! El iteni : Pcrihit in tua scientia frnler pro
ct gratia Dci pro oninibus gustavit mortcm,(|uia, ut qiio Chri.itits mortuus Cil [I Cor. Vlll, 11;. Ilinc san-
Isaias dicil :()»!«« i'('/u/ oii« fn-fli'imu,t(/.'!rt. XIII, (>;.
D clus Ambrosius : El tu cris oecasio innriis fra-

Unusquisque viam suam declinavit, et Dominus po- tris, quem Chrislus ul rcdimcrel, cruciligi »e pcr-
suit in eo iniquitatem omnium noslrum.» - luisil. Et Dominus dicit : Xon omnit qui dtcU mihi:
Quia vcro non omncs passionis ejus myslcrio sunt D .'.-',: ted
rcdompli, licet ipse fucrit passus pro omnibus, ina- .,
.. ipte.

nirestal itcruui por Isaiain diccns : In scieiitia sua liitravii in rcgu . lA : Mullt

juslificavit i]isc scrvos suos mullos (l.<ia. uii, 11). Et diccnt iitiJii in i. r , ncnnc im
item : Ipsc pcccata miiltorum ttilit ^ibid.).Ei itcm : nomine tuo prophelavimut, et in nomuie tuo virtm-

Iste a.<<pcrijet gcntt-s inultas. (Isa. u, 15 , Et in Evan- tcs miiltas fecimuif ct iMtc confi: '
" f>:^:~~n
gclio : Filius hominis non venit ininistrari , scd novi vos, disccdtie a me iiu>.

ininislrarc, ct darc «HimnHi siiam rcdcmplionem Et Pauius : (jui ccmfiUiitur tc ii< '

pro mullis (Matth. xx, 2S). Et item Apostolus : autcm ncganl <,Ttt. i, 6, : quod cl qu.i . =

Per uniut obcdiciuiam jusli constiluuittur mutli tcslimoniis potcst probtri. Uade si dc rcdimcn-
363 DE PRyEDESTINATIONE DISSRUTATIO POSTERIOR. 366
dis quiiiam, aii infidclitatem vel perseverantcm ini- A (I Cor. XI, 17), quia qui sine disciplina traditionis
quilatem reversi, vitio proprio pereant, pro iiuibus ct convcrsationis accedunt,rei sunt corporiset san-
non negatur quod Christus 1'uorit passus,curpro eis guinis id est pcenas dabunt raortis Domini; quo-
Gtiam non crcddtur alque dicatur passus fuisse, qui niam quidem, ut sanctus Gregorius in homilia deci
sua delectati captivitate, aut fidem noluerunlvel no- ma prophotK Ezechiclis dicit, una est spcs, una fides
lunt recipere,aut iniquitatcm nolucrunt vel nolunt cst pr.-pcedentium atquescquentium popuIorum.Si-
deserere ; pracsertim cum aperti.-sime Dominus di- cut illi cxspectata passione ac resurrectione Filii
cat discipulis : Prxdicnlc EvangcUum omni crcaluroe. Dei salvati sunt, ita nos prffiterita passione illius,
Qui crediderit et baptix,atus fucril, sahnis erit : qui ac permanente in ssecula resurrectione salvamur.
vcro non crediderit condemnahitur (Marc. xvi, 15, 16). Et sanctus Hieronymus in epistola ad Galatas,
Et item : El nisi abundaverit justitia vestra plus quam Christus gratia Dei, sivc ut in quibusdara exempla-
300 Scribarum ct Pharisxornm, non inlrnbitis in ribus legitur, ahsquc Dco pro omnibus mortuus est (II
rcgnum calorum. (Matlh. v, 20). Cor. V, 15) « Si autom pro oranibus, et 301 pro :

El quod dicit Gothescalcus, quia hoc cst evacuare Moyse, el pro universis prophetis, e quibus nullus
crucem Christi, si dicatur quia pro omnibus sit potuit delere chirographum vetus quod adversum
passus Christus, et non sint omnes redempti pro „ nos scriptum erat, et afTigerc illud cruci. Omnes
quibus voluit pati, non cst mirumsi taliter exponit cnim peccavcrunl,ct indigcnt gloria Dci {Rom. iii,23).>>
evacuari crucem Christi,qui cvacuare praisumpsit Et de his qui salvati non sunt sanclusGregorius in
sacramentum baptismi, sontentiani apostoli Petri homilia nona Ezechielis dicit « Notandum quia :

exponens, Eum qui emit eos Domimmi negantes {II postquam mala parentum defunctorum dixerat,
Pctr. 11, 1). Baptismi.inquit, sacraraento eos emit,
<i mittens prophetam ad fiIio« dicit, Si forte vel ipsi
non tamen pro cis cruccm subiit, neque mortem audiant, et forte quiescant. (Ezech. ii, 5). Quid est
pertulit, neque sanguinem fudit. » Qualiter vero in- dicerc,iv/ /;w/, nisi quia oorum patres,qui in culpa
telligenda sit sententii .\posloIi, qua ilicit, Non cva- defuncti sunt,audirc noluerunt? » Et .\mbrosius in
cuHur crux Christi (l Cor. i, 17),quoniam notissima epistola ad Romanos, Nunquid sic ofjenderunt utca-
est catholicorum expositio, brevitatis studio verba dercnt? absit (Ilom.xi, 11) « Hoc dicit quod supra me- :

Augustini tantum cx libro de Natura et Gratia po- moravi,quia non sic diffiderunt ut nunquam possent
nimus {cap. 7) « Evacuatur, inquit, crux Christi,
: credere.id est.non ita proptcr incrcdulilatem suam
si aliquo modo pr.-cter illius sacramentum, ad justi- ca-catisuntutcurarinonpossent^sicutdiabolumlegi-
tiam vilamquo .Ttcrnam pervcniri posse dicatur » muscecidisse.» Hwc diximus,neetiam nu..ceiTorem
:

succinctissime contingentes, quiasicutnon evacua- ejus,qui nos errasse non vere dixit, do impiis ante
tur fidcs Christi, si omnes non crediderint, et nnn C passionem Christi punitis indiscussum prsterire-
evacuatur baptismatis sacramentum omnibuspra;- mus.Nonenim scripsimus, Christus Jesus Dominus
iIicandum,siomnes crcdcndcs baptizati non fuerint. noster.sicut nullus homo est,fuit vel erit,cujus natu-
i< Non cnim, inquit Prosper cx Apostolo (Ad objcct. ra in illo assumpta non fuerit: ita nullusest,fuit,vel
G'it. .Hcnt. ix), excidiw verbum Dci, neque evaeuata erit homo, quem non Christus passus ad Mternam

est mundi redemptio quia et si non cognovil mun-

: salutem redemerit. Sed scripsimus,Christus Jesua
dus Deum in vasis ira;, cognovit tamen nuuidus Dominusnostersicutnullushomoest,fuit,velerit,cu-
Deum in vasis misericordite. » Ita n..n evacualur jus natura in illo assumpta non fuerit :ilanullusest,
passio lledomptoris, si non omncs, quibus poculum fuit,veIprithomo,proquoChristuspassus non fuerit,
hunian.i! salutis confectum divina virtute et intir- licet non omnes |)assionisojus mysterio redimantur.

mitato nostra obiatum est, sumere dotrcctavorint, Quarc autcm non omncs redimantur, cum fuerit
vel perversc pravismoribus ct iniqua conversatione passus Christus pro omnibus, capitulum a nobis
vivendo, in judicium et condemnationcm,et si non excerptum non tacuit,sicut qui illud lcgere volucrit,
ut Judas peccatoriIius.luda;is,verum sanguinem Jus- invenire valebit.Scd et a temporc Douiinica; passio-
tum Christi Dci nostri suis pcccatoriluis tradidoriut nis, ut ilerum inculcenius,eonslatcssecortissimum,
mcmbris.Medicinacnim spiritalis cst, ut dicit \m- p quia sicut veraciter Vcritas ilicit, Msi quis rcnatus
brosius.quaj cum rovcrentia degustata purificat sibi fucrit cx aqua ct Spiritu sancto, non intrabit in rcgnum
devotum memoriaquipperedemptionisnostra;est.
: cwlorum (Joan. iii, 5), ita veraciter eadem Veritas
Undc devolc ct cum timore accedendum ad com- dicit Nisi manducavcritis carncm filii hominis, ct
:

munioncm ejus docet ,\postoIus, ut sciul mens re- biljcritis cjus sanguincm, non habcbitis vitam in vobis

verentiam se dcbcre ci,ad cujuscorpus sumcndum [Joan. VI, 54), ita ct vcraciter ipsa Veritas dicit :

accedit. IIoc cnim apud sc dcbet judicare, quia Do- Qui crcdidcrit ct bapliuitus fucrit, salvus crit [Marc.
minus cst, cujus in mysterio sanguinem potat, qui XVI, tii) qnia secundum Apostolura, Quicunque
;

testisest bcncficii Dei,quem nos si cumdisciplina bapliiuti sumus in Christo Jesu,in mortc ipsius bapti-
accipimus,non crimus indigni corporis el sanguinis zati sumtis (liom. vi, .S) ; et : Quicunque in Chrislo
noniini. Gralia enim viilebitur Uedi'iii|itnri. QiiicKii- hapliuili cstis, Chrisliim imiuislis {Gal. ,u, 27). Ita
qnc vcrc cderitpnncm luinc,atit liilicvil caliccm Po- nibilomiiuis vera est illu sciitentia, quam veraciter
mini indigne, rcus crit corporis et sangttinis Doinini eadcm depromit Veritas, Qui manducut, inquiena,
 :

367 HINCMAIll IIIIEMENSIS AIICIIIEPISCOPI.

camem meam el bUiil snngttinemmemn, in me manel ti, mxno nostro in verilate gUEceplam, rGcle omnei-
el cgo in eo [Jonn. vi, 57) VA si Ciinslus vcracilci- ilieanlur redempti,el lamen non oinncs a ciiptivitul''

pro biiptizatis sacramenloriim cceleslium parti-

ct siiit cruti, redemplionis proprietus liaud dubie ,ycnes
ciiuiiitibus, ul cx Scri])tiiris et calholicorum verbis illos cst.dequilius princeps niundi mi^iius est loras,
ostciKlimus, passus creditur, qui aul ail iiilidelita- et juni iion vasa diubuli, sed ineiiibru sunt Christi.
tcm, aul ad iniquam vitam persevcranler rclapsi Cujus mors non ita impcnsa esl huniano generi, ut
pcrcunt,cur credi non dcbcat pro his ctiam passus, ad redemplionom ejus etiain qui regcncrandi non
qui quoniam non crcdunt ex libcri arbilrii descen- crant perlinercnt : sed ita ul quod per unuin excm-
dit obdurutionc, non ex Uci opcrationc, 7»/ omnes pluin gestum est pro universis. per singulurc sacra
liomincs vult snlvos ficri, cl nd nynitionem veritatis mciitum celcbrarctur in singulis. 1'oculum qt.ip|>c
vcnirc {l Dcus cnim noslcr, Deus sal-
Tim. 11, '1)? iminortalitatis, quod confcctum est dc inllrniitalc
vos iaciendi ost poreunt autom quicunque pereunt
: nostra, et virtutc divina, habet quideni in sc ut
jnfidelitatc voluiitaria, non coacta, propria iniqui- omiiibus prosit, scd si unn bibitur, non mcdetur.»
tatc, non Domiiii voluiilatc, qui ouines ad saliitom Et item conlra Gullos in recapitulationc nona :
302 invital diccns Venite iid mc omncs qui Intio- : « Itom qui dicitquod non pro lotius innndi redem-

tis ct oncrati cslis, ct cijo reficinm vos (Matth. xi,2n). j, tione Salvalor sit crucilixus, noii ud sacraiiu-nli
Sed est in humilibus quod scriptum csl in Ewin- virtutem, sed ad inlidelium SOS respicit parleui :

gelio, Qtd non vident vidennt (Joan. ix, 30}, et in cum sanguis Domini noslri Jcsu Christi pretium sit
priesumptoribus.^-/ i/ui vident exei ftant (ibid.), non totius mundi, a quo pretio exlranci suiit, qui aut
quod videant, sed quiu vidcre sc putant, vel potius dclcctati captivitutc rediini noluerunl, uut f>o8l re-
vidcrc sc simulaut. demptionem ad eamdcm sunt servitutem reversi.
Unde totius nobis omnibus est audire consiliuni Non uutem excidit verbum Dei, ncque cvacuataest
quod beatus Ilieronymus in dccima nona Homilia mundi redemptio quia et si non cognovit mundus
:

Evangeliii Luc.-e,idcm Evangclium cxponendo dicit in vasis ira;,coguovit tamen mundus Deum in vasis
« Tu, inquicns, si qnando Scripturas legeris, qu.tre miscricordio?, quo: Dcus nullis corum bonis meritis
in cis scnsuni cum dolorc quodam atquc tormciito, prajcodcntibus eruit de potcstat»; lcnebrarum, et
non quo Scripturas crrasseaut perpcram quid ha- transtulit in regiium tilii dilectionis sux. » Uanc
berc arbitrcris, sed quod ille intrinsecus habeant intelligontiam qui lideliler lencrc voluit.ncc arecto
veritatcm scrmonum atque rationum,ct lu ncqueas scnsu dcviavit, ncc a calholicis doctoribus discor-
invcnirc quod verum est.Hocest,DD/('H/(?s ijuivreha- dabit.nequc sunctas Scripturas sibi diversas velad-
vius tc {Luc. II, 48). n Sic quKsivit ct sanctus Pros- versas esse pulabit,neque coutentionibus di-senire
per,sanct;e apostolicoe sedis legatus, ut cathoiico; C studebit.
niatris alumnus, in his sententiis dc redcmptione De cujus sancti viri scilicet Prospcri vcrbia, nt
Christi sanguinis veritatem, ct invenit veritutis simplicitcrctvcracitcromnibuslcgentibusrateamur,
iiitclligcntiam, atque intclligcntia! discretioncm. instantia dcvotionis domni et chrislianissinii Caroli
Undc ct contra Gallos dixit in objectionc nona : principiscuacti, qui librum illius pra> nianibus non
c< Cum itaquc rcclissimc dicatur Salvalor pro totius habuimus, quanlum ad niemoriam nobis venit, et
inuiidircdemptione crucilixus, proptcr vcram hu- brevitas temporis et subitanea corapulsio permisil,
mana3 natura; susccptioncm.et propter comniuncm hoc capituluui huinililas nostra: intelligcnlia-dcliba-
in primo hominc omnium pordilioncm, potest vit.Scd qui bcnigneac siroplici intentione advert«re
tamen dici pro his tantum crucifixus, quibiis mors volucrit, a scnsu illius nihil, a verbis vero ipsias
ipsius proruit,dicentccvangelista : (/11/11 Jesus mori- pcuc nos discordussc vidcbit. riolegal ct capitu-
nihil
lurus crnt pro ijcnte, non liinlitm pro yente, sed elium lum quod e.\cerpsimus,ct vcrba sancti Pr.i?pori qujD
ut ftlios Dci ronijreijitrct in unum [Joan. xi, 52). In in proximo proposuimus,ct videut si cst vcrum quod
sua cnim venit, et sui cum non rcccpcrunt : ijiioliiuot dicimus. Et nc gravc cuiquam legcnti nit long« ra-
autem rercperunt eitin, dcdit cis p-.tcstatcm filios Dei perius capitulum quoil cxccrpsimus quiprcnc, hic
fieri, (/«(' non e.v snnf/uinJlnts, ueiiuc ('.r volunlnle rar- D illud dignum consuinius poni^rc. Istud esl aul«m
nis^neijite c.r voluntatc viri,sed c.r Dco nalisiinl{Jonn. cnpituluin an. '
:um : • C
I, 11, 13). Divcrsa ergo ab istis sors coruni esl, •I minus nosler, ..lushomo .,

(|ui intcr illos censentur, de quibus dicilur, Liur •I cujus nalura in assumpla non ruerit ita nullus
illo :

lucet in tciicbris,et tencbi\r eam non comprchendertinl « csCfuil.vcl erit bomo, pro quo passus non fucrit,
{ibid., 5) ut possil sccunduin hoc dici
: Ucdein- : « licct non omncs passionis cjus myslcrio rediman-
ptor mundi dcdit pro mundo sanguineni suuni. ct « Inr. Quia vcr.
inundus rodiini noluil, quia lucom tonebr.T non rc- " rcdimunliir.ii
coperunt et lenebr.T reccperunl, quibus dicil
: « copiosilatem.sed ad inlldolium ct ad non creden-
Aposlolus, Fuistis aliqiiando lcnchr.T. niinc aiilem " tium ca (Idcqu.T pcrdilcctioncmopcratur rf^.-^picit
Ituc in Domino {Ephcs. v, «). » El conlra Vinccnlia- « parlcra quiapoculum humanajstluUs.quodcon-
:

nos {rcsp. prim.) : .. Cum ituquo proplor unam >. foclumcsl inlirmitalo noslra ct vir i.ha-
omnium uaturam,ct uaam umniumcausam, a Do- « bct quidcm in se ut omnibus pr -1 non

!
 3G9 DE Pn.EDESTINATIONE DISSEflTATIO POSTEniOlt. 370
" bibitur Eucharistia enim ost Rc- A. vixerint, niliil cis prosit, sed tandiu rcscrventur
non medetur. »

dcmptoris ac Salvatoris mundi proposita omnibus, doncc ruantet pereant nec anteeos ex hac vita quam :

sed fidelibus dans salutera,qu.T; est in eodem Domino hoc eis contingat auferri.Et quod Deus quibusdam
secundum Apostolum est
nostro Jesu Christo, qui filiis suis,quos regeneravit in Christo,quibus fidem,
Salvator omnium hominum, maxime autem fidc- spcm,dileclionem dedit.ob hoc non det perseveran-
lium quia non est aliud nomen datum sub coelo
: tiam, quianonsunt a massa perditionis pra;scien-
hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri(.-lfMv, tia Dci et prwdestinatione discreti. Gothescalcus
12). Cui cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti autem post prajposita testimonia quaj proferuntur
est honor et gloria, potestas ct imperium, ante ex 305 Scripturis Dominum passum fuisse pro om-
omnia per omnia, ct in omnia sicula saiculorum. nibus itadicit:«Qui vero,inquicns,propter haic testi-
Amen. monia.vel alia his similia, generaliter pro omnium
tam scilicot clcctorumquam reproborum salute et
SO^ CAPUT XXXV. rcdemptione Dominum passum esse dicit, ipsi Deo
Seqnitur ratio reildita de quinto cipitnh, qitod cjiiasi su- Patri contradicit, » et reliqua, usque dum ad ista
per dolorem vulnerum nostroruin od/icieiis, in sugrjit- pcrvenit, ut diceret : « Verumtamen quia electi et
tationem nostram reprehensor noster acerrimus cuns- rcprobi propter peccatum originale,et omne insuper
puere voluit. J
actuale, tandiu detenti sunt, detinentur,detinebun-
tur sub diabolo captivi, donec redimerentur atquc
Item in quinto capitulo dicithic nostcraccrrimus
redimantur divinitus per gratiambaptismi,quando-
reprehensor:«Firmissimetcnendumcrcdimus,quod
cunquequicunque fuimus in Trinitatis nomine bap-
« omnismultitudofidcliumcxaquaetSpiritusancto
tizati, tunc sine dubio vel elccti vel Tv^probi commu-
« regencrata, ac per hoc veraciter Ecclesia! incor-
niterexstitimus redempti, id est dc dominio dffiuio-
« porata, et juxta doctrinam apostolicam in morte
nica! ditionis eruti et liberati ct quotiescunque "

« Christi baptizata, in ejus sant,-uine sit a peccatis

quicunque baptizaulur,et dcinccps iu diem judicii
« abluta. » Et sequentia codcm ordine prosequens,
baptizabuntur, tunc a diabolica prorsus capivitate
sicut et in illo continctur capitulo,quod olim nobis
redimuntur, atque rcdimentur, id est eruuntur et
dedistis, excepto quia, ut prwmisimus, hoc unum
libcrantur, eruentur et liberabuntur.Hinc est illud
apostolicum subtraxit testimonium,quod in illo ha-
apostoli Petri, de magislris mendacibus, et scctas
betur yoluntariejmiiml^^peccunlihus nobispost ac-
:

perditionis introducentibus,celeremque sibi perdi-

ccplam iwlitiam jarn non rclinquifur pro
veritalis,
tionem superducentibus Eum, inquit, qui emil cos :
peccalis liostia.Ilcbr.\.2&.. Quod cur egerit magno-
. Dominum ncganles {II Pelr. u, 1). Baptismi cnini
pcrc non curamus, cum hoc capitulum, ,.
. ,

licet mde- r
t eosemit,non tamen pro eis crucem su-
bite nobisilludimpingat.nosmordere nonprffivalet.
biit, ncc mortcm pcrtulit, ncque sanguincm fudit.
quia nihil exinde scripsimus,nihilque contra fidem
Quod autem baptisuii pcrccptio rcdcmptio nuncupe-
sensimus vel sentimus. De quo otiam in prioribus
tur, doctor gcntium manifcstc fatctur : Nolite con-
libellisderogatoribusnostrisresponderecuravimus.
tristnre,in([uii,Spiritum sancluni Dei in quo signali
In quibus quicunquc illorum figmcnta lcgerint et
cslis in die rcdeinptio)iis{Ephes.iy,30). Et in eadem
apologiam nostram rclegerint,scicntnoshincimme-
supcrius ad Ephcsios cpistola : In quo ct credentcs
rito rcprchensos,et magis compilationc livoris.quam
signati cstis Spiiituproinissionis sancto(Kplws. i,i3).
ratione vcritatis, de nobis eos quicunque fuerint
Hinc etiam sanctus llicronyiiius asscrit,redcmptio-
ejusmodi aranearum telas frivolo labore texuissc.
Undc
ncm inquicns vetcrum pcccatorum in aquis bapti-
sciat quiscumque
lcclor devotus, a nobis,aut
ex nobis, vel suspicionis indicium nullo modo pro-
smi reperit, sed hujusmodi rcdcmptio, qua; com-
munis est el elcctis ct rcprobis, non redeiiiit nisi
cessisse, cur talia contra nos vel de nobis scribi
a peccatis prajteritis. »
debucrinl.Scd a Gothcscalci pitacio.quod ad qucm-
II.cc ita a Gothescalco suiit ilicla. Contra h;cc
dam monachum composucrat,liinc scriplum rcperi-
dicit sanctus Augustinus incpistolaad Uonifaciuiu
mus : quod idco supponemus,ut qua; illc dixcrit,et
{epi.sl. 106). « Ita sibi cxhibcat, inquicns Dominus
quaIitornnscatholicescntianuis,oninibus qui lcgere ^
Chrislus in gloriosam Ecclcsiam, uon hab.cn-
illa die
volucrint demonstrcmus. Et liccthis quibus suffi-
tem luaculam aut rugam, aut aliquid ejusmodi,
cicntia possunt sufficere,sufficientia curasscmus
in
operis hujus capitulo quarto colligere propter
quam iiiodo mundat luvacro aqua; in verbo quia :

: im-
neqiie aliquid rcmaiict in baptisino,quod non diniit-
pri)bitatemtamcn nos iniportune periirgentium,
tatiir, prcteritorum omniuni pcccaloruui, si lamcn
adhuc aliqua vclut ad hoc specialius pcrtinentia
ipse baptismus non frustra foris halicatur, scd aut
studcmus supcradjicere.
intus delur, aul si jam foris dalur, non foris cum
Hinc veteres Prwdpslinatiani dixerunt qiiod ab illo riMnaneatur : et quidi|uid ab eis, qui post ac-
I

eis qui non sunl pr.cdestinati ad vilani,non aufcrat ceplimi Imptisiiiuiu liic viviint, huiiiana inllrmitatc
pcrccpta baptisnii gratia origiiiulc pecjatum et : coulrahitur qua:cumquc ciilparuni, propter ipsum
quod non pncdcstinati ad vitain, etiumsi fuerint in lavacrum diinitlitur.i El in libro primo dc Niiptiis
Christo per baptismum regenerati, ct pic .justequo ot Concupisccnlia (cap. 33) : « Sic onim, iiiquit.
 371 HINCMAUI HHEMENSIS A1{CII1EI'1SC0PI. ^72
accipiendum cst quod ait idcin Apostolus: C/ir(.W«s A citurosvivosctmortuos; videlicctomnesparitcrelec-
diltxil Ecclesiam, et senielipsum Iradidil proea.ut tos i'edemit,eruit,abluit(]ucpeccatis,ip.'-iprursusipsi
cam sanctificarcl, inundans lam lavacro w/uu- in .'unt mundus, pro quo passus est hominus. ut ipse
Virho.ul c.vliili()cC sihi ipsc (jloriosain ICcclcsia nan di.xit l'anis(iacm cgodcdcro caromcu cstpro niundi
:

hahcnte7nmacitlani,aulrugam,aulali(iuidliujusmo(li vita Joan.\'i,r>l).'' Et item alibi idcm Gulhcjcalcus

(J^phcs. V, 25). Sic, inquam, lioc accipicndum cst, scribit :<Absit proculame ut vcl illud solummodo
:

ut eodem lavacro regcnerationis, et verbo sancliri- vclim somniare,nedumsemclsusur.-arc,ul ullunico-

cationis, omnia prorsus mala hominum rcgncrato- rumperpetualitcrsecum perilurum antiquus rapere
rum mundentur at(|ue sanentur, 306 non solum 807 valiiut an;,'uis,pro(|uibus rcdimendis tam prc-
peccata,qu,-e oninia nunc remittuntur in liaptismo, tiosus Deo Patri Dumini Dci nostri Filii sui fusus
scd ctiam qu.-c posterius humana igncrantia vcl in- est sanguis. Amcn. Et item loquens ad Deum
>.
:

firmitate contrahuntur. Non ut baptisma quolics «Claretitaqucsatis apertcquoniam nullustibi perit,

peccatur toties rcpetatur.sed quia ipso quod semel quisquis rcdemplus est persanguinem crucis tua;.»
datur fit ut non solum antea, verum eliam postea Et sic multa ponens Scripturarum ct ductorum
quarunilibetpeccatorum vcniafidelibusimpctretur. exempla, qu.v mendacio manifcsto ad scnsus euos
Ouid enim prodessel,velantebaptismumpcenitentia n inllectendo scntentiam suam nititur roborare, liic
nisi baptismus sequeretur.vcl postea nisi prascede- Laircsis a Pr.-cdcstinalianis inler alia fuil inventa.
ret? In ipsa quoque orationc Dominiea, quK quoti- Undc ad Faustum cujus opuscula inlcr apocrypha
diana cst nostra mundatio.quo fructu.quo cCTectu apostolicasedes dcpularecuravil.quoniam cuni aliis
diceretur Dimittc nobis dcbita nostra, nisi ab eis
: malcsana; doctrina; zizaniis.eliam do ultima pa-ni-
qui haptizati sunl diccrctur? Itemque clcemosyna- tentia prave disseminavit.sicut scripta ejus denion-
ruin laipitas et beneficentia quantalibct cui tandem strant, qua; S. Ccclestinus ad episcopos Gallicanos
ad dimittenda sua peccata prodesset, si baptizatus scribcns rcdarguil, ut in ejus decretali scriplum in-
non esset? Postremo regni cojlorum ipsa felicitas, veniturepislola),quidamPaulinusitascribit dicens:
ubi non habebit Ecclesia maculam aut rugam, aut « Scire ignarus exoplo, ul qua> immortalis quo-

ejusmodi.ubi nihil reprehensionis, nihil si-

aliiiuid modo pro mortalibus viliis anima lorqucalur, vel
mulationis erit, ubi non solum reatus, sed nec utrum anima et spiritus idem sint, aul quomodo
concupiscentia erit ulla peccati, quorum cril nisi scgregcntur agnoscam.Nam prxdictus vir Marinus
baplizatorum?Acperhocnonsolumomnia peccata, ita mc sub sacramenli ctiaui intcrposilionc conlor-
sed omnia prorsushominum mala Christiani lavacri ruit,(|uod qui corporalibusvitiisoccubucrit,nullara
sanctitate tolluntur, quo mundat Ecclesiam su.im possit veniam promercri, scd in hisdem scnctur
Christus, ut cxhibeal eam sibi, non in isto swculo, '-' ipsa resurrectione suppliciis, ncc possit cxpiari in-
sed in futuro,non habentem maculam, aut rugam, fcrnalibus tormcnlis quod corporalibus diu vitiis
autaliquid ejusmodi.Nam qui modo eam talem esse coiicrcta coDtra.\erat.TamcD ita miscrrimus credo,
dicunt.cl tameninillasunt.quoniametipsi fatcnlur quod si scmcl susccptum signum divini nominis.et
se habere peccata, si verum dicunt, profecto quo- infixum fronto charactcr Domini nostri nunquam
niam mundi non sunlapeccatis.habct in eisEccle- niali sibi conscius vel subdolus falsalor infrin.-. !.

sia maculam. Si autem falsum dicunt, quia corde cxpiando crrorc torm.i.'.!!.,
susce)itis lcvitcr pro
duplici loquuntur, habet in eis Ecclesia rugam. Si purum acrium sensum, ct simplicis anima; igncm
aulem sc dicunl habere isla, non ipsam, non crgo diu consumpta jiroducat.Nam si univcrsa ha;cqus
se esse membra ejus, noc sc ad corpus cjus pcrti- intcrminatur duinnus meus Marinus excipiemus
nore fateantur, ut etiam sua confessione damncn- poocalorcs, quid niajus iiiipii mcreantur ignoro. ••

tur."Et Beda in cpi.^tola Joaniii.* prima ycap. 1): Et ali()uanto su))(;rius : •• Mca ha>c scntontia esl.quod
sanguis J( su Clirisli
/ilii cjiis mundat nos ab oir.ni si omnia h;ec Christianus escipict, nibil suscipcrc
;i(rni«o...Sacrameiitumnam(|ucDoniinic.Tpas?ionis valeal .\rianus. «
clpra-tcritanobisomnia in baptismo pariter poccata Demonstrat ct sanctus Augustinus hanccsscPra!-
laxavitetquidquid i|uotidiauafragilitato post baplis- destiiiatianorum adinvcntioneni, resisl'
macomiiiisimus,ejus(lem nostri Redcmptoris gralia alio erroro, scilicct socunduin pr
ijuia
dimittit. Maximo cuniinteropora lucis (lua; facimua qui(]ue daiiinarenlur,otiam antoquamn-i
huniiliter quotidie nostros confitemur erroa-s,
illi el sccundum quod pr.rscili crant futuri, i .

cum sanguinis illius sacramenta percipimus, cum tollcrentur cx snsculo quam manirestarcnlur injusti,
dimittcntcs dcbitoribus nostris nostra nobis debila secundum pra^srientiam tamcn crant damnandi.in
dimitti pn;camur, cum mcnioivs passioiiis illius libro do Pr.i-iloslinalionc SJinctoruni cufi.H :..<Juis
libentor adversa (|ii.i.]uc toloramiis. » cnim, iii(]uil, audoal nogare Ci
Di-indo Ciothesc.ilous )>r(.)sequitur in pr.-pfalissuis morlc pr.roccupaltis fuorit, in : ,

blasiihemiis ;•. .\t illa qu.r pmjiria et specialis csl Quilihcl hoc dixcril,quis homo sana; lidci rcsislon-
solorum omnium eloclorum.quam eis tantummodo dum putavil? llem si dixcril juslum, si a juslilia
crucin.\us impcrlivit,pius redcmptor ipsorum sioul a sua rccesscrit, in qua diu vixil, cl in ca fucril im-
pra;teritis,itanimirumetapra;scnlibusnalosetnas- pietate dcfunctus, iu qua non dico unum annum.
373 DE PH.EDESTINATIONE DISSEIITATIO POSTEP.IOR. 37-4

sed unum diem vixerit, in pccnas iniquis debitas A Bcda :« Sanguinis, inquit, proprii tinctione prius ha"
hinc iturum,nihil sibi suam praeteritam profuturam beo perfundi, et sic corda crcdentium spiritus igne,

justitiam, huic perspicue veritati quis fidclium con- quo tcrrena omnia simul et animam suam despi-
tradicit? Porro si qu.-cratur a nobis, utrum si tunc cere, imo odire queant, inflammare. Non enim erat
essct mortuus quando crat Justus, pcenas esset in- spiritus datus, quia Jesus nondum fuerat glori-
venturus an requiem, nunquid rcquiem respondere ficatus : hoc est victoria passionis, de qua alibi :

dubitabimus? Hccc cst tota causa cur dictum est, Potestis, inquit, hihcre calicem qtiem ego biho, aul
308 a quocnnque sit dictum Raptus est ne malitia : haptismum quem S09 eqo baptix-or baptizari? (Marc.
tnutaret intcllectum ejus (Sap. ix, H). Dictum est Et item Leo in cpistola ad Constantinopo-
X, 38). )i
enim secundum pericula vitffi hujus, non sccundum litanos (epist. 23) « Sncramcntum, inquit, hoc ma-
:

pra>scientiam Dei, qui hoc pra-scivit quod futurum gnum est, ego autem dico in Chrislo et in Eccle.tia.

erat, non quod tuturum non erat. Id est, quod ei Ab ipso ergo principio generis humani, omnibus
mortem immaturam fuerat largiturus, ut tentatio- hominibus Christus est denuntiatus in carne ven-
num subtraheretur incerto, non quod pcccalurus turus : dictum cst, erunt duo in carnc
in qua, sicut
essct qui mansurus in tentatione non csset,» Confra una : utique duo sunt Deus ct homo, Christus et
qua; Pra^destinatianorum dicta nefaria, lia!C et alia n Ecclcsia, qmv. de sponsi carnc prodiit, quando cx
plura proBfatus sagacissimus doctor dixit, et nos non laterc crucifi.xi manante sanguine etaquasacramcn-
multa collihere studuimus : quia et ipsi his Gothes- tum redcmptionis et regenerationis accepit. Ipsa est
calci resistunt perversitatibus,qui cum eo consistunt enim nova conditio creatura3, qua in baptismate,
adversus doctrinam catholicam in supra aliis, sicut non indumento vera; carnis, sed contagio damnata;
ostendimus,quibusdam divcrsitatibus.Nosautem ca- vetustatis cxuitur, ut efuciatur homo corpus Christi,
tholica; et apostolica? Ecclesiaj documenta sequentes, quia et Christus corpus est hominis.»
eidemGothescalco,ipsiusquepravffidoctrina;obsisti- Hinc S. Siricius ad Himcrium, cap. 3 :« Adjectum
mus,cum fremitu cunctis male sentientibus pertimc- est etiam, quosdam Cliristianos ad apostasiam,
scendo, beati Leonis apostolica? sedis episcopi inso- quod dici nefas est, transeuntes, ct idolorum cultu
nante corde et ore ac stylo clamantes (epist. 4 ad epi- ac sacrificiorum contaminatione profanatos quos :

scopo.') Sicili.T, c. 3y." Quamvis et illa qua? ad humilita- a Christi corpore et sanguine, quo duduni redcmpti
tem, et illa unam
qua; ad gloriam pertinent Christi, in fuerant renascendo, jubemus abscidi. Et .\thanasius
concurrant eomdemque personam, totumque quod in Symbolo, dicens se credere in Christum, pra;-
in illo et virtutis divins est in infirmitatis humana;, missis aliis, assumptum in coelis, sedere in dextcra
ad nostra: reparationis tendat effectum, propric ta- Patris, indc venturum judicarc vivos et mortuos
mcn in mortc crucifixi, et in resurrectionc morlui, ^ cxspcctamus, in hujus mortc et sanguine rcmissio-
potentia baptismatis novam creaturam condit ex vc- nem peccatorum coufccuturi. » El sanctus Grogo-
terc, ut in renascentibus et mors Christi opcretur rius in libro Moralium xx\m(cap. vi). « Ahsorbcbit
et vita, dicente beato apostolo Paulo : An i<jnoralis, fluvium cl non mirabilur, et habet fiducinm quod in-
quia quicunque baptizati sicmus in Christo Jesu, in fluat Jordanis in os ejus (Joh xi,, 18). Qui autem si-
morte ipsitis Iniptizatistwms? Consepulti enim sunius gnantur appollatione Jnrdanis. nisi qui jam imbuti
cum illo pcr linptismum in morte ut qiwmodo sur- : sunt sacranionto baplismalis^QuiacnimRedemptor
rexit Cliristits a mortuis per t/loriam Patris, ita ct nos nostor in hoc numino baptizari dignatus est, ejus
in novitate viuv ambulcmus. Sicnim compluntati facti nomine dobcnt baptizati omncs exprimi, in ([uo
sumus simililudini mortis epts, simul et resurrectionis ipsum contigit sacramentum baptismatis inchoari.
erimus (Rom. vi, 3). Kt ca;tcra, qu;c latius magistcr Quia vcro et post Modiatoris advcntum, quosdam
gcntium ad commcndandum sacranientum baptis- qui rccto vivcre ncgligunt otiam fidoles rapit, (]uos-
matis dispulavit ul apparerct cx hujus doctrina;
: dam qni baptismatis sacramentasignati suut doglu-
spiritu, rcgoncrandis homiuum,et in Doi filios
liliis tire se posse confldit. Alios namquc sub Chrisliani-
adoplanilis, illum diem el illud tempus electuni, iu tatis nomirto positos devorat, quia in ipso eos fidei
quo persimilitudincm formamquc mystcrii, ea qu,e n crroro supplantat. Alios a rcctitudinc fidei ncqua-
gcruntur in niembris, his qua; in ipso sunt capitc quaiu doviat.sed ad usum prava; opcrationis incli-
gesta congrucro rlum iu bai)tismatis rcgula et mors
: nat. » Et posl paululum :« Valde lorribilc cst, quia
intcrvenil inlorfcctionc peccati, et sepulturam tri- mullos aporto orc etiam post cognitioncm llodcm-
duanam imitaturtrinademersio,et ab aquis elcvatio ptoris suscipit, post lavarri undam polluit, post
resurgontis Instar cst de scpuIcro.« El item idem : sacramenta ccclestia ad inforni profunda rapil. »
(1 Baptismi autom sui in se condidit sacramentum, Et sanctus Ambrosius in libro secundo de Sacra-
quia in omiiibus prinialum tcnens, so docuil cssc mcntis (((;/). 2) :« Vidc ubi baplizaris, undc sit
principium,i'ttunc rcgoncrationis potontiam sanxit, baptisma, nisi de cruce Chrisli, do mortc Christi.
quando dc lalorc ipsius pronuxcruut sanguis ro- Ibi csl oinnc niystorium, quia pro lc passus esl, in
demptiouis aqua baptismatis. Quod domnnstrat
ct ipso redimcris, iu ipso salvaris. » Itcm in codcm
ipseDominus^diccnsinEvangeliosccundum Lucarn: (crt/). 7) :« Clamat orgo Apostolus sicut audistis iu
Bapti.imo autem haheo liaptix-ari (Luc. xn, .'iO)." Ilinc lccliono pr;csonti,(]nouiam qiiiounquc ba]ilizalur, in
375 III.NCMAIII nillDMKNSIS AIICII1EPISC01»I 376

mortc Josu baptiznUir. Quid csl in morlc? ul quo- A fucla csl mater. Christus aulcm non ila : nulrilor
modoCliristus iiiortiiiis est, sic ot lu mortem dc- cst nostcr. Idco ct pro cibo propria cornc pascit, et
puslcs quomodo Chri.«tus morluus cst peccuto, ot
: pro potu suo nos sanguinc propinavit." Et ileuj in
Dcu vivit, ita ct tu suptriorilHis illcccbris peccato- hoiiiilia de principiis .Marci :uGrundis misericordia,
rum mortuus sis pcr baptismalis sacraracntum, el qui pcccata non fcccrat baptizatur quasi pcccator.
rrsurgas pcr gratiam Christi. Mors ergo est, sed In baplismo Domini omnia pcccata dimillunlur.Scd
non in mortiscorporalis veritate.scd insirnilitudine. quasi prxludiumcst baptisma Salvaloris : ciDlcruai
Cum enim mergi^ris, morlis suscipis ct sepulturaj vcro rcmissio 31 9 pcccatorum sanguine in Chrisli
siiuilitudiiiem, 3B0 cTucis illius aeci|)is sacramen- est,in Triiiitatis niysti;j-io.>'El in Senuone dc vcrbis
tuiii, quod in crucc Christus pepcndil c.t clavis con- Aposl^li .iii
: ignoralis, inquit, fralrti, quoniam
<<

fi.\um eat corpus. Tu ergo cum crucifigeris, Christo (luicwuiue in Clirislo baptiuiU futnus, in inorU cjut
adhaTcs, clavis Domini noslri Jesu Christi adh.ercs, (xipliiuli sumus ? Conscpulti crgo tlli suviu* pcr l,ap-
nc te diabolus possit abstrubcre. » Itcm in libro mum in morlc {liom. vi, 3). (Juid Cbl iu murlc iUius
quinto Tunc unusde militibus iancca latus ejus
:« baptizuti &uiiius? ut ct ipsi moriamur sicut ct illc.
apcruit, cldc laterc ejus aqua fUixil cl sanguis Gru.\ ouim cst baptisma. Quod crgocruxChrislo et
quare aqua?quare sanguis? aqua aulcm ut mun- n sepulcrum, hoc nobis haptisma factum eet tam :

daret, sanguis ut rcdimeret etsi non in cisdcm ipsis. Ipsc namquc carnc el

El sanctiis Joanncs Chrysostomus in homilia ad morluus cst ct scpultus, nos aulcm jicccato in utro-
Neophytos :« Vis ct aliam hiijus sanguinis scrulari quc. Quaproplcr non dixil, complautati morti, sed
virlutcm ? Voio unde primum concurrerit incipias, similitudini morlis. Mors namquc cl boo cl iUud,
ct do quo fonlc manavit. De ipsa primum crucc scd non cisdcm ipsi» subjacet : scd hxc quidcm
proccssit, latus illi Dominicum iuitium fuit.Mortuo carnis Chrisli, nostra autcm pcccali : qucmadiuo-
enim ait Jcsu. ct adhuc in crucc pcndcnte, approxi- dum crgo illa vera, cl ba:c. "
'

mat niilcs, lalus lancoa pcrcussit, ct exinde aqiia Et niagnus Lco papa in tckino calholicx 1]
fluxit ctsauguis.Unum baptismatissymbalum,aliud Flavianum (cpisl. 10, c. 5j:" Si ergo Chriii;
sacramcnti. Non ait, exiit sanguis ct aqua, scd, cxiil susccpit fidcm, ct a praidicalionc Evangelii sui noa
aqua primum ct sanguis quia prius baptismatc : avcrlit auditum, videat qux natura translixa clavia
diluimur, ct postea mysterio dcdicamur, latus milcs pcpcnderit in ligno crucis, etaperto per militis lan-
ai)eruit, ct tcinpli sancti parietcm patefccit. Et ego ccnm latcre crucifi.xi, intclligat undc saiiguis cl aqua
thcsaurum pra'clurum invcni, ct fulgentes divitias fluxcrit.ut Erclcsia Dci el lavacro riL'«r<'tur el po-
rac gratulor repcrirc, Sie ct dc illo agno factiim culo. .\udiat bcatuni Petruui apos: :-

est, Juda:i ovcm occidcrunt,ct cgo fructumdc sacra- C tcmquod sanctificatio spiritus per .(
.
. il

incnto cognovi, do latere sanguis ct aqua exivit. sauguinis Christi nec transiloric lcgat cjusdcm apo-
:

Nolo tam facilc auditor transeas tanta secreta my- stoli vcrba diccntis : Scinili-f quod non corruplibilxbui
sterii. Parcslatenim mihi mystica atqiio sccrotalis arijcnlo ct auro ralcmpti cstis lU: ivj/ia icslra converso'
oralio. Dixi baplisiiiatis syiubolum ct rayslcriorum lionc ptitcnui- lrii<litinnis, scl prctioso fotujuinc quasi
aquuin illam etsauguincmdcmonstraii. Exhisenim agui incont'jmiuali ct imiiuwulalt Jcsu Chruti I l'clr.

saacta fundata esl Eoclesia, pcr lavacri regcncralio- ii 18). licali quoque Joamiia aposloli tcstimuaiu non
nemct rcnovalioncm Spiritussancti. Pprbaplisma, rcsisiat dicoulis : Et sntis/uis Jctu. Filii Dei eitiitHdai
inquit,et mystoria iiuic cx latcrc vidcntur cssc pro- iws nl> omtti p-.ccntu J Joan. i, 7). Et itrrum : lljrccsi
'

lata. Ex lalore igitur suo Cluislus a^dilicuvit Ecclc- rictoria qu.v viticil inxutdum. ••t

siam,sicut de hitcre .\dam cjus conjux Eva prolata qui luicit munJum, iii\i qui cr J il

csl. Nam huc dc causa Paulus quoquc tcstatur di- Filius Dcif llic cstqui vcnil ftcr uqwim </ miyuinctii
cens De corporc cl (U ossibus cjus suinus [Ephcs. v,
: Jcsus Chrislus : iion in atjua soluin, u-d m asjua cl
3t)). Latus vidclicct illud sipnilicans Nam sicul ilo sanyuinc. El spiiilui c*l qni Uttificatur quoiiuim
Deus fccil' fcminam procrcari, sic ct do
illo lalcre Christus cst vcrilas : quin Irct tuttl qui Uiliuwnium
suo latcrcChristusaquuranobisct sanguincmdcdil, i/"n'u-s, "V""' ''^ sanjuit, ct Int uhikh tunl
Q «iflwi.

undc rcpararetur Ecclcsia. Et sicul in soporc quics- (/ Jonii. v, i). Spirilus i t

ceutis .\da; Deus lateris rocmbra palcfccit, sic ino- sanguis rcdcmpUouis.ct j ,
;.a :. _

do post mortcm aquam nobis donavit ct sangiii- unum sunt, ct iodividua manent, oibilque coruu a
ncm ct sopor illc nunc raors cst,ut discas murtom
: sui coiincxionc scjungitur : quia catbolica Ecclc.-ia
milla soporis scparationc disccrni. Vidclc queinad- hac lidc vivil, nr |irii;ifil, ut in Christo Jc-u noc .siuc
luoduin sponsam ^ibi Chrislus conjunxit, vidcto quo vera di\ii •'

vos cibo salictatis cnutril. Ipse nobis cibt substautia humniulat' .

. ..u

ogt alquc nulrimentum. Nam sicul mulier, alTcclio- Asturicnsc^n cpiscopum (cap. lltydicil : " .Ncmnwm
ivis natura cogcnto. penitum alcrc sui lactis fecun- possc acondilionc vctoris hominis lil>orari, ni-' i-r

dilatc fcstiiiat, sic ct Christus quos ipsc rogoncrut sacramculuni baptism.itis Chrisli. in quo nul
suo sanguinc scmpcr nulrit.» El iu lionr.lia prinia dc crctio rvi:

psalinoL:" .\pud divitcs crubcscil licri nutris qua: rnini in Ch^

m DE PIl.EDESTINATIONE DiSSERTATIO POSTERIOR. 378

Non est Jud!i'HS,nriiuc Giwcus ; mncst .Kiviis^^iCiUc A_ i^occa.io. Sed in Clirislo simililudo, nos veraciter
lilicr; non mascidus.nciuc fcmlnn. Omncs cniin
csl oidcm roi cujus illa fuorit similitudo moriamur, et
unum vos cslis in Cluisto Jcsn {Gal. m, 21). quomodo illius vera carne vera mors fuit, sic fiat in

Et sanclus Augustinusinlibro sexto contra Julia- veri peccativeraremissio.»Item in eodem libro,ca-

num (cap. 8):« Si obliviscatur homo se deliquisso, pitc terlio «Consepulli crgo illi sumus per bapti-
:

ncc ejus conscientia stimulotur,ubi erit reatus illo, snium in mortem,non sine parvulis quoniam qui- :

quem Iranseunte peccato manore conoodis doncc cunque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte
remitlatur? Non est corte in corpore, quia non est illius bnptizati sumus ut quomadmodum surrexit
:

eoruni accidentium, quae accidunt corpori. Non est Christus a mortuis per gloriam l^atris, ita et nos in
in animo,quia ojus memoriamSlS dclcvit oblivio, novitate SUS vitaj ambulcmus. Si enim complantati
El tamen est. Ubi est igitur? cum jam bono vivat sumus similtudini mortis ejus,sic et resurrcctionis
homo nihil lalc committens, nec dici possit eorum orimus.llic sunt et parvuli complantali similitudini
pcccatorura ojus reatum mancro qua; mominit, oo- mortis ejus hoc enim ad omnes porlinet,quicun-
:

rum vcro qua3 oblitus est non mauerc.Manct quippc quo baptizati sumus in Christo Josu hoc scientos :

eorum donec remittantur. Ubi crgo manot, nisi in quia votus homo noster simul crucifixus cst. Quo-
occultis legibus Dei.quffi conscriptaj sunt quodani- y, rum vetus homo,nisi quicunque baptizati sumus in
modo in montibus angolorum,ut nulla sitiniquitas Christo? Item in libro tortio {cap. 21) :«Quod na-
)i

impunila,nisi quam sanguis Mediatoris cxpiavoril? tus es, pcrtinet ad Dci conditionom, et parentum
Cujus signo crucis consecratur unda baptismatis, fccunditatem contra quod aulom dimicas quia re-
:

ut ca diluatur reatus lanquam in chirographo scri- natus es,pertinct ad prffivaricationeni quani diaboli
ptusinnotitiaspiritaliumpotestatum.perquas poena astutia seminavit. Undc te Ghristi gratia liberavit,
exigitur poccatorum. Iluic chirographo nascuntur ut prius boc malo bene utererisin conjuge,nunc illi

obnoxii omnes in carne de carne carnaliter nati, advcrseris in Non jam rcus cx illo sicut eras na-
te.

cjus ab hoo dcbito sanguino liborandi.qui in carno tus, scd ab eodem rcatu non cruius,nisi quiarcna-
quidem et do carno, non tamen carnaliterjsed spi- tus, ut possis redcmptus regnarc cum Christo, si

ritualiter nalus est.Natus est enim de Spiritu sancto tamen isla hajresisnontefaciatporire cumdiabolo;
et Virgine Maria: de Spiritu scilicet sancto,nc csset sed quod potiuscupimus confitoaris malum contra
in illo caro pcccati : ex Virgine autcm Maria, ut quod bellum geris ut eo non ita scparato,quasi alia
:

esset in illo similitudo carnis pcccati. Idoo illi chi- nunc sit, sed to omni cx parte sanato, in perpetua
rographo non vonit obnoxius, ct ab illo solvit ob- paeo Iretcris.iiEt item in codcm {cap.o) « Nce co- :

noxios."Et item in codem libro : « Quicunqne bajUi- geris ros impiissimas atque absurdissimas dicero,
zati sumus in Clivisto Jesu, iiimorlc cjus Oupti.ali C aut baptizandos non esse parvulos, quod quidem
sumus (Rom. vi, 3) : dicendo enim quicunquc, non postea estis fortasse diefuri aut fam magnumsa- :

utiquc parvulos fecit oxceptos. Quid est autem in cramontum sic in cis esse ludibrium.ul in Salvatore
morlc Chrisli baptizari, nisi peccato mori?Uiidc bapfizentur, sed non salventur : a libcraforc rcdi-
etiam du ipso idem alio loco (Wcii.Quodcniininor- nianfur, sod non liborcntur : ab hoc lavacro rcgo-
tuus esl pcccato, morltius cst senicl {liom. vi, 10). norationis lavcntur, scd non abluantur : cxorcizcn-
Quod utiquc dictum est propter similitudinem car- a potostate tenebrarura non
tur, et exsunientur,scd
nis peccafi,proptcr quodetmagnum mysterium cst eruantur:sit corum pretium sanguis qui in rcmis-
cruois ejus, ubi ct vetus homo nosfcr simul cruoi- sionom fusus est peccaforum, scd nullius peccati
fixus est, ut ovacuc;lur cnrpus pcccati, Si ergo in remissione purgontur.wKf idcm(crtp.:>) :" C;ctorum
Christo parvuli bapLi7.autur,in mortocjus baptizau- rogo tc,quomodo potcsl intclligi islaredempfio.uisi
tur. Morlis cjus simiiitudiui complantati peccato a malo redimcntcilloqui rcdcmillsracl ab omnibus
utiqivc moriuntur. Quodenim niortuus cst pccculo, iniquilafibus cjus? Ubionira rcdomptio sonat,inteI-
mortuus cst scnicl.quodautcin victt.vivit l)i:o{l\om. ligitur el ijrefium et quid cst lioc, nisi prctiosus
:

VI, 5). Kt i[uid ost oiinqilanfari siinilitiidini inortis ? De hoc autem

sauguis agui immaculafi Chrisfi Jesu
e;Mi,nisi ([uod soquitur : Sic cl vos c.visliniatc vos prefio, quaro sif infcrrogamusalium?
lusum, ([uid
[)
mortuos cssc pcccato, vivcrc aulcm Dco in Gltristo Redoiupforipsercspondoat.dieafipsc mereator -.l/iv
sumus pcccato mortuum 1'ui.s-
Jc'4M?Nun(iuid dicf uri cst sanijuismcus,qui pro mutlis cffunAclur.in rcniis-
SC Dcum,quod nullum habuit unquam ? absit.Et ta- sionem pcccaiorum{Mattn.xxxvi, 28).Pcrgitc, adhuc
mcn quod moi'l'.;us cst,pcccafo morfuusosf somel. pergifc, ct sicuf dicifis, in sacramonfa Salvaforis
Mors cniiu cjus pcccafum nostruiii signilicavit,(iuo bapfizaufur scd non salvantur,rodiiiuinfur scd iuin
uti(iue ipsa iiiurs aecidif,cui morti mortuus cst. Id libcraufur, lavanlur sod non abluuiilur exoreiziiii-
est ut morfalis non cssct ultorius, poccatu dieifur fur et oxsurilaiilur, scd a poleslalo diaboli nuii

mortuus.Quod crgo ipse significavit in similitudini! oruuutur sic eliam dicifo

: finuliUir pro cis san-
;

carnis pcccali, hoc por cjus gratiam nos agimus in giiis in romissionom pcccaforum,sed luillius pocca-
carnc pcccafi, ut (luomudo illc moriondo siiuili- ti romissione nuuulanfur.lMira siint (|ua' (lieitis.uo-

tudini pcecafi, poccato niortuus pr.iMliealur : ita va suiit (iiKo (lieilis inira stupemus, iiovu cavo-
:

quicunque in illo 1'uorit liaplizafus morialur,i(l cst mus, falsa convinciinus. »

 :

370 IIINCMAIII IIIIEMKNSIS AllCllIEPISCOPI m

El itcm Bcda iu cpistola Joannis priina : « Qui \ nostrum in mysl^rium sacrosancla; passionis illius
venit pcr tiqiiam ct sanrmincm.t\<\ua.m vitlelicet la- baptismi aquis ablulus cst, verum etiam quotidie
vacri, cl suiicruincni sii.c passionis.A'o« i/i ff^Hrt .»o- tollit pcccata inundi.lavatquc nns a percalig nostriB
lum,sc(l in (iqna cl siinQuinc. Non solurn liaptizaii in sanguine suo, cum cjusdcm beat.e passionis ad
proptcr nostram alilutioncm dignatus cst, ul nobis alture memoria rcplicatur, cum panis el vini crca-
baptismi sacramentuni consncrarct ac tradcrct ve- : tura in sacramenlum carnis etsanguinis ejusinef-
rum et sanguincin suum dedil pro nobis,cum sua fabili Spirilus sanctificalionetransferlur.sicquccor-
nos passionc redemit,cujus sacramenti sempcr re- pus et sanguis illius non inndelium manibus ad
fectionc nutrircmur ad salutem. » Et ilem, " Trcs perniciem snam funditur et occidilur.sed fidelium
sunt qni tcslhiioniiiinpcrliihcntSt 9 vcrilati,ct trrs, ore suam sumitur in galutcm."Et itcni ipsc in Ira-
iiuiiiil, H(»n)i siint {I Joun. v. 7;. Individua namque ctatu Actuum apostolorum (cap. lOj 315 : " Pra?-
ha;c manent.nihil eorum a sui connexionc sejungi- cipue congruit nos bapti^^ri in nominc Doniini Jo
tur, quia nec sine vera divinitate humanitas, nec su Christi, quia sicul .\postulus ait Quicunque :

sine vera crcdcnda est humanitate divinitas.Sed et baptizati suinus in Clirislo Jcsu, in mortc ipiius
in nobis hn!r unum sunt, non nalura, sed cjusdcm baptizati suinus (Rom. vi, 3).

cperatione mysterii.>'Nam, sicut bcalus Ambrosius n Quiavcro in baplisrno Christi sanguinc redempti,
ait : I. Spiritus menlcm renovat, aqua proficit ad inndelitutevclperscverantiiniquilaleperircposEunl,
]avacrum,sanguis spectat ad pretium.Spiritus cnim contra Gothescalcuni sanctus.Xmbrosius in epislola
nos per adoplionem filiosDei fecit.sacri fontis unda ad Vercellenses ita dicit :« Paulus ct Epbcsios, in-
nos abluit, sanguis Domini nos rcdcmit. Allerum quit: Fornicatio autcm.cl omnis immundilid.rl ara-
igitur invi.sibile,aUcrum visibilc lcstimonium sacra- ritin nec nowinciur iii vobis, sicut drcct sanclos
mento conscquilur spirilali. " Et in consecrationc (Epli. v, 3i. cnim scitote, quoniam
Et infra : lloc
aqua; baptismatis catholica dicit Ecclesia :" Bene- omnis impudicus, aut immundus, aut avarus. ijuod
dico te ct per Jcsum Chrislum Filium ejus unicum estidotulatria,nonliabft liTrcditatem in regnoCliristi
Dominum nostrum,qui le una cum sanguinc dc la- cl Dci. De baplizalis uliqucdictum liquet : ipsi enini
terc suo prnduxit, ct discipulis suis jussit ul cre- accipiiint h.credilatcm qui baptizantur in morte
dcnlcs baplizarcnliir in tc, diccnlos -.Iic, docrtc oin- Christi.et conscpcliuntur cum tjiso.ul cum ipsorc-
ncs genteSjbaptizantcs cos in tiomine l'alris,et Fitii, surganl.ldco haTcdcs Dci, coba;redcs Chrisli sunl
19).»Etitem « De-
ct 'ipiritus sancti{M(itth. xxviii, hajredes Dei, quia transcribilur in eos Dei gratia,
:

sccndat hanc plcnitudinem fontis virlus Spiritus

in coha;redes Christi.quia renovantur in vilnm ipsius :

tui.totainquc luijus uquic substantiam rcgcncrandi h.Trcdcs quoque Chri!ti,quia daturillisper morleni
fecundct cfrcctu.»Et post pauca " Ut omnis liomo C ipsiustanquam testatorish;rrcditas.lstiigiturmngis
:

hoc sacramenlum rcgcnerationis ingrcssus in vera; sibi debent attenderc, qui habenl quod possinl
innoccnlise novam infantiam renascatur.per Domi- amittere.quam qui non habenl.»El itcm incadcm :

num nostrum Jesum Chrislum.

Et hic individua » i.Ouid igitur sibi isli volunl.qui lentant eos perver-
sacramcntasanguinisrcdemplionis.ctSpiritu, sanr- tere.quos acquisivit .Vposlolus, quos rcdcmit Cliri-
clificalionis,ct aqu.x' baptismatis.cunclis catholicis stus sanguinesuo? Quod asserunl baptizalos inten-
baptizatis crcdit, profilctur, et pr.rdicat catholica dere non dcberc virtutum disciplinis, ••et reliqua.
sancta matcr Ecclesia. Legem ergn, ul sanclus Uem idein in Epistola ad Corinlhios:«El quia raro
Coclestinus dicit, credendi lex slatual supplicandi. cmpli suinus.propcnsius Domino nostro sorvire de-
Et item Beda in Iractatu Acluum apostolorum(c<jp. benius,ne offensus a qua nos redimil morli nosred-
1):« Nam postquam conscpulli fucrimus cuin Chri- dat. Quam cnim charissimo prctio nos cinil, ul
sto per baptismum
in niorlcm, quasi Uubri niaris sanguinemsuumdarct pro nobis ? Elidem ineadom:
callc Iransito, nccessarium in hac soliludinc Domi- ilt pcriliil ijui iiifirmus csl in tua scicntia. frater, pro

ni habcmus ducatum,qui nos ad cQclcsl>a rcgnu per- quo Christus morluiis csll Cor.\ui, 11 . Id Pht. tua
ducat. » Et item {cap. 8) « Et sicul agnus coram : peritia illum occidit, quando a lc ficri «dct quod
tondciilc se sinevocc,non solum sanguine suo rcde- £) illa alitcr intelligit.ct lu crisoccasio morti» fratris,
mit, scil ct lanis opcruil. • Uinc idcm in homilia qucm Christus ul redimcrct rrucifipi se permisit.
Evangclii duodccima : • Quomodo autem peccala Et sanctus Prospcr rontra Gallos • Sacramenlum :

mundi tollal, qiio ordincjustificct impios apostolus cnim bnptismalis.quooinniaprorsuspeccata dolcn-

Pctrus ostcndit,qui ait : Non corrupl ibilibus argcnlo tur, etiamin his vcrum csl qui non sunl in vcrilatc
vel aiiro rclcmpti cslis dcrana vcstra convcrsationc mansuri ••Et item "Sanguis Domini noslri Jcsu Chri-
. :

samjuine qiiasi agni

patcrii.r triiditionis.scd prctioso sli prclium est toliiis munrli, n quo prelioextranci
incontawinuti ct iminaculali Jcsu Chrisli (/ l'ctr.\, suut.qui air rcdimi nolucrunt,
|S .i;t in .\pocalypsi Joanncs apnslidus: ()«i (/i7r.n7 autpostrcd. . iom suntsorxilulcm
«Oi,inquit,r/ lavitnosapcrcatis noslris in sanguinc ^•versi.KEl Bcda in cpislola Jud.t; • Qui angolis p.r :
-

siw {.ipoc.Non solum nutem lavit nos n pcc-

I, 5). cantibusnon pcpcrcit, ncc hominibus papcctsuf» r-
catis nostris in sanguine suo, quando sanguinem bientibus: sed hos quoque.cum suum principalum
suum dcdit in cruce pro nobis.vcl qunndoquisquc non scr\averunl, illum vidclicct qno pcr praliam
 :

381 DE PR.EDESTIXATIOXC DISSERTATIO POSTERIOR. 382

adoptionis filii Dci effecti sunt, sed dercliqucrunt A iterum Dominus jubet : Vigilate ct orate, ut non in-

suum domicilium.id unitatem in qua

est Ecclesio! trctis in tentationem [Matth. xxvi, 42). Et : Orate ut
Deo renati sunt, vel certe sedes regni ccclestis, quas ne fiat fiuja vestra Injcme vel Sahhato (.VaM/i.xxiv,20),
accepturi erant si fidem servarent, et ante judiciuin id est, ut dum vacat operetur quisque bona quas
gravitcr, et gravius in judicio univcrsali damnabit.» valef, ne tunc quilibet incipiat velle bona
Et Pclrus in Epistola II : Quaproptcr, fnilrcs, ma- agcre, quando non licebit bona modo quolibet
gis satiiijitc ut per hona opera certiim X'cstrum vocatio- operari. Idcirco enim nobis Dominus horam exi-
nem ct clcctionem faciatis {II Petr. i, 10). Unde Beda : tus nostri voluit esse incertam, ut semper possit
(I Multi sunt vocali, pauci autSrn electi. Gerta est au- esse suspecta, semperque in adventu judicis simus
tem vocatio cunctorum qui ad fidcm veniunt. Qui parati,ante cujus faciem.judicii non potorimusabs-
verofidcisacramentisquMperccpcrunt bona quoque condi. Oui non vult invcnire quos damnet. Et
operaperseverantcr 3B© adjungunt, isti suam cum ideo omncs mlsericordissime admonet dicons :

vocationc etiam elcctionem ccrlam intuentibus 1'a- Quod vobis dico omnibus dico, vigilate (Marc. xui,
ciunt. Sicut e contra, qui post vocationem ad cri- 37). Et vos, inquiens, parati estoto, 317 quia
mina revertuntur, cum in his ex hac vita migrave- nescitis qua hora Dominus vester venturus sit,

rint, certum jam omnibus quia reprobi sunt red- p, et si in prima, vel secunda, sive tertia vigilia ve-
dunt.» Et itcmincadcm: Fucruiit veroet pscudo- nerit, similes estote servis exspectanlibus domi-
prnphcf.T in populn, sicut el in vobis eruiit VKujislri num suum, quando revertatur a nu|)tiis, ut cum
menclaccs, fjui infroduc-^nt sectas pcrdiiionis.ct eu,:i venerit et pulsaverit, confcstim aperiant ei. Nescitis

qni cniit cos Dominum ncganfes,superduccnl silnce- cnimqua hora dominus vcstcr vcnturus sit (Luc. xii,
lereinperditioncm(llPctr. ii, 1). HincBeda(rCT/).2) 36). Sedhoc eertum est, quoniam qui perseveraverit
i< Dc hnc emptore ct Pnulus ait : Eoipli ciis prctio usque in fincm (in fide scilieet recta et operibus
magno .(jloripeatcctporlate Dcumiiicor/.ore vcslro Apoaio^um, fides qu;v per dile-
bonis.quffi est juxta .

(/Cor. VI, 20). Merilo autem sibi celerem perditio- ciioncm opcrafur, et charilas de cnrde puro (Gal.
nem superducunt.qui Redemptorem suum negantcs, v, 6), ut nullius sit haeresis participatione polluta,
hunc rectcconfitendoglorificareetbenefaciendo suo ef conscientia bona, ut non sit malorum confusione
in corporc ferrc detrectant, quod omnes faciunt permisfa, et fidc non ficta(I Tim. i, .5), ut non sit

hfpretici.» Et item in prima Epistola Petrus: Quod consensu juncta cum pcrfidis vcl iniquis), hic salvus
ef ros muic .iimilis fnrmw salvos faeit baptisma crit gratia Domini nostri Jesu Christi, (|ucm bnno-
(/ Pctr. 111, Unde Beda « Quod ergo aqua di-
21). : rum operumetspiritualium studiorumauctorcmcs-
luvii non salvavit extra arcam positos, sed occidit. se non dubiumest qui quorumincitat mentes, adju-
:

sine dubio pra;figurabat omnem h;creticum, licct *- vatactiones, pcrscvcranliam dat perseverantibus.
ct

habentem baptismatis sacramentum,iionaliisscdip- atque coronandos coronat in misericordia et mise-

sisaquisad infcrna niergendum, quibus arca siiblo- rationibus, cui cum Patre in unitatc Siiiritus sancti
vatur ad ca-lum. est honor ct gloria, in s;ecula s.-cculorum. Amen.
pluriumet quam plurimaposscmusexempla
Ilinc
ponere, scd supcrnuuum duximus, ([uia ct ipsi,ut
diximus, qui conglobati contra unaniiiiifatcm doc- CAPUT XX.Wl.
ecclesiasticT, huic pervcrsitati resislunt, et
trin.T.
Apnloijia dcnolulionis noslra; subscquitur, quia filius
plura plurimnrum aggregant et accumulant fcsti- Efi/irem conlrn nos intcndcns arcuin, misit sngit-
monia. Et sanctus Leo Leoni Augusto {episf. 97, tiis seil sutim forti' sfnlict nri-uiu jiravum. Cniqtie
:

conversus ipsius gladius non prsestabit auxilium i7i die

cap. 4), secundum promissionem suam, non tam
bclli.
multorum, quam nominatissimorum auctorum,ncc
tam muUiplicia lestimonia, quam validacoruindcm
auctonim aggregata ad suam, qiiininio ortlin- Post scx isla capitula,de qiiibus responsum rcddi-
doxam, aflirniaiidam sentcntiam misit. Ncquc enim dimus,septiinum nobis subjunclum dedistis in prai-
numcrus testimoniorum, sed auctoritas valet. Ex J)
fata villa Nielfa, quia indiscussi ct inexaminati,
quibusostcnditur, Gothcscalcum |)er modicum fer- scicnti.-uqiic litterarum pene ignari,minusquc apos-
mcntum totam Ecclcsire massam iiiianfum ex ipso tolica^pr.Tceptioni apprnpinqiiaiiles,pcccatisnostris
cstcorrupissc. Unde piis isla sufliciant, qu.e im[)iis agcntibus, pcr civitafcs cpiscnpi ordiiiautur, qiia
sicuf ctplura adsalutis safisfactiniiem siifliccri' nnn oi-casione maximc vignr ccclcsiasticus depcriit. Scd
valcbuiit.Nain liuju.=mo(|i, sicut Gnthescalcusel siii in vnluiiiinc, quod nupcr nobis dcdistis, capitiilo-
cnmplices proferunt.nugaloriis adinventionibus au- riiiii ist(Uiiin conipositor qu«dam alia intermiscuil,
rem nmi accniiiinndabit quis(|uis verba Doniiuica adcn iit soptimum, intcr
istiid ([iind iu illis fuerat
(lrviit.'i iiiintis ,nire percc[)erit, quibiis orarc jiibcf isladccimum habeatur.Quod sicuf infclligere pnfui-
diccns: .s'iV aulcm oraliitis, ct [insf aliqiianta : \c mus, ct illic ct istic ideo ca[)itiilum isliid esf posi-
nos inducas in tentafionem. nuia ciiin drsercntes tum, ul facilius pnssit lcgentibiis persuadcri, iinn
Dcuiii jiisfc dcscrimur a Dco,in tcnfationcm induci, csso mirum prava doccmus, qui pcrvcrse et in-
si
idest,u tcntationc pafiuiur superari. Confia ([imd pnnsiilerale, ati[uc indebite ad nrdinem docendi
383 HINC.MAIII imEMKNSIS AUCinF-PISr.OPI. 384
acccssimus : quia sicut dicit Lco, qui habuerit ina- A ll.^cc cst ccnsura capitulorum compilatoris, quasi
him initium/lifllcile bnnum habebit processuin, cl non sulTecerit quod hinc dcccrnant canoncs. Unde
si in tlde suspecti fuerimus, qua; fundamcnlumest dicanius cum Hoetio : Heu quain pra:cipilt mtrta
bonorum omnium, bona opera sinefundnmenlo profiindo mens /icfte/ .'videlicet istius capituli coni-
recto non stabunt, irno ncc bonu crunt. Quocirca, pilatoris, ut nec (juod dicit, nec etiain scipsuiii co-
sicut sanclus docet Grcgorius, restat ut quorum gnoscere valcal. Scriptum csl cnim Afcdicc, cura :

vita (icspicilur, ct prffidicatio contemnatur, et cura temcUpsum {Luc.i\,Zi),e\. : F.x verbit luis te judiro
pastor pcr abrupla graditur, ad pra>cipitium grex (Luc. XIX, 22). Vidcat qualitcr ifcdcm ud ordincin
sequatur. Undc necesse csl nobis, cunctis scire vo- sacrum porvcnorit, ct* sic in scmctipso gloriain
lenliinis denionstrare, quomodovel qualitcr, quan- tantum habcbit, ct non in alt(jro. Veritas enira
tum acl liumanos speclat obUilus,ad ccclesiasticum 319 (Mc\l:Qui non intrat pei'otlium in orile ovium,
SlSordincm acccsserimus. Et primo dc mctropo- sed asrendil alinnde, liic fur cst et lalro. Ego tutn
lilano Rhemorum episcopo, deinde de ipsius diocce- oslium, pcr mc si quis introierit salvabitur [Joan. x,
scos suffragancis. Et quia non nos speciaiiter, sed 1, 19). Constat igitur, quoniam qui pcrcum in ovilo
generalilcromncs capiUilum istud tangitepiscopos, ovium non inlrat, id cst ad regimcn non cst pro-
eo solo excepto qui iliud diclavcrat, nc de noslra n vectus Ecclesiae, non esl pastor ovium, scd fur el
infamaliono tantummodo videamur sojlicili, pnna- latro,qui non salvabitur, scd damnabitur. Qualiter
mus cx ordine intcgritatcm ipsiuscapituli,etvideant autem sit pcr ostium, videlicel |X!r Christuin, in-
quicunque illud legerint, si tam monstruosam cri- trandum in ovilc ovium, id cst ecdesiasticum ro-
minationcm gcncraliter cunctis cpiscopis, civitati- gimcn suscipicnduni, idcm Christus ostium ovium
bus,plebibus,archicpiscopis, principibus illalam et via, et verilas, el vita, demonstrat diccns dc stio
impaclam aiidierint.Tcxlus enim hujus capituli iste Spirilu : .'ipirilus ifui a Patre proredil, ille ivt doce-
est « Ktquia indiscussi et inexaminati, scicntia;-
: bit onwia, et suggercl vobis omnia quirruiu/uc dixtro
que litterarum pcno ignari, minusquc apostolicaj vobis (Joan. xiv, 26). Non enim vos estit qui loqui-
prajceptioni appropinquantes,peccatis nostris agcn- mini, sed Spirilus Patris vcstri qui loquitur in ivbit
tibus, per civilatcs episcopi ordinantur, qua occa- {Maltli. X, 2<i). Oiii per quos idem Spiritus lorulus
sionc maxime vigor ccclesiasticus dcpcriit, placuit est, ut sanclus Leo dicif. adhuc nobiscura in suis
ut quando alicujus civitatis episcopus vocalione
si constitutionibus vi\-unt,quia nnn est IJcuf< mortuo-
Domini decesscrit,a glnriosissimis principibussup- rum, sed viventium. Ergo qui contra sacros cano-
plicando postuletur, utcanonicam elcctionem clero nes, Spiritu Dei per organa sua conditos, cl totius
et populo ipsius civitatis pcrmittere dignentur, mundi reverentia consecratos.ad Ecclesia; rcgimon
atqiic ila aul in clero, aut in populo, aut diiEcesi C provchitur, non intrat pcr ostium in ovilc, sed
certc ipsa, vcl si opus sit in vicinia ipsiiis, piobata ascendit aliundc, ac pcr hoc fur cst ct Intro : dc
et officio digna persona qua-ratur, qua' inventa con- qualibus dicit Psalmista Domino Drjecittirntduin
:

sensu totiuscleri ctpnpuli ad honorcm Dei civitati allerareiitur iPsal. i.xxii, is Cuni allcvatur cnini .

pricficiatur. Scd et si a servitio piorum principum dejicitur, qui honoribus proflcitct moribua d«ricil.
nostrorum nliquis clericorum vcnerit, iit aliciii ci- Deqiiiltus Dominus pcr prophetam queriturdicens:
vitaliprn>ponatur cpiscopus, timorc caslo sollicilc Ipsi rc(iniivcrunl,et non cx me : princijtci r.rttilfi-mt,
exaiuinetur, primum cujus vil.-c sit, dcindc ciijus ct non cognovi [Ote. viil, i). .\ so namquo ct non cx
scicnlia',et vigore ecclesiasticosub oculis omnipo- arbitriosummi rcctoris regnant.qui sua cupidilato
lenlis Dei agat metropolitanus, in hac parle ca^leris accensi,culmcnregiminisrapiuntpoliu8qaamasae-
cpiscopis sicut Dei ministris adjutorium fcrentibus, quuntiir quos Inmen intpmus jadex ct prnvchitet
:

nc mnculata! vila;, ct pompa smciili liirgidus, ct non cognoscit, quia (|uos permiltcndo tdlerat. pro-
Simoniacn ha;rcsi pollulus, humilibus et mundis fccto per judiciuni i«probalionis ipnorat, et in ta-
mcml)risClirisliEcclesi.T(;iie supponntur episcopus. lium provoctione non cst, ut I<en dirit, populiR
Necprwsuinal illiltcralum, plcupiditate illicita cn?- consulerc scd nocore, ncc rcgimcn Md prastarc
catuin, rcdditurus facti suiDco rationem, populo «upere discrimcn. Revcrtatur igitur hic drropalor
jj
necessarium isdcm metropiditn-
prn>ficere. Si vero nosfcr ad suam conscionfittm, qui confm snfroB
nus vidcrif, nc lanlum inaluin cognlur ag(r<>, ut n^pulus ab Eccle.«in in qua fuil tonsus ct nrdinatus
indebitn honorem bonis lantum debitum tradat, discodcns, ad alins provincias convolavit, ot cnnfi-
inslrunl populmn, informet Ecclcsiam, pntius ndin^ nicn oxcommunicafiono dcvinctus, quin vcrbum rv>-
clemciiliam rcgum, ct ipso cum roepiscopis suis mini non c«t allipatum, irropulanfer usurpavit re-
quibus vnluorit inodis adeal,ut Ecclesiam Dei glo- gimcn, et sibi nc oniinaforib'i9 suis, uocnon ol snb-
riosi rcgcs digno honorcnl ministm. Si niifem fur- ditis adnnxildiscrimen.sicut Loopnpa d<"
pifer ciipidifnle qiiacunque iiK-lropolilanus vicfus, Srd ft nofandum quia quwdam de pr •

aut aliqiio iniincre dcccptus.laiilumopus ncgligon- civifati cpiscopo d(;crffa omisoril.auf otdi»-ionerap-
ter ct a;gi"e fuerit exsecutus, judicium oinnia cer- tus, aut conscicnfia sfimulatus. Cautum siqiiid^ni
ncntis Oei sc iucurrci-c non dubitcl : sed ct scntcn- intcr alia sacri canones dccrcverunt, u( de alin Eo-
tia Ecclesiasfica noveril se culpandum. >>
clc^ia pelitus vol siunptnsis qui fuorif ordinandus
38S DE PH.^EnESTINATlONE DISSEKTATIO POSTEHIOH. :m
episcopus, non sinc placito vellitterisejus episcopi A xiii, 26), audient : Discedite u me, nescio (jui silis.

cujus fuerat clericus ordinetur, concessa specialiter Adhuc etiam aildamus Quoraodo dicere pote :

Carthagincnsi EcclesicE nola neccssitate licentia.Re- runt, in nomine tuo prophetavimus et in plateis
legat denique sancta tVaternitas concilia et decreta nostris, scilicct in latitudine nobis commissi populi,
a Romanis ponliticibus cpleiirala et promulgata, per nos doeuisti, qui scientia^ lumine ignari duces
revolvat in Graecis regionibus decreta conoilia, per- sunt ca;ci, priEconos rauti ? Quod subsequitur :

scrutetur in Italicis, Gallicis, Germanicis, Belgicis <c minusque apostolicee prfflceptioni appropinquan-
provinciis actas synodos, ot videat si de sub isto tes, » hoc est aperte dicere : Ideoque boni meriti
ccelo hujusmodi capitulum comprovincialis quanto alieni, et ordinattione indigni. Quod dicit : « Per
magisgcncralissynodiobtutibusunquamapostolica! civitates episcopi ordinantur, qua occasione ma-
sedis pontifex dederit vel miscrit, aut 3*^© quilibet xime vigor ecclesiasticus deperiit, » nou per civita-

imperatorum sua sanctione synodo congregata; di- tes episcopi ordinantur, sed pcrvasores civitatum,
rexerit,vel si qualibet synodus ediderit, aut si quis- S2il ct alieni ministerii invasores, et fures ac
quam episcoporum synodo prrescntare unquam vel latrones, non dicam merccnarii exordinantur, per
usquam pra;sumpserit. Nos pro certo, in veritate quos vigor ecclesiusticus dojiorit, qui ad hoc dc-
sciat sancta fraternitas, pro nostra speciali injuria n buerant pra;ferri ut vigor ecclesiasticus iu aliquo
istanon dicimus, qui a fratribus nostris, Remigio dclapsus, per ipsos potuisset restitui, et in statu
scilicet vcnerabili archiepiscopo, et honorabilibus manens valenter constitui. Et si sanctus Gregorius
consacerdotibus nostris provinciae Lugduncnsis, in homilia Evangelii decima septima, se unum fa-
illudconscriptum nequaquam tuisse certissime sci- ciens de his quorum pr;ecipuc peccato dixcrat agi
mus et crcdimus, qui omncs illi pene nos omnos quod populus illius tcmporis iiiterirct, de generali
ab ipsis annis juvenilibus cognoverunt, et scientio- peccato conquestus est, non tamen sic specialia
lam nostram ac convcrsationem sicut faniiliares crimina, et de merito, et de iiiscientia et de ordi-
familiariter didicerunt, et ex quibus Ecclesiis atquc natione illicita, generalitatem sacerdotum rodar-
ordinibus,et qualiter ad summum sacerdotium si- guit et si quosdam tacitis nominibus de haii-esi
:

mus gratia divina assunipti, sicut de dornesticis Simoniaca corripuit dicens Vobis enim sacerdoti- :

ignorare non potuerunt: qualiterque in regimine et bus lugens loquor, quia nonnullos vestrum cum
vita et conversatione et scientia atquc doctrina pnemiis facere ordinationcs agnoviraus. Cum esset
degamus, illis occultare nec volumus nec valemus. poiUifcx prima; sedis in toto terrarum orbe, non
lu quibus sicut in spiritalibus viris maximam dc omnes generali invectione, interponens nonnullos,
nubis habemus fiduciam, quorum et vitara religio- sicut iste forula magistrali sine ulla exceptione per-
sam, et doctriiiam catholicum, et ordinalionem ca- t' cejjtionc percussit. In istius autem comppsitoris
nonicam non ignoramus. capitulo videat lector, qu;c plcbs Dominica nou sit
Ait enim capituli istius compositor : « Quia in- conculcata, qua; civitas non sit dehonorata, quis
discussi et inexaminati,scientiffique litterarum penc episcopus non non dicam morsus, sed annulla-
sit,

ignari, minusque apostoiica' prEceptioni appropin- tus, quis princeps non reprehensus, quis archiepi-
quantes, peccatis nostris agentibus, per civitates scopus non confutatus. Ait enim « Indiscussi et :

episcopi ordinantur : qua occasione maxime vigor inexaminati, scicnti;equc litteraruui pcnc iguari,
ecclesiasticus deperiit. » In fronte istius capituli minusque apostolicaj prajccptioni appropinquantes,
docet ejus compositor, non esse episcopos, quos pcr civitales ordiuaiitur episcopi. Placuit ut si
episcopos appellavit dicens : « Quia indiscussi ct quaudo alicujus episcopus vocationc Do-
civitatis
inexaminati ordinantiir episcopi. » Nam et in capi- mini dccesscrit, a gloriosissimis principibus suppli-
tulo priino Cartliagincnsis concilii scriptum cst cando postuletur, et i'eli(iua qu;e iiroscquilur. .\c
>i

(coiic. iv) : Qui episcojjus ordinandus est, anlca cxa- si dicat, quia hactenus talia priiicipcs non conces-

Unde manifestum cst eum qui

m/«c/ur, et reliqua. sorunt. Dciudc de archiepiscopis dicit:<iSi aut tur-
contra canones ordinatus essc videtur, non debere [lilcr cupiditate quacunque metropolitanus victua,

censori episcopum, sicut intcr alios Innoccntius, j)

autaliquo nuinere doceptus.tantum opus negligen-
Coelcstinus, et Lco demonslraiit. Quod cnim dicit ter ct icgre fucrit cxscculus, judiciuin omnia cer-
quia indiscussi, crgo dubium au sint liilc catbolici, neiitis Dci se incurrerc non dubitct. Scd ct scn
vel circa lidcm sint rcprobi. Qiioil dicil incxaminati, tenlia ecclesiastica noveril se cuipaiulum. »

igitur vita et conversatione non probi ([uod dicil : Eccequalos cssc principcs dcnotavit,rcce qualcs
scientiw litterarum pcne ignari, sicut sanctus dicit archiepiscopos cupidilate scilicet victos et munerc
llieronymus: Ignoratio Scripturarum ignoratio Dei deccptosdcscripsit, ecce iiuales cpiscopos for civi-
est. Et .Apostolus: Qui iijnoral iijnorahilur (l Cor. xiv, tates ordinatos asseniit. Lcgimus in canonibus,
3S).Quomo(lo ergo nu^diatorcs vcl iutcrvciitorcs pro clsancto Grogorio doccnte didicimus, quia sacri
suis uc populi peccatis apud Dcum habcbuntur qui canones Simoniacam li;eresiin dainnant, et cos sa-
ignoranlur?quilicct(licant,i)ym«i(;,in7!ommc/wo/)ro- cerdotio privari priecipiunt, (jui de largicndis ordi-
p/ictavimus (Slalllt. vii, 22) ; ct, Naiidiicarimus coram nibus pretiuin ((Uicrunt, (luorum calhedras Ilcdcin-
te, cl biljiiims, ct in plalcis nostris docuisti (Luc. ptor nustcr cvertit, cl succrdutium dcslruit, et (jui
 387 HlNCiMAItl llllEMli.NSlS AIU:iIIRI'ISCOPI. 38K
prn niaiius impositionc muiius donat vel occipit, A 'icntibus iu synodo vencruliilibus cpiBcopis ia no-
ipsc se anathonia crticit. Scimus onini quod in mine Doiniiii, lliiicinuro rtlienu;nsi8 Ecclcsio- arclii-
spiritalilius dcvitarc dcljrnnis, nuinus csso a niiMiii, cpiscopo, Wenilone Seiinense archicpiscopo, Amul-
nuinus a linf^na, munus ali obsoi]uio. Unilo Dominiis rico Turononse urchicpiscopo.Tlieodorico Caniura-
pcr prnpholarn dicit : Qui e.rciitit inatitis siias uh ccnsccpiscopo,llrothudeSuessonic<i.'urbisopi8copo,
oiniii 7nunei-c, isle in excelsis luibiluhit {Isu. xxxiii, LupoCatalaunenscepiscopo,InimoneNoviomagcntie
15).Proptcrea considerandum, secundum admoni- opiscopo, Erpuino SilvaneclcnKccpiscopo.Vrininrri-
tioncm sancti (irogorii, qualis in rcgiminc orit (pii do Helvaccnsc cpiscopo,PurduIuLuuduncnsecpisco-
ad hoc promovctur ut h.oreticus (iat. Si talcs sunt po, llilmerado Ainbiunensc opiscopo,Huberto .Mel-
principcs, si lalcs archicpiscopi, si lales pcr civitatcs ilciisocpiscopo^.VioAui-clianensccpiscopo^Prudenlio
sunl ordiiiali cpiscopi, va; iilis tcrris, rjuas tales 3%3 Trecussiiia: civitatis cpiscopo, llcrimuuno
non solum 3*9 inlructuosa;, verum et noxia; Niverncnsecpiscopo,Jona Auguslidunonseepiscopo,
fi( iilnea; non mndo ocrnpant, certc scd oppriinnnt. Codelsado Cavilloncnse cpiscopo, Dodone Andega-
V,i' peccatricibus civilatibus, qiiibus pcstcs hujus- vcnsc cpiscopo, Cuntberlo Kbroccnse upiscopo,
niodi insident, v;o niiseris plcbihus, (jui orrnneK Hildebranno Sagonse episoopo, Krloino Constuntia;
et sine pastorc nnn solum dcnlibus, vcrum el gut- p urbis episcopo, Ijaltrrido liuioccnsis Kcclcsia: epi-
turibus luporum hiantibus sine ullo patont obsta scopo, lleirurdu Lexovicnsis Ecclcsiee epis»copo,
culo, sinc ullo vcrbi Dei luminc scdentcs in lenc- .'Vnsogaudo Abrincatinn; urbis cpiscopo, Tculboldo
bris, sino pane vcrbi Dci ct sinc refcctionc spirit;ili, Lingonica; urbis episcopo, Urcidingo Mutisccntiucn
inodia tabcscentcs ninrti |iropinqiiant, et, (|uod osl Ecclcsia» episcopo, Lauiio /Equolcffiiia; civitalis
lugubrius, senipitorna! : pctcntcs |)aneni parvuli, ct cpiscopo, Kicboldu Rcincnsiuin chorcpiscopo. Hesi-
non esl (nii Irangat eis, qno abundanlctiam merce- dontibus etiam prcsbytcris ct abbulibus, Dudone
narii in domo istius lanli Patris qui nns iiiiscros ubbutc nionastcrii sancti Subini, Lu|)0 ubbal«
descripsil episcopos : ita ul de sola plcbe illis com- monaslcrii Bcthlccm quod Eerrarias dicilur, lier-
niissa possinuis.si lamcn ])Ossiiinus dicerc,//f«/i/wi nurdo abbalc nionaslorii saiirti llcnedicti quiul
dixerunl popiilum cui lupc sunl (l'sal. cxuii, 1.")), appollutur Floriacus, llodone ubbate cx nionastcriu
scilicct (ju.c ille largitur : bcatus populus cujus Corbeia;, Ucnrico ubbate ex nionusterio Corbiuais,
rector sinc comparalione iste cst solus. Qm sicut Bavonc abbate cx monaslerio Urbacensc, ct quain-
deJob nuntiis dicilurremansit ille solus, ut nuntia- plurimis aliis sacerdotibus et abbutibus. Et aslan-
let Ecclesia; quales non rectores sed subversorcs tibus diaconibus, aslantc quoquc cl reliquoruni
sustinoat. Scd audiat Dominnm sibi respondon graduum clero. Uesidonte ctiaiii in niedio ca-lu
tom q*iod dixit Kli.v alio alTccln quam isle h.oc C episcoporuiu glorioso regc Carolo, qui cidciu sacra;
dixcrit conqueronli : lloinansi ego soliis. /teliijui, synodo suam est dignntus exhibore pra;scnliain,
Dominus inquit, hiiVu' sejilim willia riroruin, i/iii apud Suessionis civitalem, in monastcrio sancti
non curraveninl genu unlc ttaal {III Kcg. xviii, Mcdardi confessorisCbristi, quod aitum cstin sub-
19). Quocirca ct Dominus, gralis su.t; miscricordia; urbioipsius civitutis, in ccclesia qua; cst in honore
scmpitorn.i',]ilui'os ot alitor ot alios pcr civitulos lia- s.incto! Trinitatis sncrala.anno Incarnationis Doiiiini
bet ordinatosopiscoj.osctalitor ordinanles archioiii- nostri Jcsu Christi or.ccijll, unnu eliain jniii dicti

scnpos, talcsquc principcs, qui sua conccssione n principis Kuroli xiii Indictioiic priinn, vi Kalond.
divinis rogiilis pcr cnntcmptiim doviare non sala- Maii. Dum qii.Tdam occlesiastica ct iicrnereasaria
giint.Istorum compositor capiluloruni, primi Adnm nogotin in oadoin synodo ventilaronlurcl diflinircn-
lilius, soions so pervcrsa scripturum, in pr.Trationc lur, hnliila csl ratio do ordinnlionc i|isius lliiirmari

corumdoin rapitulorum noniina oiii.scnporiim connu- nictropolilani llhomorum episcopiqui qu..i'iani El>o,

meravit, volcns sc intor ligna paradisi no pcccator quicjusdcnisodisnrchiopiscopusfucrat.adhuc vive-

agnoscoretur abscondcre, et quasi opcrtus opori- bnl, diccbatura i)uibusdam contra regulas canoni-
mcnto pretiosorum lapidum,et condensisfrondibus cas ordinatiis.Undc ordinalorcs ipsiustalcrcddidcre
palliatus, ut gloriosior ca-toris npparcret in islo n r<'S|>onsum.Thcodcricusoniin C ~co-
capitulnsemnnstravit, sicut et in illis capitulis.qiia; (lus Ii.tc qu.T sequunliirlilx-lliii ,lit.

nnmino Valonliii.T synndi pr.Tnntavit, in ijiiibus se Leo, inquit, papa ind' 'Im.s |»or

ex nnminc quam maximo collaborasse dcscripsil. Ca'saricnsem Mauritai - .

, cimfiita-
Si autem gcneralem calumniam, no nos inde tuni.aut cerlc confcdsum jubet subjaccrc scntcntias
pcrcipcrcmus, nobis spocialitcr irropnre decrevil, ita (e/iisl. K7, cap. 2) :
diccns Adjcctum ctiam
•.

non pro illius i"cdargutinnc,sod pro cnrum qui lorlc illud cst,quod huic tcnicre subordinatus esse co-
nostros adilus ad onlinos sacros ignorant satisfa- gnoscitur.qui non dcbuit i- im Lupi-
cliono, quomodo se rci vcritas hnboat cunctis logen- cinus in pra-senli positus, a lut ccrtc
tibus ac scirc volcntibus innolosccre procuramus. confcssus, juste possct subjaccre scntcnlic, ut
De mctropolitano siquidcm molropolis Hhomorum vacAntcm Iocum,qucn)adroodum disciplinaccclesia-
Ecclesi.T jam qu.Tstio fiicrat, sicut in geslis synoda- slica cxigit, is qui consccrabalur accipcrct •• Jam
bus qui voluerit plenius iDvcnire valcbit. Rcsi- deconvinceDdo qualiter accusari ct coDunci dcbcat,
389 DE PILEDESTINATIONE DISSEHTATIO POSTEUIOR. 390
manifestum est qiiia per scripturam vel testibus S accepit sententiam, dicentibus per ordinem omni-
debeat accusari, sicut scriptum cst de cpiscopis ct bus Secundum tuam confessionem cessa a mini-
:

clericis in lege Theodosiana, in libro quinto (cap.S) coram ipso, jubentc ac audiente sy-
sterio. Et sic
sententiarum Pauli : » Convinci nemo potest in nodo, dictatum est a Jona Aurelianense episcopo
judicio sine testibus aut scriptura. » Quia ctiam Heli;e prcsbytero, poslea Garnotensi episcopn, ct
leges Romanas inhoc ncgotio canonica probct au- pra!script;c pagina;confessionis ejusdem in ipsa
cloritas, scriptum est in concilio Toletano capite synodo subscriptum atque subjunctum hoc modo :

undecimo {conc. Tolet. vi, can. 11), ne sine accusa- '<Acta est ha;c Ebonis professio, ejusque propria;
tore legitimo quispiam condemnetur « Dignum: 325 manus subscriptione roborata, in conventu
cst ut vita innoccntis 32-1 non maculelur pcrnicic synodali generaliter habito apud Theodonis villam,
accusantium. Idco quisquis a qLiolibet criminatur, anno Incarnationis Domini nostri Jesu Christi
tam accusatus quam accusator prKsentclur, atquc Dcccxxxv,anno etiam imperii gluriosi C;esaris Ludo-
legum et canonum sentcntia; exquirantur. » vici xxui, iudiclionc xiu, sub die Kalcndarum iv,

Ecce manifestumestquialegesdivin® et humana; Nonarum Marlii. » Hi sunt episcopi, qui confessio-

nonnisi aut aperte confessumaut aperte convictum nem nianu sua propria firmatam audierunt,in qua
adjudicent vol coudcmncnt, et qualiter aecusatus ., continebatur quod ipse Ebo pro quibusdam crimi-
accusari vcl convinci debcat dcsignalum est. Nunc nibus, qua; confessoribussuis Aiulfo archiepiscopo,
videndum dequo ordinoadjudicatorum vcl condem- Badarado cpiscopo,Modoino cpiscopo.Achardo epi-
natorum Ebo fuerit, qucra manifestum est fuisso scopo, Theoderico episcopo, et Nothoni archiepis-
depositum. Qui postquam in ecclesia sancli Sto- copo confessus est, nullatenus officium pontificale
phaniapudMediomatricumcivitatemambonemcon- agero deberet Nam et ipsi tesles,codem Ebone pos-
scendit, et se puljlicc denotavit coram cpiscopis ccnte et coram astante, in conspoctu omnium qui
et imperatoroctclcroacpopulo qui adfuerunt, quo- adfucrunt,tam episcoporum quam ct Cffiterorum sa-
niara euradem imperatorem Ludovicum 1'also crimi- ccrdotum, viva voce testificati sunt, quia tale pec-
matura, et injuste ab imperiali sedc depositum pu- catum cis confessus fuerat, pro quo dignus non erat
blics poenitentia; subdidil. De quibus el libnlluni episcopiile ministerium ultra jam agere. Sed ethoc
manu sua subscriptum eideni imperatori porrcxit, ipsi lcstesetconfessorcs sui intulerunt,quia si idcm
quem qui qumsiorit, in archivo ipsius Mctensis pcccatumanteordinationom adinississet,nullomodo
Ecclesia; invenire valebit. Undc ctiam accusatus ab cpiscopus ordiuari debuisset. Pro qua re ad eorum
ipso Augusto, in generali synodo habita in palatio cousilium dixit se idem Ebo coram omnibus ad mi-
Theodonis villa,inducias pptiit,etsecundum canoni- nisterium episcopale indignum,etab eo recedere de-
cam institutionem elegit sibi per consensum synodi C bere, et sub paniitentia; modo Dominum sibi propi-
episcopos judices peccatorum suorum,quoscanones tium facerc volle. Nam ct episcopi, secundum eon-
eloctos appellant, de quibus scripfum estinconci- fessioncm ipsius mauu sua propria roboratam, et
lio Africano, cap. 63, ut ab electis judicibus provo- tcstimouium confcssorum suorum,decreverunt ut a
cari non liceat, ct dcdit libellum synodo manu sua ministerio rccederet pontificali, et aliis orationum
firmatum ha;c eadem continentem « Eoo Ebo indi- : officiis et excubiis Domino serviendo eum sibi pro-
gnus episcopus, recognoscens fragilitatcm meam, pitium faceret. Ilu;c suul nomina eorumdem episco-
et pondera peccatorum mcorum, testes confessores poruni Drogo archicpiscopus,lletti archiepiscopus,
:

meos Aiulfum videlicet archicpiscopum, et Badara- Otgarius archicpiscopus, Ragnoardus archiepisco-

dum opiscopum, necnon et Modoinum episcopum, pus,Landrannusarchiepiscopus,Aldricusarchiepis-
conslitui mihi judices dclictorum mcorum,et puram copus,Nolhoarchicpiseopus,Aiulfusarchie[)iscopus,
ipsis confossionem dedi, qua;rens rcmedium pooni- llatoliiuscpiscopus,Jonasepiscopus, Frotariuscpis-
lcndi, et salutem anima; nice, ut reccderem ab ol- copus, Erchamuulus cpiscoi^us, llag;uiarius ei^isco-
ficio et ministerio pontificali, quo mc rccognosco pus,WlfinuscpiHCopus,Tbcodcricusepiseopus,.\ear-
esse indignum, et alicnum mo reddens pro rcatibus
dus cpiscopus,Rothadusepiseopus,Batr;idusepisco-
meis, in quibus poccasse sccrelo ipsis eonfessus n puSjModoinus episcopus. Itcm Theodericus episco-
sum, eo scilicet modo, ut ipsi sint tcstes alio suc- pus, Walocharius episcopus, Godolricus episcopus,
cedendi et consecrandi subrogandiquo in loco meo, Godolridus ei)iscopus,Tcutmundus episcopus,Erm-
qui digne pr.-eesse et prodessc possil Ecclesi;e cui bcrlus cpiscopus,lIuberlus e[)iscopus,Erardus epis-
hactcnus indignus pr.idui. Et ut indc ultra nuUam copus,.\lbcricus cpiscopus,Krccull'usepiscopus,Jo-
rcpelitionemaut interpcllationcm auctoritate cano- aunescpiscopus,IIildemannus cpiscopus,nildi epis-
niea faccre valeam, manu propria mca subscribcns copus,Christianus episcopus, Sisagutus episcopus.
firmavi. f Ebo.quondam episcopus subscripsi.» Ilac llem Raganarius episcopus,Crispio episcopus,Teut-
scriptura coram synodo prolata atciuo conlirmata, g;uidus episco[)us,Bonus e[)isco[)Us,Eavo C|)iscopu3,
confcssus est ipse viva voce, et dcdit testes alioa Ado e|)iscopus, Tculbcrtus cpiscopus,\Viladus cpi-
exceptisjudicibus,XolIionemarchiepiscopum,Theo- scopus, Morbertus cpiscopus. Et ha-c scriplura,ju-
doricum episcopum, ct Achardum episcopuni,el sic dicuntc synodo posl hajc omnia patrata, data cst a
ab omnibus qui in eodem concilio fuerunt episcoj)is Drogone, qui syuodo pra;sidcbat uua cum Ilelti cpi-
 —

391 lll.NC.MAItl ItllE.MENSlS AIU;II1EI'1S(,()1'1. 39£

scopo Trcvercnsi, Fulconi qui succossor in scdc A postulabaiit, ul eos rcconciliaro ac pallium cis Iri-
lllicmcnsi Eboiiis rueral dcsigualus. bucrc dignarclur. » Quos ctiaiii idem S93 pra;sul,
lloc uutoin ila vcrum csse ul dicimus, cliaui qui ncc comniunionem inter clcricos dignosces<> sueci-
Annalcm doniini Ludovici impcratoris hisloriam dc pcre direbat, sed inlcr communem populum com-
anno dcccx.xxv DominicajSSS Incaruationis revol- municandi licentium tantummodo habcrcnt.
vcril, manilesta Icclionc compcriel. Gajlcrum, ut Transacto autcm duccnnii tcmporc posl dcpositio-
pra;niisimus, de hujusmodi unius subscriptione pro neiii ipsius Ubonis.convcnerunl ciiiscopi Uhcinorum
omnibus, sicul hic Jonas episcopus rogatu omnium dia'Cescos ad synodum Uelvacensium civit«tis, el
coruni omnibus el pro omnibus nianu notarii syno- oblinucruul conscnsu domni Caroli regis glorioisi
dalis egit, qui lcgcrit in concilio Alrieano, cap. 52 qucmdam c\ dicccesi Scnnensi,ct para.-cia Parifiiaca,
cl cap. 00 sunicicntcr rcpcriet. Quia aulcm hujus- apud arcbicpiscopum ct civilalis ipsiusepiscopuin,
niodi libcllari conressione,quam scqui debet propriuj ejusdem cocpiscopos, Hinc-
caitcrosqut- provincia;
nuuuis subscriplio, episcopus corporis sive aninia; niarum vcneiabilis monaslerii sanclorumiiiartyrum
iiilirniitate gravatus.ut non dcbcat vel non possit ad Dionysii sociorumque cjus inouachum, quem runi
nunisteriuni sacrum cunsurgcre, a scdc cpiscopali dccreto canonico clcri ct plebis Uhcmorum l^cclesic
ct saccrdolio dcbcat rcinoveri, et in loco cjus alius _ cidcin mctropoliordinavcrunlcpiscopum.Bicutdia;
— 1
subrogari , : «» i:
ctordinuri, :.. .i.v....,.i..i:i
: „..; ,i .^i:„
in doeretalibus cpistolis apo-
^ cescosUhcmorumcpiscopiin
m. r : j ._
pra^ralasynodouvidcn-
; : i . .1 . ..:

stolico; scdis pontilicum rrequentissime invenitur,ct rcgularibus studuerunt ostonderc docu-

tissiniis ct
bcalusGicgoriusinsuismultolicsdesignat cpistolis, mcnlis quia ut in cpistola ad clcrum ct plcbcm
:

sicutad JounncmPrinue-Justiiiiaiueurchiepiscopum consistentcm Ncapoli sanctus, dicit Gn-gorius i^lib.

dc PaulOjCt ad Marianum episcopum Uavcnnalium, Ejiisl.), canonicis esl rcgulis constitutum, ut, de-
clad clciuni ac plPbcm,Ariminensiuiu,nccnonct ad luncto vel sublato postore, diu 8ac4;rdutc civilus
Anatoliiim diuconuni, cl ad .Ethcrium cpiscopum, privari non dcbcat. Ca-teri autcui ipsius Ubcmorum
ali]iu' ud Hruncchildcni regiiiumdcinrirmoepiscopo, diiBceseos cpiscopi, si de canonico babitu nutu di-
ct Zosiiiius dc l'i'oculo. In cpistolis quoque Jouniiis vino ad cpiscopalcni ordinem suiuus assumpti, de
puix-c de cuntiiiiuliuso cpiscopo.ycd et in Gallicanis notis Ecclesiis, sccunduin sacris rcgulis uiodum
canonibus dc Potamio liraccarcnsc archiepiscopo, prajfi.xum, sinc intcrventiouc indebiti uiuncris or-
cl synodo Yalcntina cvidenter agnoscitur.lilt dc hu- dinati existimus cl si de monacbica institulionc
:

jusmodi conrcssione Leo in docretali {cpisl. I) sumus cxpeliti, secunduni i. bi-aturum Si- '.

uil imiversos e|>iscopos pcr Gampaiiium, Suinuiuni, ricii alquc Gelasii, ju.xtai; . .-anclu Spiritu
ct Piccnuin evidenler dcmonslrat,sicut (jui voluorit promulgalas, ad ordincm epi>cupatus cum pr.Tivn-
legcre pncvulcbit. Kt posl lucc onniia isdem Kbo C tiu ct ordinalione archicpiscopi gratiadivi:ia per«'c-
quondum cpiscopus libellum pocnitcntio; cdidit, in niuius. Sicuti una cum codcm arcbiepiscopo Dostro
quo crimina quo; coiilcssus anlca suis judicibus ac cui sccundum quartum capitulum NicDui concilii
testibus lucrut scripto cxposuil, pio quibus se pa-ni- llrniilus coruin quo; geruntur per unaniquamquc
tcntiaui scptonncm egissc conscripsit, et liunc sa- provinciam ut il

tisruclionis libcllum iii Ecclcsiu Uhcnicnsi publicc scriptis canonici- - -

recitavit, qucm hactenus diligenlia Uhoineusis scri- ceps uostcr, ecclcsiosticis rcgulis liumiliter suMi-
nii intcr alia gcsta custodit. Et hoc mododepositus tus, justisclrulionabilibus saccrdotum petitionibus
apostolicam sedeni ct papam Scrgium adiit. .-Vpud devutissimc annuit, ct ul rcgulares ac regularitcr
quein, sicut in Gestis ponliliculibus loctor qulh;quc ordinentur cpiscopi, ct ministerium suui:
pnovalot invcniro, istu ubtiiiuit. Ita ciiim ibi ad lo- citc pcraganl, fuvendo, niouendo, cl ,

cum scriptum cst : • ilis igiliir pei'uctis,pr.-cdictuin agit ct ipsc satis.

posluluvcruntpontilicem,utomncsprimutesHomani Ouia vcro scriptum cst^AV re*pondcas tlMllo juxla
lidclitatem ipsi Ludovicorcgi pcrsacramcntum pro- sluUitiam suam, similis ei efficuiri*, ot taox sub- m
mittcrcnt quod prudentissimus pra-sul licri ncqua-
; scriplum est, /d '

()uam concessit, et sic orsus est illis tjuia si vultis n iie sibi sapieiis
:

domno Lothurio mugno imperutori hoc sacrumen- ulrumqnc observarc vulcbit, qui tompus, loruiii,
tuin utfuciantsolummodo,conscntioatqucpermitto. pcrsonam,causaniquc sccundum mtionr.in discrtvi;-
Nain Ludovico cjus lilio ut boc pcragatur,nec cgi), rit, quiscunque talia, sicut calboliconim doctrina

nec nobilitas Uomanorum consentit. Tunc dcmum

.
. .
1-1.! •,,i,.,n

in cadem Kcclosia soilcntcs paritcr tam bcatissimiis l.r.v-

pontifex, (luam nuigiius ivx, ct onincsurcbiepisco]ii h;. iMt,

atquo episco|)i, sluntibus reliquis saccrdotibus, cl p,,.;
_
I \ia«
Uotnanorum uc Fraucorum optimatibus,fidclitalcm grcssuum suorum cogitcl, et ad ba>c quo itincrc
Lotbario magno impcratori semper.Vugusto promi- qua; tenct pcn-cncrit solertcr inspicial, sibiqnc ad
serunt. Post ha>c vero,Kboquidamct Uartholom.vus trmpus con.«ulat duin poti^st. nc cuinmodc oon possit
archiopiscopi.iiiii procriniinibussuis privali huiiore runiinconi' -<'•' i.'''ril.

ab Ecclcsia lucraul c.xpulsi, sanctissimo pontilici Nos aulom : r .

.
»*». T(t-
aoj DE PlUiDESTINATlONE DISSEFITATIO POSTEllIOn. 394
tum xpiritum suuin profert stultus, siipiens autem ilif- A stini luota cst hffircsis, quoe rcvicta atque rcpulsa
fert ct rcservat in poslorum (l'rov. xxix, 11), qucm- sivc comprcssa esl auctoritate sancti papa: Ccclcs-
([uam ex nomine et manilesta reprehensione desi- tiiii, instantia beati Prosperi, cx dictis cjusdem
gnare non volumus : scientesDominum significatio- beati Augustini, et cactcrorum catholicorum magi-
nibus potius quam apertis invcctionibus proilito- strorum dnclrina, quid a sede apostolica virisque
rom corripuissc, ut conscius agci-et pcenitentiam. aposlolicisdccretum sit de h.Tresi semcl revictaac
Ideoque, ut dicit Apostolus : ;V<! forte et buic de quo conculcata, de his etiam qui eam resuscitare vel in
significamus det Dominus paenitentiam ut resipiscat eapermanere delegerint,priBmissis capitulatim sub-
{IITim^u, 24), et postea mordcat nos conscicntia, nectere ncccssarium dignumque censuimus.
socundumSalomonis edictum quo pr;Rcipit:()M.r i'(- I. Quod, damnata scmel lireresi, conlra eam nnn

derunt, inquiens, oculi tui ne proferas injuryio cilo, sit postca disputandum, Gelasius (Gf/«,s(( epist. 11

ne post^a cmendare non possis,cum didtonestavcris in princip.) iii tumo reddend;B rationis Acacium u
amicum luum (Prov. xxv, 8), nominatim denotare sede apostolica competenler fuisse damnatum :

illum nonvoluraus.quemsecundumDominicamjus- « Dilectissimis fratribus univorsisepiscopisporDar-

sionem secreto ct cum adhibitis corriperemus, si daniain cnnstitutis Gelasius.» Et ad locum Stul- : <i

mui tantispcr et tantis quao depinLritur foret causa titiam, inquit, respuentes inanium qucrelarum,
P
iiotissima.Dc qua siquidem potcramus divinas lcges |icrcurrere vos oportet ab ipsis beatis apostulis, ct
sic subdendo cxcopta fidci causa connecterc. Sed considerarcprudenter,quoniam Patresnostri,catho-
superfluum esl logcs colligero, cum adhuc nemo lici videlicet doctique pontificcs.in unaquaque hffi-

pcrsonam studet signatius dcmnnstrare. Hi-ec de se- resi quolibel tempore suscitata, quidquid pro fide,
ptimoisto capitulocoacti nolentcs(|ue respondimus, pro veritalo, pro cumnuiniunc catholica atijuo apo-
non jactando nos quasi vanu gloria capti,nec vclut stolica,socui\diim Scripturarum tramitem praidica-
stnmachantes ut liilis amaritudincm, ita rBncorem tionemque iiKiJorum facta semel congregatione san-
niiimi contra quemlibet digerentes.Nec enim esl cui xcruut.incoiivulsum volueruut deinccps lirmumque
dcbeamus irasci, quia sufflcitnobis in hoc ncgotio, constare, noc iii eadem causa denuo qu;c pra^fixa
non solum sincer.t! conscienti;G testimonium.vcrum fuerunt rotractari qualibet recenti pr;L'suii)ptione
ctnotitiacerta plurimorum fidclium.Potiuscst cnim periuiserunl. Sapieutlssimc pervidcntcs quuniam,
prajsumptiosa loqiienti cnmpatiendum, quam de im- sidecrcta salubrifercuiquam licerct iterare,nulluni
p;ictioncbujusmoiii innnxiisirasccndum.Scd zclo ac contra siiigulos quosquc prorsus crrores stabile pcr-
necessitate veritatis otfidei ad isla respondimus,ne sisteret Ecclesia;constitutum,acseraperiisdemluro-
forle cum
quisquis hoccapitulum legerit.utde no- ribus recidivis omnis integra definitio turbaretur.
his dictum, ita illud in nobis putelessecompletum, C Nam si limitibus jam pra^lixis positarumsemclsyno-
ct slcut innrdinatc ordinatos ita nos crcilat in sincc- dalium rogulariim,non cossaiil elisa;pcstcsresump-
ritale lideiduhiosa et h;crctica pravilate pollutos. tis certamiiiibus contra fundanientum sesc vcritatis
Quapropter rcprchcnsibilis rcprehensornoster,cum attollere, etsimplicia qujeque corda percutere,quid
fnrtassis se a nobis legeritreprchensum,non repre- fierot si subinde fas esset perfidis inire concilium?
hensione suacontra nos irascatur, et veritatcm lidci cum quailibet illa raanifesta sit vcrilas, nunquam
pro nostro nominc aspernetur,nicmorans apostnlo- (losil quud pcrnicinsa promat falsitas, etsi r;itioiie
rum principom, quia sic neccssitas pro veritatc vol auctorit;itc deiiciens, sola taiiion inlcntiune non
Kv;uigclii exigebat, a beato Paiilo ctiam coram om- codcns. Ou;e majores 330 nostri divina inspira-
iiibus reprchcnsum, cl a beniguo Petro reprehenso- tione ceriicutes necessario proicavcruut ut contra
ris sui epistolas in quibus reprchensum se legcrat unanuiuauKiue hacresim quod acta semcl synodus
coljaudatas.probansqucscipsuui si volueritconcors, pro lide, pro communiouc ct vcritato catholica atiiue
qui nunc dicitur discurs noster,sic in seipsn gloria- ;i|iustulicapronuilgassot,non siucront uuvis posth;cc
bilur, ft nnii in altcro, cum causa sua sc mctieiis. retraclatioiiibus miitihiri, nc pravis occasio pivcbo-
rctur (iu;c modicinaliter lucranl statuta pulsandi.»
329 CAPUT XXXVII.
n llinc magnus Leo papa in cpistola por Philoxenum
ICl i/,io>iiinii nniicr rciiiota lixrcsis, iiliin iil fiSlriiiHiiiiis,
in vclpri/ius li.-erplicis esl rcvicln, r/iiiil ilc Inijnsiiioili
agontcm in rebus Leoni Augusto directa {epist. 8'i) :

pnivc scnticnlilius ecclcsinsticn ilicimnt nncldriliis, 1« Pivonoscat igitur, inquions, pictas tua,vouerabiIis
pcr iluinlcciiii ciiiiitulii jir.rinissis sulntcclcrc piiicnrnvi- iiiiporalur, hns (|uos s[)nn(loo dirigondos, iiou ad
III us,
coiilligoudiiiii cuiii hnstibus lidci,ncc ad certandum
Dc hoc autcm uiidc certi sumus.etqua; sine pcri- contra i los, a sede aposlolica profecturos, qu/a do
culo licct multis sint cognita tcgerc silcntio non va- rcbus et apud Nicajam, et apud Chalcedonem,sicut
lemus, quajquc pro ministorio nobis imposito his Dco placuit, diffinitis,iiullum audcmus inire tracta-
quac pivemisimus subjungercox auclorifalc occlo- tum,tan(|u;uii (lubi;i vol iuliruui siut, (iu;c fanfa per
siastica cummonpiuur, opportuiic impnrtunc volcn- sanctuiii Spirituiii lixit auctorifas. Instructinni au-
tihiis el nnlcnlibiis iiigitrcre iiroruramiis. Scilicol toiii parvuloriim nnstrorum, qui post lactis alimo-
(|ui;i do hisquatuorcapitulis.siculjamsupraoslcn- niaiu cibo desiderant solidiore saliari,niiiiistcrii no-
dimus, circa temporalis vitae terminum beati Augu- »tri praisidiuin nou ncgauuis, cl sicut simpliciorcs

Patrol. CXXV. 13
 '

395 llINCMAlil UllEMENSIS AHCIIIEIMSCOIM. 396

nonr-pernimus.ilajirpbcllibuslitcrclicisabstincmus, A. unquam rcclo scnsisse manifcslum est.qualibel ne-

niomorcs prwcopti Dominici diccntis Nolile suii- cossilatc cogf-nle. novis ausibus qua; fucrant salu-
:

clum darc rimihus, neque miscrilis mart/arilas vcslras britor conslituta temcrasse. Non aulem nos lntet,

anlc porrns (Malth. vii). Nimis quippc indignum.ni- in tcinpostate persecutionis Arian.-c plurimos ponli-
misquc injuslumcst.cosadliborlalcmdisceptationis ficcs, de exsiliis pace reddita respirantes,pcrcorla8
admitti.quos significat Spiritus sanclus per prophc- provincias congrcgatia sccum fralribus Ecclesias
tam diccns : Filii alicni menlili suntmilii.Qm eliam- composuissc turbalas non lamen ut illius synodi
:

si ICvangelio non rosislcront, dc illis tamon so cssc Niccnjc quidquid de fide ct communiono catliolica
monHtrarcni, dc quibus scrii)tuni cst Dcum sepro- : diftinivcrat immiitarent, ncc nova quomquam pro

litcntur srirc, factis autjm ncijant. Item idcm in >• lapsu damnationc pcrcollercnl scd illius tcnore de- :

epistola ad Marcianum Augustum (lit. i, epi.tt.'to) : creti nisi resipuisset judicare damnatum ; oss<;tquc
II Pcr ipsum Dominum noslrum Jcsum Christum, consequcns ut nisi corrigcret, damnalioni procul
qui rcgni vostri cst auctor ol rcctor, obtcstor ct ob- dubio subjaccret. Et in codcra post aliquanla
>• :

sccro clomentiam vestram, ut in pr.-osenli synodo <<Quoniam idcm ipsc crror, qui scmcl est cum suo
fidcm.quam bcali Patros noslri al) apostolis sibitra- auctorc damnatus.in participc quolibet prava; com-
ditani pra;dicarunt,non patiamini qnasi duhiam rc- ^ munionis cfTecto cxsccrationcm sui gestat ct pcE-
pa
tractari.etqu.TSolimmajorum sunt auctorilatedam- nam. » Et iteni in epistola (t7>M/,9)ad Euphemiu m
nata, redivivis nunc non permittatis conatibus cx- Constantinopolitanumcpiscopum:HAdtucquiFritiE,
'
citari. » Ilcm in cpistola ad Lconcm Augustum inqiiil,quandn fuerit damnatus.^cacius.quasi rcvora
(cpist. 84) : i< Hkc autem Doi mnnora ila denium cliamsi oiim nullus antcdamnassot,non habucrit ab
nobis divinitus conforentur^si do liis iiua; sunt pra;- orthndox.Tct apnstolico; communionis,cujus pr.TVa-
stita non inveniamur ingrati,ct lanquam nullasint rieator cxstitit ct descrlor.participationc sccludi.si-
qua; adepti sumus,contraria polius cxpetamus.Nam cut cliam quilibct, qui fuerit antc catbolicus, cui-
qu.-D patcfacta sunt qua-rerc.qua; perrccla sunt re- cunquc ha;resi communicans, merito judicalur a
traetarc.ct qu.T siml diffinita convellorc,quid aliud nostra sncietate removendus, aul in tali sorlc dc-

cst qnam do adoptis gratiam non rcfcrro, otad in- functus,intercatholicorum nomiManullatcDuscora-
tcrdict.T! arboris cibum improbos appctitus morli- putari. •• Itern idcm tn Commonitorio ejusdcm dato
fera; cupidilatis cxlendero? " Item in opistola ad Fauslo Magistm et IreniDO fungentibus legationis
synodum Ghalccdoncnsem (cp. 'i9) : « lIndo,fratrcs oflicio Constantinopolim, ad locum < Eupbcmiura :

charissimi, rojccta pcnitus audacia disputandi con- voro. in(|uit, miror si ignorantiam suam ipso non
tra fidom divinitus inspiratam.vanacrrantium iiiH pcrspicit, qui dicit .Acacium ab uno noD potuisso
dolitas conquicscat, nec licoat defendi, quod non C (lamnari. Itane non pcrspicit, sccundum formam
licet crcdi. »Undcct pluraliterdeereta inveniunlur. synodi Chalccdoncnsis Acacium fuisso damnatum?
Quod semcl auctorc h.-crcscos condcmnato,
II. Ncc novit cam, aut sc nossc dissimulat.in qua uli-
omncs in camdem h.xresim rccidcnles habcantur quc pcr numcrosam scntcntiam saccrdulum crToris
damnati. Ilem Golasius in tomo rcddcnd.T rationis hujus nuctores conslal fiii-- iiuna- "

Acacium n scde apostolica compctenlcr fuissc dam- quai]ue h.Tresi a principi ;jis, ct
nalum (/» cpisl. al Dardanos, in princip.) « Sed
1 1 : factum fuissc,cl ncri manifesta rcrum rationc mon-
auctorecujuslibctinsani.Tacparilercrrorcdamnato, slratur? Et Lco in cpistola ad 3St Lconcm .\u-
••

sufficorcjudicarunt.utquisquealiquandohujuscrro- guslum (epist. 81, in princip.) : « Nam cum sanclo ct

risSSl communicatorcxisteret,principali scntcnlia spirit.ili studiounivorsam pacomEf. .iiiatis,

damnationisejuscssclobslrirtus.quoniam manifes- nihilquo sit convonioiitius fidei dc: . 'juara

loquilibotvolprofessionosuavelcommuiiioneposset his qu.i; por omnia instrucnto Spiritu ^.ujilo irro-
agnosci.Et ut brcvitatis causa priora taccamus.qun; prchcnsibilitor dcfinita sunt iiihirriTc, «psi videbi-
diligensinquisitorfacilepoteritvcsligare.Sabellium mur bcnc
slatula convellcrc, cl auctoritatcs quas
damnavit synodus, ncc fuit neccssc utcjus scctato- Ecclcsiauniversalisamplcxaost.ad arbitrium h.rre-
res postea damnarcntur, singiilas viritim synodos n tica; pctitionisiDrrincoro.atquo ita nullum collidcn-
cclebrari : sod pro tcnorc constilutionis antiqu.v a do-
cunclos, qui vcl pravitatis illius vcl communionis i . );ino. •

oxslitere participes, universalis Ecclcsia duxit osse Ill.Ucconiplicibus coran)unicatoris hffrcsco.xitora

rclutandos.Sic proptcr blasphcmias Arii forma fidci idom, in tomo rcddcnd.i; ralionis Acaciura a sedo
communionisquc catholico, NicTDO prolata cod- apostolica compctontcr fuisso daranatum.ad univcr-
ventu, Arianos omnes, vcl (piisquis in hanc poslem
sivo consonsu sivc communione deciderit,sine con- 'J . .1,SUC-
tradictii^ne conclusit.Sic Eiinomium.MacodoDium, ccssonbus communicarc dolcgcrant, idcocum sode
Neslorium,synodus scmol gesla coDdemnans,ultc- apostolica minimc congrucbant.Quiain sortom re-
rius ad nova concilia vcnirc dod sivil scd univcr- : cidorant prxvaricaloris Acacii.ct illiusscsincdubio
80S quocunquc modoinhasblapphomi.as rocidonlos pcrvidebant so: ' ^ c

tradito sibi limito synodali refutavit Ecclosia. Ncc cum videri noK. _ •
 :

397 DE PIL^DESTINATIONE DISSEHTATIO POSTEHIO». 398

scebant in cadom pravaricaliono damnalos, in qua A pcrstilcrit. yui si crrans essc desicriL, pccua qua;
hodieque manentes consistunt. Sed sicut hi simili erranti est prajfixa perpetua, non erranti, id est
conditionc conslricti coniplici'm suum non possunt alteri elVeclo quam cui pra^fixa cst, non solum non
judicarenonjurodamnatum.nequereireum possunt potcst esse perpetua,sed nec esse jam poena. Non
competentcr absolverc sic illo juste prcE\aricatore
: est euim ipse cui prsfixa est. » Item Leo in epis-
damnato, isti quoque pari jacenl damnafione pro- tola ad Pulcheriam Augustam dc Eutyche {ep. 18)
8trati,neque nisi resipiscentes inde poteruntprorsus i<Qui cum, inquit, videret insipientia; sue sensum
absolvi, quia sicut per unum scribentem eorum catholicis auribus displicere, revocare se asua opi-
omniumvulgata transgrcssioestqui in eamdeni per- nione debucrat, ncc ita Ecclcsiaj prKsules commove-
fidiic recidcrant actionem, sic in uno eodcmquc, qui rc,ut damuationis sententiam mcreretur excipere.
pro omnibus scripserat, vel scribendo omnium pro- Quam utique si in suo sensu volucrit permancre
diderat voluntates, transgressio est punita cuncto- nullus poterit relaxare. Etitem in eadem :«Sedis
»

rum. » Et item idem,in cpistola ad Anaslasium im- euim apostolica; hanc temperantiam
moderatio
peratorem {cpisl. iO) « Proinde. inquit, sicut non po-
: servat, ut severius agat cum obduratis, et veniam
testpervcrsitatis conmiunicatore suscepto,non pari- cupiat pra;stare correctis. »
ter pervcrsitas approbari,sic non potest rcfutaripcr- „ IV. Quod si episcopi hairesi olimdamnati consen-

versitas,complice scctatore pcrversitatis admisso. serint,vel ha;resiscommunicatoricommunicaverint,

Legibus certc vestris criniiniim conscios scctatores- cum eis a eatholicis synodus celebrari non debeat,
que latrocinantium per judiciorum poena constrin- idem Gelasiusin prajfato tomo ad univcrsos episcopos
git : nec expers facinoris ajstimalur qui, licet ipse per Dardaniam constitutos (cpist. 11) « Ponamus :

nonfccerit.facicntes lamen in runiHiaritatcm fu"dus- tamen, iuquit,ctiam si nulla synoilus prKcessisset,

que rcceperit.Proinde sanctum Chalcedonense con- cujus apostolica sedes recte fieret cxsecutrix, cum
cilium, quod pro fidei calholic» atque apostolicE quibus erat de Acacio synodus incunda? Nunquid
veritatis communione celebratum, damnavit Euty- cum his qui jam participes tenebanturAcacio,etper
chetomdetestandi furoris auctorem,non salishabuit Oricntem totum catholicis saccrdotibus violenter
nisi ut pariter ejus queque consortcm Dioscorum exclusis, et per exsilia diversa relegatis, socii evi-
c;eterosque perccUeret. IIoc igitur modo, sicul in dentor cxistebant, commuuionis extcrna-, prius se
unaquaque ha;resi vcl factum semper, vel lieri non ad h;cc consortia transfercntes, quam sedisaposto-
habeturambiguum.successorcs eorum,Timothcum, licae scita quibus ergo crat syno-
consulerent? Cum
Petrum, atque alterum .\ntiochenum Petrum, non dus ineunda? Catholici pontifices erant undique
viritim propter singulos quoque rursus facto conci- jam depulsi,solique remanserant socii perfidorum,
lio,sed synodi semel acta regula consequenter clisit. C cum quibus jam nec licebat habcrc convcntum,
Qucmadniodum ergo nun cvidentcr apparct, eliam dicente psalmo Non scdi in concilio vanilalis, ct
:

cunctos simili tenore constringi,qui eorum commu- cum iniqua gcrenlibus non introibo{Psat.\).'!^ec cccle-
nicatores ct complices e.Kstitcrunt, atque omnes siastici moris cst, cum his qui pollutam habent
oinnino a catholica atquc apostolica mcrito com- communionem permistamque cum perfidis miscere
munione discerni? » Item idem in lomo dc ana- concilium. Recte igitur per Chaleedonensis synodi"
tliematis vinculo a papa Felice iiinexo ,\cacio, lormam, hujusninili 334 pra^varicatio rcpulsa cst,
333 Sicut enim, inquiens, in (luantum est ipse piiusquam ad coiicilium quod ncc opus erat post
<i

nunquam error esse desistit, sic a scntentia

error, primam synodum, ncc cum talibus haberi liccbal.»
nunquam prKfixa resolvetur, quia crror qui agno- V. Et quia ha;c hajresis ab apostolica sodc, beati
scitur csse daranatus, eadem quandiu manetcrror pap;uCu;lestini auctoritalc,instantiasanoliProsperi,
probatur adstrictus. Itaque qui in sacrarum Scriplurarum et orthodoxorum magistro-
co crrore sunt,
scntentia erroris obstricti sunt, ct quandiu rum documcnto olim dcvicta,ct modcrno tempore,
in co
manent nuUatenus absoluti sunt, sicut ncc ipse in levissimorum et penc nullius momcnti vcl scientiaj
quo sunt error absolvitur. Error enim ipsc nun- non dicam auctoritalis virorum est remota, quid de
quam veniam promcrctur, sed qui eo veraciter ca- n rcmovcntibuset quasi frigidoscincres in suosoculos
ruerit, atquc ab ejus participationc disccdit.Quan rcsufnanlibus agi convcniat.idem sanctus Gelasius
diu crgo in cis esl crror, dainiuitioncm suam tenet, in pr;v'ralo Comnumilorio logatis apostolica^ seiiis
nuuquamque rosolvitur,quia crror sempcr puMiam Constaiitiuopolim destinalis tradito ita dicil « Sc- :

meretur. Participes vero cjus, aut scmper sunt ct cundum formam, inquiens, synodi Chalcedonensis
ejus pccnffi participes, si in eodcm pcrstarc nondcsi- Acacium constat fuisse damnatum.sicut in unaqua-
nant,aut si ab eodem reccsserint.quam alieni facti quc ha;resi, n principio Christiana; rcligionis, et
sunt ab errorc, et ab cjus parlicipalione discreli, faclum fuisse,cl (iori manifesta ratione monstratur,
tam et a pccna ejns crunt conse^iucntor alicni. Cuin dccessorciiique nieum cxsccutorcm fuissc votoris
erranti pa^na pr;efigitur, quandiu manel erraiis, coustituti, non nova; constitulionis auctorom.Quod
eadom pama constringilur, quia crrans essc non non soluin praisuli apostolico facere liccl, scd ct
polest sinc pocna crrati. IIa;c cadem poena perpetua cuicunque pontilici, quo scilicct qucmlibet sccun-
est, nunquamquc solvcnda quandiu crrans csso dum rcgulam ha;resos ipsius untodamnala; a catho-
39'J HINCMAItl ItllEMENSIS ARCIIIEPISCOPI. 400
lica comnnuiiionc disccrnal. Acacius quippo non fuit A lioncuiovisli,qui le super ramilium suum vclulfide-
novi vcl proprii invcntor crroris, ul in cum nova lomprudcntcniquoscrvumpcrmiserutantcconstitui.
scilaprodircnt,sed alicnofacinori sua communiono Pcriit tibi liujuri vicc oriicii bcatiludo proiDissa.qui
se miscuit. Itaque necessc cst ut in illam rccidcret non solum non dascibum in lcmporc.vcrum etiam
juslalauccscnlcntiam.quamcumsuissucccssoribus vcncDO inficis quos ille suo sanguinc et tua niorte
pcrconvenienliam synodalcm suscoporal anctor cr- quo^sivit. » Et itom in cpistola ad Cunstuntinopoli-
roris. » Ilinc cl sanctus Lco universis cpiscopis pcr tanos (cpisl. •4, Cu3le.<=lini) : >• Audiat Ezcchiclcm, et
divcrsas provincias constitutis inculcat {cpisl. 2, quid sibi immincat rccognoscal £j:{t^<in)/i, inquit, :

cpiscopis llaluT) diccns ad locum cnim, : « Alitcr maiium mcam supcr propheiins, qui vidciil mendacia,
inquit, nobis commissos rcgerc non possumus.nisi cl loquuiUur vana.yon in populi incieiunldiuiplina,

hos qui sunt pcrditorcs cl pcrdili zclo fidci Domi- nequc in scriplura doinus Isracl .^cribcntur, et in ter-
nica3 pcrscquamur, mcntibus, nc pcstis
ct a sanis ram hracl non intrabunl, ijuia populnm mexim icdu-
ha;c latius divulgotur, scverilato qua possumus ab- xerunl{Ezeih. xiii, 9). <> Et ilem : < Scmpcrenim ab-
scidamus.Unde hortordilcctionemvestram.obtcslor scidcndi sunt bujusmodi, qui conturbaDtes animum
et moneo, ut qua debctis ct potestis sollicitudine populi Christiani, et pro arbitrio suo Evangclia cver-
vigilctis ad invesligandos eos, ncc ubi occultandi sc p tentes, Deo fructilicare non possunt ; et colcnda est
enim habobil a Deo ingons
reperiant facultatem. Ul vinea qu.xjus possessoris agnoscat. " Et itcm : « Hi
rcmunerationis pra>mium, qui diligcntius quod ad omncs in nustracommunionc et lucruntclbucusqiiC
saluteni commissa; sibi plobis proticiat fueritexse- perdurant,quia ncmincra vel dcjiccrc vel removerc
cutus, ita antc tribunal Domini de rcalu negligcntia? potcrat, qui prxdicans lalia litubabat. » El item :

sc non potorit cxcusare, quicunque plebem suam « Est talis frcquentcr pietas,cxqua nasciturimpio-
contra sacriiega; pcrsuasionis auelores nolueritcu- tas, cum vinccntc carnis alfectu churitali illi qua;
stodirc. » llinc sauclus Ambrosius in truclatu cpi- Dcus cst charitas pra;punatur corpuralis. »
stola; ad Galatas {cap. i) : « Tam, inquit.firmum et Ilinc ct sanctus Ambrosius ia psaluio cxviiidicit :

vcrumEvangclium quod eis prajdicavcratasserit, ut « Est ergo Justa miscricordia, scd cst clioin iujusta
etiamseipsos,id cstaposlolos.si immutati fortealilor miscricordiu. Douiquc in legc scriptum cst dc quo-
pra;dicarent,non audiri docorct,quorum utiquc fama, dam Son miscreberis itlius \_Deul. xix). Et in libris
:

quod essent apostoli Christi, peragraverat omnem Regnorum legitur quia Saul propterca rontraxit
locum. Aut si forte diabolus, angclum Dei sc fingcns offcnsam, quia miseratus cst .Xgag bostium rcgem,
ut facilc possit audiri.deccclis appareret contraha3c qucm prohibucrat sentcntia divina ser^ari (/ Reg.
prajdicans, sciretur essc coDtrarium.et abominatio .\v). Ut si deprccantibus molus,
quis lalronis fitiis

haberetur. Si ergo apostolos Christi, quorum tam C et lacryrais conjugis ejus inDcxus, absolvendum pu-
pr.TcIaraopinio in signisetprodigiiscratfacicndis.et tct, cui adhuc latrocinandi aspiret alfectus, nonuc
angelum de calo, qucm possit spiritalis ratiocora- innocentcs Iradct cx~tio,qui liberat raultorum exitia
mendarc, 335 aliter doccntes quam ab apostolo Pau- 536 cogilantcm?Certo
gladium rcprimil, vincla
si

lo docli crant analhcma:izari pra;ccpit,quanto magis qua potest

dissolvit, laxat cxsiiiuci,cur lutrocinandi
quos nullum tcstimoniura ad scducendum potest clemcntiorcvianoncripitfacultalcin, qui voluntatcm
commendare? » Itcm in opistola Ccclostini ad Neslo- extorqucre non poluit? Deindc intcr duos, hoc csl
rium (Cwlcslini cpist. 5) : i. Si quasi nola contcmnis, accusatorcm ct reum.pari periculodc capitc deccr-
intcllige te incxcusabilcm forc, cum a tc comraissi nenlcs, oltcrum si iion iirobassct, altcrum si csscl
rationcm, qui per nos dc
tibi talenli qua;sieril illc ab accusatore convictus, dud id quod Justilix est
hoc sancto focDoro suum lucrura semper exspcclal. Judcxsequatur, scddum miscrctur rci,dainnct pro-
Aspice qu;o pocna illum mancat qui abscondit accc- bantcm, aut dum accusatori favct qui probarc non
ptum, qui inlegrum certe restiluit quod accepit. possit, addicat innoxium. Non potest Itritur ba-c dici
Uude cvidenter advcrte.quod sit ct quale pcriculum Justainisericordia.ini; ;ni-

ncc hoc quod acceperis rcddidissc, An tu Domino sercrc decet,lencri qua;:. . •?li-

dicturus cs Quos dedisti mihi custodivi? Cum sic n ti(c, nc quis a consortio communionis abslontus,
:

scindi in partes audiamus ojus Ecclesiam,qua con- brcvi lacrymula atquc ad tempus parala,vcl ctiam
scicntia vivis penc ub omnibus in hac civitatc deser- ubcrioribus flctibus communiunem.quam plurimis
-
tus? optaveras eos tunc fuisse tam cautos, quam dcl px- .

nuDc sunt cum sibi dcsiderant subvcniri.» Et ilom lor., : .;..S

« Itaque i|uamvis ctiain fratcr Cyrillus secundis to facitad prola. I acililas

epistolis suis jisscrat csseconvcntuin.iutclligasvolo, cnini vcni.-e ii.v^ , ;.. Uoc co
post primam ct secundam illius ct hanc corrcplio- dictum c«t, ut scianius, sccundum vcrbum Dei, se-
nem nostruni. (luam c- .
jani tcrtiam, ab cui: .
.'r-

univcrsitato collotiii ct . i:liristianoruin le diu:. .U!'

prorsus csse sojunctuin. nisi niox qua; malo dicla invcniatvulncriscicatricem.cuin dcbcat resccare ul-
sunl corrigantur, nisi in eam viam rodcas quam sc ccris vitium nc latius scrpat,tamen a sccandi urcn-
Cbristus essc lestatur. Malc in hunc arma dcspcra- dique proposito lacrjmis inflcxus sgroli, mcdica-
401 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 402
mentis tegat quod ferro aperiendum fuit,nonne ista A tituloquosupra(/e(/e02). «Circa hos autcm maxime
inutilismiscricordiaest.sipropterbrevem incisionis exercenda commotio est, qui pravis suasionibus a
vel exustionis dolorcm corpus omne taljescat, vitae venerabilis papa; sese communionc suspcndunt,
usus intorcat? Recteigituret sacerdos viilnus grave, quorum schismale plebs etiam reliqua viliatur. His
ne latius serpat, a toto corpore Ecclesite quasi bonus conventione pcffimissa viginli dicrum condonamus
mcdicus debot abscidero, et prodere virus criminis inducias, intra quos nisi ad communionis redierint
quod latct, non fovere.nc dum unum excludendum unilatem, expulsi usque ad centesimum lapidem
non putat, plures faciat dignos quos excludat ab soliludine quam eligunt macerentur. » Et itcm in
Ecclesia. Jurc crgo Apostokis divino nos hnrtatur rescripto Ghalcedonensis synodi dato Palladio pra3- ^
exemplo dicens : Vide ergo honilalem et severitatem fccto prffitorii : « Si qui, inquit,hujus do CKtoro sa-
Dei {Rom. xi). Ineos quidem qui ceciderunt seve- quibuscunque loci potuerint re-
crilcgii sectatores
ritatem, in teautem bonitatem si permanseris in periri,aut de pravitate damnala aliquem rursus
bonitate. Ostcndens JudKorum populum jure esse a proferre scrmonem, a quocunque correpti ad com-
corpore Ecclesit-c soparatum,ne perfidia; virus con- petcntem judicem pertrahantur quos sive clcricus
:

taminaret Ecclcsiam populum autem gentium bo-

: fuerit, sivo laicus, dcfercndi habcat potestatem, et
nitate Domini receptum.ot obedientia! munero glo- T> sine prffiscriplione aliqua perurgendi. Hos ergo re-
riari. Jure igitur huic divina bonitas suffragatur, qui pertosaquibuscunquojubemuscorripi.dcduclosque
in divina bonitate permaneat : si vero et ipse desci- adaudientiampublicam promiscueab omnibus ac-
scat, pro criminis sui qualilate damnabitur. Qua cusari:itaul probationem convicti criminis stylus
gratia Deus et lux et ignis essc describitur, ut in publicus insequatur, ipsis inexorali exsilii dcporta-
tenebris ambulanti luceat quasi lumon, ne diulius linne damnatis. » Et itom in libro decimo sexto
possit crrare qui quKrit luminis claritatem. l']i au- Thcodosiana; legis capite quarto (tit. v, leffc 1) :

tem qui multa fuerit opcratus, qua; manere non dc- " Privilegia qua3 contemplatione rcligionis indulta
bcant sed arderc,ignis est Dominus, ut operis nostri sunt, catholicffi tantum legis observaloribus jiro-
fenum stipulamque consumat,alque utili nos faciat dcsse oportet. Hajreticos aulem atque schisiiiaticos,
salvos detrimcnto. » non solum ab his privilogiis alienos esse volumus,
Quiactiamsacriscanonibuscautum essedignosci- sed eliamdivcrsis muneribus constringict subjici. »"
tur,docenteToletano concilio, utin rebus necessariis Et item de ha;reticis omnibus
{tit. v, %e60), quorum

legumetcanonum exquirantursententia3,ponendum et errorera exsccramur

nomen,hocest de Euno-
et
estquidinxvilibro TheodosianosubtitaloDefidc ca- mianis, Arianis,Macedonianis, caiterisque omnibus
tholiraimperalorosGratianuSjValentinianusclThoo- quoriim sectas piissimn? sanctioni ti-edet inforcre,
dosiusAugusti cdictoadpopulum urliisConstanlini)- '-' quiljus cunclisdiversasuntnomina,sedunaperfiilia,
polcos337 dccrcvorunt iCod. Theo. de fide eatlioliea illa debcreSSS scrvari,qua; divi avus
nrc-ccipimus
l. 2.) Hanclegem sequcntes Chri-
dicentes ad locum : " et pater nostrm clomonlia; constitucrunt, sciluris
stianorum catholicorum nomen jubemus amplecti, universis quod si in eodem furore permanscrint, in-
rcliquosvero demcntcs vesanosquo judicantes,ha;- torminata; pccnie eriint obnoxii. » ftem in imporiali
retici dogmatisinfamiam sustinere, uccronciliabula epistolaad .\urelium Carthagincnscm cpiscopiim :

eorum Ecclosiarum nomen acciperc,divina prinium « Reccnfi quoque sanctiono dccrevimus, ut si quis
vindicta, post etiam mctus nostri, qucm ex crnlosli eos inqiiocunqueprovinciarum partelatitarcnon nc-
arbitrio sumpscriinus.ullione pleclendos." Itcm in sciens, aiit propcUorc aut prodere distulisset; pra;-
eodem libro sub titulo, De his qui
{lit. iv, leij. 2), scripta; prcna; velnt parliceps snbjaccrct. Prrreipuc
super religione contendunt: « Impcratores Valenti- tamcn qiiorumdam opiscnpnriim ])ortinaciam cnrri-
nianus, Thcodosius, ct Arcadius .\ugusti Tatiano gcndam, qui pravas conim disnutationcs vel tacito
pri-nrecto pnetorii. Nulli egressus ad publicuui di- consonsu astruunl,vel publica oppiignationc nondc-
sccptandi do rcligione,vel tractandi,vcl consilii ali- struunt. Religio itaque tua competcntibus scriptis
quid defercndi patescat occasio.Et
si quis posthac univcrsos faciat admnneri, scituros diffinilione san-
ausu gravi atquedamnabilicontrahujusmodi legcm D ctimonii tui hanc sibi dininitionem essescriptam.ut
vcniondum esse crcdidorit, vel insistore iiiotu pcs- quicunquc damnationi supra nicnioratorum quo pa-
lircra- porscvcrationis audobit, compctcnti paMia et tcat mons piira siibscriboro inipia obstinationo ne-
digno supplicio coerceatur. » Itcm in eodcin libro glex/;rinl,cpiscopatiisaniissioneiiuilctati,intcrdicta
{lit. v, teg. G) sub titulo, De htcrelicis : « Impcra- in [lerpctuum expulsi civitatibu.s comraunionc pri-
tores Gratianus, Valcntinianus.et Thcodosius Au- vcnlur. » Et sanctasynodus Chalccdonensis {nclione ^
gusti Eutropio pr;el'ecto pivutdrii. Nullus liaM-elicis 5) : " His igilur.inquit, a nnhis undique curn nmni
mysteriurum locus.nuUa ad cxcrcondaiTi aiijini ob- dcliboratione ac diligcntia paritcr or linatis, docre-
stinaliorisdomonliam patoat occasin.Sciaiit oinues, vit sancla atquc univcrsalis lia-c synndus, aliani fi-
Cliamsi qiiid spociali i|iiolibot rcscri[)ln por Iraiidcin deiii nemini liccro prnfcrre' sivc conscriberc, aut
elicito ab hujusmodi homiiiuni goncre iinpctratum evertere, vel scntire, vel alitcr Iradcrc : scd eosqui
est, non valere. Arccantur cunctoriiin h.-oreticorum aiidont vcl cnmponcrc aliam nuem^vcl prnfcrre, vcl
abilliciliscongregationibusturbic. » Itcm in libro ol diirorc, vcl tradcrc aliud BymboUini volcntibus ad
 403 llLNGMAlll 1;11L;.MENSIS AliGliimSGOPI. 404
cognoscendam sc convcrlere voritaleni.ex ritu pa- A. cioso indigncque pra-scdil, catholicum abbatcmju-
gano,sive Judaico.vcl qualicunque haerclico, eos si belc praiponi.qui illam Ber\'orum Dei congrcgalio-
quidem episcopi sive clerici sunt,alienos pssecpis- ncm.ct a pravo dogniate libcrare, el institutis vc-
copos ab episcopalu, et^cloricos a clero. Quod si ritalis possit imbuere. » Ilem idem ad in cpistula
mon.ichi vol laici fucrinl, anathemalizari. » Leoncm .Xuguslum lep. 75)Sacerdolalem namquc
: "

Viilc.int isti, qui non sohim symi)ola vcl colia- et aposlolicum tua» pietatisanimum cliam hoc ma-
tioncs in conventibus vcrbo tractant.scd etiam li- lum ad Justiliam ultionis dcbet accendcre, quod
brorum compositioncs et capitula quasi synodalia Constantinopolitana; Ecclcsii purilatem pcstilentor
conscribunt, et pro veritate simplicibus tencnda obscurat; in qua invcniunlur clerici quidam ha.Tcli-

contradunt, utrum ab hac damnatione exccpti csse corum ecnsui consonantes, ct intra ipsa catholieo-
pra'valeant. Nam symbolum et aposloli primum rum visccra assertionibus suis ha.'rclicorum partem
scripsorunt, synodus,ct Ephesina, et Con-
ct Nic.-nna adjuvantes. In quibus deturbandis, si rrater mcus
stanlinopolitana,ctGhalcedoncnsis, ct caitcra; qua;- AnaloIiusConstantinopolilanusepiscopuscumnimis
que universalessynodi conscripserunt,sed non aliud, benignc parcit scgnior invenilur.dignamini pro lide
quia non dicors a vcritate cxstat symbolum. Undo vcstra ctiam istam Ecclesi.T; pra-starc mcdicinam,
quirl(|uid symbolice conscribilur avoritatc alionum, d ut talcs non solum ab ordine cleriratug, scd etiam
B
aliud quam catholica scripserit Ecclesia cst
symbo- ab urbis habitalinno pcllantur, nc ultcrius sancti
lum, anathomatc cum conscribentibus dignum, et Dci populi pcrvcrsorum hominum contagio polluan-
legibus publicis pcrcollcndum. Undc Marcianus im- tur. » Et ilem in cpistola ad Aquilciensem cpieco-
porator in cdictn ad Palladium dicit : < Opnrtet,in- pum [ep. 3] Non autem dubilcl
: <c dilectio lua nos,
quit,ut sit numcrosa scvcritas sanctionum, ubi cst si quod non arbitramur ncglocta fucrinl qu.T pro
liccntia crebra culparum.Custodicnd.T pra>tcrea or- cuslodia canonum el pro fidei inlcgritatc dcccrni-
thodox.-c fidci cura tanto a scrcnitalc mca adhibcri mus, vehcmonlius commovcndos, quia infcrioruni
impensiordebct, quanto res humanas divina pra;cc- ordinum culp.-c ad nullos magis rcrerend.i! sunl,
dunt.» Et ad locum^dch.Tcrcticis k Non haboant po- : quam ad desidcs negligonlesque rcclores.qui niul-
teslatem faciendi testamontum, ot condcnd.T ultim.-c tam s.-cpc nutriunl pcstilcntiam, dum austcriorcm
voluntalis.noquc id c.ipiant quod ipsiscx testamcnto dissimulanl adhibcrc mcdicinam. » Et in cpislola ad
cujusquain fucrit dcrolictum.niliil otiam ox dona- Turibiuin .\sturiccnsomcpiscopum : " fturniani qui
tioncaliqua conscquantur. Sed si quid in ipsos vcl alios ab crrorc non rcvocal.scipsum crrapc demon-
liboralitatc vivcntis, vel moricntis fuerit voluntatc strat (c/i. 93). » El sanclus Innoccntius in cpislola
collatum, id fisco nostro protinus addicatur. 330 ad synodum Milcvitanam {ep. 32, sub fincm) : >• At>-
Ipsi voro in nullos aliquid ex facultalibus suis do ^ scidendi cnim sunl 340 qui nos ronturbant. el vo-
nationis titulo et juro transfundant. Episcnpos quo- lunt convcrtcrc Evangelium Christi. Simiil autcm
que, vel prcsbylcros, aliosque clcricos, illis creare pr.-ccipimus, ut quicunque id pcrlinacia simili dc-
et habere non liccat, » cl rcliqiia qu.x' ibidom suffi- fensarc nituntur, par bos \indicta conslringal.Non
ciontfr lcctor potcril invenirc. Elquia his Christia- solum autom qui faciunl.scd ctiam qui consontiunt
nis Christianorum imporatorum lcgibus calholica facienltbusquia nnn mullum ii
: bilrorin-
'

favcat mater Eccli'sia,et sanotus dcmonslrat Gcla- tor comniillcnlis animum ct coi. ravor«'iii.

sius in decreto ad Sicilicnsos cpiscopns (Gclasiu.<!, Addo '>t Plcrumquc dcdisni rrrarc, cui
amplius :

ep. 7), ita ad locum dicous < Quia ct filiorum

: ncnio conscntit quia ut Lco in cpistola ad .\na(o-
:

nostrorum principum ita emanavit aucloritas. » Et lium dicil Sicut in malisuasionc dclinquitur, ita
:

sanetus Gregorius multoticsin Commonitoriis (/i^. ct in mala conscnsionc pcccatur. »

si, ephl. 5'i) ad Jiiannom defensorcni euntcm in Vl.Poncndum cti;im dignumduximusquid dc hu-
Hispaniam.ipi.T coinninnilnria ex integrn dc impc- jusmoili pravc sciontibus lep^s doccrnanl ccrlcsi.is-
rialibus contextiit logibus.quasccclosiasticas jtidi- tic.T.Scriplumcstonimin constilulionc SynndiChal.
magnus Loo papa in opislola ad univcrsos
cavit.» Et ccdoncnsis [.idimf v, Chalced,) ila • .\ctius archi- :

episcopos pcr divcrsas provincias constilutos : .\li- ..

[) diaconus Conslantinopolilanus nova? Rom.t rccila-
qtianti.inquicns, qtii ita so doinorseriiiit. ut iiulluni vit Sancla c( magna univcrsalis synodus.quT tc-
:

hisauxilianlis pnssil romorliunistibvonii-o.sulidili lc- cundtim gradain ot sunrtinncs pinrtim Christiano-

pibtis.scctindiinu;hrisli.iiiiiruni priiiciptint constitu- ruinqtic iinporalortiin Valcnliniani o! Marciani .\u-
la.iiosanolumgrogomsuaconlagioiicpnlliicrcnl.por guplorum.rongrcgala cs( apud Chalccdoncm me(ro-
publions jti.liros porpotuo siint oxsilio rologati. » pnlim Hilhyni.T pnivincin! in martyrio sancl.T mar-
Et ilcm idcm in cpistola ad Pulchoriam Augustam (yris Euphomin», sta(ui( sublcr adncxa.Dominus et
(cp. 17) « Dc Eiilychc aulom tntius scandali cl
: Salvalnr nostcr Christus noliliam fidoi rnnfirmans
pravitalis aiictorc, hoc clomontia vcslra pr.Tcipial, discipulis suis oi( : Pncnn mcam do ro/>ii, paccm
ut ab po loco qiio Cons(anlinopnlil:in.-o tirbi nimis rclinqufl roHs iJoan. xiv, 27), nc ulliis a pmximo
vicimis csl, longius Iransfcralur, no froqucntio- suo dissoncl in doclrina piclatis, scd jcquali(a(e
ribus solatiis eorum quos ad impiclatcm suam pra-dicalionis vpritalcm os(cndat. • El arca finem :
traxit utattir. Monasterio quoqnc ipsius, cui pcrni- « His igitur cum omni undique vcri(iito, diligcDtia
 ::

403 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR.

et sollicitudino a nobis deffinitis, statuit sancta et A ad Pulcheriam Augustam dc Eutyche hccrcsis au-
universalis synodus, altcram fldem nulli licere pro- ctorc {epist. 1.5 in fine) : « Si ipsc, inquit, qui in
fcrre, aut conscribere, aut oomponere, aut docere hanc tenlationem incidit resipiscit, ita ut quod ma-
aliter.Eos autem qui ausi sunt componcrc fidem al- le scnserat propria vocc et subscriptione condem-
teram,aut proferre aut docere, aut tradere alterum nct, communio illi sui ordinis reformetur. Quod
symbolum volentibus vel converti, vel ex gentilibus etiam fratri et coepiscopo meo Flaviamo me cle-
ad cognitionem veritatis venire, vel ex Judoeis, vel mentia vestra scripsissc cognoscat, et his quos misi-
haeresi quacunque, si quidem episcopi fuerint aut mus delegasso, ut vcnia conccdatur si error abole-
clerici, alienos esse episcopos ab episcopatu, ct cle- tur. » Et in epistola ad Constantinopolitanos {cpist.
ricos a clero : si vero monachi aut laici fucrint, 25) « Nec quisquam sibi audeat de sacerdotali
:

anathematizari. Nec se putent alienos ab hac esse ordine blandiri, qui potuerit in cxsccrandi scnsus
sententia, qui symbolo, id est collationi sancfie impietate convinci. Nam si vix in laicis tolerabilis
catholicse et apostolica; sanctarum
Ecclesia;, ex vidctur inscitia, quanto magis in eis qui pra;sunt
Scripturarum auctoritate, ct orthodoxorum magi- nec excusatione est digna, ncc vcnia, maximc cum
strorum doctrina, ad credendum tenendum atque etiam defendere perversarum opinionum commenta
ct
docendum non verentur. » n prassumunt, et in consensum suum aut crrore aut
prolata^, contradicere
rx.„_ : /-_. .•i:_ r.,._>..j , .
Item in prasfato concilio Chalcedonensi {canone 4 sy gralia insanabiles quosque traducunt? Scparentur
.-

nodi) capite tortio, scriptum ost « Qui vore et sin-: hujnsmodi a sanis mcmbris corporis Christi, ncque
cerc singularom sectantur vitam competenter hono- sibi catholica libertas infidclium jugumpatiatur im-
rentur.Quoniam vcroquidam utcntes habitu mona- poni.»Et in epistola ad Theodosium (e;;w<. 14)
chi ecclesiastica negotia civiliaque conturbant.» Et » Ut quia dubitari non potest qua3 sit Christianaj
post pauca :« Monachos vero per unamquamque ci- confessionis integritas, ct totius crroris pravitas
vitatem aut regionem subjectos esse episcopo, et damnetur, et si resipiscens quia dcviaverat pro vcnia
quietem diligere, et intentos essc tantummodo jeju- supplicct, saccrdotalis ci benevolcnlia subveniat. »
nio et oratiuni, in locis quibus rcnuntiaverunt sk- Et in epistola ad Julianum {cpisl. 19) :« Ut si con-
culo permanentes. Nec eoclesiasticis vcro nec sa;cu- dcmnatus presbyler plena satisfactione corrigitur,
laribus negotiis communicent, vel in aliquo sintmo. sententia qua obstriotus est relaxetur. Si vcro in
lesti, propria monasteria deserentes, nisi forte his eodcm insipicntiie sunj luto jacere dclegcrit, statuta
prfficipiatur proptor opus necessarium ab cpiscopo permancanl, ct cum cis liabcat sortem, quorum est
civitatis. Transgrodienlem vero hanc diffinitioncm secutus crrorem. » Et in cpistola ad Flavianum
nostram excommunicatum essc decrcvimns.» Itcm {cpisl. 22) « At si dcposita impcritia! sua; vanitate :

in concilio Agalhensi [can. 38) capitc 38 341 « In C resipiscunt, onmique errore damnato fidem veram
:

monachis quoque pra?sentis sententiaj forma serve. singularcmquo suscipiunt,miscricordia eisdem epi-
tur. Quos si verborum increpatio non emendaverit, scojialis S42 benevolentia non ncgclur, mansuro
etiam vorberibus statuimus coercori. » judicio quod prwcessit, si impietas morito condcm-
VlI.Nunc qualitor resipiscentes suscipiantur, ex nata in sua pravitate pcrstiterit.» Etenim in epistola
ecelosiasticis regulis ponendum censuimus. Ait enim ad Constantinopolitonos {epist. 41 ad Pulchcriam)
m.ignus Lco papa in epistola ad Anatolium pcr « Dcvotionis utrumque est Christiana;,ut et pcrlina-
Patricium diaconum directa {epist. 83) :« Dilectionis ces vcritas justa coerceat, et conversos charitas nou
tu;n inquirendum judicio delogavi, ut scilicet Atti- ropcIIat.»Et in epistula ad Anatolium (c'/)w/. 42):
cus presbyter, quem talia audere cognoveram, nisi « Ili qui plcnis satislaclionibns nialc gesta condcm

porfccta se satisfactionc purgasset, et non solum nant, ct accusare se magis eligunt quam tucri, pacis
vocc scd etiam propria; manus subscri
hffireticos, ctcommunionis nostra; uuitatc la;tentur, ita ut di-
ptionc damnassct, a communionis gratia esset gno prius anathemate qua; contra fidem catholicam
alienus. » Et post pauca « Pr.-cdictus autem ul
: sunt rcoepta damnentur.» Et posl panlulum :« Nc-
ab omni suspicionc cuntraria libor apparcat, ()uid quecuim potest in aliquo benignitas nostra reprc-
in Eutycho analliomatizct ac damnet cvidcntcr hendi,cum satisfacientcs reci[)imus, quos doluimus
Jj
ostondat, et in daninalione orroris cxpressi rcmota esse doccptos. Nec aspcrc igitur communionis no-
omni dubitationc subscribat, ita ut Chalccdo- dcneganda cst, ncc lemere largicnda :
str;u gratia
nensis synodi diflinitionom de fide, cui etiam di- quia sicut[dcnum piotatis cst oppressis charitateni
loctio tua subscribcndo consensit, et quam aposto- Dominicani rcdhibori, ita justum estomnia portur-
lica; scdis firmavil auctoritas, profitoatur se per bationis auctoribus imi)ulari. » Et [)ost [jaululum :

omnia sorvaturum, adjecta subscriptionc propriaj « Quos convcnit, aut pcrcclli pro perlidia, aut la-
manus, ([ua; in Ecclesia Cliristiano populu pr;e- boraro pro vcnia. »

sente rccitetur, ut pro catholica fidc, ncque nos ne- Uinc ct sanctus Innoccntius in opistola synodo Mi-
gligcntcs, nequc ipsc ultra suspoctus habeatur. Qui levitana; directa(/?(Hoa>H/. cpist. 32, siih finon) :« In-
sit incadem pravitsle perdurans pr;ece[)to saluhri vontores vocum novaruiii,([u;o,sieul dixit Aposluliis,
parcrc nulucrit, scntentiam synudi Cbalccduncnsis jcililicatiuuis iiihil,scd iiiagis vanissinias ounsuoiiinl
cujusdilfinitionilHisrcsuIt;itexci|)iut.'>Et iui'[)istula [);ii'arc ((u;usliones, ccclosiaslic;i cuinniuuiunc [ni-
 :

407 IIINCMAIU imi;MKNSIS AUCIIIEPISCOPI. m

vari nposliitici vipnris auctorilatc censcmus. >> Kt A at(|ui; ad catholicam liilem, quaiu jum pridum anii-
pnsl aliciu.inta :" Jul)i.'mus sane, quoni;im Christus scraiil, rursum icvorti ambiunl, prius crronin
Dominus nostcr propria vocc sipnavil nolle se mor- suuiii ct ipsus erroris aucloresduinnuri a sc i>inc
tem morienlis, tantum ul revertatur et vival, si un- ambiguilate fulpantur, et sonsibus pruvis duduni
quani ad sanum deposilo pravi dogmalis errore re- pcrempti8,nullaaspiraiidi supersiloccuiiio.ue ulluin
sipncrint.damnarintquc oa quorum sc ipsi prajvari- mcmbruin taliuin possel socictate viuluri,cuni pcr
catione damnarunt, eis mpdicinani solilam, id cst, oumia illis professio propriu ca-perit obuare. Circa
rccoptaculum suum ab Ecciosia non ncg.iri, nc dum quos illam cannnum coiistilulionciii prftcipimus cu-
cos redpuntes rorsitan proliibrmus, vere cxtraovile stodiri, ut in magno habeant bcnelicio, &i, uJc-inpta
remanentes exspectantis hostis rabidi Taucibusglu- sibi omni spe prumoliuDis,quo inveiiiuntur or-
in
tiantur, quos in semetipsis spiculis mal.T disputa- dine porpctuaslabilitatc perrnancant, si tumen ito
tionis armarunt. » El sanctus Grcgorius Quirico ratm linctionis sacrilegiu non fuerint inuculali. Non
et r.a'toris cpiscnpis catholicis in Hibcrnia iUli. x, lcvcm eniin apud Dominum nuxani incurrit, qui dc
epi.tt. Quieunque a pcrvcrso crrore Nestorii
CA) : « talibiis ad sacros ordines promuvenduin uliqupni
revortuntur, roram sancla fratcrnitatis vestra judicarit. Quud si cum grandi exaniiiiatione conco-
congregatinnc fateanlur, eumdcm Ncstorium cum n ditur inculpulis, multo inagis non debcal licerc ea
omnibus suis sequacibus, ac reliquas hasrcses anu- spectis. Proinde dilcctiu luu. cujus devutionc gau-
themalizantcs venerandas quoquc synodos, quas
: demus, jungat curum suaui dispositiunibus nuslris,
univorsalis Ecclesia rccipit, rocipere et vcncrari ct det operam iit circuinspccte ac velocitcr iinplean-
proniittant, ot absque ulla dubitalione sanctitas eos tur (pKc ad totius Ecclcsia? incolumilatein ct luuda-
vcstra, servatis ei propriis ordiiiibus. in suo ctetu bilitcr suggestu sunt, et salubrilcr ordinata. Nun
recipiat.» Et in canonibus a beato Martino collc- autem dubitct dilectio tua nos, si quod non arbitru-
ctis, capitc trigosimo scxto Dc purgundn opinionc. miir ncglecta fucrinl qua; pro custodia canunum cl
quis episcopus, sive alicujus episcopi
hxrc.^iis ;« Si pro fidci intogritatc docernimus, veliemciitiu^cum-
presbyter,.iut diaconus, in alicujusha?rcsisopiniono movendiis,(|uia inferiorum ordiiiuiii culpu' ad nullus
olVcndprit, cl ob lianc causam fucrit excommunira- magis refereiwhe sunt, quaui ad desides ncgligcn-
tus, nullus episcopus eum in communioncm reci- tcsque rcctores, qui luultam so^pc nutriunt pcstilen-
piat, nisi prius in communi concilio, pnrrectn fidei tiam, dum nccessariam dissimulant udhiberc mcdi-
su.o libello, satisraciatomnibus.et italiboram tencat cinain.»Item in epistola ad Marciauuui de cpiscopo
suain purgationpin. lloc idom ol de lidclibus lairisCunstaiitinopolituuu (cpij/. i, 1^j:« rralernam illi
sitdocretum, si in aliquam h.Tresisopionioncm fiio- charitatem iiun uliler poterimus impcuderu, quom
rint nominati.»Ostondunt etiam hunc tcnorem recp- C ut sc inimicus catholica: lidei approbcl exsecrari,
ptionis form.T libcllornm, scilicet unius quom di- ejusque a se consorlium qucm lucrito alijecil ab-
rexit Papa Damasus ad Paulinum Antiochenum scidat qui eliumsi magna ruissctsatisfacliuiie pur- :

(cpixt. 'i), cui 34? snbscribcntcs recipcrcntur Mace- galus, 3141 post dubiiim tamen crroreni re\cr$us,
doniani, ot Eunnmiani, et Apollinarist.T. Alterius calholiois diueonis pustponi debuil, nun pr.rponi. »
qiicin diroxit Doo [epiU. Wi ad synodiim Chalcedo- Et in epislolu ad Pulcheriam Augustam i^epitt. 53;
Donscm cui sultseribentes rcciperentur Nestoriani « clementiu veslra propositum nicum con-
Si crgu
ct Eulychiani. Tertii, cui temporc Coclestinijsubscri- sidcrare dignelur, prubabil me co consilio cuncta
bentes reciporcnlur Pra^doslinatiani, ciijiisque leno- gessisso, ul sine cujusquam animx dclrimcnto, ha:-
rcm, sicut Luoiilus presbyter cum porrexit in sy- reseos tantum olilinorolur exstinotiu.ctob huc rirca
nodo Uallicana, snpru posuiinus. Quarti. (]uom oili- auctures sa-vissiiiiurum lurbinum quiddam consu«-
dit sanctus tJregorius (/(/>. \,epist. 30), cui subscri- tudinis iiiinuisse, ul ad iDdulgcntiam poslulaDdam
benlcs rccipcrentur srhismatici. compuuctionc aliqua possil corum lardilos cxcitari.
VIII. Qua condilione rosipiscentes, et libellari Qui elsi post illud Judiciuni suum lam impiumquam
satisfuclionc se Ecclesia' uiiitati ivddentos, roripi iiijustiiiii, non sunt culhulic4.> fralcrniluli ila hunu-
debeant,item beatiis Loo in epistola ad Januarium {)
rabiles ut fuerunt.siius tamenadbuc scdos ubtincnt.
episc(q>uni {cpist. 3 nd cpisc. .hiuilcicus), de h.T'ro- ot epis,'opalus sui huiiorc potiuiitui, aul pcrvoram
ticis cl schismaticis ita dccernit dicens :« Dilcrtio- et ncce«sariain satisfacliouem paccii potiu» I

noin, inquit, tuam duximus cominonendam, insi- siiD rccepturi, aulhxrcsim, quod absil,
si tui....u.,
nuanles ad aiiima- periciilum pcrlinere,si (|uis(|uani professiunis suo: ^inl merito judicandi. h Ilis .scu-
do his ((ui a nohis in h,i>reticoruin at(|uo schisiiiali- lontii» atlendenduin, i|uiuab ha're*i revcrleiitc'-, cl
corum soctiiin dolapsiis est,et sc utcuni|iip haTctio.v per libellurcm satisfaclionim cuin cuthulica pru-
comiiiunionis conlagiono macularil, resipiscens in fcssione debcanl rocipi, cl ab ordinc quo inventi
communione ratholica sine professione legilima! fucrint non debcant promoveri, scd ct miaus bun»-
siitisfactionis habcaliir. Suluberrimum onim cst.ct rabiles quam in calholira porsistcnlcs oslcnduntur
spiritalis mcdicin.T utililatc plpiiissimuiii, ut sivc huberi.
piosliyteri, sive diaconi, sive subdiaconi.vel cujus- IX. Iteui de his qui ndci c«lholicc vcl libcllo
libet ordinis clorici, qui se corrcctos vidcri volunl. porrocto in synodo subscripserunl, ct pot^tca ad
409 DE PILEDESTINATIONE DISSimTATlO POSTEllIOR. 410

pravos dovoluti siiut sensus, vcl diffinitionibus seu A stolicaBsedis nunquampoterit ohtineroconscnsum.»
dogmatibus calholicaj et apostolic;c Ecclesiii! do- XI Quia etiani hi, ([ui posl subscriptionem rectfe
ctrina; contrariis suhscripserunl, in Cathaginonsi fidci pravis subscripserunterroribus,si resipuerint,
concilio.cap. 13 scriptum est {Conc. Carlliiigin. ir, et porrccto Hbello profcssionisrecta; fidei.cum sub-
canc. 13) : « Si quis contra suam profcssioncm vol scriptione propria; manus, ad catholicam et apos-
subscriptionem vencrit in aliquo, ips3 se bonore tolicam sanctam matrrm Ecclesiam devote redieritit,
privabit. » pietas ecclesiastica impcndal misericordiam,eosque
X. Et quia sicut dccretis bcati Coclcstini mon- in graJibussuis suscipiat,demonstrat sanctus Ilila-

stratur, ha;c Prffidcstinatiana ha?rcsis illius auc- rius in libro de Synodis ita dicens : autem
« Nihil

toritate devicta est atque compressa, si quis diffi- mirum videri vobis debet, fratres charissimi, quod
nitionibus iUius sensui concordantibus subscripsit tam frequenter exponi fides coepta; sunt: necessita-
in synodo, et poslea fuit translatus ad devia, vel lcm hanc furor ha;reticus oxponit. Nam tantum
etiam si sinn subscriptione sancta; catholica; et Ecclesiarum oricntalium pcriculum est, ut rarum
apostolica; Ecclesia: contraria senserit, legat quid sit hujus fidei,quaB qualis sit vosjudicate,aut saccr-
beatus Leo in decretali cpistola ad uni- {rpisf. 1) dotes aut populuminveniri.Male enimperquosdam
versos episcopos per Campaniam, Piccnum, Tu- ., impielatiauctoritas dataest.Inexsiliisepiscoporum
sciam, et per universas provincias constitutos de quoruin causam non ignoratis.vires auela' sunl pro-
creverit cap. : ' IIoc itaque, inquiens. admonitio fanorum. Non peregrina loquor, neque ignorata
nostra denuntiat.quod si quis fratrum contra hac non laico-
scribo. Audivi ac vidi vitia pra;=entium,
constituta venire fentaverit, et prohibita fucrit rum, sed episcoporum. Namque absque episcopo
ausus admitterc, a suo se noverit submo- officio Elcusio, ct paucis cum eo, ex majori parte Asiana;
vcndum, nec communiouis futurum csse nostra; dccem provinci;B, intra quas consisto, vere Deum
consortem, qui socius essc noluit disci|)lina;. Ne ncsciunt,ati|uc utinam penitus nescirent.Cum pro-
quid vero sit quod pra;tcrmissum a nobis forlc clivioro cnim vcnia ignorarcnl quam obtreclarent.
credatur.omnia decretalia constituta tam beata; re- Sed horumepiscoporumdolorscintra silentiumnon
cordationis Innoccntii, quam omnium decessorum continens, unitatem fidei hujus qua;rit, quani jam
nostrorum, quae de ecclcsiasticis ordinibus ct ca- pridem per alios amisit. Nam in illa prima collala;
noiium promulgata sunt disciplinis, ita a vestra expositionis synodo fideshanc habuit nocessitatem,
dileotione custodiri debere maudamus, ut si quis cum apud Sirmium per immcmorem geslorum suo-
in illa commiserit, veniam sibi deinccps noverit rum dictorumvc Osium, nova; et tamen jam diu
dcnegari. )i Quando enim omnium decessorum suo- suppuratic impictatis doctrina proruperat.Sed de eo
rem conslituta posuit, Coelestinum cui Sixtus, el '-' nil loquor, qui idcirco cst roscrvatus, nejudicio
Sixtum cui succcssit Loo, nequa(|uam excepit. Sed humano ignoraretur qualis antc vixisset. Uhique
el quando de ecclesiasticis ordinibus et canonum autem scandala, ubiquc sehismata, ubiquc perfidia
discipliiiis apposuit.fidei regulamnon omisit.Sed et cst.Ilinc illud csl.ut ad prufcssionem subscribenda;
Clialcedoncnse eoncilium eidcm (c«n.l) favenscon- lidoi 2.JG aliqui eorum, qui antca aliud subscri-
345 scripsit dicens «Regulas sanctorum Patruni
: pserant, cogcrentur. Nec qucror de patienlissimis
por singula nunc usque concilia constitutas pro- viris cpiscopis, quibus sufficil post
oricntalibus
prium robur obtiiicre dccrevimus, « Bcatus ni- blasphcmi;c voluntatcm coacla saltem profossio.
hiloiiiinus Gelasiu^; (c))ist. fii, (pia; ('.arlhaginoiisis (iralulandumenim vidcturin tantablasphcmantium
di'crcvit synodus ouinsynodalibus dcfinitioni-
aliis cpiscoporuiu ha;retica pertinacia aliquem cx his
busroborarestuduit,dicenscap.9quodapostoIicase- suscipi pocnitentem.Scd intcr haec, o beatos vos in
despaternoscanoncspiostudiodovotoquc custodiat. Domino ct gloriosos,qui perfectam atque apostoli-
Cumque nobis, inquicns, contra salutariiim revc- cam fidoiu conscienti.i; profcssione retinciitcs.con-
rcntiam regularum cupiamus tcmcn' nihil licerc.ct scriplas fidcs bucusciue ncscitis.Non cnim eguistis
cum sodes aposti)lioa super his omnibus, favcnle littera,(iui spiritu abiin(lab;itis,ncquc oflicium ma-
Domino, qua; paternis canonibus sunt praefixa pio [) nus ad scribcndum desiderastis, qui (]Uod corde a
dcvotoque siudeat tenerc proposilo, satis indi- vobis credcbutnr ore ad salutem profilohamini.Ncc
gnum est quem^iuam, vcl pontilicum, vcl ordi- nccessarium iiabuistis episcopi Icgcrequod rcgenc-
num subsoqucntium, h;inc observantiam refutarc, rati neophyti tc^iiobatis; scd necesssitas consuctudi-
quani boati Pctri sedcm ot scqui vidoat ct doccrc.sa- nom inlulit cxponi lidcs, ct cxpositis subscribi. l'bi

lis^iuo convcnicns, ut totum corpus Ecclesi;c in hac cnim sensiis conscicnti;c periclilatur. illic litl( ra
sibimet obsorvatiuno concordet, (juam illic vigcic postulatur; ncc sancsubscribiimpoditquod s;iluUi-
conspiciul,ubi DoniinusEccIcsia; lotius posuit piin- rc cst conntcri.» Et sunctus Cujloslinus pupu ud Cy-
eipatum. » Et Loo in cpislola ad Maximum Anlio- rilliim cpiscopum Alcxandriiuiiii(c/)iif. 11)): " It;i(|uc
chenum {cpisl. Cii\) : .. Quoniam univors.p pacis brcviter respoiisuiii tua" roiMiiun;; sanctit^iti.Eleniiii
tranciuillilas non ^diter pnterit custodiri, nisi sua (ju^eris utrum sancltisynudusrccipere debcat lioiiii-

c;inonibus revorenliaiuteuicrata scrvetur.Nanuiuod nem u sc pncdicata dai(in;inleiii,aii (|iiia iiKliiciarum

;ib illonim ropulis ct constitutionc discordat, upo- lcmpus cmcnsum est,seiileiilia dudiiiii lalapordu-
411 IIINCMAIU lUIEMENSIS AIICIIIEPISCUPI. 412

rcl Supor hoc utriquo consultatioiie communi cora- \ sunt qux nuila possint rationG convclli, ita nonnuUa
muncm Dnminum consulamus.Nonnc nobis respon- sunl, aut pro considerationo ictatum, aut pro ne-
dct illico pcr prophelam, mortom so nollc moricntis ccssitate rcrum oporteat lcmporuri : illa scmper
{Ezcc.xx.xu\) por apostolum 1'aulum, omncm ho-
; et conditionc scrvata, ut in bis qua; vel dubia fucrinl
minom vcUc salvum liori,i;t vonirc ad tfcicntiam vori- aut obscura, id noverimus scqucndum, quod nec
tatis?(/ rim.ii)Xunquam displicct Deo accclerata in pr;i;ceptis evangelicis contrarium, nec decrctis san-
quocunque correclio? Tua; sit hoc scnclitati, vel vc- ctoruni Patrum inveniatur adversum.»Qua8 singil-

norando fralrum concilio, ut orti in Ecclcsia strc- latim singulas fonnas ct Fanctu.s l'aulus denionstrat
pilusooinpriniantur,et[initumDeojuvanlcnegolium ad Corinthios,dicens: llocautcm dico sccundum in-
votiva corrcctionc dicamus. » Et itcm Nos et ttli(iin,ni>n sccunUum iinpcriuin,(:i roliqua.//u
: << dulgf

quod contra fas cst,otiam sacordolcs volumus csse uuicm (jui mdliimuniu juncti sunt prxcipio nvn ego,
correctos.quibus aut praimissa convcntioneconsu- sed Dominus, uxorcm a viro non disccderc (/ Cor.
Iomus,aul in hos nrcesse est damnationis senlen- VII, Oj.ct bcqucntia. Et concilium Africar.uin in uno

tiam, si abutuntur nostra salubri admonitionc,fir- capitulo de Donalislis ad locum (can. 35} :" Proplcr
momus. iToo tanicn orit post damnationcm pravi Ecclcsia; pacem et utilitate.n,ut et ipsis Donatislis,
do"nialis pliMUim corroctionis indioium,si revocent _ quicunque clerici corrccto consilio ad catholicum
omnes ad Ecclesiam, qui proptcr Gbristum caput unitalcm transire voIucrint,secundunj uniuscujus-
ejus vidcntur cxclusi quo nisi liat quod dicimus,
: que episcopi catbolici volunlalem atquc consilium,
cjicicndus cjiciotur,quamvis in nostra communione qui in eodcm loco gubernat Ecclosiam, si boo paci
sint istis, quos talcs conpnoscimus exstitissc. » Christiana; prodesse visum fuerit,in suis honoribua

Et Leoincpistola ad TboodosiumAugustum(cpii<. suscipiantur,sicul prioribus cjusdera divisionis tem-

55):» Cumqueaso hoc quod cidoni profuturum sit, poribus faetum csse manifcstum cst.Non ul conci-
oxpcti desiderariquo cognovorit, catbolicorum sen- Iium,quod iu transmarinis partibus dc bac rc factum

tentiis toto corde conscntiat ita ut sinceramcommu-

: est dissolvatur scd ut illud mancat circa cos, qui :

nis fidci profcssioncm.absolutissima subscriptione, sic transiread catholicam volunt, ul nulla |>cr cos
coram omni clcroot univcrsa plobc dcclarot.aposto- unilatis compensatio procurctur. " Et relii|ua quaj

sedi, ct univcrsis Domini saccrdotibus atiiuo

licffi
ibi proscquitur.Sanctus autcm Innocentius in dua-

Ecclcsiis publicandum.oEt item idem in cpistola ad bus epistolis, ad Marcianum scilicct episropum,cl
Pulchcriam Augustam(cpii<.53):.< Quamvis, inquil, ad Macedones episcopos (ep. 28 el 29), has utras-
incominutabililor iiiimicissimamChristiana;religio- quc forraas demonstrat. Scilicct ul quos Bonosus
nis b.rrosiiii (lotostaiiiur,ipsos tamen, si non dubic etiam in hxresi ante damnationom suam ordinave-
corri},'antur,et digiia so satisfactiono purificent, ab C rat, si ad catholicam transirc docrcvcrinl in Z4H

incfl'ul)ilimisoricordiaDcinostrinonjudiccmusalic- ordinibus suis suscipiantur. Quos autem post dam-

nus : 847 sed potius cum gcmontibus gcmimus, nationom suam ctiara dc catbolica ordinaxitiab or-
cum (lcntibus ncmus.ct sicutimur justilia commo- dine removeantur ecclesiiistico.
tionis, ut non aniittamus rcmodia cbaritatis. Quod Scd ct Lco utrasquo has formas dc una eadcmque
sicut piotas voslra cognoscit,non vcrbis suis promit- re in uno capitulo ostcndit ad Rusticuin Narbonon-

titur.scdctiam factisdocclnr.Si ^uidcmboncomncs, sem episcopum diccns {cap. 1) Nulla,ini|uil,ra-: ••

quiinconscnsum pra3sidcntiuminilloEpbcsimonon tio sinit ut inter opiscopos habcuntur, qui ncc a

judicio scd latrocinio, aut traducti fucranl aut co- clericis sunt clccli, nec a plebibus cxpcliti, nec a
acti,rescindcndo quod statuerant, et condcmnando comprovincialibus episcopis cum mctropolitani ju-
quoil scripscrant, porpctuam cuIp;o abolitioncm ct dicio consccrati. Undc cum s.Tpo qua;stio de malc
aposlolioa' pacis gratiam sunt adepli.Si autem cle- acccpto honorc nascatur, quis ambigat nequaquam
mentia vestra propositum nicum considcrarc digne- islis csse tribuondum quod non docctur fuissc col-
tur, probabit me consilio cuncta gessissc, ut sinc latum ? Si qui autom clcrici ab istis pscudoopiscopis
cujusquani animaidetrimento ha;rcseos tantum ob- in cisEcclcsiisordinatisunt, quo; ad proprios cpi-
tincrctur cxstinctio.>'Et scicndum est quoniam h;o jj scopos pcrtinebant.ct ordinatio eorum consonau cl
senlonti;i' in undocimo islo capitulo.qua; do tolios ot judicio pr.Tsidontium facln osl, poto*! rata bubori,
tani granditcr pnovaricantibus conscribuntur, ad ila ut in ipsis Ecclosi - :-i'nt. .Mitor autom
illain canonum formam pcrtinent, qua socundum vana habenda cst cun^ .
i.t; noc loco fundata
rationisettcmporis qualitatcm.aut proptcrEcclesia; ost, ncc auctorilalc munila. » El itcm ad cumdcm
utiIitatoni,aut propter pacis ucconcordia-unitatcm, in cadom opislolo i,cap. 10) :<• In adolosccnlia con-

non pr.TJndioalis majoruin stututis, qua'dam uli- stitutus,si urgcntc aut mclu mortis, aut captivila-

quando indulgentur, non ad illani, qua pro lcgc tis poriculo, pcrnitontittm pcssif, ct postca, limons
irrelragabilitor toncnda constituantnr.Undo Loo ad lapsuin incontinonli.v juvonilis.copulam uxoris ole-
Rusticum Narboncnscm cpiscopum (cpist. 95) ita gil ne crimon fornicalionis incurreret, rem vidctur

dicit. " Nain cum qua:duin inlorrogatiuncs modum fccissc vcnialem.si pra>tcr conjugom nullam omnino
diligcnlia;vidcanturexcedere,intolligo eas colloquiis cognovcrit.in quotamcnnoniYgulam conslituimus,
aptiorcs cssc quam scriptis : quia sicut qua;dam scdquidsiltolerabilius a;slimamus.Nani8ecundum
413 DE PR.^DESTINATIONE DISSEIITATIO POSTEIlIOR. 414
veram cngnitinnem, nihil magisei congruit qui pffl- A [epUl. 10) : « Studeo qnicti catholic», studeo per-
nitentiam gessit,quani castitas pcrscverans et mcn- eunlis saluti, si tamen voluerit rogritudinem confi-
tis et corporis. « Sic et de his utrisqne Ibrmis item teri. Ouod idco dicimus, ne volenti se corrigere for-
Innocentius ad Macedones episcopos scribit {episl. sitan deesse vidcamur. Nam ct si nobis sustinenti-
10) «Pervideat ergo dilectio vestra hactenus talia
: bus uvam, spinas sibi addiderit.impleatur manenli-
transisse,et advertite quod utique ut dicitis neces- bus statutis prioribus sui fruclu judicii,colligatque
sltas imperavit, in pace jam constitutas Ecclesias quod sulco diaboiico seminavit,non nostro consilio,
non prKsumcre. Sed ut sa^pe accidit, quotiescunque sed se periturus auctorc. Probet nos veloces pedes
apopulis aut a turba peccatur, quia in omncs pro- ad ctfundendum sanguinem non haberc,quandosibi
pter multitudinem non potest vindicari, inultum etiam remedium cognoscat oblatum. » Et Beda in
solet transire.Priora ergo dimittenda dico Dei judi- sententia Evangelii Luca; dicit (/.«c. iii, 14) : « Ite,

cio.ct de reliquo maxima sollicitudinem pra3caven- mqmans., ostendite ros if/cerf/o/i6tt.?.Nullum Domi-
dum.» Et aliquanto suporius « Ergo quod pro rc-: nns corum, quibus ha-c corporalia pra;stitit benefi-
medio ac necessitatc temporis statutum cst constat cia invenitur misisse ad sacerdotem.nisi leprosos :

primitus non fuisse, ac fuisse regulas veteres, quas quia quisquis vel hajretica pravitate, vel supersti-
b apostolis aut apostolicis viris traditas Ecclesia -d tione gcntili, vel Judaica perfidia, vel etiam schi-
Ilomana custodit, custodiendasque mandathisqui smato fraterno, quasi vario colore per Domini
eam audire consuevcrunt. Scd necessitas tcmporis gratiam caruit, necesse est ad Ecclesiam veniat,
id fieri magnopero postulabat. Ergo quod neces- coloremquc fidei verum quem acceperit oslendat. »
silas pro remedio reporit, cessante necessi- Et iteni «Novem itaque indigent uno, ut quadam
:

tale debet utique cessare pariter quod urgebat, unilatis forma coagulentur, et dccem sint. Unum
quiaaliusest ordo legiiimus, alia usurpatio quam autem non eis indiget utcustodial unitatem.Quam-
ad prKsens fieri tempus impcllit. » Et sanctus Gela- obrem ut unus ille qui gratias egit unicae Ecclesia;
siusad omncs Episeopos ((7/i.sY.O), de inslitutis ec- significationc approbatus atque laudatus est, ita illi
clesiasticis moderate pro temporum qualitatedispo- novem qui gratias non egerunt, reprobi effecti a
sitis ita capitulo secundo dicit : «Priscis igitur pro consortio unitatis cxclusi sunt. Ideoque tales in
sui reverentia manentibus constitutis,quaeubi nulla novenario numero tanquam imperfecti remanebunt;
vel rerum vel tomporum perurget angustiaregulari- ct merito eos Salvator quasi ingratos ubi sunt in-
ter convenit custodiri. » Et reliqua. Scd et in hoc quirit. Scire Dei eligere, nescire reprobare est. »
xicapitulo utra>que ista! forraa> monstrantur,runi a Et quoniam hujusmodi bomini nulla opera bona
beato Coelestino proferlur (episl. ad Nesforium su/j prosint, Prosperex vcrbissancti Augustini in libro
finem): « Nos, inquit, et quod contra fas est C sententiarum, capite 124, dicit « Non sunt opera :

etiam sacerdotes volumus esse correctos, quibus bona, nisi quaj per fidem ct dilectionem fiunt, quia
sicut pnemissa correctione consuliraus, ita S 39 alterum sine altero S50 nullius virtutis fructum
in lios damnationis sentcnliara, si
necesse est parit. » De baptismo etiam Beda in cpistola Petri
abutuntur nostra salubri admonitionc, firmemus.» dicit: « Quod ergo aqua diluvii non salvavit cxtra

De canonum autem formis,quas quidam non atten -

arcam positos sed occidit, sinc dubio pra^ligurabat
dentes solertius ecclesiasticas regulasintcrseautu- omnem haereticum, licet habcntcm baptismatis sa-
mant discordare, qua; ct quot sint,et quas singukc cramentum, non aliis scd ipsis aquis ad inferna
canonum complectantur sentenlias,quia sagaces et mergendum, quibus arca sublcvatur ad coclum. »
studiosinon indigent, devotis alque simplicibus,si Et Prosper in libro Sententiarum, capile 324 :

Dominus spatium ct otium dcderit.quod gratia sua « llegcnerationis graliam ilaetiam hi non minuunt
nobis ostenderit, sicut doctrina magistrorum aecc- qui ejusdona non scrvant, sicut lucis nitorem ioca
pimus,scribere temporis processu disponimus,qui- immunda nou polhiut. Qui ergo gaudes baptismi
lius nibil discors, nihil sibi dissidensin sacris cano- perceptione, vivc in novi hoininis sanctitate, et

nilius Icclor (|uilibet facillime valcbit dignoscerc. tcnciis lidem qu.-n per dilectionem operalur, habe
Sed pro tempnrum varielate et causai'um,alquc mc- Jj
bonuni quod iiondum babcs, ut prosit tilii bonuin
dicutionc morborum, pcr divcrsa organa, ut ab quod habcs.» Quia nec saerilicium illi cst salulare.
unico multiplici prolata spiritu, cuncta eonsona, Idem Prosper in oodcm libro capite decimo quinlo
cuucla rcpcriet lemporis, neccssilatis, atquc infir- (licit « Quisquis bcne cogitat quid Deo vovcat, ct
:

inilatiscausrcconvcnientia.Uticnimnecessilatumac (|ua> vola persolval, seipsum vovcat ct reddat hoc :

tcMiporum in.Tc|ualilas opportunilatis poslulatcon- cxigitur, hoc dclielur. Imago Ca-saris rcddalur iUv-
gruentiam,itu ct diversa iiiorliorum genera cogunl saii, iinago Dci reddatur Deo. Sed sicut videnduiii
invcnire,8icut nolum cst, divcrsa modicamcnlorum est quod olforas, ila ctiam considerandum cst ubi
experimcnta. offeras:quia vcri sacrificii extra catholicam Ecclc-
XII. Quod qui post pravi erroris suhscriplionem siam Incus non cst. » Quia communicalio corporis
orthodoxa^ lidei dctreclat suliscribcre,ctiain proprio ctsanguinisChristi hujusmodi honiini non ad salu-
sit judicio condiuiinatus, idcm sanctus Cirlestinus teiti, sed ad juiliciuiu pnilicit, iu codeui libro isdcm

ineadem cpislnla ad cumdiMn Cyrilluni cpi.scnpum 1'riisper capite 33« dieit : « Caro Christi lidclium
418 HINCMAItl nilEMENSIS ARCHIEPISCOPI. 410
vita est, si corpus Ipsius essc non nogligant. Fiant A oculis, etiamsi visuin fuerithominibus virlutcs fa-
ergn oorpus Christi, si vohinl vivern de spiritu cere, sicut et in Actibusapostolorum (Act. xix. li)
Chrisli. » Et itcm capitc 339 : « Escam vita; accipit, filii Sccva! videbantur ejicere diemoncs, ct Judas
poculum bibit, qui in Christo manet,
et ieternitatis apostolus cum animo proditoris multa signa iiitcr
etcujus habifalio eslChristus.Nam qui discorrlal a cajlcros aposlolos fecisse narralur. Qucmcunque
Christo.nec carnem ejus manducat, ncc sanguinem enim, inquit ilem Deda in Evangclio Luc», posl ba-
biliit, etiamsi tanti-n rci sacramentuin ad judicium ptisma sive pravitas ha;relica, seu mundana cupi-
su.x' priTsumptionis quotidie indiffcrentcr accipiat. » dita.s arripueril, mox omnium prostcrnet in ima vj-
Et item capitc 60 : nSacramenlum summa; pictatis tiorum. Unde hunc eum spiritus di-
recte ncquiores
in judicium sibi sumit indignus. Benc cnim csse cuntur ingressi, quia non solum habebit illa septem
non potcst malc accipicnli quod lionum est. Quia >> \ilia, qua> septem spiritualibus sunt contraria virtu-

etiam nec marlyrium hnjusmodi homini profirit ad tibus, sed ct per hypocrisim ipsas se virtute? haberc
.salutem, sanctus Oregorius in liI)ro decimo octavo simulabit.Et quiahujusmodi colloculio sit cavcnda,
Moralium (cnp. 14)dicit Anro lorus csl in quo con- : Apostolus dicit llwrelicum hominem post primam
:

/ffltiir. Nam juxta hoc quod jam ct ante nos dictum et sentndam correptionem devita, sciens quia subrcr-

esl^i^quisquisextraEccIesiffiunitalcmp.ilitur.pccnas , sus cst liujusmodi, el proprio judicio condemnntus

pati potest, martyr (leri non potest, quia auro locus {Tit. III, x). Et sanctus Hieronymus in v Psalmo :

ept in quo ronflatnr. n Et sanclus G-egorius in epi- i< Hic autem, inquit, quod dicit, Perdes omnes qui In-

stola ad Secundinum servum Dci rcc!usum(/ift.vii, quunlur mcnducium Ifsnl. v, vii), et ex consequen-
epist. 52) : « Esl locus pencs mc, cl slabis super pe- libus psalmi.et ex ipso ordine intelligero possumus
trnm. Quis est Incus qui non sit in Deo, dum cuncta quia de ha;relicisdicit: Qui enim opcratur iniquita-
ah ipso per quem
creala sunt continentur? Scd ta- tem,suam tantum animam occidit ; qui autcm hx-
men apud cum, videlicct sancta; Ecclcsiaj
esl locus reticus cst, el loquilur niendacium, tot occiditquol
uuil;is, in qua ?up;r petram statur, dum confossio- induxerit." Undc (|uanto studio palres nostri h.Trc-
nisejus soliditas utilitcr tenctur. De quo loco sub- licorum colimj^jia devitabant, demonslrat Polyrar-
jungitur, Tunc videbis posteriora irwn (£.ro(f. xxxiii, pus apostoli Joannis disci|iulus, qui compcllalus,
23). In pctra enim, id est in sanclaEccIcsia stantes ut ei rcspondcret compulsus a Marcione, diccnti
Dei posteriora videmus, quando jam ea qu.T in finc sibi,i'.\gnoscisnc me?respondit, Agnosco primogc-
promissa sunt crrleslis patria; gaudia contempla- nitum Satana^. Et de Joanne apostolo lepitur, <]uia

mur. » Et Ambrosius in libro primo de Excessu illotus a balneo exiit dicens : Fugiie, ne et balnca
dc illo loquens dicit " .\dvocavilad
fralrissui, ita corruant, ubi Cherintus lavatur. Et Prosper in
:

sc episcopum, nec ullam veram putavit nisi vera: C praifato libro cap. 265. Quia alfluil, inquit, insi-
fideigraliam, percunctatusqueexeoeslSSl utrum- picnli eloquentia, tanto magis cavendus est.quanto
nain ruin episcopis catholicis.hoc est cum Uomana magis ab co in his qua; audire inutilc csl, doleclatur
Ecclcsia convenircl. Et Ibrte ad I.iirifiTum in schi- 35% auditor, et eum quoniam ordinatc dic<re nu-
smate regionis illius Ecclcsia crat. Lucifer enim sc dit, eliam vcrc diccrc existimal. » l'nde el Domi-
a nostra tunc tcmporis communiono diviserat. Et nus conlitentibussilentium imponebat dcmonibus,
quanqnam pro fide exsulassel, et fidei sua; reliquis- ut ne quis, dum eos audirtl pra;dicanlcs,8eqaepctur
sot h.Tredes, non pulavit tamen fiiiom essc in schi- errantes. Quapropter ct in synodo, cui pnsodit
smale.Nam elsi fidem erga neiim Irnoronl, lanion sanct.t; memoria; Klavianus (Conril. Chnlred. Art.

orga Oei Ecclesiam non tencbanl, cujus patiebantur 1, c.r octione 1 Constantinopolit. Flaviani\de dam-
velut quosdam artus dividi, et membra laccrari. natione Eulichetis ad lorum ita scriptum habctur:
Elenim cum propter Ecclesiam Christus passussil, Et surpens sancta synodus acclamavil diccns II :

et Chrisli cnrpus Ecclesia sit, non videlur ab his Anathema ipsi. Et post ha;c Flavianus cpiscopus
oxhibori Chrislo lidos.a quibus cvacuatur ojus pas- dixit Hicat sancla synodus quid mcretur pnrsens :

sio, corpusquo dislrahitur. Undc synodus Laodi- neque conHlens rectam lidem, neque conscnlirc
>'

ccnsis capitc 0, dieit " Quod h.rretici non por- ^ volens prarscnti synodo, sod persoveran' su>t pcr
:

miltendi sinlingreili in domum Doi, in ha;rcsi por- versilali et sajvaj sua; malevolentia;. Seleucus epi-
manontes. » scopus dixil Dignus quidem cst iste damnationc,
:

Sod et de isliusmodi sine vila viventibus Pro- sed in sanctitatis vestra; humanitale positum e^t.
sporinpr.Tfato libro rap.3t'iidioit: • Ita sunlinvite Flavianus episcopus dixil Si conlitens proprium :

palmilos.ut viti nihil conforaiil, sed inde accipiant j>cconlum,anathematizarot dopmn pn^prium,et con-
unilc vivant quippc vitis esl in palmitibus, ut
; sic sentiretnobiascquenlibus traditionessanctorum Pa-
vitalc arimontum subministret ois, non sumat ab trum, mcrilo dignus csscl vcnia. Sed quia pcrmnnet
eis.Ac perhoc ct manentem in se habereChristum, in e^dcm malignitntc.subjac«bitcanonum vindictis.
et inanero in Christo, disripulis prodosl ulrumque, Et item Flavianus episoopus dixil, Eulychcs quon-
non Christo. Nam pra;ciso palinite polesl de viva dam presbyterel nr - los. El p'

radicc alius pullularo ;

qui aulem pr.Tcisus cst, sine ta : <> Undc gcmcnt. - ;
.nn ejus j
:ij

radicc non potcsl vivcrc. << Mortuus cst cnim divinis docrcvimus pcr Dominum Jcsum Christum ab co
417 DE PD/EDESTINATIONE DISSERTATIf) POSTERIOri. 418
blasphcmatum, cxtraneum essc ab omni officio sa- ^ pntet saluiis locus : n cujus unitate quisque ilisa^e-
pnt, snlutem qux iib uno est eonscqui ncquai/uam va-
communionc, cL primalu mo-
ccrdotali, et a nostra
lcl.
nasterii, scientes et his qui postca cum eo collo-
quentur et ad cum convcnerint dcnuntiantcs, ([uo- EPILOGI CAPUT I.

niam rei erunt et ipsi pccnse excommunicationis.si Quoniarn quidem longe supcrius quando ct ubi
quinondcclinaverintconCabulutionesnjus.FIavianus ctundeprimumhfficPra^destinatiana h;eresisexorla,
episcopus Constanlinopolitanus judicans subscrip- et pcr quos ac qualiter sit reviotamonstravimus.et
sit,ethoc modo CKteri subscripserunt.Sed et talium capitula nuper inSynodo secusLeucorumcivitatem
nomina, id est in h»rcsi permanentium de gacris rclecta, advcrsus vcritatem f.ilso compilata, Scrip-
dypticis cradi, ct in Ecolesia pcnitus taceri, sicut turarum calholicorum auctoritate ostcndimus
et :

pcrpetuo damnatorum ab auctoritate divinitus pro- quatuor nihilominus capitula contra Prffidcstina-
mulgata prajcipiuntur. Sicut Gelasius papa in cpis- tianos noviter rcexortos.quibus hoc praitcr opuscu-
tola ad Euphomium Constantinopolitanum lum quo
excepimus tribus libellis respondimus,
episco- ista
pum [cpist.d] demonstrat, diccns : II Adhuc, inquit, cx Patrum dictis colleota orthodoxK
fidei cungruerc
qu;critis quando fucrit damnatus Aoacius,quasi re- eadem auctoritatc docuimus quodquo omnis ha;- :

vcra, etiamsi eum nullus antc damnasset, non lia- ^ resis semel rcvicta cum aucloribus ac scctatoribus
buerit ab orthodoxa; et apostolicffi communionis, suis perpctuo sit damnata, et non viritim in quM-
cujus prKvaricator cxstitil et dcsertor, participa- stionem suscipicnda, sod mox ut in sibilum caput
lione sedudi sicut etiam quilibct, qui fuerit ante
: levavcrit conculcanda, et ipsi ejus anhelitus com-
catholicus, cuicunque hffircsi oommunicans,merito primendi qualiterve a quacunque hffiresi rosipis- :

juflicatur a nostra societate removendus,aut in tali centes suscipiantur,vcl si permanserint desipientcs

sorte dcfunctus inter catholicorum nomina nulla- anatheniatizcnlur,ex decretis divinitus promulgalis
tcnus computari.Miramur tamcn quomodo ista pro- cullcgimus. 35-8 Qu;c omnia fors et apte aliquibus
fertis : hoc est, ut synodum Chalcedonenscm vos ad Icgendum iilurima.ad transcribondum autem si
suscipere pro fide cathoHcaprofitcamini,et eosquos qui vuluerinl nimia videbuntur,sicut despectaqui-
damnavit sectantium comniunicatores non paritcr busdaracontradicloribusvisa sunt quatnormcmora-
generalitcrque putctis fuisse damnalos. Ostcnditc tasuecincc oollccta capitula. Tandem cpilogi more
ergo, quia synodus in unaquaque ha3resi,cum erro- brevius ex prfficedenlibus,pro Itgcntiumacscriben-
ribus successores eorum hic communicantes simul tium compendio, quo^dam colligereoapitulatim cu-
non omnes damnarit et complices.» Et item in ca- ravimus, ul simplicibus ita sint cognita, quatenus
dem aliquando superius « Petistis igitur per liltc-
: sapientibus non sint onorosa,et per ea lector facile
ras, quas pcr Siniplicium diaconum dcstinastis, ct C possit cognosocrc qua3 sit veritas dc prajsoicntia et
de his quos ordinavit Acacius, majorum traditione pncdcstinatione Dei,de gratia ct libcro arbitrio,de
cunlectam.ct vestrarum praicipuc rcgionum sollici- eo quod Deus seoundum Apostolum vult omnes ho-
tudini 353vcslra3 congruam'pr;cberemus sinedif- mines salvos fieri, licet non omnes salventur, ot de
ficultate medicinam.Quo nos vultis ultracondesccn- eoquod Christus pro omnibus passus sit, lioct non
dere?quid tacetis?quid verecundamini veibis expri omnes passionis cjus salventur mystcrio.Undcqui-
mcrcciuodcordegcslalis? Ipsavossaltcmvcrecundia cunque plura dcsiderant cuncta superiora lcgant. Si
quam iniquum sit dcbuit commoncrc. An forsitan vcrcj hffic sunici(Miliaqua3 scquunturcis sutrccerint,
ut h;crclicorum, damnatorumque, et his vcl eorum dc his fidcm aooommodent veritati pra!dicata;ab his
succcssoribus communicantium nomina consentia- fidci et sinccritati catIioIic;c.Si quis vcro secus scn-
mus admitti ? IIoc non csl condesccnderc ad sub- liens, sccundum formam in proxime distinetis ca-
vcnicndum, scd cvidcnlcr ad infcrna dimcrgi. Par- pilnlis ex anctoritate ccolosiastica comprchensam,
cilc, qua;so, el nobis ct vubis, » ct sequcntia. 1'piscupali oonsensu vcl synodali dccrcto, scrvato
per omnia privilcgio sanctiu cathoIioa;et apostolicaj
CAPUT .\X.XVI1I. llomana! Ecclesia;, ct ipsius in toto orbc terrarum
rj prima; sedis pontificis, consentire, et cum sancta
Sc'/iiitur Uuulcm tntius yci /ligest.v i:v rjuriluo)' cnpitu- catholioa et a|)ostoIica unitato suscipere sivc sub-
lis, i/uoninm quintus ite hn/ttiswo in lioc f/tinrto ile
Heilcinptione Cltrisli conlinelur, li/jiloyus succinte scribcre dctrcctaverit, ipsc ab cjus se compagc et
compositus, ut non dcbent fnstiiJiri lcijcntiljus, a con- unilatis scccrnct conimunione, cujus csse nolucrit
troilictorum veric jiilci rcipiinsionc Inciniosa rcmotus, sucius disciplina-.Nam scmpcr sio habuit cathulica
volens snnarc quem ileinonstrnt triijesimn orlnvo cn/ii-
omnis Ecclcsia,ut ([ui in una communione consen-
tulo, ac si trif/inla ct octo ntinis jnccntcm Innijuliliim,
tnnle senteiitium sciliccl tiunl, uno dogmalc, una oharitate, uno tencantur
chorum, iluo ite qunilrnijinlu
numcro, i/ui leijis decnloijo per iiunluor snncli Lcnn- as.sonsu.Sicut enim communio et cx omnibusolfc-
ijclii lihros implctur, niinus hnhcnlcm, et n dilcctiiine rcutibus una lit.el una redil in omnibus,non [lartc
Dci ar proximi, ijuam leijis pariler et lCvanijelii srrip-
corporca,_sed virtute divina : sic unanimilas per
tura commeiiilal, vncuum inccdenlrm. In i/un licet /ilii-
rcs sint clioro, si iwi/uicsccre vcriliiti cunscnserint,
omncs illi comnumicantes excurrit : quod dcmon-
qaasi uiius rccu/jcrnhunt in unllntc snnitnlem.
fiilci
stratur tunica Salvatoris, qua; inconsutilis cral dc-
Quia pnetcr unitaiem cat/iolics fidei nullus cuilihet super contexta per totum, do qua milites, ca;tera
419 IllNCMAltl HHHMENSIS Allinill.l-ISCoPI. 4^0

vcstimcnla in qimUior partes juxla suum nunicrum \ in se liaberc,uc pcr hoc qui non mancl in Clirislo,
dividcnles, sortcni miscrunl. Ou^idripcrtitii autcni ct in quo nnninanetChristus.proculilubionon man-
vcslis Oomini, quadripcrtilam cjus liguravit licclc- ducal spiritalem ejus carnem, licct eurnaliter el vl-
siam,tolo scilicet qui quatuor partiljus constat tcr- sibiiiter premal dcntibus sacrainentuni corporis et

rarnm orbe difTusam, ct omnibus cisdem partibus sanguinis Christi.scd magis lanta.'rei sacramentum
ffiqualitcr, id cst concorditcr distributam. Tuiiica ad judiciuni sibi manducat cl bibit,quia itnmundus
vcroillasortita,omniuni parlinmsignilicat unanimi- pr.csuiiiit ad Christi accedcre sacranienta,qua?alius
tatcm, (iu;c chai'ilalis viuculo continctur. Si cnim non dignc sumit, nisi qui muiidus est, do quibus
charitas, juxta Apostolum, ct supereminenliorem dicitur, llenti muiido conle, (juoniam ipsiUeum i'ide-

habct viam,ct suporeminct scienlla!, ct super omnia hunl (Mallh. v, 8). Nequehoc sacrilicio absulvuntur,

prajcepta cst,merito vestis qua significalurdesupcr aut hujus sine judicio efliciuntur parlicipe8,corum
contcxta perbilictur. In sorte autcm (luid nisi Dei existentes contrarii, qua- pcr taiilorum sanctorum
gratia conimcndala est?Sic iiuip()c in uno ad omncs sacerdotuni orc divinainspiratione sunt pra;ditala,
pcrvenit, cum sors onuiibus placuit : quia ct Dci ot conscriptionc subscripta: sicut nec coUectio om-
j;ralia in unilato aJ omnes pervcnit, ct cum sors nium potest absolvi,si contraria dicat et contraria
iiiittitur,non personie cujusque vel mBritis,sed oc- j- faciat,con(ilens senosse Dcum factisautem ncgans,
culto Dei judicio ccditur.Nam si nonost unius con elsicomraunicet saccrdoti a cujus pra;dicalione et
scnsionis sijinum una communio, quid crit qiiod subscriptione dissentit.Sic quippc nec islisproderit
ad conlitondam omnis Ecclesiic consonantiain inalc scntientibus sccundum traditionem ccclcsias-
mystico cclcbratur,petcndo Dcum Patrem oinnipo- ticaiii ecclcsiasticos grudus356 iiisi udcondcmna-
lentcm per Dominum noslrum Jcsum Christum, lioncm susciperc, et traditioni ecclesiastica! fidei

355 ut acccptontur ct consccrcntur sancla sacri- conlrairc.Ouia sicutos ctmanus uniusejusdcmque

licia illiliiita, riurn olfcruntur pro Ecclesia sancta corporis membra sunt.ita unius ejusdcmiiue Ecclc-
calliolica, ut pacilicctur, cuslodialur, adunclnr. ct sia; meinbra sunt ordinatorcsct onlinati.sacerdotes
rcgalur tolo orbc tcrraruni,ct prooiiinibus qui illa ct populus, sive cuin citholicis catholici, sive cum
oireruntconimunicantes?Nec se <iuisquam Christum non tidelibusinfidelcs.Indcesl enim quod u Domino
agnosccre arbitretur, sicut ncc illi cognovcrunt, in line sajculi colligi jubenturzizania de medio Iri-

(luorum oculi tencbantur ne cum agnoscercntusque tici ct alligari fasciculis ad comburcnduin.llinc cst
ad fractioneiii panis,si ejus corporis particcps iion quod sanclo propheta Ezechiol testunlo,quod si sa-
est, id cst Ecclcsiic, cujus unilatcm iii siicranicnto ccrdos non distinxoril populo,ipso quidcm populus
paniscommcndat Aposlo!us,dicens:(/Hi«/in)iiiSi(»i(m in suo pcccato morietur, aniniam autem ejus de
corpus mulli sumus (/ Cor. x, i"), ut cum cis bcne- C manu sacerdotis inquiret. Non ait, quia extrapec-
dictumpanemporrigorot,aperironturoculieoruniut catum populi saccrdosnon morietur,scdquiain
cst
eum agnosccrcnl:iipcrironlur uliiiiic ad cjus cogni- suo peccato populus morictur.unimuuutcm ejus dc
tioncm, reiiiolo scilicot impcdinicnlo.quo tcneban- manu saccrdotis reqiiirctur, ct populus quidcm pro
tur ne illuni agnosccrent.Non aiitciii incongrucnter seipso tanlum.sacerdos vero etiani pro populo mo-
accipianiushocimpcdiinentuininoculisooruinjiSa- rietur. Hinc est quod si ca;co ca;cus ducntum pm-

tanu fuissc, ne agnoscerelur Chrislus.scd tanien u bcut,non ipsc qui ducatum pra-bct solus.scd ainbo
Cliristolactiicst promissin usqiic ad sacramonlum in fovcuni cndunl. llinc csl quod siinctus Lco pcr
panis,ut uiiilate corporis cjiispiirticipala rcmovori uuivorsasprovinciasppiscopisconstitulisdonuiitiat:
intclligaluriinpcdinioiitum iniinici, ulCliristus pos- I' Quod si quis fratrum contrastaluta vcnire tentavc-
silugnosci. Ciijuscaro vcrc cst cibus,ct sanguis cjus rit, et prohibila fuorit uusus ndmillore, a suo se
vere est potus. Cum eiiim dc cibo et potu id nppe- sciat oflicio submovcndum,ncc communionis ccclc-
tant homines, ut non esuriant, no(]uc sitiunt, hoc siaslica; futurum esse consorlem qui sociuscsse no-
veraciter non pricslut nisi islo cibus ct potus, qui luit disciplina', et qui ab pmnium dpc«ssorcm suo-
eosuquibussuinituriiiimorlulosctiiicorruptibilesla- rum decrclis, qu.v dc ccclesiasticis omnibus et c«-
cil: id est socictas ipsa sanclorum, ubi pux crit cl j\ nonum proinulgala sunl disriplinis, dcviare pr«-
unitas plena atquoperfccta. Propterca quippe,sicul ?unipsoril,veniam sibi deinccps novcril denegari.»
otiam hos aiilo nos inlelloxerunl homincs Dci,Uomi- Qeterum sicutolim sanctus Cyprianus dixcrat.scr-
nusnoslerJcsusChristuscorpuscl sanguincmsuum vatur a nobis palicnter el Icnitcr charitas animi,
rcbus coiiimcndavit.quiB ad unum ali({uid re-
in cis honor Collcgii, vinculum fidei, concordia saccrdo-
diguntur cx iiiultis.Nainqucaliud in unuiii ex niultis tii, ct quantum ex nobis cst, cum omnibus liomi-
granis conlicitur, aliud in unuin ex multis acinis nibus, ct ctiam cum his qui odcrunt paccm, babcre
connuit. Dcnique juni exponit quoniodo id tint quod pacem desidcramus unumquomquc vero sua cons-
:

loquitur,et quid sit munducai-e corpus cjus ct san- cicntia conveniat, ct ab ccclcsiaatica pac« nrmo £«
guinem bibore:Et qui manducat incam carnem el quod non optomas sejungat. >

bibit iiiouin sangiiiiicm in nie nianct ct ego in co.

lloo osl ergo mandiicarc illain cscani, ot illuiii bi-
bere potum, in Christo munere, cl illum mauentem
 ;

421 DE PRyEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 422

EPILOGI a\PUT II. A periturum prascivit qui non ideo pcrit quoniam
;

Quid sit inter graiinm et pr.vdesti7iat)onem , et inicrprse- Deus illum pcriturum pr.Tscivit, sed quia periturus
scientiam et prsedeslinatiunem. crat, Deus omnia sciens etiam antequam fiant,

Augustinus in libro de praedestinalionc sancto- illum periturum prfescivit. Et ut non Deus prsscit
rum [cap. 10) dicit : « Si discutiatur ot quajratur nisi quod est omnino futurum, ita quod prajscit
unde quisque sit dignus, non desuiit qui dicant vo- non potest non esse futurum.
luntate humana, nos autem dicimus gratiavel prae- Iluic perspicUi-B veritati contradicunt moderni
destinationo divina, Inter gratiam porro et prnsdes- hoeretici, asserentes reprobos a Deo ut pra>scitos,
tinationem hoc tantum interest.qnod praedestinatio ita et ad interitum pra;destinatos.Et contraria vete-
est gratim pra!paratio,gratia vero jam ipsa donatio. ressenseruntPr;cdestinatiani,diccntes Deumsecun-
Quod itaque ait .Apostolus : .Vow e.v operibus,ne forle dum praiscientiam perituros damnare.Contra quos
quis exloUiilur. Ipsius enim sumus fitjmenlum, rreati sanctus Augustinus in libro de Pra?destinatione
in Chrislo Jesu in operibus lionis \Ephes. ii, 9 ,
gra- sanctorum, exponens sententiam Scriptura; dicit :

tia cst. Quod autem so<\mim, Qu.t pra^paravil Deus « Hnptus estne malitia mutaret inteUectum ejus(Sap.
ut in (7/isnmfc!i/eH!H.s-,pra;destinatioest,quaesineprae IV, il). Hoc dictum est, inquit, secundum pericula
scientia non potest esse, potest autem esse sine prae- t> vitae hujus, non secundum praiscientiam Dei, qui
destinationc prsescicntia. Pra^destinatione quippo hoc quod futurum erat, non quod 358
pr.-cscivit

Deus357 prffiscivitqua>fueratipsefacturus,uniledi- futurura non crat, id est, quod ei mortem imina-

ctum est : Fccit qux fulnra snnt. Prffiscire autem turam fuerat largiturus ut tentationcm subtrahe-
potens est etiam quaj ipse non l'acit,sicut quajcun- retur inccrto, non quod pcriturus esset qui man-
que peccata.Quia etsisunt qua^dam qufe ila peccata surus in tentatione non esset. De hac quippe vita
sunt ut pQjn.-B sint ctiam peccatorum, unde dictum legitur in libro Job Nunquid tton tenlalio cst vila
:

est: Tradidit iUos Deus in rcprobum menlcm ut faciant hiimana super lcrrum (Jiib i, 7) ? » et item dicit :

qiuT non convcniunl iHom. i, 2S), non ibi peccatum i< enim judicarcntur homincs pro meritis suse
Si

Dei est, sed judiciuin. Quocirca praidestinatio Dei, vita>, quM non habueruiit morte praiventi, sed ha-

qus in bono est,gratiffi est ut di.\i praeparatio,gratia bituri essent si viverent, nihil prodesset ei qui rap-
vero est ipsius praidestinationis efTectus. » Et Pro- tus est ne malitia mutaret intellectum ejus, nihil
sper contra Gallos actione xv « Dubium non est, : prodesset eis qui lapsi moriuntur, si ante inoreren-
sino ulla temporali diffcrentia Deum et priescisse tur; quod nullus diccre Ghristianus audebit.
» De

siiiiul ot quo errantium pcrnicioso errore latius ibidem fa-

pra;destinasse qua; ipso erant auctore fa-
eienda, vel qu;E maiis mcritis justo erant judicio re cundissimus doctor destruendo illum eloquitur.
Iribuenda, prffiscisse autem tantummodo,non etiam C Sanctus quoque Gregorius, posterior tempore, sed
pr.cdestinasse,quae non ex ipso erant causam ope- prior loco, in libro vigesimo nono Moralium,pra3de-
rationis habitura.Potestitaquesincpra;destinatione stinalioncm Dei, qu;e sinc prasscientia esse non po-
essc prsscienfia. pr.-cdcstinatio autem sine pra;- test.et semper in bono est.quia aut ad donum per-
scientia cssc non potest. » Et in recapituUilionc i5 tinct grati;c,aut ad retributionem justitia?,in divinis
contra Gallos « Qua; enim ex Dei munere habemus,
: opcribus, qu.-c semper bona sunt, inter qua; compu-
et qu.-E pra3scita dicuntur.non possunt non csse prm- tantur, cum pcrindebitam graliamsalvantur clecti,
destinata, ct quae pr.x"ilcstinata appellantur, non ct pcr debitam justitiam reprobi puniuntur,ita ma-
possunt non esse pr,i;scila.In m;ilis autem opiM'ibus nifcstisssime monstrat [cup. iO), diccns u Ocusqui :

noslris sola pr.icscicntia Dei intclligcnda cst ; quia sinc initio semperexstilil.pr.cscivit dc schoc (juod iu
sicut pr.-cscivit ct pr.Todcstinavit qu.c ipse focit,et ut utero Virginis perinitium sumpsit;ctquia pncscivit
faceremus dedit, ita prasscivit tantum non ctiam disposuit; qula disposuit, nihil profecto in humana
pra^dcstinavit^qu.-c nec ipse fccit, nec ut forma sine sua voluntatc toIeravit.Convincaturcrgo
faceremus
cxegit. » Et in libro Sententiarum cap. 37'J « Nc- cur (le ll;(gi'Ilis suis homo (lueritur (]ui ortum usuin
:

mincm Deus ad pcrciindum cogit, pr.Tvidet tainen pr.TScirc non potuit, si ipsc etiani (pii ortum usnin
eos, qui propria volunlatc pcccabunt.Cur crgo non Q pricsciendo disposuit.ct sc intcr homines ad niigclla
vindicet justus qu.-c ficrinon cogit prajscius? Sicut pr.-cparavit. » Et item (lib. xxix, cap. 7) : « Tcne-
cnim nemo memoria sua cogit facta essc qua; pra;- brosa ostia [Job xxxviii, \~) tunc Dominus vidit,
tcricrunt, sic Deus pra^scientia sua non cogil fa- cum claustra inferni pcnetrans, crudeles spiritus
cicnda quio futura sunt.Et sicut homo qu.T^dam quic [)crculit, ct mortis pricpusitos moricnd damn;ivit.
fccitmerninit,ncc tamcn omnia([Uic meminit fccit Quod idcirco non adhuc dc futuro.scdjam dc [jric-
ita Deus oinnia quorum ipse auctor cst pra;scit, terito dicitur.quia hoc quod facturus erat in opcrc,
nec tamcn omnium qua; pra;scit ipse auctor, est : nimirum jam fcccrat in pra;dcstinationc.» Et paulo
quorum autem non est malus auctor, justus est posl Dum cnim angustiasmortis pctiit,ridem suam
: i<

ultor. » Nemo igilur prajscicntia Dci,sicut ncc pr.ie- in gcntibus dilatavit. »Cujus noliis vcrbacvidcntcr
dpstinatione ipsius,pcrit : scd qui pcrscvcranti inll- (istcndunt,(|uia([UO(l cliiuslru iulcrni pcnctiiuis cru-
dclitatc vcl inii[uil;itc [jcriturus crat, Dcus ctijus ilclcs spiritus [)crculit, cl mortis [)riC[)osit(is ino-
casentiali scicntia nil pra2terit,acciditque luturum, rieudo damnavit, quod jum feccrat in pracdestina-
 :

433 lIlXC.MAIil ItllKMKNSIS AUCIIIKPISCOPI. 421

tione.elpost Ibcit in operc, ad rclributionem justi- A Kcclesia: positus, itaDci praedcslinalionpm volucril
tiic pcrlinct : quod dum angusli.is mortis pctiit, diccrc gpininam, ul in cirectu opcrum Dci,'|ui fccit
fidGni^uam in gcntibus dilatavit, quod jam Ibccrat qu;c futura sunl, hoc rcjclo sensu intclligiit : scilicet
in pr.T.dcstinationc, et posl fpcit in opcrc,addonum ul ad eleclos donum gralia: pcrtinere, elsecundum
gralia; sinc dubio pcrtinet. l^t infra iu codcm libro supcriorem scnsum, ail reprobos rclributioncm ju-
(cap. 15) : « Ilinc est, inquil, quod et Moyscs, qui stiti.'c falcalur : ut dono gratiic electi siiil praidcsti-
et validafortibusct lerrcna infirmis dicturum sc no- nati ad vitam, ct illis vita sit pru;dcstinata u:terna :

verat, diccbal : Exspeclelur siciU pluvia cloquiuin reprobi autem non a Deo pru;dostinenlur ad pocnim,
mcum, cl dcsccndant sicnt ros verha mca (Deut.xw :, scd e.\ retributionejustilia; illis pojna pra?dcstiiietur
2).Sed eccc audiviinus quo niuncrc genlilitas vo- .'clerna. Non discordat a vero si hanc Dei pra,-de8ti-
calur uudiiuhus nunc ijua districtionc Jud.ca rc-
: nationcm sic dieit gcminam,sicutcathoIici doclores
pellitur. AuJivimus quoniudo dcscrta cxtollal.aren- charitatem gcminam dicunt.qux unucst,etin pra;-
tiuiufundal: audiamus nuncquomodoea qufc (juasi ceptis duobus, dilcclionc vidcliccl Dei ct pmximi,
viJcntur inlcrn.i projiciat. Nequc enim yic colligit gcniina dicitur. Et sicut unus est Spiritus ct duo
elcctos ut nou ctiuni judicct roprobo3,neque sic qui- data ila una est Doi i)ra;dcstinatio,qua! aut ad do-
:

busdaui pulpas rclaxat, ulnon cl in quibusdani fo- ., nuin pcrtinet gratia!,aut ad relribulioncm justilia;.
riat. Sci-iptum quippe csl Miserirordin enim ct : ira Ct sicut Paulus 3@0 dicit : Ckrisli bonus odorfumtu
ab illo [Eecli. v, 7.) » Deo iii omni loco,et in liis qut salvi fiitiil,el in hit qui
359 El quia nupcr, ul vernips rcdivivo inipi^e pafcunt (II uno codcmque bono oduro
Cor. ir, i'.));

farais furi.ro commoti, rcscatentes Praide.^jtinaliani, quiilam salvi liunt,quidam aulem p.-rcunt qui salvi :

ctacuenlc.slinguassuas sicul serpcntes,s3ucntcsquc liunt, gruti.x' dono salvantur cl coronantur qui :

vencnuni asiiidum dcsub Iabiissuis,coulonduntDci perounl, sua iniijuilalc pcreunl, et ox iclributiuDc

pra!doslinalioncm gcrainam csse, pallianlcs non per justiti.-p puniuntur. » El ut bcatus Gregorius in Tra-
tpluiu rcjiccndo nominc abomiiiandum scnsum pcr- ctatu Ezochieiis prophcta;, scd et in Muralibus Job
vcrsu; intelligentiaj.Quia sicul vcncrabilisCcda prc- dicil : " Panis vilam fortium roborat, parviiloruia
sbyler in Coiiimcnlo Evaiigrlii Luc;c dicil:<. Nulla necat, cl lonis sibilus cquos miligat, calulos iiisti-

faIsadoctriuacst,qu;c nonaliqua vcra intcrmisceat.» gat,el unus idcmque sul ccrain liquat.lutumbtrin-
Et sanctus Gyrillus ad Eulogium prcsbylerum (epist gil." Sicut ot bcatus .\ugustinus in soplimo psalnio
37) :
<i Non orania, inquit, qu.-ccunquc dicunt h;erc- cxponit diccns : <• Scd (|uia non sagittas tantum.scd
tici fugere et refutaro decet. Multa onim conrilentur ctiam vasa mortis dixit in arcu nuininuin parasse,
sicut ot nos coiifiteinur : volut .Vriani quando dicunt qu;cri poteslqua; sint vasa inortis.an fortc h.-erctici
Patreni quia Croator cst omniuni et Dominus.iiun- C i;am ct ipsi cx oodeiu arcu, id csl ox iis.lcin scri-
(juidproptcr hoc fugcrc consciiucns esl hujusmodi pturis in animas,non charitale inllaminandas.sod
cunlcssiuncs? Sic cl in Ncstorio dicat, licel duas vcncno mortis porinicndas insiliuut quod non con- ;

naturas, diversitatein signilicans carnis et Vorbi, tingitnisi pi-omcritis.Proplcreu divina; Providcnlis

altcra cnim Vcrbi natnra, altcra carnis est, scd ta- eliain ipsa disposilio tribucndu est : non quiu ipsa
men no(|uaquam unioncra conlitotur nobiseum.Nos pocraloros facit, scd (juia ipsa ordinal cuin pocca-
autcni Ii.pc uuiciilcs in uniiin.unuiu Chiislura.unum vcrinl.Malo eiiim volo pcr peccalum Icg<'ntos,niaIe
Kiliuin,cumdciii unum Douni eonlitemur.ii Kl ileni coguntur intclligcrc, ul ipsa sil pa;na pcccali.Ouo-
ubi supra vcncrabilis Bcda prosbytcr ex vcrbis Au- rum tamcn morlc lilii catholica; Ecclcsia; tanquam
gustini « In h.-crelicis el malis calholicis non sar ra-
: (|uiliusdam spinis a somno cxrilunliir.ut nd intclli-
nienta comiiiunia, in quibus nobiscum sunt ct ad- gcntiam diviiiaruin proliciant Scriptururum.H/tfr/^-l
vcrsuin iiosnon suul,scddivi^ioiiein paci vcrilaliquc ciiim liwrcses cssr, iil probali, inquit, maiiifctli fianl
qua advcrsum nossunt.et Ucumnonsc-
contraiiain, intcr vos, cum manircsti sinl Dco. .\n forlc casdom
quunlur noliiscum,dcteslari ct prohibcre debcmus. sagiltus ct vasa mortis disposuit ad pcrnicicm inti-
Undc quoniam Golhcscalcusctsui compliccsgcnii dclium, ct ardcntcs vul anlcntibus operatusost ad
nam pi'a;dostinationcm dicunt,non pcr totum nc(|uc n cxercitalionem fldclium ? Non cniin fjilsum csl quod
in toto hoc rcfutarc dcbcmus.scd scnsum ratholic.i; Apostolus dicit : .iliis suiiius udor ritr in vitam, aliit
fidci contraiiuin in hoc iIicto,quo pr.x>dcstinationcin odor morlis in morlcm. Et ad h.rc (juis idonous?
Doi gcminain astruunt, lidci calliolic.-c lilii uboini- .Non crgo luirum, si idcni apostuli ct vasn morlis
nari ot anatliciuatizarc dcbcmus. Dicunt cniin, ul cis,a quibus persccutionom passi sunl, cl ignea;
supra longe pr.Tmisimus, quia sicut clccti a Deo s.igitla;sunlnd inflaniraandacordacrcdcntium.Posl
pra-dcstinantur ad vitani, ila rcprobi a Dco pr.Tdc- hanc aulom dispons.i . tuiiivcnioljudicium.
stinantur ud mort<'in. ^ui t;ira vitandi sunl Ecclc- dc quo ita dicit, ut . - .us unicuique homini
si.T.ut si licri potcst, sicut dc loprosis h.x-rcticos si- su|ipliciuni fieri dc pccculosuo,ol oi iniquitali;in in
gnilicaiitibusIcgitur,longiusremoti magno claraorc pccnam convcrti. Ncc pulemus illam Iranquillitatcm
Cbrislum intcrpellcnl, et cum aliis turbis non com- de sc profcirc undc peccala
ol inolTabilc luinen Dei
primanl; do quibus lcgitur, Qui steleninl a longc puniantur : scd ipsa poccala sic ordinarc, ut qu.u
{Luc. XVII, 12). Qui veiv in sinu calholica; niatris fucrunt delcclanieQla homini pcccanli, sinl instru-
423 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 436
menta Domino punienti. » Et l'i-o^ijer in lihro Epi- A cis non pordcret qucmquam. Et si ha!c pra;scivit,
grammatum capite vigosinio octavo, Dcdujilir.iopcrc bencncia sua illum, quibus nos dignatur libcrare,
Dei :« Si omnes homines simul -consideremu-o, quo- prajscisse. Et hanc esse pr.cdcstinationem sanclo-
rum alii misericordia salvi fiunt, alii veritaledam- rum, pncdestinationem scilicet et praeparationcm
nantur, universee vicc Domini,id est miscricordiact gratiffi Dei, qua certissime liberantur quicunque

verilas.suo fine distincta^ sunt. Si autem solos san- liberantur. Ca^teros autem, quos a generali perdi-
ctos intueamur, non discernentur Iut vi«. Individua tionc humani goneris gratia non exemit, ju.?to nove-
eniin ibi cst, et a misericordia veritas, ct a vcritate rimus judicio non e.xemptos.ut quid nobis remissum
misericordia : quia beatitudo sanctorum el de mu- sit in eis discamus, de quoruin queri damnatione

nere est gratia;, et de retributiono justitiaj. non possumus. Non est eniminiquitas apud Deum,
neque quisquam sub judioio ejus innocens perit. >i
Epigramina.
Et item in libro do Ingratis conlra Pelagianos,
Omnitius in rebiis geminuoi est opus Oniuipotentis,
Totum aut justitia cst qiiod gerit, aut pielas. . . . . Oiunibus una est
QufB simul iu terras desceuduut lucis ab arce, Natura, et pai-iter nequouut el boua vel mula velle.
Nu cuiquani parli desit utrumi|Uf bonum. F.t tauien ex istis miseralrix gratia quosdam
Et quoniam cuncti auxilio raiserautis egemus, Eligit, et rursum geuitos baplismate Irausfert
l'ra>i:edit seniper gratia justitiam, Tt In regnum a^ternum, mullis iu uiurte reliclis.
Danniautem elatos, salvantem justiBcatos,
Quoa Deus et donis au.xerit et merilis. » Et ilem :

Qui vero teneliris exempti iu lumiue vivunt.

Et item idcm in codcm libro capitc dccimo sexlo, liauilent, et quantiim .'^ibi sit liouilate vocanlis
Dc justitia cl yratia iiuibus Dei roiisini pr.nlestinntid : Dimissum, ex illis discuul qui deliita solvuut.
• Duffi sunt relributionesjustiti.T, cum aut bonupro Et item bcatus Angnstinusiu libro Ilypomnesticon
bonis, aut mala redduntur pro malis. Tertia est re- /(7). VI, in princip.) dicit : a Prius ergo ipsum no-
tributiogratise.cumperregenerationem remittuntur nicn pi-;cdostinationis quid indicct exponamus :

mala et retribuuntur bona atquc ita manifcstatur :

deinde cssc apud Dcum.qui sinc acccptionc pcrso-
quod universa; via3 Domini misericordia ct veritas, narum est, pr;cdestinationcm divinarum Scriptura-
Illam antom impiorum retributionem,qua pro bonis
rum auctorilale probabimus. Prwdestinatio quippe
mala restituunt, Deus noscit, qui nisi rctribucret a pra;videndo, et prKvenicndo, vcl pr.Tcordinando
bona pro malis, non esset cui rctribucrct bona pro futurum aliquid dicitur. Et ideo Deus, cui pra>scien-
bonis. tia non accidcns cst, sed essenlia fuit semper ct est,
Epiijrainnm. quidquid antcquam sit sic pr.Tscit, pnedcstinat, et
Jusliti;u uierces gemiua est, cum vel bona rci tis propterca praBdestinat, quia qualc futurum sit pra;-
Vel |.ravis digue cum mala reslituit,
Salvatrix auti-in cumtorum gralia Christi C scit. Ideo et Apostolus, i^ain quos prascivit, inquit,
Ni)U peiisaus meriliim umiie nialum,diliiil ct prxdcslinavit (lioin. viii, 29). Sed non omne quod
Cieilentesque umnes rcuovans baptismate saero,
Uat bona quiE propter det mcliora bonis. «
pra;scit pra'destinat. Mala eniin tantum pr.vscit :

bona vcro et pr.-escit et pra;destinat. Quoc ergo bo-

Vcrum sanctus Gregorius pr;edestinationes, id est
num est, pra>sciontia pr.Tdestinat, id cst priusquam
effectus divini opcris, plurali numero in libro vige-
sit in re pr.-cordinat. lioc cum ipso auctorc esse ccu-
simo nono Moralium ponit. u Undc pro mediocritate
perit, vocat, ordinat, et disponit. Ilnde et scquilur:
nostr.-e intelligentiuncula^jOx doctrina ipsius et alio-
Nain quos prwdcslinavit hos ct vocavit : ct quos voca-
rum magistrorum, quo sensu hoc dixcrit,
Eeclesia;
vit illos et justiljcuvit : qiios autcm justi/icuvit, illos
qualitcrvc sccundum veritatem intcUigendum sit,
ct (jlorijicavil. Jam igitur apoilins disscramns qiiod
in praicedentibus istius opusculi suflicicnter oston-
loquiinur,quoinodocrgahuinanumgenus pr.i;scicn-
dimus. )i

tia sua et pra;dostinationc Dcus gcneralitor, in quo

EPILOGI CAPUT III.
iniquitas non est, utatur. Massa; itaque humani ge-
Quia sit snnctorum prwilesliiialio, ct ijtio l a Dcn clccti
ncris, qu;o in Adam et Eva pr,i;varicatione damn.l-
nd vitnni pr.Tilcstinnli sint, et vitn illis sit pr.rilesti-
nnta .Ttcrnn. Rcprolii nulem non n Oeo prxdcstinnti, bilis mortalisque facta est, non conditionc divina
seilprxsciti uliiue reiicti ad piennni sint, picna autem r\ gencraliler, sed cx debiio ptcna cruciatusquc ge-
ex rciribuliune justilix illis stt piveilcstinata xlcrnn. hcnnoe debetur : venia vero non merito, scd Dci
Sanclus Augustinus in librode Bono pcrseveran- justi judicis misericordia; largitate conrcrtur. Quia
tia; (cnp. 14), dicit : « Ila-c est pra;dcslinatio sancto- vcro justus et misericors Deus, praisciusquc fuluro-
rum, nihil aliud, pr;escientia scilicet et pr.-eparalio runi, cx hac daninabili massa, non pcrsonarnm
benoliciorum Dei, quibus certissime lilirrantur iiui- acccptione, sed judicio .rquitalis su.t irreprclicnsi-
cunquo libcrantur. Ga:teri autein ubi nisi in massa bili, inio incomprehensibili,SC3-f]uos misericordia
perditionis justo divino judicio roiinquuntur ? » Et graluitii pra-scit, pra;parat, id est pixdestinat ad
Prospcr in actionc octava (j-esp. 'J), ad Janucnscs .Tilcrnam vitain. Ca;tcros autcm pccna, ut pra;dixi,
Camilluin ctTlieodotum prcsbyteros :.. Agnoscamus debita punit; quos ideo punit, quia ([uid osscnt fu-
itaquosapienter, piequo fateaniur, pricscisse iiicom- tnri pricscivit, non lamen punicinlos ipsc fecit vel
mutabilitor Dcum, SC*J (piibus cssiH daturus ut pr;e(li'sliuavit, scd taiituni, ut dixi, in dainnabili
oredercnt, uut «luos daturus essut riio suo, ut cx massa pra;scivit. » Et post aliquanta : « Oportet

Patrol. CXXV. 14
 : ::

4L>7 HINCMAHI lUIKMENSIS A1I('-HIEPISC(JPI. 428

igilur ut ail cu qu» supcrius disputure cctpimus A de Nuptiis cl Concupisccntia (cap. 3). « A quo enim
revcrtaniur. Dixinuis nanifjuc flc rlaiuMaliili liuniani iiuis ilevictuscsl, sicut dicit Scriplura, huic et scrvut
gcncris niassa Dcuni prjcscissc misoricunlia, non addictus cst. Nce quisquam nisi pcr graliam libcra-
merilis, quos elcctione gratiae prajdoslinavil ad vi- u quo cst ho-
toris isto solvitur vinculo servitulis,

tam : cajtcros vero, qui judicio juslitiae ejus hac niinum nullus immuais. Per unum quippo homi-
gratia cfficiuntur oxpertes, praiscissc tantum vilio ncm pcccatum intravit in mundum.et per pcccatum
propria porituros, non ut pcrircnt pra;dostinassc. mors, et ita in omnes honiines pertransiit, in quo
Scd, ut di.\i, quos in oporibus impiotatis ct mortis omnos peccaverunt. Sic est ergo Dcus nasccnliura
praiscivit, non pra;ordinavit, ncc inipuiit, in ijuilius conditor, ut omnes ex uno canl in condemnalioncm,
Deum provocantcs ad iracundiam, salulis fidcni aut quoruni non fuerit rcnascentium libcrator. Ipsc
pr;cdicatam sibi nccipcrc nolunt, aut Dco judice quippe dictus est figulus, cx cadcm niassa raciens
non possunt,vcl aci-cpta malo ulunlur.olob lioc Ira- aliud vas in honorcm secundum misericordiam,
dunlur in rcprolnim scnsnm, utnon lacianl ca quu; aliud in contunicliam socundum judicium, cui can-
convcniunl, iiis paMiaiii prajdcstinalam essc ritc tat Ecclesia misericordiam et judicium {Psal. c). »

fatemur. » Et in libro dc Bono perscverantia; (ciip. 11), dc co

Commcmoranihini cliainduximusquiaabutuntur P quod scriplum esl « Cujus vull miserctur, et quetn :

redivivi, quibns innisi luoranl in vclustis cineribus vult imlurat. Non cnim est iniquitas apud Dcum,
olim PnGdeslinatiaui sopulti, uposlolicis tcstimoniis absit. Sed inscrutubilia sunt judicia eju.=, el invc-
ad suam conlirmandam scntcnliam, n Attulit,» quin stigabilos via; cjus. Univcrsa; cnini via; Domini mi-
Dous, « in multa paticntia vasa ira; pcrfecta sivc sericordia et vcritas. Invcstigabilis crgo esl mise-
aptala vol prsparata ad perdilionem, et cujus vult ricordia ejus, quia cujus vult miscrclurnullis prae-
miscretur,et quom
vult indurat.» Contra quos expo- ccdenlibus meritis, el invcsligabilis veritas, quia
suit illa beatus Augustinus hoc modo in libro de qucm vult obdurat, ejus quidem pra;ccdentibus me-
Pra;destinalionc sanctorum (cap. 9) Atlulil in mulUi : rilis, scd cum oo cujus vull miseretur plerumquc
pulienlia vusa irw, ct ca;tcra usque piwparnvil in communibus. Sicut duorum geminorum, quorum
gloriam :» Fides, inquit, et inchoala et pcrlecta do- unus assumitur, unus relinquitur, disparest cxitus,
num Dei cst, et hoc donum quibusdam dari,quibu?- racrita communia in quibus tamen sic alter magna
:

dam non dari, omnino non dnbilat qui non vult ma- Dei bonitateliberatur, ut ultcr nuUa cjus inii|uitat«
nifestissimis sacris littcris rcpugnarc. Cur autcm damnetur." Et in cpistola ad Sixlum prcsbyterum
non omnibus detur, fidem movere non debol, qui [cpisl. 105} :« Qua;rimus cnim mcritum obduratio-

crcdit ex uno omncs issc in condcmnationem sine nis ct invcnimus, mcrito namque peccali universa
dubitatione justissimani, ila ut nulla Dei essel justa C massa damnata est : nec indural Dcus iinpcrlicndo
rcprehensio ctiamsi nullus indc libcrarctur. Undc malitiam, scd non imperticndo miscricordiam qui- :

conslat magnam cssc gratiam quod pluriini libcren- bus enim non impertitur, ncc digni sunl, ncc me-
tur, ctquid sibi doberetur in eis qui non liberanlur renlur, ac potius iit non impcrtiatur hoc digni sunt,
agnoscant.» Et ad Sixtum presbyterum {episl. 105) hoc merentur. Qua;rimus autcm merilum miscri-
« In vasis qua; perfccta sunl ad perdilioncm qua; cordio;, nec invenimus, quia nullum est, nc gratia
daiTinata; debitaest massa2,agnoscanl vasa ex eadem evacuelur si non gratis donatur, scd raeritis rcddi-
raassa in honorcm faclaquid ei.s miscricordiadivina tur. » Et in libro de Pr.Tdcstinatione pralia> lc. 2)
largita sit. » Et in opislola ad Optatum [episl. 157) " Occurrit enim cur percant ex his aliqui, rum Om-
« Di.xcrat, .'\postolus scilicct, figulum luliox eadom nipotens omnos bomincs salvos ficri velit, ct ad

massa honorcm, aliud in conlu-

facere aliud vas in agnilioncm veritatis venirc. Deindc cur rursus in-
meliam. Morito autem videretur injustum quod duret alios misertus aliorum, aut quomodo omnos
fiurl vasu ira; ad perditioncm, si non csset ipsa uni- homines vult salvos ficri, cum ipsc nonnullos nc
versa ex Adam massa damnata. Quod crgo fiunt salvenlur indurct.» Et post aliquanta \cap. 3; : • Si
nasccndo vasa ira;, portinet ad dcbitam pcenam : crgo, ut apparuit, dc pra;varicalori3 scminc omnes
quod autcm fiuut renascendo vasa misericordiae, £) nascimur dcbitorcs, quoniam i>i ipso omncs, sicul
pertinet ad indebitam gratiam. Ostendit crgo Dcus ait Aposlolus, peecaivrunt (Rotn. v), cl ipsa jani in
iram suam, non utique animi perlurbationcm, sicul principio unde dcsccndimus massa daninala cst,
est qua; irahominis nuiicupatur, sed juslam fixam- nullus dc duritia sua, nullus de pocna conqucri
que vindictam, quod de stirpe inobcdiontia; ducitur audoat, qun; eliani non existcntibus pcccatis pro-
propago pecccati alque supplicii. F.l liomo tialus e.r nasccndi conditionc dcbctur. Quod vcro
priis, sola
77iuUere, sicut in libro Job scriptum csl, brevis est Dcus aliis gratuita vocatione convcrsis mi^cricor-
vila el pleiius iraeundiu (Job xiv, 1). Ejus cnim rei vas diam largitur indcbitam, non ad dispcnsatoris in-
364 qua plenus esl. Unde ira; vasa dicun-
cst justitiam, sed ad donantis misericonlissimam libe-
lur." El posl paululum de cloctis, « ul in cis, id esl ralitatcm verilatis rationc rcfcrcndum csl." Et S4ft
reliclis, discant agerc gralias Dco, quod ab eis non paulo post (cnp. -l) ;.. Itaquc cx supcriore hujus parle
suis mcritis, quaj in cadem mussa paria fuorunl, scnlcntia; qua dicit, cujus vull miseretur, puto quod
scd illius miseralione discreli sunt. •< Et in libro u nullus nisi indignus misericoniia audeat disputare
429 Dl!; PR.EDESTINATIONI': DISSEIITATIO POSTERIOli. 43«
qiiod vero snquitur (;?/e?Ji vult indtiruf ,\\ii paululum, \ de omnibus vobis c/ico,cgo scioquos ct< gcrim.Scicbut
human.T mcntis intentio verlji uovilalecnnfanrlitur. cniiiifiiiisiuii/irssrl qiiilrddo-cl cum.Vroii\-CToa<]\\H:
Sodnonitaintelligendum est.quasi Deus in homine Noneslis iiiunili omncs.cUnde bcatus .\uL:ustinus in
ipsam quoc non essct duritiam cordis operelur.Quid libro dc Correptione et Gratia [cop.l) dicit : « Ele-
est enim aliudduritia,quam Dei obviare mandatis? sunl autem,>iquin undccim apostoli,((adregnan-
cti

Ergo quidquid post illani pra>varicationcm natus dum cum Christo,non quomodo electus est Judns ad
homo suppliciipatitur, justc reddi meritoque latea- opus cui congrucbat..\b illo quippe electum est.qui
tur.Indurare enim dicitur Deus eum quem mollire novit bene uti etiam malis, ut et pcr ejus opus
noluerit sic etiam excaccare dicendus est
: eum quem damnabile illud, propter quod ipse vonerat, opus
illuminare noluerit : sic etiam repellereeum qucm venerabilecompleretur.Cum itaqucaudimus yomie :

vocare noluerit. » cgo vos duodccim clcgi unus cx vobis diabolus e.st
et

Et hoc, quod verbis eximii doctoris de vasorum (/(JUM.vi)? illos debcmus intelligere electos per mi-
interitus pra;paratione vcl obdurutione ostendimus sericordiam.illum per judicium.Illosergo elegit ad
manilestum est totum fieri ex retributione justitias obtincndum regnum suum, illum ad eirundendum
quoniam non a Deo in Adam conditi, sed ex Adaa sanguinem suum. Mcrito sequitur vox nd regnum
per peccatum vitiato,et juxta Scripluram malodicto „ cleclorum Si Ueiis pro nobis.qiiis contra nos? Qui
:

semine,in iniquilatibus concepti,et in peccatis nati proprio Filionon pepcrcit,scdpro nobi.i omnibus tra-
fdii ira; omnes natura sumus.Quos autem pncdesti- dii/il cum, qtiomodonon ei cum illo nobis omnia do-

navit illos et vocavil,el quos vocavit illos et justifi- navit. Ilinc ct sanctus .Vmbrosius in commento
)(

cavit, quod ex d(.ino tolum sit grati;e, quia non de Epistol.T ad Hnmanos icap. S) dicil Quos prT- : ((

Adam nati,sed ut adoptionem filiorum reciperemus, scivit ct pr;iclcsli7iavit.\sios quos pra?scivit futuros
quam in Adam ex quo mortalessumusperdidimus, devotos sibi, ipsos elegit ad promissa prmmia ca-
in Christo rcnati per adoptionis gratiam Dei filii pessenda ut hi qui crederc videnturct non perma-
facti sunius.Et ha;c item, de justitia relictis et gra- nent in fide cffipta,a Deo electi negentur.quia quos
tia ele(?tis, sententia^ Actuum aposlolorum, quibus Deus elcgit apud se pcrmanent. Est enim qui ad
etiam abutuntur PrKdestinatiani, dciiKinslrant di- tempus eligilur, sicut Saul et Judas, nec de pra-
cente Paulo El nos mortalcs sumus, annunliantcs
: scientia,sed pra;senti justitia. Conformcs fieri ima-
vobis ab liis vanis converti ad Dcum vivum qui frcit ginis Filii sui. Iloc dicit, quia idoo pra;dcstinantur
calum cl tcrram,marc cl omnia qu.r incissunf,iiui ia futurum sa-culum, ut similes fiant P'ilio Dei.»
in pr.rtrritisgenrralioitibus dimisit omncsgculcs in- Quibus ScriptuKc atque dectorum verbis Pr;cde-
grrdi vias suas {.lct. xiv, 14). Et quidem non sine stinatiauorum destruitur falsitas, qui pro eo quod
testinioniOjVidelicet quo eum Dcum csse cognoscere C Saulet Judas loguntur electi aDeo,pra3dcstinatoset
poteraat, sicut et in Epistola ad Romanos demon- electtis ad interitum reprobos conantur astruere.

strat,permisil quidcm, id est reliquit, ut alibi Cum sicut in sanctis Scripturis invenimus,si Saul
Scriptura dicit de Deo quia rcliquit liominem in ma- lacrymas suas lacrymisSainuelispro se effusiscon-
ni/co/iii/ii iHi.quod estex retributionc juslili;p, me- jungerct,non in pcrpetuum abjiccrctur a Domino.Et
rite massni damnatam perditioni dcljitam. Et item si Judas pffinitcntiam apud Jesuni pium judicem e-

de elcctis id eisdem apostolorum .\ctibus scriptum gisset,quamapud Judaios impiosegcrat,non in a^ter-

cst :« Crcdiderunt quotquol erant prsrordinati ad num periret.Sua ergo iniquitatc Judas pcriit, non
vitani wtcrnani (.lc/.iii,48). Gcncralitcr ciiim massa Dei clcctione, sicut Prajdcstinatiani susurrant,male
pcrditionis totius huuiani gcncris, jjcccanto Adam interprclantesvcrba boati Augustini,sicut el vctorcs
ab ordine prima; conditionis dcjcctaest in perditio- coruni palrcs fccerunt,manducanlcs uvam acerbam,
ncin dainnationis; a qua ;ctcrna damnatione, ab unde islorum dentos usque hodie obtupescunt, ct
cxordio saiculi, peccato, ut diximus, primi hominis audientibus proponentes : Audite, inquiunt, quid
damnificata, a Deo autom antc omnia sa^cula pra;- Augustinus dicat Illos elogit ad obtincndum rognum :

scita non pra!destinata,a Deo suum, ct istum clegit ad cffundondum sanguincm

pra-dcstinati anto om-
nia sa-cula ad vitam a-ternam eripiuiitur por s;crula n suum. Non cnim alitor Judas poterat nisi ct hoc
viritim onines, qui in clcctorum, id cst gr;itia de agcret undc pcrirct, iiuia praidcstinatus ad inter-
massa perditionis leclorum, grege nu:nerantur per ilum crat.Et tali dicto pncdicant Dcum mali aucto-
ChristumDoininumnostrumpivEdestinatorumcaput rcm. Judam vcro mali immunem, qui aliter nou
et luinen. Et ha;c electio, id est gratia dc massa polerat nisi utpcrDomini traditionem ad interitum
perditionis loctio (ab eo qui legitis floios lcgo),non iret.quo pra^do-iinatus crat.Et nolunt lcgcrc libros
illa esl qua Saul ot Judas in Scriptnris lcguntur bcati Augustiiii quos adversuscos cgerat: in quibus
clccli.Scripluni cst cuini dc S;iul, lAccttis it l/onus, sicut sa-po dixinius, clcctos pncdestinatos, rcpro-
et iion erat vir de filiis Israel mclior itlo. Et dc Juda bos aulcin in massa pcrditionis reliclos inculcat,
electo, sed non in clcctiono elcclorum collccto. 3G3 Quos libros si legunt.aut intelligerc nogligunt,
8C6 \onnc cgo vos auodrcim clegi, ct unus cx vobis autquantum ex ipsis cst pravo sensu iicrvcrtunt,
(lialiotus cst ? qucin ab liac clcclionc, id cst gratia; Quorum doclrina (juam sit consputabilis ct rcfulan-
leclione,Donunus alibi ctiam discrevit, dicens : Non duomnissapienssanumintoIIigil.Ncquccdimnomcn
m lll.NCMAlU IIUEMENSIS AllCUIlil-l.SCUl'!. 432
ctccliis, cUrlio,\n Scripturis invenlum semper X "i<^> nc rcgncm super cos.Verunlamen pr:cdic eis jus
adanLesrccuiarctnDcipraidcsUnalioncrii oleetoruin, rcgic ^ l Rcg. viii,7j. Et paulu post : Samucl dicit ad
sicut noc reliclus vcl rctictioaid rcproborum damna- populum Et clamabitis : in die illa a facic rcgis veslri
lionom pertinet. Scriptum quippe est in libro Re- qucm elcgistisnon cxaudict Dominus in
cobis, et

gum, diecntc Elia, Et rcliclus siim cyo soltts (III die illa. Sic namquc Saul
cl Judas electi sunl ad
i?cgi.xix,18).El Dominus : IXclitjul milti svplcm millia opcra quibus congrucbant,sieut idem bcatus.\ugu-
vironim qui non curvaverunt ijenu ttnlc liaal{Rom. stiuus in libro dc Gratia el libcro Arbitrio ^cap.23i)
XI, 'i).Dc qua rclictionc dicit .Vpostolus litliquia pcr : dicil :" Quando, inquiens, auditis dicentcm Domi-
ettctioncm salvx ficnt {Rom. ni). Et Jcrcmias iii n\in\,Ego Dominus scduxi proplielatn itluin {E:cch.
Threnis Abstulil omucs tinignificosmcos Uomiiius de
: xiv): ct quod ait .Apostolus, Cujus vult miscrctur,

mcdio mei. Vocavil ailc/.rsits mc tiiiipus.iit contcrcrct ct qurm vult iudural : ct, tradiilit cus in riprobuin
elcctos mcos {Tlircn. i, 1.");. Et in Canlicis cantico- sensum IRom.ix), mala corum merita pra;cessisse
rum .Ditcctus weus candidus el rubicundus,clectus nolile dubilarc. Sic et cleclus cst Saul ad illa cxse-
ex millibus {Cant.\,20). Qui ab Apostolo appellalur quenda in populum durx ccr\'icis Gt indouabilis
prwitcstimitus fiUus Dci in virtutcscctindum spiritum animi.qua; Dominus pra;dici eis a Samuele pra;ce-
sanctijicutiouis {Rom. i, 4). Sed ct hoc loco, undc t» pit.Sicut c contrario dc Moyse scriptum est in libro
ex verbis hcati Auguslini suain pravam scntentiam EccIesiaslico,E/c3i7 cum cux omni carnc,E\.n<i quid
conantur aslrucre dc Juda cIccto,oslcndendum est eum Iteus eIcgcrit,pauIo ])ost .scquitur.tiofcrc Jucofc
quam prave inlelliganl.Ait idcm doctor mirabilis : testamentum, ct judicia sua Isract {Eccl. xlv, 6}.
« Elccti sunt, inquiens, vidoiiccl undecim apostoli, Etsi elcctus est Judas ad tradendum Dorainum.qui
ad rcguandum cum Christo, non quomodo electus pro redemptione omuium occidi vonerat, sicut
est Judas ad opus cui congrucbat.» lloc dicit,quia quantum de servo ad Dominum comparatio duci
talis erat ul dignus csset pcr quem sihi ac compli- potcst.sanctus Grcgorius ad decollaudum Saiictum
cibus, et suasori ejus diabolo tam damnabile, et religiosum prcsbytcrum pro diacuno, pro quo se
cunctis crcdcntihus opus venerabilc complcrctur. morti obtulcrat, do quodam Langobardo in libro
Necesse quidcm erat ut hoc opus fieret,quia alitcr refcrt Dialogorum lib.ni, cap. 37). Ail enim Vir :

genus humanuin pcccatis vendilum non poterat a autein Domini dcductus est in mcdium, atque c.x
mortc dehila rcdimi,nisi illius morte qui sinc pec- omnibus viris fortibus electus cst unus, de quo
cato suo venerat occidi,sicut scriplum csl,quoniam dubium non cssct quod uno ictucaput ejus abscidc-
sic oportebat Chrislum pati,et intrare in gloriam rct.El paulo inferius Hunc clcclus intcrfcclorcalcc :

suam.Et quia sic oporlel fieri, ot sicut ilcm scri- pulsavit ut surgeret.Et infra Tunc elcctus carnifcx :

ptum cst iVeccsse est ul vcniant sctmdula {Matl. C cvaginatumgladium tenens,ct de quibusistocleclus
:

xviil, 7).Et Lucas dicit Jmpiissiliilc cst ul non vc-

; sit supra dicit Omnes qui in codem loco invcnli :

niant scandala. V:e autcm ilti pcr qucm veniuntj.uc. sunt Langobardi convcncrunt.sicut sunlnimia; cru-
xxxvii,l).Et .\postolus dicit Oporlet autemctlix-: delitatis, Ia;ti ad spcctaculum morlis. ' Et Judas
rescs csse,ut qui probali sunt munifesti fiant in vobis niius perditionis de oronibus membris Antichristi
(I Cor. XI, 10). Impossibilc cst crgo, ut oxponunt filii perditionis ad tradendum Christum clcctus cst

doctores, in hoc niundo crroribus a;rumuisquo ple- mcrito sux- iniquitalis.ut per ojus opus daiunabile,
nissimo scandala saipissime non vonire scd va; illi ul Augustiiius dicit, opus vcnerabilc propler quod
:

qui quod impossihile est non venirc,suo vitio facit Chrislus vcnerat compleretur. Vidcndum cliom
ut pcr se veniat; sicut hic Judasqui proditioni ani- quomodo hinc verbis beali Ambrosii vcrba concor-
mum prffiparabat.De quo scriplum c^l,Tunc abiil, dant sancti .\ugustini. Ait cnim .\mbrosius " Est :

ac si dicerct.spontancus non qu;csitus,c/ e.rquisivit qui ad tompus cligitur, sicut Saul et Judas,non dc
a principibus saccnlotum Quid vultis mild dare cl
: pr-csciontia, sod dc pr.-Esenti justitia. Et sanclus •<

ego cum vobis tradam {.\Iatt.x\\i, 1 i)? quoniara Augustinus in libro de Corroplionc cl Gralia {cap.
non solum ardcns avaritia,sed cl codem vilio vehc- 1) Qui vcro pcrseveraturi non sunt.ac sic a fide
: <<

mcntissimc inflammatus,furcrat cl loculoshabens q Christianacl convcrsalione lapsuri sunt.ullalcscos

ea qu;c mittehuntur portabat. Et idoo sicut bcalus hujus vjta; finis invcniat.procul ilubio ncc illolcm-
Augiistinus dicit Electus csl por judicium ab illo
: pore quo bcne piequc vivunt in clcclorum numero
qui novit hene uti etiam malisadopus cui congruo- computandi sunt.Non enim suntamassa illa pcrdi-
bal:ul per cjus opus damnabile.illudproplerquod tionis pncscicnlia Dei el pra;destinationo discreli.
ipse vcnerat opus venerabile complerelur. Sicut Etideo ncc secundum propositumvocali.ac pcrhoc
eloclus est rex Saul a Domino, qui facit regnare ncc clccti, sed in eis vocali de quibus dictum cst,
hypocritam proptor poccata populi, quique dicit ilulti vocati non in ois dc quibus dictum ost pauci
:

Ipsi rcgnavcrunt ct non cx mc ; principcs rxstitcrunt rcro elccti i,.Vatl.\\i, 14,.Et tamin quis eos nepet
et non cognovi ad contemplum suum in contumaciain elcctos, cum credunt et baptizantur, cl sccundum
populi vindicantlam\f)sc \m,!i .368Qiiod ot Scriptu- Deum vivunt?Plaue dicuntur electi a nc*cicntibu9
ra non lacuit diccni' Dixit autcm Dominus ad Sa-
: quid futuri sunl, non ab illo qui eos novil*69 noa
vmel : Audicocempopuli.!ioncnimleabjeccrutU,sed faaborc pcrscvcranliam, qua; ad bcatam vitam per-
433 DE PR.EDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 434
ducit electos,scitquc illos ita stiirc iit praiscierit csse A »nis, 2Jr,Tdestinati sccundum pi-oposiluin cjus qui
casuros. » SlOunicersaopcratursccimdumconsiliumvolunta-
Notandum ctiam quia ex hac sentcntia, et qui- fissu;r, ut simusinlaudrm (jlori;r cjusiRom. vi, 23).
busdam aliis Ijeati Augustini, veteres Prwdestina- EtEvangolium Vcnilc, hcncdicli Patrismci,perci-
:

tiani hairesim condiderunt, quod ab eis qui non sunt pite rcgnum quod vobis paratum,id est pra;destina-
praidestinati ad vitam pcrccpta bapti^i gratia non tum est ab origine mundi. Et item Apostolus, Gm^ia
auferat originale peccatum et ctiamsi fuerint in
: aulem Dei vita aslerna (ftom. vi, 28). Quos autem
Christo rcgenerati qui pra^destinati non sunt,et pic prarscivitnon prffdestinavit.judiciojusto reliquit ad
justeque vixerint, nihil eis prosit, scd tandiu re- pa>nam, et ex retributiono poenam
justiiiffi illis prs-
scrventur donec ruant et pereant, nec ante eos ex destinavit, id est prn^paravit Ktcrnam. «
hac vita quam hoc eis contingat auferri. Quos con- Ait enim idem, catholica; et apostolica; sancta;
futavit 'Pms^QT [contra Gallos, c. 3) dicens Quia
: « scdis Romana3,omnium scilicet Ecclesiarum in toto
omnis homo qui credens in Patrem et Filium ct orbc terrarum matris atque magistra; pontifex, in
Spiritum sanctum regeneratur in baptismo, tam a bomilia Evangelii 34 : « Angelnrum quippc et homi-
propriis peccatis qua; mala voUintate ct actione con- num naturam ad cognoscendum se Dominus condi-
traxit, quam ab originali quod a parentibus traxit ^t dit,quam dum consistcreada>ternitatem voluil,eam
absolvitur. Sed si recedens a Christo, et alienus a procul dubio ad suam similitudinem
creavit.» Et in
gralia finit hanc vitam cadens in perditionem, non homilia Evangelii xvti Quid autem animas homi-
: «

in id quod rcmissum est recidit, nec in originali num nisi cibum Domini dixerim, qu.-e ad hoc sunt
peccato damnabitnr, scd proptcr postrema crimina eondita;, ut in cjus corpore trajiciantur, id est ut in
ea morte afficietur, qua; propter illa qua; remissa [Bterna; Ecclcsia; augmentum tendanl?)) Et in xvii
sunt debebatur. Et qui reliquerunt Deum et relicti libro Moralium : Ad vitam namque homo conditus,
«
sunt, et ex bono in malum propria voluntale mutati in libertate propria; voluntatis sponte suafactus est
sunt, licet fuerint renati, fuerint justificati, ab eo debitor mortis. » Et item in libro xx Moralium :

tamed qui illos tales pra;scivit non sunt praedesti- «Ilumanum igitur gcnus, recto Dei judicio in volu-
nati, quia Dei pra;scicntiam talcs eos futuros nec ptalibus suis sibi dimissum, atque per easdem vo-
latuit ncc fefellit. Et ideo nunquam tales elegit, nun- luptates spontaneis Iribulationibus traditum,absin-
quam pra;destinavit, et perituros nunquam ab a;ter- thio est ebrium. » Et item in libro xxv : « Primus
na damnatione discrevit.» Et sanctus Gregorius evi- homo ita condilus fuil, ut moricnte illo deciderent
denter demonstrat in libro quartoMoralium(ftj;).28), tcmpora, nec cum tcinporibus ipse transiret. Sic
quiu homo primus ad vitam conditus,si non pecca- enim momentis decurrentibus.quia nequaquamad
ret, ncquaquam cx sc gohcnna; filios, sed eos qui C vita; lerminum pcr dierum incrcmenta tendcbat,
nunc pcr redemptionem salvandi sunt generaret. stabat tanto robustius, quanto scmper stanti arctius
<iQuemqueDeuspcccaturumpra;scivitnonpra;desti- inha;rebat. At ubi vetilum contigit, mox offenso
navit, sed sicut scriptum est, in manit consilii sui Crealorc ccrpit ire eum tcmpore, statu vidclicetim-
rcliquil [Eccli. xv, 14), isdcm aut(un voluntalis pro- morlalilatis amisso, cursus eum mortalitatis absor-
pri;c libertati relictus, se ct oinncs cx traduce sui buit.Quia verOjUt diximus, arbitrii libertatc abusus
scminisgenitosperditioniobnoxiosctcondemnandos prrimis hniiio pcccavit, ct factus cst massa perditio-
eirccit.Dcusautemcxeadem massa perditionistotius iii.s Inliiis bumani gencris, quidam ex eadcm massa
humani gencris, sccundiim prxscicntiam suam, ut daiiinalinuis, qui per redcmplioiiem sanguinis Chri-
Pctrusincapitc Epistola; prima; dicit, }uo.sf/««i cle- sti salVati suiit, salvanturet salvabuntur, quoniam,
git (/ Petr.i, 2), id est gratia ante mcrituni nmne ut princcps apnstolnruni dicif : Non ist aliud nomcn
pra;elegit et pra;destinavit, id est gratia pivrparavit, sul)cadodalumlioiiiinil)us,in<iuooporicat nossalros
nam clficti iidem sunt ct pra;destinati ad vitam, et ficri (i\ct. IV, i2), ante tcmpora sa;cularia prn;sciti,
vitam illispra;destinavit a;ternam. Sicut etcgil nos, ct gratia clocti vcl prasdostiiiati ad vitani, quidam
inquilApostolus,tn ipso untc mundi constitutioncm. vero pra;scili non pra;dcstinati, scd judicio justo in
ut csscinus sanclict iniinaculali in consiicclHcjus in ri eadciii massa relicti ad pa-nam sunt. » Sicut idcm
cliarilalc,pr;vdcsl inaiisnos in adoptionciii fiUorum Grcgorius doctor cgregiusin liiiro x.w (('«/). H) Mo-
pcrJcsum Cliristuin in ipsum, .iccundnin jiroposiluin raliuin dicit « IIunc,inquiens,supcrnorum judicio-
:

volHntutissu;c, inlaudcm gloriic grali;r su;t:. In (jua rummctumPaulusapostoIus discipulorumcordibus

grufificavil nos in dilecto Fitio .sHO,inijuo /labemus 'wMiinunnsnil.Qui se c.vi.sfimat s/are ridcat ne cadat
redcinjitionem pcr sanguincm ipsius, rcinissionciH (I Cor. X, 12). Quod auli^m dicit, contcrcl mu/los,
pcccatorHin sccundum dirilias gr(ili;r su;r : iju;rsu- illicn adjiinxit, itmunicrabi/cs (Job xxxiv, 2'i), vcl
perabundaril in nos in oiiini sa/ irnlia ct prudcntia, miiltitiidincm exprimerc sluduil rcproborum, qu;c
ul o.tfendcrct nof)is ini/slcrium vo/unlalis su;rsccun- Iiuiiiaua' nilionis numcrum Iransit, vel certo indi-
dum bonam voluntatcm suani, quam proposuil in carc vnliiil i|iind omncs qui pcreiint intru clectorum
ilto,indispo.iitioncin p/eniludinisteinporum^inslau- nunicriiiii non habeiitur, ut co siiit innumeral)ilcs
rare oninia in Ciiristo i/u.r in coe/is sunl, cl (/u;r in. quo cxlra miiiicrum currunl. Ihule et Prnplicla iii-

tcrris in ipso. /n i/uo cliam cl sortcni conscculi su- lueiis tuiitns in lioc Eoclosia' lciiipnrc spccielcnus
435 iii.M MAiii imioMKNSls Ait(;iiii:i'isf;i)i'i. 436

credcro, qnuntos niiiiiruin c-iTturn csl clectorum A quam crgo super eos vesper consurgeret, si c<rli filii

numcruni sumniam(|ue Irunsiro, ait : Multi//li- esse volussent. » Et itein in libro vigcsiniu quinto
ctili siinl siijxr mtwcrum {r.suL xxxix, (j) ;
[cap.8,'J) : " Hoc quod clcclis aliis alii conterun-
37 E ac si diccrct : Mullis Ecclcsiaui intrantibus, tur, de morilo puticntis cst, non de inii|uitatc
cliamhiadfidcm rcgni spccictenus vcniunt,quianu- punientis. Non cniin iniquus Dcu8,339 (|ui infcrt
nicrocoelesticxcluduntur.quia clcctorum summani irum : unde apte subjungitur ,\'ovii cnim opera :

sua vidclicet multiplicatione transcunt. Undc pcr curum, et idcirco inducel noctem, ct conteraitur {Job.
Isaiani quoiiuccidem Ecclcsia; (\\c\iur Ad ilcxlcrum : xxxiv, 25). »
cnim ct ad bvvam dilulabei is,ct scinca luuni (jcnlcs Et quia prxscicnlia Dci sine proidcstinalionc esse
lucrcdilabil (/.«a.Liv,3).Intraiile quippc multitudine potcst, sicut in illis omnibus qu.-e non ex ipso erant

gcntium ad dcxtcram extcnditur, dum quosdam causam operationis habi tura.non tamcn cum possunt
justificaiidos suscipit: ad L-cvam quoque dilatatur, latcrc qui novil oinnia ctium antcquam liant. Et
dum adscquosdam etiam in iniquitatepermanentcs rcprobi pr.-cseiti, mn autcm pra;destinati, a Deo ad
admittit, hanc multitudinem qua; exlra
pr;cler pijL;nam sunt, quia non ipso auctore, sed cxigcntc
elcctorum iiumcrum jacct. » El paulo supcrius iniquilato, vd palcrna vel propria, pereunl justo a
(cap. codem) : « Notandum vcro est, quia dum aliis n Deo relicti judicio : sicut pra;sciti simul et pra;desli-
cadcntibus, ad slandum alii solidarc pcrhibenlur, nali ipso auctore salvantur gratiaj dono, quoniam
clcctoruin numorus ccrtus ostciiditur. Undc ctiain misericordiu cjus pra-venil nos, ut bcnc vclimus,
rhiladclphiic Ecclnsi;c pcr angrlum dicitur Tcnc : ad.jutor iu opportunilatibus in tribulutionc, cui
rjvod liabcs, ur iilius uccipiul curonam luaui. llac (liciraus, Adjiitor incus, tibi psallam, ct, .idjuva not,

crgo sentcnli;i, (pi;i n;irr;itur, aliorum crigi, aliorum Dcus sultUaris noster. Adjuvat nosutbcnepossimus,
autcm vit;i Ijoiia confringi.spcs nutritur humilinm, etmisericordiaojus subscqueturnosomnibusdiebus
clatio preiiiitur superborum,iluiiiet illi honapossunt vitajuostra;, ut in bonoperseverenius,ctipsocoronat
amitlcrc dc quibus supcrbiunt, et isti ca pcrcipcre nos in misericordia et miserationibus, (jui saliat in
qua; quia non habcant contcmnuntur. » Et item bonis dcsiderium nostrum. Satiabimur cnim cum
aliquando supcrius(ca;). 7) « In hoc ergo utroque : manircslubitur gloria cjus. Ilic doctor nia.qnilicusin
gcnerc hominum s>Tpo contingit, ut ct qui vidcntur libro Moralium trigcsimo quarto (cup. 13) dcmon-
in humano judicio starc, jam in conspectu a-tcrni trat diccns : " Forlasso quempiam raoveat cur
judicis .jaccint, et qiii nunc corain hominibus ja- miscricors Deus ficri ita permittal, ul Lcviathan
ccant, in conspcctu .xHerni judicis stcnt.Quis cnim istc, seu nunc pcr suggestioncs callidas, sivo lunc
hominum.-cstimare potuissct Judam vivcndisortem pcr damnatum illum quem rcplct homincm, vcl
post ministcrium apostolatus amittcrc, ct latroncm C solis sibi radios, id cst doctos quosquc sapicnte.uquc
aitcrna pr.Tmia in articulo mortis invcnirc?Occultus aurum, hoc osl viros sanctitatis clari-
subjiciat, vcl
aulcm judcx, pr.Tsidens et ulrorumque corda tute fulgentes.quusilulum sibi viliis coinquinando
discernens, alteruin pio staluit, alterum Juste subslernat. Sed cilius rcspondcns, quod qui pravis
confrcgit, illum districte cxterius repulit, hunc cjus pcrsuusionibus quasi lutuni slcrni poluerit,
iiitrinsccus miscricorditcr traxit. » Et itcm in libro aurum anle Dei oculos nunquam fuit. Qui cnim
vigesimo nono (cnp. 15), Judicia lua nfci/ssiw hiii//« scduciquandoqucnonrcvcrsuri possunl,quasi habi-
(l'sul. XXXV, 7). nNcmo crgo pcrscrulari appctat cur tam sunctitatem ante oculos hominuni vidcntur
ciim alius repellitur, alius cligatur, vel cur cum amittcre, scd cam ante Doi oculos nun<iuam habuc-
aliuseligituraliusrepcllatur, quiasupcrficiosahyssi runt. S.Tpe namquc bonio multis occulto pcccati»
constringitur, ct attcsluntc Paulo, IncrusUibilia sunl involvilur, ctin una uli^iua virtutc mugnus vidctur,
judicia cjus, el invcsUgnhHcs vix ejus. » (nom. ii. 33.) qua: ipsa quo^iuc virtus inanisccns dcficit^quia dum
Ilcm ideui vigcsimo nono(f«f).t'orffm) dieit
in libro : innotescithoininibus,proculdubiolaudatur,ojusquc
<• Dominus, imiuicns, ait Calum miki scdcs cst ; ct,
: laiis iiihiantcr appctilur. Undc fit ut ct ipsa virtus
.{niimi jiisti scdcs isiipicntin:. Ca'\uin uliquc uniina antc |)ei uculus virlus non sit, duni abscundil (|uo
ccclum fuit .\brahain.Cum cnim de Abrahum
justi, displicct, prodit quo placct. •> Et post pauc^ :
£j
natus cst Caiphas, quid aliud nisi gclu do ccclo « Eat crgo Lcvialban istc, cl s^olis sibi radios
processil?QuodlamengeluidcircoDominusgonuisse subdul, atquo aurum luti morc subjicial. Scit onini-
se dicit, quia Juda-os quos naturalilor ipsc bonos potcns Dcus clcctorum suoruni solatium bcnc uti
a<l

condi(lit,,juslo judicio pcr coruin mulitiam fri.nidos malo ivproboruin,<iiiandohiqui ad illum pcrvonturi
a se cxiro perniisit. Domiiius enim condilor est sunt, ct suis ad cnm mcrilis proficiunl, ot sa-pe in
nalur.T, non culp;i>.Gcnuit crgo ci-cando nuturulltor, co quod supcrbe sapiunt alienis Inpsibus corrigun-
(|uos iniquos pormisil tolcrando vivcre palicnler. >• lur. " Et quia rcprobis p(rna, clcclis autcm a Dco
ct itcm in eodein libro (eap. 19) : « Hinc Paulus uit : .•clerna vita csl pr.rparala, paulo posl .«oquilur :

Eo quod cliaritiitvm vcritatis iion rcccpcrunl ul sulvi « Per somolips.iin nu;iiquo Writas dicil : Ibunlhi in
ficrent, iilvo inittct itlis UcM operationcin crroris ut suppliciuin A'ti'rnuin, jutti nutcm in vitnm .Ttcnvim
credant incndacio, iit juiUccntur oinn^-s ijui non OltiUh. XXV;. » El itcm posl pauca (nip. 10, subjun-
creilunt ivrihiH. s.-il cnn^cnscrunt iniijuituti. .Noi]ua- git : « .\l, inquiunt, sinc finc puniri non dobel rulpa
 :

437 DE PILEDESTINATIONE DISSEIITATIO POSTERIOR. 438

cum fine. Justus nimirum est omnipotens Deus,et A. tia condidit, justitia damnavit, gratia liberavit.

quod non a?terno peccato commissum est, Eeterno Mundus cnim,quamvis pro tempore ex quo factus
non debct puniri tormento.Quibus eitius responde- est Cffperit, in illa divina prajscicntia luce facien-
mus, quoJ reetc diccrent, si justus judex distri- dus nulliim potuit habere principium :etquanticun-
ctusque veniens, non corda hominum, scd facta que vel ex Adam usque in hodiernum homines nali
813 pensaret. Iniqui enim ideo cum fme delique- sunt, vel post 334 a;tatem nostram gcncrationis
runt, quia cum finc vixcrunt. Voluissent quippe sine sunt propagine nascituri, apud Dcum et jam nati
fine vivere, ut sine fine potuissent in iniquitatibus sunt, et decurso totius vita; temporc transierunt, in
permanere. Nam magis appetunt poccare quam vi- illo nihilominus divini obtutus lumine permanentes.

vere,et ideo hic semper vivere cupiunt, ut nunquam Deus enim, qui nec loco clauditur, nec tempore
desinant peccare cum vivunt. Addistricti ergo justi- prffivenitur, omnium rerum tam proeteritarum me-
tiam judicis pertinet,ut nunquam careant supplicio, moria, quam imminentium scientia plenus est nec :

quorum mens in hac vila nunquam volnit cnrere reminiscens volvitur in prffiteritum, nec sperans
pcccato, ct nullus detur iniquo terminus ultionis, tenditur in futurum. Et quarunque omnino sunt,
qui quandiu valuithaberc noluit terminum crimi' qua; temporum motibus agitantur ab eo principio
nis. )> in quo erat Verbum, ct Verbum erat apud Deum
Quoniam quidem adinventionum de pra?destina- et Deuserat Verbum,usque in flnem omniumsa?cu-
tione resuCflatores, pravi sensus scalpcntes auribus, lorum.De quo fine curo diceret beatus Moyses, Do-
lingua pruriente nos dicunt Dci mutabilem volunta- miiic, inquit,^»! rcynas in Sirculum ct s;cculum.El
tem,novumque ejus pr»dicare consilium,si damnet adhuc nec spcrantur futura, nec pr;etorita transie.

quos ante sseula ad mortem et damnationem ne- runt, scd in prwsentia divinitatis pra^senti sempei"
quaquam prasdestinavit, accipiant, legant, et au- luce cernuntur. Ab illo ergo qui a;ternus et pra?scius,

diant atque intelligant, nos catholicorum Patrum qui et justus et pius est, qui ct exerit debitam seve-
sequi doctrinam,et dicere sicut pr.Tdiximus, et ad- ritatem,et exhibet indebitam pietalem, et habct in
huc non piget, quia multos Dcus gratia praj-
iterare creandis atquo eligendis hominibus, sicut in luto
destinavitadgloriam,neminemautempr£edestinavit, figulus, potestatem, facta sunt alia quidem vasa in
sed deseruit juste ad damnationem et poenam. Quos honorem, alia vero in contumeliam. Antequam fa-

autem ante srrcula pra^scivit, non pra;destinavit, in cerct nos pra;scivit nos,ct in ipsa nos pra?seientia
impietate et iniquitate perseveraturos,pra?dcstinavit cum nondum fecisset Sed a quo hoc fieri
elegit.

ut ex justitis! retributione damnentur, et judicium poluit, nisi ab co qui vocat ea qua?non sunt tan-
ffique prsdestinavil quo Justissime puniantur,sicut quam ea qufe sunt? .\postoIus cnim dicit Qui elctjit :

apertissimeostendit sanctusAugustinusinprincipio C nos ante mundi constitutioncm [Rom. iv; Eph. iii, 1).

Evangelii Joannis : « Eactam, inquit, in temporc Intra mundum sumus,et antemundum electi
facti

Creaturam.sed ina?ternaGreatorissapientia quando sumus.Atque ita uno eodemque, ncc transeuntc nec
crearetursemper fuisscdispositum; ethoc
ct qualis futuro, sed continuo temporc, vel si quo alio modo
est quod ait Quod factum cst in ipso vita erat, id est
: dici potest,si tamcn potost,apud Doum est ct prse-

quod factum in tempore, sivc vivum sive vita carens scire, et facere, et eligcrc. Et pra?scientia sua in-

apparuit, omnc hoc in spiritaii factoris ratione quasi commutabiIiterpermanentc,elcgerat facicndos quos
scmper vixerat et vivit non quia co^fernum est :
facturus fuerat eligcndos. » Et Prosper in libro Epi-
Creatori quod crcavit,sed quia coa?lerna cst illi ratio grammatum [cpigram. 58), De intcmporali opcrc Dei
voluntatis sua>, in qua ab a?terno habuit et habet Ordo temporum in ffiterna Dei sa|iicntia sino tcm-
quid et quando crcarct, quahter crcatum gubernet poreest, nec aliqua sunt apud illum iuiva,qui feeit
ut maneat, ad queni finem singula qus creavit per- qua? futura sunt.
ducat.»Et sanctusGregorius in libro Moraliumxxv .\rlirui' in smumo siiie tempore ieuiporis ordo cst,

{cap. 7) dicit « Cunctis liquet quod in \\\a. cxtrcma luiiuc Deo renim noii variat series.
:

.'Etenio auctori simiil adsiiut omiiia siMnper,

requisitionc cxamen publicum facturus cst omnipo- Cum quo iu faetoruui esl oriUiie nuiiliiiiid erit.
tens Dcus, ut alios ad tormonta dcscrat, alios ad m FPILOGl CAPUT IV.
participationcm rcgni cu?Iestis admittat. Sed et hoc Qutilitcr ciilliulica Ecc/esia ilc (jratia ct libcru ariitrio
nunc sccrcto judicio quotidie agitur, quod tunc in tenciit.

publico demonslrabitur.Nam juste et miserieorditor Saiictus lunoccntius in epistola ud .Vurclium ct

singulorum corda vcl cxaminansvel disponens,aIios Carth;iginensc Concilium, ileiuque sanctus Cadcs-
in exteriora rcspuit, alios ad ca qu;i? sunt intrinsc- tinus ad Venerium et c;i?tcros riidlicanos cjiisco-
cus trahit, hos acecndit interna appctcre, illos pro pos (Innocenl. cp. 31 Caicst. cp. 8) » Liberum ar- : :

voluptatibus suis dcserit cxtcriora cogilarc. » Itcm bitriuni olim cssc, id cst priiuus hoiuo pcrpcssus,
sanctus .\ugustinus in libro dc Pnedcstinatione gra- duni suis inconsultius utilur bonis, cadcns in
lia!(cflp. i)), ad locum dicit : Qnos autcnipr;rdeslinn- pra?varicationis profunda dcmersus est, et nihil
vit illos ct vocnvit, ct quos vocavit illos ct justificavit quemadmodum exindc surgerc possct inveiiil,
(Hom, vui). « Ipse euiin dedit ut siiiius, i[ise utboni suaqiie in anerniim libertato deceptus, liiiju»

esse possimus. Pra^scivit nos ejus divinilas.sapion- ruiiur lutuissi'1 oppressus, nisi euiii postca Clirisli
 »

439 HlNCMAHl UHliMlONSIS AHGIJIKIMSCOlM. 440

33 5 pro sua gralia relovasscl advcntus ;

qiii jK^r A niiiiis niahi 37 non potcst in pcrpotuum
(i oogitatio
novsB rogcnpralionis piirilieutionem omne praetcr- mutari, nisi quia per scipBum non poteBl, Kod si
itumvilitiin sui liaptismatis laviicropurgavil, ct cjiis pratia divina subvcniut, qua non subvenicnl^?, quid
firnians slalum, ([110 rectius staliiliusquc procode- sunl bomincs.iiisi quod uit aposlolus Petrus, velut
rct.tamen suain gratiam in posterum non ncgavit. muln aninniUa, procrcntn nnlurnliter in eaptivitutcm
Nam quainvis homincm rcdeinisscl a prajteritis ille et inlcritum? 'II I'ctr. 11, 12). Unde uno loco Paulus

peccatis, tamen scicns iterum posse pcccare, ad apostoliis utrumque commcmoranB,cl iram Dei cum
rcparatinncm sibi, qucmadmodum pnsset illum ct qua nascimur, ot gratiam qua liberamur A,7 not :

post isla corrigero, iiuiila servavit.quotidiana pra;- omnes, ininiii, /iliquanc/o conversati sumus in ilesi-
stans illi rcmcdia, quiljus nisi frcti confisiquc nita- (leriis cdrnis no.%fra', fdcieiites rolnnlalem curuis cl

mur, nuilrtcnus liumanos vincorc poterimus crro- a/fccfiuniiin,vt eramiis nalura lilii ir.rsicu' cl crtc-
res. Necesse est enim ut quo auxiliante vincimus, ri.Deus aulem,qui divescsl «n miserieurdia jiropier
60 iterum non adjuvante vincamus.Omnium igitur niultam (lileclioncm ijua (lilr.cil nns,cl cum csscmvu
bonorum airocluum atquc oporum, ct omniuni stu- niortni pcccatis conrivi/iraril nos Clirislo.cnjus ijrO'
dinrum,oniinuinquovirlulum,qiiilius ab initio ndoi lia siiirus salvali {t'plw&. ii.:-ij. Quid cst crgo inaliLia

ad Dcuin tondiliir, Dinim prolitoaimir auclorein, ot n nuluralis liuiiiinis, ct semcn malcdictum ab initio,

non dubitcnuis ab ipsius gratia omnia hominis nie- ct procrcali naturuliler in capliviUilcm cl inlerilum,
rita prffivcniri, pcriiuem fit ul aliiiuirl boni cl velle ct natura lilii ira;?Nunquid inAdam oatura isla sic
incipiamus ct 1'acere. Quo utique auxilio et munerc condita cst? absit. Scd quia in illo vitiata, sic per
Doi non aulciiur liborum arbitrium scd litieratur, ut omnos j;im natunilitcr cucurrit et currit, el ab hac
dc lcncbroso lucidiim, de pravo rcctum,dc languido pcrditione non liberct nisi gralia Dei i>or Jcsum
sanum, do imprudonte sit providum. » Et sanclus Christum Dominum nostrum.>'El ilcm in libro Hj-
Augustinus in absolutionc qiuoslionis lcrtia; contru pomneslicon [lib.iu suh. nwd.) h Estigilurliberum :

Pclagianos ct Ccelestianos llypomnesticon libro [lib. arbitrium, quod quisque cssc negavcrit calhulicus
111 svb inillum'^ : « Igilur liboru:;'. arbilrium honiini- non ost.ct quisque sic esse dixerit, quod sine Deo
bus esso ccrta lidc crodimus, ct indubitanlor pr;c- bonuin iipus, id cst quod ad cjus sunctum proposi-
dicamus ct ciir liberum dioatur arbitrium cst pau-
: tum portinet,nec inciperc nec pcrficerp possit, ca-
lulumdisscrcn(hini..\rbitrium scilicct abarbitrando tholicus cst. » Et itcm : Audi, h.Tn^lice, stulto cl
rationali consideratione, vel discernendo quid eligat inimice fidei veritatis: « Opera libcri arbitrii l>ona,

quidve recusot,puto quod nomcn accepit vel idco : qua; ut fiant pra-paranlur per gratia; pr.T!venlum,
liberiim dicUim,quod in sua sil posilum poteslate, nullis libcri arbilrii meritis, sed ipsa facicntc, gu-
habons agendi qiiod vclit possibilitatcni, quod est '-'
bcrnantc,proficienle,ut abundenl in libcroarbilrio
vitalis et ralionalis anima; motus. Scd hujusmodi, non daranamus,quia ex his vel hujiismodi hominca
ut antcjam dixi.fuit in homine proloplasto. cum Dci justificati sunt,justiUcanlur, juslilirabuntur in
anto peccatum maneret illKSUs.Non enim pcr aliud Christo. Damnamus vero auctoritatc divina opcra
Gontraxit ofTensam, nisi per id quod poluit ne de- liberi arbitrii, iiu.x' gratia- prxponuntur, ct cx hia
linqucrct resistcrc suadcnli. Por velle ergo maluin tanquam mcritis in Christo justificari extollunlur.
recte pcrdidit possc bonum. qui pcr possc bonum Et itcm in libro de Gralia cl libcro .\rbitrio rap.
potuit vinccre vclle maium. Qucm juste Deus jam 15) Scmpcr ost autem in nobis voluntas libcra,
: "

delicto captivum voluntati depravata- dimisil, ut scd non scmpercst bona.Aut onim ajustitia libcra
ha3c eidem essct pocna in non faeicndo quod vclit, est quando servit peccato, el tunc csl raala aut a ;

qua; semporsi Dco fuissct obcdicns surficcrcpnluis- pcccato libcraest quando ser\-il juslilia?,cl tunc csl
set ad oinno boniim qiiod voluissol. Malum itaque bona. Gratia voro Dei sempcrcst bona.et pcrhanc
velle non cx natur;c suaj condilionc bona habnit, fit ut sit homo voluntalis bona;, qui prius fuit vo-
tanquam cx congcnito malo, nt Manicboius crcdil, luntatis malo; por hanc ctiam fit ut ipsa l>ona vo-
:

scd ex aecidcnti dcsiderio pravo conccpit. » Contra lunlasqua! jam cssc cocpil augcatur, et tam magna
qnem facit Scriplura; sentcnli.T cxpnsilio, qiiam f)
fial.ut possit implcrc divina mandata qu.T volucril,
isdom doolor iii 11 libro de Nupliis ol Conciipiscontia cuni valdo porrortiMjHC volucrit.Ad hoc cnim valct
cxplauavil (/(7). 11, roip. i3) : Quonidm iirquam rsi quod scriptum cst, si volucris eomervnliit mntidala :
mtio illorum ct naturutis militia ipsorum,cl <]iioniam ul homo qui voliieril ct non poluerit, nondum 9C
non pott'rit miituri cogitatio illorum in i>erpcluum. plcnc vcllc cognoscat, cl orel ul haboat tantamvo-
Scmen ciiim crat iimlcdictum nh initio {Snp. xu, 10). lunlatem quanta suflicit ad implcnda mandala.Sic
« Nempe, inquicns, de quibuscunquc dicut ista, dc quippe adjuvalurut faciat quod jubctur.Tunc enim
hominibus dicil.Qiiomodo csl ergo cujuslibol homi- utilc cst vellc cum possumus.ct lunc utilc fst possc
nis malitia natiir;ilis, ot semen maledicliim ab ini- cuni voUimus. Et sanctus Grcgorius in libro Mo-
••

lio, nisi ad illud rcspieialur. qimd pcr unum liomi- raliiim vigesimo quarln IJbcmvit cnim animam
:

nem jieccatum intravit in munilion, ct per percntum sunin ne pergercl in inleritum. Quia prcvenienle
mors, et ita in omncs homincs pcrtransivit in quo divina gratia in operatione bona noslrum libcrum
onmcs peccavcriint .' {Hom. v, 12). (".u.ju5 autcm ho- arbilrium scquilur.nosmolipsinon liberaredicimur.
 DE PRJIDESTINATIONE DISSEIITATIO POSTERIOR. 442
441
Domino conscntimus. Unde Pau- A Siciit cnim palmes nuUos valet edere fructus
quia liberanti nos
aHSNon in vite uiMnens, qii.-E de radicc miuistra
lus cum dicoret, AbunJantius iilis flmniLus Inbo- Siiccinii agat in trondc?, ct musto compleat uvas :

ravi,37 7 nc labores suos sibi tribuissc viderelur, Sic infccundi virtutum et fnige carentes,
Pcriietiii ciljus ianis crunt : qiii, vite relicta,
adjunxil Non aulem ego, sed grittia Dei mecum (l
:
Andeul cffiis,i dc libcrt,ite comarum
Cor. XV, 10). Quia enim pr«venicntem Dei gratiam Fidere, ne Christi sint ubcrtate feraces.
Et maf;e se creduut iiropriis excellere posse,
ipse etiam liboro arbitrio fuerat subsecutus, apte
Qiiam si vivlutuni pliititarura sit Deus auctor.
subjunxit menim : ut et divino muneri non esset
Et paulo post :

tamcn a merito
ingratus, et liberi arbitrii non re-
Ouod non est nisi peccatum, quo discnicietur
maneret extraneus. »Etitem in libro trigesimo ter- Libprt,is, ad quam solam male gesta recurrunt.
tio {cap. 20) :« Quis anle dedil mihi, ut rcddam ei'l Ac Et tamen in sanctos animum cum iuteudimus actus,
Cnui de.-idcriis cnruis mens casta repugnat,
si aperte diccretur : Ad parendum reprobis nulla
Ciim tentatori non cedimus, et per .icerbas
ratione compellor, quia eis debitor ex sua actione Vexati pcenas, ill«so corde mauemus,
Liberlate agimus, sed liberlate redcmpta,
non tcneor. Idcirco enim ncquaqLiam coilestis pa-
Cui Deus est rcctor.
triae prc-cmia ffiterna pcreipiunt, quia ea nunc dum
Et itcm in eodcm {cap. 1.5) :

promereri poterant cx libero arbitrio contempsc-

El uos ista inquilsentimus de bonitale
runt.Quod videlicet liberum arbitrium in bono opc- n Ac virtute Dei, quo ni foveatque rejj.atque
ratur eloctis, cum eorum mens a terrenis dcsideriis Qiios vocat, el tutus peccalo prajstet ab omoi,
.Nou sua scrvabit qucmquam prudentia, ucc se
gralia aspirantc suspcnditur. Bonuin quippc quod Perficiet solis n,atur!e viribus uUus.
agiinus, et Dei est, et nostrum. Dei pcr praBvcuien- Sed quia jam in nobis et velle et noUe creatum est,
Arbitriique sui ([uo vult iutendere motus
tem gratiam, nostrum per obsequcntem liberam vo- Libert.as accita potest, p,atuitque per aurem
luntatem. Si cnim Dei non cst, undc ei in Ktcrnum Jiidicio cordis, quo miindmn proposuisset
gratias agimus? rursum si nostrum non est, unde CousiHo salvare Deus, mens excita lonaum
Excutiat soniuum, seque illi subdat et aptet,
nobis retribui pr,Tmia sporamus? Quia crgo non im- Qiii fiqiidam et fidani promissa in gai.dia ducat.
merilo gratias agimus, sciraus quod ejus niuncrc Et in lilu'0 dc Providcnlia divina :

prKvenimur ct rursum, quia non immcrito retri-

:
Dedit optimiis auctor
butionem quirimus, scimus quod subsequente li- Hoc bomini speciale decus. Cutmiue omnia verbo
Cinideret, huiic mauibus, substaiitia duplex
bero arbitrio bona elegimus qua3 ageremus.» Et ve-
Jiiiif^ilur, inque unam coeu:it conlraria vilam.
nerandus Alcuinus in opusculo quKStionum libri Namipie anima ex nultis ut ca;tera jiiauitur, expers
Iiitciiliis, nisi quud Domiiio cruciabilis uui est,
Gcncseos, ad Sigulfum presliyterum, interrogatus
El rea ferri' putost pomam sub nomiue mortis,
cur bomo factus est liberi arbilrii, rcspondit :" Quia Terreuamquc illapsa ilomum, d,at vivere secum
hominem cujuslibet crcarc servuni,
noluit Creator Cousortem, et pariter divinum baurire vaporcni.
Ni'c qiii.i dissimitis riTum natura duarum ost,
quem ad imaginem suam fecit, quatenus ex voluii- '-'
Dispar oonditio est, mauot exitus unus utrumque,
(ario bono laudabilis apparcret, vel appetitu malo Sou pulior juri sutKlatur posterioris,
damnabilis. Et interrogatus cur tentari Deus homi- 8'S» Sou so majoris virtiiti intinnior aequct.
Est eiiiiu auiliaruin vinci, ost et viucere possc,
nem permisit, quem conscntire prajsciebat, respon- l'rutioore ot miiiui, n'f,'iiaro et perdere roftnum.
dit Quia magn;B laudis non csset, si ideo homo
:
Noii qiiia ptuscuiqiiam, niiuus aut iu origiue causte
Nasoeiiili attuloriiit. aut ull.a exlerna creatos
non pcccassct.quia male faccre non potuisset. Nam Yis proiii;it. ifjnarusipie af;at in discrimina morum :

et hodio sine intermissione per universum gcnus Soil quia lilior liouio ot sapioiis discornere rectis
Pravii polost, in seintus babons disiriiiiiri;i roruui,
humanum ex insidiis diaboli homines tentantur, ut Jiisque vuluutatis quo tomporat arbitriiim mons.
ex co tentati virtus probctur, et pahiia non conscn-
EPILOGI CAPUT V.
lientis gloriosior appareat. Et dc qu,-cstione, ([uo-
Quoil Dcn.i nmnef: Iwmines vult snlrr,.<! prri, licrt noti
modu intclligcndum sit, .S«/( lc crit apjwtitu^ ejus, (i»i»os solrnntur : quoil iiulrm quiflfim .inlrnnlur, sal-
lu dominabcris illius, rcspondit Quia tu liberi cs ar- : imntis sit ilonum, el i/uod quulam ptfcunt, sit pereun-
bitrii, non habet pcceatum super te dominium, scd tium mcritxim.
tu super ilhid, ct in tua potestate est, sive cum Dei Sanctus Cu-.lcstinus ad Venprium ct cTtcros Gal-
gratia compcsccrc, sivc appclitu tuo concupisccrc licanos cpiscopos {jiosl cpi.sl. H) : « Obsccr.ationum
illud.Et intcrrogatus qu;c cst voi'u libertas, rcspon- [) saccrdotaliuin sacramcuta rcspieiamus.qu.T ab apo-
dil : Maxima li;oc libcrtas osl, servire justiti;c, ot stolis Iradita, in toto iiiundo alquc in oiniii catholica
pcccalo lilioruiii cssc. » Et Prosper contra Gallos Ecclesia uniformiler cclcbrantur.ut legem credendi
{resp. (>) :" Liberuin arbitriuin nihil csse, vel non lcx statuat supplirandi. Cum cnim sanctarum plo-
esse, pcrperam dicitur : scd ;iiilr illuminationcm biuni pra'snlcs niandala sibi legationc fungiintur,
fidci in lenebris, id est in uiiibra inortis agore, non apud (livin;im cleiiiontiiim huniani gcncris iigunt
rccto ncgatur : (|uuniani priuHiiuaiii a dominalionc causain, id, lota scciim lOcclcsia cougcmisccnlc, po-
diiiboli per Dci gratiuni libcrctur, in illu proluiidu stulaiit ct precanUir iit inlidclibus donclur (ides, ut
jacet, in (]uod sc siia libcrtato demcrsit. Arbitriuin iiliilolalr.-c ;ib iinpietatis suai libcronlur crroribus,
enim hominis gnili,i Dii non abolel, scd adohH, ct ut .Inihois suldato cordis vclaminc lux vcritalis ap-
ab crrore iu viain rovucat ac rcducit, ut (|uod suali- parcal, ut h.endici catholic;u fidei perccptioni resipi-
bcrtate er;it pravuni, spiritu Dci agciito sit reetuin.» scant, ut schisnnitici spiritum rcdiviv.a,» chnritatis
Kt itcm in liliru i\r Ingratis cuntru Pidugianos : «ccipiant,ut lupsis pa;nilentin;rempdiaconrcranlur,
443 lIINCMAlirmiEMr.NSlS ARCIilEPISCOPI. 444
ut dcniquo catechumciiis ad regcnftrationis sacra- A. lapsi :« Si proptoreu nos fccissct Deus ut puniret.
menta pcrduclis ca-lcslis miscricordia3 aula rescrc- rcctc dcsperarcset dubitarcs de salutc lua si vcro :

tur. Tanla onim est crga omnes homines bonitas

>i propter bonitatem suam lantummoilo nos focit, ut
Dei, ul nostra volil csse mcrita qua; sunt ipsius leternisejus boniset muncribus fruamur, alquequa!
dona, et pro liis qua^ largitus esl mtorna prajinia sit agit ab inilio s;eculiusquc ad prajscns tempus pro-
donalurus. Et Joanncs Chrysoslomus in Evangelio ptcrea agit, et propterea monet, ut nos niisericordia
Mattliffii homilia25 ; « Idcirco enim, inquit, altari sua salvet, qua; ultra nobis despcrandi, qua; ambi-
assistcns sacrrdos pro universo orbc lerrarum, pro gendi causa supererit? Kt sanctus Hieronymus in
abscntibus atciuo pnosontibus, pro his qui anlo nos Commento Epistola? ad Ephesios : .Yw/ite conlrislare

fucrunt, pro his qui postea sunl futuri, sacrficio Spirilum snnctum Dci (Epties. iv, 30) MaTor
: >' Spi-
illo proposito, Deo nos gratias jubet roferre. Iloc rilus sancti sic iutelligpndus cst, quomodo ira Dci,
quippeet a terranos libcrat,et transponit in coelum, ct somnus, ct caeterx in humanam similitudinem
atque ex hominibus angolos facit. » Panclus Diony- passiones. Non quo contristetur Spiritus, et ullam
sius Areopagitos in libro do ecclosiastico Principatu, sed quo ex vcrbis
porturbalioncm Divinilas sentiat :

cap. 2 : < quidem unusquisf|uo ad Doi

Iliorarohas diseamus aficctus.quod m«;reat quotics-
noslris Doi
siiiiilationcm oinnes homincs volens salvarc, ct ad j^ cunque peccamus, et dcfleat pcccatorcs. Nara ct
agnitionem vcritatis vcnirCj praedicat omnibus vera Salvator in corpore constitutus llcvit llierusaleni, et

Evangelia : Qvanli, inquit, ncccpcrnnt eum, dedit eis omne hominurn genus in prophola dcplorat diccns :

polcstatcm ftlios Dcinomine cjus

ftcri, crcitcntiliifs in llcu mihi iinimal quia periit revcrens a lerra, et qui
(Joan. i, 12). Si quis orgo discodit a vero lumine, corrigat inter liomines non est : omnes in sanguinc ju-
aut dc intcllcctualibus, spnnlanco arbitrio, malitia; dicantur.t Et sanctus Augustinus inlibrodc Littcra
cupiditate, concludens naturaliter]inspersas sibi ad et Spiritu {cap. 33) :ii Vult autcm Deus omncs homi-
illuminari virlutes, SSO per scipsum se deslruet.» nes salvos ficri,agnilioncm veritalis venire
et in :

Et sanclns Cyprianus in liliro de Orationo Dominica nonsic 381 lamen,uteisadimat libcrum arbilrium,
dioit Nani rum discipuli ab eo non jam lorroni
: i< quo vel bcpc vel male utenlcs justissimc judiconlur.
a|ipellantur, scd sal terra^et .\postolus primum ho- Quod cum fit, infideles quidem contra volunlatem
mincm vocet de lerrK limo, sccundum vero de coelo, Dei faciunt, cum ejus Evangclio non credunl ncc :

et nos qui csse debcmus Patri Dco similes qui so- idco tamen cam vincunl, vcrum seipsos rraiid.inl
lern suum oriri facit super bonos et maIos,ol pluit raagno et summo bono, malisque poenalibus iaipli-
supor justos ot injustos, sir Cbrislo mononto ora- canl. experluri in suppliciis potestalem cjus, cujus
mus et pctimus, ul prcoem pro omnium salutc faoia- in donis misericordiani oonlempserunl. Ita volunlas
mus, ut quoinodo in ea;lo, i.d est in nobis, pcr fidem ^j Dei semper invicta csl : vincorclur autem, si non
nostram voIuntasDei factaest ut esscmus e ca?Io,ita invcnirct quid de conlemptoribus faccrct, aut ullo
et in tcrra, hoc ost iit illis credenlibus fiat volunlas modopossenlevadcrequoddelalibusillcconstituil."
Dei, ut qui adhuc sunt [)rima nativilate torrcni, in- Kt in libro ilo eatechizandis Rudibiiii^:" Vere, fratcr,
cipiant osse cceIosIos cx aqua ot Spirilu nali. » Et illa niagna ot vera bealitudo osl, qu.TC in futuro s.-c-

sanotus Ilihirius in socundo libro de Fidc (lib. ii de culo sanclis proinillilur.Oinnia vcro visibilia trans-
Trin. post mcdium) :« llumani cnim generis causa eunt, et omuis bujus sa;culi pompa, cl dclicin', el
Dei Filius natus ex virgine est, et Spirilu sanclo curiosilasinteribunl,el sccum od interitum trahunt
ipso sibi in hac operationo famiilante,el sua Dei vi- amatorcs suos. .\ quo interilu, hoc est pu-nis seni-
delicot inumbranto virtute, corporis sibi initia con- pitornis, Deus misoricors volens omncs homines li-
sevit, ct cxordia carnis iustituit, ut homo faclus ox berare, si sibi ipsi non sint inimici,et non resislant
virginc naturam perque hujus ad-
in se accipercl. misericoniia; Crealoris sui, misit unigcnitum Filium
mistionis socictatem sanclificalum in eo universi suum, hoc cst Vcrbum suum n«quale sibi, pcr quod
gcncris humani corpus oxisloret ut quemadmo- : condidit omnia : et mancns quidem in divinitatc sua,
dum omnos in so por quod corporeum osso voluit
id cl nou rccedcns a Patre, noc in aliquo mulalus, as-
conilerontur, ita rursum iu omnes ipse por id iiuod J)
sumondo lamon hominom. el in carnc mortali ho-
ejus est invisibilo roforetur. » Et item Munus : « minibus apparendo, venil ad homines, ut qucmad-
aulom quod in Chrislo estomnibus palet unum; cl modum per unum hominem qui primus factus ost,
quod ubiquc non deest in tanlum datur in quanlnm id est .Vdam, mors intravil in genus hiimanum.quia
quis volot sumere, in lanluui residol iii qiianlum consensit mulieri su.t seducl.T a dialwlo ut pra-ce-
quis volot pronioreri. > Sanclus quoquo .Ambrosius plum Dciiransgredoronliir: sic poruniim homincm,
in psalmo cxviii exponons vorsum lionitalcm feci- : qui etiam Deus esl, Doi Filius, Jesum Chrislum, de-
sti cum scrvo tuo, Doniine, ila dicit Quam bonus : omnibus peccatis pr.Ttcrilis, crcdcntcs in cum
lctis
hrael Dcus rcctis corde ! (Psnl . lxxii, 1). Ergo bo- omncs in a;lcrnam vilam ingredcrentur. El Pro- ••

nus oinnibus, quia omnes ivcto vull csse cordc : spor conlra Vinct;nlianos [resp. 2) : • Sincerissimc
qui aulem corile declinaveril, ipse a se gratiam di- credcndum atque profilendum cst. Deum vcllc ut
viiiic bonilalis averlil sompor Deus bonus osl.» Et : onines hominos salvi fianl. Siquidem Apostolus cu- ,

S. Joannes Chrysostomus in libro de Roparatione jus ista senlcntia csl, sollicilissime praKripil, quod
 :

443 DE Pn.EDESTIXATIONK DISSEUTATIO POSTERIOR. 446

in omnibusEcclcsiis piissimc custofiitur,utDeo pro .\ Et sanctus Leo in tomo ad Flavianum (c/fwi. 10,
omnibus hominibus supplicetur. Ex quibus qiiod c. 3) : « Opus
dispensatione consilii, ut
fuit secreti
multi porcuiit, pcrcuntium est meritum,quod multi iiicommulabilis Deus, cujus voluntas non potest sua
salvantur, salvantis cst donum. Ut enim reus dam- bcnignitalc privari, primam ergo nos piotatis suae
nctur, inculpabilis est Dei justitia ut auLem rcus : dispositionem sacramcnto occulliore compleret et
justilicetur, inoffabilis Doi gralia est. » Et item in homo^diabolicffiiniquilatisversutiaactusin culpam,
libro do divina Providcntia : contra Dei propositum non periret. Ingrcditur ergo
Verum ne louwo sormoue moreinnr in istis,
haec mundi infima Filius Dei. » Item et sanctus Leo
Qnae sparsim varieqne snis snut edita sipclis, papa Leonem .\ugustum :" Ut autem
in cpistolaad
Nevo qiioil in parte ost, in toto qnis neget esse,
repararct omnium vilam.rccepit omniumcausam,et
Dum solidam Doniini divisa negotia curam
Velant, ot unlla aciiiiitur qnae rara viiletur. vim veteris chirographi.quod solus intcr omnes non
Dicite qnem po|iiilmn qna uuuuli in parte remotmn,
dcbuit, pro omnibus solvcndo vacavit. » Et S. Gre-
Qluosve honjine?, ciijus ponoris, vel conditionis,
Nealexit salvare Dons? vir, feminu, servns, gorius in libro viii Moralium {cap. 20) : « Cur quasi
Lihcr, Jnilccus, Cnocns, Scytha, barharns, omnes contrarium tibi hominem despicis, qui certus scio
In Cliristo snnms nuum.
388 Hoc etonim lcx, hoc veneranda Tolnmina vatum, quia prrire vel ipsum qucm dcspicorc crederis non
Hoc pntriarcbarnm spes non inccrta tenebat : vis ? » Il^t item in libro xxxi (rnp. l'i) : « Justi viri
Ultiiua ciini miinili finem |iro|ie cnrrcrot a;tas, B
Ventnriini aJ tcrrcua Doimi, (|ni, morte perempta,
securitas recte leoni comparatur,quia contra se cum
Siilverct iufcnii icgcs, lougaiiii(nc ruiuam quoslibct insurgorc conspicil. ad mentis sua; confi-
Ilumani geoeris nieliore attolloret ortu. dentiam redit, et scil quia cunctos adversantes su-
Et in libro contra Eutychem (De Providentia) perat, (luia illum solum diligit, quom invitus nullo
Utque illos vetcrum complexa ost gratia solos, modo amittat. Quisquis enim extoriora qua^ et no-
Qni Christum viilcre fide, sic lcmpore nostro
NoD renovat iincmqnainChristns, ui>i corilo rocc|itns. lenti sublrahuntur appclit, sua sc sponte, extraneo
En. homo, qiKinla tibi est pratis collata potostas, timori substernit. » Et Joannes Chrysostomus in
Filius esse Dci si vis potes,
Evangelio Matthasi homilia vigesima quinta :« Prie-
Et in libro contra Nestorium : dicabitur, hoc,inquit,Evangeb'um in universo mun-
Jamne Dei compertns amor, dilTnsaque iu omnes do, in tcstimonium omnibusgcntibus,ct tunc voniot
Ciira patct, nolnm et cnnctis ailslare salntem ?
Ettamcu.hen! riirsum qiicrnlis.homo jtarriila.verbis consuniiuatio. Quihus gcntibus? non obcdicntibus
Bolla movos, jiiculisi|iie tiiis tua viscera fifiis : scilicot, ncque Evangelio consentientibus. Xc enim
Ciir non sum hoiins? boc non \is. Cur sum malus? hoc
aliquis diccret Cujus rei gratia omnibus pra^dica-
:
vis.
Ciir volo qiKT mala sunt, ot curquoe suul bona nolo? tur, si omnes crcdituri non sunt? Ut, inquit, clareat,
Lihor es, et cnm recla quoas iJisceruere ct pravis,
mc ca qu;D debui faccrc cuncta fecissc, et post hsc
Deteriora legis.
^ nemo culpare me possit. » Ilinc et Prosper in libro
Et in libro contra Mathcmaticos ; Epigrammatum : « Potcst, inquit, homo invitus
Hoc operis seclare boiii,h'ic fnse caiitns iniqiii.
Vita beata isto |iaritiir, inors oililur
amittcre temporaba bona, nunquam voro nisi vo-
illo.
Coraiii adsunt aqua servatrix, iiiqinlator et igiiis. lcns perdit .•Eterna.
Ad qnodvis exteude inanuin, [latet ceqna facultas.
Omiie bonnm niunilo coacreUim et tfmporo [lartuui,
Et paiilo post : niincinnine amitti coiiditinno |ioli'st.
Noii snpcri parinnt ignes, uoc ab a'thcre maiiat, rt ipmmvis ilimmi.-; vi^rilantrr rnra rcsistat,
Soil nostris oritnr ilc corilibds, ipsai|iie bclliim. Sa'pe tamiMi |iru|ii'ii5 ilosiiiilietiir hoiiio.
Libertas iiiovct, ct ijiKitininr civililnK iiiinis. Al lioiKi i|n;i! vcro hona fnut, iioo fiiii' lonoutur,
Si'ni|ici' habct iinisiiuis somvier hahiTO ciipit.
Otia cuiu mollis coiii|)lcxa ignava vnlnutas
Diflicili nogat ire via.
S!>*4 Ni'c vlin lerre jiotost Cliristo suhiiixa volnutns,
lii iino [lorsistens oimiia vincit amor. «

Et in libro contra Epicurcos :

VA vonorabilis Bcda prcsbyler in tractatu Actuum
Quos si multa inter nionim dclicla |)riornm a[)iist()liirum : « Ipsc Pctrus sic intellexit omnes
Plectisset propcrc riiror iniplacabilis ira;,
luterce|ita foronl mcliuris trmpora vita;, hominos a^qualitor^adChrisllEvangelium provocari,
Ncc stauiti vircs liciiis.-ct simicro lapsis. nuIlunii]uo secuniluni naluram cssc pollutum. Sic
Mortcin inqnit Doiiiiiins pccciintls iiolo, uec iilliiiii
Do poreuntc Incrimi rodoat magis, iuque relicliim
:
cliam Doiiiiiius por prophetam.ct in Evangelio om-
Miitatns roforalnr itcr. vilai|uc fniatur. D iiibus clainat diceus : Qiiis csl liomo ijiU vull vilnm,
Et quia virtntiim similcs viilt cssc suarnm,
dilitjil dics vidciv boiw^'! Diccrtat, a malo oi fnciat ho-
Oiios gcniiit, viijiliil.im jnijuit mihi ccilitc, rodibim,
Jiidicio qua' iligiKi mco lictiir locns ino.
: mim; iii'iuinil imccm el pcr.Wjualur nim {l'sal. xxxiii,
Sic iliini niiilliinmi iliflcitiir iKona malurum.
K!) : ct .Urcdilc nd cum el illumiuamini ; qui dicit :

NoMniilli |ilcrniiii|\ic probos rcvociiiitnr in aeliis,

3H3 Ac lit ipiisi|iii' silii j(iili',\, iiltiii-iini' severiis, Yciiilc, lilii, audilc iiw {ihid. vi, 12). Et : Yanilc ad
IJniiil fncrat priiis iiilciimcns, iilinsipic
rosiirf.'cii-. iiic, omucs i/ui luboralis ctoncrati cstis, cl cgo irficiam
At ipii iicrsistiint crrori incnnibcrc lungo,
yuainvis iu mnlli..i vitiis inipniio scncsc.inl, vos {Mallk. II, 2^!). tAM'tum nain([uc csl, ([uoniam
lu sa!vnm liilcm vcuiciit, iibi non crit nlla qiii oninos ot iu Vclori el In Nuvo Tostamcnlo ad
Spes vcni.-c.
saluleiii vocal, oinncs salvos lieri volot. Non enim
Et post ali(|naiila ;
inendax est aul dolosus,do quoScriptiira dicit: Dciis
Nnm neiiiu invilns sumiiiiqnc i|iiiclus iii iillo
iit
vcra.r{ltom. iii, 4); cl : Non cst invcntus dolus in orc
Kit salvus, noc vi pctilnr qni spoiito roccssit :

Sic pulsala palciit rcilciiutibus alria vita', cjus {I Petr. II, 22), ut eos ad salutom invitet, quos
Et rccipit cii'li scrv.itos ciiria cives. salvos liori iuilil. nu,i|irii[)lor ib' vocatis oiiinibus,
 :

447 lllNCMAIil Illir-MENSIS AllClllEPlSCOPI 448

quicunque seciinduiii suiim jussioncm ad eum accc- A ''u''fl' (''om. ix), in co quem scduci pcrmillit vcl
dit, illuminatur profecto atquc roficitur : qui vcro obdurari, mala ejus merita, in co vero cujus mise-
invitatus ad lianc crrnnm Doniinicain,id est a;tornre rctur, gratiam Dci non reddonlis mala pro malis,
salutis refectioneni, in qua illn vitulus saginatus ad sod bona pro malis, fidclitcr et indubitantcr agno-
oninium lioininiim, sinc ulla excoptione, tantnm ul Nec ideo aufcralis a Pharaone liberum arbi-
scite.
in eum fidolileret firmilerercdant, plenibsimam sa- triuni, quiamultis locis dicit Dcus, Ego induravi
lutis rcfcctionnm sufficiena, et singularis ac verus Pharaonem,\e\ induravi, aut indurabocor Pharaonis.
iisdem agnus, qui tollit pcccata mundi.cunctus epu- Non cnim propterca ipse Pharao non induravit cor
lari volentibus ost occisus, aut sna voluntatc non ve- suum, nam ct hoc de illo legitur, quando ablata cst
rit, volut sonior filius de agro rorliens patris convi- ab iEgypliis cynomia, diccntc Scriplura El aggra- :

vium, ut cum junioro ct prodigo fratrc reverso cpu- vavilPharao cor siLum', cl in isto tcmpore, el noluil
larolur, cliam rogatus a patre, ut et
illi, qui invitati dimiUcrc iwpulum {Exod. viii). Ac pcr hoc et Dcus
ud hoc idemque prandium nolobant vcnire, ingrcdi induravit pcr justum judicium, el ipse Pharao per
pcrsonam contcmncnlium cxprimcns recusavit, aut libcrum arbilrium." Et in psahno trigesiino quintu :

vcnions,antequam plenorcfectionisgaudio satielur, II Dcdil iltos Dcus in concupisccnlias cordis illorum,

ab liac sua oluntatc recedit, a qua si viriliter n fuccre qux non convcniunt {Itom. i, 28). Si Deus hoc
agondo, ot Dominum sustinendo, antc pcrfcctionom facit ut faciaut quaj non conveuiunt quid ;
ipsi fcce-
refectionisetgaudii non rccederet,nequaquam ultra runt"?Ergo fuit concupiscenlia, quam vincere nolue-
recedere vellct, imo nec posset : sicut non Dei, se<i runt, non cui Iraderentur judicio Dei, sed qua digni
sua quisque voluntatc non venit, sua non Dei vo-
ct liaberentur ijui tradcrentur.» El in psalmo quinto :

luntato rocedit, ila non Dci volunlalo, scd suo con- « Cum punit Dous poccatores, non malum suum cis

temptu quilibct, ct sua infidolitato, vol originali vel infert, scd malis eorum eos dimittit. •

actuali perscveranti iniquitate porit : quia nolo Sic (luoniam, ut idem colendus Augustinus in
mortcm morieutis,sed ut rcvertaturct vivat,Veritas libro de Bono perseverantia; dicit, nihil fit nisi quod
veracitor ipsadicit..\lioquin injustusDousqui infort aut Deus facit, aut fieri ipse permiltit, ctCassiodo-
iram, punicnscos qui idcirco salvari non potcranl, rus in psalmo contesimo lertio :<• Nihil enim a quo-
quoniam oos salvos ficri noluit cujus nemo potest re- quam ficri quod
quin Deus, socrclo
potest, nisi ipse,
sistere voluntati.Sod absit quoniam cunctis salutem
: judicio autad probationera.aut ad vindictam facicn-
propositam et paratam humilis humiliter susccpit, dum esse pcrmiserit. Sic ct a!iiquidem auclorcs
quam Deus Patcr sua gratia rovolavit, superbirs
illi dicunt hoc modo locutionis, a Deo merito excajcari
BBterns vita; indignum se judicans superbc ropulil qui gratia non illuminantur, tradi qui justo judicio
quam ei divina justilia pcccali mcrito ct judicii di- ^ deseruntur, allidi qui non staluuntur;» ct plura
strictione abscondit.cui gratianon oslendit, sicut in alia, qua: sancti Grcgorius, .\mbrosius cl Uicroiiy-
Scripturis multotics invcnitur. Lnde sub strulhionis mus in libris illorum, et bealus Auguslinus in pra-
nominc de hypncrita scripluni cst : Privavit cum fato libru.do Gralia el libero .\rbitrio, el in librode
Drws sapienlia, >icc dedit illi intelligcntiam [Joh xxxix, Prajdcslinalione gralia', ct in libris de Pridestina-
17). » Hinc sanrtiis Gregorius in libro trigcsimo lione sancloruin uc Bono persevcranlia', ct in epi-
seoiindo Moraliniii {rup. 0) dicil " Quamvis 385 : stola ad Sixlum Ecdesia; Roman.x- prosbyteruin.posl
aliud sit privarc, aliudnon darc, hoc tamen repe- autein ipsius sancto; sedis eoiscopum, .'iicut SS6
tiit, subdendo non dedit, quod pra^misit privavit. supra ostcndimus, cum dc vasis ira; perfcctis ad
Ac si diceret quoil dixit privavit, nou injusto sa-
: intcritum loqucremur.qua; non Dei pra-dcstinationc,
piontiam abstiilit, sod justc non dcdit. Undo ct scd patorna vol propria pra;varicalione, vasa iri cl
Plmraonis eor Daiiiiinis obdurasse dcscribitur, non aplata sunt ad intcritum. Unde isdcm bealus Augu-
quod ipse duriliam contulit, scd quod exigentibus slinus in libro de Pra-dcstinaliunc sanctorum (cap. 8)
ejus meritis nulla illud desupor infusi timoris son- dicit :" Cur, inquiens, nom omncs doceat, apcrtiil
sibilitate mollivit. » Et sanctus .\ugiistinus in libro .\postolus quanlum apcriendum judicavil, Quta vo-
do Gratia et libero Arbitrio (ai/). 21) ad \a\cn[\- Q lcns ostcnderc iram, cl dcnionslrare poUtilinm .«i«im.

num et cum co monachos : • Fixum cniiii dcbet atlulit in mulla palicnlia vasa ir.r qtur pcrfecta sunl
esse ct immobilo in corde vcstro, quia non esl ini- ad perditionctn, ct iil not<is farerel divilins glonr tu.r

quilas apud Deum : ac per hoc quando legitis in in frtsa miscricordi,r, qu.r pr.rjHiravil in gloriam
Deo seduci hominos.aut oblundi,
liltoris vcritatis,a {liom. IX, 22). Hinc esl quod verbum crucis pcrenn-
vel obdurari corda oorum, nolito dubitare pr.Toes- tibusslulliliaest.hisnutem qui salvi liuntvirlusDei
sisso inala moritn ooruiii, ut justo ista patoronlur. cst.' El post aliquanta {rap.'J):- Cur aulcm noii om-
nc incurratis in illud provcrbium Salomonis Insi- : nibus delur, lidclcni moverc non debet.qui crcdil cx
pienlia viri violat vias cjus, Deum autem eausatur in uno omncs issc in condemnationem sine dubio ju-
corde suo. El in codcm post aliquanla (cap. i3) slissimam, ilaul nullacssct Dci justa rcprehensio,
11 Quaiido crgo auditisdicenlom Dominum, Eijo Do- ctiamsi nullus indc liberarclur, unde constat ma-
minus scdu.ri prophclum illiim {Ei<rh. xiv), cl (piod gnam csse gratiam quod plurimi libcrantur.-Et in
ait Apostolus, cujus vult mi.^eretur, el quem vult in- cpistoIaadpricfalumSislumpre8byterum(cpwM05):
 ;

449 DE PRiEDESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 450

K In vasis qua; perfccta sunt ad perditionem quae ,\ quoniam, sicut mirabilis Paulus dicil ad Ucbraios
damnata; dcbita cst massa',agnoseant vasa cx eaJem scribcns, Gralia Dci pro omnihns gusUivit nicrlcm
massa inhonoremfacla,quid cis misericordia d^vina {llchr. 11, 9), quin Doniinus noster Jcsus, qui, ut
largita sit.»Et post pauliilum,dcniquG ad utrumque scriptum est, Non cx oj^cribus justitiiT qu:c fecinus
conchidit .«Ergo cujus vutl miscrclur,et qucm vult nos, scd secundum suam miscricordiam {Tit.m, 5).

obdurut. Iloc facit apud qucm non est iniquitas. qu;c et gratia cst, venit gratis quairere et salvare
Miscretur itaquc gratuito dono, obduratautem ju- quod perierat. Pidelis enim ost scrmo, quoniam
stissimo morito.))Et itcm :« Qua^rimus enim mcri- Chrislus Jesus venit in hunc mundum peccatores
tum obdurationis, ct invenimus : merito namquc salvos facere. Omnes cnim peccavcrunt, et egcnt
peccati universa massa damnata est. Non obdnrat gloria Dci.Et illi ctiam,qui secundum Paulum apo-
Dcus impcrticndo malitiam, sed non impertiendo stolum.invisibilia Dei {Rom.i, 20) pcr ea qua3 facta
misericordiara. Quibus enim non impertitur, nec suntintelligerepoterantsempiternam virtutem ejus
digni sunt ncc merentur, ac potius ut non impei'- atque divinitatcm, sunt inexcusabiles, ut in hac
tiatur hoc digni sunt, hoc mcrentur. Qusrimus scntentia cxponil .\mbrosius. Et hinc in Evangelio
autcm moritum misericordia?, nec invenimus,quia Lucc Deda presbytcr dicit < Quid autem et a vo-
:

nullum est, ne gratia evacuctur, si non gratis do- rj bis, inquit, ipsis non judicatis quod justum est?
natur, sed meritis reddilur. » ostendens eos, utpote rationalem creaturam, etsi
Et quia strident Pr»destinatiani : Dcus quajcun- littcras ncsciant, naturali tamen ingenio posse
quc voluit fecit.Si omnes vcllet fieri salvos, omnes dignoscerc, vel eum, qui opera in se quae nemo
utique salvarentur. Et illi sunt omncs du quibus alius fecisset suprahomincm intelligendum,el ideo
dicit Apostolus, Ontncs homincs vult Dcus sdlvos Deum skcuH hujusin-
esse crcdendum,vcl post lot
fwri Tim. ii, 4), scilicet qui salvantur
{l qiii : justitiasjustum Crcatoris judicium esse venturum.
autem non salvantur,non est voluntatis Dei penilus Ncmo igitur ex eo quod supra dictum est, servum
ut salventur. Sanctus Hieronymus in Commento nescientem domini voluntatem vapulare paucis,in-
EpistoL-c ad Philemoncm eos rcdarguens dicit:ciSi tcrprelandum de remedio nesciendi pra:sumat,qui,
cniin,inquiens, Dcus voluntarie ct non ex neccssitale ut alia taccam, ex co ipsa quod liomo est,ncc mala
bonus cst,dobuit hominem faciens ad suam imagi- qu;e cavcat,nec bona poteslignorare qua? appctat.»
nem et similitudincm facere, hoc est ut voluntarie Et Augustinus in libro de Natura et Gratia {cap.iy.
bonus sit,sicut ipse voluntarie et non ex necessitate «Ilujusmodienimexemplis ostenditurquales homi-
bonus est.Quod si talis fuisset elTectum.qui bonum ncs quidam tempore aliquo fuerint, nc^ quod aliud
non voluntate sod necessitate pcrficeret, non csset cssc non potucrint. Unde et jure inveniuntur esse
Deo similis,qui idco bonum est quia vult,non quia C culpabilcs. Xain si idcirco talcs fucrunt, quia aliud
cogitur. Nihil quippc bonum dici potost nisi quod esso non potuerunt, culpa carent. »
ultroneum est quod autem necessitate bonum est,
: Quapropter inexcusabilcs quique erunt, quia
non est bonum. Igitur proprio arbitrio nos rclin- salvari refugiunt libero arbitrio, justitiai scilicet

qucns, magisad suam imaginem el similitudincm libero, pcccati servo : pro quo libero arbitrioiuse-
fccit.Similem autem Dco essc absolutcbonum cst.» cundo advenlu terribiliset excclsus veniensjudica-
IIoc idcm demonstrat sanctus Gregorius (/i6. vii, bit Dominus muudum,id est, eos qui habit;ivcrunt
epist, (>, indiet.2,)a.A Januarium cpiscopum dc Ju- in mundo,qui in primo adventu placatus et humilis
douis, qui ut crederent violentiam suslinebant. salvaro venit gratia mundum.Nam quiapropositara
3.*S7 " lla;c, inquiens, circaeos tcmpcrantia magis omnibus salutem, vidcdicet salutare Dci nostri
utcndum cst, ut trahatur habere vcUe non reniti, 3SS paratum anto laciein omiiium populoruni,
lujii ut addiicantur inviti :qui;i scriptum cst,Ko/«H- (luiihun libcro arbitrio respucrunt, undc mcrito
tarie sacriftcaho lihi {/'al. lui, .S) ct, cx votuntate damnabunlur, quidum vero libero arbitrio rccepc-
mea confilebor ilti Et sanctus
(Psat. runt,undc ct gratia salvabunlur, dcmonstrat Scri-
xxvii, 7). »

Augustinus ad Valcntinum ct fratrcs qui cum oo ptura diccns: Vitaerattux hominuni,ct tux in tene-
sunt : Priino cnim, in([uit, Domiiuis Jcsus, sicut n bris lucct, ct tenebrx eam non coinprtlicnitcrunt
c<

sci-iptum csl in Evangelio Joannis apostoli, Non {Joan. I, 4); cl, lloe est aulcin juditiuin, iiiiiii tux
vc7iit iit judicarct mundum sed ut satvarctur mun- vcnit iii muiidum, cl dixcrunl liomiiics ttncbras iiia-
duspcr ipsum{Joan.\\,'ri).l'osi.ca vcro, sicut sciibit yis quam tuccm [Joan, iii, 1',»); cI,/h propria vcnit,
Paulus ai)Oslo\us,judicuvit Dcus mundum, quando et sui cumnon i-cccperunl {Joan,],ll). De rocipicn-
vcnturus est [Rom. iii, 0), sicut tota Eixlcsia in tibiis siquidem dicilur : ad ostium
/•-'fce slo et

Syinbolo coiifitctur, judicare vivos et mo<'tuos. Si putso; si quis milii aperucrit, inlraho ad illum, »/

ergo non cst Dci gr;ilia,([U(iinoilo salvat niunduiu? ciriialio cuiii co, cl illc mccum {ipoc. iii, '-'n)- l''ti

et si non est liberum arbitrium, iiuomoilo judicat (Jiioliinol rcccperunt cuiii,dcdil cis polcslatcm filios

mundum? » Dci credunl in nomine cjus{Juan.\, 12).

fieri,liis qiii

Igitur, sicuti saiicti doctorcs cx Scripturis oslen- Et Fuislis atiquitndo tenchrw, nunc autem tux in
dunl,justc puiiiuiiturqui salvariDcigralia potorant. Doinino Ephcs. v, 8). Et iterum Paulus de con-
si libcru arbitrio camdcin graliaiu sequorentur tciupturibus dicit,q«ia dilcctioncni vcrilatii non re-
451 IIINCMAIU lUlKMENSlS AltClllKflSCOl'). •Iji

crperuul ut s(ili'i licrcnl, immillel illis Deus 0/«^«- A 'fi^'. ^'o'u"'«is conveiiilur hum.-ina, ubi dicilur:.Yo-

lionern erroris ul credmH moidacio, ul judicentur lite esse sirut cqmis el mulus, quibus nm est inlel-

omncs qni twn crcdiderunt verilnti, scd consenserunt Irrtus (Ps'il.\x\\) : quamvis pcjor appareat de quo
ini(juilati {11 Tliess. ii, 10). El de recipicnbitus vu- dictum csl Ycrbis non emendabitur scrvus durus.
:

rilalem scrihens dicit, Gralias (((jimus Deo sinc in- Si enim et intellcxcrit, non olfiudiet." Et plura hu-
lcrmissionc, (juod cum audissctis a nobis vcrbum uu- jusmodi inveniuntur in littcris divinitus infpiralis,
dilus Dei, susccpistis, non ut vcrbum hominum, sed Sicut cnim secundum Scripturam.omnia quwcunque
sicut cst vere vcrbum Dci, quod ct opcratur in vobis voluit Dominus jccit (1'sal. cxiii, 3), ita sicut voluil
qui crcdidislis (/ Thcss. ii, 13;. Et Cassiodorus in omnia bona lccit quia non cx accidentc,ct essen-:

psalmo spptuagcsiiun scptimo : " Misit in cos iram tialiter bonus et Omnipotens, qui scipsum negarc
indignationis suk, indignalionem, ct iram, cl tri- non polest, alitcr nec vclle potuit nec possc voluit,
buliitionem, immissioncm per angelos malos.Ordo ut beatus Augustinus in scrmonc de Symbulo ad
vinilicta; verissimadfcscriptionenarratur.Priusenim neophytos dicit • Si cnim, inquiens.qua; in prin-
:

Dominus peccatis iiostris irascitur quando nulla cipio Deus fecit, cx nihilo uliquc fccit,ctiain ex his
conipunctionc convcrtimur, ac dcinde inalitiain ho- qua: fecit quidquid volucrit faccre potcns csl, quia
minis in sua iiidigiiitatc, ct ira, tribulationn dcre- r, omnipotons cst, ncc idco crcdant iniqui Dcum non
linquit. ut propriis perversitatibus amiganlur qui esse omnipolentcm, quia niulla conlra cjus faciunt
divinis jussioiiibus obcdire conteinnunt. » El Au- volunlatem.sivc homo vel juslo damnctur.sivc mi-
guslinus iiilibrodeUratiaot libero .'Vrbilrio {atp.3) : sericoiilitcr iibcretur.voluntasOranipolenlis iinple-
(IQui crgo iiovcrunt divina mandata, auleptur eis tur.Quod crgo non vult Omniputens,!ioc solum non
excusalio, qnain solcnt habere bomines dc igno- potest.Utitur crgo malis,non secundum eorum pra-
rantia. Scd nec ipsi sine poena eruntqui legcm Dei vam, sed sccundum suam rectam voluntalem. "El
nesciunt. Qui cnim sine lc(je peccuvcrunt, sine lcge post pauca nNc quis me tcmcre dixisse urbitrclur
:

peribunt : (jui autcm in lcge peccaverunt, pcr legcm aliquid Omnipolcnlem non posse,hoc el bcalus.Apo-
judicahunlur [Itom. u, 12). Qiiod mihi non vidctur stolus dixit : .Si non credidimus.ille fidelis }K-nimiul,

Apo^tolus ita dixissi',lanquani pcjus aliijuid signifi- ).'<;. Scd quia

negarc seipsum nnn polcst (/ Tim. ii,

cavcrit esse passurosiiuilegem ncsciuiilin pcccatis non vult non potest, quia el vclle non poti-st. Non
suis,quam illos qui sciunt. Pejus ciiim vidoturesso cnim potest justitia vellc facere quod injuslum est,
perire,quam judicari. Sed curn hoc de gentibus et aut sapientia velle quod stultum cst, aul vcritaa
de Jud;eis l»iuerctur, quia illi sine lcge sunt, isli vellc quod falsum est.Unde admoncmur Dcuin oin-

autem lcgcm acceperunt,quis audcat diccrcJud.eos nipotcntcm.non hoc solum quod ait .Vpostolus, »w-
qiii in lcgc pcrcaul non csse pcriluros cuin in Chri- C gare scipsum non jmtcst.scil iiuilta non posse. Ecce

sto non crcdiderunt? iiuanduquidcmdeillis dirtum ct ego dico, et cjus veritatc diccre audeo quod ne-

osi, per legem judicabunlur'] Biac Mc cnim Chrisli garc non audoo,Deu3 omnipolens non potcst raori,
nemo liberari potest,ac pcr hoc ita judicabunlur ul non potcst mutari,non potest falli.non potcst miser
pcrcant.Nam si pcjoresteonditio nescientium quam fieri, non potesl vinci. II.t?c atque bujusmodi absil

scifnliuin legcm Dci,quomodo vcriini crit quod in iil possit Oinnipotcns:oc per lioc nonsolum oslcn-

Evaiigclio Doininiis ait Scrvus (jui ncscit voluntti-

: dit Veritas omnipoteiitem e~sc.quod isla non pos-

tem domiui sui ct facit digna plagis, vapulubit sil sed etiam eogit Vcritas omnipotcnlem non csse :

pauca; scrvus auWm (pii .icit voluntiilcm domini sui qui ha:o»possil. Volens cnim cst Deus quod est.
et non fucit dignu, plagis vupulabit mulla {Lur. .Elernus ergo et iuconimutabilis, et vcrax et bea-
XII, 47). Eccc ubi ostciulit gravius pcccaro ho- tus, ol insiipcrabilis volens esl. Si ergo polestcssc
minem scicntcm, qiiain nescicntcin. Nec lauicn (]uod non vult,omnipotens non csl. Esl autem om-
ideo conlugicndum csl ad ignoranlia; lencbras, ul nipolcns crgo qiiidquid vull potcst. Et idco quod
:

in eis quisque rcquirat excusatiDncm. Aliud est non vult esso non potcst.qui propterca dicilurom-
eniin nescisse,aliud scirc noluissc.VolunUs quippe nipotens.quoniam qui quidquid vult potcsl.Doquo
389 arguitur in co de quo dicitiir : yoluit inlclli- jj
ct psalmus dicit : /f« ctilo et in tcrra oninia qu.Tcun-
(/(/•,• ut bcnc agcrct \,l'saL xxv, l). Scd ct illa igno- r/Hf i'<i/mi7 /'«vi/ (/'m/. cxii, 3). .. 390 Et in libro de
rantia, qua; non est corum qui scire nolunt, sed Nalura ct Ciratia (cap.W) :• Absit a nobis ut Deum
corum qui tanquam simplicitcr nesciunt, nemincm possc pcccarc diramus.Non enim, ut slulli pulant,
sic excusat ut scmpiterno ignc non ardeat,si pro- idco non eril omnipotons, quia noc mori potest, et
pterea non credidit quia non audivit omnino quid ncgarc scipsum non potest. »

credcrct : scd loitasse iit niitius ardcat. Nun enim Vidcant catholici quum niale tradunt hafretici :

sine causa dictum csl : Kffundc iram tuam in gcnlcs i< Omnia qurcunquc voluit Dominus fecil,.. diccn-
qiuv te mm novcriinl <l'sal. lxxviii, 0). El illud lcs : Qui non salvanlur non csl voluntatis Dei poni-

quod ait Apostolus : Ciim vcncrit in flanima ignis tus ul salvcnlur cura ratum sit,ul qui ad salulem
:

darc vindiclfim in cos qui ignorant Dcum (II Thcss. non sequunlur volunlalcni Domini invil&ntem,quo-
i,8).Vcrumlamcn ut hubcainuset ipsam scionliam, niam juslus Dominus jusliUas dilexit, .rquiltUem
no dicat unusquisque :Nescivi,aonaudivi,Qon intcl- vidil vuUus cjui \l'sal.\, !>;, Ecntianl ex retribulione
433 DE PR^DESTINATIONE DISSEUTATIO POSTERIOR. 434
justitiae voluntatcai Domini in supplicio vindican- A EPILOGI CAPUT VI.

tem. Et vidit Deus, iuquit Scriplura, cuncla qux pm omnibus \ominihus passus sit, Ucet
Quoil Chrisliis

Et Deus homincm omncs piissionis ejus mijslerio mt snhit-^m re.li-

71011
fecit, et eraiit valde botia. : Fccit
minitur wternam : ct quia non omnes pnssiotiis ejus
(td imaijinem cl simililudincm stuim (Gen. i, 31, 26): tiii/sljrio rcdunuittur non
sm.Tamenti virtuiem, sed
ail
Ad imagincin quippc et simililujincm Dci essc pro- aii in/iileliuin cum sanguis Dornini
respii.it parlcin :

cul (lubio Ijonum cst. El ilcruin scriptum cst : Deus nostri Jesu Christi pretium sit totius mundi, a quo
prclio ciiranci sunt, i/ui aut dele^tati caplivitale re-
ab inilio hominem, etreliquit illum in manu
coiistituit
dimi noluerunl, imt posl rcdemplioncm ad eamdem
rojtsilii sui (Eccli. xv, 1-4). Is aulem quo consilio sunt servitutem pcrseccrunti iiifidelitate vel iniquitate
usus potiusquc abusus fuerit, quemve consiliarium vevcrsi.

obaudicrit, in sua paret propagine, conclamante Magniis Lco catliolic;c el apostolic.-u EcclcsisB,
propheta : Omiies crravimus, in iniiiuitalihus concepli, sanrlx' vidclicct scdis Roman» pontifcx, in epistola
ct iti peccalis gettili, ila ul tnundus nullus sit, nec ad Juvenalcm {episf. 78) Hicrosolyuiitunum episco-
cujus vita est unius diei super terram, antc cuni in pum dicit : « Veram igitur Ghristi gcnerationem
cujus conspectu nemo justificaturvivens, apud quem erux confirmat; quouiam ipsc in nostra carne
vi'ra

pcr se nullus cst innoeens, quia non est homo in nascitur,qui in nostiacariic crucifigitur qua; nullo :

tcrra qui faciat bonum

non pcccct, et ex uno « intervcnicnlepcccato,nisifuissctnoslri generis, non
el
omnes issc in condemnationem idem divinus pro- tuisset esse mortalis. Ut autem repararet onmium
tcstalur Apostolus, quia periit Adam primus dc vitam, reccpil omnium causam, et vim vcteris chi-
tcrra terrenus, et in ipso omnes perivimus, secun- rographi, quod solus iiiter omnes non debuit, pro
dus Adam de ccclo cadeslis, non amittcns quod omnibus solvcndo vacuavit ut sicut pcr unius :

erat, sed assumcns quod non erat, in unitatc per- reatum omnes lacti fucrant peccatores, ita pcr unius
son» suae. non in unitatc subslantiff', propter quod innoocntiam omncs ficrent innoccntes, inde in ho-
item dictum cst jSemo asccndit in calum, tiisi nui
: mines manante justitia, ubi cst humana suscepta
descendit de ctelo, Filius hominis, qui esi in ccelo natura.iiEt item in epistola ad Leonem Augusturn
(Ephcs. IV, 9), venit qnajrcrc et salvare quod perie- (cpist. 97, ciip. 2) Erfusio enim justi pro injuslis :.(

rat. Omnes pcrivimus, omnes vcnit qunjrcrc ct sal- sanguinis Cbristi, tam fuit dives ad prctium, ut si
vare. Quod autcm quidam salvautur, dc sahantis universitas captivorum in rcdcniptorem suum cre-
est dono quod quidam pcrcunt, do pcreuntium me-
: dcrcl, nullum diaboli vincula rctincrent. Quoniam,
rlto, non dc Salvaloris est voto, qui venit quKrerc sicut ait Apostolus l'bi autem abundavit peccatum, :

et salvare quod pcrierat. De quagcnerali perditione superubundavit et gratia {Rom. v, 10). Et cum sub
si iiullus libcrarctur, irreprchensibile cssetDei ju peceuti pro^judicio nati potestatem acceperint ad
dicium : quia vcro multi liberantur, inctlabilis cst C juslitiam renascendi, validius facUim est donum
gratia; ejus donuin, qui omnes salvos fieri volens, libertatis, quam debitum scrvitutis. » Et sanctus
oinnibus dixit : Si audicritis me, bona terrcr, scilicet Augustinus in libro de Correptione et Gratia (cap.
terra; vivcntium, comedetis (Isa. i, 19, 20). In qua, 16; de Civit. Dei, magis di-
lib. xx, cap. 6). Quis
id est in regno Dei, beatus qui manducabit panem lcxit infirmos, quam
omnibus est factus
illc qui pro
vitsc a!tcrn;e, cl biberit polum salutis pcrpetua', et infirmus, ct pro oinnibus mortuus cst, ut ct qui vi-
non sitiet ilcrum aliud, nisi quod satiatus inccssan- vunt jam non sibivivanl, scd ei qui pro ipsis mor-
tcr et jetcrnaliter bibcrit. Si autetti me tion atidie- tuus cst, ct rcsurrexif? Gmncs ilaquc mortui sunl in
rilis, ct ad iracundiam mc provocaveritis, gladius pcccatis, nomine prorsus excepto,siveoriginulibus,
devorubit vos. IIoc gladio abscidentur a societate sive ctiam voluntate additis,vel ignorando,vcl scien-
justorum quicumiuc audicrint pro slerilitate operum do, nae facicndo quod justum cst : et 39*i pro omni-
Ijonoruin et retributiiinc peccatorum Discedile a nic, : bus mortuis vivus morluus cst unus, id esl niillum
malcdicti, in iijncm ivtcrnum, qui paratus cst diabolo liabcus oinuino pcccaluin, ut qui per rcmissionem
et angelis cjus [Mutth. xxv, lIj.Quo giadio scparatis pcccaturuin vivunt, jam non sibi vivant, sed ei qui
malis de mcdio justorum, perduccntur justi ad so- pro omnibus mortuus cst propter pcccata nostra,
cietalcm ct gaudium angelorum, ubi luiserieordias j) ct rcsurrcxit proptcr just'llcutionem noslram.
Domini in ictcrnum cantabuut : cujus gratiu in illuiu El (iuoui;un Pr;cdcstinutiani novitcr recxorti ni-
crcderc, eum scqui.ct qu;o jusscrat perseverautcr niium prolitcntur errorciu, si pussus credutur ct
opcrari mcrucrunt quc^m credendo sequi, ct in
: dicuturCbristus pro omnibus,devocuntcs in mcdiuin
qu(i 391 pcrmanere fide recta ct bonis operibus ad suam conlirmandum scnlentiam, impios ante
iuipii conlempscruiit; qui secundum doclrinam passioncm Dominicam, oliam ct ab ipsius mundi
apostoloruiii Petri ct Pauli alque Joannis In hoc : cxordio, pro suis sceleribus inferni paMiis ;i>lcrnali-
apparuit Filius Dci, ut dissidvat opcra diiiboli, cujus tcr eondcmuutos,ct post triumphum criieisvivilica;,
Kuggcstioni conscnticns i)rimus honio pcrieral.rndc Anticliristum uc c.vtcros perditionis lilios, pro qui-
ipsius homiuis natiiram, non culpum, idcm Filius buB non dcbcal crcdi passus, qu;cdum dc supcriori-
Dci, ul diximus, pro hominum rcdemplione est di- busrepetcntcs,breviusdenionstrarcccnsuimus.Quia
gnatua assumcrc, qui omncs homincs vult sulvos una lldcs cademquc spessalutis fueril anlo passio-
fieri, cl nemincm vult pcrirc. iiem L^omini, ct post passiuncm illius ait oinaibua
 :

453 lllNCMARl miKNENSIS AHr.HIElMSCOPl. 456

sancliSiinefrusioncsanguinisipsiusDoi ethominum A slos sanavit antiquos, quac cli.im sanat ct nos, id
mcdiatoris. Deindc quid cunctis gcncralitcrjustis ct ostmcdialorisDeiothominumhoininis Christi Jcsu :

impiis, quos iiobis Pr.-cdostinaliani objiciunt,in sua fidcs sanguinis cjus,lides crucis ejus,lmos mortis ot
impielalcdcrunctiscontulitpussioRcdcmptoris.Dici- rosurrcctionis ejus. /tahenws cri/o eumdcm siiiritum
mus autcm justos non viribus suis justilicalos.scd fidci el nos crcdimus, jiropter quod et loquimur (II

mortuus et
gratia cjus qui justus pro injustis est : Cor.w, El sanctus Urcgorius in honjilia Ezc-
13). »

dicimus impios non natura condilionis malos.nequo chiclis 15 dicit :<< Et quidcm ab .\bcl sanguinc pas-
ab illo factos impios, qui multos justificat impios,ct sio jam cocpit Ecclcsia>,ct una cst Ecclcsia cleetorum
ut Paulus ad llomanos scribit./m) imjiiis csl morluiis : prajcedenlium atquo sequcntium. > Bt S. Hiorony-
sed de .\dani bono, utpoloabono Deo iacto^ot liber- musin commontoEpistola» PauliadGalatas: «Hxres
tatc arbitrii perdito genitos, alquo in originali aut iste parvulus,qui nihil dilfcrt a scrvo.cum Domi-
sit

sua impictatc sine redemptionis ejusdem mor-

fide nus omnium, sub lutoribus ct actoribus est usquc ad
tuos.qui pro omnil)us dcbiloribus morlis solus inter pr.Tfinitum tempusa Patre.lotum humanum ficnus
morluos lib(>radchi:o mortisest niorluus.Post vero, usque ad advontum Christi, ct ut amplius dicam,
qu'a spccialitr^rcredontibusad sahitom mors profuit usque ad consummationem mundi signilicat. (juo-
Salvatoris, non crodontibus autem in judicium et n modoonim omnesin protoplasto .\dam necdum nali
condcmnalioncm sit contempta ipsius gratia passio- moriuntur, ita omncs, eliam hi qui antc adventum
nis. Tum qualilcr quave discretionc orthodoxi c.v Cbristi nati sunl, in secundo Adam viviflcantur.
Scripturisinlcllexeruutctdocueredoclores.quoniam .Mquc ita fit, ut nos lcgi scrvierimus in patribus.ot
passus es'. Cliristus pro omnibus,licct non omues ad illi gralia salvcntur in llliis. In hac una Eoclesia, >'

«cternam salutcm passionis ojus mysterio rediman- qu.e constat ab initio s.TCuli us(]ue ad lincm.De qna
tur.Nunc pcr singiila rcplicando pergamus.Quia una sanctus Gregorius in homilia decima soplima Eze-
fides eadomquc spes salutis fucrit ante passionem chiclis dicit « Et qui pr.Tihant, ei qui sequeliantur, :

Domini,etpostpassionem illiussit omnibus sanctis, cUtmnbant Osanna (ilalth.wt, 0). Osanna Latinalin-
ineffusionesanguinisipsiusDeiethominis mediato- gua, siilva nos dicitur. Ab ipso enini salutcm et
ris, apostolus Petrus in .Actibus aposlolorum dicit priores qu.rsiorunt, et pra>pcntcs qu.Trunt.ct benc-
Per yraliam Domini Jesii credimits salvtiri. qitemad- diclum qui venit in nomine Domini conlit<*ntur,quo-
modum ct illi (Acl. w, 12). Hinc Ueda : « Si ergo ct niam una spes, una fides Cbi prKccdentium atque
illi, id est Patrcs, portare jugum legis veteris non sequcntium populorum. Nara sicut illi cxspoctata
valentcs,pcr gratiam Domini salvos se fieri crodide- passione ac resurrectionc ojus sanati sunl, ita nos
runt, manifoslum est quod lucc gratia est,qua^ anti- praHerita passionc illius, ac pcrmancnti in saM^ula
quos.justos vivcre fecit.quia justus ex fide vivit.Kt C rosurrectionc salvamur. >

ideu sacramenta esse potucrunt pro teniporum va- Hujus Ecclesi.T unitas, qua; non minus pcrpoeni-
riotate diversa, ad unitatem tamen ojusdom fidei tcnliam pcracto; insipicnti.-e, quam pcr sapientix
concordissimorccnrrcntia.»EtAugustinusinpsalmo disccnda? industriam Domino conciliatur,ut vencra-
trigosimo soxto Nunquid soli nos, et non etiam
: >. bilis Reda presbytcr, e.x pr.Tcedontiuin Palrum
illi qui fucrunt ante iios.omnes qui ab inilio s.Tculi dictis, in Commento Evangclii Luct ostondit, cx
fuerunt jiisli, caput Christum habent? lllum cuini diiabus parlibus congrogatur, coruin \n(iolicet qui
vcnturum esse crediderunt.qucm vcnissc jam credi- pcccare nesciunt, et eorum qui peccare dc^istunt.
mus,et in cjus fide et ipsi nati sunl.in cujus ct nos,ut Pionitentia cnim dolictum abolct,snpicntia cavel.In
393 osset ipse totius capiit civitalis Jerusalem, 391 quibus de toto pars dcbct ostensa loclori suf-
omnibus coniiumeralis lidelibus ab inilio us(|ue ad fieerc illo Scri|)turu usu,quator;US uni vol pauris ct
finem, adjunolis ctiam logionibus ct exorcitibus an- in tempore dictum. gcneralitati ac cunctis .Ttatum
gclorum.ut lial illa una civitas sub uno rcgo,ot una succossionibus dictum intolligatur: utcst illud quod
quwdam provincia sub uno imperatoro^felix in pcr- Mi yscs lantum in rubo audivit.et Dominus in Evan-
pelua pace ac salute, laudans Deum sinc line,beata gelio rocapilulat d'cons,D<T«urr(Y/ion<r nulem mtrr-
siiic fine. » Et sanctus .\mbrosius in libro de Spirilu [) titimtm mm lcijistis quml diciuni cst a fico diccnte iw
sancto [libro i, in proivinio), cxponens sontcntiam bis [MitttJi. wii, 31); et, Qnod voliis dico ommlius

libri Judicum dicit : « Solum sacrificiun>Deo Domi- iUcji {Marc. xiii, 37); ct, Vsque hodie legitur Moy^
nica; passionis pro roligionc populi defercndum.Etr (II Cor. III, 15) ; et, ll.rc dicit Dominui in prophetit
eniin vitulus, in(|uit, illc in typo Christi, in quo (llchr. 1, 1). Et quod in illo tcmpore dixeral, bodie-
scptem spirilalium pleniludo virtutum,sicut Isaias que ct usipic in s.Tculum dicit Josus discipulis suis.
dixit, habilat. Ilunc viluhiin et .\braham vidit, Et sicut in illo tompore,cum turbT plurimje conve-
quando diom Doiiiini vidit, ct gavisus ost. Hic csl nirent,et do civitatibus properan^nl ad Jesum.dixit
qui in h;odi typo, nunc in ove, nunc in vitulo oflcre- per similitudinem seminantis.laboromclvarios pro-
balur.IIxdi, quod sacrificium pro delictis sit ovis, ; ventus seminis : ita et in hoc lugcndo nostro tein-
quod volunlaria hoslia vitulus, quod immaculata : pore.pcr ranis scrainalorcs.ac inlcrvalla temporum,
sil victima. » Et itein sanctus .\ugustinus in libro et amplum agrum, aliud cadit juxla viam.et aliud
do Natura ct Gralia {cap. 44) : • Ea quippe lldesju- inter spinas, aliud autcm supcr pctram.et parum io
457 DE PR^DESTINATIOiVE DTSSEUTATIO POSTERIOR. 458
terram bonam. Quia quod non sinc inaTorc dicilur, \ facicnt usquead illud tempus,quando sedcbit Filius
multi sunt qui ud Jcsuni vcniunt, iiinni verbotcuus hominis in scde majestatis su«, et congrcgabuntur
conlitcntes, 1'actis autem negantcs, ct cordc redcunt ante eum oinncs gentes, et segrcgabuntur inali u
in /Egyptum, quin potius cum Cedar habilantibus bonis, sicut segregat pastor oves ab ha;dis, et sta-
conversantur : pauoi vero, pereuntibus plurimis, in tuet oves quidem a dextris, hasdos autem a sini-
diluviu iniquitatum multarum intraarcamvcraj fidei stris, et rcddet unicuiquc secundum opera sua. »
conservantur. Sicut Abel justus, qui sapientia sub quoquc sancta Ecclcsia habuit scmper in lide
Ha;c
lcge natura; a pcccatis abstinuit, rcgni ccelestis in- salutis una, pro temporum varietatc sacramenta
troitum per eum sibi prajstolans aperiri, quem dum disparia. Videlicet quia a mundi exordio usque ad
in agno offerret, fidei oculis mentc conspiciebat. tempora datoe circumcisionis, vel hostiarum obla-
Adam Eva peccatum per posnitcntiam deleverunt.
ct tionibus,vel eerte sola fidei virtute, suas suorumque
sicut S.Augustinus ad Marcellinum in libro ii dc animas ereatori commendantes, a primi reatus
Baptisino parvulorum {cap. 34) dcinonstrat, dicens : vinculis absolvere curabant. Quod et de aliis ege-
<iSicutcrgo illi priini honiines postea justevivcndo : runtgcntibus.vigentein Hebrasorum populocircum-
unde merito crcduntur per Domini sanguinom ab cisionc,videlicet fldei signo. Sine fide enim impos-
extrcmo supplicio libcrati, non tamen in illa vita ^ sibile est placere Deo, et sicut alias scriptum est,
meruerunt ad paradisum revocari.» Et Cassiodorus Justus ex fide vivit. Post datam autem circumcisio-
in psalmo centesimo secundo (Psnl. cii, 17) :> Miseri- nem, idem salutiferae curationis auxilium, eadcm
cordia autcm Domini a swculo el usque in sxculum. circumcisio in lege contra originalis peccati vulnus
Undc, inquit, mihi vidctur hic convenienter adverti ugebat, quod nunc baptismus agcre revelata; gratia;
et Adam, sicut multi Patruni dixcrunt, ad Domini terapore consuevit excepto quod regni cojlestis
:

gratiam fuisse revocatum, quando ipse primus in januam necdum intrare poterant, donec adveniens
sfficulo fuit. Sicuti etiam Abcl, Noe, Abraham, et bcnedictionem duretqui logem dedit, ut videri pos-
ca;tcri Patres,qui tamen in srECulo sed a sa;cuIo non set Deus deoruni in Siun. Tuntuin in sinu .\bruha;
fuerunt. Cain vero inlidclitate et iniquilate sua ab pust mortein beuta requie eonsolati, supernoe pacis
hac Ecclcsia, in qua omnibus est salu» proposita, ingrcssum spe fclices exspectabant. Sed et sicut
extorris et alienuSj nec per sapientiam peccare ab- sanctus Paulus dicit, Patres nostri omnes baptizati
stinuit, nec per poenitentiam peccatum delere etiam siint innube ct in mari (I Cor. x, 2). In forma scili-
admonitus procuravit. Sub Icge Zacharias et Eliza- cet Chiisti baptismatis,quod inter ipsa mundi pri-
bolh, de quibus scriptum est Erant justi timbo ante
: mordia, quando spiritus Domini fercbutur supur
Dcnm inccdentes in omnibus mandalis ct justifuationi- aquas, ut jain virtutem sanctilicationis aquarum
bus Domini sinc qucrcla cl Simeon justus, qui et ipse C,
: natura conciperct, sed et in ipsa diluvii effusione
cxspectnbat rcdcmptioncm Israel (Luc. i, 6), id est constat essc signatum. In quo baptismate, nubis
salutarc Dei paratum antc facicin oinnium populo- videlicet atque maris, buptizati non omnes salvali
rum..'\nna quoquc non disccdcbat dc tcmplo,jcju- sunt, quia non omncs illud spiritaliter intellexe-
niis el oratioiiibus scrviens Doinino noctc ac die, per runt, crcdidcrunt, ac scrvaverunt, sicut ncc in di-
sapicntiam a pcccatis abstinuerunt. David per poe- luvio salvati sunt, nisi quos arca sanctam dcinon-
nitcntiam peccata dclcvit, exspectans supcr nivcm strans Ecclesiam continuisse dignoscitur. Itu et qui
dcalbari per aspersioncm Christi sanguinis, qua; baptizantur Christi baptismatc quidam salvantur,
hyssopo, id cst hmnililalc incarnationis ejus si- gratia in lide recta <'t opcribus boiiis pcrscvorantcs,
gnatur. Saul iinpucnilens iiec lacrymis Sainue- quidam autcm pcrcunt, ([uiu licct vcrum sit in eis
lis 305 ubhiitur qui pro' magno mcrito sua;
: baptisma, quo omnia prorsus 396 pcccalu dclon-
cxauditionis cum Moyse quasi singularitcr a Doinino tur, tumcn in vcrilutc noii permanent, et ideo pc-
in cxemplum ostenditur. Sed post multa qua; a Dco rcuul, sicul beatus Pctrus aposlolusdemonstrat di-
perccpcrat, sicut per vcnlriloquum audierut, (|uum ccns : In dicbus Noe, cum fubricarctur arcu, in qua
inangustiu suu Dominuin negligcns cxpctil, iiidi- pauci, id est uclo aninut, salva' factir sunt per aquam,
gnam vilum digna morte linivit.Suh gi-utiuJacubus, iv quod ct vos nunc similis fornuv salvos facit liajilis/Ua
qui upiiellalus cst justus, priinus llicrosolymorum [l Vctr. m, 30). Undc licdu : «' Quud crgo a^piu di-
episcopus, quanto prajconio attollaturqui sapicntia luvii non salvavit cxtra arcam positos, scd occidit,
peccare ncscivit, divina; littera; protcslantur. El ul sinc dubio pra;ligurabat omncm ha;rcticum, licet
magni Petri silcntio lacrymas honorcmus, quas habenlcm baptisinutis sacraincntuin, non aliis, sed
excmplo utinam prajdiccmus, in cruce latro poni- ipsis aquis ud iMferna mcrgonduni, qnibus arca
tuit, confcssus cst ot a lonle pietalis uudivit, llodic Kublcvatur ud caduiii.» Et (iiionium, sicut Domiiuis
mccum cris in paradiso {Luc. x\n\, 'i.i): Mnv vcro (licit : liisi quis rcnulus fucrit cx aqua cl Spiritu san-
codein llagcllo correplus, eumdenique fontem pie- clo, noti intrabil in rcijuum caiorutn (Joan. iii, 5),
tatis conspiciens, ol potare contemncns, personam cujus rcnascitionis pra;coniu fucrunt superiora bii-

refercns contcm[ilurum, nec llagello corrigitur, ucc ptisiiiutu, ila nibiloininus prolestatur: ISisi inandu-
exeinplo convcrtitur. Ihec sancla Ecclcsia seiiipcr cavcritis carncin filii lioininis. cl liihcrilis cjus siimjui-

agaus haljuit, ijuibus sc miscucrunl ct h;cdi, el ncin, non liabcbilis vitam in vobis (Joan. vi, 5-4), ot

Patrol. CXXV. 13
 ::

459 HINCMAHI HHEMENSIS AHCHIEPISCOPI. 460

iliiii, F.ijo suni panis vimts qui dc ritlo dcsccndi : si A niini»taccii)icnilicijr[iusDominiJamljicimagiiicm
ijuis munducavcril cx hoc ]innc, vivet in aiUinium jiidicii ostcndil in eos qui incontiderate corpus Do-
[Joan. Li, 52), ciijiis pr.TdiciiiTUMita fuerunt lignuin ininiacccpcrant,duin fcbribus ct infinnitutibus cor-
vit.i' in niftdio parailisi pianialnin, A(l;n concossiiin ripicbanlur, et multi nioricbantur.» Tundoni igitur
esiii anlo pcccaluin.quando illi est dictum, Dc omni Lco papa in homilia lertia de Natale Doinini dicit
iiijno purudisi comcdes, dc liyno aulem scicnlix boni "Cesssnt igiturilloruinquercla;qui,iaipioniurinure
H mali ne comedas {Gen. u, 16) post pcccatuin: divinis dippensalionibus obloqucntcs, dc Doniinicx
autcin, dicontc Domino, Vidote nc forte sumat de nativitatis larditalc causanlur, tanqiiam prxlcrilis
liijnn vilir rt vivat in wlrnium (('.•». iii, 22), cst oin- temporibus nrm sit imponsum quod iii iiltinia niundi
iiiiu) proiiiljilum, usqiio iliiin veiiirctqiii pru-sigiia- a-tale est gestiiiii. Verbi eniiii incarnuliu hoc coa-
tu9 esl, cl do quo cliam diclum ost, iignum vitne tulit lacicnda quod lacta, ol sacrainenlum salulis
esL his,Christus vidclicot Dei virtus et Dei sapientia, humanx in nulla unquam antiquitateccssavit.Quod
qui apprDhenderint eam. Et iterum cjusdcm panis pra;dicaverunt apostoli, hoc annunliavcrunt el pro-
vivi et calicis vitis verffi signariint a_Miigmata ligura- phcta; ncc scro est implctum quod scnipcr csl cre-
:

runi.de quilius Taulus (\ic\l, Et onmes eumdem

itein ditum. Non itaque novo consilio Dcus rebus huma-
sjiirUalem cscam munduravrrunt, ct oinnrs emndem •jj
nis nec sera miscratione consuluil, sed u cunslitu-
polum spirUalem bilicrunt : sed non in omnibus bene- tione niundi unam camdemquc omnibus causam
plncitum fuit Domino (I Cor. x, 3), sicut sauctus salutis instituit. »
Auguslinus ex vcrbis sancti Evangclii demonslrat, Quid tiulem cunctis generalitcr juslis ct impiis,
dicens, Patrrs, iiuiuit, jif.f/n manducavrrunt nmnna, quos nobis Prxileslinatiuni objiciunt, in sua imjiic-
et morlui sunlyJoan. vi, -i'.)). Manducavcrunt .Muyscs tatc dcfunctis contulit passio Ueileinptoris, ilicat
et Aaron et cajteri sancli qui ruerunt in i)opulo Paulus, ct exponat Ambrosius iii coninicuto ipsius
manna, et non sunl inortui, quia spiritaliter visibi- epistolo; : << Uoc dicit, quia sicut Adam peccans
lera cibum intellexerunt, spiritaliter esurierunt. Alii morlcm invcnit, cl tcnuit ul omnca cx cjus origine
veroiiianilucavcruiit,elpcrinanscrunt in infidclitate, dissolvanlur (/ Cor. xv, 22) : non
ita ct Christus
sicul Juikei audierunt loquciitem (>hristum, ct non peccaiis, cl per hoc vincons mortem
non (quia qui
spiritalitcr vcrba cjus intellexerunt. Idco dixit cis, peccat vincit mortcm, quia mors cx peccalo), omui-
Piilrcs vcstri manducaverunt munna in deserlo et mor- bus cx ejus corpore acquisivit vilaiu, id csl rrsur-
lui sunt. Qua morte nisi infidelitatis? nam communi reclionem. Quamvis ergo generaliter Iribueril resur-
niortc mcrtui suiit ct sancti qui fuerunt iiitcr eos. rcctioneni, iit sicut in .Vdam ouines sivc justi sive
De Xovo autem Testainento, ex panc utique vita; injusti moriuntur, ita et in Christo omncs tam crc-
a;terna; et calice salutis pcrpctu;e, osteiidit Paulus, C dentes quani dillidontes rcsurgant.licet ad pa'naiu :

ct cxponit .\iiibiiisius de Epistola ad Corinthios incrcduli tainen vivilicari vidcutur,quia curpora sua
dicens, Quicumiue ederit pancm hunc, el bibcrit recipicnt jam non morituri, sed passuri pa;nara in
calicem Domini indigne, reu^ erit corporis cl sangui- eis sine line,quod ci-cdcre nolucruiil. » El ilem in
nis Domini (/ Cor. ii,27). Quoniani luturum cst, in- Epistola ad Corinlhios, quia rcturrcjcil, inquicns, <•

«piit .\mbrosiu3, judiciuiii, ut (|uemadinodiiin acee- terlia (i/V (/ Cor. xv, 4). In Christo cnim omnes re-
dil iiiiusquisiiue, redilal causas in die Domiiii nostri surrexisse, sicut in Adam murtuos essc, nemo fidc-
Jcsu Christi, quiu sinc disciplina tradilionia el con- lium denegat. • El item : « Per hominem tnort, cl
vcrsationis qui ucccdunt, rei sunt corporis et san- per hominem rcsurreclio mortuorum {ibid., 21), ul
guinis Doinini. Quid est autem reos esse, nisi po;- quia pcccato bominis niors invcnla csl, Christi ju-
nas dare mortis Domini? Occisus est eniin pro his stitia rcsurrectionem nicruit morluorum.^El bcatus
qui benelicium ejus in irritum ducunt. Probet hu- JoanncsChrysostomus in libro de Ueparatiunc lapsi
vem scipsum homo, et sic de pane illo cdut et de ca- «Scriptura, inquil, dicit quia cl pcccalorcs inducnt
lice hibat : qui cnim manducut ct bibit iiulignc, judi- incorruptioncm, scilicct non ad honorem vilo;, scd
rium 393 sihi manducat cl bibit, twn disrerncns, ad diuturnitatom supplicii profuturani. » S9S Et
cm-pHS Domini {ibid., 2H). llinc itoin Ambrosius : n sanctus llilarius in cxpositiono psalnii awiii :• Ex-
« Devoto aninio acccdcndiim ad com-
ol cuni tiinorc probrat cniin superbis atijuc malc^lictis cur nihil in
munioncin docct, ut scial mcns revercntium se de- sacraniento sanguinis sui atque niorlis utilitatis sus
berc ei ud cujus corpus sumcndum accepit. Iloc cnim essc cxistimavcrinl, cum illc nostri causa cl natus,
apud se dcbet judicai*, quia Dcminus est, ciijns in ot passus, ct niortuus sit. » Et ilcm idcin sanctus
myslcrio corpus manducal ct sanguinem potat, qui Ililarius conrordans sanclo Ambrosio in ps.ilnio lv,
testis csl bonericii Dei. Quem nos si cum disciplinu dicit : I' Sicul cjrsjiectttvcnint animam ineam pro
accipiainus, noii erinius indigni corpore el sanguine nihilosalvcs furics illos, in ira populot dcduect ^Ptal.
Doniini ; grutia eiiim videbitur redcniptori. » El LV, 8). Novus hie prophet.T; sermo est, ut eos qui ex-
itcm Modicina enini spiritalis est, qux cum
dicit ;« spcctanl animam suam ad nihilum Dcud salvct, ct
rcvorentia dogustata purilicat sibi dcvotuin. » El cum oliud ad nihilum, aliud salvau^i, nunc salus
sit
ilcm :« Idco mulli in vobis invalidi el a-groti. el dor- qu.T in illos fict ad nihilum sil. Est orgo <|uod sal-
tniuHl inuUi. Ul vcrum probarct quia e.\umen Tutu- velur in nibilum, est planc, quidquid resurreclione
 461 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. 462
concessa demutatione non dignuni cst. Ncun cum A commento Isaice vaticinio firmat,quia Anlichristus
omnis caro redcmpta in Chrislo sil ut rosurgat, et upquc adsummitatem montis Olivi^ti veniot, el ibi
oniueni assidere anto tribunalojus necesso sit: non peribit.Hoc enim fiet,sicut pas?im doclnres dieuiit
tamcn omnibusgloriaethonoresLproniiscuus rcsur- catholici.quoniamquantumpotcstassimilari falsitas
gendi. Quibus crgo tantum resurreclio, non eliam veritati,ad instar Christi Dei nostri, qui, devicto
demutatin est tributa, hi salvantur in nihilum. In principG tenebrarum,montem luminis ct chrismatis
ira cnim deducenlur bi populi,quibus ad pocnce sen- ascendit,unde coelorum alta pcnetrans misit sanc-
sum salus resurrectionis est constituta."Et Beda in tum Spiritum, cujus unctio docet nos de omnibus,
commenlo Lucm ox vorbis Auguslini : < .•Mtiori au- suam a mortuis,idein
post metitam resurrectionem
tem sensUjfaciliusestChristum pati pro dilecioribus homo perditionis,eodem,quem Christus per trium-
sa'culi,quani dileclores sa-culi ad Cbristum conver- pbumcrucis,etrcsurrectionisvictoriam,tenebrarum
ti.))El sauclus Ambrosiusin Epistolaad Corinthios : rectore devicerat plenus, subiens monlcm Oliveli,
« Quid autem reos esse, nisi panias dare mortis
est spiriiuorisDomini Jcsu interficietur.et illustralione
Domini'?occisus est enim probisquibeneficiumejus advenlus ipsius destruetur. Sicut el Simon Magus,
ia irritum ducunt. » Et itcm sanctus Hilarius in mentiens se resurrexisse a mortuis, et ascendere
libro 111 de Fide « Dei Filius crucifigitur, sed in _ se ad coelos promittcns,orationibus et imperio apo-
:

cruce hominis mortem Deus

vincit Christus Dei : stoloruin Petriet Pauli a da;monibusa quibus porta-
Filiusmoritur,sedomnis caro vivificaturinCbristo.)) batur diinissus,super lapidem cecidit. Et concedens
Et sanctus Augustinus in libro vigesimo (cap. G) de .A.retium, ut Egesippus verax historiographus in ad-
Civitale Dei :" Omncs itaque msrtui sunt in pecca- raodum utili historia scripsit, crurifragio periit.De
tis, nemine prorsus e.xcepto, sive originalibus, sivc quoet beatusllieronymus in Coramentario Matthaji
etiam voluntate additis, vel ignorando,vel scicndo, dicit :« Multi vcnieiit in nomine meo dicentes : Ego

nec faciendo quodjustum est,ctpro omnibus mor- sum Christus, ct multos seducent (Matth. xxiv, 3).
tuis vivus mortuus est unus, id est nuUum habens Quorum unusest Simon Sainaritanus,quem in ,\cti-

I
omnino peccatum. » bus apostolorum legimus, qui se maijnum dicchul
'
De .\ntichristo autem per qucm cumcorpore suo quoque inter c;elera
csse virtutein (.^ct.viii, 10), ha^c
omnes scilicet reprobos Pncdestinatiani nos putant in suis voluminibus scripta dimitlens Ego sum :

I
so posse concludere, accipiant quid sanctus Grego- sermo Dei, ergo sum speciosus, ego paracletus.ego
'
rius in libro Moralium trigesimo secundo {cup. 12) omnipotens,cgo omnia Dei.Sed et Joannes apostolus
dicit : « Quia ergo, inquit, per undenarium nume- in epistola sua loquitur Audislis quia Antichristus
:

rum transgressioexprimitur,hujus beslia;eornu un- vcnturits est nunc autcm Anticliristi multi sunt
:

decimo ipsc auclor transgrcssionis indicatur.Quod C (/ Joan. II, 18). » Et Beda in Coinmento Luca; :

vidulicct parvulum oritur,quia purus homogenera- « Et dicent vobis Eccc hic Christus,ecce illic, no-
:

tur.sed imraanitercrescit.qui usque ad conjnnctam lite ire, neque sectemini. Ha;c sententia non solum

sibi vim angelica! fortitudinis proficit.»Et itomiVd/)- ad tempus,sed etiara ad personam posset iutelligi.

18):«Principium viarum Dei Behemoth dicilur.quia Et ad teinpus quidem.quia exstitere nonnuUi, (lui

nimirum cum cuncta creans ageret, hunc primum curricula computantes ;etalura, certum se consum-
condidit,qucm rcliquisangcliscmincntiorem fecit.)) mationis sa^culi annum, diem, et horam dicercnt
Et item (cap.i2) : « Quid autem cauda Behemoth inveni3se,contra auctoritatem Uomini dicentis :Non
istius nisi illaantiquihoslis extreniitasdicitur,cuin esl vcstrum nossc tcmpora vel momcnlu {Act. i, 7) :

vas proprium iilum perditum honiincm ingr.Miitur, ad personam vero,quia multi coiilra Eeclesiain ve-
qui specialiter Antichristus nuncupatur. » Et itom nere, multi venturi sunt lucretici, qui christos se
(cap.(,W.):"TuncAntichrislus,mundigloriam tcmpo- asseverent : quorum primus Simon .Magus,extremus
raliter obtincns,mensuras hominum et honoris cul- autom ille major eoiteris est Antichrislus. » Et in
minc signorum potestate transcendit. Spiritus
ct undccimo libro Moralium Gregorius « Quod per :

quippc399inilloc3t,qui insublimibusconditus,po- Danielem subjungitur, 400 sinc manu conlerelur

tentiain natunc sua; non perdi<lit vel dejcctus. "Et item r\ [Dan. viii, 22), hoc per Pauluin expiimitur, qucm
inedicto civibus Romanis proposito(/i7(.xi,(?;;/s^3) :
Dominus Jcsus intcr[icict spirilu oris sui, et dcstruet

« Pcrvenit ad mc quosdam
presbytcros, perversos illustratione udventus sui (// Tlic.is. ii, 8). Sine manu
scilicel homines, prava inter vos aliqua et sancta; scilicct conlcretur, quia non angelorum bello, non
lidei advcrsa seminassc, ita ut dio Sabbati aliquid sanctorumcertamine.scd peradvcntum judicis solo
opcrari prohibcrcnt,quos ([uid aliud nisi .Vnlicliristi oris sui spiritu ;i'teina morle ferietur. • El item :

pricdicatores dixerim,qui venicns dieui Saliliali at- • Scd ([uia (ju:ile sit iniquoruiii caput audivimus,

quo DiiMiinicum ab omni faciet opcrc custodiri? nunc buic c;qiiti (iu;e meinbra adha'reant ;ignosca-
Quia cnim mori se simulabil et rosurgcrc,haberi in mus. Quisquis nainque in supcrbia extollitur,(iui3-
vcncrationc vull Dominicum dicm ct quia judaizaro : quis avaritia; dcsideriis cruciatur,quisiiuis luxurias
populum cumpellct,ut cxtcriorcm rituin Ic^gis revo- votuplatibus solvitur, quis(iuis iiijust;i' ac immode-
cct, et sibi Jud;eorum perfidiam subdat, coli vult rata' ira; llagris igiiitur.iiuid ;iliud (luain .Vntichristi
Sabbalum. » Sancjtusquo llieronymus in Duiiielis leslis esl? )> Et in libro vigcsimo nono [cap. 01) :
46a IIINCMAItl 11I11:MI':N?IS AitCllIKPISCOPI. 464
« Cuiij tciupusAiitichrisli non vidit,ct lamen mcm- jV dcctis oniniltus ad hoc spectaculum dcductis, ista
brum Antichrisli pcr mcrituiii luil.Judas sscvitiam bellua crudolis cl forlis in mcdium captiva dcdu-
porsccutionis illius igiioravil, ot tanion virihus cru- cctiir, ol cuin suo corporo.id cst cum roprobisoin-
(lelitalis ejiis avarilia iuiadeiili! succiihuil. Siiiipn nibus,a!tornisgchcnna.' incondiismancipabitijr,cum
divisus longe ab Aiitichristi tcniporibus cxstitil, cl dicctur : Disccdile a me, miiledicli, iii ujncm .Tter-

rius se
superbiffi iniraculorum potcntiam pcr- num, qui purutus cst diabolo cl amjclis cjus. Hitith.
•^"""^
npetcndc conjunxit.Sic iniquum corpus suo XXV).

mombra junguntur, cum et co- Unde quia homo cril reprobus, et caput roprobo-
capiti.sic mcmbris
nesciunt, ct ta.ncn
prava sibi actioi^ rum omnium, qui ab inilio mundi us(|ue in advoii-
'^r^Tno 14) tumDomini.sedcteorum qui posladvcnttim IJumini
Nequc cnim Pcrgamus
{Act. ..,
copulantur.
cognoverat, et tamcn ejus inlidelilale ct pcrscveranti iniquitale ad ejus jjcrti-
Saani libros aut verba
supcrn«c incrcpat.on.s au- nebunt consortium. Prxdestinaliani ec ante se po-
noMuitiaia se.iuens voccs
lencntcs doclrinam Ha aam, qm nant et rclcgant, quia sanctue Paulus et sanctus
diebat. Habcs illic
us.lsrao Grogorius, ac c;cteri quique doetores, honiincm
docebatBalachmittcrescandalumcoranih ,

etfornicari. Thyatira.
quoque Lccles.am ab illuin futurum dicunt,et ipsi denegurc non possunl.
cdere
,•,•,( inmnor-a ct loco dividcbant sed : El si honio crit,licel diabolo comite pIonus,in quan-
,
Jczabol-noiuia ei loiuiiu"»
,

„ „; . u , , ,

astrinxerat, inesse oi
,

tnm homo quanquam Feprobus carne monetur.

or vitw rcalus
porvcrsis insist^e Quis est, inquit, homo qui vivet et non videbil mor-
rabrdlcilur, abluo opcribus
Uabco advcrsum tc qum /cw? qucm Dominus Jesus ii, H], sicul
(II Thcs.
angolo attestalur qui ail :

dicU rropheta>, scriptuni cs{,intcrliciel spirituoris sui[Psal. lxiv, 3).

,,enniltismulicremJczaiel,quw se
manducare de ido- Et quia morictur et resurget, sicut iteni scriplum
et
seducere scrcos meos, fornicari
cst,Ad tc omnis caro vcnicl, el, videbil omnis caro,
lolhytis {.\poc.n, 20). Ecco quia repcriri potucrunt-
secuti sunt. quod non sine anima in resurrcclionc fict, salulare
qui Jczabel vitam reprobam aclione
vidclicct pra- bci {Luc. III, 6). Ad cujus adventum, socundum
Jezabel illic inventa memoratur,quia
fidcm catholicam.omnes horaines rosurgerc habent
vum corpus cowjuncti mores unum faciunt,ctiamsi cum corporibus suis. Si omnes,etium.-\ntichrislajs.
per-
hoc loca vel tcmpora scindunt. Undc fit ut in
mancat Et si earnis resurrectioncm aliis reprobis, ipsius
versis suis iniitaloribus.ot iniquus quisquc
oporatoribus ipsc scilicet mcmbris, ul oslendiraus ex catholicorum
qui jara praHeriit, et in suis
doctrina,licet non ad honorem vila,',sed ad diutur-
iniquorum auctor jam apparoat,qui iiecJum vcnit,
iiitatom supplicii profuturam Itcdeinptoris mors
Uinc Joannes ait ISunc xinlichristi multi suiit (/
:

conlulit,iiec eorum capiti dcnegavit.Et quibus sua

Joon.n), quia iniqut omncs jani ejus membra suut
((.•uiuia suui,,

suum inalc vivcndo morte resurrectionem carnis impendil.pro eis pro-

qu;e scilicct perverse cdita caput
cul dubio passus luit non quiapassionisi^jus niys-
l't revclctur in suo
:

pnevcncruiit. llinc raulus ail :

tcrio sint ad salutem a;ternam rcdempli,(]ui et pro

tcmpore. Nam mystcriuin jam opcnitur
iniquitatis

Tunc Antichrislus contomplaredemplionopcenadebifaeispra^deslinata

{lll Thess. II). Ac si dic^ret :

iniqnorum juxta quod pr.Tsciti sunt punientur, sod secunduni

manifeslus videbitur : nam in cordibus
inoduiu quem di.vimus Chrislura oliam pro impile
secrola sua jam nunc occultus operatur. »De cujus
cxicrunt, passum fuisse cura catbolicis profiloniur. Kt pro
pr;ecoiiibus iteruni scriiitum csi .E,rnol>is
quibus pali voluit.ad morlera ncquaquani piTedesli-
scd iiou crant c.k nobis.'S.on enim exeunt
foras nisi
navit.yuoniam vero ut Deusnescire nihil poluil.eoe
anlichristi. Unde ot dc Juda menibrs
Antichristi
porituros non ignoravit qui non idi»o perierunt,
pra.'cipuo legimus.quia misit diabohis iii cor Juda; ;

quoniam a Doo pr.rseiti sunt perituri,.sed (luia tal«8

ut traderet cum:et post buccellam introivit iu eum
erant fuluri, a Deo pra'scili sunt perituri. Ennt
Salan:is,et cxivit eontiiiuo. Qui appcllatus cst filius
igitur qui ctiam .\ntichrislum cum menibris suis a
peiditionis, sicut et Anlithristus, Et Judas Anli-
Deo pra-destinntum ad interilum dicunl quoniam :

chrislus tradidit cum,qui voracilerdicilurChristus,

nihil Deus pr.TiIcstinat nisi qu.v ipsn orant auclore
et colitur Deus, qui cst super omnia benedictus in
r»^-i-n''». vel qu.v nKilis meritis justo eranl ju-
s.-ecula. lUe autem in lemporc suo advcrsabitur D
dicitur Deus, -iicio 40«.
relnbuenda. Pr.vse.v.t autom tantum-
40I et extolletur super omne quod
modo Deus, non cliam prjBdcst.navil, qu« non
aut quod coIitur:ita i.t in ten.plo Doi sedeat,osten
Deus. De isto autem.id ex ipso erant causam operotionis habitura. Pro-
tans seipsum quasi ipse sil

Uypomneslicon sanctus ptorea qui dicit hnmincs a Deo pr.Tdostinatos ad

cst Judapostmulta in libro
interitum, rcslal ut quia p.Tdoslinatinne, id
dic.it
Augustinus dieit : «Talis esl omniura pcritui-orura
est operalione,iIlius pereanl.sicut qui pr.v.iostinati
causa, licet culpa sit a culpa dissiinilis.» Et de illo

cjusquccor|)ore sanctus Crogoriusin lib.-ulrigesimo

sunt ad vitam pr,Tdestinatione, id osl oporatione
Moralium (iieil Et videntilias ciinctis iiiiussalvantur, teslante Apostolo, Qui openUur in
tertio (crt/i.P.') :
{Philip.
videntibus vObis et vclle ct pcrficcrc pro honu volwitaU
prcec ipipitur (Job. xl, lt>,i.Cunctis eni.u
13). Et item,.7inf(r/.i7 ipse pcrficiel.
Et cum lides
prascipitabilur quia, ajterno tunc judicc lerribiliter II,

saiutis initium,de ea scriptum

esl. .liii lUmr
apparente, astantibus legionibus angolorum, assi- sit

ct reliqua, qux omnia operatur mus alque

steiitc lunc niinisterio ca-lcstium polcslatum.at.iue fidcs,
465 DE PR^DESTINATIONE DISSERTATIO POSTERIOR. if.fi

idem Sjnritns (I Cor. xii, 10). Et iterum scriptum A ribus igitur ad salutcm resurrectionis est morluus :

est : Qms priescivit, hos ct prccdcstinavit ; et iinos sed sanctificatos in sanguine suo salvabit ab ira. »
firxdcstinavit, lios et vocavit; ct qnos vocnvit, hos ct Et S. Angustinus in libro vigesimo de Civitatc Dei
juslilicavit; et quos jusliflcavit, illos et ijlorificavit capitc vigesimo scxto :« Pro omnibus mortuis vivus
(liom. VIII, 29). Et item, Elcgit nos anle tempora su- mortuus nullum habens omnino
est unus, id est,
cularia, pr.Tdestinans, nos, id cst prscparans, ut cssc- peccatum, ut iiui per remissionem peccatorum vi-
mus sancti ct immaculati (Ephes. i, 4). Hinc crgo vunt, jam non sibi vivant, sed ei qui pro omnibus
scitum est quod qui, ut hoc difnnitionisconditionali mortuus est proptcr peccata nostra, et resurrexit
tenore ostenditur, dicit aut suhintelligere susur- proptcr justificalioncm nostram,utcredentesineum
rando contendit, quoniam Antichistus,vel quilibct qui justificat impium, cx impictate justificati, tan-
reprobi cx Deo habeant causam pcrditionis, vcl opc- quam exmorle vivificati,ad primam resurrcctionem
rationc ipsius pcrcant, non catholicus, sed insanus quK nunc est pcrtincre possimus. Ad hanc enim pri-
csf, et si incorrigibilis perscvcrnrc malucrit, ab ipsa mam soli pertinent qui bcati crtint in retcrnum : ad
etiam collocutionc fidolium propcllcndus.Nam Dcus secundam vero, de qua mox locutus est, ct beatos
vindcx, non auctor mali est, nec volens iniquilatcni pertinerc docebit et miseros. Isla esl miscricordia?,
(P.5n/.v,3),ut scriptumest.Et cunctisqui salvi fiunt, Tj illa judicii : propter quod in psalmo scriptum est,

causa salutis est,nemini autem causa perditionis est, Misericordiam et judieium canlaho tibi, DomineiPsal.
qui omnes vult salvos fieri, et neminem vult pcriro. c, 1). » Et Ambrosius in Epistola ad Corinlhios :

Qui enimsprcveruntvoluntatemDomini invitantem, Sicut enim iu Adam omnes moriuntur, ila in Chrislo
voluntatem Domini sentient vindicantem, quoniam omnes vivificahunlur (I Cor. xv, 22) « Omnihus :

nulli corrcctionis adimit viam, nec quemquam boni ergo qui sunt cx cjus corpore acquisivit vitani, id
possibilitate dispoliat. Sed qui se ab eo avertit, ipse est resurrectioncm, quamvis gencraliter tribuerit
non Deus et velle quod bonum est et possc sibi su- resurrectionem.»El item in eadem Epistola rerfcum :

stulit. Non est ergo consequens ut Dcus quibus ^ix- cniin crucis pcrcunliljus quidcm slullitia est [I Cor. i,
nitentiam non dederit, resipiscentiam abstulcrit, et t8) « Manifestum cst quia quibus crux Christi
:

quos non levaverit alliserit, cum aliud sit insontem stultitia est in perditionc sunt, inferuffi enim morti
in crimcn egisse per quod ad supplicium pervenitur, non sunt erepti; his autem qui salvi fiunt virtus Dei
quod alienum est a Deo aliud criminoso veniam : est (ibid.). Non est obscurum, quia his qui crcdunt
non dodisse, quod de peccatoris ost merito, ct ex virtus Dei estcrodunt enim non infirmitatem esse
:

retributionc justiti.T justi judicis vindicatur judicio. cruccm Christi sed virtutcm; intelligentes viclain
Nam si Christum his tantum remcdia attulissc dica- mortem in crucc, cujus signum qui habcnt salvi
mus qui redempli sunt, vidcbimur absolvere non C sunt, quia ab illa tenori non possunt. » Et Beda in
redemptos,quos pro rcdemptionc eontemptaconstat commcnto Luc», lietribuetur enim in rcsurreclione
essc puniendos. Si enim, ut beatus Gregorius in juslorum (Luc. xiv, 14) : « Resurrectionem justo-
homilia trigcsirna quinta scribit, mors justorum rum dicit, qui ctsi omnes resurgant, eorum tamen
bonis iii adjutorium est, malis in testimonium, ut non immcrito quasi propria cognominatur, qui in
inde perversi sine excusationc pereant, undc elccti hac sc bcatos non dubitant csse futuros. » Et Pros-
capiunt exeinplum ut vivant, multo magis mors per conlra Gallos actione nona dicit :« Rcdemptor
Redemptoris nostri pro omnibus mortui, ut cre- mundi dedit pro mundo eanguinem suum, ctmun-
dentibus atque devolis salus, ita incredulis et con- dus rcdimi noluit, quia lucem tcnebr.-c non rccepc-
tcniptoribus essc in condemnationis testimonium runt : ct tcnebra> rcccpcrunt,(iuibus dicit Apostolus,
credi dcbet. Scqucndum cst igitur <]uod Prospcr Fuislis aliiiuandn tcnchr;i',nuuc Domino
aulcm lu.v ia

rectissimo dicit (contra Gallos) :« Quoniam sanguis (Ephes. v, 8). Et Dominus in Evangclio Sic enim :

Christi redemptio est totius mundi a quo pretio

; Deus dilexit mundum, ut Filium suum uniijcnilum
extranei sunt, qui aut dclcctati captivitatc rodimi daret, ul omnis qui credit in eu7n non pcreat, sed ha-
noiuerunt, aut post redomptioncm ad camdcm heat vitam ;ctcrnam (Joun. iii, 16). Et lloc cst aulcm :

sunt scrvitutem revcrsi. Christus ergo pro omni- Qjudicium, quia lu.r vcnil mundum,
in ct dilcvcrunt

bus passus non omnos passionis ojus my-

cst, licet homincs tcncliras maijis quam luccm : erant cnim
sterio sint rcdempti. « Quia vcro spccialitcr crcden- eorum mala opcra (ihid., v. P.)). « Unde constat ([uia
tibus -103 ad salutem mors profucrit Salvatoris, pro omnibus passus esl Christus, scd credcnlibus
non crcdentibus autem in judicium cl condemnatio- dat salutcm.
ncm sit contcmpta ipsius gratia passionis, S. liila- Tandcm qualiter quavc discrctionc orthodoxi cx
rius in quiiiquagcsimo (piiulo psalino dicit :• In ira Scripturis iiitcllcxcruiit -SOi et docucrc doctores
deduccnlur hi populi, quibus ad pocniB scnsum sa- (luoniaiM passus cst Cliristus pro oninibus, licct non
lus resurrcctionis est constituta : a qna ira uripion- oinncs ad ;ctcrnaiii salutcui passionisejus iiiyslcrio
dos nos Apostolus pollieetur diccns, Quoniam si rcdimantur, Pclri verba considcrcmus qui dicit :

cum adliuc peccalores csscmns Chrislus pro nohis jYoh turdal, in(]uiens, Dominus promissioncm swint,

mortuus csl, mnllo maqis juslilicati in suwjuinc ejus ,'!('(/ c.r.tpcctat pivplcr vos, nolcns aliqucm pcrire,.u'd om-
sulvahimur pcr cum pivnilcnliam rcvcrti (II l'elr. iii,0). El Pnulus
iih ira [lioni. v, 9). Pro peccalo- ncs iid
 :

4G7 HINCMARI HHEMENSIS AIICHIEPISCOPI. i68

dicit : Qui proprio Filio suo non pcpercil, scd pro nobis \ libro sficundo de Nuptiis ct Concupiscrntia dicit
omnihus Iradidil illum {[iom. viii, 32). Et : Si unus {cap. II):" Vasculus qui non circumcidetur eiimc prx-
pro omnibus niortuus csl, ergo omnes morlui sunl, pulii sui octavo die, disperiet unima ejus dc gcnere
et pro omnibus mortuus cst {II Cor. v, U), qui dedit suo, quia testamcntum mcum dissipavil {Cen. xvii, 1 i).

semetipsum redcmptioncm pro omnibus (I Tim. ii, 0). Dicat istc, si potest,quomodo pucr illc tcstamfntum
Et Gralia Dci pro omnibus (juslavil mortem
: [IJehr- dissijiavit octo dicruni, quantum ad ipsiim proprie
II, 0). Oiiia ut Ipuius rlicil, Omnes nos velut oves cr- attinct, innocens infan.s : et tamcn nulloinodo Deus
ravimus, unmrjuiujuc in viam suam declinavit, et Do- vcl Scriptura sancta id mendacitcr diccict. Tunc
minus posuit in co iniquitatcm omnium nostrum{ha. ergo dissipavit tcstamentum Dei, non hoc de inipc-
Liii, 6). Quia vnro non omne.s pai^sionis pjus niystc- rata circumcisione, scd illud de ligni prohibitionc,
riosunt redcmpli, Mcol ipsc fucrit passus pro omni- quando pcr unum homincm pccaitum intravit in muii-
bus, maniCcslat ilpruni pcrlsaiam diccns In scicnlia : dum, el pcr peccalum mors, et ita in omncs hominct
sua justifiravit ip.K scrvos suns multos {Isa.u, II]. pcrlransiit, in quo omncs peccavcrunt {Hom. v, 12).
Et itcm : Ipse peccata multorum tulit (ilnd.). Et Et hoc in illo signiticabatur expiari circuincisione
itcm : Istc asperget gentcs multas {Isa. Et lii, 15). octavi diei, hoc cst, saeramento Mcdiatoris in cnrne
in Evangclio : Filius homitiis non venit ministrari,
H venluri : quia pcr eamdem fidcm vcnluri in carne
scd minislrarc, cl dare animum suam redcmptimicm Cbrisli, ct moriluri pro nobis, et tertio die (qui posl
pro multis {Mat. xx, 28). Et Apostolus : Per unius siptiuium Sabbati fucrat fuiurus octavus) resurrc-
obcilicntiam justi constitucntur mulli (liom. v, 19). cluri,etiam justi salvabantur antiqui. Traditus est
El itcm : Ut
primogenilus in multis fratribus
sit ipse enim piopter delicta nostra, et resurrcxit proptcr
{Hom. Et item Qui multos /iHos in yloriam
viii, 29). : juslificationem nostram. Ex quo cnim instituta est
adduxcrat {Ilehr. ii, 10). Et itcm Chrislus passus : circunicisio in populo Dei, quod eral tunc signacu-
cst ad multorum e.vhauricnda peccata Ilchr. ix, 2S). lum justiti.T fidci {Dom. iv, 11), ad signiiicationeni
Et itein : Chrislus dilc.rit rcclcsiam, ct .tcip.ium tra- purgalionis v.ilcbat ct par\-ulisoriginalis velcrisquc
didit pro ea {Kphcs. v, 25). In quibus singulis son- peccati,sicut el baptismus ex illo valerc cccpit ad in-
tcnliis intelligcndum cst, ideo pro miiltis non pro novationem hominisexquo est institutus. Non quod
omnibus dictum,quia iion omnes crcdiderunt, sicut antc rircumcisionem juslitia fidei nulla crat. Nam
in subsequentibus vori;is Patrum ninnstrabiinus. cum adliuc csset in prcepulio, ex fidc justifiratus est
Scd nt MatthaMis, et Marrus, et Lucas, ideo non pro ipsc .\braham, patcr gentium qu;e fidcin ipsius cranl
omTiibus,sed pro mullisct pro vobis tradoturcorpus seclaturff' : sed supcrloribus ti^mporibus oiniii modo
meum, et elTundetur sanguis mcus, dicunt prolcsla- latuil sacramentum justificationis ex fidc. Eadein
tum fuisso Dominum salvatorcm,quia licet Chrislus C tamen fides Medialoris salvos justos facicbat anti
pro omnibus passus ruoril.non omnespassioniscjus quos, pusillos cum magnis, non Yetus Testamcntuni
mystcrio sunt rcdempti. Et quia non omnes sunt quod iii servituiem gcnerat (Cn/. iv, 2i), ncn lcx
rcdempti pro quibus cst passus, ad infidelium re- qu.T non sic esl data qu.ne possct vivificarc (/</. iii,

spicitpartem.non ad pretii potestatem,cum sanguis 21), scd gratia t)ei per Jesum Chrislum Dominum
Domini nostri JcsuChrisli pretium sit totiusmundi. nostrum {Hom. vii, 25). Quia sicut credimus nos
Sicut enim post advcntum in carne cjusdem Dci et Christum in carne vcni#se, sic illi vcnturum sicut :

hoiiiinum mciiiatoris, non salvati sunl, neqiie sal- nos niortuum, il.i illi niorituruni sicut nos rcsur- :

vaiitur, ncc ctiam salvabuntiir, qui in eum et ciim, n^xisse, itailli rcsurrccturum el nos vero ct illi ad
:

sicut cathnlica tcnct ac docet Ecclcsia, non credunt judirium morluoriim vivoruniqMC venturuTi. No:i
Jcsum, id est salvatorem mundi, vel si verbis confi- ergo i.-lc humanaiv. maledefcndendo inipcditasalu-
tentur, factis autem ncgant, quia non crcdunt fidc te naturam,quiaomncssub pcccato nascimur.ct pr r

qua; pcr dilcctioncm Ojioratur, nam ct d.cmones rrc- uniim solum.qui sinc peccalo natuscst, liberamur,»
dunt ct contremiscunt, diccnte Scriplura Qui non : videlicel fide qii.r jier dilectionem operatur rndcn-
crcdit jam judicatus est {Joan. iii, 1S\ quia non cre- tes, et anle advenlum ct post advcntum Doiuini, et
didlt in nnminc unigcniti Filii Dei. Et Jacobiis : abhinc usquc ad fincm sa^culi crediluri. Qiii vcro
J)
Qui l proderit, fratrcs mei, si fidcm quis dical se ha- c.idcni fide croderc noIucrunt,noIunt,ct nolcnt.ij^si
bcre, oqcra autrm non habcat, nunquid potcrit fidcs sibi caiisa mortis exstitcrunt. cxistunt, cl cxist» nt
salvare eum {Jae. ii, 14)? Et Dominus : .Ye;i OHiiit^ .ihi quia, Prosner dicit {ad ohjecl. Vinr. retp. 1), i"
iit

dicit mihi, Dominc, Doniinc, scd q:ii facit volunlaltin ciilum immnrLalitatis, quod confectum cst de infir-
Patris inci, ipse intrabit in rcgnum calonim .MallJi. niitalo nostra ctvirlutedivina.habel quidcm ins"ut
VII, 21) Ila ct qui antc ipsius in carne omnibu.- prosit, scd si non bibitur non mcdclur.
adventum
non credidcrunt in ipsum, hocesl in Jcsum.qui ven- Hanc catholice discretam intclligcnliani, quod
lurus crat in nominc Domini benediclus rex Israel Chrislus Jesus Dominus noster pro oranibuj pnsoi--
ad s.ilvandasgcnles.vel .si formam pielatis habenles sit, licet noii omncs passioniscju? mj-Floriosiii' r. -
virlufi-iii rjus (iperibiis ncg.-iveninl. piTS'veranti in- demptijdemonslrat eliain bealus.\mbrosius,iii T, -

fidolitatr -005 et iniquilale perierunl. rndcol pra;- slold sccunda ad Corinthios diccns (nii/'. 'i; :•(*"'"'
ter illa qii.p snpra posuimus, bealus Auguslinus in .«I i(nii.« pro omnibus 406 mortuus cit, crgo omtM

1
469 DE PR.EDESTLNATIOiNE DISSERTATlu POSTERIOR. 470

»70/-<(u .?»??/ (//Cor.v, 15). Quoniam Christiis diligpns A urbcs, aut decem, aut viginti, noque ad 407
genus humanum, ut eos redimeret, morti se dedit. unani vos mitto gentem sicut etiarn prophetns,
Et quia nmnes necesse est mori causa Adfe, pro om- scd ad omnem terram prorsus ac marc, lotumque
nibus mortuus est Christus, ut eos a secunda morte mundum, et hunc variis criminibusoppressum.»Et
Iibcraret.»Et in prima Eqistolfi (cap. 11 < Rci sunt : quia non omnes salvantnr ad quos vcrbum salutis
corporis et sanguinis Domini. Occisusest cnim pro missum est, ncc omnos passionis ejus mysterio re-
his qui bcneficium ejus in irritum ducunt. " Et in dimnntur, pro quibus salus pnrata omnibus crucis
Epistola ad Rnmanos :« Sicut per unius deliclum in subiit passioncm, itcm idcm doctor catholicus in
omties homines in condemnalionem : sic et per uuius homilia septima ojusdem evangelista; dicit :» Non*^
justitiam in omnes homines in justipcatio.wm viLv enim, inquicns, omncs qui cx Isracl hi sunt Israe-
{Piom. V, 16).Hoccst, sicut unius dcliclo omnes ho- lita?, sed quicunquc per fidcm repromissmnis nali

minescondemnationcm meruorunt similitcr pcccan- sunt. Si vcro non omnes rcgit, vocatorum crimcn
'-'
tes, ita et in justitia unius omnes justificantur cre- est, non vocantis. » Et item : « Quod ccrte dicit ct
dentes. Si qui autem condemnationem hanc gcnera- Paulus, Voliis, inquit, oportcbnt primum annuntiari
lem esse pufant, simili modo et justincationem ge- vcrhum Dei, scd f/uoniam indignos vos judiraslis.
neralem accpient. Sed non est verum, quia non nm- n conrcrlimus nos ad gentes [Act. xui, 'lO). Et si ig.tnr
nes credunt. » Hanc sanctus Hieronymus tcnuit, antca incrcdibile? pcrmunebant, lamcn postqiiam et
diccns in Expositione Epistol.-e ad Ephesins lloc ipsum a Magis audierunt, confcstim ail r.hristum
:'<

in Dei Filio possibile judicandum est, quod cruore dcbucrunt advolare. Sed utique nolucrunt, ct pro-
pun non urbcm unam, sed totum purgat orbem.» Et ptcrca istis dormientibus illi proveniunt.» Et item
in commcnto Mattbaji « Solus orat pro omnibus,
: in bomilia sexta :« Etcur, inquiens, non hoc Magis

sicut et soIuppaliturprounivcrsis."Et item in eodcm omnibus revelavit? quia sciliccl ncc omncs fucrant
libro » FiliHs hominis non venit ministrari, scd mini- crcilituri. » Et itcm in bnniilia dccima « Et pro- :

strare, ct dare animam suam redemptionem pro tiiiiltis p'erea subjunxit tcstimonium omnibus gcnliljus m
(Miit. XX, 28). Non dixit pro omnibus, sed pro mul- (Mnt. XXIV, 14), ostendens non se exspcctaturum
tis, id est pro his qui credere voluerunt. » Et Beda ut omnes prius credant, et ita ipse qui praedixerat
in homilia Evangclii deeima tertia :« In Spiritu san- vcniat. Quod eniui ait in testimoniuni omnibns gen-
cto baptizans, quin Christus. ad tollenda pcccata tilius, hoc est dicerc, in accusatioucin ac rcdargu-

non solnm Isracl, sed et totius muudi si ei crcdere tioncm eorum qui Evangclio credere noluerunt.»
volucrit, idoncus est. » Sic sensit sanctus llilarius, Sic praidicavit sanctus Augustinus in libro de
dicens in Expositione psalmi cxviii :« Tunc humano Corrcplione et Gratia, dicens (cap. 16) :« Quis ma-
gencri cxprobrct non credenti, ncqu in viain cvan- C gjg Hilexit infirmos quain ille qni pro omnibus est
gclicam pergcnti, id quod in psalmo conlinclur, <)u:r factus infirinus,ct pro omnibus cx infirmilatc cru-
uHlitas in .^anguine meo, dum de^ccndo in corruplio- cifixus? El in librn scxtn conlra Julianum 'cap. .5) :

nem? Exprobrat enim supcrbisatque malcdiclis,ciir Illi sunt liberi a pii^ecato, pro quibus mortun^ cst

nihil in sacramento sanguinis sui atquc mortis utili- qui nunquam fucrat in peccato et cum scmcl sit :

tatissure esse existimaverint, cum illc nostri causa mortuus,tamcuprounoquoqnetuncinoritur,quando

ct natus, et passus, ct mortuus sit. » in cjiis morte, quanta^Iibct aHatis fucrit, baptizatur,

Sic tcnuitetdocuitsanctusJoanncsChrysnstomus,*^ id cst, tiinc ci prndcrit inors cjus qui fuit in pcc-
diccns in Epistola ad Hcbrn?os,quaIilcr « gratia Dci cato, quandn in (^jus morlc baplizatus morluus fuc-

pro omnibus gustaverit mortem, non pro fidclibus ritetiam ipse pcccato, qui mortuus fucral in pcc-
tantum, scd pro mundo universo. Et ideo dictuin cst cato.»Sic rugitus magni Leonis, pap.T scilicct Ro-
ad mullorum exhauricnda poccata. Et ipse quidem manaj urbis, qu;c caput esl Ecclesiarum omnium,
pro oninibus mnrtiius cst.Quid autcm si nnn omnes alqnc totius orbis. pcr tntiim, ut pr.Tmisiinus, iulo-
crcdnnt? lllc quod suum erat implevit.» Et in bo-^ nnt munduni [cpist. 117, cnp. 'i) :« Elfusio, in(]uicns,
milia sccunda Matth.fi evangclist<-c :« Et hoc, inqiiil, jusli pro injustis sanguinis Cbristi lam fuit divcs
libi ante mc Isaias propheta denuntiat.Siquidcm ip. n ad pretium, ut si universitas captivorum in Re-

sius pr.cdicans passioncm et plurimam pro toto ter- dcmptorcm sunm credertt, nulluin diaboli vincula
rnrum nrbc pissimamque curam,atquc admiralns,>i rctincrcnl. » Sic sancliis Grcgorius tcnuit ct pr.Tdi-
ct rcliqiui. Et itcm in homilia quarta « Xnn dixit, cavit, in libro Moraliuin decimo quarto dicens
:

Pariet tibi, scd mcdium illud posuit atquc suspcn- (ca/>. 22):« Stulti guoijuc dcspicichant mc ijoh mx,

sum. Non cnim illi, sed universo prorsus orbi pc- 18). .\c si apcrtc diccrelur Ipsi eliam me dcspcxc- :

perit Chrislum.ii Et post pauca :« Por ipsum bona runt, pro quibus sanandis stultitiam pivTdicatinnis
universo orbi confercnda pronunliat.» Et ilcm iuA assumpsi, id est, ut pcr carncm Vorbi sanarentur,
homilia dccima quinta :« Vos cstis sal tcrnv (Mat. ct ab ipsis dcspcctus sum, pro iiuibus stultus .rsli-
v, 13). Per quod ostcndit quani neccssnric ista mavi vcritus nou sum.» Kt iii hnmilin Ezcchiclis
pr.xcipiat. Non cnim pro vcslra, in(|uit, saltilc liin- propbct.e « Pro clcclorum vila usqiic ml morlcin
:

tnmmodo, scd [iro universo prorsus orbc li.cc sc tradiilil Et in liomilia Ev.ingclii
.•iiictor vita>. »

vobis doctrina commiltilur, Non ad duas quippc vigcsinui : « lllum Joanncs Baptista pr;cdicarc vo-
 ;

471 HINC.MARI HHE.MIiNSIS AIICUIEPISCOIM. 472

niebat.qui quosdam cx Juflsea rl muUos exgenlibus A lolius mundi cssc celebrandum. Et paulo post
>•

salvare venicbat. » Et in vipesimo libro Moralium " Consulte vel aqu.-n bajuli vel domini dnmus sunt
« Redemplor corpus passioni obtulit, quod pro clo pr.-clcrmissa vocabuia, ut omnibus Pasclia celcbrarc
ctis assumpsorat. » 408 El itcm : " Interpcllat pro volcntibus,hoc eslChristi sacramentis imbui, Chri-
nobi.s Dominus, non vocc sed miscrationc,quia quod stum sua; mcntis hospitio susciperc quaTcnlibus,
damnari in clccti? noluit, suscipicndo libcravil » Et facultas danda signclur. »
idcni in libro vigcsimo quarto Moralium (cap. U): Sic et Cassiodonis inlellcxil ac lenuil, dicons in
« Oiiia igitur Uominus vcrc natus, vcrc mortuus, psalnio cxLix : " LaudaU: 409 cum in flrmamcnlo
vorc rosuFcilalus, in omnibus lamcn distat a nobis virlutis rjus. rirmitas virlulis ejus est, qiiia cvilium
magniludinc potentia;, scd sola concordat nobis vc- proomnium sululo suscipicns, rnortem ipsain cum
rilate nalura;, beno dicilur, quia pro nobis iste an- auctore nequissimo potcnti.ns sua: virtulc superuvil.a
gclus nnum dc similibus psalmo cxlm « Nemo autcm roquisivil uni-
ln(|uiUir (Job xxxiii, 23). Et in :

Cum cnim in cunclis opcratinniluip suis immonsa mam

ojus.dum ei nulla consolatio pra-bcrclur, sod
nos virtutc transocndal, in uno tamcn a nobis id cst solus ad passioncm reiiclus est.qui cra'. pro omnium
in forma! variclate, non discrepat. Por hoc pro nobis salulc moiiturus. » El ilcm « Nam ii iUud deitatis :

Patri loquitur, per quod semetipsum nobis similem „ sua; culmen mirabilc noii inclinassct sun.pti corpo
ostondit. Loqui quippc ojus vcl intcrpellare est, ris voritatc.quemadtnodum pro suhitc omnium cru-

ipsum se proomnibus hominonidcmonstrare.»Quo- cifigi potuerat?" Et in psalmo cx .'\'irtutcni operum

modo autom id quod diclum ost, se pro omnibus suorum annuntiavil populo suo, scilicel Christi r
demonstrarc, nianifestius inteliigero v.aleamus, os- qucin redemit sangiiinc prctioso. Kl in p~
tendil cvangclica veritas dicens : Ut omnis qui crcdil cxxix :« El copiosa apud eum redemplin, nl [.r« '. -

in ipsuni non pcrcat,sed habcnl vilam ,Tli'rnam (Joan. illc sangiiis tanta fuerit ubertaledi'.
III, 15) : qui ivro non crcdideril condcmnabilur (!Uiirc. nus totiusmundi peccalarcdimcr<^',
XVI, i(i), ut pr.Tfalus doctor in libro trigesimo soxto diluvio salulari orbem terrarum a su ooiii ..»- .i .-

Moralium dicit Sed iniqui omncs .•ctcrno sup-

: piuret. » Et ilcm in psalmocxLvii :.. Qui enim eril
plicio et quidcm suainiquitate puniuntur, et tamen illiusgaudii modus, conspicere illum doniinum re-
ad aliquid concremantur, scilicel et justi omnes, et rumquihic moricreditusest prosalulecunctorum?"
in Dco videant gaudia qu.-e pcrcipiunt, et in islis Et in psalmo csviii :« Judtj^xi judiciwn meum, el re-
rcspiciant supplicia qu<o ovasorunl. » dimemc. Quem rediniore polcrat nisi crcdonlfm.aut
lianc discrctam intelligcntiam dc redemptione proquomaximesanguinom redcmptioniselTundcrel.
qua; lit por sanguinem Christi, cnm suprascriplis si lidelis famulus non fuissel?.\ddidit : Propterelo-
magistris catholicis intelligendam atque tenendam, C quim tuum vivifxra mc : illo scilicel, ubi prrimiltit.

et venerabilis Beda presbyler intellexit et tenuit, Qui credJt in me non morietur, scd hahent vitam irl^r-
dicens in cxpositionc Evangclii Luce : « Fnctus csl nnm.Talo esl ct illud prophcta» qu.xTcntis Domino de
sudor ejus sicul qutl,T san^juinis decurrentis in ter- quihusdam, .l«n'iis<i cos, inquicns, rt rcnucrunt ac-
ram (Lue. xxii, 44), ut universuni late terraruin cipcrc disciplinam [Jer. v, 3) ; et : Curnvimus Rahy-
orbem peccalis morluum sua morte inno.xia cale- loncm ct non est sanata (Jer. li, 9). Et Dominus di-
st«m resuscitarct ad vitam. » Et itcm : Quod vesle cit : Interfici cl penlidi poptilum juslum, et tatnen a
alba induilur. iinmacuIat.T dat indicia passionis, • viis suis non sunt reversi (Jer.xv.'! ).Et rursus ail : Po-
quoniani .Vjjnus Doi immaculatus totius mundi sil pulus non e.it rcvcrsus ad perculientcm se Isa. \\, 13).
peccata ablaturus Kt cuni tctigissct auriculam cjus El : tii.r in lcnehris lucct. et l'nebr,r eam non coni-
sanavit cum (ihid., 51), mystico dorens ct ipsos, si prchetidcrunl {Joan. i, 5i, et rcdemptor mundi dcdit
cunvcrlantur, posse sanari, qui in sua sunt mortis pro mundo sanguincm auum pt mundus redimi
conscnsiono vulncrati. » Et item :« Ppstquam vetic- noluit. Et ifem scri|)lum cst : Soli timere paupercula
runl ad locum qui vncatur Cnlvari.r, ihi cruci/i.rc.- tcmpcstalc canvulso, quia in ramwo paupcrtatis ftr-

runt cum (Luc. xiii, .3,'?). Proptcroa autcm ibi cru- cori ti' \lsa. liv, IT. El itom : Loquimini ad cor Je-
cilixus cstDominus, ut ubi prius eral arca dam- n rusnlcm, et avocate eam 'Isa. xl, 2 usquc dum di- ,

natorum, erigcrenlur vexilla martyrii. El quomodo ciliir, Rccepit dupticia dc manu Uomini pro omnibu*

pro nobis maledictum crucis factus esl, et flngel- pcccatis suis [Ibid.). Et itcm scriptum cst Livor :

Intus ct crueifixus, si pro omnium salutc qiiasi vulncris ahstcrgit mala, et plag.r in scerctiorihw: ven-
noxius intcr noxios cruciligitur, iil ubi abunduvit tris (Pror. xx, 3<>). Et .\poslolus : Fuistis aliquando
]>cccatum, suporabundot ct gratia."Et iti-m :.• Vc- tcnclir.T,nunc autem lujc in Domino F.phes. v, •<,,
lint nolinlergo Juda>i, omne mundi rcgnum, omnis quia lenebr.-c lucem recipientcs illuminala; sunt, ol
niundana sapionlia, oniniadivin.o legis sacrumcnla credcnles mundi prelio ad salulcm rcdcmpli sunt.
testanlur,quia Josus rex Jud.vorum est. hoc esl im- Et Prospercx deIeg.ilione apostolirjc scdis hancca-
pcrulorcroilonliiinicl ronlitcntiiini Dcum.^^Kl ilcin : tholicnm inlolligonliam demon^tral ronlra OaMns
« Pulchiv auloni paraluris Paschu iliscipulis homo in i-ecapitululione nona :•• Qui, inquiens, diril iiui il

ani[ihoraiii aqu.-c porlans ocrurni, ul ostcndatur nnn pro totiiis muiidi rodcinplione Salvalor sil rru-
hiijus Paschu' myslcrium pro ubsolutione perfcct<i citlxuf , non ad sacranicnti virtotcm, scd ad inlide-
473 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 474

lium respicit paftem, ciim sanguis Domini nosiri A eam voluerit rcvelare : omnes filii lucis, filii pro-
Jesu Christi pretium sit totius mundi. » missionis, filii Abrahas.filii Dei, genus electum,re-
Hane ipsa sancta scdes apostolica in arcanis cnp- gale sacerdotium.veri Israelit.-e, pra>cogniti et pra»-
lestium mysteriorum, ex apostolorum traflitione, ordinati ad rognum Dei qui eos vocavit, non solum
retinet dicens : quajsumus, Domine,
lltcc hostia, ex JudKiSjSed etiam ex gcntibus (Uom. ix, 24), te-

mundet nostra delicta,quK in arca crucis immolata stimonium ejus quide ccclo vcnit accipiunt signan- ;

totius mundi tulit offensam.Et item Annue nobis, : tes quia Deus verax est, id est expresse significantes
Domine,ut anim.-c famuli tui Lconis ha-e prosit oIj- in sui salvatione, quoniam Dous verax est,implens

iatio, quam immolando totius nunidi triljuisli rc- et perficiens quod promisit Abraha; omnium gen-
laxari deliola. l']t : Respice, omnipotens et miseri- tium patri, qui, polliccnto Doo quod h.Tros futurus
cors Deus, super hanc lamiliam tuam, pro qua essetmundi, non lixsitnvit difjidentia, scd conforla-
Dominus nostcr Jesus Christus non dubitavit mani- tus csl fide dans Qlorinm Deo, cl plenissime sciens
bus noccntium, et crucis subirc tormentum.
tradi quoniam quod promisit polens est et facere (liom. ix,

Unde 4IO legcm credendi, ut bcatus Ccclestinus 20).»Et itcm contra Vincentianos et Gallos [resp. 1):

scribit ad Venerium et Oallicanos episcopos,lex sta- iiDominus noster Jesus Chrislus,liber a mortis dc-
tuat supplicandi, Et itcni Prosper libro primo dc n bito, et solus absque peccato, pro peccatoribus et
Vocatione gentium (cap. 20) ^dgitur quantum atti- debitoribus mortis mortuus est. Quod ergo ad
net ad humani gcneris ciEcitatcm,longa ignorantia; magnitudinom etpotcntiam pretii.et quod ad unam
et superbia: nocte contractam, vcnit in mundum perlinet causam genorishumnni sanguis Christi re-
creator mundi, rt Hi!(?((/!/s eum non cngiioi-il {Jonn. demptio est lotius mundi. » [Ad cnpit. Gal. sent.
iO),lux lucel in tcnehris, cl k-nelmc cam noii coin- sup. 9.) A quo protio extranei sunt, qui aut dele-
prehenderunt (ihiil., 5). Qui super omnes est, quftd ctati eaptivitate redimi noluerunt, aut post rcdem-

vidit et audivit testalur, et testimonium ejus nemo ac- ptionem ad eamdem sunt servitutem pcrscverantcr
cipit (Joan. ili, 31, 32). Sed quia non frustra Deus reversi.A qua et a poenis ajternis eidem captivitati
Dci Filius venit in mundum, et dedit semetipsum ac servituli dobitis,atque a justo judice praoparatis,
pro omnibus,et pro omnibus mortuus est, non l(in- nos eriperc et tueri atque illKsos conservare digne-
Inm pro gcnte, scd ctiam ui fUios Dci disjiersos con- tur,qui sanguine ipsius Mcdiatoris ae Redcmptoris
ijreynret in unum (Joun. xi, 32) ; et univcrsis dicit : uostri eruit nos de potestate tcnebrarum, ct trans-
Venite ad me, omnes qui lahoratis et onerali estis tulitinregnumejusdemFilii charitatissuaj.Cui cum
[Mat. XI, 2S), et servato sibi incognoscibilis arbi- eo in unlfate Spiritus sancti est honor,et gloria, ct
trio electionis, dat sui Patrisquc notitiam quibus iraperium, por omnia siccula sfficulorum. Amen.

413 HINGMARI
ARCHIEPISCOPI RHEMENSIS,

EX SANCTIS SCItlPTURIS ET nRTIIODOXORUM Dlf.TIS.

coLij:ciiO
DE UNA ET NON ITUWA DEITATM
SANCT.E VM)KI.IGKT ET INSEPAltAHII IS TIUNITATIS UNIT,\TK,

A'l rppcllcndas Gothescalci blasjilwmiiis cJksi/hc n:ciiiiis rcfulandas '.

PUOLOGUS.
Hincmarus, nomine non merito Rhemoruiu opi- (] talo hyiiini, cujus auotor pi^nitiis iguoratur, iii qii;i

scopus, .ic plcbis Dei 1'amulus, dilectis licclesi;e ca- dicilur ;

Iholicic (iliis ct comniinistris nostris. '' lioia li.llii^, iiii;i.|iii' |Hisoiiinis,

Diu ost (|iiMd ipiidani.occasionc acivpla do linali- iIiloot;iliililor voouiii ii.ivilililnis iit i iiiii dosooron I in-

a Flodii;irdus,lilirii 111 llist(iri;i'Rhomonsis,cap. 1.5 : qiwd dirin.r Trinilalis dcitas trina non sit diccndd.
Scripsit pr.Ttcrci llinciiiarus liliriini colli'clum e.v or- cuin sit ipsius .•^uniiiia Trinilatis Huilas,ndrcpcllcndas
thadoxorum diclis l'alnini, ad filios Kcclcsi.T sit.c, ('•otlw.icalci hltisjdiciiiias.
473 lIINCMAiU MHliMEiNSlS AIICHIEPISCOPI. 476
rutnbrntos, rn^pc riiiit ronlcndere quod sicut trinus A P*"" Brcgem vigilant, divina siipcr eos gratia largius
et iiniis Doiis, ita Irina ct una Dcitap et dclicat et coruscat? et qiiod ex sentenlia ranticoriim Cantici
calholice vaieat dici,unrie quique pro suo modulo explanat : yitstix tuus siatt turris I.iltani {Canl.\\\,k),

scriplitarunl.Inter quos et Ralramnus.Corbei.T mo- quia videlicel prmposilorum discrpfio.elmunila de-

naslcrii nionachus, cx lihris bealorum Ililarii ct bet esse ex circuinspectione, et allitiidine viln; con-
Augustini, dicta eorumdcm dclnincando.ct ad pra- sislere, id cst in valle intirmi opcris non jacere, ct
vum suimi sousum incongruc innectimdo, sicnl ct malignorum spirituum longe prospiccrc.at
inctirsiis
Macurium Antiochrnum cpiscopuin de quampliiri- commissas silii anima.s pcrsunm prnvidenliam cau-
miscalholicorumli'jris fccisse in sexta synodo legi- las rcddere; iit jnxta benll Pelri vocem Domiiiiim
musjcxhdcvolumcnquantilatisnonmodica-scribcns JrsumChrislum sanrfiticemusincordibusnoslris.et
ad llildegariiim Mcldcnscm cpiscopum compilavit. parati sempersimus ad salisfarfionem omni poscen-
Cujus pcrvcrsam intcllltjenliam ipsa cjus collcclin, ti nos rafionem de ea qtt.T in nobis est spe reddcre (/

scriptis aulhenticis collala, mcndacio rcdarpuit et l'etr. 111, Quopropter ministerio dignatione di-
1.5\
rcvincit, vcluti qui lcgcrit apcrtissimc pervidcbit. vina indignifali mea'imposifo,ad hanc solliciltidinis
Hrcc autem .814audicna Gothescalcus, Orbacensis curam ae sttidium non modo vestris petitionibus
monasterii Rhemcnsis Ecclesi.T pseudomonachtis, sum invitafus verum et tractus, et quantum ipsa
taminvidia mii,qiicm in Ecclcsiacantari frinam dei- dcilaa qii.T Trinilafis esl unitasdedcrit.et occupatin
tatcm vetuissc audicrat,(]uam more suo,qui nova et mulliplex, alqtic contumacia incrlinqiie sensus mei
anlea inaudila, can.-cqtie orthodoxorum intcllipen- pcrmiscrit, exseqni ca qii.T pctifis prorurabo; po-
tia; contraria adinvenirc, ac prolerre ab incuntc ncns cum infegrifafesui inhor opusculenosfra ser-
aetate sua; vitiosa; indolisdelcctabiliterstuduit.ct in ejusdem Golhcscalci schpluias, et per sin-
vitiitis

codcm sludio pcrinansit, indc plnrima scribcre, et gulas scntenlias more vctcrum obelum —• id esf ja-
ad quosininquc pnluit, primum latentcr, deindo centem virgttlam eis opponcmiis, ut quasi sagitfa
quanlum sibi licuit, aperlc millerc proctiravit. No- falsa illius dirfa confodiaf, his vcro qua? npponcn-
vissime dicbus istis hanc subjunclam schedulam, ex orfhndoxorum dictisejus senfenfiis figuram
tiir

quae ad nos communitcr per complices ac satelliles XP, qua! chresinwn dicilur pra^notabimus. ut per
suos pervenil,inde conscripsit.De qua bonisvestris cam c.itholicorum tcstimonia, qu« rcsislunt vone-
dcsidcriis placuit.nl hnc opere cum integri-
cam in nosis ejus scnsibus,demonsirenttir, et sano ac vcpe
tatc poncrem,ct post ad sinpriila catholicorum sen- Christiana intclligcnlia, uf iH^vera a Chrisfo ronfra
tcntiisrespondcrem utdumipsiussentcnli.Tfiierint
: antichrislos tradifa. evidentcr simplicibus ct devo-
dc hac causa oribus catholicorum, gladio videlicet tis menfibue osfendatur.Cum aliis pestiferis.mapis
spirituali. pcrempt.T, cajtcrorum qui sensibus in C autcm mortiferis venenis, qti.T Golhescalcus sanam
illius ctirrunt sententiam,muta fiant labia dolosa, docfrinam -tlS non sustinentibus, vocumque no-
sicquc cooperantcDominoomnis iniquitasoppilef os vil.ile dclcclanlilitis,ef prurientes atirct habenfibii.'»,
suum.Pruponcnlcs mihi verba heafi Grcgorii ex Ho- qiii juxta voltinlafcm sttam mapislros sibi cnnrrr-
miiia Evangclii (hom. S) qua dicit Qtiid cst, in- : vare festinant, ut magisfri dcmum erroris (ianf,
quiens, quod vigilanfibus pasloribus angelus «ppa- qui nohierunf fieri disripuli veritalis. hibendapm-
rct, eosqtic Dei claritas circumfulget,nisi quod illi ponif.cogifans et loqiicns iniqiiitalcm in excelsum,
pr» c.Ttcris vidcre subliinia mercnliir.qtti ndelihus et poncns in ccclum os suum, haic eliam dicif :

gregibus pr.ecssc solliciti Funl,dtiniquc ipsi pic su-

SCMF.DLILA liOIHKSCALCJ,
fjund Irina Deitas dici jmsil.

u Quisquis est illc qui dicit quod nequaquam II terunum, et personalilcr trinum. .\t si mcturns
<i Deitas trinadici calholice possit, sed solummodo 1. analhcmnlc rito parcclli, ct illud cum Patripas-
i< Dcitas una sit, debet interrogari subtilifer, quo- < sinnis pali, dixcrit Dcilatcm essc naturalitcr
" modo dicat unam, vel qualiler, ulrum sciliccl I. unam, eredere cons-equcnler debel cl confiteri,
1. nafuralilcr.an pcrsonalitcr. Si rcspntidcf cf dicif '. si tamen ^Till veniam mercri,prorsus esse jierso

II unani Doitatem cssc crcdcndam ct coiilitcndam D I. naliler trinam, sicul scilicet Dcum, nafuralifer
II pcrsonalitcr,nisi fuum concifus corrigaf sensum, f unum.consfal esse pmcul dubio personaliter tri-
II rcvcra cum Subcllio audirc merefur aiialhema .. iium. Ac per hor, sicuf non polcsf in hymnis, ct
V sic prajsenlialiler, ut mercattir illud cfiam parfi I. in SMincforum Patrum libris, ubi dicilur Irinusct
II jure pcrpclualilcr. Hinr cnim ba"rctici Sabellinni •. ttnus Deus. immiitari ct diri sanclus ct unu«
j
II dicli nuncupatiqiic sunl ifiam l'alripassianl,quia .. Deiis ila nimirum sine morlis cxitio immut.iri
;

i> nolucrtinf iicc omniuo poluerunt ncgare Deum ii r.on poftsl, ubi dicitur trina et una DciUlis. iit
I. Pafrem passuiti,dum Dcum pci-sonalifcr somnia- • ilii dic^lur snnctacl upa Deilas,quia rcvcra cuni

II verunl unum.non sicut Ecclcsia sniicla calholica •I hoc nec ibi possit ullatcnus fieri, ubi non csl

II ct apostolica credit et confilclur, Deum naturalt- 11 addita el una, sed solummodo dicitur Deitas
477 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 478

trina; nulta miruis ibi potcst fieri, ubi Dcitas A " co.-pqualcs et co;etcrna^, propterca profecto Deus
<< trina ilicitur ct una:quia scilicct ?iniplicil}usmox trinitas potcstas cst prima.ac pcr hoc non secun-
« dicerctur, sicut ct dicitur : Eccc nunc jam patot « dum .\rianos, quod absit, Ires potcstates, ncc se-
« quia non poterat nec potest revcra dici Dcitas « cunduin Sabellianos, quod absit, potcstas perso-
« trino, scd tantuin Deitas una. Scd profeclo jam « nalitcr cst una.scd sccundum catholicospotestas
« tcmpus estjUt qui credunt atquc dicunt quod non " est una naturalitnr, et personalitcr trina. Restat
« possit auctoritativo nnque vere dici Dcit.TS trina, " igitur etsuppmst, ut illi qui sunt grammatici, si
« ccrnant ct lcgant in libro de sancta Synodo, qui « nolunt csse simul cl hcsrctici, non pr.-esnmant
« scriptus cst in GriTECOjScilicct Constantinopoli, snb « falcri in Eccclcsia vcracis Dei, veri Dei, quod
« Juniorc Constanliiio, a ccntum ct quinquaginta K TijiOsoTEb, id cst trina Deitas, ulla ratione pluralis
« Patiibus jurc daninatos ct anathematizafos ."Vria- « c.xistat numcri, ciim sif ut claret uliquc singu-
« nos colentes cpiOEOTeiai;, id cst trcs dcitatcs : « laris, vidut noverunt univcrsi,qui vel mcdiocritcr
" et tamen in ipso conscqucnter continctur volu- « arlis gramniatica' sunt poriti. Sicut enini Deas
« mine.in edicto scilicct Constantini^conglorifican- « Trinitas niimcri singularis est juxta illud : Bcne-
" dam trinam Dcitatcm, ncc addi tamen illic opus B ilirta sit snncta Trinitas, sic ctiam numori sin-
fuitunam, quia scilicot, dum sub numero singu- „ « gularis est TpiesoTsia trina Deitas; cum tamen
" iari dicitur Deitas trina, licet non sit dicla, sub coii,stct econtra numcri phiralis Arianorum esse
" intoHigitur tamcn simul et una. Sic onim dilecta « TpiOsoT^ia;, id est Ircs doitates, a catholicis jure

" cst a Prospero trina majestas, a Prudcntio trina " damnalas.Igitur jurc siib numerosingulari triuE
" pictas, ab Aratore bis trina potestas; sic ct a " ct uni Dcitati suppliciter,ve1ut cxpedit.compctit,
« Grrecis TpiTiy.ov, a Latinis autcm satis proprie, " congruit, dicimus :

« regulariter atque catholicc dicitur trina sanclilas. To trina neitjis, ii'.i.ti|iii' po.>''iniiis.
I't ciil|i:is alilii.is. iiii>;iii ?ii]ilr,ilia?.
« \r per hoc sicut ab cis catholicissiine dicitur
LJti.s |iaceiu raiiiiilis, iius quoque j^loriiiui
« Tp'.0EOT£b, sic ct a nnliis catholicissimc trina Plt cuiirla silii siciula. .4iuen.

" Deitas. Cum taincn ct illi, et Latini conscnsu « Non enim diciraiis, sicut Ariani, vos, tres deita-
« 41© damnaverint ct damnent analhenia-
pari, " tes, [loscimus ut culp<as abluatis, noxia subtra-
" tizavcrint et anathematizent .Arianos, qiii coliint " hatis, dcfis paccm nobis, nos quoquc gloriam
" tres majcstalcs, trcs pictales, trcs potcstates, <' vobis. Dcitas vigila, qu.v. trina vocaris ot una,
" tros doos, atquc Ircs dcilates. Nccnon ctiam « crcdcris, assoreris, cognosceris, atquc probaris,
« siniililcr, sinon mullo amplius,conslat ct claret " auxiliarc tiiis, ut ogenis ad omnia servis. Istud
" rite damnatos atqne damnandos Sabellianos, « attondat, appendat, et mentc perpcndat, cui
" eosdemque Patripassianos, qui colunt secundum C « sonipor adoranda, colenda, tremenda, trina
« Judaicam paupertatem singulariter solitariam et «413 cl una Deilas dat, quod hic insercndum
" personaliler unam majestatem, pictatem,potesta- « pietas illius inspirat et donat.Quod videlicet.sicut
« tcm, sanctitalem, deilatcm. Namquc dum solus " uiiTimi|uamquoexTrinitate personam qiiisquisest
« Pater sic est Dciis, ut non sit ex Deo, sed genuerit « catholicus credit ct confitetur integrum, plenum
" Douin,- et solus Filius sic est Deus,ut geuitus sit a « porfoclum penitus Deum:sic unicuique pcrson.T
" Deo; et solus Spiritus sanctus sic est Deus, iit « suam propriam deitatem, intcgram, plcnam,
« procedat cx ingeiiilo simul ct cx gciiilo Doo : « pcrlbolam, pcniliis incssn credat, confitcatiir et
« patct prorsus,quod naturaliler unus ot [lorsonali- « asscrat, alquc pro viribus collatis ot conforoudis
" tor trinus est Dous. Itein dum Dou.s Pator Dcitas « deiucops divinitus contradientos quoscunquo coii-
« estingcnita, innascibilis ol innata : ct Deus Fi- « vincat.In hoc cnini liquot luce clarius.quin patot
" lius Dcitas genita, nascibilis et nata : ct Deus « solc splendidius, quod inost unicniquc persona!
« Spiritus sanctus Doitas cst ncc ingcnita, innasci- " siia propri;i dcitas atque divinitas. Quia rcvcra
« bilis et innata, neque gcnila, nascibilis ct nata, « ncqiia(]uani assumpsil humanitatcm, quod absit,
« sed procedens a noitafe ingcuita, iunasoiliili, ot « ullo inudo tota Trinitas, scd sola taiiluniiiiodo
« innata, et a Dcitale gcnita, nascibili et iiala ;
" Filii dcitas. H,-cc est scmpcr iuvicta viclrix do
« clarct, omnino quod iyix Tpii;, id cst sancta I. triiia ol iiiia Dcitatc catholic!c fidei vcritas.Itaquc
« Trinilas,sicut unaessentialiter atquc naluralitcr, " sicut cst aiitcs.Tecula.sic pcr sa!cula,ctin Sivcula,
11 sic procul dubio est pcrsonalitcr Irina Dcilas : " bcucdicta sil trina ct una Doitas, majostas, po-
« siculi scilicct majcslas, piclas ot potostas, ob id « tostas, piolas, verilas, charitas, ct sic soinpcr
« prorsus est una simul et trina, iiuia rovora una- « oiiiniinoda iiisi soli laus, gloria, clarilas, Aiiion.
« qu,i'(|ue pcrsoua por se cst potostas priiiia, sieut « Da, Dcus, vcre ac vivc, naturalitor unc, |ioiso-
« evidontcr de Deo Dci Kilio dicilur in Mich.va " nalitcr Irine, tuis evidenter electis crcdcrc, iiilol-

« propheta Et tu, ttirris iircijis itcbulosn fdia llic-

: « ligcre, coufitcri cl asscrcrcquod qucmadmodam
« rusiilciii,(iil le venicl, cl usifue ad tc vcnict jiotcsliis « tu, Dcus, qui iuler|notariv tiiiior, ct tu iJous
« primii (Mirli. iv, 8). Ergo ((uia noii ost l'alor " charilas,(|iii inlorprotaris auuir,cum vocaris por-
« niajor Filio, iicipic Filiiis iiiajnr S|iirilii sauclo, « soualitor Iriiiiis liiiior, ol triuiis amor.nou (iiiiod

" sod omniiio tol;c tros porsou.o, sibi siinl iiiviooin « nbsit) tres naluralitcr timorcs ct amorcs, vcruni
 ; ;

i^^ HINCMARrs HHEMKNSIS ARCniKPISC.OPUS. 480

I' naliirfililfniniisrf linior rt amor : sic nihilominus j^ d.Tmonia in simulacris coluntur, diabolus Fcindcns
« cum vncaris TiiOsoTsia trina doitas, ct trina rlia- se a charitatis unitale, vcrha Dei dicentis : Faria-
n rilas, non, (\\\rn\ absil, tros naluralitpr fleitatcs, mux liomincm ad imaijincm cl similitudincm noUrnm
" ot cliaritatcK, snfl natiiraliter una es Dcitas, et (Gcn. \, 1(1), malc, ut solcl, iiitcrprelans adinvcnil,
" una tantummdfJo charitas.Ouod profecto per pne- et sua invidia, qua mors in orbem lerrarum intra-
« dicatorem veritatis, et doctorem genlium in lidc vit,in succo pomi ligni vctiti primis hominibus pro-
c< cl verilale, qni dixit verissime, Nnn criin pnssu- pinavit, dicens : Erilis sicul dii (V,cn. iii, 5), cuin
I' mus aliijuid lonlra vcrilalcm, xed jiro vcriliilc {II Deus qui cst sancla Trinilas.ut Athanasiiis in libro
I' Cor. XIII, 8), patcnter possumus proliare. Siqui- de propriis Personis, ct de unilo nomiBie Deilalis,
" dem qnando baptizamur, id est tinguimur, ler ; cl Hilarius atquc Ambrosius in libris dc Fide, el
<i procul dubio mcrgimur.ct tamen proptiM-ca trina Augustinus dc Trinitalc oslcndunl, in
in lihris
« ipsa mcrsio, et trinum baptisma, id est trina crcatione primi hominis dixeril Fnciamns hnmi- :

I' tinctio, non, quod absit, trcs mersiones, ct trcs ncm ud imaijincm clsimililudinem nostram. Singuhiri
<• tinctiones.ant trin liaplisniala, sed una est genc- quippe numero diccns ad imuijincm ctsimHiluilincm,
" ralitcr mcrsio, et unn linctio, id cst unum bap- ostendit non Irinam sed unam csse naluram.hoc cct
c< tisma, dicentc Apostolo : Unus Dominus, ttnn n dcitatcm,ad cujus imaginem fiercl ad ima- homo :

« fidcs, unum Ixijitismn {Kplies. iv, .5), Pari ctiam ginem suamsanctaTrinitas unusDeus fecil
videlicet
« modo, cuni tlifilur trina vel tcrna fides, ul est ilium.sicut sacra Scriptura manifesle dcmonslrat
« ilhid Sednlii fidelis poela^ lui : et dicens pluralilcr, Facinmus ct noslrnm, ostcndil
Deum, ad cujus imagincm homo licbat, non unam
Islc ruleni firn.Liii, asl lii<- iinii ,iiiipl<'ililiir iinani :

esc personam, sed trcs essc personas. Sic el de eo

« non tres, qnod absit, fiilcs, seil iiiia est fides, quod Dominus in Evangclio dixerat Ego cl Patfr :

« dieente Apostolo,!(/i'( /i(/(',<.Itaf|nc fiui ntilunt cum unum idem

sumtis (Joiin. x, 30), di.-ibolus in vasis
« Sabcllianis h.Trelieis in a'lcrnum habcre socic- sibi condignis loqucns, unionem in Irinilatc perso-

« tatcm, credant, confitcantnr, cohint, canaut cum narum per Sabellium docuit, cui in dicto tumus
" catholicis trinam dcitalcm,
catholici TpiOcorEiav, mentis oculos clausit, et per .Vrium unius deitalis
(( tp:Ti-;:m, trinam sanctitatem, trinam vilam, sa- subslanliam divisit.cui vcluti et primis hominibus
« pientiam, gloriam.lrinum tiinorem, trinum amo- mcnliens oculos ad scicntiam mali apcruit. et ad
« rein, Irinam cliarilatem, trinani lucoin, salnlem, boni ac veri scicntiam clausit, in eo quod dietum
" virtulem,pacoin, (larilatem, trinain majestalcm, est HHUm.ne fiat disrretio potestalis.Cujus inspira-
« potestatcm,pietatem.Qiiippe cum dcbeamusetiam tione Gothcscalcus Arium sensu sequens, quem
« ternam sen trinam amiilccti fidcm, quam negant C verbotcnus dcteslatur, post cognitam immanis sce-
" pcrversiSabelliani persuaniijcrfidam iinpietatem. leris vindiclam iii eodcm .\rio juslissimc salisapcr-
« Cuncta sic csse eeu dixi.in dnobns probari potest tam.trinam deilalem dogmatizarc non timet.Conlra
" patenler nominibns tantninniodo singnlaris nu- quos .\riiim vidolioel, et Arii imo ipsius diabolu fi-
« meri, hoc est in hicc pariter el' pace. Lux cnim lium CiothcsealCDm, beatus .Xmbrosius.sanrlo Spi-
« ct p.nx ingenita.et lux et pax genila, quin ct lux ritu inspirante, in libro dc Spiritu sanclo (rap. i'.i)
« atque pax procedens,non trcs pluraliter luccsaut exponcns Apostolum Gralia Domini nostri 7«u
:

« paces dici sinuntur ah arte graniinatica, ncquc Chrisli, ct charilas Dei, et eommunicntio Spirilut
« tres naluralitrr, nt lalrat h.Tresis .Ariana, ncquc saneti etint omnilius vohis II Cor. xv, 13) Adver- : <•

« personaliteruna.sicnlsoinnial hajresisSabelliana: timus igilur, imiuit, quod Pater et Kilius et Spiri-

« scd prooul duliio lux ct pax cst naturaliler una tus sanctus in uno codcmque templD per nBtnr»
» et personalilcr trina, sirut amplecfens trinam ct ejusdem mancant unitatcm, Erpo divinic CBt pttte-
« unam fidem,4ISar per hoc rrrdens, ronftlons, statis qui habilat in templo. Sicut enim PStTlfi el
" rolens, canens Irinam cl unam lucem el paroin, Filii, ita et Spiritus sancti siimus templuni, non
" m.njestalom. pnteslaloiii , pielatem, trinani ot multa lonipla, sed unum lemplum. qiii uniustrm-
unam deitatcm.Scd trinum ct unum Doum crcdil
j)
plum 419 cst poteslatis, L'bi enini una deilas in-
" et confitetur Bcclesia magna, sancta, catholica, lelligilur {cap. H), unus Dcus dicitur quia unus
:

" cui gralis data est, datur, et dabitur Dci gralia, Deus.una divinitas.et unitas intelligitur potcslatis :

« et ob id prorsus ab ea vicissim supplicitcr dala et trcs deos non asscrimus,sed nepamus.quiB plu-
« esl, datur et dabitiir, ipsi trina; ct uni deitali, ralitalem non unitas faeit, sed divisio potestatis.
" tam per s.Tcula, fpiam sinuil et in sn;cula, jure Quomodo enim pluralitatem rccipit unitas divini-
" laus,hnnor,gloria. .\nicn. Juxta illam sentcntiam tatis, cuni pluralilas numcri sit, numeriim autcm
« dcnl mihi sapientiam, dabo gloriam. .\incn.Vir- non recipial dlvina natura.» Ilinc manifrstum csl,
<( tutibus plenus invilus ad regimem veniat. virtu- quia sicul iinilas numcrum non habet.ita Irinavel
" libns vacuu? nec coaclus accedat. ><
trinita? numerum hal-et Krpo quod diritur trinum,
XP. Hactoiius h.crcseos, abhinc su.i; incboationis vel trina, qu.T habent niimeruni.in sancta el insc-

vcrha sunt Ciothescalci.Quod h.Treseos mortiferiim parabili trinitate dcitatis non rocipit iinitas, sed
virus idololatria; seilicet matris, qua plurcs dii.inio pcrsonaruiu proprielas. Proscculus quoque pcr-
481 DE UNA ET NON TlilNA DEITATE. 48-2

versis interpres diabolus.loquens primis hominibus A dillicilium, cum calumniator nullus instarel.Xum-
adilidit scienlcs bonum
mutuin {Gen. iii,35),(]ua-
ct iiuid eniiu perfecte de Trinitalc tractatum ost an-
teiius sicut ipse ex provectu avaritiaj supra moilum teciuam oblatrarent .Vriaui? Nunquid enim perfeclo
altitudinem appetens, quando dixit Siiailis cro Al- de paMiitentia tractatuin est aiiteiiuam obsistercnt
tisiimo {Isa. xiv, ii)cecidit, ita et homo immode- Novatiani? Sic non perfecte de baptismate tracta-
rato sublimitatis ambitu caderet,sicut et fecit.Nam tum est,antequam contradicerent foris positi reba-
cum indeblte appetivit divinitatem, perdidit juste ptizatores : nec dc ipsa unitate Christi enucleate
immortalitalem.uHujusvirBraediator.ut .A.ugustinus dictum posteaquam separatio illa urgere
est, nisi
dicit,homini diabolus,ut diximus persuasor peccati enim sensus sancta-
cojpit fratres inlirmos. Jlultos

et praicipitator in morte exstitit. Quam mortcm, ut rum Scripturarum latent, et paucis intelligentio-
scriptum est, Deai noH /Vcif, quia
causa mortis ipse ribus noti sunt, nec asseruntur commodius et ac-
non fuit sed per ejus retributionem justissimam,
: ceptabilius, cum
respondendi hareticis cura
nisi
mors de qua scriptum est Mors et vita a Doinino
: impellit.Tunc enim etiam qui negligunt studiado-
Dco est (Sup. I, 13), irrogata est pcccatori sicut ctrina', soporo discusso, ad audiendi excitantur
supplicium judex irrogat reo.Causa tamen supplicii diligentiam,ut advcrsarii repellanlur.Denique quam
non est injustilia judicis, sed meritum cziminis. ..j.
multi Scripturarum sacrarum sensu de Christo
Hominemautem,miserumet mortalem suasuasione Deo asserti sunt contra Photinum? quam multi de
elloctum. quempcr consensionem seductum tan- homine Christocontra Manichajum? quam mulli de
quam jure integro possidebat,et ipse nulia corru- Trinitate contra Sabollium? quam multi e unitatc
ptione carnis ot sanguinis septus, per ipsam cor- Trinilatis adversus Arianos, Eunomianos, Alace-
poris fragilitatem nimis egenumet infirmum tanto donianos? quam multi de catholica Ecclesia tolo
supcrbior.quanto velut ditior et fortior, quasi pan- orbe diffusa,et de malorum commistione usque in
noso et ffirumnoso in sua etiam propaginc domi- finem sKculi, quod bonis in sacramentorum ejus
natus,quia per unum hominem peccatum intravit societatenon obsint, adversus l)onatistas,aliosque
in mundum, ct per peccatuii mors,et ita in omnes siqui sunt qui simili errore a veritate dissentiunt?
homines pci'lransivit,in quo omnes peccaverunt, se Didicimus enim singulas quasque h.-ereses iutu-
iu simulacris.videlicetindiversisquasi numinibus, lisse Ecclesia3 proprias quaestiones, contra quas
por mundum universum quadum justitia Dei sibi diligentius non defenderetur Scriptura divina, si
traditum.ad comparationem perditurum.paucis cx- nuUa talis necessitas cogeret. Quid aulem coegit
ceptis electis,usque ad adventum Domini colifecit. loca Scripturarum, quibus pra;destinati« commen-
lu cujus avontu videns templa d;emonnin deseri data est,copiosius et onucleatius nostro labore de-
nomen liberantis mediatoris currere genus ^ fondit.nisi quod Pelagiani dicunt gratiam
ct in Dei se-
humanum, ha;reticos movit,qui sub vocabulo Chri- cundum merita nostra dari? Haec ergo ut ingratu
sliano doctrina; Christianaj resistercnt, quasi pos- Deo sententia destruatur, gratuilis Dei beneticiis
sent in dilferenter sine ulla correptione haberi in quibus liberamur inimica, et initium fidei.et in ea
civitale Dei, sicut civitas confusionis inditferenter usque in linem persoverantiam.secundura Scriptu-
habuit philosoiihos inter se diversaetadversa sen- ras, uiidomulta jam diximus, dona Dei esse de-
lientes.Qui ergo in Ecclcsia Christi morbidum ali- fendimus. In qua lide inulti eontra praidiotos ot
quid pravumque sentiunt, si corropti ut sanum re- contra cajteros ha:reticos, quos enumerare vel com-
ctumquc sapiant, resistunt contumaciter, suaque memorare nimis est et pra;senti opori iion neces-
pestifera et mortifera dogmata cmcndare nolunt, sarium, quorum tamen sensuin probati asser-
scd defcnsare persistunt,han-etici liunt. Cenus bo- tores aut prorsus laterent, aut uon ita eniinerent,
niinuni callidum non spiritu sapientia-, scd irapa- ul eos eminere fecerunt supcrborum contradictio-
tientia;, quo solent hi-reticorum fervere primordia, nes, qui noverant ha;c Iractare atque dissolvere ne
et paccm perturbare sanctorum. Qua; beati Au- " pcrirent inlirmi, sollicitati qua'stionibus iinpioruni
gustini verba in Gothescalco spiritu diabolico ex- serinonibus et disputatioiiibus suis obscura legis in
agitatii.poliusquo rc|)loto, multutics suiiius oxperti. i) puliliciini doduxorunl. l'ndo .\[iosUilus,iiuoil oliam
Sed hoc, ut4*i0 isdora biiatus .\ugustinus dioit, in pivoniJsiiiius, Oportct, iiiquit, et liarescs csse, ut
usum cedunt prolicioiitium, juxta illud .-Vpostoli : probati inaHi/csti ftant inter vos i^l Cor.u, tJ), qui
Oportet et lisreses cssc, ut probuti manifcsti fiant 4*il corripiendi sunl a pra'positis suiscorreplioiii-
iuvobis (/ Cor. ii, l'Jj. Uiidc etiam scri|)tum ost : bus de cliaritute venioiitibus,sed et quiquo subditi
/•'ilius eriiditus sapiens crit, imprutlcntc aulcm mi- fratres,pro culpnrum diversilate,divcrsis vol mino-
nistro utclur. .\lulta iiuippo ad linoiu calluilicam ribus vel aiiiplioribus : quia ot ipsa quo; dainiialio
pertiiieiitia, duiii lia;reticorum calida ini|uiotudiiie niiiiiinatur, quaiii fecit episcopale judicium, qua
exagitantur.ut adversus eos dcfondi possinl,ot con- ptoiia in Kcclesia nulla iiiajor cst, polcst, si Ueus
sideranlur diligentibus cl intclliguntur clarius, et voluerit.incorreptionemsaluberriiiiuiu cedereatquo
)nstautiuspi\Tdicantur;elmulti(|ui optiiiie poterant prulicere. Nequi; ciiini soiiiius qiiid contiiigat so-
Scripturas dignoscerc ot pertractaic, latobant iu quenti dio,aut iinto llnoiii vil;e liujus de uliquo do-
populo Dei, iicc asserebant solulioiies queslionum speruudum est, uul contradici Deo potesl,ne reci-
 m IILNCMAIIU.S lUlKMRNSIS .Mt(:illKl»ISCOI'US. 484

)j;.il,el clct puL'nilcnliam,el acccplo sacrilicio spiM- A .M-llaic cstsumina tolius subb blu!>|ihemix,quam
lua contribulati ac cordis contriti, a rcatu quamvis liinc proli.vo scrmonc confocil^in quo ut piscis, vel

jusl.-c dumnationis a4jsuhat,duuinatunii|uc ipse iion avis, aut (juodlibct aiiimal, pcr iiii|uictudincm se
damnct.Pastoralis tamen nccesKilas haljul, nc pcr \olvcns, amplius pcssimis blusphtiniarum maculis
plurcs scrpant dira eontagia, separare ab ovibus ct nodis slrictioribus irretieiKJd seiiict iiincxuit,vo-

sanis moibidani, ab illo i'ni nihil cst impossibile lcns proprii sensusassprtiunibus,sineScriptur.i; le-
ipsa rorsitunsepaialionesanandatii.Nescienlesenim stimoniis,sincque calholicurum scntenliiii, nllegare
quis pertiiuat ad pivcdestin.iloiuni numiTum, qui qnia sicut Dcus naturaliler unusol personalterdi-
non pcittncat, sic urtici dcbriiius charitaliy alVactu, citur Irinus, ita deitas iiaturaliler uiia et persona-
ot uniiics vcliiiuis fulvos lieri. Uoc quippc lit, cuin liler Irina dici debeut. Sed <|U(id dicil deuin perso-
f iiigulusquos(iucutoccurri;rint,cuniquibiis id agcre nulitcr triniim et iiuturaliter unuin, verum dicil :

valcamus, ad hoc conamur inircclerc, ut juBlilicati quod autcm dicil confileri deberc dcilalcni sic pcr-

ex lide paccm haboaiil ud Deuin, quam pi;cdicabat sonulitcr trinam, sicut naturaliter unam, profccto
Apii.stohia etiaiii cuni diccbat: Pru Cliristo crgo le- Quia deitas ipsa cst natura pluralitale
incnlitur.
yutionc funtji\nur,tati<juain Oco (.rliortante prr nos, carens ct numero, qua naturu vcl deitate,sancla et
obsccrainus \jro Cliristo, icconciliinnini Dcoll Cor U inscparabilis Trinitas, sicut scripluin est. Audi :
_

5,20).Quisquis autem a catholica Ecclesia fueritse- lsracl,Doininus Dcus tuiis Dcus utius esl yDeiil. vi,4),
paratus, quanlumlibct laudabilitcr se vivcre c.xisli- Pater scilicct, et Filius,et Spirilus sanclus,persona-
mel.hoc solo scelere,quod aChristi unitatc disjuu- litcr Irinus, unus esl naluralitcr Deus.Undc Filius
ctus Ccit, non habebit vitaiii,scd ira Dei manet su- Dci dicil : Etjo el J'alcr unum sumus \Joan. \,

pcr cum : buc Ecclcsia beiie vi.xcrit,

ct quisiiuis in 30).Non dicit.unus sumus, scd uiium suinus, quod
niliil ci pir.^iudicant ulicna pcccuta, quia unusquis- naturajveldeitatis unitatem dcinonstnit.Undc etiam
que iu cu propriuin onus porlabil (Gal. vi, 5), sicut dicit,Eyo IM l'atrc ct Patcr in i.-ieesl (Jtwn.x.SS} ;ct,
Apobtolus dicit,ct quicunque iii ea corpus Christi Puter III Jiie inancns ipse facit opcra iJoaii.xiv,H);
manducuvil ac bibciil sant^umcm iadignc, judi- ct : (Jui vidcl iiic, vidct cl Patrem {Jan. xiv,'.») :

ciumsibimanducatctbibii.Cunicuim dicit ju(/(ti«»n et dc Spiiitu sancto, Cuin, iiiquit, renirit pam-

sihi manducal (/ i;t)r.ii,19),salis ustcndit quia non clitiis qiicin cjus iiiittaiii vobisa rafrc,S)iii itum vcri-
alteri judicium manducat,scd sibi quia communio : latis quiaPalre proccdit,itle ti sttiiwniumpcrhitelit
malorum non macuiat aliqucm parlicipatione sa- dc me Joaiu\\,2Gy, el:Cum vcneiil ille Spiriius re-
cramcutor«im,sed conscnsionc factorum.Nam si in ] itatis.doccbit vos oinncm rcritutini.Son cniu loquc-
1'actis malis nun cis quisque consential,iiortat niu- tur a scinctii so, scd qu:iciinqiic audicl loquclur, ct
lus causam suam, el persuiia sua non pia'juilicut C qu.rvcntuia suut aiinuntiubit robis: illcincilarifica
altcri,qucin in confcssione mali opcris sociuni non bil,quiu dc iiico accipict,cl annuntiabit vobis.Omnia
habet criminis.H.tc in pra;fationc de sanclorum Pa- qiuccunque liabelPater iiiea sunl :proplcrca dixiquia
Irum veibis cl sensibusintcrimdicla suHlciant: ab- dc mco uccipict ct wmiintiabit vobis Joan.wi, 13).
hinc corunidcni nihiloiiiiiius, scd ct quampluriuin Dc bis ad ipsam Palris divinitatem perli-
di.\it (IU.t

aliuruiu cutluilicorum asscrtionibiis ud singulu pe- nciil, in quibus illi xqualis cst omiiia qu.-c habct

stiferi Gothesculci verba,lcthilcrarcspondcre singil- Palcr habcndo. Ncque cnini Spirilus sanctus de
latim.fuventcunaelinseparabiliDeitate.incipicmus. crcuturaqua? Patricstsubjecln el Filioerat ncceptu-
Sicut venobci et sortiarix- mel ad os vasculi virus rus.quod ail rfc ir.eo accipiel, scd uliquc dc Paln»,
cehmtis poiiere solent,sicijothescalcus in initiosu- do (luo procedil Spirilus, de quo nalus cst Filius.
prascript;c su;c conipilutionis ha-Tcticorum erroi-cs Nutura iyitur, id cst dcilas Palris, nalura cst Filii,
proponil,ct verbolcnns rcspuit,ut crcdibilius sc ca- nalura cst Spiritus sancti, qui dc Patrc ct Filio
tholicuin mentiens,simplicibus illudere el se coin- icqualiter procedit, el inclTnbilis qua-dam Pntris
mendabilcmrcddcrcpossil,clb.T;rcticusloquenscon- Filiiquc communio cst.Qui totus de Palre proecdit,
tra ha;rcticos,lupus ovis pcllc palliarc sc volcns dicit; et tolus de Filio,totus in Patrc inanct, et lolus tn
I.
D Filio.qui sic manel ut proccdat, sic proccdit ul ma.
~ i'.\t si metuens analhcmate rilc pcrcelli.ct illud ncal. Unde naluraliler h:inc hubct cum Palre ct
« cum Patripussiunispati,(li.<cerit dcilalcmessc natu. l'°iliounitntisplcnitudincm,ctplcnitudinisunitalcni,
u raliter unum.hoc consequentcrdebct ct conliteri, ut tolum Patrcm habcul totumi|uc Filiuin, ipscque
u 49% si taincn vult veniani mereri, prorsus cs:-e lotiis habcatur a Pntrc, totus habeatur n Filio, qui
» deilntcm pcrsonalilcr trinnm.siculi sciliccl Dcuin ctinin n Putrc cl Filio .\"qualilcr datur, imo et a

nalurulitcr unuiii ceiistat csso.procul dubio poi*so- scipso dalur.sicul Filius dc co dicit, S/jiritut ubi
I. iiulitcr triiium.xCt |iosl aliquanta : .. Sicut unam- rult spiret [Jvan. iii, 8). Itaquc sicut Patcr
ti quumque e.v Trinitute personam quis(|uis cst ca- 49S et Filius plcnus cl perfectus cst Dcus, imo
1 Iholicuscredit ct conlilcturinlegrum,plenuni,per- unus csl cum Pnlpc ct Filio Dcus, alque una sub-
<i leclumpa-nitusDcum.sicuniciiiqucpcrson.-csuain sluiitia.unn dcili>s,unn divinitas, una cssentia. una
« propriam deitatcin iiitegram, |>lenam, pcrfcclam natura, qu.x>,ut Athanasius ct .\mbrosius concordi-
u pcnitus iuesse credut cl conlilcatur ct asscral. ter dicuntjpon polcsl dividi in personisjuxtavocis

*
485 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 486

Dominicx verilaLom dicentis : Ilr, docctc omiirs \ hiiliilii inonachi, soJ et lalsi nominis t:cienUu uli-
gcntes,baplizaiilcs eos vi nomiiic 1'cilris, cl I'itn,ct ipiiiiidiu se contegens plures decepit, donec quod
Siiiritiis simcti {Maltli. xxviii, 19). Iii nomine, in- coide conroveral erupil apcrte in regulum. Cnjus
quit, nou in nominibus,ut el iinum Deum per indi- pellem ovinam, quia se indo non bene contexit,
Btincluiii divinae essonliii nomen ostenderet, et doctores catholici delraheiilos,nudum lupnm,aper-
personai-um discretionem suis demonstratam pro- tumqui- hostem oviiis Dominici, quod est Ecdesia,
prietatibus edoceret.Et sanctus Athanasjusin libro '' eumesse demonstrant. lloc modo Ath ana sius in
octavo de Fidei unitate (lib.x) : Qui tres, inquit, libro primo de Trinitate :ic Hajc est,inquit, materia
virtutes inducit, Ires deos confitetur. Nos autein IbrmukE in collisione ha3reticorum,et h;ec lituli vi-
credimus tres personas,unani dcilatem.Si tres dcos etoiia in absolntione catholicorum.quam signilicat
iiiducimus.similes suiiius gentibus: sed conlitemur principale iuandalum Dei Eiiiitcs biiptizatc oiiines:

l'atrem in Filio, et Filium in Patre, cum Spiritu ijrntcs in noinii.c 1'atiis, ct Filii, cl Spiritus sancti

sancto.Non sepuratur unitas,non dividitur Deitas» {Muttli.wviu, 19,.Audi in hoc admirabile et regalo
Ft sic idem ipse doctor catholicus.qui jain diaconus decretum,in quo omne sacramentum in doitale Tri-
sacro Nicu;no concilio cum archiepiscopo suo Ale- nita.is unitsr contiuetur. Qui dixit in noiiiine, evi-
xandro iiiterluit, per octo libros binc a se contra „ denter unain dcitatem in Trinitate consistere decla-
Arianos conFectos,non solum per singulas paginas, ravit:elquod '^voidculus as\.,Patris,ct Filii,ci Spiii-
verum et per singulos, ut ita dicamus, versus ac tus sancti, per singula nomina, singulas personas
periodus,seripsit et delinivit.Non ergo trina natura, inesse distin.xit. » Et Ililarius in libro dc Synodis :

vel trinu deitas, scd una natura, et una deitas est «Caret igitur,l'ratres,siniilitudo natur;e coiitumelice
Patris et Filii et Spiiilus sancti, et h;cc Trinitas suspicione : nec potest videri Filius idcirco in pro-
uiius est Deus solus, bonus, uuignus, a;tcrnus,oin- prictate pateriKE natura; nonesse, quia simulis est,
nipotens.lpse sibi unitas,deitiis,magnitudo,bonitas, ciiin siniilitudo nulla sit uisi ex aiqualitate natura;.
omnipolentia,et quidquid ad se subslantialiter dici- /Equalitas autem natura; non potesl esse nisi una
tur. Et non ita in relativis vocabulis intelligendum sit,una vero non personai unitato, sed generis.IIa;c
esl vel dicendum : qiiia dici non iiolest I';iter sibi fidei pia est,ha?c conscientia religiosa,hic salutaris
paler, vel Filius sibi lilius, vel Spiritus sanclus, seiiuo est,unam substantiam Patris et Filii idcirco
sibi Spiritus saiictus, sed luec relativa vocabula ad non negare, quia similis est, similem vero ob id
aliam procul dubio personam relerri debent.Diccnte pr;edicare, quia unum sunt, « Hoc et de Spiritu
ilaqueDomino Si scparaceris pretiosuinaoHi,quasi
: sancto sentiendumesse,idemiii fineduodecimi libri
os mcumeris{Jer.xv. 18), verbis ipsius Doniiui, i't de Fide {Hilariiis, lib. xii ilc Trinitalc) demoiistrat
catholicoruni sententiis,separataproculquedisplosa C (.ruiis : « Dona mihi, inquiens, hanc conscienti.e
est,et adhiic, vel si non potost longius, ipso tainen mca; voccm, ut quod in regeneralionis mea; sym-
annuentequi aperit os mutum,et linguas inrantium bolo baptizatus in Putre et Filio et Spiritu sancto
lacit disertas, et dicil .-/pcri os lauin,ct ego uUimplc- professus sum.sempcr obtineam,Patrem scilicot tc
bo illad{Psa(.i.xxx.,[l),yel latius displodetur falsitas nostrum.Filiuin tuumunatecum adorem,Spiritii:n
Gothescaici, quani inorilinate perniiscuit veritati, sanctum tuum,qui ex te por unigenitum tuuiii est,
tanquam leprosus in uiio corpoie diversos habeiis pronicreat. ' Et in hymno ov;ingelico pulcliorrimc
permistos colorcs. L't eiiim tradunt magistri Eccle- u se composito dicit Spiritum Dei perfectiiin
«

siffl, leprosi non absurde signilicant,

ha;reticos Trinitatis vinculum. n Et Gregorius Nuziazenus,
scicntiam verie non liabenles,ct varias erroris
fidei cujus verba beatus Auguctinus iii libro de^lJono
doctrinas prorcrentes.Non enimvel abscondunt im- perseverantia; (cup. fO) ad testimonium dovocut
peritium suam,sed pro siimiiia peritia proleriinlin dicit : " LJnius dcitutis,qu,cso vos,ci)nlitcniiiii Tri-
lucein, et jusliliam sermonis osteutant. Nulla iiitutom : si vero aliter vultis, dicite unius esse
prorsus lulsu doctrina est, qua; non aliqua vera n;itur;c. » Et s;iiictus Ambrosius in hymno catholi-
internisccat.Vera ergo lulsis : inordinate permista, co dioil:
In unadisputatione vel narrationelioniinis,tanquam n Tu 'rriuitutls unilas,

iii iinius corporis colore, appurentia sigiiilicant Orbeiii poteuler qul rcgls

lepram, tanquam veris fidsisque coloriim iocrs.hu- Quod beatus .\iigustinus. quasi ejus sensu.m expo-
inana coriiora varianti^ni atque maculantem. lli iieus, in priiiio libro icap.S) di; Trinilate cxplical :

autem tuni vitandi sunt lCcdesia', ut si licri potest .< Divinitatciii, iii.iull, vel ut cortius exprcsserim
longius remoti magno clamore Chrislum iiitorpol- deitalem.ipKE iioii est creatura, sed est unitas Tri-

lenl,8icul de loprosis legitur, quia slctcrunt a loiiye nitatis incorporea ol incommutabilis,et sibimet con-
ct lcoavcrunt voc<';//(/.mc.xvii,13). Sod el in^ccsse esl sulistanliulis, el co;i'teriia naliira..>l':t ilem suncliis
Ecclesi;e pnepusitis, ei cunclis .t'i-1 lidolibus, ut Anibrosius in primo libro de Fide (c<i|).'.i) :.. Uniini,
non riiodororliterhiislibus Chrisli aportis resist;inl, iiiquit, Donni, noii diios ;iul trcs dcos dici-
veruin et prudenter lu|)0s ra|jucos sc ovinis pollibus iiins, ut impia Ari;inorum lueresis dum 1*4
contegcnlcs attendunt et vitent, ne eos fallere pos- criminatur Incurrit. Tres enim dcos dicil qu'
sint,sicut hic Gotliescalcus,qui non solum religioso divinitutem seiiurut Tiinilulis, cum Dominus iU-
/»87 IllNCMAItl IIIIKMENSI^ AUCIIir.PISCOlM i88

Cfiilo : Ile, baplizalc in tioiiiiiir patiis el i'Hii ct A. nes qui ublquc suiit hoinince unum recUe lidci veri-
Hljiiilbs samd (.W(/«/i.xx.\iiij,uiiiu? cj^r^c Tiinilatuni Loo ])apa, ac 4tC t-uncla
tatoiu lonori.kEt iiiagiuis

poteslutis osteiiiloril. .No.s l'atroin ol Kiliuni ot Sijiii- synodus, qu:o in urLc Itoma coiivoiiit, in cpislula
tum sanctum confitcniur.ita ul iii Triiiitate perlecta ad Thcodosiuin Augustum (cpu/. ;i7):i.Ubsecnunu8,
et ploniluflo sit diviiiitatis, et unitas polestalis. inquiunt, coram unius dcitalia insoparabili Trini-
Oiiinc rcijniiin in sc divisnm facilcdcsliiutui\Malth. late, qua; tali facto laidilur. > Et ad l'ula>slinos

XII, 2.5i, D.iiuiiuis lioc dioit. Non crgo divisum est {cpisl .>i7 j: Xatura unigcnili nutura est l'alriB,na-
11

rCcnum Triuitatis.Si autoin divisuni non est,unuin lura Spiritus saucli, simulque im|jassibilis, simul
est quod eniin unum non est,
:
divisum ost. Tale cst incumiiiutabilis,scmpitcrna: TrinitaliB indivisa
ergoregnuni csse cupiunt Triiiitatis,quod divisioiie unitas,ct consubstantiulis a.-qualitas.i>Et ud Leonem
sui facilc destruatur, inio quia non potcst dcslrui, llavcnnenscm cpiscupuin (cpiit. 30; .Xpuslolica : ..

constat non osse divisum.Noc eiiiin dividitur Tri- reclamante dactrina, qux nobis unam pradicat in
tas, iioc scinditur.et idoo iiec corruptoi;o subdttur, Trinitatcdcitutem,unam in lldc conlcssiuncm.unum
nec lotati. » Et itoui [caii. cudcin) : " biversitiis plu- in baptismalc sacruiiicnlum. Lt gloriosus pupu ..

res lacit, unitas potestatib e.^cludit iiumcri quanti- Cjicgorius in octava dccima Evangclii humilia :

tateni,quia unitas numerus non ost, sed haic om- _ « Tunc quippc Abraham diem Uomiui vidit,cuinio
^r.. . t >.^i \ ..^
..
.t :....,. i..
iiium ipsa principiuni cst. » Et Augustinus in libro
.. . : i:i.«n — *^ I'
llgura T..;.. :!,.>:.. >«...-»..,.. .1^,. u.^.-..:>:^ -aaa
sumiiiai Tiinilatis trcs ungelos hospitio rece-
VIII do Trinitatc : « Trcs, inquit, personus cjusdcm pit •
quibus prolocto susceptis,sic Iribus quusi uni
esscntia", vol tres peisonas unara essenliam dici- locutus cst,(iuiaetsi in pcrsonis numcrus Trinitutis
mus.iiEt itein in libro v {cap.S) Quidquid ad se : .. cst, iii nuturu uiiitas divinilatis. » Et in vigesinia
ipsum dicitur Deus, et de singulis personis siini- quarta:<.lllcin hoc spiritu operutionem percipit.qui
litcr dicitur, id cst de 1'atre ct Filio et Spiritu san- fidem Trinilalis agnoscil,utct Patrem, et Filium, el
ctos, et siinul dc ipsa Triiiitate,iion pluraiitcr, sed Spiritum sancluni unius virtulis credut,uuiussub-
singulariter dicilur. yunniaiu quippc non aliud stantia; csse ruteutur. » Et post aliquaiita Vora : «.

est Deo esse,aliud niagnuin cssc.sod hoc idom illi noslra rcquies tunc cst.cum ipsani jaiu claritatcm
est esse quod magnum esse, propterea sicut non Trinitulis ugnoscimus, quain in unitate diviuitatis
dicimus tres esscntias, sic non dicimus trcs ma- esse certum tencmus. » Et in homiliu decimasexta
gnitudincs, sed unaiii HKignitudinem et unam es- Ezechielis :»Ipsa,inquit,ndes atquc ipsum meritum
senliam. Essentiaui dico, qux- Gra^ce («'Js'.» dici- tenuit corda pra;codciitium, qua- replcvit corda se-
lur,quem usitutius substanlium \ocamus. Ti-cs >> qucntium sub Tcslamcnto Novo iiosilorum,sicul et

autem personas conlitemur.Et sauctus Hicryonnius per 1'auluui dicitur llabcntcs autan cuiudcm tpiri-
:

scribens ad Damascum papam(cpis<.57) ^cSulticiut, C tuin fidci, sicut scriptum cst : Cicdidi pioptcr i^uod
inquit, nobis dicorc uiiam substanliam, trcs pcreo- locutus suiii ,clnoscrcdiiiiusproptcr quod ct loqui»,ur
nas subsistontcs, porrectas, a;quales, coa;lernas. (//Co/MVj.SpiritalosquippeilliPatresumnipotentem
Taceantur tres hypostases si placcl, el una tcuea- Deum Trinituleiii ila essc crcdiderunt, sicul eam-
tur. » Et item Si quis uutein hypostasim usiam
: <. dem Trinituteiu novi Patrcs aiierlc lucuti sunl.
inlelligons non tribus pcrsonis unaiii hypostasiiii di- Isaias nanique uudivit angolic^iagiiiiua in roolu cla-

cit, alicnus a Christo est. » Sciendum quoque est maiilia : Sunclus, sanclHS, saHCtut Oomxnut Deut
quoniam ctSentia.quam Gra^ci usiani dicunt, cthy- sabautli {Isa. vi, 3j. Ut cnim personarum trinilaa

postasis,qu:o substuntia intor|iretalur, ct iialura el monstruretur,tcrtio sunclus dicitur:sod ut unaesse

divinitas et doitas apiid L:itinos unum idoiiique est substantia Trinitatisapparcal,non Domini sabuoth,
in sancta ct inseparabili Trinitate, Duminus sabaoth essc perhibctur. (Juod Uavid
sieut catholici sed
doctores ostendunt.Ait cnim Thpophilus Alexaiidri- quoquc similiter seutieus uil Bcncdicut not Dciu, :

nus cpiicopus in cpistola paschali tcpisi.i.tn fine): Ucus nostcr, bcncdieatnos Ucus {l'sal. lxxi, H). 0"'
i.Cum his qui Trinitatis uiiaiii conlitcnlur ili\inita- cum tertio dixissot Dcum.ut unuiii hunc esscoslen-
tom in ou;lis pr;omiu iocipi:iiiius. » Et ilem in alia dcrcl, snbdidit, ct mcluant cum vmucs fincs trrrx.
cpistolu puschali [cpist.Si.inftncj Pictas in Dcum n Paulusquoque loquilur diccns :^>uoni<im cs ipso,et
: ..

toto cordis timore servetur,c.xsecrantesque dcorum 1>tr ipsum, ct in ipso siiHt omiiia {liom. m, 36). Ex

numerum, Palris et Filii ot S|>iritiis sancti unani ipso, vidclicct cx Palrc, |»er ipsum, [Kir Filium, in
conlitcamur indiscrctamquo substantiam, in (|ua ol ipso autcm, in Spiritu sancto. Quem ergo ipsum
baptizuti vitam .ctcrnam susccpimus. cl si Dci tri- cum adjunMli;u> gloria in s.rcula
lcrlio dixissct,
buerit clcmcntia, cuin ungi'lis mcrcbimur Doinini- saridoruin Aincn.Qui ciiini nun dioit ipsis,>p<l ijisi,

cum pascha cclobrarc. » Et itcin in tcrtia paschalis diccndo tcr ipsum dislinxil persunas.ct subjungen-
cpi^tola {rpist. 3, sub fincm) :«Posscssiones castita- do ipsi gloria non divisit substanliam.->Kl sanctus
tis clsanclimuuiunireqnirumus, adorantcs Palris ct Prusporin libro Epigrauiinaluin dicil :

Filii ct Spiritus sancli ilivinitatcm. » Et sunctus • iiiiiii|>nliMis licnilor Natu««jui' el Siiirilus •Imiis,
Ccclcstinus papa inopistola ad oriontules c|iiscopos l ua lu pL-rsuuii par Irihus est Oeitaa.

CiudJoan.
{etnst. .{ntioch.) : .• Oplarcnius, iiiqiiil, El item :

quidem,sicut cst uiiu dcitatis csscntia,ila inlerom- lua Iriuiu JeiUs uua csl cs^eotia.
489 DB UNA ET NON THINA DEITATI':. 490
Et venerahilis prcsbyter Bejda in homilia dicit :
A teni,sicut n.ituraliter unusest Deus ct pcrson.ililor

« Noverant tum; -flSJ apostoli Chrislum esse in trinur.,fantoriiin ct t.T.liom tcstium auctoritate .iS.S
Patix' per unitatcm individu» Trinitatis. » Et post falsissima esse rcvincitur, ct ,j;im socundum sacras
aliiiuaiita « Non autcni dubiianduin quia quibus
: cunones Africanos ipsc ad alia falsiloquia profercn-
gloria Fiiii rcvelahitur, eisdem quoquc Patris et da,vcl qu.TDCunquc sentcntia sua falsa ad audiendum
Filii et Spiritus sancti liccat adessc conspcctui, non dcbet admitti.prffiscrtim cum scriptum sit /n :

quia quorum una est divinitas,una utiquc ct inse- orc duortim vel Irhim lcstium omnc vcriitm coiisis-
parahilis visio est. >• Et aliquanto supcrius : « Post tcre dcbcrc(}I(itlli.\\ui, iG). El sacri Nic.-cni canones
dies decem assumptionis suk, lioc cst hodierna (ronc. iViV. con. 2), neophytum cpiscopum, si
die, Spiritus illos de cmlo chrismatc donavit. Ubi circa hujusmodi pcrsonam aliquod delictum animE
ipsum Christum ad eos venisse nullus ambigit,qui reperialur,a duobuavel tribus testihusjuxta.A.posto-
inseparabilem sanctce Trinitalis naturam, virtu- lum rcdargutum a clcroproDcipiuntabstinere.Multo
teai, et opcrationem essc cognovit. > Et in homilia m^igisautcmoslK-creliei.qucm •poslpriiiium ct srcnn-
trigesima secunda.Quod adjun.\it,qi(ia vos mc ama- daiiicorrcptioncm{Tit.ui,[iy) vitari jubct .\poslolus,
lis Jouti. XVI, 27), cadem rationc scntiondum est, debet modisomnibus oppilari.IIoc nanique sacrum
quia quicunque lilium recte amat, hunc cum Patrc P Nica;num ccnciliuni, non adinventionc humana,
ct amhorum Spiritu amat,«quia quorum insepara- sed inspiratione et auotoritate divina constituit.
hilis est natura divinitatis, horum una eademque Hoc omnia sanctaconcilia postillud habita,scilicet
suut dona virtutis.» His orlhodo.^vorum testimoniis, Antiochenum, Sardiccn.^^e, Ephcsinum primum,
qui suas scntcntias evangelica vcritate, et apostoli- Chalcedonense, et univcrsa provincia; .\tric.T; con-
ca auctoritate, ct legis ac prophetarum oraculis cilia con(lrmaverunt. lloc omnium catholicorum
confirraavcrunt, sicut in mcmoratis eorum libris sacra; Novi ac VeterisTestamenti Scriptura; tracta-
qui volct sine difficullate proevalet invenire, mani- torum, ex eisdem Scripturis protestantur eloquia,
feslissime declaratur, quia dcitas qua; Trinitati est ut quieunque vull salvusesse.trcssanctaj Trinitatis
unitas, Irina personaliter intelligi, credi, et dici personas P;itrem,et Filium. et Spiritum sanctum,
non debct, ut hlasphcmat Gotliescalcus ;
quia si 6;j.ooJiiciv, id est ejusdera essentia;, substantio;,
deitas personalitor est trina, sicut tres sunt in deitatis, divinitatis, naturs, vel unam essentiam,
saiicta Trinilate persona3, divisa, quod absit, erit substantiam, deitatem, divinitatem, naturam inse-
deitas in tribus personis, et jam non*erit in-
illis parabilem atque indivisibilem credat etconfiteatur,
dividua Trinitas, qu» propter unam eamdemque ita ut singillatim unamque personam verum,
di\isibilem deitatem,id est substaiitiumct naluram, plcnum,perreetumque Deum,et totastrcs simul per-
inseparabilis ctiam in personis seusu esl intcliigen- C souas unum, verum, plenum, perlectumque Deum
da, sicut Auguslinus et ca.'teri orthodoxi doclores creat et confitcatur, quia Patris et Filii et Spiritus
dicunt.Unde constanti8simc|calholica ndespra;dicat sancti una est deitas,qua; Trinitatis cst unitas : et
doitatis unitatcm in Trinitate pcrsonarum,et Trini" ha^c unitate.id cst deitate, qua; trina esse non po-
tatcm personarum in unitate doitatis vencrari de- test,quoiiiam pluralitateet numcro qui in personis
berc.Quoniam sicutsingillatim unamquamque per- est caret, unus Deus, sancta Trinitas insepanibilis
sonam Deum et Dominum plenum ac perfectuin,ct etiam in personis distinctissensu estintelligciula.ln
quidquid substantialiter dici de Deo potcst.propter hac (ide secundum traditionem Domini omnes flde-
unam eamdemquc deitatcm, qu;e tota in singulis liter baptizantes baptizant, et homines ndcles bnp-
cst personis, couliteri Christiana verilate coinpelli tizantur,et (iuntChristiani poruniversum mnnilum.
mur, ita tres deos vcl dominos dicere, propter Sol;ipsi-udosyuodus .\rimiucnsis hanc Triiiitatis
unam eamdemque deitatem, sancta; videlioet Tri- consnbstanti;ditateiii Arii secuta demcutiam fraude
nilatis unitatem,qua; tola ct indivisa atqne insepa- abjecit, ct ob id ex tunc et nunc, et usque in .•Dtei<-
rabilis simulest iii tiibussanct;c Trinitatispersonis num, snntcntiam damnationis promeruit. Ergo
catholica religione prohihemur. Plura siquidcm ct quia, ut sanctus Cielesliiius dicit,non pstagentium
horum et aliorum calholicorum doctornm hinc tes- n caiisa solorum, universa Ecclesia quacunque novi-
tinionia hic posscmus congcrcre, nisi ha3c taiitum tate pulsatur, oportet ut ct adversuin oos, qiii

ad diMiionslrandam veritatem ciedidissemus sufli- haiic vetustissimain et perniciosissiuam hajresini,

cero. Nam et Leo sancta; catholic;e et apostolica: niullorum (brlissimorum bollulorom sudore devi-
scdis pontifex istorum duntaxat, qui ciim tcmpore ctam, ct CQjIcsti mucronc peremplam, redivivo
et sinon loco pr.Tcesserunt vel mcrito, pauca nu- furore conanlur resuscitare trinani dcitatem do-
mero, sed inagna auctoritalis ct recle (idei genio, gmatizaiilcs, uon novo sed sempiterna; deitjili.
testimunia Leoni .\ugusto ad coutiiniandaiu (Idcm qu;e estunitas Tiinlt;ilis,.i;torno judicio profcratur
catholicam crcdidit mittcnda suflicerc ^£7.1,«^ "J7). priiui capiluli scutentia sossionis oetuv.i;(iuint;e sy-
Quapropter Golhescalci scntonlia dicentin, cl vcl nodi ocnlum cl quinqunginta Irium episcoporum,
quid dicat non intclligontis, vel scienter erriinlis, sub Justiniano impernlorc,ctVigilio papa,Cons(an-
seqne suis vnrhis apcrtissime impugnanli», sie na- tiiuipoli coutra Thcodorum et onines luiTeticos ha-
turulitcr unaiii et pcrsonalitor triuam esc3 deita- bil;c : ([ui in dcccm ct octo capituloruui
principio

Patrol. CXXV. 10
 491 IIINCMAIU HHEMENSIS AHCHIEPISCOPI. 492

a sc suliscriplonim posueiunldeccrncndo diccnlcs A. pcnitus non adrnillil, uti non et difTerenliam 4S0
{yynodi v act. 8, cay). \) « Si quis non confitetur
: deitatis introducat, et ex hoc essontia; et natura-jCl
•129 Palris ol Fiiii c-l S|iirilus sancti unani naluram dcorum mnUitiidineni ununi principiuin facial.-El
sivo subslanliam. ct unani virtutcm el potcstaleni, itcm :"Dcus quidcm cst Pator, Dous vero csl Filius,
Trinilatem consul)stanlial(;ni,uiiam deitatein in tri- siniiliter cl Ucus est ct Spiritus sanetus, eo quod
bussubsistentiissive personisadorandam.talis ana- indivisc et indiminule ea>dcm tres pcrsonae una im-
Ihema sit.Unus enim Dcus cst Patcr ex quo omnia, pleantur dcitatc, et in unaquaque earuin funditua
et unus Dominus Jesus Christus pcr qucm omnia, tota est.Nam deitas divisionem non sustinet, et in
Bt unus Spiritus sanctus in quo omnia,"E! incpi- tribus ipsis pcrsonis plenifice atcjuc peiTectc cst,non

\J
stola sancli Sciplironii Ilicrosolymitani ppiscopi ad parlibililer :^ive cx parlc casdcm implcns personas,
Sergiuni Couslantinopolitanum episcopuin.a sexta sed iii uiiaquai)uc existens : plonissima ctunaper-
synodo [aynodi vi nct. li)receptissima, ilascriptum manens, licet in tribus personis monstretur, el ud
esl : (( Trinitatem itaiiuc in unitate crcdiinus, et deorum multitudiem non excurrens, licet in tribus

unitatem in Trinitate ghn^ificamus.Trinitatem qui- sit subsistcntiis.ut non corporalem quamdam susti-
dem pnitribussubsistenliiSjUnitalernautcm proptcr neat scctionem.qua; ccrte cst impassibilis, et incor-
singularitatom deitatis. Sicnt igitnr sancta Triiiitas porea.et pari nesciens qua; crealura; sunt propria."
numeralnlispersonaiibusestsubsistcntiis,sicsancta Dc bac cpistola scxtum sanctum concilium in
unitas extra omncm est numerum
hsecquidcm : el actione decima tertia dicit : " Pertractavimus, in-
indivisibilem habct divisionem,ct inconfusam gcrit quicns, el synodica vencrabilis memorii quondum
conjunctionem Cum dividitur nainquo numorabili- arehiepiscopi sancta; Doi Hierosolymorum cintutis,
bus subsistenliis, ot numeratnr personalibus altor- et ha;c repericnles cum vcra fide convenicntia.apo-
nitatibusjdcntitate essenliaB atquc natura; conjun- stolicisque sanctorum atque probabilium Patrum
gitur,et omnimodam partitionem non recipil.Unitas doctrinis paria, utpote qua; sunt orthodoxa,rccipi-
enim singularis ot incomputabilis omnein rofugit mus, ct ut salubris sancta; catholico; cl apostolics
sccnndum psscntiam numerum.Unus onim Deus a Ecclesia; susco[)imus,et nomcnejus inseri in sanctis
nobis enixius croditur, quoniain ct deitas una lla- dyplieis sanelarum Eoclesiarum justum cssejudica-
granter pra^^dicalur, licet in Trinitatc personarum vinius. » Similitcr ct in epistola Agathonis papa; ad
agnoscatur et unus Doniinus a nobis cnuntiatur,
: juniorem Conslantinum impcratorcmiyncMli vi.acl.
quoniam et dominatio una firmitcragnoscitur,licet 4) missa scriplum est :« Ut,iDquit,vestrx divioilus

in Iribus subsistentiis dcmonstretur. Nequcsecun- instituta; pictati quid apostolico; nostra; fidci vigor
dum(iundunusostDeus,etunacstdeitas,cstdivisibi- contineat brcvitor intimomus.quam perccpimus per
liset in tros Doospartibili3,vel in Irosdoitatesprodu- apostolicam aposlolicorumque pontificum tradilio-
cendus ncquc scoundum quod unusost Dominus,
: nem,et saorarum quinque genoralium synodorum,
distans est,et in tres dominos cxpandendus est, ac per quas fundamenta catholica;Christi Ecclesiae fir-
in tres dominationcs dilatandus cst..\rianorum ha;c mata atquc stabilita sunt.Uic igitur status est evan-
est impiolas,qua! in inrequales unum concidit deos gelicT atquc aposlolicx nostra; fidei rcgularisque
Dcum, unam partitur dei-
et in dissimiles doitatcs traditio, ut confidcntes sanctam el insoparabilcm
tatcm, et in altcrigenas trcs dominationos unam Trinilalem, id csl Palrem ct Filium ct Sj)iritum
distinguit dominationem.>>Et item « Quemadmo- : sanctum, unius cssc deilatis, unius natura; cl sub-
v'
dum igitur unumDcum didicimussapere.ita unam stantia; sivc esscntia>, unius cam pra;dicemu8 et

dcilalom conliteri percepiinus et sicut Ircs subsi- : naturalis voluntalis, virtulis, opcralionis, domina-
stontias cxorarc didicimns, ita et tros glorificarc tionis, majeslatis, poteslatis et gloria". Et quidquid
pcrsonasinstruimur.Non aliani unum Deum prajter dc oadom sancta Trinilale csscnlialilor dicitur,sin-
tres cogno.sccntes pcrsonas.ncquc prxter tres per- gularinumcrotanquam dcuna natura Iriumconsub-
sonas consubstantialcsTrinitatis,qua; sunt Palcret stantialem personarum comprehcndamus rcgulari
riliusctSpiritussanclus,aUcras praitcr unum Deum ralione hoc instituti. • Scd ct in synodica ipsius

acnoscimus.El iilciroo uniim l)a'c tria in quibus cst n .Vgathonis papa', confirmala iii nomana synodo a
doilas pra^dicanuis.ol liia unum quorum cst deitas ccntum viginti quinquc cpiscopis, et pcr vicarios
annuntiamus.sivcquodestaccuratiusacmaiiifoslius cjus ad sextam synodum (synotti vi acl i) centura
diccrc, qua; Dcus esl atquo cognoscitur.lloc ipsum quinquaginla episcoporum Constanlinopolim missa
quippe unum cst,et tria creditur,et cltria pra;di-
et scriptum cst « Sola csl, inquit, nostra substantia
:

caliir, unum vcracitcr annuntiaiur ct ncquc

ot : fides nostra, cum qua nobis vivcrc summa cst gto-

unum i|uatenus unum est, Iria recipilur,ncquc tria ria pro qua mori lucrura a;ternum est. Hacc est
secundum quod Iria sunl.unum advertitur.quod est pcrfecta nostra scientia.uf tcrminos catholica; alquc
et mirabile.et omni ccrlc plenum stupore est. Hoc quos usquc hactenus apostolica
apostolica; fidci,
ipsum namque et numcrabile csl, el refugit nume- scdes ct tenel cl Iradil, lola menlis
nobiscum
ruin. Numcrabilc quidom tribns suis subsistonfiis, cuslodia conscrvcmus, credcntcs in Dcum Palrcm
rofugit autcm numerum singularilato deitatis.Uni- omnipotentom, faclorem coeli ct lcrra;, visibilium
as quippe ejus cssentia; atquc naturx numcntri omnium el invisibilium, et in Filium cjus unige-
 :

493 DE UNA ET NON THINA DEITATE. 494

nitum, 438 qui ante orania saccula es eo nalus A 'ectumeumdem in humanitate,Deum vere et homi-
est, verum Deum de Deo vero, lumen de lumine, nem vere eumdem ox aniraa rationali et corporo,
nalum non factum, consubstanlialem Patri, id est coiisubslantialem Patri secundum dcilalem, et eon-
cjusdem cum Patre subslantia;, per quera omnia substantialem nobis sccundum huraanitatem. » Et
facla sunt qus in coelo et qu;B in terra et in Spi- : sic calholice usque ad finem porcurrcntem sermo-
ritum sanctum dominum et vivilicatorem, ex Patrc nem contirmaverunt et subscripserunt centum quin-
procedentem, cum Patre et Filio coadorandum et quaginta episcopi, diccntes :« His igitur cum omni
conglorificandum : trinitatem in unitate, et unita- undique cautela atque diligentia a nobis formatis,
tem in Irinitate, unitatem quidem essentiaa, trinita- diflininius aliara fidem nulli licere proferre aut con-
tem vero personarum, sive subsislentiarum. Deura scribere, componereve aut sapere, vel etiam aliter
Palrem confitentes, Deum Filium, Deum Spiritum docere. Qui vero prffisumpserint fideni alteram vel
sanctum. Non tres deos sed unum Deum, Patrem et componere, vel proferre, vcl docere, vel tradere,
Filium et Spiritum sanctura non trium nominum : aut symbolum volentibus converti ad agnitionem
subsistentiam, sed trium subsistentiarum unam veritatis ex gentilitate, vel ex Judaismo, aut
ex
substantiam, quorum una essentia, sive substantia, qualibet hc-erese^aut qui novilatem vocis vel serrao-
vel natura, id est una deitas, una a:tern;tas, una |,
nis adinventionem, ad subversionem eorum quae
potestas, unum imperium,una gloria, una adoralio, nunc a nobis detcrminata sunt introducere, hos, si
una essentialis sancta et inseparabilis Trinitatis quidem episcopi fuerint aut clerici, alienos esse
volunlas et operatio, quoe omnia condidit, dispensat episcopos ab episconatn fi^r.:^^~ — .— _ «loiu . oi

et continet. "Quffi ita, ut verbis nf.nninp ipoiu^ »c.\.iie auiem monachi anathema-
fuerint vel laici, etiam
synodi,cum qumque ante habitis sanctis conciliis tizari eos. » El subscriptiones : Theodorus humilis

priedicabiliter receplissima, et irrefragabiliter cre- presbytcr sancta; Roraan,i3 Ecclesia', locum gerens
denda atque lenenda, in actione 18 confirmata sunt Agathonis ter beatissiini universalis papa? urbis
« E.vcitavit igilur, inquiens sexta synodus (synodi vi, Roraae subscripsi. Et deinceps per ordinem singuli.
act. 18), Christus Deus noster fidelissinium impera- Et per acclainationem more suo, sicut et in conciliis
torem, novum David virum secundum cor suum in- aiiis legimus, anathematizaverunt omnes haereticos,
veniens, qui non dedit juxta quod scriptnm est, et omncs qui sufTragantur ha;reticis. Inter quos om-
soinnum oculis suis, cl palpcliris suis donnilationem nes anathematizati sunt et Pra^deslinatiani, quo-
(l'sal. cxxxi, 4j, donec per hunc nostrura a Deo con- rum ha;resis, auctoritate papic (^cLdcstini ex delega-
gregatum sacrumquc conventum, ipsam recte fidei tione ipsius, per sanctum Prosperura in Galliis est
rcperit perfectam prmdicationem, secundum enim revicta {sextx synodi act. 18j. Et in edicto Constan-
a Douiino editam vocem Ubi duo vel trcs fuerint C tini imperatoris, quod petentibus episcopis ad con-
:

congrcijati in nominc mco, ibi sum in medio corum lirraalionem istius sextK synodi fecitct conlirmavit,
(Mafli. XVIII, 20). Qua; prffiscns sancta et univcrsalis ita scriptum est « Credimus in Patrem, et Filium, :

synodus, fidelitcr suscipiens ct cxpansis manibus et Spiritum sanctum Trinitatein in unitate,et uni- :

amplcctens suggestionem,quae a sanctissimo ac bea- tatem in Trinitate, unam substantiara in tribus sub-
tissirao Agathonc antiquic Rorafe faeta est, ad Con- quidem propter naturalem unio-
sistentiis.Unitatem
stantinum piissiniura ac fidelissimura nostrum im- nem ac dominationem Trinitatem vero propter:

piTatorein.quK nominalini abjecil cns quidocuerunt trium subsistentiarum perfectionem.et divitias su-
vel praidicavorunt, sicut supi^rius dictuni est, unam percxistentis bonitalis. llnitas quippe vere est Tri-
volunlalem et unam operationem in incarnalionis nitas, quia unilaest deitate,ct Trinitas vcre est uni-
dispensationc Domini nostri Jesu Chrisii veri Dei tas, divisa proprielatibus, et non dispertita ajlcrni-
nostri aduequo amplexa est et altcram synodalem tate : ipsa enim sibimet consempiterna est, et es-
suggestionem, qu» missaest a sacro coneilio.quod sentia a'([ualis bonoris est. Nec enim exstitit sa;cu-
estsuLieodem sanctissimopapacentum viginti quin- lum, (|uando ciim Patrc non crat et Filius, cujus uti-
iiue Dco dinabiliuni episcoporum, ad ejus a Deo que vocabatur pater, si non siinul cuin eo erat sine
instructani tran(iuillitateni,utpoteconsonantcssan- n principio lilius? Nec erat quando non erat cum
eto Chalcedoncnsi concilio, ct tomo sacratissimi et utrisque Spiritus sanctus.Unus igitur hajc tria Deus,
bealissimi papn> ejiisdem anliqu.T Ronia; Lconis.qui (liire invicem cum sola singillatiin dilTerontia in com-

directus est ad sanctum Flavianimi,quem et colum- inunilale essenli;u inseparabililerdiscernonte unain-

nam rccla; (idei hiijusniodi synodiis appellavit. .\d i|iiamquo personam iutolliguiitur. Solus proinde
lia;c clsynodicis epistolis, qu;e scripl;e sunt n bcato Pator Palor ost, soiiis Filiiis Filiiis, solus Spi-
Cyrillo adversus impium Ncstorium et ad orientales ritus sanctus Spiritus sanctus. Ilis ctenim dilfe-
episeopos. Asscculi quoquc sancta (|uinque univer- rentiis non convortuntur ad invicem. Sed in his
salia concilia, ct sanctos atque [irobabilos Patres, quideui insepurabililer dividunlur : communicant
cons(inaiili>r(iU(; confiteri diflinienles Dominuni no- aiilom essonti;c unitato, Triiiitas simplox, ct ini-
struiii Jesiuii i;lirisluiii,veruia llciim nosliuiii unuiii puilila atijuc incoiiiposita. Ex Iribus porfectis,
de sanct;i et coiisubstanliali ot vit;i' originom pr;u- cx seipsa perfccta, ct suporperfecta, una na-
bcnte Trinitiife, porlectum iii 439 deitatc, ct per- tura atque deitatc, et una voluntate .133 unaquo
49.*) llINCMAm miEMKNSIS AltCIIIKPISCOPI. 496

opcr;ilione {jloiilicamla. Quoriuii cnim una iia- A » ''""^'"'''o ''''''''"'"•"* "'"^ "ocere valeat qiii eiW
lura cst, lioi-imi d voluntas et opciulio uiiu est, lirodeese non volet, siiie relractaliono mule portiiia-

sicuL iios dociiil lici cult(jr Itusiliii.'? » ot in (inc citcr soiilioiis ilcbet relrudi, ot in ipsu oxsilii vel ro-

ipsius edicti : <. Unus, inquit, Doiiiinus, una lidos, trusionis alligaliouo perpclua iiormuiicre, nisi forte
unum Laptisnia, una in Dco nunc cst Eeclesia. Si Deo rcs|>iciontc rosipiscal a diaboli laqueo a quo c«-
«luis iiritur Chiisti amutor cst, cl mctuit Uoiiiinum, ptus toiietur, ad ipsius misoricordissimi cl oinnipo-
optalamtiue salutoni desidcrat, liunc fidciii orllio- tontis^imi Domini voluntutein, sicut ox aucturitate
doxain lcncul.Nec onim oiit per uliain lidom salvu- opistola; magni papa; Leonis ad l'ulcheriam Augu-
hominuin quidomporsoiiis (nuliuiii
lus. Si (juis veio stuiii (t'i)isl. i') peicopinius, in quu scriptum cst :

aulem in Dcum ajmulutorem se

exhibet, charitalis. « De llulyche, iiiquit, totius scandali et pravit»tii

non dcmonstrat, piJBsenlcmque piam nostram con- ouctore hoc clcuienlia vestra pri'cipiat,ut ab co loco
stitutionem non rccipit, si (luideiii cpiscopus cst, qui Constantinopolilana; urbi nimis viciiius est lon-
vcl clericus, aul inoiiachico eircunidatus osl haliitu, gius lransleralur,ne Ircqucnlioribussolatiiaeoruni,
dcposilionis pa;nam pcrsolvel : ai vcro in ordine di- quos ad impietutcm suaiii traxit.ulatur; moiia!-torie
gnitatum inserlus cst, supplicio proscriptionis iiiul- quoquo ipsius, cui perniciose indignequc prtosedit,
ctetur, eique cingulum adimatur sin autem idioti-
: ,, calhulicum abbatom jubete pra;poni, qui illani s*;r-
cx sorlis est, ex ac regia omnique penitus civilate voruni Dei congregationem, et a pravo dogmat<
cxteris addicatur, el supcr haj: omnia lerriliilis at- lihorare, ot inslitutis veritatis possit imbuore. •
tjtrt
—
1..^ ri_(.:i:„ 3,..);^;; „r,n elTutriot crucialum. » Ouia vcro dc hujusmodi tanquum de dubiis dispu-
Quapiopter his qui' Golhescalcus, altcr videlicel (urc iiuii doLi.aniiia. idem Lco ad Marlianum .\ueu6-
pro modulo suo Simon magus, in scriplis suis Ire- tum iejiisl. i?>} IVr ipsum, inquiens, Uuminutn
: <>

quonter posuit spiritu furioso exagitatus, cxaltato nostrum Josum Christum, qui regni vo^tri esl auctor
corde, el clatis oculis, sc mendaciter promittens in ot i^eclor, obteslor et obsecro clomontiain vcslram,
mirabilibus supersc ambulaturum, petendo ut sibi ut in proesenti synodo ndem, quain bcali Palrcs no-
Iria dolia parentur, unuin vioelicct doliuin iileniim stri ab apostolis sibi traditam pr.Tdieavcrunt, iion
fervcnti adipo, ot aliud plonum fcrventi oleo el trr- patiumini (juasi dubiam retractari, ot qua; olim ma-
tium plcnum bullicnti pice,ct cum vicissim in unum- jorum sunt auctoritatc damnata, rcdivivis nunc
quodque dolium usque ad collum intraus dc illis non pcrmittatis conalibus cxcilari illudque potius
tribus doliis illa;sus e.xicrit, crcdatur ab omnibus as- jubeatis, ut antiqua Nica:na! sjTiodi constituta. ns
sertio illius csse verissima, qua dicit, i)ra?ter istam mota ha;reticorum intcrprotationc, pormancanl.'.El
blasphemiam quod dcitas sic personuliler sit trina itcm ad Leoncm .Vugustum {Leo, episl. 84/ dicit :

ut ost naturuliler una, quia sicut Deus electos ad C i< Pra;noscat, inquiens, pietas tua venorabilis impe-
regnum a;ternum, ita reprobos ad interitum pra;- rator, hosquos spondco dirigccdos.non ad confligen-
deslinavit ffiternum, ct non vult omnes homines dum cum hostibus fidci, noc ac ccrtandum coiilra
salvos fieri, nisi tanlum cos qui salvantur, ct non illos, a sedo apostulica profecturos : qui do rcbue ol
cst passus nisi tautuminodo pro eleetis, et nullus apud Nicwam ot apud Chalcodonam, sicut Dco pla-
do iis periet, pro quibus fusus cst sanguis Christi, cuit, diffinitis, nullum inirc audomus tractatum,
nemo fidelisac sobriusscnsum dcbetaccommodarc, tanquam dubiavel inlirma sint.qua; tanta perSpi-
prajsertim cuni Dominus hinc vcrbo et exemplo in ritum sanctum fixil auctoritas. Instructioni aulcni
congressione eonlra diabolum, dixeril Non lenlabis : parvulorum nostrorum, qui post lactis alimoniatn
Dominum Deum luum (.Vii/rt. iv, 7), qui ut omnipo- cibo dcsidcrant solidiore satiari, ministerii noslri
tcns agero potcrat quod diabolus postulavorat, ct pncsidium non ncgamus, ct sicut simpliciores non
iste implere non possil quod falso ct inverecunde spcniimus, ita a rebellibus ba>roticis abstineniuB,
confingit; sed apostolico zolo succensus, contra liu- memorcs pra;copli Dominici dicentis : .^'olite miu lum
jusmodi mortiferas suggestiones, velut antidotuni dare ciinHms, tieque miserilis marijaritas vetlras auU
salubrc debcl cordc ct ore profcrre : Si quis, in- jwreos [MalUi. vii, 0}. Nimis quippc indignuin, ni-
quiens, alitcr evangelizavorit prcctor id quod cvan • rv misquo injustum est, cos ad libcrtatcm di»«-op(
^ .
•• quos signilicat Spiritus
gelizutumestasanctoSpirituporora supradictorum ''
tionis admitti,
'
sanclns |ter
doctorum et sanctorum cpiseoporum in scx pra^fa- l'rophetamdiccns,Fi7«i n/i>ni mentili stuit mihilPsai,
tis conciliis,de unitatc deitatis,qua; csl unitas trini- XVII, .iflj.yui etiam si Evanpelis non roeislcrenl, de
tatis, eldc omnibuscapitulis ad orthodo.xam lidom illis lanien sc cssc monstrarcnt, do quibus srnptum
specialiter portinentibus,qua' catholicaet apostolica cst : Ueum se firofilenlur scire, factis aulem neganl. »
prsdicat ct lcnot Kcclosia, anathema sil. Et de his El itcm ad cumdom .Vupustum dicil : •• Qu.v |>at«-
qua-secundum trainitcmScripturarum truditionem- facta sunt quarerc, qua; perfccta sunt tvlraclare,
que majorum dillinita sunt, contra Uothescalcum, et qua; sunt difUuita convcllerc, quid aliud cst
vel contraquemcunquc alium, in quamcunquc dia. quam de adoptis graliam non rcfcrre, cl od inU>r-
putationcm intrarc nemo debct pra>suinore, scd dicla; arboris cibum improbos apiielilU!' mortifcr*
damnatus, ut spuria vitulumina in ipsa radico auia- cupiditalis cxtcndere? Ucalus quoquc Anibrosius
ritudiuis, -IS4 vel exsiliu, vel crgastulo, scparutua jn libro priino de Fide ad Graliaauiu, Jnipcratorein,
 :

497 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 498

435 et sanctus Augustinus in libro contra quinquc A. fit decreto numcro episcoporum in causa 436 pre-
hostium genera, et Agatho papa, ac Sophronius sbyteri vel diaconi, ('erum et si pro manifesta ha3-
Hierosolymorum episcopus, similitcr sentientes, at" rcsi a solo suo cpiscopo fuisset damnatus, non de-
queProciusConstanLinopolilanusepiscopus dicens beret dc eo refricari judicium, sicut Gelasius papa
Fugiamus turbulcntos ct cocnosos fallacicTi rivos, in Commonitorio Fausto magistro militumConstan-
sectas Ueum impuguantes, Arii dico furorom, divi- tinopolim fungenti officio lcgationisdolegato,osten-
dentem individuara Trinitatcm in quinta synodo dens rationabiliter a Felice papa Acacium Constan-
scribentes, et sanclus Athanasius in Hbris suis de- tinopolitanum episcopum fuisso damnalum dicit :

monstrat hsec qua; Gothescalcus didicit, videlicct « Decessorem, inquiens, mcum exsccutorem fuisse
quia sicut Deus pcrsonaliter ost trinus, sic dcitas vctcrisconstituli,nonnov,-cconslilutionisauctorem,
Arium et
pcrsonaliter est trina, scnsisse prffifatum quod non solnm prffisuli aposlolico faccrc licet, sed
compHces ejus in saora Nica^na synodo condcmna- ct cuicunque pontifici. » Et hujusmodi prn?sunipto-
tos quos cum omnibus qui contra symbolum NicK-
: res, ut Nicffinum dicit concilium, anathcmatizat
num sentire praesumunt, omnia concilia catholica catholicaet apostolicaEcclesia. Et Constantinopoli-
damnaverunt etdamnant. Undo S.Gelasius ad uni- tanum concilium, fidcm non violandam Patrum
versos episcopos pcr Darnaniam canstitutos {epixt. r> Ircccntorum dcccm et octo, qui apud Nica>am Bi-
11, in principio), « Patrcs, inquit, nostri catholici Ihyniic convcncrnnt, et manere cam firmametsta-
vidclicet doctiquc poiitinces in unaquaqne ha-rcsi bilem, ct anathcmatizandam omnem liKresim. Et
quolibet tempore suscitata, quidquid pro flde, pro sacrum Chalcedonense concilium {concilium Clial-
vcritate, procommunione catholica atque aposlo- ceiL, actione 5, sub fine) :c< Statuit sancta et univer-
lica,secundum Scripturarum tramitem, prKdicalio- salissynodus altcram fidem nulli liccrc proferre.vcl
nemque majorum, facta semel congregatione sanxe- conscribere, aut componero, aut scntirc, aut doccrc
punt inconvulsum voluerunt deincops lirmumque alitcr eos autem qui ausi sint componere fidem
constare, nec in hac cadem causa denuo qufe prfelixa altcram, aut profcrre, aut doccrc, aut tradere alte-
fuerant retractari qualibet recenti praesumptione rum symbolnm volenti vel converti, vel cx gcntili-
permiserunt, sapicntissimc pervidentes, quoniam bus ad cognitionem vcritatis vcnire, vel ex Jud»is,
si docreta salubriter cuiquc licerct iterare, nullum vcl hojresi quacunque, cos, si episcopi fucrint aut
contra singulos quosque prorsus errorea stabile pcr- clerici, alienos esse episcopos ab episcopatu et cle-
sisteret Ecclesiffi constitulum,ac semper iisdem fu- rieos a clero, si vero monachi aut laici fuerint, ana-
roribus recidivisomnis integradiffinitio turbaretur. thematizari.j) Et hajc omnia venerunt super Gothes-
Nam si limitibus etiam pra;fixis positarum semel calci caput, et nec sic est ad se percutientem rcver-
synodalium regularum, non cessant elisa; pcetcs C sus. Bcne facient igitur venerabiles fratrcs nostri
resumptis certaminibus ccntra fundamentum sese monachi viri religiosi.si ita ut scriptum habcturin
veritatis attollcrc, et simplicia qu;cque corda pcr- beati Benedicti rcgula, quain jurcjurando sc obser-
cuterc,quid fieret si subinde fas esset porlidis inire vaturos professi sunt, obcdientiam dcpcndentes
concilium? cum quamlibet illa manifesta sit verita- eidem Patri sanctissimo, imo sancto Spiritui qui
tis, nunquam desit quod perniciosa depromat falsi- per eum locutus est, relictisnon ncccssariis sui)er-
tas.ct si rationc vel auctoritate deficiens, sola tamon stitiosorum eoinpositionibus, sancli Ambi-osii, sicut
intentione non cedens. (Juai majnrcs nostri divina ipsc sanctns DiMicdictus pivooipil, vel nominatissi-
inspiratione ccrncntes, necessario prfficaverunt, ut inornm atquc orthodoxorum liyiiuui.-5, dc quibus
quod acta semel synodus pro fidei communione, ct suflicientcrhabcnl, in diurnisac nocturnis laudibus
veritatecalholicaatqueapostolicapromu]gasset,non usi fuerint, in quibus et calholica lidcs rcdolet, et
sinerent post haec novis retractatinnibus uuitilari, piai sunt prcce*, et mirabilis cst coiuposifio, ne pro
ne pravis occasio pneberetur quo; uK^dicinaliter fue- talibus, sicut cx liynini, cujus iuitium est Satirto-
rant slatuta pulsandi : sed aucton^ cujuslibet insa- rum merilis inclyta (/onilia, cujusqne conipositorcm
nia; ac pariter erroi'e damnato sufllcerc judicarunf. hacfenus inyenire ncquivimus, finalitato, ubi a ([ui-
ut quis(|uis aliquando hujusmodi crroris communi- busdam canfatur, vel potius blasphcmalur, <<; <n«(t
j)
cator existerct, principali sentcnf ia damnationis ejus dcitas, aiit scicnter aut nescienter scandalum in
esset obstrictus, quoniaiii manifoste i|uilibct vcl Ecclesia movcanf,(pi;c aliis mulfis pcrfiirbafinnibus
prcfessionc sua vel communione |)ossct agnnsci. » concutitur ct vcxatur : scienfcs ([uid mori-alur, qui
Et post ali^numta :<• (Jiioniam idein ipsc error cum suo vifio uniim scanilafizav(!i'it dc pusillis crcdenti-
siio auctori:' daninatua iii parficipe quolibct pr<avai hus, docenfc Paulo : Sic autcm pcccanles in fratres,
communiunis afrcclo exsocrafionem sui gesfat ct cl percutienles coHscicntiam corum infirmam, in Cliri-
pcBnam. »
stum pcccatis (/ Cor. viii, 12); et nccesse sit eos ca-
llis apoatolico) scdis aiicforitatibus con^laf, dc noiiica scvcritate piM-cclli magiwo Chalccdoncnsis sy-
huc, sicut etdc omni luuresi oliiii rcvicfa, nt(]in) ciim iKidi, scxccnloriim trigiiila cf cii ainplius ciiiscopo-
sectatoribus siiis daiiiiiata, ikiii dcberc iforum dis- riiiii,(|u,pdc hiijiismodi difliiiivit,(|ui dcbcntcs sludc-
putari : ncc danuuitum canonice Golhescalcum ad rc silcnlio et quieti, iiitcrdum ctiain zclum Dei ha-
judicium rcvocari.Qui etiuni si nou solum cum certo bcntcsjscd nonsccundum scicnfiaiu,ecclcsiasticavel
490 HINCMAIII HHCMR.VSIS AIICIIIEPISGOPI. 300
civilia 437 nogolia comniovcnl; pr.Tserlim qiiiu A iina cst diviiiitas, .Tquali» gloria, coa-tcrna maje
ipsa sacra ;nictoiMtas caiionuni, S|)ii'itu I)ci comlila, slas.» Unde item sanctus .Ambrosius in aliobynino
el totius mundi reviTcntia consccrata, in Alricano evidenter ostendil,(piniiiodo Ueus trinus ct qunmodo

concilioduccntorum octo cpiscoporuni, capite se- unus credi et intclligi dcbcal, diccns : Summe Deiu
pluagesimo primo pra;cepitut non preces alia; cele- clementix, mundique factor trwchinx, uniu poleiUia-
brentur, nisi ilK-cqua' in conciliocum prudenlioribus liCcr, quoi .Augustinus cxponit substanliaiitcr, <ri-

collaln! fucrint, no Ibrtc coutra lidcm, quod ahsit, »iHS(/M(' iicrsoiiiilitcr. Kt sanctus Grcgorius in lioniilia
in cisdcni precilms, (|uilMis lirlrlis qnisi|ue dcbct Ezccliiclis i/iom. 1(1) : .. Vclcris ct .Novi Teslamcnli
Deo conciliari, ab aliquo prulcralur, ut audicntibns spiril.-iles palres sanctai Trinilatis persunas uniue
scandalunifiat. Legant ctiam horissibi ad legondum doilatis crcdidisse el praidicasse, el angolica in ea-lo
regularilcrdeputatisorthodoxorum libros,et ab om- agmina inccssabilitcr clamare ralclur. >
nibus invcnicnt contradici ut triua dcitas nun(|uam llis crgo ijcrp(;iisis,disccrnant bonorabiics fratres
rredalur, nuii(|uani a liilcli ut videatur crcdibile prn- monacbi, utrum inclius sit blasphcmarc ciiin
iiostri

feratur. Invciiient nihiloniinus in dictiscutliolicoruni (iolliescalco et llatramno,

dicendo Tc trina deitas in
inepte imperitos quasi ad auctoritatem sumpsisse, hyinno cujus auctorem ncsciunt, an credcrcet can-
quia sicut trinus Dcus dicitur, ita ct deitas trina r. tare cum summis cteloruni virtutibus,ct cum bea
dicatur. Pater quippe el Tilius et Spiritus sanctus torum spiritibus, cl cura omnibus sanctis viris ca-
idcirco unus Dcus liicitur, quia una est diMtas, qu.i; tholicis, in Iribus personis unam doitalis substan-
Trinitatis est unitas Patris ct Tilii et Spiritus sancti, tiam, id est deitatem. Videant cliam utruin (lebeant
ut sancta rutholica et apostolica Ecclesia pcrbcatuni sequi blasphemias Gothescaici, quas dc cordc suo,
et magnum papam Leoncm {Leo, epist. cap. 1) ad vel |)olius maligno spiritu inspirante.nicndacissime
Turibium Asturiccnsem cpiscopum breviter confir- prolulit, et llginenta Itatramni.qus falso composuit
mando cxplanat,cxplanando confirmat dicens
el, : de libris beati llilarii el sancli .Vugustini, iiiipu-
" Hanr confcssionom,qu.T Trini-
catliolica; fidei csse gnando ventatem, ut deilas trina dicatur, an vcri-
tatcm dcitatis sic oij.oo-ja;ov conlltetur, ut Patrcm et talcm Spiritus suncti, qui loeutus cst pcr sanetos
Filium et Spiritum sanctum sine confusione indivi- prophetas.et apestolos apostoloruuiquc succcssorcs,
sos, sine tempore. sempiternos.sinc dilferentia credat dicentes et cunfirmanles, quia tres sunt sancta; Tri-
;equ.iles,(]uia unilatcm in Trinilate, non eadeni per- nitatis pcrsonaj.ct una deitas, qua- trinitatis c.sl uni-
sona, sed eadem iiiiplcl cssentia. >• Qu\ auteni non tas. Nam sanctus .\ugusliiius in priino librodcTri-
soliiin absurdc, sed et infidelitcr ilicunt, qiiiu trina nitute, qiiasi ad Itetrainnum sperialiter confutan-
diccnda est deilas.co quod singulis quisque in tribus dum,(|ui dc cjus suum mendaciuin quod trina
libris
pcrsonis, Pater videlicct sit Deus, Filius sit Deus, ^ dicenda sit deitas compilando voluilsolidarr, ipsuni
Spiritus sanctus sit Dcus, ac per hoc in Patre pleno fidei lapidem posuit, super quem Chrisfu? vidclirct
et pcrfecto Deo plena et pcrfecta sit deitas, in Filio manu forlissuani fundavit Ecclesiam,etquoGoliam
plcno et perfeclo Dco plena ot pcrfccta sit deilas, in designantcin diubolum, cujus insania omiics anli-
Spiritu suncto pleno et perfecto Deoplenaet perfecta chrisli, id csl h.-crctici, repleti loquunlur, in frnnto
sit dcitas: inveniant si possunl qiio nomine illa trina percussit, pro se et pro omnibus catholicis, quorum
deitas dici valeat una. Si di.xerint trina deitas in libros de fidc sanct.x' Trinitalis legcral, conlra isluni
personis, nna in deitate, non constal : si dixerint, protulit (lib. i de Trin.,cap. 41, dicens :<. Onines, in-
trinadcitas in personis, unain snbstuntiu vcl essen- quil, quos lcgere polui. qui ante mc scripscrunt de
tia, sivc divinitate aut natura, ncc hoc constare cnn- Trinitatequa» Dciisesl.divinnruin libroruni vctorum
stat esse certissimuni. Lnum enim idemque in Dco clnnvorum calholici tractalores hoc intenderunt
est natura, siibstantia, csseutia, divinitas, deitas. socundum Scripturas doccre, quod Paler, ct Filius,
Fateantur crgo neccssc esl Irinuni Dcum dici in per- ot Spiritus sanctus unius cjusdcmque subslantia<,
sonis, unum in deilale : ct futcantur (|uod non trina insopurabili a-qu.ililaledivinam iiisinucnt unilatcm.
S(mI una sit deilus, qujc Tiinitalis cst uiiitas. Undc ideO(|iie non sint tres dii.sed unus Deus.".\tlcnilanl
sanctus Ambrosius, sicut in libris suis latius, ila J)
igilur vcnerubilcs fratrcs nostri inonarhi viri rdi-
brcviler in hymno suo dicit, piosi, (|uod idoni bealus .\ugustiiius in libro ix do

Tu Trinitnlis unitns, orbeni polcnler qni rcgis.

Trinit.dicit(r<i;). 1) :.< Dc cnulcndis, inquiens, niilla

inlidclitatcdubitcmus,de intclligondis nulla loniori-

El item in alio hymno,
tato anirmenius in illis csl auctoritas tcnendn, in
:

hix boaln Trlnilnlis, cl principnlijs unilns.

his veritascxquireiida." Exquirant orgn porralboli-
Ouo(] quasi oxponens.\ugustinus in primo libro(r(i/>. cos doctorcs hanc verilaloni qualilor s-cntire doboant
8) de sancta Trinilate dicit :.. Trinitatis cnim unilas de Trinilatis dcilatc, vidclicct de sancl<i< Trinilatis
esl deitas incorporoa cl incoinmutabilis, et sibimct unilale,clcalliolirttmloncanlaucloritalrni.clnont.c-
ciinsubstantialis. ot coKicrna natiira. > F^t Atliana- qu.inlur malcsonltutiuin pravitalom. nec dorcndant
sius liaiie dixil essc (idcm calltnlicuiii, iil cicdatur perlinaeiler.si (|uid hactenus non s.^nsorunlfidolilcr
qiiia .. aliu 438 cst per.-^ona Patris, ali.i Filii.alia sed Hiidiautel exaudianl bcatum .Xugustinuiii.qucm-
Spiritus sauicti, scd Palriscl Filii ot Spiritussancli runi|iic439 nostrum monenlcni in tractalu psalmi
501 DE UNA ET NON TUINA DEITATE. 302
centesimi trigesimi :« Si forte, inquit.erras in ali- A luminc tenebrescunt; quob videlicetad
telligunt, de
quo, quarc non redis ad lac matris ? quia si non intcUectum pravum intentio perversa non raperet,
extollimini,quia si non exaltatis cor vestrum, quia nisi prius superbia intlaret.Dum enim se prae caete-
si non ingredimini in mirabilibus super vos, sed ris sapientes arbitrantur, sequi alios ad melius in-
servatis humilitatem,revelabit vobis Deus quod uli- despiciunt atquc ut apud impcritum vul-
tcllcctr. :

tcr sapitis. Si autem hoc ipsum quod alitcr sapilis gus scientiae sibi nomen oxtorqucant,student sum-
defendere vullis, et pertinaciter asfruerc, ct contra mopere, et ab aliis rcctc intellccla dcstrticre.et sua
paccm Ecclesiac, et vobis maledictum hoc quod dixit perversaroborarc.Unde bene pcrprophetamdicitur:
supcr malrem cum estis, ut foris a lacte separemini, Secuerunt prxgnantes Galaad ad dilatandum tcrminum
foris a visceribus matris famo moriamini. Si autcm suum {Amosi, 15). Galaad «amquc accrvus testimo-
perseveraveritis in pace catholica, si quid forte ali- nii intcrprctatur.El quoniam cuncta simul congre-
lcr sapitis quam oporlct saperc,Dousvobis revclabit gatio Ecclesiaj per confessioncm scrvit testimonio
humilibus.yuare?quia Dcus supcrbis resistit,humi- non incongrue per Galaad Ecclesia cxpri-
veritatis,
libus autem datgratiam.>iElquia de caitero nescicn- mitur,quse ore cunctorum fidelium de Deo quaeque
tcr errare non puterunt, timeant quod item egregius suntveratestatur.Prcesnantcs autcm Galaad vocan-
doctor in quarlo libro {cap. 5) de baptismo dicit :
^ tur animas, quse intellectum verbi cx divino amore
« Cum manifestum sit, inquit,multograviuspeccare concipiunt, si ad perfectum tcnipus vcniant, con-
scientem quam nescicntem, vellem mihi aliquis di- ceptam intelligentiam opcris ostensione paritura:.
ceret, si quis in hKresim incurrat nesciens quanlum Terminum vero suum dilatare est, opinionis suae
malum sit, et alius ab avaritia non recedat sciens nomen extendere. Secuerunt ergo prajgnantes Ga-
quantum malum sit, quis eorum sit pejor. Possum laad ad dilatandum terminum suum quoniam :

etiam itaproponere, si alius nesciens in ha;resim ir- nimirum hsretici mentes fidelium, qurp jam aliquid
ruat, et sciens alius ab idololatria non reccdat, quia dc veritatis intellcctu concepcrant, pervcrsa praedi-
ct Apostolus dicit : Avaritia, quic cst idolorum scrvi- catione perimunt, et scienticc sibi nomen cxtendunt.
tus (Ephes. v, 5) : qua;ro ergo quis pcccet gravius, Parvulorum corda, jam deverbi conccptione gravi-
qui nesciens in hffiresim incurrit, aul qui sciens ab da, erroris gladio scindunt, ct quasi doctrinae sibi
avaritia,id est ab idololatria non reccsserit. Sccun- opinionemfaciunt.Hosergocum conamurinstruere,
dum quidem illam regulam,qua peccata scientium ncperversascntiant,admonpamus prius necesseest,
pcccatis ignorantice pr;eponuntur,avarus cuni scien- ne inanem qua;rant. Si enim radix elationis abscin-
tia vincit in scelere. Scd ne forte hoc fiat facit in ditur,consequenter rami prava; assertionis arefiunt.
hapresi sccleris ipsius magnitudo, quod facit in ava-
Admonendi sunt etiam, ne crroris discordias gene-
ritia scicntisadmissio, ut ha;reticus nesciens avaro C rando legcm Dei, qua? idcirco data est ut sacrificia
scienti cocequetur, amborum poccata <-equaliter ap- Satana3 prohibeat, eamdem ipsam in sacrificium Sa-
pendantur, ignorantis blasphemia, et scicntis idolo- tana; vertant. Undc per pniphetam Dominus queri-
latria, cl eadeni sententia judicentur, ille qui Chri- tur, dicens: Dedieis frumcntum,et viiiuin ct oleum,
stum quajrendo in vcrisimilem sermonem fulsitalis etargentum muUiplicavieiset aurum,qux fecerunt
incurrit,et illequi ncscicns Christo rcsistit loquenti Baal (Ose. ii,8). Frumentum quippc a Domino ac-
porApostolum : Quoniam omnis fornicator, autiiii- cepimus, quando iu dictis obscurioribus subducto
viundus,aut avarus,<jUOcl cst idolornm scrvitus,non tcgminc liltenT, per medullam spirituslcgis intcrna
hahet li;vredilateiii in rer/no Cliristi cl Dci EijIics. sentimus.Vinum suum nobis Doniinus pr;cgtat,cum
V, 5)." Ncmo igitur catholicus contra aucloritatcm, Scripturae sucB attenta pra3dicatione nos dcbriat.
nemo pacificus contra Ecclesia; paccm certarc Oleum quoque suum nobis tribuit, cum pncceptis
audeat, ne schismaticus, ct non catholicus, invo- apertioribusvitamnostramblanda leiiitate disponit.
niatur, ct a Christi corpore separetur. Admo- Argentum multiplicat, cuni nobis lucc vcrilatis plt-
nendi suntcrgo subditi ab Ecclesia; sanctaj prn;posi- nia eloquia subministrat. Auro quo(]uc nos ditat,
tis, ul sacra; lcgis vcrba rcctc intcUigant, ct si pcr
quando cor nostrum intellectu summi fulgoris irra-
seintclligcrcnon potuerint,juxta pra-ccptum divina' ^ ,iiat. Qua; cuncla h;eretici Baal ofTcrunt, quoniam
auclorilatis, i«/erro(/e«^ pafrcs suos et annuntiabunt apud auditorum suorum corda corruple omnia in-
illis,majores suos et docebunl illos {Deul. xwii, 7). tclligcndo pervcrtunt, ct dc frumonto Dei, atque
Et qui sucroc lcgis vcrba non recte intcliigunt, ad- oleo, argento paritcr ct auro, Satana- sacrilicium
monendi sunt,sccundum regulam pastoralcm beati immolant,quoniam ad crroremdiscoriii;cverbapacis
Gregorii {purle i\i,cap.2hi,' ut pcrpcndunt quoniam inclinant.Undc admoncndi sunt ut perpendant,quia
saluberrimum vini potum in vcneni sibi poculum dum pervcrsa mente deceplis pacis discordiam fa-
vcrtunt,ac per medicinalc fcrrum vulncre se mortali ciunt, justo Dci exaininc ipsi dc vcrbis vila moriun-
fcriunt,dum per hoc in sc sana pcrimunl, per quod non ignorcntncquc con-
tiir.>>Docendi siint etiam ut
salubrilcrabscindcrcsauciutudcbuerunt..\duioncn- temnant decreta iiiagni Leonis papa; ad .\nast;isium
disunl ut pcrpeiidu;it quod Seriiituru saci-i in iioctc
Antiocheiium cpiscopum {episl.(<'l,cup.Qi, ad Ma.rimum
pr;csciitis vit;e qu;isi i]ua'duiii indiis luocrna sitpo- Antiocli.)\n quibus scriplum est quod apostolica cl
sita, cujus niinirum 4410 vcrba,duiii non rcctc in-
441 gcncralis synodi auctoritatc constituit : « Illud"
503 lIINCMAni IlIiEMENSIS A'lCinEPl!^COPI 504

inquicns, flilcclioncm tuam convcnit praecavcrc, ut A cata qu.-p per consiiium perpclrantur.non tain prava
prnjtcr eos qui suut dnmini saceniotes, nulius sibi lacta Doniinus, qnain studin pravitatis insequitur.
doccndi et pr.Tdicaudi jus audcul viudicarc, sivn iilc In faclisenim s.-rpc indrmilate.s.Tpe neglifrcnliade-
niiuiaclius, sive sit l.iicus.qui alicujus .scientia! iio- linquitur.insludils vero maliliosasemperintentionc
mihc glorietur : quia et si oplandum cst,ut omnes pcccatur.Quo contra rcctc beati viri cxpressione
Ecclesiaj filii ([UiT rccta ct sana sunt sapiant, non per prophetam dicitur,r< in calhedra pcsiileulisenon
tamon pcrmittcndura cst ut (|ui.squam extra sarer- scdil (1'xtil. I, 1). Cathedra quippe judicis essc vel
dotaleu) ordiueni coustilutusfrr.idunisiliipr.Tdicato- pra;sidentis solcl.ln cathcdra auteni pestilcntia; sc-
ris assuniat, cimi iu Ecclc^ia l>ci nniuia ordinala dere est ex judicio firava coinmilterc, ct ex ralione
cs.-^c convcniat, ul in uno Christi corporc, et cxccl- mala, discernere, et tanicn cx deliberalione perpe-
lenlioramcml)rasuumoniciumimpleant,ctinreriora trare.Ouasi in perversi consilii eatbedra scdel, qui
superioribus non resullent. » tantainiquilatiscluUoncattoIIitur.utimpleremalum
Debent crgo fralrcs ac filii nostri mon.aclii, viri eliam per consilium conetur.Et sicut assislcntibus
religiosi,altcnd(^rc professionis sua; regulam. in qua turbis pr.Telali.snntqui calhedra; honorefulciuntur,
scripluni cst Oclavus huinililati.-^
: gradus est, si ni- ita delicta oorum qui pra.'cipitalionc corruunt, cx-
liil agat inonachus, uisi (juod comniunis inonastcrii r» quisita pcr studium peccala Iranscendunt. .\drno
regula, vcl majorum cobortantur excmpla et, no : ncndi sunt crgo, ut liinc colliganl qui in culpa sc
nus bumililatisgraduscsl,silinguamadloqucndum eliam perconsilium ligant, quanta lunc ultione fc-
|)rnhibcat monachus,cttaciluriiitalembabens.us(inc ricndi sunt, «jui nunc pravorum non socii scd prin-
ad interrogntiouciii non loquutur. Si autcni nocessi- cipes (iuiit. » llcniquc si, quod absit, aliquis de fra-

tas doecudi iiarochiani exegcrit ut jier sacerdoles tribus nostris hinc pro linalitatehymni,undeabsquc
monacbos vcrbum lial ad populuin, episcopus ct sa- ulla ueccssilate exorta est ista cer\'icofa contenlio,
iiitalcm sensus,etcalholicam(idcm, atquc rcKgionis trinam dcitatem dcfcndendo, vel de praidcslinatione
disciplinam, rl hnmilitatis vii tuteni, hc sanclic con- sanctorum ct relictionc rcproborum, vcl quod Deus
vcr.--.alionis snliditalcm, in cis probare debct, ct sic non vult oiiinos homincs salvos ficri, et non sil pro
ad doclriiueolliciuui provocarc Nonprovocaliautcm, omnibus Christus passus,cum dicat Pauluj aposlo
nullalcnus hoc quod sibi non injnngitur non debent lus, Pcusoiiincshoiiiincs rull xalros fieri 'I Tim. ii,
assumcrc, ct si dcprehensi fuerinl aut prava doce- 4), ct Pctrus, quia nctiiincin lutl /irrjrt. Etijise Do

rc, aut nociva uionslrarc, auldedoclrina in ali(|uo minus pcr Projihctam, Vico cgo, ijuia «oln morlcm
supcrbirc.debcnl ab codcm oCficio reniovcii, us(juc- /i<T,r//(;;7'.v,cumjuxta Aposloluni omnospcccaverinl,
dum per bumilitati.s satisfactioncni invcnianlurcur EtadllicrusalcmDominus:()i/o/tcirt>/u/ronj/rr3ar«r
iTcli : quia sic et Sjiiritus sanetus pcr os bcati 13c- C lilius luos, cl iwliiisli/ iMallh. xxiii, :i7.) El ilem
ucdicti in regula ab co coustitiita, dc artificibus V^iulus: Si Cliri>lus pro omnihus iiiortuus csl, trgo
monasterii cujuslibct artis prsccipit ngcre : ct si, onincs viortui sun1,et pro omnibus niorluus ctl Chri-
quod absil, quiijue reperli fucrint. quoniaiu, ut slus.ut </i(i vicuiit jam non sibi rivani ,sctl ci qui j.ro
scriplum est, cl in angelis rejierta est nciiuiti.i. <|ui Ofniiiliiis ir.urliius csl (II Cor. v, 14). Et conlra do-
in conlcmiitus cnliia cx consilio ligari iiialucrint, ctriiiam ajio.stolicani de baptismatis sacrainoiito,in
admoncndi sunt ex rcgula pastorali beati Grcgorii quo nulla est discretio rcnatorum,pro quibus capi-
(/)a»Yciii,C£//j.33;,«quatenus provida consideratione tulis contra calholicam lidcm, ct doctrinam bcati
pcrpendant, qnia diim rnala ex judicio laciunt, di- Auguslini iii libro de Correplione el Gralia, cl de
blriclius conlra scjudicium acccndnnt,ut tunto cos Pra-dcstinationo sancloruin, ac Bono pcrscvemiilia»,
diirior scnlculiu (eriat, (juanlo illos in culpa arctius atquc Ilypoiiiri.-Iici.u, ct contru dccrola sancti Co.'-

vincula dclibeiaiionis ligant. Cilius lurtassc dcliciu lestini |>a|>.T, ox cujus delopntione beatus Prospor
|ia;nitcndo abluercnt, si in his sola pi'a.-ci|ii(alionc hinccxortainba:rosinipcrauctt>ritalomScri|>turanim
cccidisscul. Naiii tardius pcccaluin solvitur, quod ct doetrinam bcati Augustini rcvicil et comprcssil
jier consiiium solidnlur. Nisi enim mcnsonuiiniudo in Ciailiis, contr.iquc caitcroruiii orthodoxorum tra-

ajlerua dcsjiiccrct, in eulj>a cx judieio r.oii pi rirct.

J)
ditionom scnliciis condcmnatus cst Gothosoalcus,
llac trgo jiriccipitalionc lajisi, i'cr cousiliuiii jier- vol de oiiinibus, quio uposlolica" sodis ot so\ t:<np-

cunlcs dilVcrunl, quia cum

ub slulu justitiic hi raliumsynodoruiiiauctorilalcdininilasHnt.doiiicrps
jieccando couciduiil,plcruniquc simul et inlaqiicum doguializarc, ct irrevprcntius iu sua obstinatinnc
dcsperatiouis cadunt, ct a rudicc spci funditus evel- pernianere pnsumpscrit vindic-ta: cauonic« subja-
luidur. llinc csl (juod pcr pro|ihclum Doniiuus, uon ccbil. Nciiioerm> plus sibi arrogol sapon' quani
lani |iru'eij)ilaliniiuin jirava(|uaiii dclicloriiaisUidia oporlct sapciv. cuni sorij^lum sil Sicul qui mcl :

rojiiolioudi(,dic(i:s : .Vt»i furte inijicJialur ut iijnis multuin comctlit non nt ci honum, ita qui tiruMor
iiultj.-ialiu uica d succcndalHr,ct nuii sil ijui e.rjiliit- csl iivijcstatis Ofiprimitur gtoria [Prov. X':^, •JT). Et :

ijual (•rojtcr inulVium sludvirum vcstrornm \Jcr. AVii rrcdidcrilis, non inU-Uiijclis. El qiiia voWo cA
IV, i). lliiic iteruiii irutus dicil: l'isi'al.o suiicrros dillicile.ulboatusoxponitGn-poriu.s.utoranesacrum
Jurla fnicluiii sluiliuru:: vcstroru.n [Jcr. xxi, 1 J). oloi|uuim a iiubis niorlalibus possil intclligi, cl

jQuouium igitur 4 t'i a jicccatis oiiis ditrcrunt jkc- 448 oranc cjus niystoriutn pcnelrari.rcstat ut qood
503 DE U.\'A ET NON TRINA DEITATE. S06

de mysterio diviui verbi penctrarc iion possumus, A lorum, omniumque bonorum est fundamentum,
potestati sancti Spiritus humiliter reservemus, ut ignoranler non valent offenderc, siper contemptum
non superbe quis audeat, vel contemnere, vel de- deincepsoffenderintjquod dicimus satis inviti,quem
nuntiare quod non iiitplligit,sedhoc ignitradat,cum non correxerint verba, suscipicnt verbera, et cum
sancto Spirifui reservat.Credattamen indubitantcr, gradus privatione, atquc a corporis et sanguinis
ut .\ugustinus explanat,quod sermo divinus dicit,ad Christi separatioue, ut Gothescalcus perlinacis-
cujus mysteriur.i penetrareintelligendononsufficit: siraus damnatus est, condemnabitur exsilii vel
quoniam, ut beatus Coelestinus in decretissuis(po.s; ergastuli relegatione quatenus sicut apostolicaj
:

epist. 8, in fin.) dicit, « profundiorcs, difficiliores- sedis staluta decernunt, qui contra statuta tencre
que partcs incurrentium questionum, quns latius tcntaverit, et prohibita fucrit ausus admitterc, a
pertractarunt qui hxreticis restiterunt, sicut non suo sc noverit officio submovcndum, ncc commu-
audemus contemnere, ita non necessc habcmus nionis nostra; futurum esse consortem qui socius
astrucre. » esso noluit disciplinK, et cum eo habeat partem
\i si quis hanc commonitionem nostram.auctori- cujus scqui delegit eorrorum. Sed et regula sancta
tate Scriplurarum ct orthodoxorum Ecclesia! pra'- professionis monachorum capitulo vigesimo scxto
positorum fultam, non obaudierit, quoniam sacri n dccernit, ut talibus sc quolibet modo inconsulte
Antiocheni canones, spiritu Dei conditi, et ut Leo conjungcnssortiaturfixcommunicationisvindictam.
dicit, totius*mundi revercntiaconsecrati,decernunt Unde scire fideliter quisquis fidelis dcbct,quoniam
« perfectum esseconcilium.ubimetropolitanus cum licet aut praepositorum Ecclesia; scientiam latens,
suis suffraganeis inlerfuerit. » Et item S.Leo {cpist. aut desidiam vel ncgligentiam, sf uehidens,aut po-
66, sub fin.) ad Maximum Antiochonum cpiscopum testatem modo quolibet sulitcrfugicns, abhisjudi-
scribit : u nuidquid,inquiens,pr;eter spccialcs cau- cialibus sententiis a Spiritu saiicto, qui scrutatur
sas synodalium conciliorum ad examcn episcopale etiam profunda Dei ct replet orbem terrarum, de-
defertur, potest habere dijudicandi rationcm, si crctis ante oculos humanos evaserit, iii conspectu
nihil de oo estasanctis patribusapadNic.-camdiffi- tamen Dci, cujus oculis nuda et aperta sunt omnia,
nitum. Nam quod ab iUorum regulis et constitutionc et qui fccit qua; fulura sunt, per eorum judicia qui-
discordal, apostolicffi sedis nunquam poterit obti- bus dixit : .Yo« vos estis qui Iflquimini, scil Spiritus
nere consensum. Et sacri Nicajni canones, eosque
» Piitris vcstri, qui loquitur in vobis (Mattb. x, 2li),et;
sequentes Antiocheni et Chalcedonenses,hujusmodi Aecipite Spiritum sanclum, quorum remiseritis pec-
qua;stiones, qua; pcr provincias oriuutur, jubcnl cata rcmittontur eis, et qnorum retinueritis retenla
disculcre, et si qu;c forlassis emerserint in provin sunt {Joan. xv,22), quique in coclo cum eo regnanl.
cialibus synodis, singula quajquo corrigcrc. .\ga- C et in tcrris miraculis coruscant, et ut boatus Leo
thensc concilium capitc trigesimo octavo (can. 31) scribit,adhuc nobiscum in suis constilutionibus
decrevit, dicens « Monachos,quosverborum incre-
: vivunt, pcrmanens in pertinacia sua ligatus exibit
patio non emendaverit, etiam vcrberibus statuinius de isto sa;culo, nisi per dignos pccnitentia; fructus
coerceri. » Quod et sancla regula eodem Spiritu ecclcsiaslicT communioni episcopali auctoritalo fuc-
sancto, quo ct sacri canones in venerandis conciliis, rit rcstitiitus. Pontificalis vero auctoritas, et rcgia
pcrosbeati Benedicti promulgata, secundocapitulo potestas,nccnon et qui([ue prajfccti Ecclesia;,id est
jubet indiscipliiiatos
scilicct etinquietos durius ar- presbytcri et monasteriorum rectores, pro certo
guere, et improbos, ct duros ac superbos vel in- sicut credimus sciunt cx sacra lectione, ubi inter
obedientes verbcrum vcl corporis castigatione in ipso alia desidiam Heli sacerdotis erga peccatores fllios
initio pcccati coorccre, sicut scriptum cst : Slultus suos tcrribililer multalam legunt, ct scriptum de
vcrbis non corrigilur, et pcrcule filium tuum virga, qimd.im rcgc inveniunl, Qma ilimisisti, videlicet
ct liberabisanimani cjus a mortc. Mcmorcs igilur sine ultioui! dobita, virum mnrte iliijnum, crit anima
promissionis su.e doctrinam communis patris nostri lua pro anima illiiis, ct pupulus twus pro populo ittius

beali Bcnedicti sequantur, qui in se.xto regulac ca- (lll lieg. XX, 42) ; sicut sanctus Grcgorius ad Euse-
pitulo cx prophctico tcstimonio dicit Si, inquieus, :
[) bium archicpiscopum (///'. vi],epist.Ci) scribit : « Qui
a bonis cloiiuiis iiilerdum proptcr tacituriiitateiii noii corrigit rcsccanda, committit. » Et sanctus
debct taceri, qnanlo magis a malis verbis proptcr Augustinus cx sententia bcati Pauli apostoli, qua
pfenampccc.il idi'bctccssari?Quidenimpejuspotcst dicit yolite communicnrc opcrihus infructuosis lcnc-
:

dici quam lidci symbolum a Ghristo traditum.ct ab brarum, maijis autein et redanjuite {Ephes. v, 11),
apostolis aiiostolorumque succcssoribus pru;dtra- iu scrmone de verbis Evangclii (serm. 18) codcm
tum,in maguo Nica;no concilio mystyco saccrdotum scnsu explanut : Non, inquiens, negligenlos Lutis
"
numcro confirmalum, pcstilcntissimc, pcrtiiiacitcr, in ciirrigeudis vestris, ad curam sciliret vestram
et cx studio vi(darc atiiuc couvellcrc, cumScriptura quoquo modo pertinenlilms, monendo, docendo,
dicat : Sinc /iilc impossibilc csl plticcrc Dco ? Et quia in hortando, tcrrcndo. Quibuscunquc modis potcstis
tam muxima causa,i|ua; illa magni IVlri iccta; con- agitc, necum inveuitis in Scripturis ct in exemplis
lessionis pelra est, supra quam Dominus funduvit sanctorum, sive qui aute, sive <|ui post adventum
EcclesiiMii suam, cui .24.1 didit clavcs rcgni ccu- in hac vita fuerunt, inind inali bonos iii unitafo
307 HINCMAni HHEMENSIS AllCHIEPISCOPI. 50B
non maculant, cfficiamini pigri ad currigcnrlos A. ''<'<"?"«</ 7"»«. v, 20). Quod dc his 446 pcccatis
445 nmlos. Diiolms moriis non te maculat nialus, accipicndum ost quje non lalent, ne contra Doniini
si non consentias ct rcdarguas, hoc est non com- sentcntiam pulelur locutus. llle enim dicit Si pec- :

municare, non conscntire et quia parum cral non : caverit in te frnlcr tuus, corripc cum inter le ct iptxnn
conscntire, si scqucretur ncgligctitia disciplina;, solum (Matlh. xviii, 15). Verumlamen et ipsc fcvc-
Maijis iMk'm,in(\u'd,et rcdaniuile. Non crgo conscn- ritatem correptionis eo usque perducil, ut dicat :

lienlcs .siti? non approliclis neque ncgii

malis, ut : Si nec Ecelesinm audicrit, sit libi sicul elhnieut el
genles, ut uon arguatis nequc supcrbioutcs.ut in-
: publienmis. » Ouia pasloralis nccessitas habcl, ne
sultantcr arguatis. » Kt itcm ex sermone de verbis pcr pluresscrpanldiraconlagia, separare abovibus
Evangelii, exponens Aposlolum dicentem Propler : sanis morbidam, ab illo cui nihil irapossibile ipsa
qiind exile de medio eorum, et separamini, dieit Do- forsitan separatione sanandam.L'ndcetiam fiirnmni
minus (II « Quid csl, inquit, cxirc
Cnr. vi, 17) : regi<E polestati sanctus Leo ad Lconem Auguslum
inde, nij^i quod pcrtinet ad corrc|itinncinina-
racrrc (cp. 81) scribcns hoc niodo denionstrat Cum.in- : <•

lorum,quantum prouuiuscujusqucgradu atque per- quipns.clementiani tuam Dominus tanta sacramenti

sona salva pace fieri polest? Displicuit tibi quod sui illuminationc ditaverit, debes incunclanter ad-
qiiisque peccavit, non tctigisti imniundum redar- : -r, vertere, rcgiam potestatem libi nonad solum mundi
guisti, rorripiiisti, monuisti, adliitiuisti ctiain si res regimen, scd maxime ad Ecclcsi.T prssidium esse
pxcgit congruain et qu.-c unitatcni non vinlct disci- collatam, ut ausus ncfarios romprimciulo, et qu«
plinain, existi inde. » Et cx sermone dc gcneralitate bene sunt slatuta defendas, et veram pacem his,
eleemosynarum (incipil : Sunt qui e.vistimant), e.x- qu;e sunt turbata reslituas. Sacerdotalera namque
ponens sentcntiam, Da nmericordi, et ne suscipias et apostolicum tuae pietatis animum etiam hoc ma-
peeentorem iEeeli. Duo, inquit, ista no-
xii, 4) : « lum ad justitiam ultionis dcbct accendere. quod
mina, cnm dicinnis homo peccalor, non ulique fru- Constantinopolilana' Ecclesia» puritatcm pcstilenter
stra diciinUir. Quia pcccator est. corripe et quia : qua inveniuntur clcrici quidom hipre-
ob.~curat, in
homo est misercrc nec omnino libcrabis homincm,
; ticorum sensui consonanles, et intra ipsa catholi-
nisl eum persecutus fucris peccatorcm. Iluic officio corum viscera asscrtionibus suis ha'reticos adju-
omnis invigilat disciplina.sicut cui(|ue rcgenti apta vantes. In ({uihus deturbandis, si frater meus Ana-
ct accnmmodata cst,nonsolum cpiscopo regcnti ple- tolius cum nimis bcnigne parcit segnior invenilur,
bcmsuam,scd ctiam pauperi regenti domum suam, dignamini pro (ide vcstra etiam istam EcclcsiT prsc-
marito rcgenti conjugein suam,patriregenti prolem stare mcdicinam, ut tales non solum ab ordine cle-
suam,.judici rcgcnti provinciam suam,rcgi regenti ricatus, scd ctiam ab urbis habilationc pellantur.
gentcm suara. Omnes hi, cum boni sunt, eis quos C ne ultcrius sancti Dei populi per\*ersorum hom
reguntbene utiquc volunl.Et scrvijuxta impcrlilam num contagio pnlluantur. »
ab universorum Dninino potcstatcm, qui cliam re- Nos quoque pastores et doctores nobis coinmis-
gentes regit, dant opcrani ut iidcni ipsi quos regunt, sarum plchium, et episcopi ac gubernalores Ecclc-
et conserventur homines, et pcreant peccatores.lta si.c. atque monasteriorum reclores, qui vocantur

implent quod scriptum est, Da misericordi, et ne abbatcs, ad nosipsos redire debcmus, el diligenler
suseipias pecealorem, ne lioc in illo salvum quod pec- atlcndcre,quia si inebriatus est gladius Dci in ca>lo,
ratnr cst vclint. El impiis et peccntnrihus redde rin- et ul ni.Tgnus Pctrus dicit : Si .iwiclis pcccantihu*
dietiim.FAhoc ipsuni qnnd impii et pcccatoros sunt, Dominus non pcpereil.scd rudcnlihus infcmi dctmelot
dclcatur in humili, propler hoc quod
eis. lienefae in Uirtarum iradidit cruciandos, in judicium reservan
humilis nc dederis impio, propter hoc quod
est, et {II Petr. II,ncc nobis parcct fidc et actibus a sc
4),
impius est, quoninm ct .ilti.isimus ndio hahet peeea- aposlatantibus, sicut nec sacra concilia, ut in eis
tores. ct impiis reddct vimlietam. Qui tamcu, quia valcmus rclcgere, pepercerunl episcopis eliam no-
non solum pcccatorcs ct impii, vcrum eliametho- minatissimarum sedium,videlicet .Mexandrin.T..\n-
mines sunt, faeil oriri solem suum super bonos el tiochcna?, Uierosolymitan.T, Constanlinopolitanjr,
malos, et pluit super.juslos ct injuslos.lta nulli ho- q Nicodemia\ Insuperet Honorium niapna; Unm.T pa-
mini claudenda est misericordia, nuUi peccalori im- pain, quia contra fidem scnsisse, et prave sentien-
punita pcccata relaxanda sunt. > Et iu tractat u psalmi libus consensisse detectusacevidenlissimecompro-
cenlcsinii vigesimi noni : « Quisquis conscnscril pcc- batus cst, sicut in sexta synodo stinodi vi net. 13)
catori, nnn alicnis, scd suis gravatur. Consentis invcnitur, etiam post mortcm anathcinatiiavcrunl,
enim, et pcccatum allcrius tuum lit pcccatum, et in hoc s.Tculo manifestata culpa. justo Dei concor-
non cst qiiarc qiicraris quod tc pcccata idicna pre- dantes judicio, quod jam cgerat in occullo.NHm si
manl premunt te, sed tua. » Et in libro de Gorrcp-
: idcm llonorius hoc in prirsenti sasculo non meniis-
tionc et Cratia « Yidetc nc quis inalum pro malo
: sct, et cum ipso mcrito de hoc sa-ciilo non cxissi^t,
alicui rcddaU Ubi intclligcnf'uin cst, luiic potius sibi potiusquam illi noccrenl malediclum jacuIanl<-«,
nialuiii pro iiialo rcdili, sicorripicndus iinncorripia- non judicio justiti.T, scd livor»-, vcl lcmerilatc >ii ul ;

tur.sed prava dissimulalionc ncgligitur.Dicit enim : bona facta pro dcfunctis suis potiusei» protuni <]ui
Peccanlcs cornm omnibus corripc, ut cxteri linwrom illafaciunt,quainillis pro quibusflunt^sitamenipsi
509 DE UNA ET NUN TRINA DEITATE. nlO

defuncti in hac vita non meruerunt.uteis in illavita A tum prophetia? Veteris ac Novi Tcstamcnti. Quid-

447 suorum vivenlium benefacta prodcsse prajva- quid enim 448 spiritus propheti;e dixit, testimo-

leant. Legite beatum .\ugustinum in sententiis apos- nium est Jesu, qui, sicut scriptum esl, testimoniutn

stoli epislolao ad Thessalonicenses.et sanctum Gre- habel a legc et prophelis. Et ipse dicit apostolis, ac

gorium hinc aposlolice disserentem » Sed : et pia per hoc omnibus apostolicis viris, qui vel verbo, vel
mater Eeclesia pro omnibus in Christo, id est in scriptOjVel etiam rccta operatione,aut pro ejus no-

unitate catholica; pacis ac fidci, et in communione mine passione, illi testimonium perhibcnl : Et vos,

corporis ac sanguinis Redemptoris ac Salvatoris inquiens, mihi tcslimonium perldbcbitis, qui ab initio
nostri quiescentibus.verum et singulare sacrificium mecum estis (Joan. xv, 17). Sicut et promissio illius

offert : quorumderogationem non patitur,ut sanctus veridica de omnibus suis est ritc intelligenda, qua
CirlestinusadGalliLanos seribit episcopos ((7;(.s/. 8) dixit : Erce ego pobiscum sum omnilms diebus usque
dicens Ncfas est ha;c pati rehgiosas animas^ijuarum
:
ad consummationcm s.Tculi. Cujus testimonium, id

aftlictione, quia membra nostra sunt, nos quoque explanationum ipsiusque expla-
est sacrai Scriptura;

convenit macerari, quamvis maneat his beatitudo natorum, Theodorus in quinta synodo, et Macarius
promissa, quicunque probantur persecutionem pro- in sextasyp.odo detractores, et falsitatum apposito-

pter justitiam sustincre,quibus quid promitlat Do- n res inventi atque convicti, ab episcopali gradu de
minus in futurum sequens sermo declarat; « ([uo- siti, atque cum suis compiicibus condemnati, et
niam ipsorum est, inquit, regnum eoelorum. Unde perpetuocxsilio sunt relegati.Timeamusetiam sen-
constat, ut Fclix papa dicit, et ex epistola sancti tentiam sancti Coeleslini papa;, Nestorio Constanti-
Augustini ad B. nifacium discimus, " periculosum nopolitano episcopo scriptam {epist. 5), cui dixit :

esse de eorum meritis judicarc, qui nos jam ad Do- « Itaque, inquiens, quamvis jam frater Cyrillus te
minum praBcessorunt, nisi quorum manifesta sunt epistolis suis asserat conventuni, intelligas volo,
scelera, vel a recta fide apostasia, id cst a Dco dis- post primam etsecundam illius, etlianc correptio-
cessio,et in eisusquein finem perseverantia.^Illum nem nostram, quara constat esse jam tertiam, ab
enim tantura, si ctiam non judicetur ab homine, se- universitate collogii et convcntu Christianorum
quetur anatheraa,id est a Deo alienatio, qui pcrse- prorsus esse disjunctum, nisi mox qua; maledicta
veranter in vita ista fide vol oporibus manct aposta- sunt corrigantur,et nisi in eam viam redeas, quam
ta. Quaproptcr atlcndentes sancla; Scriptura; scn- sc Christus essc testatur. Male in hune arma despe-
tentias, quibus dicunt Medice, cura tcmelipsum
: ratione raovisti, qui te super familiam suam velut
(Luc. IV, 27), el Qui prxdicas non furandum fnra-
: fidelem prudentemque servum permi.seratante con-
ris(Rom. u, 21), qui abominaris idola sacrilegium stitui. Periit tibi hujus officii beatitudo promissa,
facis, caveamus (|ui alios corrigere et docere dcbe- '-' qui non solum non das cilium in tempore, verum
mus,ut non sacrilege sacras Scripturas intcrpretc- etiani veneno interficis, quos ille suo sanguine et

mur. sicut .Arius, !\Iacedonius, Nestorius,ct Eutyches sua raorte qua>sivit. > Et de his quidera satis sit

agere pra;sumpserunt,unde ultionc divina ct ccnsu- dictuni.Rcstant autem adhuc plura dc Gothescalci
ra canonica, .A.rius in Nicajna, Macedonius in Con- blasphemiis,contra qua; non dispufatoris officio.sed
stantinopolitana, Ncstorius in prima Ephesin i,Eu- simplicium providentes auxilio, sicut pr;pccdentia,
tyches apud Chalccdonara, euni omnibus corum sic et ha?c qu» sequuntur de Patrum catholicorum
complicibus et laulnribus sunt damnati. Cavcamus dirtis collegimus, ne videremur a nescientibus in
ut Scripturas non delrunceraus,ncc (juiddam in eis, responsione ad omnes Gothescalci na^niasdefuissc :

ad concinnandum confirmandumque mcndacium, cum S. Petrus jubeat nos paratos esse, quolibet
proptcr nostram statuendam sententiam, contra ca- modo pulsemur, ad satisfactioncm omni poscenti.
tholicam (idcm intcrponamus, et inveniamurconlra Deuiquepost prc-emissas suas inDeum blasphemias,
Paulum apostolum adulterantcs vcrbum Dei. lleve- contra qiias cx catholicorum doclorum scntentiis,
n^araurctiam nc\enial supcr uosquod dicit Joanncs elgeneralium synodorum judiciis, supra respondi-
apostolus in Apocalypsi : Contestor, inquiens, omni mus, Gothesca'cus subucxit, dicens :

audicnti verha propheli.v libri hurus, si qais appo-

j)
II.
iuerit ad h,vc, apimncl Dcus mper illum plajas scri-
plas in libro isto, ct si quis diminuerit de vcrbis lihri ( Qui rreduut atque dicunt quod non possit auc-
proplulin' hujus, aufcrcl D('us parlcni cjus dc lihro " torilalive neque vcre diei deitas Irina, coruant
vil.v, ct de civitate sancta dc his qu:v srripta sunl in « ct lcgant in libro de sancta synodo, qtii srriptus
libro islo (Apoc. xxii, 18) Ila:c propler infalsatorcs K est in Grecco,sciliccl Cnnstanopolitani sub juniorc
dixit, non proplercos qui simplicitcr quod sentiunt II Constantino, acentum quinquaginlaPatribusjnre
dicunt.in nuilo prdphelia mutilatavcl viliata..\poca- <( damnatos ct anathematizatos .\rianos colentes
lypsim (|uippe Jcsu Cliristi ti-adunt doctnres calholi- (' Tr.OiOTcb;, id est tres dcilates, ct lamcn in ipso
ci rccapitulalionem et clausulam osse lotius saucta" ( consequenlcr routinctiir volurainn, in eiliclo scili-
Scriplura', ct pcr luic nomeu ouhumm canoiiicara in- (• cet Conslanlini, conglorincandam trinaui dcita-
telligi debcreScripturam, sicul et hociiuod ibidem (( tera. »

s:riptum csl lcslimonium Jcsu inlerprelanliir spiri- XP. llic ct ipsc sc rcdarguit, cl compilalorem
 :

511 HINCMAIII lUlEMKNSIS ARCUlIiriSCOri. 8t2

cssc ostendit, qui;i i iini ipsum librum ot tres A ailcrnitate : ipsa elenim sibi consempitema cst, et
deilales rcspucrc, ct profitcri Irinam deitatem esscntia a;qualis honoris cst. Ncceiiiin exsititil 8,-b-

conglorificaiulam, quasi rcceptibililcr dicit. Nam culum.quando cum Palrc non erat ft Filius cujup :

in cpislola .Agallionis papa? (sijnodi vi act. i) ad utique vocabalur Pater, si nun simul curn eo erat
prn-fatuin Conslantinuin et consorles impcrii 440 sinc principio Filius? Nec crat 450 cum utrisque
sui dirccla,ct in cadem synodo recilata,ita habetur : Spiritus sanclus. Unus ipitur hxc tria Deus, quia
« Hic igitur status est evangelice atque apostolicae cumin invicem intclliguiitur, sola singillatim diire-
nostr.T. fidci, rcgularisqiic Iradilio, ul conlilcntcs rentia in cominunitate essentia; inseparabiliter dis-
sanctam cl inscparabilein Trniilatcm, id cst Patrem cerncnle unaniquam(|Ucpersonam,solus proindel'a-
cl Filium ct Spiritum saiictuin.unius osse deitatis, terpatcrcstjSolus Filius lilius.solusSpiritus sanclus
unius naturu; cl subslantia;, sive cssenticB, unius Spiritus sanctus. His etenim diirerenliis non con-
cam prajdicemus el naLuralis voluntatis, virtutis, vcrtuntur ad invicem, sed in hia quidem insepara-
opcrationi.-i, doiiiinalionis. majcsfatis, potestatis et biliter dividunlur, communicant autem essenliai
gloria;,ct quiilquid de caii<!in sanclaTrinilateessen- unitale.Trinitas siniplcx ct iinpartilia alqireincom-
tialitcr dlcilur, singiilari nunicro tanquam dc una posila cx tribus perfeclis, ex scipsa perfecta cl
nalura triuin consubstanlialium pcrsonarum com- D superporfecta, una natura alquc deilate, et una
prchendamns rcgulari rationehoc institui.» Et item volunlale, unaquc opcratione glorificanda. Quorum
in alia cpistola cjusdcm papa; {sytmli vi nrl. '<), ad igitur una natura cst, horum voluntas el opcratio
locuin cjusdcm cpistola; ita habctur : i. Triuitatcm una nos docuil Dei cultor Kasilius.
csl, sicut El >•

in unilate ct unitatcm in triiiitatc,unitalcin quidcm post plura ipsius cdicti,ita scriptum in novo codic*
essentia;, trinilatcm vcro personarum sive subsis- habetur « Amplectimur sanctas et universales
:

tenliarura, Deum Palrein confitentes, Deum filium, quinquesynodos, qua: in Nicaja Irecenlorum decem
Dcum Spiritum sanctum, non Ircs Dcos, sed unum et octo Patrum,qui adversus Arianam consederunl
Dcuin Palrem el Filiuni ct Spiritum sanctum, non insaniam, qui coopcrante trina el conglorificanda
trium noniinum subslanlias,scd Iriuin subsistcntia- dcitatc sacrum fidci symbolum terminaruol. "

riim uiiam subslanliam, (]uorum una essentia, sive ilocnominfemininigcnerisadjectivum ac mobilc,

substantia, vcl natura, id csl una deilas, una .Tjter- quod hic est impositum Trina, a Golhescalco quan-
nitas, una potestas, unum
imperium, una gloria, do prsfatus liber in monasterio .\ltivillaris, ubi
una adoratio, una cssentialis ojusdem sanctse ct ipse morabatur, ex authentico, qucm niihi Petrus
inseparabilis Trinitalis volunlas, ct opcratio, qua; episcopus Arelinus comniodavcrat, scriptus fuit,
omiiia condidit, (lispensat, cl continet. » Et in epi adultcralum credimus, sicut niultolies ab aliis hsp-
stola Sopbronii Ilicrosolyniitaiii cpiscopi {synodi vi C rptjeis factum lcgiraus.Quoniam alibi ter conglori
act. 11), ab apostolica scde ct ab cadcm synodo re- ficanda dcilate reperimus,quod idem est ac si Tri-
cojitissima : « Trinitatem, inquit, in unitate credi- nitatis conglorificanda deitale dicalur, sicut el in
iiius, ct in unilalc trinilatcm glorificamus : Irinita- hujus libri supcrioribus demonstratur. Dal quoquc
tcm quidemprotrihus subsislcnliis.uiiitalcniautem nohis ccrtum indicium Golhescalcum fal.sas»»' hunc
proplcr singiilarilatcm dcitalis. » Et itcin : " Ideo librum,quia pcr idcm tempus quando hic codcx in
bene a Dciloquis sancitum est unitatem (|uidcm nos monastcrio Altivillaris scriptus fuit, flalramnos
sapcre, una et singulari deitate et identitate essen- Corbeia? monachus, sicut jam longe superius tlixi-
tialisatqucnaturalisdominationis,lrinitutem autcm mus, ad Hildegarium Meldenscm episcopum, ex li-
tribus inc.infiisis subsistcntiis.
ct diversilatcm ter bris sancloruiii llilarii el Augustini de Trinitali!
nuincraiubc personalis altcrnilatis." Et paulo posl (Auijiiflini liU'r fnlsntiu), non modica; quantilalis
" lloc ipsuiii (|uippc ct iiniim cst, ct tria crcditur, volumen compilavit, volens assercre trinain ej-*'
unum veraciler annuntialur
el tria pra;dicatur, cl : deitatcm, cujus compilalio evidenlcr coiupilatori*
ot ncque ununi quou crpa unum est tria rccipitiir, sui demonslrat mendacium.Sed et libcrsancli Au-
ncquc tria sccundum (|iiiid tria suntunuiii aflvcrti- gustini contraquinque hoslium gcnera,sicut idem
tur. » El modo
lioc pluraliter in eadem epistola Q in codeni libm dicil, id cst contra Pnganos, Judro?,
idcm catholicus doctor cxplanavit. Et in edicto, su- Manich.ros, Sabellianos cl .\rianos, a qnodam, qui
prascripti Constantini.quod ad suam conlirmandam binc videlicelquia trina deitas calholicc poli'»i dici
scntenliain Gothescalcus commeinoravil, ita scri- conlcndobat, tunc tcniporis rcgi dalus fuit, qucfn
ptuiii babctur (synodi vi acl. 18) : .. Credimus in comporimus falsatum hoc inodo. Nwn cum quadam
Patrcin ct Filiuin ct Spiritum saiictum, Trinitatein dio habcrcmus sormononi de unitatc dcilatis.Palris
in uiiitatcot iinitatcni in Trinilatc, iinani substuii- et Filii cl Spiritus s;incli,inlcr aliadiximus bc.-itnm
liauiiiili'ibussubsistcntiis,unituteinquidcliipruptcr Auguslinum mullotics in libro quinlo do Trinilale
iialuralcu) unioiiem ac dominutioncui, Triiiitatem diccro • Quod quid^juid ad so id cjilsubstaDlialiirr
:

vcro proplcr Iriuin siihsistcntiaruni perfeclionein el dc Dco dicitur.sinculari numcro el de singnli» el

divilias superexistciilisbonitalis.Uuitas ()uippc vere do tribussimul pcrsonis silo(r<Tcnduni."Ouo(-nntni
est Trinilas, quia unita est (lcitalc, ot Trinitas vcrc unus ex his cum quibus indo serniouem habuinius,
esl uailas divisa proprielatibus, et non disperlita non coBtentiosa intcntione, ae4 ftirt* putana Aofu*
343 DE UNA ET NON TlllNA DEITATE. ul'i

atinum itadixisse,dehoclibrotestimonium protulit, A unitatis, sed hominibus bonai voluntatis. Et item

dicens quod verilasessentialesitnomen, dicenteDo- u .-Eteruitas una est, atque substanlia. Dico quiu

niino,E(/os«/(n'C)'!7'(s.Undeidem.\ugustinusscriiisit, Pater et Filius Deus, dico quia ununi sunt, 45?

unaettrinaveritas. Ouodaudicns, librumdoniiiiore- dualitas in prole, unitas in deitatc : allerum 1'ucil

gi 451 datum ab eo accepi,et perlogens inveni,ab unius nativitas, sed unum ostendit divinitas : cum
eo loco ipsius libri, ut sanctus Augustinus dicit : dico Filius, alter est, curn dico Deus, unus est.

Gratia tibi, Deus virtus ;

gralias tibi, Deus Pater, Erubcscite, Ariani. Tunieani hominis jam judicati
fpii ot Filium tuurn ostendisti,et mihi doctorem de- iu cruce pendentis carniHoes Pilati non sunt ausi
disti.interpositum csse ab adulterante:Gratias tibi, conscindere, et vos conamini charitatem Dei in cieIo
Iteus; gratiastibi, vera et una Trinitas, una et trina sedentis,imo ipsam charitatem Deum dividerc. Sed
veritas, trina et una unitas. Et post ha^c quod po- conamini, quantum potestis, conamiui : vos in in-

suit .^ugustinus subjunctum:Gratias tibi.Deus Pa- fernum rui3tis,jam uon eam runipetis.« Et in sub-
ter,qui et Filium tuum ostendisti.et mihi doctorem sequentibus scriptum est:« Homo iste modovenit,
dedisti. Ouod relegens valde miratus fui, quoniam mundum subvertit,et fidei unitalem scindit,Trini-
talia in eodem libro,nec usquam in cujusquam ca- tatem dividit. » Et item : « Qai Spiritum sanctum
tholici opere,minime autem in beati Augustini in- j^
a Patre et Filio aHernitate, substantia, vel commu-
veneram.Quapropter de pluribuscivitatibus ac mo nione separat, eumque negat Spiritum esse Patris
nasteriis vetustissimos codiees in unum afTerri leci, et Filii, plenus est spiritu immundo, vacuus esi
per quos falsitatis sacrilegium,et sacrilegium mani- Spiritu sancto. Ideo enim dicitur Deus charitas,
fcstissime deprehendi. Intcr quos vetustissimos li- quia non partibus dividit unitatem, sed ineffabili-

bros, de quibtisdam monasteriis allati sunt etiam ter coagulat Trinitatem. Ipsa est enim Trinitas
mihi noviter scripti quatcrniones, in quibus hanc unus t)eus, turris forlitudinis a facie inimici, (lui

falsitatem insertam inveni,et diligentius ac solliei- crcdentes in se custodil. »

tius perscrutatus comperi.omnesillos quaterniones HcBC prfficedentia et subsequentia catholica beati

de eodem fonte cffinoso,de quo et domno rogi datus .4ugustini verba, omnibus catholicis et rectai tidei

liber falsatus fuerut transeriptus,rivulo fraudulento cuncurdaotia, evidenter ostendunt ista verba, qua;
manasse. Et quia in proximo futura erat synodus hic suntinterposita,ab.\ugustinononfuissoproluta,
quinque provinciarum videlicet Remorum, Rhoto- sed ub adulterante verburn Dei et catholicam lidem
magorum, Turonum, Senonum,et Lugdunensiuni, hic per imposluram immissa. Et iterum, secundum
apud Suessorum civitatem,in pra?sentia domni Ca- ejusdem beati .\ugustini consilium etdoctriuam,fi-
roli regis gloriosi ct episcoporum qui ad eamdem dei regulam consulamus.Fides,inquit Athanasius,
synodum convenerant, et librum falsatum et au- ^ catholica hicc est,ul unum Deam in trinitate scilicet
tlicnticos ac veros et vetustissimos codices protuli, persouarum, et trinitatem videlicet porsonarum in
et unicuique episcopo,sed et illi qui simpliciterfal- unitale deitatis veneremur, neque confundentes per-
satum codicem rogidederat,Iibrumauthenticum ad sonas,uttres non sint,neque substantiam soparan-
inspiciendum dedi,ct hoc diploma eoram omnibus tes, ut trina sit, quia alia est persona Patris, alia
ineadem synodo relegi feci,sicut hic sequitur scri- Filii.alia Spiritus saucti, sed Patris el Filii et Spi-
ptum. .\ugustinus in libro tertio de doctrina Chri- una est diviiiitus, id est deitas, qu;c ut
ritus sancti
stiana (cap. 1 et 2) dicit : « Cum
verba propria fa- idem Athanasius et Ambrosiuset idem.\ugustinus
ciunt ambiguam scripturam,priraovidendum est ne dicunt, Trinitatis est unitas. Inquirainus etiam,se-
male distin.xerimus, aut pronuntiaverimus. Cum cundum edicta imperatorum,pcranterioresetvera-
ergo adhibita intentio incertum esscperviderit,quo- ciores testcs quos tenetisin manibus, si (luid anibi-
niodo distingueiidum,aut (]uomodo pronuntiandum guitutisrcsiduumest de hac recertissima verilatem.
sit, consulat rogulam lidei,(pium de Scripturarum Et quoniam lex dicit,(iuod ct Dominusiii Evaiigclio
planioribus locis et Ecclesia; auctoritatc percepit. tirmat, in orc duonuii vcl triiim trstiitm slurc omnc
Quod si omncs si plures fuerint,
ambo!, vel ctiam verbum,c\, Apostolus in accusatione presbyteri toti-
partesambiguitatis secundum fidcui sonuerint,tc.\- [) dcm tesles requirit,ct Nicamum concilium adversus —
tus ipse sermonisapnecodenlibusel conse^iuontibus noopbytum episcopuniju.\ta apostolicam doclriaam
partibus, qu;e arnbiguitalcm illum in medio pusue- (•jusdcni numeri testes qu;erit, et lex piiblic;c rei
vidcamus cuinam sen-
runt, restat consulendus, ut septom postulat, doncc plures producanius, huruiu
de pluribus qua; sc ostendunt fcrat suflra-
toiiti;c non modo septem,vcrum et ampliusiiuantuordecim
giuin,eamqucsibiconlexipatiatur.)iObcdiamusergo veterum ct antcriorum tcstium astipulatione,in (^ui-
consilio et doctrina; beati .\ugustini, ct prinio vi- busdeistasuperinterposilabcato.^ugustinofalsitate
deamus qu;e hic in hoc libro interposita sunt, ot nihil habetur.his qu;o pivemisiinus beati .\ugustiiii
tunc dcnium pncccdenlia ct subsequeiitia inspicia- verbisli(louiu(lliibeainus,ctabhoc lalsitatisna'VO pa"
inus. Ilic inlerpositum est, GnUius tibi, vcra nna tefacta veritate innoxium cssc credamus.Et h:cc pei--
Triniliis, wiu el trinu verilas,trinu ct una unitas. In lecta schedula,et inspeclisvcris libris etantiquissi-
prajcedeutibus scriptum esl : Gloria in excelsisDeo, mis, qui de hac falsitate inventi sunl nihil habere'
Hl in terra piu hoininibus, iioii divisuribus sancluj probatumcsludultcraOltin fuisschuucqueinprxdi.xi.
 S

31 IIINCMAIII I!II1:MENSIS AltCIIIEPISCOlM. 516

n us beali Augiisliiii libniin.Etposllui'!- iilciiniuiiul- A. 'l!^'" aKsuiiipla; crcaluraj, posse el separabiliter de

fatuiii libniiii rcgicleilorul (li.\it;VusqiKi,'dicopalicii- iiionstruri, et insepurabililor operari. Suflicil lioc,

tcr -153 .uidictis ; ct prutuiil lcstiiiiuuiuni bcati noii dico Patcr incmoria e.'^t, Filius iiitellcctus esl,
Ainbrusii dc dcitatc Trinitatis, ad cunfirmandain 45.1 Spiritus voluntas, non dico quuinoJuiiLcl iii-
iluicinvenlacsLinbeati Augustinilibruimposlurain. tclligatur,non audco.Scrvcmus niajora supieDtibus,
Quud tcstiinuiiiuni calhulicissimuni eidein impostu- iiiflrmis infirmi quid possumus ? Non isla dico illi

r;c niunircstibsiinc contrudixit; et omiics mirati fui- Trinituli velut X(|uanda,quasi ad unalogium, id est
nius,cur tulc protulcrit tostiinoniuui,iiuud camdcm ad rutioncm quamdam comparutionisdirigcndu.NuD
sentcntiuiiinun solum non conlirinuvcrit^vcrum ut hoc dico, sed quid dico? Ecce in le inveni tria in-
ialsitalem veritatis infirmaverit. Dcindc di.vil in separabiliter dcmonstrala, inseparabililcr operata,
prfcslito sibi libro beati Auguslini, qui litnlatur de eleorum Iriuni unumquodque iioincn a tribus fa-
Verliis Doiiiiiii, Mwcnisse. superscriptioncm sermonis ctum.quod tameu non ad Iria, sedad Irium horuoi
cjus ilc uiia TriinUdc,trinuqnc uniUUe. Iteinquc mi- uiium aliijuid pcrtinorct. » Ecce quo sensu bealus
rati fuimus supcr.scriptiouein tantumniodo illum at- Augustiiius d(unonstrut intelligi deberc superscri-
teudisse, et non qua^ in oodem sernione a beato ptionem sui sermonis, qui insciibitur de una Tri-
Augustino catliolice dicta sequerentur intclligcuter niUiW, Irinaque uniUUe. Simili scnsu el in libro de
B
lcgissc. Nam vulgo loquens conlra Sabellianos et duabus .inimabus udhuc presbyter scripsil diccns :

Ariaiios dicit iii eodem sermoiie {.scrm. 63 Je verbis II Tria unitas quam calholicu Ecclesia colil, vuiens
Doiiiini, nip. 1, -^). llabcinus, inquit, distinctam intclligi, sicut et ipse intellexit, ut unitas sil in

Triuitutciu ; el si considercnius loca, audco diccre, subslantia, trinitas in personis. Queiu iibruin in
quaiuvis tiniido id dicam,tauicnaudco,quasi scpara- decimo quarto loco Retractatiunum iibrorum suo-
bilriii Tiiiiilutem. " Dl paulo posl (crtyj. 2) : < Tria ruin se scripsissc comiDeDioral : cl in vigesimo
Ikcc quu.-^i scpuranturlocis,scparaulur ofliciiSjSepa- quinto loco librum (i<! dirersis Qu^cslionibm, scilicet

rantur opcribus. » El hoc inodo, sive hoc scnsu, oclogiiita tribus, se cgisse demonstrat,indeque in
tropo illo {|ui iiictonyniia,id est trunsnoniiiiulio,di- quadragesimo primo loco,librum</<' rriHita/t', quem
citur,titulusbu.jus scrnuiiis sor.at (Zf una TriniUUe, mullo lcniporeel multo labore,iiiulta(iue e.Kaniina-
Irinaque unitalc.El posl praimissa, beatus Augusti- tionc coniposuit, se scripsissc dcmoDstral. Unde in

nus mox in Quaistionum ocloginlatrium capitulo vigesimo

eodein sermone subjunxit:« Dical mibi libro
aliquis.ostcnde inscparabilcin Trinitatera.» Et post quarto, de Trinitate substanlix' uc deitalis dicit
paululum {cap.codem]:» Ipsu tunien lide rectissime quod sibi ad dicendum proLabilius et lulius visuin
uc robuslissime rctincmus, Putrcm ol Filium et fuit, Verum el de hac quxstionc in pr.efato Uetra-

Spiritum sanetum, inseparabilein essc Trinilatem, C clulionum libro scribitquod mcliusin librodeTri-
unum Dcum non trcs deos:ita tamen unum Deum, quo dicit capitc
nitatc postea inde iTactaverit, in
ut Filius nou sil Pulcr, ut Pater non sit Filius, ut quarto libri Omnes, inquiens, catbolici
prinii : <

SpiritussuiiclusnccPalcrsit nec Filius,sed p.itris et tractatores hoc intenderunt secuudum Scrijituras

filii Hunc incHabilcm divinitatein apud
Spiritus. doccre, quod Puler ct Filius el Spiritus sanclus
seipsam nianentem, omnia inuovantem, creantcm, unius substuntia; inseparabili lequalitate divinain
recreantcm, niiltenlem, rovocanlem, judicanteiu, insinuenl unitatcm, idcoquc non sint tres dii sed

libcrautem, hanc crgoTrinitalcui inclfabilon! siinul unus. » Quod cl pcr omuia el in omnibus, in cun-
noviinus ot inscpurubilem. » Et itcm {rap. codem) : ctis suis libris aperlissime ct constnntissime sine
« Ubicst iuseiiurabilis Triuilas ?Quando ego istuin ulla rctractutiunc conlirmut,olin pridatiune Rilrac-
sensuin a miillis extralio,et ad unuin DouniTrini- tationum libroruin suorum dicit « Quupropter :

tatem inseparubilcm culligo,utaliquid videamquod quicuuque ista lecturi sunl, non mc iiuiteutur cr-
dicam.» Et post multa {cap. ii) « Ultra locos cor- : rantem, scd in Dieiius proncicntcm. Invcnicl cnim
porales est divinitus: ncmo eam tunquum inspalio Ibrlasse quomodo scribendo prorcccrim. quisquis
requirut:iibi(|iic invisibilis ct inscpurubilitcr adcst. opusculu moa ordiue quo scripla sunl lcgcriliquod
non in purtc niujor.non iii partc luiiiur, scd ubique n ut pussit, hoc operc quantum potuero curabu ut
tota,nusquum divisa. Quis videt hoc ? quis capit eumdein ordinem novcril. » El hoc sensu Pelagius
hoc? Compescamus nos.mcminerimusqui unde lo- episcopus urbis Roma? |>osluIanti Cbildebcrlo regi
quiniur; illud ct illud,quid(|nid osl quod Dous est, pcr Rufinum virum magnificum, ut ei scribcrol si

pie crcdutur, sancto cogiletur, et quantum datur, lioala' recordatiouis pap.e Leonis tomum n^cipcrvtel
quantum potest,inelTabiliter intclligutur. » Et item scuiiduiuiii suspirionis, quod dc eo i>or (alllas fue-
post aliquunla {rap.') : « Tria ha;c sunt in le, qua; rutdisscminatum,u se purgarel.in sermone detide
potcs numcrare, et non polcs separarc. Ilarc ergo cidem ivgi dircclo iPelagii pap,r ep. Id Irinam
tria,niemoriam, intelleclum, voluntalcm. ha!C, in- unilatem et unam hoc modo dicit
Trinitaloni :

quain,tria aniiiiadverte scparatim pronuiitiari, in- " Credo,inquiens,in ununi Deum Palrcm et Filiuin

sepurabilitcr oporuri. » Et ilem post plurima \Cu/). et Spiritum sanctum. Et posl pauca « Hoc csl
>• :

10) « Credu Putreni et Filium et Spiritum sanc-

: Ires personas, sive tros subsisleutias unius cssenti.T»

tum.pcr signa qua:dam visilflia, per spccies quas- sive naturx,unius virtulis,unius operatioais, uniua
 :

317 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 318

beatitudinis,atqueunius potestatis,uttrinasitunitas A citur,quia est ei Patcr : sic et Spiritus sanctus rela-
et una sit Trinitas, juxta vocis DominiccB verilatem tivodicitur.qui est Patris Filiique Spiritus.His enim
455 dicentis : Ile, docete omnes gentcs, bapUxantes appellationibus hoc significatur, 456
quod ad se
cos in nomine Patris ct Filii et Spiritus sancti (Matth. invicem reforuntur. Nam ipsa substantia qua unum
xwiii, 19). In noniino, inquil, non in noniiiiibus, sunt, proiiule Trinitiis in relativisporsonarum nomi-
ut ot unum Dcum per indistinctum divin.-c cssontiK nibus est. Dcitas non triplicatur, sed in singularitate
nomen ostenderet, ct personarum discrctionem suis est,quia si triplicatur, deoruni inducimus pluraiita-
demonstratam proprictatibus edoceret quia dum : tem. Nomen aulem deorum in angelis ct sanctis ho-
tribusunum doitatisnomcnost,aequalitasostenditur minibus ideo pluraliter dicitur, propter quod non
personarum, et rursus toqualitas personarum nihil sint merito «quales, de quibus Psalmus, Ego dixi
extraneum, niiiil accidons in cis permittit iiitolligi : Dii eslis [Psal. lxxxi. 0) : de Patre aulom et Filio et
ita ut unusquisque eorum verus perfcctusquo sit Spiritu sancto, propter unam et «qualem divini-
Deus, et omnos tres simul unus, verus, perlectus- tatem, non nomen deorum, sed Dei esse ostenditur,
que sit Deus : videlicet ut ex plenitudine divinitatis, sicut ait Apostolus : Nobis tamen unus Deus {I Cor.
nihil minus in singuiis, nihil amplius intelligatur VIII, 6); vel sicut voce divina dicitur : Audi, Israel,
in tribus.»Et in his verbis, sicut et in suprascriptis tv Dominus Deus tuus Deus unus est {Deut.vi, 4), scili
T i: A i:„: »^_t::„ ic^^t:^^:
boati Augustini sententiis, manifestissime pervide-
:j_ ^ i:„.,* .,» ^i. 'r ..:..: ^ «;* ..* , r, _:.
licot ut et Trinitas sit, et unus Dominus Deus sit.
t .. : T-,

tur, quia deitas, qua- trinitatis ost unitas, trina credi Fides apud Grscos de Trinitate hoc modo est Una :

et dici non debet, sed propter inseparabilitatem ou3;a, ac si dicat una natura, aut una essentia, tres

et ocqualitatem trium personarum, qua; unum sunt hypostases, quod resonat in Latinum, vel tres per-
deitate, inseparabilis in eisdem singulis personis sonas, vel tres substantias. Nam Latinitas proprie
tota plena et perfecta eredi ct dici : ac pra-falo in- non dicit de Doo nisi essentiam substantiam vcro :

tcllectu superscriptio sermonis sancti Augustini, non proprie dicit, sed abusive, quoiiiam vere sub-
sieut ipse exposuit, debet intelligi. Et quia de his stantia apud Grascos persona intelligitur, non na-
verbis, qufe catholice a catholicis et intolligunlur et tura. Et hinc sanctus Hieronymus scribens ad Da-
proferuntur, ab hoBreticis, sicut el de pluribus san- masum papam dicit (c/)m/. 57) « Sufficiat nobis :

cta Scripturae verbis, visa seri sunt scandala, or- dicere unam substantiam, tres pcrsonas subsisten-
thodoxi doctores et magistri Ecciesiae in totum tcs, perfectas, a?quales, coietcrnas : taccantur tres
taoeri voluorunt trinam unitatem, sicut ot trinam hypostases, si placet, et una teneatur : non bona;
deitatem, et tres apud Lalinos substantias, dicen- suspicionis est, cum eodem sensu verba dissen-
in
tes hoc modo : Trinitas appellatur quod fiat totum tiunt. Sufricial nobis memorata credulitas aut si :

unum ex quibusdam tribus,quasi Trinitas, vidolicot C rectuin putatis tres hypostases cum intcrpretationi-
Irium unitas, ut memoria, intelligentia, ct voluu- bus suis debore no? dicere, non negamus; sed mihi
tas, in quibus mens habet in scquamdam iinaginem credite, venenum sub melle latet, transfiguravit se
divina; Trinitatis. Nam dum tria sunt, unum sunt, aiigelus SatanjB in angelum lucis. »Et paulo supe-
quia "^t singula in se manent, et omnia in omnibus, rius :«Et quomodo commune nomen essentiaj pro-
Pater igitur et Filius et Spiritus sanctus, Trinitas et prium sibi vindicat Deus? Sod quia illa sola natura
unitas. Idem enim unum, idem ct tria, unum pro-i cst perfecta, et in tribus personis dcitas una sub
communioncm, tria propter
pter mnjestatis porso-| sistit, quce est vere, ct una natiira est, quisquis tria
narum proprictatem. Nam alius Pater, alius Filius, esse, hoc est tres osse hypostases, id est usias, di-
alius Spiritus sanctus, sed alius quidem non aliud, cit, sub noniine pietatis trcs naturas conatur asse-

quia pariler simplex pariterque incommulabile bo- rcre, et si itaest,cur ab .Vrio parietibus separamur
num et coaeternum. Pater sohis non est de alio, pcrfidia copulati? Jungatur cum beatitudine tua
ideo solus appellutur ingenilus : Filius solus de Pa- Ursicinus, cum .\mbrosio socictur.\uxentius : absit
treest natus, ideo solus dicitiir geni:us : solus Spi- hoc a Homana lido, sacrilcgium lantuin rcligiosa
ritus sanctus do Patro ot l'"ilio procedit, ideo solus popiilorum cprda non hauriaiit.»Et itcm aliquanto
amborum nuncupatur Spiritus. El in hac Trinitatc n superius :« Glamamus, Si quis tres hypostases, aut
alia sunt nomina appellativa, alia propria sunt. tria enhypostata, id est trcs subsistenles personaa
Propria sunt esscntialia, ut Dcus, Dominus, Oinni- confili!tur, anathcma sit; ct quia vocabula non cdi-
potens, Immutabilis, Immorlalis, et indc propria, sciiiuis, h.Trclici jiidicamur. Si quis autom liypo-
quia ipsam substuntiam signilicant.quiaunum sunt. stasim usiam intelligons, nou iii tribus porsonis
Appi^llativa vcro, Pater et Filius ot Spiritus san- unam hypostasim dicit, alicnus a Christo est : ct
ctus, ingcnitus et gcnilus et proccdcns eadem et : sub hac confessione vobiscum paritcrcautcrio unio-
relativu, quia ad se inviccm referuntur. Cum enim nis inurimur. Disccrnitc si placct obsocro, non ti-
dicitur Dcus, esscnlia est, quia ad scipsum dicitur ; mcbo Ires hypostascs dicere si jubetis, condatur :

cum vero dicitur Patcr, ct Filius, et Spiritus san- nova posl .Nio;eiiam (ides, ot similibus vorbis cuiii
tus, rolative dicuntur.quia ad se inviooiii lefcninlur. Arianis conlitcamur oilliodoxi. Tola sa>culai'ium
Nam Patcr non ad seipsum.sod ail Filiuni rclative littcrarum schola nihil aliud hypostasim nisi usiain
dicilur, quiaest ei Fillus : sic ct Filiua rclativc di- iiovit, ct quisquam, rogo, ore sacrilego tres sub-
5jy iiixcMAiu uiii:mI':nsi.s aiiciiii:i'1sc(»I'1. 32U
plnulias pradicaliit ? Una csl Dei ct sola iialuia X Oiicutalcs opiscopOB (Jirigeiidus esl, ulquia jini de
ijuo; vere csl, ifl cniiu quod siibsislit rion haljcl lido noslru iiiliil internos suspicionis reliclum cst,
aliun.lo, scd suuni est : cajlera quaj crcala sunt, ca qu.T! adliuc in suspicioncni cx vcrbis vcniuiit pur-
clianisi vidrnltir cssc, uon sunl, quia aliquaudo gciitur. •' 45^ 1'ioplcr has crgo rraiidulculias, et
453 iiun rucrnnl, ct potcsl rursus Uon essc qnod laqiicuruiii scandala.ipm; Ariaiii in suiicta Ti'ini(al«

lujn luit. UuUS fulus qui a;tciiius Cst, lioc cst qui deilalisunilalidelnili(;iil<;s,etSabelliMni personarura
c.xordium nun liabcl, CEsenliai nominverc tenet : proprinlali derogantcs, reclie scnsibus juxU iler

idcirco ct ad .Moyscn de rul»o loquilur : F.iju sum qui poiicbant, Palrcs ct maglslri nostri, viri calhulici et
sum (Ejvd. III, 14), el luisum : ()«( esl misil me d(jclorcs ac rcctorcs Ecclesia*, quia sicut scriptuoi
{ihiil.). X Kl Ililaiius iu libio dc Synodis : " llus, est : Pcrlransihunl jilurimi cl mulCiplfx eril scienlia
inquit, siniillludincs, qua; r.on cx uiiitalo nalui;e (l)iin. XII, ij, uiiuiu Deuin l'alreiii, ct Filiuin, el
snnl nicluo. Vcrcor cnini, IVatrcs, Oriontis hicreses Spirituin saDclum, vidclicet Trinitutcin, 6|u>v>7iov, id

ia tciupora sinj^ula puliulaiilcs. Caventes quippe cst unius substuiilia;, vel cousubtantiaJeni, et inse-
Arii vesaniam, nohiciunl viri catbolici trinam dici a parabilcm atquc individuuni, potius (juain trinoin
quulibct unilateiii, sed unain saucla; Trinilatis dei- unitatcqi cl unain Triuitaleui, dicerc et scribere,
laleui, divinilatcm, naluram, cssculiaiu, at(]ue sub- suisijue pustcris dieendatn et scribcndamdeceriieu-
U
stantiain.» lu quo ctiam dicto, quo uiia substantia do tradere malueruut : ne dicendo trinam uniluteiii,
pivedicalur. Subclliani insidias posuerunt, sieulitcin cideiii iinitali ninnteruinqui in trinacst appODeiiics,
sauclus Hilarius in praifulo libro de Synodis nion- caaideiu unitalcin nunicrabilem faccre, ct ut Ariani
slral; Multi, iuqniens, cx nobis fratrcs cliarissi-
!• deitatotn, id est Triuilatis unitatem dividorc vide-
nii, ila uuuiu substauliani Patris ct Filii pnedicuut, rculur, ul ex prajmissis vcrbis sancli Hieroiiymi, et
ul vidcri ix^ssinlnuu muyis id jiic quani iinpic pia;- iii hoc opusculo cx epislolaCregorii {lapa; ad Leun-
dicarc. Ilabel cnim hoc verbuin iii sc cl lidei con- druiiiSpalensem episcopum \lib. i, ep. 41), cujus
scientiam el iVaudem paratam. Nam si secunduin partcm in suo loco positaui lcctor sagax invoniet,
nalura; proprictatcm acsimililudinein,ut similitudo qui volct valet coUigere : ct onani Triuitatcnt diccn-
nonspccicm solani atrcral,scd gcnustcucat.rcligiose do, pi-oprielatem Iriurii personarum in eadcm saii-

uuain substantiam pranlicumiis, dummodo unain cta et iiiseparabili Triuitalc aufcrri, ut SabelliaDi ca-
subslautiani proprielalis similitudiiicm intclliga- lumniareutur, sicut ex prajcedentibus vcrbis saacli
inus, ul quod uiium sunl, nou singularem siguificct, llilarii qui advertit potest cognoscerc. Ciide ct idem

scd a;qualcs a;qualitatcm dico, id cst inditreren-

: ipse sanclus Augustiuus.cujus sermodeuna Trini-
tiam similitudinis,ulsiiiiililudo habi;ulur;cquulilas. tale Irinuque unilate dicitur tilulatus, in libro septi-
/Kqualitas vcro unuui idcirco dicitur csse, quia par G ino de Triuitalc, ac si uiiguc ceiisorio, sicul de mul-
sit unuiu autem in quo par sigiiilicutur, iiou ad
: lis aliis lecci-at, scribil (ni;j. ()):'< Nec sic io(]uiens

igilur subslautiji, si non

uiiicuiu vindicctur. Liia Triuitatem dicimus Ires personas vcl subsisleulias,

pcrsonam subsislcntem periniat,ncc unamsubslan- unarn esseutiaiii el unum Deum, tanquara cx una
tiam partilam in duos dividul, rcligiosc pra<dicabi- utatcria triaquxdum subsistaut, ctiom si quRlquid
tur, ipi.c cx nalivilalis proprictate et cx uulur.x' si- illiid cst in his tribus cxplicutum sit, noneuim uli-

mililudluc ila indilVcrcns sil, ul uiia dicatur. At vero quid aliud cjus essenti.T; esl iir.rter i:<tuni Trinila-

si idcirco unius substunlia- 1'alcr et Filius dicutur, tciii. Tuinen tres pcrsona.s ejusdein csseutia'. vel

ul hic subsistcns sub siguiliealioiie liecl duorum no- tros |)crsoiiasuuara esseutiam dicimus, trt^ uulcm
niinum unus uc sulus sit, courcssum uouiinc Filiuin personas cx cudcm cssenlia non dicimus, quasi
conscicnlia non lcnemus, si unam substunliam con- uliud ibi sitquod csscDtiacst, uliud quod pers(jna.>
iilcntcs, ipsuin sibi unicuiu ac singularcmct Patrein Lt in libro deciuio quialo («»/». 7^: .Nunquid ]tos- <•

esse dicimus ct Kilium.^Et post aliquuiila :• Curet sumus diccrc Trinitalcm cssc in l>eo. ui aliquid
igitur, IValrcs, siiiiilitudo iiatur.-e conlumclia: suspi- bei sil nec ijisa sit Dcus* nuUutonus. Sod Trioitas
cione,iicc potcst videri rilius idcirco in propriclale illu nihil aliiid ost lola quain Deus, nihil aliud est
paternaj natur.T3 non essequiu siinilis cst, cum simi- u lolu (|uaiit Trinitas, nec aliquid ad naturam Dei |»er-

liludo nulla sit nisi cx a;qualilatc iiaturx : a>qualitu3 tinel. (luod od illam non pcrtincat Trinitalcm. El ••

autcin natura' uon potesl essc uisi una sit, una vcro Ires ill;e pcrson.t; sunt unius substanli.T, unius sunt
uon iiiiitate pei-sun.T;, sed generis.lla^e lidcs piacst, cssentiii*, viautquc rcgiani utque tulissimam io r<xlo

ha;c conscieutia religiosa, liic saluturis sermo esl, hujus suncla: Trinitalis iutellectu, inter insidias
unam substautiain 1'atris et Filii idcirco non nogare huruin latronum, Arianorura scUicot ct Saltclliano-
quia similis ost.siinileni vero ob id )ira>dicare quiu rum, lenendara utquc tcrcndam. Et bealus Alhana-
uniiin sunt. Fxjiusita.charissinii, unius substantia:, sius, sicut supra ostcndinius. - V i-u :i- • :

qua' Gra'CC o[io-ji:!i'' dicilur, et similis subslantia-, lius iulibroad Laurenliiiinpai.., - .. ,.,—
qua; ojjloiojtiov apppellatur, lideli ac pia intelligentia siine iitonslrat.dicens : « llirc est, luiiuil. Tniiiia.".

el vitiis,qua? cx verborum vel brevitatc subdola vcl ubique lalens el ubique apparcns, vocabiilis [«erso-

periculosanuditalc accodcre possent, absolulissime uis()uc discreta, inscparabilis substantia deilatis.»

dcmouslratis, reliquus mihi scrmo ad sauclos viros Et iu sernionc dc Spiritu sancto, quod cjuadem
321 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. SiJ
sit siibstantiK atqiie deitatis ciiju;; cst Pater ct Fi- A Dominus dicil in Evangelio : Kgo sum vcritas(ibid.,
lius : << Ipse, inquit, Dominus noster Jesus 459 (!). In De.o igilur substanliale nomcn cst Verilas.
Ghristus, cuiii jam glorincatus resurrexil a inor- Et quis raagis cst, ut Auguslinus libroquinto (cajj.

tuis, in rffilum ascousurus ad Patrem lioc sacra- 2)de Trinitatc dicit, quam ille ([ui dixit faniulo
montuni rulei discipulis, id cst apostolis, dereliquit. suo Eyo suin qui sum, cl 460
: diccs liliis Israci,
Ailenim : Eunlcs, baptizate otniws gcnlcs in noinine Qui cst misit me ad vos? (E.rod. iii, 14.) » Non ergo
Paliis et Filii et Spirilus sancti, doccntes cos servure trina veritas, ut impostor verbis B. Augustini inter-
omnia qxixcunquc mandari vobis ( Matlh. xxviii, 19, posuit, sod una veritas, Pater et Filius ct Spirilus
20). Rerum ipsarum diclat effectus, ut trium in sanctus,quia substantia dividi non potest. Sicut ia
una deitatc personarum potentiam credamus. " Et ooilem libro contra qninqiic hoslium genera ideia
in sernionc de myslerio baptismalis : « Neino, in- 1!. Augustinus dicit : « /Eternilas una est atqu ;

quit, cum audit Patrcm, aut Filium, aut Spiritum substantia. » EL in libro sexlo dc Trinitate (cap.l) :

sanctum, tres Deos nos asstimet conriteri, quod "Etcadem[)eiestbonitasqua;sapicnliactmagnitudo,

sacrilegium absit longe a fide nostra, quia eadem veritas qua3 illa omnia,et non esl ibi aliud unum et
Deum esse ipso attestante bcatum ossc, ct aliud magnum, aut sapicnlem,aut
cognovimus : Eqo, inquit,
Deus, et non alius prxtcr iiic, justus ct salvator non „ vcrum, aut bonum esse, aut onmino ipsum essc.»
esl jirxter mc. Convcrtimini <ul me, et salvi critis, Ergo ut non trina essontia, vel trina natura,ita non
quia ab cxtremo terrx ccjo sum Dcus, et non est atius trina deitas, nec trina veritas est. » El Boetiu s, in
pr.eter mc [ha. xlv, 21, 22), Bt in alio libro : Audi, libroad JoannemRoirianumdiaconum,posteaautem
hrael, Dominus Deus tuus Dcus unus cst {Deut. vi, episcopum, quem beatus Grcgorius in libro Dialo-
4). Et rursus ; Doiiiinus Dcus hiccstin ccvlo sursum, gorum persecutione Tbeodorici rcgis Ariani mar-
et iii terra dcorsum, et non cst alius prictcr ipsuin tyrio g]orih'catum essc oslendit, ex vcrbis bcali Au-
Tres ergo personas tenemus et crc-
[Deut. IV, 39). gustini sicut i[)se latctur, dicit « Una igitur sub- :

dimus, id est Patrem et Filium et Spiritum sanc- stantia trium, noc separari ullo modo autdisjungi
tum, unius potentia?, unius substantia;, unius a?tcr- potest, nec vclut partibus in unum conjuncta esl,

unius volunlatis, unius etiam deitatis, et

nitatis, sed est una siniplicitcr.Qu.Tcunque igitur de divina
totam Trinitatem unius Dei appollutione voncre- suljstantia pivcdicantur, ca tribus oportct esse coni-
nmr. Crcdere autem plures Deos gentilis impieta- munia. » Et paulo post : « Si igitureorum una dei-
tis est. » Et iterum : « Non credere tres personaa tas una substantia est, licct Dci nomen de divinitatc
unius substantit-B in una doilato, atque a;qualitate substantialitcr prtedicari : ita Pater,veritas est, Fi-
vel coaiternitatc, hairetica demenlia est, cum ma- lius veritas esl.Spiritus sanctus veritas est, Pater,
nifcsla breo sit quam diximus auctoritas Christi, C Fiiius, Spirilus sanctus non trcs vcritates, sed una
Bapliiate omncs gcntcs in noiiiinc l'atris ct Filii ct verltas cst. Si igitur una in his substantia, una est
Spiritus sancli. » Et ilem Augustiiius in libro quinto vcritas, nccesse est veritatem substantialiter pra;-
(cap. 8) de Trinitate dicit : « lllud vero pivccipue dicari de bonilate, de incommutabilitate,dejustitia,
tenendum est, quod quidquid ad sediciturpraestan- dc omnipotentia, aodeca^tcris omnibus,qua; tamde
tissima ilia ac divina sublimitas, substantialiter singiilis,quamdeomnibus singulariter|ir;cdicainus,
dicitur quod autcm ad aliquid, iion substantialiter
: manifcstum cst substantialitcr dici. » Et itcriim :

sed rclative;tantamquc vim csseejusdemsubstanti^c « Nam qui Paterest,hnc vocabulnin non transinittit

in Patre ct Filio el Spiritu suncto, ut quidquid do ad Filium, nequc ad S[)iritum sanctum. Quo lit ut
singulisad seipsos dicitur, non pluraliterinsumma, non sitsubstantiale nomen hoc inditum.Namsisub-
scd singulariter accipiatur. » Et itein in libro quinto staiiliale essct.ut Deus,ut vcritas,ut justitia,nt ipsa
(cap. 10) : « Deo non
Ea igitur est alii]uid niajus. quoquo subslantia, de ca;tcris diccrclur.ltcm Filiiis
magnituilinemagnusest, qua ipseesteadcm magni- solus hoc rcci|)il nomcn,ncquc cnim cum aliisjiin.
tudo et iilco sicut non dicimus tres essentias, sic
: gilur, sicut in c;etcris quio superius dixi. Spiritus
nec tros magnitudincs. Iloc et de bonitato, et de quoquc sanclus non est idom qui Palcr ac Filius.
astcrnitatc, ct de omnipotcntia Dci dictum sit.omni-
jj
Ex his igitur intclligimus,Patrcm cl Filium ac S|)i~
busquc omnino priTodicamcnlis qii.i; dc Deo possunl ritum sanctum non dc ipsadivinitalcsubstantialitcr
prnnuntiari,qu(id ad seipsum dicitur. » Et in libro dici, scd alio quodani iiiodo. Si enim suhslantialiler
spxto (cap. 4) « Deo hoc est esse quod cst oiuni[)ii-
: [ira;dicaretur,ct de siiigulis ct de oninibus singulari-
tentcni essc,aut justum essc,autsapieiileiiiesse,etsi ter diccrctur. ll;cc vero ad aliquid dici manifcstuni
quid dc illa simplici multiplicitatc.ctmuUiiilicisim- est. » Et paulo post : « Trinitas quidem in personii-
plicitate dixeris, quo substantia ejus signilicctur.» rum pluralitalc consistit,unitas \ero iii substantia)
Et in libro octavo : « Palcr igitur et Filius una sini|)licitali\ » Et item : « Trinitas igitur non pcr-
essentia, et una magnitudo, i:l una veritas, ct una tiiiet ;id substanliam quo fit, ut ne([uc l'ater,nequc
:

sapientia, a quibiis iion sciiarctiii' Spiritussanclus, Filiiis, neque Spiritus sanctus, ncque Trinitas do
de quo dicil Filius in Evangelio Eiju rngabo 1'atrcm : Dcii substantialitcr [ir;udicetur,sed ut dictuin est ad
et alium paraclctum dubil vohis, ut maneal vohiscum ;ilii|iii(i. Dius vero, verilas, justitia, bonilas,omni-

in octernum, Spiritum vcritotis (Joan. xiv, l(i). Et [lotentia, substanlia, immutabililas, virlus, sapicn-

Pathol. CXXV, 17
 :

323 lIINCMAItl IHIKMENSIS Altr.IIIEPISCOPI. 534

ti;i, ct quidquiil hiijiismnrli oxROKilari potcst, subs- A. monslranlc bc.ito Ambrosio in libro primo <\c Fide
tantialitcr dc diviiiitutc dicuntur.>i Etilcm dc Trini- eapilo secundo, ubi dicil <i Esl plunitudo divinitutis :

late(n(?Si/m.):<cSubstantiacontinctunilatcm,rolatio in Patrc, csl plenitudo divinitatis in rilio, sed non

miiltiplicat trinitatcm.»Et ilcm: «QuoniamveroPa- discrcpans scd una divinitas, ncc conrusum quod
lcc 'Kil Dcus, cl Filius Dcus, el Spiritus sanclus unum est, nec mulliplex quod indifrerens cst. Et-
Ucus, Dcus vrro nullas lialjcl dilfcrentias qiiibus ciiim si omniuin <T«/«i/i«»i,sicut scri|)tum cst.rrat
dilfcrat n Doo, a millo corum dilfcrt.Diirercnli.T vero anima uiia cl ror unum l.Ut. iv, 3".^) ; si onincs qui
ubi absunt, abcst pluralitas : ubi abcst pluralitas, adhxrcnl Domino, 4CS unus Spiritus est {/ Cor.
adcsl unitas. »Et itcm : « Ubi vero nulla cst fliUorcn- VI, 17); ut Apostolus dixit, si vir ct uxor in carnc
tia, nulla cst omnino pluralitas,quarc ncc numcrus, una sunl (Maltk. xix, 5); si omncs boinincs, quan-
ij^itur unitas tantuin. » Et itom « Non igilur si : tum ad natiiiam pprlinct,unius substanti.T sumus ;

<le 1'atrc ac Filio ot Spiritu sancto lcrlio pr.TBdica- si hoc dc humanis Scriptura dicit Quia multi unum :

tur Dcus, idcirco Irina pra;dicatio numcrum lacit. sunt (l Cor. x, 17), quoruin nulla potest cssc cum
Iloc cnim illis, ut dictum cst,imniinet,quiintcr cos diviuis comparatio ijuanlo niagis Pater el Filius
:

distantiam faciunt mcritorum : catholicis vcro nibil divinitalc unumsunl.ubi ncc substanliaincc volun-
n difforenlia constitucntibus, ipsamque formam ut „ talis ""ii csl dilfcrcntia? Namquc aliler quoniodo
!!!..._ _. r» o __ r
csl essc
_ _
poncntibiis, ncquc
.. .i;...i
aliud cssc qnani
.

cst
. . ,..
nnuni Doum
T-1 .1:,.: .i;..^_..:.
diciinus^ilivcrsitas plures fucit.unitas
-.1 •.

ipsuni quoilcstopin.'inlilius,rcctcropctiliodccoilom, polestatis cxcludit numeri quanlitatcm.quia unilas

quani onuincratio divcrsi, vidotur csso cum dicitur numcrus nnn omnium principum est."
cst, scd h.-ec

Deus Pater, Dcus Filius, Dcus Spirilus sanctus, Et Boclius in suprascripto libro (DcTrinil,iid Sym.)
atquc h.TRC Trinilas unus Dcus. » Et .\mbrosins in « Ubi, inquit, nullacst di(ferenlia,nulla cst omnino
libro primo dc Spirilu s.ancto {rap. 15) : « Vcritas pluralitas,quarcnecnumerus,igiturunila8tantum.'i
Christus, voritas Spirilus. llabcs cnim in cpistola Etilpmidcm:''Elonimuuumrescst,unitasquaunum
Joannis Quoninm Spirilus cst
: vcriias (/ }oan. v, 6). ilicinius. " Et Arithmetici dicunl : « Unum scmcn
Non solum crgo vcritalis, scd cliain vcritas dicitur numcri csso, non numcrum, et simpliccs numcros,
Spiritus,sicutctFiliusvcritaspr;cdicatur,quiail:/;jo qui nullam partcm aliam babent nisi solam unita-
sum via, el veritas, ct vila (Joan. xiv, C). Unum sunt tem, ut ternarius solam lerliam, quinarius solam
ergo P.atcr cl Filius ct Spiritus sanclus unum: (]uintam,septcnarius solam seplpnam.biscnim una
nonicn csl Tiinilatis,ctuna iiiscpar;d)ilisquc cssen- pars sola est. » El item Ambrosius iii pr.T-rato primo
tia. »Et in libro primo dc Fide (//4. i, cap. 7) : libro dicit [cap. 2) : « Necosseesl ncgent Ariani aut
« Crede quia a Dco cxivil Filius, ul ipsc testalur Palris aut Filii divinitatcm, nisi cjusdcm divinita-
diccns Ex Dco processi el veni [Joan. viii, 42). Et
: C lis crodiderint unilatem. » Et item : • Opcralionis
alibi : ,1 Dro cxivi (Joan. xvi,27). Qui cx Dco proccs- unitas non facil pluralcin diviDilatcm. » El ilcm :

sit, ct a Dco cxivil, nihil aliud pote.-t habcrc nisi « Qii;e ciiim potcsl essc alia .TSlimatio, ubidcitalis
quod Dci cst. Undc non solum Dcus, scd cliam unitas esl ? " Et itcm « .Vdcrat in spocic angdi.qui
:

verus Deus, vcrus a vcro, ct adco vcrus, ul ipse muuiobat,ulinnumoroTrinitatisuniuscsscllaudalio

sit veritas. Ita si nomcn qu.-crimus, vcritas csl, si polcstalis. » El hinc plurima leslimonia in cjusdcm
majoslalcm qu.-crimus naturalem, co usquo Filius libris rcpcriunlur, qua; oslcndunt non possc in Deo
Dous vorus ost, uL ct proprius.Scriplum cslcniin :
catholiccdici trinaui unilatciii.trinamijucdcilulcm,
Qui non pcpcrcit, scd pro nohis omni-
Fitio proprio trinani naturam, trinam substantiain : qiiin unitas,

bus tradidit cum

(liom. viil, 32). Tnididit utiquc doitas, natura, substantia, in Dco pluralitatc carcl,
sccundum earncm.Propriclas divinitatisest vcritas ct numcro qui in trina ct in Trinitalc cst.Et quod in
proprietatis, misericordia piclatis,oblalio sccurita- cadciii falsa iiitcrpositiunc habctur una unitas,quod
lis. » Non igitur conslarc potcst^ijuod pcr fraudom ibidcm dicilur trina vcrilas,ot trina unitasdcstruit:
mcndacitcr intcrpositum esl in vcrbis boati .\iigu- quia i|uando dicitur unum vcl una, si non diratur
stini.trina voritas, sicut ct Doctius in pr.-clalo libro qulil unuiu vel quid una.intclligutur una subslanlia,

demonstrat diccns (ud Joan. diac.) : « Substanlia n cl substanti.-u unitas iioii habct pluralitatcm.quarc
continct unitatem, rolalio multiplicat —
Trinitatcm.» -
nec numcrum,qui in Irina ct in Trinilale csl. Undo
Quain Trinitatis substantiam ostendit Anibrosius .\ugustinus in tructutu psalmi trigcsimi octavi ez-
cantans in hymno catholico Tu Trinitatis unitns. : ponens scntcntiam .\postoli inum aulfm,qux qui- :

Quaniquo vohiti cxponcns .\ugustinus dicit in iibro dcm rctro sunl oUiviscvns (l'liilip. iii, 13). Unum, ••

priino dc Trinitalc « Dcitas qu.x' Trinilatis cst uni-

: inquil, hoc cst illud unum
Dominc, ostendc nnhis
:

tas. » Cui ctiam coucordal bcatus Ambrosius in alio Patrcm, clsufficil nobis {Joan. xiv, tS). Unum autom,
hymno dicens : qux cl una dicitur in alio psalmo : Vnam f>ctiiaDo-
mino, hanc rcquiram, ut inhalitem in domo Domini
O 111.1 hoala Trinilas,

Kl priucipalis iiuiUi:-. pcr omncs dics viLv mcr [Psal. xxvi, 4). Propter
quid? ut contcmplor delcclationcm Domini." Et in
Scd quod in cadcm compilutionc intcrposi-
ct illud IibrocontraMa.ximinum legimus cnim " Quiplmtat ;
:

tum estftrina ct uua uuilus couslarc non polcst,dc- et qui rigal unum sunl [I Qor, lo, 8), scd ambo bo«
S2.n DE UNA ET NON TRINA DEITATE. oJ6
mines erant, ejusdem substantise fuerant, non di- A ossentia, tres pcrsonae unum.id cst unus Deus,sunt,
versK.» Item lcgimus, ipso Christo diccntc : Ut et non una persona Palcr et Filius et Spiritus san-
siiit uiiiim, sicut ct nos unum sumiis (Joun. xvii, 21). ctus. .\uctiir;tate quidcm, quia ut Doetius in libro
Non dixit, ut ipsi et nos unum, sed ul ipsi Dc Trinitate dicit « In numcro quo numeramus
:

sint unum in natura sua et in substantia sua, rcpetitio unitatum facit pluralitatem in rerum :

concordioB quulitate quodam modo unid et con- vcro numcro non facit pluralitatem unitatum repo-
flati : et Pator et Filius et Spiritus sanctus unum titio, veluti cum Pater et Filius et Spiritus sanctus
proptcr individuam camdemquc naturam.Aliud est terlio prajdicaiur Deus. » Et item « Unum res cst,
:

enim unum sunt, et aliud unuin sunius : abud unitas quo unum dicimus. » Et Ambrosius in libro
tGS unus cst. Quando dicitur unum sunt, etsi non primo de Fidc (cap. 2) « Unitas numcrus .fiC4
:

dicatur quid uaum, intolligilur una substantia : non cst, sed h<fic omnium ipsa principium est.» Sua
quando dicitur unus est de duabus diversis substan- quoque impugnatione intcrpositio istadestruit qua;
liis, necesse cst ut qua;ratur quid unus. Verbi gra- dicit trina et una unilas, quia unitas in eo quo uua

tia, diversa substantia est anima ct corpus, tamen est trina esse non potest, sicut Trinitas in eo quo
unus homo : diversa substantia cst spiritus hominis trinaestuna cssenonpotest. Trinitasscilicet in per-
et spiritus Dei, tamcn cum Domino adhKret, unus •, sonis una csse non potcst,sicul Sabellius voluit et :

••.-^~
unitas t-t.^.i^i:, „_. j.:..,- ._:_.,
:j cst
spiritus est. Addidit spiritus, non dixit unum sunt : Trinitalis,id deitas, trina esse non potest,
ubi autem dicitur unum sunt, una substantia signi- aulem catholica est, ut Atha -
sicut Arius dixit.Fidcs
ficatur. Sic et cum dicit Apostilus Scimus quiri ni- : nasius sentit, et omnis catholicorum unanimitas
liil cst /dolumil Cor. vni,'ii Et, Quod nu//us Dcus : eonsentit, ut unum Deum in trinilate personarum
nisi iinu&^ .\ain cfsi suiif ijui dicunfur dii mu/li, ct contra Sabcllium, et trinitatem personarum iu uni-
dumiiii mu/fi,sicc in cccto, sicc in fcrra,not,is tcnncii Arium vcncremur nequc con-
latc dcilatis, contra :

uiius Dcus Patcr, e.v r/uo omnia ct nos in iiluin, unus fundcntes pcrsonas, ut Sabellius, quasi trcs non
Dominus Jcsus CIiristus,per quein oinnia et nos pcr sint, ncque substantiam soparantes, ut Arius, quasi

iilum {ibicL, 4, 5, 6), addcndr quis vel quid unus. trina sit. Undc si quod impostor inconvcnicnter
r.um dicit unus Uciis Patcr, ct unus Domiiius Jcsiis, posuit una unitas etiam sic inteliigatur, quoniam
pcrsonas dislinxit nominando Patrcm ct Fiiium, aliterrocte non polcst intolligi, quia cst super om-
substantiam unam ostendit cum Deus dicit. Undc nia in quibus unilas dici potest, in Iribus sancta;
alibi loqucns trinitateni pcrsonarum unius dcitatis Trinitatis personis Patris et Filii ct Spiritus sancti
dcmonstrat cum dicit, Ee ii,so, vidclicct cx Patre, una id est singularis cst unitas, quorum cst una di-

per ipsuin, por Filium, in ipso, scilicet in Spiritii vinitas, vel si exprossius dicitur deitas, dcstruit
sancio, sunt onniia,ii)siglorinClloin. xi, 30), et non C quod ante positum est, ut trina sit unitas, id ost
ipsis gloria subjunxit : quia alia cst pcrsona Patris, Patris et Filii cl Spiritus sancti deitas, qua; Trini-
alia Filii, alia Spiritus sancti : sed in dcitate unitas tatis est unitas. Exterminandum est igitur pravum
crcdituret pr«edicatur, quia Patris et Fiiii et Spiri- dogma, et sequendum quod docent catholici, quia
lus sancti una est divinitas, a;qualis gloria,coa;torna Trinitas Pater et Filius et Spiritus sanctus ad ali-

majcstas. Impostor vero falsitatis, ct verbis sancti quid, id est relative dicuntur, undcct pluralitas cst
Augustini insultator, quiscunque ille fuerit, non in pcrsonis ; vcritas voro, esscntia, deilas, qua;, ut
ausus aperte imponere trina et una dcitas, ne perci- Augustinus dicit : Trinitatis est unitas, de Deo ad
pcretur, immisit quod lantumdem valeret,quatenus se id est substantialiter ac per hoc singulariter di-
pcr substantiale nomen, quod est veritas, dicendo citur, et unus Deus Patcr el Filius ct Spiritus san-
trina et una veritas.cum Patcr et Filius el Spiritus ctus, in eo quo trinus est, unus non dicitur, ct in
sanctus, ul Augustinus dicil, non Ires verilatcs, ncc cu quo unus est, trinus non dicilur. Scd ut bcatus
una sint veritas, sicut una esscn-
trina veritas, sed cantat .Vmbrosius : Unus est potentialiter, id est
tia, et una addendo trina el una unitas,
vita : ct Augustinus dicit,et trinus per-
substantialiter, sicut
probare posset quod dici deberet trina et una deitas. sonaliler.Manifestum et manifcstatum cst ergocom-
Etnoluil mitterc Gotbescalci vcrba, ut diceret dei- n pilatum, cladultcratum atque falsatum csse librum
las trina est pcrsonalitcr, et una naturaliler.nc re bcati Augustini contra quiuquc hostium gencra, in
'
cognoscerentur, ct ex eo respucrentur. Immisit ta- (|uo li.-ec h.T3rctica pravitas a quocunquc falsalore
nien absolute trina ct una unilas, nc sua verba a intei-positacomprobatur : sicut in (juintu synodo ex
Gothescalci verbissensu discordarcut. Sed, ut scri- calholicorum libris quaidain tcstinioniaablia;retici3
ptum e?,i:Frustra jacilur retc aiite oc.ulos jicnnalo- ad suani conlirmandam pravitatem dctruncata, et
rum (Prov. i, 17). Vidctur namquc fraus sacriloga, quicdain fulsa cutholicis catholicorum verbis intcr-
ut patcnter oslensum cst et adliuc ostcnrletur, (luia posita fuissc vigilaiitia catholicorum detoxit. Sic
non solum rationc et auctorilatc, veruin i:t sua ipsa euim deprchensutn Macarium Anliochcnum episco-
impugnationc intcrpositio ista dcstruitur. Ilationc pum in sexlu synodo leginius sic Donalus,ut Augu- :

quippc, quia, ut Auguslinus dicit, dcitas Trinitalis stinus in libro Retruclutionum dicil, do sonlcntia
e8t unilas, el unitas qua Ires pcrsonaj unum sunt (jui baiitiiut a mortuo, ct itcrum tunijit illum, quid
irina esse non potest. Nulura onim, dcilate, id cst jiroficit Invntio cju> {Eccli, xxxiv, 30), ud suani cou-
r«7 TIINCMAlll lillF.MENSIS AIinillRPISr/lPI. 538
(irm.inrl.im h.Trnsim, rt ilcrnui tiinijit illiitn snlitr.i- \ san('li S|iirilnK oinnilius rontra illa qu.f divinitus,
.\it ; fl Ai-i.mi i\r. iCv.Lngciio cnisorunt qnod Salvator inspirata decrcvcrat sentientibus intulit {synudi vi

ait : Quia Dcus Siiiiilus esl [Joan. iv, 24). Nolcbant acl. 18, injlne) : « llis inquicns cum omni undi()uc
onim credere quod Spiritus sanctus Deus esset cautcla atque diligcntia a nobis rormalis.dininiinus
omnipotens. Sic el iili qui ex Deo non erant, ct aliain fidom nulli iicere proferrc, aul conscribcre,
pravo dogmate scpararo volrljanl ab liominis di- componcreve, aut sapere, vel ctiam alilor docerc.
.spensaliono divinitatem Cliristi, vorsiculnin quo Qui vcro pr;i?sum|iserinl fidem alteram,vel coinpo-
dicitur, ct omnis spirilus ijui snlvit Jcsmn ex Iteo nore, vcl proforro, vel docere, vel tradcre, aut
non cst (/ Joan. iv, 3), cx cpislola Joannis eraserunt, syniboluin v(dontibus converli ad agnilionom v.Tita-
ne pcr auctoritalcm cjus convinccrentur erroris. tis, ox gcnlilitale, vel cx Judaisino, aut .166 ox
4C5 r)oni(|ue Nnslnrius nesoiro so prodidit lianc qualibot h,i;resi, aut qui nnvitalom vocis, vel sor-
monis adinventionem, ad subvcrsionem oorumqu.T!
aulhciilicis cxoinid.(ril)Usinditam fuisso.^^cntcntiain,
non timuit Jcsum, ac so pro hoc
at(|uo ideo solvcre nunc a nobis determinata sunt introducerc, hos, si
reddoreexlrancum,diccns bcatam virginem .Mariam quidein cpiscopi fuerint aut clerici, alicnos esse
non Dei sed hominis tantum exstitisscgenitricem, cpiscopos ab episcopalu, clcricos vero a cloro, si
utaliam personam hominis, aliam faceret deitatis, „ aulom monachi fuorint aut laici,anathcmalizarieos
neque unum Christum in Vorbo Dei ct oarne ali|uc "'" '
"' subscripscrunt
Et ""'' episcopi.u
ccnlum quinquaginta
— ' — ' " — " "

aniina crodcns, sed scparalini ultoruin Filium Dci Doinde prosequilur Gotbcscalcus.
altcrum hoininis prasdicans. Et F"olix Orgellitana}
m.
quondam cpiscopus infelix, in libro beati
civitatis
-f «Sicenim dictaestaProspcro trina majestas, a
Hilarii,ubi idcm sanctus dixcral: « Carnis humilitas
« Prudentiotrinapielas,abAratorebi8lrinapotcstas,
;tdoralur, >> tompnro Caroli Magni imporatoiis,
(( sic ct a Gri'cis ^f.ii-^^.vi, a Latinis autcm salis
quosouni|uohiucondiccsarriporo potuit.in omiiibus
u proprie, regularitcr, atquc cathulice, trina sancti-
adult*!ravit, cartiis humilitas adoptatur,ut quia ]ier
« las : ac per hoc sicul ab eis catholicissimc dicitur
veriU-item non potcrat, domendacio suam astipula-
« lySizoxtli, sic ct a nobis cathulicissiiuc trina
retur scntonliam. Sic ot iste adultcralor verborum
« deitas. »
beati Augustini, juxta quod scriptum cst, Qui a sc-
xp. Quod ad tcstimonium sua: asscrlionis dicit,
mctipso hquitiir propriam ijloriam iiua^ril (Joan.
quoniam Aralor trinam potestalem, ct Prudonlius
vii, 18), do iiroprio mondacium, ut gloriari posset
Iriiiam piotutem dicunt mctri neccssitale. qu.-B non
advorsus veritatem, verituli inseruit : quomodo Go-
pr;ojudicat libcra; lidei siniplicitati, .\ugustinus et
thescalcus vcritatem quantum'"','''"
ex ipso est in men-
~.~''". ".',"".
j, „;...,, -, ;. „ • /1 Alhanasius,j atque Uoclius, sicul in hoc opcpc
r ex
aacium commutavii,
( 1
trina pro ter vel Trinitatis
tri L i >

dictis illorum lector invenict, contradicunl. Scd et

doitate,in sexta> sjnodi cdioto immutans. Nam et si
idcm Prudentius scribit :
ita ul ab eo adultoratum crodinius, ox Gr.rca inter-
prclationo in codom habcretur edicto,vcl si in aliia Pcr Chrislum |,;oniUini, siiuiiiie PaU-r, liiuni,
Por iiuciii spleudor, liouor, liius, saiiicnlia,
libris vctustis ita ab aliquibus haberi contendilur, Miijostas, lioiiil.is, cl pielns tua,
nec sic quiddam sufTragii ex hoc Gothescalcivcl cjus Itcguuui conlinual uuuiiDc tripUci,

coniplicuniadinvoiitiopotiotnr.quiaGrajcitasidioma quibusdam codicibus invonilur,«ofm'«r

vol sicut in

e sua; lingu.T qu;o(lam rootc iwtest criorrc, qu,x' Latiiia Quod sanctus Ambrosius,vidclicet quia ncc
triplici.

lingiia maxituo dc his (iu,-c pcrtinont ad lidcm non numcn,ncc nomen, in Deoqui trinus cst in iicrsonis
recipit. Nam in sancta Trinitate Palris et Filii ct ct unus in dcitate.trinum vcl triplcxdici dcbeat.in
Spiritus sancti Grajci unam dicunt essentiamettres initio primi libri {cap. i) de Pide rcfutat diccns :

suatimsubstantias.pro subsistcntiis.id osl pcrsonis, Dominus, inquit, ct Ueus, vcl quod dominelur
«
quod Latina lingua non rccipit, ct intcrpiotatio ex omnibus, vcl quod spoctet omnia, el limeatur a
verboad vorbiim.siciit s.rpopropriam coiisonanliam cunclis. Si crgo unus Dcus, unum nonien, uni
pordero, ita iiittdligcntia solct carerc, ct scnsum potesl.is, una cst trinitas. Deni^juc dicil tlc hapli- :

lldeipcrturbare. Undectiampolestlicri, ut inlerpres n :<infc'* »'" nomine Palris cl Filii et Spirilut iancti
ipsiusedicti, verbum cx verbo interpretans, sanum (.Vrt/M. xxviii, iO). In nomincutiquc, non in nomini-
scnsum intorprctalus non fucrit. Nos autcni, ut Leo bus,utuniusosse Trinilatera potcstatis ostendcreU"
scribitad lUisticnin Njirlionenscm episcopum [cpi.tl. Et ilcm {cnp.'l) Nos Palrcra et Filium et Spirilum : ..

95, in proivm.) id novorimus soquonduin, quod ncc sanclum contitcmur, ita ut in Trinitate perfccta.el
pr.Tceptis evaugelicis conlrarium, nec decrelis plcnitudo divinitalis sil, et unitos poleslatis.»Quod
sanclorum invoniaturadversum,quibus unam cam- tantumdcm valet, ac si dicerct : unittis numinis. Et
demquedeitatcm plonam atque perfectam in Iribus sunctus Augustinusin librosexto {enp. 81 de Trini-
sancta; et inseparabilis Trinilatis pcrsonis crederc latc dicil : >. Cum tantus sil solus Pater, vel Poln?
accopimus. Quapropter damna-
et conlilori dcborc Filius.vel solus Spiritus sanctus, quantuscst simul
tionem prolatain ab cadcm sncra soxta synodo Patcr et Filius et Spirilus sanctus, nullo modo
Gothosculcum incurrisse atquo perrerre nullatcnus triplex diccndus cst, quia non cst quo crcscat illa
dubitomus, quam praifata aaacta synodus Judicio perfectio, perfeclus aut«m sivo Palcr, sive Filiu9,
529 DE UNA ET NON TRIXA DEITATE. 530
sive Spiritus sanctus,et ideo Trinitaspotius quam A regulariler atque catholice interpretatum, trina
triplex dicenda est. » Verum et ipse Prudcntius, sanctitas. ac per hoc sic trina deitas, sicut trina
fortasse metri lege coactus.ad demonstrandum trcs sanctitas catholice debeat dici,non est verum. San-
personas unius substantiae alibi scribit dicens : ctus quippe Quintianus Asculitanus episcopus ad
Est tria summa Deus, triuuin specimen, vigor unus Petrum Antiochenum 468 loquons de sancta Trini-
Sed quoniam, ut Priscianus dicit, a specie dcdu- tato, Tp:^iyio'/ non trinum sanctum, sed ter sanc-

citur spccimen, in Deo trinum spocimon catholice tum, intcrpretatus est et in olTorenda missas
:

nop potest dici, ut Augustinus in libro scptimo Grfficorum composita3 a beato Basilio, in qua dici-
(cap. 6) de Trinitate dicit « quia non sunt tres tur TpKjayiov 3[j.vov, non trinum sanctum, sed ter
467 spccics unius cssentia!,Pateret Filius et Spi- sanctum hymnum sapicntcs inlorprctc transtule-
ritus sanctus. » Scd ct Golhcscalcus tcstimonium runt. Et aliquanto inforius Golhescalcus prava pra-
beati Hieronymi, ut compilationis suk dicta con- vis supcradjiciens, dicit :

firmaret, ex Gommentario ipsius in Mattha;i Evan-

IV.
gelio hoc modo contra se protulit dicens « Mulic- :

« Claret omnino, quud

iyCa xpii;, id est sancta
rem istam Ecclesiam interpretantur, qua; fidcm -f-

« Trinitas. sicutunaessentialiter atquc naturaliter,

hominis farina" satis tribus commiscucrit, creduli-
tatcm Patris et Filii et Spiritus sancti, cumque in
" « sic procul dubio est personaliter trina deitas,

" sicut scilicct sanctitas, majostas, pietas et potcs-

unum fuerit fcrmentata, non nos ad tripliccm
« tas. »
Deum, sed ad uuiusdivinitatis perducit notitiam ;

farinas quoque sata tria, dum non est in singulis

xp. Hoc quod diotum est a Deo in creatione
primi hominis, Faciamus hominem ad imaginem el
diversa natura, ad unitatem trahunt substantia'. »
similitudincm nostrnm (Gen. i, 20), dialjolus male
Et item : " Baptizantur in nomine Patris et Filii et
Spiritus sancti, uti quorum
una divinitas, sit est
interpretans, assumpta parabola,primis parentibus
dixit Eritis sicut dii (Gcn. Quem sccutus
una largitio et nomen, quia Trinitas unus Dous est.» : iii, .5).

Arius, gradus in sancla Trinitatc laciens contra

In libris quoque beati Prosperi unam Trinitatis
deitatom, essentiam, atque substantiam, et natu-
prsceptum Doinini in lege dicentis : Non ascendalis
ram, majestatcm quoque, et potestatem, ct unum
per gradus ad alUire meum (E.rod. xx, 26), tres deita-
tes in sancta Trinitate dogmatizavit. Nunc Gothcs-
lumcn, unumque prinoipium frequcntissime lcgi-
calcus c divcrso unam deitatcm in tribus pcrsonis
mus. Ait enim in libro senlentiarum (scnt. 324) :

sancta:; Trinilatis partitur diccns « Sicut sancta

« Quod Pater cum Christo facit, Christus facit, et
;

quod Christus cum Patre Pater facit, nec facit,

Trinilas una est essentialitcr atque naturaliter, sic
procul dubio est personaliter trina dcitas, qua3, ut
scorsim aliquid agit inseparabilis charitas,ma jestas, C
potcstas, sicut ipso Dominus dicit Et/o cl Pater
catholicidoctoresdicunt,etverum est, Trinilatis est
:

unum sumus [Joan. x, 30). » Et itcm (scnt. 227) : in

unit;>s, qua naturalitcr unus Dous
est Trinitas, quae
vi.lclicet dcitas
persooalitcr trina forct unitas
si
Trinitatc divina tanta est substantia; unitas, ut
Trinitatis, quod cssc non potest, quia ([uod unum
sequalitatem teneat, pluralitatcmnon recipiat. » Et
itcm : " In Patre ct Filio et Spiritu sancto a;terna ct
cst in eo in quo unum est divisioncm non recipit, in
tribus personis divisavel partita fuissct. Unum, in-
incommutabilis unitas manct,ubi indifrerens Trini-
quit Boetius ex beati Augustini verbis, ut et ipso.
tasuiiiim Ucuscst,unum lumen,unum principium.»
Et in libro Epigramniatum (cqiij. 3) « Vcra aiterni- :
fatctur, res est unitas, quo unum diciinus, ct ubi
tas et vera rmmortalitas non est, nisi in dcitate
nulla cst diircreiitia, nuUa cst omiiino pluralilas,

Trinitatis, cui quod estesse perfcctum est.

quarc noc nunierus,igitur uuitas tanlum ; nam quod
tertio repelitur Deus cum Pater ct Filius ot Spiritus
Hoc pater, hoc Vcrbum Patris.hoc otSpiritus nliiiiis
•Jiioruiii natura est una caiicnKiiii; triuui. » sanctus nuncupatur, tres unitatcs non faciunt plu-

Et itcm Niilla lilTcrcntia cst

ralitatem numori in co quod ipsa; suiit, id cst in
[cpiij. .5.5) : iii dritulc
I)ro iiiimis cst, Driis Miin dcitatc, csscntia, alquc natiira. » Et .Vmbrosius in
Trinitatis, i|iioniani i|uiiil
libro priino (rap. 2) dc Fidc : « Divcrsitas plurcs
est. u
facit, unitaspotestatis cxcliidit niimeri quantitalem,
Fatura ouinipotens una est, qua; cuneta crcavit,
El proprie i|iiod siint oainilius esse dodit quia unitas numcrus non cst.sed hajc omnium ipsa
Qiuiili|iii' lJi'11 iijiiiiKi csl, iiDii rst l)i'iis, a l'iitic uatuui
principium est. Undo sunt Arius atquc Gothcs-
>.

VitIiiiiii, (;t iini aiiiliiiriiiii S|ilritiis cst, iJciis cst,

Uiin cailrMiipii: triiiiii i|ii(iiiiiiiii cst essiuilla, ipiu; su
calcus, juxta pauiaiii :

Niiiii|iuiiii vd uiajor vi:l iiiiiior dssr [lolesl. Aiiilio orrore (larcs, <|ii.liii|iiuiii divcisa luiiiiantiir.
Et ileui (epig. G4j : Si ciiiui quaiido liic iiovus ariolus, perniciosor forte
OninipotcMS giuiltor, nulusi|iio, ct s|iiriliis alinus, quam quilibet ariolus, dixit, sicut sancla Trinitas
Lua iii pcrsoiiis |iur tribus ust dcitus.
esscntialiler atque naturaliter cst iina.sulijiinxissct
Et itcm (cpiij. uU.) : sic pcrsonalitcr csl Irina, ronslarot scnlciitia. Qiiod

Uuu triuiii (lcitas, iiiiu est i'SS('iitiii. iiii iiiio aulcm sulijiinxil, dcitus pcr.wnalitcr csl Irina, non
Idcui est cl Vcrbi Spiritiis uli|ui; I'utris. siibiiii cuiitra catliolicam lidciii esl, vcrum et hoc
Quod dicit, dictum a Gra;cis TpiaiYwv prupiic cl quod piicmisit impugnal, sicut ct pra;niissa subse-
 ::

S.")! IIIXCMAHI IIIIEMENSIS AIICIIIEIMSCOPI. 332

quenlia destnuint. Xain qiioil dixit, sicut suncta A. substunlia,otnatura Patris etFiliietSpirilussancli.
Trinitas essentialitcr at(|ue naturaliler pst una, si Fidcs quippe calholica h.'cc csl, ut unum Deum in
ila inteiligatur sicut floljct intcliigi, scilicot quia Trinitate personarum,ct Trinitalem pi?rsonarum in
Trinitas una est csscntia utque natura, id csl uiiitatedeilatis venercmur, nc(|ue confundentcs per-
deitate, Trinitatis vidciicet unilate, porsonaliter sonas,ut trcsnon sint, ncque substantiam separan-

deitas trina essc non potcsl, ac por hoc illud quod tes, ut Irina sit; quo; una substantia, id cst deitas,

pra;misit sancta Trinitas csscntialiter atquc natu- qua; Triiiitatis est unitas,ctiani in pcrsonis non vu-
ralitcr est una, dcstiuit quod sul)junxit, .169 dci- lens dividi i[>sa sepv.rabililulc sua, 470 Ircs inse-
tas pcrsonalitcr cst trina, (luod cssc noii potcst, parabilis Trinilatis pcrsonas ostcndit ossc, el ab
quoniam ipsum
dcilas id cst quod substantia ct inviccm scparari iion possc, quiacujuslibet pcrsonx
natura, quas scmpcr uiia cst, et trina essc non nomcn scmpcr ad altcram rcspicil pcrsonam. Si
pdtcst, quia dcitas ut Athanasius, Ambrosius, ct Patrcm dicis,FiIium ostcndis; si Filiuin nominus,
Augustinus dicunt, Trinitatis ost unitas. Et ipiod Patrem prx'dicas; si Spiritum sanctum appcllus,
sultjun.\it, dcitas pcrsonulitcr esl trina, impugnat alicujus csse spiritum neccssc cst inttdligas, id esl
quod pncmiscrat : Trinitascssentialitcr alqucnatu- Palris ct Filii, quorum una eademquc substantia,
raliter cst una. Non cnim in co quo una est Triuitas, » id est deitas qua; Triiiilatisest unitus,in singulisest

id cst in essentia atque natura, trina csse potcst, tota pcrsonis, et tota in tribus simul pcrsonis : vel

sibut Arius domontuvit : ct in co quo unus Dcus si rectius dicitur, ne putentur aliud csse in sancta

Triiiitas vcl Irinus dicitur,id cst in pcrsonarum pro- Triuitate pcrson;D, ct aliud dcitas, lota pcrlecta<iuc,
priolale, non unus, sicut Sabellius blaspbcmavit, esl dcitas singul.u in suncta Triiiitalc pcrsou;e, et

sed unum cst, sicul Christus in Evangelio dicit.Con- tota pcrfcctuquc, cst deitus Ires simul in suncla
traquos cantat Ambrosius : « Dcus unus potentialiter, Trinitule pcrsona;. Et idcirco insepurubilis esl san-

<j trinusfiue pcrsonaHtcr .» Et.\thanasins,<i Eides calho- cta Trinitiis etiara in personis sensu inlolligonda,

lica h;cc ost, ununi Denm in trinitato persona-

iit
quamvis in voce soparabilia hcbcut noinina, quia
rum, et trinitalom porsonarum in unitatc doitalis pluralcm numerum in natur;p nominibus nullatenus
venercmur, nequc confundonlcspersonasuttrcsnon recipil.In porsonis numi[uc Trinitas constal, in na-

sint, neque substantias separantes, ut trina sit :

tura id cst in dcitate unitas, quo; dividi non potest

quia aliaest pcrsona Patris, alia Filii, alia Spiritus quoniam natura, id est dcitas Trinitatis eslunilas.
sancti, scd Palris, ct Filii ct Spiritussancti una cst Uoc enim vcre inscparabilc dicitur,quud nullatonus
divinitas, ;equalis gloria, coaHorna majoslas. » Et scparationem polest reciperc.NamquiKl non so|)ara-
Augustinus iii libro soptimo do Trinilate {aip. G) :
tur, scd sepurari polost, insoparabilc nou csl. Iiise-

V Sicut, inquit,substantia Patris ipse Patcr est, non C parabilis est crgo sancta Trinitas etiam in personis

quo patcr est,sed quo cst, ila et persona Patris non scnsuintolligenda.quoniamPatriset Filii etSpirilus
aliud (juam ipsc Pulcr csl..\d sc qnippc dicitiir por- sancti non Irina scd unacst divinilas, xqualis glo-

sona, non ad Filiuni, vol ad Spirilum sanctum: sicut ria, eo.Ttcrna m;ijcstas. Mentitur igitur Golbcscal-

ad sc dicilur Diuis ct magnus,et bonus,ct justus, ct cus ut solct, dieens :

si quid aliud hu.jusmodi. Et quomadmodum hocilli V.

cst essc quod Dcum esse,quod magnum csse, quod ^ OuiasicutsanctaTrinitasuna esscnlialitcr at-
"

Tionum Psse,itahoc illi cst csse quod pcrsonam csse. <' i[ucnuturnliter,sic proculdubioesl personaliterlri-

Ncquc riim qiiislibct aiidicrit Patrom soliiin Douin. « na deitus,sicul scilicct mujcslas, pietuB, potcslas.»
scparel indo Eiliuin,aut Spiritum sanctiim.Cum eo Quod refeHit catholicu tides, pcr oniniiini or-
xi>.

quippc solus Dcus cst,cuin quo el unus Dcus cst thodoxDrumoru iuvL-dicans ctconlirmans^iuiaTrini-
quia cl Filium cum audiviinus solum Dcuni, sinc t;is ad i)Crson;is Pulris el Filii cl Spiritus sancli ro
ulla separatione Patris et Spiritus sancli rcrlur,unitas a(l nalurara a;tcrnx dcitalis perlinct.
oporlel
accipcro, sieut iii Evangclio scriptum esl : F.ijo ct
Undo Augusliniis septimo {rap. 0) de Tri-
in libro

Patcr unum sunius {Joan. x, 30). Et ununi di.\il cl nitalc dicit : Deo csse quod sub^istcre, ct
« lloc cst

sunius:ununi socunduiii ossontiam,quod idoniDcus: n idoo si uiia cssontiu Trinilas, una oliam sub^tuntia,
snnius sccundum rclutivum, quod illo Paler, hic Fi- ct idcirco commodius dicunlur trcs pcrson.T, quain
lius. »Pioptor quod ctiam pluralcni numcrum ad- tres substantia;. Non cnira aliud est Doo csso, aliiid
miltunl. Cur orgo non ha'c Iria siniul uiiain porso- personuin osse, sed oranino idem nani cssc ad sc :

naiii dicitur.siout iiiKiin ossonliam ct uiuiin Doum, dicilur, p<Tsoiia vcro ndalivc, vidcliccl Palcr ad Fi-
scd dicinuis lics porsonas, ciiiii ties dcds aul Iros liuiii, l'iliiisud PalriMn,S|iiritiis sanctiis nd Patrcin
cssciitijis iKin dicaiiius, nisi ()uia volunius vel uiiuui cl Filiuin, i|U(irum ost Spirilus, sicul idcni doclor
aliqiiod vocabuluin scrvirc huic significutioni qua cxponil. Et in libro xv :rap. 22) : « Aliud csrl ilaque
•'

inlelligitur Trinitas, ne omnino laceremus inlorro- Trinitas rcsipsa.aliud iinago Trinitalis in re alia. •
guli quid tros, cuni Iros raleroniur, quia livs in Tanta ost cnini in co inscparabilitis, ul illa iinus
saiicta Triiiilnlc pcrsuiia- rolalivo dicuiilur, i|ux cs- Ueus cl dicalur ot sit, noc in uno Dco sil illa Trini-
sonlialitcr.id cst luiturulilur, uiiuiii noii unussunl lus, scd unus Dcus. Noii igitur dcilas prrsonalitor
(pii.i iin.i et non Irina cst dcitas, ilivinitas.csscnlia. Irina csl.scd triuin ad «luas rcferlur trinilas pcrso-
 533 DE UNA ET NON TlilNA DEITATB. 334
narum substantia una est, id est doitas : qu,T, ut A PLissiint cxistern. In illa vcro essentia Trinitatis,
Augustinus in primo libro de Trinitate dicit, Trini- nullo modo alia qu«libet pcrsona ex eadem cssentia
qua est inseparabilis Tri-
tatis est unitas, scilicot potest cxistere. Non cnim major esscntia est Pater
nitas,quoniam una eadomque est tota in singulis, ct Filius simul.quam solus Pater aut Filius sed tres :

tota in tribus simul personis. Dicendum ergo simul ill,-c subsistcntia?, sive pcrsonse, si ita dicendaa
est, sicut Augustinus dicit, Trinitas una csscntia, sunt, .-ccjuales sunt singuli,quod animalis homo non
et una substantia tres persona;, vel Trinitas 471 ^?'! latius ibidem idem
percipit; » et reliqua qu;u
substantialiter unus Deus non sicut Gothescalcus sagacissimus doctor oxsequitur. Et in scrmone tri-
absolute dicit, Trinitas essentialitcr atque natu- gesimo sexto Evangelii sccundum Joannem :<< Tri-
raliter est una,ne induci putetur personarum con- nitas unus Deus, Trinitas una est Kternitas, una
fusio, unde paulo supcrius quantum causa popo- potcstas, una majestas quid crgo tres? si cnim:

scit prKniisimus. Nec in hoc eliarn ulio niodo sc- tres ait, nportet diras quid tres. Respondeo, Pater
quendus est Gothcscalcus, ut credatur vel dicatur et Filius et Spirilus; id cnim quod Patcr in se est
deitas personaliter trina. Qui enim credit ct dicit Deus est, quod ad Filium est Pater est, quod Filius
trinam personaliter deitatem, nihil differt ab Ario, ad seipsum Deusest,quud adPatrem est Filiusest.»
ad cujus pravam intelligentiam rcfellendam, saneli p. Et post paululum :« Non est quid dicam tres nisi
non humana adinvcntione, sed di-
catholici Patres, Palrem et Filium et Spirituni sanctum, unum Deum,
vina inspirationc, in sacro Nicoeno concilio 6;joij'.ov, unum omnipotentem,ergo unum principium."Et in
id est consubstanlialitatcm,vidclicet unamsubstan- scrmone trigesimo scptimo :« Si cnim quod pauci
tiam, essentiam, naturam, et deitatem trium pcrso- intclligunt, simplex est nalura veritatis, lioc cst filio
narum, Palris et Filii et Spiritus sancti, crcdi et esse, quod nosse. » Et in sermone quadragesimo
teneri firmissime decreverunt, hac regula et ab quarlo :« Ariani dicunt.aliud cst Palcr, aliud Filius,
deviantes anathematizaverunt. Gothescalcus autem quasi non sint cjusdem sub^lanti;c Pater et Filius.»
mel plus comederc volens quam sufficit, id est plus In sermone quadragcsimo quinlo : « Si nianum in-
sapere quam oportcat sapere, et scrutari majestatem telligamus potcstatcm, una est P;itris et Filii pote-
ultra suaBinfirmitatiscapacitatcm.hoc intelligentia; stas, quia una divinitas. » Et potest pauca :« Ergo
dicto, sicul clausis oculis ad ignem, ita sciens et vi- nerno rapit de manu Patris mei, hoc est, nemo ra-
dere nolens in prave sentientium, Sabellii videlicet pit mihi.» In scrmonc septnagesimo quarto : « Cum
et .\rii,quos cum nominat detestatur, et scnsu cum ergo sit omnino inseparabilis Trinitas, nunquam
disputat sequitur, sentcntias videtur currere cum Trinitas esse scirctur, si semper inseparabiliter
suis complicibus, de quibus soriptum est : Descen- doceretur. Nam cuin dicimus P;xtrem et Filium et
dant in infernum vivcntes, id est labantur in blaspho- C Spiritum sanctum, non eos uliquc dicercmus simul,
mire peccatum scicntes. Nam si deitas personaliter cum ipsi non possint esse non simul. » In sermonc
trina est, tres deitatcs ac per hoc tres dii crunt, aut octogcsimo octavo «Christus i^amquc cum Patre
:

una dcitas in tribus personis erit partita, ct j;im etSpiritu saucto, non sunt tres dii, scd unus Deus,
Trinitas non inseparabilis, sed separata, et sicutin de quo scriplum est Ucncdiclus Dominns Deus
: Israel,
personis, ita et in substantia numcrabilis erit, etin qui facit mirahilia magna solus [Psal. lxxi, 18). » In
nulla de tribus personis deitas perfecla erit, sicque sermonc nonagcsimo primo Ubi eorum quilibet :«
Diuis.quod ct stultumet nefas est dicere, imperfec- unns, Palcr vidclicct, Filius, aut Spiritus sanctus ibi
tus erit. nu,-i|irnptcr non ab re computamus, illiiin Triaitas Deus unus. Oportebat aulcm ita iiisinuari
ipsum spiritnm nos pcr hujus, sicut et per Arii, os Trinitatom, ul quamvis nulla essct divcrsitas sub-
audire, ipii pcrserpontem primis parentibus sibila- slanlia!, singillatim tamen ccepit distinctio perso-
vit, Krilis sicut dii. Contra cujus impictatem san- narum, ubi cis qui recle crcdunt nunquam videri
ctus Augustinus in scptinrio libro {cap. G)dc sancta potest separatio naturarum. sermone no-
» Item in
Trinitate iiitcr alia dicil :« Ncc sic ergo Trinitatciii nagesimo sccundo :« S:epo autem diximns insepara-
dicimus tres personas, vel subsistentias, unaiii cs- bilia csseopera Trinitatis, scd singillatim coniiiicn-
scntiaiii •l unuiii Dcum, tanquam cx una materia n dandas fuisso pcrsonas, ut nun soluin sinc scpara-
tria qu,i'dam subsistunt, ctiarasi quidquid illnil i:st tiono, verum otium sino-confusione, el unitas, in-
in his tribus cxplicatum sit. Non cnim aliud ejus lclligatur, ct Trinitas. » Et inagnus Leo [lapa con-
cssentia; cst prsetor istam Trinitatis. Tamon tres tra luereticos loquens ;id Turibium Asluricensem
personas ejnsdem cssenti;e, vel trcs personas unam cpiscoiHim dicit ((•((/.'. 5) :« Quod
cniiii ile Dco Patrc
cssenli.im diciinus : tros autem personas cx e;uleni cst, huc estquod ipso est, nequc id aliml est quam
esscntia nnn iliciinus,quasi aliud ibi sit quod esscn- FiliusctSpiritussanctus.Pr;utcrhaneautcmsumma;
tia est, aliud quod pcrsona;, sicut Ires statuas cx Trinitalis uiiam consubstaiitialcin ct scmpiternam
eodem auro possumus diccro. Aliud enim illis cst alqucincommutahilcmdeilatcni,niliilomniunuM-ca-
cssn aurum, aliud csce statuas. Et cuin dicantnr tres turarum est.quod non in cxordiosui ex niliilo crea-
hoiiiinL's uiia natiira, vel trcs liomincs ejnsilein na- tuiii sit.» El iteiii {rap. 17) :« .'\b eisdeni, inquit, h;i'-
tura', pnssunt ctiaiii dici tres lininines ex cailoiii reticis, contra vcrum veri Dci cullum, Trinitas dei-
natura, quiu cx cadoui iiatura et ulii lules hoiiiinos talis iicgata porsonarum proprictatc cunfundilur.»
535 IlLNCMAlll lUlEMENSIS AIlCIlIKnSCUPl. 53C
Et itcm sauctus Grcgorius iu sexla (lccima homilia A tclli^,'pnilum cst, quod Patcr dici non poBBit virtus
Ezechielis:« Isaias, inquit, audivit angelica agmina vel sapicnlia, Kicut dici non potcBt Filius vcl Vor-
in ca'lo clamanliu : Sanclus, Stiticlus, Siwctus Do- bum,quia Iia;c rolaliva sunt nomina, illa vcro, id
winus Dcus lU cnim pcrsonarum
sahuulli {Isa. vi). est virtus et sapicnlia,substantialia sunt. Ideo l'at«r
Triiiitus nionstrarctiu', tcrtio Sanctus dicitur; sed virtus et sapientia, et rilius virtus cl sapicntia, et
ut una csso sui)stunlia Trinilalis apparoat, non Spirilus sanctus virtus ct sapientia :nim tamcn
Kdniiiii isabaoth, snd Uominus csse perhiljctur. trcs virtutcs, ncc tres sapientiae, Bcd una virtus cl
yuod David quoque similitcr scnticns '133 ail : sapicnlia, Pater et Filius et Spiritus sanclus, sicul
Uciirdicat nus Dcus Dcus iwslcr, bcncdical nos Dcus uiia sulistantia ct una uinnipotcntia, 43 4 ct aiia
{l'sal. Lxvi). (Jui cum tcrtio dixissct l)i>um,ut unum qu.c dc substuntia divinilalis dicuntnr. I'>t iUi intcl-

hunc esse ostenderot,sulididit,(,V mcluaiil cuin oiiincs ligatur Filius sapientia Putris, quumudu diritur
ftncs tcrrw. Puulus (juoquc luquitur dicens Qumiain : luiiion Patris, id est, ut (|ucuiadmodum lunicn dc
cx ipso, ct per ipsum, ct in ipso sunt omnia {Itoin. xn). luminc, ct ulrumque unum lunicn, sic intelligatur
Ex ipso vidcliccl cx Palrc, pcr ipsum, prr Kilium, sapicntia dc sapicntia, ct ulrumquc una sapionlia :

in ipso autcm, in Spirilu sanclo. Cum .crgo ipsum quiain illa siiiipiicilatc divina; naturx non e«laliud
tcrlio dixisset, adjuiixit, ipsiijloria iii siirula s.vculo- -n saporc (luam esso, nec aliud essc (piara possc, noc
ruin, .bncn. (Jui cnini noii dicit ipsis, scd ipsi : di- aliud possc quam vivcre. Eadem ibi sapicntia que
ccndo ter ipsum, distinxit personas, ct subjungcndo esscnlia, eadcni vita qua; ct essentia, et ba;c om-
ipsi gloria, non divisitsubstantiam.» Et bcatus Pau- nia unum, ct unus Dcus. Sic et nc majestato, et prc-
linus Aquilcicnsis patriarcha iii libro contra Fcli- tatc, ct poleslale, de omnibus qua' substantialitcr in
ccm :« Sancta, iuquit, (•ulholiou abiuc aposlolica Dco dieuntur, iiilelligcndum atquc fatciidum cst.
Ecclesia, qu;o licet in loto sit orbo tcrrariim didusa, Et itcm ha!C prava atquc perversa Gutbescalcus
unu taincn cst amica sponsi, proxima ct columba, contexuit.
qu.-c pennis deargcntatis sacri cloquii refulgct pul-
VI.
chriludinc, cl in pallorc auri postcriora ejus pcr
reclaj fidcipurilutcm clurcscit, confilclur sanclam .f-
.. Sicut cnim, inquicns, Dcus Trinilas numcrj
et incfrabilon Trinitatom iii uiiitatc. Salva sciliccl « singularis esl, juxla illud, bcnedicta sit sancta
pcrsonurum, inscpara-
inconrusijjililer proiiriolato « Trinitas, sic ctiaiii nunieri singularis, ct TfLfttoriia

bilem subslantiam confitctur. Ita sanc ut alius cre- I' trina dcitas. »
dutur Patcr, quia Patcr est, qui gcnuit coa.'tcruum XP. Uinc libcr scxtjc synodi, por .jucni se GO"
sibi sinc tempore et omni initio Filium, et alius thescalcus falso rcdamavit, et suam falsani voluil
crcdulur Filius quiu Filius ost,qui gonilus cst sine C confirmarc sontcntiaui, euni falsitatis redarguit, ct
initio a Putrc, iion pululivc, sed vcrc, ct alius crc- falsariunicomprobat in sua falsa intcrprctatione,
dalur Spiritus sanclus, (|ui Spiritus sanctus est, ct qui vulens vomcrc quod non glulivit, xfiAtvstiav
Pulre Filioquo procodil : ct non cst aliud Puler, trinam dcitatcm interprclatus ost. Nam illud tri,

aliiiil Filius, aliud Spirilus sanctus, scd uiuiiii in unitate deitatis, qua; ost unitas Trinitatis, non
suiit inseparabililcr P.itor et Filius et Spiritus numeriim, ncc quamcunque adjectioucni
sun- rocipit
clus. Non unus sed unum, dcnionstranlcm pluralitatcm. Non ita ut intcrprc-
(luia alia cst pcrsona
Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti sed una et ^talurGothcscalcus, intellixitVij^lorinus rhelor urbis
:

a;(iualis, ct consubstantialis, ct coa;tcrna est Palris, Rom.T, et magiiter beati IlieroQynii scribena ad
Filiique et Spirilus sancli incnarrabilis divinitatis Candiduiu Arianum,pcrconclusioncBct cxtcnsionea
niiijcstas, quia iinus cst Dcus. Uiiioncm nainque iii dialoctica; ac rlictorica; disci{dina;, qua; quodam-
esscntia conliteiiiiir, Iriiiitutem vero in personarum mo lo sibi cognat.c sunt, suaiu haTc^im conlirmare
discrcliono pivodicamus. » nitentem, codem niodo cum vcrborum .>^nsibus
Et sanclus Aleiiiiuis cx vcrbis bcali Augustini in Gr.Tc.o lingu.T, de Patrc ct Filio ct Spiritu sanclo
libro {lib. I de Trin., cap. 8) ad Carolum M.-ignum ipsius impiulalem rcfellens, el deslrucns intcr c-k-
impcratorcm dicit :« Quid(|uid, inquions, ad sei- n tcra : • Sic, inquit, istorum triuni unum ot idcio
psum dicitnr Dcus, ot de singulis pcrsonis dicitur, cxistcntinm una divinitas,ct non mullilidaniajosta5,
Palrc ol Filio ot Spiritu sanclo, ct simiil do ijisa ct tria unuin, et uuuin tria, ot tor unum tria. ol
Trinilate, nou pluralitcr,sed singularilor dicenduiii idem ct unum
sulum csl. Et vcri GriccA' lingua;
ot •>

cst. Quoniani (piippe non aliud cst Dco cssc, et intcrprolos opistulam ab apostolica fido^el a pra;fata
nliud maguumcssc, vcl aliud cssc, ctaliud bunum sancta sc.xta synodu reroptissiniam, ul diximus.
essc, sed hoc idcm illi cstjot csse ct magnum ossc, ilsancli Suphronii lliorosolymitani cpi9c.<>pi inlorpro-
ct essc ct bonuni es,>?o, proiilcrcasicul non dieiii.us tautes, lioii Iriiia scd lor iiilcrprctali sunl, ct ana
Ircs dcos, noc Ires cssontias, sic non dieimus li-cs thematizant illos qui illud tcr non rccto scnsa in-
magniludiiics, ncc Iros bonitatos, so.l uiuini Dcum, tclliguiit, ct Iriuam d<'ilalcm dicunt, sicut in cadem
unani csscnliain, ct unani iiiagnitudiuciii, el unaiu scxta synodo coutinclur, ubi dicitur :« Numcralur
bonilatcm. Et quud Apostolus ail Chrislum Dei
<< : crgo bcala Trinitas non csscntiis, non nataris, ncc
'irtulem (7 Cor. i, 24'i, cl Dci sapicnlitim, non itu in- divcrsis doitatibus. trinisvc domiDationibus, ai)Eit,
 ; ,

537 DF, UNA ET NON TRINA DEITATE. S38

sicut insaniunt Arii,et sicut novi Tp:6£0TE;a;, id ost A vera Grjeca; linguae interpretatione, manifestissime
iter dcitatis latratores,essentiastrcs,etnaturas tres, claret Gothoscalcum in sua interpretatione et in

et tres dominationes, et trcs similiter vaniloquen- sua expositione mentitum fuissc. Nobis autem La-
tes deitates, » Et paulo post « Dividitur atque in-
: tinis,et Graecffl linguae ignaris,non est binc necesse

divisc sancta Trinitas.ct diviserursus conjungitur. diutius laborare.cum satis in orthodoxorum libris,

In personis namquc divisionem liabcns indivisa qui utriusque lingiut; fuerc periti, invcniamus qua-
permanel, ct inseparabilis pcr esscntiam et na- litcr secundum catholicam fideni credore et eonfite-

turam, similiterquc et deilatem. » Et Boctius in ri, tonere quoque ac pra;dicare,de sancta et inse-
libro de Trinitate ex beati Augustini scriptis, parabili unius deitatis Trinitate 476 debeamus.
siciit ct ipso fatctur : « In numero, inquit, 43 5 Nec nobis aliquis inde scrupulus, ex Gothcscalci
quo numeramus, rcpctilio unitatun> facit plurali- et aliorum imperitorum atque male sentientium

tatcm.in rerum vero numcro non facit pluralitatem vcrljis,qui Gra;c;c lingua; pcnitus cxpertes fucrunt,
unitatum repetitio. Vclut si de oodem dicam : inosse debet, cuni in majorum nostrorum scriptis

Gladius unus, mucro unus, ensis unus, potest legamus, multos qui sibi interpretationem GraBci
enim unus tot vocabulis gladius agnosci,ha;cunita- sermonis usurpaverunt,et vim notarum ac puncto-
tum quam numeratio
ropetitio iteratio potius est : y. rum, quinimo accentuum superpositorum ad tol
1 . . _!_.._ n _ 1! .r _ -.1 _ _
i* ,__
lendam
.. ,.. ;.„*„„
ambiguitatem,qu.T „„„ ex
apudJ eos „„ quibusdam
;K J
dicamus Ensis, mucro, gladius,ropeti
. . ^

velut si ita :

tio quajdamest ejusdom,non numeratio divcrsorum illorum fit littoris, et ad intelligontiam sermonum.
velut si dicam, Sol, sol, sol, non Ires soles efTece- atqucadpronuntiationemdistinguendam.plurimum
rim, sed de uno toties praedicaverim. Non igitur si valerc dicuntur.non intellcxerunt,errasse ct alia pro
de Patre, Filio et Spiritu sancto tertio pradicatur aliis, ut pro visione montem, pro filio porcum,pro

Deus, idcirco trina numeratio numerum facit. " ter trina.ct his similia, ot interdum singularia pro
Videlicet quia Patris et Filii ot Spiritus sancti una phiralibus.et pluralia pro singularibus transtulisse.
est deitas,qua; Trinitatis est unitas. In porsonarum Post pr;cdicta, invetcratum antiquissimi scriptoris
ergo proprietate sancta; et inseparabilis Trinitutis, venenum, a sanctis patribus, et in Nica>na synodo,
cum Pater ad Filium, Filius ad Patrem, et Spiri- et in aliis catholicis conciliis atque orthodoxis scri-

ius sanctus ad Patrem Filiumque refertur, relalive pturis exsecratum ac pra;damnatum GothoEcalcus
et quodammodo apud Gra;cos
separabilitcr dicitur eructat, dicens :

trias Trinitatis,ut qusratur ad quid dicitur Tri-

si VII.
nitas, respondeatur personarum, vel ad pcrsonas, 4- « Sicut unamquamque ex trinitate personarum

quia Patris et Filii et Spiritus sancti ideoque Tri « qnisquis est catholicus credit et confitetur, inte-
nitas a catholicis dicitur, quod fiat totum unum ex C « grum, plenum, perfectum penitus Deus, sic uni-
quibusdam tribus,quasi Triunitas.id est tor unitas, « cuique persona; suam propriam deitatcm integram,

et non trina unitas,constanstribusqua; numcrantur plcnam, perfeclamque ponitus inesse crcdat, et

<(

personis unius deilatis,quae ut divisione ita plurali- ti confiteatur, et asserat, ac pro viribus collatis ct
tate caret ac nuinero.quia ubi nullaest dilferentia, « couferendis deincops divinitus contradicentes
nuUa est, ut Boetius dicit,omnino pluralitas,quare « quoscunque convincat. In hoc enim liquet luce
nec numerus, initur unitas tantum, et unitas in se « clarius, quin patet sole splendidius, quod inest
trina esse non potest. Quapropter eatholici et veri « unieuique pcrsonffi sua propria dcitas, atque di-
interpretes sempcr in sancta ct inseparabili Trini- « vinitas, quia rcvera ncquaquam assumpsit hu-
tate,illud tok; tcr de GivTca in Latinam linguam in- « mauitatcm, quod absit, uUo modo tuta Trinitas,
terpretati viderunt, quia trina unius Dci,
repetitio « scd sola tantummodo Fiiii dcitas. »

cum dicitur Paterct Filius etSpiritus sanctus,non XP Ilinc quisque cordalus pcrcipiat quantum sit

faeit in essontia pliiralitatem, sod unus Deus toties quod non solum veritatcm, sed
arrogantiffi vitium,
personalitcr pra;dicatur. A numero autem quo nu- nec scipsumquem pneoccupat pcrmittitcognoscere
merainus, in quo pluralilatem ostendimus, sicut honiinem.Unde Dominus loqucns ad Moysem!7,ci;i7.
TpraMo? triplcx, Tf^^vw/o; triangulus, xpiixovca tri- n XXI, 20), intcr c;cterajussit ut albuginem hahens iii
ginta, tpiax^ioia treccnta, zfiezia triennium, cfiETTi.; oculo non olTcral panes Deo suo,ncc accedat ad mi-
trimus vel trima, Tp.iETripix(J? trionn;ilisdicitur,ct plu- nistcrium cjus. Albuginem vcro habet in oculo, ut
ra his similia qu.Trebus subjiciunlur, (|u;i;runt cxpiinit Cirogorius (Pustor. parl, i, cap. 2), « qui
noininalionem rcrum (juibus subjocta sint, ct cum voritatis lucem vidcre non sinitur, (piia arrogantia
subjiiiiHitur matcriis, accidoiitiuui varictas vel sapienti;c l'upilhi nimique
sou jusliti;c c;ccatur.
multitudincm signilicans, qua; divisc in rcbua nu- oculi nigra videt, albuginem to!cr;ms nihil vidol :

morabilibus constat ex divcrsitate vel pluralitate quia videlicet sensus human.T cogitationis, sl stul-
quam in sc habet, ostendit ctiam in ois quibus tum se pcccatorcmquc intcUigit.cognitiouem inlimse
subjiciturquamdain pluralitatoin otniimoridiircron- cl;u-ilatis ,Tppii'lu'iiilit. Si aulem cand(U'em sibi
tiam vi;ibi gratia, iit triimis vituhis, tricniKilis jiistiti.i" soii sapioiiti.T tribait, a luco tc supcrn.T;
,juvcnca,liiplcx fiiniculus, triangulus lapis, trigiula cognitionis excludil, et eo claritatem vcri luminis
viri, trcconta scuta. Ex his orlhodoxorum diclis ct nequaquam pcnctrat, quo sc apud se pcr arrogan-
 : :

530 IIINC.MAIII ItHEMlCNSIS AltCniEPISCOPI. 540

liam cxallal : sicul do (|ii!buiilam dicilur.ct dehoc A. Spirilu sanclo : iion separatur unitas.non dividilur
singularis amenlia; homino intclligi rite potest, dcitas, Deus ex Deo, non duo dii.virtns cx virtutc,
nicrnics enim sp cssc sapicnlcs, stiilti facti sunl sed una virtus, lunicn dc lumine, vcritas dc ve-
(Hum. I, 22). » 1'aulonainque superius uuani ria- rilate, sed unum lumcii ct una vcritas. » Et itx-iii

turiiliier dcitatem trinam cssc illam pcrso-

divisil, pxponens seiitcntiam .\postoli {lib. iwposl mcdiii}ii\
nalltcr diccns : deindc ul scriplum est sub mcrc- iinia cx ipso,ct pcr ipsuin,rl in ipso [Hom.w, '.'*'<);

tricis mulieris spccic (Prov. vii, 11), quod ca- « Ex ipso.inquit, ex Patre esl dictum.et per ipsuiii
tholici viri intcrpretantur de ha;resi, quia non per Filium,ptinip.soinipsof>piritusanclo,cst unitcr
valet consistcrc pcdibus suis quin dc pessiinis consummatum. Itaquc quod ait cx ijiso, cl in ip.sn,
ad pejiira kib.itur, sui ifisius oblitus, unicuiiiuc quia idciilidi;in hajc ipsa est divinitas Patris,qu;L' et
47 7 persnnio iu sanela Trinitate propriaiii deita- Filii et sancti Spiritus, idco cuncta ox ipso, ot per
tcni, inleLirani, plrMiain, pcrlcctam, ac pcr hoc ipsum, ct in ipso sunt lacta : ip"8i Trinitatis 41 H
tres deitales, qinid a catholicis jurc damnalur, pe- honor ct gloria in saicula sa'cu-
uiiita; ineiiarribili

nitus incssc credi et asscri atiiue delendi dcberc loruni, Amen. » Et Ambrosius in lihro torlio ile
dicU.De quo ail srcundinn S>^ptna;,nnla translalio- Spiritu sancto :" Manct, inquit.cuin Patre et Filio
neni Isaias propliela .SVh/<H5 s?m/?i( /o(/Mi<i«r, (Y«/r
: ., ct Spiritu sanclo. Uiidc ct Apustolus cuin ^'rati
• - II- !. .. _ ...:..,.- / :i " I
Jcsu nu„:„i: «i „i :i..i„ ii..: _:_...: ......
cJHS vanaintrlligit,clconsnminat inimica : rl lo']uilur Christi, ct charitalc Dei, cotnuiunirationein
ad Druin rrrorem,ad dispcrdendas aninias csurien- Spirilus sancti copulavit, dici:ns : Qrulia Domini
<ei,e<«m>n(i.ssi<ie>i/ejinanesi'aciat.Conciliacnimma- noslri Jesu Cltrisli,cl cltarilas Dci cl communicatio
liiruniiniqua cogilavorunt dispcrdcrc humiles in Spiritus sancli cum vobis omnibus (II Cor.xm, 13). ••

sermiinibns iniquis,ol dissipare verba humilium in Advertimus iqitur «luud Pater et Kilius ct Spirilus
judicio.Nam pii sapienliam cogitavcrunt, et hoc sanctus in uno cudcmque tcmplu per naturi; ejus-
consilium manebii, vidolicct quod contra eum re- dem maneant uaitatem. Si enim, ut Gotbcscalcus
darguens ct rcvinccns illuni ad Corinthios scripsit dicit, et fidcs catholica contradicil, unicuique per-

apnstolus raulusdicens:6;-(!/i(i Domini noslrijcsu sona; propria et spccialis inost deitas,cl non unius
Cliristi,ct cliari/as Dci,ct coinmunicalio sancliSpi- deitatis, qua: communis cst simul tribus pcrsonis,
ritus.cum omnibus vohis 11 Cor.xiu, 13). Hic cha- est Trinitas, tres sunt deitates.sicut tres sunl i>cr-

ritas Dei, hoc esl Patris, intclligcnda rst, de quo sona!,quihussingulisinest specialis proprictas.Pro-
dicil Joanncs apostolus Deus cliaritas cst (I Joan.
: prium enim est Palris qui a nullo est.ul Patersit
IV, 0\ In hoc appariiit rliaritas Dci in nol>is,quoniam proprium est Filii qui dc substantin Patris pcnitus
uniijenilum 1'ilium suummisit Dcus in mnnduin, ut cst, ut Kilius sit; proprium cst Spiritus sancti, qui

vivamus per eum [Joan. iv, Ki). Gratia Doniini G ex Patrc Filioquc proccdit, ut amborum Patris sci
noslri Jesu Chrisli, de quo ad Ilcbra^os dicit Apo- licct et Filii Spiritus sit ot si lrcs,quod absit.sunt ;

stolus.^^rana Dei pro omnibus giisiavil mortcin (llc- propria; pcrsonarum deitatcs.ut unicuique pcrsonx
br.n, 9). Communicatio sancli Spiritus, sicut Au- sit propria, id cstspccialis dcitas,tres dii crunt, ct

gustiuus dicil, intelligcnda est" quoniam in cadcm jam non eril inseparabilis Trinitas, quoniain scpa-
unilatc substantia: ct ;rqualitatc cum Palre et l''ilio rabilis.imo separala ost dcilas, <|U.-c Triniliilis csl

consislit.Sive pniin sit unilas ambnrum, sive san- unilas, cl «lua est inscparabilis Trinitas.El dicons :

ctilas.sivc charitas, sive ideo unitas quia charitas, VIII.

ct ideo charitas quia sanctitas, nequaquara minor .7- >' Supcrcst ut illi qui sunt grauimatici, si nu-
est illis cx quibus proccssit, sic inancns
in aliquo n lunl cssc simul ct bxretici,non pra^sumant Taleri
ut proccdat, sic procedens ut mancat. Proindc lo- • in Ecclcsia veracis Dci, vcritatis Dei, vcri I)ei.

tiis dc Patrc procedit, et totus de Filio totus in : « qnod tiiOeote';», id csl trina deitas, ulla ralione
Palrc manct, et tolus in Filio. O"amobrcm natiira- " pluralis cxistat numeri, cum sit ut claret ulique
litcr hanc habet cum Patrc ct Filio unitatis pleni- I' singularis,vclut noverunt univcrsi qui vel medio-
tudincm,ct plenitudinis unitatem, ut tutain Palrcm i< critcr artis grammatico; sunl pcrili. »

habeat.tolunique Filium,ipscquc totiis habcatiir a .\P.Oblitu#,vcI pofius proplcr arrogantiam videre

pj
Palrc, loius habeatur a Filio qui etiaiii a Patreet : non rudimcnta artis grammatic.v. id osl Do-
valeiis

Filio a'qiialiter daiur, imo ct a seipso datur. • Et iiali doctriiiam.quam sicut al|ihabctuin iiiitia vide-
Athanasius hanc .Vpostoli cxponensscntcntiam(<«6. licet clemcntorum in scbola discunt pueriili, ubi
IV, in princip.) dicil « Nonnc apertc pcr siiigula
: scriptum cst,eodcm Donato doccntc Sunt alia no- :

nnmiiia siiigulas pcrsoiias incsscdistinxit? Nuniina mina sono singularia, intcllcctu pluralia, ut gcns,
siugula taMtiiin in pcrsonis pcrrcclc oslendunlur, piipuIus,roncio, plcbs, inultitudo, sicut cl qu.T-dam
di-ilaiis usia' judiciurn iiiiiler per ha'cipsa iiulica- sunt nomina mobilia cl adjectiva, snno nuiii-Ti
tiii'.'SiePaterin Filio.cl Filiiisin Pairc.Spiritusautcni singularis,intcllcctu in se pluralitatcm habrnli.i.'!
sanclus cnnjunclio dcitalis virlus ct unitas Trinita- adjuncta singularis numen lixis nominibus plurali-
lis. (Jui deos contitctur.
tres virtutcs iiidueit, trcs tatcm monstrantia, ul tcrtia, trina, trinia, Irigama,
Nos autcin crcdimus trcs pcrsonas.unain dcitalcni ct alia hujusmodi, do quibus qu.vdom ponimus
confitemur Pati-ein in Filio, ct Filiuni iii Patre cum cxcinpli gralia, tcrlia hora. Irina rcpetilio, trima
m DE UNA ET NON TlilNA DEITATE. 342
juvenca, trigania mulior, in quiiius omnibus fixis A qnasi multivocum quiddam.Nam mucro et cnsiset
nominibus, ex atljcctivis in se pluralitatem habcn- ipse est et idem, Pater vero ac Filius et Spiritus
quodammodo qua;dam pluralilas demonstra-
tibus, sanctus idem equidem est,non vero ipse.» Hinc ma-
tur.Nam cum dicimus hora tertia, horarum multi- nifestum ost Gothescalcum non dicere verum: Sicut,
plicatio dcsignatur : cum dicimus trina repotitio, inquit.DcusTrinilas numeri singularisest juxtail-
pluralitatem rcpetiiionis ostcn(limus:cuni dicimus lud, BiMiodictasit sancta TriniLas : sicetiam nunieri
trima juvcnca, annorum in ca iiluralilatom signa- singularisest trina deitas. Quiatrina et trinilas sono
mus:cum dicimus trigama mulierjplurcs cam ha- singularissunt numcri, ctintcllectu pluralis. Deitas
buisse viros manifestamus.Invcuiturquoquedictum autem, qui PatremDeumdicimus,FiliumDcunidici-
abAugustinoinlibrisdcTrinitate,trinitasanuloruni, nius, Spiritum sanclumDeumdicimus, etsonoetin-
trinitas porsonarum, trinitas in montc boininis, tellrctu siiigulariscstnumeri,etadjectionem plurali-
ubi ad imaginein Dei lactus est. Linde ut ijiitamus talriii signiHcantrm iion rccepit qnoniam sancta :

439 non inconvenicntcr ctiam dici polcst trina 4SOetinseparabilisinpcrsonisintelligiturctdicitur

Trinitas. Sed cum inconvenicntcr a Gothescilo di- Trinilasctinsubstantia,esscntia, natura, divinitate,
citur trina deitas, pluralitas et numcrus, qua; ut dcitatc, intelligitur etdiciturunitas, quiadcitasTri-
dicit Boetius fiunt ex diirercntia, illi natur* siinplici ., nilaliseslunitas, utomncs doctores catholici, sed et
et indivisibili.qu.e nec in personis Iiabct qu;imcun- liiiclius inpra^fato libro deTriuilatc ut pr.emisimus
que differenliam, (juod cst diccre nefas iniponilur, di(;il : 1' Ubi, inquiens, nulla est diffcrentia, nulla
et in hoc mobili cl adjectivo nominc quod est trina, est omnino pluralitas, quare ncc numcrus, igitur
et in fi.xo nomine cui adjicitur, quod cst TvinUus, unitas tantum. iNamquod tertio repetiturDeus, cum
continetur pluralitas.quam in se non recipit deitas, Patcr el Filius ct Spirilus sanctus nuncupatur,trcs
Qua de re Irina dcitas a nullo catholico iiitellecta, unilates non faciunt pluralitatcm numcri in eo quod
vcl credi aut dici habcrc dicta est, ut Boetius in ipsa:- sunt, » id est in essentia, vidclicct deitate.
libro ad Joannem dicit : « Si igitur inlcrrogem, an Undc dixit Deus ad Moyscm : Eyo sum qui stim, et,
qui dicitur Pater substantia sit, rcspondctur essc dices filiis Israel : Qui est misit me ad vos {Exod. iii,

subslantia.Quod si quceram an Filius substantiasit, 14).Regulaigitur fldei,sccundumauctorilatomsacrie

idcm dicitur.Spiritumquoqucsanctumsulistantiam Scriptune, in qua legitur Sunctus, Sanclus, Sanctus
esso ncmo dubitavcrit. Et cum rursus colligo Pa- Duminus Dcus sabaolh (Isa. vi, 3) et, Uencdicnt ;

Irem, Filium, Spiridini sanctum, non plurcs, sed nos Dcns, Dcus nostcr, bencdicat nos Deus,et mctuant
una occurrit cssc subslantia. Una igitur substantia cum omnes fines terra: {Psal. i.xvi, 8) ; ct, Ex ipso et
trium, nec separari ullo modo
aut disjungi potest per ipsum ct in ipso sunt amnia, ipsi gloria (/lom. xi,
ncc velut partibus in unum conjuncta est, scd est C 30), catbolicc dicitur Ucncdicta sit sancta Trinitas, :

una simpliciter. Qua;cunque igitur dc divina subs- aliiue indivisa unitas : coufitcbimur ei, (]uia fceit
tantia prffidicantur, ea tribus oportet essc commu- nobiscum miscricnrdinm suain. Sed non sicut catho-
nia. Si dicimus Patcr Dcus est, Filius Deus est, lice dieitur, bcncdicta sit sancla Trinitas, vidclicct
Spirilus sanctus Dcus est, Pater, Filius ac Spiritus pcrsonarum, atque indivisa unitas,qua; intclligitur
sanctus unus Dcus.Si igitur eorum una dcitas,una deitas, qua; Trinilatis est unitas,non potcst ita, ut
substantia est. » Et in libro dc Trinitate « Quod : Gothcscalcus desipit,catholicc dici trina dcitas,quffi
terlio rcpetilur 1)(his enm Patnrct Filiuscl Soirilus ut .Aiignslinus sicut pncmisimus dieil,Trinit;itiscst
sanctusnuncupatur, tres iinitatesnoii faeiunt pliira- unilas,dc qua dicit Ambrosius:i' Tu Trinitatis uni-
litatern in co quod ipsa^ sunt,id est in deitate,qu;e tas,orbcm potontcrqui rcgis;»et Athanasius in libro
natura et esscntia esl, qu;c ab eo quod cst cssc scxto dc Fide:« Dcus, inquit, Pater, Deus et Filius,
esscnlia dicta est. » Non idcm Boctius
igitur,inquit Dous et Spiritus sanclus. VidesTrinitatis indiciiim
(lil). dcTrinitate anle mod.), de Patre acFilioct
ui,i in Iribus esse pcrsonis, ct tres has pcrsonas nnnii-
Spiritu sancto tertio [inudicatur Deus, idcirco trina iiibiis tantum esse discretas:unde nec unitas polest
pr;cdicalio nuineruin lacit.Iloc eiiiiii illis utdicliiin ostendi sinc personis, nec hx person;u sinc unito
cstimminct qui iiilcr eos dislantiam faciunt uieri- ii nomine deilatis.» Uoc,ut Augustinus dicit,an iinalis
torum: calholicis vero ita inditferentia constituen- homo non pcrcipit, hoc
boc Ijotlioscalcus
Gothoscalcus vidcre
vidcr non
tibus, ipsauKiuc formam ut est csse poncntibus, v;del, quia sicut in litloris divinitus inspiratis legi-
nequc aliud cssc quani est ipsam quod (!st opin;ui- niiis, seilicet quatuor cssc arrog;uitiiiin specics, id
tibiis, rcctc reiictitio de oodeiii ipiani enuiiieiMlio e>^t ('11111 qnisipic arrogans (luod habet, aut a se lia-
diversi vidctiir essc, cuiii dicitur Deus Pater, Deiis bcic.aiit silii [irii iiierilis siiis daluiii conipulal, ;iiit

Filiiis, Deus Spiiiliis sanctiis : atfiue h;cc Triiiilas (|iiiiii iiiin li;ilirt liabcrc sc simulal, aiit id qiii' I

unus Deus, vclul ensis, mucro alquo gladius,unus habet siiigularitcr pra; c;ctoris sibi baberc arrogat.
gladius, velut sol, sol, sol, unus sol. Sod hoc in- iii istn manifeste vidcmus.Nam dcduabus prioribus
teriin in eam dictiim sitsignificationem demonslra- arrnganliuni speciebns ipsi; vi(b'rit,duas posteriorcs
tiiMieMKiue, (iiia ostondiliir iion onineni unitatuin iii eo fiiisseet ailliue pci'iu!i]iere,qui illum ab infan-
rcprtitionein iiuiiuwum pluralit;ili'iiii|iic pcrficere. tia cognovcrunt, ct manifestc consiiiciunl, et coiis-
NoiivcroitadicilurPatcracFiliusetypirilussanctus, pexeruiit.Non cnim potcsl sustinerc,ut audiatquod
illius sensui non concordat,nuilto minus autcin ut
 m III.NCMAltl HIICMKNSIS ARCIIIEPISCOPI. 544
illum aliqiiis doccat.et omnium sensus 8uo scnsui A " ^os unitalera dcilatis uniter, non pluralitcr, in
incom|);iral)ilcscoinputul,ct neminemsiljiinsricntia j Trinitate conscnlire sciamus." Et itein:" Idoo unus
a^qniparahilciri putut,etnoii suumsen.-;um ad Scrij)- cstDcus, quia unita est dcilas, sicut pcr Eiiif;uiu8
luras, sed Scripturas ail .suuni scnsum inflectoro pcrsonasscriptum est.Etquianullus Dcusnisiunus,
cural quas quiu niulo voto legil, vcritatcm in eis
: vel hoc, Atuli, Israel, DoinlnuJi Ueus tuus Deus uiius
Vidorc non vnlel. E.ccvcavit enim CMw.sicul scriptum \j esl {Deut. vi, 'i). » Et itcm : Memento unitum no-
est, malitia ejus (Sap. i, 21). Quoniam in malivolam mcn divinitatiscsse Bingulispersonis; • quodineo-
ananiim non introihit sapicnlia (Snp. i, 4) et, Spi- : deni libro Scripturarum ouctoritatc confiniiat, el
ritiis sancliis, (]iio ips(e Sciiptur.c sunt inspirat.-e, /post illa testiiuoiiia dicit : " Vides in his personis
dlsciplina' cjjiitjlt ficliim, et uufcrt se a coijitationilius iiuituiii essc nomcn Trinitalis in natura. -i
El itcin
(jux sunl sinc intcUcclu (Sap. i, 5). Requiescit eiiiiii v/iiiist plura Scripturarum t^stimonia:" Videspcrsin-
Buper humilem ot quicluin, ct ut sanctus dicit gulas signilicationc8,videliccl pcrsonas.unituin no-
Gregorius, quam non invcnit humilom 4SI veri- , mcn deitatis pcr indicatum? » Et \n)sl aliquanla :

tus 1'upit niciilciii. De quo et ejus siinililjus ilem (< Scriptuni 4S2 cst, Eunles haptiuiU' omiies genlft
bealus dicit (ircpiirius (/(7). viu, MornL, c. 2) : in rwmine, ot sic prosccutus est, 1'atris el Ftlii el
« H;eretici in inquisitionihus suis iion veritatem co-
U Spiritus sancli (Mntlli. .\xviii, l'J). Unde in bis pcr-

nantur sssequi, sed victorcs videri cumquc foris : sonis per omnia in deitate divinitatisunitum nomen
ostendi sapicntcs appetunt,intus pcr stultitiam ela- est, et per ipsa nomina Trinilalis tantum persona;
lionis sua; vinculis liguntur. Undc fil ut coutentio- ,• distinctoi siinl. » Et post pauca : « Ut in baptismo
nuiii ccrtamina exquiranl, cl de Dco, i|iii pax noslra unitum divinitatis nornen prius coafitearis, ul re-
cst, loipii pacilici; ncsciaiit, atque c.\ pacis ncgotio missani pcccatorumin his pcrsoiiis consci|ui riicrea-
rixa; inventorcs ruint.Qiiibus benc per Puulum dici- ris.i) Et item:" Vides quia in deitate cl in subslan-
tur : Si quis autcm videtur conlentiosus esse, nos ta- tia plcnitudinis pcr omiiiu ununi 8unt,et in noinini-
lem consuetudincm non habemus, neque Ecclcsia Dei bus pcrsonarum tres sunt." El in sccundolibro de
(/ Cor. II, 10). » Proptcrea non csl miriiin si cum propriis pcrsoni3,et de unito nominc diviiiitatis,/{o-

Pharis.T!0 dc tcniplo Domini.id csl sancla Ecclcsia, (jabo Patrem meum, ct aliuin paraclclum dabil mliit
justc ejectus habctur injustus, in quo plures sua (/onn. XIV, 10)." Scilo alium ab alio,sivo altoruni ab
prava convcrsationc atquedoctrina injustificansdiu altcroinpersona lantumdilTcrre, ct noninunita ple-
mansit pernicioso iniquus, cl adhuc, sicut sanctus nitudinc divinitatis usia;.Nam si aecundum nomina
Hilarius de Osio dicit, iilcirco cst rescrvutus, ne singula pci-sonarum altcr in allero sine dubio dici
judicio humuno ignorarctur (]uulis ante vixissct. potest, nuni|uid sic et in unila deilate altcr Deus
Conlra cujus iiiorlifera vcnena, quibus exspuit G potest pcrnuntiari Patcr, quasi sit in nalura diver-
quod unioui(]uepcrsona;suupropria, integra, plcna, ses a Filio.ct alter Dcus potcst dici Filius a Patrc,
porfcotaquesitdeitas,ctsolatantumniodoFilii deitus quasi sit in dcilate aller.et alius Deus polest prali-
J humanitateniassunipseril,suncttis .•Mhanasinsdicit teri Spiritus sanctus,quasi sit in substantia discrc-
incapitcliliripriiiiidcTrinitatc "Tu unus Dcus Pa-
: pantc u Patrc et Filio.' absit dum unitum nomen
:

ter, etiinigenitns Dci Filius, Deus Spiritus sanclus, sit in eis in una vera natura.ac per hoc unu? verus
quiunamdeitatoiii nobis dcclurasti, ct sucro sancla; est Dcus.» Et post pauca:» Saiie dcitaa eorumcum
soliusdivinitalisindivisam gloriam rcvclasti, et per- sit unita,altor bic Dcus ab illo alio Dco verbolenus
fectam gloriani Trini tatis tuani scmpitornam plenitu- dici non potest,quia unitum nonien cst,ot in pleni-
dineindenionstrasti. ldcoo])tinuim(liixi,ut tu;i vcri- tudine divinilatis,et idco unus est Deua.» Kl i(em:
taspatcfaotaclarcscerct.oth.-crelicorumdetcctacajci- « Prnitcrea ubi nullus nec numorus.sed necaliqua
lasinnotcsccrct.Ethoccalholiccperlotumlibricor-
» diCTercntiain unitaplenitudiiic dcitatis Patriset Filii
( puscontexcnsad locumdicil (dcunitonoinine Trinita- cl Spirilus sancti iiivenitur, dum unus in alterius
^ (w).iiUndequamvisinhoclococopioscsint significa- nominc distincte in divinilate el taincn unitcrconli-
tionesdieta% tamenadunitam divinitulem Trini(;ilis netur./>i/t-rro(;afio. Pandc itaquc inilii quomodotres
^l
evideiiliussunt a|)pr(ili;it;p. »El postali(juanta : ( .\ii rj unum sunt,aut unum tres sunt./(t'.«/)onji(i.Meinenlo
ignoros, inquil, (]uiu Patcr unus Dcus cst, el Filius (juia Patcr el Filius et Spiritiis .•^anrtus tres unuiii
unus Dous est, et Spiritus sanctus unus Dcus est? sunt, qui in nutura Trinitatis c^^nsislunt. Idco trcs
Nonnc unus Deus est,dum uiiitum nomcnestin na- unuiii sunt, sive ununi tr«'ti. Inicrrogaito. .Niiiiirum
lara usi.-e ? Sic ol unus S|)iritus cst, «luia unita esl divisa cst h.-cc Trinitas.an indivisa ust,dici(»inihi.
ejusdcni deilus.Nain si tii pcr siiigula iininiiia pcr- /t('s/)0ii.MO.PIuiicdivisa est iii noiiiinibiis (anliim [>cr-
son;iruin miituiii nonien sjiiritus tcrdcsignasti.iiun- sonuruin.iii dcilatc aiilem indivisa cst,/(itiTri>;/atu).
quid trcs spirilus diccrc i)|)ortct?absil.(Juoil si hoo Edicto iiiihi quomodo interprulatur unitas. lictpon-
potuerat dici.talc orat ut ct boc in confessiouc de- sio, Nescis quia una esl Palris el Filii el Spirilu's
borotintroduci,tre9deos plurali numcrununcupari: sancli divinilas? hiterrogalio. Quid signilicatur vcl
ut jam non essct in his prrsonis unitnnatura diviiii- inlclligitur in hoc loco natura? Ucspontio.Moc qiiod
tatis, sed unusquisi|ue in |)i-oiiriu vcl divcrsa natura sentitur vcritas ac dealilas sivc subst.antia. dc qiia
sua consisterct, quod absit. » El ilcm paulo posl : Greeci dicunt usia, qua; est manifcste unila pleni-
 :

S4s DR UNA ET NOX Ti!L\A DKITATE. 54^

tiido d\v\n\la.\.\s. Inteirogatio. Oiii'1 est una Trinitas? A " Dicamus aliquid de non raiionem se-
Scripturis,
Responsio. Utiquc iiuia una cstin ipsa Trinilate ple- quentos,sod auctoritalem Domini salvatoris.Christus
nitudo divinitatis : ita ct unitatis natura nomen dicit ascensurus ad ccelos, ad apostolos loquens,

uniter in Trinitate consistere declaratur, etin ipsa quibus pra3dicat ut magister et Dominus. Nemo sic
Trinitas <'Eque per singula nomina personarum per- novit dc natura sua dicere,quomodo ipse qui Deus
fecle demonstratur. » cst. Nobis autem sufliciat scire de Trinitate quod

Et sanctus llilarius in Commento Matthwi [rcmone Dominus exponere dignatus est.Quid ergo dicit ad
26): " Duoautomsuntinlectoeamdem passionisDo- apostolos? he, haptiiate omnes rjentes in nomine
minicae requiem prasdicantes, circa quam ct hceretico- Patris el Filii ct Spiritus sancti (Matth. xxviii, 19).
rum et catholicorum cadem atque unaconfessio est. Tria nomina audio, ct unum dicitur nomen. Non
Soilquiaunitatcm Patriset Filii,ctcommunemeorum enimrlixit in nominibus,sod in nomine.Tria nomina
thi^oleiam.quam dcitatem nuncupamus, catholico- dirit, et quomodo unum ponit, in noniine Patris et
rum veritas pra?dicaliil,et eamdem rursum plurimis Filii et Spiritus sancti? Nomen Patris et Filii et
48Scontumeliis hi-creticorum falsitas impugnabit, S[)iritus sancti unum est,sed Trinitatis est 484 no-

idcirco ex duobus in lecto alius relinquitur et alius men. Quod dicitur in nomine Patris Dei,innomin6
assumitur,quia fidcm confessionis utriusque in uno „ Filii Dei, in nomine Spiritus sanctiDei, Pater et Fi
assumendo et alio relinquendo divini arbitrii judi- liusot Spiritus sanctus unum nomen est divinitatis.
cinm comprobabit.» El .\mbrosius in primo librii de Soil rcquiris a me quomodo uno nominetres appel-

Fide [lib. i, c. 1) « Scriptum cst, .-liti// /srac/,/)t)H«'-

: lantur, nescio, et libere mc nescire profiteor quod
nus Deits tiius Deus tmus est [Deul. vi, 't). Deus enim Christus noluit indicare. Hoc solum scio, quia ct in
et Dominus nomen magnificentiae, nomen est po- hoc sum Christianus,quia unum Deumin Trinitate
testatis.sicut ipse dicit Dominus Dous nomen est
: confiteor. Si autem di.xero, unam personam esse
mihi : et sicut alibi prophcla asserit, Dominus Dcus Patriset Filii et Spiritus sancti,Sabellianus appella-
omnipotens nomcn Dominus orgo
est ci (E.rod. xv, 3). bor, ct iucipio non csse Christianus, sed Judajus.
et Deus.vel quod dominetur omnibus, vel quod spe- Quia Judious unumDeum dicit,ct quia Patrem nescit
ctetomnia,et timeaturacunctis. Si ergo unusDeus, ct Fiiium et Spiritum sanctum,propterea mysterium

unum nomen,una potestas, una cst Trinitas. Deni- non tenot Trinitatis. Ergo si sicdicimusunumDeum
que dicit Ite buptiiiintcs in nomine Putris cl Filii et
: utPati-oinot FiliumetSpiritumsanctum excludamus
SpiriMS saneti Dlnltii. xxviii, 19). In nomino utique, a myslorio Trinitatis, Jud.Ti ollicimus. Ergo libero
non in nominibus. Ipso etiam dicit, Ego cl Paler dico, non ex me sed sententia Salvatoris, scandalum

unum sumus [Joan. x, 30). 1'nuwdixit, ne fiat discre- quodinanimonasciturauditoris,quomodotresunum

tio polestatis sumiis addidit,ut Patrcm Filiumque C sint, quomodo Patcr et Filius et Spiritus sanctus
:

cognoscas, quod pcrfectus Pater perfectum Filium non dividantur in divinitate,sed in personarum qua-
genuisse crodalur, et Pater ac Filius unum sint, non litato. Quandoeunque personas appello,rogo vos non

personarum confusione, sed unitate naturaj. » Et me reputctis personas hominum dicere.Ego perso-
item (cap. 2) « Unum ergoDeum,non duos aut tres
: nas in Patre et Filio et Spiritu sancto non dico quasi
Deos dicimus,ut impia Arianorum ha^resis dum cri- personas hominum. Patris personam dico, quia Pa-
minatur incurrit. Tres enim Dcos dicit, qui divinita- tcr est,et Filii quia Filius est, et Spiritus sancti
tem soparal Trinitatis. » Et Augustinusin libro con- qiiia Spirilus sanctus cst. Non cst Pater Filius, ncc

Ira quinque h.-oreses : « Dic, doctor mcus, sancte l'ilius Pator, nec Spiritus sanctus Pator aut Filius.

1'aule, docc divini jurisperitc, sponsi amice. Ilomo Dividuntur enim propriotatibus, scd natura socian-
isto modo vcnit.mundum subvertit,otndei unitatem lur. » Itcm in alio sermono de Fidc contra Arianos ^i'7^.
scindit.Trinitatem dividit.» Et item post aliquanta : et Sahellianos : Nec est prorsus aliquisiuTrinitate
«

« Diximus de Patre et Filio quod pi)tuimus,ct quan- gradiis, nihil quod infcrius spcoialiusvo dici potest
tum potuimus, si tamcn aliquid digno potuimus.dc ila tiita doilas sua pcrfoctionc .Tqualis cst, ut, ex-

Sjiiritu sancto tacuimus, sod non cumsoparaviuuis. co|ilis vocabulis qua' propriotatcm pcrsonarum in-
Quidquid cnim dc Patrc ct Filio diximus, ctiam do q dicant, quidquid dc una persona dicitur, de trihus

Spiritu sancto diximus. Est cnim in illis et cum illis dignissime possit intclligi; atquc ut confutantcs
.'oqualis, unus non minor aul tcrtius Dcus. Quid Arium unam camdcmque dicimus Trinitatis esse
adhuc ilicani fatigatus? Qui Spiritum sanctum a Pa- substantiam, et unum in tribus personis fatemur
trcot Filio, aitcrnitatc, et substantia, vcl comniii- Doum ita impictatcm S.ibcllli dcclinanlos, trcs
:

iiionc separat, ot qui nogat spiritum essc Patris ol porsonas cxprcssas sui propriotatc distinguimus :

1'ilii, plenus est spiritu immundo, vacuus Spiritu non ipsum sibi Palrcm, ipsum Filium, ipsum Spiri-
sancto. Idco enim Dcus dicitur charilas, quia non tiim sanctum esse dicentes; scd aliam Patris, aliam
partihus dividit unitatcm, sed ineffabiliter coagulat Filii.aliam Spiritus saneti cssopcrsonam. Non cnim
trinitalom.Ipsa cst cnim Trinitas unus Dcus,turris noniina tantummodo,scdoliam nominuin propriota-
fortitudinis a facio inimici, qui credontcs in sc custo- tcm,id est personas conlitcmur : ncc Palor Filii aut
dit in s.Tcula sa^culorum. » Et itom idcm sanctus Spiritus sancti porsonam aliquando cxcludit, iioc
Augustinus in sormonc dc fidc contra ha;rclicos : rursus Filius aut Spiritus sanctus Patris nomen
547 lllNCMAlil lillKMENSlS AIICIIIFJMSCOPI. 548

pcrponamque rcci])il,Sed 1'alcr scmpoiPalcr.Filius A implcns pcrsonas.scd in unafpiaqucoxistcns plenis-

scnipcr fiiius, Spiritus sanclus scmpcr Spirilus sima, et una pcrmancns, licet in tribus pcrsonia
sanclus. Il.iquc sul>slanlia uiiuni sunt, pcrsonisac monstrctur.ot ad dcorum multitudinem cxcurrens,
nominilius dislinguuntur. " El ilcm sanctus Augu- licct in tribns sit subsislentiis, nt non corporalem

stinus in libro primo {i-ap. 'i) flo Trinilalc " Om- : qnamdam sustincal sectioncni.qua-cerlecst impas-
ncs quos logcrc potui, qui antc me scripsorunl tlc sibilisd incorporca,ct pati ncsciens qna» creatura;
Trinilalc, qua; cst Deus, divinorum librorum vete- sunt propria. »
rum et novorum catholici tractatorcs.hoc intcndn- Ha:c Spiritus sanctus per sanctos dicit Athana-
runt sccunrlum Scripluras doccrc, quod Paler ct sium, llilarium el Ambrosium, at(iue .\ugu8tinum;
Filius cl S()iritu.s sanctus unius cjusdpm(|uc sub- et spiritusinimundusexhalat pcr immuudissimum
stantiK, insoparabili .Tqualitalo divinam insinucnt Golhoscaloum dicens Sicut unam(|uamque cx
: <•

unitatom; ideoqucnonsinttres dii.scd unus Deus, Trinitate pcrsonarum quisquis calholicus crcdit ct
qnamvis Patcr Filium p;onucrit,et idco Filius non sit confitetur, integrnm, plenum, perfectum pcDitus

(|Mi Paterest, Filinsa Palre sit 4S5 gonilus.et idco Dcum sic unicuiquo pcrsona? suam propriam dei-
:

non sil Pator qui Filius (^sl. Spirilns sanctus nec latem 48ft intogram, plonam, pcrrectam peuilus
Pater sit, ncc Filius, scd tantum Patris ct Filii spi- inossc crcdal ct confitcatnr; "Cum,ul sanclus Am-
^
ritus, Patri et Filio ctiam ipsc coajqualis.et ad Tri- brosius scribit {lih. i de lido, rap. 2) : Doniinus di-
nitatis pcrtinens unitatem. » cendo, /te, nomine Patrii el FHii
iapliiutc genlcs in

Et sancius SoiJhronius in calholica sua epislola, et Spiritns sancti (Slatdi. xxvm, 19), unius esse Tri-

qnam soxta synodus (.si/hiji/) vi act. 11) ad calholica; nilatem potcslatis ostendcrit.Nos Palremcl Filium
fidoiconfirmationem produxit « Nos, inqniens,: et Spiritum sanctum confilemur.ila ut inTrinilate

unum principium unius novimus doitalis,unura im- pcrfecta,ct plonitudo sit divinilalis.el nnitas pole-

porinm, unam potestalcm, nnani virtutom, unam Omnc rnjnum in se divisuni laeilc deslruflur,
statis.

oporationem, unum consilium, uuam volunlatem, Dominus hoc dicit. Non crgo divisum csl rcgnum
unani dominationcm, unum mntnm, tam omnium divisum non cst.unum csl.Quod
Trinitatis. Si crgo

qu.T post eani puiit croahiccm, qnanuiuc providam enim unum non est.divisum csl.Tale ergo n^gnum
cl slabilionlcm atquc consorvatricoin, unam donii- CEse cupiunt Trinitalis, quod divisionc sui racile
nationem,unamsenipitornilatcm,el qujcquosunt ta- dcstrualur. Imo (piia non potest deslrui, conslat
lia singularia ct incomposita unins ossenlia» atquc non csse divisum. Non cnim dividilur unilas, nec
natunc in tribus pcrsonalibus subsislentiis; ncque scinditur. » Et post aliquania (cap. eoJem] : < Est
subsistentias conrundcnlcs, el in unam eas snbsis- enim pleniludo diviuilatis in Palre, esl plenitudo

tentiam deducentes,uequecamdom unamesscntiam C divinitatis in Filio, scd non discropans, sed una di-
parlientos,ct in tres cam essentias discerpontcs,ct vinilas; ncc conrusumquod ununi est,nec mulliplcx
unam ex hoc dividenles deilatcm. Sed cst unus quod indilTercns. » Et paulo post : Nocosse cst •(

Deus, una deitas,in tribus subsistcnliis fulgens, et ncgent Ariani aul Patris aut Filii divinilatcm, nisi
tres subsislcnti.-c ct persona; in deitatcnna cogno- cjusdcm divinitatis crcdiderint unilatcm." El item :

scuntur. Proplcrca pcrrectus Dcus cst Patcr, pcr- « Ul aulcm una deilas Patris ct Filii, cl una domi-

fectus Deusost Filins, perlectus Deus csl Spiritus nalio probarelur, no gcntilis aul Judaica; impielalis
sanctus, idcirco quod unam camdonKiuo singula incurreremus crrorcm, providons Apostolus quid
qua;quepersonainscparabilcm, indiminnlam,alque scqui dobercmus ostendit dicens: l'nus Deus Paler,
perreclam habet dcitalom.Ft juxla quod Deus qui- ex quo omnia, cl nos in ijiso; cl unus Dominus Jesus
demest.idipsum oxislit unum(iuodquo,dum scorsim Clirislu.^, pcr quem omnia, el nos per ipsum {I Cor.

considcratur, ipsaintelligontia quod non osl sopara- VIII, t")). » Et posl pauca {eap. eiMlcm) : « Qu.-c enini

biicseparanto,ut Paler tainen et Filius ol Spirilus potcst csso alia .x>siimalio, ubi deitatis unilascsl?»
sanctus,aliud, ctaliud.ct aliud dicantur.Et idcirco Et in libi-o primo dc Spirilu snnclo (ettp. 13) ;

htrc a Dci capacibus prasdicantur Dcus, et Deus, ct «Nunquidcsl .iliaoircnsa Filii,aliaSpiritus sancli?
Deus, sed unus est h.i;c tria Deus. Non cnim alius rv Sicut enim una divinitas, sic una injuria. Si ipilur
1\ rv 1... .. _l! rv.^ IJ^IK...-. nnn>.n nllikn li ^ •..^.. nxn lln
.......
una pax.una imn j^Kni>ilnc?
gralia.una una n^n^mil
charilas, iinn m^a_
communica-
Deus Pator, nec alius Dcus Filius, ncque alius itc-
rum rieus Spiritus sanctus,(iuia noc alia nalura cst tio cst Palris ct Filii et Spiritus sancti, una certe

Pator,noc alia nalura ost Filius,nequo alia iterum operalio csl, ct ubi una oporalio cst,utrique non
nalura est Spiritus sanclus. Uoc enim ctiam mullos polol virlus cssc divisa, cl indiscrcta subslanlia.
atquo divcrsos Deos orficinatur,mullasquc ct varias Scriptum cst cniin : Itc, hnpliuile gentes in nomine
gcnerat deilates; sed Dous quldem est Patcr, Dcus Pnlrisct Fiiii ct Spiritus saneli {MaUh. xilil,- 19j. In

vero est Filius, similitcr ct Deus cst Spirilns sanc- nomine dixit, non in noniinibus. Non crgo aliud
ctus, co quod indivis.e ct indiminut.T! cavlcm Ircs r.omen cst Palris, aliud nomen Filii, aliud nomcn
persona; una im|deanlnr dcitato, cl in una(|uaquc Spirilus sancti.Quiaunus Dcus,non plura nomina,
earum runditns tolacst.Nam deilasdivisioncm non quia non duodii, non trcs dii. Et ut apcrirel quia
sustinct, et in tribus ipsis pcrsonis plenificc atquc una divinilas una m^cstas cst, quia unum nomen
perrecte est, non parlibililer, sive ex parlo casdem Patrisel Filii et Spirilus sancli.non in alio nomine
549 DE UNA ET NON TlilNA nKITATE. 530
VRncrit Filivis, in alio nominc Spiritus sanctiis, ait A unum suntproplcrincfTabilemconjiinctionem deita-
ipsc Dominus: Ego veni in nomine Patris mei (Joan. tis qua inelTabilitcr copulanlur, unus Dcus est. «

v, 43). » Et paulo post : <i Scriptum cst (cap. eodem), Et item ex libro contra Maximinum (Ub. m, fine).

Paracletus autem spiritus, quem mittet Pater in no- « Satis apparct Patris et Filii ct Spiritus sancli
mine mco, ille vos docchit omnia {Jonn. xiv, 26). Qui unam unam csse sulislautiam.unam
essc virtutem,
autem vcnit in nomine Filii,utiqucctiam innominc (lcitatem, unam majeslatem,unam gliu-iani,iiuaipsa
Patris vcnit, quia unum nomcn Patris ct Filii cst. Trinitas est unus Dominus Dcus nostcr, de (|uo
Sic fit ut unum Patris et Filii nomensit,etSpiritus dictum cst, Audi, hracl, Dominus Deu.i tuus Deus,
sancti.Ncc enim cst aliud nomen sub coclo ullum, unus est (Deut. vi, 4).» Et Lco ad Turibium Asturi-
inquo oportcat nos salvos fieri. Simul docuit unila- ccnscm opiscopum {ejiist. 4, c. 1). » Catholica fides
tcm divini nominis csse credcndam,non disparilita- cst, qu;e Trinitatcm doitatis sic 6ij.ou(tiov conlitctur,
tcm. » Et in libro tcrtio, capilulo dccimo ([uarto : ut Patrcm Filium ct Spiritum sanctumsincconru-
ct
u Ubienim unadcitasintclligilur,unus Deusdicitur. sionc indivisos, sinetcmpore scmpiternos, sino dil-
Sod excusemus vos ab inscientia, et si non excusa- fercnlia crcdat asqualcs, quia unitatcm in Trinitate
musaculpa.Etcnim secundum nostramscntcntiam, non eadem persona, sed cadem implct esscntia. « Et
quia unus Deus, una divinitas, ct unitas intclligitur t. sanctus Gregorius multoties itainlibris suis de Tri-
potcstalis,sicut unum Dcunidicimus,ctPatrcmvcrff nilato unius deitatis scribit, sicul etsupra in 488
.587 deitatis nominc confilcntcs, ncc Filium dene- homilia scxta dccima Ezcchielis prophela' cum
gantes, ita etiam Spiritum sanctum a dcitatis non dixisse ostendimus. Siniilitcr quo([uc Prosper et ca;-
e.Kcludimus unitatc, et tres deos non asscrimus,scd tcri catholici doctorcs sancto illuminati Spiritu 3cn-
ncgamus, quia pluralitatcm non unitas facit scd seruntatque dixcrunt, ct suis scriptis nobis legenda
divisiopolcstatis.Quomodociiimpluralitatemrccipit atquc toncnda immutabiliter tradidcrunt. Et hinc
unitas (livinitatis,cum pluralitas numcri sil,nurnc- sanctus A thana sius in libro profossionis fidei catho-

rum autcm non recipiat divina natura? Unus crgo lica; supor Golhcscalcum {c.vslanl in librow) ct ejus
Dcus {cap. 15) salva majcslate trinitatis Mtcrnie, compliccs dicit : « Malcdiclus qui Patris ct Filii et

sicut proposito doclaratur excmplo. Ncc co tamen Spiritus sancti unilani sonqntornam sidjstantiam
Siilo loco Trinitatom videmus nominodivinitatis ox- divinitatis essc non confilctur. Fiat, liat. Malcdictua
pressam : scd cum plcrisque locis, sicut et supra qui sccundumlrcspersonastrcsdiversassubslantias
di.^wimus, tam maxime in his epistolis quas ad Thrs- in his esse confitetur. Fial, flat. Malodictus qui uni-
saloniconscs Apostolus scripsit. » Et itcm {cap. 17) : tum nomon sccundum dcitatom
Triuitatis csse non
«Ergo sicut Pater Deus et Filius Dominus, ita ct Filius conlitetur. Fiat, fiat. Malcdictus qu: indivisam dcita-
Dou.s ct Patcr Dominus. Alternatur pia significatio, C tcm Patris ot Filii ct Spiritus sancti non confitetur.
non altcrnatur diviua natura,sed immutabilismanct Fiat, fiat. Maledictus qui unitam dcitatemPatris et
gratia. Non onim largitatis collativa, scd naturalis Filii ct Siiiritussanctiexcharitatcconcordi;o lanlum
placita charitatis sunt, quia et unilas proprietalom csse prolitctur, et non magis per hanc ipsam uuitani
habel, el proprietas uuitatcm. •> Et itcm (cap. 19) : divinitatcm. Fiat, fiat. Malcdiclus qui unitam dci-

" .Vut dicant igitur quid sitquod sinc Patrc et Filio latcm in tres has porsonas esse non coufitclur.
deitatis essc faleantur. » Et sanctus Augustinus in l''i,it, lial. Maledictus qui unitatcm vcl plonitu-
libro (piarU) do Triuilalo ciqiilido vigcsimo primo (liucm divina; Trinitatis indivisam cssc non con-
(licit:<. In suaquipiio sulistautia qua sunt,tria uuum litolur. Fiat, fiat. » Hinc millc tcstimonia sacra-
suut Pater et Filius ot Spiritus sanclus, nullo tcm- rum Scripturarum ct ex oiihodoxorum scriiitis dari
porali niolu super omncm creaturarn id ipsum sino possunt. Imo non aliler unquam vcl usquam in
ullisintcrvallistemporumvellocorum.ctsimulunum sanctis Scripturis vcl orthodoxorum diclis invcni-
atquo idcm ab a;tcrnitatc in a;tornitatcm, lanquam tur, nisi quia in sancta Trinitatc trcs sunt .pcr-
ipsa .ctcrnitas, qua; sinc veritato ct charitate non sona; ct uua cst divinitas, dcitas, natura, essontia
est. In mois autoni vocibus soparati sunt Pator ct at(iuc substautia. C.-otcrum contra id (|uoil idoui dc-
Filius ctSpiritus sanctus, nccsimul dici potucrunt, n meutissimus putiusquc amontissimus Gothcscalcus
etinlittcris visibilibus suaseparalimlocorumspatia dicit :

tenucrunt. Et in libro de vera Rcligione {cap. 55).

» iv
« Quare ipsum donum Dei cum Patro ot Filioaiquo
iucommutabile coloro et tencre nos convonit,unius ~« In hoc, /«(;»/('».<;, li(]U('t liicc clarius, qiiin pa-
sub.stautiiu Triuitalom.»Et in libro contra Maximi- « tcl solc splcudidius, (iiioil iuost unicui^iui; porsduas
num (/(7;. iii, cap. 10). « Tres cnim person.TC sunt « sua propria deitas, atquc divinitas, quia rcvera
Patcrel Filius et Spiritus sanclus, et bi tres, quia « ncquaquam assumpsit humanitatcni, quod absit,
unius substantia; suntjUnum sunt et summcunum « ullo modo lota Trinitas, scd sola tantummodo
sunt,ubi nulla naturarum,nullacst divcrsitasvolun- B I^ilii dcitas. »
talum.Si auleui uatura unum osscnl,et consensionc XI'. Etollons voccm Ecclosia calluilica liuiilruo
non cssont, non summe uiiuin cssonl. Si voro iiatura forlius, tuba sonorius, ostcndit mondu- Ciotlicscalci
tlisparos cssciit, unum non csseut.IIi crgo trcs,quia cium noctc opacius, tencbris tcncbrosius.Qux dicit
 :

351 IIINCMAItl IIIIF.MENSIS AltniHEPISnolM. 552

qiiianon inost,iitmftniI.ixisdPin mpnliliir,iinicuiquo X ccec ungcliis homini in somnis visus est »i/< Jnseph
liiTsiina! su:i |)iiiiiii.i, iil f.sl S|ii'fiulis, dpitas atiiuo dieens illi : Fili Darid, ne timcas recifiere Variain
tlivinitas: sod ost uiia cadi'nii|ui' tiiuiii siiiiul perso- u.rorem tiiain, qiiod cniin ex en naseetur, de Spiritu
narum dcilas atiiuc substaiitia,(iuaoiiinc.stressimul saneto csl iMatth. i,l«). El liret sajiicntiu Salomonis
personaj unus verus perlectusquc est Deus e.x pleni- in Provcrbiis de corpore Sulvatoris dicorcl, Supien-
tiidinc uiiius ejusdcmiiui'divi!iitatis,quanihilminu3 lia wdifteavit .srtj domum {1'rov. ix, 1), et hic pro-

in siiiKulis, nihil amplius inti'lii^itiir csso in trilius. litetur unigcnitum creatoremcorporis sui.hictamcn
Et hinc individua alqut; iiisepar.ihilissanctaTrinitas angelus px Spirilu saiicto illud esso dixit, ct sic
dicitur. Sicut Leo de llrhc orhis capite non .loluin oiiinis Christianuscuni instruitur crcdit.Nequeeniin

contraeum.sedet pertolummundum contraomnes Scripturn circa Trinitatem discrepat, unam eam-

hajreticos, dulcisono rugilu intonat, ad Turibium demquc operationem pjus faclam ubique docens.
Astiiriccnscin Episropuin scrihons (cjii.st. i, c. 1) : Denique Deum paritura beata Virgo Maria, cum
" Qiiia iinitatcm in Triiiitate iion eadcm persona, Gabriclem audissct dicentcm, Eece in uttTu habcbis,
scd cadcui iiiiplrtesscntia.n Kt .•Viitjustinus exponens et piiries filium, et vocabis nomefi ejus Jcsum, et ca?-
Aiiibrosiumdicenlem, Tu TrinittUis unilas. " Divini- lcra, et cum intcrrogasset, Quomodo erit istud quia
tatem, inquit, vel si expressius dici potest deitalem, _ virun non novi [Liic. i, 31) ? statim docctur ub eo
qii.x" Triiiitatis est unitas. » .\thanasius exponens dicente : Spiritus sanctus supervcniel in te, el virttu
quid interprctcturiinitas dicit.qiiia una cst Patris et .\llissimi obumbraHl le. Propterea quml nascetur ex
Kilii ct Spiritus saiicti diviiiilas^ac per hoc non so- tc siinrtum, vorabitur Filiiis Dei. Ouod si virlus .\1-
la JS9 tantuiiiinodo Kilii deilas, ul Gothesculcus tissinii esl unigcnitussecunduru Pauluin dicentem,
dicit,sed sola Kilii persona assumpsithumanitatom, Chrisliu Dei virttts el sapientia I Cor. i,24), Spirilus
ut beatus .\uguslinus in supradicto sermone de lide vcro sanctus Paracletus 490 spiritus veritatis,
contia Sahcllianos et Arianos dicit : u Ouainvis, hisque obumbrantibus paritura Deum Maria crea-
iiiqiiicns, proprie persona Filii, id cst Dci Vcrhum,
templur.i, angelus autem ex tum esl Dominicum
susccperit passihilem hominom, creatum illuin dixil, cur non opora-
ila tamon ejusin- Spiritu sancto
hahitatione secuiidum suam subslantiam dcitas tionem esse Trinilatis erudimur? » Et sanrtui- .\iii-
Vcrbi nihil passa est, ut tota Trinitas, quam inipas- brosius in libro secundo (cap. 8) de Spiritu sancto
sihilem esse nocesse est confiteri. De ciijus Trinita- dicit « Etcnim, inquit, sicut lcgimus quia creavil :

tis, scilicet Patris et Filii et Spiritus sancti, unitale Pater Dominiceincarnationis sacramenlum,crea\il
suhslantia-, in lihro contra Pasccntium [epistola 178) et Spiiitiis sanctus, ita et leginius quod et ipso Chri-

idein beatus .'\ugustinus dicil Ecce i;jio'J5'.o'/ rccte stus suum corpus creavit. Crcavit eniin Pater se-
:

probamuB positum, etin assertionem fidei,qua Tri- C cundum quod scriplum cst, DomtHUS crcaril me
nitas unitas acatholicis creditur, a Gra;cis Palribus yGal. iv, 'i)- Et alibi, .Viij7 Deus rilium suuni faclum
dictuni. Et post pauca
>i 'O\ir,jz:o-^ ergo exponi-
: ex mulierc. facliim sub lcge {Malth.i, \^ Crcavit ut
«i .

tur uiiius substanti;c Pater ot Filius ct Spiritiis san- Spiritus illud onine mysteriuni socundurnquodlegi-
ctus. " Et itttiii in eodem libro Absurdum igilur
: i< mus,quia inrenla est Maria in utero habens de Spi-
non est ut in conciliis Patrum Gra»co verbo Patris rilu sanclo.Habcs quia crcavit Palcr, creavit et
et Filii et Spiritus sancti una substantia firniaretur, Spiritiis sanctus, nccipe quia rroavit ct Filius Dei,
cum supcr aposlolosprimitussanctiSpiriluspropria dicente Sa]omono,Saitiintiasibi fccil t/omum(Prov.
largitate linguarum varietas fundcrctur.» El paulo IX, 1)." Beatus nihilominus Augustinus in sermnne
post : i< Siciit enim Gra?ca lingua, quod est 4uo-J5;o'/, de Trinitatc hacc eadom Scripturarum testimoniis
una dicilur vel crcditur a fidelibus TrinitatiS om- confirmat.
nino suhstantia, sic una rogalur misereatur a ut Et mcinornndus vir .\lcuinus, in libro ad magnuro
cunctis Latinis ct Barbaris unius Dci nalura. » Quic imperatorem Carolum de fidc, colleclo cx sancti
unius substanti.i! tota sanctaTrinitas.cujiisinsopa- Augustini libro prinio de Trinitale, et aliorum ra-
rahilis pst operatio, sicul ct dcitas ac voluntas, in tliolicorum pntruin dictis et «ensibux.quorum vorba
utero perpetu.T! virginis beata? ct glorios.r Mari.v hu- n qui in suis locis logeril in hor opero recognoscerc
manitatcm, quam in unitatcpersona; su.t assumpsit poterit, jla dicil (lib. iii de fiite S. Trin., cap. lO)
Dei Filius, una cx eadem sancta Trinitntc persona, Quanquaui, inquiens, unasit nntura sanclcTrini-
i<

inolTabilitcr et inconiprehensibiliter fabricavit.sicut Inlis, non tnmcn tola Trinitas incarnata csl. smI
sanctus .Mhanasius iii libro (libro xi, in nuilium), sola Filii porsona hiimanani misoricorditer susrepil
de lide dicit, «Quod est, inquiens, majus in tola n.ituram. Nec lamon il.i Doi Filius incarnalu? est,
creatura, hoc csl corpus Domini, ex Spiritu sanclo ut una esscl ineo nntura divinitatis ct carnis.Neque
csse creditur, sicul evangclista Malth.Tus Iradidit : enim ex Christo hoc deitas potuit esse quod car%
Chrisli gaieratio sir fiiit. Ciim dcsponsala esset Maria nut caro quod dcilas, quia ulraque nnlura, id est
mnttT ejus ab Josrph, antt-qiiam eonimireni invenla divinitatis et humnnitatis, in sua permansit proprio-
est in utero hnhens de Spirilu saneto. Joseph aiitem tate. Proptprca uliquo humanam naluram, id fst

vir ejiis eum esset honw justus el nollet eam ileteijere, carnem rationnbilemquc aniinam.non alota Tnni-
voluil eain occulte dimiUerc. Hxc aiitem co ccjitanu, tate, sed a solo Filio confitemur susccptain, in
 ;

553 DE l:.\a et non thinaIdissertatj

unitatom quippR personiT, non in unilatcm naliir.i-\ A " rea trina ipsa mersio.et li-inum bapti:^iiium,ifl er-t

Utique persona Filii non est eaflem qu;c Patris est triua tinelio, non, quod absil, lics nuTsiones, et

aut Spiritus sancti. Uuitas ergo pprson;e, mannnte <i

baptismata sed una
trcs tiuctiones, aut triasunt :

duntaxat utriusquo proprictate subsLanlia^-jSicut in « est genenditer mersio, et una tinctio,id est unum
Christo personam non focit duplicem, sic humanaj " baptisma, dicente .\postolo » Uniis Dominus,una :

natur;n susceptionem non fcrit sancla; Trinitati fulcs, unum baplisma (Ep/ics. iv, 5).

communem.Adpersonam qiiippe Dei Verlji tantum- xp More suo novitates vocum,quibusscmperdele-

modo acceptio illa servilis formo3 pcrtinet sed nihil : ctatus cst, et exquisivit ut sapieiis videatur ad elu-
divin.T3 plenitudinis abstulit,nthil dominationis ad- dendam fldei simplicitatem,etin hac causa.ut suam
cmit in Christo humanitatis susceptio.llincostquod pravam confirmarc posset sententiam adinvcnil.
in uno codemquo Chrislo et humana; natura; veritas Sicut ad hoc confirmandum quod dixerat,quia Ju-
claruit, et divin.i; natur.T, incommutahilitas perinan- das et Simon magus et f;ilsi fr;itrcs dc quiliusdicit
sit .Tterna. Iloc tamcn sciendum est, quod luine Apostolus, et omnes baptizati Christi baiitismate
servilcm formam, quam solus Dei Filius aerepit, qui non sunt salvandi,non fueruut Ghristi sanguinc
tota Trinitas fecit ;
quam tamcn ccrtum cst a tota redempti, cum ostensa ci fuit scntcntia Apostoli
sancta Trinitate factam ad solam Filii Doi pertinerc v fe
Petri dicentis de ha^reticis : Eum qui emil eos Domi-
pcrsonam. Non enim Pater carnem assumpsit, ne- nu m neyanles (// Pelr. ii, 1), angustia coarctatus
quc Spiritus sanctus, scd Filius tantum,ut ([ui erat suam in eadcm sentcntia expositionem adinvenit,

in divinitate Doi Patris Filius, ipse tieret in homine docens duas essc rodemptioncs unam qua redem- :

malris Virginis filius, ne filii nomen in alteram pti sunt, sed non in Christi sanguine baptizati illi

non csset nativitate filius.

transirct personam, qui qui non sunt salvandi,et ali;im qua suntin Christi
Dei ergo Filius hominis factus est filius, natus sanguino baptizati illi qiii sunt salvandi,dicens quia
sccundum vcritatem natura; ex Deo Dci Filius : perirenulluspoteritquisanguinc Christi redomptus
491 et secundum veritatem natura; ex homine fucrit,videre non valcns quod dicit Petri coapostolus
hominis filius in utraque natura, non appelhdione Paulus : Quicunque. 492 bapUinti suinus in Cbristo
tantum vcl adoptione, sed veritate Dci Filius. » ,Jesu, in morte ipsius baptii-ati sumus {Rom. vi, 5)

Idco non sunt duo Christi filii, ncc duo filii; scd et : Perihit in tuu scientia frater propter qiiem Cliri-
unus Christus, et unus filius, Deus et homo quo- : slus est (/ Cor. viii, II). Mira sunt quas
morluu.s
niam Deus Oei Filius humanam assumpit naturam, dicit,nova sunt qua; dicit. Quaproptcr sicut .•Vugu-
non pcrsonam in a^ternum suscipiens personam
;
stinus contra Julianum scribens dicit. Mira stupe-
divinitatis, temporalem humanilatis substantiam. mus, nova cavemus, falsa convincimus. Ilinc in alio
Homo transivit in Deum, non versibilitatc nalura;, C libro, quem ex authenticis scripturis,ct orthodoxo-
sed propter divina; unitatem persbha>7ne in sancta rum contra ejus et complicum ipsius dicta
dictis,
Trinitatc quatcrnitas esset, non trinitas.Ei ce quo- perversa collegimus, eum falsum dixisse convinci-
modo ostendunt catholici mentitum fuissc Gothes- mus, quod et cunctis sapientibus patct.Uc hoc vero
calcum h.Treticum, quia non ita ut ipsc dixit,incst quod dicit quia trina mcrsio et trinum baplismum,
unicuique persona; in sancta Trinitatc propria deitas id est trina tinctio, non sunt, quod absit,tres mcr-
atque divinitas, sed unius ejusdemque substantia; siones et tres tinctiones, id est tria baptismata,sed
deitatisatque divinitatis.id cst natura; vcl ossentia>, una est generaliter mersio et una tinclio, id cst
sunt trcs in sancta Trinitate pcrsona; quoniam si ;
uuum bc^ptisma, dicentc Aposlolo : IJnus Dominus,
unicuiquc in sancta Trinitatc persona; sua propria, una fidcs, unum bapiisma [Ephes. iv, 5), dicat illi

id est specialis inesset dcitas, sicut pr.Tdiximus et lides catholica : Ev orc tuo te judicio, serve nequam
semper contradiccndo ha>reticis contradiccre debc- [Luc. XIX, 22). Si eredis ct confiteris tres mersiones
mus, non csset individua et insoparabilis sancta in nomine sancta3 Trinitatis Patris et'Filii et Spiri-
Trinitas, et trcs dii essent: ct non, sicutidcm imi- tus sancti unum essc baptisma, quia unus cst Dcus
tatione filius patris sui dialioli, qui esl mendax et Pater ot Filins ct Spiritus sanctus, unius videlicet
pator nionrlacii, falso dicil, sola t;intummodo filii n essenlia;, uriius dcitatis, unius natura>, in cujus
doitascarnem assumpsit. Sed solapcrsona filii.cui nomine baptisma catbolicum celcbratur, cur sic
proprium est, quia dc Patris substantia con;tcrniis excors existis, ut unitatem deitatis, qua Pater ct
filius sine ulloinilio natus ost, otuniusejusdemqiic Filiiis ct Spiritus sanctus unus cst Dcus, dividas
suhstanti.T,id est dcitalis,qii.e csl iiniliis Triuit;itia, Irinam assereiis deil;ilein.Fl quia mnrc diaboli pa-
curn Patrc et Spiritu sancto est, Ciirucm assumpsit, tris liii veris falsa permisccs,et mell' viriis commi-
quam siniul tota sancl;i Trinitas sibimet cocssciitia- scos, uL de veris cl diilcedinc mellis falsa el morti-
lis ct cii;i'tcrna ac coomnipotenti;s in iitero semper fera eommendare possis, in hoc quod dixisti trcs
Virginis fabric;ivit. Dcniquc subjiingit. mersiones vcl linctionos unum osse baptisina.quia
unus Dominus, una fidcs, probamus. Scd quia et
X.
dixisLi non essc in baplisniaLe Ircs mersiones et
~ Siquidem qiiando bapliz;imur, id esL tingui-
II
Lres lincLiones, reprobamus cL meuLiri Lo compro-
« mur, ter proeul dubio morgimur, ct tumen proplo- bamus. Volumus Lamen inLeriligare lc, (juiire illa;
Patuol. GXXY. 18
 555 iiiNCMAiii iiiii:mi:nsi.s ahciiikimscopi. 556
Ircs mcrsioTics el Ircs tinclioncs non sunl Iria ba- A. ''^operc. lUt<[uc cl omnc pcccatum aut cogitatiunc,
pllsmala, scd unum buptisma. Ad qux si lacucris, aut luculiouc, aul opcrationc enicilur. Idcuque (ri-
dicimus idco trcs mcrsionos unum essc bnptisma, plici gcncri pcccatorum trinavidetur ablulio convc-

(lUDniam in unilo, imo in uno noniinc Putris cl Kilii nirc, vel propterorigiiiale pcccatum, quod in infaa-
clSplrltus sunctl,c]uorum cst una divinila.s^deilas, tibus valet ad pcrdilioneni, vel proptcr illa qua; in
atiiuc substantia, catholicc cclcbratur, sicul A^lia- provectioris a;tatls bominibus vulunlalc, verbo, vcl
nasius in libro dc propriis pcrsonls et dc unlto no- ruclo adduiitur. Et rccte bomu, qui ad imagincm
mine divinltatis [lib. ii, suh /incm) dlcit : <> Joanncs, sancla: Trinitatis condilus cst, per invocationcm
inquiens, tcslalur de Domino, quia ik sua vcnil, et sancta: Trinitatis ad camdom revocalur imaginom,
sui cum nnn rrri'iirru>il, Qunlquol aukm rrcejirrunl ul qui lcrllo gradu peccan<lo cccldil in niorlcm,
eum,iir(litris polr.tt-ilrin lilios Dei fieri,crcdentibus in tertlo elcvatus de Amtc pcr gratlam rcsurgat ad vi-
nomine ejus, qui non cx sumjmne, neijiie cx voliinlute tam.Kt liinc sanclus Illcronymus in sccuiido libro
camis, ncquc cx votuntate viri, scil cx Dco nati sunt tractatus Epistolac sancti Pauli ad Ephosios in e\po-
{Jonn.i, ll).Disce crgo hoc uniluni nomcn esse scra- sitione scntcntiu!, l/nus Dominux, uita /ides, unum
pitcrnum in deitatc PatrisetrillletSplrilussancli ;" baplisma (fiplies. iv), do trina morsione cl uno bap-
sicut clunuml)aptlsmacst(iiiei,quod vllum;cternam tlsmale Ita dlcil » Si euim, inquions, ut existi-
p :

crcdentibus tribuil : quia sicut unilum nomcn cstin inant .\riani,Dcus Pater solus cst Deua, eadcm con-
nulura Trinltalls,itact unum donum perbaptismum sequentia solus crit Dominus Jcsus Chri? tus.et ncc
divinitatis. Aposlolus ait, Una fidcs, unum baptisma patcr crit Dominus, ncc
filius Dcus. Scd absit ut
(£/)/(«. iv,5).ldcirco quod nomcn Palris non sil vol in dominationc deitos, vel in dcilalc do-
slt in divinl-

tatc, hoc numcn sit el Filii in natura deitatis,slcct minalio.Unus cst Doniinus,ct unus cst Deus; quia
Spirilussanclus Idpulldem hocnomensitinsubstan- Patris ct Filii dominalio una divlnilas ost.Pruplerca
tia clurltutls (piuniam trcs sunl, slcut diclt Joauncs
; et lides una dicilur,quiu simllltcrct in Palrem ct in

apostolus, qui teslimoniuni diuit, spirilus, aqua, el Klllum .194 et in Spiritum sanctum crcdimue, et
sinKjuis, ct Ires unum siint (/ Joun. v, 7). Spiritus, baptisma unum. Eodora cnim modo in Patrcm ct io
inquil Lco,sanctilicationis,et sanguis rcdemptionis Fllium et in Spiritum sanctum baptizamurcl ter mer-
-193 et aqua baptismatis, qua3 tria unum sunt, et glmur, ut Trinilatls unum apparcat sacramontum.
individua manent, nihllquc eorum a sua coune.\ione Et non baptlzamur in nominibus Patris ct Filli ot
sejungltur quia, ut .\ugustiuus,et post eum Leo in
;
Splrilus sancti, sed in uno nominc, quod inlclligi-
cplslolls suis dicit, nec sine vcra divimtate hnma- tur Dcus.El miror qua consequcntia ia uno voca-
nitas,ncc sine veracredenda est humanltaledivinl bulo, codem opcrc, ct eodem sacramcnto, oalurr
tus. Sed cl in nobls haic unum sunl,non natura,sed C dlversltatcm Arius, Maccdonius, ct Eunomius su-
ojusclem operalione myslc'rii.Nam,sicut beatus Ara- spicentnr, concordantc in impietatc discurdia, et
brosius ail, Spirllus mcnlem renoval, aqua proficit creatura; in Filio ol Spirilii sancto canosum fontcm
ad lavacrura, sanguis spcclat ad prelium. Spiritus lencntoSjdlvcrsos h.Troseon rivulosduxcrunt.l'num
enim nos per udoptionem Pillos Dei recit,sacri fontis baptisma, ct conlra Yalcntinum racit, qui duo bap-
unda nos ublull, sanguis Domini nos rcdemit.Ouod lismala cssc contendit, ct contra omncs h.Trclicos,
autem subjungit, sed una esl goneraliler merslo et utsciant se non haberc baptisma,scd in unaChrisli
una linctli), id est unuii: baptisma, ille ipsc noscit Ecdesia fontom cssc vilalom. Potost unum baplii^iiia
quid bxiuitur, manlfcslum lamcn iaclunt doclores ot Ita dici,(|uod licet ter bai^tizemur propler mvfto-
catholicl qula racntltur. IUa; quippc trcs morsioncs rium sanctx Triiiitatis, tamen unum baplisma ropu-
singiilatim Ircs sunt, ct non generalitcr una mersio totur.Unum i]uoquc baptismaesl in aqua,ctspiritu,
cst, sicut tres sunt distincta;, suaque proprlelalo cl igni, et de quo Dominus loquilur naiitisma ha- :

subsistentcs,alqueinscparabilos in suncla Trlnllalc bco bitplizaii (Luc. xii, .V) ; cl alibi : Ba/>litiHale
persona», et non generaliler una persona cst. Tres inco bapli^Mbimimi {Marc. \, I?.*). ••

quidem sunt slngillatim mersioncs propter pci-sona- llis sanctorum Uieronymi, et .\than:isli, cartero-

rum sancta; Trinilalls proprielatcm : unum autcm n runiquc doctorum vcrbis, praKiipuc vero Ambrusii
cst baptisma, quia unus cst Deus, unius vidollcol ct .\uguslini, Lconis, atquc Grcgorii, dc quorum
'

essentia;, unius dolluli.'^, unius nutiira;, ac por lioc diclis ha;c <|u.t; . ovidonlcr
unius nomiiiis, cjuod esl Dciis, sancla Trinilu.<,Pa- oslendilur,non '.n-.-- mor-
'. .
\

ter ct Filius ct Spirilus sanctus, in ciijus nominc sionesunam generaiiUTe^scmti-siuiii-m; si^d voruin
baptizamur, ct lilii Dei eflicimur, gralia rcuati,qui csse, quouiam sicut in sancta TrlDilatc sunt trcs
cramus- filii diaboll per Iraduccm malodicti scminis sua propriclalc subsistentca inscparabilca personi;.
goncrali. Et sicul Interlor honio in fidcsancta; Tri- ct una cleitas atquc natura, voluntas, potcslu, ct
nitalis ad imaginem suicondilorlsroformaiidusesl: oi>erallo, ct in Domino Jcsu Chrislo sunt c divor*o
mersiono abluoiidus osl, ul quod
ita et exlerior Irlnu dua; natura; divinllatis ct humanitatis, cl una p<T-
invisibiliter Splritusoperatur in anima,hoc visibili- sona, qui, nt diclt Joanne,« Aposlolus, rrnil j.er
ter saccrdos imitctur in aqua. Nam originolc pccca- aquain el sanguiiiem,nOH in agua tolum^d in ajua
tum tribus aiodis actum cst, dclcclioue, conscnsu, cl saiiguinc JJoan.v, C , ut corpus cjus, quud csl
 :

DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 558

Ecclesia, lavacro rigaretiir et poculo : ita in uno A sepulturoc sacramenta signamus, ul diim tcrtio ab
baptismate,quod in remissionom peccalorum in sola aquis infans educitur, resurreclio Iriduani lemporia
cathoHca sub tribiis morsionibus contra rraudem exprimalur. Quod si quis forte etiam pro summaj
Sabellianorum, sicut in f|uibusdum provinciis in Triiiilalis veneratione exislimet ficri,ncque ad lioc

nomine sanctaj Trinitatis sub una mcrsione contra abquid obsislit baptizandum semcl in aquas mergero
fraudem Arianorum celobratur ab Ecclesiatradilio- quia dum in tribus subsistentiis una substantia est,

nc fideli, quoniam in una fide nihil officit sanctsc rcprehcnsibile esse nullalenus potest infantem in
Ecclesia; consuetudo diversa, trcs sunt qui testimo- baplismatc in aquam vel ler vel semel immergere,
nium dant, spiritus, aqua et sanguis, ct tres unum quandoetintribusmersionibuspersonarumtrinitas,
sunl, non natura, sed mystcrio et individuo sacra- et in unapotcstdivinitatissinguleritasdcsignari.Sed
mento, nihilque eorum a sui connexionesejungilur. si nunc usque ab ha;reticis infans in baptismate ter-
Et sicut quidquid a singulis sanct.-c Trinitatis perso- tio mergebalur, ficndum apud vos essc non censeo :

nis legiluroperatum, indubitanter credere dcbemus no, dum mcrsiones numerant, divinitatcm dividant,
ipsani sanclam Trinitatem inFCparabilis substanli.T dumque quod facicbanl facitis, morcm vcstrum sc
et deitatis inscparabililcr operari.qnanivis certissi- vicisscglorientur."QuiaDominusjusBeratdiscipulis
mum sit Patrem essc solum qui dicit : flic cst Filiiis r, suis : Itc haiHhiile omncs
nomine Palris cl
(jcnlcs in

meus dilectus, in quo mihi complacui (Matlh. iii, 17) : Filii cl Spiritus sancti (Matlh. banc in bap-
xxvni, 19) ;

et Filium esse solum, supcr quem illo vox solius tismate fraudcm tunc temporis hffireticorum sanctus
Patris sonnit, quando in Jordanc secundum liomi- Athanasiusin libro septimo detexit, dicens:"Curtu,
ncm baplizalus esl idcm unigcnilus Deus qui car- hoc noinino deilalis sublato Patrisct Filii et Spiri-
ncm soliis acccpit : el Spiritum sanclum Patris et tus snncli, baptizas dicendo :« Baptizo lo in Patrc et
Filii solum csse, qui in spccie colunib.T supcr eum- Filio ct Si)iritu sanclo, ct non in uno nomine, ut

dem baptizatum ascendentem de aqua descendit, hoc raodo artificiose possis unitura nomen lacite
495 qninquagcsimo die post resurreclionem
ct 49C non nominare vel abnegare, sed et
in dcitate
Christi fidcles in uno loco positos in lingiiarum nomina in personis lantum modo velis assignarc?
ignearum visione advenicns replovil. Illam lamcn Quia si sic cral colcbrandum Ijaptisnui, obtinuerat
verissime voccm, qua solus locutus cst Deus Pa- Arianorum asserlio, qui sic scntiunt, iit ubi nomina
tcr, et illam carncm qua solus horao factus est in personis indicant, ibi simul in ipsis nominibus et
unigenitus Dous, et illam columbam in cujus specic singulas vcl divcrsas substantias ossc pronuntient
Spiritus sanctus super Christum dcscendit, illasque ul unitatcm in concordia tantum charitalis esse assi-
linguas igneas, in quarum visionc iideles uno loco gncnl,cl non potius in unita plcnitudine divinitalis.
conslitutos rcplcvit, opcra csse totius sancta; Trini- C Et quid amplius ad ha-c"? Ut unitatis Dci Patris no-
talis, id est unius Dci,qui fecit in ccolis ot in terra menclFilii ct sanctiSpiritus,quasi adoptivum nuper
credcndum cst. Ita
visibilia ct invisibilia, vcrissirae accepissc profitcantur, ut boc nomen videatur csse
in uno catholico baptismate,quamvis spiritus men- ex nibilo, aut ex altero vcl temporc, quod absit. Nam
tcm hominis renovet, sanguis spcclct ad prctium, vcrum nomen doitatis ubi nominant, ad unam tan-
aqua proliciat ad lavacrum,quffi non tantum carncm tummodo personam Patrisha'c diroiido asciibuiit.ut
depositione snrdium mundat, scd fide ct bon.T con- vcram unitatom diviniiatis diviiUint.Qiii iibi noniina
scicnti;c interrogatione in Dcum sordos peccatorum lantuminpcrsonisdcbcrcnldisccrncrelibisimulcura
omnium purgat tamcn nec redemptio sanguinis fit
: ipsis nominibus et tros naturas distinguunt; quod
sine sanctificatione Spirilus, vcl ablutione vilalis absit a nobisne istam blasphemiam admittamus :

fontis, nec sanctificatio spiritus sine rcdcmptiono cnm unum nomendcitatisinTrinilalcunitordictuni

vivilici sanguinis,elcmundationo aqua; rcgoneralri- accipiainus, jior i|uodct rcmissa pcccalorum baplis-
cis, nec ablutio aqua:i sanctifioal;e in vci'bo,ad ijuam mo oporante siiscipimus, noniina vcro laiitumuiodo
cum accedit vcrbura sicut ad clcracntum, efficitur singulain personis porfectcdistinguamus Rogo.ubi
sacramcnlum, fit vinculum fidci inveniturapudcos,si suhslantiM uni-
sino sanguinis rcdemptiono, et
spiritus regenerantissanctilicationo.Et Loo papa ad n latisnomcninTrinitatenon lenetur?Rogo,quomodo
univcrsos opiscopos porSiciliam constitutosfc/i/.v/..') Ircs ununi sunt,si divorsain ntrisi|ueesl naluradivi-
c. de trina mcrsione ol uno b;iptismatc dicil
."J) intalis?Uogo.quom;ulmoiliinisopli|'ornicniliiincspi-
cliiod in suo loco plcnius lcctor invoniet. « liaptis- ril 11111 sai)ionlia'ol iiitcllcclus.spiritnmconsiliict vir-
malis, iiiquit, regula etmors intorvcnit inlcifcctionc tiitis.spirilum scienti;c ct pietalis, spiritnm timoris
peccali, ol sopulturam Iriduanam imitjitur trina dc- Domini conscqni merenlur,qucm dc unita plcniludi-
nicrsio,el ab aquis clcvatio rcsurgontis ad instar ost ncdiviiiilali:-.consislorcnon confitcntur?Diconto Do-
dc sepulcro.» (lih. i, cp. -'il.) Et sanctus Gregorius in nii no Funlcs hapli\ale omncs ijcntcs
; in nomine l'alris ct
cpistola ad Lcandrum Spalonsom cpiseopura scri- Filii ct Sjiiritus sancti{Mal. xxviii, r.>),vere in hoc crgo
bit :•< Do trina, inquit, morsionc baplisnialis nihil satisadiniror.ct stuporo mcntis diutiusintcntus col-
rcsponderi vorius polest,quam ipsi sonsistis.quia in laudotanlamsacralissimaiTrinilalisgloriam induo-
una fide nihil officit sancl.i^ Ecclcsi.r consuotudo dooim ponitus verbis dislinctionum vol syllabis bro-
diversa. Nos autem quod torlio morgimua Iriduana! vitcr fuissc cxpositam (lih.\m,codcm in princ.)\cr()
 5«<» lllNC-MAItl lllirNF.NSIS ARnillKPlPCnPI. 560

in Imc pdicto unilum flciliilis nomcri Pulris cl Filii A sisso, iluidcm Alhuniisius in lihm dccimo solvlt
ciypirilus sanuti missuni csl. Vcrc iu liac sacratis- Non cnim scriptiim est ilih. \i,posl mt-f/inm), iiiqiiit,
<•

sinia Ti'iniliitc nomina in pcrsonis lantum dislincta quia ba|)tizavorunt in nomino Pulris et Filii et Spiri-
sunt. Verc ncc li'x, nec proiiliutii', tani absoiutchoc tus sancti,scd tantuni iii noniinc Jcsu,.scd iion sunt
arcanum mystcrium rcvelavcrunt.SuiJCromnem cu- pr;ovaricali, absit. Nam licct Filii nomcn tuntum-
stodicndum divinitus dispositionem hoc maximc cu- modo dicatur, habcl lainon Putrciii ct Spiritum
stodiondum cst.Vcro supcr hoc non cstquod addi.et sanctum pronuntiatum,8icut Scriiituris Banrtis pro-
ali hoc non esl i|nod minucrc.Vcre in hoc donnm ba- bamus. Itaquc ct Spirilus sanclus sabuoth dicitur,
ptisnii pr.Tccptum addcro vol minucrc l)lasphcmum ct cst cum Uco ct cuin Filio a Scraphin ndoratiis,
est.C.ur indicutur unilas,si in Palroct Tilio inSpiritn proplcr quod Ii.tc tcr dicebant Snnrliis, siinrtus, :

sancto non una atquc cudcm ipsa .-cqualis plcnitudo sniirtiis, iil Trinilatem pronnntiarent.
. Kl beatus

divinitatis?»(/.j7<. ii, posl mcd. ticrsiut fnicm.) El in se- Ainbrosius in libro dc Fide,quia pcr unilulcin, in-
cundo libro aposlolos missos fuisso, inquil, nt bap- quit, noniinis impletum myslcrium sil. Oui sive
tizairnt onmcs gonlcs in unilo vcl communi noniinc Christuni dicas, et Doum Palrein a quo uncliis pst
dcilatis. //(', lifijitiinle omiics (jcntcs iii nomiiic, et Filius.ct i])sum (|ui unctus ost Filium, et Spirilum
sic prosccutus ost pcr singulas pcrsonas, Patris, et y. quo unctus Scrtplum esl cniin Je
est designasti. :

Filii, ct Spiritus sancli {Mat. xxviii , 19). « Nun- siim a Nazturetli, quomodo unxit cum Dcus Spirilu
Spiriti
quid potcst contra regulam traditionis cvangclica; sancto {Acl. x, 38) sive Patrcm dicas, ct Kilium
;

censur;E, dc hoc unito Trinitutis nomine sancti ejus et Spiritum oris pariler indicasli, si tamcn id
Spiritus subluta vel tacila pcrsona, baptisma in eliam corde comprehondus qua; lutius in suis locis :

Ecclcsia periocluni colcbruri?Absit. Dlsce ergo hoc lector invoniet. Nuncautcm Ecclesiacalholicacuni-
uniluni nomon ossc scmpitcrnum in dcitute Patris culos ha?roticorun' oppilans, ipsa vcrba Domitii s:il-

497 et Filii ct Spiritus sancti. » Sicut uiuiin el vatoris,de quo scriptum esl : /psc est enim qui S9H
baptisma cst tidci, quod \itam aitcrnam credentibus liiiptiuit, in consecralione sacri baptismatis, rardc
tribiiit.cpiia siciil unilum iiomcn cst in naturaTri- crcdcndo ad jiistitiara, et ore confitondo ad salutcm
nitulis, ita et nnum donum pcr baptisnium divinita- pronuutiut. Tundcm Gothescalcus subncctil.
tis. Apostolus ait : Uiia fides, uiium lidptisma {F.plics. .\I.

IV, 5), idcirco quod nomen Patris sil in divinitaie, -^ " Pari etiani modo cum dicitur trina vel toma
hoc nomen sit et Filii in natura deitatis, sic el " fides, ut cst illud Sedulii fidolis pocla> tui :

sancti Spirilus idcntidem hoc nomcn sit in substan- Istc tideiu tornani, osl liic non ainpleclilur unnm,
tia claritutis; qu;e hic brevitcr collecta lector latius << Non tros. quod absit, fides, sed una est fidcs, di-
in suis locis invcnict. llis catholicorum doclorum C " contc ..Vpostolo : L'na lidcs. »
verbis ot sonsibus comprobatur non esse ralum Go- XP. Hoc quod quasi novitcr, undo mircmurvidc-
thescalci tcslimouium, quod de suo a semctipso lo- licot, fidcm numcro plurali cnuntiatnm nobis propo-

qucns, gloriam propriam qua^rcns, et non de ca-

ct nere voluit, sanctus Hilarius antiquus ct vcncrabilis
thulicoruni scripluris ud suum confirmandam scn- Pater in libro dc syoodis nobis rcrfo scnsu mon-
tentiuni prolulit, dicens Trina inorsio, et trinum
: stravit,quod iste pnosumplionis scnsu pravissimo
baptismum, id ost trina tinctio, iinaost goncralitcr raonstravit. .Nihil, inquit sanctus llilarius, niirum
..

mersio et una tinclio, id est unum baptisma; quo- videri vobis dcbct, rratres cbarissimi.qnod rrcqucn-
niam calholicum baplismum,ut bcatusostenditGre- ter cxponi fidcs cccpta; sunt. Ncccssilatom hanc
gorius, una mcrsiono, scd in nomino sanct.T Trini- ruror haToticus imposuil. • Proplcr slylos plurcs a
tatia ficri potcst. Undc idom Athunasius in primo sancto Ililurio dict.iB sunt plurali numcro fidcs, cl
libro dc Fidc {dc uiiito noiiiiiic Triuittilis) dicit : proptcr pluralitatem scriptionum. non proptcrcrp-
Nunquid gontos, quibus introitus janua? ci-cdcnli-
i. dulitatis ilivisioncm; quia, ut IlicronjTiius in sc-
bus ad vitam .Ttcrnain patcns cst, tantummodo in cundo libro Commcnli EpistoKi.' Pauli ad Ephcsios
personam Patris buplizantur, ct non in tres, quo- dicit : •' Proptcrca ct fidcs una dicitur, quia simi-
rum noniina h.TC sunt in i)crsonis distincla, Patris, n litcr in Palrcm ot in Filium ct in Spiritum san-
et Filii, ct Spiritus suncli, quibus est una natura ctum crcdimus. • Et Aupuslinus in dccimo lcrtio
divinitatis, sicul scriplum cst F.untcs baptitalc
: libro {ntp. 11) dc Trinilalc :•• Non cnim fidcs nu-
omncs ijcntcs in nominc, ct sic proscculus esl, Valris, nicro cst una, scd gcncrc. Proplcr similitudincm
et Filii, et Spiritus sancti? (Mat. xxviii, 10). Undc in tamcn,ct nullom divcrsitatcm.magis unam dicimus
his pcrsonis pcr omnia in doitalo divinitatis uni- csso quam multas ot tamcu qui dicil : mnlier, :

lura nomcn cst, ot por ipsa nominu Trinitatis tun- magna est fidcx tua (Wii/M. xv. S.H); ot altcri Mo- :

tum pcrson.T distinclo' sunt." Et paulo post :< Spes dicv fidci, 1/
" ..'//i. xiv, 31 suam
fidei nostr.-c ha;c est, ut in buptismo unitum divini- cuique csso ^ i dicitur cadcm 11-

tatis nomen prius conlilcaris, ul remissa poccatoruin dcs una, qucnmdmodum cadcm volcnlium voluntas
in his personis consequi mcrearis.» Quod nutem in una. » Et sanctus Grcgorius in quarto libro Dialo-
histuria s<icra Actuum apostulorum lcgimus, apusto- gorum {eap. 2) dicit quia sine fidc noc infidelia
los in uomiuc Jesu Cbrisli gentilcs baptizari jus- vivit. » Fidcs autcm, dc qua Aposlolus dicil : Vriu4
561 DE UNA ET N0\ TRINA DEITATE. S62

Deus, una fides, unum baptisma (Ephes. iv,5), catho- A tate divisus est, constat quia proximum non amat,
lica cst, aqua una Dei columba, videlicet sancta quem habere socium recusat. Quisquia ergo ab hac
Ecclesia, nuncupatur catholica, id est universalis. unitate matris Ecclesiaj sua;, pcr hajresim de Deo
Quffi cst una domus, de qua prrBcipit Dominus pcr perversa scntiendo, seu errorc schismatis proxi-
Moysen nihil efTerri de paschali agno (Exod. xii, 46), mum non diligendo dividifur, charitatis hujus gra-
sed in ea illum comedi et arca, extra quam dilu-
: tia privatur. » Et item prffifatus Apostolus dicit :

vii tempore quisque repertusnon potuit vivere.Hiso, Finis enim legis est Cliristus ad justitiam omni cre-
'nquam, una fides est, non numero, sod gcnere gc- denti (Rom. x, 4). Unde Augustinus « Et quidem :

neralis gcncraliter omnium in unitate sancta; Ecclo- finis, inquit, Chrislus, quia Christus Deus est finis

si;c consistenlium. Qucs sicutin apostolico symbolo pra^cepti charifalis, ct Dous charitas, qua ot Pat(^
continclur, sanctis apostolis a Christo est tradita, et et Filius et Spirifus sanctus unum sunt.» Miramur
ab eorum sucjcessoribus,viris scilicet apostolis, in etiam, quando misit de Sedulio ternam fidem,quare
sex generalibus synodis,id estNica;na temporc san- ponere omiserit de Aratore trinam fidom, qui figu-

ctiSilvestripapio acConstantini,Constantinopolitana rate loquens in libro primo dicit,

tcmporibus Daraasi Ephcsia sub Ciolcs-
et Gratiani, Triua fides vocat lium;, quo uouiiue fuute lavalur.
tino elTheodosio,Clialccdonensi temporibus Leonis „ Et do nominc trino in secundo lihro dicit,
cl Martiani, itemConstantinopoIitana sub Vigilio et
Non cogit ad uuclam
Jusliniano, itemque Constantinopolitana sub Aga- Nostra fides Iiunc ire iteruui, qui uouiine Irino.
thonc et Constantino juniore,atque in CKteris cafho-
Et de fidei terum in primo libro figuratc loqucns,
licis synodis a sede apostolica confirmatis prolata;
Nona fuit tuuc- liora magis, qua reclius hora
quam nisi quisque intogram inviolalamque servavc- Protlirel jaui triua fides et tertia siuqilex.
rit. salvus csse non potcrit, sed in aiteruum peribit.
Cum ad suam conlirmtindam sontcntiamad testimo-
Unde sanclus Augustinus in Commento EpistoL-e
nium dovocaverit dixisso illum trinam potostatcm,
Joannis dicit :« Fides cum dileclione fides estChri-
sieut ct Prudontium trinain 500 iii^ifafom, de quo
stiani, 499 tidcs sine dilectione lides est do^monis-
quiddam supra respoudinius,ubi ethaic quc-e de Se-
Qui autcninon crcdunt pcjoressuntquam d;cmones.
dulio, Aratore,et Prospero subjungemus congruen-
Nescio quis non vult credere in Christum adhuc :

tius poneremus, nisi hoc sollicitius attenderemus,

nec damiones imitatur. Jam credit Ghristum, sed
ut ad singulas suas tergivcrsafiones, et inordinatas
odit Christum. Habet confessioncm fidci in timore
ropctitiones obvi;is illi sontcntias ex simplicis ct ca-
pccna!, non in amoro corona;. Addc huic fidei dilc-
tholica! fidei doctorum dictis opponercmus. Dcnique
ctionem,ut fiat fidos de qua dicit aposlolus Paulus :

ad hoc quod dixit Arator, metrica necossitate co-

Fides (/H.T per dilcciionem opcratur [Gal. \',0), invo- C
actus,
nisti Christianum, invenisti civem llierusalcm.» Et
Triua ficles vocat fuinc quo uoiuine fonte lavatur.
in Evangelio Joannis « Quis salubriter est fidelis,
:

nisi ea fidc qua; per dilectionem operatur? » Et El :

Prosper ox Augustini verbis :« Non sunt bona ope- Non conit ad uncfain
Nostra fides hunc ire iterum, quia nouiine Iriuo
ra, nisi qua; per lidom ot dilectioncm fiunt, quia al-
Doguiata prava trahuut.
torum sine alloro nullius virtutis fructum parit.» Ea
Sufiicientissime cafholici doctorcs ct in pra^ccdcnti-
propter Gothcscalcus ha;rcticus, qui unam fidem
bus ot in subsequeiitibus reforunt, ncui frinum, sed
socundum Apostolum verbotcnus pra;dicat, sc fidem
unum unius Dei nomen osse.in quo in unitate ca-
veram in pra;missis suis scriptis non habere dcmon-
tholicai fidci a Domino baptizari jubcntur, et crc-
strat : quia dicit Paulus apostolus : Fidcs qu,v pcr
dontes uno Christi baptismate, in quo solo fit remis-
dilcctioncm operntur. Dilcctionc aufcm Latinc, chari-
sio oniniuin peccatorum, a cafholicis baplizantur.
tas Gr;ecc dicitur : de qua dicil idcm apostolus
Undc .-Vmbrosius in libro i do Fido (lihro i, c. 1) :« Si,
Paulus Si tradidcro corpus mcum ut ardeat, charila-
:

inquit, unus Dous, unum nomcn, una potcstas, una

lcm non habeam, nihil mihi prodcst (/ Cor. xiii, 3).
est Trinitas. Dcniciuc dicit : Itc, baptix.alc gcnlcs in
Unde sanctus Grogorius in libro dccimo octavo ij
noinlnc l'utris, et Filii, el Spirilus sancti (Mullh.
((•«/). 14) Miiralium dicil:<' .Uii (]uippo [iravadc Dco
XXVIII, I). In uomine utiquc ait, non in nominibus.
sentiunl, ;ilii rccta de auctoro tonont, sod unitatem
Ipsc ctiam dicit Ego el Pater unum sumus [Joan. x,
:

cuin fratribus non tonent. Hli crrore lidci, isti vcro

.30). (JiHii/ dixil, no liat discrotio potestatis sumus :

schismatis pcrpctralione divisi sunl. Unde et in ipsa

addidit, ut P;ifrcm Filium(]uc cognoscas, quod pcr-
prima parte Dccalogi utrarumquc partium culpa;
foctus Patcr pcrlbctum l'iliuin gonuissc crcdatur,
roprimuntur, cuni divina voce dicitur : Dili<jes Uo-
ct Palcr ac Filius unum
non confusionc pcr-
siiit,
minum Dcum luum e.v lolo corde luo, ct c.r.tota ani-
sona; scd unilale.» Quod dixil Arator in secundo
mn lua, cl c.v totn virlutc tua (Deut. vi, 5), atque jnox
libro,
subditur : Diligcs pro.viuuon tuum sicut teiiisum
(ilut. xxii, 30; xxviii, 30). Qiii onim do Doo pervorsa Iiise /nuin Joannes) viam uiemoran3,cuuclis liaiitisma
Ifulnruu).
scnlit, liiiucl prolbcto quia iJoum noii diligif. (jui
l'o!.t iiliuil, c|iiod jure clatur, i|iiO(f triua potestas
vcro do Deo rccta scnticns a saiicla! Ecclosiu! uni- Itliislrarc solet. . .
 ;

563 IIINCMAIII IIIIEMKNSIS AllCIIIEIM.SCdP 5C4

etin primo figuralc loqucns, similitor mctri ncccs- A sunt Dcus, horum csl el una majcstas, sicut idera
sitatc, Prosper iii liliro Scntenliaruin dicit (senl. 3"j4j :

Nau) Irinii poteslas <•Quod Pater cum Cliristo facit Cliristus facil, el
Colligitliaiic prulein, iiiiiiiL-ruiii partita por oiipiiim.
quod Chrislus ciim Pulrc facil Paler facit, ncc seor-
Et oinnes catholici aportissime dc Scripluris sacris sum agit aliquid iiiseparahilis cliarilas, mujeslas,
ostendunl, non parlitam, scd unani ct indiviiliiam
potcstas, sicul ipsc Domiiius dicil : Ergo cl Paler
essc opcralicMicii), nnain el insoparahileni piitesta-
uiium siimus (Joun. x, 30). 'iSunl ctiam pluresvor-
tcrn sancta>,et inscparahilis Trinilatis,Patriset rilii
sus bcati Ainhrusii de lernarii numeri exccllenlia
et Spiritus saiicli; ul Amhrosius iii lihro priino ca-
nohilissinii, in quihus dicit :

p\[c scxlo {lib. I, c. 6) ." Cum cniin, inquicns, cadein

Oiiiiiin Iriiia vi;:eiil siih ni.ijcslatc Tonanli« :
faciat [''ilius opcra qiia; Patcr facit, et r|uos vull Tres PuIlt, el VltIjuui, sauctuii quui|uf Sjiirilu» unuoi.
vivificct Filius, sicut scriptuni est, nce diirerens
Qui in multis locis, imo in omnihus uhicunquc hinc
potestate.cl liher cst voluntatc ita cl unitas scrva-
:

loquilur, unam majcstatcm dicit csse Patris ct Filii

tur, quia cl virlus Dci in divinitatis proprielale
et Spiritus sancli. Undo pauca oxompli gratia hic
est, et libertas non in aliqua difTerentia, sed in uni"
poncrc dignuni duxiinus. Ait enim in lihro lertio dc
tatecst Trinilatis...Etilem sccundo lihro capite
Spirilu sancto eapilc vi},'csimo sccundo :. Nunc uni-
quarto:.. Dniicimus unam Patris ct Filii esse ima- » j.^,,,„ inajeslalis
,n^i,.s,,ai, 509
ao» licct
liccl in Filionuc. et
Palro, rilioqi
l'alro,
gineni, unam similitiulinem, unam sanctificalio-
Spirilu sanclo cognosccrc.» Et posl aliquanta :.. Una
ncm : didicinius uiiam opcrationem, unam glo-
igiturvisio, una pra-ccptio, una majcstas.» El Atha-
riam, unam quoquc divinitatcm. Unus crgo ct nasius : Palris et Filii cl Spiritus sancli unaest di-
solus Dciis, quia scriptum est Dominum Dcum
:
viiiilas, a'|ualis gloria, coa'tcrna niajcstas... Ef Au-
tiium adoriihis, cl ilii soli servics (Mat. iv). Unus
gustiiius rrequentissime hoc idem in lihris de Tri-
Deus, non ut ipso sit Paler ct Filius, siciit inipius
Nam ct quod vencrandus Scdulius,
nitalc dicit.
Sabellius asserit, sed quia Palris et Filii Spirilus- ndcm
sicut coactus mclri nccessitale, trinam et in
que sancti una divinitas sit uhi aulem una divi- :
eodcm Paschali opere posuit, dicens :

nitas, una voluntas cl una pra;ceptio. Dcniquc 501 Quod siiniiiex trii>licel,quudi|ue eet tri|ilicJibilc iiiuiplct
ut scias et Palrcm cssc, el Filium esse, et unum Dealur .Augustinus in lihro sexto dc Trinitafe im-
opus Patris et Filii essr, Apostolum scqucrc qui prohat dicens (cap. H : «. In ipso igitur De<i, cuin
dixit : Ipse auleni Dcusct Paler iioslcr. ct Domiiius Jc- a^qualis, aul Spiritus
adha?ret a^quali Patri {-"ilius
sus dirigat viiiin iiostram ad vos (/ Tlicss. 11, II), cl major Ueus
sanctus Patri el I''iIio oiqualis, non (it
Patrem loquitur, ct Filium loquilur : scd unitas di-
quain singuli corum, quia non est quo crescal illa
rccUonis csl, quia unilas potcslatis ost... Vcrum ct C perloclio summ.-c TriniUtis. Perrcctus aulcm sivc
illc ipsc Araforcvidonfius sc non proprie, sod figu
Pater, sivc Filius,sivc Spiritus sanctus, et perfeclua
ratc in hoc fuisse locutum, in codcm lihro capifc
Dcus Patcr et Filius ct Spiritus sanctus : ct ideo
dccimo cvidcnfer ostondif, cum dicit :
Trinitas potius quam triplcxdiccndacsl. » Quapro-
Deiis arliifiT orliis
Pcr.^onis tribus cst, iii i|uo siinul aua poleslas. plcr non succurril pravo sonsui Gothescalci lesli-

Et capite nono :
monium lidolis poefa; Scdulii, qui rectum lidci scn-
Ecrc lut pf!r.'K.is uuuin cor viverc luriiiis sum lege mefri constrinxif, qui non prmjudicat
Incipit, ati|uc aiiiiii.iiii po|iulus i)nii<'iSL'itur unuiii. vera; fidci simplicifati. Qu.v vi<lelicet lidos, non
Ouis <lul.ilarc i|iical iiiysteria iluKUialis, iiiiiui)
1'crsuuas li<'S cssc Dciiin, cuiu iiiillia vnljti
pcroratorcs, sc<I per piscatoros sihi suhjugavit im-
Coiivciiiuiit siil) luciilc pari, uuuicriqiiu rrcipiciilis, pcratures. Undc quia Gothcscalcus non vuluit, cl
1'urlalura cruccui, t)iiiiiinunii|iic scciila lidcl<'iu '.'

non valuit, dovotus lector intclligcrc debct hffc a

Et caiiitc lorlio :
Sedulio, Araloro, ot Prospero tmpicc por ineto-
Tcrtia siilerois inclaruit liora loquclis.
Iliiuc nunieriim Deiis unus Imbct, substanlin siinplcx
nymiam, id cst por fransnominationom cujus spe-
Pcrsouis (listiucla tribur. . . cics mult.-c sunl, dicta. Qui tropus non solum in
Ef item eapitc vigosiino primo : metro, el in savulari liltcralura, alqnc in cumniuni
Tcr sonuit Doiniiii vi.\, i|iia' ilictntu saliiti cst. ij loculionc, scd ctiam in aulbcnlica Scriplura sacra,
Ili.cjicnitor iinliis.pic siinul, sniictiisi|iic perc^il
cl in cathulicorum dictis 8.Tpius rcperilur ornatus
Spiritiis : binc liilci pUKnax cadil Ariiis, iiiiiiiii
Pcisunas Ircs cs»c ncnaiis, Subcliius uuuiii. out causa ner<'ssitalis, unde Iiic dc singulis lo-
Prosper quoquc iii lihro Promissioniim ct Pr.Tili- stimoiiin ponerc nun nercssarium duvimus. Iloc
ctionum dicit Charilatem Dei, trin.-c majcstatis
: ..
tantuindixisse sufliciat.quia trinam pieUitem Pru-
unifafcm, supcrcminenfcm viam ducc gratia scque- dcntius, Irinam potcsliitcin .Xrator.lrinam niajc»ta-
mur."Ef quia iinpropriedixcrit Irinam inajestatcm, lcm Prospcr, pro pcrsonis Pnlris el Filii ct Spiritus
ipso in codem lihro demonstrat diccns (dc gloria sancti, qui rolativc in sancta Trinilalc dicunlur sub-
Sniict. c. 8) :.. Pauliis aposfolus dicif Vidcmus uunc : stanlialia nuniina, piotatem. pol' -i-i-

pcr spcculum in .riiiijmntc. tuncautcm fucic ad facian tem |iosuerunt, qii.T iion plurali, -u-
(/C(ir. XIII, l'.'\ quomadiiiiiiliini sanoti vidiMit l)<nim lari niiiiiero in singulis rl in Iribus smml pcrM.nis
Trinilatem, Patrcui cl Filium, Filium in l'ativ, Spi- propric dicunlur, quoruni esl uoa piclas, una fKite-
rilum sanctum in Pulre ct Filio.»Si orgo Filius in stas, uno inajestas.otquidquid ad sc, id csl de Dco,
Patre, Spirifus sanclus in Patrc et F'ilio, quia unus sul>.->tan(ialilor diritur, sicul ol illi ipsi in iisdcm
563 DE UiNA ET NON TRINA DEITATE. 366

opusculis suis ostcndunt.De qua figuratavel trans- A. lam partem aliam babcnl nisi solam uiiitatem, ab
lativa loeutione sanctus Athanasius in libro primo ^ his qui rlonumcrisdispulantcomputaturetnonab :

de Trinitate dicit [ic unit. tiom. Trinit.) " Ergo, : eo numero,quo numeramus cum trcs dicimus, sed
inquiens, postulo a te, qui legis hanc istius scrip- ab eo cum tcr dicimus venit, habens collectivam
turaj mcaj fidei catholicaa profcssionem, ne binc significationem. Undc Beda in compoti lectione.
supcrflua vel profusa verbaperquiras; sed strictim « Quatuor Idus capiunt ternos. » Et Hilarius in

c;ipaciter,imo specialiter,cum summo studio dicta hymno :Et refert fragmenta coena! ter quaternis
«

ad slylum sacnc Scriptura; conferas, ct secundum corbibus.» Et cum dicimus scmcl,bis, tcr, qualucr,
rrgukc cTquitatem justitia moderante perpendas. » et bis similia motum exprimiinus:et cum dicimus

Unde jam accipe non diserta,sed fortia, nequc li'r- unum, duo, tria, quatuor, et c;ctcra, non niotum
rciia figmcnta,sed vera coelestia documenta, nequc cxpi-imimus, sed repetitione unitatum pluralitatcm
philosopborum hffireticapravacommenta,scd pcrfe- ostendimus. Et a ter advorbialitcr prolatum terna,
ctaaposlolicaarcana sacramenta,ncque grammatica cl CcTtera in hunc modum, ut a quater quaterna

qua; supcrllua est doctriuffi sapionlia', sed ex cvan- dicunlur : a numero aulem, ijuo numeramus cum
gclicis Scripturis super melle et favor dulciora et dicimus tres vel tria.trinus di>-'itur. Unde in pcrso-

mcliora divina 503 prajcepta. Disce itaquc quia nis dicitur Deus triniis,qui in deitate est unus.Scd
in hoc sophiita; hu.jus
lUJl mundi stulti vcl muti facti et 504 a ab codcm nunicro, unde trinus dicitur,
sunt.quoniam sapienliam vcram non cognovcrunt, etiam trina deducitur, ox unitaluin repetitione, si-
ei idco reprobifaclisunf.'i Ikocmanilcslumdeipsius eut ct trinus, exprimcns pluralitatcm quam unitas
scriptis est lcgissc improljum ct pertinacissimum dcitatis non rccipit. Verum et quia tres vel tria,

Gothescalcum; sed sicutsanctus Ililarius reprobam primus scilicot impar numcrus, quo trinitas ex
plcbem de resurrectionc Christi fecisse dicit in- monade et primo pari numero consUit, signatur,
quiens, Hkc vidit Judc-oa mcndax, bc-ec negat cum quia quisquis hic dilectioncm Dei ct proximi ser-
viderit, sic et Gothescalcus dc his quc-e hinc legcrat, vare studucrit,ipse ad .•Btcrnam vitam pertinget,et
aut in totum dimisit,aut prave inlorprctando ncga- omnis iiostra per.^^eclio in illius unius vcri Dci, qui
vit,aut sicut faccrc solent bc-cretici, quia malo voto est sancta Trinitas, contemplationc erit, in cujus
lcgit quod legit, ex retributione justitia; intelligerc nobis visionejam minusaliquid salutis etgaudiinon
bene non valuit,idque ad pravitatem sui sensus in- erit. Et ita ex hoc numero qusdam divisio in co

flectens,sicut voluit posuit.Quod autem apertissime quod dicitur trina,veniens a numero quo numeran-
lienc dictum invidit, etiamsi oculo corporis vidit, tur vel tres tria, monstratur, et quamcunque divi-
oculo mentis viderc non voluit,et idcirco ac si non sionem vol pkiralitalem unitas deitatis, totain sin-
visum transiliit.juxta provcrbium Gothicum,Crt/)m C gulis, tota in tribus simul sancta; Trinifatis consi-
Insca hortum videl, sepcm nusquam. Et in sua con- steus personis, non p;itilur. Liquet perfccto quia
clusionc, quinimo fidei recta; concussione, Gothes- trina dcifas catholice dici non valet. Legat qui vo-
calcus dicit : let quod de numero dicimus in sanctorum Augus-
XII. lini, Grogorii, Boclii, et Bcd.T dictis, et quod sanc-

4- « Itaquc qui nolunt cum Sabcllianis h,Trcticis tus Augustinus in sermonc trigcsimo sexto Evan-
« in ffiternum babcre societatem,credant,conlitcan- gclii Joannis dicil loquens dc divinitate : « Est ibi,

« tur, colant, canant cum catholicis catholici tri- quod verbis cxplicarinon
inquif, aliiiuid inelTiibile,
« thcoteiam, trinam deitatem, trisagium, trinam possit, ut et numerus sit, et numcrus non sit. Vi-
« sanctilatcm, trinam vitam, sapientiam, gloriam, deteeuim, si non quasi apparet numerus Patcr ct
« trinum timorcm, trinum amorom, triiiam cbari- Filius ct Spiritus sanctiis Trinitas. Si trcs, quid
« tatcm, trinam lucem, salutcm, virtutetn, pacem, tres? dcficit numofus. Ita Deus niiiiierus recedit a
« claritatcm, trinam majestatcm, potestatem, pic- numcrii, ncc capitur numero, quia tros sunt tan-
« tatem quippe cum dcbeamus etiam ternam,scu
: quam numoriis,si quairis quid tres, non cstnume-
« trinam amplccti fidem,quam ncgant pcrvcrsi Sa- rus. Undo dictum est Magnus Dotninus noster, el :

« bcUiani [ler su;im pcrfidam impictatem. » n tttiiiina virlu.s cjus, cl sapicitlix ejus non cst nutttertis
xp. Cui [iriiuo rcferimus, quia socuuduni suain (l'sat. rxLvi,.5). Hoc solum iiumcro insinuant, qiiod

sapientiam, non sibi a Deo datani, sed vcl a malo '

ad invicem sunt,non quod ad so sunt.n Et sanctus
spiritu sibi inspiratam, vcl a sc stultain inventam, Gregorius in libro trigesinio Mor;\lium Job,de scn-
debucrat cognosccrc diflorenliam cssc intcrtornam lenlia Evangelii Joannis {rap. 5): « Palain, inquil, de
ol trinam, scd diccns se cssc siipicntcin stullus l'attc iinnuntiatiit vohis [loan. xvi, 25). Palam quippe
fartus cst. Notum quippe ost quoniam ilupicx cst dc Patrc anniintiarc sc assi'rit,(|uia per patefactam
iiumcrus. Unus quidom, in quo unitalum repctitio tiiiic iiuajestafis sUcT spcciem,ct qiinmodo ipsc gig-
pliiralitalem quare ct numcrum facit : allcr vcro, iicuti uou impar oriatur, ct quomodo ulriusquo
qui in rcbus numcrabilibus constat,in quo rcpetitio Spirilus utriquc coKtcruus procedat ostcndit.Aporto
ati|ui! pluralitas unitaluin non facit iiuincrabilium nanique tunc vidclumus,quomodo hoc quod orien-
reruni uumcrosam diversilatem ; et terna, non iiiter diiiii csl, ei de quo orilur subseqiicus nou cst, ot

conipositos, sed iulcr simplices uumoros, qiii iiul- quouiodd is qui proccssione pniducilur a prnfcren-
 o()7 IIINCMMII (lIlKMIiNSIS AUCIMEPISr.OPI. 5G8
tilius iion iii'.i;iUir.A[)i'i'le tuiic viili;ljiinu?,iiuuino(li) A 'li"! TriniUu ilicitnr.Huc
iitquu insi-panibilis sancta
ct uiiuiii (livi.sil)ililci- tria sunt, ct iiiJivisiljilitor tria quippc inseiiarabile vcre dicilur, quod uullatcuus
uiiu:r..Lingiia crgo tunc narranlis Uci est visa clari- separationera potcstrccipcrc.Numquod non separa-
; tas sublcvantis." KLsunclus SophronicusUicrusoIy- tur scd scparari polcsl, inscparabilc non cst. Quod
mitanus episcopus,cujus catholicissima cpislolain si quisquara scparari posscpulal trcsuniu&dcilalLs
se.\ta synoilo acccptissima fuil, in ca ad locum di- personas, (jua; una dcitas scparari non polcsl in Iri-
cil {.iijnod. vi, art. 9)
: « Xequc iinum quatcnus
: bus personis,non Trinilas inseparabiliscstdiocnda,
niiiiiii csl tria rccipilur, ncquc tria .^ccundum quoil scd uiiitas. Xc quls vero niibi forle succcnscal,
triusuntunumadvcrtitur quodcst niirabilcct umni
: quod di.xi voluissc demonstrareScduIium.non locaJi
ccrte plenum sluporc.Uocipsum namqucetnumera- mutu Filiuin a Dco Pulrc gcnituni, Splrilum sun-
bilc cst, cl rorugit numcrum : numerabilis quidcm ctum a Patro Filiu^iuc proccdcrc,iQ co quod tcrnaiu
tribussuissubsistontiis,rcfugitaulcm nunicrumsin- et non trinam lidcm disLit, satisfacio Dico lcctori

gularilalcilciUilis.Unitas quippc rjus csscnti;c atquc hoc mc indc iMtcllc.\issc,cum di.xi non iocali mutu,
nalura; numcrari pcnitus non pcnnitlit, uti non ct quod Duininus dicit Qui mc misil vcrax cst Joan.
:

dilTcrcntiam dcitalis introducat, ct cx hoc osscntiai VIII, tanquain diccrct, inquit Augustinus:Ideo
2C) ;

ct naluroBCtdcorummuItitudincmunumprinciplum j^
vcrum dico, quia Filius vcracis vcrltas 500 sum,
505 facial.Omnis itaquc numerus conlubernalein Patcr verax esl, Filius veritas, slcut a Patrc Fillus,
Imbct difrcrcntiam.ct omnisdi(rcrciitiaali|uciIiscrc- ila a voraci veritas, ct hoc cst : Qui misil Hir.Scrip-
tio iiumoruin supcrinducit iit insiluni. Numcratur tura ctcnlm sacra suo; profundilalis altitudiuein
ergo beata Trinitas, non csscntiis, non naturis, ncc nobis pandcre nequirct, si noa ita sc nobis con-
divcrsisdcitatistornisvcdominationibus.Absil,sicut lcmperassct, ut nus ad suam iulclligcoliam sublc-
insaniunt Ariaiii,et novi lrithcia;,idcst trlna:deita- sua pcr ca quo; circa nos 6unt,
varet, ct intcriora
tis latratorcs.»Bcalus ctiam Ambrosius insccundo nostroquc morc loquendo demonstrans, velutsi ur-
libro dc Spiritu sancto,dcmonstrans quoniam Irina banus ct quidain doctiloquus, pucrulo blandionset
pliiralitatcm habct quani non rccipit doitas, inter applaudcns, dc industria vcrba inoIliat,ct (juodam-
alia dicil {cap.il):"Quia tcrtio rcpclita Ilgura my- modo infringcndobalbulial.lllnc crgo rnuiVcumdi-
stcriioperalionem Trinitatis cxprcssit, et ideo in citur, quasi qtiidam motus vidctur. Scd hls localis
mysteriis iiilcrrogatio trina defcrlur,et ccnnrmutio motus non cst IntcIIigcndus, sicul ncc in co quod
trina cclcbratur. » Et iii libro sccuudo dc Fide : di.xit : Di'i/(7,quin Patcr, Filio habcrc viUim in scmclr
M Quid sibi vuit sub uiio nomiiic sancliUitis Irina ipso (Jnun. v, 2t\j, quod osi, gcnuit Filium vitam
rcpetitio?Si trina rcpctilii),cur una laudatio?si uiia habcnlcm In scmctipso : ct missiu Spirltu^ sancli
laudatio cur trina rcpclitlo? Trlna repctitio cur, G ipsa proccsslo est, qua cs Patrc simul proccdit ol
.'

nisi quia Pater ct Fillus cl Spiritus sanctussancli- FIIIo,slcut omncscatbolicl doclorcs dc sauctis Scri-
tatc unum sunt?» Et ltcm:i< Quia divisioncm quam pluris manifestisslinc doccnt. Multo minus autcm
triiia dcmonstrat non palilur unilas deitatis, sicnt quain tcrno, linn nullomodo proprlein Deoost trina
multolies ct in libro scciindo dc Spiritu sanclo di- fidos iiilelligcnda : scd sicut dicil Apo.ilolus: innt
cit : Abraham tres vidlt ct unum adoravlt, quia Deus, 11)1(1 fiiL's, unnm bnptisma {Rphet. iv, 5), quia
unus Deus,uniis Domiiuis,ct unus Spirilus:ct Idco licct, ut bcatus diclt Grcgurius, ncc liitidclis siiic

unitas honoris, quia unilas potcstatis. » Et itcm : lidc vivat. sola lamcn csl catholica qux humaDUin
« Qiiomodo cnini pluralitatcm rccipit uiiiiasdivinl- genus sanctincat, sula vivilirat. Kl licot sint vuria
lalis. cuin phiralilas luimcri sit, nunicriim autcm baptismata ct haTcticorum lavacra, qua; hicul In
nnn rccipial divina nalura? » Undc putamusveno- logo,juxta.\posti)liim non poterant pcrfccturafaccro
randum Scilulium, non trinam, sed ternam lidem scrvicntem, Ita nunc proUccrc non valonl adpcrCo-
in Icgc motrl poncrc voIulssc,ut dcmonstrurct quasi cto; purgatlonls loracntum.Tamen unum cslbapU-

quodam Inscparabill scd non lorall molu, i|ui In sma calholirum.quodsolum incatholicacclcbratur
terna cst a lcr dcrlvala, qui FIIIus do Palrc sit na- Ecclosia, cl In uiia lidc collatum ol acrcptum ad
tus,ot (lc Palro ac Fllio Spirilus sanclus procedat. porfccl.-uii pnrgatloncm credentibus prulicit, sicut
J)
Singula vidclicct (HKcqne persona plonus et porfe- sanclus .\inlirosius in prlmo libro dc Spirilu sancln
ctus Deus, nnusqno plcnus et perfcclus Deus, trcs dicil («i/i. 3) : •• rnum inquicns, baptlsma. iJbi
siinul unius ncitatis In hac sanrta Trlnitalc pcr- autcm noncstplcnum baplismatissacranicntum.noc
sona;,(iua8 doncgabat Sabolllus diccns: Idem Dcus principium.Dcc spccics aliqua baptismalls a<stima-
quanilo vull Pator rsl.quando viill Filiuscs(,quando lur. Plcnum autem c-^l, si Patn - 'ri-

vult Spiriliis sancUis cst : idom voro unus cst. Et tuniquc sanctum fatcaris,siunui. ib-
noIiiitdicerclrinainlide-n,nopluralilatcmsignnndo, rucs. Et qucmadmodum si unum in scrmone com-
niimerabilom facoix-t unaiii indiviiliia< at(|ne insepa- prchcndaa, aut Patrcm. aul Filium, aut Spirilura
rabillsTrinltatls doitalcm, qnam .\rius donogal)«t. sanntum.ndc aulom ncc Palrcm ncc FiliumnocSpi-
Contra hos (juippc in PasclKiII cariiilnc scripslt. rituiu sanctuin abnoges.pleuuincstridoi sacramcn-
rri)ptcr uiiain cniiii oaiiiiIcmi|uc drita(ciii,i|u.c tola luin: ita cliam, quamvis Palrein cl Fillum cl Spi-
osl iu singulls, tutu in Iribus simul pcrsonis,indivi- rllum sanctura dicas, cl aut Patris aut Filii aut Spi-
569 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 870

ritus sanctiminuas potestatem, vacuum cst omne A tomostendens.InscparabilisigiturnaLuraBunitasnon

mysterium n Et post pauca
: « Unum csl cnini : potest soparabiles habere personas. Itec vero sum
opus.quia unum est mysterium unum Ijaptisma, : ma3 Trinitatis atque individuffi unitatis natura, quse
quia mors unu pro mundo: unitas crgo operationis, est sola ubique tota, sicut ubique inseparabilem ha-

unilas prwdicationis, quas non polcst scparari. » betunitatemnaturajvelopcris, sic separationem non
Quapropter eredentes unum Deum tres pcrsonas potcst recipere personarum. Ipsa itaque operatio
unius deitatis, tenentes unam fidem catholicamquffi Dei, id est sancta; Trinitatis, voluntas est Dei, et

sola sanctificat, sola vivificathabentcsotcelebrantcs voluntas Dei simplex est, et sempcr in requie beati-

unum baptisma, in quo solo plcnum est fidei sacra- tudinis. Ncc aliud est Deo oporari, aliud velle, sed

mentum,nonobaudiemusGothoscalciim,nccumha[;- idom est illi velle et operari, quia voluntas Dei olTe-

retiois partem habcamus,utcredamusctdicamustri- ctiva potentia est.Nec Dco aliud cst ossc aliud velle,
nam deitalem,trinam sanctitatem, trinam lucem,et sed unum atquo idem,et hoc totum simplcx.tolum
ca;lcra qua; supra dixit; scd suademusci, ut si non Uuitas, totum Trinitas, totum 6ij.outiov quia esse ;

vult cum Arianis hcereticis in ajternum habere so- quod substantiale est unum est in Patrc et Filioet
cietatem, credat, confitcatur, colat, canat cum Spiritu sancto, et horum una 508 actio est, sicut
catholieis Patrom ct Filium ct Spi-
catholicus T^ unavoluntas (cap. i-4). Quod ail Apostolus Chri :

ritum 501 sanclum, sanctam scilicet et insepara- sfiiinDei riilutem el Dei sapiciitiaiii (/ Cor. i, 24),
bilem Trinitatem unum csseDcum,unius ejusdem- non ita intelligendum est, quod Pater dici non possit
quedeitatis, ac per hoc unam deitatem, unam san- virtusvel sapientia, sicut dici non potestFilius vel
ctitatcm,unam vitam, unam sapienliam, unam glo- Verbum quia ;
ha;c rolativa sunt nomina,sicut supe-
riam, unum timorem.unum amorcm,unam charita- rius dictum est : illa voro, id est virtus et sapicntia,
tem, unam lucem, unam salutem,unam virtutcm, subslantialia sunt. Idco Pator virtus et sapientia,

unam pacem, unam majcstatem, unam potcstatcm, Filius vii-tus et sapientia, Spiritus sanclus virtus et
unam pietatem.Sicut Ath anas ius in capite libriocta- sapientia non tamen Ircs virtutes,nec tres sapien-
:

vi dc Fidei unitate dicit : << Fidcs unius substantia! tia;,scd una virtus et una sapicntia,Pater et Filius
Trinitatis ha-c est, Patris et Filii et Spiritus sancti ct Spiritus sanctus sicut una substantia, et una
;

sine initiotcmpornm, super omnem sensumet scr- omnipotcntia, et alia quK de substantia divinitatis
raonem et spiritum, una virtus unus Dcus, tria vcro dicuntur. Et ita intcUigatur Filius sapicntia Patris,
vocabula.una potestas.» Et haec omnia idco, quia, ut quomodo dicitur lumen Patris id est.ut; quemadmo-
Augustinus et Cffiteri catholici doctorcs dicunt, dc dum lumen deluminc et utrumque unumlumen.sic
quorum verbis et sensibus hasc in priefato libro vir intcUigatur sapientia de sapientia, etutrumque una
vcnerandus Alcuinus collegit if/e f<'i/. .S'. Triait. lib. ^ sapientia : quia in illa simplicitatc naturm divinaj
i,c.i3): II Unacst natura, essentia, siibstantia, di- non est aliud sapcre quam cssc,nec aliud csse quam
vinitas, deitas Patris ct Filii et Spiritus sancti, ct posse, ncc aliud possc quam viverc. Eadcm ibi sa-
omnia nomina, qujo substantiam potentiam, vcl vcl picntia quc-e essentia, eadem vita qu;c cssentia, et
essentiam Dei significant, vel quidquid propric ad se ha;c omnia unum, et unus Deus {cap. i5). Et sicut
dicilurDeus,omnibuspersonisa;qualiterconvcniunt, Palcr vila, ita ct Filius vita, et Spii'itus sanctus
ut Deus magnus, bonus, a^ternus, omnipolens,san- vita, quia unum opus est Palris et Filii et Spiritus
ctus, rt omnia quai naturalitcr de Deo dicuntur.Non sancti, sicut una substanlia atque css(!ntia. Patcr
est igitur aliquod natur» nomen, quod sic Patri vita in semctipso, non ab scmcl- alio ; Filius vita in

convcnire possit, ut Filio ut Spiritui sancto aequa- ipso, sed a Patre, qui eum lalem genuit ut vitam
litcr convcnire noqucat {cap. 15). Proprie quidcm haberet in scmotipso. Dictum quippecst, sieut ipsc
Deusdicilursubslantiaunasumrnaetincfrabilis.quai Filiusait: SicutPatcrrilam luibef in semetipso, sic
sempcr id(!m estquod cst, cui nihil aceidens vel re- dcdit ct Filio vilam liaberc in .seuielipso (Joan. v, 20),

cidens inessc notcrit, qua! semper cst quod csl, quia idostgcnuit Filium,vitam in semetipso habentcm.
scmpor immutabilis. Item Deus magnus dicitur,non Hoc solum intercst, quod Patervitacst non nasccn-
aliamagnitudinc,nisiquaipsemagnuscstct immcn- j) do, Filius vita cst nascendo Pater dc nullo patre, ;

Bus. Ea igitur nuignitudinc magnus cst, qua ipsc est Filius dc Doo Patro Patcr proptcr Filium Patcr esl, ;

cadcm ni;igiiiludii,ctcabunitatclionusest,(iuai[isecst Filius vcro et ([uod Filius esl proptcr Patrcm est,
[bonitas|.Nec Di!o aliud ost cssc,aliuil magnumcsse, ct quo I cst a Patre cst, ct a vita vita cst. Pater, qui
aliud bonumesse;sedeoquoest,magiuisctb(inusest. cst vita in senietipso, geuuit Filium qui csset vila
Idco ncc tres subalantias, ncc trcs magnos, ncc trcs iii scmetipso.IdcoctipseFiliusait:5d'c'u^yiDi'< Pu^er,
bonos de Deo diccrc fas csl {lib. ii, c. 2). El illc cst clcgo vivo proptcr Patrem (Joaii. vi, 58). Non ita
«unimae.xistenlia,sunima iiitelligentia.summavita, dictum est, quasi in semclipso Filius propriam non
u (|uo est oiiinis vita, omiiis inlolligentia, el omiiis haberct vitani, sed participatione palerna' vitiu vi-

cxistciilia : Dci onim idcm ipsum csl cl puteiitia, et taiii habcrcl, sicut ociilus carnalis p(uiicipationc
Bubstantia, rX diviiiitas, et lucc iimiiia uiiiiiii, ut hoc lucis altcrius lunicn accipit, (luod nuii liabcret in
uiium siinplex (cap. 13); (|uia uiuiiii opus esl Patris sci[iSD nisi aliunde mutuasscl. Sed .jaiii jainquc talis

et Filii et Spiritus sancli, el persiiiuiriiin iiropricta- a Patrcgcnitus cst Filius, qui in soi[)so viveret. Sic-
 ,:

571 HINCMAIII ItllEMRNSIS AHCIIIEPISCOPI. 572

ut Patcr non cst indigcns vita, sic I''ilius non indi- A qua; cst una virlus, sivc una rorma magnitudinis
get nltcrius vit.c ul sit. Patcr vitu, sic ct Filius vila, a;qualitalis ejus,8ive una majcstas,sivcuna clarilas,
utrumquc larncn una vita, non dua!, (luia unus quasinhuncunifam doifatcniplcnifudinissccundum
Dcus, non duo dii (aip. IH). Siinililor ol dp Spirilu Scriptura; rcgulaiii in hoc loco rollccfu repcriuntur,
sancto cst scnlif!nduiii,quo(l vilani liabcat in scmct- nunquid sic in cadtini dcitafc Trinifalis polcsf ad-
ipso, procodens a Patre ct Filio, co.ctornus ct con- vcrsus Scripluras referri, ut Ires sapicntias, aul Irca
subslanlialisPalri ct Filio.EtubicunqucinScriplura virlufcs, aut trcs imagines, aut trcs substanlias, aul
sancta lcgitur solus Dcus, non dc una qiialihct trcs claritatcs, aut trcs plcnifudincs dlviiiitatis,vt-l
pcrsona in sancta Triiiilalc iiitcllifrondum cst, scd ca;fcra hujusniodi pluralifcr Ariunianitaruiii moi-c
do lola sancta Trinitalc, qua; rriiii.dilcr opcralur dicanius ? Absit. Sicut fu, Osi, jam in a-fafc prolixa,
omiiia qua^cumiuc ojicranda cssc judicat. Qua; san- quin pcr rudimcnfa in synodo Sirniicnsi cafholicc,
cla Trinitas cst unus, solus, Lcatus, polcns, invi- aucfor fuisli ubi fidcm tuam.quain in Nica;acon-
:

sibilis, ct vcrus Dcus, quia una potcntia cst lo- scripscras, irrifam fecisli dum rcgia; potcstuti famu-
tius sanct.-c Trinitalis. Ncquc cnim, quia ipse Fi- laris.Pra;torca qui morli csscs pcrquam vicinus, sic
lius alihi loqucns vocc sapicnli;c, ipsc ost cnim inlaqucum voraginis barafri incidisti,ut cxcidcrcs
sapicntia Dci qua; ait : Gyrum cwli circuivi sola r. tanquam mortuus a cordc, ut diccrcs:Quis ignoret
{Eccli. XXIV, 8), scparavit a se Patrcni, quanto Patrcm majorcm cssc honorc, dignitatc, clarilate,
509 inagis orgo non cst nccessc ul tantummodo de 5flO ct raajcstatc? quasi dua; vel ccrte Ircs essent
Patrc pr.-ctcr rilium vcl Spiritum sanclum intclliga- clarifafcs, aut majcstatcs, in singulis his pcrsonis
tur (]uod dictum cf\.:S(>lii.<! Iiabcl iinniortalilalctii,ct Patris ct Filii et Spiritus sancti, quod absit. Nam
lucem liabit(itinacre.s.sil)ileni{l Tim.\i, iO, cup. 20)? si hajc corum sic so blaspbcmia ita.ut aiunt.habcref
Et Spiritus saiictus, qui in Scripturis lcgilur donum quare ctiam non trcs dcos plurali numero nuncu-
Dei, vel paracletus, vel charitas Dei,in cadem uni- pant, ac publica vocc circa proprias vel divcrsas
iate substantia! ct ."cqualitatc cum Palrc ct Filio subslanlias suas polliccntur? quod absit,dum pcr-
consistit. Sivc onim sit unilas anihorum, sivc san- fccfc unifum nomcn divinitatis,mulfifaric quamvis
ctitas, sivc charitas, sivc idco unilas quia charitas, dietum, unilor in Trinifalc consistaf. » Et sanctus
et idco charilas quia sanctitas, ncquaquam minor Ambrosius in sccundo ac lcrtio libro de Spiritu
cst illis in allquo cx qiiilius proccdit. Et ha;c est sancto, cx Scripfurarum auctorltate manifcslc de-
summa charitas, qua gcnitus agigncnfc diligatur, monstraf, sicut dcvotus lcctor facile invenire valc-
gcnitorcmquc suum diligat, ct idco non amplius bit.quia Palcr ct Filius ct Spiritus una esl virtus,
quam tria suiit unus diligons euin, qui dc illo csl
: et unum cst consilium Patris et Filii ct Spirifus
;

et unus diligcns cum, a quo cst ct ipsc dilcctio, C sancfi, ef una vifa Patcr ct Filius cl Spirifus san-
;

dc qiia diciliir qmnDcuscliari/ase.it. Etha-c sumnia ctus, et crcator omnium Pulcr ct Filius ct Spiritus
et inclTahilis Trinitas, non unius Dci dici dcbct, scd sanctus, ct unum rcgnum I^afris el Filii ct Spiritus
unus Dcus {cap. 21). El ista charitas non lcnctur sancti, ct una volunfas Palris et Filii et Spirilue
nisi in unilate Ecclcsia; Christi, ncc illain halicnt sancti, ct una visio, una prxccptio, at(|uc una nia-
qui sc dividunt ah unitale cathulic.T pacis. > Ha^c dc jcstas, et omnipotcntia, nc una sanctitas Patris cl
catholicorum Palrum dictis ab Alcuino in unum col. Filii cf Spiritus .«ancfi. Elcnim sirul scriplum csf

lecta posuinuis. Sane uti oninem scrupulumulcnlcs Tolum spirilum suum profcrl stultui tapicns aulem :

vcrbis bcali Athannsii lcgenllbus Ad- amputemus: • diffcrt el rcserml in posterum [Prov. xxix, 1 1) ; ut ple-
huc, inquit, brcvitcr dilticidabo, niulliraric appro- nius suani stultitiam Gufhcscalcus osfcndcrct,nihil
bans liDC unilatis nomcn cssc Vf'ri.~siniiini Triiiilatis, vuluit rescrvare, quin tufuni spirituin slullili.T sua-
qu:c laincn rcfcralurad iiiiiltirariamsapiciiliaiiiDci, prorerrcl.Uudcctquasiclausulam pr<cdicti8a(^ecit:
qii.-c unitcr in Palrc ct iii 1'ilio ct Spirilu sanclo con- XIII.
de qua si significos sapientia; dcilalcm, cl
sislit, -^ Cuncta, inquicns, sic cssc ceu dixi,in duobus
••

dcitatcm sapicnlia;, nonnc ha>c ipsa est unitas sa- <• probari pot(>sl,patcnfcrnominibu3singulari8t«n-
pionli.T, qu.T cl divinilas Trinilatis? Ergo ut com- jj
• tummodo numcri.hoc cst in lucc pnritcr ct pacc.
pcndio h.cc assigncmus, sivc sapicnti.T gloria, soii • Lux ciiiin ctpax ingciiila, ct lux c". pax pcnita,
dcllas gloria\ aut summilas, aul duininatio, aul <|uin cf lux afquc pax pruccilcns, non Irc» pliira-
dignilas, nut claritas, aut m.ijcsfas, aut impcriuin, < litcr luccs aul paccs dici sinuiiturabarf4;gramnia-
ant pofcslas, aut .scmpilcrnilas nomiiiclur, nonnc « llra, iicquc tn;s natiirulifcr, ul latrat birrcsis
h.T"., multiraric quanivis sint dicfa, lamcn ad uni- •. .'\riana, ncquc pcrsunalitcr una, sicut soraniat b4B-
lam dcifatcin iiiccimpai-nbilcm Pntris cf Filii cl Spi- « n^sis Sabclliann: scd pnicul dubio lux ct pni cst
rifiis saiicli iinifcr sunt dcclariifa ? aiil pufas qiiol nafuralifcr una, ct pcrsonalilcr trina, sicuf am-
signilicafiuncs diciinturadgUiriam dcifatis,tofidcm- • plcctcns trinam cf unam fidcm. ar pcr hoc crc#
quc sint ct spocics divcrsitalis ? Absit, dum h.rc • dcns, conQtcns, colcns, cancns Irinam ct un.im
univcrsa ad unilam substanlinni dicta rcrcrantur. n luccm, cl paccm, migcstalcm, potcslatein, picla-
Nam si h.vc una afquc oadcm ipsa cst mulfiplcx €1 lcm, Iriuam cl unam dcilatcm, >• ct rcliqua qu.r
prajsaga sapicntia Patris ct Filii et Spiritus sancli, ibi esl pcrsccutus.
573 DE UNA ET NON THINA DEITATE. S74
XP. Ad quem parumper conversi loqui censui- A. et tamen non tres dii sed unus est Deus, ita l\ix
mus. Stulte, impic, crudelis, et Dei tyranne, quod Pater,lux Filius, lux Spiritus sanctus, et non trcs
non solnm sensus, sed et artis littcratura peiiilus luces vel trina lux,sed una lux est Pateret Filiusct
denegat, et tu ipse prius cum artc negas,cum artis Spiritus sanctus. Et sicut dicitur Patcr et Filius et
littera errorem non habeat, et apices sint sine cri- Spiritus sanctus trinus in personis,et unus Deus in
mine, cur prave interprctando sensum maculas potentia et deitale, ut beatus dicit Ambrosius :

prav;B intelligentia: crimine, lucem et pacem natu-

Snmmae Deus clementi^e,
ralitor unani personaliter in Deo dieens Irinam? Mundique factor iuucliin;B,
Uiuis [)otfiutialiter,
Nam de lucc tua3 impictati conlradicil Psalmisla
Triuusque personalitcr,
diccns : Apiid le csl,Uominc,funs mlx,cl in luniinc
tuo vidcbiinus tumcn {I'sal. .\.\xv, 10). « In lumiiic iiun putosl cathulice dici,sicut dcliras,lux ctpaxac
tuo, inquil lumen. Lu- deitas naturaliler una et personaliter irina. Unde
llieronymus, videbimus
rnen Patris Christus ost. In Christo Patris luminc idem in alio hymno dicit Ambrosius :

iumenSpiritumsanctumvidcbimus.ELlumen luum, Tu Triuitatis uuitas,

Chrislc, Pater est, cujus voluntutcm faciens vo- Orbom [lotentcr qui regis;
nisti illuminare occulta tenebrarum,ut in to.qui cs „ de qua non dixit, una potcntialitor,trinaque pcrso-
lux mundi, mcrcremur illud lumen ccrnerc in naliter, quia in Deo ad se, id esl essentialiter et
gratia mcntis pura;. Sic enim ait ad Philippum naturaliter.sicut Deitas et substantia,lux ct pax ct:

511 Qai vidcl mc vidct ct Patrcin nicum{Joan.\tv, vita,ac virtus, ot alia his similia dicuntur et non
9). In luminc cjus, id cst in Christo,vtdebimus lu- rclative, ac pcr hoc singularitcr profcrnntur,et non
mcn,id cst Spiritum sanctum,qui super apostolos, rccipiunl neque habcre plur;ditatcm vcl numcrum
id cstin spccie ignis illuminantis apparuit.Ei in lu- possunt. Persona; autem, quibus constat sancta et
mine luo vidcbimus lumcn,id eslaChristo illumina- inscparabilis unius dcitatis trinitas, rclative dicun-
bimur,ut ait in Evangelio:Er<(< lumen vcrum,quud tur ad invicem, otidcirco pluralitatom; id est nu-
illuminat omnci/i liomincm vcnientcm in liiinc mun- nicrum habent,qua! habcre non possunt essentialia
ditin (Joan. i, 9). » Apostolic;c quuquc scdes siq^cr- noniina 51? dcitas, pax, cL lux qu» illuminat
exalta Pctri confcssione, et Pauli ornata prKdica- oinnom hominem venientcmin huncmundum Pater
tionc, verum et ipsius traditione Ecclcsia catbolica et FiliusetSpiritus sanclus:quiasicut inseparabilis
in vigilia sacra Pentccosles, quasi hujus expositio- est substantia,id estdeitas Patriset FiliietSpirilus
nem versiculi syllabis paucis, scnsu pormaximo, sancti,ita ct inscparabilia sunt operaejusdem san-
orando mclius quam tradcndo sibi obtincre ctaliis cta; et individuaj Trinitatis.inseparabilitorquc ope-

commcnd;iro posse cognoscens, inter sacra missa- C ratum csse intcUigendum est, qnidquid a singulis
rum solcmnia dcprccari cancndo instituit, diccns pcrsonis logimus opcrari.Quamvis ccrtissimum sit,
:

<iPra;sta,qua;sumus,omnipotens cl miscricors Dcus, cssePatrem solum inpaternitatis personaqui dixit :

ul claritatis tua; super nossplcndor cffulgcat,ct lux Ilic cst Filius meus, in quo milii complaciii (Mattli.
tua; lucis corda eorum qui por gratiam luam sunt iii, 17) et Filium esse solum Filium, super quem :

renati, sancti Spiritus illustratione conlirmct. » Si illa vox sola Palris sonuit, quando in Jordanc se-

rccolis,h.Tretic;c, scriptuin Vobis (/!<i liinclis Dcum cunduni homincm bapLizatus cst idcm unigenitus
:

orictur Solju.<itili:f {Mulac.iv,2); ct itcm Quicuin Ucusqui carnem solus acccpit etSpiritumsanctum
: :

sil splendor glori,i;,ct figura substantiu' cjus^llcbr.i, solum osse,qui in specie

Patris ct Filii personaliter
3) ; cl itcm : /psc csl cnim candor tiicis uternx columbas super eumdem baptizatum asccndcntcm
Ifiap. VII, 10) ; undc ct- ipse dicit : i.go sum lux dc aqua dcsccndit, et cjuinquagcsimo die post rc-
mundi iJoan. viu, 12); et : Qiii vidcl mc, vidct ct surrcelioncm Christi ndclos in uno loco positos in
l'atrcm,quia cgo in l'uhc ct l'atcr in mc csl [Joan. linguarum igncarum visione advcnicns rcplcvit, in
XIV, 9) ; el itcm scriplum : Dcus nostcr ignis consu. quo habcnt omncs fideles remissioncm pcccatorum
mcns csl llebr. .\ii, 23), ct purgavcris gralia Doi omniuin,sivc in baptsnio, sivc in poenitcntia. IUam
oculum mcntis a iinlvcre vel alliuginc arrog;uiti;p, r\ tamon verissimc vocem qua solus loculus cst Deus
poterishancorationcuu catholicain iiiLcllcctu vidcrc. Patcr, et illam earncm qiia solus homo factus est
Et quoniam scripliiiii csl: lnvisibili,i Dci a crciitura unigcnitus I)cus,ct illam columliam in oiijus spocic
mundi pcr ca ijuir faclasunt intclUctaconspiciunlur, Spiritus sanctus supor Cliristum dcsccnilit,illas([uc
scmpitcrnaquoiiuc ejus viiiuscC divinilas(Boin.i,20), linguas igneas in (luarum visionc fidclos in uno loco
intcnde solciii,el sopara ab coaliquo mudo splcndo- posilos rcplcvil,ct in quo datur credenlibus rcinis-
rom vel culorcm si iiolcs, et cum lri;i iiiso|i;irabi]ia sio iieccatoruiu,opcra cssc totius sancta; Trinitatls,
in una creaLur;e subsLanlia viilobis,'intclligc lucoiii id osl unius Uci qui focit in ccelis ot in terra visibi-

et p;icotn, sieuLct iii ;irlo giviniiiialica singularis mi- lia et iiivisibilia,vorissiinc crodcndum est. Dc paco
incri esse,ita ct scnsu inlclligc uu;iiii el non trinain siiiuldem.undc h;orcticc quasi saplcntcr el conclu-
esselucem ac pacem,omnium (lua; sunl crcaloreiu, sive uua cuiii luee pr;cdicarc te j;ietas, el revcra
Patrcm ct Filium ot Spiritum sancLum. Quiu sicut perniciosissimc blasiihemas,dlcens : Pax ingcnlttt,el
Deus Pali^r.Dciis l^ihus, Dcus cl Spirilus saiictus. pax gcnita,ol pax pruccdens, ii;iluiiditcr una, por-
575 IllNCMAIU [IIIKMENSI? AHCIIIKPISCOPI. 376
sonalitfr Irina, siciil Hupra ilixisti tlc ilcilal('. Sufli- A. •'"' 'lc Dci Filiit evanpelipta dixissp, ait <lo Joanno
cori! potcrant f|niljus sullicit qua; lutiusdc oninibus Baptista : Non cral ittc lux,scd ut tcslhnoniuin fier-
quansubstantialilor dcDco flicunturcx calholieornra liibcrctdclumine.Erat luxvcra,qu,Tilliiniinaloiiincin
verliis supra ostniulimus. Sed nc dicas, quia in his homincm vniicntcm in linnc mundum (Jor/n.i, «.'.').
duobus noiiiiniliusnos concluscris,ot in rospoiisione Krgo quia Dous lux ost, lux aiitcin vcra ost Dci Fi-
defocoriinus.juxla iirovorbiuni aiitii|uuni,til)i mai.n liiis, sincdubio Deus vorus cst Dii Filius.Habos it

arboris nodo fortissimum cunoum opptinimus, au- alibi qiiin Dcus lux est Poputits qui scdcbat iii tcne-
:

ctoritate sancli Ambrosii, ct ipsam vcritalis ralio- bris et timhra morlisjucem vidit magnam (Isa. ix,
noin.Vcritas quippc loquiturpcr Ambrosium, dicil 2).Quid autcm hoc cvidontiu- quod ait Quoniam :

et pcr Aposloliiin : Ipsc csf juix noslra (l.plies.]i,i'i) ;

apud te csl fnns vit:r,ct in liiminc tuo vidcliiiiius lii-

ot : Dciis liix csl (/ Joan. i, 5).0iiid oiyo aliuri da- mcnl ll'sal. xxxv, 10.) Iluc (^st, quod apud to ost,

tiir intclligi, nisi (|iiia ipsum pax et lux quod

sil Dciis omnipolcns l'utcr,qui fons vit;p os, in luiiiiiic
Deus cst? Noquecniin illa naturasimplexqua; Deus tuo Filio videbimus lumon.Vidcbiiiius lunicn Spiri-
cst,aliud in sc habcro potest nisi quod ipsacst, cui tus sancti, sicut ipso Dominus ostondit, diccns :

hoc csl scirc,quod posso, hoc cst possc, quod cssc Acci/'itc Spirituiii sanclum IJoan. xx, 22), cl alibi :

ct niisso.Undc ct hoc paois ct lucis pivooclsum vo- ri 11 virtus cxicliat de ro.lpsiiin aulcm Palrom <|uiil
cahulum snncl.-o Trinitali convonicntissimc coapla- dubilct luccm osso, cum lcotum sit de Filio oju»,
tur :niiniruiii qnod cx tribus littoris constat.ct plu- quia splcndor sit lucis ajlcrBn? i llchr. i, .'<;. CujuB
ralitatis numcrum sicut Dcus ignorat. Cum cnim enim nisi Patris splcndor ost Filius, qui cl cura
dicimus pax,lux,pcr treslitteras tresin Deos pcrso- Patrc scmpor cst, ncc dissimili scd cadcm clai-ilut4>

n» intclligiintiir,ct quia pax,sicut noc lux,numorum pra-fulf^ot? Et Isaiassignificatnon eoliim luc<»m,sc(|

pluralcni iion rccipit,])cr singularcni niimcruTi sub- ctiam ignem csso Spiritum sanelum.diceiis: B/ rWl
stantia, irl ost doilas ipsins Doi acripilur, sicut lux Israrl in ignem {Isa. x, 17). Ilaquo pruphot.r
sanctiis .\iiibrosius inprimo libro dc S|iiritu sancto, eiim ignem ardcntcm dixcrunl; quia in tribus
513 rapite duodecimo dicit:« Unapax, unagralia islis goncribus propensius majcslalein diviniUlis
Patris ct Filii cl Spiritus sancli. Doniquc scrijitum advortimus : quoniam ct sanctilicarc divininiUlin,
ost Gratia vohis et pax a Dco Patre noslro cl Do-
: ct illuminarc lucis ct ignis ost proprium : ol
mino Jrsii Clirislo (Gat. i, 3). Kccc habes qiiia in specie ignis oxprimi vcl vidcri divin.T 51 t
Patris ct Filii una gralia ost, ct Patris ot Filii una cst consuetudinis : Dfus eniin esf iffnit conm-
pax cst. Sed ot gratia et pax fruclus cst Spiritus, mens, sicut Moyses dicit {Deul. iv, ZA\. « Eccc
sicut ipsc .'Vpostolns docnil.diccns Friicius autcm : habcs quia Paterel Filius cl Spirilus sanctus non
Spiriiiis clHirilas gaudiiim, pax, paticnlia Gal. v, ^ pcrsonalitcr trina, sed naturalitor ct cssonlialitor
22). F.lbona pax ct nocossaria, ut ncmo ad dispu- una pax, una lux cst. Unde sicul ct de dcilalc, ac
tationum turbotur inccrtnm (al.. inccrtis), ncquo de omnibus qua; dc Deo 8ul>slunlialilcr dicunlur,
passionum corporalium tompostato quatialur sod : reviclus es mondax.Golhcsciilce, quia non plurali-
in simplicitato fidoi ct tranquillitatc mcnlis quiotus lor scd .singularilcr dc singulis sicut cl dc tribus
circa Dci cultum pcrscvcrct alToctus. » Et post pcrsonis debcnt encrri^fap.K^.Sicut ct sanclus Au-
pauca " Si igitur una pax.una gratia, una cliari-
: guslinus in libro quinlo dc Trinitnlc dicil, ol luo
tas,una communicntio est Patris ol Filii ct Spirilus mondncio conlradicil • Illud, inquions, pr.Tcipu»
:

sancti, una cortc opcratio cst, ct ubi una oporatio tencudum cst,qiiidquid a sodicilur pra-slanlissima
cst, utique non potost virlus ossc divisa, di.-scrola Ula ct divina subliinilas, subslnntialitor dici, laii-
substantia.Numquomodooperationiscjusilcmgratin tnmquo vim essc cjusdcm subslantim in Patro cl
Cdnvoniret^^Kt capite dociino tertio : " Quis igilur Filio el Spirilu sancto, ul quidqiiid
' '
s ad

unitatom scpararc audcat noniinis,cum oporationis scipsos dicilur,non pluralilcr in suii Mpu-
vidcat unitalcin?Scd (|ui(lorgounitalom noniinisar- larilor nccipiulur. •> Quod aulcin ad uliijuid, non
gumcntisastruo.cum diviiKc voris evidons tesliino- substanliulilor, sod rclalivc ac per hoc pluralilor
ninm sit. Unum nomen cst Palris ct FiliictSpiritus [) dicilur. Plura dcniquc horum,scd ol aliorum orlho-
sancti.Scriplnm cst oniin : llr,liapli^alcgcntcsiiino- doxorum poluissomus fioncro toslimonia, quir in
niiiie 1'atris ct Filii ct Spiritiis Siiiiclijlnllli. xxviii, siiis locis leclor potoril invoiiiro : scd scimus quo-
l'.i1. /»i noiiiiiic (lixit, nou in iioniinibiis : non crgo iiinm qunnlnciinquc posiiorimus, .rinulnrum invi-
aliud noincn Patris, aliud nomcn Filii.nliiid noinon dinin cl notboscalci pcrlidinm, cl si pcr ralioncra ol
Spiritus sancti,quia unus Dcus non plurn noinina, auclorilalcm supcrnro, non lamon penitus sodare
quin non duo dii, nec trcsdii. El ut iiporirol qiiin valobimiis. QuoiiropU-r adbil>cinus oliam illi «l-
unn divinilas, una ini^jcstas csl,<|uia iinum nomon crum NicTnum concilium, in quo cum Ario «squi-
Putris ot Filii ct Spiriltis saurli, n cl roliqiia. El pos illius i' licct vor'
capilc dcrimo r|iinrlo : " Dous oniin liix osl, siciil rli-lcslcliir •[ iir. Ciijii-

dixil Jdunncs, i|uia*/)<-nj lii.r cst, cl lcnchr.r in co liibilis confossio, cl irrcfragabilisconsUtutio li.iim-
non siint utir {Joan. i, .'iVLiix autom el lilius, ipiia nuin Jesuni Chrisluin nalum e\ Palrc
iioslriiin
vUa erat titx hominum {Joan.\, 4).El ut ostcndcrot unigcnilum.hoc ost cx subslanlia Patris, ttcum dc
377 DE UNA ET NUX TlllNA DEITATE. S78
Deo, lumen do himine, cl, non dno himina, adeo ^. essenfi.T sivc deitatis rafioncm, frinifafem vero se-
crodi et confltcri ciim Spiritu sanclo unum lumen cuudumsiibsistentiassivopcrsonas.uHabefuraufera
perdocuit,ut sccus sententicsab Ecclesia cathoHca quiddain dc fribus luminibus, sed non eo sensu quo
«nalhematizandos decreverit. Et de his contra eum Gothescalcus dicit, in professione synodo porrecta
istadu;ta sufficiant nunc dc aliis ejusdictis ad nar-
: Macarii hajrcfici et .\ntiocheni cpiscopi.qiii dc dua-
i-ationis ordinem redeamus. hi alia etiam compi- busvolunlatibnsetopcrationibusinunodominoJesu
latione sua, in qua plura testimonia ex nomine Christononsensit catholioc.et orfhodoxorum dicfa
catholicorum lalso ponit, et nomina librorum ex falsasse convictus et degradatus est, post alia pr»-
quibus illasumpseritpenitustacet, et qufedarji quaj missa hoc modo (synod. vi act. 8) Trinifatem :

nobis nota sunt ibidem contra se pervcrse morc perfecta gloria, et impcrio, ct consilio non divisam,
Kuo intcrprctans intorponit, qu.-n a se dicta fortiter unam deifafcm et dominationem. Nihil enim sorvile
ut sibi videlur astruunt, fortiler vero et catholice in Trinilalom vel subjcctum ot iutroducfitium,tan-
destruunt : ponit etiam ibidem testimonium dc quam prius quidem non cxstitissef.posf vero intro-
epislola Pctri Nicomediensis episcopi, quam in missum.NcqueenimdefuitFilius Patri, neque Filio
sexta synodo ne damnaretur porrexit, in qua trinum Spiritus,sed inconvertibilis semper el consubstan-
lutnen fuisse positum, et ab episcopis approbatum „ tialis sancta TrinifasDeusnostcr.Deum vcrum cum
in eadem syuodo jactat. Nescicns saBpc idioma lin- dico, uno luinine illustror. Et tribus quidem secun-
guce, in interpretatione qua; fit verbo ex vcrbo, du- dum prcprietatessive substantias.ctpersonas : uno
bilationem vol intelligentifo difficultatem atferre, vero secnndum essentia; rationem, id est deitatis.
sicut ct boatus Augustinus mauifeste dcmonstrat, Dividitur quippe indivisibilitcr, ut ita dicam.et
et in synodo sffipe aliqua, quas non adeo ad rem conjungitur divisibiliter.Unum nempe in tribiis ipsa
pertincnt, propter plurimas occupationes, dum mnl- deifas, et ipsa tria unum in quibus deitas, sive ut
torum vcrba et scnlentia; intercedunt, nceessario expressius dicatur, qu;c cst deitas; et neque ipsam
niinus discussa pr;ctoriri solere, maxime illa de unitatein confusionem operemur,nequeipsam divi-
quibus specialiter non agitur ratio, et phis slatu sioneiii alienafionem.).
Et hinc sanctus Augustiniis
nutantium intendilur a synodo consuli, quam de- in libro septimo (cap. 3) de Trinitate « Lunien :

joctioni fraternaj incumbi.Unde Leo,ut de pluribus Pater, lumen Filius.lumen Spiritus sanctus,
simut
unum profcramusexemplum,ad Flaviannm scriliit, aufem non tria lumina,sod unum lumen..i Ef bea-
dicous {epist. 12) " ^hror tam absurdam tamque
: tusAnibrosius sanctara Trinilatem unius deitatis,
5 85 perfidam ejus, quin Eutychotis, professionem non 546 socundum Gofhcscalci pervcrsitatcm, sed
nullajudicantium increpatione reprehensam, et ser- secundum (idei catholica; univcrsalem credulitatein
monem nimis insipienteni, nimisque blasphcmum C atque confessioncm, unam luccm catholice crcdi et
ita omissum, quasi nihil quod olfenderet essct au- dici demonstrat in hymno vcspertinali, qucm
Go-
dilum, cuintam impie duarum naturaruin ante in- thescalcusab!psisrudimenlisinfantia5,inmonacho-
carnationom, unigenilus Dei Filius fuisse dtcatur, rummonastorio,inquosecundum regulam oblatus
quam postquam Verbum caro factum est
nefarie, et tonsus exstitit.et usque ad aifatem adultam man-
naturaineosingularis asscritur, quodEutychcs ideo sit,cum monachis labiis cccinif, sed sonsum ojus
vel rectc vel tolerabilitcrajstimat dictum, quia nulla porciperc cordc non potuit,quoniam in in;ilivolain
vestra est sententia coufulatuni. » Ef cum hsoc ita aniinam non introivit sapienfia, nec haliitavitin cor-
se habeant, nocossarium taiiion duximns, Gothes- pore subdito peccatis. Cujiis hymni inifiuiii osf :

calcum non verum dixi.sse patonter ostendcre. Non liix be;ifa Trinitas, et prinoipalis uuif;ts,
cnini in omiii libello satisfactionis Pctri Nicomc- J;iiii sol recedil igneus, infunde liimcn conlibus.
diensis episcopi de Irino luminequidquamlTabetur,
Tandcm hac schedula completis suis in Deum bla-
sed unitas deitasin eo manifestissimc ct catholice
sphcmiis, Gofhescalcus in vitupcrationem ipsius
demonstratiir, qui ita incipit [synodi vi aci. 18, sub
Domini sacerdofum,ut scienliaet mcritis illi impa-
finem) Crcdo in unum Doum palrcm omnipoten-
:
u
res nosccremur, ac pcr hoc indigni s;icerdotio nota-
fom, factorcm cccli ct terr;c, visibiliuni omniuin et
D rcmur,nobis noto ct sibi consucfudin;irio bhisphe-
invisibilimn.Etinunumdominum Jcsum Christum,
Filium Dei unigenitum.qui ex Patre natus estantc
niiaruin sigillo, post solifum suum Amen, verba
poneiis bcafi Grcgorii, quatenus cjus derogationes
omnia sa;cula, lumen dc luminc, Deiim verum de
in nos jaculafo;, qui siia dogmata oxsccramur,
Deo vero, natum uoii factum, por quoin omnia facla
m;ijoris habcrcntur virtutis, subscribcndo signavit
Bunt. Et in Spiritum sanotuin, Dominum et vivili-
dicens :
calorom.ex Patro procedeiitcm,cum Patro et Filio
coadoranduin et conglorificandum,Trinitatem con- XIV.
eubstantialem, unam
deitatem, cssentiain, virtu- -f " Virtiilibns plenus invifus
;id rcgimcn veniat,
fomquc ct potestafcm, dominatioiiom, Dcum iinuiu, " virfiitibus vacuus nec coacfus accedat. »
(juemcuuisingularilcrcnNtoniplafur, sensu diviib^n- xp. (Juas sentenlias beati Gregorii, ut a sancto
to qu,Tiudivisasiiiif,uiiitafoiii iutrinifato, friiiitatom
Siiirifu promulgatas, rcvercntcr suscipimus, scd
in unifuteudorandaju : unilalom quidem secunduiu malo voto a Gothescalco prolafas non rovcremur
;
579 lllNC.MAIU ItliEMliNSIS AUCIHtlM.SCOl'!. 580
t|',i:a niin Gothescalciis h.TrelicuSjSorl sicul scriptum A constituli.cl ad Iransacla non respicimus, ct ad ca
esl :Si)iritatis Uoino jndicat oninia,ipse aiitctn a Nam qui imper-
qua; rcstaiit transire rcstinamus.
nemiiie judicalur (/ Cor. ii, i5). Id ost, ut beaUis feclorum dcsidcria dignanlcr inflammal, h.Tc quo-
Aiimislimis homine, scd a sola ipsa
ilicit, a nnllo dammodo ad porfoctioncm roboral per JcBum Chri-
lcf,'e, seciindiim f|u.im omnia. Quoniam cl
jiiilicat stum Dominum noslrum.qui ciim co vivit et regnat
ilhid vorissimc iliclum csl Oportcl nos omncs c.rlii-
: Deus in unitatc Spiritus sancti, per oinnia sscula
bcri ante trihunal Clirisli (// Cor. v, iO). Oniniaergo s.fculorum, Amcn.Et quoniam idcm Gothcscalcua
judicat, quia supcr omnia esl, quando cum Dco jiliircs schedulas blasphcmiarum suarum compila-
esl. Cuni illo anlnm esl,(iuando purissimc intcliiKit, vil,ad quas omncs propter mullasoccupationcs no-
ct tuta charilalc quoil inlclhgit diiigit. Ita ptiain his longum rospundiTC fuil.de his scribendum lun-
quaiiliim potcsl lcx i|)sa ctiam ipsc (it, sccundum luminodo vidimus.de quibus quusdam scaiidalizari
qiiam judicat omnia.Dc ipia jiidicaro nullus potcst, diiliciinus. Scripsil enim intcr alia, in quadam nie-

pr;cserlimncmo illorum, ile quihus itcm hcalus Au- niarum suarum sohcdula :

gustinus dicit Quia multi non solum in calholica,

: <<

XV.
scil in divorsis h.Ticsilius.si aliqiia ingrucnle persc-

cutiono, trailaiit ad llaiiinias luihisciim cnrpus suum ,

-|- " Siquidcm indcdicilur in Deo persona, quod
pro lide quain pariter conlitentur, tanion quia sopa- « por se sit una. Quaproptor cum Doi natura nihil

rali hiEC agunt, non sulfcrcntcs invicem in dilcc- » (luam g.'.-noralis,comniuni8,atquc univcr-
aliinl sil

ctionc,neque studenles scrvarc unilatem spirilusin « salis omnium

trium subslantia; ct unaquo-quc in
viiiculo pacis, charilatom uliquc non hahendo, « Trinilate pcrsona nihil sil aliud qiiam propria,
etiaiii cum illis ainnihus quro nihil ois prosunt, « spccialis,p|in(Iividua singuloruui substanlia ct esi

ad a^tcrnam saliiloin pcrvenirc non possunl, quia « sentia.patcfactaost, Deo gralias, lucc clariu.s intfr

pr.-ctor unitatcm ct qui facit miracula nihil cst. " unam Doi naluram porsonas dilTerenlia
cl trcs :

Pra;tcr unitatcni crant magi Pharaonis, et facic- » covidclicet.quod in naturadenionstratur oinnium

hant similia Moysi. Et discipnli glorianlcs dixerunt « trium substanlialis gcncralit.xs, cnmmunilas, uni-
Domino : Eccein nominc tiio ctiain n'jbi.s dwmouia « vcrsalitas, unitos; al in pcrsonis dcclaratur indi-
fiilijvcta siDit (I.uc. X, 17). IJono qiiidom confcssi vidua singulorum specialitas atijue proprictas, el
siiiit, iloliilcriiiit honorcm nomini Chrisli; ct tamon « ita his quoque consequentcr nianifislplur Trini-
qnod ail cis : SiilHc in lioc ai7 gloriari qtiin « tas, ct sicut supcrius una scilicct natura, sic elin
dxmoiiia vobii subjccta sunt : sid gaudcfc (juia u his trina dcitas. >>

noinina vesli-a .icripla suiit in ccclo {Luc. x, 20). xp. Quo contra bcatusAugustinus, quod cl supra
Pctrus d.Tmonia cxcluilil.ncsoio qu.-c aniciila vidua. C posuimus, in libro vii dc Trinitale dicil " Noc sic. :

ncscio quis Immo qualiscunquo laicus, haheiischa- inquions, Trinilatem dicimus 51 M trcs [lorsonas
ritatem tencns inlcgrilatcm fidei, non facit hoc. vel subsistentias.unam pssentiam ot unum Deum,

Pctrus in corpore oculus cst, illc in corporc digitus tamiuam ex una matcria tria qufdam subsislant,
cst, in co tamnn corporo quo Pelru?, ct si
est in ctiamsi quidquid illud pst in his tribus cxplicatum
minus v.alet digitus quam oculus, non cst tamen sil, non cnim aliquid aliud ejus csspnti.i; cst prx-
pra;cisus a corporc. Mdius
digilum ct csse ost cssc ter istain Trinitalom.Tampn tres pcrsonas ejusdcm
in corporo, quaiii cssc oculum etovclli dccorpore.» cssenti.T, vel trcs personas un.im cssontiam dici-
Dco gralias,(pi.ilescunqup sacerdotes et in Ecclc- mus, aulcm pcrsonas cx cadcm psscntia non
tres
siastico rcgimine positi.catholicam lidem servanles dicimns, quasialiud ibi sit quod csscntia pst, aliud
quo cvulsus ost Gothescal-
in Cbrisli corporc, dc quod pcrson.T, sicut trcs slatuas cx codpin auni
cus, non usquoquaqup virtutihus, vacui manemus; possumus diccrc aliud cnim illic cst osseaunim,
:

quia, ut idcm hoalus Aiigustinus dicit, virtus pst aliud essc slatuas. Et cum dicunlur trcs homine»
vel recta vel porfecla ralio. Et h.TC est vere per- una nalura, vpI tres homincs cjusdem nalur.r, po»-
fccta virtus, ralio porvenicns ad linem snum.quam sunt ctiam dici tres hominescx cndcni natura, quia
boata vita conscqiiitur. Ipsa autem visio intelleclus n px cadem nalura ct alii talcs homincs possunt cxi-
ost ille qui in unima psl, aspoclus nnimn? ratio pst. stcre. In alia vom psspnlia Trinitatis, nullo modo
"

Scd (juia non soquitur iil omiiis qiii aspicil vidoat alia qundihpt pi'rs(ma ex ci ulia potcstcxi-
aspcctus rpclus atqiie pcrfcclus is esl iiiicm visio slore. Non cnim major • i',iUt et Filius
scqualur, ot virlus vocaliir. (Juam cl si pcrrpclc simul,qimm solus 1'atcr aut Kitius : sod tros siniul
nccdum adcpti suinus, qiiia nccdum culmcn pcr- illo subsislcnti.T;,sivp pcrson.T,si ita diccnda; sunl,
fcctionis atlingimus, intamcn Dci quotidic
via a-i|ualc8 sunt singulis.quod animalis honio non pcr-
sancli dcsiderii gressus ponere dcsudamus. Qun- cipit. " Et in scrmone Irigcsimo scxlo Evanpclii
proptor, ut bcnlus dieil (irogorius, consolalur nos Joannis : .. Trinilns unus Dcus.Trinit.-isuna cst»tcr-
Vcrilas, qu.T pcr 1'salmislaiii dicil : Imprrfrctum nitas, unn polcstas, una majostas. Quid prpo trcs?
meuin viderunt oculi tui rt in libro tuo oiiincs Si enim tres ait. oporlot dicas quid tros? Bpspon-
scribcnlur (/'.«//. rAxxviii, 16). Non omnino crit dco, Palcr pt Filius ct Spirilus sanctus. Id cnim
pobis noxia nostra imperfeclio, si in Dei itincro quod Potcr in sc cst Deus cst, quod ad Filium csl
381 DE UNA ET NON TIIINA DEITATE. 582
Pater est : qiiod Filius ad se ipsum Deus est,quod A ter sed relativc dicitur. Undc et Bootius, ac si
ad Palrcm cst,Filius.ost." Et post paululum:»' Quia bcaluin Auguslinum cvponens,in libro ad Joannom
illa diviuitas est, est ibi aliquid incffabile, iiuod llomanum diaconum, postea autem cpiscopum.di-
vcrbis cxpb'cari non possit, ut ct numcrus sit, ct cit « Intelligamus Patrcm ct Filium ac Spiritum
:

numerus non sit.Vidclc cnim.si non quasi apparct sanctum non dc ipsa divinitatc subslantialiterdici,
numerus Pater et Filius ct Spirilus sanctus Trini- sod alio quodam modo.Si onim substantialiter pra;-
tas. Si trcs, quid tres deficit numerus. Ita Oeus
'? dicarctur,et dc singulis et deomnibus singulariter
numerus rccedit a numoro, nec capitur numero : diceretur,ha3c vero adaliquid dicimanifcstumest.»
quia trcs sunt lanquam numcrus, si qua^ris ipiid Et paulo post : .< Trinitas quidcm in pcrsonarum
tres? non est nuuiorus.Undc dictum cst Magnus : pliiralitate consistit,unitas vero in substanti;e sim-
DomiiDis Deus noslcr, cl nxujna virlus fjus, cl sa- plicitate. )) Et item non pertinet
: « Trinitas igitiir
pienfix ejus non est numcrtis {Psal. cxlvi, 5). » Et ad substantiam quod fit ncquc Patcr, ncquc Fi-
;

ilcm post paululum solum numerum iusi-

: « IIoc lius,ncquc Spiritus sanctus,nequc Trinitas,de Deo
niiat quod ad invicem sunt, non quod a se sunt. » substantialiter pra^dicctur,sed ut dictum cst ad ali-
Ex his vcrbis Ijcati Augustini demonstratur contra quid;Deus vero, vcrilas, justitia, bonitas, omnipo-
catholicam fidcm diccrc Gothcscalcus, ut solet, tri- -n tens, substantia, immutaliilitas, virtus,s'apientia,et
nam hoc etiam ex his
pra>dicaiis dcilatcm. Et in quidquid hujusmodi excogitari potcst,substantiali-
vcrbis sancti Augustini malc dogmatizarc proba- ter de divinitate dicuntur. » Et ilem idem in libro de
tur, quod in cadom sua compilalione subsequitur, Trinitatc : « Substantia continet unilatem, relatio
dicciis : nniltiplicat Trinitatem. » (Juaproptcr si forent, ut
moiititur Gothcscalcus, in sancta Trinitato tria no-
XVI.
mina naturalia ut personalia,csset in sanctaTrini-
-fx Illudetiam palct.ct absquo nubiloclaret.quod tate trina natura, id esl trina deitas, et unicuique
« nomina pcrsonalia non sunt ullo modo relativa, uaturaj proprium nomcn, sicut et unicuique per-
« sed potius essontialia,sivc substantialia,sicutsunt sona; qu;cdam proprietas sua in una eademque hac
« ct naturalia.IIoc taracn intersc tanlummododiirc- communi sancl.-e Trinitati dcitatis natura.Patri vi-
« runt.quod nomina naluralia totis tribiispersonis delicot,quia ab alionon est, ac perhoc solus est in
« a^qualitcr sunt communia, sive genoralia at pcr- : patcrnitatis pcrsona, non solus in dcitatis essentia.
« sonalia singulis lantummodo personis probantur Unigenilo vero Filio Dei proprium est, quodex solo,
« esse propria, sivc spccialia.Quemadmodum, vcrbi id cst Patre consubstantialiter ctcoessentialiterso-
« gralia, cum dicitur Dci natura, totius Trinitatis lus est genitus : et in hoc persona; sua! proprietas,
11 dicilur communis cognoscitur esscntia:eum vero C ut solus sit in Filii persona,et non solus in dcitatis
« diciturpcrsona,nonnisi unius exTrinilatespecialis substantia. Spiritui sanclo est proprium, quod cx
« dignoscitur essc substantia.Reveraenim naturale Patrc et Filio ffiqualiter proccdit, ct est amborum
« nomen Dci,quando gencraliter ponitur, totastres Spiritus,ejusdemque substantise et aiternitatis cum
« pariter complcctilur porsonas,personale vero so- Palre et Filio.Si, inquam, tria in sancta 5^0 Tri-
« lummodo singulas. » nitate forent naturalia nomina, tres utique ossent
5S9 Rcpclanuis singula,el distinctc ac viri-
XI'. natur;c, et trina deitas cssct,sicut mendaciterlabo-
tim respondeamus calholicorum dictis et sonsibus, rat Gothcscalcus astrucrc ut triua sit pcrsonaliter,
liisexsccrandisblasphemiis:i. Claret,inquit,quod no- ac per hoc tresdii esscnt cui falsilati a diabolo, :

inina pcrsonalia non sunt ullo modo relativa, sed qui primis hominibus dixit:Eritis sicut dii,perGo-
potius esscntialia, sivc substantialia, sicut sunt et thescalcum prolata3 contradicit Dominus dicens :

naturalia. » .\d qu.n ii'lcrrogamus eum, qu;e suiit l)a]Hi'^iile omncs gcnlcs in nominc Pulris, ct Filii, ct

iii sancla Trinitatc nomina pcrsonalia. Si dixcrit, Spirilu.s sancli {Maltli. xxviii, 19). Uiidc Alhanasius
quia aliud non habet quid dicat, Patcr ct Filius ct in libro piimo de fide:» Qui, inquit, in nomine di-
Spiritus sanctus, dicentcm qiiod nomina personalia xit,evidentcr unam deitatemin Trinitate consistere
non sunlrclaliva, sod naluralia, mcntii-i comprobat n dcclaravit,et quod prosecutus est, Patris ct Filii et
sanctus Augustinus in multis locis.tum in qiiiiito et Spiritussancti,persingulanoniinasiiigul;ispcrsona3
septimo libro de Triuilatc (lih. \-,cap.^), in quibiis incsse distinxit.In qua scntcntia, qiiod ct uiiiiis iJci
ostcndit nomiiia natiiralia inDco ad so,id cst
qiiiid nomon sit Palcr ct l''ilius ct Spiritiissanclus.elcu-
substantialitcr iiiciintur,nomina vcro personaliaad tholiccutcatholicissimuspcrsingula nomina singu-
aliquid, id cst rclative dicuntur, sicut Patcr ad Fi- las personas incsse distinxit,quoniam alia est per-
lium, Filiusad Patrcm, ctSpiritussanctusad Patrcm sona Patris, alia Filii, alia Spirilus sancti, cum non
ct Filium.iiuorumest Spiritus sanctus. Et illud praj- sit aliud Palcr,aliud Filius, aliud Spiritus sanctus,
cipiic teiiciiduiii csse conlirmat, iil (|iiidi|iiid ad so scd iil ipsiim sil Pater qiiod Filiiis ct ([iiod S|iiritus
dicitur |)r.Tjtantissiiiia iila el diviiia sublimitas,sub- saiu-tus,non autom idem ipse sit Patcr,qui Filius,
stautialitcr dici.ct quidquid dcsingulisad sc ipsos ct qiii Spiritus sanctus, sicut beatus Ambrosius in
dicitur, non pluraliter iu summa, scd singulariter libro primo {cfip. 1) dc Fide dicit : Si crgo unua
accipiatur.Quod aulcm ad aliquid, non substuntia- Deus,ununi nomen,una poleslas,una esl Trinitas ;
 m IIINCMAIII UI1I:MENS1S AUClllF.PISroi' 581
il iiicliK" Doniinus dicil : llc, Imjilixiitc (jctitcs in no- \ Doo, nf>c liimen (lc luminp.scfi jMlins l)<.-us ik- Ueo,
tiiiiic l'ittiis cl rHii el Siiiritus sinicli (HliUtli. xxviii, el Inniendc liimine, aniho (anien siiiiul el semper
10), /)( noiniiie, inquil, non in noininihus. » El hinc simul unus Deiis et unum luiiien. Sic cliuin et ilo
Alhauasius ron.sonanlcr: " In noinine,iniiiiil,
iileiii aliis appellationibus quieseciinduinsubstanliamdi-
nnn nominibus.iit nl uniim Deiim iicr inilisliiic-
in quod siniul ambo sunl dici debct
eiintur, id csl, :

Uim ilivin.e cpsenliaa nonicn oslcndcrcl, cl peiso- lioc solum dc cis dici non potesl, illud dc illo,
naruni iliscrctioncm suis dcnionslralam pro[)ricla- qiiod simulainbo non suiit,sicut Yerbum deVerbo
lihus cdoeeret. » dici non potest,quia non simul ambo Verbum,scd

Dcindc snhsccjuitur Gothescalciis « IIoc laiiicn : solus Filius. ncc iiiiago dc imagine, ncc Filius de
intersetantummododilTcrunt,quod noinina nalura- Filio, nec Paler de Palrc. » El ilcm : « Sicut cniin
lia lotis Irihns personis .eijuiditer sunl coniniunia, relative Pater ct Filius dicunliir,i(a el Spiritus san-
sive generalia : .it personalia singulis solummodo ctus ad Palrein et Filinm ipiodammodiirehitivedici-
pcrsonis prohanlnr cs?c propria, sivespecialia.» Vi- tur,quia Patris e( Filii Spiiilus es(. sed ipsa relu(io
dendumqnaniconlrariasihiipsietamcnterloquitiir, SpirKus sancli non i(a reciproealionc ciinver(i pu(c-
videlicot ut h;crosis, dc qua scriplum esl quia non ritsicut Paler el Filius. Possiimiis quippc diccre ;

valet consistorc pcdibus suis.PiuiIo supcriiis dixit, Spirilum sanctum Patris cl Filii spirilunr.scd con-
u
quod noniina pcrsonalia non sunt ullo modorelati- vcren ordinc non possumus diccre,Pa(rem Spiritus
va.sed natiiralia,et niox suhjiingit (juod nomina na- sancti, sicut dicimiis Patreni Filii, ne duo Filii in

turalia siiiit eomniuniu Trinitali etgeneralia, et per- sanc(a Trinilale a?slinien(iir. lla non possumusdi-
soiialia singulis pcrsonis sunt propria. Conlra qu,-c cerc Filiuni Spiritus sanc(i, sicu( dirimus Filium
non lalius f.erihendumccnsnimus,cuiii manifeslum Patria,nc duo Patrcs in sancta Trinilatc in(clligan-
sit quani contraria catholica; fidei^ct catholicorum tur. Dicimus itaquc Spiritum sanctuni Palris el
hoc opere plurima
vcrhis, et sihi ipsi loqiiatur, el in Filii sinc reciprocalione convcrsionis nominum rc-

sint catholicoruni lcstiinonia posi(a,qii.e illiiisralsi- lativorum. »

talein revineunt, licct ipse iis non credat,nisi ea di- Person.Tanlemetyniologiam.vel deflnidonemHoe-
xerintqua-suopravoscnsuicongruunt. Noncnim, ut tius,cum in libro contraEutychem e( Nesturium mul-
scriptum cst, rocipit stultus verba prudenlioB, nisi liplicilcrsapienlumutriusquc linguap^Gnca: vidcli-
ca dixcris qiia; vcrsantur in corde cjus. Ca;(crum cet etLatina;,scnsum indeprotuleril.lalcra noninve-
quicnnqne a dogm.ate illius dissenliunt.sinc uila re- nit sicut Gothcscalcus hic adinvcnil : <. Indc, in-
vcrenlia rcprehendit siciit in hac eadeiii coinpila-
: quicns ((/(.' una jicrsona Chrlsli), dicitur in Dco perso-
tioncrcprehcnditPaulum,quianonregnlaiitcrdixit: na, quod jier se sit una. Cum (res uniiis deilatis in
Fides, spcs, charitas, Iria h;rc major nutcm his csl C saiicta Trinilate person.TB Palcr cl Filius ct Spirilus
:

charilas (/ quia major horum

Cor. xiii, 13), dicons sanctus ad invicem non substantialiter, sedsiculcx
diccre dcbucrat, ct Priscianum denotat, assevcrans verbis beati Augustini os(endimus,rclati vc dicantur.
quia illuin h;ec regiila pnelerierit. Sed et llierony- Patcr cnim relative dieidir ad Filinm^qui ideodici-
muin, et .Viigustinuni, el Dedam, loto orc c( buc- (iir Palcr quoil habcat Filium Filius rclalivc ad :

cis inllatissiniis de quihiis sibi visuin est repre- Patrcm dicitur, quia ideo diciliir Filiusquo<i habeat
hcndit. 528 Vcrumtamen .Aiigiistinus,quem suum Pati-cm.Spiritus saneliis, lerlia in sancla Trinilalc
multoties voca(, illum pravc senlirc in hac compi- persona, qundammo<lo rclulivc dicitur, quia a Patris
lationis su.v astutia comprehendit, diccns:" Scicn- ct Filii spirilus599cst,qui a calholiris doctoribus
dumcsl quod qu;edain de Dcosubs(an(ialitcrdicun- amborum videliect Palris et Filii, charilas, sancli-
tur, ul est Deus, inagnus, oninipolcns.et quidquid tas, unilas, ac Trinitalis vinruluni dici(ur.Trini(a«
ad sc dicitur,id csl suhstantiam divinitatis signiti- Uaqiic ad personas Patris el Filii et Spirilus sancli
cantia. Qu»dam itaquo relativc dicuntur, ut Patcr refertur : unitas ad naturam a!tcrn.-c deilalis pcKi-
ad Filiuni,ct Filius ad Patrcm, et Spiritus sanctus net.Et habent singul.v in sancla Trinilalc personas
relativead Palrein et 1'iliuiii ad sc aulcm, sivePa- : aliquid propriiim.non sieulCiolhesealriisdirit.quod
ter, sivc Filius, sive Spirilus .«anelus dicidir. • Et n inde diriturjn Deo persona, qii 1 :

i(cm «Quidquidcrgoiul so diciinlur Paleret Filius,

: sed siciit .Xugustinus diril^quivT" iin-

non dicitur aller sinc aUero.id eslquidquid dicun- lilaln aliquam in sc oslcndnnl pmprielalcm. Patcr
tur quod suhstantiam poruni ostendal,anibo simul vero solus Palcr, cl Filius solus Filius, cl Spirilus
ilieuntiir. Si h;ec ita siint, jain crgo ncc Pa(er csl sanclus solus Spirilus sanclus. El Palcr hoc halM-l
Deus siiie Filio, nee FiliiisDeiis sine Palre, id cst proprium,qiio<l cx omnibus qu.T sunt solus esl,quia
non i(a dieilnr Pater Deusqnasi Filius non si( Deus, ab non est, ac per hoc solus csl in palornilalis
alio
*
nec Filius i(a diei(urDeu3<)uasi Pa(cr non si( Deus, persona, non solus in deitalis cssonlia. rnigenitus
sed ainbo simul Deuse( unus Deus. Quocircaquid- vcro Filius Oci hoc habel proprium, quod cx solo,
quid sccundum subs(an(iam vcl a!lcrni(a(emdccis id cst Palrc,consuhslanlialilc.rcl cocsscnlialilcr so-
dici potest, anibo simul sunt, quamvis de Filio di- lus genitus csl, cl in hoc persi.n.T su.t propricla?.
catur Deus dc Deo, luiiicn <Ie lumine, ambo sunt Spiri(uss.iuc(us hochabe( proprium,quod cx Patre
Dcus, atubo simul luiuon ; scd non Palcr Dcus de Filioque ajqualitcrprocedit.elcsl amborom spiritu)
 :

583 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 586

ejusdem substautic-o et aeternilatis cum Patre et A conste.t, quod inter naturam personamque diffcrre
Filio. Sed liaBC tria vere etiam tria sunt.incffaliiliter- pr;Bdiximus: quoniamnaturaest cujuslihet substan-
que tria, et essentialiter tria, habentia prnprietates tia3 speciilcata proprietas,persona vero rationabilis

suas, et ha^c tria ununi, et vere unum.etbnc unum nalura; individua subsistenlia. Non igitur, ut Go-
tres, sed non tres Patres, nec tres Tiiii, nec tres tbescalcus mendacitor adinvenit.ideo dicitur in Deo
Spiritus sancti, sed tres personaj.Unus Pater, unus persona, quod per sc sit una.Exponat enim quid ve-

Filius, unus Spiritus sanctus,ct hi tres,id est Pater lit addere,cum quod per se sit una.Et si dixcrit
dicit

ct Filius et Spiritus sanctus, unumsuntin natura, iterato, licet absurdum sit, per se una persona, ut
omnipotentia, deitate et ffiternilaic. Conrerat igitur per se sit Pater, per se Filius,per se Spiritus san-
catholici lecloris prudentia vcrba Gothescalci dicen- ctus, non stabit, quia licct Paler solus sit in pater-
tis, Inde dicitur in DuO persona quod per se sit una, nilatis persona, Filius solus sit de Patrc, id est de
verbis beati Augustini dicentis Habont singul;e in : substantiaPatrisnatus,Spiritus sanctussoIusdcPa-
sancta Trinitate personae aliquid proprium,quo in- Ire procedat et Filio,lamen relativc Pater ad Filium,
scparabili ajqualitate aliquam in so osteudunt pro- Filius ad Palrem, Spiritus sanclus, quod Patris et
prieiatem et dicat Quantuni distat ortus ab occi-
; : Filii Spirilus sit, dicitur.» Undc S.Augustinus in li-
dentc longe faciat Dominus pravum sensum Golhe- P bro sexto {cap.l) de Trinitate dicit « Non invcnitur :

scalci a catbohcis sensibus nostris,qui cum Gothe- quomodo dici possit aut Pater solus, aut Filius
scalco non dicimus inde in Deo dici personam quod solus, cum semper atque inseparabiliter et ille cum
per se sit una, sed credimus cl confiteraur cum san- Filio sit, et ille cum Patre, non ut ambo sint Pa-
cto Augustino et coeteris orthodoxis doctoribus.quia ter, aut ambo quia sempor invicem,
Filius, scd
Pater et Filius et Spiritus sancUis naluraliter unus ncutcr solus. » Quod et de Spirilu sancto senlipu-
est Deus.Inscparabilis igitur natura; unitas non po- dum est. Si dixerit Ideo dicitur in Deo persona,
:

test separabiles habere personas. Pater quidem ex quod per se sit una deitas vel substantia, vel ali-
omnibus quK sunt solus est,quod sibi proprium est quid hujusmodi, hoc catholica fides non rccipit,
et solus est in paternitatis persona, sed non per se quoniam una eademque deitas, qua; Trinitatis est
solusest in deitatisessentia.Enigenitus Dei Filiusex unitas, tota in singulis, tola esl in tribus simul
solo Patre consubstantialiter el coessentialiter solus porsonis. Quaproptcr non debucrat dicero, expo-
est genitus, et hoc est proprium sua; personrc, sed nens quare dicitur persona, per se, sed polius ad
non per se est solus et singulariter unus in deilutis se, eo sensu sicut Augustinus in libro septimo de
essentia. Spiritus sanctus ex PalreetFilio a;quali- Trinitate dicit Videlicet quia Pater et Filius et
:

ter procedit,et hoc estproprium suffi personn^.Unde Spiritus sanctus in Trinitatc relativc dicuntur pcr- :

non per se est solus ct singulariter unus in deitalis C sona vero Patris, vel Filii, vel Spirilus sancli ad
esscntia ; sed amborum, videlicet Patris ct Filii se dicitur. (( Non, inquit Augustinus in praifato
spiritus, ejusdem substantia; et a;ternitatis cum libro (lib. vii de Trin., c. G), aliud est Deo esse,
Patre et Filio, el idcirco inseparabilis est sancta Tri- aliud personam esse, sed omnino idcm. Nam esse ~
«/—
nitas etiam in personis scnsu intelligenda,quamvis ad se dicitur, persona vero relative, videlicct cum
in voce separabilia haboat nomina,quia pluralem nu- dicitur Patcr vel Filius vel Spiritus sanctus;et
nierum in natura; nominibus nullatenus rccipit. Ve- sicut substantia Patris ipsc Pater est,non quo Pater
ruin 5%3 et in hoc ostenditur personas non posse cst, sed quo est persona Patris non aliud
: ita et
dividi in sancta Trinitate,quia cujuslibet personaj quam ipse Pater est. Ad se quippc 5^1 dicitur
nomen semper ad alteram respicit personam. Si pcrsona, non ad Filium, vel ad Spiritum sanctum,
1'atrcm dicis, Filium ostendis; si Filium nominas, sicut ad se dicitur Deus, et magnus, ct bonus, et
P;itrem pncdicas ; si Spiritum sanctum appellas, juslus,otsi(piid;diudhujusmodi ; et^inemadmodum
;di('ujus esse spiritum necesse est intelligas. » Non hoc illi cst cssc, quod Dcum essc, m;ignum csse,
blasphcmat Gothescalcus, indc dicitur in
igitur, ut quod bonum esse,ita hoc illi ost cssc, quod porso-
Doo pcrsona, ([uod por sc sit una, morc suo, vidc- nam csse. Gur crgo non hajc tria simul unam per-
licet ha:reticorum more, profanas vocum novilates n sonam dicimus, sicut unam esscntiam et uuum
cxquircns. Qui, ut bcatus dicit Grcporius, dum Dcum, sod tres dicimus i)crsonas, cum tres deos
laudari tanquam de exccDcnti ingenio cupiunt, aut trcs esscntias non dicamus, nisi ([uia volumus
(|uasi nova qumdam proferunt, (iu;c in anli^iuorum vel unum aliquod vocabulum servirc buic signilica-
1'atrum libris vcloribus non tcnenlur. Sicque lit tioni qua intelligiturTrinitas,neomnino Uiccroinns
ut, dum videri sapicnles desidcranl, miscris suis interrogati quid Ircs, cum trcs cssc faleremur?
audiloribus stultilia; semina spargant. Uectius au- Nc(iue cum Patrcm solum Dcum,
quislibet audicril
tem Boctius (luam Gotbcscalcus, iino recU; lioctius, scparet indc Filium,aut Spiritum sauclum.Cum co
quia non rectc Gothcscalcus, persona' dclinilioncm (|uippe solus Dcus cst.cum quo el unus Dcus est :

cx sapientum sentcntiis nobis protulit diccns : quia et Filium cum audimus,soluin Deum sinc ulla
" Pcrsona dictaestapmoHaj^/w/circumflcxa pcnul- scparatione Palris aut Spiritus sancti oporlct aeci-
tima. Quod si acuatur antepcnullinia, a[)crtissime pere ; atque ila dicat unam essentiam, ut non exi-
videbitur a sono dicta : » Et item : « Hoc interini stimel aliud alio vcl majus, vel molius, vcl aliquu

Pathol. CXXV. 19
 :

587 HINCMAIU RIIKMENSIS AHCIIIEPISCOPI. 588

ex parte diversiim. Non tameii ut 1'aLcr ipsc sit et A. Spiiitus sanclus, iilcra equidem est, non ipse. Non
rilius cl Spiiilus sanctus, ct quid(|uid aliud ad al- csl igilur intcrcos in rc oinni dilferentia quare siib-
trrulrura singula dicuntur.sicul Verbuni quod non intrctnumerus, quem ex subjectonim diver^itate
quod non dicitur iiisi
dicitur nisi Filius,aut donuin explanatum est.Et hoc ideiii Domi-
conlici supcrius
Spiritus sanclus proptcr quod ctiam piuralem nu-
: nus dcmonstrat in Evangelio, quod sub hoc scnsu
mcrum admittunt,sicut in Evangelio scriplum est, tradunt omnes doctores catholici, cum dicitur : lle,

Ego ct Pater unum siimus (Joan. x, 30). Et unum doccte omnes yentes, bapliutntes cos in nomine Pa-
dixil, et sunius. Unum, secundum essenliaiii, quod tris, et Filii, et Spiritus sancti [Mattlt. xxviii, 19).
ideni Ucus ; iumus, secundum rclativum, quo I ilie Non dicit in nominiljus, scd in nomine, quia unum
Pater, hic Filius. » Et in libro dccimo quinto (lib. nomen unius Dci cst, Patcr et Filius ct Spiritus
XV de Trin., c, Spiritusquoqucsanctus secun-
17) : sanctus, dc quo scriptum est : Audi, Itrael, Domi-
dum Scripturas sanctas, ncc Patris cst solius, nec nus Dcus luus, Deus unus est (Dcul. vi, 5). Quaprop-
Filii solius, sed amborum, cl ideo communem,qua tcr ct si potest dici in personis Deus trinus, quasi
sc invicem diligunt Pator ct Filius, nobis insinuat quodammodo ter unus, quia Pater Dcus, Filius
charitatem. Et sicul sapicntia et Patcr et Filius et Dcu.i, Spiritus sanctus Deus, unius cjusdemque
Spiritus sanclus dicitur,ct simul oinnes non trcssed esscntix deitatis, qu.-c est unitas trinitatis, tota in
una sapientia: itaelcbaritas et Pater dicituretFilius singulis, tota in tribus simul pcrsonis : non tamen
et Spiritus sanctus,et simul omnes una charitas sic : potesl catholice dici dcitas trina, quasi ler una,
ciiim Patcr Deus,et Filius Deus,ct Spiritus sanctus quia una et indiscreta natura Patris cl Filii et Spi-
Dcus, et simul omncs unus Deus. » Undc et insepa- ritus sancti non est tcrna,vei trina, sive tcr una in
rabilis est, etium inpersonis, sanctaTrinitas sensu singulis,non cst terna, vel Irina, seu tcr una in Iri-

intelligenda. Et qui hanc ctymologiam in pcrsona bus, scd una el eadcm, tota plcna atque pcrrecla
mendacitcr adinvenit, forte ut solet pravc intcrprc- scmpcr in siogulis, lota plcna atquc pcrfccLu in
tabitur verba Boetii, diccntis in libro de Trinitatc : tribus simul personis, qux in se non habct nume-
« In rcrum, inquil, numcro non Tacit pluralilatem rum, nec in personis, in quibus relativc dicitur
unitatum repctilio. Velul si dc eodem dicam, gla- Trinilas, aliquam ditrcrcntiam. Trinaquippc cllri-
dius unus, mucro unus, cnsis unus; velut si di- numerus sunt,ut superius catholi-
nitas habenl vel
cam, Sol, sol, sol, non tres soles elVeccrini, sed corum vcrbis ostcndimus. Unde cura ler sanctum
de uno toties praidicatur. Non igitur si de Patre ac hymnum offerimus, tcrque coadorandam deitatem
Filio et Spiritu sancto tcrtio prKdicatur Deus, cum supernis et cffilestibus virtutibus conglorinca-
idcirco trina praedicatio numcrum
Et ut de mus, dioentcs Sanctus,Sanctu?, Sanctus,subsequi-
facit.
persona conipilavit quia dicit, Sicut Deusdicitur C mur Dominus Deus sabaotb, non Domini Dei sa-
<.

trinus et unus, ita deitas debet et valet dici catho- baotb, ct Pleni suut cocli ct tcrra gloria tua, non :

Iic9trina et una. » Forte dicel Ideo dicitur Deus gloria vestra.corde credentcs ad Justitiam.orcron-
:

trinus, quasi lcr unus, et dicilur deitas trina, id fitenles ad salutcm cantamus. Sic cniin sentit et
cst lcr una. Conlra quem hinc ct se cl nos dofondat scripsit Dionysius Areopapites, <>l r.yjirianus: sic
Boetius sine nulla interpositione subseqiiens cura Basilius Cappadocus, sic '
nu^i.

dicil « Non igitur si dc Patre ad Filio et Spiritu

: sicGregorius Nyssensis, sic • jMpi».

sancto tertio pra;dicatur Dcus, idcirco trina pra>- litanus, sic Timotheus ct CjTillus Alcxandrini epi-
dicatio numerum facit. IIoc enim illis, 5%5 ut di- scopi Epiphanius C)-prius,sic Hilarius ct Augu-
; sic
clum est, imminet, qui inter eosdistantiam fuciunt stinus, sic Hicronymus ct 596 Prospcr sic Leo et ;

mcritorum. » Et paulo supcrius ' Ubi vero nulla : sanctus Gregorius llomani pontificcs, cl Bcda ma-
est diflercntia, nulla csl omnino pluralitSs, quare gister egregius, quorum oraniacum quibusdam lc-
nec numerus,igilur unitas tantum. " .Nara quod tcr- stimonia, qux ex eorum libris potcrarous colligcre,
tio repctitur Deus cum Patcr ct Filius ct Spiritus hic propter multiplicilatcm ct magnitudinem volui-
sanctus nuncupatur, tres unitates non faciunt plu- mus annotare, omisimus, scicntes quia quibus ista
ralitatem numeri in eo quod ipsa; sual, id est in n non sulTecerint, nec plura prodcrunt. El non e.«t
deitate, sicut inferius paulo domonstrat dicens : mirum, si talia ut pr.vmisimus dicit.qui ab ineuntc
Catholicis vero nihil in diffcrentia constituentibus, a>latc scmper vocum novitatcs exquisivit, ct adbuc
ipsamque formam ut cst csse ponentibus, ncque scmper inquirit, quatcnus talia diccns qu<c ncmo
aliud esse quam cst ipsum quod cst opinantibus, aliud dicit, innotcsci cl si non dc bonis vcl dc pc»-
rccte repetitio dc eodem quam enumeratio divcrsi simis possit. Nara el intcr alia hxretica sua dicla
videtur essc cum dicitur, Dcus Paler, Dcus Filius, hxc dicit
Deus Spiritus sanctus, atquc ha.'c Trinitas unus XVII.
Deus, velut cnsis, at^iuo mucro, et gladius, unus rr "Quando, inquiens, singillatim loquimur ad
gladius, velul sol, sol, sol, unus sol. Non vero ita << unamqua(i.quc cx Trinitatc personam, non tunc
dicitur Paler ct Filius ct Spiritus sanctus, quasi " prorsusad totam Trinitatem loquimur.Vcrbi pra-
multivocum quiddam. Nam mucro, et ensis.el gla- >• tia, Deo Patri utique lumini dicimus In lumine :

dius, ct ipsc cst ct idem, Patcr vcro ac Filius ct « tuo videbimus lumen,hoc cst in filio luo Spirilum
 ;

389 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 3J0

<i sanctum.Itcm Filio : Un.iit le Oeus,Dcus tuus olro A sanct.-e moilo (Je Patrc tuntiim loquiintur.ut : OHam
« /•rM7!a'.ltpmSpiritiiisancto: I\iincsanrle7iobis Spi- magnificata sunt opera (ua.l^oi>iinc(l'ml.\c,\,iy); nio-

< ritus, iiniis I'(itris cunifilios: Ouaproptcr quando do lantuni do Filio,qui csl Dci virluscl Dci sapicutia,
<i singiljalim sojilaricsic supplicainus,etimpetrassc quK Gijrum cceli circuivi sota (Ercli.x\]\, 8);
dicit :

« nos, vel impelrare, vel impetraturos esse cogno- mododeSpirilu sanclo,ut Spiritus Doiii ini rcplcvil :

« scimus, aut sentimus, aut credimus suppliciter orbein tcrrarum (Sn;).i,7): modo dePatre tantumet
« eidem persona;,cui tunc supplicavimus atquesup- Filio, ut Omnia in sapieutia fecisti (Psal. ciii, 24)
" plicamus, dicere debemus : Tibi Deo gratias, et et, apud le cst,Doininc, funs vil:r (Psal.wx, IS); et
« cum ipsa porsona caeteris duabus pariter Vobis : Nonne Deo subjecta erit aiiima iiica? ab ipso rniin
1 Deo gratias. Est enim de tribus his personis in salutarc mcum.Naui et ipsc Dcus meus,et salii/aris
« pronominibusct verbis rite pluralitasrecoptibiliis; vieus (Psal. lxi, 2); qui dicit Ego a Patrc cxivi :

« quod probatur illa sententia Patris Fuciamus ho- : (Joan. XVI, 28); et A Dco proccssi (Joan. viii, 42);
:

« mincm udimaginemet similitudincm nostraniMM otitcmpsalmus -.In Bcosalutarc mcum.ct gloria^nea

" ait faciam, qnia non est ii^sc solus modo Patcr, (rsal.L\i,H) sicut et ipso iMlius dicit
; Ego in Patre, :

« rnodo l'ilius, modo Spiritus sancLus, siculi som- ct Palcr in me cst (Joan. x, 38); et Ego e/ Pater :

« niant SabeUiani. Nec ait ad imagines et similitu- „ unitm sitmiis (Vwm.x, 3(l).Modo etiam Spiritus san-
" dincs nostras, quia non tres dii, ceu latrant cti faciunt mentionem,ut In liiminc tuo vidcbimus :

« Ariani; sed,Faciamus ad imaginem et simililudi- lumen {Psal. xxxv, 10), iil est in Filio tuo Spiritum
« nem nostram quia revera Dominus Deus nostcr sanctum.qui ajqualiter totus procedit a Patre,totus
:

" trinus et unus est,quGmadmodum credunt el con- procodit a FiIio,totus in Patrc manet,totusque ma-
<i fitentur catholici, veri videlicct Christiani. Quia not in Filio, et est ainboruiu Spiritus, ao qiucdam
" etiam de duabus ex Trinitatc personis a Deo Dei Patris Filiique communio.Etitcm inPsaImis,totam
« Filio numerus dicitur pluralis, Ego el Pu/er unum sanctam et inseparabilem Trinitatem singillatim et
« sumus.Ei Ut sint unum, sicul cl nosunum sumus, apertissime nominans Verbo.mquil, Domini cceli :

" et ut ipsis in nobis sint. llinc et cgo dixi crcbro ftrmati sitnt.ct spiritu oris cjus oiiinis virlus coruin
" Spiritui sancto Veni,benedictc neus,Domine Pa-
: (1'sii'.. XXXII, 0). Ilic^ Trinilas luanircstissiuio docla-
« raclite,veni missusabenedicto Deo Domino Para- ratur, Honiinus, Verbum, Spiritus Domini Patris
« cIito,in nominc benedicti Dei Domini paraclili,et etVerbi; quoe lota Trinitas unus est Deus,quod et
« ut sit semper omnis honor,Iaus,et gloria merito Dominus in Evangelio demonstrat A\ce.ns:Itc,bap-
" vobis bcnedicto Deo Domino paraclito, trino ct tizantes in nomine Palris,ct Filii el Spiritus sancti
" uni, vestroque simul Benedicto nomini, necnon [Ma/ tli. xwui, 19). la nomine, inquit, non in nomi-
« cl numini. Amen. » C nibus, ut et unum Deum por indistinctum divinoe
XP.llaec autem nunquam per nullius hajretici lin- esscntia; nomen ostendcrot et personarum discre-
guam serpentem antiquum sibilasse,nisi peros Go- lionem suis demonstratam proprietatibus edoceret.
thescalci,audivimus; nusquam nisi in suis scriplis Sic et beatus David plenus Spiritu sancto distinxit,
IcgimuSjin quibus cecilatem illius vohementissime sed deitatc inscparabiles pcrsonas non separavit,
obstuposeentcs horromus, quia ilo scripturis et ca- cum postquam locutusad Palrom :0!/rt)« iiiagn/ftca-
tholicorum dictis approbat Patris ot Filii et saneti ta siiiit opcra tiui, Doinine (Psul. xci, 11) Filiiis (]uo-

Spiritus unitatom ponons:/n lumine tito videbimus quecommemorans dixit : Omiiia insapicntia fccis/i,
tumen, Et, Un.ril le Dcus, Deiis tuns oleo livtiliic, et subjungens, i»)p?c;a est terra possessionetua{Psal.
qua sanctus Spiritus designalur, et de verbis sanc- cviii, 24),nuIIam pluralitatcm in singularitor deita-
ti Ambrosfti dicens : tis sanctic ct insoparabilis Trinitatis moro Gothos--
Nnnc, saiicte nobls S|iiritus, uuus Patris cuni Filio, calci adjocil, nec pcrsona; quain non nominavcrat
"Et mox Quaproptcr quando sigillatim
subjungit : ingratus cssc pcrtimuit. Similitor quando dixit /w :

solitarie supplicamus uni do Triiiilatc porsoni-e, Ittminc tuo videbimuslumen;pra:teiide misericordianx

supplicitcr eidem pcrsona3, cui lunc 5*7 suplica- tuam scienlibus <f'(Pia/.xxxv,10),singuIari numcro.
cavimus atquc supplicamus, dicorc dcbcmus Tibi n el non pr:i teiiilitc plurali subjocit.Quando cliaiii li-
: 1

Doo gratia3,ct cum ipsa pcrsona caUcris duabus pa xit Vrrbo Domini carli firniati siint.e/ spiritii orit
:

rilor Vobis Di.mi gralias. Undc illi rorcrcnduiu esl

: ijiis omnis virtiis eoruiii {Psal.w\\\,(S), singularcm
quod dc hujusmodi dicit /VpostoUis, dicentes sc sa- numerum, ot non pluraleni,d'^ cadem Trinitatc lo-
picntes,stulli facti snnl (Iiom.i,22).Qa\d cuim stul- <piciis,subjeeitdicens Congrcganssicutin utrcaqnas :

liiis quam talia [iroforro, (lua; nusquam probata iii- maris (Psal. xxxii, 7). Aquas maris quasi in utre
vcnit,nunquama(|iii)cunquc dicta audivitVEt (luod l)iMiiiiuis,sancta 5*S videlicet ct inscparabilis Tri-
pcrslultum osl.ad suam conlirmandam sonlcnti;un iiitas, Patcr ct Filics cl Spiritus sanctus, quoruin
talia Scripturarum tostimonia protulil.quibiis ipsa siculuna cstdivinitasita ct uiia opcralio,congrcgat,
ejus sontenlia manifcste destruitur,etvclut plironc- cum miro modcramine cuncta disponcns, in suia
ticus funcni portat quo vinciatur^ctgladiiimporrigit clausascordibuscarnaliumininasrrenal.Uterquippo
quointer(iciatur.G/a(/iMm,Apostolusinquit,Spici7i«, carnalis cst cogilatio. A(|ua3 ergo maris in ulre
(fHod esl vcrbum Dd(Eplt. vi, ITi.Scriptura; quippo congrcgaloi sunt, cuui auiariludo pervers;e nicnti
3!)1 IIINCMAHUS liilP.MENSI.S AilCIIir.PISCOl'US. 592
luiii criimpit exlorius in voccm pravai libprlalis.Sic A. '"'t •" primo libro (cap. 5) de Fide dicit : « Jungat
ot lie.iLiis Amlirosiiis nuiUoties in hyiunis .'^uis ali lninorilicenlia 1'alri Mlium i|uem diviiiilna juiixil :

qiianilo Piitris persoiiaiii.aliquando Filii,alii|uaiiilo iion ge[iai'(;l iin|)iclaK,r)uem generatinnis pi-oprieliis

Spiritus sancti,iillqii:in(ln IresRaiielioTriiiilatis per- copulavit. "VA in liliru (lib. i, c. '.i) dc Spiiilu .san-
snnas alloi|ueiis,seiiiiier uniim Deiiin unius dcilatis cto : " Si Clirisluiii dicns, ct Deum l'iilrem, n quo
sanclam Trinitatem.et non Patrcin siiie Filio ot Spi- unctusest Tilius.ct ipsum (|ui unctus ei^t Filium,
ritu sancto.non Filiiiin sine Palrc et Spiriln sanelo, ctSpirilum qiio iinclus cst desipniisli. Scriptum est
noii Spiritum sanctuin sine Patrc et Filio inli-lligi, enim, //«nc Jcsnm a Kazarcth^qtuin unritUrus Spi-
credi, el pr.edieari (lelien! deinonslrat.Ut de pliiri- rifu suncto iAcl.x,7H). Et s i Piilrem dicns.et Filiiim
bus pauca dicamiis.obseeniiiles leelorein,iit si ejns ejus.et spiritiim iiris ejus paritor indieasti.si tnmcn
vel aliorum catholicnrum vcrba in lioc nostr.-n ser- id etimn corde conipreliendas.Kt si Spirilum dicas,
vitutis opusculo s;epius repetita invcnerit.non inde ct Deum Palrem a (|uo proccdit Spirilus.et Filium
mihi succenseat, (|uod in nominalissimornm viro- qiiia Filii quoquc
cst Spiritus, nunciiposti. Et non
rum scri|itis iiiveniet. Ail eniiii lieulus Aiiiliro- dehonoralnr Palersinc Filio.nec Filiiis sinc Patrc,
sius : nec Spiiitus sanctus sine Patre et Filio."!linc item
Sonino rereotis artiilius, siiretn cubili furginius. y. hcatus Ambrosius in eodem libro(C(i;».3 suh fincm/.
Nobis piiter eanentiliiis, adi.sse ti' de|i03eiiiius <'Cur,in(|uiens, dixeril Dominus, Qai Olasplumave-
ct sic per Inliiiii illiim hyinnum Puli-is personam rit in fdium Iwnmiis, rcmitlelur ci qui autem bla- :

c.\oi'al,scd iion sine l'ilio el S|iiritii suncto; ct item .iplii miivfrit in .'^pirilum sanctutn, nec liic, nec in
per tntum illuiii hyninuni ad Filii pcrsonarn loqui- fiiliiriiiii icmiltilur ci (Marc.in,'2>^}, dilij^cnter ad-

tur dicens : verte.Nunquid alia olFcnsa Filii.alia Spiritus sancti?

Cliriste, cini liix es ct dies, noctis teiicbras detegis. Sicut cnim una divinitas.sic una injuria.» Et paulo
etitem,personam sancti Spiritus alloquitur, qucm post : < Non polest ibi exoratio csso venia?, ubi sa-
non sine Patre et Filio cssc domonstrans dicit :, crilcgii plenitudo cst : quia qui Spiritum sanctum
Nunc, sauete nobis S|iii'iltis,uniis 1'atris cuui Filio. ncgavil, ct Deum Palrcm negavit cl Filiuin. » Et
Aliquandn Patris et Filii persoiiarum tantuiii iiioii- oraiis idein bcalus Ambrosius :

liniiein laeiens dicit : NuD<r,sanctc nohis Spiritns, unus Patris cuiu Kilio,
Aurora ciirsiis prnveliat, niirnra totiis pi'odi'ut.
Uignarc prumplus iugori nostru refusus pecturi.
cl tutiis iu Verliu 1'aler.
Iii PatrL' lcitiis l.'iliiis,
bcnc iniclloxil,unum cssc Dcum Spirilum sanctum
el iiem : cum Palrc ct Filio,qui non rerumlitur huniano pc-
Consors palcrni liiiiiiiiis, lux ipse liicis et dies, ctori sive Patrc et Filio.quia siciil una osl divinilas,
Noctem caiieiido rii|iiuiiis, ailcsto iiostulautilnis,
C ita cl una csl voluntas, atquo polcslas, et opcratio
Aliqiinndo Filii el Sjiirilus sancli pcrsonas dcmon- Palris et Filii et Spirilus sancti. Quod mnlc inlcl-
strat ilicciis :
lcxit Golbcsculcus spirilu muligno rcpletus, pro-
Chrislnsque noliis sil citius.polusqne nostra sit lidcs, ferens tcstimonium de boc bymno : " Quando, in-
La:ti bibumus sobrie ebrictute Siiirilus.
quit,!-ingillalim solitarie sic supplicamus,EUpplici-
et ifcm :
tcr eidem pcrsonx, cui tunc supplicuvimu8,dicerc
Christe, virtiitiiin Doniin.!, non ox virili scniinc,
dcbemus:Tibi Dco gralias,et cum ipsa persona cjp-
Divinitalis uiiiiis, cunsursquc sancli Spiiitus.
leris duabus pariter Vubis Deo gratius, nc simus
:

Ali<|iKUiiln tolus tres sane';p Trinitalis ])crsonas sin-

cxtcris duabus pcrsonisingrati.»Contra (|uic blas-
gillutim clferens, unius deilatis sancluni eese Tri-
phema bcalus Ambrosius in libro sccundo de Fidc
nitatatcm demonslrat, dicens :
unam
{cap. 4,(i»iJc Hic(/iuwi dicil :i.Didicimus Patris
SplciKlor iialerme filori.i?, dc bice hicein prufereiis, ot Filii imagincm, unam simililudincm.unum
es?e
I,u\ hiils i't runs liiiiiiiiis, iliciii ihes ilhiiiiiiiaiis.
Veriisipie sol illalM'r'.'. inicaiis nilurc |iir|icli, 530 sanctiliculionem. Didicimus unaai opopatio-
sancti Siiiiiliis iiiliiiKle iiuslris sensilnis.
.liilianiiie ncm.unam glorinm,unam quoquc divinitalcm.Unus
\otis vucenuis te Patrcin, 1'utreiii perennis gluriie,
5tf> 1'atrciii iiutculis gratia*, ciilpaiu releget liibri- orpo ct solus Deus, qiiin Scriplum cst, DonuwHm
[cani.
[) Dcum luuiii ailorabis, cl illi soli scrvies <Miitlli. iv,

Et sive ad Patris pcrsonam, sive a<l Filii, sive a<l 10)."Tcslimonium quippo.quod in h.ir libispbemia
Spiritus sancti loquatur,singularcm scmpcrnumc- sua Oothesc.ilrus, nd sunm confirmBnduin ^^-ntcn-
rum subjicit, el non timct, ut Gothcscalcus, ca.'lc- (iain,cx ilcncsi pravc cxponcns protulil Fariamus :

ris personiscsse ingratus, nec dicit ad alias porso- honiinom ad imaginom et similitudincm nostram,
nus, Vobis Deo grulins, sed dicit : ila boalus .\mbrosius in libro primo (rap.Tidc Fide
Percnnes lamlcs iliciiinis, 1'atri Oeu ciini Filio, exposuil Cui, in(]uicns, dicit Pntor Faciamut
: ••

Qui est vucntiis i'X .l':>;y|itu per siius rauiiilus Deus. /tominc in, nisi ad cum (]ucm vcrum Filinm *r\rr\.1
Itennli sunctu Spirilii, liiineu viili>nins uiiiiieris.
Sic tu sequentcs lluuiiniiiii salvi criiuus jiifiitcr,
in quo nisi in vcro suam imnpincm roi.-
Non est unum adoplivus cl veru3,ncc Fili.- -

Et itcm,
unum sninus,%\ se cum uno qui vcni» non crat ip»o
Cbristuiu rogcniiis,i't Patreui Cliristi, l>ntris<]iie S|ii- vcrus
conferret.Faciamus er(ro dicil Pator. qui dixit
[rituQi.
Uuum polous pcr omniain fovc precanlcs, Triuitas. 09t. Polcstne cr^o vcrua noa css(j illc qui fccit, e
 :

393 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. m

quod dicenti defertur tacienti negatur? Quomodo A eo creata. luijus rei signiricandre causa ita imago
autem,nisi Filium verum sciret,committeret ei vo- est, ut ad imagiuem sit,id cst non c-cquatur parili-
luntulis su;c unitatem, ct operis verilatera? Cum tate, sed quadam similitudine accedit. Non enim

cnim eadcm faciat Filius opera qus Pater facit, et locorum intervallis, sed similitudine acceditur ad
quos vult vivificet Filius sicut scriptum est, nec in- Dcum.ot dissimilitudine reccditur ab eo. Et in >>

diirorens potestate,et liber est voluntate. Ita unitas bro duodecimo (cap. vi) « Dixit enim Deus Facia-
:

scrvatur, quia et ^irtus Dci in divinitatis proprietate mus hominem ad imagincm et similitmlinem nostrarn
est, ct libertas non in aliqua ditferentia, sed in (Gen. 1,26). Paulo post autcm dictum cst, et fecil
unitatc est voluntatis. » Et bcatus.Vugustinus, licct Dcus Iwmincm ait imagincm Dt';. Nostram certe,quia
Gothcscalcus de eo loquens multoties inculcarcso- pluralis cst numerus, non rccte diceretur, si homo
leat dicens, Augustinus noster, peregrinus ab eo ad unius personaB imaginem fieret, sive Patris, sive

corde, ore, etopero,sensus humilitate,et fide.Ionge Filii, sive Spiritus sancti. Sed quia fiebat ad ima-
aliter hajc tcstimonia, unum de Evangclio, alterum gincm Trinitatis, propterea dictum est ad imagi-
de Gcnesi, septimo libro (cnp. 5) de Trinitateex-
in nem nostram. Rursum autom, ne in Trinitate cre-
posuit diccns « Non, inquit.major essontia cstPa-
: dendos arbitraremur trcs dcos, cum sitcademTri-
ter et Filiuset Spiritus sanctus simul,quam solus r» nitas unus Deus, Et fecil, inquit, Deus hominem ad
Patcr aut solus Filius, sed tres siraul illa; subsistcn- imaginem Dei : pro eo ac si diceret, ad imagincm
tiaj, sive persona3,si ita diccnda; sunt, ^equales sunt suam." Hic manifeste ostendit sanctus Augustinus
singulis.quodaniraalis homo non percipit.Non cnim mcntiri ct h;ereticc loqui Ciothcsc;iIcu.Ti. qui dicil
polest cogitaro nisi moles, ct spatia, vel minuta,vel « Quaudo singillalim solitarie supplicainus uiii ex
grandia, volitautibus in aninio e.jus phantasmatis, Trinitate personaj, supplicitcr eidem personec, cui
tanquam imaginibus corporum. Ex qua immunditia tunc supplicavimus atque supplicamus, d'cere debe-
donec purgctur, credat in Patrem et FiliumetSpi- mus : Tibi Deo cum ipsa pcrsona caeteris
gratias, et
ritum sanctum,unum Deum,sohim,magnum,omni- duabus pariter, Vobis Dco gr;itiam. « Scriptum est
potcntcm, bonum, justum, misericordem, omnium eniin et in Lege et in Evangclio Dominum Dcum :

vlsibilium et invisibilium conditorem, el qaidquid tuum adoraljis, ct illi soli scrvics. Unde Ambrosius
pro humana facultate digno vereque dici potest. in libro sccundo de Fide (cup. 4, ante mcdium) :

Neque cum audierit Patrem solum Deum, separet « Didicimus unam Patris et Filii esse imaginem,
inde Filium aul Spiritum sanctum.Cum eo quippe unam similitudincm, unani sanctificationem; didi-
solusDcus,cumquoct unusDeus est; quia etFilium cimus uuam opcrationem, unam gloriam, unam
cum audinius solum Deum, sine ulla separatione quoque divinilatcra.Unus ergo et solus Dcus, quia
Patris aut Spiritus sancti oportet accipcre. Atquc ti scriptum CM\.,Dominum Deum tuum adorabis, ct illi
unam essentiam,ut non existimet aliud alio
itadicat soli scrcics [Matth. iv, 10). Unus Dcus, non ut ipse
vclmajus,vcl minus,vel aliqua ex parte diversum. sit Pater et Filius, sicut impius Sabellius asserit :

Non lamen ut Pater ipsc sit et Filius et Spiritus sed quia Patris et Filii Spiritusque sancti unadivi-
sanctus, et quidciuid aliud ad altcrutrum singula nitas sit. Ubi aulera una divinitas, una voluntas,
dicuntur, sicuL Verbum, quod non dicitur nisi el una praiceptio. » El Augustinus in epistola ad
Filius, aut dunum, non quod dicitur nisi Spiritus Maximum [cpist. 60, sub inilium) : « Si et Patri et
sanctus. Propler quod etiam pluralem numerum Filio et Spiritui sancto latria dcbctur et exhibetur
admittunt, sicut in Evangclio scriptum est •
Ego et a nobis, de qua dictum cst, Dominim Deum tuum
Putcrunum sumus (Joan. x, 30), ct unum dixit, et adorabis, et illi soli servics [Deut. vi, ."?), procul dubio
sumiis unum secundum esscntiain, quod idem
: Dominus Dous noster, cui soli pcr latriam servire
Dcus ; «Hw«.^ si'cundum rclativum, quod illc Patcr, dpbcmus.iiou cst Patcr solus, noc solus Filius, nec
hic Filius. Aliiiuando cttaceliir 52B uiiius essen- solus tfpiritus.sanctus, sed ipsa Triuitas unus Deus
tia",, et sola pluralitor rclativa commemorantur. solus, Patcr et Filius ct Spiritus sanctus. Non quo
Veniemus ad eum, ego ct Pater, el habitabimus apud ipse sit Pater (|ui Fillius, vcl Spirilus sanctus ipsc sit
eum [Joan. xiv, 24). Veniemus ct luibilabimus, plu- j) aul P;iter 53*J aut Eilius : cuin sit iu illa Trinitato
ralis csL numerus, quia pr;cdictum cst%<) ctPaler. Paler Filii solius, ei Filius Patris solius, Spiritus
id cst Filius ct Pater, qu;e rclativc ad invicem di- aiilera sauclus ct Patri cl Filii sit Siiiritu.s.Sed pro-
cuiiliir./Miquando latentcr omiiino.sicut in Genesi, ptcr unam caindemquc nalurara.atiiue inscparabi-
Faciamus homincm ad similitudincm nostram (Ocn. i, lciii vitani,ipsaTriiiitas,iiuantuiii ab hominc potcst,
26), et Faciumus et nostram pluralllcr dictum csl, lldo pr;ty;cdcute intclligatur unus Dominus Deus
ct nisi cc rciativis accipi noii potest. Non enini iil nnstcr, de quo diclum est, Dominum Deunt tuum
faccrcnL dii, aut ad imaginein ct similitudiiicni ailoraOis, ct illi soli servies. » Et iii libro dc Doctriiia
dcoruni, scd uL faccrcnL Patcr et Filius ct Spiritus Chrisliana (/(7). i, c.'.i) : « Triiiitas ha?c unus Dcus,
ganclus ad imagincm Piitris cl Filii ct Spiritus cx (|uo omnia, per quem oiiinia, in quo omnia. Ita
sancli, ut subsislerct liouin iiiiago Doi,Deus aulcm Patcr et Filius ac Spiritus sanetus, ct singiilus
Trinitas. Scd quia noii uiiiiii iiiodo a'(|ualis ficbat (juisquc horuiii, plciia siibsl;inti;i, ct siinul ouincs
illa iiiiago Dci, tanquani iiou ab illo nata, scd ab uua substantiu. Patcr ncc Filius csl, nec Spiritus
Mfi TIIXnMAFtl liHEMENSIS AHr.IIIEPIPCOPI 59G
sanctus; Filius nfc Pator ost,iicc Spiritiis saiictus; A «""'". noii (tolfal SaboUianus sumtu, sed aml>o ve-
Spiritus sanctus noc Pator est, noc Pilius.Seri Pnler niant, et sint otiam ipsi in nnbis unum, fiieuti crgo
tantum Patcr, ct Filius tanluin Filius, nl Spiritns et Pater uiiuin sunius.Ergo si Pater et Filius sunt,
sanctus tantum Spiritus sanctus. Eadom trilius imo quia indubilanlcr uiium sunt, non duo sod
jelernitas,eaflem incomrpulnbilitas,oademmajestas, unus Deus, cl rcliqua quaj ibi proscquilur. » Et
cadnm potostas. In Patrc iinitas,in Filio .Tqualitas, item dc alio Evangclii quod posuit t<>stimonio Vt
in Spiritu sancto unitalis iX^qualitatisquc concordia. sinl unuyn, sicul el nos unum sumus {Joan. xvii. 21\
Et tria h.-co uiiuin proptcr Patroin^.-cqualia omnia Augustinus dirit llli in sua natum uiium in
: <<

pro|iter Filinni, conncxa oinnia proptor Spirituiu cbaritate, nos in nostra unum sumus in unitale
sanctum. » El in traclatu psalmi quinli : << Et liffic substantia; et gloria;. Ego in ci* et lu in ine. Ego in
Trinitas nonnisi unus Dcus : quia cum dixissct eis sieut caput in nicmbris, cttu in mesicut Pater
Apostolus, E.r quo omnia, pcr qucm omnia, in quo in Filio; «/ «i«t ro)wumma/i jn unum.idesl pcrrecti,
omnin, Trinitatem ipsam insinnassc crcditur, noc quod pcrficiet qui nos voluil unum cssc in ec ct
tamon suhjocil, ipsis gloria.scd ipsi ijloriu. « Soli cr- pcr se; ul coijnosral mundus quia tu me misisti et
go Deo Patri et Filio et Spiritui sancto una debctur dile.risli eos sirut et mc dilcxisti (Joiin. xvii, 23|. Di-

adoratio, gloria, ct scrvitus, ot gratiarum aclio, ct n lcxisli nos, ut csscnt quod non cranl; dilexisti me
non scparatim, ut Gothescalcus blasphemat quia : ut cssem quod scmpcr fui ; dilexisti mc sicut uni-
ul ilcm Angustinus in libro quinto.ct in libro octavo cum.illos utique sicut adoptivos.Dilexisti eos,ul per
do Triiiitatc dicit : « Quidi[uid substanlialitcr in Pa- me in le cssent; dilexisli me.ut perte inleessem."

trc ct Filio ct Spiritu sancto dicitur, non pluraliter, Conlra hoc quod solus intcr omncs ha;reticos di-
scd singularitor dici dcbct cl accipi, ul Deus ma- xisse lcgitur : « Qui dicil unicuilibct pcrsona.', Tibi
gnus,bonus, omnipotens, sicut scriptum est, Tues Dco gratias, atque oiquc Cictcris duabus pcrsonis :

Dcus solus {Psal. lxxxv, 10); et, Nemo honus nisi Vobis Dco gralias, rcvcra catholicus csl. ac verus
unus Dt'i(,s- (Lm: xviii, 19)." Uni igitur el soli Dco et uli(|L'e Christianus.ct hinc se crobro dixisse fatotur
una gloria, ct una graliarum actio debctur, ut idcin Spirilui sanclo :Yeni, bencdicle Dcus Domine
Augustinus alibi monstrat diccns Una est igitur : paraclitc, veni missus a bcncdicto Doo Domino
Patris et Eilii et Spirilus sancli osscntia, in qua non paraclito, in nominc bencdicti Dei ct Doniini pa-
est aliud Patcr, aliud Filius,aliud Spiritus sanctus, raclili; ct :sempor omnis honor, laus, el glo-
Sit
quaravis pcrsonalitcr sit alius Patcr. alius Filius, ria merilo vobis bencdicto Deo Domino paraclito
aliiis Spiritus sanctus. Qiiod nobis maxime in ipso trino et uni, vcstroque simul benedicti noinini,
sanclarum Scripturarum dcmonstratur initio, ubi necnon et numini. .\men. » Sanctus Gregorius lo-
Dcus dicit Fariamus kominem ud imagincri ctsimi- C quens in homilia dccimasexla Ezechielis ppnpheta;,
:

liludinem noslram (Gcn. i, 20). Guni enim singulari alitcr quam Vclcris ac Novi Testamenti clccli Dci
numcro dixil imaginom. ostcndit unam naturnin homines senserunt cum sentire convincit, diccns :

essc, ad ciijus imagincm honio licrot. Cum vcro dicit « Spiritales. inquit.illi Patres omnipolcnlom Dcum

pluralitcr noslram, oslcndit Doum,a(l cujus imagi- Trinitutem ita ossc credidnrunt, sicut camdcm
noin hoino liebat.non unam cssc personam. Si cniin Trinitatcm novi Palros aporlc locuti sunt. Isaias
illa una esseutia Patris el Filii cl Spiritus sancti namque audivit angclica agmina in c<rlo rlaman-
una esset persona, non dicerelur ad imagineni no- tia, Sanetus, Simctwt, Sancltu, Dominus Deus sa-

stram, sed ad imagincm mcam nec dixissot, Facia- ; biioth (Isa. VI, 3K L't cnim pcrsonarum Trinitas

mus, scd, Faciain. Si vnro in illis tribus pcrsonis monstrarntur" tcrtio sanclus dicilur:sod ut una
trcs csscnt inlolligonda; vel crcdcnd;B substanti.T, csse substanlia Triuil.itis uppnrcnt, non Doinini
nnndicerctur ad imaginnm nostram.scd adimagincs sabaoth,sod Oominus ossc porhibotur. Qurfrt David
nostras. Ad unam quippc imngincm unius Doi quoquc similitcr scnticns ait Bcncdicat not Deus :

homo factus dicilur, ut una sancla; Trinitatisesson- Deus nostcr, licncdi--at nos Deus {Psal. uxvi, 8), qui
tialiler divinitas intimetur. Dc cxcmplo autom cvan- com tnrtio dixisset Doum.ut unum hunc cssc osten-
goru-i>. E(jo cl Putcr unum sumus (Jonn. x, 3(1), J) don-l, siibdidil Et mctuaut eum omnes fincs terr.r. :

533 .\mbrosius scribit (lih. dc Fidc, cap. i) Pnulus <|uoi|uo lo(]uiiur dinnns Quoniam cx ipto,
l : :

« Uiium, inquions,dixil, no liat discrclio pol,:slatis et pcr ipsum, ct in ipso sunl omnin. Ex ipso vidrlic«l

ct naturu; sumus addidil, ut Patrem Filiumqiic

: 5S4oxpHtm; |)cripsum, pcrFilium: inipsoautom,
cognoscas, qnod pnrfnclus Palcr pcrfcclum Filiuiii in Spirilu snnclo. Qucm crgo ipsum cum lcrtio
gcniiissc crodalur, nt Patcrac Filius uiuiin sint,non dixissol, ndjunxil : /;«i gloria in .».( :w^>-
personarum nonrusionc. scd unitatc natur.T. « El rum. Qui cnim non dicit ii>sis, scd ip tf r

Augiistiniis iii libro nonlra i|uini]iic h.-cit^ses : « Pcr- ipsum. dislinxit jinrsonas, ct subjungcn<io ipti glo-
eant, inquil. vaniloqui ot nicnlis scducloros, Aria- ria, non divisit substnntiom. « Quo contra Goihc-
nus cl SahcUianus. Nam Eijo et Pa\cr unum sumus. scnlcus, quosi altius sc intcHigore clTorcns sanct.-c
Non Palnr uniiin siim.scd ogoct Pator
dixil,E'5;o cl Trinitalis porsonnrum divinilatcm.quam nngrlic.r
uniim sunius.Quiid dinoMriiim.nudiat .\riaiiiis; quod Sornphiiii in ca-lo virtuto?,intcr<|u.is nl Dcuiii nulli
d'co jumH.«,audialSabulIianus.Non dividat.\rianus alii sjtiritus intorsunt,ct illaclium agminaccclestia,
597 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. S98
qusc plenitudo scicntia; nominantur, dignitate pra;- A. lium scparemus neque, ut Judoai, natum cx Patre, ;

cellunt.Et quasi rectius interpretans quod illae velut antetempora et ex Virgine postea editum denege-
non intolligontes quid dicercnt cantaverunt, quam mus neque, ut Sahellius, Patrem confundamus et
;

Isaias, qui easdcm virtutes coelestcs hymnum Deo Verbum, uteumdem Patrem asseramus et I''ilium ;

dignum cantantes audivit ; et profundius sensu ca- neque, ut Photinus, initium Filii ex Virginc depu-
piens canticum psalmi Davidici, quam ipse David, lemus ; ncque, ut Arius, plures credcndo et dissi-
qui super seniores suos, et super omnes docentes se milespotestates, pluresdeosgentilierrorc faciamus,
inlellexit et altius mente percipicns quae dans
; quia scriptum est : Audi, Isracl, Dominus Deus tnus
sine mcnte sonum Paulus dixit, qui usque ad ter. Deusunus est (Deut, vi, i). Deus cnim et Dominus
tium eoElum raptus fuit, et in paradiso arcana verlja nomen magniliccntia3, nomcn cst potestatis, sicut
audivit, cl per quem, ut isdom confitctur, locutus est mihi (Exod. iii, ipsedicit : Dominus Deus nomen
est Christus, non sic insipicnter, sicut vidctur sihi prophota asserit, Dominus Deus 15), et sicut alibi
visum fuisse, ut agmina dixerunt cojlestia Plena omnipotens nomen est ei {Exod. xv Isa. xlii). Do-
: ;

cst omnis terra gloria ejus, vel sicut inde catholica minus ergo et Dcus,vel quod dominctur omnibus,
docta cantat Ecclesia Peni sunt nvli ct terra glo-
: vel quod spectet omnia, et timcatur a cunctis. Si

ria tun ; non intelligens dicere plcni sunt co^li et „ ergo unus Deus, unum nomen, una polestas, una
:

terra gloria vestra ; et : Metuant eum, et non me- est Trinitas. Denique ipse dicit:/fc, baptixate ycntes
tuant vos omnes frnes lerraj ; et ipsi gloria, ct non in nomine Putris ct Filii ct Spiritus suncti (Mattli.
vobis gloria, dixit in conclusione su£e laudationis xxviii, 19). In nomine utique, non in nominibus. »

atque orationis, quin potius blasphcmationis : Non igitur sanctus .\mbrosius uni exTrinitate per-
sonx singillatim solitarie, sicut Gothescalcus,sup-
.XVIII.
plicando debere dici docuit Dco gratias, et ne
: Tibi

V " Sit sempcr vobis honor, laus,ctgloria, mcrito simus duabus personis ingrati,oporteresub-
ca;teris

« vobis benedictoDco Domino paraclilo trino ot uni, jici, Vobis Deo gratias quia unius Dei nomen est
:

« vestroque simul bcnedicto nomini et numini, Patoret Filius ct Spiritus. Sicut Athanasius in libro
« Amcn.» Itemque post pra;fata subsc^iuitur: «Gum primo deFideostendit dicens : « ILtc csl, inquiens,
« sit ex Trinitate, ceu liquet, unaquKque persona materia; rormula in conclusionc ha3rcticorum,etha;c
" per sc Dominus Deus.» Et paulo post: « Sicutet tiluli victoria in absolutioue catholicorum, quam si-

« in Psalmo : Nonne Deo subjecta erit anima mea ? gniflcat principale mandatum Dei: Euntes baptizate
« de Patre dicitur, ut declarat illud omncs ijcnles in nomine Palris et Filii ct Spiritus
quod dc Filio
« scquitur enim sulutare meum.Nam et ipse
: /16 ipso saneti [Matth. xxviii, 19). Audi in hoc admirabilc
u Dcus mcus ct sulutaris mcus, hoc est Jesus meus. C ac regale decrctum, in quo omne sacramontum in
« Ubi dum nondicitur:XamipseDcusmeus, sod po- deitalo Trinitalis uniter continelur.Qui dixit in no-
« tius, elipscDcus mcus, proculdubiopatcfecit et pa- mine, cvidenter unain doitatcui in Triuitate consi-
« tefacitDeusSpiritussanctus,quodsicutDeusPater stere dcclaravit, et quod prosecutus cst, Patris et
« est per se Deus, sic est et Filius. Igitur ubicunque Fiiii et Spiritus sancli, pcr singula nomina bingulas

« tacito Dei vel Domini nominc nominatur Paler pcrsonas inesso dislinxit.» Et item in oodem libro.
« ct Filius ct Spiritus sanctus, ut cst illud Bapti- Vcrbo Domini caii lirnuiti sunt, et spiritu oris cjus
: ((

« %antes eos in nomine Patris, ct Filii, ct Siiiritus omnis virlus corum (Psal. xxxii, 0). Utique Verbum
« snnci/, unaiiumquc persona scmpcr DominusDeus Filium indicavit, Dominum autcm Patreni essedesi-
« debet intelligi. Tale est illud Parnctilus autcm, gnavit.etspiritum orisejus Spiritum sanctum dixit.
:

« qucm mitlct Paler in nominc nieo. Misit namquc, Vidcs in his pcrsonis unilum osse nomen Trinitalis
« mittit, et mittct Doum Dcus in nominn Doi. Idoo in natura, Psalmographo quoquo upprobante: Pro-
« dixi non longc suporius Uni ex Trinitato per- ptcrca un.ril le Dcus Dcus luus (Psal. xliv, 0). Eccc
:

((sona;, cui singillatim solitarie supplicanius,debere DeumctDeum,nontamen pluralitor invonies dictum

« dici Tibi Dco gratias, et nc simus cteteris dua-
: in his personis deos.» Sed nccAthauasius uni singu-
« bus pcrsonis ingrati, oportcre subjici, Vobis Dco jj lariter persona; possc supplicari, aul debere dici :

« (jratias. Quia quisquis loqucns ad unam pcr- Tibi Deo gratias, ct c;eteris personis Vobis Dco :

« sonam dicit, Tibi Trinituti Dco gratiu.f, pono gratias, docuil. Et itom idcm in ibni ali o do Trini- l

« sic crrat ut Juda;us ct Sabclliiuius. Porro qui tate Nuiiquid pr;cvaricatorcs nuiiidali Salvaloris
: "

" dicit, \obis diis yrutias, aut paganus est aiit apiisloli olfccti sunt, et coulra traditionein ejus
(I Arianus. At qui dicit unicuilibct pcrsotia;, Tibi baptizaveruntlantammultitudincm?Non enimscri-
« Deo grutias, atque ajque c;cterisquc duabus pcr- plumest quiabaptizaveruntin nominc Patriset Filii
« sonis, Vobis Deo gratius, rcvcra catliolicus 535 ct Spiritus sancti, sed tantum in noniino Domini
« cst, ac vorus utique Christianus. » Josu. Scdnon sunt pra^varicali, absit. Nam licot Filii
xp. Conlra luis antoa in;iiidilas blasphomias, san- nomon 53C tantummodo dicaUu',habct tamon Pa-
ctus Ambrosius in liliro priiiio ilo Fido capilo priiiio trcm ot Spiritum saiicUini pronuntiatum, sicut iu
dicit : « Asscrlio, inquiciis, nostra; fidci hajoest, ut Scripturis sauclis probavimus. Itaque ct Spiritus
unum Deum cssc crcdamus ; ncquc, ul gentcs, Fi- saiiclus Sabaoth dicilur, cl esl cum Deo ct cum
 ;

oOO IIINCMAI IC.MKNSIS AHCHIKPISCOPI. 600

rilio u Snr.iphiiii .•iilnralus ;
proplor quod ha;c lcr A sancti, Boii sine Palrc cl Filio. Salis notuni est
(licunl Sanclus Sanctus, Sanclus, ul Trinitatcm rcctc crcdcnlihus.vcl rliain ut possunt intcliigcnti-
pronuntiarriit."Hinci'tsul)hoc scnsuhanc (|u.Tstio- l)us, et idco illu<l dictuni cssc dc Patrc, Ipse farit
ncni b(;atussolvit,\nihrosius.Elsanctus.\uj;uslinus, operu, quod ah sit orlgo ctiam opcrum, a quo
illo

dc quo Golhcscalcus multotics dicil Aujustinus tw- cst cxistcnlia cooperantium pcrsonarura quia el :

slcr, ut alienus a Golhescalco ct illi contrarius, ct Filius dc co natus est, et Spiritus sancluB principa-
non siuis proprius vcl domcsticus, coiilra ciiin in liter dc illo procedit, dc quo natus cst Filius,ct cum

lihro contra quin(;iic h.-ercscs dicit : « Qui Spirilum quo illi communis cst idcin Spirilus. » Eccc quo-
sanclum a Patrc ct Filio a-tcrnitalc ct substantia modo mcntilur Golhcscalcus, dicens Augustinum
vcl communionc scparat,ot qiii ncgat Spiritum csse essc suum, Au;iustiiius inijuicns mullolics noslcr.
ct Patris ct l''iiii,plcnusest spiritu immundo,vacuu3 Nam claret quia Gothcscalcus non est Auguslini,
Spiritu sancto. <> Vidctur cnim scpararc in sancla quoniain non crcdit, ncc dogrnatizat sicul Augu-
Trinitalc pcrsonas Gothcscal(^us, qui dicit : " Cum stinus, ncc Augustinus cst Golhcscalci, quia dis-
sit cx Trinitatc, ccu liqucl, una (lu.-cquc persona scntit a Golhcscalco, ct cutholicc scntit, quod non
pcr sc Dominus Dous, ct uni cx Trinilalc pcrsona;, facit Golhescalcus, diccnsquia Patcr est Dcus, sed
cui singillatim solitarie supplicamus dicit dcbcrc "o" de Dco, Filius cst Deus, scd Dcus de Dco, et
jj
dici : Tibi Dco
simus cajteris per-
gralias, ct nc non sic dicit, sicut Gothcscalcus falso dicit, quia
sonis ingrati, oportcrc suhjici, Vobis Dco gratias.» unaquajquc ex Trinilale persona perse sit Duniinus
Quapropter sicut .Augustinus, do quo non jaclantcr Dcus. Scd cl testimonium, abusum a Gothcscalco
ct mondaritor, ut Gotboscalcus, sod l.-ptantcr ctvc- ad suam confirindndam scntentiam, «luo dicit Do-
racitcr catholica Ecclcsia Auguslinus nostcr dicit,in minus, Pararlctus aulem Spiritus snnclus, qucrn
pr.-ofato libro falctur, plenus cst Gothcscalcus ha;c miltet Puter in nomine mco, longc aliter cxponil

dicens spiritu immundo, vacuus Spiritii sancto. sanctus Gregorius Spirilu soncto replelus, quam
Contrahoc quod Gothcscalcus vacuus Spiritu
dicit Gothoscalcus spiritu immundo implelus. Ait cnim
sancto: «Cum sitoxTrinitalo ccu liquct unaqu.Tque bcatus Grcgorius in bomilia Evangclii trigcsiina :

porsona, cui singillatim solitario supplicamus,)>per Paruclctus autem Spiritus sanctus, qiiem millet Pater

seDominus Dous, dicit plcnus Spiritu sancto Jesus in nomine meo, ille vos docebit oninia, ct siiggcrct
Dominus Dcus Ego cl Palcr unum sumus (Joan. x,
:
vobis oninia quweunque dixcro vobis (Joan. xiv, 26).
30). Et itcin : Pkilippc, qui vidclmc vidct ct Patrem. Nostis, plurimi fralrcs nici, quod Gra'ca loculionc

Quomodo lu dicis : O.Ucnle nobis Pntrcni .» iYoji crc- pararlclus, Latina advoeatus dicitur, vcl coniotator :

dis quia c.ijo me est (Joan. xiv,

in Palrc, cl Patcr in quia idcirco advocatus dicitur, quia pro crroro dc-
•'j lii)?Quodbcatus.\uguslinus codem Spiritu san- linqucntiiim apud justiliam Palris inlcivcnit. ^ui
cto afflalus cxponcns dicit (IraclSnJoan.) : « Cur unius suhstanli.T; cum Patrc cl Filio, cxorarc pro
insoparabilcs scparalim desidcras nosse? •> Dcindo dclinquentibus pcrliibetur,quia cos quos rcplcvcril
non ud solum Philippum, scd ad ens pluralitcr lo- exoraiUcs facit. Dc quo paraclelo Spiritu itcm Do-
quilur : " Vcrba qiuv eyo loquor vohis, a mc i]i.tonon minus dicit : Ciim vcnerit Paracktus, qucm cgo mU-
loquor : Palcr autcni in me nmncns ipsc facil opera tnm vobis a Patrc, spiritum vcritatis qui a Patie pro-
(ibid.).Quid cst a nic ipso non loquor, nisi a mo cedit, ille lestinuinium pcrhibebit de me, el vot teiti-

ipso non sum qui loqiior? Ei quippc tribuit quod monium perhibchilis. (Joan. xv, 26, 27). In qua
facit, de quo cst ipsc qui facit. Patcr cnim Deus scnlcnlia notanduni in prirais saactusBcda doctor
non ost do .aliquo, Filius aiitcm Dcus est quidcm mirabllis ox cathulicorum vcrbis ct sonsibus inbo-
Patri .Ti|ualis, sod dc Palrc Deo. Idco illc Dcus, scd milia Evangi'lii dicil, quod Dominus Spirltum veri-
non dc Dco, et luiucn, scd non de luminc iste vcro ;
tatis ct a sc millcndum cssc toslatur, ct cumdcm
Dous dc Dco. lumcn dc luminc. " Dcniquc adjungit, niox a Palro proccdore subjungit : non quia idoni
rt ail : « Non crcditis quin ego in Patre, ct Pater in Spiritus alitcr a Patrc procodit, quam cum a Filio
nic cst? alioquin propter opcru ipsn crcditc (ihid.). mitlitur ; sed idoo Filius cum o se milli, o Patrc
Antoasolus Philippus argucbatur, nunc autcm n.m 1)
dicit proccdcro, ut aliam Potris. ttliam suam cssc
ubioumsolum fuisscquic.ssclargiicndiisoslondilur: personam dcsipnol.ol in oadcm distinrtionc porso-
Proptcr opera ipsa, inqult, credite quia cgo iu Patre naruiii,unani esse uporntiuncm ad voluntatemsuam
etPatcr in me est. Neque cnim.si scparati etacmus, cum 1'alris volunlnlc cl oporatione dcniinlict. Cum
inseparabilitoroporari ulla ratloiie posscinus. •> El in cnim ejusdem Spirltuegralia datur hominiLus, mit-
scrmoncad piipiiliim, uhi oxpu.-;uit qu.c sll Irrcmi,-;- liliir prorcclo Spirilus a Patrc, mitlitur cl a Filio
sibills blasphoinia iii Spiritiini sanclimi.ail lla intcr proccdil a Palrc, proccdil ot a Fllio, qula ct ejus
CTlcra (f/e ferb. Dom. .scrni. II, cap. U'>) ll.cc : .. inlssiu ipsa proccssio cst, (jua cx Palre prucodil ot
iladicuntur,ultaincn in.«cparabilis inlclligaturopo- Filio. Vcnil ct sua sponlc, qui sicut ccrqualis o.«t

niliu Trinllalis ; ila iil cum oporalin Pntrla dlci- Palri cl Filio. ila oanidcm habcl vulunlatcm cum
lur, iion eam sine Filio cl Splrllu sanclo InlcIIiga- Patrc ct Filio communcm Spirittu enim uH vuU
:

lur 5S7 iipcrarl; ct cum opcratio Filii, nun slnc spirat {Joan. El sicul Apostolu» onumeratis
iii, S).

P.itro ct Spiritu sancto ; ot eum opcratlo Spirllus donis cflclcstibus, ait llxr omnia operalur unus at-
:
 1

60 DE DNA ET NON TRINA DEITATE. 602

53S que idem spiriliis, dividcns singutis prout vult A c?t539 Deusquiaunitaestdeitas.sicutper singulas
(/ Cor. Ut ergo singllatim Dominus Deus
XII, 11). pcrsonas scriptum quia nullus cst Deus.nisi
est: ct

cmnipotcns, iiicrcatus, immensus.iTternuSjCt quid- unus, vcl hoc, Audi, Isracl, Vominus Dcus tuus
quid ad se de Deo dicitur, est Patcr sed non per : Dcus unus est, per singulas personas dicit unitam
se solitarie sine Filio ex sua substantia genito, et esse de.itatem:et non,ut Gothcscalcus per se solita-
Spiritu sancto qui ex ipso Filioque procedit ita : rie uni ex trinitate personae supplicare debere di-
singillatim Dominus Deus omnipotons, increatus, cil : Et item sanctus Athanasius dicit (lib. i de unit.
immensus, a?ternus, ct quidquid ad sc de Deo di- noin. Trinil.) : < .\n ignoras quia Pater unus Peus
citur.est Filius; sed non pcr se solitarie sine Patrc est,et Eilius unusDeus est,et Spiritus sanctus unus
px quo est, et sine Spiritu sancto qui ex Patre ct Deusest ? Nonneunus Deusest. dumunitum nomen
ex ipso procedit :ita singillatim Dominus Deusom- estinnaturausioe?sicetunusSpiritusest,quiaunitas
nipotens, increatus,immensus,aetcrnus,etquidquid estejusdem deitas. Nam si tu per singula nomina
ad se de Deo dicitur, est Spiritus sanctus; scd non personarum unitum nomen Spiritus terdesignastl,
per se solitarie sine Patre et Filio ex quibus pro- nunquid tres spiritusdicere oportet?absit. Quod si
cedit.Singillatim namque et per se solitarie dicimus hoc poterat dici, tale erat ut et hoc in confessione

Deum Patrem, et quidquid ad sc de Deo dicitur : r^ deberel introduci,tres deos plurali numero nuncu-
quia relative in hac sancta etindividua atqueinse- pari, utjam non esset in his personis una natura
parabili Trinitatc singillatim singulus videlicot unusquisque in propria vel diversa
divinitatis, sed
unus est Pater, singillatim singulus videlicet unus natura sua consisteret,quodabsit.»i<Quidquidergo,
est Filius, singillatim singulus videlicet unus est ut bcatus .'Vuguslinus dicit,ad scdicitur dc Patrect
Spiritus sanctus,et Patris ct Filii et Spiritussancti Filio et de Spiritu sancto, id est (|uidquid dicitur
una est divinitas,deitas,natura,esser;tia,substantia, quod substantiam eorum ostendit, non dicitur de
»qualis gloria^co.-eterna majeslas.Et quamvis alius alio sine alio : quia nec Patcr est Deus sine Filio
sit Pater, alius Filius, aut Spiritus sanctus, non ct Spiritu sancto, nec Filius est Deus sine Patre et
est tamen divcrsa substantia Patris ct Filii et Spi- Spiritu sanclo, nec Spiritus sanctus est Deus sine
ritus sancti, quia non est aliud Palcr, aliud Filius, Pulre cl Filio, quorum cst spiritus. Si orgo interro-
aliud Spiritus sanctus.Et Pater et Filius etSpiritus gatus fucris dc Deo, cur dicatur Pater, relative
sanctus non dicilur sccundum substantiam,sed sc- responde. Quia Filium habet : ita etiam ct de Fi-
cundum relativum quod tamcn relaTivum non est
: lio relative responde, ideo essc Filium quia habet
accidcns, quia non csl mutabilo.In Deo cnim nihil Patrcm, ct de Spiritu sancto,quia de Patre Filioque
secundum accidens dicitur, <|uia nihil est in eo proccdit, (juorum est spiritus. Si etiam dictum tibi
mutabile. Cum itaquc, ut .Vugustinus dicit, tantus ''
de Deo fucrit, quomodo Pater hoc cst quod Filius,
sit solus Pater.vel solus Filius, vel solus Spiritus aut Filius hoc est quod Patcr, rcspondo, sccundum
sanctus,quantus est simul Pater et Filius et Spiri- substantiam hoc est Filius quod Patcr, et Pater
tus sanelus, propter unam eamdemque individuam quod Filius, et Spirituo sanctus quod Pater et Fi-
at([ue iuscparabilem, plcnam pcrfcctamque subs- lius, quia unus est Deus, una suhstantia, Paler
ct

tantiaiu, id est dcitatcm, qu,-c est tota in singulis, ct Filiusct Spiritus sanclus..\d se enim Deus sub-
tota in tribus simul personis:habent tamen singul;c stantialiter dicitur:.\d Patrcm Filius.vel ad Filium
in sancta Trinitatc persona; aliquid proprium, quo Pater, et ad et Filium Spiritus sanctus re-
Patrem
inseparabili sBqualitate aliquam inseostendant pro- lative dicitur.Juxta persona; proprictatem, non est
prietatem. Paler solus Paler, Filius solus Filius, Palcr qui Filius, nec Filius qui Pater, nec Spiritus
ct Spiritus sanctus solus Spiritus sanctus.Et Paler sanctus qui Pater et Filius. Juxta substanti;cunita-
hoc habet proprium, quia ab alio non est, ac pcr tcin,hocestPaterquodFilius,hocestSpiritussanctus
hoc solus est in paternitatis persona, non solus in quod Pater et Filius,id est unns Deus omnipotcns.
deitatis esscntia. Unigenitus vcro Filius Dei hoc Quidqnid ergo ad se ipsum dicitur Deus,et de sin-

habet proprium, quod ex solo Palre consubstan gulis pcrsonis dicitur, Patre ct Filio et Spiritu
tialiter ct coessentialitcr solus genitus est, et in [)
sancto, et simul de ipsa Trinitate, non pluraliter.
liiic persona; sun: pruprietas cst. Spiritus sanctus sed singularitcr dicitur. » Igitur Ciothcscalciis pcr-
itaque hoc habct proprium,riuod ex Patro ct Filio verse dicit, utrcvera h;preticus, i. ciiin uni ex Tri-
a;qualitcr proccdit, ct est amboruai Spiritus c.jus- nitate personre singillalim solitarie supplicamus,
dem substantiaj et aiternitatis cuin Patre et Filio. deberedici Tibi Deo gratias; et ne siinus
: cffiteris

Sed ha;c tria vere ctiam tria sunt, inc(Tabilitcr(iuc duabus personis ingrati, oportcrc subjici : Vobis
tria, ct psscntialia tria, h;d)entia pioprietates siuis. Doo gr;iti;is. » Quo conlra vir voncr;indiis Alciii-

Et h.TC tria unum et vere unum.et hoc unum tres,s('(l cx boati Aiiguslini et c;ptcroruill ca-
luis, in libro

non trcs patrcs.ncc trcs Mlii, iiec tros spiriliis sanc- tholicorum dictis ad Carolum magnum impcrato-
ti, scd Ires persouT, unus Patcr, unus Filius, unus rcm coUccto dicit (lib. i de TrtH. c. 12) IIoc :

Spiritus sanctuSjCt hi tres, id cst P;iter ct Filius et ctiai 1 atquc cliam llrniiter lcnendum esl, iiiliil in

Spiritus sanctus,unuinsunlinnatura,omnipolentia sancla Trinitatc ad se diclum plurali numcro csse

ct.-ctcrnit^ite. Ideo, ini|uilsanctus.\thanasius,unus (licouduin,(iuia siiuplox illa sumiiuo (livinit;itis na-
603 HlNCMAUl llllKMKNSIS AIlCHIEPlSCOri. m
tura singuiari numero dcsignuri (lclicl, 540 non A beliiaui.Ariani.Nestoriuni.Eulychiani.Macedoniani,
plurali. Ac ideo ncc tres dcos, nec tres omnipolen- 541 Cudo.viani, ca2lcra:quc pcstes cl liacic catholi-

les, nec Ircs l>onos, nec Ircs niaRnos, ncc tres cs- c;e lidci,qui de consubstanlialitate atque cos-lcrni-
sentiasin Dco fliccrefas esl.Cum enim pcrsonalitcr tate simul ct ajqualilatc Patris ct Filii et Spiritus
aliussitPater,aliusrilius, aliiisSpiritussanctus.his sancli, ni-enon et do Incarnationc rilii Uei Uuniini

tamcn unumcst nalur.x; nomcn, quocl diciturUcus, nostri JesuChristi,aliterquam calholicandcstcncat,

vel substantia.vel csspnlia.vel omnipotentia.vol alia sentirc vcl dicere prxsumpserunt. Uicilur etiain in

muU.uiu.-nsiilislantialilcrnonrcIalivo de eo rlicun- (Ine quarumdam oralionum a calholica ct apostolica

tur. "Fidesigilurcalliolica, ulAllianasiusdicil, h;cc Ecclcsialoquentc adUominum Jcsum Christum:Qui
esl,uliiiiuni I)i'uiii iiitrinilalopcrsonaruniot trinila- vivis ct regnas cum Ueo Palrc in unitate Spiritus

temporsonaruni in unitalcdpitalisvcnercmur,ni;(iuo sancti Deus peromnia sa!culas-cculorum:quod non

confundcntos personas,ut tres non sinl.nequc suh- discordataprailatocanonicajconslitulioniscapitulo;
stanliam sf^parantcs, ut trina sit. Et in hac Triiii- quia non cum Patrc Filius nominatur, scd proprie in
tate nihil cst priiis,nihil posterius: nihil majus aut hac conclusione sanctffi Trinitalis personas distin-
minus, sod tot.T trcs pcrsona; co.Ttcrna; sihi sunl guuntur.et unilas cjusdcmsancla? ct individua; Tri-

et co.Tqualcs,ita ul poromnia, ct unitas deilatis in „ nilatis substantia catholice confitetur: licel Gothc-
... personarum.ct trinilas personarum in uni
. , U , ,
scalcus scribcnsad
-1 1 „j
quemdam compliccm suum i: I
hoc
trinitale
tatc deilatis veneranda ost. » Plura hic poni potc- reprchcndil, " Ab iinperitis, inquiens, non benedi-
rant catholicorum lcstimonia qu;e leclor fidelis ac cilur. Qui vivis el regnas cum Dco Patrc in unitatc
devolus in suis locis pr.Tvalet invonirc, contra has Spirilus sancli Deus, ne Filius, quod absil, cssc
ipsius blasphcmias, quas etiam ot sacri canoncs Spiritus sancli Deus putetur.» El quia in hoccalho-
cum auctorc suo rcdarKiiunl cl rcfutant. Nam cano- licamreprciicndilEcclesiam.consequenseslulctiam
ncs Carlhagineusis concilii sub .\urelio constituc- reprchcndat caput et auclorem ipsius dicenlem ad
runt.ut ncmo in precibus vcl Palrem pro Filio.vel Patrem:/tec est autein vita irtema, ul co<jno$cunt

•Filium pro Palro nominol,ct cum altari assislitur, teveruin ctsuluin Dcum,et qucin misi.^ti Jesum Chrii-

scnipi'r ad Palrcm pcr Kilium oralio dirigalur, ct tum (Joan. xvii, 3) el dicat nos inteliigere Palrcm
;

quasquc sibi prcci^s iloscribit, non ois utatur, nisi solum et verum Deum,el illum i]uem misit tanluin
prius eam cum inslruclioribus fralribus contulcrit. csse Jcsum Chrislum.CathoIica aulcm Ecciesiacuin
Undo orationum assistcntes sacro altario
in finc Deo Patrc in unitatc Spiritus sancli Deum Filiuin

sancla calholica Ecclosia postulat per Christum vivcrc et rcgnare per omnia sxcula crcdil cl confi-
Dominum iioslrum:el in finecanonis.Per Clirislum tctur:ct idipsum esse intclligit, Qui vivis et regnas
Dominum noslrum, pcr ipsum, ot cum ipso, et in C cum Deo Patro in unitate Spiritus sanctiDcus.quod
ipso, esl tibi Dco Piitri omnipotcnti in unilateSpi- cst cum dicitur.Qui cum Dco Patre in unitaloSpi-
ritu sancti omnis honor et gloria, pcr omnia sa;- ritus sancti vivis et regnas Dcus. Sicut intelligit ad
cula sajculorum : vei ila dicit, Por Dominum nos- ipsum cssc quod Dominus in Evangclio dicil: llitc

trum Josum Christum Filiumluum, qui tccum vi- est auU-m vita solum el ve-
xterna. ut cognoscanl le

vit et regnal Deus in unitatc Spiritus sancti pcr rum Dcum ; cl quem misisti Jesum Chritlum ; quod
omnia sa;cula sa;cuiorum,.\mcn. Proplcr illud uti- est Ila;c cst vita njtcrna.ut cognoscant te,ct quem
:

que sacramcntum,sicut in orlhodoxorum diclis re- misistiJcsum Chrislum.solum cl vcrum Deum e*sc.
legimus, quod Mediator Dci et hominum factus est Subscquituraulcmsibi ipsi dissimilisin eodcmscri-
homo, Christus Jcsus sacerdos in a^lernum secun- plo mox diccus : « Nam cum Dco Palre vivilolro-
dum ordincm Mcichisndecii, (jui pcr proprium san- i( gnat Deus Fiiius, juxta illud.c/ IVrfruin erat apud
giiincm inlroivil in sancta, non utiquc manu lacta .. Deum, et Dcus crat Vcrhum {Joan. i, 1). Ecco Dcus
cxcmplaria vcrorum, scd in ipsum ccelum, ubi est II apud Deum.Pariiilor eliam credimus,noviniu9,el
in dcxtera Dei, cl intcrpeilat pro nobis. Iloc in eo II confilemur apud Deuni Patrem,ct apud Deum Fi-
pontificatus officium intcrpretans Apostolus ail : II lium,regnare Dcum Spiritum sanctum abcst la- :

Per ipstiin criji) offernmus hostiam taiidis sempcr ri .. incn dcorum pluraliUis,ubi csl natura>.cs.<enli«,
Deo, id csl friicitim hiliiortiiii iwslronim coiifileiitiiiiii i. sub3tanti.-c,maJcstalis,potcstatis.dcilatis un<tas cl
'

vomiiii cjiis {llelir. xiii, 1.")).P(T ip.sum ergo hnsliam .1 .Tipialitas. " Et post hanc unil iii.

laudis alquc vocilVralionis olfcrimus,quia pcr ejus slatini c.iinponit hanc inlidolcni i-;

morlem reconciiiali suinus cum ininiici cssenius. I. Dominator Dominc Deus incus,miscriciirdia mea,
Pcr ipsum cniin, qui pro nobis hostia dignatus csl I. Jesu Christe rex gloria?, procor tc, gratis rxaudi
ficri.potest in conspeclu Dei nostri hostia accepla- I. mc secundum tuam divinitatcm.et Palrcm tuum
bilis inveniri.Proptorca nos bcalus Pelrus adinonet II Dominum Dcum noslruir. iindum lutm
dicens : El vos tntnjiinm lapidcs vivi coiidificamini in II humanitatem.iil ipsc no.- '"i* ni-u«I>f'-

domum spiritalem, in sneerdotiiim snncliim offercntcs II minus Paraciclus.in noniinf luo i;

spirilales liostias acceptaliiles Deo pcr Jesiim Cltrisliiin I. Dci Doiuini Paraclclijdct nobis i>eri ,

(/ l'clr. II, 5). qua conclusiono oraliuuuin plu-

In .1 sanclum Deumnostrum Paraclclum.clsilsomper
rcs convinounlur htcrclici, Mauichsi vidclicct, Sa- II omnis bonor, laus, ct gloria, mcrilo rabis bcnc-
 : :

603 DE UNA ET NON TRINA DEITATE. 606

<( dicto Deo Domino Paracleto, trino 5-1? paritcr A tuis ne altori injuriam facere vidcaris? absit.»
Sunt
« ct uni vestro simul benedicto nomini, necnon ct ct multa hine testimonia tam Voteris
in Scripturis

•< numini, amen, Porro ne te movcal illufl, quoij ibi quam Novi Testamcnti. Et ut beatus Augustinus
« pluraliter dicitur, semper omnis honor, laus et 543 iii libro de Trinitate dicit :« Ubicunque
« gloria, merito vobis benedicto Deo Paracleto.trino in Scriptura sancta legitur solus Deus, non de

« pariter ct uni, vestroque simul benedicto nomini qualibet persona in sancta Trinitate intelligendum
« eognosce quia sic procul dubio congruit dici. Nam est, sed de tota sancta Trinitate, qua; sequalitcr
« quando loquimuradunam exTrinitate personam, operatur omnia qua;cunque operanda esse judicat.
« non ad Trinilatcm loquimur, sod ad unum queiu- Unde quod in psalmis dicitur, Qui fiicit mirahilia
« libet exTrinitato.» Et hic plurahoc modo scribit. macjna solus {Psai. lxxvi, 13); ct, Qui facil luminaria
Deiloquus autem Paulus non taliter oravit, nec nos magna solus (Psal. cxxxni, 7); ct, Tu cs Dcits .wlus
orare taliter docuit, ut Augustinus hinc in libro dc [Psal. Lxxxv, 10); et, Piemo bonus nisi solus Deus
Bono perseverantitE dicit (cnp. 23) :« Nam quid ore- (Liic. xviii, 19); Aitdi,Dominus Detts tuus,
Israel,
mns, sicttt oportct ncscimits; Scd ipsc Spiritus, ait Deus unus non dc solo Patre, sicut
est (Deut. vi, 4) :

Apostolus, inlerpellat pro nohis (jemililnts inenarrabi- adversarii volunt, intelligitur dictum sed de tota :

libus. Qui enim scrutalitr corda,scit quid sapiul spi- r> sancta Trinitate, qua; est unus solus Deus. Similiter
ritus, quia sccundum Dcttm interpellat pro sanctis de Pdtre solo non est intelligendum quod Apostolus
(Ro»i. VIII, 26). (Juid cst ipse spiriltts interpellat, nisi ait, Beatus et soltis potcns, Rcx reguin et Domi^ms

intorpellare facit gcmitibus inenarrabilibus, sed doininnnlium, qui solits liabct immortnlitntem , et lu-
veracibus, quoniam veritas cst Spiritus? Ipsc cst cem liabitat inacccssihilem; quem ncmo hominum vi-
eniin, de quo in alio loco dicit, Misit Deits Spiriliim dit, nec videre potest (I Tim. vi, 15). In quibus verbis,
Filii sui in corda nostra clamantem : Abba, 1'atcr neo Pater proprie nominatus esl, nec Filius, nec
Et hic quid est clamantem, nisi clamare
Gal. IV, 6). Spiritus sanctus; sed absolute beatus et solus po-
faeientcm? tropo illo quo dicimus la;tum diem, qui tens, Rex regum et Dominus dominantium,quod ost
la;tos facit, Quod alilii manifcstat, ubi dicit, lYore unus solus, beatus potens, invisibilis, vorus Deus, #
enim accepistis spiritnm scrvitutis itcrum in timore : ipsa Trinilas, qua; fequaliter bcata est, a:qualitor
scd acccpistis spirilum adnptionis filiontm, in qiio potens, iino omnipotcns, etiam et unipotcns, quia
clamamus Aliba, Patcr [Rom. viii, 15). Ibi dixit cla-
: una potentia est totius sanctae Trinitalis. Neque
mantem, hic vero in quo clamamits : aperiens vide- enim, quia ipse Filius alibi loqucns voce sapientia;,
liccl quomodo dixerit clamantem, id est, sicut jam ipse est enim sapienHa Doi, ait : Gijntm cmii circuivi
exposui, clamare facicntem.» Non tamen iste spiri- soUi (Eccli. XXIV, 8), separavit a se Patrcm : quanto
tus, qui nos clamare G magis ergo non est necesse ut de Patre tantum-
facit .Abba, Pater, ingratos nos
facit, sicut Gothescalcus superius dicit, caeteris per- modo, proeter Filium cl Spiritum sanctum, intelli-
sonis, id est personoB Filii, et sua;, cum dicimus gatur quod diotum est, Solus habet immortalitatem,
Abba, Pater, sine nominatione Filii et ejusdem Spi- et, lucem liabitnt innacccssibilcml Sic nec tantum-
ri tus sancti Et ilom .\ugustinus cx .-^postolo testimo-
. modo de V\\\o, prapter Palrein vol Spiriluin sanctum,
nium ponit dicens, < Accijiimus spirilum adoptionis cum dicitur Sapientia superhorum ct sublimium colla
liliortim, in qtio clamamus : Abba, 1'ater.» Quod vidit propria virtute calcavit. Sic ncc dc Spiritu sancto
ct boatus Ambrosius. Ait enim :« Et orare Deum gra- tantummodn, pra;ter Patrem et Filium,cum dicitur,
tia; spiritalis est, sicut scriplum est, Nemo dicit, Do- Spiritus Doiiiini rcplevit orbem terrarum, et lioc, quod
miuits Jestts, nisi in Spiritu suncto (/ Cor. xiii, 3). liinc continct oninia, scicnliam liabet vocis (.'inp. i, 7). Sic
Aiigiistinus et.\mbrosius cx Apostoli tcstimonio non nihiloiiiinus intoUigondiim ost quoil dicitur : Sicut
docent nos in oratiiine loqucntcs ad unam ex Trini- Pater vivificat, sic et Filitts quos vult vificat (Joan. v,

late personam postca deberc diccrc cajtcris personis, 21). Non tamen alios vcl aliter Pater, et alios vel
Et vobis gratias agimus, Et vobis supplicamus. Et alilor Filius : sed eosdem quos Paler vivificat, vivi-
alibi dicit Apostolus, Vos estis tcmpltim Dci vivi, si- (icat ct Filius. Similiter nec Spiritus sanctus ab hac
cut dicit Dcus : Quonium inltabilabo in illis, et initm-
II
vivilioatione secerncndus ost quia unum opus est
:

bulnbo : et ero illorutn Dcus, et ipsi erunt milii jiojitt- Patris ct Filii olSpintus saucti,sicut uiia substan-
lus (llCor. VI, l>i). llas iijitur promissiones liithctiles, tiaatquc i^stentia cst. Ergo Pator vivciis vita, Filius
cliarissimi, mundcmus nos ab omni inquinnmento vita vivcris a vivcnte, Spirilus sanctus vita ot vivili-
caniis ct spiritus, perfirienles sanctilicationcm in li- calor vivcntium, et non trcs vita!,sod unavita est
morc Ciiristi (II Cor. vii, 1). Et non timuit iiigratus ct Patcr virtus ct sapientia, et Filius, iiuom vocal
csso cajteris personis, Patri vidrlicct cl Spiritui Apostolus 67ir/.s/((m Dei virtutem,ct Dei snpientiain
sancto, quia lantuiu iii tiiiiore (vliristi nos <lociiit (/<.'«/•. I, 24), similitcr virtus et sapiontia : uon ta-
pcriicerc sanctilicatioiicm. " Et sanctus Augusti- nien Ires virtutes, nec trcs sapicntini, scd una virlus
mis contra Ju<la:os, et paganos, atquc ha;-
in iibro ct una sapicntia, Patnr ct Filius ct Spiritus sanctus;
reticos Quid agis, inquit, Loth sanclc? Ange-
: « quia li M nomina substanlialia sunt et non rclaliva,
los vidps, ct niui uiium scd duos, et dicis, Dominc? sicut iiiia subKlautia, ot iiiia omnipolcntia, cl alia
Ail unuin vcrbuin lacis, uiium prccaris, non inc- qua; do substantia divinitalis dicuntur : cl cst Patcr
 607 IIINCMAni RHEMENSIS ARCIIIEPISCOPI 608
voriim lunien, cl Filius vfrum lunicn cx luminc, A. tus, sicut cliarnilc Kilio traflifa ali apostolisSymboli
SpiiiUis sjinctus vcrum luinen ct vora illuminalin.ct confessio tonet rliccnlis, Scdet ad dexteram 1'atris,
non tria iuniina, soil nniuii luincn. Unilo sc!i|)luni indc vonturup judicare vivos cl mortuug. Vido» er^'a
est, lii liimiiic luo viil'biiiius liimcn (Psal. xxxvni, quomodo pcr hunc orationcm sc ct Putrom in una
10), sicut cl una virtus, el una sapicnlia quia in : subslantia, cl in una rlcitalc conjungit. Eccc ille

illa simplicitate divina; natura; non cst aliurl sapere futuri judicii dios, qui vcnire per Filii advcntum
quam esse, non ost 544 aliurl ossc quam possC) promittilur, de Patris pra-scntia prmstolatus, «il
ncc aliufl posso quain viverc. Kailcni ihi sripicntia 5 15 .j.im indubital.j? unilatis tcstimonium, 8ic ut
qu;c csscntia, eadcm vita qu.-c ft cssontia, cl h.'cc di; Filii adv<'iitu loquilur promissus, dc Patris praj-
oiniiia unnm ct unus Dcus.» Et itom sanctus Aujru- sontia doccatur impletus. " Et aliijuanto superius :

stinus in Tractatu psalini octogcsimi quinli Nnl- :• « Si ergo majorem Patrem et minorom Filium dicis,
lum majusdonum prajstare possetDeus hominibus, gradum unitatem tullis, ct cum oflcrs in
facis, ct
quam ut Vcrbum siuiin, pcr quod condidit omnia, oblatirine,nnn potcs dicerc, Olfcro tibi, Ueus, sed,
facorct illis capiil, ct illos ci taniiiiam incmbra co- Oircro vobis, dii (]uod cst absurilum el inaudituin
; :

aptarot, ut cssol Filins Dci, ct tilius liominis, et aut cerle, si vicibus et singillatim oiroras, ot soniel
uiuis Deus cuni Patrc, unus Iiomo cum bominibus; 1» olleras Palri, senirl oiroras Filio, cum Palri ollers,
ut et quando loquimur ad Dcum doprecantes, non Filiuin pra?tormittis, ot cum Filio ofrers, Putrcni a
indc Kilium soparcmus ctquando prcc.itiircorpus
: munere oircrontis excludis.Si antom Filio sino Pulrc
Filius, non a so scparct caput suum, sitque unus oders, jam non puteris per orationcm Dominicam
ipsc Salvator corporis sui Dominus nostor Jcsus mystcrii sacramonta complcre, ut dicas ad plonilu-
C.hristus Filius Dci, qiii ct orct pro nobis, ctorct in dinom pcrlocti holocausli oralioncin Dominicam, id
nobis, ct oretur a nobis : orat pro nobis ut saccr- est, Pater noster qui cs in crrlis, quia Patrcni, cui
dos nostcr, orat in nobis ut caput nostrum, oratur a non olTers, nec orabis. Si ilcrum Patri incorporoo
, nobis, ul Dcus nostcr.»Et in sermone de Unitate ofTcrs, et Filium pra?tcrmiltis, oblati panis mystc-
* Patris cl Filii ot Spiiitus sancti conlra .\rianos di- rium non potorit in corporis sacramcnla Iraniiirc,
cit Quia minii^trante Domiiio habcs aliunduntom
:ii noque in consccraticnc holocausti commcnioralio-
Dominici vcrbi pancm, ponc adhuc super inonsam nem Dominicffcu-na? faccrc pol(>ris,quiaquod Filiug
cordis illius pancm quoquc Dominicaj orationis, et corporeus suo corpori dcputavit, et ad possionis
commemora illum, quoniam Dominus in Evangelio sua;meinoriam pertinere jussit, Patri incorporcoel
dixit,f^)in'(?'yu;(/ iii iioiiiiiw iiieo a 1'alre pelicritis, e>io a passionc alieno, si a Filio soparatus fueril, non
a 1'iilrc fclo cl dnhilur vohis {Marc.\l,2'i).VX (\uo- potorit deptitari. Si orgo olf.^rs Palri el Filio, in
modo domonstrata a sc oratinno, quasi oblilus C unitate Deilalis offers oi. Tiinc mystcrium corporis
in
illaqu.T dixcrat, so prffitermisso, Patrcm solum ro- ctiam Patris sacramcnta suscipicnt,vcl lunc oralio
garc jubet dicens /ta orabitis, Paler noster qui es
: Dominica recte in fllii oblationc dicilur. Separalus
in calis? (Mat. vi, 9.) Et ubi est quod dixit In no- autem Palor a Filio olTercntibus sibi sacramcntum
:

minc mco a Patrc pctite, ct ego a Patre peto ? (Joun. xvi, corporis non polcril cxhiborc qiiod non habcl el :

27.) Quomodo nomen siuiin, por quod poli ipsc jus- divisus a Patrc Filius in oblationo sua por «ir.iii'-
sit, in orationo a se domonstrata pm-termisit? Scd nem Dominicam, quod in ip.so non cst incoii^rm
quia idem ipsc dixcrat, Qnime videt, videlct Palrem Patris nomen accipict. Confiteamur crgo Patrem cl
(Joan. xiv, 9), voluit hoc niystcrium a lidclibus in Filium unum cjjsc Deum,ot unius css<' subsLantic,
Dominica oratione impleri, ut por hanc orationcm el Patris patornitas cum Kilii dcilat« sc junKal, ct
in Patro ctiain Filius rogarotur ct qiiia in Symbolo : consccrala Filii cnro cum Patris semp^rr.i
itoruni et soparatusa Palro nominalur,oum dicilur : misccal,ot tunc jain qui poleslsic in uiiun.
Credo in Deum Palrcm.et in Jcsum Chrislum Fi- myslicas formas a deitatis unitatc dissolvat, cuni iii
lium cjus; ul propler unitatcm deitatis sic csset a uno sncrificio, ot Pator in se totam Kilii camom
Patrc in Symbolo separatus, ut esset iterum in ora- 5uscopit,ct Filius in so toluro Patris nomen ossu-
tiono conjunrtus, qualonus hic utraquc mystoria rj mit."Et ilem ibi :• 1'nus quidcm carneni porlal.
Syniboli ct orationis.ot Trinilatem in unilalc oslen- sed caro indivis.v deitatis niysttrio cun-iiTMliir. Et
dercnl.ct itcrum unilalom in Trinitatonionslran^nl. idoo caro in Patris cl Filii samnien! -Tal,

Non ergo se in orationo priv-lcrmisil, sod in Patris cl consocrntio vcl cominunicalio cor) h<>-

unitato conjunxit. Sicul crgo, cum Patri olTcrs, in norcm Patri confcrt qucm prapslal cl Hlio : rlsicul
oblationc Filii corpus associas, sic ot in Dominica olTcrlur Filio, sic oirortur ct Patri.cl oirercnli vol
nraliono, muluata mysforii vico, cum Pr.tn^-m rogas, commiinicanti ad «Itarc, in una o«dcmqu«» obla-
Filii (luoquo nomcn iniploras. Et ut adhuc aporlius linnc, quoil pr.vslat Filius, hoc prn^lat ol P«l«>r.
intelligas, quia in Patro ot so tiinc orari jtissil, di- Nain si Filium a Palr»; .s^-pams. orpo Putri inror-
ligenter scquentia pcrscrutaro. In ipsius cnim ora- poreo nequc oITcrs, nequc comniunicB.«, quia omnis
tionis principio Palreni laiilum invoonri pra'copit, oblatio in corporis sacramonta Iransmigral. Cum
ct inferius dicil, .4dvenial regnnm luiim {Lac. xi, a), cnim diritur, llor «/ corptu mfum. Patcr qui incor-
cum utiquenon Patris scd Filii exspoclotur advcn- porcus cst si scporclur a Filio, cxlrt sacramcnta
 ;

'GU9 DE UNA ET NON TlllXA UEITATE. 610

Patris oninis separatur oblatio. Nam quomododi- A nslpndi lilii, pcr Palrpm ol Filium ({ Spiritum san-
cis, cum Patri offcrs, Hoc est corpus meum, si Patris clum. in deilalc Trinitatis unum Dcum, ut sicut
deitas incorporea non habot in Filii corpore socie- per designatam Evangelii formam in una via pcr
tatem? Si autem Palris incorporca deitas cum Filii ffiqualia trium millium spatia, non tria itinera.sed
corporea deitate miscotur, sicut est veritas mysterii, unum iter oslendi, sic ct tu sccutus hunc Evange-
Patrem et Filium sub indiscreta deitate unum Deum gelicum tramitem, non tres doos, sed unumsemper
esse test&ris,quia cum olTers oblationem non dicis, Ueum in Trinitate deitutis intelligas, ut cum obla-
Oirero 54C
vobis, scd offero tibi, et sic omnis obla- tioncm mysterio Trinilatis oflers, non tribus diis,
lio Patri quidem et Fiiio ofrertur, scd sub utrius- scd uni Ueo offeras quia ubicumque in Scri-
:

quc nomine uni Deo monstratur oblata. El itcm in pluris divinis audis Palrom Deum, Filium Doum,
eodi-m Sermone Patcr Dcus, Filius Deus, uterque
: 543 Spiritum sanctum Doum, et tamen nusquam
taiiien sine duorum dcorum numero unus Ueus.floc tres deos, sod semper unum Dcum legis, et semper
et David patriarclia confitelur diccns Dcus Deus :
tibi unus Deus,annunliatur. Iletine ergo semperhaec
meus, respice in me (Dsal. xxi, 2); et non dicit, re- signa qu33 tibi dcmonstravi, quia nec Patri possis
spicite in me : et iterura dicit : Deus Deus meus, ad olTerre sine Filio, neque Filio sinc Palre : quia si

le de luce vigilo (Psal. lxii, 2) et non dicit, ad vos ; p tantum Patri incorporeo oblationem olfers, oblatio
J^ luce ..;_:i ^ i^
l / T^ ..• FA JJ .......
nom in • , ........„„: _„ j:~: , ...,(„
corporis sacramenta non redigis, non potea
i ..
do vigilo. Qu;c confessio David Do niiii quoque
1 . .. .

rcsponsione firmatur, eum respondit oranti etdicit, dici-re, Pridic quam paterclur ibrmam sacrificii in-
Dcus Deus luus cgo sum (Psal. sux, 7), et non dicit nec potos dicere Hoc est corpus meum, : quia
stituit, :

sumns. Et iterum David dicit : Tu es Deus sotus, Pater neque corpus habuit, neque passus est et :

qui facis mirabilia (Psal. lxxxv, 10). Deum ergo itcrum, si Filio sine Patre offeras, orationem Uomi-
et Ueum propheta nominans Patrem ct Filium nicam ad complcmentum perfecti holocausti dicere
confilotur, cum iterum dicit Tu es Dcus .solus, : non potes, quia in oralione Filii scparati a Patre
utrosque in una deitate complcctitur, sicut Ueus Patris nomcn non potes invocaro. Vide ergo quam
et Ueus , sine duorum doorum numero nunc, adeo inexpugnabilia sunt, ot derclinquens tam hse-
uterquc unitatc
conjungitur. Sicut ergo Da-
iii relicum crrorom, catholicam sequere veritatem.
vid in oratione sua utrosque nominat, ct unum ta- Alioquin qui tibi aliudquam ame domonstratur iler
mon orat, sic et tu cuni Patrem et Filium nominas, ostcndit, dicat tibi quomodo pra^-termissis his so-
in utrisque unum Ueum et unum Uominum con- lcmnibus inter mystoria loquaris. Sin autem in de-
titcre. "Et itom in codem sermonc. « Legisti ergo signala a rae claritatc luminis caligo dcfecit erroris,
Patrem Ueum, Filium Deum, Spiritum sanctum perlinacia simul deficiat, ne dum in errore vinci
Dcum in hac tamcn deitatis Trinitate nusquam !e- C erubcscitis, proraissionem asternae vilee de Christi
:

gisti duos vel trcs deos, sed multifarie unum Ueum. voritate pcrdatis. Si quis tibi ergo dixerit, Pater
Quod legisti crede ct conlf tere illa vero noli qu;erere major Uous, Filius minor Deus, Spiritus sanctus
:

et usurparc quK non legis. " Et itcm :.< Visus est tcrtius Ucus, et in his tribus non est una sub-
Abrah.-e Ueus ad illicem Mambrc,cum sederet ante stantia, sed separatim in trium deorum numero
ostium tabernaculi sui in racdio die, et rcspiciens sinc dcitatis unitate consistunt responde illis, :

oculis vidit,et ccce tres viri stabant suporeum; primo illam rationem qua; tibi exposita est, quia
et cum vidisset eos, occurrit obviam illis,et adoravit separata! a sc Trinitati oirerri non potest,quia ncque
et dixit Domine, si inrcni gratium
: in conspectu tuo, Pater corporeus est, neque passus est, ct oblatio-
noli tratmre pucrum luum (Gen. xviii, 1). Uicitur ncm sacramcnta redigcre non potest,
in corporis sui
ergo, apparuit ilii Ueus, et in hoc uno rcspiciens, non cst passus,
nciiue lcstcm passionis sua;, qui
vidit trcs viros, et cum occurrissel tribus,el ado- illam Uorainicam cocnam facere potcst, neque in
ra.sset unum Ueum, rogavil dicens, Dominc, si in- consccratione myslcrii diccre potcst, Qui formam
vcni grutiam in conspcclu luo. Nemo illum ealuinnia- sacrilicii percnnis instituit. Quod eniin Patcr non
tus cst i[uod in tribus viris unuiii Ueum et ununi Uo- inslituit, sed Filius,qui ot corpus habuit et passus
niiinim adorassel : ct iteruni, quod in uno Uco,et in n est,el formain instituit sacrilicii,si dc Patrc a Filio
uno Uomino tres viros vidisse se dicerct. Scd qui scparato dicatur, mcndacium est.utquod Pater non
hoc myslerium sic non intelligit, oculos Abrah.o dixit Palrcm dixissc conlingant. Qui ergo Patri a
iiiin habcl. QuKrat ergo crelesle collyrium, ct su- Filiii sciiaralo ollerre vult, rcliclam jam ntibis sacri-
l>crinungat oculos suos, ut remota caligiiic igno- licii forinam. rcliclam ctiani Ecclcsiam aChristo, et
rantiie, in unitatc deilatis mystcrium Trinilatis ab apostolis fundatam, ad Synaijogam el ad tenipla
agnoscat.ct in uiio Uco, sicut Abraham,tres viros ad vitulosct ad arietera victimas sedeat,quia separat
sino discretione meritorum, vel sinc aliqua diininu- a Filio Patrcm in Patris oblatianc sacrilicioriim a
tionc potostatis videat, et posteaquam tribus occur- Filio inslitula, non jungit. Si aulom Patri ct Filio
reril, non Ires, scd unum Deuin cl uiiuni Uoiiiiniim siiiiul olfert, Patrcni et I ilium a deilatis unilato
rogel.et perhujusdivisionisdoiuonstralam foriuam, non separel. Si dixcrit ergo duos deos, licct ad vero-
Triiiitatem scmper unius essc deitatis inteliigat. > ciinfiiam ipsius suflicere debcat reddita sacrilicii ra-
Et item ibi :« Adjuro te perhtuc ipsu qua; ungariatus tio : tamen commemora illuni quia Apostolus di.xit
01 1 lIINCMAItl IIIiF.MKN.<IS .MlCIIIKPI.SCOPl Gi'2

luius Deus [Gal. iii. 30), d lcx arl Mdvscn data dirit, A latom .-^uflicionler aliquando nominatur, vel Patcr
Ihiniiiius D('Hs luus Driis iiiius cs/ i/)(i(<. vi, 4) : ol S(ilus,vi'l Fllius soliis,adi:iiplcturiis nos l.rlitia ciiiii
illf lilas|plieiiiaiis dicit (liuis vi'l tifs duos siiie iiiii- vultu suo, iiec indc scpanilur utriusqueSpiritus, id
talc doitatis. (Juod si adluic sic dividit Triiiilatem, cst Patris ct Filii Spirilus. Oui Spiritus propric di-

ul in unum non resociel myslciium Trinilatis, sal- citurSpiritus verilatis, qucm bic 549 mundus ac-
toiiiadSymboli rationcm redeat ubi dicitur,(;rcdoin cipcre non potest. Hoc cst enim plenum paudium
ncuiu Patrcni omnipotentem, cl in Christum Jcsum nostrum.quo amplius non est, frui scilicet Trinitale
Filium cjiis, nui nalus esl de Spiritu sanclo. Primo Dco, ad cujus iraaginem facli sumus. Proptcr hoc
Chrisli Patrein Deum omnipolcnlcm esse lcslaris; aliquando ita loquitur de Spirilu sancto, lanquam
doindc natum Chrislum de Spiritu sanclo dicis. solus ipse sulTlciat ud beatitudincm nostram,ct ideo
54S Si crgo scparas Trinilatcm, Chrislum duorum suflicit, quia separari u Patrc et Filio non potest :

patrum filium reddis, ul de 1'alrc omnipolente cl de sicut Patcr solus suflicit, quia scparari a Filio et
Spiritu sancto nalus csse dicatur. Junge crgo cum Spiritu sanct(j non potost : ct Filius idco sufficit
Patrc Spirilum sanclum, ut rcctc possis Christum solus, quia scparari a Patrc ct Spiritu sancto non
uiiius Patris Kilium confilcri ct cum pcr hanc Sym- : potest. II Et item {rap. 9) : • Proptcr insinuationem
boli orationem in unum Patrcm el Spirilum san- Trinitatis, pci^sonis etiam singulis nominatis.dicun-

ctum sociaveris, Filium quoquc,quem non tcrtium tur quxdam scparatim, non tamen aliis separatiB

sed medium in Tiinilatc lacis, niagis a deitatis uni- intolligunlur, propter ejusdcm Trinitatis unitatcm,
tate non scparcs. » Et in libro tcrtio dc Trinitato : unaiiuiuc substaiiliam.atquc deitatem Patris ct Filii

« In quibus angclis erat utique cl Pater ot rilius el Spiritus sancti. » '< In sacrillcii etiam singularis

el Spirilus sanclus, et aliquando Pator, ali([uando cclebratione, sicut ct bcatus Augustinus in libris

Filius, aliquando Spiritus sauclus, aliquando sine suis commcmorat, gratias Domino Dco nostro agerc
ulla dislinclionc pcrson.T Dcus por illos ngurabatur, commoncmur, quia cl boc quod intcr sacra mysle-
et c;clcraqua; ibi prosequilur.^lilbealus Ambrosius ria corhabore sursum jubcmur, ipso adjuvante id
in llvmnis, qiios catliolica fre(]Uontal Ecclesia, valcmus quo jubonlc admoncmur ct ideo pra-ci- :

nunc ad Patrcm, nunc ad 1'iliuin, nunc ad Spiritum puo in ipso sacrilicio corporis Chrisli a gratiaruni
sanctum loquens, non solilaric eidem persona; in actionc incipimus, reddentes dcLitas laudes Deo
sancta Trinitato, ad quam loquitur, gloriam singu- plenitudine tcmporum mieit Filium
Palri, qui in

lari numero rercrt, ct postca plurali numcro alias suum, factum cx mulicrc, ractum sub lego, ut
p^rsonas, ut blasphcmal Gothcscalcus, alloquilur : 003 qui sub legc eranl rediinorot, ul adoplioncm
sod quidquid substantialiter de Deo.vidclicct sancta filiorum rccipercmus, sccundum praidiruliouem
Trinitatedicit, singulari numero elTert; ut csl : C bcati Pclri diccntis : (^uia ncn corrupliliilihus auro
Soiniio rereclis arliil)iis, sprelo cubili surpimus, vel nrgento reilempli sumus de vana nostra conversa-
Nobis, 1'ulor, caiieiilibus, adesse lc deposciuius. lione pnlcnuT traditionis, sed pretioso sanguine quasx
Et- agni incoiilaminati ct inwiaailali Jesu Chri.\li I Pctr.
Splcudor palerna! ploriiB, dc Incc hicein profcrens, IS), per qucm
majostcm cjus laudant angcli,
ct
I,
Lux liicis ot foiis hiiniuis, dieni ilios illuminaus.
ct no9 sinespcciali nomine tcnus commcmorationo
Et :

suncti Spiritus ci gratios agimus, nostrasquc voces

.Niine sauclo nobis Spirilus, unns Patris cum Filio,
Uiguare prouiplusiiigeri, iioslro refiisuspeclori. angclorum vocibus catholica ct aposiolica instilu-
inquoruin hymiiorum conolusionc sancto' Trinitali lione rormati admitti deposcimus. Sicque tcr san-

semper unani cl a>qualom gloriam rcfort diccns :

ctuni hymnumoreconfitentcsoffcrimus.olvividcam

Pra;sla, 1'ater piissiiuo, Palriquc compnr uiiico, Trinitatem lide ac mentis intelligontia i:

Cuui Spirilu piiraclilo, ropuaiis per omnc siceuliim. divinitatis, a>qualis gloriic, coa-terna- :

Vel: pr.vdicantcs, catbolica ct apostolic^ instilutionc

Deo Palri sit (^loria, ojusiiiic soli rilio,
rurmati.una gloria collaudamus diccntcs, Sanctus,
Cuui Spiritu paraclilo, el uunc cl iu perpctuuin.
Sanctus, Sanctus Dominus Deus sabaolh, plcni sunt
Vel :

ca-li el tcrra gloria lua : ct cum Patrcn:

Liius, bouor, virtus, ploria, Ueo P.ilri cl Filio, D
Lua cum saucto Spiritu, iii scmpitcrua sa-cula. pr.vrationcm alloquamur, non tamen - i

Vel : ('otcschalcum adjicimus.vcl subjicimus, ne ingrali

Oliria tibi, Doniiuc, qiii surrfxisli a iiuirliiis, Filio ct Spiritui sancto simus Et vobis gratias :

Cuni l'a(ro ot sauclo Spiritii, in scmpilorna s^i^ciiln.

agimus; cl, Plcni sunt cu^Ii cl tcrra gloria vcstra :

Vcl :
quia nor Abraham. •
"'
tvil ut viderel
Cliristuinrugcmusot Palrcm,Cliristi Palrisi|iicSpirituni
Luuiii polous pcr uuiuia, fuvc prccautcs Triuilos.
dicni bomini.cl vidi; .ircs viros cl in

Et simul sanctam Trinitalem alloqucns, similiter

corde ct in domo lide el opcrc iidclilcr fidcli susci-

singulari numero petit dicons :

picns hospitio, oircnsam incurril, aed roeritum ma-
(.1 lu.v bcala Trinilas, cl pricipalis unitos,
gna; fidci rcporlavil, quando trea vidit, el quasi
>''
Jam sol reccdit igncus, iufuudc luuicu conlibus. unum alloqucns, unum '
'
Et collat»
Et sanetus .Augustinus iii libro prinio de Trinilale hujusmodi prcccs ac pra : :.ilcs el ca-

{cap. 8) dicit," Deniquc propler ipsam inseparabili- Ibolica;, conlirmal» a sede apuslvlica atquc ab uoi'-
(il8 DE UNA ET NON TlilNA DEITATE. 614
versali Ecclesia cognoscunlur. Sicut ct in Africano A. non est suus Augustinus, quia non taliter docuit
coiicilio (lccreluni fuissc rcic^itur U(ip- 70) : quo orare pro inimicis,siciil orat (Joleschalcus, qui iioii

p.^^l riiliilomiiuis constitaluni,utalia;oninino preces, cst .\ugustini.Dicit eniin bealus Augustinus in scr-
sive praerationcs, vel commenrlalioncs, seu manus iiione de verbis Apostoli Si crgo Christum volumus
:

impositioncs,quK probata? non fuerintSSOin con- iniitari,per ipsamviamdebcniuscurrcrrc,quaChris-

cilio,ncc aliai omnino contra fldem proferantur,9cd tus ct incrucependensdignatusestambulare In cru-
qu.-ccuuque cum prudentioribus fuerint collataj di- ce 551 enim fixus erat, et charitatis viaiii currens
cantur. » Qua dc rc collatae Goteschalci orationes pro suis pcrsecutoribus supplicabat. Dcniquc sic
cem catholicis precibus, quanlum a fide distent cl cWxit, Pate)-,ignosce illis, quia tiesciunt qtwd faciunt
charilatej manifcste cognoscitur. "Scripsil quoque (Luc.wm. 34). Et non orgo pro omnibus inimicis
ad Dcum loquens,et dicens ei quod ipse illi pra^ce- nostris hocjugiter suppliccnius,ut illisDeus emen-
pr'1-it ut pro me non oraret, et quia primum Filius dationem morum, et indulgenliaui tribuat pccca-
in cum intraverit, postca Patcr, deindo Spiritus torum. Quod et ego qualiscunquc ct quantulusque
s:uic(us, qui in illum intrans ei circa os barbam peccalor, eliam pro illo, et si non credebat, dum
adussit: et quia nollet vestimenta de vcstiario fra- tenipus fuit agere procuravi,certus de promissione
lium communicantium mihi acciperc, nisi pretio „ divina, Si qiiid petieritis. inquit, Putrcin in noinine
compararet qui pretium non habcbat,scd sic vcllct mco, dabii vobis (Joan. xvi, 23).Quia ct si non eis
ire,sicut Adam ibat antequani peccaret.Mox aulem pro quibus pctimus dabit, tamon nobis, cuni pro
ut frigus eum coopit constringere, cum vcstimcntis aliorum crratibus misericorditcr iutervenimus,pra3-
etiani pelliciam et focuni studuit quffirere, "Scripsit iiiium benignitatis rcstituet. Quod cnim
nostrffi

el alia multa ridicula,quae apud fautores suos.qui- scripsit sibi aDeo prohibitum, ut pro me non ora-
bus oa servanda fraudulenter donavit, inveninuis : rct,menlitur ut solet.Qui cnim jussit discipulis suis
qiio! non solum nobis, verum ot ipsis complicibus dicens Orate pro pcrsequentibus
: et caluiiiuiantibus
suis visa sunt frivola, et idcirco,ut revera delira- vos,ut sitis tilii Patris vestri,qui iu ca;lis es[{Mattli.
nienta maniatici, et aniles fabulas, liic insercre v, -44); et quod verbo docuit,in cruce pro se cruei-
superlluum duximus.Ponendam tamen adhuo unaui flgenlibns exorans ostendit,sibi ipsi contrarius esse
de ejus nainiis censui, ut per ea, sicutet persupra non poluit.<iEt sanctus Cmlestinus papaiipost.fpist.
cx integro positas, alia; :ii Obsecrationum, inquiens, sacerdotaliuni
valeant innotesci.Antc lios S) dieit

siquidem annos rcvelatum sibi saoramenta respiciamus, quoj apostolis tradita in

quibusdain familia-
ribus suis scripsit, (juod cgo statini post trcsscniis toto mundo atquein omnicatholica Ecclcsia unifor-
annos sua; revelationis,sicut -^ntichristus usurpans niitcr celcbrantur, ut legem credendi lex slatuat
sibi potestatis potenliam mori, et ipse Rhemorum C supplicandi.Cum enim sanctaruniplebiumprajsules

eijiscopus flcri, et post septenium veneno interflci, mandata sibimetlegationefungantur apud divinam
et sic gloriic martyrum adajquari deberet. Et cum clcmcntiam, huinani generis agunt causam,et tota
prophctiam a spiritu suo inspiratam implcri non secum Ecclcsia congeinisccnte,postulant et precan-
vidit, inter alia hajc cuidani scctatori suo juvencu- tur, ut infldelibus donetur fldes, ut idololatr;e ab
lo, quales solebat diligcre, scripsit impictatis sua; liberentur eorroribus,ut Juda'isab-
:

lato cordis velamine lux veritalis apparcat, ut lue-

XIX.
retici catholica;fidei pcrfcctione resip!scant,ut schi-

-f " Sed jam tempus cst fratrem deseri absentcm, smatici spiritum rediviva-charitatis accipiant,ut la-
" ot quid ad cum loipiar anteiiiiam scripta nica vi- psis po;iiitentia3 remcdiaconferantur.ut deiiiiiucca-
" dcat penilus nescienteni,et fundi prcccs ad Deum techuinonis ad regenerationis sacramcntaperductis
" somper ubiquc pra!sentcni,ct sicut gratuitum do- non
ca;lcstismjscricordia; aularcserelur.H;ecautem
<c natorcm cuncla scmpilernaliler scientem.Domine pcrfunctoric neque inaniter a rerum Domino peti,
« Dcus noster et magister Jcsu Christe, pro solis ipsarum monstrat cffectus.quandoquidem ex omni
« electis cruciflxc, qui vidcs quod ccco inimici tui crroruin genere pluriiuos Deus dignatur atlrahere,
« sonucrunt, el qui oderunt te extulcrunl caput, n quos crutos de potestato tenebrarum transfcrat in
« quia non ost posl trionnium dimidio terminato regnum Filii claritatis sua;, ct cx vasis ira; faciat
" anno mortuus,ceu putabatur,fur ct latro,brcviter vasa miscricordi;u ;
quod adeo totum divini opcris
« quidcm sed pronus te e.\oro, huic vobis Doniino essc scntitur, ut cflicicnli Dco gratiarum scniper
« Dco nostro vero ac simul ac trino,
vivo, uni actio laudisque confessio pro illuniinatione talium
11sicut placct ita facias cito. Nolo plus, ncc prius, vel correctionc rcferantur.» Et bcatus ostendit Grc-
« ncc sccus iiuando vis evcUatur hinc ritc, vita!
: gorius," quia nemo m;ilus, sicut in malo suo mu-
« sat, machus, el ca;cus, procax, pertinax, pcr- tari, ita non dcbet a quocunquc, dum in hac vita
" vicax, h.Trclicus, vcritatis inimicus, falsitatis est, dcsperari,» Et licet in Veteri Testamento, ubi
« amicus. > scriptiim csl, Diligcs ainicum tuum, cl odio /labcbis
.XP. Idem qiiippe Goteschalcus sulel IVequentis- inimicuin luuin.Matlh.y, '>'>). i\\wt] Novo 'reslaiiiento
sinie diccre, ut sa;pe eiiinniiMiinravinuis, loi|uen9 pro temporuni ratiiine niuliivit dieeiis : Diligitc ini-
de beato Auguslino, Auyusliiius noslcr. Scd ct hio micos vcsiros bcnefacite his qui odcrunl vos {ibid.
615 llINCMAi;! IIUKMKNSIS AllCllIKIMSCOPI. GiG
XLiv), lcgaliir Dorainus dixissc ad Jcrcmiam pro- \ clcsiiB RomaniP presbylerum, el sicul hinc sanclus
Ijholani, Notioravc pro populu isto (Jcr. vii, 1(1), Pruspercxlibrisbeuti Augustini ad obJcctiuncgGal-
laincn.ul bcatus Anibrosius iu liljro dc poenilcnlia lurum, el Vinccntianorum, et Janucnsium rcscri-
conlra Novalianos dicit {tib. i, c. 8) :« Oravil idom psit, ct coilcri cathulici doctoros dicunl.quia sedei)
pniiihcta pri) poitulo cotlcin, cl voniain pronioruit. ap^sloliou, ct .'^uncta cuthulicu KcclcBia, ct nos
L)Lniciuo iiitcrcossiono pruphclica, ct olisccratlonc sie eredimus et tcneinus. Dc suncta; aulem et
tanti vatis inlloMis Diiiniiins dioit ad Iliorusaloni, iiiseparabilis Trinitutisdeitate,i|ua:- eslunitasTrini-
Dominc 5 5 '2 omnipotcns Dcits Isnicl anima hi an- la is, sic crode et conlilcre, sicut crodil, cunlitilur
ijuatiis, cl siiiritus anxius clumat ad lc, cxandi,Do- 553 et prosdicat sancta culbolica ct apoelulica
minr,ct mis( rcrc {liarucli.'^). Eljiiljct luolus vosti- ICeolosia diccns : Fides cutholiru hxc cst, ut utiuin
monla dopoui, cl alijici geniilus poMiitonti.T;. Sic Doum in Irinitulc personarum, cl Irinilalein por-
cnini soriptuincsl in linc liliri : Exuctc,llicrusalcm, .'^unarum in iinitate doilutis vi-noremur, nequocun-
sIdIu luclus ct vexaliunis tuu ,cl induc tc dccorc cjus rundcntes pei'sunus,mcul Subellius ut Ircs nun sint,
(jiic tibi a Dco ditlu cst ijloria in xtcrnum {Baruclt. ne(|uc ut Arius substuntiuiii sopttrantcs,ut trina sil,

vi.'iliisc vcro pseuilonionachus.vcl alius hoc vcl alio quia aliact non aliud osl porsuna Putris.alia ot nun
aliqnoiuodo lldci sinccrjc adultcratur,ot apcrtiishx- alind ost porsona Fllii^alia et non uliud cst jicrsona
rotieus, cujns oralioncs non euniinondal charitas, Spiritus suncti,sed Patris et Kilii ct Spiritus sancli
ncc recipit eallioliea fidos,oui talitorpostulanti cum una est divinilas.a-qualis gIoriu,coa;terna innjeslas,
suis coniplieibus respondot Dominus por Apostolo- ct in hac sancta et inseparabili Trinilate nihil cst
\nm,rc:itis ctnonaccipitis.co quod male pclitis,ut in prius aut postcrius, nihil inajusvel mlnus.sed tolx
concupisccntiis vcstris consumiiuilis {Jac.i\,'.i). (jui tres persona;, Paler el Filius ot Spiritus sanrtus,
talia oonlra canonos saoros pr;usumit, si gradum coa-terna; sibi sunt et .Tquales, ila ul per oninia,
ccelcsiaslicuni vidolur haberc,oo privari vol ab cc- sicutjain supradiclum cst,et Trinitas porsonaruin
clcsiastica conimuiiiunc soparari ost dignus.Sccun- in unitatc deitatis. et unitas deitalls in Trinitate
dnm rugulain autcm saueli Ucncdicti, improbus, personarum vcncrandu sit. Ct si ita credidcris in
durus, ot superbus, vel inobcdiens, vprberum vel cordc tuo, et itu prorcssus fucris in ore luo, cl ila
corporis castigalionc, non soluni in sua pcrlinaciu subscripseris curam testibus manu tuaic crcdcreel
pcrmancns, sod ct in ipso initio pcceali, cst cocr- prolitcri.ol in h.ac credulitnte el prurossione |(crraa-
cendus, ct a sanis Christi niombris consura ccclc- ncrc, judicio suncti Spiritus, por cpiscopble mini-
siastiea scgrcgandus, nc una ovis iucurabili morbo steriuin quo dainnatus es, absolvi poteris.et parti-
languida lotum gregem contaminct. eipationi corporis el sunguinis Domini nostri Jcsu
IIa!C omnia post librum do Pra;dcstinalionc, C Christi,et communioni calholicii; Eeclesia; rcslilue-

conlra Gotliosealouin ct compIiccs_cjus, asscronlcs ris. Ipse vero h.-cc audiens in ruroreni vcrsus, ea
(luiasicutiiuiisdam ad vitam,ita quosdain Dous priu- qua; sibi mandala sunl delestari,et ainplius cu>pil
dcstinavit ad mortcin, do authonliois scripturis, cl blasphcraaro.Posl disccssuni denique anic ips<iruni
catholicorumdicliscollectum.slatimininilio sua; de rratrum,recogitans duritiara illius, ct cor impoini-
Iriua dcitatc blasphcraia} collogi cl scripsi, cl pcr tens,misi rratribus noslris in nionasterio .Mlivilla-
me ac per Iratros nicos.scd cl pcr frcqucnlia scripla, ris, in quo dcgebal,hanc qua- sei]uitur paginani.ut
ut resipiseeret,et a suis in Doum blasphciiiiis .son- si i-cspicicnle (loraino n sua perversa iiilclligcntia
suin otossunm revoearct.s.vpc oummonui.sod npud ct prava sentcntia se rcvocaret,agorcnt de illo sicul
cuin nihil proreci.Tandcin cuminihi nnnliatuniruit cis verbis jam dixeram. Sin aulcm.scircnt qualiter
a Iratribus nostris.iiuibus de co soiliciludincin dclc- crga eum secundura regulos sncras gcrere dcbcrent.
gavi,quia inorti approplnquabat,misici per cosdcra Iloc modo pro temporc.sicut mibi licuil, dixi vobis
1'ratres hane (lua- sequilur scodulam. Sic ci-ede de qua condilionc,si se Golhcsc.ilcus antequom unima
pra^dcstinalione a Dco olccloruiii, cl rcliclionc re- illius cgrodiulur de curpurc n"cognovcril,ot spirita-
proborum,ol (luia Dcus oiiinos hominos vultsalvos leni el corporalem huiuanitatoni illi exhibcatis..'v;d
licri, liect noii omnes salvoulur, ol qui salvanlur n ne quid vobis deait in ulla gratia.nucturitalcm inde
salvanlis sil donura,cl qui pereunl pcrountiura sil ccclosiasticam es vcrbis orthodoxorum vobis Irans-
moriluin, el quia Dous ae Dominus noslor Josus niitto. Ait enim dc hujusmodi Lco, ut si fldcliter
(^hristus pro iininibuspassiissil.onjussanguis lolius d(del, et quam reclo nmla sit erga cum cpiscopalis
mundi ost protium,aqnoextranoi sunl qui doloclati aiirluritas vel sen) cotjnuscil.vol si ad satisrarliunis
captivilalorodimi noluorunl,aul posl roilcmplionora plonitudinem omniaqu.i; nb oo nialc sunl sonsa.vel
pcccando, cordo impocnitcntc perse-
et in pecrutis viva voee.vcl signo compelcnli damnavcrit.ct com-
vcrnndo.ad caradom sunl scrvilulcra rcvcrsi. El de rauniunem crclcsinsticA; unitatis, ac pacis vocc vel
gratia ol liboroarbitrio.sicul sanctus.Vuguslinusdo- signo conipetcnti jM>tieril,rcconcilialioct communio
cel in his libris suis.id ost de Corroptione cl Grulin, non dcnogelur.sicut Cadcstinui", cl Leo,cl Mcri
illi

de l'i\Tdestinaiionc snnclorum, dc Dono vel Hono canones dorreverunl. Et si in hac ;onfcs8ionc ac

pcrscveranlia>,cl iii libiti do Spiritu ol Littera,el in communione obicril, sicul cjclcris fratribus, ita cl
libro llyporancsticon, ct in epislola ad Sixtum Ec- illi communcm scpulluram,acsei)eUcndioniciumcl
 tii'; DE UNA ET NON THINA DEITATE. •m
oralioncm post obitum exhiljcte, Dominus no- qiiia A ut virorum ct morluorum dominctur [Itnm. xiv, 0).»
stcr,vcrns ct bonus Pastor,qiii aniinam snam (josuit Unde ct alibi ait (/ r/ic.s.s. v, 9) : « Qnoniam non
pro ovibus suis, et qui venit animas hominum sal- posuil nos Deus in iram,sed in acquisitionem salu-
vare.non perdere, imitatores nos suffi vult esse pie- tis,pcr Dominum nostrum Jesum Christum, qui
tatis,ut peccantes justitia coerceat,conversos autem mortuus est pro nobis,ut, sive vigilcnius, sive dor-
in miscricordia non repcllat. Si autcm in obstina- miamus,simul cum illo vivamus. » Quiescentcs au-
tione sua usque ad mortem pcrmanscrit,tenendnin tem inChristosunt,dequibus dicitApostolus,etmor-
iiobis dc ilio est qnod saiictns Leo do 554 com- tui ([ui in Christo sunt resurgent primi (/ Tliess. iv,

munionc privatis et ita defnnclis dicit {episl. 05 ad 13), el dc quibus item scriptum est : » Beatus qui
liusticum Narbon.) «Horum, inquiens, causa Dei
: habuerit partem iu resurrectionc, non la;detur a
jndicio reservanda est,in cujus manu l'uit,ul talium raorte sccunda {Apoc. x.x, C).» Unde et Judas ponli-
obilususque adcommunionis remcdinm ditrcrretur. fcx.sicut in libro Machab.x'oruni legimus (// Muck.
Nos autemquibusviventibus non communicavimus. xii,4.5),pro liis qui cum pietate dormitionem accepe-
mortuis communicare non possumus. » Et itcm rant,miHit Hierosolymis olferenda. Et si,ut pra-misi,
cjtist. 59 ad T/ieodorum Forojul.) : « Si, inquiens, in obslinatione sua permancns fuerit morluus, sicut
aliquiseorum pro quibus Domino supplicamus, . ex auctoritate beati Gregorii et sacrorum canonum
quocunque interceptus obslaculo a munere prajsen-
'

acccpimus, cum psalmis et hymnis ad sepuHuram

tis indulgentia; exciderit,et priusquamad constiluta deportari, vel in communi fratrum scpultura 555
remedia pervenerit,temporalein vilam bumana con- sepcliri non debet,privat;o autem scpultura; huma-
ditione finierit,quod manens in corpore non recepit, nitas, sicut vobis dixi,ei non est deneganda. Et cum
consequi exutus carne non poterit. Nec necesse est jam finis ejus appropinquaret,fratribus qui aderant.
nos eorum qui sic obierint meritn actusque discu- ut a pravo suo sensu et perversa sentontiase revo.
terc, cum Dominus Deus noster, cujus judicia ne- caret, et communionem sacram pcrciperet, suaden-
queunt comprehendi,quod sacerdotale ministerium tibus respondit.a suo se sensu ct sontentia rcvoeare
implere non potuit, sua; justiti.'e reservavit. » Et et communioncin por auctoritatem non posse acci-

sanctus Joannes apostolus dicit {/ Joan v, 10) Est pero sicquo indignam vitam digna morlo linivit,et
: :

peccutum ad mortcm, non pro iUo dico ui quis roget. abiit in locum suum.
« Peccatum, inquit Grcgorius {lib. vi ilornl c. 28), ,

est usque ad mortem, quia scilicet peccatum quod

EXCERPTUM
E.r cjiisl^dii GotIicxcalci,ijuiim c.v licrmnnin .<:crijisit nd
in hac vita non corrigitur, cjus venia posl mortem Hnlramnum monachum Corbcicnscm.
frustra postulatur.» Peccatum quippe usque ad in- Deniquo sunt multi, Domino donantc, magistri
feros dicitur, quod ante (inem vits praesentis pcr C llac regioue siti, ingenio locuplelc periti.
correctionem ac pcEuitentiam non emendatur. Et Unde palatina plenique morantur in aula.
talium memoriam.scilicot in peccato porseverantium
Ad hos atque alios per barbara rogna localos,
Cernua his avidus diroxi sciipla diebus.
usque ad mortem, minime licet inter sacra altaris Orans magnopere dignentnr ut ocius inde
mysteria celebrari,in quibus pro cis oratur qui nos Respondore mihi, ceu scis vehementcr cgonti.
prfficesserunt cum signo lidei, et dormiunt in somno Est(]uo Augustini bis sentontia missa beati,
pacis, in Christo videlicct quiesccntes. Dormiunt
Quam liquido exponi auclori (luadiando poposci.
Neiiqic tribus horum slndni proprium indcre sen-
ergo, ut catholici doctoros dicunt, in somno pacis, Matcaudo, Jon.c atque Lupo.rntilantibus ore, [sum,
qui ab unitate ct societate Christi ct Ecclesisc!, nec Poscens obnixe sat.agant ut vera referre.
per hajreses, nec por schismala, nec pcr mortalia Proposita est reliquislauUnnmodo (pucstio ciinctis.
crimina separati sunt, Qpposui sanc objicitnr qnod [larlc ab iilra(iue.
in quibus et si aliquando
Neiiio sed exceplo qiiid adlinc niihi rcddidit uno.
fuerunt, tamon per poBnitentiam sanati,ct por ora Qui cuni sit cautns siiiiul cl catus, cst mudcratus.
tionem Ecclesii-e, cui in Petro dictum cst : « Quod- Sic ,jam tcrna sui libraus rospoiisa libelli,
cunque solvcris supcr terram, eril solutum et in Ut demplo neulri pleno discrimine parti
Coiisi'uat. Undc tibi rccitanda ha^c ulraquo duxi.
coilis {Mntth. XVI, 19). reconciliati redemptionis
. ... .

raysterio sociati, utiquo in pace obicrunt, misorante

et
Respondere alii iiropcrant duin mentc s.igaci,
q ninj ,„;igis big ,„liii quam rcpules,cliarissiinc,qnid-
illo qui non vult mortem pcccatoris, sed ut magis [i|nain,
convcrtatur ot vivat. Nequc cnim piorum aniniE Si videas aliqnid concordans ijudd libi uou sil.

niortuorum scparantur ab Ecclcsia, qua: rcgnal At licct us([uc riigo ine.Him dvo [ier|iete volo
Pcclore (iiiin lolo siqqilox orare nicnieiito,
nunc cum Christo in vivis ct iiiorliiis. Proplerea Doiietur liabilis qiio sernio videlicet illis,
enim, sicut dicit Apostolus, iuorluus est Cbristus, Cuniiiue vigore salis pia iiobis pignora pacis.

Patrol. CX.XV. 20
 .

(120
619 IIINCMAIU lUIEMENSlS Altr.IIlElMSC.fUM.

HINGMARI
ARGHIEPISCOPI nilEMENSIS

|)K DlVOr.TlO LOTIIAIUI UKIilS

ET

TETBEllGyE UEGINW.

559 INDEX CAPITUM.

A r.s.ul creuauime.iuui.iu, .(uuiv.."..

j-".-^ -— — :—
bTEu.u«.VT,o
.1
.. llagaio uxo
Uc occullo
•.1..,.. i.,.ln c.>iivi.n
ili- lilMllo capiUim
II
octo coiiv.nitus
LolUain c
UO ptr
A( Plel SIS. in (luo
ils A(pii'iiJis, pei
1

m i
^'=j" ^;^^,
non 1""
crc.li.b.runl
uuii i.i",'iim
iMFi. IX Si iu
X se.l consenserunl
verilaU, sed
.rveriuai,
judiei<»,vcl in sn.;rBn.eulo,
t,
con.en^crunl .ni.iu.lal..
iui,,uiUl..
r-

f,.»iii,iiiM>.
fraui<iuie-
cMijuyio i.oslulasse
secrolam coiir.^ssioiunuremoveri .-^e a cuuquc .ci.crla fucrit,,..sl.laU.m ,i..rt';itKmcm,ulruin 55l«
cau^
.licebatur. —
Uksvonsui. Ue al.seoiulilis quu; uo= lateul
sa i.fdicio vcl sacrauicuto ,,urgaU-. injiidiciiim
d.l.cal
?lk ire nos luiu pc.sse, et .iua= S(..rela
.^(ji.lessioiie sciuii-
l."'alc rclu.d. —
IIesp. Nec miruin vi.lcri dcbcl.si
fraus m
cousilio. be allero libel lo capi- licet|.erJ. J.T.l ange-
lir Mlcrcto s;Lua.ula esse iuTlieio luril o,,erationc diaboli.<lu.
A.iue.isis.l.egi coufessam,
luu septciu.et .le tomo syuod. lici s|.iritus gloriam.sed no.i iimis.t iial..rii- subliliUlcm .

fu.sse IJe reg.s. ut

.e'..uluu. lciies ;i l;iicis ju.li.a.uUm nnod i,ern.ilte.ileDomi..o,a..l i.ro inli,l..|ilale
lil
nou r.--

(lolore ;.c tristitui, .le.iue decreto

Tclbergn: re- lid.dimn Kl s. inju-
uiCl.aut, ctc cred..uUum,anl pro |mriiali..ne
po'uit.'utia pulilica. ,icr .,.i...liumiiic in-
iiiulio .'i , r-. ,li,io,vcl ,.urg;.tiouis s.icriment..,
. •
i
'
;uliustarfce.-clffiConfess.oi.isEl.oms<c j.i.licii nllu.nc.
lM,„ (.ui.il
..eniii.n f.aii.liilciilia r,.p..rit.ir,.li.,.li.;.la
I

1,,,: ,,.„;,„;, :i,.li,.;,l judi<;.ri.

-
llEsr. Sicut ;d.us ordo .la
sive ,.1.. |.ec.;ati a.linissionc. fiv.-
(.ro inlidcli illusionc,
esl cl u.vor.s,el al.a nou solnm
c a i; causa ,t Kx viri cau«a .luirstioncm ralionc ilocenU' rcvcnial.
in
.im^.u.vor aviio
episc,ipi,ven.u. ct piesl.yleH cldia<..m : X. Si liac ciiusa, nndcjii.Iicium
INTFR
faclum nu.lin-
epis.:opus pulest •tr.ulum iuuil.ere. rcvo-
Be.i;.i; li luui polcsl,
eo,p.o.llliiumaiiist;.lir;.etocoi.sensisse mus ctquidiuii ctiam vi.limus. in judicii.m fucnl
ordinari ju.l.c.um.
NTMi lil l).'
llil(l(r..rimu, el Advent.um
cata <|u;.l.tcr i.lem <lebcat cauoni.:c
diccl.atur pcr Weudoucm, — llFM-. lii oiniii iu.licio .luatuor
pcrsouas ucces.-e e-l
episcopos. -
UEsr. Q..od per !i.;..dietos ,.|..seopos
n.;c
sciu,.er a.lcsse.id cst judiccs dcclos, nccusalores
nc <]e-
exl.il.ucr,l,l...i.s.,ue l.t.cns confuU-
co sensum uec disseusum vcul.laudam fcnsores,cl testcs,iit in pr.-psculia |.osilns,aul
;ulAdvcutimu iu geuerali potius syuodo lus, aul ccitc confcssus, jusUE
possit subjaecre sentco-
lem vidi.ri tcst;itus sil. coa.tn subscriptio.
« r, . .
Ua>- sed cl c.\torta confessio, vcl
IV.iiualitcr iui.idel.eat co.ijugium.-nF9P.Qua-
iNTKi.
lilcr iuiri c,)ujugii.m
del.eat, et x£S»s=;:E;K;
^ n s^!5^<"";r£.1:S;i
vetus ..t

iu
iic
Kvangclio conli.
-

INTF.B. XI. Ltriiin .le sccrela confess.one ul aicilur.

l..,„„iu. pcr .Moysen ,.r;ecipicute,el .omniissa e,.isco,.is,vcl in judicio poi.cclo l.bcll..,cn.lcm
f..u.inadcb.';iliudicari -Hcsp.Necmantusaconju^c.nec
co.. jugia sei.ai-ari va-
""ivnn V. l'ro iiiiibus ..cbus inita u.\oramarilo.s..crclaconfessio.ic,nti.r;cmisimuMio^snul
aliain
lea..t,ct iili..m
p.,sldisjuuelio.i..uivirautreniiua ;i.l
disiiin..i,uisi am..re ...uUneulioris
vit.T mc ,..irr<.cl.. U- :

l!.-.sp. .N..U ,|,i;diu.lde r.a.isa.

cop .1.1.1 ;.s|.ii;.iv .l..l...;...l.- ,.ul.lii..i. ii.riiitcuUii..iiiis.l..aui
b.dl.. s';.ci..l.c c..nf..ssionis
.v;.ng..|icaiu veril;il..m ..b s..lain r..rmcn-
submilU:ne.iuc pcr scripluram d,r.cUin. vd
^ecmul 111. ali
V,n .lcl.ct
;o;.em nec sii„. ..,.ii;.o,.i.sciciili;. el ""-•'••"^'- 1;;:!:»--';^; vi. c i...rr.'claui.<iuis.iue
vale.il condcmunn.».-a
''''" "^^ ulio eius
.n.rc ..on
coMJiigia '; .^;' pnblicc cl in pra>-
autcm Hlia l"f'Altini.umii. '
un.lc i.ublice .lcb,n nli<iuis judicari.
Auemberti .•ouiiiL'.im judieium a|.ud s..nti i.osilus .lebel aul
conviur. nut conUten.
ju.licio ;nu;c cali,ko,.,u._id
lY rn M. Q.u.l vid.atur .l.'
'
u.bstu,.r...siculistafcminar.-l.u-
INTFR XII. llrum dc
aclumesli..causaT..U.erg;e,eldc,...rg;.l...ucsacram(.nl.. fritcrsuus cum .^a inlcr fcn...ra.5.r.il folcnl
t itur '.lu.isi
lrumc,...sasicpurgatadebc;d.njudK-.umlcg;.lcr...l,.c..
masculi iu masculos Uir|.ilu.liucm operan.polucn coi.c.-
- llFs,.. De judicii ct
jur;.meulii.ii.gationc,juxt;. .I.vina»
.Icrc.ct i.ost uliorU.u. v.rgov,d..enl
i.cnnan.rc. F.l s. <Ie-
tor......,ue Palri.m a..elor.lales. riimi.a i.cr,...lr»^M'.
litleras,..t c;.i.o..im. sa... iir..lieusa fucrit l..x'c iu.lc conjiiginm
.

,.iirg._aa rc-
Ouare <^um l.iiji.s..,...r. ju.rui.. luec r..imna ntnim iu coujugi.. .bbeat n..t v.Mcal
|.cri.,ancr...- llE.*r.
restilula, caus;. ilcruni lu
,,u;i.sliouem iTI-
c<^m'linta sit <.t
si v.cnr.us .>jus A Siculo non cst nu,liti.n.,n<-c ilc
revocaiula uon videtur, i.rn>s..rlim .inm plnravcriti.tis est lcclum. ul vulv..
Si- 1

audi. uliimi .l..n..o nolu.sscl .iceusalor

8iicciil,uiss..t, a.l ni..ii siiscci.crital,,iie
conccpcril.cl
a.liiiiili-
ipsius .lcli...'.. ill;...i . .
. „ i: - lavnlva.seu intcgracarnc.vivumv
iNTKn. VII. ttru.u vcrum csso possil.<lu.j<I <iin.la... .1 li.
c.\..<.pla s..lasing.ilaritcrl..-nUict
courcssi....e,,inamipsafe.u.ua fcc.l.
cuul ,|uiai.rose,.....ta
illamsusce,.il,vi..arius li.sn.s.njudi- C cujus ci.nccplio nou n..'
sic ut et leius ..st.iui
.•am nrcl.anacl.... <''•, '
Uk.sp. l.m.i vcritale n-
eim. exi.ns iuci.,'lus ..vasil.- t,i.
• su,.ervc..il.., ..
e„luniu..iuliir..|...u su-
nia f;.lsit;,te ,ii,im ,ir.e.li. a..l,liclam iiiuc.si..c voliii,'.
.
t sinc *ol'
' ulju.l.eio i,.sius.Tcde .1..* I.,
oliiil istiim remi.uim lil.crare, \,, ilciii prolis..oiil
cum scriplum sil, Si.nilus .v«.,. /./.*
<.'""li'">f
de. incr..l, !... i.l carnc inl..gra,i t \
i

lil: .lua-

,.,„„-.1 iilcro coiiccpil. ila iion n;

l.lic.late.u f;icial. , ,„.,;„ ...
iNTKn. Vlll.l!trumlieiii.ossil..iH..d<iuidamdKunl,qiiin
inlciili.. illius fcmin.x- fuitde alio ejnsd..m .i..n.....s fratrc "
n.isil
suo,iiun...l.. vicariun.s..iiiii injii.li.in.n .11. j.i
ineo.l..injudicio..onco\il. U.>P.In lil.ro >

linl
nl..m<.sl,.lic..nlc.ii..n.la..e s|i.itUi : /;^(. rfcci,
.,.1... iii.--, Ii'
.pmd .licilur,./...ij.iM W,i,-*.W......
et rcliiiua.iis.iuc.ul i.l
Uicinius, el
.1 d- .,n.-
[lllKeu. iMi. c/ // /'"'•"/. vvm Kl
'

l'a.i us <li. .
'•jnr.. ^. '• '

b.isdam. </iii iKiti i,iol.'iri-ruiil /'"""

'."'"'•c
invcnit virgincii,. ur
;
.
femiuam
,,rn,,tc,cn trnilklil ><>< l)'„.< m r,;„:.l„„„ s,;,<u
i.iui
-liiiralam .ons.nlil; si vcro illam
v.,
v.>riUil.s n.... Ue i,,.
ilcu.i.ro co .ino.l .lilcclioncm
.
j..
lu^cuil/iuare lanaiu cam rcUnuil.vclcur
. . ,

crro-
l
idcirco imn.itld .U.s Ucussi..r.lHm
salvi licrci^l,
 021 DE DIVORTfO LOTHARII ET TETBERG^. t22
examiiiationisrecepit.nu,ipro|)ter,utseiibitsanctusGre- A ^""''
dere.
''C4>'itiit,is judicio ut impios debet de terra pjr-
gonns {tih. XII, ep. ne iin) ijiiDrunnlain voluntatibiis
1),
i|uis privetur.iiuem sua eul|ia vel lacinus ab oflieio,quo IsTEn. XVIII. Si siepefata fcniina itcriim iii jiiili. iiiin
fuugitnr.vel gradu non dejieit. Kl {/i/>.\i\i,i»i/.'i,ep. 3U) :
vcnerit, ct innoxia rc[icrla fucrit,utruiii a.l e.mi vir ejus
Gravc est satis, et indi'cens, utin re ilnbia ceita dicatur redir.' debcat, au allcri !emiii;e valciit sociaii. - IIesp.IIoc
seuteutia, uude accusatum vel convietio uiaiiifesta, vel supcrllunm cst iterarc, quia su[ira osteudimus, qiiodsi
confessio subsequatur,i[uam siibtilitas exainiuisexoccul- ante legalilcr iuitum conjuginm iuuoxia, ct legabter
tis cliciat, et nou alflictio velieniens extonpieat.qua.' fre- niipta suo viro lidcni scrvassc rc|ierla fiicrit,sccu'udiiin
qiieiiter lioc agit.nt uoxios se fateri etiaui cogautiir iu- evaugelicam ct apostolicaui vcrilatciii,ct lcges ecclcsia-
iioxii, videtur iequum atqne ralioiiabili', ut isdeiii, iu sticas, alquc catUolicoriim doetriuam, lcgiliniuni coiijii-
ciijiis cura et potestate crat, qui cidcni femiuiE vini in- giuui iioii valc.it seiiarari ct si vir et nxor scparati fne-
:

tulit,vel cam ad scelus prllexit, acccrsatur,et magis per riut, aut iiiun|)ti |)erniaiieaiit,aut niutiio reconcilicnlur.
illum causa investigetur,et i|ise iiivcliatiir.atque secun- IXTEii. .\l.\. Si ipsa femiiiii criminibiis obnoxia de qiii-
duin legem exaniinetur.et vel legali jiidicio liberetur,vel bns re[iulalur iiiventa fiierit, utrum idcin rcx alteri fe-
ciim complice punialnr.iic jiistc judii-arc voleules suspi- niin.^K conjiiiigi valeat. —
Hesp. Si scciiuduni lcgcs
cio qiKccunqui' rciiiordi'at, vrl diToganles dicant, quia t;bristiauiis, foreiiscs siilicct .^.[iie ecclcsiasticas,iuvcu-
femiiia terrorc et afllictiouibus trrrila nieiidacium super tuui fucrit qiiod iUa conjnnctio lcgalis uon fucrit, scd
se dixerit,quod meiidacium sua libcrtatc potitus.a se qui magis inccstus, ct iinllo conjugii noinini dc[iutaudiis,
anctor criniinis dicitur,cl ,ab ipsa depellcre potcrat, si valcbit.
lex et jnstitia si'rvarctur. Lcgaut a'qiii jiidices priuii
ei IxTi.R. XX. Si talcs caiis.'c rc[inlata' fiieriut ctiaiu i[isi
Uomaua! capitiilniu srxtiim ile stiipralui ibiis,
libri legis ri'gi,iiiiilc|iiilili.aiii [i.riiilcntiam agrrc ili'lii'at,[;osli|ii.iiu
ct sc|itiuuini dc incestis ac tur[iibus nuptiis,55!» ct i-a;- crimiuosii
illa 5«0
iuvi-nta lucrit, liuni ipsc rex [losl [lu-
tera qu;B Cliristiana jnra dcpromuut,dc quoruni jiidicio p blicam pujuiteutiam eoujugeui legitiniam |iossitaccipere.
aduos in talibusqiueeniique femina veueiit dc|irebcnsa, —Resp. Si postquam puenitcntiam gcsserit, timens lap-
canonicum in illam juiliciiim exerccre curabimus. sum iucontiuentia! juveiiilis, eopnlam uxoris elegerit,
I.NTER. XIII. Si ideni rex, [lostquam talia de priEfata iie crimeu fornicationis iucurral, rcm vidcbitur facere
nxorc sua audivit, et ab ejuscarnali cominercio siis[icn- vcuialcm, si [irLCter conjiigi-m nullam oniuiuo coguove-
sus fiiil,forte coueubiua usus adulleriiini per[ietravcrit, rit iu qiio lanien nou regulain coustituinius,sed qnid
:

et si lioc ad plurimorum [lervenit notiliam, quo .lebeat sit tolcrabilius uistimamns.

sanari medieinali judicio. —
liisp. Si fortc,nt fertur, rc\ IsTEn. X.\l. Si lcgalitcr rcjccta illa qna; criminata est,
de quo agitnr, [lost legaliter iuitnm conjiigimn.cuin alia i[ise ctiam rcx [lost actam picuitentiam.si voluerit.coueu-
aliqua cariiis coniinislioue ncgoliuiu concinubeiidi excr- biuaui quam babuit, et cnni qiia post inituni conjngium
ciiit, negari nou potest adnlti^rium |ii'i-pi'lrasse,etiam si adultcrasse dicitiir,in conjngeni [lossit acci[icrc. Ue:p. —
fcmina,quain duxit uxorcm, ile talihiis.siciit rcpiitatur, Ouia iiiia est lex viri ct b'niiii;c,si solutus fucrit a lc^je
reafuent fortassis inventa,i[uoniain [inst lcgaliti-r iuitiiin coiijngis, siciit Uaulus dicitdc nxore,nubat cui volucrit,
conjugiumaiitelegalenidiflinitioncmiir;csuin|)5itillitita. tantiim iii l)omino,boc est,ut Ambrosins dicit.sine sus[.i-
Qiio autem dcbuit sauari mcdicinali jiidicio,sacri dcccr- cione tiii-|iitiidiuis,et rcligionis su;e femiua! iiubat, lu.c
nnnt canoncs, vidclicet, ut pffiuitentia, et secuiuliim est iii Doiiiiiio nubcrc. Qii;c solulio, et licit;i cO[iul;it.o
leges stalutas, absqiie persou;E rcspectii, e[iiscopi arbi- duobus inlclligitiii',et duobus in bis
lit niodis : scilicct
trio, et [iicuitentice tcmpora dcceruautur. qui aut nunquam
legale iuieruut eoujugium,aut morte
IxTEn. .\l\'. Sl fortassis acciderit ut quiscuuque Iiomo iutercedeiite soluli sunta lcgc conjugii. IJeuique,mortuo
sacrnmcuto se obligaverit quod criniinosiim sit agerc, viro vel feinina,cum quo vcl cuni .|ua verum connubinin
utrmii qiiod juravit,ue iucurrat perjurium,ilebcat adim- fuit.lieri post pmnitentiani vcrum conuubiuiu potest cuni
[ilcrc au,uc, crimeu admittat,quod iiialc jiiravit iii irri- qiia priiis .adultcrium fuit.Sumiuopere tamcu est obser-
liiin debel ducere. —
Hesp. Si aliqnid forte iios incan- Q
(
v;iniliiin,neconcubin;E vcl cujnslibet alteriusfeinina! co-
t iis jiirasse contigcrit.quod observaliiui pcjiircui vcrgat [lulain coiijugalcni rcx, su^ier i[UO voluerunt eonsulere
in exitiim, libere illnd consilio salubriori mulauduni con3ulcntes,ali jnomodoexpetat,autequamlegali viiorum
uoverimus, ac magis instanle nccessitate |icjcraudum illustriiiin judicio, et sacerdot;ili decreto, coujiix, qiuiin
iiobis, qiiaui pio vitando perjurio in aliud crimeu gra- legalitcr accciut, i[iso ctiani conjngis noinine judicctiir
viiis csse divcrlriidum. indigna, aiit divino judicio migrclacor^iorc iicque anle :

Inteu. XV. Si lioc vcrum esse possit quod [ilures honii- lcgitiniani [)0'iiitcutiam in adnltcrio di'|irclicusus,sccuu-
nes dicunt, quia sunt fcmiiUE qiuE inalericio suo intcr duuilegcs liccIesi,'E,coujugi legitiui;E,mnlto niiuus eidem,
viruuict uxorcm odiuiii irrcconciliabile [lossunt mittere, dc qua agitur, coucnbina: sc co[iiilct.
et inenarr.ibileni amorcni itrrum iutcr viruin ct fciiii- liSTEn. XXII. lilruni scqueiiduiu sitquod quidam dicunt
nani screrr,it quod vir lcgiliiiic scirlilain conjiigein iiia- quosdani doccrc C[iiscopos,nl sibi confcssis viris vcl fc-
ritali (onimi-rcio uou [lossit ailiri', et aliis valcat fciiii- iiiiuis debeaut [latrociuiiim dcfcnsionis iiii[i"iidcre, ue
iiis comiiiisccri.ct itidcm eoibin nialclicio, potcntia cou- i[iiisqu;iin Iiujusniodi pcrsonas ad jniliciniii rci|)ublicai
cuml)endi,et dilectio qiiondam babita, [)cr artciii niale- iiii(li';it criminil)us,un(le eis coiifessa' liicraiit, cliiiui
[ii'o

licaruni [lossit rcstitui. —

Uesp. IVilcst s.cpc occii!to,sed si niultis iiota suiit crimiiia,|)rovi)carc.— Uesp.IIoc qnam
uiiuquam ct nusquam iiijusto,divini) jiidieio,sicut Scri|)- absnrdiiiu sit,i|nilibet seusatus,licct ignoret lcgcs Ecclc-
turanim aiictoritate, et majorum iloctriiia in opusculi si;i', rreoguoscit.sicnt iu siibscqiicnti oiiusculo ex aucto-

eor|Min: dc moiistrabimus. riliitc luiij.iruui siifliciculer oslciidcrc [irociiraliiuius.

Inti.u. .\VI. (,)u,'e sit caiisa cur Deiis.ut dicitur,sa!pe in IxTEn. .\.\II1. Si, nt ([nidaiii diciiiil,se iioii ex cousen-
lcgitiino coujugio permiltat talia licri. —
Krsp. ncenlta su vir ct ninlicr jiropter coiitinciitiaiii,sed |)i'0|)ler dis
justitia Dci liccntia inalignis s[iirilil)iis datiir, ut quo3 sidiuni aliquod scpararc voluciiut, vcl si sc[)arati so
volcnles iii [icecati laqucostiaiigiilaiil, in [icccati [i.Tiiam coiitincre iicqiiivciiut.vcl rccouciliari nolucriiit.aiictori-
ex jnslitia' rctribiilionc ctiain iinlciUrs traliaut. p) tatc siia cqisccqii [lo-siiit coiiiiu fr;igilil;ili cousulcrcdi
I.MEii. .Wll. Et si forlc talcs viri lualrli. i,vi'l incanta- ccntcs qul;i sccicta coulcssiniic ;id ccclcsiasticiini coii
liicos fciiiina; invcnla; fncrinl.i^uid dc liiijiHinodi lirri liigernut |iietatciu, siciit liosouis luiilier.dc qiiii iii synod i
drbcal. — llESP. Velieiuciiliiis [lastnralis ciislodiii eiga iqiiid l.ciicoriiiii civilalciii liabitii ruimiis ciiiii iiitcr[iclla-
lalcs dcbct iuvigilarc.alquc [iiibliic iii |iii|iiilo loiilra liii- ti.iiie comiuoiiili, ct idc.) iib itliis quaiii ab e[)isco[iis,
jiiPiiioili rci viros scriiioncm la.-crc. cusqiic a laiili bibc quilius coiib'Ss;i' l;ilcs [icisoiia' lucr;inl,ii.iu debcaiit jii-
siirrili'gii, i't diviui intenlloiie jiiiliiii, rl |ira'sriilis vitai (lic;iii. UEsp.Sii;iiit i[uiciiiii|iie liicc diiiiiil, sccnndiini
[iciiculo, iidliorUitione suasoria revoi'an'.Oiins taiiicu.si ([iiciiiiliim nioiluiii liiijiisiiioili c;i[.iliiluiii quartuiu crroris
i'nii'iiilare sc a lalibus atqnc corrigcrc iiollc rc[icrcrit.b'r- liiissc i|loiiiui>i qimluor cnim c;i[iitiilis erriivcriiiil.c[iii
vcnti /ido dcbet conqircbciiilcre.Kt si qiiiilriii scrvi suiil, saiK syuiido Cliiilccdoneiisi dcrogare ct contrairc [ira.'-
lic .

vcrbrii 1)11 srrucialibiisq 111', utail ciiiriidatioiiem [icrvciiire siiiiqiscriiiil, cl al) a|iocliiIica scdc, ali|iie unanimilate
vali-aiit laslig.irc : si vno libcri, iiiclaiisi.iiii' iligna. ct lolius uiuudi i'|iisc(i[ioruiii, suiil iit crronci coiidciniiiiti.
cos ilrbct corn i.ii'. Hrx aiilcni, si
dislriit.i |ioiiilriilia Dciiicpic sc[il('ni i|ii;Eslioues,i[ii;is [ira'ti'r i^liis soIvcU(.Ia3
Iiiiju.^niodilioiniucsccclcsiaslicnmcdiiiuasaiiaii noii [i.is- acii'[)iiiiiis, 111 [iroccssn o|)iisciili c\[ioiiciiius.

— xax»—
ri
 623 HINCMAIil lillKMFNSlS AHCIIIKPISCdPI G24

s«t l>H/EFATIO.
Cur nd omncs rjenemliicr sn-ihnt, rt ili; !«'eJTojo(/"- ^ ctionis slufiium crgahonorcmsuum undcscriplnm ;

niliu nil se missis qu.-e sailicmli oceasionem ilcilc

esl : Honor rtrijis jiuUcium diligii (Ptal. xcviii, h);
runt
cl : Jiulitia firmalur tlironws cjus (Prov, xxv, 5);
Dominis rcgibus gloriosis, ct vcncrandis consa- cl item : Jii.ttilin ct jiidirium, jircrparulio sedis tutt
cerdotibus nostris, ac cunclis in sinii rathoiic.cEc- (Panl. Lxxxviii, 13;. El lioot sint alia» virtulcs sinc
clcsia; collocatis, Hincmahus, nomiiie, non mcrito, qiiibiisad rpgiium non pervcnitur .-ctcrniim.lamen
Uhemorum cpiscopus, ac plebis Dci lamulus, una sinc his triitus quas posuimus,tyrannus fieri polcst,
cum collcgis dominisct fralribus mcis Rhcmorum rcgnum autcm salubriter nemo potcsl obtincre ler-
diccceseos vencrandis cpiscopis. renum, id csl sinc mansuctudinc, quia nuimucti
Dc omnibus liubiis vclobscurisqu.cad rccla;fid<;i liwredilabunt terram OlalUt. v, 4; ; sine patii.-nlia,

tcnorcin vcl piclalis dogmata perlinent, sancta llo- ijuia melior esl paliens viro forlc, el ijui dvmiwitur
mana Ecclcsia, ut omnium Ecclesiarum mater animo suo expugnalore urbium {Prov. xvi, 3i) et
et ; :

magistra,nutrix ac doclrix, est consulenda, ctejus In palientia vestra fmsidebilis animas vcstras {Luc. xxi,
saliibria monila sunt tcncnda, maxime ab his qui 10); sine vera (iilcclione, de qua dictum esl Qui :

in illis regionibiis habilant in i]iiibns divinagralia diliijilis Dominum, oditc malum ( 1'sal. xcvi, lOi,
pcr fjus pr.-cdicalinncin omncs in lidc gcnuit.ct ca- _ quoniam qui diligtt iniquitatem, odit animiim suam
tholico lactc nutrivil quos ad vitam pra^ordinavit (I'sal. X. 6). Et itcm in psalmo scriptum csl Inlcn- :

a;tcrnam. Unde quoniam, sicul beatus Innocentius de, prospcrc procedc cl regnn : propter vcritatem, ct

ad Deccntium Eugutjinuin scribit episcopum (c/i/s/. man.sttetudincm, cl juslitiam (Psal. uuv, 3), quia ve-
29, in princip.), u manifcstum cst in oinncin Italiam, ritatem cxsequens, mansuctudiiicm cuni justitia
Gallias, liispanias, Africam atquc Siciiiam.in.^^ulas- cnnservabit.ul nec zolum rectitudinis in mansMclu-
quo iiitorjacentes, nullum inslituisso Ecclesias,nisi dinis pondere derelinquat.necrursum pondus nian-
eos quos vcnerabilis Pctrus aut ejus successores suctudinis rcctitudinis zelo pcrturbet, quoniain.ut
constituerint sacerdotes, oporteleos hoc sequi quod Sapienlia dicil Hex qui sedel in solio judicii ditsi- :

Ecclcsia Rnmana cuslodit,aquaeos principium ac- pat omnc malum inluitu suo [Prov. xs, 8) et item ; :

cepissc non dubium cst,nc (lum pcrogrinis assortio- Ilcx qui judicat jiaupcres in vcritalc, tlironiu cjiu in
nibus studcnt, capul inslilutionum vidcantur aniit- n-ternum fundabilur [Prov. xxix, H).
tere. »Sod et iiuia, ut beatiis Coclostinus, ejusdom Ex sacordolalis vcro conscnsus alque diseriminis
primm scdis cpiscopus, ad Vcnerium Domino dieitur Mis?ricoriiia lua anle oculot
ct ca?leros Gal- parte :

licanos dicil episcopos (epist. 8) « Non cst agen-: mcos cst, eomplacui tn vcrilate lua. yon sedi cum con-
lium causa solorum, quando univcrsalis Ecclesia cilio vanilatis, ct cum iniqtia gercntibus nun iutroibo.

quacunquoSfilnovitalcpiilsutur; DctadNestorium C Odivi Ecrlcsinm mali^jnnntiinn, el cum impiis non

ConslantiiiDpolilanum scribens (epi.<il.o, in /inc) i\c- sedcbo. Lavabo intcr innoccntcs manus mcat, ct cir-
cernit " quod omncs dcbcant nossc quod agitur cumdaho allarc luiim, Domine, ut aiiJiam vocem lau-
quotics omnium causa tractatur, ad omnes vox no- dis tutv, cl cnarrem univcrsa mirabilia lua (/'*a/.
stra: humilitatis emittitur, » quia licel dc rcgc et xxv,3).Scd, ut sanctus dicit Gregorius (Moral. xxix,
regina,viro scilicot ot uxorc, (lui sccundiim sacram cap. Cn > Vidco alios quibus pcr locum magisterii
:

auctoritalom jain non suut duo, scd una caro,tra- cxhortandi suntofliria argucndiquccommissa.quia
ctctur, do causa omnium gonoralitcragitur,(iua> sa- lamon dura quo-
viilont aliquid iilicitum admitti.et
cramentum magnum a divino Aposlolo in Christo runulam potcnlum olTendcrc gmliam metuunt,ar-
ct in Ecclcsia appcllatur (Ephcs. v, 32), in quibus guero non pr.Tsumunt.Quisquis istecst, quid aliud
salus universorum consisterc croditur. Dc Christo facit.nisi videl 56S lu|ium vcnicnlem el fugit ? Fu-
enim Potrus apostolus prolcslatiir.nH/Vi non csino- git, qiiia taruit ; tacuil.quia.dospecta .x-lorna gratia,
mcn sub calo dalum hoininibus, in quo oportcat nos toinpor.ilein ploriain plus amavil.Ecre ante potonlis
salvos fieri (\rt. iv, 12); ct sicut in
diluvio onincs faciem intra sua se latebras silcntii abscundit, ct
pcricrunt quos non arca continuit,ita ncmo salvari sicut perscculioni publico, sic occultc locum dedit
polcst qui lidc recla el bonia operibus in unilalc rv timori. Ucne dc talibus dicilur : Dilejretunt ijloriam
sancta} Ecolesia; non pormanscril. hoininum magis quam Dci. (Joan xii. 43'. ^iuisquis
Sed et h.ic spirit;ili ratione pradata, dc lam eini- igitur lalis est, si Ii.tc dislrictc judicAUliir, et si

ncntissiminoininisdignitaloot talibiis porsonis cau- pcrseculio publlca dofuil, taincn lacondo Chrislum
sa non exigua vontilatur,iit regcs lerra',etomnes po- ncgavil. »
puli, principes, et omnos judiccs lerra!,juvcncs et Judicibus aulcm pr.Tcipitur : Si vcrc utique jutU-
virgines, scnes cum jiinii^ribus, in hac inlondore tinm loquimini, rccla judicale, filii hominum (Ptnl.
dobcant, et judicii verilalcm, ct sacordotiiloni con- I.VII. I i. Ut cum quisquc morlalium judicium dc-
sensum, et rcgio; mansuctudinis, pationti.x: cl dilc- derit publicum,si verum Ioquitur,verum ct judicct.
623 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBEUG.E. 626
ncc ponat blanditiis sermonum muscipulam dece- A tiohominis conlitctur,liberi judicesesse non possu-
ptionis, per quam occulte interimat innocentes, at- mus nisi ex corde et ore vera dicamus vere, quia :

tendens quia homo videt in facie, Dcu.-? autem in tunc juste judicemus, et hoc etiam cum timore et
corde ; et si oculus, id est intentio cordis, simplox tremore, neforteignorantiadclinquamus; quoniam,
fuerit, toUim corpus, id est omnis actio lucida erit : cum sit dicLum In quo judicio judicaverilis, judica-
:

si autem ipsa intentio tenobrosa fuerit, jam tene- bilur dc vobis {.Mallh. vii, 2) ; et : Si non reprchcnde-
brae, quoe in actione erunt, ut modum,ita et nomen rit nos cor noslrum, major est Deus corde nostro, ct
tenebrarum pene excedunt. Et sanctus Grcgorius novilonmia {II Joan. iii, 20) ; et ideo in his etiam
dicit {Mornl. x.xix, cap. C) Video namque non-
: << apud homines certa sunt,securi esse non pos-
qu.-o

nullos ita personam potentis accipere, ut, requisiti sumus, scienL,es, ut Paulus dicit, quia Doiniuus est
ab co,pro favore ejus non dubitent in causa pruximi qui nos judicat {I Cor. iv, 4), qui so^pejudicio hu-
veritatem negare. Et quis est veritas, nisi ille qui mano juslifioanuir.
; Ego siim
dixit via, veriUts, et vila? (Joan. xiv, 6.) Quapropter regibus scribimus,ut quos Deus ideo
Ncque enim Joannes Baptista de confessione Chri- intam excellentissimo loco posuit, ut a subjcctis
sli, sed de justiti» veritate requisitus, occubuit : omnibus valeant conspici, ot ad speculi vicem ha-
sed quia Christus est veritas, ad mortem usque id- ,
beri, qualenus pravis et reclis vel torrori esse de-
circo pro Christo, quia videlicet pro veritate perve- beant vel amori,illa satagant faccre de quibus nemo
nit. )i Et beatus Beda {in Lucam, cap. 22) : « Multi subjectorum eos juste valeat reprehendere, et ea
hodie Juda2 scelus, quod Dominum ac magistrum studeant summopere dcvitare quEe in subjectis pro
Deumque suum pecunia vendiderit,velut immane et ministerio sibi a Deo imposito necesse erit corri-
nefarium exhorrent, nec tamen cavent. Nam cum gere, ne audiant a redargucnle se .\postolo: Existi-
promuneribusfalsumcontraquemlibcttestimonium mas crgo, o homo, qui judicas dc his qui tnlia agunt,
dicunt, profecto quia veritatem pro pecunia negant, quoniam tu effvijics judicium Dci? {liom.
ct facis ea,

Dominum pecuniavendunt. Ipse enim di.xit E(/o sum 11, 3.) Et iterum scriplum est
: Judicium dnrissimum :

veritas.Cum societatem fraternitatis aliqua discor- in his qui prxsunt ftet (Sap. vi, 0). Et sanclus Spiri-
dis peste commaculant, Domiiium produnt, quia tus per beatos viros Bcnedictum et Cyprianum con-
Deiis clidri/as est (/ Joan. iv, <S) qui, etiam si nul- lirmat quia unusquisque rcx de omnibus judiciis
;

lus pccuniam det,Dominum argeuteis vendu'nt,quia suis aiquissimo judici Deo rationem reddel in die
principis sajculi imaginem, id est cxempla hostis judicii, et pro tantis rationem reddet, quantos sub
antiqui, ncglecta Couditoris, ad quam crcati sunt, cura sua habuerit,sine dubio addita et anima: suffi:
imagine, sumunt. » Ille etiam Dominum vendit, qui, et sicut in throno hominum primus constitutus est
ejus amore ac timore ncglecto, terrena et caduca, C nisi se et sibi commissos bene rexcrit,quantum cum
imoetiamcriminosa, plus amare et curare convinci- Dci ajulorio prcevaluerit, omnes quoscunque pecca-
tur. Cum ha!c ita se habeant, necesse est et eccle- tores sub se in praesenti s;eculo habuit, supra se
siasticis et publica; rei judicibus, utita sub oculis modo plagali in illa futura pu3iia habebit.
superni judicis in quacunque causa, et de quacun- Ad consacerdotes autem nostros, ac per hoc ad
que persona deeernant judicium, quatenus non sit nos ipsos, sermo noslcr dirigitur, ut ea doceamus
in eodem judicio aliquid fermenti malitia;, doli, pla- quoe Dominus docuit, ea praxliccmus qu;e ipsi ob-
ciditatis, simulationis sive cupiditatis, vel spes cu- noxius conservemus ;
quia sicut scriptum est : In-
.juslibet aciiuisitionis, sedtotum azyma sincerilatis ti-rroga sacerdotes leijem meam {Afjtj. ii, 12), ita ni-
et vcritatis, id cst judicium justitiaj, a;quitas verita- hilominus a Domino dictum est Tu audiem nun-
:

tis, puritas veritatis, ne, quod absit, maledictionem tiiibis eis ex me {E.tech. xxxiii, 7) audiens autem,
;

judiccs incurramus, qu.-c gencralitcr a nobis ipsiset vcl inspiratione superna, vel leclionc divina, de
a cuncta iinprccalur Ecclesia in diclo propbcl.-e : quibus scripluni est Audiam quid loquiilur in me
:

Mutti finnt lnhia dolosa [Psal. xxx, i'J) ; et : In corde Dominus Dcus {Psai. lxxxiv, 9) et Srrulamini ; :

et corde locuti sunt, dispcrdat Dominus imiversa labia Scripluras {Joan. v, 39) el: Le.v Domini irrcprchcn-
;

dolosa {P.ml. xi, 3, 4), qu;o

aliud dicunt cl aliud [) sihilis convcrtens aninias, testimonium Domini fidclc,
cordc abscondunt, a quibus intcrdum constat 5<>4 snpicntiam prwstans parvulis {Psal. i, 8). Quod \CTO
quod dicitur, scd aliosensu interpretanturquod di- subscquitur, Nuntiabis cis cx mc, ex mc, inquit,
cunt, qiiain lcsle conscienlia sciiliunl.» ELsanctus non ex te, ([uia non adulatorie nequc mobiliter pro
llieruiiyiiius in Coininento Matlhaii {cap. 20) dicit : voluiitate liumana, sed sincerc alque cdiisUuitcrciuo!
« l''alsus teslis esl qiii nun codrni sensu dicta intel- a Deo, sivc sacra Scriptura, sivc 5C& saiictoruni
ligit quo dicunlur.» Et de i|uibus ilerurn scriptum iuagistrorum docU-iua, didicil pra-dicator, debct au-
est : Labor labiorum ip.wrum opcrict cos{l'sal.c.K\\\x, dituribus suis [iroponere, et sicul de nobis,ulinam
)U), qiiando opcricntur sicul diidnidc confusionc sua noii ail jiiiliciuiii iiuslnim, dicilur auditoribus : /«-

{Psal. cxviii, 29), id est [lunontiir sicul clibanus tcrroija pntrcs tuos, ct annunlialiunt tibi ; majorcs
iynis in tcmporc vultus Dci (/'..«/. xx, 10) ; vidclicct tuos, ct diccnt tibi {Dcut. xx.xii, 7) ; cl per nos eis-
ul interius et exlerius ardeanl in s;ecuIo jam vcn- dem prajcipiendo suggcritur : Vcnilc, lilii, audile
turo. Qui aliterante cons|)cctum illius, cui cogila- mc, timorcni Domini doccbo vos {Psul. xxxiii, 12).
 :

627 HINCMAIII miKMENSIS ARCHIKPISCOPI 628

itnctalibi diccndo cnnlra nos qucritur : Ipsi im.sio- A. sccnli sc ralioncm rfdderc (/ fctr. iii, 15) ;
quuniam
rc-1 iijnoravcnaU iiitflliiiciitinm {Isn. lvi, li), (piia qui abscondit fruinenta, id est sacri eloquii docu-
intcllectus bonus oninibus facienlibus cum ; ct /'- mcnla,niufriiiciturin populis, bcnediclio aulein Do-
nciilcs, inqiiil, lcr/cm ncsricrunt me (Jcr. ii, 8), quo- mini super caput vendentium {l'rov. xi, 'M, ;
quia
niam qui fide et operibus, vila el moribus, verbo docens ca qux Domino doccnlc didicit, mojorem
alquo excmplo, commissis non pra;dicant, licct no- doccndi gratiam ct ipsc merebitur ab auditoribus,
minctenus colant, sccumlum veritatcm Dominum pretium fidei et confessionis recipicns, ul illorum
ncsriunt, juxta quod scriptum csl Qui iiinniiit, : petitionibus nullalcnus negligcrcmus ne<|uc dissi-
ignornbitur (I Cor. xiv, 3S), vidolicet rcprobaiiitur. mularcnius,aul sub aliquu excusutioncdincrremus,
Quocirca non est unde sccuri, nisi dc misericordia sed quantutius, tacitis eorum nominibus
a quibus
Dei, essc possimus, de quorum manibus tantorum ha!c proposila fuerant, quibusquc de proposilis rc-
Eanguis in die magni judicii exigetur, quanti sinc scribcreiiius qua; ex bissecundum Scripturarumau-
nostra commonitioncin suis iniquitatibus pereunt, ctorilatemct calholicorum Patrum doctrinam,nobi8
diccntc Doroino ad unum(|ucmquecpiscopum: Qiun Dominus dcdcrit, pcr singula, sicul proposucrant,
sinon anniintinvcris iniquo iiiiquilatcm sunm, ct illc rcsponderc brcvitcr studercmus. Dc quibus scribcro
miquus non fiieril conversus a via sua prava, ijise nihil vellcnius,scd velsapicntium doctrinam audirc,
tniquus in iniquitatc sua morietur, sanguiiicm itutcin vcl quxsentimus vcrbo tanlum enuntiare ; et si orat

cjus ilc nianu tna rcquirain (Excrh. iii, 18). Timen- scribcndum, forte posscnius congruentius diccndi
duni estetiani nc dicatur ab inspectore conscicntia- ordinem lcxere.si talium ac tantorum adjurationem
rum, quanto magls opcrum, nobis: Clavem scicntioi voluisscmus aut valuissemus ncgligere.Unde lcgen-
tulistis, ipsi non introistis (I.ur. xi, 52), ct alios qui les Iktc qu;c de sanclis Scripturis et Palrum traditio-
introire potcrant, licet verbo admonuisselis, opcre nibuseorumpropositionibusrescribemus,nonno8de
destruxislis. Et scicndum est, et ciim timore ac responsionum ordine inordinato succenEcant, cl si
trcmorc maximo continue rccolendum, quia sicut ad laliaq ii.p ad hanc ralioncm fortassis non i^erlincnt,
spiritaliu?,ac proindc niajus,tanto cst pcriculosius eoruin tracli iiu.-cstionibus dcrivamus, non nos pro
episcopalc quam rcgium ministcrium, quanlo ct supernuilate rcfuginnt,ncque nostra; sinceritatis rc-
pro ipsis rcgibus rationein roddiluri suinus Regi sponsioncm quisquain ad injuriara sui relorqucal,
regum ct Pa.stori pastorum in die trcmendi cxa- quoniam nos, dicli Dominici mcmorcs, Non accipiat
minis. jicrsonam in jwlicio (Dcul. i, 17) ; ct ilem dicenles
Ad cunctos ctiam in sinu catbolica; Ecclesia? eol- sanctos apostolos, quorum, licct indigni, viccs tx^-

localos binc loqui dccrcvimus, ut et ipsi lalia mus, pro modulo nostro imitantes, .Yoh cnim, in- com-
millerc caveant, cl C quiunt, possumus qu.c aiulivimus cl ridimus non 1o-
quantum ex ipsis cst.agcntibus
non conscnliant ct per adulationcm non favcant. Dc qui (Ael. iv, 20), de quibus intcrrogati sumus, non
qualibus mir.abilis dicit Aposlolus: (luonwm qui noslra, scd vcl Scriptur.T divins, vel corum dirla, ti.i-

lia aiiunt, rennuin Dci non coiiscqucntur {Gal. v, 21) ;

pcr quns Douiinus loculus cst, ct a quibus illa didj-
cl itoin : Qui lalia iifiunt iligni .lunl mortc,non snlum ciiiiiis, prout perniisit brcvitas temporis, ct occur-
qui faciunt illa,scd etinm qui conscntiunt facicntH>us ril mcmoriic, propositis qu.Tstionibus, imo qu.vrcn-
{Rom. I, 32). Quic idcirco in h.ic schedula enume- liumpneiiiillcntosquxintcrrogavcrant.solutionibus
rire omisimus, nc aliis dominiset consaccrdotibus sinc adulationc iv^pondcrc curavimus. Et idcirco
nostris,quiillasuriicicnlcrsciunt, cl mcliusac cnn- goncraliler ad oiiines scripsimus, quia ad omnium
griionlius nobis sui.s aiidiloribus cxiioncrc .;.ipimit, ordiiiuiii pcrsoras oausaiii |icrtinerc cngnovimus.et
fecissc injuriain vidoaiiiur,pr.TScrliin cum Irocjiionli cos prodoro, qui iioliis proiwsila transinirieriiiit.
apostolica leclioiio iiiniiis Ecclcsiam visitanlibus prohibiti cuiu udjuratione prxscripta sumus. Doi
inculccntur. autcm Dominus in os nostrum sornioncm dircctum
H.TC nostracorsinii pr.omissa tendit loculin, quia bcnc sonantcm,ut possimus ad ea dc quibus inlcr-
nupcrad nns quidaiu ex ccclesiaslico, qiiidam voro rogali sumus, convcnicnler collccla proferrc verba
cx laicali ordiiie, ct pro officii sui loco ac prn roli- r\ eorum, quibus Dominus dicit Son iw c.^tii i/ui lo- :

piniiis nierilo,
ncc iion et pro dcvolionis alquc iio- quimini, scil .Spirilus Vnlris vcstri qui iiMjuilur »ri

bililalissua;cultu,noncoiitcmncnda'pci-son.T,qiicm- vobis (Matlli. x, 10). Dut cliam gratia Domini noslri

daiii libellum, ciijus l;ic lcxlum subjunximus, riim Jcsii Cliristi, ^Hi rull omncs homiiies saliii* fieri '/
propnsilisqu.Tslionibusdi.xcruiil.pclcnlcshumililcr Tim. II, k), el ncminom vull i^crirc, ul plucoanl pcr
pornnminiiin noslnim Josum Clirislum, qui dixil noslrn» biiiiiilitalis sorvituleni dicla '! > -

Vlilttr nc (• utrmnntis unum c.v liis imsillis {Miitlli. corpla iii cniispoolii au<llcnlium ca, •) idi-
xviii, 10} ; el : Oiiwi pctcnli lc Iribue (Liic. \i, ."W ;
tor Dousdioil : Qui csl c.r Dcn, lYrlm Itci nudn ijnnn.
et : Volcnti mulunri n tc nc nvertaris (MaUh. v, VIII. 47). Ouiquediscipulis Qui iv* nwlii,
s'iis dixil :

42) ; et : Nc </»;•«.? nniico 5G6 liin : IVir/ •

ri rcvcr- me nudit {Lur. x, 10), cl rcmovcat ab omniiun au-
lcre, ct rras ilnlio libi, cum staiim /i/i.v.tw ilarc [Prov. dienlium inlcriorc cor<lis audi' '587
I. 2S) por bcaluiii IVIrum Ecclosicc su.t jussit
; et duriliam, qui jiissit rcmovere .< -: l.i-

r icloribus ut parati sint ad satisfaclioncin omni po- pidcm {Joiin.xi), cl aufcrat inobediendi vecuitliam.
629 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG^. 630
qui olim proraiserat pcr Prophetam : Aufcnm a vo- A b«c oadem, pcr quam populi multitudo in lutcrc,
bis cor lapidcuin, el dabo vobis cor carneum ; et Spi- jubcnte Domino, per Moysem facto diluitur, aqua
rilum mcum ponam. in medio vcstri, ct faciam ut in procul (Uibio lutcris inquinatur. Nam duin sordes
privceplis meis ambutctis, ct judiciu mea custodiatis, diluenliuinsuscipit,quasi suaiinunditiKscrcnitatem
et opercmini iExccli. xxxvi, 26) ne eis, quod al)sit,
; perdit. Sed ha3C nequaquam pastori timenda sunt,
contcmnentibus sanctorum suorumconsilia,quibus quia, Deo subtiliter cuncta pcnsante, tanlo facilius
dixerat Qui vos spernit, mc spernil {Luc. x, 16),
: a sua eripitur, quanto misericordius ex aliena ten-
quod cst valdc terribile dioat Proptcrca vos non : tationc fatigatur.» Ettanto alienarum infirmitatum
audilis, id est non obedilis, quia ex Deo non cstis imiiuritatcs ct paticntcr audirc, et inlinnis medi-
(Joan. VIII, 47). cinali consilio, prout cui([ue expedirc vidcrit,debct
Et nemo nos cxsccrct impudicos dc hujusniodi modis omnibus subvenirc, quanto Deum, ut ipse
impudicitiis, quas verecundse aures orubcsccndo per prophetam dicit (Jer. vi), sustinendo laborare in
rel'ugiunt,sermocinantes,quia timore Christi,quem noslris iniquitatibus, ct occulta decora nostra, et
in se locutum fuisso veraciter dixit, Paulus inter ipsarum etiam cogitationum iinmunditias conspi-
alia dc talibus disputavit, illa qufc ex intcrrogalis ccre, et miscricordilcr portare, diutina exspecta-
scnliro poterimus, nequaquam tacere audeliimus, (iiine ignorare non potest.Unde sanctus Augustinus
terrcnte nos eo atque dicente : Qui mc erubucril el in libro quarto contra Julianum,dicil:« Nos certe,
meos sermoncs, hunc Filius hominis erubcscct, cum sieos inquos nobis potestasest,anteoculosnostros
vcneril in majcstate sua, el Patris, el sanctorum an- perpetrare scelera permittamus, rci cuin ipsis eri-
gelorum (Luc. ix, 26). mus. Quam vcro innumerabilia illc perinittit fieri
Nemoetiamdebetcxacerbari audicns turpiludines anle oculos suos,qu;e utique si noluissct, iiullara-
infirmitatum quas vcnenata diabolicaj malignitatis tione permitloret?ettamen justus et bonus est, et
calliditas humana; inQigit, fragilitati, scicns sc, sc- quod post patientiam dat locum pocnilentia^nolens
cundum Apostolum {W(.'i;-.v,2),circumdatumessein- aliquem perire.» Quod our fiat sanctus demonstrat
firmitato, ct considerans soipsum, ne forte ct ipso Grogorius {bom. 13 in Evancj.) exponens Scripturaj
tcntclur. Ncque dcbct metuerc, bcato diccntc Gre- tcstimonium : Allissimus cst enim paliens redditor
gorio in Rogula paslorali {Pas/or. xi, ('((/). 5), « ut {Eccli. v), « quoniam et patitur mala nostra et red-
dum aliena tentamcnta condcscendcudo cognoscit, dit.Nam (juos diu ut convertantur tolcrat,non con-
auditis tentationibus etiam ipsc pulsctur, quia cl vcrsos durius damnat. »

C Sed ct dc vcncrabili Rhcmorum archicpiscopo no-

56« INTERROGATIG PRIMA. bis cst dictum quoniam tali facto consentiat,ct pcr
Aiunt enim primo capitulo Uxor domini rcgis
: cpiscopos, Wcniloncm scilicet Rothomagensem ar-
Lotharii primo quidem reputata est destupro,quasi chicpiscopum, et Ilildcgarium cpiscopum, verbo
fratcr suus cum ea masculino concubitu intcr fc- vices suas iinploverit,et per Adventium,qui cum eo
mora,sicut solent maseuliinmasculosturpitudincm Rliemis pro hac causa locutus fuerat, littcras con-
operari, scclus fucrit oporatus, ct indc ipsa conce- scnsus sui ad placitum rcgis et ad convcntum
pcrit,quaproptcr ut cclarctur flagitium potum liau- c[)iscopaIcm dire.^cerit, et per cumdem Advcntium

sit,et partum abortivit. Qufc ipsa deuogan.s, proba- littcras suas exiudo ad apostolicam scdcin trans-
tionis auctorc tcstibusque deficientibus,,judiciolai- miscrit. Uiido ([uid indc ex vcritato secundum
corum nobilium el consultu episco[ioruiii, al(|nc auctorilalrni Irncndum sit, a viiliis [icr verita-
i[)sius regis consensu, vicarius ejiisdcm fcmiiM'ail liiii, i|iM' Drus cst, rciiKuidari nnbis dc|)OSci-
jiiilicium a(|u;n ferventis oxiil,cl|)iisti|uam incoctus lllllS.

fucrat i[)se rcpertus, cadcm femina inaritali toro ac Tcxtus autciu libclli iictu cn[)iluliii'uni liujiismo-

conjugio rcgio, decreto quo suspensa fucrat cst di esse digposcitur :

etiam rcstituta. Sicque post spatium tcrnporis,nes- „ C.\p. I. « Nos episcopi, qui in Aquensi palatio

cimus ulruin de cadem re an de coininisso post nupcrvocati convcnimus,quid ibi sensimus, ([uidve
inituin ciinjiigiuin,ai|iiibusdaiu iq)isco[)is talissicut rc|)i!riinus, ad iiotitiam fratrum et cocpisco[)orum
Viilils traiisiiiittiiiiusc(iiisrri[ituslialn;lur libeliu.s, i-t ileiluccrc (•uraiiius, ul i|isi aurciii cordis ct ciir[iii-
per (|iiiiruiiiil.iiii nra viilg.atur, quia |ii'r sccrclaiii ris accoiiiiiiodaiitcs disccrii.iiit, rt un.iiiiiiii consi-
confessionciii, ((uaiiilibellusistcdcsigiiat, vosca^lcri lio ilivrlli.'llll ([110111 Cxitlllll cl ([llilll lillrlll hujiis-
omnes cpiscopi, ussumpla parabola, cam debcatis uiodi caus.Tj impunanl.
funditus a inartiali connubio rcmovcrc, et si ctiaiii Gap. II. .. (iloriosus rcx Lothariiis, familiarc ct
aiii[)liusexcgcritis, cogcturvobisdarclibclluiii iiiaiiu scrrcdiin (olloquiuiii nubiscum habciis, hiiniililcr
sua lirmatum, iit sicut Ebo ([Uiuidam IthciiKiriiiii devota [luritalc suas s[)ccialcs ae [iroprias nccossi-
episeopiis pcr libcllum SccrctM; confcssiiniis a scdc talcs, coiisilium et rcmcdium (|u,'crcndo, exposuit.
ct ordinc cst submotus, ila et ista [iir iiliclliiiii se- Nos (|uof|uc suaj bonaj voluntati congratulanlcs,la-
creta; confessionis a martiali rriiiiivcaliirrniisortio, cryniis i[isius ct sus[)iriis iiivitati,ot ad conqiassio-
03! INCM.MM IIIIKMl^^NSRS AltfllllF.PISr.OPI G.'J2

nom flexi, nnminn inspiranle, pi^leiili, qu.ercnli cl A vimus an ipsa ultorius vellot inde aliqua.ti qucrimo-
piilsunti, con.siliiiiii iloilimiis cl mcdicin;ile reme- niam inovero, aut aliquas insidias moliri, si su.-c
(liiini .•iilliiliiiirnus. potitioni satisfaclum fieret..\d quod illa libcra voce:

569 C,\r. III. " Tunc isdcm rcx luguhri voco, Per cam fidem quam colo, ait, vobis coram Deo
qunrt nos qiiidcm non sine mocrore el dolorc prose- promitto quia in ajlernum nec pcr meipsam, nec
quimur.cncpil nnbis diccrc dc sua uxorc,qu.im de- per meum ingenium ullam indc querclani movebo.
.«idciavcrit haliorc, qund ipsa olini.\is et continuis C.\p. Vlll. « Oiiid dcnii|uc a sa^pefafo coiirralre
prccilius pnsliilarcl ut vinculis rnnjupalilnis alisn- noslro.dc hac rc multum tristanto, et anguslianle,
luta, maritali vidclicct toro, ut ipsa tcstabatur, in- ac lugcnlc, atquc qiiod tinquam illins confcssionis
digna, sacrum vclamon suscipcre, et Christo Do- 57 O conscius oxslilil adinodum pacnitentc, didici-
mino scrvire mcrcrctur. mus.hoc fralribus ct cocpiscopis,juxfaconHitioneni
C.\i'. IV. << Intorca missus ipsius regina; nos ac- dat.i; liccnti.T, viva voce nairandum csf, ut sicut in

corsivit, orans ut illam adire nnn lardaremus. Ad primordio dictum est, cum argiimenta hactenus
quam non accodontes, ipsa ncoiirrorc festinavit, ot lalcntis caus.i; porccpcrint, uno eodomquc oinnes
pene ad pedos noslros dcvoluta, cocpit his vcrbis consilio ct consensu crrorem cxpcllant ct verum
multum imprecari, proptcr Dcum, inquiens, et „ staluant. •

proptcr ministcrium vestrum, obsccro vos ut mihi

RESPONSIO.
verum consilium dclis.
C.\p.V.« Cui nos c vcsligio respondcntes:Ulinam, Dc hiijus libelli serie superflnum duximus per
aimus.Dnminus nobis consilium,quod tibi veracitor singula quasi rcspondcndo disserero,rum ipscsibi
ct salubritcr demus, aduiinistrot tantum tu dic : suflicial caqun; conlinet dcmonslrare,ef ncc noslra;
nobis pura et voraci tua> conscientia! confessione, laudis assertione indigcat ncc viluperalione refn-
qui est undc cnncilium tain cxprcssa obtestalione gial.Tamonquodinquinfo c^pitulo ipsius relepimus
roquiris ; non
(piia alilcr tibi (]uod polis pr.i-stare diclum dc qua agilur foniin.-n: • Hoc pr.Tmonemus,
pnssumus,nisi roivcritatom agnoscanius.lloctamen tibique diligenfcr prohibomus Dei et nostra auclo-
pra^moncmus, tibiquc diligontcr prohibcmus Dei et ritalc,ut nec alicujus suasionc, imo dccepfione, ad
nostra auctoritate,ut ncc alicujus suasione,imo dc- alios honores invifala, ncc timore CMJuslibel pocniB
coplione, ad alios honores invitata, ncc tiinore cu- vel mortis, aliquod libi crimen fnlso connnpap, cl

julisbct pocna' vcl mnrtis aliiiiiod tibi crinion falso nos.quod absif.in crrorem inducas. miruin esl si ••

contlngas, ot nos, quod absit, in errorcm inducas : antc non fuit cognifum «|uod ab ea cral diceiidum,
sed, sicut superius monuimus,rei veritateni, sicuti cur talia cidcnifoniin.i' antc confessionem fucrc pnc-
est, ncc plus nec minus paridas, nosque, Domino C missa : ct si pluribus quo* diccnda erant antc fbe-
donante, consilium ct auxilium tibl pra^starc de- runt percognifa, cur quasi sub sccrcfa confessionc
certabimus, ut ncquaquam a luajustitia in aliiiuo qu.-c dicla sunt profi'entur essc rocepta. Sed hoc
dcfraudcris. modo accidcrc potiiisseputamus,quia sicut lcgimns
C.\p. VI. « Nequaquam,ail illa, l«ste Deo et pro- in liftcris divinilus inspiratis, non scmpor adcsl
pria conscienlia, tesle etiam meo confessore, aut a prophefisspirifus prophefi.T,diccnfeEIiseodc?un.v
dcxtris aut a sinistris aliler dicam, vel dc mc fale- niite ad Giczi pucrum suum : Dimille illnm, anima
bor,nisi qucmadinodum in veritalc cst.Uocognosco, enim rjus in amariliidine «/,<:/ Dominus celnritame,
inquit, ct di; mo ipsa scio, quia non sum digna in t't non indirnvit mihi (/!' Iteij, iv, quando
27) ; et
conjugali coiiula pormanerc ; ct indc vobis toslcin vulf iteruin idcm spiritus adest prophcfis. Unde el
adhibco priBsentcm cpiscopum Guutharium,cui ego Achias, divino Spirilu inspirafus, ad uxorcm Jcro-
conlcssa fui ipsc onim novit quia cgo non sum
: boani dicit,mox ut audivit sonitum pcdum cjus in-
digna.Qun; cliam mox se vcrlens ad ipsum cpisco- troeunlis per ostium : Ingredere, turor Jerohmtm,
pum.implorando aiebat : Rogo, inquit, ejiiscopc.ut qiinre le nlinm e.w simtilas T [III ftri/. xivV Q^-Ti^P-
islos tuos confralros, sicut molius sris, intelligerc fcr si nomini Spiritus, quoniam, tfslante .\postolo
faoias quiaita ostsiciiti dome tostimooiuni perhibui. n (K/i/i«. IV, 1 1'!. et pasforcs Kcclcsi.T pjnphcf.T sunt,
Ciii memoratus opiscopus: Bonum cst, iiiquit, el lu rcvclavit auriculam alloqucntiuni muliercm, ad sc
ipsa mcis confratrihusquod adhuclatcl aperias,
istis cum simulalionc forlassis advenicnlcm.in polcsfatc
qualonusoxluo proprioore quod dijiidironlaudi.ini. ipsius spiritus esl, qui iibi full spirnl, ut ocrulla
Kt illa : (juid nocessc csl, ait, ut alilor dicain iiisi ri^vclalione illis suggesscrit, eidcni mulicri boi et
sicut fu nosti?priq)tor IVum tibi sit, ut tu eis ma- sua aucforilatc pr.Tciporo.ne cissimulala pr.T«ume-
nifcstos moainnocossitateni,quoparitorcuinseniorc ret quoquomodo imiicarc. Nos autcm <ir incfriis dio
meo mihi liccntiam dclis,ut quod ilesidero raciam ;
disputarc non volumuc, qui ccrla cx Scripfuranim
quia, inquil, pro toto iniindo nolo mcam aiiimain aucforitatc profcrrc valemus.Nam dc adhorfafionp
perdoiu : et idoo rogo vos proplcr Douin ct pnqilcr ad confessioncni dictiim legimus : Hereln Drmino
miiiistoriuin (piod suscopislis, nt inihi quoil poslu- rj<j»i liinm.el .tpi-rn in eiim (P.«i/. xxxvi, 5). Dc siib-
lii a'l salulom aiiini.u iiip.t; non ilenegclis. soiiuenfo aufcm adhorfationcm conf«>ssionc ifom
C.M-. VII. Tiiiic nos episcopi tentantcs rcquisi- lcgimus : Di.ri : Pronunliaho injHstiliam menm Do-
 ;

633 DE DIVOllTIO LOTHARII ET TETBERG.^. 634

mino, cl tu impietatem perrnti mei (Psnl.

remixisti A statuant, » scir.nt et qnicunque vcnerandi episcopi,
XXXI, 5). Iluic quoque confessioni aDomino repensa et regcs gloriosi, et omnes
in sinu matris Ecclesiae

est remissio, non punitio, qure non est cxtorta por collocati,quia hanc latentem causam sub hac con-
metum,sefl prolata ad inriulgenti;e spempermedi- ditione potius ignoraro quam scire volumus, pro
cabile hortamentum,ut item dixit Et ex volinitnle : causis quas osteudemus. Videlicet, quia nimis ha-
mca roii/ilebor ei (Psnl. cxxvii, 7); nec invilata ad bemus de peccatis nostris,et nobis a sccrete confi-
prffisentem honorem,sed ad futuram beatitudinem, tentium devotione confessis,et anobissubditis pu-
quia scriptum est Vnnum ect vobi.i antc lurcm
: blice ct pondcre gravi eommissis, ad qua; dcflenda

surf/erc : suri/ilc jioslijuam scdcritis, qui miindurntis oculi nostri nequaquam sufficiunt : quanto niagis
pnnnn dotoris (Psnl. cxxvi, 1, 2). lllc enim 571 illaquoe latcnt,et peralios sanari melius quam per
anto lucem surgit, qui a Dei custodia pernegligen nos possunt et ablui, curiositate, qua; grave est, ut
tiam mandatorum ejussealienanscadit,et anlediem dicit Gregorius, vitium, illa discere et audire quae-
venturisfficuli in hac vita qufe nocti est similis, ho- ramus. Unde superadjecto cumulo 57 9 sic lugea-
noribus extolli ac proficere appelit. Sedendum ergo mus, sicut ille pius et sanctus vir, cui illa femina
prius est per pccnitentiam, ut post recte surgamus confessafuit,tristissimus et angustians atquepoeni-
per indulgentiam,quia quisquis nunc se spontc per n tens,quia illiusconfessionisconscius fuerat,sicut ibi

pcEnitentiamnonhumiIiat,nequaquamhuncsequens scriptum est, luxit. Sed legimus quia luxit Samuel

gloria exaltat. Oualiter autcm non exaltari, sed hu- Saulem, quoniam abjecit eum Dominus, ita ut Do-
miliari per confessionem et poenitentiam debeamus, minus diceret ei Vsqucquo tu luges,Saul,quoniam
:

Dominus in Evangelio Luc;e habitum pcenitentis cijo nhjcci cum? (l Rcrj. xvi, 7.) Sed non legimus
demonstrat, dicens : Olim in cincrc ct cilicio scdcn- eum cuiquam manifestasse pro quo illum peccato
tcs pivnitfntiam djisscnt [Luc. x, 13) ; et in psalmo : luxerit, nisi ipsi Sauli.et quantum lacrymni ipsius
llumilinvi in jcjunio animmn mcam {Psiil. xxxiv, 12) inde Domini auribus intiinarunt.
et : Induebiim me cilicio (P.^ml. xxix, 8) ; et : Factus Alteracausa cst quia Spiritus sanrti oraculo cau-
^uni conlurlmtus (Psal. xxix, S); et : Cincrem tnn- tum csse dignoscitur ut quique pcccantes peccato-
qunm pnncm niandurnhnm, ct potum mcum cum flclii, rum snorum latentcs causas spiritalibus senioribus
tenipcrnhnni (Psnl. ci, 10); et : Viijilavi,et factus sum patefaciant,qui sciant et suaetalicnavulnrracurare,
sicut pnsser solitarius et non detegere ac publicare. Et proptcrca in sacris
in tecto [Psal. v, 8). Unde et
sacri canones jubont (Conc. Agat., can. 15) ut poeni- canonibus Africani concilii scriptum habetur (can.
tentes tcmpnre quo pocnitentiam pctunt, impositio- 99). Ut si quando episcopus dicit aliqucm sibi soli
nem inanuum et cilicium supercapita a sacerdote, proprium crimen fuisse confessum,atque illc neget,
sicut ubique constitum est, consequantur. Et conc, C non putet ad injuriam suam episcopus pertinere
Afr., cnn. 11)) Manus impositionem, cujus crimcn
: quod illi soli non crcditur; et si scrupulo propria;
vulgatum est, ante absidem accipiat; quod unus- conscientii-e se dicit neganti noUe communicare,
quisque publice pa;nitens ab episcopo suo, de cujus quandiu excommunicato non communicaverit suus
parochia esl, debet suscipere. Illud autcm quod episcopus,eidcm episcopo ab aliis non communice-
generalitcrli-edit Ecclesiam, a synodo, id est con- tur (qiiscopis, ut magis caveat cpiscopus ne dicat
ventu episcopali,medicabilitcrdebct sanari.Et miro in quemqiiam quod documentis non potest
aliis
modohic libellus episeopaleni, qui pro causa gene- convincere. Quid est enim crimen confesso nolle
rali fieri dcbet, ct sccretamdescribit confessionem, communicare,nisiconfessioBcm criminis publicarc?
qufe specialem postulat medicinam. Et quantiscunque episcopis femina ipsa secrcta
Sed et septimum capitulum, in quo tentando in- confessiono delictum siiuni prodiderit,sic quasi uni
terrogatur foinina Jam ilesignata, ul ibi scriptum dixerit, sccrctum habcri dcbobit. Unde Augustinus
est : < Utrum iiide aliiiiiam vcllet querimoniam rc- cxponcns scntentiam Lcvitici Si pcccnvcrit animn, :

movcre, aut aliquas insidias moliri.si sua> pctitioni cl nudicrit voccm jurantis, tcstisque fucrit quod nut
satisfactum fieret, » ex quo juratio demonslratur ipse vidit aut conscius est, nisi indicnvcrit, portnbit
clicita, tarditatis nostra; est ingeniolo suspectum ; |) iniiiuitatcm sttnm (I.cvit.v), itadicit [Qttxstionum in
ideo a nobis nihil est inde res[)onsum,ne deviare /.(!'., lib. III, c. 1) : «1 Hoc enim, inquiens, videtur
aut a legali Iramitc aut a capiluli scniita vidi^aiuur. diccre,poccare hominein,quo audientejuriit aliqiiis
De co etiaiM quod iii pr.Tmissi libclli oclavo ra[ii- falsum.ol scitcum falsum jurarc el lacct.Tunc ;iu-
tulnscriptum esl • fjiiid denicjucn sa>pe falo con-
: tcm scit, si ei rei de qua juratiir teslis fucrit, aut
fratre nostro de hac rc mullum trfstante, et angu- vidit.aiit conscius fuit, id cst.aliquo modo cognnvit,
stiante, ac lugente.atquc quod unqiiam illius con- aut oculis suis conspexit,aut ipsc qui jurat illi in-
fesssioniscnnsciusexstilit adiiindiiiii poMiitciitiMlidi- diravit, ila cnim potuit essc conscius. Sed inter
ciinus.liocfratrilniscl cniq>iscn|iisjii\l;icniidiliniiciii liinnrcm liujus [leccali.el tiiiiorciii prnditic.mis ho-
ilal;i' liccnti.c viva voce narraiidum est, ut sicut in miiiuni, nnn parva cxstat pleriiinqiie (cntatio. I'os-
[irimordio dictum est, cum argiimeul;i hacteniis sumis enim paratuiiiiul [lerjurium ndmonendo vcl
latcntis causffi pcrccpcrint, uno eodemquc omncs prolnbendo atam gravi peccato revocorc; sed si non
consilio et consensu errorcm expelliint ct vcruiii auiliriil, cl coriiiii iinhis de re c(iiam iinbis indica-
633 HINCMARI HIIEMESSIS ARCHIEPISCOPI 636
vciiil falsum juraYoritjUlruin prodeiulus sil.si pro- A Texlus libelli scptcm capituloruiu lulitcr conli-

ditus etiam in periculum morlis incurrat, difficilli- notur.

ma qii.TStio est. Sed quia iion cxprcssil cui liuc in- Cap. I. « Postquam domnus nostcr Lothurius,
dicanduin essct, utriim illi cui adjurutur.an sacer- serenissimus ac gloriosissimus rox,Tetbcream cum
doli, vel cuipiam qui iion suhuii eum qui pcrscqui consensuclvoluntatcfidoliumsuorum adconjiigium
non polesl irrogando supplicium sed cliam orare more regali sibi sociavil, et discordiarurn quertla;

pro illo potest, videtur mihi quod sc homo solvat inlcr cos cocpcrunt cxoriri,diclum esl cidcm prin-
ctiam a peccali vinculo,si indicct talibusqui magis cipi a quibusdam quomodo memorala Tclbcrga

possunt prodossc quain obessc pcrjuro, sive ad cor- scclus quoddam horribilo acnefas putratum vulnus
rigendum, sive ad Dcuin pro iilo placanJuin, sivc occultum in aniino sive in corpore haberel, in quo
ipse confessioni adliibeat inedicinam ct Ci-cleraqua; Dcumgruviter olfensum huberet, pro quo etiam illi
ibi prosequitur. " Quod autem de uno peccalo non esset digna, neque liccret vel eum dcceret ad
diximus, de aliis etiam 573 debet intelligi. Et conjugium cain amplius habere.
Salcimon dicit : Qiti ambulat fraudidcnler rcvciit , Cap. II. « Ex opinione vero pra:missa, qua; de
arcinn ;
qui aulcm fidclis csl,unimi cclat commissum iila per ora quorumdam volilubat, pra.-futus rox iu

{Prov. XI, 13). El sanctus Grcgorius in Pastorali jy conspectu fidclium suorum secrete ac manifestc
regula (parl. ii, cap. 5) dicit « Tales, inquiens, : 53-1 frcquontcr collocutusfuit,ct cum eis rationes

scsc qui pra:suntexhibeant,quibus subjecli occulta habuit,unde judiciuin poslca per ipsorum coiisilium
quoquG sua prodere non erubescant; ulcum tcnla- cxstitit ractum,Ecd non divina pielas indulgensrei

tioinim fliictus parviili tolerant, ad pasloris menlcm, veritulcm manifeslare voluit, sed cum postmodum
quasi ad malris sinuin, recurrant; et lioc qiiod sc ad fratrem suum Ludovicum
irapcratorem in Ita-
inquinari pulsantis culpa; sordibus pra>vidciit, liain dcvcnisset, illuc apcrtius patratum scclus cst

exhortationis ejus solalio ac lacrymis orationis la- illi manifcstatum.

vent. » Etnotum de scipso unicuiquc constat, quia Cap. III. « Proindc ne suspicio isla et nequissima
ncnio est qui pra;lato suo peccata sua prodcre non fama de uxorc rogia diutius incxaminata aut impro-
enibcscat, si se dcnudari vcl publicari pulavcrit. bala maneret,quatenus idem dominus noslerccrlior
Et in Carthaginensi concilio pr,-ccipilur(roHC.6''/;7/i. euoclus de hac causa, cum qua- illi
securiorquo
IV, can. 23) « Ut cpiscopus nuUius causam audiat,
: agenda erant more regali libcrius cxsequcrentur,
de qua ei necesse erit publice judicare, absque convenerunt jussu ejusdem principis.unno vidclicel
prasenlia clcricorum suorum alioquin irrila crit ;
Incarnalionis Dominic« 800 ct rcgni cjus v, indi-
sentcntia cpiscopi, nisi praiscntia clericorum suo- ctionc VIII. v Idus Januarii, Aquis palatio, Gunlha-
rum confirmetur. » Et Doniinus in Evangelio dc- C rius sumnus capellanus ctTheolgaudus archiopisco-
linquonlom, adhibito uuo vel diiohus pra!cipit pi, Advontius et Eranco episcopi, llegil, et Udclin-

commoncri {Mullh. xviii), ne quando ad Ecclesiam gus abbatcs, sive alii fideles cjus. Quibus omnin
fuerit deferondum, qui monuerat, non corroctor, supcrius inscrla rcfcrcns, jubcndo monuit pracs-
sed, deficienlibus tcslibus, judicctur potius crimi- criptos cpiscopos atquc abbalcs,dirigcn3 ad illam
nator. ut de pra?dicta faniaapud cam omncra rci vorita-
Tcrtia causa estquiade absconditis judicare non lom pcrquirerentjsiculi ct feccrunt.Nam ipsa con-
possumus, nec debemus, qua; nos lalent, sicut et fessu cst cis, coram Dco el angclis cjus, omnia
h,Tc causa, qua: latens in antc falo libcllo pronun- qu>Tquc in illaeranl,omncquc socrctum juxlacxor-
a nobis pcrpcluo cupilur.si scci-elo
tiatur, ct nesciri tain nniiam poiiitus apparuit illis, ipsiquc rcversi
consilio sanaii iieqiiitur. Et i|uoniam de latentibus niinliavoriml pr.Tiliclo n^gi quod ad uxorem doii

jiidicaie non possiimus, bcatus Innocent.us ad Exu- licorct illi cum habcrc.
pcrium Tolosanum scribil cpiscopum [ci)isl. 11, Cap. IV. « Priinus Guiilharius dixil : Confi-Siia

cap. V), requirentcm cur communicantcs viri cum cstDeo cl nobis quod vulnus in sc haboret inlcrius,
adulteris uxoribus non convcniant, cum conlra uxo- non tamen sua spontc, scd violcnter sibi illatum,
res in consortio adullerorum virorum manere vi- r\ pro quo indignum se cssc omnino judicavit ad re.pa-
dcanlur, cum supcr hoc Chrisliana roligio adulte- lcm sivc maritalcm torum jam ullorius accodcro, cl
rium in ulroquc scxu pari ralionecnndcmnct. Ouia nullatcnus possct pro pr.T'dicUi sc«lorc, qucMl turpc
viros suos, inquions,mulieresnon facilc dc adulte- csl diccrv, conjugium faraulurc cuiii on, vcl rum
rio accusant, el non habcnl lulcnlia poccula vin- quolibct nmplius liabcre : el idco deprecala cst li-

dictain. Viri autem liberius uxorcs aiiullcras apud cenliam sibi dari niutandi s.-ccularcm habilum.cta
sacerdolcs doferrc consuevorunl; ct idoo mulicri- virili conimislione disccdcndi, nulla intcrvciiicnlc

bus^ prodilo oarum crimine,commuiiio donogatiir : fi-aiide irucundi.T.vol ctiam volunt.ito, quam conlra

vicorum aulcm latcntc commi.sso, non facile quis- curadcra rogcm habcrct.seil ul.illadisrclontc.qiso
quam ex suspicionibiis abstinetur, qui utique sub- animo cl corporc solarolur, cl ipsa quod iniquc ogil.
movobilur, si cjus flagitium dotcgalur. Cuni ergo pcr Doi miscricurdiani, ct corumdem episcop^^rim)
par causa sil, intcrdum probalionc ccssante, vin- orationcs, dcQcrc poluisset.
dicta3 ralio conquicscit.] Cap. V. « .\dventius dixil : Hoc mc facinus ci
 6a7 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG.E 638
factum hactcnus latuit, ct ncfas cst illud ut deiu- A. fornicationem exercuit et perpetravit. IIoc tostificor
ceps more maris et femin£e simul conveniatis. Et si teste mihi conscientia mea,nonaliquamalcvolasug-
tamen,ut prius fuit,vobis esset amahilis et dilecta, gestione pcrsuasa, neque violcnti neccssitate com-
darem vohis consilium secundum ministcrium mihi pulsa,scd siniplici voluntalc veritatcm sicuti est
rci
commissum, ct proharrm omnino nc ulterius latcri profcssa.Sic mc adjuvet Doniinus,qui pcccatores sal-
vestro sociaretur siculi conjux, sed juxta pctitio- varc venit.et peccata simpliclter ac vcraciter confi-
nem ejus velum accipcrc ct hahiturn mutarc hoc tentibus vcram indulgentiam promisit, si nihil fingo,
pcrmitteretis. si vcra propria voce pronuntio,ct litterarum chiro-
Cap. VI. I' Siniilitcr Tcotgaudus archicpiscopus grapho rem gestam confirmo quia tolerabilius est ;

dixit atque conscnsit. mihi imprudcnti ac decepta; femina',coram homini-

Cap. VII. « Egil ahha.vice cjusdem Tetberg£e,ita busculpam simpliciter confitcri,quam ante trihunal
faciendum suasit et petiit ut, quia non sua sponte, Domini erubescero atque a;lernum va; hahere. »
sed vi opprcssa rem nefandam pcrpctravcrat, tri- Cap. XVI. Hoc itaque recitato aslantium animos
c<

bueretur ei facultas velandi, et locus quo patratum horror pariter ac dolor perculit, ac de tanta licentia
vulnus sanaret quod vcro simplicitcr, et nullo
: diabolic.r fraudis saccrddtum pcctora gcmitus com-
incumhcnhi timore, aut qualihet occasione vcl vo- plevit. Scd (|uamvis ista ejus confcssio credibilis
Ij
luntate, sed pro Dei aniorc et aninia; su;c solutionc appareret, lamcn ne forte pro aliqua deceptione,
petebat. » aut pro timoro alicujuSjSaipe dicta mulicr mcntire-
De hoc lihcllo rationahilius taccn; quam rcspoii- lui-, dcnuo memoratum regem alloquentes, magnis
dere dolcgimus, quoniam sicuti pncmisso irrationa- eum obleslationibus astrinximus ut nobis confiterc-
bilitate cx majori partc hahctur57 5 consimilis,ita tur si cam suasione
aut comminatione ad soipsam
veritati ct rationi adco hal)ctur dissimilis, ut crcdi criminandum compuliHsct. Econtra ipse
fallacitcr
non debeat a pra;fatis eonlbctus cpiscopis. cum maximis atlestationibus 55 6 nohisdcclaravit,
Sed et in quodam tomo,quemex integro propter solam rei veritatem illam confileri se persuasisse,
sui prolixitatem hic scribere devitavimus, cujus ini- nec in ea causa industriose aliquid ampliusegisse.
tium est : « Anno ah Incarnatiouc Domini 860, indi- Rcfcrcbat eliam nohis in ipsa hora quomodo post-
ctionc viii,mediante Fchruario mensc.deccrnontihus quam primuni infandam rem audivil,ot veram cre-
gloriosis rcgihus Ludovico, Carolo atquo Lothario didil,quanlum indedoluitquantumquesibi inopina-
juniorc, in generali convcntu tnmmalumet minimeoptata forsdisplicuit. Qualitcr
optimatum cx regno
almi Lolharii, actum episcoporum
et denique rem foedam patienter ferre,et nisi jam tan-
concilium
Aquisgrani palatio,Guntharii Agrippincnsis, Theot tum fama cucurrisset,occuItare voluit, et quantum
gaudi Trcvcrcnsis, Wcnilonis Rothomagcnsis.Fran- C potuit fccit. Undc et falsum judicium sc sciontepro
conis Tungronsis, Ilattonis Virduncnsis, Ilildcgarii vcrifica oxaminatione suscopit et toleravit, ut si fiori
Mchlcnsia, Ililduini Aviniensis. » posset tanta turpitudo incredihilis appareret, et sic
Cap. XV. Ad locum dc femina undc agilur, ita in mundo cvancsccrct.ipscque coram sa;culo in tam
scriptum repcrimus « Porro illa, nulhi securitatc
: ignominiosa macula et ruinosa offensione non rema-

hoc cehiiuli aul suporandi fulla,. primo rcgi ordincm ncrct. Postquam autcm revolala postis latoro non
pcrpclrati rcalus,ut lama fuorat, cnarravit. Deinde potuit,acipsc pondus tanti opprohrii forre ncquivit,
quiljMsdam cpiscoporum siuud etlaicorum idipsum maxiiuocum parlihus Burgundia; atqui; Uali;e dis-
cnuclcavit. Postca quoque chartulam sua; confossio- curirns nimis ditfamatam acdivulgutam fteditatem
nis suo rogatu conscriptam, in nostra omnium et exhiiriuil,non est passus hanc causam sineepisco-
multoruin laicorumpiM!scntia,in manugloriosiregis piiiuiiii'\amiiic diutiussuhsilcro. Rcvcra iacrymosis
Lotharii porrexit, moxquc coram omnihus palam sus|iiriis multiplicitcr id sibi de iiicmorata fcmina
locuta : Dominc mi rox, inquit, proptcr Doum rogo, inculcatiiin, ct iii hoc otiam rogno a phiriniis afllr-

et proptcr vestram mcrccdem,ut mihi prenitcntiam nuiluiu uon sine gomitu rcpclchat.
agcrc liceat, quoniam et verhis et scripto confiteor Cap. .WII. « Nos igiturrursus camdem mulicrem
me conjugalem copulam uon mercri, idcnquc pro- j)
priimiiii scc rcto, dcinde coram laicis adivimus,
strata siipiilioitcr cxpostulo ut mihi .j;ini niiuc ot (;iiiic|iic' iMini ;icljuratione divina monilis pluribus
deinccps non doncgotis (|uod mo;o s;duli [loslhac oxhcirtali siinius,ni; sihi iillo iiiodo ralsuiu crimcn
sucrurri;ro piitost. Toxliis itaquc illiiis scripiuiM; 'nli'rrol,;i'l('riiaruiii (|iiim[ui; pcoiiariiiu iiiinis, si lioc

h;i'c vcrba cl hunc scnsum coiitiiichat : " Ego Thict- faccrol, dotcrrerc curaviinus : iteriimqiio dc noslro
lirihc,quam fcminci sexus iiiipriich'nlia,ct fragilitas eonsilio ct auxilio, tuitione au dorcnsionj conliu
huinana.el consciciiliadiliiti iiiordct,proptcr
fcfcllit oniucs iiisidiiis vcl violoiitias sccuram rcddidimus,
spom saliilis aniin;c mc;i;, ot prnplor lldclitjitom tanliim ut iiohis jani tiiiu; lldiicialilcr coiilitcrctur
crga scniorem meum, voram confcssioncm cnrain ulriiiii [icrsuasa aii compiilsa iid soi[isam criiiiiiuin-
Dco ct saiictis ;ingrlis ('jiis, ac vonorabilihiis c[iis- dum riiissot. Ad li;cc illa !is[ior(i iiiliiitii nos rcdar-
co[)is, sivo iiiihilihiis laicis, sic [iriililocir, ([uia gor- giioiis : l'ulalis, iiupiit, iil moipsiuu iiro ;diqua rc in
nianus mcus Iluchcrlus clcricus meaduloscentuhim iiiiiiiilo ita pcrdero voluisscm? Sicut ciiim confessa
corrupil.ct in mco corporc conlr;» ibdiiralcin usiim liii.sic conlilcor, ct sic conlilohcir.T;iiituni obsecro
 :

639 IIINCMAIU [lllKMhN.SIS AaCIIlEPISCOPI 6iO

propter Uoi amoriTii ul mois precibus liosideralam A rexit, cl laicis sua crimina denudavit, rcx legale

misericordiam jam mof^o concedatis. Hinc noslra judicium construat,ct secundum legcm acjustiliam
solliriUido rcriuisivil an ipsa ultcrius indealiipiam laici conjugali laici regis conjugem judicent; ct si

vcUel qucrimoniaiii movere, aut aliquas aliqiiaudo de eorum judicio ad episcopale judicium venoril,
insidius nioliri, si su.e pelilioni fiorct satisfaitiini. sccuiidum legos ecclesiasticas episcopi ei judicium
Cujus oliliyalionom et nostra illico unanimitas ila medicinale imponant.De hoc quoil ibi scriptum est,
prosecuta est : Scias, o filia, ciuia si nostram in te quod de tali facto rex doluit,ct contristatu ei actio
tuamquccoufessionem sententiam c.\spec(abis,ut te istadisplicuU, cavendum illi est ne tristitiaejus noo
divina; et canonica; coniprchcndat aucloritalis ccn- sit ablutio,Bed scelcris,quod absit,confes8io. < I(h;c

fiura, ct indissolubilis incipiat llgare sacerdntum cnimest.ut doctorcs scribunt Kcclcsia!,et venerabilia
cateiia, uiide adliuc potcs recu[)Crare, si lanicii i>o- prosbyler lleda illorum sequens senlcnliam dicit,
tes.ulterius, ut asstiinamus, non rccuperubis. Sic ot superni justitia judicii, ut plcrumquo reprobi ct
laici pluriinuni eain admonuerunt, ma.^imc ipsius agnoscant se ct fateantur errasse. cerlaniquc erroris
familiarcs et amici admodum illam,ne se deciperel, sui poiniludinem geant, nec tamen ab errando quie-
pulsando incrcpabant. Ipsi tamen,veluti si ojuscon- .scant, quatenus eadem confessione ac pcenitcntia

scicnti.c pccretuin intuontiumoculisvisibiliterappa- contra se ipsi testimonium dcnl quia non noscii
U
reret, immobilis in sua cDiifossiono pordiiravit. delinquunt, dum a peccato quod culpant, cuhibcre
Cap. XVlll.iiQuid loiigius immoremur? Jamonini dclrcctant.eoquo justius peroant, quo fovoam pcrdi
dubietate remota, el rei vcritate comperta, novum tionis,quam prxvidere valuerunt, declinarc ncglc-
auditu scclus, nefandaque pollutione horrendum, xerunt. Unde scriplum esl de Herode {Marc. vi) quia
pra'scrtim cujus fetorcm jaiii diu per innumeros contristalus est rex pro llerodiadis pclilione. Talis
lonpe latoquo fania dispersoral, no pr.Tsentibus ac quippe est tristitia Herodis qualis pirni(entia I'ha-
futuris pcstiforain corruplionein inferat, nisi seve- raonis et Jud.-c,(iuorum quisque facinora sua,pu8l-
rius diligentiusquc cvcllatur, nulla levi cura vel in- quam accusante conscientia invitus prodidil.vecors
dulgcntia tractanda visum est. !Mon cnim dubium augmentavit. Itaque Ilerodes caput Joannis pctitue,
est quia naturalis inter fratrem et sororem concubi- tristitium quidem pra-tendebat in vultu,quia8e ipse
tus vcniam teniporalis non moretur honoris, ct nihil damnaret ostendendo cunctis liquido quia insontcm
alitid rcstatSS? qiiani vindicta ct poinitentia. Nec novcrat ct sanctum, quem erat neci daturus. Vcrum
habel ulterius progrediendi occasioncm damnabile si diligcntius cor ncfandum inspicirous, I.Ttabnlur

crimen.quod statim a pr.Tvaricatoribus multa qua: occultc quod SIH ca petebatur qu.-e ct anlca fa-
fucrant licita penitusampulat; ideoquehoceorarius cere, si cxcusabilitcr posset, disponcbat qui si :

a s.Toulo contigit,quo constatquianullusindeexem- C caput Ilcrodiadis peterctur, nulli dubium quia nec
plum sibi iir.Tsumpsit, quod nunipiam vcniale apud vollot dare, ct veraciter tristis abnuerol. » l'nde el
niuiidi gloriam essc potuit.Scd cum i|uilibet aliquo- hic domnus nostcr rcx, superni spectatoris inlca-
ties in hanc miseriam lapsi sunt, non de c.\emplo dens oculos,qui corda omnium conspicit, ct cui co-
alterius accidit, sed de antiqua diaboli fraudc, et gitatio hominis conlitetur, diligcnlissimc poodcret
impulsu ac priecipitio rccens et
simili fragilitatis si xquo dolorc accipcrct, ct xqua vultus scrcnitatc
quasi nova ruina fiiit. Istud autem contagionis ge- eum respiceret, a quo lunc furte audiret : Quia a tc

Bus.quod niinc iiicipit osse novum, ct anlca nobis feminam islam absolvis, ucc illa talem vcl lalem
erat inauditum.cavendum ost ne morbosam pcslem tibi quocunque modo ulterius unquam approximarc

et incurabilem luem generi transmittat humano.ut permiltas. De hoc quod rex prolitetur quia falsum
ita vidclicet origo perniciosa funditus cxstirpctur, judicium, se scienle, pro verifica examinationc sus-
quo nullum cxcmpluni nullamque fragilibus relin- cepit.scicntes dc omnibus judiciis nostris i^quissi-
quat occasionem ne fortc, quod absit, talis consuc-
: mojudici et regi regum rationes nos subtilis^imc
tiido inoloscat, quanaluralcin consanguinitalis con- reddiluros,qu.-n senlimus alisque rct|>cctu person.i!,
cubitum quis devitetot fornicari contra naturam in veritatc cogente, proferimus. Scilicol quia contra
proprio genore.lcvo hos ajstimans malum,lici'nlius n legale decrelum ct evangclicam vcritatcm agcrc
assucscat. pr.\'sumpsil,dicentem : .Vo/i tfnUibit Dcminum Deum
Cap. XI.\. « Ilic ergo consideratis ct diligonti-r tuum (.Vii/lA. IV, 7); qui, ul itcrum scriptum csl
perspcctis, lugendiim incesti poUulioncm, in publi- Illusorcs di'lud<'l {l'roi: iii, .3i), ul sarrilegus, quia
cum e.xhalatam, public.T! pocnitenti.T satisfaclione contrasacrasarr.imonta |iorcontompluiiiolilluwiric
purgandam decreviinus. » fecit, pa-niten(iani arcipiat dignam et poragal, con-

Hinc brcvitcr pr.-clibamus, in proccssu plenius scnticntcs autemei,si qui ruerunt,legalibusolecclc-

oslensuri, quia hujusmodi confessionis libcllum siasticisjudiciissupponanlur. &rterumquodibidcm
(iori Loo ]iapa maiiirestissimc prohibol (i^iist. 36, subsoquitur.qiiiaeadeni feminasecundumsuiisiiiul-
ud i'i>isf. /iiv ('.iimpaniam^ sed et porinde uxorera a tas postulatioiies publica pa-nilenti.i; 'lo

virodisci>derc pos.so nequo auctorilas saera porniil- purgunda rlecrota esl, si in jusdicio i
. ; .»,

Quia otiam h.vc femina sua; accusationis libel-

tit. rationabilitcr cl juslc illud cvasit, comiU; asquiLalc
lum non episcopis,ut ibi scriplum csl.scd i-egi por- vel indulgcnlia! pietate, bcnc utcunquc sc hahct.
G'(l DE DIVORTIO LOTHAnil ET TETBEUG.-E. 642

itatamen ut contra Apostolum licentia separationis A propter pondera peccatorum suorum manu sua sub.
ejus scandalum non fiat inlirmis, et viruui suum scriptum synodo sacra porrexit, ipse juxta libelli
mccchari non faciat autem, audire cum fauto-
: sin tenorem confessus tcstes adhibuit, et sic demum,
ribus suis apostoli verba debuerat Petilis ct nmi : secundum confessioncm suam tcstibus et scriptura
arcipitis, co quod malc petatis (Jac. iv, 3) quoniam ;
subnixam,ut judicum electorumjudicio aministerio
apud rcgem et nobiles laicos accusavcrat pcr
tpirc se opiscopali recederet sonlcntiam synodalem accepit,
scripturam,sicuti seeundumlcges Romanasquisi|uc abiit, et recessit. Quapropler dieentos lalia etiam ex

accusat alium sub conditione eisdem legibus desi- nosli'ainsinuatione cognoscant, (luod de Christianre
pnata.conscquens non videturut abhis legaliternon doctrina; usu ignorare non possunt, quoniam sicut
judicata,vel indulgcntia principalis sententiaj abso- alius ordo, ita et alia causa et le.x causaj viri est et
liita,ab episcopis pamitentia publica mulctari de- iixoris,etalianon solum episcopi,vPrum prcsbyteri,
buerit, cum in judicio lcgaliter disposito etiam car- alque diaconi.Nam,docente evangelica et apostolica
nilices absque prolato judicio reum ad tormentanon vcritate : Vir non liahet potestatem corporis sui, scd
portrahant.nec sine indulgentia principali vinculis mnlier, et mulier non habet potestatem corporis sui,
colligatum absolvant. Quod denique post valida sed vir. {/ Cor. vii, -4). Qua potestale corporis, sicut
auctoritatum testimonia, sed parum aut nihil illa auctores exponunt, ususgenitalium designatur^qoi-
quac de prajfata femina acta sunt confirmantia, imo bus abuti conjugcs non debent ad alios, sed uti eia

et bisquffidam contraria, ibidem subsequitur Ue : « nuptialiter inter seipsos.Alioquin,sicut et .Apostolus

repe autem nostro, et ejus fragili juventute, et labili de se dicil (/ Cor.ix), quisque Deum timens potesta-
incontinontia,ne populis regnoque ipsius periculum tem habet castigandi corpus suum, et servituti sub-
inferat, consuli adhuc magna necessitas imminet: et jiciendi.et ad mortem usque pro Christo tradendi,
ideo summopereflagitamus,collegii vestri consilioet atque secundum communemaclicitumusumcsetera
sinccra cooperatione nosinDomino a vobis velociter membra sua movendi, .et corporis 580 curam
consolari, atque confortari,» mirabili dictu pcndens Hgendi habet. Sub quo sensu idem .-Vpostolus sequi-
nobis visa est prolata sentcntia, quoniam quaj requi- tur : Et alliqata est mulier lege viri qwindiu vir ejus
ralurcxindeconsolationon profcrtur, nec undo con- vi.reritrmorluo autem viro solulacsl a letje viri,nuhat
silium dari debeat demonstratur. Quapropterexpres- cui vult, tanlum in Domino {I Cor. vii, 27). Et vir
sius interrogati ab aliis, si conjugiumh.TC copulatio non polcst uxorem suam dimittere quacunque de
intcr domnum regem et sa>pe dictam feminam 55 9 causa, ct nulla alia nisi sola fornicationis causa, et
fucrat, qua; inde sacraauctoritate docente scntimus, si diniiserit eam, vivente illa non polest aliam du-

in proccssu operis ostendemus.Si vero concubinalis cere, nec illa viro suo vivente alteri niibere, quia
commistio, vol incestualis pollutio exstitit,etexinde, C scriptum est Quod Deus conjunxit homo non separet :

qui in sacris paginis invenimus collecta,monstra- (Matth.x, 9). Deus enim conjunxit, unam faciendo
bimus. Interim tamen hujus tomi scriptorem cum carnem viri et femins. Uanc homo non potest sepa-
venia commoncmus, quia tutius fuerat exspectare rare, nisi solus forsitan Deus. Homoseparat.quando
al(|ue expetere collegii generalis consilium ex his propter desiderium secundae uxoris primain dimit-
qu;c dc pra;dicta femina gcsta sunt, et in eodem tit Deus separat, qui et conjunxerat, quando ex
:

consilio, quod nunc rcquiritur dc domno rege con- consensu propter servitutem Dei, eo quod tempus in
silium caperctur, quam nunc, ut ex antiquo solent arcto sit, sic habet uxorem quasi non habcns. Se-
provorbialcs dicerc, post tcmpestatem buccinani in- parat autem Deus, non a maritali et uxorea secun-
sonarc, quia scriptum csl : l'alpebr;c tux pr.veedant diiin Dcuminitaconjunclione,sedac;irniili commer-
ijres us tuos {l'rov. iv, 20) ; et : Omnia fac cum con- cio et u.xorei usus commistione.Quod si sulferrc non
silio, ct post facluvi non pivnitcbis {Eccli. xxxii, 2-4). possunt, non sc fraudentur ab invicem, nisi forte ad
tcmpus, ut vacent orationi, et iterum revertantur in
INTERROGATIO II
idipsum, ut non tententur a S;itana propter inconti-
De eo quod nobis scriptum cst quosdam diccrc,
neiitiam. In cujus tcntationcin per incontinentiam
quoniam ad instar sccretaj confcssionis quondam
quisquis coruni adulterando inciderit, antidoto sa-
Ebonis cpiscopi,de argumentis hujus causajlatentis
lubris p(i!iiitenti,-e reinedium paMiitendi.et perecclo-
ex confessione prx'fata; femina; debcat judicari.
siaslicam auctoritatem consequi perfectionem vale-
RESPONSIO. bit. Episcopos autem, presbyteros, vel diiiconos.qul
Forlo laici et hujusmodi homines dicimt, (|ui cc- niorlali crimine dixcrint se cssc pollulos, sccundum
clesiasticaH leges igiiorant,ct episcopali tunclenipo- Valeiiliiiiini Synoduni {cau.'i), a supradictis ordina-
risnon interfuerejndicio, sed i|u;c acta suiit aiiditii tioiiibus legimiis submovendos, reosscilicct vel veri
(•(injiciunt vitioso. Unde nos, qui in podcm concilio conressione, vel niendacio fulsitiitis. Ne^iiieeniiii nb-
fuiinus, certa notitia, ct cx cisdcm gestis cpiscopali- siilvi polcst seipsum dixcrit mortis causam,
(]iii in
bus, ct illo ipso scriplo quod Ebo manu sualirma- i[[\;\- dirlii in iiliuin puiiireliir, cuni omnis qui sibi

tum concilio prdtulit.oslcndcre [)Ossuintis,(|ui;i pr;e- fiiciit mnrlis c;iusa miijiir lioinicida sit.Quum mor-

latiis cpiscopiis in syiiodo iiccusatiis judices silii ele- tciii siincliis Aiigiistiiius in scnleiilia Deuleroiuunii:
git, libelluiii de seccsbione a ministerio ponlilicali !>i deprchensus fueril hoino sollirilans fralrcm sunm
 643 MINCMAIil lUIKMRNSlS AiU;ilIRPISCOPI. 044

dc filiis Isracl, ct vcndiloco (wcijiicns jncliwn^mtcrji- \ sacerdotis.nlaliaeausacslplebis, aliaque|iasturi8,et

ficlur, ct (lufcrcs maluni dc niedio lui [Dcul. xxiv, 7), aliagiegis.Ktsecundumauctoritatuiii canonicam.vir
islo moilo exponit dicens : « Assidue hoc dicit Scri- et mulier,etiam causa rornicatioiiissejunnti.poggunt
ptura, cum jubel occidi malos. Qua locutione usus mutua rcconciliationc poslpainitentiam in conjugio
est etiam Aposlolus cum dicerct : Quid cnim mihi de rcjungi ; cpiscopus autcm, vcl prcsljylcr, sive diaco-
his qui foris sunt judiciire?nonnedc his qui intussunt nus, justc ct secundum lcgcsccelesiaslicas dcgrada-
ims judicilis ? nufcrlc ninlum c.v voliis ipsis (I Cor. v, lus, ad gradum non valet denuo aspirare. Lcgul qui
Kx quo apparet eum vr)luisso inlolligi, (|iii
12). ali- voluerit inagni Leonis C|jislolas, etdfcrot;i(.irt;gorii,
quid talo comiiiisil ut cxcoinmuuicationc dignus sit. in (|uiijus invenict episcopum, vcl pri^sbylcruin.sive
Hoc enim nunc af,'it in Ecclesia cxcommunicatio, diaconum, post depositioncm canonicam ad gradus
quod agcljat lunc interlcctio. Sic cl quod Icges civi- ccclesiasticos asiiirantcm cxsilio deportari, vel in
les ministcrio reipublicx' morte condemnant, leges monasteriosiibpoDnilentiadcbercdetrudi.Esletiam,
ecclesiastice degradalionis vcl excoimnuiiieationis quia miilicr viro noii potcst dare lilielliim nqiudii,
judicio puniunt. lii Aliicanis quoque canonibuslcgi- el viro muliori darp libelluni repudii, (|uod Moyscs,
mus : Ut cpiscoinis, qui sc communicassc non comniu- et non Deus, Evangelio tcste, pcrniisit, Uominus
nicandis supcr sc nwntitus fucril, cpiscopatum umit- p ipsc prohibuil. El, Paulo doccnle, non atramcnto
»«< TT ..,.1 ..: — t..i: ,...11. .,i:.. '> ... .:..:,.. i-i.: ..:..: i.... ;_ i:i i.._i .^..4
tat.Uxor autcm a viro tali colludio ..
separari ,... :
sedi spiritu Dci vivi lex in cordibus juslorum csl
non potcst. Iluc acccdil quod superius paulo po- scripta, sacrique canoncs, ut docent Damasus el
suimus, cpiscopus, presbyler, vel diacouus ab- Leo, eodem Spiritu sanclo sunt ronditi, de quo scri-
solvi iioii polcst, qui in sc mortis causani dixeiit, [iliim esl: Spiritus 1'iilris rcslri ijui Imjuilur in vubis
qu;c dieta in alium puuiiTlur. Quoniaiii lia;c (ilulth. X, 20) ; et : Si quis spiritum iHt Christi imn
causa ab liac niulierc, iit fertur, in se solam hiilict, hic non esl ejiu (Itom. viii, 9) ; cl:Spirilutetl
5^1 111 iU dicitur, ipuc multo magis in IVatrcm re- Deus, el, iiii rult spirat ; <i, dividil simjulis. prout
l'i rlur. Mcirco, pro tali diclo, aiitequaui et pcr euiii vull (/ Cor. XII, 11). Ouorum auctoiilatc caiiuiiurn,
vel ciinrcss.a vel convicla clarescat in (juem relative sive iiro inlirmit.atc anim.-e, sive pro corporis a^gri-
relabitur, separari non potcsl. Scd ct episcopus, tudiiic, dato libeilo iiianu sua subscriplo.ab Cccle-
presbytcr, vel diaconus, non ita ut viret uxor, si in sia, cui pra;scdcrat cpiscopus, et a suo sc potcsl.si
laqucum et tentationem diaboli inciderint, pcr ma-
rcmovcre oflicio, sicut bcalus Greporius volucrit,
nus impositionem reniediuin possunt accipcre pu;- in suis multotics dcsignat epistolis, vcluti ad .Mari-
nilcnili sed sicut Lco scribit {cpi.st. 95, cap. 2),
: nianuin episcopum Itavcnnatium, ct ad clcrum ac
hujusmodi lapsis ad promerondam niisericordiam plebem Ariiiiinensium, necnon ct ad Anatnliuin dia-
Dci privata est expctenda sccessio, ubi illis satisfa- C conum,ct ad .Etbcriiiin cpiscopum, alquc ad Hru-
ctio, si fucrit digna, sit etiam fructuosa ncc per- nichildcm rcgiuam scdetin Gallicanis canonibus
: ;

fcclioncni ad gradus rcdeundi ecclesiasticos poeni- dc Potainio Uracarcnsi arcbicpiscopo eviJcnler

tendo conseqiii pranalebunt, ?icut de viroct fcmina, agnoscitur. Non autcm legiinus, ut feniina, libello
si adullcravcrint,conimiinionis perfeclioncm conse- Synodali porreclo convcntui, a suo debcHt conjupe
qui potcrunt, scribcntc Gelasio (e/iist. G) : Hujus- separari, nut sinc publico exaniinntionis judicio a
modi ctiam, si forte subrepserint, tam qui aiite conjugali valeat jugodisjungi.S.Tpceniin cuniinaxi-
pcccavcrint, detectos oportcre depelli, quam sacnc nia importunilatc mulieres patimur ri-clamantcs,
profcssioiiis oblitos, pr;evaiicatores(|uc sancli pro- qua; cum sncraniento,quanto magis cum libcllopor-
posili prociil dubio subniovcndos. <> Kt Siricius reclo, aflirmare conanlur, i|uoniam viri qui ca» lc-
(epist. 1 ad llimcriuni) : .. Illiid quoqiie nos par fuit galitersusceperunt illis non possuntconcubitusn-d-
providerc, ut sicut ptcniteutiain agere cuiquam non dcrc debitum, ct alias mullipliccs iinposluras oppo-
conccditur clcricorum, ita ct posl pucnitudincm ac nunt. llli voro ccontra cas nicntiri asserunt, sicut
reconciliationcm nulli honorem umiuam
in multis rci comprobal exilus. Sed cl viri uxoribus
laico liceat
clericalus adipisci: i|uia quamvis sint omniumpec- pliira, qu.-c bir insererolurpissimum vcl siipernuum
catorum coiitagionc iinindiili, niilla lamcn dcbent n ducimus, solcul objicere quibiis si facilein pr/rbe- ;

gcrcndoruinsacramciitorumiiistrumciilasuscipere, remus assensum, innumcra so|>aratoruin turba insti-

qui diidum riierint vasa viliorum. » Kl sicul in ali- tuti a Domino conjugii lcgalia Ordora violnrct, quia
qua corporis partc prKcisus, aul publice paenitcns, si quocunque ut vollent modo, viri aut fomina' lasci-
ad ecclcsiasticum graduin canonicc non potcst acce- vientcs ajiigo ronjugH scparari possent,ut aul aliis
derc, vcl iii ecclesiaslico gradii mauorc : ila ucc di- connubiis jungcrcnlur, aul furlivis ina>rbnlinniliU9
camus, qui ante baptisuium vel post bnptismuni in- polluorculur.liljenlissimc .«oinutuo s«'parnronl,«icut
vontus fueril, occlcsiaslici gradus niunei-e polcst in adulosccntulis viduis porvidcmu9,qua? idoo post
perfrui,sacraauctorilntedocentc:cunieadeinnuclori- absidutioiiom vimrum velamon
sacruin suscipiunt,
laspraicisos, vcl publicc in adolcscentinpicnitcnlcs, ut liccnlius pluribus abulanlur. Scd ct intcrdum
sivc nuplias digaiiii.v in lairali ordine non refulet : viri n lepilimo so suspondunl ronjugio. ul plurima-
quonianisicutaliiidol1iciumcapitis,el;diud membri runi romploxus usurpent ciincubinaruni.QujcSpiri-
alteriuspro divcrsitatccstcorporis, itaaliacausaest tu sancto pncvidens, el caverc doccns, inter wclcra
G4o DE DIVORTIO LOTIIAIUI ET TETBERG.E. 646

dc hujusmodi loqucns Apostolus dicit : Volojunio- A possem, aliquem coepiscoporum nostrorum,qui co

rcs viditns nubere, filios procreare, matrcs 1'amilias rum tractatibus intercsset, dirigerem. Unde inter
esse {I Tim.v, 14). Unde cautissimo ac prudentissime alia colloquentibus nobis,et etiam de his,qua; vul-
auctorilatis ecclesiasticie disciplinalis providit dis- gantc farna per laicorum, non solum nobilium ve-
crotio,ut ab orficio sacri ministorii, conscientia te- rum et plobeiorum ora audieram uxori domni regis
stimonium perhibentc,viri ecclesiastici se removere Lolharii reputari, ut si forte proinde me et jussio

et dignispoenitentiajfruetibuspossint insistcre,quia principalisct vocatio sacerdolalisad conventum ire

in hoc nogotio nullius voluptatis atque calliditatis juberet tutius et rationabilius esset,ut ad generalcm
potest intervenire occasio,sed solius humilitatis at- synodum ventilatio et diffinitio hujusce rci,qua! no-
que salutis devotio. Vir autcm ot mulior, quaniam vitale sua audientium aurcs, aut pone tinnire, aut
auctoritate sacra diconte,j(2m non sunl duo,scd itna iacit poiiitus continere, ex intcgro differretur,quia
C(iro, sccreta confossione, vel porrecto libelio, se- nec cgo irc infirmitato corporis pncpeditus,nec coe-
parari non possunt,sicut scriptum est : Quod Dcus piscopum dioBceseos nostra; sinc ccnsensu provin-
eonjnnxit hnmo non srparct {Mallli.x,9), nec quo- cialis conventus valerem dirigere, nec causa, quae
cunqucaliomodo,nisi manilestafornicationiscausa. sic generalitcr ad omnos porlinet,cum pauco episco-
Et separati aut ita manoant,aut mutuo rcconcilien- porum numero difllniri deberet. Instante autem
tur.Noque ita possunt disjungi, ut pars unius cor donino Adventio tantum ut irom, vel coepiscopum
poris in viro vel femina serviat continontia3,et pars nostrum mea vice dirigcrom, et illic causa nobis
in pollutione remaneat. Possunt autem ex coramu- aperiretur, pro qua 584 vel me<E exiguitatis per-
ni consensu magis conjuncti ab opere uxoreo frria- Kona,vel legati provincicC noslrte pnesenlia rogaba-
ri, ut perpetuo amore continentiffi Deo vacont. lur,vespertina hora terminum collationi iinposuit,
et nec a nie interrogatus sccrelam causain, quam
5S3 INTERROGATIO IH.
prcTinissus libellus signilicat, nec spontancuis mihi
De co aulcm quod scriplum ost Scd ot de ve-
: <•
aperiens,quia forte illam esse recognovi, quam ut
norabili Rhemorum archiepiscopuo nobis est dictus, pi\nmisi audieram, et de qua plurimos episcopos,
(|iioniaru tali facto conscntiat.ct pcr episcopos,We-
quando judicium purgationisexindefactum est,con-
nilonem scilicet Rothouiagonsem archiepiscopumct sultus didiceram,quamque,ut dicitur.etiam fcminae
1 1Idegarium opiscopum,vcrbo vices suas impleveri t,
i

iu tcxtrinis suis revolvunt. Intorlucano appropin-

ct per.\dventium,qui cum eo Rhcmis pro hac causa
quanle noclurno, vonerandus Adventius ad suum
lucutus fucrat, littcras consensus sui ad placitum divertit hospitium, et Hincmarus Laudunensis epi-
rci,'is,ct ad conventum episcopalcm dircxei'it, et pcr
scopus se in notam mansionem recepit.Ego autem
cuindom Adventium litlerassuasexindc ad aposto- f, utinfirmus lecto decumbcns, postquam melius ha-
licam sedem transmiserit, » ratio reddi debel. Si bcre caipi, proptor quidam tunc niihi in mentein
enim Pastor Ecclesia; ct apostolorum primus.signa vciiientia, quoniam religiosus .\dventius niihi non
et miracula singulariter facions,non dedignatus est dixcrat,quare vocarer ad synodum,et ego multipli-
in causa rcprehensionis,cur ad gentilos intrassel.et citer de qua;stione impacta femina! cum eo locutus
comedissot cuin cis,curcosin baptisina recepissot,
fueram,suspicans, ut pra;dixi, quod hrec ipsa qu;c-
sicut in apostolorum Actibus legimus (./ct. xi, 4),
slio causa vocationis posset existerc, fore mclius
rationem humililerc reddere,quanto magis nos poc- cogitavi,ul liltcras ei dc priiliaiia collocutionc nos-
calores,cum de re aliqua roprehendiiiiur,reprehen- quarum e\cin|dar volct hic
Ira dirigcrcm, qiiis(]iic
soros noslros ratione huniili placare dcbcmus?
potest relegerc.
RESPONSIO. «(Hincniarus nomine iion iiicrilo Rhcmonim epi-
Undc ogo Rheniurum Ecclcsia; famulus oinnibus scopiis, ac plebis Dei fauiulus, dilecto fralri, ct ve-
crodcro veritati volciitibus satis[acto,(piia noc con- licrabili cpiscopo Adventio |iliiiiiiiaiii iii Salvature
sensus, nec disscnsus moi viccs por prasfatos, vcl salutem.
alios quoslibet vencrabilcs episcopos, in hac caiisa <d)ciiiiliiimpr;emodilalaisloin tciiiporcqiKcslione,
vorbo sivc scriptura implcvi, quia ncc cum piveno- , dc (pia jain talia ac tanta aiidicraiii,ut dc ca modo
minatis episcopis posl [iroximas Kalcndas Novem- iiiliil iuc aiiditurum putavcrim,pluriina hcri,quan-

bris.usquc ad tempusillud qiiando ha;c gcsta sunl, tiim mca pi;rmisit infirmitas,mutuasermocinatione
liii liicutus.ncc ditioiiis mcrc cst,ut eis dcbcani aii- loculi, laiidcm sicut niclius cl ralidiiahilius nobis
(|niddam iiijiiiigcro,nisi sicut ct illi iiiiliii
clorilativo visiiiii fiiral,niicm cidom caus.i^ iit synodu gcnc-
possunt charitosoqu.cvohierintimperarc.Advcntius rali scrvctiir, iinsuimus.Sed sicut jani vespcri, pa-
autem vencrabilis episcopus.cl filius meus llincma- ruin vos pro temporo teligi, unde nunc expressius
rusLaudunPnsiscpiscnpus,gratiarisitationis oclavo vcstrain fidissimam cominonondo bcnigne salagere
Kalcndas l''ebruarias ad mo Rliciiiis vcnerunl.et cx di;precor cliaritatom,quoniam sccunduni jussionem
jussidiic ddiniiiorum, alipie ex noiiiino coiifratruiii doniiiiorum, el vocationoiii consaccriloluni,ipsc in-
noslrorum, ad coiivciiluiu Aquisgrani |ialatio luiic liniiilati; dclentus ad convciitiiin vcslrum irc iKin

iuoxime habituriim mo, si pro inlirmitale corporis valco,aiit vice mea ([ucmiiiiam ciiqiiscoporuni.moro
pos9ein,ire coinmonucrunt,sin autem irc ipsc non canonico reguUiri collationo iiistructuni, ct prose-
647 HINC.MAUI IIHKMENSIS AltCllli:i'lS(;ul>l. li4K

niieiilibus iittcris commcndatum, mitlcrc ncquco, A caulo grcesu incederc, el qucmque Chrislianum
(juia inslaiitia iiiissionis cl brcvitas teruiiori.s, iioii rcclo itincrc non dcviarc. O|)ortcljil vos siqutdeiu
perniittit ul doininos elcocpiscopos mcos in talibus apostolico lalia intimarc qua; e.\ corde et ore vera-
consulam, sinc quorum consullu, ut melius ipsi ciler prolala, sicut scio quoniam racielie, divinis
nostis.nihil, nisi i|uantuin aii parocliiain propriain oeulis dcbeanl apparere, el ut nenio aliter poslea
pertinot, agnrc a vcnrrandis regulis inilii [lermilli- valcat invcnirc^do nullorum coiisensu,si\e cpisco-
lur,contia qnas non sinc ullionia poriculo quiddam poruni, vcl quciriiiiilibct luicoruiu.pro cujuscunque
praisuniiliir, liinco no doninnsre.\ pnlcl nicaindelii- ol b'iilus iiitciitionc apiistolicx sedi suggerere, nisi
tam servitutcin se ab obscquio suo velle suspendere, de quorum scilis Iractatu causaui coDslare ; ita
etvcncrandi cpiscnpi suspiccnlur,siquidsccundum niliiloniinus qua; injuncta sunt e.vscqui.ut quan-
sacras rcgulas diflinicrint, cupcrc quod mihi iiun luiii (icri potcrit, scniorem vestnim non pussitis
convenit rctractarc.Undc vcstra ililcclio,qu;c nicam otrendcrc, ct pra;cipuc qiiod egcritis sacris rej^ulis
dcvotioncm orc ad os colloqncns didicit, sicul de non debcat obviarc, vel, quod absit, diviiia; a-qui-
vcsLra bonitate confiJo,sinc scrupulo aliquo mc tati atque juslitia; conlrairc. U^ec, licct ex supcr-
faciat c.wusatum, quia sicut salubrius sensi, sa- fluo, sapicntia; vcstra; scribo, quia cbarum vosba-
picntia; vcstr.c cxposui, cl tantillus homuncio in rc n bco, et mihi dignali estis promittcre, quod f;dei
lam maxima, cl pcrsonis cmincntissiinis, doqiiaa vcstra? me cum securitate possem commilterc, el a
tantis viris talia acta sunt, ct ex 5S5 ([ua tanti ac ine voluistis exigere ut devolionem meam vobis
talcs consulti sunt, sine plurimorum coilationc, studorcm rependerc. »
coiisuUu,sivo conscnsu,ct antcquaiii dc hiijusmodi Alia aulem liltcras nec sedi aposlolica;, nec cui-
Scriplnrarum auctoritalcset Palrum dccreta rcvol- quam episcoporum, hactcnus pro hac rausa trans-
vam, ita scnlonliaai linitivam depromcre vel con- misi.
sonsum non audco adliibcre, uli (luidiiuid a vobis
dcfinituin rcgularitcr fueril, vel mclius ac rationa-
5«6 INTKimOtlATIU IV.

bilius qnani niilii visuin sit, a Dcoplacito convcnlu Socundo capitulo nobis rcmandari deposciinus,«i
vestro fuoril tcrniinatum, priusqnam id audiam, de commisso post inilum conjugium rcpula(ur,iiua-
laudare vcl rclraclarc non dcbeo. Quaproptcr in liler debcat iniri conjugium,qualisquc ]i:x hnbeatur
culco hujns nostr.E cxiguitalis sclicdul.o, non mca conjugii.et qiialitcr vel pro (]uibus rebus valent se-
scd mugni Leunis vorbanil Ilusticuni Narbononsein parari, et si ulrum vir aut fe-
post disjuncliipnom,
episcopuin ponero dignum ilnco : n Ut in his. in- niina ad aliam dobeat copulam aspirarc, vel si pa-
« quilvC)jisr95),qua3 vel dubia fucrint, vel obscura, ri judicio quiscunque corum in conjugio peccana
« id noverimus scqucndum, quod ncc pr;ecoptis C dcbcat jiidicari.
« evangclicis contrarium, nec dccrctis sanrtorum
RESPONSIO.
I. Patruin invcnialur advcrsum. » Peto di^niquc ve-
stram dmabileni cliaritalcm, ut pro excusationc Uuia vcro in pra;missi libclli, ul ostcndinius,oc-
mca in vcstro sancto concilio vcrbis vcstr» pru- lavo capitulo scriplum habctur, ut argumenta hac-
dcnli.-e jungatis hujus diploinatis lcclionem. » tcnus latenlis caus.!; percipientes trrorcm expclla-
Processu dciii(]uc lemporis isdcm domnus Adven- mus, et vcrum statuamus : cl nrgumentum cgsc
lius ad nie niissum siiuni (lixeral,pcr quem ei has legimus,quod licel nondum sit, fieri tainen potesl,
iteruni litteras dcstinavi. ct de conjugio agitur, ante quod s.Tpe nb humana
((Hincmarus Rhemorum cpiscopus, dilocto fratri ineundo conju-
fragilitale delinqui(ur,s.vpe in ipso
ct vencrabili cpiscopo Advcnlio plurim.im in Salva- gio, s.vpe au(em post initium conjugium, graviori
lore salutem. >>
noxa pcccatur; ab ipsa radice incipientes.pononius
Et posl qu.cdam pr.x'posila ex nogotio, pro quo qualitcr debeat iniri conjugium,deinde logcm con-
missum suum direxcrut :..C;olcrum licet mihi nihil jugiioslendainus,post autem si in conjugiopcccalur,
indc significussetis, conjicio lcgationcm vcstrani,in judiciumet judicii ordinomdemonstrcmus utquo- ;

qua Yobis, sicut Deo gratias prudentia vcstra vos £) niampcccatummalamest,et malum natura non esl.
docet, salis caulc ct provide esl nccesse incedcrc ac pcr hoc substantiale non esl, scd in boni sub-
quia talis cst causa, ct in tam cmincntissiniis per- stantia coulesci(,e( u( accidens infirmKas mcdicina
sonis, et in hujusmodi orilinc,(iu;e ab omnibus crit dcpellilur, cum rcguhi, videliccl iuculuraitos n«(u-
ul nccosse cognosei,itaetiaiii ponderari : quonium, ralis, ot nicdicina infirmita(is posi(a fuori(, dcpre-
ut Cu;les(inus scribi(, univcrsalis Ecclesia i)uacun- hcndclur ccr(ius fur(i(udu adjuc accidens la-sio,
quc novitale puIsa(ur.Es( enim in(or Rcgem regum, argumento quosi bactcnus lalcntis causs pcrcep-
et rcgcm tcrrcnum, in lcge prima jirimo homini in lo, crrorem cxpcllcrc, cl vcrum facilius sta(ucre
paradiso data.et a Ueo et homine in Evangelio ro- pr.evalcbimus.
bor.ita.Es( eliam dc causa nobis hactenus inaudita QualKer conjugium iniri dcbcat.ct ve(us cl nov«
cx qua sulitiliter ncccssc auc(ori(a(es sacras re-
cril lex cdoce(,Uomino per Muyscm pra;cipicntc, et in
volverc, e( lcgcs Chrislianus iulerrogarc, pontifica- Evangelio dcmonstrantc [Multb. i, 18) :Cumesi-et,
lcm auctoritatem in sui cxaminadonc sinccro el inquit,desponsata matcr Jesu Maria Joscph, anlc-
649 DE DIVUIITKJ I.UTIIAUll KT ThTBEUG^. 650
quam nuptiali cclebratione convenirent, sicut in \ cente suscipimus, et sancto Leonc papa in decrctis
nuptiis celebratis idem ostendil, quus sua pr;csen- ad Rusticum Narbonensem cpiscopum, qualilcr
lia sanctificare.etmiraculo ibidem patrato iilustrare iniridebeant, monstrantc cognoscimus. .\'il enim
dignalus est, scd et sanctus Evaristus papa Roma- capite decimo octavo (epi-H. 9.5) « Non oinnis, in-
:

nus quartus a bcato Petro in decrelalibus ad locum quiens, mulier viro conjuucta, uxor est vii-i, quia
ita scribit (eiiist. 1 in priiicipio) : « Similiter custo- nec omnis filius hajres est patris.Nuptiarum autoiii

dilum et traditum habemus, ut uxor legitimc viro fcedera inter ingenos sunt lcgitima, inter icqua-
jungatur. Aliter enim legitimum, ut a Patribus ac- Ies,et multo prius hoc ipsum Domino constitucnte,
cepimus,et a sanctis apostolis corumque successo. quani initium Romani juris cxisteret. Itaque aliud
ribus traditum invenimus, non conjugium, nisi fit est uxor, aliud concubinu : sicut uliud ancilla,

ab his qui supcr ipsam feminam doniinationom vi. aliud libera. Propter quod cliam .Apostoliis ad ma-
dcntur habero,ct a quibus custoditur,uxor pctatur, nifestandum harum personarum discrctionem(Gi(/.
et a parentibus aut propinquioriLius sponsctur, et IV, 30), testimonium ponit ex Gencsi, ubi dicitur

lcgibus dotetur, et suo tempore sacerdotalitcr, ut Abraha3 Ejice ttncillum ct filiwn cjus 7wn enim
: ;

mos est, cum precibus et oblutionibus a sacordote iixres crit fillus uncillx cum filio meo Isnuc {Gcn. xxi,

benedicatur,et a paranymphis.ut consuetudo docct, r> iOj.Unde cum societas nuptiarum ila ab initiocon-
custodita et consociata, a proximis tcmpore con- scxuum conjunctionem habcret
stiluta sit,ut prffiter

gruo petita, legibus dotetur, et solemniter accipia- sacramcntum,dubium non

in se Christi et Ecclesia;

tur, et biduo vel triduo orationibus vaceiit, et ca- est eam mulicrem non pertinere ad matrimonium,

stitatem custodiant, ut bonse soboles gcnorcntur, in qua docetur nuptiale non fuisse mysterium.Igi-

et Domino in actibus suis placeant. Taliter cnim tur si quis filiam suam viro hubentj concubinam in
ct Domino placebunt, et lilios non spurios, matrimonio dedcrit,non ita accipiondum cst,quasi
587 sed logitimosatque han-editabiles generabunt, cam conjugato dedcrit, nisi forte illa mulier 5S8
Ouapropler lilii charissimi et merito illustres, fide ct ingenua facta,et dotata lcgitime, et publicis nu-
catholica suffragante, ita peracta legitima scitote ptiis honestata videatur.Paterno arbitrio viris jim-
esse conjugia.Aliter vero pr»sumpla,non conjugia, cta2 si muliercs quaj a viris habeban-
carent culpa,
sed aut adulteria,aut contubernia, aut stupra, vel tur inmutrimonio non l'uerunt,quia;diud est nupta,
fbrnicationes potius quam legilima conjugia essc aliud concubina et ancillam a thoro ubjieere, et
non dubitate,nisi voluntas propria sufTragaverit, et uxorem cert;e ingenuitatis accipere, non duplicatio
vota succurrerint legitima.Xam IVuctus divinus est conjugii,sed profectus est honestalis. » Et sanctus
prajcepta divina custodire. Ea quoquc deserere, Ambrosius in libro de Lapsu virginis (cflp.5}dicit :

pr;csumplioncm fieri nulli dubium est. » Cur ergo C " Quiu inter decem testes confcctis sponsaliis, et
indignum est unitatcm Ecclcsia! custodiri? Idcmque nupliis consummatis,qu;evis viro fomina conjuncta
omncs pariter et sentiamus et pronuntiemus. Si mortali,nou sine nuigno periculo pcrpetrat adulte-
enim aliter prassumpta fuerint, pcrdunt profecto rium. » Sod et quia e.xtra ordinarios, ordo non
ipsi transgressores seipsos, qui semetipsos deci- praetermittit Ecclesise, quin aut resipiscentes reci-
piunt. Sed et de ejusmodi genere conjugii angclus piat, aut contemnentcs abjiciat, de multinubis in

ad Josei)h ait [UaUh. iii, 20) Josepli tili Uavid,

: concilio Noocaesariensi capito tertio, il;i scriplum
noli timere accipere Mariam conjugem tuain, id est " De his qui in plurimas nuptias inriderunt,
:

ost, desponsatam.Et bealus Siricius papa in dccre- ct lempus quidem pr;eliiiilum maiiifcstum est, sed
tis ad llimerium Tarraconensem episcopum((?p!sM), conversatio corum et fidestempus abbreviat. »Eve-
capitulo quarto ita dicit :<cQuod non liceat alterius nit etiam pcr bellicam cladem,et gravissimos ho-
sponsam in matrimonii jura sortiri. Dc coiijugali slilitatis incursus,ut uxor viri capiti altori conjun-

autem violatione requisistis si dcsponsalain alii gatur. U;ipiuiitur quoquc conlra fas otjura viduaj
pucllam aiter in matrimonium possit accipere.lloc vcl virgines, ;ic sunctiuionialos, undc inodicin;c sa-
nc fiat modis omnibus inhibemus, quia illa bene- cris designantur canonibus, qua; hic [Hmcre non
dictio, quam nuptura; sacerdos imponit,apud lide- n ncccssarium ducimus.Ecce quibusmodis sociantur
lcs cujusdam sacrilegii instar est, si ulia trans- conjugia, vel contubernia usurpantur.
gressiono violetur. » Ex conciiio Aueyraiio capite
INTERROGATIO V.
decimo Dc dcsponsutis puclli.i, ct <ih nliis romi-
:

Qualitor, vcl pru quibus rebus, sccundum auclo-

pti.s : Desponsatas puellas, et post ub aliis raptas,
iit;iloin inila cunjugia soparari valeaiil,et siiie qui-
placuit erui, ct eis reddi, quibus ante fueraut dcs-
bus soparuii nuii dobeant,ct si posl disjuiicliuucm,
ponsata;, etiamsi eis a raptoribus vis illata consti-
vir aut femiiiu utcrquc vivcns ad alium doboat co-
terit. Unde cliam sa-penumero ct pluiiplicitcr in
sancturum diflinitionibus legiinus simI ;id ustcn-
pulam aspiraro, vcl si pari judicio quiscunque eo-
:

dendum istius gCQUS conjugii, satis supciiiuc isla rum in conjugio peccans dohoat jiiilic^iri.
sul'liiiunt. UESPONSIO.
yuia vero sccundas nuptias non daninuinus,imo Primo, qui secunduni evangclicam udmonilio-
recipimus, aliud gcnus conjugii ct Apuslnlo do- nem, ut bcatus Auguslinus in libru do Huno cun-
:

Patuol. C.XXV.
G31 iiiNCMAiti itiiF,Mi:.\sis Ait(;iiii:i>is(;opi. G52

jug.ili (licil, aiiioio lil sulutis aplcrn.T, ubi lanlo A i>'''>P'nquis eorum nihil tale slalui polcst.nisi inccn

mcliusquanto s|iiiitalius servatum (iiiam ilissocia- lorcs illicili cniiBorlii fuisso dctcganlur. • Et S.
tuin conjugium dicilur. VA. S. Augustinu? in libro Ambrohius in lib. De Abraham
Vos moneo, viri,
:"

(|uiuto ciintrii .Julianuin rlicit : Dixil, imiuicns, iiiaximc i|ni ail graliam Doinini tciiditis, non com-
Lucas cvangclista dc Domino (l.iic. iii, 23i, qiKnl iiiisccri .1111111011110 corpori qui onim sojungitmc-
:

l^utabalur liliiis Josoph, qiiia ila pulabalur, iil pcr r(tliici iinum corpus cst:necdare hanc occasioncm

ejus concubilum genitus crcdereliir. llanc falsam divorlii mulieribus.Nemo sibi blandialurdc legibus

voluit r(!movcrr npinionom, non Mariam illius viri hominiim,onine stuprum aduKcrium osl, nec viro
ncgareoonjugcm coiilra angclum lostom; quanipiam licet,quod mulicri non licet.Eadem a viro, qua? ab
cl tu ipsc cliaiii ex dcs|)onsioiiis fidc cam nomcn uxorc debetur castimonia.Quidquid in oa, qiia; non
conjngis acccpissc ralcaris^iju.c fiilcs iiliquo invio- sit logitirna uxor,ciminiissi)m rucrit.adultcrii dam-
lata permansit. Noquc cnim, cum cam vidissctjam nalur crimine.l'>go advorlilis.quid debcalis caverc,
virgincm sacram, divina focunditalo donatam, ipsc ne qiiis sacramcnlis se indignum pra;bcat. « Cap. 25
aliam quffisivit uxorom,cum utiquc nec istain qu.-c- concilio Agathcnsis, do his qui sine causa uxores
siissct, si noccssariam conjiigom non liaberet, sed snas rclinquunt, Ha sciiptum esl :" Hi vero saicu-
vinculum fidci coujugalis iinn idco judicavit esse larcs,qui conjiigalc consortium nullaculpa graviore

solvendum, qiiia spcs commisccnd.e carnis ablata diniittiinl, vcl oliam dimiserunl, et nuUas causas
est. » proponentes.propterea sua ma-
discidii probabilitor

Secundo squo sccundum ovangelicam voritatem, Irimonia dimiltunt,ut aut alicna,aut illicita prKSu-
causa fornic-ilionis. Undc istiusmodi modicina iii mant : si autoquam ad episcopum provincialem di-

eanonibus (can. 1'.') .\ncyrani concilii 5S0 adhi- scidii 5t)0-.>9% causam dixerint, et prius uxorcs,
botur :>' Si cujus, iuquicns, uxor ailullerala fiiorit, quam judicio daiiinontur,abjeccrint,a communione
vel si ipsc adultcrium commiserit,septem annorum Kcelcsi.x*, ac sancli populi ccctu, pro en quod (idem
poenitentia oporlet cum perfectionem consequi,se- conjugii maculant, escludantnr.» Etiteminconcilio
cuiidiim pristiuns gradus.nEt de enrum soparatione Eliboritano :" Femina;,qua; nulla prrcedente causa
in concilio.MVicano capito saxagosimo nono ila scri- rcliqucrinl viros suos, et aliis copulaverint, ncc in
ptiim habotur Placuit ut sccundum cvangclicam
:.. llncmaccipiantcommunioncra.iiSunl clalixincesta!
ot apostQlicamdisciplinani,noquedimissusabuxorc, conjunclioncs, carumque separationes, atquc judi-
neque dimissaamarito, alteri conjungantur,sed ila cia,de quibus hic loqui fcstinanlesad alia supcrsc-
maneant, aut sibiinet reconcilientur quod si con- dimus.Dequibus cuncti legenles agnoscantquianon
tcmpscrint, ad prcnitcntiam rcdigantur. » Deinde idoo sancli et apostolici viri, successorcs vidcliccl
auctoritas scquitur:» Ul (luocunqiie modo lcgitime C apostolorum,ex eorum traditione legos staluerunl,
inita conjugia scparc.ntur,nnn sinc saccrdotali con- qiias hic posuimus,ut nomo fidelium juxtadivinam

scientia,ct absquc lcgaH jiidicio dcbeant soparari.» aucloritatcm initum dissolvat conjugium sinc epi-
Item in concilio Eliberatino {can. 9) : « Fcmina fi- scopi sui sciontia, ul loges sa:culi Chrislianas con-
dolis,qua; adultorum inaritum reliqucril fidolcm.ct tomnamus,ac conculcare vclimus,quas etiam incc-
ailiiltcrtiin ducit.prohibcatiir nc ducat : si duxorit, clesiasticis neccssitatibus promulgari saipc soleal ab
iioii prius accipial cnmniiiiiioncni,nisi isquomroli- impcratoribus et regibus Ecclcsia postulan^ qua-
(piit.prius do s.Tculo oxiorit:nisi si forte neccssitas ruinque sonlcntiis in suis judiciis simul cum sen-
infirmitatis daro compulerit. » Similis scntcntia.ct tentiis canonum episcopalis auctoritas frequenlius
de viro tenenda est,quia ut Innoccntius ad Exupc- utalur.el in tantum acceptel, ut Daraasus ct Lco,
riiuii Tnlos.inum episcopum.el Augustinus in libro legum senlenlias feccrint
atqiie sanctus Grcgorius,

<le (lcccm Clionlis, et Ilicronymus iii cpistola ad esse canonicas, sicut ineorum invonitur epistolis,
Ocoanum de morto Fabiol.i; scribunt :iiSiib iinaju- ct commonitoriaad JoannomDofcnsorem euntem in
dicii divinilcge lcnontur si (]uacuui|ucdo caiisadis- ilispanias bcalus Gregorius [lib.xu,episl.ol) de sa-
socientur. » Unde Innoeentius ad Exuperium Tolo- cris ordinibus per totum ex legalibus conreccril in-

sanum opiscopum capitulo septimo : « De his etiam i» slitutis.Undc ct cum aliis,pcr curricula temporum
rcipiisivit dilcctio tua,qui iutcrvcnicnto ropudioalii varia, regibusatque impcratoribus jura lcgalia dc-
sc inatrimoiiio copularuiit, quos in ulraquc parlc ccrnentibus.noslri etiam a;vi Augustus iiia; memo-

adulteros esso manifostum osl. (Jui voro vol uxoi-e ri.-p synodo ac placito gcnerali npud
l..udovicus, in
vivente, quamvis dissociatum esse vidcalur conju- Wormaliam.aposlolicfP sedis el papir Orcgorii com-
gium,ad aliamcopulam festinarunt, noquc possunl mcanlo legalo, com aliis plurimis, de his.qu.r cpi-
adultcri non vidcri.in tantum ut otiam h.T porsona;, scopi in synodisperqualuor iocasui imperii habitis
qua' talibus conjuncta' sunt.ctiam ips.i; adultcrium noccssario et utilitcr nuper invenorant,dc hac unde
conimisissevidcantur.socunduni illud (luodlogimus agilur causo nmnium, tain episcoporum, quam cl
in Evangclio Qiii di»;isiril it.roroii .iitam ct (tii.rcril
: tldolium loicorum, volis cnnvcnientibus, ila dcccr-
aliam,mn'cli(ittir : simililcr cl qiti (liiiiiss(tm du.rcrit, nens : Quacunquc,inquit,propria uxores dcrclicta,
mcrchaliir (Maltli. xix, '.>).El ideo omncs n ci mmu- vcl sincculpa intcrfecla.aliam duxcril uxorem,ar-
niono lideliuiu abstinendos.Dcparentibusautcra.vcI mis dcpositis publicaniagat pccnitentiam ct si con- :
653 DE DnOIlTIO LOTHARII ET TETBERG.E. 634
tumax fuerit, comprehendatur a comitc, et ferro A. viclio in ecclesiasticis gradibus, quoc hic ponenda
vincialur, et in custodiani miltalur, donec rcs ad non ducitur : et habet modum ac ordincin suum pu-
nostrani notitiam dcducalur.» Cbrislus quoque Dei blica confessio vel convictio sa'cularium huminum,
virtus, et Dei sapientia per se ii^sani dical : lujo Sa- quo puhlice deheant judicari. Non quo crimina
pientiit habito in consilio, ct enuUlis inlersum coijita- gravia non solvantur etiam secreta confessione ac
tionibus ; per me reges rcgnant, ct conditorcs lcgum pocnitentia, ne infirmi in Ecclesia scandalizentur,
justa deceniunt; per me priiu-ipes impcrant, et poten- videntes eorum poenas, quorum penitus ignorant
tes deccrnunt juslitiam [Prov. viu, Scd ideo has 12). causas : sed quod plurimum constat perpetratum
leges et illi Christi vicarii, apostolorumquo succes- uotitia, fiat sanatuni scientia, ct qui in Ecclesia;
sores constituerunl, et nos qualescunque ad vices il- peccavit sinceritatem, illi debitam exhibere studcat
lorum Doi pra;sidentes Ecclesias, hic illas posuinius, satisractionem,et qui plures, quantum ex se fuit,
ut sicut illam benedictionem, quam Dominus primo suo destruxit c.xemplo, plures sanet sua; humilitatis
dcdit in paradiso Adam et uxori ejus, dicens Crcscitc : antidoto, sicut de sc Taulus dicit Qui prius fui :

ct mulliplicamini (Gcn. \,2S].Qu:c somol dala usque blasiihcmus, ct persecutor, ct contumcliosus (/ Tim.
hodie usque in finem, non sohim lidclibus,verum
et I, 11). Et, viilchant, quoniam qui prius
inquiens,
el inndelibus non negatur,saccrdotumore ad sancti- , ^
e.tpuijnabut hanc fulcm, isdem nunc illam prxdicut,
ficationem,quamChristusnuptiis,ubideaquavinum '

et in me glorificabant Deum {Gal. i, 13). Est etiam,

fecit, sua priesentiacontulit, fidclibus ct dovotisviri- ut qui in pluribus Deum oircndit, pluribus pro eo
tim largitur, ita sine illorum scientia per Deum, quia Dominum deprecantibus citius remcdiuin 594 con-
per ministerium 593 illorum conjuncli, lcgihu^ sa3- scquatur, sicut sanctus Grcgorius ad Felicem Sici-
culi.quK Dei justitia sanctificantur quajustus quis- lienscm episcopum scrihit (lib. xii, epist. 32} : " Sunt
que cfficitur, non separentur, et si propler Deuni se- enim, inquiens, mali segregandi a bonis, cl iniqui a
parantur spirilaliteracarnalicommi.vtionc,utadha;- justis,ut saltem rubore suo conscienlias suas reco-
rentes Doraino unus efficiantur spiritus, volut Pau- gnoscant, et convenantur a pravitatihus suis, et si

lus de multis in Ecclesia constilutis, inter quos qui- iiicorrigibiles apparuerint, segregentur a fidelibus
dam publicani ct meretrices, homicida; fuerunt, et u.-quc ad salisfacLionom, juxta Salvaloris Domini
adulteri, loquitur, Dcsponcndi vos uni vero, virgincm sonlentiain, qux inler cjetera de peccante fratre pra2-
castam cxhibere Christo (7/ Cor. ii, 2), cum sacerdotalis cipiendo ait : Si pcccavcrit in te fruter tuus [ilattli.

conscienlioB benedictione plcnius Domino conjun- xviii, 15), usque ad id quod dicilur, sit tibi sicut

gantur. Si autem et lege civili justa cl sancta ac Do- clhnicus et publicanus. Uis ergo et aliis multis
niiuico prfccepto concordante, proptor foriiicationis sanctorum Patrum auctoritatibus, segrcgandi sunt
peccatum.qiiod humana; fragilitati sulet subripcre, C mali a bonis, ne pereant jusli pro injustis, sicut
cunjuges fucrint scparati, cpiscopalis cur;c quKsie- scriptum est Perit juslus pro impio {Lcclc. vii, 16).
:

rint medicinale consilium,ut sciat episcopus quomo- Debet enim semper discretio fieri inter bonos et
dojuxtaqualitatem etquantitatem vulncris, modum raalos, sicut est inter hoedos et oves. Manifesta
ac virtulem, adhibere debeat curationis medicamen- quoquc peccata non sunt occulta correptione pur-
tum. Sic namque Dominus semel in ccoaa, pridie ganda,sed palam sunt arguendi qui palam nocent,
quam pro reparatione et salute omnium qui in ut dum aporta objurgatione saiuuitur, hi qui eos
Adam perierant pateretur, de pane farina et aqua imitando doliquerant corrigantur. Dum enim unus
confecto, ct calice sacrosancti altaris, qui aquam corripitur, plurirai eiiicudantur, et melius esl ul pro
miscetur, cucharistiam suis manibus heiiedixit, et multorum salvatione unus condemnctur, quam per
oro commcndavit, quam quotidie in omni catholica unius licentiam multi periclitontur. Nec mirum si
Ecclcsia longc latequc per orbein dilfusa, indolicieii- intor hoinincs ha;c ratio custoditur, cum et intor
tibus eisdcm suis verbis, per manus et ora sacer- jumenta fieri pers;cpe cognuvimus, ut ca qua; sca-
dotum, in rodcmptionem et rcparationem atquc biem vel impetigincm habere videnlur, separcntur a
salutem credentium consecrat; acujus communione sanis, ne illorum morbo ctetera damnentur vel pe-
vivificapcccantes publice gravibus ciiminibus,iiua; n rcant. Satius ost enini ut inali manifesto corrigan
lcgcs condemnantpublicc, mcdicin;ili fcrrainonto tur, quam pro iUis boni poreant. >>

sacerdotcs abscidunt, ct post satisfactionom, ut Ihcc idco dicta sunt,cur legos pusiiimus, ut con-
congruerc vidcrint, salutari rcfcctione redintegraro jugati sive amore Dci,sive admissiono pcccati,cura
procurant. Quoniam Ecclesia; mcdici spiritalcs, vi- sacerdolali conscientia scparentur, unde benedictio-
delicet Domini saccrdotcs, de secretc sibi confessis nem ineundi acccpcrunt conjiiginm. Sod quia dc
pcccalormn inlirmitalibus mcdicinalia atque salu- scpurationc viri ct uxoris nunc agitur. qii;c non lit

Lriu possunt dare consilia judicio luilom ecclesius-

: amoro perpctua; continonti;o, noo adhuc aperto ut
lico, id cst soparalione a comniunione Ecclesia;, vcl dicitur crimine, s«d qiiadam suspioionc, nccesse
a gradu, sive a consorlio conjugali, nemincm ratio- cst ul per illius ordinis viros, videlicct per conjuga-
nahilitcr possynt secernere, nisi do criminibus aut los, ha;c ratio vcntiletur, ot secundum lcgcs Christa-
publicc sponle confessum, aut apcrto convictum. nas a Dco disposilas ;uquissimo examine judicetur
£1 habet mdduin et urdincm suura confcssio vol con- ac tormiiietur, et ubiouiKiuo in liuc ncgulio lucum
 :

GS.J lllNnMAIil HIIF.MENSIS AliCIIII.I-JSCdPI. G56

snum iiivfiicril vol saconlolalis pictas, vftl auclori- A. •*>' il" esl cum uxore, rum cxpedit nu-
causu hominii
talis ccclcs^iastica! niodicinalis scvcrilas, sinc (lilli- bcrc (MtiUli. Gravc poiulus uxorum esl, si,
xi.x, 10;.

cultatc cuni Ecclosi.c (iliis, ct jiisliti;c juilicilms, cxcpplafuriiiuationis causa, casdiiiiiUcru non licet.
non solum se Qflerat, verum nt ingorat. El quoniafl» '.ttiid cnini si tcniulcnta fuerit, si iracunda, si malis
sciiptum ost,iVc Irnnsyvediaris lcrminns ijuos posiic- niorilius, si )ii.\uriuBa, si gulosa, si vapa, si jui-ga-
runl piitrcs tui {l'rov. xxii, 2.S), f|uoruiri iiMil.inda Irix, ol malcilica, lcncnda erit istiusmodi?Voluinus,
cxcmpla nobis suiil vcra il.K-lrina, ad iiiciuoriam indunius, tonenda oril. Cuin enim essomus libori,

rovocarc nocessarium duximus, (luoiiiani (|uidaiii voliintaric nos suliJcciinus6orviluti.»Kl ilem in cpi-
nostrum, tempore sancla; inemnri.T; donini Ludovicj stola (epislola 1 'i7)ad Amandum
presbyterum :• Om-
pii Augusti, in Attiniaco palatio lunc fucrunl, iies igitur causaliones Aposlolus amputane, npcr-
quando iii universali synodo totius imporii, oliam tis.sime dcllnivil, vivcnte viro adultcram esse mu-
cum sedis Iloinan.T lcj^atis, et in gcni^rali placilo liorcni, qii.T allcri nupscrit (/ Cor. vii). Nolo mihi

fomina (|ua;dam nou ignohilis generc, noniine Nor_ prolcras rapluris violentiam , niatris persuasio-
Ihildis, do quiljusdam inhonoslis iiiler so ct virum ncin, patris aucloritalem, propinquorum calcr\'a8,
suum vocabulo Agcmlierlum,ad iniperatorem pulili- servorum insidias at(iue conlcmplum, damna rei fa-
ce proclam.ivit ([uain impcratorad synodum dcsti.
: n miliaris.Quandiu vivit vir, lic^jt adultcr sit, licel so-
navit, ut indo cpiscopalis aiictoritas qiiid agcndum domita,licet nagitiisomnibuscoopertus.el ab uxope
Scd episcoporum gcneralitas ad iai-
essct deccrncroL. proplcr ha;c scclera dereliclus, maritus ejus repu-
coniinacconjiigalorumeam romisil judicium.ut ipsi tatur, cui altcrum virum accipcre non licet. .Noc
595 inter illaiii ot suum conjiigcm judicarcnt, qui hoc 596 Aposlolus propria auetoritatc docernil,
dc lalibus negotiis orant cogniti, et Icgibus sa;culi sed Christo in se loquentc, qui ait in Evangolio :

sul'(icicntissimepr.Tditi,oorumquologalibus judiciis Qui dimittit u.vorcm su'im,exccpta cauw fomiralionit,

eadcm lciiiina sc subjiciict, ot quod de (|ii.ostione fiirit citm m.Tchari ; et qui ilimi.<sam accepcril, aduller
sna dccrcvissont, siiic rcpclitionc tcnoret si vero : cst (Matlh. XIX, Ib. " lluic cvangelic;e veritali ct npo-
crimcn ali([uod cssel.indo pocnitenti.c moduin, posl stoIic;c doctrinac hoc modo concordant Innocentius,
illorum judicium, ab cpiscopali auctoritate deposee- Loo ct Grcgorius apostolici, Africanum quo(|uc
ret, socuiidum quod sacri c.inoiios pr.Tfixcrunl, ei concilium, Ambrosius, Joannes Coiislantinopoli-
imponore non ncgarcnt. Ncjljilibus autcin laicis sa- taiius, Origcnes in emendalis a beato Hieronynio
«erdotalis discrctio iilaciiit,(|uia dc suis conjugibus Bcda presbyter venerabilis, cuncti(]ue docto-
libris,

ois non tollcbalurJudiciuni,nec a sncerdolali «rdine rcs calholici. L'nde si Dominicum cl lam evidcns
inferebalur legibnscivilibus prmjudicium, etlcgem pr.TOceplum non csset, utetiam Paulus inlcrroptitus
proclamationi fnmin.i! jirotulcrunt, nc legidi judicio C de virginibus dans eonsilium, de hoc quiddam im-
qua^tioni tcrniiniini contiilcrunl. Sic ot hanc cau- inulare nequaquam pra?sumpserit,dicens Uc urore, :

s;im,qu,c dc pcrsonis oxccllontissimis vcntilalur, in iiiquit. pr.rcipionon ego, .sed Dnwi>»u.«, tixorem a
mcdium judieii sui devoccnl,ol sccundum quod viro non disccdcrc, quod si discesserii manere innu-
viderint .'equilatis judicio convonirc di.judicent: hoc ptam, aut viro siio reconciliari (/ Cor. vn, 10), aut
solerlissimc rognoscentes, quia legaliter inituin lalis csset locus Scriplurfe, ut auctores indc diversa
conjugium iiulla potesl rationedissolvi,nisi,ul pr.t;- licel fidoi non adversa scntirent, sicul in canonibus
misimns, coniuncla soparatione spirilali, aul ma- liabomus, pluriniorum et majoris aucloritulis se-
nifcsta confcssionc, vcl apcrla convictione, cx cor- qiieremnr senlcnliam. Nunc autem alitcr senlirc vel
porali fornicalione :c< Quia, ut bealus Augustinus in coiiscntire non possuinus, ncc debcmus, nisi sicut
librodo Bono conjugali (cnp. ISjdicit, ncc pro ipsa in littcris divinitiis inspiratis rclogimus. Sanctus si

etiam slcrilitale licet uxorem viro, vcl uxori virum quidcm l'aulus fonucatores el adullcros idolis ser-
dimitlore, ncc causa liiiorum, pro qiiibus uxor du- vicntibus JunxiLdiccns.^utn regnum Dei non pofsi-
cilur, se aliis copuKiic : (jiiod si foccriiil, ciim qui- dchiint (/ fi>r. VI, 9), el cum his ncc cihum sumere
bus se eopulnverint ct ipsi commiltunt adiillerium. Jussit. F.t ilem scripsit : Quia fornimtores et adulte-
Mancl cnini vinculum niipliarum, etiamsi proles, £) ros jtidicahit flciis {l Cor. v, 11 ; Scd ct
Ucbr. xiii, 4).

cujus causa initum ost, manifesla slcrilitnle non ipsi viri qui, ut ostendimus, pari lcgis Judicio sicut
subsequatur. Et ilem in eodem libro (cnp. Itl) ot muliercs apud Deum tcnentur, si adulloraverint.
.. Ricul crgo sntiusesl mori famo,(]uam idololhytis el lanlo ctiam grnviori pirna damnontur, qnnnto
vesci, ila salius cst dcfiingi sine liboris, qiiam ex cnpita et reclores sunt mulierum, rmgilioris scilirct
illicito conciibitu stirpcni (jii.icrere.» Et in libris ad soxus et vnsis inlirmioris, liccntia indebita non dc-
Pollentium de adulterinis conjugiis, niulloties ct bcnt prjosumcre, ut uxores suas adultcrantcs dam-
frequontiiis inculcalnm loclor iiiveniel, qiiia vir ab nent sinc Judicio, dicenfc in lcge Doniino de wrvo,
uxore, ct iixor a viro separari non polesl, nisi sola <]iii perunia domini sui est Qui ]>ereusferit servum :

fornicaliiinis causa, poissiinl aiitoni e.i separari, ita siium, vcl aiicillam vinja. cl mortui fuerinl in mnnilius
tamon.iit aiil innujiti pormnncanl, aut invicem re- ejus, criminis reus crit (E.rod. xxi, ii^). l'ndc el sarri
roncilienlur.i Et sanelus llieronymus in commcnto canoncs, si quis scr^nim proprium sinc eonscicntia
M^itthaji : < Dicunt Domino, inquil, discipuli ejus ; judicis oceidcril, cscommunicalione bicnnii cffu-
657 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG^. 608
sionem sanguinis pri-ccipunt expiare (comil. Aijnlh., \ pcrdcntes, et sc earum sanguine impic polluentes,
can. 62); et ; domina ancillam flagellis vorbe-
« Si cuniinhujusmodi causatantojustiusexspectandum
raverit.cl inde mortua fuerit, si voluntatc lioc acci- esset lcgitimum judicium, quanto facilius maritali
dil, posl septem annos, ct si casu,postquinqucnnii zelo potest perpetrari homicidium?Eshis nonnulli
tcmpora ad commnnionem prascipit eam adniitti, tam immites, et non humana; affectionis, sed bel-
servata auctoritate de viatico munere, quod nulli immanitatis inveniuntur.ut prioribus uxori-
luin.-c

est etiam in ultimo spiritu denegandum (conc.Elili. bus ex suspicionc adultcrii,nulla lege, nulla ratione,
caii.5). i> Si igitur in domo uniuscujusque Chrisliani nullo judicio, sed sola sua animositate et crudcli-
tanta asquitas et bonitas etiam erga servilem condi- tate, vel libidinc ad aliam uxorem vel concubinam
tionem servanda est interdominumetservum,quan- tendente, occisis,adhuc sanguine recenti madentes,
to major et uberior ac plenior custodienda est inter non solum nulla pffinitentia compuncti, aut aliqua
maritum et uxorem,inter virum et conjugem,intcr hurnilitate Deo etEcclesia; satisfacicntes.sed exsul-
caput et corpus? quoniam, sicut Apostolus docet tantcs in supcrbiis suis,incunctantcrad aitare Chri-
(£p/(«.v,22),vir caput est niulicris,sicut Christus ca- stiaccedant, et indifferentcr sacra mysteria contin-
put est Ecclesia!,ipscsalvator corporis:ita et vii-i ilc- gere pra3sumant.De quibus mysteria sua accipienti-
bent diligere uxores suas,ut corpora sua.Qui suani r. bus semper dicit Christus quod dixit de Juda : Eccc
ipsum ailigit.Wemo
uxorem diligit,seipsum diligit.Nemo enun unquam
enim unq mnmis tradcntis me mecum cst in mensa (Luc. xxii,
carnem suam odio habuit,sed nutrit et fovet cam,si- 21',cum sine suo mortali pcriculo de peccantibus
cut et Christus Ecclesiam. Attendat vir Christianus uxoribus poterant absolvi judicio,quod illi non ex-
si pes vel manus,aut gonitale,vel quodcunquc aliud spcctantes, sed divinfe legis pra^venientes judicium,
membrum putrescerc, vel cancro comedi cccporit, ihcurrunt in damnationis 59S.judicium.Defendant
597 cum quanta diligentia et inspectione ac judi- se quantum volunt qui ejusmodi sunt,sive per leges,
cio medici, illud aut sustinebit utsanari valcat.aut si ull;e sunt, mundanas,sive pcr consuetudines hu-
a se abscidet si sanari ncquivcrit.et ita de membro, manas. Tainen si Chrisliani sunt, sciant se in die
imo de corpore, id est de uxorc sua faciat. Unde Romanis, nec Salicis, ncc Gundobadis,
judicii nec
rursum idem Aposlolus dicit Viri, diligile lucores : sed divinis et apostolicis legibusjudicandos.Quan-
veslras, sicut et Chrislus dilexil Ecclesiam, et semet- quam in regnoChristiano etiam ipsas leges publicas
ipsum tradidit pro ea,ut illam sanclipcarct.mundans oportcat esse Christianas, convenientes videlicet et
eam lavacro aqux in verlw {Eplies. v, 25). Ccrte cnim consonantes Christianitati.Lex namque oninipoten-
apostolicis viris tanta inter virum ct uxorem, ct fis Dei in tres species dividit omnia.qiKi; homines in
tam praicipua atque excellens dilectio commenda mundanis rebus subdita habere vel possidere viden-
tur,salva tamen in ipso conjugio prmlatione viri,et C tur, cum in Decalogi pr^eceptis definit et dicit : iVon
subjectione femina;, ut in illa conjunctione semel a dcsidcrahis uxorem proximi non scrvum, non an-
tai,

Deo instituta, et legitime conciliata, majoresse nec cillam, non bovem, non ovem, mm asinum,tiec omnia
debeat, neo possit. Quiil cnini vcnerabilius quam ut qu.v illius sunt {Erod. xx, 7). In quibus vcrliis sinc
conjugium raysterium sit Christi et Ecclesi.-c^Quid (lubio aliter consideranda cst dignitas uxoris,aliter
sanclius quam ut sic diligant viri uxores suas,sicut conditio servorum et ancillarum, et aliter vilitas
Ghristus dilexit Ecclesiam, tradcns seipsum pro ea, brutorum animalium, sivo inscnsibilium rerum, et
utiliam sanclificaretatquemundarct? Quid charius ideo omnia ista suis meritis tractanda,suis gradibus
atque conjunctius, quam ut vir caput sit inulicris, discernenda ac jndicanda sunt. II;cc dicimus, ut
sicut Christus caput est Ecclcsi.T ipsc salvatorcor- considerent qui cjusmodi suiit, quia inordinato or-
poris?Qui cliam in Evangelio dc hac coiijugli uni- dine viliorcm apud sc teneant conditionem uxorum,
lionc tcstatur dicens : Itaque jum non sioil diw, scd quam servulorum ; etsi de servo abs(|ue conscientia
una caro. Erunt enim, inquit, duo in carfie tina judicis occiso dominus ejus homicidii reus existit,
(Mattli. XIX, 5). Addil adhuc Aposlolus diccns : ncc elTusionem sanguinis nisi per pcpnitcntiam po-
Viri, dilifiile u.rores ve.stras, et nnlite amuri csse ad tost expiare, quid dc conjuge seuticndiiin sit. Non
illas {Col. III, 19i. Si ergo viri crga uxores suas non i^ aulem hoc dicimus, ut juditia dcbita conculcc
debent essc amari, quanto minus s.ijvi, crudcles, vcl prohibeamus, sed illa potius cxpeti, ct sequi
crucnti, nullam ois servantes lcgem, nullam ratio- horlcmur, cum sciamus legem Dei,quaomnis Chri-
iiem,nulluiii judtciuni,quod etiam crga sorvos Gliri- stiaiius in dio juincii Judicabitur.ul rocipiat sccun-
sliana rcligiono custodic.iKlum cst, scd niox ut ois duin opcra sua. nulluiii riniiii, ncc ipsos adulteros,
placucrit, iiidiguatiouc ct furore iiii|iin cinicitati, vol adultcras puniri permiltcre, nisi sub lcgiliiiiis

tanquatu ad macelluni illas duci faciant lauiandas, ju(licibuselleslibus,(iiiosctiam publicojudicio a po-

ct coquorum suorum gladiis morc vcrvccum atquc pulo lapidari prajcepil. Unde ct Susaiina,cum falso
porcorum macturi pr.x>cipiant, vcl ipsi etiam manu aduUcrii criminc accusarctur {Dan. x!ii),ct publico
et mucrone proprio cas trucident, nequaquam se- judicio condcninata, ct publico lcgitur absoluln.Kt
mclipsos ad iniilationcm DiMuini nostri .Jcsu Clirisli mulior in adiillcrio vcraciler doprcliciisa (7ii'(".viii),
tradentes pro cis, iit illas sanctilicont cl niuiide::t; l>riiiiiim jiixta logcin ad Pharisicos, qui polcslalcin
sed potius zclo libldinis su;c ijisas in a;tcrnum dis- judicii in populo o.\crcebunt,dcindo otiam tcntandi
 659 lllNCMAltl IIIII:MENSIS AIICHIEPISCOPI 660
gratia ad Domini jiiiiiciuiii pcrducta cst.qui nonju- A t'-'' Ti'«? vidcntur.satisfaclioncm quisquam habucrit,
dicium abnuil, scd fiori juste, et a justis praBcepit Qua de re ad invcstigmda ae comprobanda.et quasi
Oiiapropler, si qu.ccunquo raulier in adultcrio oculato visui pr.Tsentanda qua; dubia vcl obscura,
dfprchcnsii, dc li^gn .Moy!-i,i|uani Dominus in Tcsla- qu.D logc judiciario ordino comprobari vcl con-
c.\

mcnlo Vctcri promiilgavit,vil do Chrislianorum lc- vinci non possunt, duo sanxit aucloritas.judicium
gihus pubiicis, quas amplcclilur sancta Ecclcsia.ud scilicct, ct jui'amcntum,quod usitato nomine appel-

opiscopale judicium vencrit, mcdicina cst manifes- latur ct sacramontum, quia in eo illud oculis ndci
tissima atque sufficicnlissima, et salubri apostoli- pervidctur, quod corporis oculis non cnnspicitur.
corum Iraditionc virorum conlccta, qua sinc ullo De .judicio siquidcm in libro Numeri scriptum
amhi^uitiitis crrore, divina gralia ct ccclcsiastica est (A'hhi. V, 12; Loculus cst nominus ad Moysni,
:

pietalc mcdicari valcljil. dicen.s : Lot/ucre nd /ilios Isracl, el diccs nd eos : Tir
cujus u.ror erruvcrit, mnritumque contcmncns iltir-
inti;uuik;atii) vi.
mieril cum nltero viro, cl Iwc mnritus dejirchcndcre
Tcrtio capitulo nobis remandari precamur, si dc
nnn qitivcrit, sed latel arluitcrium, et tcstihus urgui
stupro et ahorsu pricfata femina dcnotatur, unde
non jiolest, quin non esl invcnla iti flupro : si spirituf
jam egit judicium, quid 599 vobis e.\ codem judi-
n ^-clolypuT. cimritavcril virum 600 contrn wrorem
cio videatur, quoniam i|ui(lam dicunt nullius esse
sunm, iju.v vcl pollutn est,vcl fnbn suspicionc nppeti-
auctoritatis, sivc crcdulitalis .judirium, (]uod ficri
lur. Et pnst compulatum judicium ad quod proindo
solct pcr ai]uuni calidam, sivc frigidam, ncque per
cxire debcat, addil Quod ,si polluta non fucril, erit
:

fcrrum calidum, sed adinvcnliones sunt humani ar-

inno.rin ; et si pnllutn invi^nta fucrit, mnrilus alisi/ue
bitrii, in quibus sajpissime per malencia falsitas
culpn cril,ctilln rccipicl iniquitntcm sunm {ihid.^^ii).
locum obtinet vorilatis, et ideo crcdcnda essc non
Do juramcntii aulcm vel sucramcnto, ad Hcbr.T(>s
debcnt.Scd ct dc purgatione sacramcnli quid vobis
Paulus dicit apostolus Ahrulix namquc promittcns
:

vidcatur, rujus aiicloiitatis sil, nohis rcscrihi dc-

Dcus, quoniam ncmincm habuit per quem jurarel
poscimus,ct ulrum vcrum csse qossit,quod quidam
mnjorcm, jurnvit pcr scmctipsum. Ilomincs cnim pcr
dicunt, quia pro secreta confcssiono,quam ipsafe-
mnjorcm sui jurnnt, ct omnis i onlrovcrsi/p eorum
mina f(^cit, sicut ct testis est qui illam susccpit.vi-
ad confirmnlinncm cst jurnmcntum 'llch. vi,15\
finis
earius ipsius in judicium exicns iucoctus ovasit.Scd
Juniorquoque papa Grcgorius pcrDeiiualdumpres-
et dicunl, quia inlcntio illius fcminac fuit dc alio
bytcrum Bonifacioepiscopo scripsit {epi*I.H,cHp.3):
cjusdcm nominis fratre suo,quando vicarium suum
" Presbytcr,inquiens,vcl quilibct .sacordos a populo
in .judicium misit, ct idcirco se in eodem judicio
accusalus, si eerli non fuerinl testes, qui criminis
non co.xit. Nccnon, et si in judicio, vel in sacra- (] illatiapprobent vcritatcm, jusjurandnm crit in rac-
mento, fraus qu.-ecunque roperta fuorit p. st datam
dio, ct illura teslcm profcrat do innoconli.T su.t
purgationcm. iitrum causa in judicin, vcl sacra-
puritatc, cui nuda ct aperta sunt omnia, sicquo
mcnto purgala, in judicium debcat lcgale re-
nianoat in proprio gradu. > Qu.t sacramenli purga-
duci.
tin et in ccclesiasticis, ct in cxteris lcgibus usitalis-
RESPONSIO. sima, ct de ctiam a primis s.Tculis pssc
fidci vcritatc
At si de slupro et aborsu anleinitum ronjugiuni conslat exorta. 1'nde silcnlio vcncranles qua; in
agitur, de quihus pr.i^fatam fcminain rcputari coin- Vetcri ot in Novo Tcstaiiii-nto ct ab ipsa dicitur
perimus, vcnicndum est priusad cxaminationisjii- Dcitatc, ut, l'cr nwnwtipsum juravi, dicit DomiHiu
dicium,quo oam quasi purgalam audivimus, ct sic (Gcn. XXII, 10). El, Jurnvil Dominus, et non pamitc-
dcmum ponamus ex aliis qu.T senlimus, ut si ha-c hit eiim (Psnl. r.ix, 4}, ct iilura alia. El, Amcn, nmcn
forlassc rata est duccnda imrgatio, sinc ulliTiore dico vohis. Miiltum quippc csmmenilul Doniinus
laboro iiua-stio conquicscat.ct si irrita et jusle ralio- quod ila pronuntiat, qiiia quodammodo, si dici fas
nabilitcrfueril cnmprobataiiuaislionispclagus ropc- csl, juralio cjus cst, Amcn dico i\>hU. .Vmcn cnim
tamus.Nam sicut Paulus (Jicil Fides est sjicriwila
: interprctatur vcrum, cl tamon non est intcrprela-
i^ rum sub.fliwtia rcrum, argumcnlum non apjmrcnlium J) tnm. Cuin pnluisset dici, i-iTum dico iiihis, ncc
(llcb. XI, 1). Quod oxponit Jo.innos Conslantiiiiijiiili- (ir.Tcus hoc inlorpros ansuscst facerc, nec Lalitius.
tanus : •< Quoniam, inquions, oa qua^ nou vidcnlur, Sie mansit, non ost intcrprclalum, ut lniniircm
et sunt in spc, sinc substantia ossc piilantur, sed liabcrol vclamcnto se^^rcli, non ut cssot nognliim,
fidcs ois tribuil suhstantiam.Sicut i-csurrcctio non- scd nc vilcsccret nudatum. Igitur vcrum dicovobis
dnm faetacsl, ct ncrdum est in subslantia,sed fidcs VcriUis dicil, qu.T utiquc clsi non dicorcl, mcnUri
ccrt.T spcifacitcum suhsislore in anima nos;ra,qii.T oinnino non possct, lamen comincndat, inrulcal,
argumonliim, id csl conjcrtio ost eorniii qu.T non dormicnlosiiiiodammodo excilat.intonlos facit. ron-
videntur. • Conj.-ctlo quippccsl in rclms adinodum lonini non Scd ct Abraham ad sorviim suum
vull.
mnnifcstis. Kidcs iiriliir visin csl iinn apparcnlium, dixll : l'onc, manum lunm sub fcmorc mco,
inqniens,
qii.T ad canidcm sutisfaclioncm (liK'il,ail quam illa cl jurn mibi i>cr neiim cn-li (Gcn. xxiv, 2). El rcx ad
cliain qu.-c vidcnlur : ncquo fidcs dici putcsl, nisi Abruhain, Jurn mihi per Dcum.et Abraham ait : Ego
cum circa ca qii.T non vidcntur.amplius quam circa jnrnbo [Gen. \\\, 23). El Isaac atquc rcx Abimclcch

1
6G1 DE DIVOHTIO LOTHARII ET TETBERGiE. 662

sibi mutuo juravorunt (Gencx. xxvi). Et in Jeremia, A qi'c conscntiunt. Et in Zacharia propheta : Quia
E'jo juravi nomine nieo nuujno, ait Doininus (Jer.
iii omnis fur, sirut ibiscriptum cft, judicobilur,ctomnis
xuv, 26). Et David Juravi et slatui [Psal. cxviii, 106).
: jurans ex hoc similiter judicnbitur. Educam illud,
EtinNovo Testamento Icgimus dixisse apostolura: dicit Dominus c.verciluum, el veniel ad domum furis,

Testis esl mihi Deus {liom. i, 0). Et Ecce conim : et ad domum jurantis in nomine meo mendar.iter, et

Deo quia non mentior [Galat. i, 20). Et : Quotidie commorabitur in consumct cum, et li-
medio ejus, el

morior, per vestram yloriam, fratres (/ Cor. xv, 31). rjna cjus, et lapides ejus (Zach. v, 3). Et in Ezechiele

Et in epistolis Leonis atquc Cregorii, hinc qui vo- propheta Vivo cgo, dicit Dominus, quoniam in loco
:

lucrit qu.Tcrcre abundantcr invenict.Quantum doni- re(jis, qui constituit cum rcijcm, cujus feeit irritumju

qiic in juratione [)erjurium sit cavcndum, Dominus ramentum, et solvit paclum quod kabebat cum eo, in
demonstrat in Exodo dicens Non assumns nomen : mcdio Ptiibijlimis moriclur (E:,cch. xvii, 16). Spreve-
Domini Dci tui in vonum : nee cnim insontem liaboljit ratenini,inquitllieronynius,Sedechiasjuramentum,
Dominus eum qui assumpserit nomcn Domini Dei sui ut solvcrct fojdus, et cum omnia ha;c fccerit, non
frustra (Exod. xx, 7). In vanum quippe et fru- effugiet.» Et item Hieronymus, « Ecee, inquit, dedit
stra, non ut nihil sit, sed ut ci qui nomen Domini manum suam regi ^gypti, et tradidit se, ct perjurii

Dei sui in vanum et frustra acccperit, nocivum ut contra Deum commisit sacrilcgium. » Et hinc item
criminis reo sit. Itcm in Levitico Dominus dicit : Hieronymus « Ne putarcmusjuramcntum, et foedus,
:

Non perjurabis in nomine meo, ncc jxdlucs nomcn et pactum rogis esse Babylonii, vcl Scdechia: qui fe-

Domini Dei tui. Eijo Dominus (Lcvil. xix, 12). ccrat, scquitur in prajvaricatione qua dcspexit mc.
:

Et sanctus David in psalmo Qui jurat proximo : Ergo qui contcmnit juramentum, illum despicit per
suo, ct non dccipit (Psal. xiv, 4). Jurare est, quem juravit, illiquo facit injuriam, cujus nomini
GOl inquit Cassiodorus, hominum, sub testatione crcdidit adversarius. Quidquid igifur contra Sede-
divina aliquid polliccri. Jurare cnim dicfum est, chiaiu 602 fecit Nabuchudonosor {IV Rcg. xxv),
quasi jurc orare, id cst juste Tunc aulcm
loqui. iion suis fccit viribus, scd ira Dei, in cujus nomine
quispiam juste loquitur, quando ea qus proniittit fuerat perjuratus.Legimusenim Sedechiam captum,
implentur. Et sanctus .Vmbrosius in epistola {cpist. ductum in Reblata, ibique interfectis filiis cxcffica-

30) ad Valentinianum imperatorem : « Quid est ju- tum, et instar ferffi clausum cavea, translatum in
rare, nisi ejus qucm tesfaris fidci tua3 prossulem di- Dabylonem. > Et sanctus Cyprianus in nono abusio-
vinam potcntiam confitcri ? Et ifem dicitur in )i
nis gradu, < regis ininistcrium cssc dicit, impios de
psalmo Nec juravit in dolo proximo suo (1'snL xxiu,
: terra perderc, parricidas ct perjuros vivere non si-
Pcrdolum itaquc jural quisquis aliler facturus nerc. » Et sanctus Gregorius in homilia Evangciii
cst quam promittit, credens pcrjurium non esse de- C de Martyribus « Ad exstincla, inquit, eorum cor- :

copisse nequitcr credcntis errorcm. Et hinc sanctus pora vivenfesa^gri veniunt ct sanantur perjuri ve- :

Ilicronymus « Multi sunt,inquif,qui dolose jurant,

: niunt, et a dajmonio vcxantur da^moniaci veniunt :

ut decipiantproximum,quodaboniinaturPatcrlumi- et libcrantur. » Hinc ergo colligcndnm cst, (]uan-

num, dicentc Petro : Non es hominibus mcnlitus, scd tum pcccafiim sit pcrjurare in nominc Domini et
Deo (Act Liv). Et in libro Rcgum scriptum est, sanclorum cjus, quod ct sacrilegium, ut pra-misi-
quia qiiando facta est faines in dicbus David tribus mus.dicit csse sanclus Ilieronymus.Sed etquantum
annis jugitcr,et consuluit David oraculniii Doiiiini, temeritas jurandi vitari debeal, nisi magna cxegerit
dixit Dominus : Proptcr Saul, ct dimium cjus, clsan- iicces.sitas, aut aliorum qui non credunt veritati

fjuincm, quia occidit Gabaonitas (II Hcij. xxi). l''ilii utilitas, utcrcdanf, id paci ac concordia- per sacra-
quippe Israeljuravcrant eis.et voluit Saul pcrcutcro mcntum consulatur, cavenda sit. Et Dominus iii

eos zelo, quasi pro filiis Israel ct Juda, dicens Josue Evangelio demonstrat dicens : Nolitejurarc {Mallh.
gratis cosdem Gabaonitas vivcrc pcnnisisse. llinc V, 3'i). Et Jacobus in epistola sua Ante omnia, in- :

pafet quanta impietas ost pcrjurium, cui Dominus quit, fratrcs mci, nolile jurare, ncque per calum,
tanfaiii imposuit ultionem. >• Et Jcrcmias propheta, ncquc pcr tcrram, ncquc nliuil quodcunque juramcn-
Ecce vos ciinfiditis vubis in verbis mendacii, qu;c non ,. /„,„ ,s//
.• nulcm scrmo vc.stcr, Est, cst, Nim, noii, ul
lirodcrunt vobis, furari, occidere, aduUcrare, jurare niin ..ub judiiiiidccidiitis (Jaeiih. v,12) : illn videlicet

mendaciter {Jcr. vii, 9). lliac crgo pensandum esl jiidiciu, Biib qiiu di^cidit llcrodes, ul vel pejerare,
quantiiiii criiiien sit jurare iiiciiilaeilLr,qiiod adiilte- vcl |irrjuriuiii cavciido aliud neccsse haberct patrarc
rio, ct boinicidio, ac furfo coiijiinxit pnqdieta, quu- fUigitiuin. At sit aliqiiid furto nos incauliiisjurasso
rum pcrpctratores Apostulus (/ Cor. vi, '.)) rcgiiiim cuiitigcrif, qiiud ubscrvaluiii sciliccf pejurem vcrgat
Dci dixit non pjssidcre. Et Ilicroiiymus in cx|)».si- iii exitum.libercillud cousilio salubriurc mufandnni
tione cjusdem prophetaj : « Potcrat licri ut aliqui novcrimus, ac magis iusfaute necossitatc pejeran-
invenirentur in populo, qui siinularent cultum Dci, dum nobis, qiiam pro vifandu perjurio in aliud cri-
ct jurarent pcr Dnminuni. llue pra^vcnil, qiiud ne- iiieu graviiis esse diverlendiim (/ /ic</. 2.5). Deniqiio

quaquam Dcus vaiiis scrmonibiis, scd verilafe fidei jiiravif David per Uoiiiiiium. uccidcrc Nabal, viruin

dclecfcfur ct dicct : Non cus diligu qiii Jiiraiit per slultuni ct impiuni, ali|iic uniuia (|ua' ad illuiii perli-

mc.ef juraiit in iiiindaciu, scil qiioruni cunhi laliia- iiercnf ilciiiurni ; scd ail iHMiiiaiii iiifercossionrm Abi-
 603 IIINCMAIII RHIiMRNSIS AHr.HIEPISrnpI 064
gail lotiiin.e priiflontis, moxrcniisit inina!?, revocavit A S''nliam sine finc BuhsisMint. Propterit enim fipura
cnsrm in vaf^iiKini, npque aliiiuid culp.e se luli per- hujiis iriundi (/ Cnr vii) : El erunl, inquit, cuhtm
jurio contra.visso iloluil. Jiiravil Ilcrodes daro salta- novum, cl Ifrra nnva (II l'clr. m). yuii! quidem non
trici (|uo(lcuu(iuc po.jlulassot ab eo, et nc perjurus alia credenda sunt, scd lia.'C ipsa renovantur.Trana-
diceretur a convivis, ipsuin convivium sanguinc eunt, cl permanebunt quoniam ab oa spocie,quani
;

mortcm saltationis Cecit pra;-

polluit,duni propheliu nunc habcnl lergentur, et in sua semper natura
mium. Non solum autcm in jurando, scd in omnfi servantur, unde scriplam est, MuOtliis cn, cl mutn-
quoil agitnus, li;cc est inodcratio solertius observaii-- lniiilur(l'.siil.i.i,'iT). OuainoptiT
aquain ignilum,licri

da, utsi talein fortc lapsiim vcrsuli liostis iiiciil(;ri- ud h.i.'c duo indaganda judicia,
co|iulata in unuin
niiis insidiis, cs. quo sinc aliquo pcccati contagio illud vidclicet, (luod .jam per aquam faclum est, et
surgerc non possimus,illum potius cvadcndi aditum illud quod per igiiem fiendum est, licel sint pro
petainus,in quo minus periculi nos perpessurosessc temporum varictate disparia, sefl uaum sunl ope-
cernamus, et ju.Ktac.\.empliitn roruiii, (|iii hostililius rationismysterio, in (|uil)ussancti liberantur ill.-psi,

rlaiisi niuris, iluin cvaderc (lesideranl.sod porlarum et reprobi puniuntur addicli, Ecclesia?, quam de-
omnium acccssum sibi intordictum considerant, ibi signavit arca diluvii, crcditur tradidisse auctorilas.
nccosse csL dijsilicndi locurn cligant, ubi muro c.vis- j» qua; etiam inde sanxit, ut aqua; baptiBmatis halitu
icntebrevioreminimum periculi cadcntisincurrant sacerdotali sanctus insufflctur Spirilus, qui inter
Kt hinc ex sanctis Scripluris,et catholicorum dictis, ipsa mundi primordia fcrebatur super aquas, ul
(|uiilain orlhodoxus ct insiguis pocta iiiter alia scri- CO.| jam tunc virtutcm sanctiflcationis aquarum
pserit dicciis : natura concipcret, ct quo pubipo omnium excoqui-
At si jnriiiiili tr caiisa pi-nirgct ol iirctat, tur ])Cccatoruin, cerci luminc sanctilicato acccnsi,
Iil piiii.s vcrliis, id kcic iiieiite pia.
aloco tcncanlur immissi, doneopjuBdem rontiscon-
003 Ncc vcrhi artc luUcs lc falliTi' pO!=se Tonantcin,
r.iii cui lua conia pnlciit
niliil (ili^lnisiini cst, :
sccratio complcatur per eum qui noccnlis mundi
Qiii, iioii iit jiir.is, scil ut is jiinisse putavil crimina (icr ai|uas abluons, regenorationis speciem
Ciii jiiras aiiilil, siciinc es iilrii|uc rciis,
in ipsa/liluvii clfusionc sipnavil, ut uniusejusdem-
Ncnipe Dco, iu vaiuim ciijus vis siiniorc notiicn,
Scu socio, ipiciii ati',1 f.ilicrc fraiuli; |iai-as. que olemcnti mysterio, et finis esset ritiis.et origo
Si sccliis ut fncias jurcs, vola irrila suiitc :
virtulibus, qui()ue venturus est judicare vivos e
Iloc illo esl Kravius, vulnus iitriiiiKpic lanicn.
Viilucra pnrva niinus, magis ct ninjora fatipaut :
morluos, ct s.TCulum por ignem. Quia in codem
I''cli.\ iiiii uullii vulucre laisus nbit.
baptismatc,in(]uosigiianterMoysesprophctniignum
Ca^lcrum do judicio, postiiuain dixit Doiiiinus do veliit in myrrhato fonte miserat el dulooratus esl,
sno advcntu ad futtiruiii jiidioium, quod crit pcr pr.odicata per Doinini saeerdotom sangiiinis ChrisK
ignoin, commemorans illud quod per aquam esl C cruco, tres unum sunt, non natura, sed operalionia
fa(;lum, Sicul, inquit, facliim est in dicbu.K l^oe, ila mystoro, id esl sanguis redemptionis.spirilus san-
eril ct in die flUi lin)nini.s (Luc. xvii,2C). Et refcrens ctificationis, et aquu lavacri, ubi exsufflatus el
qiiiul per igncm Sodonatii judicaverit, Similitcr, cxorcizulus immundus spiritus exit ub homine,
iiii|iiit, sic fitctum c.sl in dicbu.t Lol. Cliristiaiiitas cx ntquc mundi mundi fnms
judiciuni, et princeps
antiquo, qua; intor actacstct agenda judicia, sanxit cjicilur; et qui in non stetit, mendax ct
veritatc
et froquentaviljudicium quod fit pcr aquani, quod- pater mendacii a vcritale natur» secemitur. qua;
que sub Noc faclum fucrat (Gchcs. xi.x),'in arca ad imagincm Dci condita, et ex aqua el Spirilu
fidei lilicrans iiinocontes, ot condcmnans noxios : sancto renata, (td suum reformalur prinripium, ac
iii ignita aiilotn aqiia, sicut factutn ost sub Lot in fido et ab omni
interius oxtcriusquc purgatur,
igiio, ot liondiiiii cst in adveutu filii hominis.Polro innocenscom-
fignionlo iiicndacii toliusquc malitiip
attestantc, qui dicit : Qund acli crnnt iirius,ct tcrra
probatur. Sed cl si quis frigida tantum aqua, vel
de aqita, ct pcr niiunm consislen,<i iierbo Dei, per ijum ipniti cujuscunque elementi jndicio, in auctorem
illc lunc mundus pcriit. Cndi autem i/ui nunc .utnt pl gubornatorem elcmontorum, quom omnia fl-
ct lcrrii cndcm vcrhn rcimili sunl ii/ni rcscrvnti in delilcr invocntum scntiunt olemcnta, ficnt in
dic jiidicii ct pcrdilinnis hnminum iiDjiinrum {II l','lr. n Moysi virga. ot aqu.\' in sanguincm vers.T, ct
III. !>). .-Viiertc doccns quia noti alii ctcli sunt igne itcrum snnguis in aijuas, et petra quic deditaquam,
pcritiiri,quam qui aqua pordili, hoo csl, inania hfco otsub Elisco sal vel Kgnum oquic itnmissum, iiidu-
ot niibilosa vcntosi aoria spalia. Ncqiic cnitn aqun hitanli fide. <]iin; est nrgumenttim non appnronlium,
diluvii, (]ii.i' i|iiiiiilooiiii tantum cnbitis niiititiiini crodons fidei sntis sibi doorcveril, nihil dilTcrt. .\(]ua
cacumina Iransiil, ullra acris .-ethoris(]uc ronlinia onim frigidri, siout ct in bnptismnto oncralup. in
porvonissc crcdcnda csl. Oi'ociin(]uc auloni pon'o- dilmio innoxii ciim nfca sunt nd cnplnni lcvHti. ct
nirc potuit.coniniiriim jiixla prKfalam beati Pelri noxii pcrditi. igneqiie sunt Sodomil.T puniti 'llrbr.
sonlontiani, ol ignis judicii pcrvoniet. Scd quin XI, li. Et in liliM Numeri. aqua frigidn, in qua Do-
soriptiim osl, Ctvluiii et tcrra Irnii.^iibunt (}lHttli. xxiv), niiniis ini|>rocalioncs jiissil olui. hnuKta a muliero
ot itcrum, Tcrra vciii iii .rtcnuim slnl [Kccle. i, 4), atlultern. compiitrcscendum fomur i]isiiis legilur; ct
scicndum cst, (juia cwluni tl terra, jior cani (|iiam Jonnnes aposlolus dc olci ferventis dolio evagit
niinc liabcnt irangincm Iranscunt, attamen pcr cs- ill^sue. Et qui aquam ignitam dcleg«riti inlvUigal
 665 DE DIVORTIO LOTIlAnil ET TETBEIIG.E. CG6

quoniam venifintcmarlfuturumjiuliciumlcrriljilem A humanre postulant rationis, quoniam et justopcon-

. judicem tempestas ignisquo comitabuntur, sicut tinensarca, qua fidelium est designata Ecclesia,

scriptum est : Ignis in conspectii ejus ardchil, et in fides sanotfe Trinitatisperincarnationem JesuChri-
circuitu cjus lcwpcstas valida (,Psal. xlix, 3), ut tem- sli c-cdillcata, et omnes, de quibus di.xit Dominus :

pestas cxaminot quos ignis exuret, et ignis ille fu- Finis vcnil universa; carnis : coram ine repleta est

turus sanctis crit pervius, qui rapientur nubil)us tcrra iniquitate a facic eorum, et Cfjo dispcrdam eos
obviam in aora Domino, et inflammaljit in circuitu cum aqua operli,
lcrra [Gcncs. vi, 13), superfluente

inimicoa ejus. ct non omnes submcrsi sunt,scd innoxii liberati,et

Quoniam quidemdepurgationis.judicioperaquam puniti sunt noxii sicul scriptum est Inijressus est :

ferventem vel frigidam se ratio intulit,dicamus quod Noc, el ft.lii ejus, uxor ejus, et uxores filiorum ejus
quidam sagacis ingenii percunctanles adjiciunt. rumeo in arcam, projifer aijuam ililuvii [Genes. vii,
Constat nimirum, ut inquiunt, quia in aqua ignita 7) ; et posl paululum: Kupli sunl omnes fonlcsaljtjssi
coquuntur culpabiles, et innoxii liberanturincocti, maijnse, cl calaractx coili apcrlx sunl, et fiicta est
quia de igne Sodomitico Lot justus evasit inustus, pluvia.mperterram quadraijinla diebus ct quadraginta
et futurus ignis, qui prceibit terribilem Judicem, noctibus. Et item Et multipliealx sunt aqux, et le-
:

sanctis erit innocuus, et scelestos adurct, ut olim n vaveruni iircam in sublimc a lerra. Et post pauca ;

Babylonica fornax,qua! pueros omnino nnn contigit, Ciinsumplaque est omnis earo, qua; movchalur supcr
605 neque contristavit, vel quidquam molestiiB eis le.rram : remansit auleni solus Noe, et qui cum eo
intulit, sed vincula eorum comburens,incendit quos eranl in 606 arca. Et item post pauca : Et clausi
reperit de Chalda;is ministros regis, qui eam suc- sunl fontes abyssi et cataructce caili. Et nubes una
cendebant. Sed in aqure frigida! judicio non constare tenebrosa facta est .•iilgyptiis et luminosa Hebn-Eis,
videtur, quod innoxii submerguntur, et aqua culpa- ut iterum scriptum est : ToHensquc angclus Dei,qui
biles supernatanl, cum in cutaclysmi judicio inno- privccdchat caslra Israel. ahiit posl eos, ct cum eo
centes cum area Ievantur,et noxii submcrsione per- pariter columna nuhis, priora dimitlens, post tergum
insequentes HebrcEOs per mare
ierint, et /Egyptii stelit,inter caslra JEgypliorum ct castra Israel [Exod.
Rubrum.respicionte Domino,in vigilia matutina per xiv, 20). Et eratnubes tenebrosa,et illuminans no-
columnam ignis et nubis.submersi sint (|uasi idum- ctem,ita ut ad so invicem toto noctis tempore acce-
bum in aquis vehcinentibus, et nc unus quidem su- dere non valerent. Et una eademque virga, extenta
perfuit exeis.Et lilii Israel superlittus stanfesvide- super aquas,qua; erant quasi pro muro a dextrisel
runt iEgyptios mortiios ; et infideles ac peccatores a sinistris, filios Israel transduxit, sicut scriptum
terra sustinere non potuit, quando aperta est, et est {Sap. X, i8), per aquam nimiam, et involvit
deglutivit Dathan, ct operuit supercongregalionem ^ /Egyptios mediis fluctibus, ut ne unus quidcm
in
Abiron. Et Petrum fide fidentcm aqua; instabilitas superfuerit ex eis, quos vidercnt Israclitoe mortuos
sc calcantem sustinuit in fide vcro dubitantcm jam
: super liltus maris,quos respexerat Dominus in vigi-
pene dimcrsum obsorbuit,quando eum Christi dex- liamatutina.ut diximu.?,in columna ignis et nubis,
tcra allcvavit.El ipsius epistoK-c scntentiam dc figu- et expandit nubem in protectionem suorum, et
ra baptismalis in arca diluvii exponentes Patres ignem ut lucerel eis per noctem {Psal. crv, 39), vi-
catholici dicunt, f|uia non aliis, scil ipsis aquis h.T- delicet Ghristum, qui esl cidumna lucis tehebras
retici et mali ad infcrna mcrguntur,qui-
(;lirisliani inlidclitatis depellens, et luccm vcritatis ac gratiw
bus orthodoxi quique ad ccclestia regna
et justi spiritalis affcctibus humanis infundens, et per co-
sublcvantur. Sed scicndum nobis est, ut beatus lumnam nubis, qui est Spiritus sanctus ; in quo
dicit Grcgorius {hom. 26 in Evang.), « quod divina liaptismate typus baptismatisjam sicut cl in diluvio
operatio si ratione comprchcnditur.non cst admira- monslralmlur.Adhuc addamus quia invocavit EJias
bilis; nec fides habet meritum, cui humana ratio nnmen Dnmiui Dei sui, et descendit de cado ignis.
pnrbct oxperimcMtum. - Et cum Pauliis npostolus Invocavit ct Elis.Tus nomcn Domini.ct de aqua fcr-
dicat Esl cnim fiilcs spcrandaruni suhslantia rcrum.
: rum securis levatum cst ad manubrium lignoum,et
argumcntum non apparcnlium [Hebr. xi, 1), profccto J)
supernatavit aquis gravior anim ost ferri spccies
:

liquct quin frdcs illarum rcrum argumentum cst, qnani aquai-um liquor; adverlimus igitur majoris
qu.Tapp.-ircrcnon possunt : quoj cniui ajiparcnt^Jam esso graliam quam naturam.Dc his nninibus bcati
(id''ninnn habcnt, scd agnitionem. « Sed h.nc ipsa Aiubnisii sufliciat (•xiilaiuUio, ut cnlligi ])0ssit assi-
llcdemptniMs nnstri opcra {Cirg., ihiil.), qu.T cx se- milalin^cur iii frigidji' aqii.-c Judicin imius tial incr-
mclipsis comprehcndi ncciuaquam possunt, cx alia sio,allcrius subievatio. Ail cnim in llliro de Sacra-
cjus opcrationc pcnsanda sunt,utrebn3mirabilibus nientis sivo mysleriis {lib, ii, c.O) : « Verumtanicn,
ITdem pr.rbeant facta mirabiliora. " Et idrirco Do- nc in hoc s.uculo diaboli fraus vel insidi;i; pivTvale-
minusqu.Tdaiu di:Scripturis porscmetipsumdigiia- rent, inventum csl baidisma ; dc quo baptismato
tiis cst cxpniierc, ul sciamus rcrum signilicidiones aiidi qiiiil (licat Scriptura,imi) 1'ilius Dci, qiiia Pha-
(|un'rcrc in his cliam quaj pcr scmelipsum nnluil risii, qiii nolueriint baplizari, baptismo Joaunis,
expianare. Undc in responsum accipiant,qui in divi- cousiliuin Dei sprevcruut;crgo baptismus consilium
nis.judiciisatqucmiraculorumsignisoxpcrimenlum,. Uei est. » Et post paululuin : « Quod mcrgis,solvi-
 667 IIINCMAIII RIIKMENSIS AHCHIEPISCOPI 668
tur scntentia iUsi.Terra es,cl iii lcrinin (/j/.v.Iniijlctu A. t'* con(ilenrlo,el per conrcssionem vcritatis conse-
sentpnlia, locus cst beneficio renicdioquc ccelesti. pelietur in aqua,quasi <|uodammorlo coniplanlatuH
Ergo ;i(|ua rlc trTra. Possibllitas auti'in vitu; nostrie similitudini iiiorti.'? vcrissima! veritalis.liberatus alj
noii arliiiiltr'Liat iiL tcrra o|ji;rircmur, cl do tcrra re- eadem veritatc. Golllgatur autom func qti cxaiiii-
surgcrcmus.Dcindc non lerra lavat,scil aqua lavat, nandus in aquam rlimittilur,quia, ul scriptumcsl.
ideo ibns quasi sepultura cst. » Ca;tcruin, ul dicil fuiiibus peccatoruui suoruin unusquisqueconatriii-
ApostoJus Omnis scriplura divinilits inspirala ulilis
: gitur. Qui ob duas caupas colliguri videlur.sciliccl
cst ad doccndum, ad ari/ueiidum, ad corripicndum, ne aut alir|uuiii possit fraudcm iiijudicio fuccrc,aut
ud crudicndum in juslitia, ul pcrfcctus sil lioinn Dci si ar|ua illuin velut inno.Yium rcccperit, ne in aqua
c.d omnc ojius honuin inslruclus (II Tim. iii, 10). El pcriclitelur.arl lcmpus vali-al rclrulii.Narn el Laza-
sicut iu 1'alrum catholicoruiii diclis legimus, mar- rus quatriduunus mortuus, per quein designnlur
garitum est sermo divinus, quod c.k omni parle fo- quisquc crimiiium molc sepultus.ligatis iostitis 6C-
rari potcst ad instructioncm fidr;lium scri-
; ct qui pultus.e'. eisdcm colligatus inslilis a sepulchro.Do-
pturaruni tcstimonia prolcrt, (Uiunisi aiiter illa cx- iiiino vocantc, lcgitur cgressus, ct ipsius jussu a
posuoril,quanieaintell('xorintpr>rriuosfuercprolata. diseipulis ilisllgatus. Et hoc examinandus jurlicio
iioiiostfubricalormciidacii : salvomajorum iutcllcc- t. colligatus in aquam dimiltitiir, el colligalus rclra
<.,u: i: :.. - j
tu,hincdicamq'uodexeorumverbisproexiguitatein i
•
. • • " \.:t . _..i . _ ...-
hilur.et aul purgatus statim judicio arbitrorum ab-
• i- , •. _i

geniuli raci exsculpcrc conjicicndo posse suspicor^ solvitur,aul usquead purgationcm colligatusjiidicio
Sanctus ApostolusdoccllUiljruin marc.quorl subdu- cxuminatur. Et item in sacra hisloria lcgiinus quia
ce ©07 Moysp palrcs nostri lruiisicrunt,baptisinum vcnit Ellas ail Jordunem ciim discipuloCOH F^lls.i'<i,

Christi sanguiiie rubricatum.ct ipsc Moysesducem et involuto pallio suo percussit aquas, qu.e divis.T
Chrlstum,qui nos per baptismum eduxit de /Egyptia transierunl ambo. Postca levavit Klis-trus
suiit, el
servitutc ad terram reproinissionis,videlieetdepec- pallium Erue quod cccideratei,cl veniensad Jorda-
cati scrvilpte, et morlis dominationc.in llberlalem neiiipercussilaquas,atqueinvoc^itoDco, Eli.T divisit
gloriiT filioruiii Dcl,pt in regnum niterna; vitff-.prjc- ac Irunsiit.Uectc enim perjordanem fiuxus no.^slr.T

figuravil, sicut el petra por dcsertum eonsequcns mortalitatis cxpriniilur,rjuiu cl Jurdunis Laliiieili»
populum, qui nos in eromo istius s.tcuH mysleriis citur descensuscorum.scilicclChristianoruni.Ouia,
suis conseqtiitur.Unde ilemdicitdebaptisniatcidem inquil Gregorius (Jtfcnii. .\x.\iii, cnp. 6), in Jorilnnc
Apostolus Quicunqnc baplix-iili sumu-^i in Christo
: Quminc ipso auctor redemptionis nostra: b.-iplirari
Jesu, in morte ipsius bapliiali sumus ; consepulli dignatus esl,rectc Jorilanis noininceorum multiturlo
enim sumus cum illo per Impiismum in inortc (lUmi. expriiiiltur, qui inlcr sacramcntum buptisiiialis tc-
' VI, 3). Quld cst, Inrpiit Joauncs Ciirysostonius, iii C ncntur. Uiide Fcriptum cst in Job de anti<|Uo hoslc
(I

morle ipsius baptizati sumus?ulct ipsi moriamur. humani gcneris El habct fiduciam ijuod inflwilJnr- :

sicut el ille. Crux enim esl baptisnia. Quod ergo danis in os ejus (Job. xl, 18). Quia poslquam infl-
crux Chrisli et scpulcrum, lior nobis baplisma fac- dcles <|Uosque a mnndi origine rapuit, adbuc so
tum cst,tunictsi non eisrlcni i()si:-. Quapropler non possc susciporc ctiaui ndelcs pr.TSUiiiil. Nam oro
dixit, compluiitali inorti, scd slmllitudini mnrtls, postifera' pcrsuasionis cos qiiotidie di'Voral, in qiii-
ipso naiiiriuc carnc ct niortuus cst ct scpultus, nos bus a confessionc fidci rcproba vilaiiiscordat.L*n<lc
aulem peccato in utroquc. » Quibus dictis colligi ac si pallio Eliae involulo a<]ua pcrcutilur,cl dividi-
pcissc vidcturiitconsopuItusChristopcr buptismuin tur,ct pcr cam transitus pra-paraliir. quandotabs,
in mortcm, el libcratus pcr cunidcni baptisimiiii a ulpr.Tiiiisimus cx vcrbissanctifircgorii,rolliganlur,
mortc, ct per pcccatuni arl oumrlciii scrviliilcm el ct In aqnam dimiltuntur : cl quasi nqua dividitur,
morlcm reversus : .{niina, inriuit, i/»<c pcccarcrit, cum aut quosrlam aqua rccipit,et innoxios oslcndit,
ipsa iiwrictur {Eurh. xviii, i el 27). Coinplantetur aut quosdom rojicit,el noxio.<: cssc dcmonstral : ct
Kimilitudini mortis in aqua,ul aut noxius compro- transitus pr.Tparatur, cura aut quidam a rrputatis
butus,vclit nolitjquiu s^cpe bona invilis pr.cslanUir, criminlbusail iniioxios tronsforcndi judicautur, aut
conlitcatur.ct pcr cmendatiijiilsac corrcctionis roii- I) u ncgutionc suarei iiiler criminum noxios<l«clarato
fesslonem llbcretur ilcrum a iiiorti' coiiiiiilssi pi'c- jiiiliciii doputantur. Nam ot iiu.uido qui pululiir i't

cali aut innuxius Dci judicio ilciiionstralus,

: iiiter qui esl iioxius,in aqiiuni i'.\aiiiiuun<lus <liiiiillilur,a
peccati reos noii lonealur a nobis, coinplaiilalus ilimittcnlibus sccundum qucmdam nuxiuin riirm.r
similitudini morlis inaqua.Maro<)uippe.sicul supra baplisinatis Dominus invocatur, quatcnus vcrilas
oslcnsuin csl, bupllsmu di'siguaiis iiihil iii so iiiur- undc requiritur deiiionstpctur,ct tcncbras ignorau-
luiiiii rctiiiol.rpiod, iit si-rl[iluni csl, iiinrtuos .Egy- ti.T nostr.T illuminarodipnclur, noaut inni>con- in-
ptios cjr'cit super littus. Eigo .Egyptius uiortuus justo a nobis damnetur, aut noccns sua ncg.i:
(luod. XIV, 31;, id cst peccato obiioxiiis, qiianrliu uul diabulicarraudc,aliquoniodoimpunitusc\.i . i'

negando in pcccati sui morlc nianet,ab nqua invo- qui cxaminandus in oquara diinitlilur,
Scrl cl ipsc
catione vcritatis, qu;c Clirislus esl.sanclilicata iion iuvocalioncm invucanliumsua rcs[>onsioncct divo-
rccipilur. non tonetur.Vcniat auteiii ligatus institis tutlonc conlirmaljuxta formam quodammodo antc
inlquitatum suarum foras dc latcbris mal.Tcnnscicn- ibaplisma, sicut sanctus Ambrosins in libro dc S«-
 ; i

669 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG.E. 670

cramentis dicit (/('6.11, c. 7).'< Inlorrogatus es, Crcdis A ejus in ipso est, qui mendacio contegit vcritatem,
in Doum Palrcm omnipotentem? dixit, Crcdo, el et idcirco de stirpe sacerdotali Sos, inquit, genus :

mcrsisti, hoc est sepultus es. Ilcrum interrogatus eleclHm, regale saccrdotium [l Pelr. ii, 9), ct in Apo-
cs, Crcdis in Dominum nostrum Jesum Gliristum,ct calypsi : Fecisli nos rcijnum Deo, el sacerdotes {Apoc.

in crucem ejus? dixisti, Credo, et mersisti : ideo et v, 10), ad ea qua; consecrata sunt Domino acce-
Christo cs consepultus; qui enim Christo consepeli- dens, quandiu immunditia ejus in ipso est, non
tur, Christo resurgit. Tertio interrogatus es, Cre- poterit aquis invocatione Dei sanctificatis immergi,
dis et in Spiritum sanctum? dixisti, Crcdo. Terlio ut innoxius pareat, scd pereundus monstrabitur.
mcrsisti, ut mulliplicem lafpsum superioris ajtatis E.rpurgale, inquit Apostoius, vetus fcrmentum, ut si-
absolveret trina confessio. Denique, ut vobis affera- tis nova conspersio, sicut eslis azymi (I Cor. v, 7). Ac

mus exemplum, sanctus apostolus Pctrus, postea- si patenter dicat : Reputatum de criminc, atque
quam in passiono Domini lapsus vidctur conditinne negantem,quem idoncis tostibus judiciario ordine
humana,qui antea negaverat,postea utillum lapsum comprobaro nequitis, aut sacramento, aut Dei judi-
aboleret et solveret, tertio interrogatus aChristo si cio, expurgatc, ne in medio vestri manens anathema,

Christum amaret, tum ille dicit, Tu nosti, Domine, dicatur vobis Anathema in medio tui, Israel, non :

quia amo te (/oaH. xxT, 17). Tertio dixit, ut tertio ab- n ?w'cr;s stare corum inimicis tuis (Jos.vm, 13). Et
solverctur.)) Sic et inventus in judicio noxius,"si fuc- item dicit Apostolus J^olite cemmunicare operibus :

super plura suspectus, itcrato cst judicio

rit forte infructunsis lenehrarum [Ephes. v, II). Unde .Augu-
cxaminandus, quousqao invcniatur emcndationis stinus :« Noiite communicare, hoc est nolitc con-
confcssionc probatus. 609 Et ad hoc assumamus senlire, et quia parum erat non conscntire, si se-
sancti .\mbrosii verba dicentis :« Deniquo, ut vobis queretur negligentia disciplinffi, magis, inquit,et re-
afforamus exempluni, sanclus apostolus Petrus, darguite.ClODuobus modiste non maculat malus,
posteaquam in passioneDomini lapsusvidetur infir- si non conscntias, et si redarguas. Igitur argucndus
mitalo conditionis humanrc, qui anlc negaverat, est pcccator, et si nogaverit, et ordine judiciario
postca, ut illum lapsum aboleret ct solveret, tortio comprobari non poterit, cxaminetur, ut probatus
interrogatur a Christo si Chrislum amaret. Tum manifestus fiat, et reprobatus latere non possit.
iiie dicit, Tu nosti, Domine, qui amo tc : tertio Deprehensus autem confiteatur et pfeniteat, et noa
dixit, ut tertio absolvoretur. » tenebiturfunc peccalorum suorum, quo est illigatus,
Et quoniam,sicut supraostendimus divina aucto- nt non mergafur, et lavetur aqua salutari perfusus
ritatobaptismum esse judicium, unde et Jordanis lacrymis, et dimergantur ut .Egyptii, ot qui corru-
baptisma designans interpretatur rivus judicii quo pti erant carnali corruptione coram Domino, sieut
princcps mundi mendax et patcr ejus foras ejici- '-' plumbum in aqxiis vehementibus [Exod. xv), et sc
tur, etbaptismus Dei est consilium, divini viri ad cundum prophetam, Projicianlur iniquitates ejus in
ignota investiganda invenerunt judicium aqu;c fri- profundum maris (Mich. vii, 19). Quia antea cum
gid»; in quo aqu;c frigid,-c judicio, ad invocatio- mendacio suo mergi ut ablueretur non poterat, do-
nem veritalis, quK Deus est, qui voril;dem nien- nec confessione a se illud in profundum projiceret,
dacio cupit obtegcre, in aquis, super quas vox et al)lutiis emergerct, qui ante confcssionem sicut
Domini Doi majeslatis intonuit, non potest mcrgi, fcrruni Elisa;ipremebatur aqua, usque dum invoca-
quia pura natura aqua^ naturam humanam, per tionedivini nominis ad lignum rediit, ita nihilomi-
aquam liaptismatis ab onmi mondacii figmenti) pur- nus negans poccati pondero preniitur anxia ?on-
gatam, iti:rum mcnilacio infectam, non rccognoscit scicntia, usque dum prommtians impii;tatcin peccal
pnram, ct idco o;im non recipit, scd rcjicit ut ;dio- sui Domino, in cujus ligno crucis omnium homi-
nam. Et ut in baptismatc ab homine spiritus ini- num, ut dicit Ambrosius, lcvatur infirmitas. Et hoc
mundus, id cst princcps hujus mundi ejicitur,'ita csl diluvium qiiod et baptisma, quo peecata omnia
etqui adialjolo, principe vidclicol niundi hujus, por diluuntur, sola justi mens ol gratia rcsuscitalur,
peccatum rooccup;itus,sicutscriptum est(.V((/;/i. \ii pridoui quippe iiuirti nogationo peccati. » Lcgat
Lmc xi) Ouia cum exierit ab homiiie, roverlitur
:
D devotis lilirum dialogorum beali ('ri'gorii (/('/». ii,

ad oum a lionis npcribus vacantcm, imo vacuuiii, <Y(/). 23), ot invoniot sanrtimoiiialcs iiou correctas,
cuin aliis seplein spiritibus ncquioribus se, ab aqua cl pro incorrcclione sua a sanclo Ueiiedicto cxeom-
iiivocatione divini nominis sacrata rcjicitur. Oucm iiiunicatas, posl morteni tempore communioivis
homincm, nou n;iluialom, sicut ex aqua cl spirilu dc sopulcris ab Ecclesia, quia non coinmunic;iliant,
rcnatus cst, et iiurgatum, non carnis ilcposittone cxiisse, posl reconciliatioiiom autoin so iii suis se-
sordium,sod intcrrogatiinie ct conlessioiii! conscien- pulcris continuisse.Et [luori monachi coriuis a lerra
tiae bona- in Deuin, veruin potius talcm, do quo in lcncri non potuisse (('/»/(/., c. 24),quia Renedicti gra-
Lcvitico(Lci'j'/. xxii,3) scriptum est; senlit Oninix, : li;im nnn habebat. Et vas vitreuni {ihiil., c. .3) signo
'ini\\\\l, homo qui acccsserit dc slirpe vcstra nd ra qii.r criiois per lienodiclum odito disruplum(/('/(.ii,('.28).
ronsccratu stint, ct qu.v oblulerunl filii Israrl Domino, El ileriini vas vilrcum iii ingoiis pneripiliiim saxo-
in qun c.st immunditia, pcriliil cnriim Ihimino. Non ruiii molibus as|)Oisuni ojus.jnssinne pinptor iiiobe-
'lieit, (?( 71/1) fiiif immuiiililiii. Iiiimuiidili;i ipii{i|ii' dii'nli;iiu prnjectiiiii, atqiie ini-nlume rcservalum
67i IIIXCM.M;! lillh.MKNSIS AUCIIK^I-I.^^COH. 672
(ibid. 7). Et (liscipulum cjus Maurum supcr un- A. sius aliiscstodor mortis in mortcm, aliis odor vitaj
das laci dcanibulasse (rtirf., c. 0): ferruin autem in vitam, el baptismatis sacraincnluni inlidelibus
de profundo laci Klisaai niore pci" ipsum in manu- ludificatio, ridclibus autcm rcdemptio esl. Sacra-
brium revocaluni fuissc. Kt sicuti scriptuni rlivinis nicnta(|Uoquo ajlaris dovotead seacccdcntibus vila,
paginis (// Miic. i, 20) conlinolur, sarcr i;.;nis abs- indcvotis judicium, sicutct panis vitam forlium rt>-
consus, i)Osl niuUorum annoruni curricula in cras- borat, parvuloruin nccat, et lenis sibilus equos mili-
sam aqiiam vcrsus rcperilur, ct eadeni arjua supcr gat, catulos instigat, ot sol, qui ccrum liqual, lutum
oblatuni sacrificium versu divina polentia pst ignc stringit, sanis oculis luiiien est, cl lippientibus lc-
eonsumpta. Scd ct Gedeonis sacrilicium {Jud. vi, ncbra;. Utquc vcnenuin mors cst boiiiini, ct vila
20) cuni suporruso jurc eujus alniiidunlia srjlcl ignis scrpciili, sic ct istud judiciuin (iriiiitcr ct rilc cre-
c.xstingui, pcr angclicum ministcriuni, ignc etiam dcnlibus oslcnsio veritatis, li.csitantibus autoin cl
lainbcntc pctram, consumptum ost. Et in unius dubiis crror involvens csse dignoscitur; quoniain
ejusdcmtiuc clementi mysterio, ot finis cst viliis, sicut Paulus dicil: Ksl cnim fulcs .spennidaruvi suO-
ctorigo virtutibus, operanto Spiritu sancto in aqua sUinlia renim, anjumcnlum non apjinrcnlium {Hehr.
sarri baplismalis. ll.i-c (iiligons loclor lcgat, et nr)n II, 1), profcclo, li(|uct,quia,o.\]ioncntc bcutu (irego-
mirabitiir in jutlicio aqu.c frigid^ Innocentes ab ii rio, lidcsillarum rorum arguincntuin est, qua- ap
atiua rccipi, nocentes aulem non rocipi, sicut et in parcrc non possunt, quo; clcnim apparcnl.jan jam
ar|ua calida coquuntur noxii, iiinoxii vero reser- idcm non habent, sed agnilionem. Sic in boc di-
vaiitur incocti : quia et Ghrislus, codestis mcdicina no judicio, his de quiblis anlca dubilnbamus di-
Palris, verus huiiiante iiiorlicus salutis, invocatus vina oslcnsione monstralis, qu.o corporalibus ociiliB
a suis lirlolibus, ul ct iinulici cariiis ipso inspi- viderc non possumus,oculis 6I*i lidei conlcinplaii-
ranlc solcnt, coiitraria «B a conlrariis, calida fri- tes crcdulitatcm accomoilare dcbcmus, sicut Tho-
gidis, frigirla calidiscurat. Et in veleris synagog.c mas antea dubitans, dum Dominum palpavit, aliud
unius ejusdemquc seditionc quosdam terra absor- vidit et aliud credidit; a mortali r|uippc boniinc di-
buit, qiiosdain vcro rdax flainma CDiisumpsil. Duni- viiiilas videri non potuit; homiucin igitiir vidit, el
qoc caro innoxia Salvotoris atpiis Irigonlibus lin- Ueum confpssus cst, dicens : Dominiis iiwus cl Ueuf
guitur, opposilu quondam noxiis roinph.-ea ignca meiis {Joan. Videndo ergo credidil, quem
.\.\, 26).
paradisi restinguitur. Sed ct dispositionc ipsius considcrando verum hominem, hunc Ucuin, quem
elementorum conditoris alque rectoris, uno eodein- videre non polerat.esclamavit. Ita cl veritalcm rci,
que solc lutum slringilur. ea-ra liquatur. II.-pc dicta dc qua dubitainus, quia corporalibus oculis Niderc
sint,quia olonionluin iiislabilo, in morgondo pro ncquibamus,divina;ostpnsioni credentes,vcrilulcm,
fidc crcdontium (iiiosdam rocipit, t|uos(lam aulcni C qu;c Dcus cst, laudarc dobemus. lla-c aut«m dici-
non ret'ipit.Sed cl fervorc eleincnti ejusdcm quidam mus, non quo qucm(|uam rcprehcndamus.quia nec
coquuntur, ct qiiidam cvadunt incocli. ibi scriplum esl(/iom. xiv, 5) cur hoc judicium non
Ncc prictoreunduiii quia legiimis in Capilulis dcbcat (icri scrl tantummorln diclum nc (ierct, aut
Aiigustorum fuissc vcliliim frigiibo aqu;o jurliciiiin : nostra, (|uusi sapienliiis prnlata.quam nlii invcnirc
scd non iii illis synMdalibiis, qu.o do ccrtis accopi- cx sanclnruiii documuntis pra;valuerint, sivc iira-s^a-

nius synodis. Quud ct r|uiriam insulsc dieuiit pro- Icant, defcndcresatagamus. Unusrjuisquo enim in
ptcrca fuisse vetitum, i]uoniam quasi rcbaptizatur suo scnsu abundat. Taiilum quilibcl hoc cautc pn'-
qui in nominc Domini aquis immergilur. Scd hoc videal, ul a lide catbolica ct traditionc aposloliciD .>;»-

ibidcin scriptum ncquaquam roporimns. Ncc nos dis non (liscifi>ct,sed qu.T scntimus huniilitcr ptxi-

cliam ignoraiiius quia boalus .Vmbrnsiu.s plura dicit fcroiites, partiti simus, si quis conveniciilus nobis
baplisniata, id osl plura baplisniatis annotat |>ra>- oslendcrit, sinc contenliunc sano intcllcclui codi^rc
conia. Kt sacri canones rebaptizationcs'omnibus,ut et libcDlissime non modo oonscntire, quin oliam
vitando! sunt, prohibcnt. Nomo lamcn csl pcne (ido- discci-e.
lium.qui se sinc crucis signo,vel invocalioiie divini His ita sc habenlibus, si hujusmodi judicium,
iiomiiiis,aquisoliani ad bivandum iiiiiiiillat..jubonlo
f)
quod,ulaudivimus.Cnrolus magni nominis inii>ora»
Aposlnln omnia agondum in noinino Uoniini,el non tor de su,T vita; cpcdulit.ilc rcco|>it, i>cr consilium
se illo baptizari putal baplismale.quo rcnatiis cst ox laicoriim nobilium, ronscnsu cpisooporuin, ar do-
nqua ol spiritu.Sermocnini, elopus Dei, cunctiKjuo croto rogio(ulilor cnini non oportucral pnrfaln (• -

sacramcntu divina, nianiia sunl, i|iiod, siciil scri- luinade i|uibu8 rcpulnbalurconsUitossc pur^aln. cl
plum esl [Snp. xvi, 2(i!, babiiil oinnc dclcclamcntum, inaritali thoro non solum consonsu noliilinm laico-
ot omnis sapnris suavitatem, qii()dr|uo sicul pro dc- rum, vcruin, ut audiviinus, ruin rcconciliaiinno ct
siderio suscipicntium quondam factum est in sapo- bcnedictionc cpisooponim, rostituta sixc neooptn,
i-em gust;intium, ila ct b.oc pro dovolionc crcilen- cur itorum causam in qu.Tslioncm roducamu», vi-
tium liuntcausa oslonsinnum. Vobil incarnatio Do- dore non possunius, diccnto Domino : JV«i» tentnhiy
inini in riiinam ot ivsurrocliniiom miiltnriim cst, ct DominuM neum tuum {MaUh. iv, 7). 8l audiamus
cruxejus perounlibus quidoin slullitia osl.crcdcnli- quod audivit ab illo ad cum.diceRf: Matiitlcr, re-
busvoro in salutcm virlus Dci cst.el pr.-cdicalio ip- mcum, ccce spiritu* npprchcndil iUu*n
spice in filiuni
o";^ DE DlVOHTin LOTitAlill F.T TKTDKIiG/K f.7'

('/ roiifivi dixrijiulos tiws ulcjicomtl ilhim, cl non po- \ snnclusin omnilius oporibussuis.Etcatholicidicunt
liicnnil ; cL IJominus : O iiciicnUio infidciis cl pcr- magislri de sacramenti purgatione, quia sicut ab
vcrsa, nsiiucquo cro upud vos, cl pitlinr vos? {Luc.w, illo cui pciinde lit satis suscipilur, ita et a Domino
3S.) lloc enim audivit, quia latenter islo diclo ac- juilicalur. l']l 1'aulus dicit : Conlc crcditur nd jusli-

cusavit deimpossibilitate apostolos,cuni impossibi- liitiii, ore aulem confessio fil ad salutem {Rom. \, i(i).
lilascurandi interdumnonad imbccillitatem euran- Et non est j^onfcssio, nisi fuerit cuni corde et oris
liurii,scd ad oorum qui curandi sunt lldeni refera- fassio, ut mens noslra concordi'L voci nostra;. Undc

tur. Sic elnos, licet non auribus corporis, sed me- cLinbaptismononmundaLcarnisdepositio sordium,
rilii infidelilatis si talia sinc causa et
audienius, scd inlerrogatio ac confessio conscicnLiit) bonse in
ralione debita removemus,quasi quiddam fraudisin Deum. Nam PeLrus, queni ChrisLum Pilium Dei vivi
lioc judicio fuerit dubia Dei ostensio, ct non inOde- confessus fuerat, Dominum esse scieliat, Deumque
lilus nostra.Si auteni \\xc in judicioculpabilis appa- credebat.cujus discipuluni se ore negabat,qui di.\it:
ruit femina, quaro fuit recepla'?Si inculpabilis, Qui mc Cflufc.^i.uis fiicril coram hominibus, confilchor
quare est causa remota?pr;escrtim cuni omnimodis cl cijo ciim contm pntre meo ; et : Qui me neijavcrit,
sitcredendum, quia si vicarius ejus.qui pro illaad nciptl/o euin {Malih.x,22). Et sicut legimus, non est
judicium exivit, fuisset peruslus, culpabilisjudicata aliud negare se ipsius esse discipulum,sicut Petrus
audientiam denuo noluisset aceusaLor ipsiusde- I» di.xit sibi quod ex discipulis
iVo» .S7MH, objicienti
bcre illam admitfi.Unde nunc quoquetenendumest, bominis illius esset,nisi
negare seosse Christianuni.
ipiiasicut in baptismatis judicio, mcndax et p:ilcr Qiuiproptcr 614 et saeri canones, infer lapsos de
niendacii, per fidcm et ora gestantium atque iiro illis decreveruiiL, qui cordo Christum
crediderunt,
eis profitentium qui baptizanlur, foras ejicitiir, rl lornientis vicLi orc negaverunt. Et item scriiifum
fiaSiLactabhac femina criminationis falsitas, fide csl : Quomodo invocubunt in qiiem non credidcrunt ?
et professione pro se miHcnLis vicarium, per ejus- (Ilom. X, li.) Quomodo, inquani, hmc femina in ju-
demvicarii sui exsccutionem divino judicio sil cx- dicio Dominum sibi adjutoreni et liberatorem invo-
piilsa, el cjus innocenlia; veritas dcclarata. Nam si cavit, in (|uem uon credidit ? Et si in Dominum
lesLinioniuni hominum accipimus,LesLimoniumDei fidcliter credidit quem invocavit, verum. non fictum,
niajus est (1 Joan. v,9), qui ostensione virtutis suaj etjusLumatque.justitiam diligenlciu illum credidit,
noljis testificatur quid dehoc credero debeaiiuis,dc qnemfallivelfallerenon posse cognovit. Isfi auteni
qui) dubii anLe ostcnsioncm eramus. ciinLraria dicenfes, quid aliud dicunt, nisi falli vel
fallerc posse veritatem affirmant?obstinatiores dae-
INTERROGATIO VII.
monibiis, qui, ut Evangclium dicif, exiebant ab
Qiii dicunl quod pro secrete facta confessioiie ab
(j
obsessis, conntontes euin, quia sciebant illum esse
eadem feiiiina, vicarius cjus de judicio incoctus cva-
Chrislum {Luc. iv, il).
sit.
Qiiod auLciii dictuni esl, quia cx hoc tesLis est
RESPONSIO. ctiani ipso qui confessioncm fcmiuMilliussuscepif,
Sicut falsa pietatc quidam, iil legimus, bealum iiiirainur si veruni esse aliquo modo possit : el Iioc
l'i'trum defcndere tenlavcrunt dicenfom quia non cicdcrc non auderemus, si talibus viris, qui lia>c
novisset homincm, queni cognoscebat Deum, cuin nobis mandavtMunt non crcdere auderenius;cuni non
\'eritas Me ncijabis (Matih. xxvi, .3'i) ita
dixerit, : perverse interprctari dobere novorit quod in libro
isti niajori ctiam impia falsiLale,
iniquitaLe, quia Lcvitico, relegit : Aniiiia qun^ utidil voccm jurumcnti
verifaLern, dum piam pncdicanL, (ictani calumnian- ct lcstis est, vcl qux vidit aliquid ct conscia cst, el
Lur, qua; sic voiuil feminam istam liberare, ut judi- non indicat (Lcvit. v, 1). V.k quo accepit etiara ipsa
cio illius crcdentes dcciporcl, cum scriptum sit peccatumcjus sine dubio, ut Origcnes exponil, qui
(Sk/;. 1,5) : Spirilus sanctus disciplinw cfjuijict ficluin. iiiique, aut egit aliquid, aut juravit. IIoc etiain
Uiide sanclus PeLnis ad Simonem inagum dixiL,([ui secundum hisforiam nos icditicat, ne uni|uain in
se puLavit emere posse graLiam sancti Spiritus, por pcccatis altcrius poUuamus conscicntias nostras.nec
quem virLuLcs operanLur cLsigna,quiquc omneclfu- j, consensum malc agenlibus pivcbeamus.Consensum
gil fictum : iVow cst tibi purs, neque sors in scrnwne autem dico,nonsolum paritor agen(lo,sed eliain(iua)
isto,in fclle enim amarittidinis, cl obliijationc iniqui- manifeste et illicite gcsta sunl reticcndo. Et si

latis viile.o tc cssc {Act. viii, 23;. Et, ut lieafus dicit scivif, cf propler sccrefani confcssionem relicuit,
Grcgorius, nihil simplcx vcritas pcr duplicitafem quare, qiiod absif, sicut dicifur, uf judiciuiii inde
facil, scrufans corda
ef probans renos, ct perlingens liercf obfinuif, vel consensif, non revercns senfen-
usqiie ad divisibncni anim;c ct corporis,compagum tiam lcgis parifer ct Evangclii : AVh tcntabis Domi-
quoiiuc ot medullarum, et intoriora cordis, et ut nuin Dcum tuum? {Mattli. iv, 7.) Quia si coulra au-
verifas, propc est invocanlihus sc in vcrilatc, ct ctorifalem canonicam, qua>cxlegis et propliefariim
juhel in veritafc judiciuin facerc. Quis cnim invoca- at([ueEvangclii fonfe, saiicfo Spirilu quocf illasiiiit
vif Diiminuiii, ct deccplus est? In jiidicio enim juslo dicfa promulganlc, procedif, delrimenfum luiiioris
ndeliler invocatus ncmiiieni deciperc pofuif : qiio- cst agerc,pcriciilum iion pofesl evadere, qui sfudet
niam justus cst Domiiius in omnibus viis suis, ct ip'!i cvangclica! verilaLi iii lain iiiaximis repugnare.
675 IIINCMAHI HIIH.MENSIS AltCIIIEPISCOlM 070

Kl itcm scriplum est : ludiles uuIvki Itnmino jura- A vv/cii/rtM sujier solium suum, vt omnem cxerrilum
iiunla liiu (Malllt. v, .'i:i). Si liilelilalcni i^ciiiDn miu (((7/ iissislcnlem ei ii de.iiris el n sinislri*. El nit
promisit, quiiinoilo liuic illusioni noiitra illuiii con- Dominiis ilceijiiel .hhnb reijein lsrael,ut unen-
: Quis
sentirc prrnsumpsit? El si lunc intcr duo pcricula ilal el Hnmolh Galaud ? Et dirit unus verbit
caJat iti

positus,minus de juramcnto negligerc elcgit, ul hiijnsirmndi, cl alius nliler. Eijrrssus cst nulem spi-
majus nc proditor coiifessionis fiercl devitarel, rilus eoriim Dominn, ct itil : Eiju decipiam illum. Cui
quare ipsam ronfes^sionciii niinc prodidit"?cum scri- loculus est Dominus, in quo* Et itle ail : Eijrcdiar,
plum sit : Qiii umlulal fraudulcnlcr, nvelal urcunu; et cro .spiritus menda.c in orc oinniuin jirojilietitrum

qui aulem fulelis cst, animi cclat ronimissum {l'r<n'. cjus. Et di.ril Dominus : Dccipies, et iirwvalcbis,
.\i, 13), ac si [latentcr dicat : Qui animi non cclat cijrederc, cl fac itit (lll Reij. xxi, 19). Quid sil

commissum inlidelis cst.El Paulus dicit lidclibus : astaremalignum spirilum Dominu, ct quid sit quod
Qu;r pars fnlcli ciim infulclc (// Cor. vi, 13.) Plura .'
intcrrogassc malignum spiritum Uoniiiius dicitur,
hinc dici polcrant, scd nobis non convcnit. Onus ctqualitcr loqualur Dcus ail malignum spirilum.el
enim suuni unusquisquc portabil. Il,x'C autom brc- malignus spiritus ad Dcum, bcatus e.xponil Grcgo-
vitcrdiximus, non ut cicdcre vel crcdi ab aliquo rius(^/«ni/. \i,cit]i. 4) in Moraliuui libris dcvolioiii
hujusmodi derogationidcquocunquesacerdoleveli- _ lectorum notissimis. Sequitur in bisloria libri Rc-
1.:-.., _.. ,„J, — ^«« l^ .T ^i.i:, n....;. ......_;*...^. .......
mus, 1 ..I 1.
sed ut nos quutcnus hinc rospondereniuspcr iijilur cccc dedil Dominus siiiritum men-
.>
um .
: A'u»ic
.

nomcn Domini oblcstantibus ileBignoniu?,hoc nelas ilaeii in orc otnnium propluiarum 616 tuorum </ui
proditioniis aliiuc dupiicitalis, ct inagnopcre nobis hie siinl. El Dnminiis loculits c.U eontra tc mnlum.

esse vitaiiilum, ct 615 in omnibus profccto homi- Et post aliquanta : Lnus itulein iiuuinm letemlit ar-

nibus detcslandum. cum, in inccrtum sayillam dirigcns, et casu pereutsil

rcgcm Israel, id cst .\chab, inter pulmonem ct slnma-
lNTEUIlOt;.\T10 VIH.
clium. Et paulo post, el vwrtuus cst vcspere, et com-
Huic autem dicto quod aiunt quidam, quoniam
plctus csl in eo serino Doinini pcr maiiuin Micha^ae
inlentio illius lominju fuitdcalio cjusdem nominis
prophcta!,de quo antea locutus est iilcm .\chaL al
fralrc suo.quando vicarium suum injiidiciumprose
JosaphalregemJudaqu.crenlcmprophctamDomiui.
misit, et idcirco se in judirio isdciii vicarius ejus
/ic»irifui7,inquit .\chab, vir unus per ijuem pussumut
non coxit.
inlerroijarc Doiniiium, sed eijo odi eum,ifuia non pro-
RESPONSIO. phcUil mihi Lonum, sed maliini. Vidcllcct quouiani
Qu.isijuili-.\ iininiuni qux gcruntur.qui novit om- vora illi dicebat.et idco odiebat cum, diligcns mcn-
niaetiam anloquam fiaiit, talierroresoducipolucrit. daccs minislros, et sibi impios ;undc scriplum cst
componore possumus quod Petrus in quarto libro C {l'rov. x.\ix, 12) Princeps i/ui lilenter audil verba :

Dialogorum abcato rcquisivilGregorio: Quidnam mcndacii, omnes ministros habehil impios. Qua de ri-
i<

cst, inquiens, qu.-cso tc, quod nonnulli quasi pcr timcndum est regi, ct cunctis mendacio crederc
crrorem cxtrahuntur e corpore? Cui bcatus Grogo- volentibus,quasi Deus aul falli poluoril. aul fallere
rius rofercnsdo duobus Stophanis. quia non isdcm quemquam in se recte credcnlcni in judicio velit.
Stcphiinus.qui adductus judiciadlocainrcrnirucral, aut indcbita misericordia in crimine consistcnli,
jussus adduci cxstiterat.scd Slophanus altcr ferra- atque criroen ipsum neganli, el so tenlanli dcbeat
rius et illo rcducto, Stephanus ferrarius. qui ad-
: misercri, qui ctiam paupcri in judicio vel sub ob-
duci fucrat jussus, adductus est. " lloc, inqiiil lontu pietalis misercri pnihibiiit, no proplor alia
bcatus Grcgorius [cnp. 3()), quotic.-runquc lil, si perpotrala peccala, de quibus non s.itisf»'cerunt

bene pcrpenditur,non orror sed admonitio est. Su- Domino.cx i-ctributionc justili.r.a mendare spiritu

perna enim pietas ex magna misericordi.TC su.-c lar- seducanlur, ut intcrcant, ct in alium l.i<iu<'um do-
gitatc, disponit, ut nonnulli ctiam post exitum ro- cepti cadant.sicutdequibusilam Paulus dicit: Quo-
pente ad corpus redeant ct lormcnta infcri, qn.T niam cvm coijnovi.fsent Deum, non sieul Dcum glori-

audita non rrodidorant, saltom visa pertimoscant." ficavcrunt, nul gratins cijerunt, sed cvanuerunt in
Et post narrationcm de Stcphano, qui adductiis ct r. eoijitationibus suis, el ob.\euralum cst insipiens cor
rcduclus ct postca iterum ad tormenta perductus coruin ;
proptcrea tradidit tllos Deus iii desideria

fueral.subdidit {ih.,in : Qiia de re colligitur,

finc) >• cordis illoruin, in immunditiiiin, ul eontumeliis affi-
qiiia ipsi qnoquo infornisuppliciacum demonstran- ciant corpora sua, mereedem erroris sui in semelipsts
tur.aliis h.rc ad adjiitoriiim, aliis vero ad tostimo- reeipientes: ct ijuoniam non probaverunt Deiimhabere
nium fianl, ut isti vidoant mala qu.o cavcant. illi in nolitiain, tradidit illos Dcus in rcprobuni scmum,

vero eo amplius puniantur.quo infcrni supplicia nec ul faciant ^mj" non conveniiint ;cl ad Thessalonictn-
visa el cognita vitare voluorunt. » Sic ct Deus ex scs (// Tlu-ss. II, 10) : Pro eo quoil dileetionem t<eri-

scriplura veritatis nidiis demonslrat, quod ad cor- tiilis non reeeiierunt ad hoc ut talei fierent, iddreo
rcctionis caulolam mibis proficiat. auf ex rctribu- iminiltct illis Deus spirilum erroris, ul eredant inen-

tiono jusliti.i' ail graviiisdolinqiicnduin in cuiiniliim ./.iriii, ijualenus judiceultir omncs qui non crediderunl
damnationis excrcscat. Scriptiim est onim in libro vcrilnli, scd consenscrunl inii]uiliili. Unde sanctus
Regum, diccntc .Mich.va prophcta Vidi Domimm : Auguslinus in terlio libro de Trinilalc (rii^>. ";, lo-
 :

677 nE DIVDHTKi LnTIIAIil! F.T TETnEHG.Ii. 678

queiis de prKstigiis a niagis Pluiraunis Muysi rosi- A tur,.'i Simono Mago,qnem deseruerat.unguento per-
slrTililjus laclis ilicil, « Intelligi, iiiquit, datur, iic uiictus,cjusdeiii Siiunnis iiuugincm (iiiiiiiiim oculis
i|isos quidcm transgressorps angelos, aerias po- rcfercbal.solus Petriis eum qui crat intuebatur, ct
testatcs, in imain islam caligincni, tanquam in sui orans discipulos ud eorum oculus rcvocavit, ot de-
generis carcorcni,ab illius sublimis stheriaj purila- luso plantasmatcintuenlium ohtutibus speciem prc-
tis habitationc dctrusas, per quas magic.T, artes priam reddidit.Sed et in Vita Joannismonachiquon-
possunt quidquid possunt, valere aliquid nisi data duin pnrentes filiam suum operanle dicmonoequain
desuper potestate. Datur aulem, vel ad lallcndos csse ceriieb-int. In Evangelio quoque legimus de
fullaccs,sicut in iEgyptios,ct in ipsos ctiam magos duobus dis('.i|)ulis ciim Ghrislo pcrgentibus ac dubi-
data nstjUt in eorum spirituum seductione vidcrcn- tantibus, quia oculi eorum tcnebantur ne eum ag-
tur admirandi, a quibus fiebant Dei veritatc d.im- noscerent (l.iic. xxiv, 10). Quod impedimentum in
n.indi : vel ad admonendos fidcles ne tale aliqiiid ociilis ooiiim non incongruenteraccipimusa Satana
f.icerc pru magno detiidcrcnt, proplcr quod cliam fuisse,nc aguoscerctur Jcsus sc;l tamon a Cbristo
:

nubis Seriptur;c auctoritate sunt prodila : vel ad facta ebt permissio usque ad sacrumenlum panis,ut
exercendam, probandam, manifestandamque juslo- unilule eorpuris i^jus iiartieiiiatu,renioveri intoUiga-
rum patienliam.Neque enim parva visibiliiim mira. turimpedimentum inimici.utChristus possit agnos-
culorum potentia Job cuncta qua? habebat amisit, " ci.Sic etnon mirum,si in judicio, 69 S exigente in-
et (ilios, et ipsam corporis sauitatem. » Quiilquid credulilate ha;sitantium atiiue in fide dubituntium,
angeli transgressores mali'faciunl, non ipsis servit tulia permitlat Dominiis fieri,qui talcm se exhibuit
ad uutum creatura C(U'poralis,sed Deo, 61? a quo in oculis dubilantium foris, quulis habebatur upud
daturpotestas.Nec idcoputandumcstislistran.sgres- eos inlus quod factiim est in eorum oculis,non ve-
soribus angelisadnutumservirejhanc visibilium re- ritate fallente,scd ipsis veritatcm pcrcipere non va-
ruin materiem, sed Deo potius a quo haec potestas lcntihus,et aliudquam res est opinantibus. Sieut et
datur,quantum in sublimi et spiritali sedo incom- bcalus Grogorius de Maria dicit(/io?H.25 in Evang.)
mutabilis judicat.Xam et damnatis inique etiiini iii "Qii.-c Dominum qun:!i'ebat,quein resurrexisse inini-
uielallo servit aqua, ct ignis, ct terra, ut fuciant iuecrcdcbat; sod quia amabat et dubitabat.videbat
iiido non quod volunt, sed quantum finitur, » etnonagnoscchat.cumque illietamor ostenderat,et
INTERROGATIO IX et RESPONSIO. dubiotas abscondebat,»Et prajfatis duobus diseipu-
Sed concedamusut fraus in judicio fueritopera- lis ambulantihus in via, non quidem credenlibus,

tiune diaboli, qui licet porderit angelici spiritus Dominus apparuit, scd cis speciom quam rccogno-
gloriam,sed non amisit natura; subtilitatcm.ct por- sccrent non ostendit. Iloc ergo egit foras Dcminus
rnitlontc Domino, aut pro infidelitate non recte (] in oculis_eorporis,quod apud cos agcbatur intus in

credcntium,aut pro purgatione fidelium,|ul Judam oculis cordis.Nihil ergo simplex veritfis per dupli-
plenum iniqua voluntate Christo communicantem citatem fecit, sed talem se eis cxhibuit in corpore,
stranguluvit,ct Paulum post tertii cccli raptum co- qualis apud eos erat in mente.Et sanctus Augusti-
lupliizavit, ad maxima exoreenda occulto, scd nus in libro de Doclrinu Christiuna (/i6. xr, c. 10)
nusquuni injiisto, porinittitur divino judicio, sicut "Suiierstitiosum cst qiiid([uid instituliiiii ost ab ho-
per niagos Pharaonis multa dcta Moyses suiit, qu;u minibiis ud consultationes ct pacta qua^dam signili-
pnqibeta Domini feccrat.Et ad probationem Job acra cationum ciim da;monibus placita atquc foederata,
Miiit commota, ignis de ccelo acrio ovcs pucrosquo qualiasuntmoliminamagicarum artiuin,ariispicuni
oonsumpsit.EtAntichristuspcrscsuosquo ministros et uugurum libri. Ad hoc gcnus portinont omiies
niulta operuturus e.st, ila ut in crrorem inducuiitur eliam ligaliir.o atque reiiiedia,qua; nicdicoriim (|uu-
clium si fieri potost clecti,Et [ler Pythonissaiii spc- (lue diseiplin.'! cuudeninat,sive in pr.Tcantationibus,
cies Samuelis ostcnsa est. Et iii libro Dialogorum, sive quiliiisilum iiutis, quas charactcrcs vocant,
iii

flcribente sanclo Grcgorio, legimus {lib. .\i, c. 10) ;

sivciiKiuibuseumqucrebussuspendendisatquc illi-
«Quia dc invento idolo,ct ad horam casu in coqui- gandis {ibiiL, c. 24). Quaj omnia tantum valont,
nam prujecto, oxire repento visus csl, alqiio in ., quanliim prinsumplinne aiiimurum: quusi cummuni
cunclorum monachorum oculis,(juia omno oju.sdem (liiaduiii lingiiucumd;i'iiiuiiibus fiederulu suut ;qu;u
coquinffi aidificium consumeretur ostcndit cunqiic : tamon plona siint omnia pestilcnc curiositatis cru-
jactando aquam ct igncm quasi exstingucndo pcr- ciantissollicitudinem mortifera3scrvitutis,Non enim
slrcperent, pulsatus ab eodem tumultu vii- Domini quia valebant animadvcrsasunt.scd animadvcrlendo
ncnediclus advenit, qui eurndem in oculis fra- ul(]iie signaudo factiim ostutv.aloroiit.El ideodiver-

Iriim osso, in suis vcro non cssc coiisidorans,capiit sis diversu proveniunt, socunduui cugitutiones et
protiiiiis in orationem inflcxit, ct cos, quos phan- pr.esiimplioiies suas.llli euim Spirilus qui decipere
tastieo rcpcrit igiie dcliidi,rcvocavit fratres ad ocu- vulunl,talia procurant cuique,qiialibus eum iiTcli-
los suos, ut cl siuiiim illud coquinai ajdificium as- liiiii pi-r suspicionesetconsensiones ejiis viderint.»
sistcre ccrnerent,i't llanimas, quas antiquiis hoslis Et veiierabilis preshyter Bcda in Commcnto lihri
finxeral, non vidcront.»Et in Petri ilinorario do Clo- Samiielis dicit \lili. iv, c. S) : « Si quem vero mo-
meiitis patrc legitur,(|uud ut ;i tidi-liliiis inlcrlicero- vel, iiiiuiiiudu mulier arlo d;enioiiiuea prophctam
670 IIINCMAIll KliHMENSIS AltC.IIIKIMSCdi'!. G80
pn L moiLem iiKiiiietare et suscitarc potucril, sciat A 'i"" laiiiilia sua lucmt cxfiommuiiicata. Inda
jjio ccrlo, aiit i:ilsiim limc umbiam (lu.crcntilius idein sauctus |)apa dccrcvit,ut iiio.\ cjus absolvire-
ostcndi.ssc tliabulum, aut si verc Saniucl e.xstitil tur fainilia. Kt si maiiircsto constar<?l qtiia conjugi
tantum agendis licerc diabolo, quantuni Dn.
in liis suo eadcm lcniina dicere nibilpoluerit^sed iiisupcr
iuinus ppiMnisci-it.Ncc miruni proqnibusdam secie- suKcipicio i|)siuspcrsucranientum 1'ueril uinpulata.
liiiril)Uscan:Uj; Lalia niuligni) s|iiritiii pciiiiilti,el Jnb ali(ue post hoc sua ad cuin sponle reveiva, ut et m
et Saivatorciii constiluerit iii [linnam tcmpli,ct Job ca ceiisura tcmpcrarclur judicii.nec lungojaiu lcui-
pcticrit uccepiM-iliiuclantanilnni.Oniidsiplantasiam poie [irivarctur conimunione. « tt ilcin ad Candi-
poLiusimranndi spiritus fuissequod apparuit credi. duni abbatcin (Ut>. vii. cpisl. 17) « Dcniquc ut ad :

mus,nequc hoc lurburc debet (juomodo talisveraet satisractionem posset omninu suHiccro, rcciinus ut
pri)[iliotica narrare potuerit. Novimus cnim dia- etiam datu corporalitcr sacramcnto lirniarel nihil se
bolum niulla sjcpe futura, qua> ab angelis san- in rraudo vcrsaluni, aut uliquid ucculta3sc,ged om-

ctis didiccrit, pncscirc vd [ira^dicarc possc : sed iiia inlcgrc [irodidissc. Cui rci si quis, quud nun
eo miiius illius dictis auscultandum, qiio cunc- credinuis,coiitrai'iam aHcrrc quoquomudutentaverit
ta, qu;c loquilur agitvo apud hoinincs, soducen- voluutalem, C20 ilie quidcni rcuiu sc autc Dcuiu
di studio laciL. » Quod ne eveniat pcr insidias da;- p esse noveril, qui nititur ea,qua: utilitcr sunt liuila.
B
moiuim.GIO iiiiiiieiitc.^^^ostulo resistamus diaboln, rcscindcrc : non eidem decisioni, traiisuctiuniqud
forles iii liile, f/«;i' vhicil mundum, cl ;)«• ijuuin nihil so derogare cogaoscat. " Et ud prajeclain
sancli vic.crunl rcgna {Ucbr. xi, 33), ct dc (|uu (ir- (lib. VII, ind. II, cpist. 00) : n Valdc, inquil, ec-
miter crc.l. nlihiis dicilur : l'iat tibi secundnm lidom modcrationi convcniens, ul qua) or-
clcsiaslicic cst

luam {Matlli. ix, 29). Et Apostolus : Postntct iiiitcm dinala fuerint vel decisa,nullain posterum deLcunt
infidc nili/l U;Lrcsitans(Jac.i,C>).El si ad probatiuiiem refr.igalionc turbari. •• De qua sucrumenti purga-
liilci nostiu! accidcrit (ulilccsl cnini, ctiam sunctis, tione sa![)C audivimus,quia plurcs in eo fraudcin fa-
lcntationum flummis cxaminuri,ul vcl tenlati quia ccre solcntjCum ingcnio jnrantes, scd |>utius peje-
fortcs fuerinl appareant,vcl cognila per tentationem rantes :quia,sicut leginius, ita sacramentum a Dco
sua inlirniitate forliores lieri discant,etsic cum pro- dijudicatur, sicut ab co, cui per id salisHeri solel,
bati fucrint,ucci[iiaiiL ct ipsi coronam vila;), dc di- in lide recipitur. Sed et in eadeni sacramcnti pur-
viiiis nou luuseiiuir jiiilicii.K, qu;e iiiterdum oceulta gatione fraus facta, quin potius perjurium fuctum
sunt,scd nunquam iiijusla.N'.'C iriirum vidcri debet delegitur, sicut ct in judicio diabulica aslutia et

si in hujusmodi judicio nalliditati! diabolica fraus permissionc divina.evcnire posse a nobis non dcne-
qurecunque Deo perniittenlciiitervenit,cuin etaqua gatur. Et de juramcDto dolusu in Kegum libris, el
baiitismatis
M in se fidelis,ut Ambrosius dieit, est in C Machab;eoruin, atque in Prophcta de sacramentu
ulii|iiibus ct a(|u;i iiiciukLK. Non sanal buptismus regi facto inlldoli, i[u;e non inipuno cesscrunt, in-
perlidoriim.non munihilsed polluit undeetsecun- vcnimus, uiidc supra nos sunicicnter dixisse puta-
:

dum decreta cunonum, et sancti Inoocentii, atque inus. "

aliorum pontilicum Uomanorum.in nomine sanclae I.NTERnOG.^VTIO .\.
Trinitatis ab han-eticis beptizati per manus imposi-
Ouarto ca[iilulo nobis petimus rem.indari, sihspc
tionemgrutiamSpiritussancti.iccipiunt: iKin aiitem
causa,undc Judicium factum audivinius,et quidura
insancl;eTiiiiilulisnomini>b;i|)tizatil)aplizarijubcn-
eliara vidimus.in Judicium fueril revocata qualiter
tur.Sed iuinquid,qiioiii;iin ri;uis rcperitur in ba[)tis-
idem debcat canoniec ordinari Judicium, ut utrum
mo ha;reticorum,baplisniunonprobabiturcalholico-
dc sccrela coiifessione,ut dicitur,commissa opisco-
rum?et si fraus invenilur in judicio propterlidcm
pis,vel in judicio |HJrrcclo libello, cadem feniina
incredulorum,lex purgationis abjicioturaconsuctu- debcal Judicari : vcl si acciderit ut eumdem libel-
dino crcdulorum? Sicut cniiii privata vcl fraus [lu-
lum coacta porrigal, aut cidem invila subscribat,
blicasomper est punicnda.ita ul scriptum legimus, si pcr hiijusraodi commcntuta maritali topo logali»
consuetudo qu» publicis utilitatibus non impedit,
ter valeat rcraovcri.
pro legc est rctinenda. Qua[)roptor, si et in hoc ju- n
dicio per quodcunque ingeniura fraudulcntia rejie-
UESPONSIO.
ritur, du[)licata Judicii ultionc, sive pro poccati ad- Quod et si in h'jc,ut supradiximus de quu luqui.
missiono, sivc pio inlidcli illnsiono,cau3a in qu;es- inur Judicio cvidentilius indiciis fucrit denionstra-
tionem ratione docentc reveniat. tura, siciit sanctus Kubianus pnpa et martyr cona.
» Sed ct de sacramenti [lurgationc in sancti Gre- tituit, ortlinclur Judiciuni. ti (juoniara, inquicas
gorii cpistola ad Secuiidiiium cpiscopuin Tauromi- (cpij(.ll).in omni Judicio quatuor pcrsonas nccessa
nilunum logimus [lib, viii, cpisl. 32), quod Lconis esl scmpcr adesse, id est, Judiccs clcctos, et accu-
Churtulaiii feniina,(|u.T relicto co pro lornicationis . saloros, ac dcfensores, ot tcslcs. - Quia sicul Leo
crimiiio religiosam vcslcm induorat.ab ipso sibi pr.x'- scribil;idunivcrsose|iiscopos pcr C.Tsarcam elMau-
slitosaciamculo quoniam post inilura conjugium ritaniain consliluti)S,q>i</.yiy:"Ncminem possurau»
in culpam lapsus non fucrit, incon-
adultcrii judicaro,nisiinpra;sonliaposilus,aulconrutalus,aut
sulto cpiscopo ad viruni suuin rcdierat, cl idcirco ccrto confessus justa: possil subjacere senltntia;. »
 G8I DE DIVOUTin LOTHARII ET TETBERG.*:. G9>

Et panctii? Augustinus in libro r!o Pffinitenlia iliom. \ Dominus Judam, cum fur essot, quia non est accu-
L) :Plorum^iue atitcm boui Cliristiani propterca
' satus, minirac abjecit. Vl lollcretnr dc mcdio vcstrnm
tacont, et sulfcrunt aliorum peccata qua; novcrunt, qui hur opu.s /lr;7 (/ t'or. v, 2). Cognito opere isto,

cpiia documcntis sa>pe dcscruntur, et ca ([ua; ipsi pelloiidum ilhim fuissc de ca-Lu fraternifatis : omnes
non possunt.
sciunt, judicibusecclesiastieis proliarc enim crimcn ejus sciobant, et non arguobant; pu-
Quamvis cnim vera sintquajdam, non tamenjudici bhcc cnim novercam suam loco uxoris habcbat. lu
facilc credenda sunt, nisi ccrlis indiciis dcmon- qua re neque leslibus opus erat, neque tergiversa-
stronlur. Nos vcro a communione ([uomquam prohi- tionc aliqua poterat tcgi crimcn. Eijo ijuidcm sicut
bero nou possumus.quamvisha^c prohilntionondum ahscns rorpore, pra^scns autem spirilu, id cst, absons
sit mortalis.sod medicinalis.nisi aut sponte conros- facic, pra^sens autom auctoritalc spiritus, qui nus-
sum.aut in aliquo, sivc saiculari, sive occlcsiastioo quam abest, ;n,7j /w(i/rfni/ v/ jir.rsens cur,t qui lioc

nominatum atqueconvictum.Quis enim sibi

jiidicio adinisit (ibid., 3). »
Utl utrumquc audet assumero.ut cuiquam ipse sit 622 Et quouiam alloiius cst loci ot lomixiris de-
ot accusator et judox?Cujusmodi rogulameliam hic moiistraro, quibus et quantis aliis modis seciindum
Paulus breviter insinuasse intellipntur, cum quihus- loges ecclesiaslicas abseutcs possiut ot deboant ju-
(laiu talibuscommemoratis criminibus^ecelosia^^tici dicari,quod nunc ad rem pcrtinet,quodque Valon-
judicii formam ad hc-ec similia ex quibusdatn daret. lina synodus sequens Ronianam Ecclesiam domon-
.\it enim Scrif)si vobis in epistota, non commiuwi
: stravit, in mediuni devocemup, vidolicef (can. i) Ut :<•

fornicuriis (l Cor. v, 9), et reliqna.^i Et itcm :» Si quis si quis se reum,vel vcri confessiono, vel mendacio

fialcr nominatur aut fornicator, aut idolis ser- falsifafis pronuntiaverit, noqiic enim, inquit, absolvi

viens, aut avarus, aut malodicus, aut ebriosus, aut potcst, qui in seipso dixerit morfis causam, qua;
rapax, cum ejusmodi nec quidem cibum sumere. » dicta in alium punirelur, cum omnis qui sibi fuerit
Sed sciendum est,quia eam nominationcm hic Apo- mortis causa major homicida sit.))Quod in Eccle-
stolus intelligi voluit, quaj fit in quemquam, cum sia, nec de secreta confesi^ione, ncc per alium pofest
sententia ordine judiciario atquo into.gritate profor- fieri : quauto minus per sacordotes,quibus non licet

tur. Nam si nominatio suflicil, multi duniiiandi suut sibi confefsa publicaro peccata, nisi per illiim ipsuni
innocentes,quia sipe falso in quoquam crimine no- qui pcccatnm commisit, id quod malc egcrat fuerit
minantur. Noluit enim in homine judicari cx arbitrio propalatum? De (juo ctiam providere quantum po-
suspectionis,veletiam extraordinarii usurpafojudi- tuerit debet episcopus, ad ciijus hoc curam noscitur
cio, sod pofius cx lege Dei secuadum ordinom Ec- porfinoro, ut non erroro soduclus, auf fimorc coac,
clesia;, sivo uUro confessum, sivc accusatum af(pie tus, quisquani mondacitor in se dicaf, unde vel se,
convictum. Et in concilio Tolclano {ronc. Tol. vi, C vol Ecclesiam Iffidat, quia inde efiam est dccrofuni,
can. 11) :u Uignum cst ut vifa innoeenfis non nuicu- ut cxtorta confcssio, vel coacfa subscriptio, nihil
letur pcrnicie accusantium. Ideo quisquis a quolibet vigoris obtineat, B. Alexondro martyre glorioso, et
criminatur, tam accusatus quam accusator proesen- posf B. Pof rum quarto apostolica; sedis pontifice ju-
tonfur, afquc lcgiim etcanonumsentontit-e cxquiran- dicante icpist. nd omn. ortliod.) :u Si ab hujusmodi,
tur, ut si indigna ad accusandum pcrsona invcnitur, inquit. porsonis, quod omni ost Christiano nomini
ad ejus accusafionem quisquam non judiceliir, nec iiiiinicuin,qua!dam Scripfura^ (luoiiiiomodo por mn-
condcmnetur. » Et in Carthagincnsi concilio (conc. fiim, uut fraudem, aul per vim extortas fuerint, vel
Afr. cap. 0.5) :» Qu;crcndum est in judicio cujus con- ut se liherarc possint,quocunque ab eis conscripfaB
vorsalionis et fidoi sit is qui accusat, et is qui accu- vel rohorafce fuerint ingenio, ad nullum eis pra?jn-
salur."ltcm iii codcm («i/j. 98) :« Tosfes auteiu ad dicium aut nocumcntum proveniroconscmus, neque
tostimonium non adniiffeudos, qui ncc ad accusafio- ullam eis infamiam vol caluinniam, aiit a suis se-
noni admiffi praiccpfi sunt,vel etiam quos ipsc ac- qucstrafiouem bonis, unquain, aucforc Domiiio, et
cusator de donio sua produxcrit.» Et sanctus Corne- sanctis aposfolis,eorumque succossoribus, sustinere
lius papa et martyr, beatusque Felix Uomanus pon pcrmitfimus. Gonfessio voro in talibus non compul-
lifox, ot omncs illius sedis ponfiliccs docroverunt, n sa.sod sponfanoa fiori dobet,ii)So altostanfe qui ait :

uf ravoaiit judiccs Ecclosia', nc abscnlc oo ciijus E.V cordc cnim proccdunl liomicidia, iidullcria, fornicn-
causa vcntilatur, sontentiam proforant, quia irrita tioncs, Idasplicnii.v (^lullli. xv, 19), ot ca^tcra qu.i; siint

crit, cl etiam rationem pro actionc iii pra;senfia fra- ad ba;c portinenlia. »Et item :"Amplius autem res-
trum dabunt, exccptis designatis causis quas sin- picit Dcus ad cogilationes, ot spontancas volunta-
gillalim lcgos Ecclesia; exprimiint, s icut et loges lcs, quain ad actus.qui pcr simplicitalom, aut por
publioa; modiini corlum donoiniuant, quo alisonlos nocessilatem liunt. Confcssio voro non oxtorpuori
judicio doboant condomnari, id osl, uf si tani faino- dobct in talibus, sod potius sponte prolilori. Pessi-
sissimum criiuen sif, ct in criuiine fainosissima por- miini es^tonim de suspiciono aut extoifa oonfcssione
sona, ut nequc testes ad convincciidum nocessarii quomquamjudicare.cum magis inspcclor cordis sit

habcanfur, ncc ipsius indigeatur pra;scntia, sicut Doiiiiiiusquamoperis,et polius requiritoogifalionoa

Ambrosius in Epistula ad Corinthios dicit :" Judicis, puras, et voluntates honas,quam verba mendacia.»
inquicns, non est sinc uccusatorc damnaro, quia et Talis oniiii in Eoclosia liori dobof ab illoijui pecca-

Patrol. CXXV. ^2-1

683 IIINCMAIU lUIRMENSIS AHCIIIKPISCOI-I. G81

vil (•(mfessiojSicuLscripliim cst: Dit' tii priurii)ii|iii- A Ait i^nim i]c Jiida : « Tunr videns ludm, iiui eum
tales luas, ut justificeris.Prior, iiuiuatn.ut et voconi Iradidil, quud dumnalus cssct, pacnitcntia ductus re-
accusatoris diaboli,el ('acicm Doiuini in confcssione tulil triijinta uri/ailcos prinripibus <:arereotum el .m--

piiuvenias, nt jnstiliceris, iion nt condcmncri.s : qnia 7iioribus, dircns : l'ecravi, tradens sannuincm justum
ipsa etiam ccclcsiaslica excuinmnuicatio, luni .eler- (Mullh. .\xvii, 3, 4). Avaritia! niagailudinciii |u/.,

nalilcr|)(jinalis,se(l lemi)oraliscsLaL(jU(MiiC(licinalis, magiiitudincl inipietalis poiidus excliit^it. ^'idens

lanLum ut converlaLiir peccalor ad illiim, cL vivul, Jiidas Doininiim adjudicatuni morti, pretiuin rclu-
(jui non vult mortcm peccaloris, scd vitam (E-^^rh. lit sacerdolibus, quasi in potestate sua csscl per-
xviii, 23). Et ilcrum scriptum cst : Ea; vcrbis luis sccutorum mutarc scntcntiani. Itaquc, lieet mutu-
jusli/iraheris, ct e.r verhi.s luis eondemnnlicris {Isa. verit volunlateni suam, tamcn voluntutis p:-iiiix
xLiii, 2()). llnde Hicronymiia :" Ex malis verbis du- exiluni non mutavit. Si autem pccravil illc ijui tra-
Lium non csL (luod (lamnetur a iJoo homo cini ea (lidiL sanguinein.jusLiim,(]uanto magis peccaverunl

protulit : justilicuri autcni cx bonis vcrbis nullu (|ui cmoraiit sanguincm justum, el offerendo pre-

modo potest, nisi de intimo cordis ea recta inlcnlio- tium ad prnditioncm discipulum provocarunl? Al illi
ne prolbrat. Ilona ctiamsi sinl,ct non rcclo studio dixerunt Quid ud nos'? Tu videris. El projeclis anjen-
:

lucriiit prolala, juslilicaic loqucntcm non potcrunl, t» tcis in tcmplo, rcccssit, et abiens laqueo se suspendit

sicut nec Caiplias C*JI inlcrproLaudo justus invcn- ((fc/(/., i'. 5). Nihil profuit cgisse puDitentiam, pcr
tus cst, ([ui dixit : E.cpcdil ul unus homo moriulur pro quam non potuit. Si quando sic
scclus corrigere
populo, el non tola gens percat{Joan. xi, 50). lllacrgo frater peccal in fratrem, ut emcndare valeat quod
verba justilicant loqucntcm,qui bona qu.-c orc pro- pcccavit, potcst ct dimitti sin autem permancDt :

fert modulliLus cordo rcLincL, et sancla inlenlione opera, frustra voce assumitur pixnitcDtia. lioc est
proforl. Invcrborum onim pundcre opcratio consistit quod iu Psalmo deeodem infelicissimo Judadicitur:
vitcEhumana; quia, ul Saloinon ail Hors cl vila in
: : Kt oralio cjiui finl in pcrratum {l'sal. cviii, ";, ul iion
manibus lin'jux{Prov. xviii, 21). » Et capitulis Au- 62? soluin emendare nequiverit proditioais nefas,
gustorum deccrnitur :i< Ut qui timorc compulsus sed ad prius scelus ctiam proprii homicidii crimen
servuin se csse extra judicium di-xcrit, nullum pra- adidcrit. » Timcamus omnes hanc veram scDten-
judicium libcrtutis inciirrat, doncc judicio pro^sen- liain, cavcamus hanc pcrniciosissimam erga dece-
teLur, ut libcrLaLcin suam, si eam probavcrit, pr.TC- plionem nostrain diabolica: malignitatis astulium,
senlo judicc obLinoaL, aut qua fraudulenter diabolus etiam sub pccnitentise spe
si servus convincitur,
.statim Domino reformctur. nos deludit, ct ex consilio nos in culpa ligat, quod
Debent nimirum episcopi.vidclicct judicos anrma- cum ab slatu justitio; pcccando concidimus, ple-
rum, magnopere providerc, et sajculi hominibus C ruinquesimulet in laqucum despcrationiscadimus.
luLiinarc, nc in accusandi, vcl testilicaiidi, aut ju- et a radice spei fuuditus cvellimur. Hinc est (juod
dicandi nogoLio, qnasi sub pr;etcxlu fulura! confcs- per prophctam Dominus, non tam pra^cipitationum
sionis ac pa-nitcntia;, suggesLio diabolica latenter pravaquam deliclorum studia reprohendil diccns :

eis subripiat, dicens non verbo, sed hortamcnto, jVtr forle cijredialur ul ignis indiijnatio mea, et sut -

cuicunquo po.st concupiscenLiam cordis sui ire dcsi- cendatur, cl non sit i,ui exstinijxmt propter maliliam
doranli liilcndcin^iuil (liaboIus,ut compleas quod
: sliidiorum vestrorum {Jer. iv, 4 . Hinc iterum iratus
desidoras, nc do oo vincaris quod cffperas mclius : dicit : yisiliiho supcr vos jiixia fnuium sludiorum
tibi est pustea pccnitcutiam agorc, quam victum vcslrorum {Jcr. xxi, li). < Quoniam igitura poccatis
dehoneslari. Testilicantibus autcm suggcrit Ingc- : aliis, ut dicit bcatus Grcgorius {1'astor. lib. iii,

nium potcstis caporo, ut ita pareat quod dicitis cap. 33),din"crunt pcccata qua? perconsilium pcrpc-
vcrum essc. Judicibus vcro diabolus sa-pe suadet, trantur; non tam Dominus pravn facla quam s(udia
ut dicant : Ouomodo possum alitcr? sicut audio pravilatis insequitur. Iii factis enim sxpe inlirniita-'

judico. Undo audiant, ct cxaudianl qu.T scripta tc, s.-cpc negligentia, in studiis vero niolitiusa sem-
sunt : Vx vobis qui juslifiralis vos roram hominihus, pcr inlcntione peccatur. El ipse in cathedra pcsti-
Dominus aulem novit rorda vcstra {Lur. xvi, 15). El :
n lonti.-c scdct, qui tanta iniquitalis clationc cxlollitur,
Si oruliis luus, id est intenlio tua, siniplr.r furrit, ut implerc malum cliam pcr consilium conetur.
totiim rorpiis luum liiridum rrit [ilatth. vi, 2-J.) El :
Hinc ergo colligaiit qui in culpascctiam por consi-
In ijuo judirio iudiravcrilis, judirahitur dc vobis qua (juandoquc ullionc fcriondi siint,
liuni ligaiit,
{Matih. VII, 2). Et : Falsiis trslis non cril impiwiliis qiiinune pravorum non socii scd principos (lunt. »
{Prou. XIX, 0). Et legant quod dicit sanrliis lliero- Cavcndu ost cliam callidi hostis vcrsulia, qiii nicn-
nymus in comnicntario Matlha-i :.. Falsus,iiiquiens, tem quam pcccato suppUntat, cum dc ruina sua
testis esl, qui non codcm sensu dicla inlolligit quo afiliclani respicK , securitatis pesUfcra! Llanditiis
dicunlur."Ouantoiii.agisqui ill.i dicit (lu.Tdicta non seduci(,elei sih-s oc Stcurilates vacuas ante oculos
sunt?Et lali cogi(alioni,(|uam dialiolus, sive prave vocat.quatonus utilitatcm trisliti.T subtrahat. M"do
intondcntibus. sivo tes(i(icantibus, sive judioan- enim aliorum fac(a graviora, modo ci vcrecundi.ini
tibus, de obtentu pocnitenli.-c proponit, quod ideni dc promissionc sua, quam pravc adimplcrc prurai-
sanctus Hioronymus in codem libro eicil, opponanl. sorat, opponit modo nihil cssc quod perpctratum
:
 ::

685 D!'] DIVORTIO LOTHARII ET TETBERGtE. (!86

csl, modo misericordcm Dcuin luqiiiLur, modu ulili- A (V''-*^-

!'<) '" Agalhosa, inquicns, latrix pncscnlium
latem, vcl quudeunnue einoluuicutuiii aut ,^i-ati;c vcl quest;i est maritum suum contra voliintateiu suam
honoriscoiTupta! nienli objicil : modo malum aliud, in monaslerio Urbici abbatis essc convorsum. (Juod
quod de malo minori cxcludi potcst ostendlt, niodo quia ad ejusdcm abbatisculpam ct invidiam non est
aduc tcmpus subsequcns ad pconilentiam poliicctur, dubium pertincre, cxperientis tua; prajcipimus, ut
ut dum pcr h;cc deceptamcns ducilur,a inalo eicpto diligcnti inquisitione disculiat, nc furtc cuni ejus
non revocctur, et ab intcntioiie pa'iiitculi;e snspen- vuluntatc convcrsus sit, vcl ipsa sc niutarc promise-
datur quatenus tunc bona iiulla pcrci[)ial, quam
; rit. Et si hoc repercrit, ct illum in monasterio per-
nunc mala nulla contristant, ct tunc plenius obrua- manere providcat, et hanc, sicut promisit, mutare
tur suppIiciLs, quaj nunc etiam gaudet in delictis. compellat. Si vero nihil horum est, nec quoddam
Sacpc ctiam spcciali malo duplicium corda ingenio furnicationis crimen, propterquod viro licet uxorem
artis antiqua; pcrvcrtit, ut dum pervcrsa et duplici rclinqiierc, pncdictaiu mulieiem coinmisisse cogiio-
actione caiteros fallunt, quasi prrcstautius c;cteris vcris, ne illius convcrsio uxori relict;o in s;reulo
prudeiites sc csso glurientur. Et quia districtionom lieri possit perditionis occasio.volumus ut maritum
rctributionisnon considerant,dc damnissuis miseri suum illi, vci si jam tonsuralus est, reddere omni
exsultant, de quibus prophela dicit : Ecce dies Do- n dcbcas excusationc ccssanlc. Nam cxcepta fornica
mini vcnit mwjnus
B
el hotriljilis siipcr otnncs civitales tionis causa, virum uxorem rclinquere divina lex
nuuiiliis, el siipcr onuics nnijulos c.rcclsos (Sopli. i, 10), nuUa ratione conccdit quia postquam copulatione
:

quia ira cxtrcmi judicii huinana corda, ct dcfensio- cunjugii atquc mulieris unum corpus eflicitur,
viri

nibus contra veritatem clausa dcstruit, et diiplici- non potosl ex partc converti, et cx parte in sa?culo
latibus involuta dissolvit. Attcmlant et accusa- rcmanerc.j'Et quia una lex viri ct uxoris hii>c con-
tores fortc innocentium, et testes dolusi, ct judi- slarc dignoscitur, demonstrat in cpistola, quam su-
ces, quod eis dicitur Vx hii qui condunt lc(jcs
: pra posuiiuus, ad Secundinum cpiscopuni Tauro-
iniquas, scribentcs injuslitias [ha. x, 1). Et quud ininitaiium (/;'*. viii, fy^(,v/. .32) : « l'r;cscntium, in-
pcr Susannam dicit violcnta passio illata C'J3 quiens, portitor Leo Chartulaiius ad nos veniens in-
ab injustitia : habcl enim voceni suam, sicnt et dicavit, uxorcm suam, qua; rclicto co pro Ibrnicatio-
misericordia, de qua scriptum cst, Absconde clee- nis crimine, quo vehcracnlius slimulatam aiebat,
mosynam, id cst misericordiam, in simi patiperis, atque ob hoc icligiosam vcstem induerat, culpabi-
et ipsa orabit pro lc {Eccli. xxix, 1.^). Ait cnim vio- lem nullatcnus 6*^4 exstitissc, ncque post iuitum
lcnta passio, illata, sicut diximus ab iiijustitia, Dcus cunjugium in fornicationis culpani collapsum adji. :

Xtcrne, qui abscondilorum es coijnitor, qui nasti om cieiis quuquc quod eidcm u.xori su;c districtissima

nitt antcquam fiant, tu nosti quonimi jalsum tcstinw- C sacramenta pi-Kbuerit, insoulem se ea de re, unde
7iium tulcrunt adcersum me, ct ccce morior, cum nihil illam mordebatsuspicio,permansissc,ctidcirco pro-
horum fecerim qux isti maliliosc composucrunt advcr- pria cam sponte ad se rcvcrsam.Scd quia conimu-
sum mc (Dan. x\ii, 42, 43). Exaudivit aiitem Domi- niune illam cum familia sua pru boc sulu a fralcrni-
nus vocem pjus, ct reddidit prcsbyteris, qiii cranl tate vestra privatam iisserit.quud ad eum clam pos-
constiluti judiees populi inanno illo, ot falsum tu- tpositis vobis redicrit, volumus ut familia quidcm
lcrunt tcstimonium, juxtaquod maluin cgerantcrga ipsius sacram communioncm recipiat, et domina;
proximum, qui interfecti sunt. Et attcndcntes, quia eam culpa in hujus alflictionis pccna diu non tcncat.
multi pncsentalitcr eliam corporc nioriuntur, iit Dc ipsa vcro, id cst dc uxorc pr;cdieti portitoris, hoc
Ananias ct Saphira, ct qui cominunicantcs, ut l'au- vos observarc neccsse cst, ul si nianifesle coustat,
lus dicit, non disccrniint corpus Domini (/ Cor. xi) (jiiia contra conjugem suum diecrc nihil potuit, scd
multi aiitem in corpore vivunt, scd pro actu malo insupcr suspicio ipsius, pr;cstito ul cdocti sumus
sunl aniina mortui, sicut illa de qua scriptum est sacramcnto, amputata est, atquc post hoe sua ad
Vivens morlua est (/ Tim. v, 6) : scmpcr autcm anima cum sponte revcrsa cst, el in caquoquc ita tcmpe-
qua; pcccat moritur, ct perscvcrantcr pcccantes du- randa est ccnsura judicii, ut longo jam leiniioro
plici cuntritiuni; contercMtur,(|ii;inilu punriitur sicut t\ cunimunionc minime privctur
dibaiius ignis, et indui;iitur sicut diploide euiifu-
sionc sua, cum pcrdcntur corporc anima
INTEUnOGATIO XI.
ct in gc-
hcnna. dicimus non tollcnlcs justa.judicia,sed
Ila3c m;nilus a conjiigc, vcl uxor a marito, pcr
Et qiiia

tlmcntcs nc judiccmus scicntcs iiijusta, non prohi- scripturam secreta; confessionis se non possintdis-
bonles lcstiHcari vcra, scd refiigientes iinMulacia. Jungcre, sicut episcopns ab ccclesia sibi commissa.
Sed ct quia supcrius, ct ex aliui iiiii iiislitutionc vd gradu, aut i|uilibel in ordinc ccdesiaslicu, ab
ducbirum.suflicienterordinciii difliiiitiuiiisdcc;iusa oflicio se uoiipncvalct si voliicrit rciiiuvere, sicut
undc agiturcx dccrctis beati Gicgurii demonstravi- aucturitatc ccclcsiaslica supra studuiiiius dciiiun-
mu8, adhuc non pigct ostendcrc quem niodum in strarc.

inquisitionc ct dif(lnitionc hujusmodis (ju;eslionis 11ES1'UNS1U.

dcbc;inius tcncrc.Ail cniin,si do eaiisa |
iisl iiiilum Neqiie lib.'IIo sccrcta; confcssionis porrcctu piibli-
conjugium agitur, ad \driaiuiiii nulariuiu [liO. ix, c.c pa'iiileiili.c qiiisquaiii dcbct siibmilli, iiei- pcr
fift7 IIINCMARI HIIKMENSIS AltCHIKPISaiPJ. rm
si'ri|iliirani iliroctani, vftl ul) alio porrcctiim, vulet A tiiiii.vcl r|uin iioii iniluni,6P(i niafjiB upurpaliim con-
con(li'ninari,sor| lunli' piihlice (Ifibc.tjiiilicuri.publice Iru Chrisli:inas lcpcB fucnit, exfilil«Tit domonslra-
et in pi'a>senli positus ilrOnd aiil conviiici.aiit coiili- liim?"!''! hiic(|iiiinio(Ioordiiiabililcr(ieri poleril^nifi

teri. Afl Niccluin AipiilcifMiscin fipisco|)um scripsit lef,'ibus liiiiiiaiiir ab po inspiratis, |>or (piciii condilo-
iiiac;inis Lco papa dicens :" In pr.-csenti posiliis, aiit res Icgum jusla dccernunl? Uudo sanclu." (icluRiu«
confutatus, aut certc conrcssus, jusln; potcst subja- ad Anuslasiuin iniperalorem {epiiit. 10) :•• Si, inquil,

cere sententifB quia contrariiim cst ralioni, coriim

: quanlum ud ordincm publicse periinet dieriplin»,
illos ccrnerc pocnas, rpiorum non valont ncscire cognoscentes imperium tibi siipprna disposilionc
causas.»Qucm ctiam orilinciii jiiilicanili ilcmonslrat collaliim, lepihiis liiis ipsi quoqiic parenl relieionis
Scriplura ilivinn, iliccnlilins ilc criminala uccusalo- aiitislites, ne vel rcbiis mundanis cxcIus.T' videantur
ribus in juilicio pr.iparalo : Mill/', iii(|iiiiiiit, nd Sii- obviarp senlenli.Tc, (piod rogo lc decct alU'Clu eis oiic-

sannam filnnn Ilclrhiv nmrem Joncliim, ct. mise- dire.qiii pr.-erogandis vcnoraliilibus sunl attriiiuli
runt. Et venit rum pmTnlihus rt fdiis (Dnn. xiii,2S, mystoriis? • Ut alibi .'•criptum ost relegpntcB : /(«</-

30). Et post (latum tcslimoninm, rnnilemnaverunl Ailc qu;e sunl C,T.saris Cvsari. ct ijua' sunt Dei iJeo

judires eam ml morlrm {ihid., -'il) : (pia lihcrala, {Mutth. xxit, 21), C.-Bsari quidem nunimuni. tribu-
eam libcranlc, piinili sunt lalsi tcslr^s juxla
verilate tuin.ct pocuniam, honorem debilum, quundiu ipso
» Dominum lldcliler, honor.avDril. el vectigal, |jp« nu-
quod malum iii proximum cpcrant Sed el depre-
bensa in aflnltprio, oblala corporali pr.-escntiu, non tem decimas, primilias, oblatinnes, ac victimas, at-
per alicnum testiinoniiim vcl scripturum, qnod qup continuam scrvitutpm quomodo et ippe red-
:

ecclesiastici^ pt Roman.T prohibcnl lcges. cst ac- didit Iributa pro sp el Petro, el Deo reddidit quir
cusala : cujiis etiani confcssio suliinnultur, cum Uei Eunt, Patris facicns voluntatem. Et sanclos
ei a niimiiio dicitur : Nemo te condcmnavit ? el Aujjustinus in Sermonc sexto Kvangelii Joannis :

illa Ncmo, Domine (Jnan. viii, 10). l'ilalus quo-

:
i< .Noli, inquit, dicere quid mihi el rcgi ? Quid libi

que dc Domino, tuniiuam latronc comprehenso ergo ct possessioni ? per jura rcgum poseidenlur
utquc ligato, pcr eohortcm, sicut Auf^usliniis dicit, posscssiones." Sic et per lcgalia judicia, justa quo-
logilimo orilinc potcslulis servalo, el jicr mini- niani Chrisliana, Siscu^arium negotiorum dirimen-
stros Jud.coriim, el ub Anna Caiphoc, alque a Cai- d.Tf sunt qu.T-stioncs. Et de libplln, vcl sccreta c^jn-

pha in iir.clorium sibi transmisso dicit : Ol/luli- fessione, idem decernit Lpo, inquiens (^/ii«{. Mfi),
stis mihi liuiic homincm {l.uc. xxin, !•'(). Quemquc universis cpiscopis per CRmpuniam, Samniuro, «t
audiens cssc dc potcstale Hcrodis, remisit eum ad Piccnum, salutcm Magna indignatione conimo-
:«.

6^5 illum,doccns nos ile s.TPcularihus s.Tcularium vcor, et muRo dolore contriiitor, quod quosdam ex
Christiana it jiistu exspcctarc judiciu. ct tunc Eccle-C vobis compcri apostolica' truditionisoblitOE. ot slu-
siastica vidclicct nicdiciiuilium jiiflieiorum niala- dio sui erroris inlenlos."Et post aliquanta :•. lie jioy

gmata dehcrc intirmis imponcre, hoc idem .Aposlolo nitcntia scilicet, quic a lidelibus postiilalur, ne de
dcmonstrante, quando adhuc inter inMdcIes convcr- singulorum peccatonim genere libellis 6%6 sfripla
sabantur fideles. Jam delietum esl, inquit, intcr vos, professio publicelur, cum reatos conscienliarum
quia judiramini ajiwl r.rlrancos, rt non apud frntres. siilliciat solis saccrdolihus indirari confcssione se-
S.vrulariii iijilur judiria si hahucrilis inlrr vos. crn- crcta. Ouamvis cnim plcniludo lidci videalur esse
templihiles qui sunt in Errlesia romtuitilc ad judi- laudabilis. qu.T proplcr Dei timorom apiid homines
candum (/ Unde Grpgorius in Rcgula
Cor. vi, 1 et 4). erubesccrc non vcrctur, tamcn quiu non omnium
pastorali Ul saltpin terrenis negotiis inservianl,
:« hiijusmundi sunt pcccala, ut ea qui ptcnitentiam
quos diinu spiritalia non exornant." Et Atigustinus poscunl non tinicant publicarc, rcmoveatur impro-
in Enchiridio : Cuni sint lulia judicia licri ncces- bubilis consiictudo, nc mulli a picnilcntia' rcmcdiis
saria, non vctari, scd apud lidcles dobcrc judicari arccanlur,duniaut crubesrunt.aut metuunt inimicis
demonstrat.i. Et Amlirosius:i'Quiuergo suiit,iiii|uil, suis sua facla rcscniri. qiiibus possinl legum con-
sapientcs fratrcs, aliqui horum oliganlur ad judi- slitutionc percolli. Sullicit cnim illa conrcssio, quc
caniIiiin,quoruni judicium verctiirniundus. M.ngnus n primum Dpo ofTcrlur, tunc otiam .saccrdoli.qui pro
cniiii pudiir psl, si iiilcr eos qui diciinliir llciini co- rlcliclis pccnitentium precator accodat. Tunc nnim
gnovissp, non invcniliir qiii cxaminarc possil jiidi- plurcs ad pivnilcntiam potcrunt provorflri.si pupuli
cium. Qunmodo cnim honiicidu picnilcns pacem auribus non publiccliir conscientia r«>nlilonti8. »

sumel Ecclesi.T, untoquam runi liligantibus pacili- lliiic canonos sacri jubcnl r.x-
collig.inl i|uique, si
cetur? Quomodo inilulgcnliam accipcre poterit di- rominunicarcepiscnpum, qunndiu non conimunica-
scors, anteqiiam churilalis ghitino unialur? Quomo- vcrit illi.qucm sibi dicit crimen socrctc fuisse con-
do rupax dignos poniitcnli.T IVuctus agel, anlcquam fcssum. utrum doboat aut audoat sliquii<do som^ta
juxla Daviil juilicium,et Zacha-i i-xcmpliim, aul porvorbum cre-
ronfcssionc, sivc pcr libolliim sivo
emcnilaiido, aul salisfacicndii, placalionis hosliam dila, qucmrunquc public.T p(rnitcnti*> logibus »ul>-
offerat qui rapinis erudelilcr insuduvil? VVI qiiomo- dero, quanto minus conJu(^um legalitor initum yine
do solvolurconjugium, nisi dcccrncntibusChristia- certa et manifosta rntiono dissolverecum idcm :

pis legibus, quibus fuerat auctorc Domino copula- Lco ad omnes opiscopos por univeraas provincias
689 DE DIVOllTIO LOTHARII ET TKTBEHG.E. 690

constitutos terribiliter intonct dicens (cpist. 1) :

A iiiiquiliitcm suam {Lcv.xx, 17). Unde sanctus Au-

n Hoc itaque admonitio nostra dcnuntial, quod si gustinus : « Quid, ait, in hoc loco videril,nisi con-
quis fratrum contra constituta vcnire tcntaverit,et cumbendo cognovcrit; sicut alibi in lege dicitur :

prohibita fuerit ausus admittcrc, a suo sc noverit cognovil uxorcm suam (Gcn. iv, 1), pro eo quod est,

officio submovendum, ncc communionis nostr^c fu- mislus cst ei.Et quid ail peccatum suum awipient,:

turum esse consortem,((ui socius essc noluit disci- nisi quia ipsam pa-nam peccati pcccatum vokiit ap-

plin». » pcllari. » Et quia necessitate coacti, sicut et .\pos-

tolus, qui quodam loco de quibusdam dicil : Qux
IXTERUOGATIO XII.
in occultis uijnnt, turpe est eliam dicere {Ephes.\,\2),

Quinto capitulo nobis rcscribitc, ex anctorilate conslrictus necegsitate apertissime ad Romanos

Scriplurarum, ct tradilionc Patrum, de stupro, at- redarguit masculos in masculos turpitudinem ope-
que aborsu (luoe scripta continciintui-,cum auctorum rautcs,ct fcminas naturalem usumin eum usum qui
nominibus et designatione libroruni, ut sciie pos- esl contra naturam mutantes, vclimus nolimus,
simus, utrum lali modo,sicut dicitur, fcmina possit timontcs comminationem diccntis Domini,ut supra
concipere,et post aborsumvirgo valcat pcrmanerc, longe pra:misimus Qui ine erubuerit et meos sermo- :

sicut de ista dicitur accidisse et si deprehensa „ nes, hunc erubescet ftlius hominis coram amjelis Dei
:

fuerit hMc anle conjugium crimina perpetrasso, (Luf. i.\, 20); adhuc poncmus in hac causa de lil)ro
utrum in conjugio debeat aut valeat permanere. Genoseos Inlroiens, inquit, Onan filius Jiukr filii :

Jaeob patriarchx ad uxorcm fralris sui ller primoije-

RESPONSIO. niti Judir, qui fuit nequam in conspcrlu Domini, ct ah

De stupro denique et aborsu, quai ssepe dictfc co occisus est, semen fundcbat in lerram, ec idcirco
objeeta fuisse audivimus mulieri, ne secundum pcrcussil eum Dominus, quod rcm detestabilem faccrel
conjecturam humani arljitrii dccernentes, «quis- (Gen. XXXVIII, 7 etd'). Et scri|)tum est in libro Le-
simum judiccm Dominum olTcndanuis, ad sancla- vitici (Jui durinierit cum masculo coilu femincn,
:

rum Scripturarum paginas recurramus ait cnim uterque opcralus est ncfas, morle moriantur (Ler. xx,
:

liber Deuteronomii Si dtuvril vir uxorcm, cl

: 13). Unde et leges Romana; decernunt in capitulis

poslea eam odio hubucril, qiursicritquc occasioncs de slupratoribus, quod legens quisque inveniet. Et
quibus dimitlat cam, ohjicicns ci nomcn pcssimum, si de masculo oum masculo ita decernitur, quam

et di.vcril : U.vorem lianc accepi, cl imjrcssus ad eam adinvcntionem leges invenientde masculo et fratre
non inveni^ illam vinjinem ; lollcnt cam pnier cl cum sorore cx conciibitu masculi Sodomilano?
maler ejus, et fcrent secum siijna virrjinitalis ejus Sanclus nihilominus .Auguslinus in libro secundo
ad seniores urbis, (jui ia porta sunt : el dicet pater : C ad Valcrium Comitem,de Muptiis ctConcupiscentia
Filiam meam dedi huic uxoreni, qitam quia odit, scribil {cap. 20) « Quod autem ait, inquiens, Apo- :

iniponit ei nomen pessimum, ul dieat : Non inveni stolus de improbis liclicto nalurali usu feininn; :

filiam tuam virijinem:el erce lucc sunl sijna vinjini- exarscrunt in desideria sua in inviccm macculi in ma-
talis filix mex. Et e.vpandcnl vcslimcnlum coram sculos turpitmliiieiH operantcs {Itom. i, 27), non dixit
687 senioribus civitatis, apprehcndcnlquc seniores usum conjugalcm,scd naluralem eumvolens intel-
urbis illius virum,el verberabunt illu/m condemnantcs ligi,qui fit membris ad hoc creatis,ut per ea possit
insupcr ccntum siclis arjenti,quos dabil patri jniclLv, ad gcncrandura sexus uterque misceri:ac per hoc,
quoniani diffanuwU nomen pcssimuni super vinjincm cum ('isdeni membris eliam mcretrici quisque mi-
Isnxcl, habcbilque cam u.vorcm, cl non potcrit dimit- sci'lur,naturalis cst usus,ncc lamcn laudaliilis,sed
lcre eam omni tcmpore vitce sux. Quoil si verum est culpabilis. Ab ea vuro partc cor()oris, qua; non ad
quod objccit, et non est inventa in puella virginilas, gcncrandum cst iiistiluta,si elcunjuge quisque uta-
ejicknl eam extra forcsdomus patris sui,ct lapidibus tur, 6SS contra naturam esl cl llatigiosum. Doni.
obruent viri civitatis ejus, ct morictur, quoniam fecit ((uc priiis idein .Vpostolus de feniinis dixit : Nam
nefas in Israel, ut fornicarelur in dinno patris sui, el feniinx corum immutaverunl naluralem usum in cuin

aufcres mnlum ilc mcdio tui {bcut. .\.\ii, i.'j-2l}. Ii^t i) u^-uin qui est conlra nnluram (ibid., 2()). Doinde
de inccsto in Levitico scriptuin ost :Omnis Itomo ad mairculis in masculos tiirpiliidiiu^m o|ierantibus rc-
proximam sanyuinis sui non acccdat,ut revclct turpi- liclo usu femina; naturali,non de isto nominc,id est
tudinem ejus ; eijo Dominus. Turpiludincm sororis nalurali, conjugalis estlaudala commislio, sed im-
lu!c C.V patre, sivc e.v matre, qiue domi vel foris <je- mundiora olscclcrati riallagiliadenotatasunt.quasi
non revelabis {Lcv. xviii, (> et '.).) El itcui
nilu cst, : illicite lcniini:-, scd lainen naluriililcr utcrcntur. "

Omnis anima qux feccrit de abominntionibus islis El ilcni iii libio dc Bono coiijiigiili (c;/). 11):.. C.uni

quippiam, pcribit dc populo suo {ibid., 20). l':i voio, iiii[uit, vir mciiibio niulioris nou ad hoc con-
item : Qui aeceperil sororcm suam fdiam patris .sh/, cosso uti volueiit, tiii(iinr ost iixur si in se, quam
vcl filiam mairis su;c, cl vidcril lurpiludincm ejus, si iii alia Hiri (loiiniscrit. " Et in sccundo libro dc
illaque ronspc.vit fralris iijnominiam, ncfariiim rem adullorinis Gonjugiis {cap. 12) : n Si autcm se non
opernli sunt, ocridentur in conspcclu populi, eo quod conliiiet, licito luibat, iio turpitor gonorot, aut tur-
lurpitudinem suam mutuo revclnverinl, cl porlabunl [lius coiinimbondo uon genorot. Quanquam hoc,
 6'JI HINCMAIll IIIIK.MENSIS AHCIIIEPISCOPI. 6'J2

quod ultlmumflixi,nonniilli faciunlcliamlicitecon- A. aii Ephesios dcmonstrat.cxponens ecntcntiam Apo-

.jugaii. lllicite namquc ol turpitcr cliam cum lcgi- sloli qua dicil Fornkiilio nutcm, cl oinnis iminini-
:

tima uxorc concumliiliu', ubi proiis conccptio rlpvi- ditin, iiut wiirilin, nce nnminrlur in voljis,sirutilcicl
tatur quod lacicbal Oiian liiius Jud.p, cl occidit
: siiiictn.s (Epltcs. V, 3) : « Nisi, inquicns, pliilnsoplio-
illum proptci' hoc Dominus. Sic otiam intcrduui <> runi quidam Gynicu8cxstitissct,qui doccrct,oinncin
el solo visu,ciim turpitcrvcl innuptaconcupiscitur, titillationcm carnis.ct (luxum scminis cx quallcun-
adultcrium pcrpclratur. •• Ouod lamcn plcrumquc, quo attrilu tactuque vcnicntcm in tcmporc non vi-
ut sanctus Grogorius in lilirn Moralium vigcsimo tanduni,ct nunnulli sapicntcsSiTCuli inlianc lur|ioni
priino dicit (r«/).',)):cx ioco vcl oidinc conrupisccn- ct crubcscendam h.Trcsim conscnsissent.nunquani
lis disccrnilur : quia scilicct sic hunc in sacro or- sanclus Aposlolus scribcns ad Kphcsios,ad rornica-
dinc studiosa concupisconlin, sicul illuin adullcrii tioncm ctiam oinncni imnuinditiam copulassct,(iru{
inquinat culpa.>iEt in npistola ad Sabinum subdia- dccct, inquil, sanctos cx quo sinclus non polcst
:

conum regionarium:i< Cum plcrumquc,in(|uit,quod appcllari, quicunquc cxtra rornicationcm in aliqua

in laicis culpa csl, hoc crimcn sit in sacro ordinc imniunditia ct avariiia voluptalum, quibus sedcle-
constitutis.qiianta in cis districtionc punicnilumsit ctavcrit invcnitur. Ilor cnim scitotr. inquit Aposto-
piacularc nagilium.qui zclo rcctitudiiiis utiturnon y, lus, quin omnis foniirntor, nut iinmundus, nut afn
ignorat. » El itcm in pnTfalo libro (Moral. XKi,cap ru-^i^quod cst idoloriim scrvilus, non linbet lixrcdilnlcm

9) : « In personis tamen non dissimilibus isdem in rcgno Clirisli el Dci (ibid., 5). » Et supra in li-

luxuri.c distinguitur rcatus, in quibus fornicalionis bro sccundo : Qui desperanles scmclipsos triulidcrunl
culpa,quia ab adullcrii rc.ntu disccrnitiir, pivcdica- inipudirilio' in opcrnlioncm immunditi<-n (Rphcs. iv,
toriis cgregii lingua tcslatur,qui inlcrc.otcraasscrit 19) : Omncs in .-ivaritia rlcsperantcs se, inquil, in
dicens : Ncquc foniirarii, nciiue idolis servienles, ne- riluni irrationaliilium bcstiarum cojno vornginiquc
que adultcri rcgniim Dci possidcbunt (/ Cor. vi, 9). mcrgcnles, tradidcrunt impuditia; alquc luxuric,
Quod cnim disjunctajrcatuiscntentia; subdidit,quo- operantcs quidquid corpns volucrit,men8 desidera-
niam valdc a sc dissidcat 6slcndit.»Kt Augustinus verit.libirlo suggcsscrit cl cum nihil omnino prae-
:

in liliro dc Dono coiijugii (rup. 8) « Maluni cst : tcrniiscrint quod immundum sit, hor lotum recore
forniratio.pcjus .•iilii)lcriiHM;pcjus cst cniin alicnum inavaritiaduni nunquam luxuriandosaturantur,ncc
matrimonium violarc,quam mcrctrici adhajrere. Kt eorum lcrminum habet voluptas, aut ccrtc ultra
pcjor cst incestus,quia pcjus est cum matrc,quam conecssam viri ad fcminam conjunclioncm,ad ma-
cum alicna uxorc semper de malo
concumbcrc joracon5ccndunt,masculi in raasculosturpitudincm
: ct
ad pc.jus, doncr ad ca pcrvcniatur, qu,T, sicut ait operanlcs. » Turpitudo cnim csl.ut idcm doctorin
Apostohis, lurpc est ctiiim dircre [Ephes. v, 12\ » Et C lertio tomo ejusdem cpistola; cxponit, ahscondita
sanclus Anibrosius in librn dc .-Vbrahani [lil. i, r. cogitatio.ciim innaminafur sensus ad libidincm, el
6):«' Olfcrcbat sanctus Lot filiarum pudorom.Nani carnis titillationibiis anima ignita succcnditur, et
etsi illa quoque fiagitiosa impuritas crat,tamcn mi- nihilominus Dci limnreetmcntisjudicio rerrrnalur.
niis eral sccuiidiiin natiirani coirc.quam advcrsuin Undo conslat. qiiia sicutidemdicit .Aposlolus ad Ho-
naturam dclinqucrc. » Et itciii in Epistola ad Co- manos, cuni masciili in mascul(is,vcl femin.T in To-
rinthios (r'n/i. 7) : « Si tamcn aposlatel vir, aut minas, sive inasculi in fcininns, vel quilibot pcr se
usum quicrat uxoris invcrlcre, ncc alii potcst nu- ipsos modo quolibcl turpittidinem opcrantur, im-
bere mulier, ncc rcverti ad illum. » ILtc ad cxagc-, iiiunditia cst.qiini.^^cpnratnporantcm a rcgno Dci, ct
ratinncm criminis collocla sunt, ut liinc colligatur in inrerna dcmcrgit, siciil isdcm dicit .Apostolus :

quantum mali sit fratris cum sornrc incestus.ctiam Omnis fornirnlor.nul immundu.f, non halicl h.rreditn-

conciibilu niasciili S(idomitano,si forle rau.^a ita sc tcin in n';/»(i Chrisli ct Dci. llndc et Isidorus in sc-
habct,qu;outraiiiir'pcrscpcrpctratainHcptatiro mor- cundo libro Sentontiarum dicit :« Omnis immunda
teDomino pr.ocipiolltr- miillanlur :ct corumasscrtio pollutio fornicatio dicitur,quamvis quisque divcrsip
nefandissiinailcstruatur,quiastruuntnoncsscsccIus lur;)itu(linis voluplalc prostitiiatur. Ex dclcctatione
Sodomitanum, nisi quando iiitra cnrpus, id cst in n cnim fornicandi vnria pignunlur flogitia, quihus
mcniliroobsccna; parlis corporc.o, vidcliccl inlra a- rcgnum Doi claudiliir.ot homo n Doo sopnratur." I^.
qualiciilurn fnrnicalur.malcct impropric tcstimonio sanclusProspcrin librodeVirtutibusctViliis: • llinr
abulcnlcs.Aposloli : (hiinrperr'ilumiiuoilrunqucfcrcril quod illc corporis fliixus, qui fil in dorniiontibu:»
Iwmo, 699 c.rlrn rorptis cst
quiautcm fornicntiir, in : sinc culpa,iritcrdum vigilantibus MOronlingat nx
corpiis .vtum percnl (I Cor. vi, 18).
Sed lalis csl, iit culpa. Ibi naturalitor plcnitudo humoriscxpcllitur,
aiunt hujusmodi pr.llulio, ac si dc digilo suo fricot hic liirpitor concupisconlio publicalur.Sod h.vc ron-
quis lulum pcr inaiiuni suam vi^l intor femnra sua, cupisccnlia illis vigilanlibus huncolixit fliixum.qiii-
ct cx oodcm liito inanum sunm ab!ual:similitor ct hus ^or fTdn collnqnia sonlidiim commovol appo-
hTC fcinina, post baliieiiin .ili hac polliitiono Inln titum." Ilunc sordidum appotiliim hnbont oliam fc-
pcnitus cxstitil. Qui Ii.tc dicunl, non calholici.scd min.r, ul exponons Aposlolum dicit .\mbrDsius, in
Cynicijid cst proptcr impudenlinni canini h.vrelici feiiiinns lurpitudinom opcranlos (ftom. i\ Ou.t car-
si nt habendi,sicut sanclus Ilicronymus in Kpislola ncm ad carncm, non autcm gonitalo c«rni8 mcm-
693 DB DIVORTIO LOTIIARII ET TETDERGvE. 694

brum intracarnem alterius.factura prohibcnte na- A vcrum et irlololatricT, cujus mercedi sunt reddita,
tur.T',mittunt: sed naturalcm hujusce [larlis corpo- ut ostcndit Apostolus, deputantur, sicut scriptum
re.-c usum in eum naturam
usurn qui est contra c?t dc gulosis : QunrumDcus vciilcr cst {PJiilip.\\\.\'^),

commutant quae diountur quasdam machinas dia-

: ct de luxuriosis, ct (jlorin in ronfusionc ipsorum ijui

bolica:operationisnihilominusadexa!stuandamlibi- terrena sapiurit (Pliiiiji.v,lOy. Deum (]uippe Scriptura

riinem opcrari ; et tamen fornicantcs in corpus suum gloriam appellavit, qu;e dicit : Miitnveruut cjlorinm
pcccant.Similiterct masculi in masculos turpitudi- sunm in simUiludincm viluU comcdentis fcntim (P.ial.

iiom operantcs, id est ardorem libidinis evaporan- cv, 20) ,• et de avaritia, qn.v est idnlorum scrviliis

tcs, pt voluptatem carnis, qu.T' se dclectat, cxplcn- [Eplics. V, 5), Scriptura testatur. Sic et dc aliis, at-

tcs, qui ab Apostolo masculorum concubitores que ex aliis,studiosus lector in Scripturis inveniet.
appellanlur, et molles (/ Cor. vi), qui huic turpitu- De aborsu vero in Exodo scriptum est Sii litii/a- :

dini voluptuosc succumbunt.Sed etqui tollit mem- liunt duo viri, et percusserit mxdierem in utcro hahen-

bra Cbristi facit membra meretricis, adh.xrcns mc- tcm, et e.vierit infnns ejus nondum formntus, delri-
ritrici,cum qua unum corpus efficitur. Et qui mcnlum pntietur qunnlum indi.n^rit vir mulicris, ct
cum Deo sacrata, vcl cum cognata, ct cuni ca quam dnbit cum poslulntione. Si nutcni formatus fuerit,
cognatus habuit, vel eum uxore alterius, aut cum
p dnbit nnimam pro nnimn (E.rod. xxi, 22, 2.3). Et de
pecore, seu cum femina contra naturam flagitiosc conceptu in Evangelio scriptum est Quod enim in :

pcccat, vel qui scmctipsum, per se, manu vel alio en natum est {Mntth. i, 20), quod sine dubio, ut ex-
quolibetmodo polluit.ardorcm libidiniscxplens,for- ponit Gregorius, eonceptum est dicitur. Nam tunc
nicafur,et tanto daninabilius.ct indc in pa'nis gra- primum Joscph ha^sitarc co^pit, quia tumentem
vius,si dignenon poinituerit, tormentandus, quan- sponsK sun3 uterum vidit. Hinc revolvamus ex lege
to quisque contra naturam sceleratius in corpus quomodo fiat secundum naliiram conceptio.WH/w;',
suum peccat quia ut sanctus Augustinus, ct caUcri
: inquit, qux suseepto scmine pcpererit ninsculum sivc
doctorcs cxponunt, in expletionc fornicationis ita fcmiiiam (Lev. xii, 1), et dc parluritione sive for-
cuni oorpore ct mens carnalis pcnitus absorbctur, mati,sive,ut pra;misimus, informati, quod mulier,
ul nihil aliud tuno vel cogitare prffivalcat. Et pcc- sive masculini, sive femini generis, parit vcl ab-
catum hoc non tantum contingit,quantum possidet ortit, soriptum cst Omne quod iiperit vulvnm{E.vod.
:

poUuendo corpus etanimam :dequo cum pcrtrans- XXXIV, 19). Notandum quia Soriptura perhibet mu-
iit actus, adco manet reatus, ut et inter ipsius pcc- liercm suseipere semen, sciticet coitu virili per gc-
nitenti.-c gemitus stimuli pristinrc delcctationis mi- nitalem venam immissum in vulv.-c secretum,baju-
scrabiliter soleant excitari, ct talium omnium faci comperimus,
lanle matricc, sicut et physica lcctionc
norum patratorcs, sicut testatur Apostolus, cxclu- C et non, ut ha^c adinventio scmen sibi attra- dioit,

duntur a rcgno Dci, nisi antequam de corpore e.xcant, hcre,vel assumerc alibi,vcl aliundo emissum:et in
pcr luotuosam confessionem et profusas lacrymas, cmissione, quod de immisso seiuine conceperat,
atquc elccmosyuarum largitionem,dignosquepffini- vulvam adapcriri cadem Scriptura tcstatur, vidcli-
tentia; fructus,oum multa afllictionc carnis.et con- cel pro priiiio partu, ([ua; scrvarc clausursc intcgri-
tritionc spiritus, tantorum ablucrc studucriut ma- tatcm non ])otuit,ctiam in primo uiifuralitcr coitu.
rulas criminuni.Ncmo igitur dicat, non pcrpclrare C.rcdamus igitur quod legimus,ct quod non lcginius
eum peccatum Sodomitanum, qui contra nalinam astruero nefas crcdamu.s. A sa^culo cnim non cst
in masculum vcl fcminamturpiludincm operatiir,
in audilum,ncc de sub isto coelo in Scriptura vcritatis
et attritu, vol attactu, seu motu impudico, cx dcli- cst lectum, ut vulva fcmina; sine coitu scmen susce-
l)erationect studio immundus cfficitur: qui, utdo perif, atquc conccperit, ct clauso utcro, et inapcrta
cct Apostolus, arcgno Dei cxcludilur, cum alia vulva, seu intcgra carnc, vivum vcl abortivum pe-
ctiampcccata,contrajuranatunc usurpata, Sodoma; pcrerit, e.xcepta sola singularitcr boata et bcnedicta
rcputata Sodomitica appellentur, diccntc ad civita- Virgine Maria, cujus conceptio non natura3 fuit, scd
tem pcocatis plonam Domino per prophetam ll;vc : grati;e, dicentc ad cam archangclo : Ave, gratin
fuit, inquif, iuiquitns sororis tu;r ,Sodom/i',iiliuin,sn-
I)
plnia {luc. I, 28), in quam Spiritus saiictus super-
turilns iniiiis, ct aliundnntin {Exech. xvi, -'i'.l). Kt ,lu- vciiit.qiii ci cx virgiuco seniine, virgineoque san-
d.i^i peccantes coram Doinino, ab Isaia i^rincipcs guini;, sine voluntatc carnis, ef sinc voluntafc viri,
Sodomorum, populus Gomorrh.e vocati sunt
ct fccuiidifatcm prolis contulil, virginilatcin non abs-
(\sa. I, 10) intcr alia iniquilatum suarum
: qui tulit : ipia; sicut carnc intcgra. cl vulva non ad-
031 ncfaria posuerunt puerum in prostiliulo, ct apcrfa, id cst dauso ulcro concepit, ila non aperta
cphoborum protium in marsu|iiis:(piurunid(iininati viilva,scd clauso utcro pcperit, simulipie cl mater
suut cflViuinali, qui loco i!phelM)r-UMi,i|iiasi ad riia- cxslifif, ct pcrpcfiio ac scmpi;r Virgn H'A1 pcrnian-
tronaruiii ciislddiani spadDiic.s cllrcfi.iiiipiidiiMli.i' cl sil. \'irgiiiciiiii i[iiip[)c. ul lcgiimis, iiiidc. virgiues
immunditia! asciti, iitrpie subacti lil)idiiii,(|ii,p cli.iin ijii.c ciiriic intcgr.i' sinit vnciliiiifiM'. id cst pellicu-
fcrreas mciitcs ut dicitur diiiiiari; solcf, scrvirc c',l laiii, qua' iii cis in cniiriilii! ii [irinni (ni-riiiii[iilur, m
libidinosis doininuri diabnlicn ((iliiivciitjouc fucre eniissione rii juslilict |i:ii-liis iiilci;raiii [icrmancrc
rcpcrti. Et liiiJu.-^iiKnli vilia nnii .miiIiiih .sacrilcgio, nafura iinii |)afiliii', ct [instquani viigiiicuni iHud
 :

693 llINGMAIil lilli:ML:XSLS AliCIlIi^^PISGdlM. 0%

coiriiinijiUii', virgo ffiiiiiii nou habclur. Scd et in A. pI- vcritatem cuni oiniii sludcat i^ubtililalc peiqui-
Scriplurd legimus vorilutis.quoniam hac diabolica rcre, et ita contcnlionibus parlium sscundum ju-
adinvontionc, qu;c dc isla leniina cl suo fralrc rc- stiliam citiiis liiicm imponcre, ne pars qutcqui^ in
fertui-jOniHi cuiii uxore sua qu;crens cxplcrc libidi- judicio se pali pr.vjuiliciuui coii(|ueralur.Num sicul
neiii,cl nolciis iia?ci filios, coneuiiibcljal, qua dc re sine judicio «piiMiiquaiu nolumus ccndcmnari, ita

a Domino pcrcussus iiilcriil {Gni. xxxviii). Uiidc qu;c dillinilu lucrint,Mulla putimur cxcusulionedil-
non crcdinuis tali concujjilu hiiic fcniinaiii iiotuisse ferri." FA ud Conslanliuin epiiicupum Mcdiuluiicn-
concipcrc. Il;cc idco ciiiscopi dicimus, nun quod scm scribil, undc in hac cuusa quisipic suiiue, sa-
piicllaruiii vii\u;inali;i vcl lcniiiiarum sccrcla, qua: picns, et rcclc inlciidcns, similitudiuem ct cxcm-
cx[ienincnlo ncsciinuH, i<cicnliljus rcvclarc, aul ne- plar non incoiigruum putiiiit suincrc. .Vil ciiiin

scicntibus insiiiuaie vcliiiius;e:rdqui)iii;uiisciiptum {iljid., eiiiU. .31) : " Si quulis fuit in rcquisilione
cst : Ciiusam ijuam. nemicliam lUliijciUi.ssiine invesli- cura, lulis fuis.'ct iii discussioiic subtililus, iiiiiil cx
gaiam (Joh xxix, 10), idcirco quoo in Ecclesi.-e ma- hoCgijuod dc fratrc nuslro dictum esl,fuissct dinbi-
gistrorum scriptis rclcgimus, antc oculos rcvoca- guum, sed utrum vcrum, an ossel compositum.pa-
mus, utsi in liiijusniodi dcprchensa, ad nos dc ju- tuissct,qi|iu,jaiiicniitraipsumduduin inSicilia,qpud
dicio jusloriiiii juilicuiii pclciis pixMiiloiitiain vcno- ,,
revercnda' iiicniori;c fraticm iioslrum Maxiiiiiunum
ril, siiio crrurc nuiu judic^irc po.-^siiiiiis. cpi.-^copum, laiis quaislio, ul cognoviiiius, inoln esl
(Juaproptcr cl addiiiius, ut doinnus noslcr rcx si sed (]uia causu ipsius subtili omiiino invc£ligalioue
priTedictam fcniinam iuvenit virginem, cur cam de- quxsila cst, oniuino inventus est innoccns, quia
notari quasi sliipratam consentit? Si vcro illam fucrat accusatus in crimine. Nunc igilur. quonium
virgineni iion invoiiit, (]ii;u'p t;indiu cam rcliiiuit, illu (|uai contra eum dictu suiit, nun sub illa qua
vel cur dc ill;i Jiidiciiiiii (•\;(iiiiiiutioiiis rcctqiit ? Ve- decuit districliuiie qu.x-sita sunt, ct gcsta, qua; cx-
rum illi nobilissiiiii hiici conjiigali, ct .Tipiissiiiii ju- inde apud fiatcruitutcm vcslramcoufi-ctu sunt, nc-
diccs, qui de hoc Judicarc dcbobunt, inclius nobis quc ud condemnationem, nequc ad absolutionem
etcilius per sc .scire, et liceiitia maritali ab u.xori- ejus pruljantur posse sufricerc,non lcvis rcsagitur,
bus discere pncvalcbiint, utruin tali niodo, .sicul de qua; aul incaulc, vclin trauscursu dcbcal difliniri.
ista audivimus, lcmina qiwidibct poscit coiicipere. Nam grave cst salis ct indecuiis, ut in rc dubia
Et necessc (^sl illis hoc snlcrtius cl curiosius vesli- cerladicatur scntcnlia. VA ha-c i|uideiii gesla essu
garc, ne fortc in lioc juslitia; et ;cquilatis judicio poterantad diniiiicndum idunca, si uccusati cacon-
possinl quocunque erroic interprehcn(lerc,quod ut tamcn cuiudcm conrcs^iuuoin
fessio scquerctur, si
de talibus jicrsoiiis ad tantoruni uoliliam poterit pcr- cx occullis cjicercl,el non afHi
sublilila.s c.xaminib

veiiirc, ct (juo dc judicio ijluriiiii cxcinpluin stude- C dio vchemcns cxtorqucret.qua? frequcnlcrliocagil,
buiit accipcrc.Nos aiiteni, iil liu.jus iicgolii expcrtcs, ut noxios se faleri etiam cogantur innoxii. Num
qua; lcgiinus diciinus,el noii iiide aniplius aut scirc postquam jincfatus cpisc«pus, ul dicitur, cruciari
qua;rimus,;uil invcstigarc volcinus. Vidcrint aiilein cuslodia, cremarique fame sc asscrit, scin? debotis,
lcgum judiccs, si veruni invcntura lucrit quod de si ila cst, utrum noceat si sic fucril cxtorta con-
hacfciiiinadicitur, scilicol utantc dcspnnsationem, fo.ssio.Nunquid ijuando sentontiam tulcs causa; su-
quandiuin sua vol cjiis de quo dcnotalur jiolcstate scipiunt, etad scdcuiajjostolicum ajipcilutur, iion cl
exslitit, indeccns quid tale admisil, ct jiustquani pcrsona qua; judicatur pr;2sciis cst, el districlis-
viro juncta est, illi sc soli scrvavit, utrum eam siinc atquo ab oiuni iatcrc veritas quxrilur, ut luac
raorte condemnari dccernent, sive per legcm Ro- si dcbeat nccne manerc sentcntia Hcc«rnalur? Et

manam, aut jicr illorum logcs, vcl quibus illa fc- idcu jiostijuaiii ct jjcrsonu ulis«ns csl, ct gcsla quB
mina cst sulijccta, vci jicr quas illi caiii voluiriiit ad nos Ininsmisiflis, nobis, sicut |ira;fati siuiius,
jiidicaiv. Suut cniiu divcr;;c ut gcntcs, ila ct ca- idoncc salislacerc non vidcnlur, leracrc aliquiil de
ruin lcgcs, quas, si Chrisliana; sunl, in suis or- fratris jjcrsona docerncrc ncc dcbomus, iioc pus-
dinibus, qu;c juxla sunt decernciilcs, Ecclcsia san- suuuis.uc ijuodabsil rcprchcnsibiics invcniauurin
cta non rcjicit. Nos autcin, sicuti Balaa; noleni, r> noslris, quibus uliorum jurc coiupctit rctractare
et criminis pa;uaia uossc (jui de concilio post ed scntcntias. Et ad Virgilium Areiulcnscai cpisro-
•>

ctum Domini dalo rcfugiiiius, ita nciiiiiKin nuiri puui dicit {lHi III, epist. (>3; : c Enicndatiu et xiii-
dcceriiiiiius, scd oniiics salvos ficri vuluuius, qui dicta culpabilcm fcriut, ct inauccntcm fulsa opinio
ncmincm pcrirc dcsidcrumus ncquc icgibus san-
: nuii afni^t. » Et ad Coluiiibum episcupum sciiljit
ctis ctjustis, quas iiaclenus sancla Ecclcsia ct cjii- {lib. X, epist. Quia salis ijcrvcrsum ct roiilra
i<) : •<

scopalis rcligiu tuni acccplavil, tum sustiiiuit, vio- ccclcsiasticain probatur csse ccnsurani, ut frutitra
ieutiam uliam inlerrc mulimiir. Scd tcncndam pro qiiorumdani voluntatibus quis privclur, (|iioni
essc, ab.-que rcspixlu ciijiisi-unijiic jicrson.-c, viain siin cuijia vci facinus ab oflicii ijuo ruD;.^itur gr.ulu
rcgiani 633 in exquiii.ndu judicio coiiimoncnius, nun dejicit." Ilinc ergo coiligant Judiccs,quia « dc
sicut ni;ignilicus duclur Givgurius ad lioiiiiliununi stupru feiiiina 634 rcputatur, i»lcm qui oi vim in.
mctropolitaiiuiii ojiiscopuiii scribit (/li. viii, <;;'»<. tiilil, vcl cuin ad sccius pcllcxil,acccr»icndusei)t,et

.50): " Hortatiiur. inqiiicns, fralernitalcm tuam, iit mugis pcr iilum causa iiivojlifnuuia, ct ijise invc-
697 T)E DIVORTIO LOTHAUII ET TETBERG.E. 698

bendus, atque srcundum logem cxarainandus cst, A sojn-iiis, ct ripjiiovcril qnid facial {Joan. vii. 50, 51.)

et vcl legali judicio liberamlus vc! puniendus esl ;

Et Dominus : Nolite scinniliim faricin judirarc, sod

praescrtim cum
sicut nudivimus parenlum loco ipse justiim jiidiciuin judicatc (ihid
, 2l\). Et sanctus
eam marito tradiderit, quem secimdum
le.galiter Gregorius ab Sabinum subdiaconum de presbylero,
Domini per Moysen prajceptum, oportet, etiam si qui Sodomiaj nefario scelereet idololatriadenolaba-
virgo in coitu primo "inventa non est, aut indicia tur^scribit^Zrt.vui.p/j/At.^) :« Quorumdnm, inquiens,
cerlre virginitatis ostendere. aut olijeclionibus stu- relatione perlatum cst,quia Sisiimius Uegitana; civi-
pri concrederc, nc forte eos qui juste judicare cu- talis presbyler,quod auditu ipso intolerabile nimis
piunt, qu.TCunquc suspicio mordcat, et qui potius est, idolorum veucrator ac cultor sit, adeo ut in
studcnt et valei^t alienis dotrahcre, quam sua sta- domo sua aliquid idolum positum liabere prajsume-
tucre.locum dcrogandi inveniant,diecntcs : Fcmina rct. Scd ct quod non dissimile ncfas est, Sodojniie

in custodia minis ct atniclionibus pertcrrita, niliil illum scelere maculalum.Et ideo quia tantifacino-
aliud nisi qyod ct jubctur audet aut valet dicere. ris inifiuilas districta ac subtili investigatione quae-

Vcniat ille qui in sua liberlate est, et legalitcr,aut renda alquc plectenda est.hac tibi auctorilate prse-
quod ei impingitur defendcns liberetur, aut illi dc cipimus, ut vigilanti studio, et diligenti omnino
quibus reputatur,quoniam nonsolum particeps,scd r% eura perquiras:et si qua indicia apprehendere hu
etiam auctor et exsecutor criminis est, concrcdens jus rei potueris,eum in cuslodia districta,quousque
legaliler puniatur et aulin liberationc illius, ista
: nobis renuntie3,redigas,ut qualiter immanissimum
qua? in custodia est, ct propter timorem super sc facinus discuti dcbcat ac puniri, delibcrare possi-
raendacium dicit, legaliter liberetur, aut in puni- mus.»Et si quis dixerit : Non audct isdem pcrver-
tionc illius legaliter puniatur, sicut in primo libro sus homo ad rationcm vcnire, audiatur consilium
legis Roman» capitulo sexto de stupratoribus,et in sancli Grcgorii dc Frontiniatis h.xrclic:s, qui ad
capitulo scptimode inccstis et turpibus nnptiis prrc- rationcni deduccndam alitcr ad.luci non poterant,
cipitur, et in c.Tteris, qua? Christiana jura
dcpro- quodscribitad MaximianumSalonitanumepiscopum
munt, jusli judiccs Injustum cst
legcre possunt. [lib. viii, epist. 30) " De Frontinianistis, inquiens,
:

enimoppressam iterum opprimi,etopprimentem de fraternitas tua sit omnino sollicita, et sicut cocpit
libertate sceleris gloriari, quod valde sanctus Gre- studeat,(iuatenus ad sinum sanctje Ecclesiae revo-
gorius ad Goduinura Neapolitonum ducem et immn- centur. Si qui vcro ad mo venirc voluerint. et ra-
nissime dctestatur, dicens (/rt.xii, c/i/.s/ 5i : .. Salis tionem rccipcrc, prius jusjurandum pra-bcant, ac
mirati sumus quod in militc illo, qui ancillam Dei promittflnt,quod in corum crrorc ctiam rationc rc-
diabolica instigationc perdidit, districtissima vin cepta non pcrsistant; et postmodura cis tua sancti-
dicta bactonus facta non fucrit.Nam et moribus ct ^ taspromittat,qui3amenulhimviolentiampatiantur,
bonitati vcstroe valdc convenicns fuit,ut antc ad nos sed rationcm rcddo, si vcritatem eognoverint, su-
ultio, quam perpclrat.-c culp;c iniquitas pervenirct. scipiant,sinon cognoverint,illa;sos dimitto. Si qui
Hortamur utsincexcusatione.iliqua,vel modo quali vero coutra vos sinc juramcnto ex cis ad nosvcnirc
vobis fervorsit erga charitatis custodiam dcmon- voliierint, niinime eos frnternitas tua rctineat,quia
strantes,itaprocxcmplo aliorum districtc cmcndare venientes, aut rationem recipienl, aut scito quia
tantum facinus fcstinetis, ut Dcum vobis, in cujus tcrram illam ulterius non videbunt. »Et in Gartha-
illc hoc injuria perpetravit, limore cjus neglccto gincnsi concilio seriptum ost (can. 30) « Placuit, :

despcxit, placabili;m faciatis nam tantam iniqui-

: inqnit,aut accusatus,vel accusator,in co loco,unde
tatem inultam rcmancre nullo modo patimur. » Et illc cst qui accusatur, si metuit aliquam vim te-
terr.i; principes non surdaaurc dcbenl audirequod merarite muUitudinis, locum sibi cligal proximum,
dicitur, .\Hi.Ulienui in medio lui, non potcris sturc. quo non sit difficilc teslcs perducere, ubi causa
coram inimicis tuis (Jos. vii, 13). Et ilem sanctu.s finiatur. " Et si quis dixeril,Adduci non potest ad
Gregorius ad Syagrium scribit cpiscopum (///<. vii, jiidicium,(iuia fiiltus aliorum patrocinio rcguni rc-
epist, 117) :« Quia satis noxium at<iue pcriiicinsum bcllionem tenct contra ri\gcm:qiii pro hoc crimine
est,ut iinitatione prave agcntis destruantnr qui dc n et etiam pro aliis, cum vcllcl in judicium milterc
punitionc illius ffidificari bcne dobucrant.In qua rc si posset.iFtain quam habetad judicium ducit antc ;

non solumillcculpabilis,scd ctiara qui non restiterit oculos habcanl domni nostri rcgcs veridicam scn-
invcnilur. Nam conscntirc vidctur crraiiti,(|ui cor- tcntiam Ucgis rcgum,qui cst vcrilas cl jndcx vivo-
rigcnda cl resecari debcal noii concurrcrit. " riiiiiac mortuoruni,(iuadicitregi auxilium pra^stinti
Kt ncmo dical, taiii pcrvcr.sus homo noii ad jinli- conlra jut;titiam : /Hi/i(V).ininiiins:,/i(vr/« au.rilinm,

cium vocandus.scd (luasi jaiiijudieatus damnandus el liis ijui odcrunt mc umicitia juwjcrLt. Idcirco iiam
est.Audiat(iuod inEvangclio Jonnnisscriplum cstdi- quidem Domini, id cst mortcni, mcrcbnris, scd bvnu
xissc .Nicodomum ad principcs Jud.-corumde Jcsii, cpcra invcnta sunt in tc (II l'ar. xix, 2, 3). Prop-
quflm antejudicinmconiprchcndcrcrognvcrunlScri- tcrea timcanl reges, qiii Inlibus hominibus injuslG
ptuin C35 cst eiiiiii Sirodcmus lnnini uniisc.v l'liari-
: pnlniciniuin pr.cbcnt de (iiioruin tuitionc Driiiii of-

siciSjijuidudDominum nortc rcncriit.rcspouililjud.iis: fcndcrc pos.siiil.cl Ecclcsi.c ac ii.iiipcrc^ Clirisli, ol

Nuufiuid kx noslra judical h om incm.n isia udicritali ip- liuiiiilinrcs homincs n|qii'iiiiunliir 4S3(> cidcvast^vn-
600 HINCMAni RHEMENSiS ARCHIEPISCOPI 700
tiir.Rt jiiRta jnclicia oxfrcori nnn |iiissiint : ne Corlc A gcs conriiderunt, ct servavcrnnt, et populus per
si tanta ot talia linna prnpiia niin luiljiiorint, (|ii.'o cani felicitor rexerunt ct corrcxerunt, aclio qu.-n
tanto malo possinl obsistcro, sinc iilln olislaciilo ab auctore inchoala cst,utab h.-oredibus peragcnda
pereant, aul bona i|ua; habont pro alieno inalo, est (|uiquo ita praMieccssorum suoruin bcnc sla-
:

cujus fiunl participos,ante Dci oculos perfiiti flanl, luta debent in omnibus conscrvare,8iculi sua con-
licot huinano judioio ct corpnrc sani putcnlur. Sod stiluta a suis successoribug cupiunt conservari. Et
cl ne sontoiiliam Scri|)lur.o inciirriiiit,(nia dicitnr; non lovc rogibus vel (|uibuscum(|ue aliis videatur
Poiil justiis pro iiiipio. Kl no alitinis ois porvorso inlringeic qiiod suis studenl nianibiis roboraro.qiiia
iiitorprotcliir sontonliam Dontcromonii: A'()h trudas ox divina doctrina, et apostolica tradilionc. lam
scrvuui (toiiiinn ,huo, (jui ad tc rotifui/il : httbiUibit niaxima rcs scmper ab ipsis primisBaiculis manus
terum in loro (jui ci plurucril. ct in una urbiuin lua- confirmalio fuit, ul de ipsis apostolorum vicariis,

ruin re<tuicsccl ,ncc contrislex cum (f)cut. xxiii, 1.5, illi ipsi apostolorum vicarii supcr ca!losli auctorilalc

IH), audiaiit i|iiomoilo illam lioatus Angiistinuscx- dooroverint. " llt qiii conlra suam suhecriptionem
ponat.Scptuaginta, ini|iiit, dionnt,N'on trados pnc- in ali(|uo vonerit, ipse se privot honorc. > Et non

iiim domino suo, i|iii .ippositus est libi a domino dicant regos,hoc de episciipis ct non est de rcgibus
giio non quod oiim ilominus apposiiorit, id est p
: constitutnni sed attendcnt«s quia si sub uno n-Re
:

B
commondavorit,potius onim dcpositum diccrcl, sed ac saccrdole Christo, a cujus nominis dcrivalione
apposilum dixit a domino suo, id ost arljunoliim chrisli Doinini appcllanlur, iu populi roginiine su-
cum ab illo absccssisset.Non crgo suscipi soil roddi blimati cl honorali csse dosidorant, cujus honore,
potius prohibuil fiigitivos.Hoc quidoin putaripotost ct amore alquc lininre.participationc magni nomi-
injustum,nisi intelligamus gcnli ol populo ista dici, nis domini ct rcges vocantur, cum sinthomincs
non uni homini:scd ex alia ilaque gonte rcrugien- sicut et ca!leri,et partem cum his in regno crrlorum
tom ail islam gonlem, cui ioqiiobalur, liominom a haltore volunt, qui sacro poriincti sunl chrismale,
rlomino suo,id csl a rogo suo rodrli prohibuit.ntiod quod a (".lirisli nominc nomcn acccpil, qui cxindc
ctiam alioiiigona scrvavit rcx fioth, quando ad cum unxit sarerdotcs, prophotas, rogcs.ot marljros. ille

rcfugil Davirl a facie doniini sui,hoc esl,rcgis Saul unctus olco la;titi.c pra? consortibus suis, quiquc
(/ lie(j. xxvii).Apcrtissime autem hoc'explanat,cum fecit eos in baptismatc reges et saccrdotcs Deo no-
dicit do ipso rofuga : omni Inco
In rnbis hahilahit in slro, et genus rcgium, ac rcgale sacerdolium, .«c-
ulii plarucrit ei. Iloc autcm rogniim do multornm cunrium apostolos Joannem cl Petrum 'Ai>or. ii.

munibiis in manu parcnliim nostrorum rogniim llon / l'ctr. II) : inlelligant ct crodant se in oculi.'; Dei
gralias fuorat adunatum.ot unum rcgnum una ost privari rogii noininis et dignilatc, quando
ofllcii

Ecclesia,qua; illorum divisione,qui sicut unus homo C si illud placitum Doo fuit quod manu firmaverant
cl unus rector in uno rcgiminc essc dolicnt, dividi faciunt contramanussUiTConscriptioncm.licet illud
nullalonus ilobont.Xoo dici dcbct.ut intcr principcs nomen usurpcnt antc ocuios honiiniim torrcna ct
nostros (iciina gontc vol rlc iinn rogno.ari aliaiii gcn- instabiii potoslalo.:quoniam sicutvivunl rcgosbnni
tom vcl ad alind rognuni quisiiucrcfugiat,sod poliiis ct jusliin siiis lcgibus bonis ct juslis, quando (lor

in uno regno,sicutChristianosdecct,ct inunitatcEc- eas prcmunlur ct puniuntur noxii, ol relcvanlur

clesia;matrisconsislant. Ad quam Ecclcsiam confu- ac liliorantur innoxii, ila vivunt aposloliri viri in

gicntcs ([uod patrociniuin haborc dcbeant, san:tus roguiis promulgatisclsuis manibusronnrmatis.qui-

Grcgoriusad JoannomopiscopiimCaralijan.Tcivitatis l)us .judicali sunt ronlra ilias agentcs cx illa die
scribit: Sir[iii,in(iuicns,rlo iiuibus ost qii.Tslio, in !•>- qua conslitut.r sunt.Et sioul Aposlolus dc illa dicit,

clesiam fortassorofugcrint,itadcbotcausadisponi,ut qu.T vivcns mortua osl (Apoc. xvi), ila cl talis

ncc ipsi violontiam patiantur,nec hi qui dicuntur op- Iransgrcssor, licct illi qui nunc apostolorum viccs
pressi damna suslincant. Cun-o crgo vostr.o sil. ut rolincnt,cum,aut quia ignorant, out quia dissimu-
ois sacramonto ab his qnoruni intorest di; sorvanda bant quod actuin csl.non ad.judiccnt,si sc non ante
•ge ot.justitia promittatur, ot por omnia conimn- ultimiimdiemcorroxcrit.intordamnandos in judirio
noantur exire, atquc suorum actiium roddoro ralio- n do majoribusdunlaxat tran.sgrcssionibuspositusju-
iicm.Ad cujus instar principos nostri catholic.o lilii dicabitur.tc.riviiHKirtii r5;/ir)ii7'i)iiisfi,«,sicut diril Apn-

divinis"mandatis obcdirc dcbenl, mcmorcs quod st()lus(/ TiHi.i, 9),scd lransgrcs!5oribus,cl scclcralii».

toste Doo inanu propria lirmavcrunt vidclicot : homicidis, cl parricidis. ac fornicariis, atquc rcli-

qiiia hujusmodi hoininos non soluni non liicri, quis pr.Tvaricatoribus. Nam non sino caiisa scri-
alqiio eontra logom vcl ralionom dofondorc, vc- pluin logitur, quoniam vorba Docalogi dipito IW-i

runi vol recipcro dol>oront, nisi ad hoc usqiic. iil sint srripta.Valitiiram qiiippe in porpctuuin logcm
ad roddcndain reclam ralionem vcnirent. (Juidain illain pssc docrcvit, quam digito.id csl spirilu siio
autom cx cisdem rcgibus qiii hoc lirmavoriinl. soripsit. Et do cleclis Doniinus in Evangcliodiril :

adhuc Dco gratias cnrporo viviint. ol quidain (',iiu(lrtc quin nominn vrslrn srripln sunl in rtrloil.Hf.

migravit ad Doiiiinuni. Sod pro patn- nali suiit \vi,l(i).Dc roprobis auleni Jorcniias pniphcla dioii ;

tilii, a quilnis socunduin li\t:om llomanam, 637 llcrciicnles o tf, Ih^minf, in f/rni scnlifntur (Jcr.

quam pra;deccssorcs corum impcralorcs ct rc- xvii.lH}.Non autcm pucrilitcr sapicndum •>§ csl
 :

701 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBEG^. 702

quasi Deus ad remeiliunioljlivionis bonos in ccclis, \ auferunt,ct locis sanctis non tribuunt. et unde sibi
malos scribat in terris sed salubritcr intelligcn-
: debuorant operari remedium, perpetranl sacrile-
dum, quod sive coelestia, spu terroslria quis opora gium et si sacrilcgium perpctrantde suis non bene
:

gesserit, pcr hfoc quasi litlcris adnntatus apud Dei datis, considoranduni cst quantum sibi poriculum
memoriam sit mlcrnaliter aflixus : in hoc jure dc- faciunl de rohus ab aliis Deo donatis, et a sc contra
monstrans, ut quod quisquc jusle et ralionabilitcr Deum ct ipsi Deo ablatis. Undc sanctus Gregorius in
manu firmavcrit,inviolabilitor ac perseveranti cou- epistola ad Sabinum subdi.-iconum scribens{/!7). vin,
servet justitia; nec inanilcr suuni nomcn (|ui ail epist. 7) « Sacrilcguni, inquit, et contra lcgcs est,
:

baptizandum venit, si .Ttateni babet, aut patronus si quis qiiod vcnerabilibus locis rclinquiiur, prava;
pro puero, sed ct publice pumitcns ad rcconcilialid- voluntatis studiis suis tentaverit compendiis reti-
nem accodens, scriplum nonu^n.proprium cx Iradi- nero. » Et sacri canones (conc. Agatli,
c. h) « Cle- :

tione ecclesiaslica donat, quod supersacrum altarc inquiunt,vel SEeculares, qui oblaliones paren-
rici,

inter sacramcntorum coclostium celebralioncm po- tum, aut donatas, aat tcstamento relictas, retinere
nitur, et recitandum ad locum por sacerdoteni Do- pra3sumpserint,aulidquod iiisi donavoruntocclcsiis
mino comniendatur. In sacris nihilominu'^ dypticis vcl monastcriis crcdiderint aiiferenduni, sicut syno-
non frivole nomina lidelium tam virorum quam do- r» dus sancta conslituit, vclut nocatorcs pauporum.
funclorum scribuntur, ot infideliumjde cisdem dy quousque reddant, ab ecclcsiis excludantur. » Qua-
pticisetiam post mortem divino judicio, si conscri- proptcr sciant quiacum pcccatis propriis, pro om-
pta fuerant, eraduntur. Sed fortc quasi principali nihus ctiam illorum peccatis qui casdem res pro re-
fulti licenlia dicunt principes Quid niagni mali : deiiqitionc animn; su.-c deilorunt, in futuro judicio
contra Dciim facio, vel quis mo indc .judicabit, qui punicnlur ct non postpoiiant qiii fortc conlirmant
:

supor onines consisto, si priTceptum, vel odictum, inconsulte quod ridolihus vol amicis suis donant, et
quod manu confirmo,aut iufringo,aut non attcndo? sine judicio auferunt, quando quae dederant ad me-
Primum quidem attcndant, quia si illi supor alios moriam poenitendo reducunt : non attendentes, quia
sunt, supcr illosDeus cst : et si pravc cgcrint, et se illi vadiint do skcuIo, cum oxit dc corpore anima, et
non rorroxerint, tanlofcravius judicabuntur,quanto renianctins,TcuIoterra,et lonetiiravacuo posscssore
inthrono regni caHcris celsius pra?ponuntur. Rogcs rcrum illariim confirmationis rcgi<o charta, ct cum
enimetsacordotessuliditorumpravaacta corrigunt suspirant corda, provocantur ad maledicendum for-
sed oblivisci non dohcnt,quia illorum mala"pcr ip- non sine peccati pondcrc labia cum utrumque
tassis ;

sumDominum judicabuntur nccsurdaaure : dcbent providendum erat,ne vidolicet inconsulte quiddam

audircquodscriptnm cst : Pi>tenU's polcntcr tormeiila rex darot, noc sine judicio ciiiquam .Tquitatisquid-
pnticiitur, c.riguii (lutcin roncciUtnr miscricontin (Snp. *-< dam auforrot, nove post jiidicium deablatis charta
VI, 7). Deindc legant historiam sancti Ahraha? (Gcn. indisrupta maneret. Scriptum est enim Mcinoria :

xxiii),quicharlamconlirmalionisavenditoresepulcri jusli]cuin hnulilius, nomen autcm impinrum pulrescet

conjugis sua; coram (iliis et populo tcrrffi pro taiii {Prov. X, Molius itaquc ct rationalibus csset, ut
('.).

magno acccpit, ut ctiam adorarot iii terra populiirn per rationom disrupta charla pulro,«ccrot, et laus
lerr.T, filios videiicet llcth, qualoiius id ohliiieret .Tqiiilalisoiiriini manorct.qiiam rliarta confirmatio-
audita concessione illorum. ot i|u;im inagiii boc nis maneret,et nomon laiidis putroscerot. Sod forte
pendcrc didioant invcnirc valobunt.Scd et in l^ge do h.TC lcgcntcs vel audientcs principcs diccnt « Bcne
:

hacconfirmationcsuflicieiiler iiivenicnt,quwtantiim nos castigaverunt cpiscopi nihil pcr pr.TCopta do- :

et antc advcntum Christi viguil ut etiam Pilatus ox iial)imus, ne iterum reprohendamur. » Kcontraau-
antiquaconsuotudiiieinstructus,poscentihus,Iud.Tis diant quid voce castiganlium propheta conqiioritur
ut rcfragarctur quod in Cliristi titulo scripscrat, ilicons : Curuciiiius linliiiloncin, ct non csl sanuta (Jcr.
dixerit, Qnod .tcripsi. scripsi {Jonii. xix, 22), nolcns Li, '.)). Uabylon qiiippo
ciiratiir, ncc tamcn ad sani-
infcctum vol inimutatiim ossc qiiod fecerat. Quod ot tatom reducitur, (juando mens in prava actionccon-
longe ante (irmatum Dominica stipulationc fuerat. fusa, vcrba cnrreptionis audit, llagclla correptionis
sicut psalmo supcrscriptum cst, jVc foro;im/OT.s/j7i(// n perripit, ot tamon .id recta salutis itincra rcdire
.: inscriptioncm (l'siil. lxxiv). Et ipiam ccrtissim.T sla- eontcniiiit. YA per Sa|)ientiain : Sicut occtuni, inijuit,
bilitatis ac (irniitalis crodi dolioat chirographuiii. III nilro.ilu ci 'lui cunlutcarininn cortii pcssiino {t'rov.
id ost manu scriptum, iii libro Tohi;c lcgitiir, ol ln x\v, I!'.)). Cuni acelum iii nilro miltitiir, clVervcsfit
Evangolio di; conscriptis cautionihus demonstraliir. [iriilinus et cbullit plcrumquc ct corda polen-
: sic
Sed quidam [irincipos, qiiod Dciis a nostris Cliris- tiiini, qiii dc pntcntia tnmcnt,ot nnn sc de hiimani-
tianisprincipibus longofaciat, fortc nnn providoiit, talo liiimiliant, veluti .\braham Oomino dixit, hiinii-
quia post illosin(irnia(iriiiatio illorum manet,ctipsi lians so do oxaltatione collociilionis ojus : l.oijuur lul
I
deccdiinl,ot siciil sancliis.XiiKii.slinus dicil :Transit Ooininum mcuin ciiin sim cinis cl pulvis {(icn. xvui.
i actua.ot manol roalus.Unnd siiiim cral looissanctis 27).(.)uiiido cnrreptioneni casligantis missi Domliii
'
donaul per conlirmaliiinoin, vX sibi iisurpant pcr audiiiiit.ex lumorc cnrdis in vorba eontradiotioiiis
j
occupalioneiii, <JS!>i|iiiiilpauperinrps non
iii s.Tculi erumpunl : IJare sanctis locis vel lidelibus viris non
obtincnt per doprooalaiii pr.oslationem imo ol sibi : votiioruiit fi.iO opisciipi, cinlantes oniiiibiis : Vovetc
 : :

7G3 HINCMAIII lUlEMENSIS AUClllLHSGOPUS. 704

et reddite Domino Deo vostro (Psal. i.x.\v, 12); pt : A i'iam, dii liis, qui testainenluin cjuodve aliud ins-
Omnin fnc ciim consilio, et posl fnclum non pwnitcbis triimentuni falsum scicns.dolo malo scripgcril.sup-
(Eccli. XXXII, 2'i) ; et : ,Von fncins qiiod inifiuum est, prcsscrit, O.IE adrnovorit, dosifrnavpril, dclevorit,
nfqiie injuslr jiidirnhis (Lev. xix, 15); pt : Jiisle jii- lioiiesliorein (|iiidciii in insulum depurtari, liuniilio-
dint prn.riinn tuo (rt/i/.i.Siciit noii viiit prinr^ops sii)i rcin aulciii in inulullum daiunuri, aut in crucciii
tolli a fnrliore sun qiind Dnns illi conci'Ssit,il;i et ipse lcvari, servuin vero capitc puniri. Et,ut bcatus .\u-
non sino .Tquitfitis judicio aiircrtit a (|unipiani vcl f^uslinus cominemorut in Jounnis cvangclistx Com-
qiind dcdit, vel quod non dedit,quia soriptum cst inento {Iracl. 7) : < Juris forcnsis cst, ut qui iii pre-
Qiind libi non vis ficri, iilleri ne fnrins (Tob. iv, l(i). cilius muntilus fueril priucipi non illi prosit scri-
Sedpotius oliain atqiic otiam pr.Ttlicavoriuit cpisco- ptuin quod iiiipetravcrit, inio cliaiii careal ipso
pi Fnrilcvohis nmiros de mnmmnnnini(iuilnlis,ulrum
: Ijuiiolicio scripti, quo scriptum pcrduxcrit. » l)e
defcreriiis. rcripiant vos in a'ternn /iiliernnnda (Luc. ciiiilirniitionis autem su.-c scripluru nihil dixerunt,
xvT, 9); et : Quodrunqiie polest manus tiia, instnnter quia i|uoil firmuverunt, in(Vinj:pre ncla« duxeninl :

opfrare,quin ncc locns,nec rnlio cst apiid inferos.quo sicul in lihro Esther legitur i|uanlam valitudinem
lu proprrns {Errlr. ix, 10). El sicut ista qnre ulilia ot aiinulircf^is hahoat sipnatio EstJi. iii), (luanlani

hnncstii siint pr.Tdicavorunt opiscopi, ita nihiloiiii- ii cautelam signi illius vacuatio, quunto raagis rc^i
niis pr.Tdic;ml ut tiirprin notam ro<jin noinini rox <i iii;inus subfcriptio. I']t nec pcrfunclorip duccrc, de-
sc festinct abscondcrc,ct quanlum potost abluere ct but regia dignitas quod in suis praeceptis scribitur :

por singulos dies,et per singulos actus, memor sen- El ut hoc, inquit, nostra; aucturitalia prxccptiim
tontia! Deuteronnmii dicentis : Uahchis locutn cxlra ])leniorpm in Dei nomincobtincat linnitalis viporom
cnstrn, nd qiicm ci/redinris nd rcquisihi naliinc, f/e- et : Dala illo, vol illo anno in Doi nomine folicitfr ;

rcns pn.rillum in hnltco : cumqiic .scdcris, fodics per ne quod in Dei noininc lclicitor conlinnatur, sine
ciritittum, ct erjcsta humn nperics qun rcveliitus cs. Doi.id est.sincveritatis judicio infclicilcrcfftctetur;
Dominu^ cnim Deu.% tmis amhnlnt in medio caslrorum, quiu scriplum cst : Mon poUmis mmen Doinini Uci
ut erunt tc, cl tradal tibi inimicos tuos : ut sint castrn lui {Lev. xviii, 21);el Hon nccipias nomcn Uomtnt
:

tun snnctn, el nihil inris apparcnt f;vdilatis, nc dcre- Dei lui in vanum {E.rod. xxx, 7). Legant quo(|ue
linqtiat Ir (Drtil. xxiii, 12-1 'i). Nntur.T quippocorru- Panlum, et expositores ipsius Apostoli, quani pro
plihilio pniuion^ pnrgravnti, a montis nosir.T ulero liiagno sit dictum quod scripsit idein divinus Apo-
quasd.Tm cngitationum superfiua, etabactionis nos- sloluB in suis Epistolis iiilclc qiinU-i liUrrat mcn
:

tr.T npore rcgiminc indiKna,qiiasi vonlrisgravainina scripsi mnnu (Gal. vi, 11). El ilein : Saiutatio inen
criimpunt.ct pnrtaro snb balteo paxillumdeboinu mnnu l'auli (I Cor. xvi, 21). Undc rcgcs, qui sub-
iii roctorcs in popnlo sumus,ut videlicot ad ropro- C scriptiono manus sua? a se d;ita, vcl privilepia san-
hoiidontos nosinotipsos senipor accincti, acutuiii ctoriim cuni anuthcniutisino nianibus robor.ila cou-
rirca nns stimiilum compunclionis habeamus, qui lirniant, ct illa poslca consorvare |iar\'ipeiidunt, si\c
incossanter torram nieiitis iiostra> dolore pti;nitonti;e dctractanl,(|uasi anathcmatisvinculonun tcneantur
confodiat.et hoc quod a nobis fa-tidum cruinpit abs- obstricli, scnto.ntiam beali Grogorii cx cpisUds a-l

condat. Vontris qiiippc ogestio foss;i liunio per p.i- Theoclistain patriciam audiant (lilt. xii, c/n^/. Ift»; ;

xillnni legitur,cniii montis nostr.T siiperlUiitas, vol >. Ipsi, in(]uioiiS, sibi testcs sunt quiuGhri$tiani non
oponitinnis noslr.T reprehonsiliills fa'ditas, siihtili sunt, flui ligaincnta sancf.T FxclesiT vanis j^ a-sli-
redargutione discussa,ct honest;i opcrationc corre- inant conatibus solvcrc.ac ])cr boc ncc Hbsolutiuncni
cta, antc Dci oculos per coinpunctionis su.t stiinu- sanoU-c Ecclosio!, quam pr.-cslat lidclibus. vrrain
luni et corrcclionis bonuni colatur. Porpondcndiini jiutant, si ligaturas pjus wras csse ac v.ilcru non
cst ctiani, qui;ianliqiii rogus ot iiiipcruloros siiis le- ;estiinant,ct undc sc rullcro voritatcin crciiunl^indo
gibus stalnorunl. iit cliarl;! ciiiiliiniiitioiiis qiiiii<|iio, in jieccatis suis vcracifor ligiinlur. • t?i qui funt igi-

vol septoni, ant docuni, iit scribil Ainbrosius, lcsli- tur, ijuisub noininp Christinno hirc aut pr»dicaro
busroborata constarct.Sed cl jure civili in conscri- audcnt, aut taciti apud scmctipsos tcnorc, pos r(
ptionc charlarnm conditionalis conslilutio pnniliir, ogo, cl omncs catholici opiscopi, atquc unrxcrya
II
qtio dispendio,(iui caiiidaiii cluirtain infringoiv ten- Ecclcsia anathemalizanius. Iia?r dicimus. ut MTan-
tavurit, lisco niullctur, ct accusator accusalionis duiii rulioncm ct logis ordinciii cunrla nguni n'gTii

scriptura- suhscribens, su a conditionc mutarc non |>rincipos. cl Ecclosia.' sanctj' rcctoros, .sd ol cuin
polerit. Dc sua aiilcni conrirmalionc nihil scripsc- .Tquitalis Judicio supra srri|itu causa diirmiatur.
nint, quia priiicipis muiius, sicut Jc Daviil in Uo- Ordincni uutpmciinstiliicndi judirium. si Huoljcrtu!)
gum lihrn dictuin legiiiiiis.pro dcceiii niillibus com- pruhur cou^aad audicntiain,ct dc civili injudiciittn
pulatur(/ /{.'7. xviii). El rex a Doo vcl ad graliani, ad occlosiaslicum jiidicium vcnerit, isdcm lioalus
vcl proptor pcrcala populi coiistilulus, ab ipso lirogorius in commonitorio ud Joannom Dcfonsorcm
Rpgo rogiiin do siiis vol justis aclibus coronaliiliir, cuiitcm in Hi;qiania.s dc.scri|>M(, diccns [lib. x\.

vel injuslis judiciis cl iniquis actiuiiibus a;quitulis cpisl, iyj) : " l*rimuiii ul sic urdinabilitcr fial, (jua-
judicio judicatus mullaliitur. Inserucruul cliam in lcnus alii sinl accusatorcs, ct alii tcstes, Dcinde
eisdcm lepibus ad lcgoin (.orncliam lcslamenta- causa? qualitus cxpIorctur,si dipnacssiHo vcl con-
 :

703 DE DIVOHTIO LOTHARII ET TETBEHG^. 706

demnationc sit, et ut eo pra?sentp. siib jurpjuriinrto A metus ingruerit, viatico munerc judicabitur, se-
contra cum testinionium profpi-atiir, spu scriptis groirnla non soluni a toro regio, veruin etiani ab
actiim inseratur : et ut ipsc licentiam respondendi omni conjugali consortio, secundum decreta beati
ct defendendi se habcat. Scd et de pcrsonis accu- Grcgorii papse ad FeUeem Siciliensem episcopum,
santiumacteslificantiumsubtilitcreritqua^renduin, quibus dicit(/i6.xii,e/)ist32):<(Progeniem, imiuiens,
4»4% cujiia conditionis, cujusve opinionis, aiit ne Ruani unumquemque de bis, qui fideliter edocli,
inopes sint, ac ne forte aliquas contra eum inimi- «43 et j.im tirma radice planlati stant inconvulsi,
citias haboant : et utrum testimonium ex auditu iisquead scptimam observaredccernimus generatio-
dixerint, aut certe specialitcr sc scirc testilicati nem,et quandiusecognoscuntaffinitatepropinquos,
fuerinl; et ut scriptis judicatum sit,et sic partibus ad bujusmodicopulaj non aocedore societatem. Nec
pr.i"sent4bus sententia rccitetur, et ita haac omnia eani,quam aliquis ex propria consanguinitate con-
sulemniter roborcntur. > jugem habuit.vel aliquaillicitacopul.aiune macula-
('.eterum femina aiite initum conjugium de scc-
si vit,in coajugiumducere ulli prufecloChristianorum

Ituc cnm fratre suo culpabilis iiiveiiitur,ponendum lieot vel licebit, quia incesluosus cst talis coitus,et
duximus instar judicii de epistola ejusdera sancti abominabilis Deo et cunctis hominibus.Incestuosos
Orcgorii ad Joannem episcopum Panormitanum,de vero iiullo conjugii nomine deputandos a sanctis
quadam feniina,quam aliquis liomo, ante(|uaui dia- 1'atribusdudum legimus constitulmu.Nec lioc quo-
conup ordinaretur, rLliquit^et post mutatam vestpin quc hac sollicitudinis partc relinquimus, quod
in
fuidam marito tradiderit.Ait ciiiin(///).xi, episl.CtO) omues incesluosi a limitibus sauct» Ecclesia; sint
Ijuia sunt culp,Tp,in quibus culpa est relaxare vin- scparandi,usqucquo per satisfactionem precibus sa-
diclam, quterenda scmper est veritas, ut inqiiiri cerdotum eidem sanctaj catholicffi reconcilientur. »
dobeat, ulrum accusatum noxa condemnct, an a Etinedictocanonico ante corpus beati Petri prolalo
prena innocentia patefaeta subducat.Itaque pervenit (Cret/. XI //) synoil. hoiii) : « Si quis de propria
ad nos Eantinum dclpiisorcm ultionem exercere in coguatione, vel quam cognalus habuit,duxerit uxo-
Petrnni latorem prrcsentium voluisse, pro eo quod, rem, anathema sit. Et respondeiunt omnes lertio,

quantum dicitiir, relictam ciijusdam diaconi, tem- anullipniasit."EtsanctusAmbrosiusinprimaepisto-

pore quo conductor fuit, niarilo tradiderit. Sed la ail C.orinlhios dicit : « Non estenim fmk'r,aiU soror
(luoniam istc conjugcni diaconi asserit non fuissc, scrviluti subjeclus in eju-vnodi
hoc (I Cur. vii, 15) :

diccns ncc virgineni illam ad cum venisse; denique nun debcri reverentiam conjugii ei qui horruit
csl
nec religiosam mutasse vestern, postquam ille in anctorem conjugii. Non enim ratuni est matrimo-
ordinc sacro proinotus cst, adjiciens ctiam, prius- iiiuni quod sineDei devotioneesl.i^Etsanctus Ilicro-

quam ad diaconatum pervcniret, et postea, prava C nyinus in tertio libro comnienli epistola} Pauli ad
illain opinione vixisse. Ideoque fratornitatem tuam Ephcsios « Ouomodo itaque,inquit, Christo sub- :

bis hortamur alfatibus, ut cum Dei, sicut dccet, jectu est Ecelesia, sic subjecta sit uxor viro suo.
timorc causain lianc subtili oinnino investigalione Oucm enim liabct principatuni ct subjectioncm Chri-
pcrqnirat, ct si in conjugio diaconi mulicrem, de stiis ct Ecclcsia, huic eidcin ordini maritus et uxor

qua agitur, fiiissc coiistiterit, et suprascriptus astringitur.Sed videndum ut quoinodo inChristoet

lator menioralo defensori et rectori patrimonii ad in Ecclesia sancta conjunctio est,ita et in viro et in
vindiclam modis omnibus tradatur, et cuin com- muliere sancta sit copula. Sicul autcm non omnis
pp.tenti emend.itionc hi qui male societati sunt cungrpgutiu hnnreticorum Christi Ecclesia dici po-
disjungantur. » lliic iIp saiicti Grcgorii vcrbis cx- tcst, iipc capiil euruin Christi est, sic iion omno
ccrpsimus. niali-iiiiuiiiuin ; i|uud iii viro suo sccunduiii Cbristi
El sicu t supru dc beali Augustini verbis posuimus, pi;uccpta nuii jungitur, ritc conjugium appellari
quoniam quod agebat in lege veLcri.vcl etiam quod potest, sed magis adullpiiiiiii. » llinc intelligenler
nunc agit in roipublicic legibus inlcrfcctiu,boc ope- est adiiutandum.quia quud istc ip.se doctor in epi-
ratur iii Ecclesia pxcomiuunipatio, et ab Ecclcsiu stolu ad .Auiaiiiluni prcsbytciaim dicit (fijiist. i-u).
separatio ; si dc lcgibus publipis,qii,pcuii(|iic fcmiiia
hujusniodi sc(d(M'ibiis,sicut pr;pniissunicst,iiTctita,
rv (piod quaiidiu vivit vir, licct adiilter sit,licet sodo
'

niila,lipel llagitiis omnibus coupertus,

et ub uxore
' ...
evadcns forcnse judicium, ad episcopalc jadicium propLer ha;c scelera dereliulus.maritus ejus repula-
venerit, sncundum sacruiii Ancyranum conciliiim lur,ciii alterum virum accipere iion licet, de eo di-
(ctm. 15 et 20), de his ipii fornicantur irratioiiabi- cit.qiii post lcgiLiinum iiiitum conjugium, in ipso
liter, id eal cum masciilis vcl pccuribus, et dc illis ppccat cunjugiu, in quo juri^ pari vir et niulicr te-
mulieribus qua- furiiicantur el partus suos nccaiit, npiiliir huc aulpiii loco dc ea vel co
siuitcntia. Iii

vcl (|u.e agunt secum ut utero conceptose.xcutiant, agitur, qui aute initum lcgitimum conjugiuin,por-
inter eos orarc, ut videtur nobis, pnecipieliir, (|ui lipliato iiicesLu legitimuni (|uo(l habcrc potcrat sibi
Bpiritu pnriclitantur immundo, et \w.\- districlum t(dliL cunjugium.EL in conciliu Agathensi [ain. 01):
decenniilpiii pduiilpntiain castiguta, usi|U(^ ad vita; "l)c inceslis conjunpLionibus, in(|uiuiit,niliil pror-
fiiipni dignis piriiilcntia^ 1'ructibiis iiipuiiibcre, ro- sus veiiia- rescrvauiiis.iiisi ciini ,idultpi-iuiii scpara-
scrvato sibi pro ecclesiusticu pietate, si inuitis Liuiic suiiaveriiiL.lncpsLuosus vcrc nulloconjugii no-
707 lllNCMAItl lUIKMENSIS AUCHIKPISCOP!. 708
iniiu; ili'iiiitaiiilns, (|Lius cliciiii rli^sigiuiii rimfstimi \ si lcniiiKi, iiuaiii ilu.vil u.\orem,(li; tolibus.sicul re-
csl. » Et sanetus Augustinus iii libroilo Boiio cim- putaliir 6.45 roa fuoril IbrlassiH invenla, quoiiiuin
jugali :« Aliuil cst noii coiicurnljcrc nisi .solavolun- post lcgalitor iiiitum conjugium aiile lcguleiii Jirif-
tategencranili,i|unil iiuii liabet cul|jam,aliuil aiilciii, iiitioncm prarsnmpsit illicila. .\poslolus eiiiiii dicil
carnis quidciii riiiiriiiiibniKJii aiipclrri- viilii|)latriii, all'gatani (;sse uxoreiii sub lcge viri quaiidu lem-
sed non pra'lcrconJugcin,(|uod vcnialciii liabctcul- porc vir cjus vivit,mortuo uuleni eo soluluiii esse u
pain, (|uia cl sine causa propaganda; prolis Gll lcge viri (/ Cor. vii). Et sccundurn sucram aucloi-i-
concunibitur.non tanicn hujus libidinis causa pro- latom, lcgalitcr desponsaluin, dotutum, cl [lublicis
pagationi [irolis obsislitur, sivc voto malo, sive niipliis hoiioratam.uxorcin essc nemo (jui dubilot.
opcrc inalo : nain hoc laciunt, i|iii (iiianivis vocon- Scd et unani essc legcni in hoc jure viri el uxori»
tur, coiijugcs nun sunt, ncc ullaiii nuptiariini riiti- eadcin saeru lestutur uuctorilus.El ideo, antoijuum
ncnt veritalcni.sod honcstuin nomcn vcland;c lurpi- a jugo gravi super (ilios Adu; adiccgressus du ven
Uidiniobtcndunt.Produnturantcin,(iuandocousqnc tre malris eorum, usquc in diem ingrcssus in vcn-
progrediuntur,ut expoiiaiitlilius suos qui nascuntur trcm omniurn mutris, altcr ab altcro dissulvulur,
iiivitis,oilciiiiiL aulciii niilrire, vcl liabcre quos gi- aut lego ab co,qui pcr coiidilores It-guiu juxla de-
gucrc mctuobaiit.ltaquc cuni insuos sa'vit (luos go- _ ecrnil,coniprobotur quod csl liiituiii nou lcgitiiiium
nuit lciiobrosa iniiiuilas, clara iiiiqiiitate in liiccm fuissc conjugium, quicunque eorum uiiam carncin
proniitur.et occulta lurpitudo manilcsta crudelitate pcradultcriuiuinduodiviserit,nuiicoinmisi3seudul-
convincitur. Aliijuando co usque pcrvonit hajc libi- torium dici non poterit, Magnus cleiiim Lco pa|ia
dinosa rrudclitas,vcHibiilocru(l('lis,iitoteliani steri- do Ibrensibus logibus ecclcsiasticis moduin Iribuil
litatis vcncna procurct, ct si niliil valuerit conco- ad Nicclain Aquileicnsciii cpiscopuin scribciis e/iisl.

ptos rictus aliqno modo intra visccra exsrniguat ac 85) Ut sicul in mancipiis, vel agri.s, aut cliam in
:

fundat, volciido suam prolem prius intcrirc quani domibus, ac possessionibus, iu cuplivilalciii duclis
vivcre, aut si in utci'ojam vivcbat,occidi antequam postliminium rcvcrsis dc captivilulc sen-alur :

nasci. Prorsus si ambo lalcs sunt,conJugcs non sunt ita etiam el conjugia, si aliisjuncta fuerint, rofor-

et si ab initio taU^s fucrunl, non sibi per connu- mciitur. Et nos de cisdpin lcgibus ad cxcmpluin
biuiii, sod pcr stupruiii potius convcnorunt. Si au- ipsius dcbeiiius coiijicerc,(iuouiam si quilibet quod
tcm non aiiibo sunl talos.audoo diecrc, aut illaost ei jure possct couipeterc contru Jus sibi pr.esumpse-
quodaiiirniiilii maiili iiicrolrix, aut illc adultor iixo- ril,per legem ei quem spoliaverat cogctur legalilcr
ris. II omcndare. Quapropter si quilibct lcgulitcr conju-
INTKUUDiiATlO Xlll. gatus, antc Judicium e.\ crimiiiuta dotcrminatuin,
Soxto nobis capitnlo rciiiandati',si idom rox.post- C contru niatrimonii jura, uut publico uut secrelo
quam de pra;fata u.xoro sua auilivit,et ab ojus
talia pr;csumpsil,nccossc erit ciim lcgibus piu'li\is Irans-
carnali conmiercio sus|)ensus fuit, forle conciibina gressoribusautsccrcteaul publice subjacere,quibus
usus adulteriuin perpetravcrit,et si hoc ad pluri- decrctuin est in conciliu Africano (f(iK. 10) : » It
morum pervenit notitiam, quo dcbeatsanari iiiodi- p(cnitentibus, secundum diirei-cnliain pcrfatoruin.
cinali Judicio.El si fortassis acciderit, ut (piiscun- opiscopi arbilrio pQ>nilontia' lcnipora docernanlur.
quo liiimo sacrainculo altondcro so obligavcril.ipiod El in concilio Carlhagiiionsi (rowr. Cnrlli. iv.

criiiiinosum sit agero, ulrnm (|uod Jnravil, ne In- (ran.~iy.« Ut sacerdos pd-nilenliani imploranti abs-
currat perjuriuin, deboal adimplcrc, aii, no criinen que persona" acccplione puL-nitciilix lcgc injungal.."
admittat,quo(l inalc juravit in irrilnin dobol duccre : El (ran. 47) : • Si quis (idclis, sccundum Eliberila-
et si hoc vonim esso possit, quod pltiics hoiiiines niini concirnim.hnbcns uxorcm non semol sed sirpo
dicunt, (piia suiit fi;niina>, qu.n nialolicio suo iiitcr fuorit niiorhatus, in line niorlis conveniendus csl ;

virnin otuxorom odium irroconciliabilc possinl inil- qiiod si se promisoril cossaturum, comniunio illi
tere, et inenarrabilem ainorem ilerum intcr virum donanda esl si rcsuscitatus rursusma>cbatus fucrit.
:

et feminam serere, et quod vir lcgilime sorlitani ul non ullcrius do coinmunionc pacis ludat, scvc-
ronjugom maritali commercio non possit adiro, ef r, rius absrindcndus csl. " El juxta Ancyranum con
aliis valoat fciniiiis commiscori, ct ilidcm oodcin ciliuin [riin. Uxor udultcrata, vel niaritus
l'.l) : «

inalclicio potonlia concuinbcndi,cl diloclionc iiuon- coinmillous adultoriiiiii, posl soptem annoruin poB-
d;iiii habit;i Irnondi per artem malclicarum possit nitontium rcroiirilialiuiiisotromniuniunisporlorlio-
restilui.Et qu;c sit causa cur Dcus, ul dicitur,sxpc nom conseculuri sunt.«Kt itcm socundum Kliberi-
in legitimo conjugio pcrmitlat talia ficri.Et si forle taniiin concilium (rnii.O'.)):.. Si quis uxnn-m habens
talcs viri inalolici.vcl incanlatriccs fciiiin;i> iiivonta> somol lapsus fuerit, post qiiiii(|uenneni pa-nitcn-
fuerinl, qiiid dc hiijusmodi doboat lleri. tiain rcconciliandus est.vel si noccssitas inlimiila-
ilESPllNSIO. tis coegcrit, anto coinmu:iio ei lurgionda csl. Si-
Uespondoinus, si forlc, ut fcrtur, rcx,dequo agi- synodus Toletanu constituil (conc. Tol. 1.
niiliter et
tur,post legalitor iiiilum conjugium,cum alia aliijua rmi. 17) Qiii uxorem simul et concubinam ha-
: ..

carnis commistionc nogotiuni cuncunihcndi exer- buerit, a communione Ecclesii scporandus cst.
cuit,negari non putestadulteriumpcrpotrasse,ctiam In qua scparalionc, vel posl digaam satisfactiouem
709 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERGiE. 710
reconciliationc, summopere dcbent pastorcs Eccle- A '"' ridcrwH Uii falsn ct stutlti, ver apcriclnnl iuitjui-
siae etapostolorum successorcs atquc vicarii provi l'it''m tuttm, ut ta tni ptcnitentitim provocttrenl (Thren.
dere, « qui, ut dicit bcatus Gregorius {Hom. 26 in II, 'i).Quiadumcorripereculpasmetuunt,incassura
I

Erang.), 646 solvendi ac ligandi auctoritutem sunt dolinquentibus promissa securitate blandiuntur et
quaudo gradum regirainis sortiunlur adepti, nc in sic vel iii affeclu peccandi mancntes, vel ante con-

Holvendis ac ligandis subditis sua^ volantalis motus, gi'uam salisfuctionem647 divina usurpantesmyste-
non autem causarum merita sequantur, ul vel dam- ria,l)onum Dei donum faciunt suum judicium.Quo-
nontimmcritos,vel alios ipsi ligati solvant,soque ip- niam sicutauctorcssancli.utdcmonstrat venerabilis
soshac ligandi ct solvcndi poteslateprivent.qui lianc presbyler Bcda in commento Evangelii Luca;,expo-
prosuisvoiuntatibusetnonprosubjectorummoribus nentes sentcntiam dicentis T)om\m, Ycrumtamen ecce
exorcent:neergaquemlibotproximumodiovelgratia mtinus tratlentis memccumcslinmensa,verumttimen vx
nioveantur, quia digno de subdilis judicare noqui- illi liomini pci tjucm tratlcliir {Luc.y.}ii],il),i]k\mt ho-
bunt,siinsubditorumcausissua,velodia,volgratiam dioquoquo usquo in senipiternum.Vajilli homini,
ul
soqui decreverint.Underectepcrprophetam dicitur : qui ad mensam Domini malignus accodit.qui et in-
Morlificahimtunimastiua;nonmoriuntur,elvivifictibtint sidiis mente condilis, pra^cordiis aliquo scelere pol-
animas ijux non vivunt {Ex-ccli. xiii, 19). Non mo- « lutis, inysteriorum Christi secretis participare non
rientem quippe mortificat, qui justum damnat, et metuit. Et ille enim in exemplum
ipk Juda; lilium ho-
non victurum vivificare nititur, qui rcuin a suppli- miuis tradit, non quidem Jud;cis pcccatoribus,sed
cio absolvcre conalur. Caus;e ergo pensand.e sunt, tamen poccatoribus,membris videlicet suis.quibus
et tunc ligandi atquo solvendi potestas oxercenda. illnd inn^stimabile ot inviolabile Domini corpus vio-
Videndum esl qu;c culpa praicessit, aut qua; sit pce- larc pr;csumit. Ille Dominum vendit.qui ejus amore
nitenlia secuta post culpam ut quos omnipotens : ac limore neglecto, terrcna et caduca, imo etiam
Deus per compunctionis gratiam visitat, illos pasto- criminosa plus amare ct curare convincitur. V^,
ris scntentia absolvat.Tunc cnim vera est absolutio inqnam, illi homini, de quo Jesus, qui altaribus
praisidentis, cum inlerni arbftrium soquitur judi- sacrosanctis intcrimmolandum, utpole proposita
cis. » Et ilios iios debemus por pastoralom auctori- Consecraturus.adesse non dubitatur,astantibussibi
tatem solvere,quos auctorem nostrum cognoscimus minislris ca:lcstibus, queri cogitur, ficre, inquiens,
per suscitantem gratiam vivificaro. Qua; nimirum manens triidcntis me mccum est in mensa. Et Paulus
vivificatio ante operationem reclitudinis in ipsa jam dicit : Si quis fruter nomintitur, ct cst fornicutor, tiiit

cognoscitur conlessione poccati, qua; non verbote- aviirus, aut idolis serviens, uut mulciUciis, uut cbrio-
nus tantum et summis vix labiis solet fieri, sed su'<, aut rtipax, cum hujusmodi ncc cihum siimcre (/
qua; ex intimo cordis procedit affectu, sicut David C Cor v, H). Et item dicit : Iniijui rcgnum Dci non
dixit : Peccavi Domino, et audire meruit, Dominus qossitleljtmt, yolite crrare, nequc
fornicarii, neque
transtuUt peceutum luum. non morieris (II llcg. xii, neque adulteri, neque molles, nequc
idolis scrvidntcs,
13). Et item dicit : liugicham a gcmilu cordis mei masciilontm concuhitorcs, nequc fitrcs, nctjiw avuri,
{l'sul. xxxvii, 9) ; et : Initiuitatcm meum annuntiaho, tictjitt: cbritisi, nequc malcdici, ncquc rupuccs rcnnum
et coijitaho pro pcccnto meo {ibid., v. 19). Sicut et in Dci possiilchunt (/ Cor vi, 9, 10), Et item Fornica- :

tribulationc, quam pro peccato admisso sustinuit torcs ct adiiUcros jmlicabit Dcus {Hebr. xiii, 4). Et
lugiens a facic filii sui, cogitavit dicens : liespiciut item : Omnc peccatum, quodcunque fecerit liomo,
Domi7ius al/Uctioncm meam, et reddut milti bonum c.rtra corpits est : qui aulem fornicatur, in corpits
pro malctUcUtmc hiic {II lieg. xvi, 12). Quibus cons- suum pcccat (/ Cor. vi, 18). Unde .Ambrosius osten-
tat,quia talitor confilentibus ncc sastisfactio inter- dil gravissimurr. osse pcccalum, quia ex hoc omne
diccnda ost, noc coinmunio denoganda. Alioquin in autem peccatis portio pe-doporil corpus, in caiteris
judicium sibi non totum. Totum cnim corpus vir est et mu-
corporis sacri et sanguinis prctiosi rit,

lledcmptoris nostri sacramenta pra;sumunt,qiii in- lior,quia portio viri cst mulicr quicunquc enim :

diserete non purificati vel absoluti,sed potius sedu- aliud pcccatum admlserit, extra se peccat, fornica-
cti atqucdccepti sunta talibus pastoribus,dc quibus n rius vero in carnom suam poccat.Quan(|uain eniin

dicil pnqihcta Vir /lis qui consuunl pulvillos .iub

: omnia peccala carnalem homincm pra'sUnl,hoc ta-
omni cuhito munus, ct faciunt cervicuUa sub rnpilc mcn specialitcrdosiderium carnisest,quod sordibus
univcrs:u aUaUs ad capiendus animas {Eiech. xiii, maculatam animam eum corpore tradit gehcnna; :

18), id est cadcntesasua rcctitudinc animas.alque (|uia vicla anima a libidino cariiis lit caro, sicut et
inhujus mundi doloctatione roclinantcs.blandaadu- corpus rocte gubornaluiii spirilalo aiipcllalur. .\ni-
l.ilioiie rcfovonl,ut in erroro molliter .jaco.-inl, ([iios inus lamcn ost,qui aut victus illccidiris liiliiin homi-
nulla asperitas contradlctionis pulsat : (lund roclo- iirm carnciim locit, aul in vigore natiira' su;e ma-
rosseipsosamantcs his procul dubio cxhil)ont,a (lui- iions, carni pi\Tstat ut spiritalis dicatur.Quapropter
bus se noceri posse in studio gloria: lemporalis ti- sanxcrunt Spirilu sancto in se loquente canonum
ment. De quibus iti^rum scriptum est Vopule meus, : conditoresulacommunione tales homincs usque ad
qui le beatificunt, ipsi te ikcipiunt, et viam i/ressuum satisfactionem sopanMitiir : inioni;un iiui alioni a
iuorum dissijmnt (Esa. iii, 12). Et iteni : l'rophet,v regno Uei sunl, ab Ecdesiu, qu;e et regaum Dei est
711 TKNCMAlil lilir.MENSlS Aiicnii':i'isnoiM 71:2

ol ni)miiialur, usquo ail corractionom ot salisrnolio- \ jiidic!ii'omur, id cst cundemnaremur. Et ideo suori
n.:m dobcnt niodis iininibus scparuri olciiin : (|iiil)iis canonfs K;uixi!riinl, iit ad jurlicium paccrdolalo r©-
Clii'isli discipulDs cibuni siiinore nnn oportol, ois niovpanlur vcl rcsocicnlur ficccanlcs eacro nllnrio,
duro s;icr;iin coiiinHiiiinnom noii (lobonl Doniiiii su- dicenlo Dominnad lpprosos,<|ui pr;esignab:inl lcpm
cerdotos, ipso prnliiboiili' in lOv^ingolin ; Niditr dnrc pcccalornm in Ecclcsia nunc pcrfusos, lle, osim-
saiictum canihus (Mnllli.. vii, 0). Qu;ilcs dosigiiat itilc vos sarcrilolibus {Luc. xvii, 14), ut sccunduin
Pctriis dicons : .Sicut sus loln in x>ululnbro luti, et rjnod vidcrint magnitudincm vcl multitudincm
CIS canis rcvcrsus ud vnmilum suum talis csl (II piccalonim in pcccanlilius, et considcraverint illo-

l'clr. 11,22), ul Salonion diril, Slullus itcrans slulti- rum dif^nam absquc pcrsona-
Hati:.r;iction(aii, ila ct

liiim suttm {l'rov. xxvi, 21). 101 qiii iii pocc:ilo ma- riim ;icccptiniu! lcinpora con^^liliiant pmnilPiidiA49
nons, vel antc corrertiononi, ct salislactionom poc- ct rcconciliiinili oos, nc in judicium ot condcmna-

cali criminalis, Doniinicam cronam praisnmit ad tionom sumant quod Domiiius iid mleinplioncra
manducandum, in su;im condcmnationem, ut pr;B- ctsalutcm crcdcntibus contulit. At si poccator lar-
niisinius,pam.'lo!n cion.im pr;osurmt, !itleslaiitc Apo- dus ad rccognosconduni, nof^ligons ad id qiiod pcc-
slulo : Qiticuniin", inquit, cdil pancm liunc, aul hihit cavil po-nitondum, ot con(it.:nrlum, alquc sutii-Ia-
calicem Ihnnini indijn:', rcm cril cnrpnris ct siini/ui- _ (iondiiinoxstiloril,opiscop:discura cum ci)mmoni'i«
nis Domini{l Cor.xi, 27).Undc Rtmctus Ambrosins di- dissiinulandum non diicat, incmor scntentia sibi di-
cit Quid cst autem reum cssc corporisot sancninis
: c.cnlis: Si xpojioiidcris pro atniro luo,di'fij'isti ajiud cr-

Domini, nisi pojnas dare morlis Domini ? Occisus triiiiriim numum lunm 11'rov. vi, 1), id csl si animam
csl cnirn pro his qni bcnollcium ejusin iiM-idini dn- fralris in poriciilo Iu.t' convcrsaliouis ncc<>])erisjam

cunt. 1'rohcl iiutcin, dicil itorum l'aulns, honio .ici- ligasti mentom npud ciiram solliciludinis.qua' nntc
psiim, el sic dc pnnc illo cilnl, ct de cnlice bihnl {ihid., dooral qnani pasloralo oriicium sumoi-os illaqiioatus :

2H). Probare enim scipsum, id ost corrigore sc cs vcrbis oris tui,et captus propriis sermouibue,qui
(lobri homo a peccalo, et ipsum roprobare pccca- dumcommissis libi cogcris bonn pra-dicando dicere,
tiiiii, ot post (lignam salisfactionom aocodore ad toipsiim priiis nccessc est qiia-dixoris cuslodiro F<ir
s:icrain conimnnionoin, ul sciat mcns rcverenli.Tm crijo ijund diro.fiH mi, cl temclijnmn lilicrn : tiuiu in-

se doberc ei, ad cujus corims sunieniluni ;icccdil. minium pro.rimi tui,disitirrc, fcslin^i.fuu-itn
ridi.-;li iii

Iloc cnim apud sc dobet judicaro, quia Dominus aniicum luum {ibid., 3) non tanlum ipse bcnen-
:

est cii.jns corpus sumit et sanguinem.Kt quod sub- vcndo vigilarc memonto, sod el illum cui pitpcs a
seqniliir, /(/('() in vohis multi infirmi, ct imhccillcs, et pcccjiti torpore pr;edicando disjiinge./Vi-iWws foiit-

dnrininnt ninlti (7 ilnr. xi, 30), ad hoc posuil, ut num orulis tui.i, ncc donnilcnt pulprhnr tur {ibid..
im:igincm oslonderel Judicii in oos qui iiicoii.'i.lor.Tli' C 4\ Somnuni dat oculis qiii subdiloi-um curajn om-
Dominicnrpns accipiniil quia sicnt illi corporaliter
: nino negligit dormitat aulem, qui quidcni rcpre-
:

infirmabantur et inoriebantur, ita quicunquo in hensibilia eoruni gcsta oognoscil, sed hnec propter
poccato manet, vel affocliim peccandi habot,etcor- mcnlis la^dium digna invcclione non corrigH.
pus et sanguineni Domini sumil.unde vilain posfct Eruerc <iuiisi dnmuln de mnnu, cl quasi avis de insi-
accipore, si conilign;i satisfactiono post dignain po;- diis ituciipii (ihid., 5). Qnanliim avis ile laqiii>o, vel

nilonliam sacramenta illa aoci|iorot, indo morlcm damiila ile mnnu caplnntis (|ii;cril evnderi', tantum
sibi indigne acoipicndo apsumit.Kt si qu.Trat aliquis, niterc ut auditorc tuo salubritor inslitulo, ipse nb
quare nune accipientes indigne non infirman-
otiani sponsione vil.T ejus libcr reddnris. ne non pnstor
tur vcl moriuntur, sicul tunc infirinabanliir.ol mo- sed morcenariusdenoloris.siquemliliet nd liixuriam
riebantur, acoipi;it quod non dixil .\piislo'us omnes perlrahi.aiil ad avaritiiim accondi.vol insupc.rlii.ini
iiilinnari vot inori, sod niulli. ini|uit, fxunt infinni, erigi,aul per irarundiam dividi ronsjicxoris, ol ailt

et mulli nioriuntur.Kl in priinordio Ecclesi;i> ncccs- accipicndo porsonam divilis. limons ne libi iraliis
saria rrant corporalia signa. nunc autcm vcra fides muniis subtribat, i|uod Idandus impendcbat, nut
debet sufficere. Est ot nliud,(|uiasicut scriptum cst. fumiliaritatis vel ciijusquani lcmporalis eniolumetiti
In finc s.vculi eril sol sicul saccus silicinus (.^poc. t^ respoclu lacens.pcreuntibus aniiiiabiis ipse de roni
VI, 12), id csl Eoclosia in liicliis ainariliidine siiic niodis lcrrenis l.rteris. non paslor, sed nicrcenariiis
iniraculorumcoruscalione,ut probatimanifcstiliant. iii diviiiis oculis coiiipulcris.Mucis aiilein pr.vdira.
Et (luia quiilum corriguntur coinmiinicanlcs simpli- et iiifila opporlune, imporlunc. Si aulcm le.commo-
citer, licet pnstea peccent ut Petrus : quidam lole- nenlem aecundum Evangelium,non audicrit.rcgiani
ranttir maligne comniunic;intes, ut Judas qui suus adi ut conslringaliir polenliam. Et si nec ilii ad
hoinicidaoxislens,oxili:iliili oxitu (lcmon.«lravit quid oirortuni caii.sain pcrduxoiis, juxla divinam prs-ce-
aninia iiatijilur luinc sinc corporcel quid .Tlcrn;ili- |itiiiucm do coinmonilo. nuiilin Ecclesi.r : «i autcm
lor patiolur ciim corporo.^iuoniam injiidicium sibi ncc Ecclosiani niidicril, sil tibi sicut cthnicus ct
diviiin myslcria mandiicavit et bibil, Et quod siib- publicanus: nc dissimulnns.nul neglipens apguorc,
jungit, Si iiosmelipsos dijudicaremiis, non uliiiiic ju- siciit Hcli sacerdos tllios suos poccnnles in Deum,

dicarcmur (I Cor. x\, 31), hoc dicit,(|iiia si nosmet- no amari cssenl honiinibus, ctim eo pereas. liide
ipsi errores nostros eorrigerenius, non a Domino constat, quoniain nulli est conlra Oeum i>cr;i.'n«
 :

713 DE UIVOHTIU LOTUAIUI 171' TETBEIIGJ-:. 714

parcendiim, ut ct nobis et illi parcacnus salubriter, A cum lur esset, quianon cst aceusatus, minime ab-
cui ililij^entiTnon parcimus, gci|uentes pro nnMlulo jeeit. « Et sanctus Spirilus perdignumetsibi placi-
nostro, quantuni Dominus dederit.ljoatuni Anibro- tum uiganum, bealum videlicct Benedietun),dicit
sium, qui non parcenJo TljcoJosio, et illi nierilum Tantumdem itcrum erit rcclor libcr, ul si inquieto

iii etclis coram Uomino,et sempiternum mcmorialo omnis diligentia

et iiiobedionti gregi pastoris fuerit

in tcrriscorani horainLbus.uteldeeo scriptum inlel- altribula,et morbidis ovium actibus universa tuerit
ligi debeat,ll/e»u)nVi jitsli cim luutlibus [l^roii. s, 7), cura exhibita,pastor earum in judicio Dominiabso-
acquisivit.Ncc perfunctorie episcopis,ct regibus, et lutus,dicat cum propheta Domino : Jiistitium tiuim
omnibus potcstate humana audienda est
pra-dilis, »0)1 aliscondi in cvrde mco.veriliitcm tuiiiii ct salutiUY
seulentia beati Gregorii ad Brunichildem reginam, liium tmtcm conlcmncntcs sprcvcrunt me
di.vi. Ipsi

qua dicil [lilj. ix, ej/isl. 6-'i) « Non enim, inquiens,

: (/'«(/. .\.\xix, II), et tunc demum inobedientibus cu-

dissimulanda sunt qute dicimus,quoniaraC50 qui Ttii suffi ovibus pffina sit eis prajvalens ipsa mors.

emendarc potcst peocata, et negligit, participem se

C59 INTERROGATK) .\IV ET RESPGNSIO.
proeul dubio delieti constituit.Providelc ergo anima,'
vestraj, proviiletc nepotibus, De saeramenti autem propii:-ila qu.icstione, bcaii
quos cupitis regnaro
felieiter, „ Gregorii verba ex libro Moralium Irigcsimo terlio
providcle provinciis, et priusquam creator
manum suam ad feriendum excutiat,de corrcclionc {Ctip. 17) relcgantur. Ait enim « Ecce quidam,dum :

sceleris studiosissime cogitate, nc tantopostmodum mundi hujus amicitias appetit, cuilibet alteri sirai-
acrius feriat,quantum modo diutius cxspectat. > Et lcm sibi vitam ducenli, (]uod secreta illius omni
si forte qu;oeuiique persona ori divino inobcdicns silenlio contegat, sc jurcjuraiulo cunstringit.Sed is,

expcllilur, priomisso ordine ab Ecelesia expellcnda cuijuratum cst,adultei-ium pcrpoirare cognoscitur,

est, quia et ipsa expnlsio, miserante Domino,potcrit ila uL ctiam maritum adultcr;c occidcre conetur is :

ei lieriad salutem.sicutbeatusAugustinusinlibrodc autcm qui jusjurandum pra-buit ad mentem reverli-

Correptione et Gratia dicit (ctyj.lS) : « Corripiaiitur, tur,et diversishincindecogitationibus impugnatur,
inquicns, a prajpositis suis subditi fratres coi^rcptio- atque hoc silcre formidat, ne silcndo adultcrii simul
nibus de charitate venienlibus,pro ciilparum divcr- et hcmicidii parliceps liat, et prodcre trcpidat, ne
sitale divcrsis, vel miaoribus, vel amplioribus.quia rcutu sc perjurii obstringat.Pcrplcxis ergo testicu-
et ipsa qu;e damnatio nominatur,quam facit episco- lorum nervis ligatus est, qui in quamlibet partem
pale judicium,quapoenain Ecclesia nulla majorest, declinet, metuit ne a transgressionis contagio liber
potest, si Deus voluerit, ad correclionem saluber- non sit. » Et post pauca " Est tamen quod ad de-:

riniam cedere atque prolicere. Ncque cnim scimus strucndas versutias utiliter liat, utcum mcns inter
quid contingat sequcnti die,aut ante finem vila; hu- (' niinora et maxima peccala conslringitur,si omnino
jus de aliquo desperandum est, aut contradici Deo nullus sine peccato ovadendi adilus patet, miuora
potest nc rccipiat ct det pcenitentiam, et accepto sempcr eligantur quia ct qui murorum undique
:

sacrificio spiritus contribulati cordisque contriti, a ambitu nc elfugiat clauditur,ibi se in fuga prajeipi-
reatu quamvis justa; damnationis absolvat,damna- tat, ubi brevior murus invenitur. » Et venerabilis
lumque ipse non damnet.Pastoralis tamen necessi- prcsbytcrBeda iu homilia Evangclii secundum Mat-
tas habct, no per plures serpaut dira contagia, se- lh;ouui,quod dcscribitur Ilcrodis incauta juratio,ita
pararc ab ovibus sanis morbidam, ab illo cui nihil dicit : i> Ouantum vero, inquiens, temeritatem ju-
est impossibileipsaforsitan separationesanandam.» randi vitare dcbeamus, ct ipse in Evangclio Domi-
Et si fortassis, quod absit, talis emerscrit, qui su- nus, et Jacobus in epistola sua docet, dicens : Anle
pcreiliu torron;o potcstatis clatus dcspiciat obedire, omnia uulein, frtitres mei, nolite jurare, neiiue pcr
et riqjto Christianitatis frcno pcr pr;i;cipilia in ba- ctclum, ncque per terrtim, ucqua aliiul ijmdcHuiiuc
rathruni danuKitionis cxcnrrat, habcbit opiscopus, jurameiitum : sit uutcm sernw vcster, Est, cst, l\'on,
juxta Ezcchieleni prophetam.ad libcrationem suam non, ut sub judicio tlecitliilis [Jtic. v, i2) ; illo vidcli-
sartaginem ferroam (Ex.ech. iv, 3), id cst zelura sub quo decidit Uerodes,ut vel pejerare,
oha- cet judicio
ritatc fcrventem, et beati Ambrosii memorandam n vol pcrjuriumciivondo aliud nccesse habcrct patrare
scntcntiam. Ait enim in Epistola ad Corinthios 'lagilium. .\t si ixliquid forte nos incaiitius jurasse
« Su|ierl>iani, inquiens, illoruni in l;Liituni huiiiiliat couligcrit, quod obscrvatum scilicct pcjorem vcrgat
beatus Paulus diceiis Et vos iitlhili e.stis, et niin mn-
: in exitum, libore illiid in consilio salubriore mulan-
ijis luctum litibuislis, ul tolleretur de mctlio vestrum dum novcrimus,ac magis instante necessitato peje-
qui lioc opus fccil (I Cor. v, 2), ut iion qtierulos jam, randum nobis, quam pro vitando perjurio in aliud
sed magis simpliees fuciat ; erant enim ct ipsi par- crimen gravius esso divertendum. Dcnique jnruvit
ticipcs, duni paterenturtum iugcntis facinoris socum David pcr Domiiuim occidcrc Nab;il \irnm slultum
inciirrcptuni convcnirc, ul omiios uno concilio abji- ct impiiim, alquc oninia qu;c ad illuni ijortinercnt
corcnt eum, si iiegarel emendaic sc.Hi autcm quis dciniiliri : scd ad iirimam intercessionem Abigail
polcstuteninuu babet quem scil rcum abjiccre.aut fomiiKc prudcnlis, mu.\ remisit minas,rcvocavit cn-
probure non valet, immunis eat, et judicis uon est scm in vagiuam,neque aliquid culp;o sc tali perjurio
liiac uccusature daranare : quiud Dominus Judam, cuntraxisse doluit (/ llcij. xxv). Juravit Ucrodes dare

Pathol. C.XXV.
715 IIINCMAIII lillKMICNSIS AltCIIIKI^lSCnlM 716
saltnlrici iiiiiiil(iiiii|iin poslulassct ab eo, ct nc per- A cam saluliquoque corporali, qua eliam vil« nostra
jiiinisilici'rotiiraconvivis,iiisiimcnnviviuinsangiiinc ista conlinctiir, ccrtum csl (lcbcrc pra-poni. Ktsi
polluit.dum proplict.T niortcm saltationis fecit pr.u- cnini cxigua palca pro inullo auro pcne res nuila
mium (Miirc. vi). Non solum autem in juran(lo,scfi est, nilcs lamen cum in ncgolio palcic sicut in auro
in omnc qiiod aginius, h.rc cst inodiMMtio sidcrliuH sincera servatur, non ideo minor esl quia in re mi-
uhscrv.inda, ut si t,il(!iii loite lapsiiin vcrsuti hos- nore servatur. Ciim vcro ad pcccatiini ndiniltcndum
tis incidcriinus insidiis, cx qiio sinc aliqiKi pcccali adbilictur lides.iniruin si lides uppcllaiida est. Ve-
contagio surgcrc noii possinius, illum nuliiis cva- ruin tamcn qualiscumjuc sit, si ct conlra ipsam llt,

dendi adilum petamus, in quo minus pcriculi nos pcjiis fil, nisi cuin proptcrea descritur, ut ad veram
pcrpctsuros esssc cernamus : cl jiixta cxemplum G53 fidcin ac lcgilimam rcdcatur, id cst, ut pccca-
fi5*l eorum qui mnris dnrn eva-
hiistililius clausi tiini cmendelur voliintale pravitalis correcta. Tan-
dcre d(!sidi"raiit, si;d portariim oninium accessum (juam si (|uisqiie,ciiin bomincm solus exspoliarc non
sibi intcrdiiiiiin (•unsidorant, ilii ncccsse est desi- pnssit, inveniat sociiun ini(|uilatis, el cum eo pa-
lieiidi locum cligant, uhi muro existcnte brcviorc ciscatur,ut simiil id faciant, spoliumquc parlianlur,
minimum pt^riculi cadcntcs incurranl. » Et in con- (]uod facinorc commisso tolum solus aufcrat.dolet
cilio Hilerdcnsi {mn. 7) dcccrnitur : « Qui sacra- p quidcni illc.sibi cl fidcm servatam non csse conque-
nieiito se oliligavcril, ut litigans cuin quolibot ad ritiir : voruiii in ipsa querela copitarc dcbct, potius
paccm nulloiiiodo rcdcat, pro perjiirio uiio aiino a in lioiia vita ipsi humanwsocict<itifuisseservaiidam,
cominunionc corporis ct sanguinis Duniini^segriiga- ne pr.i;da iniqua cx hoinine fieret, si sentit quam
tuB,rcatuni suum clcemosynis ac lletibus,et quantis inique sibi in pcccati socictate servata non fuerit.
potucrit jejuniis absolvat; ad charitatem vcro.qua; Illc quippc utrobique perfidus, pro peccato scclera-
opcrit multitiidincin pcccalornm, celeriter rediro liiirjudicandus cst reus qui si idco cum particlpe
festinot. s facinoris pr.cdam dividere noluisscl, ut homini cui
Ft qnoniani hiijiisniodi dc sacrainonto voliicrunt ablala lueral redderctiir.Piim pcrliduin ncc pcrlidus
intcrrogarc qua;rentes, non abs re forte putavimus diccrct. Ila mulicr, si fidc conjugali violata (idcm
de talibus scribere,quaj solent in humana fragilitatc servat adulloro, utique mala cst.sed si nec adultero,
accidere ncque ca qua" scribimus in quemquain
: pojor cst. Porro si eam flagitii pQcnitcat,el ad casli-
iinpingimus, scd si talis lalomredicnsconjugalcm pactaacplacitaadulterina
exsliloril.qiiein hoc consi-
liuni adjuvuro potuorit,incmores Scriptnr.-c diccntis: rcscindal, miror si eani fidei violalriccm vel ipse
Qiiod siijinrroyaiHfis rntihitn tiln {Imiw, ;{.5), dc hoc adiilter pulabit. Quod aiquo intelligendum cst de
quod non sumus interrogati, ut quilibet noveril adultcro, quia si pactum cum adultcra factum rc-
quid anceps intcr duo cligore debcat,adjungendum C scindit, nec ipsa adultcracum fidci violatorcin jus-
putavimus. Non cnim facilc modo quisquain rcpe- te diccre poterit. n

rict, imu noc quomiiuam quisquo repcriot, qui Ua-

INTEnnOGATIO XV.
vid sanctior, Salomnnc sapiontior, Samsono sit for-
De hoc quod intcrrogalum est, si hoc vcrum cssc
tior, et illi, ainorc mulicbrio capti, quoniam ctiam
possit, quod plures homines dicunt,(|uia sunl fciiii-
montcs ferreas libido doinat,noc pannos pauporum
n.T qu.-c malollcio suo intcr virum et uxorcm odiuin
pcrhorrcsccns, nec rogum purpuram pcrtimesccns,
irreconciliabilc possint mittcrc, ct incnarrabilem
talia ogorunt qu.-c uon convcncrant ot ad nossTpe :

amorcm ilcruni intcr virum el fcminam sercre : cl

foiniiKo voiiiiint, roclaniantcs, quod juvcnculi cis
dc cxtcris qua> hinc ad qa;stionem vulucrunt qua'-
suam fidem promiserint,easquc dcrisas reli^iucrint.
rentes deducerc.
Et intcrdum a nobis repertum cst, quia viri legili-

mas reliiiucrunt uxores, et adulteris, ul servaront nESPONSIU.

fidem pollicilam, adco cnh.-cserunl, iit cum niullis nelegant bistoriam libri ncgum post pecralum
laboribus ab eis quivcrint spcrari. l)o quo nogotio David in llelhsabee uxorem supges-
Uri.T, qualitcr
beatus .Vugnstinus in libro dc bono conjiigali (("'(/). -4) tionc diaboli lilius ipsius David .Vmnon adamavit
dicit : <i Iluc, inquicns, acccdit,quia in co ipso qiiod n sororcm suam Thamar, cl consilio Jonadab ngurani
sibi inviccm conjuges debitum solvunt, etiam si id tcncntis diabuli pcrEvam consilio pcc«andi occiden-
aliqiianlointcmpcrantiusotincontincntiiisexpctanl, lis Adam.concubuil cum cadem sororc sua. Quam
lidiin lanion silii inviooin dobonl, cui fidoi lanliim Innliim anlc concubilum dilcxit,ut dcpcrircl in cam
juris Iribnil Aposlolus,uloampnlcslalcm appollaivl v.ildo, el .Tgrotarct propler amnrcm cjus ; |>ost ron-
diccns : Muticr twn linbct potcslnlctti coriwris siii, scii rubituin aulom, cxosam cain liabuit odio magno
vir ; siiiiililcr aiilem cl vir non liabcl jiolcslalcin cor- niinis, ut migus csscl odium quo oderat cam,amnre
poris siii. scd tniilicr (/ Cor. vii, i). Ilujus autcm quo nnlc dilcxeral : qu.T diabolica opcrnlio perfra-
fidei violatio dicitur adultcrium, cuin vel propri.i» tricidium nd alia ctiam mnla, qua< ibidein Ipclorea
libidinis instinclu, vcl nlicna» conscnsu, cum alloro invoniunl,dccurril ,// Itcg. xili). Et bcatus .\mbro-

vcl allcra contra paclum conjugalc concumbilur, sius,psalmi ccnlcsimi decimi oclavi versum C'-*2)
atquc ita frangilur lides, qua» in rcbus cHam corpo- exponcns : Nisi ijikx/ tcT lua mciiitiHio mca ctl. tunc
rcis et abjcctis magnum animi bonuiu cst, ct ideo forte periissm in humililate inea, loqucns de Joseph
717 DE DIVOUTIO LOTHAHII ET TRTBERG.E. 718
perferente immissiones per angelos nialos, dicit ad A phantasmalibus diabolicis, per cxorcismos et anti-
locuni :>' Fcrtiir, inquiens, pro|jlu'la/ cuidam, et plc- dola calhulica rostituil sanilati.
rique fuorunt quod Isaiffi in carcerc posito, cuni Sunt et alia qu;o nos dirimcrc ac judicare neces-
niole imminentis urgeretur pxitii, dixisse diabo- sitas cumpulit, C55 qua." propler ncfariam turpitu-

lum : 654 Dic quia non a Domino locutus es quae dinem dicere nolumus et sunt hujusmodi scelerata
:

di.xisti, et omnium in tc rnenlos affectusquc mu- atque facinorosa, qu;e ut ad nolitiam malignorum,
tabo. .. qui forte ea ignoranl, pervenire non valeant, hic
Scd cujusdam noslrum quod nar-
et in parocliia scribcre supersedimus. Sunt prwterca ct lam imma-
ramus acciderat quoniam quidam nobilis gencro
: nia diabulica; operationis magicam
purlcnta per
juvenis non ignobilem natione feminam adamavit, artem quK ad nos pervenerunt,ut credendi
facla,
quam a parentibus puella; legaliter expetens, apud modum excedant. Sed non est mirum si in istis
patrom petitio ejus pra;valuit, sed puella; matcr tomporibus ultimis talia Antichisti adventum prae-
eamdem potilionem omnimodis refutavit pater ve- : curronlia veniunt.qualia Dominus et apostoli ejus

ro, quod raro solet contingero, in juvenis precibus vontura dcscripserant, do quibus ot Paulus dicit :

annuondo prsvaluit, qui post desponsationem, et Nam tnystcrium jum opcratur iniquitatis sccundum
dutis titulum, ac nuptiarum celcbritatem, puellam n operationem Sulanx in omni poleslalc, el signis, et
sccreta cubiculi introducens, nullo modo cum ca prodiyiis mendacii [11 Tltess. ii, 7); ct ilem Spirilus :

concumbere ex more praivaluil, et cum irremediabili (lutcm tnanifeste dicit, quiu in novissimis tcmporibtis
odio ta;diosam vitam per bionnium ducerent, ad rcccdcnt quidnm a fidc , altcttdcnlcs spiritus ful-
episcopum, quia aliud jam inde consilium inveniri tuces, doctriitas duitioniortini (/ Tim. iv, 1). Exc au-
non poterat, hinc necessitate cogcnte concursum est, teni vanitasmagicarum artium cx traditionc an-
cum verbis suasoriis, peccatoriis ac minatoriis,quia gelorura malorum in toto terrarum orbe, auctore
nisi permittcret dissolvi conjugium, ipse porri- Zuroastre rege Bactrianorum, quem Ninus rex As-
geret gladium.quo lierct, si alitor dissulvi non pole- syriorum prfflio interfocit, et prupagalore Demo-
rat,homicidium. Isdem autom opiscopiis, inloralia crito, plurimis SKCulis valuit. Sod apud Assyrios
pkirajam de talibusSatana faciente s»pe cribi-atus, o.xculla per multos diabulicos virus fuit, quorum in-
el ad memoriam reducens quod dicit Dominus per tantura prodiereinaleliciorum artes, ut etiam.sicut
prophetam Filii Iwminis, perfodc parietem, et vide
: supra diximus, Moysi simiUimis signis resisterent,
abominationes qtias fuciunt isti liic. Et cum pcrfodis- verlonlos virgas in draconcs, aqiiam in sanguinera
scm purietem, apparull foramen (Ez-crli. viii), et re- {E.vod. vii). Et eorumdem inaleliciorum una iinpie-
liijua qu;e ibi leguntur, de placito ad placitum, de tas, ut diversilate artium, ita et divcrsitate noini-
qua^stione ad diflinitionem per frcquentes tracta C num constat, sicut pagani doctores, et etiam
et
talia invitavit, usque dum operationes diabolicae Dei Cliristiani referunt.Unde pluraomittentes,qua;dam
gralia dissolutaj sunt, et concubilus in anteriore commemuramus. Magi sunt, qui vulgo malefici ob
concubina cum delectationc passibilis, et cum lega- facinorum magnitudinem nuncupantur. Ili ot ele-
litersortita impossibijis, post pa;nitentiam et medi- menta concutiunt, turbant mciiles huminura, ac sine
cinam ecclosiasticam,juveni est cum uxore possi- ullu veneni haustu, violentia tantum carrainis inte-
bilis redditus, et, fugatu odio diabolico, conjugalis rimunt. Necromantii sunt, quoruin pnecantatioai-
amor inter conjugcs integratus, nunc usque cum bus videntur resuscitati raortui divinarc, et ad inter-
dobito amore pcrscverat, atqiio ccnjugati sobule rogata rcspondoro. Ilydroraantii sunt, qui in aqua;
numerosa congaudent. inspcctione unibras da;monura evocaiit.ct iinagines
Turpe cst fabulas nobis notas refcrre, ct longuni vol ludilicationes corum ibi viderc, ct ab eis aliqua
est sacrilogia coniputarc,qu;e cx.hujusmodi de ossi- audire se perhibent. Incantatoros, ([ui artom vcrbis
bus mortuorum.atque cineribus carbonibusque cx- peragunt. Arioli, qui circa aras idolorum nofarias
slinctis,ctdc capillis atque pilis Incorum genitalium precos emitlunt, et funesta sacrilicia olfcrunt, his-
virorum ac feminarum.cum lilulis colorum niulti- quc colobrilatibus da;monum rcsponsa accipiunt.
pliciiim, ct herbis variis, ac coclocdis ot ser|)cnlium ri Aiuspicos, qui lioras in agondis ncgoliis et oiieribus
|iarliculis composita, curn carmiiiibus incantata do- cuslodiunt, qui cxta pocudum ot libras alqno spa-
prehentes comperimus,quibus homines liberati, et lulas, vel cmtera qua-quc inspiciunt, ct cx cis futura
benodictioncecclesiastica mcdicati, gratiaconjugali pivTdicunl. Auguressunt,qui volatusavium ct voces
et debito naturali perfuncti sunt. Uuidani eliani vo- atlonduiil, quurum unum genus ud oculos, id est
stibus carminalis inducbanlur, vcl coi.pci-iobanUir, viilaliis avium, allcriim ad aurcs, id cst vox avium
alii putu, alii antem cibo a sorliariis doinonlati, alii porlinot. Sunl et python1ss;o, ^uio ct venlriloqu;o ;

vero tantum carniinibus a strigis fasciiiati ct cjuasi sunt ct astrologi, eo quod in astris augurcnlur.
enervcs cflecti reperti sunl : quidam autem u lumiis Sunl et qui dics natalium considcranl, cl qui side-
eive genicialibus fcminis debililali, qua>dam ctiam riim cursuin in nascentibus obscrvant, qui vulgo
femin.e a Dusiis iu spocie viruium, quuruiii amure malhomalici vucanlur. Sunt ot horoscu|)i, qui horas
ardebant.cuncubilum pcrtulissc iiivoiit.i.' sunt; ijuos nalivitalis spoculantunlissimili ot divcrsu falo.Sunl
et quas divina potentia, comprcssis et abjcctis et surtilegi, qui sub nuimiic licUo roligionis, per
719 lllNCMAIll IIIIKMHNSIS Alt(;illl:;i'ISC(ll'l. TiMJ

quasilam (iiiris siinctorum sortcsvociint.divinationis A comniemorat (<•«/>. l(j), ut ubi abundavil percalum,
scientiam prolitcnlur, aut (luarunaimijuc sciiiiLura- siqieiabundassc gratiu moiislraretur. ScplenariuB
runi inspcctionc lulura proHiittiint. 656 Sunt el numquc numerus pro universilate sulet myslice po-
qiii de saltu mcnibrorum, dum eis aut oculi aul ni.Ergo a se|)lem (l:cmonibuscuratu,hocest,ab uni-
cujuscunquc incMiliri pars salicrit, nti(|iiiil silii versis lilierata 653 scclcribus debct intclligi. linde
(ixindc prusperuiii aut tristc siguilieari pr.i-diciinl. iiilercaHeros daMiiones viliorum magistros legimus
Siiiit ot prfcstigialores, qui alio noniino oljslrip;ilii (lc Mainniuna,de quo Uominus dicit, yoii potgstit Ueo
vocantur,quod pr:estringant vcl obstringanl huina- scrvirc cl Mumtiwnu' (SlaUti. vi, 24), <]uia qui servit
norum aciem oculorum, sicut isli qiii de denariis Mammonx,id cst diviliis, iHi ulique servit, qui re-
quasi jocari dicunliir,(|uo(l oinnino diaboliciini csl : bus istis lerrenis merilo sua' pervorsitatis pncposl-
ct siciit lef^iniiis, piiiiniin diaboliis hoc pcr Mercu- tus csl, et niagistratiis liujiis s.nculi u Iximiiiu dici-
riuni prodiilil, undect Mcrcurius inviMilor illius di- tiir : et di' eo geiicre da-nioiium, ijui in liinnrcm
citur, quod diabolicuin opus nenio Clirislianus sinc irncundi>T,vel qui in voluptutcin carnis n-solvit |jer

peccato antc se agero permittit,vel si ci poleslas in delicius, vcl cer{.n in igncni adultcrii,quo adnllcrao-
qui tulia afiit, sinc vindicta diiniltit. Ad ha^c
illo est lium corda succensa sunl, et in aquas, quac golcat
omnia pcrtinenl et ligatur.-c exsecrabilium rcmcdio- ., invusum miltunt, quod non
e.\stingucre churitalein,
rum, qu.c ars incdicoruiii condcmnat, sive in pr.T;- potcst ojici nisi in orationc ct jejuuio. Et primum
cantationibus, sivc in cliaracteribus, vcl in quibus- patentem nostrum, sicut nutum cst, aiitiquus bostis
cunque rcbus suspendeiulis atque ligaudis, vcl qui- guln, vuna gloria, ct avaritia tcntuvit, ac tentando
buscumiue mensuris mensurandis et quas super- : superavit, i]uia sibi eum pcr consensum subdidit.
ventas fcmin.-E in suis lanilhciis vcl te.vtilibus ope- Sod modis |)rimum homincm stravil, eisdcm
(]iiibus

ribus nominant; iii (|iiilius nmnibus nrs d.Tinonum niodis sccundo hoiiiini tentato succubit.
esl, e.\ quaibim pcslircra suciclalp honiiiiiim et In psulmo ()utii|uo cnntumus, ile sugiUa volttiil<
angelorum mulorum e.\orta. Unde cuncta vitanda in (lie {l'sul. \c, (5), id cst de scrmono hiereticorum

sunt ab omni Chrisliano, Pt omni penitus exsecra- ct philusopliurum, qui sunt diaboli orguna, cl non
tione repudianda atque damnanda. Suiit eliam et (lossunt decipere, nisi lucom promiserint; ot hoc
qui dicant, quando in vcnationem pcrpunt, ipiod gcnus dicmonum eos facile corrumpit qui suas ne-
obviuiu sibi non deboant habcro clericum. Sunt et gligunt acliones,et alicnas eurantes, o.vtra hubitum
qui laciunt canes ad Iruncum latrare sicut ad bes- at^jue extra ordiuem proprium vaganlur, et se curis
tiam. Sunt et qui observant dies in motioue itine- exterioribus immoderatius implicant. Et udco de-
ris, ct in inchoatione aidilicand.-e domus; quod pro ceptum mentem talium per vanas spes dacit, ut at
tam inagno peccato Paulus diixit apostolus, ut di- C intentionc pa^nitenlia; suspendatur, ostendens illi

ccret : Dics obserratis, rt uiiiios, ct mriiscs : tiiiwo plures por latuet spatiosa gradientes.qualcnus toiic
nr sine rausa lnhoiavriiin in vobis {Gal. iv, 10); ct bonu nulla percipiat,quain nunc mala nulla contri-
Dominus in Evangelio dicit : Similitrr sicut factum stunt, et tunc plcnius obruatur suppliciis,qux nunc
est in diebus Lot, edebant ct bibcbant, cinebant et ven- eliam guudet in dclictis. Do negotio ctiam pcrambu-
dehant, plantahant rt .vdilirahant {Liir. xvii, '2.^). Et lanto in tenebris,\idelicct dc prxjKisito ncgationis
pr.vlrrmisso illo m.iximo ot inlando Sodomorum at(|ue menducii.de incursu \idclicet |ira.>ripitationb
scelcre, sola ca(]iia' lcvia vcl luilhi ])iilare polcrant nti|iio tinioris.ot daimonio meridiano,accidi,i' scili-
delicta comnicmorat, nt intellig.is illicilaquali iJO-na cct,quod facit lcrvorom cocpta; dcvotionis toiiesccro,
feriantur, si licila, el ca sine quibus h.-cc vita non vel ba:rclicos simulationis rectx intcntionia cl ope-
ducitur, immoderalius acla, igne vcl sulphure pu- rum lucis ambitionis amore ardere, dc quo ppBerc
niuntur. d.TMiionum scriptum cst : Suh umhrn, inquit, doimil.
Merito orgo luvitus Augiistinus, visis noxi.T con- iii scrreli> ralami, iii loeis hunuiitilitts ',Job XL, 1(>). In

suctudinis illeccbris, ac justo dolore commotus e.x- umbra, videliret tcnobrosHS conscientias, in cala-
clamat \x peccatis hominum, qua; sola inusitalu
: mo, qui foris nitidus intus cst vacuus, simulalri-
inhorrescimus, usitata vero, ]iro quibus abluendis n ccs, in locis humentibus,lascivasa;ollcsquc mentes
Filii Dei sanguis elVusus cst, quamvis lam niagna insinunt. Quodquo genus d.Tiuonum oxions ab bo-
sint, ut oinnino clnudicontra scfaciunt rcgnum Doi, miiie bu]itismatis tompore, vel ]>ost ]Hi!nitentic
sa'pc vilundo omnia toloraro, s.tjio tulerando non- fructus el rcconciliationis graliam, rii(/ir, r/ lusumit
nulla ptiam facere cogimur; atiiuo utinam, o Do- .«/i/tVH alios ventms ad il#-
spiritus ncquioret se, ct
mino! iion omnia, quic non potuorimus prohibere HiHHi i7/iim iiH</<' exierai, eam invenil vaeanUm. sco-
faciamus! Scionduiij cst otiam quia, sicut in docto- pis mundatain, ct ornalam (Lue. xvj, 2(5), mundataai
rum vcrbis leginius, sunt d.Tmones qui quasi videlicel a viliis (iristinis per baptismum vol pa;ni-
spocialitcr s|)ecialibus intcndcnles viliis. cum in tentiam.vacantem a bonis jctibus pcr negligentiam,
omnibiis dclocloiitnr, ad cn iiuibus pr.rsunt ho- ornatum simulalis virtulibus pcr hypocrisin, ipsi ct
minos quasi sperialiler provocenl. Quaproptcr et ab eu assumpti ncquiorrs spiritus ingrcssi habilant
dtj Maria, qua» cral in civilatc poccatrix, Marcus ibi. Per sepfcm enim malos spiritus univorsa ^-ilia
evangelista Dominum septem d;cniouia ejecisse dcsignantur. Qucmcunquc cnim posl baptisma, sivt
TA DE DIVOUTin LOTHARII ET TETBERG.E. 712
pra^itas hxretica, sivc mundana ciipiditas arripuo- A ei^pistolam dixit : Vade secundum talem horam
rit, mox omnium prosternet in ima vitiorum. Undc noctis, sta super monumentum gcntilis, et exalta
recte nequiores tunc eum spiritus dicunturingrcssi, chartam inaere, etastabunt tibi qui debentducere
quia non solum babcljit illa septcm vitia, qua; sep- tediabolo. Oui alacrilorlioc facions.jactavit miscram
tcm spiritalibus sunt contraria virtutiljus,sed et pcr voocin invocans diaboliauxiliuui.Et coiitinuo astitc-
hypocrisin 6S8 ipsas sc virlutcs haberc simulabit. riinl <559 oi principes potestatis tencbrarum spiri-
YA quomodo in Isaia (cap. xi), supcr virgam de ra- apprehendentes errantem cum
talia ucijuitiK, et
dice Jesse,et florcm qui de radice conscendit, sep- gaudio magno, duxerunt eum ubi erat diabolus, et
tem spiritus virtutum dcsccndissc narranlur,ita ct ostenderunt ei ipsum scdontom in sedc alta, et in
e contrario vitiorum numerus in diabolo cst conse- circuitu ojus nialignitalis s|)iritus stantes, et susci-
cratus. pions missasa malofico littoras dixit ad miserum :

Sunt ct alia ctiam gencra da^nionuni, quos legi- Crcdis in ine ? Qui ait : Gredo. Et : Ncgas Christum
raus super singulis vitiis ab eorum principe consli- tuum ? Qui respondit : Nego. Dicit ei diabolus : Per-
tutos, qu£E hic adnotare omitlimus.Tantum dc da;- fldi estis vos Christiani, et quando quidemopusmc
monibus qui super fbrnicationem sunt adnotarocu- liabetis,venitis ad me;(|uuiidoquidoinconsoquimini
ramus,monstraturi quoiiiam talia sunt otiamgeucra |,
dosiderium negatis mc, et acceditis ad
vcslruiii,
da;moiium,qui taulum in Ibriiicatiouibus dolcctan- Christum vestrum,qui est benignus ac clemcntissi-
tur, ut etiam humanum concubitum e.xpetant de : nius, et suscipit vos. Sed fac mihi manuscriptam
quibus aliqua nostri temporisacladiccrepoteramus, Christi tui et baptismatis abrenuntiationem volunta-
nisi eabrevitatis compeudio transiremus.Et ut mc- riam, ct qua; in mo est in saicula voluntariam pro-
lius quod dicimus credi possit, legant quicuuqucdo fossionem, ot quia raocum sis in dic judicii condc-
talibus dubitant, (]uod sanctus .\mphilochius, Icu- loctans mihi in praqaaratis ;cloriiis lormontis. et ego
nionsiscivitatis episcopus,quom beatus Hieronymus statim desiderium tuum adimplco. Qui disposuit
in libro de Viris illustribus dobita veuerationecom- propria manu scriptum sicut qua;situs fuit. Statim
memorat, inter virtutes mirandi Basilii Ca;sarea3 autera animarum corruptor draco tortuosus misit
Cappadociai civitatis episcopi scribit dicens : " Ella- qui sunt supcr fornicationem da;monos, et inflam-
dius autem, ipsius sanctissiiiuo momoria- visor ct maverunt puollam in amorera juvonis,qua2 prospi-
minisler factus ab eo pcrfectorum miraculoruin, et cions in tcrram cojpit clainare ad patrem Miserere :

successor sedis post obituin jani dicta; mcmori;c inihi, raiscrcro, patcr, quia dire torqueor propter
apostolica; Basilii, vir mirabilis, etin omni virtute
talem istum nostrum puerum miserere visceribus :

decoratus, enarravit mihi quia senator quidam fi-

tuis, ostcndc in mo unigcnitam tuam paternum
ilolis, nomine Proterius, abiil ad sancta et vencra- C amorom, ot conjungc rao puoro qucni amo Si au-
bilia loca, et ibi filiam suam consccrare, ac in uno toni lioc non vis facere, videbis rae post modicum
do bene actionalibus domibus monasteriorum mit- iiKirionlem aiiiara niorte, ct sermonem dabis pro
tcrc, atque sacrificium Dco olfcrre volens. Sed ali 1110 in die judicii Deo. Putor aiitom cum lacrymis
initio horaicida diabolus, invidens divina; volunlati, diccbal : Hou raibi pcccatori, (juid convcnit miserse
raovit unum de scrvis suis, et incendit ad puclhc raea; liliu; ? quis meum
thesaurum furatus est? quis
ainorein.Is autcm cum iuisset hujusmodi iiichoalio- meani diilco luiiion oculorum
ini(|iiavit liliaui ?quis
iiis iudiguus, et non audons appropiuquaro ad pro- mcoruiii oxslinxiL? Ego ci.olosti to vulobam nuboro
liusitum.alloquitur unum aboniiiiaudoruin incanla- sponso Christo. ct angclorum cohabitatricera con-
turum, promittens mcruerit doniinari ipsius
sc, si stituere, cl in psalmis, et hymnis, et canticis spiri-
puella;, multam oi tribucrc aurijquantilatem. Malc- talibus canere Deo festinabam, ct pcr le salvari
licus vero dixit ad oum homo, ogd in islud uon
: spriabaiii, lu aut(;iii iii anioroui lusciviotatis insa-
pncvalco,so(l si vis mitto to ad iiieuin procuraloroin nisti ? Siuc iiic, non
sicul volo, d(;sp()iisaro te Deo,
diabi)lnni, ot ipse porlicict tuam voluiUaU'iii. Qui ducassencctutemincam curatribulalioncadinforos,
ait ad ouiii :Quaicunque di.xeris mihi laciam. Et ait ncquc nobilitatem parentum tuorum confusione
ad cuiii : Abrenuntias Christo in scripto ? Dixit ci n opcrias. : Illa autcm, ad nihilum reputans qua> a pa-
Etiaiii. Iiiiquitatis autem opcrator dicit oi : Si in Irc dicobuiilur, instabat clainans : Pator mi, aut fac
isto parutus exsliteris, cooiicralor liuiii. Uiii uil ad dcsiilcriuiii iiiciiiii, uut post inodicum morientcm
euiii : 1'uraUis suiii, tuiilum conscquar ilcsidcriiiin. vidcbis iiic. Putor orgo iii iiiagn.i dofcotiono facliis,
El faciiiis iiialigiiiluliH iiiiiiislor i;[ii; liilaiii uil iliuliii- uc iinini;iiMirubililale Irislili.c absorptus, ot aiuiro-
luni, niisit aii illuiii babeiitcni seiisum isliiin : (jim- niiM ciiusiliiB oiodulus, horlanlium ei deforre vo-
niam quidem, mi dominc et procurator, opoiUt luiilaloni ojus, aut seipsum oxponcrc, concredens
feslinarc mc a Cliristianoruin leligionc abstrahcrc, pater pra;copit ficri dcsideriiim (iiiolho, ne cxiliali so
et tua' adducoro voluiilali, nt muitiplicoliir pars Iradorol iiiorli. Et ailduxit (|ii.i'siluiii puoriiiii ad
tua,niisi tibihuiicqui pra'S(;utosni(;usilolorl lilliras, prii|)riain liliaiii, (lans(|uo ois oiiinoiii subslaiiliaiii
eupidilate in puollaiii oxarsiim, (;l |iiisliil(i riini uc- : II. 111111 i\illilia;sua;: Vulc, liliu vcro niisora ;miiltuin
tionem istam conscqui, ul cl iii isto glorior, ot oiuii ciiim plaiigos poBnitons iii novissimo quando niiiil

multa alacritate congregem placilores tuos. Et duiis habesproliccro. luiquo ergo conjugio facto, et dia-
 ! :

723 IIINCMAIH nilENRNSIS ARCniEPISCOPI. 724

bolicn facinnrositalrcompl(>la,ac moiliro trvinscunlc A post paucos <lics visilavit eum, et dicit : Quomodo
fcmpoic, flcsignatiis cst a (juilmsdam puernon in- habes, fili ? Dicit ei : Palersancte, a longe cluinorcB
troiro in ecclesiam, np(iun appropiiKiuaro immoi'- eorum audio minas, sed non video eos. Et ite-
et

talibuset vivificis mystcriis. El dicunt miscra; CCO rum dans escam ct orans, claudensque ostium
ci

conjugi ejus : Scis quia vir tuus, quem elcgisti, non abiit. Et quadragesimo die rediit, el dicil ci Quo :

cst Chrislianus, sed percgrinus fidei ctalienus? modo 661 habes, frater? Rcspondcns dicit ad
Tcnibrarum orgo ct dolorosa; plaga? ro|)lola, pro- cum Hcne liabco, sancle Dei. Vidi enim te hodie
:

stiMTiil se in luiinum, et co>pit disccrperc seipsam in visu pugnantciii pro iiic, et vincentem diabolum.
ungulis, ct i)crcutprc pcctus ac claiiiaro : Ncmo non Mo.x orgo sanctus sccundum consuctudinem facicns
obedicnsparcntibussalvusruit unquam.Quisannun- orationom, edu.xit cum, et adduxit in dormitorium
tiabitpatri mco mcam confusioncm?llcu mihi misc- suum.Munc autcrn facto vocavit sacrum clerum.cl
ra',in (]uantain profunditatcm perdilionisdescendi monasleria,et oinnem Chrislo amabilem populum,
(!ur nata suin,ct nata continuo rapta non fui ? Ista pt dixil cis Filioli mci dileclissimi, omnes gratias
:

crgo lamcntari (>am discens crratissimus vir c.jus, agatis Domino. Eccc enim ovem perditam debet
accucurrit ad cam contendcns non habori ila veri- paslor bonuB in hiimcris rcportarc et olTcrrc Eccle-
tatein.Illa autem
consolationcm vcniente suadi-
in D sia:. Quapropter debitum est cl nos vigiliam facere

bilibus pjus sermonibus, dixit ad eum Si vis satis : nocte, ac postulare cjus benegnitatem.ut non vincat
mihi facpre pt misora? anini.e mea;, crastina ego et corriiptor animarum eliam in hoc facto. Et alacritcr
tu unanimilcr eamus ad ecclesiam, et coram mc popiilo coaggorato, pcr omnem noclem postulavc-
paiticipa inconlaminatorum niysteriorum, et sic runt Deum cum bono pastore, cum lacrymis cla-
satisfacta ero.Tunc coactus dixit ei scntentiam ca- mantcs pro eo : Kyrie, cleison. Et mature cum omni
pituli. Conlinuo crgo deponens illa muliebrein in- multitudine populi accepit sanctus pucrum, cl tc-
(irmitaleni, ctconsilium bonum consilians illi, ciir- nons dcxtcram inanum ojus, ducebat illum in san-
rit ad paslorein ct discipuluin Chrisli liasiliiim, clam Dci ecclosiam ruin psalmis ct hymnis. Et ccce
adversus impiotalcm clamans : Miscrcro mihi mi- diabolus omniuin fascinans in trislcm vitam, cum
sera!, sanclc Dei, miscrcre mihi, disoipulc Domini, onini pcrnieiosa virtuto advenil, et invisibilitcr ap-
quK cum dajironibus cansam egi ; miscrerc mihi prehendens puerum.conabaturrapcrceum demanu
misera! propriiim patrem non obaiidicnti. Et docet sancti. Et ca-pit clamarc puer Sancte Dci, adjuva :

oircrum gcstarum ordincm. Sanctus autom Dci nic. Et tanla improbus instantia aggressus cst, ul
vocans pueruiii, sciscitatus est ab eo si ista in hnnc etiaiii memorabilcm virum compellorct, trahens
moiliim sc habcnt. Qui ad sanctum cum lacrymis puerum.tionversus crgo sanctus ad diabolum.di\it
ait Etiam, sancte Dei, si cgo siluero, opcra nica
: " Improbissime, et animarum corruptor, patcr tcnc-
clamabunt,et enarrat ei eliam ipse a principio us- braruin et perditionis, non surTicit tibi tua pcrditio,
qiie ad fincm conscquentcm dial)oli malain opcra- (lua tc ct eos qui sub te sunt afTecisti, nisi ctiam et

tinncm. Tunc dicit oi sanclus : Yis rcverti ad Do- Doi mei lentes plasma? Diabolus aulcin dixit ad
niiiniiii Deuin noslruin ? Ad qucm pi-cr Uliquc : cum : Pr.cjudicas mc, Basili. Ila ul plurimi cx no-
volo, sed non valeo. Dicit ei Quare ? Rcspondit : bis audircnt voces daimonum ha'c diccntium, cla-
puer : Scripto abnogavi Ghristum, et professus sum mante populo : Kyric,cleison. Sanclus autcni IJci ail

riiabolo. Dicit ci : Non sit tibi cura-, bcnignus cst ad cum : Dominus, diabole. Qui rcspon-
Iiicrepal lc
Dcus nostor, ol rccipictlc pccnitcntcm : compatitiir deiis ail .-id eum Rasili. pr.TJudica? me, non abii
:

oiiini malitiis nostris. El jaclans so puolla ad pcdcs ego ad eum, scd ipse vonil ad me. .Vbnegavil Chri-
sancti, cvangeliccdpprecataest euin dicens : Disci- stum, ct profcssus est mihi. Et ecce manuscriptum
pule Christi Doi nostri, quantum potcs adjuva nos. babeo, et in die judicii ad communcm judiccm cum
Dicit ad pucrum sanctus Crcdis salvari ? Qui ait : : duco. Saiictus Dei dixit Bcncdictus Dominus Dous :

Credo, Doininc, adjuva incrcilulitalcm ini^am. Et mcus.nondcncclct populus isto manus dc altiludine
(•iiuliiiuo aiiprcboiidcns iiianiini ojus. racions(|iic ciEli. doncc rcddas manuscriplum. Elconvertens sc
Christi siguuiii iii ipso cl orans, reclusit cum in unn dixil populo Erigilc manus vestras in ctrlum, rla-
:
J)
lopo interioris sacri periboli. Et dans ei regulam. manU'3 cum lacrymis Cbristc Kyric, oleii^nn. Et :

collaborabat ei per trcs dies. Post quos visilavit stanlc populo in horam multam cxtensos halx^ntc
eum, et dicit ei : Quomodo habes. fili ? Dicit ad inanus in c<plum. pccp manuscripta pueri pcr aerom
cum : In inagna sum, doininc, dcfcctionc, san- (lolala, et ab omnibu.- visa venil, et imposila csl ma-
cle Dci, noii fcro rlamores corum et lerrores, nibiis mcmorabilis noslri Patris et pasloris. Suscl-
ac Jaculalioncs scu lapidationes eorum. Tenentcs piens autem cam, cl gratias agens Doo, gavisus fac-
manuscriptain meain, causantur me dicentes Tu : tus est valdc, ct coram omni populo dixit ad pue-
venisli adnos, non nos ad te. Et dicil ci san- rum : Cognosris littcrulas has, fralerfQui ait ad
clus Noli tiiiiere, lili lanlnm crcde et dans ei
:
; cuin : Eliam, sancto Dci, manusrripta nica esl. Et
modicam cscam, lacicns(|uc supcr puni Chrisli disrumpcns manuscriptam sanclus. B.isilius, pcr-
itcruni signaculum ac orans, reclusil (-111)1. Et (liixil Piim ad ccplcsiam.et dicnum fccil sanclo mi-
72a DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG.E. 726
nisterio, et communione mystoriorum et munerum A ra, ut supradiximus, coalescit.et peccatis exigenti-
Christi. Et facienssusceptionem[magnam,refrigera- bus, in bono conjugii malum fit operatione diaboli >

vit omnem populum,etduccns pueruniac instruens, siriit Domini est terra, bona utique, utabonoDeo
seu dans ei rcgulam decenteni, rodiliditeum muliori creata, ct iniquitates sunt nostras, sod sa^pe nostris
cjus intacibilioreglorificantem ot laudantem Deum. 663 iniquitatibus videmus ct sentimus terram Do-
Amon. mini tabescontem,qui promisit iratus futuram nobis
El venerabilis presbyter Boda in tertio 662 libro terram ferream, et coelum Kreum, et placatusda-
Commenti Luca; evangelisl» Interronavit inquit, : turum se nobis pluviam temporinam et serotinam
illum Jesus dicens : Qiwd tibi nonicn est ? At ille teri-K, et quia cojlum dabit pluviam, et terra dabit
(licit, Lcijio, quid intravcranl d;vmonia multa in fructum suum non quo creaturarum immutctur
:

cum. (Lue. viii, 30). Non velut inscius nomen inqui- natura, sed quia meritorum distantia,irato vel pla-
ril, sed ut confcssa coram peste, quam furens tole- calo Deo, cxinde a nobis vindicta sentiatur vel
rabat, virtus curantisgratior Rmicaret. Sed et nostri gratia. Et beatus Gregorius in libro secundo Mora-
temporis sacerdotes, qui per oxorcismi gratiam di-e- lium (cap.. 4) dicit : " Occulta, inquiens, justitia
mones ejicere norunt, solcnt diccre, patientes non Doi licentia malignis spirilibus datur, ut quos vo-
aliter valerc curari, nisi quantuni sapere possunt, lentos in peccati laqueo strangulant, in peccati poc-
omne quod ab immundis spiritibus, visu, auditu, nam etiam nolentes trahant. » Et Augustinus in li-

gustu, odoratu et tactu, vel alio quolibet corporis, bro primo de Nuptiis ct Concupiscentia (cap. 23) :

vel animi sensu, vigilautes, dormientcsve pertule- « Qui miratur quia croaturaDci subditur diabolo,
rint, confitendo patentor exponant. Et maximc non miretur. Subditur enim creatura Dei creatura;
quando, vcl viris in specie fcminea.vel in virili ha- Dei,minor majori, quia homo angelo, nec tamen
bitu feminis apparenles,quosda>monesGalli Dusios propler naturain, sed propter vitium, quia immun-
vocant, infando miraculospiritus incorporei corpo- dus immundo. » Quia et ipse diabolus spiritus im-
humani concubitum petero sc ac patrarc confin- mundus cst. Et utique bonum quod spiritus,malum
nomen dffimonis, quo sc censeri dixerit, ct
gunt, et quod inimundus (luoniani spiritus est naturajim-
:

dejcrandi modos, quibus amoris sui Itedus altcr- inundus cst vitio, quorum duorum ilkid a Deo est,
utrum pepigcrunt, prodcndos essc pra;cipiunt.Qu;c lioc ab ipso. Non itaquc tenct hoinincs,sive niajoris
mcndacio simillima res, sed adoo vcra, et plurimo- sive infantilis «tatis, propter quod homines sunt,
rum attcstatione notissima,ut quidam vicinmsmihi sed propter quod immundi sunt. Et in libro de Gra-
prcsbyter retulerit se quandam sanctimonialem fe- tia ot libero Arbitrio (crt/).21):«Fixum enim, inquit,
minam a d.-cmonio curare coepissc, sed quandiu res dobel csse ot immobilc in corde vestro, quia non cst
latebal, nihil apud oam prolicere potuissc: confesso C iniquitas apud Deum. .\c per hoc quando legitis in
auteni quoinolcstabaturphantasmato.moxct ipsum litteris vcritalis, a Dco seduci homincs, ut obtun-
orationibus, ca;terisque qua; oportcbat purificatio- di vel obdurari corda coruin, iiolitc dubitare pra;-
num generibusefrugasse,etejusdem femina; corpus cessisse mala mcrita eorum, ut justo ista pateren-
ab ulccribus, qua; dajmonis tactucontraxerat,mcdi- tur, nc incurratis illud provcrbium Saloiiionis In- :

cinali studio, adjuncto sale benedieto, curasse. Sed si|)ioiitia viri violatvias ejus, Dcuni autcm causatur

<luni unum de ulccribus, quod ;dtiusjaleri infixuni iii cordc siio. "

rcpororat,nullatcMUS possct quin eontinuo pandcre- INTKIlllOCATUI .Wll El' UESPONSIO.

tur obducere, ab eadem ipsa, quain sanare volobat, Dc 00 siquidem quod intcrrogalum est.ul si forlo
consilium quo sanaretur accepisse.Si,inquit,oloum t ilcs viri malofici, vol incantatriccs fomina; invcnta;
proinfirmis eonsecratum eidem medicamcnlo aspcr- fu(;rint, quid dc hujusmodi ficri (iebcal,sanctus Lco
scris, sicciue nie perunxeris, stalim sanitati rcsti- scrib(;ns ad episcopos pcr univcrsiis provincias dc-
tuar. Nam vidi (luundam pcr spiritum iii quadaiu nionstrat (cyiw^. 11, cpiscopis per Italiain) : « A\\-
longius posita civitat(!,quam nunquam corporalibus qiianti, iiuiuiens, malcfici, qui ita se demerscrant,
oculis vidi, pucllain quandam pari calaniitalijlalid- ut nulliim auxiliantis possot reniedium subvo-
liis

rantcm taliter a sacerdotc curatam. Fccit iit ill.i iiire,subditi legibus.sceundum Christianorum prin-
suggcssorat, statimquc iilcusrcniodium, (piodaiilc cipuincoiislitiit;i,ncsancluiii grcgom suacoiiliigioiie
respucriit, accipcro conscusit. IKcc contra IViUKb^s pollucrcnl,iicr|iiiblicosJu iiccs pcrpcluo siintcxsilio
d.i;inoiiuiii paucis explicarc ciiravi, iit quaiii iioii rclcgati. " Et post aliquanta : « Aliler cnim nobis
frustra Dominus nomoii ejus,((ueni ex[iulsurus crat, coniniissos rogore nou possumus,nisi ho5,(iui sunt
spiritus interrogarit, inlclligas. perdilorcs cl perditi, zelo fidei Doiiiinica; pcrscqua-
INTEimOGATlU XVI ET Rl»l>()NSlO. inur,cl asanis montibus.no pestis Iijpc hitius divul-
Dc co autem quod iiitorrogatiim cst,i|Uie sitcausa gi;tiir, scvorittitc iiossumus aliscidaiuus. llndc
ipia
cur Dcus, ut dicitur,sa;po in legitiiiKi eonJiigiopiT- lioilor dili^ctioiiom vcstram, obloslor, ct inonco, ut
miltat talia fiori, sciendum i;slipii(i iit a Dco insli- qiia ilcbctisct potestis sollicitudino vigilelis.ad iii-

tutum conjugium bonuniest.etoiiiiio pijccatum non vcstigandos eos, nccubi occullandi se repcriant
ex propria naturasubsistil ;iiialum(|uipi)e sine sub- facultalcm. Utcnini hahchit a Dcn ingens remune-
slantia cst, quod tamcn utcunquc lit, iii lioni natu- rationis piixMuiuni.qui diligenlius quod ad salutem
 :

727 IIINCVAIII UIIEMRNSIS ARCIIIEPISCOPF. 728

cominiss.i: silji plnljis |iriificiiit ruei'it r.xseciitus, ita A. rcguia quinquouniojacoantsccundumgraflus pcrni-
Hnte triliuiuil 6<JJ Duiiiiiii de rcutu ncglif^eiili.n se tenlia." diriinitos.iiExconcilioHracarciisidrcjpitcTO.
non poleril nxcusarequicunquc plcbcmsuaincontra "Siquispaganoruiii con.^uptudincniecquens^diviiiod
sacrilegajpcrsuasionis auctoresnolucrit custodirci ct sortilegos 6G5 in domum suani inirodu.>cerit,

Et sanclus Grcgorius ad Cyprianuin dlaconum quasiutmaluinfbrasmittunt,autmaloriciainveniant,

(//7). XII, cpist. 13j Vir sanelissimus Maximianiis
: (1 vd liistralioncs pag.inorum faciant, quinquc annis
corpiscopus nnstcr,Ecclesiain fici pravis hniiiiiiilius po'iiilcnliain ag.it. »El cupilc 71 :• Non liceat Cliri-

purpan; drsiderans, lauilaliiliter crga cccl''siaslico- slianis teuere truditioncs gciililium, ct obscrvarc
ruiii vitani,sieut nosti,sullicitusruit.Ouiduni eorum vcl colere clcincnta,aul luna- aut stcllarum cursurn,

aclus vigilantercura paslorali inlendcrot.niaicficio, aul inancm signorum ralluciam pro domoracioiida,
quod vuIro canterina dicilur, quosdam didicit ma- vcl propter segctes, vel urborcs plantandas, vcl

cul.itos, (|uos etiam,sicut ct dilectionis lu;c minli.i- ciiiijiigia socianda. Scriptum cslcniin .tlnwia qtuc-
vit cpistola, dcdit in custodia reliiicndos. Scd quia ninqw fucili.'!, aul in vcrho, iinl iii oyere, omuiu in

pcccatis nostris iacicntibusinortc pra!ventuscrimeu nomine Domini no.slri Jesu Cliritli fncile, ijratvis

ipsum ulcisci non valuit, neccsse est ul dilccliotua ugcnlcs Deo (Col. in, 17). » Et cap. 72 : • Non liccat

cum omni hoc sublilitatc indngarc fcstincl, alque j. in collcctionibus hcrbarum, qxja? mcdicinalop sunl
ita in cossccundiim iiiiinanilatcni facinnris studcat aliquasobscrvationcs, uul incantationos atlcudcre,
viiidicarc, i|ualitci' scciiii(liim lcgcs siqira scripliini iiisi tantuin cum symbolo divino,cl Orationc D'imi-
episcopuinzclocorrcctioni? acjnstitite in huc ultionc iiica, ut tanluiii Deua crcatoroninium, cl Doininus
propterUcum novit potuissc si viverct commoveri. honorclur. " Et cap. 73 :« Non llccat muliere* Ghri-
Oinni crgo virlutc, omniquc inslantiit, tna dilectio tianas aliquam vanitatem in suis luninciis obscr-

in hac causa zcliim suuni crgaoinnipotentcm Dciim vare, sed Dcuin invocenl adjulorcm,qiii cls 6a|>ion-
ciirct ostcndcrc, ct iiiiiniris illius advcrsitutcni di- tiam tcxrndi rloiiavit. >• j;t in concilio Curlhapi-
gnaiii iiillictis ultionilnis c.xhibcrc, iit iniplcut(]uod iiensi (IV) cnp .-''.): <. Augurils vel incarilulionibus
scriptum erat: Nonne qni odcrunllc, Domin«, ode- servientcm a conventu Ecclesi,-n 6Pparandum,gimi-
ram, et xuper inimicos .^uos taliesrehnm ? {P.ial. litcr cl Judaicis siipcrstilionibusvcl feriis inh»rcn-
cxx.wmi, 21.) Si igitur hoc zclo dilectio tua acccn- (em. > Et in libro primo de capitulis Augustorum
ditur, in cns qui Dcuni rcliqucrunt, ct conlra cuin {cap. 21 : « Ut coclcaril, malcfici, incunlalorcs neri
inalcliciis aliquid cgcruiil, poMia nioiislrclnr. Ound non sinanlur, qunsin Simone Magolcrribilitercon-
si rccle illc cxscqui non valcs, nobis qui talcssunt stat csso damnatos. " Et in concilio Klibcrilano,
transmitli debent, si tainen hic monstrari polucril capitc sexto : i< Si quismaleftclointerllciat allerum,
nnde illic possnnt absque difficultatc convinci. Sed C eo quod sinc idololalria |iorficere non poluit, nee
([uia lioc inipossibilc cssc exisliino, illic per le de- in finc imperliciidam csse illi communionem. ••

bcl (lislricta alque fnrtis correctio provcMirc. » El Scicuduin tumcn cst quia h.tc districliiinis «?vcrit«8

ud Janu.-iriuni cpiscopiim Sanlinini (/'/i. vii, iiii/. 11, cx concillo Elibcritano crpaeos qui non n^sipiscunl
Contra idolorum qiioiiuo eultorcs, vel
epist. G6): « obscrvari dcbcbit.Olcrum,juxta bcatiC<i'b'stinidc-
aruspicumatquesorlilegorura.fraternitatemvestram crela, nulli cst rocognosccnti ultiroa pn-nilcntia dc-
vchemcnliuspaslnrali hnrlamur invigilorc ciistodia, nc,ganda. Etsic MagnusLcopapadecrcvit Irpisl. W.
alqiic publicc iii po[iulo ciintra liiijus rci virosser- ad TIicikI Forojul.): » llis i|ui in tomfM>rc necesFila-

niniiciii faccrc, cusqiic a tanli labe sacrilcgii,ct di- tis, cl in pcriculi urgcntis instantiQ,pr.rsidium pa--
vini intcnlinnc .judicii, ct pr.cscntis vit.-n pcriculo, nitciiti.r ct uiox rcconrilialionis implorant, ncc ?«-
ndhortationc suasoriarcvocarc.Ouoslamcnsicmcn- tisfaclio inleriliccuilacsl, noc rcconciliulio ac com-
darc sc a tulibus atquc corrigcrc nollc rcpercris, inunionls gratiu dcncpanda, pI c4»m ctiam auiiss.T
fcrvcnti comprchcndorc zclo tc volumus : ct si qui- vocis oflicioperiiidlcia inlepri s<^nsus(|ua'rerccam-
dcm scrvi sunl, vcrbcribiis criiciatibusquc, qiiibus probcntiir. 0""d si ila aliqua vi .•ni»riliidinls fncrlnt
ad cincndntioncm pcrvciiire viilcaul, cusligiin" ; si Hggr.ivali, ul qimd paulo unlc posccbant, siib pr»-
vero liberi, inclusionc digna districtaque In p'cni- [)
scnlla snccnlotis sipnilicarenonvalcant, lesliniuni»
tcntium sunt redigcndi, ut qui sulubrlu cl a mortis risliilcllum circuinstantiuni prodosscdcbcbuiit.si-
pcriculo rcvocuntia audirc vcrbu conleiiiniinl, cru- niulqiic ct pu-nilcnti.^celreconcllialionlsbenclicium
ciatus sallciii cos ('orpoiis ad dcsidrr.iluiu iiicntis coii-cqiinntur,gcrvnla Iniucn rngiila rBniiniim paf^r-
valcat rcdiiccrc saiiilalcm. " Et itcm iii Edicto cu- iioniiii riicu corum pcrsoiias, qiii iii Dciiin u lidc
iionico (Crcg. II, in si/nod. Iloin., c. 12): i< Si quis disrcdcndii pcccarunt. ("icncmlllcr aiitcm (imni cui-
uriolos, oruspiccs, vcl incuntatorcs obscrvavoril, libct in cxitu posilu, ct posccnti sibi commuiilunls
uut phylactoriis usus fucrit.anathcmu sit.Et rcspon- gratlam Iribni, non ncgctur, Bicnl Nimna syuodus
dcruiit nmncs tcrlio : .\natbcmii sit. >• Et iiconcilio dcfiuivil (r<iH. I.Ti.Cujus convcrsio mciil<> poliii^csl
.\iic\raiio, cupilc vicesiiiiu lcrtio :.. Uiii (llviiiulioiics irslimanila qtiaiiilciiipon',qiinnitini apinlDcum niil-

c\pc:uiil, ct iiiori' geiililiiiiii siilisri|iiiiiiliir, uul in Ins vcni.c putilur nioras vcra r^invcrsio. IV'»!' '
.

iloiiios siius hujusmodi homincs intrudiicuiil cxqui- Iioc pariler uKc^itantc : Cum fvnvcr.<iu wjnnn
rciidi aliquid arte malefica vel cxpiandi causa, sub lunr salvits eris. » Bt in Nlweno conciJio (<;<m. 18)
729 DE DIVOnTIO l.fiTI!.\niI ET TETRRRG.E. 730
« Sed in his ornnibus propositum et specipm poeni- A sententiam exponens beatus Augustinns dicit « Me- :

tentium convenit explorare. Ouotquot enim mctu, utrum ista poena sit.ut non eam possit
rito qua^ritur

et lacrymis, atque palientia, vel bonis operibus, rc- dimittere per oinne tempus, qnani innrdinate atque
hus ipsis conversionem suam, non simulationc dc- illicitc violavit. Si enim ob hoc intelligere volucri-
monslrant." Et post paululum « Post-moduin lice- : uius, eam non posse, id est,non debere dimitti per
bit episcopo de his 666 aliquid humanius cogi- omne tempus, quia uxor efTecta est, occurret illud
tare. " Et in Ancyrano concilio [can. 4) « Penes : quod permisit Moyses dare libellum repudii, et di-
episcopos,inquit, erit potestas,modum conversionis mitlcre. In his autem qui illicile vitiant, noluit li-
eorum probantes, vcl humanius erga cos agcro,Ycl ccre, nc ad ludibrium fecisse videatur, et potius
amplius tempus adjicere. » Sed et quinlo capitulo fixisse quod eam uxorem duxerit, quam vere ptaci-
cjusdem concilii, et in aliis sufficieqter inde lector toque duxissc. Hoc et de illa jussum cst, cui fuerit
invonict.Et Innocentius papa adDecentiumEugubi- vir calumniatus de virginalibus non invcntis,de qua,
nuni episcopum scribit {epUl. 29) De pcenitenti- : <( sicut supra diximus,scriptum est Habebit cnm uxo- :

bus qui sive ex gravioribus commissis, sive ex le- rem, ettion poterit dimitterc eam omni tempore vitx
vioribus pcenitentiam gerunt, si nulla interveuiat SK,'P." De qua item sententia beatus .Augustinusdi-

tegritudo,quinta (eria ante Pascha cis remittenrtum n cit : (. Satis hinc apparet qucmadmodum subditas
RomanKEcclesiffiConsuetudodemonstrat.CKterum, feminas pene famulas,Iexesse voluerit uxo-
viris, et
de pondere Kstimando dclictorum, saccrdotis est res,quod dicens adversus uxorem vir testimonium,
judieare.ut attendat ad confessionem pa"nitentis,et undelapidaretur,si hocverum esse demonslraretur,
ad flrtus atque lacrymas corrigcntis.ac tum jubiMC ipsB tanien non vicissim lapidatur, si hnc falsum
dimitti,cum vidcrit congruam satisractionem.Sane csse constitcrit,sed tantummodo castigafur et dam-
si quis in aegritudinem incidcrit, atquc usquc ad niHcatur, eique perpetuo jubctur adhoererc qua ca-
dcsperationem devenerit.ei est ante tempusPascha; rere voluerat. In aliisautem causis, eum, qui testi-
relaxnndum ne dc s,-eculo absquo coinmunione dis- monio cuiquam nocucrit, quo si probarctur
falso
ccdat. » jussit occidi, eadem pcena plccti jubet, qua fucrat,

INTERROGATIO XVIII. si verum esset, iste plectendus. »

Seplimo capitulo rescribi nobis dcposcimus, si INTERROGATIO .XIX.

s.Tpcfata rcniina ifcrum in judicium vcneril, et in- Dc co vero quod qu;esitum est remandate nobis,
noxia rcpcrta fucrit, utrum ad eam vir ejus rcdire si ipsa criminibus obnoxia.de quibus reputatur in-
debeat,an alteri vaicat sociari. Et remandate nobis, venta fuerit,utrumidem rex alteri feminM conjungi
si ipsa criminibus obnoxia,de quibus reputatur.in-
p valeat.
venta fuerit, utrum idem rex alteri femina; conjungi
RESPONSIO.
valcal. Rciiiandate etiam, si tales causa; reputat;e
Patim jam supra respondimus,qua^ partim nunc
fuerint et ipsi regi, unde publicam pcenitenliain
iterare nonpiget.Videlicet,si secundum legesChri-
agcre debcat. postquam illa criminosa inventa fue-
stianas, Ibrenses scilicet atque ecclesiasticas, inven-
rit, utrum ipse rex post publicam pcenitentiam coii-
tuin fuerit quod illa conjunctio legalis non fuerit,
jugem lcgitimam possit accipere. Et remandate, si
beati Gregorii ad Felicem Siciliencem episcopum te-
et illa legalitcr rcjccta, ipsc ctiam post actam pocni-
neatur sentcntia qua dicit : «Incestuosos nullocon-
tcntiam, si voluerit, concubinam, quain liabuit, el
jligii nomine deputandos,a sanctis Patribusdudum
cum quapost iiiitum conjugiumadultcrassc dicilur,
legiinus conslilutum. » Et sanctus Ambrosius in
In conjugcm possit acoipere?
prinia epistola ad (/n-inthios dicil : « Non est, in-
HESPONSIO. ipiicns, frater aut soror scrvituti subjcclus in cjus-
Dc co qiKjd inlcrrogatum est, si saqicfata fcniina iiiodi, non dcbctur rcvercntia conjugii ei
hoc est,
in.judiciumvenerit,et innoxia reperta fuerit,
iterlltn qui horrct auctorem conjugii. Non enlm ratum est
tilrum ad eam vir ejus redire dcbcut,an altcrivalcat matrimoniuin quod sinc Dci dcvotione est,ac per
soclari, supcrfluum cst itcnirc,(piia sitpra ostcndi- hnc non csl pcccatum ci qui rtimittilur proptcr
[)
mus.qiindsiarib^ lcgalitcrinituiii conjugium innoxia Deum, si alii sc jiinxerit. Contumclia cniiii llrcalo-
nupta sui) viid (iii(;m scrvarsc repcrla
ct lcgalitcr ris solvit jus inatrimonii circaiHini qui rclinquitur,
serundUin evangfilicaUi el a))oalolicaiu vei-i-
1'uerit, ne accusetur alii copulatus. Infldelis autem disce-
tatem,et legos ecclcsiasticas, at>jue cathnlicurum deus.et in Deum et malrimonium pcccare dignosci-
doclrinarti, tegitimlim conjugium non valeat scpa- tur,(iuia iioluitsubDeidevotionchabcrc conjugium.
rari,etsi snparati fuerinl,ant innupli pcniiancaiit, Itaiiuc non esl ei li(lcs66S servanda Ciinjiigii. qui
aiit niiituii rcciiiicibcnlur.
Scd ne itci-atiiiiiciii ipi.c- idcn reccssit tic auiliivt rcctorciii essc C.bristiano-
Slionis reliuquamus inaiiciii, ilc. hoc rpiod rcpiitala riim licuni cnnjiigii. Naiii si Ksdras dimitti lccit
est si rucril immuiiis invcnla.Doiiiiniis pcr Moyscn nxnres, aiit viros itifiilirtcs, ut [iropitius (icret Dcus
diclt in libro Dculcronoiiiii : Si inrnicritvirpurliim (/•;.'/. ex generc suo acci-
IX ct x),n)-c, iratus, si alias
''/;•(//?;(»(, ct sciiucutia usquc dum dicitur, »(();(/)()/(•- ))cii!nt (non eniin pra-ceptum hisrst, ut remis-
ila
rit 667 ilimitttrrr ram nnirtix ilirliii.'; riHr sii:r. Quam sis istis alias niinimc dliccrcnl), quanto inagis si
731 HINCMAni ItllEMENSIS AUCIIIEPISCOPI. 732
infirlelis flipccsserit, liberum halprhit ;irljitriiiin, si A nu''"! si non potest, et altcrius con-
sc coiitinerc
vohiiTil iiuhcrc lcgis su.c viro? llhiil eniiii iiun ilc- Quod de utroque scxu pari
sortio fruatur uxoris.
bctimpulari mBLlrimonium,quo(l e.\lra (lccrolumDci modo a nobis munifestum cst dccrevisse, ita vido-
factum cst, scd cum post cognoscit, ct dolct dcli- licet, ul in his omnibus sacerdotis ordinatio e.xspc-
quissc, emendat sc ut vcniam mereatur. Si autem ctctur, utjuxla quod .x-tatcm aptam prospexcril,
amhn ciediderint, pcr rogitationcni Dei confirmatur continentia: absolutionis vul districtionis tribuat
conjiigiiiiii. lii pace autcm vocavit nos Deus.Vcriiiu legem. »

est qiiia non oporlcl liligaro cum eo qui discedit, 1NTEI\H0GAT1() \\l.
quia odioDci disccdit, hac pcrlioc nocdignushaben-
Dc boc ctiam (|uo(l in qu.Tstionuiii fine subjun-
dus est. » Et hinc sanctus Augustinus in libris ad
ctuin cst, rcmandalc, si ct sa-'pcfuta fcniina lcgaliler
Pollentiuni : (iMerilo ([iias lUixcrunt," (]uin uxorcs,
rcjecta fucrit, ol ipse rex,post pccnitentiam uctam,
" lilii Isracl Diniiino pruhihenlc,Domiiio jiihciitcs di-
si voluerit concubinam quam habuit, et cum qua
mispriint.iiiiia oniiic([uod non cst ('x lide pcccatum
post initum conjugium adultcrasse dicitur, in cod-
esl.» Undc lcctor in cisdcm lihris lalius invcnireva-
jiigem possit aeripore.
lcbit.Et in concilioAgathensi scriptum est(cfln. 61):
« Do inceslis conjunctionihiis nihil prorsus vcnia; RESPONSIO.
rcservamus, nisi cuin adulteriuin snparatione sana- unaestlex viri el fcminx.ut supraScriptura-
(juia
verinl. Incestos vcro nullo conjugii iiomine dopu- rum ol calholicorumPatrum scnlcnliisdcmnnstravi-
tandos, quos ctiam dcsignare Cunestum cst. » Et mus.sisolutus fuerit a legc conjugis.sicutPaulusdi-
posl aliquaiila Sane quibus conjunctio illicita
: « cit de uxorc .yubatcuivolueril,tanluin in DominoilCor.
:

intcrdicitur, habehunt incnndi mclioris cnnjngii VII, 39)," hocest.ul Ambrosius dicit, sine suspicionc

lihcrtatcm. » tiirpitudinis nubat et religionis sua; viro nubal, hoc

cst in Dnmino nnbere.Qu;c solutio cl licitacopulatio,
INTERIUKlATIii \\.
dunliiis inlelligitur, et duobus lil modis. Scilicet in
Dfi co vero (piod rei|iiisitnni ivst, si ci ipsi regi,
liis qui aulnunqnam lcgale inierunt conJugiuni,aut
iinile puhliranipiinitentiamagcre debeat.poslquam
mortc intcrcedeiitc soluti sunt a legc conjugii,sirul
illi femina criminosa inventa fuerit.iilrnm ipsc icx
Paulus dicit Diio autttn nnn nupUs et viduit, ho-
:

post publicam pocnitcnliam conjugeni legitimam

num csl illi.i si xir pcrmaneiint, siait ct ego. Quod xi
possit acciperc.
non sc rontincnt, nuhnnt tl Cor. vii, 8). El itcm :

nESPONSU). Solulus es ab u.rore : ne qu;psicris tLrorcm : si autcm

Sanctus Lco papa ad Rusticuni Narbonensem acceperis UJcorcm, mn peccasti : et si mipserit virgo,
episcopumrcspondetdiccns(r/)is^95, cn/>. 25): « In C non percahit (ibid). Quod .Tquc dc masculo cl fc-
adoIesrenli;i constilutus, si urgonle aut metu mor- mina inlelligitur, communis ctonim goneris hic ol
tis, ant caplivitalis periciiln, poenilciitiam gessit, ha;cvirgo,cl hoc dcmonstrat subscquontcr Aposto-
ct postea, timens laiisum incontinciiti.T juvonilis, lus dicens : Trihulalioncs tamcn carnis hnhchunt
copulam uxoris elogit nc criinen fornicationis in- hujusmodi {ibid.). Quam scnlenliam cl in viro cl in
curreret,rcm vidctur fecissc venialom, si pr.-Blor femina cxponit Anibrosius : Fit eliam quod lirel
conjugeni nnllain nmninocognoveiit in qun l;inien : illicilum, in his qni conjugium ve- sino culpa ad
non regnlani eonsliUiinuis,sc(l qnid sit Inlerabilius niro |iotcranl, ct inajus bonuni subii-o pmponunl,
aistimamus : Nam secundum veniin cngnilioncm, bonuinquo minus, quod licuil, illicitnm farinnl. ••

nihil magis ci congruit, qui paMiilontiam gcssil, Undc scriptum csl yenw poncns manum tuprr :

quam castitas persovorans mcntis ct corporis.» Sed arnlrum el rcspicicns retro, nptus est regno rarlnnim
ct hinc iii Tolctano concilii)(vi'i, capite ocl<ivo :'i..\n- (Luc. IX, 52). Quid igitur fortiori studio intendcrat,
tiqui ct s;inctissimiest patris scnlcnti;i iiap;eLoonis, rctro conspicerc cnnvincilur, si, roliclis bonis am-
ut is qui in a?lato ndnlesccntia' positusdum niorlis plioribiis, ad minima rctoniuelur. Fit ot inlcrdum,
fnrniidat casuni, porvcnerit ad pa-nilcnlia' romc- causa non conlcmnenda inlcrvcnicntc, quod trat
diuin,si conjiigatus forte fucrilincontincns, ne po- rj illicitum licilum, cum legaliter initum conjugiui;
stea adultcrii inrurrat lapsuin.rcdeat ad prislinum dissolvi ])crmiltitur 63 O rausa Inlidclitatis. Undc
conjugium.quousquc possite69 adipisei lemporis Paulus dicit : Si quis fratcr u.rorcm hahcat infidclmi.
nialiiritale continenli.T staluni. Qiios nos sirul do rl h.rr aviscntit hnhilnrr cum illo.non dimiUal ilhim.
\iris, ila et de fciiiinis a!(]uo nindo ccnseniiis, non El si ijun tnulicr hahrt virum infidelcin, ct hir nm-
(inidein boc gcnoralitcr et lcgitime pr;cecplum,scd ."icntil hahilarc cum illa, non rclintjuat virum (/ Cor.
cnnstat a nobis pro humanafrngililalo indnltum : ea vii. 12); cl posl pauca
Quod si infidelis discedU, :

dunlaxat raliono, ul si is i|ui pccnilonti.-c non esl disccilal [ihid.); vol cuni causa fnrnicalionis uxur
logibus dcdilus, anto ab hae vila di.scesscrit,(|uain relini)uilur, dc qua itcm Paulus dicil Hi.\ oulem :

ex consensn ad conlinenliaiii corniii uiido fnerit ipii in mnlrimonio nim ego, seil
jiincli .lunl. pr.vripio
regrcssus. siiporslili non liccal donno ad uxorios Domiiius,uxorcm n viro non disccdcrc; quod n disdct-
transirc ainploxus.Si autcin illius vila exstilcril su- scril, mancrc iiinuplnm, cl viriim usorem non diinit-
persles,qui non Hccepit benedictioncni pccnitcntis. terc (/ Cor. vii. 10). Quod .-cqua lance pcnsalur, ul
 :

733 DE DIVdUTKt LOTIIARII ET TETBERG.E. 734

si dimiserit.in ca;libatu permaneat. Qu;c disjunctio A transitur,idem sanctusLeoad Rus,i--umNarbonen

inter fideles postinitum conjugium Hen non potest, sem episcopum demonstrat dicens(c/J(st.95,fnp.l8)
nisi causa fornieationis, et aniore conLincntia\ El .<Non omnis mulier juncta viro uxor est viri, quia
fil quod eral illicitum indult;ciilia licitum, sicut nec oinnis filius ba^res est patris.Nuptiarum autem
idem Paulus in minoribus ctiam demagnis demou- fcedera inter ingenuos sunt legitima,et inter aqua-

sti-at dicens Hoc autem dico secundum indulijen-

:
les, multo prius hoc ipsum Domino constituente,

tiam, non serundum imperium (ihid., 6), cum vir quam initium Romani juris exisleret. Itaque aliud
et inulier propter fornicationem scparati,si sc con- cst uxor, aliud concubina,sicut aliud ancilla, aliud

tinerc non possunt,ad invicem reconciliontur.lllici- libera.Propter quod etiam Apostolus ad manifestan-
tum euim crat ut ad unioncm carnis,(]uam sociavc- dam barum pcrsunarnm discrotiimem, testimonium
rant fornicantes, revenircnt qui in contincnlia pcr- ponit ex Genesi,ubi dicilur Abrahnn, : Ejice anciUam,

manere debuerant:pra3sertim cum dicat Scriptura : ct filium eju-s : non enim hxres erit (ilius cum
ancilLv
Qui lenct adullerum slultus et impius est {Prov. xviii, filio meo Isaac (Gal.i\, 30) ; Gen. xxii, 10). Unde cum
22). Sed, ut sanctus Augustinus in libro dc Rnno societas nuptiarum ita ab inilio consliluta sit, ut
conjugali dicit : <> Proptcr majus malum, toleratur pra^tcr sexuum conjunctionem baberet otiam in se
quod minus est pravura. » Dominus enim dicit Christi et Ecclesias sacramentum, dubium non est
j^
{Mattli. xi.K, 1) quia vir ct uxor proptcr fornicatio- eam mulicrem non pcrtinere ad matrimonium, in
nem ab invicem separati, si aliis sc conjunxcrint, qua non docetur nuptiale fuisse mysterium. » Et
aiiulterant et qui junxerinl sc aliis, mtccliantur.
: itein :«Ancillam vel concubinam a toro abjicere,et
Hinc ct in libro de Sermone Domini in niunle,et iu uxorem certa; ingcnuitatis accipere,non duplicatio
libris Hetractationum apertissime dicit,c|und et de- conjugii,sed profcctus cst honcstatis : quoniam pa-
monstrallnnocentiusadExuperium Tolusanum epi- terno arbitrio viris juncta^^carentculpa^si mulieres,
scopum, sicut supra posuimus « Manifostuin est : qui-e aviris habcbantur.in matrimonia non fuerunt,

cnim.ut item Augustinns dicil, pcjus csse a<lulte- quia aliud estnupta, aliud concubina."De non bono
riuni quam fornicalinncm. Nec idco bona crit for- autem ad bonum, quanquam non satis honestum,

nicatio, quia pej'us csl adultrriuin, quuniam pejus fransitur, sicul idcni Lou ubi supra demonstrat,
est alienum matrimonium violare, quam meretrici quaudo cuncubina furte ingenua fucta,si fuerat ante
adba^rprc.Nec bonum est adulterium,quia est pejor ancilla,ct dotata lcgitime,et publicis nuptiis hone-
incestus : pejus pst enim cum matrc, quam cum stata videatur, sicut et omnis uxor lcgaliter conju-
alicna uxorc concumberc, ot donec ad ea porvenia- gata.post desponsationem legitimc dotari ct publicis
tur,qua; sicut ait .'\postolus : Turpe cst eliain dicer honestari nuptiis debct. De malo autem ad aliquod
{Kplies. V, 12). » Et beatus dicit Grcgorius : «. IJum C bonum,scd non honestum, lolcrabiliter festinatur.

duorum vitiorum languor irruit,et hoc lenius.illud sicut sanctus .\ugustinus in primo libro dc Nuptiis
fortasse gravius prcmit,ei nimirum vitiorectius sub et Concupiscentia {cap.l) dicil : « Sanc non tantuin
celeritatc subvcnitur.per quod festine ad intcritum fecundilas, cujus fructus in prolc cst, ncc tantum
lendilur, et inter diio pcricula (|uu(l lcvius cst prii- pudieilia, cii.jus vineulum est fides, vcnuin etiam
denler expctitur.Fil ctillicitum venia licitum,cum ipinddani sacramcntum nupliaruin comniendalur
publicam puenitmitiam agens adolescens,ut Leo dc- lidelibus cnnjugatis. Uudc dicil Apnstnlus Viri, di- :

monstrat, timCns lapsum incoiitiiientia; Juvenilis, litjilc ii.wres 1'estras, sicut et Chri.Uus dilc.vit Eccle-
copulam uxoris cligit, ne crimen fornicationis siam (Ephes.v, 2.5). Hujus procul dubio sacramenti
incurrat, rcm facicns venialem; si praHer con- res pst, utmasetfemina connubiocopulati quandiu
jugem iiullam omniiio cognovorit; iu i|Uo regula non vivunt inseparabiliter persevercnt, nec liceat, excc-
constituitur, sed i|uii| sit tolerabilius .•estimatui'. <> pla ciuisa furuicatinnis,a cnnjuge conjugem dirimi.
Traiisitur ct i|uasi illicite de illicito ad liciUiiii,cuin Ilnce,niinciislndilur,in (^hristn ct Ecclesia,ul vivcns
de inccslibus nefariis.quos Agatbensc dosignat cnn- (•11111 viveiite, iu .elernum nullo divortio sciiarctur.
rilium(c(i«('.OI,quando cuin pccnilentiic indiilgentia Cujus sacraiiienti tantaobscrvatiocsl in civitalcDei
ad cnniplexus uxorios Irunsiri pcriiiittiliir.Sicct dc n noslri in montc sancto ejus, hoc ost in Ecclcsia
coiiculiinalilius inndis diceiiduiii e.sl.ipi.diler noii ile Clirisli, qiiiliusqiie ridilibiis cnngregalis, qiii stint

bono ad bnnuiii atqiie bunestuiii.et iiuii bonn ad

ile siiic iliibio nieinbra iiTi Christi, ut cum liliorum
bonuiii, 6? I qiKinquain non satis honestum,ct dc procrcandorum causa vel inibaiit remina>,vel ducan-
malo ad aliqunil bonum, scd nou honestum trans- tur iixorcs, ncc sterilcin conjugcm fas sit rclin-
itur.Honum estcnim atqucboncslum antc innuptos, quprc, ut ulia fccunda duc.itur. Quod si quisqiiain
si in virginitate permanere nequivcrint,sicul supra fecerit, non legc bujus sa^culi, ubi intervicnte
oslendiiiius cs apnslnlicii traditiniie.sanctn Evarisln repiidio, sinn crimine cnncedilur cuni aliis aliaco-
scribeiite, nuiitialem coiijunclioiicin expclore. Et [mlare connubia, ([iiod eliani sanctiiiii Moysen Do-
boiuim alque liniiL'Stiiiii esl,c;idibcs,si si! cniiliiii're miiius prnpler duritiam cordis illnrum Isiiielitis

non possunt, sicut sanclus Loo denioiislriil, legalc ))criiiisissc tpstatur, aed lege Evangelii (.l/nH/i. xix,
inirc cnnjugiiim Qualitcr auteiii de niiii boiio ad bo- .S| rous cst adullerii,sicut ctiam illasi altcri nupse-
num atque lioiiestui!i,id cst dc concubiiia ad uxoreiii ril.Et usquc adco mancnt inlcr vivcntcs scmel inita
 :

735 HliVCMAIII nilF.MENSlS ARCIIIEPISCOI'1 736

jiira niiptfarum.iit pnliussiiil inler sc oonjugosqui A sod taincn si rorte arl tcmpiiH adhihita concutiinn,
ab .iltcrutrn pep.uali, quain cnm liis (|uil)us aliib filios solos ex cadein comniistiono (|uaisiverit, iie^-

adh.rsoruiit. Ciim aliis i|iii|ipe aflultcri non e^^sont, ista sic conjuiictio vcl eorum nuptiiii pra.'poneiida
iiisi ad altorutrum C()njuf.;es permaiuTcnl. Denii|ue est, qua; veuiale illud upcranlur. Ou'd eniii) sit
morluo viro, vel femina,cum quo vcl cum qua ve- nuptiurum,considcrandum est, non qui nubonlium
rum connubiiim luit, (ieri vcrum coiinubium (non) et immoderalius nupliis iilontium. Ncque cnim si
potest cuin ([uo velciiin (pia prius iidulleriuiii luil... agris inl(|ueac pcrporam invasisila quisquc utalur,
Viiloiicct si cogiiatiii,aut haljitus reli;;iiiii's, vcl im- ut cx eoriiiii IVuctibus largas clceaiusyuas taciat,
piiili_'itia i)cssiiiii criminis, sive aliqiiid hiijiismi)di idco rapinam justilicat. Neque cnim, si alius ruri
non obstiterit. Et ilcm ubi supra Au^;ustiiius {ibi- paterno vel juste qua-silo avurub incufobal, iiieo
(im) :" Ita manet eliam inter vivontcs(|uidam con- ciilpanda cst juris civilis repula.qua posscssor lepri-

jugalo,quod nec separatio,nec eum altoro copulatio liiiius factus cst.Ncc tyrannica; factionis perversi-
possit aurcrrc. Maiict autcm ad noxam rriiiiiiiis, tas laudabilis crit,si rcgia clcnicjilia tyrauous^ub-
non ad vinculum lioderisrsicut apostata aiiimave- dilos tractol : nec vilupcrabilisurdu regia' piitesta-
lul dc conjugio Christi roccdcns, etiain lidciicrdita tis, si rex crudelilate tyrannica sa;viaU Aliud o«J
Saoramentum non amiltit, quod lavacro regc- n namque injusla potcgtato jusle vclle uli, et iiliud
iidci

nerationis accepil redderctur enim procul dubio

: est justa potestatc iiijuste uti.lla ncc conculiin« ad
roilounti, .si aiiiisisset aliscedens. Ilabel hne auloin toiiipus adliibita% si lilioriim causa concunibant,
qiii recosscrit ad cumuliim supplicii, nnii ad ineri- .justum iaciuiit concubinatuiii suum noc oonju- :

tuin pr.T!mii."Et in libro dc Bono conjugali(('fl/i.24) gata;, si dum maritis lasciviant, niiptiali ordini
«Honum igitur nuptiarum per omnes gentes atque criincn imponunt. Posse sano lieri nuptias ex uiale
omnos homines in causa generandi cst, et in iide conjunctis, honeslo placito cou8e<|ucnlc, luantfc-
castitatis quod autom ad populuin Doi pertinot,
: stuiucst.Sainelautem initiim connubium in civilale

otiam in sanclitatc saoranionti, por iiiiam nefas esl Dei nostri, ubi etiam ex priina dunrum homiauin
etiam repudin disocdciitcin altcri nuberc, diim vir copula quoddam saeramcntum nuplia: perunl.nullo
cjus vivit, ne saltcm ipsa causa pariendi.qua; cum modo potesl, nisi ulicujns eorum uiorte disHolvi.
Bola sit qua nuptia^ fiunt.neceare non siibsequente Manet cnim vinculum nupliarum, otiamsi proles,
proptcr quam fiunt.solvitur vinoiilum nuplialc.nisi cujus causa initum e«t, manifesta slerililate non
conjupis mnrte.Qucinadmnihimsi riatiirdinatin cleri subscquatur; ila ut jain scientibus conjugnlii^ non
ad plebom congrcgaiidani,cliainsi plobis congroga- sc lilioshabituros.scparare se laniOD vcl ipsi causa
palio nnn subsequutur,manct tamen in illi? ordina- liliorum, utque aliis copulare non liceal. yuod »i

tis sacramontum ordinationis, ct si oliqua culpa " fecerint, «im eis, quibus se copulaverinl, adulle
quisqnam ab officio removoatur.sacramenlo Domini riuni committunt
soniol imposito non carcbil. quamvis ad .judiciiiiii Quoniam, ut sancli Patres de bono coigwgali
porinanon(o.>iKt itoni in praifato libro dc Niiptiis et dilliniunt, bonum habont nuplim, el quod bonuui
Conoupisccntia (lib.],r. ilj : » Ouibus vern placuc- cst, peccalum iinn est «c por hoc qui cnutra bo-
:

rit ex consonsu ab usu carnalis concupiscenlia; iii num nuptialc racit,|H;ccatum facit c*tm aaiulleriuin
porpetuum continoro, absit ut vinculum intcr illos committit. Difliniunt etiam, quo<i bona- et a Doo
conjugnlo rumpatur imo iirmius crit.iiiio magis
: constitut.T ac benedicta- sunl DUptia.-, quaa ctiaiii
(ui paotaseeuiii inicrint.qii.-c chariusconoordaiitius- sua pia'sentia consccravit.in quibusest lidct,pr»l«;s,
qiie scrvanda suiil,nnn voluptariis corporiiin noxi- sacraiuenlum.ln lidc atleiiditur,nc prn-ler vinculuiii
bus, sod voluntariia alfcctibus animorum. " His coivjugalo cum alteravel cuni allero coacuiiili.-itur.lii
Scripturarum testimoniis, sanotorum dictis atipie pnde, ut amanter suscipinUir, Iw-ni^ne nulriulur,
iiianifeatatur.quomodo concubinam.cum qna adul- rcligiusc educelur nuc tanluni gaudeanl iwreiil^iH
:

tcrasso dicitur,si vnluorit in eonjugium sibi sociarc qiiia sobolcm genuerunt, qiiantum ut soboles in
pr.Tvalo^it. Videlicot, si aiil uxor legalitcr acccpta. Christo regenerotur. In .«acramenlo autcm.ul con-
ot innoxia orga illuiii inventa, mortua fuerit ror- jugium nonscparctur, ct dimissus aut dimis.'^a n<>f
[)
poro, vcl si invonta fiicrit anima doo inortua, ut causa prolis altcri conjungatur. Hax cst rc^uia nu-
ipsius ciim ea copula incestus et nullo coiijiipii pliuruiii. qua vcl naturu' docoralur rcc4ia<iiUi», vcl
<I3 3 iinniino dopiitiindtis lcgalitcr ciiiiiproiioliir. incoiiliMoiiti.T rcgiltir pnivitas, sicul suuolu» Aiinu-
Noo t.inii.ii talis oiiii.juiiclin, si lniiiisiiinili oiinciil)i- stiniis in libro •3 4dc IJniin coiijiigAii. ol iu lil»ris
nani iii ciinju;.,'c.iii siimpscrit, i-epichensionc utque dc Niipliis ot Cuncupisccntia latissuiio ol Iscun-
oironsionis iiiacula caivre videbitur, diceutc bi;ato dissiinc salis oslcndit. linde omnimudis obscr>ao-
Augustino in librodcUono conjugalif<np.i.J,li,1.5): dum esl ne concubino? vcl cujuslibel ailcrius fomi-
«. Ouod «rgo, inquicns.pr.Toipinnt conjugatis apo- n.T rnpnlam conjugalcm rcx, siipcr quo v<iluertinl

hoo est nnplinrum

ptoli. qiiod aiiteiii venialitcr
:
consuicro consulentc*. nliipio modo oApclat. «nli!-
roncedunl.aul qiinil iiiipi<dil oralioncs, noii cogtiiil i|iiam lcpili vimrum illustriiiin jiidicts, ot saoni'.»-
iiuptin',se<l fcriint.lluqiii^ si forlo,quod titruni (icri lalidccreto conjux. quani lcpaliter accepit, ipw
possit ignoro, magisquo lieri non possc cxislimo. otiam conjupisnomine judioolurinrtiftna.aMtdivino
 :

737 DE DIVERTIO LOTHARII ET TETBERG.*:. 738

judicio migret a c orporf, qiiia siciil in libro Eslhcr A jnilicii scrvavcrunt, ct nos sub Christo jtidicc vi-
manilestissinif legitur, regina Vaslhi ]iulentissinu viiruni ac mortuorum ijuocunque mtuitu minusde-

regis Assueri, licet ferocissimus fucrit, cum ejus bito a judicii ordine dcviamus. In Numeri quoque
animos contemptu et contuniacia offendisset, nc- libro prscipitur (Ntim. v), ut si qua mulier vel

quaquam sola illius indignatione et furore exiinpe- adulterii rea, vel falsa suspicione fuerit appetita, et
riihonorc deposita fuit.sed publico judicio et sen- vir ejus zelo advcrsus eam fuorit concitatns, addu-
tenlia principum ac judicum JlcdorumatquePersa- cat illam ad saccrdotos, et divino judicio vel dam-
rum,etpost deposilionem illius regin.Tpcr judicium nandam offerut.vel liberandam. Llnde Susanna cum
publieum lactam, quajsits sunt puelii-c qua; placc- falsu adulterii crimine accusaretur,et publico judi-
rent oculis regis, inter quas Estber pulehritudine cio condemnata, el publico legitur absoluta (Dnn.
cl decore enituit, sicque regiam copulam meruit. xin). Et illa mulier in Evangelio, qu;e veraciter in
Quod etiam antiqui Romani legitinio judicio lieri ailulterio fueraldeprehensa, prinumi juxta legem
(b-liere legibus suis antiquitus statuernnt et serva- ad l'liarisa'os,quipotestatem judieii in populo exer-
viTunt, non solum j;un elfecti Christiani, sed etiam cebani,deinde etiam tentandi gralia ad Oomini ju-
cum adhucessent pagani,sicut apertissime ostendit dicium perducta est, ubi ejus admirabilt pietate.et
lex .\ntonini pagani imperatoris, quam beatus .\u- ^ a lapidationis supplicio,et a criminis reatu meruit
guslinus in libro de adulteriis Gonjugiishoc modo liberari {/(xm.viii). Sic et leges ChristianK sunt ins-
eimimemorat et commendat dicens (lilj. ii, C(iji.H) pirante Uomino condita', quibus legaliter initur
i<Ouibus displicet, ut inter vii-um et uxorem par conjugium, et sacerdotalis auctoritatis est sancti-
pudieiti;e forma serwtur, et potius eligunt, inaxi- t;is, qua bonedictionem suam Dominus in paradiso

meque hac causa, mundi legibus subditi esse

in primis parcntibusper sedutamconjugibus tegaliter
quam quoniam jura forensia non eisdeni
Christi, copuIatis,vice sua pereos,qui illius os appellantur,
quibus feminas pudiciti.x' nexibus viros videntur dicenfe propheta Os Dotiiini hiciitum est (Isa. i,20).
:

obstringere, lcgant quid imperator Antoninus, non Et ipso Domino : Ciim scjntraivris prctiosum a vili,
utique Cliristianus, de hac re constitucrit, ubi ma- iliiasi Oi- mcrtim eris (.Icr. xv, 19), viritim vult largi-
rilusuxorem dc adulterii crimineaccusare non sini- ri, et inlirmos poenitcntiai medicamento sanare. Et
tur, cuimoribus suis non prajbuil castitatia exem- liber dicit Kcclesiasticus de servo, quanto minus
plum, ita ut ambo damnentur, si ambos pariter fle uxore, Veriini sine judicio niliil fucias graiv
iiiipudicos conflictus ipse convicerit. Nam supra (Eccli. xxxiii, 30). Est et illi regi aliud observan-
dicfi imprratorish.TJCverbasuntiqureapud Gregoria- dum, ne anfe legifimam pocnitentiam, secundnm
iiuiii leguntur : « Sane, inquit, lifterae me;e nulla eges Ecclesi» susceptam atque peractam, et recon-
« parte causae pra^judicabunt.Neque enim,si penes C ciliationem adeptam,conjugio,muIto minuseidem,
« le culpa fuit ut matrimonium solveretur, et se- de qua agitur, concubin.-e se copulet : quoniam nec
II cundum legein Juliam Eupasia uxor tuanuberet, lUivid rcx (II Rerj. xii, 1.5), sine talis excoctionis
« propter hoc rescriptuin meum damnata
adulterii picnifenfia, Bethsabee,cuni qua adulteravit, in eon-
« erit, nisi constat esse cominissuni. Habebunt au- jugem liabuit, ut et lilius, qui ex ipso adulterio
« tem ante oculos hoc inquirere,an cum tu pudice natus fuerat, confcslim divino judicio, licel pro eo
« viveres, illi quoque bonos mores colendi auctor multum jcjunando et flendo petierit, sit percussus
o fuisti. Periiiiquum cnim videtur essc, ul pudici- ac morfuus,et ipse postca gravissimis tribubitioni-
« liam vir ab uxore exigat,quam ipse non exhibct : bus,ac rcgni sui amissiuiie per lilium sflnm .\bsa-
« quce res potest ct virum damnare, non ob com- afflictus est et vcxatus, ac velut in fornace
loii ifa

« pensationem mutui criminisrcm inter utruinipic excoctus atquc purg;ifus, ut vere sola divina
igiiis

« componere, vel causam lacti tollcre. » Si h;ec clementia cvasisse videalur ct jam ei acerrime ;

obscrvanda sunt propter decus terrena; civitatis, contrito cordc pcenitenti ct confitenti misericors
qmindo castiorcs quairit coelestis patria, et societas Dominus peccafum dimiscrat: sod ((uia ju.^jfus est,
angelorum. « H.tc de lcgibus pagani iinpeniloris et jusfifiaiu ililigif, quod rex ab eo ;ul scelera ulci-
Anfonini beatu3.\ugusfinus riniinieiiiorat. Ifa reges rv scenda consfifutus cgerat scclerate, digne atquc
Medorura, ac Persarum, atquc Romanorum, et ju- juslissimc vindicavit.
dices stBCulijCumessentpaganietidolorumcultores,
naturaliter qu» legis sunt facienles,etiam in causis
*'* INTERRUC.Vno \.\11.

615 ciinjugiim non crudi-lifatem ct s;evitiam, sed Octavo capitulo nobis rescribife, utrum seqiicn-
ajquitatem et justifiain decernerc ;ic diffinire et te- dum sit quod quid;un dicunt qiiosihim doecrc epi-
nere deberc docucruiif. (Juaproiifer finienduin est scopos, ut sibi confessis viris vcl feminis debcant
regibus,episcopis et judicibus sa'culi,(piod in Evan- palrocinum defensionis impenderc, ne quisquam
gelio dicitur de Ninilivis.ct regina .\ustri, Quoniam hujusmodi personas ad judicium rcipublica,' audcat
surgent in judicio, et condcnmalnint ijcncrationem pro criininiluis unde cis confess.-c fuerant, etiamsi
pessimam {Maltli. xii, M). Gondemnabunt utique inullis uiita siint erimiua, provoc;ire. Et si sc, non
non potestate judicii,scd comparationc ineiioris fa- ex ciinsciisu prnpter conlinenfi;uii,scd propter dis-
oti. Si reges iHi ac judices idolulatra; sic ordincm cidium aliquod, separarc voluerint, vel eorum fra-
 r,i\) llINCMAia ItHEMENSlS AllCllim.SCUl'!. -lU)

gililati, si separati so cunliiuTC ncquivcrinl, vel A. " Anlofata; niulieri sulva aequilalo tuitionem im-
rcconciliari noluerinl, auclorilatc sua possc consu- prndc, el eain contru rationis ordinom nullo modo
lorc; diccntcs quia socrcta confc^ssionc ad ccdcsla- gravari perniiltas. » Et ilerum ad Anatolium Cou.s
sticaiii confugcrinl pictatcm, sicut Bosonis mulior, tiiiopolilanum diaconiim (lib. vii, iiid. .')!, episl.

di' apud Lcucorum civilali'm haliita

(uia in synoiin f<2;. " Hcic aiilom dilcclionem luam volumus solli-

fuimus cum iutcrprllalionc commnuili, et idco alj cito atteiidcro.iic so in quacunquc caiisa ubi gruva-

aliis quam ab e|)iscopis, quibus confess;e lales

per- iiiPii est paupcriim, misccri conscnliul, ne fortussc

sona; futrant, non dcbeant judicari. polcnlia personarum aliquatenus prcssus, cogulur
agcre quod anima; illius non possilcxpedlrc.Cuncta
IIKSPONSIO.
crgo cum Di'i tlmnrc Iractnlc, .Tternam maxlme
lloc (luam alisurdiini sit, (Hiilibcl sensatus licet merccdcm poriiondite. • El ad Sabinum subdlaco-
ignorct loges Ecclesi;c rocognoscit, (piia ut beatus num (/(7). viii, episl. C>) : « Stuilii lui sil, ul iiul-

GrcTorius ad Lcontium exconsulom scribit {lih. viii, lis conlra rationem dispcndiis debeanl subjaecre.
evisl. 51) « Dcbct, inquicns, gloria veslra mcmi-
: Quod si forle aliqua nititur cxcusatione defende-

nisso nuia niiiuiua.ii mcas cpistolas pro commcn- rc, mcdiis sacrosanclis Evangi-liis causam sublili-
dationo aliciijiis acccpit, niai ut prolcctioncni ves- ri lcr porscrulari, ct ila, ut justltia ac lcgis ordo

tram f;ivontc juslilia prffistarctis. Quia liirpc csl -

suaserll, '
-:'••-•- •
dlfllnirc convcnit, atquc diftinltam eflec- = '
.i:f.;_:.-.., -n-..

dcfcndcrc quod prius non constilcrit jusliim csse tui manclparc. » Et ad Homanum dofcnsorcm {Ub.
Ego quidoni homines proptcr justiliam diligo, non vii, ind. 2, episl. 24) : « Patrocinia ecclesioslica,

a'i)em jostiliaiii proptcr homincs postpono.» Sicut sivc moa suscipialis scripla, sive ctiam minlmc

cnim, boalum docuissc Ambrosium scri-

ut siipra fuerlnl direcla,sub tanto modcramlnc debealis im-
psimus.Moii miiuis qiiain anlc dcccm tcslos pactum pondere, quatcnus hi (|ui furtls publicls implicati

potcst lirmari conjugii.scd ot ipsiiiii nomcn nuiitia-, siinl.a iiiibis luin videaiilur lojuslc defeiidl.iic opl-

quod singularitate carct,pluri.norum expctcrc mon- nioncm mclc agcntium ox indiscrctic defeasionis

strat debcre nolitiam, et quod publicc conjunctum ausu in nos ullo modo lransferainu8:sed quantuin
est, in aiigulo soparari non polcst et de sccrcta
: decet Ecclcsiam admonondo,ct verbum inlercessio-

Cdnfissionc, qiiain publicarinon licot, conjugiiim nis adhibcndo, quibus valelis succurrilc, ul et illis
lc"ibus(;hristi;inis;u'publicis coiijiigaluni abcodcm iipcm fcratls, et opinionem sunct.T! EccIcsI.t non

conjugii jugo dissolvi non potcst, noquo tale collu- ini]iiinelis. »

dium ad ccclesiasticam piotalcm dicl dcbct confu Scd ct hia qui ad sepla ecclesia?, el ctlam ad
'ium.Undc si nosse qniscunque dcsideratquid au ipsa sacraria confugerinl sanclu-irii.ad Januarium
cloritas ecclosiastica dc ad sc ut ad matris sinum C ppiscopum Caralitan,-e rivitatis scrlbit (lib. viii,
confugiculibus modcrate doccrnat, suggorimus, ut cpist. 3«) « Si quis, inqulcns, de quibus est qua- :

intcr alia curiosus vel quillbet studiosus beatiCinv stio, in refiigerlnt, ita debet
ccclesiam fortassc
gorii rcvolvat cpislolas, in quibus multolics, imo causa disponi,ut nec ipsi violenliam patiantur, nec
quotics convcnicntia se loci obtulerit,sive ad impe- hi qui dicuntur opprcssi damna sustincant. Cur«

ratores, vcl ad quascunqiio personas, pro omnibus crgo vcslra: sit.ul ois sacramciitum.ab his quoruin
ad sc confugiciitibus pctens, littcris suis scmpcr iiilcresl.de scivandu lcge cl justitiu proiiiittatur, el

inscruit.salva a?(iuitalo,vel salva rationo,sivc coiis- pcr omnia commoncanlur exirc, at4|ue suorum ac-

tante justiiia, aut causa judiciali_tcrmino diflinila, tuuni rcddorc rationcm.» El in libro primo capitu-
siuc saccrdotali invidia et, « Ul electorum cum
: lorum domni Caroli cl Ludovici Augustorum: « Si

parte altera necossc cst sublic judicium, ct ut ve- quis ad ecclcsiam confugium feccril.in atrio ipsius
ritus co^nosci, et qiiod joqiiitatis ordo suaserit, ecclcsia^ paccm habeal,nec sit ei ncc^sse ccclesiam

6? 7 valcat difluiirl. El, Ul mnra ccssanle ad elcc- ingredi,ct nulluscum inde por vim abstrahere pre
IdrLim accedorc quisquc coiiipcllatur judlcium ot, : suinal,scd liccat ci conliteri quod fccil, el iode pcr

Quidquid verilatc cognita sacro sanctis Evangelils dfi manus bonorum hominuin ad discussioncm
fucrit statulnm.ita ad orioctum cxsccutlonis omnl- n iu publico producatur.» Et in concllio .•\urclianensi
modls pcrducatur ot, Quubiuld suadonte justitia
: capilc primo,dc homicidis, adulteris, et furibus, si
visum fuorit, scrlpto dccornatiir cl, Ul in nulb) ad ecclosiam confugcrint.scriptumest.ul sicul in
:
••

conlra logcs aut rallonom i|uis pali.iliiraluiuo mudo crclcsiasllcis ranonibus, cl lloman.v logis decretig
pr;ogravari, sed ut juslitlam ci,sicut Chrlsllanitjiti constituliim esl.ab crclesi.T alriis.vcldomocpisropi
convonit, in omnibus dobcat cuslodiro, quatcnus eos niiu liceut abslnJii, sed datis sacranicntis de
ipsc, qui ad piclatom occlosiasticam confugil.quod mortc, ac debililalc, uc omni pu.-iiarum goncre, ne
ci ab oadom plclato promissum est,non dcbcal con- viidenllam anlc lcgalem salisfaclioncm patiantur,
tra a^quita.is ordinom pra>gravari cl iterum, Ubi- : ub ccclcsia cxcant.ita ut ci cui rcus fueril crimino-
cunquc confugionli nccossc fuorit, salva ci rationc sus de satisfactlonc convonial. El in tcrtio capi-
concurralur : el ilom, Solatiis vcslris, quocunque lulo (rnri. 5) : » Si cujusquam scrvus ad ecclesiam
unus cxcgcrit,comitanlc juslitia potiulur. » Et itcm conlugerit pro qualibel culpa, accepto sacramento
ftd Fanlinura defensorem {lib. vi, ind. '2,cpisl. 83): dc impunitate ad servilium domini sui redire coga-
 ;

741 nE DIVORTIO LOTHARII ET TETBEHGyE. 742

tiir:quisiposldatum sacrameiUumredire nolucrit, A tiamnolentcmVenanlioLuniMisi episcopo scribit di-
exire nolentem a domino liccat occupari non ob- : cens ,7(7/. VII, iinliel. 1 1 , epi.tt. 28) : « Quoniam a-quitatis
servantes antem ea qu.-c promiserint, acommuninnc censura admonet, ut maxinium conversis, salva ru-
ecclesiastica jubcntur abscirli. > Sed et in sccundo tionc, cpiscopale debcat adesse solatium, idcircohis
capitulo ejusdem concilii scriptum est (can. i), Ut>• fraternitatem vestram epistolis adhortamur,utpra3-
si ad ecclesiam raptor cum rapta confugerit, ct dictam matrem ipsius Adeodatffiad se faciatevocari,
lcminam ipsam violcntiam pertulisse constitcrit, ettranquillaei adhortalioncsuadcat,utfaceresponte
statim liberetur de polestalc raptoris. et raptor, non (Icsinat ad quod legali potcst ralione compelli,
morlis vel pocnarum impunitatc concossa, aut ser- quatcnus ncr illa aflligi, nec hcac vidcatur proeju-
viendi conditioni subjectus sit, aut redimendi so dicium sustinere. Qufe si, ut non credimus, admonl-
liberam habeat facultatem. Si vcro quiie rapitur tionem vcstram differrc voluerit.pra-dict.-c Adcodatae
palrcm habere constilerit, et puella raptori conscn- religiosre contra eam tuitionem impendite, atque
serit, potestali patris excusata reddatur. " Kt in vcstris cam solatiis apud juilicem, vcl quocunque
concilio Africano scriptum est {can. 29) Ut si quis : « usus excgcrit, instantius adjuvate, et ita in exse-
cujuslibet honoris clericusjudicio episcoporum quo- qucnda hac vos causa impendite, ut legali ratione
unquecriminefueril damnatus, nonliceateum,sivc ^ constricta, invita urgeatur facere quod sponte post
ab ecclesiis quibus prsfuit, sive a quolibet hoinine ponit. Memoratam vero latricem fraternitas vestra
dcfensari, interposita poena damni, pccunia;, at^jue ita servata a^quitate habeat, in omnibus commenda-
bonoris, quo ncc ffitatem, nec sexum excusandum tam, ut vobis tuitionem
impendcntibus, in eo
ei

esse legum promulgatorcs pi-Ecipiant. » Quanto quem assumpsit habitu sinc aliqua.Deo protegcnte,
niinus episcopi, a;quitatis videlicet pradicatorcs, concussione permaneat.» Et ad Januarium episco-
quemquam sub specie pietatis injuste debeant de- pum Sardinife « Ad hoc Iledemptum defonsorem
•

Ifusare ? prc-Bsertim cum rclegant scriptum esse, nostrum prwsentium portitorem illuc dircximus.ut
Si recte offeras, rcctc auteiu non dividas, peccasti ;
et partesinjndicioobservare compellat, ct exsecu-
el : /u.sfc' (luod jii^iliim est e.r.seijueris {Deut. xvi, 20). tionissii,x> inslaniiaadelfcrtuui qu,-c luerintjudicata
Vcriim si cui quiddam sonarc videtur contraiium pcnlucat. " Kl plura qu;e rcpcriuntur hujusmodi, et
.\urelianensis synodus decretis apostolicae sedis, longum est a nobis cnumerarl. Contra haic enim
quoniam hic do impunitate, illa de a;quitate ser- potere, non ncque ecclesiastici viri esse
Ecclesia;,
vanda postulat sacramenta, sciendum est, quia juiis cognoscitur, ne forte indebita pietas impietaa
beatus Gregorius de his personis dicit, qu.-e se ju- judicctur, sicut sanctus Coilestinus ad Ncstorium
injudieio crcdunt, sed violcntiam antc ju-
slilicari scribit : Est enim, inquiens, talis frequenter pie-
<c

ium timent Synodus autem Aureliancnsis de C

: tas, ex qua nascatur impietas. » Et S. Augustinus
illis dicit, qui suam injustitiam non abscondunt, in libro quarto contia Julianum (c(i». 3) « Forte :

iiisuperet violentiam cum «([uitatc judicii pcrtime- dicturus es, inquit, misericors voluntas bona est.
srunt : non autem de lege connubii, quam speciali- Rccte istud diceretur,si qucmadmodum lidesChristi
ter.vel utdicamus singulariter Dominus in paradiso id est lidos qu;e per dilectionem operatur, seinper
[irimis parcntibus dedit : et in Evangelio etiam est bona, ita misericordia semper esset bona. Si
apostolis conquirentibus, quod si ita lex esset viri autcni rcpcritur ct miscricordia mala, (jua persona
cum uxore, non expediret
nubere, non mutavit pauperisaccipiturinjudicio,propterquampostremo
necPaulusad tcrtium cojlum etinparadisuinraptus rex Saul meruit aDomino uti^jue miscricorde dain-
scribere quiddam novi praisumpsit, aut aliquid do nari, quia contra cjus pi;ocoptum caiitivo rcgi
pcr
hiijusmudi dclensioncdicere attcntavit.Sedctobser- humanum pcporcit alfcctum (/ lieij. xv), attentius
vandum constat lcgcutibus,ut quoticscunque conci- cogita, 110 fortc iniscricordia bona non sit, nisi quse
lium aliquod.protemporisqualitate, velpericuli ne- hujus bona; fidei fuerit. Imo responde, ut hoc sine
(•i^ssitatc,quiddam consulendo, apostolic;c scdi, vel dubilationc pcrspicias,utrum bonam niisoricordiam
«79 veteribus regulis diversum, sed non lidci vcl existimosC^lOiiilidoloin. l'orro si vilium cst male
rcligiuni adversum dccrcvisse lcgitur, sccundum P niiscrcri, procul dubio vitiuiu cst iiilidelilor mise-
ijuod in Nicajno concilio capitulo scxto legitur, De icri. > NiMUo quippe sio miscricors, quanto magis
60 quod communi cunctorum dccreto rutionabili, et Deoiiiisericordiorpotcrit inveniri, quem Psalmista
secundum rcgulam ccclesiasticam comprobato,(luo miscricordium voluit appcllarc diccns : Dcus meus
aut tres contradicunt, quatcnus obtincat scntontia miseriivrilia mea (Psal. lviii, 18), qui justis judi-
plurimorum. Ita, sicut scribit Uolasius {ejiisl. G, Ci, cibiis do mulicro in ailiilterio dopi-clicns;i sibiiiue
2), priscis pro sua rcvorcntia maiiontibus con- judicium n^duit tullore {Jodii. vm).
ublata, jiisluiii
stitutis, (|u.e ubi nulla vel rerum vel teniporum Undo sanctus llicronymus versum psalmi e.xponena
perurget angustia reguluriter convenit custudiri, id dicit : Vroplcr vcritatein, el mimsuetuitiiiem, el jusli-
jiutius sequendum esse dignoscitur quod aposlolica liiiiii (l'sal. xuv,5). Veritas ipsc est Christus, undo
sodes irrefragabilitcr toncri decrcvit, vcl plura seu de illa muliere dixil ad Jud.eos Qui siiic peceato :

majoris auctoritatis cuiiciliii statucrunt. e.sl vestnim, prior in enm lojiidcm mittat {Joan.
IderaquoqucbeatusUregoriusurgcndumadjusti- VIII, 7). Mansuetudo, quaiido dixit : Nec ego te con-
7'i;i lllNCM.Mll lillK.MIi.NSIS .MlClliKPlSCOH. 744
(Irntnatiti (JuaiKvm, il). ^uiUiiii, (iiuiinlo Ji.\.il: ViuU, A. e|»iscopi, ct non rleprcbendcmiir ropreliouduB^i.
mulkr, et amiihus neli peccarc {ibid.). Quud dontt|uc ibidcm ecribilur, quia cuui nullue
N:un f[uod iii lonno siipra niemoralo rclcgimusflc speciulis aucusutor acccdat, ipsa tamen admonilu
piiil.ila niulicre lliisoiiis hoc inoilo consiMiptum : paritcr et iiilcrro(.;uta, niliil aliud coiililcliir ijuuiu
« MuriUim vero illiiis cum |iii(lo secuiilaliw, ihiiii ipioil solius llucbcrti porscculionemuioii tiiiieuijdc-

advoiiil, vel imiiiorutiir iioliisciiui, sivc icccilit, cliiiet : quid uliud rcslat, quoiiium u iieioinc uccu-
cvocavimus, ul ejus coii.jugeiu in ipsius pricscnlia sulur, si cpiiicupi secuuduiu lulcs cauuncs, ni li>rte

e.vaininenius, inexuminatam veio iiiorli tradere ud hubcntur quos nondum kgimus, cl Chri^liaai uc
nos «irirugicntem, ut iniqiiiiiii ct ciudcle devitu- nobilcs luici ju.\ta lcges, quas iiequaquaui didici-
nius quia ciiiii iiiillus specialis accusatorucccdat,
:
mus, ulitcr non invencriiit, ni^i ul niarilv suu, et
ipsa tanicn admoiiilu paiiltM- et iiiliirrnf^uta niliil si loitc neccssitas el ralio pro uliquuci olijectu cri-

aliud conlitctur, (|uani (luud solius Hucberti perse- miiic poslulat,cuiii firinitulc dc a-quilatc ii-^kbttur,
cutionein inori limens dcclinet, " prudenler delient ct a marito suu, ne ab Uucbcrtu occidulur, niariluli
legeiites adverlcre, utriiin auctoritati, vel rationi defcnsiooc, ut justuiu csl, lucatur, ct sic dcuiuio
vulcut convenire. Aiicloritas iiuippc de ujqiiitatc iiiurilus sccunilum Christiannrumcl cccleblaslicaui
atqiic justitia conscrvaiidu coulut^icutibus ad eccle. ji lcgein, ut vir dc u.\ore debct, lcgitiuia alqiie lugali

siam postulut lirmitulem, ct iiou viro dc u.xuie sua c.\ ea polcglute ulatur?
legaliter dcsponsula, lcgilime dotala, publicis nu INTERROGATIO XXIM.
ptiis lioncstata, si suspicione contra cam niotus
Dc cu quod scriptum est uquibusdam dici, si se
fucrit, lcgiliinaiu uurert pcnilus putcstatciu. Quud
non ex consensu vir et inulierproptercontinpntiam,
auteiiiin llcplulico ile zclolypia scribilur l.\um. v),
sed propler discidium uliquod separare volucrint,
ul vir UMirciii siiuiii spiritii zclnlypi.c concilulus ad
vel eorum fragilituti, si separuti se conlincre ne-
sacerdutes ducat c.xaniiiiuudam, ideo prceccplum
qiiivcrint, vel reconciliari noluerint, auctorilate sua
ost, quia sacerdotis oriiciuni est, ut exorcismos
episcopos posse consulere.
aquisclucndus, qiias miilier debet bibere, pro mi-
uisterio silii iiiiposito scrilial: iiudcctsucri cauoncs
UESPONSIO.
decreverunl ( cvii. Agulh. c. 25), ut Siccularos suus Sciaut (]uicunque h;cc dicunt, sccundum quem-
conjuges, antequam ad episcopuin provincialem dam moduin,huJusmodicapitulum quartuiii crrurig
discidii causara dixexint, non damnent, neque fuisse illorum,qui sanctee synodu Clialceduoeasi do-
abjiciant. CoBtcrum lcgale judiciuin auctoritas di- rogare et conlrairc pruisuiQpserunt.ut abapostolica
viua viiisde suis nun tullil uxoribiis, sicut ex evun- scde, alquc unaniiuitatc totius iiiiindi cpi.sc^iporuia
gelicu verilatc supru oslendinuis.Scd et diligentius ^ sunt ut crronci coudemnati, sicut sanctus Lcu mui-
advcrtanius (piud in supra scripto voluuiine coiiti- totics.etbeatus Grcgoriuscliamiaepistolu adTheoc-
nctur, u Inexaminatam vero morti tradere ad nos tistain patriciam, hinc iater alia scripsit, diceut
confugientera, ut iniquum, et crudele,devitumus,i' (//6. IX, cp. 3UJ : » Pcr se, inquit, Yeritus tlicii,

qui neqiie exaniinatus tradere morti debemus, nisi Quod Deui juiuvit, liotno non separet ^Uattlt. xix, 6).

ut peccato luorlui Dcu vivaiit. Coiiccihuiius tuiiicn (Jiuc etiam ait : .Vnn iicct diinittcrc uxurcm. ejcc^pl*
ut episcupi cunidcin fcniiiiaui in sua potcstute. ad ciiu.vd forniciitioui.i Uuis ergo huic u»-
iliittli. \,'^i.
quos coufugisse dicitur, rclincutes, coraiu niarito lcsti lcgislalori contradicat?Sciiuus quia scriptuoi
suo, si quiddani sinislri ei ri;pulat, examinare pro- est, Erunl duo in cariie una |(K.'n. ii, 2i). Si igitur
curcat, ct quid agcndum crit, si in exuminutione vir ct uxor uaa caro sunt, et religionis causa vir
cpiscopaliinveiituculpubilislucrit/Sienimjudicium dimittit uxoreiQ, vcl uiulier virum iu hoc muodore-
legalc de ca culpuliili invcntu cpiscopi sua uuctori- muncntem, vcl otium fortasse ud illicita xota aii-
totc volucrint lollcre, contra cum vidcbunluragere granleu], quo; csl ista conversio.in qua una coiicn)-
c^jus actio atque seriiiu perfccla auclorilas noscitur que caro, ct cx parlc trausit ud cuiiLiucotiaiu, at
csse, sicut scriptum esl Qtue ca-pil Jcsus fmvre el
: cx parle rcniiiQct iu pollutioae ? 699 Si vero wtri»-
docerc {.\cl. i, 1), quouiuiu isdem dc luuliere in J) que convcniat contineuteiii vitam ducere, buc quis
adulterio dcprcheusa Juiliciuin iiou ulustulil.qiii per uudcul ucciisurc?quundo ccrtuiu cst quod onioip»>-
Muysen hujusmoili lupiduri pncccpit, 681 sed a teiis Dcus, qiii niinoru cuoc4.>s3it, uiajora nuD pn>-

juslis Judicibus ticri Judicium legalc pr;ccepit di- hibiiit. Etquidem multos suncturuiu novimus,cum

cens : Primus in illam lapidem initlat (Joan. viii, suis conjugibus ct priua continenlomvitaniduxisa*.
7). Si vero a se cxaminatam, ct rcpertam culpa- cl poslmodum ad sancta; Ecclesia- rcpmiaa migraa-
bilem episcopi truilidcriiit piiiiiendam, contra pie- se.Duobuscnimmodissancli virieliama licilis absli-

tatcm ccclesiusticuni, ct ipsnm Kcclcsia; cuput. fon- nerc sulent : apud unini-
aliquundo ut merituni sibi

tem videlicct pictalis, agcrc probabuntur, ipii dixit : potentcm Dcuiii uugcant, aliquimdo verv ut ant«
Nec ego te condcmmibo, radc et amplius noli pcccare acto! viU; oulpas det4>rgaiit. Proiode cum boai cuo-
(Jotin. viii, 11). His ila evidenlcr cognitis, ct di- Jugcs, aut meritum augerc dcsiderant, aut bdIc
ligenlissiiue pondcratls, de ud Ecclesix pictatcm acl.T vila» culpas dclcrc, ut sc ad coolineDliaiii
Confu({ientibu3 uuclorituleui majoruiu scquumur astriugaat, cl oiclioreiu \-ilam appelaal, licel. bi
 715 Di: DIVORTIO ui^ttl^Ml ET TETIiEP.GyE, it(j

Vero coTitirienliani, quani vir appetit, nxor non sc- A proomissas, ovolutis sex circiter mensiljus, aLi eis-
quitur, aut quam uxor ap]ii>lit, vir recusat, divifli dem a quibuset priores solvendas accepimus.Oua-
conjugiuni non licet, quia scriptuui est : Miilier siii rum loxtum viritim, sicut et praicedenlium,solulio-
cjrporis potcaUUem non hahet, scd vir : siiniliter vir nibus praiponemus,brevi pruut poterimus respon-
nm luiiet polestateni siii corporis, sed niulicr {I Cor. dentes sermone, ac si in buxca designahtes, iiuaj
vii,4).Et inepistolaad Adrianuni Paiiui-miudtarium, hinc, unde ea pleniTis piiigoro vaii'at,solers quisque
1,'rLicum abbatem culpat, quia maritum Agatiiusie iutelligat, quatonus ct IVati-um peliliunibus cliarilu-
coutra volunlatem ejus iu inouastcrio ad conversio- tis viscora nou
claudanms, et sapienti, secuadum
ncm susceperit, et maritum ei, etiamsi jam tonsu- Scripturam, occasioncm, cum isla plcuius in\esti-
ratus 1'uerit, reddi praiccpit {lib.K,epist.M) : « Nisi, gans intciligei-e procuraverit, sapieutioretn effici
in({uiens, quoddam fornicationis crimen, propter pra;beamus, ot horulis, quas a nniltiplicibus et di-
quud uxorcm licet relinquere, pra^dictam mu-
viro versissimisoccupatiunibus unslris extorciuomus po-
lierem commisisse cognoveris, ne illius conversio tius quam mutuamus, qui cogitationum forias nou
uxori relict<E in secuIo
fieri possit perditionis oeca- habemus, quoiiuomodo possint sul'licero,et legenti-
sio, volumus ut maritum suum illi, vel si jam toa- bus non increscant,quiade proposilarum anteiiua!-
suratus cst, reddere omnino debeas, excusatione U stionum responsis compendii penc modum excodit
B voluminis
cessante:quiapostquampercupulationem conjugii magiiitudo. Harum autem quKstionum
viri atque mulieris unnm corpuseflicitur.nun potest exordium habotur hiijusmodi :

ex parte converti, et ex parto in s;eculo romancre.n Qtursiiinus dileclionnn vestram,

iil non vos tx.lcat,
Et ne nobis quisquam succensoat,quia judiciaec- si ad iniiuirenda nobis ad sciendum nccessaria impor-
clesiastica etiam laicis
audicnda proponimus.legat tiini persistimus,iiux poslquam nuper vobis ad solven-

Patrum solutionem Domi-

propositaj quKstionis,cur dum quxtioncs dircximus, mulhi compcrimus, de qui-
nus, qui sancta mordacibus, et margaritas irreve- biis sinyujuriler simjulis nobis ex aiictoritate Scrip-
rcntibus proponere votuit, ro^iuisitus de resurrec- tur^e, ct rcijulis, ac dorlrinn ecclcsiaslicorum docto-
tiune morluorum {}lattk. xix el xxii), cum opposita rnm rcspondcri dcpcscinuis.
tuipi fubula de muliere septivira, inlidelibus,invi-
QU.ESTIO I.
dis, ac tentatoribus secreta legis apcruerit,vidclicet
Dicunt (luidam quoniam rex Lotliarius habet in
quoniam non eis, qui capcrc non poterant, sed eis
suo regno episcopos, et nobiles, ac fldeles laicos,
qui poterant ot simul adorant,iiuos propter aliurum
iminunditiam negligi non oportohat, secrota legis
quorum cohsultu atque consilio causam inter so et
u.xorem suam diflinivit, et non ad alterius regni
aporuit ; et cum eum tentatores iuterrogaliant, re-
epi^copos, vel ad alios quoscunquo inde ali^iuid
spondebatque illis, ita ut quod contradicerent non C
haberent, quamvis venenis suis contabesccrent po- P'^'''"'"'' retractare. .

tiusquam illius cibo saturarentur,alii tamon,quipo- RESPO.VSIO.

terant capere, ex illorum occasione multa utiliter Talibus rospondondum ost Erratis, ncscicnles :

audiobant, et a nobis tantillis homuUulis sulflcien- Scripturns, ncyiic virlulcm Dci {Maltli. xxii, 2'J).
tem satisfactionem accipiet. Scd et beatum Augu- Quando pars filiorum Israel ajdilicaverunt tumuluui
stinum in libro dc Bono per.severantix pro nobis testis,parsaUorazelodivinosuccensaponeneadarma
luquentem benigne suscipiat. Ait enim {cap. 16) cucurrit,ne 6S4 divideretur pupulus Domini.sicut
:

" .Vlia est, inquicns, ratio vcrum tacendi, alia ve- pustca divisus est in vaccis ab Jeroboam idololalri;e
rum dicendi nccessitas. Cuusas vorum tacoudi lon- Dumiui
flagitiu fabrloati;; (/// licj. xii). Et nuiic isti
gum est omnes quiErere vel inserore, ([uarum ta- rcguumctcatholicam Ecclosiam,qua>una estcolum-
iiien est el ha;c una, ne pejores faciamus cos qui ba atque dilocta,volentes scindore,quasi non tantum
noti intclligunt, duoi volumus cos qui intclligunt suadent,vcruhi et cogunt diccre quod oliin di.xerunt
facerc doctiorcs, qui nobis aliiiuid tale taccntibus iiuidam Son est tibi pars in David, ncc lucreditas
:

doctiorcs (luidcm non liunt, sed noc pejores 6S3 in filio Isai, reVci tcre in tabcrnacula tua Isracl, ten-
liunt. Cum autoni res vera ita so habol,ut liat po.jur >\ tautos tempuri iiustro postil<'ntissimu illud suporin-
nobis eaiii ilic(Mitibus illc (lui caiiorc iiun putest.uo- ducore,(iuaiiilo iioque rox, iieiiuo dux in populo illu
bis autein laccntibus ille qui potest,quid pulamus erat, sod unus(juisi]ue faciebat quod sibi rerillim vi.-
esse faciendum ? Nonne dicendum cst putius veruni, dobatur. Et utinam non (piod rectum, et iion qiioti
ul qui polest capere capiat,riuaiii tacendum,iil non vuliipluoso plac-itum vidoatur, el tortum ac malum
Solum id ambo non capiaiit, voruni otiani (iiii cst sit, scions et prudons faciat! .\ou ost ita ut isti iiia-
iutolligoiitior, ipsc lit pojor? qui .-i audirotol capo- litiuse compuiiunt. inus Dominus, una fidcs, unum
rt;l, por illum etiam plures disceront : (|uo eiiim biiptisma, untis beiis ct 1'atcr omnium,qui stiper oin-
est capacior ut discut, eo mugis est idoneus ut iies, et per omnia, et iii omnibus nobis {Epkes. iv, 5).
alios doceat. » Uiium rt-gnum, uiia Christi culumba, videlioet san-
cla Ecdosia, uniiis Chrisliaiiitatis lege, regni uiiius
QU.ESTIO.NES SKl-TliM.
ot uiiius Ecclosia', quaiiquam por pltiros rcgni inin-
Dehiqiic septem quaastionus sequuntur,quas post cipcsetecclesiarum prajsulesgubernaculamoderen-

1'ATROL. C.\.\V. 24
 IIINC.MAIU ItllKMENSHJ Allt;illi:i'lSL(»l'l. 74«
7i7

t ur.^Sed ct li;cc (lc fiua ai^ilui l;ilis csl causa, t|ua? A auclorilutis eruiil de caelcro isti episcopi qui illam

;oaeralilcr a<l omncs Chrisliano nomine insignitos «lilliniriunt, ct f|uid in postmoduni dinini.-rint,
Dc rcgo oniin ct rcgina,dc Lliri- liiinum cssc non polerit, ut non v;ilcal rflraclari.
poitinoi-e noscalur.
sliano viro ot Christiana l'omina,dc lege conjugiiin RESPONSIO.
1'ara.lisi) priinis a Dco dat;i paronli'jU3,cl in Eccle-
Hajc vox imperitorum el ncscientium regulas esse
sia roborata,oldiviiiisacliuiii;iuislcgil)US pcr l)i'Uin quod Zo-
dii;no=ritur.Le;^ito in Sardiccnsi ronrilio,
coiilirmalis cauta, el constitula bonciliclionc per
simiisi)a|)aperFaustinumepiscopum Cartliapinensi
minisleriumsacerdotalc.ctquoruincunquc n.lclium
synndo e.\ supcrsrriptione Nic.fni din'xit concilii.et
more cclebrata, ratio vcrs:itur in mcdiuin, quod
snflicionter inveniotis talia diconles orniro. Scd et
t;iin t-xcellonlissiniuni boniini ac donuin, tantuni
Loo papa Uomanus ac synodns Homa? habita ud
.iiaboli liginoiiluni comni;iriilat, ut illius ..iior.itio
Thoodosium Autiustumdc relraclandasynodoEphe-
essc non dubitclur, quom Sc.riptura app;iriturum
Mna, cui periculose videbatur favere {epist. 27) :

prsdicit Ut in UmiAo Dci scdetit, ostcndctts sc r/iwsi

Ecce epn, inquit, Chrisliano el vencrahilis impe-
:
<
Deus
ipse sit (// TUess ii, 'i) ; et : Nam jnm mijste-
rator, cuin consacordotihus meis, implens erpa re-
rium opcmtitr iniquitdtis (ibid., 7), cuin licila illi-
vorontiam clemontia? vcstriTO sinceri amoris^onicium,
cilc rcspuuulur, .t illicita qu;isi licite usuipanlur,
^ ^^ ^^^^ ^^ ^,^ 1^^^^^ ^^^^^^^.^ j^^^^^^j p^^ ^.^^^j^

iiuibus non tanluinillieinrcopi.in ijuorum parochiis

ab Ecclosia supplicatur,ne antetribunal Domini rei
vcl dicuceson sollicituLlinibu;s vol illi lidclcs, in
rtc silentio judicomur.obseeramupcoram unius dei-
quorum oculis talia prsesumunlur, ut ad se perli-
tatis insoparabili Tiinitate, qu.T lali facto la;ditur,
ncnlia coniinovcanlur : voruin univorsus ordo et
cuiii ipsa veslri sit custos ct auctrix imperii, et
oinuiuin orilinum boinincs, bujusmo.ii porlcntuosa
coram sanctis angclis Christi, ul omnia in co statu
novitalc niovcnlur. Unde saiictus C;clcstinus papa
ejse jubeutis, in quo fuerunl anto judicium. donec
Roinanus, sicut siiprajain di.\iinus, ad Vcnclium major ex toto orbe sacerdotum numoruscongrege-
et CKtcros Gallicanos cpiscopos dicit [cpisl. S) :

patiamini vos pravari : quia,

tur, noc alicno peccato
« Univcrsa Ecclesia quacunquc novitUe pulsatnr.»
quod nocessp est nns dicore,vcronuir ne rujus reli-
El ad Ncstorium Constnutinopolitaiiuin ciiiscopum gio dissipatur, indignatio provocelur. » Qno.l et in
{epist. 5) Al) oinnibus sciri debot <|uod agilur,
hac causa, qua; non modica in lide et rtlipioiic esl
: <•

quotios oinniuni causa lr;ictalur. » Ila-c caiisa<in;isi portio, ab omnibus sacerdotibus. regibus.ot princi-
eslcuiictisinspBCula.Quaproptersicc;imnocessi!Ost
pibus, atque cunctis generaliler simul fidelibuB.si
dimniri, vcl diflinitam acunctisagnosci,sicut ilcbet
negligi^ntcr ducilur.non mcdiocriler cst veronduna.
ab omnibus observari, ut ct Dominus dicil Quod Scd et sacris maiiifest^itur canonibus, curam csse
:

voliis dico, oDinibtis dico : Yitjilntc (Marc. xiii, 37).

C
tolius provinci.-o pcnes arcbiopiscopum vel prima-
Et Arnc;ino concilio osl dclinituin {can. 9,5), ut
tom.qui coepiscoporum debot nosse judicia.de qui-
caus;c, qu;c coininunos non sunt.in suis provinciis
bus necessariu fucrit reclamatio, pt in quibus nego-
judiccntur:quoties;uitcmcxogcritcausacomniunis,
tinm expotieril, dcbet 686 clectos judiccs desi-
generalis synodus congrcgetur, ul in ea gencralis gnare.Qnibus omnibus domonstralur.qnia synodua
causa difliniatur. Quoniam ul Innocentius papa ad comprovinoialium cpiscoporum judicia. poncralis
Vicliiciuin Uhotom;igenscmscribitcpiscopuin(c/)ii7.
autcm synodus coinprovincialium diju.licationps,
c.l) « Intcgruin juiliciuni cst, (|U0.1 plurimorum
sive dissensiones, vel probct vcl corripat. ut in
I, :

sentenliis 685 conlirinatur. •> Quaproptcr nccosso

Africana synodo demonslratur. quip nihil de llippa-
estjUl hKC gencralis causaa.lomncs gonor;iliter por-
niensi concilio statuit emcndandum.Aposlolica vcro
tincns.in omnium
notitiam vcniat,ct gcncrali dilTi-
sodes el coraprovincialium etpeneralium rclrartct,
nitionc dctoriniiictur, nc a minus eam scicntibus conlirmot judicia.sicul cpistol.T- Lconis,
rcfricet, vol
dic;itur. Oinnis (lui malc agit odil lucem, ct non
atque Gclasii, CTteroriimque llomanoruni pontili-
vcnit ud luccin, ul non arguaiitur opcra ojus : qui
cum, ct Sardiconsissynodus evidonleroslcndunl.et
autem bona agit, vciiit ad luccm, ut manileslcntur
episcoporura rectc judicanlium confirmatur. el se-
opcra ejus, quia in Deo sunt facta et qu;B imle, q eus judicantium corripitur, cl interdum fundilus
:

quantum ad generalitatein spectal.in tenebris dicta non porit aucl.irilas.

sunl, in luiniiie dicantur.ct qua; in aure locula sunt
iii cubiculis, pra'dicoiilur super tecta, ut a ncmine QU.ESTIO III.

roprehon.iantur, qui ut omnibus verbo ot opore lu Et dicunl, <|uia non alii archiepiscopi, cxc<?plo
ceant, ot ab oinnibus conspioiantur, ut lucorna su-
per candelabrum el civitas super monlem posita;
—
apostolico, majoris auctoritatis sinl, quam illi qui
hanc causam diflinicrunl qu»
-' '-'•
si ilcrum ad judi-
:
'

ab omnibus contemplantur. ciuin revoncril, el inventum fucrit quia porsislere

QU/ESTIO II.
ilanon debeal, isti cpiscopi,qui cam judicavcrunt,
amplius in cpiscopalu manere non polcrunt.
Dicunt otiam qnia non sil aucloritas ncque ralio,
nESP0N9I0.
ul causa, qua; judicio opiscopornm diflinita est, ad
judicium dcbcat rovenire quia si feeerit, nullius : Econtra sanclus Caleslinus ad Nestorium scri-
 74'J DE DIVUHTIU LUTHAHII ET TKTBEUUy^:. 750
psil. Nos, inquien:=, ct quod coiilra fns csl, eliiiin sn- A. "^ siipra dixiiiuis, iloinoiislrat dicens, Coiigrcjntis
rcrdotcs voluriius csse corre^los. Ruli'^',inl c|ui h;i'C r,)lii.s sjiirilH (/ Cor. V, '»). Et apoili
dicunt Aclus apostoloruiii,ct vidcaiil, quiadc i[u;c- liriiiceps, imilla doiiiiruiu graliu
^ratia rcijlotus, ina.\.iina
sliunc circumcisionis et obtcrvalione lcgis, (luidani niiraculorum putestatp. sufTuUus^quaiido per admo-
dcicendentes ab Jerusalem in Antiochiam comino- nitionemSpiritusadCornclium gentilem fuitingres-
vorunt scditioncm advcrsus Pauluin et Barnaham, sus, contra eum a fidelibus quaistionc facla, eur
adco ut statucrint pro Xv.v.c quajstione, missis cum ad gentilcs intrasset, et cumcdisset cuin eis, eur
eisdein etiam uliis,ascendeiv Hierusolyinam ad apo- cos in baptismate roccpissct, non ex poteslatc, sed
stolus etpresbyteroSjdc qu;i itidein qu;estio post ad- ex ratione qucrclai respondit, causam per ordinem
venlum eoruin mota est a quihusdam cx Pharisa;is cxposuil,humili eosratiune plaeavit,atque i.i causa
in Jerusalem : ct perpcndant,quod aliter ex ea dil- reprchencionis suaj etiam testes adhibuit, dicens :

finitum a Petro, et sit judicatum a Jacoho, quam Vcncrunt aulcm mcctim ct se.v fratrcs isti {.-ict. x,
illi judicarent, et diffinircnt, et nemo tit illorum ct XI). Si igitur ot upostulurum
paslor Ecclesi;c,
damnatus [.\ct. \\). Videaiit qiiuquc in Epistola princops, signa miracula singularilcr facicns,
el
Pauli ad Galatas.Petrum de simulatione ah oodom non dedignalus cst in causa rcprehensionis suoe
Paulo reprehensum, correptum, alqiie correctuin,et p ralionem hurniliter redderc, quanto raagis nos
n;m danmatum et camdcni correplioncm a primo
: pcccatores,cum dc aliqua
' '' ' .
re rcprehendimur, repre-
-
.

aposlolorum adeo acccptulam,ut casdom Pauli Epi- hcnsores nostros ratione humili placare debemus,
stolas, in quihus se repichcnsum lcgcrat, mugnis etianisi iiiajuris aucluritalis in aliquo judiccmur?
lauilihus honorarct (G.i/. ii ; // Pclr. iii). Et ne quis Et hipc diciiijus, non quo frutres el consacerdoles
dicat, ut secundum Seripturam miiior a majore nuslros in aliiiuo secundum regulas occlesiasticas
benedicitur (//t'i;'. vii, 7), ita iiun iiiujor a minore judicantcs reprehendamus.sed ut quae ageiida no-
judicabitur, logant Pauli Epistohis ad Corinthios, bis sunl, qui aliquid csse dieimur,cuin nihil sinius,
et invonicnt arehiepiscopum ct doctorem cgregium vi), nun nusmetipsos sodu-
ut dicit .\postulus (Gid.
redarguissc inubedieatcs,atquc correxisse, non cun- camus, manifeslius doinonstremus et si in causa, :

demnasse episcopos, quia tornicaturLm sine digna de qua disceptatio nascitur, quiddam emcndatiune
invectione permittercnt inler se degere. Et quo- dignum ex.stiterit, salva charitate mutotur in me-
niam pro hujusmodi excessu cpiscopos iucrepave- lius, sicut de non circumcidcndis gentibus, et non
rit, evidcnler ipse demonstrat dicons : In iiomine de jugo legis eis gravandis sensit Paulus, consensit
Domini nostri Jcsu Cltrisli, congrcjittis vobis et Pelrus, adjuiiicuvil Jucobus (.1(7. xv). Et sicut sa-
iitcj spiritu (/ Cor. v, -4). Et in secunda Epislula : crum Nie;enum decrevit conciliuin (ran. v(,utcom-
1'roplcr ijuod obsecro i<os, ut confirmctis in illum C muniter omnibus simul cpiscopis congregatis pro-
chariliitcm.Idoo eniin Iticc scripsi voljis,ut coijnosaim vinciu! discutiantur luijusmodi quaastiones, et facta
CS2 c.vperimentum un in omniLus obedicntcs
vcstri, discussione, uut ita ul acta sunt maneant, aut in
silis. Cui uliiiuid donalis, ct co. .V»m cijo, quod do- ineliiis inutetur sententia [can. G). Et si coiunuini
iiari, si quid doiuwi, proptcr vos in pccsoiia Cliristi cunctorum dccrcto ralionabili, cl secundum ivgu-
(11 Cor. II, 8, 9, 10). Domwi cnim dixit, indulsi ; luiii 688 ecclesiaslicam cumprobatu,duo aut tres,
quod non aliorum cst : de publieo puhlice abjecto iiun prupler lidei vcritaloni, vel aueturitatis since-
crimine, quam cpiscopnrum, sicuti nuiunl (jui re- ritatem, scd pruptor cunl.iiliiincs pruprias contra-
gulas ecclesiasticas non igiiorunl. Ende et in Car- dicunl, obtineal sontentiu plurimorum {can. 9).
thaginensi coucilio scribilur icaii. \T>) : lloc eliam, Si autom ex superfliio, ut solet acciderc, fratcrna
inquil, ijlaeuit, ut a i|iiiljiiscunquc judicibus ecclc- difliniliu rctr;i(!land;i vii-u qaibusd;ini fuoril, siiuit
siaslicis ad judiccs ixclesiaslicos, ubi est majur de suscipiendisgentibus supra mcminimus.et plcna
auctoritas, fuerit provocatum,non cisobsit, quorum fide atque auctoritate ratio reddita fueril, Actuuin
fucrit soluta sententia, si convicti non fueriiit vel
apostolorum sententia in medium veniat, qua pro-
inimico animo judicassc, vel aliqiia cupiditate aut sci|uente 1'etro dc gentihus dicitur .S/ cnjo euindcm :

gratia depravati. De huc autein, ipiia iion alii ar- n i/rutiam dcdit illis Dcus, sicut ct nobis, ijui crcdidi-
chiepiscuiji niajoris aucloril;itis sunt (|uain isti, iit mus iu Domiiium Jesum ( lirisluin, cijo ijuis cram,
anto oos h.TC causa iterum ;iil judicium veiiial, su- ijui iio.tscm iirohiberc Deum ? Ilis uuditis,tacucruiit, el
pra ostendimus, quia quod sinjularilas non habct, ijlorificavcritiit Dcuin dicentcs : Enjo et gcntibus ptvni-
plurulitas obtincl. Quod et auctoritas Scriptura; tcntiitin dcdil Dius ad vitam (.1(7. xi, 17, 18). Si
demonslrat diccns Si duo e.v vobis consen.scrint de
: otiam miniis necossuria forle emcrseril qua-stio,
omni re .lupcr tcrrani, fut illis; et Ubi diio ivt Ires : fratoriu iiintus animi ad pacis charitatisque cuslo-
conijrcijali fucrint in nominc iiico, in mcdio corum (li;uii ciJiiipiiinintur,
sicut deiiionstral aucturitas
sum i^altli. xviii, 10,20). Et quaiido apostuli, ciim quaiidu facta est qux'stiu intcr discipu-
cv;iiigclica,
ct Maria inatre Jcsu congrogati,
CJEtcris lidelibus los quiscoium vidcrelur csse major(/.uc. xxii, 24).
simul oraverunt, moius est locus, et super centum Et si ali()uiscontrasuhjectus viulenter ac iiegligen-
viginti in die Penlecosles coiigregatus Spiritus san- tcr, sivc iii sacro ministerio socus quam dcbeut
ctus in igneis linguis apparuit (Act. u). Et Puulus, egerit, sccundum regulas sancto Spiritu promul-
751 llINrMAlU IIHEMRNSIS AHnillEPISr.OPI. 755
gntas, ab liis f|iinriiin inlotnst i-oi-ripatur ft cnioii- A ''cin 1'aulus, comincinorans deeo pcrquem rccon-
dc^lur, sicul i't Nic.iiiuiii (onciliuiii ((•((;(. 5) dc cx- ciliati suiiius Dco, ct ministcrium rcconciliulionis
CDUiiniiiiicalis, ct Sariiiccncc {caii. 17) dc iracundo acccpiuius : (Ibsecramus, in(|uit, pro Christo, retvri-
opiscojjo, (|uod csse non dcbct, qui presbytcruin ciliamini Deo (II Cor. v, IH). Quk reccnciliatio fH
vel diaconcm suuin cxterminare voluerit, ct Clial- gralia vocanlis non cogenlis Dei,ct libei"0 non co-
ccdonense (can. 25) de ncglccta ordinatione cpisco- aclo arbitrio lioininis.Et de justo viro scriptum est :

poiiim, cl c-ctera (iu.TB(|ue conciiia, aliiiie cpislol.c In lcmporc iracunilitr factus est reconcHiaiio (Ecrli.
Lconis sivc Grcgorii niauifcsti' diMnonslrant. Si XLiv, 17i, vidcliccl ul non reputcntiir dcliclu. Qui
dcnique lidci,quo(l alisit,aiit ccclcsiastico do;Tinati, cniiu novit undc cimcilio ct rcivnciliti conijionitur,
vel saer.T; auctoritatis statutis, (juilibct tcnierario reconciliationis modum et ordinein non ignorat.Di-
ausu obloqui, vcl conculcarc tcntaverinl, el hi sc- versa siquidcm morborum gcncra divcrsa medica-
cundum prajccptuiu Dimiinicum moncantur, et si, mcnloruin qu.cruiitcxpcrimcnta.Et lcgiinos insacra
quod lont^e laciul Douiiuus rcbcllcs, ac contcntiosi auctoritatc, (juosdam redigi ct cogi ad |ja'nilenliam,
conlemiitorcsque iu-cstitcriiit,iieccssc cst ut dignis quosdam vero cxcommunicari donec ad pacem re-
invectionibus, sccundum sacros canoncs, et cxem- dcaiit, quosdam vcro partim sua; voluntatis libcrtali

pla alquc statuta majorum, lcriantur ct compri- j. rclinqucre.sicutisupra ostendimusex epistolasancli

mantur, sicul sanctus Leo iu cpislola ad uiiivcrsas Grcgorii de Lconis churtularii muliere, qua: eum
decrevit luovincias (episl. ml cpisc. Ital.) : " Om- ]iro Ibrnicalionis crimiiic, induta rcligiosa veste ad
ni.a, in^juieus, cjikc dc ccclcsiasticis ordinibus, et teiiijjus rcliqucrat.sed post pra^stituin sacramenlum,
canoiuim pionuilgala suiit discipliuis, ita a vcstra agiiita inariti iiinnccntia,ad eum sponte reversa esl.
dileetione custodiri dcbere mandainus, ut si quis Dc qua quid erga cam dcbeat obser\'ari. Sccundino
in illa commiserit, vcniam sibi deinceps novcrit Taurominilano scribit episcopo. In quibusdanivero
dcnegari : ct (|ui contra coustituta venirc tcntave- ex toto libertutis csl exspectandum arbitrium, sicul
rit, ct prohibita lucnt ausus adiniltcre, a suo se ct in hac causa.quia conceditur ut causa fornicalio-
noverit oflicio submovcndum, ncc communionis nis vir ct mulicr scparcntur, vel scparati reconci-
nostra; luturum cssc Jonsortcni, qui socius cssc liiMitur.Cogitur autem,ablato penitus voluntatis ar-
noluit disciplinx'. » El beatus Gelasius « Necam- : bitrio, ctnon conccditur, ut \ir ct mulier, e.\cepta
bigant qui hfcc cxcrccre sunt ausi, seu etiam qui causa Ibrnicationis, separentur, ct ul separati aliis
hactenus cognila siluerunt, sub honoris propiii nullo modo conjungantur. Ilinc sanctus.\ugustinub
jaccre disiieiidio, si noii qiianla [lossunt cclcritate in sccuiido libro dc adultcrinis conjugiis dicil lcap.
Tcsliucnt ut lclbalia vulncracouijictentimcdicatione 13):.. Non csl,inquiens,ad quod cxhorlcmurcos qni
curenlur.))EtsaiictusCa3lcstinusadNcstorium(epirf. tl rcconciliari timcnt conjugibus adultcris pccnilcndo
5) i Quibus pra;missa convcntione consulimus, in
: sanatis, nisi ad cuslodicndam contincntiam quo- :

hos ncccssc cst damnationis sentcntia 11,81 abutan- niam mulicr alligata cst,quandiu 690 sivc mcrchus
tur nostra salubri adinoiiitione, lirmcmus. » Et ad sivc custusvircjusvivit,ma;chatur si altcrinupscrit;
Cyrillum Alcxaiiilrinum : .. llwc ideo dicinius, nc vo- cl vir alligatus, quandiu sivcmoecha sivc casla uxor
lonti corrigerc Ibrsitan deessc videamur. Nam et si cjus vivit, mocchatur si alteram duxcril (/ Cor. vn,
nobis sustincnlibus uvam.spinas sibi uddidcrit,im- 3 ). Ha;c namque alligatio quandoquidcm non sol-
plcatur, ct maueutibus statutis 6X9 jirioribus, sui vitur,cliamsi per rcpudium conjux a castaconjupe
fructu judicii colligat (juod sulco diabolico semina- scpai-ctur.multo niinussolvitur, si non scparalamof-
vit, non uostro consilio sed se pcriturus uuctore. cbctur acpcr hoc non cam solvit nisi iiiors conju-
:

gis, non in adulterium corrucntis, scd dc corporc

QUiESTlO IV.
excuntis. Quaproptcr si rccesscrit mulier ab adul-
Dicunt iiiliilominus (juia si isti rcgi non licucrit
teroviro,et ei rceonciliari non vult, mancat innupta;
aliam uxorcm accipcre,uut suam concubinam sicut
ct si dimiserit vir adulteram mulicrcm. cl cam non
nunc habct tenerc, quod vclit nolit ilia sua u.xor
vult rcciperc ncc post pa-nitcntiam, custodiat conti-
judicabitur ad iiluin rcdirc : ct ille lale ingcnium
n ncntiam, ct si non cx voluntatc clipcndi potioris
dc illa iuvcnirct.ut ab illa libcretur, cl ultcrius nun
boni, ccrtc c\ nec»;ssitatc vitandi pcmiciosi maK.
dcbeat ad judicium inde vcnire.
.\cper hoc ad hoc exhortarcr.ctiamsi usor cssct in
nESPO.vsio. languorc insanabili atquc diuturno,aut ctiamsi aH-
Non hujusmodi judicium excvangelica vcritatc,cl cubi csset corporc separata.quo maritus non poFsct
apostolica auctorilatc, vcl sacrorum canonum pro- acccdcrc : postremo ad hoc cxhortaror.cliamsi mu-
mulgutionc didicimus : scd sicut .Vfricana synodus lier volcns vivcrc conlincnter.quandiu contra disci-
diffinivit (can, GO)Placuit, inquicns.ut sccundum
: plinam, quia non cx conscnsu.tamcn pudicum pu-
cvangclicam ajiosUdicam discijdinain, ncquc di-
ct dicadimiltcrct.PutoenimChristianum ncmincm rc-
niissus ab uxoic,ncquc dimissa a marilo,ttltcri con- luclari, illum adullcrum cssc.qui.vcl diu langncntc,

jiiiigantur.sed ita iiianeanl.aut sibimct rcconcilicn- vcl diu abscntc, vel contincntcr viwrc cupicntc
lur. Ucconcilicntur cnim dixit, non cogantur : ct qui sua uxorc, alleri commistus crst fcmina;. Sir crpo
sanum sapit, qualitcr rcconciliatio nal intclligil.Et ctdimissa adultcni adulter cst cum adnltCTa, qut^
753 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBER6.E. 754
niam non ille aut ille, scd,omnis, qui dimitlil uxo- A Umm cl salutarc luum dixi (Psal. xxxix, 11). Et in
rcm suiim el ducit nltcram, m<vchiitur (Lkc.xvi, 18).« his, atquc aliis omnibus, in doctrinaicua sacerdo-
Et itcm in eodem (cap. i^r. » lllis viris et gratiam, talis auctoritas apostolieam debetillam sempcr for-

vidclicet baptismatis,et niedicinam siquidem pocni- mam servare, in qua dicit, Ari/uc, ohsccra, incrcpa
tenliae negabimus,quandiu cum adulteris vivunt,si, (II Tim.iv,^'}, id est, misccns temporibus tcmpora,
pi-ioribus uxoribus praster causam fornicationis re- terroribus blandimenta, dirum magistri, pium pa-
pudialis, alteras duxcrint. Nisi fortc quis dicat ne- tris ostendat affcctum, id est,indisciplinatos et in-
minem posse uxorem suani mrccbari facere, si quietos debct durius arguerc, obcdicntcs autem,et
pudica cstrcttamen Doniinus:0»i»).s i/»/ tlimiscrit, mites, cl patienlcs, ut in mciius profieiant, obse-
inquit, u.vorem suam pr.ctcr ciiusnm fornicalionis, crarc, ncgligcntcs vero ct contcmncntes corripere
facil cam mmchnri (iMatth.x, 33). Utiquc propterca, ct incrcparc, neque debct peccata delinquenlium
quia cum esset pudica cum viro,tamen dimissaco- dissimuiare, scd niox ut ccepcrint oriri, radicilus
gitur per inconlinentiam, vivo priore viro, alteri, ea ut prKvalet amputare.
copulari, ot hoc cst mo^chari.Quod si hoc non
ista
QU.ESTIO V.
fecerit,tamen ille,quantum in ipso est, facere com-
^"'^ '^^'^° Bosonismuliere.dequa idcm Boso apud
pulit, et hoc ei Deus pcccatum, ctiamsi illa casta „
i-L-i
. •T7I1 •1-^. ,i-,^ TT
permaneat, imputabit. » Et iteni (ibid.) « Hfec :
_ i» Connnentes reclamavit,qu;n postca ad istuin regem
vcuit,et in illius potestate fuit,quidam dicunt,quod
autem me de utroquo sexu memineris dicere. » Et
item iibid.y.K Tunc quippc ibi erunt,qui viventibus
malum •'acit.quia cum possit, eam suo marito non
oonjugibuspristinis non conjugibus propriis,scd ad-
reddit. Et quidem dicunt, quia non dccet ut suam
propinquam, qua; ad illius fidem venit,ad mortem
ulteris adhn;rebunt.Et si aregno ccclorum aberunt,
tnidat.nec convenit ut francam fcminam opprimat,
ubi erunt,nisi ubi salvi non crunt? »Unde constat,
et sicut ancillam constrinj,Mt,et altcri illam nolcn-
quia sicut supra auctoritatc Scripturarum, et ma-
gistrorum doctrina monstravimus, vir et uxor se tcm rcddat.Et quidam diiiiiit, (|uid si eam redderc
volnerit, ad Normanuos ibit : ct mclius est ut eam
parari non possunt, nisi aut propfcr continentiam
inter Christianos hobitarc permittat, ct inter eos
connubii,quo amplius, quia spiritualius, conjuncti
vitamj quain altcr illi vult tollcrc, liberet.
perscvcrant,aut proptcr fornicalionem, quia unum
corpus etunam carnem quisque eorum diviserit RESPONSIO.
;

propter quam causam si digne pccnitens simul per- Capitula sunt legalia impcratornm et rcgum prw-
manere vel reconciliari noluerint,separari si volue- dccessorum suorum,quid suntiucre dcbcat qui post
riiit possunt, cogi autem ut simul maneant vel u' bannum lationem rcccperit,692 ct in chirographo
rcconcilicnlur, omnino non dcbent pcrsuadcri si C rcguin nostrorum hinc expressc dcecrnitur, cujus
possunt debent : quia reconciliatio voluntatem ministerium est agere ut illa observcntur,sicut san-
i|ua;rit, amorcm expctit, qu.i; sicuti fides et ctus Amhrosiusad Valentinianum scribit Leges e- :

691 pura confcssio suaderi polcst, extorqueri non nim impcratorfcrat,iiuasprimusipsecustodiat,quas

potest,cogi autcm ut simulctur potcst,nc vero aliis si ipse frcgerit,tinicniliiin est ne audiat ab Apostolo :

proptcr fornicationcm disjuncti con|'unganlur,pro- Qui pr.rdicas non furaiidum, fiirnris; quiabominaris
hiteriomnimodis debcnt quod si contempserint, : idola, sacrilcijium facis (Hom. ii, 11). Bruplerca sa-
dcbcnt ad poenitentiam redigi.Et ([uoniam desimu- lubritcr et convenienter a Domino audiat, Medice,
latione quiddam tetigimus, si foite simiilatio,quod cura lcmetipsum (Luc. Timeat etiam quod
iv, 2ri).

absit, inquocunquc hominc fuorit, qiii |)roptcrtbr- scriptum cst, dicentc Dominociiidam rcij,\:Quiadi-
nicationcmmanifestc abiixore,nniIli ilerum ronjnn- misisli rirum morle diijnum, cril anima liia pro anima
gatur, potcst rcjici, ut cam pcrsuasam, non autem ilHu.'!, ct papulus luus pro populo illius (III licij. xx,
coactam,reeipiat, qnia illa vivcnte alteram non va- 42). Etitom : Impio pr.vhcs au,tilium, ct his qui ode-
lebit accipere, nisi forte lalis inventa fuerit ratio, runtmc amicitia jumjeris proptcrea iram quidcm :

cui sacranon contradicat auctorilas,nieditetur eam Domini mcrcharis (II Paral. xix, 2). Et itcm scri-
qiioquo modo perdere, talis firmitas dcbcl ab co ptum est Analhcnm in mcdio tui, non polcris .stare
:
J)
qu.cri.sicut sanctus Orcgorius ali liis praicipitexigi, cnram inimiris tuis (Jos. vii, 1.3). Et Qui tcliijcrit' :

.-equitatc illis scrvanda, qui viin iiijustiti.c nic- jiiiviii, inquinahilur ah ca (F.ccli. xu, 1). Nemocnim
tuentcs,ail sacraria sacra confiigiaut^quam liriuila- abscuudit iguciii iii siuu suo,el vestimciita ejus uon
tem si couvictus quisque fuerit temerasse, publicis exuruiktur (/'nie. vi, 27). Si de misericordia agitur,
et ecelcsiastica debet sub.j.iccrc .judiciis. Si aulcm lcgatel videat quam impia miscricordia impie ollen-
clanculo egerit,iit lcgaliter ronvinci non possit,ha- ditSaul,quia pepcrcit .Xgag.pcd illiim non liberavit,
bebit sacerdotali siiasione coinmonitus coiiscienti.e et ipse reguuin ctiam perdidit [I Hcij. xv). Et san-
sua; teslcm, quem babebil c!t JudlciMii.Num e|iisco- ctus i:udesliniis dicit : Est pi<!las, dc qua nascatur
palis providontia absnliita in jiidicio illi dicet,(|uod iinpietas. Si de propiiiqiiitali', niidiat scripttim :

Elias Elis.-co studuit dcmonstrarc : Quod, iiiqiiit, Qui di.terunl Vatri suo ct mutri su;u, yoii novi cos,
meum fuit, foci libi (III Ilcij. xix, 20). Et Domino : cl fralres suos in cnusa Dei non co(inoverunt,hi cuf

Juslitiam tmm non ahscondi in corde mco, ncrilatem stodicrunt tcsUimcnlum luum, Daminc. (I)cut. s.x.\in.
 75.' HINr.MAIlI miFMKNSIS AllCHIKPISCOri 756
9). Et Doininiis : QiiiinwU piiliem xtium cl mulrcm A a<lultora l.-ipifliltus praBripilur obrui : galva Ippum
smm ptus ijiimn me, von csl me diijnus {Mitth \,'X1^ lalioiicqu.T; cigdeni pro^erlur legibu.^.qua.'' illi con-
et c^rtnra qu.n ibi soriuiinliir.Si dc libcrtalo.judirio diderant,qiii auclorc Domino lege.sjusladoccrnenlo.-
Icgis ot flivin.T et nuMulaii.-c illiiis csso dipnoscitur condideraiit. Unde sanclus Augiistinus in fccundn
qui oam roporit, contra quein ut dicitur fornirala, lil)io rlc adulterinis conjugiis, posl pra^dicamcnla,
de fornicationi' ronqucri non valol. Si pro libcra- quibiis persuaderi viris jubet.ut a sanguinc adullc-
lione vitaj ut diiilur eam rctinot.supra oslendimus rariini scahstincant conjugutn, dicit (cnp. 15) :

quain firinilatiiii ilr .Tqiiilalc scrvaiida cxigi ab co Postromo, nquien.'?, qti.cro abs tc, ulrum inarilo
ecclcsiastica juljct aiirlnrilas.Si, ul dicilur, ol) boc Chrisliano liccat,vol sccundum vctercm I)ci lcRem,
cam rotiiiot.no apiid Niirlinaiinos poicat rospondcat vol Itiiinanis logibii.^, arluilcram occidcre? Pi licrl,
indc Aposloliis : hifiilchs si ilisredil, disceduC (l Cnr. mcliiis est ut ab iilroqii" se liimpcret, id csl, cl a
VII, 1.5). Et : Aufcrte mnlum cx vobis (7 Cor. v, 13), licitoillapoccantc supplicio.ct ab illicitoilla vivenlc
nc iina ovis niorbida lotum grcpjcm contaminct. Et conjiigio. Ouod si altcrutrum eligere pcr.severat.
non est rcx isto justinr Domino,qui ner .Iud.im, ne salius rsl ei racerc qiiod licel nl aduller<i punialur,
ad .Iiiil.TOs, vel ficiit Pelriis dirit In locum suu'n : qiiain id qiiod iion liccl ut ipsa viva illc mcecbetur.
irct (Act. I, 2.5), pueros ITe- n Si aiib'm, quoil vcrius dicitur, non licct bomini
inviluni proliibiiit, nec
rodi'm pcrpotentiamocciderc vetuit,noque Pclrum, t.hrisliano adulteram conjugcm occiderc, sed lan-
nc militcs pro eo occidcrenltir in carcerc, de quo tum dimillere, ca viddicct condilionc, ul aulconti-
eum,qnando producliiriis erat,in ipsa nocleeripcrc nenlcr vival, aut ci rcconciliclur : qiiia si illa vi-
deslilit iAct. xii). Pid ot Dominus, qiii provinitiin vene allcram duxcrit, el ipsc adiilterii sinc dubio
qucinqiic Eicul seip:~um diligerc dncuil, nemiiicm rcus crit. •>

pccrarc, ul altcr a peccato liberaretur, rogavit. Et QL'.€STIO VI.

qui animam suam, id cst vitam corporis eliam
Dicunl qtiO']ne cliani aliqui sapientcs, quia iste
pro inimiris posuil,et poncndam pro amicis'pra;di-
prince|)S rex est. et nulluruiii lcgibus vcl ju liciis
cavil, ncmincm dcborc .clcrnalilor porire docuil,ne
siilijacct, iiisi soliiis Dei, qui cum iu rcgno, quod
altcr in .Tlcrna damnalionc pcrirel.ProkMdcrc etiam
suus paler illi dimisil,rogcin constituit, et si volue-
debi't qiiisquo siii talibns sc commiscet.cl talia op-
rit pru hac vel alia causa ibit ad placilum vel ad
ponit,iie rcputctur iiitcnrlcre ad excusandas cxcu-
synodum, et si nolucriUlibcre ct liccnlcr dimillct :

sationes in peccalis, quia non solum qui faciunt,

et sicut a suis cpiscopis,quidquid egeril,nori debct
sed et qui conscnliunt facienlihus digni sunt
exciiiiiiiiuiiicari, ila ab uliis episcupis non pulcst
morte nua consensione
:
^ a liber non
iiuii erit.
<^'ii-> , • j- i- i> • •
i i i
'
>
j„dicari,qtioniuin solius Dei principatui debct sul,
qui ciim maluin possit avcrterc non avcrlil, vcl '-' • : i ..r. : •__:_. .:...:...
,{ici,uquusolo poluit in principalu constitui:elquo<l
cum malos possil reprimere, in sua eos liber- nutu,sicut
facit,cl qiialis esl in ri>giuiine,diviiio sil
tate dimillit : Jiidex en:m, sicut scriptum est, qui
scriplimi c.-.t : Cnr regis in »!'/»:( Dei quocunijuc vo-
non sinc ciiii.<ia fjlndium port'it,constitutus cst nd vin-
lucril vertet lllul (l'rov. x.xi, 1).
dicVim 003 miilcfiictnrum , lnulcm vcro lionorum
(ficnn. XIII, -4). Cui in libro nctiloronomii dat rogii- 694 RKSPONSIO.
lani jiidicii ot punilionis Domintis rliceiis : lir f7i(- H.TC vox iion est calholici Christinni,sod nimium
tem, nul mulier, qiii fiiciunt mnln in conspcctu Do- blasphcmi, cl spiritii diabolico plcni. David m el
inini Dci tui, cl truns-jrcdinntur pactum illius, ul propbcta peccans, ctiam a ininore suo Nalhan in-
vad.int et s:ri<ianl diis nlicnis,ct adorcnt eos, solcm, crcpatus audivit quoniam vir morlis ornt, cl prr
ct luniim, ct omnrm militi:im cccli, qn.v non prxccpi, validissiMiam picniiontiam esl salvatu?.// Itcg. xii).

ct hoc til.i fucrit nunliatum, niidicnsiiiic inqui.^iicris Saul a Samuelc porcoiiil quiu de n^gno csse". dc-
diliijcnter, el vc.rum csse reftcrcris, quia uhominatio /((<;. XIII, el xv).Uoboam a prophcla
j(<clus(/ (rquc
fucla cst in Isrnel, educcs virum uc mulicrcm, qui suscepil, quia dc manu illius pcgntim, quod l>cnc
rem scele.ri:lis.niniiin }>crprlriirunt, nd porlas cirilnlis palor stius lcnuerat.pssel scindcnrlum (/// /?<v/. xi).

tiue, et liipidihus ohiucntiir. In orc duoruin aul trium f)

Oiiando percavortinl n-ges, et lilii lsrael,el tradili
teslium perihii qui inlcrficiclur. yemo occidiitur uno suntin itianusgintium.sii ulManasscs cl Sedcrhia.'».

cnntra se diccnte t'stimonium. Manus tt-sliuni priinn vel limueruiil a faric Domini sicut Eicchins, per
interficiet cum, ct manus reliqui populi e..i-licmii viit- prophclas vol irain a Domino susccpcrunt, vcl nii-
tetur, ul iiufcras mnlHm dc medio tui {/)<•«/. xvi»,2^7). scricordiani meruerunl ElinDenlcronomioscriplura
Et nc i)tiis dical.II.TC s''nlt'nlia non pcilinrt ad iiiii- est : .Si difficiU' el amhiyuum apul tc judicium ctiC
licrcm Hosonis, quia do iilololatris srribilur, lcgat persi>i:wris iiiter iiiujunicm ct snviuinrm, riusitm rl
Scripturam ilicontotn Qiiorum Dcui vcnter esl, et : cnu.(iim, lcpram el non leprnm, cl judieum inlro
ijloriii in confiiiinnc ipsoruni qiii icrrcnn sapiunt porliis luns videris vcrha vurinri, turgc ct atrcndc nH
(Pliilpp. III, l'.i). Sed i-l Ikcc senlcnlia a<l roin nefa- lociim qurm elrjcrit nommus
Dcus tuus, nnirtque
riam pertincl, qiia; llucbcrlo, pl n'gis iiiulieri, ul ad sacenlotcs Uwiliri ijencrit,cl m/ juHiccm qui fueril
dicilur, reputatur : quoiiiam in libro Lcvilico ub- in illo trinporcqiLrrcniiquc iibeis,qui indicabunl t'hi
om'nationes singillatimdesignntiemortemultantiir. judirii leritnlem, rl fu-ies quodeutiqua ditennt qui
737 DE DIVORTIO LOTHAIII! F.T TETBKnn.1i. 758

pr,riunt loco, qitem cleqerit Dimtinus, ct docucrint le A liorum obnoxiiis qiiililjot, vel sccretc, vcl publice
ju,Ttu le:jcm cjus, scqucris sententidm corum, ncc judicaljilur a .=accrdotil)us, qui sunt throni Dei, in
dechnubis ad dextenun vcl nd sinistrum. Qui uutcm quibus Deus scdct.et pcr quos sua dcccrnit judicia,
supci hierit nolcns obedire saccrdolis impcrio qui eo quiJJiis et in apostolis suis,quorum locum in Eccle-

lempore ministrat Domino Deo tuo, et decreto judicis, sia tcnent, Dominus dixit : Si peccaverit frater tuus,
morictur homo illc, et uufcres matum de Isracl, cun- corripc cuni inter te ct ipsum solum. Si te non audic-
ctusquc populus audiens timcliit, ut nullus deinccps rit,adhibc unum vcl duos: quod si ncc le audierit, dic
inluniescnt superbia (Deut. xvii, 8-d3). Pcr sacrr- Ecelesiiv. Quod si ncc Ecclcsiam audicrit, sit tibi sic-
dotcs enim dicit Dominiis : Et nunc, rc(/cs, intelli- ut ethnieus et publicnnus (Matth. xvin, 15, 16). Et ne
gite ; erudimini, qui judicalis tcrram. Servite Domino quis in hoc sacordotem parvipcndat adjunxit Domi-
in timorc, ct cxsultate ci cum tremorc. Apprchcndits nus : Amcn dico vobis.quxcunquc alliijiiveritis supcr
disciplinnm, nc quando iritscatur Dominus,ct pereatis tcrriim, crunt ligatn et in cwlo, ct qu.reunquc solvc-
de via justa {Psnl. ii, 10, 11, 12'. Et apostolica auc- ritis supcr tcrram, erunt solula in cielo (ihid., IS).
toritas commonet, ut et rcgcs etiam obcdiant prn? Et item dicit : Qui vos auiHt, mc audit, et qui vos
positis suis in Domino, qui pro animabiis corum spernil, mc spcrnit [Luc. x. 16). Quod dicitur, quia
invigibint, ut non cum tristitia boc faciant (Hcb. g a solo Deo in rcgno, quoil pater suus illi dimisit
xiii).Et beatus Gelasiuspapa ad Anastasium impera- conslifui potuitiscianf qui hoc dicunt,qiiia quidam
torcm scribit (cpist. 10) « Qtiia du;c sunt person.T,
: a Deo in prinoipafu consfifiiuntur, ut Moyses, Sa-
quibus principaliter hic regitiir mundus, scilicet muel,et Josias, de quo scriptum est autrquam na-
pontificalis auctoritas, et rcgia dignitas, et tanto sccrcfiir, Ecce fdius nascetur domtd David, Josiasno-
majus est pondus pontificum,quantode ipsiscliam mine illl Rcg. xiii, 2), et rcliiiua qua; ibi sequunlur.
regibus reddituri sunt Domino rationem." Ambro- Quidam vero a Deo per hominem, ut Josue. et Da-
sius Theodosium imperatorcm ab ecclesia culpis vid. Quidam aiitein por hnminem.nun ut sinc nufu
exigentibus segrcgavit,et pcrpocnitentiam rcvocavit. divino^ijuia nihil fif.uf Aiigiisfinus dicit.nisi quod
Nosfra aHate piuin .\ugustum Luflovicum a regno aiit ipse facit, aut fieri ipse pormitfit, et quidquid
dejcctum.post satisfactionem episcopali^ nnaniini- agifur,ministcrio angeloruin ethominum agifur.ut
tas,saniore consilio.cum populi conFensu,et Ecch^- Salomon jussu palris David per Sadoch sacerdotem,
siiT etrcgnorestitiiit.Quoddicitur,quiarexnullorum et Nathan prophetam (/// Hcg. i). Et multi civium
legibus vel judiciis subjacct.nisi solius Dei, verum vel mililum fulfi auxilio reges constifuiinfurvcl de-
dicilur, si rex est sicufi nominatur. Uex enim a re- jiciunfiir de principatu. et efiam sancti, sicut Sa-
gendodicilur.et.siseipsumsecundum voluntateniDei mucl (/ /?C(y.vin}.Succespione efiain paternaquidam
regit,et bonos in viam rectam dirigit.malos aufem C regnant,sicut de his oninibusin historiis et chroni
deviapravaad rectamcorrigit. tunc rexest, el nullo- cis.otctiam in libro.qui inscribifur Vita Crsarum,
rumlogibusvcljudiciisnisi solius Dcisubjacet: quo- invenitur.Qiiidam siquidem tyrannica usurpatione
niamarbifria poasuntdici.lcgcs autem non sunt.ni.si obfinent principatum. propbu- siia complenda, vel
695 ill.T? qua; Dci sunt per quem reges regnant,et popiili ulciscenda peccatuiii.dequibu.s scripfum cst,
condifnres leguni justa dc^ernunt.Et quicunquercx Ipsi rciinavciunt, clnim e.r me, priwipcs e.rslitertint,
veraciter rcx est,legi non subjacet,quialex non cst elnon cognovi (0.st'.viii,-4).Et 69S item: Qui fncit rc-
posita justo, sed in.justis, et non subditis,impiis et gnare hypocritam proptcr peccuta populi (,1ob x.xxiv,
peccatoribus, scelcratis, contaminafis, parricidis.el 30).Quod falc est sicut ef necesse est ut veniaiitscan-
mafricidis, homicidis, fVirnicariis, niasciiloruniCDii- dala,v;e autein homini pcr quem scandaliiin venit:
ciibiforibus.plagiarii,^, mendacibus,elsi quid aliiid quia v.i; illi est, ut quod fiendiini esl, t;ilem sc suo
san.T doctriuK advers.atur, ct his qui operibus car- vitio eflicif, iif pnr illiim i|uiid .ad v.t pcrtinct cxse-
nis scrviunt, dc quibus dicit Apostolus : Manifcsla qualur. Quud de regiio iliiifiir. iiiiia pater suus ei
autem sunt opera carnis,qtt,r sunt fornicatio,immun- illud dimisif, vcferi liiiic pnfiiis rex isle debet di-
ditia,liururia, idolorum servitus, vcncfieia,inimieili,r. vina, et vereciindcTri hiiniana .jndicia, (piiim dc rc-
conlcnliones, .rmuhitioncs, ir,r, rLv,r, disscnsioncs, gnj adeptionc lurfe gloiiiiri. pafris bonos
q si faiiieii
seclx, inviilir, bomicidin, chriclntcs, comcssaiioncs, mores,et saiicfam vilani.ef iiM|iiuiu ;ic jiit-tum regi-
ellm similia,qu.r pr.rdico vohis, sicut pr.rdixi, quo- mcn iinitalus non fiierit, vel :i. (|und iibsit, illius
niitm qui talia agttnt rcijnum Dci non conscqttcntttr pravos mnres,aut injustaiii vifiuii,i|iiiiiii ilhnn ha-
(Gal. V, 19, 20-21). Qui aiitcm se et alios .sccundum buisse iinn dicimus, sivc iiidigiiuin rcgiiuen seqiii
fructus Spiritiis regit, qui .•itint charitas, ijaudium, dele-V^ril.Quid eiiini filins S;i;niielis lueessifudo ju-
pa.v. lonj<:;iimilas, pntienlia, bonilas, heniijnilas, vit piiieiitis, ciijuB iinn fucruiif virtulis hicredcs?
mansueluda. /i'.'ra, madeslhi, continrnlin, caslitas, logi Qiiid eliam Moysi liberis piifernaprnluilcura justi-
non subjiiccf, qiiia adi<cr.sus htijusmodi noii cyt lc.v ti;r. (ujiis eos iiiiifalio iioii suecessil? Ilaiiue noqtie

{ibid., 22-23). Scd solo judicio Christi 'iubjacct n ;iil illns piitris potcstas qiiasi cx successione defer-
quo ct rcmuncrabilur cujus cst qiii carnein siiain tur,(iui illiim vocabulo taiilnm sigiuibant parentcin,
crucifigit runi viliis et coiiciipiscentiis. Alioqiiin ef eiiiii iiiigravif i]ui
;i(l illitis (Tiit liliiis virfule iion
adultcr, homicida, injustus, nipfur, et uliiiriini vi- gcncre, ipind ef isle debet tiincre. E regione vcro
 :

7.'i!) IIINCMAIU IIIIL.MINSIS All<;illi;i>]S(.Ol'l 760

qiiid Tiiiiulhon nocuissc crcflitiir iiikkI liicrit palre A synoiluinexslitil provocatue, jarn in Irihus synodis
gcnlili ? Siquidcni cl sanrtus .\lir.ili.ini iinpiuin lia- pcr lcgatos el lillcras ud rationcin rcdilendain,lau
buil patrenijiicque tanicn Ikcivs illius inipiclutiscC- Inin ut cuui scrvanda; .tibi a.-quitutis securitatc ve-

foelus csl.El Ezechias profanissimi Achaz filiusfuil, iiirc valcrel,suain prxscnliam obtulit,ct causidicus
sed pci ainicus cssc proineruit. Quid aiiteni di- v. ac rc|)ulator criiiiiiiis lolics ilcfuil, aul libcrtatein
verso Niic (iliu? do patiis virtiitc Incralus cst, ipii rcddeiid.i' ralionis ncgavil.Undcltonifacius papaad
cx iiigciiuo nicliis esl serviis? VA Jnseph iu nicdia (iallicaniis scribit cpiscopns (<•/(«/. li; : < l'robat,

qiuiiultini gcrvivit yKi^yplo, sedgloriosani sihi lc.xuil inquicnsjvcra cssc illa qu.-cadvcrsuni sc dicLasuiit,
castitalis coronain.Et trcs pucri ct Danicl in.Baby- qui iid ra confulandu adcssc niiniinc vult.El nullus
liinc fiacrunt principihns cclsiores. Vidcnius ccrtc diibiliit.quod ita.judicium noccnsBublcrrugit.quciu-
quain nyn suHiciat iid siiirra;.;ininlilicrispali:rna no adniiiiluni nt absulvatur qui cst iiinuccns qua>rit.
bililas.Vitia siipiidcin vicernnt niitnric privili'giii,cl Conlilctur iniin de oinuibus quisqui' subterfugi-re
pcccantem nnn modo dc noliililatc patris,vcruni dc .judicinni dilutionibus putat:(i6iV(.;L'iidc congrcgan
ipsa ctiam libcrtatc pcpulcruul.Esan quoquo nonne dccrevimus syiii)duin,ut si adcssc vulucrit,|irxsea8
sancli Isaac crat filius, magno ctiam patris lavorc si conlidit ad objecta respoiideat.si adcsse neglcxc-
niunitus?Oiii licet sfudcrct atqiio cnpcrcl nempc ci n ril diliitionein non lucrctur. Nihil enini
sententia;
bencdictionein iloniire,proptcr(|uod ctiani illc oninia lintercsl,utriiin in pr.cscnli cxamino otnuia ()uar di-
patrisjnssa liicicliat,sci| taiiicn quia pravis nioribus cta sunt coiiiprubtwtur, cum ipsa quoquc pro con-
crat, nihil ex his oninibus prorsus adjntusest, sed fcssionc procurata totics eonstat abscnlia. "

juxta natura; ordincm prior, ct dc patris voluntatc OU.ESTIO VII.

securior, qnia tamen displicebat Dco, omnia qu;c Et quoniam ita ut diximus a quibusdam sapien-
.jam tcnerc vidchatur iimisit.Qn.-K omiiis rex.scd et tibus dicitur.ntriimaliquod periculuin indehabeant
istc attcndat.ct luin oiiinia qii.T ci librnt libcnter fa- episcopi.cl alii Chrisliaiii,qui illi adultcranti roin-
ciat.qnia non (unnia qu.T liccnt expediiint.Ei juxta muiiicant, vel, si pcriculura cst, quoniodo cruot li-

quod scriptum csl,Mii(jn(iles humiliel cuput suum in beri autc Doiniiiuin dc communicaliunis periculo?-
hQiiore liegis rcgum, rujus cst rcfjnum, et pcr tiuem RESPONSIO.
rer/es rc(jnanl {EccU. iv; Prov. viii) : qui dieit, Uono- Scriiitum cst : Qui converti fcceril pcccutorcm ab
rantcs mc honorifLC(ibo,cl hi (jui contcmnunt mccrunt errorc vi.f sua', salraijit (inimain cjus a morti\eto[ie-
iiinohiics (\ Ucg. ii, '.W). Et sacerdotihus suis dicit rict multiludincm pcccdlorum suorum {Jac. v, 'iO).

Qui vos recipil mc rccipil, et qui vos audit mc uudil, Ila e contrario,quolquot quisquc e.vcinplo sui" pra-
et qui vos spernit ine spernit [Luc. w ct \). Exeni vitalis dcslruit, pro lantis, nisi dignc pa>nituerit.
))Uim dcni(|ue Scriptnr.c, Cor rcijis in manu Dci, C damnutns orit.Idcirco cnim publicc 69J* puMiilcns
<lii(>ciiii(juc rclucril vcrtcl illud {Prov. xxi, 1) ad publicain pccnitpnliain agit, non quo Domiiius sc-
conlirinaiiilnin qnia non facit cl qiialis in rcgi- crcla confessione et jirivata puenitentia dc crimina-
miiii' piipnli, nutu diviiio (iat, male, sicut ct dia- libus cliam pcccalis dignc pu;nilenti ioilul^cntiaiu
bolns abusus cst ad Salvalorera, Angelis suis non largiutur, quia ctiani David coram uno redar-
miinilavit ilc te {Mutth. iv, 6), inlerprctatus ost istc gucnte sc ex Doniini auctoritatcpaMiituit.ct confcs-
illius discipuliis. Cietcrnm cor rcjis in manu Dei sus est,ct pcccati indulgenliam meruil.ciyu.* pustca
cst, quia, sicnt su[)ra osteiulimiis, illc veraci- publice vindictani snstinnit. Sed qui plun-s suo
lcr 607 rex cst, qui so suasquc cogilationcs, ver- pravo excmplo deslruxit, plurcs humilitatis suaj
ba, et actus suh divino rcxcrit nutu. Et cor illius poenilcnlia ad falut<Mn xdilicct.quatcnusi^iculcl dc
in manu cst Dci, ut iu hac convalle hicrymarum 1'aulu dicitur {.h-l. ix), qui euai pridem vidcranl
ascensus disponat iii corde siio,ambulans (le virtutc perscquentoinEcclcsiain.clposlcaajdificanlcnKain,
in.virtiitcin, dniicc vidcatur Deiis in Sinn, id cst in inco Dominiim glorincabaot. Sed et publicc pcc-
iBlern.e fclicitalis cl divin.cvisionis conlemplalione. cans, ot ad paMiitenliam redirc nolcns, idcircu pu-
Econtra aiiti-m, cor cjus, qui sessorc diabolo malc blica exconimuiiicatiuiio ab cpiscopis dc Ecclesiai
regitur.in illius est potestatc: adco ut si aliquid de D socictalc dcjicitur, nou quo jani cxcommunicatus
maiidatis bci audieril, veuicns ipse diabolus lollat coraiu co non sit,qui li^es ccclcsiasticos pcr suuin
'

verbuin de corde cjus, nc credens, vcl in liis (pi;c loqueiis spirilum piiniiulgiivit: scd idco s.i

crodidcrat operando iicrseverans,salvus licrivaleat: c( api)s(oIorum alqncapostolicorumvirorui;

et sic triidilus in irprohum sensuni facit qiue noii sorcs suuin ofliciuiii cxscquuotur,iie asubdilis nt^;

coiiveniuiit, ipiiii cuiii coguovorit Dcuni, non sicut gligcre ministcrinm suum putcntur.et sicut |>ercan-
Dcumdignisobseqdiishonoravit.Uccoquod diritur, tis culpa innotiut, iUi cl Kdargutio corrigcnliadm-
Qiiiallex, si nolucril venii-c ad synoduin, libcro nibus innotcscal, ct qui alitcr suum pccratum non
ctiain compollttlus diiiiiltcl:saiicta Scriptura.sacri- viilt intclligcn'. vel quia ab oiunibu.- n'iM;Ililur.cl«

quc canoncs inonstr.iiil, iii judicin porsonain iion nullo suscipitiir,quia >.v|h: bona pra'sUn(iirinvi(i.s,
dclicrc itccipcn", sod cuuf.r qiKdi(ut>-m disccrncrc. vol coaclus ad picnilcntium redcat,et ncceshilas in
El llucbcrlus. postquiim cerlo criniiue in sororcm dcvolionci» revcr(a(ur,el corr 'c^us perhumilita(cju,
f uam perpotrato donotatus,cllittcris synodalibusad qui per supcrhiani peccavcrat, incorporui pcr Wr
761 DE DIVOIITIO LOTHARII ET TETBEltG.E. 762.

cerdotalem reconciliationcm Ecclesise mcrcatur. At- \ sanctus Augustinus nobis dat dicens (serm. 18 de
tendendum esteliam cunctis regibuset principibus Verb.Dom.) -.«Uuohus modis non tc maculat malus,
saeculi, quia princeps et rex pravus, quanlis in re- si nou consentias, et si rodargua.-; hoc est, non ;

giminc prieest in s;ecuIo, sub tantis modo plagali communicare,non conscntirc.Coniniunicatur quip-
ad vindictam erit in flammarum damnatione.Unde pe, quando facto ejus consortium voluntatis vel
necesse est, ut incessanter suos actus consideret, et apprubationis adjungitur. Hoc crgo nos admonens
cum alios suo c.xemplo perdit, metuat, quia non so- Apostoltis ait : Xotite communicare operibus infrn-
lus perit, qui plurimos excmplo su.t; pravitatis occi- cluosis tenebrarum (Ephcs. v, 11). Et quia parum
dit, pro quibus sinc clubio rationemDomino reddet. erat non conscntire, si sequerctur ncgligontia disci-
Et non solum pcr sc, scd et per eos ijui cum imilati plin.p, M'iijis autem, inquit, et rcdurguite (ibid.).
fucrint,velejus exemplo scu auctoritatc delinquunt, Vidctc quemadmoilum utrumquc complexus est,
multiplicius ipse delinquit: raaximecumipse,quasi communicare, magis autem et, redarguite. Nolite
licite delinquens, aliis ddinquendi fomes existit. Quid est autem, nolite communicare? nolitc con-
Unde et de alia rc Inquens dicit Apostolus Videtc scntire, nolitc laudare, nolitc approbare. Quid esff
:

ne forte liccntia vestra offendiculuin f\al infirniis nutem, magis ct redarguile ? reprehenditc, corri-
(1 Cor. vni, 9). Et rursus Pcribit infirmus in lun n pite, coercete. Deinde in ipsa correptione vel coer-
:

scientia frater, proplcr quem Chrislus morluus est. 'cilione aiicnorum peccatorum cavendum est, ne se.
Sic niitcm peccantes in fralrcs el perciUientes conscicn- c.\tolIat qui altcrum corripit, et qui se putat stare,
tiam eorum, in Christum peceatis (ibid., 11, 12). videat ne cadat. Foris terribilitcr pcrsonct incre-
Et Dominus dicit : Qui scandalivwcrit unuin de pu- patio. intus lenitatis teneatur dilcclio. Ncque ergo
sillis istis, qui in me crcdiint, e.rpcdit ci ut suspenda- consenlienles sitis malis,ut apprnbclis, neque negli-
tur mola asinaria in collo ejus, et demergatur in pro- gentps, ut non arguatis, neque superbicnles,ut in-
fundum muris (Malth. xviii, 6) : quia melius profe- sultanter arguatis. » Et sanctus Gregorius in epi-

cto tali fuerat, ut in privata vita degeret, quam in stolaad Fclieem Sicilienscm episcopum omnibus
principatu positis so imitabilom in culpa ca?teris de- donat episcopis, dicens (lilj. xii, epist. 32) Sunt : <c

monstrarot,et pro tantis pocnas Iuerct,quantis quasi cnim mali segrogandi a bonis, cl iniqui a.justis,ut
licite peccans, suo cxemplo ad vitia dux et auctor saltem rubore suo conscienlias suas recognoscant,
crroris e.xistit. Gu.jus tanto cst culpa gravior, et et convertantur a pravitatibus suis, ct si incorrigi-
quanto e.vcedenti cst facultas
erit cruciatio durior, biles apparuerint,segregentur a (idelibus usque ad
liberior. Quia nemo amplius dolinquit in popu- satistactionem.ju.xla Domini Salvatoris sentenliam,
lis, quam qui pcrversc agens ordincm prin- (jua iutcrcaUera de peccantcinscfralrc praecipicndo
cipatus usurpat. Delinqucntcm namquc hunc re- G ail Si pcccavcnt in te fniter tuus, corripe eum inter :

darguere nullus pra^sumit, et in exemplum culpa te et ipsuni solum. Si tc audierit, liu:ratus eris fra-

699 vehement.er extenditur, quando pro reveren- trern luum. Si autem te non audierit, adhibe tectun
tia principatus peccator hnnoratur. Et ut honorcs tinum, nut duos, ut in ore duorum vcl triuni lcslium
et beneficia adulantibus tribuat, laudatur pcccalor sU:t omin' vcrbum.Quod si non audicrit cos, 700 dic
in desideriis animaj sua-^ot ()ui iiiiqua agit bciiodi- Ecclcsi,v. Si aulem et Ecclcsiani non atulierit, sil.
citur, el mortuus a mortuis in ninrtc pcssima scpo- tibi sicut cthnicus et publicanus (Mattb. xviii, 15-17).
litur, quia scriptum cst: Videlias furem, et currebas Ilis ergo ct multis aliis sanctorum Patrum auctori-
cum eo, et ctim adulteris portionem ttwm ponclms tatibus scgregandi sunt mali a bonis. ne pcrcant
(Psal.xwi.,18). Currit enim cum fure, ct portionem .justipro in.justis, sicut scriplum o»l:Perit justuspro
Buam ponit cuni eo.quando ci quis,voI iii adultcris inipio [Kcclc. VII, 16).Debot cnim scmpcr discretio
laudibus, vcl in coiisontanois vnkipl.itibiis illi se liori iiiter bonos et malos, sicut est inlor hiodos ct

.jungit, etportionom suain, quam cum Dco ct an- nvos. Manifesta quoque peccata non sunt occulta
gelis habcre debuerat, in inforuo cum illo ponit, correctione purganda.sed palam sunt arguendiqui
ciyus os ahwidavil mulilia, ct lingun concinnalMt palaiTi noccnl.utdum aporta ob.jurgatione sanantur,
dolum (l'sal. xux, 19) quando illo malo agi.Mite
:
j) hi (jui cos imitando dcliqucrant corrigantur. Dum
ncquitqr ac dolosc laudabat, vel suis pravis aclio onim nnuscnrripitur.plurimi omondaiitiir.El melius
nibus assonsum pr.obobiit, quia non .'iiilum ijiti fa- est, ut pro multoiiim salvationo unus onndomnetur,
citint, sei\ cl qui conscnliiint fncicnlibus, diyni snnl qiiam per uiiius liecnliam multi pcriclitontur. Nec
mortc (Hom.\,'.U). Uudo sanclus Anibrosjus : « Ciiiu mirum si.inter hoinines hn;o ratio cusloditur, ciim
oniiu, inquit, viilel
hnnorari se (quin is qui lali.i ol intcr .junienta h.TC lieri pcrsa^pc cognovimus, ct
agil) ab his qui nnn sunt talcs, crcsoil iu mala, et oa qua^ scabicm aut inipotigincm haboro \i(l(mtuc,
gloriatur fnrle se tidoiii, idcirco dignum ost uiia hns scparantiir a saiiis, nc illorum niorbo c.clora ilani-
pcena inullandos. Sod ct is qiii t.ilia .judical, sirut nciilur \r\ pcioant. Satiiis ost ciiiui, ut iiiali uiani-
idem Paulus dicit,ct facil ca.nnn oll'ugii'l .judioiiiiii foslo oiirrigantur,i|uaiii pro illisboni poreaul. Unde
iJei. Per se cniin .judicalurus osl, apiid qucm udu- voliiiiius VO.S Diiincs in iiniiin conveuirc opiscopos,ut
latiq cessal et pcrsonarum acccptio (Hom. ii). » dc iiicidcntibus causis liat disccptalio,ot salubris do
Consilium autoiu liii.jusiuDdi pi.riciihim dovilandi ccolesiaslipa obscrvalionc collutin, i|iiatoiius, duiu
 :

763 llINCMAItl l;lii:MKNSI.S ARCHIKPISCOPI 764

perhocet praeterita corrigunliir, it rci,'ulam futura A to •'^inc meo acccptum Deo csse et glorioFum peri-
suscipiunt, oninipolens uliiqtie Dominus rratriirn culo. Sin auscm, silentii mci (1issiniu1.ilionisquc
concordia coUaiirleliir, ciijiis vobis adcsse pra»scn- culpa ct me ingravat, ncc le libfi-il, m.ilo iippfir-
tiani si h.rc obscrvahilis soitote,qiiia scriptum est tiiniorem me, qu.im inutiliorem aiil turpiorcm judi-
Utii ftin-ivt diKt vcl Ircx coiiuiygiiH in nnmine nicn, ees.i^iquidcin scriptum est.dicentc sancto aposlolo
ibi xum in mcdio eoritm {Miillk wiu, 20). S\ crgo Paulo, cujus^non potes doctrinam refcllere : lnsl'i

adcsse dignatur ubi fluovcl trcssunt.quantomasis opjiorlunc, imporlune, avfjuc, nbxccra, incrcpn in

non rlicrit ubi phirca convcniunl saccrdotcs ? Et omni paticnliit ct doclrina {II Tim. iv, 2). Ilabemus
quidein, qua adhibcndiim bis annn conciliuin in crgo ct nos ciii displicerc pluspericuli sitipr.TsiTtim
Palnini sil non latct. Pcd ne
rcyiilis iiisliluluni, cumeliamiinperatoribuf iiondispliceatsuoquernquc
fortc aliqua cxcusatio sit, scmcl decernimus con- fun;j;i munere, et patientcr audlalis unumquenique

gregaro, ut exspect.atinne concilii nihil pravum, prosuo snggcrcnlcm ofllcio, imocorripiatiBsinonu-

nihil pr.Tsumatur illicitum. Nam plrrique, et si non taturmilitiicsu.T' ordinc.Ouod ergoinhislibenlcr.ic-

amorc justili.T, meUi cxaininalionis abslinentur ah cipitisqiii vobismililant,num hoc in g.accrdotibuspo-

hoc qiiod oinniiim noliiin est possc displiccrc jiidi- tcsl niolcshim videri.cum idloquamur.non quod vo-
cio.'>Etsanclus.\nibnisiiisinepistolnadThrodosiiim ., liimus,sedquodjubemur?Scisen:mlictum:C«m.«/i
impcralorcm dicit « Exerciliis scmper, ct jugibus
: hitisiinlercfjcxctprwsides.nolilccnijitare quidlmiiiami-

ferc curis sum, impcrator bcatissime, dcdiUis. Scd ni. .Yon enim iw estis qui Inquimini -^ed spirilti.i Pntris

nunqiiam tantn in a!stu fui, qiianto nunc, cum video vcstri qui loiiuitiir in vohis (.W'/H/i.x,l'J).Et tamen si in

cavenduni ne qnid sit qiiod asrribatur mihi ctianide causis rcipublicn loquar.quamvisetiam illic juslitia

sacrilesii periciiln. llaqne ]ielo ut palienler scrmo- servanda non tanlo astringar mctii, si non au-
sit,

ncm nieiim aiidias. Nam si indignus siim qvii diar.In causa vero Dei,quem audies,6i sacerdotcm
a tc audiar, indignus sum qui pro te ofTeram, cui non audies, cujus majorc peccalur periculo? Quis
tua vota, cui tuas committas prcces. Ipse ergo tibi vcrum audcbit dicero, si saccrdos non audeat?

non audies eiim, queni pro te audiri velis?Non Novi te ]iium,clomcnl<'m,mitem alque tranquillum,
audies pro se agenlem, quem pro aliis audisli ? lidem ac liinorem Domini cordi habcntem.sed |ile-

Nec vercris judicium tmim, ne rum indignum pu- rumque aliqiia nos fallunt.llabent aliqui zelum Dei,
taris quem audias, indignus feceris qui pro te nu- sed non secundum scienliam. Ne igilur hor ctiam
diatur?Sed nequc imperiale esl libcrtatem dicendi tidelibusanimis obrcpat, cavcndum arbilror. Novi
neg.Trc, neque sacerdotale quod senlias non dicere. pielalcm tuam erga Deum, lenitalcm in hominea :

Nihil enim in vobis iinperalnribus t.im populare et obligatussum bencticiis tiiarum indulgcntiarum,et
tam amabileest, quam libcrlatem etinm inhisdili- C ideo plus meluo. .\niplius solliritor ne eliam ijise
gere.qui obsequio militi.-c vobis subditi sunt. Siqiii- tuo nie postea judicin eondemncs, quod mea nut
demhoc interest intcrbonosetmalosprincipes.quod dissiiiiulationc, aut adulatione. prolapsionem non
boni libertatem nmant, serviliiteni improbi. Niliil cvilavcris. Si in mc percari viderem, non deberem
etiaminsnrerdolelampericulosum apiid Deum. lam taccre. Scriplum cst cnim Si frntrr luut in te per- :

turpe apiid honiines.qiiam quod senliat non libcre cavcrit, corripc illum primn, deinde increpa rnrnm

701 dcniintiare.Siquidein scripUini est : Et loqiie- dtiobiis iiut Irihus lesliljus. Si le nrn audieril, 399
barde testimoniis tiiis in eonspcctu rcgum.el non cnn- dic Ecclesi.r Mntlh. xviii, lt>, 17). Causnm rrgn Dei
fundrbar (Psnl. r.xvni, -ifi). Et alibi : Fili Iwminis, taccbo?» Et item ad loeum : • Ego ccrtc quod ho-
spcculiitnreni te posui donitii Israel, in eo. inqnit,H/.'ii norificentius lieri potui, feci.ut mc magis audirct: in
avcrtntnr jiistus a justiliis .uiis, cl fceerit delirtuin, regia.nesi necesse essel audires in ecclcsia.-Et it^^m
quiii non di.-^tin.risti ei, lioc <•.</ non di.ri.ili quid sit in alteracpistola ad cumdem dirit nd locum " Ta- :

cavcndunt, nnn rctineliitur ntcntflrin iti.^iliti.T ejiis, ct cerrm, sed quod miserrimum omnium f:irct. allipa-
.'iinijuinent cjiis de manu Ini c.rquirnm. Tu nutcin si rctur consrienlia. vox criperetur. Et iibi cst illiid,
di.rcris jtisto ut non peceel, et ipse non pcecavcrit, Si sacerdos non dixerit crratus, qui crravprit in su«
jiw/iw i'(7<i vivcl, quin di.ri.iti ci, et lu nnim.im ttiam j)
culpa m^iriclur, ct sacerdos rciis eril ]i(rn.r, quia
lilicrabis {Eicch. iii, 17-ltl). Malo igitur, imjicr.ilor, non adiiioniiit crrantrm ? •> Et iteni ad locum : •• Fa-
bonorum mihi esse lecum qiiam iiialoruni consor- cturn csl in urbe Thessalonircnsium quodnulla me.
tiuni : ct idco clemcnli.T; tu.v disiiliccrc debct sa- moria habot, quod n^vocarc non potui ne licrcl, imo
cerdolis silenlium, libertas placere. Nam silonlii quoilanlcatrocissimum forc duxi cum lolics ropa-
mei p.Ticulo invidveris, liberlalis bono juvaris. Noii rom, cl (|uod ipsc n>vorando grnvc rarlum pulasti.
ergo impnrliinus iinlebilis uic iniersero.alienis in- Hoc facluin cxlcnuan^ non poternm.qunndo primum
gcro : sed debilis oblciiqiero, m.iiidatis Dei nostri auditiim esl.quin propter advonlum riallonim opi-
obedio. Quod facio prlniuiii tui anit>iv, tui grali.i, scoporum synodus convonomt : nemo non ingomuil,
lua?stiidio cnnscrvand.r saltitis: si id inihi vid nnn nullus medinrritor arccpil.Nnn omt facli lui ab&o-
creditur, vel intenlicitur, dico sane divin.v olfensT lutio vn .\mbrosii communionc.imo cliam ampltii?

mclu. Nam si meum periculuni le ixuirei, paticn- commissi cxapgrratur invidia, si ncmo diccrot Dei

ter me pro te olTcrrem.sed non libcntor.Maloenim nostri rcconciliationcm forc ncccss«riam..\n pudoi
705 DE DIVOIITIO l.OTHARII l.T TETBICRG.E. 766

te, impfrator, hac facerc qiiod re\ ct prophcta aiic- A illa olTensionem : qiiia hoec habct humilitatem, illa

torChristi seciinduni carnem prosapiw fcrit David ? contemptum : Dci enim vox est, quod malit ut fiat

Cognito qund ipse in parabola argucrclur, ait Pcr- :

mandatuin ejns.quam deferatur sacrificium.Clama
cavi Dominn (II Uc(j. xii, 13). Noli ergn inipaticnter istud Deus ad pnpuluni.Mnyscs annuntiat, apostolus

ferre, imperator, si dicalur tibi : Tu fccisti islud, Paiilus pravlicat. Id facito qund intclligis in tempore

quod David rcgi diclum est a prophcts. Si enim hoc plus placerc. MisiTirordinm, inquit, malo (lumn sacri-
sedulo audieris et dixeris : Pcrmi'? Do?«/;io,- si dixe- fu'ium(Manh.\\, 13). Quasi nnn illi magis sint Ghri-
prophctirum Vcnilo adorcmus, ct proci-
ris ct illud : sliani, qui peccatum condcmnant suum, quam qui

damus anle cum, cl plorrmus onlc Dominum qui frril dcfcndendum pnlant. Juslum enim in e.rordin scrmo-
nos [Psal. xr.iv, r)),'dicitur cl tibi, i|iioniai"n pccnitct nis uccusalor cst sui {Prov. xvin, 17). Qui sc accusat
te, dimitlct tibi Dominus pcccatum tuum et non cum pecoavcrit, justus cst, non ille qui sc lauda-
morieris." Et item ad locuni :« Itaque pncnituit Do- vorit. Et tu pra3ventus cgo non dcclinavi. non
es, et

minum.el jussit angclo ut parccrct plebi, sacrifl- quod cavere debueram. Sed gratias Domino, quia
ciuinautem offcrret David. Erant enini lunc sarrifi- vult servulos suos castigare, nc perdat. Istud mihi
cia prn dclictis, et nunc sunt sacrillcia pa;nitcnti,-e. conimune est runi prnphctis, ct tibi crit communc
Itaquc rex ea humilitatc acceptior Deo faelus cst. p cum sanctis.
»

Non enini mirandum peccare homiucm, scd illud Quomodo autem isdem beatus impcrator publice
rcprcbcnsibile, non se cognoFcat crrasse, si non
si pccnitens heec obaudierit monita, isdom boalus Am-
se humilif^t Dco. Job sanctus et ipse potens in ssculo brosius inter alia in Sermonc quadragesimi diei

ait : Prccalum mcum non ahscondi, scd coram plchc defunctionisipsiiiscoram Honorio ,\ugusto (ilio ejus
omni iinnunliavi item ad locum
(Joh. xxxi, 33)." Et : demnnstrat. Qualiter ctiani cai^teri Ohristiani alque
i( H,TC idco scripsi, ut non confundam, scd ut te Dei de communicatione hujusmodi pericu-
ndele.'*

regum exempla provocfnt, ut tnllas hoc pcccatum lum evaderc valeant, et Dominus in Evangelio de eo
dn regno luo.Tolles autem humiliandi) Dco animam qni pro peccato correplus emendare noluerit de-
tuam. Homo cs, ct tibi venit tentatio, vincc eam. monstrat (MiiUh. xvni), et Paulus in Kpistola ad
1'pceatum nnn tonilur nisi lacrymis et poMiilcntia, Corinlhios dicit : iVo((te crrare : ncquc fornicnrii,
nec angclus potcst, ncc archangelus : Dominus ipse, ncquc idolis servicnlcs, nequc adulteri, ncque molles,
qui solus potesl diccrc Ego ium qui delco iniquita-
: ncquc masculorum concubilorcs, nequc avari, nequc
tcs tuas {Isa. xliu, 25), si peecavcrimus, nisi poGni- ebriosi, neque maledici, neque nipaces rennum Dei
tcntiam dcfercnlibus non relaxat. » Et item ad lo- imsidehunl (I Cor. vi, 9, 10). Et item Nunc au- :

cum Vincc diabolum, dum habcs adhuc unde

: ci tcm srripsi vohis, ne commisceamini. Si quis fratcr
possis vincerc. Noli peccatum addere, ut usurpes ^ nominatur et cst fornicator, aut nvarus. nut idolis
quod usurpasse mullis obfuit. > Et post pauea servicns, aut malcdicus, aut ehrio.uts, aut rapa.r, cuni:

<< Ego. inquam, causam in tc conluinacia! nul- hujusmodi nec cibum svmere. Aufcrle malum e.r vohis
lam haben, scd habco timoris olferre non audeo (/ Cor. V, 11 ct 13). Et sanctus
:
Jnanncs evangelista
sacriMcium, si volucris assistere. Postrcmo scribo et AposloUis Et nunc antichristi multi .wni (7 Joan.n, :

manu mca qnod solus Irgas. Ila me Dnminus ab 18). Et item Omnts qui reccdit, et non permanct in :

nninihus tribulationibus liberct, quia non ab ho- doctrina Chrisli, Drum non hahct. Qui permanel in
minc, neque per homincm, sed aporlc mihi inter- doelrina, hic Filium et Polrem habcl. Si quis venit ad
dictum 703 advcrti. Gum enim csscm sollicitus vos, el hanc doctrinam non affcrt, nolite recipere eum
i[)sa nocte, qua ad lc, sicut pcticras, prolicisci para- in domum, ncc Ave ei dixeritis : qui enim dicil illi
biim, venissc quidem visus cs ad ccclcsiani,sod inilii .ive,communicat opcrihus iUius mali'jnis (II Joan.,
sacriliciuni olfcrrc non licuit. .\lia pradcreo, qu,!! 9-11).lCt neqiiis dicat, lO-l Ucx esl.qunniodo me

polui l;icorc, sed perluli amorc luo, iit arbitrnr. ab illius pntero cnmmunicalioni^ sublraherc? sciat
Dominiis faciat utomniaeum tranquillitalc ccdant. sanctum Joanncm Baptislam ideo marlyrio cornna-
Multifario dc his nos adinniiet signis ccclestibua, tum, diccbat Herodi
qiiia Non licet tihi hahcrc cam ;

prophctarum piipceptis,visinnibus eliam pecloriim. (^^lorc. vi, 18),quin adultcram mulierem.Et Paulus,
J)
Vult nns inleiligcrc, qno rngcmus oiini, ut iicrtnr- ut priemisimus, cum hujusmndi nec cibum stimern
bationcs auferal, pacem vobis imperantibus servcl, vctuit, qui et alibi dlcit : .1» r.rpcrimnnlum qu.rritis
lidcs Kcclcsi.T- ct IranquillitaR pcr:-;cvcrct, cui pro- ejus qui in nu: loquilur Chrislus! (II Cor. \ui, 3.)

dest Chrislianna el pios esso impcrafores. Gcrte vis Et ipse Dominus iii Evangelio clamat Qui c.fl e.v :

probari Deo. (linni rei lcnipus, ut acriptum csl : Deo, verba Dei audit : proplcrcu vos non auditis, quia
Tcmpus, inipiil, fiinrndi, Domine (Kcclc. iii, 1); el : c.r Dro non eslis (Joan.ww, 47). Et item S( diliiji- ;

Tcmpus hrncplarili, Drus (Vsal. cxviii, liC)). '1'une lis nic, ninndata mca .icrvatc : qui non diliijil mc,
olfrns, ciini saerilieiindi iicccperis faciillaleiii, mandata mea non srrvat (Joan. xiv, 15 el 2'i). Et
qiiiuido liostia liia iicceptii sil iJcn. Omniiio iin' i\'-- ;i|iMslnlii' .liiiuines : Qui dicit quia ililijo Drum, el

lecliiret hiiberc graliiiiii inipcriitoris, iit sccuiiiliiiii mandiil'! rjut non rustodil, mcnda.i: cst (I Jonn. iv,

voluntateni tiiam agcrcm, si caiisa palcrctiir. Kl l'(l). El rsidniu^ de Doinino. Pcrdes omncs qui lo-
simplex oriitin saerilicium est ; h.rc veniam irleil qiiunhir nirwliii luiii (/>.«(/. v, 7i. Et itcm iiposlolus
 :

iiixcMAiii hiie.\ii:nsis Aiicnii:risr.ui'i. 768

Joannes in Apocnlypsi AV inlrnhil in ea, id ost Ai sccum incorrectum convenire.ut omnes uno consi-
:

in cojlesti Jerusalcm, iiUquid coiniiuinntum, fnciens lio abjiccrent eum si negarel emendare sc. Ot^^nito

(ibominnlionan , el inenilucium (Apoc. xxi, 27). Et cnim opere isto, pellendum illum fuiss^? dc cu>lu
ilem : Timidis iiutem, ci incredutis, cl exscc.nUis, ct rr<iteriiitatis dicit .\pustolus: oinncs cnim criniun
Iwmiciihs, cl 1'orniiiiloribus, et vcncftcis, el idololntris, cjus sciobant, cl non i.rguebant : publicc cnini iio-

cl Dmnilius mcndncibus, jnirs illorum erit in stmjno vcrcam suain loco u.voris haliebat. In ()ua re nequc
nrdcnli iijne ct sulidiure, iiuod cst mors sccuniln {ibiiL, tcstibus opus eral, ncquc tcrgiversationc aliqua po-
8). Siid cos tcrribilis incrcpatio cvangelica invchit, tcrat tcgi crimcn. £30 quidcm sicul abst'ns corpore,
(jni dikxcrunt (/loriinn hominum mmjis ifunin Dci pr^esens autcm spirilu, id est abscns facic, praiscns
(Jonn. XII, 'i3), cl cos iiirrepaiil ac pcr.s('i|uuntur aiitcm aucturitatc spiritus, (|ui iius>|uain abosl,
f|ui se sulitraluTC vohint ab oiiini fralrc ainliulanle i'im jiiiliinvi, ul iir;rscns,cum qui huc luimisUyibid.,
inordinalo. Ue (niiljus vidclicpt pcrsccuturihus dici- 3).» llic advertcndum cst, quia quicumjuc criniiiia-

tur in Apocalypsi : Ilabco udvcrsus tc,quiii jiermiltis lia admisil pcccata, uiide Jam sunl tcrniinala judi-
mulierem Jeutbel, qux se dir.il proiihcla.s docere, et cia ab iliis Christi organis, qui cum illo in coclo
se.lnccre .wvos nieos, fornicari el manducnrc de ido- regnant, cl in terris niiraculis coruscaiit, apud quo-
lotbiitis. El dcdi illi lcmiius ut imnitcntinm nijcret, ruin mortuos naturacincres^sed Deo vivos, nierito-
Bt
el non vult i'(inilcre n jornicnlionc sua. Eccc cjo mitto runi miraculis dcinonstratur (piia eliam in dicli*
eam in lectitm, cl (lui machiinlur cum ea in Iribuln- cl suis promulgationibus vivunt, jam judicati suiil
tionem maximam, nisi pcenitenlinm enerinl ab Operibus et nisi pccnilentiam egeriiit, pr<cdamnati quamvii» :

interficiam in mnrtcm, ct scienl

suis, ct filios cjus inertia nostra, ca, ad qua? ordinati ct conslituli su-
omnes Ecclcsia\iiuia r.vo sim scrulans rcnes cl cordn, mus, in iiostro et nobis comiiiis.^orum periculo ex-
et dabo sccundum o/icm .iua (Apoc. ii,
itnicuique sequi neglicamus. L'iidc niagiius Lcu papa ad .Vni-
20-23). PjOs autem (|ui rpdargmnit iniquita(ein,quia tolium Coustanlinopolitanum cpiscopuni loquens do
hujusmodi non consontiunt, blando consolatur di- sancto Nicaino concilio, quod et de aliis intelligen-
cens Scio trihulaiioncm tuam rt paupertatem litani,
: dum fides tcnet Catholica,scribili('/>Mt.5C):« Sancti,
sed dives; e.t Ida.^^phcmaris nb his qui se dicunl Ju- iiiquiens, illi et vcncrabiles Palres, qui in urbc Nj-
dipos cssc, cl non .<«»/, sed sunt synaijoija Salanw. ca;na, sacrilego Ario cum sua impielat« daninalo,
Nihil horiim limeas qu-;e pas.surus es. Ecce nmsurus n'.ansuras usquo in lineni niundi leges ccclosiasti-
est diabolui aliquos ex vobis in carcerem, ut tente- corum canonum condidcrunt,et apud nos, et in toto
mini; et hahehitis tribulationcm diebus dccem. Esto orbe lerrarum, in suis constilutionibus vivunt, ct si
fidelis ii.fque ad mortem, et ilabo libi coronum viUv : quid usquain alitcr quain illi slatucre pra?suniitur.
qui viccrit, non l.rdclur n mortc .wunda [ibid., '.>, C> sine cunctatione cassatur. ut qua; ad ulilitatein

10). His vcro, qui aiictorilate ordini.^, aut dignitate perpetuam generalitcr institula sunt, nulla coniniu-
potestatis, vel forlitudiiie virtutis, lali facto non tatione varicntur. nec ad privatam trahaiitur roin-
possunt resistere, consulit diviiia cleiiicnlin, diccns moduni (pi.r ad bonum sunt communc pr.i!tixa. ••

in eadem Apocalypsi •'o6m aulem dico c^teris qui : His doni(iue porpensis, ct aliis, qua? proplcr pro-
Thyntir.T cstis : Quicunqiic non hahcnl doctrinnm lixitatem omisimus ponere. sanctanim Scriptura-
hanc, qui non coqnovcrunt allitudincm Satiin;r. qucm- rum, regularum ecclcsiasticarum auctoritatibu.o,
ct

admoilum dicunt, nnn mitlnm supcr vos aliud jiondu.t coiijidorald etiam periciiln quisquo <wi, .«t'd el is de
tanwn id quod habetis lcncte, doncc vcniani. Et qui quoagilur.ad se rcdeat.otaut acluin t^uiim rati-iniel
viccril, et qui cu-stsdicrit usquc in finem opera nwa^ auctoritali evidenterconcorduredcnionstrol, nc ipt*
dnbo illi potcslalcm supcr (icnlcs, el rcficl illns in vir- pcccans, sicut de Jopobnam Scriplnra dicil >UlfWu.
gn fcrrea; Innquam vas fijuli confrinjcntur, sicul et xii), unde gravius Ooum nlTendil alios peconr».' facial,

cgo acrcpi a Patrc mco, cl daho illi .\tcllam miitulinnin aul salutari consiliool auotoritati diviii.T'.quia alilcr
(i6w/., 2<-2S). Et sanclii.- .\mbrosiiis in Epistolain salvari non polesl, sc subdal, ol co.nBidorans quo-
ad Corinlhios dicit :" Si quis potestatem non habiH nimn adolcscenlia ct voluptas vana sunt, pro brevi

quem scit reum abjicerc, aul probare nnn valcl, jjjet misora deleclatione, quia/irf/iuin »(vr<<ru- unm*
immunis est : et Jiidicis uon cst sine accusatnre cst panis (l'rov. vi, -<"•;, nnn dol alicnis honnn-m

705 damnare, quia et Doininus Judaiii, cuin fur snuiii. et annns sunscriidoli, noc dol rarnom suaiii
esset, qiiia iion ost acciisatus, miiiiino abjocil iil poroaro fncial aiiiinam siiniii, no>|UC oxhil»<>«l
Hanc autem excusalionem ante Deiim saceidntes et 104» niombra sua nniin ini<|ui(alis pec«al(i (Koin.
principosac primores lorriu haberc nnn polerunt. •>
VI, 13), clgcmat in novissimis.qiiando conisiimiise-
l'nde ol isdoni lioaliis .\mbrnsius in (Hideni loco rit carnes ct corpus suuni. qunndo cmendnre nnn
Bpislol.v dicit : Et vos inflati cslis, el non ma-jts lii- imlcrit, cuni anima qu.T pcr cnrpus go<sil ruiirU
clum habutstis, ut tollerclur dc tnedio vestrum qui n'ddere compe.lletur. Sicquc cogitan^ \ias suas, cl
hoc opus fcrit (I Cor. v, 2). • Superbiain. ini|uiriis, rnnvertens pcdes suos in teslimnnia Domini, de his.
illorum in tanliim humiliat, ut noii qucrulos Jain quiP pcrpcram cgil, per dignos po^nilcnli» fructus
sed magis supplices facial. Erantcnim et ipsi parti- Domino ct Ecclcsia: sati^faciat, ct dc caitero grcssas
cipe», dum paterenlur rcum tam ingontis facinoris suosdirigat .«^undum eloquia Domini pcr graliani

I
769 DE DIVORTIO LOTHARII ET TETBERG.^. m
ejiis, ut non dominetur illi omnis injiistitia (/'.sk/. A. '=t qnanto est digiiitas spiritaHor, tanto ascensos
cwiii, iX'>) : iinitans conversuni Pauluin.t|ui dc se sulilimior. u Nouu;<, inquit icap. it\ abusioiiis est
dicit : Et in mc glorilicabant Dcuin (Act. i.xi; sirut gradus, rcx iuiquus. Etenim regem nou iiiii|iiuiii,

Ooininus jubct : Luccalhix vestra corum hominUms, scd corrcctorein iuiquorum essc oportet : uiidc in
ul videitnt oxtera vestra bonn, H (jlorificenl futrein semetipso nominis sui dignitatem cUstodire debet.
vestruin qui in rwlis csi (Mullli. v, II')). Nomen enim regis intellectualilL>rhoc retinet, ul

Tandem
de his, qurc in hac epistola pcrvenissc ad subjectis omnibus rectoris ofliciuni [irocuret. Sed
nos memora\imus, quantnra Domino inspirante ex qualiler alios corrigere poterit.qiii proprios raorca,
sanctarum Scripturarum atqiie catliolicoruiii Pa- ne iniqui sint,non corrigil? quouiam jiistilia regis
trum doctrina, pro nostra mediocritate sonsimtis, exaltatup solium, et veritate soilidantur guberna-
compellente veritalo et superimposilo ministerio cula populorum. Justitia vero regis est, nemiuem
diximus, nullius sana? pr.TJudieanlos sentcnli;i', nec injuste per potentiam opprimere, siiie acccptione
delionorantes aucloritatem." Neque cnim quisquam personarum intcr virum et pruxiiuum suum judi-
iiostrum, ut olim sanctus Cyprianus dixerut [conc. care : advenis,et pupillis, et viduisdeicnsoremesse,
CarOuuj. i), episcopum se esse episcoporum consti- furta cohibere, adulteria punire, ini ]uos non exSl-
tuit, aul tyrannico terrore ad obsequendi necessita- j» tare,impudicos el histriones non nutrirc, impios de
tein collegas suos adigit,quando habeat omnisepi- terra perdere, parricidas et periuranles vivere non
scopus fsalvo per oiiinia privilegio sanct;c et apos- siiiere, ecclesias defendere, pauperes eleemosynis
tolica; primoe in toto orbe terrarum Roinaiue sedis, alere, justos super regni negotia constituere, senes
alque ipsius pontilR-is domni Nicolai papa;, et dc- et sapientes et sobriosconsiliarioshabere,magorum,
creto sanctorum canonum sancto Spiritu condito- et hariolorum, pylhonissarumque superslilionibus
rum), pro licentia libertatis et potestatis sna; arbi- iion intcndere,iracundiani ditrerre. patriam Ibrliler
trium proprium, tarn qui judicari ab alio non possit, ctjuste conlra advcrsarios del'endcre,per omuia in
quam nec ipse potest altcrum singularilerjudicare : Deo vivere, proprietatibus non elevare animum,
sed sicut dicit Apostolus ([tdm. xiv), uuusquisquc iii ciincta adversa patienter ferre, lidein catholicam in
suosensu abundans, cxspectemus univcrsi judicium Di-iiiu habere, fllios suos non sinere impie agere,
Domini nostri Jesu Chrisli, qui unus ct solus habet certis horis orationibus insistere, unte horas con-
potestatem,et prteponendi nos in Ecclcsia; su« gu- gruas non gustaro cibum. Vw enim lcrra^cujus fek
beruatione, etdcacto nostro judicandi. » nuine comedunt (Eccle. x,
cst puer, et cujus principes

Hoc tantum omncs dominoset consacerdotcs iio- ID). IK-ec regni prospcritalem in prKseiili faciunt,

stros, et nos cum illis pariler admonemus,ut

et regem ad codestia regna meliora porducunt. Qui
seciin-
dum pricceptionem magni Leoiiis papa; ad Rusti- L vero secundum hanc legem non dispcnsat, multas
cuin Narbonensem episcopum (episl. 95) » In his nimirum adversitates imperii tolerat. Idcirco enim
:

qua; dubia fuerint vel obscura, id noverimus se- sajpe pax populorum rumpitur, etotfendicula etiam
quendum, quod nec pnereptis evangelicis contra- de regno suscitantur, terrarum quoque fructus di-
rium, nec decrelis sanctorum inveniatur adver- minuuntur, ct servitia populorum pnepediuutiir :

snm. » multi etiam doiores prosperitatem regni inficiuiit,

Porro quia Iledemptor noslcr, qui rcx nobis pari- charorum et libcrorum mortcs tristiliam C^onferunt,
ter et sacerdos fieri dignatus est, saccrdos videlicct, hostium incursus provincias undique vastanl, be-
ut nos a poccatis hoslia sua; passionis cmundet, rex, stia' armenlorum et pecorum greges dilncerant,
iitregnuui nobis pcrennc tribuat, regnumquc nos tiimpeslates veris el liyemis terrarum feeundilatem
Deo et sacerdotcs facial,ac solus utrumquediguilalc <;l inaris ministcria proliibeiit, et aliiiiiaudo fulmi-
ot nomiiie, rex scilicet, et sacerdos essentialiter ticri num ictus segetcs ot arborum llorcs et pampinos
poluit,duo providentia sua constituit, ut sanctus cxurunt. Supcr omnia vero regis injustitiu, non so-
Gelasius ad Aiiaslasium impcratorcm scripsit, qui- lum procsentis impcriifacicm fuscat,sed ctiam lllios
bus principuliler niundus hic regitur, id cst aucto- suos el uepotes, nc post se regiii h.Treditatem te-
ritutein sacrani pdntillcum, et regiuiii putesluleni, f)
necut.obsciirut. Prupter piaculum eiiiiii Sul<iiiionis
in quibus lunto giuvius pondus esl sacerdotum, regnuin doiiius Isruel Dominus dc inunibus liliorum
quanto ctiara pro ipsis rcgibus hoiuinuiu indivino cjus dispcrsit, ct prosperjustitiam David regis, lu-
reddituri sunl cxaminc rationem, dc his duahus ccrnamdc scmine cjus scmpcr in Jcrusalem reliquit
J07 cxccllenlissimis dignutum personis, beuli (/// lic(j. XI, 15). Ecce quantuni juslitia regis s;l'cu1u
Cypriani piuitilicis et martyris gloriosi sententius vulet, iiitiienlibus pcrsiiicuo putet. Pax poiiuhiruin
huii- opusculo sul)ncctereiligiuiiii(luximus,ut ullen- cst lutunieiitum putri;e, inuiiunilas |)lebis, luuiii-
deiites uil foriiium sui iioiiiiuis, quuntum pulilur liu- iiiciilunigcutis,curalaiiguurum,gaudiumlu)iiiiiiuiii,
maiia fragilitas, in iiuUo cxorbilcnt a rcgulu sibiab tcniiicrics acris, scrcnitas maris, lerr;c feeundilas,
eodem ponlilice ponlilicum.ct rcge regum truditu! solulium puupcrum, hKicdilas liliorum, ct sibimet-
dignitutis. Ait eniin in libro dc duodccim s.Tculi ijisis spes luturu" bculituilinis. 'JOS .\ltuinen sciat
abusivis, priiiio de rege, el iiostcu de episcopo, i]uia rex quod,sicul iii throuo hoiuiiiuiii luiiiiiis consli-
quaiilo gradus csl cclsior, tuiilo casus est graviur, tutus cst, bic cl iii iia'iiis, si justitiam iioii feccrit,
 771 IIINCMAIII lilli;MIi:NSi:s AltCIIIHMSCtH»! Tli
locuin piiinalus habiluruH i.~l. (JnnHiJ niuniup, A 'l"i ''"'''^ suiit, prorcrciis doctriiiuruni lidelcm sor-
qiioscunquc peccatorcs sub sp in pivcsenti hiibuit, monciii; untc episcopulum non plurcs habcns uxo-
supra sii inoilo pl.itrali. in illa fiitura paria lia- rcsquam unam ; non percussor, non bilinguis,non
bobit. cbriosiis, non
ncophytus, ut per haic ipse priu»
(6'(i;(. lU.) <i|)i:cinius uliusiiMiis graihis i'Sl rpi.sco- oslcndat inoperc, quod ajios docct in scrnione do-
pus iicgligi;iis,ijuigrailusKui lnmoirni inlerbiiinines ctrin.B (/ Tim. iii, 2-7). Caveunt ergo npgligenles
rcquirit, scd iiiinistcrii sui dignitalcni corani Ueo: cpiscopl, qiiod in tcnipore vindict;i; Uoininus per
prn (|uo logatione lungitur, non custodit. Priniuin prophctain conqucrilur : Pastores mulli ilemoliti tunt
namijuc ab cpiscopo, quid siii noiiiinis dignitas piiimlum meum (Jer. xii), et non pasccbaiil pastoros
teiiet, inijuiratur. (Jiiiiniaiii fpisciipiis, cuin (jra-cuin ijrcgem mcum, sed pusccbant pastores semetipsos
iionien n\l,siic\'ulaliir intcrprelalur.nuare vero spc- (F.zcch. xxxiv).Sed polins procurent hi, quos con-
culaliir poiiitur, et qiiid a spcculatoie rcquiritur, stltuit Uominus supra rainiliuni suaiii,dure lllis ci-
Doininus ipsc dcnuiiat,cuin sub ICzecliielis propbcta; bum in temporc sno incnsuram tritici {Luc. xii),
persona episciipo ollicii sui ralionem denuntiat, ita purrm scilicet,el probatain doctrinam,quatenuH,ve-
ini|uiens : S/jeruhUtirem ilcili lc iloiimi hracl. Au- niente Doniino, incn-aiitiir aiidire : Euye, .\erve Lone
diins crijo e.c tirc nwo serinoiiein,iniiUiuhis eis c.c me. p ct ftdclis,iiuia suprn paurn fuisti ftiUdis,.\upra multa le
Si aulein ridcris yladiuin ccnientcm.cltu non iiniiun- ronslituani; intra in ijiiuilium liumini tui [Miilth.xw,
tiavcris ut rccertiUur impius a via suu. ipse quiilem 23). '> lUec denii|uc duo ulia abusivu scquuutur.qua;
impius in impietate sua numelur, sumjuinem autem ub istornm 109 npgligenlia,elpericulosecretae89e
ejus tle manu lua requiram. Si uulem lu annunlia- non possunt. Plobs videliccl sincdisciplioa.quodad
veris, et illc non fucrit rcvcrsus, ipsc i/uiilcm in ini- negligcnliscpisropi reuluni l'opulussiiic lege.quud
;

quitate sun moriclur, sed tu unimum tuam liberasti ad rcgisiniijui pravilalciiiiKindubiumcst pcrtioure.
(Ex,.'ch. XXXIX, 17-19). Uecet oigo episcopuin, oni- Sed etocto nuiiiero,qu;B licc capitanea duo pra;c«-
nium eniin spcculator positus est^peccala diligcntcr dunt, id cst, sapiciis et prxdicator sino opcribus,
iulendere. Audiens ergo, et postquaiii attenderit, senex sine religionc, adolesc^ns sine obedieulia,
sermone si [lotuerit et aclu cnrrigerc,et si non po- dives sinc cleeniosyna, 1'eiiiiiia siiie pudiciliu,dumi-
tucrit, juxta Kvangolii regiilani.scclcrurn opeiarios no3 sino virtutc, Chriatiaiius cuiitenliusus, pauper
declinare. .S'i eH/m, imiuit in Evangclio, /ifci-dcmV superbus,ad ista duu capitulu,quibus priiicipaliler
in te frater luus, corripe illum inlcr te et ipsum so- niundus hic rcgitur, sive cuiii laiide el gloriu, sivo
lum. Si te iiudieril, lurratus es frutrcm tuunt. Si le cum vituperat'one et judiclu, respicere digooscun-
non audieril, ailhibe tecum adhuc unum vel duos, ut tur. Quoniuni episcopulis auclorilas prafdicaoJu vita
in ore diioram vcl trium ti'stium stct omne verbum. C et vcrbo, et regia digiiilas icgeiidu el currigeodu,
Si illos non audicrit. dic Ecclcsi^i' : si Erelcsiuin non prn;csse ac proeesse umiiibus debeiit, qui discipli-
aiulicrU, sU tibi sicut elhnicus cl puhlicunus (Hliittit. naui, id est ordioulaiii correctiooeiii, et inujoruai
xviii, 15-17). Tali online expellendus est, qui cui- pnGccdenliuiii reguiarem ubservutiuiiem sequi ut
cunque doclori episcopo adhasrere conteninit. Et
vel abservarc cupiunt. Cos autuni qui divioa dicla el
qui lali ordine expulsus fuerit, ah alio aliqiio doc- leguiii scita ciinti'iiiiiiiiit,cpiscopns nicdiciiiali iiiu-
tore sivctepiscopo rei-ipi iion deliel. IJui ergu illiim croiie, ut iiiciiibruiii pulridniii u sunis ubsL-idere,et
exconiinunicaluin a culliolico, illo ooii periiiiltcotc, rexjudiciali gludio iiiipios debcl dc terru penlerp,
sibi jungit, jnra sacenlutii suiicli, quod Christiaiio- i|uulenus H suiimiuPuslorc cl llegeregaiii cuin sibi
rum gcnus elecluni cst, excedil. Hac ratioiie epis- creditis ovibus et subjcclis in fuluru ac Ireiuendo
copuni ad cos,quibus in speculatioocni jiositus cst, .judicio mereantur audire,ut buni et lideles scrvi in
esse oportct.Ca3lcruiii vero, (jualis in seniclipsoesse iiiinislcrio in (|uo lucraiit cuiistituti,ab ipso (|ui cos
debcal.iii lcgc de sacerdote scribiUir : Viduam aut consliluil U.iliiino tideles ioveoti, \'cnUe,beneJictl
repudiatuin non aecipiat u.iorcm (Levil. xxi, 7). Et 1'iilris iiwi, pereipile rcjnum qiiW vobit jiariUum etl
Paulus apostolus e.xjionit, ut ad gradum episcopi ab orijiiie miiiidi (MalUi. xxv, 34), quud pruuiisit qui
vcnions, sit sobrius, jirudeiis, caslus sapicns, iiio- j) nun mentilur Ucus diligeiitibus sc, el vivil el re-
destus, et hospitalis, lilios habcns subditos cum goal anle oinoia. el per oinnia.el in omuia sa."cula
omni caslitale, testiiiioniuin habens bonuiii ab his saeculurum. Anien.
 IT.i GAPITULA 1'1U'SBYTEI{I.S UATA. 774

A
AUCUIKlMSUUlM lillKMENSIS

CAPITIJLV SYNODICV
9 10 CAPITULA PKLiSBYTEKIS DATA ANNU S.oi.

Aniio 852 Kalondirf Novembris convcnlu h;il)it(i A Sir.iililer ordiiicm ct preces in exsoquiis ulque agcn
presbytororum iii metro|)iili civitate Rhemurum, dis dcCunctorum, ncc niinus cxorcismos et beiiedi-

inler c;ctcru monita saluberrima, dum de legibus ctiones aqua; et salis.

ali|ue rcbus ecclcsiaslicis ab Uincmaro pra!sule tia-
ctaretur, liKc in ullimo prolala sunt memori;c coni-
Cap. V. — /)(> aijua omni dic Doininico antc niissnm
bencdicenda.
mendanda, ct summopere observanda. Ul omni Dominico die quisquc presbyter in sua
Cap. 1. — Ut pivsliiilcri c.rpasitinnfm Sijm-
(IhC(i)it ccclcsia ante missarumsolemniaaqnambenedictam
boli ct oratioiiis l)omiiiic(e, clc. ,cuin Symbolo Atlia- faciat in vase nitido et tanto ministerio convenienti,
nasii.
dc qua populus intrans eeclesiam aspergatur : et quj
UlunusquisquepresbyterorumexposilionemSym- volucrit in vasculis suis nitidis ex illa accipiant.et
boli, atque orationis Uominic;c, Juxta traditioiiem pcr mansiones, et agros, el vineas, supcr pocora
orthodoxfirum Patrum plenius discat, cxindc pr;c- qiioque siia, atque super pabula eorum, ncc non et
dicando populuin sibi conimissum scdulo iiislru;it. siiper cibos ct potiim suum conspergant.
l'r;crationem quoque cauonis, ct eumdcin caiionem
inlclligat, et memoriter ac diatincte proferre va-
Cap. VI. — Ue thuribulo cl incenso.

lc;it, et orationes missarum, apostolum quoqne et t» Lt oiunis prcsbyter thuribuluni et inceiisuni ha-
livangelium benc legere possit Psalmorum etiiim : beat, ut tempore quo Evaiigelium legitur, et liiiito
verba et dis^tinctiones regularitcr, et cx corde, cuin olfcrtorio, supcr oblationem incensum, ut iii morte

canticis consuetudinariis pronuntiare scial. Nec vldelicet Redemploris, ponal.

non et sermonem Athanasii de lidc, cujus initiuni Cap. VII. — De pane ad euloijias benedicendo.
est : Qnicunqiie vult salvus esse, memoria; quisque
Ut de oblatis, qua; olfcruntur a populo, ct conse-
commendet, et scnsum illius intolligat, el verbis
communibus eduntiare queat.
crationi supersunt, 712 vel de panibus,quosdefe-
runt lideles ad ecclesiam.vel certe de suis,presbyter
7 11 C.Ai'. II. — Dc scrulinio ct ordinc baj.iti-Mn(li. convenientcr partes incisas habeatinvase nitido ct
llt scrutinium, et omnom ordincm bapli/.;iiidi, convenicnti, ut post missarum solemnia, ipii com-
nulli penitus iiceat igaorare. municare non fiierunt parati, liulogias omni die
Uominico, el in dicbus fostis, exinde accipiant. Et
Cap. 111. - Dc e.torcismis catechumcnorum, cl dc
illa, undc eulogias presbyter daturiis est, ante in
bajitismo infirmiirum. Item de jonlihus, ac casis iid
curporalid cl pallas ahluendns. h;cc verba bcnedicat.et sic accepturis distribuat,et
dotluanl eustodiat Dominc sancte
mic;is iic incaule
catechumenos lacien-
Exiircismiis et oraliones ad
:

Pater, omiiipolens ;clerne Dcus.bcnedieerc digncris

ilum, ad Ibiites quoiiue consccrandum, et cajlcras C
liuiic panom lua sancla ot spirilali bciiodictione,ut
preces super masculos et reminas, pluraliter atque
sit omnibus cum fidc, ct rcvercntia, ac gratiarum
singulariter, distincte et ratlonabilitcr incmori;u
luariim actionesumentibus salus menlisetcorporis,
coinmcndct.Similitcr et ordineni b;iiitizandi ;iil siic-
;it(iu(! contra omnes morbos, et univcrsas cuncto-
currendum inlirmis. Kl (iiii Ibntcs lapidcos babere
ruiii inimicorum insidias tutamentum. Pcr Domi-
nequiverit, vas convcniens ad hoc solunimodo b;ip-
tizandi ollicium habeat, et similitcr ad corporalc
iiiim nostruiii .lcsuiii Cliiistum Filium luum,panom
vit;e, (jui d(! C(jelo descendit, el dat vitam uc salu-
lavandum, et ad pallas altaris,propria vasa habcan-
tur, in (juibus nihil uliud fiut.
lcin muiido, et lecum vivit, et regnat Deus in uni-
ile Spiritus sancti, pcr omnia sa-eula SKCuloruin.
C.\P. IV. — De ordinc rccimcilinndi.ct unnciidi infir-
I

.Aiiicn.
Y mos : ilcquc c.tsciiuiis dcfunctdruin ,ct di- bencdictionc
salis et ik/m.c.
Cai'. VIII. — lie bomiliisS. Oregorii,ct dc (Oin/iuto,
Urdinem reconciliandi,juxt;iniodunisibic;inonice canluiiue eeclcsiastico.
reservutuni, ali]uc ungendi inlirinos.urationes quo- IImiiiiH.is qiiadniginta Grcgorii quisijue presbyter
queeidcinnecessitaticompeteiitesmcnioritcrdiscut. D bliiiliosc lcgal, ct iiilelligal ; ct ut cognoscul se ad
 :

77o lll.NCMAIII ItllKMKNSIS AHCIIIKlMSUiPl. ^TG

lormam seijlua^iiila duoi-iiiii ilisoipulorum iii iiiini- A '•^'' Xlll. — Ul jiresbyleri a publire peecunliljus, vel

sterio ecclesiastico csse proinotuni,serinoncin pr.e-

it iiirHilt;iililius,iiiio cis fiwcunl, muncrit min acn-
piunl.
dicli doctoris de sepluagintu duobus discipulis a
Doiiiiiio ad pr.TdicuiKluni iiiissis plenissimc disrat,
(De srmonin, cap. 14, e.\ Alcxaiidro 111.) Ul ncmo
ac meinoii.T tradul. Coiiipiilo etiani ncccssario, et presbytoroiurii c.xcniuiii, vel quodcunque cmolu-
cantu pcr anni circuhim, plenissirne inslruatur.
iiiciiturn tiMnporale, imo detrimentuin sijirilale, a
quocunqiii- pnlilici; pceeaiite vcl iiicr^tuosoaecipial,
C.\i'. IX. — /'( UHitutinali ol'ficio,ct lioris crpkndis
ut iioliis vel ininiAtri^^ nositris peccatum illius rcli-
missiun
et piist iiuid lujere prcshiilir dclietU untc
prundiuni. ceal : nec pro respeclu cujusque persona', aut con-
sanguinitulis,vel familiarilatis.alienis peccatis coiii-
(Ivo, p. VI, 181, cx G. Naiun., dc irlchral tnissu-
muiiicuns, hoc noLis vel minislris innolcscere dc-
rum, c. 1, e.t Aguthcnsi.) Mune inututinali ollicio
tractet : ncc a quocunque po'nitonte aut gratiam,
cxploto, pensuni sorvilulis suae canendo priinum,
aut lavorein, aut munus susciperc prxsuinat.ut mi-
lertiaiii, sexluni, nunaniquc persolvut ita tainen, :

nus digne pa-nitentemad reconciliationcm udducut,

ul postea horis conipotciitibus juxta possibilitatem,
ot ci teslimoniuin reconciliutionis ferat.ct quocun-
aut u sc, uut ali sehulasticis publicc coinpleatnr.
quc livore aliuin qucmlibet dignius pa'uitcntein a
iJciiuie poractis inissuruin soloniiiiis.et Ibssis iiilir-
icconciliutiono reinoveut quiu hoc simoniucum et :

mis visitalis,ad opus ruralc,el quud sibi rompetil,

Deu et honiinihu.s uboniinuhile est.
e.xcal jejunus : ul iterum necessilalihus percgrino-
ruiii hospitum, sive divcrsorum comnicantium,in- C.\i'. .\IV. —
Quimodo in conviviis defuncUirutn alia-
ruinve collcctaruin ijcrcrc sc dcltcnnt.
iirinor'Hii quoque alque dcfuncturuni, succurrcre
pub^it, usiiuc ail stututain horain pio qnalitate (I). 'li, yullus prvsliytcrorum, ex Naainct«nsi.)
Iriiipuiis ct uppurluiiilate. Ut nullus prcsbytorum ud unniver.^uriam dieiu,
vel tricesimam tcrtiain, vel septinium ulicujus dc-
C.\i". .\. — Oc cura hospitum et pererjrinorum.
tuncti, aut quucunt|ue vocatione 3 14 ud collcctaiD
(Ivo, p. V, 257, cx Concil. Nainnetensi.) Ut curain presbyteri convenerinl, sc incbriarc prxsumat, ncc
hospitum,Tnaximc pauperumatquodcbiliuni,orijha- precari in ainorc sanctoruin vcl ipsius aniinx- Li-
noruni quoque atque peregrinorurn haboat.hoscine bere, uul ulios ad bibeiiduin cogere, vel 8C alicnu
ad prandium suuin quotidie juxta possibiHlutein prccationc ingurgitarc : nec plausus ct risus incon-
cunvocot, eisque hospitium conipetcntcr tribuut. ditos, et labulas inancs ibi rcfcrre aut cantarc
pr«-
313 C.\i>. XI. De sacris ministeriis ad sumut, nec turpiu joca cuin urso vcl turnatricibus
wudiuin non
diindis. antc se taccrc pcrmittat, ncc larvas dictnonum,
(/)(• ])iijn<irihus cl \Uis ciiut., c. i, cx conc. Rheni.) C quas vulgo talamaecas <licunt.ibi antcferre conscn-

Llt nullus presbyter pra;siiniat culiccin, vol pato- tiat quia hoc diubidicum est,ct a sacris canonibus
:

nam, aut pallam altaris, vel vcstiincntum sacordo- probibitum. Scd cum honcstate ct religionc pran-
tale, uut librum ecclcsiusticum, tubcrnario vcl dcat, ct ad tempus ud suam ccclesiam rcdcat.Suui-

negotiutori, aut cuilibct laico, vcl rcminai, in va- mopcrc etiam quisquo cavcns, sicut de stata suo
diinuiiium dure quiu tanta cst sanctitalis sacri
: vult gaudere, ut non quacunquc occasionc, aut
iniuistcrii, ul sulvu ullioris mystcrii iiitelligcnlia, purem suuiii,aut alium (]uemlibct,ad iram et rixam
etiain pcr prophetain Duininus prohibucrit.ne cuiii vol conlentionem, quanto magis ud pupiam vcl ud

sanctis vtstimentis sacordos proccdul ud populuin, ca'dem aliquo verbo irritet, seu provocol, ncc pro-
sed intra sancla illa dimiltat ad eum a colloquio vucutus ad boc qaisquc prosiliat quiu in talibus :

divino rediens [Ex^ch. xliv). Et cui in tabcrnas cnmcssutionibus ct potationibus, sicut irrcligiusi
ad bibcndum a sacris cunonibus ingrcdi prohibe- luciunt, seniiier sc immiscol diabolus (l). hk.Quando

tur, sanctilicala sacio miiiistcrio iioc ad contin- prcslnjtcri ex Numnotcnsi. (Juandu autem ronvene-

gendu'.n imniundis, qnaiilo minus in vudimonium, rint presbyteri ad aliijuod convivium, doraiiuii, aut

cxhiberc debet? sicut Stephunus sanctus papa et aliquis prior illorum.vorsuni anto inonsam iiicipiat.

martyr iid sanclum Ililarium in suis dccrctalibus q ct cibum boncdicat : ot tunc secundnm suum orrfi-

duouil [cpisl. 1). iicm consodeunt, alter nltcrius honortMn porlantos,

potnm
Cap. XII. — it in sine consullu cpisaipi
ccclcsia
et por vicissituilinos cibnni ct bcncdie.int.ct

nulliis sepclitilur, cl ul pro sepeliendis nihil criija- aliquis de illorum rlcricis nliquid de sancta leclione
tur. legat ; ot post rprwtionein similitor sanctuin hym-
Ut nemo presbyterorum quemquam in ecclesia num dicant, ad exomplum liomini ct Sidvatori^t M
sepeliut sinc consultu cpiscopi, oxceptis hujusniodi discipulorum ojus, sicut illum in ca>na recisM l^-
duntaxat personis, quas singillatim et privatiin in inu> •Mtillh. xxvi). Et sic sc cuntincaot omnc!' pro-
synodo signuvimus noc pro sepclieiulis qiiiddam
: sbyteri in omni loco, niaximc in talibas, nc sicut
exenii cxigat vel cxlorqueat. Si (|uid uutem altari, dicit .Vpostoius, viluperctur ministerium noslrum
vcl occlesi;e, uul sibi gratis oblatuiii luerit u devotis (// Cor. VI).

quibuslibet, cum benigiiitute rccipere non intcrdi-

cimus.
777 CAPITULA PRESBYTERIS DATA. 778

Gap. XV. — Qitid rnvcndum sit prcsliiilrri.^i iiuundo A uuam tanlummodo oblatam, ct olTcrtorium pro sc
pcr hcilcniliis irilcr se ronvcniiiiit. siiisipic iiiuiiibus ninjunclis cl laiiiiliaribus otrcrat.

(D. 44. Quamlo prcsbi/teri, cx NamnGtcnsi.) Ut Si plus de vino voluerit in bulticula vel canna, aut
quanrlo prcsbytcri por Kalcndas simul convenorint, phires ohlatas, aut antc missara aut post missam
post pcractum rlivinum mysterium, ct necessariam presbytcro vcl rainistro illius trihuat.unde popuhis
collalionem,nnn quasi ad pranfiiiim ilii ad talinlam iii cleemosyna ct bcnedictione illiiis culogias ncci-
residcant, et per talcs inconvcnientcs pa:-lellns sc piat, vcl prcsbylcr supplcmcntum aliqiiod habeat.

inviccm gravcnt, quia inhonestum estct onerosum. Pastos autem et comcssationcs, quas divina auclo-
Sa-peenim tarde ad ecclesias suas rcdeuntcs majus ritas vctat, ubi ct gravcdincs, ct indcbita; exaclio-
damnum de reprchensionc conquirunt,ct dc grave- ncs, et turpes ac inanes Imtitiae et rixa!,sa!pe etiam,
dine mutua contrahunt, quam lucrum ubi faciant. sicut cxpcrti sumus, usque ad homicidia et odia et
Nam de hujusmodi convcntu, sub rcligionis ob-
qiii disscntiones accidcre solent, adeo penitus interdi-
tentu agcbatur, Paulus apostolus convcnientcr rc- cimus ul qui dc cailero hoc agcrc prKsumpserit, si

prehendit Gorinthios (/ Cor. xi), qui inconvcnicntcr prcsbytcr fucril, vel quilibet clcricus, gradu pri-
ccenam Dominicam manducarc conveniebant.Sic et vctur, si laicus, vel fcmi.ia usque ad salisfactioncm
scparctur. Convcntus autem lalium confratrum, si
qui ad cccnam Dominicara, id cst ad collationcm
veriii sub occasione convcniunt, ct ex vcritatc vpn-
' —
~'
' iit simul
necessc fucrit ' '•""' "* "' •"""*" ..i;/t.,.o
conveniant,utsifortealiquis
'

tris causa conjunguntur, rcprchcnsibiles ct roram conlra parcm suum discordiam habuerit,quem re-

Deo ct coram hominihus habcnlur. Et idco pcractis conciliari ncccssc sit,et siue convcntu prcsbyteri et

omnibus, qui voluerint, pancm cum charitate et ceterorum essc non possit, post peracta illa qus
gratiarum actione in domo confratris sui simul cum Dci sunt, et Ghristiana; religioni conveniunt,etpost
fratribussuisfrangant,ct singulos bihcrcs accipiant dcbitas admonitiones,qui voluerint culogias a pres-
maxime autem ultra tcrtiam viccm poculum ibi non bytcro accipiant, et panem tantum frangentes.sin-
contingant, et ad ccclesias suas rcdeant. guli singulos bibcrcs accipiant, ct nihil amplius

tti CiP. XVI. — De confratriis, eorumquc convcn- contingere praisumant, et sic unusquisque ad sua
libus, quomodo celebrnri dchcant. cum bencdictione Domiui redcat.
Ut de collcctis, quas geldonias vcl conlralrias Cap. XVII. —
lll, defuneto prcsbytero, nullus sine
vulgo vocant, sicut jam verbis monuimus, et lumc consuttu episcoid ccclcsiniii illiwi nut cnpcllnin np-
scriptis expressc pr;Ecipimus, taiitum liat, quanlum pctnt.

ad auctoritatem ct utililalcm atque rationem perti- Ut si quilihet presbytcrorum defunctus fuerit,

nel ultraautem nemo neque sacerdos,neque lidelis
: vicinus presbyter apud seniorcm sKCularem nuUa
quisquam, m parochia nostra progredi audcat. Id C precatione, vel aljquo exenio, ecclesiam illam obti-
cst in omni ohscquio religionis conjungantur : vi- ncat, quas titulus per se constans antca exstitit,sed
delicet in oblationc, in lurainaribus^in oblatinnibus ncquc capcUam, sine consultu nostro. Quod si fe-
mutuis, in exscquiis dcfunctorum, in clecmosynis, sentcntiam sibi prolalam suscipiat,
ccril, diffinilam

et coeteris pietatis orficiis : ita ut qui candelam of- sicuti do episcopo canonica dccrcvil auctoritas, ul
ferre volucrint, sive specialiter,sivegeneralitcr,aut qui pcr ambitioucm majorcm civitatem dppeticrit,
antc missam, aut intcr missam anlcqiiam Evangc- ct illara pcrdat quara tcnuit, et illain nequaquam
lium legatur.ad altarc dcfcrant.Olilationcm autcm. obtincat, quam usurparc tcntavit.

II.
716 CA1MTI;LA QUIBUS UE REllUS MAGISTIU ET DECA.M l'ER SINCUL.VS EGGLESI.\S INQUIRERE,
ET E1'1SC0P0 RENUNTIARE UEBEANT.

IltTC omiii amio invesligamla suiil a magislrisot decanis presbyliTis per singiilas niatricos
ccelesias, cl pcr capelias parocliia^ noslrae, cl nobls Kalendis Juliis rennnlianila. Siniili-
tcr etiam invesfipaiidiim ct rennntiandnm cst nobis qnuliler oliserviMdnr cl custodiantnr
illa (luai ca[iitnlalim observanda prcsbyteris dedimns.

I. Iiiqiiircndum in qua villa,aiil ciiiuslibct samii |) W . Qiialia siiil indiimcnUi altaris, (]Uot nova ct
honorc, praditulatus sit presbytcr, vii a qiio fucrit qiiol vclusta,qualitcr iiilida: qiio mclallo sint capsa-
ordiuatus. ct criiccs cooport.-c, aiit si diligcntcr rccondita' sunl
II.habcat mansum hahcntciii bunnuaria duo-
Si icliqui;c in altari : si ipsa; capsaj soris munitie sunt.
dccim, pr.Ttcr cccmcterium, ct cortcm, ubi ccclesia V. Quos cl quot lihros liabcat, aut si bcne sint

et domus ipsius eontinctur, aut si hubcal mancipia rccilali.

quatuor. VI. Qualia ;iul quot saccrdotalia vcslimcnta ha-

III. Quot mansos habeatin sua parochia ingcnui- hcat, ct qualilcr sint nilida, aut iu nitido loco col-
les et servilcs, aut accolas,unilcdcciiiiam aci-ipiat. loccnlur.

Patrol. C.\.XV.
779 IIINCMAIII ItlllvMIuNSlS AIICIIIEIMSCUPI 780
VII. Si habcat lociim pr.Tiiaratiim, iilji cirnnili \ manscrit : quoniam contra dccrcta canonum hoc
pnssit aqua qiiando ahluiintur vasa altaris, aiit os malum agitur aquibus pcrpotratur; quiasicut nce
vcl manus post |)i>rroptioncni sacrjn commiinionis. suo, ita ncc aliono nomine presbyter, vcl quilibet
Aiit .si ipso prcslivtcr piopriis manibus, aiit di.ico- sub rcgiila, fiEiius minus
excrcere debet, multo
iius, aut suhiliaconus cjiis, lavct primo corporale. aub!m fraudom faccrc de facultatibus cccloBiasticitf :

VIII. Quo rnctallo sit cali.x ct patcna, aut qua dili- quoniam hoc agere sacrilcgum est, et par crirnen
gentia custodiantur, aut si habcat pyxidem, ubi Anani.T? et Saphira;, atquc Jiida; furis, qui sacras
congrue possit rccondi sacr.i oblatio rcsi iiinda ad oblationcs, qii.T ad usus fidclium ac pauperuiii mit-
viaticum infirmis. tcbantur, asportabat ot furabatur. Nain aliiid est
IX. Ut cbrisma ct iplriim consocratum sub sera sinc dispondio ccclcsi.T amicis vel parontibus pau-
reconduntur. peribus, aut quibiislibot nccestuosis, cx charilale
X. Si ipsc presbytor visitct infirmos, ct inungat ciim mcnsura el ratione subveniro, vel adjulorium
communicet por sc, et non pcr quem-
olco sancto, et fcrro, ct aliud cum destructione ecclesia, vel dissi-
communicct popnluni, noc Iradat
libct, et illo ipsc patione facultatum ecclcsiasticarum, quasi furtim,
communioncm cuiquam laico ad doliTciidiim in do- iiiio furtiin, qiio; ccclesia; essc dcbueraiit.ct usibus,
miim suani causa cujuslibet inlirmi. . illius ac |iauperum scu hospitum impendi,carnalium
KI. Si habeat clericum qui possit tcncrc scholam, carnalilor usibus sinc divino respcctu inscrvire. Et
aut legere epistoiam, aiit cancre valcat, proul ne- de nihil habcntibus promotus presbytor non prtsu-
cessarium sibi vidotur. mat qua; dc facultatibus ccclesia; comparavcrit ven-
XII. Invcstigandiim niliilciniiniis dc lumiuaribiis dcre, vel quasi 718 ad casam Dci tradcrc,nisi ad
ecclesi.o, aut qiiot ccrarios haboat ipso titulus. ccclesiain cujus propria; essc dcbent, sineconsultu
713 .Xlll. Qualitcr sit coopcrta ecclcsia, aut si episcopi.
sit camcrata, ct iit ibi columliai vol ali.-n avcs non XX. Inquirendum, si de tabernis ct de comessa-
nidificent, proptcr immundiliem vel importunitatis tionibus, el de familiaritatc indcbita mulierum se
inquictudincin. custodiant prosbylori.sicut s.Tpissime intordiximus
.\l\'. Ouo mclallii babcanl ibidom signa. et intcrdiciiiius:i|uiaad contumcliam nostram lairi

.XV. Si atriuin babcat niunitum, aut si ccllam mc pctunt, ut si evidentcr cum tcstibus,quo negari
propriam habeat juxta ccclesiam, aut si suspiciosa non possit a quoquam,presbyterum in tabernis in-

in circuitu ostiola sint. vencrint,caballum et cappam inde

haberc liccat. eis

XVI. Ut cx dccimis quatuor portiones fiant juxla Quapropter abhinc presbyteri sc dc talibus non
si

institutionem canonicam, ct ipsai siib testimonio cavcrint.quia divinum non timcnl judicium.tompo-
duoruni aut Iriiim liili;lium sliidiosc ot diligenler C ralom illis invcniomus contumcliam, et sa;culsre
dividantur : dc duabus porlionibus, ccclesia:
et ut illorumincorrigibilitatiadinvcnicmusdetrimentum.
et cpiscopi, ratio reddatur pcr siugulos anuos quid De illicito clericonim accfssu ad faninns,et qua ra-
indc profeccrit in ccclesia. lione de illo arguaidi vel punjandi sint.
.Wll. Ut matricularios haboal .juxta qualitatoni XXI. {Coiic. Trosleiaiium, cap. 9.) De accessu au-
loci, non btiliulcos aut porcarios.scd dcbilesol paii- tem, et frcquontatione, ac cohabitatione clcrico-
pcros, ct do codoin dominio. Nisi fortcipso prosby- rum cum feminis, undc sccundum sacros canoncs
terhabeat fratrcm, aut aliqucm propinquum debi- in omnibus synudis spccialiter inti;rdiximus, fir-
lem,aut paupcrrimum,qui dc eadem dccima sustcn- miter et exprusse alquc sollicite a nobis ct a cum-
tctur : rcliquos autcm propinquos.si juxta se habcro ministris nostris est inquirendum. Sicut enim his
voluerit. dc sua portionc vcsliat alquc pascat. qui Domini in carne adventura pr.Tccsscrunl, ct
.XVIII. (/)(,' penilio c/tViVorHm.cap. 1, Ivo, parl. lii, his qui subsequentur, pro temporum rationc sunt
cap. 94.) Invcstigandum similiter, si nihil patrinio- sacramcnta disparia, ad rcligioncm tamen unius
nii habens, quando provectus est ad orJincm eccle- cjusdcmquc lidei et salutis recurrcntia, ct, ut
siasticum, postca emcrit pra;dia, cujus juris sint : scriplum cst, l'ertransibunt plurimi, et mutliplex
i|Uoniam ccclesio}, ad quain dc iiihil habontibus n cril sricnlia (Oiiri. xii, Vi, pcr incromcnla tcnipo-
piomotus est, csse dcbcnt juxta canonicK auctori- rum, tam per soipsuin, quam ot pcr angolos in Vc-
tatis dccrctum. tori Toslamcnlo, in Novo autem similitcr pcr sc,

.XIV. [Dc pcculio clcnconiiii, cap.V) Inquircndum, ot pcrdoctorcs catholicos el magistros Kcclosii^qui

si occasionc hujus praicedenti capituli aliquis pres- et attesttmte prophcta angeli Dominantur.aucta ett

byterorum alihinc dc roditibus ccclcsia^vcl oblalio- suhtilitas ct multiplicatio pra;coptorum.lVr se qui-

nibus ac volis rnlclium.ulieno nominc ros compara- dcm Dominus in paradiso Ad.T, cl post diluvium
vcrit, ct ilii strucluras fcccrit.vcl c]u.t ad ccclcsiam Noc ct .Vbraha; dc rircumcisionc dcdit pra;cept« :
pertinenl ibi collocavcrit,ot mulicrum frcqucntatio- logem autcm por angelos Moysi mcdialori cl po-
nem inibi fieri pcrmiseril, vcl, quod turpius est,la- pulum, ut ostendit Apostolus. In novo autcm in-
les mulicrcs ibi habuorit,qua; lanilicium suuin cxcr- ter sc Teslamento incarnalus pcr sc diccns, AuJit-
ceant, et curam domus aganl, ot ad cadom loea tis quia dielum est : Diligcs proximum tuum, el odio

presbyler incongrue rccurrerit, frcqueulaveril, vel liabcbis iniinicum luum. lCgo autfm dico wbit
 ,

781 Dte irrvOM^ru^^tT^uiH-ET-^reTOfiftGift^ 782

Diliyite inimicos veslros [Mnlth. v, 45). Et : iV«i A ptc'' sobolis siiccessionemiixorisusus fuerat relaxa-
ahiinildivrit juslitia vcstra plusquam scrihariitn ct tiis, quia ox alia tril)U,ot pr.r.tcr cx scniine A.iron,
I'liaris;mrum,non intrabitis in rcijnum cwlorum{ibid. ad sacerdolium nullus 1'uerat praiceptus acccdere,
20). Et : Dictum cst antiquis : Qui occidcrcit, rcus quanto magis hi saccrdotcs vcl Levitaj pudicitiam
erit judicio. Eijo autcm dico vohis^ quia otnnis qui servarc debent, quibus vcl saccrdotium, vel mini-
iriiscitur fratri suo, rcus crit jitdicio {iliid., 21, 22). sterium sine successione est,nec praHerit dies quo
Et per sanclos suos,(1e qnilius dictuni cst : I^on vos vol a sacriliciis divinis, vel a baptismatis orricio

estis qui loquimini,sed Spiritus Patris vcstri qui loqui- vacent'? Nam si Paulusetiam laicis scribit dicens :

tur in vohis{Matth.\, 20), periuorcmenta tcmporum Abstitiele ad tempus, ut vacctis orationi (/ Cor. vii,
virtutem castitatis excresccre, maximc autcm apud 5), quanto magis sacerdotes, quibus et orandi et
ministros Erclesioc docuit, dccernens hoc mcjo per sacriflcandi jugo olTicium cst, somper debebunt ab
mysticam NicKnam synodum {can. 3) « Interdixit : cjusmodi consortia abstincri'.' Qui si contaminatus
pcr oniniamagna synodus,noncpiscopo,non prosby- fucrit a carnali concupiscentia, quo pudore vel sa-
tcro,non diacono,nec alicui omnino qui in clcroest, crilicare forsitan usurpabit'? aut qua conscientia,
subintroductam habere mulierem.nisi Ibrte matrem, quove merito exaudiri se credit, cum dictum sit :

aut sororem, aut amitam, vel eas tantum pcrsonas Omnia timnda mundis,itiquinatis autciti ct infidelibus
-^
• • -r,.
qu;e suspicioncs effugiunt.nEt inde lox
: 1 t:i(:_,i„1 — ^ n\ — :„*;
aChristianis:.,^.,.'i.-i —j o/t.-. . ir\ni :_j: x 0:1
nihil mundutn? {Tit. i, 15.) Et ne quis dicat, Si ha-

710 impcratoribus est promulgata hoc modo bito cum nuilicribus,sul'ficit mihi conscientia mea,
(CrtiL Theod., dcj;pisc. EccL, etc, 1. 44) : .< Qui- dicente Apostolo : Gloria nostra hiec est, testimo-
cunque clericatus utuntur ofricio,extranearum mu- tiium conscieniix nostrx {II Cor. i, 12), attendat
jierum famiharitatem haberc prohibentur matrum, : quod item idom dicit Apostolus, per quem, ut ipse
snrorum, vel ftliarum sibi solatia intra domum vcracilcr 790 fatetur, loquitur Christus : Provi-
suam noverint tantum csse concessa. » Scd quia dentes bona solum eoratn Deo, sed cliam eoram
noti

sub occasione istarum pcrsonarum alia; muliercs oinnibus hominibus {Hom.xn, 17). Et item prKcepit,
subintroduci coeperunt, sancti Africani canones utsineollonsioneoninibussimus,ne pereat in nostra
decreverunt {conc. Afr., can. 5), ut « noc ipsi cpi- conscientia frater, propter quem Christus mortuus
scopi, aut presbyteri, soli habeant accessnm ad cst, sic inquicns : Pcccantes in fratres, et pcrcutieti-
viduas, vel virgincs, vcl ad quascunque feminas : les eonscientiain eorutn iufirmatn, in Chrislutn peecalis
sed ubi aut clcrici pr.Tesenles sint, aut graves ali- (/ Cor. viii, 12). Et idco replcli Spiritu sanclo
qni Christiani. » Unde, sicut beatus Gregorius ad statucrunt sancti 1'atrcs nostri, ul ministri altaris
ministros Ecclesia; Romanaj scripsit {cpist.30, ind. mulicribus nou cohabiLont, nequc subintroducant
11, lib. vii), beatus Augustinus nec cum sorore C secum mulicrcs,neval concupiscentia conscientiam
habitare consenscrit dicens : « Qii.ne cum sorore suam urant, vcl conscnsu pessimo polluant, et nc
mca sunt, sororcs mcK non sunt. » Et ex hoc di- vel mala suspicionc inlirmorum conscicntias macu-
cit sanctus (jregorius : « Docti ergo viri cautela l(!nl. Proindc de concubitu presbyterorum cum fe-
inagna nohis cssc debct instruclio. Nam inhoncst.T! niinis pcr parochianosvcl vicinosciijuscunque pre-
pnEsiimptionis est,quodfortispavet,minus validum sbyteri inquirore nnn laborabimus. Abolita est
non timere. Sapicntcr eniin illicita superabit, qui qiiippe vetus h.iircsis, qu.T! cynica, id est canina,
didiccrit etiam non uti concessis.»Et hinc Christiani propter impiidentiam fueratappellata,dicens concu-
imperatorcs lcgem decreveruut dicenles {,\oi'clla biliim esRC natiiralcm,ct ob id agendum sine verc-
Juslitiiatii 125, c. 20) : « Presbyteris, ct diaconis, cl ciindia publice,cum leganius primos homines mo.x
subdiaconis, et aliis in clero scriptis, non habenti- post peccatum in obedicntia; sensisse concupiscen-
bus u.xores,socundum divinas regulas interdicimus tiam in mombrisgenitalibus,eta mutuis conspecti-
ct nos mulicrem habere in sua domo, excepta ma- bus conlexisse. Nam licet hum.anffi metis ca;citas
tre et lilia et Korore, et aliis personis, qii.^i oninem iii opcratinne turpiludinis divinis ct angelicis,atinie
qucrclam efl'iigiiint. Si quis aiitem adversus ist;im sanctoriim (]ui in rrclis sunt, oculis aliscondi nou
obscrvationem mulicr^^m iii siia donio habuorit,([u.T n possit : tamen etiain (iiiilibet rusticanus conciim-
potest suspicionem inferro turpiUidinis, ct ille a beiis et cum propria conjuge,proul potest pluriino-
cnnclcricis suis audicrit,quod cum tali mulicre nmi riini dcvitat aspectus : quanto magis presbyter, si

dcbeat babitare.et noluerit eam a sua domd rcpel- sensum hominishabet.malum agenscurabitabscon-
lcrc,vc.l accusatore einergcnlc probalus fucrit inho- dere, proplcr i|Uod patcfactiim scil so non soliini
ncKh! ciim tali miiliere vcrsari, tunc cpiscopus sc- ecclesiaslicum gradum auiilterc,scd et sua qii.r ha-
ciiiiduni ecclcsiaslicoscanones clero eum repcllat, bet in s.Tculo perdcrc'.' Non igilur de hoc invcre-
curia; civitatis cujus clericus ost tradcndum.nEt ut cunili' qii.crcuius, (]uiiil d Ajiostolns non nudo, sed
sanctus Innoccntius (Innoc.,c;)(.?c. 2 ad Victricium), vi^lalo iiiiuiinc loqui;iis aiiiid lcgitimo conjugaloa,
ct pra;dcccssor ejus Siricius scribunt : > Si priscis sliidiiil .iiqirllaro diccns : Iteruin revcrlimini in id-
tcmporilius dc teiiiplo Dci sacc^rddlesaniiiis vicissuin ipsum (I Cor. vii, .5). Et : jYc quis circumvcniat iti

non disccdcliant, sicut de Zachari.-i lcgiiiius, ncc ncijotio fratrcm suiitn (/ Thcss. iv, fi). Tanluniiimdo
doiiium siiaiii iiinninu langnbaiil.ipiibus uli.|ue pro- aiilom dc acccssu el friiiiicnlationqt^o cohabitalione
m HINCMAUI ItHKMRNSlS AKCIIIKPISCOPI. 784
proshytfironiim conlra rnnoniruni intcrdictuni cum X tcm per sacramctitum dicant.cx quibuo scx jurpnt,
fominis per tales homincs inquircmus, sieut sancti ct septimus, si conditio vel qualitos persona» por-
Africani ranones juhent {conr., Afrir. can. Ofi, 9S), mittit, ad judirium cxeat quod illi ex vcritatc inde
ifl csl, quos pulilii-.i' leges ad accusationom vel te- por sacramentuiii dixerunt : quia multi jam dcpre-
stiiiionium recipiiiiit, sive in mallo, sive in audien- hensi apud nos habentur, quoniam pretio conducti
tia.Kt si quiscumque prosytcr,non solum in nostra sc pcrjuravoruiit. Kt si hoc modo prrsbytcr conn-
parochia, scd in uostra diaicosi confessus,vel legali ctus fucrit dc inconvcnienti cohabitatione cum femi-
acregulari judicio fuerit convictus.de cohaliitalionc nis, deponotur, sicul Zosimus papa decrcvit dicens
vcl freiiuentalionOjSive aecessu cum fcminis contra (epist. nd Uesyrhium, rnp. 2) " Sciat qui-^quis :

canones, modis oiiinilius, sccunihim decrcta beati postiiosita Patrum ct apostolicoe sedis auctoritate
Gregorii, sine gradus sui restitiilione deponolur,et negb.xerit, a nobi.s districtius judlcandum, ut loci
juxtacapitulum niagni Lconispapa;,(]uod AicH[ejHSl. sui minime dubitel sibi non constare rationem, si

i cpisropis pcr Cnmpanium) : Hoc ilaque admoni- hoc pulat post tot prohibitiones impunc posse tcn-
tio nostra donuntiat, qiiod si quis fratrum contra tari. Contumeli.-c enim studio fit, quidquid inler-
haec constituta venirc tentaverit.ot prohihita fuorit, dictum toties usurpatur. ".
ausus adinittore,a suo se noverit officio submoven- , XMI. In lege est statutum.quod et in Evangolio
dum,ncc communionis noslra!luturumosse consor- cstconfirmatum.utin ore duorum vcl triunj tcstium
tcm,qui socius noluit csse disciplinaj. Nc quid vero stet omne verbum (Matlti. x^tii). Et Apostolua
sit quod prMtermissumfortcanobiscrodatur,omnia Timotheo prrecipit (/ Tim. v:, in cwjus pcrsona, nt
dccrctalia constituta tam beata; rccordationis Inno- Lco dicit, omnium Chrisli sacerdotum numerum
centii.quam omniumdecessorum nostrorum,qu,ede crudivit, ut accusalio advcrsus presbjlcrum non
ccclcsiastieisordinibus,etcanonumpromuIgatasunt rocipialur, nisi sub duobus vel tribus tcstibus. Bl
disciplinis,3 71 ilaa vcstra dilectione cuslodirc de- 7?? sacrum Nica^num concilium 'ran. 2) neophy-
bere mandamusutsiquisinillacommiserit, veniam tum cpiscopum,a duobusvcl tribus tcstibus rcdar-
sibi dcinccps novorit denegari. « Nam ct beatus gutum, a clcro abstinere pra-cepit. Sed quia in
Augustinus suo archiopiscopo de .Miundanlio pro- historia Susannnf^Onn. xiii) duos testcs, qui idonci
sbytoro su;u parochi,-o ita scripsit {epist. 2;i(5) : populis vidcbantur, et in historia Nabutha? (IH
» Quia cum non ainbularet vias sorvorum Doi,non Hcg. xxi), verum ct in historia pa-ssionis Domin,
bonam fainam haborc cirpil. Qua ergo conterritus, duos lestes dixisse lalsnm tcstimonium legimus
non tamen temere aliquid credens.sed planc solli- (Malth xxvi) ;
quoniam Christus Dei virlus ct Dei
citior factus, oporam dedi,si quo modo possem ad sapientia dicit, Per mc ronditoret leijum jiuta decer-
aliqua maK-c conversutionis cjus certa pervenirc in- C nunt J'rov. viii,i.5) : ct sanctus Gregorius frequen-
dicia.;\c priino compcri cum pccuiiiam cujusdam ter in cpistulis suis causam ministrorum ecclcsias-
rusticani do vino upud se commcndato intervertisse, ticorum Icgaliterel rcgulariter pra;cipit deliniri et :

ita ut nullam inde possct probabilcm rationem rcd- sanctus Augustinus exponons scntcntiam..\postoli,
dore.Deindc convictus atque confossus ost.eum se- Si quis fratcr nominntur fomirator (1 Cor. v, W). ct
cum nullum clericuni haborot.apud quamiiam mala; castcra^ilicit :"Noluit Apostolus hominem ab homi-
fam.T! muliorom, et prandisso,et ca'nasso, ot in vi- ne judicari cx arbitrio suspicionis, vel ctiara cxtra-
cina et ineadcm domo mansisse.Nam quai negavit ordinario usurpatio judicio; scd potius cx loge Dci
Deo dimisi qua; occultare permissus nonestjudi-
: secundum ordinem Ecclcsia;,sivc ullro confcssum,
cavi. » Proptcrea, sicut S. Gregorius dccrcvit, per siveaccusatumatque convictum,eam uominationcm
idoneos, ut pra>misimus,lestC3 sacramcnto inquire- volens intellipi,qua; (It in qucmquam cumsentcntia
tur do mala) fama; prcsbytero, et qui proindcjura- ordino judiciario, ct qu<T rum intogritatc profcrtur.
bunt.hoc modo singuli jurenl : » Dc hoc quod me Nain nominatio solasuflicit^mulli damnandi sunl
si

inlerrogabis de isto prcsbytero, quid inde sciam, innocentes, quia sa?pe falso in quemquam crimcn
ne scieute nec mendacium libi dicam, nec verita- nominatur.Inaccusationc presbjlcrorum dc numcro
tem reticebo.si nie Dcus adjuvet,ctisti sancti Dci.» n testium idoneorum auctorilatcm lcpum scqucndam
Post istud sacramontuui,inlcrrogari dobct hoc mo vidimus.ut soplcm tcstos, ut supra diximus, idonei
do :i(Sancti canonos pr.rcipiunt.ut prosbytcr talenn re(]uiraiilur : ct si ratio vcl causa rocgeril.quatuor-
accessum, et frequcntalionom, ac cohabitalionem dccim vel viginti cl unus lostcs quirrantur.ot vcri-
cum ferainis non habeat. unde mala suspicio, el tas patefacta monstretur.
inconveniens sacerdoti fama possit exire.Proptcrea XXIII. (2, q. 5, Si mala fmna.) Si autcni mala
dic mihi, si vidisti, aut pro ccrlo scis talcm acces- fama ex vcrisimilitudinc pcr parorhiam dc prcsby-
sum, vcl froquonliam, aut cuhabitationcm fcminas tero exierit,et accusatorcs atquc testes logales dc-
haberc cum isto prcsbytoro.undc mala suspiciocsse fucrint,no inlirmorum corda de mala fama prcsby-
possit.ct mala sacramcnto
faiiia exirc possit,in illo leri perculianlur, ct ne vituporctur ministorium
quod raodo jurasli ut vcrilalem indo non rcliccas, nostrum, ncve securioros prcsbytori cxistcntes !i-
et mondacium inde non dicas. " El exceptis accu- sccundum decrctum
cenlius in peccatum labantur,
satoribus,septcm sint tcstea idonci.qui indc verita- Grogorii junioris sitjusjurandum inmedio,et hal>cat

<
783 CAPITULA PRESBYTERIS DATA. 78&
malaj famsc! presbyter in sacramenlo purgationis A culpa^ ad nullos magis referendte sunt, quam ad de-
suK eum testem, quem liabcbit et judicem. sides negligentesque rectores, qui multam sxpe nu-
X.XIV. Et quoniam legimus in epistolis beati Gre- triunt pestilentiam, dum neceasariam dissimulant
gorii, saepe infamatum sacerdolem in purgalione adhibere medicinam. Et sanctus Gregorius dicit
» :

Eus fama; tantum jusjurandum prajbuisse, ct legalis «Qui non corrigit resecanda, eommittit. "Et item
atque apostolica et canonica auctoritas trium tcs- Leo scribens ad Januarium episcopum.singulis no-
tiuni testimonium recipit ad condemnationom, non Non aulcm dubitet dilectio
bis dioit {ihiil.,c. 14):«
ttbs re videtur si recipiatiir ad purgationem. In Hi- tua, nos si, quod non arbitramur, neglecta fueriut
sloriaquoque sacra, et in cpistola beati Gregorii, qu;e pro custodia canonum et pro lidei integritate
legimus bealum Petrum apostolorum principem, deccrnimus, vehemenlius commovcndos quia ut :

cum a fidelibus reprehonsus fucrit cur ad genlilcs Hilarus papa dicil Non niinus in sanctarum tradi-
:

intrasset, bumili eos rationc placasse, atque in cau- tiunum ddinquitur sanclioncs, quani in ipsius Do-
sareprehensionissua;etiam lestesadhibuissedicens, mini injuriam prosilitur.» Qualiter autem his agen-
yoierunt aiitcm mecitm clscx fratres isti (Act. xi, 12). dum sit, ([ui per contemptum in sanctarum Iraditio-
Et Carthaginenses canones decernunt {can. 20), ut num sanctiones delinquunt, vol in ipsius Domini ia-
si presbyteri vel diaconi fuerint accusati, adjuncto r, juriam prosiliunt, sanctus Leo ad Rusticum episco
sibi ex vicinis locis proprius episcopus legitimo nu- pum dccernit (Dcrr. c. lO}:" Hujusmodi, inquiens,
mero coUegarum, id est una secum in presbyteri lapsis ad promerendam misericordiam Dei privata
nomine sex,in diaconi tres,auctoritati conveniredu- est cxpetcnda seccessio, ubi illis satisfactio, si fuerit
cimus, ut si presbyter infamatus fuerit, et accusa- digna,sit etiam fructuosa. A qua districtionis regula,
tores vel testes idonei defuerint, secundum qualita- sancto Spiritu promulgata, non licet nobis quacun-
lem ac quantitatem causae atque personw, et utili- que piotate indebita declinare quia olsi debctur :

tatem 7 23 ac sanationom cordium inlirmorum, 3 24 compassio proximis, rcctitudo tamcn debetur

aut singulis, aut cum aliis duobus testibus, aut cum vitiis. Unde sacra Scriplura simplicitati rcctitudi-
aliis sex testibus, seipsum sacramento a mala opi- nem scmperconjungit : quia simplicitassinerectitu-
nione purget. Et non est conlrarium decreto Grego- dine fatuitas est. Simplicitas igitur erga vitia, sicut
rii junioris, si plures testes ad purgationem infamati catholici doctores dicunt, dissoluta et stulta est : et
presbyteri rcquirantur quia scribens idem pontifex
: rcctitudo crga proximos, sine pietatis simplicitate,
ad Donifaciura episcopum per Denualdum prcsby- austera existit ct dura. »

lerum dicit, ut si probari idoncis testibus presby- Ab isto loco usquc ad (incm istius capituli non
ter infamatus nequiveril, sit jusjurandum in mcdio, est datum presbyteris.
et non diffinivit utrum ipse solus, an cum aliis C
juret. Qmil de criminc confcssi vcl convicii mcrilo sinl a
gradu ecclesiaslico deponendi.
XXV. Et quoniam, ul scriptum est, ct in angelis
reperta est nequitia, et teste Malachia propheta, Et ne quidam, contra .\postolum delectantcs, non
atque Joanne ovangelista, saccrdotes angeli appel- solum vocum, sed el constitutionum ac factorum
iantur, et experti sumus quosdam ad invioem con- novitate, qui, ut audivimus, dicunt non debere pre-
spirasse,ut sc mutuo in sua purgalione adjuvarent, sbytcrum vcl diaconem de crimine confessum sive
scd rcvera nocerent,sicut et presbyteri ideni iniiiua convictum dcponcre, scd tantum suspendere, quia
cogitatione adversus Susannam conspiraverunt, non sic possunt confessioncm et puMiitentiam, sicut et
incongrue videtur, ut cum crcdibili misso cpiscopi, alii homines, faccre, nos dicant cum Novatianis
presbyteri f(ui in purgatione infamati saccrdotis, poenitentiam quibuslibetdenegare, quaj cum ortho-
et una cum eo ad jusjurandu:n sc obtulerint, talein doxis doctoiibus, do pocnitcntia ct dcgradatione ec-
exaininationem per advocatura infamati prcsbytcri clesiasticorum ministroruin scntimus, eorum scnsi-
recipiant, ut in sacramento se Deo non pcrdant, bus ct vcrbis iliccmus. Ipsi autcm, juxta Apostolum,
sicut i(uosdam liinc jam rcvictos comperimus. saiiam iloctrinam luui sustincntes.habcntcsspccicm
.\.\Vi.Quiavero,utsanclusAugustiiuisdicit, nova quidcm pietatis, virtutem autem cjus abncgantes,
j^
morborum gencra nova qu;crere coguiit mcdicamen- luia ut sanctus Ambrosius in explanationo psalmi
tarum cxperimcnla, ac prajfatis auctoriiatibus in- Itciili immaculati, Gl beatusCieloslinus papaacribens

structi, non pra?judirante3, si qua; sunt, saiiius in- ail Ncsliuiiim (liciiut : Et pictas ox (|ua nascitur frc-

telligentium sentenliis, hoc modo iignnda vidimus, (piciilcr impiclas, vidcrinl ([iialilcr sc a lai|iicu libc-
qualcnus ot presbyleros a luxuri.c charybdis jiiviTi- rcnl,quu sc iiiiicclmit, piincntcs in ru-luiii us siiiiii,
pilio rcvocare, et toties nqictilam canonum pi'ulii- et luqucnlcs advcrsus sacrus caiiuiies, ul Loo dicit
bitionem a prajvaricantibus quu((uo inodu possimus (Otfcr. c. 5), spiritii Dci cmihIiIus, cl tolius mundi
cvindicare, ct nos dc dissuluta corrcplioiK! ium rcvorcntia consccralos, qiii sc(|iicn(cs apostolicam
j.u(liccmur, sicul IIcll sacerdos damnatus ost, qiii.i duclrinam dicunt iu criminc (lctectus iiun upurtcie
filius suus scgnius ac lcniiis (niaiii dcbiiciil curri- ad cccicsiasiiriim gradiim acccdcrc.v^^l in clcricadi
puerat, et ipsi filii cjiis pcricrunl (/ /((V/. iv) : qiiia, ni;iiicrc,vcl ;i(I clcriciiliim rcdirc." Undc magiius Leo
ut Leo dicit (/)(.'(). c. 11) : •' liifcrioriini oiiliuum inaxiiiHi rii|;ilu dc iiilic Uiiiu.i.urbis scilicel oapito,
787 liiNCMARi niiEMENSis AnciiiEPisr.npi. 788
por totum niiiiuhiin intonat, (lccrrnens ut cpiscopi a A adultorii nequaquain discrnpat culpa fornicationis,
pnustitutis cuiiunibus nulia aut negligcntia aut pnc- cuin Voritas dicat Qui vidcrit muliercin ud concu-
:

sumptionc discedant, el si quis sacerdotum conlra jmc.emlnm eam, jtwi mxc.hatas cit eam in corde «uo
constitutavcnirc tcntaverit, et prohiljilarucritausus {Mittth. V, 2H). Quia cnim Graeco vcrbo mo^chus

adniitterc, a suo se noverit oriicio suljmovciulum. adiiltcr dicilur, cum non alicnu conjux, scd mulier
Et llilarius l^ajia dicit (7>(rr. c. IS), (piia noii iiiimis vidcri prohibotur, aperte Veritas ostendit (|uia
in saiictaruiu Iradilioiiuni sanctioncs di_din(|uilur, el solo visu, ciim turpiter vcl innupta conciipi-
quam in ipsius Domiiii injuriam prosililur.» El Ge- scitur, adultcriuii) pcrpetratur. Quod tamcn plc-
lasius :" Comperiiiius, inquit, nomiullos in ipsis or- rumquc o.v loco vol ordinc concupigccnlis discor-
dinibusconstitulosgraviljus lacinoribusnon rcpelli, nitur : quia sicut hunc in sacro ordinc studiosa
cuiii et Apostolus clamct ii(;mini cito manus iiiipo- conciipisconlia, sic illum adultcrii inijuinat rulpa.
comnumicaiidiim pcccatis aliciiis ct
iKMidas, nci|iie : lii porsonis tamcn non dissimilibus idcm lu.\u-
niajorum voncranda constituta ])roiiunti(;nt hujus- ria; distinguitur rcatus, in quibus fornicationis
modi, etiamsi forte subrcpscriiit, tam qui aiitc pec- culpa, (|ua ab adullerii rt^atu disccmitur, prxdi-
caverunt dcleclos oporlere dcpclli, quam sacra; catoris lingua tcstatur, qua; inter ca;tcra asBcrit
professionis oblitos pr;evaricatoresque sancli pro- jj
dicons, .V(V/i((' fnniiciirii, nei/ue iilolis servicnlef, ne-

positi proculdubio siilniiovcndos. > Et sanctiis Gre- quc adulteri rc[iiiuin Dei possideliunt 'I Cor. vi, U).
gorius ad Anllicmium subdiacoiium [///'. ix, rjiisl. Ijiiod onim disjuncta; rcatui sentontia! subdidit,
00) :ci Quia tanl;u ne(|uitire malum digna non 7 25 (luoniam valdc a sc dissidcat ostendit. » Et itcm
debet sine ultionc transire, supradiclum fratrcm idcin dicit : u Scimus quia aliquando niinus est in
nostrum Pascasium admonere tc volumus, ul Ili- corporis corruptionem cadcre, qiiam cogitationc
larium iirius subdiaconi, qiio indignus fungitiir, tacita cx dolibcrala clatione peccaro. Sed cum
privct oflicio, alijuc vcrbcribiis piiblice castigalum iiiinus turpis supcrbia crcdilur, niinus viutur :

faciat in c.xsilium dcportari.iit uiiius pocna muKo- lu.\uriani vero oo magis 316 crubcscunt homi-
rum possit esse corrcctio. » Et ad Golumbum cpis- nes, quo simul omnes turpcm novcrunt. Tnde lit
copum {lih. X, cpisl. 8) :« Pervcnit ad nos,quod Do- plcrumquc, ut nonnulli persnpcrbiam in luxuriam
nadcus diaconus pro corporali fuissct pcccato depo- corruontcs cxpcrto cusu malum cuipa; lahontis
sitiis. l)ilcctiovcstra siibtili boc iniiuisilionc pcr- erubescant el tunc etiam majora corrigant, cum
:

quirat et si ila cst, in paMiitcntia rclrudcndus

: proslrali in minimis coiifundontur. llcos cnim se
est, ul commissi (lagitii vinculum laorymis possit inter minora conspiciunt, qui se liberos inlcr gra-
absolverc. » Et ad Sabinianum episcopum (/<6. vii, viora crcdiderunt. Pia ergo Uomini dispcnsationc
epist. 12) :« Prosbyterum, imiuit, dc quo nos frator- C laxatos nonnun^iuam malignus spiritus de culpa ad
nilas tua latoris pr.-cscntium rclationc consuluit, culpam trabit, ct dum plus perrutit, iiidc cum
nulla lalione in sacro ordinc jiost lapsum, aut i)cr- iiuciii ccpeiat uniiltit, atquc undc vicissc cerni-
maiuTO, aut rcvocari posse cognoscas. Circa quom tur, indc suporatur. Ad hoc cnim in Pcriplura
tamen milius agendum est, proptcr quod comiiiis- sacra virorum taliuni, id csl David cl Pclri, pcc-
sum facinus facili dicitur professione confessus. » cala sunt iiidita, ut caulcla minorum sil ruina
El ad Joannom archiopiscopum (lib. vii, ind. 1, niujorum. .\d hoc vero ulrorumque illic el pacni-
cpw/. 62). i< Qiia! advorsus Lucillum M('litan;c civi- lcnlia insinuutiir, cl vcnia, ut spcs percunlium
tatis episropum (|uorola commola gostorum
sit, in sil rccupiratio pcrditorum. Dc stalu cpgo suo
qiKo ad nos diroxislis pagina dcclaratum est. Et David cudcntc nomo suporbiat dc lupsu ctiam :

idco quia tanti facinoris ultio nulla debcl dilationc suo David surgcnlc neuio dcsperet. El sanclus >•

dilTerri, fraternitas vcstra trcs aut qiiatuordo fralri- Augustinus (eptst. 50) < Ut cnim constiluerclur :

biis ac consaccrdolibus sibi nostris adliibwit, ut iii ccclcsia, nu (|uisquam post alicujus criiiiinis
ipsis qiioque pr^usontibus palclucla ac satisfacta puMiilentiam cloricatuin acripial.vol ad cloricatum
voritale, priodicliiin Lucillumdee|)iscopatusordiiio, rcdout, vcl iii doricaUi manoat, non dcsporalidnc
qiiom hujusscclcriscontagiomaculavit,stiidcutsiiic jj
indulgonli.i;, scd rigore facluni est disciplin.i;. Alio-
ambiguitato doponore.» Quiaagiturin rcgula pusto- quin contra clavcs datas Ecclcsia; dispuliibitur, do
rali sunctus Grogiirius, Icgis cxponons sonUuitium, quibus diclum est : Qii.r solverilis iii tcrrn, crunl
iiionslrat « non dcbore cum accodoit; ud miiiisto- s diitn ct III rnlo {Mntt/i. xvi, 10). Sed no forsilan
riiiin Doi, noc olforre Doo suo puiios, i|ui parvo, otinm dcloclis criminibus spe honoris ccrlesinstiri
vcl grandi,uiit torlo ost iiaso, id osl.qiii ad loiicii- unimus inlunioscons supcrbe agorct pu;nit<-ntiam,
dam mcnsurum disrrotiunis idoiious iioii ost, vcl sovcrissiuic placuit, ul postnctam dc criminc dam-
qui subtililulc immod>;raln rectitudinom siiio nctio- nabili pocnitcniiani ncmo sit clcricus, ut dcspcra-
nis confuiidit. in pioiiilonlia vcl dogniduliiiiic lupsu- mcdicinn m.njorot vorior
lioiio U»iiipnralia allitiidinis
ruiii ox giailibus occlosiaslicis, sooiiiiiluiii Iraditiu- esscl hiiniilitatis. Nam et snnrlus bavid <lc rrimini-
iioiii culliiilicani ct ooclosi.T in.igistronim. nnbis bus niortireriscgil paMiitonliain, ot tninon in hnnore
est toncnda disorelio. » Ait cniiii boalus Grogu- suo perslilil:clbcatum 1'clrum.quandoaniarissinic
rius (Mnral. xxi, r<i/». !•) : •< Noiiiiunquuiii n roalii Incrynias fudit.utiquc Dominum nepassc pccnituit.
789 CAPITULA PRESBYTEIilS DATA. 790

et tamen apostolus mansit. Sed non ideo super- A Nam qui sibi nunc in culpaparcit.eipostmodum in
vacua putanda est posterior diligentia, quia ubi poena non parcitur. Culpas n'>nc singulorura Deus
saluti nihil detrahebatur, humilitati aliquid uddi- enumerat, cum nos
ipsos ad singula qua; fecimus
derunt, quo salus tutius muniretur : experti credo deflenda exponit quas misericorditer relaxat,quia
:

aliquorum poenitentias per atfectas hono-

fictas ea dum nos punimus, ipse nequaquam in extremo
rum Cogunt enim multas invenire me-
potentias. e.xamine judicat.Neque enim pie Dominus ante dili-
dicinas multorum experimenta morborum. » De- gentium oculos flenda peccata opponeret, si per
terti ergo, sive confessione sua, sive convictione semelipsum ea districte ferire voluisset. Constat
legali ac rcgulari, decriminibus ad gradus eccle- enim qui a suo judicio aljscondi-re voluit,quos mi-
siasticos non accedant, et in gradibus ecclesias- scrando prajveniens sibimetipsis judices fecit. Hine
ticis non maneant, vel ad ecclesiasticos gradus enim scriptum est : Prxveniamus fuciem ejus in con-
non redeant, canones et decreta sedis
sicut sacri fessione {Psal. xlix, 2). Et : Si nos metipsos dijudi-
Romans pontilicum apertc atque expresse decer- Qua dijudicatione
carcmus,n07i utique dijiuUcaremur.
nunt.Hoc enim nos admonons Apostolus ait So- : majorem in se quisque severilatem debet cxcrcere,
lite commmnnicare operibus infructiiosis tcnehrarum qua se recognoscit gravius dcliquisse, ut a seipso
(Ephes. V, il). Et quia, inquit sanctus Augusti- r. jiidicatus non judicctur a Domino.Qua; actio pceni
nus, parum erat non consentire, id est non com- tentia; tunc erit perfecta, et Deo acceptabilis, si
municare, si sequeretur negligentia disciplina;, ascendcrit homo adversum se tribunal mentis suae,
Ma(jis, inquit, et Quid est,
rcdnnjuite {ibid.}. ct constitiicrit se antc faciem suam,ne hoc ci postea
nolite communicarel nolite consentire, nolite ap- (ia, sicut comminatur Dous peccatori, .irguam tc,

probare. Quid est, magis et rcdarguitel repre- et statuam contra faciem luam (Psal. xux, 21), at-
hendite, corripite, coercete. Sicut item idem dicit que ita constituto in corde judicio, absit accusatrix
apostolus, Peccantes coram omnibus arguc, ut cogitatio, lestis conscientia, judcx ratio, carnifex
cxteri mctum hnheant (I Tim. v, 20). Sieut ar- timnr.Dehinc dolore torquente sanguis animte con-
guit Petrus .-\naniam ct Saphirain, ut cajtcri me- fitentis per lacrymasprofluat: et quosolliritiussuam

tum habcrent : sicut damnavit Simonem, (|uem quisque consciontiam discuticndo examinat, ea !a-
3<7 tamen ad pcenitentiam invitavit sicut forui- : tiores ex iutimo cordis tbnte lacrymarum fiu- H8
catorem arguit Paulus, quem tradidit SalauM, ut vios fundat et quotidiano baptismate^lacrymissua:
:

spiritus satvus fieret iu dic Domini.Unde sapientis compunctionis ab omnium vitiorum,non solum cri-
verba clavis atque stimulis comparautur, dicente minalium, scd ct (|uotidianornm subripientium
Salomone, \crha snpicnti.v quasi stimuli, et qunsi contagionc purgetur, Juxta eimi qui dicit Lnvaho :

clnvi in allitm dcfi.ri {Ecclcs. xii, li), quia cnX^taLS ^' per simjulas noctcs lectum mcum, lacnjmis stratun.
delinquentium nesciunt palparc, sed pungerc. Sed mcum rigaho {Psal. ci, 7) i|iiiu vita nostra indigna
:

in ipsa correptione vel coercitione alicnorum pecca- non judicatur,quce lacrymis lavutur.Unde quia post
torum,sicut bcatus Augustinus dicit,cavendum est, ba[itismum inquinavimus vitam,ct iterum baptismi
ne se extollat qui alterum corripit, ct (lui se piitat ai[iiis lavai-i iKin [jo.^suiiius, conscicntiam nostram

stare.videat ne cadat. Foris tcrribililcr personet lacrymis lju|)tizemus, et rcnovemur spirilu mentis
increpatio.inlusbenigiiitaiis teneaturdileclio.Nequo nostra; de die iri diem. Noscit ciiiin iuens per corpus
cnim consentientes simus malis, ut approbomus : vetcrescero, (|ua; studel per dcsidcrium scmper in-
neque negligentes,ut non arguamus ncquc super- : choarc. Hiiic namquc pcr l'anlum dicitur, Renova-
bientes,ut insultanles arguamus, sicut satis bcatus mini sjiiritu mcnlis vcstr.v [liphes. iv K). Hinc Psal-
Grcgorius in rcgula pastorali nobis ostcndit.Lapsos mistu, ad porrcctionis jam culmen porvenerat,
([ui
autcm in ordinc ccclesiastico,sed n(m detcctDS.Ju- ([uasi inchnans diccbat, Dt.ri : Sunc C(rpi iPsnl.
dicio Dei conmiittimus, cujus miscricordiaj,ut Leo i.xxvi, 11), quia videlicct si lassoscerc ab inchnatis
dicil (epi.U. nd Thcodorum), nec mensuras possu- bonis nolumus.neccsse est ut inchoare nos quolidic
mus ponerc,nectcinpora diffinire,apud qncin nullas crcdanuis. A fcrvore elcnim mcntis,vcl intcrspiri-
patitur venia; moras vera confessio, dicenle Dci l) tales inimicns.vol inler carnalcs i|uosquc |)roximos,
Spiritu por prophclam : Cum in(jcmueris,tuncsatvus i[isnali([unniniln vivondiusu vctorosciinus,ct assum-
cris ;t:i alibi : Dic iviquitntcs taas prior ul jusli/iccris, pta' novitutis siiecio fuscaiiiiir.A quatamcn vclustate
quia apuil Dominum misericordia csl, cl cojiidsn npud (|Uotidic,si studia circuinspectionis invigilcnt.oran-
eum rcdcmplio (Psal. c.xxix, 7); et Aijoslnlus : Si do, lcgcndo, bcnc viveiido renovamur : quia vita
nosmetipsos dijudicaremus, non utiquc judicnrcmur iiostra,(luni lucrymis levatur, bonis operibus cxer-
{I Cor. XI, 31). Unde doctores calhulici Eo tunc : cotur,sunctis mcditatiouilius tcndilur.ad novitalein
Ijnmiiius salvator invcnitur, c[uo nuiii- \>rx tiinore suaiiKsine ccssationc rojiarulur ; ([iiiu peccata,sivo
Di)iiiini|)eccalumn()stniinannbisiiioli|i;iis roihirgui- (larvu, sivc inagna, iiii|)uiiita esse non possunl :

tar.Undc clecli (|ui([ue culpis suis iiui)(|iiam soiuiit ([iioiiiam aiil hnmino [nonitiMitc, aut Dco judieautc
parcere, ut possint cul[)arum judiccm placatiini in- |ilooluntiir,i'ossal unloiii viinlicla divina, si convcr-
vcnire : [lostmodum invcnirc Sulvuto-
ct vcrc ciiin sin [ir.TCurral humunu..\mat cnim Deus coufilonti-
remcrcdunt,qucmdistricte modi).jiidicemmctuunt. bus purcere, ct cos ([ui scmotipsus judicant non
 :

791 lllNCMAItl imFMKNSIS AHCIIIEPISCOPI 793

juiiicuro.El saiictus Gregorius, quod el pr.edecessur A "'l ot illicila pcrijolrasse atlcndcns consilium Lcat'
cjus sanctus Callistus scripscrut,dc lujjsis in ordinc Juunnis liaptisla; diccutis, 1'ucile fruclus diyuus ihi:-
Eccicsiastico, sed non dctoclis, inlerroganli se res- nilenlue (Luc. iii, 8). Qua scntentia uniuscujusquu
pondil {cpist. 2) : Nos, imiuicns, pra;cedcntes noliis convcnilur conscientia.ut tanlo majora quaral bo-
patres sequimur,qui aucloro Dco sacra doctrinail- noruai opcrum lucra per pocnilentiam,quanto gra-
Inrum non discordariius.A capito ituquc iiicipicnlcs, vius silii intulildamna pcrculpain:et sin|^ulai{ux-
usciuc iu quurtuui ulluris iniiiislciiuui,liauc rurnium (|uc adniissaconsidorct, ot duiii pcr unuiiKjuodquc
scrvaudaui coi^uoscinius, ut quia niinoicm inujor crruris sui iu(|uinalion'.
iii dcl1bt,sitiiulquc uc totuin

pncccdit,sicut lionorc ituct criuiiiic,ct qucm iiiajor lacrymis mundcl. Uudc bcne pcr prupbclani Jcrc-
scquitur culpu, mnjor imporlclur vindiclu, el [lost miani dicitur.cuni Judoi siiiguladclictarcnscrclur:
ptrnitentium crcdatur cssc fructuosa. Quid onim nivisiones iiiiuorum d<uluxil oculus mcus \Thr. iii,
prodcst trilicumscminarc,cl rructum illius noii col- 48). Divisam ifuip|ic e.\ oculis a(|uum dcduciinus,
ligcre? Postdignam satisractioncm crcdimus |)osse quuiido pcccatis siugulis dispertitas lacryinas da-
rcdire ad liunorcm,proplicta dicentc : ^'uiiijiud ijui mus.Nequc cnim uno codeniquc teuipore xqueiucns
cudil non adjicict iit resunjal, ct qui aversus est non dconinibus dulel:sed dum nunc hujus,iiunc illiua
rcvcilelur (Psul. xl, 9). Idcni propheta ait : Iniiua- jj
culpa; mcmoriaacrius tangitur.siniul dooranibusin
cuiuiuc die convcrsus iinjcmucris, tunc snivdljcris singuliscoinmutupurgatur.Sic niniirumergolu|isos
Undo ot Psulmistauit : Cor mumlum crcn in mc,l)eus, atque dctcclos, cuni calholica; ct aposlulico; Eccle-
et spiritum rccluin innovu in visccribiis mcis. Ne sio; doclrinu, sacrorum canonum scvcritatis ccnsu-
projicius me a fucie tua, ct spirilum sanctum tuuin rain sequimur. Sic dc lapsis, scd non dctcclis, cl
ne aufcras a me {l'sal. i„ 12, 12). Dum rnim pctiil pcccatasua pcrfcctc Iugcntibu3,cum Ecclesia catho-
ne a Deo projiccrctur prolupsus culpa, aliinam rc.\ lica dc omni|iotentissinia Doniini bcnignitalc scnti-
ct propheta siiiiul rupuissc uxorcrn trenicfactus cx- miis : quia nulluin pcccatuin est,ut dicit Gclasius,
pavit.proplicta iiiclicunte (lagitium suuiii : ct pu'iii- pro qiio aut iion orct Ecclcsia rciuiltendum, aut
tcnliain agcns addidit : /toWtJ »n(7ii Iwtitium salula- quod data sibi divinitus potcstatc desistcntibus ab
ris lui, el spiritu principuli ccn/irma me (ihid., eodcm non pussil absolverc, vcl pa-nilcntibus rela-
13). Si cnim sc dignuin Deo pcr pccnitcnliam xarCjCui dicitur, Quxcwuiuc dimisfrilit supcr ter-
nijii fccisset, ncqnuqnam aliis pricdicaret. Ait riim, dimissa crunt in cadis : ct ifuxcunque solvcrilis
719 cnim : Docclio iniijiios vius tiias, ct impii ud supcr lcrrum, solula crunl ct in culis (Joan. xx,
te convcrtcnlur (iliid., Dum, inquit, peccata
IV>). Mallli. xviii).lnquibuscunquo oinnia sunt, quanta-
siia prospexit propheta mundala per pienilentiani, cunqiic sint, cl qualiacunque sinl. Sic evaiigclicos
non dubitavit pru-dicnndo curure alicna, ctsacrifi- ^' seiilciitias inlcrsenon discordarc intelliginius,<|ui-

ciuni dc somctipso o(Tcrrc Dco sluduit ciim dicobat bus diciiur: A fi uctiiui corum iwjnoscetis co.\Mallh.
.Siicrificium Dco spirilus contribulatiis (iljid., l'.>), cl vii, 10). Dc qiiibus malx opcrutionis fructibus, id

rclii|un, qu.Tdevotus uc sludiusus lector suo loco cst ilc maiiirostis poccatis, sicuti sunt stupra, vcl
invcuirc valcbil. Et item iilibi Sod paMiilenliam : blaspbcmiic, vcl furla, vcl ebrietas.Ol si qua; sunl
agcre digncnon possumus,nisi modumquoquccjus- alia.Mobis Judicarc pra;cipilur.Cum aulcra dicilur :

dem pccnilcnlicc cognoscnmiis.Pcniiitcnliam qiiippc 330 .\olitc jiulicare ct non jwlicahimini; nolitc con-
agcro cst.ct pcrpotratu iiiulu pl.iiigoro.ct pluiigcnda dcmnurc ct non condcinniiiimini [MalOt. vu, 1) El :

nsn pcrpclrurc.Nuiii (|ui sic aliu dcplorut.iil tumcn .\'olilc iinlc /t»i/iii.v jiuiicurc, ijuoadusque veiiial Do-
aliu comniiltat,adliuc iKcnilontium ugcrc uut igno- ininus, ct illuminct abscondiUi lcnchrarum, ct muni-
ral, cnim prodesl,si pcccuta
aut dissiinulat. Quid fciUI coiisiliu cordis (/ Cor. iv, 5), de illis raclis
quis luxuri.x> dcnoat,ct tamon adliuc avariliic n'sli- diclum iiitclligiaius, qux dubiura cst quo animo
bus aiihcbat? aut quid prodost, si ir.-c culpusjnm fiant, vcl quo; fucta nos latenl. Et ^icul cvangclicx
lugout, ct tamcn adliuc invidiic facibus labcscat? soiitcnliic inlcr sc nun discordant, ilanccapostulica
rndo nocossc osl.ut qui pcccuta dcplorat.plurandu scdcs esl sibi ipsa divorsa, sivo advcrva, quii' sc-
ininimo commitliit, cl qui plungit vitia, pcrpolrarc ])
cunduiii sarros canoncs dc manirestis pcccutis con-
vitia tiiucat. Et si quis in iurnicaliunis culpa, vd fcssus, sivc conviclos, a gradu ccclcsiastico jubel
fortasso.quod cst gravius, iii adullerio,vcI iii incc- dcponi, ct non publice cunrcssos, vcl Icgalitorac
slu.vcl incoquod turpc cst ctiam diccrc lapsusosl, rcgiilariler, conviclos, damnari vel dcgraduri nulla
lanto a sc licita dcbcdt ubscidcrc.quanto sc uu-ini- ruliunc perniillit.
 CAPITULA ALIIS SUPERADDITA. 794
79a

III.
CAPITULA ANNO XII EPISCOPATUS SUPERADDITA.

HcTC capifula iuino xii cpisropalns iioslii, iv liiiis Jiinias, aliis capitulis quae jara consacer-
dotibus nosfris (ledoramiis, aiicloiilatoni Patrnm seijuenfes, superaddidimus, et rmtribus
ac consacerdolibus nostris oliservanda liadidimus.

Cap. I. — Quod iwcsbiiteri rurnir dchcanl, ul piihlici A vcatur.ut ncino paMiitcns.ct cum devotionc petens,
peccalorcs piniiitcntiiim accipiiint,cl ciiiscopo rcjcrre ultima pccnitentia vel ultimo viatico rielraudetur :

quomodo illum injant. Dc picna corumiiui nd pani- ca convenientia, ul si convaluerit, secundum eccle-
tentiom venirc contcmnunt, cl prc^hiitcroruin, iiui
siasticas rcgulas poenitentiam agat, et reconcilia-
pecratorca non indicant; et iiuod ultimn pirnilcntin
nulli ncgandn sit. tionem, quanlum Deus sibi concesserit, in ordine
poenitentium expelat et exspectet.
Ut unusquisquc sacerdos maximaniproYidrntiiini —
Cap. II. Ut pro locfl sepuUurx nihil crigatur, et
habeat,quatenus,si forle in parochiasua publicuui liicum Ihvrcditario jure ncmo sibi nrronet, sed a
homicidium, aut adullerium, sive perjurium, vol prcshylero nccipinl; el de sepulrris non i'iolandis.
quodcunquc criminale peccaluni publice perpctra- sepulturi-o, sieut sncra et canonica
Ut pro Joco
tum ruerit,statini,si auctorem lacli vel conscntien- quocunque quiddam exe-
sanxit auctoritas,nemo a
tem adire poluerit,horletur euni quatenus ad poeni-
nii exigat. Si autem aliquid quisquam gratis ofrcrre
tentiam voniat corani dccano et comprcsbyteris
voluerit, post sepultum chari sui vel charn» sua; cor-
suis, etquidquid ipsi inde invenerint vel egerint,
pus, hoc suseipi non vctamus. Et nemo Christiano-
hoc comministris nostris, magistris suis,qui in ci-
rum pr«sumat,quasi h.Trcditario jurc, dc sepultura
vitate consistunt, innotescat ut infra quindecim
:

^ ^„„^^„(,„6 scd in saccrdotis providentia sit, ut

:

dies ad nostram prcT.sentiain publicus pcccator, si

parochiani sui, sccundum Chrislianam devotionem,
inlra parochiam nostruni ruerimus, veniat,et juxta
in locis quibus vidcrit scpeliantur.Ipso tamen sacer-
traditionem canonicam publicam pffiuitcntiam cum congruam cui-
dos, memor ordinis sui, provideat ct
manus imposilionc accipiat et si longius a paro-
no scandaluin, quantum vitari
que scpulturam, ct
chia nostra fuerimus, annus et dies Kalendarum
pntctit, fiat suis parochianis. Et provideat.sicut de
subtilitcr dcscribatur, quanto peccatum publicnrn
ministerio suo et coram Dco et coram s.tcuIo vult
quisquc admisit, ct i|uando ad poenitentiam 5 Jtl
gaudcrc, ut nullius Christiani ccrpus de sepnlcro
coram ministris quando ad imi)Ositioncm
venit, vel
suo cjiciatur,ct nec sepulcra confringantur.vel ca-
manus semper de Kalendis in
nostra; pervenit. Et
minal.T sicut solcnt indc fiant quia sicut crudele
:

Kalendis mensium, quando presbytcri de decaniis

est quemquam de domo sua cxpellercct miscricor-
simul convcniunl, collationein dc p(X'nitentibus Dominicum
di,-c opus cst, cgenum ct vaguni juxla
suis habeant, qualitcr unus^juisriuo suani pccniten-
dictnm in domum rccipcrc 33« ita sacrilcgum
:

tiaui faciat, ct nobis pcr coniniinistrum nostrum

cst,corpus indevotcac irreligiosc propter cupidita-
rcnuntielur.ut in actioncpu;nitentia>. pensarc valea-
tem a scpulcro ejicerc,ubi quisque Dominicam vo-
mus,quando quisque pccnitens reconciliari debcat.
cationem, ut in advontu justi judicis rcsurgat, in
Et si forte quis ad pcunitontiam venirc nolueritinfra C pace quicscens debucrat exspectarc.
(luindecim dics post perpctrationcm peccati, cl
exliortalionem presbylcri in cujus parochia actum C.AP. III. — Ut nullus missam celcbret in nltari non
ciinsecrnto,vcl sinc lahulaah episcopo consccrain.
fuerit, ct scdulitatcni dccani ac coinprcsbytcrorum
suorum,atquc iiislantiam comniinistrorum noslro- Ut quia (iiiidam presbytcri, pr.uter ccclcsiam in
rum,deccrnatur (lualiler qui poccalum pcrpctravil, qua titulali sunt, ctiam capcllas habcnt. ct quidam

ct ad ptenitentiam rcdirccontemnit,uc(i;tuEcclesiie, cliaui vctercs ccclesias reslaurant, aut altaria nova

(lon(;c ad pienitcntiam redcal, scgrcgetur. El sciat construunt proptcr loci convenientiam, vel immu-
(juis^iuc prcsbytcr, iiuia si per aliuni nobis cognitum taut; ncmo pivsbyterorum in altario ab episcopo
fuerit (piod in sua iiarochia admittatur, et tardius non consccralo ante consccrationcm cantarc pr.csu-
ad nostrani notitiain perlatum fuerit, tantos dics a inat. Quaproplcr, si ncccssitas poposccrit, donec
ministcrio suspensus in pano et aqua cxcommunica- ccclcsia vcl altaria coo.sccrcnlur, ct in capidlis (Hiam
lus morabitur, quanto» dics nostrani vcl commini- qua; consecrationomiion mcrcntur,lahulainqui;i(]uc
strorum nostroruin notitiam ipsa actio, sinc iliius presbylcr, cui ncccssarium fucrit, dc marmorc vcl
suggcstionc, cl debita ac jussa comiiionitioni;, su- iiigra pctra, aiit litio honcslissiiiio,scciinihim suam
pcrtransicrit cujusncgligcntiapeccator possibilitalcni, boncste alVectalani liabcat, (;l nobis
: ct iii i)ubli- ^
CU3 non commonitus post lantos dics sicut pnelixi- ad consccrandum ulVcrat, (luani sccum cuin cxpcdii^-
mus obicrit, sciat sc (luis^iuc prcshyter gradum rit dcferal, in qua sacra mystcria sccunduni rituin

amissurum. IIoc tamen omnimodisab omnibiisca- ccclesiaslicum agcrc valeat.

79o HINCMAHI HIIEMICNSIS AIICHIEPISGOPI. 796

iV.
CAPITULA IN SYNOUO HHEMIS DATA ANNO 874.

II;»'r cainlnl.i ilal.i siiiit inosh». teiis iii Syiiodo Uhomis, nniio iiii-.iriialioiiis Dominira' 871,
iii inciisc Jiilio.
i

(;ai'. I. — Quitd iiilcni jmrncliiiirum prcslnjlcri cl A lioc noii plcljcni siiam desercrc, et ad monaslcri
ctiHiiniii in monuslrriia simul rssc non jtossinl qiiasi luilioncm confiigcrc, vcl canonicus ordinatus
.. Ouianon sohiin iilicilajSod ctiain iiprnlciosa sibi in monasterio,obscquia monastcrialiaderclinqucne,
ac conimiss.T! plebi prwsumptionc.conlrasacros ca- lurpis lucri cupidilate nb cmolumcntuni decima- ru-
noncs,prcshyteri nostr.u parochi^dicunturccclcsias sticanarum parorhiarnm ecclcsiasstudebit invadere,
suus negligcre,ct piNcliciidain in monasterio Monlis iion curans si infantes sine baptismale mortui casu
Falconis ohlinere, sod el canonici ipsiiis iiionastcrii fucrint, vel sine communione ct rcconciliatione in-

ecclesias ruslicanarum parochiaruni occupare, ne- lirmi obicrint. Constat cnim el certum est, quia et
cesse nobis esl, non solum quid indc sacri canoncs claustra monastcrii atque obscquia dcbita, et quas
dcfinianl demoiistrarc,scd et vigorcm acccnsuram suntnccessaria plobi in riisticanis parocbiis.insimul
eorumdem sacrorumranonum.si senon correxerint, cxsequi nemo valcbit. Quomodo enim, si intcmpest*
in contemptores cxercre. L"t igitur de liis iiitcrim si- noctis silenlio, aut infans natus pcriclitafur,aut in-
leamus.qui ccrtisdocausissccuiidumsacroscanones firmus viaticum munus pctierit, canonicus a clau-
dealiis^SSparochiisiiinostraniparnchiamveniunt. stris monaslcrii exiet, et ad villam intirmorum nc-
ct regulariter a nol>is suscipiuntur, vel qui vacantes cessitatibus pergcns succurrcre pra?valebil? yuod
ecclesiis vacantibus incardinanlur.vel causaregulis p vidcns sanclus Gregorius, tractans coram populo
conveniente,sccunduiii casdeiii rcgulas de ecclcsiis Ezechiclem prophelam dicit (hom. 5 in Ewchicl
ad alias ccclisias translcrunlur dc canonuui trans- : Thronus cjm, quin Domini, /J'imm<i ignis, roUe cjus
gressorihiis iidcm canones sacri decernunt, ut iii illa iijnis accensus (Onn. vii, 9), .. Ili, inquit,qui anima-
ecclcsiataiituminodo quique ininislrcnt,in quaprius rum custodes sunt,et pascendi prcgis oncra su«ce-
ordinati fuerunt verojara quis translatus cstcx
: si perunt,mutarc loca minimc permittuntur sed quia :

alia iii aliam ceclesiam, prioris eeclesia; rcbus in uno in loco positi, diTinitatis in se prTsentiam 7S4
nullo coniniunicent eos vcroqui ausi fuerint,post
: portantesardcnt.lhronus Dci llamma ignisdicitur.
diflinitionem niagii.t! et universalis liiijus s\iio"K, Quapropter non nobis esl ncgligendum.sed gtudio-
quidquam ex his qii.-e sunt prohibila pcrpctrarc, sius exsequcndum, quod isti sancti Dci cx hac cauM
dccrevit sanctasynodus a proprio hujusmodi gradu obnoxius tcnendum dccrcverunt. • Unde sanctus
recedere. » Et sanctus Leo papa sedis Roman.Tc liinc Leo,ea qu.TB pra;misimus ad .Xquilciensem archicpi-
ad Aquileionsem archiepiscopura scripsil, dicens scopum scribens, mox subdidl {Uerr. c. 14): Non,
{cpisl. SO,ii(/ yiccliim) lllam partem ecclcsiaslicai
: <• inquicns, dubilet dilcctio lua, nos si.quod non ar-
disriplin.T, quffi olini a sanctis Paliibus ct a nobis bitramur, ncglccla fuerint qii.T pro cuslodia rann-
sa!pe dccretum nec in presbytoralus gradu.
esl, ut num, et pro tidci integritate decernimus, vchemen-
ncc in diaconatus ordinc, ncc in subsequcnli ordinc C tjuscommovendos quia inleriorum ordinum culpir
:

clcricoruni.ab ecclcsia ad ecclesiam ruiquani trans- ad nullos magis referenda' sunt, quam ad dc«idps
irc sit liheriim, ul iii revnccsadmoncmus
intcgriim : negligentesqiic rectorcs.qui mullam s.rpe nulriunt
ul unusqiiisiiue noii ainliitione illcclus, non ciipidi- pcstilcntiam,duni auslcriorem dis.simiilant adhibcre
tate sediictiis, nnn persiiasinne hominiim deprava- disciplinam. Si crpo quisqiiani prcshyler parorhi»"
tus.ubi ordinatus est pcrscveret. lla iit si quissua nostr.T, aut inlirmitale corjioris, aut latcntc anim»"
qua;rcns, non quse Jesu Christi, ad plebem suam et peccato, scnscril sc non possc proficcre plcbi sibi
ecclesiam suam redire neglexcrit.ct ab honoris pri- commissa-, vel non dcbcrc pra-essc.et volucrit mn-
vilcgio, cl a coiiimiiiiionis viiiculo hatn-atur extra nastcrii portuni adagcndam pirnilcntiamsccundum
ncus. " Qii.e verba bcati Leonis si quis intelligerc dccrcla beati Lconis expetcre. profcssinnis su.t li-
allcnlc curaverit, ct omncni pravam occasinnem bclln, ab nniine ct tituln atque rcgiminc plobis, ?e-
cxclusam, ct omnem utilitatis ac nccessitatis ralio- cundum Gregorii decrcla sc exual, ut in monnsle-
ncm conccssain invcniet..\it enim.ut unusquisquc. rium intret. Sin auteni, ecclesiam suam et plcbcm
non ambitionc illcclus,non cupidilale seductus.non sibi commissam s<;cundum sacras rcgulas tcncat el
pcrsuasionc hominnm de|iravulus,ubi nrdinatiiscst gubcrnct. Si vero contra pr.Tdicta canonum inler-
porsoverct.Si cnim qiiis nnii fuoril aiiibilione illc- n dirta quisquc presbvtcr in panichia nostra pr.T-
rtus, dc niinori ad majnroiii occlesiam non qii.Trct sumpscril,niodis omnibus sc ab ordinc abjicicn-
ascendere : si non fucrit cupidilate scductus, non dun rognoscal.
qua;ret qua; sua sunt, sed qua: Jcsu Christi, ac per
 :

797 CAPITULA IN SYNOnO RHEMIS DATA. 798

Cap. II. Qiiod pro loco mntriciiLv tiihtl u iiuoqunm A intordictum toties usurpatur. Et sciatis pro certo^
rcquiri rcl accipi dcbcal. quia non in quocunquc requiram de viso concubitu

Saepe vosadtnonui de inatriculariis,quales susci- vestro cum feminis sed de interdicto canonico in
peredebeatis,ctqualitereispartemdecima3dispensa- accessu ad feminas, quia, ut Uilarus papa dicit :

re debcatis sedadmonitionemnostrain,imoDei per

:
(cpist. ad Vcranum, Leonl. et \ictur.) : Nonminusin
nostram c.xiguitatem, quosdam parvipcndcrc com- sanctarura traditionumsanctionesdelinquitur.quam
peri.Unde nccossc mihi est iterare, qnod quosdam in ipsius Domini injuriam prosilitur. Et cui vcstrum

cognosco negligerc.Interdixi enim vobisDei auctori- amplius placueritindebita feminarum familiaritas,

tate, ut nemo presbyter pro loco matriculas quod- quam saori ministerii puritas,habcat quod elegcrit
cunque xenium.vel servitium in messe,vel in qno- quia insimul ct sacri ministerii puritatcm, et im-
cunque suo scrvitio, pnesumat requirere val aocipc- mundi contubornii habcro non potcrit impuritatcm.
re el matriculariis debitam parlcm decimM,quam
: Dojicietur ergo a sacro niinistorio,cui non poterit
fidelespro peccatissuisredimendisUominooffcrunt, prodesse correptio. Sicut sanctus Leo papa adAna-
nemo prDesumat vendere. Quod ot nunc iterum in- tolium Constantinopolitanum episcopum decrevit
terdico, ostendens vobis divinam auctoritatem. Ut dicens Debct diligentia tua vigilanter
(epist. 82) : «

enim plurima de sanctis Scripturis pr.-etcrmittani, ri insisterc, ita ut quibus prodcsse non poterit
his,

et pauca vobis sed notissima in medium dcvoccui corrcptio, non parcat absoisio. Oportet enim nos
sanctus Spiritus per beatnm David quod cantatis Evangelici meminisse mandati, quod ab ipsa vcri-
«antavit : Deus meus, misericordia tua {Psal. xviii, tale pra)cipitur, ut si nos oculus, autpes, aut dex-
18) decima a fidelibus data.misericordia est,et
: et tera scandalizaverit manus, a compage corporis au-
misericordia; quaj Deus estdatur: qu;e misericordia feratur : quia melius est his in Ecclesia carere
dicet in judicio misericordibns Quandiu fccistis uni : inombris.quam cum ipsis in aUerna ire supplicia.

e.r minimis islis. milii fccistis (Mntth. xxv, -40). Elco- Abjicicnda prorsus postifora h.TC a sacerdotali vi-

mosyna enim Gra?ce, misericordia dioilur Latino : gore pationtia est, qu;e sibimet pcccatis aliorum
et qui cleemosynam vendit, Deum, id est miseri- parcondo non paroit sicut Hcli quondam sacerdos,
:

cordiam nostram, vendit et similis est Juda;, de : filiorum suorum delicta tolorando, cum ipsis divina;
quo in Evangolio scriptum est, quia loculos habe- jusliti;e sentcntiam raeruitexporiri.quia sogni 736
bal Judas {Joan. xiii, 29). Ea quai mittebantur, indulgentia dissimulavit plectere peooatorcs (7 Ucg.
id est qua; fidolos Domino dubant, undo ijisc ct iv). » — 1< Cum.inquit Ambrosius,uni sacerdos in-
sui discipuli secundum carnem subsistcrent, ct dulget indigno, plurimos facil prolapsionis conta-
735 eleemosynas Dominus faciebat, Judas porta- ginm provocari; facilitas eniin veniae incentivum
bat, id est asportabat et furabatur. Et presbylcr, '-'
tiibuit delinquendi. » El sanclus Gregorius : Dum
qui de redemptione poccatorum, id est do dccima enini unus oorri|iitur.plurinii oinondanlur.etniolius
fidelinm, (|uodouni]ue exeniuni roquirit aut accipit, cst, ut pro niultorum s;ilvalione unuscondemnetur,
non dignus intcr presbyterosnuncupari,scd dc-
est qnam por unius licentiam multi pcriclitentur. Ncc
jici sicut Judas nuncupabatur inter apostolos,sed
: mirum si intor homines ha:c ratio custoditur, cum
de apostolorum numero dejectus, et in consortium inlor jiimouta hajc ficri persajpe cognovimus, ut ea
diaboli cst in .•eternum abjectus.Et sciatis.quia qui- (|u;o soabiom aut inipctiginoin habere vidontur, se-
ouiKjuc presbytor ex hoc Jud;e latrocinio fuorit ro- li;irontur a sanis, ne illoruni morbo o;otora dam-
viotus,non solum a prcsbytorali ordinc dojicietiir, nontur, vol poreant. Satius est eniin,ut maiiifoste
sod nec cliaui parteni dc illa decima, quam matri- corrigaiilur,quam pro illis bonisporeant,sicutverus
culariiaccipiunt,acciperepromcrebitur sedpartem : agricola nosterChristusDominus in Evangclio inon-
oum illo habebit, cujus fieri consors maluorit. « In stral.diceiis : Omncm palmitcm non fcrcntem fructum,
so.inquil sanotus llilarus papii, (|uiilquid in aliuni cum (Joan.w, 2).
soilicot boii;o oporalioni.-;, tollam
ipiis non rosooarit, iuveniel; » et s;inotus Grogo- Et Doinino por Moysoii in Lovilioo
ho(^ ost ipiod a
rius : « Qui iion corrigit resecandu, roiiimittit. " lignralc pnooipitnr (Lccit. xiv), ntlapis in ilonio lc-
Cap. — De
indchilo uccessu
III. ad feminas, ci a I) prosus a sacerdole inspiciatur, et si purilicari no-
minislcrio dejiciendis iis tjui se nun carre.rcrint. jam inler imnnindoa computotur, ac dc
(piiverit,
Jam vobis capitulum ex sanctis Scripturis et a nrdino mundoruui lapiduin, id esl ecclosiasticoruin

eathoiiooruindiotisdiiiwivi de inconvonienti acocssu, oonsortiooru;itiir,alqiioaliusi|ui(lignusestlooo (\jus

et indobit;i f;iiiiili;iritate ad fouiiiias. Sird vidco sulistiliKitiir. Viilolicot abjooto de ciolesti, id cst
qiiosdam vcstrum ilhid parvipendore. Unde iterum ccclesiastico icdilicio, taiKiuani niorluo lapide,(|uo-
illud in convcntu vcstro volo reoilari, cum sentcntia libel noxio, qui noluit scivarc ([uod dicitur: Tcne
Zozimi pap.-e diccntis (m decrel. c. 2) Sciat quis- ; quod halies, nc alius accipiat roronam tuam (Apoc. iii,

i|uis hoc poslposita 1'atruiii ct apostolic.-o sodis iiii- ol), jiixla I'i!trum upostoluni, tiinquam lapis vivus,
clorit;ito nogloxrril,;i imhis distrioliiis vindio;iii(luiii, iii doino spirilali, iii ;odilioi(i soilioot sanol;o Eoclc-
ut Idoi siii niiniiiic dubilot sihi iion ooiisl;ire r;ili(i- si;o .Irrusalcin oii'lo:lis, (iu;o oouslal ox aiigolis el
ncni, si lioo putat post tot pruhiliilionos iiiqiinic lioiiiiiiibus,ot ;edilicatur nt oivitas.utilis supoivodi-
possc tontari. Contnmoli.-c oiiini stmlio lil, i|uiii(|uid lioolur.
799 HINCMAni HHF.MENPIS ARCHIEPISCOPI. 800
Cap. IV. —
/(,'! r/dt de fui iiUtililiu.s
/)(' criiesidxliiix \, Bt Jacohus apostolus dicit Rcligio mundu el im- :

ulodes cflmpimml, el iUos Ecdcsix iioii ilerclin- innculaln apud Dcum el 1'otrem h/vc est, vuitnre pu-
quunl.
pillos et viduas in tribulatione eorum, et immacuUi-
Quosilam vcstrum ecclosias veslrasnegligcro, et lum se custodire ab hoe sxculo (Jnc. i, 17).
alodes audiocomparare, et in ois mansosexstruerc Cap. V. — Quod pro ecrlesiis viduatis prxmia pnlrn-
atquc pxcolcre. ac in eisdem mansis feminarum non dcheant.
nis dari
habitatioiicni haherp, co.squc mansos non occlesiis S.T,pc vos admonui de exeniis supernuis contra
secundum sacros canones deriilinqucre, sed contra sacras regulas pro ecclcsiis viduutis non daiidis.
sacros canoncs vol pro|)ini|uis vcslris, vcl aliis qui- Sed sicul audivi, vos nun inde casligatis, sud vus
buscunquc distraherc. Unde sciatis, quoniam a quo- ipsos, ct vestros nulrilos, io inaludiclionem Siuiu-
cunque hoc fieri cninpcrcrn, scciindum caMnniram niac.c h.Trescos traditis : qiiaiii haTcgiiii sanclus
soveritalem judicarc ciirabo. Nullumciiim alodcm Petrus priiiceps apostolorum primum dainnavil
episcopus, vi;l picsbytcr, mclius vel lirinius polest dicens ad Siuionem 1'eeunia lua tecum $it in. per-
:

quam qui esl ecclo.«ia-^ altributus.si secun-

habere, ditionem i.ict. viii, iJO). Si enim hominis scnsum
dum suum ordinem vivere voluerit.Si autem ordi- habcretis qui hoc facitis (non eniin deomnibuadi-
nera pro sua culpa perdidcrit, ncc alodem,quem a r^ co),potuissetis attendcro,quia si vos bene viverelis,

die ordinationis su.t de ccclcsiasticis facultatibus cl vestros nutrilos in bonavitact in bona conscicn-
acquisivit.habero valcbit. (Jiiam fiaiido de faculta- tia nutrirctis, non vobis esset necesse, ot vestra
libus ecclesiarura contra sacros canones,et sancta- pcrdere, ct vos ipsos in damnationcm mittere. Ipsi
pum seriem Scripturarum, pra>dicationeraque ma- scitis, quia nemo fidelis in parochia nostra in
enim
jorum, C.X raagna parte possent rotundcrc comminis- sua ecclesia sine presbyleroesse cupit.et sine ordi-
tri nostri,si secunduni capitulum ex sacris regulis nationc episcopali presbyterura ibi habcre non
a nobis colleetuin, et illis ac vobis datum.sluderent potcst. Quapropler qiiisque defnncto presbytcro in
requircre quid dc dccimis singuli agaiit presbyte- sua ecclcsia presbyterum pctit,apud qucm cuni cle-
ri 737 et quoniam nihil ab cis in parochiaj cir- ricum bonura quxsiero, ut illi presbyterum ordi-
:

cuitionc exigo, qua; per singulos annos pareant in nera, ipse clcricum bonum qusret el si oum :

ecclesiis, de his qua; a nobis sunl ecclesiis consti- bonum mihi adduxerit.ordinabo illum sin autcm, :

tuta, et qualiler quique presbyteri hospitales exi- alium roquiram ot ipsc landiu clericum bonum :

stant sccundiim pr.Tceptionem bcali Pctri apostoli qu.eret, usquc dum convenientcm ordini sarro in-
jubentis llo.yiiOiles
: invicem sine murmuviitione, veniat.En non ncccssc csset vobis potcrc ccclcsias
uniusiiuixijue sicul acccpit ijratinm in aUcrutrum il- cum supcrfluoexenio quia quiquo tideles, si vcelra :

lam aibninislrimlcs (/ Petr. iv, 9). Et sanclus Paulus C culpa non essct, plusqua>rcrontbonosclcricos,quam
dicit Chnritns friilemitntis mancal apud vos, et
: vestros dcnarios ct hoc non suITertis; sed vos et :

hospitaliUilcm nolile oblicisci : per hunc cnim placue- vestros nutritos in malodiclionem railtitis.cumdalo
runt ijuidam iinijelis hospitio receptis (llebr. xiii, 1). patronis pra^mio vobis et illis pcccatum emilis.

V.
73« C.\PITn.,\ .\UCII1D1.\C0NIBUS PRESUYTERIS DATA.

Aiiiiii Incarnalioni.s Hominiooe 877, v Miis .Inlias, llincmnrus arcliiepi.scopns iloilil rommi-
nislrissuis hjec capitiila, qiin' stMjminlnr, Irintario ct (.blcllianlo arrhiiliaconihus pre->ihy-
tcris.

Beatus Petrus apostolus, cujus vico iu Ecclcsia D ptionis per distinctacapilulacocrcuilfreno discne-
fungunlur episcopi, et sub eorum dispositiono ipso- Uonis. Juxta quorum doctrinam, vos in cxordio
ruiu eomministri, in epistola sua comraonct illo.'s, commissi ministcrii pauciscapitulis patentcr acdi-
dicens : Scniorcs i/ui in robi.-i sunl oh.fccrn, consenior ligeiitercommonco a quibiis vos, qiianlum palitur
:

et ti\<ilis Christi pnssionum, ijui ct cju.s (/ii,i' in futuro humana fragililas, non deviaru suh to»Uricationo
rcvclnnda est ijlori.v communicator; pa.tcite qui csl Chrisli pr.ocipio.
in vchis ijrcficm Dci, providcntes iwn coarle, sed Cap. 1 — l!t non gmviTit prrshytitvt quandt) pnro-
sjionttmce sccun lum Dntm : neqiu: turpis lucri iiratia, chtas circuiiuiuU.
sed voluntarie : nciiue ut dnminnntcs in licro, .<tcd Egregius doctor gcntium di.>^cipulis suis dicit :

formn fncti ijreijis,ct c.r animo (/ /V/r. v, l-:ii. Ciijiis Imitalores inei e.<ilote,suiilct cijo Chrutt \l Cor. xii, 1).

verbiim atquc cxciiipliim secutiis sunclus Lco papa Et vos,(|uando riistiran,is parochias voliis rommis-
{ep. ^S, .inn.^liisio Thcssnlnn .). eum, cui suas viccs sas, vcl niecum,vcl pcr vos circuitis, sicul cl epo,
commisit in partom sidliciludinis, non in plcni- non graves sitis prcsbytcris in paratis qaa-ron-
tudincm potoslatis, ab indcbito appcUlu prxsum- dis nequc ducatis suporflue vobiscum bominesy
;
804 CAPITULA ARCHIDIACONIBUS PRESBYTERIS DATA. 802

vel vcstros proprios, vel propinquos vcstros, pcr A dicit: ^'>" ohliirtihis ns hovi Iriliiranli {I Tim. v, 8),

quos illos gravetis in cibo et potu, ct fodro ad ca- sol.itium pra'beo, ut presbytcros non gi^avctis.

ballos. Et providete ne homines vcstri, qui vobis- Cap. VII. —

Ut parocbias rusticanas confunderc Vcl
cum ibunt, illos dehonorcnt, vi'l honiinibiis illorum dividcrc non pr,Tsuni(int, ct ul ecclesias onincs, c,i-
pcllasquc illis subjcctns descrihant.
graves sint. Nec diu in mansionibus ipsoruni pre-
sbytorum immoremini et si necessitas evenerit,
:
Exprcsse vobis in nomine Christi prsEcipio, ut
rusticanas [larocliias pro alicujus amicitia vel poti-
ut in aliquo loco immorari debcatis, sic dispo-
nite vintualia vestra per circummanentes presby-
tione, aut pro aliquo praeniio, non pra;sumatis con-
teros, ut nemini gravcs sitis, et non otiosi et in-
fundere, nec dividere : uoque ecclesias illas, quae
1'ructuosi stipendia ecclesiastica insumatis, sicul px antiquo presbyteros habere solitae fuerunt, aliis

ncc ego gravis sum presbyteris, per quos parochius ecclesiis quasi loco capellarum non subjiciatis :

circumeo. neque capellas de illis ecclesiis, quibus antiquitus

subjecta; fuerunt, ad alias ecclesias subjicere pra;-
739 Gap. II. — Ut jiurocliius non occasionc viclus,
sumalis. Et peromne ministerium vestrum, unus-
sed instruclionis Cdusn circuniciint.
quisque vestrum describat omnes ecclesias et ti-
Ut non occasione victus parochias circumeatis, tulos, quE antiquitus presbyteros habuerunt, et
quatenus de aliorum stipendiis viventes vestra sti- D gapollas antiquitus illis subjectas, et mihi scripto
pcndia conservetis sed verbo et exemplo, non so-
:
renuntiato.
lum presbyteros, sed et laicos, de vestra bona con-
Cap. VIII. Ut nulli capcllam domi hahcrc, aut —
versatione et inquisitione secundum ministerium niissam in domo cclchrari sine cpiscojn liccnlia
vobis commissum instruatis. concedunt : el ul capellas cjusniodi omncs dcscri-
bant.
Cap. III. •
Ne niuncra a prcshijteris accipiiinl, ul
eoruni vitia dissimulcnX. Nemo vestrum capellam alicui in domo sua ha-

Ut a presbyteris cxenia non accipiatis, qualenns

berc concedat sine mea licentia, neque in domo sua
missas celebrari concedut sine mea licentia et
illorum mala fama cooperiatur; sed omnibus verbo
:

unusquisquc vestrum describat per suum minis-

et exemplo notum facite, quia plus valet apud vos
terium, (juicunque capellam extraecclesiara princi-
Dei et proximi dilectio, quam terrcnum lucrum ac-
quirendi occasio : plus benignitas quan: sevoritas,
palem habet a tempore Ebonis usque ad tempus
plus commonitio quam conimotio, plus cliaritas meum, el a tempore meo, vel mea vel alterius licen-
tia factam, et in cujuscunque presbyteri parochia
quam potestas. Erga bonos et bene agcntes estote
erga pravos estote vitiorum cor- qua;cunque vel cujuscunquc capella sit facta.
tpquales ul fratres :

rectores, et fratrum amatores.Similiteretergaalios C Gap. IX.—- A^t! pwnilcnies pro munere aliquo ad
in vestris ministeriis delinqucntes.
reconcilialioncm adducanlur, vel post cam neyli-
ijanlur.
Cap. IV. — Ne a preshytcris quidquani pclanl quod SoUicite providete, ne vos, vel presbyteri, negli-
sccum auferant dum rcdeunl.
gentcr pienitcntes pro aliquo munerc ad reconcilia-
Quando parochias circuitis, nolite gravcs esse lionem adducatis, vcl post reconciliationem eos ne-
presbyteris, peteutes frlskingas, vcl pisces, aut gligatis, quod Simoniacum est.
formaticos, aut annonani, aut alias quaslibct res,
Cap. X. — l)c rclapsis iiost puhlicam panitcnliam.
ut habealis quando ad civitatem reversi fueritis,
Sollicite providcte, utsi aliqui post rcconciliatio-
unde quasi fratribus refectionem faciatis, ut salvis
ncm publicam iu publicum peccatum cecideriul,
stipendiis vestris habcatis unde vos ct vestros con
iid notitiam meam pcrfcratis, ut sciatis qualiter
ducatis.
inde et vos et prcsbyteri agere debeatis.
Cap. V. —
Ne dcnarios a prcshyleris vel euloijiae
Cap. XI. — Ne ad ordinalioncm pro aliqno munere
exiyant, sed spontc ohluta tanlum accipiunl.
ailducantur non idonei.
quamcuncjue
Nolilc quasi pro uliquo adjutorio ad Sollicitc providcte de vita et scientia clericorum,
rem denarios apud presbyteros posluletis neque qmjs ad 741 onlinationcin adducctis ne pro ali
:
:

quandu ud synodum, vel pro inquibitionc miuisterii " ,j„jj

jno munere laics ad oruinanuum
talcs au ordinandum iniroaucaus, qu
introducatis, qui
sui, seu pro chrisma accipiendo venerint, culogius introduci non debent, quoniam Simoniacum est.
exigatis, sed si cui forte commodum fuerit pro sua
Cap. .XII — Uf vidcanl quomodo capitulu sihi data
voluntate et commoditate aliquid gratis olTerrc,
oliscrvent prcshyteri.
cum grutiarum actione accipite.
Sollicitc providete,secundum capitula prcsbyteris
Cap. VI. — Ne pascendis suis vcl amicorum cuhullis a iiobis data, de portione ccclesia;, cjuid inde in ec-
presbyteros yravenl. clcsiis parcat : sed et de matriculariis ot de aliis
Nolite quusi pcr prccationem caballos vestros, vcl capilulis prcsbyteris a ndbis dutis, ijualitcr illa te-

amicorum vestrorum, ad pastura prcsbyteris com- ncunt ct conservont.

mendare prassumatis, neque 740 aiinoMuni, vcl Cai'. XIII. — Quomodo cliijcndus sil dccanus in locum
fodrum ub eis exigutis. Ideo enim vobis de fuculta- defuncli vcl inutilis.
libuii occlesiasticis, juxtu quud Aposlulus do lego Si decanus in ministerio vcslro aut negiigeos, aut
 sn;{ IIINCMAIU IIIIEMENSIS AHCHIEIMSCOPI 804
iruitilis ct incnrrifjibilis fiicril, vd ali(|iii3 corum \ cst iiiteriin constituitc, (loncc ail rncam notilium
ubiciit, non incoiisiiicriitc (Iccanuiii eligite. Kt si elcctio iila rclcratur, et iiica coiistiulione aul con-
pgo iii l(inL;iiii|iio suiii, ilicaniiiii illiim i|iii electus (Irmctur, aiit iinimitetur.

HINCHIARI
ARCIIIEPISOOPl nilEMENSIP

COUO]\ilTIONES REGI/E
I.

GOHONATIO CAROLI CALVl

Oiiaiidd iii n'(jiiii Liilfiarii conscrraliis esl.

rilo (iiialiler CAr.oi.ii.s rc.\ ftiit coroiiiitti.s meiisc Seplem-

iii Mettis civitato, aniio HG9, in

bris, V Itlus Scplcmlires, qiia^ evenil <iio Hiuc-

Voiieris, ciiin istis episcopis, videlicct
maro ar^^liicpi.scopo, .\(lv(Mitio, .Mtoiic, Ariitilfo, Francoiio, Hincmaro cl Odone; quaiido
(luoiulain rcx Lotliariiis, lilitis Lotlitirii impcratoris, ftiil mortuns in Placenlia civitatc

Annunliuliu Advmlii r/iiscrijii niilc iniliuin ntissw B pricsil el prosit, videlur nohis, si vobis placet, ut
in vrclesia S. Slejilinni rnrnni refje, et episcn- sicut post illius verba vobis manifestabimus, signo
pis, et aliis quampluriinis. ccrtissimo demonstremus^quia illum a Deo elcctum

— Vos et nobis datum principem credimus, el eidein largi-

Cap. I. scilis, ct multis in phiriniis rognis
tori Deo ex suis henericiis non sinius ingiati, sed
csl cognitiim, qur.ntos et quales evcntus tcmpore
graliarum actiones illi rcferenles, orcnius quatcnus
senioris nostri, qunm hactenus hahuimus, pro cau-
quanto et eum nobis ad salutem et defensionpm sanct^e suas
sis notissiniis conimunitcr sustinuimus, et
morle Ecclesia;, et ad auxilium atque prorectum omnium
(iolore, quantaque angustia ile iliius infausta
perculsi sumus. Cndpunicum rcfu- noslrum, cum salute .ac paee, et Iranquillitate nobis
nupercordibus
conservct diutius. ct nos lideli dcvolionc illi obsc-
giumetsingularitersalubrcronsilium.ivgcel prin-
quentes, atipie opta salvalione fruentos, sub illius
cipe noslro dcsfliluti ac dcsolali, nohis 745omni-
administrationc in suo giibernct servilio.
hus csse consiileravimus, ut jejuniis et orationibus
ad cuin nos convertcrcmus qui est adjutor in
nppor- C.vp. III. — Et si illi placet, dignum ipsi ct necps
tunitalibus, in Iribulalionc, ct cujus cst consilium,sarium nobis essc videtur, ut ex ejus ore audiamus
ac cujus esl regnum, et utscriplum est cui voluerit quod a Christianissimo rege, fideli el unanimi in
dahit illud, et in manu cujus corda sunt regum, ct C servitio illius populo, unicuique in ordinc suo con-
facit unanimcs habilarc in domo, solvcns mcdiiim venit audire, ac dcvota mpnlc suscipcre.
parietemct faciens utraipie unum deprccantcs illius :
I\^sl h.rc rcjc Oirolus h.rrqu.r scquuntui pcr tc in
niisericordiam,ul darct nobis rcgem ac prinripcin cmlem crclcsia cunclis autlicnlilnis dcuuntinvit.
secundumcor suum,qui injiidicio ct.juslilia nos in tjuia sicul isli vcncrabilcsepiscopi unius cx ipsis
omni ordinc ac profcssione regcrcl, salvaret, atqiie vocc dixcrunt, el cerlis indiciis cx vcslra unanimi-
defenderct juxta voluntalem cjus, et corda omniiim tate monslraverunl, cl vos acclamastis, mc Dei
noslrum unaniniiler in cum inclinarcl aliiue uniret, elcctionc ad vestram salvationcm et profectum atquc
qucm iiisc ad saluttMncl prolcctum noslruin pra-sci- regimen gubcrnationcm huc advcnisse sciatis
et :

tum cteleclumatque pivrdestinalum habebatsecnn- me et cultum Dei alquc sanctarum cccle-

honorcni
duin misericordiani suani. siarum Domino adjuvante consenarc. cl unum-
C.\p. II. —
Quia denique voluntatem Dei, qui vo- qiiciuquc vcslrum secundum sui ordinis dignitatem
luntatcm timcntium sc facil,ctdepr<>calioneseorum ct pcrsonam juxla ineiim scire et posse honorarc et

exaiidit, in concordi unaniinitalc noslra videmus salvare, et honoralum ac sjdvatum tcncre »'elle, et
hunc regni hujiis li.TM-edcm csse lcgitimum, ciii iios unicnique in suo ordine secundum sibi corapetentei»
spontc commisimus, domnum vidclicet pr.-rscntem r» legcs tam pcclcsiaslicas quam mundanas, legcm et
regem ac principem nostrum Carolum, ut nobis juslitiam consenarc, in hoc ul honor rcgius el pole-
803 COHONATIONES REGl^. — I. CAIIOLI CALVI. 806
stas ac debita obedientia, atque adjutorium ad re- A cam Noe significantem Ecclesiflc unitatem nullo
f;num mihi a Deo 743 datum continenduni et de- cogentc conveneruiit : quia sanct;e nunnoria; pater
lensandum ab unoquoque vcslrum seeundum suum suus,domnus Ludovicus Pius imperator Augustus,
ordinem etdignitatem atquc possibilitalem mihicx- ex progenie Ludovici regis Francorum inclyti, per
hibeatur, sicut vestri antecessores fidelitcr,juste,et beati Remigii Krancorum apostoli catholicamprsdi-
rationabiliter meis antecessoribus exhibuerunt. calioncm cum intcgra gente conversi, etcum tribus
Francorum millibus,exceptis parvuliset mulieribus,
Anniinliulio Hincmari archiefiiscopi in ccclesia
vigilia saucti Pascha; in Rhemensi metropoli bapti-
Sancti Stcjiliani.
zati, et ccelitus suinpto chrismate, unde adhuc ha-

Cap. I. Ne alicui forte vidcatur incongrue acpra;- bemus, peruncti et in regem sacrati, exortus per
sumptio33 me ac provincis nostra; venerabiies co- beatum Arnulfum, cujus carne idem Liidovicus pius
cpiscopos facere, quoniam dc altera provincia ordi- Augustus originem duxit carnis,el a Stephano papa
nationi et causis hujusprovincia; nos immiscemus, Rnmano antc sancta; Dei genitricis et semper Virgi-
sciat nos contra canones sacros non agcrc,quoniam nis Miui;e uUare, Rheiiii in imperatorem est corona-
Ithemensis et Trevirensis Ecclesiae in hac regione tus.et demum factione quorumdam terreno imperio
Belgica, cum sibi commissis Ecclesiis, sorores et „ destitutus,in praedictam regni partem,unanimitate
comprovinciales habentur, sicut auctoritas ecclesia- episcoporum et fidelis populi,ante sepulcrumsancti
Btica et antiquissimademonstrat consuetudo ac : Dionysii eximii martyris Ecclesis sanctae est reddi-
per hoc unanimi consensu et synodalia judicia exer- hac domo, ante altare protomartyris Ste-
tus, ct in
cere, et quie a sanctis Patribus constiluta sunt, phani,cujus nonicn interpretatumresonat roro?((i<us,
debent concorditer custodire, hac privilcgii condi- per Domini sacerdotes acclamatione fidclis populi,
tione servata,ut qui prior de Rhcmensi et Trevircnsi sicut vidimus qui adfuimus,corona regniestimperio
episcopis fuerit ordinatus, prior ctiam habealur. restitutus. Et quia, ut in sacris historiis
legimus,
Cap. II. Et lcx divinitus inspirata pr.Tcipit dicons : rcges,quando regna obtinuerunt,singulorumregno-
.Si transitris mcssem cuiiici tui colligcns sjiiriis,
pcr ruui sibi diadcniala imposuerunt, non incongruum
manu ad nmnducandum, falccm aulcm
confricabis vidolur istis vrncrabilibus episcopis, si vestra; una-
non mittas, vel falce non tnelas {Deut. xxiii, 25). nimitali placct, ut in obtentu regni, unde vos ad
Messis est populus, ut Doininus monstrat in Evan- illuin sponte convenistis, et vos ei commendastis,

gdio, diccns Messis quidem est multa,operarii aulcm

: saccrdotali ministerio ante altare boc coronetur, et
puuci. Itogate dominum niessis, ut millat opcrarios sucia unctionc Domino consccretur. Quod si vobis
in messem suam [iluttk. ix, 37, 38) quia vos pro placct propriis vocibus consonate. Et in hoc concla-
:

nobis episcopis debctis orare,ut vobis digne possi- C mantibus omnibus, dixit idcm episcopus: Agamus
mus loqui. Messis autem amici est populus in ergo unanimitcr Deo gratias,dccanlantes Te Deum :

provincia alleri metropolitano comniissa. Undc vos laudamus.

hortando, quasi manu operis confricando, ad Dci
bi;nedic:tiones super nEC.EM caroi.um ante missam,
voluntatem, et vcstram salutcm in corpus unitatis
i;t altark s. stephani.
Ecclesiffi valemus et debemus trajicere: in parochia-
nos autem provinciaruni aliis metropolitanis com- Advculius cpiscopus Metensis. Dcus qui populis
missarum falcem non mittimus,quianec
judicii est luisindulgcntiaconsulisct amore dominaris.daliuic
unde, ncc nostrum esse consideramus. fainulo tuo s|)iritum sapicnti.T, cui dciiisti rcgiincn
€ap. III. Est ct alia causa, qui isli venerabilcs disciplin.i;ut tibi toto corde devolus, et in regni
:

domni et conlVatrcs nostri provincia; istius episcopi, rcgimine nianeat scmpcr idoncus, ct in bonis operi-
non habcntes metropolitanuin episcopum.exiguita- bus perseverans, ad a;tcrnuin regnum te duce valeat
tem nostram sic in suis, sicut et in spccialibus pcrvcnire. Per Dominum, etc.
causis nostris, nos fraterna charitate jubent et coni- Ilatto Virduncnsis. Gralia; tiia;, qua'suinus,Doini-
monent agcrc. Est ita, doinui fralrcs ? Et respon- nc,liuicfaniulotuoli'ibuc largilalem ; utniandatatua
derunt ipsi episcopi : Ita cst. r> teoiicrautc scctan<io, coiisdlationcm pr.Tsenlis vitse
Cap. IV. IVa^ter ea, qua; domnus episcopus et pcrciiiiat ct futura-. Per Dominum.
fratcr noster Adventius vobis ex sua et caiterorum Arnulfus Tiillensis. Nostris qua;sumus, Doniine,
suorum ac nostrorum fratrum ct vencrabiliuni iii rcgiminc islius famuli tui propitiare temporibus,
cpiscoporum voce dixit, in hoc etiam adveitere ut luo munerc dirigalur, ct nostra sccuiitas et de-
putestis, voluntatem Dci cssc, ul pra;scns doninus vdlio (;liristiana. Pcr Domimim.
et rex nostcr, qui in parto rcgni, quam baclriuis 7-15 l'r;inco Tungrensis. Da,qu;esumiis, Doniine,
tcnct ct tcnuit, et iiobis ac ccclcsiis nostris, ot po- huic faiiiulo luo salulcm nientis ct corporis : ut
pulo sibi cominisso utilitcr pra;cst ac pricfuit, ct sa- bonis npcribus inli.rrendo, tua sempcr mcreatur
lubriterprodcst ct profuit, indn ad hunc lociim Do- virtutc defendi. Pcr Doiniiuini.
mino (^ucente pcrvencrit. 7.14 Ouo ctiam vos ejus Ilincmarus Laudunciisis. Hcnicdictionem liiam,
inspirationc conlluxislis, ct ipsi vos spontc coin- Doniinc, hic faiiiuliis tuiis ;iccipi;il, qua coipore
niendastis, cujus inslinctu unimantiu omnia iu ar- salvatus ac nicuto, ct graUuii tibi soinpcr exhibcat
 :

8(17 lUNCiMAItl lUlEMDNSlS AIICIIIICPISCUPI. »08

siTviliilom, oi propitiationis tii;c boncllcia sempcr \ pnnsalionc, ct tua ailministratione, pcr diuturna
iiivoiiial. PiM' Doiiiiiuiiii. tciiqiora ti; quo divinis
laciat fcliciler gubernarc :

Odo Hellovacensis. Conserva qua^sunuis, Uoniiiie, monitis parentes.adversitatibus omnibus carcnles,

hunc lainulum tuuin, ct bencdictioiium tuariimpro- bouis omnibus e.xubcranles, luo ministcrio fideli J
pilius uberlatc purilica, ut erudilionibiis tuis sein- amorc obscqucnlcs, cl in pra-scnti excalo pacis
per iiuiltiplici:tiir et doiiis. 1'ci' DniniiuiiM. tranquillilate fruantur,ct lecum a^lernorum civiuin
rnnsorlio potiri iiieri;aiitur. Ameii. Quod ip=e pra;-
llKNI.DUniu IIINCMAIU AIU;llli:i'ISi:ilIM.
st.ui' dignctur.
Extendat omnipotens Domiiius dextcram sua; be- Ad vcrha : Coronct lo Dominus, miicrunt lUi
ista

nedictionis, cl elTundat super te donum sua! propi- cpiscopi coronam in capitc.

tiationis, el circumdet to fclici miiro eustodia> sua; Corontl lc Dominus corona ploria; alquo juslilise,
priitectionis, sanclaj Maria?, et nniiiium saiietorum ul cum fidc rccla, el multiplici bonorum nperuni
intcri-edenlibus nieritis. Anieii. Inilii]|.;eat tibi mala fruelu, ad coronam pcrvenias rcgni pcrpetui, ipso
omnia qua; gessisli, et Iribuat tibi gratiain et mise- largionte, cujus esl regnum,ct iinpcrium in sxcula
ricordiam, quara Inimiliterab eo dcposcis : liberet- 6a3cuIorum.
quc tc et ab omnibns visi-
ab adversitatibiis cunctis, ., .Ul istii vcrba : Dct tibi Dominns vellc, dcdcrunt
inimicorum insidiis. Anien.
biliuin et invisibiliiini illi palmam ct scrptrum.
Anpelos suns bniins semperet ubiiiue, qui to pr.c- Det tilii Domiiius velle el posse qua- pra-ripit, ul
ccdant, cnmitentur, ct subsequantiir,ad custodiam in regni regiiiiinc secundum volunlalem suam pro-
tui poiiat : ct a peccato seu gladio, et ab omnium (icicns, cum palma pcrsevcrantis victoria; ad pal-
periculorum discrimine, te sua potentia libcrct. main pcrvenias gloria; scmpilerna!. Gratia Domini
Amen. Iniinicos tuosad pacis cliarilatisque bcnigni- nostri Jesu Christi, qui vivit.
tatem cimvertat, cl apuil niiieiitcs tc graliosum et
ORATIONES IN MISSA.
amabilem faeiat, pcrtinaces quoquc in tui insecta-

tionc ct odio cnntusionc sahitari induat, supnr lc Da nobis, omnipolcns Dcus, ul I»cati Viorgonii
autcm sanclilicatio sempitorna criloreat. Amen. martyris tui veneraiida solcmnitas et ilcvotioncm
Ad ista verba : Coronet te Dominus, inunxil cum nobis augeat et salutem. Per Dominum.
llinrinnius archicpisropus dc cltrismatc ad dr.vleram Onitiopro rcijc. Qu.TSumus, omnipolens.ut famu-
(iuri<uln)ii,rl in frontr usijur nd .sinistnim iiuriculain, lus tuus,(|ui tiia miseralionc suseepit regni gubcr-
et in cupitc. naciila, a te virtutum etiam pereipial incrementa :

Coronct le Dominus corona gloriiv in miserieor- ijuibus deccntcr ornatus, ct viliorum monslra vita-

dia ct miserationibus suis, ct ungat to in regni re, ol ad te qui via, verilas, et vila cs, gratiosus
regimine oleo gralia? Spiritus sancti sui, unde unxit valeat pervenirc. Qui vivis et regnas cuni Deo.
sacerdotes, reges, prophetas, et tnartyres, qui pcr .Sh/)(T oblntn. Respice. Domine, munera populi
iiileiii vicoruul regna, el nperati suiit justiliam, at- tui feslivilale votiva, ut tu.v testinealio veritatis no-

que adepti sunt promissioncs eisdemque promis- : bis proliciat ad salutem. Per Dominum.
sionibus gratia Dei dignus efliciaris, qualenus oo- Muncra, quTsumus,Domino, oblata sanctiflca: ut
rum consortio in coclcsti regno pcrfrui mcrearis. nobis Unigeniti tui corpiis ot sanguis flanl, ct Caro-
Amen. Victoriosum te atqiie triumphatorem devisi- lo regi nostro ad obtincndam animjo corporisque
bilibiis atque invisibilibus hostibus semperefficiat salulem, tc largicnlc usquequaquo proflciant. Pcr
el sancti iioininis sui tinuircm paritcr et aniorcm cumdcm.
continuo cordi tuo infundat, ct in (idc rocla ac bo- Poslcommunio. Sacramcntorum tuorum, Domi-
nis operibus perseverabilem reddat,ct pace in die- nc, comnuinio sumpta nos salvcl,et in lus: veritatis
bus luis concessa, cum palma victoria" te ad perpe- luce confirmct. Per Dominum.
tuum regnum perdueat..\inen.r,t qui te voluit siiper 7 47 Domino, communiosalutarisfamulum
IKtc,
pnpulum suuiu constituere repem. 7 46 in pra>- 1 1 tiium ab omnibus tueatiir advorsis quatcnusct :

senti sa^culo fcliccm, ct a>tern;c felicitatis tribuat n ccelcsiaslic.v pacis obtincat tranquillitatem.ct f>ost
essc consortem. Amcn. C.lerum ac populum, quem istiiis lcmporisdecursum ad ajtcrnam pervenialhs-
8ua voluit opitulatione tu.-e subdere ditioni, sua dis- reditalcm. Per Dominum.
809 COHONATIONES HEGI^. — II. LUDOVICI II. 8iQ

11.

COIIONATIO LUDOVICI II
Quuntlij rex Francorum comecratus esl.

Ordo fiualiter LuDOvicus rex aniio Iiirarnatioiiis nomini(\T 877,viltlus Deccnil)ris ab flincmaro
urctiiepiscopo fuit coroiialiis in Com[ieiulio pai.itiii (juaiKJo et Iia-i; (juce seijuuutur ab
;

episeopis petita sunt apiid regem, ct ab eo promissa episcopis.

PETITIO EPISCOPOP.UM. A pientla; pacisque inefTabili munere ditasti: respice,

A vobis perdonari nobis p(.'tiraus, ut uiiicuique quujsumus, ad preces humilitatis nostra;, et hunc
de nobis et ccclesiis nobis commissi?, seouiidum famulum tuum virtutibus, quibus praefatos fideles
primum capitulum, quod novissime in Cansiuco tuos dccorasti, multiplici honoris bencdictionecon-
domnus Carolus imperator pater vester, a se et a decora, ct in regni regiminc subliniiter coUoca, et
vobis servaturum, consenticntibus fidelibus illius oleo gratia; Spiritus sancti tui perungc,undo unxi-
ac vestris, atque apostolicfe scdis legatis, legentc sti sacerdotes, reges, piophetas, et inartyres, qui
Gauzleno, denuntiavit, canonicum privilcgium et pcr lideni vicerunt regna,ct operati sunt justitiam,
debitam legem atque justiliam conservetis, et dc- atque adepli sunt promissiones.Cujus sacratissima
fensionem e.xhibeatis, sicut re.x in suo regno uni- unctio super caput ejus delluat, atque ad interiora
cuique episcopo et ecclesiae sibi commiss;e [icr rcc- ejus desccndal, et cordis illius iiitiiua penctret, et
tum exhibere debet. pi'omissionlbus,quas adepti suntvictoriosissiiui re-
ges, gratia tua dlgnus clliciatur quatcnus et in
PROMISSIO REGIS. :

Promitto vobis et perdono quia unicuique de vo- pra;senti saculo feliciter regnet, et ad eorum con-
commissis.secundum primum
bis et ccclesiis vobis
sortium in coilesti regno perveniat. Per Domiuuni
capitulum quod novissime in Carisiacodomnus im- noslrum Jesum Chrislum Filium tuum,qui unctus
g
est oleo hetitia; pra; consortlbus sui3,et virtute cru-
perator pater meus, a se et a me servaturum, con-
cis potestates aerias debellavit, tartara destruxit,
sentientibus fidel'bus illius ac nostris,atque aposto-
lica; sedis Gauzleno denuntiavit,
legatis, legente
regnumquo diaboli superavit, ct ad cojlos victor

canonicum privilegium et debitam legem atque ascendit. In cujus manu victoria, omnia gloria et
potestas consistunt, et tecum vivit et regnat Deus,
justitiam conservabo, et defensionem quantum po-
tuero, adjuvante Domino,exhibebo,sicut rex in suo
in unitate ejusdem Spiritus sancti, per omnia saB-

regno unicuique episcopo et ecclesia; sibi commis- cula sa;culorum. Amen.

sae per rectum exhibcre debet. IMPOSITIO CORO.N.E.

748 DEN£D1CT10NES SUPER LUDOVICUM REGE.M Coronet te Dominus corona gloria!,atque justitise
FACT.E. lionoro, et operc fortitudinis, ut per oflicium nos-

Deus, qui populis tuis virtute consulis, et amore tr;e beiicdlctlonls, ctiin lidc recta, et mulliplici bo-

dominaris, da huic famulo tuo spiritum sapientia; iioruin operniii fructu,ad coronam pervenias regni
cum regiminc perpetui, ipso largienle cujus regnum et imperium
discijilina; : ut tibi toto corde devo-
tus,in regni regiminc maneat sempcr idoneus,tuo- jiermanet in sxcula sicculorum. Amen.
que munere ipsius temporibus securitas Ecclesia; p 749 SCEPTUI TnADlTIO.
dlrigatur, et in tranquillitate devotio Christiana Accipe sceplruiii,reglai jiotestutls insigiie.virgam
pernianeat. Per Dominum. scilicet rectam rcgni,virgaiu virtutis: qua te ipsum
SACni OIEI INKUSIO. bene regas, sanctam Ecclesiara, populuni videlicet
Omnipotcns sempiterne Deus, crcator et giiber-
Cbristlaiium tibi a Dco comniissuni.regiavirtute ab
iiiilinibls defendas, pravos corrigas, rectos ut viam
nator ca-li ct terro;, conditor et disi^ositor angelo-
ruiu et hominura, qui Abraham famukim luiiin de rcctain teiicre possint tuo juvaiiiine dirigas: (juate-

hostibus triumphare fecisti.Moysi ct Josuc populo luis de teiiijiorali regno ada;teriuim legnuiii perve-
tuo prjdatis iiiultipliccm victdriaiu liiliuisli:Iiiiiiii- iiias.iiisn udjuvante ciijus regnuiii et iinperium sine
lem (|(iii(pie Davld pueruin tiiiim ri'gni fasligio siib-
liiie perinanet in sa;cula 3;eculorum. Amen.

liiiiasti, euiiiijuc de ore lconis. ct de manii bestia", IIE.NKIIK.TIO.NKS.

at(|ut' Golia», scd ct dc gludio maligno Saul et uin- Deus oiiinijiotens, qui dixil ad Moysen
Duiiiimi^
niuiu inimicorum cjua libcrasti, et Salomcn sa- scrvum tuum, Loquere ud Aaron frutrcm tuuin, et aii

Patrol. CXXV. 26
811 IIINCMAUI llIir.MKNSiS AHf:illEl'lSC(»I>I H12

/iUos cjus diccns : Sic hcnedicelis populo mco, cl cijo A. pcriculorum discrlminc tc sua potcntia libcret.
hcn:dicam ci {Niim. vi, 23 ct 27), bciicdicat libi, ct Amen.
cusloilial le. Amcn. Inimicos liiosad paci3,charitatisqucbcnignilatem
Illumiiiet faciciii siiani jicr lc. cl n)isercaliii' liii. coiivcrlal, ct odienlibus tc gratiosum ct amabilem
Amcn. faciatipertinaecs quoquc in lui insoctatione et odio
Convertat viillurii suiini ail lc, cl donct tibi pa- confusionc saluturi indual:snpcr tc autem sanctifi-
cem. Amen. catio scnipilcrna eflloroal. Amcn.
E.\tendat dcxleram su.tc bcnediclionis,et efTundat Victoriosumtcatqnctriumphatorcmde visibilibus
supcr tc donum su;l" pro[)itali()nis, et circunKbH tc ali|ne invisibilibus hostibus Dominus scniper fll- (

felici miiro custodi;u sua; protcclioiiis,sanct:c Mnri.c ciat:et sancli nominis sui timorcm pariler et amo-
ct omnium sanctorum intcrcedenlibus meritis. rem conlinue cordi tuo infundat:ct in fide rccla ac
Amen. Indulgcat libi mala omnia qua; gcssisli, et bonis opcribus perseverabilcni rcddat el pacc in :

tribuat tibi graliam ct misericordiam, quam humi- diebus luis concessa, cum corona vicloriie ad pcr-
litcrab 00 doposcis ; lil)erct<|ue te ab adversilati- petuuin ti; regnum perducat. Amcn.
bus cunctis, ct ab omnibus visibilium ct invisibi- 350 12t qui te voluit sSper populum suum con-
lium iiiimicorura insidiis. Amcn. stitucre rogcm, cl in prajsenti sxculo fcliccra, et
Mulliplicel in te copiam sutc bcncdictionis,cl coii- aiterna; felicitatis tribuat esse consortem. Amen.
firmct in spe regni coclcstis. Amcn, Clerum ac populum,qucm sua voluitopitulatione
Actus tuos corrigat, vitam cmcndct, mores cim- lu.u snbdere ditioni.sua dispensatione.ct tua admi-
ponat, ct tc ad coclestis parailisi h.-crcdilatcin per- nistralione per diuturna lempora tc faciut feliciter
ducat. Amcn. gubernare: quo divinis monitis parcntcs.adversit.i-
Taliquc intcntiono rcplori valcas, qua; ei in pcr- tibus cunctis carcntes,bonis omnibus cxubcrantes,
petuum Amen.
placcat. tuo ministerio fldcli amore obsequcntes,ct in prc-
Angelos suos bonosscmpcr ctubique.qui te pra;- senti sajculo pacis tranquillitatc fruanlur, et lecum
cedant, comitentur, cl sul)scquanliir,ad custodiam .-cfcrnorum civium consortio potiri mereanlur.
tui ponat : el a pecrato scu gladio, el ab omnium .Vmcn. Quod ipso pr.T;slarc dignetur.

III.

COIIOXATIO JUDITII GAROLl FILl K

Cum rege Anf/lorwn desponsala est.

DEyEDICTIO SUPEIi /i£G/.V.4,V, C Dcspondeo tc uni viro virginem castam, atquo

quam Edelulfus re:v*acccpil in u.rorcm,
pudicam futuram conjugcm, ut sancU-c mulieres
fuerc viris suis, Sara, Rebeoca, riachol, Esther,
Nubas in Chrislo,obnupta nube coelesti.et refri- Judith, .\nna, Noemi, faventc auctore et sanctifica-
gcrala gratia spirilali, ac protccla ab omni illicita torc nuptiarum, Jesu Cbrislo Domino noslro, qui
concupisccntia, pangas foedus cum oculis tuis, ut vivit et regnat in sa:ula sacculonim.
non videas alicnum virumadconcupisccndum eum, Dcus, qui in mundi crescontis exordio multipli-
ct non moicheris in corporc vol cordc tuo, ct avertas oand.T proli benedixisli,propitiare supplicationibus
oculos tuos nc vidcanl vanitatcm : quatcnus in via nostris, cl hnic famulo luo, cl huic famul.r tuic,

Domini viviliceris, ul possis diccrc cum Prophcta : opom tu.-e bcncdictionis infundc, ul in conjugali
Ad le lcvavi oculos meos qui habitas in cwlis (Psal. 3 51 consortio sccundum beneplacitum tuum, af-
cxxii). Et : Lcvavi oculos mcos in monlcs, undc iv- foclu corapari, mente consimili, sanctitatc mutua
niat au.iilium mihi (/'.sn/. cxx). Per Conditorcm, <>t copulontur. Dita cos fruclibus sanctis ot opcribus
lledcniptoroni, ae Uoininuin nostruin Jcsum Cliri- lionodiolis. Fac illos t.ilcm sobolem genoraro, que
stum, qui cuin Patro el Spirilu sanclo vivil el reg- ad tni pnradisi perlinoal h.-creditalcm. Apcri, Do-
nat in sxcula sa:culorum. j, mine, januas c<rli, cl visita eos in pico. Irriga ter-
Bencdic, Domiiie, has dotos, et .iccipiontcs tua ram corum.ut germinot fructum spiritalera:sancti-
bcncdictionc dotare digneris ut conjugii lldem et : lioa eos, qui°datus cs nobis ex virginc : el pr.i-s(«

loruin iinniaculatiiin sorvantos, sanctorum patriar- ois lompora s.ilutis.qu.v anto tuum advontum pra?-
charum ascisci nioroanlur consorlio. Por homi- dixit sanctus prophota Joannes.ut hic ridoliterrre-
num. d.int,ol bealc vivcnlcs vitam ct regnum consequ.in-
Accipc annulum.lidci otdilootionissignnm,alque tnr .Ttcrnum, grntia lua, Christc salvator noster,
conjugalis conjunotionis vincnlum, ut non sop.irel qui cum Deo Palre, in unitatc Spiritus sancli, \i-
homo quos conjungit Dous. Qui vivil et regnat in vis ct rcgnas Dcus, per omnia
omnia sxcula sxculorum.
813 CORONATIONES \\V.G]jE. IV. HEHMINTRUDIS REGIN^. 814
BENEDICTIO REGIN.E. A CORONATIO.

Te invoeamus, Domine sancte, Pateromnipotens Gloriu el honore corouat te Dominus,et ponat su-
oEterne Deus, ut hanc famulam luam.quam tux di- per caput tuumcoronam despiritali lapidepretioso,
vinae dispensationis providentia in pr;esentemdiem ut quidquid in fulgore 75? auri,et in vario nitore
juvenali flore Iffitantem cresccrc concessisti, tua; gcmmaruin siguificatur^hoc in tuis moribus,hoc in
dono ditatam, plenani vcritatis de die in
pietatis actibus semper refulgeat : quod ipse prsstare di-
diem coram te et hominibus ad meliora semper gnetur. cui est honor et gloria in s;ecula sasculo-
proficere t'acias:ut in rcgimine suo gratia^ supern.-e rum.
largitatcm congaudcns suscipiat, ct misericordiaj
tua; niuro advcrsitate undique munita, cum pace BENEDICTIONES.
prnpitiulionis vivere mereatur. Prr liouiiuum.
Beuedic, Domine,hanc famulam tuam.qui regna
Sursum cordn.
regum a swculo moderaris. Amen.
Domine sancte, Pater omnipotens, a^terne Deus, Opera manuum illius suscipe,et bcnedictione tua
electorum fortitudo, et humilium celsitudo, qui in terra ejus de porais fructuum codH, et rore atque
primordio per efTusionem diluvii crimina mundi n uLysso subjacente replcalur. .Vmcn.
purgari voluisti,et percolumbam ramum oliva; por- De vertice antiquorum montium et collium ffiter-
tanteni pacem terris redditamdemonstrasti: iterum norum, de frugibus terr;e et plenitudiue ejus, tua
.\aronfamuIum tuumperunctionem olcisacerdotem bcnedictionc lajtetur. Amen.
unxisti,et postea per ejus unguenti infusioncm, ad Benediclio illius quiapparuit in rubo vcniatsuper
regendum pi)pulum Israoliticum,sacerdotes,reges, caputejus. Dacide rore ca-Ii, etdepinguedineterra;,
et prophetus perfecisti,vultumquein Ecclesia; in oleo abundantiain frumcnti et vini : ut serviant illi ac
exhilarandum prophctica famuli tui voceDavidcsse semini ejus populi, et in honore tuo tribus illam
praidixistliqui hoc etiam ungueuto famul» lu» Ju- et semen ejus adorent. Amen.
dith ad liberationemservorum tuorum,etconfusio- Reple cam benedictionibus uberum et vulvae:be-
nem ihimicorum,vuItum e.\hilarasti,et ancillaj tus nedictiones patrum antiquorum confortata;sint su-
Esther faciem hac spiritali misericordiaj tuae unc- pcr eam,et super semen ejus,sicut promisisti servo
tione adeo lucifluam reddidisti, ut etTeratum cor luo .-Vbrahw, et scmini ejus in SKCuIa. Amen.
regis ad miscricordiam.et salvationem in tecreden- Goncede, quaesumus, omnipotcns et misericors
tium,ipsius precibus incIinares.Te qua^sumus^om- Deus, ut hajc dona tua, quoe fidelcs tui acceperunt
nipotens Deus,ut per hujus creatura; pinguedinem, de manu tua, dantibus, accipientibus,et dispensan-
columba; pace, simplicitate, ac pudicitia decoram '-' tibus,adpra;sentisvita;subsidium,acrcdemptionem
efficias.Pcr Dominum nostrum Jesum Christum Fi- animarum, afque ad vitam capessendam proficiant
lium tuum, qui venturus ost judicarc. scmpiternam. Per Dominum.

IV.
nEUMINTRUDIS HRGINJE
AI.LOCUTIO DiUllLM EPISCUl'Olii;M i» ecdma in manus suorum antccessorum mirabiliteraduna-
siitirli Mcilardi, quando Uermintrudis fuil ronserrala vit : quod ipsi dccessorcs sui nobiliter gubcrnave-
in rrijinam. runt, et per succcssioncs sua progcnics usquo ad
Volumus vos scire,fratres,quia domnus et senior ha^c tcmpora rcxit.Et isti nostro seniori Deushlios,
no3tor,Carolus rcx gloriosus.nostra; humilitatis pe- sicut vobis notum cst, dedit : in quorum nobilitatc
tiit dcvotionem, ut auctorilate ministerii nobis a D ad sanctam Ecclcsiam regnum.quod Dcus ilii ad
et
Deo collati. sicut ipsc in regcm est unctus et con- rcgcndum commisit,ndeles illiusspemmaximam sc
sccratus episcopali auctoritatc, unctionc sacra cl huljcre suiit gratulati. De (]uibus ipsc aliquos Deo
bcncdictionc,veIuti inScripturis legimus Dominum (iblulit, ut ctiam de frurtu ventris sui oblationem
pran;(;pissc ut regcs ungercntur ct sacrarcntur in Deo otfcrrel : uliquos Deus adhuc ;etatc immatura
regiam polcstatem:ita uxorcm suamdomiuam nos- sua gratiu dc hoc sa;cuIo rapuit, ue, ut scriplum
tram in nominercgina; benedicamus.sicut et asedo est,malitia muturel corda corum :aliquibusautem,
apostolica ot a nostris decessoribusuntcadc aliisfa- quod vos non latet, suo judicio talem passionem
ctum 753 comporimus.Et ut non vobis sit lairum jicrmisil incurrere, sicut lidelcs illius agnoscuntur
quarc hoc pctut, frat(Tnituti vestru; rationcm red- (lolere. Proptcrea pctit bencdictionem episcopalcm

dere maturamus. Vidclicet quiu, sicut multis cst siipcr uxorcm suani vcnirc, ut tulcm sobolem ei
cognitum,Deus omnipotens suagraliaistud regnum Dominus de illa dignetur donurc, undc sanctd Ec-
 :

815 UINCMAKI ItllEMKNSIS ARClllEIMSCOlM. 816

clcsia, solatium, cl rcgnum ncccssai-ium dctensio- X qui potestatc virtutis tuo! de nihilo cuncta recisti,ct
nem,et fidelcs illius dcsiderabilcadjutorium,ct ista homini ud imagi-
dispusitis univcrsitatis cxordiis,
ehristianilas oplubilem tranquillitatera, et legem. ncm tuam udjuturium
facto inscparabilo mulieris
atque justiliam, cum illis quns adhuc habet, an- condidisti.ac fcminco corporide virilidodisti carne
nuenlc ct cooperantc Domino, possit habcrc. Et dc principium : docons quia quod cx uno placuil libi
lioc in sanctis Scripturis habcmus auctorilalcm : institui, non liceal ub huuiinc soparari respicc :

quia sicut Dominus ad Abraham dixit /n semine

: propitius supcr hanc famuluiii luain luurliali jun-
tuo bencdiceiUur omncs ij>^nles {Gcn. xxii, \X], cui ctam cunsortio,qua; tua sc expetil protcclione mu-
jam centenario dc nonagcnaria uxore Isaac lilium niri. Sit in eajugum dilcctionis ct pacis, (idelis et
dedit:ita et ipsum Isaac uxoreni sterilem accipere caBla nubat in Christo, imitatrixque sanclurum
fecit, ut ct in hoc, sicut in mullis solet faccre, mi- permaneal fominarum.Sil amubilis ut Rachel viro,
soricordix sux largitatem ostcndcret. Et indedicit sapiens ut Uebecca,longa;va et fidclis ut Sara.Nihil
Scriptura quia ileprecatus cst haac Dominum pro in ea ox actibussuisauctorpr<Tvaricationis usurpet,
uxorc sua, co ijuod csset sterilis [Gen. xxv, 21), et ncxa fidci mandatis permaneat, uni toro Junctu
concepit. Et non sit vobis mirum cur antea hoc contractus illicitos fugiut:muniat infirmitutcm suam
non fecit quia, sicut sacra Scriptura dicit, in pri-
:
^ roborc disciplin;e. Sit vcrecundia gravis, pudo re
mordio conjunctionis masculi cl femin* dixit Do- vcncrabilis, doctrinis cu2lcsiibus erudila. Sil fecun-
fecu
minus ad Evam, Ad virum tuum eril conversio tua da in tibi placita sobole, sit probata et innocons.
cl ipse dominabilur lui {Gen. iu, 10). Et cum jam Percipiat per hanc sacram miscricordi.T, la;titia;,et
essent moribus iu logitima conjuiictione maturi, el exsullalionis olci unctioncm,sanitutem mentis, in-
provecta; a;talis, Abraham ot Sara, et, ut sanctus columitatcm corporis, tutclam salutis, sccurilalcm
Petrus dicit : Sara obediebal Alrahce, dominum eum spei,corroborationcm fldei,plcnitudincm charitatis.
vocans (/ Pelr. iii, 6) : dixit Dominus ad Abraham, Corona eam, Domine, corona Justitix : corona eam
quod antea nec ipsi,nec alio homini legimus illum fructibus sanctis, et operibus benedictis. Sit meri-
dixisse,()Hinin (jua: di.teril libi Sara, audi vocem cjus tis et nomine atquc virtute regina.assistcns in hoc
(Gcn. x.\i, 12). Jam cnim el .\brahain presbylcr sa;culo lidc rccta el operibus bonis, ct in futuro
morilo vocabatur, et defecerant mulicbria, id est honore ct gloria coronata a dextris rcgis, in vestitu

omnis lascivitas, Sara; : et tunc acceperunt benedi- bonorum operum, circumdata virtutum varietate.
ctionem seminis bencdicti a Domino, in quo bene- Fac illam talem sobolcm gcneraro,qu.T ad pamdisi
dicuntur oinnes genles. Amen. Ilis ergo fulli auc- tui pertineal ha;rcditatom. PrTsta, Domine, huic

toritatibus, in dispensandis Dei donis, qui ab illo famula: tua; tantum charitatis ulfectum, et misori-
ministri ejus sumus ad hoc constituti,ut Leo dicit, C cordia; studium, atque religionis augmonlum, ut
non debemus esse difliciles^nec devotoruni petilio- luum jugiter promerealur au.xiiium. Callidi scr-
nes negligere maxime si ipsas pelitioncs evidcnti-
: penlis ab ea venena rcpellc, ct lorica fidei indulam
busindiciisex Dei vidcrimusmiseralioneconccptas. sculo salutis eam dcfcnde.actus ejus corrigo,vitam
Quia multiplex niiscricordia Dci ila saluli humana; cme:ida, mores compone, 755 et eam in senectute
subveniro decrovit.ut pra-cipue saccrdolum suppli- bona ad ca-lestia regna digncris perduccre. Per
tationibus ipsa salus deboat oblincri. Cui operi, nt oumdem Dominum nostrum.
in sacris litteris legimus, ipse Salvator intor\-enit Coronet tc Dominus gloria ct bonore, ct scmpi-
nec 754 unquam ab his abcst, qua; minislris suis terna protccliono. Qui vivit et regnat.
exsequenda commisil dicens:£iY<.' cgo vobisnim sum Dous omnipotcns, qui benedixit .Adam et Evam,
omniius dicbus ^.Va»/(.xxviii,20).Et si quid per ser- dicens Crcvite ct tmUtiplieamini {Gcn. i, 2X el : ,

vitutem noslram bono ordine,et gratulando imple- patriarcharumbencdixitconJugia.quiquccumTobia

mus atrectu,ut Leo dicit, non ambigamus per Spi- misit Raphael angelum suum, cujus ministerio
ritum sanctum nobis fuissc donalum. Et idco, fra- d.Tmonium elTugavit a Sara uxore ipsius.bonedical
lres,quoniam ita ost et nostraprovobisminislratio. te.ct Ill.futuram uxorcm tuam. ut secunduro prc-
et veslra orga nos conjuncta dcvotio, ut una fiat n ceptum Domiui cffecti duoincarne una,quod Dous
apud Dominum supplicatio, sicut legimus, quia ad Jungit humo non scparct et det vobis bonociictio-
;

hoc constituti sunt sacerdotes, ut prius pro suis, nom do rorc cosli et dc pingucdinc tem. Benedi-
deinde pro populi orcnt peccatis ct oratio fiebat : cimus enim vobis in nomine Domini, qui mitt«t
sine intermissionc ad Deum pro Petro. id est pro angolos suos bonos, ut vos custodiant sompor, el
omni opisroporum choro:orantibus nobis pro com- omncm phantasim, ot nequiliam, atquo vcrsiitiira
muni nostra, imo pro totius Ecclo^ia; ac populi ne- omnium malignorum spirituumothominumav..|.ir
cessitate alquo salulo.commune votumetiamveslni dopollant,ct ab omni inquinamcnto omnis adult<;rii,
coinmunis prosoqualur oralio, apiid oum qui facit omnibusqueinsidiishumaniscldiabolicisprote^ant.
unanimes habitarc in domo, ot vivit, et rognat in muniant, et defendant, gratia Domini nostri Je^u
sxcula 3a;culorum. Amen. Christi, qui amorem ot timorcm suum Jugitercor-
on.\Tio. dibus vostris infundat, ut consenescatis paritcr in
Dominc sancto, Patcr omnipotcns, xtomc Deus, scncclutc l>ona,et vidcatis tUios Uliorum vcstrorum
817 EXPLANATIO IN FERCULUM SALOMONLS. 818

florentcs in voluntate Domini ; ct pax vobiscum A catholic.-e communionc persevcrahtcs, ad vitam pcr-
perniancat ; atque in fide recta, ac bonis operibus, vcniatisacternam.Quodipse pra?stare dignetur,cujus
etconcordia bona, et amorc conjugali sincero, nec- regnum et imperium sine fme pcrmanet in saecula

non ct in confessione sancta; Trinitatis, et Ecclesia; SKCulorum'. Amen.

ADMONITIO AD LECTOREM
DE OrUSUCLO SEQUENTI.

Scripserat Hincmarus, tcste Flodoardo,mctricum contincbat. ILtc cst quae nunc primum in lucem
Opus egregium ad Carolum rcgi^^m^quod appeliavit datur ex antiquo excmplari.Priorisenim partis nibil
Ferculum Salomonis, vcrsibus constans quadrin- dnm vidimus prKter vcrsusduodecim,quos suo loco
gentis quadraginta sex,cui ct solutn? orationis par- intor auctoris fragmcnta profcremus.
tem alteram adjccorat, quce illius cxplicationem

HmCMARI
ARCHIEPISCOPI RHEMENSIS

EXPLANATIO IN FERCULUM SALOMONIS

756 Hoo regium ferculum, quod doctores sancti B verum ab illo, qui hxc eadem ligna in a;dificio

designarc dicunt Ecclesiam, corpus scilicct Christi, hujus forculi, id est Ecclesia!, istiusmodi gratiosa
in cujus unitate cidem Christo pcr fidcm, ut supra pr.-cdestinationis et elcctionis su.tj gratia,idest gra-
monstravimus, quisquc incorporatur, nuiltis in tis data, composuit ;qui omncs honiines ^nilt salvos
Scriptura vocatur nomiiiibus : ut cst rcgnum ccelo- ficri, ct nemincm vult cnim de costa
pcrirc. Ut
rum, mulicr, sponsa, uxor, columba,dilecta,vinca, dormicntis Ad.-e in paradiso fabricavit Evam, ita
ovis, ovile, civitas, turris, columna, firmamentum, ineffabilis misericordi.T gratia iu crucc dormiens,
domus, tcmplum,corpus Christi, plcnitudo Christi, de laterc suo profundcns aquam ct sanguinem,
sagcna, nupti.T, cocna, ot aliis, qu.i; lcctor forlc quibus et Livacro rigarctur el poculo, .•edific.avit
Salomon, id est [i.aei-
potcrit invcnirc, fccit sibi rex Ecclesiam quam mundat lavacro aqu.T 357 in
;

ficus, Idida,hoc cst dilectus Domiiii, tlnfjeth, hoc verbo, et rcdimil sanguine pretioso, ut videlicet
est concionator ipsius quidem EccIesi;e.IIis quippe agui immaculati ct incontauiinati, qui est ipsc
tribus nominibus vocatus cst Salomon, quia tota Christus Jesus, ct sanctifical Spiritu sancto suo,
sancta Trinitas fabricavit templum vori Salomonis, salvum facicns in singulis, qui estpassus pro omni-
corporis scilicet Dei ct hominum Mcdialoris, in bus, totum hominom, videlicct corpus ct anim.am,et
utero bcat;c et gloriosec scmpcrquc Virginis ejus- , hoc in sabbato, id est in rcquic unilalis Ecclcsi.T, in
dcm gcnitricis domin.i; ac dominatricis nostr.-c Ma- qua per salutarem spcm fidclcs ad requicm tendunt
rio;. Spiritus cnim sanctus supervenit in cam, et perpetuam ; spe enim salvi facti sumus.
virtus Altissimi patris obumbravil illi : ideoquc llu.jus ferculi colunin.T3 sunt dua>,quiaturbK qua;
toluni quod cx duahus el in dualius substaiitiis piNcccsscrunt, ct qua; Dominicum subscqunntur
atquc naturis iii iinitate uiiius [icison.r cx ca iiatiim advcntuin, per fideni M<-(liatiiiis ipsius, vidcli-

est, sanctuni vocatur, et est Filius Dei, per qucm cet pacilici rcgis et feiculi aidilic.itoris salvat»
gloria in cxcclsis Deo cantutur, et in torra pax cst alquc salvand;c, unius lyusdemquo crcdulilatis

hominibus bona5 voluntatis qui cst Filiusdilectus

;
confcssione clamant diccntcs Osanna : Pcr yni/mm
in quu Patri bcne complacuit, ct a cujus facio ost ciiiin, inquit Pctrus, Dmniiii Jcsu cmUmtis snlviiri

sciciilia et intclloctus.cl iiui docct homiiicm scien- iliicmddmoduiii cl //// (.1(7. xv, 11). Vcl ccrte dua;
tiam,clSpiritu saiicto suo docct Ecclesiam (iinnem colunina! sunt quisquis in unitale
fcrculi. (luia
vcritatcin. Fecit autom hoc lcrculuiii sibi istc llex pivescntis EcclcsiiP cuiii lidc rccla et operibus bo-
rcgum ct Dominus dominorum do lignis Libaiii, iiis persevcraverit, in futura. id est in .•clerna Ec-

quia Ecclcsiam de fortibus aiiinio et constantia uni- clesia, dc incorruptione anim;e simul ct corporis
mabus constriixit. Ligna qiiippi; Liliani el colsitu- ini;narrabili exsnltalione rcplelus atque glorilicatus
dinc ct spccic et sui iiatura imputriliili miilliim D sine (iiie gaudebit.Qnoniam Dousomniain nicnsura
priTcmincnt. Siclw;c ligna ratioiiabilia atfiiic Iructi- in (pia cunsUil ([ualitas, iii iiuiiicid ([uo continetur
fcra, liis et aliis virtuti^bus [incemincnt, iion a si;. ([uautitas, in pondere quo signilicalur ratio per-
819 HINCMAHI HIIRMRNSIS AHCIilKPISCOPUS. 820

Sfquata, qua pondus virlutis non oneiis clocloruiH A ciniam (juinque, qointam sex, terliam
Iria, .soxluni

accipiunt anini.e.illo ili.sponcntc qui secuniluni Job docoiii, dimidiam quindccim, (|ua: siinul juncta
pflniul venlis poiulus {Jah xxviii, 25j : ut al) intcn- ((uadraginla duo consuramanl ubi niysticc,ut dixi-
:

tionc Dci nonjam levi motu dissiliant, sed in eum mus, innuitur totam Ecclcsia; perfectioncm in Cbri-
fixa constantia; gravitatc consistant : per qua; ju- sti fide etgratia consisterc, quaj apalriarcbis primo

dicio ct in sa;cula illius omnia constant, pcr quffi agnita, apostolorum est latius voce difTumala nec :

nninilum couslituit gubpinat ct juiiicaturus est, (jui cssc noinen aliud sub cado in quo oporlcal nos sal-
comprolionili vcl rcprohondi non potost, pr.i;mia vos fieri, quomodo in (luudraginta duobus nulla
voi pixnas singulis rcilditurus cuncla disposuit. est particula, (]ua3 non a;ijualibus triconarii nu-
Priina istius columna fcrculi tribus ct trigintacon- mcri contincatur iii parlibus. Tricenarius crgo
stat capitulis : quia quisquis iu nominc Patris et numcruB suis parlibus quadragesimurii complel
Filii et Spiritus sancli baptizatus ex aqua ct Spi- ct seciindum, quia Dominus Ecclcsiam sui ba-
ritu sancto rcnascitur, Decalogi manilata cum fidc ptismalis sacramentis ct nunc laborantem lenipora-
sauct.c Trinitatis nocesse est porscvcranter custo- liter munil, ct fiiiilis laboribus ad rcquiem a'terna-
dial, si advitam vult pcrvcnire porpctuani. Et do- liler pcrducil. Et tricennulis baptizati Salvatoris
narius numerus ternario supcrposito incisdcm capi- „ a;tas etiam noslri baptimalis intimarc potesl mysle-
tulis tcr ducitur : quia mulier, catholica videlicet rium propler fidem scilicel sancta; Trinilalis, cl
:

Ecclesia, aecoptum fermontum, sanct.o Triniliitis oporationom Dccalogi revclata fidei gratia (juod :

scilicet fiilcm, pcr diloctiuncm operantom in farin.c (pio suldiniiiis intelligilur eoet doclrina jiublicatur.
sata tria aliseoiulil, quando ,\si;c, Africa; ot Europ.i; Diicpdenus quipiic, qucm partos, utdiximus.lriccna-
illam prajdicare procurat, douec fcrmcntcturtotum, rii jiariunt, ajiostoloruin numcrus, pri'dicatorum
id est orbi univorso pr;edicetur Evangclium rogni vidclicct omnium cliorus, ler qualcrnos, sivequater
acceptum a Doinino Jcsu Christo de Ims qu.o ciouit tornoi conlincre dignoscitur quia fidom sancta:
:

et porfecit faccic et docere. Tertio dic in evungo- Trinilalis. ot quatuor sancti Evangolii libros, ab or-
lica leotiono commomorato vcnit ail niiptias hoc : thodoxis doctoribus ante fincm inundi oportol jier
cst tertio inundi temporc pcr incarnationis myslc- quatuor partcs, Oricnlis scilicet, Uccidcntis, Aqui-
rium eamdem sanctam sibi Ecclesiam sociavit. Pri- lonis cl Austri, quadrato orbis tcrmino prsdicari.
mum quidcm sa'culi tompus antc togem, palriar- Quasi cnim quoddam sacrosanctum Iriennii lempus
charuin exoniplis, secundum sub logo,propliotarum baplizandos huliorc docuit, qui ait, lle dofcte omnts
scri|>lis,tortium suhgralia,cvangclistaruinpr.TConi- giiilfs, liiiplizniiUs eos in nominc Potris, cl Filii,
quo isdem
is,quasi tcrtiidioi lucc iiiundo rcfulsit, in el Spiriliis sntieli (MuUli. sxviii, 19) quasi ideni :

DominusetSalvatornoster pro redemptioncgeiicris C hoe Iricnnium pcrdccem niultiplicari jirajcepilcum

humani incarnatus apparuit. Sed et idom dcnarius subjunxit, doccnlci eos servarc omnia qiuvcun-
numerus in trigouum duolus tricesimum impletnu- ijitc mundiivi vodis (ibid., 20). Qui IriUus an-
nicrum, (|uo aiino Chiistus hajitizalus ciincta san- nis ac bis lcrnis mcnsibus mundi tcnebras cxcm-
ctilicavit suo huptisiii.ile lliionta nohis 35S aijua- plo ct verbo suo de dileclione Dei cl jiroximi sa-

rum, ot hujus sanclilloationis gratia tricesimoa-ta- nans 759 corjiora simul ct aniinas, illuslrarp
tis anno Jcsus vcnit in buptisma : quia scilicet post dignatur, pro generis humani salutc iii rruce occu-
baptisma istud lcgem crat vetorcm solulurus. Pro- buil. Evidcnlcr ostcndens, quia pra-latis ajMBtolis,
ptcrca iisquo ad liaiio adulom, (pKo iiniiiia polost niurlyribus, conressoribus, ca-terisquc arctioris ac
cajiorc pcccala, iii logis observatione jiormansit : porfoolioris ijuurum inonarrabilcm glo
vil.-e viris,

ne quis dicerol idoo ouiii solvissc legem, qiiia oum riam de niuiiifo^tifsima divinitatis visione scmpi-
non valerct implcrc. Noquc eniin omiiis prorsus terna; Triuitatis illi tantum sciunt, qui ca perfrui
opportuna Pst.Nam primos adhuc
«etas cunctis viliis merucrunt, sunt plurcs in Ecclesia jusli, fidc »an-
annos imprudcntia et imhccillilas aniini simul ob- ct.i' Trinitatis, in (jua ct incarnatio Doniini nostri
sidont : ailolosconlia' voro toiiipus fcrvcnlior iiiijiu- Josii Chri.-ti voracitor conlinctur, qua non accessil
gnal libido : roli^iuuiii voro a;talcm liahondi maxiiiio £)
quatoriiilas, scd in uno Filio Deo cl boniinc, qui esl
cupido sollicitut. Prniilorca igituromiieni huncCliri- 111 ghiria Doi Palris, cum codcm Palro cl haiiolo
slusexspectavil a-tutem, pcr ijuod omne teinpusju- Sjiirilii jioriiiauel Trinitas, spe,charitatc clopcribus
stitiain legis implevit, ac tunc doniiim venit ad ba- bonis jierfccli, qui jiosl carnis solulioncm conlinuo
ptisina,iiiia.-icuiiiuliiiiiillu(l oiinclisobsfrvalioiiibus boatu jiuradisi rc(juie suscipiantur, exsjieclanlcs in
logis adimplcns.Qui (|iioiiiaiii ip^o, quod tricoiiarius magno gaudio, in magnis congaudenlium rhoris,
inchoavil, haptisino totius sil Ecclosia; sordesexpiu- quaiido rcoojito corporc vcniant et apjiareant anlc
turus, corunidcm quoijuc numcrorum iiiystica co- rucicm Doi. In scuiisse autcm anno dcmonstrans,
gnatio declarat : quia vidolicet triginla .vqualibus quia nonnulli proptcr bona quidcm opcra ad eloclo-
suis partibus coiiijiutata jiariiint aiiijilius duodeci- riim quidom lortem pra;ordinati, scd proptcr mala
nium,i|ui ost pulriarcbaruiii ot aposloloruiii nuino- aliijua, (jiiibus polluti de corporc oxierunl post
rus, et liunt quadraginta duo.lluhoiit eiiiin purlos, niortom sevcre castigati, e.xcipiuntur Qammi^ 'pnis
tricesiniam, unuin, quintamdccimam duo, duode- purgalorii.ctvcl usqucad dicm judicii longab^jus
 :

821 EXPLANATIO IN FERCULUM SALOWONIS. 822

examinatione a vitiorum sorde mundantur,vel certe A Tertia liix nomiuum rcnicantem a morte recepit.
Trina dics Jonam tenuit sub viscere ceti.
prius amicorum fidelium prccibus elcemosynisje- Tres pueri crevere Ueuni flagraute camiuo.
juniis, fletibus, et hostia; salutaris oblationibus ab- Ter SabaoUi sanctiuu nfereus benedii-tio psallit.
Ter mert;eu(!us aqua est cui gratia plena iavacri.
soluti pocnis, et ipsi ad beatorum perveniunt re-
Testibus et stabilis constal tribus actio cuncla.
quiem. Tot etiam annis, id est tribus et dimidio, Terno uiense suis redeunt sua tempora membris.
Tres siuit a^lates, flos, robur, et aegra senectus.
Antichristussui ostentabitfigmentamendacii,osten-
Tres moduli iu eausis, judei, defensor, et actor.
dcns se tanquam ipse sit Deus signis et mendacii, Tres in sscla gradus, ortus, trauscursio, fiois.
prodigiis.adhibens minarum atque pienarum terro- Tres spem ([uae palpaut, reiiuies, lux, ^loria vitte.

res. Sed non prsvalebit In eos, qui in lidei rcctai ct Scpfem vcro pra;cepla altcra tabula dedif, quorum
operum bonorum perfectione, gratia ipsius auxi- primum est, sicut et Apostolus monstrat, Honora
liantc persistent. Qui in carne apparens factus cx matrem (Ephcs. w, 2). Ilaljot pra-terea
palrem el
mulicre, factus sub lcge ut eos qui sub lcge erant numerus in Scriptura sacra multiplici-
septcnarius
redimeret.ut adoptionem filiorum recipercmus,post tcr osfensam perfectionem suam vidclicet quia eo :

circumcisionem tricesima tertia die ad templum dierum numero, testantc Scriplura, perfecto coclo
delatus est, et legalia pro eo munera oblata, qui et omni ornatu eorum, requievit Dcus ab operibus
cuncta divinilus consecrat. Trigonus eliam Deca- n suis {Gen. ii), sed et per legem sabbatum in re-
logi, et tres dies, atque oblatio ad templum delata, quiem datum est (Exod. xvi). Et in capite nostro,
illos dies el sacrificium Ecclcsia;, quce est corpus Mcdiatore scilicet Dei et hominum homine Christo
Christi,designant,dequibus ipse in Evangelio dicit, Jesu.prophcta septiformem sancti Spiritus gratiam
Ecce cjkio dxmonia et .luniUiles pcr/icio hodie cl cras, cnumcravit (/.!(/. xi). Septem quoque oculos, et se-
et tertia die consiimmor (Luc. xiii, 32) quia expel- ptem candelabra, et septem sigilla, et septem toni-
:

luntur daemonia, cum, relictis paternis supersti- trua, pro pcrfectione Scriptura sacra enumerat, et
tionibus, crcdunt in eum gentes : et perficiuntur pcr septcm dies omne Steculum volvitur (Apoc. i,v,
sanitatcs, cum sccundum ejus pra;cepta vivitur, VI, xl Et his duobus perrectis numeris.tcrnario vi-

posteaquam fuerit diabolo et huic saeculo renuntia- dclicet et septenario dcnarius constat. Est etiam,
tum, usquc in finem rcsurrectionis, qua tanquam quoniam gcminato quinario numero, qui pcrfectus
tertia consummabitur, hoc est ad plcnitudinem an- est inquinquc notissimis corporis nostri sensibus,
gelicam per corporis etiam immortalitatem perfi- ct inquinque libris Moysi, constat. Sed et ab uno
cietur Ecclesia. Quapropter hujus numeri rationc per ordincm usquc ad quatuor numcros complctur
devotus quilibet colligat, quia ille a corruptione cor- 763 denarius. Unum onim et duo et trcs et qua-
poris el anim» tantum salvabitur,qui in fide recta tuor simul ducli.flunt dcccm quialegisDccalogus
:

quie ternario numcro, operibus bonis, qua; C pgr quatuor libros sancli Evangelii adimplctur. Et
et in
decalogOjidcst numcro constante denario designan fortasse proptorea qui conducuntur ad vineam,ac-
tur, in virum perfectum,in mensuram jetatis plcni- cipiunl nomine mercedis denarium, qui persemet-
tudinis Christi, in dic remuneralionis invcntus ipsum multiplicatus in ccntenarium surgit, et per
fuerit. ccntcnai iuni numerum magna perfcctiodcsignatur.
7 60
Ducentis etiam et deccm vcrsibus, dc dog- Pcr gcminatum autem centcnariuin.et perfectio spi-
matibus ecclesiasticis confra pravc scnficntcs doc- ritus qui in hac vita clcctis tribuitur, et perpetua
torum loquens sensibus, hajccolumna constare di- vita signatur. Undc eisdem cloctis suis Domiuus di-
gnoscilur : cujus cst supputatioiiis ista intcntio,ut cit : Umnis qui relinquit domum vel fralres,aul soro-
primum incipiamusaminori numcro,idesta decem, rcs, aul patrcm, aut matrcm, aut u.rorrm, nut fllios,

et ab eo progrcdiamur in postmodum. Dc dcnario aut aijros proptcr nomcn mcum.ccnluplum arcipietet

quippe numcro catholici doctorcs multa di.xerunt vilam wternam possidchit (Maltli. xix, 29). Nequc
discrta et fortia, cx quibus qua;dam hic compendii enim sanctus quisque ideo tcrrena deserit, ut h.TC
studio adnotarc curavi. Dicunt namquc quia in possidcrc in hoc mundo multiplicius possit, quia
decalogo sit consccrafus : cujus docalogi, psalfcrii quisquis terrcno studiu tcrram rclin([uif,tcrram non
videlicetdcccm chordarum, dcccni prau'(!pta Dciis i, rcliiuiuit scd appctit noque (jui uiuiin uxorein dc-
:

faniulo suo Moysi iu raunfe in duabus fabulis lapi- scrit cenfum acccpturus csl. Scd jter ccntenariuin
deis conscripta dedif tria in uua tabula ad fJouni
: nuuicruii) pcrfeclio dcsignafur : posfiiuain ctiain
pcrtineutia, quia Deus Trinitas cst, ct in rcdeiiip- vita a^tcrna proiuiltilur; quia quisiiuis pro Dci no-
tionis nostra; mysterio tres sunl qui testinioiiium niine tcniporalia atquc terrcna coulcmmit, ct hic
dant, spiritus, aqua, ctsanguis,et trcs unuin sunt pcrfcctioiiciii me >tis rccipil,uf jani non appelat qua;
spiritus ufi(iuc sanctiMcafiouis, et sanguis redetMp- conleiimif, ct in sc.qucnfi sa-culo ad vil;e a^tcmo;
aqua bapfisniatis
tionis, ct : ununi sunt ct
(iu;c Iria gloriaui pcrvcnit, iiua; ccnfenario nuiucro, qui dc
individua manent, nibilciuc ctiani asui conncxiouc bcva Iranslerfur in dcxtcraiii,dcsignatur. Undc hoc
sejungitur, cl ul beatus canfat Anibnisius : lorculiim, vcl haic mcnsa, scilicul sancta Ecclesia
dc fabricaforc suo, vero videlicct Salomone dicit,
Oniiiia trina vif^cnt sub iiiajcslalc Tonaiitis.
/-•rai cjns sult capile mco, cl dc.vlera illius amplc.ra-
Tr(!S fnler.et Vi'rhum,sanc.liis (luo^nie Spiriliis iiiiiiin.
Trinn salutaris spccics crucis, uiia red(;iii|iliix. bilur nu- (Canl. ii, (>). Pcr I.cvaiii quippc cjus vita
823 IIINCMAUI miKMENSIS AUCIIIKPISCOPI. 824
pr.Tscns, ct sacrameiila incaiiialijiiis i',jiis, el pra!- A. 'I^'" Tnain pprdidimus viUim. 0"' juxla Symboli
sentiaB ipsius dona signantur : pcr dcxtcram vero vcritatcm conccptus dcSpiritu sancto,nalus ex Ma-
vita fulnra, ct ca qiia^ in fnluro percipienl plccti ria Virgine, ancilla ipsius hominis per divinital*m,
pr.rmia figuranliir.lnqiiiljusncn) soluni visio divin.x' et matre Vcrbi pcr carncm nam utrumquc ilfam :

majcslalis, sod ot gioria csl clarificat.T humanilatis, ct ancilbam nt m.alrem esso Domini veritas Evangc-

uniuscjusdcmquc Mcdiatnris Dci ct hominum.lJndc lii, cjusdeni et lilliBabclh vocc demonstrat nce alte- :

benc la!vam ejus sponsa sub capile suo poni.dcxlc- rius ancillan), altcrius matrem, quia non prius in
ram autcm sc illius aniplexari dcsidcr.il.nt ct nunc utero virginis raro concepla cst, et poslinodum <i\-
pcr tcniporalia ijisius subsidia a niuiidi perturbatio- vinitas venil in rarneni : scd mox Verbuni ante sa-
nibiis quiescal, ct tunc inanifcsta ipsius visionc pcr- ciila unigenilns .rqualis Patri vcnit in utcrum.mox
pctuo fruatur./Eternam equidem sanctorum requicm Vcrbum, servala propri.x' vcrilate nutura;, factum
nuilus unquam turbo interpolat. Unde et recle di- ost caro, cl pcrfcctus homo idem in veritate carnie
cilur, Dcxtcra illius amiilc.mli i/ tir mc. Quia. nimiriim et anim.-e rationalis, opcrante Spiritu sancto.invc-
divin.T pra^scntia m.ajestalis iiiidiquc suos cccjcsti stigabili iiiiraculo natus est pcr uleruin Virpinis F'i-

in regiio circumlcgcl, nc ali([uani fclicilalcin Dco lius Dci, faclus lllius hominis unus Christus. Qui
dignam, vcl inomoria misori.T violct,vel nietus (inis p mortuus est sola carnc proptcr peccata nostra, ol
angustct. Gcminatus eliam centcnarius innuil.quia rcsurrexil sola carnc,quia pcccatum non fecit, nec
quiscunqiicadvilamdesidcrclporvenire pcrpetuam, dolus invcntus est in ore cjus, ut a pcccali morte
diloctionc Doi llagret ac proximi, ct lidc calliolica quocunquomciilorontrac*a anima rcsurgprct.Asccn-
at^pic opcraliiino rccla conlinuo ad eam fcstinarc dil quo(]ue in coduni, cl sodet ad dcxleram Patris,
coiilondat. Iii lido sciliccl orlbodoxa, dc sancta ct id csl, in gloria patern.-c m.njcstaiis : iiide vcnturus
inscparabili Trinilate,sitnul ot de Incarnalionc l)o judicarc vivos et mortus. Ad cujus adventum om-
mini nostri Jcsu Christi.cordc credens ad justitiain ncs homines resurgent cum corporrtius suis.et rcd-
ct ore confitcnsad ssliilem, quia in cadem sancUi dont dc faclis propriis ralioncm. Et qui gratiaOei,
Trinitate nihil cst prius aul posterius, nihil iiiajus ct subscqucntc camdcm gratium libcro arbitrio, in
aut ininus,sed lot.-c tres pcrsona; co.etcrn.-B sibi sunt lidc rccla el opcribus bonis perscvoraverint, pr«-
ct co.-equales.ila ut per oninia et unilas dcilatis in sciti et pradestinati a Dco in gloriani. ibunt in vi-
Trinitate sit personarum,ct Irinitas personarum in tam .Tternam elcclis,id cst de massa pcrditionis ^v
unitato sit dcitatis : quia ex solo patre, id est 7 6? tiushumani gcneris 76S facta in Adam ipso pec-
ex substanlia l'atris,a'qualis ct consubstanlialis ge- canlcquoniani cl Eva ipsa est Adam, gratia lccli?,
nilus non faclus cst Kilius.ct ex Patre simul ac Ki a Deo paratam, sicut ipsa Vcrilas dicit, ycniir, (V-
lio.co.Tqualis ac consubslantialis .Tqualitor proccdit f" nclicli Palrif inci, pcrcipilc reijnum qiKxl rohii parn-
Spirilus sanclus, qui cum Patre et Filio ajquulilcr tuni cst ab oriyinc mundi (HalOt. x.\v, 34;. Et qui
adoralur, quia fequaliter est Dcus, tolus Patris ot non a Deo ad intcritum prjedestinati, sed ab co ex
totus Filii Spirilus, quia unns naturalitm- Spiritus rclribulione jiistiti.T; in mussa perdilionis relicti.in
est et Patris ct Filii.Proindc tolus do l'alrc pro.^odit inlldolitatc vcl nialis opcribus persevcravcrint.ibunt
ct totus do Filio, lotus in Pulrc iiianet,ct totus in in igncm .Tternuiii : ad quom Dcus ncinincm priwle-
Filio : qiiia sic nianct ut proccdat, sic procedit ut stinavit,sed eumdem ignem dialKjlo et corpori ejus
mancat. Et hinc naturalitcr hanc habct cum Patrc px rctribntionc juslitis prxparavit : sicul ipse in
et Filio unitalis
plonitudinem,ct ploniludinis unita- Evanpclio dicit, .S/i/iriK/i enim, inquit Apcistolus,
tem, ut totum Patrcni haboat toluiiiquc Filiuin, pcirali mor.f : gratin autcm Dfi viUi .Ttcnfi {Rom.vi,
ipscquc totus haboatur a Putrc, lotus habcalur u 2'A). Et : Vnircrx.v ri,c Dumini mi.vricnnlia et vcnlas
Fiiio : qui cliaiii a Palro ct Filio a^qualitcr datur, {l'sal. xxiv, ll>). El : Irn, id est vindicta,in in/fijna-
iiiio et a scipso datur : ipsoqiic donuiii Dei cl para- lionc ejiis, cl viUi in volunliile ejus {Psal. xxix, 6).
clitus, id est consolator, dicilur, quia rcvera, dum .Mlcra itaque istius columna fvrcnli.contradircns
donu sacranicnlorum distribuit.consolationcrn ani- illis ipii dc iis pravc sentiunl qun* in altcro nobis
iii.T pncbot pcr (picni diiruiiditur in cordibus no-
: ri siculo complebuntur.triginla ct octo capilulis con-
slris Dci charitas, pcr quam nos tota inhabitct Tri- stat ac sic Iriginta pt octo annis in Synagog.T po-
:

nilas. lius Salan.T porlicu,quam in Ecclesiae catholicT si-

Do Incarnalionc quoquc Doniini nostri Jesu Chri- nu jacentcin lunguidum.male scntientium videliccl
sti.unu ex cadcm et in eadom sancla Trinilalc per- choruin, duo.lcqu.adraginla numero, qui legis deca-
sona, lidclitcr scntial. Douin vidclicct, et cum ve- Kigii por (pinluor s.incti Evangclii libros implctur
rum ct pcrfccliiin aiilc (Hniiia sa-cula, cl sino ullo niiniis li.ibcutein, cl absque dilcctiono Doi ar pni-
inilio cix-dcns, ct v.iuiii uc porfeclum homincm in xiiiii, qucin l(>gis paritcr et Evangelii Scriptora
line sa'culoruni,induabusclcxduubusnalurisalque commendal, vacuum incedontem in^inuans.ln quo
substanliis in uiiu porsonu consisterc ul qui |M;r : liccl si aquiesccre \t;rilBti con-
plures sint cboro,
divinitatis sna; poloiilium nos crcuvcrnl ud pcrfrucn- f unus recupcrabunt in unitate (idci
eiiscrint, quasi
dam vila; bcutiludincni porcnnis,ipse pcr frai;ilita- sunitatcm quia prxtcr uninatcm catholicr fidci
:

temhumanitalis noslrse nos restauraretad recipicn- nullus cuilibct patet salutis locus. A cujus nniUte
 :

825 EXPLANATfO IN FERCULUM SALOMONIS. 826

quisquisdiscrepatjSalutomqiirc ab uno eslconsequi A ferculiaureumnctonariusversuumnumerus cantat
nequaquam valct.Qum salus acterna centenario ip- quoniam qui iu pr«senti vita, id est in istis sex
siua columnae versuum numcro designatur : quia dicbus vel .-Etatihus quibus operari licet.cuitro illius
Abrahee centenario promissionis filius Isaac, id est petr,-e quae esl Christus ad instar octava; diei quam

risus vel gaudium, nascitur, illam innens qui di- designat diei octavae circumcisio,qua; antiquisloco
scipulis suis dixit llerum autcm vidcbo i'Os,e! <inu-
: dabatur baptismatis, ejus videlicet fide,spc,et cha-
dcbit cor vcslrum,cl tjnudium vcstvum. ncmo loUcl n ritate, non solum in baptismato, sed et in omni
vobis (Jonn. xvi, 22). Ad quam a^terni salutcm gau- prorsiis actioiie devofa, se purificare curavcrit, et
dii per scxagenarium, quem superaddili sexaginta in septima sabbati felicitcr requiescet, et in octava
versus ostendunt, perfectum numerum pcrvenitur. glorificatus resurget.Quae et ipsaquotidiana nostra
Qui sexagenarius numcrus, quoniam sexics deceni circumcisio, id est continua cordis mundatio,sem-
eexaginta fiunt, in se continct scnarium perfectio- pcr octava:! diei sacramentum cclcbrare non dcsistit,
nem operum demonstrantem : quia sicut crcator quia nos in exemplum Dominica; resurrcctionis,
admirabilis perfectus est in natura sua, ita in se- quffi octava die, id est post septimam sabbati facta
nario dierum numero perfeoit opera sua, et sexto est, sanctificare consuevit, ut quomodo resurrexit
die creavit hominem perfectum anima et corpore, _ Christus a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in
_. •
1 . .. i_ D „„..;i„i„ ..;i„ _„u. r-i u l l
,

quem , 1
ambulemus.
,
1
propter crcata sunt omnia, et soxta .'ctate novitate vita; Et ha!c estoctava resur-
venit conditor homincm reparare quem soxto dic rectionis nostrK plenari.T3 dies sine ullo temporis
creaverat.Sed ct denarium sexagenarius numcruiii fine bcata, quando vera omnimodi-o circumcionis
comprchendit, qui in decalogo consecratur, et, ut gloria coruscante,non ultra corpus quod corrumpi-
supra ostendinius,pcrficitur quo etiam et sexage-
;
tur aggravat animam.non ultra terrcnainhabitatio
narius numerus esse pcrfectus hoc modo monstra- deprimit sensum multa cogitantem.sed corpus jam
tur.Partire scxagenarium pcr denarium.et invcnics incorruptibile iKtificat animani,et sublcvat ccclestis
cumdcm sexagcnarium numorum per dcnarium csso inhabitatio totuin homincm visioni sui conditoris
perfectum,sicutsenarium per unitatem.Nam uiuim, inhiPrcntem, quando rcnovabitur sicut aquil.TS ju-
duo, et tres sex faciunt,qui est perfectus numerus ventus nostra. Quod reclinatorium nobis Salomon
in partibus suis:ita et scxagcnarius qu.amdam per- noster fecit, cum spem perpetuse quietis fidelibus
fectionem habet partiturpcrdcnarium numerum.
si promisit. Tollile, inquit, jwjum mcum supcr vos,
Semel enim decem,et his decem,et ter decem ?64 J65 ct discitc a me ([uia mitis sum el humitis corde^
sexaginta fiunt; necnon ct quinquagenarium com- el invcnielis requicm nnimalius vcstris {Matth, xi,
plectitur senarius numerum, quo Jubila?us annus hoc reclinatorium fecit aureum, quia re-
29). Et
remissio scilicet peccatorum, et ad patriae seternaj C quiem nobis asternam divina; suae visionis gloria
ha;reditatem reversio, et requics sempiterna expri- corusram pr.-cparavit.Hincetenim dxcxinv.Quiautcm
mitur. Superominet (|uoquc conjugalem ordinem mc dilirjclur a Patre men, et cyo dilii/am cum
diliijit

duplicationc sui.laboriosaiii viilualcin contincntiam el niiinifcstabo ci mciiisum {.Joan. xvi, 21). Vcl certe
impressione digiti deiiioiistrando, quoniam qua; so- fecil roclinatoriuniin fcrculo lidclibus aureum.quia
minavit in lacrymis in gaudio metet. In sc triginta omnesre.surgemus,nonautemomncsimmutabimur,
continens, qui numerus blando indicis et poUicis quoniam Christus passus pro omnibus acquisivit
osculo depingitot conjugem,fructum fidei per bona oinnibus rcsurrectionom, fidelibiis autem incorru-
opora, ut terra optima, de suscepto divini vcrbi ptionis ct animBC et corporis gloriani,dc quibus di-
semine profercns sicut ccntenarius numerus do
: citur, Iiesunjcnl in rcsurrcetione justorum {Luc. xiv,
iKva translatus in dcxteram, eisdcm digilis, scd 14), cum omnes sine ulla dubitalionc resurgent.
non eadem manu,quibusin la;va manunuptt-c signi- Ascensum autcm hujus ferculi Wida,hocest dilectus
ficantur ot vidut-e, circulum faciens cxprimit virgi- Filius Patris in quo ci beno complacuit, fccit pur-
nitatis coronam.Scd et frucltiiii tricisimum vcrbiiiii jnirciiiii : vcra onim purpura niaiitimorum conchy-
profert quod fidem sanct.c Triiiitatis .cdiMcHt.scxa- lioriiiii sanguiiio tiiigitur; quia viviis ct copiosa;

gesinium quod opcris pcrfcclionom docct, ccntcsi- i) rcdcinplionissanguisagni imniarulati ct inconlanii-

mum quod ad dexteram regni vitam prcTedicat sciii- "
nati Jcsu Christi, de Spiritu sancto, id cst opcra-
piternam. Necesse est igitur ut qui vult vitam, ct lionc Spirilus sancli,cx virgineo sanguine scmcnti-
cupil vidcre dics bonos, pcr sex hujus sa;ciili dics v.i; natur.i;, vidclicet cx inimaculata Virgiiiis carne,
vcl a-tatcs in qiiibus licot opcrari, ad sablialiim, id sinc ulla carnali roncupisccntia,ct absquculluvirili
est ad roquicm septimi dioislvo .c'l;ilis,(|ii;uidu nnn atlactii, siiigiilaritcr conci;pti, ct clausa virgiiiali
licebit (ipcrari,li(le rcctact juslis (q)oribiis,(lc(;alogi iitcro,a(; virginalibiis intcgris inconviilsis atquc in-
mandata complcn(lo,absquu admistioncpravi operis temcratis iiiirabilitor nali, lavit nos n poccalis
festinarc procurot, quatenus do corpore exieiis, in noslris. Qui sanguis, videlicot ipsius agni lollcnlis
seplima dic vcl .«tatc.sivi! iii quiii(|iiagciiarii (piictc lioccata mundi,dc coiichyliis niarinis lcrro cliciliir,
numeri re^inioscat, doncc scinpitcrnitiilciii coiitcna- (piia pcr scriom stirpis honiiiiuiii pcccatoriim.quasi
riam iu octava dic vcl ;ctato cuiii iiicorruptionc cor- ni.irinis lluctibus oppn^ssoriim, sicut gcncalogia
porum consequatur. Unde ct rcclinatorium hu.jus Evangclii monslrat^dc Abrahw ol David stirpcpro-
827 IIINCMAllI miEMKNSIS AKCIIIEPISCOPI 828
cessit, et incisione ferri, clavnruin vidclicel cl luii- A curilin nu-n (/'.s«/.lviii, 18), scilicet ognus qui Uillit
cei, sacramenta rodemptionis nostrac do ipso sacra- pcccata mundi,et lavit nosapcccatisnostri» in san-
tissinio cnrpore, in ipio orat Dous rnuniluin rccnii- guinesuo,incruceduobusversibuscuiiidciii agnum,
cilians sibi, ct in (|un inliahitat oiiiniH plenitinlo atquc in codem agno in uiia eademquc littcra conci-
divinitalis eorpnr.ilitcr, nnbis cmanuvcrunl, i|uibus nentibus pingitur qua; eliam : crii.x quatuor vcrsibus
idcm re.x ac Dominus nostcr,qui dilc.vit nos.ellavil unius mensura;,el in eisdcai littcrisin capile vcl in
nos a peccatis nostris in ipso sanpuinc suo, noii riiic congruenlibus,per quutuor mundi partcs pro-

soluni quando pangiiinem suum dedit iii crncf pro missiunis filios, ct aitcrna; lia?rcditalis Christo co-
nobis, vcl quandn (lui.-^qiic noslrum in inysleriuin ha"rcdes,i<l esl clectos el pra.'dcslinulos ad vilam in
sacrosanct.p passinnis illiiis b.iptisiiii aipiis ubbitus gremio redcmiitioiiis Chrisli. qui csl pussus pro
est,vcruin ctiam qiiotidio tollit pnccuta iiiundi, la- omuibus,coniplectitnr oninia gyro : pra-dicans scili-
vatquenos apeccatis nostrisquolidianisin sanguine cct mundo qua; sit ipsius crucis mcnsura, lungitudo
suo,cum ejusdem beatai passionis ad allare niemo- vidclicet et lalitudo, sublimitas ct profundum in
ria replicatur, cum panis et vini creutura in sacra- dilectione Dei et proximi. Qui duo ct <iuatuor vcr-
mpiitum carnis el sanguinis ejus inofTabiii Sfiiritus sus conjiincti scnurium complcnl numcrum : quia
s.inclilicatinne transl'ortur,sic(iuc corpus el sunguis p sc.vto dic homo conditus, sc.\lo itera die crucis ett
;ii:..„ „ .^n.i^i: :i :._.
illius, non infideliuin manibus ad periiicicm suam
i
" • . ^ _ j
mystcrio rcparatus. Qui scnarius numerus opud
. :

funditur ct occiditiir, sed fidelium orc suam su- sJeculi sapientes idcirco dicituresse pcrfcctus.quia
mitur in salutern ct nonnisi purpurcus ad hoc
: suo ordinc numcratus perficitur.ut cuni unus.duo,
ferculum invenitur ascensiis,(|uia nulliisHcclcsiain tres dicuntur senarius numcrus implclur vcl quia :

nisisacraincntisDominic.epassionisimlnitus ingre- in tribus partibus dividitur, id est se.xla, lcrlia cl

dilur.Undc ipsc ait:A'w( qtiis rcnatus fuerit exaqua dimidia : duobus el tribus.Ab cc-
videlicet in uno,
el Spiriiu, non inlrabit in re<jnum caiorum (,Joan iii, autem docloribus idco pcrfectus dicitur
clesiasticis
5).Et Nisi manducarcritis curnem ftlii hominis el hi-
: numerus, quia sextodie pcrfecit Dcus omniaopcra
bcrilis cjus snmjuincm, non hahchilis vilam in ivhis. sua,el se.\ sunt hujus sa;culi a;tates notissimis tcin-
Qui mdniUtcalcnrncm nieam el hihit siiiijulncm mctim, porum distincta; arliculis, iii quibus, quasi in sex
hiihchil vilam ,Tlcrnam,et eijo rcsuscituho ctim in no- dicbus quibus licct operari.pro Dco laboribus insi-
vissimo ilie (Joiin. vi, 54-55). Ferculi vero asccnsus sterc,et pro adipiscenda rcquic sempilerna nccfssc
purpureus ideo vcrsihus triginta describitur, quia, est operari:et post diesses gloriam sui rcgni quam
juxta .Apostolum, Quicunijuc haptiuiti 766 sunitis spopondil discipulis Salvator ostendit quia 7 67 :

in Chrislo Ji'jH,baptizulo videlicct triccsinio ;etutis qui Dcum videre,ct ad gloriam bcata; resurrcctionis
sua; anno,/» mortc ipsitis hnptizati svmtis [Honi. vi, C pertiuerc concupiscit.per scx dies debet agerc bona
3). In quo tricesimo numcro Decalogi dcnarius tri- qua; novit. Sex quoque sunl cvangelica; lapidca;
plicatur,quia pcrfcctio fidci atque bonorum operum hydria;, fortia scilicct sanctorura pra;cordia, fidc el
baptismatis sanctificationo pcrficitur.ln (]uo iiiiple- dilcclioncnci ac proximi,elmeracaafque purissima
tiir niiiis juslitia, quia in eo cst sanguinis Christi absque aliqua mistura ha;rclica,' pravitatisScripturx
rcdcniptiOjSancti Spiritus sanctificatio,et aquo; ba- sacr.T scicntia repleta quia quisquis salvari cupit,
:

ptisinatis iicrfccta nuinilutio. nqn soluin neccssc <lc lide sancUT Trinitatis
est ut
In hocautem ferculo Salomon vere quidem paci- atquo incarn.itionis Dominiex lidulitcr scnlial, ve-
ficus, qui pacificavil pcr sanguinem crucis suic ca rum el iii omnibus ccclcsiaslicis dogmatibus ab
qu.T? in ccelo sunt,ct ea qu.-c in terra,cl solvciis mc- omni pcstc haretica cl schismatispr.Tcisionc inirou-
diiim pariclcm. fecit utraque unum, duos cnndens ncni sc suosquc auditorcs summopcrc cust(>dirc,cl
in soipso, mcdia charitate constravil proptcr filias a peccatorum sonlc abluere, et divina; cngnilionis
Jcrusalcm ca ipsa videlicct charilate qua pro nobis
: puro fontc polare procurct:cl illi omnes pra;cipuc,
passus est majorem cnim hac eliaritalem neino
:
quorum pcrfcctio vila; ct fidci ad cxcmplura rcclc
habct,quam utanimam suani ponat quis proamicis crcdciidi ac vivendialiis pioposilacsscdignoscilur.
siiis,et sicul Apnstnlus uit; Commendat autem Pcus Pr.rfatio <lcni<iuc fcrculi,<lilcctissimum allo<|ucns
[)
suam charilulcin in nohiSjijUoniam ctwi aiUiiic pcccii- principein.idcm ferculuni cxponcndo viginli ct qim-
titres csscntus, Chrislus pro iinpiis morluus cfl {Itnm. lunr vci-sibus scribitur, quiu (i<lc recla cl opcribus
V, 8). Si(iuidcm haiic niediuin Ecclesia: sua' slrali bouis mcriloque vil;u cl scienli.-c docrina plcnuin
inslar paravit, ubi fidclcs aniinx mollilcr quiescc- dilcclionc Dci el proximi in orania pia dcvolionc cl
roiit:tiuiu Intamc aiiiiiitriiisccussupernoruiii anioro actione.dc gratiaetarbilrio libororectc scnlicntcni,
rcplcvil : elhnc cst i|uimI uddit, 1'roplcr filiiis Jcru- sicul ad unuiiiqucnKiue fidclcin dicil Dominus |>rr
salcm (Cant. xv, 10;, id csl propler aniiiias cuilestiuin prophctam : me fruclus. luui imrntut c*t (<>*c
fcr
dcsidcrio nagranlcs. Qiiuiitu eniin niujun.nu Dciis XIV, 2); id cst donum gralia; mca: prjcvcnicnlis :|ua
charitalcm suain prunobis puticndo coinracndavit, benc agis cx mc csl.cl suliscqiicnli arbilrio luo fru-
tanto plurcsadsp rcdumundiimac pro se palicnduin clus invcnlus cst. Sicque monslratur a Domino.
accendil. Ipsu auleiii churitus, quin iiiin inisoricor- quia quod bonum volumus.cogitamus, loquimur cl

dia noblra, cui dicil Psalinista, />('i(.v niciis mi.vri- agimus, ct Dci csl pcr praivcnicntcm pratiam, ct
 ;

829 EXPLANATIO IN FERCULUM SALOMONIS. 830

nostrum cst per liberi arbitrii subsequentem obo- A sumus pcr abstinentiam resurgnmus.Qu;cabstinen-
dientiam. Unde et remunerabimur, ct misericordias tia tolum vitcc nostraj tempus in continentia a malis
Domini in eeternum cantabimus, inobedientes au- operibus, et in exercitatione virtutum esse debere
tem mcrito damnabunlur. Et binc regem scriptor designans,per quadragintadit-rum numecum custo-
in isto sfficulo benc vivere, et in a2ternum cum ditur.quia sicut filii Israel, in quorum locum suces-
Christo regnare dosiHerat. Ea propler et in eadem simus, per quadraginta annos, transito mari Rubro,
pra;l'atione denarius geminatur, qni per quatuor in eremi vastitatc ealamitose anlequam ad promis-

sancti Evangelii libros completur : quia et sinc fidc sionis tcrram vcnirent versati sunt, ita et nos in
impossibile est placerc Deo, et fides sine operibus hujus .Trumnis dignas inobedienti» poenas
exsilii

mortua est in semelipsa. Sed et in ea dualis nume- luimus, antcquam ad paradisi gaudia redeamus. In
rus dupbcatur: quia scienlia sine charitate inflat, qua probalione post sacrum baptisma prius longis
charitas autem cum scientia sana ajdificat et iu- virtutum exercendi agonibus, ac deinde perpetuis
:

tellectus estbonus omnibus facientibus eum, et di- supern.-B beatitudinis sumus donandi muneribus, et
lectione Dei prselata, cui nulla numeri mensura im- aecepta Dei Icge, id est audito verbo divino, de pri-
ponitur, de qua ex toto corde, ct cx omni mento, et sca nostra conversatione egredi, ac solitudinem vitae
ex omnibus viribus nostris pra^cipilur, dilectio p spiritalis constat debere nos ingredi, ut vita nova
proximi in duobns pra;ceptis subdividitur, cum di conversationisquotidiecastigati,si tcrram rcpromis»
citur(ro6. iv; il/«K/t. vii) Quod tibi fieri non vis,
: sionis intrarc volumus, quasi quotidiano Jordanis
alii nefeceris, et quK vultis ut faciant vobishomincs, baptismatc lacrymis saluberrima; compunctionls
et vos eadem facitc illis. ab omni viliorum subripentium contagioae purge-
Complctio siquidem suminam versuuni profercns mur, juxta cum qui dixit Lnvabo per singulas
:

octo vcrsibus agitur, et sub ferculi reclinatorio, iioctes Urliiiii incum, lacnjmis straluin mcum rigabo
quod resurrcctionis octavam diem dcmonstrat, po- (Psal. VI, 7). Unde recte Jordanis rirus juilicii inter-
nitur : quia sicut sunt duaj mortes, corporis scilicct pretatur, quia nimirum electi, quo sollicitius suam
por egrcssioncm ab co anima;, ct animaj per admis- conscicntiam dijudicando examinant, co largiores
sioneni in se peccati : ita ct dua; sunt resurrectiones, ex intimo cordis fonte lacrymas fundunt ut quia :

aniniE vidclicet, quandu indulgentia; vivificatio pcr minus pcrfectos se esse dcprehendunt, sordes suae
dignos poenitentia; fructus gratia Dei acquiritur fragilitatis undis pa^nitcntia; diluant. Sed 767
368 et corporis,quando in adventu Domini omncs et significantia quadragcnarii numeri, et elfusione
homines rcsurgcnt cum corporibus suis, et reddituri diluvii, et in Jacob planctu, in exercitatione quo-
sunt dc factis propriis rationcm : ct beatus qui ha quft filiorum Israel in deserto, atque in prajdica-
bucrit partem in resurrectionc prima, quoniam non C tiono Jona;, et aliis multis ostensionibus causa pcr-
K-cdctur a morte sccunda, et accipiet binas stolas, fcclionis in Sciiptura positi, aliud ctiain perncccs-
immortalitatcm scilicet et incorruptionem corporis sarium innuit quia Moyses morem circumcisionis :

simul et anima;. Sed significantia istius rcsurroctio- divinilus imperatum, et quadringentis et sex annis
nis prima ordine recte illi supponitur qua; pra;cel- obscrvatum, per quadraginta annos in cremo inter-
lcntior est dignitate sicut et Scriptura de compun-
: misit, quein Josue cultris petrinis perfecit, quia
ctionis generc dicit : Dcdit illi pater suus, quin Caleb petra erat Christus, et lox pcr Moyscn data cst,

Ax.e fili.T , irriiiuin supcrius ct irriguin infcrius gratia ct vcritas pcr Jesum Christum faeta est.

(yw(/ir. I, 15); cum clecti prius plangal dc inieriori Idem (|uoque Moyses ut logcni, (luaui Dei populo
irriguo anima,ut nonducaturad supplicium.postea tradcrct, acciperet, secundo diebus (luadraginta je-
vero dc superiori irriguo, quia diffcrtur a rcgno. junavit; Elias in descrlo quadraginta dicbus absti-
Summa autem ferculi vcrsuum heroici et elegiaci nuit; ipsc auctor hominum ad homines venicns in
carminis, quam sccum complctio dcsignavit, qua- quadraginta dicbus nullum cmininocibuin sumpsit.
dringenlis quadraginta et scx vcrsibus constat, ct Cur ergo iii abstincntia (luadragcnarius numerus
unus dccics ductus dcnarium pcrficit. De quo ([uia custoditur, nisi quia virtus (lecalogi pcr libros (lua-
sufficicntcr supra jam diximus.hoc ilcrum rcplicarc q tuor sancti Evangclii cusloditur? Et qui pcr carnalia
vitamus. Dcnarius ctcnim quatcr duclus in qiiadra- dosidcria dccalogi nuindatacontcmpsimus, dignum
genarium surgit (|uia tuiic dcciilugi niandala pcrfi-
: Cbt ut canulcm carnem quaterdecies afdigamus et :

ciinus,cum profccbi ipialuur librus saucli Evaugclii ut [icr (lccaldgi inandaloruiu custodiam, ac |icr Dco
custodimus quos humilius cunscrvamus,si undccl
: dignain abstiucntiam, ad :etcrnam vitam, qua- ccn-
qunct qualiter cccidimus inccssantcr aspicimus. A tcnarii) nunuro dcsignalur, (luadriga Evangelica et
rcgionc siquidcm nostra, id ost a paradiso, in hanc cardiualibus (|uatuor virtutibus pcrfcfamur, necesse
convallcm lacrymarum superbicndo, inobedicrtdo, cst ut (|ua(lragcnarius nunicrus pcr decalogi dena-
visibilia scqucndo, cibum votitiim guslando disccssi- rium niulliplicctur, ct sic ad (|ua(lringcntesiinum
miis, scd ad cam ncccsss est ut Mcndu, uljcdiciido, nuincrum cHVratur. Qu.adraginta cnim dccics ducli
visibilia contcmnendo, atquc appctitiiiii carnis re- (piadringcnlos elliciunt, quia ad jclcrnam vilam,
frcnando rcdeamus. Et quia ab ipsius paradisi gau- (liiic ccntcnario nuincro ct hoc quatcr ducto ligura-
diis pcr cibum cccidimus, ud ha;c iii ijuaiituin pos- tiir, elecli omnos, non solum do incorruplionc ani-
834 MINCMAFn RIIEMENSIS ARr.HIRPISCOPI EXPLANATIO, ETC. 832

y^ plangfinrla non pnrpctrarfi. Nam qui sic alia ilcplo-

m.T siniul et rorporis, vfniin ot dc visione divinm
m^jfstis, cuin gldiia moili.iloris Dci ct hominum ral, ut lamen alia committat, udhuc pa^nitontiam
rlarilical.i^ lnimanit.itis, sino finc rcvprsi ad id ijuod agcrc aut ignorat aul dissimiilat. Quid enim prodesl
conditi fucrant, ut rcvcra in vero Jubajilo quin(|ua- si pcccata quis luxuria? defloat^ct lam cnadliuc ava-
gesimo vidclicot anno gaudebunt. Unde quia sancta ritio! oislibuB anbelcl? Autquid prodeslsi iriD rulpas
Ecelesia in quibusdam suis membris adhuc pro jam lugcat, ct tamcn adhuc invidix facibus tabo-
a^tprna rpqiiic laborat in tcrris, in quibusdam voro scal ? Ncccssc cst etiam, ut qui se illicila meniinit
nniiti (inito labnrc cuin (Ihrislo jain rognat in ciclis, commisissp, a quibusdam ctiam lici tis sludcat absli-
in iiicmoriam utriusquc vit.T palrcs nostri consti- nrre quatenus pcr hoc conditori suo satisfaciat, ut
:

tuorunt gcmina ha;c congrua religioni solomnia, quicommisit prohibita,8ibimctipsiabscideredcl>cat

quadragesimam vidolicct immincnto Pasclia afni- etiani conccssa,et8crcprchpndanl in minimis.quem
ctionis,et ab ipso Dominira! rcsurrectionis dic quin" meminit dcliquissc in maximis : ct sic vcrc pu-ni-
quagosiniani, in qua continuc iisallilur Allcluia, tentiam agimus, si ca qum commisimus perfecle
quod evangolisla Joannos al) deplorcmus et illos nimirum omcndatior vita san-
angolis so audissc can- :

tari perhibct {Apor. xix), ct vcncrabilis palcr Tobias, tifical, quos pcr pocnitontiam ablucns aniiclio lle-

cx visiono angclica inlclligens qualit sit supcrno- p tuum mundat.Etquiadequadringcntorum versuum

Tum
-..,.« *:..: ™i„_:.. „i
civium gloria t _i,...:i,...
et superna; Jerusalem claritas
O numcro
™ ,i:..:
1
diximus, «^„1..» ..* j^ —
rcslat ut rationem de commemo-
1:

dixit:/'(V viros rjus Allcluin catiUihilur (Toh. x\u, rato quadraginta sex vcrsuum numeracom|dcamu».
22), quamvis in Ecclcsia nunqiiain a divina laudc Hic otcnim annorum nunu-rus i^crreclionem Uomi-
CPssotur. Et quoniam hiijus quinquagcsinK-e celc- nici corporis,cujussanguine rcdcniptisumus,cuJuB
brationc fidolibus porfoclio (]uietis innuitur, et dc- carne puscimur, ct cruorc potamur, cujus passionis
nario numero summa pcrfectionis oxprimitur, quin- sacrosanctis myslcriis, et in anima et in corporc, a
quagcnario dpcies durlo ad (|uingcnlosiinum iicrvc- pcccatis ctiam ct ab ipsis corrujitionibus, qu.r ob
nilur, aporlc monstratiir qiiia ncqu.uniam sola nos poccata contigcrunt,salvabiinur,aplissimccongruit.
abslinonlia raniis in cibo ol potu ad a;torna gaudia Traduntcnim iiaturalium rcrum scriptores.formum
reparat, nisi adjunctis bonis aliis dignam Deo absti- corporis humani totdicrum spatio perfici quiavi- :

nentiam cum fidc rccta dovotio mentis ostendat. delicct primis scx a conceptionc diebus laclis ha])eat
riud quippc jpjunium Dcus approbat, 310 (]uod similitudinpm, sequentibus novem convertatur in
ad ejus orulos manus clocmosyn.-irnui loval, diconto, sanguincm, doindc 17 t duodccim solidetur, rcli-
prophota, Snncli/iriitc jcjuiiium {Jocl 1 et 11). Joju- quis doccm et octo llrmctur usquc ad pcrfccla linia-
nium namqucsanrtiliraro, rsl adjiinclis bonls aliis monta omnium membrorum. Et hinc jam rcliquo
dignam Doo abstinentiam,ut diximus, carnis oslon- C tcmporc usquc ad tcmpus parlus magnitudinc aug-
dcrc quia in cassum caro atterilur, si a pravis
: montalur. Scx uulcm et novom et duodccim et de-
voluplatibus aniiuusnon rcrnnatiir, et R.cdoiii]iliiri rom cl octo quadraginla quinquc faciunt quibus :

nostro unuiii .sine allorn plarore noqiiaqiiani jMitcst, si uiium adjocorimus, id ost ipsum diolii quodiscre-

siaul isqiii Ijniia agit ailliiir liixuii.-o iniqiiinanionta tiiiii |ior iiionilira ci<r|iusrroiiionlumsiimorc incipil,
non doserit.aut is qui rastitate pr.-cminot, necduin lot iiiiiiiruin dics in ajdilicatioiip cur|>ori8 IXimini,
se pcr bona opera cxcrcot ct qai bona aliqua pro : qiiot in fabrica lempli annos invcnimus. Dc quo
mundi honcstate inchoal, nequaquam in ojus iiilen- lem|)lo diccnli : Solvilr leiniilum hor cl in triliusdie-
tionp drliol prrmanerc, nec per bona opcra pr.T!Scn- I1U.S r.rrilalo illwi, rrsitonilrrunl Jwl.ri : Qunilraijinta
tis mundi gloriani qiKTrerc, scd lotam siiem in ct scx annis .rilifirnlum rsl Irinplum hor, rl lu trihui

riodcmploris siii advenluconstituat. Siint naimiuc ilirhus r.rriluhis illiiil* {Jonn. 11, 19). El quia lcni-
plcrique continontcs, qui corpus por abstincntiam plum ilUid manu factum sacrosanctam Duiuini car-
afnigunt, sed de ipsa siia abslinentia humanos fa- nem, quam cx Virgine sumpsit, ul cx hoc loco di-
vores oxpctunt, doclrin;o insorviiint, indigontibus srimus, tigumbal. (]uia .vquo corpus ojus, quod esl
mulla l.irgiuiitiir. Sod faliur iudfocto siiiit virginos, Errlosia, quia iiiiliisrujiisi|uo hdoliiini cor|iiis aiii-

qiiia solani laudis traiisituri.x' rotiibutionoiii qua- 1)

iiiaiiiqiio dcsignaliul. iiiuiiilomiis qiiotidio |ioroii)ne
runl, quia, diccnte Dominn, laborum suorum dani- lcmpus vila; noslr.-p tcmpla corporum cordiumque
nabilcm mercndcm recii>iunl (italth. vi). Scd ct nostrorum, ut spiritus Dci habitaro dignctur in
bona ctiam eum simpliri inlontinno farta liiiic Dro nobis, et juxla quod .Vposlohis admoiiol .\hjccli$ :

sunl placita, si ruorinl sinp jirax i opi ris adiiiistionp oi>rrihus Irnchraruin. imluamiu nos arina luris : »1-
oblata, sicut scrjptiiin pst : Drrliiin n iiialo rl f-ir riit in ilic hi>nr.ilr amhulcmus, non in rmnrisalionihtu

ioiium (l's'il. xxxvi, -^4). IVius cst onim derliiiare cl rhrirlalilms, non in ruhilihiis cl iiiipudiritiis, nrm
a iiialo, el lunr ut proliciat agero bonum priusde : in tonlenlionc cl a'mulntio»e : sed induanua nns Do-
pra-teritis digne pocnitere prccalis, ct lunr iil ]iro- ininum Jcsiim Christum {Hom. \iu, i2-H),i}m rxim
sinl bonis insudure oi>oril«us. Sod iiioiiilontiain l'atrc ct Spiritu sancto vivit cl n-gnal Dcus per om-
agerc digno non possumus, nisi inoduni quoque nia sxcula sxculorum, Amcu.
ejusde.m iHiMiitcnlia' cognoscanuis. PaMiitcnliain
quippe agera cst, et pcrpetrata mala planpere, ct
 I

833 HINCMAIII OPUSCULA VARIA. — DE HEGIS PEUSONA, ETC. 834

Hkc ut vobis nuUa desit, Carle chare, gratia A Et si dignum stricta ducis explicari plenius.
Versuum mensura pandit, alque c-Erarum quantilas. Adsum votis forte nobis si donantur otia
Rsgis necnon mensa dives cognomento ferculum, Prendat rex quoe prffisul offcrt, et demonstret mo-
Prompsit vobis sana princepsperdoctorum fcrcula. [ribus
Qu;e plano sermone dicta slrinxi lege carniinuni, Sensu verbo haic in aclu cunctis regno subditis
Et prosa diserta junxi divcrsis ut callcas Longa felix vivat isto Carlus vita sajculo,
Supra qua:^dam nempe de his explanavi largius, Vivat clarus seniper almo sanctorum in consortio.

Uttranscurrensiiuip[ic qua;damcomputavistriclius,

II N C M A 11
AiioniEPiscoi'1
1
iiiii:.Mi:.\sis

OPUSCUL.\ VARTA

DE REGIS PERSONA E T nEGIO MmiSTEI\10

AD CAROLUM C.VLVLM UEGEM.
('Ainnl SiiniiiuiliHii, e\ cocJice S. Remigii Rhemensis.)

PU.EFATIO. B qua; si cxitialileragentesaliternonputuerintcorrigi,

tcmiiurali morte pra:cipiuntur muItari,quod a qui-
IJiimino glorioso lideliter devotusctdevntu liilcli;^
husdam Tum quia rex propter
dicitur contradici.
Ohuudientes pr;eceptuin IJnniiui [ler pruphelani
ministerium rcgium, etiam nec quibuscunque pro-
julientis, liilerro(/n succrdtilcs lcijcm mcam (iijij. ii,
pinipiitatis necessitudinihus,coiitra Deum sanctani-
l"i), super quibusdani capitulis me consulerc vobis
(|ueEcclesiamat(iue contra rcmpublicam agentibus
placuit. De quibus quoniam per se Veritas dicit, Qui
criminalitcr, ulfcctu carnali parcere debeat.
a sonetipso lo(juilur, ijlorium proprium tpuerit [Joun,
VII, 18), dignuin duxi non nudo meo sermonc vobis
repundere, sed ([uid in Scripturis sacris et per
C\i'. I. — Qiwd honos rerjes Deus faeit, mulus per-
mitlit.
cutholicos doctores inde loquatur Spiritus sanctus,
quosdam odoriferos flosculos, ut revera de agro
Qnuniam, ut scriplum est, Domini esl reijnum
plcno, Scriplurarum scilicet campo, cui bcnedixit
!l'sul. XXI, 1'.)), ct cui voluerit dubit illtul {Dun. iv,
Diiminus.hrcvilcr in uuum vohis colIigere.Et scicns
l'i) : et sicut hcatus Augustinus in libro do Bono
liullicilum, Quod sujicrcroijuvcris, eijo cum rcdicro
pcrscverantiaj dicit {eap. 6) : (( Nihil fit nisi quod aut
rcddum til)i {Luc. x, 15), dc his qua; regio ministerio
vobis a Dco commisso competcre vidi, quasi scin-
p Deus facit,aut lieri juste pcrmittit," cuin honi reges
regnanl,sicut Dei gratia honi sunt, ita et Deo agente
tillas micantes lumini scientia; vestraj superadjeci.
regnant, sicul ipse dicit : Per me reijes reynunl {l'rov.
Quia vero, ut Comicus dicit {Ter. in Andr.) :
viii, 15); ct cum mali reges regnant,sicut mali sunt
Obsequiuiu amicos, veritas oJiuin piu-it,
suo vitio, ita ct regnarc permittunturdivino judicio,
et non assentatio,videlicet adulatio, |iriiiei[)i ac du- interdum occulto, sed nunquam injusto, sicut scrip-
minotcrra; placere debel.mininic autein saccrdotem tum est Qui faeil rcijnare hijpoerilum propter pecca-
:

seclari eain oportet, si (luiddam inordacius dictum In poputi {Joli Kxxiv, 30). Fueit dictum cst,ex justi-
in sententiis a me collectis de logis persuna et regio tia; relributione pcrmitlit, co locutioiiis genere quo
miiiisterio invencritis, non contra vos, quaiSo, sed dicitur, Induruvit Dominus cor Dluiruonis {E.cvd.
pro vobis eas mc collegisse putetis, quoniam aut IX, 12). Induravil dictum cst, per.gratiam non mo-
talem iu bcnignitate ac honitatc, sicut ipsa; descri- Iivit,sed exjustitiffi rotributione indururi permisit.
buntsentcnticc, vosesscet sic agerc scio, aul talem De (|uihus,(iiii non fucienle sed Deu pcrmittenle
agere cu|)io.IIujus uuleiu libclli scMtcMtiii'
essi; el sic icgiiunl, Diuninus per pnqihetum ([uaTitur diccns :

triformi suiit cullectioni' distinct;e. Piiinoiiiiidcm de Ipsi reijnnverunt,et non e.r mc : prineipes e.istilerunl,
persona rcgisct regio ministerio in gencrali rcipu- ct non coijnovi (Osc. viii, 'i). Ex se, inquit Grego-
«(

blicm causa. Dcinde (juie deboat csse discrclio in B rius {l>nstoral. rnp. 1), cl non ex arhitrio suinrai
mi8ericordia,ol de uUione apccialium pcrsonarum, rcttoris regnant, qui nullisfulti virtulibus,ncqua-
 mr^ HINCMMll IIIII.M. Altr,llli:i' OPUSCrjLA VAItlA. 830
rinani liivinitun vocati,sc(I siiacuiiiilinc acccf;nsi,cul- A "on solumprKScnlisimiicriilaeiem ruscat.scd etiam
luci\ rcgimiiiis niiiiiint |iutius (|uuni asscijuunlur : (iliossuos et nciiotos, no posl sc rcgni h.crcdilatfni
quos tanicn inlci-nus jutlcx cl pmvehit, ct non co- lcneant, obscjrat. Proptcr piaculum cnim Salomo-
gnoscit, ijuia iiuos pcrinillcndo tolcrut, pri>recto [icr nis rcgnumdomus Isracl Uoniinus dc manu lilioruin
judiciuni rcprobationis ignorut.»Dc(]uiljus rJoinino cjus dispersitjCt proplcr justitiam David regis lu-
prrPsulniisliiindicitur: Dcjccisli eosilum allcriimiliir ccrnani de scmino cjusscniper in Jerusalcm rcli(|uit

{l'sal. i.xxii, IS). Duni ullcvalur cnini dcjicilur, (jui (/// /(('//. Kccc quantum justitia regis Sicculo
XII, xvi).

honoril)nsprollcit,clnioriljus dcficit.Justus nanKiue vulct, intucntibus pcrspicue patct.Piix enim popu-

el iniscricnrs Doininiis, niortuliuni acta disponcns, lorum cst, tutamcn patrix, iinmunitas plebis, muni-
alia concopil pinpilius, alia iicrniiltit iratus.atque mcntiim genlls; curn languorum, gaudium homi-
ca qua; perniillil sic tulirul, iil Ii.it iii siii i-onsilii niiin.lcmpcrios acris, screnilas niaris.terr.T rccundi-
usnin vcrtut. tus,solutiuin puupcrum, hu-rcditas lilioruin.ct sihi-

C.\i'. II. — (Jiii.il pi,},uli felicilus sil rcx botius, mctipsi spcs fulunc bcatitudinis. Attamon sciut rcx
iiifcHciliis rc.c innlits. quod, siciit in throno hominum primus constitulus
Dc nominc regis, et qua; sil felicitas populissibi esl,sicetin poenis,sijustitiain nnn reccrit.primatum
ubjectis,si gralia Dei bonus rex super cos rcgna- _ habiturus est.Umnes namqucquoscunque peccato
^•i „1 ..;» .•..i* i;..:t..^ i:. ..:i.: ....1. ..,.i:., «: '' .,..«
•vcrit,ct <;uM sit infolicitas populis sibi siibjoctis, si
u — ;_ —
.,•.«»; l...i...;i „.. 1..
rcs sub se in pr.-nscnti habuit, siipra se rnodo ira-
; :

niuliis suo vilio rox supcr cos rcgiiavorit, saiicliis |ilucabili in illa pccna futura habcbit. •

(lypriunus in liliro do grudibus.\biisionnni oslondit <'.\p. III. — Miiijn.T polcnli.T nrgiimenla <•.«/ rrrla
{cap. 9) : (< Nomen, inquicns, regis intellcctualitcr mlininislrnlio.

hoc retincl, ut subjectis oninibus rcctoris orficium tjuod cx hona administrationc n^giininis magna
procurct. Sed qualitcr alios corrigcrc potcrit. qui csse cognoscitur potentia temporalis : uMagiiaest,
propiios inorcs, iie iniiiui sint, mm corrigit ? quo- iiiipiit boatus tireporius in libro Moralium (/i7>. xxvi
niuiii in justitia rogis cxaltubilur solinni.ot in vcri- Moral., ciip. llt) potcntia temporalis, qu.i- habel
tate suliiluliiliir gubornaculuni populorum {Prov. apud Dcuni mcntuni siium dc bona adininistratione
xvi). Justitiu vcro rcgis cst, ncniincni injuste pcr rcgiminis. liona cst ordiiic suo ftotcntia, M>d cauta
potentiam opprimcre, sinc personarum acceptionc regcntis indigct vila. Igitur bcnc hanc exercct.qui
inter virum ct proxiinuin suum justc judicare, ad- et rotincrc illain novcrit, et impugnarc. Bene hanc
vonis ot piipillis ct viiliiis ilorcnsorom ossc, furla c.xercct, qui scit per illain supcr culpascrigi.ct scil
cohiboro,uduUcria punire, iniquos non cxaltarc,iin- cum illa ca>teris a;qualitatc componi. llumana ete-
puilicos ct histrioncs non nutrirc,impios dc torrapcr- mcns plerumquc cxtollitur, ctiam cum
niin nulla
dere, parricidas ct perjurantes vivere non sincre, C potcslatc fulcitur quantum magis in altuiu
: se eri-
ecclesias defendere, pauperes olccmosynis alerc, git, cum se ei etiam potestas adjunpit? El tamcn
justossupcr regni ncgolia constiluore, scnes ct sa- corrigcndis aliorum vitiis apta oxsccutionc pnpa-
piontos ct sobrios cunsiliurios huborc, mugorum ct ratur. Unde ct pcr Paulum dicitur : Ministcr cnim
harioloruni,pythonissurum(nie supcrstitionibusnon Dei csi, vinilcv in iriini ci qui inale agil {Hom. \u\,k).
intendcrc, iracundiam ditTerre, patriam fortitcr et Cum ego potcntio! tcmporalis ministcrium susci-
juste contra advcrsarios dcl'endcre,pcr omnia inDco pitur, sumina cura vigilanduTi est, ut sciat quis-
confidore, prosperitalibus aniniuin non clevaro, quc et sumerc ex illa quod adjuvat, cl cxpugnare
cunctauilvcrsa putiontor tolcrarc, fidem cutholicani quod tcntat (i/i/i/.). Teneamus ergo exterius quod
in Deum liaboro, tilios suos non sinere impie agorc, pro aliorum utilitate susccpimus.tencamus intcrius
ccrtis horis orationibus insislere, ante horas con- quod dc nostra .-cstimatione sentimus. Seil tamen
gruas cibum non gnstare. Y,T cnim terrx cujiis re.t deccntorquibusdam erumpentibus signis, lales nos
puer esl,cl ciijus principcs innne comcilunt(Ecclc.x,iG). apud nos cssc ipsi eliam qui nobis commissi sunt
ll.-Bcregni prosporitaleni inpr.pscntifuciunt,elrogem noii ignoront ut et de auctoritatc nostra quod for-
:

ad cccleslia regna moliora pcrducunt. Qtii vcro ro- inidcnt videant, ct do huniilitatc quod imitcntur
gnum non secundum hanc lcgom dispcnsat, multas i\ ngnoscanl.Scrvala nutcni auctorilatc rcgiminis, ad
nimirum advcrsitatcs imporii tolorabit.Idcircocniin cor nostriim sine cossalione rcdeamus.ct considc-
pax sa;pe populoriim riiinpitur, ct ofrcndicula ctinm i-cmus assiduc quod sumus squaliler cum cstcris
do rogno suscitantur,tcrrurum qiiuquo fructusdiini- conditi,non quod tcmporaliter c.Ttcris pralati. Po-
nuuntur,ot scrvitia popnlornin pr.Tpcdiunlur.niulti lestas onim (|uanto oxlorius eminct, lanto premi in-
et vurii (lulurcs prospcritatoni rcgni intioiiint,riia- torius (lobot,nc rogitationcm vincal, ncin dclecta-
roruin ct liberorum inortcs tristitiam conferunt.ho- tione sui animum rapial, nc jnm sub sc mcns cam
slium incursus provincins undiquc vastant, bcstiae rcgcrc non possit,cui sc libidinc dominandi suppo-
armcntorum ct pocorum gi-ogcs dilaccranl, tcmpc- nit. Bcnc David regni potontiam rogcrc noverat, qui

states vcris ct hioinis lurliuntiir, tcrrarum quoque olalioncm cjusdcm polchti.v scmclipsum prcmcnda
focuiiiiitutoni ct maris niinistcria prohibont, et aii- vinrobat, dicens : nominc, non cst c.rallatum cor
qiKindo riilniiniim it tus scgolos et arhorum tlorcs ct mciini {l'sal. cxxx, 1). Quique in cjus humilitali»
pampinos e.\urunt. Super omnia veroregis injuslilia, augmcnto subjun.xit : ncquc elati sunt ocuti mei,
837 DE REGIS PERSONA ET MINISTERIO.
atque addidit Neque ambiilnvi in nuujnis. Et ad-
: \ ripero animo ciiratii ac sollicitudinem.qui se torpo-
huc scmetipsum sublilissimaini|uisilionn(liscutiens ri di'di-rit at(|uc ignavi.e?(,C«/). 12.).\dvertimus igi-
ait : yequc in miriihiUljus sujier mc. Omnesque tur,'iuod in acquirendisconsiliis plurimum adjungat
etiam cogitationes suas a fundo cordiscxhauriens, vitffi probitas, virtutum prferogativa, benevolentiaff
subjungit diccns Si non kumiliter scnlichnm, sed
: usus, frugalitatis enim
(«/., facilitatis) gratia.Quis
exultavi uninuim mcam (ibicL, 2). Ecce humilita- in coeno Ibntem requirat? Quis du turbida aqua po-
lishostiam abintimocordis oblatam crebro replicat, tum petat? Itaque ubi luxuria cst,ubi intemperan-
et itcrum atque iterum confitendo oiTerrcnon ccssat, tia,ubi vitiorum confusio.quis inde sibi aliquid hau-
eamque multipliciter loquens Judicis sui oculis ricn(lumcxislimet?nuisnondespiciatmorumcolllu-
ostentat. Quid est hoc?
quoniodo istud sacrili-
et vionem? Quis utilem causa; aliena» judicet.quem in^
cium Deo placcre cognoverat, quod in conspectu utilcm sua; vitaa videt?Quis iterum improbum,inali-
cjus tanta iteratione vocis immnlabat? nisi quod vi- volum,contumeliosum nonjfugiat, et ad'noccndum
cina essc superbia potentibus solet,et pcncsemper p.aratum? Quis non cum omni studio/leclinet?Qui3
rebus affluentibus elatio sociatur, quia et s;epc hu- vcro quamvisinstructura adconsiliiopem,difficilem
moris abundantiaduritiam dattumoris.Mirum vcro tamcn accessu ambiat in quo sit illud,tanquam si
;

estjCum in cordibus subllmium rcgnat humilitas mo- quis aquaj fontem prfficludat? Quid enim prodest
rum. Unde pensandum est quia potcntes quique, habere sapicntiam, si consilium neges? Si con-
cnm humiliter sapiunt, culmcn extrane.T? quas; sul.-ndi intcrcludas copiam.clausisti fontem.ut nec
Innge posits virtutis altingunt,ct rectc hac virtulc aliis profiuat, nec tibi prosit. Pulchre autem et de
Dominum quantocius placant, quia illud ci saerifi. illo convenit, qui habens prudentiam, commaculat
cium potentes offeruut, quod poterites vix invenire eam vitiorum sordibus, eo quod aqua; exitum con-
possunt. Subtilissima namque ars vivendi est,cul- taminet. Degeneres animos vita arguit. Quomodo
men tenere,gloriam reprimere : esse quidem in po- enim eum potes judicareconsilio superiorem,quem
tentia, scdpotentem se esse nescirc ad largienda : vidcas infcriorem moribus? Supra me debet esse,
bona potentcm se agnoscere.sed ad repetenda noxia cui me committere
paro.An vero idoneum eum pu-
omne quod potenter valet ignorare. Recte itaque tabo,qui mihi det consilium quod non det sibi, et
de talibus dicitur Dcus potentes non abjicit, cum
: mihi eum vacare credam,qui sibi non vacet? cujug
et ipsc sit potcns (Job. xxxvi, 5). Deum quippe imi- animum voluptates occupent,libido devincat.avari-
tari desiderat.qui fastigium potentia:, alienis inten- tia subjuget cupiditas porturbet, quatiat metus ;

tus utilitatibuSjCt non suis laudibus elatus,admini- Quomodo hic consilii lacus,ubi nuUus quietis? Ad-
strat : qui praelatus caeteris prodesse appetit, non mirandus mihi et suspiciondus consiliarus, quem
praieese. Tumoris uamque non ordo pote- C propitius Dominuspatribusdedit^offensusabstulit.))
elatio,
crimine est.
statis, in Potentiam Deus tribuit, ela- (Cnp,10.)Prudentissimocuiquecausamcomniittiraus
tionem vero potentioB malitia nostr;c mentis invenit. nostrara,ct ab eo consilium proraptius quara a cse-
Tullamus ergo quod de nostro contulimus,et bona leris poscimus.PrKslat tamen fidele justi csnsilium,
sunt quajDeo largientc possidemus. » et sapientissimi ingenio frequenter pra;ponderat :

utiliora enim vulnera amici, quam aliorum oscula

Gap. IV. — Qualcs sibi adhibcrc debeat rex
(PTOy.x.xvii).Deinde quia justi .judiciura est,sapien-
consiliarios.
tis autom argumentum, in illo censura disceptatio-
Quales silii adhibere debeat rcx consiliarios, Am- nis,in lioc calliditas invenlioiiis. Quod si utrumquo
brosius in libris Offiriorum {Lih. ii, c. 17) <cTalis, : connoctas, eril magna consiliorum salubrilas, quse
inquil, debct csse, ([ui consilium alteri dat, ut sc- ah universis spectatur admirationc sapientia;, et
ipsuin formam aliis prajbeatadexemplumbonorum amoro justilia; : ut omncs quKrant audire sapicn-
operum, in doctrina,in intcgritatc, in gravitatc, ut tiain ejus viri, in quo utrius^iue virtutis copula sit.
Sit ejus sermo salubris atque irrcprohcnsibilis,con- {Ciip. S) Ideo prudcnlia ct unoquoque
jiistitia in
silium utilc, vita honosta, sai^ientia decora (ibiil.). dcsideratur.et ea exspci^tatur a pluribus ut in quo ;

ralis igitur dobct csse consiliariiis, (|ui niliil nebu- r, ca sint.illi dcferalur lidos, quod possil utilc consi-
losum liabcat,nihil fallax,nihil fabulosum,nihil si iumac lidcie dcsideranti darc.Quisenim ei secom-
mulatum quod vitam ojus ac moros rcfellat; nihll niittal,quem non putctplus saperequaraipso sapiat
improbum ac malivolum quod avcrtat consulenles. qui quffiril consilium ? Neccssc est igitur ut pr;estan-
Alia suntcnimqua; fiigiuntur,aliaqu;c cnnlemnun- lior sit a quo cunsilium pctatur, quam illc ost qui
tur. Fiigimus oa qu;c possunt noccre, quai mali- petit.Quid oiiiiu consulas hoinincm, quem non ar-
tiose possunt in noxam scrpere, ut si is qui bitroris posse mclius aliquid rcperirequam ipsein-
consulitur dubia sit fide, ct pccunia; avidus, ut telligl3?Quod si eum invcneris,qui vivacilalc inge-
posait pretio mutari ; si injuriosus, hic fugilur ac nii, mentis vigore atque auctoritatc pra;slct, et
declinatur. Qui vero voluptarius, intcmponins, etsi accodat co,ut cxcmplo ot usu paratior sit, pr;esen-
alionusa fraii(le,tamen avarus ut cupidior lucii tur- li;i solvat pericula, prospiciat futura, doiiuntict
pis, hic contemnitur. Qiiod cnim spcciiiien indu- iniminoiitia,argiiiii('nlum oxpedi;it, ronicdiiiiii leruj
stria;,quem fructum laboris cdcrc potesl, iiuuni rc- in tcmpore,perutus sil non suluin ud consulendum,
 ;

h:)'.) lllNCMAItl ItllKM. AltCllIKP. itPlSCUI.A VAItlA. SJU)

soil eliam ud subvcniendum huic ila lideshabolur,

; \ Runt. Tales Cbristianoa reges dicimus esse felices.
ut dicat (|ui consilium pctit Elsi imilu mihi cvcnc-
:
intcrim spe, postca re ipsa potituros, cum id quod
rinl }jcr illiim, sustinco [Eccli. xxii, 31). Hujusmodi cxspectamus udvenerit. >•

igitur vini salutcin iKjstrain cl oxislimiilionem com-

Cvp. VI. — Quod utile sit lionos reijes diu el loiiye
mittimus.qui s^it, nt supra diximus, juslus ct pru- lutequc rcijniire.
dcns.Faciteniinjustitia,ulnullussit IVaudis mctus: hisqui rcgnant,et quibus regnanl,
Quod utile sit
facit ctiam prudciitia,ut nulla eorroris suspicio sil. ai lioni sint, diii longe latciinc regnure.idem ineo-
1'rouiptiustamen nos justoviro^iuain prudenticom. dem libro bcatus Augustinus deiiionstrat, dicens
iiiittimus. (l.ih. i, c. 30.) 1'ulchruni cst igitur benc (/(7(. IV, c. 2) :«Si verus Dcus colatur, cisque sacris,
vclle,et eo largiri consilio ul prosis,non ut noceaa. veracibus, ct bonis moribus serviatur, utilc est ut
Nain luxurioso ad luxuri:e elVusioncm, adultero
si bonilongelatcquc diu rcgnent neque hoc tam ipsia ;

ad mercedem adullcrii largicndum putcs, nou est quam illis utile cst quibus regnant.Num quantum
bcnericcnlia ista,ubi nulla cst benevolentia.Onicere ad ipsos pcrtinet, pietus et probitus corum, qua;
enini istud est, non prodesse altori. Si largiaris ci magna Dei dona sunt.sullicit eis ud vcram fclicita-
qui conspirct advmsus patriam.qui congrogarc cn tcm, qua ct in ista vita bene agutur.et postea pcr-
P' it tuosumi.tui»M(lilus(iuiiinpugncnl Kccicsiam, hac crgo terra regnum bonorum
c\p\ixlur a;lerna.In
non
n csl ha;c piobabilis libcralilas. Si adjuvcs cum pra;statur,quam
^^^
^^^^ ^.^^^ jhj^ rebus humanis ma- :

qui advcrsus viduam ct pupillos gravi decernitjur-

lorum vero regnum magis regnantibus nocet, qui
gio,autvialiquapo9sessioncscorumcripcrc conatur, suos animos vastant scclerum majorc licentia; bis
non priibalur hirgitas, si (luod altcri iargitur.altcri
autcm,qui cis scrvicndo subduntur, non nocot nisi
quis extoriiueat,si injuitc qu.-crat, et justc dispen- iniquitas propria. Nam quid(|uid malorum ab
sandum piilol nisi lorte.ut illc Zachx>us{tMC.xni),
:
iniquis dominis irrogatur, non est pa-na criminis,
reddas prius ci quudruplum quem Iraudaveris, et
sed virtutis examen.Proindc bonus etiara si serviat,
gcntilitatis vitia lidci studio,et credentis operatione liber est malus autem ctiamsi regnct,ser\-us cst
:

compcnsos.I''undunnentum igitur habeat libcralitas nec unius hominis, sed^tjuod cst gravius,tut domi-
tiiu. Hoc priiiiuiu qiKoritur, ut cum lidc conleras,
norum (luot vitiorum. Dc ijuibus vitiis cum agerct
Iraudciii noii lacias olilalis.» Similiter ct in consi-
Scriptura divina : .1 quo enim quis, inquit, deviclus
liis agere debct consiliarius, quia et in consilio
cst, huic scrvus addiclus csl (II Petr. 11, 19). Remota
maxima liberalitas.
itaquojustitia, quid sunt regna, nisi magnu lalro-

Cap. V. — Nihil (cliciua quam si rcqncnl reijnandi cinia? »

— /((•//i;/mircf/ rcjnuni
C.\i>. VII. dilalarc scltlKinos
sciciitiam haticnlcs.
rcijcs imiicllit ncrcssttns.

Nihil fclicius esse rebus humunis (iiiam rcgnare, rcgnum, bonos sola ne-
BcUa gcrcre, el dilalare
miserante l)eo,scientiam regnandi habcutes, ex li-
ccssitate vocari, ex libro .\ugustini de Civitatc Dei
bro Augustini dc Civitate Uci (/16. v, c. 24) : (Lib. IV, c. 15.) .' Belligcrarc, ct [icrdomitis genti-
Oui vera pietatc [ira-Hliti bonc vivunt.si habeant
((
lius dilatare regnum,mali3 vidotur felicitas, bonis
scientiam rcgoii(li populos, iiihil lclicius rchus liu- ncccssitas.Scd quia pcjus esset, ut injuriosi justio-
manis,(iuaui si Dco iniscianlo haboaut potcstatem. ribus dominarentur, idco non incongrue dicitur
Nos Christianos reges idco lcliccs dicimus, si justc
otiam ista felicitas.Scd proculdubio felicitas m^jor
rognant,si inter linguas sublimiter honorantium,ct cst, vicinum bonum haborc concordcm,quam vici-
obsequia niiuis humililersalutantium nonextollun- num malum subjugare bellantcra. Mala vota sunt
tur, scd so honiincs cssc incmincrunt; si suam po- qucm oderis, vel quem timcas, ul
optarc habcre
tcstatcm ad Doi cultuin maxiuic (lilatandum niajo- possit esse qucm vincas. »
stati ejus famulani faciunt si Deum timcnt,diligunt,
colunt,si plus amant illud
;

rcgnum ubi non timent C.M'. Vlll. — IiC(jis sludiuin in procinclu belli, H
c-rhortatw (ul mililes.
hahere consortcs; si tardius vindicant, facilc igno-
. Formam rcgis, cl exhortalioncm ojusdcm erga
scunt si eamdcm viudictam pro neccssilate regenda; n
;

tucndaNiue rcipublica.', noii pro salurandis iuimici- milites, in prncinctu bcUi, Dominus, inquil Augu-

tiarum odiis cxcrunt; si camdcm voniam, non ad stinus, pcr Moyscn in Deutcronomio dcaignat, di-
impunitateminiquitalis, sed ad spcm correctionis cens .V6ii dcclinct, inquit, ad dcxleram ,mc ad tint-
:

indulgent; si.quod aspcre rogunlur plcruinque de- slram {Deul. xvii, 21t). Oui si bcne direxerit vias
ccrncro.misericordia- lcnitatc ct benclioiorum lapgi- suas, el studia sua coram co qui cst Rcx regum,
tate componsaiil; si luxurialantocisostcastigatior, noccssario pacatos rcgni sui fincs possidcbil. Unde
quanto possetcsselibcrior; si malunt cupiditatibus et illic mox subditur It lowje reijnet tcmpore super :

pravis, quam quibiislibot gcnlibus impcrarc ot si /sniW.Porro, si pra;ccptum rusliMlicril, ul non de-
:

h(DC omnia faciuiit,uon proptcrardorem inanisglo- clincl ad dexlcram ncque ad sinislram,la«dus 9<«cu-
ria;, scd propter charitatciu relicilatis ecterna; si : ritatis ol |)acis de victoria la-tus proroerebitur. Si
pro sui pcocalis, huinililatis ot miscralionis et ora- crieris, imjuil Dominus.ad bcllum conlm koUes tuos,
tionis sacriliciuiu Dco suo vcro immolare uon uegli- et vidcns cquiUilum cl currus, ct viaforem qtmm lu
 8-11 DE REGIS PEHSONA ET REGIO MINISTERIO. 84i
ludics (idcersarii e.rerciliis mullitiiiliiicin, iioii timchis A curn vuniret,etiam relitriosum militem misit. In liis
cos,iiuia Doiniinis Dcus tuiis lccuin ciyi {Dcut. xx, 1). crant cl illi.qui baptizaiidi cum venisscnt ad .In.ni-
Bcllum neccssitas fuciat,ut,so]iitadiscordia,paxre- nom sanctum Domini prKcursorem, ct aniicum
cuperari possit. Iloc ergo studio rcgi prslium ge- sponsi,de quo ipseDominus ait : In natis mulicritm
rendum est. Rex, appropinquante pra;lio, oxercitui non surrexit major Joanne Uaptista [Matth. xi, U),
suo verba Juda; ad melium derlucerc (lelict,quibus et quffisissent ab eo quid facorent ait eisi.WmiHm
ait : Non concupiscntis spolio, iiuia hclluni contra nos concusseritis, nulli caluinniam fcccritis,sufliciat voiis
est {II Mac. xux, 17). » slipendium vcstrum {Luc. iii, 14) : non eos utique
C.\p. IX. — .V()« peccasse cos qui Dco auctorc hclla
sub armis militarc prohibuit,quibus suum stipen-
gcsserunl. dium sufficere dobere praicepit. Alii ergo pro vobis
orando pugnant contra invisibilcs inimicos vos pro
Non poccassc eos qui Dco auctore bcUa gesserunt,
cis pugnando laboratis contra visibiles barbaros.
Augustinus in pr.-clato libro (/;7>. i, c. 21) : « Quas-
dam Utinam una fides essct in omnibus, quia et minus
e.xceptiones eadem ipsa divina fecit auctoritas,
ut liccat horainem occidi. Sed his exceptis, quos
laboraretur, ct faeilius diabolus cum suis angelis

occidi jubet, sive data lege, sive ad personam pro

vinceretur. Hoc ergo primum cogita, quando ar-

teaipore exprossa jussione non autem ipse occidit "'^."^ ^'' P^'S^'^^,<i^''^ virtus tua etiam ipsa corpo-
:
B ralis donum Dei ost.Sic enim cogitabisde dono Dei
qui ministeriura debet jubenti, sicut adminiculum
gladius utenti et ideo nequaquam contrahoc pra;-
:
non tacere contra Deum. Fides enim quando pro-
mittitur,etiam hosti servandaest contra quem bel-
ceptum fecerunt, quo dictum est Non occides :

(E.tod. x.x, lo), qui Deo auctore bella gesserunt,

lum geritur,quanto magisamico pro quo pugnatur?
Paccra habere debet voluntas, bellum necessitas,ut
autpersonam gorentespubIica;potestatis,secunduni
liberet Deus a necessitate,et conservct in pace.Non
ejus leges, hoc est justissimai rationis imperium,
sceleratos morto punierunt.Et .\braham non solum
enim pax quKritur ut bollum cxcitotur, sed bellum
gcritur ut pax acquiratur, Esto ctiam bellando
non est culpatus crudelitutis nominc, vcrum etiam
pacificus ut eos quos expugnas ad pacis utilitatem
laudatus nomine pietatis,quod voluit filium nequa-
quam scelerate,scd obcdienter,occiderc {Gen. xxii).
vincendo perducas,Bt"((/i enim pacilici,a.'d Dominus,
Est merito quairitur utrum projussu Dci sithabcn- quoniam filii Dei vocahuntur {Matth. v, 9). Si autcm
dum.quod Jcphte pax humana tain dulcis est pro tcmporali salute
filiam qux patri occurrit occidit,
cum id sc vovissel iramolaturuin Deo quod mortalium,quantoestdulcior paxdivina pro extcrna
ei rc-
dcunli de pra;lio victoriaprimilusoccurris3ct(/u(ZiV,', saluteangelorum? Itaquo hoslem pugnantcm neces-
sitas perimat, non volunlas. Sicut rebellanti et re-
xij.Noc Sarason aliterexcusatur,quod scipsum cum „
sistenti violentia redditur, ila victo vel capto mise-
hostibus ruina domus oppressit, nisi quia Spiritus
latenter hoc jusscrat,qui perillum iniracula faciebat ricordia jam debetur,maxime in quo pacis pertur-
(Jiidic. xvi). llis quos vel lex jusla
igitur exceptis,
bationon timetur. » Et Hicronyraus « Legiinus in :

Deus specialiter
generuliter, vel ipse fons.justitita; libroParalipomenon filios Isracl ad ]nignam isse
occidi jubet, quisquis hominem, vel seipsum, vel mcnto pacilica, quia non pro vincendi libidinc sed
quemlibet occiderit, homicidii crimine tenetur. » pro acquirenda pace pugnabant. »
Cap. XI. — Militenipote.Uatis ohedientcin non peccare
Cap, X. — Quod qui hclla trartanl, cl suh arniis mi- si hominein occidat.
lilant, Dco non displicent.
Militem potestati sub qua osl obcdicntem non J3ec-
Quod qui bella tractant, ct sub armis niililnnt, carc si hominom occidat. Augustinus in libro de
Dco non displiceant,itcm .^ugustinusad lionifacium Civilale Dei (lib. i, c. 2G) : « Milcs, cum obediens
{cpisl. 20.')) :<. Noli oxistimare ncminem Dco placcre potcstati,sub qua logitimc conslilutus est,hominem
poKse, qui in armis bellicis militat.In his erat san- occidit,nuIIa civitatis suaj lege reus est homicidii :

ctus David, cui Dominus tam magnum pcrhibuit imo nisi fccorit, rcus est imperii deserti atquocon-
tcstimonium. In his etiam pluriini illius teinporis t(unpti. Qund si sua sponte al(iuc auclorilatc fecis-
hisoratot ille conturi(>,i]ui Dominodixit:
jiisti. Iii
crimon sanguinis incidisset.
Q K(it, in olTusi huniaiii
A'(*H .\um diiinus ut intrcs suh tcctum inciiin, scd tan- Ilaque uiule punilursi fccisset injussus,inde punie
tuin ilic verho, ct sanabitur pucr meiis. Num et ci/o tur nisi fecerit jussus.Quod si ila cst jubenterege,
liomo sum suh potcstalc constitutus, liabens suh vic (]iianto mugisjubenteCrealorc? Qui crgo
aiidit non
militcs, el dico liuic : Vadc, el vadil; et alii ; Vciii, liccro sc occiderc, faciat sijussit non licot cujiis
et venit; et scrvo meo : Fac hoc, ct fncit. Dc iiuo et Jussa contcmiiorc. Tanlunimodo videat ulrum di-
Duminus .\men dico vohis, non inveni tantam Jidcm
:
viuajussio nulio nulct iiicorlo.Nos por aurem con-
iH hnicl (Miitth. VIII, 8-10). In his crat et ille Cur- scientiam convenimus, occultorum nobis judicium
nidiiis,ad ijuoni missus angolus dixit Corncli iic- :
non usurpanuis, nomo scil quid agatyr in homine,
clccmosynx lux, el e.vauditx sunt ornlio-
cepta' siint nisi spirilus hominis qui in ipso cst (7 Cor. »
ii).
ncs tux (Act. X, 5). Ubi eum admoniiil, ul ad Hca- —
i'.\\\ \11. • Viitoriam in hcllo pcr Oinnipotcntcm
tuin Petrum upostolum mittcrct, et ub illo audina diiri cui voliicril.
quic facerc dcbcrct : ad quem apostoluin, ul ad Victoriain in beilo ab Umnipolonte per angclum
PAxr.oL. CXXV. 27
8'.;i llINCMAItl IIIIKM. AIICIIIRP. (IPUSCULA VAItlA. Hli

suiiin ciii voliiorilplciii jiisppi-il ilaii, Aiigustlnus in A "1"^ ipsi Spart.-inos niuluis suis cscdibuo^adjuvant.

liljm dc ('.ivilali' Itiji dciiioii^tial, ilicciis {lih. iv, c. .Spartani inia-roiitcsregcm,nec invcnicntos, c.ediinl
17) :« Victoriam Omnipotcns mitlit, atquc illatan- slcrnuntque niniiia, castra pcrvaganlur universu.el
qiiam regi deoruin obtemp<!rans ad quos jusserit iiitor Hensas sti'ues corporum raros liomincs vi.x sc-

vcnil, et in corum parte considit. IIoc vcro dc illo quunlur, viclorcs sine dubio nisi mori elcgisset.
s.'ociili)ruin dicitiir, quod mitlat iion vi-
voro ri-ge

ctori.-im, qu.i! niilla substaiilia esl, sed angoliiiii

Cai'. W. — Quiiil pro iis t/ui in bdlo ce;iderunl
ohliUivnes offerri deheant.
siiiini, et lacit vincoro (jiiom voluerit. Ciijus con-
sillnin orciillnni essc potest. iniiiiium non polcst.» Quod pro his ipii in bello fidclilcr bellantcs ccci-
dcrunt, oblatioiios elccmosynaruin, oratioi:um, cl
(;.\i'. Xlll — Drum qminilo jiugnalw usUin', ct sacra; hoslix liducialilcr uirerri dcbeaiil, Scriptura
juxta; jnnli vicloriam prwpamre.
demonslral diccns : Vir fortissimus Jutla, collectione
(Jiiando pugnatnr, Doum aportis coelis aslaro, ct facla, iluuilccim millia drachmas unjcnti misit llie-
just.-o parti victoriam pi"a?starc,nihilqup dc propriis rosohjmiim offcrrc ca ihi pro pcccatis mnrtuorum, ju-
viribiis pr.Tsninonduin, Aiigustinus in opistola ad ste et rclijiosc cni/itdns de resurrcctinnc {II Marc. .\ii,

Biiiiiracium dcmonstral, dicens {c;iisl. 205) :« IJtilc 'i3),ul multi dicorcnt vanum
supcrfluum cssc of- ct
tibi luisquc dabo consilinm.Arripc manibus arma, B ferrc ^TQmoTi\i\s.Cotmdcravil enimquod hi.quicum
oratio aures pulsct auctoris,quia,quando pugnatur, pictalc dormilioncm acceperant, optimam haberent
Dcus apcrtis coclis speclat, ct partoin quam inspi- reposilum (jrntiain. Sancta enjo et salubris est coji-
cit.justain, ibi dat palinain. Nihil dc viribus pro- tatio ulferre sacrificium pro defunctis, ut a peccals
priis pr.Tsunius, dc auctoro gloriarc virtutiiiii, ct solcunlur {ibid., 4.5, -tG).

nnlluni curabis pcuitus inimicum. »

Cap. X\'I. — Quoil reges rcijum Domino servianl,
Cap. XIV. — Qufld nou pro paucilute diffidcndum, etiam lcijcs damlo pro ipso.
si Domiuus cuw hcllatorihus fucrit.
(Juod non solum in his, qu.-c pra?misinius, rcgps
Quod non in innltudinc lidcnduin, ncc pro paii- Rcgi regum scrviantDomino.sed et legesdandopro
citate diflidondnni in bollo sit,si Dominuscum bol- ipso,.Vugustinus in epistola ad Bonifacium dpmon-
latoribus 1'ucrit, et famosissiinum bcllum per Ge- trat dicens (epist. 50) : .. Serviant, inquit, rcges
dconoin Doininn disponcnto actum, Macha- et libri terr.-c Chrislo, etiam Icges rerondo pro Christo.
b.-corninjCt historia Orosii doinonstrat, in qua scri- Ouomodo ergo rogos Domino sorviunt in limorc,
ptum osl (/(/'. XI, c. 9). Xer.xes rox Porsarum sc-
i<
nisi ea qua; contra Domini jussa fiunt, rcligiosa sc-
plinginta millia armatorum dcrcgno,et trecenlade veritalc prohibendo atqup plectcndo? Alitcr cnim
auxiliis rostralas etiam navcs millc duccntas, one- C scrvit quia homo quia cliam rcx csl.tluia
cst.alilcr
rarias autom tria niillia niiincro habuissc narralur. homo est.ci servit vivendo lidclitcr: quia vero eliam
ut inorito inopinalo oxorcitui immcns.Tquo olrissi, logcs justa pr.Tcipiontos et contraria
re.t ost, ser\nt

vix ad potnni lhiniina,vix torras ad ingressum, vix prohibonles convenienti vigorc sanciondo.Sicul ser-
maria .ad cursum sufrocisse momoralum sit. Huic vivit Kzcchias, lucos cl tcmpla idolorum,el illa ex-
tamincredibili leniporibus noslrisagmini.cujus nu- cclsa,qu!c contra Dei praecopta fuerunt constructa,
niornin nunc qnam tunc
dil'licilius cst astrui, fuit dostrucndo (IV licj. xxiii)- Sicut scrvivit Josias,
viiici,l.eonida rox Spartanorum cnm (|iiatuijr inil- talia ot ipsc facicndc (/1' Hej. xxv). Sicut servivit
libushoniiiumi iiiangustiisTliorino[iytaruinobstitit. placandum
rox Ninivitaruin.uiiivorsam civilatcm ad
Xcrxes autoni, contemptu paucitatis object.T, iniri Doininum compollcndo (Jon. iii).Sicut ser\-ivit |ia-
pugnam, conseri manun. imperat, ac per Iriduum rius, idoluni frangcndumin polcstatcm Danicli dan-
continuum non duorum pugn.a,sed ccdes unius po- do,ol inimicosejusIeonibusingcrcndo(/)an.xiv).Sic-
piili fnit.Qnarto autom dio cum vidcrel Lconidaun- ut sorvivit Nabuchodonosor, omnos in rcpno suo
diqiie liostoni circumfnndi, hortatur auxiliaros so- positos a blasphcmando Deum legc torribili prohi-

cios, ul pubtrahontos so piign.-c in caciimon montis bendo (/)iiH.iii). In hoc itoque scrviunt Domino re-
pvadanl, ac se ad moliora tcmpora roservcnt sibi :
p pps, inqiianlum sunl rpges, cum ca fariunt ad ser-
voro cum Spartanis suis aliam sortcm essc subcun- viendum illi, quio non possunl facere nisi rcgcs. •
dam, plus sc patria; dcbere quam vita!. Dimissis
sooiis Spartanos adnionel de gloria plurimum, de Cap. XVI 1. — Qiioil ad justili.T ohsrrvatio»'-"! ••liiim

comjiellnidum sit.
vila nihil sporandiim nciiuc exspoctanduin vol ho-
:

stom, vol diem, scd occiisiono noctis porruuiponda (Juod ad justiti.x" obsorvalionom ctiam r.nDpclli-n-
castra, commisccnda arma, conturbanda agmina diim sit,.\ugustinus ad Vinccntium domonstral di-
Ibrc. Nusquam victorcs honostius quam in castris ccns (epist. 48) : " Pulas, inquit, ncniincm debcre

hostium csse pcrituros.lVrsuasi igitur niori malle, cogi ad justitiam.cum Icgas patremfamilias dixisse
in ultioncm futura- mortis armantur, tanquam ipsi scrvis QHOscumque invencrilis coijite inlraref (Luc.
:

intorilum suiiin et cxigoront ot viiidicaront. Miriim XIV, 23.) cum Icgas ctiam ipsum jirimo Saulum,
(lictn,S(^.xconti viri castra soxcontorum niillium ir- postoa Paulum.ad cngnosccnd!ini el toncndani vcri-
rumpunt.TuniuUus lolis castris oritur.Pcrsa? quo- tatem magna violenlia Cbristi cogcnlis csue compul-
845 DE HEGIS PEHSONA KT HEGIU MIMSTEHIO. 846
sum?(/ic<. IX.) Etputasnullam vimadliibondamesse ^ (li<i csl.Quid est autem misoricordia, nisialion.r mi-
hoinini, ut ab crroris pernicie liberctur,cuniipsum sori;o (]u.e(laiii iii nostro corde compassio, quia uti-

Duininum.quo ncmo nos ulilius diligit, cortissimis ([ut; si [jussuuius subveuire compclliuuu'?Servit uu-
exemplis hoc facere videas. et Chrislum audias di- liMu niotus iste rationi,quau(lo ita praibelur niiseri-

centem : IScmo vcnil ad me,nisi tiucm Palcr atlra.rc- ciirdia ut justilia consorvetur, sive cum indigenti
rit? {Joan. vi, 44).Quod fit in cordibus omiiium qui tiibuilur, sivc cum cognoscitur pccnitunti. »

se ail Dcum divina^ iracundi.c timorc convertunt.

Quidquid vero lacit vera ot legilima mater Eccicsia,
Cap. .\1X. De discrctionc i>i liahcnda mi-^cricor-
dia.
ctiamsi asporum amarumqno sonliatur,non malum
pro malo rcddit, sod bonum disoiplinai cxpellondo Ilem de discrclionc in habeiula misoricordia,
malum iniquitatis apponit {ibid.) Vides igitur non Ambrosius in e.xpositione psalmi contesimi decimi
csse considorandum quod quisque rogitur, sed quale oclavi:« Est justa misoricordia,ct est etiam injusta
sii illud quo cogilur, utrum bonum un malum^.ion misericordia Denique,iu lege scriptum estdcquo-
quo quisquc bonus esso possit invitus;scd timondo dam Non miscrcbcris illius (Dcul. xix, 13} ct in ; ;

quod non vult pati,vel rolinquil inipodioutom aiii- libris Rognorum legis quia Saul prophota contraxit

mositatem, vel ignoratam compellitur agnoscore „ ofrensam,quia miseratus cst .Agug hoslium regem
vcrilatem.ut timens vel respuat falsum de quocon quemprohibuoratsontentiadivinaservuri(/./i('(/.xix).
tendebat,vel qua;rat verum quod ncsciebat,etvolens Ut si quis latronis liliis dcprecantibusmotus,et la-
jam tcneat quod nolcbal.Xon ciiini bonumhoniinis crymis conjugis ejus iiiflexus, ubsolvendum putet,
cst homincm vincere,sed bonum est homiui uteum cui adhuc lulrocinandi aspirot affectus, nonno inno-
veritas vincat volentem,quia mulum est homini ut ccntes tradet exitio, qui liborut multorum exitia co-
cum veritas vincat invitum.Num ipsuvincatnecosse gituntem? Certe si gladium reprimit, vincla dissol-
est, sive neganlcm, sive confitentem. » De hac sa- vit, curlaxate.Ksilio? cur latrocinandiquapotest cle-

lubri coaclione et bcalus Grogorius in homilia tri- niontioi'eviunoneripiiracultutem,quivoluntatemex-

gesima scxta more suo dulcissimeet abundantissi- torquorenonpotuit?Deiiidointerduos,hocestaccusa-
me dicit. Quaj quia notissima ct usu lectionis trita toremetreum,pariporiculodccapitedecernenles, al-
sunt, et ne prolixior foret sententiu,hic pr.etermit- terumsinon probasset, alterumsinon essetabaccu-
lcre censui. satoreconvictus.nonidquodjustitiaeestjudexsequa-
tur, seddum mise.retur rci, dumnet probantem. aut
C,\p. XVIII. — Quod Chrislo scrviat qui imjtrobos
dumaccusatori favot qui probaronon possit, addicat
rorripitamore juslitiiv.
innoxium.Non potest igitur h;cc dici justa miseri-
Quia ctiam disciplinam e.Kcrcendo inimproboset C cordia.Iii ipsa Ecclesia,ubi maxime misereri decet.
pcrversos, non odii sui rancore, vol vindictae sua? teneri quammaximc debet forma justitia;,ne quisa
Iivoro,scd amorejustitiaj et divinae viudicta; Christo consorlio communionis abstentus.brevi lacryinula,
serviat,idcm bcatus Augustinus demonstrat dicens atque ad tempus pai'ata,vol etiam uberioribus fleti-

{cjiist. 48, (/(/ yinc.) : « Quuudo vorilas pr.x>dica- bus,cummunionem,(iuani plurimis dobot postulare
tur crrantibus, cordatis utilis adinonitio cst,insen- lemporibus, facilituti saoordulis exturqueat. Xunne
aatis inutilis arnictio. Non cst aulcm polesias nisi a cum uiii indulget indigno, plurimos facit ad pro-
Dco. Qui autcm resistit poleslati, Dei ordinationi re- lapsionis contagium pruvocari ? Facilitas cnim
sistil. Principes cnim non sunl limori bono operi, sed venia; incentivuin tiibuit delinquendi. IIoc eo
malo. Vis autcm non limcre potcslatcm? bonum fac, diolum sciamus sooundum vorbum Dei, se-
ost, ut
et hahcbis laudem cx illa (Itom. xiii, l-.'i). Sivc cniin oundum rutionem dispcnsundam csso miscricor-
potestus vcrituti fuveiis uliquem corrigat, luudcm diam dobituribus. Mcdicus ipse, si scrpcntis inte-
habet ex illa qui fuerit cmciidutus:sivc iiiimica vc- rius invcniut vulncris cicalricem,cum debeat rcse-
ritati in aliqucm sffiviat, laudcm habet cx illa qui care ulceris vitium ne latius serpat,tamon a sccan-
victor fucrit coronatus. (Lib.ix(/(; Civit.Dci,c.5). In di urcndique proposito lacrymis inflexus a'groti,
disoiplinu nustra non tam (lu.oritur ulrum piiisaiii- |\ mcdicamonlis tegat (luoil ferro a|iericii(luiii fuit,
musirascatur,scd qiiarcir;isculiir;nooulriimsitlris- noniie ista iiiulilis niiscricordia est, si proptcr bre-
tis,scd undc sit tristisjnccutriini timoat, scdquid ti- veni inoisiunis vel cxustionis dolorem, corpus
incat.Irasci cnim peccanti ut corrigatur.conlrislari omne tabescat, vita; usus intereal? Recle igitur et
pro affliclo ut liborotur, limorc pcriclitanti nc per- sacerdos viiluus, ne lalius serpat, a toto corpore
eat, nesciu ulriim quis(pi;iiii sanu considcrationc Ecclesi;!: qiiaoi bonus incdicus dcbct ahsciderc, et
rcprohendat. Nam ct niiscricurdiuiii Sluicuriiin cst |iruderi' vlrus oriniinis (piud laloal, iion fuvcro, ne
sulcre culpurc, sed qiiaiilu liunoslius illc SUiicus diim uuiiiu oxcludoiidum iioii piitut, pluros dignos
miseiicordia perturbarcluihuiiiinis lilicraiidi i|u;iin fuoiat(luuscxcludutab EccIesia.Jure ergo Apostulus
tinure nuufragii! > Longemcliuscthumaiiius.ctpio- diviiio nos iiortulnr exemplo, diccns Vidc cnjo bo- :

rum sensibus accomodatius CiccroinC.RSuris laudc nitatcm et severitatcm Dci : quidcm qui cceide-
in cos
loculus ost, ubi ait [Orat. pro Q. /,/(/., c. 12) : « De runt scvcritatcm ; in tc autcm bonitatem, si pcrman-
virtutibus tuis ncc admirabilior,nec yratior miscricor- scris in bonitalc {liom. xi, 2'2). »
 :

847 IIlNCMAItl ItllF.M. AIU:ilII :ri.A VAitiA. 84H

C*p. XX. — Cui liiilc tiinnsccrc iicciil iiriiicijii vcl A infiiciilu (luoil ernt intra cuhictdum. Distrunlque ei
jiidici. servi .sui : Ecce niidivimus i/uod rci/cs domus Isriiel

Ciii crgn licile.ignoscere licnat [)rincipi veljuilici, clementes sint : ponamus ilaijuc surcos in lumhis «o-
siili jiislo et niisericiirdi .jiidice, fjiii rtmvcrtenli et slris, el funiculns iu eapililjus nnslris, el eijrediamur

paiiiteiiti ignoscit, Ijealus ('ii'egoriiis in hornilia ad reijcin hrnel ; forsilun siilvnljil animns nnslras.

Evangclii denionstral (hom. 32) " Eccc, inqnien!?, :

Aecin.rerunl saccis lumhus .uius, el iiosuerunl funicu-

qui supcrbus fnit.si convcrsus arl Ghristum humilis li)s in eiipililius siiis, veneruntque ud reijem Israel,

l:ietiisest,semetipsumrelii|uit.Silu\uriosusquisi|iie scilicel Achah, ct discrunl : .Scrvus tuux Uenadnb

ail coulinenliani vilain mulavil, iilmepavit utiiiuo dicil : Viviit, oro le, iinima mca. El ille nil : Si lul-

quoil luit. Siiivarusqnisqneainliire jamdesiit, et lar- hue vivil, frater mcus esl. Quod acceperunl viri pro
girididicit piopriaqni prius aliena rapiebat, procul omine, cl fcstinnnles rapucruiit vcrhum ex ore ejut,

dubio aemclipsuin reliquil.Ipse quidemestjiernatu- atijue di.cerunl : Eruler luus llcnaiUib. Et divil eis :

rani.sed non est ipso per malitiam. llinc enini scri- Ite, adducile eum. Eijressus al crgo ad cum Dena-
ptum : mm criiril {J'niv. .\ii, 7). Con- diib, cl lcvavit eum in currum siium. Qui dixil ei :
Verlc imjiios, ct
versi namque non erunt,non quia uon erunt
inipii Civilales, quas lulil paler mcus a palrc tuo, rcddam ;
''' /""'^''" /''"' "'"' '" 1^^'masco, sicul lccil piilcr r,u-ut
omnino in cssentia, sed scilicel non erunt oninino H
in impielatis culpa.Tunc ergo nosmetipsos reiinqui- in Samnriii, el eijo fwdcralus rceedam a le. Pepii/it

mus, lunc nosmetipsos abnegamus, cum vitamus crcjn fa:diis, el dimi.sil eum. Tunc vir ifuidam de filiis

quod pcr vetustateni ruimns, et ad hoe nilimnrquoii propliclarum di.iil ad socium suum in semwtic bo-

per novitaleni vocainur. Pensemus qunniodo se mini : 1'ercule mc. Al illc noluit pcrcutcre. Cui ail :

Paulus almegaverat, ipii dicebut Vivo aiilcm, jimi :

Quiii iiolui.-ti audire voccm Domiui, eeee reeedes a
non cijo [Gat. ii, 20j: E.\stinctus quippe fuerat s.evus me, et pereulicl lc lco. Cumque paulutum recessissct

ille persecutor, et vivere cocperat praidicator pius. iih eo, invcnit e.um leOyiitquc percussit. Sed cl alterum

Si enim ipsc eKset,prius profecto non essct.Sed qui iiivenicns virum, di.rit ad cum : Pcrcute mc. (^)ui pcr-

se vivere rienegat.dieal uiide esl,qund .«ancla verba riissit eum, el vulncravil. Abiit crgo prophela. et oe-

per doctrinam verilatis ciainanti; proliuns subdit rurrit reiji in via, et mutavil aspersianc yulccris vsel
Vivit vcrn in nie Chrisliis. Ac
Ego si apcrte dical :
ueulos siios. Cumi/ue transiret, clamavil ad retjem, el

quidem a meipso exstinctus, quia carnaliter non ait : Servus luus eijrcs.sus est ad pr.vliuttiium comi-
sum,quia in Christo spirilaiiter vivo.Dicat crgo Vc- nus ; cumquc fwjisset vir unus, ailJu.ril eum i/uulam

ritas, dicat : Si iiui.s vult pnsl mc vcnire, afineget

ad me, et ait : Cuslodi virum islum : qui si lapsus
'''''' ""'"'" '"" '""" ""'"'" <">"•'' ""' '"'<•""'"'
/'"<-''''''•
.semelipsum {Mallli. xvi, quia nisi qiiis a scmet- „
2'<);

ipso deliciat, ad eum

super ipsnrn est non ap-
(lui
"nienti appcndes. Dum aiitetn cijo lurljiitus huc Ulue-
propiiKiuat ncc valet apprehendere quod ullra ip ijue me verlercm, subilo non eompnruil. Ll aii rex
:

sum est, si nescicrit mactare quod est. » Sed fortc Israel ad eum : lloc est jmlicium luuin, qiunl ipte
quis dicat:Quomodo sciam si se quis cui perpccero liecrevuiti. At ille slalim abstersil pulveretn de facie

Correxit,ot in cnrreetione permanserit? lledeal suu, ct cognovit euin rex Isracl, quinl cssel de pro-
h.-cc
inquicns ad senlentiam nnmini, ut si evangelice et phetis. Qui ail ad cum : llivc dicit bominus, quia
secundo ac correptus nun se eorrcxerit.qui ab
tertio dimisisti virum diijnum morlc dc m/mu tua. crit ani-
illosicutethnicusetpublicdnushaberipra,'cipitnr,Ic- ma lua pro anima ejus, ct piipulus lutis pro populo

gis severitatem a principe necesscestsustinerc eoga- C}us ylll Iteij. XX. 30-42).

tur,ne qui sibi cnnsulere noluit.inpaeevivere volen-

tibus nocere possit..'\t si ([uis liuic capitnlo objiccrc
Cap. X.\11. — Cavendam princiiiihus.nc scelcralorum
amieitiis cvnjunijnntur.
voluerit,quod Dnininus peccanli iu nobis nonsolum
septics,scd et septuagies septiesdimitli pra-ccperil, Scd cl caveDdum cst principibus,nccliara higus-
sciat hoc dc nostris,non de divinis procccptum cssc modi scelcratoruin aniiciliis conjungantur, vcl hu-
injuriis:quia ul Piosper de vcrbis beali Auguslini in jusinodi in fainiliaritatcm suscipiaat. •< Malurura,
libro Sententiarum dicil (,v(>h^ 210) : Peccata, sive D inquil bealus Grogorius i/'««ora/.,parl.lii,cap. 23),
parva, sivemagiia, impunitaessc non possunt.quia cum iucaute amiciliis coiijungimur.culpisligajnur.
authominepajnitcnle, aulDeoJudicante pleetuntur. Unde Josaplial, qui tol de anteacta vita pra-coniu
Cessatautcmvindictadivina, si conversio pr.Tcurrat attollilur, do .\chab regis amiciliis peiie pcriturua
huinana. Aul eniin Deus conlltcntibus parccre, et incrcpatur. Cui a Uv>iuino per pruphctam dlcilur

eo9 qui senietipsos judieant non judicare. " Impio pr.vbes au.rHium, ct his qui oilerunt Dominum
nmicitia jun{ieris,et idcireo iram quiilem Domini me-
Cap. X.\I. —
Timeat princeps ne seelerati cujusquam
rchiiris, sed lnma opcra inventa sunl iij te. eo quod
muncribus vel adulalionihus deeipialur.
abstulcris liicos dc tcrra Juda 1,11 l'ar. \\\, 2, 3). Ab
Timeatque princeps quod in Regum historia le- illocnim qui sumnic reclus csl.eo ipso Jara discrc-
gitur, iie muncribus vel blanditiis ciijusquam sce- pat, quo pervcrsorura amiciliis vila noslra concor-
lerati polliciatur, vcl adulationibus decipiatur: be- dat. " Uinc David, dum totum se ad foedcra pacis
nadab, inquit, fuijicns imjressus cst civilatcm in iutcrna: conslringcret, tcslatur quod cum malu
849 DE REGIS PERSONA ET REGK) MINISTERIO, 850
conrordiam non timcrct, dicens Nonne qui le ode- : A. cium, animani cjus tamen commendavit,ut in futuro
runt, Deus, oderam illos, et super inimicos tuos tabc- ci saiculo parceretur
cujus a leone occisi a csetero :

scebam ? Perfeclo odio oderatn illos, inimici facti corpore discerptam manum canis intulit mensis,in
sunt mihi (Psal. cxxxviii, 21, 22). Inimicos etiam quibus convivabatur apostolus. Cui seripluraj licet
Dei perfocto odio odisso cst, ad quod facti siint di- nobis non credcrc non enim est in catholico ca- :

ligere, ct quod laciunt increparej mores pravorum none illi tamcn oam ct legunt, et tanquam incor-
:

premere, vito! prodessc. ruplissimam verissimamquo honorant.qui adversus

corporales vindictas qu;e sunt in VoteriTcstamento,
Gap. XXIII. — Quod sancli viri ad inrulicndum inc- nescio qua caicitatc acerrime sa!viunt,quo animoet
tiim rcos morlc jurc imnircrint.
qua distributionc tcinporum iacla; sunt omnino ne-
Quia cnim sancti viri,non solum talium amicitias scicntns. Tcnobitur crgo in lioc injuriarum gcnere,
vitaverunt, sed ad incutienduni vivcntibus metum, quod pcr vindictani luitur, iste a Christianis modus,
etiam jure reos morte punieruiit,sicutbeatusAugus- ut acccpta injuria non surgat in odium, scd infir-
tinus in libro de Sermr ne Domini in monle demon- mitatis misericordia paratus sit animus pluraper-
strat, dicens (lib.\,cap. 20) : « Magni cl sancti viri, peti, nec corrcptionom ncgligat, qua vcl consilio,
qui jam optimc scirent morlcm istam^quffi aniniam P vcl aucloritatc, vcl potcslatc uti potcsl. >'

dissolvitacnrporc,nonesscl'ormidandam,si'cundum
Cap. .X.XIV. — ^)m()(/ occidcre homincm non scmper
corum tamon animarunuiuiillam tiniereiit,n(mnulla criniinosum sil.
peccata morte punierunt,quo et viventibus utilisme-
Quoil occidcrc honiinem non semper criminosum
tus incuteretur, ct illis qui morte puniebantur, non
sit, scd malitia nou lcgibus occidere criminosum
ipsa mors noceret, sed peccalum,quod augcri posset
sit, quia non faclum in tulibus, quoniam interdum
si vivercnt. Non temere illi judicatiant, ipiibus tale
et recte fit, sed animus male consulens damnetur,
judiciumrionavcratDeus.Indocst quoil Elias multos
Augustinus in libro de Civilatc Dei denionstrat,di-
morte afTccit, et propria niaiiu (/// Reij. xviii), et
cens : bonuiu pulavoril csse quod malum
i< Si quis
igne divinitus impctrato {IV lieg. i), cum et alii
est, ct loccrit hoc putando, utique pcccat, et ca sunt
magni viri eodem spiritu tranquil-
multi, et divini
oninia peccata ignnranliic, quando quisque bene
landis rcbus humanis non tomerc fecerint. IJe quo
fieri putat quod niale fit. Deoccidcndis hominibus,
Elia cum exemplum dcdisscnl discipuli Doniino,
ne ab eis quisquam occidatur, non mihi placet con-
commemorantos quod ab co factum sit, ut etiam
silium, nisi forte sit miles, aut publica functione
ipsis darct potcstatcm pctondi de ca;lo ignem, ad
tencalur, ut non pro se hoc faciat, scd pro aliis, vel
consumendos eos qui sibi hospilium non pra!bercnt,
pro civilate, ubi ctiam ipsc est, acccpla logilima
reprehendit in cis Dominus, non cxcmplum pro- p
potostato, si cjus congruit persona'. Qui vero rcpol-
phota! sancti, scd ignorantiam vindicandi, quoe
lundir "a.iquo lerrorc iic malc faciant, etiam ipsis
adliuc crat in rudibus, aniniadvcrtons eos nnn
aliqiiiil fnrtasse prmstatur. liino autem diclum est,
amore corrcplioncm, scd odio dcsidcrarc vindi-
I\'on rcsixlamus malo (Mallh. v, '.V3), ne vos vindicta
ctam (Luc. ix). Itaque posteaquam eos docuitquid
delcctct, qua: alieno malo aniinum pascit, non ut
esset diligercproximum tanquam scipsum, infuso
corrocliiinem hominiim noglignmus. »
etiam Spirilu sancto.quem dccom diebus complotis
post ascensionem suam desupcrut promiseratmisit C.AP X.W. — licijcm iniijiwrum corrcclorcm esse
Ojiortcrc.
(Act. ii), non dcfuerunt talos vindicta', (]uamvis
multo rarius quaiii in Vctcri Tcstanionto. Ibi cnim
Hinc sanctus Cyprianus in nono Ahusionis gradu
cx tnajorc parte scrvientes timore prcmebantur » llegem corrootoreiii iniquoruiii csse
: hic dicit {cap. 9) :

autem maxima dilectiono liberi nutriebantur. Nam oportet dobot furta cohiberc, adulteria punire, :

etverbis apostoli Petri, Ananias ct uxor (^jus, sicut impios dc lcrra perdorc, parricidas ct pcrjurantcs
in Aclibus apostolorum lcgimus, exaninies cccidc- vivcrc non siiicrc. " Etitcm idom [cnp. U) » Hnde- :

runt, noc rcsuscitati sunt, sod sopulti (Act. v). Et cimusgraiiiusabusioniscsl plobssinodisciplina.qu.Te
si huic libro hirctici.qiii advorsantur ct Vcteri Te- n dum (lisciplinK cxercitalinnibus nnn scrvil, Dciim

stamcnto, noluntcredcre, Paulum apostolum qucm absque disciplin;c rigorc non evadil. Sicut enim
nobiscum legunt intueantur, diccntem de quodam tunica tutum corpus tcgilur prretcr caput, ila disci-
peccatorc Qucm trudidi Siitiin;i; in intcrilum carnis,
: plinaoninis Ecclcsia, pr;clerChristum,quiaEcclesia
ut iiiiima siilca sit (I Cor. v, 5). Et si nolunt hic ct sub disciplina cjus prntcritur ct ornalur. Ipsa
mortiMii iiitclligorc (fortassc cniiii inccrliim csl), vcro tunica coiilcxla dcsiipcr fiioial pcrlotuni, quia
quanilibctvindiclampcrSatanamfactamabApostiiln cidcm Ecclcsiic discipliii;i a Dnniino dc ccbIo tribiii-
latcautur (|uod non eam odio scd umorc fccisse,
: tur et integratur. Tuiiica ciiim corporis Cliristi
manifostatillud adjectiim, utanima salva sil.Aul in disciplinaEcclosio! cst. Qui aiitcni extra disci|)linum
illis libris, quibus ipsi magiuini tribiiunt auclorita- ost, iilicniis a corpnro Chrisli csl. Non scindamiia
tem,«nima(lvcilaiit qiioil illciiiius,ulii sciiiitum csl, igilur illain, sod sorliainur do illa. Nnii snlvaiiius
npnstoluni Thiimani iiuprccutum cuidam, a quo qui(l(|uam de maiidatis tlliiisti, sod uniisi]uisinic in
palma percussus cssct, atrocissima; morlis suppli- (juo vocatus cst, iii co pcrmaueut apiid Doum. >
8rii IIINCMAIU lillEM. AIl':illi:i'. ()1'U.SGI:LA VAUIA. 852
XXVI. - Quoil proyWr vindicUnn no.viorum (jladius, A interdiccnda sit, noc rcconciliatio dencganrle.ct sa-
prinrijii a Deo pcrmissus csl. cri canoncs, et decreta scdis apostolicic, auctoritale
Klliinc sanctiis Innoccntius ad E.\supcrinm Tdlo- sacra, evangelica, ct aposlolica, et
prnphclica pa-
sanuni c|)isco|)nni in Decrclis suis : n (Jujcsilum cst, tpntcrostendunl, quiamiscricordia; Dci ncc nioduin
ini|nit, snpcr liis qni posl baptisinuni ailininistravc- possiimus poncre, nec tempora difnnire.apud queni
riint, ct aut lorniinla sola cxcrcucrunt, aut ctiuni null.is patitur vcni.T moras vpra confcssio, dieenle
Icgimus
capitiilcin prolulcre scnlcntiam.Dcliis niliil Dei Spinlu pcr prophclam : Mox ut iiigpmueris.sal-
amajorilnis ilclinitum. Mcmincraiil cnim a Dco po- vuscii.s. Etitein : Dic prior iniquitatos tuas, uljii-
testatcs has fuisso conccssas, et proplcr vindiclani stificcris, qnia npud Doininum cel miscrirordia, et co-

nnxiornm glailiiim fiiissc pennisfiim, ct Dei miiii- piosa aptul cum redeniptio {Psal. cxxi.x, 7).

strum essedatiim liujusinodi viiidiceni.yuomndo

igilur rcprehcndercnl factuni
iii

quod anctorc Domino

C.\p. X.XIX. —
Quml re.r propimiuis suis pcrvcrse
nyentihus aj]ectu rarnuli parccrc non debeul.
vidorcnl esse concessum?Dc his crgo ita ut haclc-
nus scrvatum cst sic habcmus, nc aut disciplinam Quod rjx proptcr ministcrium rcgium.ctiain ncc
evcrtcre, ant coiitra anctoritatem Doinini veiiirc quibuscunquc propinquilatis ncccssitudinibus,con-
videamnr. Ipsis autem in rationc rcddenda gcsla sua i> tra Deum,sanctamqueEcclcsiam,atquc rempublicum

oninia scrvabnntur. » pcrvcrso agcntibus, affcctu carnali parcerc debeat,

ex verbis Domini dicentis Qui non odit palrcm
C.M'. X.WII. .
— Quiiil Inicx a prinrijie juslo sunt in
stium, cl mnlrcm, ct uxorcm, ct
:

filios, ct fralret, et
iiuolilic.t vinilicaniLv.
sororcs, adhiic autcin et animnm siiam, non polesl
Itein idcm sanctus Innoccntius in Dccretissuisad
meus csse discipulus {Luc. xiv, 20), in homilia
eumdcm (epist. 11) : « Illud, inquit, sciscitari volui-
Evangclii bcatus Gregorius demonstral diccns (hom.
sti, an preccs diclantibus liberum concpilatur, uli-
30) : « Si vim pra-copti perpcndimus, utrumque
quc posl baptismi regenerationem, a principibiis
agere pcr discretioncm valcmus, ul eos qui nobis
posccre mortoni alicnjns, vcl sanguinem de realii :
earnis cognatione conjuncti sunt,ct (luos proxiiiios
qunmrcm prineijics nunqiiam sincconditioneconeo-
novcrimu?,ct quos advcrsarios in via Doi patimur,
dntit, sed ad .jiidices commissa ipsa vcl crimina
odiendo et fugi.-ndo ncseiamus. Quasi cnim pi-r
spmpcrrcmittunt,ul,eausacognita,vindicentur(]u.-c-
odiiim diligitur, (lui carnalilcr sapiens dum prava
riin(|ne qu.Tsitori fiierint deleg.ala : aiit absolulio,
nobis ingcrit, non auditur. autcm Dominus dc- L't
ant damnatio pro negotii qualilate profcrtur.ctduin
monstraret boc crga proximos odium non dc inanV;-
leguni in impios cxercetur auctoritas, crit dictator
ctionc proccdcre, scd dc charitatc, addidit protinus
immunis. ) Et hinc sanctus Cyprianus (lib. de r diccns, adhiie autein aniinam suam. Odisse itaque
Ahus. s;ec., c. 12) : -< Duodecimus, inquit.abusionis pivocipimur proximos, odissc ct aniinam noslram.
gradusest populus sine legc, qui dum pdictaetle- Constat ergo quiaamando dcbet odisse prox'mum,
crrorum vias
gum scita conlemnil, pcr diversas qui sic eum odit sicut scmctipsum. Tunc ctenim
incurrit. Ulique mull.-c benc noslram animam odimus,cumcjuscama1ibus
eundo pcrdilionis laqueum
perditionis vi.T tunc inceduntur, cum
una regalis dcsidcriis non acqiiicscimus, cum cjus appctitum
qu:e ncque ad dextcram ncquc rrangimns, cjus voliiptatibus rcluctamur.Qu.e crgo
via, lox Dci videlieet,
ad sinistram doclinat, per ncgligentiam dcscritur. conlempta ad melius ducitur.quasipcrodium ama-
sine Christo esl.
Igitur populus sino lcge, populus tur. Sic sic nimirum cxhibere proximis nostris

Non (iamusergo sinc Christo in hoc temporc transi lo- odii discretioncni dobcuius, ut in cis ct diligamus
rio, ne sinc nobis Christus csse
incipiat in luluro... quud sunt, ct halicamus odio quod in Dci nobis iti-
Et Cliristus Dci virtus el Dci sapientia
dicil Pcr :
norc obsi^tunt {ihid.]. Ab hac crgo discrclionc odii

condilores /c;/»»! justn deeermnil noslri,lr;ihamus formam odiuni proxinii..\iiiclur

me reijnml,
reoes cl iul

El sanctus Auguslinus in lil.ro de hoc niuiido ailversarius, scd in via Doi

i|uilibet in
{Proe. VIII, 15).

vera llcligionc lcges principum scrvandas ostcndit contrarius nun amctur,ctiam propinquus.Quisquis
(,-(/1.3(1) In istis, inquicns, temporalibuslcgibus,
: ..
q cuim jam a-lcrnaroncupiscit.in ca quam aggrcditur
quaiHiuam do his homim-s judiccnt cum cas insli- causa Doi, cxtra patrem, cxtra uiatrcm, cxlra u.xo-

tuunl. tamen ciiiii fuerint inslilut.-o .ilquo firmal;e, rem, cxtra lilios, cxtra cognafos.cxlra soniclipsuni
non licebit judici do ipsis judicarc, sed sccundum fieri dobcl, ut co vorius cognoscat Dciim, quo in
legos Multum namquc
ip-as.» Igilur aut a populo promulgat;o jusl.u cjus causa noniincni rocognoscit.
scrvand.T, aul a principc justc ac rationabililor csl, quod carnales alTcclus iiilcntioneni mcntis di-
sunt in quolibet vindicand.-c. vorbcranl, cjusquc acicm obscurant. Quos tamcn
pu- iieipiaquain noxios patiniur, si oos prcmcndo Irnra-
Cap. XXVIII. Quod liis (/1(1 ;"•(> •iuis criiniuiliu.t

nieiidi suul inisrricordin inlirdum iiidulijeudn. iiius. .\iiiandi orgo siinl proximi, impcndenda cha-
ritas (ininibiis, cl pi-opini|uis, ct cxlraneis, iioc la-
Quod ctiam his i|iii pro snis sroloribiis punicnili
mon pnj cailcm charitatc a Uci amoro flcclcndum
sunt,si in temporo nccessitatis, ot poriouli urgr.ntis
(ibid.). Sic nimirum fidclca (|uiquc casc inlra san-
instantia, vcl in ultimo spiritu, pr.Tsidium panilcn-
elam Ecclcsiam debcnt, ul compalianlur projLimis
ti!B,et mos reconcilialionis pclicriut.ncc salisfaclio
 ;

853 DE IIEGIS PERSONA ET REGIO MINISTERIO. 834

per charitatem, et tamen de via Dei non exorbitent A Cap XXX.
. — Quatenus propinquis, si pec-
liliis vel

per compassionem. " Hinc sanctus Joanncs Chryso- caverint, purccrc dcbcat.

stomus [Iwm. 17) de verljis Evangelii secundum Attendat autem princcps in propinquitatis neces-
Matthasum Si oculus ttius dexter sca7idulK-at te,
: situdinibus, quod et in aliis debet attendere,id quod
ejicc eum et projice (tbs le {Matth. v, 29) « Quod si : scriptuin est : Quiab.iconditscelerasua^nondiriijetur;
de membris ista loqueretur, nequaquam de uno,vel qui autem confessus fucrit, et rcliiittcrit ca, miscricor-
de dextro id oculo, sed indiirerenter de utroque di- diatn conscquetur {Prov. xxviii, 12); quia scriptum
xisset. Qui enim dextro scandalizatur oculo, haud cst : Dcclina u malo, et fuc ljonum,ct inhubita in swcu-
dubium quin idipsum patiatur etiam de sinistro. lutn sxculi {Psiil. XXXI, 27.)(Juia confitenti et pccni-
Quam igitur ob causam et oculum de.xtra; partis ? tenti non subsequatur
sufficit sola confcssio, nisi et

Ut scilicet disceres,non de meinbris esse sermonem, facti emendatio, ut pocnitens poinitenda non faciat,

sed de his potius qui nobis familiaritate jungunlur. sicut David sanctus, qui postqnam audivit a pro-
Et si igitur tantum aliquom diligas, ut oo oculi uta- phota Dimissum est pcccntum luum {II Hcij.xn, 13),
:

ris vice, aut ita tibi qucmpiam csse utilem putes, ut humilior factus est in emendatione peccati, ita ut
illum dextra; manus ducas
loco, et hi tamen anima; cinerem sicut panem manducaret, et potuni suum
tUE incommodant, etiam istos.inquit, a tc
fortassis cum misceret {Psal.c.i). « Quiasaspe, ut beatus
fletu
abscide etdiligentiusvimipsam sermonisexamina.
: dicit Gregorius {Moral. lib. viii, c. 11), ct rcprobi
Non enim dixit.a lalium societatc discede, sed ma- peccata confitentur, sed de his cogitarc contcmnunt.
xiraam separationom indicans Erut', inquit, nc jjro- : Elocti autcm culpas suas,quas vocibus confcssionis
Deinde quia satis severa pr;eceperat,lucrum ex
jice. aporiunt, districta; animadversionis fletibus inse-
utroque ipsius severitatis ostendit, translationem quuntur.Unde et prophcta,postquam se iniquitatem
verbi tam in bonorumquam in malorumetiamparte suam pronunliare spopondit, cogitarc se ctiam de
servando. Expedit cnim tihi, inquit, tit pereut unum eis subdidil. Ac si apcrte fatorotur diccns : Sic
mcmbrorum tuoruin, iiuam tiitiuti tuum mitta-
rorpus roatum lingua loquitur, ut noquaijnam expors a
tur ingchcnnam {Matth. v, 29). Cur enim Paulus stimulo por alia Spiritus vagotur sed cul-
ni.-ororis :

optabat anathema fieri"? [liotn. ix). Non utique ut pas loquens vulnus aperio culpas vero ad corrc- ;

nihil inde lucri caperet, sed ut alios acquirerut in ctionem cogitans, salutoiii vulneris ex medicamine
salutem. Hic vero, id ipsum enim, etiam de causa mceroris quajro.Qui cnim mala quidem qua; perpe-
reprobi fratris intellige. Utriquc noxius est, et id- travit insinuat, sed flere qu.c iusinuavcrit recusat,
circo non ait, erue tantummodo, scd et projicc, in- quasi subducta vcsto vulnus detcgit, sed torpenti
quit, abs tc, ut eum nunquam monte modicaiucntum vulncri nou apponit. Con-
recipias ulterius, si

qualis fuerat perseverat. Hoc enim modo et illum C fossionis igitur voccm solus neccsse cst ut mojror
majore crimine liberabis,et tea perditione salvabis e.xcruciet, ne vulnus productum et neglectum, quo
Ut autcm manifeslius ccmmodum istiuslcgis aspi- licentiusjam per huinanam notitiam langitur, de-
cias, si placet etiam in corpore juxla causam id torius putrescat. Psalinista crgo plagas cordis non
quo dictum est reciuiramus. Si cnim darolur ele-
I soliini dolc\orut,soil dotectis ctiani nioilicamcntum
elio, ununiquc csset neccssarium do duobus.videli- iiKororis adhibobat, diccns Iniijiiitalcm ineam cijo :

cet aut cum ambobus oculis in foveain rucre atque pronuntio, et cofjitabo pro peccato vieo (Psal. xxxvii,
ibidem depcrirc, aut absqun uno oculo reliquum 19). Pronunliando oniin occultum vulniis dclegit
salvare corpus, putasnc e duobus suscipere non cogitando autom (piiil aliud quaiii iiicdicameutum

malles secundum? M
istud omnibus aljsqucambi- viilnori ap|)onit? Sod aflliot.o niciiti,ot suasoUicite
guitate perspicunm ost.Non enim hoc ossetodiontis danina cugitanli, rixa pro soniotipsa ui-itur contra
oculum.scd corpus reliquum diligentis."El sanctus scmetipsaui. Nam cum se ad lamcnta ptcniloniiie in-
Hicronymus in Commentario Matlhaji, de cisdem stigat, occulla se iucrcpalione dilanial.» lloc modo
verbis Uoniini diccnlis : Si ocutus tuus dcxtcr vel principcs (iliis vcl proiiin(|uis, si pcccaverint, reco-
numu.s scandnliiat tc, crue vcl ah.scidc, ct iirojire ahs gnoscentibus ac pcunitontibuo p:irccre debot, alio-
te : II In dcxtro, inquit, oculo, ct dexlora manu,fra- qiiiii viiiiliifam secunduin moduni culpa; in pcccan-
[)
trum, el uxorum, ol liborurum, atque aflinium, el los cxorcoie.Si ciiini Deus Paler, utdicit Apostolus,
propini|uorum moustralur allectus (|uos si ad con- : proprio l'ilio iioii pcpircil, scd pro nobis omnilnwi
templaiidamveram luccm nubis impcdimcnto ccrui- Irudidit illum{llom. viii, 1)2), el laiiien Paleramavit
mus.doliemus truncare isliusinodi actiones, ne duni l"iliuiii,qiiom ad iiassiunoin misil, (|iii,ut ileindicit
volumus lucri cjcteros facete, ipsi iii ;nloniuiii pei- Apust(dns, so. pro Ecclcsi.i li-adidit (/'.'///jo.s. v), iic-
oamus. linilo dicilur et do sacordote iiiagno, cujus cossariu pijiqiuiideriiro dolict pcix i^^ocU si.-c iiniver-
anima Duuiiiii ciiUni dcillcata est Supni \Mlrc, ct : salis.et suli'lilas gonoralis, dilooliuiii oliam dilecti,
malrc, el filiis tion polluclur {Lcv, \xi, 1 1 i, id isl nnillii iiiagis aiitcni dcgciicris lilii.

nulluni atTectum sciet, nisi eju.s cujus eullui dodi-

calus cst. » C.\p. .\\.\l. — In ma.rimis cl iiublicis criminilius nn
iiidulijcndnm.

Qni autom de maximis cl publicis criminibuscx

853 HINCMAHI HHK.M AltCIIIKP. OITSCULA VAIIIA. 83C
corde sc nou hiHiiili:il, scci ad cxcusandas cxcusa- A t!i'i rfoccns ul in boni rectoris pectore eil virga
tioncsin pcccatis, pcccalasua dcrendcrc cural, liuic districtionis.sit cl manna dulccdinis : sitdistrictio
non iuipcndenda csl niiscricordia, quia pra'slari virga; quaj fcriat, sit el consolatio baculi qua; sus-

nullalcnus praivalct indulgenlia,sicut sanclus Co!- tentct; sit amor, scd non emolliens; sil vigor, scd
lcstinus in epistolaad Ncstoriuin nianifostat.dicens non cxaspcraiis; sit zclus, scd nun iminodcratc
(cpist. 4) : « PcrsiMHiar plaiic honi Domini nici lldc- SiBvicns; sil pielas, scd non plus quam cxpcJial
lis snrvus iiiiiiiicos, ciiiii Prophela asscral cos odio parcens, Ad cxempluin Muysi (£.iW. xx.viii,ct aiiiet
sc odissc pcrlcclo (/'.s«/. i:x.\.\viii). Mciiior rursus, pic, et sjjviat districtc. Naiii cum Israelilicus po-
allero loqucntc, iio iiarcam, quein vis hic cgo pulus ante Uci oculos pcne iiivciiiabilcui ctintraxis-
respiciam? cui honoris aliquid rcscrvem, quando sct ofrciisam, pro codem populo sc opposuit. Ad
agitur, ut mihi mca; causa tollatur?
totius spci cumdcm vero populum venicns, paucorum vitam
Ipsius in Evangelio vcrha suut Domiui, quihusail, gladio oxstinxit, qui vitam omnium etiam cum sua
non sihi patrcm, noii matrciii, non lilios, non ali- morte petiit : dana reetoribus discretis c.vemplum,
qiiam nccessiliidincm dehere pivTponi (Mntlh. xix). ul rccognosccnlihus et vcre eonfitcutibus ac p(E-
Etcnim talis freiiucntcr cst pictas, cx qua iiascalur nitcnlibus parcant, el incorrigibilcs atque in
impietas, cum, vinccntc carnis affectu.charilati illi i^ peccato perseverantcs damnent, sicut Pelrus Ana-
qua; Deus ost, charitas proppouitur corporalis. » niain ct Sapliiiam, et Simonem Maguin (.-Irf. v),
Et sanctus Gregorius iii lihro Paslorali (;)«;/. ii. qui crurifragio periil, sicut in Ilegesippi hisloria
(cap. G) : <( Quia ftilsa, inquit, pietate supcratus legitur, ct Paulus publice peccantem tradiiiit Sa-
ferire Ileli delinquentcs lilios noluit, apud distri- tanaj (/ Cor. v, ct Hclimaui c.Tcil.itc p,tciis-i(
ctum judicem scinctipsum cum filiis ercduli dam- {.\ct. \iu).
nationc pcrcussit. Hinc namque divina vocc dici- Cai>. X.VXIII. — hi plunilitnte ficccinitium iimlula
tiir : flfliinrifiriisli filios tiios jiliis quiim mc (I Itcg. proptcr itifficitltiitcm ncijliijcnda vcl dijjcrcniia.

II, 29). Nam in sacra Ilisloria lepilur, quod Ilcli Et si fortc quis di.xcrit, compelcntcr vindicta in
filios Euos vcrbis quidcin corripuit, sed scveritate nna persona ficri potest, in iiluralitatc autcm pec-
discrctionis ut dehuit non correxit. Undc ipsi filii cantium, propter diiricullatem, vindicta aul nogli-
sui in bcllo occisi sunt, et arca Dei capta est, et genda aut difTercnda essc videtur : conlradicit eis
maxima cades in populo facta est, et ipse Ilcli de sanctus Innoccntius in Dccrctis suis,ad .Maccdiincs
sclla cecidit, et fractis ci'rvicibus cum sacerdotii cpiscopos (cpist. 11, cap. 6; : « rcrvidcat crgo di-
princiiiatu ctiain vitam perdidit. >• Et heatus .•\u- lectio vcstra, hactcuus talia transissc, et advertitc
gustinus in epistola ad Maccdonium (episl. 54) : quod utiquo, ut dicitis, necessitas impcravit, in
« Non inutiliter mctu Icgum humana cocrcctur au- 'j pacc jam Ecclesias constitutas non posse pra'su
dacia, ut ct tuta sit intcr iniprobos innocenlia, ct mcrc scd ut sxpc accidil,quotics a populis aut a
:

in ipsis improhis,duin foruiidato supplicio frcnaliir lurba |ieccatur, quia in omncs propler mullitudi-
facultas, iuvocaloDoo saiietur volunlas.» Sicuti est iicm non potest vindicari, inultum soleat trunsirc.
cnim aliquando niisericordia puniens,ila ct crude- Priora crgo diniitlcnda dico Dci judicio, ct de rcli-
litas parcens. Nam si alitcr nonmcruit habcrc pa- quo maxima sollicitudine praicavcndum. >' Et binc
cem domus David, nisi Absalon filius ejus in belio, ilcm in Decrelis apustolica; sedis : •< Si, inquiunt,
qnod contra patrcni gercbat, fuissct cxstinctus, omncs saccrdotcs ct mundusassentiat damnandis,
qiiamvis inagna cura mandaverit suis.ut eum qiian -
damuatio consciilicnlcs iiivolvil, non pr;cvariratio-
tum possent vivuiii salviiinque servareul, cl cssct iicm coiisensus ahsnliil. Nuu ciiiui crinuMi minui-
cui pocnitenti palcrnus affectus ignosccrcl, quid ci tur, sed accrescit,cum gencralu lit ex privalo. Iloc
restitit nisi pcrdituin (lere, et sui pace rcgni acqui- cnim Deus ouiniumJudicavit,qui mundum pcccan-
sita suam mrestiliam consolari? Quod si propriis tcm gcncrali diliivio intercmit. »
viscerihus in servanda pacc non cst indultum, Eccc dc quibus cxiguitatem mcam sublimitas
(]uanto iiiiuus in cxtraneis scveritatc legum ccnsc- sa|iicntia' vcstra- consuluil. Ilabclis sacra- Scriplura;

mns parconduiu? D ct docloruin calholicorum scnlcntias baurilc nuuc :

aquas in gaudio de rontibus Salvaloris, id csl do-

Cap, X.\.\II. -- Quod honi rcgis sil ct vinja dislri-
ctrinam cx verbis corum, quibus idcm Salvalor
clionis, ct mannu dulc^dinis.
dicil Qui crcdil in mc, sicul dicil Scripiura.flumina
:

("a-teruni Doinimis, qiii pcccanlcs diu ul cnnver- dc vcnlrc cjiis flucnl in/ii.r rir.r. //(«• iiii/<*m, inqiiit

tanlur cxspictal, ct noii eonvcrsos durius daiiiiiat, Evangclista, (/i,ri/ dc spirilu i/urtn, ncccpluri erant
ct pia matcr Ecclesia, juxta quud scriptum cst : crcdcnles in cum (Jonn. vii, 38,39) : quiquodcodcin
Virfia tua cl laculus tuu.s ipsa mc consoliita .vun/ spiritu inspiranlc hauscranl,scribcudo ad nostram
(r.«i/. XXII, 4), virga perculil, cl baculo sustcn- nutitiam manavcnint.
 :

857 DE CAVENDIS YITIIS, ETC. 858

II.

I)E CAIINDIS liTIIS ET VIRTUTIBUS EXERCEIIS

AD CAllOLUM CALVUM HLGL^L
(Apud eiimdem cx codice S. Michaelis ad Mosam.)

PR.EFATIO. A et audiro verba ejus non potest quisquis ex illo

Quod lcclionc sacrn (luxrcndits sit: proindc
frurlitf^ in non est,interroget se unusquisque si verba Dei in
ul sniicti Grcgorii cpistohim nc si ad sc scriptnm aure cordis percipit, et intelligel unde sit. Ctelestem
suscipinl e.r ctiqiie proftcidt.
patriam Veritas dcsiderare .jubet, carnis desideria
Domino Carolo regi glorioso Hinc.mauus, nominu conteri, mundi gloriam dcclinare,aliena non appeti,
non merito Rhemoruni episcopus, ae plebis Dei propria largiri. Penset ergo apud se unusiiuisque
famulus. vestrum, si h;cc vox Dei iu cordis ejusaure conva-

Mitto vobis, sicut jussislis, epislolam beati Gre- luit, etquia jam ex Deo sit agnoscit. Nam sunt
gorii ad Rccharedum regem Wisigothorum, cxqua nonnulli qui prMcepta Dei ncc aure corporis perci-
vobis quffidam inter cstera dixi, quando proxime pere diguautur, et sunt nonnulli qui ha!C quidem
apud Silvanectum dc operibus misericordiic sermo corporis aurc perclpiunt, sed nullo ea mentis desi-
se intulit. Cui epistola: ali([uanta ex verbis cjusdem derio complectuntur el sunt nonnuili.qui libenter
:

doctoris egrcgii superadditi, attendens promissio- verba Dei suscipiunt,

jam in fletibus compun- ita ut
nem qua Quod supererogaveris, ego cum
dicitur : gantur, sed post lacrymarum tempus ad iniquita-
rediero reddam tibi (Luc. x, 15), Non enim pauca tem redeunt. Hi profecto verba Dei non audiunt,
mihi reddetis, cum non solum erogata, verum et n quiah;ec e.xercere in opere contemnunt, et amorem
supererogata diligenler legctis, intelligenter ser- sa?culi amori Dei pivcponunt. Quibus item Domi- >.

vando, ac quotidie magis ac magis de virtute in nus dicit tVc vobis divilibiis, qiti habeiis consola- :

virtutem profieiendo custodietis.Nam suntquidam, tionem vc.^ilrum {Luc. vi, 2i). {Moral. lib. x, c. 30.)
qui multa dc litteris divinitus inspiratis habero « Qui hoc loco signantur nomine divitumj nisi im-
volunt, quK aut non legunt, aut transcuntes recta moderati amatores divitiarum, qui venturi judicis
negligunt, vel ob hoc ea scirc voiunt, ut favores respectum non habent, dum superbis apud se cogi-
de vani nnminis scientia comparent.Sunl enim qui tationibus tumcut? Xam suut nonnulli, quo census
verba Dei libenter legunt, vel aure percipiunt, scd per tumorem iion elevat, sed misericordia; opera
mente non retinenl ct quisque alimenla non rcti-
: exaltant. Et sunt nonnulli,qui dum terrenis se opi-
net, hujus profecto vita desperalur (S. Greg. hom. bus abundare conspiciunt, veras Dei divitias non
15). " Cibus cnim mentis esl sermo Dei, et quasi ac- requirunt,atque ffiternam patriam non amant,quia
ceptus cil)U3 stomacho languentc rejicitur, quando hoc sibi sufliccre, quod rebus temporalibus ful-
auditur sermo in ventre memoriic non teiictur." Kt ciuntur,putanl.'i De iiiiibus dicil Scriptura: Omnes
de talium cnrdilnis .juxta evangeiicam paraljolam, qui diiigunt muncra sciiuunlur relributitmcs (ha. i,
lotlitdiuholiis verbitm, ne credentes salvi fianl )Luc. 23), ct i(jnis devorabit tabenuwitln eorum, qui mimera
VIII, 12). Et sunt qui ita divinum vcrbum audinnt C libenler accipiunt {Job. xv, 34). {Greg., ibid.) « Non
vel legunt, ut cx eo cnntra culpas compuiigantur,et esl ergo ccnsus in crimine, sed alTeclus. Cuncla
tamen post nctum ad culpas redeunt,el (ililiviscun- eiiimqua: Deiis condidit boiia suiil,et i|ui bonis male
tur (]iiod [ilanxcrant, curii exstiMguere iiolunt vitia utitur profeeto agit, ut quasi percdaeilalisinglu-
(piibus ardcnt. Et sunt n()mnilli,qui audilo vel lecto viein, co per
(|uem vivere potuil de paiie morialur.
verbo Dei econtra sc crigunt, et contra peccata ac Paupcr ad requiem Lazarus venerat, superbum vero
vitia pcrpclrata ardentissimecommoventur scd sa- : divilcm tormonta cruciabant. Sed lamen divcs
lubres ill.T! commotiones sollicitudinibus el volupta- Abrali;uii fuerat,(|ni in sinu Lazarum tenehat, (|ui
libus et divitiis su(Toeantur,{'uin iniportunis cogila- tameii aiictoii suo coll()i|iiens dicit: Loqwir nd Vo-
tionibus .suis giiltur iiicntih strangulaiit, ct boniim minitm inciun,cum sim pulvis cl cinis {('•cn.\\iu,2~).
desideriuni, autadcor inlrarc non sinuiit, aut di> Qiiid ilaque iste divitias suas icstimare noverat,
corde repellunt ca qua; bonum dosiderium quasi qui senielipsiim pulveicm eincremqne pensabat?
aditum flatus vitalis nccant.Quibus Uominiisdicit Aul i|ii;(Mii<i li;iiic res posses.sa cxtollerel, ipii de se
Qui c.v Dco esl vcrba Dei audit : proplerea vos non qiioqiie, earum videlicct possessor(>, laiii ab.jccla
(iiidilis quia e.r Deo non cslis {Joan. viii, 'i7). (Iloni. D seiitiret? (//'). X, c. 13.) Ca'terum iiii(|ui iiiodo, ruin
IS.) .. Si enim ipseverba Dei audit i|iii ex Dco esl, tristia ali(pi;i,vel adversa paliuMlur.elfiigii lalebras
859 TIINCMAUI lUIIvM. AIUJIIL^P. OPUSCULA VAIIIA. 8C0

invcnimit,fiiiiaailv(ilu|il;ili'm|)i-otinusdesidcnoruin A. 'lUHdraginla nnnis,non si/nt nltrila vestimenla vestra.

carnaliuinrccurrunt.Noriiiiii paupcrtascruciel.ilivi- manna dc ca-lo plui vobis, cl ohliti cstis mc {Ucul.

liis animum demulccnt : nc ilespcclus proximoruin XXIX, Mich. VI). Et ilcm : Quid dcliui ultra factre

deprimat, scse dignitalibus oxallant. Si faslidio cor- vincx mcm, non feci? {ha. v, 4.) Et Expectavi ut
el :

pusatlcrilnr.anleposiliscpularuniilivcrsilaliiiusnu- fnccrct uvns, autcm lubruscns {ibid.). Et beno

fecil

trilur. Si quo animus ma-stiti.e impulsu dcjicilur, lacientibus, etin rccta fide ct bonis operibus persp-

mox pcr intcrposila jiicorun) hlanilimcnla relrvatur. vcrantibns dicit in judicio : Esurivi, et ilcdistis mi-

Tul crgo hic habenteirugia.qnot sibi pnnparaMldele- hi mnnducarc {.Vatth. xxv, 3.^), el c.clera qii.p se-

clamenta.Scdquandoquc ois clTugium perit.quia eo- qnuntur vobis notissima,usquc ad quod dicetur; id

rum mens, amissis omnibus, sc soluminoiloel.juili- Vcnitc, hcncdicli Piilris mci, pcrcipitc rcgnum ijhod

rem conspicit. Tunc vnlui)las subtrahitnrct volupta- vobis paralum esl nb origine mundi (ibid., 34) cl :

tisrulpaservalur, elrepentemiscri pcricndo discunt inalc agentibus, et in malis oppribus perseveranli-

qnia peritura tenucrnnl qui t.amcn quonsquc corpo-

: bus P diverso il\c\t: Esurivi, et nnn dcdiitts mihi
ralitcrvivunt qu.nircre nocilura non dcsinunt. nmnducnre {ibid., 42) usque ad id quod dicelur Itc,
» El :

tales in vano accipiunt animam suam,dum ci curam malcdicli, in ignem a cmum, qui pnralus est dinbolo

antcponunt sicutdivcs qui inducbatur pur- n et angelis ejus (ibid., 41). El non cst obliviscenda
carnis :

pura bysso, et cpulabalur quolidie splendide, ct

et nobis illa verecundia, quando apprientur libri, id

rccepit bona in vita sua, sine consolalionc in .Tterna esl conscienti.T,in conspcclusingulorum hominuin
vila,Quam transitoriam ronsolationcm, non sobim et angelorum ct non mediocriler pcrlimesccnda
:

psl nobis pa:na, qu.-c illam seqnetur confusionem,

pro summo, sed et pro vcro bono rcrugicbal ha-
bcre rex sanctus, qui dixit : neituii consolari anima quando rcatusanimam immorlalilcrmorientem in-
mea : mcmor fui Dci, ct dcteclatux sum (Pxdl. lxxvi, volvet, el indcficicntcr deficicntem carncm gchen-

3). Kti-nim wllurrere neo bonum cst, jnmcrc in Dn- na consumet. Denique quoniain jussistis vobis pr.r-
miuo xpcm mcam {Ps-il. i.xxn. 2.Si. Y:i : Unam pctii falam epislolam milti, scicndum vobiscsl, quia sic
a Domino, hanc requirum, ut inhabilcm in domo Do- divina dicta legerc ct audire dcbelis, ac si ad vos

mini omnibus dicbus vilx me.e (Psal.xwi, 4) ;

quia : spccialitcr sintdictavel scripla, ulquoe in cis inve-

licoti qui hnhilant in rfflwio tua, Dominc, in sxcula ncritis vobis cavcnda cavcalis, cl qujc agcnda stn-
.':,vculorum laudabunt te {Psal. i.xxxiii, 5), qui ns- nuc raciatis,et qu.-c sequenda sequamini.cl qusncr-
ccnxioncs in corde suo disposucrunt in convallc la- ga alios cxseqiienda sunl exsequamini. Sicul cnim
{ibid., 6, 7), id est in sa-culo, in lerra in libro medicinali corporispassiones ctcarura cu-
cnjmnrum
morientium, ubi fucrunt eidcm regi lacrym.-n sua' ralionem inveniuntur.ita ct in divinis cloquiis ani-
panes die ac nocte, diccnti Crcdo vidcre bona Do- C inoe passiones ct caruin curalioncs rpppriunlur.Qui.T
:

mini in tcrra viventium {Psnl. xxvi, 13). (Greg. /io»n. vero itaut pccTdiximus divinacloquia quisquis fidi
El sunl qui audilo vel lecto verbo Dei, ut lis intclligerp debcat, et ila sint dicta, Poniinus de-
18.) <.

tcrra bona,rructum pcr patientiam reddiinl,cum ct monslral in Evangelio qui dixit discipulis suis 17- :

opcrantur, et proximorum mala ijilatc cl oratc. ut non inlretis in lcnlntioncm (Mnlih.

bona humiliter
XXVI, 41). El iteruni Qvoil dico vobis omntbus dirn.
rqnanimiter tolerant. Quanto enim quisque allius :

Viijilatc {Marc. \m. 27). Vigilat enim qui ad aspee

proteccrit.tantQ inhoc mundo invcnil quod durius
poitet,quia cum a pr;rsenti s.tcuIo mcnlis noslr.T tum veri luminis mcnlis oculos aperlos tcncl, vigila'
dclectatiodcficit,ejusdem s.cculiadvcrsitas crcscit.') qui servet operando qnod credil.vigilal qui a se lor-

Vos autem, domne chariEsime.qucni Deus lalento poris el negligenti.c tcncbras r<'pe|lit, vigilal qiii

inlcllcclus magnilicc cl potcntcr ditavit, solertcr fraudcm in bono opcrenon pcrpclraf Mornl. lib. ix.

atlendile, cui inde rationem eslis rcddituri.in con- c. 34). • Qu.-c fraus Iribus inodis in operc bon"
speclu lotiushumani gencris, ct angelorum alque rommittitur : quia per hanc. procul dubio, aul t.-i-

arrbangelorum, sudario religalum in

et noliie in cila cordis humani gralia, aut favoris aura, nut re-

tcrra illud absconderc, id esl in lerivnis lanluin qu;elil)Ct cxtcrior desideralur. Qun contra rcclc d<

actibus iinplicarc sedsursum cor ad illum lcvato,

:
t) juste per prophetam dicilur : Qui c.rrulit manus fuis
qui mire nos condidit, graluito nutrivit. rationis ah omni munere,hic in c.rcelsis haltitnhil {ha. xxxiii,

substantia in condilione ditavil, gralia sua vos vo- 15). Quia cnim non solum fraus in arceplionc pi^cn -

cavit, donis snis vos illnminavit, palprn.T pict,nlis ni.T est, munus prociil dubio unum non esl. Tre«

soUicilndine a nagellorum doloribus ad sahilis gau- verii siinl arreptlones miinerum.ad qu.ispx fraiidp

dia misericorilia' medieanienlo rcduxit, peccanlem fpstinatiir. Miinus naiiique a conlc psI rapt.ila pratin
non despruil, muneribus mnllis ct polcnlia glorili- a cogitationc munus ab orc cst gloria per rovo-
:

cavit.Pcr singulos dies rationes vobiscuin agitc rcm : ex manu csl pr.rmium p^Tdalioni-m.
munus
de bis qu.-B acecpislis dc manu Domini, el iju.t illi Sed justus quisquc ab omni muncrc manuscxculit.
propter illa repcnditis, ve.l repsndislis; qiiia sic qiiia in po quod rectp agit, ncc ab humano corde

unicuique bona a sc collata cnumerabil, dieens : inancm gloriam, ncc ab orc laudcm, ncc a manu
Populc mtus^quid fcri lil>i,init i/iii</ molcslu.-i fui tibi^ reci|)en' dalionem qu.Trit. Solus crgo in Dei

rcspomle mihi. Quoniam <<;ii chui ms p.r dcscriinu rraudcm non racit, qui cuni ad studia bonjc ai
861 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 862
vigilat, nec ad corporalis rei prajmia, nec ad laudis A juvenem cxfra portam, in spulcro autem Lazarum
verba, necad liumani judicii j:;ratiam anhelat [cap. siiscitat. .-^dhuc quippe in domo mortuus jacet qui
25). Quasi lalrunculus est enim appetitus laudis latct in pcccato : jam quasi cxtra portam educitur,
humanm, qui recto itinere gradientibus ex latere cujus iniquitas usque ad verccundiam publicse per-
jungitur, ut ex occultis educto gladio gradientium petrationisaperitur,scpultura; vero aggcre premitur
vita trucidetur. Cumque propositac utilitatis inten- qui in perpetratione nequitia3 etiam usu consuetu-
tioad sludia privata deducitur, horrendo modo dinis gravantur. Sed hos ad vitani miseratus sus-
unum idemque opus culpa peragit, ([uod virtus citat, quia plerumque divina grati i non solum in
inchoavit. Sa;pc et ab ipsis exordiis aliud cogitatio occultis,sed eliam in apertis iniiiuitatibus mortuos,
e.xpclit, aliud aciio ostendit. Saspo cliam ndem sed et mole prava; consuetudinis prcssos,respcctus
mentis ncc ipsa cogitatio exhibet, quia aliud ante suiluminc illustrat. Quartum vero mortuum Re-
oculos mentis versat, et longc ad aliud ex inten- dcmptor noster, nuntiantc discipulo agnoscit, nec
tione fcstinat. Nam plerumque nonnulli torrena lamen suscitat quia valde difficile cst ut is qiiem
:

pnemia appetunt, et justitiam delendunt, scque post usum mal« consueludinis etiam adulantium
innocentes ajstimant, et esse defensorcs rcctitudi- lingua; excipiunt, a mentis sua; morte revocetur;
nis c.xsultant, quibus si spes nummi subtrahitur, rv de quo et bcne dicitur : Si7ie mortuos sepelire mor-
a defensione protinus justitiee cessatur. Et tamen luos suos {Luc. IX, 60). Mortui enim mortuum se-
defensorcs se justitia; cogitant, sibiquc se rectos pcliunl, cum peccatorcs peccatorem favoribus prc-
asserunt, qui ncquaquam rectitudinem sed num- munt. Quid enim est aliud sepelire qiiain occul-
mos quffirunl. Contra quos benc per Moysen dici- tare? Scd qui peccantem laudibus prosequuntur,
tur : Justc qiwd jiistum est cxscqucris (Deut. .xvi, exstinctum sub vcrborum suorum aggere abs3on-
quippe quod juslum est exscquitur,
20). Injuste dunt. Erat tamen et Lazarus morluus, sod tamen
qui ipsam quani prKlendit justitiam vcnundari non a mortuis sepultus : fideles (luippe illuin mu-
minime juslum exsequi cst,
veretur. Juste ergo lieres obruerant, qua; ct c,jus mortem vivilicatori
in assertionc justiti.-e eamdem ipsam ju.-ititiain nunliahant. Unde et protinus ad lucem redit, quia
qua^rere. S;cpe recta agimus, et nequaquaTi prre- cum in peccato aiiimus moritur, citius ad vitam
mia, nequaquam laudes ab hominibus cxspccta- reducitur, si super hunc solIicit;c cogitationes vi-
mus scd tamcn mens in sui fiduciam erecta, his
: vunt. » Perniciosissima siquidem pcstis est adu-
a quibus nil expelit placere contcmnil, oorum ju- latio, et cito subripit mcntem, nisi fuerit in ipso
dicia despicil, scquo malc libera per abrupta ela- remota initio.Discutiendum igitur nobis est quid de
tionis rapit, et indc sub vitio pejus obruitur, unde nobis audiamus, ct probare quid dicatur ex nobis.
quasi devictis vitiis nullis se appetitionibus subja- C Credamus quia slultum est plus aliis de nobis quam
cerc gloriatur. » Unde etiam in bonis quoe agimus nobis ipsis credere. Unde Paulus dicit Gloria nos- :

nccesse cst ut cum magna cautela timeamus, ne tra lixc cst, tcstimonium conscicnti.v nostr.v {II Cor.
per hnc quod a nobis rcctum agilur favor aul gralia I, l'i). Gloriain suam Paulus testimonium cons-
humana requiratur, nc appelitus laudis subripiat, cienti.T, memorat, qui favorcs oris alieni non ap-

et quoii foris oslenditur, intus a mercede vacuetur. petcns, vita; sua; gaudia cxtra semelipsuni ponere
Unde per Psalmistam quoquc dc sancta clectorum ignorat. Et quia scriptum est Dies Domini sicut :

Ecclesia dicilur Onviis fjloria ejus filus regum ab

: fur in noctc ita veniet {II Pelr. iii, 10), vigilandum
intus {Psiil XLiv, 1-4). Qui enim acccpla qualibet nobis est, ne mala qua; modo faciamus, ne eliain
gratia vanis suis laudibus nilorem glori;e cfierunt, bona nostra indiscussa dimittauius et ita vigilan- :

quasi oleuni vi-ndunt, de quo profeclo olco l'sal- tes sollicitc semper exspcetare debemus, iiuando
mistadicit Olcum peccntoris non impinguct cnput
; Dominus noslcr ad judicandos nos revcrtatur, ut
mcAtm {Psal. cxl, 5) appellatione aulcm capitis
: cum venerit et pulsaverit confestim aperiamus ei.
ca qu.t; principatur corpori mcns vocatur. Impin- {Ilom. XIII.) » Venit quippe cum ad judicium pro-
guat crgo capul olcum pcccatoris, cum deniulcel piirat, pulsa', vero cuin jam per a-gritudiiiis moles-
mentein favnr adulanlis. .Vduhitnres enim blandi n tias esse inortem vicinam designat cui cnnfestim :

siint iniiiiici, (pioruni liiKpiis (luicuiKiue in operi- aperimus, si hunc cum amore siiscipiinus aperire ;

bus bonis decipiunlur, in advcntu judicis inter fa- ctenim juuici pulsanti nnn vult iiui exirc dc corpore
tuos ct stultos cnmpulabuntur, et a Deo relribu- trepidat, el videre euiii quem contempsisse se me-
lioncm bonorum operuin non invenienl,quia pro ois minil judicem Ibrmidat qui autem dc sua spe ct :

rcccpcrunt ab hnmiiiibus laudes (pias amblidiant. operatiniie securus cst, pulsanti coiifestiiii apcril,
Et cum nb adulalon', (iiiia iion ajuslo, laudalur qiiia l.elus judicem suslinct, el cum tempiis pro-
pi^cratnr iii dcsidiM-iis aniiii.e sua; cl iiii(|uiis bciic- pimiiue mnrtis agiioverit, de gloria retrilnilinnis
dicitur, alius aliiiin, id rst pcccans adulalnr pecca- hilarescit. " Quia igitur momentis suis hora; fu-
torem occidit, et duni iiiviccm vidclicct ailuhilin- giunt,;i;;endum nobiscst ul in boni operis mcrccdo
de fuvorc, ct peccalnr iii prava opcratinnc, se, laii- teneaiitiir. Unde Saloinon dicit : Qodcuniiuc potcst
dant, invicem sc occiduiit. (Moral, lili. iv, c. 27.) mmius tun faccre instanlcr opcnirc, (/hki ncc opus,
« Hincostquod Rcdcmplornoster iniellain in ilimin, ncc ralio, ncc scicntia, ncc sapicntia cruiit npiid in-
 867 lIINCMAIil IIIIICM. AIICIIIKIJ. UPUSCliLA VAIlIA. 868
lletiljus luvutiir. > Sod providiMidiim csl his qui A prodesl si pcccala quis luxuria; delleat, cl tamen
pcccata suorum opcruni (li>pliirant ut consum- , adliuc avarilia; a;slibus anhclcl? aul ()uid prodcsl si
mala mala pcrrcctu (liluaiit lam(;iila, nc plus as- ir;c culpas jani lugcal, ct lamen adliuc invidiu; fa-
triiigantur in (lcbilo pcrpctrati operis, et minns cibiis tiibcscaf? ••
(Juo coiitia Dominus dicit : Si quis
solvanl in llctilius satislactionis." Scri|)lum quippc vull post me venire alincijet scnictipsum iMiillli. xvi,
cst : Polum dcdil nohis i)i lucrijmix iii inciisura superbus liumilis, luxuriosus caslus, ava-
2'i). Idciii

(l'siiL i.xxix, G), ut vidclicet uniuscujusque mcns rus niisericordio: opcribus dedilus, invidus bcni-
tuntum p(cnitcndo compiinctionis sua? Iiibat lacry- gnus, iracundus paticns liat, cl lollal cruceni suam
rnas, (puintum sc adco mcminit aruissc pcr cul|)a3 ot se()uutur Christum. Idein casligcl curpus suuin
(Morul. lil). IV, c. 17) (juia nullum pcccatum Do-
: |)or conlineiitiain, et cuniputiatur proximis )>er cha-
iiiinus inullnm rclaxat aiit cnim nos lioc nciido : ritutcm, vigilans in his virtulibus cuntra vilia vi-
insequimur, aulipscjudicando. Ilcstat igilur, utad cina, vidiliccl in abslincntia contra vnnam gluriam,
emendationcm suam sempcr mcnssolcrtcr invigilct, el in animi compassione cuntra pietatcm ralsain.
et in ([uo sibi qiiisqiio miscricorditcr subvcniri con- quia conijiassio honiini.ct rcclitudo vitiis debetur,
siderat, hoc ni'ccssc cst ut conlUciis tcrgat ((((/). 14 ot iu uiio codemque hoiiiinc el diligainus boiiuni
ct 10). El (luoniani lid^dis (juis^iuc cogitationcs in
l,
()iiod ructum est, ct persoquamur niala qua; fccit.
jutncio oxquiri subtilitcr non ignorat, Paulo alte- Undc itcrum Dominus dicit Qui non mlit proximot :

stantc, qui ail : Inler se invicein coijilulionum accu- suos, adliuc aulcm et animam suam.non potcst meut
sunlium, aul elium defendenlium semelipsum inlror- csse discipulus (Luc. xiv, 20). (Ilom. 37). « Tunc cteuim
suin disculicns (liom. ii, 15), auto judicium vchc- bcne animam nostram odiinus, cum ejus carnali-
nicnter cxaminct, ut districtus judi?x co jam Iran- bus dcsideriis noii acijuiescimus, cum ejus appeti-
reatum suuni, (luem discutere
quillius veniat, ([uo tum Irungimus, cum cjus voluptatibus reluctamur.
appclil, Jam pro culpa punitum cernit (cn;». 10), et (Jux ergu contempla ad melius ducitur, quasi per
ignoscendo jam in suo judicio impuniladcrclin(|uit, odium amatur. Sic eliam cxhibcre proximis nostris
([iKc animadversiono sponlanoa |)unila vidol, Paiilo odii discrctioncm dcberaus, ut in cis et diligamus

atteslanlc, ([ui ail : Si iiosinclipsos dijudicurcmus, quoil sunt, et halicamus odio quod in Dci ilinere vel

non uliiiue a Doinino judicarcmur {II Cor. xi, 31). » sibi vel nobis obsistunt,» rcplcli amore mundi vacui
Tanlo igiturarctiore inanu pa;nitenli;t' mens a pol- Spiritu sancto, de quu dicil Apostolus : Si quis tpi-
lutione tergenda est, quanto se conspicil sordidius ritum Chrisli non hahel, hic non csl cjus (Hom. viii,

iiiquiiiataui. Noiiuo enim per Iructus essc boni oporis 9). [Ilom. 24.) «Quasi quidam titulus divinx po9-
dobot cjus qui miiius, ot cjiis qui ampliiis deliquit, Bcssionis cst ipse spiritus amoris. Nuntjuidnam spi-
autcjusqui in nullis ct cjus ipii in qiiibusdain faci- (. ritumChristihabcl is, cujiis in(.ntem cdia dissipanl,
noribus cocidit. Pcr lioc ciiim (luod dicitur : Focitc elatio inllat,ira usque ad divisioncm mcnlis oxa-
crjo fructus dignos panitcntix (i.uc. iii, 8), cujusquc sperat, invidia cruciiit, luxuria cnervat? Quisque
conscientia convcnilur, ut tanlo majora qu.orat bo- namquc illc est,quem nunc spiritus istc non rcpa-
norum o]icrum iucra pcr pa^nitcntiam, quanlo rat,profecto ab illius n;lcrni convivii rcfeclionc je-
gravioia silii intulit damiia por culpam. (//om.34.) junat.Qui crgo iii Christum jam credidit, scd adhuc
II licce ipsa divina misoricurdia pollicotur, diceiis :
avariliic lucra scetatur, in sui>crbia honoris cxlolli-
Gaudium erit in ccelo supcr uno peccutore pwnilcn- tur, invidiie facibus inardosrit, libidinis sc imiiiun-

tiain agcnte (Luc. xv, 7), ct tanicn per prophctam dilia polluit, prospera qua; in mundo sunl concu-
Doiiiinus dicit, quia Qu.iuunquc die pcccuvcrit juslus, piscil,Jesum in quo credidit scqui contemnit.
omncsjuslilia' cjus in oldivione erunt corum mc{Ei,cch.
aVPUT II.
ne fuija avarilijc, superhLT, lu.ruri,r, ijuI.t, inviJi.r,
xxxiii, 13). Pcnscmus si possumus dispcnsationem ct ir,T, dcquc iflo. el quod dioholus jicr h.rc miurimc
superuce piclatis. Stanlibus si cecidcrint niinalur vilia semper insidintus sit.
pcenam lapsis vcro si surgerc appctant, promittit Nam de avaritia Paiilusdicil : /la</i> omnium ma-
miscricordiam. Illos lerrel ne pra'suinant iii bonis, lorum c.^t cupiditns cl (ivaritia qw cst utolorum scr-
istos rorovel nedespcront in nialis. Justus cs, irani D i'(7i(,\- (/ Tim. VI, 10). Cujus vdcI <)uisquc so tradit,
perlimcscc ne corruas: pecealores, dc miscricordia fastidiens |>ropria alicim concu)iiscit, et plcruiiique
conllde cl surgas. Kcco aulcm jam lapsi suinus, concu))ilaadipisci non valcns,diesquidcm inolium,
starc ncquaquam valuimus, in pravis nostris dcsi- noctes vero in cogit.itiones vcrsat. Tor)>cl «b ulili
deriis jacemus : scd qiii nos reclos rondidit, adluic o))erc, ()iiia fatigalur illicita cugitntione. Ciuisilia
exspeclal ct provocal ul surgamus, siuuni sun; pie- nuilli)iliral. el sinuiii meiilis cogitalionum venlis
talis apoiit,nosi|Ue a sc rccipi pcr pu-nitonliam (]ii>v- lalius cx)>andit. IVrveniro ad coiicu)>ita sulugit,
rit.Scd ixiMiilcntiamdigni agcre iion possumus,nisi nlijue ad oblinenda h.TC qiiosdam siHTetissinios cau-
moduin ([110(1^0 cjusdcm pa;nilciitia' cognoscanius. sariim meatiis qu.vrit. IJui niox ut causa; aliquid
Ptcnitcnliani ()uu()ue agere csl, cl pcrpclrata niala siiblilc invcnisse se n>sliinat, jam obtinuissc quod
plangcrc, ol |>langoiulu iion pcrpetrarc. Nam i)ui sic cupioral oxsultat , jam quod etiain adept.r roi
alia doploral, ut lailicn alia romiuittat, adbuc ))aMii- adjungal excogilat. alquc ut in meliori slalu de-
tentiaDi agerc aut ignorat aul dissimulat.yuid cnini beal cxcoii pertraclat. Uuam quia jam quasi posai-
 ;

8G9 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 870

det, et quasi ad meliorem statum ndrlucit, mox in- A vitps,qui sufficienler de suis haberepossent.si mo-
siilias invideiitium consideral, et quid contr.i se rlnm impouero voluissciit,(|uibusdicitur:
cu|iiditali

jurgii moveatur pensat,exquirit quid respondeat.et IVf qui conjunijitis domuni (ui domum, ct uijrum ugro

cum rem nullam toneat, ,jam in defensionem rci copidiitis usiiuo ad tcrminum loci, numiuid liabitabitis

quam appelit vacuus litigator elaborat. Quamvis mcdio terra? (/A'rt.v,S),acsiaperlediceret:

soli vos in .'

ergo nihil de re concupila receperit,habct tamen in Qu(jupquc vos extenditis, qui habore in eommuni
corde jain fructum concupiscenti», laborem rixffi, muudo cnnsorles minimo potestis?conjunctos qui-
cui sic ut sollicite ambulans cum Dco dicil : Mcili- dem premitis,sed contra^iuos vos valcatiscxtendere
latio cordis mei in conspcctu luo scmpcr [Psal. xviii, scmper inveuitis.Quibus ilerum dicitur Vx ci qui :

15). Ila et avarus, vel cuilibct vitio sulijectus, quo- muUiplicat non sUa, usquequo ngriravat contra se
niam a qiio vitio ([uis devincitur,ejus scrvus effici- dcnsum lulum (llabuc. ii, G). Avaro qtiippe densum
lur, qui euim facit peccatum servus est peccati, lutum contra se aggravare cst, terrcua lucra cum
avaritia^ vel cui vitio servit, moribus et desid(>rio poudcre peccati cumulare. Uude itorum scriptura
dicit : Mcditiitio cortlis mei in conspectu luo scmpcr cst :Acnrus nim implcbitur pccunia, et qui umal
quia, lestante Domino : Ubi ciijusquam thcsaurus divitius fruclus non capiel cx eis {Eccle. v, 9). Fruc-

fuerit, ibi et cor cjus erit {Matth. vi, 21). (Moral. „ tus quippc ex eis caperet,si bene eas spargerc non
lib. XV, c. 18, 19). ( Gravi itaque populo premitur amando voluisset quia vero eas diligendo retinet,
;

qui iustigantis avarilia^ tumullu vaslatiir: quoniam hic utiiiue eas sinc fructu derelinquet.De quo scri-
avaritia non una quadibet,sod ea culpa est, dc qua ptum esl: Qui fcstinat ditari non crit innoccns {l'rov.
omnes oriuntur. Scriptum quippe est, ut prredixi- xxviii, 20). Profcctoenim qui augcre opcs ambit,
mus : l{adi.v maloium omnium est cupiditas (I Tini. vitarcpeccalum ncgligit, et more avium captus,
VI, 10): Gui ergo cupiditas dominari dicitur, subje- cum escam terrenaruin rerum avidusconspicit,quo
clus procul dubio malisomnibus demonstraliir.Do strangulctur peccati laqueo non agnoscit et cum :

quo scriptum est.quoniam lonfrimjcns nudauit puu- qua'Hbet pr.-osentis mundi lucra cupidi desidcrant,
pcris ilonium, rupuit et non iVdificuvit eani, non csl caqiuede futuro damna patiuntur ignorant.Audiant
satiulus venler cjus (Job xx, 19, 20). Donium paupe- igitur quod scriplum est : Qui prodcst homini, si
ris confringit et nudat, qui oum quoiu per potiMi- totum quod cxtra esl congregal, si hoc solum quod

liam conlerit, exspoliare quoque pcr avaritiam non ipsc est damnat'?De quo qui se damnare non timet,
erubescit : rapit eam et non ;edificat, ac si apcrte et non impletur pecunia,itcrum scriptum est Non :

diceretur: Qui hanc «dificare dehuit insuperrapit. cst saliatius vcntcr cjus (Job xx, 20). >^(Moral. lib.xv,
Venturus nanuiue in judicio Doininus diclurus est c. 19). (i Ventcr quippc iiiiqui avaritia est, quia in
roprobis : Esurivi et non dedistis mihi manducarc ; C ipsa coliigitur quidquid pcrvcrso dcsiderio glutitur
ox ijua culpa subjungit : Discedite a me, malcdicli, Liquct vero quia avaritia dcsideratis rebus non ex-
in iijnem xtemum, qui parulus esl iliabolo et angclis stinguilur, sed augetur nam more ignis cum li-
:

ejus (Mntth. xxv, 42). Si igitur tanta pmna multatur gna qux consummat accopcrit cxcrescit.et unde vi-
qui non dedisse conviucitur,quapu;na feriendusest dctur ad nionionlum fiamma comprimi, indo paulo
(jui rodarguitur abstulissc?Rapuit ergo ct non a>di- post ccrnitur dilatari. Et s;cpe omnipotens Deus,
ficavil oaiii,quianon solum dc suo nihil tribuit.scd ciiin avarK mcnti vchemcnter irascitur, prius ei

etiam quod erat alienum tulit. » (Paslorul. lib. iii, pormittit ad votum cuncta suppetcre, ct post hffic
c. 21). « Et plprum(|ue quidam divites iiuanta tri- por ultionem subtrahit, ut pro his dobeat supplicia
buunt pensaiit, quaiita autem rapiuiit considoraro tolorare (cap. 20). Uiide et subditur : lU cum ha-
(lissimuliinl : quasi morcedoiii numerant,ct pcrpcn- liucril qux cimcupicrat, ]msiilcre non poteril [ibid.)
dere culpas recusant.Audiant itaijucquod scriptum Majoris quippc iracundi;o ost,cum ct lioc tribuitur
cst Qui mercedes conijreijavit, misil eas in sacculum
: quod malo desidcratur, at^iuo inde repentina ultio
pcrtusum (Aijg. i, 0). In sacculo quippe pertuso vi- sequitur,quia hoc obtinuit (luod.Deo irasccnte, con-
d(dur quando pecunia mittitur,sodiiuandoamittitur cupivit. Solcnl namquc tardius ;qiparere divina ju-
iion videtur. Qui ergo quanta largiuntiir aspiciunt, n dicia cum pnopcdiuntiir, no iiiiplori didioant iiiala
sed quanta rapiuiit nou pcrpondunt,iu pertiiso sac- vola.Nam qiianto citiiis maluni viiluiii implori per-
culo niorccdcs mittunt, quia profecto has in spem iiiittitur.ploriinKiuetantocclerius puuitur (cap. 22).
sii;c fiduciffi intuentes congcrunt, sed non intucntcs Undo rcctc dicitur Cum aitiiitus fuerit, arctaliilur
:

pcrdunt Et nonnuUi divites hujus mundi,

(ibid.) (Job XX, 22). Prius quippc anhelat por avaritiam
cum fame cruriantur Gliristi paupercs, cirusis lar- concupita coiigregaro,ot cum (|uasi in ipiodam von-
gitatibiis nutriiint histrioiios, et tot
pone qiiotidie tro avarili;o iiiulta congosscrit, satialus aiclabitur,
perimunt,quod morientium paupiMum apudsosiib- quia dum ;iiixiatur (pialitor ac(]uisita custodiat.ipsa
sidia abscondunt. Siint oliam nonnulli,(|ui jam sua oum sua satiotas angustal, (piia mcns avari, quaj
misericorditcr largiunlur, sod sc custodire a pccca- prius cx abundantia requiem qua;siei'al, post ad
tis ncgligiint, cl venalom Dei juslitiam ;estimant, ouslodiam gravius laborat (cap. 2'.i), et qui prius
cum curant pro peccatis numnios tribucro,et aibi- l.ilioroiii habiiit iii ipsa su;o coiiouiiiscciiti;o f.itiga-
trantur sc posse inulle peccarc.Etsunt nonniillidi- li(inc,qiKililor oiiiiciipita raperct,quouiodoaliablun-
871 IIINCMAIU lilii;M. AllCIIIKl'. OPIJSCLLA VAKIA. 872
dimonlis.alia terroribiisiiiirerr(;l,pi>st(|u;iin aciiui.si- A liaburrunt. Kl talis cst Iructus avaritis.et talis ee'
lis rchus pervoiiit ad dosidcriiiin.alius liuiiedolor fa- ijuiliir rcmuticralionis efTectus. Qu.t i>rorcclu ava-
tigal, ul cum sollicitn timorc cuslodiat fjuod cum ritia hcnc eompcscitur, si ipsc stalus ambicntis
gravi labore iiieniinitaciiuisitnm. Hinc. indc insidia- sollicite considcratur. Naiii cur inBtcl ad colligen-
torcs m('tui(,at(iiic hnc sc pcrpeti ipiod ipsorncilaliis diini, quando stare non polost ipse qui colligil ?
pcrtimcscit. Koiiiiidat pot(uitiorciii alleium, ne cuiii Cuisum ergo suum quisque considerct, ct cognos-
sustineal violenliim: paiipercm vcro cum conspicit, cat sihi sulYiccrc parva qua; habel : sed forlasse
suspicatur fureiii. Ipsa quo(juc (ju.e congesta suiit, mcluit nc in hujus vita; ilincrc suinptus desil :
curat magnopere ne cx natui-ic propria; defectu per longa Dostra dcsidcria incrcpat via brcvis, incas-
negligcntiani consumantur. In his itaijue omnibus, suni multa porlantur, cum juxla esl quo pergitur.
(jiiia tiinor ijisp jia-na est, tanta infelix patitiir Alius sc tyrannidi sujicrhia; subjicit.ct cor niise-
quanta pali liiiicl. Post lioc qiioijne ad gehcniiam riiiii, ilum contra homincs erigit, vitio suhsternit.

ducitur, a;lernis cruciatibus muncipatur. Mira au- Ilonorum suhlimium infulas appctit, cxaltari suc-
tcm est securilas cordis aliena non qua!rere,e.x qua ccssibus exquirit.totumquc quodesscdcsiderutsibi
viddicet sccuiitatcetiani percnnis rcquies nascitur, apud somolipsum in cogilationihus dcpingit. Jum
(luia boiia el tranquilla cogitationcad gaudiaa;terna t> qiiasi trihun.il (lossidel, jam sibi parcre obsequia
transitiir {c<ip- 20). Sfd (jui in jiotcstate positus Fubjectorum vidct, jam ceteris cminct, jain aliis

aliis niiccX, fulyunnis dicitur,quia unde ipse contra iiiala irrogal, aliis quia irrogaverint roconipensat.
honos quasi ex luce gloria; exlollitur,inde bonorum Jam apud scmetipsum stipatus cuncis ad publicum
via cruciatur (cap. 29). Qui qua ullione sit ferieu- procedit, jarn quihus ohsequiis fulcialur conspicit,
dus dicilur : Devorahil, inquit, cum iijnis qui non qui taincn h.TC cogitanssolus ro|)Ctit.Jam alia coa-
summditur {Joh xx, 25) : (juihus paucis verhis nii- culcal, alia suhlcvat, jam dc conculcatis satisfacit
ro valdc modo exprcssus cst ignis gehenna^ Igiiis odiis, jam de suhlovatis rccipit favorcs. Qui ipitur
namque corporeus, ut esse ignis valeat, corporeis tot phantasinata cordi impiimit, quid istc aliud
indigct fonieiitis. Qui cum necesse est ut scrvelur, quam somnium vigilans videt'.'Quia orgo tol rcrum
per congesta ligna procul dubio nulritur, nec valct causas quas lingit tolorat, nimiruni intrinsccus na-
nisi succciisus csse, et nisi rcfotiis suhsisterc. .\t tas cx dcsideriis turbas jiortat. {Morul. lib. xxxiv,
contra gchcniKO ignis, cuni sit corporcus, et in se c. 23). <i Quasi cnim tyrannus quidam obsossara ci-
missos rcprobos corjioraliler cxurat, nee cx sUidio vitatcm intcrcipit,cum mcntem supcrhia irrumpit;
proprio succcnditur,ncc lignis nutritur.sed creatus ct quo ditiorem quemque ceperit.eo in domino du-
serncl durat incxtinguihilis, et succensione non in- rior c.xsurgit, quia quo amplius rcs virtutis sine
digi;t,cl ardoro non carct: quia omnipotcntis justi- C huinilitatc agitur,oo latius istadominatur.Quisquis
tia fiituroruin pr.cscia, ab ijisa nniiidi origino gc- Ycro ojus in se tyrannidcm captiva inoiitc susccjicril,
hciiii.u igiiein creavit.qui in piena rcprohorumcssc hoc primuin damnuiii patitur, (juod clauso cordis
semel ineipcret, sed aidorcm suuin ctiam sinc li- oculo judicii a-quitalcm perdit.Nani cuncta quae ob
gnis nunquam finiret. Sciendum vcro est, quod aliis vel bcnc gcruntur displiccnl, et sola ci qus

omnes reprohi, quia ex anima simul ct carnc pcc- ipsc vel pravc egcrit placenl. Scraper aliena opera
cavcruiil, illic in aiiiina iiaritor el carnc cnicianlur dcspicit,sempcr miralur quod facit quia cl quid- :

(rap. ;)!)). QiKiiii viilolicct carnom ciiiii in rcsurrec- quid cgcrit, egissc se singularitcr crivlil, atque iu
tiono rceipicnt, cum ea gehcnn.T ignihus ardcbuut eo quod exhibct pcr glorixcupiditatem.sibimetipsi
traditi. Et tunc ab ca ahduci appctcnt, tunc cjus favct per cogitationcm, ct cum in sc cunctis Irans-
tormenla evadcrc si pntuerint quircnt, tunc inci- condere cajlcros .•cstimat, por lala cogitationum
pient vclle vitarc quod amaverunt : sod quia cam- spatia sccum doambulans, laudes suas tacitus cla-
dem carncni Dco conlrariain posucninl, judicaiilc mat.Nonnunquam vcro ad tantam clalioncm mens
Deo, agetur, ul cx ca ampliiis igno crucientur. llic ducitur, ut in co quod tumet ctiam per oslentalio-
itaquccam nmplius rolinijucrc non appotcnt,cl ta- ncin locutionis crfronctur. Scd lanlo facilis ruina
men ab oa ahslrahuntur illic cain : rolinquero ap- n sciiuitur, qiianlo apud sc qnisque imprudcnlius
petunt, et tamon in ea propter supplicia scrvabun- cxaltutur. llinc cnira scriptum est Anle ruinam
:

tur. Ad augmentuin ilaijiie tormciili, ct liic dccor- c.riillnlur ror (frov. vi, IM). Ilinc per Danielcm di-

poienolenlcs(Hliiciinliir,clillicincorii(iretcnebiinlur cilur : hi aulii ItuhiiUmi.^ dciimhulnhiil rcs ; re%f>im-

invili; cum ciiljia suh

ct (jiiiluis iiiimiciis jicdicaiii ditquc et ail : Snnne h.rc cst llnliiilon mayna, ijuam
torrenis commodis, el decipnlam cum csca, id cst cijo .rdilirovi in domum rctjni, in roUirc furlituJinti
lucrum cuni culpn cl pi-osperilatcra cum iniquitatc mcr. iH ijloria decoris mrif {Ikin. iv, 2C, 27). Sed
jwsuil.illir pcDnam rctrihulionis clTugero non jiotc- hunc tumorcm quam concita vindicta reprcsscrit,
rnnl (luam ministraliitict elfugium iu dolore cons- illico adjungit, dicons Cumque adhur termo euel
:

tringoiitc, ad oratinnein ahjue saiiicntiam oculis in ore rcgis, vo.r dc rirlo ruit : Tihi diritur, yabueho-
aperienlibus saiiicnlia niiiiimc jiroderit, qiiia hic, donosor rcr Hcgnum luum irunfibit a t£, et ab ho-
:

ubi opcrari dcbiierunt cl )Hiluerunt, operandi tcm- minibus 4£ cjicicnl, ct rum bcslm ct fcris eril habila-
pus omiserunt,uhi a voluptate elausos cordis oculos lio tua : fcnum quasi bos cotncJcf, el scptan lcviiKira
 873 DE CAVENDTS VITIIS, ETC. 874
mulabunlur super le (Duii. iv, 23, 29). Eccc quia A tibus, iil est in lascivis et liixuria fetcnlibus coi-di-
lumor mciilis usque ad apnrla vcrba tc prot'.ilit, bus,requiescit,quos sccum ad a;terna tormenlaper
[latientia judicis protinis usquead sentcnliani eru- luxuriaiu prwparat.De quibiis scriptiim est csti- : \

pit, tantoque hunc districtius pcrculit, quanto se mnUwn mislum sawjuinc crit in comhuslioncm ct ci-

ejus superbia immoderalius erexit:et quia enume- bus quia corpus quo vestitur ani-
iffnis {[sa. lx,5) :

randa bona duxit, in quibus sibi placuit, enume- ma, pollutum carnalibus operilius, nisi lacrymis
mala in quibus ferirelur, audivit.
rala Cunctis lotum et dignis poanitentiffi fructibus fuerit rxpia-
namque superba apud sccogiiatione tumenliluis in- tum,in igniscombustioneardebit.Talcsenim
.icterni

estclamorin loculione, amariludoinsilentio, disso- Scriptura denotat dicens Computruerunl jumenUi

:

lutio in hilaritate, furor in Iristitia, inhonestas in in slercore suo (Joel. i, 17). c Jumenta computre-
actione, lionestas in imagiue, electio in incessu, scere in stercorc suo est, carnales quosque in fe-
rancor in responsionc. Horum semper est vita ad tore luxurioe vitam finire. Quolies itaque carnalem
irrogandas contumelias valida. ad tolerandas in- mentem de suis peccatis priPiiicatores increpant,
tirma, ad obediendum pigra, ad laccssendos vero quotios ad ejus memoriam vitia ante acta redeunt,
alios importuna, ad ea quae facere et debet et praa- quasi inl'ructuos;e arbori cophinum stercoris ver-
valct ignara.ad ea autem qu.i; facere ncc debet nec sant,ut malorum quai egit memoriam
recolat,et ad
prsvaiet parata.Hasc tn eo qiiod spontenon appctit compunctionis graliam quasi de fetore pinguescat,
nullis cxhortationibns flectitur,ad hoc autem quod niittiturergo cophinus slercoris ad radicem arboris,
lateiiter desiderat qua;rit ut cogatur, quia duni me- quando pravitatis suic coiiscientia langitur memoria
tuit, ox desidcrio suo vileseere, optat vim in sua cogitationis,cumque se per paMiitentiamadlamenta
voluntate tolerare. {Moralium 1. .xx.xiv, c. 18). mens excilat, cuinquc ad boiue operationis gratiam
« Sciendum vero est, quod ipsa hffic de qua tracta- reformat,quasi per tactum stercoris redit ad fecun-
nius clatio alios rebus saecularibus, alios vero ex ditatem operis radix cordis:plangit quod fecisse se
spiritalibus possidet.Aliternaniqueintumcscitauro, meminil.displicet sibi qualem fuisse se recolit, in-
alter oloquio, alter inlimis et tcrrenis rebus, alter tentionemcontrasedirigii.atijuoail melioraanimum
summis coBlestibusque virtulibus una tamen ea- : accendil. Ex fetore igitur ad friictum reviviscil ar-
demque res ante oculos Dei agitur.qiiamvis ad hu- bor.quia de considerationc peccati ad bona se opera
mana corda veniens in eorum obtulibus diverso rcsuscitat aniuius, exaudiens Pauluin dicenlem :

amiclu pallietur. Nam cum is qui de lerrena prius Fui/ite fornicationem (l Cor. vi, 18) ; et Saloinonem :

gloria superbiebat, postraoduin de sanclilaie extol- cl annos tuos crudcli AV' dcs alicnis lionorcm iuum,
litur, nequaiiuam cor ejus elatio ne lionorcm, quo ad imaginem
deseruil, scd ad [l'rov. V, 9); id est,

eum consueta veniens,ut cognosci neiueal vcstem C Dei crealuses,iiiimundorumspirituum voluiitatibus

mutavit. » Quibus dicitur Quid superbit terra el: subdas,neque accepta vivendispatia ad libitum ad-
cinis ? {Eccli. x, 9). {Moral.X. xxxiii, cap. 3). « Duo versarii minulis expendas. Cuicunque enim sceleri
quippe sunl vitia qu,-c humano generi inimaniler qiiisque subjicitur,in hoc profeeto dominalui mali-
diiiiiinantiir, unum videlicet s]iiritus, atque aliiid gnoiiiiu spirituni mancipatur. Unde et dicilur : Ne
carnis : elatio namquc spirilum erigit,Iuxiiria car- furlc implcuntur c.clrunci viribus tuis, et laborcs tui
nem corrumpit. Antiquus ilaque hostis huiiianuni sint in domo <dicna (iliid., 10) ; id est, ue d;emo-
genus vel pcr elationem prrecipuc,vel pcr luxuriam niorum facta adjuves,sivelingenium animi, vel cor-
premens,in secrelo calaini atque in locis humeiiti- poris tui vires.ad palranda facinora contradas, do-
lius dormit,quia damnalum honiinem sub dilioni- iiiuinque alienam, id est niiinerum perditorum te
bussuw damnationis aut pev clalioncm spiiiliis aut ailjeclii multiplices : etgomasin novissiniis.quando
per carnis corruptionem tencl.» Siciit scriptiiin est: eonsumpteris carnes cl corpus tuum,id cst iii pirnis
Sim(juisu(j:i; du;c sunt jilix dicentcs : Affer, ujjcr (1'rov. gc.nere cogaris, quando non solum carnales illece-
XXX, 15). Sanguisuga cst dial)olus,qui siti pnccandi bra; transeunt,sed et ipso corporc dcrclicto, anima
ad peccata suadcndo incessanter accenditur. Iliiic |ua3 corpus gcssit cuncta reddere compellitur.Con-
rtuaj sunt fili.T.ipiia du.t! speci;ilili/r hunianigeneris n siderent luxuriosi,quia cuin Dominus carnis scele-

illeccbr.i; hunc antiqui hostis iniilantes anlorcin, ribus servieiitibus commissa punire decrcvisset, in
liixiiria videlicot et pliilargyria..Nain ct luxuri;e quo ipsa qualitatc ultionis noliivit maculam criminis,
libcrius frcna laxanlui, eo noxius dcleclatur, cl cuiu suliiliur cl ignem super eos pluit, sicut sacra
sicutquidam ait poctarum (Juvenai.., sat. 1-4). prodit historia(6'(;«.x!x,24).0uid enim in sulphure,
nisi fetor carnis,etquid per ignem nisi ardor desi-
Cre 'i'it ;ini.ii' iiiiiiiiiil i|ii.'iii|iiiij iii?a |ii'i'iiiiia rresiMl.
derii carnalis cxpiimitur / Siiliihur quiiijic fetorem
(Juosddm vcro in liis omnibiis possidet, i]uia ciim liabel, igiiis ardorem.Qui utaqiie ad iJcrvcrsa desi-
eos superbi;e spiritus elevat ;iil tiiinorcm sua- altilu. ileria ex earnis lclore arserant, dignum fuil ut si-
dinis.invcrecundia; corruiitioni iiielinal, atque ava- iniil luin sul])hure ct igno perircnt : quatenus ex
i'iti,i; insatiabilitati substernit. l'erpcnil;int igilur Justa ])ii'iia discercnl ex injiisto dcsidcrio quid fecis-
luxuriosi qiialcm iiih;ibitatorem,scilicet iliaboluin, sent.Ex liac vindicta, qu;im in coriiore positi luxu-
haboant, qui, sicut Scriiitui';i dioit,in locis iiuiiien- riosi suslinueriint, iierpcnderc dobcnt luxurianlea

Patrol. CXXV. 28
879 HINCMARI UHEM. AHCIIIEP. OPUSCULA VAItlA. 880
pi!i- linguani non e.vprimil, inlus dclcrior ic;ncscit, A clquirtquid non acccsseril lucruin putcl.SerunduB
ul iratus quistiuc colloculinniMn su.-iin [iroximo sub- autem scrvand.-c inansuctudinis modus cst.ut cum
traluit, ot niliil dici^ndo quam .sit avcrsus dical. VA alicnns oxccssus aspiciinus, nostra quibus in aliis
noiinuniiuaiii Ii.pi' silcnlii .scviiritas disciplin.c dis- exccsKimus dclicla cogilcmus. Considcrala quip|ic
pciisalioncni gcrit, si l.inicii sollicilc in intiinisdis- innrniilaspropria mala nobis excusat aliciia.Puticn-
crclionilnis fonna tcncatur. Nonnnnquain vcro, tcr n.ainquc illalam injuriam lolcrat, qiii mcminil

dum acccnsus animus a consucla locutionc rcslriii- quod Ibrtassc adhuc babcal in quo debral ipsc tole-
gitur, pcr acccssum temporis pcnilusa |)roxiini di- rari. Kt quasi aqua ignis exstinpuitur,cum surgcnle

lcctionc scparatur, ct acriores sliniuli ail mcnlcm rurorc aninii siia cuiqupadmcntem culpa rcvocalur,
voiiinnt,caus.ni|uoqupqn.Tgr,iviuscxasppranloriun- qiiia criibcscit pcccato non parccrc, qui vel Deovcl
tur,atquc in irali oculo rcstuca in trabcni vcrlitur, |iroxi:nn s.-cpc rccolitparcenda pcecassc.
dum ira in odium pcrmulalnr. 1'lcrumqun ira pcr si- Sed inlcr lia!c solcrtcr sciendum cst, quod alia
lontium clausa intra mcnlem vcbcmonlius.-CRtunljet cst ira qiinm impaticntia cxcilat, alia quam zelufi
clauiosastucita voccs rormat.Vcrbasibiquibuscxas- tbrmat. llla ox vltio, h.TC cx virlulc gcneratur. Si
pcratuiolijicit.clquasiin caiis.o cxamincposita, du- cnim nulla ira cx virtute surgcrcl, divin.c nnimad-
rius oxasperala rcspondct, quod Salomon brcviter j, versionis impclum Pbinecs |)er gladium non placas
insinuat dicons : Prxstolatio impiomm furor [Prov sct. Hanc iram quia Hcli non habuit, nioluin contra

XI, 23). Sicquc fit ut perturbatus animus majorein se implacabililcr suporna; ultionis cxciUivit. Nara
strcpituni in suo silcntio sonliat, cum cum gravius quooontra subditorum vitia tepuil,eo coiitra illum
clausa naninia consuniit.llndcbcncanlc nosquidam districtio ajterni rectoris exarsil. De hac ira pcr
sapicus dixit : Cogilationcs ir;icunili viporpa! sunt Psalmistam dicitur : Irascimini el nolitc pecrare
gencrationes, menlcm comedunt matrcm suam. (Psal. VI, .t). Qiiod nimirum non roctc intellipiut,
Scieiulum vcro est quod nonnullos ira citius ac- qui nos nubis tantummodo,non etiam proxi-
ir.osci

ccndit, facilius descrit : nonnnllos vero tardc qui- mis dclinqucnlibus volunt.Si enim sic proximos ut
dcni comniovct, scd durins tcnot. Alii namqiio, ac- nos amarc prn>cipimur, reslat ut sic eorum erran-
cciisis calainis siniilcs, duin vocibuf- pcr.itrepunt, tibus siciit noslris vitiis irascamur.De hac pnr Salo-
quasi quosdam acccnsionis su.t sonitus rcddunt : monem dicitur : Mrlior est iru ristt {Eccle. Ml, 4),

citius quidcm nammam faciunt, scd protinus in quia per tristitiam vultus corrigituranimus dclin-
favillam frigescunt. Alii autem, lignis gravioribus qucnlis. Dc hac iterum Psalmista ait : Turbnlus esl

durioribusquo non disparcs, acccnsioncm taidi sus- quippc per

pr.v ira oculus mcits {Psul. vi, 8). Ira
cipiunt, scd acecnsi scincl diflieilius exstinguunlur, vitium oculum mcntis excTcal,ira autem per zelum
ct quia sc turdius in aspcritalcm concitant, furoris C iurbat:quiaquosallcm recti.Tmulationeconcutitur,
sui durius igncm scrvanl. Alii autpin,quod cst nc- ca qiia! nisi Iranquillo cordc pcrcipi non potcst con-
quius, et citius iracundiic llammas aecipiunt,ct tar- tcmplatio dissipatur.Ipsonamquczclusrcclitudinis,
diusdcponunt.NnnnuUi vcrobascltardcsuscipiunt. quia inquicludine montcm agilat, ejus mox acicm
ct citius amiltunt. In quibus nimirum (lualuor obscurat,ut altiora commolione non vidcat.qua)
in

mudis liquldo lcitor agnnscit, quia ct ad Iranquil- bcne prius tranquilla ccrncbat. Scd indc subtilius
litatisbonuin ulliinus pliis quani primus appropin- ad alta reducitur.unde ad tcmpus ne vidcat rcver-
quat, el in malo quidem secunduiu tertius supcrat. bcralur. Nam ipsa rccti xmulatio sptcrnn post pau-
Scd quid prodest quodiracundia qunmndo mcntcm luluni in tranquillitatem largius apcrit.quas hic in-
tcncat ilicimus, si nnn etiam qualitcr compcsei dc- terim pcr commotioncm claudit,el undc mcns tur-
beatiixpriinamus? Duobus ptonini modis fractapos- batur ne videat,indc proficit nt ad videndum verius
siderc aninium ira dcsuescit. Primus quippecst,ut clnrcscal.sicut inlirmanti oculo cum collyrium im-
mens sollicita, antequam agero quidlibet incipiat, mittitur, lux penitus necatur, scd indc eam pnst
omncs sibi quas pati potest contumclias proponat, paululum ver.iciter recipit, undc hanc ad tcmpus
«luatcnus Itcdcmploris sui probra cogitans, ad ad- salubrilcr amittiUNunquam vcro coraniotioni con-
vcrsa tolerandascpr.Tparcl.Qu.T nimirum venientia n templatin jungitur, nec pra>valct racns perturbnta
lantu fortius excipit, quanto sc cautius ex pr.T- ronspiccrc ad quoil vix tmnquilla valct inhiare :

scientia armavit. Qiu enim improvidus nb advcr- quia ncc solis radius ccrnitur, cum commota? niibes
sitate dcprehenditur, quasi ab hosle dormiensinvc- ctrli faciem obducunt ;nec lurbatusfonsrcspicienljs

nitur,euinqup citius inimicus necal, quin non rcpu- imaginem rcddit.qu.im tranquilluspropricoslendit,
gnantcm pcrforat. Nam qui mala imminentia pcr quin qiio ojus unda palpitat, co in se specicm !r-iiiiili-
soUicitudincni pr.Tnot;it, hostiles ineursiis qiiasi in tudinis obscurat.Scd cura per zclum animusmo\-c-
insidiis vigilans cxspcctat, ct indc ;id vicloriam va- lur, curnndum summopcre esl, nc ha?ccadem. qu.-o

lcntcr nccingitur, undc ncsciens deprchcndi putn- instrumcntovirlulisassumitur,mcntiiradominctur,

batur. Solertcr OTgo animus nnte nctionis sua; pri- ne quasi domina pr.Teat, scd velut ancilla ad obsc-
mordia cunctn debet advcrsa meditari, ut scmpor quiuni parata, a rationis tcrpo nunquara rcced»l.
hajc cogitans.scnipor contra h.Tc thorace paticnti.T Tunc cnim robustiiis contra vitia cxipitur, cum
munitus, et quidquid acccsscrit providus superct, subdita rationi famulatur. Namquantumlibctiraex

I
 881 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 882
zelo roctitudinis surgat, si immoderate mentem A. sit. Unde prcecipit Dominus pibbum tolci'ans,id
ut
vicerit, rationi prolinus servirc contemnit, et tanto est terrenis inhians, non offerat panes Domino suo.
se impudentius dilatat, quanto impatientiae virus Et superbia et vana gloria habent spiritum in alis
virtutem putat. Unde necesse cst ut Iioc ante omnia milvinis quoniam actiones illarum diabolo sunt
:

qui zelo rectitudinis movetur attondat, ne ira extra proculdubio similes, qui insidiatur semper vitae
mcntis dominium transeat ; sod in ultione peccati parvulorum. Et lovant ipsani amphoram, scilicet
tempus modumque considerans, surgentem animi cupiditatem, inter terram et cojlum, quia superbia
perturbutionem subtilius pertractando restringat, et vana gloria hoc proprium habent, ut eum quem
animositatem reprimat, et motus fcrvidos sub iufcccrint in cogitationc sua super ca;tcros homines
aequitate disponat, ut eo fiat justior ultor alienus e.xtollant, et modo per ambitura rerum,
per modo
quo prius exstitit victor suus : quatenus sic culpas desiderium dignitatum,quom scmol captum tcnue-
deliniiuentium corrigat, ul anle ipso qui corrigit runt quasi in honoro aUitudinis elcvant, et nientcm
per patientiam crescat, ut fervorcni suum trans- pcr avaritiam ila clovant,ut quoslibct proximos de-
cendendo dijudicet, ne intemperantcr excitatus, spicientes quasi deserant, et alta glorianles expe-
ipso zelo rectitudinis louge a rectitudine aberret. tant. Sed tales quique, duni superbiunt, et eos
Quoniam qui semetipsum prius non judicat, quid ^ mento transcunl cum quibus sunt, et superioribus
malum recte judicet ignorat, et si novit fortasse civibus minime junguntur. Et ipsa amphora dicitur
per auditum quod recte judicare deboat, tamen pottari in terram Sennaar, qua- interpretatur fctor
judicare aliena merita non valet, cui conscientia eoriim : quia radix est omnium malorum cupiditas,
innocentife proprite nullam judicii regulam prffibet. et quia quodlibet malum peravaritiara gignitur,di-
Prius enim ipsi purgandi sunt, per quos aliorum gnum est ut domus avaritic-e in fetore construatur,
culpK feriuntur, ut ipsi jam mundi per ullionem qu;e nonnulios cogit limoris vcl amoris Dei cblivi-
vcniant, qui aliorum vitia corrigere festinant, et sci, et boni nominis opinioncm rolinquore,et sanctee
cum contra nos ullio divini examinis ccssat, nos- rcligioiiis ac fidci odorom.unde scriptum est : Chri-
tra se conscientia ipsa reprehendat, atque ad la- sti Imius odor sumus Dco {II Cor. ii, 1.^).

menta pccnitentiaj ipsase contra senictipsam erigat,

C.\PUT IH.
ncc contra honos elata, et sibi humilis, sed conlra Dc juramcnlis et pcrjuriis ; (piod sinc dolo jurandum,
se rigida sit bonis vero omnibus submissa. Suni-
;
et ftdesctiam hosti servatida sit ; et dc curiosilale,
mopcre igilur hwc vitia unicuique lendcnti ad ;ctci- dctrnctione, peccatisqua co'jitationuin.

nam vitam cavenda sunt, pcr qua; diabolus genus De juramontis vitandis ncgIigere,otsa;pequosdam
humanum ad a;terna supplicia trahere festinat, et ad fallaciam, et ut ipsa faliacia abscondi possit.so-
hoc ab initio generis humani inccepit, et pcr onme C lont non solum ad jurationem, sed ct interdum ad
tompus hoc siium studium cxorcet.
s.pculi Iiujus in poijuriuin impellorc, pr;ctcr illam Jurationcm quse
Suporbi;e quidcni facicm mcnli Evic supposuit,cum ex iiialaoonsuotudinchoniiniim usibiisinoIcvit,cum
hanc ad conlcmnanda vcrba Dominic.e jussioni.s iii- Scriptiira dicat : Vir multum jurans mm justi/icabi-
stigavit. Invidi;e quoquc namina Caiii aniinum siie- tur [liccli. xaUI, 11). Coiisuctuilo cnim cjus non cst
cendit, cum de accepto fratris sacrilicio doiuit, ot boiia. Quantum vero lomcrifatcm jurandi vitare
por hoc usquo ad fr;ilricidii facinus porvcnit.Luxu- deboamus, Evangelio Dominus, cl J;u-nbiis
et ipse
ri;o facibus cor Salomonis exussit,quoin tanto iiui- in epislola sua docct dicciis Antc oninin autcm.fra- :

licribus aiiioro subdidit, ul usque ad idolonim vo- trcs mci, nolilc jurare, naiuc pcr ccclum, ncijue per

norationom doduolus/luin carnis doloclationeni so- tcrram, ncquc per aliud ([uodcunquc juramcnlum ; sit
(luitur,Conditoris reverentia; oblivisceretur.Avaritia autcm sermo vcster, Est, est, Non, non, til non suhju,-
qiioquc Achabanimum concremavit,cumeum ad ap- dicio decidatis {Matlh. v, 3'i ; Jac. v, 12) : illo vide-
petendam vinoam alienara impatienlibus desidoriis licet judicio, sub quo dccidit Herodes, ut vel peje-
impulit, ct piT Iioc usquo ad reatum homiciilii per- rarc, vcl pcrjurium cavendo aliiid nccosse habcret
traxil. Il.ijc ost enim amphora os apcrtum habens, patrare llagitiuin. .\t si aliquid forlo nos incautius
quam prophota {cnp.v) ferri a dua-
viJit Zacliarias rv jurassc coiitigcrit.quod obscrv.-itiimscilioct pejorcm
bus niulieribus, qua; habcbanlalas milvi ad rapaci vcrgat in oxilum, consilio salubriori mulandum no-
talcm volanles in cujus amphoraj mcdio scdobat
: vcrimus. Non solum autem iii jurando.scd in omni
mulier,qii.i" projcotacst in modio aiiiphoi'.i',el iiiissa qiiod agiiiiiis.haic csl nioderatio solertiiis observan-
est iii iisojus iiiassa pliiiiiboa.lJii.ooiiiiii iiiiilioi-os lia- da, ut si hiliiii fortc hipsiiiii vorsuli lioslis incidori-
bentesalasfpKisialasmilvi,iluosiiiiliiriiicipaliii vilia, nius insidiis.ex qun
siiio aliqiici pecrali surgere ron-

superbia vidolicet cl vana glorialbrontosaiiiphoram tagio possimus, illuiii polius ovadcndi adituin
iioii

os apcrtum habcntcm,idcslavaritiam lucris inhian- pctamus,in quo minus pcriculi nos pcrpessuros csso
tcm.ln cujiis inodio sodit mulicr,id cst impictas,iii cornamus et juxta excmpliini illoriim,qui hostili-
:

cujus scilicet impietatisosinassa phimboa raillitiir : biis clausi muris, diini cvarloio desidoranl.sod por-
qu.iMinpiolas avariti.Tsu;o psniloro gravatiir,qiiia cu- larum omnium acccssiim sibi iiilordicUiiii ronside.
jus moiitoiii .ivariliainrocorit,it;igi-avciii roddit.utad rant, ibi nocesse cst dcsilioiidi looum oligant, ubi
appetenda coclcstia sublimia attolli iioiiiiaquam pos- iiiiiro oxistcntc brcviorc ininiiiiiiiii ooriculi cadentcs
m IlINCMAril IIHEM. ARCIIIEP. OPUSGULA VAIlIA. 884
Non tamcn negligimdiiin fsl cuiquain,
iiipiirrant. A cniiii liictuin csl quasi jure orare,id estjuetc loqui.
quod aut necessitalc cogcnlc, aul ira impcllcnlc, Tuiic cniin qiiispiuni justc loquitur.quandoea qua:
aiit cu|)i(litate provocantc, in iioiiiiii.! iJoniini pcjc- proiniltit iniplciitur. Multi ciiiin suiil qui dolosc
ravil : scil sccuniluiii nioduni culpifi necesse estut juraiit ut dccipiant proximum
quod aboiiiinanlur :

subscquaturabstcrgeBsculpam paMiilcnti.Te.Domino 1'ater luniiiium Dominus, diccnlc Pctro Xon et :

per Ezcchicleni prophctam de Scdcidiia regc tcrri- mcntitu.s hominibu-s, sed Dco (Act. v, k). Qua in re
bililcr inlonaiite : Viro eyn, dicil Doininus Deiis, hoc quoque oportct inlcndi quod nieodaccs fabrica-
(junniam cujiis fccil irriliim juranicnlum, el solril tores niiMidacii dicunlur.Sicul eiiim .'dilicium lapi-
jiucliini ijuod linl/cbiU inin rcije lialnilonis , iii nicdio dibus, ila nieiidacium scriiioiiibu^ labricatur : ubi
enim juramenlum lU
liiibijlonis niorielur. SiircvertU eiiiiii noii dolusa lucutiu, scd sensus csl verilatis,
solreret fivdiis, et cum oinnia hxc feccril, non ej]u- quHsi iiiunilu molcs non cx rubrica, scd c.x natura
gicl (Ezcch. .wii, 10). Ex quo disciinus etiam inter consurgit. Unilc scripluin csl Qui
: loiiuilur verita-
hostes scrvaiidani fidcm,el iion considerandum cui, lcm in conle sito, et non cjit dolum in limjwi sua
sod per qiiirii jiiravoris. Miillocniiii fidclior invcii- {Psnl. \.\iii, 4). Cavcndum cst igitur juranientum,
lus est iile qui proplcr noincn Dei tibi credidit cl inulto magis autem pcrjuriuin.At si jurandi neccs-
dcceplus esl, quum ille qui pcr occasioncm divina: n silas pcrurgel et arctat, id puris verbis ct mentc
B
niajestatis hosli luo, iino jam amico.est molitus in- pia gerendum esl.Nec juruiis verbi arle se putet Tal-

sidias. Ecce, ini|uit, dedilnianum suum rciji .E(jc}tli, lcrc Dominum posse, cui nihil absconsum cst, cui
cl Iradidit se in manus ejus,ei peijiirio contra Doini- corda cuncta patent, qui non accipil sicut quis ju-
tiuiii coiiimisit suerilegium. Sententia enim sa."cu- rat, sed ut is cui juratur jurasse pulat. IVrdoluni
laris est (Virijil. .Encid. ii) : crgo juruns utriquc reus hubetur, nempe Deo cujus
Uolus an viitus quis in lioste requiral ? nomen vanuin assumpsit, et rratri qucni atra
in
Qiiam solenl nobis opponcrc qui dicunt hoslrs Iraudc paravit lallere alque decipcrc et de utroquc :

fraiide decipiciidos. Cui ut acquiescamus, multo ncccsse cst ut digna pienitenlia subscqualur, vidc-
ppjiis fecit Scilccliias.Non eniin hostein dccepit,scd licet qiiia nonien Dei assumpsit in vanum, ct quia
aiiiicum cui rccderc Doniini luerat copulatus. Ergo contra Dci pr.-cceptnm dolo lefellit fralrcra. Kalsa
quandiu non jures.et paclum non ineas sub nomine enim agcns, falsa lo(|uens, quamvis uiiiuio trepidrt
Doniini, prudenliaj esl et forlitudinis, vel dccipcre ut patetjuculis veritalis, ct si dcprchensus fuerit
velsuperarc adversarium utcunque potucris. Cum gloriam pcrdat favoris.et quumvis euni conscientia
aulcm te constrin.xeris juramento, ncquaquam ad- accuset quia scienlcr peccat, cupidilutc tumen vin-
vcr.^arius sed ainicus est qui tibi credidit, ct sub citur,ct suppresso favore audaciam dc iniquitatibus
occasione jurisjnrandi, id csl Dei nuncuiialione dc- C sumit : et sa;pe etiain ullioue inenti proposita se
ccptus cst. y*/'o;jtovn, Scriptura nunc dicit, /'«ni- conlra Doum erigit, et qu.xdibct ab co adversa pcr-
vienlum ijuod sprevit, ct faidus iiuod iir;cvnricatus poti deliberat, dummodo hic dum volelomnc ijuod
est.ponum in ciiput cjiis (Ex-ech. xvii, 10). Ac ne pu- plurct ugut. Uude velut Scriptura dicil : .Si<-|</ viruin
larcmns jurainciituiii cl fcedus ct puctum rcgisesse sanijuinum, ita et dolosum altominaljitur Dominus
Babylonii vcl Sedeehi;u qui lecerat, sequitur in |)ro- (/'a(|/. v, K) ; et uninis Ecclcsia iniprecatur de hi?
pheta : In prxvaricutione iiua dexpc.cil mc (ibid. qui in corde cl cordc locuti sunl, ul dn^perdal Uomt-
20). nus uniticrsa lubia dolosa {Psnl. xi, 3, 4) ; ct itcm
Ergoquiconlcmniljuraincntum,illumdespicitpcr Scri[itura dicit : Huledictus vir dolosu* (ilalof. i, i4i,
queni jnravil, illiquc lucil iiijuriam, ciijus iiiimini ct muta fiant lahia dolosa {l's,il. xxx, It)).

crcdit udversurius. 1'roptcr (luaiii causaiii, E.rpun- 1'crtimescore igitur dcbciit juranles, inio |ktju-
dani, Dominus, super cum rcle mcuni, et roin-
iii(|uit ranles dolosi iii noniiiic Christi el sanctorum (^jus,
prehcndclur in sagcna nu'a,cl adducam euin in Riihy- quia abominabunlur u Domino ul viri sanguinum, id
loncni ct dijudicaljo cuin illic {ihid.). Quid(|uid vero cst qui liumano cruorc pulluunlur: quoniani sicul
contra Scdcchium fccit NubuchodDiiosor, iion suis illi ocoidunt, ita ct isli dccipiunt vivcnlcs. Quam
viribus fccit, scd iru Dci, in cujus iiomine fuciut n imiiiunc uutem at(|iic morlule pcccatum sit homici-
lior.juratus. Dcgimiis onim [Jcr. lii, 5) Sedcchiam dium, iii i|uo ct discivtio sulel csse.sicut ct in |hc-
riiptum cssc et ductum in llcblulu.ibiquc interfeclis calis c.<vtcris, et ipsa natura, ct saiicUi Scripliir.i.
liliis in oculis ejiis cxc.ccutum, et iiislur feru- cluu- ct diviiiu uti|ue liiiiiianu judicia putcnter o»tendunt.
siim cuvea trunsluluiii in Uubyloneni. Et sunt non- Undc et ia Levilico dicitur : yiji iH'acH*scrH ei occi-
niilli qiii urte pcr dolum juruntes ut dccipuiit cuin dcrit homiHCin iiwrle inorialur (U'ril. xxiv, 17
crga qiiciii .iiirunt,iion se putant rcos e.->sc perjurii, Apo^toliis : Qui odit, iiujuit, fralrcm suuin hoin. . .

conlrudiccnle Dci spirilu per l'roplu-tam : fjuis Cil, ci scintus iiuia omnis homiciila noii liabct vilam
ii.wndct in inmilcm Domini, cl stubit in loco suncto .rtcrnum in sciitcliii.\o iiiancnlcm Joan. iii, 15). El
(J
ejus? Qui non juravit in iloln pro.rimo siio {Psitl. (ulibiis p(Xc^ilorihus diilosi Junguntur. Mulla cnim
xxiii 3). l'cr doluiii iluquejurul, iiui.-^^iiiis ulitcrfu- peijuria liuiil, i|ii.v prupria vulunUite unu a^iinus :

cturus est (|iiuiii |ii'i.>mitlit, crcdeii.-! pcrjuriuiii non dolosi uulciii scicnlesniulum upcranturalicnuiiu\i-
esse dcccpisse ncquilcr crcdenlis eri-oi-cm. Jurarc tium ; proptcrea mcrilo ut ^anguinarii a Duoiino
885 DE CAVENDIS VITITS, ETC. 886

abominantur, et sanctos qui pro veritatc usque ad A pastorijjus quibus in nativitatc Salvatoris angelus
mortem dccertaverunt, in quorum perjurant no- apparuit si bonorum actum cogitatiouumque mun-
mine, non adjutores, sed judioes et condemnatores darum aggregat multitudinem et justorum mo-
sibi

in districto cxamine invenient, quos socios in veri- dcramine gubcrnare, coclestibus Scripturarum pa-
tatis atquc justitia; assertione habero contempsc- ginis et ])onoruni operum exemplis nutrire, et vi-
runt, et tcstificationi su« falsitatis testes veritatis gili sojcrtia contra immundorum siiirituum insi-

adhibuerunt, qui cum Domino ut viros sanguinum, dias scrvarc contcndit.

ita et dolosos abominantur, quia quorum animffi in- Et sunt quidam qui etiam curiositatis vitium in-
tus omnipotcntis Dei claritatem videnl, nullo modo tor graviora peccata non computant, scd falluntur.
crcdendum cst quia sit quod igno-
foris aliquid Gravc namquc est ouriositatis vitium, qua; dum
rent; et nihil in creatura agitur quod vidcrc non cujuslibct mentom ad invostiganilam vitam proximi
possint, ot qua; abominanda illustraute veritalc cxlcrius ducit, scmper ei sua intima abscondit, ut
cognoscunt, eidem veritati inhaerentos abominan- alicna soions se nesciat, et curiosi animus, quanto
tur. Nec tamen eafum beatitudinis claritatem fu- pcritus fuerit alieni meriti, tanto fiot ignarus sui : et

scat aspecta iniquitas vcl pccna reproborum scd : s.Tpc dum curiosus quisque qua; suntaliena investi-
potius hinc earum gaudium crescit, cum mala ini- „ gat, suam molestiam excitat, sicut canis apri vel
quorum conspiciunt, quod Dci miscricordia evase-
B cervi sagaciter vestigia inscqueus, conscculi dcnte
runt; et tanto majorcs crcptori suo gratias re- vel cornu perit. Undo bene quoquc per Salomonem
ferunt, quanto vidont in aliis quod ipsi perpcti si dicitur : Cunrtis sermonibus qux dieuntur ne acrom-
essent relicti potuerunt, et praediccnte veritate : moiles cor tuum, ne forte audias scrvum tuum male-
Testis fidsus non erit imptinitus {Proi'.\]x,5, 9)); vi- iliirntem tihi. Scit cnim conseicntia lua qiiia et lu
delicct qui aut scionter contra vcritatcm falsa testi- crcbro mnlcdi.risti aliis {Eecli. vu, 22, 23). Dum enim

ficatur, aut vera ut veritatem pcrvertat, et sludio pcnsamus quales erga alios fuinnis, cssc circa nos
impunitionis recitet juxta, tales tesles vclut veritati tales alios minus dolemus, quia aliona injustilia in
concordantes exsultant. Et sunt quidam, qui non se nobis vindicat quod in se nostra conscientia accu-
laidiaut levius la^di putant, si non ipsi per sc falso sat. Probet autem seipsum curiosus homo, et sic in
vel dolosc jurant, scd alios pro se sua vice jurarc sc tantum gloriam habebit, et non in altero, cujus
faciunt : ct non attcndunt quia in co jurc aut fal- vitani cxijuirit el merita. Nam sunt qui se pr.Tpotcn-
lcp.te diabolo decipiuntur, aut scipsos scicntcr ipsi tcs puiant esse in skcuIo, et non iulelliguut quam
ad deprecandum demergunt: de qualibus dicit Scri- sint vilia mancipia vitio curiositatis servientia. De
ptura, Desccnihint in infcrmim vivenles (Psal. liv quorum impotenti potontia quidam catholicus et

16), id est peccatum scicntes. Hi nimi- C sapic.ntia- ac scienti.-e multa; philosophus,

labuntur in in quo-
rum tanto gravius peccant, quanto non soli in pec- dam siio libro, uniciiiquc fallacitcr potenti ct vera-

cato moriuntur, sed se et eos quos ad pcrjurandum citcr iiupotcnli dicit (Uooi., de Ccn.wlatione Pliilos.,

mittunt, nisi pcr poenitentiam corrigantur, in infer- lib. iii) :

num dimergunt. Et licet illi in hujusmodi perjurio Eteniui licet IinIiiM Irni^e
pccccntqui juraverunt, illi tamen qui irrita faciunt Tellus lii.T jiir.T Irciiii^iiil,
Et servial iilUina Tliiile,
jurnmcntasuavicc jurata, sicutDominusad Pilatum Tamen ntras pellcre ciiras,
dixit, M(i/k.v jieeciitum hnhent (.loan. xix, 11), id cst, Miscrasiiue fiigare qiicrelas
Noii possc, potontia non est.
qui alios peccarc fcccrunt, ot pro tanlis rci in con-
spcctu Dei habcntur, addita ct anim;e sua) culpa, (/'(i.s7i)n(/. lib. 111, cap. 2^1) :<i lOt siiiit nonniilli qui
quantos in pcrjurium mittunt,etdiccntc Domino per non altendunt quam multiplicilcr pccccnl, qui se-
prophetam {Ex.ech. xxxiv), qiiia sical ovcs ile manu minando discordiam inlcr IVatrcs, charilatcm, qu.n?
pastoris, ila el illos qui siibjectioni su.t obcdientcs nimiriiin virtiilum cst omnium niatcr, cxstingiiiit.
eorum sc faclioiic pcrjurant,vol alio quoliljct scclcrc (Ouoniam aulcm uihil cst prctiosius Dco virtulc ili-

polluuntur, de manu illorum roquirct, qui sibi coni- lcctionis,nihil (Icsidcrabiliiis cst diabolo exstiuclio-
missos peccare fecerunt. Non enim soli pastores, n ne charitatis, quisquis igitur scminando jurgiadi
cpiscopi, presbytcri, ct diaconi, monastcriorum lcctioncm proximorum pcrimil,hosli Dci familiarius
rectorcs sunl intclligcndi, sod ct omnes lidclcs qui scrvit, quoniam qua ille amissa cecidit, hanc iste
vcl parvul.T su.t domiis custodi.-iui gcriinl pastiircs vulucvatis cordibus sublrahcns, cis itcr asccnsio-
recte vocaiitur, in quantiim sii.c ilomiii sollicitavi- nis abscidil. > Et sunt nonnulli qiii malc ilulcoralis
gilantia pra-suut. Et quicun(|ue saltcm uni vel duo- detractionibus sunl assiicti, non atlcndcnlcs quod
bus fratribus quotidiano rcgiminc pr.Tcsl, pastoris Dominus dicit. Dctrahenlcm secrelo jiro.rimo suo hiinc
eisdem debet officium, quia in (luanluni suflicil, pcrseriuehar {Psal. cvi, 5). MoraL lib. xiv, c. 2i.)
pasccre eos dapibus, ct hortaiido, iiicrcpando, ar- Undc ct Salomon dicit : ^'oli e.sse in conviviis potn-
giiendo, corrigcndo debct. Imo uniisquisque. qiii torum, ncquc in commcssalionilius eorum ipii earnes
etiam privalus vivcre crcditiir, [i.isloris iiriiciuni i,- i/i/ vrscrnduin ronfcrunt {l'ror. xxiii, 2K). Carncs ad
net, et spiritalcm pascit grcgcm.vigiliasquc iioclis vcscciiduni (iiiifcric cst. in colloculiniie dcrogalionis
custodit supra illuni, sicul inEvangelio legimus dc vicissim proxiiiiiimiu vilia iliccrc. Dc i|iiiii'uui pauia
m HINCMARI RHIvM. AHCHIEP. OPUSCULA VARIA. 888
mox subdihir: Quia vnraiiU:s jiolthus n (Itnitis .v;/)h- A ruin.c niodum, quum
in semetipso quisque inlror-
bola ((Vixunioiliir, ct vcslictur painiis (Uiiinitalio [ihid., sus scntil, ctiani mcnsura laiiicntutioiiis erigatur,
21). Syinliolum Gra-cnni nonifin est, ct inter|ii'(:t;i- nc si cogilata iiiala minus crucianl, usquc ad pcrpe-
tur colldlio. Est autein coilatio scrnionuni, sicul iu traiida opcra pcrducanl. Quaproptcr contra oiiinia
conviviis solct essc pccuniarum, sive aliarum rcrum, vitia et peccata qui.sque solcrlcr invigilcl, et qui
ut et prajscns locus docct. Potilius crgovarant, qui pcccata dcplorat, pbiraiida minimc ccinmittut, ct
de opprobrio alicn;i< vila: incliriant. Synibohiin voio ipii plangit vitia, pcrpclrari' vitia pcrtiiiiescal. .Nain
riare est, sicul unusiinisipn' Kolct pru piirtccibosad cogit;induiii suiiiiiiupcrc cst, iit qui sc illicita iiieiiii-
vcscnnilum, ita iii ciinfabiil;itionr ilctr;ictioiiis veiba nit conimisisse, ii quibusdam ctiuin licitis sludcul
confcrrc. Scd vacantcs potibus et dantcs symbolum ubslincrc quatcnus pcr hoc Condilori sua sulibra-
:

consumcntur, quia scriptum cst : Oinnis dctractor ciut, utqui commisit prohibila, sibinietip.si absciii-
cradicabitur (Prov. xv). Veslietur autem pannis dcrc debcal ctiam conccssu, ct sc rcpivhcndal in
dormil.ilio, (juia dcspcctuin ct inopcin a cunctis bo- niiniiiiis, i|ucm incminil in niuximis dcli(|uissc.
nisopcribiis mors siia invcnict, (lucm liicad ;ilicn;i! Niiiiia suiit qu.c luipior, si lia;c ex sacri eloquii
vitcB exquirenda crimina dctractionis su» JanfTuor tc£ilimonio nonuflirmo. Lexcertc VelcrisTcslanicnli
occupavit. i> Alius clepinosynis vacat, propria di- n a'icnam uxorcin concupisci pruhibet, u rcge vcro
stribuit : scd diiin multis in.justitiis servit, vcl '
forlia jiibori militibus, vcl desiderari uquani, non
fortassp, lingiiarn in dctractionibus cxcrit, flt ple- pujnaliler vctut. Et cuncti novinius quod Uuvid,
runi(|ue ul is, qiii miscricors fucrat. jnxta vit;e concupisccntia; inucrouc truiisiixus, alionam coiiju-
su.t! tcrminiim r;ip;icil;itis et crudclitatis slimu- gciii cl uppclivil el ubslulitcujus culpuiu digna :

lis Ouod valdc judicio jiisto agitur, ut

inardescat. verbera sunt sccuta, ct nialum quod perpelravit iier
perdat et antc hoinincs unde hominibus placuit, pucnilentia: lanicula correxil. Qui cuiu luuge post
qui hoc undc Dco dis|)licuit corrigcrc niiniiii;im cu- conlra iKistiuiii cunc(js scderet, aquuin bibcre ex
ravit. Du;i!autcni suiit caus^c quibus licct alicui iii eoriim cistcrnu cx dcsidcrio viiluit : cujus clc.cti rui-
diccrc i'l rctractaic aliena mabi.Si «luainlo necesse lilcs, inlrr catcrvus udvcrsaiitium nicdiai< irrum|H;n-
est consilium Intbcri cnm ca;tcris, qui in hoc ipso les, uquam i|uuui rcx dcsidcruvit illu-si dcluleruul.
videntur assumi, quomodo corrigatur is qui pecca- Sed vir llagellis oruditus, scnictipsum prolinus cum
vit vel malp aliquid egit. Et rursum, si quando ne- pcriculo militum aquam desiderusse rcpri-liendit,
cesse cst prffveniri aliqiicm.et commoncri no forte cam(|uc Domiiio fundcns libuvit, sicut illic scriptuin
incurrat in consortiiim aliciijus inali, diim cum pu- est : Liliavtt cum Dumino III Hcg. xxiii, iOj. in m-
tat esse bonum.quia dicit .^poslolus Nulilc coiiniii- crificium (]uippc Duiiiiiii c.Tusa aqua convcrsa cst,
:

sccri cum liujiL-iccmcdi (/ Cor. v, 11). Et Salomon C quia cuipani concupisccntiu; mactavit pcr pocniten-
:

Noli niancrc cuin hoiniuc iracumlo. nc forte sumas /«- liam rcniissionis suo;. Qui crgo quondaui concupi-
quewn (inim:r. lu.v {Prov. xxii, 2'i). Quod rt ipsiim sccrc alicnaiii cunjugciu ncfiuaquaiu tiniuit, post
Apostolum fccissc invcnimus pcr hoc quoil scribit ctiaiii (|iiia aqiiaiu concupivil cxpavit. Quia ciiim
ad Tiiiuitlicuin dicens : Alc.vnnder :rruriiis multa so illicila pcrpctrussc inciuiucrat, conlra scmetip-
mola mihi osUmdil, qucm cl tu devita, valdc cnim re- sum Jam rigidus ct u licilis ubstiucbut. Sic sic agi-
slilil vcrhis nostris {II Tiin. iv, 24). Prailer hii.jusmo- mus paMiilcutiuin, si cu quo; comuiisiinus |Krf<.'Ctc
di autem nccessitatcs, qui dicit adversus alium, deploremus.
ut vcl dero.get ei vcl obtrectel, istud cst dclrahcrc, C.\PL'T IV.
ctiamsi vcra vidcantur cssc qu.x^ dicit. Kt suiit (|ui /)(' mi^crirordix, el de jHrnitenlia qwilii eue
oiierihiis
quamvis iii minimis, scd taincn fri-qucntcr excc- dehcal, quodque duin licel minime neqlujemla nl;
dunt ut nc(iu;iquain considcrciit (jualia scd (|uanta de judicio iteiK uUimo, ct dc p'rni.\ iiijerni.
commitlunt. Si enini facta sua dcspiciunl, timerc Inler ha;c aulcin scicnduni c^t quanlum opcra
cum pensaiit debcnl, formidarecum nuincrant,qiiia misericiirdia^ vulc^nl, cuin ud fructus dignos pocni-
minula suiit qu(u crumpunl mcnibris, pcr scabicm teiilia; ipoa pnu ca;U-ris pr.vcipiunlur. Ilinc ruim
vulncra,scd ciim iiiiiltiliido corum iiiiiunicrabilili r i) pcr scmcli|isiun Vcrilas dicit: Date cleciiuitynam, el
occupat, sic vilani corporis sicut uniiiii gi-jivc in- ccee taiiiiia munda sinil vudii i^Luc. \i, il). Iliuc rur-
ftictum pcelori vulnus iiccut. Uiuc vidclicclscripluin sus nit : Oale et dahiiur vobis (Luc. xi, 3S). ilinc
psl: Qui mo(/(('(( siiernil paulatim i'e-idel (Kccli, xix, cliaiii scripluni cst : lijneni anietiletn exiltnijuil aqun,
1). gui euini pcccata ininuta nci-e ac doviljuc ne- el cleimmijna n%\u>ltl /yvcx/ia {Eccli. iii, 'Si/. Uinc
gligit, ab stalu .jiis(ili;c iion quidcni rcpcnto, scd itcrum dicil : Coneliide eleemotyniim in eonUl fxiujyc-
parlibus lolus cadit. el li.re pro le e.runihit (Lcfli. \xix, lo). Hioc
ri.i,

Kt diccntc Diiniiiio. Kgo opcra el cogilatiouis bonus putcr iunocciilcin liliuin udinonct diccns .Si :

roi uin vcnio ul ciiiigregcin, ncccsse csl ul quisquc mullum fiieril tihi, alaindanlcr Iribuc : si exiyuum
nonsolum pcccaladpiiruin.scdeliaui pcccaladcnoal fiicril, laiiien e.riijHHin lilienUr im/ierUri slude (Tob.
cogitalionum. El iion soliini mcnsuru pcccali coiisi- IV, 'J). lU uulpui i|iKiiilu cMicl virtus in cuntiDcnlia
dcrandu csl quod pcrpclratur iu opeie.verum ciiuni clsusccpliuiic indigentiuui llcdcmplor noslcrostcn-
et ineoquod perpctralurcogil«tioue,qutttcnu».jii.\ta dcrct, dixil : Qiii rircipU proplielain in iwmine pro-
889 Dli; CAVENDIS VITIIS, ETC. 890

pheUv, mercedem prophetr accipict, ct iiui nripit ju- \ »mai\s iiprcepimne nobis Honata sunt, ct tamen

stum in nomine jusli, Dierccdem justi accipicl {Matlh. post liaptismamultacommisimus, sodlavari iterum
X, 41). In quibus verbis notandum cst, quia non ait baptismatis aqua non possumus. Quia ergo et post
mercedem de prophcta, vel mercedem de justo.scd baptisma nos inquinavimus, baptizemus lacryrais
mercedem prophetae, vel mercedem justi accipiet. conscientiam.Fortasseeniminfidelapsusestaliquis,
Aliud ust enim merces de propheta, aliud mcrces aspiciat Petrum qui amare flevit quod timide ne-
prophet;e,a((iue aliud merces de justo,abud inerces gaverat. Alius contra proxiraum suum in malitia

justi.yuid est enim diceie: mercedem prophcla' ac- crudelltatis exai'sit,aspiciat lalrunein,qui et in ipso
quia is qui prophetam sua hirgitate sus-
cipiet,nisi mortis articuload vita; prEmiapiEnitcndo pervenit.
tentat,quamvis ipse prophctiam non habeat, apud .•Mius avaritiffi aestibus anhelans aliena diripnit, aspi-
omnipolenteui tamen Dominura prophotiic praimia cial Zach.Tum, qui si quid alicui abstulit quadru-
habebit.Isteenim fortassejustuscst.etquanloiii lioc plum reddidit.Alius libidinis igne succensus carnis
mundo nihil possidct,tanto loquendi pru justitia h- munditiam perdidit, aspiciat Mariam, qua; in se
duciam majorem habot. Hunc dum illc sustentat amorem carnis igne divini amoris excoxit. Ecce
qui in hoc mundo aliquid possidet,et fortasse adhuc omnipotensDeusubiqueocuIis noslris quod iraitari
pro justitia loqui libcre non proesuinit.justitia.' illius debeamus objicit,ubiquc exemplasua; miscricordiaB
libertatrmsibiparlicipem fecit,etcumcoparilLr.jus- opponit. Mala ergo jam displiccant vel cxperta.Li-
titiai pri-emiarecipiet.quemsustentandoadjuvit^qua- benter obliviscitur omnipotens Deus (piod nocentes
tenus camdem justitiam libere lo(iui potuisset. Ille fuimus paratus cst p^Enitentiam nostram nobis ad
:

prophelia; spirituplenusest,sedtamencorporeo eget innocentiam deputare. Inquinati post aquas salutis

alimento,et si corpusnon rclicitur, certum est quod renascamur ex lacrymis. A tervore etenim mentis,
voxsubtrahatur.Quiigituralimentumpropli(jta_'pro- vel inter spiritales inimicos, vel inter carnales quo-
pterhoc quo 1 propheta est tribuit,pro|jheti;e illius vi- que proximos, aliquo modo vivendi usu vcteresci-
ros ad lu(iU(-'udumdedi[.Cuni prophcta ergo merce- mus,et ;issumpta3 novitatis specicm fuscamus.Unde
demprophct;eaccipiet,quiaetsispiritupruphetia!plo- Psalmista dicil Inveteravi inter omnes inimicos ineos
:

nusnonfuit,hoctamenante oculosDci cdiibuilquod {Psul. VI, 8). {Moral. lib. .xix, c. 18.) " A qua tamen
adjuvit. Hinc est quod dc quibusdam pcregrinan- vetustate quot)die,si studia circumspectionis invi-
tibus Gaio pcr Joannem dicitur Pni nominc enim : gilent, orando, legendo, bene vivendo renovainur,
Christi profecti suiil, niliil accipicntes a i/entilibiui. quia vita nostra, cum
lacrymis lavatur, honis ope-
Nos erijo debemus suscipcre ejusmodi, ut coopcra- ribus exercetur, sanclis meditationibus tendilur,ad
tores simus verilatis (Joan. Qui enim spi-
iii, 7, 8). novititem suam sine cessatione rcparatur. » Nescit
ritaiia bona habentibus temporalia subsidia tribuit- C quippe mens per corpus veterescere,qua3 studetper
in ipsis bonis spiritualibus cooperator existit. Nam desiderium semper inchoare.Hinc namque per Pau-
cum pauci sint (lui spiritualiu dona percipiunt, ct lum dicitur: licnovauiini spirilu mcnlis vcslrx(F.phes.
multi qui rebus corpur;ililius abundant, per hoc sc iv,23).El itcm Et extcrior nostcr homo rorrumpi- :

divites virlutibus paupcrum inscruut, quod eisdcin tiir, sed intcrior rcnovalur de die in dicm (II Cor. iv,

sanctis pauperibus dc suis divitiis solatiantur.Unde i6).Hiuc Psalmista, qui adperfcctionis jain culmen
scriptum est Qui hitbet duas tunices dct non ha-
: pcrvcnerat, quasi inchoans diccbat Dixi : l^unc :

benti,et qui habet escas simililer faeial (Luc. iii, 11). ca'pi (P.sa/.LXxvijll). Quia videlicet si lassescere ab

Per hoc (juod tunicii plus cst necessaria usui nostro inchoatis bonis nolumus.necesse csl ut inchoare nos
quam pallium, ;id fructuin poenitenliu! pcrlinet, ut quotidie crcdaiiuis. (Vastoral. part. iii, c. 31) :«Scd
non solum oxtcriora qua^quc et minus nccessaria, KUiit iiui admissa plaiigunt.ucc tanicn dcserunt.Ad-
sed ipsavaldc nobis nccessaria dividerc cum pro- iiioucndi suntenim quiadmissa planguntncc tamen
ximis debeamus,8cilicctvclescara qudcarnaliter vi- deseruut,ut considerare sollicitc scianl,quia llendo
vimus,vel tunicam (^ua vestimur.Quia enim inlcge inaniter se iiiundant,(|ui vivcndo sc ni'(|uilcr in(|ui-
scriptuin est Diliiics pro.vimum tuum sicut leipsum
: iiaiit, cuiii idciico se lacrymis lavaiit, ut mundiad
(MaUli. xi\, 19), miuus amare proximuin conviii- sordes redcaut. Hinc enim scriptum cst : Canisrc-
citur,(|ui non cum cu in ncccssilatc illius etiam ea vcrsHs ad vomilum suum,ct siis lota m volutnhro luti
quaa sibi sunt ncccssaria parlitur. Idcirco de divi- [II Pclr. II, 22). Canis quippe cum voiiiil, proreGto

dendis cum proximo duabus tunicis datur praicep- cibum qui pcctus doprimebal projicil; sed cum ad
tuni,quia lioc dc una dici noii potuit: (|uuniam si uiia voiiiitum revcrtitur, uude lcvigatus luerat rursiis
divi(litur,iiemo veslitur.ln dimidia (luiiqic tuiiica et oneiatur: qui admissaplaiigiint,profecto nc(|uitiaiii,
nudus rciminet (|ui ;icccpit, cl iiudus (jiii (b.ilil. de qua iiiale s;itiati lucraiit, et i|U;e iiientis iiiliina
Qui ciiim vestcm innucentia!, (luam iii baptisuiu dcpiiiiicbal.cunlilciido |iru.ji('iunt,i|uam postcoures-
acccpiiiius,peccaudo perdidiiiius, iicccssc csl.ut pcr sionpiii diiiii rcpetuiit resuinuiit. Sus veru in volii-
misericurdi;c opera,ct pcr sacriliciiiiii spirituscon- labru liili (11111 l;(v;itiir sordidior njddiditiir. Kl (pii

tribulati lacryiiiis luti reiudui laburciiius. Sacri- inissuin plaiigit, ncc taiiien dcseril, laiito graviur
ficium, in(|uit, Dco cst spirilus conlribulntus (/'.sh/. culp.i' sc subjicit, (]uaiilo ct ipsam quaiii llcndu im-
I, 19). Peccata ctiain iiuslra praitcrita iii bapli- pctrarc potiiil vciii;im eunteiiinil.ut (lua.^^i iii lutOBR
891 HINCMAHI HHEM. AHCHIEP. OPUSCULA VARIA. 892
aqua pcmctipsum volvit.quoniam iliim nclibiissiii.s A. creriiflit, quod pcccata principalilcr cxstinguit.
vita^ munrlitiani sulHruliil,antc I)ei oculns sonJiiias Quomodo enim unusquisquo no.struin securusesse
cliam ipsas lactymas lacil. Ilinc rursus scriplum polcrit de vcnia,qui culpas suas llerc negligit, cum
cst : Nc ilcrcs vcrhttm in ornlionc tua (Eccl. vii. i.5). piius Ilodemptor etiara civitatcm pcccatriccm flevc-
Vcrbum namquo in oratione ilcrarc cst.po.sl flcliim rit, sicut scriptum cst : Vulens Jetui civituletn,lln<U
comrnilterc quoil rursus ncccsse cst flcrc.IIinc pcr supcr illam dicens Quia si co(/tinvissei ct lu {Luc.
:

Isaiain ilicitur : Lavnmini, tninidi csUttc (Isa. i, IG). XIX, 21)? lioc scniel cgit,cum pcrilurani civilalcm
Posl lavacrum onim inuniliis csso ncf^ligit quisquis cssc nuntiavit : lioc quotidic Rcdemptor nosler per
posl larryiuas vit.c innocenliam non riisloilit. Kt clcclos suos agcre nullatcnus ccssat,cum quosdam
avantur crgo ct nequaquam iimniii suiit, qiii cnin- ex bona vita ad mnres rcprobos pervcnisse consi-
niissa flcrc non ficsinunt,sc(i rursus llcnda comniit dcrat.I'langit cnim eosqui nesciunt curpianganlur,
tunt. Hinc por qucmiiam sapicntem dicilur : Qiii qui.juxta Salomonis vorba, L.vtantur cum malc fe-
hapliialiir a morltio. cl ilcrum tan',iit cutn. 'luiil prn- ccrinl, cl c.rsultunl in rcbus pcssiinis iVrov. ii, 14).
/?i;7 Idvalio cju.s {Kccl.xww, 30)? Baptizalur quippc Qui si damnationcm suam.qua cis imminel, apno-
a mortuo.qui munilatur fU'tiliusapoccato : scd post vissent, semctipsos cum lacrymis delictorum plan-
baptismamortuumtangil.quiculpam po.st lacrymas n gcrcnt.»(//oni. 11.)» Pcrversa quippe anima, rebus

At contra admonendi
repetit.(/'fl.s'to;Yi/.p. iii, c. 13.) pra;scntihus dcdita,intcrrcnavoIuptatibus rcsoluta,
sunl qui admissa deserunt.noc tamou plaugunt.nc absconditsibi malascqucntia.quia pr.Tviderc riitura
jain ivbixatas a^stiinentoulpas^quasel^^i agemlo ron rel'ugil,qua;pra'scnlem K-clitiampcrturbcnt.dumqiic
mulliplioant,niiHis tamen
emundant.Noqiic llelibus in pr.Tsentis vitrc oblcclationc se deserit,quiil aliud
cnim scriptor, si ab scriptionc, quoniain alia non quain clausis oculis ad ignem vadit? Cui dicitur :

addidit, etiam illa qua; scripserat deievit, neque Qiiia venient dies in te,\elcircumdabuntte inimiri tui
qui contumclias irrogat si solummodo tacuerit, XIX, 4.5). Qui, inquam, sunt human.-e vallo iLuc.
satisfccit, cum prorecto necesse majorcs inimici quam maligni spirilus, qui
csl ut verba aiiima;
pr.Tiniss.T superbi.o verbis subjunet.-o liumililalis hanc a corporc cxeuntem obsidcnt. quain in carnis
impugnet ncc debilor absolulus est,quoniam alia
: ainorc positam dcccptoriis delcctationibus fovenl?
non multiplical.nisi ct illa quae ligaverat solvat.Ita Quam vallo circumdant,quiaanle mentis oculos re-
ct cum Domino dclinquimus,nequaquam satisfaci- ductis iniquitatibus quas pcrpetravit.hanc ad socie
mus si al) iniqiiitalc cessaniiis.nisi voluptatcs quo- tatem sua; damnationis contrabentes arctant,utin
que quas diloximiis e contrario appositi.-; lamcutis ipsa jam extremitate vila; deprchensa, cl a quibus
insequamur, ct qui voluplatibus deloctati disccssi- hoslibus circumctausa sit vidcat,ct tamen evadendi
mus, flctibus amaricati redeamus, et per illicita C aditum invenire non possit, quia operari bona jam
dcfluendo cecidimus, ctiam a licitis nosmctipsos non.Iicct qua; cum licuit egerc contcmpsit (llom.li.)
rcstringendo surgamus, cl cor.quod insana la-titia Pravam quippc animamomnipotcns Dominus nobis
infuderat.saliiliris trislitia exurat, et qiiod vulnera- multis visitare consuevit. Nam assiduc hanc visitat
verat elatio suporbia", curet abjectio luimilis vit.T. pr.T-cepto, aliquando autcm flagello, aliquando vero
Hinc enim scriptum cst Di.ri init/nis : Solitc iniiiiic
: miraculo,ul et vcra qua; nesciebat audiat.et tamen
agerc; cl dclinqucnlibus .\nlite c.rsullarc cornu {Psal.
: adhuc superbicns atque contemncns, aut dolorc
x.xxiv, .5). Cornu qiiippc dclinquentes oxaltant, qui compuncta redcal.aul bencficiis devicta mnlum quod
noquaquam se ad pmnitonliam ox rognitionc sua; fccit crubescat. Sed quia visilalionis sut lempus
ini(]uitatis humiliant.IIino riirsus dicitiir Corcnn- : miniine cognovil,iIIis in cxlromo vit.-c inimicis tra-
Iriliim, cl humilialiim Dcus nnn .spcrnil (IKsal. i, 10). detur, cum quibus in .Tterno judicio dainnationis
Quisquis cnim pcccata plangit, ncc tamon dcscrit, perpctua; societalc colligatur. yua per malignos
corquidem contorit,sed humiliarecontemnit qiiis. : spiritus in infcrno retruditur.qiiousque judicii dies
quis vero poocata sua j.iin deseril.noc tameu plan- vcnial.ex quo jam in inferni ignihiis simul et ipsn
git, jam qiiidein humiliat, sed tamen contcrerc cor crucictur. »

recusat. Hinc Pauliis ail : Et h,vc iiuidcin fuistis,.':cd .\il quod diei judicium voniot ille,qui ndventu suo
J)
obluti eslis, scd sanctificati cslis (/ Quia
Cnr. vi, 11). clcmenta conculit, in cujus consi>eclu coelum ciim
nimirum illos cmcndatior vita sanctincal, quos pcr terra conlremiscit: unde et pcr prophctam dicitur :

pccnitcntiam ablucns afflictio fleluum iniindat.ninc .idhuc .tcincl. el c(io mowho non solum termm, sci
Petrus, ruin quosdam territos iiialoriim siioruiii ctiani crluin (.li;>;.ii, 22). Ad ciijus cxamcn omne
considoiatioiic conspiccrel,admoniiit dicons : Pirni- humanum peniis doducitur.l^.iii ail vindirtam malo-
lenlinm iujitc. ct hnptinUur unusquisiiuc vc.slruin(.ict. runi,remunorationcmque bonorum.angeli. arrhan-
II, 38). Uicturus baplisma pr.Tmisit pa-nitcntia.> la- geli throui.prinripalus cl doniinalioncs obscquun-
menta,ut prius sc aqua su.v afflctionis infundcrent, fur. Pcnsatc, fratrcs charissimi, anlc conspcclum
ctpostmodiim sarramenln baptismalis lavarenl.Qui lanti jiidiris qiii in illodie lcrrorcrif.quando jsm in
igitur Iransael.is ciilpas lleie iiegli^uiil, iioii vivuiit po-iia rcmediuiii non erit.Qii.T illa oonfusio.rui n'atu
securi dc vcnia.quaiido ipse sumuius paslor Kcde- suoexigcntoconlinpitinconvcnluomniumhominum
si»,huic etiam sacramouto addcndam pocnitentiam angclorumquc crubcsc«re qui pavoreum.quemet :
893 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 891
tranquillum meiis luimana capere non valet,eliani A nominatur, quia susceptos stablliter tenet, et lacus
iratum videre. Quem dicm bene intuens propheta dicitur, quia hos quos semel ceperit sempcr flu-
ait : Dies illa, dies ir;v,(lics triljuldtionis el (UKjuslia?, ctuantcs et trepidos lormentis circumfluentibus ab-
dies ealuiiiitiitis el miscri.r, dics tcnehrarum el eali- sorbet. Sanctus autem vir, sive sua, seu humani
ginis, dies nebuLv et turbinis, dies tub,v et clangoris generis voce dimitli se postulat antequam vadat,
(Soph. I, 15). Pensate, fratres charissimi, cxtrcmi non quia ad terram tenebrosam qui culpam deflet
diemjudicii super corda reproborum qua asperitale iturusest, sedquia ad hanc procul dubio qui plan-
propheta vidit aniarescere, quem totappcllalionibus gcrc ncgligit vadal. Sicut debitori suo creditor
non vaiet explicare. (Juauta vcro tunc erit elcctorum dicit Solvc dcbitum priusquam pro debito con-
:

IfTtilia, qui de ejus visionc mcrcntur gaudcrc, de slringaris:qui tamcn conslringitur.qui quod debeat
cujus conspcctu vidcnt el elcmenla contremiscere: solvcre non moratur. Ubi et roclc subditur .Voh :

cum eo simul ad nuptias intrare, qui in sponsi quia nequaquam ultra misericordia par-
reverlar,
nuptiis gaudent, et tamcn ipsi sunt sponsa, quia in ccTitis liberat quod semel in locis pccnalibus justi-
illo cfitcrni regni thalamo, visioni nostnc Deus con- tia judicantis damnal. QuM adhuc subtilius ioca
nunquani Jam in perpe-
jungitur:qu.-B scilicetvisio dcscribuntur cum dicitur, lcrrain miserix et tene-
tuum abamorissuianiplcxibus evellHlur.Tuncrcgni n /»«/«/« [eap.Qik). Miseria ad dolorcm pertinet,
janua lugentibus clauditur, quee modo quotidie puj tenebree ad cscitatem. Ea quas aconspectu districti
nitentibus aperitur. Erit namque tunc pwnitentia, judicis e.xpulsos tencl, miseri» et tenebrarum terra
sed fructuosa jam non erit, quia nequaquam tunc perhibetur, quia foris dolor cruciat quos divisos a
veniam invenit, qui modo aptum venia; tempus vcru luniine intus c;ccitas obseurat. » In cujus ad-
perdit. Hinc enim Paulus A\q,\\.: Eccc iiuiic tem)ms huc dcscriptiunc subjungitur, ubi umbru iiiorlis et
acccjildbile, ecce nunc c/ies sululis {II Cur. vi, 2). nullus ordu (c((/j.G5).Sicut mors cxterior ab anima
Hinc prophcta ail Quarite Donnnuiii duin invciuri
: dividit carnem, ita mors interior a Deo separat
pqtest, invoca/eeumduiii jtrujicesl {Isa. L\\6).Ca.ul\im animam. Umbra ergo mortis est obscuritas divisio-
igitur ac sollicitum se vere oslendit, qui pr;esentis nis, quia damnalus quisque, cum aeterno igne suc-
considcrans,nonpjususum sed terminum conspicil, cenditur, ab intcrno lumine tenebratur. Nalura
ut e.v line colligat nihil cssc quod transicns delectat. vero ignis est, ut ex seipso et lucem exhibeat, et
Hinc namque per Salornoncm dicitur Si annii : concremationem;sedtransactorumillaultrixnamma
multis vixeril homo,et his omiiibus ticlatiis fueril, vitiorum concremationem habet, el lumen non ha-
meminisse dcbet teiiebrosi tciniioris cl dicruin inul- bot. Hinc cst enim quod rcprobis Veritas dicit: Dis-
torum\qiii,cumccncriiil ,vanilalis(ir</uciilur/ir,rlcr ceaitc a ine,i.'ialedicl i ,inigiiem a'tcrnuin,iini panit us
ita [Ecclc. \\, >i). Ilinc rursus scriptum cst : In Ci at diaboto cl angclisejus (Miitth. \\Y,!il). Qnorum
omnibus o/ieribus tuis meinorare novissiinatua,ct rursus onmium corpus m unius pcrsona signilicans
in irtcrnum non pec^^ubis (Eccli. vii, 411). ail Ligale ei manus cl pedes,et mittite eum in te-
:

(Moral. lib. ix,c.62.) >< llinc vir sanctus petiit Du- nebrus e.clcriores (Mattk. xxii, 13). Quia (\\ias illa
minximdicons: Dimiltemeut/ilangainpaululumdo. gehennK flamma devorat, a visione vcri luminis
lorem ?«ew»i(/oJix,'2n).Quianisiarcatuculp;e(iuonos c.ccal, utct foris cos dolor combustionis cruciet, et
liguvimus luiscricorditcr dimittamur, pcrfccte (lere inlus pU!naca;citatisobscuretquatenusquiauctori :

non possumus hoc quod in nobis ipsis contra nosmet- suo corporc cordo deliquerunt, simul corpore et
ct
ipsos dolemus. Sed lunc vcraciter reatus nostri do- corde puniantur, el utrobique poinam sentiant, qui
lor plangitur, cum tencbrosa illa infcrni rclribulio dum hic viverent, pravis suis delcctationibus ex
intento limon! pnevidetur (cap. G3). Undc aptc utruqucservicbant,etdamnatuniquemquejuxtamo-
subiungilur: ./«^C(/Hr(w vadain et non revertar ad dumcriminis rctributio sequalur ultionis. ((-(/yjGo.)
terram tciicbrosam ct opcrtain mortiseali(/iitc.()u\i\ Iliiic in liabylunis damuatiuuc dicitur (Juaiitum
:

eniin tcrr.-e nomine tciicbrosa', nisi tencbrosa tar- e.viiltavit sc ct in dcliciis fuil, tuiitum datc ci tor-
tari claustra signanlur'? Quae ajlernaj morlis caligo menta ct laclum (.4poc. xviii, 7). Et judox vcuiens
opcrit, quiadamnalob quosque in pcrpctuum avita n dicturum sc messoribus cs.^ic pcrhibet Cotliyite :

lucis di.sjuugil. Ncc iiiimerito infcrnus lerradicitur zizania, ct ligutc ca fascicutis ad coinburindum
(luia qiiicuu(|ue ab ea ca[jti fucrint, slubiliter leuen- (Matth. XIII, 3(1). Fasciculos nimirum ad comburcn-
tur.Sciiptiim (luiiqn; est Generaliu pnrtcrit et (jc-
: dum ligaic esl, hos qui icterno igni tradcndi sunt
neratiu adveiiit,terra vero in xlernum slat (Eccte. parcs paribus sociarc, ut quos similis culpa inqiii-
i,'i). Ucclc igitur infcrni clauslra tcnebrosa lcrra nat,parctiain pa;na conslringat.ct qui neqiiaquam
noininantur,(iuia quos punicndos accipiunt, ncqua- dispari iniquitatc pulluti sunl, ncquaiiiiaiii dispari
quam pcuiue traiisiturioj vcl plaiitasiuatica iiuagi- biriiicMto crucicnlur : i|uatcnus simul damnatiu
nalioiic cruciant, scd uilionc solida (icrpctua; dam- conterat (luos siiiiul clatiu sublcvalial : ijuos^iuc iion
natioiiis scrvant.Qu.i; aliiiuaudo tamcM lociappiilla- (lissimiliter_dilatavilambitio,nondissimilis aflliclio
tioiie signatur, iiru|ibcta altcstaiiti;, qiii ail Por- aiigii.let, cl par cruci(;l llamiiia supplicii,
:
(iiios iu
taverunt ignominiain suamcum hisrjuidcscen.ditiit ignc luxuriic par succcndit llamnia pcccati. Sicut
in tacuin (Kzcch. xxxii, 2i). Infcrnus crgo et tcrru (;niiii iii duiuo Patris mansiones mult.i' siiiit |iro di-
895 HINCMAIU lUlliM. AllLllll::!'. MPUSCULA VAIllA. 896

versitulo virtutis {Joan. xiv), sic dainnulos divcrso A veniunt. Et quamvis angclorum atque nominuin
supplicio gehcnnaj ignibus subjicil disparilitas cri- longe sit natura dissimilis.una tamen po-na implirut
minis. Qux scilicct gchenna, quamvis cunclis una quos unus in crimine ligal reatus.Ouod l>ene ac brc-
sit, noti tamen cunctos uua cadcnK|uc qualitatc suc- viler insinuat prophcta qui ail : Ihi .fssur el oiiitiif

cendit. Nani sicut utio sole omncs tangimur, iiec iiniUiiufto eju.1, et in circuilu ejus te/iulcra illius

tamcii sub co uno ordinc omncs ;csluamus, quia Quis nami|ue .Assur superbi rcgis
(/f;ce//. xxxii,2G;.

juxta (|ualilatpni corporis scntitur etiam pondus nominenisi perclutioncmcadcns untiquusboslis

illc

unu est gplicnna qvu: aHi-

caloiis: sic daiiinalis el expriniilur,qui pro eo quod mullos ad culpani per-
tamcn non onincs una qualitalc comburit,
cit, et lrahit,cum euiictu suu niuUiludinc ud inferni cUu-
quia quod bic aj;it disiiar valiludo cofporum, hoc s!ra desceiidit? Spiiiilcru auleni mortuos l<.;;uiit.Et
iliic exhibpl dispar causa mm-itoruin [cajf. 00) cl : quis alius acriusmorteiii pcrtulit.ijuam isrjiiiCondi-
.Tteriiis ignibus traditi, ct in suppHciis duluiciu toreiii suum dcspieiciis vitam rL-lii|uit ? el quciii

scntiunt.ct in dolore angusti;c pulsantis sc scmpcr vidclicet niortuum cum huinana corda suscipiuiil,
pavore fcriunt ut et quod timent tolcrcnt, et rur-
: cjus procul dubio scpulcrullunl.Scd in circuitu illiue
sus qiiod tolerant sinc ccssatione pcrtimescant. De scpulcraejus sunl,quiainquorum scmenlibusnunc
his (tcnim scriptum cst Feriiiis evrtlin iioii iiiorie-
: ^t per desideria sepelit, lios sibi poslmodum per bir-

tur,e/ iijitis cnrtim non exslinguetur (Marc. ix, 'i''<). meiita coiijungit : et quoniam nunc iii semelipsis
Qu;c eliaui supplicia in sc dimcrsos ct ultra viies re|irobi malignos spirilus illicila perpelrando susci-
cruciant, cl in cis vitaj subsidium cxstinguenlcs piunt, tunc sepulcra cuni niortuis ardebunt. Sicul
scrvant, ul sic vitam terminiis puniat, qualenus de reproboruin corporibus scripliini QsK-.Derorabil
semper sine teriiiino crucialus vivat ;
quia et ad euiiiignis ijui non succenditur (Jol>\x, 2C>), nu]a
fincm per torinenla pr(>pprat, ct sinc fiiie defioicns UiiiiiiiMitpiitis juslitia, fulururum pivcscia, ab ipsa
dural. Eritcrgo miseris inors sinc inorte, finis sine niundi origine gchenna? igiiem creuvit, qui in pirnn
flnc, defcctus sinc dcfectu quia et mors vivit, ct: reproborum esse semel incii>cret,sed artloreineliam
flnis scmpcr incipit, ct dcficerc defcclus nescit. nun^iuam finirct.Sciendum vcrocst qiiod
sine lignis
Mors perimit et non exstinguit, dolor cruciat scd omiies roprobi, quia ex anima simul et carne perca-
nullatenus iiavorom fugat ; namniaconiburil.scd nc- vcrunt, illic in aniiiia parlim et curne cruciabun-
quaquani tenelirus discutit,et ille ignis ad consola- tur. " Eccc qua} iiianeat damnatis pa-na cngno-

tionem non lucot,et tamen ut magis lorqucalaliquid vimus, el inslruente nos sacro cloquio, qunnlus

lucet. Nam sequaccs quosque suos sccum in lor- in damnationc ignis, quanta in igne obscnrilas,
mcnto rcprobi flanima illustrantc visuri sunt, quo- quantusquo in obscuritalo pavor sit, nullalonua
rum amore (ielii|uirutit : (lualenus qui eoi'uni viluiii C ambigimus. Sed quid prodesl isla pra^nosse, si
carnalitcr enntra jira^cepla Conditoris aniaverant, non contiugat evaderc ? Tota ergo inlenlionc cu-
ipsoruinque quoque iiileriusinaugmcnto su;e dam- raiidum esl, ul cuni vacationis teinpus aceipimus,
natioirts alfligat. Quod proreclo Evangelioleslecolli- bcuc vivendi sludio inaluruni ulliinalormcnlarupia-
gitur (Lhc. xvi), in quo veritatc nuntiante dives ille, nius. Ilinc (]uippe ppr Salomoncin dicilur Quoil- :

qupm conligitad .-elcrni incendii lormcnta desecn- cun:/ue /lOfcsl inanus futi fuccrc iitstatUer opcriirr,
dere, quiiuiue fratruni describitur mt-minisse : (|ui ijuia ncc oints, nec rulio, ticc scienlia. nrc saiiirntia
Abraham pptiit,ul Lazaruin ad eorum crudilioncui eril u\md inferos, ijuo lu pro>iiras Eccle. ix. I<»i.

mitteiet, nc illuc eosquandoque vcnienlcs pa'na Ilinc Ijaiusuit^yK.v/rte Doiiiinuin duiii invfniri j-O-
cruciaret.Qui igiturad dolorissuicumulum propin- lc.it, iurocatc ctim dum piv/ic esl (Isa. lv, 0). Ilinr
qiiorum abscntuni nipminil, constat procul dubio Paulus Ecce nunc leinpus ucceptabile, etee
dicit :

(Iiiia eos ;i(l augmenluni supplicii paulo post poluil nune dics salidLi {II Cor. vi, 2'. Hinc rursus «il
ctiain pnc^eiitcs vidcrp.Quid uulem iiiiruin si seeum Duin teinpus liabcinus, operemur bonum ad oinm-y
quoque reprobos aspieit eremari, qui ad di.iloris sui (Gal. VI, l(t). Et itcni scriplum est ncati ijuoruvt :

cumulum eum quem despexcrat in sinu Abrah.r La- tccla sunt jicccala (1'sal. xxxi. 1). Peccantcs ilnqu.
zarum Qua ex re colligitur, quod cos quos
videt '?
J)
mala nicla bonisactibussupcrponinius.Quandocrgi.
iiiordinalcnunc rcprobi diliguul.mirojudiciiordine abdieamus niala qua- fecimus, cl cligimus bonn qu.r
secuin tunc iii lormcnlis videbunl, ut ptenam pio fiu-i;imus.ipi.isi legmpn rei supcnlucinius «inniii vi-

pii.T punilionis exuggcret illa uuetnri pi-.eposilii ciir- ileri priibpscimus. Qiii prgu priora nuila dewiil, el

nalis cognalio pari anlc oeulos ullionc dumnata. bona poslcrius facil, |>cr hoe quod addil lran?aptiim
Ignis ilaquc, qiii in obseurilulc cruciutjCi-cdendiim ncquiliam lcgil.cui boni operis uirrita supcnlucil.
est quia luiiien ad lornieuliim gcrvat.sicut lasdaniiii nu;in(liuenim sancli viri in hac adhuc vila sunl,
natiima lucet obscura. Tuiic edux Mainma com- hiibpiil l;impn quod anlc Dei oculos operipe dcbennl,
buret quos nunc curnulis delpclulin polhiil : ((uin nmninoesl impossibile.ul uul in opcre.aut in
lunc inliiiile pulcns infirni barnlhriini devorat loculionc aul in cogilolionc nunquam dclinqunnt."
quos iiunc inanis clutio cxaltat, atquc quolibel ex
vilio hic voluntatcm callidi pervasoris excrcuc-
runt, tunc cum duce suo reprobi ad lormcnfa per-
mi DE CAVRNDIS VITIIS, ETH
CAPUT V. A sed cum res exigit ut loqiii qnid dupliciter debeat,
Quod prrriilii mull.is miulis prrprlrmliir. rl huniili qiiasi poslposito terroro siiporbi,T,roinissa locutione
poenitenlin curcnliir. rl ilr (>l]'cnsis prfl.riiiio iliiiiit- blandilur, et cum superbus videri desierit, duplex
tendis.
fflici non portimescit: qui quot viliis decedentibus
Sed scicnHiim est rjuiatriljus moflis omiiis ciilp.p ol sncoedentibus premitur, tol malignis spiritibus
nnf|iiitiam pnrpetramus, suggesliono sciiicol, flolc- ejns animus quasi cuntibusaoroflonnlibus devasta-
ctationc, consensu. Primum itaqiie pcr lioslom,sc- tiir. » Et qui cuncta simul in clfoctu cxplet.cuncta
cunilum vero per carnem,tertiuiDper spiritum per- qua! nocent in monfe tacitus tenet. Tanto igitur
potratur. Insifiialor enim prava siiggerit, caro sc arctiori manvi poenitentia! mcnstergondaest.quanto
iii'lcctationi sulijicit, atque aiJ cxtrcmum spiritus se per consensum conspicit sordidius inqninatam.
vii-tus flclcctalioni consentit. Suggeslione itaquo Qiioniam omnis culpa,qu.t! hic pordisciplinam poe-
po.ocatuin agnusoimus, tlclectaliono vincimur, con- nilontia! non roprimitur,gehonna! igiiibus foriotur.

scnsn ctiam ligamur. Et qnafuor moflis pcccalum Unilo por Salomonem dicifur: Si ascenderil supcr te
pcrpetraturin corfic,quatuorconsummaturinoperc. spiritu^i potcsliitcm liahcntis, locum tuum nc ilimise-
IncorfJonamqucsuggeslione,rlelectatione,consonsu, ris (Eccle. x, 4). Ac si aperte dicat : Si tentatorem
ct rlefcnsionis auflaoia perpolratur, ot quoil oinni spiritum contra te pr.-evalere eonsideras, humilita-
p
culpa fit gravius.etiain rlc comniisso vitio suporlii- tom pocnitoutironon relinquas.et verbis seiiuoiitibus
tiir.Nam qiiamvis rlc virtutc nasoi clatio soloat, non- nstondit dieons : Qiiin curnlio cessarc fncict pcccnta

iiunquam tamcnstultamensclc pcrpctrata sc noqni- ma.riiiia(ihid). (Mornlitim lib. ix, cap. 19). « Quid

tiaexaltat : unflerJicit propheta : Occurrent divmonia cst cnim aliud hnmilitas lamenti, nisi medicina
nnorc}ilaii.ris(ha.xx,xiv, 14). {Morriliimi. lib. vii, c. 12). poecali? Do qua humilitate lamenti scriptum est •

II Quiil vero onoccnlaurum nomino nisi et lubrici Si loliis fiicro qmisi aquis nivis (Job ix, 30). Aquae
figurantur et olati?(ir;i'ro qiiippo oloquio ovo; asiiiiis oniiii nivis sunt lamonla buinililatis: qii;e profecto
dicitur,ct appollationo asiiii luxiiria per prnpliotain biiuiililas,qiiia anlc dislrioti jiidicis oculos oaiteris
ilcsignalur, qui aWr.Ulcnrncs-nsinorum cnrnes corum \iiiuliliuspra;ominct,quasiperniagnimci'ificolorem
(l'.'.sch. xxi;i, autem vocabiilo cervix
20). Tauri caiidot. Sunf naaiquo nonnulli qui lamenlahabcnt,
supcrbia: demonstratnr, sicut voco Dominica do scd humilifatom non haboiif, f[iii aniicti plangunt,
.liuKTis supcrbiontibus perPsalmistam dioitur:7'ii«;'( sod tamon in ipsis flctibus,vcl coiifra proximorum
pini/urs oliscilcruiit nic (Psnl. xxi, 13). Oiioccnlaiiri vilam siiperbiunt, vel contra ordiuafionom (!ondilo-
crgo sunl.qiii subjocli luxuriae vitiis, inde cerviceiii ris origuntur. nimirum aquas habpnt, sed nivis
lli

t;rigunt,undc huiiiiliari dcbuorunt: qui carnis siin^ aqiias non habont, ot mundi esse nequunt, quia
volupUitibus servienles, cxpulsa longe vcrccumlia, f! biiMiililMlis llolibus niinimo lavantur. Aquis autem

non soliim sc amitlore rocliluiliueni non dolent.sod iiivis a culpa sc lavorat qui oonfiilontcr diccbal:Cor
ailhuc etiam dc ojioro confusionis gaiidoiit. Oiio- conlrilum cl humilialum Dcus non spcrnit (1'snl. l,

centauris aulcm d.oiiionia occurriint, f|iiia maligiii 10). Qiii oniin lamonlis affliguntur, sed murmuran-
spiritus valde cis ad votum tloserviunt, qiios ile do robollos sunt, mentom quidcm cnntcrunt, seil

liis gaudere conspiciunt, dc quibus defiere dcbiio- hiimiliari contemnunt. » (ffw/f)r.iii,cap.25). « UndB
runt. » {Morulium lib. iv, c. 2.5). Et iisdoni t|ua- i< por prophcfam .leromiam dioitur, ciim Jiid.Toruni
luor raodis pocc.atum coiisummatur in oporo.Prius slngiila dclicfa ponsnrontur Divisioncs nijunrum
:

namque latoiis ciilpa agitur, posliuodum vcro ilcilii.rit oculusmcus (Tlircn. iii, 'iS). Divisas tpiippe

etiam ante oculos luiiuinum siue contusione reaius ox ooulis aquas dcducimus,qiiando poccatissingulia
api'i'itui', liohiiic ot in consuctudincm ducitur, ad ilispartitas lacrymas damus. Neque enim uno co-
extremum quoque vel fals.-c spei scductionibus, vel ilomquo tempore mquc mens de omnibus dolet:sed
obstinatione misera; dosperationis cnutritiir,ac per dum nuno hujus,nunc illius culpm memoria acriua
lioc et nulla culpa dovincitur, cum alia pcr aliam- fangilur, simiil de omniluis in singiilis oommota
porpctratur. Nam soopc furto nogotiationis fallaoia piirgalur.» (Mornliiim lib. ii,o.2())." Uixafur sooum
jiingitur,ot s^npo fallaoia^ perjurii roaluscumiilatiir. rv ilo bis qii.-omalo egisso se rccolit, cf sibiinofipsiilis'
Uiiilc scriptum est : Yndenl, ct venicnt supcr cuin plioot, cuin ci illo placcrc jam cfeporil qui omiiia
liorribilcs (Job xx, 1.5), id cst super talem pccoan- oroavit. Reprehendit sc de cogilalionibus, insoqui-
tom vadoiit, nt venionl nialigiii spiritus, cortis qui tur ile vcrbis.ot punil llondo do factis.llinc cnim in
liusqiio vitiis obsotpionli-s, quia pervorsi montom ot Apooalypsi voce angclioa dioitiir: licntns. ijui viijHat,

si alia doscrunl,alia vilia tiocupaiil. "(Mornlinm lib. cl cu.^ilnilit vcstimcnlii sua, nc nitdus nmliulct ct vi-

xv,c.ll>). " S.-cpo namque vidcas iniqiium in lorro- drant Inpitudincm cjus (Apoc. xvi, 15). Turpiludo
iia potestale constitutum gravi furore commovori, onim nostra luinc cernifur, cum vita reprohonsibi-
quidquid ira suggcssorit cxscqiii, el cum furor ab- lis, anto jiistorum ooulos in judicio, ncqiiaquam
sccsserit, mox ojus mcntcm liixuria dovastat, cum subsoquontis boni oporis togiiiinc velatur. "
liixuria ad Ifinpiis iiilormillilur, olalio protiniis Scil qui ail fcgenda siia peooafa per bona opora

quasi do o(inlinoii(iii in ojiis cogitatione siibrogatur, siilorfor invigilai.nooesso esl iil oa qiia- in oiim pec-
atque iit a coeteris timcaturappolil vidori lorribilis, oantiir proxiiniL! e oorde diniilfal,qiiia vilumaiiim»'
 ,

899 IIINCMAIU ItllliM AllCIIIi:!'. OI'U.SCULA VAlllA. '.KXI

qu.elibot ciilpa polluil, .servaliis vciu contia pio.xi- A. pclendo accipiat,nuu debcmus dimiltere,qui proxi-
mum (lolor occidit.Muntinamquc, utpladiu.sligitur, miim sicut nosjubpinurdiligoro.Aitcniin Uoniinus;
rl mucronc iliiusipsavisceium occulla pcrCoiantur. Si iieccarerit in tc fTalerluus.incrrjia illam inler le
Qui scilicct a translixo coriie si priusiioneducilur, (.t/«///i. XVIII, 1.5 ;i,-t ri-liqua. Ktit.-ni :Si i,rrcarerit in

niliil in piccibus divinsc opis obtini;tur,i]uia ct vul- li fnictcrluus, increjia illuni.-siii.vnitintiani cijeril
ncratis mcmbris imponi salulis mcdicamina iic- diniitte illi [l.uc. xvii, '.i). Kl in lcg.- : Cum, inquit,

queunt, nisi fcrrum vulneri antc subtrahatur.Hinc debctlibi (juiiliiiuin fraler luus,el abslulcris piynut
est puiin quo.l pcr scnictipsain Vcritas dicit : .Msi iih co,ante solis occasuin jiignus reslilne Deul. x.xiv,

remi.ieri/ is iircriito lioDiiiuliux.nec l'(i(crr(:.slrrijui in l.i . (.l/o/i(//i(m,lib. xvi, c. 2).'' Quid hoc loco pigno-
cwlise.'it re.r.illet robisitccciita rcstra{.Miitth.\\,i'i). ris nominc, nisi poccati conCessio datiir iiitclligi ?

ilic admonet dicciis : Cum stabitis ad iiiaiidiim, di- Fraler etenim nostor debilor nobis eflicilur, cura
mittite si quidhabeti.s adversusalterum.liincrursus quilibctproximus in nosaliquid deli(|uissc raonstra-
ait : Date et duhitKr roltis',(limitle et iliinilletur vo- tur.Peccala quippc dobita vocamus, unde peccalori
bis (l.uc. VI, H7). lluic constitulioni postulationis sorvodicitur:0/H;tt'(/c6i7n;/i(/i;/mt7i6t(.Waf//i.xviii.l,

cunditioncin iiu.-^ull d\ci:n>^- Uiiiiitte nolnsdeliilano- i't in Doininica quotidie prccatione prceamur; Di-
stra,sicut el nosdiiiiiltimusdeOitoribusiiostris[l,uc. mitlcnobisdebilanoslra, siculcl nos(l.uc. xi, -Si, elc.
U
XI, 4).Ul prolecto bonum, quod a Deo compuncti .\ debitore autcm nostro pignus accipimus,quando
pctimus, hoc primum cum proximo conversi lacia- ab co,qui in nos pcccassc cognoscitur, pcccati ejus
mus, iJimiltamus ergo quod dobctur nobis, ul di- jam conlessioncra tencmu9,per quam relaxare pcc-
mittatiir quod debetur a nobis. Nam si pro Christo catum quod in nobis perpclralum est postulamur.
corpus iion ponimus.saiutcm anima> non impetra- Qui onim pcccatum quod c.iinmisit fatetur et ve-
mus.Placatur Deus isto sacrilicio.approbal in judi- niam pctit,jam quasi pro dcbito pignus dedit.Quod
cio pictatis sua; victoriam pacis noslnc. Ccrtamcn nimirum pignus antc solis occosum rcddcrc jube-
cordis nostri aspicit,ct qui post vincentes remune- mur, quia priusquam in nobis per dolorem cordis
rat,nunc decertantcs juvat. Et plcrumquo reluctan- sol juslitia' occidat, debemus ei confessionem ve-

teni aniinum vinrimus.cum cliam proiniinicisora- ni.e rc.idcrc, a quu coiifessionem accipiiiiusculpc,

mus.l''undinuis pro advcrsaiiis precein,sed utinam ut ijui sc deliquisse mcminit in nos, a uobis inox
cor teneal amorcuilNam sa;pe et oralionem inimi- sc rclaxatum scntiat quod dcli.juit. ..

cis nostris impendimus, sed hanc ex pra;ceptione CAPIT VI.

poliiis Cundimus quam cx charitate. Nam et vitam Dc inlcrcessionesancloruin,i>reriim<juc el sacrarum
iniiiiiciirum piliiiius.el tamen no exaudiamur iiitus ohlalionum nccessitale : iie.jue diimut Dei it di-
optainus.ot liiiiciiuis.Scil quia internus judex nien- C rinoruin mijsieriorum rcrerentia, cl q.tod allen'
inimiconihil le, ac pro ccelcslibus jiraTijiuc uramlum sil.
tcmpotius considerat qiiain vcrba,pro
postulat, qui pro eo ex charitate non erat. Sed eccc Qua:rendum csl ctiara summopercsunctorura ad-
nobis inimicus graviter dcliquit^damna inlulit. ju- jutorium. qui jam in cculo cuin Doo rcgnant, cl in
vantes la>sit,amantos jiersecutus est.Rctinonda ha>c tcrris miraculis coruscant, ad quorum cxslincla

essent, si rcniittcnda nobis dclicta non esscnt. Ad. corpora vivcnlcs .Tgri vcniunt ol sanantur, perjuri
vocaluselciiim noslcr pacem nobisin causa nostra vcniunt et d.emonio vexantur, da-moniaci vcniunt

composuil, et ipsc ojusdem causa; judox esl qui el liberantur.Quomodo nrgo illi vivunl illic ubi vi-
advocalus : proci autem quam composuit conditio- vunt,si in tot miraculis vivunl hic ubi niorluisunf
nem inscrnit diccns : Dimitte noliis debita nostra, Hoc crgo in causa nustri exaniinis, quam cum di-

xicut et nos dimiltimus (lebitoribns ««.\7m,'LMC. xi, trictojudice habcbinius. patronos nubis facere .lc-
4).0uia ergo judcx ipsc vcnil ijui advocatuscxistit, liomus, lios in dic tanli tcrroris illius defensores
ipse precem exaudit qui leciU Aut crgo non Cacion- nobis adhibcrc satagcrc debemus.Cerlc si apud nia-
tcs dicimus:D/«i<V^f nohis debila iwstra,.iicul cl nos gnum judicera causa quiclibet noslra cssotdiecra-
dimittimus debitoribus nostris,el nosmetipsos hoc stina venlilanda,totus hodiernusdies incogitalione
diccndo amplius ligamus:aul Cortasse hanc condi- D duccretur:palronura iiu,T'reremus, magnisque pre-
lionem in oratione inlermiltimus,ot advocatus no- cibus agororaus,ul a|iu<l tantum judicem nobis dc-

slor prccem quain composuit non rocognoscit.atquc fcnsor vcniret. Kcce ilislriclus judcx Josus venturus
upud se prolinus dicit Scio quod nionui, non ost
: csl, lanti illius angelurum archangelorumque con-
ipsa oratio quamfcci.Ouid ergo nobis agendumest, cilii tcrror adhibetur.in illo couventu causa nostra
fratres, nisi ut ver.T charitatis alfeclum impenda- disculitur.ct tamen nobis patronos raodononqux-
mus Cralribus, nulla in corde malitia rcmancntc ? rimus, quos tunc defensorcs haboanius. Qui igilur
Considerat omnipotons Deus erga proximum chari- dc nullonostro opcrc conlidimus.ad sanctorum pro-
talem, ut nostris intcndat inquitatibus picta.lein tectionem currero. alque ad sacra eorum corpora
suam. Scd ct pcccanlem in nos Cratrem negligere, flclibus insistere, el ut veniam promcreamur cis

el sine correptione, ad satisCactionem redeal

ul inlercedenlibus necesse esl nobis deprecari.Adsunl
modo quolibet poluerimus provocaro.ut serecogno- defensores nostri sancti aposloli, bcali martyres,
isQat, et peccati quod ia nos peccavit indulgentiaai gloriosi Conressores,sancl« ieminc cl >irgine8,ro»
 ::

90! DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 902

gari voluntj atque ul ita dixerim qu;erunt ut qua;- A ria.liB pascua largiatur,
castitatis cliani vitae aeternaj

rantur. Hos crgo adjutores nostne orationis quaera- id estpeocalorem conversum a via sua mala justum
inus, hos prolectores nostri rcatus invenianuis : lacere digueUir, quem merilo bonoe actinnis ad
quia nc punirc poccatores deljeat, rogari vult et regnum cudesle pcrducat. Vidensque Dominus tan-
ipse quijudicat, undc et tam longo tcmpore com- tum fldei nostric ardorem, tam pcrtinacem orandi
minatur iram, et tamen misericorditcr cxspeclat. perseveranliam, landem miserebitsr, et nobis quo-
Sic autem nos misericordia ejus refoveat, ut nullo que sicul volumus fieri concedet, ut videlicet ex-
modo negligenles reddat: sic peceala nostra pnrlur- tumullibus cogilalionum.dimissig
liulsis viliosarurn

Ijent, ut mens dcspcrationcm non proruat quia

in : peccalorum nexibus.et pura nobis serenitas mentis,
et si praBsumentes mctuimus, et melucntcs spi^ra- et perfcclio boni redintegretur operis. Hi itaque,
mus, ajternum rcguum citius adcpturi sumus, ubi qui de nullo suo opere confidunt,ad sanctorum pro-
sunt hymnidici angelorum chori, societas superno- tectionem currunt, atque ad sacra eorum corpora
rum civium,dulcis solemnitas a peregrinationis hu- fletibus insistunt, promereri se veniam eis interce-

jus tristi labore redeuntium. Ilji providi propheta- dentibus depreeantur. Quid ergo isti in hac humi-
rum chori, ibi judc.v apostolorum numcrus, ibi litate 1'uciunt, nisi quia bon;E actionis velanien non
innumerabilium martyrum victor exercitus, tanlo _ habentes lapides amplexantur?
ii- !__»• ^ i_ i.:„ j.._: i*n:„i.,., ti.: f, " /ij.... o-r r? _\ o_j .-..
iUic laetior, quanto hic durius afllictus.Ibi eonfesso- {Ilom. 37 iii Evang.) < Sed nos peccatores, multis

rum constantia pr;cmii sui pcrccptionc consolata. ct maximis involuti peccalis, quibus lacrymis spe-

Ibi fideles viri,quo3avirilitatis sua; robore volnptas rare voniam debemuSjquiin illotremendo examine,
s;cculi emollire non potuit.Ibi sanct.-e mulieres,([u;B cum rege nostro ex a^quo ad judicium non venimus,
cum sKculo et soxum vicerunt. Ibi pueri, qui hic quos nimirum conditio inlirmitatis et causa inferio-
aimos suos moribus transcenderunt ibisenes.quos : res exhibet? Sed fortasse jam mali operis culpas
hic ;etas debiles reddidit,el virtus operis non reiiquit. abscidinius,jam pravaquajqueexteriusdeclinamus
Quajramus ergo haec pascua,in quibus cum tantorum nunquidadreddendamrationemcogitationis nostra
civium solemnitate gaudeamus. Ipsa nos l.-Elantium sufficimus ? Nam cum viginti millibus venire ad
iestivitas invitct, et si quis nostrum conscicntiam belkun rex in Evangelio dicitur (Lur. xiv, 31),
habet iivaritia^, clationis, van;e glori;e,indignationis, eonlra qucni miuime suflicit ille qui cum decem
iracundia;, vel invidia;, cajterorumve vitiorum sorde millibus vcnit,decem millia quippead viginti millia
jiollutam, sicut mulier Cananaea filiam habet pro- simplum ad duplum sunt,nosautem si multum pro-
lecto male dwmonio vexatam, pro cujus sana-
a ficimus ; vix exteriora nostra opera in rectitudine
tione supplcx ad Dominum currat quia nimirum : rvamus. Nam et si jam luxuria carnis abscissa
ligitationem suo corde progenilam diabolica tolerat C est, tamcn adhuc a corde funditus abscissa non est.
arte dementatam,cujusemendationom a pio Condi- Ille autcm qui judicaturus venit exteriora, simul et
tore crebris, imo continuis, debeat flagitare lamentis interiorajudicat,factapariteretcogitationes pensat
ac precibus. Si quis bona qu;u gessit forte perjurii, eum duplo crgo exercitu contra simplum venit,qui
furti,blasphemi»,detractionis,rixa!,vel ctiam eorpo- nos,vix in solo opere prn^paratos, simul de opore et
r;dis immun(liti;o, ca^terorumve hujusmodi pcste cogitatione discutit.Quid orgo agondum est,fratres,
liedavit, niiam habct immundi spiritus furiis agit;i- nisi ut dum cum simplo oxercitu contra diiplnm
tiim, quia vidolicct actionem, quam bene laborando illius suflicere non possc conspicimus, dum adluio
ediderat, jam diaboli fraudibus stulte serviendo longe cst legationem mittamus, et rogcmus ca quae
disperdidit : ideoque necesse cst, talis ut reatum pacis sunt? Longc enim dicitur,qui adhuc perjudi-
suiim cognoverit, mox ad preces kicrymasque con- cium pr;esens non vidotur.Mitlamus ad hunc lega-
fugiat, sanetorum crcbcr intercessiones et auxilia tionom lacrymas nostras, niiltamus misericordis
qu;erat, qui pru anim;o ojus s;dutc rogantos Do- opcra, mactemus in ara ejus hostias placationis,
mino dicant : Prccamur, Domino miserator et mi- cognoscamus nos cum oo in judicin non posse con-
sericors, paliens,et multa: miserationis,dimittc eam tendere, pensemus virtutem ejus forlltudinis.roge-
quia clamat post nos, dimitte reatum ct dona gra- n mus ea qu.-c paeis sunt. IL-cc est nostra legatio.quae
tiam, (jui nostrum intimo affectu quajrit pronus rogem vcnientem placat. Pcnsato, fratrcs, quam
suffragium. Ncccsse ost subinissus humililatc non bonignum sit, qiiod is qui suo iidventu valct oppri-
se jam ovium Israolitarum, id esl nuind;irnm ciiu- iiiore tardat vcnirc. Mitl;unus ad luinc.ul diximus,
sortiudignum jndicct animarum, scd potius Cain logationem nostram flcndo,tribupndo,sacras hostias
comparandum, ct Cfclcstibus indignum arbitretur olferondo. Singularitcr mmique ad absolutionein
esse muneribus, nec tamcn desperando a prccandi nostramobhitiocum lacrymis ot benignitate mcntis,
iiuiescat instanlia. dubia mente dc largitoris
Scd in sacri altaris hostia suffragatur : quia is (]ui in so
summi bonitate confidut, quia (jui dc latrone con- resurgens a morluis jam nou moritur, adluic per
fcssorom, de persccutore Apostolum, de publicano hanc in suo mysterio pro nobis iterum palitur.Nam
Kvangolistam, de lapidibus potuit facere lllios (|uoties ei hostiam sunj passionis ollerimus, totics
Abruhae, ipsc ctiam cancm impudcntissimum con- nobis ad absolutionem noslram passionem iliiua
vcrterc Israclitam possit in ovem, cui morito do- rcparanuis. Multos, ut arbilror, veslrum, fratrea
903 lllNCMAH! miEM. AKCIIIEP. OPUSCllLA VAUIA. 90«
ail mcnioi
uhuii.ssimi, conligil nossc hoc quoil volu X ilcbcinu.s, quiil Doniiiius riiccrcl, si rixis dit^iiiilL-n-
riam vcstram narranilo rcvocaro.Non longeuno.slris lcs, si rubulis vacantcs, si risu diggolulos, vel
li>in|ioribus racluni rcrlur,(|uoiI iiuiilani alj hostibus allu quiilibet sceleru rcpcrircl irrclitiis, qui liostias
ca|ilus longo trailuclus csl.iUinKjin' iliu tciicrclur in qu,-c sibi inimolarcntur emenles in teniplo vidit
viiiculis, euni uxor sua, cnni cx cailcni ca|»tivitate et eliminare rrslinavil. Scil el iios recolentes scri-
non rccipcrcl, exstinctuni putavil. Prn quo.jainve- plum 'Mus ilomus tiur comcdit mc (Juun. ii, 17),
:

lul morluo hoslias hcbdoinaiJibus singulis curabat zclare debcmus domuin Uci, ct, quantum possu-
otTcrrc. Cujus toties viiicula solvebantur in captivi- inus, nc quid in ea pravum gcralur insislamus.
tatc, i|uoties ab i:jus conjune oblal.c fuisseiit hos- Si viderimus fratrem qui ad doinum Dci perlinel
tiic pro aniina; ejus absolutione. Nam longo [lost siipcrbia tumidum, si detraetionibus assueluin, si
temporc reversus, admiraiis vable sua; indicavit cbriotati scrvicntem, si luxuria cnervalum, si ira-

uxori quoddiobusccrlishchdomadibussinguliscjua cundia turbidum, si aliocuiquam vitio substralum,

vincula sulvebantur. (Jnos ilies ejus uxoralquebo- sludeamus in quanlum racullas suppetit castigare,
r.is liscutiens, tunc ouin recogiiovit absiilutum,onm pulluta ac pcrvcrsa corrigcre et si qucm de lalibus :

pio eo sacriliiinm ineniiner.it oblatuni. liiiic eij^o, cinendare neqiiiinus,non sinc acerrimo inenlis sus-
liatres cliarissiiiii, hinc ccrla eunsiileratione eidli- n linerc dolore, et maxime in ipsa donio orationis,
gitc, oblata a iiobis Iiostia sacra quantum in nobis ubi Domirii consccratur corpus,ubi angolorum priB-
solvero valeal ligaluram cordis, si oblata ab altero scutia scmpcr adesse non dubitatur, no (]uid in(!p-
potuil iu altoro solvcre vineula corporis.» (/« cmlem lum fiat, ne quid quod noslram IVaternamve ora-
homiUii, suh fincm) : • ilclinquat crgo oiniiia qui po- tiunem impediat, totis viribiis aganius.Il.cc propler
lest : qui autem relinquere noii pulest, cuin ailliuc illos dixinuis qui, ccclesiam ingressi, non sulum
rex longc est, legationem mittat, lacrymarum,elee- intcntioncm orandi ncgligunt, verum ctiam ea pro
mosynarum, hostiarum munera ofTerat. Vult rnim quibus orarc dcbucrant augcnt,insuporct arpuenles
plaeari precibus, qui scil quia portaii nuii pussit se pro hiijusmodi stultitin conviliis odiisque inse-
iralus.Quoil adhuc mornin facit vcnire, lcgalionem quunlur.addontes videlicct pcccat-s.peccataet quasi
p.icis sustinet.Vcnissel jam jainqne si vellet,cunclos sibi funem lungissimum incautaeorum augmcnlutio-
suos advcrsaiius trucidassel.Sed et quam terribilis nc texentcs,nec timcntcs ex eo districti judicisexa-
venict indicat,et tamcn ad veniendum tardat, quia minatione damnari. Ncc lalct crebro angelos cleclis
non vull invenirc quos punial,et qui per iram non invisibili adesse prxsentia^uteos vel ab hostis callidi
potest ferri, per postuIal;e pacis vult legationem delendant insidiis,volmajoriscieleslisdesidoril gra-
pliirari. Lavate ergo, fralres charissinii, lacrvmis lia sustullant,Apostolo attestanto,i]ui ait : .Von/ii- «wi-
laculas peccaluriim, eleeinosynis tergile, sacris C ncasunl ndmiiiistrntorii sj^irilu^. in mini^t-rium niiui
hosliis expiate." (fliii/oiynr.lib.iv, C.5.S.) i. H;ec nam- projitcr eos i/iti luvrcdiliitem capiunt snlutis .> (Hrbr.
que singulariter victima ab {eterno auiinam interilu I, 1 'i.) Maximc tamon angclici nobis spirilus adease
salvat, qu.T illam mortcm nobisUnigeniti permys- credondi sunt,cum divinis specialitcr mancipamur
terium reparat. Qui iicct surgens a morluis jain cumecclesiam ingressi,vel lectio-
obsciiuiis, id ost,
nun muritnr, el mors ei iiltra non duniinaliiliir, nibiis sacris aurom accnmodamus, vel p.«nlini>dia?
taineii in se ipso immurtuliter viveiis.pro nubis ile- uiieram damus, vel oralioni ineiiniliimiis, inaximo
ruin in hoc mystcrio sacr;e oblationis immolalur. aiilem cum missarum solomnin rolcbramus unde :

Ejus quippe ibi corpus sumitur,ejus caro in pupuli ct admonet .Aposlolus MiUicr in ecclftia trlnmen
:

salutcni p:irtilur,cjus sangiiis non in manus inlidc- sup(-r ciiput hahcre propter angelot {/ Cor. xi, lii),

liuin, sed in ora lidcliuui 1'unditur. Ilinc crgo pen- et prophcta ait : Jn cons/icclu iinyclorum piallam til>i

scmus quale sit sacrilicium, quod pro absoliitioneNcc dubilari licet, ubi corporis
(l'snl. cxxxvii, 1).

noslra passiunein unigoniti rilii seiiipcr iiiiilatiir. et s;inguinis Duminici mysteria goruntur, supor-
Quis cnim lidclium haberc dubium possit, in ijisa iiurum civium adesse ronxTntus, qiii monumon-
immolationis hora ad saccrdotis vocem ccelos a|)e- tum quo cor|)U3 ipsum vcnerabile |>ositum fuorat,
riri, in illo Jesu Chrisli niysterio angeloruni churos n et unde rcsurgendo absrcssenit, tam scdulis sm-i

adcsse,summisiiiiasociari,terrenaca'lestibusjuiigi, vant cxcubiis. Tnde .>iulerler studendum est, ut

unum quuddam ex visibilibus atqiie invisibilibus cuiii ecclesiam vel ad divin.i- laudis debita >^olveiida,
licri •? .1 vel agenda missarum solcmnia intramus, scmper
Unde magnoiierc nobis est attondonduin cum angolic.tj prsscnlix memorcs, cum limorc el venc-
quanta reverciilia, ct cum quanlo timorc ar Irc- rationc compctcnli CTlcstc romplcamus oniriuin,
more.divinis mysteriis debemus assistcre, ac solli- in cxcinpluni feminanim Dco dcvotarum, qua- np-
cite observare, ne quid ineplum ibidein gerainiis, liarentibus ad inonumontuiii angrlis timuisicac vul-
ne cum Corinthiis ab .\])uslolo audiaiiius .Yiiin/iiii/ : tiini dcclinasse narnintur in lcriam {l.uc. xxiv, 5).
domos M(>n luihctis ad agonda vel loqucndutem|>ora- Sed et nobis typicum pricbont cxemplum, ut si l>o-
lia, iiiit Eccl.siam Dci contcmnitis [l Cor. xi, 2:.') et miniim invenii-c, si angclurum dosideramus prA>-
adeo ciim Jud.eis •.Dilcclus mcus in domo inea fecit sontia coiifortari, abjiciainus opcra toncbranini. ct
iC:lera multa {Jcr. xi, 15). Et sollicitc considerare iuduamur arma lucis, sicut in dic bonestc ambule-
903 DE CWENDIS VlTllS, ETC. 9f6

mus. Decct autom nos, sicut opcrum bonorum A peccatores geriraus, et ipsl cireumilati infirmitate
luce fulgidos, ita etiam spiritalium opcralionum proptcrea dcbemus,sicut pro populi, ita et pro no-
refertos gratia,Dominum quffirere. llnde bene mu- striscxorarepcccatis.Assistcntes autcm considcrare
liorcs, qua; diluculo ad monumcntum venerant, dcl}ent,qualiter oportoatcosinconspectu divinitatis
aromata qua; paraverant secum porlasse rpfornntur et angclorum ejus assistcre: quia Doininus.qui liu-
(Luc. XXIV, 1). Aromala ctcnim nosfra voces sunt milia rospicit ct alta a longc cognoscit,non attondit
orationis, quibus dcsideria cordis nostri Domino ad proliosas vcstes et ad sa^cularcs pompas,quibus
conmiendamus, attestante aposlulo Joanne, qui quililiot tam viri quam foniina3 se exornare solent,
mundissima sanctorum praicordia mystice descri- sed ad cor contritum et humiliatum. Quantislibet
bena //a6c6«n;,inquit, pliiiitiis durcas plenas odo-
: enim auri et argenti molibus circumditur, quibus-
riimcnlorum, (juiv sunl nrulioncs sancloiuin (.\po, lihet protiosis vcstibus induatur caro,quid estaliud
V, S). Qua; enim Groicc aroinala, Latine odura- nisi caro? Non orgo debomus atlcndere quid habe-
menta vocantur.Diluculo igitur aromata ad nionu- mus, sed quid sinuis, Propheta enim dicit Vcre :

mentum Dominihuc usque ferimus.cum memores fenum csl populus, cl omnis caro frnum, el gloria
passionis ac mortis, quam pro nobis suscppit, et cjus sicul flns fcni {Isa.xL, G).Multitudo enim gene-
actionum bonarum proximis foris lucem monstra- „ ris htimani, (luai per nativitatem vi['escit in carne.
mus, ot suavilato pura' compunctionis intns in por mortem arescit in pulvcrc,l'cnuin dioiliir rocto.
cordo fcrvemus. Quod et oinnihus boris.ct loiupore Fominas onim sanclus Potrus •j.t\minvAulinlimorc
maxime fieri oportet cum ecclesiam oraturi in- raslam convcrsalioncm suam con.siiUranlibus luon-
gredimur, cum appropriamus altari Dominici cor- slreiil.Quarum noiisite.Tlrinscciis capillorum iiiipli-
poris et sanguinis mysteria surapturi.Si oniin mu- cat!o,aut circumdatio anri,aul indiimcnti vcstimen-
licros tanta cura corpus Domini mortui quai^robant, torum cullus..Srd qui alisividiliis rst cordis homo iu

quanto magis convenit nos,qui eum rosurrexisse a iiHornipHliililalr (iiiirli 1 1 iiwdrsli spiiilus,iiuicst in
morte, qui ad cq;1os ascendisse, qui potcntia di- coiisprclu Dri locuplrs.Sir rniiii (diijuando rt sanctu:
vina;majostatis ubiquepra;sentemessc cognoviiiuis, mulirrrs ••prianlcs in Domiiio ornahanl se sufijrctw
cum omni reverentia ejus astare conspectibus.ejus prcpriis viris, sicut Sara obcdicbat Abralur, domi
mystica eoleI)rarc? Bene autem dicitur Porlantfs : nuin ruiii vocaiis.ciijus sunt fdiw bcncfacirnlcs ct non
qu:e paraverant aro»u(/«.Aromata namque,qu;o ad limeiilrs iillam prrtuhalioncni (/ Pct. iil, 2).

obscquium Domini portamus, prius parassc cst,cor Sunt otiaiii,qui intrantos ecclosiaiu non de uriiatu
antc tompus orationis a supervaoiiis oxpurgare co- vcstium,nocinqualibetpompa gloriantur; sed quasi
gitationibus.ut in ipso temporcorandi nil sordidum humiliter multis psalmodiam vel orationem sermo-
mente recipere, nil rerum labentium cogilaro,nulla C nibus compositisprolongant :cum sicut boatusdicit
prater ea qua; procamur,et ipsuni cui supplicamus, Uregorius, voracitcr cst orare amaros in oratione
moniinissc novcrimus.juxla cjus oxonipluin (lui ait: gcniitus,ot non vorba composita resonaro..\t conlra
1'aralum cor iiicuni Deus, paralum cor mcuin : can- hi qui sunt orc quidcm orantes sod montc foris
taho, p.vilmiim dicam Doniino (Luc. xxiv, 1). Nam vagantes, omni orationis fructu privantur,putantes
qui ad adorandum ecclesiam ingrcssus,inter vcrba a Deo prcce exaudiri,quia nec ipsi qui funduntau-
oralionis consuetudinem superfluai cogitationis ab diunt. Quod antiiiui hostis inslinctu fieri quis ani-
aniino repollorc nogligit, qiiasi Dominiim (|ii,Tsitu- madvortoro ne^juoat? Soicns cniiii ulilitatem oraudi,
rus minus parata secum anniiata tulit. ct invid(>ns lioninibiis graliam iinpolratiili,imniittit,
Minislri (|ui[ipcsancti altaiis dobcmus allondore, oralionilius multimodti cogitalionutn loviumotidi-
quod divina voce pra;cipitur, ut in Aaron pectore quando etiam turpium noccntiumque phantasuiata,
rationale judicii vitiis ligantibus impriinalur : qiia. quibus orationem impediat, adco ul nonnunquani
lenussaccrdotalccor nequaquam cDgilationos (luxa; talos tantosque discurrentium cogitationum nuctus
possidcant, sed ratio sola constringat, no iiidiscre- prostrati in orationo toloremus, (|nalos noc in loclo
luni quid vel iniitile sacris mysloriis assistontos rcsu|)ini Jacciitcs tolorari; novimus. Utidc noocssc
oogilciuus : qiiia ad cxcmplum aliis constituli, cx i^ cst,ut agnitum animum ab btijiistiiodi ncbulis,quas
gravitate scmper dcbomus
vila; ostetidcrc quantam hostis aspergcre gaudct,in quanlum possumus scre-
rationem portcmus in pcctore. In qtio ctiam ratio- nando,pt pii dcfpnsorisporpptuuni flagitando pra;si-
iiali vigilantor adjuiigitur,ul duodcciiu pali'iarcha- diuiii.ipii [)i)lonsostqtiaii)libolindigt)ispoocaloribus,
ruiii iiumiua doscribatilur.Adsoriiilds oloniin p.ilros ol [luroui-andi cl pcrfcpto ini|iolrandi ooncpdcrc gra-
sonip(!r in iioctdro forro.osl anliijiturtmi vilani sino tiani.si a iioopaniiu iioti cossanitts.iniilantos ca'pum
inlorinissi(in(! cugilare. Nam tnnc saccrdos iircpre- illiitii.ili' ijiju III Kvaiigrliii dioilitr : (Juia iiiullo niii-

honsibililor graditur, cum oxonqila palriiin pr.fcc- gis rliimahat: I itii Ua.rid,iiiisrrcrc iiici{Marc.\,\ii).
driiliiiiii indesincntcrintuctur.piitii sanolunttii vosti- Quia (|itaiilo gravioro tiiiiiullit cogitatiunnm carna-
gia sino cossatiune considorat, et pugilalionos illi- lliiiit |irittiimur, (atitii uratiunl Inslslcrc ardpiilins
cita3dpprintil,iiPoxtra ordinisliiuitoni ojioris podpin dpbottms. Quia nlmiriint noccssc osl, ut vox cordis
tcndat.Sod ot in hoc (|uianiiirtitiiriiiii numiiia asori- niislii,(|uu (luriits ro[ipllitiir,valontius insistal,qiia-

pla jiortatnus.iiitcndoro doboimis qiiiii muilis ojiera tcmus illicitu; cagitaliuiiis (unuiltum suiici'o(,atquo

PATnoL. CXXV. 2'J

 :

1)07 IIINCMAin IIIIEM. AHCnimV DPUSCULA VARIA. y(j8

uil pi.is auros Doniini niinifilatc siKi; iMijHirtunilulis A Mii"ruvit recedit. Sic et qui certat, in luctan:iinc
crunipat.Nani s;ciu; in ipso orutionis nuKlric sacrifi- uliquundo supcral, aliquando veroeo cum quocon-
cio iniporluniT sc cogilalioncs ingcrnnt, (iiu-c hnc tendil se inlcriorcm invonit. (IUorul. lib. xxiii, cap.
rapcre vol macuiarc vuleunt, quoil in nuljis iJco 10) :
II
Uiide et in psalmo dic-itur : E.rau(livi tc in
(lcntes inimolamus. Scil si Dcus in orationc non aljscondilotcmpcst>Uis{Psal. Lxxx,.S).Abscondita lem-
quuTilur, citius animus in oratione lassatur : quia postas est.cum in cordc contrito cogitalionum tem-
cuni illu quisque postulutjqua; fortassejuxta occul- poralium fluctu intumescunt, cum contra amoris
tum juilirium Deus triljucn! rccus.ut, ipsi quoque sahcti sludiu curaruin srecularium sc tumultus il-

vcnit in rustiilio qui non vult ilarc quoil amutur.Scd lidunt. In abscondito ergo lemppslatis exuudilur,
semagisDuminus quamca qu.-ccondiilit vult amuri, quia clamor depi-ccantis esl bajc ipsa tribulalionis
et a;tcrna potius quamtcrrena postulari,sicut scri- fluctuatio.
plum cst Qiuvrite rctjnum Dci, ct h;cc omnia ailju-
:
CAPUT VII.
iii')ilur rohis {ildllli. vi, 33). Qui cnim non ail du-
/)< ]iravis rni/italidnilitis, et de
cordi.squc tnuiiditiu,
liunlur, sed uiljicicnlur voljis,pror('c,to indicut uliud riislilale cimjuiinli, cl rcconcHiationc cuin prosiino.
essequod principulitcr (lulur,uliuil quod superaddi- Quod iis ]iiist mortcm aliorum vot/i prosint i/ui lioc
tur:quia nobis in intcnlionc ;etcrnitas, in usu vero r in vita merucrunt : deque diverso morientium exitu
atijuc statu.
temporalitas essc debct,et illud datur a Deo,et hoc
niniirum ex abundantiu lulditur supcr,pt tamon ho- El scicndum nobis est,quia triplex est cogitatio-
miiics s,Tpc,(luni bonu lcuipi)raliu postulunt,.'ctcrna num ncquam modus. Unus oarum, qu;c delibera-
voro prajmiu no.-i iTi]iiirunl, pctunt quod adjicitur, tione ct proposito peccandi mcntem rontaminant :

ct illud non desidcranl ubi adjicialur : nec lucrum quas cogitationcs si justa animadvcrsio districti
sua; petitionisesscdcputant.sihicsunt temporaliter judicis rcspicit, non sunt jam cogitationcs culpx,
paupcres,ct illic bealiludine divitcs in uUornum vi- sed operum : quia ctsi rerum farditates foris pcc-
vant ; scd solis ut (liclum osl visibilibus intonti,la- cata iliircrunt, inlus hoc confessionis opere volun-
boro poslulatioiiis ronuunt invisibilia morcuri. Qui tatis effoctus impleverunt.Dc qualibus scriptum est,
si suporna qu.Treicnt,j-uii cuiii Iructu laborcm acci- Miinus in mnnu non erit innocens malus {Prov. xi,
perent:(iuia cuni mcus in prccibus ad auctoris sui malum quod vull ex delibcralione con-
21): quia si

speciem anhclal, divinis dcsideriis iiiflammata su- non cxplet in operatione, complel tonicn
fcssionia
pernis conjungitur, ab inferioribus soparutur,amo- illud iu voluntatis dcliberationc. .\Iius carum, qus:
rem fervoris sui aporit utcapiut,ut cupions in llamnia delectalione quidem pecali mcntem perturbant,
amoris jam sursuin irc osl dumquomagnodcsidcrio
: noc tumen ad pcccandi consensum pertrahunt.Tcr-
ad coclcstia inhiat,mironiodo hocipsumquod acci- C lius earum, qua; nalurali motu menlem pcreur-
pere qu;cril degustat {Moraiium, lilt. xvi, cap. 19). rentes, non tam hanc ad patranda vitia illiciunl,
Undc Abrahum {Gcn. xv, li),cum ad occasum solis quam a bonis qua; cogitare debuit impediunt vcluli :

sacrificium offorrot, insistentos aves pcrtulit, quas eslcum phantasmata rerum,qu.TaIiquandosupcr>a-

sludiose ne oblatum sacrificium rapcrent abogit.Sic cue gcsta vcl dicta novimus, ad memoriam roduci-
nos,ilum in ara cordis holocaustum Dco olferinius, mus; quarum crebra retractatio, quasi importuna
ab immundis hoc volucribus custodiamus,nc ma- muscarum improbilas, oculos cordis circumvolarc
ligni spiritus ct perversa; cogitationcs rapiantquod ac spiritalcm ojus aciem incjuietare magis quam ex-
mens nostra offcrro Domino utilitor speral. >< Et citare consucvit.Nihil quippe nobis csl cordc fuga-
sicut upud Isaac .Mlophyli cffossos puteos replere cius.quod a nobis foties rcccdit, quolies pcrpravas
nituntur (Gch. xxvi),ita nimirum immundi spiritus, cogitaliones dcfluit.IIinc efcnim Psalmisla ail Cor :

cum nos sludiosc cor fodcre conspiciunt, pcr con- mcum dercliiiuit inc {Psal. \xxix, 13); hinc ad sc-
gcstas nobis lentationum cogitalionesrapiunt quod metlpsum rediens dlcil: Invenil servus luus cor suum
mcns noslra olfcrrc se Domino spcral utiliter.Undc ul oret /r.Cum crgo cogitalio pcr custodiam rcslrin-
mons cvacuandu est incossaiilorquc fodicnda, nc si gitur, cor quod fugorc consuevit invcnitur. A cun-
indiscussa rolinquitur,usquc ad timorcm porvorso- q clis autemhiscogitationumnequamgcncribusr.isti-
rum opcrum cogitatioiuimquc supcr nos lerra cu- gari monuil Salomoncumdicit:Om»ii custfnlia tfrva
muletur. {Ilom. 1-i in Eicch.) « Et Jacob qui cum cor luum,quoniam ex ipso vHa proccdit {Prov. rv, 23).
ungelo contcndit {Gen. xxxii), uniuscujusquc per- Cujus monila scquentcs.agamus solliciti.ut si quid
fccli viri ot in coutomplafionc positi animam oxpri- conscnsuporpolrandifacinorisin animodcliquimus,
init : quiu vidclicet anima,cuin contcmplari Domi- cita hoo confossione ct dignis pccnitcnli.T frurtibus

num nititur, vclut in quodam ccrtamine posifa, abstcrgamus Si dclcctalione pcccandi non lcntari
modo quasi exsupcrat,quiainleIligcndo ctscutiendo scnscrimus.moxeam dclcclalioncmcrebris prccibus
de incircumscripto luminc aliquid dcgustat:modo ac lacrymis, crebra; amaritudinis pcrpclua recor-
vero succumbit,quia cl dcgusfando itornm doficit dalionc pcllamus. El si nos solos ad hanc propul-
quasi vero vinoitur augolus, quando intellcctu in- sanilum sufficorcuonpossc vidcrimus.fratrum qua?-
timo apprehcndilur Dous. Sod tanicn ad scmct->•
ramus quod nostris viribus ncquimus,
auxilia.ut
ipsam prolinus reverbcralur,alquc ab ca luce quam illorum consilio et inlcrcesaione sumamus. Multum
 :

909 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. dU)

eniin valet tleprecalio jiisli assidiia [Jac. v, 10) ; ct A i" vir£^inibus,cl viJuis, cL coiiUiientibiis, sed ctiam
sicut ideni prxm]^']^ : Oralio liilci scilvaliit inlininiiii, casliUis cst conjugalis in lcgitimc conjugalis ot lc-
et allevahit euin Dominus,ct si in pcccatis sit dimit- gitiiua juia cunjugii conscrvantibus. (Pastoral.
tentur ei {ibid., 15). EL quia supcrvacuis cogita- part. III, Quibus tamcn scirc neccsse
cap. 28). «

tionibus ad inlogrum carere non valomus, has in cst quia suscipicnda; prolis causa habentur con-
quantum possumus immissionc bonaruni cogitatio- juncti, et cum immoderatK commistioni scrvientcs
num, et maximc frequenti Scripturarum modita- propagationis articulum in usum transferunt volu-
tione fugemus,juxta exemplum PsalraistcB qui dicit ptatis, perpendant quod libidini servientes nimiae,
Quomodo dileri legcin tuam,Domine\ tota diemedi- in ipso conjugio con.jugii jura transcendunt. Unde
tatio inea e^t (Psal. cxviii, 97). Petamus supernam necosse est, ut crebris orationibus, ct quotidianis
elemcntiam, quod cst vere in nomiue Salvatoris clceinosyuis, dclcantquod pulchram copula; spc-
petcro, ut eor nostrum rigorc odiorum constringi cicm admistis voluplalibus fu;dant. Hinc est quod
non permittat, sed grutiam nobis puric dilectionis periLus medicin;B coelcstls .-^postoluSjnon tam sana
infundat ut infidelitatis nos interire venenis non
: instituil, quam infirmis mcdicamcnta monstravit
sinat. sed fortitudinem fidei contra hostis antiqui diccns De quilms scripsislis mihi,honiim cst Iwmini :

tentamenta concedat; ut nos despcralione futuro- „ iiiiiliircinnon tangerc :proptcr fornicalioncm autcm
ruiii retro rcspicere non permittat, sed spem cm- niuisquis<iiie suain ucorcm lialicat,cl unaqu;v<]uesuuin
lesliumbonorum,pcrquam pra;sentia adversa simul virum liuLcat (/ Cor.wi, 1). Qni enim fornicationis
et prospcra contemnere possimus, misericorditer mctum praimisit, profecto non stantibus prcecepta
tribuat. Cordis quoque nobis munditiam ct boni contulit; sed nc fortasse in terram ruerent,lectum
operis efficaciam praistet. Mullum autcm juvat ora- cadentibus cxtcndit.Undeadhuc inlirmantiljus sub-
tiouis puritas, si in omui loco vel tempore nos ab dit U.rori vir dcbitum reddat, similiter autein et :

aeliljus temperemus illicilis, si sempcr ab otiosis u.vor viro (ibid., Ci). Oiiibus dum in magna hone-
scrmocinationibus auditum pariter castigemus et state conjugii aliquid de voluptatc largiretur, ad-
linguam.si in lege Domini ambularc ot teslimonia .junxit:/7oc autcm dico sccundum indulgcnliam,non
ejus assuescamus toto cordc servaro. Qu.TCunque scciniduiii iinperium. Culpa quippe esse innuitur
euim sffipius agere, vel loqui, aut audire solcmus, quod inilulgcri perhibetur scd qua; tanto citius ;

eadcm nccessc est sa;pius, ad animam quasi soli- rclaxatur, quanto non pcr hanc illicitum quid aga-
tam propriamque reourrant ad sedcm. Sicut ad tur, si hoc quod cst lieiLum srb inoderamine iion
volulabra porci, columbaj autcm pura et limpida tenetur. (/fctrf.) Unde cum Deo doprecatio funditur,
solcnt frequentare fluonta, ila cogitationoR im- ncquaquam talis conjugum vita damnatur. De qua
mundaj impuram montem pcrlurbant, cL spiritales C deprecatione quoque Paulus admonet dicens Nolite :

cogitationcs caslam mentem sanctilicant. El cu- fraitdarr inviccm^nisi fortc c.v conscnsu ad tcmpus,
stodilo cordc, juxta quod Scriptura dicit : Oinni iit vacclis oratioiii{I Cor.\n,!'i). » Quatrnus inundio-
custodia scrva cor tuum, quoniam ex ipso vila pro- rcs et corde ct corporc, abluti etiam carne et vesti-
ccdil,nccosso estnos etiam corporainsanclilicaLionc bus aqua, ad communionem corporis et sanguinis
ct munditia custodire. Custodito namque ci miin- Domini veniant,ne ipsa inaistimabilis mysterii ma-
dato a fiuxii luxuri.^e corpore, necosse est ut bona gnitudinc graventur.Nam cL Doiiiinus in Sina monLc

o|iorasubsequantur,sicut Dominus priecopitdicons: loculurusad popiiluiii,iiriuscuuidt lu populum abs-

.Siut liimbi vcstri prucincli ct Licernx ardentcs in David
lincre a mulicribus pnccipiL {Exod. xix), et ad
nianibus vcstris {Luc. [Uom. 13.] n Duo
xii, 35). dc pueris suis a sacordoLc diciLur, ut si mulieri-
autem sunt qua; jubontur.ct lumbos rcstringcre, et lius mundi cssent, panos proposiLionis acciperent
lucornas tcncrc,ut ct nuinditia siL casLiLalis in cor- (/ /lcg. XXI, 4) : quos omniiio non accipcrcnL, nisi
piirc, et liiiuen veriLaLis in opcraLiono. UcdcuipLori prius niundos esse David a mulicribus laLcaLur.Um-
cLciiim nosLro unum sinc altero placere iicquaquam ucs auLem in ccnimuiiionc,mundo cordc cL corpore
poLesL, si auL is qui bona agiL.adhuc luxuri;c inqui- purificaLo sacris mysteriis assistentcs,neccsse est ut
numenta non deserit,aul is qui casLitale pra;cininet, j) nosmetipsos Deo in cordis contritionc mactemus.
nccdum sc pcr bona opera excrcet. Ncc castitas quia qui passiouis Dominica? mystoria celcbramus,
crgo magna cst sine bono opcrc, ncc opus bonum dcbcmus iniitari quod aginuis. Tunc crgo vcre pro
cbt aliquid sino casLiLale. » Quid cniiii illi prodcst iiobis boslia crit, cum nos iiisos hosliam fccorit.
qui sc dialiolo ct sua donat Doo, cuiii Spiritura di- (Dial. lib. IV, c. 59.) " Scd intcr h;BC scicndum

cal : tux placcns Dco? (liccli. xxx,

iliscrcre aniinx cst, quia il!c rccte sui dclicli vcniani postulat, qui
2'i.)Misericordia! enim opera quisquc a se inciporo prius hoc f|Uod in ipso dclinquitur rclaxat. Munus
dobct, ut prius se Deo et poslea siia Domino Iri- iiiim non accipitur, iiisi anlc discordia ab animo
bual, juxla quod Scripliira pr.ccipil Ihclina a : pi'llutur, dicoiitc Vcritatc : .S'i o/fcrs miiiiiis tiiuin ad
iiialo it fac bonum, ct tuiic inhabituhis iii s.rcuhim allarc,il ibi rcrordatus fuci is qitiafratci liius liabct
sicculi In tlonio Duinini, iii loiiijUiiiliin iii iliiruiii aliqitid ailvci siim tc, rclinquc ibi niunits titum antc
(l'.sal. xxxvi, 27). altarc,ct viulc priiis rcconciliari fralri tuo ct tiinc
El sciendum nobisest.iniia iion solum eslcastilus vcnicns offcrvs inunus {Mattli, v, 23). Qua iii ro
911 HINCMAIU HHEM. AUCHIEPI. OPCSCULA VAUIA. 9t

poiisaniliim est.cum fimnis ciilpa iiuinc-ii! solvatur, A pr.nordinati.sod proplcr mala aliqua.quibus polluti

quam gravis esl culpa discoi-diie.pru qiKinrc iniiiuis di' coriiort! uxcuiil, pcr inortem severiug casliyaiiili

accipitur. Debemus itaque ad proxiiiniin, i|uamvis cxcipiunlurdaiiimis ignis purgaturii.ct vcl usquca<i
loiige posituin, lonfjeqne disjunctiiiii, iiu-ute irc, dicm judicii luiiga cxaminationc dc vitioruin surdo

cisque aninuini snlidere.huinilitate illuin ac beiicvo- mundanlur.vcl ccrlo piis amicorum fidcliuin preci-

lentia iilacariMit scilicet Conditor nuster, iliiin taln bus, elceinosynis, jejuniis, llolibus.ct hosti» salu-
idacituin nostra! inenlis uspcxerit, a j^occalo nos taris oblalionibus ahsoluti i^aMiis, ct ipsi ad beato-
solvat qui munus pro culpa sumit. Veritat's autcin rum pcrvcniiinl rcquieni.Scd interhaic ponsandum
voco attcstantn, didicimus iqnia sorvus qui decem rst, quod tutior via sit, ut bonum quod quisquo
millia lalenta dcbebal, cuiii piriiitontiain agercl, post morlcm suam sperat agi pcr alios, agat ipae

absolulioiiciii debili a doniiiio acccpit, scd qiiia diim vivit pro so. Bcalius quippc cst libcruin cxiro,

conservo suo conliiin sibi iloiiarios debcnti dol)itum qiiain posl vincula libertatcm qua:rcrc. bcbcmus
non dimisit, el hoc esl jussus exigi quod ei fuorat itiuiuc prsscns sa:culum,vel quia jam cunspicimu«
jam dimissuin (Matlh. xviii). Ex quibus videlicci delluxisse, tota mcntc conlcmiicre; quotidiana Dco

dictis constat quia, si hoc quod in nos di.linquilur lacrymarum sacrincia, quotidiana carnis ejus ot
ex cordo non diinittiinus, ol illud rursus cxigimur sanguinis hostias immolarc.in assiduis ctiam Qcti-
n
quod nobis jam por po.'nitenliam dimissuiii fuisse tius, in qiiolidiana nostra paenitentia.

gaudobainus.I;,'ilur duinporindultumlomporis spa-

CAPUT VHI.
lium licel,duin judex sustinot, dum convcrsioiiom
nostramisquiculpasexaminatexspoctat,connemus, Quod ailvocatus noster in cxlo sit Christus, qui Incar-
in lacryniis duriliom niontis.fonneinus in proximis nationis el passionis su,t myslerio nos redemit, et
corpus ac sanijuincm suum nobis in sacramcnlo re-
gralia.n benignitatis, ot riiloiiter dico, quia salutari
liquit.
hostia per mortem non indigcmus, si antc mortem
Doo ipsi hoslia fuorimus. »
Habcmus sacerdolem inccclisqui intcrpellat pro
Et sciendum nobis est, qua illis sacra victiina nobis, de quo eliain pcr Joannein dicitur : 5i pec-
mortuis prodosl.qui hic vivondo iililiiiuorunl ut oos cnvcrimus, advocatum habcmns apud Patrem Jesum
cliam post, luortoin bona ailjuvout (|u;o hic pro ipsis Christum JHStum,ct ipsc est propitiatio pro peccatis no-
ab aliis liunt.Ad h;oc otiam veracitor crcdi debef, slris{I Joan.n, 1). Ecce cxsullat animus, oum advo-
quia illum post mortem Deus non liberal,quem ante potentiam audivimus; sed exsullationem
eati nostri
morlem gratia suam ad veniam non reformat.Hinc nostram iterum remordel timor, quia ipsequi nobis
eteniin Paulus dieit Ecce 7iunc tempus acceptiibile,
:
advocatus est dicitur juslus.Nos enim causas iiiju-
cccc nunc dics satulis (II Cor. vi, 2). Hinc Psalniista C slitia: habemus,justus vero advocatus injustascau-
ait Quoiuam in s.vculum miseciconlia cjus (Psal.
:
sasnullomodosuscipit,nec vcrba dare pro injustitia
cxvil, 1). Quia nimiruin, quem ncquaquam modo consenlit.Quid ergo agimus,charissimi fralres mei1
misericordia ejus eripit,sola post praiscns sa!culum Sed eecc occurrit animo quid agamus mala que ;

justitia addicil.Hinc Salomon ait : Quia liijnum in f.cimus ct accusemuset deploremus. Scriptum est
quocunquc loco ceciderit, .^ice ad austrum, sivc ad cnim Juslus in principio accusator est sui [Prov.
aquiloncm, ilji Ouia cum huinani
crit [Ecclc. xi, 3). xviii, 17*. Quilibet etenim peccator conversus in
casus temporc, sive sanctus,sive inalignus spiritus lletibus Jam Justus cssc iuchoat.cum coeperit accu-
cgredientcm animam claustris carnis acceperit, in sarc quod fccit. Cur euimjustua non sit.qui contra
a:ternum secuin sinc ulla pormutationc rplinobil,ut suara injustiliam jam per sitvit.' Justus
lacrjTnas
nec cxaltata ad supidiciuin proruat,noc inersa ajloi"- igitur advocalus noslcrjustos nosdofendet injudi-
nissuppliciisullraadromediuinoreplionis ascendat, cio, <|uia nosinetipsos et cognoscimus ct accusamus
relictisa!lorualitorciiiiilomnatis.Scircdebemus,quia injustos. Non ergo in flctibu3,non in aetibus noslris,
est dilferontiainelcctis de corporc cgressis,ul egrc- sed in advocati noslri allegatione conndamus, qui
dientibus scu cgressuris:quoniam sunt qui mox ut sinc intermissione pro nobis holocaustum lladein ptor
a carnis corruplione soluti sunt aut solvunlur, ad D piissimus iminolat,quia sinc ccssalione 1'alri suatn
Doi contoiiiplationem angolis sociandi pervcniunt, pro nobis incarnationcm dcmonslrat. Ipsa quippo
sicut saucti apostoli, inartyros, et confossorcs, et cjus incarnatio noslr.i: cst emundationis oblatio.
virgines, cajtoriquo arctioris et prrfeclioris vila: viri Cumque sc homincm oslondil, delicta hominls in-
ac fcmina>,quoruin unus cerlaininum suorum con- lervcnicns diluit, et humanitatis sue myslerio pe-
scius non dubitavit dc ipso teslari dicens : Cm;iio renne sacrincium immolat,quia et hivc sunt «lcrna
dissolvi ct cum Christo csse [Philip. i, 23). Ca-tcrum qu.-e mnndat, saccrdos pro nobis factus, et sarrili-
sunl pluros in Ecclcsia Justi, qui posl carnis solu- ciuin, cl altare. Unde ad Israel dicilur : Ailure dt
tionem .'ontinuo boataparadisi requiesuscipientur, tcrra fitcictis mihi [Exoit. vxxiil, 24). Aitare enirn
exspcctantes inmagno gaudio, in magnis congau- de tcrra Deo facerc, cst incarnationcm Mediatons
dentium choris, quando rocepto corporc vcniant et adorare.Tunc quippc a Dco noslpo munus accipitur,
apparoant antc faciem Dci. At vero nonnulli, pro- quandoinhoc allari.id est supcr Dominice incarna-
plor boua (luidom opera ad electorum sociclatcm tionis Lumanitatcm, noslr^; huiailitaUs lidm soli-
I
«13 DE CAVENDtS VITIIS, ETC. 914

damus. Homo namque in libortate propriffi volunta- A (Ltic. I, 43). Et ipsa virgo concipiens disit : Ecce
tis ad vitam conditus, spontc sua diabolo consen- ancilla mihi sccumlum vcrhum tuum
Domiui, fiat

tiens, factus est debitor mortis. Delcnda ergo erat {ihid.,3S). Et quamvis ipse aliud ex Patre, aliud ex
talis culpa, sed nisi per sacrificium deleri non po- Virginc, scd ipsc cst a;tornus ex Patre, ipse tem-
terat, et pro homine videlicet peccatore et rationaii, poralis ex matre, ipse qui fecit, ipse qui factusest,
homo, et sinc pcceato,
nisi ralionalis bostia, id est ipsc speciosus pra; filiis hominum per divinitatem,
qui de homine assumpsit natunim non culpam, ad ct ipsc dc quo dictum cst ; Yidimus cum, et non erut
emimdalioncm ofTerri nun putuit. Fecit ergo pro asjicctus, ct non cst ei spctics^ncijuc dccor {Isa. liii,

nobis sacrifioium corpus suum, cxliibuil pro pecoa- 2),pcr humanitatem. Ipsc ante sa!cula de Patre sinc
toribus victimam sine peccalo, quae et humanitatc matre, ipse in fine sa;euIoruin de matre sine patre :

mori, et injustitiam mundare potuissct. Finis scili- ipse conditoris templum, ipsc conditor templi ipsc :

cet, non qui consumit, sed qui pcrfecit cum, in auctor operis, ipse opus auctoris manens unus ex :

carne apparuit.et factus saccrdos in a?lernum se- utraque ct in utraquc natura,ncc nalurarum copula-
cundum ordincm Melehisedech, tunc novuni testa- tione confusus, nec naturarum distinctione gcmina-
mentum, quod nobis dc pane et vino aqua misto, tus. i> In natura divinitatis a^qualis et coajternus ac
ipso saerificante et vivifieante atque benedicente, in „ consubstantialis Palri et Spiritui sancto;in natura
vero corpore et sanguine suo mysterium fidei.donec humanitatis minoratus paulo minus ab angelis in :

specictenus veniat tradidit, manifeste perficiet, cum qua rcsurgcndo a mortuis gloria et honore corunatus
aperte diligentibus se, qui sccundum propositnm est, et constitutus supcr omnia opera manuum Pa-
vocati sunt sancti, per patefactam majcstatis sum tris, ct data est ei omnis potcstas in ca^lo ct in tcrra,

speciem oslendet,quomodo ipsi gignenti non impar et clarificatus est claritale illa, quam in divinitate
oriatur, et quomodo utriusque Spiritus, utrique habuit apud Patrem priusquam mundus fieret, ut
coaelernus ac consubstantialis, simul ab ulroquc iisdem dilcctoribus suis paUiiii ostenderet, cum ab-
procedat quomodo is qui oricndo a Patre
: cst, ci sorpta esset mors in victoria, miirt;ilc hoc nostrum
de quo oritur subsequens non est quomodo : is qui induere immortiilitatem ad suam fclioitatis sempi-
processione producitur, a proferenlibus non praii- tcrna; beatitudinem. Ejus beatitudinis pcrpetua; fe-
tur. Quomodo et unum divisibiliter Iria sint,et indi- licitatem anxie suspirantes et anhelantes, ingemi-
visibiliter tria unum sed humanitatem vera; carnis
: scimus gravati in hoc tabcrnaculo, habentes hunc
animata; rationali anima, una secum dc Spiritu san- lidci ct spci ac diloctioiiis thesaurum in vasis ficti-
Cto et beata Maria semper Virgine, in visceribus libus. Unde nobis per Prophctam dicitur : Consli-

ejus de carnc ipsius conceptam, el mox sanctam in tuitc tlicm solemncni in confrequcnlationihtts usquc ad
civitatcm assumptam, suse persona;, qui sine ullo C comu altaris {Psal. cxvii, 27). Dies solemnis est Do-
5nitio pcrfeclus Deus, Unigenitus a;qualis Patri, miuo compunctio cordis nostri. Scd lunc in con-

perfectus homo in finc sa;culorum natus est, unus frcquentationibus dics solemnisconslituitur.cum in
Christus, vcrus Filius Dei, pcr utcrum ejusdcm lacrynias amuris cjus assiduc mcns solvitur. At ne
Virginis, quoiancilla csl ipsius humluis pcrdiviiii- moriciilcs, si non diccrctur qiiandiu isla acturi su-

tatem, et mater Verbi per carnem {Morcil. lib. xviii, mus, tribulatioiie afliccremur, illico terminum quo-
c. 27) : « Cui ut scriptum est : Noii adxquahitur usque fieri debeat subjuiigit dicens, usquc ad contu
topaxiium de J^tliiopin [Job .v.xviii, 19). Quoniam aliud altitris. Cornu quippe altaris cst cxaltatio sacrificii
est natus homincs gratiam adoi^tionis acciporo, intcrioris, ubi cum venerinius, jam nulla nccessilas
aliud unuin singuhirilcr pcr divluitatis polcutiam erit ut solciuiicm dicni Doiiiiiiudc nuslra lamenla-
Deuin e\ ipso couccptu prudissc : nec ;equaii po- tiunc faciaiiiiis. .\d qiiud aU;iri; inlciiuris sucrificii

test glori;e Unigcniti habit;e pcr naturam ab aliis non ;iccedit nisi justus.ad quod illo pcrvenit qui ad
accepta per gratiam. Mcdiator quippe Dei atquc ho- istud pra;sensctvisibileacccdilgratia Dei juslifica-
minum humo Christus Jesus, non csl altcr in huma- tus.et illie invcniet vilam suani, qui ad islud aree-
nitato, aller in deilatc:quia non purus hoino con- dcns discrcvciil causain suam.uiulc dispcnsatur vi-
ceptus aliiuc cditus, post pcr mcritum ut Dci^s n ctima salulaiis,qua dclctum esl dobilo' damnatio-
esset acccpil sed nuntiantc angclo, cl advcuicnte
; nis ac malodiclionis iioslr;oohirogr;ii>liuiii ipiod erat
Spiritu, mox Verbum in utero, mox intra uterum coulrarium nobis, et Iriumpliatus csl hostis compu-
Verbum caro, el manentc incomrnutabili csscntia, tans noslra pcccala, ct qu;urcns quid objiciut, cl
qua; ci cum Putre et cuin sancto Spiritu coicteina niliil iuvcnioiis in illo in quo vincimus, credcntes in

est, assumpsit intra Virginis visceia, uiide cl im- cuiii qui pro iiobis ilcliilui-ibiis iiiurlis, morlis dcbi-
passibilis pali, cl iiiimurt;dis mori, ct ;i'tcrnus antc liiiii quiid iiuii dcbobal oxsulvil, solvcns iiiiniicitius

8;vcula ti^iiijioralis posset esse in liiie sicculorum ; qiias pcecando eonlruximus in carne sun, bonus pa-
ul pcr inetVabilc sacramentum, conceplu sauctu, cl stor aniiiiam suaiii ponens pio ovibus suis, ut id
partu iiiviolabili, secundum veritatcm utriusqae na- sacramcnto noslro corpus el sanguinem suum vcr-
tura; eadcm Virgo, ul di.ximus, cl aiicilla Duiiiini torct, et oves quas lodcmorat cariiis su;e alimcnto
esset ct matcr. Sic (|uippc ci ul> Klizabclli dlcilm- ; satiaret.
Cnde hoc mihi,iut raiiat matcr Ihmitvi mci ad mc ?
 ;

91r IIINr.VAIlI lUIHM. AIICIIIKP. OPUSGULA V.\1{IA. 916

CAPLT I.\. A <-t occiditur, sed lidelium orc suani surailur in sa-

Qiwd
ad
Chrislns pro
cujiis
nnliis in alliiri fiuotidic
pinlicipiUioncm cum jiilc el
immolnlur,
bonis operilius
lutcm.
Cujus recte (ij;uiam agnus iii lege paschalis oslen-
i
ncceilciidnm cst. dit, qui seiiiel pupulum de .Epyptia gervilute libe-
rans, in memoriam ejusdcni liberationis peromne^
Qui i|uaiidu ha;c sacrosancla mysleria celebraiida annos immolutiunc suacumdcm populum eanclili-
discipulis suis Iradidil, inlcr cailcra dixit : Filius carc solebal, doncc ipsc vcnirct, cui lulis bo&tii
homitm secundum quod tlcfinilum cst vudit. Vcrum- teslimoniiiiii dubut, oblutusquc Putri pro nobis in
tamen im illi hoiiiiiii per iiucm Irndctur! (Lur. xxii, hottiam odoreiii(|uc suavilalis, niysterium sua; pa»-
22.) Sed el licnlio et in scmiiilcriuiiii v.c ilii liiuiiiiii, sionis ublalo ap;iio in creuturam panis vinique Iran^-
qui ad mcnsani Doiiiiiii nialigiius acceilit; qui iiisi- fernt, saccrdos factus in a.'tci-uum sccuadum oi-di-
diis mente condilis, qui praicordiis aliquo scclcrc nem Melcbisedech. Etsicul illi,qui ctiam pusl4|uam
pollulus, mystcriorum Christi sccreli.s participarr educli .>^unt in sunpuinc agni dc lerra /Ejrypli.c'.
niin ineluit. Etenim ille in exempluin Judiu filiuni baplizati suiil in iiubeet inmari,c.\igontibu8culpi^.
honiinis liudit, non quidcm Jiid;eis peccaloiibus. scrpentium uiorsibus sterncbanlur, utex ordine fla-
sed taraen peccutoribus, iiiciiibris scilicet suis, qui- _ gelli exterioris ugnoscerent quanlam intus pern
k...
bus :ti.,.i 1:
; v;i., ,.i :....: .,i..i,:i.. ti :..:„.
corpus
u _: _. ._• i. i . _ _: . _ .
illud inffistiniabilc et inviolabilc Doniini ciem .

pcccando palcrentur, c.xallatum pro signo scr-

violarc pra;suinit. Illc Dominum vendit, qui ejus pcnlem .Tueum uspiciebaDt.sicut .'acra Numerorum
amore ac timorc ncglccto, terrena cl caduca, imo naarul hisloria (.Yum. xx), sanabantur ad tempus a
ctiam criiiiino.sa, plus aiiiarc ct curarc convinciliir. teinporali moi te el plaga, quara serpentium morsus
V,T, inquam, illi hoinini, dc quo Jesjs, qui ailari- intulerant : iluetqui mysterium Dominica.' passionis
bus sacrosaiictis inter immolandum, utpolo propo- credendoetconfltendosincerilerimilandoaspiciunt,
sita consecraturus,adesscnon dubitatur, uslanlibus salvanlur in pcrpcluum ab omni murtc quam pcc-
sibi minislris ccDlcslibus, qua^ri cogitur : £a'C, in- cuiido in anima paritcr ct carnc contraxerunt, ul
mnnus Inidcnlis mc mccum est in tiwnsu
quiens, omnis qui crcdit in Christum non pcrcat, scd hnbeat
De (jiiibus dicit Aposlolus Quicunquc
ihid., 21). : vilatn wlcrnatn (Joun. iii, 10). El hoc inter illuin
munducwcrit pancm vel biberil culiccm Domini indi- figuram ct ictam veritatem distal, quia pcr illam
ijnc, reus erit corporis ct sanyuinis Domini. Qui enim figuram vitu prolclabatur tcmporulis, pcr hanc vitu
mtinducat et bihit indiyne, juuicium sihi manducat ct donatur sine llnc mansura. Sed curanduin solertcr
hibil, non dijudicatis, id cst, non discerncns debita cst,uti)uud intellectus benesentiluperaliocundi-'n;i
vcneratione a eibis cojteris, corpus Domini. Prohct perliciat, quutcnus cum confessione pecta- nc^ti
aulcm scipsum hotno, ct sic dc panc illo edat, ct dc C fidei pic et sobrie convcrsundo ad perrectioncm pro-
cnlice bibiit. Quoties cnitn cumque mandueubitis pa- misso; vita; nobis mereamur altingere..Vif «iihi Deut
netn hunc et culicem hihetis, morletn Domini atitiuti- dilcvit itiutiduin, ul Filium suum unigeuilum darel,
tiabitis doncc venial [1 Ccr. xi, 2C, 27, 28) : quia ut ut omnis quicredit in eum non pereat, scd habeat vi-
Joannes dicit apostolus : Dilc.rit nos, cl lavit nos a lnm .Ttertiam (ibid.). \d quain ille pcrveniet, quis-
pcrcatis noslris in sanijuitw suo {.Ipoc. i, 15).Non quis in recla lide el bonis operibus perseveravit us-
soluin autem a peccatis in sanguinc suo, quando quc in fincm.quia etfidcs sine opcribus mortua esl,
sanguincm suum dcdit in crucc pro nobis, sed et illa vidclicel fidcs, quee pcr dilecliunem non ope-
(juando quisque nostrum in myslerio sacrosanctK ralur, el sine fidc impossibilc est placcrc Dco. In
passionisilliusba|)lismiaquis ablutuscst.quia pre- quibusunanimitergraliaDeiconsislcntibuspersove-
tiuin Christi sepultura nostra est Unde ager dc pre- rantia necci^^aria est u.-ijuc in nncin,quia neiiio niit-
tiosanguiniscjuseni|itusvocalur(ic/ic7</c;Hn(7i,idest teus iiianuiu in aralrum ct iispiciens rclro, aplus rsl
ager sanguinis videlicet ager Juda;orum, sed sepul-
: rcgno Dci, in quo a;lcrnaliler vivunl angeli el san-
lura noslra est. Nos eniin peregrini fuimus cl aijvc- ctorum spfritus dc ligno vila>, sicut ipsc dixit : Sirut
na;; non babuimus ubi rcquicsceremus : illc cruci in iiu; vivil 1'aler, el etjo viro in eo pn^pler Palrcm
fixu.-i est cl nnirtuus, et nos consepulti sumus ciim ri cl qui manducal me, cl ipsi vivit propler iiu-. F.jo \um
illo perbaptismum in mortem.Quia7H(VHiif/i«/((i/i/(- l>anis viJ:r, el cjo sum pnnii tle iirlo ile-uYiidcin, ut
i(i/( sumus in Christo Domiiio, in morle ipsius bapti- si quis t\r iptomunduciitvril non morialur. F.-jo yutn
iati .siimw,s(/{oM.vi,3),qui non solum (|uandu in crucc panis viviis qui ile rtilo tlescendi; ti quis inmidiu-ave-
sanguinem suum dedit pro nobis, vel (|iiando in bap- ril c.r A()c puiic vivet in trlernum, cl panis ifuein cjo
tismate lavit nos a pcecalis noslris in sanRuiiic .-^uo, dabo caro mea esl pro mundi vilii. .imcn amrn dieo
veruin e'.iain (piolidie loliit peccala inuiidi, lavatqiie vobis : Sisi itiitnduciverili.ti cnmfm /i/ii hnmniii, et
nos a pcccalis nuslris (|uuli(lianis in sanguiiie suu, bilh-rilis cjiis sanjuincm. non habebitis vilnm i»i vtibu.
ciim cjusdcin bcal.-c passionis ad allare mcmuria rc- Qui iiianducat cariicm inetim cl bibil nm<juincin Huiim,
plicatur,cum panisct vini crculiira in sacramcnliim htibet vilain .Tlcrniim, ct ego resufciUibo eum m no-
carnis el sanguinis ejus inoirabilj ^pirilii.. .-;inetillca- vissimo dic. Car.t eniin mea vcre esl eibus, el sanguit
tionc Iransfertur, sic(|uc corpu< i.t sanguis illius, iticus vere cM potus. Qui manducal menm cariiem ct
non infidclium manibusad pernieicm suam fuudilur bibil ineum sanjuincm, manel in me cl ei/o in co. Hir
917 DE CAVENDIS VITIIS, ETG. 918

est panis qui dc ccclo dcsccndit : qui manducat huiic A. locum in tc lalcndi clamor wcns (Jobxw, 10). Pcc-
pancm vivct in xlcrnum [Joiin. vi). Et pridic qiiatn canti cnim honiiui dictum cst Tcn-acs cl in tcrram
:

pateretur, coenanle eo cum discipulis suis, in nocte ibis {Gcii. iii, 19). Qua; scilicet terra Rcdemptoris
qua tradebatur, quando vetusinnovum et a;tcrnum nostri sanguincm non abscondit,quia unusquisque
pascha nostrum convertit,in quo ipseimmolatus est peccator rcdomptionis snn'' prctium snmcns confitc-

Christus, acccpit pamem.bcncdixit ac fregit,dcdit- tur ac laudat, ct quibus valet proximis innotcscit.
que discipulis suis et ait Accipitc et comcditcjioc cst
: Terra etiam sanguincmejusnonopcruit,quiasancta
corpus mcum, quod pro vobis tradclur, hoc facite in Ecclesia redcmptionis sua3 mysterium in cunctis
mcmn commcmorationcm ; et Accipicns calicem rjra- : jam mundi partibus pricdicat.Ncque invcnitin tcrra
tins eijit et dedil illis dicens : llibitc cx hoc omncs,hic latcndi cjus. Ipso enim sanguis re-
locum clamor
est snnijuis mcus novi testamenti, qui jiro vohis ct demptionisqui sumitur,clamor nostri Rcdcmptoris
pro mnltis cffundclur in remissioncm pcccntorum {Luc. cst.Undc ctiain Paulus dicil Et sanguincm aspcr- :

xxii). Ilsc ille dixil ct dicit, ct pcriicit qui dixit ct sionis mclius loqucnlcm quain Abci {llcbr. xii, 24).
facta sunt,mandavit et creata sunt.ct co vcrbo quod Dc Abcl sanguine dictum fucrat Vox sangttiiiis fra- :

est,et per quod facta sunt omnia, ct per prophetas tris lui Abel ctamat ad mc de tcriu [Ccn. iv, 10). Sed
suos hydriam farina; el lecythum olei, ct pcr vasa
^ sangiiis Jesu niclius loqiiitur quam .\bi'l,quia san-
non paucadilfusum oleum multiplicavit,ctVerbum guis Abcl fratricida; fratris mortcin pctiit, sanguis
caro factum cst, ct habitavit in nobis, cum in utero autem Domini vilam pcrscculoribus impctravit. Ut
virginali sanctificavit tabcrnuculum suum Altissi- ergo in nobis sacramcntumDominica: passionis non
mus, potest manum ponere in ambobus, et palrem sitoliosum, imitari debemus quod sumimus,etpr«-
scilicet divinitatis a^qualitatc placarc,cl nostr» fra- dicarc caiteris quod veneramur. Locum enim la-
gilitatem substantiae assumeudo, cam siuc uUius tendi clamor cjus in nobis iuvcnict, si hoc quod
culps contagio in unitate sua; personoe compati et mens crcdidit lingua lacet. Scd nc in nobis clamor
miscreri, et panes ac pisces juxla vcritatem evan- fcjus latcat, rcstat ut unusquisijuc juxta modulum
gelicam sua benedictione multiplicavit,et aquam in suum vivificationis suu; mysteriumproximis innote-
vinum tacito nutu vertil, et naturas rcrum mutat ut soat: » credens ct confitcns ot annuatians, quia san-
ipse volet : cujus vcridicis verbis indubitanter cre- guis Ghristi ideo novum cst testaraonluiii,quia nova
dcns .\poslulus dicit : Calicvin bciiciliclionis cid bc- dili'ctiii, qua usquc ad murlcin in novissimis sa;cu-
ncdi.cimus,7wnncconiinunicittiosanijuiuisClii isticsl'.' luriiiii tcmpuribus nus dilcxit. Oilcctio ista nos in-
Egociiiin acccpi a Domino quod cl tradidi vobis,quo- noval, iil siiiius homincs novi, ha;redos testamcnti
niam Doininus noster Jesus Chrislus in qua noctc tra- novi,sicut ct A[jostolus dicit : Quanto magis sangnis
dcbaturacccpil]iancm,ctgratiasagcnsfi cgitucdixit: C Cliristi,qui pcr Spiritnm .uinclum scmctipsum oblulit
./ccipitc cl inanducatc : lioc csl co.ipus incuiii quod iiiiiiiaculatiim l>co,cinuiidabil conscicntium noslram
pro voliis Iradct ur ,lioc facitc in iiicaiii coiiiinciiiora- ab opvrilius mortitis, ad srrvii niliun l)co vivcnli ? ct
tioncm.Siiniliter cl calicempostquam cccnavildiccns: idconooi tcslaincnlinicdiator cst {llcbr. ix, 1'». 15).
llic calix iiovum tcstamentum cst in mco sangiiiuc, Pcr hunc crgo sanguincm novi lcstuiiiciiti, qui ctfu-
hocfacite quolicscunquc bibcritisinmcam commcmo- sus est in remissioncin pcccatorum, cmundabit, id
ratiomm. Quoticscum/uc cnim maiiducabitis pancin cst innovabit consciciitiam lidclium, ct (iunt iidcm
hunc ctcaliccm bibctis,mortc n Doinini annunliabilis lidclcs,juxtacumdcm.\|iusluluin,li;crcdcssecundum
doncc vcniat [I Cor. \, xi). spciii vit;c iclerna;, c/ rcproinissioncin accipiunt qui

Qua; communicatio et parlicipatio corpurisct san- vocati sunt utern.L' hxrcditatis (ibid., l.j). Et idco
guinis Domini sicut ex omnibus recta fide offcrenti- sanguis illc vcrc novi testamenli eticlcrni cst, quia
bus una (it, ita ct una redit in omnes, non parto quos ;i vctust;itc innovat, ;id ;cleriiam fclicitatcm
corporca, scd virtute divina. Qui cnim unus scniiicr pcrducit. llinc Zucharias [iruiihcta velut ;id i|isum
ct idem inlclligi jjarticipalilcr nun potcst, lamcii a Dumiiuini lui|iiciisait : 'ruqiioquc in siinguinr trsla-
sui.s fiileliljus participari dicitur, cum in cjus sub- mcntiluirmisisli viiiclos tnos ilrlacu, in qiio uou crat
stantiam pars nulla admillatur. Scd i|uia lium- ix- ii iiqua {/.acll. IX, 11). Qui;i\ idrlicct jicr liu.jus sniigui-
primcre pcrfccte scrmonc non possumus, liuiiiaMi- iiis cll'usiuncm,ct autiijui .jusli sjic futur;c rcdcmp-
tatis noslr;e inodulo quasi infantia) imbccilliliilr tionis dcvincti ab infcrni clauslriscductisunl.ct [icr
pr.Tpcditi, eum aliquatcnus balbutiondo rcsiina- cuuidcm ctiam (iiiiucs crcdcntcs a pGccaloruin vin-
mus. Cujus corpus Ju(bei pcrscquentcs muliti sunt culis,ct dc lucu niiscri;c,ct dc lulo f;ccis cri[)iiiiitnr.
quasi consuincndo cxstinguere.ct gentiles esuricn- Itcin (|uod liic i\'\G\\.\\rmijstcriuin fidci, el in illis ver-
tem mcuteai snam dcsidcrant per quotidianum iiii- bisDomini i[uibus myslcrium cor[iuris clsanguinis
molationis sacriliciuin dc cjus carnibus satiare, cl siii Iradidil iioii lcgitur.vidcturdcalio lucn Evangclii
ipsius llr,'di'in|i(oiis saiigiiiiii'in, qiii'm pcrsrcuturcs suni|itiiiii cssc, iibi Kccuiidiiiu .lu;iiiiicm dc lioc co-
Sii,'vioulcs fiidcriint, pustiuudum rrcdcntcs liilirriiiil, ilciii s:i( riiiiiciilo i[uibic-d;iiii di .(i|iiilisiii)iicrcilcnli-
eumquccssc Dci filiiini [ir.rdicaveriint [Moral. lili. bus loqiiciis ail : Vcrbaiju:i lociitus siiin vnbissiiiri-
xm, c. 8). " Dc quo vidclicct sanguinc scri|)tum csl ; tus ct vita siint, scd sunt quidam cx vobis qiii non
Teira, nc opcrias sanguincm mcum, ncqiic invcniat crcdidcrunt (J<;aH..vi.l'i).Ostcndit cnim sc magaum
 919 HliNC.MAIil llilLM. AIICIIIKI'. ftPUSCCLA VAIUA. 920
Hi.xissc niystprum cum ail: Vcrba qna' ego loculus A hoc rrcquenfandum commcndavit Ecclesia;, quons-
sum vobis spiritus ct cita sunt (Joan. vi, (i5) : cum qui! i|)sevenial in fine sa?culi,quando critsanctorum
aiitem adjuni^it, .?ri/ siinl quidain cx vohis qui non rcquies, non ailliiir in sacramenlo ?pei, quo in hoc
Crediderunl ,osUni\\\ ina^miin isluil iiiysleriiim noii teinpore consociutur Ecclesia, quamJiu biliilur quoil
esseiiisiliileiolliileliiiiii.qiii vi'rbaaiidiunt,etideocis (leChrisli lalcre manavit.scdjam in ipsa pcrrertione
spiriliis el vita suiit,quiu eos spirilaliler intellecta salulis jBlerna!, cum tradetur regnum FJeo el Patri
vivilicant. Totum crgo qiioil in liae oblalione Diiiiii- ut in pcrspicua conti-nq>latiunc incommutabllis
illa

nicicorporiselsaiiguiiiisa;j;itar,mysteriuinesl.Aliud veritalis nullis mystcriis corpm-alibus cg^amus.

enini videtur, aliiid intclligilur : quod videlur spe- CAITT X.
ciein habel corpnraliMn, quod inlelligilur rrueluin Qiiotlpcr CliH.\tiliumilitiilrmi aiiisangrlonim jHitiis
habet uustir farlits sil .•luodiinr a Chrislo ipfO fuitciinsc-
ppiritu.ileiii Seiendiim vero csl,(|uod eiimdeni
craliu,cl in iiuiiijinc fiauis vcrasit raro Clii isli.ano-
calicein Dominici sanguinis, ju.xla obscrvanliam Ec-
bis cuiupiriiilcutia cl mundo corde mandiicanita.
clcsia; catholicK apostolis traditam, nisi mistum Erat enini antea sccundum ordinem Jmi roruni
aqua offerri non licot.quia unnmAaron «acriliciuni in victimis pecorum, et hoc in
fiunt in redeinplio-
nis nostr.-c inysleriociim ait : ^'onbiham amoiloc.rlioc
mysliTio.Nondnm namquc eral sacrificium eorporis
geniminc ui7i5(.V(i«/(.xxvi,2'.)),ctilelatore ejus.quod
p et .sangtiinis Doinini, quod fidelcs norunt qni Evan-
bincoa tiMnslixum esl,aqna cuni sanguinc egrcssa, gelium legerunUQuodsacrificium nunc dilTusumcbt
vinum de vera carnis cjus vitc cum aqna exprcssum tolo orbc len-arum pcr cum dc quo scriptum csl :

oslendit. Ihec enim sunt sacramcnta Ecclcsia-, sine Jwiirit Doiniinis cl uon pcrnilcbitcum,tu cs saccrUos
qnibus ad vitam qii;c vera vita cst non inlratur. Ille iu irlrrnnm si ciiniliiin ordincm Mclchiscdcch (Psal.
sangiiis in remissioncni fiisus est peeeatoruin.aqua cix, 'i). IIoc do Doniiiio nostro Jesu <;hristo diclum
illa salutaro tenipcrat poculuni, h.Tc ct lavacrum est, quia voluit esse salutem noslram in cor[iorcct
pra^stat et polnm. Iloc tolum Doniiiiica; oblalionis sangiiine suo,qu.TCommcndavit nobis de humililati
mysteriuin qiianta agendiim sil,
pielate ct aniore sua.Nisi enim essct buniilis. non manducareliir net
comniendat ipsc Dominusdicendo Hncquotifscuv- : biberelur. Rcspice altitudinem ipsius: In prinripio
quc frccrilis in iiici mcmorian fuciclis {I (7o/-. xi,2.i). rrali:< rbum cl vrrbum erat apud Dcum [Jonn.x.Y.ri-.
yiiod exponens .•^iioslohis ad Corintliios ait : Oiio- cibiis senipilcrni s. Sed manducant angili, mandu-
tic.^cuniiiic ciiim miiiuturuhills pancm hiinc ct caliccm caut siiporna' virtulcs, manducantrn-lesles f piritus,
iilirlis, morlim llomini annuniiabitis doncc rciiial elnianducantclsaginanlur,et integrum manetquod
(ibid. 26). Illius crgo panis et calicis oblatio mor- pos satiat el Ixlificat. Quis nulem homo per\rnin
tis (;hrisli osleonimemoratioetannunlialio^qiixnon cibum? undecor idoneum illi citio'.' possel ad illum
tain verbis quani ipsis mysleriis agitur, per qua" C Oportobat ergo nt mensa illa laclesecrcl, ul par^uli^
noslris nienlibus niors illapreliosa altius ot fortiiis pi-ovcnirot. Tnde aiitem fit cibus lac ? unde cibus in
conimendatur.Quid cst eniin mortis Christi oommc- lac convcrtitur, nisi per carnem trajiciatur? Nom
moratio.nisi charitatisejuscommendatio?qnamno- niater hoc facit. Quod manducal mater, hoc msndu-
bis beatus evangelisla coniinendansait..Sci(n5 ,/f.sHi cal infans; scd quia miniis est idoneu? infanr qui
qiiia vcnit Itorn cjiis ut transcat cx lioc mttnilo ad pane voscatur. ipsum malcr incarnat, et per humi-
1'alrcm, cuin dilc.rissct sucs qui erant in munilo, in ditalein maniill.Tinlaclissuccumdeipro pane p-^

finciu dilr.rit ros \Joan.usque adxili, 1). Id esl infaMtem. (Jnoniodo ergo de ipso pane pa-scit n •- -i
mortcm cum illa dileclio perduxit. Quia tanlum di-- picnliaDci^qiiia/VrftMiHrarij/lirfMm rslel habiinfit
lexit cos ul morcrelur propter eos. lloc enim tosla- in nobii {ibid., I IV Vi'lele ergo humilitatein, quia
tuscst dicens : Majorcm hacdilcctionciu ncmo hilnl, panoniangoli>ruinm.«ndiicavithomo,utscripliimc«l:
til animam siiain ponal qitis pro aniicis siiis {Jnan. Paniin ra-li ungclorum maiidiicarit
dcdil cLi,pancin
XV, 13). Pioploroa et ilurus ad passioneni, et por /ic««» ;/'5n/. i.xxvii, Verbuin illiid qii>i [ik-
1.5 . Id est :

resurrectiouisct ascensionis gloriam discessuriis c scuntiiraiigeli sempilcrnum.qiiod esl .vqualcPatri,

mundo, hoc sacramentum ultiinumdiscipulis tradi- mandiiraWl homo.quiafMm in formti Dcifssri, mon
ditjUt memoriain tantaj charitutis,per quam sidani i\ rapinauntrbitraliisrst e.<sc .iqnaleinfcDco.^^aiiinKn
salvamur,altius eoruin mentibusinfigercl.Qiialoniis tiir illo angoli.ised scinctipsnm cjrinaiiiril.xii mnr.du-
seinpcr memores simus, et quales, et quanluin ab carel pani-ni an;.;f|oriiiii homo. Fonnam srrci ufci-
eo dilecti sinuis, ne de iiobis gloriemur,quanluni iit picns iu siinililudincm hominum facli-s.rt hahiiu in-
de illo spei-emus.Quod utruinquc diligonlorani(ilius vrnliis uthoino.huiui'iarit sc factus obcilicns us;nrail
exponitet iiiciilcal dieens Vt quid cnim Chrislns,
: morlcin, inortrm autcm crucis ,1'liilip. ii. 0, «, nt
cuin ndliitc inftrmi c.s.srmiis, .•tccundum lcmpus pro jiimdocruco rominendar'-liir c:i' iiDoniini
iiiipiis mnrluus isl (itom. v. (V ? i:i post p.itiliiliini novuiii sacrifieiuni Qiiando Ifxpi loinusno-
aulciu.\\v\m\,sniim cliarilalcm
ilieiliir:(,'(/mmc//(/ii( stcr J''sii-' Cliristus dc corjiorc sno : Sisi, inqiiit,
Dcus in nohis, quoniain si ciiin adhuc pccraions cs- maniliicarrril ijHts ciirnem meam el bil/eril sangHt-
scmus,('hrisnis pro nobis uiortuns csl,mullo iijilur neiH mrwn .nonhahebil ciiam i^st .Cumenim meave-
magisjustificati niinc in sanguinc iiniu.s sulvi rrimus remlc.sca.tl •iinguis ihcu.s vcrc e.il p «/iwVodii. vi..S4
ab iru pci ipsuin {ibid. «•). lloc orgo ngenduin, f< .y>). Intehectus spirilnnliscredentcmaWum farit.
 ;

921 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 922

quia littrra occidit, spirilm cst qui virifiral {llCor. \ dili.r, pcrjuria, fnha tcstinwnia, ct reliqun qux ro-
III, 6). enim ejus qui cum sequebantur ex-
Discipuli inquinanl homincm {Matth. xv, 19). Et : .\ge pceni-
paveruntetexhorruerunt.sermonem non intelligen- tenliam [Act. viii, 22). Poenitentia autem el mundHia
tes,ct putantcs nescio ([uid durum dicere Dominum cordis facil te accedere ad Deum.et recipere stolam
nostrum Jesum Christum, qund carnem ejus queiii priorem, quam penlidit prndigus filiuSjSubstantia,
videbant manducaturi cranf.etsani^uinem bibituri, quam a patre suo acceperaf, dissipafa cum mere-
et non potuerunt tolerare.Sed ipse,cum commcnda- tricibus vivendo enim substantia
luxuriose. Ileec
ret ipsum corpussuum et sanguinem suum,accepit nobis est a Deo donata, omne quod vivimus, sapi-
in manus suas quod norunt ndeles,et ipse se porta- mus, eogitamus,in verha prorumpimus et in dissi- ;

bat quodammodo cum diceret: Hoc cstrnrpuamcum. pationo hujus subslanlia; stolam perdidimus,id est
Ouia cum commendat corpus ct sanquinem suuin, vestem Spiritus sancti, vestem nuptialem, vestem
humilitatem suam commendat. Ipsam enim humi- innocentia;,quam qui non habuerit,non potest regis
litatem suam docuit Dominus noster in corpore et interesse convivio. Quam bene conditus accepit
sanguinesuo. Sapientia Dei, quam videbimus facie homo,male a serpente persuasus perdidit,quamque
ad faciem, et omties vidcbimus, et nemo zelabit. in baptismate recepimus.Sed et post baptisma, per
omniliup se exhibct ct integra est ct casta est omni-u dignos pirnifentiae fructus gratiam Dei recipimus,et
bus. Illi mutantur in eum, ct ipse in eos nnn mu occiditur nobis vitulus saginafus.quiiiro pirnitentis
tatur.Ipse est veritas,ipseest Deus.Veritas Veibum immolatur salute, id est ipse Salvator,cujus quoti-
Dci est, sapientia Dei est, per qucm facta sunt dic carne pasoiniur,cruore polamur; quotidio paler
omnia, qui dixit : Polcstatcm habeo ponendi animam filium recipit, semper Christus credenMbus immo-
meam {Jonn. x, 18). Ipsa est humilifas Domini nosfri latur. De quo dicilur : Ite, adducile vitulum sarjina-
Jcsu Christi.ipsamultum commendalur honiinibus, tum {Ltie. XV, 23); id est prfcdicate occisum, et of-
ad ipsam nos hortatur ut vivamus, sicut dicitur in ferte in suo mysterio iminolaiidum, et quotidie pro
Canticis cantirorum : Venies et pertransics.Ab ini- vobis, id est pro peccatoribus morluum credite ; ct
tio fidei venturi sumus facie ad faciem, sicut scri- quotiescunque ei hostiam sua; passionis offertis,to-
ptum est : Dileclissimi, fitii Dci siimus, cl nondum tics ad absolutionem vestram passionem iilius repa-

nppnruil quid crimus. Scimus quoiiiam cuin appnriic- rari confidife. Epulemur itaque,id cst in remissio-
rit, siniilcs ei erimits, quoniam vidcliimiis eum sieuti nem peccatorum nostrorum carnem et sanguinem
est. Videmus nunc prr speculum in xnigmate, tunc ejus fideliter credentes sumamus. Igitur sicut scri-
'aulem facie ad faeiem (/ loan. iii, 2). Antequam ptum est : Guslale et videte qunm suavis est DominuJ!
ergo videamus facie ad faciem quod vident angdi. {Psal. XXXIII, 9), qui dixit : Nisi quis mnnducnverit
opus cst nobis acccdere ad hanc h^imilitatem.et ad- C carncni vienm, snnquincm mcum, non ha-
cl biherit

h.ererc huic humilifati,quam commendut Dominus bchit in se vitnm.Si autcm non infcllcxcris,quomodo
cum commendat corpus et
noster Jesus Cliristus, non intellexerunt qui dixcrunt Quomodo ipse polcrit :

sanguinem suum celebrari, quam humilitatein pro nobis dnre earneni suam mnndueare (Joan. vi, 53),
nobis suscipere dignafus est cum Verbum caro fa- sicut legitur in titulo Psalmi trigesimi tertii,immu-
ctum est. Acccdite ergo ad eum et illuminamini. tabit faciem suam David, id est Christus,ct rccedet
Accesserunt Judsi ut tenebrarentnr; accesserunt a fe, et dimiltet te, et abiet. Beatus autem vir qui
eniin ad illum ut crucifigerent.Nos ad eum acceda- sperat in (uim. Quisquis nnn speral in Dnmino,
nius ut corpus ctsanguinem ejus accipiamus.IUi do iniser cst ; ([ui sperat in se, aut in atiquo alio ho-
nrucifixolcnebrati9unt,nosmanducando crucilixum mine, et ille miser est. Vere magnus Dominus et
et bibendo illurninamur. Ecce genlibus datur cru- misericordia ejus ; verc qui nobis manducarc dcdit
cifixus Christus. linde aceedunt gentes? Fide sc- corpus suum,in quo tanta pcrpessus est ct sangui-
cfando, cnrde inhiando, charitate currendo. Pedes nem bibcre, peccafnrum nostro-
ijiii cst prnpitialio
tui charitas est.Duos pedos,idest dilectionem Dei ct rum, (|uia in peccalis suis mnriuhlur qui per eum
proximi habc, ut non sis claudus, ct istis duobus non rcconciliantur, et non dclinqucnt omues qui
pcdibus currc ad Deum.Sed dicitaliquis Quomodo :
p sperant in cum. Isle est modus justitia3human;E,ut
ad eum acccdo?Tantis malis,timtis peccatis oncra- vitamortalisquanlumlibet prnfiriat,quiasincdclicto
tus suiii, lanfa sceltiraclamant dc cnnscienfia niea, essc nnii potcst, in hoc non dclinquat, duin sperat
quoinndn audeo accediin^ ad ciim? Quomodn? Si liii- in eiim in qno cst remissio delicfnriim, qu.e non fit

miliavcris te per paMiilciitiani, ct mundavcris cor nisi pcr saiiguincm Christi. Grandisenim majestas
Iwum.lleuli enim niHndo corde,qunninm ipsi Dcum vi- et graudis potcntia esl sunguinis Chrisli,quo snlvit
ilehunt {Miitth.\,H). Aufer inde ciipidifatuin sordes, manum diaboli, ct rcdcmit nos de manu ipsius ini-
aiifcr labein avarititc, aufer l.ibcm superslitiMniini, mici. Sicut enim sunl ali(|ua animalia,el slringunl»
aurcr sacrilegia cl nialas cogili.liniH-s, aiifer nilia, aliqiiid iiilra se incliisuni, Imc ilicunt el mcdici ct
noii dico solum advcrsiis luiiiciini.sed ctiam adver- pliysici, ut nisi mui dividclur,
fraclum rncrit, a sc
sus inimicuin..Aulerilla qii.i' dicit Diiminu» in Evan- ncc diiiiitlit illud (iiind intrinsecus clausum lenet
gelio dc cnrde procedore. De corde, inquit, c.reunt si aiilem missuiii fiicrit olcum, stiitim dissolvilur,

cngitntioncs nijil.r, ndulterin, fnrnicalioncs, immun- et quod strictum fucrat dissipf«tur ct dividilur in
923 HINCMAHI HIIEM. AHCIIJEl'. OPrSCCI.A VARIA. 924
partcs ; sic ol maniim (lurissirnuiii diabuli solvil A dcficit.Non ergo liincainus, fratres, ipsum pancm
sanguis Christi. Nnlobut no.s (liiiiittero (liabolus, manducare, ne Ibrtc finiainus illum, ct poslea quid
sanguincmtuditDoiiiinusquasioleummisericordiu;, manduccmusnoninveniamus:manducelurChristU8,
ct por ipsum nos libcravit.De hoc olco misericordi,-i; vivit manducatus,quia rcsurrcxil oecisus.Ncc quan-
Christi per prophetam dicitur: Compulrcscit jiit/um do manducamus dc illo partes farimus. Et quidem in
(I fnric olci (hn. x, 27). Siib jugo (juippc toncbaiiiur sacramcntosic lit,ct noruiit (idelcs qucmadmoduni
diaboh"cic dominationis, .sihI uncti siinius olco Spi- maiiducentcarneiuChrisli.Unusquisqueaccipilpar-
ritus sancti, quo dc iniriiacuiata Virgiiie conceptus tem suain.Pcr parlcs manducatur.cl niunct inlcger
ctnatus cst Christu.s,per cujus sanguincm et a jugo lolus per partes manducalur in sacranicnto,ct ina-
:

dominalionis diabolica; suinus redempti, cl a pcc- nel inlcgcr totus in c<jclo,manbl inlcgcr in cordc Ino.
ralis omnibus emiiiidati, ut dicit iiobis Joanncs Totuscnim cratapuil Patrcm quando vcnil in Virgi-
apostolus : Sdntjui.s Jcsu ChriMi Vilii Dci etnuiKlnl nem implcrc illam, nec rcccssit ab illo.Voniebal in
tws iib omiii pcccuto (/ Joan. i, 7), Sacramcntum carnem ut cum homiiies nianducarcnl, et iiiancbat
namquc Dominica; passionis.el pra!terila nobis om- intcgcr apud patiem ut angelos pasccrct.Et quando
nia in baptismo pariter pcccata relaxavit, et quid- Christus factus cst homo, paiiem angulorum man-
quid quotidiana fragililate post baptlsnia cnmmisi- n dncavit hoino.Mystcrium nostruin in mcnsa Doiiiini
miis, rjusdcm nostii Rodemptoris nobis gratia di- posituin cst, inysterium nostrum accipitis,ct ad id
niittit, rnaxinio cum intcr opcra liicis qu;e facinius quod .Vmen respondctis, cl rcspondendo sub-
estis
humilitcr quotidie nostros illi confitcmur errorcs, ergo corpus Christi, cl respondes
scribitis. .\udis
cum sanguinis illius sacramenta percipimus, cum Amep. Utinam tcncat cor quod dicit os, utinam
dimittentcs debitoribus nostris noslra, nobis dcbita habeat fidcs quod verbo rcspondcs csto aiembrum :

diniitti precamur, cum incinnrcs passionis illius corporis Chrisli, ut vcrum sit .\mcn.
libentcr adversa qu;cqii(' toloiamus.Fidolis cnini esl Mystcrium pacis unitatis nostra; Christus in sua
DiHis, qiii non pcrmiltot nos supra id quod
tcntari mcnsa consecravit ct quis alius nisi ipsc quotidic
:

possumus sufferrc (/ Cor.. x). Quidquid cnim hcmo in sua mensa consccratur? Deus enim adesl verbis
passus fucrit pro nominc Christi, ct pro spe vita: suis evangclicis,sine quibus sacramenlum non con-
aiterna;, ct permanens toleraverit, nuijor oi mcrces sccratur, ct ipsc sanctificat sacramentum suum,
dabilur; qui si cesscrit diabolo,cuiii ilio condemna- et f;icit scipsum, sicut ipse dicit lloc est corput :

Sed opera rnisericordia; cum pia huniilitatc

bitiir. mcutii, quod pro vohis Iradciur. Sicut cnim ad vir-
impetrant a Domino, ut non perraitlat servos suos bum illius, ut primum jusseral, germinal terra
tentariplusquampossuntsustinere.Gustateet videlc hcrbam vircntem, et facientem senicn, el lignum
quamsuaviscstDominus,quambeatusvirquisporat ^ poinifcruiii faciens fruclum juxta genus suum, et
in eo. (Aug..?('m.2 dc vcrh.apost.): Et audiamus vc- impletur quutidie quod primum di.xit
.. Crcscilc ct :

racem Magistrum divinuin Ucdemptorcni coinmen- inultiplicamini ficn. i, 22;. qua; bcncdictio etiani
dantomnobispretiumnostrumsanguineiiisuum.Lo- nec post peccatum hominisest abolita ilaetverba :

cutuscstcnim nobisdecorporeetsanguinesuo,com- illius, (|ui totus ubique esl, et semper cst, ctiani
mendans talem escam ct talem putum:.V/.si mandu- per peccatorcs prolata in sanctificalione corporis ct
ciiverilis carnctn mram et hiberitis sannuincm iiicum, sanguinis ilius, per omncs niensas in catholiraKc-
iion hnhcbiiis vilnm in vohis (Joun. vi. 51). Et hoc clesia terrarum orbc dilTusa, perfcetam vim
lolo
dixit de vita quis alius quam ipsa vita?erit autem obtinent consecrandi corpus ot eanguinem ejus qui
illi honiini mors non vita, qui mendaccm putavcrit dixit Accipitc ct manducalc, hoc cst corput mfum
:

vitam. Ergo et de corporc ac sanguinc suo dedit qmd pro vobis tradctur ; El : .lccipilc et bibite : Hic
nobis salubrcm rofoclionein. Manducent crgo qui cst sanijuis tncus, qui pro vobis ct pro multis cffun-
manducanl, et bibant (]ui bibunt, csuriant ol si- dctur in reinisfioncin pcccntonitn. Il:cc quoticscun^jue
tiant. vitam manducent, vitam bibant. Qui illud fcccrilis, In iiwi tncinoriain faciclis. Et sicut sivc lia;-

manducas reficcris, sed sic reficeris utnondcficiat reticus, sive schismaticus,sivc facinorosus,quisquc
unde reficeris. Illud bibere quid esl nisi vivere? D in conressionc sanctx Trinitatis baplizct, non valul
Manduca vitam, bibe vitani habcbis ; vilain, et illc i|ui ila baplizatus est n bonis cntholicis rcbapti-
intcgra est vita. Tunc autom lioc orit, id est, vita zari, ne confessio et invoeatio tanti noininis \idoa-
unieuiquc crit corpus
sanguis Chrisli.si quod in
et tur annullari, quia ipse cst, ut scripluin cst, qui
sacramonto visibililcr sumitur.in ipsa voritatc spi- baptizat,qui discipulis suis jussil dicons : Ite.d^vcte
ritalilcrmanducctur,spiritaliler bibalur.» Ad isUim omncs genlcs, bapliuwle* cos in nominc Valru et
mcnsam quis nos invitavit elquid pra?paravit? In- Fitii ct Spirilus sancli {MaUh. x.\viii, 19). Ita et cu-
vilavil Dominus servos,ct pra-paravit cis cibum so- juscunque vol qualiscunque merili saccrdos ofTi-
Ipsum.Quisaudoal ol mandiioareDoniiiiumsuuiii?el riuin oonsocrationis sarraiiiontoruin corporis el

tamen nil Qui manducat mc, cl ipsc vivit proplcr inc

:
sanguinis Christi sccundum Iraditionem cxcrcoat.
(Joan. VI, .'>S). Quando C.hrislus maiulucatur vila ipsc csl qui cadcm sacnimcnla con.secralporvorlta
manducatur.nec occiditur ut manducctur,.scd mor- sua, qui (lixil : .iccipHe cl comcdite : Hoc eit corput
tuos vivifical. Quando nianducatur rclicit, scd non mcuin, quod pro vobis tradetur : El, .\ccipHe cl bi-
925 DE CAVENDIS VITIIS, ETC. 926

bile : Hir est .w?;;/((w metii!, qiii pro vobis et pro A pcr gratiam.scd quasi Filius cx substantia Patris,
multis cfjumdelur in rcmissioncm ]>cccatorum : Ikvc ita vora caro sicut ipsc dixit quuin accipimus, et
quotiescunquc mei memoriiim facielis.
feceritis, in verus est ejuspotus. »

Qui autem accipit mystcrium unitatis,et non tenet Sed forte dicas, quod dixerunt tunc temporis
vinculumpacis, non mystoriuin accipit pro se, sed etiam discipuli Ghristi, audicntes dicentem Nisi :

testimonium contra sc.Xulli cst aiicjuatenus anibi- quis miiniluciiverit cnrnem meiim,cl liihcril snnquincm
geniium, tunc unumqut'm(|ue lidciium corporis san- mcuiii, non mnnchil in mc, ncc habet vitnm .vtcrnam
guinisque Dominici participem flcri, quando in dicas,quomodo? qui simiiitudi-
(Joun. vi,5'i), forte
baptismale memlirum corporis Christi efficitur, ncc ncm vidco, non video sanguinis vcritatcm. Primo
alienari ab illiuspanis calicis^iuc consortio, ctiamsi omnium dixi tibi dc sermoneChristi qui operalurut
antequam pancm illum comedat ct calicem bibal, possit mulare otconvcrtcrc generainstituta naturs,
de hoc saeculo in unitale coi-porisChristi constitutus sicut do virga Moysi quiT mutata cst in sorpcntem,
abscedat.Sacramenti quippe illius participatione ac et rursus in virgam,et llumina .'Egypti mutata sunt
beneficio non privatur, quando ipse hoc quod illud in sanguincm, ct rursus in aquam, ct alia multa
sacramentum Et panis ac calix
vivificat invenitur. signa qua; in Scripturis leguntur. Deinde ubi non
Christi non qualibct sed ccrta consecrationc mysli- •-,
tulorunt scrmoncm Christi discipuli cjus, sed au-
cus fit nobiSjnoii nascitur (Lib. xx conlru Fiinsluni.) dienlos quod carnem suam darct manducarc,et san-
Proindequodnon itafit,(iuumvissitpanisetcalix,ali- guincm suuin darct bibendum rcccdcbant, solus
mcntumestrefectionis,nonsacramcntumreligionis : tamon Petrus dixit Ycrha vitx xtcrnx hiihcs{Joan.
:

nisiquodbenedicimus,gratiasque agimusDominoin vi,70),etego a te quomodorccedam? Ne igitur pln-

omni munere ejus,non solum spiritali, vcrum etiam res hoc dicerent,veluti quidam esset horror cruoris,
corporali. Namet nos hodie accipimus visibilcm ci- scd mancret gratia rcdcmptionis, idcoin similitudi-
bum : sedaliud cstsacrami'ntum,qiiod pra^ccssit in nom (|uidom aocipis sacramcntum,scd verae naturac
manna. Ilunc pancm signilicavit manna, hunc pa- gruliam virlutemque consoquoris. K^t) .sHm, inquit,

nem tribuit altare Dei. Et : Bibebunt, inqnit, de potu panis vivus qui de ccelo descendi {Joan, xxxv, 41).
: pctra uutem
spirituali sequente eos pctra erat Chris- Scd curo non descendit e cieIo, quo ergo descendit
tus (I Inde panis, indc potus. Petra
Cor. X, 4). panis c coclo, ct panis vivus? quia idem Dominus
Chrislus in signo,vcrus Christus in verbo ct curne. noslcr Josus Christus consors est et divinitatis et
Et quomodo bibcrunt? Percussa ost potra dc virga corpoeis, et tu qui accipis carncm divinm cjussub-
bis. Gemina pcreussio duo ligna crucis significat. stantia;, in illo participaris alimcnto. Qui mandu-
Hic est ergo panis dc ccclo desccndcns, ut
si quis cavcrit hoc corpus, fiet ei remissio peccatorum, et
ex ipso manducaverit non moriatur. Unde dicit C non morietur in aetcrnum. (.Imhrosius de mysteriis
Apostolus Cnlu: hcncdiclioms, cui bencdicimus,
: ct ile siii-riimentis.) « Ergo iion otiosc dicis tu .Amen,
nonne communiciitio simnuinis Christi cst? ct pnnis jam in ipiritu confidcns quod accipias corpus Chri-
qucm fraui/imus, nonne partiripntio corporis Dumini sti.Cum tu poticris, dicit tibi saccrdos,corpusChri-
est? (/ Cor. X, 10). lS; quis manducavcrit, inquit, sti,et tu diois Amcn,hoc ost vcrum : quod confite-
Dominus, e.v hoc pnne vivct in iVternum, et pnnis tur lingua, teneat alTectus. Consecratio igitur quibus
quem ego dabo, cnro mca cst pro mundi vita {Joiin. verbis est, et cujus sermonibus? nempe Domini
VI, 52). Qu<e caro quibusdam csl ad vitaiii, (]iii- Jcsu panis est ante vcrba sacramentorum, ubi
:

busdain ad cxitiiim, sicut oxstitit Jud.T non (iiiia : uccosseril consecratio,do punc lit cani Christi. Qui
malum erat quod Judus acce|)it, scd quiu malus pridie (iiiam patcrelur,in sanctis maiiibus suis acce-
Judas bonum malo accepit. Sacramentum quippe pitpanem, respe.xit ad coclum, ad te, sancte Pator
pietatis in judicium sibi sumit indignus.Bene cnim omnipotens, ajtcrne Dcus, gratias agens, benedixit,
esse non potest male accipicnti (juod bonum cst. frogit^^^ructuiniiiiediscipulisctapostolissuis tradidit
Ciiro cnim mca, \ni\u\[,vcrc cst cilius,et snmjuis mcus (licoiis : Aocipiloet editcox hoc omncs.hoc ost corpus
vcre cst potus. Cnm ciiim in cibo ct potu id a|ipoluiit moum pro multis coMfrini,'otiir. Siinililor et
(piod
homines,ut noncsuriant,ne(iuo sitiant,hoc vcracilcr r\ caliocm, poslquain coonutum est.respcxil ad ciclum,
non pr.Tstat nisi istc cibus ei polus (lui cos a quibus ad te, sancte Pater omnipotens, u'terno Dcus, gra-
sumitur immortales cl incorruptibiles facit. Iii hac tias agcns, benedixit, aposlolis et discipulis suis Ira-
enini niystica distriliutiono spirilulis ulimoni.-c hoc didil dicons Accipitc cl hibite cx hoc omncs. Ilic c.sV
:

importitur, hoc suiiiiliir,ut aocipiciitos virtutcmca;- cnim sani/uis mciis (Mdlth. vi, 2H). Vide illa (imnia
lcstis cibi.in cariicm illius (lui curo iioslra lacliis csl vcrbucvungolislii' sunl usquoad ucoipilo.sivo ciirpiis
transcaiuus,quutcnus unuinell'cotioumillo,a mundi sivcsanguincm, indc vorba sunt Christi. .Vnlcipiam
principe, a quo per poccaliim rupli fuimiis, noii tc- vinum aq"ia mixtum cst, ubi
consccrotur, pnnis et
neamur, facli unum cum illoqui dixit : Vcnitcnim autom vcrbuChristi acccs.scrunt.corpus ct sanguis
princcps liujus miindi, cl iii tnc non linlict quidiiuiim cst Cliristi, udvcitinius igitur inajoris cssc grutiain
{Joiin. XIV, l!0). Qui riirsiiiii dioil : Qiii miindiicdl cur- (liiumnuluram.Qiind ^^i lanliim vuliiit sornioEliio ul
nem mcam, ct biliil siiinjnincm mcum, in mc mnnctct igiioiii ilc ciolo iloponorol (III licj.KVWi, :ff>), iidii vu-
ego in eo. Sicut ciiim vorus cst Dci rilius Uomiiius scrmo, ut specics mutct clomcntorum ?
lobil Christi
noster Jcsus Christus,non qucinudmodum hominos Do totius mundi opcribus lcgisti. quia ipsc di.vit ct
 :

927 HINCMARI HllEM. ARr.HIEP. OPrSCUI.A VARIA. M8

fartu sunl{Psnl. cxvm,.5).S(iiii(i crgnCbristi.qui pn- J^ sanpuine cf aqua, sacramentum redemptionis *t re-
tuit e.\ tiihilo facere qund nnn pral,n(in pntuit f]u.(; gcncratinnis accepit. Et quolidie Invacro rigattir ae
sunt, in id mularc quo(i non erant? Non eniin niinus pnpiilo baptismalis scilicct abIulamy«terio,eorpus
cst novas (laro res, qunm mutare nafuras. S(;(i quid crucifixi in aracrucis lorriduin sumcns, un« cum I
arpumrntis ulimur? Suis utannir cxcinplis, incar- cjiis cruore roseo de latere crucifixi profuso. Aliter
natinni.sqiicastrunmus inystcrii veritatem. Nunqnid cnim in sancla Kcclc^ia.qii.c cnrjius esl (Uirisfi, nec
nndir.T iisu prnccssit, cum Jcsus Dnminus cx Mari.i rntn suiil saccrdolia, ncc vera snorilicia, niei iii no-
nnsrcretiir? Si ordineiii(|ii3;riiiius,virn mi.stn foiniiia tra! propriclafc ac vcrifafe naturx nos verus ponli-
gcncrare eonsucvit. Li(|uel igilur qiiod pr;ct(;r na- fex reconciliel, ct verus immaculuti Agni rangiiis
turaeordinem Virgo gencravit.Et hoc quod confioi- emundet.qui licet sit in Patris dcxlera constilutu«,
mus cnrpus Christi ex Virpinc cst quid hie qu.Tris : cadoiii tnmen curnc, quam assuiiipsitox Vipine, sa-
nnlunr nrdincm in Christi cnrporc,cum prn^ter na- crnmentuni propitiationis cxse^iuifur, dicente Apo-
luram ipsc Dnminus Jesus cx virgine Maria carncm stolo : Chrislus Jesus, qni mortuus est, imo qui et rr-
sunipscrit, qu.T crueilixa est,qua! sepulla cst? Verc surrcvit, qui cst in dcxtera Dei, qui f/i«im interpellal
ergo carnis illius sacramentum cst. Ipse clamat pro nobis {Hnm. viii, 34). Et ilem Joanncs aposlo-
Dnminus Jcsus : Hor csl rorpux incum (Mntlh. xxvi, r. lus : .S'( (/1(1.5 pcccnverit, ndvoratum hahcmut nfwi
yO). Kr!-;o didiristi quod cx |)anc fint cnrpus Cliristi, Pnlrcm Jcsum Chrislum justum, el ipsc cst propilia-
et qiiod viiiuin n(|tia mistum in cnlicc liat sanguis tio pro pcccntis nostris (/ Joan. ii, 1); el ilem : Si
conscerationoVcrbi cadcstis.» Deinde ipse Dominus confiteamur pcecota nostra,fidelis esl et juslut, ul re-
-J«aus lestificalurnobis quod corpus suum accipia- mitlnl nobis peccatn noslra, et emundet ms ab omtii
mus ct sanguincm, nunquid dcbemus de cjus (ide iniquitatc (I Joan. i, 9). Ilalicntcs ergo, ut dicit pra--
et tcstificationc diitiitarc? Cnrpus enim Dci corpus dicatnr egregius, ponlificem maijnwn, qui penetmvil
spiritnlc, cnrpus Christi cnrpiis est divini spiritu.s, cirlos Jc.^um Filium Dci, teneamus ronlessioneni. S'(m
qui spiritus Christi.ut legiinus, spiritus antc facicm enim liahcmus ponlifxcem, qui non possil comp<ili in-
vcstram Chrisfus Dominus.Et in Pclri epistola ha- firmilnlibus nostris, lenlalum aiUem per mnniii pro
h^mws, Christus pro nobis morluus cst (I Pclr. iii, 18). similitudinc ahsque peccitlo .\dcamus ergo . cnm fiduria
Et Paulus dicit Kt/o enim accpi n Dmnino quod ct
: ad thronum (jrnli.r, ul miscricordiam ejiit rontcijua-
triviiiii vohis, quoniiim Dominu.^i Jcsus in qua noclc mur, cl gratinm inveniamiis, in auxilio opporlunen
tradcbolur, Acrcpit pnncm rt ijralias aijcns licncdi.rit, {llrhr. IV, ii\ Undc nihil dubifanfes. sod ror^le cro-
frecfit nc dixil
: Accipite ct mnnducate, hoc est r^rpux dentcs ad justiliam, et ore confilentes ad salofem,
mcum quod pro vohis tradelur, hoc facite in nteom quandocorpuscl sanguincm illius sumimus,qu(idet
commemcnralionem. Similiter, et c.alicf.m postquam C Pclrus quando hinc alii dubitavcrunt Doniino dixit
cirnavit diccns : Ilic cnlix Novum Tc.^itnmentum csl in Domino cuni Petro dicamus Dominc, verhii rilrr ;

sanifuine meo, hoc fncile in menm commemornlionem. <rlern,T halics, ct nos crcdidimus quin lu es Chrittus
Quolie^nmque enim mnndnrohitis ponem htinc el ca- Filius Dci civi (Joan. vi, 70]. Cujus raro fidelium
licem iihclii, mortem Domini annunlialjitis doncc vila cst, corpus ipsius csse non nogliganl. Fiant
si

vcTtinl (/ Cor. xi). Denique Cor nostrum ««i ipsa : crgo corpus Christi.si voluntvivere de ppiritu Chri-
confirmal, et poliis ipsc I.TtifJrot ror hominis {P.tal. sfi,de quo non vivit nisi corpus Christi. Nam cecom
ciii, 13), ut Propheta mcninravif. Cujiis spiritalis vit.T accepif, et poculum (pfemilatis bibif, qui in
esew figura pra>cessit in manna, de qun qui pliis Chrislo manct.et ciijus Christus inhnbifator ei>t.Oui
coUegil qunm jussum est, aniplius nnn hnhuif qiiia ,
aulein aChristo discopdaf,nee camcmChristi m«n
tolus Christus in singulis,totus in omnibus cst.Et ducat,nec sanguineni bibit ad vilam, eliam si t«nl;r
hujus spirifalis potus figiirn pr.TCCssif. ciim jussif rei sncramcnfum ad judicium sub- pr«!sofnpHoni»
Deus Moysi polram de virgn (.Vnm. xx,
ut tangerof f|uofidie inditrcrenlcraccipiat.
11). Teligit petrain. of potrn iindam maxiiiiam fii- Ii) ciijus acceplinne se<]uonda est nftbipdiserclio,
rlit, .sicuf Aposfolus dicit liihelnint autcm de spiri-
: quam sanclum Domini .^aron secutuin fuissedidiri-
tnli ccmsequenti eos petra. petra inilcm cral Chrislus n mus,qui mente lugubri se non debere sum^re 8«cri-
(/ Cor. X, 4). Non immobilis polra, qu.T pnpuhiiu liciiim pro pc^catooblntum nobisnstendil.Diciunus-
scquebnlur.ct fu liibo.uf to Christus seqiiafiir.Vido quo dobit.T humilitatis confessione nomine. »kvi :

mystoriumDci Mnyscs.hncosf polra.sacordnsvcrbd

: .«Krii dtijnus Hl iiitrcs suh icrtum mcum 'Vnllk. vhi,S
Dci fangif pefrnm cl fluif aqiia.ot bibit populus l»oi. (Ex Aupisl. hom. .5<1.1 • (.Uind .^|>o<t<.ilu8 commom"!
Tangil ergn aaccrdos, rodundnf aqua in calic«, sa- dicons, ut non judieium sibi manducel el bihnt
ulain «'tcrnani et bibif populus Dci.qui Doi
liot in : quatenus a seipso judicalu? per p<pnilentiam n(.«r>
grafiam conseciitns est; ct unus de inililibiis post judicetur a Domino.Quir nctin iKri»ilMili(P lunc eril
niortom Christi laiicoa tefigil lalus (>jus, of do latero porfocta el Deo nrceptubilis. ?i ascendrril
'

eJHs nqua lluxif : nqua auloin ut inundarot, san- ndvepsiim sc tribunal montis sufr.et rnnslilu'
guis ut rrdimeret. Ilic osl i|iii vciiil por nqiinin anlo rnciem suani.ne hnc ci pnstca lial sicot com-
et sHnpuinom JcsiisChrislus. Dccujiis spnnsi carne minatur Dominus pec>calori alque ita conslilolo in :

Ecclesia prodiif quaiido ex lalerc crucitixi, nmnantc

,
cordejudicio,absit accusalrix c<»pt8lio, testis com-
 DE DIVBRSA ANIM.E RATIONE. 930'

scientia, carnifex timor, deinde sanguis animae per A Do qua nitnirum scriplum est : Vultusque ejus non
lacrjmas proflual, postremo ab ipsa mente lalis sen- siinl (implius iii diivrsu muhiti (l lieg. i, 18). Quia
tentia proferatur, ut se indignnm homo judicet par- igilurnon esl oblita quae petiit, non est privata mu-
ticipatione corporis et sanguinis Domini, VLTsetur nere quod poposcit. »
ante oculos imago futuri judicii, ut cum alii acce- llu-c, re.\ clarissime atque charissime, accepta op-

dunt ad altare Dei, quo ipse non accedit, cogitet porlunitatedeepistola.quum vobis mitti jussistis.ex
quam sit contremiscenda illa pffiua, qu;e percipien- sensn ac verbis catholicorum dulcioribus super mel
tibus aliis vitam a'ternam,alii judicium sibi mandu- et favum.sagitlis quoque Potentis acutiscum carbo-
cant et bibunt. In qua actione pffinitentia? magnopo- nibus desolatoriis, et fulgnrantibns hastis irae Dei,
re cavenda estantiqui hostis astutia, qui sape cum et maxime de dictis favi, ut ita eum appellemus,
mens a culpa resipiscit, atque adraissum flere cona- divini eloquii, scilicet beati Gregorii, qui veraciter
tur, spes ac securitatos vacuas ante oculos vocat, (licere potuit : Quam ilulcia faucihits ineis eloijuia tua,

qualenus utilitatem pojnitentia! subtrahat. Modo Doiniih', super mel ct fnviim ori mco (Psal. cxviii, 35),
enira aliorum facta graviora, modo nihil esse quod qui quoJ Doinino ori ejus infundente suseepit nobis
perpetratum est, modo misericordem Deum loqui- dulcissime ministravit, quasi in uno fascicudo et vo-
tur, modo adhuc tempus subsequens ad pmniten- « bis et nobis,sed et omnibus legere et intelligere et
tiam pollicetur, ut dum per haec decepta mons duci- servare volentibus, colligere studui pro modulo meo,
tur,ab intentionc pcenitentire suspendatur.quatcnus ad instar illorum, qui ad complananduin Domini
tunc bona nulla percipiat, quam nunc mala nulla Salvatoris iter ramos caidobant de arboribus. Insu-
contristant, et tunc plenius obruatur suppliciis, quE per etiam scripsi per quec vitia prKcipue, non solum
nunc etiam gaudet in delictis. Et memores vindictae, gcnerishumani fluvium absorbet, verum et vineam
quam sunt passi qui ignem alienum in conspectu Domini Sabaoth, id est fldeles quosque, aper d«
Domini obtuIerunt,siculin Heptateucholegitur, pro- silvu ctsingularis ille forus diabolus exterminare
videndum nobis est, ne cum alTectu pecoandi.vel qiKintum potest non cessal,eldequibus caetera vitia
cum delectatione peccati, ad altare Oomini acceda- oiiuntur, sicut quilibet scire volens in libro Mora-
mns, nec hoc quod ostendit .-^postolus in Epistola liuiii tricesimo primo potest legero. Quatenus et sa-

ad Corinthios incurramus. Jdeo, inquit, muili intcr pientia vestra, diaboli insidiis cognitis, iter ad reg-
vos infirmi et imbeciJles sunt, ecdonniunt multi {I Cor. nuin a;ternuni facilius carpere, et ne simplicium fide-
XI, .39). Et postquam flamnia cujusquc peccatiet cor- liumChristi devotio in via veritatiserret a;dilicari,et
dis delectalio a corde deferbuerit.atque post poeni- indignitas mea, pro imposito sibi ministorio,
sermo
tonliae satisfactionem, sequamur quod de Zaccha!o sonitum exhibens iram Domini quoquo modo
nis
pubiicanoin Evangelio legim\i3,qma. excepit gaudens C possit eifugere. Hinc enim Moysi pra;cipitur, ut ta-
Doininuni in domitin suam [Luc. xix, (i),el fecit ei bernaculum sacerdos ingrediens tintinnabulis am-
magnum convivium. Cujus domus sumus nos, et cui biatur : ut videlicet voces prffidicationis habeat, ne
cogitatio hominis confitelur, et reliciuia! cogitationis siiperni inspectoris judicium ex silentio olfendat.
diein festum agunt illi. bies enim fcstus est Doinino Scriptuii; quippe est l'l awlialur sonitus quando
:

compunctio cordis nostri, cum in lacrymas pro ingrcditur :anctuarium in conspcctu Do-
et eijreditur

amore ejus assidue movetur. Cum igitur Redempto- mini, etnon moriatur {Exod. xxviii, 35). Sacerdos
rie nostri corpus et sanguinem accipimus, rtebemus iiainque ingrediens vel egrediens moritur, si de ea
nos pro peccatis nostris in fletibusaflligere.quatenus sonitus non auditur : quia irani contra se occulti ju-
ipsa amariludo pcenitenti* abstergat a mentis nos- dicis cxigit, si sine prKdicationis sonitu incedit. Sed
tr;estomacho [iervers;e humorcm vit;e. Et post ora- quia, nisi sit intus qui doce;it, doctoris lingiia exte-
tionis et coinmunionis tcmpora, quantuin juvantc rins in vacuum laborat,obsccraiida est nobis ilivina.
Dco poasumus, in ipso animum suo ponderc et vigo- clementia, ut quod per nos loquitur in auribus
ro servemus, ne post cogitatio fluxa dissolvat, ne vestris, pcr sancti Spiritus organuin infundut cor-
vana menti hetilia subrcpat, et lucra compunctionis dibus veslris, qui cum co;elerno Patre suo, in uni-
anima per incuriam lluxse cogitationis perdat. Sic n tatc ojusilem Spiritus sancli, vivit ot regnat Deus,
quippeciuod poposcerat.Vnna obtinere mcruit,quia per omnia s;eculu sajculorum. Aiiien.
se post lacrymas in oodcm incntis vigore servavit

II.

DE Dl\ I<:KSA \LV iMULIllM.ICl AiM.M.E llAllOiNE

AD CAROLUM CALVUM IIEOEM.
(Apud cumdem, ex oodicc S. Ilemigii llhomcnsis.)

PR/KF.\T10. ijiiieicnliuni, ct posteritati invenla commendantium

Priscarum sententin cst viroruni, utilia semper feliccs foie i(spublicas,si eusaul sapientcs regcrcnt,

» Hujus libii FlodoarduB intcr llincmari operu nicii exprimit inscriptio, quo: sic habct CoUectio :

non meminit, nec in vetustoe.xemplariauctoris no- cvjusdam sapientis c.v lilrris sancti A^fgustini, de (H-
931 niNCMAItl ItllKM. AitCIIIKI'. oPIISCULA VAIUA. 932
.Tul cas regentes sapicnli.u sludcnml. ijuain siMitcii- A qiii iligiia sc qua>rciiti non negabit, et ut conlidi-
ti.iui praiccssnrcs iiostri riiviiriiljililcr siisccpcniiit, inus pro tuo i|i'siilriio satislaciendo vias nostrs
utilitcr (liclam approbavciiint, cl quia salubris visa lardilatis rescrabit.
est, etiani ct littcris postcritati CMgnosccniiam iinm.
daverunt. Cui el nos laveinus, et Deo gratias refe-
CAIMT 1'I11MIM.

rimus, utpotc qui bone rcx, ct noslra; reipu-

te, o
Vtrum auiina corpurea tit.

blicffi pra^lccit, et mcnti ut vcram sapientiam pcr- frimaergopropositiocorumdemcapituloruroest:

quircrcs radios siii amoris iniiiniiil. Kt quia lam Clruiii aiiima eorporea sit. Porro nobisanima tante
nostraquaiii ct illoruin scntciilia cst, Sapicutis aiii- luinus corporoa vidctur, quanto minus ex illis, qui-
mum in inquisitiono summi boni scmpcrdcbere ver- bus cuncta corpora constant, elementis compacta
sari, dicente Propheta : Qu.Tiile Domiiiu>n,ft coiifir- dignoscitur. Neque enim eam ex aere, aut igni, vel
mamini, (jiuvrite jucicm ejus sempcr U'sul. civ, i\ aqua, terraque c jnsistere credinius scd a Deo con- ;

merilo gratulamiir tc illus pliilosoiihia; partes el ilitam dicimus, quantum quidein ad oorpus epectat
colorc,qua'. nosciiiitur ad arcciii vcra; soliiisque sa- quod his eloineiitis subsistit siinpliccm, si autcm
plentia; tendero. .^KMninisso oiiim scnipcr oportet Creatori conleratur, multipliccin. Simplex cnim est
racntem principis, quid Sqiritus sanclus cum admo- ». quantum ad corporis qualitatem spectat, quia crea-
neat pcr clarissimos eosdemque principos et vere tio ejus, ut dictura est, ex nullis subsistit elementis :

sapientes Etnuiic rcgcs iutellifiite : crudiinini, ipii

; coUata lamen Doo multiplox, quia variis obnoxia
judicdlis tcrniin. Scrcilc Doniino in tiinorc. ct c.rsul- passionibus, iiiodo cupieiis, modo concupita lasti-
tate ci ciiia trcmorc. Apfirckciidilc discijdinum, ne- diens, iiiodo l;cta, niodo tristis, modo sapit, modu
quandn irascutur Dominus, ct pcrcatis dc via justa dosipit. (Juod iii Deum nullomodo cadere sobrius
{Ps. II, 10, 12). Itemque Oiliijile justitiam qui jiuiica-
: capit intellectus, qui Spiritum sanclum intendit a
tis tcrrain. Sentite de Domino in honitnte, et in sinipli- crcatiira discernentem Crcatoreni, qui per 1'salmi-
cordis ijwuritc illnni(Siip. i, 1). Proliamus qno-
cittilc staui dicit Dco, Mnlnbis ca, cl mutahunlur : lu au-
quo acrimoniain ao viv;icilalciii iiigcnii.nt qnia siim- tcin idcm ipsc es (l'.ial. ci, i'). Kt itcruin ipsum lo-

mum bonuin qn.Trcro nitcris,viain iiiqiiircndi pur- queutem : Ego Dominus, ct nou mutur {Halnc. iii,0).

gare conaris, per quam ad cupita pervenire possis. Interea ct si crcatio hominis intenditur, non cam
Neque enim vcl grcssibus corporis Deo propinqua- esse corpus facile deprehendilur. Kicto namquo ex
tur, vol oculis ejus divina natura corpnris majcstas- lulo corpore a Dco,dicit Scriptura, Insuffiavil [teut
qucpcrspicitur.scd illispassibusatqucluniinibusvcl in fiicicm cjus .^piracuhim vit;i', ct factus cst lunno in
aggrcilitnr,vol ccrnilur.dequibus Prophota: Acccdilc animam civentem {Ccn. ii, 7). Si enim corpus corpori
ad euin, inquit, cl illuininamini {l'sal. xxiii, 6). Auimo C necteret.quidduorumcorporum alterumviviiicaret?
crgo Deusqua>rilur, animo [)oo propinqualur, animo Nunc autcm dum dicitur quia insulllaveril Deus in
Deus cernitur, in cujus visione tota inquisilio summi facicm hominis plasmati spiraculum vitn; qualis-
boiii adimplctnr in cnjuscngnitionc tiinin nobilissi- cunque insutllatio illii fucrit.spiraculum tamen illud
mum in;,'cniuin nccupari a nnliis probatur, ot rccte vita; non corpus, sod spiritus fuit, qui polentior et

omnino. Ncquo enim plono polcst nossc suporiorem molior terra esl,el (jualicunque corpore. Cujuscon-
scqui noncurat scirc se. Kt qiiia mcns liumanavi- junctione, ct infra turpentia nicmbra coinmixtioDe,
cina est Dco, non autem quod Dcus cst hoc ipsa cst, factus cst honio in auimam Wventcm. Non crgo eam
agit congrucnter, ut qu;e vult scirc summa, curet corpus (licimus, scd spiraculum, imo spiritum vits.
ante scire sumniis vicina. Kt indignum valde cst ut alque animani auctorilate Scriplurarum frcli pro-
pcrscrutetur divina, qiii non curat nosse qua" sint nuntiamus. Prophcta namquo dicit Eijo Domtniu :

ipsius humana. Ucddis crgo tc generi avito ha!c crteiulens nvlos, ct fumlans Urram, et fimjcns tpiri-
agens, qui corda morlalium ab scientia divina et tum hominis in eo(Zach. xii, 1). Ilinc est quod Psal-
humana lorpontia cxcitarunt. Avum el homonymuni mista, cum conspiccret omnes homincs subtracta
tuum diciinus, EcclesiiC sancla; doctrina> cl lidei anima morte dissolvi, reccptisijuc animabus in lino
propugnatorom, sod et gcnitorcm, totius bonitatis n s.TCiili dcnuo reviviscerc, ait : Aufcr sfnntum eorum,
atquo piclatisdocus insigno.Et honcstcatqueutiliter ct dc/icitnl. et in pulvercm suum rcitrletilur. EmUU
tibi prospicis. Inhonestum namquoest,cumqui prte- spiritum tuum ct crealiuntur. et rawvabis facictn ter-
est in scicntia doturpari.Poi ro ulile alque honcslum r.r (/'.«(j/. ciii, 2, y, 30). Ilinc iterum idem Prophet*
esl.prinoipcm ct scnsusvenuslalcexccllore.elpcrsa- de quibusilam prinripibus in hac vitasupcr^cnienti-
picntiani alquc innriim probilalt m t;im sibi quani et bus ail E.ril>it spiritas ejus,et rcvcrt£lur m tfrram
:

subditisprospicorc.Schodulnm crgocapilulorum no- suam {l'sal. cxi.v, M. Ncc tanicn dicimus animani
bis allalam sludiose perspeximus, enuclcatinique propric spiritum nominnri, cum Dous dicatur spiri-
consideiavinuis, ct ad singula pro coptu ingcnioli lus, sicul in Evangelio habes Deut spirilut ett :

sanclorum
noslri,fautrice divinilate,adjunctiseliam {Joau. IV, 2i), ct sancti angeli spiritus voccnlur, ul
exemplis doctorum, icpondcrc disponimiis, non ost : Qui faeit amjclos suos spinlus iftal. r.iii, t,.

nostra intdligcntia iiiUntes, sed in Dcoconlidonles, Quod nomen etiam malignis aplari solet spiritibu?.

ccrsa ct multiplici ralione unima'. Uincmari laroen soli coDveuiuDt, quie id Pra^ratione coDliaeDtur.
esso multa persuadenf, et Carolo Calvo regi ea Sin.M.
933 DE DIVERSA ANIM^ IIATIONE. 934
Vocatur etiam anima spiritus hominis unde dici- :
A. bcriKiculo, ingcmischnus rjravnli, eo quod nolumus
tur per Salomoncm Doncc rcvcrlalur pulvis in lcr-
: c.ispoliari, scd supervesliri, ul ahsorbeutur quod mor-
ram suam unde sumplus est, et spirilus redent ad tale est a vita iihid., !i). Et post non multa : .-/«-

Deum qni dedit illum [Eccle. xii, 7). Sed et acr com- deinusautem, et bonam volunlulein liabemus,magis
motus vento spiritus nuncupatur, sicut scriptum pcregrinari a corpote, ad Deum
et iirxsentcs esse
est Spiritus procetlarum, qux faciunt verhum cjus
: {iblh., V. 8). Item ipse : Habcmus thesavrum istum
(Psal. cxLviii, 8). Sed cadem substantia corpori vi- in vasis ficlilibus (// Vor. iv, 7). Demonstrat etiam
vificando atque rcgendo Creatoris munereattritjuta, cvangelisla mortis tempore aniinam a corpore pro-
anima proprie dicitur vocari, quasi an.fma, id cst a dire, cuni de Domiiio dicit : Et inclinalo capilc tra-
sanguine longe discrcta.Videlicot quia non sicut in didit spiritum ((Joan. xix,30). Quem locum exponena
Ci-Btoris animantibus deficiente sanguine etiam et pater Augustinus dicit : « Quo significata est mors
anima deficit, sicut Scriptura dicit : Anima omnis corporis anima exeunte. » De qua re melius Patrum
earnis in simguine est {Lev.xvu,li); sed potius quod quam nostra? credatur assertioni. Bea-
auctoritati,
dcnciciitc corpore, magnum cujus susteiitaculum tuseniin .A.mbrosius in libro Hcxameron quarto ita
cslsanguis,animanequaquamintereat.Dicitureliam dicit {cap. 6)u Quid enim est caro sine animas gu-
:

a quibusdam anima ab eo nominata, quod animet, ^ bernaculo, mentis vigore? Caro hodie sumitur, cras
id est vivificet substantiam corporis.Ut autem quid deponitur caro temporalis, aninia diuturna caro
: :

dc ea sentiamus plenius aperiamus, non nostris, ve- amictus cst anim», qua; se induit quodam corporis
rum Creatoris credatur dictis,qui animam spiritus vestimcnto. Non igitur tu vcstimentum es, sed qui
vocabuloacorporesejungens.naturamet dignitatem vestimento uteris. )> Item ipse iii Epistola ad Oron-
potestatemque ejus a corpore distinxit, cum ait : tianum (ejiist. 31) « Unaqua;que aniraa, vidcns se
:

Spiritus est qui autem non prodest

vivificat, caro corporeo isto clausam gurgustio,quae tamen terrense
(juidquam (Joan. vi, 64). Itemqiie Quod natum cst : non degenerarit, inge-
hiijus habitatior.is consortio
de carne, caro est : et quod natum e.r spiritu, spiri- miscit gravata corporis hujus conjunctione, quia
tus est IJoan. in, 6). Quanquain etsi non cum cor- corpus gravat animain, et inclinat ter-
corruptiliile
pore, tamen cum similitudinc corporis cernit vel reiiunihabilaculum mentem multarum cogitatio-
cernitur, vel cum se abducit et
removet a sensibus num. " Eccc qualis et quantus vir amictuin animae
corporis, quod fit somnis cum multiplicibus visis
in corpus nominat, et intra corpus quasi quoddam
occupatur, vel cum per ectasin, id est mentis exces- gurgustium clausam asseverat.Beatus porro .Xugu-
suin, iii diversa abducitur, seu cum toti separatur stinus, vir cautissimus atque disertissimus, in libro
a corpore, quod llt in morte, et vel ad pojnas per- do Quaiititate anima; definitionem ejus mirabili bre-
petuas, vel ad gloriam transfertur aeternam. In his ^ vitate et veritate expressit, dlcens (cap. 13) « Nam :

namquo,etsi non corpus quod non cst ipsa cernitur, mihi videtur esse, subauditur anima, substantia
tamen simiiitudinem corpoream habere creditur. quffidam rationisparticeps, regendo corpori accom-
GAPUT II. modata.» Et post non multa [cap. 14) Quid mi- : ,<

Utrum anima localiter tcneatur in corpore. rum, si anima nequo corporea ulla aut sit, neque
Secunduin capitulum rst:Utrum localiter tenea- longitudinc porrecta, aut latitudine difTusa^aut al-
turin cor()ore. Dicimus quidem, et firmitor retine- titudine solidata, et tamen tantum valeat in corpore,
mus,ut3uperiori capitulo respondimus,animamnon ut penes eam regimcn sit omnium niembrorum,et
csse corpus sed spiritum, etspiritum non localitcr, quasi cardoquidam in agcndo cunctarum corpora-
ut moris est corporibus, dcterminari, ut alibi major, lium motionum?» Supcriusporro, cum sciret Deum
alibi sit minor. At vero animam, cum sit spiiitU3, omuia in mcnsuraet numcro et ponderc disposuisse,
corpore contineri mirabili alque inefTabili modo, spatium cjus, quod Dcu? penes se notum habel, a
Scripturarum novimus aucloritate sacrarum. Ut corporali distinxit, cum ait (ibid.) : « Nam proCecto
cst in Job Ecce qui serviunt ei non sunt slahiles,
: quoniam corpus non est(nequc eniin aliter in cor-
ct in angetis suis rcperil pravilutem. Quanto magishi porc ulla ccrncre valercl, ut superior ratio demon-
qui hahitnnt domos luteas, qui tcrrenum hahent fun- j)
strabat), procul dubio caret spatio quo corpora nie
lUuncntum, consumcntur velut a linea ? IJoh iv, 18.) tiuntiir,et hoc recte crcdi, aul cogitari, aut iiilclligi
Iteinque in orationc Eli;e Domine Deus, rcvcrtatur : talis ejus quantilas non potest.nQuem sensumple-
oro anima pucri hujus iii visccra ejus (III llcg. xvii, nius iii libro scxto de Trinitate isdem doctissimus
21) ;ot post paululum : Et reversa est anima pucri vir multo manifestius excolit, dicendo (cap. 6) :

inlra eum. et rc. i.nV.Paulus quoque de se et siinili- .. Idi'0 simplicior est

corpore, siibaudilur aiiima,
bus sibi loiiuitur : &(/ /irt'/ w qui foris cst noslcr quia non inole dilVunditur perspatiuni loci,scd in
homo corrumpilur, tamen is qui intus est renovulur uiKKiuoquc corporeet in toto totaest, et in qiialibet
de die in dicm {II Cor. iv, 16). Et itcm : Scimus ejus partc tota est. Et idco cum fit aliquid in quavis
enim quoniam si terrestris domus nostra hujus habi- exigua parlicuia corporis, quod sentiat unima,
talionis dissolvalur, quod .rdificationem e.r Deo habe- quamvis non fiat in foto corporc, illa lamen tota
mus, domuin manafaUam, .rtvrnain
iion in cwlis {II sentit, quia totani non latrt.» Itein ipse in libro do
Cor.v, i). llcmquc Num el qui sumus
: in lioc ta- Civilalo Dei vigesimo primo (cap. 3) : « Prinia mora
935 IIINCMAIII ItllKM. AHCllll-.l'. OPUSCULA VAUIA. U3C

jiuiniain n(il(Mitt'm pcllil dc coi|)(jre, s(>cun(lu niurs A (i''i^. :^8)Lutcas quippe dumoB habiliimu!», quia
: >.

aniinani ntjlcntem tenel in corpiire. AIj utra()uc in corporibus terrenis sulisit^linius.Qu.c benel'uulus
morte communitor id habclnr, ut qnod non vult coiisideraus, uit : llnbemui thcnturuin iituin in viuif
aniraa, de suo corpore patiatur. " Idcm ipse in eo- fictiliius (II Cor. iv, 7j." Et post iiou multa {ibid.) :

dcm. I. Istc aiius mudua, quo corporibus adhajrenl « Tinca autcm de vesto naBcitur,clcamdein vcsLcDi
spiritus et aninialia (innt, oninino inirus esl, ncc de qua oritur, oriendo corrumpil. Quasi vero qiia;-
comprehendi ub lioniine potest, et lioc ipse homo d.iiii veslis aiiiina' caro est.Sed hxc nimirum veslis

est. » Ipse in libro vigesimo seeundo {ctip. C) : <• Si habel tineam suam, (|uia ab ipsa curnalis teiitatio
cnim anima! tautummodo essemus.id cat sine ullo oritur, ex qua laceratnr. > Cassiodorus quoque. vir
corpore spiritus, et in ccclo habiUiiilcs lerrena ajii- accrrimi ingcnii et iusignis eruditiouis, in libro
maliancscircinus, nubisiiuc luturuin esse diccretur, qupm de .\nima conscripsil, majjistros sanelip Ec-
ut teiTcnis corporibns aniinandis qnoduui vincnlo rli;si.c in hac rc, sicut et io aliis, ?e sequi uatcn-
niirabili nocteremnr, nunne mnlto furlius argiinien- ilit, cum dicit post oJia {c<ip.G) : » Mirum pr.ttcrea

taremur id crcdeie reiiuentes, et dicereinus natu- ij viiletur, rcm incorporcam, mcmbris sulidifisimis

ram non pati, ul res incorporca ligamento corporco colligatau, ct sic distanles naturos in unam con-
vineiretur? Et tamcn plena cst tcrra vegetantibus venientiuin fuisse odductas, ut nec aninia se possit
aniinisba,'c nieiiibraterreiiamirosibi quodam iiiodo scgrcgarc cuin velit, nec retinerc cum jussiuneDt
conne.xa et iniplieita. « Idem ipse in codeni libro Crcaloris agnovorit. Clausa illi suiit uuivcrsa cum
{cap. il) : (' In terrcno ergo quid facit corpore ? prKcipitur insidere, aperta quoque rc>Jduntur cuiu
subauditur anima, in hac mole quid agit subtilior .jnbetur exire. Nam si ucerbus dolor vulncris in-

omnibus?inhoc pondcreqnid agit levior oinnibusY nigalur, sinc auctoris imperio non amiltitur, sicut
in hac turditatc quid agit celerior oinnibus? Itane ncc sinc ipsius muncre custoditur. Htnc cst quod
pcr luijns tani e.xcellcntis natura; merituin non po- rrcquenter graviter vulneratos vidcraus ev.-ulcrc. et

corpus ejus levetur iii cccluin? et eum

teritellici ut rnrsus levibus occasionibus interirc. • Ecce quot
valeat nunc nulura curporum tcrreuorumdeprimcre ct qualibus non argumentis, scd documonlisosten-
animasdeorsum,aliquaudo ol anima; levarc sursum ditnr nobis animas corporibus vel indutas. vcl col-

tcrrena corpora non vulebunt?"Idcm in libro sepli- ligatns, vel vinctas.Quoruniauctoritali periculosum
niodeGenesi ad lilleraiii(C(i;j.2'i}: «Credaturergo,si videtur nobis refragari. Hestal ergo, si liis non
nullaScripturaruinancturitas.seuveritutisratiocon- crcditur, mulla de divinis libris uln udi, et cum ipsis

tradicit, honiinem ita factum sexto dic, ut corporis C mulcutis tanturum virurum ductrinara labcTactari,
iiuidem humani ratio causalis in elementis mundi, aul quud est ratius, contradictoreni horuin iil> Kc-
anima vero jam ipsa crearetur sicut primitus con- clesix socictatc sccerni.
ditns est dics, cl creata laterct in opcribus Dei, CAl'UT III.
donec eam suo temporc suinandu hoc cst inspi- ; Vlrum aniim cuiu curpore mofivlur per loca.
rando, formato cx limo corpuri insereret. " Sed el Terliuin ca|iitulum cst Utrum anima cum cor- :

vir maxiiiia; auctoritatis llicronymus in epislola ad pore movcatur pcr loca. Moc capituluin videtur
Panlam consolatoria ita ponit {episl. 25 ilc obilu csse subobscurum, quoniam non apcrle oiitendit,
IILrsiUic) : '• Pustquain autem sarcina carnisahjccta utrum pcrquirat, si aninia cum aliquo corpore cxeat
ad suum aniina levulavit auclureni,ct in unti([uam ox hoc (|iiod gcstat corpore, an cum isto, (juod ci

possessidneni diu peregrinata consccndit, cx morc (livinitus adjudicatnra est, movealur per loca. Sed
parantur exse(iui;e. » Ideni ipse in Epitaphio Ne- si requiritur utruni anima cura aliquo corporc exoa
potiani {epist. 3 ud Ucliod.) : u Cbi nunc decora ilU o Gitfporo, beatus AugusliDus ad hoc rcspondet in
fucies? ubi tolius rorporis dignitas, quo veluti pul- epistula ad Evodinm (<'pi.s/.lCH.i): «Si autom.inquit,
chro indumento pulchritudii anima; vcstiebatur? brcvitor vis audirc, quid mihi vidcatur.nullo modo
Mureebat, proh dulur Ilaiite austru lilium, cl!
D arbitror unimam e curporc cxire cum cor|KM-«, «t
IJiirpura viul.ein pallurem sensini niigrabal.-Uitatus cictera qu.i; in c.idem epistnla cuntinentiir.» Si au-
quoque Gregorius in libro quinto Moralium ita teui quxritur si cuni corporc moveatur |ier liica.id

dicit {cap. 25) : <> Cura euim corporeas iniaginos ost cum islo coriHirc quod gi>stat. niirum quomodo
deserit, in scmetipsaiu mons veniens non mudicum dicatur iiioveri, cum nun moveutur a corpore, sed
ascendit. Scd quumvis ineorporea sil unlnia, ipiia ipsu movcat corpiis. Naui sino ejus pra-scatia vel
tanien curpuri inhaTcl, ex ipsa sui (luulitale localis nutu iiulluteniis rorpora movcri. qui supcriura in-
agnoscilur.qua' cainalibns locis delinctur.Qu.i' duni tendit.munireste cognoscil.Quani si alx-ccdcre oon-
obliviscilur scita, cugnoscil incognila, meniinit tigeril, liet iiuod scripluin cst : Vt rei^rhilur puivu
oblivioni mandata, hilarescil post Lristitiam. ad- in Wrram .'uiim, el tpintus rcdeal ad Dcum qui de4il
dicilnr posl l.elitium, ipsa sui divcrsitutc indicat illum^Kiclc. \ii,7 . Attanun sicut ojus cuni rorpore
(jiianlum u substantia .^'teriKu ct incomuiutabilis copulaiii incomprohensibik-in dicinius. it« etiam
naliir.v dislal, (jua' scmper ut est idcra csl, ubiquo polcstalem el nutum quo corpus viviliratur.
illius,
pra'sens, ubi(}Uo invisibilis, ubiquc tota, nbiquc vegctatur. ct rogilur, spiritalcm et ob id nobis in-
iucoraprebcnsibilis. » Idem ipso iu conscquculibus coinprchcnsibileiu diciiiiui;. Viderit laroen aliquis,
937 DE DIVEHSA ANTM^ RATrONE. 938
cum pervcntum liierit,
alicuncte digrcditur, et alio A Jamquidemin superioribus satis superquc,ut puta-
utruni animam vegotantem et vivificantcmaliquo
se bauius, ostensum est, nec Deum esse corporeum,
reliquerit, sine cujus.ut dictum cst, priesentia mo- neque angelicam dignilatem, sed nec humanarum
vcritcoi^pus nequiverit. Quam circumscriptam esse substanliamanimarum: maximeeumFiliusDei ipse
auctoritate Patrum constat, sieut ct angelicos spi- Dcus dicat de Deo et Patre ac Spiritu sancto Spi- :

ritus. Qui utique majoris nunc sunt dignilalis, et ritus est Deus, et eos qui ndorant eum, in spiritu ct

crebro ad ministeria mittuntur humana, diccnte vcritate oportct adorare {Joan. iv, 14), id est non in
Paulo : Nonne omnes sunt adminislralorii spiritus in templo, neque in monte, qua; sunt corpora, sed in
ministerium missi proptcr eos qui lucrcdikitem capiunt spiritu et vcritate,id est in mento,ct non in aliqua
sdlutis? {Ilebr. 1,14.) Unde et beatus papaGrcgorius imaginatione, quam sibi humanus animus de Deo
in libro secundo Moralium ita dicit {c.ap.2) « In : solot confnigere.Quod autem sancti angeh spiritus
hoc itaque cst nunc natura angeiica a natura; nostra; sint, etnon corpora. Spiritus sanctus per Psalmi-
conditione distincta,quod nos et loco circumscribi- stam loquitur, de Deo dicens Qui facit angelos suos :

mur.ot cfficitatis ignorantiacoarctamur; angolorum ostcndens quiaeos,

spiritus {Psal. ciii, 4). Videlicet
vcro spiritus loco quidem circiimscripti sunt, sed quos Deus in ministerio suo sempor spiritus habet,
tamcn porum scientia longe supor nos incomparabi- „ mittendo angelos id est nuntios facit. Nomen enim
iri_ >•! xT . !.__»_ i!__._.-_^.-
> l„ ri^ 11 , ; 1 __ _ 1-. 1
iiter dilatatur.» Necignoramus beatum Augustinum
I I

angelorum -,
officium est, non natura. Sod et huma-
I .

quibusdam argumentationibus ad hoc pene perve- narum animarum substantiam non esse corpus,sed
nisse, ut diceret animas moveri tempore, et non spiritum, testatur Paulus qui dicil Quis cnim homi- :

loco. At vero, ut nobis videtur, considerans multa num scit qux sunt hominis, nisi spiritus hominis qui
sibi objici posse, qua; isti viderentur senlentirc con- in ipso est? (I Cor. ii, 11.) Itaque et Deum,et ange-

truire, moro suo quod assererc visus est, moderate lorum animarumque humanarum substantiam,non
studuit temperare,dicendo in libro dcGenesi octavo corpus dicimus, sed spirilum. Sed Spiritum Deum
(cap. 22) « Ut dicerc, inquit, coepcrani,si de aninia
: taiiquamCreatorem angelos autem et animasspiri- :

quisque hoc non vult credere, non nimis urgendus tus quidem, sed tanquam a Deocreatos.Sed merito
est." Porro autem quid animain scnsibus operelur movet quomodo boatus Paulus apostolus Dcum lau-
corporis, et quia inter ca2tera etiam motu delocte- dans,immortalem et invisibilem solum Deuui dicit
tur, idem boatus Augustinus attestatur in libro de cum ait Rcgi autem sxculorum immortali, iiicisibili,
:

Quanlitatc anima; (cap. 33) «Nunc quod instituc-

: soli Dco lionor et gloria in sa'cula. s.vculorum, Amen

ram intende, qua; si vis anima; in sensibus, atque (/ Tim. i, 17), cum constet et angelos immortales,
in ipso motu manifestioris animantis, animasque humanas, atque invisibiles,quantum ad
quorum nobis
cuin his quoB radicibus fixa sunt nulla potest esse C naturam spectat, conditas. Itemque in eadem epi
coiumunio. Inlendit so anima in tactum,et eo calida, stola ad Timotheum (/ Tim. vi, 15) Quemsuis tem- :

frigida, aspera, lenia, dura, mollia, ievia, gravia poribus flstcudct hcatus et solus potens, lici- rcgum,
sentit atque discernit.Deinde innumerabiles diffe- ct Domiiius dominantium,qui solus hahet immorlali-
rentias saporum, odorum, sonorum, formarum, talem, lucem hahitans inafccssihilem. Qnomodo enim
gustando, olfaciendo, audiendo,videndoque dijudi- solus beatus illc, cum dicatur et Ilcatus vlr qui non
cat. Atquc in his omnibus ca qua? socundum natii- ahiit in concilio impiorum {Psal. i, 1), etc. Et : liea-
ram sui corporis sunt asciscit atque appotit, rcjicit tiir esl vir qui tiinct Dominuin {Psal. Et
iii, 1). :

fugilquc contraria. Rcmovct se ab his sensibus certo Ueutus illc •icrvus, qucin cum vcneril dominus ejus in-
intervallo tcmporum, ct corum motus quasi per vcnerit viijilanlem? [Matth. x.xiv, 4G.) Quomodo so-
quasdam imagines reruni, quas per
ferias reparans, lus potens, si Beali viri semeti polens erit in terra
coshausit,sccum catervatim ct multipliciter vcisat. {Psal. III, 2), quam intclligimus viventium? Quo-
Et hoc totum cst somnus cl soiiinia. S.cpo otiam modo solus habet iiiimortalitalcm, cum ncc angcii
gestiendo ac vagaiido facilitato motus dclectatur, ct muri possint, et aninuT humana! imiiiortales sint
siiio laboro ordinat membrorum concordiam. Pro croatoi? Sed intelligimus, quantum quidem ad na-
copulatione sexus agit quod potcst,atque in duplici p turam substantiamquc earum attinet, inferiorum-
natura socictato atque amoro molitur unum. In que creaturarum qua3 sunt utique corporales.eas et
tibus non Jam gigncndis tantuiiiiiiodo, sod ctiani invisibilcs atqne sapientes, nocnoii ct beatas ct po-
fovendis, alcndis(|iie conspirat. Rebus iiitcr (|iias tcntes ct immortales niunoro Crcatoris : collatas
corpus agit, ot (luibus corpiis sustcntal, consiictii- tamcn Oealori, propler cxcellcntcm niagnitudinom
dine sese innectit, ct ab cis (iiia^^i iiiiinluis a>gre nihil horum habere. Ipsc enim ha?c tanquam solus
seiiaratur. » habct.qui a nullo accepit ut habcret. Porro autem,
sive angelici spiritus, sive humanaj anima;, ex ejus
CAPUT IV.
foiite tan(|uani rivuli accepcrunt, ut in cos li;ec venu
Utruin omnis crcatura corporea sit, ct salus Dcus
digiiitatis omanaret. Porro in epistola ad llebrieos
incorporcus.
ila eliam dicit : Vivus est enim Dei sermo ct cfficax,

Quartum locuiii tcnct percoiitalio, utruiii oiiiiiis ct pcnctrabilior omni f/ladio ancipiti, cl pertimjcns
creatnra corporea sit, ct solus Deus incorporeus. usque ud divisioncm unimx uc spiritus, compayum
Pathol. CXXV. 30
 1

\)W IIINCMAIII HHEM. AHCIIIKI». OPUSCULA VAItlA. '.140

qwKjUC et mcthiltiirum, rl (lisrrrlor riy/iUitiniium ct \ spcctarc vidcnliir, ct cum illis vcrsaii vidcmur, (|ii

iiitriiliiinum riinlis.rl mm rsl iillii rrruluni iitvi.sibilis iii Persidi; suiit constituti, et illos videmus qiiid
iii ruusperlu rjiis, oiimiu uulrm vuitu siiiit et npertit aganl quos cognilos Loiiis in terrasu-
in Africa.Si

ocutis eius {Hcbr. iv, 12). Qu.t; lcstiinoniacollat.ino- sceperit, sequimur pronciscentcs, inha;remus pcre-
(lum qu.Tslionia propositic porlectc absolvunt, quia grinanlilms, copulamur absculiLus, ulloquimursc-
qui solusest invisiliilis, cl solus luccm inhabitat paratos. Dcrunctos quoquc ad colloquium suscita-
inacccssibilcm, cl qucm vidit hominiuii ncnin, sri] mus.cosquo ul vivcntes coniplectimur cl tcncmus,
nei- \ iden; iioli;sl (/ Jonn. iv), ct qui cxsuiicr,;! cmi- el vit.i- ollicia liis usum(|ucdercriiiius. Ea igitur csl

ncm sr>nsum {1'liiliii. iv), dc codcm itcm rliciliir, ad imagincin Dei,qua; non corporca n;sliniatur,scd
quod non sit ulla crcatura invisibilis in conspcclu mentis vigore qiin; abscntcs vidot, IranBmarina visu
cjuSjCl omnia nuda sunt ct apcrlaoculis cjus.Cum huc alque
obil, pcrcurrit aspectu, scrutatur abdita,
crgo, ut jum dictum csl, ipsc dicatur invisibilis, et illud uno momcntoscnsus suos pcrlotiusorbis fines
invisibilia oimiia nuda ot aperta sint oculis cjus, id ct mundi sccrota circumfcrt. Qua; Dco junpitur,
nuda aspiciat,
est quia ipsc ()iiidein oinnia lanqiiaiii Christo adb.ercrct. Descendit in infornuin, alqiie
a luilla autem creatura, nisi quantum ipsegraluito ascendil, liLcra vcrsatur in ccclo. Denique audi di-
luuncrc pcrmitlil, videatur,certum cst quod ca qnu; ., centem : Nostrn uutem conversatio inctelis esl(Pliilip.
naliira sunt incorporea,coniparatione illius liabean- iii, 20).» Augustinus iii epistola ad Evodium Uyiil.
tur qiiasi corporca. llnde bealiis papa Grcgnrius in 100) : « Visioncs autem ill.i?, futurorumquc pnedi-
libro l\loruliuiii sccundn, dum de liis Iriqucretiir ail ctioncs quomodo fianl.Hlle jam cxplicare conetur,
[cap. 2) : « Angelorum ituquc sciontia comparatione quinovil quavi cfficianlur in unoquoque aniino lan-
noslra; scientia; vaklc dilatala est,sod tamen com- la cum cogilaL Vidcmus cnim, planequc cerninius,
parationc divina; scientia angusia.Sicut ct ipsi illo- in eo fieri multaruin rerum Tisibilium,et ad CJcleros
rum spirilus compuralioncquidem noslrorum cor- forporissensus pertincntiura, innumerabiles iinapi-
pi)rum spiritus suut, scd compuralione summi ct ncs qua; non interest quam ordinate vel turLide
: fiant,
iucircumrcripli spiritus corpus. Et niittunlur igiliir, sed taiitum quia fiunt,quod raanifcslum est,(pia vi
etassistunt : quiael pcr hocquodcircumscriptisunt cl quomodo liaul, quisquis poluerit cxplicare, qiix
exeunt, et p(!r hoc quod intus quoque pra;senles omnia ccrtc quoUdiana suut atque conlinua, audeat
sunl,nunquum rcccdunt. » Poteramus quidem et pr.-csumcre aliquid ac definire.cliara de illis rarissi-
quibus sancti Patrts solcnl
pliiru cxeiiiplu porierc,in mis Ego autcm lanto minus hoc audco.quantu
visis.

angelorum spiriluscorpora nominare scd brevitati : minus id quoque in noLis, (|uod vita continua vigi-
sludentes dc his studuimus rejicerc, dum hajc sola lanlcs dormientcsque experimur,quo pacto lial cx-
liulumus sufficere. C plicarc sulIicio.Nam cum ad tc dictarcra hanc cpi-
stolam,tc ipsum animo contucbar,lc utique aLscnte
CAPUT V.
atquc noscicntc,ct quomodo possis his verLis mo-
Utrum nnturn aniin.v tcnninos corporalcs crccdttl. veri.sccundum notitiam qua; inihi dc lc inesl iniagi-
Deindo ordine suo ponitur capituhim Utrum na- :
nabar ntquc id quonam modo in anirao m(») fierct,
:

cnpcre ac invcstigarc non potcram, ccrtus lamcn

tnra anim;c tcrminos corporales exccdat. In qua rc
non ficri corporcis molibus, nec eorporcis qualita-
aliceps noslcr lluctuat intellertus, quos terminos di-
cerevelit corporales ulrumve istosiiuibus circuin-
:
tibus, cum corpori simillimum fiat. » Ex libro ox
'

Civitatc Dci docinio quinto « Fieri isla in .r

mcmbris scilicct carnalibus, an omnia cor-
:

data est,
vcl aL anirao nostro novimus, ol ccrtissimi s;.
pora, ut sunl cochim, el torra, ct qua; his contincn-
Quomodo autcni liant ,quanto attcntius valucriinu
tur.Sc dad utrumque respondemus procaplu nostro.
dum advertcre, lanlo magis nostcr ct scrmo succumLit,
Animanamqiic tcrminos corpoiis sui cxccdil,
et ipsa non pcrdurat intcntio, ul ad liquidum aliquid
longius per oculos corporis vidol,quam ipsunicdr-
no.^^tra intclligeiitia etsi non lingua pcrveniat : 1

pus spaliatur, longius audit, longius odoralur, ct

putamus nos, utrum Dci providcnlia cadem sit qu.i
cxtra sc taclum porrigit.Dum crgo hos scnsus ullra
memoria.ot intelligcntia,qui non sinpula rogitando
corpus exlendit,et his aliquando nul (lcleclalurpln- f)
nspicit.scd uua ct a;tcrna,in iramutaLili otquc inaf-
citis, aut aspcratur ingratis, manifcstum csl cam
Si autcni (leomiii fabili visionc complcctilur cuncla qua; novit, tanta
hos lcrminos corporalcs excederc.
corporc qu.Tritiir, utrum srilicct omnia corporulia mentis infirmitate posse comprchendcrc ? In hac
dinicullntc el angustiis libel cxclamarc ad
iL;ilur
excedat, manirestum cst ha'c non per scnsus corpo-
ris sibi subjeclos,sed pcrsuos agcro proprios, cogi- Deum vivum : Uiri/icalii csl scicnlia tiia c.r inc,im<a-

lalionc scilicct.mcmoria ct conjeclurn. llinc bcatus luil clnon yotcro ad iltnm (Pi(i/.cxxxviii,r. Ex mc, .

Ambrosius ail (lib. vi Uc.rmner. c. H) : " Non crgo inquit, intelligo quara sit roirabilis et incomprehen-
sibilis scicntia lua qua me fcci.eti, quando ncc me-
caro potcst essc nd imagineni IJei.scd aninia noslra
ipsum comprchondcro valeo quciu focisli : ct lamen
quaj libera esl,cl dillusis cogilalionibus atque con-
vagalur, qun; considcrando in modilalione moa cxardcscil ignis, ut queram
siliis huc atque illuc

spcctat omnia. Eccc nunc sunius in llnlin, cl cogi- faoii'111 luam semi>or. •

tamus quK ad Orlenlales aul Occidenlalcs parlcs

 941 DE DIVERSA ANIM^ liATIONE. 942
CAPUT VI. A. vel irilinito spalio conlIneri,noc temporum vel finito
itrum Dcus pcr tcmpora et Inca movenlur. vcl indnito volumine variari. Neque enim est in

Sexlum capitulum succedit Utrum Dous per : cJLis substanlia qua Deus est, quod brevius sit in
tempora cl loca moveatur. Mirum el valde mira- parte quam in toto,sicut necessc est esse in iis qu.-B

bile est, sialiquistam stolidus reperiatur,qui pulct in locis sunt : aut fuit in ejus substantiaquod jam
Doum per tempora moveri conditorem teniporum. non est.vel eril quod nondum est, sicut in naturis
Quomodo enim moveri pctest pcr temporaqui con- quoo possunt temporis mutabilitatem pati (a(;j.iO;.
didit tcmpora,quo3 sunt mutabilitati obnoxia? Nam Hic ergo incommutabili .Tternitate vivens creavit
propheta David, considerans cum ncc initium ha- omnia simul, ox quibus currercnt tempora, et im-
bere, nec termino angustari, ait Inilio lu terram : plerentur loca, temporalibusqueet localibus rerum
fwuhisti, Domine,et opera mairuum Iwirumsunt cwli. motibus sseoula volverentur. In quibus rebus qua;-
Ipsi pcribunt, tu autem pcrmanes, ct omnia ut vcsti- dam spiritalia,qua::dam corporaliacondidit: formans
mcntum vcterasccnl. Et sicut amictum mutabis eos, materiafn, quam nec alius, noc nullusj sed omnino
etmutahuntur. Tu aulcm idcm ipse es, ct anni tiii ipse informem ac formabilem instituit,ut formatio-
non dcficicnt [Psal. ci, 2G-28). Quisquis ergo consi- nem suam non tempore, sed origine praeveniret. »
derat in his dictis, quod initio, id est temporibus Isidorus in libro Sententiarum,quod Deo nulla tem-
incipientibus,terram et ccclum Dominus fundaverit, porum successio ascribatur ita dicit (lib. i, c. 8) :

ct quod his mutatis idom ipsc sit, facilovidet, non " Omnia tempora prKcedit divina Kternitas. Nec in

euni vel initium cepissc cum tompore,vi;l finem sor- Deo prwteritum, prffisens, fulurumve aliquid cre-
tiri cum tcmporibus,quibus incipionli bus ipse fuerit, ditur, sed omnia prssentia in eo dicuntur, quia
etquibusoccidentibusidemipseincommutabilispcr- Ktcrnitate sua cuncta complectitur.Alioquin muta-
maneat. Et quidem creaturam per tempora moveri bilis est Deus credendus,si ei successiones tempo-
jussit,duraetqua5damsiderainmotu constituit.tem- rum ascribuntur.Si semper aliqua essent cum Deo
poraque ipsa sibi succedere jussit,aoris qualilatom iempora, non essot tempus, scd esset aiternitas,nec
variari voluit,terra3 faciem diverso modo vicissim at- mularontur tcmpora, scd starenl. »

que alternatim succedere statuit, hominemque per CAPUT VII.

ffitates varias usque ad ultimum vitaj tempus vol-

vcrc judicavit, seipsum tamen nulla mutabilitatis

Ulruin anima sola tempore movealur.

legc constrinxit. Unde ad Moysen ait Eijo sum qui : Septimum in ordine capitulorum locum lenet,
sum, et dices filiis Isracl : Qui est misit nie ad vos Ulrum anima sola temporc movcatur. De qua in
(E.vod. III, 14). Moventur per tempora qux sunt supcriori capitulo dictum continetur.Stupemus au-
creata cum tcmpore.Solus porro ille cum tempore C tem, cur quaesitum utrum anima solatempore
sit,

non potest moveri,quem constat nulla mutabilitatis moveatur, cum omnia quidem succo et
qua; vivunt
lege vinciri.Porro pcrloca quis moveri Deum putct, viriditate, scd et ea quaj vivunt quidom anima et
cum ipse do semctipso dicat : Cidum ct tcrram cijo caront ratione, subjecta siiit niotui pcr tempus.
impleo? (Jer. xxiii, 2i.) Et item : Quain domttm .rdi- Frustra igitur de anima sola utrum tempore mo-
fwabitis mihi, dicit Dominus, aut quis locus rcquie- veatur roquiritur, quod ei cum pluribus creaturis
tionis mcx? nonnc manus mea fccil Itxc omn>a?(Isa. communc essc probatur.Inhoctantum distans,quod
i.xvi, Itemque Salomon sapicntissimus ait lo-
1.) ea mutabilitas temporis, qua: aliis accidit plurimis
qucns ad Dcum Si enim cadum ct cmli cadorum te
: increscondo, imminucndo, corporalibus utiquc mo-
ciipcrenon possunl, iiuanlo maijis tixc domu.s iiuam dis, huic accidit spiritaliter, sicut cst sapcre ct de-

xdificavi? (III Iieij.\iu. 27.) Et itcrum de Sapicntia^ sipere. In his namque solis crescere ct dccresccre
quE Deus autcm a ftnc usque
cst, scribitur : Attincjit dicitur anima.Nam temporaliter movetur,sicut jain
ad finem fortitcr, et disponil omnia suaviler {Sap. pra3fatum est,cum dc aliis ad alia transfertur, non

viii, 1). Si orgo ejus vis omnia penotrat,ot angusta cromcnto aut diminutione,sicut se habcnt plurlma!
est Creatoris magnitudini creaturaperoum condita. croalur;c, quM moventur corporali convcrsione.Sed
Psaimista diccntc : Maijnitudinis cjus non csl finis p> motio ejus maximeconsistitinmorumvoiuntatisque
(Psal. cxLiv, 3), quis crcdcre possil cum per locum permutationc. Ipsa tamcn locum cardinis tenens,
moveri, cui non patct locus alibi secedendi? Si cum sit spiritus, vivificat ac movet localiter suis
enim omnia implct, nullus vacuus locus romaiict. nutibus corpus. Motionem namquc cjus propriam
Unde patct impicrc omnia qui oomlidil universa. patcr Augustinus more suo exccllcntor insinuat.in
Augustinus in liljro de Gcncsi ad littcram ootavo cxposilione ps.ilmi centesimi ([uadragesimi quinti
(((1/;. I'.)j Dicimus itaque ipsum summum.vcrum,
: .1 dicons : « Ecco ho.no stilt, cantat Doo aliquanto
unum ac solum Dcum.Patrem et l''ilium et Spiritum prolixius, el sa;pe labia movcnlur ad cantum,cogi-
sanctum, id est Doum,Vcrbumque ojus,ct ulriiisque tatio aulem por nescio qu.-c dosideria volat. Slabat
Spiritum, Trinitatem ipsam,nciiu(! confusam,ncque crgo mens nostra (iiiodam modo ad laudem Doi,et
separalam, Dcuni qui solus habcl inimorlaliliilcm, aiiinia nostra pcr divcrsos cupiditatcs vcl curas ne-
et luccm liaiiilat inacccssibilcm, <|uoin ncmo hnmi- gutiorum hac atqiio illac Muitabal. Quasi dcsiipor
nuni vidit, ni'c \i(I(;rc polcst,ncc luC(U'uui vcl linilu atlcndit ipsa mcns ad lluitanlcni luu- at^iuc illac,ct
'.»'(.} IIINCMAIU ItllKM. AllCllli:!'. (iPUSCULA VAHIA. 914
cjus inquinludinc molcstiarum (juiisi c(invcrs;a allo A proiniil<.-ndo illis : Qui diliyit me diliijetur a Palre
quitur : Luudn, unima mcn, Duminnm, quid csl(]U0(l meo, cum, ct manifeslnbo meipsum illi
ct Cijo dilitjum

de aliis rebus satagis? quid est quod te occupal {Jpan. XIV, 21). Et non solum se, scd ctiam Patrcm
cnra rcinim torrcnarum atqu(> mortalium ? Sta mc- et Spiritum ."anctum, inseparabilcm scilicct trinum
(•um,lau(la Donilniim.Iot quasi ipsa anima pra^gra- Douni, dilccloribiis suis promittit adruturum. cum
vata, et non valons ila consistcrc ut dignum cst, iWcil Qui diliyit nw, .fcrmonem meum servahil, et
:

respondct menti Laudo Oomitium in vilu (nra.Ouid

: Patcr meus diligel cum, et ad cum veniemus, el man-
est in vita mea? quia modo in morte mca sum. sioncm apwl cum faeicmus {ihiiL, 23). Sed cl dc Spi-
Ergo prius cxhorlarc lc, et dic Liiuda, nnima mca, : ritu sancto promiltit quod apud eos maneat, et
Dom!H«m. Ilespondet tibi anima tua Laudo quan- : in eis sit. Scd h;cc visio utrum por oculos corpo-
tuni possiim, lcniiilcr, cxilitcr, infirmiter. On^"'*'? reos (iat, an incorporeos, multo qu.'csilu invcstiga-
quia (|uan(liu sumus in corporc, pcrcgrinamur a tum cst,ct a sanclis Patribus res tanta,eo quod sil
Domino. Ouare sic laudas nominum,non perfcctc, obscurissima, maxima disputatione pulsata. Diccn-
non stabiliter? Interroga Scripturam, qui corpus tibus aliis, quod Dcus invisibilis non posset videri

quod corrumpitur aggruvdt animum, el deprimit ler- pcr creaturam visibilem atquc corpoream sed :

rcna inhahitulio senstim mulln conituntcm {Sap. quod .\postolus dicit : .yunc pcr spcculum in :cni<j-
j,
IX, 15). Tolle milii corpus quod aggravat animam, mate, tunc autcm facie ad facian (/ Cor. xiii, 12).
et laudo Dominum. Tolle mihi terrenam habitatio- hoc sit quod Nunc cognosco ex parte, tunc au-
ait :

nem deprimcnlem sensum niulta cogitantcm, et a tem coijnoscam sictU el coijnilus sum {ihid.). .Mii vcro
multis in unnm
confluam ut laudem Dominum. asserunt congruc, ut corpori spiritali id attriboatur
Quamdiu autoin ita siim, non possuin, pra-gravor. muncris,ut quamvis corpus sit,quia spiritali tamen
Quid ergo? silobis, ct non laudabis pcrfecte Domi- prmditum esl dignitatc, ipsam Rodemptoris sui
niiin? Laubaho Dominum in vita mcu. » mereaturgloriam contueri,pro cujus amorc non du-
bitavitin hocsa?cuIodivcrsis cruciatibus atquc labo-
CAPUT VIll.
ribus affici. De qua re unius hoc est beali Augustini
Utrum suhstantia divinitatis corporalibus oculis jost
dicta poninius, qui pra;cessorum suorum scnsus re
resurrectionem corporum videalur.
legens quid dc hoc scnserit videamus... Quaproptcr
Octavum capitulum, quod ct ultimum est,re(pii- cum cx mcjinquit (lih.wu de Civil. Dci, cap. 9), qua?-
ril,utrum substantia divinitatis corporalibus oculis ritur quid acturi sint sancti in illo corpore spiritali,
post resurrectionem corporum vidcatur.Scimus qui- non dico quod jam video, scd dico quod crcdo, se-
dem sanctorum desideria in hac vita positorum ad cundum illud quod in Psalmo lcgo Credidi proplcr :

hocpotissinuimanhclarc,utDcummcrcanlurvidei-e. C quod locutiis sum {Psiil. cxv, 1). Dico itaquo quod
Et hoc tdtum cst, proptcr quod hic carnem ma- visuri sunt Deum in ipso corpore. Scd utrum pcr
cerant jcjuniis ct vigiliis, aliisque afflictiunum ge- ipsum,sicut per corpus nunc videmus solem, lu-
ncribus,siculPaulusapostolusdicit;propterquodet nam, stellas, marc, ac terram, et qua; sunt in ca,
cmolumenta cuncta contemnant temporalia, quan- non parva quaistio cst. Durym cst cnim diccrc.quod
tum fieri potest et si necessitas exegcrit, eliam et
: sancti lalia corpora tunc habebunt, ut non possint
corpus suuin multimoda! tradunt passioni. Et quia oculos claudei-e alque apcriro cum volunt : durius
hic positi, id cst cariiis onere pra^gravati, eum vi- aulem,quod ibi Dcum quisquisoculosclauscrit non
dere ncqueunt, sicut Dominus Moysi ait Non cnim : videbil.Si cnim prophetaElisa;us puerum suum Giezi
vidchit me homo, ct vivet [E.rod.Kwm, 30), salagunt absens corporc vidit accipicntem muncra.qu.T dedil
hic corda mundare ct quantum posseestadhocpuri- ei.Naaman Syrus.quem propheta memoralusalepriE
ficare, ut ad ipsius visioncm mcreantur pcrtingere, dcformitalcmundaverat,quodscr\'us nequam domi-
hic intorim per speculum in a!nigmatc,ct post facie no suo non videntc latcntcr se fecissc putavcrat IV
ad faciom, dicenles Deo intimis suspiriis : Domine, /l(;(/.v),quantomagi3in illocorporc spiritali vidcbunt
dile.vi Jecorem domus liia', lociim liahilutioni.<! ijlon\T sancti omnia,non solum si oculos claudant, vcrum
liuv (Psal. XXV, 8). Itcmque : Tihi duril cor mcum, J) etiam unde sunt corporc abscntes?Tunc cnim erit pcr-
exquisivit lc fucies mea, facicm liium, Domine,rcqui- fcctum illud de quo loqucns Apostolus E.r parle :

rum. \c avertas faciem luam a mc, ne declincs in enimcoijnoscimus, inquit, <*( cx parle prophctamus.
ira a servo tiio {Psnl. xxvi, 8). Scd et illud : Silivit Cum autem vencril quod perfcrlum esl, quod «• parle
tmima mea ad Dcum vivum, quando vcniam et appa- esl ciwuabilur (I Cor. Dcindc ut quomodo
xiii, 9).

rebo anle faciem Dei mci?{PsaL xu, 3.) Ccrtissime posset uliqua similitudinc ostcndcrct, quantum ab
enim sciunt, quia ronuineralio laborum corum esl illa qua^ lutura cst distct haic vila, non qiialium-
visio Conditoris sui. 0"od ostcndil IValmista cum cunquc hominum, vcrura ctiam qui pr.Tcipua hic
dicit Domino : Satiahor diim manifcstnhitur gloria sanctitate sunl pra?dili : Cum cssem, inquil, parvu-
tua (Psal. XVI, 15). Quod etiam ipsc Dominus, qui lus, qiiasi pnrvulus sapiebam, quasi parvulus loque-
summam beatitudinis constarc dcmonstrat,in aspc- bar, quasi parvulus rogHabam. Cum aulem fadus
ctu Dominica; visionis, diccndo : Bcati mundi^ cordc, sum vir, cvariiavi qtur parvuli crnnl. Yidemus nunc
quoniam ipsi Dciim vidcbiiut (Mattli. v, 8). Itcmque pcr speculum in a,iiiijmale, lunc autcm facie ad fa-
943 DE DIVERSA ANIM.E RATIONE. 9i6
ciem. Nunc cognosco ex partc, tunc nutcm cognoscam p^ videri Deum cum vidchitur, Christianus ambigit
sicut ct cognitus sum [l Cor mii, 11). Si crgo in hac nenio, qui lideliter accipit quod ait Deus illc magi-
vita,ubi hominum mirabiliumprophelia itacompa- ster : Beati mundi corde, qumiam ipsi Deum vide-
randa est illi vita; quasi parvuli ad juvenem, vidit hunt (Mallh. v, Sed utrum ctiam corpdralibus
8).

tamen ElisKUs accipientcm sibi munera servum ilii oculis videatur,hocin ista quajstionc versamus.

suum ibi ipse non crat.itane cum vonerit quod per- Illud enim quod scriptum cst: Et vidchit omniscaro

fectum est, nec jam corpus corruptibile aggravabit satutarc Dci {Luc. iii,6),sinc nllius inoilo diflicuita-
animam,sed incorruptibile nihil impediet,illi sancti tis sic intelligi polest, ac si dicluin fucrit,et vidcbit
ad ea qua; videnda sunt oculis corporeis, quibiis oninis honio Christum Dei, ipii iilii|uc in corpore
servum suum videndum nonindi-
Elisajus absens ad visus est, et iii corporc viilrliilui' i|ii:in(lii vivos ct
guit,indigcbunt?Nam seeunduin interpretes soptua- mortuos judicabit. Quod aulcni ipsc sit salutare
ginta,ista sunt ad Giezi verba prophctffi : A^o»»!; co/' Dei, multa sunt et alia testinionia Scripturarum,
meum iil tecum, (luando convcrsus est vir de curru in sed evidentius venerandiillius senis Simeonisverba
obviam pccnniam? etc; sicutautcm
tibi, et acccpisti dcclarant, qui cum infantem Christum accepisset
ex Hcbrffio interpretatus est presbyter Hieronymus- in manus suas Nunc,inqu\t, dimitLis servum tuum.
:

Nonne cor meum, inquit, in prxscnti erat, qunndo . Dominc, secundum varlium luum in pacc. Quonictn
reversus cst homo dc cursu suo in occursum tui vidcrunt uculi mei salutnrc tuum {Luc. iii, 29). Illud
(IV Rcij. V, 26). Corde suo ergo sc dixit hoc vi- etiam quod ait supra uicmoratus Job,sicut in e.\cm-
disse propheta.adjuto quidcm mirabililcr nullo du- plaribus qum in llebra;o sunt invcnitur, c.l in carne
bitante divinitus. Sed quando am|ilius lunc oinnes mea videbo Deum [Job xix, 26), resurrectionem
muncre isto abundabunt, cum Dcus crit omnia in quidem carnis sine dubio prophclavit, non tamcn
omniiius? llabebunt tamcn ctiam illi oculi cor- dixit, Per earnein meain. Quod i|uiilcin si dixisset,

porei oflicium suum, ct in loco suo crunt, posset Deua Christus intcUigi, qui per carncm in
uteturquc illis spiritus per spiritalc corpus. carne videbilur. Nunc vero potcst ct sic accipi, in
Neque enim ct ille prophcta, quia non cis carne mea videbo Deum, ac si dixissot, In carne mea
indiguit ut videret absentcm, non cis usus cst ero cum videbo Dcum. Et illud quod ait Apostolus,
ad videnda prffisentia, qua; tamcn spiritus vidcre fncic ad facicm (/ Cor. xiii, 11), non cogit ut Deum
possct, cliamsi illos claudcret, sicut vidit alisciilia per faeieni hanc corporalem, ubi sunt oculi oorpo-
ubi cuiii eis ipse non erat. Absit crgo ut dicainus ralcSjUon visuros essc crodaiiius, quem spiritu sine
illos sanctos in Deuin clausis oculis non
illa vita inlcrmissione videbimus. Nisi enim esset etiam in-
visuros, quem spiritu scmper videbunt.Sed utrum terioris hominis facies,non diccrct idcin Aposlolus:
videbunt etiam pcr oculos corporis,cum cos apcrtos C Nos autem rcvelata facie riloriam Domini spcculan-
habcliiint, inde qua;stio est. Si eniin lantum pote- les, in camdcm imariincm tran^iformamur dc ijloria ad

ruiit in oorpore spiritali,eo modo uliqui' cliam ipsi (jloriam, timquam a Domini spiritu {II Cor. iii, 18).
oculi spiritalcs, quantum possunt isti qualcs nunc Nec alitor intelligimus et quod in psalmo canitur:
habcmus,pracui duhio per eos Deus videri non po- A('ccdite ad cum,ct iHuminumini,et facics nostnv non
terit. Longo itaque alterius erunt potenlia;, si per cruhesccnt (l'sal. xxxni, li). Kidc quippc acccditur
eos videbitur inoorporea illa natura, qu;c non con- ad [)eum, quain cordis constai cssi;, non corporis.
tinctur loco, scd ubiquc tota esl. Non enim quia Sed quia corpus noscimus quantos habcbit
spirilale
dicimus Dcum etin coclo cssc ct in tcrra,ipse qiii|i- aeccssus, de rc quippc incxpcrta loquimur,ubi ali-
pc ait pcr prophetam CaUum et tcrrum ei/o implcn
: qua, qua; alitcr intcUigi nequcant, divinarum Scri-
[Jcr. XXIII, 24),aliam partem dicturi sumus euin in pluniiMiiii non occurrit et sucourrit aucloritas, ne-
codo habcrc, ct in torra aliam sod totus iu cielo : ccsse cst ut conlingat in nobis,quo(l lcgitur in libro
est, lotus in terra, non alternis tcmporilius, sod Saiiienti.u : Coijilalioncs mortnlium timid.r ct in-
utrumquo simul, qiiod nulla natiira corporalis po- irrl.r providenli.r nnslr.v (Snp. i\,i'i). Uatiooinantio
oculorum crit illoriiin.
test.Vis ita([iic prn'piilli;nliiir quippc illa philosophiirum, qua disputant inentis

non ut aerius videant, quam qua;dam pcrhibcntur aspeclu intelligibilia videri,et scnsu corporis sensi
vidcrc serpcntcs et aquiloc (quantalibel enim acri-
r,

'' :--i-ii.-:i.:i:..
liilia,id cst corporalia.ut ncc intclligibilia pcr cor-
' ' ' —
monia cerncadi cadein quoquc animalia,iiihil aliiul luis, nec corporalia pcr seipsa mcns valoat intucri,
possunt vid(;rc quam oorpora),se(i ut vidcant cl in- si possct nobis csse certissima, profocto cerluin es-
corporalia. Et fortassc ista virtus luagiia ccrnenili set pcr oculos corporis,etiaiii spirilales.nullo inoilo
dati fuerit ad horam, cliam in isto mortali corpore, possc vidcri Deum. Sed islam ralioeinationcin ct
oculia sancti viri Job, quando ait ad Douni : In vcr.i ralio, et prophetica irridct aucloritas. Quis
obnuditu auris audicbam lc iirius, nuiir niilcni nnihi^ rnini ita sit aversus a vero,ul diccre audeal Ucum
mcus videt te. 1'roptcrcn dcspc.ri nicmcllpsum, cl corporulia isla nescirc? Numiuid crgo corpus habel,
distnbui, et c.rislimavi mc lcrrniii cl cincrcm (Job pcr cu jus ociilos ca possit adilisoere? Doindo quod
XMi, .5). Quamvis iiiliil liic proliibrat oculuui cordis ile |irii|ilieta ElisaM |iaiilii aiilc (|i\i!iius,nonne satis

intelligi,dc quibus oculis ait Aposlnlus: lllumiiiiilns indicat cliam spirilii, iion per corpiis, coriioralia
oculos hahcre cordis vestri (Ephes . i, ix). I|iis aulcin posse cerni .' Quandn onim servus ille nuinera acce-
947 HINCMAai IlIlliM. ARCillEP. (iPUSCULA VAHIA, 948

pit, utiquc corpor.ilitcr gcstum cst, quod tamcn j^ dixit. Maluimus namque appctenti cibos spiritales

prophcta non per corpus, scd per spirilum vidit. aviditatcm concitare,quam nimictate nostra txdiuni
Sicut crgo constat vidcri corpora spiritu, quid si excilarc.Adsunt crgo plurima in sanclis libris dc his
tanta crit potciitia spiiitalis corporis,ut corporc vi- documenla, qua; et quajrentem cxerccant, et inve-
dcatur et spiritus cnim cst Dcus. Dcindc
? Spiritus nientcm dapsili convivio reficiant. Haec ilaquc deli-
vitam quidcm suam, qua nunc vivit in corpore, ct baviinus parvu, ut dictum est,ut aninium disccndi
hajc terrena mcml)ra vcgctat, facitquc vivcntia, in- aviduin provoccmus ad niajora.
teriore sensu quisque non pcr corporeos oculos no-
Quw sciiuuntur, in veleri codice posl sujteriora
vit. Aliorum voro vitas, cum sint invisibilcs, per
iubjiciebantur.
corpus vidct. Nam undc vivcntia discornimus a non OUOD ANIMA SIT I.N COnPOnE.
viventibus corpora, nisi corpora simul vitasquc vi- .\uguslinus in sermone 8 Evangelii Joannis :

deamus,quas nisi pcr corpus viderc non iiossumus? " Nunquid h.cc corpus, ct non anima, id est habi-
tatrix corporis agit? nec tamen videt oculis, et cx
Vitas autem sine corporibus corporois oculis non
his qua; agit admirationeni movet. Ouantu agit
vidcmus. Quamobrem ficri potest, valdeque credi- per curpus attendite : cum subtrahilur corpori,
bile est,sic nos cssc visuros mundana tunc corpora cadavcr jacet. »
cocli novi ct tcrrte nnv.T, ut Dcum
ubiquc pracsen- Itcm in scrmone 18 Ibi cst imago Dei.in inte-
: <•

tcm, et univcrsactiam corporalia gubnrnantem,per

B riorehomine habitat Christus, in intoriore honiine
rcnovaris ad imagincm Dei,in imagine sua cognos-
corpora qua; gestabimus.ct qua; conspiciemus qua- ce auctorcm ejus.Vido quemadmoduni omnes cor-
quavcrsum oculos duxerimus,clarissima pcrspicui- poris scnsus cordi intronunlient quid senserint
tatevideamus. Non sicut nunc invisibilia Dei por loris. Vide quam mullos
minislros huboat unus
interior iraperator. Ilenuntiant oculi cordi alba et
ea quac factasunt intellccta conspiciuntur por spe-
nigra, et ca-lcra qu;c ibi sequuntur. »
culum in ;enigmat(^, et ex partc, ubi plus in nobis In sormonc l'J : Est ergo ipsa. etiam si sit in-
«.

valet fidosqua credimus,quam rerum corporalium sipions, injusta, impia, vitu corporis. Quia vero
species, quam per oculos ccrnimus corporales sod :
vlta ojus cst Deus, quomodo cum ipsu est in cor-

sicut homines,inter quos videntes motusquevilalcs

pore, prajstut illi vigorem, » et rcliqua.
In scrmone 20 Est homo intcrior.cst el exte-
: .<

exorccntes vivimus, mox ut aspicimus, non cre-

rior. Et ille quidcm inlerior invisibilis, cxtcrior
dinius viverc, sod vidcmus cum eorum vitam : autcm visibiHs:sed meliorintcrior,quam exterior.»
sinc corporibus videre nequearaus, quam tamcn in In sermonc -43 « Quid est ista mors?relictio cor-
:

poris, dcpositio sarcin.T gravis scd si alia sarcin» :

eis por corpora rcmotaomni ambiguitatc conspici-
non portetur.quahomoin gohcnnum prajcipitctur.»
mus. Ita quacunquc spiritalia ilja lumina corporum Item ibi « Incst corpus, sed nullus est scnsus : :

nostrorum circumfcrcmus, incorporcum Dcum om- habilatin jaccl, habilator abscessit. » Itcm ibi :

nia rcgcntom ctiam per corpora contuebinuir. .-Vut Q Nam cum illi lapides tollercnl ul mitleront in
<i

ergo per ilios

cum,quid magiuim orat.uteos continuo dehiscens
oculos sic vidoliitur Dcus, ut aliquid
tcrra sorbcrct,et pro lajiidibus inforos invenirent?-
habcant in tanla exccllentia menti similc, quo el Iii sermono 41 In illa noctc divcs ardibal, ct
: .<

incorporca natura ccrnatur : quod ullis cxemplis, stiilam aqua" de cligito pauperis requirebat:dolcbnl,
sine Scripturayim tcstimoniis divinarum, vel difli-
uiigebutur, falcbatur, nec ci subvcniobalar, cl co-
nulus cst bcnc laccrc diccns:£/ ilicat illis.nerlipti
cilc est velimpossibile ostendere. .\ut quod cst ad
ceniiinl in locum tormcnlorum (Luc. xvi, 28. »
intolligcnduni facilius, ita Dous nobis crit notus In sermonc V7 « Mori carni tu.-c cst amitlorc
:

atquc conspicuus, ut vidcatur spiritu a singulis vilaiii luani inori anim;e tua; cst amillcrc viiam
:

nobis in singulis nobis,videaturab allero in altero, suuiii. Vila caniis liia- unima tua, vita nnim.-e tux

videalur in seipso, vidcatur in cado novo ct lcrra Dcus luus. Quomodo moritur caro amissa animo,
qu;c vila cst cjus S'c moritur animu nniisso Deo,
:
nova, atquc in omni qure lunc fuerit crealura, vi-
qni vilu est cjus. Corle erfjo imniorlalis est aninia?
dcaturct pcr corpnra in omni cnrpore, quocunque plane immortalis. quia vivit ct mortua csl. Quod
fucrint spiritalis corporis oculi aciepcrvenicnledi- onim flc vidua deliciosu di.cit .Aposlolus, ctiara dc
recti.Patcbunt eliam cogitationcs nostrn; inviccm anima si Doum suum amiserit dici potcst riirfi^ :

mortua csl [1 Tim. v,l"i. • Ilem post alia Morluus : ••

nobis. Tunc cnim implcbitur quod .Vpostolus cum

est cnini pro iiobis in crucc, sinc dubio caro
dixisset : Nolile antc lemfius iiuidiiunm juilii-nrf, rw ipsius cx.^pir;ivit aiiimam ad tcmpus exiguum :

niox addidit : (/hixk/ usiiuc rfiiinl Domiuus, ,•/ illw aiiinia dcseruit carncm n^dcuntc uniina ro.siirrrc-
minrl ahsioiiililii lcuclirarum,
turaiii. » Et post uliquuntn : timnes onim hnmi- <•
cl mniiifcslaliit iinjiln-
nes i|uundo moriunliir ponunt niiii: •' n '

liones ronlis, cl tuiic laus crit unicuiiiuc n Deo (I orancs in Clirisl'i pi>nunt,ol ncn:o hn!
Cor IV, .5)."IIuic capitulo sufficcro credidimus lanti sunioro (|U(ul pdsiiorit.t^.hristus autcii. .
|
;;.-
ac lalis aurlorilalem.cuvcnlcs epislolaris schc-
viri posuit, el quando posuit, et quundo voluit
voluit
duia' prolixitatcm.Nam inctucnlcsvcslrum aninuHn sumpsit. Ponero orgo niiimara mori cst. Caro crgo
j)(U)it unimuiii siNim exspirando. > El post paulu-
circa inulta occupatuiii.ct iiuiloriam responsionum,
lum : •• Qiiid osl, caro illu.n Iradidil ? caro illum
sic iiilor ulrumquc incessum librarc conali
iiiodiuiii emisil, caro illun) oxspiravil.Ideo dicitur cnira ex-
sumus.ut ot vcrilas ad intcrrogala paterct,et occu- spir;irc exlra spiritura t^^ri. nu..m<"'1^''' st cxullarc •

palnm animnm longitudo non l.Tdcrcl. Nuni ncc oxtra soliiin liori, ex^ iin fiori. '

sic cxspirare oxtruspii iisanima

istius viri alia opcra langcrc modo libuil, ol c.tusa
cst. C.um crgo cxit aniuiH a t.irui. tl reiiiauet caro
pra;libata aliorum doclorum opusculu ponore inlcr- sinc animu, tunc homo poncrc aniroa dicitur. " Et
949 DE DIVEIISA ANIM.E RATIONE. rso
poit aliquanta « QuiTre ubi cst .Apostolus niodo.Si
:
A non solum cum ferrenis, sed etiam cum acreis cor-
quis respondeat in requic cum Ghpisto,verum dicit. poribus cxcruciari spiritus possint. »
Iterum si quis rcspondeatjRomaj in sepulcro,et ipsc Idem in libeo de vera Rcligione [cap. 28) :« Quid
verumdicitlllud mihideanima, hoc de ejus carne igitur restat, unde non possit anima recordari pri-
respondit. Ncc tamen idco duos dicimus apostolos mam pulchriludinem quam
rolinquit,quando deip-
PauloSjUnum qui rcquiescit in Christo,alterum qui sis suis vitiis potest? ItaonimsapientiaDeipcr/f»!//^
est positus in sepulcro.»Et post paululum :«Sed ex a finc u.squc ad finem forlitcr (Snp. viii, 1). Ita per
quo consortium carnis ct anim;e hominis nomcn ac- hanc summus ille artifex opera sua in unum tinem
cepit, jam et singulum atque scparatum utrumli- decoris ordinata contexuit:ita illa bonitas asummo
bet eorum nomen hominis tenuit. » ad cxlrcmum nulli pulchrilndini quK ab ipso solo
In sermone 48 Ingi'cssl sumus crcdendo,cgrc-
: <>
esse possct invidit.ut nemo ab ipsa veritate dojicia-
diemur moriendo.Sed quomodo per ostium lidei in- tur, qui non excipiatur ab aliqua cffigic vcritatis.
gressi sumus, sic fidcles de corpore exeamus. » Quare in corporis voluptate quiil ieneat nihil aliud
In scrmone 4 « Dormit ergo omnis mortuus,et
: invenios quain convcnicntiam. Nam si rcsislcntia
bonus ct malus. Sed quoroodo interest in ipsis qui pariunt dolorcm, convenientia pariunt voluptatem.
quotidie dormiunt et exsurgunt,quid quisque vidcat Rocognosce igitur qua3 sit siimma convenientia :

in somnis:alii sentiunt L-eta omnia,alii torquentia, noli ire Ibras.in te ipsum redi in inleriore hominc
:

ita ut evigilans dormire limeat, ne ad ipsa itcruni liabitat veritas. » Idem in eiidcm (c'/p.51) :« Si nos
redeat. Sicunusquisquc hominum cum causa sua minicula speclaculorum el pulcliriludo (lelcctat.il-
dormit,cumcausasuasurgit et intercstqualicusto-
: i> lani desideremus viilcrc sapicnliam,qua^ pr)7c»(/;7 n
dia quisquc recipiatur,ad Judicem postea produccn- fine usqiie ad finem forliter, et disponit omnin suavi-
dus.Nam et roceptiones in custodiam pro meritis ter (Sdii.yui, 1). Quid onim iiiirabilius vi incorpo-
causarum adhibentur. .Mios jubentur custodire li- reamundumcorporeuiiifabricanloetadminislrantc,
ctores.humanum et mite ol'licinm atque civile alii : aut quid pulchrius ordinanlc et ornante? »
traduntur oplionibus,alii mittuntur in carcerem,ot Idem in libro do Quantitato aninioe (rap. 30) :
ipso carcere non omnes,scd pro meritis graviorum «Illud quod pati non potcst oculus nisi adsitanima,
causarum.in imu carceris contruduntur. Sicut ergo id est qiiod videndo patitur: hoc sohim ibi patitiir
divcrstE custodiffi agentium in ollicio, sic diverso; ubi non est :ex quo cui nou videatur nuUo loco
custodiae mortuorum, ct diversa meriui resurgen- animam contineri?»Idein in codem (cap. 31) :«Cur
tium. Receptus est pauper, recepUis est dives, scd ergo non.cum tam mullis argiiinontis supcrius edi-
ille in sinu .\braha3, ille ubi sitin^t, et gutfam non lis. atquo abs te firmissiine comprobalis, planuin
inveniret iLiir. xvi). llabent ergo omnes anini.T, ut tibi facttim sit, non loco animam contincri, atque
ex hac occasione instruam charitatem veslram.ha- ob lioc iiuUius esse talis i|uaiititalis,qualem in cor-
bent omnes anim;e,cuni dc Sicoulo cxierint.divorsas poribus cornimus? » Idcm in oodcm (<«/). 34) «.4- :

rcceptiones suas.Habent '^'audium bonas, mahe tor- niin;e noc nalura, ncc lerra, ncc m.iria,nec sidcra,
menta sed ut facta fuerit resurreclio, et bonorum
: ncc luna, ncc sol, ncc qiiidiiuam omnino quod lan-
gaudium amplius, crit, ct malorum lormenta gra- gi aut ociilis vidori possit. «
viora, quando cum corpore torqucbiintur. Recepti Augusllnus in libro decimo lerlio dc Trinitate
sunt in pacem sancti patriarchic, prophet;c,apo^lo- „ (iv(;).'l2) :«lModusaulom iste.quo traditus est homo
li, raariyres, boni fideles; omnes tamen in linem '-' in diaboli potostatem. non it;i di-bi-t intclligi, tan-
accepturi sunt quod promisit Deus. Proniissa est qnam hoc Deus fecorit, aut liori jiisscrit, scd quod
enim resurrectio etiam carnis, mortis consumptio, tantnm permiserit,juste tamon.Illo enim deserentc
vita aeterna cum angelis.lloc onmes simul acccptu- pcccaiilcm,peccati aucior illico invasit.Ncc ita sane
ri sumus.Nam rcquiem qu;c conlinuo post mortem Dcus doseruit creaturam suam, ut non so illi exhi-
datur, si oa dignus est, tunc accipit (juisquc cuni berel Deum creautoni ot vivificanlorn, et inlcr poc-
moritur. Prioros accepcrunt patriarch;c videte ex
: nalia rnala otiarn bona malis nuilla pivcstantcm,
quo requicscunt, posteriorcs prophcla!, recentius Non enim continuit in ir;i sua miscriilioncs suas,
apostoli, multo recentiores sancli martyros, quo- iicc homiucm a lege 5u;c polcstatis amisit, quando
tidie boni lideles. Et alii in ista rcfpiic jam diu in di;ibuli potestate osse porniisit. »
sunt, alii non tam diu, alii paucioi'ibus anuis, alii Idem iii libro primo {eap. 3) « Arbilror sano :

recenti tcmpore. Cum vero dc hoc somno cvigihi- nonnullos tardiores in quibusdam locis librorum
bunt, simul omnes quod proraissum cst acccpturi mcoriim opinaturosmescnsisse ([iind iiou seiisi,aiit
sunt. » non scnsisse quod scnsi.Quorum errorcm milii tri-
In sermone .57 Sed in eis qui jam de corpore
: " bui non doberc quis nesciat,si velut iiic scqucntos,
exicrunt, et carnis indumcnlo exspoliati sunt, ne- nei[ue approhendentcs.deviavcrint in aliquam f;ilsi-
que enim ab ea separati simt, rcspondet Ecclesia tatcm.dum eogorper qu;edam donsa ct opai^a viam
:

E.rui me lunicnm mca>n.(jU(imodo indwtr eam! (Ciinl. carpci'e quandotiuidcm nec ipsis sanctis divinoium
:

V, 3.) Riicipictur quidem illa tuuica, ct in cis (|ui libroruni auclorit^ilibus uUoniodo quisquam rccte
jam cxuli sunt rursus carno vosliclur Ecclcsia. » D Iribuerit tam nuiltos ot VcU-ios crroros ha-roticoriim ,

In scrmonc 65 " Si enim mors est, quando de

:
cum onincs ex eisdcm scripliiris f;dsas atquc falla-
corpore auima exit,quomodo non est mors (piando ccs opiniones suas concnlur dofcndcre? » Idom in
de mundo amor noster cxit? Valida cst ergo sicut codciii (rap. 10) « Ut inqiiantuni Dcus cst cum illo
:

mors dileclio [Cnnl, viii. 6).» nos sub.jcctos habeat, iiiquantum saccrdos iiobis-
In scrmonc 119 « Inrlinnto rajiite Irndidil spiri-
: cum illi' subjcctus sit. Qiiaproptcr ouni Filiussitct
lum iJoan. xix, 17). Quis itaquc vestcm i^iuiit qiuiu- Deus el hoiiio, jilia siibslaiitia Dous, alia lionio,
do volucrit, sicut se carn^! oxiiit (|uando voliiit? » hoiiiii polius in I'ilio, (piaiii l''ilius in Patro siciit :

Augustinus in ((u;irto libnideTriniUilo c;qiilo dc- caro ;uiiiiia> iihno, alia subslaiitia cst ad aniinam
rimo tertio " Ncscit diabolus (|ii(iuiodo illo et iii-
: nioani.quaiiivis in uiio lioiiiiiie,quaiii aiiinia alteiiiis
sidiantc ct furente utatiir ad s;dulcrn lidi.diiim suo- hoiiiinis ad aniiii;iiii inoaiii. » lloiii idoiii iii ondoni
rum cxcolssima sapicnlia Doi, a lliie su|ioriiiro, ((•11/). 12):« Ploriimqiio ilioit Kilius : Dedil mihi
1'iiler.

quod cst inilium spiritalis crcatur;o,iisquo ail (inom \n qiio viilt inlolligi qiiod ouni gonuoril PaliT:non
inforioreni.quod est iiiors corpoi-is, pcrlindous fnr- iil.lanqiunn oxisleiiti ol nnn li;ilioiili dodorit aliipiid,
tiler et ilisponens oiniiia siiavilor. Altingit oiiiiii seil i|isiiiii dodisse ul li;ilioro.l,goniiisso, csl ut essol.
ubiquc propter suam mundiliaiii, ol iiiliil iiiqiiina- Non enini sicnt cre;itura, ila Dci Filius.anle inear-
tum in cam incurrit. A morlc autein carnis alioiio nalionom ct anto assuniplam croaluram iinigonilus
diabolo, unde nimium supcrbus inccdit.mors alle- pcr quoin faola siiiit nmnia,aliiiil esl ot aliud hubct,
rius gcncris prtcparatur in ;nlcrno igno l;irlari,(iuo sed lioc ipsum csl rpiod osl, id quod liabct.» Idem
 ;

951 filNCMAItl lillEM. ARGHIEPI. OPUSCULA VAUIA. 952

in torlio Tri»., c. )) :'.lllucl nunc vivcndiim est,
(ile
A filii Saul, propter jusjurnndum Domini qiifid fufral
ulruni Angcli (unc .igeljant.cl ilhis rorporuni ppe- intcr Dnvid et inler Jonntlatm lilium Suul (II Hcij_
cies apparentes oculis huniinuni,et voces inso- ilKi.s XXI, 1-7). In liuo liujus sententi.t! dicitur : E
nantcs auribus cuiii ipsa .scnsiliilis crcaturaarl nu- reiiropitiitttis est Dominus tcrnc post h;cc (II He>j.
tuni sorviens coiidiloris, in id nuod opu.s crnt pro x.\i, Salomon in Proverbiis
l'i). Eijestnte com- :

temporc verteljatur:sicut in liljro Sapienti.e dietuni pulsus furer, et pcrjurem nomcn Dei mci (Prav. xxx,
est :Cri'ttlura cnim libi fiwlon descrvicus extcinliliir J). In Jereinia ijrophela Hicronymus libro primo :

iii lormciilum mlversus ivjuslos;cl lcnior fil iiil l,enc- <( El juralji-s : Yivil Dominus in veritatc et judicio el
fiiciendum liis tiui in se cimfiduiil. I^rojiter lioc cl lunc jtisiitia, ct benediecnt rtim ijrntes, ipsumqttc lnuda-
in nmniu sc Iransfiijurnns^omnium nutricisijraliic tu.v htinl '3cr. IV, 2) : et quoinodo Evanpeliuni jurare
deservichat ad volunlatem hominum, qui nd te desi- nos prohibel? Sed hic jurabis pro cohressionc dici-
deriiliant (.SVi/i. xvi. 24, 25). 1'ervcnit ('iiiiii polcntia tur,et ad condeiiinalionem idolori)m per qua? jura-
voluntatis Uci pcr crcaturain spirilualcni,usf]uc ad bat Isracl. Dcniquc auferuntur oirenflicula.et jurat
etTcctus visibili^s at(|iie sensiljilcs erealuive corpora- pcr Dominum.Quod(|ue dieitur, vivit Dominus, in
lis. Ubi cniin non operatur quod vult l)ei oninipo- Testanicnto Vcteri,jusjurandum esl ad condemna-
tcntis sapicntia,(jua; pcrtendit a (ino us(juc ad fiuem tioncin mortuoruiii.pcrquosjuratomnis idololatria.
fortitcr? » ctreliqua. Simulqiicanimadverlendum.quodjusjurandun ho^
In Lcvitico tcrtio .hiiiiin ijuj' juruvcrit ct pro-
: habeat comites, veritatem, judicium, alque justi-
tulcril laliiis suis, iit vcl malc quid fuccrcl, vel liene, liaiii. Si ista defuerint, nequaquam crit juramen-
et idijisum juramcnlo cl scrmonc firmavcril olilitiiiiue tum, sed perjurium.»Libro sccundo Ecce vosron- :<
jj
jiostcii inlcllcxcril dcliclum pivnitenliam
.suiim, ai/al fidilis vohis in scrmonihtis mendncii, qui non prode-
pro pccciito. ct ojjeral ininnm de
sive ca- iirci/ilnis rttnl vnhi.s, fiirari, occidcrc, adullcrari, jurarc men-
pram, oriibilque pro en sacertlos, cl pro peccuto ejus dacitcr [Jcr. vii, S). Frustra eos in teinplo haberc
[Lev. v, 4-0). In eodeiii (|uart() Animu nu,v pcc- : (idueiam sequentia pcccata demonstrant.Ouid cnim
cnveril, el conlempto Domino deposilum
iicijavcrit prodcst audacter ingrcdi limen domus Dei, erecta
pro.rimo .s»o, (y»ri(/ creditum fiierul. vcl vi
lidei ejus stare eervice, non solum cor, sed ct manus habere
aliijuid c.rlorscril, aul ciilumninm fcceril ; sivc rem iiolliil.is.l'uito,homici(lio,adulterio, perjurio. sacri-
pcrdilam invcnerit, ct inliciens insupcr perjuravit, ct legii)?.. Ilieronyinus in Ezechielem.volumine [irimo.
fiuodlihel aliiid e.r jduribus fccerit, in iiuilnis pccciire libro quinto Niinquid prospcrabitur vel conseijuc-
:

solcnt homincs, convictn dclicli, rcddcl omnin qu;c tur saliilem qui fecit h.x>c? et qui dissolvit pactum,
per fraudcm voluit obtinere intcijra, ct quintam insii- nunquid cfTugict? Vivo,dicit Dominus Deus,quoni<iw
pcr varteni domino, cui damniim intulcrnt. I'ro jiec- in loeo rcrils,qtii constituit eum reijein, ruju.s fcrit ir-
cato iiutem suo olferct nrictein iinmnculntum de ijrcje, ritutn iurnmrntum,et solvil pactum quod hnliehal rum
ct dahit cum saccrdoti ju.rta ,Tslimntionem mensuram- eo,in niedio Diibijloni.s morictur Eicch. xvn. 10).
quc delicli. Qui rojnbil pro co cornm Domino, et di- Qui dissolvit,ait, pactum,nunquid Piriigiet? Ex quo
mitlclur illi pro sinijulis quw ficicndo peccnverit(L'v. discimus ptiam inter hostes servandam (idem, Pt
VI, 2-7). In eodein tri^'csinio sc.xto ISon facietis : non considerandumcui.sedpprquenijuraveris.Mul-
furtuni. Non mcnticmini, nec ileeipiel untisquisque to cnim (idelinr inventus est illp.qui propter noinen
pro.rimuni suum. Kon pcrjurabis in nomine meo, nee
p Dei tibi credidit, ct dpceplus est, tc qui per occa-
pollucs nomrn Dci tui : CjO Dominus (Lcv. xix, 11, sionciii divina^ inajcstatis hosti tuo.imo jain amico.
12). lii Dculeronomio tertio Non usurpahis :
es raolitus insidias. Ecce, inquit.rWiV mnnunt suam
nomcn Domini tui frustra, quia non erit impunitus rcf^i .Esypti. ct Iradidit se.et perjurii contra Deuni
qui siipcr rc vnna nomcn cjiis ad.sumpserit (Dcut.v, conimisit sacrilejiium. Nunquid.ait, proderit ci?el
il). In libro llcf;iiiii sceundo, capite 02 racln : cum omnia h.TC fcccrit non clTugiet. Senlcntia sas-
cst quoquc fnmcs in dichus Daviil trihus annis jwjitcr cularis esl :

ciinsiiluitquc Duvid oraculum Domini, dixilquc Domi-

... Dolus, an virtus, quis iu liosle requirat?
nus : l'roplcr Snul, ct domuni ejus, ct .siinijuini'm,
quia ocridil Gnhnonilas. Vocatis erijo Giibaonitis, rc.v quamsolentnobisopponercquidicunt hostcs fraude
di.rit nd eos iporro Galmonit.L' non crant dc filiis decipiendos.Cui ul acqiiiescamus.multo ncjus fecit
Isrucl, scd reliqui;i' .lmorrh;wrum : ftlii quippe Sedcchias. Non oiiim hostem deccpil. si'(i aiiiirum.
Isrnel jurnvcrant eis, et voltiil Saul pcrctitere eos cni ficdere Doinini fuerat copulutus. En;o «juandiu
zelo, quasi pro filiis Lsrael ct Juda). Dixiterijo Dnvid non Jures.cl pneliini incas sub nomine Dpi,prudcn-
ad Gahnonitas : Quid fnciain vobis, cl quod erit vc- ti.T f-st el fortitiidinis, vel decipivt^ vel suj>erarc
.stri piaculum. ut bencdiciitis luvreditati Doinini? Di- adversariuin uteunque jiolupris.tMim tp constrinxe-
cvrunlquc ci Gabnonit;i' : IVon cst nobis super nrijento ris jur.iinento, neijuaquam advcrsarius.scd nmictiB
ct attro qti.Tstio, scd contra Sntil, cl contra domum est (jiii libi creflidil, et sub occasionc jurisjurandi,
r/iw, ?iC(/»<' folumiis ut inlcrftcinnlur liomo dc Isrnel. id esl Dei nunrupatione dccpptus cst. Proplcroa
.id qtios nil rc.v? Quid crijo vultis tU faciain vohis ? j^ Scriiilura nunc dicit Jurnmcnluni qw»l fprcvil, ct
:

Qui di.rcrtint rciji :qui nttrivit iios ct opprc.s-

\'irtim " finlus qtiod pr:rviiriciiliis cst, poitnm in ntpilc rjut
sil iitiijtte. ila dclerc dchemtts, ut ne unus quiilcin re- (Eurh. XVII, 10). .\c nc jiutarpmus juranii ntiiiri t .

siduus sil dc stirpe ejtis in cunclis finihiis Isniel Dcn- <

fa-flis cf pacluin i-pgis csso liabyloiiii. vel Sed.
'
.

tur nobis scptcm viri dc filiis cjus.ut crucifiijaiiins (»,s qiii fecpral.scquilur In pr.Tvarinilionc qiuidc.i pi.rit
:

in Guhanlh Snul quondam clccti Domini. Et nit rcx : mc (ihid., iOi. Ergo qui contemnit jurainentuin, il-
Ego dabo. I'epcrcitque lex Miphitioselh filio Jonfitlntn lum despicit.

-«»«OKr«<
 :

953 DE COERCENDIS MILITUM RAPINIS. 934

V.

DE COEUCENDIS MILITUM RAPIMS, AD (1\R0LUM

CALVUM REGEM.
Cum in provinctu belli essel ut Ludovici fratris impetum relunderet, anno 839.

(Apud eumdcm, cx. codice S. Rcmigii RhemcDsis.)

Domino glorioso salus et vita. A plebe sibi commissa crassari, et ab admonitione

Scio vos dolere de non solum a

istis malis, quae reticuit. Propterea, Domine, quod solum ex hoc
paganis,sed quodmagistimcndum etdolendum est, valeo facio, id est Dei misericordiam inde peto, et
a Christianis in regno vestro fiunt, et quod sine vos exinde commoneo, et per villas, in quibus non
comparatione plus horrendumetdelestandum atquc solum homines caballarii, scd etiam ipsicocciones
reprehendendum est,in palatio vestro.quod sacrum rapinas faciunt, admonitiones prcsbyteris ut eas
appellari et esse debet, et in locis ubivos estis, et raptoribus relegant dirigo : quarum cxemplardomi-
per quae ambulatis. Non enim sine pavore cor ve- natioui vcstrsc transmitto, ut secrete eum teneatis,

trum transire potcst quod Dominus per Isaiam et ad aliquem diem jubcatis venire fidelcs vestros,

dicit : Bapinii paupens in domo vestra (ha. iri, 14). dicentcs quia eis adcognitare vultis undecunque
Et : Causa ridua; uoti iwjrcditur ad eos (Isa. i, et antequam de paramento ve-
23). vobis placet dicere,
Et :A planta pcdis usque ad verticcm non cst in co, stro ad mansiones redeant, conimonetc eos secun-
id est in regno isto, sanilas (Isa. i, 6). Et itcm dum sapientiam vobis a Deo dafam. Et habeatis
:

Adulterium et homicidium et rapinx inundaverunt, et avunculum veslrum Rodulfum, qui Deum timet et
sanyuis sanguincm lctifiit (Ose. iv, 2), id est crimcn malum odit, et vos ac rcgnum vestrum charum ha-
crimini sc adjunxit. Et manifestum est qula ubi n bct, de boc commonitum, ut vos adjuvet, et alios
talia sunt, Deus nisi ad judicium esse non potest. tales fideles vestros, sicut scitis. Et cura mansue-
Qui item per prophctam dicit ad eos qui in medio tudinc intermiscendo, sicut nunc tempus se habet,
taliumerant Propter quod, inqu'ieas,exite demedio
: raro et non nimis duriter, comminationes si vobis
eorum, et immundum ne tetigerilis, et ego recipiam videtur.non alias minasintentando,nisi quiain hoc
vos, et inhahitabo inter ivs, et ero vobis in Dcum, et videbitis qui Deo fidelis est, et vos charum habet,
vos eritis initii in filios et plias (11 Cor. vi,10, 17, 18). et de vobis ex regno vestro bcne habere cupit, ct

Nihil enim est aliud quod isti (aciunt, nisi prmcur- illi mereri hoc studebitis, si vobis adjutor exstiterit
sio exercitus Antichristi, cujus voce dictum est : ad rummunem salvationem, ut ista mala de isto
Non movebor a generatione in gcncrationcm sinc rcgno recedant. Et qui in talibus Dei adjutor, et
malo mala faciam in uno
(Psal. x, 6), id cst, tanta vester amicus ac suus non fuerit, non potcritis
loco, ut antequam ad alium locum veniam, advcn- habcrc dclectamentum, ut bonum ei faciatis,
illud

tum meum ibi habitantcs tiincant, sicut et postea quod faccritis si veraciter cuni amicum cognovisse-
sentient. Unde timere vos scio,quod omnis proptcr tis. Vel isto, aut aliomodo, cpiod meliiis scitis quam
hoc dcprecatur Ecclesia : ego vobis possim diccre,et melius cognoscitis flde-
E.rsurge, Domine Dcus,
exaltetur manus tua (ibtd., 12), id est, ad vindictam lium vcstrorum qualitates quam ego,et ideo secun-
ne obli\nscaris pauperem populum. Et Dominus C duin quod scitis unicuiquc convenire, temperatc
qui non mentitur rcpromittit dicens Proptcr mi- scrmoncm. Scimus enim, quia lcnis sibilus, qui
:

scricordiam inopum cl gcmilum paupcrum nunc e.rsur- equorum fcrocitatem mifigat, canum sagacitatcm
gam, dicit Dominus {l'sal. xi, 0), id est, jam .jam- instigat. Et ad talcs homincs, quos modo non est
que in proximo vindictam cxcrccbo. Et pro talibus vobis necesse tenere vobiscum, ct qui ideo cum
et his similibus, vos contrislantcm scicns, siimil omni propc familia suadesuismansionibusmovcnt,
cum peccatis nieis,ct cum afflictionibuspnpiili milii ul dc alicnis hiboribiis vivant,commciidatc qujc vo-
indigno commissi, gcniitifjus vcslris cumpalior ct bis sunt placita ct iiccessaria.et rcdcaMl ad domos
gemisco. Sed invcnire non possum qualitcr mc, iii- suas,vclciiuipaucis vobiscum stcnt, iit ciim justitia
mis anxium pro vestro et meo pcriculo, ct lotius vivorc possint, quia in solidiorc rcgni vcstri loco
populi pcrditionc atquc afflictionc, aliter valcam usquc dum pleiiitudo fldclium ubi condixc-
dcgitis,
consolari, nisi quia viva vocc non possum, vos ritisad vos veniant,quando in ali(]uam necessitalcni
littcris indc cominoncam, tcrritus a pastorc pasto- ire voluoritis. Scd niultum timpo,quia talis populus,
rum, qui dicit ilerccnarius ct qui non csl pastor,
: quiasic Dcuni olfcnilit cl son sc corrigit, iicc vos
videt lupum vcnicntem,ct ilimiltil ovcs cl fuyit (Joan. nec seipsum, quando necesse fucrit, adjuvarc
x,i2). Fugitaulcm, quiavidit iniquitatem ct lacuil n valcbit. Et mittilc homincs sccundum consuetu-
vidit raptorcs et rapinas, et caetoras miscrias in 'dincm pra;dcccssorum vcstrorum, qui in longius
953 iiiNnMAni riiTFM .\nrnii-p. opuscula vaii!.\. 95G
pprgant proptor fudrario.s, ot ciiraiii di' jiace arii- A \"li autdolcntcsdillumant rumorc ijuiacum rcgis
:

piant.Kt laies niittile,qui non sint fle liis (lp(|uil)us ministerium sit,sc ot suos qui betw aijiiut in nuliu.\
dicit Aposlohis : Qtii pr.rdiras tion furiirittum.fiiraris sompcrdirigcrc,ct pravos a nialiscorrigcrc,impiuiu
(/!()»(. Transmitto vobis, sicut (li.\i, o.xcinplar
11, 21). c?t de rcgno dona ct scrvitia a subje-
sibi subjecto
admonitionis nostra», (|uam pcr villas dircxi, ul si clis cxigerc, cl cis ut quae debcntur ct exigunlur
vobis placct, post admonilionem vcstram, in cons- habcant unde reddcrc possint non providore, et ca
pcctu veslro cam fidclibusvestris.jubeatisrclcpcrp, quK illi placcnt.jubcrcalque disponerc,ct qua; Deo
et pra^dicctis i]lis,quia ista vcrbaDci sunt, ct niissi displiccnt non prohibero ot amovorc. Quod idco sug-
Dci ?unt,cl non ca dcbent in sc vcl in suis nc};!'- gerere vcstr.T dominationi pra'sumo,quia rcgno pa-
pcrc. Et sic custoditc ea qua; suggero el transmitto, tris ct avi vcstriin multis diviso,capitalia loca dc
ut antc nihil sciant nisi per vos : quia si scicrint, rcgno vcstro multa perdunt, et vobis pro rcgio ho-
potest ficri ut non cos plcnitcr habeatis.Vos tarnen norc qui vos condeccl, ncccssc cst ul nihil imtuinua-
indc dobetis consilium prondere, ut.jubcatis alicui turdc his(]ua! pra^deccssorcs vcstri ox eisdoin locis
qiii vcstra vice (iiiutiilie cos admoncat, ul si talcs solcbant liabcrc,
et pagani ac falsi Christiani niaxi-
suiit qui antea hanc adinonitioncm non audicrinl, main partcni dc parlo rcgni vestri absumptam usur-
ois quotidio quando ad paramentuui veslrum vene- n pant. Et si porliuncula, in qua vcslri (idclos vubie-
rintrelegat qualenus el ipsi inexcusabilcs sint, ct
: cum dcgcre debcnt.ita annihiluta pcrfueril, ncc vos
vos aliqiiam cxcusationcm coram Deohabcrc possi- noc illi ibidcm potoritis conducore. Allcrum csl quia
tis, si tantum lacitis quanliim pcrralionem polos- dictum csl luihi, quoniain clamatorcs qiii ad palu-
tis. Et nolite ncpli,E;oro illa capitula, qua> synodus tium vostrum voniunt, nullam consolationcm ncc
dc Carisiaco pcr \\ enilonom et Erchanraum trans- ctiam bonum rcsponsum ibi accipant; quod simili-
misit ad hunc Attiniacum prajtcrito anno Ludovico lcr crcdcre nolui, scicns vos cordc relincre quod Do-
fratri vostro, et mc transmittonte Hincmarus niius minus dicit ()ui 0&/(/r»( (lurtvn suam ad chnwrem
:

mous vobis dedit, quando vobiscum in Burguiidia pnui/rri.^, et ipse clim"liil et non exnudielur (Prot'. xxi,
fuit. Sed relcgile ca dili.^onfor, qiiia, niilii crcdito, l:^). Lt i]uando hujusinodi clamanles non cxaudicn-
quam pro illo faeta fuerunt. Crcdc-
plus pro vobis tur dcinonstrat Evangelium dicens : yenicntdiicn-
ham enim quod Dci misericordia vos revocare de- tes : Doniine, Dominc, aperi nobit; el ille respondens
buisset, ct illa admonitio vobis neccssaria et utilis diccl Amcn dico fobis, yescio vos IMallh. xxv, 11).
:

cssevaleret. Ca;tcruni,Domine,lria ad mcpcrvene- Ncscire onim Dei qucm nihil latot n-probarc cs(.
runt, qii.T rcticore vobis disposui.nc inlcr alia indc quia ibi .jam a Doo non potcst mercri ijuod pitit, i)ui
plusvostcr animus moverclur. Sod rccogilavi mclius hic noluil audirc quod jussit,ol qui tempus congru.T
csso ut vobis illa significem quoniam qu.T a<l vc-:
t" pa-nilcntia! pcrdidit, frustra anle regni januara cum
Iram notitiam non perveniunt, non poteslis corri- precibus vcnit. Tertium cst, quod satis invitus cre-
gere et quantumcunque divinum .judicium, quia
: didi, quia post percepla omnia, qua; ad victum ot
etiam in non levibus cansisde ignorantia vapulavi- potum nccossaria sunt, dc ccclesiis raptoresaul rc-
nuis, si illa ignoretisad (|uora porlincl quod asub- dcmptionom exiguiit. aut oas infringiint. l'ndo cum
ditis vestris in gencrali causa cominitliliir, non gomilu gravi dico quid dc talibus poterit ossc «.hri-
polcslis olTugerc : ct sciens qiia; vobis ulilo est ad stianis. Paulus onim ad tcstimoiiium HciJucit qua-
scicndum, si ad veslram notitiam non pcrtiiloro, inter gravissima pccc«la graWora pulnvit diccns :

poriculum sine dubitationc incurro. Do liis tribns Qui ahoininitris idola .fiu-riL-iium fnris Jtom. ii, 22),
qua; audivi duo credcro nolui, torlium satis invitus et isti cum omnibus aliis acctimulant sacrilrgiuni.
croilidi. Ounrum iirinium cst, quia pcr plurimorum ot non abominanlur idola, quia ct idcm sanrtu!-
ora vulgatiir vos diccro, (iuoniam dc istis rapinis Paulus dicit ElavariJia, qux esl idalorum servilut
:

atque depra-dationibusnihil vos debeatis misculare, (Eplics. v, 5). Dcus omnipotcns secunduin cumdcm
tinusquisquesuadefendatul potcst. Quod licotmen- .\poslohim dcl vobis ct vcllc ot perficcrc pro bona
dncium essc cognovcriin, nolui vobis abscondero, ut voluntale quod vobis cl nobis ac rogiio vobis com-
dsraonslretis operc quod faisum csl quod aut mali- n misso est opus.
 :

957 DE VEHIilS PSALMl : IIERODII DOMUS, ETC. 9^

DE VERBIS PSALMI
UEliUDll DOMUS DUX EST EOIlUM
AD LUDOVICCM GERMANI.E REGEM.
(Aputl ciimdem, ex codice S. Rcmigii Rhcmensis.)

Domino Ludovico regi glorioso HiNCMAnus, no- A quidein Iloma_^, sccundo Betlileem ad Paulam ct Eu-
minc non merito Rhemorum episcopus, plcbis Dci stochium ipsis pctentibus, dcinde ad Sunniam et
famulus. Frctclam scribcns, sicut in ejus invcnilur cpistolis,
Nuper quando in Tusiaco cum domino meo rege et quam ipse exposuit, quave Hicrosolymitaj et
Carolo unico fralre vestro locuti estis, sicut benc Orientis Ecclesia;, scd et nunc Galli utuntur, ita di-
reminisci valclis, quadam die, accersito Altfrido cit : Salurabuntur ligna campi, el cedri Libani quas
venerando cpiscopo,apud exigiiitatem meam,sccun- phmtavit, illic passeres nidifwdbunt, herodii domus
dum sapientiam vobis a Deo datam,de quibusdam dux corum. Translatio vero communis, quao el
cst

sacra; ScripturK abditis ct difficilioribus sententiis vulgata, sic habct Suturabuntur omnia ligna campi,
:

quiprere et subtiiitcr invcstigare ca;pistis,de quibus, et cedri Lihani (juas plantasti, illic passeres nidifica-
prout Dominus dedit, et opportunitas temporis ac bunl, fulicxdomus dux est eorum. De qua transla-
loci peruiisit,respondere curavi.Scd inquisitio vc- tione beatus Hicronymus prajfata epistola ad Sun-
stra eo usque proccssit, ut et quresitum at(]ue dis- niam et Fretchim ita dicit (epist. cxxxv) :« Brcviter
sertum foret,cum juxta veritatem Scriplura? Gene- admonco, ut sciatis aliam cssc editionem.quam Ori-
sis omnia opera Dci bona sint valde {Geii. i); quod gcncs et CKsariensis Eusebius, omncsque Graicia;
etconfirmat Apostolus dicens Omnia sunt munda : n tractatoresxoivfiv, id est communem appellant atque
mundis (Til.j, 15); et Nihil rcjicicndum quod cum
: vulgatam , et a plerisque nunc Ao'jx;ivi; dicitur,
yralvirum actione percipitur (I Tim. iv, 4) ; cur in lcgc aliam sepluaginta Interpretum, qu» in hcxaplis co-
quasdam immunda ct non pcrcipicnda Dci
{Lcrit. xi) dicibus rcperitur, et a nobis in Latinum scrmonem
popuhj dcscribantur. Et cum quicslio tradilione ca- (idcliter versa est, et llicrosolymre atque in Orientis
tholicorum exstitit absoluta, interrogastis quid sibi Ecclesiisdecantatur. »Et item idem in eadem epistola:
vellet quod in Psalmo canitur Uerodii domus dux : " KoivT, autcni ista, hoc esf communis editio, ipsa est

est eorum {Psal. ciii, 18). Ad qua^ prajoccupant vo- qu.x est in Scpluaginta.Sed hoc intercst inter utram"
cem mcam, ut Saxo genorc ac por hoc naturalis pru- quc,quod xolvt„ pro locis et temporibus, ct pro vo-
suatim me paratior in scrmonc, Altfridus Ve-
dentia3 luntate scriptorum, vetus corrupta editio est ca :

nerandus cpiscopus dixit,quod Interpretum septua- auteiii qus habetur in hcxaplis, et quam nos verti-
ginta translatio diceret : Fulicx domus est eorum. mus, ipsa est qua^ in eruditorum libris incorrupta et
Post quem cum respondcrc inciperem,quia duo sunt immaculata scptuaginla Intcrpreluiii translatio rc-
gencra hcrodioruin, sicut ct duo sunt gcncra pelica- scrvatur. (Juid(piid ergo ab hac discrepat, nulli du-
norum, unde in ccntcsinio primo psalino ad discrc- bium cst (piin ila ct ab llcbivcorum auctoritate di-
tioncm cum addimento caiiitur Semilis fnctus sum : cordat. » Hanc autem comniuncm (ditioncin, i\\ix
pelicano solitudinis [Psal. ci, 7), quia cst et altcrius C dicil Fulicv domus diuv est eorum, qua tunc tcmporis

generis, fluvialis scilicet pelicanus, supervenit domi- omnes pene utebantur Latini, exposuit R. .Vugusti-
nus incus rcx Carolus unieus frator vestcr, etcom- nus, et posl ciim Prospcr, deinde Cassiodorus. De
inoncnte illo perrcxislis ad annuntiandum vestris qua volucre dicit B. Aiigustinus : " Fulicia, sicut

lldclibus, qua])roi)ler convcntus vestcr cxstilerit : ct oinncs novimus. marina avis est ; vcl in stagnis est,
in cundo scrvituti mea; vestris bonis dcsidcriis iii- vel in mari est. Ilabet quaindam domuin, non facile

jungere placuit, ct promisissc me memini, utquod in littorc terra:, aut nunquam;sed in iis quae in
tiinc indc respondcrc dcbueram, scripto alligare, et mcdia aqiia sunt : plcrumquc ergo in pctris quas
dominationi vcstrac studcrcm transmittorc. Quod aqua circuindat. » S. qiioquc Prospcr : (( Domus,
i|iiia antca exsciiucndi o])]iortunitati"m non habiii, iriquil, fiiiicic qu;c marina cst avis, non cst in terrai
iiunc brcvitcr (]u;c cx magnoruin indc traditi(jnc di- lurauiinibus, ncque in ramis arborum, scd in pctra
dici, veslraj sapicntia; auribus intimarc, ct proniis- (|ua! aqua sit circumdala pelra vcro intelligitur
:

sionis mca: dcbitum cxsolvcrc procuravi. Dc hoc Cliristus. "ElCassiodorus cx B. Augiistiiii et Pro-
undc agitur, intcrprotante bcato llieronymo, llc- spcri in cxpositioue dc Sensibus :(( Fulica inansueta
braica vciilas ita liabct : Saturaliuntur liijnn campi. avis el pigra csl, anatc i|ui(lcin ])arviiii', sed rorpo-
cedri Lil>ani quas plitntaati, ibi arcx nidificaliunt milvi ,
j) ris iiositioiic c()nsiinilis,qu;c in slagnis dclcctabilitcr
iibics domus cjus [Psal. ciii, U\). Sci)tuagiiita autcm coiniiioralur. Il;rc ad baptizandos bcnc rcfcrtur, qui
Intcrpretum trauslatio, (luain tertio, iiluriinis eam in sacratissiini Ibntis gralia perscvcrant. llorum ila-
falsantibus, bcalus cmcndavit llicronyinus, priino (luc mansioncs,id est baptismatis pcrsoveralio, dux
 :

059 IlINCMAni RHEM. ARCIIIEI'. OPUSCUL\ VAHIA. 060

est passprum qui in ccdris iiifiincaiil : scilicet quia \ gr.ivat, multum quod levat. Alcontra Etrutbio raris
omnium Christianoruni .sarcr foiis dux cst, duni eos pcnnis induitur, ct immani corpore pravatur, ul etsi
ad cmloruin rogna pcrducil.» In lihiis deniquc Pliy- volare appetat, ipsa pennarum paucitas molem laiiti
sicorum, qui de naturis volucrum, animalium, et corporis in oere non suspcmlat. Hajc quoquc ipsa
srpcntium, etarborum, atquc herbarum scripse- struthionis pcnna ad ponnas herodii ct accipitriE e\-
runt, dc cadem ave ita rclegi Fulica, inquiunt,
: << militudincm coloris hahct, virtutis vero similitudi-
dicta est quod caro cjus leporinam sapiat. Lagoos nem non habct. Illorum namquc conclusi et lirmio-
cnini lcpus dicitur undccl apud Gra^cos Xjy'"''; ^'""
:
res.sunt, ct volatu aorcm premcre virtule tuic soli-
catur. Est cnim habens nidum in
avis slagnensis, ditatis (lo.ssunt : at contra struthionis penna? disFo-
niedio aqun", vcl in petris quas aqua; circumdant, luta?, volalum sumerc nequeuut, quo ab ips..
cl
maritimoquc semper dclcctatur profundo, qua; dum qucm premerc dcbuerunl acrc traneccnduntur.»
tempcstatcm perscnserit, fugiens in vado ludit. » Ilinc juxta Jitleram dc fulica cl hcrodiorum gc-

Scd ct in eisdem libris legi qua; subjungere procu- neribus cx magnorum scriplis veslra; dominatiuni

rabo, undo puto, sicul ct vos poteritis conjicere, sccundum jussionem vostram scribcrc studui. d-
quia Symmachus fulicam pro herodio transtulit. lcrum quia nec vos jussislis, ncc indigctis, qucm
Scribunt enim iidem physici, diccntcs diomedias n Dominus docct qui doccl homincm scientiam. ct a
aves a sociis Diomedis appollatas, quos ferunt fa^ cujus fucle esl sapicntia cl intcllectus, juxta typi-
bula- in easdem volucres fuissc convorsos, forma cam vel moralcin intelligcnliam qux hinc catholici
lulica; similes, magniludinc agnorum, colorc can- doctores tractaverunt, vobis latius scribcre non
dido, duris cl gramlibus roslris. Sunt autem circa pr;csumpsi, nc rcfcrrctur iiiihi illud pocticum :

Apuliam.in insulaDiomedia intcr scopulos littorum Tu ne forlc feras in silvaui ligna viator.
et saxa volilantos. Judicant intcr suos et advenas. Scd nc in totum prxlcrissc mysticum scusum vidc-
Nam si Gr.rcus est, propius acccdun t et blandi unlur ror.qu.Tdam potius signincare quam exponcrc cen-
si alienipena, mor.«u iinpugnant et vuliieranl, lacry- sui. Snluruljuntur, inquit P.saliiius, /c/iki C'impi. id

mosis quasi vocibiis dolcntes vol suam iiiutationcni, csl plelics populorum, gratia spirilali,t7 tedri lifxi-
vel regis intcrilum. Nam Diomedes ab Ulyriis intc- ni, id csl nobiles atque sublimcs mundi, qunf lUi-
remptus ost. Hae autem avesLatinediomediavocan- minus plantavit (Psal. c\\\,i7),<\m ctiam de divi-
tur, Gr.Tci cas herodios dicunt. llinc bcatus Hicro- tibus et illustribus multos justificav-it, qui dicunt :

nymus in pr.-cfata epistola ad Sunniam ct Frctelam Ipsc fccit nos ot non ipsi nos.quiasicut nos honiino
dicit Pro herodio, quod in Hebra'o dicitur asida,
:<< et illustros,ita nihiloininusct justos fecit. lllic poi-

Synimachus IxtTvov, id est milvum,interprclatus esl. scrcs nidifij-ahuiil, scilicct in istis ccdris Lihani,
Cenique et nos ita vertimus in Latinum Ibi aves ni- C quas gratia Dei plantat ct satinl, nidincabunt pass«-
:

difiiahunt^milvi abies domus cst quod srilicet sem- : res,hi vidolicclquielcgcrunlhuniilit*lcm,ct reliclis
per in oxcclsis ot arduis arboribus nidos facerc con- qu.\'hahebant aut vcnditis, nihil sibi in hoc sa-cuhi
sucverit. Unde et sexta edilio manifestius interpre- reservarunt, scd divitum Chrislianorum domibus
tata est Milvo cupressus ad nidi/icanduni. Pro abic-
: agrisque susceptis nccessariis .-iolaliis adjuvanlur
tibusautem etcupressisin Hebrwo poniturbarusim, Qui tamen licet in ccdrorum altitudinc roquic«canl.
quod magis abietes quam cupressos signillcat. » Et non ducibus utuntur,scd domus herodii
ipsis c«dris
quia duo sunt, sicut vobis tunc dixi, hcrodiorum dux esl corum. Herodius cnim majoris gencrig, ut
genera, demonstrant beatus Hieruiiymus atqiie saii- verbis IJieronymi diximus,mnjorcslomnium volati-
ctus Gregorius.Unum videlicet niajus.quod iiunc ex lium, qui a<|uilam, qu.T rcx volatilium sicul lco esl
verbis physicorum ostcndi,de quo et I!. Hieronymus besliarum, vincit et comcilil. S.rpc enim in Scrip-
in cxpositione hujus versiis dicil :« lllic, inquicns, turis pcr nquilam significAtur diabolus, ct juxta
passeres nidificabunt,sapientcs.Tdificabunt herodii, evangelicam verilatem, fortcm armatum cuslodicn-
'
hoc est hcrodii domus dux est eorum. Major esl tem atrium suum, cl in pace sua po8sid< •

cnim omnium volatiliuiii.qui .iquilam vineit ct co- id est fortem diabolum. mundum qui in n. . .

niedit. .Mtorum minus. de quo est in libru Job seri- J)

positus cst, usque ad advcntum Salvatoris iii.«lc
ptum Pcnna struthionis similis est pennis hcrodii ct
: pcccato policntcm impcrio, fortior gupcrvcnions
accipitris (Joh xix, 13). n Unde bcalus dirit Grogo- Chrislus vicit, cl univorsa cjus arma in quibus
rius (Moral., lib. xxxi, cnp. 5) :« Qiiis herodiuiii ct confidcbat abstulit, ct spolia cjus, quod csl insi-
aecipitrem nesciat aves reliquasquanta vidntiis sui gne triumphunlis.distribuit,quuniani astutias rjus
velorilatc trnnsrendanl ? Struthio vero penna- eo- dextruxit, ct hominibiis dcccplis al) co salvnti»,
riini similitudinem habet,sedv()latuseorumcclcrila- captivam ducons caplivilalcm dona dislribuit [Luf.
tem non habct. A terraquippe clcvari non valct, et XI), id cat Spiritus sancti dona. qua; Apostolus

alas quasi ad volaluni spccie tcnus crigil, scd tamcn cnumcrat, pro uniusciyusquo captu donavil. Cujus
nunquam sc a terrn volando suspendit. ••
Et itern : herodii domus. id csl rectorcs Ecclciia". diccnlc
« Accipitri.<< quippe ct herodii parvn suiit corporn, Paulo qu(P donius sumus nos, <!•

sed pennis densioribus fultn, el idcirco cum cclcri- mundi vidclicct contcmptorum, ?i.
tale Iransvolant, quia cis parum incst quod ag- pauporcm inlelligenlium^sumplibussustcnlalorum
<»61 DE PIDE GAROLd IIEGI SELVA. 96^
essc noscuntur. Et nec in minore herodii genere A deprimat, multa virtus bona; actionis suppetit quaa
hrec intelligcntia abhorret a vero, cum dicitur : illosin suporna sustoUat.Unde cum maximotimore
Uerodii domus dux corum. Quia juxla Apostolum, ao tremore,cumque maxima sollicitudine continue
Christus, ciim dives esset prnpter nos pauper Cactus considcrarc alque timere dcbcmus.ne nos qui plus
est, utnos ipsius inopia ditaremur (// C.or. viii, 9). hoc mundo accepisse aliquid cernimur,
csctcris in

Et propheta dc illo dicit : Vidimus eum et lum eral ab auctorc mundi gravius inde judicemur. Cum
iisjhTtus, et CKtera, iisquo dum, nec reputnrimjis enim augentur dona.rationes etiam crescunt dono-
cum {Isa. Liii, 3). Qui uobis rcliquit excmphim ut lum. Tanto ergo esse humilior atque ad servicn-
sequamur vcsligia cjus. Cujus herodii domus dux dum promptior quisque debcl cx munere, quanto
est passerum, id cst mundi contomptorum quia : sc obligaliurcm cssc conspicit in reddenda ratione.
saipe etiani in s.Tculurilius, iu quorum cordilius por Scicns quia cui plus committitur, plus ab eo cxigi-
fidem habitat Christus, et in quorum opcrc ipsius tur,ot juxtaScripturas scntentiam : Potcntes potenter
lucent exempla, non solum ecclesiastici vel mona- tormenla patientur, e.riguo concedetur miscricordia
chi, in subditis pr.-clati, in privatis rcgia potestatc {Sap. yi, 7)._
prKcelsi, vidcre valcnt quod imitonlur : verum et Accipite ista succinctius dicta. Si autem jusse-
uude se reprehcmhint et erubescant, quia sunt in- ritis, ct de hoc et de aliis Scriptura; sacraj sen-
terdum minores incrito, qui sunt majorcs nomine, tcntiis, ct pro imposito ministerio, et pro debita
L't laudabiliorcs sanotitatis iufructuoso honore.Unde vobis obedientia, quoniam apostolica auctoritas
propheta dicit Erubesce, Sidon. Ait enim niare,
: obedire in Christo et subjectos regi nos essedebere
fortitudo maris dicens (Isa. xxiii, 4). Pcr Sidon quip- commendat, sciens scriptum vobis : Interroga sa-
]ie, rcligionis nomine quasi quadam fortitudinc ccrdotcs lcgcm meam {Agg. ii, 12) Au-
; et nobls :

muniti ct dccorati, pcr mare aulcm savulares in- dicns ('.»• ore meo, sermonem, nuntialjis eis cx me
telligunlur.qui ut vcrus herodius vclocitatc volatus (Excch. XXXIII, 7), qua3 ad salutem et instructio-
et magnanimitate virlutis, quasi capicns volucres nem eruditionis vestraj proficere poterunt.libentis-
semen juxta viam comedcntcs, id est da?mones siiiic quantum ipse dederit,qui fideli servo promit-
verbum de cordc audicntium follcntesnecrcdcnlcs tit : Aperi os tuuni, et ego adimpleho illud (Psal.
salvi fiant, cocrcct et comprimil,nc tanlum possint Lxxx, 11), ct verbis et litteris disserere ct vobis
tcntare homincs, vclut docet Discite, inquicns, a : explanare curabo.
rnc, (juia niitis sum et humilis cordc {Matth. xi, 2'J), Tcmpora concedat Christus fclicia rcgni
parvi sunt apud se in corde, et apud homines laude. llujus et .-cterni rex, tibi charc miln.
Fioreat Ktcrnis tecum sapientia donis,
Qui etsi cura rci familiaris ac terrena fragilitate ag-
Ut tibi permancat laus, honor, alque salus.
gravati, quandiu in hac vita sunt sinc culpa; con- C Dcxtcra te Christi sempcr dcfcndat ubique.
tagio esse non possunt, tamen cum cis incst quod Vivc Dco fclix, et sinc line vale.

VI.

AD EPISCOPOS ET PI{OCEIIES PIIOVLll/E RIIEIIENSIS

DE FIDE GAIIOLO UEGI SKRVANDA
Caiii fjiiliivicus itcrwn. Caroli /ratris su/ irijiuuii, illn ahscnte, iniprtcret annu 835.
(.\pud eunidcm, ex edit. Mogunt. J. lUisa?i.

lli.V(,M.\Rus episcopusacplebisDeifamuliisdilcctis ad Thcodosiiim .Uigiistum iiitcr ca^tcra dicit ((!/)/«<.

fratribusetvencrabilibus episcopis lUiiniiirum diu;- 29): 11 Non cst inipcrialc,libcrtatcm dicendi negare,
ccscos. iicque saecrilutali!, quid scntias non diccre. Nihil
Cap.1. De communi anxietate nostra, de qua cxi- cnim imperatoribus tam populuro et tam
in vobis
guitatcm mcam dilcctio vestraconsuluit,proponcns amabile est,quam libertatcni etiam in his diligere,
mihi vorba sancti Bonifacii papffi, quibus dicit ad iini olisequio militia3 vobis subditi sunt. Siqui-
ililaiiiiin Narboncnscm archicpiscnpiim, exponcns (Irm huc iiilcrest inter bonos ct imilos priiicipes,
rapitiilum Nic.iMii concilii dc privilcgiis singularnm j-j iiuoilbuni libcrtiitcmamanl,scrvilutcm imiirobi.Ni-
priivinciariim : « Advcrtat, inquiciis, charilas tua, hilcliam in sacerdoto taiii pcriculosum apiid Deum,
iidconos canonum pra^cepta scrvarc, ut ita consti- tam turpc apud homincs quam quod sentiat non
tulioquoquc nostra diffiiiiat.quatcnusmotropolitani libcro pronuntiarc. Siquideni seriptum est : El lo-
ijui unaquK([uc provincia in omnibus rebusordina- iiucliiir dc tcstimouiis tuls in conspcctu reguni, ct non
tioiicm scmpcr cxspcctct,» qua; donantc Dominoijx cinifundcliar (/'.wi/. (:xvili,'il)). Kt alibi : /'/// liominis,
iliictrina 1'iitrum noslruriim scntiii .«cri|itis vcslric spcculiitiiiciii lc posui doiiius Isnicl {Eicch. ili, 17)-
tliarituti rcspondoo, Sanctus Ambrosius iii cpijlolu In co, iiiquit, ul si avortatur justus a justitiis suiij'
 \n>3 HlNCiMAllI H111':M. AllClllKI'. OPUSCULA VAHIA. 9<;i

r! rccoiil (lelictum qiiia non dislinxisli ci, iil esl non A ("»(///1. xxii, 21). In auxiiio igilur prxlieamue arma
dixisti quid sit caveiuluiii.noii i-ctinciiitur mpinoria implorationcs
divin;i, jojiiiiia, orutiiMics, l.icrymas,

,justili.-ccjus,ctsanguincinejus ilc nianu lua exqui- ad sanctorum sulfrugia.ct uuxiliudivin;ipcrnoBno9.

ram.Tu autcm si dixcris justo ul non pccccl, ct ipse trusiiuc parochias, ut non elfundulur sanguisChri-
non peccavcrit, juslus vita vivet quia dixisli ci, el slianus scditionali ccrtaminc intcr fralreBClcugnu-
tu uiiiinaui tuam liberubis.» Et Dominus in Evan- tos alque propinquos, sicut jani fuissc factum in

frulio : (Jui, iiiquit, me enibueril ct meo.i .irrmones, Fontunido dolcmus, et dc umnibus bostibus tam
hu»e Eilius Itdmiiiia eruliesert,eum eeiieril iiimajealule Cbristianis quam paganis, pcr sunctoruni merita ct
iita, ct l'alris, et suiielorum anijeloruin (J.ue. ix, 2(t). inlerccssioncs, dcl Doniinus propiliu? paceni indic-

Cap. II. Igitur dicamus iiberc, IJomini saccrdoles, bus nostris,ut opc niiscricordia; suaj adjuti,ct a pcc-
qua; dicuntur nolabilia cl rcprehcnsibilia de rcge cato simus sompcr lihcri.el ab omni perlurbatiouc
nostro,cl qu;c diciinlur laudabilia promissa dc fra- securi.
trcejus domiio rcge Liiilovico,qui venlurus asscve- Cap. V. Sicnimcoiitrapaganosbcllum imminerct
ralur in hoc regiiiiin fralris sui, ut qua? rrater cjus consilium daremus bcllatorilius nostris,ct hortare-
in co perperam cgit ipse corrigat, et quod por nc- murcos adhorlationibus,quas in littcris ecclesiabti-

gligcntiam fratcr cjus admisit.ipse pcr diligentiam „ cis lcgimus. Nunc autcm, quia civilc, ct plu.«quam
cmendarc procurct.Quatenus si rcx nosterea legcrit civile bcllum intcr Christianos instarc opinamur.
qu.Tdcillodiciinlur,sivciasuntillacorrigal,siaulciu P;itrum innitoiites vcsligiis, vidcamus quid ad ha-c
vcra non siiiit, ile c.xMcro admittcre cavcat. Si au- sitnobip agenilum.Saiictus.\mbrosius in epistola ad
teni et frutcr ojus domnus Ludovicus oa lcgerit, quu; sororcin, suam hisloriam persccutionum suarum
defiatrc dicuntur nolubilia cuveat, et qu;ede
illius narrans, inter ca;tera dicit (episl.Xi/ : u Dominica,
illo luudabiliapromiltunturexsequi studcal.Nos au- posllcctioncsatquc Iractatum, dimissiscalcchumc-
tcm cpiscopi ct rcgni primorcs, sccundum ordines nis,symbolumaliquibuscompclcntibusinbaptislcri-
nostros,in majoruin doctrina scu excmplis,quid no- is tradebarn liasilica;.lliic nuntiatum cst mihi.cora-

bis scqucnilum,quidvc cavendum sil,conspicianuis. pcrto quod ud 1'ortianam bosilicam de palatio deca-
Cap. III. Et prxtcrmissis aliis vicissitudinibus al- nos misisscnt ut vela suspcndercnt, populi purteni
tcrcationum de rcgno,inter principcs nostros tem- eo pergere. Ego tamen mansi in muncro, missam
poribus nostris hubitis ante hos scxdecim annos, facerc cocpi. Dum offero, raplum cognovi a populo
quaiidi) rcx noster domnus Carolus otdomnusLudo- Castulum quemdam, qucm prcsbylerum dicerent
vicus cominus.pr.Tcparatis ulrinquc armatorum cu- Ariani.IIunc aulem in platca olfcndcrant transeun-
neis ct erectis vcxillis, sccus locum qui Breonu di tcs. Amurissime flerc, ct orarc in ipsa oblatione

citur convenerunt, populus qui cum domno Carolo C Dcum cccpi ut subvenirct.ne cujus sanguis in causa
crat cx partc maxima illum reliquit.sicquc cumdem Ecclesia; lieret.ccrtc ul mous sanguis pro salulc non
rcgcm Carolum pridie Idus Novcmbris inde abirc solum populi.scd etiam pro ipsis impiis cffundere-
cocgit. Tcrtio aulem mcnse Curolo revertentc, qui tur. Quid multa ? Missis prcsbytcris cl diaconibus

cum domno Ludovico crant, ab co scparuti, cl so- eripui injuri.x" virum. »

lilario penc relicto, insequentc illum Carolo, dc Cap. VI. Paria ct bcatum Augu.^^tinum de Dona-
pugo Laudunensi ad propria rcdirc deslitutione sua listis lidelium pcrsccutoribus scnsissc lcgima?. Et
fcccrunt. Nunc autcm, quia doninus Carolusnoset sanctus tJrcgorius in homilia Evangclii ihmn. Zi >n
rognum istud spontc reliquit ct in Italiam perrcxil, Evimij.) « Una, inquit, et summa est probatio
:

doninus nostcrLuilovicusmultorum oribusaccipere charitatis, si et ipsc diligilur, qui advcrsalur. Ilino

rcgnum islud hostiliter venlurus asscvcratur, et cst.quod ipsa Veritasct cruci? palibuluni sufstinet,
domnus Curolus bellutorum acics, quas vulgari scr- o( tamonipsesuispcrsccutoribusaffcctumdilectionis
mono scaras vocamus,dispositas, et cisdemacicbus inpendit diccns : Paltr, ignotct illit, quia netciufU
primorcs deputatos ad rcsistendum fratri suo, ne quid faeiuut (Lue. Quid crgo mirum si
xxiii, 34).

rogiuim illiiis occuparc valcat, hubore dicitiir, qui inimicos diligant dum vivunt, quando ct tunc diligit
jussionc uxoris suiT, cum filiosiio Ludovico.regnum n mngistor inimicos cum orriditur? Sic cl Stcpha- •>

suum ab omnibus tam Christianis quam paganisho- num Ilonian.T sodis pontilircin ogisscin pestisejus
slibus, cum consilio el auxilio opiscoporum ac c.-e- Icgimus.quando ad Pippinum in Franciamvcnilpro
tcrorum consiliuriorum suorum defcndant, donoc supcr llaistulphum rcgcm nefan-
S. Polri juslitiis
ipsc adepto rcgno ad quod accipicndum ivil, auxi- dissimum obtinendis.Nam cum inclylus rcx Pippi-
lianto Homiiio rcvertatur in pace. nus ncc precibus.noc nninoruiii nblationibus possct
Cai". IV. Qua de re nobis cpiscojMS satis agendum obtinere apud pr.-efatum rcgom quiddam dc sancli
est, ne in consilio, quod a nobis roipublicc ministri Pctri justitiis, cxorcilum advorsus cum nio\it. Sed
sccundum domni rcgis mandatum pctierint, a no- papa sanctus, nc sanguis cffundcrctur Chrisliano-
stro ministerio cxcidamus, ot nc dc auxilio, quan- ruin, ailmonitionos ct obsccrationcs aposlolicas cx-
tun Dcus unicuique noslriim posse dcdcrit, absco- hibuil, ct apud domnum Pippinum obtiniiit. Sed
damua,scquento3 sentcntiam Dumini dicentis /!<•</- : Ilaistulfus suporbia olatus sujtcr Francos, qui ad
dite i/H.r sunl Ca'saris Cwsari, et ijua- mnl Dei Deo cuslodianipri^priarum sccundumjussionom Pippini
005 DE FIDE CAllOLO RKGI SERVANDA. 96G
clusarum venerant, fidcns in sua fci'ocitalc suliito A Bn^ona pergcns, non desolatos rclinquens, post
et
apci-iciis clusas, super eos diliculo cum pluriinis aliijuod tcinpus rcversus fuit licet causa nostra a :

irrit excrcitibus. Sed justus Judex Dominus Deus causa illorum, quos tunc redarguit, satis habeatur
ct Salvator nostcr Jesus Christus victoriam paiicis- dissirnilis.Nam nos quacunquc ducti cupidilalp,vcl
biiuis illis tribuit Francis, et niultitudincm illain turpi lucro illccti.regcm alium in regnum istud,si-
Longobardorum superantcs trucidavcrunl, ct Hai- cut illi frceiunt, non invifaviinus,neque regcm no-
slulfus fiigam arripuif, ct a Pippino supcratus Dco slrum rcliquiinus, ct alteri nos absque nccessitate
auspicc fuit. cofilulimus,scd a rege nostro relicti.ct altoriuspo-
Cap. VII.Exhibcamnscliamunusquisquenoslrum tcstati cxpositi.nos judicio regis regum exspcctan-

pro viribus contra omneshostes sanctM Ecclesia! et tes commisimus. Scd intcr ha;c et undiquo nos
priacipis nostri militcs de ecclesiis nostris,qui cum circiiinsfanl angusti.-D.Si cnini rclicli a rege nostro
primoribus ad hoc deputatis dimiccnt,prout Domi- supcrvcnicntis regis potestati nos contulerimus,
iiiis auxilium dcderit, et cooperari dignatus fuerit, mors nobis autem non egerimus,Ecclesiarum
est;si
uiidesicut fucrit voluntas inccclo sicfiat.ConsiHum nostrai'um et ovium nobis coinmissarum custodiae
aiitem in hujusmodi congressione,si a nobisrcqiii- invigilare nequibimus, et aut nunc in manum su-
sierint primores acicrum, quia scriptum est -.Domi- .. pcrventun regis, aut si rcx nostcr reversus, fuerit,
?(»,s dissijxit consilid (/ciUiiim,rcprohal nulcm coi/ilii-
'
111
"
maniis -"-•---
illius
--- >
incidcmus.
lioiwx poimlorum, cl reprohat consilia princijiiim, Etquid ad apostoli Joannis verba rcspon-
Cap..\.
con.siliuin nulcin Ihniiini in !vlcrnum mniicl {Psal. debimus diccntis Qui dicit sb in Christo manere,
:

xxxii, 10), (|uod salubrius illis consiliiim darc pos- dchet sicul illc amhulavit cl ipse amhularc (l Joim ii,

sijniis, quam qiiod Dominus in Evangclio nions- Ci) ,• ([ui dicit : Sicut novit me 1'iiter, et ejo aynosco
trat, invenirc nequimus. Qius, inquit, rc.r ilurus l'alrcm,cl animam mcum pono pro ovibus mcis1{Joan.
commitlcrc iicllum adccrsus alium regcm ,nonnc scdcns X, 15.) Ac si aperte, inquit Grcgorius {hom. 14 in
prius comjntliil,si possil cim dccem millihusnccurrcrc In hoc constat quia et cognosco Pa-
J'.vani/.),dica.l:

ci, qui cum viijinli millihus venit ad sc? nlioijuin trcm cognoscor a Patrc.quia animam ineam pono
et
adiiuc illo lomje mjenlc leijalionem niiltcns rognl cu pro ovibus meis,id csl.ea cluirilatc,qua.pro ovibus
qu.v pucis sunt (Lue. xiv, 31). morior, quantum Palrcm diligam ostendo.Et idem
(".\p. Ouia longo antc nos dc his qiii anxie-
VIII. pra'fatus aposlolus Joanncs dicit (/ Joan. ii) Qui ;

talibus ctingcntibus aialis premuntur,ctiam apud dicit se nosse Dcuin, et mandatu cjus non custodit,
nafiones tritum vulgi sermono proverbium Inler : memlux est.MeVius est igitur nos inciderein manus
mnlleum sunt el infH(ten,lcgimus,elnos dc frequcn- iominuni,si Dcus ita permiserit,quam derelinqucre
tibus paganorum infestationibus et ca!tcris anxieta- C lcgcm, id est mandafum Dei, ut non deseramus
tibiis.quibus diufius prcmimur,vorbis taccamys,et oves nobis a Deo commissas, qui animarn siiani
gcmitibus ac suspiriis cxclamemus.Infcr duos regcs pnsuit pro ovibus suis. In quo ostensa est nobis
carne fratrcs, dc hoc rcgno in quo degimus sata- via, qua sequamur, apposita forma cui imprima-
genfibus, velut intcr mallcum ct incudcm,cpiscopi imir. Debemus ergo et nos, si necesse fuci-it, pro
sumus. Si enim, quia scccssit longius in rcgnum fratribus nostris animas nostras ponerc et non
aliud rex noster, iiiadventu superventuri regis,ec- ovcs nosfras dcscrerc.
clesias nostras quaquavcrsuinncmino pcrsequcntc, Cap.XI.Nuuc auteni qualiter rcgnum istud undi-
vcl |)ra!Judiciiiiii,ut dicitur,infcrrc molicnlc,fugicn- (IiieaPagaiiisctfalsisChristiaiiis,scilicctI3ritoiiibus,
tes disccsscriinns, ct nos ad supcrvcnturi lutelam sit circuinscriplum,ct ut ita dicamus,visecrali com-
regisnon contulcrimus, praesertim,cum supcrvcn- mofione de his qui aliquandiu in oo fideles ac utiles
turus rcx.ut ferlur, dlcat se non vcniro ad rcgnum visi fuerant cxistitissc,sit pcrturbatum et qua; con- :

invadendum, scd ad dcsfitutum rcstituendii.Ti ct ditio dc rcgnis nepotum suoruin inler illum cf fra-
(1ofondcndum,et pacem ac justitiam in co procuran- trcm cjus sit sacramcnto lirmata, iifinam auf igno-
dani ct sanctie Eccicsi.c ac cjus saccrdofibus diibi- raretiir, aut intcr cos ipsa coiulitio scrvarcfur, ct
tum honorcm ad dcfcnsioncm exhihcndam, ct nos j) ncquc discordia Ecclesiarum pra^sules, et servi ac
ct ovcs nobis commissas pcriclitari videbimnr. Nos ancill.D Domini inquietarcnfur.ct Christianuspopu-
quidem, quia nou pastorcs sed mcrceiiarii,et apud lus aCnigcretur, ac intor icgni primorcs viscerale
Dcum ct apud homincs judicabimur ovcs auteni : bollum iiisiirgorct,ct rapiiurac deprajilafioncsrcrum
iiobis commissn^ quia sine pastoro errabunf vcl occlesiasficarum,afquc divifumseu pauperum coii-
dispcrgentur, ci facultatcs ccclesiastica!, quibus llagrarcnt. .\t si pro his dictis(qua! non pro inlido-
sustcntari debcnt, vslut rclicta^ sine custodibus, litatc principum nostroruni ad suggillafionem eo-

diripientur ac vastabuntur, si defucrit virtus prin- rum,scd pro periculo eorum cum dolore ac gemitu
cipis, cujus potcstalc dcfcndantur, vcl custodcs, dicimus) iiobis sacerdotibus visaliquaaiiiioounqiic
ijui pro ovibiis et carum alimoiiiis principi ct dc- fuorit illala, sicut quidaiii Sapioiis dixil, loraiiius

fciisori ac tufori Ecclcsia! suggcranf. .oqiio aniiiin, ct ufaniur liiiii,diiiii'o iii\ iola folicitas

Cap. I.\. Si autciu rex nosfcr revcrsus fiicril, iii- liiicni malis impoiial.
li Jciilatis nos arguct, sicut quosdam iccit.quando a Cap.XII. Scimus cnini diccuteApostolo,quoniam
!lf)7 HIXCMAUI ItllEM. AIICHIF.I». OPUSCULA VAUIA. 968
thiDirs tjui pie voltint vivcre pcrsccutiducm jintiuntur \ liir iion dcniintiasses utquo vellem pergerem.Quoti-
{II Tim. III, 1.;). Scd (Itom. vm, 18) »»»1 sunt cun- ilii: iirodiliuiii.nomo meassorvabat.Debuisti mc quo
diyihv piissioncs /iiijus temiinris nd superventurnm viilueras dcstiiiaro, quoiii ipso oiiinibus oirerobaui.

illoriiiniyijux rcvcliihilur in noljis. El IJominus lieatns Nunc mihiasacordotibus dicitur, non multum inle-
eosdicit <iui pcrsecutioncmpatiuntur propter juslitium rossc^utrumvoIensrclinquasantradasallarcCbrisli:
(Mattli. V, i()). Noqui; onitn fluhitanrlum est quia cum enim rcliqueris.tradcs. » Et hinc in sermone ad
Li^atus Joannos liuptisla.ut jiro Rodeinptoris noslri po|iiilum in EccIesia^On;/ in .4ujcicntium,lih.\' Epist.:
(luein pr.Tcurrehat testimonio, carccrein et vincula " Vidcovos pra^tersolitumsubito esse turbatosatque
sustiniiit, pro ipso et aniinain posuit, cui non osl obscrvantes mei, Miror quid hoe sit, nisi forte quia
(iictum a pcrsecutore ut Christum ncgaret,scd vori- por tribunos mc vidistis aut audistis impcriali mau-
tateni reliceret,ot tamen pro Christo occubuit. Quia datu esse conventum, ut quo vellem abirem hinc, et
oniin Christus ipse ait : Eijo sum vcritas (Joan. xiv, si qui vellentsequondi potestatcm haberent.Motuis-
()),i(lco utiquc oro Cluislo,(iuia pro veritatcsangui- tis ergo ne Ecclesiamdesererom.ctdum eoluti mos
neni fudit, constunlcr diccns rogi:.V()H licet tibi hn- timeo,vos relinquerom? sed quid cl ipsc mandave-
bare uxorcni viventis frutris tui {Murc. vi, 1><). Et rim potuistis advcrlcrc, deserenda; Ecclesio! mihi
nos, si quia dicimus, qusd et a plcbeiis conqueri j, voluntutcm subesse non possc,quia plus Dominum
audimus, quoniam non oportuerat regem nostrum mundi, quam sa;culi hujus imperatorem timerem.
rognuni istud, a paganis undiquc circumdatiini,ct Sunc si me vis uliqua abduceret ab Ecclesiu,carncm
intra cominotum et non soliduni, inconsultc dimit- nicam exturbari posse, non montcm paratum me :

torc, ac quos rogondos et derondendos judicio Dei essc.ut si illc faceret qu(jd solot csse rcgiae potcsla-
suscepit, et qui ad hoc illi se coniniendaverunl,rc- tis, ego suhirem quod saeerdotis essc consuevit.
linquere ac deserere, ct quia dicimus, non debere Quidcrgo lurbamini? Volensnunquam vos deseraro,
fralroiii suum rognum ejus, post pi\Tstita intor coactus rcpugnare non novi dolere polero, potcro
;

cos sucranienta (puo rex noster, quanlum ex ipso llerc, potoro goraore advorsus arnia, milites, Uo-
:

est, scrvare se vollc dicil, invadorc.aliquod iiicom- tlios quoquc, lucrjm.c ino.-c arma sunt taliu eniin :

moduni passi fuerimus, pationter illata porlemus munimenta sunt sacerdotis. Alitcr noc debeo, iiec
pro Christo, quia pro veritate illa suslincbimus, possum rcsisterc; fugcre autem el relinquore Eccle-
imitatoros pro modulo nostro eorum qui ibantgau- siam nonsoleo.ncquis gravioris pcena; mctu factum
dcntcs quoniam diijni liahiti sunt pro nomine Jcsu intorpretctur. Scitis et vos ipsi.quod solcam iuipe-
contuiihiiam pati {.lct. v, 41). ratoribus deferre, non cedere : suppliciisme liben-
C.\i>. .XIII. Vcruni, quia, ut pra;diximus, inler ter oirerrc. » Et post aliquantu : Pelrus quoque
<<

malleum incudem positi sumus, et quod inter C apostolus^.^f/or.xiiiulriusque rci vobis dedit exem-
et

malleum et incudem ponitur,aut frangiturvel con- plum.Nam ubi eum Herodes qua>sivit et c<cpil,rece-
quassatur, vel producitur et lormatur,sicut in Nu- pit in carcerem. Non enim reccsseral Deiservulus,
nicrorum libro If^ginuis pra;cepisse Dominum Moysi scd stcterat timoris ignarus.Orabal pro eo Ecclesia,
(i\'ii/H.x, l),ut facerot tubas argonteas intermalloum scd .\postolus in carccre quiegccbat,quod est indi-
el incudem productilcs, qua>clangore suo ad solcm- cium non timentis.Missusest angelus qui dormicn-
nitatcs Doi populum cxoicitarent.atqueaudienlium tem excitarct,per quem Pctrus produclus e carcere
animos ad bellum accenderent. Et sanctus David mortcm ad tempus evasit.Idem Pctrus postoa \iclo
dicit : Psallite Domino in tuhis ductilHius {JK^ml.xcyw, Simonc.cum pr.x'cepla Dei populo sominaret, doce-
6). Et apostolus dicit (Juxcumiiuc scripta sunt, ad
: ret castimoniam,o\cilavit animos gentiliuni^quibus
nostram doctrinam scripta sunt, ut pcr paticntiam et eum (ju.Trentibus Christiana.' anima; doprecata?8unl
consolationem Scripturarum spcm liaheamus {Rom. ut paulisper cedcrct ct quamvis cssct cupidus pas
:

XV, 4). El : Mementotc prxposilorum vestrorum, ijui sionis, tamcn contcmplationc populi precantia in-
vohis locuti sunt vcrhum Dci ,iiuorum inlucntcs c.iilum flexus cst. Rogabatur cnim ut ad instituendum et
conversiitionis imitamini lidcm {llch. xiii, 7), IJu.Tra- conlirmandum populuni se rcsonarot.Quid mulla?
mus tubas argenteas inlor malloum ct incudcm Niicle muro ogrcdi ca-pit, ct viiK ns sibi in porta
productas.id cst eloijuia Domini,quod esturyivi/i/Hi t:hristum occurroro.urbemquc ingredi,ait Dnmine, :

igne ejcaminatum, purgatum septuplum [Psal. xi, 7), quo vadis? Respondit Chrislus: Vcnio Romam ite-

reluccnles et virtute vigonlcs, quorum doctrina ad rum crucillgi. Inlellexit Pctrus ad suam crucem di-
bellum necessarium ot ininiincns discamus in jH^r- viniim jiortinorc rcsponsum.Chri^tus enim non po-
turbalionis nostra- ungorc i|uid nobis agondum sit, tcrat iterum cruritigi, qui carnom possiono susc*-
no intor malloum ol incudem frangamur vcl con- pta; mortis exuorat. QuiHlcnim morluus csl, pecctilo

quassemur, sod producamur atque formemur, ut mortuus esl scmel : quoil onlem vivit.vivH De«(ltom.
per eorum vesligiu inoffenso pede gradientes non VI, lo). Intollexit ergo Petrusquod iterum Christus
aberrcmus. cruciligcndus essct in scrvulo.ltaque spontc remec-
C.vp. XIV. Sanctus.\nibrosius iii libollo quom ob- vil,intorropantibus Chrislianis rosjMinsum reddidit,
tulil Valentiniano imporatori contru Au\ontium,in- statinKjuc corri^jilus jior crucem siiam honorificavit
tercaeteraitadiciladIocum(t7/.32):«Utinam impera- DominumJesum.Videlisigilur.quodijisen^iilis auis
 :

961» DE FIDE CAHOLO HEC.I SEHVANDA. 970

pati velit Christus. » Et paulo post Ego : « ipsc non
A. scd lamen eos vestris contineri summopere horta-
quotidic vcl visitandi gratia prorlibam,vclpcrgcbam mur. »-Qualiter ctiam, vel pro quibus causis opis-
ad martyrcs?non rogiam palalii pr;ctcxebam cundo ciiiii Eeclesias suas sine detrimcnlo ordinis ac
at(|uc redeunclo? et lamcn ncnio mc tenuit,cuin cx- anima? sua^ ad tempus deserere valeant, sanctus
turhandi mc hahcrcnt ul prodiderunt posteavolun- Augustinus in epistola ad llonoratum episcopum
tatem, dicenles Exi de civitate, et vade quo vis.
: (cp. 180 in princip.) intcr Cffitera ostendit, dicens :

Exspectaham,fateor,magnum aliquid aut gladium : I. Restat ut nos,qnorum ministerium quantukecun-

pro Christi nomine, aut inccndium. At illi dclicias que plehi Dei ubi sumus mancnti ita necessarium
niihi pro passionihus obtulcrunt : scil alhlclaCliristi cst, ut sinc hoc eam nim oporteat remanere, dica-
nondclicias.scdpassiones suascxigit.Ncmoorgo vos mus Domino : Exto nobis in Dciim prolecCoreni,cl in
turhet,quod aut carrum pr^paravcrant aut (hira,iit locum munituni (Psal. xxx, Sed hoc consilium 3).

vidchatursibi,Auxentiiipsiusqui sc dicitcpiscopum proptcrea tihi non ne contra Du-

sufficit ul scribis,
ore jactata. Plcrique narrabant percussores praemis- mini pra;ccptum vel e.xcmplura facere nitamur,ubi
sos,poenam mortis csse decrctam. Ncc illa timeo, fugiendum csse de civitate in civitatcm monct. Re-
non descro.Quo enim ahibo.uhi omnia plena
et ista colimus onim vcrba diccntis Cum autcin pcrscijuen- :

gemitus sint atquelacrymarum? " In historia Theo- t» tur co.s' in cicilntc ista,fugitc in nliam (Matth. x, 23}.
doriti (/(7). ix, c. 20) legitur quia, dum de Ecclesia Quis autcm credat ita hoc Dominum fieri voluisse,
Ambrosius juberetur exire ait Ego sponte hoc non : ut nccessario ministerio, sine quo vivere nequeunt,
ago, nc lupis ovium septa eontradcrc, authlasphe- descrantur greges quos suo sanguinc comparavit ?
mantihus Dcum vidcar. Hic si placet occidc. Iloc Nunquid hoc fccit ipsc,quando [lorlantihus parenti-
loco mortcm prona suscipio voluntatc. hus in jEgyptum parvulus fugit {Matlli. n),qui non-
Cap. XV. Igitur nohis non soluni scquenduui,sed duni Eeclesias congregaverat, quas ah eo descrtas
ct amplectcndum est pro fide ac veritate,si contige- fuissedicamus ? Nunquid quando apostolus Paulus,
rit, quod de se beatus dicit Ambrosius loquens ad nc illum comprehendcrct inimicus, per fenestram
Ecclesiam suam (orat. in Au.xent.) » Volens nun- : in sporta submissus est [Act. ix), el elTugit manus
quam vos desoram, coactus rcpugnarc non novi. ejus, deserta est qua; ihi crat Ecclcsia necessario
Dolere potero, potero fiere, polcro gcmerc ; aliter ministerio, et non ah aliis fratrihus ihidem consti-
nec dcbeo, nec possum resistcrc. Fugere autem ct lutis quod oportehat impletum cst (// Cor. xi)? Eis
relinquere Ecclcsiam non soleo. » Sic enim egerunt quippe volentibus hoc Apostolus fecerat,ut seipsum
sancti praBdeccssores noslri, ut in ecclesiasticis servaret Eoclosia;, qucm proprio pcrsecutor ille

historiis Icgimus, heatus llilarius Piclavcnsis,Pau qua;rebat.Fugianl omnino dc civitate in civitatcm.

inus Trevcrensis,Dionysius Mcdiulancnsis, Euse- C quando eorum quisquam specialiter a persecutori-
hius VcrccHcnsis, Joannes Conslantinopolitanus.ct hus qunaritur, ut ab aliis, qui ita non requiruntur,
multi alii,quorum dicta ct exempla usque hodie in non dcseratur Ecclesia, sed pra3beant cibaria con-
sancta florent Ecclcsia, quorum, juxat Pauli vocem, scrvis suis, quos aliter vivere non posse noverunt.
Inlucntes e.vilumconvcr.salionis iinitari dchcmus fulcm Cum autcm omnium, id cst,episcoporum et clerico-
at^juc c.vcmpla [llcb. xiii, 7). Et dc ita expulsis a rum cst communc pcriculum, ii qui aliis indigcnt
sodibus suis episcopis pro lido cL veritalc, sicut non descranturah hisquibus indigcnt.Aut igiturad
pncfati sancti episcopi expulsi imperiali crudelitate loca munita omnes transeaut, aut qui habent re-
fuerunt, sacri canones Sardicenses dicunt(cfln.22) mancndi necessitatem.non relinquanturah eis,per
II Ut si aliquis episcopus vim pcrpessus cst, ct ini- quos illorum est ccclcsiastica supplcnda necessitas,
(luc expulsus prodisciplina et catholica confessionc, ut aut iiaritcr vivanl, aut paritcr sufrcrant.quod oos
vcl pro dcfcnsione vcritatis,efrugiciis pcricula inno- palcrfamilias volet pcrpcli. Quod si contigcrit, ut
ccns et dcvotus ad aliam vcncrit civiialem, non sivc alii iiiajus, alii niinus, sivc omnes asqualiter
prohibcatur immorari, quandiu aut redire possit, patiantur, qui corum siiit (lui pru aliis patiuirtur
.iiit injuria cjus rcmcdium acccpcril,etiam ct larga apparct, illi scilicet, qui cuin se possent talihus
hcnignitate humanitag ei cst exhibenda. n Tv malis cripercfugiendo,ne aliorum nccessitatcm de-
C.\p. XVI. Et hinc sanctus Grogorius {/i/v. i,cpist. scrcrtnl mancrc malucrunt.lliiic maximc prohalur
V>) ad univcrsos episcopos pcr lllyricum : u Fra- illa charitas, (luam Joaiincs apostolus coninicndat
lri's, inquit, coopiscoposiiue noslros, quos ct cap- diccns (/ Joan. iii, 15) : Sicut Christus animam
livitalis diversarumquc neccssitatumangustiaicom- suam pro nobis posuit,sic ct nos debemus animas
piimuiit, dobetis consolandos convicturosque vobi- pro fralrihus ponere. Nam (lui fugiunt.vel suis de-
sruni in ecclcsiasticis sustcntationihiis libentersus- viiicti ncccssilatihus fugcrc non pu.ssunl.si compre-
i-ipore : non quidcm ut pcr comnuiiiiiiucm episco- hcnsi paliuntiir, pro seipsis non pro fratribus uti-
palis throni dignitas dividatiir, scd iit ah Ecclcsia iiuc paliuulnr. Qui vcru pruplcrca patiuntur quia
.juxta possibilitatem suflicicnli.c diihcant alimcnla fratrcs, qui cis ad Chiisliaiiam salutem indigcbaut,
enim et proxinuim in Deo.ct Deum in
licrcipere.Sic dcserero nuluiTunl, siiir iliiliio suas animas pro
proximo diligcrc comprohamur. Nullam i|iii|ipccis fralrihiis puiiiiiit. »
1103 in vestris Ecclesiis aucloritalciii tribuiinus, C.\i'. .XVll. Sic enim focit sauctus Nicusius Rhe-

Pathol. CXXV. 31
 !)7I llINCMAin IIIIF.M. AHCIIIEP. OPUSCULA VAIIIA. '.r,-2

monini cpiccojnis, f|iii lomporc Vaniluloriiin in A i'lilitalcm pcrtinuissc cognoscitis.ul salva clcmcn-
piTsixulioiiP };i:n<;rali suuiii iiim dosuiuil civilati^ui, (i.c vcstr.T veiiia, cliurilali ino ct prccibus civiuni
i'l intra pariotp.s ccclcsia^ inai-lyrio mcruit coronari. non negurom, etc. >< Et iii cpistolu sil Maitiuiiuiii
Sic coilem tcmporc sanclus .\niaiius,sicut in satris Aiigiistum ((?/)«/. 4-1) : Sacerdot/>s provinciurutn
historiis logitur. Sic lieatus Liipus,ut in cjus hymno omnium congrcgari prxscnlis tcmporis ncccssitas
canitur: Dum bclla cuncta pcrdcrent.orando Trecas nulla rulionc pcrmiltit, quoniam illa; provincia!,de
muiiiit.Sics,T.nctusRpmigius Rhcmorum episcopus, quibus maximc sunl cvocandi.inquictunte bellu,ub
supcrvcnientibus Krancis paganis in Uclgicam dia'- Ecclesiis suis cos non patiuntur absrcilei-c. El in
cescus su.T! provinciam, Ecclesiam suam non desc- Canonibus Alricx provinciaj {rap. 57, di' rpitcoph
ruit, sed orationibus, el sanctis cxcmplis fcrocila- Sumid.) lcgimus episcopos de Nuniidia piovincia
tcm gentis perdomuit, ct in verbis suis monstra juslc et ralionabilitcr cxcusatos, quia lcgatos ad
placavit el non soluin provinciam suam a gladio
: univcrsalc concilium etiam pro communibus ct ec-
gentili cripuit, verum el gentem paganam ad lidein clcsiusticis ncgotiis non niiscrunt.quoniam luinultu
Clirisli, cooperanlo gratia, converlit, ct tria millia lironum propriis nccessitatibus in civitatibus suia,
paganorum un.i cum regc in vigilia sancti Pa.=;ch.T aut impoditi, aut cxcusati rcmanscrunt. •>

ad gratiam baplismi pcrduxit, ritc obsorvans quod y» Cai». .XI.X. Ilinc ergo csl colligendum, si causx

sauclus Grcgorius in homilia Ezcchiclis prophcUc fidei ct gcncrali ecclcsiasticarum dcnnilionum nego-

Daniolis exponcns scnlenliam (hom. 5 in Exech.) : tio civium charilas, qusc altcstante Apostolo major

Tlin»iu$ cjus fliiminii iijnis, rot.T cjti.'< ifjnis accawius. est fidc (/ Cnr. xiii), pr.Tponi debet, sicut verbis
" lli eiiim, inqiiit, qui aniinariim cnslodcs sunt,ct sucrorum cunonum demonstratur,
sancti Lconis ct
pascendi gregis onera susccpcrunt,mularc loca mi- utrum pro quacunquc ulia cuusa Eeclesius cl ovcs
nitnc pcrniiltuntur : scd quia uno in loco positi di- nubis commissas sinc pcriculo valeaiuus diuiittcru,
vinilatis in se pra!scntiam portant ot ardcnt,thronus ct in alias quascunquc parles scccderc. Denique
Dei namina ignis dicitur. » Et hinc sanctus Augu- ciim partcm Imperii contra Thcodosium et Valenti-
stiiius in |)r;erata cpistola ad llonoralum opifcopum nianum Maxinius usurpavitet cogcret opiscopos vel
(epist. 180) ad locuni dicit : » Cur onim sibi pulanl coiilra lid.'m ugcrc.vol Ecclesias suus desercre, aut
indifferenter obediendiim pra?cepto, ubi lcgiint do alio qiiolibet modo perscqui.sanctus M.irtinusejus-
civitate in civilatem csse fugicnduin, cl merccna- dem Maximi pr.i:sentiam ct colloquium non decli-
riuni non oxhurrenl, qui videt lupnm venientem ct navit.minime autem Ecclcsiam suam dosucril.Sed
fugit, quoniam non est oi cura de ovibus? » El euni plurcs ex diversis partibus episcopi ad Maxi-
paulo post : " Fugit Aposlolus, eum a pcrsccutore mum ferocis ingenii virum et bellorum civilium vi-
proprio ipsc qu.-eroretur, aliis ulique neccssitatcm C ctoria clalum convenissenl,et fa'dacirca priiicipeni
similem non habcntibus,a quibus illic ministerium omnium .idulutio noLaretur.in solo Martino aposto-
absit ut deserorotur Ecclesix. Sic fugit saiictus lica aucloritas pcrmancbat.Num etsi pro aliquibus
Athanius Alexandriic episcopus, cum eum spc- supplicnndum rcgi fuit,imperavit putius quam ro-
cialiter apprehendcre Gonstantius cuperet impcra- gavit, cl a convivio ojus frc<|ucnlcr njgatus absti-
tor. >' iiiiit.diccnsscmcns.rejusparticipemcssc non posse,
Cap. XVlll. Legimus eliani in cpistolis magni qui imporatoi-es, unum rcgno, alterum vita cxpu-
Leonis pap.-e, quod cum Eutycliiana li«resis in lissel.Postremo, cum Maximus sc non spontc sum-
Orientalibus parlibus conflagraret, ab imperatore psisse iinporium amrmarct, scd imposilam sibi a
idom apostolious pontifox, sed el llosperiaruiii par- mililibus divino nutu regni nccossitatcni arniis
tium pontilicos ud uiiivorBaleni synoduin fuorint dofenilisse, ct non alicnam ab co Dci volunlatom
evocuti. Uiideidom sanctus Loo, iit proprio ipsiiis vidori, ponos qucni Inm incredibili cventu victoria
verba ponamus, inter ccclcra rescripsilad Theoilo- fuissot, nullumque ex advcrsariis nisi inacieoccu-
siilm Augustum {cpist. 17) « Quamvis ad dicm : buisse, tandcm viclus vcl rationc vcl prccibus ad
coneilii opiscopalis, quom pictas veslra constiluil, convivium vcnit.
oecurrero me ralio nulla pormiltat.cum iicc aliqua J)
Cai'. X.X. Et iteni in >ita illius scriplum est ita

ex hoc exempla pr.ocesserint.ct tempuralisncccssi- (S(i'<TM.s i/iii/. n, ciip. C) : •• Qi:

tas me non patiatur dcserere civitutcm. » Et ad episcopus dalus cst^fuit ei nec ,-

Puleheriam Augustam iepisl. 13) : • Nam inquit, Inm.Valcntinianus tum mojor rerum potiebatur. Is
illudquod pictas imperatoris ctiam me crcdidit do- cuni Martinum ea potere cognovisscl qu.T pra-slarc
bere intoresse coiicilio, cliamsi sccundum aliqiiod nolcbat. jussit oum palatii foribus arccri.Elcnim ad
pr.x-cedens cxigcrelur cxcniplum, nunc lamon nc- animum illius immitcm ar su|>crbum uxoracccsse-
qunquam possot im|ilori, qiiia reriim pr.Tscntium ral .\riana, qu.v lotuni illum a sanclo viro, ne e\

niinis inccrta conditio a lant.-u urbis populis nic dobitam rcvoronliam pr.Tstarel, avertcrot. lUquc
abessc non sinorol, ot in despcrationcm qunmdam Mnrliiius.ubi scmrl atquo itcrum supcrbum princi-
animi tumultuantium miltcrentur, si pcr occasio- pom frustra adirc tentavit,rocurrilad noU pnesidia.
nem causa' ccclosiastic.T vidercr palriam et apcslf»- Cilicio obvolvitur. cinori' consporpilur,cit>o pntuque
licam sedem vcUe dcscrerc.Quia igiturad publicam abstinet, oratioucs diebu: uoctibusque pcrpcluat.»
 073 DE FIDE CAUOLA UEGI SERVANDA. 974
Etpostaliquanta:«NecexspectalisMartiniprecibus, A care.non consentire.CommunJcatur quippe,quando
prius omnia prcfslitit quam rogaretur. CoUoquio lacto cjus consortium voluntatis vel approbationis
illuniatquc convivio frcqucnlcr aJscivit.uEt paulo adjungitur.Videtequcmadmodum Apo.stolusutrum-
post (cap. 8) » Maximus impcrator rempublicam
: que comple.Kus est Nolite communicare, magis
:

gubernabat,vir omni vita? mcrilo pr;EdicanfJus,pi ei autcm ol rcdarguite (/ Cor.x).Ouid esl, nolite com-
vel diadenianon lcgilimo luniuKuantc mililc impo- municaro? nolite consenlire, nolite iaudare, nolite
situm repudiarc,vcl armis civilibus abslinerc licuis- approbarc. Quid yst, magis autem ct redarguite"?
set.Sed magnum impcrium ncc sine periculo renui, rcprebcndite, corripite, coercete. Dcinde in ipsa
nec sine armis potuit tcncri. llic Martinum sajpius correctione, vcl coercitione alienorum peccatorum
evocatum receptumque intra palatium venerabiliter cavcndum cst, no se extollat, qui alterum eorripit,
honorabat.Totus illi cum eo sermo,do prffiscnlibus, ct apostolica illa cogitanda sontcntia : Quapropler
de fuluris.de fidelium gloria,dc .Ttcrnitate sancto- qai se pulal stare, vidcat no cadat.Foris tcrribilitcr
rum,cum intcrim dicbusac noctibus de ore Marlini pcrsonet incrcpatio, intuslcnitatis tencatur dileclio.
regina pendebat,cvangelico illo non exem-
inferior Neque crgo consentientes simus malis ut approbe-
plo,pedes sancti fletu rigabat, crine tergebat. Mar- mus,ncque superbientes ut insultantcr arguamus.»
tinus,quem nuUa unquam femina contigissct,istius Hkc sunt qua; sancti pra;dccessores acpatroni nostri
assiduitatem,imo potius sorvitutem, non poterat secundum tramitem sanctarum Scriplurarum juxla
evadere.Xon illaopos regni,non imperii dignitatcm, opiscopale ministerium egorunt, et nobis in hujus-
non diadema, non purpuram cogitabat divclli a : modi anxietatibus positis agenda atque sequenda
Martini pedibus solostrata non poterat; postremo a suis posteris rcliquerunt.
\iro suo poposcit, delnde Martinum uterque com- Cap. XXIII. Ca;terum qualitcr et porquos agendum
pellunt, ut oi, remotis omnibus ministris,prajberet sit crgo cos,qui regnum rcgis invaduut,veridia>nion-
sola convivium ncc potuit vir bcatus obstinatius
; sirant historic-o(07>((r/.lib.ix,cap.2I).Aitonim Theo-
reductari.Componitur castus roginx manibus appa- doretus:«Cumque audissctMaximusquajrursuscon-
ralus sellulam ipsa consternit,mensam admovct,
: traAmbrosiummagniloquumpraidicatoremveritatis
aquam manibus subministrat, cibum qucm ipsa agerontur,scripsit Valentiniano utbcllum quod age-
coxerat apponit. » El roliqua, qiuc lcctor in suis |jaturcontraEcclesiassolvcrctur,monensulpatornam
locis plenius invenire valebil. nonamitlerctpiolatem,adjecilqucc(iam minasbelli,
Cap. XXI.Sanctus Ambrosius cum imperatoribus ct nisi quiesccrcl,vcrbaopcriluis adimplcrct.Quam-

suisTheodosio etValentiniano agebat,etlcgationem obrcmsumcnsexercitumvcnitJIediolanum,ubi tunc

ad Maximum ab imperatoresuo Valentiniano susce ille degebat.Porro Valentinianusagnoscens ejus in-

pit (ep. 27). Quam qui voluorit scire quomodo stre- C vasionemfugitinlllyricum,cxporimentocognoscens
iiue peregerit, et qualilcr Maxinmm redargucrit, qu;c mala matris consiiio sustinerct.Porro Theodo-
nec tamen ejus colloquium dcclinaverit,logat librum sius audiens qua; a Justina fuorant gesta, et a ly-
ipsius, quem de legatione sua exsecuta ad eumdom raiino scripta, fugicnti Valentiniano rcscripsit non
Valentinianum conscripsit. Vcrum, sicut in vita ossemirandum,si imperatori quidem terror,tyranno
beati Ambrosii a sancto Paulino postea Nolano vero potestas accrescerot, cum imperator impietati
episcopo scripta legitur,egresso Theodosio de Italia, rebolli exstitisset, tyrannus autcm
ci auxilia com-
ct Constanlinopoli constituto,Valentiniano Augusto modarct, ct propterca quidcm rugeret nudus,
ilie
intra Uallias posito, Eugenius tyrannice impcrium iste vcro armaretur advorsus nudum.» Et Socrates
usurpavit, ct aram Victori.T, et sumptus ca;remo- (ihid. ,cap. 23) :«Vorum imperator Theodosius dum
niarum,quodVaIentinianusaugusta!memoria3adhuc tyrannum aggredcretur,cognoscentcs Maximi mili-
in minoribusannisconstilulus pclcnlibusdonegave- tespricsenliam inslructionis imperialis,et signorum
rat,oblilus fidci sua;, conccssit. IIoc ubi Ambrosius cjusadventum,nc famaMpiidoni iiisius impetuni sur-
cognovit, rclicta civitatc Modiulancnsi, ad quarn linere valucrunt,sodaiqirchondcntostyrannumvinc-
Eugenius lestinato vcnicbat,ad Tusciam usquc de- tum ei protinus obtulcrunt,quicorumconsulatu pc-
scendit, declinans magis aspcctum sacrilegi viri, rcmptuscstscptimo ct vicesimodicAugustinicnsis.
jj
quam formidans impcranlis injuriam. Nam et epi- Cap. XXIV. Et in historia vita3 beati Ambrosii a
stulam ad eumdem dcdit,in qua convcnit conscien- sancto Paulino conscripta lcgitur : « Profectus ita-
liain illius de sacrilegio cujus aspcctum al(]ue col-
: que saccrdos de Modiidanum rc-
Thusci.-c parlibus
loquium non dcclinavit pro UBiirp.ilio iinpcrio, scd verlitur,.jam indc cgresso Eugcnio contra Thcodo-
pro admisso sacrilcgio. siuin imporatiirom, ibiquc Cbristiani imperatoria
C,\i>. XXll.Sic sccuti suntbeatus Marlinus,al(|iio pivcstolabatur advenlum, sccurus de Dci potentia,
S..\iiibrosius senlentiam apostoli Pauli diccntis: A(>- ([uod non traderol credcntem in se hominibus inju-
communicare operibus inl'rucluosis lcnehrarum,ma-
tile stis,nec relinqucrct virgam pcccatoruin supcr sor-
ijisaulem el redanjuile (Ephcs v, 11). Ilinc bcatus tcm justorum, ne cxtoudcront justi ad iiiiquitatcm
Augustinus [dc vcrbis Domini .icrm. i.S) » Diiobus, : maiuis suas. Promiserat ciiim Argobastcs tunc co-
jnquiens, modis non te maculat nialus .si .i lum : niis, ct l'abianus pr.-cfectus^Mcdiolano egredicntes,
consentias, elsi rcdurguaa, IIoc eal iiuii coiimiuiu- cLiiu victorcs revertcrcntur,stubulum so essefuctu-
!t7o HINCMAllI ItilEM. AKCHIEI'. (tPUSCULA VAIUA. 976

ro.s iuccclesia Meiliolanensi.alquc elcricos sub ar- A t^^''- XWIl. Cur uuUsm sanclus MarliouB ct san-
inis [irohaturos. Scil miscraiiili lioiiiincs, cum i];c- clus Aiiibrosius pr.cilictosinvasorcsimperii non cx-
inuiiiliu.s malo crcduli sunt.cl apcriunt os suuni in communicavcrinl a corpnrc ct sanguine Uomini, cl
Dcum, spcm silii viclori.c ail-
Llasplijiniam contra communom cibum cum eis sumpscrinl.ganclus Au-
cmcrunl. Causa anlcm commotioiiis ha!C luil, (|uia gustiniis respondcat in libro de Pocnitcntia ilwmil.
numeraimpcratoris,qui scsacrilcgiocommiscueral, 50) :• Nos, inquit, a communionc quemquani pro-
ab Ecclesia rcspucbaiitur,ncc orancli illi cum Ecclc- hibcrc non possumus,quamvis ha?c prohibitio non-
sia socictastribuelialur.Seil Dominii.s,fjuiEcclesiam dum sit mortalis, sed medicinalis, nisi aut .>^ponle
suaia tucri consucvit, dc eo^lo jaculatus est juili- confessum, aut in aliquo sive sxculari, sive rccle-
cium, atquc omnem vicloriam ad rcligiasnm inipc- si.Tstiro judicio nominatum atquc conviclum. Oui^'

ratorem translulit Thcodosium. » cnim sibi utruniquc audcal assumerc, ut cuiquam

Cap. X.W. Si quffiril dcniquc aliquis cur sanctus ipsisitaccusatorclJudcx?Cujusmodircgulametiam
Martinus ac bcatus Ambrosius Maximuni,qui duos Paulus apostolus in Epislola ad Corinthios brcviter
Impcratorcs, altcrum vita, altcrum rcgno cxpulil.a insinuassc intclligilur,cumquibusdam talibuscom-
corporectsanguincDomini noncxeommunicavcrint, memoratis criininibus ccclosiastici judicii formani
sed tantum rcdargucrint, ct bcatus Ambrosius Eu- p ad omnia similia ex quibusdam darct. Ait cnini
gcnium tyrannum ct sacrilcgum noncxcommunica- Scripsi vobis in epislola, non cotlttnisceri fornicariis :

rit, sicul religiosum christianum impcratorem

ct non lUique fomirariis hujus mundi, aut avaris, nt^t

Theodosium pro cxcessu notissima,accipiat dc ca- raploribus, aut idolis scrvienlibus : alioquin deiuera-

tholicuruni ct notissimorum virorum doclrina sibi tis de hoc mundu Non possuot
cxisse (/ Cor. v, 'J/.

redditam rationcm. Ait enim bcatus Ambrosius dc cnim homines hoc mundo vivcntcs nisi cum tali-
iu

obitu Theodosii intcr ca^tcra : " Dilcxi, inquicns, bus vivere noc cos possunt lucrifacere Christo, si
:

virum, qui magis arguentem quam adulanlcm pro- eorum colloquium, convictumque vitavorinl. Unde
barct. Stravit omne, quo utcbatur, insigne regium, ct Dominus cum publicanis cl pcccatoribus come-

dcllevit in Ecclcsia publicc pcccatum suum,quodei dens I\'on csl opus. inquit, sanis medicus, sed male
:

aliurum fraude obrcpscrat,gcmitu cllaciymis oravil habenlibus. Son cnim veni vocare justos, sed pecra-

veniam. Quod privati crubcscunt, non crubuit tores (Matth. ix, 12). El ideo soquitur Aposlolus, et

imperator, publicc agere pccnitentiam :noquc ullus adjungit : Nunc scripsi vobis non commisccri, si

postca dics fuit, quo non illum doleret crrorom. quis frater nominatur in vobis aut fornicator, put
(juid quud piMncIaram adcptus vicloriam.lamcn i|uia idolis servicns,aut avarus,aut malcdicus, aul ebrio-

hostes in acic strati sunt, abstiiiuit a consortio sa- sus, aut rapax, cum hujusmodi noc quidem cibum

cramentorum, donec Domini circa se gratiam filio- C simul sumcrc. Quid cnim mibi de his qui sunt
rum experiretur adventu. » judicare? nonnc dc his qui intus sunt vos judicatis?
Cap. .X.WI. Ex hoc manifesta ratio satisfacit dc his aulem qui foris sunt Dcus judicabit.Auferle
guajrenti, videlicet, quia po^nilentia non coacta sed nialura a vobis ipsis.Quibus vcrbis satis ostcndit nop
voluntaria prutlcit poMiilcnti, siciit scriptum csl :
lcmere el quomolibcl.sod per judiciuro auferendos
Voluiilurie saniliiitlii) libi (/'«»/. i.iii, 8); ct : i'x esse malos ab Ecclosix communionc ut si pcrju- :

votuiilale mea conlilebor illi (Psal. .\xvii, 7). Et in dicium aufcrri non possunt, tolerantur potius, nc
Exodo Icgimus {Exod. xxv), quia viri cum mulicri- pcrversa; malos quisque cvitando, ab Ecrlesia ipae

bus, quidquid in cultu, in ornamcnto tabernaculi disccdcns.cos quos fugerc vidcturvinciat ad geben-
necessarium crat, voluntaric oblulcrunt intcniue :
nam.Quia et ad boc nobis sunt inScripturis sanctis
donaria ct pili caprarum dinunicrantiir. Pcr pilos cxcmpla proposita, vcl in rocsse.ut palcT sulTcran-
enimcaprarum.quibus ciliciumconlicitur, pccnitcn- lur usquc ad ultinium vcntilabrum, vel intra illa
iii Evangclio Dominus dcmons-
tia dcsignatur, sicut retia,ubi pisccs buni curo malis usquc ad segrega-
trat,dicens civitati rcproba; : Silii TijroetSiJonr fnrUv tioncm, qua; futura cst in littorc, boc est in Qne
fuissent virtules (jii.vfnclir sunlin vobis,olini in cilirio s.^EcuIi, «'oquo animo tolerontur. •>

et rinere pirnilenlinni rijissenl {Miitlli. xu, 21). In n Cap. .X.Wlll.Et in libro dc Uaptismo (li6.vii,c«p.
cilicio quippe aspcrilas ct punctio peccaloriini in 45) :.iJoannos dicit .iliena! doctrin.t; hominibusAvc
cincre autcm pulvis oslenditur morluorum. Et id- non osso diccndum Jl Joan. i, 10; : Paulus autcm
circo utrumquo hoc ad pocnitentiam adhiberi .solet, aposlolus vchcmentius dicit : Si quit fratcr nomina-
ut in punctionc cilirii cognoscamusquod por culpam tur intcr vos, aut avarus, aut cbriosus. ctc, cum *•<-

fccimus, in favilla cincris perpcndamus quid per jusnioili nec quidrm cibum simul suincrc i/ Cor. v,
judiciiim facti siimus. Considcrcntur crgo in cilicio 11). Et tamen cum collcgis foncratwribus, insidiu-
pungontia vitia, considcretur in cinore per morlis sis,fraudatoribus.raploribus,uon privatam monsani,
sentcnliam subscquons justa pocna viliorum. Ouia .scd Dci altare habebat commune Cyprianus."Et in

enini post peccalumcarniscontumeli.T surroxerunt. Tr.ictatu psolmi (/n /ua/.uv) i-Diiigamus inimico»,
videat homo in aspcritatc cilicii supcrbiondo quid corripiamus,castigomus, cl excommuniccjuus cuin
focil, vidcat in ciuerc quousque pcccaudo perve- dilccliono, a nobis ctiam soparcmus. Videtc cnim
nit. quid dicat Apustolus:.!)! juuauXcrm n«n iiUdit lerbo
977 DE FIDE CAROLO REGI SERVANDA. 978
ytostro per epislolam, huyic notate, ct nolitc commf- A ipsum sanguinem bibant? Nunquid ct Judas ma-
sreri cum co (II Thcss. v.) Sed ne subripcret tibi cx gistri venditor, et traditor ipsius, quamvis ipsum

hoc iracundia, ct turbaret orulum tuum, Non, in- primum manibus ejus confectum sacramcntum
quit, ut inimicum eum existimetis, sed corripilcut carnis ot sanguinis ejus cum cEtcris discipulis,
Iratrcm ut erubescat a quo indixit separationem,
: sicut apertius Lucas evangelista declarat, mandu-
non prcTciditdilectionem.»Et alibi(/)sn/.c, 5,August. caret et biberet, mansit iu Chrislo, et Chrislus in
in psiil. c.) : Supcrbo, inquit, orulo ct insatiobili eo? Multi deniquc, qui vcl corde ficto carncm illam
rorde, huic non convcscchar : id est, non cum man-
illo manducant, et sanguinem bibunt, vcl cum man-
ducabam. Quomodo nobis proponit ba;c quando ducavorint nunquid ma-
et biberint apostat;c fiunt,

ipsc non fecit? Ad imitationem suam nos horlatur : ncnt in Christo, aut Christus in eis? Sed profecto
videmus cum convivatum esse cum supcrbis, (|uo- est quidam modus manducandi illam carnem, et
modo nos prohibet ne convivemur cum cis? Nos bibendi illum sanguinem, quo modo qui mandu-
quidem,fratrcs,propter correptionem aliquam tene- caverit cl biberit, in Christo manet, et Christus in
nius nos etiam a fratribus nostris, ct non cum eis co. Non ergo quocunque modo quisque manduca-
convivamur, ut corrigantur. Cum extraneis potius verit carnem Christi, ct biberit sanguinem Chrisli,
convivamur, et cum paganis.quam cum his qui no- manet in Christo, ct in illo Christus, sed certo
B
biscum erant, et nobis adha;rent, si viderimus eos quodam modo, quemadmodum utique ipse videbat,
ihale vivere,ut crubescant et corrigantur,sicut dicit quando ista dicebat. »
Apostolus Si quis non obaudit verbo nostro pcr
: Cap. XXXL Et in epistola concilii ad Donatistas
cpistolam, hunc notate, et nolite commisccri cum (tom. VII, S. August. epist. 152) : <i Quisquis in hac
eo,etnon ut inimicum eum existimetis,sed corripite Ecclesia bene vixerit, nihil ci pr;pjudicant aliena
ut fratrem(/ Cor.v).Facimus hoc plerumque propter peccata, quia unusquisquc in ea proprium onus
iTiedicinam, ct tamen cum extrancis multis et cum portabit, sicut Aposlolus dicit : Et quicunquc in ca
impiis sa;pc vescimur. » corpu.s Christi manduc;iverit indigne, judicium
Cap. XXIX. Et itcm in Tractatu psalmi [in psnl. c. silii manducal Nam
ct bibit. etiam hoc ipse Apos-
conc.Zy." Respice ad munera ipsius Ecclcsi;c, munus tolus scripsit. Cum autem
Judicium sibi dicit,

sacramcntorum baptismo.in eucharistia.in cxlc-

in liianducat, satis ostendit quia judicium non alteri

ris sanctis sacramentis,quale munus esl? huc mu- manducat, scd sibi, quia communio malorum non
nus adcptus cst et Simon magus. Prophctia quale maculat aliquem participationc sacramenlorum,
niunus c.-st? prophetavit et Saul malus rex, et tunc scd consensione factorum. Nam si in factis malis
prophetavit cum David sanctum pcrscquerctur.» Et , rion cis quis^iue conscntiat, portat malus causam
item in serm. Evang. Joannis [serm.hO,in Joan.): C suam,ct personam suam, nec praijudicat altcri,
' Talis crat Judas, ct tamen cum sanctis discipulis qucni in consensionc mali operis socium non habc-t
undecim intrabat ct cxibat. Ad ipsam cojnam Do- criminis. »

minicani pariler acccssit,conversari cum eis potuit, Cm>. X.XXII. Vcrunit;uncii lcgimus in vita bcati
cos inquinare non potuit. De uno pane ct Petrus ac- Ambrosii a bcato Paulino scripta, cum a commu-
ccpit et Judas,et tamenquK parsfideli cum infideli? nionis consortio Maximutn scgregassc,et admonuis-
Petrus enim accepit ad vitam, Judas ad inurtem. sc illum, ut elfusi sanguinis domini sui, ct quod cst
Quomodo eniin ille odor bonus, sic ille cibus bonus. gr;ivius, innocentis, agerel pccnitcntiam.si sibi apud
Sicut crgo odorbonus, itaelcibus bonus, lionos vi- Deum consultum.Sed illocum pa-uitcn-
vcllct cssc
vilicat,malos mortificat. Qui onim iuanduc;ivcrit supcrbo spiritu, non sdluui fuluram,
liani doclinat
indigne, judicium sibi manducat et bibil judicium : scd etiam pra;sentcm salutcm aniisit, rcgnuuKiue,
sibi, non tibi. Si judicium sibi, non tibi, tolera ma- quod malc arripuerat, fcniinco quodam timorc dcpo-
lum bonus, ut venias ad pra;mium bonorum, nc procuratorem se reipublica; nomine prasfuis-
suit, ut
mitlaris in pixnam malorum. » Etin cpistola ad Eugenium scripsis-
se coivfitcrotur.
Cap. .X.X.X. Et in Tractatu psalmi (August. in psal. se bc;ituiii Ambrosium (in cailcm Vita) :« Quouiodo,
xLViii):" Quam iiiultos JudasimplctSalaiias iudignc n inquicns, mcis vocibus,ot apiid Dcum, ct iipud om-
accipieiitcs buccellas ad jiidiciuin suum? i]ui cnim nes homines tcncor? .Miud inihi iinii licore inlcUexi,
manducal ct bibit indigne, judicium sibi mandu- aliud non oporterc, nisi consulcrcm mihi.quianon
ducal cl bibil (/ Cor. ii). Non nialum cst (|uod datur, pnlui tibi. » Cujus verba decrctissima atqui; salu-
sed bonuiii malc iii judiciuni daliir. Ucnc osso iion bcniiiia soquoiitcs iiosppiscopidomni iioslri Karoli,
IHitost malc accipionli qunrl lionum cst.» El iii scr- si aocidorit iit consulcrooi non possiinus, siculi cu-

mone dc verbis Apostoli [senn. de spiritu l/lasphc- pimus, iu lcniporali sui tcgni dcfcnsionc alquc tui-

mi.r) : lllud cliam (juod ait Qui manducal meam : consulamus illi in dcbila; fidci obscrvalionc,
tionc, ct
larnci/i, cl l/ihit sanyuincm^ mcum, in mc manrt, ct consulamus cl nobis, Dei coopcralionc, iii dcbita;
ciin in ///" (JdiOI. VI, .'")7), qunniddo iiilollocluri sii- lldci o.rga illtim observatiniic, ct contiiuia iiienlis
mus? Nun(|itid ctiain illos liio puliTiiiius ;icoinorc, ilcvntiono,alquc pro co apttd D(ntm et sanctos cjus
dc qutbus dioil .\|instMliis quod Judiciiiiii sibi iiiaii- obsooralioiic consulaiiuis ol nobis, nc pro (|uacun-
:

ducent ct bibant, ut ipsam cariiciii iiunidiKoiil, ot i]Uo oii|iiditaU', vol loiiiporali oinnliiuioiilo. ab illius
 :

979 HINCMAIU U1I1:M. AUCllli:!'. UPUSCULA YAIllA. 960

dcbila fidc cxorbilanlcs, qucmquam in illius rcg- A pr.rpositis dclinquimus, ejus ordinationi qui cos
num missis vcl cpiscopis vcl <iuibuscuuquc inter- nobis pr,T!lulit obviamus. »

nuntiis, invitcmus, noc pro abbatiis vel honoribiis Cap. X.\.\V. Consulamus ctiani, quantum, adju-
tcmporalibus, atque rcbus vel fucultatibus nos vc- vante Domino, potcriinus, sociis ct commilitnnibuis
nundcmus, Jud.-e similcs cffccti, qui abicns ad Ju- nostris. e.xhorlantcs cos, ul fidem debilani erpa
daios dixit : Qiiid viitlis mihi dure, et ego vuhis ctivi rum obscrvcnl, ct si qui fucrint, ut audimus, qui
Iradam? {MatUi.xwi, 15). dicant quod oinnc rcgnum in manu sua et suorum
C.\p. .\.\.\11I. Esl cliam, quoniam ab alio quo- spccialium tenel,dc quibusnemo per scrvilium.vel
cumque juste el rationabiliter credi non potcrimus pcr dcfcnsioncm ct utililatcm rcgni nisi pcr prc-
ncquc dcbcmus.si quocunquc tcrreno lucrovcl illala tiuin obtincbit, ct nisi pcr prclium obtcnta tcncbit
injuria.salva in Deum (ide.scniori nostro fidcm non ct ncmo, sicut nec dc honoribus, ila nec dc fami-
scrvaverimus.ln veteri namquepopulo Samuel pro- liaritate, in cum potcst habcrc fiduciam,cum on H' -

phota.cujus locum in Kcclesia nunc tcncnl cpiscopi, quosdeliciosos ct fainiliarcs habucrit, cxosos (!• tn.-

adeo, ut sacra prodit historia, Saul rcgem pro pec- noravcfit alquc abjeccril : ct qui impropcraDt ec-
catis suis a Uomino rcprobatum luxit, ut di.veritci clesiasticis viris.quod ncmosic Ecclcsias perdivcrsa
Dcus : Usiiueijito tu Iwjes Siiitl, atm cgo alijecerim r^ ingenia opprcs.seril, atque dcspoliaverit, liccl qui
/ f r. - j \ .1 1-.. ». , . . .1- *' j .1.. V i: i^ 4..l...:i ..» _
ciim (/ !ic;i. xvt, 1)? Et David vir bcllicosus, et unus
.
dani de rcbus pretio susccpto coiitulcritjct rcgnuin
dc primoribus Saul, ct ctiam gencr ejus, qui in sic oiunc vciuliderit.de Domiiii tisi miscricordia pn.
TiiuUis non solum regi, sed ct rcgno proluit, ct non talia ijuccrentilius proponamus, quia, si illum Dcus
tantum bcllis contra advcrsarios Saul el rcgni cjus revcrli cum prospcritatc fccerit, quod bcnc co^pit
egit, scd ct ipsum rcgcm vcxatum a maligno spirilu ct cgit perficiet. El, quia non cst honw in lcrrn, qui
bl.indis obscquiisdelinibat.quiesitus frequentissime fncil Ijfmum, cl non jKcccl [EccU. vii, 21), mutabitur

a regc ul occideictur,scrvans liilelitei' quod de pro- in virum alium, et ha-c erit mutatio dcxtcr.T Ex-

posito rege ct domino dixcrat : hiii>osuisti homines celci. Scriptum cst cnim Vcrle impios.ct nnn erunt
:

Mipcr capila noslra {Psat. lxv, 12), dominum el rc- (Prov. XII, 7) non quia non crunt in eescnlia, scd
:

gem ipsum persecutorem suum vocabat, ct cum quia non crunl in impictalis culpa, sicul Paulus
sncpc habuerit opportunitatem ut illum possct occi- apostolus dc scipso dicit rtro autem, jam non fg'i.
:

derc,non solum non oceidil, sed et socios ab cjus vivil veroin nic Ghri.Uiis{GaLu,2i)). Exstinctus qiiipp»
occisione compcscuil, diccns : .\bsil ut mittttm ma- fucrat sajvus illc pcrsecutor, el viverc cccporat piu?
nuni in clirislum Domini, quia unclus Domini cst prajdicator.
(I licj. XXIV, H). Et quia, ut signum possel osten- Cap. X.WVl. Consulomus ctiam ci, si fortc quis

dere, quem locum habucrit ut valeret iUum occi- C fucril,qui in absentia cjus rrpnum ipsius molialur

dcrc, abscidit oram chlamydis ejus, ct in sc rcver- subriperc, nt moneamus cum dc sacraincntis inlcr
sus pcrcussit cor suurn, eo quod foedaveral vestcm se et scniorcm nostrum factis, qu.T rcx nostcr s-'

doinini sui. proponamus ei scntcntiam

scrvarc vellc fatctur, ct
Cap. XXXIV. Unde bcatus Grcgorius in rcgula Doiniiii prolatam pcr Jcrcmiam prophetain contr.i

Pastorali dicit (Pust. iii, c. 5) " Admoncndi sunt :

Scdcchiam, qui juravil Nabucbodonosor gcnlili n -

subditi, ne cum culpas pr;ppositorum considcrant, pi in nominc Domini Vropterea, inquit Scriptura,
:

contra cos audaciorcs fiant, scd sic, si qua valdc juramentum ijuoil sprevit, cl firiius quod pr.Tvaricalui
poniim cipul rjus 1'^. Cndc{Eicch. xvii,
sunt corum prava.apud semetipsos dijudiccnt, ut c.s/, III

tamen divino timore constricli, ferre sub cis j^ugum Hieronymus :. No putnrcmus, inquit,juramcnlum.
rcverenti.-E non recusent. Quod melius oslendimus, ct locdus, el pactuin, regiscssc Uabylonii.vcl Scdi

si faeUim David ad modium dedueainus.Saul quippc chia; qui feccrat, scquilur : /n pr.rvarientijin/: qua

persecutor cum ad purgandum ventrcm speluneain de.^i-jrit nic. Ergo qui conlcmnil juramcnluni, illum
fuisset ingressus, illie euin viris suis David ineral, dispiril, per qucrn juravil : illiquc facil injuriam;
qui jam tempore persecutionis ejus mala
tain longo rujus noinini credidil advcrsarius. 1'roplcr quam
tolerubat. Cumque eum viri sui ad feriendum Saiil £j
ruusam : Expundam. inquit, supcrcum rclc ineuni
aceendcrent, fregit cos rcsponsionibus,quiu manuui ot cuiiiprebcnilrtur sagcna mca, et adducam eum In
mitlere in christuni Doinini noii iii"bi'iel.nui laiiii'n Dnbyloiicin, cl judic.ib>i oum illic. tjuidquid igilur

oeeulte surrcxit, et oraiii elilamjdis ejus abscidil. rontru Seilechiain fecit Nabuchodonosor. non .«uis

Ouid enim per Saul ni.-^i niali rcclorcs, quid pcr fccil viribus, soil ira Dci, in cujus noniine fiicrat
David nisi boni subditi designantur? Saul ipilur p<'jiirutum." I..ciiinni8 onim Scdccbiam rapluni du-
ventrcm purgarc, i"st pravos pra-posilos conceptam cluin esso in llebliilha (/!' Heg. xxv), ibiquc intcrfcc-

in cordo malitiam usqiic ad opera iiiiscri odoris ex- tis cxca^catum, ct inslar fcnc clausum cavea
niiis

lendere, et riiiiilala n|iuil se noxia farlis evlrrinri- lran?l.ilum in Bnbyluncm : ot dc eravissima perju-
inaiiifesliim 'n
bus cxsequendo iiion^^tiare ; et quasi urniii elilaniydis rii viinlirla

pra:saliii silcnler incidunt,quia videlici'i,<luin pr.x'- es.'^c perjiirium, siciit et : 1

falo! dignilali sultoni innoxic ct Intonlcr derogant, .id consulta Uilnrii monslral (ep. W, in lincj.
quasi retjis superpositi vcslem secanl. Nam cum in Oan. XXXVll. Si autcm cl contra praposilum
9SI DE FIDE CAlUiLO REGI SEIIVANDA. [)8-2

suum agcntibus consulere non potucrimus, secun- A mililcrrcsponsum a nobis est? Si tributum petit,
dum verba bcati Ambrosii consulamus nobis, ne non nopamus agri Et^elcsia; solvunt tributum.iiEt
faciamus quacunquc cupiditate, vcl adulatione, vel sanctus Angustinusin libro de Catechizan dis rudi-
deceptionc, vel communicationc, unde vituperetur bus(c(i/). 21) : c< Dicit ct apostulica.inqnit.dnctrina
ministcrinm nostruni,ct pcrdamus nomen bonnm, (/i(i»(. XIII, omnis anima sublimioribus pote-
1), ut
quod Apiuitolica roguia habcrc juljct cpiscopum, statibus subditasit,ct ut reddantur omnibus omnia,
etiam ab his qui tbris sunt(/ Tim. iii, 7). Vidclicot, cui vcctigal vcctigal,ct caetera.qua; salvo Dei nostri
si supervenerit rex alius in rcgnum scnioris nostri, cultu constitutionis humana; principibus reddimus,
et non fucrit militaris manus qua^ ei resistat.sequa- quando Dominus, ut nobis hujus sana; do-
et ipse
mur nos ci)iscopi,ct in ordinationi: ordinis noslri,et ctrinx- pr.Tberct exem|i!um,pro capite hominisquo
in conservatione fidci ergo scniorcm nostruni, pa- erat indulus, tributum solverc non dedignatus est
trum vcRtigia,ct in rcccptionc.el in c^ctcris, munus (Miillli. \vn, 'ZC:}. Jubentur aulem eliam servi Chri-

placationis erga suporvcnturum rcgcm, vi(hdicct in sli.ini, i't lioni fidclcr., dominis suis temporalibus
rcceptione. Legimus enim sanctum Basilium cum .i'i|iianiniilcr lidrlilcnpic servire (E7)7(e.s.vi, 5): quos
clcro suo supervenientem ctiam Julianum apostalani judicaluri sunl, usquc in flncm inimicos invenc-
si

honorabilitcr rccepisse, ot non ob id ab orthodux;c t. rint.aut cum quihus a'{]ualiter regnaturi sunt,siet
fidei rcgula deviassc,scd qu;e sunt C;csaris Cicsari, illi ad vcrum Doininum convcrsi fucrint. Omnibus
et Dco quai Dei sunt rcddidissCjKJcd ct dcMissarum taincnpr;ccipitursorvirchumanispotcstatibus atque
solemniis ac sacra altaris communiono, vcrum ct tcrrenis, quousiiue pust tempus prajfinitum quod
dc communis mensa!,atquc allaris sacramcntorum- significant septuaginfa anni, abisfiussa-cuji confu-
(|uc participatione satis sufficicntcr supra do Pa- sione,fanquam dc caplivifafeBabylonia^.sicut llieru-
Irnm diclis ostcudimus. salcin libcrclur Ecclcsia.» Et sanclus.Ambrosius in
Cap. XXXVlII.Dc militia quoquc ac vcctigalibus, scrmonc ad pnpulum (ep. I.'! nd Miircellin.) ;<. .Mlc-
qiu-D juxta morem antiquorum
solilnm,sccundum ot gatur, inquit, imperafori lircrc omni'i, ipsius esse
qnantitatem ac qualitalcm Ecclesiarum nobis com- universa. Rcspondeo, noli tc gravarc, imperator,ut
niissarum.solet cxigere, beati Ambrosii verbis uti, putes te in eaqu.Tjdivinasunt impcrialc aliquodjus
et acta scqui dcbere putamus, (piibus dicit in scr- habcre.Noli te cxto!lcrc,sed si vis diutius iinperare,

monc,qucm dc pcrsccutionc sna ad populum orsus esto Dco subdilus.Scriiitum cst : Qu:r Dci nco,qu.x
cst (Orat. in .iiucntnim ilc Basitwis), dicens : " Vi- Ce.snris C;csnri {Mntth. xxii, 21). Ad impcratorcm
dctc quanto ppjorcs Ariani sunt ciuam Juda;i. llli palatia pcrtincnt, ad Saccrdotem ccclesia. Publico-
quajrebant, utrum solvcndum putaret Caesari jus rum tibi miiinium jus commissum cst, ijon sacro-
Imperatori volunt darc jus Ecclesi;c.
tributi, isli C rum. »

Sod ut perfidi suum sc(|uuntur auctorm, ita etnos Cap. .\X.\!.\,Eit sanclus Gidasius in epistola((?;>w<.

(|u;e nos Dominus ct auctur nnsfcr docuit rcspon- l(t) ad Anastasium impcratorcni :i<Duo sunt,inquit,
dcamus.Considcrans enim Jesns dolum Jud.-corum impcraior aiiguste,quil)ns principaliter mundusbic
dixit ad eos Quid mc tentatis? ostcnditc mihi dena-
: regitnr, auctoritas sacra pontificum, et regalis po-
rium.Et cum dedissont.dixit Cujus imagincin ba- : tostas:in quibus tanto gravius pondus est saccrdo-
bet ct inscriptioncm? Rcspondentcs dixcrunt Ca;- : tum,qnanto ipsisregibushominum in di-
ctiain pro
saris.Et ait illis Jcsus : Ucdditc qiix sunt Cvmris vino rcddituri sunt cxamine rationcm. Nosti cnim,
Cvsari, ct qu;t' simt Dci Deo {Maltlt. xxii, 21). Ergn lili clcmentissiine, quod licct pr.csideas humano
etcgo dico illis,qui mihi objioiunt Ostendite mihi : generi dignitatc,rerum lamen praisnlibusdivinarnm
denarium. Jcsus Cajsaris denarium vidit ct ail : devotus col!a subnuttis,atquc ab eis causas tua; sa-

Ilcddite Ca;sari qua; Ca;saris sunt,ct qua; Dci siint lutis cxpetis:inque sumendis cojlestibus sacramen-
Dcn.Nunipiid dc Ecclcsio; basilicis occupandis pus- tis,oisquc ut compclit disponcndis, sulidi te debcre
sunld'n;u'ium offcrreC^esaris? Scd iii Ecclcsia uiuim cognoscis religionis ordinc potius (pi;mi pivTCSSc.
imagincm novi, hoc est imaginem Dci invisibilir..: Nosti it;iqucintcrh;cccxillnrum te pendcrcjudicin.
de qua dixit Deus Faciamus hoinincm iid imii;iinpm
:
\y non illos ad tuam vcllc rcdigi voluntatcm. »Et san-
et similiiudinem noslram (Gen. i, 26), illam iniagi- cfus .\mbrusius in sermonc ad populum dc persecu-
nem. dc qiia scriptuni cst : Quia Clirisfiis s[ilcndi)r tinm: sua (epi.st. 1?>) :«Couvcnior ipsc a comilibus et
glori;c, et imago sul)Slanfi;c c.jus (llcl)r. i, 3).ln isla tribiinis, ut l)asi!ic.T licret matura fradifin, diccn-
imaginc Piitrcin cerno, sicut dixit ipsc Dominus tibus imperatorcm .jiircsiio uti,co qiiod in potcstalc
Jcsiis : Qui me viilit, vidit et Patrcm (.foaii. xlv, '.)). ejus csscnt nninia. Rcspoiidi, si mc pclcrcf qiiod
Non cnini h.TC iinagn a l'atre est separata,qua! uni- mcum esset,id cslfundum mcam,argcntum mcum,
talem mc docuil 'l^rinifalis, dicens Eqo ct
: l'ater jiis lin.jusmodl meum non rcl'ragatiirum,quanquam
iinum sumiis Kl inlVii : Omnia quivcunque hnbct oinnia qu;c mi';i siiiit c.^scnl paiiporiini ; vrriim ca
Viiter, incii suiit (.loan. \, :!()). Rl dc S|iiritu sancto qu.r diviiui, iiii|irral()ri;i' |iiilcsl;ili iiun cssc su-
dicens,(iuia Spiritus Cliristi sit, ct do Christo accc- Ijjorta. " Ef iii alio scrmnnc (onit. in .lMri7)/.):«Me,
pit, sicut scripliim cst : llle dc mco accipiet, cl iin- si dc nicisaliquid posccrolnr.nut fnndiis.aiil domus,
nuntialiit ndiia (Joim. xvi, 1-i). Quid igitur? non hu- aut auruin, aul argcnluni, id quud mci juris cssct
983 IIINCMAIU ItHHM. AUGIill-:i'. OPUSCULA VAIUA. 984
liljpntcr templo Dci nihil posse decorperc,
oHerrc :
X. scrvirc.juliemur,verum et in orationibuf:,6icut san-
nec tradcre illud quod custodicnduin non tradcn- clus Auguslinus in libro de Civitate Dei OBlcndit
dum acccperim. Deindc consulcre mc cliani impe- (lHi. XIX. c. 20 cl 27)." Quamdiu,inquicns,pennisla!
raloris suluti, quia ncc niihi cxpcdiret traderc.ncc sunt amba; civitates (scilicct llicrusalcm, hoc cst
iili accipcre. Accipial onini voccm lihri sacordotis, Ecclcsia;, et Babylon, qu;i; est mundana potostas),
si vull sibi cssc consulluni,rccodat a ChriBti injuria, utirnur et nos pace liabyloiiis:ox quaita perlidcin
H.TJc plena humilitatis sunt, et, ut arbitrior, plcna Dei populus liberalur,utapud hanc inlcrim peregri-
afTectus cjus qucm irapcralori dcbct saccrdos. » nctur. Proplor ([uod ct Apostolus admonuil Eccle-
Cap. XL. In his bcali Ambrosii scntcntiis atlen- siam,ut orarel [iru rcgibus cjus atque suldimibus,
dcnda cst discn^tio canoniea de facultatibus, tam addons ct diccns, ut quietum et tranquillam vitam
episcopi, quam Ecclcsia'. Aiunl enim sacri canoncs agamus cum omni pictate et castitalo. Et propheta
ut quM sunt EcclcSia;, sub omni sollicitudinc, et Hieremias cum populo vcteri Dei vcnturam pncnun-
ronscicntia bona,ct fide qua; in Deum est,qui cunc- tiarct captivitatcm, ctdivinilus impcrarel, ut obe-
ta considerat.judicatquc,scrvcntur : qua; cliam dis- dicntcr in Haliyloniam ircnt Deo suo otiam isla pa-
pensanda sunl judicio cl putcstale ponlilicis cui ticntia servicntes, monuit et ipse ut orarelur pro
commissus anima3 qu;c inlra Eccle- _
est populus, ct illa, dicens quia in pncc cjits erit pax vcstrn (Jcrem.
siam congrcgantur. Manifesta vero sunt qua; perti- -xxix, 7), utique interim temporalis, qua; bonis ma.
ncre vidcntur Ecclesi;c, cumnotitia prcsbytcrorum lisquc communis est. Pax autem nostra propria et
ct diaconorum, qui circa ipsum cpiscopum sunt, hlc ost cum Dco per fidcm,ct in ajlernum crit cum
ita ul cognoscant, ncc ignorcnt, qua; sint Ecclesia; illo per spccicra."Proquibusapostolus Paulusjubct
propria,noc eos ali^iuid lateat : ut si couligcrit cpi- orari, ctiam cum perse(|uercntur Ecclcsiam. Sic
scopuui migrarodcsfficulo.certis cxislcnlibus rcbus onim dicit : « (Jbsecro igitur primum oniium (ieri

qu;c sunt Ecclesia;,nec ipsa; collapsa; dcpereant,nec obscci-ationes.pro umnibus bomiiiibus,|)ro rcgibus,
qua; propria probantur episcopi sub occasione rcrum ct omnibus i]ui in sublimitalc sunt, ut quiotain ct
pervadantur Ecclcsia^.Justum namquc ct acccptum tranquillam vitam agamus iii omni [lictato et casti-

est corani Dco ct hominibus,ut sua cpiscopus qui- tate."Itai[uc per ipsos data pax est Ecclosi.T,(]uam-
bus voluorit dcrciinquatjCt qua; Ecclcsi;c sunl cidcm vis islanon cssclacicndaa;slimarct human.TCogila-
conservcntur Ecclcsia^ ut ncc Ecclcsia ali([uod pa- hisaquibusperscutionem pa-
tionis inllrmitalc pro
tiatur incommodum, ncc episcopus sub occasine tiebatur Ecclesia,cum mcmbra Chrisli cx omni es-
proscribatur Ecclesia;. pcnt hominum gencre colligcnda. Unde adjungil.ct
Cap. XLI. Et sicut episcopus suas et ecclesia-
et dicit lluc ciiim Iwnum cst,et ucccptum cortim Salvn-
:

slicas facultatcs sub dcbita discrctione in vita sua C torc nostro Dco, qiii omncs homines vult s-.ilvos ficri,et
dispcnsandihabctpotcstatcm^itafacuUalcs Ecclcsi;e tid tignitioncm vcriltitis vcnire (/ Tim. i, 2).

viduala; post mortem cpiscopi iienes a:conomum Cap. XLU.Si dcniquc rcx noslcr rucrit.annuentc
intcgra; conservari jubentur futuro successori ejus Doo,reversus,rccipiamus cum cum gaudio,cl dc sibi
cpiscopo, quoniam res et facultates ccolesiaslica;, ac Ecclosia; atquc rcgno noccssariis in postmodum
non in impcralorum alquc regum polestatc suntad procurareopiscopaliterillum commoncamus.ot pro-
dispensandum, vcl invadcndum, sivc diri[picndum, spcritati sua; roiigaudoamus. Si voro, quod non
sed ad dcfensandum at([uc tucndum.Suntenim san- optamus, alilcr .judicio Dei contigcrit, dcvotioncm
cluria, et Ihxreditas Domini, sicut et in Vcteris ct ac fideindobilam crgaillum sinccrilcrcuslodicnlc^.
Novi tcstamenli sanctarum Scripturarum paginis sicut scriptum csl, dicamus cordc, dicaraus ct orc
lcgimus. Sunt vola lidolium, prctia [icccatorum, Domino : E.r.tultnvcrunt fili.r Jn(/.T,id csl confcssio-
patrimonia paupcruui.Et non solum in vcctigalibus iiis humillim.-o, in omnihtis juiliciis tuis, Domine
stipcndiariis militia; ct Ecclcsiis dcbitis rcgibus do- {l>siil. xcvi, 8).

Ai) LUDoMCUiM r. \i.i;iM rj:(;i:M.

l\ovi reyis inslrurlio iitl rvrttiin icijnt aihiiinistriitioHem

(Apud oumdcm, ex cdil. Miigunl. J. Uus«;i.)

Domino LunovK u ii;^i i^lnnMMi mi sempor salus [) lis:unde vohis huniili ac ccrln rcsponsione salisfa-
et vita. cliononi cxliibco.Sanclus Aposlolus dicil (Itom. xv,
Cap. 1. Doininalio voslia niilii mandavil, ul ad i^: Oun^cunque scri|ita sunt.ad noslram dootrinam
vos foslinarom vcniro, quia micum do vcstris, et soripla sunt. Legimus in antiquis hisloriis. quia

ianctae Ecclcsia;,ac rcgni utililalibus tractarc vcUc- sa;pc,quando rcgcs constituli sunl, inlcr.rcgni pri-
'J85 INSTRUCTIO AD LUDOVICUM BALBUM. 986
moros discordia orta cst, quoniam sine alio- A. carnc propinquos et Christianos tantum malum et
aliqiii

rum consilio cjus conslilutioncni vindicare sibi vo- tam grando pcriculum in Fontanidn dovcnit.quan-
luerunt. Qua; discordia non sine impedimento Cuit tum inter Christianos non accidit ex eo tempore,

pacificala.Legiraus quia boni regos constituti bonos quo primum Carolus cum Raganfredo in Vinciano
sibi consiliarios adhibucrunt, et pcr bonos reges et pugnavit. Sed non pro illa occisione, qufe facta fuit
bonos coiLsiliarios rcgnoruin populi ruulta bona ha- in Kontanido, pax in rogno piovcnit, sed tandiu

bucrunt, ct pcr malos regcs et malos consiliarios illa miseria inter Christianum populum et carne

rcgnorum populi mulla maUi sustinuorunt. propinquos mansit, doneo, vellenl noIlent,et sonio-
Cap. II. Ut dc reccntioribus historiis vobis propo- rcs ct regni primores in tres partcs regnum divise-
nam exempla Quando Pippinus abavus vestcr
: runt,ct per sacramenta ipsam divisionem stabilem
ffigrotavitin iufirmitate de qua et mortuus cst, cssc debere confirmavcrunt.
apud monastcrium sancti Dionysii rcgni sui pri- Cap. V. Mortuo Lothario, filii ojus regnum illius

morcs convocavit, ct corum consilio disposuit, qua- inter se diviserunt.Undcadhuc illis viventibus facta
liter post cum filii sui Cariomannus ct Carolus,qui est firmilas persacramentum intor patrom veslrum
cum eo erant, regnum ejus pacifice gubernarent. ct patruum vestrum Ludovicum.Mortuo autcm Lo-
Mortuo autem illo, et cum magna devotione sepul- t» thario filio Lotharii,post multas controversias facta
to, Carlomannus ad Sucssiones, et Carolus ad No- patrem vestrum, ct palruum ves-
est divisio inter
vionium vencruul, ct decimo quinto dicpost illius truniLudovicum, de partc regni Lotharii. Mortuo
oljitum consilio ct auxilio rcgni primorum in rcgcs autcm Ludovico fratre Lotharii in Langobardia,re-
lcvati sunt,et unusquisque de regni primoribus sine quisita est patri vestro a fratre suo et a flliis ejus
ulla contcntione ad regern suum oonvenit.Posl tres pars de rogno illius:unde adhuc vivente Ludovico,
circitcrannos mortuo Carlomanno in Salmonliaco, scd et anno pr.eterito^tales devenerunt miscria!,sicut
vcnil Carolus ad Corbcnnacum, ct rcgni iirimorcs, vobis sunt notio,et hoe anno talis provenit lugenda
qui cum Garlomauno rucrimt, illuc ad cum convc- infclicitas, quM per universum pcnc mundum, et

ncrunt, cxccptis paucis, de (juiljus ivm est modo per futura tempora merito erit in opprobrium.
nccessarium dicore. Cap. VL Propterea vidctur exiguitati meoe, ve-
Cap. Mortuo autcm Carolo imperatore, et se-
III. strum esse consilium.ut de antiquis historiis quan-
pulto in Aquis palatio, rcgni primorcs,qui cum co tuni potostis attcndatis, ne in cxordio rcgni vestri
crant, miscrunt ad Ludovicum avum vestrum, qui- inter primores regni dc vostro rogimine oriatur dis-
crat in Teutuado qui trigesimo dic post niortcm
: cordia, qu.-c non sinc impedimonto possit cssc se-
patris sui vcnit Aquis,ct cum regni primorum con- data : et regni primores, qui vobiscum sunt, sic
silio pacifice regnum disposuit, donec,causa emer- C seipsos et suas voluntates contemperent, ne alios
gontc quam non oportet nunc dicore, inter iilum istius rcgni primores ad scandalum per suam cu-
et filios ejus cst orta discordia, pro (lua miigna piditatom aut ncgligontiam provocent. Praisertim
pars de regui primoribus cum Lothario pcrrcxit in cum non haboatis fratrcm,ad quem populus debeat
Laugobardiam. so dividere,sicut ncc divisus est Carolo impcratore
Cap. IV. Mortuo Ludovico impcratore,avo vcstro, mortuo, sed sc univit cum Ludovico illius unico
quidam de istius rcgni primoribus evocaverunt Nam si illi boni barones post mortem Pippini,
filio.

Lulharium, ct primorcs (jui cum illo erant,dc Lan- cum duobus fratribus sic sano consilio ogerunt,ut
gobardia in istud rognum. Et quidam do rcgni pax inter fratrcs reges ct intcr rcgni primoros ac
primoribus lui-runt cum Carolo patrc vcstro, ot popnlum csscl, multo facilius, nisi se invidia ct
quidam cum Ludovico palruo vcstro. Interca co^pc- cupiditas intcrmiserint,vobiscum Deo adjuvante se
runt regni primores.qui cum Iribus fratribus erant, ad Dci voluntatem, ct suam salutem vcnirc vale-
singillatim certarc dc honoribus, quique illorum, bunt, attendentes quanta miseria accidit de dis-
undo majores ct plurcs possent obtincro : ot parvi cordia, qu;e facta esl intor tres fratres post mor-
ponilentcs sacramcnta do divisionc regni tom Ludovioi impcratoris.lacta, ct
plus ccrtantcs de illorum cupiditalo, quam de se- n Cap. VII. Vos scitis, quia pator vcstcr prius Rho-
niorum suorum ct dc sua salutc.ct dc sanct;c Kcclc- mis dc constilutione vcstra post illum in reginiine
sia3 ac populi pacc, qui cum Lothario cranl,immi- rcgni cuin primoribus rcgni sui disposuit ubi, :

pcrunt illum in hoc, ut fratrcs suus cxlia;reilarct, qiiauliim rooordor, maximo omnos regni primores
et rogni [irimures qui cum illis crant aimullarct, fucrunt, oxccpto venorabili abbatc Ilugonc, ot Hor-
qiiimiain ipsi; priniDgonitus el in noinino impcralo- nardo coniite Arvornenso : ctomnes socundiim dis-
ris rra>. iHi aulom i|ui crant cum Carolo et Ludo- posilioneni patris vcstri in veslra rcgia Cdustitu-
vioo,diccbant,quia scniorcs illorum Lolharii tratres tionc conscnsorunt.Et quando proximo in Carisiaco
crant, et per sacramcnla rognum intcr nnsdivisum indc disposuil, cl noniina vobls dcscripla dedit,
luerat, ot illi nix goncrc, ncc poteslalc iiircriorcs (|iiortiiii oiinsiiio ct auxilio rcgni ncgotia disponore
crant, quani illi qui cuiii Lothario craiit, cl idoo doboiTlis (miIiu' (puis ct lioso adscriptus est),omncs
non sc contra illus (•(incrcdorcnt. Uiiilc inala iiiulla pnnsontos ailfuorunl, cxccpto ipso Cosonc, et Hu-
Pt maxima inoiovciunt in tcrra, usquo duiu mtcr goiie abbalc,et Bernardo comite Arvcrnico : ol om-
987 HlNr.MAlll UULM. .\liCllll£l'. OPLSCULA VAUI.\. 988
nps q\ii ailfiirrunt in regia vcstra coiistilutionecon- A. nobis Dcus rcddatconlrapapinos: quiausquc moHo
scnseriint,sed ct illi qui cum palre vestro perrcxe- jam anlc plurcs annos locumin i(.lo rpgnoderensio
runt. Proptcrea sub cclerilatc niittitc ad Ilngonein noii habuit,Kpdrcdcmptio ct tribulum,ct non solum
et Gozlcnum abbates.ct ai! Bosoncin.et C^onraiium, paupcrcs homincs,sed cl Ecclc6i:is quoiidum divites
ct Bernardum, itcmquc Bcrnardum,coiiiilcs:et pe- jam cvacuatas hubent. (Juinto, ut conconliam.qu.-c
titp, ul talLUi locuiii, sicut cis commodius visum sccundum Dcum cst,dp i|iia nuper iii Carifiaco [i.-i-

fuerit, vobis ct ois <|ui in istis paiiibus sunl,sedel ter vcslcrmcnlioncm habuit,inter (idclcs Dci cl vc-
ipsis qui in illis partibiissunt.convenire providcant, slros haberi ct vigcrc quaulum potucritis salagati?,
et vobis mandent iit illuc veniatis cum primoribus cl vos talcin erga cos pra.'parclis,ut verura coiipilium
qui in istis partibus suut. Et taliter quiquc convc- vobis darc possint el uudcant.Quia.sicut pcr iiiullos
ninnt ut regnuni nnn dcpr.Tdetur, nec devastetur, audivi, a^ultum dcpcriil de utilitatc in islo regno,
ut rnmmuni consilin dc communi nccessilalc ct proeoquia con»iliarii quod scicbant bonum ct ulilc,
utilitate tractctis, qualiter illa capitula, qu.T palcr dicere non audcbant, noc ut diccix-nl locuin habe-
vesfer proxime in Carisiacoannuntiavit,adeffectum banl. Nullus cniin homo cst sic sapicns ul altcrius
pcrvenire possint, qu.T3 intcrim relegile ct vos ct non indigeat consilio,? icut scriptum csl : Audiens sa-

illi qui vobisciim sunt, cl nicntc reconditc. j, picns siipieiitior cril, ct inlcUi<jc>n guhcrnacutn pos.i-
Cap. VIII. Crcdo etiam quia patcr vester, post- dcbit, et, qui confiilil cogiliitioniltus suis impic wjet
quam scivit se do siia inlirmilate non posso conva- (Prov. 1, 5; xii, 2). ?cxto, ul invcnialis cum Dfi
lescere, non dimisit ut vobis dc rcgni disposilionn, cl vestris lidclibus, qualilcr paccra cl araicitiam
qu.-cad Dei voluntalcm ct sancta; Ecclesia; statum sccundum Dcum cura vestris sobrinis palrui vcslri
cl vcstrum honorcm ar primorum regni, et populi filiis habcatis, et mutuum adjutoriumvJljis ud (»fi

nccessitatcm ct utilitalem scivit, qua^dam speciali- voluntatcm, ct sanct.-c Eccle.^ia; veslrum hono-
ac
ter non inandavcrit.ProptPrpa ncccsse csl.ct bonuni rem, alque communcm fidelium vcstrorum salva-
videtur, ut illi etiam intcrsinl cum illo fuc-
qui tioncm cxhibealis.
runt.ct omnes communiler de communi ncccssitatc C.xp. IX. Cajterum, qualili.T ha?c ad cncclum per-
ct iitilitatc tractcnt. Ego ctiam.licet minimum illo- vcniant, ct cajtera neccssariainvenianlur el as-
rum.pt debilis ac inllrmus.in Dci ct vestrum servi- scquantur, Deus cst Pxorandus, qui unicuiquc dc-
tium.ct illorum obspqiiiiini.Domino annuntc.liben- voto promittit : Si ijuis indiijet supicnlia, poslulcl a
tcrconvcniam, ct, si aliquid utilitatis valucro con- Dco. ct diibitur itli (Jiic. i. 5). El ilera dicit : Indi-
ferre, voiuntarie faciam, quia neccssc est ul cum cabo libi, Itomo, ijuid sit l>onum, cl guid Detis rojui-
Dei ct vestris fidelibus tracletis ct disponalis. rat a lc : id esl facerc jwticium ct jaUitiam, el solti-

Primo, qualilcr vosin regiminc regni cum honore C citum ambularc cum Dco luo (Mich. vi, 8). Facicnds
et salvamcnto, ac supplemento dc his qu;p neces- est justitia, non pro ullo tcrrcno lucro, scd pro eo
saria sunt,cuin rpgno ac domo vestra possitiscon- ipso quia .jiistitia cst,sicul scriptum csi •.Jusle ijuod

sistere. Secundo, ut prwfalum capiluluin a palre justum c:<t c.r.<;ciiucris {/>«'«/. svi, 20). Facicndiiin
vestro nuper in Carisiaco dcnuntiatum, de honore cst judicium pro iniquorum correclioue, ct pro in-
sanct.T Ecclesia;, et saccrdotum ac servorum Dei juriam sustinendum dircctionc.non pro malcvolen-
debito privilegio. ad efTectum perduci possit : ct tia; ultionc, nec pro justam causara habentium op-

ut Ecclesia; in isto rcgno per octasionabilcs circa- prcFsionP. Nam qui injuste judicnnt, non judiraiit
das ct per indebitas consuetudinarias exactioncs, judiciura, id csl jurc ac lcgaliter dictum, sed pr.v-
quse tcmpore Pippini,Caroli et Ludovici non fuprunt, judicium. Uude, sicut Dominus dicit,9Ui injusle ju-
ante annos viginti impositas non ariligantur.Tcrtio, diciint, juste juilicnti coiuiemnabunlur. Sollicitr

qualiter regni primores cum dcbita securitatc ac unicuique ambulandum cst cura Dco suo, ot rcgi

honorc erga vos consisterc possint, ct cxtcri nobi- pra!cipuc,qui sub lantis eril pctnis in futuro scpculo,
les homines in rcgno seeiiritatem habeant, ne pcr si inalus fucrit,super i]uantos fuil in isto s.rculo,in

diversa ingenia a suis iqiibus quas habere potiicrint quo se a malitia non corroxit,ct non fccit judicium
despolienlur quia poslquam radix oiniiium malo- n ct justitiam.el non ambulnvit sollicitc cum Deo suo.
:

rum eupiditas in regno isto exarsil, ut nullus aiil Sicul cnim homo siilijrctus vndil sollicilc cum
pene nullus honorem aut aliquod bonuiii siiie prelio seniore suo,ul en facial qii.v illi plnrcanl secunduiii
popsPt acquircre, aut tcncre, aut securitatcin ha- Dcuin ad salutem, ct sccundum s<i'ruluni ad bono-
bcre, pax et consilium,Pt justitia, alque judicium, rcm et profcctum, cl si in nliquo focerit, quod
sicut neccssc fuerat, locuin in islo regno non ha- seniori suo displicoal,hocstatim cmcndarc fcslinot,
huerunt.Ouarto.utinvcnialiscumDcoctvestrisfide- ut od gralinm illius rcvcniat : sic vobis nccessc csl
libus, qualitcr isl.T.» rapin.T ct dcpr.Tdationcs in islo ul sollicilc ambulotis cum scniore vcstro rego rp-
rcgnoccsspnt.cl miscr isle populus.qiii jam perplii- ,t;um.iil do pr.Ttoritis.qu.T conlra illiiis voluntnltm
res annosdppr.pdali(inrsdivcrsasplciinliiiiias,el pcr rccislis.illi [ler c •
i ot riinlisronlrili<«ni-ni,

exactiones ad Nortmannos rppellendosa(Tligitur ali- et por opera bon < ilis. ol ab illius manda-
quod rem''dium habeal,cl jndieium, qu.T
justitia ol tis dc ca?lcro non dcclinetis : ot si por frapililatom
quasicmortuaapudnossunl,rcviviscanl,ulvirtulcm in aliquo lapsi fucriti? sicut illc qui lubricat dc unn
989 DE INSTITLITIONE UEGIA. 990
pedejdealtero pede vel manu sibi subvenitut resli- A camcmetsanguinem,sedadversiis spirilales nequitias
tuatur sic iterum per devotionem et bonam opera-
: (£/)/i('.s. VI, 12). Non vos delectent tantum diviti;e
tionem certate.ut ad gratiam senioris vcstri Domini posscssionum auri et argenli atque gcmmarum,ut
Pci revenialis; quia peccantes et non pccnitcnlcs intor cos computemini qui idola adorant, quoniam,
Dominus diu ut convcrtantur tolerat, sod non con- sicut dicit Apostolus, Aranliu idolorum scrvilus cst
versos durius damnat. Sicut etiam in vestra a^tatc (Coloss. ni, 5), quantum fides, spes, el charitas
audire et videre ne similia
potestis, et de vobis, justitia, veritas, ct justum .judicium,quse perducunt
vobis eveniant, timere et cavere dcbetis. Et talem hoinincin in eis pcrseverantem ad a;ternum regnum,
vos erga cultum divinum, et sanctam Ecclcsiam, ac et angclorum consortium.

sacerdotes et servos Dei,ca?tcrosquc lidcles vcstros Cap. X. Qu.n nunc vcrbis dominationi vestr.-c di-
in omni statu mancntes, et crga pnpulum vobis a ccrem, corpore prmsens adossem, haec litteris
si

Deo commissum e.\hibetc,ut vos diligant, et cos dc- suggero quia de gcneralibus Ecclesiae ac de regni
:

lectet tam in spiritali servitio, quam in temporali negotiis, sine generali primorum regni consilio et
adjutorio, ubicunquc vobis nocessc fuerit, dcbitum consensu, speciale dare consilium nescio, et con-
obsequium cxhibcrc; ct plus vos delectct Christiana scnsum debberare non valeo, ncc prEsumo. Pro-
religio, et cordis humilitas, quam van;c pomp;E tt „ pterca mihi jam et a^tate ct inlirmitate ac debijitafc
voluptatcs carnis quoniam quanlislilict molibus
: atlrito, non necesse est a dominatione vestra impo-
argenti el auri circumdetur, quibuslibct pretiosis ni, ut sine causa laborem, antequam ad placitum

vestibus induatur caro, quid cst aliud quam caro? vostrum Dci et vestri fideles conveniant, et ego,
hominis vermis, et pulvis,
id esf, putrcdo, cl lilius qualitercunque potuero, favente Domino, sicut
ac cinis? Non vos tantum delectel pcr venationes pr.Tdixi, in Dei vcsfrum servitium, nt illorum
et
insequi bcstias silvcstres, quantum juiguiirc contra obsequium veniam. Si autcm, qnod Deus avertat,
carnis voluptatcs, ct Dei ac sancta: ipsius Ecclesia; intcrim alicujus pcrturbalionis causa evenerit, et
inimicos, tam corporales, quani spirituales quia : mihi notum facere dominationi vestrae placuerit,
sicut dicit Dominus per Apostolum Caro concupi- : pro scire et posse, et consilio et auxilio in vestro
scil adversus spiritum, et spiritus adversus carncm obscquio fideliter laborabo.
(Gal. v, 17). Et ; A'oH esl nobis coUuctatio adversus

TIIB.

AD CAHOLUM III IMPEHATOREM

Ut Ludooici Balhi sobrini sui filiis regibus idoneos educatnres et consiliarios constituat.

(Apud eumdem ex.eodom.)

Domino Caroi.o imperatori glorioso IIinciiaiius C nostros, propinquos vestros, ct pupillos sinc palrc
cpiscopus ac plebis Dei famulus pr.pscntom ot futu- loco liliorum tonealis,et cis rcgnum ab anteccssori-
ram optat prosperitatcm et gloriam. bus illorum successionc dimissum per suggostio-
Audicns laudabilis lidci vostra; bcnignitatem er- ncm priinorum regni Ini.jus disponatis.ot qni dc pri-
ga filios sobrini veslri Ludovici,quondam scnioris nioriluis ouiquo illoriiiii coiivoniout ordinotis. Et si
noslri, gralias Uoo rctuli, petcns ul qni dcdil vobis forto fuorint cx nostratibus, qui potius qua^ su.-c

vclle, donet qu.o cuqiislis pcrMoerc pro bona volun- voluntalis sunt, quam qua; ad hoiiorem et defen-
tate ct hoc tam pcr mn, quam pcr familiares et
: sioncm sancla; Eccclcsia;, ac ministrorum cjus, et
sub.jcctos mihi Domini miscricordiam oro, ut ve- ad rogum ac regni paccm ot tranquillitatem pcrti-
stra potcstas atque prospcritas in sua voluntalc ncant, laccre vclint, sapicntia ct potostato vostra
corroboretur, ct ul in lide icota et opcribus bonis 003 rovocalo, vol si fuorit nocosse comprimilc, at-
pcrscvcrantem dc toniporali rcgno quandoquc ;id que exloros advorsautos filiis, ot nobis
Istis vostris

mlcrnum perducat. oinnibus voslno doniinationi lidolibus dcrcnsionom

Cap. I. Procamur, Domiiic charissimc, ut rc- solatii oxhibotc, (]uatcnus cl apud Dcum dobitam
spectu Dei adjutoris et protectoris vcstri regiminis, indc rcmunorationcm, ct apud s.Tculum nomon rc-
rcgni hujus Ecclcsiam, quam Christus ac((uisivit lcbre habcalis.
sanguinc suo, sicut cl pcr univcrsuni orboiii clilfii- Cap. II. El (niia loginuisdcAlexandro Magno, cu-
sam, apud nns in iiiultis colbipsam, vestro sa|iionli .jiis p,o.|;igii.';iis I.oonidos inimino fuit, (|uo(l oitalos
consilin ct potcstatis auxilio rolcvelis, ot rcgiii di- niiiros ot inhoiiesliim iiicossum habcns in pucrilia
visionem consolidclis, ac primorcs ipsius coinpagi- idcm Alexandcr, ex j-riofalo p;pdagogo suo cadcin
nctis, ct qui in ho« regno proptcr disscnsioncs pcr- accopit vitia,qu;e adultus in scipso corrigcre voluit,
peram aguntur,cvclli faciali3,ot islos.juvcncs, rcgos ct cum omiiia rogna viccril, sciiisuin in hor vinccrc
001 HINCMAIil HIinM. ARCHIKP. OPUSCDLA VAIUAs 992
noii i>(ituit, qunniani, ut quidam sapirns scripsit :
X iiiipilli.s ct viduis dclcnsorem essc, furla cohilicrc,
Onnil Bfitiol 0?! iiiiljiita rcicns sorvabit uilDrciii adullcria punirc, iniquos nou cxaltarc, impudicos
'
Tcsln iliii. (Iloral, /. i, rpisl. 2). ct histrionos nun nulrirc, iinpios dc tcrra pcr-
et de filio Sulonionis regis loginuis (/// llcij. xii), derc, parricidas ct perjuranlcs viverc non sincrc,
quia rclicto seniim, ct juvenuin usus consilio, ma- Ecclcsias defendcre, pauperes clecmosynis alere,
gnain partcni rcgni pordiflit, ct non suo, scrt avi justos super regni negotia constituere. scncs ct sa-
sui Daviil nicrito, parvam partcm icgni ci Domi- pientcs ct sobrios consiliurios habci-c, niagoruiii ct
nus reservavit : istis juvenilnis liilclilius liliis vc- ai'iolorum, pythonissarumque suporstitionibus non
stris, rcgibus nostris, iiiaturos ac |iruili'ntcs atque intciidcre, iracundiam dillerrc, patriam forlilcr ct
sobrios bajulos singulis constifuite, qui odcrint justc conlra advcrsarios defendcre, per omnia in
avaritiam, el cos vcrbo et cxcmplo justitiam di- Dco vivere, prosperitatibus animum non elevare,
ligere doccant, sccundum Scriptiiram diccntem : cuncta adverea patientcr ferrc, fidem calholicam in

t>Ui(jilc jusliliimi ii>ii jiidicalis tcrram {Sap. i, I), quo- Dcum habcre, suos non sincro impie agere,
lilios

niam, qui (Uliijil i»i(juil'>tcm, odit onimom suam cortis horis orationibus insistcrc, antc horas con-

(Pnal. X, 6). gruas cibum nsn gustarc. T.t cnim tcrrx cufus re.t
Cap. Ilt. Docpant cos verbo ct excmplo, sanctam n pucr cst, et cujus principcs manc comcdunt (Eccle. x).
Ecclesiam ct ministros ojus honorare, dicenteScri- Ha;c rcgni prospcritatera in prajsenli faciunt, cl
ptura : Prcshiilcris humHi» nnimar» luam, et magnn- regem ad rcgna crelestia mcliora porducunl. Qui
li.t inclina raput tuum {E^rli. iv, 7). Quibus Dominus vcro secundum hanc lcgom rcgnum non disponFat,
dicit : Qui vos audit, me (ludil, et qui vos spernil, iiiultas nimirum adversilatcs impcrii tolprabit. »

mc spernit (Luc. x, 16). Et : lionornntes me hono- Et si rcx his qua; prescripta sunt contraria sonBcrit
riftcaho, ct qui contemnunt me erunt iijnobiles (/ licg. vcl cgcrit, ct in his contrariis pcrsevcravcrit, sicut

II, 30). Doccant oos vorbo ct cxcmptn, Ecclcsi.T in throno hominum primus contilulus cst,sic omno«
sancta; rectoribus atquo ministris dobita privilcgia, quoscunque peccatoros subsc in pra?sontihabuit su-

spiritu Dei condita, et totius mundi revcrontia pra sc modo implacabili in illa futura pa-na habcbit.
consccrata servare, Scriptura doccntc Lc.r Domi- : Et non solum rcgi, sed cl omiii qui in dOininationis

ni irreprehcnsihilis, convcrtens animas, teslimonium est potestate, tria neccssario habcre oportet, ferro-
Domini jidclc, sapicntiam pr.rstans parrulis (Psnl. rem scilicct, ordinationem, et amorcm. Nisi enim
xviii, 8). Et in Evangclio Domiiius : (Jui diligil me, amctur Dominus, ot mctuatur, ordinalio con- illius

mnndala mea cu.ttodil (Joan. xiv. 15). Et Si diligi- : stat-c mininic potcrit. Per bcneficia ergo et alTabilita-
tis mc, mamUita nwa scrvate (/ Jonn. iv). El aposto teni procurct ut diligatur, ct per justam vindictam.
lus Qui dicit quia diligo Deum, ct mnndala cjus
:
d non propri» injuriie sed legis Dei.studcal ut metua-
non cuslodit, menda.r cst (Joan. viii, 'i7). Et iteni Do- tur. Et in his et aliis omnibus princeps scmper Dcum

minus in Evangclio contcmptoribus mandatorum cogitct, ct illi adh.Trcat : quia, nisi conditori suo
suorum Qui csl, iiiquit, c.r Dco, vcrhn Dei audil :
:
pcrtinaciter adh.-cscrit, ct ip.sc, ot omnes qui ci con-
proptcrca vos 7wn auditis, quia e.v Deo non estis. scntiunt.cito dcpcrient.Omnis igitur qui praiest hoc
Cap. IV. Doceant eos verbo ct o.xcmplo, regni primitus lota animi intontionc procuret, ut perom-
primoribus ct caiteris rogni fidclibus. atquo sancta; niadcDei adjutorioomninonondubitet. Si namqiic
Ecclosia- dcrensoribus, unicuiiiuc in suo ordinc com- cocpcrit in actibus suis auxilialorom habcrc Domi-
petonlom legcm ot justitiam conscrvarc, diccntc num, nullus hominuin contcmptui hal»cpc potorit
Scriptura : Juslitia licgis c.rnllahit .••oliuni cjiis, et cjus dominatum. N'on cst enim poleslas nisi a Dco.
veritntc .solidantur guhcrnnculn populorum (Prov. l, Ipse elevat de slcrcorc egcnum, ct sedorc Oicit cnin
Ifi). Custodiant, et doccant cos casto ac sobric et principibus populi sui. Doponil polcntes de sedc,
pie vivere, quia, sicul dieit Scripfurn, Spiritus san- ct exallat humilcs.
clus (lisciplin.V clfugicl ficlum, ct nufcrct w n cogitn- C.\p. Vl.Ipsi autom bajuli magnoporc pro\ndcn>
lionihus qu:r siinl sinc inlcllcclu, ct non hahitahit in dcbont, uo super «ocios suos so cxtollat, sed juxla
corpore sabdito pcccatis (Snp. i, 5). I)
Scripluram diccntem Qunnla mngnus rt, humida
:

(^AP. V. Proponant cis frcquentcr \-crba sancfi lc in omnifius, cl cornm Dco invenies ijnilinm {Ercli.

Cypriani, qui in nono gradu

rogis minislcrium ili, xx). El, sicut dc Joiada lcgimus, qtiia Jo»i> Rc-

abusionum aperto Ucgcm, inqiiions, noii

ostcndit, " gcm pucrum in rogom IIV Krg.
clcvavit, ol unxit
iniquum, scd corroctorom iniquorum cssc oportcl. XII, 2). dindcma. el dnn? If^em in
iinponons oi

Cnde in somctipso noininis sui dignitatcm cuslo- manu ojus, ut socunduni illnm vixTrrl. cf populiim
dire dcbct. Nomcn cnim rcgis intellectualitcr hoc rcgcrct, ct docuit ipsum juvcncm regcm usquc ad
retinel ul subjcctis omnibus rcctoris officium
, tftatem adultam dc quo scriptum csl, quia bcne
;

procurel. Sed qunlitcr alios corripcn^ poteril, qui rcgnavil ipse Jnas, qunndiu dontil ntm Joindis\. El
proprios iiiorcs, iic iniqiii .sint, non corrigil? Jus- sanctus (iivgoriiis (lih. vi, cp. 'i1) admonct nulri-
titiavcro rcgis csl, ncminom injiistc pcr polcn- tores filiorum impcniloris Gr.TCorum. iit oa illi» I"-

tiam opprimcrc, sinc acccpfione personarum inter quantur, qua' corum mcntes in charitalc circii se

virum et proximum suum .judicare, advcnis ct inWccm, ct erpasuhjcctosin mansuetndin* conjun-

yt)3 AD PROCERES DE INSTITUTIONE CAHOLOMANiM.
gant, ne si quid odii inter se pueri conceperint, iii ^ invicem se adjuvare parali, qua, ut scripium est.
aperto postca erumpat. Verba, inquiens, nutricn- Frul